y 7 llnmm PnitrprMt^ GeorgI HornI ORBIS POLITICUS MPERIORUM, lEGNORUM, PRINCI- PATUUM, RERUMPU- BLICARUM, 'um MemoYdihilihm Totms Mundh Geograpjjia veteri ac rtcentit Adjedis ANIMADVERSIONIBUS xtantiora quaedam controverfa loca illuftrancibus. EDltlO TERTIA, AuBior ^tnendatior. SerenUfimk AeCtl/iJftmU PR.INCIPIBUS ac DOMINIS, DN. CAROLO iEMYLIO, D. G. MAR.CHIONI BRANDE- BURGICO , ELECTORATUS HEREDI. DnFRIDERICO. ID. G. MARCHIONI BRANDE- BURGICO, FRATRIBUS GER- MANIS. Sereni6[mi ^ Potentisfimi P R I N C 1 P 1 S ac DOMINI, DN. FRIDERICI WiLHELMI, D. G. MARCHIONIS BR.ANDE- BUR.GICL S.R..I.ELECTOB.IS& ARCHICAMERARII , DUC IS MAGDEBUflGI, PR.USSI^, jq:- hlM, CLIVI^, MONTIUM'i STETINI, POMEB.ANOR.UM , CASSUBIORUM , VANDALO- R.UM, CROSN^, CARNOVi^ &c. BURGGRAVII NOKIBER.- GENSIS. PR.INCIPIS MlNDiE 8? HALBER.STADI1 , COMITIS MAR.C^ & RAVENSBUR.QK DOMINI IN RAVENSTEIN,-^, MAXIMiE SPEI FILIIS, Vominis fuis Ciementisfimis , ORBEM fOL 1 T'IC-U M confecrat . GEORG US HORNIUS. Hiftoriarum inAcad. Lugduno-^atava Ftofciror. D EDICATIO. nUr^V Rerumpublicarum , Rerum gpftarum , Regionum Gentiumq^ , qualis a prima hucusque origine , pertot feculorum viciffitudinem fuit^feriemjopusutmole exiguum, ita pondereufuqueingens, Vobis, Serenissimi & CELsissiMiPrinci- pes, ex Augufta Branbenburgica Domo,ad maximas prognatis fpes; infcribere & facrum facere vifum fuit. Nonnuncilluddicam^majo- res noftros, jam ante aliquot fecu- la , veteres florentiffimse Domus Brandeburgicae clientesfubjedos- RBEM POLITICTW id eft , Univerfalem o- mniumImperiorum,Re-. gnorum , Dominatio- )(3 que Dedicatio que fuiflcjinde usque ab A.Ch.MiU lefimo Duccntiflimo , & OttonH Meranii tcmporc,quo C2efo,totus illc terrarum tradus,quem^^/^r/- ^iam &cMarchionatum Supramon- tanum dicimus , BurggraviisNori- bcrgcnfibus , Conditoribus veftris> acceflit: undcbrevi longclatequc pcrFranconiam,Marchiam,Pome- raniam,Prufriam,Silefiara,Clivia> Juliam , Bergam , Saxoniam tanta fumferunt incrementa,ut aDuna & Memcla ultra Rhenum , Mofam> JMoenumquc > continuo amplifll- marum tcrrarum traclu potentiffi- mc juftifTimcquc dominentun Neque vero armis aut invafio- iiibus,fedjure,connubiis,heredita- te,Iargitione etiam, ob ingentia er- ga Imperium merita, Casfarum,fo* lidam tant^ dominationis funda- tionem collocarunt , non ignarij, thronos Juftitia ftabiliri ac Pietatci Qua- HORNIT. Quaproptcr quotis mente me- cum,hic jam ac Gceanum longc % pofituSjincunabulaBrandeburgica, in quibus primam aetatem jucun- difllma fuavitatc tranfcgi^revolvp, tacira, qp^dam veneratio locoru, prifca eciamnum religionc facro- rMm,ammurnfubit5 acvideremihi vidcor illos cpelo contiguos mon- tes Pinifcros , viridanfibus paffiip convallibus floriferis tapfeti inftar yukhcrrime diftindos : tum limpi- dosexafperrimis rupibusfalientcs fontcs : crcbra oppida ipfa antiqui- tat€ '& incolarum prifca illa GejT- manicafinccritatc rcligiofa : arces DucumNobiliumque Magnificas, tum paflini emincntia dirutarum pcraltiiTimos montesrudera, fa- xorumque ingcntium moles. Nam cum poft fatale in Bohe- mia Palatinisbcllum,patria cedere tum yidkOX juberet illos , quibus ) C 4 ma- Dedtcatio jnajor cop.fcK^ntice qu-^m caduco- xum,coeieftium quam brcvi pcritu- rorum ratio conftitiflet ; proximu Bobis reccptaculum Cc^fillimi Principis acDom. E), ChristiaNi MarchionisBrandenburgici oppi- dum Creufena dedit 5 quod fi fitum Ipeftes admirabilem^cumHierofo- lyma comparare poflTis.Ibi ingctes iupcrfunt ruinae arcis Hohcnzolle- jen , unde ftirps veftrana{citur,&: ^lia antiquitatis monumentajqua- lia neltahaquidcm oftentct:(pecus ;in vicinis montibus , natura an artc cxcifi;, ta admirabiles, ut faepe m ihi Ji.dulIamDavidis,& CrakMoabitr- dis , cogitanti repra^fentent. Et quemadmodum prima hujus vitae i^imtia tcnacifljme varios infequen- tium annorum cafusreputantibus inharent : ita Creufena^, ubi prima literarum fundariicnta pofui fub optimis & fide]iffimisMagiftris,ubi facrum HORNIT. ftcram Beati Parcntis depoIitLim eft, memoria apud me nunquam intermoritura fuperftes manet. Mox cum Noriberga bella Germa- nici flamma etiam monres illos a natura quafi tuto loco fepofitos ^ Anno Christ i cblac XXXIII. pe, teret^quas nondireptiones^ cedes, ftupra , incendia vidimus paflique fumus ? Deftruenda ergo fuitCreu- fena velat altera Troia^jamhoitili igneBavarico flagrans,cum;pr^ter vitam corpusque, caetera hoftiles flammx tenerenr. NequeByrcithi, Marchionis fc- de,tutiormanfio: fola Blaflenbur- gum,incxpugnabili munitione fua, profugos texit. Foeda interim toto Marchionatu facies, cum praeter beilum famemque, atrociffima pe- ftilentia Anno i^^s.^mpc mortaii- um genuspopul||etiyobli.tis jam plerisque ho; ■m eonditionis ^ 5 fua^ Dedicatio fnXy dubiisque ferrum, fame; an le- thum eligerent , cum fingulis ho- micidaCrobatus,paliidaegefl:as & peflTima mors imminerent : nullo jamhumanoauxilio,cum ipfiPrin- cipes pulfi^profugi, ccefi, neque fuis profpicere poflent. Inter has, qux inefFabilcsi funt, publicas privatasque calamitates» cum parumper refpirare datum fu- iflct, jucundum eratluftrarcNeu- ftadii ad Culmum magnifica Sc plusquam Regia monumenta.Op- pidum illud amoeniflimo fitu in collc molliter edito & acclivi, ab utroqs latere circumfitum Palati- fiatum in devexisconvallibusfpc- ftat : fed quod majeftate loci anget^ cluo funtMontes^quorum fimiles vix,nifi fortc in Arabia apud Sinam & Horebrca|erias, urbis longitudi- ni immincmcs*|^/^5^genticofer- ' mone vocantjfPKle etiam Caput regionis Culmbach nomcnobti- nuit, a Columnis ut ego quidem hxc fcribens , cum antehac nun- quam ea de re vcl legiflem quic- quamvel cogitaflcm,Romana fa- iniUaBrandeburgicaeDomus con- ditrice, ficut Anhaldini abUrfinis originemtrahunt,certiflimum efle arbitror. Utautem zANeuftadium mihi multis nominibusmemora- bile,& quod ibi fcpulta fit Picntiffi- maMater, quemadmodumCreu- fens Pater ; duo iUi Culmi , in Ma- jorcm &Minorem diftinguuntur. AcMajorquidem nefcio anin toto Orbe fui fimilem habeat montem, fivc ahitudincm fpedes, qui in cen- troGcrmaniae pofitus,longeIate- quecseteris fupereminetmontibp» figura tam rotunda , & in conum fupraarborum cacumina proceris- fimarum aifurgcns,utmiracu!um Mundiprjeberepoffit. Jamvcro ^ ( 6 olim DEDICATro olim fublimi confpicuus arce ex faxocoeruleo, cujus etiamnum fu- f erfunt disje MUMPf incipem a c Do min u m Ele- CTOREM, Parentem Veftrum , vos . tanganr^ jucundumque fir intcJli- gerc .quxpcr^ tat em & fu b I i mio^ les curas teniporumque yiciffitu- dines aondiuii iono tuer u nt. Qu a- pro- HORNI I. propterhsEC obiter^cu aliquidprx- fanduni eflet, ab oblivionc qua(i vindicare & commemorare vifiim fuitXongum e{fet cundarepetercj, quxiri ditioneilla Brandebiirgico- Montana admodum puer cogno- verim> cum illam inter ancipitcs bellorum carus^infuperabilijfihu-' mana fpedes,periculo incolercm, & permcdioshaftes aclatronesperagra- mn : cjuibus quidem in plusquam Ulyf- fciserroribus, Curia Varifcorum^ elaufa flumine adBernborgum duobus cxerct- tibusSala, folus redux fatali quadam te« meritat^in oppidumLeythen per afper- rimas rupes efcdus fui , iinius nodis hofpes , ubi qusc natura in montibus^^ miranda fepofuiffet vidi, & hodiequeg. jam in ilia omnium ftudiorum maxima & pulcherrima Leyda Batavorum guib? jucunda rccordatione ob nominum 6^ niilicudinem commemorQ» GaBterum curVobis y )C7 SE. Dedicatio SERENISSIMI & CELSISSIMI PRINCIPES, CAROLE JEMYLl, ELECT. BRANDENB. HERES» , . ET B R I D E R I C E, MARCHIO BRAND. Hunc Orbem Politicum infcri- bendum ccnfuerim, praeter illa, qnx ex antiquitate & praetcritis tcmporibus memoravi, caufaetia h^c fuit^quod Sereniss^Potent. DoM. Elector jam ante novende- cim annosperJoh.Bergium^Theo- logum, adProfeflionemTheolo- gicam Francofurtum ad Viadrum me evocarcdignatusfuerit.prom- to me & ad obfequium parato, nifi aliter DEO vifum tum fuilfet^a qua res humanae diriguntur- Deinde quia Ele(aoralis& Prin- cipahs veftra indoles ad amphfli-^ mam HO RNII> mam Patrix communis Germanias fpem> cum votoomnium bono- rumilidiesaflurgit. DEUS, qui Domum Brande- BURGicAM^ tam brevi tempore, ad liimmum in humanis pietatis & potentiae faftigium admirabiliter provexit,SereniflCELECTOR.Paren- tem Veftrum,diuti(Iime fofpitet^, Vosque omni bencdidtionc Coeli ac Tcrrx abundanter cumulet 1 ScriptumLugd Batav.XIV.NoVi. <[DlocLXVL PR^PATIO HORNII LECTOREM. ORBEM POLITICUM.fnqua. tuordiyifum partes , opufculum, fi molem fpedes, exiguum y csete- rum in quo varietas rerum deleftar^ paf- riteratqueprodeffejuTentutiqueatjtibf, LECTOR Benevole, poftquamutii facercm, farpius abamicis rogatus fue- ram,nunc{egendum publice exhibeo.Ac decaufi.squidem, quse me fmpulerunt> nunc dicere nihil attinet, cum vel una illa fufficerc qucat, munerisidnoftri qui iti Academiis docemus, partem haud exi- guain eflc, ut non voce tantum, fed & calamo, nonprivatim modo, verumin- fuper pubiice juventutem inftituamus, quisquc pro fuo in Rcmliterariam affe- €tu acviribus; ut, qua^apudpaucostra- duntur^exterisquoque innote/cant,in- liituaturquc velut coinmercium aliquod Academicum» PR^FATIO HCRNII. Sic fingull ^ua in n^cdiimi & publlca commodaliberalitcrconfcr^n»; A ^ cflk & illud.quodcum exemplaria varjr tran- fcribercntur , non id mcdo covn^ptiom occafidnem pracbcretiverum ettamf rau- di obnoxium efTet, cumquisqueproar- bitrioadderet, demcret, &corrigendo, qu3C ex memeauthoris non intelligebat re6i:e,deterioratacerei ; undefiquiduti- ikatisfperandum erat, id cum tempore multiplicatis erroribus omnino pcritu- rumvidebatur. Ergoopera^pretium yi« fum,hanc quaiemcunquemoieftiam iu- fcipere & publici juris facere, iii ufum juniorum olim tradita^ & ab ipfis in literasrelata fucrunt* Acnihii, velper- parum mutarc vifum 5 quod rion opus perfeftum,fedquale initioprodierat,pu^ blicare, tumncgotia majorismom.enti, tum tcmporis angwftia, paterentur. Pra^- cipuus labor& fcopus fuitOrdinem fa- cilem reperire,acitadifponere omnia,ut quilibet privato ftudio facile, quamcun- que fufciperet partem , cam extendere P Ri^FATlO & dilatare poflet. Nihil ornifrum.qiiod ad rcm faceret: fontes,capita, divifioiics , omnia fuo loco tradita & rite difpofita j ut qualemcunque quis legat fcriptoreiD> rccitari qu^gefta, aut ctiamnum fiiintj audiat ab aliis , vcl ipfe peregrinandcy ex- pcriacur, fi mcmoria dignurajudicet,a0i^ notarein ufum ulteriorcm poffit^ActaJa libelli peregrinantibus per illa loca, ukl libertas confcicntix viget.nec innocentia delatoribuslnquifitorumvelutpiacularis vidimafubjacct, imprimis ufuieflTepof- funt, cumexigua moleomnemfercma- teriam orbis terrarum Politici complG- dantur. Quippc totum opus in quatuor partes dividitur, veluttotidcm vit« Civi- lis elcmcnta. Prima complc6litur Impe- ria, Rcgna &Refpublicas Orbis, qualis' nunceft. Antiquioraaborbeconditoia ARCA NO^fimili ord/netradidimus,, ut fi qucm prifca illa deleaant, cxinde haurirc qucat, quanquam ilfa potius ad fcientiam,h^c ad vita? Civilis ufum ncceH farium & profuturum fpQ&cnt. Itaque -' Prima illa parte continentur illi Orbis Sutus, qui Superiorem in terra nullum agno« HORKII. aanofeunt,fiveImperatores,RegcsRcs- public» , aut alio nomine appellcntur. Hi funt illi.quos Ariftotelcs cfficaciffima vocc «vuTreu^uirBtf vocat,quafi dicas Ubcm Jmperia habcntes. Sccunda pars compleaituf Vomtna^ tiones fivc Infcriorcs Poteflates ,qu^, ut hodicmos knyhntEcclepapca&iSecu- lares. Hae /V/ffwm vocantur,quia//^/?e. riorim tcrrrs fubfunt & fubcfle debcnt» fccundum fanailfimam regulam Pauli ad B,oman. X 1 1 1 . Omms amma poteflatthm fiifereminentihpu (Hhejlo. Et quanquanv Papa Romanus jam ante 4,66. annos dm meditatam jamaPhoe^ & Bonifacii I IL temporibusMonarchiamEcckfiafticani pariter, & Secularem,tandcm pcr merain vim&oppreffionem Imperatorum,Rc- gum & RerumpubUcarum,obtiuuerit> prout iHam hodieque palam defendunt Jcfuitse &Curia Romana namen fempcr repcrti,five, quicum privatt ef&nt, & vim illam nonnificalamo &ore poffcnt repellerc ^ Martyrio {uocontradixerunt^ fivcipfilmperatorcs, Rcgcs & Refpu- blicx , Qux ctiam armis vidricibus illam Mo- Monarchiam Pap^e, iive fpiritualem {vfi temporalcm, f5ve meram five mixtani| fregerunt, quanquam fatali neceffitati femper iterurn emerrerit^doncc fupcriori feculo , Imperatorcs, Rcges , Principesi R.elpublicar, proteftaticonrra ulurpatam in DEUM liominesquepotcftatem,ab* nuerunt,eique dilcaioncmFiliaJem fo- lemnitertanquamAntichriftorenuncia- runt^dentibusetiam, fi quaimpofterum latrare conarctur, oftcnfis. Tcrtiam Partcm memorabilibHs Hi4 ftoricis facravimus: ut ibi brevi compea* dio, quicquid ubique terrarum memo- rabile accidiffet, aborbe condito adno- ftratempora, obiterconfpiceretur, ne- gleaoaccuratioriordincs itaut nihilta- nien dcfiderari poflit alicujus momenti & publici ufu5. Ac quonlam omnia harc fuis gcfta fuc- runt, hodieque gcruntur locis ,quam do- ariaam Geografhiam vocant; hinc illa Quartam uicimamquc, velut bafis Im- X periorum, Rerumpublicarum,Domina- ^ HORNIL tuam, Epifcopatuun), PrincipatuumjCi- vitatum, Nobilium ^conftitucrc debuit. IJt ficut prima Pars hoc vifibile coelum ,^^undi conftituit, &Imperi3 velut So- les, regna veIutLunas,ac Refpublicas ut /lell^^ prini« magnitudinis; ita fecunda flt quafi Expanfum,noxac tenebraf,ma- gn,itudinem lucis circumfcribensactem- perans^ Tertia vclut Oceanus &aqua- rumcceleftium terreftriumq-, communc receptaculum, quicquid i duabus his po- teftatibusmutuavicilTitudine aftumjfa- 6i4im , fidalnterpres & ftatua Mercuria- lisrordine commemorat. Qux quidemomnia cum contigerint ccelo tefte> terra confcia, &^^^^" enarrenn gloriam DEIs tn omnem terram exive^ nt fonm eorum: hinc tandem univer- fus Orbis hoc quaternari® Politico ab- folvitun Nemo autemfcrupulofus fitlnerratfs inquirendis : Sufficiat qualiacunque in hqc g€nere,quam nulla haberc: ncquc rationes nunc redderc tcncor; quod ali- as fieri poterit» Pr^fatio Hornii. ValeLeftor, &:quiainhocMartio fc- culo , ubi inter Michaelem Archangelum &Draconem bellum fervet, ac Gog & Magog fatale prarlium committunt, te pluribus nunc alloqui non poflum, lario- ribus temporibus curiofitatem tuam afferva. GEOR^ ^V^V^^^^y^»^^ ^ ^ ^ <^ ^ * ^ ^ ^ :^ ;f ^ f ^ f f ^^1"^ Georgii HornI ORBIS POLITICUS Omniiim Imperiorum , Regn6rum,Rerumpiiblicarum, qui hodie per totiim mun- dum florent, L Sf^premm fcopus omnium Folitmrum efipropria confervatio. HMc confervdtioy quse eft anima Rerump. & vita , compleflitur duas partes ( i ) Confervattmem quocunque modo , etiam cum ja- dura vel opum atque divitiarum, vel regionum atque fubditorum. Et hucper- tinet illa regula apud Jobum : Siuid non da- hit homo pro vita fua /* ( 2 ) AmpUficationem Reip. Nam non tantum debet confervari Refp^ in eadem ftatu, fed, quantum fieii poteft per licita media , cjus incrementum & fropagatid A qus- X Or B I S quseritur, Atqae hoccft,quo£l vulgo dicituc Ratio Jiattts , 5c barbara vocc Interejfe. II. Stmu perfeEliJfimm PolttU efl indiihi" taium fignum imminentis ^ rmna, Sccundum IUud Poctae , fammisque negatum fti$redm, ^ AphorifmumHippocratis dc habim corporum athletico, II L Admdas exigm fapientia gH^- hernatur. Secundum illud vulgarc : T>Zl frovindenttti ^ hominum fiultitia guber nant mundum. Suhd' litas 6c magna fapientia non requiritur in Politi- co,dummodo inftar C. S^llfifiilgLpud Tacitum, fitfarnegottis ,neque fupra: quipoflitprajftarc id , quod cft fui officiL IV. Summiiquenegatumfiarediu) Paradoxum hoc Stoi- cum a L«c4«a eft.qui tamen veras ruinae caufas eodem loco ^r*P/jefic>efiu fiirpe CateliM.) ImpcratQriam Majefti- teni lub Caroio M. ad Francos potius, auiFranco- GalloSj quod videtur Hornius fupponerc , qtianir Germanos fuifretraaslatam, haud invitus concefTe- rim. Aft qaod fub Conrado 1. demum a Gallis ill* dignitas ad Germanos ttanfierit, admittinan poteft. Carolus Craffus enim Rex Gcrmanorum ,antequsm aGaJlisetiam Regnoadmoveretur , nomen Csfare- mn impetravcrat, Impcriumque Romanum, patxi olim Ludovico Germanico aCaroIoCalvo Gallorum i^ege injufle praereptum , fibi afieruerst j 5c qui Ca- Tolo Craffo in Gcrmania e Carolingis fucce/lerunt,. Arnulphus & Ludovicus IV. pro Imperatoribus fc i>aud dubic gelferunt, Quodli au^«tf clTctPrinceps bellicerus , & trcs habcret filias nubiles , Ek£to- zcsFalatinus, Saxo ^ ^randenburgicu^ , fingu!i fingulasfibifponfas deftinarunt, atque italm- pcratoriam dignitatem Rudolpho, quanquam cxigaa ejus clTet potcntia , dctulcrunt. Hi^ RUDOLPHUSfundavit prcepotcntem domum AUSTRIACAM, quaetotum quafi orbemtcr- rarum potcntia fua complcxa, eum vei conju- giis, vcl armis fibi deftinavit, & ImperiiRo- mani limitcs longius promovit, quam ullus onquam Imperatorab orbc condito* RUDOL- PHUS Impcrator primo omnium occupavit ylhs provincms, quae jurc 'Feudali ad Impeiium fpe£Vabant. Vacuastumerant lcgitimo Principc Aiiftria , $rirm,. Carinthia, dc quicquid in illis partibus ad Auflriacos hodie fpe^lat^ OTTO- CARUS Rcx iiohcmix provinciasivxorio jurc invarcrat. RUDOLPHUS jubct ilh decederc & imperio reftituere , quod injuftc occupa^Ict. N€gat Ottosfir^ 5c potentia fua frctus , viiipcn- dit Imperatorcm, &paulopoft bellum ipfi in- fert. Iwpeni Romani ItmHes fen^us pramovit ) Qiii vero Romant} Ergone, qiiicquid ad Dotnum Auftriacam, (cu matrimonii,reuarmorum jurepcrvcnit,Imperio Romano acceflTit? Ncn videtur. Certc Americx , in qua Domus Aaftjiaco- Hifpanica longe latecjue dominatur, & Hifpanorum Regnis, cum Impcrio Eomano nihil eft commercii.Ergoy«»quidem,iion Romani lmp«rii limites longifllme Domus Auftriaca fionaoVit. j^fpiw. POIITICUS. fert. Scd vi^us in Auftna & a duobus Nobhbus cx Stiiia proditus , vitam cum omnibus ulis proviBciis amifit , quas Rudolphus )ure bclli & poteftatclmperatoria in filmm [uumAWermm iontulit , atqac ita Comitcs Habsbuvgici faai fuerunt ^tmoVfices» dcinde Archtduces AU- STRI^ > atquc hinc potcntiam fuam longe la- tcquc ad noftra usquc tempora propagatunt. VI. RegesYKM^ClMImpermmkGeT'^ manis diqmtks repetmt^ Pr«cipuc poft mortcm MaxmiUaml» Anno 1518. aci9. Tum FRANCISGVS I. Rex Gal- lise fummis viribus fe oppofuit Bomui Auftna- cx, ac Impcrium pecunfa adFrancos transterre conatus fuit. Sed poft varias difceptationes prsvaluit fortuna Auftriaca , ac G A RUi. v :> V. Archidux AuftriA , DvixBurgmdu, Frm- ccpsBtf/m ac Rex HtJ}mi£y Impcrator crcatus fuit. Ab eo tempore Auftriaca domus tantas radiccs cgitin Germania ,utlmpcrium nommc <,uidem eleBivum . reipfa ufims famihae quali heredim cffct , maxime ab eo tcrnpore , quo introduaa fuit CQnfvetudo creandi REC^i^ ROMA£^I , etiamnum fuperftite Imperatore , A 6 tantum , fed 6c reipfa eleftivurn eire leges pubhc^ oauuniur . & evincunt eleaionum aaa.Quanquam veroeDomoAuftriaca haaenuslmpcratores undc- cim . non intenupta ferie , le^i fuerint : 1 d taiB.n ne Hber^.eleaionif?audiefret,capitulatiombusabunde 12 Orbis quod faflumannoijj,. fruftrlliifcTpponfntc Eieaore SaxonU johanne, qui quampiurimis argumentisoftcnclebat . illud fpcftare ad l,her<,m eleatonem Imperatoris enetvandam» VJI. Vorma Imperii Germamci efi MO' N A RCHI A Arifiocratica. Acriter de hac re difputant Politici. itaR rident titi-ium Impcratoris R O M A N I cut sm\h perltali,,m , multo mwm.Hom^ potcftas Galh dicunt,Imperatorem»«&« habercft.f^. ft^tem. cuius autoritas tot lcgibus & Prin.ipi- bus fitcrcumfcripta ; ita quidem , ut provcrbia dicatur. /-c/^y? Princeps « fuotenitono ^'^"«tum -mpcatormlmpem. Sed hxcpartim' ex odio , partim cx aemulationc dicuntur Eft omninomaxima Impcratoiis Germanici pote- SlT rTMn'c '..^ nieritoque MaXI- rn . ^''^^ REGEM RE- U M , quemadmodum Rcx GallU vulgo ap. ptlla- Su<,diaaum«n»oisii.) Imolon^ie antic»ui,;7i|i; confvetudo fu t, nec fuperiori demum fe'cu o „' trodufla Quts .gnorat.ucvetetioraexempla p'^;!" ni.ttam Wenceslaum.patre Catolo IV fuperil tt Regem Romanorum fullTe defignatum . & Sm! ' hanum I.VivopatreFriderico Ill.in Regem Ron a Dorum fo lenni eleflum fu.Iie ritu > Unde non deL- lunt, qm.pfaAureaBulIa creationemRegis Ro-na «orunr, quat fit fuperliitelmperatore, probfri tuerent. V. d.fc^. J^. ^. i^^TAZ P O LI Tl C U S^^ n '^dhturRexafif^^m^QxArighx . dmbolorum^ & RexHifp. hommHm.CoticMxo hujus quaeitio . nis in eo confiftit ; Imferium apudGermanos efle mo7iarchicumSt6, fpccic Arfpcrati^.^cx Eleao- res, Principes atque Status Impcrii tennpcratum 5 (j foh Sclavi hodiequc fervitutis gravi )ugo paflim contincntur, quia libertas ipfis pencuiofa j Undc hnevaGermanicaSzr/^i^t^^appellamusmancipia» |. 4. Normanni & Hungaros & Sdavos fupe- ratuut indevaftandaGermania, itaquiaem, ut contra illos publicae pracces in omnibus tempbs india^fucrint, adfonum campancsmcridianar, cumhac formula,^/«w^Normannorum Itbera nos Domine, ^ . ^ HisHo{libusrepreffisGcrmani3.mami- xcrunt Itdi. DucePAPA Rom.qui Imperato. res Germanis pro Vafailis habebat , 6c ipfos tumcrcandi,tumdeponendi poteftatem libi ar- rosabat. Controvetfia illa mter Papam 5c Im- pcratorem diuturna atquc atrox fuit. Nam H£NRICVS 111. Imperator tulerat legem , ut nemo cfTet Papa Rom.mfi approbatus a Caefare, ac omncs Pap» cogebantur |uramentum fideli- tatis dicereCisfaribus. neque uUam poteitatem habebantm temporahbuss donec circa A.C. 1000. Papae Romani imperiumtotuisorbis ter- rarum fibi airogarent , 6c per coniequcntiam non tantum Tmperatorem Rom. verum ctiam omncs alios Reges ac Principes fibi fubjeaos contendcrent. Fundamcnta Paparum crant duo praecipuae (0 Vonatio Conflantmi M. (2) Tramktio Imperiia Gruis ad Frmcos , aFrancis 20 Orbis ad Germanos, Utrumquc cum confiaum&fal- fum ex hiftoria deprehendatur, hodie in jure tlefiaftico^Oecumenico^E^xko^^^ituXiw^Pri^natH per totumorbem terrarum, rcfpeau anims& aftern» falutis vel daennationis , potcftatcra fuam fundari contendunt. 6. Imferateres igitur Mntse fc tyrannidi Paparum oppofuerunt: (Oquidem HENRI- CUSIV. COHENRICUSV.fcdhicaPapa fupcratus jurc fuo cefllt, (sjCONRADUS III fub quo cxort^ faHisnes Gvclphorum &: Gibcninorum. Gvelfhi tuebantur jura Papse j GileUmi]m2i Caefaris. (4) FRIDERICUS Barbaroffa 5 fed hunc Alexander III. Papii Vcnitiispedibusconculcavit, dicenscxFfalmo: * Super af^tclcm ^ hafiljcum ambulahis , ^ colia leonum conculcahis : cumquc Trideri» CHS regcreret , non tihi fed Feira , Papa de- nuo dixit , mihi ^ Fetro\ (5) FRID£- RICUII. (6; ALBERTUSI^filiusRu- dolphi Habsburgici. Cum hic Alhertt44 a Bonifacio VIIL Papa confirmationem in Im^ perium pcteret , Papa accmaus enfc & coro- na impcriali ornatus prcdiit in publicum 6c cxdamavit \ -Ega fum C&far ^ Pontifex, Sed PHILIPPUS PulcherRcx Francj» egrcgic rcpreflit hanc Bonifacii VIIL ftultitiam hac cpjftola : Sciat tua maxima fatuittu , nos in temfoMihm nuili fuhefe, (y) dc ultimusl Imperatorum , quem Pontificcs exercucrunt, fuitLUDOVICuS Bavarus. Sedhic adeoma- fsuk reprcffit , & gladio & caiamo Paparur»i r O 1 I T I C U S * 2i mbitioncm & afFeCtatioDcmlnnpcni, ut poft lla tcmpora non aufi fuerint ulterius laccffere mperatoriam MajeftaTcm* §. 7. HodielmpcriumRom. hojiem ^uhVw :um & formidabikm alium non habct quam rURC AM , maxime poftquam occupavit anno 1660.& 61. Tranjjylvaniawy ac Varadmum chn- rtra ac claves Germaniae trans Danubium. No- tabilc cft , quod non invadat Turca Gcrmaniam dtfcordem ( nunquam enim fefe immifcuerunc bcUis Germanicis) k^Gamznx^m concordem. Hoc quidcm vidcturcffe contraomnes regulas Politicas, fed nititur profunda 6c folida ratio- jic, quam aliquando legato cuidam cxpofuit 2 A.ufti;iacaKedimegi;ata afflieiti«^ 24 O RB I S fcopus cft \ibcx^r?jenaturai ideo navibus fuii noii pro Imperio Germanico , fed pro fua faluu ac commodo utuntur. Unde nunquam Im- peratorcs Germaniae aliquid eximium mari ef- fecerunt. Primus FERDINANDUS II. cona- tus fuit ftabilire <5c occupare Imperium maris Germamci ac Bdthtci , crcato in eum finem ArchithalaflTo Imperii Duce TridUndi& fivc WAllenfteinio ,fed non pcrfvadcri potuit Hnm- hHYgenfibus & Ltihecmfibm , ut naves fuas bel- licas in eum fincm commodarent. Obftitit etiam C^faris conatibus pertinaci obHdionc urbs Stralefundift , & Ordincs PoeJerati Belgti^ ac Rex AnglU, haudquaquam tolerare volue- runt , ut Imperator ycl unicum portum mariS Germmici ac Balthict occuparet. Ab eo tem-: porenegleda)acuit omnis curalmperii mariti- mij quemadmodum nupero belloDanico fuit perfpedum ,ubi copiae Impcratoris ne quidcnci exigua freta potuerunt trajicerc , .nifi aiiorum navibusadjutae. XIV. Vel unicum portum Tnarhs Balthict) Inio omnesDu- catus Megapolitani , plurimos Pomeranis portus , cum adjacentibus infulis, Cajfarei occupaveiant » & per Angiia: fortaflTe Regem, Foederatique Bclgii Ordincs , hodieque in potcftate haberent* Non An- glorum enim , aut Belgarum , qui & ipfi in mariBal- thico hofpiies funt, fedSvecorum armis, utPomc-! raniam ocMegapolitanum Ducatum,portusqueadco marisBalthici defererent, & curammaritimilmperii ncgligerent, compuifosfuilfe Caefareos^ex Annahbusj mcmiaimus, I P O L I T I C U y [IV. Clauftra Imperit Germamct fnnt verfm Tiirciam ViennaAufiri(ZiVeY^ fm Poloniatn Vratislavia : verfus Daiiiam Hamhurgum & Luheca: ver^ fus ^dginm Coloma Agrippinar: ver-- fus G^Wi^Lm Argentoratum. Mcditer- ranea prajidia funr^in Siievia Augu- fia Vmdelicorum: in Bavaria Ratis^ hona & Noriherga : tn Franconia francofurtum : in Thuringia Erfur^ "tum : tn Monafterium : m Saxonia fupertori Lipfia : ^>Sa- xonia inferiori Brunfvicum , & Brcma. Haec praecipua funt munimenta Imperii B Get- Verfuf Galiiam ^tgentoratum) Utinametiamdura! enim maximi momenti urbs a Gallis nullo feic jcgotio, fcdpudendoexemplo, annoi682. adde- litionemadaftaeft. Tametfiverofpesfupereft, eam irbem, cujus jaaura gravior eft, quam multi ani- no reputant ,lmperio aliquando vindicatumiri , ea amen in longinquum videtur diflferri, vicennali- 3us nuper induciis inter Imperium Romano-Ger- nnanicum , & Galliae Rcgem conftitutis. Inter fpem ergo metumquc dubii , pro Argentorato reponamus imerlm rhilippiburgum. In Bavaria Ratiibona & ^ioriberga ) Noribergam xa. Bavaria fruftra quaefiveris. In Franconia enim fita eft. Nec diflimulandum , longe plures in Gcrmania urbeseffe, neclitunecrobore munimcfttoruro iUis, qm$H©i»ius x€Ccnfet,inferioies. 2(S Orbis Germanici , quibus ami(l^s haud dubie adum cft de toto Imperio. Ideo in horum conferva- tione ab externis hoflibus procul dubio falus Germaniae confiftit. Unde etiam in gravilTimis bcilis, nonnifi aliqua ex his in poteftatemho- ! ftium pervcnerunt. ! XV. Plenaria R.eformatio Jmpem fpe- ! rari facilim quam obtineri po- tefi. I De reformmdo 5c ad antiquum fplendorem veducendo Imperio Gcrm. inde usque ab anno 1521. acerrime fuit difputatum & deiiberatum per innumera colloquia, conventus, comitia. i Sed cum verbis nihil proficeretur, tandcm re- formatio commiiTa {yxitgUdio^ ancipiti bello- j rum alese : fed neque hoc modo omncs difScul- 1 tatcs potuerunt tolli. Ideo quemadmodum cor- pora longa feneftute detrita , 6c vinbus jam fe* nio exhaufta , vix ulla arte medica polTunt revo. 4cari ad priftinum robur & fanitatem, nifi fortaftc fabulofa medicina iila univcrfali nunquam ia hacvitaconfpeda vel confpiciendaj ita quoquc fenticndum cft dclmperii^, quascumiisdem mu. lationibusfmt obnoxia,quibus homines,fruftra conamur contranaturae ordinemea attumi^quead^nemmund,i) Sequutus Aadoi de Daaiclisillo vatlcinio fententiam comraunam eit, Sed quantisUlapreaiatur difiicultacibus,nuiirrefti- Us quam Hiftdriarum periti noTtint Cmfapracipuafuit) Divinampbtiusprovidenttam &direaionempr0'p'ra:cipuacaurareformationis ha- beamus. Nsm&antea, 5ello Sveco-Polonico j ac Danico etiam pofteaim- anixii fucrunt , ea tamen rcs Impeiium univerfum mon tuibavir» BcHum vcro Turclcum a, r6<>5. coe- ptum , tametft initio Gsimanije terrorcm Haud ievem incuflit, a milite tunc imparatac, mox pacc £nitum eft. Indc quicte iterum frui longo tcm- pore licuit, donec Galli a. 1^71. Fcederatos Belgii Ordincs belloacerrimoaggrefli tantis uterentur fuc- cefiibus, ut G^rmania ctiam non poflet non turbis IHis invoivi» Ac fopita quidem Pace Neomagenfi a.1679. diflidia videii poterant , fed Gallis intra li- imices fe continere nefciis, inprimis cum Argentcn latum occupaflent, p.num abfuit , utbclium majo-; Tibtis urrinque odiis exardefccret. Intervcnient€ tamert novo cum Turcis bello ^ de quo in rebus Turcicis dicemus , inducia: nuper cum Gallis inan- viginti conftiiuta: funt^ | P O 1 1 T ( c u s. foTnlliSTdiir. quahod>cqueDe. grat.afm- n,ur. Protellmus , LuthcraDv par.tcr & Rctor mat. . iu hbertatem fuerunt ailat.. >^ufus iJc. fu.t hanc pacem tanquam lcclefi. nox.am annullare; fcd cuda c,us f u - n.ina non mag.s curat Gctmania ,quam fttepi- tum foUorumr II. DE IMPERIO TUR- cico. I. pamtliaOCnnmkSi^tnperifim Tht- cicpim condidit. AN Ch.1360. Conditor vaftihuiuslmperii fuit OSMAN five OTTOMAN, ftienuus miks , natione Tuica , qui colkaa adk praeao- num manu, aliquot Afis. minoris provmcias oc- cupavit, ac redcm Regiam pofuit in «^^e Pr^- fft five Burfm.^t hu)us Ottomannv kmiUa m hunc usquc diem ampliffimo huic ^niperio • nuod rurcicum vocamus , prseeft. Onde domm vel Pi^r/^ Ottomannicavocatur. Eias fucccUo- lesprimo inurbcmThraclaeHWm«^p^//^> de- inde \^\zmConflmtmofolm\m^txzxon^^ tcdem tranftulerunt 5 quod faaum A.C Mahometes ILcam urbem expugnaflet, a quo temporc impcriumTurcicum fupremum fauin faftigium attigk. ^ €, 2. Quanta huiuslmpeni fit magmtuHo^ cxindcpatet, quodtrcsorbispartcs, Emi>tam, *^ B 4 ^fi^^ ' ^md tm QTbu f^tZf -i^m integtas tanacn fe^ci m 32 O R B I S Afiam & Africfim conrinua fcrie compleaii tur , ac a Dambio ad Tfgrim , a Lyhia ad Rujfi ttm ustjuc cxtenditur. In tam vafto Imperii Bon nifi quatuor amplillimae urbes reperiun tur, Scinquibusnervus totiuslmperii Turcic «onfiftit, Co^ftmtimpoHs Thrzcix five Roroa niae , Aleppo Syriae , AlcMra iEgypti & Bagd^ti Babylonias ♦ additur & quinta Damafcpu Syriae §. 3. Habet fibiTurca ctiam obnoxios (\ Rcgcs TartarQYum^ttQo^tVi^wxm in Europa , 6 Fez ac Marocco inAfrica,(2) VnrxipcsArabum Georgianorum , MeUaviA , VVallachi&»^ Trms fylvantA. §. 4. Praecipua quae ad morcs 5c habitun . Turcarum fpeaant haec fijnt : Siniftra manu: ipfis dextra habeturdignior: caput tcgunt albi tiarafive tklipanalo, &quicxMahomctis fami- lia ©rigincm fe tiahcrc jaflant , utuntor widr -Atquc ex fingulis regiones quasdam. Imo fi Agyptum cxcipias, in oris AfricarprecarioferelmperioTurcsE potiuntur. ^am.-fcm Syria ) Si non plures , fextam certe , iiempc Budam addi debere, noftro malo didicimus, obfidioueillius urbisfummisnuper viribus magna- que fp - ab excrcituCafareo fufcepta^ fed et^entu ir- lito, imofoedo acfunefto» ^ EtFex.acMarouo in^frka) Reges Vtffx ac Marocci ifi Afriea fui omnino juiis funt,neque Turc^, quod iciam, obnoxii unquam faerunt. De Georgianis I etiam - mim Tureis iioc tempore , an Perfis potius • liib edifmt, dubito. i Simfra ) Intcr militares nempe. Namintet togatosmanethonordextra,tcftc nupcriimoTur- '^icarum rerum fcriptore Ricalto^ P O L I T 1 C U 35 l^tquc hoc figno diftinguuntur a Perfis,qu\ rubro rapitis tegmine utuntur. Si quis Turca caligas virtdes geftct , capice pleftitur: indignum judi- :ant co colore pudcnda detegcre , quo Muham- mcd caput contexerit» Ergo in contcmtum Ver- 'arum plerumquc utuntur caligisf«^m, ficut Perfae in odium Tnrcarum caligis cx albo co- rore. Honorcm cxhibituri fuo Imperatori non folent caput nudare, ut £uropaei , fcd manu pcdori admota fe incurvare. Soli Taytari^xe- Eopcnfes Principem fuum nudato capitevcne- rantur. iHdificia privata per totam Turciam funt tcnuia, 8i plerumque cxligno conftruftas pubhca, veluti tcmpla ,balnea &publica diver- foria , quae vocantur Caravanfarai , magnificcn- Itffima funt, H. JmpermmTurcar^im eBDeJpoticHm, five flane ahfoliitum. §. I. Imperator Turcarum eft abfolutus Do- minus, & omnescjus fubdati funt puramanci- pia, quofumvita, opcs atquc fortunae omncs funt Imperatoris , qui cas pro lubitu invadcrc , &in quemcunque vult ,transferrc potcft. §. 2. Hoe Impcrium ita gubernatur. CafMt ejuscft ip!e Impcratorj proximum ab Impc- ratore locum obtinent illi , qui vocantur Ve- Mrti , quorum plerumque funt plures , iri- ter quos loco ac dignitatc primus fuprcmam poftlmp «|uiba! \ Po L I T I C US^^ ?5 mirum fe contra"placitum imperatoris Turc^* Pum .immifcuit beilo Polonico; III. ImpentimTHrcicpm confervamr fi^ ^im,promptajufiptiay ferpetuis hel-^ lis , ahftinentia a vinoy fratrum c^df, ^vaftitateac folitHdineterrarum* i. I. Nulli parcitur.Vczirio , Ba(Fae , aut Ma- «iftratui 5 omnes fubiacertt fGCuri. Supplioia §imuntur per Chimftoi , qui trifle decretum Ira- pcTatods nigto panno involutum affcrunt. ac ftatim fupplicia exfequuntur. In aula pletumi]uc utunturpcrfonis mutisadfupplicia magnatum exfequenda , ne nimirum mandata Imperatons aliisnarrare polljntr §. 2. TuK3e femperaliquod heUum alunt,non tam Impcrii propagandi croo , quam ut fuos ab ©tio& fcditionibus abftrahant , ac diicipiuiam snilitarem confcrvent. §. 3. ^ 't'*'»^ introdutta ett icgc Muhammcdis, & nititur ratione phyfica,quia cumTurcae,pr2fenim Afiatici. 6c Africani, obti- aeant calidiflTimas rcgioncs , in quibus genc- lofiffima vina provcniunt, quae facilcenervant vir©« militarcs: hinc pcrpctua abftinentia lati- citafuit, acpcrtotum imperiumTurcarum vi- ncta funt cxcifa ac defolata , nifi quantum Chn- ftiani adhue fupcrftitcs colunt. Scd haee lex B 6 ^ P ^l^ hseperfuadeantur. Fraaxiagozii,im© encrvat» prorfus bello Polonico viresTuroas ad aima nmia- lunt,gentem occafioniOlwai I»ip«ii C15Kaa€ttCiiloj ^Ucinvigitocm, 5^ Orbis parum religiofcnunc obfervatura Turcis , qu ubicunqut polTunt , clam k ingurgitant vino , 2 deprchenfi in facinoregravespcenas luunt. § 4. Prascipua fecuntas Tmperii Turcici con fiftit in c&fle fratrum, Novus enim Imperaco iuitium Impcni facit ailranguluione omniun fuorum fratrum , non odio aliquo , fed quo( llitcr non pofHt confuli unitari & concordia ImpcriiTurcici, quod'a pluribus facilc diftra hcrctur. IV. Militm Turcica ccnfijtit in^m\zzx\\ & Spahis. $.1. Quanquam Turcae ingentcs cxercitu! in hoftes producaat, plcraque tamcn illa turb: adpraelium cft inutiiis, ac robur cxcrcitus tan- tum confiOit \u hoc duphci militum g<:ncre: J^/^/w/funrrobur totiuspeditatus: Spahi{}XVi\ robur totius cquitatus. Utriquc cliguntur CM AT^cimogUnis fivc tributariis liberis Chriftiano- rum* Quippt hhcn Chriftmnorum in infantia a parentibus abripiuntur, Hi in Turcarum lingua, rcligione ac moribus a teneris inftituti , funt ,^ Semh ^ ftranguUuane smnium fuerum fratrum) De illo Imperatorum Turcicorum inftituto Bu^be^uitu epift, i;p. ss> & Hiftoria ipfa teftantur. At noftro tamen a:vo in fratres illi fuos coeperunt clle mitiores» Nam& Achmedi a.i6r7. defunao frater Muftaphai lupeiftesfuit, &tres Achmedis filii , Ofman/A-j murathei , & Ibrahim , ille a r 6 1 8, ifte a. 1 623, hicj C.1640. Imperiofueruntadmoti. Confer/?o/» Dif.\ firt. de imp, Turc.^.12. Hodicxnp ctiam Imperatort li &atj:«cire,pubIicccoiiftat. 1 P O t I T I c u s^^ 37 Snmimrium mWinx Turcicae , 6c ubi ad aetateni' virilcm ptivtncvun ,Yd amz^arorum vel SfahO' rumot^imi acccnferMur. §. 2. TurcA qusmfacillimc ingcrites exerci- tuscogcrepoflunt ; ex illis ,qui vocantur ItmA- fioM, &feuda ac praedia militaria ab: mpcratorc poiTidenr j quorum ingcns in tanto Impcrio cft numerus y ac plusquam^ssoo o Timariotarum rcccnfcntur ,quarumvci minimusquinque aut fcx milites alere tcnctur,, finc uUo fumtu Im« pcratoris» § 3. AuxtUares co^\7£ yC{\^2&yot^Vit\xx Afappit cx Chriftianis confcribuntur , ac in bcllo prae- mittuntur, ut hoftcs primo impctu fua caedc de- faflcnf, nam ja£lura Ulorum nihil aeftimatur, «tdeindc fucccdentibus Janizatis& Spahisfaci- liorcm vidoriam rchnquant. V. Ch^ts lHrmrum funt tres j Con* ftantmopolitana y Afric ana , 6c^gyptia. §. i. 2?^rf/?mwrnavaHspotcntia non cftadco magna , & ipforum navcs ac remiges rudis ma- tcriae ac bcUandi impcriti funt. Hinc Turcia B 7 facil- plits quam ^f^s oooTtmariotarum ) Autmenduni hic typogtaphicum in nuraeriseft, aut Hornius in putandis rationibus nimis fuit libetalis.Longc enim ininor Timariotarum numerus eft , juxta computa- tionem ab Audtore Defcriptiouu fiatufTurcici, quae c Gallico idiomate in Geimanicam linguam translata Sc Dtani Erop^i Centhnatimi 11, infcita eft, l^s» hiitattir || O R B ! S .__ facillime debtllari potcft mari , qucmadmodum Refpublica Vcncta tcrreftri bcllo impar Turcis, ultravigei mnm annum ipforum vircs fuftinuit. §. 2. Uiiicum tamencft, quod militcsTur- carum contra omnes hoftes folct animare , fir* niiflima perfuafio dc fatali raortls tcrmina , quem cujuscunque hominisin lucemprodcun- tis fronti infcriptum crcdunt,& qui nulla rationc cvitari poflit. Hac Stoica fiducia animati nequc pcftilentiam metuunt , nequeullum pcriculum fubterfugiunt.ccrti fc non perituros antc fatalcm illam & inevitabi^cm horam. Accedit & alterum ad audaciam augmcntum , quod quicunque in praelio occumbunt , cosomnes bcasos forc , afc udi2i in paradifum migrarc crcdanr. VI. llltcttHm est tnter Thtcos di Rdi^ gione dtlput^tre. TrAfes fivc Supremus Vontifex vocatur Muf ii , quafi dicas interpresrcligionis. Hirjus fcn- tcntisE tanquam d»vino oraculb omncs fe fubmit- tcretcncritur,etiam ipfe Imperator. Atquchi< eft fuprcmus controvcrfiarum de rcligione :u dex. Difputationcs omncs dc rcligione funi prohibitse. Ex edido enim Muhamrocdis nor 0re vcl calamo , kigladiQ rcligioncm fuam pra» pagare tcxiemur. VH Difpittationes oynnes de reiigione ) Dubito lanieil,JiUrt difputationibus de rcligionc jntei Turcas obfiftiulh lege poflit, cum religio illoium 5 ^ucioudefinpTio' 7iis fiatwrurcid /.r.c.p.iidcs cft, iflplwxe$ qttainfep.tUj agiatafQftasdivifefi^ - | i POLITICUS. VI l LihtYHm cHjmlihet Religionis ex^ crcitium ^ermittitHr, Ncmo inter Turcas coghur rcligionem Ma- bomcticain farcipere, fed onninibus rcl gioni- bus, fola Idololatria Gentili cxcepta , fua re- linquitur liberras. Atque hoc praecipue mc* dio Turcse Imperium fuum per Chriftianura orbem pvopagarunt , iia ut quamplurimi po- puli malint vivere fub Turca , permittcnte 11- bertatera confcientiis , quam fub ipfis Chri- ftianis , prsBfcrtim ubi yigetHifpanica inquiri- tio. Nequc alia ratione potentior evafit Tur- ca , quam quod rex Hirpaniae omnes Judaeos 5c Mauros ex fuis Regnis A. C. 1610. profcnpfit: tum cnim pfus quam izooocoin Africam & di- tioncs Turcicas migrarunt, fimulque artes Eu- ropaeas,pr3efertimroilitaresacmechanicas,Tut- cas docuerunt. Vlll.Defctfcentibm^fideChriflimis omnes dtgnitMes patent^ I, QuanquamTurcaEneminemcogantad fuam religionem , variis tamen artibus , fcd prxcipuc fpe praemiorum, digmtatum, ac di- vitiarum , innumcros Chriftianos fponte ad fc pelliciunt. Nam cum totum Impermm Turcicum conftet ex quatuor cationibus feais , nimirum THrck nativis & Aborigmi- bus, ChnftUnis apoftatis , qui vocantur Re- negati, Chriftmnis in fide permanentihus & denique ]udm : foli Renegati fiyc Gkiaiam Apoftm ad lupremas dignitates roilitias atqu^ 40 O R B rs Impcrii admittuntur , dc nuUuspoteft ficri Ve- Titrms vel Bafpi, zut ■^mz.art^ ve Spahi, qu; non fit Chriftianis parcntibus prognatus, & fidcm abjurant. itsqucgubcmatio Ottoman« nicilmperii tota cil pcncsXhnftianos Apofta- tas, §. 2. Quodautcmfpc£tat T^yr/r^ Aborigines fivenativos, nulla illorum fcrchabctur ratio, quia folus Impcrator Ottomanntcm dcbct eflc originc Turca: reliqu*e omncs famjliaeTurcicae excluduntur ab adminiftratione Reipublica? j nc^ admittuntur ad majorcs dignitates , nifi quae fpcdant Juftitiam criminalem 6c civilcm , adco. quenon poflunt ma)orcs d^jgnitates confequi , quam ut fiaut judices , quos vocant Kadi. §. 3. Acccdit&alkud arcanum , quoTurcae| Chrjftianos ad fe pciliciunt, quod omncs T^^r- CA » qui Mahomettcam rehgioncm ample- dluntur, immunes funt a tributo & oncribus;^ ac ipfis folis arma geftare Hcet. Quaproptet innumeri Chriftiani partim ut ad dignitates pcrvcniant , partim ut a graviflimis oncribus libe- JiluUm potefi fieriVez,iriuf) Neque hoc inftitutum folicite a Turcis hoc tcmpore fcrvatur^ Janizaro- Ifum certc ac Spahorum ordini Turcae etiam nativi adfcribuntur* Nequea majoribus illosDignitatibusi plane cxcludi, vel x^chmedis Vefiriorum principiSa capto Neuheufelio , & expugnata tandem Candia l celebeirimi&a. 1676* defunfti,cu|us paicr IQuperiit eodem ofHcio fuit fundlus , exemplum teftatnr. ' Vid. KAudQv V^feriptiQnif fiaffts Tftrtt lib.i, cap, luic. & , F O L 1 T I C U Sr ^ Trcntur, fiacm abnegant,& fiunt MHfelmami religioncm^ Mahometicam fufcipium. \X.Chrifttamfer Imftrmm THrcicum funtimhclks; Unde non eft , quod illorum rebeHioncm' ^ [Ctuat Tnrca, (i) quia plerique Chriftiani fub nperio Turcico viventes religionem Gr&cam itantur , & Lattnos ,Siyt Chriftianos occiden- ilcs,. canc pciusdc anguc oderunt. (2) quia mtinermes» acintotum abantiqxia generofi- ite dcfeccrunt. (3) quia deprchendunt longe Dlerabilius vivifub Turca , quam fub Chriftia- isPrincipibus. Hinc plurimi per Hmgariamy erviam.Bdfmam, T>dmatiam, pertasfi Chri-> Eian^ domin^ationis ac Tyrannidis , domibus nccnfiscum' fuisliberi^ & opibus ad Turcas onfugiunt,aquibus modeftius tra£!antur. i^TfirC'j& rebelBonempatiunmr plerum^ a PrafeSis AfidL Orientalihus* IdqucpropterviciniamP^r/^r//;w, Namficut ^raefcdi ferfarum metufuiPnncipis frequcnter fcficiunt ad Turcas t ita Tuycsl ob eandem cau- am adPerfas. Sic nupet EaflTa AkpeDfis cum ota fcre Afia aTurca defecerat , fed mira cal* iditate circumvcntus cum omnibus fuis afieclis ?«riit» Plurimi per tCun^ariamJ:Serviam, Bofniam ) Provin- na& Scrviam. & Bofniam omifras mallem , in quibus lOirCluiftiani hoc temp<)re dominantur. led Turcae pfi. Eraditnv. cnim iftas r&gienesBarbaii fiblfubje- ■■■■■■■■■■■IMB^ - ^ 4z Orbis. Xl^Turca locum femel captnm non rej tHum , mfi armis ip[is iterum eriptatHr. Plane diverfaratio Tuicarumac Chriftian rum cH: Chrtfitani poftquam diu bcUa infcr gcfferunt , 5c alter altcri multa loca cript runt, tandem pacefaiHla, pleraque reftituur atquc ita seterna bella inter fe alunt, Sed Tm pcrpetuo decrcto nuUum locum bcUo captu (nifiwriftime ) rcftituunt,idque fibia Muhan mede prohibitum cxprefla Icge jad^ant. Qu' proptcr qui yult pacem inire cum Turcis, rclinquat illis , quaecufique bcllo occuparun jiecfifle cft^ %ll,HoflesTurcarHm fmtGermanii V neti^Poloniy Mofeovitd & Perfz^ Garmanos Turca non valde mctait, ncqi tamen libcnter eosbelloaggreditur. Mofcovi propter foedus cum Perfis & propter Graeca religionem maxime mctuuntur a Turcis J (< Turca , ut compcfcat Mofcovitam , Tartar Prccopcnfes magno flipendio alit, atque C( fubinde in Mofcoviam immittit. Pcrfae fui JuratiTurcarum hoftes. Cau fa odVi intei Tu, cas 6c Perfas eft primo ex religione quanquaij cnim utrique Aint MahomctjftaB, tamcn divci fas fe^a$ feq;uuntuF. Pcrfae cnim funt Alifta; Turcae funtOmarjftas. HmchabituquoquecJ tcrno dirccrnumur. Turcae tegmine capiti POLITICUS. 4^ .isrubris, Perfealbis. Hodic Rcfpubhca Vc- -ta fola ultra 20. annos bcilum cotitra^ 'urcaspro Cmdia gcrit.Gcrmanicumbrevi pa- , compofitum fuit, Tm cis parta rctmentibus, [111. Dm hella maxime horrent Tptre^^ P€rricum& Hiingarkum. Veyllcum ob lcAqaitatem 5c afperitatem r^oTxx.r.MmgarM proptcr crebras arces,loca .unita, ac bellandi gcnusTurcis malTvetum. enim pkrumque fclopetisbella gerunt, rurcas acinace. :. 1669. fuit. P.cis lege. exhibct "^^-^J; it QUodVcneti,Cxfaii&Polomsfanaofoedeie lo- Ihti^nondabitLuatTarcisnuperinfcric ^^Gcrmanicum brevipace compofttum) Loquitur iror- «iasdc belloa.i6638c64.sefto. Aft m.gmsberiam ?^ibus redintcgtavit a. i68 j. SuUanus , ea quidera F«ocia,utpr^.teiitismunitionil^sfiBm^^^ more belkntium pi^m* oppugnari f^^^^^ r^^^^f^J; ftriam immitterct Vezixiom , Viennamquc dmiftim* obfidione premeiet ; quaj tamen die 2. Septem- bris, Dec faventc , viaricibus Csfai»s&: Fccaerato- rumcopiis appropinquantibus , foedaqu^ fu§a cla.. bei^tibus Turcis, folutafuit. In quo aftu fumma vir- tus ^ohannu Georaii iM.^^^oni^ Elcftoris potentis- fmiuDommi mci clementiBimi, emmuit,qui Imi- ftr am alam ducens ptimum in hoftes irapetum xortis, ilmeacprovidcfccit^primusqueinTurcaium caftriti. vexillum, vkloriaj infigne, fixit. J 44 O KBJ ^ XIV. R^^M Imp frnflra jferatHr. Nihil magis nietuendum eft Imperatorib Turcarum , quam enormis illa potcftas , mulii tudo 6c infolentia Janizarorum , qui morc Pr; torianorum apud Komanos viventes , totu Imperium in fua manu fitum cfleputanto Hi | frcqucntifHme spud' Imp^gtores fuos tumult antur , atque illis pccuMb vcl vitam ctia prsEcipuorum miniftrorum, pro lubitu extc quent^Sed hadcnus manus abftinueranr ab ip Imperatoribus, donec tandem A.C.i622, at fueruntlmperatorem fuumOrmanem 11 pub!; cetanquam nefarium latronem ftrangularc , novum Imperatorem in ejus locum eligei; Hoc cxemplum rcpetierunt A. C.1648. cu Imperarorem Abrahimum fimiU excmplo ftra guiarunt ,ac in eiuslocum elcgerunt illum,q hodic imperat , MuhammedemlV^. §.2 Quanqiiam vcro intolerabiiis licentia : '^amz.^n: rum\ ffuftr-^ tamen per illos fperat cv^rfi^oimpcrii Turcici , quh janizarr no» d»- ftru(n:;oncm Impcrii,(ed tantum Imperatoru q^uaerunt, X"' Kon defirudtionem Imperii ) Nec eam intcndcru' Prxtoriani olim in Romano Imperio^Aft per fadii nes tamenillorum y fecutasque inde clades Rom tium Impeiium ruinx admocum eft. Quidnierj & Janizari, pr»ter inftitutum fuum, caufam praebe[ pofTent evertendac , fi DEO ita rifum fucrit , Re f-ublica: ? V c t I T I c u s .^ 45* THYcam Germamam fti^eramrHm incredihile, faaantur xjuidcm ProphetU, iamindeusquc oo . annis, Turcam cum fuis copiis usque ad lenum perventurum, atqueequos fuos Go- lise Agrippinae aquaturum. Sed omnia illa acnusfalfadeprehenduatur, ncque credibilc manitus videtur, Turcasper regioncmadeo anitam^c afperam penetrarc polfc. VI. THrcarum Imf eriHm dmatHrHm ^ideturadfinemmHndi. Neque obftat illud, quod fit Imperium 7^- t»;z/V«wacviolentum. Namab internis\io{^\- is nihilipfi eft metuendum, tieque etiam ab :ternk ^xo\>tti magnitudinem. Ita igitur ejus nperium quoque duraturum adfinem mundi »que credibile videtur. [I. DE IMPERIORUSSICO ^ SEU MUSCOVITICO. , Zech,LecherRufs, tresVtM^SyCon" didernnt Bohemiam, Poloniam, RulTiam. .1. TJI tvQS fratres fuerunt origine ex Dal- jrXmatfaCi\cSclavoma,^c circa A.C.500. ex Tropter Tnagnitudincm ) Si tamen leccntiotibus criptoribus , qui perfpeflam fibi Imperii Turcici im credunt , fides habenda ed , non ea ett magnitu- lo & internafirmitaS rerum Turcicarum,utabuni- isfctio & fidelitcr Chyiftianis fubrui nun polTmt. 4^ O R B T S €X ScUvonia five Croatm cum militari man4 profcdi inSarmaticasrcgiones, tum fercc(eret tas, ibidcm fundamentatrium rcgnorum pofuc Tt fBokemU, PoloniAt Ruffi&, NamZECHU cum fuis occupavit Bohemiam \ LECHLlS tra €l:um FoloniASid ViftuUm'. Kw$s cxxc^i Mofcovtar/ confedit Hinc Bohemi hodieque vocantur Zecht Foloni Lechi» & Mofcovitae Rhs five Knjjt Rnffia eft duplex , Nigra , quae Poionis, & Alba^ quae Mofcovjtis paivt. Rujji appellati fueri MofcovitA zh urbe Mofcoyv , in quam feden Imperii tranftulitcirca A.C.1312. Dw%Georgii44 In tantam autem amplitudinem excrevit potcni tiaRuflTorum, ut hodie a fin>busLi//^^»/diusqui| adfinesOccaniglacialis, ^cterminos ipfmslmi perii Tartarici , vaga potcRtia domincmuT! Hinc jure merstoquc RUSSIA Impenis accenj fetur , quod fub fe compic£latur duo Regnj Tartarica, Cafan^ Aftrachan , 6c a mari Ca^ fpio ac Perfarum finibus ad oceanum usque gla cialem &incognitas adhucAdct intcrioris pla gas, dominetur. iL ImperiHm R.ufricum eFi De- fpoticum. §. I. Id cft ahfolufa , & omnibus legihus folu Rufia efi duplex^nigra ) Ita CUmHoinio PhitMt^ve rim emm l,4.I^trod,Geogr,c.2s. RuCfiam diftinguit AWlQrStarovolfciKS in Defcript. Polon. p.^f.edit. Conwig Huicenim Ruflia:, qux Poloni^e accenfetur , rubra i quaeadLithuaniampcrtinet,aIba : quxMofcisparet nigra appeUatur Confer & Bnnonenjadflav.l.c. Tittfialnfperiif accenfetar ) Videquac adp.J.annota- yimus. P O 1 I T ! c u s^^^ 47 lonarciiia. Tanta cnTm efl: auftoritas Magni :is , ut patcm iii toto Oibe tcrrarum vix ha- t. Nam Mofcouiu longe abjeaius ferviunt, ,m vcl TurcA , vei Tartari. Unde Muhammed fa diccrc folebat : Solos Mofcomm ^cTurca- ? Principes cffe abfolutos ac vcros dominos* incs igitur Rnffi Magnates pariter & plcbs •iflima fcrvitutc prcmuntur , neque aliudre- nen naturjE ipforum convenit : nam veluti es, quos Afellos vocamus , nonrapiunt , nifi iltis plagis contufi: kzRuffks non fungetuf ) oilicio, ni^ifufilhm ada^us. Bona liber- is ignorant. Et gravijjma apud eos rervitus , carer£ Domino.SMnt enim ex illo hominum nevcqvLOsAriftoteks vocavit mturakivoss :oque quo durlores dominos nancifcuntur, magis obcdiunt. Etiam «.v(7m amofcm ma- orum riiorum aeftimant cx multitudinc pla- rum. §. z. JpCc ^uicn\Imperator,vt\\xiiT>cusm- lis terreftris colitur : illum omnia/f/>^, omnia (fe credunt Ruffi : ab eo ruitam fuam , fuas es, fuam fanitatem dcrivari , ftolida/^/^te- •te credunt, Volumas dc verha Frincipis fu- pre- ^morem mantornm )ldQm Barclajw in lcone nmm. y.aliique tradunt. Sed fabulam detexit Oleanm m fn.^dofiovj.j.c.p, Rudiratem etiam Ruflbrum ,ac jrvileingeniura.educationisforiafTe reai-us,quam aturx vitio tribueris. Nec defuerunt ex lUagente, ui magnosaliquando animos oftenderunt , ut ve- um fii Satyrici eftatum : Virvecum in pama crap- ue fub acrc mCci f:immei frpt viwl^ magna exempU ^ Orbi $ prcma lex funtj nec fecusci obcdiendum ^cii fcnt, quamDeo immortali. III. Hocjmpermmconfervatur ignorm tia literarum^ unione religioms.^& prohibkione p^regrma- tionis. \ §, I. Omnes nujfi funt homines flupUi t ignari zxtxs , atque fcientiarum. KmcSchok in tanto Imperio nullas habent, nifi Alphabe tarias: legereS<.fmbere^o^t fupremum Ruflicj fapiemU eji faftigium. Et hoc ideo fit , ne quis quam Impcratorc doBior cvadat, Soltu enin: lmperatori?w«/^ fciredefaet, reliqui nihtll quo< fiquis plus fcirevclit, illetanquam ferturbato Reipubhcae , capitc pleditur, §. 2. De Keligione interRuflbs non licetdil putare^ Hinc nullae inter eos Se6lA : idem omne fentiunt,credunt, ampleduntur. Itafoh Rufl confecutifuerunt id , quod nullumahudlmpe rium pertotum orbem terrarum, nimirum ab folutam concordiam in fua rehgione. §. 3^ Omnibus Ruflis fub capiiis fupphch interdidum cft , nc peregrinentur , autfincs Im perii egrediantur. Nam Imperator non vul fuos fubditos peregrinii moribus imbui : hin folam RulTiam cxiftimant cffe Paradifum , ne que extra eam ullos potentes dominos reperiri Atque haec tria funt fuprema arcana Impcfi RufHci. XL K^y^giom Gr(&C(Z funtadciid:!. f I. Hinc folos GrAcos (k Rujfos putant elTe VC} i:o 1 F O L 1 T I C U S, 4 f s Cbnftianost reliquos autem omaes Apo" \t(U\ fcd inprimis Vapam Romanum, ac Ec- ifiam Latinam immenro odio profequuntur. uar e Evmgelicos , tam Lutheranos quam Ca l- mams tokrant , Sc tempU ipfis indulgent : i nunquam impetraripotuit ab ipfis, nt Ro- ino'CathoUcos telcrarcnti quinimo ne miii- nquidem Papa; addi£lum in cxcrcitu ferunt» : omnibus Sandis maximccolunt Nicola- I , qui eft magnus Ruforum patronus : il- m majorihonore, quam GHRISTUM pro* puntur, illi omnes vi camj ilrii ubi plcrumque aSuecis &Polonisproi ganrur. Quippe Rujf^ quanquam valido robufto fit corpore , ubi tamcn femel infug; Tcrtit, adeo abje^o eft animo, ut ne morti qiiidcm deprecerur , neque infequentibus xt llat, fed pro lubitu fe occidendum ipfis expon Conati quidcm fucrunt Imperatpres h^nc fi gcntis imperitiam corrigere, condudis exte militiae Ducibtu & MagtfirU, undc plerumq aliqi!! ExterU militA 'Vucibm) Sed lios tamen fuon , Imperio fubjiciunt, nec exteris fumma in cxeici POLTTICUS. $1 Uquot millia Gcrmaaoi tm^ vel Scotorum , in Luflia publico ftipendio alunrur , ut indigenas iirciplinammilitarem erudjant: redpdrum iiac- cnus apud homines lilos rudiffimos fuit effe- fcum , qui exteros omnes prae fe contemnunt, icqueillorum juiTisobedire volunt. /IL Incrementa maxima cepit fub Barillo &]o\\2LX\mBaJiHde, Idquc ab A,C. 1500. B^ifdim primum fefe sp- ellavit C Z A R , id cft C&farem , cum haat nus mekiknefA magni Duccs vocarentur. Intelle- ;erant enim Ruffi , quod fupremus Princcps :hriftianorum appellaretur CiJiSAR : quapro- iter ne ipfo eftent infcriores , & ipfi nomen C<«- «maftumrerunt. 6crerevocarl iufTcrunt C2:.^r , [uod eandem apud ipfos figniHcationem cum lomineCaefar habet, }ohannes B^fiUdes Regna rartanca Cafan ^ Afirachan fubegit , ac hm.i- cs imperiiR^^ausque ad Perfiam Mediam )ropagayit. C 2 § nunera committunt7 imo peregrinis indigenasim- cent , ut mutua diffidentia in obfeqaio retmean- CUr.i.e r^/^rf?»^ Vocabulum Mofcoviticum Czat ELegemproprie fignificare , apud Eruditos indubi- iatumeft. StevoLva/, , inquit Sigismundus Heroer- fteiniusComment rcr.Mofc. p.m.u. omvessorum mPria^, atque facram %crtpturam, ubique Regts ncmine Czar^ImperatorU vero [{ejfar reperies. Quod vcro RuU forum ipfi intc-rpretes Caefaris titulum Pnncipi luo vindicant,fi.n3plicitatigentis tribusndum elt* V. ekrw ftib fimm Difert.de SacroRom.lm^. 52 Q^aBIS °^ §. 2. Poft Hhannem Barilidcm Ruffi rufce perunt cxpcditiones verfus Septentrionem & Ori entem, accolonias deduxerunt usque ad Occ anum glacialem , ac innumeros populos a ChriftimAtn religioncm dxQGrAcam adduxe runt, non hello , fed legationibta : cum illi oftenderent hona & commoda , quae cx convci fationc Rufforum poffcnt confcqui. Ita Sama jedA» ObdorAy Condor£, ]ugori , Lncumores Molgiomm , & quamplurimi alii populi fpont fe fubjeccrunt Impcratori Ruflorum , & ab ill tn fidcChriftiana, procaptugcntis, mcunqu faerun$ inftruai. Hodie Imperium Rujform Yerfus Septentiionem ac Orientcm non hab< ceitos limites, fcd magis magisque commci ciis ac coloniis dilatatur. Credunt hodicrt Ruftl fuum ALEXlUM Michalovviz for §luii Suum ^lexium Michalovvitz. ) ^^lexius ille , CU)i eloginm ^^\xd ]ohafintm Heutenfels lib. de rebi 3io!choviricis c i. kgi meretur, anno 1676. diei ob!it,6c filium Fiodor(euTheodorum^lexevi^, luc ceiTorem habu.t. Sed huic breve regimen contigi anno 1682. non fine fufpicione veneni a Medic propinatiexftmao. Poftcujusobiiumquaniatroc bus accruentis tuibis jadata Mofcovia fuerir, Pra loriano milite turauItuaQte, acin procercsinaudit crudelitate grafTantc, donec duo fimul , exempl pane novo ^ Imperatorium thronum occuparent (jui 5i hodienum tumultu compofito quiete fatii & majore, quam fperari poterac , fi modo conftanti concordia regnanr, reccnti memoria tenemus, l ascuratius cum tempoic dcfcribetm ab aliis. PO L TTICU S* ^ 5 3 umtum MonardTa^ CW?^^ vifibncni iii ■rai ficutrctuleruntfidc digniia nuperobeUo tco PolonicoaUuflis capti , qui id cxPatri- cha eorum audivaunt, cum Riga obliacreiur. e quo alias^ VIW* Hoftes ImpemR^ficifmpTar' tari , Poloni y Sveci & Turcs^. I. Nullos infcnfiorcshoftesliabcntRuiU lam T^r^^r^^, qui cx aercrtis Europaeis & jticisannivcrrariascxpcditioncsin Morcoviam fcipiunt , ac inftar fulminis totam rcgionem 'leritate equorum fuorum obruunt, Hi T^r- m AX. 1230. totamRuaiam occuparunt ^ bi tnbutariam r-cddiderc, ita quidem , ut pcc 30 annosTartari Mofcovitis pro iumtii Duccs : darent , ^ adimercnt, Donec taudem; eie- 1 A.C. 1500. 341105 hanc Tartaricam ferv£- item excullit , Sc ab co tempore RulE cxcmtj uidcm fucrunt a fubjeaione Taitartca , Ic9m , ad Ruflos defecerunt. $.4 Hodieque inter duai iUoA ) Anno 1667, 50. Jan. ii pago AndrufTovienfi inducias Poloni cumMofcisl tredecim annospepigerunt, quaium conditionesii ^ppendtce cantin.is. lyiar, €urop, p.6.feqq, CxhibentUl Ex quotemporenona vitantum utrinquecelTatum fed armorum etiamadverfusTuycas conjundlio tea tatanon femel fuit. Cum tota Rupa nigra ) P.ufjia nigra Hornio eft qux Polonis paiet- Eam vcro tot^i ad Mofco aliquando defecifie, nonmemini. Ncque Ukrei m totam Kuliiani folonicam , fed ejus tantan PoLITlCUS. 55 ■talios hoftes nifi Suecos. Prsapua coatto- : Ca cCt dc Livonia. quam cum J.^.««« B«- lides Magnus Dux Mofcorum occupaflc^ Stcs. velutR.x,./i^.fcfe protea.om rcorum fubmiferunt : qu. tandem fucceffu momm & mfs Folonos L.von.a expuk. rarnquefuaccoron.tanqaamProvnK.am Lreditariam ad,unxerunt. Atque h^c hodi- rniintet S«.m &R«jf«belhcaufaeft, cum tt- rinque pro LivonU pofrcff.one certetut. X Cla-^ra Imvem Kttjftci fmt verfu4 Finhndiam & Sfieciam EinponumS. Micbaelis Archangeii, ac Novogar- dia rr.agaa : verfi» Polomam Plcskovv & Smolcnsko: verfm TartartamCa^ fan& Aftrachan. « Emporium Archmgeli intet ptsecipua muti.menta Imperii Ruffic. .n Septentt.one te- C 4- ^olfcii Volonia intdhguntur. tamen. faic compofimm. P.cis leg« v. ^ Orbis cenlctur, proptciea quod omnia Ruffise mfi cimonia pex Occanum Scptcntriotialcm fupi Lfippoma7n ^ TinmaYchinm in illud & im{>ort; ri 5c cxporrari posunt, praeiermifToroari Balr co. Pnmi rcpcrtorcs hujus navigationis fu« junt AngU, qui circumnavigata tota N^rw ^ Lapponia^ pervcnerunt ad urbem S. Arcl angcli & S. Nicolai, ac oftcnderunt Europasi polTe cum Hitjfis commcrcia cxerceri per plag. illas Septentrionaics» qux ha£tenus cenfcbai turefle innavigabilcs. Occafio fuit bellum ii Cer Banos Suecos, & inter Sueces Rujfc quod in mari Baltico tum temporis gerebatu Cum enim exteri prohibcrentur, iibera conr' mcrcia excrccrc in mari Bahico, fub practcxnl quodres ad bellura fpedantcs hoftibus, praed puc Rujjk , fuppcdirarcnt : navigatio ab Jngl mercatonbus verfus feptentrioncm fuic inftitt ta, cjua? ab co tempore florentisfimafuit,prac fenim quia MiignusDux MjfcoviA maxima pr: vilegia indulfitomnibusillismcrcatoribus, qt dd cmporium S- Archangeli cum fuis mcrcibu navigarent. Inter mediterraneas vcrfus Suc ciam utbcs, praecipuum iocum obtinet Novc ^ardia Magna» quae olim totius Ruflla: fuitca put,§ctantae porcntiae, ut provcrbio diceretur Sluis poteji-contra DEVM ^ magnam Novogar diam*i Scd haec jadantia f uit rcprefTa a Succis cir ca A . C, 1610. cum Sueci fub aufpiciis Ponride I; Garde cumexercitu <^ooo. looooo. Rufforun CJ ^PofJtide Ugarde) Qv.i,x\\ Hortiiui Fontuni, cum Z,Of. if?;i«^Jacobum delaGaide vocat, Us, Hifi, Suec, P O L I T I c u $, 57 : urbc Novog^rdia expulerunt, ac ipfam ur- •m in potcftatem fuam redegcrunt. §. 2. Urbs Swfte^i? eftpomumcJircordlas tcr rolonos e» ^^!J^^ ' q»>PP« akernatim il- m urbem (ibi cnpiunr. Nam circa annum 00 quidam Polonus nobilis , nomine Michacl linski , ad Mofcos defecit , ac ipfis uibem Sma- nsko trad.dit,- quam poftea Poloni acernmo ello recuperarunt. Sed iterum in RuiTorum oteftatem reda61:a fuit , donec tandem A. C. ^^ii. cumtoCaRufTia faaionibus civihbus cfleC iftrafta , Poloni urbem Smolemko recupera^ ?nt. Sed A.C 1634 ^^"uo Mofcovita: iUam rbcm gravifTima obfidione cinxerunt } fed tan- 1 cum perfidia fuorum Ducum, ut totusexer- itus in poteftatem Polonorum pervencrit , ne- lue unquam turpius fuccubucrint euiT^* Du3C 3(orum Gcneralis erat qiuMam Hcrmanniis \chei}h qui fua fup erbia tantx cladi caufani pr^^^ ►uit , ac propierea pertinacibus odus a Ruiiis ad bpplicium poftulatus fuit : quanquam Patnar. ha& ipfe Imperator eumenpere conarcntur, amcn capite fuit muiaatus , & ^Uus iplius cuticism mortem fl.gaintus. Sed hx.h iia 8c nupera Poioniae confufione , denuo liuiu hmknsko obfederunt , ac non iUam modo , ve-. fumtotamiR«#^w nigramac magnam partem C 5 ^*' ea Mofcis per traiisaaionem a. i6r.. ^^^^f;^^^^ & Mofcos initam,€uius Xtgti^Conmu.torTauam h.a.exhibct. Oreis tithuaniA occuparunt , atque ha£lenus bcliur contra Polonos continuant. X. Kw^^ngraviffimefmtfertmhata a Preudo-Demetriis. j §. I. Longa eftHlftoria, longae ambages fumma huc rcdit. Qu^idam Impoftor a ^^y^/V Polonisfubornatus & mftrudus fingebatfe cfi Demetnum , Johannis Bafilidis fihum , qi Demetriws m infantia dudum fucrat occifu; Tanto artificio haec fabula fuit pera^ta, ut h faifus Demetritds AX.1605. iBipcrator RulTc , irum fuent coronarus, adiutus copiis Poloncj rum & fiha Palatini Sendomrnenfis in uxorct ^ du£la 5 fed cumhic Demetrim a Ruflorum mc hbus&rciigioneGrssca fcalicnum oflenderci Kuifi fraudc deprchenfa , impctu in aulam ^o , ipfum obtruncarunt. Mox alius atqi! slius Demetritis cmerfit, ac toties occifusD. mHtrim fcmpcr a mortuis quafi refurgcbar, Ii I^^^y^capite deflituti, fad:i fuerunt praedal^J tarcrum , foUmrum ^ Suecorum. Nam P< loni cxpugnata urbe M^.fcov^j , inHnitas div tsas & iuisriimabiks thefauros prifcorum Di cura in praedam fuam converterunt 3 ita qu dcm, ut prae nimia copia margaritas immer pretii loco plumbeorum globorum exfciopct fuis explodercnt. Rufi intcr fe difcordes, a creaveriint Mawnum DaccmWl^diilaum VoV ni££ , aiii Caroium Sueci^e Principes : fed ha omn *~°3%«f haCienui bellum ) Confer annotaia adp. 4 Po L I T T C US. 59 mnia augebant mala Ruffiae, donec tand^m uidam cxinfima plcbc nomine Z^charmsUp- cnovv, lanius , habitans in SeptentnonaU rovincia, quse vocatur Duina, progreflus m ledium dixit : perire Ruffiam, creandum e£e ^Hcem ex Ruftca nohilitate , & scrarmm fido u&flon commtttendHm, Hujushominisduau iuin ftatim decreverunt omnes cxtcros expd* cre & indigenam Principem eligere. Zach^- ias faaus Dux ExercitusSc §lu&ftor, Polonos ^ofcovia cjccit $c MagnumDucem elegit MI« :H ^ELEM Fedorovvitz, quibrevi temporc lufllam reftituit, & ^"^,f«^^V/rvfi^^^^^ :em inivit, cujus hodie filius ALEXlUS :halovvitz Rulforum impeno potitur. KI Frf^^ra aliqmties conaufmt Mer- catores per Mofcoviam Perfiam, terrefirt mnere, inlndnm commer- cla exercere. € i Confiliumhociamfesqmfeculo fuita gitamm , ut commercia aiomatum 5c auarum Eiutn Indi^ Orientahs Luiuan.s er.pcrco^ uu qui longa & periculofa Afr.c^ circumna^ Xat^n^ ^^i^^'^^^^^^^^ occupaban. Prop- E civitates maris W^^.Vi exiftm.abant bre, S compcnd.o per W~ P-/- loifc ^xerceri iHa commercia, per iiuvium J;^amareC#^-.unde^ac^^^ potitur) Vide fupra ad pag.^^^ annot^^a. 60 O R B ! S iTnt deportari fluvio Dunn Rigam, vcl lluvit Vuina ad oppidum ArchangelL §, 2 Hoc confilium circa A. C. 1656, Dii: HolUtiA FR EDERICUS roagnihca legaiion in Ruiliam & Perfiam miffa denuo fufcepcrat ft d in ito fucctffu, quafAdoquidem aliae nationc idimpedireconabantur. Qu;im totam legatio nem Okartuf prolixc dcrcriplit. Haec dc tnbu Impcriis. Cap. IL DE REGNIS. I Re^na fpint vel Occidentalia, ^velSt ptentnonaiia, ^ ; 11. Occidentalia fmit Hifpania, Galli & Britannia^ IIL Septcntrionalia funt Dania, Sueci ii Polonia. DE REGNO HISPAISHJE. I. PotQnmm Hi^fpd^jorum fundavitVa dina-ndus Cathohaa. /j ) -y^Er conjunfttonem ArragoniA.CApU. 1 ^i^^ii^^* Neapolii NavarrA (2) det< ftionc & occupatione Novi ORHI: (5) coniugio filiae fuac ]ohannA cum PhlUp\ /rth^ducc Auftiiae. Atquota obfcurumha» tenus Hifpaniae Rfgnum, reptnte fpcm ac fuj ccflum quinte alicujus Monarchiae concepi P O L 1 T I C 11 S. (5i itulusfbit Fcrdinando tr.butus Rcgis cMt^ haud obfcuro omine , Hilpanos toturti or- :mterrarum fua pontemia, fcd inam rucccflu, fiftentibus GalUs, complexuros. lI. SHmmnm Inaementum & Decre^ 'njenmm Hi^ama /ub Philippo II. acceptt* Vtt acccffionem Portugalliae. Ita tota Hi' >ama in unius Rcgis poteftatcm conccffit, ac Otum rcrrarum orbem compkxa fuit Unde nscrnifica illa de Hifpanorum immcnrisdomi- riis^^eloaia ; Solem in Hifpani^ Regis terntono •cmper^^nn & occidere; 3cqux alia quamplu- ima apud Or^ttores vcl ?oeta4 occurunt, nul- a vanitate autadulatione confiaa : quandoqui. km quod antiqui Foet^ de Aug^fio. 6c ahis Im- pcratonbus finxerunt. id in Hifp^nU |up"^on feculo completum fuit. Nam fola Htffanm IV, orbis tcrrarum p^rtes praecipuas , E^r^^?^»^, frtcam, Afiam & Ameruam complcxatuit,ac plus terrarum6c hommumoccupavit, quam « C 7 ^^^^ r^fWia jNTnitahaEC accipienda funt acfi int^tucwiiispotenti.Catholicusfaiutan^^^^^^^^^ dus voluerit. Nemo enim tgnorat . ob ^^bellatos & pulfos Regno Mauros titulum hunc ab AleKanajo VI Pontifice Romano concelTum Jerd nando fiii^e. Confer tamen, qux QUBecmannu. in %otma Dtg- nmtum mjlrmm Difct. 2. c. 2. ^nnotavit. Complexafuit) Nonintegras tamen,fed ex fingu^ hs quasdam. Quod notandum hic permde fuit, ac fup?a de ImperiTTurcico th.r.§.i. ^o€.nt emm h«c tirQnibusimponera. . ^ m w 62 Oreis mnes antiquse Monarchiae, fivd inunumcol pus compingantur. Sed ficut fonugeiUia ii cremcntum : ita Batavta dccrementum M nArchi& imaginnriae qnintA fecit, & plus citi fubfifterejuffit* i III, Htijus vaftilHmi Regni membra ' conjHnguntur duahm Clas- fibus. ! §. 1. Unicus defeBtis in hoc iRgentiRegn' Hifpanico a Politicis deprehenfus fuit , quo inembra ipfiuspertotum orbem dirperfa, hau redc ad mutuam defenfionem vel mxilia coni jungerentur^ Sedhuicvitio remediumhocre pertum fuit, ut dmhm clafTibus, vcluti ner 'vii , omnes partes hinc inde difperfsB conjun gerentur. Aluit igitur Rcx Hifpaniae dua clafles perpetuas, unam in Ocea?70, Indi Occidentalem defendit: altcram in mar mediterraneo , qua Italiam Hifpaniae conjun git : tertiam aliquotics volebat nddere, qua pro vincias Belgica^ y Occanum Germanicum , a< mare Balthicumcovcx^UditxtiwxX fed iirito fcm * pcr ruccelfu. Quotiescunque enim Hifpani ca clafils in mare Septemtrionale dcfiinabatur, fcmpcr confraBa ac peffundatafut \ Quod do * cent C/^/ei Hifpanicae anno 15S8. &i63p.intci "Blmdriam ^ Angliam mikxzhiW cladeoppref- fae Nam clailis anni i^u. tantse fuit potei^tias. ut Xinicm defeSiu4) Imo notatia roliiicis jam olim plures fuere,quorum pleiosque Au^lor ipfe infra tfc*VI«&reqq non diflimuJar» i^Uti] P O L I T I C U 63 "omnibus raarium peiitis vocata fuerit IN- INC:B1L'S: quippe quasplus quam 30000. ilitum fuis alveis compkaebatur, cui fefe parj imnumero militum conjungere debebatDux armA , Belgii Gubcmator. Sed omnis ille ap - aratusintra paucosdies a Belgis & Anglis fuit iffipatus^ itaut vix paucse navesin Hifpaniam aaaeaclacerieremearint. Kequeminor appa- atus fuit anno 1659. cumHiJpmica claflls de- >uo fretum Anglicum ingrefla, paucis diebus iftute Manini T R O M P 1 1 ( cujus memovia in >enediaione) Archithalaffi , aperto ptashofuit ielcta j ita ut mare Germamcum Hifpanorum brtunse femper fuerit infeftum. IV* RegnHm Hifpanix dehtlitamm fmt a Belgis & Portugal- li^. §.U Nulla potentiahumanarefiftcrcpotuif- fct Hi^anicA magnitudini , quo minus totum orbem terrarum fuo Imperio compieaeretur , u Belgica^ provincias ea cum manfuetudine rege- rc potuiffent, ne fe illorum imperio fubduce- ^ rent. " Nulia potentia humana ) Magnificentius haec adex- toUcndam Belgicarum provinciarum potentiam s quamveiiusdicuntur. Certecumnupero bello non Foederati tautum Belgii , fed & Germanix vires Fce- derefibi adterfus Galios junaosHifpani habcrent, cxcmp!otamenfuodocueruut,quamincerta omma fmt,qusa prudcHtia & potentla humaiialperanturs fi DEO aliter fuerit vifum j qtiantumque valeat ReK unicus fuo arbitratu ren. geiens , omnibusque iub- fidiis a natura &fo«ttna inftruaius, contia multos rcederatos. '^*' 64 O R E I S rent. Quas enim visrcfifterepotuifTct, fi Bc gtcaecIafTcs proHifpanis in Septentnoncm pi gnaflcnt r Scd Deus pcrtaEfus rupcrbiic Hifpj nics, PHILIPPUM IL turpiter errare,accor tra omnes rcgulas policicas pcccarc palTus fuii ut exiftimarctBcIgarum liberratcm terrore ed ftorum ac fupplicus p {Tc infringi : tam infcli fuccelTu, ut cum BelgA vidcvcnt , Hijfanos al folutam dominacioncm velle introduccrc , d( iperata audacia , ipfi exiguis viribus , fcd anim pra libertate in mortcm obfirmato fcfeoppoft erint, ac bello o^floginta annorum tandcm cx torlerint Hifpanis con(cfi[ionem fui enoris, a, ipfos hancrcgulam docuerint ;LibcrisgcntibW| liberc cfleimpcrandum. §. 2. A. C, 164O. iterum dcfccit PottugMd ac dimidiam fcrc partcm Impcrii Hifpanici fc cum abftraxit, ita ut hodie Rex Hifpaniae noj nifi dimidiam magnitudinem Majorum fuorun obtineat. Adumfuit acritcrde Fortugaliia de bcllanda , vcrum irrito fucceffu, caefis ^dEvo ram Caftilianis memorabili ad omnem pofteri tatcn Tlimidiam fere partem) Difficile hoc demonftiari fuerit. LufitAnoriim eniminlndiaopesflorent flimi Hifpanorura in Europa provinciis co.nparariiion pof funt j &majora uriquenc opulentiora funt, quaeii AmericaHifpani poflident. *T)e Portugaliia debiUanda ) Pax inter Hi panos & Lufiranos a.i668 medianteMagnae Bntanniae RegeJ fancita eft , CUjUS !eges apud Cajetanum PafareUum fub finem libri :incs tanquam impares neglexc- at, ab cotemporc pcrpetuis quafi «ntcmeorum potcniiam defati^arunt. Quoa primis faaum fuit,cum CAROLUS V. Ktx ifpan,as Impcrium quoquc Gcrmamcum con- cutusfmret. Hin dinibus,in quibus collocatsforfanmaximafpesfae- lat, a bello plane abhorrentibus, ac Gallis interea BelgicasHifpanorumditiones miferedevaftantibus, nuUumaliudsfHiaisrebus remediurnfuit, quamut Rexoblatas aGallo in vigintianjiosinducias^amiiT© jam Luccnburgo , admitteiet. m 68 Orbis tcr ipfos oc Gallos cft naturarum contrarieti cum Galli in omnibus a£lionibus fint prsecipi ac fcftinabundi , qui fiirore potius & mpei quam cor^Jilioc^ r^tuone res fuas adminiftra; Quapropter GaJIorum levitatem Hifpani i €onflantla frangunt , non fccus ac rapida ilumi rupibus franguntur. Quanquam igitur G; plcrumquefupcriores fintbello , tamcnconfi &moraHifpanorum,fruaum vidoiiarum f< amifcrunt, acm contra(ftibus pacis pkiumqi infcriorcs dcprchcnduntur. § I. Caufa^mx. inufitatum illudincrcmcntu! HifjpaniiE per Amertc& dctcdioncm : cum prsl tcrea fortuna certatim amplifl^nria Regna dcm tentisfimos populos iliorum Imperio addlBti Hinc Hifpani immenfis opibus fuis ac dition bus freti fpcro alicujus novA , h. c. quintA Mc narchiae conceperunt , atque in illo confilic non absque manifcfta fpe , ad noftra usque ten pora perfevcrarunr. H^bent Germmiarn iii obnoxiam propter afEnitatem domusAuftnaca Itah Inferiorcs deprehenduntur ) Contrarium docent Pl Pyrcna'aa. i^rp, Aquisgrancnfis 3.166 8,Neomagcnl Hs anno 1 679,nupcr^que vicennales induciae.Aded qua. Auftoj hic edi/Ierjt , ad ruperiorapotius 3 qusr noftra tempora quadrant , qutbus Galli quoqu, confiliis artibusque foedera tradandi , aliis minim cedunt. Utjpant affcBarunt Moniirfhiam c^nintam) Pro calui mnia idHifpani habent» i« PoLITlCUS. ^ Ua ipfis magnam partcm crat addiaaj fola Uia & Anglia immcnfae fpei fcfc opponerc tcrant. Sed Oalliam pcrturbabantfadionibus iia« Ligae : Angliam fperabant cxpugnaii (Tc prxvalida illa claffe A . C. i588.Ita Belga^ , orum tunc cxiguae vircs , facilc fubpotcfta- n vcnturos. Sed omnia hsec confilia ruccefiu ruerunt , ac tantum abcft , ut Hifpania Monar- iam Europse confcqucrctur , ut potius pleri- ic Rcges & Principcs fcfc quam accrrime op- )fucrint huic Hifpanorum ambitioni, praefer- n a quo tcmpore CardinalisK/V^^//«5Gallorum ncntiam adminiftravit, cujus ctiaminduftria '^fitani dcfcccrunt,itautnuncHifpania , inte- mo acdomeftico hoftelaborans, acimmenfis adibus fradaatque imminuta,3?gre praefcntcm um ftatumtueripoftit, & confiUa Monarchiae jnfcquendae deponcre cogatur. § 2. Prie?eA;^/« confcqucndaehu)usjvlonar* lise eratdefenfio.& propagatio religionisC^- '7olicA, Qu]\is k tupvcmum Proteaorem Rcx [ifpanix venditabat, 5c HAreticorum , utvo- mtur , exftirpatio, Nam his duabus ratiom- us Hifpani omnes fuas ambitioncs ^alliarc jerunt foliti , . quodnon ftudio potentwe am- hficandae, fed pro defenfione Ecclcfiae Roma- o-Catholic2C , ad cxftingucndas hArefes ^ lellum facrum gcrcrcnt. Scd h«c pla fraus ad- Inteftmo ac domejlco hofie) Lufitanos Hornius in- luit. Quosinter&Hifpanospaccm tandema. 166?* ;oaluiflcfuora jamnionuimus. 70 O R B T 5 €o fuit deprebenfaab ipfis Catholicis, uthc non nifi cum ludibrio illa uti polTinr* Vlir. Hifpmh Uhorat impia pecu- niac&hominum, I. Quanquam Hij}ama auro 5c argeii Americano totum orbem implcverit, ipfa tam adeo eft exhaufta, ut vix alia moneta , qu; cuprect utatufj ac prasfertim Bclgas, cum b Jum Hifpanicum duraret, mo53Cta cupvea ing< ti numero clam illata , aurum 5c argentum f fpanicum ad fefe tranftulerunt. Itautmiral quodam modo Hifpania inter infiaitas op fempcr fit tno^t ac bulimia laboret,6c nunqua fatiari pollitopibus, quas exAmcrica advehi immenfis. §. 2. Nec minor hominum eft indigenti Kam cum Hifpania ingens terrarum fpatiu, ambitu fuo compled:atur, pauci tamen pro tanto corpore reperiuntur, & magnam pai tcmdefolata atque inculta jacet. Caupt rcp» ritur triplex. (i) proptcrcolonias , quas in ^ mmcam ^ Indiam Orientalem frequentifl mas duxit^ (2) proptcr bella cxterna Italtca i Belgica, qux omne robur Juventutis Hifpan cas exhauferunt. ( 3 ) ob profcriptioncm ]t d&orum ^ Maurorum. Nam A. C. 1610. e Hifpania pulfi fucrunt novi Chriftiani, h.e. qu cunque exMauris abnegato Mahomcte religioj nem Chriftianam amplexi fuerant. Horur numerus fuperavit plus quam duodecies ccn tcna miilia hominum % ita , ut integrac in Hi 71 nia provinciae dcCohtx jaccant, quae olim :runt populofiflimaE;. §. 3. Contra hanc homlnum inopiamvaria :ogitata fuerunt confilia, fcd priecipuum ia confiftebat, ut matura conjugU pro* atio liberorum multisprlvilegiis 6c immuni. ibus promovcrcntur. Si quis decimo oaa- I annoatatis uxorcm duceret, liber cratatri- to^ Si quis fcx libcros mafculos fimul vi- ntcsprocrearet, ismajoribus adhuc dignita- )us fruebatur. IX» Hifpam exteris populis funt exofi. Propter mores fuperhos & tyrannid^m, Iti- imis Inquifitio Hifpanica omnes populos hriilianos odio & terroreHifpanorum implc- t, neque alio argumento VVdhelmu^, Prin- rps Auiiacus,acrius mcendit Belgarum ani- los, quam quod diceret : eos hominesvivos mhurere propter religionem. X. PhiHppus n. controverfiam Gallis ^rtmm movk de praeceden- tia, Rcgcm GalLi&xxittt omncs Regcs Chriftia- os primum obtincre locum , ncmo in dubi* ,m vocavit, usqucad tcmporaPhilippi II.Rc- ;is Hifpania;, qui Gallis litem movit dc praecc- icntia, non aho argumento, nifi quod ma- or fua clTet potcntia, quam Gallorum. Con- roYcrfia illa accrrimc non tantum intcr poii- ticos 72 O R B I S tlcQ^ cAkmOy Ycium etiam inter militcs i? fuit difceptata, neque hadenus finiri poti quandoquidem duo poemtiffimi compctito Bullius arbitrio fuam caufam volunt comn tere. Ita quotiescunque conveniunt Leg C^Uorum ^ H'Jpmorm» , neuter pr^poni ; Jct , fed variis artibus ambigua illa li^ ita t ftatur, ut uterquc fuam dignitatem quafiin' gram retineat , neque altcri quicquam de )' praerogativa conccdat. Magno fc JUDK quisquc tuetur. X, Hifpani exteras Nationes Ca- ftellis in officio cofjti- nent. i §. I. Praecipua Caftella Rcgni Hifpanias p Europam funt tria : Mediolanenfes , Neapolit num Antwerpienfe. His tribus vcluti fr niscocrcct cxteras nationes fibi fubjcdas, qu fcit Hifpanicum Impcrium non tiifi "metu ac coadas tokrarc. f Keque haB-enus fimri potuit) Non ignota tam< nova funt conventa , occaOone jurgiorum int utriusque Regis Legatos Londini a. i6(5i.natorur Hilpanis extona, quibus cautum fuit, ut Hifpan Regis Legati praefentiam fuam fubtrahant folenr bus congreflibus, ubi intellexerint, Galli« Reg Legatos iis adfuiuros. Quo ipfo praicedentiam R gi fuo affertam , Galli contcndunt, Vidc Prioln it 20. de rebus Gallicis. Neapolitanum) Nifi malis Neapelitana, Tria i nim caftella coercendce Neapoli eiedla ab Hifpani cfTe . fati» conllat. Braj P O L I TI Cll 75 \. 2. ConftituerantHsfpani pcr XVI . Pio- :hs Belgicas \n fingulisurbibus c^fieHacon- c, utBelgds, quantumvis «eluftantcs, fub Qne fua continerent j fcd coniiiium hoc adco infglixt utb^c una ex praecipuis motuinn umultuum caufis fuerit. Neque unquam us exarfit vindicandae libertatis ftudium , m quotiescunque Hifpani caflella ftruerc labantur^Quemadmoduin appajruitU//r^/tfr- GroningA, &alibi. XiLCUvis Amcncse elfportiif Havana. WJpani Amcrkam, portu Havma, vclutcla- quadam & CiblaperiHm, & cxteris nationi* claudmt. Eftautem illud unicum potcntiac panicasper Americam firmaraentum. Hinc Tes Hifpanicae emittuntur in Europam, 5: ex paniamiflTae recipiuntur. Q^icquid auri5c enti America fuppeditat, illud omne portu \^ana recipitur , qui tot arcibusSc propugna- is eft raunitus, ut omnium judicio inexpu- ibilis cenfeatur: quapropter quicunque cias- Lis auriferis Hifpanicis infidiantur, iili fempex :aHavanam excubias agunt. Certcnon alia divitias Americanas in Hifpaniam deferri 9c patet, qjemadmodum Hollandis a»i6 J9. n feliciter is conatus cedit , ut totam claffem fpanicamexportu Havanaegrcdientem cuni mibus thefauris absque caede & fanguine,rao- rmo quafi oculi imcrcepcriat. 74 Orb I s XilltDivitiae HijpmorHmconJijiHtit m America. §. 1. In Rex HifpaiMX poflidet /> ixhaHftas auri & argcnti vcnas , quce tantam co piam divitiarun) fuppeditant , ut Hi/pam profi tcantur , nifi bello Bclgtco iftae opcs fuiflcr cxhauftx jrcfcomncs fuas asdcs auro^argem contegcrc potuiflc. Incrcdibilia funt , quae d jrrjmenfis opibus cx Amcrica in Hifpaniamdt Ifitis referuntur. Fodim illae repcriuntur partir in no va Hifpania Mexkana , paitim in FeruvU nhl cx&L^tmons Potofi, totus argento refertus ita ut vixrufficienshominum copiarcpeiiripo flt, ad opes iilas ex terra eruendas j quanquar nunc paulatim illam ubertatem exarcCccre concunis vel abforptis tcrrae motu aliquot mor; tibuSjfamarcfcrar. §. 2. Acccdit haud minus lucrum cx pra flantiflimis quibusdam mercimoniis , quas c fola America inde m reliquam Europam def runtur , intcr quae principem locum obtin< vermicuhis quidam , cxqueconficiturpracftar tisflmus & fummi prctii color purpureus, qi vocatur CHchsmllie. Acceditimmenia faccha, copia, cujus tantam mukitudincm Bra/ilta pvc f iindit, ut Tola totum orbem co condimcnto im plcrc posfit. ' ^ $ji BrafliaprofnnciiT ) Braliliam vcro non Hifpanisa fc LuHtanis hoc tempore fubjeftam cfTe, quis ignorat Undc Hifpanix di/itiisemolumenta, quse cxUrafil provcriiunt,maIc accenfcmm» | n PoLlTICUS. yf Sed hoc mfortiuiii acceflit Htrpanis, id frcqucntifljmis naHfragiis Oceanum im- int, antequam illas opes in Hifpaniam de- e posfint: Integras rarpcnumero daffes ab e mari cum omnibus opibus abforbentur, feftim in frcto Bahfiima, quod atrocisfimis ipcftatibus infci^um. Spirat cnim ibi qui* 1 ventus , qucm vocant Orcanem, cujustan- 1 violcntia , wt integra navigia demergat. V^. Americam incolunt tria Hifpam'- THm gemra : Htfpani, Cridii & Meftecii» \, I. Hiipani vocantur illi, qtii in ipfa Hifpa- nati , cx ea in Americam quotannjs mitcun- Hi omnesfcre dignitatcs ac fupr emos Ma* atus occupaat, tam in Polmcis, quam Ec 'afiicis rebus, acreliquos omncs dura fcrvi- : opptimunt. QuippcRfx^IifpanisEomnera ciam fuam in Hifpatiis , extra Americam s, coUocat. i. 2* Cmia voc^XUT , qtiicxHifpanlsparcn- is, fed in ipfa Amcrica funt nati. Hi nu- o quidem & multitudine praevalent, fcd nun- mpoflunt pcrveniread aiiquam dignitatetii jdtis momenti. Hinc implacabile odium [t Jiijpams Europasos & Mfpanos America- , qui vocantur Criolii , adco quidcm , ut 4n quamcunquc nationcm Europasam ad- terent, dummodoab opprcffione Hifpano- a EuropacQrum iiberari polTcnt. Atquehinc ^6 Orbis. ^ praecipuus Regi Hifpaniae mctus amittcndae i mcricae, fi aliquando Crielii proprium fibi R gem , cxclufis Hirpanis, imponant. §. 3. tAeflecii vocantur , qui cx parentibi Jii^anis ac AmericanU mixtim nati (unt. j hi Mefiecii ferc contcmtim ac ferviliter habe| tur , ac mixtam ex Hifpanis & Americanis n turamobtinent. XV. Htjfani milites poji vidoriam tHmtiltuantfir. \ §. 1. Sicut Germani ante, ita Hifpani p(i pr^liaftipendia per feditioncm pofcuntjneqi ullus milcsma.gispoftvidoriam obtentamm tucnduspropriisdominis, quam HifpaBusj i quidem , ut in Belgio fuperioribus annis hc rendos tumukus excitavcrint , ae plusdam it^tulerint Regi Hifpaniae per tumultum, qua commodi acccperatex ipforum vidoriis. 2 mulmantes creant fibi fuprcmum PraeFe£lui quem vocant Ekftam : is fibi adjungit aliqu veluti ApJJores, ac formam Rcip. ftrittam feveram introducunt. Omnes, qui vcl mic mumcontra iull.i militaria dehnquunt , moi inexorabiliter puniuntur. Proximum cft, occupent uibes, ac illas ut proprium fatrim ntum inyadant , doncc fibi omniaftipcndia p( iie fiint perfoluta. Scd unicum cxemplu! fijfliciat, direptio Antvyerpiae A.C 1576, u Hifpani tumultuantcs ditiflimam totius ort tcrrarum Urbem , miferabihtcr diripucrun sncenfa 5c combufta Curiaf civiwmfl)ukis mi Hbi PO LITICUS. 11 isoccifTs, dmflimis mercatoribus fpoliatis, apud Stradam & aliol bcUi Bclgici Scnpto- videri potcft. XVI. NeafQliMni in rebelliones fnnt -pronH Intraansos 46o,Neapolitam 22.m(igncsrc- Ilioncs commirerunt, Scd omnium famo* Ima fuit, quseaccidit A*i647. cum quidam cator norainc Jhomfts Angclus, (lYC ut Itali ^uuntur, Angello , totam civitatem ?apolitanam horribili tempeftate ac tumuku mmo V it, plusquam 2 o o o o o c i V ium folo n ti- aubernavit , ac pro arbitrio dominatus te* Li*raYit haec rebcllio non amplius dccem dk- is, intraquos Af^ AngcUo brcvem fuam Ma- [latem i a ^kariis occifus, finivit, Exviat to- e^us *ici hiftoria tot mirandis cafibus refcstJ* nifi noftris temporibus accidiffetjabulis poi- cannumerari. §. 2. CtuapropterRcgcsHirpanixcumvidc- nt t;eafoUtmos, tanquam fcroccm aliqueni cffrcncm cquum,leviffimo impulfu in furo- m6ccurfumabripi, (nam etiam cquo ^r^w^ ^on amplius decem dicbtu) Ncc tanicn cum Thomt nocilo rebelUo ipfa exftinaa fuir. Nam nnox po- ulusduftorempoftaliosHenricumGmfitimnaaus, rav.ori & ia alterum annum contimiata feditione taAti coepit. Quo intervallo quas gefta ]uerint, iuifius iufe libro peculian expofuit. Eandem.led .imultisiGuiriirelationediverramHifpanitradide' unt. Confcx & rhe^tri Euro^, um ^,pafim. 7^ O R B I S pro infigni & fymbolo urebantur: ; tnbus ilcllisfiimiflitris tanouam frenis quibusdanr ephippiis buncferocieiitcm equurn cail^igan fcflbrcin , hoccft, Regen) fuum patidoc Tunt. Quemadmodum ea de rc TtfijanHi Bi calini pluribus vidcri potcft. IL De Regno GaLU/C. C A N O N L. Re£rmm GallU fmidavit Ludo- vicus XL LOquimur dc ftatu hodterm Rcgni Gal cujus prima fundamenta pofuit Ltidov XI. circa A.C I460. lilcenim primusdic mififlc Rcges Gailia* hors defage, id cft, a! iutos Dominos cos fcciffe» Quibus auten tibus hoc confecueus fucrit, prolixc rhilt^ Cominasus commcmorat. Tribus cnim q frenis infinita Rcgura Galliae potcftas circi fcnbitur : Relighne , a qua Chriftiani(Tim cuntur ; ^umdi^ione, fivc audoritate Parlar torum j & Politia, iive decrctis ac conftitu nibusRegni. Tatidocuerunt ) Tiiailla caftclia cxftrudla du 3 fuerantj cum illa fcditio erufnpereti nec infl refaellium ferocia ex Iiis caftcllis potuit. Conqu^ tandem feditio, /ive mora tcmporis, ut \< fivc Gallorum negligcntia, aut Mazarini, qui fej confiliisGalliamodcrabatur, ergaGuifium invi|i| iiiii & hic divinam providentiam praeftat vencil quam caufas murationum, quae Rebaspublicis J tingunt, anxie fcj;utaii« I P 0 tlTICUS. 7^ 5ed haec omnia non impcdiunt, qno minus X Galli» pro arbitrio dominctur ,ac fuam vo- ktatcm fupremam legem conftituat , nullaha- a ratione Parlamcntorum , fcu contradicant, c confcntiantQuae libertas, pracfcrtim noftro ulo, cnormiter invaluit. ^ I.Fcemina?^ fHccejfiomRe^HiGdIliicluderct. Hiac intcr Politicos accrrimc dt Lcge fuit di/putatum j cum -4;j^//ncgarcnt cxfiarc, GAlfLi adcamprovocarcnt, tanqv rcgni fui fundamentalem» Sed hsec controv |/^^?ofuit dccira,& bello duccntorum fcrc norum Succcfl[io& Rcgnum pencs Valejiost fir ; Angli nihil nifi titulum inanem retiiauci III. Liga San^tagraviffime mrhavi RegnumFrancU, I C. I560. in Galha graviffimi motus t trunr proptcrrcligionem , acRcgnum in fa£l\ones,partim Ecclcfiafticas,C4;/^i?/.'mc^ ge-nottas, paitim Vo\\nQ2L%,Momorantios five deos vel BHrbonios , ^ Guifios fivc Lothari djftraflumfuit. Hinc atrociffimabella civ quibus interccfilit fcralis illa laniena , fa6l nuptiis Hcnrici Rcgis Navarrse cumMargar forore Caroh IX, inqujbus anno 1572. dit Augurti, qua" ciat facra Bartholom&o , 01 Hugcnotrae cxitio 6c inreruccionifuerunt < nati Abeotempore coepit £.?g^San£^a , ho Sacra qua^dam conroedcratio Pap& Romani| gis Hijp mi& , & Ducis Gutfid , pro rch^i Romano QnhohQ:^ & haercticisexftjrpandii quc bic crai praetcxtus. Occultior autcm i hyiusL'gAerat/r^?7j//j//(?Regni G^lhae a fa' f.'Jefta ^ Bnrbonia ad Rcgem H jpaniA , V' niiliam Loiharingicam, qux fcfc a Carolo M ftcndcreferebat. L I TIC US. IV. ExjlMa famiHa Valefia fficces- ferunt Burbonii. Ultimus ex familia Vdefia fuit Benrictu IIL Ux GaUisL Polomdt Princeps toto Rcgno nfcliciflimus,&quivoluptatibus potius fuisSc >tio, aliisque incptiis, quam regno confcrvan- lo mdulfit. Quapropter Francifcu4 Dux Gui- ius apud Nobilitatcm & plebcmgratiofus, con* cmtaRcgis focordia, aufus fuitCoronxim fpe- are atque appete«^e; pulfo ex urbe Paiifiorum pfo He.irico, acurbe Regia occupata. Henri^ U4 tum demum velut ex profundo fomno exci- atus,3gi de fua vita ac corona deprcliendit.Qua. )TOpter cum leonina pellis non fufficeret, induit mlpinam, & comitia Regni apud Btefa4 celc- jravit, ubi etiam Dux G«//^?4i data prias &: ac» :eptafide , comparuit. Scd Rcx decreyerat if- um occidcre, idque per aliquos in eam rem ronlVitxitos peraaum fuit, ac antc ipfas cubiUs re^^iiforesrepente confoflfus fuu Guifii^, cuius lam interfeai faciem Rex Henricu^ pcde calca- ^it,memorabili vindidaedivinae cxcmplo. Eo» demcnim modo D/i!x G/^^j?/^ calcaverat faciem imcrf.cii Admiralis CGUgnii anno 1572. Altc* ra die frater Guifu, qui erai Carmnalis, julfu Re- gis ftranguiatus fust, dc cadavera horum duo- rum fraiium m multas partcs diileda, ac flami} Biis abolitafkiciunt. Pj^_ §• FrAnciff.m Dux GntftuA ) Nomen iUi Kcnricus , non Francifcas fuit. V. Serrama in Herrico lll.p.m, Paterejus Francifcus fuit di^^usj a+l^O^cuin Auteiiam obfidaet, occifys. ^^^* l2 O R 4 1 5 §. 2. Hac Guifiorum ca*dc audita ParifiiSi immancdidu, quantum cxaifcrit furor LigiftA Yum^ qui palam in tcmplis jurabant, rcfe moij tem Guifiorum quam accrrime ulturos» ncqu, MenricumXW pro Regc ampliusagnituros. Qi ctiampaulo poft aquodam Monacho, Jacob Clementi, m fuis cafiiis cultro fuit confoflui Fadum h©c anno 15S9. Ica fanr.ilia VaUfia \ hoc Hmrico III. fuit cxllinda. §. 5. Statim ab cxercitu proclamatus fu Henricfis Rgx Navarrac, & caputfamiliac Buibc nicas^ Sed huic, quia crat religioni KeformAt addffius, 6c aP/«f/?excommunicatus,fefcquai acernmc oppofucrunt Ligift&, quorum tame furorcm incredibiii fortitudinc ac fucceflu p< innumeras vi£Vorias itafregit, uttotamGalliai unacumuibc Parifiorum recuperarct. Sed qui! fola rcl gio obftabat, quo minus totam Ligai exflingueret, ac convulfam Galliam in unur iterum corpus compingerct,tandcm amplcxi fuitreligionem Papaiem , & a PapaRomano i grcmium, ut loquuntur, Ecckfiae rcceptuS, f< miliam Furbonicam ita ftabilivit, ut hodie fk rcntiilimum rcgnum ipfius Nepos Lud&vifts XlV^obtineat. V, Potcntia Regm GallU in mMm tHdim hominum & divitia* rum co77ji(lit. Nullum rcgnum toto tcrrarum orbc ma)o •hominum m.ultitudine abundat, quam Galliij ita ut fupcriori ieculo fub Carglo IX* viginti l ainfliK ^ O I T T I C U $ . nplius milliones cenfu habito repcrti fuerint» raerertin^ copiofifl\ma NohilttfU j quae fuis imtibus fcmperRegi ad quascunquc cxpeditio-- prompte adcft.Heliquum oncribus 6c ibutis fcrcndisdcftinantur. Nulla cniraonera mgraviaimperari pofTunt Gallis, quaenonin fufcipiant j atque hmc immcnrac illae opes, liibus Rcx Galliaecun£tos alios fuperat: quan- uam omnia itcrum annuo luxu , fuperbis 6c cccflariis cxpenfisitaattcrantiir, utRegisaera- um fcmpcr fcrcvacuum 4|||infi^^itispraetcrca ?biti$ oncratura fit. Culpa praecipua conji- tur in infinitum numcrum §luAftormn , qui & D 6 negem SemperT^egiad qua^cunque expeditiones) Non fem- jihocpraeftat, necprasftarc tenetur Nobilitas, fed ntum, quando ingruente haftc cvocatur j quod annum Scfcpctitumbannum, ^amereban vo- ,nt. glua non in fe fnfcipUnt ) Qupd fi Faftos tameu allicos evolveris, graviftimas fubinde feditioncs ges, qux ob gravitatem vedigalium fuerunt exoi- E. Noftro feculo celebris extitit feditio Aquita- lca , quar ampliflimam provinciam momenro ita ccupaverat, ut, uno excepio Montalba-^o , nuUa cbs elTet, quin aliqua fe caede contaminsret. \'id. tifier^ l. 2^, p. s4S-so(f. Eam mox excepit rebeilio udipedum in Normannia, Buffiero Lcp.s^s, me- korara. Funditores quoque^ Mazarini tempore, miultui onera 5c veftigalia in immenfum auda rsEtexebant.De quo Friolm fuhiuit, l,^. Htjr,de rebas Debitii oneratu-m ft) Defeiflum huncRegibus pri- ribus faepe ob;e foputum erxiungunr ♦ verum ha' raro t.^nquam plcnoe J^ongt& iterum expnmu tui : 6c quod inique attraxerunt , regurgiti coguntur. VI. OmmaO(^c\2i apfidGallos fmP venalia. Idque intcrturpiiTima vitiaGallorum PoUt| numernnt. Thuanui 1. 132. VII. G^ilDuQ.\\\sdomi fefeat^ terunt^ § U Cbc^^ufas lcviflimas nobiliffimaeFan lia: ducliO feie mutuo nceant» Hinc tantt ariis gladiatorix prctium, quam non alio fi ndddcunt, nifi ut fefe vcl offenfive vel deft finje mutuo cGsifodiant. Neque ulla mors dctur geiieroriOT , quam quae intali congrr illicito fubitur. Crcdibjlc cft , malum ge: uni cruenrn facrificia humana , quce Genti iius Diis oifcrebant, cxorta luce Chrillianas ^ d Omnm offcia ) Malim, fleraque. Conllac eni Carcellaii:, Marerchallorum , s gcs 6c Nobilitatem utrmsqiie Regni fatis conveDii quanquampiebs vetcrna odianondum vidcatur dc pofaifTe. Itaqutdem ut Henrictu V. ) Multum imminuta qui dem iftis prxliis Gallorum fuerat potcntia, ac noi ita tamen confraifla j ut in Anglorum velut vifto rum jura concederent. Neque poft tot tantasqut clades Galiis illatas, Galli^ Regno potiti Angi fuiiTcnt , nifi illud fatalis ac internccina Domui Aurciianenfis & Burgundicae diflenfio extcris pro Poi-iricus. 01 nglisE dcclaratus ^xm faecejjhr Rfgni aiiciae , excluro Carcio Delphino , legitimo eredc, ac cjus (ilius Ee?jricH6 VI. Psrifiisco- ►oatus fuerit Rex Franciae, Haec odia & bc la ter Gallos 6c Anglois durarunt usque ad an^- jm 1558. quo anno Galli recupc^aruntab An- urbcm Calemm, atquc ita fincm impofue- mt omnibus illis bcllis , quae per aoo aoRos )ntinuata fuerant. N^m ab co tempore, quan- iam Ar^gli perpctuo repetercnt Caictum, Sc itcrdum quoque arma Gailias inferrent, nihil im amplius ab illis potuit confici, fcdfonuna xpitfavcreFrancis, qui aliquoties ingenti ftra- 9,praercrtim mari, Anglos profligarunt,maxi- ic A.C. 16Z7. 6c 28, u idifTet. Obtinuejint cjrgo Angli aliquandiu Gal- am: nonvitamen ac virture, fed faftioforam Gal- jrum , qui tum forte pr^evalcbaat, voluntate. V« ufkr.l.iz. c^aper 200, amtos ) Non continua tamcn,fed fs- ius pet ittducras ac pacificationes intcrrupta :ric. higeuti firage^ prafertim mari) Infulam Rheam hoG sculo Angli conatu irrito tcntarunt, cladc etiam lonnuUa, cum difceffum cx Infula molirentur, , Galiis accepta. Fruftra quoquc vallum, quo por- um Rupellenfem Galli claufcrant , perrumpcr© ucrunt conati. Qua de revidendus Grammondus ,/7. & iS.Htfi. GaU, Vcrum quod )ullum aliquod jrxlium maritimum , ex quo tempore Angli Cile- :um amifeiunt, inter Gallos Anglosqiiefucrir com- tiiffum, quodque hi eo fiiccubucrint, cx Hiftorianon tccordor. Ommi» §, 2. ProximipoftAnglosGallorumhoft iwtxnm Btfrgwidi , & potius domcftici , qua extcrni, Qjuippe Duces Burgundm cx i|; Regum GallisB familia originem duccbant: 1 xnox atrocifljmsE fadiones intcr domum gundkam ^ AureUanenfem cxortac fuerunj quae non nifi fanguine & morte utrorumqi componi potcrant. Quippc Johames Intr pidusDux ^;urgundiaE, Ludovicum Ducem A< relianenfem , Parifiis in mcdia civitatc juffit o truncaii, &fadum infupcrvclut lcgitimumd fcndit : Aurelianenjes vcro non antca quicv runt,quam ]ohannem Intrcpidum itcrum coi tra datam fidcmobtruncaflent. Ita csedes cs de fuit compenfata ; fed vlndi£la utriusquc fa. guinis in hanc usque diem pertinacibus inc Burgiindos & Gallosarmis peidurat: longac hiftoria , longae ambages , ideoque diflcrtatiJ nipotius, quamcalamocommittcnda, | §. 3. In od:a Buroundorum fucceflcrunt sj jpani, Quippc Ludovictti XI. RcxGalliae nc| ance quievit, quam familiam Burgundicani nomini Gallico adeo infenfam & formidabilen pcnitus deleviftct. Fadum hoc vidcbatur ar no 1477. cum Carolu4 kuA^-K Dux f urgundi apud Nmceium in Loth^ringia ab Helvetiis fi| it occiius, nulla ic\\€tz prole mafcula, fed i nica tantum filia Maria. Sed in hoc cafu c mnis Ludovicum XI. fapientia humanafefciii' ficut prolixius apud Cominasum videre cl Quippe Aiari^ nupfit Maximiiiano Archidu^ Auftxia P O I I T I C U 91 0[di,atquc ita omncm potcntiam Burgun- am coniunxit cum domo Auftiiaca ; haec ijugio Philippi I. HirpaniiE Rcgnis fuit an- :a, ita quidem, ut hodie Rex Hifpanix tan- m Dux IBurgundiA & Princcps Belgarumy iquailla odiaBurgundica, contra Galloslon- ma joribus viribus continuct 5 quaj licct inter- m bre vi pace componantur, vix tamcfi diutur* illapaxcfTcpotcft. XIIL Galli f(zdm cum Turca tm* vermt* 5. I. Sub Francifco L Inde acerrimis hbcl- difputatum : An liccat Chriftianis contra iriftianos cum Turca foedus Inirc ? Hiffkm i Germani pertinacitcr ncgabant, ac multis mgeftis in Gallos opprobriis fadum cxaggc ra- Gmnem poteniiam Eurgundicani ) Excepto tamcn roBurgtindix Ducatu, qiiem Liidovicus Xi.qiiod luduni Gallix eiTct, ad mafculos duntaxat fpe- ans 5 armis occupavit, Hegnoquc GalUx alieruit* , ^tifier. l. /3, Utfi, Fran, §. 21. Imo Comitatum iam Burgundis nupero bello acquifiverunt Gal- Regnoque per pscemNeomagcnlem adjunxcrunt. TAnquam T)ux BurgundiA ) Ducatum Burgundi^', t modo monui, Rex Galiiae obtinet. Ducis ta- ,en Burgundiae tituium RcKHifpania: , &Archi- Lices Auftriae ufurparunt. Confer }ac. Jidainoldum aleratum de titalis Philj^rfTZiuflrii Reg. CathoL foL . feq. Scd non ita pridem titulus etiam ille in Re- lam Gallorum familiafn translatus eft, cum Ludo- cus XIV. nepotcm ex Delphino Burgundix Du- 6m falutari voluit, Hifpani» Rege titulo ctiam QQ tandcm cc4wt^. ^l- Orbis rabant. G^Mi d^licitcr rcfpondcbant (i) limpliccm negationem. Quippc Franafctn conftantcrncgavit, ullum fcfealiud fadus cur Turca pcpigifrc, nifi comracrciorum & publi caequietis crgo. (2) ^ti retorfionem: talia fe dera cum Principibus a Chiiftiana rchgionc a Jicnis frequcntiffimc ab ipfis Hifpanis fuiffe u furpata. Et lic latimmus campus fcfc apcric bat dilTercndi dc omnibus fcrdcribus Princi pum intcr fc. Accufatio hxc potius ad invi diam Gallorum fpcftabat, quam quod rcvc;rj aliquid folidi compicacrctur. Docet cnim fii ftoria &Sacra&Profana , talia foedcra politic; cum infidelibus fempcr fuiffc recepta, ctiam i Regibus, quipropter pietatcm maxime celc brantur, quia non pro Keltgione , fcd pro gione bclla c/usmodi gerebantur : licct uti dc fcnforibus quibuscunquc in cxtrema neceiHta. tc. Ita Poloni Tartaris contra Mofcos & alios hoftes perpctuo utuntur,ncque quisquam prop- tcrea crimen ipfis aliquod intcndit. XIV. Galli denuo Biirgundiam & Provincia^ Belgicas ami- fernnt. Cum confilia Ludovici XI. de exflinguenda familia Burgundica in irritum cccidilfcnt , dc-l nu0 data fuit Galiis occafio , quam nc quideml fpe aut voto conciperc potuifient, ut omnes Provincias Bclgicas cum Rcgno Galli^e pcrpc* tuo conjUBgcrcnt. Quippc ipli BelgA pcrt«e- fiHifpanorura, 5; abjurau auftoritatc Thilip^ f IL P O 1 1 T I C U S. 9S [. communi omnium Provinciarum confcn- fcfc Regibus Galliae non tam fubieccrunt, mpcr ultimasprcccs ipforum dcfcnfioncm irotcdionem cxpcticrunt j fuafii inprimis helmf, PrincipisAuriaci, qui tum tcmporis i aiia ratione dcfcndi poffe Belgas contra panos. quam opibus Gallorum, yidcbat, ccfllt confilium 5 lPrmcifcU4 Dux Aknfo- j, Henrici IIL Regis Galliae Fratcr unicus :pit cenditiones, ac Dux Brahantk, 5c Pr in- s totius Bclgii publicc fuit dcclaratus. Ita liforiunam DomusBurgundiacac denupha- lantin fua manu , ntambencnoviflcnt par- ucri, quam acquircrc. S^d mox/«w ali- s ac denfa c&citiuQzWoxVim mentcs occupa- j ita ut conjurationem contra Ordijics 6c Ci- itesBclgarum inflituerent^ ac una die po- tiflimascivitatesoccuparc conarcntur. Trae- um vcfani hujus confiiii crat -^^/t^w/'/^, i occupata facile csetcra ccfllira vidcbantur* i in ipfo facinore deprchenfi fuis cadavcri* s portas A ntvverpicnfes , & platcas , 6c foflas plevcrunt, millequingcntis & ampHus Gal- um ad unam portam occifis, ipfc Dux A* fmiu^ in extremas miferias conjc^tus, cura pulus Bcigarum odio erga Gallos incenfus , am cibos Frincipi negarctj itaquidcm, ut idis rapis vefci coadus fucrit. Atquc ita dc- b Galh amifcrunt pulcherrimam occafionem njuDgendi cum fuo Regno Provincias Bur- indicas. Et quanquam Princcps AuriacHS mm^) fiiidio luurctw conciliarc Duccm A- 96 Orbij knfonium cum Oidinibus,nihil tumcffici pc tuit, animis populi antiquis odiisinterBurgur dos&Gailos inflammatisj ac ipfe Alenfoniuf paulopoft ex moerore animi dcFun£tus, finci' hisconfiliisimpofuit. | XV. Lihertas Religionis Reformatat pra^ ciVHum Regm GallU munimen'- tum eFt» i §. 1. Hanc libertatem fibi armis pcpcrcrui' Rcformati anno if 6o« Sed quia toties promif ipfis fcrvata non fucrunt , hinc tanquam fid pignora prsecipuas 6c munitillimas Urbes occi paruRt , quasiotercaputerat KupeU^t. Hancl bertatem Religionis confirmavit HenrtcHs l\ cdidlo Nannetenfi, quo Reformatos in omnibi pares cfle voluit Catholicis, ac iisdcm privilegi ac immunitatibusfruu §. 2. Scd cum RcgesGalliae hanc armata, Reformatorum hbertatem fibi formidolofai cfleexiftimarentjatque regnum in r^-^^^? diutii tolcrare nolient , fuafu inprimis Cardinai Richelii, Urbes fiduciarias Reformatis fucrui crcptse. Undc ingens pcr Gailiam bcllunc quodtandcmmcmorabili obfidionc Rupell&,i ftupcnda ejus cxpugnatione annoi62S fuit i nitum^ Nuila obfidio famofior, ac quicqui ai! PracipuumRegni GaUint munimentum) Utinamhc perfuiferit Audor illis, qui Regi , fuapte indo mitiflimo ac fubditorum amantiflimo , audorcs fui gravifllmarum advcxfus j^cfQimatos perfccutionunl P O l IT ICU S. 97 ium 6c machinarum inbello unquam ufuvpa- n fuit , ad folam Rupellam vix fLfEc:cbat )ugnandam. Nitcbantur Rupcllani iion tam i viribus , qusm auxilio & favore occuito inorumRcgum. Inprimis -^^;?^//. perpetuo llis infcnfi , Rupellam obfidione hbcrandam ifcbant , non tam ftudio religionis , quam od Galliam fadionibus intcr fe diftradam lcnt, ncque convcnirct vicinis Regibus con* :dcm cffe Galliam. Ipfe Rex Bijp^nm , quan- am aliasaccrrimus rcligionis rcformatac pcr- utor , clanculum tamen faycbat Rupelianis » cumMarchio S/^/W/ZjHirpanicarum copiarum Bclgio Dux, tumfortc obfidioncmRupcIla?, immcnfas illas molcs, quibus ipfi Occano ftra fuiffcnt injcfla , fpcftafTct , miratus Gi- ntcosillosaufus, cum in Hifpaniam venifTet, Confilio Rcgis perpctuo urfit, RupeUam oh" Hone ejfe Ithermdam. SedHifpani fperabant zglos hoc opus pcrfei^uros, qui duplici claf- inftruda bis conati fuerant perfringere ag- rcs Gallorum , fcmper turpiter repulfi,pri- nam gloriam, quam inGallia acquifiverant» liferant. Ita tandem magnanima ilIaRupella me potius , & extrcma miferia , quam op - ignantium virtute fuccubuit , ac fa£^a dedi* )ne, Rcgis gratjae fefubmifit , Rupcllaegra* ori non inflida poena , nifi qued adinftar Car^ n?oenia & munimcnta foloscquata , ac ia Urbs hadenus incxpugnabilis, omnibus luris nudata fuit. 0 O rbis §. 3. Ita Regnum GallU in unum itcru Impcrii corpus rcdaaumfuit, acfcrvata haa jius Reformati6 confcicntiac libcrtas , nifi qu< crepta fuit fcfc contra vim & opprcllioncm d fcndendi occafio. Ab co tcmpore Galli co jur^ftis viribus cxtcrna contra Hi^anos A flrmtoshtWTL continuarunt, ufi inprimis arn &animis Rcformatorum , quorumfides&co! ftamia erga RCgem Galliae femper inviolabij dcprehendJtur. Unde rcx Galliae fupremum : morum fuorum Imperium feiiciffimo fuccc commifit U2iXQ\i\0T\\ Turenio , Rcformataeaf gionisPrincipi. XVL Gallid nnperaVdi(:^\ tmgn u m- incr emmtum 1 liimfit» '\ Nam pace Gcrmanica acceflit RegnoGal JlCatU , & totius Rhcni firmiffimum proj g^' llifc^uoderrptAfmt ) Imo crcpta piura efle, Sc q tidie eiipidocet expeiientia& Reformatorumq xelxpubiic^. Tu.rcnioy ReformittA religioniA Vrincipi) Sed qui rel onem cam njafculeolim defenfam tandemdcferi ^ Romauo-Cathoiicis accefllt. ^luefie Regno GaWu .Mfatia ) Non Univcrfa mcTi , fcd quatenus iHa olim juris Auftriaci fi (^uod vero Kcx Gallix dccem civitates Impc ks Alfatia , quarum libertati tam clarc cawt paceMonafterienfi , de qua Audor loquitur, fi }mo ipfam infcrioris AlfaticE principem ii*b Arg/:n'oraium poilea fubiUg.int , notiffimum 1 «ruquc Alfatia Gallis ^ Germanis pomum erid P o L r T t C U S. 9 » :u\um Brifacu/u : praetcrea FhiUppihMrgum, : Hifpanica acceiTlr Comitatus 'RuJftUon^ ^fia, Gravelinga» & multa alia ad Mofam Ita K^trnum Gallias antiquos fuos liitiites Rhemm Mofam rccuperavit, occupatis , Gcrmafliae clauilris 5 ut quandocunqtic jflStaspoftulat, fxcrcitus trans Rhcuumin naniamcffundercpoflit, E 2 „ controvcrfix amice componantur. Id vero num ntibus induciisj quae inannos viginti nuper con- t« fuat , fperandum fitj prud^ntiores judica- t. ratereA Thitippiburgum ) Videqus fuprapag. ivimus* btefta) Pace quidem Pyrenxa, quam Au^orhic lit, non univerfa Aitefia Galliae accelTerat. Sal- enini munitiifim^e ucbes, Fanum St. Audo- i 3c Aria juiis Hifpanici permanfeiunt. V. Paaf. Aft proximotamenbel oeasquoquc :s Rex Galliae expugnavit. hodieque vi Ncoma- is tranfaaioflis poiTidct. Quse vcro alia Regno ixperNeomageniempaccm accesferint, pubhcc irittquos fuos limitesad Rhenum ) Nondum omtii- SaUiaantiquos ad ELhcKum limitcs recuperavit,, recupcraturaefts nifi irato Getmaiiis Numine. 1 de iis dicam, qu« Hifpani & Foederati Belgii iines poflldent, GaJlia a vetcribus Geographis •nfa: certe qux cx Archicpifccpatibus Mogun- ), Trcvirenfi, Colonicnfi, Epifcopatu L^odienfi, catu Juliacenfi, Palatinatu, ad Gallism r^ata fueruntjproyinciaequeplures transRhenum fira?, )erio RomanO' Geimanico hodicque vindican- 10O O R BIS §^ 2. LotharingiA (]uoqucDiicztushochc\ in potcftatem Gallorum pcrycnit. cuj ctiamnumrcftitutionetraaatur: quippc Gal ctfi noR abnuant reftitutionem Diicatus , fi tamen refervatam capiunt Urbcm Nanceji vel ejus munitiones dirui , & practcrca vi publicas pcr Ducatum Lotharingiae inGcrn: Hiam. XVII. GalHa n^per per primarium Mini^rum Status guberna-- batur. 5, 1. A^C, i624* Cardinalls K/V^tf//i^cri; tus fuit primarius Minifter ftatus, hoc cft, '! carius Rcgis. Hujus pnmarit Miniftri fui ma in totORcgno cft poteftas, ac omnes Confiliarii ab ipfo dependent. Ad tantum 1 iligium promotus fuit KicheUus incredibili dam mentis fagacitate. Solus enim tanti re magnitudinem capaciftimo ingcnio impl potcrat, seque promtus Marte & artr, conf vd manu, §c felicitatem fibi quaft famulant hab Lotharingia quoque Ducatna) Hornii de Loi ilngix Ducatu vetba noftris fortalfe tempori leftius, quam quibus Orbem is fuum Politic edidit, conveniunt. Nam tum quidcm Car mus, natione Siculus, Undcodia contr» m , tanquam cxtraneum , ac conjurationcs^ fclla ciTilia. Profcriptus 5ctoto Regno C3g- fus gloriofior rcdiit, Rcgis charitate defen- Hinc Principis Cmdsi adHifpanos fuga ii Mazarinusdignitatem fuam ftrenue tutatus^ dem inchoatis Richehi conGliis ultimam num impofuit, gloriofa pace cum Cxfarc Hifpano inita, qui exhauftus curis5c labori- i vita cxceftit* Cui an alius fuccefturus fie marius Minifter Status, an Rex in plurcs hunc igiftratum fit diftributurus, incertum maner^ cventus doccbit. E 5 nr; Et eventw docebit ) Jmo dudum docuit. Nulll [m tantam auaoritatem, quantam -Kichehm SC AT^trinus obtinuerant , Ludavicus XIV. Gonccs- , & licet multum tribuerit ei, qui nuper deces- lobAnni BaptijU Colberto , ex tenui fortuna ad mmam ^rarii curam evedo, vim tamen Impe- atquc opum i.pfe tenuic^ fupremis nwnkftesE^s plui^s diftnbutist 102 Cr B t s 111. Dl Regno Britanni>£. C A N O N L Regnnm Britmnidi condidit Hcnricus VII. | 5* i»T5^r conjunflionem refA albae ^ % i rubrx. Rofa Mh^ vocsbatnr don Y.horaeenji$ : Rofa ruhraAomuh Lmcaflr^rr Hx duae fadiones6c familiae cruentss bellis | iRegno Angliae ccrtarunt. De quibus Comin, yidcri potcft. Tandem anno 14^0. Don lEhoracenps fivc Rofa alba , domum Lan firenfem , five Rofam rubram , regno d{j cit. Primus Rez ex f^milia Eboracenfi f %du.Papam Hoc ef^ , exclufa poteQate Pontificis Ro!t n\ (e condkuit caput Ecclcfiae Anglicanae in t ris. Is primo fcriprerat contra Lutherum, propterca aLeoneX. titulumDefenforis Ecc fix accepit, fed paulo poft in rixas cum C inenteVn. Papa dilapfus fuit , propterdivoi tium cum uxore fua Catharma,dc quia Papa r kbat fe accommodare ipfius voluntati , h: omnia Monafteria 5c Abbatias pcr totam A glinmfunditus deftruxit, ac feipfumconftit Caput Ecdefise, &novam quandam religio! formulam promulgavit , quac amb»gui fenij _. ^ ^ ^ er| Ex hne ycohm VI.) Non filius tamen is Jacobi fed ex iiliaMam ttcposfiiit; Henrici fcilicet Stua PO tl T J CVLS, ^ lOJ' t. Occidebat 6c comburcbat omnes , qui- iquc ipfius auftoritati rcfragarentur, ita ut i die combufti vel occifi fuerint hic Roma^ -Catholici, alibi Lutherani, ahbi Anabapti- } adcoquc incertumelTct, quam poiilHmum gionem vel approbaret vel improbarct Rex, aomnibus «qucvidebaturinfcnfus. III. Eduardus VI. Religionem Re- formatam introdHxit* (Juanquam Henricti^ VIII. auaoritatem Pa- fuftuliflct, retcnta tamen nihilominus fuit ?y Ecclefiaj Romanae ; donec 'Edmrdtu VL Regnum pcrrenifTet. Is enim cum effct iiorennis , tutores & gubernatores nadus trehgioni Reformats addi^os : quos intcr ecipuus crat T^r?/^?/w Cranmerus, Archi-E- copus Cmtuartenfis : a quibus in Rcliglone ■formata fuit inftitutus. adeo , ut per totam igham abolita fueiit Mip, Fuit enim du6V\. fui «vi miraculum, cum propterfiV» >em crga Deum, tum propter jufiitmm er- fubditos , ac cruditionem, Bc omnium ar- im linguarumque cognitionem admirabilern, quidem, ut incomparabikm Principem da- ru^fuiflVt Britanniae, nifi mors fato propera, l ut fufpicantur, doius anno ^tatis a6,ipfum ftulilTct. IV. Mana P^f^ auaontatem reftituit. Podprsmaturam mortem 'EduardiVL ma- 1« in Anelia fuciunt comroverliae dc fucc-esfi- E 5 on« 3o6 Orbis one Rconi. Quipqc Juae filise Henncl VIII. A ria & ^tpibetha teftamento Eduardi VLaii ceflione^xcludebantur. Ita Dixx^rthumh Rcgnurii ad fuam familiam transfcrrc conal tur, prodamata Regina ]ohmna, Graja; \ praBvaluerunt mox partcs MarU, adeoque hanna capite fuit plexa. Mox Marii^ abc tam Papac Romaui audoritatcm in Anglia ftituit, crmhufik ^ interfe^is omnibus, < rcligioncm Rcformatam profitcbantur, Ti tcmporis magna illa Ecclcfiae lumina, Thon Cranmerm , Archi Epifcopus Cantuarici^; tatimeTHSy Kidhui , & alii, c vivis faen fublati^ §. 2. Mox Marta duxit Phi!ippum 11, Reg» Hifpanise, qui tum temporis a Carolo V.Pa fuo renunciatus fuit Rcx Ncapolis & Pfincd Bclgii. Hoc conjugium vchcmcnter difpl cuit Anglis; quippc conjurarioncs contrar ptias Philippi cum Maria initae , quarum ccj fciam fuiffc Elifabetham, Maris fororcm uii cam, apud Rcginam jad:abant PapiAsE, inp jnis Stephanus Gardimrm , Epifcopos ^ tonienfls, Pr^ecipuum crimen crat profcfj 'ReformatA RcJigionis. Unde metucbant l pales, nc mortua Maria adRegnum Eltfabet\ perycnircT. Con^c^a igitur fuit in carccrc dariilimum , & capitis accufata. Innumei artes rxcogitabant c?us advcrfarii , ut alique falrcm Ipfcjolum praEtexrum rcperircnt ocj dendjE Ehiabctha:. Inpnmis cam foror urg bat, ut iaitcm culpam confitcrctur, ncquc < P O L 1 T I C U atia dubitarctiTed Ehfahetha veluti rupcs in cdiis fluaibus rcftitit, ac innoccntiam iuam ofefTa negavit, fc unquam vcl culpam con- (Turam , vcl gratiam Rcginae in co fado im- oraturam. In hac mifcna totum quinquen- umtranscgit, fingulismomcntis mortcm cx- cftans. Scd intercciTit ipfc PhtUppm II» quan- lam accrrimus pcrfccutor Reformatorum , ieoquc noluit fanguincm rcgium cfFundi» :cuta fuit amiilio urbis Caleti , hanc mors cginsc MariA contraaa cx animi mgerorc anna 58. V. E\ihhciii2L Religio?jemReforma- tamvQHituh: $. I. Ita ElifahethA cx carccre ad Rcgnum » labipfa morte ad vitam fuit revocata, ac in- :r primas Rcgni curas habuit, refcindcrc a^a ' dccreta Manae contra Reformatos, ac illos 0 exilio rcvocarc. Haeccft illa Bhfabeiha, quae )tum orbcm tcrrarum magnitudme fui noms- is impkvit, quxG^Uiam &Belgium Tyran- idiHifpanorum eripuit, ac quae amoracdcls- iiEiuorum fubditorum fuitappcllata , itaqus- em, ut in huncusque dicm Angli ad felicia .lifabethaB tcmporarefpicicntcs,nunquam futire cliciorcm ' ngham, quara earcgnantc , profi' cantur. 2. Erat£///«^^^>^^ultimacx fangume Rc» rum* AngUx , ideoque crcbris potcntifrimo- um Regum conjugiis ambicbatur , quos ipfa littvana Jte la^t^Titi ccrta noA nubcrc, & m 1^2 Orbis ilio propofito conftanter pcr 45. annos rcgn fui pcrfeveravic. Innumeris appetita fuit infi p diis Jefuitarum, fed femper Dei providentijj evafit, Hifpanorum crcfcenti potentise acriteiji fcfc oppofuir, ac illorum confilia difturbavir) Inprimis mcmorabilis fuit profligatio ClaiTi! Hifpanic^, qua? jadantia appellabatur Invinci ^/7if, qu^m anno 1588. auxiliantibus prascipm Hoilandis & Zeelandis, pcfTumdcdit, VI ]2iCohmYlRexScoi\xfunda- vttRegnmnMagnsH Bri- taniiia?. A . C. 1^03. 'EUfahetha paulo fuum ante obi-i tum fucctiforem 6c haeredcm Anglias dcclara- vitproximum fuum agnatum ^acohum VI. Rc gem Scotia?, qui primus omnia Rcgn3& infu las ntinnicas in unum corpus redeoit, ac, u anriqua odiorum nomina abolcret, Regnun Af-gii^ ScotiA inpoflerum antiquo & com nruni nomine appeliari publico dccrcto Parla. mrnfi iuifit Magnpim BritanniHm. Mox atroj conrra ipfum & totum Parlamcntum inita fui conjuratio, qu^e vocatur Puherarsa: quippi domum . in qoa Parlamentum congregatur pulvcfo pyrio flipaverant,uno iaufulmineoK^ 1^^;^ f mulac Parkmentum c mcdio lublaturi. Vli. Suprema Regni adminiflratiopne\ ParJamentum conjifiit^ Tar* ■'- ■ ■ , m, II pil P O I I T 1 C US. farUtnenta Angliae conftant extribusmcm- is : (i) ex Rege ^vel Proteciore , tanqiiam ca- te ac anima, (2)ex diomo NobtUum , qui vo- mtui- LoYdi6, (3) ex dcputatis pcpuU.qui vo- ^ntur Communs, Penes hos cft fuprema po- ftascondendi&abolcndileges» Rcxvei Fro- ^or habet poteftatem probandi, vel impro- andi dccreta Nobihum & Populit fed nulia ibuta aut onera nova fine conrenfu popuU nponerc poteft. Quamdiu inter Parlamcti- jm6c Regem eft concordia, omnia bene ha- ent : Oifcordantibus, atroccs rumultus, vcl cllaciviiiaconfequuntur, qucmadmodumnO- tro tcmpore contigit* VIIL Lmi^cnmprmpMjr^gUd Columna eft. |, 1. Floruitindeusq;abE^/^WniI.tempo- jbus,qui anno 12. fuiRcgni plurimisconccftis mvilegiis & hbertatibus^^/^^ inAngliam invi- E 7 tavit, pit Hornii haec affertie, non Salmafo tantnm Vefenfwie Regia , fed probis omnibus damnatam* Conftat fane fua Parlamento auaoriras , qu^ in legibus fercr.dis praecipue, & indieendis tnbutis fpeaatur : at Regiae tamen illa Majeftati cedit, ea- qae inferior eft. Nam nec coire Parlamentumj nifi a Rege confcriptum, potcft, cujus & unius nu* tu ac arbitrio diftblvitur: nec vim ullam dccreta Parlamenti obt^nent, nifi rata a Rcge habt^a: 5s legumlationem , remcjue iributarsam exceperis, in reliquis abfoluta Keg s poteftas eft V Thom. Smithta 1,2, de T^epubl. ^ngt. c. 4., SalmaCiW^efenf, ne Orbis tavit, a quibus Anghartcm pannorumlanco.| rum tcxcndorum didiccrunt. Crcvit fub Eli fithetha, queeiisdem artibus, multamillia Bcl garum , tyrannidcm Ducis Alhani fugicntium in Angliam rccepit. Hinc immenfa illa copia pannorum Anglicorum pcrtotumoibem terra- rum difpcrfa, atquc incxhauftse illae opesmcr- catorum , quibus reliquas fcre nationes fupcra-j runt« ^ §. 2. Quippe immcnfa lanac copia cx innu«i mcris ovium grcgibuscoHigitur. Nam paffim lota Anglia collcs & tefqua ovibus confpcrfa ccrnuntur, quxnuUo cuftodctoto anno libcrc pafcumur, Angltat enim carct Inpk , undc ovium grcges absque ullo mctu fumma hbertatc va- gantur , & cum coclum ibi fit mollc ac tcmpera- tum, ctiammediahycmefubdioagunt, nequc unquam nifi afpcrrima , quanquam id rarun) » hyemcin ftabulacompclluntur» §. 3. Q^as autem caufa fir , cur AnglU lupis deftituatur, varieapudexterosdlfrcntur. Nam cuminScotia frequentes rcpcriantur, quaeAn- gliaecontiguacfl:, mirumvidtri queat,curnoa inrcgioncm ovium frcqucntinjmam pabuh cr- gocxcurrant t ncqacaem temperies jpfis ad- vcifaturi paffimcnim inMagnatum vivariislu- pi captivi conrpiciuntur. Hiftoridcz\x(^m rc- fcrunt in pnfcorum Regum induftriam , qui totam hjporum progcniem hac artc exftinxe-*^ rint, ut n quis capitis pecnam fuilfet promeri. 1 rus, promagnitudine dd itli toi Inpos occiderc, 9i illorum capitaa^ judiccin dcfcric t^ncrctur. lia PollTICUS. lU a tandem tot inquirentium fedulitatc nulli mplius lupi reperiri potuerunt. Verum nc- uchajccaurafufficcrc vidctur t Scdunicaratio ft multitudo emum, quoruna tanta ferocia cft, X etiam cum lconibus atquc urfis deccrtcnt, ^uppcnulla rcgiototiusorbiscancsalit molos* h Angiscis pares. „ ^ Hinc mirum nan c^Jupos xregione fibi tam inimiea cxccffiffc, ac in mon- zti^ScotUy ubi nuUus acanibus cratmctus, fe cccpiflc. IX* AngU ReUgiombm plurimis dedm funt^ Hinc illa SeBamm multitudo, quae inpri» mis noftro icmporcin immenfum cxcrcvit. O- lim Paj>A Rom^crant addiftiffimi; hodie ei funt bfcnfiffimi. Prascipua Seaarum nomina 5cfa. milice Proteftantes vel Puritani. Hi vcl Con- formtflA V cl K$n'Conformtft&. Non Conformi^ flA vcl BrouwflA fiyc SeparatifiA, vcl Indepen» dentes. Atque has kStx durarunt usquc ad an- numJ642» Nam tumllagrantc bello civilito» ta rcligio divifa fuit in Efifcopales, Presbyte* rianos & Indefendentes. indcpcndcntcs itc- lumfucruntlciffiinquaroplurimas partcsj nam ut quisquc crat novarum opinionum ftudio- fus , ita fc Indcpendcntibus aggrcgabat, fcd potiffimum AnabaptiftA. Tandcm plcraBque Seds&in communenomcn ^luakerorum degc* ficrarunt : Hi & alio nomine vocantur Trepi- dantes, fivc fua lingua Tremblers, & a praeci- puo dogoaaic homin€»^«>^MMonarchi«,prop tcrca 112 Or b I s lerca quod ftatuant brevi abolendam efle IV.' Monarchiam, dc inftituendam V. fiyc Regnun]. Chriffi in terra. Idque ex Daniele ^ Afoca. ijpfi fibcrevelatum contendunt, X. Militla Anglorum terre[lris & marmma eft. f . 1. Reges AngitA hoc habent privilegiuill Vel confuetudinem.quod nonut ahi Principcsf! ttiilitc voluntario, & pcr tympanum condu^lo opus habeant, fcd pofTunt fubditos fuos, ct- iam nolmtes, ad bellum cogere, id quod ipfij vocant prejjen, Milttes Angli aliis audacia & ftrenuitate conferunrur. Sunt enim monit contemtorcs, ac vili pretio vitam fuam ae(li-i mant : i^^^labores, 6c prajfcrtim tnediam vix' pcrferre poffunt, nifi diu extero coelo afTueti. Hinc copjae illorum in exteris regionibus an« tc, five intemperantia, five inopia intercunf, quam intcrdum hoftem conrpexerint. Veditatu^ quam f ^«///i/«mchores. Quamvisenimregio cquorum fcrax fit, vix tamen illi bcllo funt apti. Ouapropt c cquos militare% ex trans- n^arinis fcre regionibus petunt, aut etiamdo- iiicfticos pccuhari ratione ad bellum afruefa- ciunr. §• 2 De navali Anghrum potentia nul- lum eft dubium, quippe in qua hodie poft Bdgas , Gallos, & Danos, caetcris gentibus funt fuperiorcs. Hoc autcm anno i66d prje- lio maritimo a Isclgis f^ederatis proflig^-rfi im- i f O L I T I C U pcrium quod praetenclcbant,maritimum ami- XL Pr^tendpint Dominiam maris. De hitc controverfia cxftant contraria Scripta hannis Seldeni,qui w/ir^ ac Hugoms otii^qui;;;^?'^//^^^^^ ^le^endunt. Q.u^ltiO dic bcllo aifccptatur. Exitum dies docebit* lmperium,quodpr£Tendebant,maritimHm amiferunt. > quod Anglorum fuit imperium maritimum, id , oforccpr^lioaBelgis viai, nonamiferunt illico. Tte -^redam Pacificatioue , qua bellum id finitUlIl it.art.ip. Eelgarum naves, tam beliicae, t^uara X oneribus tiansportandis inferviunt , vela juben- r, perinde ac olim , demittere. fi claflem forte loiicam, auc navem quandam armatam , in mari itannico habuerint obviam. Qui ritus,num revs* ntisE tantumfignum aliquod, anmaritimi Regum iglixDomini! recognitionem, utSeldenoU, Marn tHfc.2^.&Pufendorfiol.4-dtJ.N.& G.../.$X Vlfum it,contineat, alios malo definirc. Qu^fito hodie beUo ^i/:-./^f4f«r.) Bellum diuturnum 5n fuit . ut folent bella maritima citius , quam rreftria finiri. Coepit a i66r; defiit a,r667.pace red» fancita, cujus lcges in^ppend. ad Contin. 14. ,>.£?*r.exftant. Q-iodvero a.1671. dcnuo Angli, laliis acGcrmanix quibusdamPrincipibusfociati, :errimum bellum Foederato Belgio intulerint , mulam iUamCarthaginemfunditus.ut apparebat , eleturi 5 quodque tanto apparatu dignum nihil ab .nslis geftum fuerit, nifi quod pecuni^ qu^dam^.. imma Belgis extorta, & demittendorum vetorum cremonia accuraiius defcriptaeft, recemi memo- ia tenemus. O R 15 1 S XIL Angliabello civili graviter concu-Jfa^ tujus haec brcviflima dclincatio nunc fufi ciat. Controverjlta erat de Rcgis TrAfogmva o privilegits popuW. RexVL mcmbra Parlamenj| accufabat , &fibi tradi volebac. Parlamemuif hoc intcrpretabatur violationem fuorum priv lcgiorum» RexoffcnCus tumultibus populiLoz dimm dcfcrit» Huila per Hothamum excludituij Hinc mutuae querdae 5c accufationcs , dcniqui ad arma utriuque condamatum. Rex vexillur five Standardum cngk NonnghamtA. Parlamen tum Generalem exercitus crcat Comitem JEjfe xlnm. Frimum praslium commifTum zAJ^gdi hiUam. In CQrnuhi^ dciv.dcBfcxiu^ ja^lurari fecit. IXex Glocejiriam obfedit a MafTejo defeo fam. Secundnm praeiium fuit ad oppidum N« beriam. Tertium ad urbem Hhoracum , ubi Rei gravi praelio fuit fuperatus. ElTexio fuccefli Fairfaxiu4y fub quo cxitiofum regiis partibu prselium ad vicum Nafehin. Rex amiffis omni' bus in caftra Scotorum fc rccepit. Ab his tra ditur Parlamcnto AngliaE: abhoc in cuftodian mitf.tur, accufatur & occiditur. jinglt Kcm publicam inftituunt. Mpx illam \n Prote^ora tum mutant. Tandcm 6c huius pcrtaefi, Regen revocantj Epifcopos reftituunt; b cWwm infelt^ temerarium contra Belgas, G^Uos, Danos mo\ Vent, ingentibus praeliis profligantur. ' iv] Ingmiun^ ffr0 tlTl c us, ^^7 T. Unio KegnorHmSeptentnondi^m iterum dijfolvitur» §. I. Nonpotuit \ntct Danos(S^Suecosdi\x- rna cfle concordia, proprer caufas Politkis )tas. Hincmoxexortaemutuaequciclae. Con- lercbantur Sueci» paAa Calmarienfia in crea- 3ne Regis Chrifiophori Bavari a Danis fuiUc olata. ^Hinc poft longas conteftationes, cura ani primum in Rege creando fufFragium fi- i arrogarent, Sueci proprium fibi Regem ex la gente crearunt Carolum Canuti , poft- uam Dani crealfent Chriftianum, Comitem )ldenburgicum. Diuturnas iilx fuerutit lites c gravia bella , modb Suecis iterum unionera Jafmarienrem admittentibus, mox iterum ab a difcedentibus, A tque bae altercationes du- arunt toto Chrifiiani I. ]ohamis» & cx partc Zhrifiierni 11. Regno* Quanquam cnim Sue* i nollent perfenc Beges Danorun?, nondum amen palam ab unione trium RCgnorum derci* cere volebant, fed tantum conqucrebantur» lon fervari pa^a, teftati, illa fi fcrvarentur, auilam in fe forc moram, quo minus unus to- tius septentrionisRex elfet. §.2. Inter has contentiones Sueci pro fua libcrtate defcndcnda crearunt fibi Guhernato» res tres ordinc , Suantonem , ^ duos ^enones» Gubernatores tres erdine, Suantonem) PrimUS ordi- ucnon Suanto fuit,fedStenoSturius fenior. Poft ejus obitum ^uanto Sturius Gubcrnatoi: Regni fuit «onftitutus. Atque hunc excepit St^ftO Sturiusju- O R £ 1 S M^jerem ^ Mmorsm, quorum magnifica cxi ftant facinora. ^ III. Dania & Suecfa iterHm in dm Re A.C. 1523. planc abolita &rublata fuit Wni Calmarienfis, communi Danorum & Succo rum confcnfu. Caufa fuit atrox Chnfiterni II tyrannis, quiaSuecis RCxadmifTus, contra da- tam fidem 90. Proccres Stockholmige in pu blico foro, manu caraificis trucidari ju^fit, & alia egit, quae vixab ullo Tyranno antiquopa trata leguntur. Hanc immanitatem exhorruil totus Septcntrio, ac communi Danorum, Suc«i corum, & Norvvegorum decreto RCgnum Chri- ftierno II. fuit abrogatum , cumque id armisi repeterct, capttis aDanis,&inmiferrimumcar- cerem conjeiflus & ineo persS. continuos an- nos usque ad finem vitaedctemus fuit* Itaa- moto TyrannO fui jam juris Dani 5cSueci pc- culiares fibi &feparatosRCgcscrcarunt. IV. T>2mRegnHmtranfiulerHnt ad Fridericum, DHcemHoU fati pacis Londini Scanorum , mcdiante Screnifiimo Konix 'E\e£tore t Johanne geor^io il, ^lonofiSim» emorije, ejusque legatijIlluftrilTimi Gersdorfii dcx- [itateacinduftriaa.1679 reftituta:. Subcujui nepote ) Imofadum id $amfuit fub Ca- lo euftavi Ailolphi pairc; a. i6o^> Y» 'rhuauu^ I. 4, Sil^-^ 123; O R B t $ prolemafcula carebat, hocprivilcgium cti^ ad fceminas fuit extenfum , quemadmodum i| fiiia Chriftha fucceffit. IX. Controver(i(Z inter Sigisinundu & Q2iXo\\xvt\ ySmciam CHmPolo^ nia dmtHrno bello in^ ■ volvit, ^ Gpifiavm txes rcliquit filios, Ericu) '^ohannera , ^ Garoltim. Johannis fihus ci' ^igUmundm ,quem Poioni Rcgem creavcrur! qui cum padis non ftctiflet , 6c rehgionem i Succiaturbarct, Succipatruum ejus, Carolui Duccm Sudcrmanniae , prirno Gubcrnatorcr deindcRegem creavcrunt, cxdufo Sigismund ac omni e)us poneritate. Hinc bella int Suecos & Polonos , repetente regnum Suecij tanquam hsereditarium , Sigismundo : poflelTIi nem ejus defendente Carolo \X. Tandem G ftavus Adolphus Caroh IX. fihus6c ruccelTc hunc nodumGordmm gladio vi^lore diHecu ac Sigismundumiiegno Sueciae rcnunciarc cq gitAC.1629. \ Sigiimundum Regno SueciA renHW.iart cotgit) Nui quatB adigi Sigisraundus potuic , ur Regno Sueci lenunciaret. Inducias taincn annoi629. cumGi ftavo Adolpho , quanquam segre , admifi?, V. Piaj cim tnChrenieu ad hune anuuni ^ l. ^S3. Loccemuf l. HiJ^. Stiec.p.sS9- Brachc litis l. j . tftfi. p» iS-i. Ncqt Uladislaus , Sigismundi in Regno Polonico Su( cefTor , ■jure in Suecix Rcgnum ccifit ; quanquaJj annoi^jf.inducias in viginti& fcx annosproroga I2f §. 2. Quanquam vcro inter Succos 6c Po- >nos, vcl pacc, vel induciis hsec co»trovcf(ia xunque fopita videretur, manfcriint tamcn us radices. Quippe aegcs Poloniae cx iinca gismundi, quanquam Rcgno Succi^ .carc- nr, titulis tamen atque infignibus abftine* aolucrunt. Indc antiqua odia inter utram- ic gcntcm rccruduerunt , quae tajidcm jntcr arolum X. Succiac, 5«; ]ohannem Cafimirum, Moniae gcgcm, in funcftiffimum illud bcl- m anno 1655. cxarfeiunt, quo ima fcr« Po* niaconflagravit, X* Suecia bello Germanico &D(tni- co maxin^A incre^menta cepir. 5. n Obfcura liaftcnus 6c Septentrioni fere clufa Suecorum potentia & gloria primum upit, atque t©ti orbi innotuit, bcllo Gcr- ianico, quod Gufiavm AddphtM anno 1629, :rcrc coepit, incrcdibili cum ruccefTu, quod F z tan- iffusfucrit. V. Locccn. 19.^*64.0. BracheLL s-p^^-f^ ■afecius ad h» a. svj- Nodum ergo hunc Gordium 3nGuftavus Adolphus, fed Carolus Guftavus diiTe- lit, quicum durantibus induciis arma Polonisin- ililTct, pacem adraittere nt)n voluit, nifi Polono- im Rexjohannes Cafimirusjuie in Regnum Sue- xfeabdicaret. Q^iod fadtumtandem, fedcalege iit,ut Johanni Cafimiro ad dies vit^fus integLura fct, titulis acinfignibusR.egni Succiae cettomodo :i, V. Infirum. pAcis OUvenfs a. iSSs. 3. ,Ma\i ifiits tie 3. apud Thiddenumin TraB. ad part. 4,, Htfi.p-ri^, ^q, SiinTheatroEt4r9p. tom» S.p, rj6s. S24 O K B I S. _^ tandcmanno i^^S.pace Monaftcricnfifinit i fuit. §. 2^ Hoc bello & pace $ueci obtinuer proeter ingentes thefauros ac inaeftimabil prasdam, amplifnmas ad mare Baithictim pi vincias, Ducatum Bremenfem, falva urbis bertate, 6c omHem Vomeraniam teriorcm,uiia cum Efifcopatu Caminenfty Bominatum inDucatu MegafoIiUi § ! mare "XalthieHm ) Adde : & Vifurgim» enim ad m are Balthicum, fed Vifurgim Ducatus Ij jnenfis &Vcrdenfis fiti funr. '^omerattiam Citeriorem ) Et partcm ultcrioris, ! fus ufbsprincepsStetinxim. i XJw^ cum Spfcopata Caminenjt) Epilcopatus .fT?/^^^,Cjchibet, i m POLITICUS. 12$ S. 1. BcUo poftremo Danico Suecix accefTc- it I.* in Korvvcgia lemftia & Bahm. z. in n\Si' HoUanMa, Scoma, & Bleckingia, at* eafeinmari Balthicolnfulae. DE REGNO POLONI-^. I. Polonia exterosKc^ts hde- recoepit. V .C.I571. exftinda familia ^agettonidmn \n Vsigismundo Augufto , a quo temporc loni exteros Rcges creare fibicoepcrunt. (i) nrtcum Ducem A^idegavenfem, Fratrem Ca- i IX. Regis Gallia, qui primo anno,p€r* fus Rcgni Poloniae, clam ex ucgno airfu- :. (2> Stefhmum Batorium , Principent •ansfylvaniae, qui antiquam iiegni Poloniaf F 3 ' BeUopoJlremo) Bcllum inniiit Auftori^iipd a.l-^jr* :ctSuecos & Danos cxarfit, 5caa66o*demwm|?^ Hafnienfi firtitum efl;* Nam dccafione bellf» oda. l67i.Rex Galli« FoRderatis BclgiiOrdini' s intulit, eis ctiam gentcs novo bello fuifle in- lutas, Suecis Gallarum, Danis Belgarum alio- mque Foederaforam partes amplexis, quod Lon* nenfi tranfaaione a. 167^, compofitumfuiffe fu« a monuir nemoignorat. hiNorvvegm Jemptta & '^ahm) lemptia non pO* :emo demum bello Danico, fcd jAmpoBu Bremfe* iicii anno 1645. 4. Sept» inter Suecos Danosque itis, Sueci» asceffit. Vid. pa«florum art. 2$. ^ z^, Thcatra Europ.tom.f.piig. SsS'fe^^' ^eftio tempore Foloni) "Snti^t vero 5c JageUo ipfe rtetus. Ur^de Polonorum hoc inilitutum jam i igellonis temporibus aliiderivant. %26 O R B I S gloriam ingentibus virtutibus cxcitavit. Sigarrjuyjdum t Rcgem Sueciae, cujus filius k ^hannes Cafjmirus hodicque regnat. T^e{ nunc ingens illa controverfia de Rc^e Polon crtando, dc cujus cvcntu divifta providentiaj dicabir* II . Forma regni Tolonid uta poteilate dominaniur, in '\\\os]MS vitA^ ri^.habent. Ita nngiili fcre Nobiles fingul U Reges. H I. Mdtri^^ folo^ionnvi eque- ftris eft I. Protoc privilegiis Ndtks propnis ins^ nfis miiitare cog.untur. Sola ibi NobiUta^ laatarma: civesad mercatmam velopificias ftici ad ftivam relegantur. Hinc quiaNabili- is Polonis turpe videtur pedibus incedese , nncs cqueftrcm militiam feaantur. tt hoc : iUudroburmilitiaePolonicaej Gcntummillia obilium ftant in procmau ad defendendum egnum^ De finibus prolatandis nonfunt fol- iti. Inter Equites ccnfentur Cofaai lcvis ar- aturx, quorum unicus fcopus eftomnia va- irc , depragdari & incendere , tam bofti , quam nicisterribiles. §,2 Quod fiPoloni opushabeantp^^^^^m, um non ex fua gente, fed ex Germmts & H««- ^r^ conducunt» 128 Or E I S IV. Opes Polonorum ^;^Frumento l confjftunt, I Tclonia eft Europse JEgyptfn , ac inprimis Bi gii horrcum. Meffes Poionicae totam fcrc Ei ropam fterilitatc ihgruentealunt, ac propten toxzEuropa optat pacem Poloniae^utillius ubc iima frumenti copia faturetur. Ac ipfe Dei fluyio J^Jiula totam Poloniam permcantc , < apud Dantijcum in marc Balthicum fc cxoni rantc , tanquam aliquo Ntlo bcare voluit, \ fuasmcrcesEuropae rcliquae impcrtirctur. Eir porium mcrcaturas Polonicae in mari Balthic Dantifcumt9[,^ioc\x]\xs libcrtate hadenus Bc gae tam acritcrpugnaruut^ nc nimirum a Foioi ?iia aveilcrctur. V, HoJl'es Polonornm Sueci, Mo/ca- vi ta: , Tar tar i dc Turcae funt. § , I. Inter Suecos ^ Polonos hoflilitatcs exei centur tribus de caufis. (i ) propter Li^vontam (2) propter pr&tenfiomm Lineas StgUmundi iij Rcgnum Sueciae. (3)proptertituIos & in%ni2 Sed hae controverfiae tot bcllis dccir« brcvi eva nefcent, cxftinftalineaSjgismundica^ ' §, 2. De Mofcorum cum Poloms diffidio,cjuy que caufis, fupra dii^tum in Ruflia. $. s. Tartaril?T€co]^cn{csVolimam(^ Vo^a\ lian^ Mvanef.em) Jam^uc cvanucxunt, ut cx proxim€ PotiTJCus. n infcftant. BeliberacumaliquandoinCo- lis PoIonisB dc peftikncia illa Tartarica, vcl litus exfcmdenda , vel faltem refrenanda i mti(limum remediumvidcbatur , fiquidcm ilse ^u\U Boryfthenis , pfaEfidiis cOmmuni- tur, quem trtfnfire Tartari in Poloniam e3(» rentes dcbent, fcd res cffc«^u caruit. Ita lieque Xirf^j^^ annuis excurlionibus Poloni- dcprardantur, vel ut ammy vel ut hofles : ip« rnim perinde cfi:, quo titulo invadant, cum ipcr praeda, inprimis vero hominum agmi* us graves, in Tauricam fuam revertamur. rtan igitur non ftudent occuparc, fcd tan- 3 deprasdari &:vaftarePoloniam. 4. Maximusautem procul dubio Iioftis onlsB cft Turca, prssfcrtim poftquam Wai- hiam, Moldaviam» ac Transfylvaniam occu- rit , clauftra uegni Polonic^» ac quia Taria- fibi obnoxios habet. Sed de hoc hoftc nil luc certi ftatui potcft, quia contiUa tantum nctushatouscognita. F 5 ^^r "onjilia td7itum& metm) Imo c©gn!£a ctiam Pc» ■js & olim & nuper Turcaram vis ac potentia* i6ti Ofman 11. TurCarum Imperator, trecenta liaequiium, & duodecim mlllia Janszarorum, :tcr Tartaros, quorum oftoginta milha numc- lantur^iw Polonos duxit: quanqiiam irrito turn [dem conatu, V. Vafectm p.^^s^ fiqq- -^^^-J^^^' tc2 longe minoribus copiis Caminecmm, Podo^ propusrnaculum , quod oppugnare Ofman au. non fuerat, ded.tione ceperunt , obfeiTaque >xLeopoU eum Polonis terrorem incuficrunt, ut :em Ukxcin* faaura , & annuo tributo non du- Or EI S *VL Efthera ^Hdom\x%Auftrtaca^^ Rcgnum. Monia: perveniret , femper aliquam partem verunt , prgeclpue poflquam Wladishm, ejus- ae fratcr ]channes Cafimirus , uxorem cx , F 6 Gal- hive tamen atcjne titulo f,bi refervato. ) Eo etiam Ma- .fflilianost^ndemceffit.Atqufea legeinfei Po onos : Maximiuanum pax coBverierat , utRegis Polonix tulo hic abftinercttV.Pt^^f 4.//^p.f.^7r I?2 O R S I S Gallia, Buccm Nivcrnenfem, diixiflTcnu Iti* hodie agitur de Filio Principis Condei, Duo\ Anguinia, ad Regnum PoIoniaB poft obitun Joh. Cafimiri promovendo,vclalioGailiclspj! tibus addido^ IX, Palonia declmat, f. Fropter amiflam Moldaviam ^ t^alk thtmn, i.propter defedionem Cojaccorum ^ R^ijforiim mgromm cum to\:^\Xkrei?ia, 3. prop' UT Lithmniam aMufcovitis magna parte oc- cupatam velvaftatam. 4.propter bcllum civile ImtxRegem 6c Nobilitatcm,cui DaxLuhmirsk^^ di^nupcrpra^liovij^lor. Hasc dcRegnis* CAR ni. t)E REBUSPUBLrCIS. L DE REPUBLICA VENETA. I. Venetise mAfariAdmtkocon^ dita funt^ |,!. A .X.401. Occafio fuit bcllum nmnl^ £\cum i quod tura tcmporis totam Eu- ropam? Ita hodi/eagitur ) vidCj qu« fupra ad thclin i.anno- tavimus. I^ujforummgrorum ) Confer annotacaadp.^f. [ut^^DuxLubomtrsl^y ejl) Aftamotuum civillumj sBtcrRegem Joh.Calimirum, & Georg. Sebaft.Lu- feomirskiumJupremumRcgniMarefchallum , ejus- ^ue fosies a. 1664. exottejum , habentwr in ^ppend^ \ P 0 tir xcus. m pam * maxime Italiam tcrrore impleverat* im igituf jinth Rex Hunnorum in Italiam ir*» ptionem molircnir, quamplurimae familiiE 5bilcs cx terra continenti in Infulas & aeftuana iris Adriatici fc reccpcrunt. Ibi ftruflis pro npore sedificiis, cum natura loci fc tutos& rxpugnabiles viderent , oppida condere , & in rfpubl. dividi ccEperunt, qux tandem focictate itain vaftam illam ciyitatcm coa- cfunt^ De qua urbc cxftant praedari vcrfus nnazarii^ derat Hadriack"Venetaml^epmnU4 in undU Stare urbemy^ toto ponere jura metru mc m^hi Tnrpejas quantumvk \upker ^rcH Ohjice, ^ illa tui MoeniaMartii ait Ttbrim OceamprAfers , VrbemaQice utram^ue lUam heminesdicas, hancpofmffe Deos. §.2. Atque hmcCmt^sVe^etiarumlA pntii^ laoriginc pcrizoo.annos ab omnihoftjh im* etu libcra pcrftitit, ac fccura in ipfisundis. mnem vim vcl hoflium , vcl oceani , dcfpicit $ t fupra omncs, alias Rcfp. dimurmtate gla- atur. F7 ILRes- dConti»^ is.Diar.Europ, Compofitum tandem civilc icllum anno i |urUraiisIavium profc^lus, ib, a.1667* improvifa nortc deccint. y,(min,i4,l>iiktSHr.p,s$4>^0^^^^^^ 134 O R B I S II. KQfpuhlk^ Fe^eta Legibus & Inftitutis aUas /^- perat. Eft enim perfc£^um exemflar pcrfcftiflfim! Rcipublicas , ac n>hil humano ingenio excogitai pDteft, quodipfa non obfcrvaverit , acin ufii fiios tranftulerit* Quapropter ut quaequc ReJ fHhlica acccdit frofiu^ ad imagmem Rcipublij ca Vcnetae , co quoquc pcrfc^^ior efle cenfctui laprimis Rcmpulilicam Vcnetam exprimit , f> quam proximc refcrt Rcfpublica Norimh^genfi in Germania, quaead leges Venetiarum fcfe ac' commodavit , atquc hinc prae aliis florct atqwj cxceilit. I III. Refpublica Veneta exMonarchia; Ariftocratia, &Democratia q^iam optime temperata e(l. §. I Statum Mi?«^rt^/V«w repraefcntatDwj^ Vcnetorum , qui omnem cxtcrnam Rcgicim pompam habet, fed/^f/^y^^sr^ dcftituitur , ad- eoquc non nifi Jplendorem 0^ majefiatemKti^ , conciliat* §. 2. ^^W/^/^^-^^uo. &:interdumpiures,refe- runt Statum OptimafHm , & plcraque jura Maje- ftatii exercenr, 3. Sed ipfa bafis 6c fundamentum hujus Rcipubl confiftit in ConfiUo Mrgno Nobiltuml five VatriciotHm, Omnes cnim Nohiles fivei Tatricii Veneti , qui excefrerunt annum aeta-i tis 2Q| Ycb^.hujusMagoi Confilii funtmcm-j V O E 1 T I C U S. a, ac ius SententU diccndx ac Suffragn ha- :nr^ Horum numerus ingcns eft, ac plerum- le plurcs quam if oo. Ac pencs hoc ConfiU- Magnum vis ac poteftas Reipubl. confi- t, & omnes Magiftratus ac Praefefturae ab )C Confilio , tanquam fonte, proficifcuntur. cfcrunt fua multitudiKe Statum P^/^W^r^»?* icduduntur ab omni Reipubl. adminiftratio- z Mercatores ^ Opifices , quibus non eft fas i ullo Collegio Magiftratus,comparcre,cxce- io,c[yxo^Cmcells!triM Reipubl. explcbeioor- dinc T{efem»t fuamultitudine jlatumpopularem) Magnum ludNobiljumfcu Patrieiorum C©nfilium,MaGcura- iloqui velimus,nonaciDemociattam,red Ariftoaa» amrefcrridebct. Primam enim, fiqualitatcm co- umrefpicias,non plcbeiifunt,f€dOptimatcsS dein- e, attendas numerum, utut multi fint, pauci ta- nen funt^ non totius tantum multitudinis,fcdfub- litac ctiam partis comparatione. Nam tricies ccnte- la millia hominum, fi Lanjto inOrat. pro ltaliap,7S5^ ides eft, in cenfum liodic refert VenetaRefpublica. Hum Hornio tamen & CentarenmzA l^atum popula» ;cm magnum iliud Cojifiliumiefeit, 1 3^ de Venet.^B^p. Mercatores ^ opifices) Mcrcatorcs intclligC , q«S Nobiles non funt. Abfolute cnim falfum eft, mer- catores ab omni Reipubl. adminiftratione excludi j cum Nobiles etiam, ac Senatores spfi, mercaturam Vcnetiis fine opprobrio cxerceant. \id.Traj. "Boc' ealiut Cent,2.T{e!at.^g*. £lued Cancettarius %eipuhl. ) Praeter Canceliariums univcrfus Scribarum ordo explibejis conftat. Jlli ctiam, qui Scnatui a fecretis funt , nec non qui Societatibus fwb Diyoy»oj «uoiuudam iiomine o- Orbis dinc cligitur, Licitum tamcn eft, MercatoH hu^ prxfcrtini, quotiescunquc Refpubl, opu habet pecunia , Nobilitatem fivc ParhcU tum prctio cmcre, atqucitaConfilioNobiliun accenfcrf. VI. Votmxi^iVenetoruinfartimtir* reflrisi fartim maritima \ J. u BominiumReipubl.compIcAitufpro. tincias terr« continentis, ^ maritimsu^ fn ter' fa continente poflident magnam partcm Lom hardiA , Marchiam Trevifanam & lorum Jm- iii, Provincia? marjtimae funt Iflria, Daimaha, infulae, Corfu, Zanthcy Cefhalonia, Candla, dc aiiae in Archipclago. $. 2. Quapropteraerpubl. Vcnetaprajcipue aiaiitimx potcftatis rationcm habet , in quem finem lim initis praEfunt, e fola plebe legi folent. Vjdt Contarefiui l. s^de Ven. Rep. / m.se.feetq. ^ro^incix mantima funt Ifiria & Dalmatia) Si prcj jniiritimis provinciis Iftria & Daltnatiahabentur, qui» mari Adri^itico adjacent : ad maritimas provincias Marchia etiam Trcvifana &Forum Julii refcrri de- buiflent. Nam & haj ditJones ad mare Adriaticum fitx funr. N forte Iftriam Hornius, & D.ilmatiam maritimis provinciis accenfuit, quod illa peninfuls formam praebeat, hu/us oratantum maiitimaadVe* lictosfpeiflet. Cdudia) Candia Turcls Hupera paccceftitj Solos jOrtusSudam, Spinalongam^ & Carabufam Veneti cum modicoterritorio fibi icfcivamnt V» Contin.n, Dtar*£urop.p,it2» P O L I TICU S. 157 em in ipfa urbc cft armamentariHm inftru£tis- mm,cuifimilctotus orbis vixhabcc, cxquo o. trircmcs , omnibus rcbus inftru£liffima5 , ilc in maria omitti polTunt. V, DHxannulo atireamare\Adria^, ticumqmtannis Jibidejpon^ fat. RcrpuMica Veneta fibi arrogat dominium^ tfis Adriatici. In queln finem quotannis die "cenfionU Domini, Dux cum magnifica illa na« , quse vocatur BHcentmru^ , mare Adriaticum irchitur, acftanscelTain puppi aureum annu- ndigita dctradum iti marc projicit, dicens: in fignam legitimi & pcrpctui Imperii marc driaticum fibi dcfponfarc. XI. Thefaurum yinetiingemem habent. Intcr alia miranda Rcipubl. Vcnet« rcfettuif lam in^ftlmabilisille Thcfa»rus , quem pere- •inantibus oftentare folcnt. Tanta ibi gcm- larum & auri multitudo , ut major accrvus no in loco nufpiam alibi reperiri credatur. edLcgatus Hifiani& unicum defefltum in hoc 'hcfauro deprchcndit , quod nimirumnon ha- crctradiccs, adcoquc ca rcThcraurumRegis [ifpaniae prsecellcre, quod is radices in Ame- ca haberct ^ atque fic incxhauftusnunquam de« cerct. Vla ScopfuReipM. VmetdL e/i fervare^ non acqmrere. Atque Orbi« Atque hoc communc habet cum omnil Rebuspubl. hodiernis , quarum fcopus cft quiefcere in pra-rcnti ftatu , nequc potem\ fuam longius extendere. Hinc nulla bcUa i runt ofFenfiva : fcd coiitra invadentes mafc i fe atquegencrofedcfendiint, quemadmodi Refpubl. Vencta bclio Turcico hodieque oft< Vlll. Holles amiq^t fuerunt GenucJ fes : recemes Papa , Auftriaci ' &Turca?. ' §. 1. lniQxKtmipi\h\, Genuenfem ^ VenetA acmima bclla fuerunt pro dominio maris mercaturaj quippe utraquc Urbs illo tempol primatiwn atfedabat, & in mari^acin merc! tura. Tandem praevaluit fatum Rcipubi. Ven tA , adeoquc Genuenfes exuti Imperio maris, ir poftcrum conquieverunt, foli mercaturA^h cro dediti. Unde hodjcque Genuenfes , (\mt quam potentia militari longe inferiores , opibi tamentk divitiis Venetos vel aequant , vcl fupe rant. §. 2. NoflrotemporehoftesReipubl.VenetJ fuerunt tres, Papa, Domus Aufirmcft, ^ TurcA, ^ IXj Belio Turcico hodteijue oflendit ) A. i65p.pax inte Turcas atque Venetos fancita fuit, cum Candia,Re gni metrapolis,adextremajamredaa:aeflet. Confe! pracedentema/jnotaTtone^. Quod vero a.l 6S4. Venet; Rerpubltca, armorum cum^Ca:rare& Rege Poloniaj focietateinit3,n©vumTurcis belium imuleut,omneji nomnti (juoaitu, DSUSfolas. roiT T I cn s. IX. ReJpHbLVenetafoedere Camer^^ cenfi gravijfme ^jf^g^- tnr. $. f. Circa A. C. ifo/. SubDuceIfo»^r- Lorctano, tum tcmporis tota Europa con- ravir, ad exftingucndam Kcmpubl Vcnc- n , autor» ]ulto II Papa Rom. Fardus \et\xm t Cnmeract in Bclgio inter ]ulmm IL Pa- m, hiaximiltamm I. Imperatorcm , Ludovi- m Xlll. Rcgcm Galliae , Terdinandum kc- m Hirpaniae" quibus fefe minorcs Princspes njunxerunt. Tam occulta fuit bxc confpi- io, ut fagacillima alias Rcrpublicacitiusop- eifa fucrir, quam foedus contra fe initum :cllcxiCet. Pene momento amiferont o- nia, quae in contincnti pofTidebant, & in- i folas Venetitis fucrunt redaai. Tum Maxi- \limtis Impcrator tormenta fua cx continen- in Urbcm cxplofit, trajcdurus etiam, & i- am Urbem tcrrorc plcnam occupaturus, nid lYcs defuilTcnt. Ita Leo Venetus Aquik fuc- ibuit, ac Refpubl. pcrilGO.annos invifta.Im- \x^w\fHpphx fac>a fuit: ccffit omni impc- 0 continentisi pad i fuit tributum mmum, : id dcniquc fuis artibus impctravit, ut tot ■gcpotcntcs Confocdcrati a fc divcllcrentur. Non Cept omni imperio ) lAdXivn.cedere vohtit. ConfUt lim legatos Vcnetosa Cxfare rejedos fiiifTe, Rem- ablicam vero Papse ac Gallis recoriifiiiatam bellum iv€ifus CiBfarem continuaffc, Mo; Oriis Non vida, fcd multitudine hoaium opprg tuittunc temporis RcfpubL §. 2. Poftquamhi Confotderati KtCc inv ccm iccrum disjundi fuifTcnt, Veneti fingul aggre/H, facik cunfta, quae amilcrant. rcc perarunt, &: ab co tempore Kcmpubl. Aia; contra talcs confpirationcs inviiflam rcddid runr. Dc totahac re mcmorabili legcndustj inprimii Francifcus GuicciardtnHS, X Paulus V. Papa RempHbl.Vemtm excommunicat. A.C. 16 of Caufaerat duplex: (i) quod < mnes £f^//?4[/«^ accufatus , 6c ad fupplicium abreptus, gcnerofitate manus Tyranni cvafit, ac Hcl- ios ad libertatcm fuo excmplo impuHf* de ipfius memoria apud Hclvetios eft Sa- faiid-T, & cmtilenU vulgo cclcbratur, qua- n mitium eft: Vl^ilhelmm van den Telle -j ad us imit^tionemBatavi compofuerunt: U^^iU mtci von mfavven^ II. Quidam Praefc- %\XndervvMenJiHm uxorem rufticiad ftu* im compcUere volcbat : maritus fupcrveni* ; , fccuri caput adultero confregit. His du- us tres initio pagi foedus inter fc contra Prac- torum infolcntiam pepigerunt , ac gloriofa (undamenta pr^epotentis RcipublHclveticae erunt 5 cumque prima inttia f cliciter lucceftif- t, totaHelvetia in hocfoedusconiuravit , 5c idem Re^ubl. mXUI. pagos five Frovincias t reda£ia. 2. Huic novae Reipuhl. acritcr fcfc oppo- ;>unt tres nationes : I. Domus Auflriaca , X in Hclveiios , tanquam rebelles, dominium c£^abat. Primum praelium commiffum fu-it crHclvetios & Auftriacos a. iSif. Altcrum ulo poft famofiftimum ad pagum Sempach^ quo Leopoldt44 , Dux Auftriae , qui diceba- : gloria militum , cum univerfa Nobihtatc lamifcris aliquot Rufticis Helvcticis fuit truncatus , cujus ctiam cadaver hodicquc 144- O R B I s Helvctii, tanquam trophasum partxlibcrtj oftendunt, 11. Burgundi, Ducc Carolo Ai ce , Ducc Burgundiae. Cum quo tria pr commilTa; i. ad o^pi^i^xxm Gr^yifonem, z. oppidum Mor^itHm, 6c 3. ad urbem Nanzi in Lotharingia : in quo etiam praeiio fuic o fus. Hoc bello Hlf/i;^/« infinitas divitias ac< (iverunt , quarum quam fuerint rudes tun ignari, tribusexemplis oftendi potcft. i. P ms argentea^ ^vo fiamets vcndidcmnt. 2. 1 tiofiflima sLuha tapetes Ducis Burgundia partcs diffccuerunt, ac inter fe divifcrunt^ Pretiofiflimum adamantem Ducis Burgundi cui fimilis in toto orbe non rcperiebatur,q dam Hdvetiui , exiftimans cffc vitrum vel C; ftallum , abjecit: dcinde unico aureo numi cuidam Sacerdoti vendidit. Saccrdos hj; niulto prudcntior pro 100. aurcis nummis jj vcndidit : donec tandem ina^ftimabilis pr agnitus a Papa Ronii. redimerctur , ia cu jus I dieque corona confpicitur. III. ^uevi cum T cc tAdximtliano I. Imper. Hoc bellum gefti fuit circaa. 1500* in quo cthm Helv^tii uhii fuae fortitudinis exempla cdiderunt , ac fcfc plcnam libertatcm vindicarunt. Ab co tcmp« cxtcrnis hoftibusinacceffa .manfit Helvetia ,] frequentibus bellis civihbus inter fe collifa, tamen, ut nunquam foedus intcr fe fcmcl i tum abruperint, fed femper iterumin grati; ac amicitiam mutuam rcvcrfi fucrint, gnarij noa nifi propria difcordia dcftiui poiTct POLITICUS, 145 Imperator Ludovicus IV, tidvctiQ^ rnm Libertatem & Foedus con^ firmavit, Gaufa cratdiflfidium intcr FridericHm hu^nz- m, & Ludo^vicum Bavarum , pro Imneno^ um igitur tres Ilelvetiorum Pagi , UriXlnder^ valden Svviiz , conftanter adhaercrcnt Lu- >vico contraDomum Auftriacam , hinc ab eo >nati fucrunt libertate , acfoedus ipforum con- j ^«y?r/Vir<7i confirmatum fuit. IIL Helvetii magno odio profeqtiun^ tur Pavones. CaDfa, quod Duccs Auftriaein galca fuaha- :ant caudam Pavonis. Unde Hclvetii illam rem in tota fua ditione exftinxerunt » ac , fi quis cnnam Pavonis i n pilco geftaffet , is a proximo ;clvctio obviantc absquc uUeriori interroga- one fuiffet intcrfcaus. Exemplum ludictum ujus contra Pavoncs odii rcfertur tale. Qui- am Hehetms vitrum vino repletum, in menfa nte fe radiis Solis cxpofitum habebat , cum- utSoh ut naturalitcr ficti folet, in vitro fpc- iem caudae Pavonis cxhibuiflTet , quod ftridlo glsdio, vitrum illud tan- pam hoftem iibcrtatis Helveticae , in nninutas partcs confrcgit. IV. Helvetiortim Militia cGnfiflit in , robore pedttatm. Q f^» O R B ! S I. Noii repciitur in totaEuropa praeftar tior militia pedeftris , quam Helvetiorum , it quidem , ut illa acies habcatur invida , a qu ftat peditatus Helveticus. ArmU olim utc banturtcrribilibus: {\)gladm ingentibus, quc utraquc manu dcxtcrrime vibrabant. (2) hal hardis formidabilibus , & faxls. Tria plerurr ijue magna faxa quisque Hclvctiorum fe^ur jn aciem portabat. In praeliis terribili cUmoi impctum iniioftemfaciebant. Atquchac militi Helvetii abextcrisinvidimanferunt. ; §. 2* Sed ad equeftrem mihtiam non ade funt apti, qucmadmodum fupra in Germani fuit di&um. Quippc regio illorum tota ingcnl tibus faxU ^ momihm repleta , non permitt; equeftria certamina. Quanquam TigHrim ant aliquot annos ad equeftrem militi^ETi fuos afllic ^acerc coeperint. y*H4vetiis exprobratur Mih'tia Mercenaria. §. I. CumHelveiiitot prsscla^ris vi^loriis ii libertatem fe aftcruiftcnt, cxtcri Reges, prin* cipes ac Refpub]. certatim illorum amicitiam foedera dc auxjlia expetierunt , naaximis pro* poiitss praemiis. Atque Helvetii lucro ille^i, negleda agricnltura (^f>ecuarta, ingcnti mul. titudine peregrinam militiam in hunc usqu< diem fe<^^antur. Undc comparantur cum pri l fcis illis CarihHS. Sicut enim antiquo orbe nul-' km bcilum gcrcbatur absque mihte mcrccna' m F O IITI c us. 247 Care j $raho.qu3m cjus vcl anteccffores.vel ■ucceflbres, violentia extorquere poterant. « 2. At vero cum PM/;'f«i II. nims eius a Belg«um»»mte, 6« P^"'- tus alienus. fucccffiflTet, ftat.m faftafu.t ab- alienatio animotum, pt*fert.m qma ftatueat 1 O R E I S I-^hihffHS ILhasprovincias regiomoreguberi ic, 6cantiqu5illorum}ura paulaiimabolere* §^ 3- Tyrannis Hifpanica erat ciuplcx>-i "Ecclefmfiica, alia civilps, 'Eulefiaflica cor ^lebat in b^quifitione Hifpanica, a< introdudt iic novorum Epi/copamuw. Hinc atrox p| fecvnio corum, o,ui communi nomine Luthe^i ni, poftea Getifit ^ appellabant! ita ut intra 40. annos plus quam centum mill hominum vario morris genefc propter rclig nem fuerint necata. Contra hmc pcffccut: ncm Nobilitas Belgica A. C. If66. libcllii fuppliccm, Duce ^rederodwy exhsbuit Ylrnxe] MargarethA Parmcnfi, (^io tcmpore pcr 1 dibrium appcllati fuerunt Geufii fivc mcndi quod nomen ipfi fibi pcrhonorificum duxerui ac Hatimpcculiaria infignia mendicorum inv ditu fuo aifumrcrunr, cum hoc Symbolo: i dclcs Regiusque admanticam. Eodcm ani plebsper totum Belgium horribili tumultu i ifurrexit, acarrcptis armis conciones ubiqucc lebravit, impetuque intcmpla f^do, omnes ft tisas <5c imagrncs confregit. Ita belii inmu fuit fa£lum. §. 4. 7y/'^;a^?2w civilis confiftcbat in abolitii lie prfvilegiorHm y & introduflionc noyi rcg minis ; quemadmodum fpfi Ordincs Hollandi his verbis cxponunt.' Non potefi alia belli gld aut tumultuum origo ajferri' , ^uic^m 'vulgo contra afftra.tur , qusfm quod ti armat per Hijpanos ^ alios peregrinos miUtes a »ob} extor^Hsre v@ki( Mippus IL qmd Cemitk P o L I T T C U S . J^f^ ^dimm fublicsi uttlttati adverfrn judicabant. ijus civilis tyr.inniais haic praecipue tuerunt 'caa; (0 Im^ofitio 5c eiKtorfio novorum trt* torum;\n^nrvih decimi nummi. (2) Bxfirum^ tflcUorum. (3; CAdesNobtlium /mpnmlsCo^ itis Em^ontam & Hornmi, (4) Direptio & des Cii;/^/?^^^;? , infrirrm Antvverft^. Mech^ liA, merodamiy ZutphaniA ,mrd^, Harlemt, 'idevvatrA, TrajeBi -^dUoC^m, § 5 HujusIyr^^^^^W^^ ps^^cipuasauthortuit ar*dinalis armveilmm : exfecutor Ferdinan^. isaeToleto,lDux^/&'^w^^» qiii inBdgmm Phtlippol\ miiTas ad tumultus componen- jS.conGliam llincru;ms , valgo Bluthraih tult. Cuius Prifes quidam erat nrg^ anus , bomo rudis & uuculentus » qui bar- irumhunc Syllogirmum pronunciavu: H^- tici fraxerunt templa . ^^^^i nihil faxerunf >ntra : Ergo debent onines pattbultre. Cuiys clcrae praetendercnt fua privslcgia . eadem bar- ari^^e refpondit j No$non curamm ve/tros pn- filems, . §^ 6 Tandcm Hifpanoruml^J'^?^???^^'^ ««"^ iutius perferrc non poGfent, mihelmfM Vn^- cps Auriacus arma contra Ducem Aloanum umfic , ac Provincias in Hbertatem vmdicarc onatus fuit. Ita bellum Belgicumc^^^t ann® 568. & duravit usque ad Annum i ^^S.adeoque jcr So. annoscontinuatum fuit. ^ ■ § 7. Prima H^>teiiA Ur£'^ W^Hilpams etepta a Getifiis Aquaticis, Ducc Comite M^r^ ^y^ O R B I S cipio prorc£lum fuit principium Itbertatis \] gicae. Mox dcfecit Vltjfinga , dcindc Ztnx Roter:dm?ium ^ Middelhurgur» , atque ab tcmpt re nunquam Kifpani amifTa rccuper . potucrunt, fcdmagis magisque Refpublica ^loriiscrcvit, III. KcnmchntPhilippo II. om^e \ ohfeqmum, A.C. i58i.d. 27, ^ulii haec Refp. foUmm}^ PMlippoII. omnc obfequimnac fHbje^iionem j| liunciavit, cumque 1^x0 Tyranno & perpctij hofte dcclaravit, firmiflimo cum propofito,nii lam unquam facem aut recDnciliationem cu Hifpanis ineundi, quamdiu ullum |us in ha| Rcmpubl. praptendcrcnt. Tanto ardore & fid cia haec abjuratio fuit rufccpta , ut maluerint t tam pot us HoUandmm^^ SeeUndiam Occar & aquis fubmergi , quam camitcrum Hifpah rumpoteftati fubmitterc. IV. Exterornm Protedlionem qudirHnt, §♦ 1. Initio tumultuum cum Ordines vid rent , fefe elfe imparcs Hifpanicas potcntia externa praefidia quaefivcrunt, ac qualcmcunqi "Dominam , quam Htjpanos pcrfcrrc malucrun Primo vocatusfuit Af^///?/Vi^ Archidux Auftria Frater Rudolphi II. Impcrat. Scd cum in hc parum elTct praefldii, vocatus fuit Dux -r4/^jf foniui, Frater Hcnrici lU. Rcgis Gallise, qi criam annoi^Si. crcatus fuit folemniter Du SrabannA , Frincefs Belianm, Scd hic tan P O LI T I C U S. i£5 lalc adminiftrayit RempubL ut altcroanno i- rrum porcntia cxcidcrit. Qucmadmodum ipra in Regno Galliac didum. ( 2, iRterfcao Delphis principe GfiHielmo .uriaco A. C. i^U- ^ elg^ Hmmom. Regi lallisc Principatum ultimis prccibus obtulcrunt, ,crantcs, fe antiqua bella mtcr Hifpanos 5c G al- >s hac occafione refufcitaturos. Sed trultra- eum ctiam hoc fuit confiiium, quippe Henrt- us III. fua focordia tot domi difficultatibus jit implicatus, ut nullam cxterorum curam aberc polTet. 5 3 Ipituranno i5S^ adf;///"^^^^^'*^»^^^- inam h ngli^e, casdcm preccs cum daminio fuo Ibtulerunt: Ubi major fpcs, quia eadem tum ^clgarum & Angiorum rcligio. Sed & AngU bnucrunt, adcoque fponia tam dives 5c tplcndi- la quodmirariiicet,procum catemptftate re- ,erirenon potuit j quippc erat m fatis, ut vir- ,oimaaaiiianeret, ac fuam 1'^^^^^^,^?^,^?;;;' 'iribustutaretur. Nihilominus BlifakethaRo^ hertum DuMejum, Comitem Lecefin^. cum eJc- trcitumifit, qui ProvinciascontraHifpanosdc Fcnderet. Sed &hu)us imperium breve atque infelixfuit; quippe ^^''ft^j^^'^^'^^^^^ bis, imperium ipfe affeaabat, &confilia mivc» raturbium potiffimrrumoccupandarum. V. Belgdi Confadcrati fMm RempM, tpf guhernant & defen- dunt. sf4 Or b I s §. 1. Cum haftcnus deprehendiffent.exte nos Dominos atqueauxiha tam infVliciter fu( ceflifTe, ftatuerunt impofterum ipfi Rempub fuam gubernare, & quantum pofteBt^defend^ i re. ac in cum finem Batavi Mauritium , Friii VVtlhelmum , Gomites Naffoviae, Gubernator dc Capitaneos Generales creaveritnt, quori«i concordiaac VKflricibus armis circa annum 159^ Vil. Provinciaj ab Hifpanis vindicatx, & in li numReipubl. corpusrcda^taefucrijnt. ■ \ 2. Tribus/^mW/^&quafigradibusfortui nahujus Rcipubl. fuit circuraaft^. (i) abar^ no isSi^ adannum 1609. quo fpatioinnumcr' difficult3tibus conflidata, tandcm tcrra mariqi] cmerfit, ac Hifpanosad pacisconfilia compuli qus cum propter multas difticuitatcstuE)cten"| poris non polfet concludi, induciae duodeceri naks paaasfuerunt. (2) ab anno 1^09. & ir duciis duodccennalibus annum 1621. 6cearur cxjtum, quod (parium partim bcllis externij ydiacenfi, Urunjkicenfi ^ Fakiino fuit tranfa diim, partisn di[coYdiis domefticis in Religion & Republ exoitis. [ 3) ab anno i^^i. ad aii num 164$. adfinembelliHifpanici. VL Lihertdtem confaemu induU gent. Idqi^e fecundum leges Wnioms Ultrajedin*! '^elt^io reformata publice ftabllita cftj Anabd\ pifisL, five M'jnnomt&, dc alii, pubhca temphj vel congregationes babent. solis Pontificiii POIITICUS. Iff ^SoctnianU propter rationem Status publico eligionis cxercitio cft iiitcrdidlum. /11, Munimenta fc/y^ RetptihL fum Maria, Flumina, Urbes&: Propugnacula. 1. Refpubl. haec ex ^^/^i^nata, maqUH bbfiftit. Undeprovcrbiodicitur: tutandis ^elps natum cffc fit^rnmn, Q"ippc )raecipuum robur harum regionum conU|btm &dominio maris. fccundum Ordtmim ;ymbolum.: Imperator maris efl terrA Domt- m. VlMmm^ (untMofa.Rhenus, 5ctota •cgio innumcrisaquae dudibusita dilkaa, ut lofti facile inacceffa reddi poffit. Accedit •xtrcmum prsfidium , quod peffoffis aggeri- bus 8c laxatis cataradis totam regionem ftagna- rc , 6c cunaa campcftria diluvio fubmergsrc poftint. ^ VilL S/^premum Conplitim c&np- tuunt Ordines Gene- rales. % I Re^i^^»harumpr6vinciariimdupKcK€f confideratur, seiCoUemve. Difinbuts^.e. CoUeBve, quatcnus VIL Provincix perpetua fodere coniungumur. Tta rupremuni Regimen cft penes illos,qui vocantur Or^^?.^^i Teu StalHS Cencrales. , r i ^ §. 2. /;2i?/t>huiusReipubl fuprema fcedera- tarum Piovinciarum poteftas crat p^vxs Confi- Uim Status, fcd qma huic Confiiio A^^^ Or B I S paao mtcrcrat Lcgatiis AnghA , arqiie hac ratic nc penitus infpicicbat in arcana hujusReip.a, cvitandam hancdifficultatem , vifum fuitCon iilio StatH4 dcliberatjones rehnquere , at vcr( SummamKc\p,^cf?7a;0ra negotia transfcrre al Confihum Or^/2>2/^w Gcnerahum. /.3 Oriii^iumGcncvzVmm eft traiftare omnia quae (pecl:ant communefoedus > beUum 5c pacem fosciera dLQ legationes ^xoQUiiiXt , itatamen, ut ii gravioribus ac extraorciinariis ncgotiis [ingu larum PrGvmciarum Odines rcferant , atque t: illorum aibitno ftatuant. Titulus Ordinua Generalium efl Hoochmoogendey Caetcrarum Pro vinciarum Moogende. HoUandiX & Wcftfrifiaj Grootmogende, §. 4. Prdfes Ordinum GcnersHum finguUi rcptimanis mutatur , fccundum ordinem Pra: vinciarum. Dcputati funtvci \c\pl14res Scd plurcs(i fint, nontamennifi unum SufFra- gium conficiunt : quippe Suffragia in hoc Col- Icgionon coiiiguntur viritim , (lye fccunduiD numerum perfonarum, fed iccundum numerum' I^rovinciarum. 5* Proximum abOrdinibus Gencralibus locum hodjc obtinct Confilium flatus, cujus cfl ncgotiaqua(ipra::parare, & fuo confiiioOrdini-j bu>Gcnerahbus ade^Te. In hoc CiJ%/f7adi¥iittl- tur SupvemDs militiJt vdFrovincU Gubcrnatorij cjusqucS//r^/^^m. fi qui ipfo adhuc vivo defi»i gnati fuerior, ut maturc afl^ucfcnnt ncgotiis Kti- publ, trs^^ndiiy^Qtio&diic^atmorgs^tngenm MagiQratuum. P O L I T I CU S. 157 SHPremm ReipnhL & MilitiA Pr orcs rcdditurum. Ordines exiftimabant, fuo metu captivitatis co acrius ad navcs tutandas in ! flammatum iri. Id quod ctianl fa£lum fuit. 6. Hac igitur virturc h^ec Rcfpubl. im ferium marisobtinuit, ac Hifpanos immanibui cladibus afFecit: prsecipuc anno i^j^.profltga. taillatcrribiii clafTcHifpanicainipfo littoreAn ' glicoj ita quidem uthodie nufpiamtanta po- tcntia maritimarcpcnatur, quam apud • ata vos;, ac rcs prodigio fimilima videatur, rcgionen' tam aidis fpatiis condufam, ac omnibusad rei; nauticas fpe crat, fcrvorccju- lato, ^** 166 Or e rs iiieat^, Qiiinimo haec Refpubl. tamprseclar tcmpcomento recundum genium horum popu lorum, cftinftituta, uinunquamab extcrnoho {le humnnitiis deftrui pofiit, Unicum malun; pmnibus Rcbu^publ. & Impcfiis £.ommun< ^^dfiordi^ intcrna. Sed quia hunc morbuw cjusqucconfequens, morteninon.ignoramB«l g^.- binc rufficicntibus remediisrefe ilhoppo' nunt, &i propterea fandiCmo hocSymboIo u ' tuntur : CoNcer^lU x£s p^irvA CT€(cum 't dtfior dia maximjc dilabuntur. ' Zendrfuht mack Miicht^ Huc ctiam fpe^flat Lec VIi. fagittas u novinculocolligatas reprsefcntansj quae quam l diumanentunitae, nuila humana vishujusRcj ! |)ubl, fundamenta quaflare poteft. CATALOGUS PR^CIPIIORIIM AUTHORUM HlSTORICO - POLITICO- RUM. CANON L Anftores Polttici dii Gencrales dii Speciales funt^ GEnerales Authares funt , qui de omnibuj' Imperiis, Regnis, 5c Rebuspqblicis fcri- bunt. Exquibuspraecipuifunt : Avchok' Citalogm fT^dpuovum ^H^orum ) Sed hic qui- deio w F 0 I t T I C U 5 » iffhontologU Cortnica,6c Tra£lntus, qui vul- iTocantur ReJpublieA. Hiftoriae UDivcrfalcs, .anu4, Scriptorcs bellorum noftri tcmporis, : ctiam fpcdant novi , ut vocantur, Atlmtes TofographU^ Jpccialcs Authorcs funt, qui de Singtdislm^ iis , Regnis &Rcbuspublicis ex profcflb fcri- it, quorum quidcm Catalogus hic cft. >ImperioRomano Gcrmanico tra^tantPtf- :a mpcrialis Goldaftt, CArp^co^v/m ad Legem giam Germanorum, & recentiftimi Co^men^ ires in A, Bullam , intcr quos diligcntiffimus iccuratiflimus ccnfctui^LimnAtis, Oc Turcarum Imperio pauca fide digna ex- \t. Optimus tamcn cenfctur Lazari Saranz.is tomaiinus.TurciaZ^^»^/^w,&recenti(Iima2 lationes Venetorum, Nullus cnim populus ac- atiusnovit mores & Imperium Ottomannii' n, quam Refpubl.Vcneja* De Imperio Mofcoviticotmm vix quicquam ti nobis conftat , nifi quae exftant apud SigU- ndmn oaroiiem ab Herberftein , Petrum P^- r>/winChron» Mofcoviae, & dcnique in Iti- ario Mofcovitico Olearii, [nter Scnptores R crum HijpaniearHm accura- imus eft oh^innts Marian^.cViV^ quo conjun- jdae funt Relationcs Ampnii Pcrczii. Hifto- n valdc jcjunus c ft, 6c omnino fuppiendus. Sup- ri rcro , quia mihi ^am non vacat, vel ex Clar.Beir- m Hiftoiia Oibis Gcographica & Civili potc- i6S Or B : s Hiftoriam PoliticamGailiaErcnpferuntPc Matthaeas, AdaCardinalis Richclieu 5c M j rini. InterHiftoricosThuanus, Gramondus» reccntiiTimi lingua Gallica fcripti. Dc Britanma agunt Buchmantis in Hiffcoi Scotige , Chronicon Angliae BacJter/, & Hiftoi ParUmenti A^g\\3£, . De Rcgnis Septentrionalthus legendum Chronicon Norwegi Sturlcfonii. Hiftoria T nica Pontani &c ohannis Meurfii , Hiftoria Si cica Loccenii, Dc Polonorum Rcbustra£i:3tPaulusPi/i/^rfij fajlortm » CrGmerm^ Michovim* De Rcpubl. Veneta Pctrus Bemhtu , Paul Taruta-, Contarenus, Dc Hdveriis compcndiofc agit Johanr; HenricusH(7^//;2|^r*5 in methodolcgendi Hift riasHelvcticas. De Republ. Belgica legendi Annalcs Bel^ Everhardi Reidani, HogonisGm?/, ac rccc tiifimus & dihgentilTimus Lucas ab Ai%.em qui,quicquid^P/«i:^///^^«/V/ihuc usquc afti & traftatum fuit, cx authcnticis a, quam ex Dionyfio Halicarnaflaeo. Debet tur Politicus difcereplerasquelinguas Euro- as,nonquidcmutomnibusloquatur , fed ut tcm rcriptoresintelHgat* Maxime neceffariae it hse lingu« 5 Ht/panica , Italica , Gallica, An- 74, DmicaMecica» Scfi fieri poteft,Po/(?»/r/«. [. In leBione Atithorum illa pracipHC fnnt ohfervandayque hodieqne manife- ftum & neceffarium ufum habent. §. I. Cumenimtantafitvitaehumanae^^w- f, 6c ea multitudo negotiorum, ut vix rebus ne- farils fufficiamus , non convenit Politieo , ut ti^tiis ruderibus ac moribus diu immoretur. uippc jam jlla praeterierunt , neque majorcm 7m habcnt, quam detritum aliquodpallium, t calcci vetuftate confumti. Huc pertinet illud, lodSencca alicubi dicit: Neceffaria ignoramus, iiznonnecejfariadiklmus, /r • • §. 2^ Nontamen plancdebemuseffe ignari wis xvi , fed fufficit tenere fcricm quatuor onarchiarum, S>cprAcipuos cafus antiqui orbis. cliqua illis relinquenda funt , qui ex profcfio m isrebus Terfantur, a quibus etiam Politicus , li i rcs 5c ufus pofcat,facile informari potent. 170 O R E I S 3. Inpnmiscavcndum , necx Scnptoiil Senuntiju ^m* exempU copiofc coacervemi inulto minusutlibros, &capita,6cpaginasc nius, nifi cafus rpccialis dubius id requirat. S> cft rem ipfam noflc , reliquae Ciiriofitatcs fapii induftriam nimis Scholafticam. PoiiticHs igi Bibliothccam fuam dcbct geftarc in cap Quod fi ncccftitasrcquirat,didi$ v^ fcriptis . fidem affererc, sd ex Authoribus, quos rcceni mus, &quifidedjgni ac omniexccptionenia rcs funt , ac quorum lc^ioncm famiiiarem 1 f edderc debct, facile praeftabit. CATALOGUS FR^CIPUORUM MINISTRORUM ST TUS ET DUCUM MILITA- R UM. C ANON I# AIorjarchiaflerHmqHe guh^rnmtHi fer frimarios Mmiflros . StatHs. I.TTJRiniani Miniftri Status vocantur ,quoru X confiho & miniftcrio Principes Rcmpul adminiftrant.Tales praecipuc locumhabent.cu Principcs ipfi vcl miiius capaces funt Impcrii a< miniftrandi,vel tAdio laborum,ac Mtvoluptatibi fuis eo fecurius indulgcre poffint , oncra Impcii Sccuras in unumaliqucmtransfcrunt. ^ ; 2jia| Catalogm prAcipuorum ) Et hoc caput valde /ejunui ^ » faciie tm^tk «b fiiftQiiaxuai pcaus fuppiendinj Po LlTlCU S^^ ^ JHxc confuetudcquanquam ctiamantiquis iporibus fuent reccpta , maximetamen fu- iori fcculo dc noftro invaluit. In Htjpmia fub •olo V. maxima fuic ^uSkontSiZGranveHmi fcopi Atrcbatenfis. Siib ^hilipfollXomes de ja: Cuh Fhilippo IIL Dux Lerms., Sub P^/- 7 IV. Comes oUvares. ^ Lovis de Haro, In lia (\i\)He7trico ^'Francifcoll. ^CarololX. X Guifiiis. HeTJricHs IV. nullo ufusfuit mini- Status. SubXWaw Dux BuckmghamiA, In cia Axel Oxenflernius, In Foloma ]ohannis nofcius»3c.^\n CanccHarii Regni. Mtniftru i^uia A riftocratia & :pcmocratia non poffuiit e , ut unus aliquis tam ampla poteftate fit in- aus, fed ibilocumhabetilluii Tiberi '.ptures iatislaboribusj^ri//«^adminiftrareR€mpubL aturtamen quaedam bujus Magiftratus fimu- a,praefertim inJBatavia primartusCouGXi^nM^ io Advocaii aut Tenfionarii Hollandiae » mdam fpcciem VrimariiUXm^n Status rt- :fentat, fictanrcn ut omnhautoritas Ct pisnes um Collcgium Grdinum , quorum ipfe Suf gia cxquirit ,.ae fententi^m fc^undttna iUoruns iiriumconclrt. _ l7% Orbis III, FrafiamJfimiDucQSmilkare, hifmrunti InHiJpania Fcrdinandus, Dux AlbA.ln G» Gz&oFoxejH^ , Marcfchallus -e/> qui hodierno bello virtutem fr cxferunt plurimi , quorum nomina ali^ quando commemorabit Hi- ftoria. ORBIS POLITICI TAKS SEGUNDA, COJ4PLECTENS RINCIPATUS DOMINIA ORBIS TERR.ABsUM. ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ * ^ ORBIS POLITICl PARS SESUNDA, GO?4PLECTENS PR1NCIPATU5 ET DOMINTA ORBIS TERRARUM. PRINCIPATUS. Prmcipatus funt vel Eccleftaflici^, ydSecfildres, Ecclefiaftici^;?/- vel Papatus^wiArch Epifcopatus , W EpiTcopatus, vel Abbatiatus. DE his inge^cre notandum , quod (i merc 'EkBivi , & ad nullam certa familiam adftri^i t cligumur Pa cx 3c a CardinMu^ j Rcliqui a ft PAP ^od jtnt mere eieoitvi ) • Excipe Papatum Japor cum j qucm intei Ecclefiifticos Principatus Horni letulit.Dairusenim apud Japonenfes jPapatiim fuui feu Principatum Ecclefiafticum , non Eledorum a bitriOjfed jurinstalium fert acceptum. V. ^rnoU\ Montanus in nov^fiima lrgatiQn'u.Biitavics ad Jnponcnj ^efcriptionepaftm, Pi P OIITICUS. 175 PAPATUS. [. Papatus fi?Romanus Japonicus (^Peguanus. PApatus vocatur Principatus Rcligiofus. Taies ircsrepcriuntur in arbcterrarumf dChnftianos Rommtt^ : intcrEthnicos J^- icus, & PegumHf^ Olim apud Mahum- danos fuit quartus , Chalpitus : fcd cum cx- xerunt jamante quatuor fccula Tattari. J^- icw vocaturD/?^>: quiSc ipfe poteftateCi- exutus fuit ciica Annum C, \6qo. Fe^ua' f vocatur noUm* Ue quo nunc dicerc nihil nct. 2. Vafa Romanus renctin Ttaha Romamj mmonium Vetri , VUminiam , Umbriam, pi^r^- tHetruriAy Marcam Anconimnam ^ Agruir^ 'ufinum, Sahinum, Bonomenjem, Ducatua^ rarienfem , Cafirenfem ,. & Beneventanumm gno Ncapolitano , Com\\zx\xvci A^enimeTir^ } in Provincia Njrboncnfi. h Talcm Prmrif Pontificcs Romani va- , acquirivcrunt aitibus. Primo quidem con- :a donatione Gonftantini M. Dckide UberaU^ e Rcgum Franciae ?ipim 6* ^^^^^^ Tcrtia^ bmcnto Af^f^/ito,Comitiflae Hetruriae,quae [it fub Htnrico IV. ^GregorialS. Quarto ar-^ s violentia\ II.Papa prmndtt MonarcWatti^ ^ H^mincm in tcnis diccndum mnarcham H 4 P^^" J?^ Orbis I praetcr Papam contcndit Baronius ad a. id| D. 29.30. 31» 2. Hinc fe niaiorem Imperatore 5c omnib Regibus praedicat, acDominum voc Mxtrav. Joan.XXII. dc V. fign. C. cum inter. 3. Potcntia V^^^tSpiritmlis confiftit in Sacrt Jumintcrdi^tione five cxcommunicationc» III, Papa^^ ///r^/ubje(Sus^/?Im- pcratoriRoiTiv 1. Ea fubjcdio duravit usque ad tempo liildehrmdiy qui diftus eft GregorimVil, 2. Non ergo tiibuenda eft niajor Papse Maj ftas quam quahs tribuitur aJiis Principibus In perio fubjcais , contra quam fcntit Carfz, adH Hcg.cjj.red 4. C(?to/. I IV. Papatum/i/;?^^wHilde- ■ hi^andus. I. HilJ.ehrmdus ve Crcgorius VII. primus l vavit facerdotalenn hnceamcbntradiademarc' gni, ut teodienfis Ecclefia loquitur. Ab hoc m.' ximaeiliius&omni feculo tremenda: vencrari dsque R. Pont.Sc infinitas pene potentiae jus mil navit. Onuphr. Panvinius in vit^ Gregor.Vll^ V. Hoftes Papd vocantur h^- retici. !♦ QjjicunquecredercnoIuntPapam efTeitt prcmum Monarcham in Ecclefiafticis & CiviH bus, ilii acuria Rom. vocantur h&rettci, 2. Tales ^<£r£//Winprimis apud Curiam Ro. manam hodieProtcftantcsfivcEvangehci furit quil PotlTICUS. 177 'apse autoritaccm omnem abrogarunt,cum- AntichrtliHm dedararunt. Hos haereticos fumma vi exftirpare conatur, tuto in eam rcm collegio dc propaganda vid, GoUaft.. apa ComkammAvenionenfem recHferat, . Comitatum Avenionenfem fitum in Pro- ia Gallia, Papa obtinuit jure hypothecae a anna , Regina Neapolis , a j 54«- ft*«que ibi s PoDtificia pcrannos 70. continuos* .Cum vero anno 1662. Papa violaffet Lega- I ,a. Galliae , Ducem d* Creqni , immiflis la« libus Corfis, RcxGall.I^^t^w^XIVoa- ima vindiaa Papae Comitatum Avenion. mit : quin imo rcs ad apertum bcUum Ipe- )at , fed tandem pax fa^ia , ac Avenio Papae iiuta. . VIL KomaiC^rofo Boibonio expu^nata» 1527. Papaobfeffus in caftello S. demdeditioncmfecit.acpraBfidiumGerman. ^ifpanicum rcccpit, De Controvcrfia & beUo jr VAulumV. Papam, 5c RcmpubL ?o6^ prolixc ':^um, 137. WUl.Dficat^Vcvicznx &Urbini redit ad Papam. f^j597.poftobitum^//)^» Treyirenfis, Coloni- enfis. MOGUNTINUS: liMoguntinus <^ SaBccUarius^ per Gtrmania?n, l^T}^*"'"^ Archi - Epifcopus Mogantinusf JL S. BonifactHi -A nglus, Germanorum Ap ' 2» Primus Eleftor ftit U^Mgifus , plauftrs filil : Primw Eleiior fitit Wdlii^ifiis ) Ex hypothefi, q origo Eleftorum ad Ottonis III. tempora refcrt Sed ea 3 Schardio quaravis & Gewoldo aliisqu« pi bata, dudtim explofa ab cruditioribus eft. V. Oi\ phritts Panvmitis 4t C^mtiit Imft, t, '£(mh,Mki\ Po L I TI C ITS* s,undeiR^>/^ infigne Moguntini , confirma'- abH^wnVolI. Imp. ^ Privilcgium confecrantifKcgcs Bohemiae inuerunt ab Ottocarof^mnceslao Regibus 220. fed paulo poft auro vcndkum itcmm fciunt. . ]ohmnes Comes inNaflau ftrusCit atccm 1400. Cunrudus Comes Rhcnenfis cmit >idum Steinheim. Sub Iheodorico de Erpach i. G«rf^^^^^«*MoguntiaBinvenit artcmty- rraphicam. ; ^«/^^^^«^'ciusfunt^H^rl'/^^'/»,^?^^^^ r4 , Strashurg, Bichfied, Cofinitz., & Chur m ctia, Perden^Aui^HrgyHiUesheimy fader^ n,HalberfiatPu IL Strarainontania > oppigriorata Pa- latmorredimitur. Stratamontana, vulgo ^ergfirafi vocatur op- rnorata a. 1463. Fridcrico I. a Diithero Ifcn- 'rsico pro looooo. fior. cum pado pcrpetuat umon^s,aca.i648 paceMonaftcricnficadcm mmaitcrumredcmtafuit. n.2.de^rchi.Otn€eH. Imp.c.i. Conrtngimjid Lam^ ipr.S.c.4.§j. & Diffirt.de Septemvirulmp. Germ,^.i7. rclii-Epircopi Moguntini omiffos ^'^^^^'if'^^^ : Halberftadienfem. Conftat ««1^ ^ ^^s Epifco^tUS dai^sconycrfosefrc- ^^^^^^^ 1 1 1, Hahetjm coronandi Ce- faris. MogmtintM prsetendit jus coronandi Cjcrai ubique,exccpto fi Csefar Aquugrftm coronar tur: tunienin;^ hocadColonicnrcm fpedar^Hu prsetenfioni acriter fcfe oppofuit Colonienfis coronationcFerdinandi IV. &ComixiisRati; boncnfibus. TREVIRENSIS. Trevirenfis cft Cancellarius perGalliam, TRevirenfis ditio fc extendit usquc ad2^)& nmn , ConflHentiam ^ Bopardiam. ! 1. 1. Elcd^or Trcvirenf. fuit Luciolphtis. 2 : J\dogunttnu6 prat€>idit jU4 corenandi Cafarem) Cor troveifia, qu«inter Eleaorem Moguntinum & Col» nienrcmde jurelmperatorem coronandi o]imintei eeflit, a. idfy.zj.Junii fequcntem inmodum compc fita cft. Opexa femper , a Moguntino etiam Eleftor dabitur, ut Imperator Aquisgrani , juxtaCaroli I\ in A. B* decretum , coronctur. Id ii fiat , aut fi alit loco ad DioRcefm Colonienfem fpedantc corona Imperatormalit, juslmperatorem inungendi pent Ele, TuU, Verdun. COLONIENSIS. L Cotonienfis Cancellarius -per Italiam^ PRimusEkaorfuit S.Herehertus. z.KeinoUui a. 1164. corpoia |. Regum fi credere fas eft ) a Yriderica I. impetravit , & lediolano Coloniam tranftulit. SufFraganeie|Usfunt,Zr^mV^, Miinfier , U- ^ech^ , Minden, Ojnahrug. H 7 Il^Weft- ^ter Colonicnfes S. Herebertus primus Eleftor erhibctur,, ex falfa hypothefi , de Eleaoribus ab )ttonelU. inftitutis.Vide qus adpag. lyS^annota- rimus, Sujfraganei ejus funt , Luttkh ) Intcr hos omittcnr lus primum crat Epifcopus Ultiajeainus. Nani hic ipifcopatus jam a. 15^9. a jurisdiaionc Colomenli ivulfus f uit , cum Archi Epifcopatus praerogauva wnatus elfet. V. Thnanm l.zz.p. m. 44$. Strada Dec, ^ /. x.p.m.32. Deinde omittendus & Epifcopatus Mindcnfis erat , qui in Principatum fecularem coh- iferfus, EleaoriBrandenburgico per pacif. Ofna.br, arT.n, ceffit. Deniquc quod Epifcopatum Olna- brugenfem attinct, fi illi Epifcopus Romano-Ca- tholicus prafit, fuffraganeus is haud dubieArchij Epifcopi Colonienfis cft : fin Evangelieus cum c D©moBrunfuicenfi?ancegs, m hoc icmpore , ob. tmedti O R B r s IL Weftphalia & Angria V. HiUppus a Friderico I. duos Ducatus, ri^eflphflM& cJ» Angru cx profcripti Hennci Lco- I. nisfuperbi Docis Saxoniae &Bavarisdi£iombus l obtinuit;, (i 2 Conmdus Comes ^\il^ejleden rComimxxm \ liium Ecdefiae Coionicnfi donavit. Idemobti- i nuit, ut Colonicnfis perpetuo coronaret Imp, i Aquisgrani* ' 3.Sub Triderico lXl. a. 13SS* AcademU Colo- \ nicnfis fundata, 5c a Papa Urbano privilegiis e donata. | 4. CoraesMeurfc obtinuitiCW. I fBrsvverdam a. 1424. S«/4(/^rab Archi-Epi. fcopatu fc cxcmerunt; ni; tineat, jusMctropolitanum Colonienfis Archi-Epi- I fcopi fufpcnfumintelligitur^V./w/r./Mt^f Ofnabr, art,\ ^ Exprofcrtpti HenriciLeonii ./«/'fr^/') Suffecerat Hen» 1 iricumLeonem dicere, omiiro fupcrbi epitheto, nc cum patre confundatur. DuoenimHenrici facrc ,,! paterac fiIius,quorum iliiSup€J:bi, huicLeonis co- gnomcnfuit. EtHenricumquidem Superbum Con- radus III. Imperator profcripferat , Bavaria c^teris- \ q4ie, quas obtinuerat,ditionibus filio e;us Hcnrico Leoni redditis: Henricum veroLeonem Imperatot j FridericusBarbaroffaprofcripfit,omnibusquebonis,. Brunfuiccnfi rcgione cxceptav, exuit. Qup tcmpore Bavaria Ottoni VTmelsbachio , Saxonia Bernhardo- Afcanio , Angria & \ycftphalia Archi-Epifcopatui. Cttienienfi^efiit». 1 PO L ITICUS^ Ill.Caroliis Biirgundu^ Nove- {mmohfedit, A, Caiifa Fuit fchifma interi^«pmv>7;^3 latiniim & Hermmnum Haffum. Cawlm irgundus pro Ruperto obfcdit No vefmm, fcd jftra. IV.Gebhardus TrHchfesah Ernelto; Bavaro fellitHr.. Caufa ^\xk,quodGebhareiu^ Reiigiorvcm pro- ftantemfufcepiflctj undea.if82. bellumCo- )nicnfecxortum,dcquoT>5?«/??^. lib.75, h Prate^dmt jus m eoloniam ^grip^ 1. A.io74vmagnsBinter ArchiEpifcopum^t Irbem controvcrfiae fucrunt. Epifccp^ci uvht ^otituSjCivesfidclitatcm jurare coegit, fed paulo )oft civitas itcrum fe in hbcrtatcm afTcruit. A. [260. Epifcopus denuo conatus iuit urbem fibi iibjicete ; quo temporcConful H;?r»j/tw Griia aduobusCanonicis Leoni objei^Us, fcramin* tcrfccit. Tandcm convenit inter Epifcopum SifrUum & Civitatcm , ut pro cldvthw urbis in apcrtocampo pugnaretur. Colonienfcs clavcs urbis bigis impofuerunr , & apud pagum irorin-^ vi^^oriam obtinuerunt. Ita Epifcopi omni )ure &pr2Etcnfionc in urbcm excidcrunt. ^ Ua Epifcopi omni jure & pramipone ) ImO & )urr «uxdam in Colonienfes Eleftor etiaiiinum excr- cet, & alia,de quibusfub}udic5 liscft , prxic»dit. Sane Elcaoj- honwfiium a.CiviUtc CQloniciifi ic. 3^4 O R B I S 1 t»u Colonienfi ad Adolphum , Comitem Marcfl Vjd.Miinfter.hb.^.Cofmogr. |1 VI. Coloniends j/^ coronandi Idque ex AureaBulfatit. 4. Sed hocprivilc- i %\\x\x\MogunUnus2,A Cohm uTbemj^^u^granum, - qu^ Colonienfis ditionij^fi ibifiat coronatio, reftringendam contcndit : unde Colonienfis in comitiisRatisbonenfibus , cum dc coronationc Fcrd. IV. agerctur^infalutato Caefare dirccffit, & parum abfuit,quin controverfia hxc in publicant contentioncm crupiflet. Non-Eleftorales funt Saltxjourgen- ^ fis^ Vefontinm & Camera- l cenfs,. " Hodie tantum Archi • Epifcopatus trcs non^ !* Eleftoralcs in Germania reftantj Magdehurgice Bremenfiin Pnncipatus fcculares converfis. \\ Saltz- * cipit , & imperium , ut vocant , merum in ca obtiner, Undc novis fubinde aetcrnis^ue litibus occalio na- fcitur. " Colonienfsjus eoronandi) V^notata adp. 80. ,| Hodie tantam ^rchi' EpifLopatta tres non EleSiorA' ii Us) SiArchiEpifcopatusGermanix non-Elcaora« ,1, lcs univcrfos 5 etiam quibus in comitiis Impcrii n locusnoneft, compIeftiHornius voluit, Salisbur- \\ genfi, Vcfontino» & Cameracenfi, Mechlinicnfis ctiam inBrabantia, ac Pragenfis in Bohemia, ac » cenfcndi fortairc fuiflcnt. Sin recenferc Hornius , €08 tant«m voiuit , qui /wre fMfFragu in comitiis P O t t T I C U Sskzburgenfis efi Legatus fedts mani(Z * . Hanc dignitatem obtinuit Gehhardus , Ar- ' EpifcopusSaltzburgenfis, aGrcgorioVII. le Vrim^tum Germanise Magdcburgico con* ^erfumfecit&obtinuit. Ejus fuffraganci funt Tridenmm .VaiJmi , ma, Goritia, Brixia, Fretfinga, Seeckavy, uande , Chtemfee , fed Ipifcopatum Chemfee 568. bello cxpugnavit, acfibiplene fubiccit icioCameraBSpirenfis. l,Ve' idcnt, omitti&Cameiaccnfis potuiiret. Quan- ;m enim Prxiul iile ad Imperii olim convenius, ult! mo fere inter Epifcopos !oco , admiflus fuent, lenus tamen in comitiis noit comparuit , Regi panix, ut Hornius ipfe innuit, & nuncGailia: gi fubie^ffcus. . V c r ^erratm fedU %orn avayir Primas Germama ) SaiiS- rgenfem Arclii Epircopumfedi&KomansLegatui» Sjnecrariautindubiumvocarinon poteft. Atcum matis etiam Germanix dignitatem illi Hormus buit,oppidDfallitur. "E^xrKitm ]oh, ^z,om Infi. oral.tsm.i.c ss- Qnoxcm Swoldu^ cogn. Schutz, no- nlDirf.S.deftatuRei\$m,^.S, Ccrte rrimatisGcr- mi^tituioSalisburgenrisPrxrulufushaaenusnoH it Vindicavitvcroilium fibi dum viveiet, Admi- ftiaror Arclii EpifcopatusMagdeburgici ii a i68o.defunao, numSali^buigenfisArciii- •ifcopus arakLurus eum lit, nondum liquet. Gontia ) ^^konfj^lege Gurcum. Gurcum enim, urclc, EpMpatuseftinCarintliiafitus: Gontia )n Epifcopatus, fed Comitatus inForo Julii ad Do- um Auftriacam hodic fpedans. Or b ^Hifpanoj is , ?^«//««^iiiipanoaddiaus cftpropteria niitacum Burgundia^. Undeanno , 6y,. in Cc ifJitns Ratisbonenfibus Ciyitas V.fonHo Regi; H %ania2aucem £ irocat. HifpanoRcgi hodiefubjeaus. EPt Vefontwu^Mt/patio addiSiu^ ejl) Plura ad hunc para.j graphum monenda funt. Primum publicc conftar, ctfi Archi-Epifcopatus hic in Burgundix Comitacui lituscft^nonRegitamcnHifpaniaerubjeftosunquaBii Praelulcs fuifle;, fedintermimediatos Imperii Status habitos. Deinde Archi-Epifcopatiis Vefontinus cura urbc Vefontione malc confunditur. Hxc cniii Imperialis quidem olim fuit, fed anno i6yi. ^Fei. dinando llh Imperatore cum Eleaorum confenfu HifpanoRegi , ut Francodalio tandem prsfidium deduceret, permifla : idque ratum etiara in comi- tiis Ratisbonenfibus anno idr^. rcliqui Imperii ordmes habuerunt, fed ea exprcfTa cautiane , neid Archi - Epifcopo Vcfontino cjusque immedietatT; fiaudi eflret.V. Ltm-.jauf tom.z. ^ddit.adl.j.lPx.S^ Denique cum univerfo Burgundi» comitatu. urbs. etiam Vefontio per pacemNeomagcnfemannoiS^s. in Gall;j€ Regis pQteftatcni conccflit. Ubi cum de ! Archi Epifcopatu nihil exprefle conftitutumfuerit, i m hi quod depsaefenti iliius fliatu cer^fc-marc pof» ^nr\j nih;i fuppetit. HifpamRegi hodie fuhje^iis ) Scdjamvi pacisNeo- ; magenflsRegiGalliai. ip O L ITICUS. EPISCOPATUS. ISCOPATUS ftint Bambergenfis . Wurtzburgenfis , Wbrmaiienfls . Speier,Strasburg, Aichftad, Augs- burg, Coftnitz, Hildesheimv Pater- born, Chur,Munfter,Ofnabrug.PaU fau, Frifmgen, Goritz, Lauand ,.See- kavv,Bafcl,Sitten,Kcgensburg,Lu-. beckXuttich^Trient.Brixen. y| UUiEpifcopatus , )MBdber(iad , Mindm , vXVerden, M^gdehurg, etiam Dupcra pace ^tifuntPrincipatus fcculares. SolusEpifcopa- 5 Luhecenfis manct hodic pcnes Evangehcos- los, neque in Principatum fccularcm transmu^ tus eft. Nos de pr^cipuistantumpaucatradc- usrrcliquisadplenamHiftoriamEpircopatuunr- BAM^ Goritx,) GurHcribendumfuiire,iamfupramonui. &olH^EpifcopatusLuUcenfis) Intcllige , cx EpilcQ- mbus /quihusjus fufFragu in comitiis competit. am fi refpioere ad eos ctiam velis , qm ab ahis. cincipibus, utdicifolet, eximimmr, plurcs Epi- opatus in potedate Froteibntium hodieque. mt. Ita Ep;fcopatus Mifnenfem, Martisburoen^ TO,&Numburgenfem DomusEleftoralis Saxoni- iMarchionatui Mifnix, Brandenbutgenfem, Ha- eibergenfem, &Libufrenfem EkaorBrandenbiu- icus BrandenburgicoMarchionatui vindicat. Cae- 5tuni.in comitiis cvcniic potciit , ut m CoHegio Orbis BAMBERa I. B^mbergenGs feuda ^4ru0r Elefloribus fecularih^ confert, T7 ^'fi^Pf^^^^ Bambergenfis ab Imperato i^H^mVoH.inftitutus eftanno loo^^terft torio partim a Vl^uYtx.burg$nfi , partim ab Akh fletenfi,^ ut Noriberga, acquicquidad dextran Regned ripam,petito» . ^HUK Piincipum fcamnum adverfam , quod Evangdicij! Epifcopis dettinatum eii, afoIoEpifcopoLubecenJ aliquandiu occupetur. C^od obfcrvavit & Eiui Friderieh V)Ott ^i\t\iinpart.2.t>it 0tf«n&fc|?C $), 91, yambergenfis feuda quatnor Ele^oriBus ) Ita vifuni etiamaliisfiait, EJeaoribus fecularibus vel ipfaEles ftoratuum jura, vel ccrte officialmperii^ qujc fuftn nent , ab Epifcopo Bambergenfi per inveftituraoi eonfcrri. Verum iftaopinioaperitioribusdudum rc- futataeft. InveftituracnimElcaoratuum,exAurc« Bull^diipofitionc, ipfaque praxi^ Imperatoricom» petit; quibuscumconjunftaindiirolubili nexufint officia, quae Imperatori Eledores ab antiquo prse- ftant,ccnfeqnens eft,officiis ctiam iftisEleftores ab Imperatorc in veftiri. CjEterum ita comparatum eft. Eledlores feculares ad ftmilia, quae Imperatori de- bent, officia Epifcopo Bambcrgcnfi per Subofficia- \ rios prsftanda adftridli funt, coquc refpedu non- \ nulla bona in fcudum abeo tecognofcunt. Rcm la- tius cxpofuerunt C^^rpz. ad ^ur.rBuU^fubjua^a \ dtJpfeud.io.Limnatu ad CapiHil» Car.V.p.us.&Tem.t, ^^ddtt.adLs.jur.PubLc.7,n.7'j. Conritigiui Differt.de Off^ anliliufhnperii,^^26, \ Vli P O L I T I C U S. ^ 2. HuicEpifcopatuiH^^^nVw* II . amplifTimos 5mitatus,& inCarmhia infigncm provinciam bjccit. Conftituit etiam, utquatuor fecularcs caorcsfeuda fua ab hocEpifcopo pctcrcnt. btinct primum locum intcr Epifcopos Ger- aniac. II^ Controvertk de praecedentia cum Ordine Teutonico^ Ordo Tefitomcus, amifla PruJJta ^ Livonia, demfuam pofuitin Germaniae oppido , Mer- mtheim, & cum Epifcopo Bambcrgcnfi dc prae- cdcntiaccrtat. STRASBURG. I. Kx^Qr\imQn^\sLandgraviatum Alfatiae tenmt. EFifcopatum Argentinen[em fundavit Ba- gobertuu Rcx Francorum, & S. Arbogafto {ufachium cum adjacente territorio, quodfu- >ctius mutatum quafi manudatum vocant,dono i BartoUus '^Buchcck O fenhurg, Gengen^ ^ach, Ottenburg, Cellam Harmensbacenfem $c ilialocapro 44ooo.aurcisabImperat Romano iypothecselocofpofl^cdit. Sedha^c iocaG«^/M. nus, ComcsDieftcnfis, Ruferto,K€^\K(m^ ac Eomiti Palatino reftituit. 5, ]ohannes Baro Lichtenbcrgius a Johan- Qeukimo Landgravio Alfatiae, Alfatiam ta- tam cmitannoi358* fcd nonnifi InferioremhU fatiam confccutus cft , Suferiorem tcncnte AU berSf, f50 Or B I S herto, Comitc Habspurgenfi. Unde titi Lmdgraviomm Alfatiae, communis fuit Epii pis Argentincnfibus , & Archiducibus Aufti usque ad paccm Monaftericnfcm,ubicclTit 1 Franciae. I Jl. Dividimr inter C^Lt oXixm Lothai g^m, & foh, (Scorolixm jSr^^^ denbptrgicpim» Anno r6o3» arbitrio Henrrci iV ^Vz Franconia* l.T^licatumFranconiae,Epifcopo\Vurtzbui JL/genfi donafte diciturC^fy^?//^ M& Vtpmns Unde Epifcopus,quoties facra facit, femper nii ' dum cnfcminaracollocatiim habet, & in fuo fv gillo his verbisutitur: Herbipolisfola judicat en feyfloU. 2.Scd haec donatio rata non fuit, QxxvaVrantt- »;4^pcculiaritei- Duccs obtinerent, donec tan dem" *Vbi ceftt Regi GalitA) Non tamtttulus feoenim tton mitur) quam eapars Alfatiae, quamLandgravi- •tus nomineAuftriacipofredcrunt.Gallijcjccflit. Ti- tulo.autemeo etian^nura6c Archi-Duces Auftriaj& '' Epifcopus Argentinenfis utuntur* NLfi quodinpa- ' €ch cura Galli» Kege tiiulo ho^ abftweie Aulbiaa ' foiciitt P O H T I C U $. \ Erlingm DucatumFranconiae armis contra iricum V. Impcratorum alfcrerct, qui Scpri- s mdiim e?7fim cumfet^o paftorali conjunxit. um to mortuo Hcnricus V. Bucatmn oc- arit. ritulo DucisFranconiae uCusfuk Godofridas fcopus circaAnnumi443. &ab eo tcmporc s fuccefTorcs illo ufi fucrunt; fruftra fc oppo- itibus Moguntmo^ ^axone , Brmde^ur^kfi, nhergenji. A 1521» I, Emhricho, fivc Imbricus Ducatum Fraii- uae itcrum ab Impcratorc Lothario impetra- Andreas Baro aCundclfingen Hcrbipolim obcdicntiam rcdegit, akogatis tribubus & alitiis. \^Ono Wolfskeel emit o^i^iAdiGemHdmn^Hei* gesfeU, partem mh\%Kit:^ingen, S)L alia. S^Gerhardfu Comcs a Schvvartzbttrg, U^ins- m (jnSchweinfurtlm^QiiO reftitucrc coadus t anno jMelcifwrZohel a WiVhclmo GrHmhach pcr iriosinteifcftuscftHerbipoli a.1558. CHUR. 'ruflTa fe oppmentibtif ) Sed iistamen etiamaCx- iCaroloV^fatisfaftumdecrcto pi&licofuit ,quo itum cit , neex titulo Fiaiiconiae DucisEpifcopo rbipolitano quicquam jurisin alios Imperii Frin- es ac Status ^ qui in Franconia ditionespollidenta [uifitum cenfeatur» V, L iwi^w rms s^^ddttimuMi 192 Or BI S CHUR. Churienfis late-per Rhaetiam dominatHT, l./^Ocpit anno 440, C^r(7/«/ M.Conftand V^conftituitGubernatorem ^cPretcdloi Rhaeti^, qui vocantur Grifons^ 2«E^/«(?declaratusfuit Princeps aFrideria Imp. anno 1170. Duces AuftrtA ejus Pincern Domini de M^rmoribus M2ivc(cha\\i , Comi Amafis Dapiferi & Camerarii. AICHSTAD. Aichftad de fr BrMjfel. Henricuslli. dcditoppiciiim ■els. hnno lOSJ.coepit nomenS/>/>^ atiuvio a, cui adjacebat urbs Nemetum. s lib ]ohm> cctfllt ComitatusKmr^iJ^yiAclrca a iioo. 10 1466. Frid, L Palarinus Epifcopatui adc- Rdtembnrg ^ llTerfaVu ^ fed Kotenhurgum mit philippus de Rofenbcrga philippo raL 14000 florenis. , Gerhardus ab Ehi^enbergconfenfu Ludo- V^Avci^.Videnhemium nxnwwm idcmpoft' ccit Gecrgius palatinus. 6c Phil/ppns ibi ca- m ftruxit, nominc Fhiltpsburg, quod hodic I ex •tte^GT PaUtintt^ efi ) Non fatis liquida iiaec fuiit. inalis urbis WoiT.atiii PiOte^toiemeiTe Eledo* Pahtmmn con.^ar qujdera 4 quod veroEpilc©- umSpirenfis£<.'^orniarienfis. cam q')ibuitan- non perperua ipfi funr conttoveiii», Pioteftoi: xploratum miru quidem non eil. Orb is > tcnct || cx pace Monaftcricnfi , cum praBfidip Gallia^. OSNABRUCK, Ofnabrugum alternosEptfcopos Pontificios &Proteftan- tes habet, IDque cjr pace Monaftcricnfi. Scdcs <- PADERBOKR Paderborna abEpifcopo dom4* ANnoi53o. jurarc coa^i fucrunt, nunq fc Luthcranam religioncm admiff Quod cum non obfervaflcnt , vi coa£li runt ab Hcrmanno , Colonienfi Archi- fcopo. MUNSTER. Monafterienfis partem VVefipha- J lidt tenet» it I, /^Oepit fub Carolo Magno. Anno r^s^ \^ 6hmnes Bocolt, fartorLcydenfls, naftcrio occupato, fc Rcgcm Anabaptiftariii^ fccit» R 2*Anno i(56f. MonafteriumabEpifcopo p» longam obfidionem deditionc fuit captui 2*1 CumpTAfdio tenet Rex Galiia ) HOC vcro tcmpUr, Europ. p. z6s. Ipfius eontrovcrfias lispetipoceft ex T)edu^tonenegotti de Borcmh, juf- )rdinum Gelriaca, i66j»edita, quae sxhibetur in lend.adContin^ JS. ^iar. Eur^ iaKimilianus Dux Bavarix^^rrhi Epifcopus Colon,} cditio ifta in Leedienfes Ferdinandi Aichi- fcopi, qui Maximiliaiii Hcnrici dccelTor fuit, ^ aufpi- Orb r s. pus Colonicafis, Lcodium cxpugnavit ; HILDESHEIM. I. HMQshdmcnGs i'^ Ducatfi Brmsi vtcenji fedes habet» s. /^Onditus a Carolo Magno. Complcfi \^turComitatus VVintsienbergenfemt Hoti hurgenfemf Paynenfem , Dajfelenfem , Hunfrue Bocheim , VVoldenburg. Diuturnae rixae int hos Epifcopos 6c Duccs Brunfvviccnfcs fu(| runt, compoficae dcmum nupcra pacc Mon ftcricnfi. 2. Anno 1364. Logieav\ $c magna pat lonorum muitatus fuit. Idem Colanienfi d& digniori fedt titem movet. A. iig4i* Cum Fndmcm I. Curiam habcr lHoguntise, Abbas Fuldcnfis praetendcbat, fi dcbcti fedem ad Hni^lrum latus Impcratori fjuod occupaverat Coloniends. Cumquer ad arma & caedem fpctlaret, imperator pro C< lunicnil fcntcniiam dixit, falvo tamen jurcFu denfis, E cos transmutatos cffCySpnfi^erus tn Infin, Jur, Pm pag,jf.ig.memorat. Locum occupare vult) Praetenfioh^cin cofonatu| nefoitelmperatricislocum habuit. AftinComiti 3mperii Abbatem Fuldenfcai emnibus £pifcog ccdeic^publicc c^nilat^ fo L ITICUS. £/f Primas ommum Abba- tum. lon Gf f folum . fcd 6c ; unde m nitiis fedet ad pcdcs Imperatncis, cjusquc iccUarius cft. SANGALLA. Sangallcnfis dominatur m Turgoja. ^Ondita fuit hxc Abbatia circa A. 630.C^ ^vitas Sangall^ libenatcm fuam pecunia red- ^Collegiales funt vel Sucvici, vel Rhenenfes. tta diftinguuntur hodie, ctfi a^uictiam oscirculospertincant. Qwicifiint Wcingardeii, Saiomons-' Weyer , Schuffenriedt, Petersliaufeit^ Z>5^yfaIten,Marchtal,S.Peter,S,Hci« meran,Urfperg, Rhen^nfes fmt Quedlinburg, Effen, Hervorden, Andlau- l^rflEcipuas tantum Abbatias Collcgiatc^ re^ nremus,reliquis omi(fis. Mult^ etiam Abba- £ eximuntur aPrincipibus, fcculares lunt. Finis Principatuum £c ckfiafticorum. I 4 'SaHaUenfis) $ldi\\7^^id^^b Imperio avulfii SECULARES. Seeulares fiint ^'^^/Eledoratus, vd Di catus, vel Palatinatus^ 'z^e/MarchiQn, tus, w/Landgraviatus, w/ Principatui vel Comitatus, t/e/Nobilitas, vd Civitates. C A N O N. L Principes finguli hahent fuam fufei oritatem in fm territorio ; conjut diim cHm Imperatore Majefiatem Imperio, I. SingHlorum ru|)erioritatc eft axior JL/Port'icum ^rmceps in luo tcrritoi jdcm poteft, quodlmperaforin Innpcrio.C/j:f^ I. de Lcg. Reg. German. Scd. 13. &c. 13. (cd:. Undc Maximilianus I» dixit fc cfle 2/f St^tm. VI, Signantpcmiam imagtne^ non C^faris, Carolm V. fu^i non Principum imaginc vo lnit fignari raonetam , fed fnit ei negatunfi tanquam derogativiim pnvilegio Principun EatioSr^i^^^. ViLFnncipesa fololmperatore mn poffunt profcribi* trgo non de fure , fed faaro fuir , quod fclHiV^ Saxoiiem ScHaflTum: Eefdinmdm \ Palatinum & Aabaldinum profcripfit^ Rat Stfttm^ vr; a,u87. faese. Yid. lir/inntwL^, c,S,n.i(fi.fef^. l{atio Statm ) Hippolytum kLapide ftoinius innu qui Tn 'DiJJcrt. de Ratione Statm Imp.Germ.part.i.c^pp hoc mc Statuum Impeiii agit* Ita in Canone 7.& i^y oque , ubi ad Rationem ftatus Hoinius piovoc^ Hippolyti iiludfGriptum intelligidebct* | Sua tmagine ) Cautum eft ordinatione impeiii ni nsiftna, quibus nuinmomm fpeckbus & Piincipv & Csraris nomen imprimendumfit. Sedufu idl obti nety nifi apud Civitatcs Xippeiiales» aec eas tam omnes. Potlt ICUS, 233 VI II. Pnncipesiy^teParibus (fits funt judicandi^ ^ Hqc dicitur %Wim^il eftque plane ^IB^ a Juaicio Aulko vel Camer^iU. Requi- itur hsc ad hoc Judicium Principum: \Mt quiconveniuntur, ^mtGermani PrincipeSp iperio fubjeai. z.Ut caufa concernat comoi am , famam & fcuda. Excipiuntur ergo pc- Qiaria debita. Ipfe Imperator debec elie Afes i aut Principem fuo nomine delegare. 4- jbctin Germaniahd\)tn, f^Et quidemlingua :rmanica. RatioS^^;/. p.i.c lo. fed.z* Proteftantes jHhiUum cele- brant* Trlmum 1617. ob exortumEvangelium j Ai- mm a. 1650* ob exhibitam Confefionem h\Ji- jftanam. MeteranXih.^^j.^ 50. Principes Germmici pr/tt vd Catlia- lici Romani.WProteftan- tes. Idquc fccundum pacem t^avienfem Anni J55. confirraatam M(?;7^/mM648. Nequeob- it*ramentum Ca^faris dc protegendo Papa c EcclcfiaCathoUca^quiababet exceptionem X 6 mans- ^rolu ^aribmfuu,) Hsc &aUD, qu^ ex perfonati aippolyti Uapide fcripto de ratione Status , in Im- >eratores injuriofo, Hornius haufit, caute legen^a :unt, & peiitiorum ubsiioii examim mcnto leyn ^tiuntut* 204 OHBIS manifeftam a parte Elc(fiorum Proteftantium C/^rp^^de L.R.c.z.fed 2. c.s.feft.^. Sub Protefiantibus comprehcnduntur tanr Zutherani , quam Refirmati , uc in pace Mona' fterienfidefinitumfuit. Circaa. i6io divl^i|- runt Principes GcTmamxmLtgifioi ($^*\Xmonem five Correj^ondentes. Proteftantes non tenentur interejfs Miflse vel Proceffioni. Quia hoc repugnat eorum confcientlae 5c Re li2;iop.i. Skid. lib. 7. Si tamen folitii officii Politic refpe£lus habeatur^poffunt, fed caute & cum prO' tefiationeAnxtxt^t. Carp:^ cap.ii.fed.^, 'SxotQ^^ntts fojfptnt Epifcopatus, dia(^ hona Ecclejiafitca 3 in fuis territoriis Jita reformate^ Secundum Axiom.i i Cujus cft regio, ejtuden ctians cftRcligio. Carp:^Q.i, Prot^iiantcspop^nt Je contraCxfsL^ rcm defendere, Quod fa£lum in belio Sma/caUico, cujus 4c fcnfionenivideapud Hortlederum ^ Goldaftum Sc in bcilo Sueco- Germanico, ^^^^^ Vrotefiantes pojfnnt Spifcopnttts , altaejue honaEccleda fiica ) vide tamen , qux de illa Principumciica rcli giOfiein potefiate in ?actf Ofnal>r, artic^f, prolixc a diiinifiecieiinitafunt. CeiteEpifcopatus lefomiai 3mpiiu& non polTuiit. I 1>i 1?0tl TICUS* lO^ Pfoteftantes mittunt aHxilia Gal- lis & Belgis Evange" licist Artn6 1587. inifcrudit Exercitum 20o0d. pe- tum &SooG.Equit. fub Tabiano aDohna in alliam. IhuanXlj. inBclgiumrub j^?^. Cafi" iiioaliquotics. Proteftantes funt Lutherani & Re- fbnnati. Inter hos difcordia atro3c jam fuit ndU tati'^ am 7heologi£a * fed & Pohfica > quod multi Leformatos a pace Rcligionis cxciudcre , & jcrmania profcribere velienr^ Unde atroccs ili tumultus ttpji& IBrunfvvici anno l593- 4ugu/i& in comitiis contra Tridefic. III. Elelto- cm Palat. 60 . Tridericum 1 l59<^ -^^s Po- iticafopitafuitpacc Monaftericnfi art* 7. De Theologica fopienda hodiequc traftant Principcs kTheologi. ELECTORALES. L Elec5lorales funt Bohemia, Bavana^ Saxonia, Brandeburgum , Pa- Jatirtaiui IN pace Monafierienfi inftitutuS eft Elc^oratuS oaavus , ita ut hodic fmt V* Elcaorcs Sc- cularcs« IL Eleftores longo \x(\x& tacitoPrinci^ fnm confenfu imrodHEiii in anrea BMa ^onfirmati fmf. 1 7 LVul^ 206 OHBIS I. Vulgaris fcntcntia cft , Elc^iorcs ab Otuni III. inftitutos: fed quia nihil ccrti ex hiftoriis dcmonftrari poteft , hinc Politici ad longum ufum 6c tacitam approl?atio?iem rQCuimm.Jhum, l^t.Carp:^, c. lo. k^.s, 6. qui praefertin) circa tempora Friderici II. invaluit , quibus Eledio i Csefarum ficri cocpit, Septem autcm Eleftorcs approbati fucrunt Noribergae a quibusdam Princrpibus Secularibus & Ecclefiafticis , vel apud oppidum jR^«/^ , circa Confluentiam, ubi hodiequcexftat bcus diaus j?at;fer^(}nf)(A vel circa Ingelheinmm, Initio ccrtu&Elcdorurnj numerusnon fuit, fed nunc pltircs, nunc paa*i ciorcs, doncc tandcmad VII. ca dignitas dc« Volverctur. II. Condtttenes , quae in Eie^oribus requt* runtur, funthae ; Debent cffe nati j8. annosj fi fint Minorcnnes,Elcfitione dcfunguntur co- rum tvitores ^ miniflratores , qui fecundum Auream Bullam ex proximis agnatis pcti dr- bcnt t anvcro per tcftarrentum , practerito pra- ximo agnato , defignaripoftitgvadu rcmotior, de co intcr frider, V. ralatinum , NcobuTgy- Dt eo interVridericum V. Palatf7jU)n,7^eol?urgicuw,d* Bipontinum) Ita haec determinari malim ; 'Pr eoinl* ter Neoburgicum ir Bipantiuitm , cttm FrtdericMi V. Pa^ latinu4 minorenuu ejfet ^ eontrovtrfun) fuit, NamFri- dericus V. certe pars Utigans non fuit, cum de ejus tutela interComites PalatifiOs Neoburgicum & 2$i- pontinum eonrroverteretur. Ca^terumcontjoyerfiaB i\V\ , & fuperiori & noftro xvo , nata fuit inPalati- natu occafio: CamcmmLudovicusV» £lc(f\or Fal»- tinas PoL lTlCUS. 20£ m & Bipontinum acriter controverfum fuit*» Dcfunaofucecdit Filiti^ ma|ornatu,velpor- mus Agnatus. SintperitiUnguae G^rw/i»i^«;r BOttEMlA. LBohemiaMoraviam & Silefiam compleU-itHT^ COnditor Bohemorum fuit Zuhu», circs a.550\ InitioDuceshabucrunf, poflea d a.ioS^. XXratUkHs ab Henr.iy. Imp.Rex cre- atuf inusa. i583.dcfLmaus,filium minorennemFiide- icum IV. reliquifTet , adminiftrationem Eleftor®^ as fibi afferuit johannes Cafimirus, Ludovici tra- er,exclufis, quos teftamento Contutores Ludovr- ;ttsdixerat. Quo tempore Do^ores Palatmi, pu- blicis fcriptis defendendam fiifceperunt , tutor;& tefeitimi pra; teftamentario , ut loquuntur, pra^ro- orativam. Dein cum Fridericus IV. anno idio. tiUo Lipuberc Friderico V, rcUao decelTiiret, de cura- tcla Eleaoris rainorennts multa controverlia tuitj cam& Pkilippus Ludovicus Neoburgicu&, velu« proximusAgnatus, & JohannesBipontinus, quem teftamemo tutorum Frideiicus IV. fcripferat , eani fibi vindicaret. AfquC tum qaidem pj^at Neobur- fiico tutelam Eipontinus obtinuit, neque dubita:- runt JCti P^iatini fententiam opinioni ©hm dc- fcnf» contrariam propugnarc , qusc tutorem tefta- mcnto datum legitimo prafert. V. Scripta con- fraiia Mert & Gevvddi inRepr^tfentaUoneRetp.Germ. 't)ionyf. Gotofredus pecufiari piO tcftamcUtaria tuie- hfcrtptiz i6iUCdit6,Lirrfnaus /. /.J P. '^*"-,^^'^^" iior vcro h«c fententia probabilior utique haben- (la eft Nec vcro fimiie eft , Ekaoribus negan , quod fiivato «Hi^uc pexnaittitur , ac Auic« adco Buliae atusfuit: poft qucm iterum pcr So. annosDu ces usquc ad a. lifjf. habuerunt, quo Frf^ier. I UMtflaum dcnuo Rcgcm nominavit. i Moravia ad Bohcmjam pervcnit a. 1048 fub Ducc fcrctislaoi Sflefia a^ 1512. fub Reg( ]ohanne Lutzclburgico. 11. Familia OttocaroYHm Bohemiam Valde illufiravitt Imprimis Pnmislaus Ottdcarus III. qui ll mari Halthico ad Adriaticum fincs propagaviti tc \n ^rujfta cxtruxit Regiomontum, IIL Bohemta ad exteros Reges tan^ demque AufiriacGsfer'- tjemt^ Exftin^la Zechi familia in Wenccslao IM. qui Olmuczi in Moravia in templo obtrunca- tusfuit, circaa. 1300. Eohemia Reges acce- pit : i. Ex domo Luf^lburgica Johanncm, Carolum IV. Wenccslaum, 6c Sigismundum. ^ Ex Aujirjaca Albertum II. 5t Ladislaum poft. humum. t- Ex tndigenii Georgium Podiebra- cium. 4. ExP^>/(?;2^jUIadislaum6cLudovicum. 5« Ex Auftfiacu Ferdinandum L Rudolph. IL Matrhi • difpofitiononnifideco cafuaccipi debet^quandoE- lcrtorinteltatusdecfmt. BxfiinaaZtchifamtUa) A\MCroci^Qi\m, quia 6?o DuxBoheniorumfaiflus eft. Abcoenim usque ad JohannemLuceJburgicumperpetuaDucumRegura. cjuefenesducituf. ^ FerdtnavdHm l Rudolpk II J OmiiCus^tx incuriam Maximilianusil.cft, mcdiointex hosloco colJocan- POIITICU S. atthiam , Ferd.IL 6. Ex Domo Palatmaln- incum Elcaorcm palatin . 7. Itcrum ex Domo ufiriaca Fcrdinand. lI.Fcrdinandum 10. iV.& Eopoldum IV. Bohemia ex eleBivo regno fit h^&reditarium, Poft debcllatum Fndericum palatinum , Ter^ «W^^II.Bohcmiam in basrcditariae provin- ae formam redegit. ^ Bohemise Kepnon comptit hodiejm fejfmnis ac fi^jfragii tncollegio Ele^io-^ rali 3 neque in Comitiis Imperii umverfalibti^* I. Idcoque in Elcaione Regis Rom. fe0^' m tantum , non fuffragimn habet. Eft etiami iibcr ' ?tt h^reduarium ) Sequitur Auaor cos j qu) Ke- ;num Boheuiias eledlivum olim fuifle arbitrantur. !^uamfententiam &P?^i/e««^ ^da. /wcompetunt. To ti Collegio fimul compctunt tria ; I.leaio , pnukito Depojitio Imperatoris» H^c tri adcopropria funt totius Coliegii, ut, {iunu , aDfii tum tantum,fedpnmumetiam interElcdores feca laresj cum dceligendo feulmperatore fcuRege Ro fnano agitur,competerc. Itaquc illud ctiam , quoa m iplo aphorifmo Hornius ait , RegiEohemta non com peure hodie ju4 fefionis ac Juffragii in eoUegio Eleaoraii " g^^s^^^tini C3piatur,fa!fum eft.Ita vero rcsfe habct Elcaorum conventus dupJicis generrs flnit i Am cnimcocunt, eligendilmperatoiisgratia : aut ut dc alns Reipubhcae ^ vel CoIIegii fui negotiisdeliberent,! Pnoris generis comitiisEIeaoralibus RcxBohemijc, & pieno qmdem iure fufFragii , om.Rino interc ft : adl poftcriorisverogenerisconyentusadmittinonfolctj Pluravide apud (arp^^ovtum deLegeRegia c.s. fia.gl Ltmnaum i.s. J P.c.S.na^.fer^q.^ tom.u ^ddit.ncc nott *'^C°^^^^t.ad^Hr.BuUame,iz,^.i.obferv.^.feqq, chiones Mifni(Zy &L^ndgravio$ Thnringi^, ELc£ioratum Saxoniae initio poffcdit fa^ mWiQiAnhMina ab A.C.iiSo, a4 Annum 22. 2. Ann®i422. ImpcratorSigismundus EIc- ►ratum Saxoniae tranftulitadFr/VmV^;» Bel- afum , Marchioncm Mifniae & Landgravium luringiae , cujus ncpotcs Erneflia atque Al- itaditioncs divifcrunt, ut Erneflu6 Ele-^ ^ratum cum Saxonia & Thuringia , AlbertHi fniam ©btincrct. 3» Marchionatus MifniA conditus fuit anno o. ^hHenrico L Aucupe , cique praefcdus tx ftcris Witekindi , Bruno^ RidaetM Bives fuie )mcs Mershurgenfis, Ecc^irduf Ofterlandi^ ItrAubinga Bavaria fuperioris ) Straubinga ad infe- ixemBavariam - BurckhauTa contra adfuperiprem ■citurt V. Zetleri Itinernrinm Germatiis» 21 6 ORBf$ cum Mifniaconjunxit, idemquc fadi Landgtdvitu Thunngiae. IL CarolmV» EleEloratHm a Imea^Eti ftina transfertadlmeamhX^ bertinam. I. Anno 1547' capto in prxlio ad Mulbergl ]ehanne Vrtdenco Eieftore Saxoniaj, Carolui Ekdoratum tranftuiit sd M.Juntium,MzTcl\ nemMifhiaj. Joh Fridcricus & ejuspofterifl funt D uces Vinarienfes. 2* Quanquam vero ]oh. Fridericm poft ecujuf trjjujtiaex^at tradatuc ) Edita yero& p pacisiftius jufeitia fcnpta publicafueiunt. Inter qi fc&en 5nc&Ctt#04^aip moyiztcr^ubictum, arnio itf # prodiit. 4^1 P O LIT I CUS. 119 nfi pace compofituin fuit , in qua pax illa Pra- ^fis pcnitus abolita fuit. Saxo efi ImperuVtQvi(ox & Vi- carius. I, Hoc privilegium obtinuit in aurea BuUa. ariatM cjus fccxtendit ad omnesillas provin- s, quaeusuntur JureSaKonko. i.Etiamfi vero iusSaxonicumhodiealbroga- n fit in Marchia Brandeburgica , Ducatu mfvvicen/i, Luneburgico , Mechlenhurgico , merama , V»rema y nibilominus Vicariatus ad inia iU^-locafe extendit.C^y/^si.c.ii.f.i?. BKANDEBUHGICUS. EleBoratPis Brandeburgicus pervenit ad Burggravios Noriber- genfes. L Nno 141 7. FnVmV/^,BurggraviusNoriber- jLgenfis , Marchiam a Sigismundo Impera- cc emit prb 400000. Ploren. quam fummam conficeret, Burggraviatum Noribergenfem ndidit pro 180000. vcl utalii 140000. Flor. crvatis tamen fibi fuisquchxredibus quibus* m Regalibus , quae/^^l cxduderctur. III, AlhertmydiEtm AchillesGeYmmici foedus hxrcik^num cumdomo Saxonica ^ Haffiaca Annoi478. Taliafocdera,vocant Confratc nitates, dc quibus fupra didum. Idcm confcri curavit legcs fundamentalcs domus Brand burgicae» r Excluderetur) Addi debueratpaftum novumani iri9. inteiMarchioncs Brandeburgicos&Pomer nias Duces initum , quo ad flmultaneam Ducar Pomcrania:inveftitur3m Brandebuigici fuerunt a« mifli , iisdemque fucceflTo in calum deficieni mafculxPomeraniae Ducum familiae firmata, Itaqi cum annoi(5j7. Bogislaus ultimus Pomerania; Di mortuus eflet , Ducatus integer devoivi ad Brar, dcburgicara Domum debuifl^ct, Aft publicx quii ti Pol XTICUS. 221 Ditiones Brandehurgicd^ dividuntHr in Eledoralem Marchiam, Onols- bachium^Voitlan- diam* Alherm intcr trcs filiosditloncsfuas ita di- it , ut ]ohmnes Magnus di£^us Ciccro Gcr- anicus, ohnntrct Marehiam Sc Elan:oratum , Hsmundm Voitlandiam , Fr/V^nV«tf Onolsba- lium» A Friderico dcfccndunt Marchioncs Culm» K. 5 bachcn- ftudio citeriorcm illa Pomeraniam cum partc :erioris per pacem Monafterienfcm Suecis per- fit, ditionibus aliis compenfationis nomine re- ptis, ^ VoitUndUm ) Auf pOtius , VoitUndU partem. Etli im Auftor in Epiftola Dedicatoria Opufculo ic pr^mifia non dubitavit piodere , totum illum rrarum traftum , quem Voitlandiam dicimus , rggraviisNoribergenfibusaccellilfe , id tamen a ro alienum eft. Namnc deComitibusRuthenis4 ivven dicam , quosnon contemnendam illius re- onispartem poflidere nem© ignorat,, ad Domum lam Saxonicam^ Plavia & Voitsberga , prarfcfturas t amplje , in Voitlandia pertinent. Etfi fatendum )bis eft , praefefturas non minores , Curiam Vari- am&Wonfidelium , imperio Burggraviorum No- jergenfium feu Marchionum Brandcburgicoium ibjici. ^ Fridertco defcendmt Marchiones ) Ita quidcm t A tribus Fiidcrici filiis Cafimiro j <5corgio , &: Ibeito, tres lineae fuerunt propagatac , Culmba- •nfis , Anfpacenfis , & Prufifica. Verum illae du- iim,quodfilcntio transmittendum non erat, de- «ciunt, Culmbacenfis enim in Alberio , quem Alci« O R B I S bac^enfes, qui hodic BayreHihini dicuntur Omldimy dyc Anfiachici, dc Duccs Vtuffia, V.MarchiomsBrandebu^rgicipratendti jfis in BurggraviatumNoribf r- genfcm. Hndc crcbra & atrocia bellainter Marchioil Brandeburgicos acNoribcrgcnfes, cum hi r dum mulum conccdcrcnt, regalia flbi refer rcnt. Primum bellumanno 1448. in quoadr; rabilis cluxit forritudo Albsrtl Achilhs , de q Alcibiadem Geimanije dixeruntj a.iff7» Anfpacc I1s3.1605.in GeorgioFriderico: Prulfica a, 161S Albe?toFridericocxftin(flafLiit. SupcrfuntMarchi nes Brandenburgici , fed ex alteralinea , qu^ a Johj ne Magno , qui Cicero Gexmaniae dirtus , & Fridei fr&i:er fuit, ortain ejusdemAbnepofibus, joachii Fiiderico^Chriftiano^ & JoachimoErnefto ^ intc demramoshodiequefuperftites,Eleftoralem,CuI baeenfem feu Barurhinum, & Anfpacenfem fuit vifas. V* Speiieri fy llog^ GenealogicQ - Hiftorica p. / fin- Jm in Burggraviatum) Burggraviatiim quaten in ditionibus extra urbem Norimbcrgam confifti Marchiones , feu MarggraWi line controvcrfia poi dent , omnesque ilias praefefturas , quas in Fra conia habent , Principatum Burggraviatus Norh bergenfis vocant, a quo plurima iiiuftria & nobi feuda dspcndenr. At qus in ipfa urbc olim nomi Burggraviatus ^ qui fine dubio inter officia Palati; fcu Cafarca referendus fuit, exercuerunt jur^ cum arce vcndidifTe dicuniur civitati , nec ea c men omnia,aut tam cJare & liquidc, quin ad hi usquetempusintcr Civitaieni & Principes Jitesco, tinu&ntui. | PoLrTicus. >j«MSylviusinEuiopa, c.59. Secundum anno i. cujusDux {\iitAlherttis Uaxch\o€u\mbA^ cnlis&Onoldinus. VI. B//;/^ D^ces Pruffise, Juliaci,Cli- vise, Montiunu I, Alhertus ultinnusMagiftcrOrdinis Teuto- :i in Fruflla . anno 1525. a Sigismundo . Rcgc ►loni28, CFeatus fuit DiixPiuifiae feudatarius, rucccfTit filius ^ oh.Alhertui, cujus filiam Ari" m duxit ] oh. Sigismurnius. 2; Harum nuptiarum jure Elcaores Branden" irffici foai funt I!>uces Pruffiae , & obdnuc- K 4 ^ \AlhertusMarchio 04mhachenfts OmldinuA ) Non deo , cur Albcrtus hicMarchio Culmbachenfi* & aoldiiiusdicatur^ N«m Gulmbachenlem quiden*. tionemobtinuit, non vero Onoldinam; niii quodi^ torio illi nominc ,cum patruclis Georgius Frideri- isminor efTet ,aliquotannispracfuit,V. Spenerm w Ei f^xcefit filiu-s ^oh.^lherHts) Non JbhannisAl- •rtiiprinomcn , fed Alberti Friderici fuit. Undc5e I fequentibus pro Johannc Aiberto, Albertus Fiide- cus legi dcbet. Harum nuptiarum Jure } Jus haercditarium in di- ones Jaliaco -Glivieascx nupiiis his reae deri- atur. Aft earundcm^ nuptiaruni |ure Elettores irandeburgicos faaosfuiffe Duccs Boruffiae, vero- imilenoneft. Ipfi enim Alberto , primo Borufti® )uci , ejusque fratribus, non alia lege permilius Jucatusfuerat ,quam ut ad mafculos hsredes eum joffent transmitterc. Itaquc Johanni Sigismun- lo jus potius qujcfuum crat ex inveftitura fimults. aeaBoruffix Ducatus , ad quam proavus Joachi. tntts IX. Eleaoi Biandcburgicus a Sigismundo Au- guuo S24 Orbis I runt jus hAreditayium in ditioncs ]uliaco^Cltf3^ cm : quippc johanncs AlbcrtusDux PrufliaB d j xcrat Mariam Eleonoram , filiam natu nnaxima ]ohannkf Guilhelmi, DucisCliviaj , cx qua na eft Anaa uxor ]ohannU Sigtsmundi Elcdoi Brandenburgici. 9.Dcfunao Joh. Albcrto, Ducc PrufTi» , ji Stgismundui folennitcr Warfaviac in Comiti Polonicjs inauguratus fuitDux Pru/IiaE pro (\ fratnbus, corumquc haercdibusa.ifiii. in magnas controverfias cum Dnce Neohurgico incidmt. I. Anno I 609. dcfunfto ultimo Ducc Gl! vcn{i ]oh, Guilhelmo y maximac controvcrfii prcptcr fucccflionem inDucatumJuIiaccnfcin a guftorolonixRegefuerat admifTus. QuemadnK dum ctiam non foli Johanni Sigismundo Eleftori fed fratribus etiam cjus ac ha^redibus eorum mafci IiS,a.i6ii.inveftitutafuitconceira. V. Limn^usiom x.Addit.ad l.V.c.7. \ MariamEleoneram , filiajn natumaximam ph. If^ii helmt ) Nor filiahaecjohannis^^ilhelmijultimi cfu' Gente Juliaci, CHviae 5c Montium Ducis , quippe qu^ libcrosnullosfufcepit , fedforor fuit. Paticm ver( habuit Wilhelraum a.ifpz. defunftum DefunClo ]oh,^lberto) Non dcfunaus crat Johj Albertus, feu ut vocaridebucrat , AlbcrtusFriderii cus , cum Johannes Sigismundus a.itfii. inaugurarel tur, fedanno demum 1618, diemobiit. Aftmenti crat captus, camque ob caufam datus ipficum ]m fucccdcndifuit tutor Joh.Sigismundus. P O l I T 1 C U 2Z£ hvcnrcm,Montium,Marcae 5c Ravcnftcinii ex- •ta fuerunt intcr Brandenhurgicum , Neoburgi^ (m, Saxonem» Bipontinum,yi^tc\\\ontm Surgs- iA,LeopoUum AxchiduccmAudnx.Sed rcliquis )mpctioribus a poffcffione cxdufis , Brande- ifgicus Neoburgicus primo junBim ac indi- ifim Ducatus adminiftrarunt : deindc , difcordes fti, bello lacerarunt, Rcge GalliA 6c Ordinibus dgii illi , Hilpano huic auxiliantibus.Vid* Con- nuat. Thuaniylib.z^ 2. Tandemtransaaione Santenfih^comt- \Ky ut Brandeburgicas Cli viam & Marcani^ , Neo- K y bur- liontiuni, Marca, (ir Ravenftenii) Marca ComitAtuS \, cui Ravensbergum )ungi debct : Ravenftcinium ynaftia Leopoldum ^Archi DucumUufiria ) InterCompe- tores Juliacenfium provinciamm omilTum malim eopoldum Archi-Ducem Auftriae, ejusque loco po- tum Carolum Gonzagam Ducem Nivernii, qui pro lucatus Clivenlis haeredeeotemporefcgcffit. Utut nimKudolphi II Imperatoris fuffu, Juliacum Sc [ia qaaedam loca Leopoldus occupaverit , publicis imcndiplomatis profelTus nonfemelfuitjfaftum id on effe animo ditionesiilas vel fibi vel Caefari vindi- andi, fed ut ill« legitimo hxredi , donec via juris ompofita lis circt , confervarentur. V» antin,Thuani TransaBione Santenji ita convenit^ Nondum San- enfipado, quodanno 16I4. fuitinitum , ita con- cnerat, fed divilio provinciatum Dulfeldorpienfi lcmum transaftioneanno idzp.&ita quidcm fadla uit > ut Eleaori Brandenburgico Cliviac Ducatus ;um Comitatibus Marcx & Ravensbergi , Comiti Palatino iSIeoburgico Ducatus Juliaci Montium :ttmDynaftia Ravenftcincnfi ccdcicnt. Wtriusquc 126 O R B I S burgtcus ] uliacum & Montcs intcrea pofSdctci doncc lis plenc definiretur. 3. Dux Cliviae eft Advocatus Aquisgrai Idem praetenditDux BrabmtU, Vlll.Pomerania ulterioriy Dmatu Hai berftadienfi , Magdeburgenfi , \ Minoenfi, potimm \ Anno id^B. in paccMonafterienfl, utpafl cx paragr.u. Magdeburgum adhuc obtinet-<^i| guftui Dux Sax04iiaB,tituIo Admimftratorii,qu obcuntc ad Brandeburgicum titulo Ducatus volvitur , & hoc anno 1666* homagium pracft; lunt. 1 X. Pr uifia fit TrincipMiu ab- Cum kaaenusDucatusPruflia? feudumPc lonii transaftianis capita ^ir^ema exhibet , illiuslibro : liujus libro 9. exhibet 8c GaficUvu cap. p. de Stat publico Europae , aliique. Cxterum ne Duflcldoi ptenfi quidem pafto ita definiri fingula potuerunt quin repetitis fubinde transa£iionibu5 fueritopuj e quibus confulenda pixcipue eft., qua' anno i66< inter Sereniffimos Principes Hodieque fuperftitcs Jiidcricum\VilheImum, Eleftorem Brandenbur|i cuni,6cPhilippumWiIhelmum,NcoburgicumDucci fancita fuit, 3 Gaftelio d. L ab sAiz.ema Jibro 46. &I Colle(floribus Dwr» £«r(7/>rfi parte 3. appendicis a^^ Continuationem ij.exhibita. 1>evolvittfr) Etiam quidem Ducatus Magdebur gicus ad EleaoiemBrandeburgicum devolutus eft Angufto gloriofiflims mcmoris Arehi-Epifcopatui P O L I T I CUS« 227 501« fuiffet rtandem anno 1658. KtK &Rcs- ubl. Polonise EleS^orem Brandeb. omni fcudo chomagio liberarunt, ac Prulfiam Ducatum bfolutum anullofupcriorcdcpendentcm fcc€- unt, & quanquam civitas KegiomGnmm initio cfragarctur , tamen annoi662^Elcdorem pro uprcmo Frincipe agnovcrunt. PALATINUS. . Rudolphus, Ele^er Palatinus , a fra^ tre Ludo vico IV. Imperatore &Dti'' ce Bavaria ditionibm fpo^ Uatun CAufa & initium controverfiarum inter duas Domos, Paktimm (^Bavaramyfmt :lc^io lWAuftriaco adhaercret,pulfus fuit ditionibus a fratrc fuo Imp.Ludovico IV. 2. Ludovicm filiis Rudolphi falatinatum Inferiorem rcftituit: in Ekaoratu autem alter' nationem introducerc voluk transa^lionc Tici- ncnH anno 1326. fcd quze mox itcrum abolita Puita Carolo IV. pcr A.Bullama.1356. Abco teroporePalatini continua & impcrturbata fuc- runt pofTeftione Eleaoratus gavifi , quanquam LudovicusDux B2Lvmx,ahernatiomm €\ pafto Ticincnfi icerum tcntarct introduccrc , fed fru- ftra. Leodiuiin^vitaVridericilL 3. Demum remporc bciliBohemici BavariA Pux Palatino non modo controvcrfiam movlt K 6 d« 22% QrB I S dc Eleaoratu , fcd etiam viaoria Pragcnfi 5cfJ vorcCa£rarisadjucus,PalatinatumcumEIcaonl tu invafit,ac violcntcr obtinuit,usquc ad 3.164! quo pace Monafterienp lis compofita fuit. II, Palatinm fit oftavus i Eledor. A. 1^48. Ita qui per tot fccula prmum intl Elc^torcs locum obtinucrat,cum Bavaro ccdere & ultimum occupare, pacis cauracoadusfuit isquc ftatus durabit, quamdiu quisquam cx linc) Guilh€lmiana(\M^tt^es cnt', qua cxtin^a ccffal bit OBavm Elcdoratus , & Palatinus priftinarj dignitatcm ac ditioncm rccupcrabit. AUSTRIA. I, Domum AHflnacam fundavit Ru-! dolphus I. Imperator, AVflriat Marchionatusab Hcnrico Aucupea 928. contra Hungaros fafta fuit. Eam. a 1 156 Yrider, L in Ducatum extulit. Stiria acccfH fab LeopoUo IV. virtuofo, cujuspofteritas in F« ^fr. V.abolitacft. ! 1. A. 1278. Rudolphu^sl, Comes Hab/purg! praelio fupcrayit & occidit Ottocarum III. Rei gcm Bohcmiae & Duccm Auftri», Carinthid Stiri3E,&c. 1 2. Cumvcro yacua Domino Auftria cftet , ^ cain Vrimum inter euaores locum) IntcIIigcpoft Ecclc'^ fiafticos Eleaorcs,& Regem Bohemiaf^Nam illifane Fahtinum fempcr prxceifcrunt. POLt TIC US, m Impcratorio jure contulit in filium fuum Ibertum a.ii^S. aquo hodierna Domus^ Au- tiaca originem fuamfumfit^ 11. Votmntur Comitatu Tiro- tenff. Per Conjugium' KudolpB cum Margareth^ laultafchin ,.fruftra proteftantibus Ducibus Ba- III. Hungari^ & Bohemix Kegesfitinr, t.AlhertusV. Dux AuftriiC , du^a Elifabetha,. nica Imperr Sigismundi filia,.poflejus obitum, {ungartA ^ Bohem i& Rex Fadus efl. 2. Ei fucceffitt^/^^f/^/^ Pofthtimus,qui im- ToHs dcfundus eft. Ita Bohemia Hmga^ ia a D^mo Auftriaca ad tcmpus avulfae fue- unt. j.Scd MaxfmiLl. pafltohaereditario.cumRe. ribus Hungari^ ScBohemiae inito, fuisfuccef- bTibusjus in lSohemiam(^ Hmgariam^cquiCim m j quo ufus Yerdmandu4 1. ^ohemtA ^ Hunga- HA. Rcx faftus fuit poft obitum Ludovici. IV. Prmnduntjm in Helvc- tiani I. H^/i;^/« olim Impcrio fub j efti, p er Praefe*» K 7 ^os jilbertum a. jztS.) Faaum id dcmum fuit a.u Sian ComitiisAuguftanis* J^argaretha Maultafchin) Convitium hocpotius fuit,ob odsformam filiac ultimi Comitis Tiroienfis impaftum, quam cognomentum. 230 Orb is £to& icgeb^iatur, quos a Domo Auftriaca acc 2.Scd ciiiT» illi Pr«Efc£li infolcntius, quamil alibera Gente fcrri poffct, dominarentur, Hcl vctii a Ludov^lW, liberi pronunciati, cxpulerui Aufiriacos, bc jus fuum armis repctcntes, mult pra^Iiis repulcrunt. V. Anjiriafit Archi-Ducatus. 1. Fa£ium id a Wtderic^ III. vel potiusif«*i ml, L Hippol. a. Lap.p.'^, c.z.f.l. 2, ^nwikglaArchi^Ducfim Au^iise funt : I. Non tenentur inveftituram cxtra iuftrian petcre. Carpz. c lo. f 9^ ^ed te^io capite, infidcotes , cam intra territorium fuum accij piunCv II. Primumzh Lh&orthHA locum obtincnt» Huic praecedcntiae acritcr contradixere Ducci J?avariae, ita uttandem Archi-Duces primuin intcr Ecclcfiafticos locum ocsuparinti. Afiftriaca ipotentm crevip conjugiis. Fatalie Koc Auftriacis per conjugia crcfccrcj quippc Maximilianti6 I. conjugio cum Maria^ Caroli Audacis filia, ohtinmt Burgundiam Belgium. P^/%«^ I.conjuoio c\xn\]ohanna, Ca- ftiliam,&quicquid indcdepcndct^ Philippui II. Portugalliam. VIL PhtlippHS JL Portugafiiam ) Adde: btneficio conjn^^ gn paterm. Etfi enini Philippus 11. quoque uxoi-i wm habuit Pwrugallicam , ^axiam £inan«clis Rc* gisl Po L 1 T ICU S. 531 VI I. VY^^tcninntjm wDHcatHm ^ Wurtenbergicum. De qao1nt)ucatQ Wurtcmb.vid.S/f/^.1.9» H 1. Conftantia, Camcracum, Traje- dum ad MofamfaEiafmrmtfeud^ Auftriaca. De Confimtid sleid.lib.2 Pc Cameraco Hubertus LeQdius lib. 12. Dc TrajeBo ad Mofam Scriptorcs RcJM rabant^ MAGNI DUCATUS. l^agmDueam fnnt FlorentiajFinlandia d^Lithuania. Am Mofcovia, quae jam vocaturMagnus Ducatus, hodic cft Imperium. FLOKENTIA. I. Florcntia/f Magnus Du- catus. MAgnus Ducatus Florentiae III. Refpubli- cas , olim libcras .compkaitur, Florenti^ riscx fiiio Johanne IIL neptem , ex ca tameti liberos uperftitcs non habuit , Carolo filio miferanda moitc txftinao. Tus vero in Portugalliam in PhilippuMi II. imairc ejus Jfabella, Enianuelis Portugallix quon- iam Regis filia , Caroli V. Imperatoris conjuge, fuit icrivatum , adeoque id Regnum non propxii, icd pa- cini conjugiibcncficio confccutus cft. ^J^ Ok b r s nam , PifariAm Senenfem. Rcrpcftu Domir Florentini ^ Pifani Magnus Dux t9tabfolut Dominus,nul!i fubjcausj caetera, vt\mSenai i £lvamsi Rcge Hifpaniae , Radicofanum ^ Bu gumS, Sepulchri a l^apz, FiUterram , dc aliai agro Ltmenfi 2h rmpcratorc , fiduciario jui pofllder» Florentia fada fuit Ducatus 3. 1550. Primi Dux a Carolo V.creatus Alexander Medices, ci a Laurentio patrude pcr inadias occifo. fucccfl Cofmus; A. 1569. Cofmus a Fapa Pio IV. creatus fu Magnui Dux Hctruriae , acriter contradiccnti Impcratore Maximiliano ll, qui fuum cffc |u Keges Ducesque crcare prastendcbar. Thuanu IL Magniu IJux F[oremi5>«^;^.J.i5.i7.ig.& 23. lll.ClaJfem comra Turcas m' ftruHnt, Cofmus primus inftituit triremcscontra pii ratas T^eJpeauDomimtFlorentini iy PifmiMagnm Dux efi ahfolutui Tiominui) Ita cum Hornio alii quoque fentiJ unt. Contrariumtamen demonftrarcawr/Winftiw tuit2. dtFimbHslmp.c,»^.f>.si^feqq, ?0 LITI CUS. 23^ as Afros , in qucm fincm obtiiauit Infulant» r^w , ibique Cojmofotin t\^xvLK\uThmn, l.5.ac ctcrca portum Lia;(?r»(^nova utbc auxit. IV. Co{mvis inlHtmt Eqmtes S. Stepkanu h .1562. Cofmus inftituit E<|uitcs S. StcphanL manX^z. FINLANDIA. yt\n\zx\dA2LfratribmRegHm SmcU fubtnde paret. -^/»te^//xM3gnusDucatus teftamento Gufta^ !^ \ tributus Itiit Johanni fiho fratri Erici^ egisSueciae.EftqueF/>2/^«flf/>propuoiiaculum^ uecis firmifliimum contra cxcurfioncs RufTo- jm. Undemlimitibusexftruaae funtarccsva- diffim», l^thorg, Kexhetm, & alia?. LITHUANIA. %' Lithuania Poloni^ conjm" gitm\ (Agello MagnusDux Lithuaniae faftus Chriftr*' anus, 5cFoloniaBRex, Lithuaniam rcgno Po- onisE conjunxit. Dequofupra. Kujftiitmm^ \Aagnm Ducatus vocatur ,fedille titulustranfiit n Czar , id eft , Imperatorcm : unde tribus Im- )criisRuffiam accenfemus. PA- In Czar» idefi , Imperatorem ) Vidc jr^qux nota?imus. &dp.4(5.partisptims. O R & r PALATINATUS. PaUtinatHs funt BipontmusySimmere? Neobm-gtcusySHltiLbachenfis.Laii^ tereck, Eirckenfeld, LHtz.eU T}Alati»atm olim fucrunt ctiam in Saxdfjt^ -i- Bavaria, Suevi^ : fed hodie c«teris cxftit ^is, foli reftant Pa^M^i ^dRhenum, divifi i' \arias lincas, Bipmti?2am, Smmerenfef», hurgicam ySulizbachicam^ Lautereck, Bircket^ feld , Lutz.elflein. olim fuerunt ctiam Palatin! Amhergenfes , Neumarckenfes , ( cx quibu Chrillophorus anno 1438, fadus cfl Rcx Dania Sueciae & Norvyegj^:) MofPachenfes,Neofiaelia ni(^ Lmterenfes, Nonnulli cthrr\l,eofieinen\ fes Palatinos a Friderici I. Viaorioli poftcris. dc ducunt : fcd hi nonnifi Comitum Ordini ac ccnfcntur. Intcr Palatinos primum locun ^ o bti Lautereck^, Eirckenfeld , Liitz^eljfew ) Loco Lutz^el ftein,ic^onQBtfchvveiler. Lucelfteinenfiscnimlinea quandoquidem , quiLucelfteiniumobtinuit, Geor gius Johannes a. 16^4. nuHisrelidis libcris deceffit cadem hoctempore eft cumLautereccenfi. V. Spene Tus inSyU.geneAl Hifi^p.gz Contra Bircofeldenfis lin^ In dtios ramos hodie divifa eft , Bircofcldenfem fi ^\kh\Yt\\Qxtn(tm^;MittershufMtabSom,p-aUtAit.i Poterat&addijmodebebat, lincaSuecica,Bipon! tJnxrurculus. Speneruf p.SS» \ Inter Palatinos prirfium lecum obtinet LaHterevkc Gonfundunnir hoc loco Lautereck^:, & Lautern. comitiis Imperii , & Collegio quidem Pxincipun* quini P O L 1 T 1 G U rinent tamereck & Simmeren, Omncs hi gin€m ducunt a poftcrisRuperti, RcgisRO'- inorum ,&ElcftorisPalafini» BIPONTINUS^ L Palatinatum BipontmHm condi- dit Stephanm, >J^phani44 faaus eftPalatinus Bifontinus & )SfmmereJ7jfsS\y^'inHundsrtick 2. Idem duda A»na, Friderici ultimi Comitis i Veldentx. & Spmheim filia ^ utro^uc iUo Co- litatupotituscft. 1 1. Simmeren pervenit ad Eleao" mPalatinos. i.Ducatus Simmeren tuit conditus a Triderico, .tephanifilio, cuiiisncpos ]ohannes II. obti- luitaCaroloV. jusfucccirvonis inEleaoratum >alatinum poft obitum Ottonis Henrier. Ita :jus filius Fridericw III. fadus Eleaor,Ducatum Ummerenfem fratri fuo Kichardo reliquit , quo ibsque liberis mortuo a. 1598. pctvenit ad ^rtd^' ficumlV Elca.PalatVnum. 2. Is Ducatum Simmeren LaMernX^g^'' m filio VhiUppo Ludovico poft cujus mottcm T.au» quinque fuffragia Cotniubus Palatinis competunt, cquibusprimumLauterenfis^ultimumLautercccest^ fis ditionis refpeau fertur. Vid. Seheraa Conc|ii Principum', apud Sprengerum in Lucernaftatus S,Rom, Imp.Franctfium Irenicum CoUeg. Jur. VubUd Burgolden. fem j Ett.Frid. ^mS^ixUni «tt t)ct0r««tvf ji€ &C0 ^3.^ O K B r S tmternvcm adCarolum Ludovicum EleS »em , Stmmererf rcmanfit penes^ poftcros Ph Ludovici» i 1 1. Bipontini acres hofles ffierHm Ele^forHmPalatim^ Imprimis Ludovictu Nigcr& Alexmder'^^ pontini,gravia bclla gcnTcrunt contra -Erider €um ^ HiUppum, Eleaorcs Palatihos, tmtereck dcfccndit a Bipontinis , & ab i acfccndunt familiae z;/^/;:i^//^/>, ^ Birckenfeld, IV Simmertn remanftt penej pofieros PhtLLudovtci) Sitli merenfis quoque Ducatus;ion itapridera adEledo !f"V^^^®^""^ Ludovicum devolutus cft , exftina 1 niljpp4 Ludovici progenie. Lautereck^defcendit kBipoutinU , & iii ) ExilitCl iIIa Hornius & fejun^ tradidit : accuiate 5>.«*r« rn SyUoge Geneah^ico .Htftorica^ quem unum inftai omnmm nomino , & ftudiofs furentucrcommen. dare loleo. Nobis pro animadverfione > & pr«. fenti Fami!ixPaIatma:ftatu, fequentia fiifficient Paiatma Domus , quae ab eadem cuni Bavara dc- lcendit ftirpe, m Simmerenfem primum , peneg quam Eieftoralis hodic Dignitas eft' , & Biponti- nam lineaiir,. in Rupcrti Imperatoris Nepotibus, Friderico ac Ludovico Nigro, divifa fuit/ Bipon- rina iterum in Ludovici Nigri Nepotibus , Ludovico; &Ruperto, m duos ramos , Bipontinui» & Lautc-! reccium,fuitdircret3. Porro eSipontinohocramo tresjurcu lifueruntpropagati , Neoburgicus , qucm condidit Philippus Ludovicus : Bipontinus, quem condidit Johannes: &Bircfeenfeidenfis, cujus Prin- ceps Carolus fuit j & ii quidem non fterilcs , fed fa;. stindi. Nam e Nceburgico itcrum , Ncoburgicus & Sultz^ P O X I T I C U S, £57 ^ Johanncs Btfonnnm Adminiftrator EleEloratmjit, A.i6io.poftmortcmFriderkiIV.Jo^/«»;?«Bi- ntinus tutelamlufcepit vi tcftamcntarialr/We- i IV. fruftra fe opp0nentc $5eoburgico^ NEOBURGICUS. 1. ^to\m^\c\x%Fdatinatmex hllo Bavarico oritHr» A Nnoijo^.. gcftum fuit bellum Bavari- t\cum , inter Rupertum Com. Palatinum & Ihertum» Duccm Bavariae* 2. Tandem controvcrfia hsec ita compofita it : ut filii Ruperti pro fua praetcnfione poftidc- nt Neohurgumy Lmgingam , & alia ad Damht* n ^ Nabim oppida ; qui Principatus vocatus iit Diejunge^Pfall/ & a fcde Principum,N^;2/?rccepit,& poftobitumFridericill faftus i Ele^or Palatinus : fcd fine prole mortuus, hae- dcm Diicatus Neoburgici habuit mifgangum pontinum : Eledoratus fucceftbrcm Frideri^ m Ili. Simmercnfem. iltzbachenfis: e BipontinOj Bipontinus ac Sueci- is: e Birckenfeldenfi, Birckenfeld & Bifchvveiler odierunt. Atque ita fuperftites hcctcmpore funt, neaEledoralis feuSitnmercnlis,Neoburgica, Sultz- ucnfis , Suecica, Bircofeldenfis , Bifchvveilcrenfisa : Lauteieccia. Bipontina enim non ita piidem :fccU. 25^ O R B I S I II.Neoburgicus fitDtix Clivisejulial & Montium^ i A. 1609. defuivdo uldmo Duce Ciivix J(i WiiheJmo , Pbilippus Wilhdmus , Palatir Ncobui:gicus , jure uxoris-*^»»^ fa£lu$ cftD CUvi&, ^nliA, Mmtmm , una cum EleBore Bra deburgico : poftca in transaciione SznttnCi i convenit , ut Neohi^rgictu pro fua partc habci Ducatum ]uUa ^ bdomium, III. Neoburgicus arcemLcuth accupat, A.i66i. Or^//>2^5FGcderati Bclgii Ncobur^ ci copias arce heuth Comitis a l^lodorp, qaai tanquam fequefler occupavcrat , ccdcre juffi runt, \ IV. Neoburgicus profcribit ex ditm fm omnes Lutheranos & Re- formatos. A. 1663. Neoburgicusomnes£i/^;2^5i/w < ditione fuacdidlo migrarc juflit: I.le^or Brand< burgicus , jure retorfionis , ex fuis ditionibus pai ritcr omncs Fafifioi excederc jullit. DUi ThilippHs U^ilhelmm, Palatinu^ Ncoburgicw ) Lcgti PhilippusLudovicus. Nam id ei noraen fuit. Santenjf ) Non Santenfi fed Dufrcldorpicnd inm adione ira convenifle , jaai fupra monizi. j EU^or Braiidenburgicu4 jure retorjionk) Compofiti^ lisannoi66 6. p.Septeinb. Ciivix fuit , & de reli • gionisnegoriopecuLariRecefiu, utvocant, trans aaum. Yideatur ^Kh^^itg^Hx^ at»ifc{ictt -^n 5tit>( P O 1 I T I CU S. DUCATUS- DucatHs funt GermmU , Tolonid^ GERMANIJE. GermaniiE fmt%^y.0Ti\c\^ Suevicu Rheni , Lotharingise.. SAXONICl. Saxonici y^^^i^WSupcrioris, -i/rfln- DUcatus Saxoniae inirium fumfit fubC/fro/^ Magno,qui U^itekMum,u\ximum Rcgcm ixonum, conftituit Ducem Saxoniae, a quo )ndita dicitur lP"iteberga. Ex ejus pofteritatc {xthruno, ^onditor trunrvvici, 'Cujus filius itto , nepos Hmrtcm Auccps Imperator, 2, DuccsSaxoniae Ducibus Barariae&Pala- nis prseccdentiamdifputant,fcdhi polTcffionc ludent. 9. Non obfcrvant jusprimogeDiturae, fcdie* iti€. bcr t)ic3ij(ic^fc()cSucccffions.ea4€:imbM£]flcBcne .ecefs uber &«tt punftumReligionis in^cn^nB^ttcfe* :utnf(^cn un^ an3ct56t:igcn tontcn j Panej- ^pp^n^ icii adContin.ii. Diar.Suro^. 1\on obfervnnt jtts primog^enitura ) IndilVin.fte hxc ici non poflTunt,, Bc ex padis aetcfttmentis Piinci- umiedius judicanmr, 240 Orbis S^periorisSaxom(Z funt V^emmar,Altt bfirgj Gotha,Col?f£rgy NaHmbftrg^ Laufnitz^^ Saxonia Superior dividitur in plures e» ^ ^ El SuperiomSaxoni* funt Weim ejusqu ratione in Comitiis inter Eleclores fedem & fuf, fragium exercet. Agnati enim illi Eleaoris , c; patruo Augufto Magdeburgenfis quondam Archi Epifcopatus Adminiftratore Johannes ^dolphus ^J^eiffenfelfx refidens,idemque Qu^erfai tenfis Prin ceps , cum hatribus 5 patruus Chriflianut Admini|l ftrator Mersburgenfis Epifcopatus, & Lufatiae \nh ferio'! PotlTICUS. 24t £toratum Ducatus , quibus poft objtum Joh* orgii L Elc^loris accefferunt Naumburg 5c sLufatiae. ,PficatfssWdtn2.rtr4mfermr adli-- neam Erneftinami' J^t oris Dominus, cum filiis j ex Mauritio parruo miitm Wilhelmm Adminiftrator Epifcopatus amburgenfis cum fratribus ; certis paftis cum eniflimo Eledore coha:rent , ncc in comitiis Im- ii fuffragia habent, excepto,quem diximus.Quer- cenfisPrincipatusDomino 5 quiidjus confenti- eEIedlore fibivindicat. Agnativero ex Johanne lerico defcendentcs variis divifionibus fepara- habent provincias , quas Ducatus vocant,eo<» ique nomine quinque fuitragia 6c loca in claffe curia Principumobtinent,quorum ordoex fenio refp^rum variat. Ex prima divifione inter Jo« iiHsFriderici filios &: nepotcsanno ifz^. i funt Ducatus Vinarienfis ^ Altenburgenfis , Co- •genfis & Ifenacenfis. Extinc1:is vero duorum tcriorum p0frefrsribus,&: delata ad agnatos fuc- ione, aliadivifione anho 164.0. cfFeftumeft, ut thx titulus Ducatus leparatim tribueretur. [jue vacillant fere omnia, quae Hornius hic tra- it. ? Lauen-' ^ hurg^ PomeranU 3 Hol- \ fatidi, BRUNSUia LUNEBURG. I, Guelfi tenent IDiicatHm Brunfuicei fem & Luneburgen- fem. GUelfi originem ducuntaBavarise Ducifc ex quibus Henrims Supcrbus, dudla Gi /^«^^ , filia Lotharii Imperatoris, Ducatuml xoniae obtinuit. Henricus Leoejus filiuspr fcriptus fuit a Friderico L Imp.unde Bavai Ottoni Wittelfpachio , Saxonia AlbertoUrf JPrincipi Anhaldino , traditae: filiiautemHc rici Leonis rctinuerunt Brunfiiicc it tuet, fub cura patrui Joh. Georgii adolefcit. Gothj Ernefti filius primogenitus Fndcricus habet^ut & i tenburgumj &cum fratribusfex ita convenit, ^Albertm Cohmp , Bernhar dm U&\n\xngsi in Henn bergica ditionerefideant, feparatimquc portior, fuas regant j reliqui quatuor Henricta ^ Chriflianu\ Ernefltis^ & ]ohannes Erncftm , partim ex Altenbl gcnfi , partim ex Coburgenfi regione fuas partes cerj modo regendasposfideant. LauenOurg, Pomcrania, Holfati^ ) FomcraniiB DuCi tus non^d Inferioris,fed Superioris SaxonixCiici lum refeiri , jam fuprafuit monitum. Saxonia^lberto Vrfo ) Aut fi!io e.jus pctius, Bcrl hardo. AibertoMarchia Brandeburgica aConrad nijucratconcefla. P O L I T 1 C U S. 24f & Lunicburgenfem ,,quos mBucatum eve- [m^.Otto IV. Dficatm Brunfuicenfis dividitur in Gottingenfem , Grubenkagenfem, WoIferbytanum^Zellen- fem. [ta (livirus inter Alherti Aiagni filios in^Du* um Gottingenfem Gmhenhagenfem , 6* in- dum in ahos minoresDucatus, pro muUi- line Principum, Hodie dividuntur in fami- 1, mlferhitamm , ZeUenfem & Hmnovera- [, Pr£tendunt ']us in Civitatem Brua- fuicenfem. Tr&tenfio\\xc'ccn{\Bi in liis,quod vetusviw 5 5c faccus Civitatis Brunfuici partes ofpi* jr^itA tantum , non venditsL fint a Ducibus- unfuiccnfibus civitati. Huic praetenfioni rc- inciavit ]ultu6 Dux Brunfuic. a. 1569. Ihmn.. 46. Sed ultima transaBio inter civitatem^ Ducesfaaafuitannoi6i6. Hinc aliquotics L $ acer- Evexit lmp.OitoIV, ) Arii id Friderico lU Imperatori *TrAtenduntjm in CivitatemBrunfuicenfem) DecauliS irenfionum interDuces ac Civitatem Brunfiiicen- m,etrilevitercas Hornius attigit, nibil attinetad- ere , cum & ada contrc verfix rypis exfcripta exltent , :Civitas a Rudolpho Augufto tandem anno^i^TU oft paucorum dicrum obfidionem fubjugata fuenr. ^bfidionisHiftoiiaSccventusinu^/^f^w^^fKe^rfCcMr^n. ^.Di^r.fwro/?, exhibcntur. 24£ Orb i s a^mime obfeirafuitaDucibusBrunfuicenfit: inprimis anno 1650. ab Henrico Juiio. Thui I.151.133. A i6o6, aDuceUlric^). Meter. lib.:i (lca Fn//fn>(?lllrico annoi6i5. fcd copiisBel| mm Confoederatorum liberata , ac controvi iiae certis conditionibus compofitsefuerunt. A IV. ObtinHermt Alternatlvam h^rd tariam in EpifcopatH Ofnabru- genfi^ Idquc perpacem Monaftencnfcma.1648. j ficuloi^. LAUENBURa L I)ucatt4shmtnhm^\cm pene^famit am k Iberti Vrfi remanfu\ A ^omnne^, fratre Albcrti II. Ekaoris Sa»j X\niaE , defcendunt Principcs LauenhHrgii qui fe ctiam vocant Duccs mftfhaliA ^ tl. Magms fratri fuo Francifco be/lum infert, Anno T<74. Gaufa fuit.quodF;'^;?^//?/^ patci Ducatum mVrancifcum filium^prsetcrito Magn. tTanilulifTet. 7hMm.\,j,p^ \ POME! .^.ii^o^. k Duce Virico ) Obfidioanno 1605. aufpicii Hcnrici Julii coepta, & ab codem in fequenrem atj niim.c©ntinuata fuit^ Novae obfldionis anno i6oUb«^^»*I. RegeDaniae VridmcMm >lmperatot Holfatiam exGomitatuDucatuoj ll.P!ium Holfatk^i?P^ cXi^ntth JJanorum. AnnoijSo. Duces Holfati» WencoW, Re. L 4 §* »nlfati2Duces,Fiidetico 11. Danoium Regi.ann» homa "m pi»ft.teiunt . fea^nx W nonHoI ratia:, fed Slefuicenfis Ducatus refpeftufii.t. RM ^^^ifi-fta eft ex ipfa contioverCs inter Danum & Sa"D:L"eo^temporeagitat.hiftor^ «^, lefeit. Ceite RexDani» pantet, ac HoUa»» ^40 Orbis I giDaniae, Ottonis inFioniahomagiumpraii terunt, foedertrperpetuo inito : utDammin] ! TJarum vindicem agnofcerent : ipfum in hoftb propuirandis bclbvc impctcncis confulerer }uni fuppetias ferrent ; quique Ho/fiito hofti, idem Danorum cllct. IIL Holfatia dividitur, 1. johannesl. RexDaniae Holfatiam cum ft trc Tridenco divifit, achuicpriEfcaurasG^-//^ Trttovv, Tunderen, OUehburg. Hadtrslehe\ I^lons.Tyls.KylSteynhurg^Strand^tihuxx. mmei »?^;2.part.5. Chron,Oldenb.c.4. 2. Poft obituhi Chriftianiin.^cps Dani Holfatt^ iterum divifa fuir inx^xrridericum i\ Adol['hHm. - I\ Duces reliqui, vafallum fe Imperatoris aclmperii HolfatixDucatusnomine, ultroprofitetur. De Chri ftiernill.mohtione.quaHoiratiam Impeiio fubdii cereconatusfuit,r<;»r/>7^/^^w Vide/.^/f Fin. Imb.c.jgi 242. fe^^. Caterum SleruiccnfisDucatus RegnoDa iiixaliquandiufeudal;nexuobftriausnonfuit,r?, abfoluto, nullique in his terris obnoxio imperio Duce ChriftianoAlberro po/refrus. iuxta^mc.rr^w «<5Z7.««anno I6r8. inter Fiidericum III. Danorum Rc gem& FridercumDucemKolfatix in Gottoif init» qusexh;bctur?(JW^ S. TheatriEurop.p.jy^. Mod ve« pofteanevaeinterRegemDani^, & DuceinHolfatoi Gottorpienfemfimultates exort^Eea excaufafuerint^ qua£nondumfopitaefunt,publice conftat 1 T>ol} obitum Chnfiimi IIl. Regi, Dani^ , Holfatia ,>*J rHm) DiVifa primum Holfatia fuit inter Chriftiani I. hhos , Johannem & Fridcricum. Poftea cnm ditiones fub Fiiderico iterum coaluiffent , inter Fndeiici hujus Dani« Regis fiiios, Chriftianum POLITICUS. 24r IV. Dithmarfia exfugnatHr^ 1. 'D'tthmiirfiC\iX\^\^ViO I.pcrfridGricumllT. feudum traditi , pertinacitcr libertatem fuam mis tutati funt, ac ]ohmnem I. Regem Daniaf, genti clade profligarunt anno 1500. 2. Tandem Tridertcus II. anno 1^59. una [.Danix Regem, Johannem feniorem,^ ^^^^Z lum fatorem Gottorpienfis lineae. PoftChriftiani I. obitum portio , qu« Johanni feniori ccfferat, itcr Fridericum 11. Chriftiani III. filium, &Adol- [lum : qu^ Chriftiano III. cefferati inter Frideri- imll. & fratrem ejus Johannem )uniorem, a quo underburgici, divifa fuit. Videanturfcripta contra- ,a,qux in caufa fu ccefllonis Oldenburgicas haaenus rodierunt^TMr/fjf^^ro/j^flpafliminferta. ^ *Tratendunt in partem Norvvegia) Duces HolfatiSB itulp Haeredum Norvvegix uti arbitror , non tam uod in partcm iftius Regni, fufciftite linca Rei- O R. B I S ViJl Imnt Principes k Regno DaniA exemti, Intcr aliias Dano -Suecicas pacis Rofdiildiar conditiones etiam hoecfuit, utDuccs Holfatid Skfmci imgofterum cflent exemti z{\xh]t€iio, Baniae. Et quia Dani in fccunda pacis transa<^ioi acriteric huic excmtionioppofuerunt, contr» vcrfia landemamicabili transa£lione compofi fuit. ^ SUEVIA, I. Suevi(Z T>ucatm eji Wurteni- berg. Nno 1495« Maximilimu4 1.Eberhardum Barbatum in Gomitiis WormatiaEi cx C(i mii! A gia, pr*Bteiidant,quamutjusinRegnum illud^po cxftinftamlineamRegiam,6cintegmm,quidem,fu. cedendi tueamur. Fimt Primipes k Regno Dania exemti) Intellige , K rioiie Slefuicenfis Ducatus. Holfatix enim, qu feudum eft ImperiiRom, Germanici, nominenun quam obnoxios eos Dani» Rcgno fuiffe , jam fupi innui« ^4mkal^ilitrAnsa6lione ) Sed quas firma non fuit xedintegrata tantis odiis contentione, ut omnibJ propea qus in Slefuiccnfiiiitione polTederat, Du:| HolfSto-Gottorpienfts, dicatureKutus» Etfi fpescfl[ foreut interventu aliorum Principum DuxRegi a gnato ac affini rcconcilietur, & amiifafeu fummd ^ure , feu cum priftino vafallagii onere recipiat. ' ^ StieDt^ T:)ucatus ) Redius , tn Suevia. Vrurtenbcr*! j gicmn cnimDwatuinjiontotam Sucviamcoinple| P OI.ITICUS. litcDucem Wurtcnbcrgicum fccit. Is funda- t a.i477.AcadcmiamT«^/»5^»/^w. 11. Ulrlcus h foedere Suevico Anno 1522. Foedus Suevicum pulfo Ulrico , uod civitatcm Imperialcm Reutlingam expu- naffct, Ducatum Vt^urtenber^cum occupavic lll.DHcam Wurtemberg ex feudo r. VctdusSuevicum Ducatum Wurtenbergi- i, fed partem tantum cjus, uema ignosfat. Nee icmini, titulum Sueviae Ducis >^urtenbergicam >omum unquam affeaaflc. Archi-Duces Attftiiae uevis Principaium titulis fuis abfcribunt , ncc ontemnendas in Suevia ditiones obtinent , quaj imen non Suevico fed Auftiiaco ciicuto aceen^ jntur^ ExfeudoJraperif flt feudum ^ufinamm) Ita-qui- [cm interFerdinandum & Ulticum convenerat , ut >uces Wurtenbergici Auftriacorum effent bene- iciarii. Verum, quod omittendum non erat^ du- lum tamen Ducatus ^JTurtenbcrgicus fcudum Au- briacum elTe defiit. Transaftione cnim Pragenfi , Januar intcrRudoIphum II. caBterosque Lrchi-Duces Auftriat . & Fridericum Ducem "^ik- enbergieum inita ,cautum fuit, ut fubinfeudatio^ le hac fublata , Duce^ Wiirtenbergici inpofte- um Ducatus fuos immediate ab Imperatore in ettdum fufcipefent , falvo tamen Auftriacorum n Ducatus Wiirtenbergicos , defieiente Ducum toilia , focccdcndi \xii9r^ rL'^nAmtQm,i* L 6 €um i52 Orbis ^ ratri^^ cum Carolo V. obtulitj is Ferdinarjdoixzxuy chi-Duci Auftriae a 1523. in Comitiis AuguHa nis. 2, Cumvcro P^;7//)/?ff* Landgravius HafHj fruftra pro rcllitutione Ulnci precibus inflarct! armis eum , puifo Feidinandi exercitu, apud op pidum Lc^^fffen , reduxit , anno 1^34, Unde int< WlrtcHm ^ Terdinanduryi ira tsansiidlum : i utile dominium Ducatus Wiirtenbergici cffii pcnes Ulncum : direEium penes Ferdinandufr' S/?;W.lib 9.i?^/.Star. par.3,c.2.l.i. I IV. FridericusG?;^f.f Mompelgar- j denfis fifDux. \ I .Inter iherhardi Vll.filios ditiones ita divifd mlDucatHi maneret penes XXlricum VI. Comita tm Mompelgardenfisccderet Georgio* 2. CumveroIf^^(7i;/V«.z^7/^^f- 254 Orbis crcavit a .sr; i. Poftca Ducatus pcrvcnit ad G4th(h fridrnn, Ducem BuUionis, quianno iG^Q.faftuj eft Rex BierafolymA. Cum vero Gothofridiu Bullioncus & Balduinw , RcgcsHicrofolymo- rum , Ducatum Lotharingiae quafi pro dcrcliao fiabuiircnt, H^zfr/V^LimburgiComes, cumab MenticoW Jiva^txxzj^it, II, Dividitm in Superiorem & In- feriarem. Cum Conmdm improlis obiiffct, BenrieusV. Loth^ringiamlnfalovem GothofridoX Barbato^ Comiti Lovanii, dedit, quas impoftcrum Jar/?^ hantia d\Q:2L, Supericrdm GothoFrcdi fratri,qu» fola n om ch Lothctringisi r eti n u i t. Eaque itcrum fub divifa in Comitatus ruUen* fim,Cafiyenfem^Ammemum. IIL GnxCn ei dccedit. B,udolphu6 , duara M^ria, GuidonisBlefcnfe ^lia,ComitatumG^//aobtinuir.Ai)hocnomctt ^educuntfamofi illi Duccs Guifii, . IV- Cum Conradmimprolis ohiijret) Nercio,quein Conv iadumHornmshoc locoinnuat. Id conftat, cun- dcniHenncum Limburgi Comitera, quem Duccm Lothanngiae Henricus IV Imperator crcavcrat , ab HenricoV.quodpatriadh^fiiret, Majeftatis damna- sum Lothanngix veroDucatum ComitibusLova. siienribus concefTum fuilfe. Ergo nonpoft Conradi, n^fcio cu?u$, ooitum , fed curaLimburgi Comes Henricus, dccrctoHenrici V. C^farisLotharingiacx- Ciaiilft,L<^toiisjaLovaiaiiComiubus.cc)(fit, PoLITlCUS. 2-55 IVt Pervemr adfamUtam Ande- ^ gavenfem. Benam Comes Andium , Ccnomanofum , •rovincia;,duaai/^^f//^ ,filia Caroli Audacis, )ucisLotharingi3e , fa^us eft Dux LotharingiA, k Rcx NeAfoli6 r fed eo mox itcrum pmlfus ab gfhonfo Arragonio. Hinc Zenatus Andc^^ Pro- qnciam» Mainiamrctinuit, zd.ndo^vicumXh^ legcmGalli^e haercdcm inftitult,fiho {\xo]ohanni Lotharingise Ducatum iuremarcrno dcdit. V. Prucatumuxorro jurehabuit:prxtenfTonem veroinRegnum Neapolitanum , tu«iab avoLudo- vicoAndegavenfi, quemhaBredem JohannaLRcgma Neapolisfcripferat, tumafratremdOTiCO lU. ajo- itanaalli adogtato, accepcrat, ^J^ Ore i s ^ obiKTct , Lotharlngm peryenit ad ¥ridericHm Co- ' mitem Vaudemonti, quifororem ejus duxerat.! VII. Pr^tendunt inDHcatum \ Gcldri^e. Pra2tenfioins, quod eflent cudumlmperii mafculinum, adlmperium dc- ;olutosdiccbat, milTo propterca cumexcrcitu [,ep/?i?/^/«;;7 R. Poloni3e& l.uclovictim2}o Erhchhaufcn, Ordinis MagiftruQj inita^ Thum,\ f. IL. OiimdrUmopertf^rba* ; Ojiandrifrrius ihitio fuit fadio Eccleftaflica', jta diaaab-^^^^^-^^Ofiandro^Theologordeinde extrema state Albeiti tranfiitinfadionem P<>i^ ?i^^»?,cuiuscapita crantPWo* Scahchius, J<>ii Funccius, Horfltas , S?jelliu4, ^ Stembachiut, I>efiitannQi566.T/7«4!;2.1 38. ; m. ' Jiiagifirss Ordtnk Tctitcmci titulares hodieque creent)- NolimMagiftros Ordinis Teutonici pro merc titu- hnbushaberi.NamhodiequetuminFranconia,tura| inaliis Germani^regionibus,ampiafatisbona OrdOl Teutonicus poffidet, quanquam priftinis opibus,^ prscipueportamiframPfuflfiam.minimerefponden-; tia. Nifi forte innuere Hornius voluit, in Pruflia pr«-' ter titulumOrdini Tcutonico nihilfuperelle i quod iiltro laigimur. gesr^ P O LI TI C U S. 261 III, DficesPrHjfidi /^oz/^' ^ivilcgiis ornantur. A. 1569. SigUmundus Auguftus in Comltiis ublinenfibus fancivit r i,Ut omnes Frujficon^ iTionem Auguflanam fcquerentur* 2. Ne ad egem, nifi in cafibus rcfervatls, provocetur, hHan.\.j^6, IV^ AlbertoFriderico Curator datnr. ^^Anno 1577. Caufa fuit , quod Albertus Vride- cus mente captus cfiTet : unde ei Curator datus ■eorgius Vridericus , MarcbioBrandeburgicus ai ccphano R.Poloniae.I^«^;?J.55, ITALIAi L Frinclpes &Civitates Italia fub- ftint Imperio. •^Uanquam cnim exemtionem praetendanfe k^x Gonflitutione jFri^mVi L depaceCon- antias, ac titulo emtionis: tamen revera Im- erio fubeiredcbentJ^;^^//^, Mantua, Parma, Georgim Fndencm Marchio Brandeburgicu^) Adde:6* )fiea '^ohannesSigUmundusEleSiorBranael/urgicm^ Con- :r qiiae fupra ad pag 224. notata funt. Reveralmperiofubejfedebent^ Venetia) DeiiSjjquje nltaliae continente oraVcneti obtinent^ idemfen- it Conringiui^ ac late probat/.^/f 1.1,0.23, )eipfa vcio urbe Veneta,intra Adriaticas aquas fub- ;ften te , aliter ftatuits eamque nunquam Geimanici 262 Orbi S K^venna , ^T^diolanHm , FlorentU , Pifr , Zfu^ Genua.C^Tpz dc L,R.c.7.f.6. Sed hodienulIiK frinceps ^ut Civita^ Imperium levera agnofciHi prseter Duces SahaudUy MantUA ^ Montisfei] rati, farm& vlacenttA, ^ ModenA, Comitei Miraniuk, qui tamen & ipfi nihil ad oncra coE fcrunt. II. Ducatm funt Sdhmih :f Mantua Ferr aria > Parma & Placentia , Modena , Genua, Venetia^. Gmittimus Mediolanum 5c alios Ducatu Regai Neapolitani,tanquam Hifpano fubieto &:titularespotius,quam vcros. ^ SABAUDIA. I I* Sabaudiam occptpartint Dtues Saxoni^, I. A Nno 9p9. Beroaldu^» HugonisDucisSa* xXxoniaenhuSiOttonislIL Imperatoris fra- ^ trrt Tmer Du,^es Sabat^Ji^ ) Male Mediolanenfis Du catusomiflus eft. E)us enim nomine RexHifpania vafailumfelmperatons ultioprofitetur. Omitttmm Mediolanum ) Caufam , cur Mediolanun! omiiteretjHorniusnonhabuit* Ncqueratio appa« ret, curMedioIanenfis Diicatustitularis potius fit c|uam vems.Nam Rex Hifpaniae & Ducem fe Medio- lanenfemj&Imperii vafaIJum,DucatiisiUiusnomin'c' etiamdum profitetur.De Vcneto & GeRucnfi Duca-! tibus rediusfortafic dicitur,quodtituhres fintjcuni in illis nudus fere titulus Ducibus concedatur , vi? impcriipcnes Seiiatum polita iit* i ?0 L I TI C US* 2^5 5, propteroccifam A4^r//i:;7>.Arragoniam,Ot- nis Avunculi impudicam conjugcm , Germa- 1 excedcrc coadus, Sabaudiam , confentienti- % Bofonc 6c Rudolpho Burgundiae Regibus cupavit. Idco Duces Sabaudiae gloriantur fc iginc Germanos , adcoque confanguineos ucumSaxoniaeeflTe, quotitulo aliquotieslm- rium adfedbarunt. 2. Hubenm a CdeCnreMaummA Comes crca« s fuit. Idem duB^ A(idiz.a , Marchionatum ifae ohtinmi.Huhrtui II^Tarantafiam adjecit* medefis ri# SahaudU Comes ab Henrico V. fatus* Idem, duda Stbylla, Ultici Comitis 'atifeonen/^s €L\i3i , BasgeumComttatum dotis co accepit. Fetrus\» cognominCsP^fT;^, Ca^ lui Vallem d' Ofte ^ Chahlats ditionibus iDexuit,6c priiaius geftavit annulumS.Mauritii, imquc Sabaudise Principibus chara£i:erem incipatus tradivoluit. ^;»^^/^«tfIV.du£l:aSi- rlla , Comitatum BreJjA accepit. Amedetu VI, rdinem Equitum Annuaciationis Mari^ in- tuit. IL Fmm PrwcipesVQdQmontmi ^ Comites Nizzse» Tedemontmm vacaturRegio Italiae, Alpibus roxime fubjcda , quam Principes Sabaudiae a. 163. eripuerunt ComitiProvinciae, 6c omitatum Ni%.z.A ac ViU&francA codemmodo btinuerunt, iindcin haec loca, tanquam adfa- iiliam Andegavenfem 6c Provincize Narbonea- sjura fpedantia^ praetfinduntRcgcsGaliiae, 26^4 Or B r s IIL Sabaudia//" Ducatus. 14x4. AmeiieusVllL^a Stgiimundolm^ Concilio Conftanticnfi primus Dux Sabaui creatus Fuit. Unde DucesSabaudiaehodie Imperatorem agnofcunt fuperiorem. Cai c. / .f 6. habentes SeJJtonem ^ Votum in Comitii fcd ita , ut ab omnibus oneribus excmti fiRi nifi quod intcrdum contraTurcas aliquid auxil mittant. IV. Dt^x Sabaudlje efi vicarius Im" perii perpetuHs per Ita- liam, Quemadmodum per Gcrmaniam Saxo c, Tahtmust vacante Imperio, vicatiatum exci eent : ita per Italiam Dux S^.hmdiA ScMmtus, d Vicariatu inter fe contendunt 5 ficut nuper poi mortem ^erdinandi III. ubi tamen Sabaudo \ latus fuitDux Mantuse. V* Prx;;a,DucisSabaudiaf,curaAnnaLufignana, fiRegis filia. \nOhnmt Marchionatum Saluzzen* fem. nno 1 5S9. Sahaudu6 occupavit Marchiona- Saluz»i.T/^«'2». lib.92. Ainnoi6oo.controverfia interRcgcmGal- : Ducem Sabaudiae dc Marchionatu ita defi- uit : ut Rex GaUtA potiretur Brejjla» Sabau- tlHz.z.am retineret, Thuan. lib.125. PraEten- sSabaudiinSaluzzi Marchionatumproiixe nemoratT^«<«»4 iib.92. M 2.Ar!- maLufgn^^m ) Non Ann» illi , fcd CharbtunQ' fuit 2.6hx crcatiis III. PotiHntHrlAontisict^ rato^ 'rmcifcutQonz^gz , du£la Margareta GuiV ni Pal«oiogi filia , Marchionatum Mc?;^^»- att Sinno 1535. poftobitum Toh. Geergii , ul- iex Palaeologorum famUia Marchionis, ob- iit,&Mantuae junxit. Guilhelmtu anno j^yj. laximiliano II^ Dux quoque Montisferrati itusfuit, fruftra contradicente Sabaudo, de is praetenfione in Montisfcrratum paulo : diftum vid. Ihuan^ 1. Ob fticcejfwnem famili9A' confirn' eft. vi fPoLI TICUS. 269 FERRARIA, MUTINA, REGIHM. L Ferraria//^ Ducatus. k Nno 1289. Opiz,o ex familia Auflin^i.Vet'' Xrariam a Bcncdido XlUVicariatf^ nomi- ccepit 5 itcm MHtinam tehuit,5c Pai.«: quot- is decemmilliaaureorumbencficii loco tri- N/W.««aII. 2i^|^«/»Lepididiti0ni fuae ad- Vide Joh.Bapiiftam Tigmm in rcbus gcftis ftinorum, V iPrlmus Fewarise DuKBorfif^ a Fridcrico 5c Paula II. crcatus fuit. \l\t\mus Alphonfus Ducatum Ferraria libcnter in Caefarcm nfcm tranftuliffct 5 M obftitit Papa C/^- i VIII, praeteiidens, Caefarcm effcillcgitl- n, adeoquc fucccllionis incapaccm. Thmn^ 3» !!• Ex eo orimrDmatti^M^mviX &RegiK . Poft mortcn Alfonfi II. Ducis Fcrrariac ^ a Ducatum Ferrariae tanquam ad Ecclefiam^ cientc prolc legitima, relapfum,occupavit^ .Cum crgo CcEfar Eftcnfis,qui fe pro haercdc :atus Ferrariae gercbat, ccdcre Terrarin co* ;tfur , Mminam ^ Regium Lepidi Carpenfc idum.quas ad Impcrium fpc£^abdnt,rctinuit9 Ducem Modcnae impofterum fcripfit, can- i Romaspraerogativamhabcns, qu^olim aricnils habuit, ihuan. Uu^. M i IIL 27® Gkbis 111. Eft Vafallus Vhcis Man- tuani. Propter Caftellum ^orfeUi , cujus nomine p calcarium Mantuano praeftat. IV. Prstendit w ditionem Gom machio. Eam Papa poffidet , atque hinc Duci M cum fedc Romana controverfia. \ PARMA & PLACENTIA. I. Paulus III. Pa^a Parmam&Placent am confert Farnefiis. ANno if44. VmlfulW» Papa crcavit filiu fuum (puiium , ^etYum Aloyflum . VAn FUcentU Ducem. ThuAn, I.4. & S. Be huj Pcrri Aloyfii immani tyrannide 5c mifcral: morte videatur Sleidanus, Unde Ducatu^ l cft feuiium Papale. Sed in Placcntiam jusl vcndicat Rcx Hifpanias rationeDucatus Mcdi hncnfis. IL 0£t2LviusCafari reconci' liatur, Anno 155^. Conditioncs videapudT??/^^! 1.17. Hic Ociavitu uxorcm habuit Marggi iham ,filiam naturakm Caroli V.qua: fuit€! (^umfedeRomanacontroverfia) Scd illa compofiiPj pace Pifana, inter Alexandrum VU. Pontificem'i Ludovicum XIV, Gallix Rcgem inita.Ditionem | rctinuit, fed ccrta pccunia: fumma Mutincnfi 1 promiffa. ^ Po LITICU S. ,atnxBclgii,ciusqii7filius Alexmder Farne- . Dux Parmenfis, qui tantas res in Belgio [t,de quibusStrada. occupdt. apa Urbanus VIII. Ducatum Caftro Duci nx ratione dcbitoruni eripuit , tanquam lum Ecclefi^e : unde bcllum cxortumA con- erfia tandem authoritate Ludovici XIV» is Gallis anno 1664. compofitafuit, ut Ca- Parmenfireffituatur 5 ipfe pccuniam Papae Ivat. GENUA; L Genua/zfDucatus* ">.E»/^??3/f5 initiolibertatisfuaBab ann. iioo* JTPisfeaos habucrunt , dcindfr inflituti ifuks vario numcro a binisad denos&z^. atores* Annoii94. Fraetor iis additus juflTu lcrici h Poftea acceffcrunt Praefeai populi, ;uli aut bini, & aliquando omiffi mira flu- itione» i. Tandem compcfcendis fadionibus, quae :r Nobiles & plebem frcqucntcs,DiJx crcatus 10 1327. idque inftitutum femcl tantum pcr nnium omiffum » duravitusque ad annum CreatusDux cx Nobilitate vcl Pkbc in Bnium. II. PotmnturCorfica* Imperium per LigUTiam & Infulas maris rditcrranci extcndcrunt fub C®nfulibus. M 4 ^^^^ Orb I s Corficam hodicquetcncnt : Sardinse partem c habuerunt : Capham in Taurica Cherfonc «oloniam habuerunt : Chium,Lcsbum> rcran acquifiraiterum araifcrunt. 7hfian.\.6i. III Dedu^t fe RephmCMx. M Amo 159©. Propter faCtioncs GueiforHtn GiheUinorum , Spinularum Jurioruw, Flij] rum ^ Grimaldorum , Gcnua fc in fidcm Carc VI.Regis Galliae At^xx, deinde in Vice- Cofr tum Mcdioiancnfium poteftatcm concefierui a quorum jugo hberati fuere anno 1444. virtu SimonisBuccanigri. 7hHtin\.6i. Poftea Lud | vicus XIL & Francifcus I, Gcnuam recuperarui| fcd non diu tcnucrunt* Kirtc Rcges Galli» h! dicque in Genuam & Corficam praetcndunt, 3 proptereaHenricus II. annoi^^j. bellumiisih tHlit. Ihu(^nu4\h.\i Corfi ctiam annoi^^j.iP Gallos defcccrunt^Xi&/^^«.K36. |, IV. In Libertatcm vindicatHu Anno 1522. Genua ab impcrio Gallorum j, iibcrtatem pcr Carolum V. vindicata, & noj! RcipubLfoima 3nnoi5£8. ab Andrca Auria iji ftiti' — ^ . % Guelforum GtheHinorum^Spinularu?» & ^uriorm »' Ita vclim haec emcndari : ptopter dtjjenjtones Guelfori, . tum GihtUinis 9 Spinvlarttm & ^urtorum cum Flifcii Grtmaldis. Nam non, utGuelfi Gibellinorum , i l SpinolacAurio^um.Flifci Grimaldorum, hoftcsfu| lunt, quemrenfumHornii verba videmurgigncr | fed Spinolae potius& Aurii jundis viribus fe oppr* fircrum adverfaeFlirc0rum& Grimaldorum fa(fiioi * P O I I T I C U S« ^ uta fuit , qui proptcreaa Pater famA di£tus* eatiDuccs^eorusn poteftas biennio definita. ;^fcio forti commifla.Duciadditi VIII. Guber- oresj totidcmProcuratoresj Syndici quinquf • icforma Reipubl.usqueadannumi574. du- it , quo difTenfiones inter populum & Nobi- tcm cxticrc , quas MaximriranusII* Impcra- ,Philipp(^ II. Rcx Hifpanorum, &^^3pa ^^* lcrunt.2^«^».lib.6i» /. CerjjHratioms FHfcana & Ciboina Genuam perturbam. [>eKis coniurationibus&quando ab Andrca ria opprcffae fmt, vide Ti^^^^^.lib.j. VI. Genua ufuris atterit Hi- fpanmn. 3pes Genucnfium fpccic mutui funt in manu »isHifpaniae, qucmtamcn crcbris ufuris ita :runt , ut prascipualndiarum & Hifpatiiarum ligalia oppignoratahabeantj fcd Rcges Hi- liac aliquotics nimiamGcnucnfium avaritiam igarunt a^ 1575.15^6. Jhum, lib.ii;. Itcrum o 1 627. I. Periculfim iis immintt a Regtbm Gallia? & Hifp^Lnix^&MagnoDfice Hetruria &Sabaudo* )c Rcgni Galliae inGcnuam prastcnfionibus URegniGaUia in Ctnimm) Dicendum hic effct dc eraRegis Gallix in Genuenfem fLempublicam qu» co exaifit , ut non dubitaietRex injroiiTa 274 Okbis iJidum.Hifpanus iis fufpcdus ob Marchionatt Finalis. Magnus Dux Hctmriae ob urbcm Sai zanamScCorficam,olimPirani juris. Sabauc proptcr Savonam. VIII. Studmt paci» Abeo temporc, quo aVeneti^utifuer; jmpcrio maris, lucro magis 6c paci , quam be ^ finibus promovcndis dcditi fuerc. IX. PropterVm^XwxmcHm fiijp^no controvertHnt, MarchionatusFinalisanno 1558.3 Genuenfil.^ occupatus fuit , Alfonfo Caradoejc^to, cuik Hifpanis 1571. reftitutus, & itcrum ab iisar'' 1602. ereptusfuit^ Undccrebrainter Genucr' ^acHifpanos dillidia. valida claffe Genuam ipfam anno fuperiore U oppugnare, &carcafris bombisque^ novomifllJi globorum genere, urbemtotiusltalix nitidilTir tantumnon evertere.Sed hxc recenti omnes , G cnfes nunquam delenda memoria tenent,nec ad dumhaecfcribo, finitalis eft : nifi quodReiputi Genucnfi , etfiHifpanorum opibus fuffultx, tantt jnen Regi impari, neceffitas videtur impofita, pac 1 quibuseunque conditionibusrcdimendi, & exol landi fcrulam, qua quofurf quaye»n)uria caftij; cft. Etiterum ab ik 4.1620. )NonGcnucnfesilIotc {)Oie, fed Hifpani Finalium occuparunt» hodie< f ojflddcnt. Vt T^»'»»^ Po L I T ICU S. MARCHIONATUS. Marchionam fmt Brandenhurg , Ba- deny Btirgau. BRANDENBURG. Brmdenburg in^2Lytmxh , Anfpach • &yiZ^^^dovi dividimr. M ArchionesBrandeburgici obtinent Vop^ Imdiam , 'PranconU quasdam partes. M 6 Voyt' MArchionatui funt Brand^hurg ) Multa cflent in hoc pitenotanda, Hinftituti noftriefret, fingula dili- ntiflimc excutere. Necmajorisfortcopera: fuent, iVumOibemPoliticum adoinare .quam emendarc jrnianum* Inter Marchionaius refertur , & primo iidemloco,Brandenburgicus, isque inBayreuth, nfpach,&Jagerndorf divifus. Male. Nam neque jyrcuth , neque Anfpach Marchionatus eft , fed tioncs Burggraviaiu Norimbergenfi cenfentur. ide qusfupra ad p.212. notavimus. Marchionatus randenburgicusdicitur regioilla ,quaeEleaoratus omine poflidctur in Saxoni» fuperioris circulo. igcrndorf vcro Principatus cft in Silefia ,^ inter [archionatus Imperii non referendus ; etfi a Mar- lionibusBrandenburgieis polfcflUs aliquando fuit. ominari redius potueratMarchionatus Antverpi- nfis inBeIgio,qui S.R. ImperiiMarehionatus ho- iequc lalatatur.Et vel maxime Mifnia Marchionati - us annumeranda eft , quae hodic etiam eo titulo pu- licc utitur. . , , . , In Bayreuth , ^njpach , & Ja^erndorf dtvtdttur ) Vide nnotata ad p, zii.Omifimus ibi lineamjagerndor- :nfem ,tanquamdudumcxftinaam.V. bpenerm^^g. 1.8. IpfcetiamPrincipatus Jagcrndorfenlis, mlifal- non aDomoBrandcnburgJca, fed Piincipibus Mtenftdniis hoc tcHipore poflidctur» Or B I S Voytlandia, cujus caput cftiicijf, complcfti quoqucditionem Montanam, quae vocatuvfc, QRarsaraft&um aufm ©ctirg/ ubi fed csPri ^\ipumBayr»Hrh ve l Culmhack •yundeM^nhion dc l^ayreuth vel Culmbaeh appellantur. 2.1n Yrmconm poflident Qnoldsbachmm cu circumvicina ditionc, quse vocaturMarchion|, tus Anjpach, 3. Mavchionatus ^agerndorf fitus eft in Si' Jia, & ad domum ^randcburgicam jure emtior ! pcrveuit. ; 1 1 . Frdtmdunt iriTCitzJtngam, Intcr Marchiones Anf^achims & Epifcopi l>'^r^5o/'//r^*;2/^^controverfia fun deKitzingci #|Ufc anno 162S. judicio Caefaris Fcrdinandii ccflitEpircopo. III. Albertiis jHratm hofiis NoribergenJ, um , & Efifcoporum Bamhergenjis & VVurtzhHrgenfn fmt. 1. Eft MArchiontbm antiqua lis cum Noi bergcnfibus 6c Burggraviatu, dc aliis ad juri diftionem fpeflantibus j unde crebraintcr e^l bella exorta fuerunt, maxime fub Albcrto 1. Ci| fimiro & Alberto II. 2 , Hic Albertu6 11. anno 1552, grave Noribc genfibus bellum intulitj deinde in alias Imp rii urbes arma ac furorcmconvcrtit, imprim Ipifcopatibus^mdximcBambcrgcnn ^ AX^iirt:! btt PO t I T 1 CUS. irgcnfi tcnibilis fuit : undc exortum bcllum ►ifcopalc , donectandemprorciiptusomnidi- mcpcllcrctur Slsid.li^.Sc z^.ThuanA.iz, 3ia{renburgum^//W/>^ evertttur & inflaHratnr. !♦ In hoc bcllo Noribergcnfcs , & focii^B//?/^ nhurgum, muniti0imam Alberti arccni,1m- inentcm oppido Culmbach annoi554. expu- larunt , & funditus cvcrterunt, magna cum FcQ^one & dctrimcnroBrandcburgicscDomus. 7um 1.1$. 2.Quaproptcr cxftin^J;o Alberto coa£^i fuere bribcrgenfes , judiciolmperatoris Fcrdinandi arcem illam fuis fumtibus inftaurare. BADEN. 1. Baden divtditHr m Baden-Dmhch & Baden-Bsiden. Ta inter filios Marchionis Badcfilis ditiones divifae fucrunt. Dividitiir in Superiorem & iferiorcm Marchionatum 5 Superior vocatura de PnncipumBaden tinferiorDuilach. II. Fit obnoxuisEle^oriP^h' tino. CarolHs , Marchio Badenfis, captus a Fride- M 7 ricol. lu in^er filios MarchionU Baden/is ) Bcrnhardum in» llige & Eineftum , Chittophori Marcfeionis Ea- jnfis anno 1^27. defundti filios j quorum illeBaden- j: hic Durlacenfis lincx fator exftitit. Vid. Spen, fif An^Mus £le£}qr$P4tlatmo } H^e obfoJeia funt. Or BI S rico I. Vidoriofo , Eledore PaUtino , ca condip tionelibcratusfuit, ut iBfipoftcrumMarchioncjj Badcnfcs cflcnt obnoxiiEle^toribusPalatinis, III. EvnG{kus¥ndevicusmregro' \ Mdrchtonatfi potimr. \ A.ifyeXarolus, MarchioBadcnfis,Rcligic| ncm Protcftantium fufccpit. Jhuan liy.Uwiw. quc filiusfuit Eduardus Fortunatus , natuscl Cacilia , G uftavi> Rcgis Succiae, filia, qui potii debuit dici Iafortunatus»Nam i.defecit a Religi onc Evangelica.2. Ditiones fuas pclTime admin; ftravit.3. Denique Bruxclhs ebrius dc fcalis prCj lapfus ccrvices fregit. Hic ergo Eduardus Fo; tunatus cum ditioncs fuas pcffime adminiftrarc Erneftus Fridcricus, MarchioDurlacenfis, ci pratextu debitorum cxfolvcndorura occupav anno i^^^.Thuan.l.io^. lY.Edn^vdiVonun2Ltih^redihf^ fu^ perior Aiarchionatpu adju-^ dicatur. 1. CumEduardusFortunatus Bruxellis lapi exftindus fuiffet, Affrfy.l.a^.GasfarFerdinand» II. anno 1612. cjus hseredibus Badcnfcm Ma chionatum adjudicavit.A/^/^r.l.^z. 2, Quomodo vcro controverfiae intcr h| » du Hujus^He filiuiftitt EduArduf Fortunatw ) Eduard, FoitunatusChriftophori BadcnfisMarchionis fili fuitj nonCaroli, aquoDurlaccnfcs dcfccndunt. POLI TI C US. las lincas Badcn 6c Durlach tandcifi in pacc onaftcricnfi dcfinitae fuerint, vid. Inftr, pac. rt.lV.§.deCauraBadcnfi. I. Marchionatm Burgavlx datnr Ferdinandi. ;]^Erdinandus Archi - Dux Auftriae , Landgra* . viusAlfati», &ComcsTiidisduxitPW//'- \mmVc\kx2^xt\\ Patritiam Auguftanam> unde ius poftcri, cxdufi a fucccflione in ditiones Luftiriacas, fafti fuere Marchioncs Burgavia^. fjHanXiiu PoftcritatchuiusFcrdinandi ante laucosannos cxftinda Burgavia iterum ad Ti- olcnfesrediit. I \^Frrum, iisquc ixifupcrComitatum Diett. pro ). fiorenoruifi millibus ccdcrent, acnihilo- nus titulum Comitum D^^f j:. , ficut Naffovii tTiemUenbogm ,^ arma gentiiitia ururpareat. «/i;?.lib.5.&i9. IV. Controvertmt de Marpurg. Inter utramque Landgraviorum HafTiaeDo- um controvcrfum fuit deMarpurgo & ditioni- is ad Lanum 5 donec tandem Caefar Terdinm' is II. a.1622. proDarmftadienfi pronunciaret, marpurnum cum annexis ceflitHafJIae fuperio- usque ad pacem Monaftcrienfem^ubi Marpur' m Haffo.CaiTellanis adiudicatum art.XV. Tumultum Marpurgenfem ob reformatio- nem irior HaffiaeftPrincipaiusadLanum, inquoMar- irgum &Giefla; portio oHmLudoTici Scnioris', ji fecundo- genitus erat Philippi, 8cde qu^apoft ;ius obitum inter Cafrellanam & Darmfiadienfcm atf aex Domus lineam contcntio fuit. Vbi MarpurgUTM HaJfo-CaJlUanii adjudicatum) IntCI affellanos & Darmftadicnfes paulo ante paeifica- orjem umvcrfaiem de fuccclTione Marpurgenfi con- 282 O R B I S nemRdigionis anno i6of . eomporuit Landgri V. Abhatia Hirsfeld ; PrdfeitHy Schaumburg , Buckenburg , Saxenba gen & Stathagen, Hajfo-Cajfellanis^k cedHnt, Idqucfadum vigorcpacisMonaft.annoi^4t Hirsfcld olim Ahhatia : nunc ^rincif^tfi nominccenfetur. | Vi /^f^rHaflbs & EleBoremVsihiinuTi controverfum de jure Ecclefiaftict Fr^efeSlur^VmRsLt, Haec ccwurovcrfia anno 1 6^2. mott» ac pauli poftcompofit^ fuit LELK:HTEMBERa Leuchtembcrg ad Bavaros venit, ANno 1646 dcfccit linea Landgraviorum i Leuchfgmherg : quemLandgraviatum ohi nuit Dux Bavariae^eumquc filio juniori Maxim //^««Philippo aflignavit. PRIN convcnerat^ qux tran^adio poftea inftramcntopJ cis Ofnabr. confirmata eft.Divifae veio dirionesMa. purgenfes inter CafrcUanos& Darmftadienres, n< folis adeo Caflelianisadjudicatje fueront 5 nifiquc his Marpufgenfts civitas ceffit. ExLudovici enii Senioris,qui non reliftis liberisanno 1606. decelfi jrat, provincia plusquam dimidia pars DarmftadieJ fibus manftt. V. Theatrum Europ.tom.6 p/^l^^feqq^Bk ^oldenjts ad injir pacii Ofn fart i.diftAl. Emkenhurg) Spei^at hodiead Com.Lippienfcs. 1 Lxfii P O L 1 T lCUS. PRINCIPATUS. ncipatHs funt in Gallia Sedan & A' ^aufia 5 In Gcmmi^ Anhald^Nafa^^f Ol^frteslandy Mamfeld; In Tartaria Tz-erhafia & Dageflan y In Turcia Tran fylvania , VValachia , Moldavia , Sidon\ In Y txd^Georgia^ Ahcaffia^ Me?7grelia, IN GALLIA. SE D A N. Sedancnfis Prmcipatfu exflin-- tl m efl, ^Rincipatus Sedanenfis initlo luii in pote» L ftate Comitis Murc& & Aretnhrg& ]oh^n. : fupremum Dominum Sedani pnmus fc m- 5itavitannoi46o. « . 2. Hujus linea mafculina cxltinaa tuitanno J8. in ir^/Ww;pRoberto> qui unicam filiam liquit. S.Hanc ExBtnaa /Hit anm ijii 8 . i« inihetmo Raberto ) Si C<7«. mauuThuanil.io.p yo^.fides eft,\^ilhelmoRobcr- » fuperftes fuic ^atmus Carolus ComesMauleune* s. Atquehie h^reditatemnepotisaditurus, cum enriciTurrii uxor nuUis rcliais hbcrisdecefliflct, «nricum IV. GallixRegem ,qui TurrioScdanum^ [fertum ibat jadvcrfarium habuit, eoaftusque £«u, e jurcfuo eum Turrio tranfigere, Chii unicam fiUam reltqutt ) Aut fororem potius ,le- nndum ai os , &: ipfum, quem Hornius citat, Thuan t wtinuAtnum^ O R B I S S.Hanc duxit Henriciu Vieccomcs TurntiA j (' hoc con)ugio fadus eft Dux V^uUioneu^ & Prii cc^sSedanenfis, Com.Thuan, l.io. 4. Hujus filius fuit HenricHS , qui propt confpirationem cumHifpanis Piincipatu SedJ nenfi cxutus a Ludovico XIII.Rege Gallise.ann I641. poftea anno i6i$o duodecies centetia mill librarum Turoncnfium pro principatu Scdi nenfi compcnfationisloco acccpit. ARAUSIO five ORANGE. ^ !♦ Araulionenfis Jufremm Principm faUm efl. i."PR^»icipatus Arauflonenfis fitus inProvinci!, A Comitatu^ Initio fuit pencs Bmfcorm familiam circaanno 1^42. deinde aliquotiesl bc-^^ficiariamfidcm aProvinciaeComitibus t% ccptusfuit. 2.A Ex hoc ceajugio fa6ius efi Dnx '^BuUiomut) Nan tai conjugio;, quam HcnricilV. Galliae!^.egis gratix/u fupra innuimus, Scdanum acceptum ttilit. Doci Bullionei titulum ufurpavit, quafiqui in ComituE Marcan» lum juraSc prxtenfiones fnccei^ifret. Ipf X)U'Catus adEpifcopaiumLeodienlem fpe- wfihum; ab hoc ad Mmrimm.Vridericum :nricum, ^ilhelmum 11. 5c qui hodie fupcrcft, 'ilhelmum IIL UI. FmmGvhttmtovQsFoedemi Belgii, & Marchiones Cum Bclgsc ab Hifpams defcciflent.familiani raufionenfem imprimiselegerunt, cui regimen ovinciarum 5c militiaeterra mariquc commit- rent. Auno 1588. Mmr itius ae^tus fuit Mar- i\o Ver» in mkchria ZcdUndiae. Thum. t).89» IV.Pottmtur Comitam Meurfenfi. Idque ex donationc. fada Mauritio ab^wi- « WalpurgiiComitiflaMcurfae, ftuftra fe op- poncn- 28(5 O R BIS ponentibus Clivcnfibus. Thmn, lib. 124., 126. f V. Donmtur titulo Celfitu- dinis. Anno 1630 Zudovkm XIIL Rcx Galliae, f! dericum Henricum Principem Araufionend donavit titulo CelfimMuU fivc Hoogheyd, VL Ludovicus XIV, Principatum AvauCion ^occupat, Annoi66i. fiib mlhelmolW, Ludovicm ^li RcxGalli^B Piincipatum Araufionenfem oc(\ pavir, & caftellum , quod natura & artc inex[ gnabile crat , funditus cvcrtit ; fed hoc anj Principatum in libcrtatem rcftituit. ^ IN GER.MANrA. Principatus Anhdd^ Aimsfeldy Hcnn hergi Hohen:2Lollern , EggenhergiLo k^vvitz,y SalmyDietrzchflein, Najpi Ofifne^land. ANHALD. L Principes Anhaldini fiunt EleEfo\ Brandcnburgici6<: Saxonise. I. A Lbertm Urlus Marchiam Brandcburi xXcam a Conrado III. Impcratorc impcti vit,ac anno 1142. a Friderico I. Imp cr. M-^rr/ Brs In libertatem rejlitmt ) Non ita pridem tamcn der Principacum Araufionenfem fub alio praetextu 3 G 11% Rege occupatuineire; nemo ignorac« P O L ITI C US. andcburgicus inauguratus fuit. Idcm cxGcr- ania inferiori , prsefcrtim Flandria , HoUaneiia, ij$a, mfiphalia , colonos in Matchiam , bcllis indalicis exhauftam, duxit eftque hacc caufa, larc circa ll^itehergam nomina Cameraci , iomagiy BrugarHm, & alibi alia repcriantur. mcAlbertoWi^o Saxonia ^ Marchia omnem rc humanitatem debct, 2. AnnoiiSo* in Comitiis Wiirtzburgicis, [autorato Henrico Leone , Duce Saxoniae 6c avariae, Bernhardus.hVoaii Urfi filius, Bux & leBor Szxonix ^Fridericol. pronunciatus cft, ifignia funt trabes auratae & nigrae , cum ferto^ itaceo, quod inde accefHt , ciirn Imperator ernhardi clypeo corollam rutaceam , capiti fuo etra^lam , iniecifiet, Atque hinc ^uta domui axoniae Sacra habetur. L Anhaldini dtvidHntm in Deflfau > Bernburg,Plotzgo, Zerbft.Hatz- gero^jKothen. HenrtcfuX, filius Bernhardi,fa£l:usfuit a Fride* ico II. Come$ Anhaldinus; Ejus duo filii ditiones iviferunt m Tie^au ^ Bernburg : deinde cum ^ lures clTent haeredes,in alios quoqj Principatuy, :(ithen,Zerbfi,di^tz^2i fuit Regio. ni. Deindecumplurts efent tfaredes) Farailia Anhaltina am olim in varias lineas fuit divifa jfucceifu poftea cmporisiterum cxftinclas.JoachimusErneftus^qui «no I fS (5 . obiit, univerfum Principatum complexus mperio fuit: Sedin ejus filiis divifadcnuo familia "ait inDelfau; Bernliutg,Pl6tzkau, Kotcn&Zerbft. Hajk«- Crbi J III. Amitcunt EkEioratum Braii- , denburgicLim &Saxo- nicLim. FiliiJ^^. /. Principis Anhaldini , pro MH>rch Brandcnburgenfi acceperunt a Fridcrico , Burj gravio Noribergcnfi 60000. florcnos. A ^ohmne , Fratre Alberti II. Eiedoris Sax( niae, defcendunt Duccs hauenhurgicL IV. Anhddini Saxoni evocationem gratificanttir. CafuSj^^f/^p/if accidit a. 1605. quo Henric Bon.avius, S<,LaHrentiusB'iA^xmit\n\x% ab El €lorc Saxonioe Chriftmno II. cx Anhaldinai: cvocati ad caufam diccndam , 6c quanquam h( ^^■yo imperio Anhaldini repugnarct, nihilonr; nus gratificandi ftudio pafii fucrc , ut accufs cup reis in Saxonis ditione committcrenti tW».1.i3o. HENNEBERG. L ComitatmHcnnQnhctgfitPrin^ cipatHs, I. TT Ennehergicus Conaitatus initio nom< A Afortitus ab arcc Henneherg. In divifioi; huj Hazkcroda Beriiburgeafis rami furculus eft.V. Sfi 'T^ihilomtnm gratificAndtftudio papfuerunt ) Thuani jpfeinfpicendus loco ,que0a Hornius allcgavit, ni legilTe tamen videtur.Nam ex eo potius apparet,gr| u^catos Saxoni Anhaltinos non fuiiTe. PotlTlCUS. us Comitatus alii di£iifucrc Domini Hav^ ^berpci, alii in Ajchach. Divifi ctiam fucrc Juas Jincas , RomhtUicam Schleufingi' Anno moMmricm VII. lm^tx.V>ertholdum mitcm rrcavit Principcm , in Comitiis Fran- urtanis. Idcmfa£lus fuit Proi///or regni Bo- (liae. Sub hoc Bertholdo Principatus Hennc gicusmagna incremcnta fumfit. V^olfgangus lUriHs dc vita gc rcb. geft, l^erthoU, Hcnnc- gici. II. Pnndpavfits^emeber^ exftmguitur. ^ Anno 1583. obiit Georgita Erneflus, ultimus icipum Hcnncbcrgicorum , cum quo cxftin- fuitprofapia illorumPrincipum. i. I^itur cx pafto Confratcrnitatis initaeanno 4. intcr Duces SaxeniA ^ Laniigravios fiae, Principatum Hcnnebcrgicum haercdi- tario Urttnbergici) Nihili eft hac vojjc* :reavitVtincipem ) Retinucrunt tamenHenncbcr- , & ditionis hu)us ratione rctinent hodieque Sa- lisDuces , Comitum titulum, fed addito Princi- Q axiomate. Nominantur enim ©cftttflctC nter Duces Saxonix & Landgravios Hap£ ) Paaum d aif r^inter Duces Saxoniae & Principes Henne- :oicos( notiLandgravios KztCix) fuit initum.V. iinx:«^/.4}.P.c.S.«.i73. Unde&Domul Saxonicae , Hnfta Hennebergcnfi familia , Piincipatus illc letTit; exceptaCivitatc& pi^^feauraSmalcaldenri, am obtinentHalTi, Scdiis . qnx ad Epifcopatum. iibipolitanum, cujus fcuda fueiant, ttanficrunt» 290 O R B IS tario Jure intcv fe diviferunt. Thuan, L79. S< communis Rcgiminis cft Memunga, MANSFELD, Comites Mansfeldii creantur Principes. ANno is^^,Carolu4 Mansfeldius,P^/« Erm fti filius, creatus fuic Princeps MansfeW; jhuan^lAi^» MansfeU Comitatus cftantiquisl mus, fed inecrtse oiiginis. Anno if 10. Maxm //■/««f^f I.Comitibusii^sfcid titulum GeneroJ rum, 5c Jus Rubroe ccrae, cum ha6^;cnus viri utcrentur.tribuit. II. Is lebia Luthcrum orbi dedit, Anno 14S3 parcntibus ]ohmne ^ Margm tha, natus eft Martinus Luthcrus Islebiae, Comitatu Mansfcld. ^ 11 Sides communii regiminii efi Meununga ) Re^liU Matnmga.CxitmmSiXixio ledo.divifoPrincipatufu latumeft, quod hic ciat, regimen five Cancellari ScMainunga quidem Altenburgenfis Ducis poitio accclfit, inde ad Erneftum Gotbanum pervenit,cuj filiustertiogenitusBernhatdus eopotitur, utfup, didum fuit.At Schleufinga, oppidum &c aix, Prij cipum olimfcdes, lineaeEledorali ceflit, dominur; quc nafta eft Mauritium j quartum Elecloris Jij hannisGeorgii I.filium } praefe(51:uris etiam pro laj divifis. Comttes Mansfeldii creantur Vrinctpes ) Ke^lius iij ter Comitatus , quam Principatus , Mansfcldia? xeculeiist Quamvis enim Carolus ille aBwUdoipii ]| P o L I r icu s. 291 L Hohenzollern, Eggenberg,Lobko- wi 1 2, Salm.D iedri chiidi^fant: mvi Trincifatm. Hi in gratiam Caefaris anno \6ollern-Cotncs 5iievia3 EggenhergCowic^ Gradisk&m Friaulj hkov vitx. Comcs a Stormfiein in Bavaria* NASSAa ^k^os\\omnei praterS^rhurgfaBi fmt Prkcipes. N 2 Lineae Princeps fuerir creatus, dignitas tame^iilla noM 1 familix illata , quam perfona: concefla ftiit, xi paulo poft isna cum Carolo exfpiravcrit. Ccrte c tempore nonnifi Comiium ^rdine Ma-nsfcldii ifentur. A.i6sz. lyrincipum titfilum accepemnt) Principum Liidemtkulojam ante fuerant ornati, ateoanno fertionem ac votumin comitiis fuerunt admiffi, tis tamen legibus , quas Eitel friderich von S^iVtm bcx @tHnOv«(l< S^. Oi5m. 3fl€ic|>0 c. exhi- Lohhvvitz. ComesiiStoreniiein) Storenftein,fcure- us Sternftein, olim Dynaftia, nunc Comitatus cum incipatus dignitate, ctttC (5i^\Xt^iii<&taf^i^Ci^tl iperii feudum , non Auftrise Domus , femper fuit > lueadeoimmediatc Imperio fubeft. Aliaverora- >eftditionum, quasin EohemiaLobkovitii pofli- \nx, V. ZiiUm in craft, de X» Girculislniperii p.izj. LlncaeNaffovicnfcs funtlV. Hadetnar, Sige- Beilfietn, Sarbrug,q\i^mm trcsprioresann J653. inPrincipum ordincm rclatac, quanquar tcftcntur,re jam tcinpDrc Adolpbi ^mpcraior Principcs fuiflc, fcd co titulo non ufos. SCHAUMBURG. ,j SchaumburgadHafTos pervcnit; j. EBjiefit^» Com£s Schaumburgenfis primi*' titulum Principis obtinuit, 5c Academiaj Kinthele-afem condidit anno 1612. Eo mortuc defiit hic Principatus, alioque per vcnit, CSl Line^NaJfovienJes funt quatuor) Imo longe plurei ii diftingui accurate dcbeant. Hcnricus Divcs , qij annoii;4.yivcredefiit,fiiios reliquit^Wa^ramumi Ottonem , duarum linearum Weilburgcnfis& Di lenbergcnfis audiores. Ec e Weilburgenfi quidei linea, |uxta RimrshufHm in tabula 7{ajJov. &c Sptn fum in thtatrot^obil.Burop. ircshoc tempore ramilji petfimt, Sarbriicken, Wisbaden Idftein, ScWci burg : eDillenbcrgenfi plgres, Orange, Sigen , Di lenberg, Dicz,5c Hadamar j quorum nonnulii nov< iterumfiirculos propagaverurjt. Ca^ierum quinaj cNafibyiis Principesfafti fuerint , in comitiis j coilcgium Pnncipum recc^pti^ cx Rccefiu comitic fum annoi^r^. patet, cui Mauritius Henricus Johanncs Ffaficilcus in Hadamar , Ludovicus Heii ricus inDillenberg j WiihdmusFiidericusin Dieji fic Joh. Mauritius in Sigen fubfcripferunr* I T)ejjit hie PrmcipAtsis ^ alioque pervenit) Dc prio)| dubium non eft. Confiat enirn , qui Ernefio ii Schaumburgenfi Comitatu fuccefierunt , Principi! ticulo abilinuilTe. Fofierius veio falfum eft. Nar Einc PoLTTlCUS. i9J OSTFR.IESLAND. L Oftfnfia fit Comltatus. Clrca annum isfci. paffim pcr Frif$?>^«^^- f fucre in Buflrmgia , Oftringia , mngria» Je- rayKniphHfa Jnhnfa, broecmeria, Auricana, *nV»^/it;/i,Ew^AGw//^^^,aliisqueplurimis cis. , 2. Cum vcro caetcrae famili^ mutuis caedibu^ bellis paulatim attntae fuiflcnt , XMncta rcfcna , Dynafta in Gretpel Pi^/^^w » crcatus- >«7^^0ftfrifise,fivcEmbdae,aFriaericoIII.anno* .54. & dccenmo poft,anno 1464« Enibdaj pr.4S52. Nccdiflimulandum tamen, uckenburgum a Comitibus dcLippe , qui& tiiulo :omitis Schaumburgenfis utuntur , poflideri,l€dul r^inor, bcneficio Domus Hairo-CaflcUaiWf. 249 O R B r s 1 L Edfardus/^ Dommm Groninga?^ ^nno i5o6.£^ri«4,Comes EnnbdaE,a Grc siinganis Dominus fa£tus fuit contra GeorgiHi\\ Saxoniae Ducem: fed huic fuo juri poftea renun| ciavit, illudquc mCarolum, Duccm GddriaBl franftulit, ilL Enno IL ReligionemVtotQBLein^ I tem recipit. In Oftfnfia Anabaptiftae, quos Mennonifta ^focant , magno numcro confcderuntj deind Irotefimtes libcrum Religionis fuae cxcrcitiui ifnpctrarunt^ | IV. Inter G?;^/>^x Oftfrifiae & Embdl! aos controverjtdi. oriun'- tur, 1. Sub Efifardo IT. urbs lEmhda cx conflux pcrcgrinorum , imprimis Anglorum &BcIga jum, maxima incrcmenta famfit. 2.Sed poftea anno 1^95. inter Comites ^Ws Ipem graves controverfiae exortae fuerunt, quibt <3urantibus Embdani arccmComitisdiruerum ^ prsefidium Belgicum rcccpcrunt.I^«/«;2.l^ii4 Kae turbae aliquotics compofitae, imprimis Tn ^atuD^^z,)//^»^, frcquentcr iterum cxarferunij ^adnoftrausque tempora continuantur. V. Oflfrifia fitPrincipatusi 1 Anno i65o.Imperator '^erdinmdtis III. Com tes Oftftifia crcavit Vrincifes^ wi P o L I T I c a s. 295 /I. Prsetendunt in Jeveram , Oftrin- giam , Ruftringiam, Wan- griaip* 1. Anno 1527. AnnaDorothc^,, Maria,Sororcs )minae Jevcrse , pafta de fucccflione cum rnKen. ComitcOftfrifiae iniverunt,quorum rtxfse anno 1532. ditioncs fuas Carolo V. ut ici BurgundisB , feudatarias feccrunt. 2. Maria fola fuperftcs \ohannemXV\, Cottii- M Oldenburgicum iftituit haeredem 5 atquc hseditioncs aFn)7^avuiraBanno 1575.00^1- tui Oldenhurgko anncxae fuerc. Bamelmm. m iron.Oldcnb. TARTARI^ Princifam fmt Tzerkaflia & Da- gcftana. Nter Ruffos & Perfas fiti funt duo Principatusr» Tzerkaffia & Dageftana , quorum prior fubeft: ufforum Czari : alter liber adhuc , & fui juris. c utroque Frincipatu Olearius in Itincrario. .cliquos,ut parum cognitos, omittimus. TURCICI hincifMus funt in Europa> Transfyl- vanta 5 VVaUchia , Moldavia : in Afia, Sidon DrtifcorHm , Phjlarcha Ara- hum, TRANSSYLVANIA. I. Transfylvania fit Princifatm, N 4 O^i»» 29^ Okb is OLim cratProvinciaHungariie, po culiarem Priftcipatum fub cltenteU Turi conftitucre cocpit. Primus Tranfylvanise Pr« tefi fuit Ste^hmu* Bathori , qui Polonias Rii crcatusi fuccclTorcmhabuitfratrem Chr 'tfto% rum j hic ^tpimun^um : indc alii fucc runt. 1 1. Csefarcm bello invadunt. Primus CaBfari bcllum intulit Ste^hA Botzkai anno 1606. dcindc Betlen Gabor aol 1620. deniquc Georgitn Ragotzy anno 164$. 1 1 1. Ragotzii evertuntnr. Anno 1658. Caufa fuit bellumSueco-Polci nicum , cui fe temere & impro vide immifcucr; Georgiti^ Kzgoxzy II. unde csefus aPoIonis, i\ a Turcis Principatu pulfus fuit. Ei poft yari; inutationcs fucccflit ^ohannes Kcmeny ; hu MtchaelAhsk&, qui hodicquc Principatum ol tinct. WALACHIA. Walachia in TurcarHm poteftarem venit^ ANnoi455. De cjusftatu, 5crebellioneJ'W^ nU sxdLtlhuan, lib. 28.58.69. Walachixi Moldaviae principatus intcrTurcas,Tartaros,Fc lonos^ ambigua fortuna pcrpctuo /a^tantur. ^ n "Brimu^ C^fiu belium intulit) Gefta vero & fupcrio; fceulointcrFeidinanduml.&ZepufiosjRudalphui; n* & SigismundumBatoii bella fueiunt. FatiTi c us^ 297 IN ASIA Sldon & Drufci fu^t^ JOftquam Seltmta I. Impcrium Mamaluc«' corum Ccrcaflfbrum in.^9E'^)'/>f <^ ^Syriatvtt'' circa annum 151/, plwcs Arabum tribus, haf- Jitariis fubic£lae Frincipum familiis , quaff butum modicum folrebant ha£tcnus,idem ab tomannica domo impetrarunt privilcgium r excmti xiiixioi B4£arHm praefctois, rc ip& virenr». SIDOK Fac&rcddinus Phoemcen & Gali" Uam tenet^ JMnium fub Ottommnico Imperio Princi« pum potcntia & autoritatc piimus cenfctur ^hreddinm , qucm alii communi nominc w>//w Saidac , vel Prrncipcm Sidonis vocant: ius familia longa ordinc pcr 'Bhoenicem & G/i- \nm dominationcm cxcrcuir. lyitto cjuscom- :£icbatur Galtkam & Thoenicen, cum oppidis ruty Saidar Soury San£ti Johannis Dacre tolemaide:)dc hoc principatu iliuftri vidclc ^age dc Lcvant,a Paris 163 ?v DRUSCr^ Drufci aTurcis debettanturl )E Principatu Drufiorum in Syria admon- tem Libanum.ejusqi cxpugnatione 1hf*aff^ i.^RaHVVoifialtiD^ N s CO: 29^ COMITATUS. OLDENBURG. O R & t S L ComitatumOldcnhurg wflaur^^ 'vit Hune Glorioffis. I.T iVino Gloriofus Comitatum OldenbHfj JLTcum ab Albcrto , Epifcopo Bremcnfi, i Benrico IV* in Comitiis Goskrienfibu^ , virtt Iriderici filii fui rccuperavit, 2.Ejus familiacxftinfla, Comitatuspervc ad lineam Votenbergicam, II. D^vtdHntur m 01denburg& I. Duofilii Af««n//V diviferunt Comitatur ac 0//&_ Duces Holfati(zac Slef- vici» Anno 1448. ehriftianusV. t>Wc% elcdus cft ex Dam& , SuectA , NorvvegiA , faftusque Dux ^•epuvici Hol/atiA : undc fratri fuo Gerhardo nimofo ComitatumO/^^w^wrj ^Belmenhorfi cdit,qui etiam acceptis 40000. florcn. jurcfuo xSlefvvick (ji» Holftein ccffit^ V. Delmenhorft ad Epifcofatnm Monafterienfem J?^r- venit. Anno 1482. Henricud Epifcopus Monafteri- nfis , & Adminiftrator Bremenfis , Delmen^ N 6 hor' uod Delmcnhorftum infraudcm Comitum Olden- urgicorum alienari non polfet , films Ottonis Nkp- lus revocavit, ut Hornius ipfe aphorifmo fequenti itetur. Exquo tcmporc nonnifi prsstenfio quaedam irchi Epifcopatui Bremenfi, 85 qui in cjus jura fuc- eirerunt,SueciaeReg-ibus inDelmenhorftanum Co- nitatum fuit 5 cui Carolas Gttftavus tandexn pacc 30O O K « I S horftum fibi fubjccit. Hamelm. part.5. c.7. $/ hunc Comitatum anno 1547. rccupcravit A VL Stadlandia,Butjada,Jeveray Oftri , Ruftria, Wangria> Comitatm ' Oldcaburgenfi acce^ dunt:* 1. lohannes XIV. StadUndiam ^ ^utjaditr partc cjus cmta ab Hcnrico,Ducc Brunfvviccnj anno 1323. Comitatui Oldcnburgico adjecit. 2. Cum anno 1575^ Maria,Princcps ]ever&\ OftrtA, RuftrtAy IVmgri ^ obiifltt , }ohann\\ XVI. tcftamcnto haercs fcriptus , cas ditionj obtinuit, fruftra fe opponentc Zdfardoy Oftfrifi Comite. VIL ObtinenttelomumVi{[xrgis contrd Bremenfes. Antiqua intcr OldenBt4rgicos (§* Bremenfes l dc tdorwo VifHrgis fuit,donec tandcmCaefar Fa dinandii4 III. cum confcnfu Ele^orum , fcntcn tiam pro -r^^/ Paterpattiae ; decus fuifcculi immoftale , utrumque Comita- im , Oldenburgicum & Delmenhorftanum ( nam^ inc ut petfuafum Horniofuit y AntoniusGi*ntheru» ,iO' fuo naturali legare non potuit, j Fridcricus II 1«. Bx.DaHi tfiJ!orie§ HerAldico-GtneaUgtcA S./?. GAmperitProcemm hViOiOl libro6.&fcqq, Civitates funt ■velUan/eatics) Divifio baec claudf «at. Monendum fucrat potius, civitatcsalias lui yrincipibusfubeire, alias immediate Impcrio fubjici atque has in Comitiis duas in clalTcs, Rhcnenfcm Sucvicam difpefei.Praeterea civitatcs nonnullas par tim prioris gcneris, partim Impcriaies, in fcKdus, guod Hanfcaticum vocant, /am olim coaluille. i Tunc omnesetiam ili*, ^uaHanfeatica vocantur, im uUi^idtbm) Nae mulu iukm Civitates Hanfc* P © L I T I C U S . ^O» ^benti atqachoc refpcd^u in Comitiis Imperii viduntur in duas ClalTes , Rhmenfem ^ Bue- icam -, ctiamfi muhae cxtra circulum Rhcncn'» m & Sucvicum iint fitap. Rhenenfcs fufjt XXIV* Ix qmhHS frtccipm Aquisgranum , Co- lonia , Francofurcum , Hamburgum ^ Lubeca, Argentoratum, Spira^ 1 Rehquas omittimus tanquam minorcs,qaa* :s fant Colmar, Dormmd, Goskr, Gottingen, lagenauXandaUjMHlhmfenfSletftat. 2. SubnomineCivitatum Rhenenjtum eon- inentur non tantum illae , quae ad circuluna \hent fpcaant , vcrum infupcr SaxmicA Van- }alicA, Suevicas ft^ntXXXlX» Pr4jri/7/if^Noriberga,Ratisbona,UI- ma , Aufpurg , Hall.Nort- linsen. ic«,qu«Imperiales nonfunt, fcd vel fuisfubjeftae 'rincipibus, vel ab Impcrio penius avulfae j quod aanfcatiearum 8c IraperiaMum Civitatum indices ^onferenti, obfcurum effeaut ainbiguum nonpo- cft. Dortmund Gosiar , Gottingen^ ) Gottingam omiffam Pnaiim , quam conftat Brunfvicenfibus fubjedam Ducibus, acprovincialemadeoCivitatemeffc. Nec rremeniam paceEleaorisBrandenburgiciinter Ci- vitates Imperiaies jetuleris , quam eonftat tamea adhuc novilfimoxttmCgmititoiaHi J^^ceffwiiUbfcrip- f 04 O R B I Ad Ci vitatcs Suevicas rcfcruntur ctiam Frm^ CIVITATES HANSEA^i TIC^. I Hanfa Teutonica compUElitHr Civitaf- tes Fa^deratas LXXII, OR/|i? civitatum Hanfeaticarum perantiqua fed inccrti aevi cft. Caeperunt primo circ; ann. 1200. inclarcfccre^ Numerantur commu niter LXXII. fcd numcrus non adco certus cft, intcrdum cnim plurcs , intcrdum pauciorcs ir ccnfumveniunt^SuntqucVandalicac VI.L«^^^i^, Hamburg, Roflock , mfmar , Strdfund , Lunen< hirg.Vomcranx VIII. Stettt?r,Anclam»Gelnovv, CrifsvvaU, Colberg, Stargard, Stolpe , Ruge* wald. Prufllacae VI. Colm, Thorn.^Elbing.Banf^ M , Coningsberg, Braansberg. Saxonicac XIII. Magdeburg, Brmfvvig, Goslar, Einbeck, Gottift' gen, Hildesheim , Hannover, Wlfen , Buxtehude^ Stade, Bremen, Hamsln, lAinden. Weftphalicjt X. Mun0er, Ofnabrug, Doftmund, Sofl, Hervor^ den, Vaterborn , Lemgo, Biieveld, Lippe, Cos% eldl\ ClivcnfesScMarcenfcs VII. Cotn, mfell,Duys» ' hurg, Emmiric, mirburg, Mnna, Hamm^ Gcl- dricae VII. Nimmegen, Zutphen,Kurmund,Arn' heim, Venlo, Blburg^ Hardervvick. Transifulana? III» Tteventer, Campen , Zvvol, Frifiacae III. | Groningen , Stavern, Bolfvvert, funtque praer-' 1 adbuc XIV. ci vitates dubii iuris. ' iii r O I I T I C U S. DividHntHr in IV, Societates , Lube- cenfem, Colonienfem, Brunfvicen- fcm, &Dantifcan3m : qnarHm omni^ um cafHt Lnheca efJ^. Dmnes Hanfcaticae civitatcs comprehen. iiur fttb 4. eivitatibus , Luheca, Brunfvvick, nzAg, Coln. Lubeca cft piimaria omnium reli- arum, &compled4jturfubfccivitaresVanda- is &Pomcranasj CslonU complcaitur Cli- ifcs, Markcnfcs dc Geldricas} Brunfvvigft {onicas ; Bantifcum Prufiicas & Livonicas. [IL Emporia IV. & magna Privilegia hahHerunt^ ^mporh ilIafucrunt,I^«^/»«»? AnoMae.Brug» indriae, (poftca Ji?7tvvetpmBxih2^m'ix) l^erg^ 5rvvcgiac , Novigrad Ruffiae: unde prima vatiam ,vnox blarvam , translata fcdcsmcr- turae, Sed haec antiquis tcmporibus : nam ftca variis cafibus omnia haec rautata , abolita deperdita fuerunt;. invidiaRcgum & Prmci- im crga mcrcatorcs. IV. Pri vilegia fna amittHnt inAnglia^ & Norvvegia, i.Dc controverna inter HanfeaticfU Civitatcf^ Angloi, temporc ^tifaheth& , anno 159 7. vidc ^etera7t. I.i^.c^ thuan. Trivilegium praecipuum at, quod non pcndcrcnr, nifi centefimam & usdodrantcm provcamA, HiJpaniA, aliisquc. VL Foedus f^eu^p cnm Ordinihm Belgarum. Anno I616. CivitatesH^»/^^//VAfc:edusiniT runt cum Ordinibus Belgii foedcrati , quanqua CAfar^Saxo acritcr fc oppcncrent.Proporti^ ncm contributionum vide apud Meter, Iib.3 Et hoc foedus non tam ad mercaturam, quaml mutuam libcrtatis defenfimem fpc£tabatj quci admodum ejus vigorcOrdincs Jlelgii civitatc "Brunfvvigam obfidioneliberarunt* L LUBECA. Lubeca efl caput Hanfe Teti^ tonica^ INitio fubfuit Holfatis ; indc pervenii in p tcftatem Henriciljcoms, Saxoni» & Bavar I)ucis5 moxadD/?;2 li, Hambufgum initio habuerci poftea ar- ,to Ubertatem redemeFC, eamquc Adcl^hm ComesHolfatiacratam habuit. Reges Dauise in Hamburgum /?r^- tendHYit, Cum vero Duces Holfatia? regnum Daniat :inuiflent, vetus ii^HamburgumJusrepetic- it, nunc bcllo, nunctransadionibus. III. Brunfviga a Ducthm Brunfvi- cenfibus divexa^ i.Mortuoanno 1129. Henrico, t\tBiOXtVz\z* 0. 6Domino Brunfvicenfi, Brmfviga pct- nit adO^/-.veroFiide- cusUIricus. Orbi s foederati Bclgii liberata , & tum certis condit! IV, Aqnis^rznumprivilegiis exmtur, Magnls motibusobnoxia fuit partim propt bcllum Belgicum , partim propter 'Religionem\ Frivilegia , quos motus ab originc expoi Thuan, lib.133.Unde Privilegiis exuta anno ijill & deindc » quanquam provocaret ad priviM; w^r//a/«*PaIatini, annoidi^. zSfinola tm fuit,cumRexHirpania& tanquamDtix Bralra; tia? Advocatiam praetcnderct. Meter, lib.15.2, Ejm Advocatus eflDfix \ Quamvis huncProtedoratumRexH/|^4i» tanquam Dux Brabantiae, praetcndat. Confumitur incendio. Anno 1657* Urbs-^^««5;gr^»«;«miicrabiliii cendio tota confumtafuit. V. Francofurtum e^lacm Caefarum eltgendorum, Idque duravitab^^-W/^^^^Sc in A.BuIla coi firmatum fuit,ut fi duo Coefarcs clig3ntur,apBi Francofurtum teneanturpraeiio deccrncre; V # %Apud Francofurtum Uneantur prsHo decernere \ fiji vero inAureaBuUa idlegiflc , non memini. Iropi ratorcm Francofurti debere eligi, in A.Bjancitu:! t^i pixlio intex Candidatos, U ad Ftancofuitu; PoLfTICUS. 50^ : in urbcm recipitur & Caefar falutatur. Po- oribus tamcn tcmporibus cle^lio CaEfarum mRatisbonA fi eri cccpit. Francofurti tumHltm aVQitmilQh excitatur. !lnnoi6i4. Vide Af^/^y^ lib.ji.|3. Caufa unt Judasi» quinimia ufurapopulum pre- )ant, VI. Co\om2L flt jnris GerntAnici. ^nnop4p. Otto Coloniam Agrippinam Gal- ircptam Impcrio Gcrmanico adjccit. Eftquc narialmpcrialis civitas,ac inComitiis inter itatcs primum fuf&agium fert^ Thumm £/? fecmda e[l Hanfeaticis* ^nno 14S1. Colonia scccllit foederiHanfca- I, & fccundum locum inter primarias IV. inuit : ci fubfunt Civitates Chvcnfcs, Mar- X dc Gcldricaf . Archi- icm, litem dirimideberc, nufpiamin A»B. cxftat, ^exilTe tamen eam traditionem ^aucUrw videtur, i dcGiinthero Schvvartzburgico volum. 2. Gem- 45. ait; cumquB tdem Qunthertu cum exercttu , ut '< eji , per fex feptimanas cajlra tenmjfet apud Fran" num , Kf Rexeleiiiu , nuUoquc contradi^ore comparente^ rbem intromjjfkf ejl , & pro regereceptui. Eandcni ilam exMutio /.z/.rcr Germ Murfiero /,5 refert icm, fed refutat tamen Lehmanw l 7. Chron, Spir, .. quod necvetcres rcriptorcs ejusmemmifTent, motis ejus exemplavei amCf vel poIlGuntheii peia exilentt O R 1 I S m Co|| Archi Epifcopus ^rd^tendtt m Col loniam. Vidc fupra in Archi-Ep. CoU Coionienjes ati libertatem vindicarunt contra EpircGpos Epifcopo non liceat \x\it2ibiduHm inurbec0i morari. VII. Tremonia Gomitatu fit Itbera. Tremoni^i vulgo Dortmund, annoiso Maximiliano I. libcrtatem obtinuit, & cx G( tatenfi fada cft Iibera Civitof ImperiL Vm. NOHIBERGA f^orihQrg^'B ur^graviatnm a Brande- burgicis redimlt* V. fupra Ele£l:.& Marchiones Erandeburg. ^ Palatinis m^lta oppida emunt, l!^onheYgen[esKtxx\ton\xvci fuum ampliarunt bello B^ivarico, anno 1504.. occupatis multis TaUtinatH fupcriori oppidis & arcibus.Cumqi ea PaUtini Principes repcterent, tandem anr 15:22. pro Tumma pecuniA ea emerunt, dequ vide HHbertum Leodium in vitaFrid. II. Con Pal. Sed contra hancemtionemcaetcri Comitf! Palatini fcmperproteftati fuerunt. Ki Epifcopo non itceat ultra biduum)HodiQ tamen eede jure fuo , li quod olim habucrunt , hac in partc Col(i nienfcs folent^ac magts diutiunumhofpitiumAich Epifgopo fuo conccderc. POLITICUS. 311 Ariftocratice reguntur, unt apud eos familiae XXVII. VatrittA , ex bus fapremi Magifttatus, excltips rcliquis, umur. IX* AUGUSTA VINDELI- CORUM. Confeffioni AugHjiand nomcn Nno 1530. exhibita fuit Augufi& VindeU iCarolo V. Confejfio fidei , qu« exinde di6:a CofjfeJJto Auguftana , quamhodie dividunt 'armtam^ h^varUtam» I T A L I C M. LUCCA. Lucca eji fub clientela Hilfanu Wccenfis Refp. Caefarem agnofcit, fed quia /ab eo parum praefidii exfpedare polTunt , in itela. Hifpani acquiefcunt. Initio haec Civitas variis Jyrannis jadata fuit. Ex quibus praeci- fuerunt Ca(irucciu4 , cujus vitam fcripfit M^cchiaveUu^i & a. 1400. Paulus Guinifius, in carccre exftin^o a.1430. civitaslibcrtatem iperavie , eamque fola hodie incorruptam Italiam tuetur, Me- Amque fiU hodie incorruptam ftr Italf4t9> tuetur ) « Vcnetias , intcUige , & Genuam» Or B I S MQtmtiiAIagnumD^/(^€m Hc- a trurise. 1 Magnus Dux Hetruriae ju^ flbi vendicM tuccam, to quod olim Rcipub). Pifanac fubp fuerit. Solaergo pertotam taliamfupcrefth; Civita^s libera, reliquis ommbus in Pruicipii poteftatcm redad;s,6c libertatem luam nonpf pri3potcntia,fed vivinorumaemulationc de£|| dit , itatamenut inpcrpetuo metu vcrrcturl MagriHi Dux vctera fua jura rcpctat. m NOBILITAS- I L]^ohilita$ Germamc^ Svldtttir in^ vicaiHjFrancotticamj&Rhe- ; nenfem* PEt Nobilitatem intclligitur //^^)*, & abom Vrincipum Civitatumqfce domimo cxemti foliquc Imperto fubje^ius Ord» Equcftris , qui fibi fubjcdos;;?^^^»? impcrium habent. Di) duntur in trcs Ch&s tSuevicam y^ranconicA ^ Rhenenfem. Olim crantquatuorcorumOrd ncs: Suevicus, Yranconicu4 ^ Bavaricus , Rh ne?ifls-^ fed Bavarica Nobilitas hodie Principibi & Civitatibus fubjefta cft. II, Pfincipibus & Civitatibus helli^m movent, Primum bellum Nobilium contra Principi cxcitatum fuit a Fr^??^r/;^^>aSickingen,annoi5ij Hehilium contraVnnripes) Non tOtiusNobilitatis,f< fadtionumhsec beiiafuemnt. I roLITICUS. juo videatur Sleidmus. Secuitdum a Wdhelmo imbadi a. i ^^y^de quo fupra in Ducibus Vi- lenlibus. BELLI GERMANICI ORIGO, Pro^rcffusMq^e exitus. I. ElH fed 5c Pio- intibus in dubium vocari poflint. Ssdl^.beruqi nio fuit fcatentiam fuam proponere, in quani urammihinon arrcgo. Tum 31+ Oreis nnnia, controverfum fuit de Monarchia Hil nica, Nam ab eo temporc , quo Htjpani c Attftriacii caput fupra omncs Reges & Princi efferre , eosque tanquam inferiores, & in mk potentia, defpicerc coeperunt: llli jun^is v bus crefccnti dominationi fefe oppofueruj Principe fadionis Rege Galliarum. Ita ci^ annum 1519 tota Europa in duas faftiones , J Jpmicam Contra- Hifpanicam , divifa f Initio ipfi Pontifices Romani , ac potior C pars, O^^fr-^-Hifpanifucrunt, quodbellain Carolum V. 5c Clemcntem VII. Pontificer inter PhilippumlJ, 8c PanlHmW, dcclaranr* ij cum interea accellKfet diffidium in Rdigionei. Principes Proteflantes Contra - Hifpanori partibus fefe adjunxilTent , ?ontificesC\QXM%c Romanus , metuens exterminationem poteni fua? , per haereticos , ut loquuntur , Hifpanis f adjungere, acex caufa F Aujlriac^ , Dux B^vartA, 6c ahi quidara orcs : acDux quidcm Bav^.riA, non ullo iDomum Auftriacam fingulari affcftu , fcd ptcr varia commoda , 5c quia Eledor P^i/^- 4 ab altcia parte crst , Hijpanienfibui fe con- fit, 0«/y^-Hifpanien(cs, Reonum GalliA , [//x, Dani&y Suecu, Ordines Belgii , Helvetii , 'tii ac multi Itali^ Principes, tum omnes O 2 per «miies ^er Germamam Protefiantes ) Excepto ta- 3i6 O R B 1 S per Gcnr\zn\QLmProiefiames , Princeps Ir/i»i *vani&, acipfc Turcarumlmperator. III^ Ita cum utriusque fadionis adulta c potentia, &pare$ viribus, paresetiam fpcf celTuum cflent, cum amphus jure & legibus d ceptari intcr aequales non.po{ret , res comm:^ armis ac bellofuit ,c,umqueinfenCirum partir fcrvorem multumauxit ac maturavitusnulla prolii fupererat Jpes) :opoldus tamen qucm hadlenus velutEpifcopum ;onjugio ineund© Romanenfium leges prohibuc- nt,ftatu poftmutato, acuxore duilaiibcros fuf- ^it, V. Spefi€r.p.i^o Omnes ^ |iS Orbis ac Ordincs fub utraque, 6c fub una apertc cgJI praEfertim cum Ferdinandu^ W.litertnMajeflA quibus privilcgia fub utraque continebant confirmarc detre^laret. IV. Itaanno i6i8. 13. MajiGuiliermus ^ hada, Joroslaus Borcita, five Smirtfanski y Sccrctarius PA>/7//>/?«f,Fabricius, proditorcs 1 clarati, acftatimper feneftras ex curia praec! tati 5 & illicoD/V^^f^^ff^creati , Jefuitaeprofcrt! ac omnibus ,qui literis Majefiatis adverfarcnl bellum indidum» Imer hos motus Mattl^ 10. Martii 1619 moritur» In ejus locifti 18. i gufti, neqiiicquam contradicentibus Bohcir' Jmperator ekdus Verdinandt^ IL cui cii| poftridie rcgnum abrogarunt^acDomum J Jlriacam in perpctuum abco cxclufcrwnt. Cil aliquandiu fi uftra difceptatum fuiffet dc no| Rege creando , tandem Vridmcti4 V. Ele6 JPalatinus 26. Aug. Rex Bohcmiaecreatur, ac iNovembr. Pragas folemnitcr coronatur. implacabili odio pugnatum,&AuftriacaDonr in fummasconje£la fuit repcnte anguftias, extremam defpcrationcm, cum undiqu€ing( tibus oppugnaretur exercitibus. Mcnfc N vcmbri Correjpondentes ( ita cnim vocabantt qui Friderico hwchznil^ Norimberg^e: Ligi} five Auflriaci Hcrbipcli conventushabuerui| ac jbi dc ratione continuandi belli ab utrisq aftum. Unicum jam momentum crat in Re Galiiae, ut cujus illcaccederet partibus , iHi fortunam fuperiorcm forc haud dubitaretur. k cum crgo ccrtatim tniflfc lcgationes a Ferdim\ POLI TIC US. 5t Tridemo. Caeitcrum is mcdium fefe gcrcrc ; oismyidia crga crefccntemFriderici ^nglicac »niui i^nnexi potentiam, quam ullo crgaDo- m /.uftriacara ftLidio. Interca ^inoU cum panicis turmis ex&elgio in Paktinatum ir- >it, contra quem Ordincs Belgii Jridemum nricum Auriacum mifcrunt. Ab alia partc Ctox Saxoniae Silefiam , Lufatiamque 5 Bava- !Dux Auftriam,Bohemiam ac Palatinatum (criorcm aggrefli; (foncc tandcm omnes cxer- iis ^^?ragam in albo Mgntc convenirent , ubi Sf0vembr,i62d. comfniflum fuit atrox illud fatalc rebus Bohcmorum praelium , quo uno iusbellifortunafcfccircumcgit, acpro Fcr- lando fentcntiam dixit. Fugatus Fri^mViw alemabcadievitam cgit: Bohcmi, omnes» c eorum partium , Caefari cum jaaura & igionis, &hbcrtatis fuas, fcfc in perpctuum )mifcrunt. V.Annoi62!. ii.jul. exfecutioVxzgti^^isCGS* ,ac 24.Nobiliilimi Viri capitis fupplicio juffii efaris afFcai. Hos inter praecipui Comes Sli" Wcnceslaus Baro a BudovvitTLM'^^^^^^ •hemici beih htnc indc fupcriori fcmpcr Fer- landi fortunaprotraaae, acti ad omnia, non mc minusjauam arte,-M<»w^/f/^/>>quo infea- ^ O 4 ^ Omnes exercitus adPragam tn albo Monte convenirem) Mi omncsexercitusadPragam convencrunt. Nam inola, qui cxBelgio copias adduxcrat, inPaiati- tu : Joh. GeorgiusEleftcr Saxoniaspeculiariexer- :u inLufatia , cum praelium inalboMontc com- ittcietui } rcm geiTerunt* CreA' fiorcm hoftem Domus Auftriaca non habuit quem Germaniae fiannibalem dicerc poffis: defcrtus ab amicis 'BrideYtctu , proditus a fi quidmirum,quod primo Ju^erfttu^ prselio t bello fuccubuerit \ Igitur 6. Septembr. a. \6 Heidelhrgar immani barbarie a Tillio per \ cxpugnara,acinfignisiIla^/^/f5fcr/?,cui par' tota Europanon habuit,monumentum vi^! lisc Romamtranslata. 24. 0,cum rcpente fortuna mu- arcac ilorentiflimas Auftriamum re$ in novas oniiceredifficultatcs c<5epit. VIIL Quippc RexGalliap, confeAoRupcl- jnfi bello , totis jam viribus Accingcbacur ad li- »erandam Germaniam.Occafionem bello prae- cbat controvcrfia Mmtuana, Nam exflindo )uce Mantu3s,provincia illa ad Carclum , Du- crR Niverncnfem , haereditario juve devol veba - ur. Huic,quodnatione G^/Z«tf eflfet,fefcoppo- ere Hifpani , cumque per fummam injuriam Ulia excludcrc. Caefar Ducatum ilium , tan- O 6 quam Orb is quam fcudum Impcrii, ad fc relapfum diccba Rex Gallias vidcns Vafallum fuum per manifi ftam tyrannidem oppnmi , defenfioncm cji palam rufccpit , ac ftanm per Alpes jnltsliaijj Cardifialis Richeltm pcnctravit r fufi HifpaniJ SptnoU cbfidionc Cafalis dcpuifus» £rgo CaJ far, cum jam dcbellare Regen?^ D^^^tfpofTct, tui multu2riam paccm cum co menfe Majo annj 1629, "confccitjac cun£^a quseipfi adcmeratjcft tuit , eo tamum finc ,ut traduccre in Italiam co pias, acibicontraGallos bcllumgercre pofTc Qjjod confilium haud dubie faJutare fuit Gcr manias, & Auftriacae Domus potentiam paul poft deftruxit. Intcrca Caefar palHm pcr ditia ncs fuas Evangelicos profcribcbat* TMif44 ^ 'iridlandi6L Dux Saoconiam ingcnti tyrannidl ^ . . Spimla oifidioue Capli^ depulfns ) AmbiofiUS Sp\ nola, cu)us aufpiciis cospta Cafalis obfiJio fucrat; anno 1630 menreSeptembri in caftris,durantcobfi dione, moibo exftindus fuit^ incertumque reliqml an potirurus Cafalio fuiffet. Vid. Brachelim fub tnit hb. Dcpulfus eigo is a Gallis obfidione Cafali; dici nequit. Foft obitum etiam ejus , non tamarmis quam amica transaftione, ut Cafalio decedercnt. commoti Hifpani fuerunt. V .Theatr,Europ.um i.par^ Eo raritum fne , ut traducere in Italiam copia/i ) C U m ir Itaiiam Q.z.iu exercitum traduxiilet, fatis nihilcnii- nus Aoboris fupererat ad debellandum Danum, mj| gcnti exercitu Fridiandii in Germania perfTftentcJ Acceflitergo alteia caufa, ut converti vires in rrin- cipes Imperii Evangelicos poflent , fi qui fortcediao icltsiutjonis bonojum Etcl: fiaft.coium, fjuod tun- cudebatur,paieicxe(;ufaient. FoLTTlCUSc 32 f ^primebant , ac quod onnnium indignilTimum' it, c je£lis Ducibus hdecklenburgenfibm , eorum tiones Alberto Fridkndias Ducj donatas , qui mermia c^MOvp.c occupata,jam clafllrs llruerej, praedariS//m^/w^ ac refc maris B^h^ici Archi- alalTum inaudito titulo kribere. Nbn porerant Bcdiutiustolerari, Ergo Principcs 6ermani«, cufTo negljgentiae fuse v ettrno , cum omnibus iria imminere vidcrent,qu3S Yriderico Falarino,. •Ducibus Megafolttants contigerant , externa jrum circumrpcdaie auxilia, ac Suecos clam ocare coepcruflt. Hinc natum h^WumSuecO' ermanicum. IXv Rex S«mi padis QumVolono in 6. annos^ iduciis anno i6jo. hoftem dtchrsivhFerdinan' ^/wIL-Caurse ac occafioncs bcilj bse fucrunt,, quod Iwperator Ainhemium , Ducem fuum ^ jm vahdo excrcitu mBoruffiam , fubcxpanfis nperii aquilis, contra Suecos pvoPolonk mili- itum mififfct. z. quod Duces Megapolitanos y egi Sueciae fanguine junftos, ditionibus illis \ Yndlandium translatis , in exilium pepulif- ;t. 3.quod mare 'B^lihicum n^LVCsquc Suscicm iratica vcxarit. 4 qnod Stralfundam , quae fefe ifidem Regis Suecias commifcrat, obfidcret, ac niverfam Pomeraniam violcnter dpprimcret. lox Sueci m Rugia exfccnfionem feceruiit,ae dmirabih rerum fuccefTu , intra brevetcmpus , niverfaPomcrania Gaefarcanos cjecerunt, B^?- wlao Pomeraniae Duce S/^^<««;;a ultro Regi radente. Tres notabiles hujus belU pcriodi mmt, I. ab adycntu Regis Suectdi usque ad O 7 * cjus 326 O R B I S cjusmoucm. II. ab cjus mortc ad Pacem p^, genfem. Ill.a Pace Vragenfi ad paccm A/zv2i\\ kd^n dcditum, a seftate bellum ad Norihergam ha^fit, ubi Frid^ ^dm Suecu4 vicina babuerunt caftra. Rex i€ci;E cum urbcm dcfererc nollet, magnam ibi ercitus fui jsdurani, partim peftilentia, partim [tic fecit, ac fruftt a oppugnatis Ca^farcanoium ftris i^.Cdobr. exercituminSaxc-niam redu- c, ibi 6. Novembr, memorabile illud praelium opc pzgun)Lutte^,6uohus a Lipfia miliaribus immiffum fuit , in quo vidores Sueci , fed ni([o Rege fuo, quifraude fuorum, anhoftili anu cccideritjvarierefertur. FERIODUS SECUNDA, XI» Mors Regis magnam Auftriacae Domui em prabuit diiGdiorum intcr Evangelicos, ac Or b I $ iFecuperandiamifTa. Utrumque fefellit. Nam t Evangelici araieri foedere feobarinxcrunta fortuna belli haudquaquam murata fuit. ^ ceflu in imperio cxercituum "Qernhardui , rienfis Dux, ac belli facri direftor Axeliu^ g|| ftiernus Regni Sueciae Cancellarius, conftitl fuit. Secuta C asfarcanorum ftrages ad Hm //^w in ^VTeftphalia repetita 28/ jun. ad^^ dorffinm , oppidum,. Intcrea Lotharingts, Di nova Caefareanis auxiha rulit , hoftis propte ca a Rege Galhae dcclaratus, ac a Parlamen Parifienfi lata fcntentia omnibus ditionib fpoliatusv4^ Nov. i^/j//^^^j;2^,a Bernhardo W marienfc expugnata. Ita varic pugnatum m quaadprgelium NortUngenfe.c^nod mcnreAuj 84. 1654- in Suevm commikum ingenti Evan|i' licorum ftrage, quorum ibi ad 15000. csefa , ptusque Guftt^^um Hora , ac fccuta i?^//^^^?»^^ SchenkianA m unitionis expugnatio, ^ uftriadii forrunam ad furamasitcrum fpesextulit^ Evai gehci animo perculfi paularim defieere , rcfpf dare Caifarcm,dcnique pacis confilia admittcn i quae iniquiffimis conditionibus intcr 'EleEioreiA Saxoni^, &CSuecorumresfatifcentes totis regni i viribus confirmare coepir ac Hijpanis bel- m indixit. Sueci univcrfa pulfi Germania in (uhUfi^omia novisauai viribus , Duce^^»- rto foeda internecione repukrunt Caefarea- )s. Nota funt praclia ad mrvvenam , ad U^it" }kea7n , & ahbi commift^. Ita paulatim recc- :is urbibus ae provincris in Moravia , Silejfk , ohemi/ty Saxonia^FranccniM .XhuriBgia^ ^e^- Uita, tantisincrementis res fljss confiabilive- int , ut Casfareani defpcrarent de ulteriori fuc- ^ftu, Non minimum tamcn periclitatae res uecorum poft obitum Bannerii , ingenti quo- mdam pcrfidia (celere concepto. Ei fufPedus^ orfienfonim tribus magnis prxllis yhis 3id lipfi'^ w,feme! ia Bohemia ypio\)eThahor , Cxfarea- iOS proRigavit,. IntereaRex Danix paulo in- cnfiorcm Suecis fepr;^bebat, quam utamicus haberi T>il'us magrtis praliif bu ad Lipjiam) Ter cum Caefa- eis T^oiftcnfonius coi^flixli: j primum annoi642. nenfe Majo ad Sueidnrci^min Silefia,deinde eodem inno MenlcOftobri ad Lipliamjdenique anno i64f, ncnfeMaitiohaud proculTabore inBohemia. Fal- umergoeft , bis ad Lipliaro profligatos aTorftcn- bjiio Caefaieanos fuiiTen ^rimo' 350 Orbis Polit. haberipoffet^ Eorura dcprsedari naves, viaoT invidere , denique clandeftinum fcedus, dci Germania pellendis , cum Csefare percufTifTe d cebatur. Ergo A.i6i^.mcnCQ j^n.Tor/ien/omti nec opinantem opprefHt , ac adjuti Belgarui clafle Sueci , cum terra marique vidores cffem Banos pacis conditioncs ampleai coegerun ^rorfienfonio fuccefljt Guflavu^ Wrangel , qi cumf^licirer in Auflrmm ^ Bavartam irrupi; Jct, ac Caefareanospaflim debilitaret, prim< ad inducias, deindcad pacem rem perduxit,qm Monaflerii, Ofnahugis, & tandem Noriher^, anno 1648, ^ i6f o. inita & pcrfcda fuit. Hii bclli finis. Prtmo ad indticia^) Inducias ego nullas novi,, ni£ quae intcrceflerunt Suecis cum Bavaro ; fed & haj beilum iteriim excepit , continuatumquefummis Viribus adpacem usque ornabrugenfemfuit. ^dpacem remdedHxttyM^xima caufa pacis fuit Praga urbis pars, in qua arx Regiacft , a Konigsmarckio Suecorum Gampidudore per inlidias imercepta^ major vero trans fluviu parsfruftra a Suecis tentata,! ctfifummis viribusoppugnata,ipfoCaroIo Guftavo Palatino^ qui Generaliffimi nomine inGermaniam vcnefat,Ducc. Ita enim tcmperatisfuccellibus, &fpc bellantiumpartiumin sequiiibrio quafi pofita, in pa-i tandem omnesconfcnferunt»^ ORBIS ORBIS POLITICI FARS TERTIA, COMPLECTENS MEMORABILIA OTIUS MUNDI» Ab orbe Condito ad noftraTcmpora. ORBIS POLITICI 1 PARSTERTIA, COMPLECTENS MEMORABILIA TOTIUS MUNDI AbOfbeCondito ad noftra Tcmpora MEMORABILIA HISTORI^ UNIVERSALIS. Memorabilia Hifiona Vntverfalis fnnk c afm & cventm maxime tlluflres o mnm um fofuiorum, ah orbe. condito ad no^ flratemfora^. (^'^^.'"^^^"o^"!^ AffrOnoroi ex innumera 'Xbiliiila ftcllarum multitudine non nif maxime confpicuas feligunt ; ita in vaftifnmc HiftorisUniverfaiisoceano illuftres tantum ca- fus & memorabilis notandi funt. 2. Omifljs , quas ante djluvium acciderunt'| poft-diluvinnaHiftoria in Veterem ^KecenM r^;;^ diftinouitur. r./«, complraitur pr^cipuct quatuor , ut vocantur, Monarchiarum , atquc mfuper Scyth^rum , Indorum & Mthiotum , 11 %u^lupcrfunt,rcsn:cmorabilcs. T O I I T I cu s. MEMORABILIA HISTORI^ VETERIS ASS YRI ACi^. \NnoMundi zooo.NIKuS, fundatof Imperii Aflyriaci , Nsniven , quae dc Ni- nu^ , urbem ftruxit : in cxcrcitu fuo pedi- tum decies fepties centem miUia, cquitum centa & decemmiUifi, currus f^katos decem Ue dc fex^entoshzhviit: vicinos longe latequc muit. Periit fivein oppugnatione Urbis , fivc mdibu/s tlArori^ fuae Scmiramidis. A.M,2 0 48. SEMIRAMIS,uxor Nini,marko farie inteifcflo , in cxcrcitu ter decies centen/t Uia peditum , quinquagintsi miUia cquitum, rrus plures centum millibus ducens , Urbem ihjlonem rebellcm cxpugnavit, ejus muros uxit, Qwmlndis infelicitcr bellum geflit; tan- m a filio Ntnya intcrfcda fuit. KMA09o,Ninya4ip2i(.cm bcllo praetulit,oti- n laboribus Inde longa fcries , fed inccrta 6c jtilis usque ad A.M. ^jvic Mu7idi ^oe. ) Nolo annoruni computationes upulofiusexcuteie. Nam &incerta valdeChrono- Tia veteris pr^efertim Hiftoria: eft, & temporum [iones corrigere,reseft majorisftudii,quam quod lendando Hornio impendere nunc quidem mihi et. llnde annorum numeros , nifi aperta forte enda typographicaoccurrent, utpofiti ab Au£lorc nt, intados i-eliclurus fum. 3H Orb ts A,M.j233. P^ul jiffHr.cuyusrcs defcnbuni in Sacris Scripturis. SARDANAPALUS, homoc fosminatilTinraus , cum perpctuo inter pellic( dcfideret, Scomnem imperiicuramneghgctet conl*piratione Arbachs Medorum , & BeU^ Babyioniorum Praefcdi , viftus, & in urbe »1^'^ obfefTus , cx defperatione fe, tx,om7jess^ 'vittas, incendio confumfit. Uk ^uk ultimn Imperator Aflyriorum.Poft eum d'm(o Imperio Medi , Bahylomi , AJfyrii regnarunt : quos im<\ frsLcipUHS A.M,3287,SENACHERIB,cuiusresexftani in Sacris Literis 5 ejusque memintt Horodottk II. Cum^gyptum invafilTet , habenscSc /^r^ fiutorum a muribus no^u corrofa t unde maxi- ma accepta clade in fugam ab iEgyptiis a2f?,& matrisipfius Nitocrts, Sc mira- li. Ninus igituridem cftcumNebuchadne- c , 6c Scmiramis cum Nitocri. Poft hunc ce- th Balthafar , Uctodoto LabynitHS , ulti- is PabyloniorumRcjc ,rub quoCj/r«« . Perfa- n Rex, Babyloncm cxpugnavit, aclmperium ^crfas tranftulit. ^GY- \tmatrU ipjti^s Nitocris Semiramtdi) Nitocris Hornio : loco Nebuchadnezarismater : inbrcviflimaHi- •\x ferie , quam tertiae huic parti Ofbis P.olitici junxit, nuruseft, Undeaiterutro loco mcmoria 1 lapfum fuilTe, necelle eft. CommuniterNitG- nurusNebuchadnezaris habetur. '^nus ergo idem efi eum Sel^uchddnezarc ) Nino Nc- hadneaaris , Semiramidi Nitocridis quaedam a Fanis Scri.pcoiibus tnbui, non negaveiim» Sed redam , Ninum cundem cum Nebuchadnezare , liiamidem cum Nitocride eiTe, perfvadeii mihi patior. Equidcmvideo idem ab Hornio in bie- ma Hiltoiia^ ferie repetitum.Scd eo is commen- »mnem. antiquitatem , temporumque feiiemvi- nihi fiiit evertcre, Nebuchadnezar Nino,Nito- Semiramidi ,€rcdecim, 5c qtiodexcurrit, feculis, pliusKomii hypctheli .pofteiior fuit. ExNebu- inezareergoNinum,exNitociide Semiramidem facit, is ingenti faltu tot annomm centurias cit, ac intenjpeftivo coiKpendii ftudio Hiftoriam icm confundic. 35^ Orbis ^gyptiacaT Exprifcis JEgy^^iQvnmreb^memd rabilta h(zc \pint. ANnoMundiiiyp. Vafiores , nominc JM ^gypto \ lhethmofiKtot pulfi, cum | centis quadraginta mlllibus in Syriam vencrl S< ejus littore occapato, Vhoenkes fivjg Val^ A.M 2494 • Amenophisy Rex -S^gypti, afBl vanis modis populolfraclitico , cum perMd| a DeovicilfimafHidus, &magnis miraculis 3 populum ejus Iibcrandum excitus, iilum jaf ^limilTum pcrrequeretur, divino miraicujo ful: merrus cum exercitu in mari rubro periit. A. M. isoo.floruitinvEgyptoH^?';^^, coc «omento Tnfmegiftus , (ivc termaximwSy au thor & inventor literarum, 5c omnisPhilofo phiae , cujus fedatorcs Jiodieque appellantu Hermetici. AnnoMundi 3033. Sefak y Sethojls , t notiori nommc Sefojirii , expeditione fufcepta magnam Afias Sc Africae partem domuit , a ampiifiimum Imperium condidit. Ita quidcm ut/Egyptii tum temporis Coloniam in Sina rc qaifle videantur. Nam multa argumenta funr quibus probari potefi: , Stnenfes ab -^-gypti originem trahere. Hanc expeditioncm Sefoftn T^cittH II. Annalium fub nomine Rhamfis de fcribit. Hic Sefo^ris a quatuor captivis Regibus ir curru Triumphali vehebatur , quorum unu5 crc PotlTlCUS. »ro rcfpcftans ad rotas currcntcs a tcrgo,euiii titJA volubilis admonuit. iidc rcgnavitin &%y^toRampfimttitt{\xhc\m :niofisfimum furtum fad:umfuit. uM.3334- Vfametichm magnam Syrix urbeim num diuturna 2^. anaorum obfidionc cxpu- vit. u M. 338^. Necos fruftra molitiisfuit cxNil® Uabicum finum fofTam duccre : pciicrunt im pcre ccntum viginti unllia hominum. Sab ifnca> primum circumnavigata fuit« ita ut :s efinu /\rabico folvcntes , pofirtricqnium . :olumnas Herculis in /Egyptum redicrint. ♦ ^♦3420. Apries rcgnat, quem ^Sgyptii >ter Tyrannidem ftrangularunt. •M 3435* rucceffit^«^;i!/^> ; contra ^ueni tbyfes, Perfarum Rex , bclkm fufccpit, fub s \m.\\xmAmi$fis mortuusfucccflbrem ha- i, yi,i/^%9.?fammenHam, qui ultimus i^gy- Lcx fuit, viiius 5c occifus a Cambyfc. Ita M' ;us in Fcrfarum potcftatem venit. MEMORABiLlA T H I O P I Nno Mundi3otf3*2r^y^f^,Rex ^thiopiim,^ Lcumexcrciiu loooooo. ab^y^, Regeju- rum, deletus eft. .M 3277.S/?^^fow,^thiops,eaptum inbelio horin,RegemAtgypti,vivumcrcmavit^|us- loco in iEgyptorcgnavit, 53S ORB15 A.M. 3299. Thifhaca^Kex ^tbiopum pot tiffimus, contra ScnacheribunijRegem AfTyi bcllum gcsfit.Sc finesImperii fui longclate( cxtendit. Hunc Sttdbo Teafkonem jEthjop vocatj&usque inEuropam adHerculis cok nas progrcffumrefert^ A. M. 3480. Kcx J^tWioi^um Macrohiorti (ivc Longaevorum, contra Cambyren, Pcrfar Regem, bellum gelTit , cumquc arenarum 1 mulis & famc ab .^thiopia fugavir^ MEMORABILIA RE^if» Rcgnum Damafccnum in Syriaf davit,cognomine Jldadi alTumto, quod fteri ejus^ad decimam usque gcncrationem ri nucrunt. Ex hac familia regnarunt BenhadA potcnti(Iimi Syriae Rcges,quorum maxima c tra nraelitas bclla in Sacris Litcris defcribuo MEMORABILIA L Y D O K U M. ANno Mundi 3266. Candaules, Rex Ly rum, cum uxorem, quam habebat pulcl- rimam , fatelii^i fuo Gygi nudani fpeftandam hibuiifet , ab eo , uxore in(hgante , quam n ignominia irritavcrat, obtruncatus eft. Sicii gnum Lydiae ad Gyge?2 pcrvcnit, qui dicitur 1 hmdCe amulum ea virtutcut quotics vcller. in iibilcm fc rcddcrct : undc adagium ; Gys^ ani i P o IlTiCiSS. 53(| k.M, 5442. Crosfu6 Lydorum ultimus Rcjc , cujus tantae divitiae, ut provcrbio locum rint. Hic Croejtcs tota Afia minori intra fluvium potitus fuit. labuit in aula fua praeftantisfimos Graeciag ofophos, quosintcr &fopH6, illecclebris fa- irum auihor ,&cSolon-, Athenienfium Legis- r.Cumquc Crosftu^ divitiarum fuarum & for- Efiducia.omnium fc mortalium^^^r(////w///ai :imaret,ac cxSolone qu2ereret,qucm bcatio- aibitrarctur ? Rcfpondit Solon; Mltima femper 'xjpeBaniia dm hominii dicio^ue beatU4 Xnte ohitHm nemOffHpremaque fumra^ dehet^ uod etiam Crfl5/«* paulopofl: re ipfa vcruntt chcndit. Quippe captus in bcllo a Cyro , 5c nti rogo impofitus, utignibus vivus crema'* r,termirerabili vocc inclamavit, OSolonlSo* Sokn ! Miratus ignotam fibi vocem Cyrus, l ca fibi vellet , mterrogavit: Croefus , qu^e 1 ex Solonc audivcrat , rctulit, ac propterca a 0 nonmodovitae gratiam obtinuit, vcrura EQ ad intimam ipfius amicitiam admifius fuit. MEMORABILIA P E R. S A R U M. KnoMundi 946S. CYRUS Perfarum re Lgnumcondidit, cujus totaviia plenamira- )rum fuit^ Nativita^ ejus miris fomniis A- j4<> Orbis J vi AfiyagtsMtdorum Rcgis praedi£ta f^itm ChaUu fivc Magi ita interpretabantur , ut (S mum Afiaelmperatorcm nafciturum praed rent^ Quare Afiyages, metuens fibi , nepo Harpago interficiendum commifit, Is mifcri clia ta£lus, paftori eum cxponendum , vcl ; ©biiciendum dedit. Scd neque paftor tantac delitatis minifter cfte voluit: c^are domum f delatum, interrcliquos liberos Ajos eumcd vit.Ita inter paftores adolefcens Cyrus,mox| clara & originis (uXj 5c virtutu rpecimina d( treatus a pueris coUuforibus Rex , quae R crants fecit, & in contifmaces verberibusac gis animadvertit. Quod cum parentes pueroi molefte ferrent , Cyrum coram Aftyage acctj runt. Perdudusin Regis confpeftum Cyl i:)uanqu3m etiamnum puer,haud quaquanl tantae majeftatis confpeftum expalluit, roga que, qua fiducia aufus fuillet inliberospu' animadvertere? Intrepidc refpondit: Rggei fi^iffe, ^ Regls munere fmBum, Aftyages ad rationecaptus ,cum fimulinmemoriamnep fui rediiflet, fufpicari coepit , hunc puerum ; paftoritio, fed nobiliori languine crctum^D< que re diligenterexaminata, cum Harpagusi rctur , fe ipfum non necaftrc , fed paftori cncc dum dediile, agnofcitur Cyr^*, & ab Avo in| tiam reciprtur.Scd Afiyageshznc in Harpagp obedicntiam ut ulcifccrctur.filium ipfius coSt patri comedendumpropofuit. Dillimulavit < ! orcm pro tcmporc Harfagw , d Regc Pfammenito , & hauitu cruons •ini ad mortem ada ut Jufiinus .^.akfjhperfiitiombfti Agypitorum» ^fu cttersrum^ rum ades dimi jujjerit, Q_uin laudanda potius ia icipc vox eftjqua in mofcholatriam H. gyptiorun,! edlus jfauciato Apis femoreexclamavit: Ocapita ftan» ! Hujusmodi^Vii extfmnt ^ fangmne atque carne iiti, irferrum fentientes Dignus ni/mrHm \&gyptiu ^m^y:*titrod9tmL$'p,iff»edit^S(eph^ gyptum revcrfi funt. Hac cladeiofurorem|| Camhyfes, Jmtcm Smcrdin^qucra habcbati cum,necat; Sororem prius afe inccftu pollut; iau calcis prsjgnantem intcrficiti Frexa0i iium, a quo proptcr cbrictatcm rcprchcnfus j rat, fagitta conficit, ipfiusque cor cxfcdum p; oftcndjt. -AcvixCra?/«tfejus iracundiam,t <3cftjnatus , evafit. Haec omnia Cambyfcs praetcxtw egit, quodaduiatorcsdiccrcnt.Iifj ^fe apudVerfm.qm quiccimdRex faciat.jufi ^Jfe 'videatur lniti hasc atrocia unum illud lai ^digBum, quodS/pwf?/, injufto judici, pcU Smerdin fubornarunt,qui cum applau velut lcgitimus rcgni fuccefiir fufceptus, per ptcmmcnfcs pro vcro Rege fcfelljt. Tand fraude dete£la , fcptcm NobiliFimi Pcrfari Procercs contrahunc impoftorem conjuratic inita, eum nonab&quegravipcrLculoinrcgia ; tcrfecerunt^ Itacuro nemo ex regia fiirpeC fupcrc(ret,.interregnum in Perfia ccepit, ac Hyftarpis filius,calljditatc &/iri5 equifonis fui,quipridic cquum adhm- fldum^affuekccrat , Rex Berfarum creatus r. Guius^ roagn» ac praeclarae res circumte- ituf.- Primoei^im quirebelhonc )ta , utannonaprohxior foret, pioprias uxo- i ftrangulavesunt ,-fidelitatc Zopyri fupera- Is Zopyru^ lahia fibi naresquc & aurcs pr«- dit : Ita a Dario fimulans fc mutilatum in bejtt aQ!5ab3riottiot^^ranstug)?> iM aoipiis vci* i Dario ob tam infigncm injuriam infcnfiffi* us-j Dux: creatur^.- Cumque aliquotics felU :cr contra Pcrfasfugam fimulantespugnafrct,, radem &cxercitum &Uibem Dario prodidit. jjus fidem miratus Dariu4 r tot rihlZopyrss )tavit,quot^r^;2/2 effcntin malo punico. Poft cc bcllumSr^/^^Europaeis intulit cxercitu ptingentorum millium trans Danubium in )rum rcgioncs tradudo. Sed Scythae ad in* riorafe recipientcs , nihil nifi folitudincm & lopiam , velut infuperabilcm quendam tnu- jm, Dario objecerunt :undcamifl[isoauagin- imillibus^reiBfeda, trepidus in Thraciam re- CTtitur , miffisque ad Macecionum Regem lc- atis, terranj & aquampquae fpontancse dcditio» P 4. »is 144 ORBrs nis^erant argumenta, fibi dari iuflit. Scdill quod impudicefoeminas in convivio attrea f€nt,AlexanfcRegis£lius,perfubornatospu hrum habitu adolcfcentes obtruncavit Jnde I y/^adGr^cosAfiaticos Tubigendos fcfe conft quibuscum opem tuliiTent ^ thenicnfes,tanti| contra eos iracundiam concepit , ut quotidic fibi pcr famulum acclamari juberet: Here ,n fnentoAt^entenfium.QuQiXtc^m cxercitu fcxct! torum millium infincsAtticae penetravit dii l>^//,ubiincanipoMarathonio praelium lllud! mofum commiflum fuir^ Quippe Athenienf Pucc MlHade, cnixi exigui^copiis increntemP( fuum multitudincm interfccerunt, &pluresai huQ naufi agio perierunt. In eaprselio Cmeg^ Biilitis AthcnienlTs, monflrofa & incred;bi| f ortitudo celebratur 5 qui, ambabus ^im prEeci: Biaiiibus , morfu &: dentibus navcm Perflca onuftam retinuifle dicitur; ut eumprobe dent; tum,velcapaei(T)mioris fuifTeneceirum fir.Fc lianc ckdem Darhn in no vo belli contrsGrsci sppzr2tu,cum Xerxen filivim minorem natuffi tri majoriin regn: prastuliiTet.obiit, A.M. 3f 19. Xerxes bellum longe maximui Cracize infcrt Ejus innumerabilisfuitexercitu decies fe^ties centena rrMm peditum , equitui *£//^/z^m4r5Utnoniniuria d^dum C\t,flumina\ fton fufliciffe ^A^Qium.Pythiunji a quo immcr fis donis affcaus fuerat, diflcao cjusfiJio ,cq deliter remuneratus f uit. Quatuor omnino pr»| lijsccr.tavitfcPrimQ ad Ihermo^la^ in ipfismon| POLI TICUS. 545 m dauftris anguftiis, ubi Leomdof» Sparta- rum Rcx , poft ingcntcm Pcrfarum casdero^ jpairia cum fuisgloriorc occubuit. Deitvdc 0 nayalia certamina , unum ad Artmtfium^ baae promontorium , ubi ambigua fonuna ^natum : altcrum ad Infulam Salaminem , ia D ducentaePcrfarum navcsdcprcfTae. Eo in )|io inprimiscminuit virtus Artemifis. , Hali* naffiRcginaB.Xcrxcstotjamdamnisacceptis, Q Athcnas inccndiflet , trepida fuga fc cx ecia in Afiam recepit,rcli£io cum treccntis libus, quibellum perfcqueretur , Mardonio. [ & is cruento ad PUt&Oi praelio fupcratus, 6c ntoto pcnc excrcitudclctus,univcrfam Qxx- [Dopibus&divitiisimpkyit. Eadem dic,qua ilium ad Plataeas commiffum , Gracci in Afia )que navalem viftoriam ad montem Mycalen- ?crfis rcportarunt, inquoquadragimaipfo- 1 millia cccidcrunt.In eo praelio rcsmiranda idit, quod cum Perfaetnaiutinotcmpore ad vi^i fuiiTcnt , meridianis horis, pertot as mariaquc id in Afia, incertum quo autho- ntelle^lum fuerit. TtaingcnsillcXerxis ap- atus evanuit. Xerxes vcro ipfc revcrfus in fiam , inccftu & parricidiis fefc pGlluit, ac verfam rcgiam horrendis caEdibus & ftagitiis >levit.It3 omnibu* exofus, confpiratione Ar' %ni Patrui fuiobtruncatus,annoreg.ni vigc- openit. \.M. 3531. Artaxerxes »cognomtntoZongi' 9 quod ma«um dcxtram habcrct finiftra ? 5 ion- n Orris^ ______ longiorcm, \n\tio tegt\i Artinbjtfjum , aquo; fratris Pj^rii necemjmpuitus fuerat, interfccjt, Themi/iockm^ cu\ns inprimis dudSiu Xerxcs,i Graecis fuperatusfucrat, Athcnisprofugum,h snatiiter cx.ccpit, confilio ipfius 5c opera cota Graecosufurus. Braccipuum eiusbcilum coni ^gyptios ^mt p. qu! ali Impcrio.Perfico dcfcc iant,quosnonabsqucgravi laborefubegit^ aGrsecis navalibeilo muItouesruperatui,pact cum ipfi iniit, qiia omnes per AfiamGrscort civitates^Ubcrtatedonavit , ac imperio maritit ipfiscelTit. Mam Grasci dufifiimas conditioi Pcsfis praefcripferunt 5 ne triumdierum itin( intcrius ad mare defcenderent: nc intra infe Cymem ^ Ckelj^onm- longam navem vetii ftratamliaberent. Reliquum vitas Artaxaxcs pacctransegit, ac annorcgni 44vobiitp. X^r^^^ fscundiis, priraoimperii anno , cii ehrius eiret;, a.fratrc Sscundimo , five Sogdtm\ interficitur». Scd &. hic paulo poft a fratre.( Ocho xzf m^ i 6cjn' ardentcs ciiicres conjedi inecatus fuit. lu rcgnum adDariuml^othu jervcnit. A M.^^sU, I>:mm: Hothus^,cum EaccdSferr SiiiscomraAthenicnfcs^auxiHatuliflctj dtmipi ci&eregnavjt.llxor ipfius cxuParyfatiSi fcen ^ ciudclisfima^.&alteraif sali fuiMedea» , A.M:^6.Qc .Art^^:erjces:i cognominc Mnemt Hcs Perfarumfaiftus^ Cyrum fratrem fuusiTm s^imo adBabylonem praBlio^fuperavit^deind(| Ef gc Sjaii4i3te§xm A^fiiaeiA-AfiaiaQagnis di 947' us afFe£^us,tandeni belli pcrtKfus, pcrpetuam n Grajcis paccm inivit,, quae pax AntalcidA^ Ufuit,ab-^;^?4/«V«>navarcho Spartanorum» i cam promovitJta pacato regno Artaxerxcf pctuis 6c matris, 5c uxorcm, Ik filiorum quo- c facinoribus.,,mirerum in modum afflidus Quippe matcr cjus Tarypttis in quosvis Kiter r^vicbat.. Eadem Statyram , uxorcna taxerxis , fuamque nurum^a.veneno mira frau» interfeciti- Quippe cultellum altero laterc icno infccerat, & dilTcda in convivioavicula ;ntace, campartem Sutjrraeexhibuit , quas icno atta£l^ crat; EelHccm habuitiArtaxerxes^ \afiam, omnium virtumm exemplar ac fp ecu- n,, fed qua^magois^malispoltea occafionemt ;buit. Quippe -D^ir/ftr^ filius ipfam jn uxoremi !ulavit,&pauIo poft; quod ea fibi ncgata fu- t, in patris vitam conrpiravit; Accufato ai re, &xondemnato^adimortem in Principumi^ ifilio , caput novacula abfciflum fuir,. Itai fiTArffyArfi feneftutemfuamj multis calamitati*^ 5: dome^icis afflidam; cum ad nonagefimumi lum pcrvcniflet,mort« tandem terminavit;- A; Mi 3644. Artaxtrxes^O(M\xs Rex fadus; &citcr in cognatos fasviit , patruum cum cen* n amplius filiis ac nepotibus s veluti fcopum^^ cndamv jaculis confixiti. Mj^ypiosxthtWts in^ IJnem rcd^gitj Si^(>»/(?^^obfciros ad-tantami ■perationem adegir , ut fefc cum omnibus; ibus fuis quadfagies ampliusmilicconcrcma»' R T4nd€m£^^f^ cunuchus,jcum fibi aicru> 34^ OxBIS liclifiimo hoc Rcgc nietuerct , vcncno eumS cavitj demortui cadaver felibus lacerandu obj cit5& CK oflibus cjus manubria gladiorum acci trorum fccit,ut qui vivus pcrpetua caedc iioii mm dekdatus fuerat, uhramortem quoquc( virc poiTet, Ei in regno fuffedus cft fiiius. AM.^666,Arfes yc\Arfam£Sj fcd & ipfe^cu «iennium regnafFet ,nulla rc raemorabili gcd ab eodem Bagoa vcneno fublatus fuit, Ita rcj familiaDarii Hyftafpis apud Pcrfas exftin£ta,i gnumtranslatumf4iitadD^rj//wCodomannui A.M. 3668 DARIUS CodofTjannw, Vctfiiv JRex i qiicm yilexander Magnus tribus praeliis f peratUDi imfm'io,Bepf4 fatrapa vitafpoliavifc. MEMORABILrA SG YTHAKUm ANha Mundi '^^yo^Cmmem)^ Scyihis pul in Aflamtranficrunt^.quos infccutus I»d, thyrfm five M?^^^ Scytharum Rcx cum potCi tiffimo cxercitu,fuperatisMedjs,univcrfam p« Afiam usquc ad ^^gyptum domuit>&. per vigii ®do annostributanam fibi ac ve£^igalcm redd «iit. Cumque alia ratione, quam fraude, fup®ra 3ion paffent S^jAhx^.Cy^x^arei MejdoriimRc; fraccipuosipforum convivioexcepit,ac inebti; ms,immiiTispercuiroribus, adunumomnesii ta:fecit. Sic Afia fcrvitute Scythica libcrata fuii Cj£i hanc cladfm svafcrunt, cos Cyaxanl venadonibus j ^cpueiis inarteequcftninftiii ^ endis p^afccit Cumquc a%crc & accrb ttai 1 ?0 t !T T €IIS. ii^arentur, unum, quos doccbant, puerorum icidarunt , &c co£lum Cyaxari pro f cnna appo* erufit,quo facinorepatrato,ad Halyamn,l.y' >rum Rcgcm,transfugcrunt: undc bellum inteu etlos ^Lydoi quinquennalcquos tandem,cutw m utraqj in procindu ad praslium acics ftarcti^ ►nfpe£^a Solis cclipfis , dic no^efccntc, ita pcr* rruitvUtpaccminircnt. Rcliqui Scytharum m itiquam Patriam revcrfi,cuma fcrvis fuis bello icipcrentur , armis^quc parum contra cos piofi- rcntjtandcm fumtis flagcliis.cos veluti maa- pia fua itcrum potcftati fubjcccrunt.Huius Sir- r/«bclli hodi€q.ue mcmoriaapud Mofcavitaf pcfcfto^ MEMORABILIA I N D O R U M. "^^Llndorum vctuftisrebus nihilfcreconftatj^ ^nifi quod Staurobatii , Rcgis Indorum, qui mtra Scmiramidcm bcUum gc(Iit,mentio apud licdorum Siculum* Poftea usque ad -^/^a;^»^''^ lagni aetatcm inaccdTaPerfis pariictacGrascis^ koquc incegnita manfit India^ MEMORABlLIA G K M CO KU M. ^O^cnBerculu, did:i Heraclid^, Pcloponne- . fum rccuperarunt , camquein varia regna, ^mirum Sfartmum , Corimhium , MeJJenmm <, . alia divifere. Codrm, ultimus Rex Athcnienfium , fe m ello pro patria dievovit , & caftra hoftium naus- lM>jbabituingrcffu5, rixisquc cum mjlitc motis, P 7 ab ab co confolirus , vi^oriam fuis pcpcrit. In ^ deiiit Rcgnuro Atkenrcnrium ;.quia inpofteruti tion Reges{Qd Frincipes fibi praefccerunt. Pauh poft fecuta fuit Ionica«,Quippc magih Atticx iuventutis multitudo- , Ducibus CoS £lio,aliisquc inAfiam trajecercaclittaribus iHi- us occupatis, claras Urbcs , 'Ephifium , Miletum, Smymam, aliasque condidciunc>ac totam^rcg^ia nem Jmiam, appellarunr. A.M. 3205. coepit hcWum Mejfemum im« Meifenios&Spartanos,,quod inter omnia Gr» corum antiquiilima, maximc mcmorabile cft| nfukisque ca/lbus illuftre. M^emtundcm vidi, deferta regione caropeftri fe in altififimufli montcm Uhomen rcccjpetc , ibiquc diuturna ©bfidionem fuilinuerc; Cumque oraculum V! ginem immolandam iis praecepiflct , reliquis aj nuentibus,-/l//y^W^;w«^ B.ex filiam fuam obtuli^^ ac fua manu iatcrfecit* Cumqiie obfidio diutur* I3a cflet, Spaitani juvencs quosdam prolis gratit Spartam mifcrunt , cx quorum cum ipforum vh xoribus coniubitunati fueruntilli, quos ^arthti vocarunti ideft,illefitima foboleSi a quibus celeberrima Italiae urbs larentum condita fuit; Tandem anno belii vigefimo Anfiodemti6^tti Meffeniorumi,ipcdro fiJia^, quamimmolavcrar, perterritus fe ad tumulitm ejus intcrcmit , ac: monte lthome\ Spartanis expugnato , reliqui iis« fervitutcm rcdadi funt : ex qua poft quadra- ^nta annos Arifiomenes:^, juvenis acerrimus p «.©i libcravir 9. ac ijellHi» conu^ Spamnos in- V:o l T Ti CM S,^ dlbili audacia, acplus quam heroica forfiitu* cinftauravit.. Bic eft i\\t Arifiome}7es:».)c[\xiunt dic ccntum manos rua nianu.in&crfecit: qui tcr captus,3e: rabiliter iterum libcratus fnit^ Inpriraistums [n;aSpartani&,in CjiadamyM eft , fpeluncam. Kcrraneam immcnfaB profundita?is, & afper'» nis undiquc rupibus confragofam , praecipita- jfuiiret.Gaeteiiscnimfaxoiut^llifaconfia^^is»* totocorporecollifis ,{olus Ariftomcjicsiilac- 5 ad fundum defccndi t, 54^er foeientia mot*- Drum cadavcra pcr aliqu^Bfees, nullo patentC" itu vcrfatus, miferrim^mque. vitas exitum cx- edans, tandcmin tcnehris viftisfibLfuitani^f alculum qaoddam dcprchcndere. Erat autcmi slpecula, quae per exiguam quandam & obfcu- m rimani illapfa , cadav cfa depafcjgbatur. Si- ntio iptm €]\xsAnftomef?es caudam apprchcn«^ t,ac ab ip(a profuga ad foramcn illud,pcr quod greffa fucrat, dcdu6:us fuit. Ita anguftias illas. lanibus, & nifu totiuscorporis, dilatavit, ut cx: dunca falvus adfuoscvadcrct.Mox irruptia'- ? in agmm & urbcro S|?artanam f^fta , novis edibu&oftcndir fe eyafmc. Miraculi hoc inftar accdaemoniis erat, qui dudum exftin^um cre- iderant Ariftomcncm^ Itain multos adhAic an?. os Mcffcnii bcllum contraSpaftanQSciusdudtt! Dntinuarunt', arcc belli in montc Ira conftituta j, onec taadcm no£^u proditione cxpugnarcntur« ^um ytvo Arifimenes ]pa medios hoftes viam ti&iro agcruit,ac£Eimo in SMm^imie Cre- um O R B I S tamk contulir. Reliquiae MeiTcniorum in Sicili ftruxerunt Urbem Mejfenam^ quschodicquc ce icberrima c^*. A. M. 5417. Solon Atheiaienfium lcgislator Cyrrham urbcm poft diuturnum obfidium hci kboro cxpugfiavit. Quippehellebori radiccs ir aquam, quam obfeffi bibebantrinjecit, undc alv fluxu cof repti, urbem dcdcrc coa^ii funt. A^M.546o. in Siciiia rcgnavit FhaUrUt Agri gcntinorum Tyranhus fam©fifljmus.Hic eftillc qui aeneum habuit^^rum. zhFerill0zxt\^cc \n formatum, utci i^PNihomincs.cumfubje^iV prunistorrercntur , mugitum bovis inftar cde- rcnt. Sed Phalaris Pcrilium primum omnium bovi huic inclufitiipfe fuum, dixit, imhuat mitho> epus. Eodcm fcrc tcmporc Pififtratm Athcnis Tyrannidcm inyafit , cum fc a Potentioribus male vcrberibus muldatum coram populo fi muIafTctiaquibus eopraEtextuSatcl]itium,velu adcorporis cuftodiam , impctravit , quopaulo poft, arcc occupatajmperium totius civitatis ad ietranftulit. A.M.3500. Syharii,^Qttt\ti^m2i Italix urbs, l Crotoniatis cxcifafuit duccM/tW^ , famofoillo athlcta,qui bovcm pugno interf€cit,& folus una dic dcvoravitjdem MtU\zm fcncx vircs fuas cx« ploraturusp cum annofam qticrcum divel]eret,ab ca iterum coeuhtc ambabus manibus intcrce- ptus.Sc cum fc indcliberarc non poftct, a fupcr- vcnientibns lupis dcvoratus fuit. SyhfiritA effoe- minatiiHmi propter nimiasopcsfucrunt, undc ^daginn); SyharitAperflateas , quodc illis ufi« Po L I TICUS. ir, quiinpublicoambulantes ja^latione bra- orum intcgram fcre platcam occupant , dc ji de via deccdunt. lidcmSybaritae equos fuos areconfucfeceTant, id quod ipfisexitiofuit* m in pra?lium progreflTi , cum tubac coneine- ,t, equifaltare coeperunt, actotacomurbata c.facilem viamboftibus conciliarunt. A.M» Bemocedes CrotoniataMedicusi •fis captus, cum Tiarium ^ Athoffnm uxorcm s curaiTct, ut bellum Grascis inferr€t,fubdolc, datamulierum elegantia, perfuafit. Milli igi- aDario per univeriam Graeciam exploiato» , & cum illis Democedes Medicus , qui Croto- n rcverfus, ibi Milonis athktse hliam uxor cm A.M»j503. Athemenfes ""onibusvigintinaves cilio contra Perfss miferunt , qiiae omniun» nceps bcllorum intcr Graecos &: Perfas origo- runt. A . M . 3 ^ 1 4. Athenienfes D u ec Miltmde Pce- in campo Marathonio magno praslio fupc- it* A»M.3524.Graeci maximis praeliisadT^&^m^i- %i^ArtemiJiumy ad SahmimmyZ^ PlatSEas,ad >ntem Mycalem ^ Pctfas vincunt , de quibus nainrebus Xerxis. A.M 3526. Athemenfesmhcm S^efium ohCi'» it, obfcffis tanta fame laborantibus , ut funi- 5 lc£lorum clixis vefcerentur. M. S530. raufamas Rex Spartanorum ^ odcum Pcrfis comra iibcrtatem Gifieciae^con^ O R B r s fpirafrct.fafneintcmplo necauir,cuiiis forescu lapidibus obftrucrentur, primum lapidem mat Paulania; attulit, Hujus conrpirationis partice ! fuiffe putatur Themijlocles ^ thenienfis , qui fu plicio Paufaniae pertcrritus,ad Xerxen inPcrfia fugit, & ab co maximis hononbus cxceptu cum nollet beiUim contm Patriam gerere,haui taurmo fanguinc,feipfum interfecit. A M,35 j3 C/wo» Athenienfium Dux>in A fclicitercontra Perfas bellum gcrit. A*M*3559. Herodotm omniuBn Hiftoriogr phorum,quiexftant, antiquiffimus, Libros fu .Athcnismagaocumappi^ufu lcgit. A. M 15 6 2^. per totum fere tcrrarum orbc alta/j/^A; erat», A.M^3564» Infula S^ww gravi bello conc! {itur ab Athenienfibus,quiabrogata Ariftocr tia, Democratmmpct wim inftitucbant. A, M 3573. exoitum fmt ingens illud bcllu iivile jnter Grascos >, quod Peloponnejiacu dicitur. Ejus authores iuanni Athenienfes < Spartam^ Duravit per viginti o^o annos, tandem exitio Athenienfium terminatum fu Caufa ejus fuit crefcens Athenienfium pote tia 5 quasinvifa 5c fufpedat eratSpartanis. Pr^ textus varii arripiebantur. Athenicnfes vch menter ad bellufn impulit PmV/^f , cujus tan fuit cioquentia, uttojiarc, fuhninarc&pernnf fccre Graeciam diceretur. Cum cnim TerieU aeraiio Athenicnfi pracfcdlus, rationes redde aioagoiTa». i\x^i\x Akibmdis9> nep otis fui> a< P O 1 T I C U S . 355 : admodum juvcnis, bello patriam implicuir, A.M.5574.Secundo aniiobciljpcloponncfiaci it horrcnda pcftis , primum in iEihiopia orta, le reliquum oibcm pcrvagata, tandcm Athc- s crudelcm in modum cxhaufit. Eam graphi- dcfcrjbit Thucydides lib.n. Cuiavit iliam ppocrates Medicus , luculcntis pcr totam ur • m ignibus inccnfis : cui proptcrca ftatuta. c^^a aurca fuit. Anno tcrtio bcUi urbs Pla- X a Spartanis per. biinnium obrcfTa , occifis n,tra pa£la omnibuscivibus.folo aEquaturAn^ 1 bcili quinto Corcyrxi gravilJima redinone )orarunt,in quaOptimaies fivc jir^/iocraiicg», plcbe fivc Bemocratkk , mirerabilitcr nccati- nt. Anno bcUi fcptimp Spartani niukis cladt^ isfradi, pacena ab Athenicnfibus , fed fruftra j,. itierunt. Anno undecimo p«x intcr Spartanos Athenienfes in quinqu^gmt-^annQS fantita l:',qua^ pax N^ciardicitur : icd psulo poft iterum ida. Tum tcmporis Athenis inclaruit Alctbia' y,,Socratis difcipulus, JuYcnis pctulanti^iimae difTokitiilimas yitae, ac ingenio adea vcrfatili^, Scpcsfimus, dcoptimus cflTct. HicAthenien- s ircrum cxitiabih, bcllo involvir. Paulo poft iriorumrcckrum 2ccuratus^9..id Spananos de» cit , ipfis felicisfimam. oparam contra pa» iam navavit. Anno bellidccimo nono Athc- cnfcs ingcniem cladem Duce Nicia ia Sicilia. Lccpcruut, amilTe toto cxercitu : unde res ipfo- im ad ultimam derpcratioBcm addudae funto jmobclli vigcilmo fnmo Ak{bi^idekd.dan%. %aSi« O R B 1 s Spartanis, iterum ad Athcnienfes fccontuii^ res patriae penirus collapfas, fua audacia & fclk tatc in integrum rcftituit.Hu jus duftu Atbenilt fes terra marique Spartanos fupcrant , itaut i dcnuo pacem pcterent.Tantis rebus geftis Ala htades , plus quam divinis honoribus afFe£lM} Athenasrediit.Sedpaulo poft cumLcgatusipfi us infeliciter fc abfcnte pugnaflfet , iterum patri pulfus inThraciamfugit,ubitaDdcma Spartafi in domo quadam vivusconcrematusfuit. An» belli 26. Spanam ab Athenienfibus ad infula ArgmHfas mgenti praeho navali fuperantur. A thcnicnfes vero inaudito facinore quindecin Duces fuos damnatos ultimo fupplicio afFe<^ runt,quod te!?;pcftat€ impcditi naufrag^s non ta liflent njppetMs ^ necca:fos fepeliilTcnt. Ann» belii vigefisno {t:^Mmo Lyfander , SpartanoruH Dux,u.riyerfam Athenicnfium claflcm adiEgtf l^Qtamos oppreflit, ftatimquc-^^^^?;^ undiqu cum excrcitu oblcdit. Anno bclh 2 8* AthenAt, Academia oppugnatae d<.ditionemLyfandrofe ciunt,hac conditionc, mme^ma urbis diruercn tur,& omnes reliquas na^ves^ duodecim cxccpti« traderentur. Huncfinemhabuit bcliumPcle ponnefiacum, in quo floreriti^iimum Athenicn fiumlmperium penitus cverfumfuit. Lyfandef\ abrogata Democratia , triginta Tyrannos civitati &prae(]diumaiciimpofuit^ Ab biscrudehterii vidos faevitum. Paulo poft triginta Tyraniai 1 Ihrafybulo Athcnis puifi funt ,6c civitati hbertai tcdituu. Hic cft illc JhrafybHiHi , qui primu ? O L I T I C U S. 357 mifltam ,id cft ,obli vionem praetcritarum inju- irum, jQtroduxit, quo faluberrimoinftituto nnia fcre civiliabella hodiequc tcrminarifo- «t.Poft baec LacedaEmonii, feliciter aliquandiu Afi3,du^i:u^^ey?/^/,contraPerfas bellagedc- , quae pace ^»m/c/^a tcrminata funt» Secutum fait gra viirimum inter Thehanos , iced&mentos hc[\umJhsbanorumY>\x\ ^ukEpa^ mondas , a quo LaceJa^monii duobus magnis «liis, ad LetiSiray 5c ad MUntimam^ profligati nt. Sed irs hoc ultimo prasho ipfc Efaminondas imimmortalinominisfuigloriaoccubuit.Nott u poft bellum facrum inGraccia ortum cft coh- ^Vhocenfes, qui facrilego aufu templumDcl- licum fpohaverant.HuK: felc immifcuitPM/^- « Maccdoniae Rex , & vi^is Phoccnfibus, do- linatum Graeciae , ipfis inter fe difcordantibus, ira calliditate paulatim inva(it,ac vidis adC^e- neam Athcnienfibus , totius Grseciae Dux , & :1U Perfici ImperatofCom^^icreatus cft.Sed in fo expeditionis hujus apparatu, dumiiuptiis fi- cindulget,a P^«A«/^fatenite iuo intcrficitur. A.M.3669. Ahxmder Philippi filius, a rc- im geftarum magnitudiae Magnus cognomi- uus, Regnum Maccdoniae cum Ducatu GrA" A dc bello Pcrfico fufccpit : cumquc fe ipfi ^^^;?»/apponercnt , captam Urbcm funditus devit,occifisThebanorum nonaginta millibus* )dc cum excrcitu triginta miUium in /^fiam ajecit , ac Darium Codomannum tribus ma- m prshis , in campis Adraftiis » ad Ijfum , ad Oribis inftai horribili cekritatc univerramAfiam pcrc muit,&]iffimamMonarchiam,qua£Af-^rf/i nica , (i v€ Crua dicitur , condidit. Obiit ani aetatis tricefimo Jecundo, Imperii duodfciai vencnonccatus z CaJfandro. Poft cjuscxccfli) Thilippu6 A rid^us frater ahquandiulmperio pr f uit : fcd titulo tantum , omni penes cxcrcituc Duces potcftate . Indc conftituti liberorum Al xaadri tutores, Perdicceu, Vithon, Antipater y \ Tolyjperchon , fub quibus totum Imperium Mi| cedonicumcivilibus bellis cxhauftum 6c conf fum fuit , in quibus fere omnes Duces , una ctf Olympiade matrc , Koxane uxore , Hercule , Al xandro ^ Cleopatra, lihcm Alexandn perierat! ita omni ejus poHerirate dcleta , Imperium amplilTima regna, Afu,mgypti^SyriAyThraciAi\ Macedoni& dilaceratum fuit. VcrumRegnum Afiac &Thr3ciae mox defl:n| ftumfuit, ut triatantum rcmanfcrint ^iyfi JlfisL ^Macedvnia, MI ^lexandro Cleopafra^lihrts ^lexandri) Inter Ah- Xandri M*liberos ntill;im ego quidem noviGleop ^ tram, Fuit verd Aie/andio M. foror Cleopatra ,q ; «Alcxandro E,>irot^ijm Regi primum nupta, poft.i cjusobituraii-gffuribasambita, Safdib' tandcm, ci tad rtoIema:um in Agyptur?^ iter pararct, Antigv |ullu oecifa«ft, Dc qua Di^d, ^u(h4 Iu^^&zp. jujl-, T®LITICUS, 3f9 MEMORABILIA REGUM SYRI^. Nno Mundij^p?. RegnumSjm condidlt Ls^/^«f:/«Nicanor,cujusrucccflbrcscon)mu* aominc Seleucid& dicuntur. Hic plurimas ics in Orientecondidit,quaruin praecipuaefu- nt Antiochia ad fluyium Orontcm^Sc Seleucif^ Tigrim. Fuithicotnnium r.lcxandri Ducum ciffimus, fed annoatatjsrcptuagefimoquar* n ^x^\\o\ Vtolemst,o Cerauno , Rege Maccdo* i,obtruncatu8 pcriit. Ei fucceffit filius Antio'- 14 , qui novcrcam fiiam Stratonicam uxorcm Kit,arte & fijafu Er/j/^y^r/«fiMedici.Cum cnim ttochus, infano Stratonices amore correptus, laliter dccumberet,Er^y$/?y^r«^ ex pulfu arte- rumjaliisqufl-indiciis cognovit, ipfum animo, 1 corpore aegrGtare:quapropterfuafitS^/^«f^i^, (i falvum velkt ^liumyStratonicam ci cederer. inium Syriae Regum maximus fuit Antiom w Magnus, qui contra Romanos. fuafu Han- alis > formidolofum bellum gcifit , in quo vi- npr^lia a FtoUmAo Cerauno, Rege KMacedontA , obtrun- 4) Dubito Sekucnm n praslio cecidiffc , quem runtavit qaidCiii Ptolemaeus Ccraunus, (tdperin-' ts,mjujiinfa Lr7,c,2 2lt,(trci*,nventfim.Sit\QnuHum ;uco cum Ptolemajo Ceiauno belluiB iutercclfit, :m ex Agyptoptofugum &c cxceperat beriigne,6c tci locobabitum , fecum in excic tu circumdux6- i doncc a perfido hofpite, cumLyfimachiampe- !t , cccidcretur. Clare rcm omne® CJftiwavii O R B ! S ^us a Scipionc, omnem cis Taurum mon Afiam amint. ^olk iWum Antiochus Epiph^ Judaeos gravillime afflixit. Rcliqui Sytix K& mucuis bellis & ccedibus , & dcfeftione popu Fum, ita exhaufti 5c attriti funt, ut Syn tancoij malorum pertasfi.ipfis cxclufis Tigranum Ari ftiasRegem cvocarcnt, quoperCn. Fcmfe, vido , Romani Syriam in pro vinciae fovmaq dcgerunc, MEMORABILIA REGNI MACEDONIiE.1 REgnum MacedonisE C^j^W^r fundavit,q occifa Olymptade Alcxandri m. matre cjus^ liberis, poft gra via cum fociis Regibus gcfta bc la,morbopedicularia vermibus corrofuSypen • Poft eum Macedonia aliquandiu non modo vic norum, verum etiam Gallorum pragda reddit Intra bre^^c tcmpus variosRcges habuit,ex quil Demetrim Antigoni Regis Afiae filius ,a S^/^^l Nicanore Rege Sytiae viftus,in carcere penit.Ij ^^;?/i?f^«5Thracia£Rcxa Seleuco; Seleiicw a Pt( lemaeo Ccrauno vincitur» Hic cum perfide Arj noes fororis, ejusdemque uxoris filios necaflc^ Gaihs,Ducc Belgio, occifus pcriit.Itapoft vs! Regum 6c Dominorum mutationcs , rande Antigonm Gonatas, aHquoties aPyrrho Rcf Epin pulfus, eocaefo» Macedoniam obtinui C Sele»ow a Ptolem^eo Cerauno vincititr) Autpcr iftfif AS potlus tmci(iatur,juxta aotata f rscedyUaCumaea anucmit. Tandem cum filiusipfiusS^:^/^^ ftuprumho- ftiffimae marronae Lucrctiae intuliffct, caquc ^3 fe* ^66 O R B I S fc , impatientia tanti flagitii , cultro confodil a Lucio Junio Brut0,& aliis Romanis, Rcgnl ipfi abrogaturo fuit,& cum fruflra reftitutiofl tuam armis dc auxihis vicinorum & Porfei^ RegisHct4-uriae,quaefivi{rct,cxal c?biit. ^ A.M^35oo.Impcriun(i Copzfulum cuwhhc^^ iti RcpubJicaRomanacoepit/ubquibuspIurtli' perpetua fere bcria , eaquc vcl cxtcrna , vcf i vilia. Inter extcrna ccFcbiiora fucrunt. L HetrufcHm, contra Regcm ?crfennnm,%^ quinics reducentcm, pro hbertatc gcflumT' quo MutiHs Scaevola, biHoraum Coclcs fortitudinis exempla cdiderunt. ^^^| II. Hetrufcum quodcladeCr cum imam capcre poffet.maluit fc CampamAdcVi' cner varc. Eventus belli fuit, quod Hamithal^ n jam fedcGlm annisltali^ incubaffct, a Scipi^ nn Africa vidus,6c paccm pctcre coadus ftnr* X . Macedorucumy in quo PhilippuSr^cx Macc^ tiiae, ad Cynocephatas a Flaminio viftus eft , 5g crtasGraiciaereftituta. Fofteacum idbellunt 'fem , Philippl filius , renovarct, ab ^railio tus, captus & triumpbatus fuit, ac Maccdonia ^rovinciae formam rcda£!a. ^ XI. Syriacum , in quo JntiochusUzgnnsKex •ix, a Scipione Afiatico ad montcm Sipylum \ns , & omni cis Taurum montewi Afia fpo- ruseft.Huiusbelli faxHannibal fiiit. XII. Punicum III. cu]n^Marcus Gato fuafor , fuadcnte Publico Cornelio Naficajin quo Car^ confilio , ab uxore Livia vcneno necatus fuit. IIL Tibcrius, fimulator &diffimulatormaxi- ius,cumGermanicumfratris fui filium amplis- mx fpei juvcnem , cum totafamilia nefaric oc- iflct,& afperrimam tyrannidcm in omncs excr- uiflet, C-«/>r«» cbrietati,libidini, crudelitati in- ul<»ens,oppreflb Seja?io, in extrcma feneaa pul- ino a Macrom fuffocatus, fumma populi laeti* ia periit. IV. CaliguU» prodigalitate & immamtatc ilus^uam monftrpra equum fuum Confulcm lomanum dcfignat, &: perpetratis ingentibus ccleribus, confpiratione militum interficitur. Anno 41* V* CUhMw, homo ftolidus.non amen oronino peffimus.multambderate &fe. icitcr, multa ftuitc & crudeliter agit, uxorcr^ M^/^/i»^wimpudiciflimam, quae ipfo vivo alii aubere aufa fuerat,interficit,& dufta Agrippma, ib eadeto vcncnotoUitur* Anno f 4. VI. Nero primo quinqucnnio ^ti- 6 mus» Cum mafamiba nefarHmcaJfet^UoXim omtflaveiba: tum f(,M/ XiV. Wlpiu^ Trafanus Armeniara Aliynam , Mefopotamiam fubigit , Becehalm vincit« Anno 117. XV. Adrianus in Britanniamurum ttrujt contra irruptioncs Scotorum & Piaorum: Judaeos ingenti cladcdebellat. Anno ij8. XVI. Antoninm Pius Gcrmanos^! Dacos, Judaeos,contandit. xvil; Sylvm VtuUtum trihm prM) Fuit hic M. Salvius Otho j quemproinde, Jiccttrimeftri tantum fpatio lmperiofun/7/«*MacriDUsamilitibus terficitur. Anno 21S. XXIV. Varius Antoninus Helioga' ^ntoninus II, Panhos coeimt) Nonomittenduserat itonini huius>quemPhilofophum dixerunt,fra- r ac Collega L. Aureiius Verus. Nam tum primum 5mana Refpublics duobus sEqua juie Impefium ;miniftrantibus parere voepit. Ita &in fequenti- is, AntoninoCaraeallse ftater Gcta , M^crino fiiius adumcnus, Philippo ArabifiJius Philippus ,Vibio ailoVolufianuSjValcrianoGaliienus.aliiahisjun- ndi fuiflent , nifi Coliegas Impetatorum prajter- ttete, comf eadiiiludio Hornius maluiiTec» 974 O RB I S halw, homo turpiflimus & luxuriofisfimus, m fcrum exitumhabct, Anno 222. XXV. Alexandcr SAVeru^^Vm ceps bonus,Parthos vincit, MoguntiaB cum mati ©cciditur. ! Anno 235. XXVI. JuVms MaximM homo ft^ rox, Gordianos opprimit, ac ad Aquilciam cm filio pulcherrimo intcrficitur. i Ajano 23E.XxVn. GordianHf 'Jumoi inPcrfii occiditur. Anno 244.XXVin. J«/i«# Philippus Arabii Cbriftianifmuiai amplcfltitur, m confli^tu cui Decioocciditur. Anno 250.XXIX. Deciu4 cum Gothis pugnai ecciditur. Anno 252. XXX. Vihitis Gallus, feedus cun hoftc ignominiofum facit , ab iEmiliano vibci tur. Annoifj. XXXl. Mmilimu^z militibuscli gitur&occiditur. lodcm anno XXXII. Licinitii Valeriama \ Saporc Perfarum Rege captus, mifcrrimc trafta tur, dc tandcm viyus cxcoriatur. Anfii ]ulius Maximw , homoferox) Maximinum fcribcr< irorniiis voluit* Nam is Sevcro fuGceflicoccupatoquM Impeiio , filium C. I. Verum Maximum Caefarem di| xit. Idem,<5uadfupplementiloco addendum, Anti| Cxfarcs primum hab uitGordranos,patrem ac ^liuin! iisque opprcflis, Clodium Balbinum &Maximun Pupienum,quibustandemfuccubuit. SicMaximinc & filioejusMaximo occifis,BaIbinus atque PupicnHi Imperium, fed brevi tcmpore, ©btinuerunt, ant€| G ordianHm Junioxcm tamen cellocandj« Difi POLITICUS. ^ 975 Anno 260, XXXni, G-«//zff;j*^,impiusinpa- rcm Valerianum , cum obfideret Medjolaftumy Kciditur ;ejus tempore^o. Tyranni Imperium lomanum mifere dilacerarunr. Anno 268. XXXIV. Ckudim D.ilm.ita, Alc- nannos vincit.cum Scythis acre beilum gerlt. Anno 270» XXXV. V Si\tx'm% AuYeltmH^ Mar- lomannos \ 'mc'n .Zenohiam Pulmyrenorum Re*- yinam tnumph..t Anno275. XXXVI. Claudius 74fr//f« Scyihas cpellit.Hiftoriam Cornelii Taciti magnifacit. Anno276. XXXVn. Aurelius ProbusGer- nanos &SarmatascoDtundit,S4?«r«/»»»? Ami* Caefaremamovet. Anno2S3* XXXVIII. Marcus AureliusC4r«# Carinum & Numerianum fiiios, Caefares ap- pellat. Anno 2S4. XXXIX. DiocletimH^ Carinui» i^iocit, Maximianum & Galcrium Caefares creat, Chnftianos accrnme pcrfcquitur, Impcrio fc abdicat. XL. DtocUtianws Maxtmianum & GaleriumCaJares creat) Diftinfrius: Diocletianus confortemlmpeiii Maxi- mianum Herculeum afTumit: Mox uterque,Conftan- tioChloro &Galcrio Maximiano Im|>eratoribus di- ^is, regimine lc abdicant.Conftantius Chloius Ebo- racimoritur, cjusquefilius Gonftantinus Imperator ab exercituBritannicofalutatur: GaleriusMaximi- num&Scverum , eoqucoccifo, Liciniumadoptat 5 prxrer quosScMaxentius pro Impcratore fc gerit. Sic dilacerata inplures Refpublicaj donec, rcliquis exftinais , folus tandem Conftantinus M. Imperio pijtitcmr» Htf- 37^ Orbis t — ■ — — — ^ XL. Flavius Confiantinus Chlorus Maximijl nunrgnterfccit; Uboraci in Biitannia morltur. ' Anno jo6. XLI. ConflmtintisM^gnwsMaxi mimum ibccTum ftrangulat, M.axentium in Ti beri fufFocat, Lictnium opptimit , ChriftianaaJi Religionem , abrogata Gentilium idololatrijn introducir, Sedcm Impcrii , rclida Roma , Con« \ ilanrinopolim transfcrt. Haftenus dcImperiaRomano indivifo , jam divifum fequitur. Nam Conjiantims Msignw Imperiumin Occiilentale Orientale dmCix. C licet a Conftantino M. fada primum fue- lit, ad Arcadii ac Honorii tempora malim rcfcrrc* CertepoftConftantiniobitum nonin duas, fcd trcs partes Impcrium divifum fuir, fic utfingulis iilio- lum j Conftantmo » Conftantio » & Conftanti , ccrtt ' portio cedcrct. Neque is Imperii ftatus diutur- nusfuit, Conftantio mox , cum Conftantinus & Conftans cumMagncntio tyranno exftindi eftent, univerfum ©rbcm Romanum complexo. Contra. poft Theodofti obitum provinciae ita intcr Arca- dium 5c Hpnoiium , filios cjusdivifje fueiunt, ut illc Oricn. Pg 1 1 TI c us. 377 ConftantinuslLttmo Imperii annoocciditur^ nftans Athanafium dcfendit, fraudulentcr in- •ficitur. His interfc£iisfolus Conftantius fadus ; Imperator &Oricntis, 5c Occidentis : Ma- mtium v\(k\xxa mortem adegit, dtGallo, jdcli Caefare » fupplicium fumfit , ]ulimum clum afcivit , fed ab eo perfide defertus fuit. Anno 361. J«//«»«y Apollata , Ethnicam& idaicamrcligioncm, abolitouna cumtcmplo icrofolymitano Chriftianifmo , rcftitucrcfru' aconatur. Inbcllo Pcrficoab ignoto cquitCs 1 fagitta coelo demilfa, occiditur. Anno s^S-Jovianus cum SapvreRegcVcth* mpaccm ignominiofamfocit, foetorcprun^ mfufFoeatur Anno S64» VaUntimatnusLcam fratrc Valcix- te ticDti , hic Occidenti prxclTet. A quo tempore dr- naametiam Impcratorum Oiientis 6c Occidentis iftoriammerito ordimur. Vna, cum tempio Hierofetymitam ) Ita lege : Ethnicani: ]udaicam religionem, una eum templo Hterofolymitana ^ htuere.ahoUto Chrifiiamfmo^pufira conatur. Nam nihil >tius eft, quam Julianum non cvertere , fed reftau- re teroplum Hierofolymitanum voluille, Valentintantu. Lcum fratre ) Hornium legenti Va- ntinianusl Gtatianus,ValentinianusII. & Theo- jfius fuccefftvc videbuntur imperafle. Unde hacc ansmitti flneanimadverfione non debuerunt, Ita ;ro rcs fe habct. Poft Joviani mortem Impera- »r falutatus fuit> Vakntinianus I. Is fr^strem alentcm , ac poftea fiUum etiam Gratianum Au- iiftos dixit» Ita conjunaim Valentinianus U Va- lens 37» Or B I S te imperium dividit. Vdens a Gothis combil ritur. Anno 37f , Gratimpn Theodofium collcgar adfcifcit, Alemannos magno praelio vincit. Valenttnianiu II. Maximum Anti-CaEfarer per Theodofium vincit, fraudc ArhogaftU ftran gulatur. Anno 379. Iheoiopu^ Gothos comprimit lEHgenium tyrannum debellat , HonoriHm ^ Ar cadium filios, Imperatores creat. Ita iterum ati in Oriente, alii in Occideme Impcratores fiunt, IMPERATORSS ♦ OCCIDE NTIS. I. A ^f^o 395. Honoriu4 ^\mcx\m Gothorurrj xXRegem Italia ^tWxx ,SuUconem occidit,afc! AUrico Ravenna obfidefur. Sub eo Gothi, Van- dali , & aliae gentes Scythicae ac (Sermanicae Im- perium Romanum miferrimc vaftarunf. II. Anno 42 8. Valeniinianus lU. maximis cladibus exercetur, ob impudicitiam occiditur Sub eo AnilaKcx Hunnorum Itaham vaftavir & Anglo ^Saxones coatr^ Scotos evocati m Bri- taR» lcns & Gratianus aliquo tcmpore imperarunt. Mor tuo Valen tiniano I .cum abfentes forte Valens & G? u tianusefrcnt jakerValcntiniani filius Valentinianu'^ If.Imperatorabcxercituproclamaiusfuit. CoUcgx €rgo tumfucruntVaIens,Gr3tianus,&VaIentinianus II. Exhismortuo Valente^ conforfem ImperiiGratia- nus Thcodofium legit, qui tandemGratiano quoque &Valentinianoll.exftinais,folusiterum OibisRo- manilmpciiumobtiKuit, Hu- POLITICUS. 379 miam vcnerunt. Poft eum Impcrium Occi- ntisplane a Harbarisdcftru£tum fuit, &tunc )Va iUa rf gna TraxiciA, AnglU, Hi^ani&t ttali&^ ingQbardi& , Hmgari& , & alia conftituta funt. Itimus Imperator in Occidenie fuit 'RomnlHS omyllus Augufltdm , in quo fatale utramque >mcn, & Romuli, & Augufti , occurrebat,poft lem dcfccit feries Impcratorum usque ad tcm- ^raC/*?'^ //Magni pcr quadringcntos fcrc annos. IMPERATORES ORIENTIS, five CONSTANTINOPOLITANI. AKcadzm Rufinum 5c Eutropium oppri- mit. II. T^?()//c/?^II.PeifasvincIt. IIL Martianus ab iis itcrum vincitur, IV, Leo, V. Zeno , & alii longo ordinc, ex quibus cele» iores fucrunt. Anno 527. ^ufiiniantish qui pcr BeUifarium Pricam a Vandalis reccpit, pcr Narfetem Go- ©rum Regnumin Italia dtftruxit, Cerpus Juris X Trcbonianum promulgavit. Mauritius avaritia foedus, qui cum militcs ca« ivos eKiguo «rc redimere nolkt, a Bhocavai* rc cuna tota familia trucidatus fuit. Anno 6o2,P^of/«*Bonifacium IlI.Epifcopum omanum dedarat CaputEcclefjae, ab H^»'/ic//tf aecifis manibus pcdibusquc comburitur. Ann0 38o Or E I s Anno 6io. Heraclws PafiS vincit : fuht\] fxortus eftMuhammcd in Arabia, falfusPr pheta, quilmperium Safacenicum condidit. ; €o tempore perpctua intcr linpcratorcs Oricm h 6c Saraecnos bella fuerunt* Anno7i6 Z.^(? Ifaurus Saracenos ingcntiprii ii lio vincit, imagincs tcmplis proturbat^ Irene Imperatrixlmperium Occidcntis Caro] Magno concedit: ab co temporciterum Impi ^ ratores Occidentis eflTe coeperunt. Sub co Imperium Orientis magis magisqut j^ a Saraccnis 6c Turcis ita debilitatum eft, utuni verfam AfiamGrajci amittercnt, doncctandcn Lfitini , five Occidentales • anHO 1204. Impcri( Orientis potirentur , quorum primus Imperato-, fuit BaldutmiSy Flandriae Comcs. Sed hi aliquan diu poft a Gr^cis iterum ejefti fuerunt , qucm |^ admodum etiam Sar aceni Synam & Hierofoly' niamaChriftianis recuperarunt. Tandem Im-. pcrium Oricntis omnino a Turcis deftruftun ' fuitanno 1453. quo MachometW, Turcarum Im perator, Uibcm ConflmtimpolimtK^ugnzvixfi ultimum Imperatorcn) Gra^corum Conftami^j num Palaeologum, interfecit. 1 HlSTOfllA NOVA, I Seu RECENS. I. r TI S T O R I A recenttor efl vel Orientalis , A XvelOccidentalis , velAuliralss, II. Oriental(svelScythica,vel^(hiopica, vti Chf^taicft, ni PoLlTICUS. 38t !IL Scythicavel German/ca , velHunnica/vel avonica. IV. Germanica vel Gothica, vel Francica, vel iglo'-' Saxonica, V. Gothica efi velNornjandica, telVefl GO' ka, vel Gft»Gothica, VI* Normandica vel Scandica, vel Sicula, VII. Scandica vel Danica , vel ^orvvegica^ ISuecica. VIII. Veft GothicayVeljlfturica, velNavar^ a, velAragonica, velCaftdiana, velPortugal* a. IX. Vrancica velGermanica, velGallica, X. Hunnica vel Wngarica , vel Turcica , vel irtarica. XI. Sclavonica vel Dalmatica , vel Sarma- :a, XIL Dalmatica,velCroatica,velServica,vel fffcica,verSofnica,vel Bulgartca^ XIII Sarmatica eftvelBohemica,velPolonica, $lRufttca, Xiy. JEihiopica efl velArabica,velAfricana, dlndica, XV. Cataica eftvel Sinenfts, velCoreana, vel tponicat XVI. Occidentalis eft velMexicana , vei Pe* tana, XVII. AuftralU eftincognita. MElSO- Or B IS MEMORABILIA H I S T o R I ^ g GERMANIG^. ' Clrca annum Chrifti quadringcntedmuii cijmM/?;^7?;«ImpcriiRomanipaulatimcq3 laberetur, Ge^-w^^^/Vx nationcs exSeptentrioncr immenfovariarum nationum diluvio , omnen fereOccidentem inundarunt.Ex quibus pracipii fuerunt G&thi, ^ Franci, ^ Saxones. A Gotht ©riginemtraxereregna Dani&» NorvegiAySuecis SiciliA,Hi^mi&,^ ItaliA, MEMORABILIA D A N I REgnum DaniA ad fabulofam usque antiqui tatem originesfuas oftentat. Certior cjui;) memoria in Caroli Magni aetatem incidit. A\i quoteiwporc resSeptencrionales propius inno-l tuerunt,imprimis poftquam fataics iWxNorm^n- norum in univerfam Europam invaluemnt ex- curfiones» Fidcm Chriftianamfufceperuntanno)! J)6o.Inde Sueno AngUa potitus^florentiffimurafi impcrium fiho fuo CanutoII. anno 1014. rcli- quit,neque tamendiuturna iilapotcntia,quippc mox iterum Anglia pulfi,in pofterum patrias fefe limitibus continucruut. Celcbriorcs Rcges hi, fuerunt : |i Anno 1102. Nicolaus, a Slcfmcenfibus ad| templi portam occifus. Annoii6o. VMemarusl, qui RugioSt Ohotri* tdt^oftochienfes, Stetinenfes, li^olgaflanos, acer- riBroppugnayit , 5c ticuluna Regis Vandalonm prop-j PoLITlCUS. Dptcrca rufcf pit» Ab hocflorcatiffiraaPomc- liae Urhs]fdtnumiurtdkus dcktafuit. Anno I202. Vddemarusll.mmhHrgum rccu- rayit. Annoi340. VMemAYUs\\\»Q02,\\ovM.nc K^- , quanquamRcgnumglorioro bello vin- caflfct , nihilominus Nobilitati cxofus , variis m rcbcllionibus fuoruai vcxatus , tum crimi- bus & calumniis oneratus foit. Hujus filia 6c cccflbrfuitM^rgarctha , qux ob rcrum gcfta- m magnitudinemSemiramisDanorum dicitur. aec tria Regna Septcntrionalia , Alberto Rcgc icciae capto, pcrpctuo focderc &unionccon- nxit,fancitalegc,utab uno impoftcrunr\Rcgc ibcrnarentur. Abhac adoptatusETicusP^>wff- i»/ADux,tria rcgna^fcd iofcliciteradminiftra' t, ac tandcm Suesorum Danorumquc feditioni- isfatigatus, rclidis rcgnis, in Pomcraniam am receffit. Succeflorcm habuit anno Chrifiopho* m, Comitcm Palatmum , qui cum & ipfe im- oiis obiiirct, Dani Chrifiianum !♦ Comitetn Idenburgcnfcm, Regcm crcarunt,cu jus hodie- ic pofteritas regno praeeft. Annoi448. Hic variacum SuecUi fubinde ab lione dcficientibus, bella geffit, &fundamenta cademiae Haffnienfis pofuit. Eadcm lohan" nis HujUi filia&fuccejfvrfuit Marj^aretha) Non immc- ate tamenWaldeMiaroIII. Margaretha rucceflit, d cum Olaus V.qucm ex Hacquino Noivcgiae Rege :argarctha fufceperat, m^rtuus cflct.Y. Pmtarmt 384 OREiS nps filii ipfius fortuna, quem Succi pcrpctuis b lis excrcucrunt, fcd imprimis mcmorabilis cfti felix C)us contrs^ Ditmarfis cxpcditio, inquj paucis rufifcis vaiidilfimus cxcwitus mifcrat Nobilitatis ftrage profligatus fuit, i Huic fucceflit anno 1513. Chriftianus II. qi majorcm Tyrannum Sc^tcrxtxio nunquam viii qui iCgtioSHectA iccuperato,contra fidcm datai horribili caedc inquosvisgraflatus , eaimman tateDanorum pariter, 5c Suecorum animosi cxaccrbavit, ut tribus regnis dcjcdum^ad pcrpi tuosinfupcrcarccrcscondcmiiarint,inquib'p 'vigintifeptem annos miferabilem vitam traxitJ cjus locum Ordines fujfFeccrunt Frideticum h Hoifatiae Duccm.qui I«/^mDopam excurfiones , quam immanem in mo- I deprsedati , horrendum urbium pariter ac jinum ftragem pasfim edidcrunt. Undepu- s prccibus hsec formuLi fuit addita: A Furore mannorum libera nos Domine. .nno 90G. IsUndta a Norvegis primum ha- ta fuit , & ex ea quidam Ericus Rufus colo- n in Gronla?2diam duxit ; unde poftea Regcs uegtA jus fibi & imperium in utramqueregio- i vendicarunt^ >iati4 Haraldi Harphageri nepos.primus fi- \Chriftiatna?n Norvcgis 6c Isiandis tradidit. jna inde NorvegioTum potentia fuit, qui modo Orcades , venim tx.hn\ Hiberniam tro fuo fubje.cerunt. Ultimus ex famslia fhagerorum Norvegiae ' Rex fuit H^^c^uU R ns£4, ItimHs ex /umtliA Harpbagsrarum) Hacquiiiio 3 qai )i?So. deceflit, fuperfuit films Olaus ex Marga- iDanica genitusj atque hic cum DaniK Regno ^cgiam quoque obtinuit. Ultimus ergo f»;» gen- tis 9?6 Q R S ! s ntHt qui dufta Margaretha , Daniac Semiramid de qua rupra,Daniam Nornjegis, pcrpetuo foedc : conjunxit: abeo tcmpore potcntiaNorvegoroii admoduiB fub alio fceptro declinavit. MEMORABILIA S U E C 1 iE. REgnusn Sueciae fabulofa ferie a Japheti filio.Noachi nepote, deduciturJ mam hujus regni mentionem facitTacituj.f cum iierum ahum filentium usquc adAnd Chnfti Soo.Qiio tempore ficutSueciaeC/?r//^*iS fides a Sando Anfchaiio , BremenfiEpifcop(^ ita ChriftianisSuecia propiusinnotuit. hii tempore hi celebriores Reges commcmoramil Anno 1150. Ericm San^^us, qui magnificr XXpfdU templo txftrudo , Ftnlandos ad fidc Chriftianam convertit. Anoo 1208, Ericu4 X. fubquo propteragujl rum fertiUtatem aureum dicunt fuifie feculum ' Annoi2i8. ^ohonnes prasmatura mortc fu latus, cumproicm nuiiam fufcepiflct, altetR ' ti(* tis non Hacquinusfuit, fcd Olaus a. ijSr.dcfunii . Dar.iam NarvegU perpetuo fadere eonjunxit) Td rta ^ plendum eft ; e conjugio Hacquini & Margareth Conjuncflionem Daniae ac Norvegiae profluxifle.Na; ipie quidem Hacquinus Regno Danlas potitus no fuit. Fihus vero cjus Olaus, coque mortuo Margar. tha utrumquc Regnum complexa impcriofuit.lcj? conftituta , ut idem impofterum DanoruKi atnu NorvegommRcx cflet. $m\ P a I T T T>r u $^ #7 ncm illam, quae hadcnus multorum in Suecia ilorum caufa fuerar, fuftulit.Quippe duae ante c familise Mrici^ SHercheri akernis regnavc- u. Anno 125C. WddemmUA mhcm Stocholmum ndidit. Anno 1290 BirgermheWo contraMofcovitas :lytus jdomi ob fraterna diflidia infelix,iqii@s turrim conjedos famc nccavit. Anno 1319. MagnusS^^^^^Norvegiaquoqjie titus, cumtotumfefeiibidinibus daret, adja- rc 6c authorc omnmm kelemm uxore BUrtca^ ac proprium fiiium Ericum veneno necaverat, alterofilio Hacquino ic carcerem conjc^tss, Dxque dimiflusad H^ddem^trum , DanieeRc- m, confugit , ac conjugii intcr fiiiam ejus Mar- rctham Scmiramidem & Haquintim mBiQX it. Ex quo fecutatriumregnorumSeptentrio- lium conjun£tio , ficwc fupra deMargarctha Kimus Inde eosdem Snecia, quos & DaniaRe * s habuit, usque ad annum 144S. quo Sueci tcrnGrum impcriorurn pertssfi , deBgnarunt irolum CanutijCumqucRegcm clegerunt.Qui indein cxilmm pulfus, iterAimqne revocatus, nbigua fortuna regnavit. Sueci ab eo tempore anoFuns imperium averfantcs , prjm^) quidem ubernatorcs R 2 Ste- SH€Ct ab 10 tempsrs Daimum imperium averfintes ) lenmttamen a Suecis eciamChriftianus L &filius u&Johannes, & nepos Chnftianus II. pro Regibus ijquandiu agniti.Unde nec Locccniusintei Saeciae cgesiliosiefeiiedubUavit, £ O R B I S Stenonem Sture, <\^'\nAc Sumitonem ^ Stem nem Sturc juniorern conftituerunt , quo inaci caefo, ChrtftiernHill^ Suecico Rcgno potitus propter imnianem tyrannidem co paulo pol exutus fuit , ut fupra didum. Annoi523. Inde S«^d hvmWA TroUofm Reges fibi elegerunt.quorum primus fohGnfia ifUi, qui Regnam Sueciae a tyrannide Cliril^icrn vindicavit,ope inprimisl^^^^^;?/////;?. ,Hic da ^lrinamLw^^m introduxit. Anno if6i.Ertcti4 XlV.qui bellum feptennaL cum Triderieo II. Danise Rege gcllit , & tandcn propter multa flicinora in carcere periit. Anno 1568. Johmneslll. qxxiLivoniamMO' fcovitis& Polonis eripuit. Anno 159?. Stgiirnundm PolonicE Rex, a Suc- cis paulo poil^quod Religionem introdudis Jc< fuicis perturbarit, regao ejedus. Anno i6o6'Carolm magna bella,fed nonad- modum fclicster, cum Polonis, Mofcovitis, Danis gellit. Annoi6iL Guft^vHS Adolphus Magnus,qui omnmm gioriam rebus inGermania geftis fupe-t ravu , 6c tandeni in praslio ad Lux,ennm caellis' ©ccubuit. Anno \ 6iz,ChriftmayC^)x^ bclloin Germania ________ con- € familtaTroUoru/nRe^is fihi elegerHnt^ejuorum primuf fnit GttJlavM) Dubito Guftavum eTroUorum farnilia fmOe.eum Troili Chriftierno II. potius adhaferint. Si Laccenio fnb i-nit,l.6MiJl.Suee.MQ^^G\x{k^y\xs paier- no genere e familia Dominorum de^Jf^afa : materno e Stmiorum gente fuit ortus» ^4- ' P o r. I T I c u 389 itinuato.pacem tandcm inivit,ac regni pert*- eo fe fponte abdicavit. Anno 1654. Cui dtficiente mafcula prole ceflit C^rolu4 Guflavu^, Comes Palatinus, aaSi?//;'/4!FridericiHolfatia& Ducis fiiia. MEMORABILIA S I C I L I p X Kdrmandifi Galliae quidam TmcreduSyVlt -/foitis ,cum numerofaprolc inlcaiiam mili- um conceiTit,ranto fucceffu.ut ex pofteris ejus gmW^ Siciliae Regnum obtineret anno 1130. fucceflit Anno Msi.Guilhelmus Malus,qui magna con- liGrsecos Imperatores bclia geitit. Huic Anno iid6, G;/?A^/iW«*Bonus,rubquoingens • rx motus Siali^m ^ Afultam conculfit , ita idem,utin Catanaufbe^cverHs omnibus «di- iis,quindecimhominummiliiaperirent«Hu)us aO;2/^;^^i^HenricoVi. Imperatori & Duci eviaenupfit, coquctitulo Regnum siciiiaead niliam Ducum i^^/^-u/^ pervenit. Ita in Sicslia ift Hcnricum VI. gloriofifnmeregnavit Tride' :m II. Imperator. Hic cx Conftantia jam quin- lagenaria natus fuit , quem etiam , ne foetus vi- :retur fuppofititius, palam fub tentorio,Siculis fp^aantibus , enixa eft. Cum vcroPomifices dmani Friderieo II. mfefliilimi €iTent,rcgnum R 3 gici' Carolm Gujlavu^ , Comes Faiattnus ) Quem a. l6 60. fundum excepit filius Carolus Didia SophUFriderici ) Uxor Caroii Guftavi tuit idvvigEleonora,n©nSGphia, f90 ©RBTS 5icilias,eiuspofteris nuilo jareabjatunvadBi cem Andcgavenfcm Carolumtranftulerunt» etiam armata manu iliud expugnavit. SupcrJ in Gcrmania nepos Friderici , ConraMnMm Sucviae, qui avitum regnum recupcraturus,c^ «xercitu in Italiam contra Carolum contcoll Conradinus proditys aquodampifcacorc, liil mm Triderico Ducc AuftrisCj captivus ad Cai|! lum ducitur^ Confultus a Caroio ClemcnsH Bontifex, quid faciendum cum captivo ccnfere indemcntem hanc fentcntiam protuJit : Vn Conradini mors Garoli, mors Conradini vn - Caroli. Quapropter Conradinuspublicein for' Heapolitano manu carnificis capite trunca^ :29. Odobris anno u6S. Initium a Frider Auftrise fa6lnm , cujus cruentum c?.;: amplexus Conradinus atque exofculatiis , Cji mjam , inquit, jm meum in hoc mundo chtins) , ^on pojfum, ad trihunal]efH Chrifit frovcco , "^jiraiion^m hofles m^i f^diorumfuorumreddan fimuique ja^a in altum chirothcca , Pctri j^mgoniA^c2J^m Siciliae h^redeminftituit, at jt2?'decol}atu5 fu!t,ac in ipfoReges Siciiias ex Ii peotoriaSucviasDucum familia dcfecerunt.R liqujas cxercJtus Sucvorum quendam fahruh ferrarmm, cui nomen erat Schticho, Regen crcarunt , ejusque du.<9:u per medios hoftcs ii ^ermaniam ferro viam fibi aperuerunt. Sc( fiovus hic Rex Schticho malleum & incuderr coronas & fceptro praetulir, ac neglc^o regnc adoffiti»aniferraiiamreycifu5€it, - P O L ITICUS. 391 giturPctriis Aragoniae Rex , utinnocentem nraaini ranguinemulcifccretur , clandeftina ifpiratione cum Siculis inita anno 1282.30* itii hora tcrtia vefpertina ad fonum campanA^ ines Gallos, duarum horarum fpatio,pcr to- n Siciliam obtruncari juflfit. Haefunt famofae 5 VeJperASK^lx, qvi« ctiamprovetbiolocum dcrunt. Iwh^zLaniena oiSto Gallorum miiua interte- , tantaimmanitate, utetiampraegnantes t% illorum concubitu diffecarent, ne quid Galhci iguinis inSiciha fupcrefiTet. Unicum tantuna )crtum fuit oppidum Sp^r%^ ,cuitantum fa- uis difpUcuit ,^quod acaede Gallofumabfti^ lit, Unde portis ejus ha;c vcrba incifa: §liied culU placuit , tantum Spertmganegavft. Hos rpetrato facinore P^fr*^* Aragonias Rex tota cjha potitusfuit , & C^olum Garoh fihum m Eto Siculo cepit , qui etiam uhimo fupplrcio ukioncm Conradmi deftinatus fuit ,6c dies qua rcoiiareturconftituta,quae ?aJfi9mC\\n^i facra fc folec.CumqucCar^?/?^^ magna patientia mor- m exfpedaret, diccns,/^ l&ta ammo eadiepert" irum, qm tantapro falute generii humani tu- Ifet ]e[ui ChrifitM , hac ejus pietate itapcimoti jcrunt hoftes, ut diccrent : £rgo fc & ipfi vitam ropter Chtiftumcondonaturos, Ita dimiffus :arolus Regnum Neapohtanum obtinuU.Nam n pofterumGalh tenebant rcgnum Ncapohta" um, Aragonii vero SiciUam. _ Ejtpoftcritatc bjjusCaroU dus fuetuntj zxm\% omisfis trad^ar (dsm relegaret, ipfcdnonis ^iifiiko Longqbarc £X Pannonia in Italiam evocavit. Anno^o^. Longohartii ex Fannoniain Italiar profe£^;i, \h\6tmKQgnMmLongobari^icHm fundi runt. Primus iprorumEcx ^\x\i Alboinpt^ j qui a uxorc Rofimunday quod eam ex crsnio patn CHnim^ndi, quem interfeceratjbibcrccoegifTe! jn cubiculofuo^ fomno fncridiano indulge^i ©brruncatus fuit. Foftcum longa Rcgum Lon gobardorum fcrics, ex quibus Lon gcbnrdos nd fidtfm C^/"/7?^4;«^wconvertit. Vet Ur}fM,moma juftiua- fludiuin famofus; abeitil P O I I T i C U S. 195 o ad rcgntfm vocatus f uit. .jftipsniis multas :aliac urbesFontifici Romano cionavit. 4^/?^/- hits Pontifiei fatrimonium Petri adenrjit, & R^' cxpugnata , totum Exarchatnm Impera- Diibus ConftantinopolitaniscFipuit. Ea occa- ionc Pontificcs Romani F^-^w^o^ in Italiam antraL(?»^oW^c?j^V0carunt,quorumukimum ;,cgem Defederium cum Carolu^ Magnus fu* cralTct, Regnum Longobardicum dcftru^umj ic ad Gallos dclatum fuit. MEMORABILIA VEST-GOTHORUM. txTEfi-Gothi Hifpaniam occuparunt.quorum V primus in Hifpania Rcx fuit mla . ultimus ^dericM , fub quo rcgnum Veft - Gothorum in iifpania a Saraccnis Africanis deftrudum fuit, ujuscalamitatishaec tuitoccafib. Stupraverat lodcricM Cabam,filiam J////^«/ Comitis, Patcr ulianusea jgnomJnia accenfus , clam folickare ^aracenos^qui paulo ante totam Africamoccu- >averant,pollicitusfecum fais adipfostranHtu- um. Sataceni prasda illcai, maximis copiis pcr kcum Gaditanum inHifpaniam trajicjunt.Ncq; egnisio regnofuo defendendo Rodericus.toti' Hfifpani» viribus congrcgatis acerrimum cum >aracenis praelium commifit.quodtriduo conti- vuatumfuit.Sed tandemfupeFiores SaTaceniRe- TnumVeft Gothorum.totamq; ,quam late patct Hifpaniam intrafex menresexpugnaveie a. 71 [ta dcftruao Ycft Gothorum inHirganiarcgno, Orbis qui tY^kmntGothi/m aIti/I]mos& afperrjiiK mon^ cs (efe rcceperunt, ibique tccolleai, nov< fibi R cges crcare. & nova ex Hifpanise rudcribi regnainf^ituerccoepcre. Exquibus cdeberrini fuerunt: R t gnum JfturiA ^ Legior^is^Na^varn jiragonisi,Caflilu ^ PortugaJltA , qusc initio ac modum exigua cum cflcnr, pauiatim expulfi Saracenis tandem univcrfam Hifpaniam ccn) pkxa funr. Anno 716. I. Kc\AjIurU^\x\i?elagiHS,t Regio Gothorum fanguinc oriundus , quoruii omnisvita in pcrptruis contraMaurosfive S;ira cenosbellistrsosaaa. Exhistertius ordine^i; fhotjfa^ hohha^rtCm Armnam cxf^irparam C5«i tholcm d^amCmt, quem titurum longo tcm porc intermiflum , fuperiori feculo Verdinandt^ recepit,& eo bodieque Reges Hifpania; utunaiil ^mxmAPtreltm quotannis Virgines certonuv; mero MaurisintributumpcrfolvitJdV. Ordont^ n. fuir , fub quo anno 890, C^///r>a Rcanci Legionps dcfecit.& duos fibijudices creavit,quo.is lum alterV,alter^^////;wcuTaret. Pofl hoa c^^b fiih^ Comiribusparuit,anno 1006. quibusj SmBtm pfimusRegcm Caftilia? fe appelJavitJ quod r^gnum impofierum omnium in Hifpanid ampr.ffimum 5c potentiifimum ciTe ccjepit. Annoio24.Huicrucce(IitF^;'^r;^W«^I.Rex Vi(f^or,ori(JImus^c uftifficnus. morirurus Kcgna fuainter tres ?i\xos itadivifit, utuniC^. /^/W, alrer, ^jr^^^^^ msfim tradcrct. POLTTICUS. 397 Anno 1066. Alphonfu6 VI. Toletum Saracc- scripuit. Ejustcmpore coepit rcgnurm Portu* illiae. Terdinandti^Yll, Hifpahm, Cordubam6c agnam Kllpaniae partem Mauris enpuit, eos- i€ in angulum Rcgni Granadcnfis compulit. Anno i252. AlphDnfm X. cogcominc Sapiem rAfirologUi in Caft»lia regnavit. Hic omnium > ftrologorum poft: Ptolcmaeum Princeps , Ta- ilas Alphonjinas y &. pra^tt r cas Gorpus Juris* ivilis Hifpanici edidit. Scd qunntumvis cru- tus m rcgno adminiftrando , parum tamcH fe- Lfuit» Cumquea G^rw^fi;?» •mpciaror cleflus iflet, dum Impcrium ambit,domi a filio Ca- lia fpoliatur, & Murcije prae a^imi dolorc obito. Itimus ex liacfamilia G.3ftilji)e Kex Henricm J, fuit j.cujus Sororcm IfabelUm Ferdioandus CX Aragem& diixit, quo conjugio Aragonm ^ pcrpctuo foederc conjunftse luut, anno .74. Atque hic eft iHe Ferdmandui , qin fun- imcnra Hifpanicae m^gnitudinis ,qualcm ho- icque vidcmus , primus admirabili fuccfftii^ Dfuit 5 omnium fui tcmporis Rcgum callidifli- lus paritcrac fcliciftimus , cujus hodiequc con- lia & a£liones HifpaniciRcgcs pro oraculis 6c ormahabcnt» Anno 1492. Hic cxpugnata mht Granada ^ rgno Maurorum in Hifpama & SaraccnoruEn ncm impofuir 5 cum eam pcr ^oo^annos gravi Tvitutc prcftiftent. Eodcm anno ChiiftopKorus Columhui huic erdinando no vumOi btrt},quem Amcricam dj« R 7 ;>(?Arcbiduci Auftri 6t Principi Provinciarum Belgicarum , ^uo co i fant. HoTumfiUus fuit Caroius V. ImperatorGc nsanorum, fubquo M^^^r^^/^iiHirpanica fun mum potentiae 5c auihoritatis faftigium obtinu Huic fuccesfitP^////»/?^^ IL Qui , ficuti BeJgk:, fcptem Provincias ohtyrmnidem fuamamil]|| sta Pormgaliiam,€xCo in -^^/^/iSebailiano Rcg occupavit, acprimus iterum poft Vcft Goth^i «Otius Mtjpanid Mon^chiam , & utramque//?^ ^;»,Orjentalcm & Occidcntalcm,obtinuit,t3.ra potentiae amplitudine , ut in ejus regnis f< fcmper,utperhibcnt adulatorcs, & orirctur^i occidcrct* Ejmmtcaflianupjtt) Feidinsndo CathoHco pra tct johamiam Philippo Archi-Duci Auftfi» nuptam liliae fucrunt Cathanna^ cum qua di vortium Henricii yiU, Rcx Angliic fetertioFrancorum Rege.Nan Primus Francorum Rex Fharamundiis ann.419 j Sfcundus Ctodio Comatu^. Tertius Meroveufi j Hic Merovet£^ urbem Parifiorum occupavit j & contra AttiUm Hunnorum Rcgem in Cata^ iaunicis campis fortillime pugnavit. Duintii^ Rex fuit Clodoveu^ five Ludovicu^ , ^i pi nius fidem Chriftianam cum Francis fufcepit. unde Rcges Francorum hodiequeXhriftianis " _ fim- ^lphonfm hfifpano mm adEvoram^ alibi, vidor jic qiiemflorenr:nimis lebiis improvifus fortuna: afJiu- tns evertit.Namcumuxoremnupere GsHiaMariam fibi FrancifcamNernorofiam duxiflet,<3uiciuinque noi oemceps Regnuni, incJinatis ad pacem Hifpanis pol- liceretur.eodem tempore&Regno&uxore. a fratrc Petro primus fuit. Contigitid anno i667.probantc raaumRomanoPontiftce.Ita hodieque Petjus,pace cumHifpanisfancita,regnat: Aipbonfus ininfula rercera,uxoie,Regno,patria procul captivus diu de. temus. (ed in Lufiuniam pp itcajcduau5,aflno 168?. (aieniobijs.. POLITICUS. 40r li 6cprimogenitiEcclcriae vocantur. ItaRc- isAlemanniae&13avar)3e(ieftiu£lis,maximam rrmaniiEpartcmFrancorum Imperio fubjecit,, od poft e jus mortem in quatuor regna divifum it. Quicquid cis Rhenum in Germania erar, [l-Francjadiccbatur:quicquidtransRhenum, :ft-Francia. Sub C/f?/^n^?Il.famoraillaBrunc- ildis fuit,Sigeberti AuftrafisE Regisuxorsqu^ :cra fcculi fui Medea deceni regii fanguinis incipcs,partim veneioo , partim bello iuftulit^, opter quse facinora Clotarius eam,caudse equi omi^i alligaram, per fpinas &dumeta mifere fcerpfit, A.C.614. HicClotarius II primus ftituit Majores domus, penes quos fupremai ^ili^ Reipubl. adminiftratio crat, & quiho-- e inFrancia appelhnturPrimi miniftriStatus. oc inftitutum paulo poft regise apudFrancos icrovingorum familice exitio fuit. Quippe eges omnibus negotiis in Majores domus con- dis, m focordiam lapfi , migis magisque con- mni coeperunt, crcfcentc indies Majoris Do- lus authoritate & potentia^ Quod imprimis rca annum 663. fadum 5 a quo temporeRc" es Francorum intra Falatium abditi , femcl tan- im quotannis populo confpiciendos fc prae- ebant, nimirum Kal.Maii,cum in curiu rufticOj, bribus confperfo, a quatuorbobustrado , ipil romiftls barbis, capillitio flavo 6c artc crifpato crhumeros dependente confpicui , populo fe spra;fentabant.QjiiapropterFr^^f^/tandtm ha* wm ineptiarum pertaefi,detrufo in mQnaftcrium ultimo 402 Orbis. ultimo cxMcrovlngis Cijiliienco Ignavo.Kcgc^ crearunt Vtpmum Parvum , Majoris domus roli Martelli Brabantiae Ducis filium. Qul fa^um anno/^^z. Hujus Pipinifiliusfuit G^y^j/f/^ M^^««^,aqii( «ova haec Regum Francias familia , qui Cataltni dicuntur.Hic Garolus abrogato Majeratu dom' tanquam ob nimiam potemiam ipfis Regibu metuendo, duodecim paresinftituit,id eft,Prifl cipes aequales poteftate, & ob rerum g^ftarufi magnitudinemMagBUs didus fuit.Gcftit atroci: contra Saxoncs , Longobardos , Ba varos , Sara cenos , bella , 6c impcrio longelatequc extenfo intermifliim per quadringentos onnos inOcci dentelmpcratoris titulum primus reftituit, ^v, anno 800. ipfo fefto Nativitatis Chr,ifti Ro-f mae ImperatorRomanorum a PapaLeone III coronatus fuit , acciamantepopulo Romano r Carolo Augufto,aI>eo coromto , "vita ,, faltis *uu^orta,li2L pencs Caroh Magni pofteroslrapc^ ratoria dignitas cum tribus amphifimis regnisi|j Gallia , Germania & Italia fuit. Sed mox ea^. potsmia inteftinis fratrum difcordjis debilitata,^ fuit. Quippe Luefovicm Piu^ Caroli filius 5c fucceflTor , divifo inter tres filios regno fuo, magnisdifcordiis occafionem dcdic , a filiisfuis captus, Impcrio fpoliatus, & in carcerem fumma impietate conjeaus. Ex eo paulo poft liberatus, grave bellum contra Ludovicum filium fuum Germanias Regem geftlt. Eo mortuo difcordise Jlis^rfiatres ghfcc&c, Cumquc ClcithariwlwptTi P O LI TI C US^ 40J m cum maioii pattc rcgnoium obtinuifTery qui duohac divifionenon contcnti , bcHum )verunt , in quo prselio in Burgundia com* (To , ccntum miliia Francorum ab utraque rte perierunt, cum internccionc totius fcrs )bilitatis,&Fran£icae,6cGermanicoe.Hocpr3e- , ita debilitata fuitFrancorum potcntia , utia ifterum refurgere , &ami(ras¥ir€S recuperarc in potuerit. Sequebantur atroces xWx Bar- rorum irruptiones, ab Auftro Hunnis , ab riente Sclavis, a Septentrione i3ormanni&,Gcr- aniam pariter5c Galliam^ atqiieltaliam hot- ndum m modum devaftantibus.Et quanquam ternus hoftis undiquc urg^ret, n^ili tamen Ca- Imgi inter fc concordes efte potuerunt , fed niibus bellis intcr Cardlum Calvum , Fran- ge, & L/W^w^i^ cjusque fihosj Germaniai cges.quicquidreftabatvirium, prodige p©rde- uur. Refpirarunt ahquomodoFrancorum res hCiirolo Crajfo ab imcftinis diftidiis, qui pri- lus publico cdido annos a nato^Chrifto nu- »erari iuiEt, & folus poft Carolum Magnum jm Impalo Germaniam , Gaiham acltahain oiTidebat. Sed ideni mirum fortunae incon^ antis iudibvium fuit , & ex fumma potcntia uv- Ktremara paupertatem repente dclapfus.Quip- e cum anno 887. gravi n^orbo mente immjnu- x% fiiiirct . fpohatus ab Ordinibus Imperio ,it3 eab omnibus dcfertum & negk£kjm vidit, ut M 404. Or EI S intratriduum extrcma hmeac iTti Iaborarct~5 jaifi Epifcopus Mogunrinus ejus mirertusfuiffi acperaliquotdies cibum fuppcditaflct , tannl paulo ante imperator fame pcriilTet. Foft loi ' gam inftantiam a fuccefforc fuo Amolp^i?phi impetrare non potuic, quam cxigui cujusdar pagi Niedlingen reditus , unde ^gre fuftentatu ' paulo poilobiit, ac plebejo tumulo conditi ' fuit. Suh Caro/o Ssmpi^ce circa A.C 900. Kor irianniillam Galliae partecn, que hodiequeNor nianniadicitur,obtmuerunr. Subeodcm comi tatus Geldrias , VnGss , Hollandi^ j^Flandrise, 5 multi alii originem habuerunt. Ultimus Caro iingorum ^mU^udovicu4 V.quo intra annum ve ncno aconjugcfua necato,fericsCarohng®ruiT in Germania pariterac Gallia defecit, Tert!afami!iaapudFrancosfueruntC4!/j^//>2|/, HHgone Capeto^A noftra usque tempora. Q}iintus ex hac hmiW^LudovicHS fuit,cogno- inineCralTus, Sub quo exarfit primum bellnn' Anglicum , cx ludo iatrunculorum, inter Ludc Vjcum,5c Henricum ' ngliaeRegem ortum.quoc. per aliquot fecuia iutcrmiirum potius , quam*< compofitum fuit. q- Ingermamapamer ae GaHia defecit) Imo in Gcim^ nia )ain inLudovico IV.Imperatore, ante feptua^^in: &feptemannos,fericsC3ro]ingorumciefeceratr I Gaiha contra Ludovico V. fuperftes erat patruus C, roliis DuxLotharingi.Y, fed qui a Capeto captusci: iladiazmancipatus efl j ut adeo,qux verba funt Jc dc^usferes 1. 6.Hift. "ei^rxc.fecundafiirpsFramorumR: inm mniam regn^ ttim defecerit, ^HMm ipf Re^num. "1 fOL I TICUS. )mniumccleberrimus iuitLuJovicu^ IX San# ;,qul infclicia contra Saraccnos bella geflit» ippe a d Damiatam in iEgypto captus, quae- quc occupaverat loca, pro libertate obtinen- cddidit. Vhilippui Fulcher^x Bonifacio VIIL 3 cxcommunicatus , per contemtum ita re- pfit : Sci^t tua maximitfamitsu^ nos in tem- ilihus mllt fnheffe.Cum vero Carolus IV. Pml' ^ absquc ma(cula prole a.13 28.deceffi(Ict,gra- ima propterfucceffioneminter Gallos & Aa- 5 bella exorta funt. Quippe Eduardus IIU ex 5re Caroli natus , proximum re rcgnihaerede abat. Contra -Galli praetcxtu lcgis Salicae im excluferunt, alTumto Rcge f hiUppo Vale- proximo agnato mafculo. Hinc bellum,ia ^faperiorEduardus innumeris cladibus Gal- lafflixit^ Primum ad SlufasFIaiidriae com- ium praelium maritimu.in quo trigmta miUia lorum capta, fradlis omnib^ ipforum navib^ lerunt. Demde pugnatum ad Crefifiacum in udia,ubi iterum 30000. Galloru ceciderunt, ueinfupcr duo Rcges , Johannes Bobemiae, olus Navairae 5 tum Lotharingiae Dux, qua- tuor >uo Rsges , Johannes Bohemi^ ^Carolm ^avarra ) Jo- ncm BohemiaeRegefn in prsBlio Crefliaco occu- [Tea dubio caret.Caeli vero C^roli Navarrx Regis, ue Tolydoruf VirgiLim in Hiftoria Anglica , neque icisHiftoria: fcriptores Faulus ILmilim^ SerranHf, fteru6 memineruDt j fed unum Johannem Bohe- [Regcm cjcfum memorant.T/^owa^^ de If^alfrgham, intQi alies rciHEB AnglicarHmlcriptores veteiesa tuor EpiTcopi , viginti odo Comites , millcd centi Equites aurati Hujus praelii praemiumf iirbs Caletum, quamBduardus podgravem c fidionem expugjiavit.Sub hoc Philippo Valc Belphinatus HcgnoGaliiasacceffit, ca conditi- nc , ut primogenitus Regis Galliae Dclphin) sppeliaretur. Phiiippo fucceffit lohsinms, infe | cifiimus Francorum Rex,qui ab Eduardo Kigr i Walliae Pnncipe, in Pidonibus maximo prac)|( Vi<3:usc3ptus<]iie furt , quotcmpore Angloru inillia o^Q contra fexaginta Gallorum mil! vidoriam reportarunt. Rex Johannes in A gliam du(f^us, & poft quadriennium ingenti p^i cunia foluta dimsfius fuit. Ei fucceflit Carelm ' Sapiens,qui res fra£las Gallorum magna prurdc tia reftituit, 6cpkira calamo, quam armisrccii peravit. Sed bella Anglica {\xWCarolo VI. atr.( cius,quam unquam exarferunr,inflammantibi id Johanne Intrepido Burgundo , & Ludovt) Aurelianenfc , inter qnos tanta fuerunt odia; inimicitiae, m non nifi mutuo (anguine expis potuciint^ Johannes Ludovicum in media Par iiorum urbe ficariis immilHs trucidavit , & v« cati Camdenoeditus eft , daos quideHiReges j fed B< feemiae & M;ijoircarum , in pr^Iio Cre.(Iiacenfi ccc dtffe refert.Unde quod de csefo Navarra; Rege Caro] Hornius refcrt, au(ftori luo relinquimus. Coeterui memorabilis exitus eft Caroli Mali Navarr* Regii qucm inter alios '^oh^dt ^usjicresl u. Htft. f r Fr/tntt/cuslL primo regni anno it^Subeo turbae proptcr Rcligionem in Gallia irtse, Scfadio Hugcnotarum (ita vocabantur brmatse Religioiii addidi 5 cmcrlit, \nno 1560. CaroluslX. bclla cum Hugenoti^ ia geiit , & tandcm inaudita perfidia anno '2. in nuptiisHenrici RcgisNavarrae imma- n eorum caedcm per univerfamGaliiam eom- tit» Haec caedes vulgo appeiiatur Nuptisc ifienfes cruentae. ^nno 1574. HenrimslU. tikimusValefio* n , Poloniae rcx ereatus , audita fratris tBor^ -ciam excoregno aufugit , & bella contra genotiismovetj novum foedus, Ligam Sa- m , cumGuifiis contraHugenotas init , cu- fc6p\il erat Hugeriotas exfcindcre. Intc- iGuifii feditiofi SudebantHenricumNavar* Regem , qui proximus ^ognatus erat » fuc- fione regni excludere. Inde Henricus III» Ti fe a Guifiis ludibrio vidercthaberi,dcferea »3 ad Hugenotas fe conrulit , ac cum Lu- iam Parifiorum obfidefet,a monaclio quo- S dam, '^rmcifcnf II. primo Regni anno ohtit) Aut fecundo tius» Decem enim & feptem menlibus Regno incifcusll. pra^fuit:, totidcmquc vitseannos im- 4l0 O R B I S dam, jacobo Clcmente.cultro confolTus perii Ita exftinda familiaValefiorum Burbonii fucde fcrunt,cx quibus Henricus IV* Rex Navarrse an I589. bellumcontra Ligiftas coniinuar,aRcf# mata Rcligione ad Pontificiam deficit , totaqi Gallia mirabiii yirtute pacata , a nebulonequi dam FrancifcQ Ravalliaco Pariiiis culcro confc ditur. Anno 1610. Ludovicm XIII. ^uflu^, Ancrcp tollit, bcllum contra matrcm 5c fratrcm gcki RupcUam expugnat, du£tu Cardinalis Richc maximas res in Italia , Getmania, Hifpania Flandriaperficir. Anno Ludovicu4 XW. domi bcllis civ libus proptcr Cardinakm Mazarinum exercciu Cataloniam , Cafalam , & pleraquc Flandri amitlitj Uibcm Atrebatum ob/idione felicit liberat. Ml " L -, ' C6Jtdi9'ie feliciter liherat y Pro fupplemento 5dd( *Tacer/i cum Hijpanif anno j6sQ. conficit, ac matritn^nto(\ ThilippilV. HtJJwiiarum Regii filiam Mariam ThereJtA jungit. Fouquetium fupremur» ara.rii PrxJeSium^ ptculM aamnaium, banis amplujimis exutt. ^Alfxandrum VII. t pam, oi>legatum indigne ha/yftum, cafltgat. Imperatort Lt poLdo, nec nonVenctu auxilia Adverfu^Turcam fubmitv, Mauritania fruflra tentata, arma inHtfpanos converti iisi^uepartem FUndria pace ^quiigranenfi extorejuet. tk. dem sAng/ii cum Monajlertenfi Colonienft Prafufe inj ctetatem aSeSlii, Fcederatos Belgii Ordtnes Jumma vi adir turyuc tantum non opprtmit , mox defrttif a Sccm, oravi fmocumCAfare,Hifpanu,BatavUque bello invoLvitur , ( /'^{iciifme ,tamen iUud elu^latur^ anno 167S. i6j paee \N[eomagi cum hojlil/us omntius honerificis conditi^n iti^ fanctta. Dc Argcntoratopoftca eap^o vide qua: a pdg,2i.notavi^ - ^^/9. POLITICUS. MEMORABILIA G ER M A NI XftitKfta Carolf Magni fiimilia , Germani ejf- -^clufis Gallis, Impcriumad fcfuamqueNa- incm tranftulerunt. Primus Gcrmanorum iperator fuit Anno 912, C<7»r^lingisfait,tran(lulilie, ad panem priiKamp.6. mo- pimiis.Hiciiludinfuper animadvercendum, Caroli Lfamiliam , cum Germani Imperium Conrado ranconix Duci ^T,Fercimancim Ill.lmpcrator fa^ius, acem Monaftcrienrcm init. Ei fucccsHt Lta-^ MEMORABILIA. ANGLO-SAXONIGA. ^Um Romani fub Valentiniano III. Impera- k^core annor^43a.Britaaniam dcfeniiCenr,Rc% ritanniae Vortigernm a Scotis & Pj£lis arBi^us, [nglo^Saxenest-KGcxmzm^ contra eos cvocavit. li Ducibus Hengtfio^Uorfo eo deiati, pulfis :otis, partem infulai obtinuerunt , cjusquc noenitate capti,.cvocatis ex Germania majori- Li5 copi^s , arma io Britannos verterunt , iliisque «afcrc infula pulfis, & deletis , /i''/?/^»^ regna nglo 'SaKOnica c©n(litucrunt, Cantium, S^tjfe* am, Veft-Sextam^ M€rciamt^jfsxmm,EaJi'j^' inm Northt4njbriam, (\\xdQX2kndQtt\ ann. Soo. ►£^i?mi>,Veft-SaxonumRegc,omnia in unum ngltae corpus rcdada fuat. Paulo poft X>^»i :cur(ionibus fuis Angiiam iHfeftarunt,tandem« icannoiQi/. corum Ktx Canumi tota Angiia Jtitus fuit. fo^<\MtmHaraUHS ^ HardixmH' '4 regnarunt, doncc Angli, infolcntise Dano- m pertafi, clandcftina confpiratione univcrfos^ la dic trucidarunt. Ita ei^ftindum fuit Dano- m in Anglta Impcrium, ac kgidmo hseresii \mrdo Confejjori it^xtxxmm. Anno 1066. Eo defundoabsqueprole,H4!- Danus Regnum per vim obtiaiiu. £ed S- 5- intra 4i8 Orbis intra annum zH^tlhelmo^^ormzndixDucc v\ ac in praelio occifus fuit* Sic Anglia in potcftatem Normannorum pci venit anno lo 6y Al^dhelmHi ob cxpugnatam Ao' gliamdidus Conqueflor^ cum uno praeliofejia ginta Angloram milHa interfccilTetjnovamlni perii rationem^lcgcs & linguam Normannort introduxit: undchodieque lingua Anglicap quam dimidia fui parte Normandica 6c Qt ca cft. i \yilhelmo fucceffit a. io?7. filius ll^tlheh ll^Rufu4 , qui cafu in venatione tclo transfi fuit. Poft qucm anno Uqu HenricM I. quii bcito fratre capto Normandiam Anglix re fubjccit. Poft eum civilia per Angliam pro rc bella inter Stefhmtim Gomitem Btelenfcnn Mathtldem Henrici I. filiam: qua? tandcii] cc pofita funtadoptioneHenricill. Mathildis \ Sub hocH^wr/Vall.primordia belliinter Anglc & Gallos diuturni exarferunt. Idem Hiberniar expugnavit, cjusque Dominus fa£^us cftaB£i| 1172. SuccclTorem habuit cognc' mine CorLemis. Hujus Richardi maximas fiu runt res ;» quas in terra Sanda contra Saracenc getTl paterno genere nonDanus j fed Anglus fuit^ filiij nempcGodvini CantiiComitis, quo autoreEduai tius Confcllbr regnotaerat admotus. Matrem ver Danam habuit , Regis Hardecanuti r©rorem. \ teiyd.VirgiUus t i.HiJi.^ngif) 7n.\%^, Cigterum lapfli mcmoria Hornius fait,cum tn Orbe^mperante {cnht retjHaraldum huncEduaidi CoafeflToris fiUumill^ H P O t I T I C u s ♦ 4^ csfit. SedinrcdituaLcopoldo Ducc Auari^, um quo inimicitias gerebat, captus, vix ingcmi ecunia libertatcm recMpcravit,ac tandcm in Pi- honibus. dum caftcUum oppugnat, fagitta per- ufTus intcriisj fucccflbre rclido £imc]ehmme, uiomnium AngliaeRegum infcliciilimus fuk, PapaSc naronibusfuis mifcrecxagitatus, tan- emque vcneno perMonachum intcrcmtusann. 217. Henrkui IILfua focordia.ciyili bello oc- afioncm praebuit, quod fimillimum luit il!i , Lijus exemplum noftra aetas inter Rcgem & arlamentum vidit. Poft^cum trcs ordineEia'«- rdi, quorum /)n>»«*5,.Scotis ingenti prasliopro- igatis, tota fcreScotia potitu&fuit, SecHndus laximis dadibus a RobertoBruflio Scotorum Legc affedus , omnia itcrum araifit. HicEduar- usll. proptcrmalam & infcliceraTCgni admi« iftrationem ^ abuxorclfabella & Eduardo £lio aptus, & regno fpoliatus, tragicum vitae exitum. labuit. Incrcdibilcdidu lquantasilleincarccre nifcrias pcrtulerit r nihiltamen fibi moleftius> uilTe dicebat, quam fcetorem cadaverum hu- nanorum , quo ipfumhoftcs enecarc conaban- ur. Tandem no£lu aficariisquibusdam,adado >cr inferiora candcntefcrro , neuUum externac hortis indicium cftet, ijtimanitcr necatus fuit,. k auditi toto paftim caftello horrendi morientis :lamores Scboatus. Et tantar um caiamltarum, ilia caufa non fuit , nifi quod nimium addidus jflctcuidam Petro Gaveftono , ejusque ami- utiam pr^ferrct dcfidcriis popuii fui. FUium 4^0 O R B r 6? Sc rucccfTorem habuit Eamnium III. omniu Angliss Regum maximum & inviaisfimur Hic eft ille , qui Philippo Valcilo dc fuceeffioi 5« rcgnum Galliaecontrovcrfiam & bellum m< Vit, cimj maximis ad Slufam Flandriae 5c Grcflfi i" ^iaavicnli johanncm Rcgem Frar>ci« ccpcrat! Sc ut patreni habuerat fumroae virrutis ac forti> ' jfudinis, jia i jfo nihii igoavius jafclKius. k ' RicbaH Ex ^HibHc pr^dpm erAnt SptnJiri ) Qliod de Spenfe j. ^ornias memorar, adEdimrdill. tempora referer aum potms fniUet. Illi enim n.miu/m Hugoneg r.^enferos, patrem ac filium , a^e^us exitiofmt. V. ' ''^'^'''^ ^'^^'^^- ' r)c Richnrdo li,. quod SpenfeTis 421 Richardo 11. necato ,Regnum Angliae pervt- t ad familiam Ducum LancaflrtA, Ex qua pri- us rcgnavit H^»r/r«* IV. Ei fucccilit Hp»r/r«5 . qui totam ferc Galiiam expugnavit , & duda athannat aroli VI. filia, heres regni Gallici de- aratus furt, tanto fucccffujUt Henricm VI. filius us Lutctiae in fummo templo FHincorum Eex )ronaretur. Sed hic , «t optimus Princcps , ilc zWo infelicisfimus fnit,omnibust]uc bonis fpo- atus , ab Eduardo Ducc Ebgaccnfi captus > ^ icarctrcncutusfuit* Igitur annoi^do. familia Ducum ^hracen* «;wadrcgnum pcrvcnit, exquarcgaavit rdns IV. Hinc ingcnsciyilc bellum rntcr duas as familias , Lancaftrenfcm & Eboracenfem. duardus IV. ab aemulis fuis regno pulfus icr [ollandiamfugit,tampaup€r,ut non habcrer,^ nde merccdcm folverct nautae. Scdpaul0p®ft diutusaCaroloBurgundiK Duce, regrtum re* uperavit. Fratrem fuam Georgium Cbrcntias )ucem^in dolio Malvatki vini fufFocavit.Filium iliqiicrat EduardUm V. fub tutcla fratris fui Ri' hardi Ducis Gloceftria^: fed is oblitus omnis ictatis &fidci,pupilium fuum ncfarie 5c crudc* teri0terficit,requcmirisfraudibusRegemcon- ituit annoHSj. Hic Richardus III. omniura 'yranRorum immar>isfjmus, regni fui snno ter» o , abHcnrico Duce Richmonnae apudLece» :rian^ occifus, e^usque cadavcr faRguine & luto .cfoiiBc^YiiiicpuUura conditumfiui» S ^ Anno 422 Orbij Anno 1486. Henncu^ VI omnium Ang| Regum rapientifUmu.s Regnum obtinuit, ac | raies Eboracenfis &Lancaftrcnn s familix inim citias perpetuapaceexftinxit. Idemunionis Af glias acScotiaefundamentapofuit. *Sub cofa inofi aliquot impoftores , qui fe pro Eduardi l\ fobole gerebttit, emerfere,^ regnumque modis pcrturbarunt r inter quos famofis fuit quidamPerking Warbek. Anno 1509, Henrico VII. fucccsfit Henricus VIII. Rexmagnanimus/cd inconftan ac mulierofus. Hic uxorem fuam Catharinan repudiavit. Quod fadum cum Pontifex Roma j nus probare nollet , jugum cjus excuflit, omnia per totam Angliam Monafteria diruit,L fuafu imprimisThomaeCromvvelli , quem cji j fabri ferrarii filio Comitem, Eifexias crcaverat.| Idemtres uxores fuas capiteplc£li jufilt. Cunv^; que antc defe£lionem a Papa contra Lutheruro fcripfilTet» Dcfenforis fidei accepit titulum. Fi- lium vcliquit Eduardum VLincomparabilis pic- tatistJ^ ingcnii puerum, fubquo AngUa Refor- matamRcligianem accepit. Scd ismaximaefpcij Rex annofftatis decimo fcxto obiit,vcncno,ut; putatur,fublatus. Boft , Jdem tres uxoreijuitf caj^ite ple^i jujfit ) Sex uxores | HenricoVIII. faerunt, equibusduas fBontres ) ca- \ pite plefti juffit ^ Annam Boleniam , & Catharinam HovYardam r duas j Catharinam Hilpanicam^ & An- aam Clivenlcm repudiavit. E reHquis Jana Semeria in paitu cxftiailiij CathdiinaPaaaBjaxito fupcrftes f«it, t». P O L 1 T I C « S . 4^ Poft cum regnavit anno 155?. Maria , qu« pge authoritatem in Angliareftituit, 5c du£to lilrppo II. Hifpaniarum Rcge,urbcmCaIctum iifit. Sic Angli omni Impcno transmarino cidcrunt. Anno 1^60, E]us{ovot £n\t ^lifrhetha , quae nnes AngUae Reges rerum geftarum magni- dine fuperavit* Cu jus praecipua opera f ucre : eformatae religionis, cicao Papatu , mftaura- 0: Bclgarum contra Philippum II. Regcm ifpaniae dcfcnfio:ClaflisHifpanicae profligatio. nnoi5 87. cjusdem iuflu , Maria Scotorum caina capite plcxa fuit , cujus tamen filium uobum VI*Scotiae Rcgcm,quodipfa improlis eccderet , haeredcm inftituit. Sjc exftinda fami- a Regum Anghje , Anglia » Scotia , Hibernia ib unius Rcgis imperium conceflTerunt , de qua onjundionc antcquam agamus , prasmittenda ant qusedam mcmorabUia ex hiftonaScotorum i Hibernorum. MEMORABILrA S C O T I JE. SCoti prtmofaas fcdes in Hibernia habucrc, cx ca trajeccre in eam Septcntrionalis Bri- anniac partem , quae hodieque Scotia dicitur. ?rimus ipforum KtxFerguJtHS appcllantur, A- cxandro Magno coaetancus , a quo ad Caro* um II. infchecm Regem hodiernum centum 'exaginta quatuor Regcs numeranturj fed illa ami^ua mcrito fabularum fufpc£ta haben- tur. Ift Britaaniam dd^i Scoti Pi^tos pcHi- 424 tus delcvcrccircaann.9Go. A,vero Zop.Ac^ Rcx cjcotorum {osdus cum Carolo Magno pc petuum mivit, quod intcr ipfos & Francoiu Reges multis IccuUs continuatum ^ nofira m joioria abruptum fmt. Anno 12^1. MexanfkrlU. Rcx Scotorur fine prolcobiit , exE. i Nno 1603« Cum l,lifeibetha absque prolc \obniret, ']acobus VI. Scotiae Rcx ci, tan^ lam proximus agnatus , ini An^m quoque ccellit , omniumque Infularum Eritannica- im primus Monarcha fa£tus eft , ac fe Rcgcra agnae ^ritannu , Francu , ^ HiberniA appcl- re voluit. Initio Monarchige fuae conjura- )ncm pulveiariam fchciter cvaiit , ac toto ipcrii fui temporc paci deditus , a beiiis in tum abftinuit , unde pto ignavo habitus dt mtcmtus fuit: impnmis tamen nafo adunco im fufpcndit Gondomarus 3 Regis- Hifpaniae rgatus > qui ipfi quodciinque velict , facile 'rruafit.Vcneno necatus putatur, Scrufpe^iiS > ip{ius mortemfuitDux Buckinghami&. Hu« s filius 6c fucccflbr fuit Carolus L Rcsum nnium tnfelictffimHs , qui cum inltio regni gligentior fuiflet , ac Parlamenta fua vili- ndGict p proque Epikopis cxsolkndis nibU Or B I S nonagerct, populo fuo exofus primo aSct dcindc ab Hibcrnis, cienique ab Anglis, bc" petitus, vi£lus, captus, venditus, tandcmo capite plexusfuit, rclido rucccfTorc 5c infori niorum negnorumque hercdc Carolo \ StunrdorHm domus longa fucccflione perpd infciicitatis 6c tragocdiarum cxcmpia fuppc uvit. MEMORABILTA 5 C L A V O N I C A. L DALMATIGA. SCUvones in Dalmada ^lUyrtco Croatiai Scrviam, Kusfjam, tiofniam 5c Bulgari||l fingula rcgna conftitucruntcirca AnnumC^i! f^S, Horum res plcraeque.runt obfcurae Gir ann.1440. Siephanus , Sdavorum Rcx , adtai tam potentiam pervenit , ut fc Impcratote Graeciae, Scrviae , ^ Bulgarias appcllarct, f' paulo poft circa ann. 1460 omnia hacc rcgna Turcarum potcftatcm pcrvcncruut. ILSAR.MATlCA,^//^mBOHl MORUM, POLONOR.UM, 6 R.USSOFIUM comple^ BOhemorum primus Dux & conditor fi Cx.echus, a quoBohemi hodicque C&^f i appeilantur. Anr GdrohlL ) C^Ia. 1660. patcrnisRcgnisreftitut}) Jiupcradmodum a.i6gr. deccflit,Rcgnaque, utina •^uicta^ fratri Jacobo reli^uit^ C ^ ? O L T T I C U S. 427 Anno 1086 Xlratfilaus 3ib Hcimco IV.Impe- toreRexBohemorum creatusfuit, quemtittr* mper multosannos intcrmj{rum,a.iff 9 Vla» daus , concedenteFiidcrico BarbarofTa , rcce- t,& ad poftcros continua fcrie transmifit, Ann. 1189. Pr^w^^/^^iOttocarorum familiam mdidit. Quippe cum Ottoni IV. Impcratori ipenfe faveret,di£lus fuit a Saxonibus Ottoca» is,charusOttoni , vcltotus Ottonis, qucmti- ilum nominis loco poftcri cjus retinuerc. [^Anno 1245. Ex his FrerKislms Ottocarus III. cgnumBohemise ad fummam amplitudincm eduxit^idqueamariBalthico usque adAdria- cum auxit , occupata Aufhia, Carniola , Mar- ila Vinidorum , ^clavonia 6c Stina. idcm in rusfia fupcratis Tartaris urbemKoenigsbergam 3ndidic.Sed omnes has provincias ipfi cum vita ripuit Imperator Rudolphus I. Habsburgicus, ihilquecjuspofteri letinuerc, nifi Bohciuiam [Moraviam. Anno 1306. cxftindaOttocarorum familia, lohemi Regcs extcros crearunt.Primus quidcm « £imj]ia DucumLutzcnburgicorum ]ohmnsSi quoordine tresregnavcrclmperatorcs , CarO' is, ll^enz,el,Sigmund, dc quorum rcbus fupra. Ab his Bohcmia ad Domum Auftriacam ervcnit , quamquam aHquotics intcrrupta fc- iC. Ex kac primus fuit Alberm , qui mox defun* 42« O R KIS defua£Vus,rcliquit filium pofthumum LW» umtqucm in ipfo nuptiarum apparatu cumMa dallena Caroli Vll. RegisGalii» £lia, concubi iphuspomo venenato /uftulit. Ita Georgim 1 diebratiu6 Nobilis Bo-hemus regnum occupav' & Hulfitarum dodriaam , nihili ^ftimata Paf • cxcommnnicatione.in Bohcmiadefcndit^qac Poloni cxccp€rc La/^iilau4 ^ hudovicm. Anno J f26. cum Ludavicu6 a Turcismprj lio ad Mohazum occifus cfTet , Bohemia ad Ai ihiacos rediir, quorum fuccesfio non nifi fem a Friderico E]cima & fciiciffima bclla contra DantiTcanos Mofcovitas gelfit. "Eo linc prole mortuo, S^'^ ;??;*/z^f*^ Jobannis liL Suecomm Regis fiiius, Polonis Kexeled:usfait, cujus poftcritashodj quc regnat.Hic regnum Polonias 5c Sueciae oo junxerat, fed duminSuecia confilio Jcfuit^| religionem turbat , eje£tuscft, &amiflop3 l^egriofolam Poloniam tenuit. m ti (ucceftit IV. qui memorayp illam de Mofcovitis ad Smolenskuro YJdorji obtinuit. Antioi6J4. Anno 1647^ Poloniaingenti moru a Coffa< 6c Tartaris concuiTa, beli^m in hunc usquedici hoirenda torius rcgni vaftatione continuati Mofcovitis Smolenskum expugnantibus, Sue( irrumptntibus expulfiis. MEM Cujtu pofierita4 hodiei^ueregnat ) Defccit Sigismur poftentas in Johinne Cafimiro, anno 1671. in Gall Ciim ante B egno fe abdicaflet, Jcfundo. Poloni indigenisMichaelem Wifnovicium j eoque mort ^ Johannera Sohicskum Regem ciearunt, Confer n tataad 1-26. Belium in hunc usque dum ) Bellum 3 quod Cofait pauloante VladislailV.morten concitaverunt,ciu3 yispaceaut induciis non ferael interruptum fuci eitrtingui tara^-n adeo non potuit , ut novura ex idque graviilimum interTurcas ac Polotiqs belk non ita pridem natum fuetit.Cactcrum e Mofcovir! & Succico hello dudum Poloni emerfcrunt, eum Sl cis paccanno i6f9,fancita,cumMofcoviti3intfCc aanos induciisanno 166^. faiftis» P O I. I T I C U S. MEMORABILIA R U S S I "^Rcs fratrcs Cx^echmyLechti^ c^Rujfuf fucre. i A duobus pjioiibus Bohcnfii & Polom, a tio Ruiri conditi pcihibfntur. [pfi Ruffi prinium Ducem fuum voc3nt2?«*- «w, famofae illius magnaeNovogaidiaB con- orem. Ex t jus filiis celcbernmi fucf e Suatos^ ts , quem Graeci in Anni>libus fuis vocant bcntoftabluro,quid©mitaBu]garia,Impcrium iflias usquc ad Poiuum Euxinum & Thraciam >pagavit. Anno ^89. VtadimirH4 Dux FufTorum reli- )nciii Chriftianam , fecundum ceiemonias aBCorum,in Rulliam introduxit. Hic urbem 'adimtriam,(\\ize. diu caput Impcaii Ruflici fuit> ndidit, ac totamRufliam , pro nui^icro filio- n luorum in duodccim Ducatus divifit. Ix ibus hi tres praccipui fuciunt, Wladimirius, lugcirdcnfis 5cKioyicnfis. Hacc divifio KufliJ \ civilibus beliis intcr cognator mirum tn 5dum involvit , quaectiam cxftingui nequivc- donec Buffia in unius Monarchae potcftatcm rum venirct. Annoi224. Tartari Ducc5-«^^i, univerfant jfiam fcrvituti fuae & annuo tributo fubjece* ftt, quaeduravitusque adann- I30C. Anno i324. G^(?rf/«4 Dux Wiadimiriae, rc- im urbcm Mofcoviam ad flumen Mofcum uxit, <|uac impofterum totius 'mpctii caput^ ciinfupcr genti nomcndcdit, ut hodic Mofco? « iA uniYcrfum &ufli appellcjatur^ 4 3 S O R B I S Anno 1500. joham^esDux Molcovia?, Tart; rorum jugum penitus excusfit, &rcliquisDu cibus oppresfis, omnium RulTorum Regem fiv Impcratorem fe appclUvir, aclmperium iong lateque propagavit , latius adhuc cjus Succc for Bajilius , qui provincias glaciali Oceano v ' cinas , usquc ad fluvium Obium 5c novam Zen blam rccupcravit, atqueinfuperLithuaniaeDi catus Smolensko ^ SeverU Polonis eripuit. Hi jus filius fuit ^ohjnnnes Baftlides^ famorus il! Rufforum tyrannus , qui cxpugnatis duobi Taitarorum ad Volgam Regnis, Cazano &A ftracano, limites Impeni (ui usque in Petfiam ( ad mare Cafpium produxit. Idem atrocisfim bello Livoniam afHixit, ibiquc magniscladibu acceptis, in furorem vcrfus horrendas pasfir fuorum pariterac hoftium ftragesedidit,6copt mum filiumluum jobanncm luamanu occidi Inaudita fere 5c incredibiHa funt, quae dc ejus t)' rannide a Paulo Oldenbornio, qui tum tempori^ in Mofcovia fuit, rcferunrur. ' Anno 1^84. Ei fuccesfit fihus Iheodorus^ Princeps fimplicis ingenii, quo fineUbcris d( fundo, Rusfia inauditis malis propter fucccj' fionem exercita ,6c tantum non pcffundata fui ' Quippe cam Johannes Bafihdes duos habuifff' fihos, Thcodorum Demetrium , hic clar fraudequorundum , antc patris obitum, intcrfr dlusfucrac. Cum veroTheodorus absquepro! obiilfet , Poloni quendam impoftorem , ci nomea cut Gisgorio Strcpio » fubornarunt i fc pro DemetrioBafilicl'S filio gcrcrct.adeo- : patriumlmpcriumfuo j^ire rofccrct.Tant© icm mi^cio hkiiStkwisDemetritti pnihn^m m egit,utnemoomnium Rulforum dubita* , quin legitimusjohiinnis Bafihdis fihus ^ pernhaeies elfct Cfitatim igrturad ipfumde* :rc , quod cum v'idcriet Bor-^fe-^crovt^i^^ qwi flfo ru m D u X mie re a c s e a t u s «- r at , i oc o r e a n i « » Ijve vcncno cxftir.dus fuit. It vhic /y^WW netrtf44t inagno appl^ufj reccptas, mperium [Torum obtinuit, fcd pauio p©ll Rullis fraus olcfCi:oepit,quippcPolonorumpotius,quanft roi um morcsfequebatur. QiiapropteT con- ationeinita, eumobtruncant, &Imperiuns quendam Btfilium Zu^ki dcfetunt. Sc d mor us iterum crunaperc Dcmetrius.SLpDilhunc ius ut toties occifasDemetrius femper ite- 1 refurgerct, & turbas in Rusfia d.?rct. Longa rragocdia , iong^e ambagcs: denique Ruflia r illas commotiones, miferura in modura ida & exhaufta fuit ,hinc Volonis , inde S/is- alibi Cofacis T^rtaru» praetextu auxilii mpcntibus.?oloni ipfam UrbemMofco viam ptam & fpoliatamcombuiTeruat, in cajua iscafuducenta milliaRufforum periercj 6c rres Ducam Thefauri ineieftimabiles plane pti fnnt , tanta militum praeda , ut prcdous- 2s margaritas Scgcmmas pro plurnbeispilis bombardas fuas ejacularemur. Inter hagc ia ambigui Ruffi, 3c tot pailim erompcntibus Beuii? ^ qu(> fc Tcnerent ia^citi t tandcm T M 414; alii Vladislaum Poloniae Principcm , alii Car i lum Philippum Guftavi Adolphi Rcgis Suec; fratrem^Duccm pofccre.Scd 6c horum mox p txCi tandem Imperium detulere , Anno 1612 Michaeli Vederovi^^Oy^^nmx^i h 1 datifllmo , qui confufam 5c exhauftam civilibj turbis Rufliam beata pace inftauravit , una ts tumclade,anno 1634. ad urbem Smolensko.zl lonis accepta. Ei fucceflit anno 1645. fllius , Alexius Mid loviLtfis, qiii a. 1654. cum exercitu 400000. Lithuania irruptianem fccit, & utbcm Smoki koob/idione preftam cepit. MEMORABILT^ U G K I G A, ' SIVE H U N G A R I C Ai ANno 400. ex Scythia in EuropJ migrarunt , & crearo Rcge Attila Gall campis Catalaunicis a R omanis, Francis & Vc Gothisfuperantur. Quo inpraelio 180000. fu Tum amifit. Inde vaftata Italia in Pannoniam 1 diit, ibique nuptiis indulgens > profluvio fangi nis rcpentc exftin£i:us fuit. Poftcjus mortc rcbdhbus paffim Pro vinciis , & accedentc Hu' norum difcordia j concidit magnumillud Imp| riuc frc£km ce^it) CQfiftirnoutaad pag.fa, PoLlTicus. 454 m, itaquidem,utC^^^4{ Attilccfilius, vixrc- uias aliquas in Scythiam reduccret* Anno 744. Secunda Hunnorum in Pannoni- migratiofub fcptcm Ducibus accidit.Concra > Hunnos Carolus M.ej usque fucccfforcs gra- bellagcfleTunt* fVnno poo.UgTi fivejuhn , quoshodicHun- os vocamus , ex ultima Scythia , & a Glaciali eano inPannoniam vcncrc,delctisquc Sc cx- ilis Hunnis, Hungariae regnum ibi conftitue- t. Hi Ugri fivc Ungari horrendam Gcrmaniae talix vaftitatem ftragcrnque intulerunt , do- multoties contufi mitefccrent , & fidem riftianam fiifcipcrcnt. Stefhmui SanBtis Rex )rum primus Cbriftianus fuit , cujuspofteri ga fcrie legnarunt. \nn. 12 42.Tartari Hungariam dcftruxerunt, t quidcm dcftrudio mifernma fuit,ita ut trcs vaftationes,nimirum tcgni Congenfis,»Pegu, lungarixintcrfecomparaTi poffint. Poftiila ipora Hungaria externos Regcs habere cc3e- cx quibus maxima famofi StgUmundtt^fC^m a rcis ad NicopoHm caefus; deinde ^intu Hunniadcs, qui prifcis heroibus com»- ari poteft , 5cTurcarum terror atquefulmcit ;. Hic Matthias cxcarcere ad rcgnum mirabilt :unae inconftantia promotus , cum Lo%dkUm humm Pragae vcneno nccatus fuiflct : ficut ra di£^;um. IkpQiiZ^, L»d0vicM» Rcx Hungariae. a T 5 Turr- 4^6 OrBIS Tur^is ad Mohatzum cum cxcrcitu cifus pH Undc Turcae ionge maximamHungariaepai| occuparunt, dum inter fe dc KcgnoFerMn^ Auftriacus & ]ohanne5 Zepulienfis cert^ quippe hic inSolimanniTurcarum Impcr^| clienrelarn fefedediderar^unde Soiimannusa 1519. ipfam Vicnnam, AuftriaEmetropoiim, numerabili cum exercitu obfedit 5 fed re infe difcedcrccoa£i:usfuit. i\b eo temporc Auftr; Heges Hungariam inter perpctua cum Tu; beliaobtinuerunt. Transfylvani vero,defcifc tes ab Hungarorum imperio,pecuUarem prif patumTurcas obnoxium condiderunt,cui priij Familia BathoreorumprdEfuit , deinde famc i ille BethlchsmQdhot j qui vclut alter Attil;; rorem toti Germamae fuo nomine inculTit. cum Georgim Rakofd fadtus Princcps Trar vanix,cu)usfilius cjusdcmnominishodic k fclicitcr pTaecli. TUKCIC A. ANno \ oi%. Turcae occupataPerfia Reg ! crearunt TogrulbekHm,i:\\xxTriQvxQ\ ScLaijl vocant Tangroiipicen.Mox emerfit aliud Turj rum regntim m Afia miaore , cujusmctrop 1 ?0 l I T T cvt i. 4W. "Nicea Bithyniae. E)iis Rcgcrp SolimMn- -i Godofredus Bullioncus , in facra illa ad iperandam Hicrofolymam expcditiene , ivit, & Nicaea capta, regno exuit. cd paulo po'ft iterum Turcae in Aria minorc STferc, regia fede Iconii pofita. Anno 1290. [t-^/^2J^,SukanusTur£arumkonienfium. mque nuUam rcliquifTct ptolem imperium s intcr feptemDuccsdivifum fuit, quorum icipuus Ofman , a quo hodierni Tuccarum Kratores defcendunt. . Hic Ofman, fivc Ottomannus fundamcntt JiernilmpcriiTurcici pofuit. L Eifucccflit filiusUy«r^^»,afiiio i^tS.qui ^y^w^Bithyniae urbcm cxpugnavit,ibiq«c fc- nlmpcni pofuit. III. Fuit Morady five Amuradl. quicK Afia in ropam pcr Hellcfpontum, corruptis nautis nucnfibusjcopias trajccit, 6c Scrviam ac Bul- iamoccupavit. [V. Bajaz^ety quem famofus ille Tartarorum peratorTamcrianes,maximo praeho vidum :aptum , in cavea fcrrca pcr Afiam omnibus ^laculo circumduxit, in quaetiamexdolore mi cxfpiravit. Hac tempeftate Tartarica peni- dcftructum vidcbatur Turcarum Impcriumr. od ttacnpaulo poft it€rumcmcrfit , & M^- medl, 2mi(£s rccupcratis , Adrianopolim ecipuam Thrac poft Conftantinopolin utbe puonavif^ ibique fedcm Imperii pofuit* VL Amuradll qui praetorianos fnilitcs, quos lizaros YOcant,inftituitA Thcftalonkam cc- T I VIL 43S^ O rb is VlhMachomedlL quia.i^^s.Conftantinopci lim expugnavit,ac Impcrio Graecorum finem in pofuit.Subhoc Mahumed Turcarumlmpciiui Hiaxima incrcmenta fumfit. QuippelL Impcri. Conftantinopolitanum & Tr^pczuntinum,>a icgna & duccntasurbcsrubjugavit^ VIIL Bajazet IL Quem Jam fenem filius S< \ Jimusregnocxuit,&vcnenonccavit^ 1 IX, SelimHsl, qui Syriam & -^gyptum doi muit , vidis ultimis Mamalucorum Sultanis Campfoncac Tonumbajo» atquehoc ctiamfu \ porta urbis Alcaire unco fufpenfo. Hunc fincr» Ibabuit przepotcns Mamalucorum in /Egypti imperiuma.i^ig^ X. SQlymmusy qui Tnfulam Rho dum & ma - ^nam Hungariae partcm fubc git , fcd Viennan A uftrisE fruftra obfcdit, ut fupra diftum. XL Selimusll, qui famofo illo ad Naupa^lun. praplio navali a Chriftianis \\Ct\xs , infulam Cy : prum Vcnctis cripuit^, & urbcm Tcnctum ii inca ab Hifpanis recupemit. XIL AmuYfites III, & XIIL Machomed IIL H Bellis comraPcrfas & Hungaros varia fortun; occupati fucrunr. XIV. Achmed ^cnm quoHollafidifoedus pc- pigerunt. XV, O/^/i;^, quicumcontraPolonos infclt.; citeiS XF* Ofman , ^uicumcojitfa Polofios ) Om' ritUoiniiis. Muftapham, qui bis tamen, femel poll Achmedi Gbitkun^itcium ciiav Ofraauftiaiisulatus eirct.Impf lic •c pugnaflct, & fedcm Imperii Conftantina- I Cairum transfcrre molirctur, a fcditiofis lizariscaptus&publice ftrangulatusfuit, Ab tcmporc authofitas ImperatorumTurcico- n apudfuoscvilefcerecoepit. XVI. AmurateslV, quWlihcm BagM,qu^m go Babyloncm vocant , arniffam , incredibiii )aratu, continuaot^oanftorumobfidione ac ,lo recupcravir. XVIL ibrahim, qui bellum Vcnetis propter ndiam movit , ac quod male rcm gcrcret , 6c pcrio uxorum obnoxius cffet,a fuis ftrangula- , fait, cui anno 164 8. fucceffit Machomet IV. cr decennis, qui hodicqucimpcrat, & bcUuai fttra Vcnetos continuata. MEMORABlLIA p E r: S I C Al^no 1500. Schah Ifmael SofhiKtgmm Pcrfise, pulfis Turcis, occupavit» II. Anno 151 4. Ei fucceflit Schah Jhamas, cui riam urbcm Taurim Tiircae cripucrunt, unde lcm fuam Casbinum tranftiilit. III. Schah M£ihometChoA2ihtTi^2i» cuiTurcae avinciam Schirvan ad mareCafpium eripue- T4 IV> »adraotusaTurcisfuit. Achmedi ergo fraterpri- xm Muftapha fucceffit , eoque paulo poft in carcc- n detrufo , filius Ofman. Ofmane ftrangulato , uftapha e carcere ad folium Impcriale reduaus, uco rempore pr;cfuic , Impcriumque m manus nuiathis IV. rcfignavit, . Et hliumcmra Veuctos continuat) Cui tamen ftniS adem annoxi5(J5>. fuUim^ofitttS. Confcr netata ad 440 O R g! J IV. Schah Aha4 , qui urbem Taurim , & rf ^ua amifTa a Turcis recuperavit, domi infeJix ^ui unicum fiJium maximae fpei Principem ifufpicioncinterfecit. Schifth Sefhi, cuj urbemBagdad Tur ^cripucrunt, Princeps fupra modumiracundus in fuos crudeiis,cujus muita facinora in Itinc jffioPerfico oleariidefcribuntur. VL Schfiih Abfu^nti hodiequc regnatr MEMORABILIA T A k T A R I € a; ; ^V^fundavit, aqua temporc univerfa ScytH Tartaria, & Scythx TarmriHwQ , ut vulgolc ^uuntur, Tattari vocati fuerunt E jus filii, divi inter fe terrarum Of be , cum quatuor cxercitib Tcrrusomnesmundi plagas eruperunt ,. unus Orientem verfift GIiinam,aiter in Indmm, tertii in Ferfiam , & quartus in ipfam Mmopam, Di ^xercitus Europaei f ,it Bathi , qui univcrfaj Rusfiam, Hunganam, Pi>loniam ^ SiJefiam v; Itavit.ui rupradiximus. Et hi Taitari ampIUf; l«um regnum, quco Tartaria defeita vocatui ^ondiderunt , alio nominc Zavolhenfe fiv ^ra?isvolganum. \ Imperatoi Tartarcrum fuit Oktai, five, i .aJii vocsnV , Occota,c\u\ totam Perfiam domai^ III. -W^^^^.quiChriftianamreJigicntmait' .pJexus, ampliilinium imperium Chmcnfe cxpu IV. KMai, CiVcCohtla, qmm^x\m^m Chi- cnfium Urbcm Camhalu hve Pekmg exflruxk. yi.WacucmfivcAliau. qui urbcm Sagda' um, necato in thefauris fuis Califa ultimo,cxpu- navit, ut infra dicetur^ Poft bos Imperium Tartarorum inteftlnis iffidiis colbpfum &C dilaccratum fuit, usque aa ?mpora Tofmerlanps ,qui anno 1370* cx lattonc .cx fadus , incrcdibili fclicitate ab cxtrcmis ihinarumoris, Conftantinopolim usque,& in igyptum omncm Afiam domuit, fulminis iftar vi^brtarum fuarum citatisfimo curfo pcr- ifit Hic eft iHe,qut BajafetcmTirrcarum Impc- itorem, cavcaferrca claufum circumduxit, ut luloantcdiftum^ Scd hacc tartarica glbria it^rum in Tamerlano ?fecit,ejusquc pofteri, reliquis regnisamiflis, lam hodicobtincHtlndiam , quod Magni Ma- ?lis rcgnum appellatur , cui potentia ac opibus ;tra Chinam in tota Afia par non eft* Anno 1600: Tartari Orientahs fupra Chmam> i£lenus in feptem PVincipatusdivifi , in unum^ ^nnm NiuchA coaluerunt. Anno i6i6 HiTartari, quodip&rum mcrca* resmaleaChinenfibustradati fuil&nt, fupe- to ingenti illo muroin Chinam irrup€runt»> ;que abeo tempoic deftitcrunt , donectotura ^ aperium Chinenfe , quod amplitudine fuaEu- ipam fuperat, expugoarcnt. Aano i644*Qu^ippc Regiamutbem P^H^^i €»pu- 44^ ^R^^^ ^ cxpugnarunt, 6ccun£tas Tartarorum natronS inChinamcvocarunt. Incredibilc didu,,quantJ caedes 5c urMumexcidia in amplidimo Impcric patratae. Dcniquc hoc annoTartari univcfrarn/ quam late patct , Chinam, Imperio fuo fub jccc- lunr, crcato Imperatore X«?7f^/(?,redecim anno- lum fuvcne, De hoc bello Tartaiico legaiutbi- ftoria. nupcr cdita a Martino Martiniov MEMORABILIA. C H A T A 1 C I, CHINENSIS HlSTORlA.. REgnum' Chinenfe anticjuiflimum^ccnfetur ita quidcm ut annaks ipforum contimian; Regum fericm ab ipfo diluvio ,ad nollra tcmp©! sra, exbbeirnt. Diximus vero fupra,,cum deSc ibftiis expeditionc ageremus, Chinenfes ^gy* ptiorum Coloniam videri, fcd de prircisChincn* £um rebus parum nabisconftabat ,dontcMar* tinus Martmius ipforum annalies exOrientealla itosedidit. Impyimi&memorabilisellingcnsiil HXiurus , c\\xoT£irt£iria ^ China diftermmaniui qucm a Regc Trimz^oum iVtV ut alir, Icdmalc* Crifagnol ftrudium pcrhibent. Circaann. 1206, Cingu Chan primusTarta ?Grum Imperator, fupcrato muroi Chinenfjbu bcllum intulit ^ qu©d perfeptuaginta rres anno continuatum fuit , donec toram Chinam cxpBl fnarct, quod fadum anno izjt, Ita novttr! P'e iiTi cus. 443 fdinc Tartari Regcs in chinarcgnarunt,rpatio pi annoutn. Anno i368.Quidam cx infima plcbe Chincn'^ [sbcUo moto Tartaros univcrfaChina expuHt. cJmpcrio potitusii«»^^«/w five Hamvu , id cft Kignuro bcllatorem fe appcilavit, regiam Te- cm in urbc N^;?^/»^ pofuit.Hujus poftcritas rc* ^avit ad hoftra usquc tempora. A. 1616:^ Rcgnante in Cliina Vnnlico Tartati ^ficntal^s irrupcrunt , 5c diuturno bcllo unvci- C^^»^w cxpugnarnnt,ficut fijpra di^lum; Annoi644j Ouidam Xunang^ iatro Chinen* ^ s , . maximam urbem P^^/V?^ proditionc ccpit. npcrator Chincnfium Zmchgtmus, nc vivus in ; otcftatcm hbftium vcnirct, arrcpto gladio fili- B nubilcm obtruncavit ; fcipfum deinde cx ar- Dreprunofiifpendit.^ Ejuscxcmplum uxor& :Uqui procercs fccuti. Hicfuit ultimus China- im impcrator cx familia JtJungui: Elcftiqui- alii poft ipfum , fed iquinon nifi provincias liquot obtlnucrunt. Quahs CmtHur/hi^uanguSt tji a Taf taris anno 1645, captus, & in urbc Pe- f;?^ftrangulatustuit. Eianno 1649, fucccflit ^unglicu4 , (\xh <{ViO ^ . uicquid in China reftabat; Tartarorutti potcn-» - aeiubje^iim fuit. - 11 GOKEANAl \ DE hbrum Tcbus -nilwl nobisconftat. Pcrpc- * iwW]afonenJifim, StnenJ^m (^ Xnrtaromm - rilisfxcrccnturi % 6> ni.. 44^4 O R B I S IIL JAPONICA. JAponenfes s^ChmcnCihus originem traliere pei hibcntur. Quippe Chincn/ium exfulcs & prc fcripti, easinfulas mu!titudinefuaimplcvcrun| quse jam antiquiffima asvo unuiii femper M(' nartham, qucm Dairum vocabanr, agnoverun r Anno 1600. Horum DairorHm poteftas d( ftauTaico, quiimpcriumtotius japoniae,Dai; fpontc fe abdicantc^ ad fe tranflulir, novam Mc aarchiam condidit , cujus incredibilis potenr atquemagnificcnria cH. Qui hodic in Japon im^Qi2^t,Ckion£on vecaturo MEMORABILIA MT H 1 O P I C A% AP.ABICA, AKno 6\ 2. Quidam impo^or St pfcudoprc ^h^t^MHbammsdhxzhts &Saraccnosnoi Teligione imbutosp adannpliiTiroi Impersi fpei excitavit. Igitur 1 rabesi cx defertis fuis innumc rabiii mukitudinc prorumpcntcs,primo vicina. fibi Syriam, inde ^gyptuiD,Ferfiam, & dcniqi quicquid ab extrcmis Sinarumoris in HifpanJai 1 «sque terrarumiitum cfl> fu!minjs inftar occu ' parunt. Ipforum Imperatorcs fummi fimul reiigionc Poatiliccs erant , undc appcllaban^t Imperatores fidcjium , &Chaiiphr,fivevicari ^ AjccdTores Machomctts.. Anno^ig* Arahes ^ tiR Africa inHifpaBiaili «syocati , dcbelias© Roderico ,ultimo Vcft-G^ tho P o 1. 1 T I c irg> 44f borum Rcge , totam Hifpaniam occupariint,ut upra diaum. Ex Hifpania in Galliam erumpcn- cs, totius occidcntis dominium animo& fpe am dudum dcvoravcrant,acproculdubioipfiS' iicgotium ruccesfiffct, cum univcrram >am Gal- liam usque ad Ligerim6c urbem Turonumfua muhitudinc inundaiTcnt, nifi infupcrabilis Ca- foli Martelli Brabantiap Ducis & Majoris domus virtus obftitiflet,qui eosingenti pratlio fupcra- vit, ac omni iterum Galliafclicitetejecit^, Anno 6s6 Ingens inter Arabes ob fucceflio-' nemin impcrium controverfia. Buo cnim psae- tcndebant jus. gcncr Machometis , cujus fi- hzmFafif^m Uxorem duxerat, 8c Muja^a^ Hoc disfidium ab^co tempore exftingui nunqua kiter Saracenos potuit, fcd in hanc usque diem intcrcosnontantum fcriptis,ledarmis & bello clifceptatur,utcr horum duorum fueritkgitimus^ MahomctisSucceflbr : Turcae Mujaviam, lerfae. Alin defendunt; Cum vero convcnireinterhos' duos non poflet , tandcm vifum fuit utrumquc imperio ahdic^re, & elediab utraque paiteduo> quorum finguh ruumPrincipem abdicarent» Is qui proMujavia crat , callidus vcterator, quafi pcrfpccicm honorispraerogativam illam i-ndulfie Legato Alia, ut primus Alin imperl© exuaQth cumque ille fimplicior fraudem nulFam fufpi- caTcrur, & abdicationem Aiis pcragcrct, fpc- lans idem cum Mujavia fadlur»m^alterum, is «liam fe abdicationem Alis grobare dixit, at* X 7^ qu€ Crbi quc ita dirccffit.. Sic excidiflc Imperio jilis \\m vidcbatur , dc in eo confirmatus Mujavia. Hic Mujaviahd\icoCi(rin\usfuit Princcp$,qui etiam \ Cbnftantinopolin obnderc aggreflus fuit. A.C. 660i Adlumque de illaurbefuiflet ,jnifi quidam C^Zfi«/^«f, repertisignibus, qu! fub aquisardc- rent , cladem Saraccnicamcombulliflct. Circa A.C 7 (SOi vaftiffima Impcrii Saraccnici moles in | quinque Imperia, quaeipfi Califatuf dicunt , di« > velli ac dilaceraricoepit:.aliusenim fuitsSaracc- norum Hifpanorum Califa,aliusMauritanorumi alius Afrorum , alius -^gyptiorum &5yrorum, aliusdcniqueBabyloniorum&PcFfarum. Inde mira.inimperioSaracenorumconfufio,inteH:ina belia, & novi hinc inde erumpcnt^ Rcges ac Principcs,qui ita omni potcftatc civili fpoliarunt Caiffi^, ut non nifi nudum Caiifatum cxantiqua jnajcftatc rctinerent, adcoque fifcellis conte- xcndss, vel alio viliopificiojefuftcnrarent. Ul- timum C^///^w Saraccnofum Impcrator Tai tar ovum anno 1260 in urbe Bagddd cepit, . apudihefauros, quos ingentes coilegerat , in- cluiumfame eneca.it,. ita dcfiit & nomcn& Imperium CahfarunniacSaraccm inPerfaium^. Turcarum famofa fccptra diyififunt, - A F R; I C A N A.. ABYSSINA. DE AhyJ/jrforuwin Afrksi rebuspauca nobic ha^cnusifinotucmnt» Temporc Juftiniani Po LITXCUS, ipcratoris Rcx^^/*»^ five D^a;/^fuit adfidcm^ tiriftianamconvcrrus.DeindcJudaeiregnopo*- i, fedquorum potentia paulo poft a Pcrfis ite- m cverfa. Temporc EugeniilV. VapxZara i^c^Lcgatos in Italiam pro paccEcckfiaftica lifit anno i4oo.Girca ann.i$oo^.Abyflinorum nperatores, fiib titulo Presbyteri five Papae JO'. innis , propius aLufitanis inindiam navigan- bus, detcai fiint; Eorumlmperatorcrat David, qu\ iegatos ad ^pam Clcmcntem VIL mifits.illnnnumeradc^ :egis fui potentia 5c immcnfis opibus confin- erunt» Girca annum 1550. Imperium Abyfii- um , aTurcis , Saraccnis & Barbaris Afris ita^ jcbihtatum^ exhauftum fuit , ut exyigmtifc- item ampUllimisProvinciis vix quatuor & SEgrC- aercntur. Hodic vero ita dcfcciuc dicuntut ,ut: [arumdeiisconfteti. NIGKITTCA. DE Ni|:rf^-«r«w rcbus,qui in XV. regna di-- viduntur, nifeil memoria dignum cxftat., &d cos referuntur Infulas Fortunatae ,, fed Ha- rum ctiam res antiquae ignotae funt: Id folumv Donftat, circa A*Gh. i430' in Magha C^;2^n« duos fuiffe Reges , quorum uni nomen Dora' ,altcri Gvavartema ,^ qui dum civili bello colli- Tarum detk 6Qnfiat) Miiltum vero dc iis conftat , poftquarn Vir NobilifTimus Jo^«^^«^9//?^M^ Hiftoriaia Aihiopicam Francofurt 1 a d Moenum a; I681. edidit : & plus conftabit . ub> promifius abEG^cm uberiolr Commcntaxiiw lucem adlpexciit. colliduntur, occafionem Hifpanis praebuGruW expugnandas Canariae : reliquas Infulas paulc ante Franci occupavcrunt , qui tandem jus ruun; in Hifpanos vcnditione tranftulcrunt* eONGENSIS. Clrca ann. 140©. VIL Regna Congoin unius Monarchiae poteftatemconcedunt. Gircaa, ifoo. quidam nomineyf;?_^o/ capto jittahmfyas P o 1 1 T I c u s * 45t f ! ' . ' iperium Cufconicur» anno 1533. Hifpanii bjecit. ' . III. GHILENSIA. 7 X Chilenfmm rcbus imprimis memorabile j , -/cft bellum AraHcanumyqsioAC\):\\tx\k% pro jmate contra Hifpanos gcfferunt , plcnum 1 croicorum facinorum , quod Alphonfus Er- y , liaHirpanuselegantcrdcfcriprit.. ^ ^ !| l|; Anno i^dyXhilenfes Franctfium Baldivium^. f I ; 1 ifpanorumDucem , cepetunt liqucfadum. 'ff^i ! irum riaui ejus infuderunt , adexprobiandam. Ii j} raritiam,.6caurifitimrcftinguendam.- | Anno 1644. Socieras Indiae Occidcntalis liilocum chf&Brauero y focdus contra Hifpa- ps cum Chiknfibus moHebatur, ad invaderi- ^m ab illa f;arte Peruviam, 6cmontemPoto(l , :irpanis ext ©rquendum,fcdcum Chiienfes no- ' ros quoquci auri cupidinc flagrare deprehcn- 1 ,„ iffcnt,Bjauc!msreinfcaadifccdcrccoaausfuifc | pud rchquos Americanqs pihil memoria di* jin, num occurr Jt. Pe rebus Auftralium nihiladhucKrobi&inno» ut j quippc totus ille amplisfimustcrrarum tra- :us non nifi obiter^ & hinc inde/ecundum ht^ 5ra dcted'' c fi:interiora autem adhue incognita uamnum 6c J macccfla mancnt.. |, link mmorfthttmm ex^hifim^ ' miver^lL 452 QrB Tg Nomina Praecipuorum tam vctcrii qnam novae hiJlorUScri- ytorum, Hlftonam VeUrem tv2i6unt]ufiintMDic(iorat\ Siculus , 5c Hiftorici LatimCim\}\ imprciH in folio. Rccentiorem a temporc declinantis Smperii Romani tradit Cdrclm Sigonius: S<.\n fpccie Vi^ndpMcam ^ Gothicctm Procopius 5ci Agathias. Jobannes Mariana. G^f^ j Itcam 1'aulus iEn^ylius, Philippus Commcus.|i AngUcam Polydorus Virgilius. Scotic am QtoxA\ gius Buchananus» Hibermcam ]zcohus U^areM^ 6i Richardus Stanihurfitui, Vmkam Joh. Ifa- i cius Pontanus. S^vecicam, Joh. Loccenius. Ger- fnanicamSaiptoies rerum Germanicarum fimu! impreffi. ^^/-«'Ui?;;/^^;?? PetrusLucari inAnnali# i bus Ragufinis, qui Italicas exftant. JBohemicam \ Joh. Dubravius.P^/i>;?/r/2>w MartinusCromcrusli ^Paulus Piafccius. Rujpcam idcm Piafecius& Paulus Odebornius. Siculam Thomas Fazcllus;» Cypriam^^^coUus Giblct ItaHce* Saraeenicain five Arabum, Hiftoria Saracenica Elmacini, La» j tine cdita a Thoma Eipcnio , & Pctri TexetrA ' compcndium feiftoriae Perficae, quodexftatHi- fpanicc, Turcicam Annalcs & pandcdae Johan, Lconclavii. Tartaricam Tcxcira, & Hiftoria, de bcllo Tartarico MartiniMartinii. Chinenfem \ Annalcs M. Martirii,}^/^o»/^/iwFrancifcu5 Carom Africanam Leo Africanus, ComhenfemVig^CtX" 3:a,-^^j^^;?«»?Nicolaus.Godignus. Indicam J©h*| Po LIT ICU S. 453 ?etrus MafF^us & Pctrus Jarnge. Americannm [offphus Acofta. Mexicmam idcm, &annales Mexicanortim pidi apud Purcharium.?«r«^»^/w Qarcilailodcla Vega. In univerfum autcm Hiftoriam rccentioiem jb ann. i^oo.Jacobus Auguftus Thumtn txadit, k qui eum hadeimscontinuaruiiU H I s r O R. I Brevijfima Serieu UNiverfam Htftoriam tn duas quafi partes aetatesdiluvium difpefcit, quarum unarcs ante illam Orbis inundationem compleditur ^ altera poft gefta, ad noftram usquc memoriam* conrexit. At res quid^m ab Orbc condito ad di* luvium, Graecorum annalibus ignotas, folus mo- fes , divinis manumentis poftcritati^onfecravit* Nam veteres ^gyptiorum, Indorum & Sinen* fium gloriae , qui ut antiquitatisfibi nobilitatcm atquc decus adftruant , asternitatem t^mporum mundo, vel longiflimum fpatium tribuunt,intcr ^ inania transmittuntur. Nequc tamen dubium effc debct cuiquam , quin fam antc fatalcm illam humani generis fubmcriionem , urbibus , oppidis, pagis, provinciis, cultisfimus fuerit Oricns , 5c hinc indc in rcgna atquc Impcria diyifuS) quanquam nihil carum rerum , cx illo C9mmum veluc naufragio , ad notitiam no- 454- ftram enatarit. Nam cum jam illa aetatae omm penc,6c civiles,&mcchanicacartes cxerccrcntiji ingemerentquc homincs agris , illaborarent dcl niinibus , infupcr in voluptates ac fuperbiam cf j fufi, qu3& magnificis operibus hortamentacfTj roIcnt,quis dubitct, quin cuitiores orbisprom^, cias, urbium arciumque multitudinefrequentajl tint? Ac Ci quis animo concipere vclit, qualif ante diluvium terrarum^facies fuerit, is fccun; par, poft exficcatum itcrum orbcm,temporis in j tcrvallum reputet , ^cpercurfoobiter cjus ftata j prasfentia vetuftis contendat, Mille fcxccntoi quinquaginta fex, acreatione addikvium , A totidem fcre conftat usque ad Ncbucadnezarem I cdSuflcifTeannos, cujusaetatcuniverfusorbis an-i tiquus, hominum multitudine, 6c cultior cjusl pars magnis urbibus replcta fuit, Quare idett| antc diluvium , duce 5c authore Kaino, faftum J iion eftquoi ambigamus, cumnatura mortali bus infitum fit, properc fequi , quae inchoata alj aliis vident, Atteflatur quoquc Mofes , detortd jam pravitatibus humano gcnerc,potcnti(fim ad XKuthrum , qucm NQacbum c&\ PoLlTICUS. jtant ^fcriemconttrxunt^tantoftudio, utnon inos modo,verum ctiam mennrs & dics,quibus gnarint, annotent, vanitatis manifeftum puti- amque cft. Nifi infpcxiflc cos annales, prima iundi aetatc fcriptos,v'cl ex ScthianisColumnis, oas inSyria fuperftitcs adhuc fuo aevo fuifle,Jo- phus, incredtbiH aud.acia, vclfutilicredulitate ;fcrt,temporc digcfta, cxiftimandum vidcatur. Quaread diluvium accedimt^s/ubquo»cun£la irrarum&altiffimorut» moniium ftagnantib** ^uis, unacum paucisaniraantibusfupernatan* : arca lignea ,horrida toto orbe facies &formi- aIofa.NihiI,totum coelum circun\fpc£l:antibus, )nfpicuum aut fuperemincns, nifn picea? nubcs, nmcnfam undarum vim,inexha«fta largitatc mdentcs, Hinc Sole rcftituto, foeda p aflim illu- ies, & noxia tabo humus.ftrataque intcr aedifi- orumtuinas fubmerforum cadaver a , tum tcr* bant folitudo & tacentes loci. Noachus cuni ca,montibus Armeniae Gordyneis,qui omnium illo tra£tu latiflimi criguntur , irnpa£lus , ali- iiandiu immobilis haeftt , cum nc/ndum penitus ranefcente diluvii metu , plana^^ jaccntia for- tidarentur.Donec divinispromiftis, modcran« )s impofterum exundationes, iridis facramento jdcntiorcs fadli, montc demjgrarent, & in cir- imfluosamnibus Syriae campos defcenderent. rudam tum a Noacho, ad Libanum montcm» rbem Tfemanina , Judaeorum & Arabum Ma- ftii I ambigua £dc traduBC. 14 ccitius; mults» 456 O rB ts cjuae ante diluvium f uerant urbcs , a Noachi p< fteris «ruderatas potius atque inflauratas» quai ; denuo conditas. quas inter Joppe.a P.Mcla,alii! j que reccnfetur. Non enlm penitus omnia aedif ' cia , pra;rertim ex rolido iaxo , undis abiorpra ptoruta, quaemultis feculis perdurave poire.ch risfimum yicina nobis. ubi Rhenusolim Ocean * mifccbatur , nunc arenarum congcftu .^bditii cxarefcit, l^ritannica arxdocumcntumpra?bet,d nihil nunc de Rugiae Atcona.Vandalize Wjnch, FrifiX Stavcra, Zelaadiae Arnemuyda , dican: quarum magnacadavcra, turrium muiO!umqu niinae , sediuanquc moles fubinde quotiesaltii] maria fubfidunt, cmincntatque coufpiciuntur. ' Antequam ycro dcftinatas quisque fcdes ptam vafta,illis jamtcmporibus, hffyi\om dominatio erat,nequcca,quod ex facris m^n fcftui 1 O L IT ICUS, pum , in vicinos potcntia. Quippc nullum in hananaeoSjDamafccnoSjSyros interamnatcs, contiguas gentcs, Aflyrios, pcrmulta fecula, > Abrahamiasvo, usque ad Phul AfTuris tem- >ra ^cxcrcuiiTc imperium , fatisconftac/ Quiti /Ifub Pcrfisaliquandiu AfryriiSc Babylonii,ut KcdorlahomerisbcUopatet^qui mihtantes in ftris fuis.fibique obnoxios, Babylonix, Ponti Pamphilias l\ egcs habuit, ac tcrminos imperii i, usque inChaHanaeam,FcntapoH tributum ndente, extendit. Judicumasvo, praevahdi in cinos, Mefopotamias , Moabitidis & PaLxfti- >rumRcges. DavidistemporibusamplseTy ^rum res : inde Damafceni iate regnantcs.Quac nnia iiquido probant , nullam adhuc, ilHs an^» uiflimis fecuhs , Adyriorum Monarchiam fu- % ac nc Homero quidem cognitam , qui curri dique , cx toto quafl orbe , ad Trojanum bel- m, Reges nationesque convocet ,aIto tamen rntjo AlTyxios cumlmperatore Teutamo, cu- fuifTe clientem Priamum voIunt,invoIvit,non Emula^urus utiquc maximam rem , qui levis- jis ctiam animum advorterat. Nam fi Tcuta- , Affyriorum Impcratoris,chensPriamus,cur ntotius regni mole in Graecos ab ipfo itum, eA:rtim bcllo in decennium protrafto ? Et lorarene potuit diligentiflTimus fcfiptor, totius LaeMonarchiam,qui etiam MemaonemjCxSu- ja,in commditium traxit ? Quare^quse dc an^ aiflimis Aflyriorum rebus traduntur, in majns bcntiutn vanitatc aufta funt,ac imprimis foc- V 2 datus 46o ^ Crbis datus Faftoriim Siculorum , fivc Chronici Akj andrini author,quiJtaliae Reges, Picum 6c£j nicmjAffyriis antcBclumregnantibus admifc^ ^ odavum a Scmo SardaMapalum ftatuir j qu nihil ,dici potuit infubidum magis* Mihi vcr Herodotus princcpsprocul dubio intcr profan; hiftoriae fcriptorcsjiprosomnium errorumft>i tcs apcruifle vidctur, qui a Nino ad Sardanapj ium , non nifi quingentis 6c viginti annis regn; tum tradit,cum vulgo millctrcccntosannosin peiium illud ftetilTc vehnt. Initiaigitur Nini, cft,primi AfTyriorum Monarchae , longe , quai putant,rccentiora funt^nccilla tamadulra pt t?ntia,utcundasimpcrio,ab Indisad Hclcrpoi tum,complcderctur naiioncs,fed anguftiusfc antiquisfimi illi Aflyrioru & BabyloniorumPri cipesregnabant.Qiiod re£li(Iime Vir magni jr cJicii,DionyfiusHahcarnafreus, obfcrvavit,/)^) H)etufium illud Ajjyriorum bnferiurn,^ quodi fabulofa fis(jue tempora fevocetHr,exiguam qm dam AfisL portitionem obtimijje. Doncc, qur initio dcbilc ac inglorium crat, Icnto gradu, cctcbritatem nominis, &potentiam cmcrgctf ]SIeque Semiramidis res majorem fidem mctc fur. Namteftaturapud Straboncm 6c Arrianu Megafthencs , ante Indicam cxpcditioncm llla Viragincm CxcesfifTe. F^lfumigitur,un!vcrfi illud cum Staurobatc Indorum Regebcllu,qu< tanro terrorc exaggcratDiodorus, & inquo d rctibcndo immane quantum ampullatur.Dcin muf os Baby lonis ab ca conditos , rumor yu1| - P o uricu 5 ^ ^ 6i argucndus eft,cum iilud Nebucadnezaris Sc iiU'- '•jus.Nitocridis opus fuifTe, randisffmus s omni exccptione major, Daniel fic^ Ac lOi quidcm univerfa Nini & Semiramidis hi- >ri3,cxNcbucadnczaris,^Nitocridis rcb^pcs rorcm, indiligentia tcmporis, expreiTa vidctur. im Nebucadnczar ille primus Afiae Impcrator, Monarcha Affyrtorum fuit, quem proNino ci^ptum, ad antiquiflima tempora retulerunr, cepti ctiam aliquaNimrodi fama. Nitocris ro Scmiramidem , non difcreto in illis Imperii KU, refert.Sic omnis Aflyriorum antiquitas,fd- !|s polluta, ac maculofa deprehenditur. Neque certiores aharum gentium primaevae & cuftisfimae, dum fuis adulantur , rcsfunt,N)hj! nc de Gcrmanoiu, qui a Tuifcone, Succorum i a Magogo,GalIorum,qui a Samothe, Hifpa'*^ •rum,qui aTubalc,Italorum,quiaNoacho iive jgpo Vandimonc, Abysfinarum,quia Chufo, abum, qui a Juktanc, Indorum, qui a Bacchp, Khfium ,quia Vitcy, utahosnunc omittam^ igisSrtios,pc^^pctua fucccsfione, Rcgum cata- »p,s texunt. Non cnim diu fuis imponerc cru- o orbi cpmmcntis Annius Viterbienfis, & alii ^ucrunt,quorum ftudium fuit,vana fubcelebri Baine,&in oftentationcm comp©fita,yulgarer la Antiquitatii Etrufcaru fr3gmenta,ex montc ilferrano slhtc hos vjginti annoseruta, vcrciir bifj)^£iisfimi cujusque judicium altcrnare pot it,quaB fi nohlaborent vcritate , ingens vetu- us mo»uaacniiui),& Italicae HiftoVis tEefauL^ 4.62 Or BI s ccnfcridebent.SupcrfuntGraEcorum & i^gypti orum antiquitates. Etiilorumquidemhudand ingcnuitas, qui ultro fatcntur, nihil in fuis hifto riis,antc Olympiades , certi j plcraquc fabulis 5 contradi£lionibus , dfim fe mutuo fcriptores ob I tredant,contammata. Unde & mundi aetates,i | tempus ignotum,fabulofum,& Hiftoricum, Vai ' f one &Ccnforino teftibus,diftinguebant. Quai ' quicquidOlympiadum initia fuperat,Poeticur: potius, quam Hiftoricum cft^ & illi Sicyonio!: rum, Argivorum , Athenienfium, aliorumqul Graeciae popiilorum primi Reges,mera figmcni : & Hiftoriarum dehoneftamcnta funt: nullusqu i vei Cranaus,vel Cecrops,vel ^gialeus, velltijj chusfuitjquanquam eaperfuafio plctisquefa: j?torum, ncmagnis quidem argumcntis,exim^" tur. Haud majori adlcnfu Trojanum bdlum r< cipiendum,exquoinfinita fabularum cxaiuini in Hiftoriam vetercm fluxcre. Et quanquai Ilium nunquam captum, vcl excifum , Dio Chryroftomus ejusmodi rationibus oftenderi quibus vix refragari licet, tamen quas gens< natio fuas ex Trojae incendio 5c ruinis non di duxit origines ? Britanni a Bruto, Galli a Francc Romaniabi^nea,Germaviab Ulyfre, & nul ferc civitas celcbrior, qux non evolatos fede p; tria llienres,inter condiiores fuos referret.five ii (ita vanitatc , fivc ut gloria ftirpispoftcri incei derentur. Dc iS^yptiorum vetuftiftimis, pauca^, veh ex vafto naufragio, tabuiae ad nos, casquc lacer admodumSc huiUa;, cnatarunt, iprorumqu omnt P O L I T t C U s l 4£| Snes antiquirates^uafi cum Rhamfe ( fi qui- em isfuit) in rubromari fubmerfas videntur, laonainterHerodotum 5cDiodorum ,acirre. snoliabilis difcrcpantia.Chronicon Alexandri- \xm,m^HoFaunM fiveMercuriM , pofi ItdiA ex proxmtis a Mejiremo, non nifi gerras Sicu- ishabct. Laterculum Manethonis Scbennitae ibioine foedum, Sc ab AfricanoSc Eufebiomi- rre excarnificatum cft. Ipfa^ Regum Dynafli^ uovis labyrintho confufiorcs,in quibusextri- andis maximaingenia haaenusfruara labora- jnt,acnifi plures fubindediverfis locisfimulm Eaypto re^nafTe ftatuas,ipfa mundi aetas omni- .ufdigcrendis non (ufficir, Quid Athanafius :irchaus,cu)us magnifica in antecefilim exftant tomifla, tanto dignum apparatu datur us fit, fe- usvcfpcr docebic, in atduotamen fpesipfum, |Uod neMemphitici quidemfacerdotesjaetum ntiquttatsbusfuis genus, p0tuerunt,exfragmi- libusquibusdamhicroglyphicis, vetuftate am- >cfis 6C mutilis, cfFeaurum : nam adeo 6c ilH di^ ;erfi fua interpretabantui, & deindc cunaaobh- ^io, vel longa dics obruit. Omnis igltur vera Hiftoria , ab orbe condito, id Pcrfarum IrgiT rc roIito,Hicconturbcnt.quem luxu pudcndu» fic mulicbribus blandinicntis ultra niodun> affui tum Regcpa ♦ quod timidis & ignavis rcccptufr formi^in^ pcsfimi cxkus, adScfpcrationem^ vivicomburium, Arbaccjbcllicohcitorcompiil lit, cx quo magna Impcrii Ailyriaci convcrfi<| iccuta. Q^ippc Mcdis libcrtas rcddita , quiabil quc Bcgibus,rub Tudicumpotcftatc, (quos ta men ex Pcrflcis membranisRcges Ctefias Cnil dius apudDiodorumappeliat,) usquc adDc}oi cem y)xere. KByux autem ad proprios redadii tern^inosregnufii obtinuit TigUthf ilefer,^Uai ?TO Thilgamus, qni.ut cx Caftore Rhodio Eufei hms rffert, Nini JuBioriscognomentum aiFumi IK Huicordinc fucccfleruntSalmanafar, qui 5i Sargon, Senacherib Herodoto mcmoratus, Bfaihaddon. .; At Babylonicum rcgnum Bcjcfes, Arbacis ic contra Sardanapalum focius & commilitcl obtinuit, quem EfaiasBaladan , PtolemcEUs & Ccnforinus NabonafTarum vocant ,a quocclc* bcrrimaChaldxorumEpocha.cujus vel filius,vcj ncpos Mardocempadus,in SacrisMerodach. Pofl ^ucm,deficiente regia ftirpcBabyloniam Aflfy- fiaeiterum junxit EfaiHtddon, cujusiu utroqut regno fucceffor fuitSaosduchinus , quiinhbrOj Judich,a Babylonienfi aliquo Chaldaitc fcripta,; Ncbucadnezar appeliatur.Hunc excepit ultimusj AfryriorumImperator,Chiniladanus,Alcxandroj Polyhirtori Saracus, a Cyaxarc Medorum Regc, ficNabopalaflarcBabylomo dcfcfior€Cxpugnat*,j (tmm dcmum maxima ufbiunfi NmiVe, fiye Ni- tus, folo aequata , ac Nabopa/aflar Ghaldaeorum k Babylonis rcgnumfufccpit : cujus fiUus 6c hc- ts incompaTabHis,&.fine ullo t u cxcmplo, Duic ►jincepsqueNcbucadttezar Rex RcgumTurt |iio Babyioaicam Monarchiam cocpilfe, divina iiacula docent. Hocenimaureum illudrerur^i umanarUm caput,cui Dcus omnia rcgna dcdif. lujus opus AintBabylortis moenia,unde in csetcf* limpcrium. Hicpraetcrinnumcras ahasnatio^ csyipfam ^gyptum domuit,acChamum Scmtf xvifc coegit} quanquam id gyptiorum apu^ [ero^otum raeerdotes , ut obrervatc curioseque :aliger animadvertit,= rummo ftudio yclut fibr oborfum diifimulent. Poft Nebucadnezarem,' ifacris pariter 5c profanis fcriptorib^notisfimi,' /ilmerodachjNerigliftoruSjLaborofoarchod^V aboniduy,Daniclideirazar,cuius riecem urbis* iccaptivitatem,cumnoxeadem junxifiTetjCyr* :rfaBabylonicum regnum Dario Medo flveCy- arijAftpgis filio,tradidit,eoqj brevi dcfunCto,^ onarcbiam Afm ad fe Perfasque tTanfluiir» ' ecpauloproiixus prodcndi arguendiq; caufa ' ly Utfalfaeauditionesdcpcllerentur, atquccer- ' tircrum aborbe conditoad Perfarum initia , notis omnibus fabulisds confufis traditioni- feriem haberemus. Sicut enim muituin itcr cum faciiitatc profequcndum ftcit , fl mes ex via falebts tellantur : ita nihil hoc ; (loricum ftadium decurrcntibus magis noxi- Vquam ignoramia vcri fabnlofacoDq nrerej, 466 Orsis & fi£lis vel incertis aniaios difcentium obh aare. m r loitur a Perfarum 5c Cyn temponbus,profar Hifforia certior incepit. Mox enim , ubi Sacr Literse narrandi flnem f aciunt,Herodotus omn \ um Grxcise fcriptorum, quorum adnos m<; numenta pervcnerunt, antiquifl[imus,rerumg ilarum initium,ordinem,finem,curatius diflTcr aquoetiam rempore impenfiorem vcriratioi cseteri habuerunt. Nequc veroabsque fingul; divina providentia hoc ita contigilTc cenfendu e^quod dumomncs ferealiarum gentiuma tiquitates longa aetas obliteravit ^fola Mofis Prophetarum volumina , inter tot vaftitates inccndi3,nulla nec vetuftasobruerc, necdeli oblivio, necmutilarcincuria, ncccorrump< fraus vel negkaus potuit. Quare^^ne quid< fandimoniam eorum fabuhs gcntiiium intc & quafi contagione ludicrum in morem in; Pcus voluitj quemadmodum refcrunt Thi pompum, cumquzedam exS. ScripturisHif ri« fuae nifcrrct , diebus triginta mente fu turbatum. 5c Theodeaem Tragicum idcm n lientem , vifu orbatum , utrumquc autem iibc tum , cum a propoiito deftitiffcnt. Poft Hci doturnqu3efitiorisHiftors3EclariftimiScript6i Thucydides,Xcnophon, Diodorus , Arianus alii,longoordine,Graeci panter & Latini, perfcquuntur. Non enim alia exftant rerum | tiquarum monumenta, quam quae velHebr* mm, velGiaecorum, vel Latinorum litcris iirj 1 P o I r T I c u 4£7 Jngua confcripta runr^ PcricruntrhoeniciaSan- chuniathonis, ChaldaicaBerofi, nihil Karthagi- nenfiuin Pocnorum fupcreft. Si quae cxftant ^gyptia inpyramidunn acobeiifcorum ruderc, ca intcrprciis opem adhuc exfpc^lant. Scandi- oavisB Bunica & Hclfingica, quaegeiues, utoe alias , cafiis fiios in faxis cxprimebant , nifi quas nupcr Olaus Wormius pubhcavit, non nifi ia Daniae, Sucdias & Norvvegias rupibus, longa fc-- nc£lute,6timbribus3c injuria temporum cxefa 5c confrac^a. 6c nulH intelleda reperiuntur. Sicut igitur ab AfTure ad Elamum , five Pcrfas , fic ab bis, convulfa Cyri domo , ad Javanem , id eft, Grsecos&Romanos , fumma potcftas translata Fuit. JavanGraecorum conditor :intercjusfilios^ Kittim , a quo Maccdoncs & Itali. Duplcx jnim antiquitusGraecia, major & minor fuit ; lla Itaham^ haec Helladem & Peloponnerufn :ompkxa. Q^se ctiam nationes ordine impe- ■arunt. Quippe AlexandcrMacedo , cujus intra ifiumphalem longclateque juvcntutcm totvi- aoriae fuerufit , quot praeha , qui vix adolcfccns rcbus admotus, fc atqucannos ipfe anteceflit, )oft debellacum triplici prsehoDarium, ab A- Jriaticomari adGangcm & Oceanum Indicum. iScythia usquein /Hthiopiam,fpatioterrarum, k multitudine gentium ingens, & cui hadc- lus par nullum , Imperium infatigabih cele- ritate condidit. Ita dilatavit Dcus aphctum , at habitarct in tcaioriis Scmi , fadusque eft V 6 Cha- ^ m 46% Cr sis^ Chanaan fervus illorum. Eilnani Principat^i fanna.poft Philippum Aridaeumfratrcm tresim puberes libcri, Alexander i^gus^, Heroiles & Clcopatra, vulgofcriptoribus prastermisfi.fuC' ceflcrunt. Quibus cxltin£lis , vafta Impeiji cedonici moles, quafi fulgurcorufcans, in yaria partes Afiam, iEgyptum^Symm ,Thraciam,^ Macedoniam disriiiit. Moxinter iliostumukuS & concertatfones, minora etiam emerfcrunt rj gna, Bithyniae, Cappadociaf,Ponti, Pcrgamirli^ diae, Ba£^riande,dc quod omnium poftea ampii| fimum potentisfimumqucfuit, Parthorum. dum Affyrios penes,Medosqu€ & Perfas, Oricii fuit , defpcfVisfima fervientium pars , five a Ma if c vcl hidathyrfo,in Gclebri illa Scytharum fei Cyaxare expcditionc Afiatica , reh^i , fivc a S« ibftri& jandufo, ut Arrianus vult , & Chronu Alexandrini aurhor, inea loca translati ,fub.Se leuco CaUinico, Ducc Arface Sapor.qui priimi Jmperiumin famiham intulit , Pcsfiam invaic runt. Sedceita Rcgum Arfaeidarum ferics noi «xftat, quam ex Graecis 6c LatinisLeonclavkis dcex Arabum 3c Pcfiarum monumentis.Schic lcardus ac Ehchmannus intcgram fru-ftra refti- tucre laborant.Doncc f andatam longo imperi^ Arfacidarum domum , vetufta Periarum ftirp yrognati RcgcsCofrocs exfcinderent, Jta decurfo Gtxgx MonarchtaB fpatio, Ro jnani, imperator ilLc populus , semula virimiii fuarum Katshaginc cxcifa iafurgerc , & cap^! POLTTICUS. 46g foto orbe efferrc, & qua Sol a Gadibus ad Indos omnia coiluftrat, poieftatcm fuam & autborita^ tcm difFuDdcrc.Qui cum initio*virgasfuas & fe^ Curcs Principibus , ac Rcgibus tanquam pucris qiirbusdam , ad Euphratcm usrjue & Iftrum im- pingcrcnt & intentarent, poftca civilibus zdi fu- fiis, cosdememanciparc, Scvindiciasiecuncfura libertatcm fuo fanguine darc vidcbantur,ninC3&- fares cunfta difcordiis feffafub Impcriumacce^ piffcm. llndc longus ac praepotens, in quadrin^ gentcfimum & amplius annum propagatus,cot> tinua fucccftionc* Imperatorum Auguftorum ia Occidentc Caefarumqucordo fluxtt. Hadenus pcnesAfIyrios,Perfas,Gra2COs dcRo« jtiaiios amiqui Orbis ImpcFium fuit. Scquuntuf iHinc Harbaricae tcnebra, & quae omnem illuni vctuftatis fplendorcm , omnisque bumanitatis culturam pcnitus cxftinxerunt, ferociffimarum &inauditarum hadcnusnationum irruptioncs» quas. cognofccrc non fucrit fine magno ufir. Quippe cum gcntcs immanitatc bar6aras, mul- titudinc innumcrabilcs, locisinfitikasinultinia tcrrarum fepofitas , natura mutuo mctu , ai^t jDontibus & fluminibus fcclufiflet, JaphetJei Scythae, circa a nnumChrifti 300. Semaji n rabcs «irca Annum 600. velutciauftris^pcrruptisjllia Scptcntrionc^ Riphais nivibus, hiab Auftro^^ Aiabum ftrvcntib^ arenis,titdemotaalvco flu- i»ina,cun^tafaiiguinc^ferro,flammismifccmer, Occidentcni paritcr& Ofientcm inundarunn isc Wjutlongx pcrcgrinationis inyurias dcfiderata V 7 quicte 470 'Orbis quicte mutaturi , nova paflim per ampliffima Graecorum Romanorumque provincias regni excitarunt. Unde fecuta ilorentifTimi Roman Imperii, fcd felfi jam aetate, & fua mole fatirccn< tis, dilaccratio, ac cultiinmis quondam rcgioni' i bus, patienda barbarorum fucrunt imperia. E cxScythla quidcm, ac ab ultimoScptcntrione triplexBarbarorum exercituscrupit, Italiamqu; libi, 6c casterum orbcm , quafi fortibus viris na- tura omncs terras apcruilfet, in praedam & vafti- tatemdeftinarunt. Nam cun£loe Scytharum nationes^tribus quafl caftris, Germanorum, Humorum , SarmatetrHm., contincntur. Germani enim fuerunt Gothi, Van- dali, Anglo- Saxones,Franci,Gepidae, Herulij Turcihiigri , Allcmanni, Longobardi , Burgun- dioncs, Normanni , qui omnes potentiam fuam ruinisImperiiRomani fupcrftruxerunt.SicH^/;- nornm ambitu Ayares , Alanos , Ugros , Turcas, TartaroSjCompledimur* S\xhSarmatU autem omnes Slavorum nationes , Rufli , Obotritae, AJTiltzi, Sorabi, Zechi.Lcchi, Crobatae, Venetj, Moravi, Bofni, Rafcii, Scrvii, Tzivka(Ii, Bulgari comprchcnduntur. Ab histotamole ingruen- tibus , cum jam Impcrii fata urgcrent , exftintlo Romano nomine , nova pcr univcrfum orbcm rcgna & dominationes origincm traxerunt. Gcthorum^ntnx inScythia ad Tanain, &in "i^aurica Cherfoncfo, quaeantiqua Gothia, fc- des; deindein Thraciam 5c Pannoniam migra- runt : hinc diyifo agminc pars Galliam, Hifpani^ am 1 POLITICUS. 4%l im 5c Mauritaniam , quae Vcft-Gothia : aliifub Theodorico magnae daritudinis PrincipeOdoa'» cri Heruli debellatore , Italiam , qua; Oftgothia, raptarunt : donec lUi quidem a Saiacenisex Afri* catransve£tis5 hia Narfete Juftiniani Duce,ex- fcinderenturjquibusmoxLongobardi,Pannonia fub AlboinoRege cvocati, rucccflerunt, ac Cif- alpinam Galliam nominepariteratqucimperio complexi funr. Vmddi primo inHirpaniaBaetica,quaeVanda- luziadi£ta : deinderelidis commilitonibusfui^, 5vevis quidem in Gallgetia, AlanisinLufitania, Africa potiti Karthagine regnarunt , usquc dum BelUfarius, Gilimerc Rege triumphato, fuperbia, 6c Itahx totique occidenti formidolofam bar- bariem ^Qm^^xtt.Burgmdiones in Gallia Lugdu- nenfi & N^rboncnfi ad Rhodanum, Arelati,Au- guftoduni,Cabilloni 5c tandem Divione,regiam fcdem collocarunt , Francorum poftea fadi ac- ceftio &pars. Qui omnium Gcrmanorum ma- gnitudinem, tota in nomcn ditioncmque per- 'trada Gallia , fupergreffi, principem in orbc Chriftiano locum,perMerovifigos,Karohngos £c Capetingos, ad noftra propagatitesnpora^hodic cbtinent^Britanniam vero,infu]arummaximam in Septentrione , Fi^i Scoti cx Hibernia transve£^^i turbarunt : quidquid m Auftrum , Cambria exccpta,protenditur, Anglo-Saxonihti^ in feptem divifis Reges ccftit, donec in unum Angliae nomen fceptrumquc cunda coalefce- tent. Amplum quoquc Frifiorum latc pa- tCBS m 47Z O R B I 9 " icnsdominium, qui maritimas , inrcr Viftrgin &Rhenum ditioncs complc^acbantur. Mcdit tcmporis Normanni, cxiindante domi multitud?| ©C^cum militafcs viri cflcnt, luduofistota Eui lopa facinofibus clarefccre, in D anios^ Norvvc gosScSvccos poftcadivifi. ^ Et haecaGcrmanis rcgna coadita» Haud ob: feurior Sarmatarum Ciwc SclavorumfZmpVifCim^ g^ntis & validiiTimae potcntia, qui cum immen-i fijm terrarum fpatium a Riphaeis momibus a^j Adriamimplcrcnt , tandcnni in Ruflarum, Polo»i norum , Moravorum, BohcmorumiServiorumii Crobatarum &Dalmatarum indytarceptra coa- lucrunt. Jn hoc concuffiorbismotuomniumimmanisj»! tatem H«;9;i/, ^troci fli mum hominum genus;>l fupcrarunt.Qui cum dupliccs fuermtv Oricntales albi.EuthalitscPcrfis fupra Qxumcontcrmini,6C! occidcntalcs nigri, Noma^lcs:.hi diviaa deftina- tione, inftar fulminis , ex Scytbia fubBalamberc &Mundzucho progrefli.adfcitis in comn»ihtium obviisquibusque5c praedaBcnpidis, acindecrea'' to Rcgc Att/la, qui flagcHum Dci didus, vaftis* flmum Imperiumcondiderunti qu©dbrevi6cia- tcri^is disfidiis, & vicinorum confpiratione ica i labefa6him fuit, ut Chaba, AttilaB^iiliuSi cum i reli quiis Hunnorum in ScythiamFrcdirct,paucis €\u\h\xsd^m Sieulorum nominc in Dacia alpina i haereniibus, Dcindc novaHonnorum& Ava- i tum ln fannoaiam fuiicpta sxpcduio, quamt Chsga- POLITICUS. y - ' v„ - ■ ; Zlz. hagani ipforum, immenfa omnium circumdr. hpopulorum ftrage ,trecentispcne annis obti- iierunt^Tandemll^r/ Wj«^r/,aHa longc ab [uanis natio,cx RufliaB fylvis,3c abipfo glaciali ^cano progrcfli , Hungarorum , qui hodic fa» ■rfunt, gcntcm rcgsumquc condidctunt» "^cd longc immanior fuit Saraccnorum Am- m eruptio, qui vclutOccanus quidam, non iipcrio modo, verum ctiam Chnliianae Rc ligi- Ri, intcritum & excidium cx vaftis folitudinib^ is attulerunt. De quorum annquis Tobbais, irc!mperatoribus Regibusquc, diiigenrifljmus Dcockius nuper ex profcflo cgit.Pcrnicialis vc- rMuslimorum fcda ccepit,primum levibus,u« debatur, initiis a Muhammede, qui genusfuunt l'KeidaremIfmaclisfiliumrefcrebat, a fuccef- ftbus e)us arroganti CnhfarHm nomine , tanta ccetfu propagata fuit, ut ab ultimisSinarum is , ad Hifpaniae & orbis tum cogriiti fines , tfrcu^is columnas , cunda tcrrarum gentium- le ia Saracenorum titus , mores , linguam iriumpctcntur. Acni infuperabilisKaroIi Mar* IH virtus obftitiflet , rapiae impetu Galliae to- sque occidensfuiircnt>ac Chriftianum nomca nitus delftum; cum jam cisPyrensos inni^* ciiscopiis cfFufi , usque adLigerim & Turo» im ufbcm , cunftj Francorum occupafTent» onec Scipfi intcr fedifcordes,6c attritis inter- » bcllo yinbus , in quinquc Iroperia ii vc Chali- fatus» 474 OrBis fatuSjBagdadi.Kairavvani, i5^gypti,Andalu^l3 6c f ezzae fcindercntur. Quorum tres prioresPcif farum Turcarumque potentia abforpfit» A?2dr. lu:^iam vero fuccrefcens in Afturiae & Soprarbi montibusGothorumfortitudoita debilitavit,i[ novis Legionis, Navarrae, Aragoniae, Caftiliac t Portugaliia; regnis emcrgentibus,Maurorum re i liqulaein BoEticae awguluincompulfa: , Granad, capta, penitus exfcinderentur. Solus in Maurit; nia FezzAChaufrtm liodieque rupereft,regnar|i tium viciffituduieccicbrisjcumpoftldrifi fami. liam Zonat&i Mecnafi2,& Magraoae, regnarentj his Luntunii Almoravidae, deinde Almohada, Merini dc Scherifii, mutuiscladsbusinfames fuc. cederent , castera Barbaria in Trcmezenum ii Turetanum regnum divifa. | At vero T/^rirA,ex remotiffimis ultra Jaxarteti tcrris progrelfi , mox dum dilTentiunt Saraccf Orientales, acciti m partes,ex defertis mapalibi fuis t3c armentis,in Ferfiam magna copia veii( runt, ac cum adverfum omnes valercerent,creat cx Selfchukidarum famiha Rege Togrulbck tanta felicitate vi£^ricia arma circumtulerunt ut ablndorum finibus Conftantinopolintenu cunda terrarum -nationumque imperio conR pledeientur. Unde in duo regna Wcenum i Bfigdadtnum divifi, quorum iliud a Godefrid Bullionaeo, Hierofolymorum vindice , excifun mox in konienfe & Sebaftienfc coaluit ,dorn| totum redintegrafct Azatines , cujus progfn' in ultimo Aladiao deficicnte , Ofwam^idaru . Po L ITICU S, 475 ^natrix domus bello vifloriisque clarercere , jae infraftis ceterorum vii[ibus hodie vaftum iud a Boryfthene ad Tigrim , pcr Europam , fiam& Africam excrcet imperium. Qui vero eufiam tenebant Turcae , fub Muhammedc bulcafimo in varia diftra£^i nomina, 6c ab ►erls debilitati,penitusdefccifient,nifi NuraMr^, lusque fucceflbr Saladin Curdus , non jam ru- item,Ced coUapfam 6c penitus confra^tam in- auralTent potentiam* Cujus tantafuit rerum eftarum magnitudo, ut omnes noftrorum illius ;mporisImperatorum , omnesexterarum g^n- um ac darilTimorum Regum,& contentionum ehemeniia & numero praeHorum & celeritate, anficiendi, longifiime fuperavicpulfisque in lypii^m 6c ardua Libani Chriftianis, Paleftinam jcuperarit.ita SMdim poftcritas per i^igyptum i Syriampra^vahda: (\\\2,fii9i\ridLzTurcommniy oft hos M^mAh4ci Tzerkaffi rcgnarunt , donec :rvile.m dominationem Seimf^.ncc^toTomom' ejo, exfcinderer» Omnium atrocifiime orbis inhorruit, cum itale iiludab ipfisquafi naturae deficientisfini- us &:truculento Mafifagetarum coeio, turbinis 1 morem omnia evertentium erumperetl^?-/**- orum nomen Qui cum hafienus vel TuricaTum elNeftovianorum ex familiaKarai circaSinam otentifllima Regibus obnoxii fuifi[enr, quidam ramachin , excuffo jugo&in Teducanis cam- is fuperato Johanne Imperatore Neftoriano- «m, compofitis dorai rebus , cunctas Tarta- roruin 475 - Or Bis rorum pcrScythiae roiitudincsdirpcrfas hordiaf ad figna & commilitium cvocavit , ac cum innu merabili excrcitu>fugatis Bagdadii Chorafmiis inPerfiam irrupit, 6crotafere Afia perdomita Chingis KhanXd eft, Rex Regum appcllatus fuit Cujus filii Ducesqisc,quadripartitoagmineiinr verfo orbi excidium minabaiuur , cundaqueter rarum , ab Occano Indico usque ad Gevmanii fines atque Algyptum verfus,vclutfulmen qujD(J dam bclii &tempeftasMartia,c2:dibus,incendio! terrore, pcrruperunt,5cin quatuorImperia,De« {lcnfc,Schagata)enfc,Kit3inum & Perficum, di-i vifi funt. Ex Schagataiae mctropoli Samarkandjj audentidtmus praeliator Temiirlenck claris n^Jl ioribus o^tus , coibpfam fere Tartarici imptriil Majcilatem, domitis Perfis & Indis, confrad«| Turcatu potcntia, ipfofulmincoBaiaztte infcr^ rca cavea, Afiaeludibrium, circumdu^to,ftupc*nii ^fortuna, &admirabih fuccetTu inilauravlu qua cxpeditionc,c3efo Tuktemifcho, florcntisfif mum ha£lenus Tartariae defcrtae regnum in (of liuidincra red i^tum fuit: ipfis 2^r/^r;r,qui -«|^ dicuntur , partim in Lituaniana a Vitoldo traris?» latis,qu©rumctiamnum circa Vilqan) fupcrfuiMi rcliquiae^ partim in Romaniam AdnanopqljS prpfugis , 6c tandem fraudc aTimuro delctis^ Caetera Deftcnfis Impcrii Zavolhcnfia xc2S^x\ Cazan Afiracan fivc Nagaiam Ruili tandcin expugnarunt, fblis \n T ^micsi Kr/menfibfts , ifi quos Kiie» dominantur, 6c adCaucafunri & Ca- fflum txiare Dagcilanis Lcgis^ quoEuaa pnnceps PotlTTC iis, 477 fhemehal dicinjr,ioci potius ingentD/^c ob in^ cccfTa rnontium, libcrtatcm fuam, quam virtutc Jtantibus. roft Timuri obkum novi tota Afia lotus. Quipp^ Perfiam Turcomanni Karato* mlu invaferunt, pulfipaulopofta contrariafa- kionc Accojonlu, & hi iterum Scfianis Ktjiihafi* ^is in pracdam ceflcruDt.Mogolivcrcab Mshe^ isKetz.iebajps ex trans Oxiana fugati , ampliflii- ^um & ditiiTimum Indiae intra Gangcn impc- ium obtinueiunt. Sic cmma vertt :£rmmtt4,at^ue nlioi ajjumererohora genies» >ncidere heu, Sic magna futt cenfuque virisquet Urque decemfQtuit tantum dare fangmms ^»- nos. 7unc humilisveteres tantummodo Trojz Yuinm^. \t pro 'divttits tumulos oflendit avorum . Ilara fuit Sparta, ^ magnsL njiguere Mycem^ nonxSf*Cccropis y nec non^Amphionis^arces , ^e Solum SpartA efl, altA cecidere Mycern. r 'UdipodioniAqtHdfunt nifi nominaTheh&f %uid?andionieL refiant, nifinowemi Athens. f !>ftcnrum haftenus, quae origo Impcriorum* [uiK incrrmenta & vicisfitudmis fuerint , 6e juorum feodlic potcntia juxta praevahda fic ^atfO t^rrarum >& multitudine gentium. Qiias, fjpnia curatius univerfahs Hiftoda cdiftcriCp xqua id quoque difcitur; in efie cun^is rthtes^ \H^^m w/«f orbsm t qHemstdmodum tem\ 478 O R B f s ' pornm 'vices, italmperiorum vertantur. Quo qi dem ftudio nihil cxcellcntius, illoq; dignius, q fupia vulgum alTurgere, & cum aeftimio puMi« aliquando negotiis prxcffc cupit.Nemo inEcd fia, nemo in Rep.magnus erit, qui fuam tantuii setatem novit. Redeundum in praeterita , ac qu, transa£^a Scdccurfa funt , recordatione ad ufm revocandn,attercndaque pedorapum aliisart bus & difciplinis , tum hac impri^iis imbuend. quie omnium temporum populorumque not ti^m evolvit. cui non Oricns, non Occidens, fe bocuniverfum fufficit. Si qucmfacradelcctan' habet in quo ingenium fuum , indullriamqu- occupet, Exhaurienda funtEccIefiarum monui mcnta, quidquid olim, quidquid hodie contigi' circa Rcligione m ejusque ritus memor3bi!e,pCj netrandum cO:. Occurrentiegcntibuslongaferi, & S^indiMdiic cQTi(^icm Aarones , quosintcr Jad duam , facris indutum infulis , & viiJ^nccs Ale xandri iras Majeftate faccrdotalifrangcntem^mi rabimur.Tum foedaPontificum fcclcta 6ccon tcntionesfacerdotum,porutae eerimonia^, cor rupta Sacra , fcilfus Rcligionibus orbis. vexatio ncs Ecclefiarum,certamina Martyrum,5c fuprc m3£ neccllitates , laudatisque aatiquorum mor-j tibusparcs exitus. Si quos aauofa vita & Reip. caritas tangitj qui oftcndantpatriaeoportet in gravillimis nc- gotiis, lumen animi, ingcnii, confiliique fui unde potius prceccpta prudentiae , quam a tO' Imperatoribus maximisque viris pctcm,quoruoi arcanjfi POLITICUS. 479 j^anas artcs, & quidquid Gve cxemplo illuftrc, vc hd:Q memorabile, foh hiftoria pandit ^ Nunquam fine hac quisquam vei cumdignu te in curia,vel cum aurhoiitatc in lcgationibus, '1 cumfucceflu in bello yerrabitur, nifiyitani tbresque & conlilia lua , ad inftar magnorum ,orum, qui antiquis reculis velut Solcs, & inter iinoresftellas Lunae pisefulferunt, Curiorum, quam , & Fdbiojum , & Catonum , 5c Epami^ Dndae, & Alexandri, & Annsbalis componat, : infinitos alios practeream , ne fingula vetu- Jtis lumina percurrendo fim prolixior.Neque }ftra xtzs adeo virtutum fterilis , ut non & agna protulerit exempla virosque, quorum rtutes ac facinora iisdem , quibus folis curfus gionibiis ac terminis continentur,qui 6c rcrum fcndarum ufu, &m3gnitudine cogitatiosum, fan(flitate vitae, & rc5itudine confiliorum res imanas illuftrarunt. Quos foia ab interitu & >livionc HiftoriayindicatjCuius amornontiifi generofas mentescadit, & quse divinitatis fuae «confciae , altilTima quaeque & ceirifllma afFe- ant. Utquantumvitae htiius brevitas anguftis >$ fpatiiscoar£i:at,per pluriumfeculorum aeta* seam prorogemus,6ccumprifcis, qui vcl ia :clefia, vel in Republica aeternam fui memori* nreliqucruncHeroib^ jucundiffime vcrfemur, I & in profperis modeftia: , & in adverfis con- intiae,quibus animum affirmcmus^documenta ppetent;ac quamyishicad Oceaaum fepofitir non Qrsis non remotiffimum Oricntem , non quicquij altcro orbc & extra anni folisque vias gcritf^ ignorabjmus.TotRcrumpubhcarum,rcgnof Sc illuftrium virorum cafus nos humanaeffaj «atis & vici^Iitudinum admoncbunt, -ac qw^ brevibus momentis Tumma verti po{Tinr;ne qi noftris accidunt tcmponbus , quanquam atroc fit immanitate horrida, nova planc &inufita vidtantur. Turbidaeomnium pene gcntiumre coclo tcrraquc prodigia j omnisvcrlus ad bellui crbis,pa5{im albentia per praeliarcs camposcxc cituum ofta^fumans etiamnum 6c aeftuans incci| dio clasfiumOceanus, magnarumquc urbiur disiedla ycl aggerata cadavera ; alicubi fames ( pcftilentiainhumanum genusi graviahaec funi &pcrpe{ru afpera, 5c omnibusfcculis commu nia , quorum non ahunde redVius , quam ab Hj| ftoriis lcvamcntum peti potcft. J Ex C Tacito de Chr^pam, & (fam RomAfHhNerone, IN Judazorum antiquitatibus fummam V. H ftoriarum induftriam oftcndit. Quippe Titi in Judaeos utbcmque facram expeditionci delatus, ea occafionc de gentis origine, mor bus , Rcligione, urbis ipfius operc aique (itu,a( curatius 6c ubcrius diflcrit. Non enim in ec rum opinione fumus , ut malitia accuratisfimui fcriptorem peccaftecxiftimcmus, dum fubindi fabulas inferit: fed fecutus eftmonumenta pV| blica , imprimis /Eg^^tios, Apioncm, aliosqu<^ 1 Pot ITIC US, iatusiprqs odic) mvidiaqucin iudasos,pliarima ftitumeliofilTiincmrntitos. Summatamen, ut , re iibi h^ud adeo compcrta, circumrped:ionc « iis eiV. N"am opiniones vanas , ab Ida montc . fto&'Jada:o^> vcl aSolymis 'Ufidiae Hiefofo»: Tianii, Vcl cjf iSfhiopia proFcdtos/ipfe, prudens » [ium arbiter, rcccnfcr^ non 3pptobat, Castera ^ •ecum racris Scripfurisconreatiunt, ex Affyria /^gyptum, iude in Hebracastc^rasconceffiiTe. • im &'ortaep€r/Egyptum tabfs, qusg corpo-ra^ i3'^ref^ Mofis, 5c (Itis indererri> ihcminit»> ipni^i^' m-ignificum eO:, quod dc unius Dei \iu xtitn. '^u^d^i m^-^ite foU t47mmque numsn inteUtgtmt ■ offftnQS (^HPUeum imaginei y mort^libm 'matif'-' i^y in fpdfiem hominum effingan-t, 'Siimmum: id ^ •&ternum fieque mutahile , neque tntert- mm.lgitur niiUa fimuUichr^ urhthm fuis ^nCf mjem^hs^fmt^ Non Regihips Imc aduUthynof^ \farthm honor. Ac ipfe eorum r^bulani confutat, qui efligiem ni a judaeis penetrali facratam tradidcre. Nam? i. Pompcjum , tlominata urbe , templum jurc laris. tngrt^iTum , nuU.t intiu D E VM efflgies, •€ti^m fQJem^o^mania arcma rei^eriJfe,magnQ ritat is argumento fatet,ur. DsChrifimik., 5c .luthore nominis eius Chri- ^iuculcntum exftatteftimonium quintp deci- ^ rAnnaltutii.J^am cum Nero Romani inccndii ^idia vulgo conflagraret , abolendo rumori, ididit frcQS.j' .cj5c.^ ^issfuilijm^ .p.gem^ ;3tiici/t| «Kliaiios» Hac occafione nofter dc Chn fto X dif- O liB IS POLI T. diiTcnt: EumTiberio imperante, per Procura torem P.P//^^«;»ruppticio afFeaam^ Se^atore , cjushaudperinde incriminc incendii,quam oili humani gencris convjjaos effe. Kaec eft prima c I deccm, quibus ChriftianiajfSi£li, pcrfecutionij bus, abauthorc noftfo tam fignificantibus de! fcripta verbis, ut ipfi poftea Chriftiani ilhs uil fucrint, quod vel ex Tertuniano, SulplcioScl vcro,ahisqueapparct. Longe illi uberiorem matcriam Refpublicl praebuit. Itaq; non ampliftimas tantum Romar oibis res, quidquid pace, bello , domi, foris,g( ftum j fed 6c Germanica, Scythia,Parthica,Gar( mantica, cum cura & ingenio confcribit. Hic ig » turthefaurusillePftidentiae Civilis latet. Exhcj fonte fummi Rcrumpublicarum moderatores confiharcbus dubiis & in tanta fcculi corruptei; petunc. Quidquid publica fpcftat , uno ambit complexus , ingenia moresque Principum , pc puh, quid bene , quid infdiciter gcftum i nccc fus cYcntusque tantum,red caufas ctiam occafi( nesque,eaquavalebatprudentia, enarrat. Equ dem cum Refpublica vcl civilem Tpedet admin ftrationcm, vel belli negotia, utramque ita e: fecutus partcm eft, ut Priacipcm acque ac Du- ccm, praeceptisque fuis, confiliis- que formct. ★ ^ ★ * * )t 3f 34- ^f- it- -k -k -k Jf- ♦ orb: ORBIS POLITICI PARS QUARTA, COMPLECTENS EOGRAPHIAM VE TEREM - ET RBCENTEM. 4«4 O R B I S ORBIS POLITICl PAR.S QUARTA, COMPLECTENS GEOGRAPHIAIV! VETEREM i ET I RECENTEM. GEOGRAPHIA GEographia cft defcriptio Orbis terrcftri Ejus pattcs funt ChorographtA 1 pegrsiphi^, In Globo fpe£^antur Axis , CircuUi Zem , Cl tnfttay Gradm, Cardines» Venti. Jx(6 efl: linea reda pcrcentrum terras duft Conftituit globi terreftiis Diametrum » ^cifM camglobus voivitur. :Kxtrema axis vocantur f i?//,quorum duo fur | arcitcin ^ antarBicm* v C rculi fa nt majores 0» minores, j. M^/omglobum fccantin duas partcs aequ;|i les. Suntque ^wofixi, /Equator 5c Zodiacus: du tnobileSy Horizon & Meridianus. Minores funt duo Tropici, Cancri & Caprico ni : duo PoUres, Ardicus 6c Aniariflicus. PollTicus, 48f Zom funt quinque, duas FrigidA, quarum lin- rulaegraduum ij.ubi FerifcH , d u as Tewperata, ngulaegraduum 43 ubi Heterofcii, dc una Tor- \da, graduiim 47. uhi jimphifcH , Climata vocantur fpatia tcrrae, duobus ?ar- ^Uelis inelufa. Tertceci habent eundcm Far^Uelum, 6c oppo» jtos Meridianos, Anioeci habent eundcm Meridiamm , & op- ofitos paraUelos. AntifodesVxahcnt oppofitosMmW/^»^5 C^p^tr- Uehs, Grad^M funt trecentefima fexageftma pars cir- uli.Singuli dividiintur in /f;tf^^i»f^rcrupulos,6c uindccim milliaria Germanica conficiunt. Suntque alii tongitudinis, alii Latitudinis, Longitudinis numerantur in E.quatore & o- :endunt diftantiam locorum a primoMeridian# erfus orientem vel occidenteim Latitudinis Humcrantur mMeridiano , Sc O'* fcnduHt diftantiam locorum ab ^quatore vcr- jsPoIos, quae vocatur elevatio poti., Cardmes funt Oriem, Occident, Meridies, Sep^ mtrio: quibus refpondent quatuor Venti us, Zephyrm, Boreas, NotHS,Lmms Suhfolanmy ^avoniuA, Aqpiilo, Aufier, Af^^y^r^ locorumapudGrsEcos fuerunt Sta-^ 125. pafluum , apad Perfas VarafangA 3®.fta- -X 3 dio- Dua frtgida , ^uarujn finguU gYAduum 2.5.) E frigidis ujequc gradus vigintitres cum diroidio coinplefti- iii. 'P^w- 4*6 Orbis diorum,apud Romanos Lapides locoTpaSm^ apudrecfntiorcsM//5^/^i-//i:quorum minima (xk, An^licaiz^o, indc Scottca\$oo. GaUtcai^oi Hi^anica 3400. Germanica 4000. Suedica Helvetica $000, Hungarica 6000 paiTuum. | Clohus tcrrcftiis complc^litur Jerrds A\ f^UfU. I Terra cft Continens c5» Infula, Continensciij quae marinoncingitur. i Eftque Peninfeila, quae maiori fui partc maii cingitur : //?/;w/i/terraangu{laint€r duo maria Promontortum confpicua pars terrae in mafi pro Hiinens. eft, quae mari cingitur. Terra compleditur planiticm,colles,montc8| yallcs, fyl V as, portus, littora. A^u&. funtOceanus, Maria, Archipelagus Sinus,Frcca,L3cus,Paludcs,Flumina,Fontes. Oceanust9t aqua, totam terram ambiens.Eft que Atlanttcus,ELthioficusJndicustScphicus fiv Glacialis. Af^r^eftaqualittoribus circundata, mMedt ierraneum fiveInternum,C^j^//^w (^Bahhicum\> jirchtpelaguscO:m2iT€ir\C\x\i$ refertum,utMar( JEgeum , ho^icArchipelagusGrsiciA, MarcAl bum, Archipelagus San&i La:^ri. Sinus eft pars maris inter duas continentes. Eft q u e Coda92U$, Adriaticus^ Arahicus, Perfi- cus.Cortnthiacus five Lepanto, Ms^ic dcMarmora Tontus Euxinus fivc Marc Nigrum , Botnicus , Tinnicus, Mexicanus^ Ire P O L I T I C U S^^ 4^ i Tretum cft pars maris interduas tcrras vici- as. Eftqiie UercuteumSwt Gaditmum, Siculunjy 1. Faro di Mtilina. YoJphGrtM , Balthicum , S//«- Unum, Bj-Lmtium five Braehium Georgii, yiagelUmcum, le Maire, Davis, Hudfon, yaygez. , Ubelmandely Vardanelles. Lacu4 eft parsmaris , undique tcrris claufa: c3^Zembre,Mexi' anu4 , Mechoacanmr Nicaraguanm , Titicaca, lupa?2aC\ve Xaraies,- Palu^ eft colluvic&aquarum lutofa y Suntque '^AOtii O* Babylonia^ Tlumen cft aqua intcr ripas dccurrcflS'. Ut Tagui, BAtis h. Guadaiquivir, it^erws ^Bi^&^ !anm^ Garumna^ Ligerk^Se^-uana ,MoJ^ ^Scat*' fe, Rhenm, Vifurgis.AlbisyVtadrm, vfiula.Bi^ a,BoryJihenes,h.ilitj^CTsDvvina, Volga,T^ \ais, Angermannus, Tameps,TaM,Shennin^Da<^ mbiust Padm, Arnm, Ttberis, Euphrates, Tigrky> ndtis , Ganges , Oxu4 , ^axartes h. Shihum , O^' >iM , Nilus . Cir,Senega , Ntgir .Chelapeu^ Ciy€ >2i\\rhat^nyCanaday£m S. L^mcnmp.Or-eno^ue, X 4 Orel- DardartUes ) Heircfpontum fine dubio Hornius nnuit. Et caftraquidem illaduo.quae Hellefpontus merfluit,feu Scftus & Abydus vetexum,ut multi cen- 'cnt, feu diftinda ab iis clauftra llnt, Dardanelles vo- ■ari conftat. Iplam vcro quoquefretttnahocnomine imacupaiiiionaffirmavenm, O R B I S OreUana ilve Amazoflum, Maranhoni^parfitgi five dc ia Piate^ Fens cft aqua rcaturiens 5. at hihethraj^oTi^ Solis apud Anamonios^ GEOGRAPHIA ORBIS VETERIS. Geographia ef} Orbis vd veteris> vd novi ORbi s ueterU panes trcs funt; Eurofa , Jfifi EUROPA. Europa continet IniuhsBritanntcas, Hi\ ffamam , Gallmm 3 Gcrmamam Ma ' gnam , Rhfjiam , Vinddiciam , Non cum y Pannoniam , lllyricHm, ltaliam\ Infulas marisMediterraneij-i^^/^-^m CorJieamiSardmiamySiciliam.Cretam & quse circa Grdiciam funt, Sarmati am £frropxams Tauricam Cherfone fmn , fazjyges y Moefiami Drraciam Grxctam, INS VX^ BRITANNICiE funt majcres vc Ma jores fu nt du2C ; B ritannia Hibernia, 'Brttany/toi dividiturin Ali>ionem, quac & f^ri ta}7nia Major ,Yiod'ic Anglia, 6c Calea'oniam,qui ^ Uritannia Minor, hodUScoth^ M Po 1 ITI C US, Alhim five Bmafima Major divifa fuit in IBriianmamprtmamtubi Ca?2tii jhoiic Kent,2J:i- Kohantes, hodie Middelfex & ElTex , urbes Londi- mm & Camalodumm, BeigA ,uvbs Venta, Regm, Atrehatii, Dtirotriges, Banmom. In Maviam C&farienfem , ubi CatkuchUnip Simeni (ivc Icem,CoritaniiCornavii,DohHm^ ItiBrkanmam fectmmmy uhi Silftrm>Dem0'' U,OrdoviceSy In Maximam Cafarienfem, ubi Bnj45»^^/,urbs thQracHmM-]oxck,ParifihOtadeni^ Brit annia Mincr divif^ fuitin ViBos, quorum pcgioRomanis Valentia,ubiS^/j(?i;A, Novant^, Damnii , urbs ^/^/^ ^-^7?/^ h.Edenbur|um ; In Caledoniam , ubi CaledoniiyCmt&^CoYnpi» Vti, Cati?it, Gadeni, In Sf^^//«/»Fluvii. G/b/^, T/>?/?, Varfsr^ MojlS Qrampiu. Sylva Caledonia, Hihernia, ubi Cauci, ManapiiiBrigantes, Ivef^ nii uxht^ Bhlanak, JDublin, Mmapia h. Watcr- ford. Minores funt, fiye Hcbrides quinque paecipuas. Orcades b. Orckney , wbi Fomona , 2^»/f , h. Heytlant, vel Schctlant, aliis Islandia,3liis Tilc- mackia Norvegiar. Cajfiteridesfive Sillynae. HISPANI A divifa fuit in Citeriorem 8c Ultc- Fiorem. Citetioriu Tarracmenfem fiarthaginm^ [m & GaHuiam, 490 O R B I s InT^rr/jf{?»g«// duoconventus JuridicijT ffLconenfisy ubi Populi haletanitCerretanii Au taniy Indigetes^ Cofetani, llercaones urbcs T raco, Dertofa, Barcino, EmporiA, Augufta Cerr tancrumy Au[a,Gerunda,Cardona, CAfaraugufianus t ubi Vafeones jCeltibero^ fum ,Carpetanorum , Edetanorum pars, llergC' ' tesivrbtsllerdah.Lcnds, Oscay vompelo, 'acca, CaUgnrris , Bilbiiis , Complutum , C&farauiufta h.Saragofla» In Carthaginenfi t conventus Ju rid i cu s C«r- ihaginenfis^ P. Oretani^ Bafptaniy Contefiani ,dc cx parte Edetanir Carpetani; uibes Saguntus, Toletuw, Caftulo , Baft/t, Acci ,Carthago Nova, Dianiumt Valentiay S&tabis, In Tarraconenfi funtUrbes C&fearaugufta ,!].> SarragofTa yTaraco h Tarragona, Saguntus h.l Morvedre, Nummtia ,vaUantia ,Carthago Pfe-j ius & Novah. Cmhsgens^iVompejopolish. Pom-i pelona, a Pompejo conditorc (ic di^a^i/^r^/zih. Lerida* Fluvii 2^^r«/ h. Ehto»Sicoris h.Segre. Gentes,j C^?2?^^r/h.Bircai, Afiures, C^/?/^m h.Cafliliani.i XXlterior divifa fuit in^oeticam, Lufitam- am, Bcetica h. Granadae Regnum. Urb. Hijpalis h. Sivilia,Ci?r^«/'/?, Afttgi.Granada, E\X&tis h. Q^u.sda]quivir,^;^^ h.Guadiana, \.ufitania, Uibes AugufiaEmerita^ Conim- hrica, Ilt Tagus h, Ta jo, I>»r/;^; , Mimfis. Infulap ad PoLlTICUS^^ 491 llifpaniam (unt, G^dira five Gadesh^Calisma- Wsy PttyufA dux : JBaleares duaE h. Majorca 5c Ml» Qorca. MontcsHiTpaniae VyYm&u G A L L 1 A di viditur in AquitanUm.Lugdu* nenfem, Belgkam Narhonenfem, In Aqmania urbes Burdegala h. Bordeaux , idediolanum. Fl. Garumna h. Garonna, I/^^mh^Loire , ad quem hodic maxim^ plcraequc Galliae urbcs fitae. In Lugduntnfi wxhts Augufiodunum> Geneva ad iacum Lemanum , Lugdunum h. Lions,a qua urbe cdeberiima Lugdunenfis rcgio nomen fu- am fortita eftr Aurelia hodrc Orleans. Fl. Seqfiana h. la Seiner InBelgtca uib. SamaroBrtga h.-<^miens, R^O' iomagusKouzn , caput hodie Nornaanniae , Au^ gufta Trevirorum h. Trier, quae olim totius Bel- gicsB , imo Galliae & occidentiscaput fuit rones h. Luyck , LutetiA?arifiorum\x» Paris, Galliae Metropolis , Divodurum , Durocorto- rum. Fl. Mofa h. Maas & Rhenus. Portus 2^«^^ Calais. In Narhonenfi uth, Mafilia h. Marfeille, in- flrufta portu , cui parem in univerfa Europa vix invenias, Narho Martius h. Narbona» Tolofa^ Vtenna, NemauJushMCmcs, AreUte h.Arles. IlRhoaanus h. Rhonc. GERMANIAM MAGNAMincoluerc:B;2/4i;/ h.Hollandcis, S/V/»;^;^ri h.Gdri, Frifii,Longo^ X 6 bsr- 492 O R B I ? bardih. Marchici, C^m h.Hafli, Vangiones'^ Alfati, Angli hAyeftphali & llo\(:iUy Saxonet ^luai^ihSikCiifBoeTTii^Cherufct h.Biunrvicenfcj Uibs M^^tiiumh.M^rpuvg. VI KhemntVifurgishrWtkr.Albis h Elvc. Sylva Hercyma,Uaxtz , vcl Bomcrvvaldt. R HiETIA h . Riefs continet urb^ 'Erigmtim j h Bregcnt. 'V\.BanuhiHsh. Donavr, VINJ>ELICIA h.Sucvia. Urb. Augufla. Vmi^eiiccrHmh.AugCpurg, flLicush Lech, NORICVMh.Carinthia. U rb* ]uUum Carnicum, , PANNONIA h.Auftna ^cHungariadivirfittnj in fuferiorem & inferiorem, Superior, h.h\x^x\g^,urh,vatovium, Inferiorh. Hungaria, urb» $irmiumiCth/*tis, Fl. Bravus^^ Savus, ILLYRICVM h. Dalmatia & Shvonia : uib. Jadera h. Jayza, Salme. ITALl A dividitur in MagnamGrAciamh.^RC' gnum Neapolitanum , Latium h, Statum Ec- clcfiaj *^mum, h. C^rinthta) Noricum longe majorejm tcrrs tra^lum complexum oliiTi fuitp quam Carinthia hoctemporeoccupat.V. Ciitver. in Vindelicia&Neric» c.S. Sedejusquidemgenerisplurapaflimoccurruntj quaifinenota, gravioribus dittenti ncgotiis . trans- mittimus. jad(ra h.jaji^a) JadcMm vctcrum candcmfuiffc, " q^u« ^ f O LITI CUS . _ 49^ EleG2E,riV3ePatiimoniumPetn,T;//?7^/??, h. Ma- gnum Ducatum Florcnti^e, Lipcriam.M.TamQ' rium Genuenfe, Galltam Cifal^inam h. Lom- bardiam, lfiria?nh, Ifterrcich, Urb. Tiamm, h. Pavia, Farma, Mantua^ Genua yBrtxia , Ravenna , Patavitim h. Padoa, TridentHm b. Trent , R??^^/;? ]uhwn h. FrJuii, Tlorentia, Pifa, Ancona, Spcletum,Roma,Arsti^ um , Pr&?iefle , Lavimum , Neapolis h Napoli > Cumd,Capua,Vuteoli K Puzzolo,, Ky^r^i h* Otranto. Fl. padush.ro, Athe/is h.Etfch, Addua.B.tihi* eo^f Arnus, Tihris,Liris h^Oarigliano. ■R e g i one s , /;9 ftdria h . D u ca t u M c d i ol a ne n fi s, \Xmbria,Samnium, Campania,Apulia, Lucmta^ Calahria^ Uomcs A^peSyAppe?2inus, COKSlCAutb. Aieria. SARDINIA urb. CaUris. S CILIA urb. Syracufa h. Saragofla,A/^jf/^;24fy jicragas , Euna , ^anormus , h. Palermo , Lilj' h&um. Fl. Himera. lAomMtna. SARiMATlA EVRCPiEA, PoIonia&Rus- fia^quae & olim Sry/^/^ Europaea diyrrachium\\,D\x%^zzo ^ Amfhi' oHs, Caffandria, Berrhasa. Montcs, Olympus. ?elion, Ojfa , Oeta» Sakus, Vempe^ TonSfLihethra. Epirus h. Albania , ubi urb. Amhrachia, A- ^ium. jichaja, ui b. ThehA, Athen&^ MegarJi, The^tA, Montcs, Helicony varnaffHS. Fl Ifmenus, Sperchius. Veloponnejus , uhiurhcs Corinthus, Argos,Me* lalopolis, Sparta h. Mifithra, MeJJena, Mycen&^ Fl. veneus , Inachus. Montts» Stymphalus,Tay^ethus. Infulae adGraeciam, Corcyra, h»Corfu,Ctf- phalonia) ZapLynthus, h. Zante , Cydades, Spora» des, Cr^r/35omnium harum Infularum celeber- rima , quae hodie Candia vocatur , ubi urb. Gnoffus,Gori yna, Ly Sius. MGns,2«'«. Atque haec dcfcriptio Gcographica Veteris ^urofA, fequitor uunc Afi^* ASU. 4C<> Orbis A S I A. Afia dividitffr in Minorem Majorem^ ASIA MINORw* \AftaAS?iorh^^^x.Q\u , continct Regfo- nes, BithjmamyAfiam propriamZ/;- €ia7n:> Galatiamy Pamphiliam^ Cappa" dociam^ Armeniam, Ctliciam. BITHYNI A h. Ofmannia, mh.ChalcedonyNi- comedia, ApmiU, Nic&a, Vrufn h. B u r fia. ASl A PROPRIA h. Aldinelli, ubi urb. Cyu*\ €us\?erg£tmm, Smyrna, EphejHSyMtletus,GnidtiSy | S/9riiis,Mytilene,Chios, Rhodos^. LYCIA, \xh\\Mh, Tatara, G ALATIA^ubi urb. Sinope,AmiJus,Ancyra, fejjlnus. PAMPHYLI A, ubi urb Sida,Verga,TermeJfus. CAPP.4DOCIA h. Anadole, ubi urb. Tr^;^- xUijC&farea, Comana, Vontic^. ARMENIA , quag dividitur in Majorem Minorem. , quae 3c hodie idem noracn rctitier, ubi urb. Nicopolis,Satala,Comana Cappadocia. Major h.Turcomannia^ubi urb. Artaxata Adanay VompejopoUs, Afiac Vbi urb. sArtaxata, ^Adafia , Pompejopolii) Artaxata Ari7icni«Majoris urbs fuit Adana vero & Pompejo- JJOiisadCiliciain a f tolcm«o aliisawe r^fcruntur. PoLlTicas. 497 j i , — -' /iri^minorisfluYurunt: in Bithynia, Sanga- ius : in Lycia, Hermui , M&mder ; In Galatia, iftlys : in C\\\d^iCjd7im. ASlh MAJOR. /^fta wajor continet Rcgiones , Sarm^t* tiam Afmticam, Colchidem , Iberiam, Klbamami Infulam Cjfrum^Sjrmmr ^uddamy Mefopotamiam^ Bahyloniamr hjfynam , Snfanam^ A^ediamfPerfi- dem > Farthtam , Hjrcaniam , Carma^ niam^ krahiam^Margianam^BaU:ria'- nam i Sogdianam y Scjthtam , Ariam t Paropamifum fDrangianamy Aracho" fiam 5 Gedrofam , Indiam ^ Stnas , Ta^ probanamln(uhvni SARMATI A ASIATIC A h. Tartaria dcferta, ubi urh.T anais h. Thana, crBpoxium antc liuorccula celeberiimum, Fl.T/i«^«h.Don. Terminus Europae & A (lae R^Rha h , Volgt. COLCHiS h. Mengrclia,iibi utb. Diojcm-ia^», P^^/^h.Faffo. IBERIA K Gurgcftan , ubi mh. Getar.^, Al- hana, Fl. Cyrua h. Cor, ^r^^A;^^ h. Aras, ^ INSV- In Lycia Rermus & Maander ) Hermus dcM.xmdQi leflius Afiaj proprias.quamLycice fluviis acccnfentur. Atque lic a Ptolemaeo aliisque hCtvtm. Lyciae Xmms 6c Limyius tribuuatuit ^/'^^ 49^ O R B I $ 1 Salamii h. Famagufla \ SYRIA h. Soiia vcl Scham,ubi mh. A^imM h.Antakia, Lp.odtcea , Hierapolts , A^amtft, h Halep , Palmyra, ^aneas, C&farea , Damafcm b DamasfiveScham, J"i, Orontes. JUD^A h.Tcrra Sana:a, ubiurb. Hierujtt i lem five JElia Capitohna h. Raitel Mukaddcsi five Domus SarnTi.ficata, Afcalon, C&farea, Ne" apolis. f !♦ ]araanes, ; MESOPOTAMIA h. Tezira Hve Diar-BcchJ ubi urb. Eeiejfa h. Roha ,IV///^/Vh.Nifibin , Nice-i^ phorium, Seleucta, h. Hagdad ,totius Afiae hodicj Metropolis, Carr&, Amida h Caramid^ n lcl Euphrates h, Frat, 'i/|wh.Dighlito.. BABYLOxNIA h. IracEi Arab, ubi urb. Bahy. ion, cujus ruinsehodis tantum fuperfuKt, Ur* choa, Teredon h. Balfera.- ASSY. ^pamia, h. Halep ) ^pamia hodie hfamou^ BeJIoirio, H4W4Lcun<:lavioapudOiteJ:umir5 ThefauroGeogr. voce Apamia , Bunoni 'Bamant dicitur. ^!epo vero Hterapelin quid.im, alii Beroen, nonnulli Chalybonem vetenim efle ccnfent.V. Bunoad Cluv. i.6.c zz.^.^. A quibus omnibus difcedit Hornius , cum Apamiam Halep, leu Alepohodie vocaiitradit, Atquc id Temel hoc Joco fufficiat monuifle, quae in fegjuentibus etiam deliodiernaregionum arbiumve& Ruviorum appellat one memoran tur , Auftoris a me fidci rclin- qui.Nec cnim vacat nunc diligentius ea,cvolutis prx- ferti/iuecentioiibus itinerariis, cxcuterc. "1 F O L I T I C U 499 ASSYRIAh, Adcrbeitzan,ubi uih^Nmusdyc linive h.Moful, Arheh, CteJiphon.SeleHcia. SVSIANAh.Cureftan,ubiurb.S///^h.Sus. MEDIA h. Schii van , ubi urb. Echatma h» 'abritz, Arfacia, Cyropolis. PERSISh.Fars,ubi urb,?^y/^;'c//ih.Schiraz.. PARTHlAh./r^r£/^/z.^wfive/lgcbal,ubi xh.Hecatompylosh. Isphdhan fiveSpahan. HYRCANIA h. Kilan, ubi urb. Hyrcmia h. fzirtzan. C ARM ANIA h. Kitman, ubi urb. Armufah. )rirjutz, Carmana h. Tzirgian. ARABIA,quae iYi^^kx , Deferta , Vetr&a.^e- Arabia deferta, ubi urb. Maccaraha, hodic 4ecca. Pe!r£a, ubi urb. Petra, BoJ^ra, Felix , h. A yaman ubi urb. Mux.a,Sahe, Sap- ^/irh. Doffar. M ARGI ANA h. Coraflan ubi mh.Antiochia^ BACTRIAN A h.TartariaSchagatai,ubi urb. \aBra h. Buccara > Maracanda h. Samarcanda ^ >atriaTamerlani. Fl. Oxush,]chw. SOGDIANA , ubi urb. Oxiana, Drepfa, Ak' candria» Fl. MaecaxAha , h. Mecca ) Meccam , natalibus Macho- »edis celcbrem urbem , non ad Defeitam , fed Fcli- fcmArabiamcommuniterreferunt.Macorabiactiam, juae non alia quam MaccarabaHornii videtur, in Ara- «aFelice aPtolcm^oponiiur. ^'cha^ .5 00 O R B I S Fl. ]axartes h. Shihun. \ 1 SCYTHIA,h. Taitaria; eft^'«/?/fAr, vclinftl Jmaum, vel extra hnmm , ut urb. Iffddon Seythi \ €(i,h. Cambalu, vd Pcking.Sm^-/?, h.Cattai. ARIA , h. Hcrat , ubi urb, krU, h Herat, kk xandrta. PAROPAMI3VS, h. Serchi{lhan.urb.JV4« Ithis, Carura. DRANGIANA, h. parsSechifthan^ubiurb ■Aria^e^ Profhthafia^ ARACHOsiA,h. Mccran^biuib. Af« farna^Arbts. INDIA, qu3E eft vcl intra vcl ^A;/r^Gangen. Intra Gangen , h. ladoftan , ubi iwb. ^alib^ thra, l^acephala. Fl. Indus, h, Hind ve! Sind. Ixtra Gangen, h» ijcngala , ubi urb. Tacoh,\ "Rhandamarcotta. s Fl. Gmges, h, Pang-ab. SINA ,h, Chinameridionans ,fiveNanking, «bi urb. Jij^itra,Bma,Cattigara. \ TAPROi^ANA Infuia, h.Ceilon, ubiurk* Talacort, Na-^grammum* Et hsEcDefcriptio Geogrsphica AfiaB : reRat Afric»^ AFRI- ^charojia h. JHecran , ttbi ufh, Cuni, Mufarna.^rbu ) Urbes Cuni, Mufania, & Arbis aPvolemaEoaJiisqucj non ArachofiiT , fcd Gedrofiae tribuuntur. Dc^ra^ «hofa, num Mecran hodie dicatur, lolicitus nonfum; 1 Aliistamen aliter .C^Cnldo Cahul .Thcvcto ?ohoUcl^\ C/;f/^w«r Mcrcatori , CarMhor Ckiverio appellatur. ^ POLI TI C US, 501 A F R I C A. ifrica continet Regiones, Afatiritani^ amyAfricam minorem, Cjrenaicam, Marmaricam , Ljhtam exteriorem 8c iiitcriorem, ^gjfm& ^y£thio^tam. AVRITANIA h. Fctz & Maroao, cft vel Ttngiimet vel CAf^rienf s. Tinptana , ubi urb. Tmgis h» Tang^r , Li^, Uobilis, Ztlia. Mons, AbiU, & Atlics^ Fl. Mulucha. CAfarienfes Hve NumiMah Biledulgerid , id ft, Rcgio Dadiylifera , ubi urb. ]iv\dnuv Hibernia in qui^ique parfess tgenLimdwc^Leinfier^yihixxih^ Dfibim totius gni nictropolis , tc li^exford, IXltomfitm fivc //^^K, ubi u r b . A r ch i - A pifc op i S c des, i5c mdon-Derry^Connachtiam.whi uxh.Galvveya^ omoniam , ubi iirb. liTMerfprd 0» Lm&r/L Et 'ediam, ubi urb . Ktlkenny, BRITANNIA Magna dividituff m Regna lo , Scotiam & Angliam. SCOTiA orealemBritanni^partem com- Ciftitur, & ab Angiia fluvio Tueda acSolveia viditur :mediaminterrccatmons Grampius* InlaiA, Sc&tt fiint duorum gcnerum, Moiu ni, (\\\\HigUnders di^untyr, & linguaacmo' >us fereHibernorum vivunt, &. Campeftres ^ li provincias auftraies incolunr^ iingua & mo- 3US haud multum Anglis diilimilcs. In heU m aut ad vemtiones pru^deuntes ia fac^ipe^ >aliquid farinae avenaeeae fecum ferunt, ubi 1 rivum devjcnere , fa£la exinde maiTa crudum imedunt, atque ita famem fuam per multos estolerant. Ingenio fubcili, atqueommum tiumcapaci , fedfa£lio(b atque in feditiones Y pro- EtUe^Am, uht urbs l(jjkenny ) Kilkenny urbem ad m Hibernispiftera ,qua; Lagenia vocatur, Camdt- sin DefcTtpt^Hiberni^i &j:edias,ut opinorj refert* ^4 prono. Fidcs eorum commendatur, atque'hir intcr cuftodcs Regum FraBciae primum olimfc cumtenuere. 'j Nobilitatem fuam ftipra omnes gcntcsfa ftant, adeo ut eiiam mendici plerumqucdican fcfe Regio fanguine prognatos clTe. Bivifio, ProvmcU in Scotia XXXII. numi rantur,quarum Si\iq\xxMeriiiwn^ks, alixSe/>?tfz trionales funt. Meri(lhnalmmprxQ\puxXau^^oma,uhiEcie} hurgumy Regni Metiopolis, longitudine ab Or cnte in Occidentem unius milliaris halici, latiti dine dimidii, deinde caftrum Dunhriton, Striv lingia , ubi Sterling ^ Dumblain, Chdesddii ubi Glcuoiuo Academia. F//^ ,ubi F^?3/<»? S. An dres., oppidum S^ ]ohannt4, Verthia , ubi X>«? helden^ Septentrionales , Angufia , ubi ^rechio , Ahti nethifiti nunc Strath,ubi^^fr/3^^w Academia,M^ tria, AtholiayMoraviat Argathelia,Loquabrit 'Rojfta, Sutherlandi^ , Cathanejia , Stratnavet) fingulae Piovinciae funt. I^ifuU, Infulae circa Scotiam d'viduntur r Crcada6 triginca , quarum ciput Vemonia , & i Jiebrides 44. exquibus Levijfa, Eufi,Skjet Mi C^//^, praecipuae^ ANG LI A.Meridiooalis BritanniA pars, comt ple£litur Regnum-^?2^/'A , quod terrarum arr plitudine Scotiam vel dquaf,vc\ etiam fuperat AeriwA^vi^, fcdadmqdum humidus , pluz^ dci/e«/« fiequcnrer obnoxius,y^///^r/f tamcijl ui raumorbi giaCfcnturi nift quod pkrumqu inul Po L r T I CllS. 507 ratra quzdnennium pefiileKtia magnamftragem iciar.Regio ad miraculum/t-m/if, ovium prae- ipue innumerabilis copia , hinc iana toto orbc ira:ftanti{Iima,«»ex qua panni omnium optimi opficiuntur , neque alia mercatura majores in kngliam opes intulit* Adeo , ut legibus gentis apitalc fit, unam ovem aut Umm ex Infuia abf- ortare* Hijpmi cum antc feculum,6cquodex- urrit»iadultu Henrici Vll. aliquot pariaovium ^anfportalTent in Andnlufiam y ingentcs exinde ivitias conquifiverunt. Auget gregum copiam, uod niilli tota Anglia lup reperiuntur , noa erte, quodregioillos uonferat, (ut v.ulgo exi- imatur: ) fed qula molojforum cura hsEc fuit , ut fopodtis praemiis , undiquc conquirerentur, ita )tiim gcnus defecit. Cygnorum innumerabiiis >pia, neque alia regi:> tantam Cornicum muiti- idinem profert,quaeingCDtia fatis & arboribus amna inferunt. Kana^ non^txt^ IncoU, Angh's gravis ut plurimum ariimus, &fuaegentis mores eximiemirantur. Bello nlffima gens,5cfitam bcne incom.moda per- :rrc pofTent , vix alius miles Anglis prasferendus Iret, contemtores vitae & pcriculorum. Latro- inio multum dediti, & 2dfurta propenfi. Vul- us animo?m>/?^i/^, atque hinc pcregrinis j^rt?* ^meire videntur. Cd^Urum nohiles ^tquecives honefti aliarum cnMum humanitatemqae aequant , hojfitaies \(\uthenefici. Q^od fi quis peregrinojum fla- itiumadmiuat, quanquam iliudfouccapitale 5oS O R s i s f fucrit , non aliam fere poenam ipfi irrogant, nifi quod Infula cxcedcre jubcnt. * Religionibtis nulla gens adeo cxagitatur , m quibus nihil mediocve poiTunt. SHas pro Oraculu opiniones habent, & ilias {\xmm^pe'ninacia dc-f fendunt, Hincuna faepe familia in complurcs ^iwh jeBas , muhuminter fc d©^rinamorLbus-! que diver{as. Quae infania ab aliquot retro annis in im- menrum crevit,adeo utSe^larum numerusvix numerariquear,qu3e omncs uno nomxtiQ^^nde- fendentes appellantur* Divifio^ Regnum Anglisi in /r^partes dividi- tur, in Angliam, U^alliam , & oppiduni %arvvih ad Tucdam. Cowi/^//^^, five Provincias In univerfum LIL compleditur, quarumXIII.adWalliam perti- ncnt ; prsecipuae func , Kent ubi KmterbHrie ! fedcs emms uno nomtne Independentes appeUantur) Se?'- 'efiria. Academiae duae cercbcrrimae. OxmiMm five :)xford , & Cantabrigia nve Cambridge. E3S rilce ©mnibus Proviticiarum urbibus Londi- lumvEbora^cum , Nordovicum , dc Briftolium , irbcs quatuor totius Auglise celcbertimge 5e naximae. dividitur in Meridionskm , ufei H^r^- ordia, Monmouthia: 8c Septentriomlem , ubt 4ontgomeri,BangoryCarnarvan, Portusin Anglia cclebrcs funt* verfusHiber- ^^mU^eftchefter (jr* Mtlferthaven : vcrfijs Fran- iam Fleimouth ^vortsmouth : verfus Orientem rarmouthc^ Huili totius Anglia? gortus ccle* rcrrimus. iRfulae, Ihfulaecirca Angltam funuMaunia, inglefey , Veclis fi ve Wichf, Garnefey ,^arfey ^ orltngesCiwc Syllies. HISP ANI A . VrimavtxfmOccidentem Euro- ae continens, BiJ^ania , undiquc mari allui- 510 _____ O R B I S tur, mCiqui^cr Pyremos montcs Gallice adhsB-j ret.Figura fere iguac^rata eft. Verfus SepteftmB,^ ??f;wffigidior, proptcr afpcros montes, tcmpc-f ratior, qua Mcditerranco mari alluitur. SolBm j haud usque adco fertile, ftcrilcs hinc inde foli-l tudincs, &vafta loca jacenta fedubinatura cul turamadmifit, veluti redcmtura aliorum loco« rum fteriiitatem, inomnia frugum genera fefc cfFundit. Ventisnon adco obnoxia, utGallia • Aer quoquc puTior 5c minus nebulofus. Equr imprimis, veloeiffimos prdducit, &quibus t rr.iles vix ahbi toto orbc rcpcrias, unde ani ^uitas a vento gcnitos cxiftimabat. AndedufiSy Grstnnda^ Vkkntsay^Efiremadurft fcrt/Hores provinciae funt Jlra?onia , Cafiih mfiaja , GaUicia , propter iapjdofum atque ari giofum folumftcriiioreshabcmur. ylumlna funt, Tngus, Antts^ iherws, Ancu pC£ aliquot millsa paftlium atena abforbetur, doncc kerum cmergat. Hmc vulgo dicitur, Hifpaniam maximum totius orbis terrarum poatcm ha« bcrc» Incoh. Hifpani omnium gcntjum fupcrbis-i fimi,fingularen! quandam, & ridiculanr. extcrisij gravitatemafFcdant. Hinc aliis fcrc nationibuS|i univerfis exofi atque intolcrabilcs rcdduntur.l Ingenio fagaci, & ad Rempubl. gerendam, in jllis gentibus , quae fcrYiCBtcm pati poiTunt, ( aptiftimi. Cum| P o L I T I c u s. sn ftum ^{lio fimul verfantur^utcunque ex infima cbc fint, dc Kepuhltca 6l rcbus ferus loquuntur, Liii ratione hoftcs debilitari, Majeftas Regis au- cri qucat. Adliones iprorum lenta: funt atquc )Bftantcs, nihil tcmeritati , cunda judiciotri- uunt. Vt^\i\x\v[\^n\x{\smi^gnifi€o utuntur,&i!% \m rem omnes krc opcs impendunt. Vi(^ii nmJJ^fno comenix^. fideproprio rolvendum fit, t ubi ahcnis fumtibus aluntur , voracillimi :que dehcatiflimi* Literis parum incumbunt, :taii intanta gente mediocriter do&iu In re- gione fua admiraculum fuperftitiofi, &cuius 'A/m«ambitioncm (uam 6ccrudelitatempal- are foltau. Tiutlorum appctentiffimi, 5c quan» uam veteramentarii fint, atque forMdarum do^ liartium, in cxtcris Kc^ionibm magmfici.No* \U;, atqus potcatcs vAsA Y9'^""^ : ^^^,"^ ^^"^ ppcllari, Omncs ipforum a£liones anaturali uadam melansholta procedunt, Bello paucis entium ctdunt ,feditatH optims, eqmtatuvlx mcquam valent, plcrumquc cunBatores, neque ha arte €XaCi\us Gallorum levitatcmatquepr^# ipttantiam caftigant, & quanquam bclio inferio- es, utplurimum tamenamifia/^)W//i?niT»hra , hamego , £/W ^ OUvenfa. Com-| 1 Hcauur Ducatum Biaganza ^ Rcgnum Al-^l % 'arviA. Infuk. Infulae ad Hifpaaiam f«nt^ Gades^ Mi .jorica,Minoricay ^ Ehufus, GALLIA. Omnium in EuropaRcgnorum iriinccps Ganiat^, & inde omnis humanitas^f ^«mnisque morum cultaralluit. Longttudo eiusf E350. milliarum.i^/i/Wa 200, t^, In ca rcgionc ix^attira oftcndiffe vidctur, quidquid alibi puU 1 .«hium autamabilc eft. Defcrtilitatc autnatura ioli non opus cft quicquam dicerc, cum nuiia rc- , |AO magis frcqaentetus ab omnibus&cognita P O L f T I CW $. lneeU, G^i7i)r«w? natura adomnemhwmaHi* atcm fada cft,Sc hoc raagnum quafiofbisr;^^/?* in quo onvnis fefc Europa cxcolere mori- )us folet^ Non alifl gcns cum Gallis ea in re omparanda. Ipfam Hnguam , mores , vcftituna otaamulaturcommuni confcnfu Europa , cx*- eptis Hifpanis': quicquidG>j!0r«»j , pukbrum idctur atquc egregium. Regum fcmper maximi arftjmatores fdntfuG'- i3m,& bonaIibcrtatis fcreignorant,nifi quoties xtcrorum in juriis cp adtguntur. Mutabiies atq; xofi, fupra communem Europaeorum confue- idinem, Levisfima quaequcinjuria ducHo vin- icatur : non interdi£ta Rcgum , non prasfeni lorscos ab ca infania avocarepoteft^fedquam fomt! funt injuriam inferre^ tam promti, fi im opponas , cam patiuntur» Nulls confiderc, mperarmatam manumhabere, fumma apurd >s prudentia habetur. Adulatores maximi , ^ \ inprimis aSutia exterosplerunquc frncciiores lltint atquc dccipiunt. Hasc vulgi vitia prasclpue in magnis urbibus» setcrum nulla regio dignior fpc^atu, fi quis ji in gentc illa cavcrc fciat. Divijto, Gailia dividiturdupIicitcr^Vel fecun'^' wciFrovincia^, velfecundum ^tirUmmta, Provmd £ Moijous numcrantur XV. Parla* enta vero VJI. quae divrfio utilior & rece* ior. Farlamcnta illa funt, VariSiT^mlmfe , 514 O R B I S- , BordeaHXi Rennes, Dijorii Grenoble,Aix ,c\\x\^%\ adduntur duo minora, Bearnenfe, 'm Navarra,!! Metz. in Loiharingia. Sub ParlamentoParifienfi Tunt r P/V^^/^^W, ubi AhhevilletAmknSyCorbie,Calai6, Frmciay ubi ^aris^ Fanum S.Dionyfik Velfia, fivela Beaufle, caque triplex, S///^^ r/ Ma0iai , ve Marfeille, 6c AreUte (i\c *Arks. Sub Parlamento Bearnienfi cdBearnia , ubip au , Or/^^/ , Navarin 5 ad ; eam pertinct pars - .cgniNavarrae*. Sub Pariamento Metenfi fiint Epifcopatus letz^yThoul^ Verdun. Metropolis t^Metx,.- Inful&^ Infulse ad Ganiam pcrtinent in Ocea- o Aquitanico duae ,0/^f(?» five lile d' Okrone cJsledc Bhetx., GERM ANI A. GermaniainEutof^ regionum ^ te maxima 5 ficut dignitatem fibii indicat atque Vrimatum t . ita terrarum feitiii- ite ac amanitatc uulli regionum quidquam^ :d!t. Olim quidcm triftis atqueafpera, coei ) foloque inamoena , fylvis^c paiudibus foei ^.^, gciitium immanitate barbara : at hodfc adeo ORfilS iadeo cKculta , uibibusoppidisqucexornata , ui ItaltA n\hi\ quicquam conccdat: nonaliaRegie jnajoribusSc pluribus irrigua fluminibus, quo- jfum quidem praecipua Awo^Rhentis atquc Dann^ ifitfs : caeteroruminnumcrabiiismultitudo. In tam vafta Regione vix ftcrilis gleba datur.. Ci quando arcnae aut raxofum rolum,induftris hominum cogiturcfrefcrtiie. Sylvd mzonzrr partemlongitudinc teniporum excifae , montej «ollesquc vitibus 8c agris exornati , ut vini &i frumenti ad totius Europae fatictatcm abundan-| iia producatur. Regio, prasfcrtim intenor , magnam pattem montofa : quas mari pro3^imat , in campos atquc planitiem difFunditur. Sed ipfl montesincredibi- lcm metallorum copiam producunt , & quo afperiore$funt,eopraeftantiusauriim,argcntum. vc in illis rcperitur. lncoi&. Germani in uniyerfum roBore eorpom 0t animi fortitiidine , pierasque gentes velj sequant^ vel etiam fuperant. Hinc vultus at-' que artus illi Romanis adeo formidati. Fidcs inprimis apud eos , ac conl!antia commcnda- iur, ut in proverbium ^hknt, More Gerwanico, id ed, bona fidc aliquid agere. Medium inter i GaUoriim ievitatera , & Poknorum pompam J temperamentumobtinenr,5cquanquam fingu- 1 larem in affionibus grayitatem pra; fe ferant^ procul tamen ca ab Bijpanorum mi Polonorum laaantiaabcft, Artimn prcefertim Mecfeanicarum fuprs fupra caetcras Gentes pcnti , & ab iilis^ uni verfus fcre Otbis didicit metalla traftare,ac rubtilij[Iimc& artificio in quamlibet figuram efformare, quae laus imprimis Noribergenfibm ^ Auguflmk debctur. P^r-^j^-r^^W/ gens avida , & dedccus apud eos habctur, nifi quis exteras Regioncs diu multumque vifitarit. In pcregrinos mores atque vcftitum imprimis proni ac faples , & quidquid peregrinum , ac apatrio inftituto alie- num, id fulchrum videturatqueegrfgium. Hinc illa in moribus ac veftitu a patria fimplicitate de- gencratio , ut non modo virtutcs . vcrum ctiam vitia ipfa domum reportcnt, VerecundU ipfis ^i?;»/ fingularis,quam, nificonvcrfatione tem- pcretur , in vitio poncre poiTis. JExira patriam vcrfantibas , amicitia intcr (cfr^term atquc ac- ^ifllimaconfiftit, utquanquamcxlonge difijtk orti Provinciis , vciuti fiib eodcm nati tcdo, atque educati cficnt , kfe amcnt, atque iBju* rias defendant , contra quam ©aliorum mos cft , qui raro vcl nunqwam extra pairiamcon» cordant. Laborum tokrantilfimi , 6c fivc litteris incumbaiit,five aliisartibus animum erudiant^ quidquid agunt, magno conatu, ac indefcfTo ftudio agunt. Karo in feditioHes ac bella cxar- defcunt , fcd ubi femel cxarferint , longa cos rempeftas, & digna viris ira exercct, ac arma fcmcl fumta vix depoacre fciunt. Inter tot vir- tutcs unico & veiuti proprio dehoneftaHtur vi- tio, quod cbrictati ( fupraquam dici poteft) pki-un^uc iflidwlgc^nt. Nihil vcl publicc vel I 7 ^ r i^ privatim redi peragi poire puiant, nifi quod in- tcr pocula tradatur, & illud vuium praecipuc Sa- xonum genti familiare eft. Illa dcmum fides in- vioiabilis cxiftimatur, quaeintercomefTationcs. fancitifcft. D;i^///Paterbgrn,Mimfter, Ofnabrug, Verder^, Mlnden, Ducatus \HliA , ubi Gulich & Buren, CiiviAAxhx Cleve, li^efel Sx.'Emmerich. BergA, ubi VuffeUorp. Comitatus l^aldeck, Lippe , Marck, Schaumburg , Bentheim , Oldehburg , Emden fiv.C Doft Friesland. Civitates lihtxdt Aquisgranumf, bc^AsidiyDortmundt, Sujatum^ five Souft. Cir- KAquhgranum^ Dorlmundt^ Sufitum) Sufatum cur Ihter civitatesliberasHornius refcrret, caufam non habuit. Paret cnim illacivitas iraraediate non Impe- Pfltori aclmpeiio;, fedEleftoriBi-andenburgico, tan- quamComitatusMarcani pofreirori. Contraomifla eft Colonia Agrippina , quae civitas ad Cireuluni ^Ji^^eftphalicum refcitur , etfi ArchilEpifcopatus Co- lonienfis Circulo Rhenano infcriori adfcnbatur. Sed.totahajccii£ulorumImperiideIincatioruppIenda Foret , fi inftituti noftr i ea efTet ratio. Sufficere vero eiiam curiofispoteft MarttniZtileri pecuiiarisdeCir- e?-iii4 Impeiii Commcmarius , Ulm« ann© jd^o* cdi- S-^S,.. Civh Circulus o£izvu$ t^SaxomA Superiorh, ubi Saxoma, in qua li^ittenbergi ^ Torg^u^ Thurm^ gia , ubi Erfurt, W^etmckr, ]ena Gotha. Mtfnia^- ubi Lipfia ^ Drefla. Marchia Brandenburgenfif in Veterem, Medtam, WkeriaTn, ^ Novam diviifa» ubi eil: BerUn .Yranckfurt ad Viadrum, CHflrin, Temerunia cum Caffubia atque Infula Rugia, ubi mlgafi. Anhalt , ubi Y^ejfau, Servefta^ fiv c Zcrbft, Bffr^ W^, Ci? /^e;?. Gonnitatus Mans^ feld, ubi Eisieben, Circulus nonus cflr S e^xom& Inferioris , ubr Principatus "^runfwicenfis, ubi Gagos five CMoncs,Zurich,Ber>i,Lucerny\Xrii, ichvvitx,, Wndervvaldey Ghirhs , Bafel, Frtburg, hldturn, Schafhufeny Apfenx,€l,Zuge, . Rh&tta cujusIncolcE Gr//^;2^j,dieGraubunder, ibi Chur, Clavenna , 6c Vallts Tellina, riyc Vcit- yn. Valefia , fi vc Walis , ubi Sedunum fivc Sittcn M.zrtin^chy iTALIA. Italiam naturae fitus ac Alpes ab iliis Regionibus dividunt, ut feclu/a quali un- liquenovum aiiquemOrbem, non miaus foli ytvi\o , quam moribus gentium conftituat. relliis fapra caeteras ab omni antiquitate cc* cbrata , 6c totus Qccidens inde humanitatem uani cumlmpcrio acccpit , &i quanquam fc- iciffima vidcatur rcgio , plus tamcfi famae , quam Uelvttia, Rhatia) Imo Helveiiiduduma Gefmanico inperio funtavulfi. Sedfatendum-omnino eft,Hor- lium nihii fe dignum in tota hac Geogiaphia pr^. titifie,inventurumquequodagar, quifingula aecu. ate exaaiiiiare, & iioc vciut Augix ftabulum purgare m 522. OrbT5 quam fuae dignicati debet. Moncibus afpera, 2,c nimio ac flcnli aeftu torrida ; foiHm m plcris- que locis aduftum , fcgctcs vel non patitur ,Yci rubigine adurit Nec p^fcua magno numcro fclicia. Et nifi vicinarum regionum fcrtihtas Italiae fubfidio vcnirct, fuis ipfa alcndis vix fuf- ficeret. [Xr^es eximiae , quas antiquitas inprimis &:majorum monumcntacommendant» Ingens lapidum acftatuarumnumeruis, 5c exprciTimar* mmbHS prifcorum Romanorum vultus,tacitam fpedantibus vcnerationcm 6c horrorem incu- tiunt.Imprimis iRi>?»;« poft tot feculorumlapfus, antiquam in rudcnbus majeftatem confervat, utl vcl illius videndae fludio,€X univerfoOccidentC| peregnni Italiam frequentent. Sed aEdificia plerumque a cultuGermaniae ScGalliae reccdunt, Vene/i^^. raro vitrcje , plerumqtie cAfbufm- , aui snun^a oieocharca lumini obtenditur^ Hofpi- tia pfivat3,iitplurimumrordida& cgena,quem- jmodum Italorum gcnio convcniunt , itapc* rcgrinoslautius vivcreaffuctos, haud raro de* f^ituunt. Incok. Itali inamorem atquc odium nimiiJ fcmcl oflPenG implacabilitcr irafcuntur , nec ultionis animum nifi cum vita deponunf. levt ioco, & innoxio faepc verbulo offenfi j quod tri- ftilTimum, amicitiamfimulant, 5cnonaUaarrte jmpunius nocent , quam fpecic amicitise, ut multi ante fe pcnilTe intelligant , quam hoftcs jioverinr. NiBh^ ^ oculos , geftt44 , (adeonon fcia-. mba inter eos noxia funt} in fufpiciones & cri- ! / i PotlTlCUS. 5*25 ccrimendetorquent, utiUisgcntibus, qux re- jiilion animo funt&candidjore , periculofuntv t in Iralia vcrfan.Hinc Rcgio Utrocmikinkdsi eregrini inter hofpitcs nontutius, quam inter pcrtos hoftcs verfanturj ncmo, nifl armis & inbus fuis tutus, 8c quanquam vim ipforum rudencia vcl animi magnitudine eludas , occul- ores tamen £t3iudes .'venena^phdtra , ^cficn' ios, raro quibus illa deftinantur,efFugiunt. Ibi ominis vitacxiguo prctio aeftimatur, 5c in pa- lico repcrias, qui vcluti ad id deftinati , accepto retio,5c pernici cquo adfugAminftratti, par- icidium, vel iamedio templo , & ad sras Cacere Liftinentj tuto plerumque rcckre , cum diyifa ^ tot Piincipatus regione , intra brcviftimum empuscx una in aiiamditi^nem ubj.tuviola^ Mlesfunt j,perveHirepQsfint 3 (ednon ea ubique talias barbaiies cft« Nara modcftius Venetiyu runt , ubi major virtuti atque iniegritati honos jabctur. Omnium pesCimiLongohar^zcNe^'^ ^olitam funt , quos ipfa fcrvitus quam fub Hi«' panico fceptro agunt,afperat. Gens prudentias lomine celebrisScadlmperium geren Jum ap- isfimi, interGaliorum lcvitatem, &Hifpano* 'um faftum, mcdiotempcramcnto, qui mini- num cafui &fortun3£, plunmum confilso tii- munt,necaliterintertot infcnfosPrincipes, ac nutuisdiftrados fa^liombus Iiahae pax confcx- ^ari poftit. Div fio, Italia compleftitur Ducatu^ , Rejpum ?i/f^>Statttm EcclefiA i^Kcgnum NeafoIismt4m„ 5^4 OKBfS jyucatus funt MedioUnenps , compIe»/^, tbruzzo, ubi Uenevemtim, & Aquila. Inful&^d Italiam. Infularum ad italiam alia: intM^7i>maliae A//>2Pm. Majores funt tres, Corfica.SardiniatSiciUa^ CORSICA fiib Genuenfium ditionc minima X majorjbus tribus* fylveftris, magnam partem iculta, vino tamcn bona ell. \ncoU. Corfi antiquam fere retinent barba- cm» Natura crudeliflimi , uitionis avidiffim deo utltali provcrbiodicant ; Corfonequevi- o, nequc mortuo fidendSm effe^ l>ivi'' algoPatrimoniumPetri voces, quidquid in patri- lonio Romani Pomificis eft, pra:ter Latium, plurcs lud regiones comprehendit. Si vero Patrimonlum etri illudnuncupetur, quod a Mathiide in fedeisi Lpoftolicam, utvocant, prefeftum creditur, extra ,atium conftitutum eft , ac Hctrunae partcm comple« fcitur. •Vbi oirantifive Tmntum ) Otxajito Hydtuntum , pc- IOrbis - DtVffio, Corftca bodiein quaimr partcsctefi ditur, in Latus exttrtu^ , five Occidentalc/ii Latus imeriHs , five Otientaie , in Cijmont^.nav ^ J^anfmontanam , quarum iUa ltiiliam) hdi Sardtntf^m rcipicit. Civitas Af^z.x,o, SARDli^IA.SWi.^i^dimidia ruipartemoT! tofa cllScafpcra \cxi:dsSepfeutrtonem : plana t campcihis \'t\{us Afr;cfim(\vtMtx\d\tm, l\\x\ aer fcrc fejlthns , & quanquam fcrtiliitima fit pcrcgrinos tamen pcftilentiac illi non atTuctos in terficit. Plantam ^toducitt qux comcftancrvo adeo contrahit , ut fpecic ridentium bominc cneccntur, unde RifusSardonius. Mjiatexzx^\ pluit,hinchiberna£ piuvise pertotum annum ai icrvantur j c3Eterurn argenti atquc auri dives cfl Incok^ SWi iobuflo corporefunt, e; vicina Afric3//^yfi?, laboribus dediti, & venatio nibus, & quod rarum in tanta barbaric, maxim hoJpitMles. Divifto, Dividiturln(\xh in duas paftcs , ii c^i^ntCalaris , five Ca^^o di Cagliari,&incapu \jUgodori . Mciropoiis cft Calaris, SlCiLIA. Sictli^ Infula Maris Mcditerrane maxima , & cclebcrrima t triangularem forman rcfcrt. 6c tribus VromontGriis infignis cft, Solutt crcbrisac aetemis igntbuslcatet, totaquelnful cavcrnofa, fuLhurac bitumcn affatim produ» ccns. Mtna monsabomniantiquitatchorribi' lem in modum arfit , & vicinas fsepc Regior incoraparabiii damno affccit. Caetcrum ru lalia totQ Qih^ fertiUQr rcgio; adco quidem, u|j P O L I T I C U S. h^reum populi Romani & totius itiiliae penu ■beritjUndcOVfr^? eam urbis Romae^wwi^wap- )eljavit. Abundat eiiam optimo \ino,feiccari juoque, dc ferict copia. IncoU, Stcttli ingcnio fubtili & amotno funt, [\i\o^\x\7ix\ facundta, 6c ferc in loquacitatem dcgc- lerante. Animo frjpiciofo ztqut invido , unde llud, Invidia SicuU^ Multum Neapolitanis^ qui- jus proximi,fimiles. Vivifio, Sicilia hodie dividitur in tres vallcs, n vallem Demona,qux Pelorum? vomomonum, ^allem Neeti , quae Tachynum , Max^ar&^ quae "Aybmm ipe^lant* Metropoiis Panormumy vel Vanormm , nunc '^ahrmo y fedes Proregis : Mejfana, Syracuf&, lunc Saragufa ,Catana , & memorabilis csedc jalloiHim, five VcfperisSiculis, S^^r//P2^A\ Iii iniverfum urbes ac oppida cenium feftuaginta omplc^litur. Minores funt Elha fub Ducatu FlorcntinOrubi uofmofolii, Mons C^»-//?/ rupespotius, quam nfuh.lfchia e regiouf Neapolis* Capre& fivc ^aprie infamis fcceflu Tiberii. Lifara perpeti- ►us ignis fcatens. DaLmATIA. Eregioncltalia5,fecus mare ladrinticum , ittyricum jacet ; rcgio yafta , & m otum barbara* ' Incok^ Incolae funt cx divcrnsgcntibus, fcdin ini verium Slavom, Divffto. Dividitur in IV. Provincias, Sckv&^ *im,Crmi^m,Bojmam, & D^m4tmm. Orbis ScUv{)ma,fivc Windifchlandtjinter Dravfi ac Savam amnes fita , ubi GradUka, Cdpranii Z^grfiihrta fcu Zagrabiz. Croettia^ ubi S//^r, & W^ihitfch, ^ofr/iay uh\jaitz^^t» Vdrhofer^iat Arky, D^Imati^, ubi Comitatus J^^^r^ , ubi Zara, Se hentcQ , SpciUtro , 8c Reipublicse nomine infigmj Siagufr. Dcindc C^yfieU^im Novtim, firmiliimuir, Tuicarum projjugnaculum. HuNGARIA. Hungiria ad utramquc Da-f nubii fipam amot! iiffime jacet, coclo foloqucf beata, &fertili(rimis in Europa regionibuspras-j fercnda. Immcnfa bonm agmina in vicinas rc-' giones quotannis emittit. Aeri^ tamen tempe- ries,exteris pr^rcrtim adverfa,quod nodu nimic frigore inhorreicat, media vero luce omnia cpm • burat. Vix ulla regio magis^jf^^tf^jr^^T^ ferax , &[ pifces ipfa copia umilcs facitt funt etiam prae-ii {[mtifCtmxThermA ^ 6c multaNaturae miraculaf in ea reperiuntur. t IncoU. Perpetua cum B^r^^m bella Hutt-j garorum nativam indolem multum ab origlj ne fua mutarunt. Vulgus praedae avidunii Hmc intuta itincra, 6c nuilo difcrimine ami-ii cos atque hoftcs habent. E^Morum ftudiofis«|| iimi, veftes quoque^tquc arma ad pompam exi-f gunt Veftitui illis Scytharum arque Orien'! talium more. Togis & tunicis dele£tantur| acinacc ad latus appenlo.' Nobiles cxcelft animo , & pro tuenda majorum praerogativaP accrrimi.fcdGermanosfupra aiiasgentes oderci five bclium, quQd vel intcr fc , vd coatca Turcajf T »otTTrcu$. 52^ fefCcre , acmuiationem acccndit, (i ve ipfa Natu» i, quod&alibi fecit, Hungarorum & Gcrma- lorum naturam difcrevit, Bivijt^, DividiturHungaria in duas partcs, uperiorem Inferiorem, Comitatus in uniycr- jm quinqusgintacomplcditur. ^ Superior, ubi Pofonmm , five Presburg, ViUeck. us infiarBohemiaecinaa,undeetiam latmum imen obtinuit. Gerrnanis Siebenburgen a fcp- n caftris prifcorum Hunnorum appeilaturi [um Hungarico fimilc. IncoU. IncoUumm fiint gencrum, exH/^»<. rhs^Saxonibu^ ^ Siculis. Hungari eosdcm morcs rcquunturcum reli- is regni Hungariieincolis. S/i!A:/riigrarri ^five minorem) Rufllam, quxLithua- nia: pars efl:, nonnigraQi,fed albam Polonis fcriptc libus vocaii, ad p.^i^notavimus, V 1 Po L ITl C US» 553 VHhinia, iibi Lutz.ko, Podl^chia, iibi Btehko. S^- mgitianuWo oppido autcaftelloinfignis. Rcfe- runtur ctiann ad PoloniaeRegnumlii^cw/** .* feci eam Sueci tenent. Et PruJJia , quae in Dticalem ^i?^^4E/f;^dividitur. Ducalii ad MarchioneEn tJrandeburgicum fpcdtat, ubi Konigiihergen. Re^ fia vcroPolonorumeft, inqu^ Damifcum,C\ve Dantz,ig,Elhir}g,0* Torunium, five Thoren, Tria REGN A SFPTENTRION AUA, Da- 7ia,Norvegia,Suecia.Hx Regionesolim v^ginn »entium appclJatae, m^«dia eft vcl SeptentrionaJis , ubi Hipa, ive Ripen , Arhufen , Alhorg^ ^ Vt^yborg r 'vel iuftralis , five Suder Jutlandt. Oli^r. Nord Ah Z htn' Vel ^ttj}ralit , jtve St^r^Jutland. Ohm Kord^^lbm^ ia , in ejuaDucatw Slefvvtg Hsljleln) Cave putes 3, loid Aibingiam candem cum JotiaAuftrali fuifTe. Or B I $ btngia, in qua Ducatus Slefvvyk ^ Holfiein. Ut^ bes Slefvvyk , Kyel, Rensborg , Segeberg , Kremp% Gluckftadt. Huc pcrtinent Ditmarjia, ubi Me^- dorfyC^ Londen j ^;?^^^^»,cui adjacet infula Amack, Ba- tavorum colonia , dein Elfenoer cum cafiello Creneborg,Rofchildia,K€g\im prifcorum fepul- tura infignis. Scandia five Schonen , Aib qua Hallandia ^lsktng : urbcs Lmden, ^ Malmuyen alii E/- bogen, Mord-Albingia cnim Saxonix, adeoque Germanix p3isfuit,a Jutia AuftraliEidoia fiuvio difcrcta. Du- catus vero Slefvvig 5c Holftein quod attinet , corum pnor Jutiat Aufbaii,pofteriorNord Albingiaeacccn- lus fempeifuit. Unde hodieque HoifatiaGermaniic Imperio vindicatur: Siesvicum Daniaefcudumnuper dcmum eiledefiit.Videndus omnino [ominginf c.if. i6.de fin,lmp. ac confercnda, quac ad p. 2Zf. anno- tavimus. Laland fve Langetand, Faljfria fve Falfler , & Femt- j m^jLaiandia&Langelandiadiftinfts diverfaequcin- fulx funt. Femcicnvero adHolfatiam raalim jquam Daniam rcfeire Scandia fivt Schonen, fni tjuahallandia ^ Bkhjng ) Has regionesSuecisDaninupcrapace ccflTerunt.Undc Suecix potius ad quam& oiim fpeitamnt^ quam Danis accenfexi debent. isV POLI TIC US, 535 ^gen. Huc peTtincbant Infulae Bornholm , & 3otlandt, quas Succi Danis cripucrunt. NORVEGlA.Vaftum N/f«/^?» imprimis ^ Mofcoviam crebcrrime infeftant ,illarumque gentium/j/it^^^ratquc flageUum(\xr\t». TURGIA. Tellusomnium optima, &oliin totius orbis celeberrima , fed jam propterT«r. mam barbariem minuscxculta. Rari agricola^, rarae fegctcs , pafcua tamcn & armenta , magna- tum urbium cadavera , lonfradae in montibus arces,horrcndaB folitudincs, oftendunt,6c quam culta olim fucrit , acquantam ciadcm Scythica illatcmpcftasattulerir*. IncoU. Hanc Rcgioncm duplex iuiprimis gcnshodic tenctjGf^^ indigenae, atque adye- nae TurcA, Hinc illa morum divcrfitasi nibil CrAcu abjcdius , nihil infolentius TurcU, Illi fcrvire, hi dominari & infultarc nati. Adeo de- generant ab antiqua iila gencrofitate Grui , ut nihilillis magis barbarum ,rude,leve,omnibu$ dcniquc vitiis corruptum rcperiri qucat, Sed Turcarum ^otiiVifm habcndaratio,quaegcnsex intima progrelTa Scythta , primo univcrfam Afi- am ,mox magnam ctiam Europae partem horn- bili vidoriarum curfu pcrvafit. Vafiores olim erantinopcs, contemti, alieno dominio fubjc- fti,ftrmcnta in patcntibusfequebantur campis,. Z 6 ^ Orbis & inplauftris ab unoinaiium locum pcrpctuo migrabant.Poftea a Muhammede PcrfarumRegc in Pcrfiam evocati, abeo temporc armanun- quam depofuerunt , fed cvocatis fuorum plurl* bus , primo Perfiam, mox Afiam univerfam Im- perioluo fubjecerunt, &quanquam aliquotics iiTartarisfrafii, iterum violentiusemerferejdo- nec antc duo fccula vaftum illud Imperium ia Afia.^uro^a ^/nV/z conft^ituerent. TurcA igi- tur ferum hominum genus , ad urbiiim & fcicn- tiarum perniciem nati^ ruftica illis ac demifli indoles. Viiia sedificia, &nihil nunus,.quam fplendorem in aedibus curant. Scythicam (uaiM barbaricm , ne in cuitifTimis quidem regionibu* tresdioitos altuma Turcicafagitra pertran- iiri certum eft. Sed haec ars, quoniam non nid multo labore comparatur , in totum pene apud Turca^, iriagno noftro heneficio, exftir.aa eft , m in tam vaftoimperio vix duo tresvefuperfint,' cffteris laxi arwus, & armatis contemtibilc!?* ^iim J£fojum mihtia m Praetorianis, ^«jos ?6tITlCUS. f4? ^ayjix^itros vocant, canfiftit, & hifrequentibus a{rLi€tifeditionibus,aiidcntctiam violcnteslm» peratori fuo manus infcrre , ac intra hos triginta annos , duo ab ipfis, OfinmSc nuper ibrahim ftrangulati* Provinciae plcrumquc a fervk admi- niftrantur. Pueri cx lUyrico,Circaffla vel D^lma^ tia capti pcr Turcarum Gymnafia,in arrais & re* ligioneexcrcentur, quiadultioresfa^i maximis admoveniur Rcgni minifteriis, adeo ut ipforum aftinitatcm nc ipfe quidcm Imperator refugiarv Hi gcneri Imperatoris , hi fummi Conjilmrit , hi jB^j7^,& maximorum Regnorum Praefides^ DMfio, Complcditur Romami^m fivc Romt^ Hamt quae vetus Jhraci^^ ubi Metropolis,5c fe?- des totius Impcrii,S^-«;72i'^'/, five €onftantinopo>- lis* Haec urbs a Paufania Spartanorura Rcg^ condita, siCofjj^antino poOLmodum gloriaopi-f busquc audaa'que renovata,& a nomincfuw hodie Scham,Arabi* am P^^^ fiinam^ Rcgiones illae ohm inter c\xW norcs Afiae fuerunt , hodie parem cum reliqua Turcia barbariem patiuntur3cvaftitatem«. Innumerae oUm urbes , hodie non nifi rudera ac ruinje vonfpiciuntur: fupcrlunt tamenvclut cxmagno naufragio, Burfia , hodiePrufa, olim prima Imperaiorum Turcicoium Regia kdes^ :Ephefus^Smyrna, Amafiadconium hodie Gonia^ Sultanorum Aladmorum iedes , Sehaflia ^\io^\c Sivas. Hew/?.otimTarfus, in Cilicia* quae hodie Caramania appeliatur.ln uniyerfa autem Turcia Afiatica fcx eminenturbes,totoOrbe propter inercaturam ceicberrimae. Pr ima omnium Halek five Alcppo.AlteraI>««»«/^«* Tertia Antiochta^ Bunc ruinis faeda. Quarta Mufut , quae prifca Kinive ad fluvium Tigtim 5 & totius Afiae ac Saracenorum omniuro metropolis atque caput» Bagdad, ad fluvium Tigrim in npa Perfica » haud procul a ruinis prifcac Babylonis,, exftru- €t2i aCalipKaSaracenorum Abujaphar, co ferc tn loco , ubt otim Seleucia fita fuit» Hasc urbs pcrpctuum belli inter Turcas 6c Pcrfas f rsnoium fuit* & de ca occupanda tanto ftu- diq> m f44 O R s r 5 dio utraque gens certac , quaf) Imperium Afi^ pcnes eum effet , qui iila potitur. Fuit enim iedes Cahphse (ive fummiPontificis Muhameda norum, quifolus jusac potcftatemhabetcoro- nandi ac dcclarandi Imperatorem fidclium , quem ipfi vocant Emirelmu^Menina^cxquo vo- cabulo natum eft monftrofum illud Admiralii Mumneiii,quod occurrit fi-equenter inHiftoriis Chriftianorum, Hsec urbs Bagdad corrupte ab Europ^is vocatur Baldach , vel etiam JB^^yt?;?^ Obfcfla fuit a Turcis , & ctiam expugnata anno i629.quae obfidio tres continuosduravitannos, &totius Afias viribus vel oppugnatafuit,veide- fenfa, Imperator Turcarum 300. hominum mil- lia incaftrisfuis habuir, 30. millia inoppugna^*- tione perierunt, tandcm proditione iliapotitu^- fuit,eaque quotidianis Perfarum cxpeditionibus. itcrum repofcitur^ Recuperavit Shah i^/f , itc^ rumque amifit. In Arabia du« imprimis urbes funt magni^ nominis , nimirum Af^rr^f, quae fedes prima-^ cft Religionis Mahumedanae , & ad quamcxc univerfa Afia & Afiica percgrinationes fufcL piuntur ab illis , qui fingularcm quandam? fanditatcm affeaant. Non quod ibi fcpul- tus fit magnus Vfeudo - Prophcta Mahomed,^ qucmadmodum Europa?i fabuiantur , multo.' iwinus, quod corpus cjus vimagnetica in aerc; & in cifta fcrrea pendeat , fcd quod ibi tem^ fum vetufiillimum , & ineo lapis mger, quem O^Wvo^ant, Sc qpifumma quadam reH- 1 P O L I T 1 C U S. S4S none ab illiscolitur. Akcx^uxhs ei^Mecitmtal' tabt, id cft, civitas Prophetae , in qua Mahemed cpultus, ideo illa quoquc fanditatis ergo fre- ^uentatur* Sed qui fepulchrunQ Pfeudo-Prophc» :i inlpiciunt, illi feipfos exc^cant, exiftimantes, lullann mortalem rem impoftcrum dignam cfle jb ipfis confpici , poftquam afpcxeiint fepul* :hrum Prophetae fui. In Vahftma cmincntH/>r«/^/^»? ,commumY Chriftianorum in Oriente Mctropolis, qui ab ^mni parteconfluunt ad fpedandum fepulchiu Chrifti. Haec urbs a Tureis appellatur Kcdfch, id San6^it3s. Ab Arabibus » qui hodie inhabi* rancappellatur non Jerufalem ,fed B^i/ d mt^* , id eft doimi^ fariBificata, Hft hodiequc magnaurbs >fed viliftimeexflruda. Fuerunt etiamm hac Afiae parte urbes olimi :clcbres dua: : Cupha , ohm fedes Calipharum , urbs ingens in Arabia deferta , haud procul ab Euphrate tluminefita.Et ^XicxzB^foraSwtBafray in ripa Perllca , fed utraque hodie deftruda eft > inprimistamcnC///'^45, cujusvix ruinEeaut vc- ftigia fuperfunt: Bafora hodie alio in locoin- (laurata eft, Sc ab omnibus illis frequentatur , qui pcr Sinum Perftcam in rcgnum Qrmt&s, atquc in Indiam Oiientaicm navigant^ PERSIA five Imperium Sophorum. ligrk 5^ Euphrates a Turcis Afiaticis in Occidentcj InitiSy ab Orientc 5 Oxm 5c mare Cafpium , ho- tiie mare Colfum, a Scptemhoncj a Meridie Stnu4 terpcu^ , impcrium ^opfjomm tcrminant lickmolimlimitesantiquiPcrfarumlmpcriifuc^ runt.Solum & mare Cajpmm & Sinum Perjgcum fertilc , ac crebris fluminibus irriguum : intcriora j)crpetuis calohbtn adufta, fabulofa, fterilia ac defcrta funt* Nonper univerfam Afiam majus dcfertum occurrit , quam quod pcr mcdiam Terfiam usque ad iKtlos extcnditur. Communc illud vitium per interiorcm regioncm obtinet, ingens aqmrum penuria , caetcra omnia morc OMcntalium,^fj^/>/>, pcrcgrinandi raiio. IncoU. VerfaYHm hodie mores longc caetcris Orientalibus cultiores funt. Nihii iisrota Afi^t humani^, 6c a Tnrcica ^ Sfy/^r^ barbaric longc abfunt Apudeosdemum virtuti Schumanitatis locus eft, ut cultiflimis gentibus vcl praefcrri,vel faltem confcrri queant.Imprimis veflitu magni- fico deledantur,fcd in voluptates nimium quan* tum profufi funt. Ingens acincxplicabileinter cos zcTurca^ odium cft, atquc hinc aBcernuim bcllum. Djvcrfa facra in caufa funt, Sc quan- quam utnqucMahumcdem colant, divcrfas ta- men (cdas fcquuntur. Indgne ipforum ttar^^ coloris rubri cft, duodecim/x»//f ornata» undca Turcisr/^^r^capita vocantur. Dtvtfio, Tota Perfia in has majorcs partes dividitur in Erack , Aderbeitzan , Schirvan, Ki' Un , Chorafan , Chufifian^ Fars , Kjrman Si- ' gf/ian, £RACK duplcx eft , ArAhisa^ in qua fita cft urbs P O L I T I C U $. JbTi^pwTd» Perjica Cwc Atz.emica , ubi eft lctropolistotiusImpcrii/j/^^4». Haec urbsin lano pofita,montium afpcftu s.aut^. kucarum ^atio fruiturj abuno cnim latere, adNoti 5c ^frici flatum, montcs Demaven/i, ab altcro ver* us Mafandcran , ]eilak Perjant2/tf toftis dc- :orata. Foflae ruinam minantur , fic ut Ca- gxilis anni temponbus ficcis pedibus vadari poflint» Bis a TamerUno , tcrtio a Chotza cxcifa , quod civium & aedificiorum mirum iii modum inopem ilUm reddidit. Verum fub Schach ifinaelps hujus nominis primi, & Schacb Abbafilvci^cno primum vigorcm rcfumfit, fe- des m^gni Sophi , five Imperatoris Perfarum faftajnde esd ,KomtKaz,vtn,k^ts abquanditt Regis Perfiae, Hemedan,Kulpajm , ^ Rey, Mirbeiz.an, ubi Tabris, vulgo Tauris antiqua Regum Pcrfiac fedes A urbs l«nge famofiflifpa : deinde Ardebil, cxqua urbc origincm ducunt ImperatorcsSophiani. Schtrvan veteris MediA prcecipua pars, iit qua mctropolis Schamachi , vulgo cotrupte Sumachia, Bakuie portu celebris, unde mare Cafpmm ctiam appellatur marc dc Baku, D^r- 54^ C R E r $ 5 bent i1vc Temir capi , five Babel-Abidah , idcfK porta portarum , & porta ferrea. Haec urbs clau- ftrum totius Perfiae verfusSepteotrioncminex- pugnabile eft, quam natura oppofuit tat b^rba* ris in Septentrione gentibus, nc alia via, nifi per hanc portam ullo modo in Perfiam poffint ir- rumperc.Perpctui enim montes atque horrendse fylvae inter Pontum Ziixmum Mare C^^i//;» jacent, vix viadimidii m-Jliarts ad Derbent da-;! tur, perquam tranfiri in alterutFam regionera! polfit.Illaviaurbe Derbcnt acportisac repagu- Hsferreis obflruaaeft, utnifi bona cum giatia ' ci ium nuIJas copisB pcnetrare posfint. KiUn, ubi Ver^bad, Refcht ^ Kesker, ^^^^'^«/««.maximatotiusFeifia Regio,cuius1 metropolis Mejched, & in qua urbe fepulchra' ' Sophorum funt,deindc ThunMa.HeradMfir-^ ^voMfabur, Maz^mdarm. Chufljl-a prifca Sufianit, in qua Metropolis Achvfu, qu^ funt antiquorum ShCa. Nam Ach* V£t6 lirtgua Perfica idem quod SufiE. F^?^^, vetus P^r//^ proprie ficdiara, metropoi^ Jis Schirax. , urbs opulentisfima & amcenisfima, ad fiuvium BfW/^/j;rfita, aquahaud longeab- funt ruinae Verfepclis ab Alexandro Magno de- ftrucls j i^dndQ L^.hor urbs , quae proprium olim Regem hnbuit, mcrcatura ccjcbrij. i Kirman, vctus QararrMnnta cft ,mctropolis Schirz^an. ^Wfim , inter maximas Oricmalis Perfi» j Pre- 4I P o 1 1 T leu s. 549 ^rovincias , inqua tnctropolis S^g//?^», dcindc ^cfcht Tarangy Cwc Sernich. Ad Aiiftrum hu- usProvinciae in Infula G/to fita cft uxhsHar- caput Rcgni i Armuz. mercatura imprimis ni^rgaritarum ditifljma , quam ante aliquot an- »os Angli penitus deftruxciunt, Sunt ad Orien- em aliae quaedam Provinci3e,quae aliquando fub mperio RcgumPci(iaEfucrunt,mterdum autem 'roprios Dominos habuerunr» lllae communi lomine vocantur Msbetk ^ Mtavvarenacher ^ .e. rcgioncs trans fluvium Oxtim,zdL quas perti- icnt ingentes Regioncs. Urbes prsecipuae funt 3alck, regiamagnilroperatorisUsbcckjK/?;^^-^?* lar, Buccara, /iviccnnae Medici & Philofophi iariflimi patria, Samarkand, patria Tamerlanis rartarorum Imperatoris. &irfj/?«r,unde prae- bnti^mum adnos defcrtur Rhabatbarum. Regiones intcr mare Cafpium & Pontum Eu« finum funt,M6»^re//^,olim lheria,\xhi mhsFaJfff^ >3im Phafis 'yKirkaJJia^ ubi urbs Terka^Dageftan^ ibi TarktfGurgeftan olim Georgia,ubi Tjlk. Montes. Montcsomnium tota Afiaaltiflfimi lomine Elburs^ ^ AgrtoXxra Caucafus,in Sacra kiiptura Ararat , ubi arca Noe fubftitit. Hae ^.cgiones intei }AzxtCaQimn 5c Pontum ^uxi- jum variis 5c parvisgentibus, fcd bellicolis labitanturj quaruroqusedam Chrifi:iani funt,uc ^.rmeniifMengreltifGfirgefianit Ki-rcaffti. Genti- O R B r s xdx atquchol Eegjoncs illaein univcrfumfocdae atquchi rcndae afpc^u, latiocinio infamcs & inexpugna biles funt. INDIA. Ouicquid intcrSinam 8c Perfian Terrarum reftat, l^Ma appcllaturjdivifa in com , plura regna* Solum plerumque fertilc , Regic mercatuia divcs, atquc hinc tantae in univcrfun: orbcm opcs petuntur. IncoU, Incola^ magnam partem adhuc genti- lcs funt, Daemones colunt , & multis in iocis vc- tcrcm Pythagorssorum (uperftitioncm fcquun* tur,animam de cprpore incorpus transmigrarc credunt , atque hinc hruta animantia ipfis in ho- nore, carnibm abftmcnt,ac conjugia botim vacf carumqj ingenti magnificentia cclebrant.^^^fj&f mmes ipforum Saccrdotes ac Religiofi funt Dc- fundi uxor,nifi pcrpctuam infamiam contrahcrc inalit, rcfe fimul vivam comburit. Divijio. Regna praecipua a finguhs urbibusj denomiaata funt, S/^w, Tegu , MaUcca , Beng/st^ i U, Orixa, N^rfi?jga, CalecMt,Goa, Decnn.GHfti' ratteCivcCar/jbaja. Reliquae regiones, quae immenfo tra(^u in- ttiGangen fluvium , hodie Pangah, & fluvium IndHm iaccnt, Indoflan appeliantur, five Rc- gnum magni Mogol, quiex potentilfimis totius Afiae Regibus cft Mogoles origineTartari fiiat. Nam Babur ex pofteris Tamcrlanis Mawara- nachera, fiveRegionibus transOxum &bVsbe' kiis cjciftus , Indiam occupavit circa annum Chrifti cujus poftcri adhuc appdlantur, magni f OLITICUS. 551 nagn i Mogolgs. Urbes praecipuaefunt Lahor, Ci' ,Delli ^ jigralxi\^cxd^\.ox\xvci fcdes. S l N A. A Tartaria longo 400. milliarium nuro Sina fcparatur^maximum in univcrfa Aila lcgnum , omni dcliciarum generc plcnum & idco excultum, ut nihil loto orbe ei fimilc rc- jcriatur. Ur^^x ingentes&admirabili artificio ;iru£tae, viae magnificae , montcs , vallcs, campi, [)mnia cxcuUa , uc in tanto tcrrarum tradlu , vix [tciilis, aut inculti foli veftigium rcftet. hicola. Omncs Sinenfes laboribusquisquefuis cxcrcentur , otium ibi plus quam Spartana ftgie- •itate damnatum.StaturaT«r/^r(?i fupcrant^facie illis fimilcs, barham uon alunt, fcd aliquot tantu piUsjungucs manus finiftrae prolixos alunt,dcx- :ra dccurtant.Veftcs illis cx/^r/Vi>.Ingenio omncs Afiaticos fuperant. Typographiam & artcm mentariamy rcccns apud nos invcntum, a multis rctro fcculis habucrc, B.eUgio ipfis vel nuUa, vcl nbitraria. Atquc hoc (olum mlrandum , quod gens , caetera tam prudens ac erudita, nihil dc Numiniscultu , vcl animarum poft hanc vitam ftatu, fivc inycncrit ipfa , five tradita ab aliis ac- ccpcrit. In fcribendo non Hteris utumur, fed tor- tuodsrW/j^^r/^i^f^quibusnon fingula vcrba, fed integras fcntcntlas cxprimunt ,. atquc haec fumma ipforum cxuditio, charaBeres illos noflc, Eftcnim immcnfi laboris , tot figurarum mil- lia, lcvi intcrdum duftu vcl lineola difcrimina- ca , mentc concipcre, In co ftudio aetatcm pcr- tinft- Orbis tinacillimetraducunt, acubi in Acstdemm grj dum dodrinaeconfequuti i\x\^x,Mand^iYmi^i^; jd eft,provincjarum utbium potcntiffiml pf9E» fedij& a plcbenon fecuvacDw immortales c*d?S lumur:Itaquemajus nihii sn vita afFe^l^ntsqualil ut Mmctarim fiant. In conviviis finguli fepai^ij^' tim fedcnt,^ cibos non digitis, fed duobus lignii ftuhe capmnt. Peregrinos neque admittunt in regionem fuam , neque admiffos unquam d^ mittunt, &ipfis quoque omnis peregrinario ex*<' tra regnum interdifta eft , unde terram praetef^ qyflhi fuamnuilam noverunt, dccamuniverfutn orbem comple£li arbitrantur. Illud iRter prima f Impersi confcrvandi fundamenta habcnt ; nen ^ ajfe^f are islieKa : ncqne hellHm cum cxterisge- ' rcre.Sua tantum confervant sctucinuY^ Dtvifio. TimA^tnx Chma in Se()tej7tmm!em, 4 q\m Pequin, 6c Mertdtontskm , qua^ Nm^uin ap^Jii peilatur. - ..am InSeptentrUmtU metropolis cft drbs ^eqtiih,^ ^uas^ Cafiibala. Eaurbs incredibihs d^ciW'| cire magnitudinis,adeo ut cxpeditus equef vix^^P integrae diei fpatio illam tranfirc posfit. Iri '&k^'\ Rex Chinenfium habitat prcpter pericuium i metum Tartarici belii,qui pcrpetuo abca parte ■ fuperato mnro invafionem moliuntur, qu^m ctiam noftro temporc coniccuti furit, jta <^ui*^*4 dem , ut fuperatis praslio Sinenfibus , urbc Pif-3&| quin obfeflaacexpugnat3,ipfum Rcgent GHi- ' ncnfium ftrangularint , & nunc umverfa Sina potiantuf , animo nunbuana cam dcfercfidi. Hinc 'iinc publico TarMrorumlmperarorUmandato mincs Sincnff s priftjnos exuerc mores jubentur, k morc Tartarico capillos alerc, veftitumquc ;ercrc. In Memiomlt Sma metropolis cftiY^«- nm> quaeilla vidrtur cfTc urbs, quamMarcus >aulus Venctus, & ex coalii appelJant qumz.ay. Iniverfa autcm China XV. vrovmcias comple- titur, in quibus Urbes magna; ducentx quadra- ima , fed non littor:4 Chinx tum comperta icrant Ui bes. quas Lufitani proptcr mercatu- im frequentant, duae funt; M^cao ^ CmitGn TAIVTARIA MAGNA. quicquid fupra lare C^j}mm Oxum tcrrarum jacct inter aftam ^ Chtmm,Tartaria r?;cigna vocatur. [aecvetus ilia S^;/r/^//»eft , barbara & inculta in liverfum rcgio,nunquam ab externo debeliara: ifa totius Afiae multoticsi;/i5?r/Ar, regio ingenti^ lagnitudinis. tertiam univerfa: Afi* partcra ^mple^itur. IncoU. Innumerse gentes illam partcm ha* itant, /^»^«^,moribusque diverfis, fedinum- rrfumScytharum, quos hodie Tartaros vo- imus, naturam rcferunt. Rara illis barba^fa* eslata,ocuIiparvi,nafus fimiiys^ftatura mcdia, unquam, vel raro pcdibus inccdunt, perpctu^ hU vcl bobus vcaij illorum domus pUufir^ nt,quaepcrpctuo fccumcircumvcClant. Nui- : illis urhes , in patcntibus campis intcr af- mta fua & plauftr^ , qnx filtro five craflTa lana nt contcda, degunt. Tribu^ fuas , inftar T«- orum & jirabum ,habenu -qua fimul vivunt. Aa ^ I-' R B I S 5c matrimonia iotcr fc contrahunt. Olim Domt* num & Principcm communcm non agnojf^- bant, doncc tandcm Cingis-Khan Princeps Mi3^. lum , qui Tartarica tribus fant , Tcliquas omn^s familiasfibi rubjugarer,circa annumChr uoo, 5c Imperium amplitriaium condcret, quod Eurp- poei uno nomme Tairimicum m^g^^ Chami s^^ pellant. Gens pcrpetuis dedita Utrocinils , nuj^- quam ab armls quieta,6c quoties ingruunt,tai?5a 3prorum;w«///>/^^'^ eft,ut huIIa vires hummsL yipi jpforum fudincrc queantj omnia vclut tmfeft,§i proftcmunt, ficquereh^lapoft (tvaftifate , prxdn domum revertuntur. )j Div^/^f^.Dividitur in Tartariam D€fte}?fim^€ ^cfirtmit qua2 complc£iitur regiones a Vdgf^^'* qm ad fluvium J/3rA;^r/^;2,nunc Shihun, qua partc plurimasTartarorum familiae fiveHordas degunrj quarum praecipua Zavolhenps olim omniu||ii maxima , exqua prodierunt Tartari AftrM^n, Kax.an,Nagaia ^ Kalmuki, S/^tfr^^hujus partij praeci pua jam provincia cenfctur, cx qua ad no< advehuntur pretiofs pelles, quas Zobelhnas vo- camus, cumSiberinaedicendaefuilTcnt Hi,iV', ftenfes Tartari usque ad "^ow&m Zemhlamj,\6(\ niare glaciale hab]tant,ex quibus ctiam funti^^' €omores,Samojecid, Molgumx.su, ^6c innumerae fa- miHae aHae, nobisparumadhuc, nifi exquorun' dam relationcnestae, Ad Orientem efl:iCi«r/iy^//^/?/, quasvulgo ab Europxis Cathaya appellatur, regio apud.noJ fama magis&fcribcmium mcndaciis,quainvc. rita-l 1 ffitate cognira Haec c(i cultiilinia tbtius Tartarisc fegio 5c fcdes Magni laruroridm Impcratoris^ Metrop^Hs ejos CambalH, quse eadem url^s eft XxxmPe^uiny Septehtrionalis Chinse Mctropbli. ^Quod c^tft pauei Gbfervaflent, mirum inmo- f idicuTa dcK^ihay tradiderunt , quserentes tam, ubi nufpiamerat, cum evidcntibusconftet argumentis,Cathayam non cflTe aliam regionem cjtiam Chincnfis RegniSeptcntrionalem partch?, & Cambalu non eflc aliam urbcm,quam Pequin. Supra Cathay verrusSeprentrioncm, regio Af£>- £oium,€x qua primum T^r/^r/progrcffi kint,iita cft: Sed ea adeo, vel adhuc incognita nobis eft, Vcl tam fabulofe defcripta, utfatius iit de illa ta* ccrc, quam nonfatis explorata referrc. Illaemiji Scptentrionahs Afiae angulus, nuUis humanis 'viribm hadenus rc£^e explorari potuit, 5c incer- tum ctiamnum cft, ubinam Ada verfus illam jpartemtermmetur, dc qu^ terrarum fugiaChi- 0am facies fif. THrkeflan, potior Tartariae jam regio cft, (Ita trans fluvium Shihun»qui veterum Jaxartes.H^c Vctus Turcaium patrla. Ibi ante multa fecula Turcae vixcruntac rcgnarunt, antequam magna ipforum pars primo in Perfiam, inde in Afiao» ininorem , & tandem ctiam in Europam fefcct- funderet^ Metropolist^Ocerr^^ Tartarsa Schag^tay. Intra Jaxartem 5c O- xum fluvios fita cft Tartaria Schagatay , ita appcilafi a Schagateo, fiiio Schinguis Khan^ Aa z pil- 556 Oreis pnmi Tartarorum Impcratoris , cui pater Regloncm tcftamcnto lcgavcrat. Hujus metio- plpies funt, quasctiam in Mavvaranachcr retuli^ mus , Satminhant , huccaraf ^argana, Vicin^^ Schagatay Chovvaraz^mia , prifcorum Choias^^ roiotum rtgio eft>i hi Chorafimi ahquotlesfcdcs fuas mutarunt, Primo cnim habitarunt in M^p 'vvaranacher , fivercgioueTransoxiana. Hinc cxpulli a Tarraris rcgiones occuparunt mari Ca- fpio vicirias,& mctropohsipforumfuitSchirzant Tandem eriam hinc eiccii, primo in Indiam, ex India in Pcrfiam > htncBabyloniam , tandem in Syriam venerunt , donecpaulatimconfijmti»6c k totum deleti funt. Ut hodie nulla fuperilti irjcmoria, ;;2r/««z^i>i : MaldivA Infulac minimas, &quamprurim^ q^arumnum. looo. fuperarc creditur* linis ApA : fequitur Africa. 0mr^ , ■ . ' i^yij.. A F R. I C A. LOngttudo AfricsE inter fretum Gadttanum 5cpromontoriumBonaerpei uoo.mill.Re- eio in univerfum cahdtsjima ^zxcnoiZ ydeferta^ & cseteris orbi^ partibus deterior , plcna^/^- fhantam, draconam ferj>entum', ad iittcra', qua fliiminibus irrigatur, admiracuium usque frumenti ferax , ut ex ea olim Kommi toti Imperio fua alimema fubminiftrarint. RaraS fluvta^ habet , carum loco fiumina ftatis tem- ponbus inundatione fo^um foecundant. Po- Aa^ pulus 5$^ O R B T S fulusfu/co in univcrfum colorc, maxima plis nigerrimo, fivc ea folis visfit, cxtrcmam euteHl^ adurentis, fivc pcculiaris quasdam & nobis gnitaxmQ. Solitudinesjn ea immciifaE, & tantM fahutt co^piz^mmariumin^gix^ventis agiteturJM temfeftatrhtis , integrasque fxpcacies . accom- ' nicantium maonaagmina/?r«;»Regioncm, Congo, An- goU,Monomotape,^ mhafflamCi^t Abyainam. MISR , fivc ^^ypttis, A mari rubro Rcgnuni 'hiik, olim JEgyptm . ad utramque Nili ripam ja- cet, totius Afric® cultiflima & ditiflima regio. rra^cipuum in camiraculum Nrusexhibct,qui cx intima oitus Africa quotamiis wzmedtHm ^lHgiifii univerfam regionem inundat, & fi ad cubitos 20. vcl ad fummum 22, excrefcat, certis- ilmum firtilitatis srgumentum pr^bet. Itaquc in*'iEgypto agriculifira omni laborc caret, 5c fo- lius cali beneficium eft. IncoU, Tam fpontanea fclicitas populi afni- mum ad fegnitiem ^ otium cotrumpit, ut prop* terea imhelles .garruli ,fervites, -^gyptii ccnfc* antur, externumque jugum facile rufapiant. Sed morespopuli intertot mutariones, cumtrsodb Cirkajfis fubeffent, modoTurcis (5» Arahihti^ , vixccrto defignari poflTunt. Hqdietriplexomni- nogensinterfcpermixta eamcoiit, prifcii5^^y- ftii, qiios Elcoptos vocant , deindc Arahes, de* P o 1 1 T I C U S . SS9 iDivifio. DiviiituriEgyptus in quinquc Pro- vincias ; In Sahtd.Temes, Refmd.Alexfindriam Damatam. Mctropolis cfl: Alcahira , maxim;^ totiusfcrc Orbis urbs ^ triplo major Lutctia Par rifiocum, Longitudo cjus triamilliaria Oei:- manica extenditur , sedium ducmta millia funt , platearum rmllia fcdecim,templa majora feptem mille, incolarumad fiptem miliioncs, adeout frcquentior feftis uno die & AUrocco.Ahx inhcsT anier.Sue^ ta.oWm Scpta ^Tarai/mt^^Vicwixm tdD^rmft Jlegnum,a mctiopoli Daraiic diaum, '1 BILEDULGER]D,riveNW/W/^. Biledulgi. rtd , id cft, Regio Daayhfera, \ co^Mo daaj&* rnm proventu,magnam partem deferta eft. NiGRITARUM Regio. Nign'tarum}icgi\z :KV. recenfcntur,exquibuspra^c«pua,GW/?/^, Tofnhuto, Smega McUi, ^-omnium hodienotis- iTmum Gutnea.^\yxv\\x% S^;?^^4;,Nilo fimilis,hanc legionem inundat. ciii,, CONGO Congo Regnum dividitur in Pro- \incir.s fcx, BambamMngo ,Sunda,Pango,Batta Pemba, ubi metropolis Cofjgo, five Sandi SaU \atons civitas. ViciniCongonispopuli ferocis- fimi, Anz.yg£sc^ ]auhjL fiint, quibarbarie fua ^uoscunque barbaros fuperant. ^ AnGOLA. Congo vicinum Regnum Angoh, ^ ahquandotributarium, nomen accepir, ab j^^golaKcgc , quieotemporeregnabat, qub I^ulitani m Africam navigarc coeperunt. Urbs ipius Loanda. MONOMOTAPE. Ouicquidhicin Auftrum protenditur . Monomotafe eft , msgnumlmperi- um, (ub quo complura regna. Mejropolis e jui ^o??o?notape{l^^Bsnomot^pe^]]utua. Ad boc peitinct promontorium tortus orbis maximum, ^ c^iebanmum,bonae fpei; Sequuntur irgenti ;uxta Jiitus iradluregna, C./?/^, Mox.^mb POLITICUS» fH ^uiloa , MelMe , M^^gado xo^dngnlis urbibus - HABASSIA {\ye Ah0»4.Wz^\(r\mnm Ah^f- finiim tota Afrka Injpenwim efl; , quod &thiop^s fub ^gypto tenent.,Gonapk(aitui Regna quan?>- pluiima, ut aliivolunt XXXIV. aliiXIIL Sed hodie ob Turcarum invafionem , & ^thiopum rebellioncm multum decicvit, Prsecipuas pro- vincijB funt, lernagajfoM quam pertinet ponus celeberrimus Arcecco , Dmcdi , Jmavft , Xoat f4tigar,Damut. Metropolim alii vocant C/?/Jr«- mg ; alii ^arnam ; alii Baymaleck , fed fruftra, qiioniamlmpcrator^ thiopum m tentoriis degiti j(|ucm Europaei vocaBt Preshyterum Joannem, & vulgari lingua P/?^;?-]^;;;, cujus nominisorigo verahsc cft: Pcrfae 6c Arabcscum vocant fua lingua Prefiegan , id cft Regem mancipiorum , quoniam pleraque mancipia m illis partibus cxAbyfTina pctufitur, quam vocem, cum En- rppaei non intcliigercnt , ex frefiegm , idcfi: , %eie mancipiorum,fecerunt PreshfterumSiv& fa- ccrdotcm Johannem. AhyJJtrd^^nttm ChriHiani ftint qualescunque. NUBIA. N«L>«,cujus tretropolisN«^4t« h^fiiUt Infulae circa Africam funt Zocotoye^ olim DhfcHrias, cx qua praeftantifllmum Ajoe ad nos dcfertur. hiadagaskar, llvc Inrula S; iauientii. Infula S^BelenA. Infula Amiohon^ Infula S. Antonii Infula Afienponk. Infuia S. ThomA. Infulse de CahoVerde, oWm Hejferi^ ^fs {i\^ Gorgade^. Infulae CmariA, olirn Foitu- A a / nat». Orb is nar3?,quarum feptcm praBcipu«,MagnaC^»^rBipJ Tenertfa, VatmaiGomerft,Ierro, tuncerotaAUdf'* ray Porto Ethacienus Afvkx Befcriptio Geogyafhica: feqmtur^iandem Americii» AMERICA, SlVE NOVUS ORBI ^ TRajeao mari Athntico^zd parum cognN- tam prifcis Rcgionem per vcnitur^qu^ pr^. pter magnitudincm firam novus Orbis appeK latur. Comple(n:itur iuzs maximas feninfulos , qui* Tum unam Amerkam , altcrsrm MageUanicam appcliamus* AMERICA , alio nominc India OcctdentaUi, tnter mare Atlanttcnm , fivedcl Nort , & Occ^ num TactficHmyfiyc del Z«r,ingcnti5 pfninful» forma jacet fpfa natura exiguo Iflhmo ad Tan^* tnan & Nombre de Bios ipfam in Septentriend- lem Mendiensikm diftinJtit. Univerfa rrgia fcrtilitateacdivuilscaJtcras oibis partes fercfa- perat : Sola barbaries fuperiorum fecaloruri» cam immanem reddidit.t^uippe gentesAmerk». aaeomnes, velutfeduf^ acuhiori humanhate^ barbaram immanitatem per multa fecula exer- «ucre.Nudi, yelut brtita: pecora , diftributHh f^miltm, dcgcbanr. Nuila religio, nifip>s. quam ? O L I T ! C li S « 5^5 ^zmtkHflanda. Literpts ignorabant, ^ in tam vafto ttrranim fpatio • inque innumerabili ho- niinum multitudine, duo tantum rcpcrta funt Imp^^appcllatur, vc: CihoU dcindcTotonteac^ivira. Scd omni^ funt ve! fabulo-fa , vel incerta. Cdiform^. Canform^fxcixxknx,vd\ngm%'m' fula^vclpcamfula, nulla rc mcmorabjlis. Iiitec cam 5ccomine^tcm raarc Vcrnjcjo, inPcns|fI- V 6 L ITICUS. S6s ^< ifiova ^Iii^niar^ Cultisfima Sepcentrionalis AmcricJB iegio HfJpmiaNova cetvfetur , quae compfodiiurantwjuum Imperium Mtxicmum» Haeceftilla rcgio, exquaHifpani tantum auri "SiXG^VLtafgenti ad nosdcferunt.Tota colohisHi- ipanocum occDpatur, qui indigenis vcl exftin- ^is, vcl iisdem permixti cam proaltcra patria Aiahabent. Metropoliscft mhs MexicOt ingens & fplendidiflima. Rcliquae T/^/^^/is*,fivecivitas San£torum Angelorum, & Mechoacant ad jutrumque iktmA^mpulca, GtiatimaUy SegoviJt» Grmada,?anamii Movcihxc de DiosSiv^ nomcii Dei, KarthjtgOyV^ vera Crux,, Panuco. Regioncs ad Hilpaniam novam fpcftantcs funt, ^HcatantNic^ragua, Honduras. lnjuU.\n(\i\x. ad Amcricam Septcntrionalcm funi innumera?,quae diftinguuntur inBarlovsmo Sotavenid, ^:^. SotoventQ : cx hifce majores funt Cuha t-m o^ua portus ccleberrimtts Havana Matanka, famofa Petri Heynii Batavi inaeftimabili vi^b- ria , qui ad Matankam claftem Hifpanorum ati- r/feram ce^k. Hijpaniola ,in quaurbs S. Di>- minici. ]amaiea ab Angiis capta. Infula S- .^oannis de Puerto Rico. Rcliquae minorcs, & magnam partem defcrtat^ Notandum hfc* .pleraquc rcgionum nomina ab Hifpanis cifu quodam impofita c0c: cum cnim ignari etT^it linguas , male intellcda vocabula rcgioiiibus impofucrunt. Advcfti in terram quaerct?ant cx incoli^ 9 quod nomen rcgioni cifct» lili ' Aa 7 f66 O R 5 r » : ^ non inteTligcntcs quid vett^ent , rcfpcfindcbafnt , Tecietm/ideAyqt^i^ ^utl ^iiod vocabulum Hht^ fpanrdctor(erunt m rioxiitn ucatan , iliudqafi. reoioni impofuere. Ita cum quacfiviffcnt cx/»r fiatore nomtvi rcgionis, Sctpfc cxiftimarct eos quaerercnomenruum, iciponditfcappcllari P^- r«,andc Hifpani ingcntem illam regioncmAmc*' ricae Mcridionalis appeilarunt feru» AMERIGA MERIDiONALIS, America^ Meridionalis indeusqucabifthmo Panamae ad. ' fretum Magellanictim extcnditur.Partes ejus funfe Tcrra Virm^, Nova Granad^t Fopaja» , Pert*,: Chile, Magell^mca, Provincivis ad Rio de la Plata,, BraJ^lia, ?ioyinc\d£ Mafanthon , Proyinciae C^i— jana, Gujana, Provincias ad Rio de Orenoqne^ Nova AndalMjia, Venez^uela. Terra Firma^ Terra Firma olim Caftella aurc^^:. complcditur Provinciast Panamati , ubi Pana* H3a, & Nombre dc D/w.D;2n>»^/w, cujus oppidi omnia nuncdcfcrta funt, vcJut S. Sebafiiani ^ Maris. del Darien, Cartagenam, fub qua \Xxah9^ . Mopox, urbs C^.rtagena , portu ionge optjoio, 6c\Vi S.]agodt Tolu. Gtihernationem vcl Praetit ^luram S^MarthsL, ubi \x\\i%S ,Marth&. Gnhernah iionem fluvii de la Hacha, ubi uibs Kio de.lk^f Macha, Jle^ondebantTe^ietaf3yideJl,quteiJut ? Sphalma tJ^pO' gjaphtcum nemononhoclocoaniinadvcrtit,Si D^^- firotnnovufima ^Meric£T)efcript.p.%i.iidti cftjicfpon- (icrunt J>»MW», idciVj Hon cspimus vos» f o L I T I C U S. _5^7 N^iM Grmada, Novum Re gnunfi Oranadae coifn pledittir P rovincias # Ba^cfft^ » Thmiam%'i^ ?mchei, Mftropolis cft $♦ FediMagofs^^m^fi Ikmia, Merida^ famploni^i* ... -^^j, ■^v-i^y?, uu>^'n 'F&pajain: Popajan comple^liitut-f rovkiciai^ Los Pafivs , L6s Patiof, >§lHinhaja & alias. Klc* tropolis Popajani^tmdit San^al^fi de Anmchi^s S. J^^i? de Cali, S J^^fl de Arma. ferti, Vaftiffima & nobilifljmaMeridionaiis AmericaB regio Peru cft , qu^ ab ipfo iEquatore adTropicumCapricorniprotcniitut , & amari usquc ad altiifimos montcs , qui Andes appel* lantur. Partes ejus magnsellL func. §^itQ'^ de ksRs'- jts, five Lima j de los Charcas , five de la Plata. K egio auri atque argenti feraciffima , fed paruns fcrtilis, oifi qua in planiticm vcl valles protendi- tur.Montana Peruviae editiffima funtjprseferiim fariacacca,?jx2tnd montes & Alpina cacumina» cuai iiscollata, funt velut«'/?/5iturribus compa- rat;s>adeo utin totoorbe non Cit altior locus, ^tto. ^//ri)complc(^litur ProVtinciasPf^^- jan, deqM:i ] Sim diximus ,\q$ Cmnos , la Canela, Juan de CardiriaSi la Cacamera^ ^Jegualz^onga^ Klctropolis S.Francifco del §iuito, indc Rio Bam^ ha, Ci^e?7za,Loxa,Zamora,Jaen, S.]ago de ^lua^ 4a^uU,Pf4erto Vejo, SMichaelde Pivra,Pieca,Va* hidoUd, Lima i fivc de los Rcyes. In Hac metri^po» VvsLima t fivecivitas dc losRcjes, id eficivi- tas Hcgum » Ac^emia illuftris^ ubi ampliu^ 568 Or B5S wille dudioCi , collcgia ui^ , Do^&^^$^ucmL I)cind^Cufco,p r ifcar u m Pr o vi n cia Ilc^pfijj^uo^ antea/^^/i^vocabant, kdcs , & lotius quondai^ impcrii metropolis,fita in meditcrraacijadriiir^^ bili ftruc^ura, cuinufpiam fimilis in toto orbc repcfiebatur. Abcaquatuor viaeper totumlm» pcriumlngarum decurrebant,ex lapide ftupcnd^ artificioftrudae.Sedomnia hopcRomaDislongi praeferenda operibus , Hijpanorum furor ante i'^ culum circiter auri cupidine deftruxit, utnuncf niCi vafta rudera , 5c immcnfae molis faxa reperi- antur. }^{od\c Academiam habet,in qua collegia d^a, ftudiofi circitcr fexcentL Aiiae urbcs firai: Tr^xilld , Guamangat S, francifio de U Vktori^t Areqtiipa, Carnetta, five Guacfo , Leon de €m' niico^Valverdey ArmAo,CAX*imJilea,, JDelosCharca^ fivc dela Plata. Rxc compk» £litur Proyincias S. Cruz, dela Sierra, Tucuman, los l^urcas,I>ia Chuchos » dclos Charcas. Mctro^ pohs Ci viras de la Vlata , Nueflra Sennora de fa JPaz,, Oropez^a, & omniumcelcbcrrim3 proptcr inaeftimabilcs Argenti fodinas, Votofl, ad radiccs monti Potofi^ qui totus cx argento conftat, 6t cx quo tantas opcs Hifpani quotannis pctuntJ^ Portuscelebriscft^r/V/f. Chili.ChH/ rcgio Eufopae (imih'ma , ScomniV^ lun frugum, quas nos habcmus, ftrax. Caetcrum parumhabitataproptcrcontinua bclla. Haec cfl ajla icgio, qusefoJa cx omnibtts Amcricanis Hi- fpano- POLITICUS. rpanorum dominationem fbrtjffime repuFit , 6c ih qua maximas acceperunt cladcs , pr^ecipiie ab jiraucanti , adeo quidcm, ut non nifi pafrtcttl Cfus occupare potucfihr. ni CompIe£^itur valles aliquqt nobiles, qiiaTes funt Copiapo la Gn^fco, ChtU , ubi Metropolis 5. ^ago^ de los Iijfantcs, Jmpertal, ViUa Rica, l^alii^; T^i^jquodChinenfcsanno 1599. deftruxerunt, & Gubematori Hifpano aurum liqtufatium in os$z aures infudeiunt, ex f ius cramo poculum, cx vtHrihw^ tubas. in vi£toriai fignum fccere. ^^TtdVfeciaj vicinaefiintCaio five Chucuito.uhl op^id» Meniiox.a Sc S. ]an de U Fronrera, Tacu» ma^jM metropolisSJ^^itant, ferino litu , peliibus ami£li, Nulla ibi ubs, quamvis Hifpani conatifuerint infaucibus mi.MiigeJIaniei urbemftruere, ad inhibeadas Ar.glorum^ Batavorum navjgationes , quam i^ocarunt N^??;^^?'^ da ,efus , fivc Civitatem Phi- ippi, fed illa mox iterum defiruBa ac dtruta^viSu ?q^fi|5 ceiebris in i^(Qfreto Porto Defiro. if^minci^Ad Rto de la Piata, Provincias ad \io de la Plata five Paraquay fitae funt ad u- ramque ripaoi maximi fluminis dc la flata, ita 470 Orsis ita didi, quod primum inde argentum in Hifpa- niam dclatum fuerit. Nam plata Hirpanisargear tum Ijgnificat, Provinciae funt Gmran4fes fivc Moroccolcs , Ttmbues , Mojoi i GmeffnyM^him, Carios, o Urbes^NoftraSegnora deBuenos j^eres. Civt Civitas dc la Trinittis, Noftra Scgnora dc la Af fHwfion , five Afcenfion , Sant Ve five Salvador. Brafiii£t. Inter Rio de la Plnta Rio Maran: honingentimagnitudine fita eft Brafilia» quamj ColomaePortugallorum ScBatavorum tencotij fednonnifiad littora. Interioraa WWi^ferQk*.. ciflimis occupantur , & ideo nondum fatis dctc-^ £ta funt^ Dividitur m IX. Provincias, fivcCapitanias* quarumprimaCapitaniadcS.F/^^"^;?/^, ubi op^ ^x^nva S.Vmcentti, Capitania Rio dc ]anero, ub-i S.SehaJlim^Cik pitania de SSpirito» ubi oppidum S.SpiritiU. Ca* pitania de Porto Seguro, ubi oppida tria S.Marta, S,Cru:Q & Porto Seguro. Capitania de ios Isleos, ibi oppidum los Isieos, Capitania de Bahia dc Tados los Santos , ubi S.Salvador totius Hrafilias Lufitanicjc metropolis» Capitania de F^^^^/w- huco, ubi Olinc^a, Mauritianopolis, ^ Reaff.Cz- pitania de Tamaraca, ubi infula Tamaraca. Ca|t patania dcParaiva, ubi oppidum cft noraine ^araiva» ^,^- Brafilianorum praecipuae gentcs funtjI^^AfyA»" Hollandorum confoederati, 7^/j/«/)^/W , Toupin» Im ba.^ariones, Taupinam - baulti, Goayrmres. Pr#- P OL ITICU s. 57» •^rovincta Maranhan» Provincia Mnranhon, taad flavium Maranhon, qiii maximis totius ;mericaB fluminibus accenretur, & male cum m\6 AmaTLmtm, five Orellana, &fluvio Ore' i?^«^confunditur. ProvinciasGentesqueplurimascomplcdituf, uas,quia parum frcquenranturj &admodum ititabiles fum,recenrcre non op^NuUa ibi urbs cl oppidum alicujus nominis» Trovinci&Cajm&^ Pfovinciae Cajm&(mt ad tivium C^/^««, ctiam alio niminc appellantur UribaniA, Populi Carthes five C^nihales, primi : .omiedones,quorum notitia ad nos cx America dvenit, nihil vcro in illis notabile, niflmera arbarics, & frequentia flumina. '-'Gvima. Gvtant five E/icr^2j/i7provincia me» iitcrranea folis f^ibulis 6c quaerentium eam ftu- iiisfamofli. Infinita mendacia de ejusdi^itiis tquc opibus fparfafuat, praecipue a Gualtera inlego s nglo,qui deceptus illa divitiarum fama, oerito tandem Londini poft diuturnum carcc- em capite plexusfuit.Urbemin iliaconfingunt yiiznoa, , five Eldorado, totam , fi credere fas eft, ,uream,populos quoque confingunt fine capite, jui faciem in pedorc gerant , quos Ef^rsmeos pellant, fcd de fabulofa G viana fatis. ^ ^r6vincfA ad Rio de Oremcfue, ProvinciiE kd Rio de Orsnoque , fitae ad fluvium maximum k cekberrieium Or^;;i>^«fl, cui Hifpani quo- que que nomen Orciianae &c Maranhon , fed rnall tribuunt. ' ; . : Eiumen hoc omnmin tocrii>$ mundi flmtMtiafti Impcrator appcllatur. & mari pofius , quam ftu* mtni, fimihus eft.MuIta quoxjuefabulofa^^de h^c regione traduntuf : oppidum umcum ad flumcH MovaAndaliifia. ^ovsi AnMufiacompit' ^itur pi"OvinciasC/#w^??>?/» ^C^/r/^.%ubi oppida Tuledo, Si Safita Fe. Veneziuela.. VenexMela olim difira provincia VeheroYHm , quod Veizeri, mercatores Gcrmani iilamaCarolo V.accepfrint. Complc^litur op- ' pida, ex quihus prsecipua g£^o , Corfffiy eVcnc- zuela, NofiraSsgmra de Car^valeda, S,]agode ' Leon, Nova VaUncta , Nova Segovia , No va JCtf- ' re^yTacufoMofira Segwa dc la PaXi* ' Lscus M^racail^a, i ' InfiiU ad Amertcam AuflraUm ftmt. \ Infula Mwgarita, pifcatura margantarum cc^^ lebris. iviiMX-^Dominica. InfnhTrinitatif. Muh la Mocha , ad Chyicn in mari Pacifico. Infula Canum- Infula fine fando procul a eontincnte, mcdio in mari rjta.Infula M///r;^r//;w, M AGELLANiC A , five Tcrra Auftraik.fivt Jniogntta. Quicquid a fieto Magellanico vCrfti^ Auftrum teriarum )acet,Magellanica appc]]^ttifi'' a Fcidinando Magellano „ qui primus partcm carum dctcxic. Rc- "PoiiTlCtis. ^75 ^egioncs illse fcre in tottira adhuc incognitae Ij9t , & npnjiifi littota ipiaium a navigaijtibus iterdumtonfpiciuntur. Sunt autcm,quamEiini ?n ii^^loribus in fpcluncis acmontibus, ficfyl- brutorum inftardc^unt. ^Terra ^rantifci del §luir^ Terra Francifci el Quir , non nifi cx rclatione e jus cognita l, commcmorat is, fefe in cas regiones ilatum, rcpcriilfe innuTncrabilcm honainum >piam , & fummam auri atque argcnti abun- iniiam j populum nullo imperio rcgi , divi- tqa in familias quaB longc ipfi utiliorcs, quam utra- ^74 tORBrs utraqucI«i?V>* futufsefunt.Scd ha^tcnusnihiJ( illis prastcrca innotuit. Noi7a Gmzea, Indiae Oricntalis Infiilse vicir cftNova G;uws iU. appellantur,quDd gens latrodmo ^fnrto admo- 1 dum dedita fit. Natandi peritiffimi, utperindt < ipfis fit, in terra vivant, an in mari, Rdiqua Ov bisadhuc incognitarunt. lim Novi Orhis : Keflnt Orhk Borealis^ TERRA BOREALIS. , QlUcquid fupra Europano, A (lam, Africam5c i Americam jacet, Borealis Tcrra ^ppellatuiv , caque magnampartem adhucincognita.^tcrifa \ ibi hyems, glacies,nix,atque frigus, mare concrc- tum & innavigabile , dies nodcsque non ad no- ftrummorem, fedad ahqiiot menfes protcnfi, itaut fub ipfo polo fex mcnfes continuos pcrpr«|! tua vcl dics fit, velnox. G/«^/>i fi quando rum- |> patur , ingentium montium2A(\\xt l^fuUr»m fpc*|i cicm prctber, ad quamnautas vclut adhttus ap^ji pellunt, neque ab alia re fibi timent ,quam aftit- gorc nivium 5c glacicrum,^ui fic pfficit lumini-| | P o tlTiC u s. S7S bus, ut plerosqi obcoEcct.ibi non alia tticr^atura, quarn exbalanis & urroriim captura. vlncoU. NuB hcmines , nifiquicx noftra Dit/:^3[?. Dividunturhae regiones, quantum cxpioratum t%,'mSl)hx.berg£tm , GroenlmdmmM & Novam Zemhlam, Spttz>herg»:,^f\aif6g.dhHemskerkioBznvo detcdla, 5c a prxacutis montiur» verticibus,per- pctua nivc obfltis , ita appcllata fuit. Ad hanc praecipuecirca aeftatem cs^^imzB^knarum excr- betur. Anfercs ruhros alit regio, quos in Scoti^i ex ^rhorihuf nafci hadcnus faiib exiftimatnm f uit. Nihil in illo folo corruropitur, non//^??^,non ^tfces>T\or^ human^ cadavera. Taatum \h\frtgmy Jt maris pars, in umbra montium conftituta , mhu4 hoiis ita concrcfcat, utmajora tormcnta belhca poflit fcrrc. Vicina efl Mrforum Infula, juam Batavi ita appelbrunt, quod«r/«/»loa- l^/n iz.pedcshicoccidcrint. GroenUndia, Dc Groenlandia ad Norvcgiam iftum cil. on b NoVA ^fB?r — ' ^ — " ■ ' i4uUi ibi hommes ) Cum intcriora Tcrrx Borcalis londum firft cxplorara , dubiiim adliuc eft ho- nincs rcgio ilia alat , ncc nc« quod tamen ■Rlan- liam attinet/quamTcrrxBoicalis provinciam Hor- lius hoc locofacit, camhominibusinhabitari ncmo ngfjorat. Vidcatur OlMrim fnJ$in,Mfi9v,lth,i,€4p,j^, 17 6 Orbis Polit^ liovaZemhU, SupTSi Rujji^m Nora2cin'bS ingenti tcrrarum tra£Vu jacct, Urforum patria, quanqnam per aeftatcm vcl ctiamhycmem H- lam interdum SamojetA , fujs rhcdis cx Ruflia frcqucntcnr. Dcteda fuit a Batavis annoi^pd. cum tranfitum ab illapaitc \nSimm quaercrcnt. Ad h.inc regionem Afia, Europa, 8c Amcrica proxime cocunt, &hic ultimusOibis habitati & cogniti limes atque terminuse^^; caetcra ad Polum adhuc hominsbus incognita atque inacccfla» F J N I S. I N D E X RERUM & VERBOHUM. MEMORABILIUM. A. ABbas Fuldcnfis praecedeQtiam Epifcopo Hil« dcshcimenri difputat. pag.198.idem Co* Idnienfi de digniore fedc litem movct.p» 19$^ cft primusomiuum Abbatum 199. ^bbatia Hirsfeld, Praefi £turae Schaumburg,Buc- ktburg , &c. ' Hafla - Caflcilanis acccdunt. 2S2 kbbatia Sangallenfis quando condita. 199 ^bbatiatus (unt vcl Singularcs, vel Collegia- les i97«singularcsqui? i/p.CoUcgiales quij 199 byfiinae fivjgjHabaflisE defcriptio. 561 by(Iinorui1liRex Adad, five David, ad fidcm Chnftianam conver{us.447. corumimperi- um valdc a T urcis , 5c Saracenis debilitatum. 447 Lcademia Colonicnfis quando fundata. 182. Jencnfis quando.i^l.Lipfienfis a quo condi- ta.217. Wittenbergenus aquo? ibid.Tubin* genfis quando fundata. 251 Lgyptus,hodie Mifr.vel Copht. 55S . ejus urbcs. ibid.dercriptio.ibid. incolae jbid. divifio. 559 JBb ^thio- In D EX/ ^thiopia, hociie AbyiHna , fivc Regnum Pres- byteri Joannis. 561 lEtna mons/ 526 AfricsB vctcris dc(ctiptfo.^bT^ rccenti@ris defcri- ptio. 557t fncolcE fufco in univerfunicolore, ' Tnaximaparsnigerrirno.ibid.divifio. AlbcrtoFridenco, DuciPruflise ,mente capto, Curator datur. 261 Albertus, didlus Achtlles Germamcm, foedus he*! rcditarium cum domo Saxonica 6c Ha/Tiaca! init. 2ZO Albertus juratus hodisNoribergcnfium 6c Epi- fcoporumBambergcnfisSc Wurtzburgcnfis.| 276i Albion Britannia ma)or,h. Anglia. 489 j Alcahira maximaferetotius Orbisurbs. 550i Akxander III, Papa Fridericum Barbaroflan» Imper. pedibus conculcat. 20 Alexandri M. res geftas. 3lt; Alexandria urbs, h. deferta^ $$9 Amcdeus. VIII. primus Dux Sabaudiae. 264.1 America: five Novi Oibisdefcriptio.^^z.incolaBi nudi.562.divino. Andreas Auria Genuam ab Imperio Gallorum! inlibertatem vindicac. 27^ Angli rdigionibus plurimis funt dediti, m. ; praEtenduntdominium maris- nj * Anglorum militia terreftris & maritima c^.i' Anoiia /Vnglia bcllo civili gravitcrconcuffa.114 cur lu- pis deltituatur. I10.507 Angliae dcfcriptio.^o^.fortitudo.^o^.iupos nom krt, nec ranas. ibid. in^olarum natura. ibid, Angliae, Scotiae & Hiberniae conjund. 108. 425 Anglias Regumcatalogus^ 417 Angio-Saxonica memorabilia, ibid. Angola, regnum. 560 Angolcnfis Monarchia a quo conftituta,^ 448 AnhaldiniPrincipes fiuntEledores Brandebur- gici & Saxonise. 2S <>• dividuntur in Deffau, 13ernburg,Plotzgo, Zeibft.Hat2geroda,Ko- theh.287. amittunt Ek^^oratum Brandcbur- gicum 5c Saxonicum. 28$» Saj^oni cvocatio- nem gratificanture ibid. Antipodcs. Antocci, A^S ABzygesScJacchaepopuli ferocirtimi. f6o Apoiiodorus & Abydcnus vanitatis arguuntur. 1 Aquisgranumprivikgiis cxuitur.lSo^confumi- tur incendio, ibid. ^rabes nova religionc iml^uuntura Muhamme- de. 444. inter eos msgna controvcrfia ob fucccsfioncjTi in imperium. 445 \rabum Saracenorum immanis cruptio. 450 Vrabia triplex,Derert3,PetTaia,Fciix. 499 ^rachofia,h.Mecran.5O0. ejus urbes» ibid. Vragonia: dcfcriptio. $12 Bb 2. Arau- T N D EX. Araurio/five Orange , fit fuprcmus Principatul! 284. a Cabiiloniis pcrvenit ad NafTovios. Archi - EpiTcopatus funt vclEle£^oraIes,velNon- Ele(floralcs. 17S. Eledorales qui ? ibid. Non- Elcaorales. ^ Archi Epifcopus Colonienfis eft Cancellarius perltaliam.181 Weftphalia & Angria potitur. 182, praetendit jus in Coloniam Agrippinam & Sufatum. 183. jus coronandiCaerars* 184 Archi • Epifcopus Moguntinus cft Cancellarius per Gcrmaniam. 178. habet jus coronandi Caefaris. 180 Archi-EpifcopusSaltzburgcnfis eft legatusfedis Romanae,6cprimas Germania?. 185 Archi- Epifcopus Trevircnfis eft Canceilarius per Galliam. 180 Archipclagus quid? 4^^ Aria,h.Herat.50o.ejusurbes. ibid. Armenia divifa in Majorcm & Minor. 496. Mi- noris urb. ibid. Major h. Turcomania* jibid. cjusurb, ibid. Artaxevxcs Longimanus. 345. Mnemon, 346. Cchus. 347 A fappi, auxiliares copiae Turcarum» §17 Afiapropria, h. Aldinelh.496.ejus urb. ibid. Afiac vcteris divifioin Minorcm & Major, 49^ Minorisdcrcriptio.ibid.Major.497.recentior. 542 Afly- T N D E X. Aflryria,h.Aclerbeitzan.4 99.cjus urb. ibid. AiTyrincilinperiifundatorNinus. 33^ Allyrii, dudu Phul Affuris, ampliffimum impe- riumcondidere. ' 4^3 Aflyriorum fcribcntium yanitate rcs in majus Attilas, Hunn^runi Rex, flagellum Dei di£lus. 4.72 Audores Hiftorico-Politici , alii generales , alii rpeciales.i66,eorum catalogus. 167, in eorum le6ionequa;nam pra^cipue obfervanda. i6p Augufta Vindclicorum Confcffioni Auguftanae riomendat* 311 AureaBulla 6c Conftitutiones Imperii, funtlcx fundamentalisImperiiGcrmanici. 9 Aurelia aufpiciis Johanpae,puellaeLotharingicae, cbfidione iibcrata. 407 Auftria fit Arcbi Ducatus. 250. ejusfeuda. 251 Auftriae Duccs potiuntur Comitatu Tirolcnfi 229 fiuntHTmg.6c Bohemiae regesibid. prac* tendunt jus in Helvetiam. ibid. ut 5c in Duca- tum Wurtenbergicum, 251 Auftriaca Domus a quo fundata. 228 Auftriaca potcntiacrcvit con)ugiis* 23® Axis quid ? 4S4 B. Abylonia, b,TracElArab.49S. cjus urbes. * ibid. Bb j Ba- 1 ^ X, Babylonica turris. 457. moenia. 460 Badriana,h.TartariaSchagatai*499 ejusurbcft ibid.fl.Oxus,h.]chun. jbidi i Badenfis Marchiaoatus dividitur in Durlach 5c Baden-Badcn.277. fit obnoxius Ele^tori Pa- latino. ibidr Bajtica,h. rcgnum GranadaB.490. urbes & flu vii* ibid^ Barbariainquatuormajoraregna dividitur» 559 \ Baro propric qui dicatur. 4 ! BalTac apud Turcas qui.? 514 j .B.ivaiise Ele^orV^icariatum exerccr.214. utitur kue Primogenitura?. 215 IJcleks Babylonicum regnum obtinct, 464 JBcIgaecu^^PhilippoII. omnc obfequium renun- tiarint JjS.Exteronim prote^lioncm qua^runt. 352. fuam Remp.ipfi gubernant ^ detendunt. liS.Hbertatera confcientiae indulgent.154.roe- deia commcrciorum vel armorum habent. 162, imperium &commercia pertotum or- bem propagarunt. 163. paccm cumHjfpanis Monaflerii incunt. 164 j Jclgarummilitia terrcflriscft ferc Poliorcetica.' 160 ' Bclli Gcrm^nici origo , progrcflus atquc cxims. 313 & feqq. Bcllihodicrni intcrSucc®s ScRuflos caufaquae ■ S3 Bcllorum a Romaais gcftoruHacatalogus. 366. &. feqq. I N D E X. Bcllum Anglicum primum ii>ter Ludovicum Galliae & Heniicum Angliae RCgcs, cx ludo latrunculorum ortum. 404- BeUum Araucanum intcr Hifpanos & Chilenres. BeUuroBavaricum 73>.iBohcmo-Svecicum»29. Eohemtcum.317. uliacum.3l5-^*3ntu3num obfucce^nonemfamiiiaslSIivernenC 167. 323. Mcilenium 350. Peioponne(iacum*354" pcllenrc,523. Saxonicum. ^22, Smakaldicum* 29 Bibliotheca Heidelb.Romam translata, 220 Biledu]gend,fiveNumidia. 560 j3ipontini acrcshoftes Fuerunt Ele£l:. Pal. 236 Bipontinus Palarinatus a quo conditus. 235 Bithynia,h Ormania.496. ejusurbes. il^id^ Blaffcnburg funditus cvertitur 5c iiiftauratur» 277 Bohcmia,aquocondita. 46,207 Bohcmia Moraviam 5c Silefiam compkaitur^ 208. familia Ottocarorum valde illullratur. 208. ad exteros reges, tandemque Auflriacos pervenit. ibid. ex eledivo rcgno fit hcrcdita- . rium. . 29® ^ohcmias dcrcriptio* 521 Bohemiaj Regum cataiogus. 416 ■Bolesiaus Chrobrius primus Polonias RCX. 428 S. Bonifac.T. Archi EpifcopusMogunt. 178 BorfiuSjprimusFerrariaeDux. 269 ^^ftangibaflTa , luprcnwjs hortorum praefcaus J;^^ud Turcas " Eb 4 Braa- I K D E X. J Brandenburgcnfis Marchionatus dividitur in Bayreuth, Anfpach & Jcgcrndorf. 275 Brandenburgicas ditioncs dividuntur inElefto- ralcm Marchiam ,Onolsbachium & Voitlan- diam. 221 Brafiliae defcriptio. Britannia diyifa in Albionem & Caledoniam, . . , 488 nntannia Magna dividitur in duoregna, Sco- tiain oc Angliam. ' Britnnnia? rcgnum condiditHenr.VIL 102 Bmnechildis, Sigeberti Auftrafiae regis uxor altera fui fccuh Medea. 401. equl indomiti caudae alligata per fpinas & dumctadircerpi- tur jbjj^ Brunfvicenfis Ducatus dividitur in Gottiroen- fem,Grubenhagenrem.Wolferbyt2num,Zei- Jcnfem, 245. praetendunt Jus in ciyitatcm Brunfviccnfem^ ibj^^ BrunrvigaaDuc.Brunfvic.divexatur. 307^ liurbonii fucccdunt cxtinaae famili^ Valcfiae. 87 Burgavia?MarchionatusdaturpG{lcfisFfrd.297. prastendunt in ditionss juhaco - Chvcnres*^ T> ibid,. Burgundic^ & Ameliancnfis domus fadiones. ^2.Burgundiones. 476 Aledonia, hodieScotia, Cah- In D E X. California. 4<54- Calipha, fummus pontifcxMuhammedanorum. 544 Cambalu, cadcm uibs cum Pcquin, Scptcntrio- nalis Chinx mctropoli. 5^2- Cambyfcs fccnndus Pcrfarum Rex. 34» Capctingi, tcrtia familia Rcgum Francia?. 404 Cappadocia,h.Anadolc.496.eiusurbes. ibid. Carmania.h. Kirman.49S>. cjus urbcs. ibid. Carohngi familia Rcgum Franciae. 402 CarolusBurgundusISoycfium obfidct. 189 CarolusV. Elcflorat.SaxoniaBa Imca Erneftina transfcrt ad lineam A Ibcrtinam» a 1 6 Carolus Magnus, Rcx Franciae. 40 z Caflander Maccdonias regnum fundat. 360 CaftiliJE divifio in vetcrcm di novam. 51 s Cathaja, rcgio,. SSS Chiaufi apud Turcas qui r 3$* Chili,rcgio Europae fimillima. 568 Chiknfes prolibertate bellum contra Hifpanos gerunt.4f I. Francifc. Baldivium,ducemHi- fpanor.capiunt.ibid.aurumliquefa^tum ri£lui infundunt. ibid. Chinae dtfcriptio . vide StK^, 55 1 Chinenfis Impcrii aniiquitas.442.Impcratorum fcries. , ibid. Chriftiani pcr imperiumTurcicum fxjnt imbcllcs 4r. iis a fidc defcifccatibus omnes honores patenr^ 4^ Chriftianis Principibus an liceat foedera politica inirc cum Turca. 95 JBt f Cbri- Chriftianorum ftatusRomaE fub Ncronc cxCor- nelioTacito. 4S0 Chriftianus II. Danorum Rcx,XC.proc€res con- tra datamfidemtrucjdarijubct. irS Cbingis Chan Imperii Tartarici fundator. 476 Circuiimajores&minores. 484- Civitates Gcrmaniae funt vcl Haufcaticae , vd Rhencnfes, velSucvicae. 302 Cl imata qux vocentur. 4^5 Clotarius II. primus inftituit Majores domns in Francia^ 4^1 Codrus^uhimus Rex Atbenienfium ^ fe pro pa* tria devovet. 34^ 'Colchisjh. Mengrelia.497, efus wxh, ibid» Collegium Admiralitatis in Bclgio. >ColoniafitJurisGermanici.282^n eam praetcn- dit Archi-Epifcopus. 309 ^C om e s p r op rie qu is di c a tu r. 4 Comitcs oid.Bburgenres fiunt Reges Dania?, SueciaE,Norvegiae,6«: Duces Holfariaeac Sles- vici.299. obtiaent teionium Viiurgis, contra Bremenrcs. 300 Commerciaexerccre,pcrMufcoviam &Pcrfiara, rcrrcftri itmcrcin Indiam , fruftra aliquotics conari mcrcatorcs. s9 Congo Vn. rcgna in unius Mbnarc}ia& potefta- tcm concfdunt. 448 ^6o> Controverfia dc DiGeceffCurlandica intcr Da num ScPolonum componitur. 259^! Controverfia intci Cojnitcs OflfrjCae & EmB- 'dacos:> 294 Co»- Controvcrfia inter Sabaudum Si Mantuanum DucesdcMontisferrato. 267 Cofnu Oldcnburgenfc famofum. 5®* Corfica, urb^Alccriao 49> Corfic^ dcfcriptio4525. incolanim natura. ibid. Cofacki,praedoncs,undeoriundi ? 5U Cofmusa Papa Pio IV.creatus Magnus DuxH^- iruriae 232. inftituit Equites S. Stephani. zis Creta, bodjc Caadia. 495 Crioliiqui "^5 CrGefi,LydorumRegis,hifloria. 339 Cuchenilhe, verraiculus, ex quo confickur fum- mi pretii color* 7^4- Cupha urbs. ^45 CurlandisprimusDux> Gothar^us Ketlcr. 259 Cufco, urbsaquo condita. 459> Cyprusinfuia. 49S ejus urbcs. ^ CyxusPerfarum regnumcondit. ejus tota vita plcna miracuiorum.- ^^^^* m DAgeftana.PrincipatusTartariaB. aW Damiaca , prifcorumPelufium. $$9- totius ^gypticlaufirummunitilfimumi ibid. Paniregnum tranftukiunt adFridcricum,Pii- cfiiJiHolfatiiB. I N D E X. Daniafit regnum hcrcditarium.uo, quando fi- dem Chriftianam rurcepcrit.582.fuas origincrs ad fabulofam usquc antiquitatem oftcntat. ibid.ejusP.eges. ibid. Dania 6c Sueeia iterum in duaregna disjungun- tur. 117 DaniaeclauflrumenfretumSunda, 119^ Daniae dcfcriptio.^it.incolarum natura.533. di- vifio. ibid. Darcnfcregnum. 560 Darius Hyftafpis calliditate equifonis fui Rcx Fcrfarum creatur. 345 Darius Norhus , PerfarumRcx 546. Codoma- nus. 348 Delmenhorfl: pervenit ad EpifcopatumBremen* fcm. 2c;9'. adfipifcopatum Monafterienrera- ibid. Ddphinatus regno Gallia^ acccdit. 406- Diluvii defcriptio. 453 'Ditmarfia expugnatur. 24^ Domus Auftriaca hodic Imperium Gcrmaniae obtinet,9.aquofundata. la Drangiana,h parsSefchiilan, 500 Druft, Principatus. 297 Duc^tusFcrrariae dcUrbinreditadPapam. 177 DucatusGermaniae,239.Italias qui?262. Polo- nise. 258. Superioris Saxoniae qui ? 240, Infe- riorisSaxoBiae, 244^ BuccsPin/Iiae novispriYilegiisornantur. 561 Du- 1n DtX. Pucum Militariuna praEftantiffimoium catalo- gus. 17^ E. EDifVa Rcgum ©alli^ contra duella. ^4- Ediardus.Comcs EmbdaB,fit Dominus Gro* ningae. 2 94 Eduardusfortunatu? , Bruxellis cbrius dcfcalis prolaprus,ccrviccsfrangit. 27« Iduardus VI. religioncm Reformatam introdu- cit. 105 E^c£lio Imperatoris amc conftitutos VII. Ele^ doTCSKommunis fuit omnibus Principibus Germaniae. ^ Ekdor Saxoniae habet jus c7!>nvocandi.2i6. prae- teodit jusin ditianes Juliacenfes. 217. potitur Lufatiafuperiori2iS# Protcftani(>Principes Lipfiam conv^cat.zig.pacemPragfenfem cuni Caefarc init,2i8. cdlmperii Provifor & Vica- rius. 2^9 Elcdoratus Brandeburgicus pervcnit ad Burg- gravios Noribcrgcnfcs* 219 Eleid. HeraclidsE Pfloponnefum recuperant. J4§^ Herman Gryu, lconi objeaus feram intcrficit. ^ 1S3 HermcsTrismegift.quandoilsruerit. 33^- Herodot. H ftonograph quando floruent. 354 nrofans hiftoris fcriptorum pnnceps. 460. ^ 46 Hjlpania fummum incrementum 5c decremen-- tum accepit fubPhihppo I-. 61. debiiitata a' Bclgis ac Portugalhs. 63.' laborat inopla pc»' cuni^ 5c hominum^70. divifa fuit in Citerio- rem 6c Ulteriorem.^gp. Cirerior inTarraca^ nenfem, Carthaginenrcn» & Gallacciam. 489. in Tarraconenfi urbes 5c fluvii qui > 490 Hirpaniasdercriptio.59oflumina.5iOtincolarum mores&natura^io. veftitus. ^ia HifpaniaemontesPyreD^i.^yi.infulsB. 493 HjfpanorumtriageneraAmencamincolunt,Hi- rpani,Criohi,Meftecii. 7^ Hifpanorum potentiam fundavit Fcrdinandus Cathohcus. Hj fpanorum confiha dc aaioncs funt lenta 3c tarl da,67.di?itia2 confiftuntin America. 74. ty- - rannis Reip.Belgicas caufa. 140 Hiftoria vera ab orbe condito ad Perfarum dc CyritcmporaexShterispctcnda. 465' Uilionx poftdiluvianae divifio in Vctcrcm & 1 In D E X. Reccntiorum. 332. Vctus qujenam complc* £latur.ibid.ReccBtiorqua2? 3iJo Hiftofi» Mnivcrfae breviffima ferics. 4^5 Hiftodarum ftudio nihil praeftantius. 47^ HoiratiafitDucatus.247.eft fubclientclaDano- rura.ibid.dividitur» 247 Holfatiae DucesfiuntPrincipes aRcgnoDaniae exemti. 250. praetendunt in partem Norvve* giae. ^49 Hungari antiqui hoftes Imperii Gcrmanici. Hungaria c«r Gcrmanorum c^mitermm difta. ^ 22 Pungariae mcmorabilia. 434. Rcges74 j fcriptio 528. incolarum mos& natura, ibid. , veftitus. ibi^» Hunni duplices,albi &nigri. ^ 472 Huno gloriofus comitatum Oldetiburg inftau- rat. 298 Hyrcania,h.Kilan. 49? IAcchae & Anzygcs , popuH ferocifljmi, 56^ JacdbusVI. Rex ScotiafundaYitrcgnumMa- gnae Britanniae. JanitzariapudTurcasqui? 3^ JapanLIlI.regnacomplcditur* ^ 55^ Japoncnfcs a Chinenfibus oiigmcm trahunt. 444. & 55^ Jayamfulaf, In D E X. J.izyges.urb.Bormanum Jazygum» 4^4. lbcria,h.Gorgef1:an.497. urb.Sc fl» ibid. I]iyricum,regio vafta dc barbara.jS^, incolaram natura. ibicj, Ilium aa unquam captumvel cxcifum fucrit j 462 JmpeTatorGerman.omnesPrincipcsChiiftianos pr,xce(3it. 7. Impcratores Occidcntis.s^S^ Oricntis fivc Con- ftantinopolitani.^/O^Romani, 370 Imperatorum Germanise feries. 411 Impcriapropricquae vocentur. 3 ImperiaprsEcipua quae ? 4 Imperii Germ. forma cft Monar Ariftocfatica» 12. rolemniaconfifluntinElecStioneac Coro- naticne. 15. praEtenfiones funt in Italiam 6c rcgaum Galiiae Arelatenrc.15» hoftcsantiqui fucruntHungari , Sclavi, Normanni & Itali, hodierni funt Turcae.17. clauftra. 2f. plcnaria xcformatiofaciliusfperari quam obtincri po- tcft. 26 Imperium Gcrmaniae cledivum fuit a multis fc- culis. 8. curcarcatpotcntia navali.zj.duratu- rum cftad finemusquemundi. 26 Imperii Ruflici , feu Mofcovuici conditor quis ? 45. feqq. hoftes praecipui.^j. clauftra. f f Imperii Turcici conditor quis ? ji.vidc Ti^rcicum Imperium India , h. indoftan, eft duplc;c, intra vd extra Gangcft. 501 Xndias Indisdercriptio. 550. incol» magnam partem adhuc gentiles funt. ibid.divifio. ibid. Infulaquid? 4«^ Infulx Britannicx funt majores vcl minore^ 488 Infulas^ adGraeciamquae? 49^ Infulse ad Americam Septentrionalem infiumc-. rse.f 6f,ad Amencam-Auftrakmquae. i?» Infularum ciica Afncam nomina. 5^^ IphanncsBafilides, Dux Mofcovias, Livoniam ' belloaggreditur. 259.432- Rufforum tyran- nus. /^i^- JohanncsBipontinus fit AdminiftratorEkao-- ratus. JohannesBocokfartor Leydenfis, Monaitcnum occupat»! 94. Anabaptiftarum fe regem facit. ibid. Johannes GuttenbergiUs attem typographicam Moguntiae invenit. ^7? JohannesTefzdius^lndulgentiasperGermam- am venditat. ^7 Joppe urbs an ante diluvium fuerit ) 4s6 Islano.Polon. 428.Portug 599* Roman. 364 Rusdca. 431, Safmattca» 42^. Sclav.426. Scdtiae.423. Scythar.348,Sicjli»» 389. Succiae^386. Syriae.33S.359. Tartarica. " 440.Turcica 436.Veft.gothorum.395 Ugri- ca,(ive Hungarica. ij4 MenfaralocotumapudGraecosquaef 48^. apud Perras,485.apud Romanos. 486 MerovcusurbemPanfiorum occupat. 400 Mcfopoi:amia,hJezira,fifeDiarBech.49* ffus urb5cfl. ibid. Meftecii qtii ? Mcxicani a Ducc fuo Mexico fic appellati. 449 MilHaria Anglica.486. Gallica.ibid. Germanicae ibid.HeWetica.ibid.Hifpanica ibi. Hungarrca, ibid.Scotica.ibid.Suedica.ibid. Miniftrorum Stacus praecipuorum catalogaf. m 1 N D B Mifr.fivc iEgyptus, cuidilima & ditiflima Afri- cae regio. 558 Mogolcs origine Tartari funt. 551 Monarchiae plerumquegubernantur pcrprima* riosMmiftrosStatus. 170 Monoraotape,magnumlmpcrium. 56« MontcsLunae.502. cxiisoriturNilus, ibid. ii^fundus exigua fapientia gubernatur^ z ^urus memorabilis, quoTartaria &Chinadi- fterminantur. 44» i^iufcovitici/eu Ruffici imperii conditor quis? 41, vide Kujficum Imper^ .MuslimorumperDiciabilis feda. 47J Mufuljprifca Ninive. 543 A/utinaeDux cft vafallus Ducis wantuani. 270. prastendit in ditionem Comacchio. ibid. N. "VJAubvii fiuntPrincipcs Araufionis fivcO- JlN range.284.fiunt GubernatorcsFoederati Belgii & Marchiones Verae. 285. potiunliif Comitatu Meurfcnfi. ibid. donantur titukj Celfitudinis. 286 Naflovii omnesi praetcr Sarburg , fadti funt Print cipes. 29I Navatlacae in fcptem divifi gentcs. 44J}^ | Neapolitani in rcbellioncs funt proni. 77 Keapolita«norumfamoraerebelIiones. 39S I Neapolitanum Rcgnum divirum in VII. Provin* cia$. Ncbu- Im D E X. Nebucadne^ar, Rex Regum. 44f co Monar- chia Babylonica coepit. ibid. Ncuburg. Palatinatusoritur ex belloBavarico. 237 Neoburgicus Palatinus fit Dux Juliae , Cliviae & Montium. 2)S. arcem Leuth occupat. ibid. omnes Lutherajios 5c Retormatos cx ditione fua profcribit. 25S S.Nicolaus magnus RuflTorum patronus* 49 NlgritaeinXV. regnadivifi» 447 Nih ortus 5©2. feptcm Oftia. ibid, Nimiod, Graccorum Bacchus.^f^* aequahtatc cxuta , venationis obtentu , in amoeniffimos BabyloniaecamposprogrefTus, magnum re- gnumbrevi^conflavit. ibid. Ninivesconditorquis ?458.roloaBquata* ^6^ Ninus fundator Imperii AlTyriaci. 335 Noachi vaticinium de ©mnium Imperiorum origine&rucccffione. 456 Nobilis proprie quis dicatur. 4 Nobihtas Germanica dividitur in Svevicam , Franconicam »5c Rhenenfem ^i^.feqq.Princi- pibus 5c Civitatibus bellum movcnt. 312 Noribergenfes Burggraviatum a Brandeburgi- cis redimunt. 310. aPalatinis muhaoppida cmunt. ibid. Ariftocraticc reguntur 3i£ Noricum, h. Carinthia. 49^ Normarjni aptiqui bofte^ Impcrii Germanici. Cc j Noc- M 1 N D 1 3f . Norvvcgi irrito fucccflu cx fua gentc Rcgcs crc» arcconantur» Norvegia olim in complura rcgna divifa fuit.385» cjusRegcs. 38f Korvegiaedcrcriptio. 535. incolarum natura & morcs.ibid.divifio. ibid. Novae Angliae dcfcriptio, 56^ NovxFranciae defcriptio. ibid. Kovac Granada?dcfcriptio.. 567 Novae Hirpaniaedefcriptia». 565 NovaScotia. ^64 KovaSycdiav ^64. No.«a Zcnibla quando dctcdia* 576. OCeanusquid? 486 Oldenburg Conrritatus a quo inftauratus. 298. dividitur in Oidcnburg & DeltTicnhorft» 298. fpe£tatad Regtm D.»niae & Duccs Hol- fatiae 500 wk^c Comites OUenburg. 0'bis vetens partes,Europa;», Afia> Airica^ 48S Orcades. 4891 ©rdines Gencrales/upremimi conlilium cpnfti- tuunt in cIctio. i^^ Ofiandrirmus, fa^Vio Ecclefrnftica. a6(>, Ofman, Gve Ottoman, Turcici Impcrii condi- tor. 31- huiusfamiliaeimpcrium in huncusq; diemdurat. ibid. Ofnabrugum alternos Epifcopos Pontificios & Protefiantcshabct. 194 In D EX. Oftfnlia fit Comitatus.29? fit Principatus. 294- praetenduntin jcveram,Oftringiam, Ruftrifi- giam.Wangriam. 295 Oftgothiltaliam occupant.393. corumReges. ibiJ. P. PAderborna ab Epifcopo domatur; I94 Palatinatus quot? ^34 Falatinus fit odavus Ele£tor. 228 Palusquid? , 4^7 Pannonia, h. Auftria & Hungaria dividitur in fuperiorem&infcriorem. 492. urbes 5c fiuvii* i^^^- Papatus eftRomanus , Japonicus 5cPeguanus 175 Papa pr^tendit Monarchiam univerfalem. 17^. de jurefubicdtus eftlmperatori Rom. 17^. Comitatum Avenionenfem rccuperat* \7T* ejusfeuda quae.^ PapaeRomani quando fibiimperium totiu& or- bisterrarumarrogarint. if Parlamenta Angli^e ex quilnis conftcnt. 109. peneshoc confiftit fupremaregniadminiftra- tio. ibid, Parlamenta odlo in Gallia. 5 1 J Parmae 6cPlacenti»Ducatus conferturFarnefiis. 270 Paropamiftis>h.Sefchiftan,5oo.ejusurbes.ibid, Cc 4 Par- I N D E X. Tmhh, h. Irac El Atzem,fivc Algebal. 499 PaiilusIII. Papa, filium fptirium crcat Duceiu Parmae Sc Placentiae. Paulus V. Papa Remp.Vcnetam cxcommunicat^ 140 Pax PafTa vienfis. 3 o . Pragenfi $. 2 1 8 Pedcmontium, regio Itali^. 26J Pcloponnefi dercriptio.495» «rbcs ibiAflumina. ibid.montes. jbid. Peninfijla quid.^ ^^g^ pcrioeci. ^gj. pcifi^ dercriptio.545»incolarum morcs.f 46. di- vifio.ibid.montes. 5^9 pejfica mcmorabiiia. 430 perfis, h.Fars.49p. ubiurbs pcrfepolis^h. Schi- /3z. ,bid. Phalaris, Agrigentinorum tyrannus» 35?^ philippa Catancnfisex lotricc ad fummampoi tentiamproveda^ 392^'. phtlippusll. controvetfiamGallisprimusmovit de praecedentia. " 71 Ppinus.Rcx Francfae. 402 ^oli vocantiir cxtrema Axis. 484 Politias funt triplices, Imperia,Rcgna,RerpubIi- ca^. 3 politiae omnes neccflrario variis mutationiljMs fi.intobnoxix. ^ politias ftatusperfe^tiflfimus cft indubitatum fi» gnum immincntis ruinae. ibid. politiarum omnium fuprcmus fcopus eft pro- piria confcrvatio, i pol©- i>olonia a quo condita.^r. quando cxreros reges habcrcccepit. 125. ob regum clc^ioncm elt turbulenta. 130. dcclmat. * »52' Poloni« regni forma eft Ariftocratica. ^26 Bolonije dcrcriptio.530. Incolae duorum gene- rum^Poloni&Lituani^ibid.divifio. ibid. PoloniaeRegumlerics. Pdonorum militia equcftris eft.127. opes in frumentoconfiftunt.128. hoftcsqui? ibid. Pbmcrania intcr Svccos & Brandeburgicos di- vifa.. =^^7 Fortugallia abHifpanisdeficit. ^4 PGrtugalliaedefcriptio. . Portugalii^ Reges. 3^9 potofi, mons totus argenfb rcfertus. 7+ Prcsbyter Johannes , vulgo raep-Jan. s6h e)us qominis vera origo. . ^^^^' Princepsproprie quisdicatur. 4» Principatus funt vel Ecclefiaftici, vel Secularcs. 174, Ecclefiaftici qui ? ibid. Scculares. 20 Principatus in Gallia, Scdan 6i Araufio. 2S5 PrincipatusG^rmaniquot? 286 Principatus Mathildis,z66. cx hoc varii onuntur Dacttus. PrmcipatusTartaria?. ^.^^ Priacipatus Turcici in Europa & Afia qui ^ ?95 Principcs flngulihabcntfuarafuperioritatcmin fuo tcrritono. 200. p®ftunt mitterekgatos ibid. habcnt corifraternitatcs. 201. <:^ebrae Cc 5 ^^^^^ I N D E xl inter e®s de feflfione & praEcedentia rixae.20 1 » polTunt intcr fe foedera inire. ibid* fignans pecuniam fua inraaginc.zoz.a folo Imperatore non pofTunt profcribi» ibid^a folis Faribus fuis funt judicandi. 20S f rincipes Germanias funt vcl Gatholici Romaiit Vel Proteftantes.203.Porteftantes nontencn- tur interelTc Miffae^zo^. poiruntEpifcopatus aliaque bona Eccleiiaftica in fuis territoriis £[ta reformare. 204. pofTunt fe contra Gacfa^ rcmdefendere 204. mittunt auxilia Gaiiis Si Belgis Evangciifiis. 2of Princspes 6ccivitates ItaiiaE fubfuntimpcrio.261 Promomonum quid? 48 Proteftantes in duas jhrtcs fcilli , Luilacranos l Rcforjnatos», 2 Prottftantmm nomenquando cxortum. ^ 2 Piuffia fitPrincipatus abfolutus. 226^fit Duca tus.260. Ofiandrilmo perturbatur. 26« Pfcudo DcmetriusRufibrum imperium obt^nc' 43i f toicmasus Lagi Fil.rfgnum ^gypti condit? RAgotzKi^PrjncipisTranfylvanifie^niin^cais^ faquae? Pvagoizi- cvertuntur. 296 Jlaiig Staius^ baibara vccf lusreffe quid l z I N D 15 "X. EegesFranciae impcnum a Germanis aliquoties repctunt. ^ Rcgna funt vel Occidcntalia vclSeptentfionalia. ^o RcgnorumSeptentrionarium unio fuB Marga* rttha coepit. 115. iterum diffolvitur, 117 Rcgnum propric quid ? 4 RegpumMagniMogol. TS^ Religionis Reformatae libcrtas eft prascipuum munimcntum RegniGalliae, 9>^ Rclpublica Belgica conftat ex VII. f(^deratis Provinciis. i4p. Hifpanorum tyrannis hujus Reip.caura.149.ad percnnitatem cft inftituta, x65,cjus munimcnta quae ? i^f. praecipua cura rci maritimas* Rerpublicaemajorcstrcs,totidemqucminores,5* RdpublicaHeiveticaconfiftit in tre^ecim Can- tonibus. Rclpublica Veneta legibus & in ftitutis aljasfu- perat-i34.optimetcmperatacft cxMonarchia* Ariftocratia & Democratia. 134^ foedere Ca- mcratenfi gr.ivisfimc afHigitur.i59.Candiam contra Turcas dcfendii.i^l. *-jus clauftra. 141 Rezm Resni Damalceni in Syria fundator. Rha, h. Volga, ft. termimis Europa^ 6c ACix 497 RhsEtia , h* Riefs , continct urb. Lrjgantium, fl. Danubium. »bid. Roma a Romulo condita, 3^4, a Carolo Bor^ bioaiacxpugnata. *77 Q z & Eo- Rom^norum Imperarorum feries. 37 Rudolphusl. Comcs Habsburgicus »Imperator cledlus praepotentem domum Auftriacan fundat. 10. 228. iimites ImperiiRoro^cxten dir. 1 Rudolphus Elect. Palat. a fratrc Ludovico IV, Imp»ditionibus fpoliatur. 217 Rupellae obddio famofa. 9^ Ruir.Mofcovitarum ccnditor. 45 Rulli funt homines ftupidi. 4 7. reHgioni Gr2?cae omnesaddidi. 4S- nullasintereos fe£tac. ibid. S.Nicolaum majori honore.quam Chriftum profequuntur 49 limitesfuosrylvis& dcfer tismuniunt. ibid; Ruflia a quo condita.^^. duplex, Alba & Nigra 46 RufHasmemorabih^a. '431 RufTias, (jve Mofcovise dcfcriptio.535» incolarum natura & mores, ibid J Ruffiasgravi^Iimc a Pfeudo- Dcmctriis perturJ bat^hidoria. ^jl Ruflicum Imperium efl: defjjoticum. 46. quibus rebus noaximc confervctur. 4S. fub quibus maxima incremcntacepcrit.51. cjus clauflra. s. r* ^^baudia fitDucatus. 264^ 3s.ibaudiam occuparuntDuces Sflxonia^»262. fiunt Pj; incjpes Pcdcmontani & ComitesNiz • zx. 26 J Sab- I M D E X. Sabaudia- Diix eft vicarius Impeni pcrpetuus pcr ' Italiam.z64. praetendit inGenevam, ditio- ncm BernenfenRAci^i^-o^tinet Marchiona- tum Saluzzeurem & ComitatumB obienfem. 265 Sangiakr praefe£li tcrritoriorum apud Turcas. 34 Sarama Perima! ultimus Imperator regionum Malabar Mahomcticam rcligionem ample£ti- tur. 449 Sardanapalus ex defperationc fc fuasque divitias rncendio confumit. 334 Sardinia.uibsCalaris. 493 Sardiniae dercriptio.526. incolarum mofCs. ibid. Sardonius rifu^. 526 .Sarmatarum&Slavotumpotcntia. 472 Sarmatia Afiatica,h. Tartaria deferta. 4p7. ejus urb.&fl. ibid. SarmatiaEuropaea, h. Polonia &:Ru{Iia , olim ScythiaEuropaeadi6ia.493.eius urb.acfl.ibid. populi, ibid. Saxonrae Eleftoratus pervenit ad Marchioncs Mifnise & Landgravios Thuringiae* 21$ SaxoniaeDucarus initium, 239 Schabeck fi ve Schacholam potcntiffimum in In- diaimpcrium condit^ 448 Schaumburg adHaflbs pcrvenit. J9i Sdavi antiqui hoftes Iropcrii Germanici. 17. foli hodieque ob pertinaciam fub fcrvi- tutis gravi jugo detinentur. iS. hinc man- C c 7 cipia I M D E X. cipia liBgua Gcrmanica appcllaatur Sclavci Sclavonicamemorabilia. 226V ScGti dupliccs,Montanj & Campcffrcs. 505 Scotiae dcrcnptio. jbid, Scotiae rcgum feries. 423. Scriprorum tam vctcris, quamnovae hifforijB nomina. Scytharum cundtas nationcs tTibusquafi caftris, Gcrmanorum,Hunnorum,Saimatarun»con. tinentur.. Scyrhia.hodieTartaria,eftduplex,intravd c^^tra. imaum ^qo^ Se^arum multitudoin Anglia. 111.508^ Sedancnfis Principatus exftindus eff. aSs SepulchrumMahomcdisquiinipcxcrunt/eiproSc excascant. Sialandiasdercripto. Siberia.prov}ncia.j54.cxhacadiiosadvehuntuif= Siberinae pclles. • ibtid, Sicili^urbcs 495. fluvii ibid. monsiEtna.ibid. dcfcriptio. 526. incolarum mores, 427 Siciljae Rtgum (eries. ggp Siculi, Hunnorum pars. 530. Sidon, Hnncipatus^,. 297, Simmcrcn Ducatus pervenit ad Elc^lores Pala* tin. 235 Sina,h Ghina mendionahs, Gve Narking 500. Sinaedefciiptio 551 incoiarum morcs , ftatura». ic]jgio,^c,ibid.di.vifiQ. Sinus t I N D E X. Sinus quid ? 4S^ Slickius Comescapitcple£litur. Si9 Smolcnsko urbs cft pomum difcordiae mter Po- lonosSc Ruffos* ^7 SocietatesIadiaeOricntalis6; Occidcntalis* 15? Sogdiana. 499 Solon, Atlienienf. legisUtor,Cyrtham urbem helleboro expugnar^ 3f2 Spahiapud Turcasquii* 2^ Spitzberga quando abHollandisdete£^a. 575 Stephanus Botzkai , Princeps Transrylvanix , Caefari bellum infert. ^§6 Stratamontana oppignorataPalatino redimitur,. 179 Strelici,pedites fclopetarii Ruflorum^ ^O- Succ» regnum tranftulcruntadGttftavumErici.. iii Succia bcllo Germanko & Danico magna incrc- mcnta cepit. i3t J Sueciae defcriptio. $^6. incolarum natura. ibidv divjfio. \p>id» SueciacRcgumfabulofafcriesaMagogoJapheti £]io. 386 SukanaapudTurcas quaevocetur? 34 Sufiana^h. Cufcftan.49P- ibi utbs Sufa,b. Sus. ibid<» Syria,h.Soria vcl Scham4.498» cjus urbes. ibid^, fl.Orontcs. ibid^ Sybaritai effoeminatiflimi. ?J2, binc adigium j tpmu^eriUt^^ ibid. I N D E X^, TAprobana,infula,bXeiIoh 500 Tartaria Schagatax. 555 Tartarice Impcratorum feries. 440 Tartarise Precopcnfis defcriptio. 53S. incoIarBm mores. ibicj, TartariaeMagn^ defcriptio. 55 j. incolarummo- res 3c ftatuta.554. divifio. 55J Tartarorum nominc orbis inhorruit. 475 Taurica Chcrfoncfus, fi ve BofphorusCimmc. rius , h. Tartaria Precopenfis , fivc TartanV. minor. 494 Thcbaidos urbes* ^02 . TheodcdesTragicus quxdam exS.S. fuisfcri. ptis infercns vifu privatur. 466^ Thcopompusqu^dam cx S^S.hiftorix fuaelnfc- rcBstrigintadicbusmcntcturbatur. j\.6Si Thomas Crommvvcll, fabri ferrarii filius, crca- tnr CoroesEdexige. ^22 Thracia: dcfcriptio,494. urbcs,montcs,flumi- "3. ibid. Tcrra eft contincns 5c infula. 486. quaenam. compledatur. ibid.. Terra dclFugo. ^73. incokferino rituvivunt. Terra Erancifci del Qjjj^r. 573 Tcrrae Borcalisdcfcriptio. ^74 Terrae Firmae defcdptio]^ 566 Timariotaj apud Turcas qu^>\^ 37 Tomy- i I N D £ X. Tomiris, Scytharum Rcgma , Cyri caput praeci- fum m utrcm humano fanguinc plcnum con • jicit. 341 Transfylvaniafitprincipatus. 29^ Transfylvjniacdefcriptio.^^ip- incolaetrium ge- nerum ibid.divifio. Tremonia cx Comitatu fit libcra^ 310 Trojanum bellum. 4^9 Turca publicus 6c formidabilis hoftis imperii Rom.ii. ctirnunquam invadat Germaniam dilcordem,fedconcordcm, 21 TurcamGermaniam fupeiaturum, incredibilc, 44 Turcae rebcllloncm p\erumquc patluntur a prae- fcdisAfiaeOrientalis.^i.locumfcmelcaptum non rcftituunt , nifi iterum arsnis cripi^atur^ ibid duo bella, perficum & Hungaricum, ma- ximehorrent, 43 Turcae in perfiam magnamanuveniunt. 474 Turcatum memorabilia. 456 Turcarum abftincntia a vino Icge mjhammedis introduda . 35. nititur ratione phyfica. ibid. Hiilitia confiftit in Janitzaris 6c Spahis. 36. mores 5c habitus.^i^aidificia privata, cxceptis pubhcis, plerumque tenuiaSc cxhgno con- ftrufta. ss.laoftcs praecipui, 42 Turcarum imperium eft defpoticum fivc plane abfoUnum.33. quomodo gubernctur. ibid» quomodo confcrvctur. 35 Turcarum ciaflcs trcs , Conftantinopolitana , Africana & iEgyptia. 37. mihtesquid prae- cipue 3 Hfpuiarc. ^ cipue animet, contra hoftes ? Apud Turcas iilicitum deReligioRC difpu S8. libfrumcujuslibetReljgionis excratium pcrmittitur. Turcia Anatica quae comple£l:atur? 545 Turciae defcriptio. 539.incoJasduplices ibid. di. viiio. 54 1 Turcici Imperii conditor qui ? 31. magnitudo. 32. fecuritas praccipua confiftit in caede fra* tr u m . 3 6. r u ma fr u ft ra rperat u r a Ja n i t zaxi s. 44 Turcicum Impcrium videtiif duraturuna ad fi- 4| nemmundi. 4f* Turkeftan. Tartariae regio. 555 Turris Babylonica* 4^7 Tsieikairia, f rincipatus Tartariae,. a.95 VAndalorum fedes pnmo in Hifpania Baeti^ ca. 471 Vandaluzia, Hifpania Baetica. 471 Vauderaonti Comitcsfiunt DucesLotharingiae. 252.praEtendunt in Ducatum Gelriae. ibid. Venctiae quando conditae. 132. pra^ftantilTima vitra fuppeditant» i^z.vt^e Rej^ubltca Veneta^ Venetorum potentia partim terrcftris, partim maricima eft.156 dux annuio aurco quotannis «lare Adiiaticum fibi dcipo^fat. 137. hoftcs antiqui &rcccmcs qui f 138. fcopus cft , fer-' varc, non acquircre. i37 Vcrper^Siculac. ^T-^^i Veft-Gothi Hifpaniam occupant^ 39f Vezirii proximum ablmpcratore locum obti- ncntapudTufcas. 34r Ugri vcljuhri, Hungarotum gentcm regnum- quecondideruat. 43f .Vinaricnrcs in foiidum renunciant Ekdoratui. 242 VittdeVicia.h. Svevia^. 492t Vifginia, Angloiumcolonia. 4^4 UlidHiiiius,DuxRulTorum,reljgioncmChriftja- nam , fecwndum ceKmonias Gr^cOrum, in Rutliam introducic. 43K UrbanusVill. PapaDucatumCaftro occupat. 271 W. ."^^^rAlachia in Turcarum poteftatem vertit^ Wardhufcn, ultimum totlusEuropaBoppidum. W^cncesIausBaroaBudevvitz capite f^le^litur^, Wcymar,Ducatus„transfcrturadlineamErac- ftmam. 24« Willegifis, primus Ekaor Moguntinus* 178 •^(^^urtcmberg, Diicatus Svevise. 250. cx feudo Impeiii £t fc udum Auftriacura* 25 s