BEER AANMËRKELYKE R E Y SE N, na en door 5YRIEN, 't JOODSCHE LAND , ARABIEN, MESOPOTA MIEN, BABYLONIEN, ASSYRIEN, ARMEN TEN, 8cc. In 't Jaar 1573 , ert vervolgens gedaan : Eh befchreven door LEENDERT ROÜWOLF, Mtd* DoBgy % en Stads (jeneesmecjler tot Augsburg. .Vaar in de Godsdienfbn % Rcgecringen , Wetten , Ze- den en Handelingen defer Landen en Volkeren \ Als ook andere gedenkwaardige Saken en Voorvallen ; fevens veele fchoone Kruydeh, Gevvaiïcn , Brogens, en Geness- middelen, alsook veel andere byfonderheden 9 opregt, net en klaar verhandeld werden. Nft aldereerjï uyt het Hoogduytfch vertaald. , Met Konft-X*renten en volkomen Regifter verrijkt. JT £ _L ÉT BEK, Ry PIETER VANDER Aa, Boekverkopen Met FjivSfigie* 1 ■ i 1 VOO R-R EDEN en O P D R A G T van den Autheur. Jan de Eerentfejie en voorname Jan Wit- hout , Chriftoffel Chriftel , t»Niclaas Bemer , mijne gunfiige Heet % m> Neven % en byfondere goede Vrienden. Erentfefte, en voornaame, byfondere gunftige Hee- ren , Neven 5 en goede Vrienden. Om geen andere ©orfaak werd van fommige oude Wij.sgècren, de Ge- leerdheyd en Betragting van goede konden , nevens 1 regte gebruyk van de Negotie 3 lbo hoog op gevyfeld en fmakelijk voorgelteld > als om dat de Kooplieden haar niet fouden laten verdrie- ten , om vérre afgelegene Landen en Volke- ren, foo wel te Water als te Land té gaan bc- foeken, ten eynde fy tot hare Negotie nutte en BeWec - ^ bequame Waarenen Kooprnanfchappen mogen dencnwaa in handen krijgen. Even al foo moeten ook die f * de . deft 1 1 - i * i Schrijver geene 5 wetke, rot kennis van vrye en goede het reyfen Konften en Wetenfchappen luft en begeerte hebben 5 haar geen moeyte'n of koften, Somer kei! jk tc VOO R-R EDEN of Winter, Regen of Sneeuw, of wijdte d wegs ontfien, nog haar het trekken dooreei fame Woeltijnen, of de woefte Golven, nv. vertering van haar Erfgoed, laten befwaarli; vallen, maarfy moeten fulks alles kleyneng* ring agten , als fy maar die Plaatfen en Gelegen heden mogen bereyken , alwaar fy door voo treffelijke en Hoog-geleerde Meefters in goi de vrye Konften onderwelen , en de gelegen heyd van wijd-beroemde Landen , en wat nr meer tot haar voornemen kan dienftig wefer Diehy met k° nnen W Ü S wer den. Waar van wy een voo voorbed- beeld in den Wijfen Solon hebben , dewelk< dmeK- a > s Vlutarchus in fijn levens-befchrijving ve vcüigu haald, uyt leerzugt tot allerley goede Konftc en Zeeden rneenigerley verre en afgeleger Landen heeft doorkruyft. Aldus leeftmen oc in Diogems Laertius van Plato , dat hy om E cüdes na Megara , om Theodorus Mathematici na Cyrenen , en om de Pythagorifche Philofopk na Italien gezeyld is , cn ook eyndelijk in ?A gypten, om de wijd-beroemde wijsheyd van ( Propheten en Prieprs aldaar te hooi en : Hy ble ook nog voornemens om verder in Aften te re 1 fen , ten waar hy door den doemaals ontftam Oorlog daar in niet was verhinderd geworde Op deiëlfde wijs fchrijft ook van fig felvc Galenus , hoe dat hy om vreemde Kmyden t Gewaden te leeren kennen , en om fchoone Berj werken te befigtigen , na Lemnos, Cyprus, c na PaUflina Syna is overgefcheept. infonder- Wat groote moeyren in hare lange Reyfet he>dmet to t dees tijd toe hebben uytgeltaan , alle d en OPDRAGT. jecne, welke de Kruyden hebben befchreven , bu my niet rnoeyelijk vallen te verhaalen, in- lien ik nieten forgde , ht daar door deefedievandc /oor-reden te lang foude werden 5 Ik fal der-J^j^ lalven dit overflaan , en de gelegentheyd van KmydL en lijn Reys kortelijk verhandelen. Gewaden. Hoewel ik nu met de voorgemelde, en met leer andere hoogberoemde en voortreffelijke /lannen my niet wil vergelijken, en nog veel linder my van een byfonder hoog verftand en rvarentheyd , (voor foo veel ik my felfs ken) an beroemen , fco dringt my nogtans de waar- eyd , om te bekennen , dat ik op 't voorbeeld Heeft altijd m Hoog-geleerde en Wijd-vermaarde Man- luftrot en tot hetReyfen, vreemde Volkerenen Zee- had. fengc ~ *n te befchouwén en t'onderfbeken , en om lar door yets te leeren , altoos van jongs op er groote fugt enluft heb gehad. Waaruyt in ontftaan is , dat , als my boven andere FacuU En beh^en Hen de Geneeskonfi beft aanftond , ik indefèl- indeGe- ï bevond, datfe meer als eenige andere, vee- aceskünftft dingen , byfonder de Kruydkgnnis vereyfehte, n welke te verkrijgen , ik na voorafgaande rading en verftrekking van de noodige Pen- ngen door mijne Lieve-Ouderen, ( waar toe »k mijn halve Broeder mede vriendelijk heeft willigt ) van de Bnytfche Academie my m 'ankrijk en Italien heb begeven, als aan wel* ! Plaatfen het leeren der Geneeskunde byfonder reert^ en al waar buy ten dat veelfraaye, heer* T ke , en tot de Genees-Oeffening nutte eh noo* 5e Kruyden gevonden werden. Ik heb ne- us mijne andere Studiën feer vee! moey ten aan« # 3 ge- VOO R-R EDEN gewend, om daar van goede kennis te kri']gen. mfonderheyd tot Mompelter , te famen met der. Gaat na Hoog-geleerden Jersmias Martius , nu Stads- if«^ pC " Arts alhier, en mijnen goeden vriend , met dei welken ik veele Bergen en Dalen gints en her- waarts , ten dien eynde heb dporlogt en door fnuffelt, en onder anderen den h'oogen Berj Cati by Frontignan , naby 't Strand leggende, &c Sbofa- waar door ik dan ook veel honderden van een iufcert,of voudige hulpmiddelen voor my tot een fonder Kruydcn lingen Schat heb verfameld en {amen gebragt . foekt. A j s j an defelve daar na verder by de Au theuren , die daar van gefehreven hebben , n fag , en by defelve ook nog van meer ander vreemde , en tot de Geneeskonjl feer dienftig Kruyden, die in Griekenland , Syrien y Arabiet &c. werden gevonden, quam te leefen en i te denken, had ik daar feer groot behagen ii en dies te meer, om dat daar nevens de Plaa fen, in dewelke fy wieffen, wierden aangew fen , namentlijk de fchoone en vrugtbare 0 Jterfchc Landen , van dewelke by veele Schr vers , infonderheyd in de Heyltgc Schrift , fe Ba? hem dikwils gedagt werd : Aldus kreeg ik hoe la 3^ ger hoe meer luft en begeerte ? f| om defelve m fchaftom'tde op die Plaatfen , alwaar fy voornamentli Set groeyen, te gaan befien, enfelfste halen, m L oa d a ntc voornemen, ook daar nevens defelve Lande Toca CU Inwoonders, haar Leven , Zeeden , Gebru ken, Wetten , Godsdienft , en diergelijke v| te nemen. Niet tegenftaande ik nu dit m voorneemen niet aanftönds heb in 't we gefield, maar dat het lang is aangeloopen , cn O P D R A G T. ik ook minder tijd mijn geliefde Vaderland ee- nige jaren heb gediend, is egter dog de gene- ^entheyd , om fulks by voorvallende gelegent- icyd , nog eenmaal in 't werk te flellen , by ny nooyt verkout geweeft. Uyt dien hoofde ieb ik, foo ras als my mijn Salige Swager Mel- -hior Manlich d'Oude , om met fijn Schip na ie Levant te vertrekken, aanmoedigde, om al- laar de Landen te gaan befien , en de Simplicia y Droguen , en meer andere in fijnen Koophan- lel dienftige faken te leeren kennen , daar ne- ens de behoorlijke onkoften , daar toe aan- >ood te dragen, en daarenboven my nog een edelijke belooning beloofde te geven , heb waartoe c defe foo meenigmaal gewenfehte gelegent- % deft *ge ieyd met beyde armen omhel ft , en daar op IeyTvo« an de Magiflraat alhier , aan dewelke ik met Jo«° P ' lijn dienft was verbonden, verlof gebedenen erkregen , en wijders in Gods naam aanftonds Die hy ook lijn weg na 't Ooften genomen. Wat ik by e driejaren, (die ik daar mede heb toege- ragt) met groot gevaar, moeyte en arbeyd, | Water en te Land hebuytgeftaan, gefien en ndervonden, dat alles heb ik ordentelijk, foo Is fig \ een na 't ander heeft toegedragen, en \y om te fien is voorgekomen, in een Memo- b^™L aal opgefchreven , om voor mijn eyeen ge- £ eu °p leeren en goede Vrienden opdeden, die m^e- gmaalmy aanfpraken, en met aanhouden ver- gten, om haar mijn Reysboekje te communicee- rt , en dat ik het in 't ligt wilde geven , heb ik * 4 fulks VOO RR ED E N iulks eyndelijk na lang weygeren , niet langer konnen afflaan. Hierom heb ik 't felve eens 't welk hy weer overloopen , en al het merkwaardigftc van o*d« fchlkt 't geen ik gefien heb, daar uytgekipt, endaar cn op 't van een D#ff-verhaal opsefteld » en aan de Druk-* Aanhouden «=> * 9 vanfijne pers overgegeven : Waar toe my nog eer-en- ^riendenin ro ^ m ^g t > maar ^ n keiijk het nutte en befte van •tiigt geeft, 't gemeen heeft beweegt, op dat die geene , welke geen gelegentheyd hebben om vreemde cn verafgelegene Landen te beioeken , alles nee en klaar 9 als. of 't voor haare oogen afgefchil-, i. j derd was, moeten fien en begrijpen: Andere de Wat hy daar ./ o o ji medebc- iaken wijder naipooren, en wanneer ons bengt oogt heeft. ij aai . n ; et genoeg! aam voldoenend was, het haar luft moge maken , om felver derwaarts te refl fen. wederleg- Indien my nu ymand wilde tegenwerpen, fue ae"if * ^ at * k ^ e ^ e m *i ne moe y te en arbeyd wel had p«s/ eU konnen befparen, en elders aanleggen, als niet onbewuft, dat'ervan fulke en diergelijke Reys- boeken al veel gedrukt en alle Landen der Wee- reld , midsgaders haare Volkeren en Zeeden, thans ioodanig befchreven fijn , dat'er geen Hoek, alsmenfegt, nu meer over is, die niet Hy fchnjft { s d oor f 0 £t geworden. Defe fy tot antwoord : r iet, als dat o e> 111 -i • hy feifs Dat , wat andere geichreven hebDen , ik m mijn 5| wf^ 4 Boek niet heb rer neer ê efteld > maar dat ik rel6 wnicn*. heb gefien , en ondervonden , en ter hand ge- nomen, alleen hier in is vermeld. Die nu uyt voor defen uytgekomene Boeken , foodanig var alderhande faken overvloedig berigt heeft, dal men hem wijders niets nieuws kan voor der dag brengen 3 voor den felven is defen mijner ar- en OPDRAGT, arbeyd onnut , en ik heb ook voor lulke niet gefchreven. Maar die uyt de dagelijkfche be- vinding lig te binnen brengt , dat , wegens die van tijd tot tijd voorvallende fware Oorlogen , Sterften, en andere Plagen, in Koningrijken, Landfchappen , Steeden en Dorpen groote ver- anderingen gefchieden , en dat te vooren voor heerlijk en ïehoon wierd gcagt en geprefen , daar na is verwoeft en bedorven geworden : Wat voormaals als flegt , gering , en onvrugt- baar is geweeft , ter defer tijd op 't hoogfte i$ verheven, en met de befte Vrugten en Gewat Ten verciert $ die fal moeten bekennen, dat by onfe tijden nog feer veel t'onderfoeken en tG ver- kondigen overfchiet , dat van andere nog niet eens is aangeraakt , of ooyt ymand uyt de Pen gevallen : Daarenboven, foo is de Weereld een lbo groot Boek , dat wy 't felve nooyt fullen uytleeren: W aarom de wijfe Solon fegt , dathy met geftadig leeren oud wierd \ en den Regts- geleerden Julianus , dat, als hy den eenen voet fou in 't Graf hebben , hy ook dan nog wat foude willen leeren. Kan dit mijn Werk nog NuttightyS hooge , groote Gods-of Regtsgeleerde, of ook ™£ it8 Geneesmeefters maken (tot welken eynde het ' ook niet is ondernomen) , fal 't dog, na ik hoop, in andere dingen fijn nuttigheyd aanbrengen* Want by aldien ymand in dit mijn Reys-boek komt te leefen, hoe dat die heerlijke en fterke Stad Jerufalcm , nu in fijn Huyfen en Gebou- wen foo vervallen is , dat Babel geheel in fijn As begraven legt, en meerandere voorname Plaat- fén woeft en onbe woont fijn , ook 't Beloofde. V O O R-R EDEN Land t'eenemaa! tot onvrugtbaarheyd geraakt is , die kan flg foodanig aanltonts re binnen bren- Gefonde gen , hoe dat den Toorn Gods foo een alvertee- Redcnroe- ren J vuur j s fa t n j ec a [] een f yn uytverko- éznsöuï)- ren Erfdeel en Volk, de Joden , maar ook dat V£s ' vrugtbare, en van Melk en Hooning-vloeyen- de Land , 't welk om foo te feggen, niet had gefondigt, maar om de Tonden van desfelfs In- woonders tot misgewafien vervloekt, en fijne \ r oortreflfelijke Steeden en Sterkten tot Woeft- Hovcn en Wilder nifien gemaakt heeft ; cn al- dus kan hier door een Chrifien tot berouw en bekeering aangeport , en hem tc binnen ge- fa ragt werden : Dat, wijl dit is gefchied aan Gêds Oude mtverhooren Vol^ wat dan heden of morgen , als den Toorn Gods eens fal doorbre- ken , loet dorre , onbefneden , of verdorven hout fal hebben te verwagen ? Alfoo kan ook diegee- ne, welke uyt dit Boek, het Leven, Zeeden, Gebruyken, Wetten, Keuren, Lillen, Pra- <5Hjken en Bedriegeryen , foo in Vreede als in den Oorlog , van ó'Oojlerlanders , fiet en aan- merkt , fig in alle gebeurlijke nooden en fwa- righeden daar van bedienen , en daar door voor- iigtig en behoed faam leven, stigreiijke Daarenboven leerd mijn Werk dit nog, hoe Redenkave- £g een chriflen in voorvallende Gevangenis, die God genadelijk van ons alle^ wil afkeeren, tegens fijnen Heer , fonder nadeel van fijn ziel en zaligheyd , dragen , en door bequame mid- delen lal redden konnen. Daar is ook in te fien , hoe veelderley Setien en Gefintheden, in die Landen in fwanggaan, ca en OPDRAGT. cn ook wat voor goedhertige Lieden ik nog al- daar heb gevonden, die van de waare kenniflè Gods niet ver waren , en feer ligtelijk tot het ware Chnjlelijke Geloof fouden konnen gebragt werden. Ook foo hoop ik, dat mijn Werk den Art- nitBoekïs zen en Apothekf/s niet geheel fal onaangenaam ^ 1 ^ 1 i nut fijn , wijl daar in de Befchrijvingen van veel- aan de Ge- derley nuttige Kruyden voorkomen Ik had ook J^" 1 ^" geerne de Aftekening van yder derfelve daar Kmydmcn- willen by voegen, maar om dat men die reeds gcrs * in de befte Kruydboeken vind , heb ik fulks nagelaten. Men vind hier ook alderhande wonderlijke Gefchiedenifien en Voorvallen , die den goed- hcrt 'tgen Leefer konnen vermaken , en tot d'over- Hoo{)en weging van hooge en groote faken aanfetten 3 veiwagting foo dat ik in die hoop en verwagting ben, mijn ]^ l £ caA,lr neerftigheyd , moeyte en arbeyd , hier in aan- gewend, niet te vergeefs, fal befteed hebben. Maar overmids , Eerentfefte en gunftige Heerm en Neven , by de Schrijvers dus lang is gebruy- kelijk geweeft , datfe hare Boeken ymand Op- dragen en Toeëygenen , foo heb ik ook deefe mijne Reys-befch rij ving , volgens dit al -oud gebruyk , aan U-Lieden by uytnementheyd wil- len opdragen en toefchrijven , niet alleen om onfe Namaagfchap , waar mede ik ü" L. Heeren en Neven ben verbonden , maar om voor al de vriendfchap en meenigvuldige weldaden, die ik, van wijlen onfen Lieven Neef , Leenden Chrijld Saliger, (in wiens voetftappen^r Heer Nicolaas Bemer , en Chrifioffel fijne Erfgenamen fijt ge- tree- VOOR-REDEN en OPDRAGT. needen ) in fijn leven heb ontfangen , en my nog op die uur van Uw drieën werd bewcfen, mijn dankbaar hert eeniger maaten te betuy- gen. Wild derhalven defe mijn toegenegen Op- dragt in gunft aannemen 5 en my altijd voor uwen Dienftwiiligen Neef en Vriend erkennen ? en in uwe goede gunft gedurig behouden. Ge- geven tot Atmburg den laatften September 1581. V L. Dienjizvillige LEENDERT ROUWOLF, M. Doft. KOR- KORTEN INHOUD der HOOF D-S TUKKEN. | OOe ik cerft van Augshurg na Mar feite ben gereyft , en van *ï± daar wijders over Zee tot Tripoli, in Syrien Ph&nicU le die nogmaals door groote en fandige Woeitijnen heen ging 3 door de welke om te komen > men fig foo wel met Levens-middelen , als op de Zee , moet voorfien ; waar nevens ook wat van d'Inwoon- ders ' y hare Kleeding , en meer andere dingen • van 't geene wy voornaamft hebben gefien , of ons felfs is gebeurt i werd ver- handelt. H6 XV. Op wat wijfe wy van Ana verder af na Oud Babyion fijn ge- varen , en aan meer andere aanfienlijke Steden , als Hadidt , Jup- fe , Idt , fijn gekomen , en ook onderwegen aan beyde fijden der Riviere veel vermaklijker en beeter bebouwde Landen , als te vooren , gehad hebben. 15 6 XVI. Van het oude Babel , de Hoofdftrtd van Chaldeèn , en haar gele^entheyd : Hoe defelve ook nu nog by defen onfen tijd, na haregrouwelijke en fchriklijke verwoefting , met haren Thoorn, €11 hare oude verbroke Muren en Puynhoopen , hoewel woeft , verlaten , en fchier in 't ftof en fand begraven , kan gefien wer- den. l6x XVII. Handelende van de deftige Stad Bagadet y ook Baldac ge- naamt , hare gelegentheyd , grooten Koophandel , vreemde Gewaffen, en meenigerley Natiën van Kooplieden , die aldaar gevonden werden , gelijk ook van veele andere dingen , die ik in mijn vertoeven aldaar gefien en ondervonden heb. 16S XVIII. Hoe ik in 't wederkeeren van Bagadet door Ajfyrien, de Frontieren van Perpen , en de Landfchappen van de Curters , op de Steeden Carcuch , Chapril , dcc. getrokken, en cyndelijk ook weerom aan den Tigris tot Moffel , in die wijtvermaardc Stad , welke voormaal sN/#/™? wierd genaamd , ben gekomen. iit XIX. Hoe dat wy wijder op Zibin , Orpha , Bir , enz. niet fonder groot perykel, door Mefopotamien fijn heen getrokken : daar na,' over den Euphraat fijn gevaren : En eyndelijk ook weer in Sy- rien over Nipb , ia de vermaarde Stad Alefpo fijn aangekoo- ~ « l" XX. Van de Genees-meeHcrs en Krtiyd-mengers , Voclors en Apo- thekers , der Turken ; van de fware Turkfche Gevangenis , vaa mijn Med-en Reysgefel, Johan Ulrich Kr aft , geboortig van Uml ca dan van de groote guvate», die ik op mijn wederkomft m de 0 * twee Korten Inhoud der Hoofd- (lukken. twee Steeden Aleppo en Tripoli , heb uytgeftaan : Mitsgaders tai de Moord van eenige Kooplieden, en andere dingen /die ik ge- durende mijn verblijf aldaar heb genen , ca fijn voomevak len * zi 4 XXI. Van het hooge en groote Gebergte Libanm > desfelfs Inwoon* ders , en ook van de vreemde Kruyden , die daar op gevonden werden. 22a XXII. Liftige en feer bedrieglijke Aanflagen van de Turken, tegen d'Inwoonders van 't Gebergte Libanus, de Trufci , en Maroniten voorgenomen en aangelegd hoefwaarlijk fy defelve beooylogt * cn wat afbreuk fy haar gedaan hebben. XXIII. Kort verhaal van mijn Afvaart van Tripoli PhxnlcU 9 na Sy* nV», en hoe ik van daar tot Joppe ben aangeland. 240 XXIV. Korten Inhoud van mijn Reys te Land , van de Haven van °}oppe na Jemfalem. 2 ^ t XXV. Klare en eenvoudige Befchrijviag der Stad Jerufalem, looals* ie- nu voorkomt ; nevens haar omleggende Landftreek. 260 XXVI. Van den Berg Zion 9 en fijne Heylige Plaatfen. 269 XXVII. Van den Berg itfor/a , en den Heerlijken Tempel 281 XXVIII. Van den Godsdienft der Saracenen en Turken, hmeKtrh* gebaarden, Ceremoniën , en uyterlijke vromen wandel , mtt een korte verklaring , hoe lang haar Rijk na de tijden van ha- ren Mahometh , beftaan fah 290 XXIX. Van den Berg Bethzstha , en van de Huyfen van Pilamsen Herodes. JO| XXX. Van den Berg van Calvmen , en y t Heylige Graf onfèslft*. ren Jcfu ChriJiL Jof XXXI. Van eenige Graf-fchriften de* Chriftm Koningen iram rufalem , nevens een kort verhaal van hare Regeeringen * en Heerlijke Daaden. 3I £ XXXIL Gemeen berigt van meerderky foorten van Chrifitnen , infonderheyd van die geene , die ten allen tijde in dm Tempel van den Berg van Calvarien gevonden werden , hoe ook defè en meer andere in-en uytlandfche van den Turkfchen Keyfer (als haar Opperhoofd , dienfy meeftendeel onderworpen $ƒ&) , en van fijne Bevelhebbers gehandeld en gehouden wexdca. 322 XXXIIL Van de Grieken. ^-j XXXIV. Van de Surianen , die% Chriflenm noemen» $$ 9 XXXV. Van de Georgianen. ^ 0 vvv VIs Van & Armen i e r$ en haren Godsdienft. 541 XXXVII. Van de Neftmanen. 343 E™ 11 ' Van de Jacebiten , genaamt Go/fy. 345 * Van Abyjfmen, Onderdanen van Priefttr-Ja» A tederwkk genaamt , Korten Inhoud der Hoofd-ftukken, genaamt , Koning in Moorenland* XL. Van de Maroniten, 349 XLL Van de Latijnen , of Roomfch-gefinden* 3 5 * Van de Ridderorden wan den Tempel ? of van St.Jan tot Je- mfalem, 3 54 XLIII. Korte Befchrijving van eenige Plaatfen , Bergen , Val- leyen , 5cc. die effen buyten , of naaft om de Stad Jemfalem leggen. 3 60 JÉLIV. Van Bethlehem, het Gebergte van Judea , en hare vermaar- de Plaatfen* Daar by mede van mijn wederom of te mgkomfl van Jerufalem na Tripoli gehandelt werd. 369 XLV. Hoe ik tot Tripoli in Syrien ben Scheep gegaan , van daar te rug na Venetien gevaren, en eyndelijk weer HAugsburg thuys by mijne Vrienden ben gekomen. 3*£ N T> & VOOR- VOORNAME R E Y S van Do&oir LEENDERT ROUWOLF, naliet OOSTEN. Gedaan in 't Jaar 1573 3 en vervolgens. I. H Ö Ó F D-S ? Ü K. Hoe ik eerft van Augsburg na Marfeille ben gereyft , en van daar wijders over Zee tot Irifoli , in Syrië® Ph&- nkU, leggende , ben aangekomen. %foo ift ban ttiijn eerfïe 3iéug& 1 * 7 af / een fonbetünge begeerte Öebge&ab/omtyeembeïan^ d cs schnj ben / én toel tooojnamentïp ™™&ey^ biefcan öet Ooften, tebefóe* Auft - hen / fijnöe befe toer botoen al* Ie anbece bermaarb en ©?ugt* baar / fUieïfteö'lfial-^uöe ©olïteren beboutot/ betooonb/ en bie be magtigfïe ©ojfienbettoeereïb eertöb^ge* tjaö öebben/ ) fvi&$ niet alleen / QBbattft bedeltoer gntooonberen / omgang / letoen en feben / foube J°'*f ?k (etren bennen / maar toel meer/ op bat rft be ïjeer* ■ 1 Igfee «Betoaffen en ïffeupben / ( boojmaal^ boo| Theophraftus, Diofcorides, Avieenna 3 Serapión , enanbere / öefcöjeeben / ) op be Ipïaatfen baarfe groepen/ foube fconnen befcïjoutoen / ten epnbentp bare getooone 25efeö$fc4ngen / mit$gaber£ ban al* (e anbere tojeembe <ö5enee$-Smtpöen en<©efioafTen/ in opftgt en fcergeïglnng met béfe f een£beeï$ meel beftent/ en anberbeeï$ aan be Apothekers meeröet oojfaaft gegeben toerbe/ bat fp na befulfte/ ble fp ban boenöebben/ fouben tragten / fogtift na mib* X*een4e*t Rowwolf. A Öeï 1573- Waartoe hy aanlei- ding krijgt Maakt fig reys-vaar- dig. Vertrekt van Augs- burg , op Minde! heym. Memmih- geni Lcutkirch. Wangen. Befchrij- ving van Lindauw, Fuszach. Veldkiich. a Voorname Rets door öel en geïegentïjepb / om mijn oogmerft in 't toert te fïelïen/ vudfte ift tn 't jaar 1573 > al&tö •» Au 8 s - burg , bonb bp ttlljn <§>toaget / Melchior Manhcll ben <©ube / befeïbe nam rap / ( boben bat ban booj; nemen fijnöe / meet anberem fijn <©ienfïenïtoap; ïjanbel / bertoaatt£ ïjeen te fenben / ) aan : %ï maaftte mp berïjaïben baatbig tot betep£/ op bal fft met Set eetfïe «Sefeïfeïjap / bat na Marfeille fou= be bettteftften / ftonbe meebe gaan / om ban baai totjber£ met een ft jnet ^eïjeepen na Tripoli in Syvh Phoenici* te baten* ift nu tot <©efeïfcÖap befeomen ïjab / ben ï|eet Frederik Rentfen , onfen |Beebebo?get aïïjtet / re^ ben tap ben 18 Mey > be£ jaar£ 1573, bau Au S s ' burg na Lindaw , met boo?nemen / om boo? Pie mom Op Milanen en NilTa , OllfevepjS naMarfeilh te nemen : bfenfelben bag tebentoptot aan Min del heym, een bermafteïp ^teebje / met een ©o?fte lijft ïtafieel mtkxt I aan ïjet föbiettje be Mindel ge= legen / nu tet tgb be ©?pöeeren ban Frondsberg m ïMjootenbe. ^en 1 9 dito quamen top op ben mibbag tot Mem mingen , (Ijnbe een fcljoone jêtaö J en aan (jet iftyi beljoorenbe / geïp ooft Leutkirch , baat top bes nagt^aanquamenv 35en 20 dito teben top booj Wangen , meebe eer JSijfeS-fïab / gelegen in Algaw, gelyft ooftbpnaalli be bbojgemeïbe; öiet i$ een feet gtootenfjanbel er toeboet/ ban albetöanbeïüoopmanfcöappen / bp fonöer ban Hümen : tomende tegen£ ben mtbbag ti Lindauw , 't toelft een 0tjft£-fiab t$ / gelegen tw bet Boden-Zee , altoaat een gtoote en feet bequami 25aap en ©aben <£ / toaatom &et fommige Ijei Duytfeh , Of Swaabis Venetien noemen/ alfOO (jet 00Ï rönöom m'ttoatet $ gelegen/ Ijebbenbe feet bee bertieiing ban aïbevïjanbe 3©aten. j^a ben eetei boeren top obet be 2ee / na Fuszach., een ©left / niei tot)ö ban Bregentz , na ben Rhijn gelegen, <©en 21 dito berenftten top in ben mo?gen-fïonb 1 Veldkirch , een betmafteïp ^teebje aan ben Yi gelegen / 't toelft nu tet tob aan ben J^upfe ban Qo ftenrijl Leendert Roüwolf. I ênrijk öeöoojö : maat ober eeltige jaren geeft fjet igene <©jabeti / ban ben ^rautöaii ivlontforc, ge- — IZJji; aö, <©p öefen toeg fag iït eemge fcgaone iëüpböi ƒ Schoone ^Saxifragia Aurea , Cariophyllaca Alpina > eeii Planten cri Sioone foojt ban groote iBaöeHetoen / Hanen- Kruyden. ut mettoitte 2Sïöemen/ Auncula Urfi , of 25ee* 11-00? met öjupn-bettoe Bloemen / ens. jonöé qtiamen top tot Mayehfeid y een jïteeöje öe Mayenfeid rifons toe&egoöréhöe/ gelegen aan ben Rhijn, Sé*r ndcGu ' ielfe albaar / eegt tegen ober Dit Jbteebje / fe&er ° as ' atet ontfangt / öe Camingen pénaamt/ 't toeifs camingen. w öe fïeple Mippen ïiomt geen bjupffen / in toelfce t fcofïeïgïie toatme 25ab Pfeffcrs ( ban öe naafïgé* n^s-b'Aé jene feer ouöe .$Uftp ) genaamt / fijn oojfpjong bcfc&e*- «ft / öatonöeröeJBatet-toonöeien/ of 3©onöet~ ven - ateren toeïgeteft mag toerden/ mit$ getfaofeet* te ftragten geeft / tot betfïer&ng en gerfieiïmg ber 3aMte/ opgefttompe/ of Jamme Heöematen / en >g öoben aïïe anöete Baben,/ bit bpfonöetó geeft ƒ ff get frg ban o&ober , tot m Mev , toanneer get et groot getoriö en ïnagt Xmtc boof öen öagöerfi / rliefi en berbjoogt- ©en 22 dito quanten tou öe$ nagt$ tot Chur 3 een Komft *>f r ouöe ^taö/ r altoaat ooft een ^tapeï të/ öei: cilur * oeöereu/ Öiebau baar tipt Duy'tfchland met Haft- .aröea ober get Gebergte geboert toeröen/ } fïjnöe 4 Keiidetitie , of ©erblyf-pïaatg U$ mmjoMi legt een gaïf uyj.ban öen Khijn , om toeïfte teöéii Desfelfs : ^öom meeöe ouöec öe SMgbommen lanjfé Ê? v e | S Rhijn , of aï| anöete toiïïen/ toöePapen-ftraac ' t opperfïe/ of öobenfïe / ( aïfoo get bigt öp öen ?)P?ong ban beu Rijn {$ gelegen / na 't oube " , eehtooo?b: Coftentzget grootfïe/ Bafel getbet*f p f; e ° k ud Weiöftfie / Straatsburg get eöeïfte / Spier ftetwLrd van- oogöietiftfgfte / Wormsget armfie/ Mems hei deBisdo ^ nfienHjftftc / Trier get ouöfie/ en Keulen get njfc genaamt toetö* UCiiKlllju ' ©en 23 dito reben top tot tufis ( tgan£ Tofe vem-ekvaii ? ) een feer oub ©ïeft/ ban be "Grifons of Grauw- chur ove * ^ders, 'ttoeïfc ban ö'otiöe Toskaners , ban toel* Toiïaiie * öe Rheuers , öat fijn öe Grifons , afftomfiig fijn / A 2; nogfoas; 4 Voorname Reys door nog fijn ouben naam ïjeeft öeöouben : grip oo! niet toet baat toan baan op een feet öoogen 2Setg nog tekenen en otoetbïijffeleu jïjn / toan (jet oub toet tooefïe^èïotReak, of anbet^en beter Khetia Ah genaamt/ meebetoan be Rhetiërs afftomfïig. 3£en 24 dito quamen top op ben mibbag aan be Splcwerberg , in een ©left / genaamt Splugi , a toaat top otoet ben Agter-Rhijr., ïjeeï bigt bp fïj begin en oojfpjonft / jïjn gepaffeett/ toettoolgen£ oto* Öet «öebetgte/ en fïjn tegené ben atoonb in 't 3&o?i Campdokin , toaat toan Die gantfcöe ©alïep ö naam tooett / aangekomen / baat top onfe nag tuft namen» ®m is dito bertroftften top op ben mibbag n Clavcnne > ftjnbe een al-oub ^teebjetoan be cir fons , aïtoaat eetttjb£ een ftetft föafreel toietb g bonben: maat toan b'^ntooonber^ in'tjaat 15-2 i£ omtoet getoojpen / na bat öet öp toettaffnig boi ben Cafteleyn toan Mues , Jacob de Medicis eenö toaö afgenomen / in toelften <©o?ïog ooftö dSteebje7 fooaan jèföuuten/ alöCïjooRé / toe ïjeeft nptgeftaan/ foo bat öet nu een open ©left i\ ten epnbe niet t'eenfger tgb b'een of b'anbetetopar op nieuto£ baat in foube tonnen ntfïeïen. ©* baat quamen top te Riva , gelegen aan l)tt La$o Meyr van CY.mo , aïtoaat d'Adica fijn toatet on laft/ fonbetfigmetöet Meyr te toetmengen/ etoi gelyft ben Rhijn boeb boo? ben Boden-Zee : ©e baat quamen top teGera, ooft aan 'tfelbe Lac g ïeegen / aïtoaat top onfe nagtcufl namen, <0nbe toegen fag fftlanggSet Meyr Purperverwige Leliei ooft <©oub-too?tel met fmaïïe 25labeten ( Lihm Sylvellre J 5 en in b'OUbe IfêUUten de Cymbalaria. <©en 26 dito quamen top omtrent ben mibbs te Como ; bit i£ een öeetïijfte en toermaaftlöfte £ta toaat toan öet Meyr be t föaam tooetb ; top teeto nog bien feitoen atoonb toan tfizt na Milancn , toelftniet t'onregtben ïof bet kaliaanfche ^teebei met ben $aam toan het Groote p?onftt. 3©i toetanbeungen en toifTeltoaïligöeben befe &tab / < Öet Hertogdom, batna&aav genaamö toetb/ 01 Leende rt Rouwol f. ^ W fjare laatfle Hertogen de Sfortis, en Keyfcr ï<77 breide vijfde, fïjn obergefcomen / i$ be Wmdb — enoegfaam öeftenb, 3&en 27 dito reben top booj 't plapfledge ©ïeït „ . inafco , aïtoaar öe feer bennaarbe en öoog-ge* to*B? u ™fc 0 erbe Andraas Aiaatus, eentrefip §Mïap£ jjeeft jen bontoen; fcomenbe tegen£ ben abonb ïangfji? > groote Diergaarde , ( m toeïfte op 't jaar is 2} oning Francifcus de eerfte , böOJ be ©efö-fjeecetl m iüepfer Carel bapper toierb afgerofï / en öp f gehangen ) ; nog eben boo? be nagt tot Pavie', Vcrna fïjnbe een ber boojnaamfte ban Italien , en Po > vogc». amen te Vogera , een ïufïfg Jbteebje aan Jjet toompje Stafora s baar top be ïjalbe ^oft na* n / toelfte tot aan Niffa 18 toaten, <©p ben )bag arribeerben top te Tonona , een tameïpe Tortona. ab; maar bie foo boo? In-aï£ Uytlandfchc ©02* gen beel ïjeeft geïeeben/ en baarom niet feet boïfc* i$: Hieromtrent toafi beel Tarwe , tuitte Po- Kneden er , of Abeele-bomen , ooft 2Serg Achillea, Of hi % 011 " ent lefolium met geeïe 25ïoemen / en toat berber waucndc - ten 25erg Brothus Cineraria , een berbe gefïagt Jacobsca , mitfgaber^ be Stoechas Ci trina , ynum pjinü en meer biergeïpe Deftige Pantem t öet baïïen ban ben abonb quamen top te «andna della Paglia , Of Alexandrien van het Akxandia i foo geboopt ten trjbe ban ïiepfer Frederik de ddiapa- af£ öooj.op&itfen ban ben $ai$ Alexander de* llïU tuffcïjen ïjem en be&teeben ban Lombardyen 3 ïeburige en lange ïteög toa£ / fïjnöe a$ boen &tab / in jaar 11 68, iipt een opgeraapt ban eenige bertooefïte ©ojpen / eerfï boo: ben Desfelfs geftomen / '$ jaagbaar aan gebefïigt/ en na opkomft3 ^au| Alexander , Alexandria geiiaatttt : A $ ' IBaat 6 Voorname Rbys door — — - jjBaar be Keyferfche öebbenfe tot fpot ftet Stroowi x 5 73- Alexandria toegenaamö / toelfte ^pot-eu Coe naam ïjaar nog $ bp-geöïeeben : ï|ier ötriben to; **w,n n * ïltet °P * ttiaar gingen bernagtten tot Belhzona • een fïerfte |Maatg / Die boo? befen öaar epgene $et ren geeft geïjab / be toelfte öet aan be Switfchei ban öetCanton Uri, en ïjare 25onbgenoten / (bi tot)ï fP fïa mfêttoutoöen / öet tegen£ be Hertoge ban Milanen te tonnen befcgermen ) / omtrent ö' jaar i422öe6benbecfto3t/ fyoztml öet niet toepni öïoeb£ öeeft gefcofï/ eer be Swufchers öet geruft öefït baar ban öebben genoten, ©en 29 dito ijieïben top on$ mibbagmaai b Afti. Afti , een fraape <§tab / nog onöeü öet Hertoj dom ban Milanen beöoorenöe i ö*er lag een 25efe ring bart Spaanjaards y bie bqemnaafê eben teboi ren ben nteulTien Gouverneur ban Milanen ing Öaaïb/ m öertoaartj* ficgeïepb öaböen, I^ietb rarmaffno öietban baan ïegt Carmagnola , öe&oorenbe onö la ft ïjet Mark - graaffchap ban Saluzzo , en lipt Dli Öoofbe aan ben ftahingft öan Vrankrijk , ba Moncaiier. franfch Guarnifoen in toag/ al£ mebe Moncahe bOO? ben Hertog ban Savoyen befet ; foo bat bi büt ©efïingen / aan bik bpfonbere ©o?flen toet Nagt-ruii te öoorenbe / feer naöp-een leggen. 3©p bjagten b Bojeron nagt j n iy tt t \\ m ^ t §^{aat^?e Bojeron boo?. genomen. q ^ ^{^n fc 00? Racomes , etl S Racomcs, vigliano , ttoee ïïïepne ^tceöjcn^ en Vsetnaateb Savigliario , te Coni. com,Lirao- |^eh qi , na bat tap in 't <©0?p Limona 01 K öeeten öaööen/ fcreegen top *t gebergte/ Mc Brothus genaamt / onber be boeten / baar l fcöoone aJBönbergen fagen / en Tenda leggen 1 tenbe / fn öet .éteebje Sorgo , altoaartop onfe nai ruft namen. v . : j <7 .„ ©em Tuny mo&eng öerepfiten topNifTa,* £S& ntot ^tabmet een fierfè föafïeeï/ geïeegen bp een 9< aan be Tirrheniffc-Zee , ben Herrog ban Savoj toebehoorenbe / 't toeïft BarbaroiTa Admiraal Turken in 't jaar 1 5-43 lang / en met groot geto* Dog te toesgeefê / tjeeft öeïeaett ; $tetfljneqfetoo Leenbert Rouwolf. 7 itiaaló $aug Paulus de 1 1 1. , ïtepfet Carel de V., m Nonius Francifcus de I, ban Vrankrijk in ©ei> - ^ 7 *'.,. pon / om Vreede te maften / t'famen geftomen. (|iet om ïjeen fag ift fommige fcljoone ïtoipben/ . , ooojnamëntlöft ttoeebetïep geïjoojnbe $|euï ( P$vraa£« ■ paver Corniculatum; inet fCÏJOQUe geele tïl ÖJiipU- Kruyde» öettoige SMoemen./ afê niebe ïjet Ladanum met vind - foeebe 2Sïaöeren / en op ben toeg na Villa Franca een foojt ban toitte 5©mbe / of Moftjen^ met pur- per-verwige ©leftften / en langagtige gefcijaaröe diabeten, ^en 2 dito gingen top met meer anbet <ü5efeïfcï)ap czmbo » OnibeJ§teebjen£ Antibo , Canabo, Luc, BrignorLuc, ' U 3 en meetanbere / te Befïen / baai: top een mee* mgnoi*. mgte ban fefter foojtban filepne^jupmen ihl&ao? fen / toeïïiem ïtoojtfen / al£ anbetó booj ben bo?ft/ iniet onaangenaam fijn/ enbanbe §|!laat|? Brigno- len genaamt toetben / bonben. 5^en ƒ Juny quanten top. aan Marfeille , na bat K omftte top i9bagen ïjabben onöertoeeg getoeefi ©efe Marfeiiie êtab legt 30 Franfche tngfen ban NüTa, gn befe boojtogt fag ift be fctjarpe 3©tabe / of Smilax Afpe- ra j Meekrap, of Rubia Tinótarum ; Stoechas 5 V e ^ e > rdc een feïjoon gefïagt ban Sefeli Peloponnefiacum , y Thymelaea , Ciftus , met toltte / en purper-ver- wige Bloemen / nog eenanbeefoo?tban Ladanum, ban Cluflus , metfmaïïe Rofetnarijn-bladeren , en geeïe 25Ï0emen ; Terpentijn-boom, Iiex Coccifera j Afpalatum j Polemonium Monfpelienfium - 9 bat! Dodoneuss Trifolium Fruticans genaamt s Rufcuss Lentifeus s Calarmnta Montana 5 öegemeene Wey- diftel , en anbere meet* Ce Marfeille , nam tft tn mgii boojgemelbe vind ai- &toager$ ïfupfïng mijn becBlQf / tot bat eenfi))i'ei: daar ! enL êcfjeepenfoübeMaatftjn: $>iet bonb ifi een Böebe kenms * ftenni^/ nameip Johan Ulrig Kragt , «gtoonban Johan Kragt #ub-raab tot Ulm , bfe beo? toeprig bagen baar toa^ aangekomen; fïjnbe ban boo;ne* men / tot berrigting fijner fafen / be feïbe repg met on£ te boen , top toagteben ban op ben tt)b ban onö - öewefe/ en $ïfoq fulft^toat bert^aagbe / maaftte A 4 jft 8 VoornamUReys door *7---"" tft onbettotjïftenni^met be Domoren en Apotheekcrg 5 o' aïbaar/ öpfonber met JacobRenaud, een feererba* ommoe- * en / en öpfanber %wf öebber ban be planten/ ting mee en b^OOge Genees-Kruyden , toelfte mp Ül fijn I^Of cemge beeïe feïjoone / en bjeembe Simplicia , of enftele Liefhëb- Genees - middelen , fjeeft getoonb / alé ïjet regte fce^s. Scainmonium > Ambrofïa, Moly* Ammi, Aloës, en meer anbere / toelfte geb?oogb tufTcften Iparn* pieren betoaarb toaren : nog bonb tft om Marfeille ïjet Trifoliitm Afphaltites , La&uca Marina , Den- tillaria, de Tragacantha ban ben ï|oog-geleerben Rondelet , een groöte fOOJt ban Apoftemi-kruyt ITiet Vüitte bloemen, Gratiola, Gnaphalium Mai rinum , Medica Marina , Pclygonum Marinum , Sier daar Eringium Marinum , beter Maritiirum , Corin vcde Monfpchenfïum , een atlber gejïagtban Tamarifcen, Kiuydcn. ooft fö&berfpooren / met geele toeï-tieftenbe 25loe* men/ Die ift ooft bjie mijlen ban Nimes tot Ponte- gard op onbe berbalïene iBnuren ïjeb gebonben / UifïOe fónpte / een foo*t ban 3©oïie-ftrnpt met ge* fcfjaarbe 28ïaberen / geït)ft a$ die ba:: be geeïe ge* ïjoojnbe ï^eul / bteatyaat ooft genoeg toa| tebin* Öen, <©aar brieé Odft de Chondrilla Viminea, boo?namentftjft iiï be 3©öngaarben / Conyza Mar jor , Vermicularis Fruticans , Carduus tomentofus , ïjet Leucacantha niet Otigeltjft / Nepa , of Genifta Spinofa , toaar ban Lobel in Adverfariis novis getoaagt : OOft fagiftöaar be Tartenrayre , After Atticus Juteus, Piyllium , Sefeli iEthiopicum fru- ticans, de Jujubaeofficinarum , betOObe Valeriana ban Dodoneus, deConuda , ïjet eerfie geflagt ban CatanancesDiofcoridis, Of Orobus Silveftris , bat jftbp fijn berbojbe bïaberen / toelfte be Waantoen ban een ï)ier berbeelben / ftenbe/ en beel anbere meer ïjiet te lang om te berfjalen. Gaat aan <$a bat nn epnbelljft oné <^>cï)ip / het Heylig boord m 't K rU y S (Santa Croce) genaamt / ftjn Itabing / <&z* iieXe 1 PÖwt/ en ©oo?raab booj bjiemaanben pab inge- kruys nomen / boeren top bepbe met onfen ^cïjipper A n- genaamd. t hony Reynard , eil eeilige ban fljll bOÏft / Op btll i September be£jaat£ i ƒ73 > tegen£ ben abonb met De Leendert Rouwolf. 9 be 2Soot aan on$ ^cijtp / 't toeïft öp be naafï-ge= j . 72 leegene Cpïanben / neben^ meer anbere gelabene — > /y ~ ^cfjeepen / boo? fïnfter lag / om bt$ anberen öaag^tebettrefcïten- 3^etogï nu alle£ Maar / en be toinb tot or$ booj* s y fkeken öeeïfïjnbe / toen top 'é namibbag^ omtrent ttoee 111 Zee - upren be geplen ballen / en flaken in Bet : baar ap begon be ^cljipper ftjn boïft te bermanen / dacfe ^ r ^ in s malkander trouwlijk byftaan , hem gehoorfamen a en schipper Ijne beveelen vlijtig na komen fouden , 't toeïh Pan aan üj n [)en allen Vuicrb beloof b te fullen agterbolgen ; yoJk - maar na ïjet gebeb toietb gebaan ; bebeeïenbe oné in )e befcfjerminge be£ aUberjjoogfïen- Sn jjet upt-3epfen/ eer top nog In be rupmeEee Gevaar vaa jtiamen/ quam on^een ^cöirfoo na boo? ben een5cilip ' öoeg / bat/ mbtenmen ban toeerjijbm niet jc&ie* •fife getoenb ïjab / groote ongelukken fouben ont= laan fïjn. %\$ bit nu ober / en geen gebaar meer j™? 1 ** 3ooj öanben feïjeen / berboïgben top mee bjolp* hct^eSS )epb onfen cours; berliefenbetegen£ ben abonb ïjet quijï. ïanbupton^ gelïgt/ en fagen niet?/ afê toater ii Ittgt 2ïïbu£ onfe rep£ becbojbereube / brieften beeïe mn ou^foo Ztz-fith/ batfe / (met oojïof gefegt) ille£ obergaben / batfe in langen tt)b jjabbea ba> labert / en \h neben£ mijn fóep^gefel Kraft , fup* z ee fiekte Jerben oné bien abonb foobanig / bat top mo?^ d£s voiks, ten£ toeer geel fri£ / en toel geflelb toaren : maar bmmige anbere toierben baar booi foo afgemat / latfe boo? ben feueuöen bag niet tot jjerfïelltng bon* >en Romen / ooft toater oubetoné (bie48 <£eter$ ïerfe toaren) niet een eenige / bie iïi fïjn Higcïjaam itet eenige beranbering geboeïbe, %\g top nu ttoee bagen met bien goeben toinb ƒ ïie be Latiniften , Caurum , maar be Franfchen , n Italianen „Maiftraie noemen/ (bie ban 'tjïoojb- üefien ftomt ) fjabben gesepïb / en omtrent t)on- lerb Franfcbe mijlen afgeïegt ; ftreegen top Vrij- lags omtrent mibbernagt een anberen / bie fp Gra?- o, en be Latiniften , Cxcias , bat \$ Noord-ooften- vïni noemen/ toeïfte tjoe tjp <©o(telyfcer toa£ / onjï A 5 iatg I573-. Keeren tc mg door tegenwind. Sien DoK phynen. Stilte. De wind keert. Komen tuffclien Sardaigne cn Africa. Eyland Ga lata geiien Bereydcn fïgtot te- genweer voor de Koveis. io Voorname Reys door be£ te meer tegen toa£ / foo bat top genoobfaafct totetben/ fnbetomb op te labeten/ toaarmebetop Öet nas foo ber Aagten / bat top Sondags abonb£ / en Maandags mozgeitó / be BarbanlTche Stranden in öet gefigt ïntegen, ©oe nu be toinb toat be* öaaa toaé/ en be Dolphvnen, fïg met öoopen ber* toonben / ïjoopten top beter toe'er en toinb te be* ïtomen: maar obermit£ bit met agter Weef/ en top onöertuffcgen meer en meer Barbaryen naberben/ toat en top genoobfaaftt te toeuben / en toeberom na Marfcïiie te ïseeren. ton nu tegeti£ onfen tetö te rug boeven ; fo?* genbe / bat befe toinb nog l#ig upt blen öoeft foube bïtjben/ ïjeeft öP tf3 Ijtec na t*gen£ ben nagt/ foo fcöieïp geïegt/ bat ^p öemnautoïö^ftonben boelen, mt gaf ong moeb op een beteren / We top öoft'gmoiseng boo? ben f^g feeegen / en met b?eugb te gemoeö fagen ; fïjnDè de Maiftral , of Noord- wcfren-wind : bat nu onfe ^epïen toaren obergegaan / toenööen top Ijct ' toeer na ijer <©ofïen/ en §aöb£n Dingfdags foo feiten baart / bat top m eenup? toel 10 Italiaanfche mijlen toeg£ afliepben / foo bat top op ben 9 September moe «jSa^utoten/ tufTcöenSardaigne, en Africa quamen ; ïjteefagen ton ter reatct&anD ïjet Cplanö / Galata genaamt / bat Ipetoei ftïepn / noftmtf toegen fijn ftoogen " 23erg feer togtupt ter Zw tg.fïeu \$ : 't feibe neten 'top 30 italiaanfche mtjïeuaei; ban oné ïeggui : get ié 'deen Beer onöertoojpen / m öaarom een ^etjupl* ïjoefe ban be ^eroberjS ; en onbetooonb ; baa* toaren beei toiibe *mpife#. ©oen top nu mem* ten / batïBP aan gebaarïpe Paatfen toaren/ manfiren top atb$ blfttfe tot tegentoeer ftïaar / btagtmèet fefc&ttt te öoojö / maaftten meer Car- doeta , 'en fepben ? t ^anögetoeergereet/ foo batb* Cajuy t , baat top on ( s berbïijf sn &aööen / meer een 3Dapcn&im#/ al? een J>teappïaat£ gekeft : ©er* mité top on£ l)ier/nog baar-en-boben boo? eemgf aroöteberbojqene flippen ïjabben te Ijoeben / boo?* namentlgft tmx bic geene / toelfte be <&cïjipperg Leuci noemen/ fogteu fp blijf ig in Ijare ftaarraw OU* Leendert Roüwolf. II om alle bte te betmepöen / toaar toe fp öien ganr^ X * 7Z feöennagtgoeöetoagtlfjielöen/ fooöattop/ <©oöe — fpöanfc/alle ongemaft gdufcltig ontquamen* *to?t Öaat aan Ijrftöen top Tunis , op De Africaanfche- . Kuil inet eenige omïeggenöe «Upïanöen ftonnen e ^em U gë s? fïen / toaar ban Simies (Zimdala) UielMepn/nog-Eyianden. tan£ tamelyft ©?ugtöaar en fcftoon toaar in Öe fcjtlOOnfte ronöe Oftcrlucicn ( Ariftolochia Ro- tunda ) oberbïoeöig fijn te binöen- J)a bat top mo?gené öefeïbe goeö?? tijbS / upt ïjet gefïgt berïoren / liet |1g tegenp öen abonö een anöer / op öe regter Ijanö / en 40 mijlen ban on£/ Panthalerea genaamt / ften ; toeöeïjootenöe öen fto- ookTa»- ning ban Spaanje > en toaar in 300 ^ntooonöerg * 5 fouöen tooonen : IBaar Sicilien , 't toeïft aan öe tinfter Ijanö lag / fagentop/ mft£on£öeiiagtabet* biel/ niet; 3©p quamen'er egter in öe nast / foo en, { E r: na bp / öat top / öoen 't begon te ligten / niet alleen J f c n n d Slci ~ öe^tranöenenS&ergen/ en onöer öie/ toel boo:= namentlp öen iEthna , of Mongibel, maar ooft beiTcljepöene €fefioutoeneivCööo?né/ ban öeber* maaröe ^taö Syracufa, Maar en befcljepöenrlp ftonöen den. 3&n£ jeplöentop foo öien gantfeïjeu öag ïang£ öie 3Ööe ban 't Cplanö / 't toeïfte ober Mal tha lept/ tot öat top epnöeïöft ö'uptterfïe^pit^ öe£feïf£ öerepMen : <®f top fcfjoon / toegen£ öen ©ojïog / niet toepnig gebaat ijtet ïjaööen te öug* ten/ fagen top öog niet meer/ alleen §>üw / öat f*£* ca on£ fcïjeeii een Marfiiiaan te fijn / enöe$ mpjgené p ' b^oegfj l naa Maltha pberflafc* 28lfoq fijn top / <©oö öanïi/ fonöer ramp / of tegenfpoeö/ toel en geluïüiig op öen u September tegen^öen abonö / aan Öen uptf)Oeft ban Sicilien , Of Caap Pafcaro deca-ip" ftomen/ öèöbenöenupoo Italiaanfche mijien toeeg^ afgelegt / en betïjoopenöe met <0oö£ ijuïp / öet oberige ban onfe ïtep£ / tot in Cyprus ( öat nog 1 300 mglen fijn/ toaar ban öe ö?ie/ een ban onfe upreri uptmaften ) mitpwi top hu öe b?eeöte ban öe Middelandfche-Zee liaööen gekreegen / met niet mtnöer boo?fpoeö af te leggen ; gelgït tóp ïjet nau* toe geöaan öaööen, IBaar of top nu öu^iang ta* melpe Voorname Reys dook 2 5 7 5< meïpe baart ïjabben gemaafct / öeböeu top egtet — — ooft al bed met feer beranberlpe / en beef tegen^ . toinbeu gefufcfteït / ïjebbenbe bifttoiï£ bjie of bier* ^jkewiH-" tor&anbe tomben in een Ctmaal/ aï£ na mibbet- dcn. ' Hagt be Maiftral , of Noord-weften-wind , tot aan ben morgen / ban berfjief (13 met groote tooebe ben Afneus, of Znyd- weden-wind , toeffte buurbe tot op ben abonb / ban bo T gbe tegené ben nagt be Ponente , of Wefte-wind , biemen gemeenlijk on- trent Africa fjeeft / en toeïfie op befe tt}b agter on£ omging / geïp fulftg b'#ube berfogt e £>tuurlieben ecwerd g jöebinöe!1 / eïl ^ toP °P KTuysdag , niet fonbec b ' moepten en gebaar / jjebben onbecbonben : 3©ant na bat onfe IStótroofen befen Hfepïigen-bag / na oub gebmpfc / fjabben gebierb / en ftojt baar na b?ie ïtfanonfetjooten geïofï/ begon be Zuyd-weftcn-wind' . lullig op te fieehen/ foo bat be gee (tg berïjief / en SftET? feei: on rmpmig toietö / taaar boo? be ïjoïle 23aren zee. ÏJrt ^cïjtp foobanig foïben en toiegben / bat nie* manb / fonber bafttjouben / fton fïaanbe bltjben. Cegen£ be nagt begon befe toinb toat te (lillen / en i$ epnbeïijït / na bat be Noord-weftcn-wind toeee begon te toaapen / gelfjeel gaan leggen» jjBet be* fen betbojberben top onfe rep£ / tot foo ber / bat DeEylan- top Dingsdag ben if September fjet Cplanb Can- «ccriBo dia ge^ ïgft top beben, <©nbettuffcï)en / tertotjl top 't nog öp malftanberöielben / berfjtef ftg toeber een goebe Sfembboo? on£ / namelgft be Tramontana a bie bepbe/ ön^in'tgaan/ enftaarfti 'tfteeren/bieriöe-; toaaroptop/ onber ïjet lo$ bjanben ban biie Ca- non-fcïjooten ban onfe / en ttoee ban öare 3t)be / banmalftauberfcïjepben/ en toeber-3ï)b£ / foo fitj ben gang maaftten / bat top in mtnber / aï£ een öalf m/ b'mbm anbeven upt (jet geftgt raaft ten* mm Leendekt Roüwolf. ï$kt baït aantemerften/ bat top bau4ï)oofb- * en ti!er-3ööe-lüiuöen/ bgftot onö boojbeeï ijaööen/ ilZli top nietöen Tramoniana, en ben Midi , of be Noord-en Zuyden-wind , foo toel / &\$ niet be Vöorc « b?ie a©efie-tomöen/ ftonüen boo?t tomen / en m IE tegenbeel b?ie Cegen-toinben / a$ ben Sirocco , Le« vantino , en Grseco ; ftjnbe be Zuyd-ooft , Ooft , en Noord-ooft , toelfee onfe baart beröinbetbeiL 3©p boeren metbefe aanöoubenbe ftoeïte foo fnei boo|t/ Dat top op ben berbenbag/ fljnöe öen 24 Septet» bertegen^ ben abonb / öet groote Cbïanb Cyprus , Krijgen leggenbe soo inglen ban Candia, te Iten quamen - c yv™sm» t iBaar betoyl top nu te toijt Hoef toaatt toaren §€figt * [iptge5epïb/ öabben top toeer anberï)aïfa£tmaaï toerft / om 'tin Cyprus aan te brengen : Mo|* jen^fagen top ober be 200 mijlen ber in Synën öet l|ooge-geöergte Libanon , en liepen op ben abonb n be ftaben bp Salamine , aïtoaar tjet befie gout Lopen in bie öaar S&aaft berfïonb / toeïfteons aan- kci T ct 88^ f^M^^^mm metfitn/ bie raad om^ >P , t ©lefe öaiainine te ©elö lag op een hoogte / moeten. Jantoaar ÖP taö't.cn öaeeö in 2fee fton (ten / gin- ïen. ; St^top mi omtrent een gegaan öabben/ mtd* 11. meet begonben te naberen / lagen ton in be 30 wdkc;f / : *» ïpgerigtte Centen / en baar onber ooft bie ban hun ** ° VQt ' Verton/ toeïfee met (cgoone Tapyten ïï^ 1 ^ P?epb / baar öp?tartirëböen op fat-'-/ • beMeeb met en langen roota* tttö.y • en .öéböeitk ren groote öttte £? ,bs ! 0 , d oy -**ÖWf & ; ÖP öatï in fijn öanb een angffer/bpna ban gebaante / aï$ onfe Stoft* 0 Brtïjupïten;/ «ra ben „Crog ...ftöooii te maften ö uifte btnömen gemeenlöft in be Corner bpbe m ™t g e- che-©?ooren / baar fp öaar agtet: onferbe Stïee^ 1 ^ 'eren mebe Mmteml-miaïizjêmmkmM/ tted™ vo * # ; i6 Voorname Reys door ï < n i fP gemeenlijk agter in ben rug fcebben / te betb# — ben : 4£eben / en om ïjem I fatennogeentge anöerc boojname Turken* opbebnjfebanonfe Jmijberg; öupten om ftonö fijn 3©agt met föoetjS en Sabelt getuapent / toaar ban be <0efagï)ebber met een Tygers ï|upb toa£ beMeeb / öeöbenbe een groote pfere3Cmot£ tnfïjn&anö. . Eerbewij- j^n traöen op ftjn begeeren naber toe / en beben rïïf e a "e dc öemonfepügt-pïeesmgen/ op be Turkfche totjfe / cTaa» f on£ met be regterïjanb op be 6ojfl / üooj ober bup* genbe : baar-en boben beebe onfe ^>cljtpper rune ^cljoenenupt/ en trab bieper in / gaanbe mebe/ gelijft lp/ met be beenen fcfeepïinftg ober-een plat ne* werden ^ tt f lttm / nm ar bjp met on£ bepbeti faten luat ™" berber OP ttoee Stoelen / bie fp baar gebzagt ïjab; g öetn 3Ê>aat op begon ben ©berfïen boo? fijnen Colft onfen ^cfjipper te b?agen : Waar wy van daan quamen ? Hoe lang wy onderweeg waren ge- weeft ? Wat voorgoederen wy medebragten, en oi wy die aldaar wilden verkopen ? <©p al Öet WW Öem be ^ctjippei: befjoojlijft anttooo?bbe> ï|ier na b?oegï)U / wat'er nieuws was ? $ameïp/ waar lig de Spaanfebe Üorlogs- vloot ter dier tijd onthield , hoe fterk datfe was ? Of de Koning van Spaanjen ook met andere Moogent heden had verbond gemaakt 1 Of de Koning van Vr ankrijk fig met fijne Hngenoo- ten had vergeleken ? Hoe fterk Roebel was , en oi de Koning met geweld , of verdrag daar was '™&Yo' Geefthaar men ? m$ nu befe £amenfp?aaït omtrent een Ijal K up? öab gebuurt / Ijeeft ÖP cm* bjtenbltjft berïo verlof, om öegeten / om on f e f a ften te befcïji&ften : bus? fljii I7n top / na onfe boojafgaanbe eerbebnjftng toebei bertroft&en / gaanbe nog bien abonb in 't ©leS Befien Salamine bjagen / of wy ook daar eenige van onfe Salaminc Bekenden mogten vinden ; maartop bebonben tjet , neben£ bet ongeïeegen Hanb / foo bertuoefï/ bat et immim een Ijeel ^up£ te btnben toa£ topper nu niemanb ban on£ boïft bonben / noö peté fonberlingé baar te boen tjabben / feeerben ujï teneerfïenb3eernaon££cï)ip: opbefentoegbonö (ft ooft geen Smtpben/ 0$ eenige ftapper-fïrupften, Paliurus en Kali. Leendfrt Rouwolf. 17 21$ top nu ot$ berfcï) toater in öabben / gingen , - 7 ^ op toeberom aan öoo?b / lieten be 2epïen ballen / -Hii n fïafteubp nagt in Beel regt op Tripoli aan/ tn _ icfe ©aart öabben top geburfg in be toinb / 't aaXord oelft on^fooïang opöielb / bat top eerfi op ben en fteken a&tfïen September albaar in be ï|aben .aanlandden. inZee - ©aar <©od aïmagtfg / bieonéfoo geuabeïyft fyttfi letoaarb / eeutoigban on£ moet boo) gelooft/ en t^oT* [ebauftt toefen/ II. Hoof d-s t u k. r an de Vermaarde Stad Tripoli , haar vrugtbare Land s- 1 douw, cügropte Koopmanfchap ; Schoone Baden , en andere heerlijke Gebouwen , die lig aan het oog op doen. Bïlpten booj Tripoli ïang£ be See-ftant fagen vï]iKA top bgf ïHafieelen / of ïteber öooge ötftïte fteden ELljoojn^ / elft een |X5t$ftet - fcïjoot toeeg£ ton ^ <* e zee- nalftanber / toeïfte met eenige Janïtfaren fijn befet / kam aldaur ip bat fp be ^cfjeepen in be ïfaben / toelfte b?p legt i$ bejïooten / al$ ooft be Dogan of (jet (Col^ mp£/ enbé groote ©aftftelbec^/ mer aïlerlep ï©a* en ban beelberljanbe ^laatfen/ booj öoof en ober* lalfoubeuöetoaren ; ï©ijl ïjet nu In 't ballen ban ien abonb toa£/ ïjaafleben tóp onj? / om in be §>tab/ btenogtoeï een up? gaan$ ban on£ toa£/ e ftomen. $Bet o»£ gingen eenige Turken , bie De Turken [een anber <©etoeer öp fjen ïjabben / aï£ lange dragen liftfte «jêtoftfteu / toaar mebe fp feftere ï©olbeu/ da ; lrKnu fr : yg alli genaamt/ biein befe Hanben met ljopen^ s lv v e ° n ° £(ic #nagt£ op ben ïïoof lopen / affteeren: ©aar luamen'er ooft eenige / tettotjl tóp'er ban fpzaften/ ^ 011^ aan / ban grootteen gebaante / a\$ miböel* are$?onben; maar foo &aafï al£ fp on£ genabert oaren / fetteben fp 't toeer op be loop, %\$ top nu Sy vinden lan be ^>tab£-poojt quanten / bonben topfe al ge= de poou [ooten/ toaaromeenban pnfe Hanb^toben / öfe al g eflo ^ m$ op onfe aanftomfl unt be ,ètab toaë 'te gemoet ten * [egaan/ aan be Franfchen in Ijaar 3©onmg/ üp im Fundiquc genaamt / öp be ©oojt / op öe iètadg- Lcendert Rouwol£ 1} ITUliir ïS Voorname Reys doou 1 . - , muur fraanbe / dep / en berfogt / dat een van haai — // .. li » den Sangincb ging fpreeken , en hem bidden > dai hy voor ons de Poort wilde laten openen , op dat W] binnen mogten komen y 'tgeen fp 00ÏÈ tiïfjtig beöen en bateïp in 't toerft fteïöen* <©nbertuiïct)en bal top ïjiecbooj be ©oo:t toagtten /liep met m öaafl een anbec/ bie een pift op onfen gemelben 3lanb£ worden man ïjab / fjeen ; befïeïlenbe eenige Turken er voor dc Mooren , om on| t'oberbalïen / toaar toe fp oof Tn?ken en Ö a ar beöen / uptftcnienbe boo? feftete anben Mooren $oo?t / bie alttjb open (lont / ïana* &tabé- overvallen, munten bp on£/ befe bieïen on£ onboojfieng op 'i lijf/ flaanbeen grgpenbe toel bapperna on£ / er fcpfonber na onfen ©jieub / tegen£ toten bit fpei toa£ becoftfeenb : fommige ruftten ooft ban leer, en ftoaanben on£ met be bloote ^abel£ foobanij om b'ooren / bat top niet anberë bagten / of ft £n g door" mt * m *n£ tot ïgutépot ftappetn 'm$t^m denFran- bat bit gebegt aïfoo buurbe / toietb epnbelijft bi fchen con-p'oojt geopenb / en liepen fommige ban be Fran fui gered. f c h e n na bupten / eu fco?t baar na boft be Confu feïf/ om on^ teöelpen; befefpjaft öaar bjepgenl en ernftig aan / fjaar bermanenbe / fig ftil te hou- den , tot hy de faak aan den Sangïacb 3 en aan dei Radi fo*de hebben te kennen gegeven , bat fp tél ïaatfien op fijn lang en fïerft aanïjouben nog beben *®u$ fïjn top m fuïften onbjienbeïijften groet e* toelftom / upt bit getooel en geraak binnen / en ii öe Fondaco , bat $ herberg / ban be Franfchei Komen in geraaftt/ baar top '£nagté bïeeben. ®e Confu «!o ~ toa£ pr ober feer qualijft te bjeeben / betoöl ÖP toe meiftte/ batfttïftenoberl^flboo? fïjn Natie onltjbe lijft / en ooft feer nabeeïig toag / toaarom ïjp ooi alle ftragt infpanbe om ben Sfiut^eur baar ban t'ont öeftften, . 1 ? u Tv« JiB^t öet aanb?eften ban ben fcag / troftften top fit hiüfby onfe ïanbélieben in/ om aïbaar een trjb lang ons ^unne ©erbïtjf te öcuöen / onbertufleïjen gingen top fom Undsjuy- tyüg in m fy getoooneftïeeberen toat omtoanbelen ™' pm be <§>tab te beften / toelfte in Sy rophamicien legt 't toeïft fig ïangé öe See/ en be baar aanleggend Leendert Rouwolf. i 9 teebm / aï£ Sydon , Tyrus, Acre, of Acon , Be- T chum, Of Barult, tot aan ben 25etg Carmel npt* -2ZÏ1- reftt- ©e £tab i£ tameïijft Stoot / ©oïfttijft en Berchrii Toemtj toegeirêbe gtoote bettieting ban aïïet* ving van d e anbe 3©aten en ïHoopmanfcfjappen / bie baat heen Stad iagïyft£te3©ateten teHanb gebjagttoetben ; fp jt op een betmaaftïrjften gtonb/ aan beboet ban n 25etg Libanus , bie albaat ïang£ be 2ee feer ef* n$/ toelftefêlafttenshnet^gngaatben/ entoeÏThuvnen pootte ©?ngt-en ïttupb-ïjoben / fraap (ïju be^ wijrigaar- at/ in toeïfte boomamentlöft Kamnus , Palinrus i den > Bo ~ xyacantha, Phyllirea, Lycium, 3Mbe-<0*anaat- vwetcn imen/ Rubi, ©abei-bomen / en meecbietgemfte enKruy- btnben fijn. &00 alamen fn befe Hoben of Cftim* den > a,da£U :n inftomt / fïetmen ten eetfïen meetbetfp fooien waüendes m2aiabeen|Boe£fttupben/ afê/ Endivie, La- uwe, Afpergies* Sellery, toelfter£ onberfle ^êtee* 11 en 3©o?telen feet goeb (tjn / om met ©epet en out te eeten / fonbetlnig bet geene / bie tipt Cy- en gefoagt toetben / Tragon., ban b'fïnbjoon^ rjTfarchon genaamt/ toitte fiool/ Jötoemftool/ nolïen/ 3©o?telen/ fcabö£ / Cöupnftojj?/ ^en* 1 / Wpen / ïünofïooft/ enj. g^aat toetben oofc et mmbet ban befe en bietgeïpe ©jugtengebon* Wt algAnguria?, ofCitrullen, Meloenen, Cön- nimers , Pompoenen , Melongena j Po mum Arno- bat fijn Dul-appelen , Sefamum , ban ïjaat 'Sam- m genoémt / toaat ban fp Ijtt jaat op ïjaat ïnooö oopen/ en meer anbere : infïmbeifjepb beColo- ffia ; bte öp öaar feet gemeen / en 't ïjeele jaar 10? te ftoop gebonben toetb :

tab i$ ban fïg ftffë ganfeft nu Thuynen. ^ j m $ aac _ eu -ïjoben ban IBunten en «Bjagte foo flegt booten / batmen bp nagt $an (ommif p c fwakte yï^atfen baat gcmaftfteïtjft ftan upt en in ftomen denfdaTgs alleen öeeftfe een oub üafteel / op een fêeiibel aa Si 'ttuatet/ met benige Jamtfers befet, b'^nbjoot bet£ ïj^öen ooft feet lage / en (Tegt gebantobe m\ pe geiled- r m / jj 0 ^, m na ö e maniet ban 't Ooften , 0 ffiuv- in plaats ban ®aft / een biaftfte ©loet öebbeti fcn, öaat fp op gaan lyanbeïeu / toaat booj Ijet baag Leendert Roüwolf. it jftg gebeurt / bat be 25nnren / boben ober be 3|u^ T ^ , titaan 'teen / op 't anber ïuanbelen / en maïftab-— 211^ eren befoefcen / ooft bes? nagt£ / bpfonber in De Corner / om be koelte/ baar op fïapen. ©it foo jnbe / ftanmen Voel afnemen / Ijoe bat bfe bier/ ie ben Hammen b:oegen / ( geltjft Marei i. m .uce i$ tebinben/) en Ijcm üöq* 't ©oïft bpbe >eetChrirtus niet ftonben brengen /in fijn 25ebobec rllupfen ö ebben gebjagen / en affoo metroutoen 30? ïjet ©aft na beneben ïjebben gelaten, J5a be Men ma- traat Rebben fp niet / gelift top in ottó 3lanb / ïjoo* bmyfe*cf i en Unjbe feuten / ingangen of #oo?ten/ be-f* e " * tfben eenige toepnige Jpaftljnpfen/ mitébien fp )g 3©agen£ of batten gebjnpften / maar feer epne en leege <©ciutjen£ / fomttjb£ pa£ een öaïf ;an£ lengte öoog / foo batmen / Mimen anber£ n ïjoof ö niet aan (iuftften flooten/ baar eer In ftrnp* li a$ in gaan moet : <©aar-en-boben i$ in beeï Hare wpfen ben fjngang foo bupfier en biep / bat ïjet i$ Sj^J _ inen in een ^pelonft of in een fteïber afging : n£ b t ™ ™ &aar alamen baar boo? na binnen ftomt / foo ingang » tmen in fommigerupme binneplaatfen/en baar y? 3 * i feftoone JBaterbaftften / toaar in fp fjaar baage* ÏÏSSS- f$ toafTen; 3in anbere toeberom fraape gepiep* iel rbe galen met ftofteltjfte ingelepbe Marmere loeten / bie fp Ijeel net en fnpber ïjottben / en met ïïijfte Tapyten bebeftften / baar fp op fitten / fïjn* befe galen ban feer öooge berbieping/ en ftonftig bertonïft / aan tem 3D&e lugtig en open / foo t öet bp Corner-tob baar in feer ftoeï en aange* am i$. ï^aar beuren en Hupfen Hupten fp meefienbeeï *l£oute-grenbel£/ en 3©erbel$/ bieban binnen Jlfijn/ toaartoefe / omfe rontflupten / ï|oute feutel£ ïjebben / ban een fpan lang / eneeubupm ö baar boo? aan b'eene 3ijbe Ujf /fe§ / en font* Hebben $ toel 8 of io ftojteen fnjbe^pgftertjen^ infïee* v * eemdö t\/ in bie o?b?e en logbte ban malftanber/ batfe elTsTemdi ifi op anbere / inbe ï|oute-toerbd£ berfwgen/ tot haat flen/ en ober feïjupben / en alfoo op be tmj$ aï£ Deuren, teen^lot/ be <©etir ftonnen op en toe boen. 22, Voorname Reys Door <®e Straten fijn beeb?p nauto/ met gro ftante jèteenen geplabept / ïjebbenbe in 't een Heegte ban een tcee biep / en foo bjeeb / bat'et een geladen ïfcameeï gemaftïgft ingaan / en oofi vreemd obetfïappen ftan / 't toelfe baarom foo gemaafct i$ \ fatfoen op bat be gcoote Catavanen , bie baat baagltjfts van straten: aan j tomen f t e fttf er { n ee n öetameltj&e o?ber w maïftanberenbaar fouben tonnen boo? trekken / ei biebp be Straten ïjanbeïen/ en toanbelen/ baa öoo? niet berïjmbert tuerben, <©p bat nu befe ganj foube fupber en fcfjoon blijben / ftjnber ïjter en baa onbeebe aarbe <©oten ingebjagt/ bieïjet Segen-ei ooft ïjet Fontain-en^ut-toater baar inmengen toaar boo? be glöft en ^tth baar toerben uptge fpoelb. 3ïnber£ ïjebbenfe geen fcïjoone of aanfïenlgfi <©ebouluen j tó| alleen eenige Mofqueen , baa geen Chriftenen in tomeu beften / of fp fouben ft moeten laten befu#Den / en ftare Godsdienft aan ne men: 36$ mebe nog eenige gtoote <ü5eboutoen bai maar geen Ijaar Champ en Carvatcharas genaamt / in toeïÉ byf r r-t. toeeïe Magazijnen en Pakkelders neben$ maïftanbe Geb^ên fW / op be toflg ban em aanftenlp ïüloofter / mi een groote en\xitjbepaat£ in 't mibben / in toeïfi boojnamentïp be ©jeembeïingen en ft oopïieben wat een trie albaar baaglpé met tjare BDaren in groote Can champ, or vanen aaU fc 0men / a $ in opene herbergen intreï cS" fet! / aïfoo topten befe of biergelij&e / boo? 't geljeei <0ebieb ban ben Turk > geen anbere herbergen i binbenjtjn. 3£>efe foou ban herbergen / öooren meerenbeel ben grooteri Heer 5 of fijn Baflaas felf / toe/toeïfce I baarom öier en baar in be ^teeben toutoen / op bi fp baar jaarlp£ een goeb intomen ban fouben tref ftm/ gelijk be Venerianen ban 't Duytfche-Huy: van hare tot Venetien boen* (€m ïaatften tybbm fp bobt Badftoven. Ö0(e ^outoen nog Ijare 25abfïoben / toelfte fc ïjeetlijfe en toel geboubrt / en in foo netten o?b gefcöiftt ftjn / batfe alïe anbere <©eboutoen i |aar fefpon-en tofïelöfcöcpö ber obertreffen / ft batfe öaat U(ïm$ en b'aaumerfting toel toaarb Lëendert RouWoLPi 25 ftfll t 3©at1t aïfOO be Turken, Moören * ètt Am- t< ~ bieren, &c. na be infttttna ten'Mahomcth, fïgïj bifttotï^ toaffen eit öaben / om öaat quanfupg ban ftarebeelbtrfbigeobertrebingenen buplefonben/ bie fp baaglp£ begaan / te tepnigen / en af te toaffen/ boojnamentltjft op bie rijb alp fb in ïjate feerften fullenberfcï$nen : foo fyhbenfttm Wen epnbefe&e* re toebescepbe 25abfïoben / öiefe met een geftabig ©pettjen/ öeeïe toee&en aan een / in foo een geïöft* matige toatmte toeten te öouben / batmen ten al* ïen tijben / 't fp bp bag of bp nagt / baar in ba* ben ftan ; en bit boen fp met feer geringe boften / obetmit^ öet ©ebouto met bpfonbere ftonfl fooba* nig gemaa&t i£ / bat fp in berre na foo beel bjanö niet beöoeben / a\$ men toel benften foube / bat baar toe gaan moeft: toant fp öebben eerfielp on* bet öe'aarte een groot en biep ©ettouïft / al£ een tameïpe rttpmen ïteïöet / rondom bigt bejïooten / ïjebbenbe boben in niet meer al$ ttoee Mepne Hugt* gaten /boaar ban ïjet bobenfie be palm ban een ïjanb op, w at togt$ / en ïjetanber/ bat toat leger en grooterijf/ wi i^, en Öaar bienb/ ombeïiragten öitteban 't bper / ( bat Z*?F? dt fp banüfout/ of bp geb?e& be^felben / ban feftet Stifdfnee» ffag ban Ctirben tipt finnen ban oube Centen / eenparige ftameeïen-en <0epten-mifï / en be 25afien ber upt* * an ? te geberfte^npbenfamengeflelby en bie foo tooogïj n * (ïjn / en ligter bier batten / ooft felber ïjitte bn b?en« gen/ al£ ^teen-ftoïen / of Hoilandfche Curben/ baar boöj maften ) na binnen te brengen / fonber batmen eenige b'aïberminfie föoofc in 't 25ab ftet. <©pbat bit ©per nu niet foube berminberen/ of uptgaan / i^'er een fBan bie baar gebnrig op pafï / en foo beel ban gemelbe Curf baar telfteu^ bp* toetpt / al£ tot onberfjoub ban b'eenparige ftitte ban noden i$. ben of beelen mogen ; ^aat toe neemt öp ongelefï* ttmlh / ban ö'Arabiërs Kils genaamt / en een B % toep* atf Voorname Reys door i<72 toepnig Sarnik, bat$/ Auripigmentum, 't toeft ~-ïl2i j te f amen gepoeöect ftjnbe / met toater tot eer J&alf mengt / toaat meebe öp ban be öapjagtigi beeïen banbe 25aber^ beflnjht / en baargeburiger ^ZT n foo lang aan treftt / tot bat öP merftt/ bat fp ïo< <> het Syr toerben en uptbaïlen / afëban toafl ftp We plaatfet doen uyt- ïjaafieïgft toeer af / eet batfe öoo? bare fcïjerptgtjept vaiien. f c j)aöe aanlengen ; bat geöaan ftjnbe / foo neem be Moor toat fcljoon toit 3©etft / maaftt ïjet in &ttp toater nat / en fmeert ïjem baar meebe ober 't gant fcöe löf ; bit JBerft $ üagel toit / bpna aï£ Boom wol, maar beeï groffer banijap?/ entoerbboo, be Pelgïroms ban Mecha, meebe geöjagt/ altoaai ïjet ban be 25afïen ber 25omen / bie be Gom Bdel liumitptgeben/ geïjaaïttoerb/ geïtjft'er ooft ^eeïer m Coutoen ban gemaaftt toerben / eben aïé bat be fïeelen ber ölaberen / en be fcfjojfle ber Dadel bomen . <©oft toerben be ^cljalen Der ©?u8ten bar befeïbe 25omen / in grootte met bie ban be Walfche .éoten ober een ftomenbe / tot ftnoopen aan Hit- sn weder- mm m ctngeï^ getyupkt / &p bat fp be£ tebafïei wSkTfv dc<« te öanb fouben toefen / toanneer fp baar pets vrouwen meebe toego?ben. epnbeïijft b?pbenfe ftet geöeeïi lang Hoofd- igf ober / en toel infonberöepb be ©joutoen ïjei hap doen j| 00 fö/ om bat te fnnberen/ en om lang^ap? ti ' gen ' maften / metfeftere afeïjbertoige 3ïarbe/ bie fp Ma- t< ™k lun Öteten / en met ïjaar Hoog bermengen. §>p tyb- d'vytian- ben nog fiimten bat/feftere3fiarbe/biefp Jufabor 110* ders -eoor- men / toeïfte be ©:outoïieben bifttoil^ eeten/ bpna afé ioftindefe &p on g öe bangere ©joutoen/ ftnjtenftolen. 5jn gaan? maar bêfe 2Saben mogen b'ïlptïanber£ en ©jeembelt* men moet gen / al'* Duvtfchen 5 Franfchen , Italianen en an fi g nauw öere ƒ f 0a to el en fop ingaan / aï£ be Turken en Moo daagde ' : «aar fp moeten fïg nauto toagten in bic gee= vrouwen in nc te ftomen / Saar ïjare ©joutoen in fijn / foo ff fijinhoeden-ig^n \ t \y tn ï( e f tobben* <©p öatir.en nu foubeftotv nen toeten / in toat 25abftoben be ©?ontoen Z\ Tek«s Om / öangenfe aan be Straat boo? be beur een ©oeft Sn/en toaar boo? een peber / bit teeften frenbe / boo?6j gaat/ en een anber foeftt Daaxisveei $©at nu be ftoopfjaKbeï ban befe £>tab aano* langt i Leendert Rouwolf. 27 langt/ boo? bien batter fteare ©ettietfng banalber* x * Iep 3©aten en €>oeberen i£ / bie totjb en jtjt in alle — lJ ~^ ïanben berfonben toerben / foo fijnbet beeï Stoop- Negotie en lieben ban beelbeilp Natiën , onbet toeïfte be Fran- daarin' fchen en Italianen uptfteeften / toelfte ttoee togfe / ° ok berfïanbige en aanfïenltjfte fBannen / tot ïjate ©oo w ^ ^s° tian - fïanberj* fteööen / toaar ban be eene / bie aïljiet tooont/ een Franfchman 3 maar b'anbete / bie ookeen t'Aleppo i$ I een Venetiaan \$ i ^>p toetöen ban Fra nkhc fjaar Confuls genaamt / en ïjaar «mprfg / om i t n al ^nfchc jjaat Landsgenoten met raab en baab bp te fïaan / confui. en om be Vreemdelingen ,bie öp ïjaar feomen/mee* be boo?t en te regt te jjelpen, <©ef* toerben ban Wal ^etfci- jtjare Heeren en Meeflers ten bien epnbe jfjier geen ge* ver AmpUs » fluurt/ en felf£ ban ben Grooten Heer beboojregt/ om be &ooplieben ban öaren ïanbaarb / in alle$ boo? te fiaan / ïjaren ïjanbel en fafteti te bebojbe* ren/ enïjaar booj aïbetlep upterlrjft getoeït/ enon^ geftjft ban Turken en Mooren te befcïjutten en te befcfjetmen / ten epnbe fp ongemoepb en fonbet Öinber onber befeïbe fjanbeïen en toanbeïen mogen. 3Me Confuls bjagen ooft gare getooone Meeberen / H} ha ? r toeïfte banCarmofijn, Zatein, Fluweel, Damaft , Kleedms * en biergeïyfte ftofïeïijfte Stoffen gemaaftt fijn / fp b?engen ooft gare epgene ^ntjbet^ en ^cïjoenma* feet£ / bpfonbet &ate Genees-en Heelmeefters 5 Apo- thekers , Priefters 5 enz. meebe / baat bp fjeböenfe ooft attgb een Colft in be Turkfche en Arabifche Caïen etbaren / boo? al be Venetiaan , bie'er maar HoeIlnc , b?ie jaar aan een blijft / en na betloop baat ban den vcne- booj een nieirtuen toerb afgelofi / betoelfte al£ jjp tiaanfen ban Venetien tot boo? Tripoli aanftomt/ geen boet ^f* mag op 't Hanb fetteq/ boo* bat ben #ubengem } In 't ^cljip befbgt/bettoeïftomt en ontfiangen tjetft iïan befe Confuls fijn ooft ttoee tupme 25eïjup* xf fïngen ingegeben/ bie fp Fondiques noemen/ toeï* w™ï' fte aan ttoee ^tab^-poojten ftaan / bie bepbe öaar «ptflgt na be geefjaben ïjebben / op batfe met ija^ ^ e 2 e re 3©aren upt bejèc&eepen / met te minbet rnoep* naam£ * ten enftofïen/fouben ftonnen tipten inkomen. I$iet toe (laan ben gantfefjen bag beel Moren met hïcpne Hupï- *8 Voorname Reys door i * 7 ^ IBupl-en anbere €?e$ / onber befe ttoee ©oojcett / -^t£S^ om be «jScïjipperg en ftooplieben met Ijare <©oebe* ren/ öeen en tueer te boeren. 3Me Fondiques fïj'n foo groot / en ban $tamer£ / ütelöecg en ©aftfjup* fen foo koel berfïen / bat al be Neganten ban |are Natie, genoegfaam aïbaar ï)are"3©aren enftoop= manfeïjappen tonnen bergen / en gemaftfteïöft bp malftanberen tooonen enberbujben. wat voor ^ p öe FranC:hcn frouben ooft ïjaar intreft/ öe.Ge- andereNa- nuwe ^ ien > Florentiners , biebanLuca, beloog- tien in de duytiche , Nederlanders en anbere : 45eïijft bp be Fonaiquc Venctianen , be geene bie onber fjaar gebieb (laan I fchen haren a $ bit baU Gandia > Gorfu > enz - ^ar Fondiques intrek heb- öeö&en ooft elft maar een groote poo?t / toaar on* ben. öer be Janitfers toagt Ijouben : W$ bé Confuls upt* gaan / öebbenfe foo ban üioopïieben / al£ ban ija* wat voor re 25ebienben en ïünegten / een groote fïeep bn de Velietia Ö*9 r / etl fp fijn bp be Turken en Moren lil ÏJOOget nen. aanfïen / en in meerbet agting / al£ be Baflaas felfé : <§>p öebben ooft ïjaar epgen Janitfers, biemetgroo* te ïange ^toftften getoapent boo? uptgaan / om tupmbaan te maften/ en 't ©öïft/ al toaren't fetjoon Turken felf£ / upt ben toeg te flaan. re joden &e &oopfteben ö^&öen met be loden bageïijfté fpceicn'er beel te boen / obermit£ fp in beeïberöanbe Caleh vooi Make e^aren/ en ban be jupfïe |)jep£ en3©aarbp/ban wifleiaa n rs. alberlep 3©aren/ foo in ben in/ aï^uptftoop/ feer tol onbertuefen fijn / en bte^alben meeften tgb / en ober al öet Makelaarfchap toaamemen / en be 3©tfieï£/ mit£gaber£ be Cours, bat$/ be gang ban 't geit / maften en befïieren / toaae ban fp Öare pjopjten en opgelben treftften / en aï£ onfe ©erftoper^enïSnpïebupter^/ fcöaggeren/aï£ fp 't fmmer£ boen ftonnen. Degemce- ^>P Öebben boojnamentltjft bjiebetïep foojtban neTurk- gangbaar CÏ)flben / tïl joebeoube Joachims Daalders, öie fp fOO beel fytb* ien I bat bifttoifê aïfeen ban befe / groote 3©tfleï£ bp [jaar gemaakt / mit£gaber£ batfe niet feïben ih [jare Speciën ban ïjaac bermunt toerben. ©oo? Seljeeï Turkyen , boo?namentlt)ft in be pjincipaalfïe n 4 r fcoopfteeben / al$ tot Aieppo , geïtjft ooft in befe Sfi?,?^ iètab Tripoli , baar fp onlang^ een feer groot ^aft^ veei jodca [jup^/ en een tceffpe Synagoge geboufcut Rebben / i. nTuc " oinbmen feerbeeï Joden , toelfte be£ grooten Turks ycn> inftomenban Collen/ Slmpofien / en ©agten D . . tneefienbeeï / in ïjaar Ifjanben ïjebben / foo bat'er m eefte naubjï0ï$pet$ in bit Eanb toerb gebjagt / of npt= inkomens 9 aeboerb/ baar {jaren aaflem niet ober en gaat / 't T Tol,e "» toeft tüt geen fcïepne beftoaring ban be ftoopHeömSpagSi $ : baar^en-boben bienen alle biemet öaar fjanbeïen/ van den fneebig op te paffen/ batfe ban öaar/ bie ban ftop suitaa rot Ceeën bol beb?og$ ftjn / niet toerben opgeligt; hureiI * alfpo fp ïjaar felben beroemen / en 't nogonbet Stoelen of SSanften fteeften / bat'er niemand in ge- E yzfM toin tegen öaar mag ophalen / ten fp jfjp eerft een j^en , groote Harami, bati£ Bief, aï£ fp fijn / tüojben diemen toilöe / en ftnoïlenboo? Citroenen ftonbeberftopen. h ***™& 3©at be 3©aren en fóoopman(cöappen-bèïangt /^ nneu foo pemanb meenigetïep ftag baar ban ïuii (ien / moet ïjpfïg inbe Carvatfcharas 5 of Champen bO* Na a ef ben gemeïb / infqnberjfjepb na be Batzars , or K< op- befchnj- huyfen begeben* <®it 'fijn lange en groote ifnpfïn* vm g vim de gen a$ «Mberpen / ten beïen oberbmïft/ "en ten^LTof beeïemet &olber£ bebeftt / foo bat men ten allen champen, ttjben/ baaronberb^oogftanljanbelen/ en toanöe= cnv *nde len / ftjnbe aan bepbe be 3Öben met 3©inftefê / en ? atza f£ ' ÏIX alberljanbe 2lmbagt£-of l|anbtoerlÊ$-fnpben boo^mcïÜ (ten / al£ban&cfjoenmafter£/ ^ngöer^/ Sale^andc mafter£ / 25o?buurberg / «f^aaper$ / ÜtooperfTa^ in ^ eliers * Utv$ I ^meeben / geïp ooft bat* 3£>?appierë / en Eaftenberepber^/ ftrnpbenieré / 5friiptberftoperg7Handwer- : ^aarfteuften^ / en beel anöere meer / toelfte alle in ke " ***** bp* 30 Voorname Reys door \ ï"7i öpfbnbete Straten / in goebe o?b?e te famen gefc&iftt ai- en berbeelö fijn. SSoben bit aïïe£ toerb'er met be Sijbeeen ftoaien Aanbel gebjeeben/ foo bat baar Den fwaar- fa e i e nteö g anöer£/alg ^gbe/in ïjare 3©inftel£ te pc melde Ö*öen / toelfte meeftenbeeljS ban be naafl zijde, raubom geleegene fMaatfen / baargebjagt toerb/ Unjïaïbaat / en op 't <©ebergte ban Libanus, een cntaïloftemeenigteboïft^ / ban begijbete ^pin* nen/ entebetoerftenïjaarïeben / en onbetïjoub be- Stomen / infonberlfjepb tot Damafcus , baar aïber* ïjanbe gtjöe-en ggbe-toerft in foo grooten meentg- te toerb gebonöen / bat baar een Hoopman fjaaft om beeïbupfmb Ducaten 3 aï£ öp b3il / ban ftan op boen: 3©aarom ïjeenbe toitte |Boerbepen-bo* men / ( ban b'lntooonber^ Tut genaamb ) in groote meenigte toafifen / bie foo {joog en grootfïjn / öatfe baar ban oberbïoebig 2Slaberen / tot Jbpijg/ en onberöout ban tjare 2ööe-too?men/ tonnen pluftften* ^e ©?ugten of iBoer-bepen baar ban fijn toit / btefe booj be ^tab om ■/ in <©oofen of pa« ly séaftften g a ^n betftopen, 3£ué jl jnber in öare Kat- ™ e a dc e zars beel 2öo?iumrber£ / bie fraape en ftoftlgfte weien 3©erften maften / ban ïfalg-cieraben / Tul banden a van weten ftnoopen/ gefïiftte SSeurfen / Galonnen / iSijgfnoe* temaken. ren j g^en e n <©ogen / <*0o?beï£/ en ©afTen ban allerlep couleuren ; 35efe fitten meefïenbeel boo? ïjare 3©inftel£ en toerften / foo batfe ban peber bie baar boo?bp gaat / ftonnen gefien toerben, 3f» fp onber ijet toerften een ©?aab toülen bjaapen / of bubbelen / maften fp bie feet belfjenbig aan {jaren grooten ^teenbafi/ befgelp$ftoiment)are3^aap* er,£ / enbattiogfittenbe/ foo toel met bien Ceen/ aï$ met be ïfanben öaar ©jaap-pfer gebjupften. ^ybergtoétbenop fommige ttjben / in meerge* meïbe Batzarsfoo beel feïjoone en feer groote lange £ta|ïjnenban Damafcus , en meer anbere omleggen* be ^laatfen famen gefyagt / bat baar ban jaarlp$ eenige ^cljeepé - labingen na onfe Eanben too?ben Men drijft uutgeboert* ©efe en meer anbere biergelgfte r m 2 °ioo öingenbinbmen met Ijopenin ïjare Batzars , afê %tè Haadei baar fijn ftojïelöfte Tapy wa , fc&oone ^Döe-floffen/ ' ' \m mm Leendert Rouwolf. 31 net SSloemen en jftofen ban meenigeeïep bettoen/ eet aatbig enftonfïigbooitoeben / toaat ban fom= f 7 ^\ nigeafêbanlautet-gout gemaaftt fcljtjnen. ©an \\ be Btoopïieben egtet fijn baat be meefte / bie alleen i ange net Zeep , en be Afch , toaat upt be geen gemaaftt Ro2i,ncn » oetb ƒ öaten Aanbel b$ben / gehjft'et ban ooft beel (XZL ©infteiiet^ onbet anbeit gebonben toetben / bieTa Pyt en, iiet£ anbet£ / a\$ befe ttoee öingeninnatea©in=? n n feer tel£ te hoop gebben / ban toelfte Afch , ( bp bat i& zf/e ,ke lanbegeepftoyge) ïjeele gelabene&cgeepe» bol/goLemde- 1a Venetien betboetb toetben/ foo toel om Glafen ftoffe «- il$ om Zeep baat ban te maften, ^efe Afch toetb „ iponiamentïyft geinaaftt / ban een iütupt/ öp™& 1 Arabieren, Schinan genoemb / blaat ban ttoee* zéep-en ietIepfoo?ti^/ (toeïfteiftbp mijne anbete toeembe? fch Kau - impben/ en <£>etoafleu geb geboegt ) toaatban'u 1 ;^ leteene/ onfe ftlepne Kali niet ongeïtjft/ een \jol*™£L itppig / enbtft <©etoa£$ / bat bed bunne ^teeït= Kooplieden m$ geeft / baat üoben aan; obet aï tonbe / en toob» uyt - gtige ftnopjen^ftotnen/ enebenbaat onbet frnaï* :§)itfe 25ïaabjen£ / in geöaameban beftïepne Kali, tij**®®! met em Wntaötigöepbafïopenbe/vrnbin nbeti^ïjettoit /enuoben afcijbeïluig. Met aubete den - rijgt ooft bed&teelen/ toelfte 7 geïgft até net Wmym , met beef 3^noopjeng7 of ïeebjertó i$ iibetfchepben / Jebbenbe onbet een gtaautoe/biftfte/ atotagtige3©o?teï. ^efebeubefeunben/ toet- en niet niet bet ban baan gebonben / en op be ooge2Setgen giet om geen tot lfcfj gebjanb / in aelfte ftg get onbetfte aan be gtonö een «©Ipagtfge • ettiflgepb bebfnb/ toaat mebe fïg be 3tfcD bet* wngt; enafêfeftontisJ/ foo gett toetb/ batfebpna al.?^ 861 ^ $ : öqben no 9tan^ blijft een beel anbe38fcg onbetmengt/ bat baatom ooft boofet 1 bgtet / nog ooftfóo goet i$ afê get anöete. ®eft iKti boeten be Mooren op &ameelen ban be 2Set* en af na be &tab/ en bp be ftooplieben/ bie gtooten anbeïbaat mebe öjijben /alfoo fp bie betfeuben / of :tep baat upt maften / b'eene meet / b'anbet e min I apebet^betmogen en toeï-gebalïen. Hoe nubé ,?ep in S»yrien toebetepb/ en geigaaftt toetb /baat ban li Voorname Reys door ban tyh befe naboïgenbe onberrigting gefttet gen. «Eerftltjft nemen fp gemeenïyft omtrent 12a pont banboben gemeïbe %fcïy / toaar ban fp in bi «êomer 8 3 en in be3Bintetbierbeeïen maften/ on bat be geep in öe'JUMnter ( mftg beïjittebanb'upt bjenbigeftoubeingeljoubeu/ beel tjeftiger $ ) taffe aïó in be Corner toetb afgeftooftt, ï^ier ban ne mènfe eerfïeïp een beel / en maften baar ban eei goebe fcfjerpe 3toog / bie fp alg ban gieten in eei grooten ïketeïban <§>teenen gemaaftt/ in betoeïft onber een biftfte Stopere 25obem i$/ baar bp boenb 1600 pont 25oomoïp / bat gebaan fijnbe / laten fj Öet bagen nagtfagtjené berftoften / en gieten alïent ften£ be %oog ban ïjettlueebe beel ooft baar onbet en bit boen fp baagïtjft£ ooft met be oberige beeïeti iBaar eer ïjet geïjeel toerb afgeftooftt/ (toaar to fp bp be 3©inter omtrent s 3 maar in be &onu 9 of 10 bagen ban boenïjebben ) nemen fp 100 por üiaïft met fjet bierbe of laatfïebeeï ban be tdfcï) bet mengt/ maften baar nog een Hoog ban / en giete We ttuee bagen te booren nog mebe baar bp in Ö ftetel/ meer of min / na bat fp ïjet bift of bun & binben. <§>oo 't nu quam te gebeuren / batter i beel Hoog in be ïteteï bmé / öebbenfe onber bp be koperen 2Sobem een ïltraati / toaar booj fp foo be al? ban noben ié / uptïaten, m$ befe geep nu bp na genoeg geftóoftt$/ fjeb.benfe een ïüopere ïüeteït je/ baar omtrent 8 ofiop3nt in mag / baar mei fcfjeppenfpbe biftfte geep / bieaïé een üïoom bobe opftomt/ (jet eerfï af / en gitten 't npt opbe gront of be bïoer / bie te boren met ftalft of gemalen Mi të befftoopb / en bit boenfe tot bat be ïfietel ïebig i§ latenbe ïjêt in be 3©inter eetieu / maar in be ^omi ttoee bagen foo tïil leggen ] tettotjfen toerb ïjet fc ötft en fttjf / bat fp'er met be boeten ober ftoune lopen/ tiaar nafafé ftneeben / engïab maften / e in bierftante fïuftften fntjben / een btoetffcïje fjatt b?eeö groot / en buiftften epnbeïtjft £are gegeid / e ïKerften baar op- III. Hoof Leenx>e&t Roüwölf* 3 j III. Hoof d-s t u K. an de Turken van alderley flag en ftaat > foo wel Man- nen als Vrouwen t Als meede van hare Ampten* Se* den , maniere van Leven en Kleederen > foo veel als ik tot Jripolï, in de tijd van mijn Verblijf aldaar, heb bevonden en waargenomen. £tatr Tripoli , neben$ beeï meer attbere l *» tt omïeggetlbe Steeden en Landfchappen , f£ den ■ — ï-LiL urkfchen ïiiepfer onbertoojpen/ üi befeïbe ïjeeft ïjp Tripoliis fne Bevelhebbers en Amptsheden ,gefó)fitn alle mi* onderden ere Hanben en $teeben / bit onber fijne ï$eerfcf)ap* sultan, p ftjn / op bat fp naftjn totl.en öelieben öefïiert/ i booj oproer en oberbal öetjoeb en betoaart fott* m toerden, ©efe Bevelhebbers toerben ban {jaar angiachi , bat \$ / Stadhouders genaamt / toaar a£*ite- U an elft eenfge fjonberb Éïupter^ onber ïjem ïjeeft/ ampteneu ti bat meer of minder /nabatbcmftomen^ ban de Gamifoe- lanben en Jbteeben / baar fp flg öebinben/ groot acaJl€€fc f ftïepn ftjn. ©efe- fijn bapper en erbaten ïffrtjg^utben/ toeïfce tii\ mW4 dooi öare Officieren , m 't ©elb toer* en geö?iït en geoeffent / foo in t Ötjben a$ 25oog* Öteten / bat fp op een bollen gaïlop/ na een ïjtee idaar opgecegt boel of toit / met getoifife fcïjoo* >n I ftnapïjanbig uptboeren ; 't toelft all*£ baaram efcftieb / op bat fp a$ fp tot eenigen s®ptogt ban aren <©berften bebei ftrtjgen / aanfionb$ toel op efetenen gemonteert/ met fymi na ben ©panö mben ftonnen marcïjerem ^efeSangiachi Rebben ******* og beel meer anbere mmbete Officieren onber ï>aar/ g e a d "f n e ^ nber toeïfce be Soubafchi , of J>tab£~&egter$ be gen van è$ oojnaamfïe fijn / toaar ban fftt een goed getaï TurWcht ebben/ bic ban be Sangiachi. m be ïtlepne omleg* 0veihc4 «*> enbe jbteeben toerben berbeeït/ om fjaat plaatf/ iljaar af toefen albaarte öeftïeeben. Cot hit iSeg* t-3lmpt / toerben infonberöepb 25o?ger£ geno* ien/ en aangefielt/ öoetoeïfpbitUlmpt/ aaneen fi befeïbe Paat£/ maar een öalf }mt mogm &e* lenen* <©efe ïjei&ben alle criminele en pijnlijke fa* en onber öaat / en examineren en pijnigen be 3&a* Letjideit Kouwolf, © bet|K 34 Voorname Reys door K . bet£ en 3fiangeftlaagbe / om öate m$baben ei - ■ fcjjelmfïuftfteu ; £p befojgen ooft / bat ï)et Vonnis 't toelft bOO? ben Cadi Of Opperregter i$ Uptgefp200 ften / beïjoojlijft toetb uptgeboert : geïgft tftfe bai eenige malen ïjeb geiten öietom meebe na buptei röben / infonberfjepb op feftere tgb / met eenen at men / tet boob betoojbeelben menfcï) / biemen O] Manier van een ftameel met uptgefïteftte armen / aan een ümip; ftraf -uyt- gebonben / tnggeling na ïmpten tet e g ceriijk- ï / in gebioembe en beeïbettoige ggöe-ftoffen /defcVurt elfce ïtïeeöeren ftaar meefïen tt)b£ ban öie aeene/fcheoa»- eboo? en met öaav te boen tjebben / in plaat£ ciant€IU C % ban Voorname Reys door t < 7 2 ban gcïö / toerben gefetjonften of beteert / om tjae — gunfï te tninnen / en alfoo Ijare faften te öebo?ö( ren : fïj'nbe öare giengifjepb en bebfugt foo groot bat /foo ber geen <0efcl)enften boo? af gaan / niet bp öaar op te boen of te betftrijgen \$ / en bit boojnamentïtjft om befe reben / bat fp / hifonbei ïjepb be Sangiachi en Baflaas, bie onber beTurkc geljeele Landfchappen 3 aïg ïtoningen en $?inee regeren / toueï bieten / bat fp maar b?ie jaren op ei ne pïaat^ mogen bftjben/ enaï^öan/ opbebelöe grooten Sultans , afgefet/ of e(ber£ / 'tfp naöei Of iDtjbber afgelegene Provintien Of Sceeden , be waarom r y pïaatft toerbcn. <©ie£b)egen boenfe in bien rij foo giedg , u ml i om f OÜ keet ' t mogeïtjft i$ / te felf)?apen < ittfc* te rapen / om baar boo? ©nenben bp 'tï|of ba fijn. h h baren grooten ï^eer te maften / ten epnbe fp / 1 berïoop ban bien tijb / boeer een anber biergelgï of nog beter 2tmpt / booj öaar gnnlï mogren e langen/ of foo bit misïnftt/ fp egter baar na g noeg fouben ïjebben / om ban 't geene fp b'©nbe banen ïjebberi niugcperfï en afgeftnebeït/ nogebei boel in groote ftaat / p:agtig en obeibabig te ftoi nen leben- _ . - intrede van €bett Oltl htt$ tij* / bat ift ttip tót Tripoli 011 een nieuwe ïjieïb/ qnam'er een ntenluen bangiacht, mpiaai sangiachi toan & m afgaanbe / aan / bte tameïp gemonteÉ tot Tiij?oii. mcf ö0 onöec ^ em fiaanöc Spachi , fijne intree! bebe / en ban be u êtab toierb ontfangen : &i jèïeep en<©efeïfcljap beftonb in Üïnpteré en 25ooi fdfiieteró/ met^eïjflben en 3©apenen genoegfaai boojfïen; fp ftabben ooft Crommrig en fteteltron meii / en meer anbere #o*ïogé Inftrumenten , 3©erfttnpgen fepïjaar : $ate gabeïé toaren me frenbeel met bergulbe «Pëbejïen / en foo gïab i glandg / gelijft ooft öare ^teegelrepen / bat ban bette foofcljoonen Ineerfcbon gaf / aï£ of y ban <©oubtjab gebaeefï- ; , on.ere.ti- m befe Turkfche «mptenaten fouben i gaa i gen c hani»i boouerltjfte Hieben pafTeeren / bie öaar febulbii van deie p f igt na üehöoren betragtcn en toaatnemen / oa ïeSa P öet meefïe bui in giengöepb / bie een 3©ojtel te Leender t Ro u wol f. 37 Jfe qnaat$ / foo biep fijn toetfonften / bat ïjtt x< ^ 2 aar niet en fcfjeeïb/ om giften en gaben / o-oft öe — jobantge te ftnebeïen / en te becbmftften / btefp aeten / bat nut nyt en bijaaftfugt onfeljülöig Ixiet^ en aangefttaagt : 3©aar öoo? tjet niet felben komt t gebeuren / bat pemanb fijn pattijp / inaar aan p fïgluilteeeften/ met eenige geringe ^ctjenfea^ ien aan befe SHraptenaarjS te Doen / ui feer groote ' nftoften / en fbmre moepten en beröjier ftan öp* jengen. Jïiet minber loerben öefe ütohflen ban be oubafchisgeoeffent/ bie niet nalaten onfcfjuibige/ tl toeï boo?namenrfï)ft / taeembe of uptlanöfcjje Lieöen/ foofe maar gdb en goeb tjeöben / om ijaar ierigüepb te berfabigen / jrrafuaac te maften ; ^aar toe ïjare öebienben en raftfter^ foo loeï afge= En hare gt fïjti / batfe ïjaafï baar toe / b'een of ö'anöee ojfaaft toeten upt te tónden ; en belxiyï (jaar ti)b ™„' o?t $/ qnpten fp fig Ijier in foo meefredyft / bat- • üooi öaar bertreft / een fcijoone Beurs gemaakt ebben/ljet nog te bperigee en gretiger öoenöe/alfob* ! ftg boo? ben Sangiachi of Baicha niet te ineefen ebben / bie alfe£ booj De büigerp fïen / bebnjt fp an befen ïtoof ooft merfteipg öaar beet (jebbein Mfoo$'ec/ om ftojt te gaan / niemanb / bie/jjoejviet ge id is eel quaab£ ïjp ooft mogtgebaan ïjebben/ ïjer niet haarai- iet geib / bp befe Éïegteré ftan af raafeen. <©ber- les p ed M iltgmi bu£ boenbe/ in regt£ fatten / aanbeeïe u root ongeüjft gefctjieb / fijnder nog anbere en jjoo- ere££egter£ / Cadilefchers genaamt / öoben alle efe geftel t/ bieïfte ïjaac ooft baarom ftaftepöen en Lof ' cn erbeteren: befe Cadilefchers taerben boo^ be boo^ LTweV" aamfte ïeraar^ ban be Mahomethaanïche Wet geleerde. i Godsdienft geljouben / fijnbe feer aanfienïijfte en erftanbige iBannen / aan toeïfte alle f teaartoigti* e Saken en Appelien ftomm / om baar ban na e&ooren te oojdeelen : ^p fjebben magt en bebeï / ra befe en meer anbere Beveelsüeden 3 maar boo? i be Cadis , na batfp öaar in &aar ©eroep ge* :oulu of ontrouto binben / op of af tefetten / ten Jefften epnbe fp bifetoiï^ omrepfen / bèn d'eene * Hab na b'anöer / om te befïen / ïjoe be Cadi en G 3 fou / 38 Voorname Reys door r ^ 7i anöcte/ ïjare knipten Waarnemen / baar 't bar - )/54 - baan ftomt / bat fp befet aanftomft feerbjeefen / 0 ooft U)d fomttjbö/ a$ fpfig feljuïöig ftennen/ tjee en a! toegïopen. <§oo 't Qebet?tt / bat obetljaai Die tot een j|j agtm ban & e Gemeente hamen / toerden fp fotv voot d'on- öer uptfïeï gefïrafr/ ban fjaac 3Hmpt gefet / en mei regtvaardi- beel geefTel-ffagen geftafrept / of foo 't m$D# geRegteis , ^ m y 00 £ ©nffjoof b / Of <0etoO?gt / ©Ct= t "ooft en b:anb/ qf op meer anöere totjfen en toegen / elïeti toeverlaat big aan tont geijoipen / bat in befe Blauöen a voorde on- öïfttoüë Uoxxit te gebeuren. <^oo nogtan£ pemanb r^f bie bob? ben Cadi $ berongeïtjftt / be ftomfi bat ben Cadilefcher, om Ijem fijn noot te ftlagen / niei berbepben fton / fiaat Ijem nog een anbere beui open / naameïgft aan be Pona , bat ié / aan ' ïf epferg l)of felfë / fijne ftïagten te laten boojbja gen/ of in petfoon feïber te boen / baat fp ban ooï fjaaft / ( mtt£ aïle 1 s bagen / na ift onberregt ben MergeHjfce ftïagten toer{joo?b toojbeu ) ftonnen te reg raften / en foo pemanb arm $ / (jem fijne geban onftoflen ban 't fóof bergoïben toeiben. €enbiergeïp*efaaft / beeft ftg boo* befen toe soKchc gelagen met ben Colft / ban ben Conful ban Ve om den netien , bie / om bat t)p vtjft toa£ / ban een Sou Toik van bafchi beel lagen ^#^1 gtfegt/ om ban ïjem eer t taJfche"n betten bnpt regalen : W$ Ijp nn tegenjS geinnietj confui te binben fton / nog ober eentge fafteu toift te öefefjul Tcxftiikkcn. öigen / om tjem draf baar te maften / bebagt f)S epnöeïp befen ïifi ; liet bnpten fijn toeten boo; een ban fijn 3£ienber£ / een gemeene i|oer in fijt ïfupg berfieeften / op bat ïjp genoegfame ootfaaï moate binben / om öem aan te ftlagen : 3W£ ö! nu bit geöaan en in 't toerft geftelt ïjab / fijn ftoj baar na be£ Cadis <©ienber£ in 't %ip£ ban bet Colft ftomen inbaiïen/ en ftebben öem/ nabatfi baarbe fijoer gebonben Iiabben/ gebanftehjft mee öe gefieept : <©f nu ben fCoïft fig ötet ober &oogt ïtiït ontft Ijulbtyce / toa£ egrer ben öegter baar geen fin£ meetor te tojceöen / maarbertoee£ Ijem op eet fect ontaüyfte toijie nog baar-en-bobsn / in een mt te ban qoo Pucaten , Die öl? 0^*1 ooft aanfionbj macf Lift van een Leendert Roüwolf. 39 ioefï opleggen en betalen* 3£ etogl fytt nu ben Colft 1 < 7 ? . arb biel / foobanigen ongeïgft en berfieg te hul- — en / ö^ft ÖP / aïfoo öp bupten bat / een ber^ anbig/ engauto IBan/ en in öate Êïegt^plegüb enfeet erbaten lua£/ niet lang bebagt/ maar i$ upten Voeten ban beii Cadi , na Conftantinopolcn etepft / aldaar ÖP fijn bef tuatingen / en 't onge* jft Ijem aangebaan / te $oof foobanig tjeeft booj* eb?agen / bat ÖP $ bjp en onfcljulbig berftïaart, . Selijft nu ban öet $of aïïe bie geene toelfte qnbe* ™ oo?iijïte faften ter öanb trefcften / öatt en fonöec ee* opbrak, ige betfcfjooning toerben gefiraft / foo t$ 't ooft alfooh y' £ an befen Cadi niet quprgefcfiolben : lïfbo ftojt Hoofd 11 ïec na / ban ben gcooten Heer öem een Chiaus- moeit afcha, biemen bpeen Provooft mag bergeïpen /toeten, ï toegefonben / met een ftlepu SB&fefje / UïelheujS ïfjouttoa^/ bat ÖP öem fijn ï|oofb foubeoberge^ en / om Ijet aan ben Sulthan te brengen / ttmat an ÖP /alamen benften tan / niet toepnig berfcöjift* tl fjoetoeï öp / na bat öem bergunr Vüajï / te boa^ en nog 2 of 3 tooo?öen met fijn Wijf te fpjeeften / geöoo?faambe. ^kt fcomt öet ban baan / at beel boofe faften en aanfïagen / toanneer b'een en anbeten boo? 't ^epfeeïijft #of ontbieb / tjaafl z niet gaan en berbtoijnen/ bte anberé fefteilyft aten boojtgang fouben genomen fytbhm. Mi nu pemanb boo? fuïfte Heeren of anbere merï loojname Turken berfcöünt/ bienb ÖP bjeï te let* fijn ecrbie- en / bat öp öaat / infonberfjepb in 'f te rug gaan / dighcydaan ;jn agtetquartiee niet toefteect/ alfoo fpfulft£ boo^* A mt en gtoote onbeïeeftöepb en berfmaöing opnemen > renaren ueïfce dêeben en fBanieren / boo? geöeeï Turkyen moet aflegt izt gemeen fijn : ünfoo bene ooft / bat al£maac? cn * en ïünegt fijnen Heer bergiffeni£ ober eenigmi^ ?ijf faï affmeeften / of ban öem pet£ beifoeiien / ip baar toe befe bpfonbete Ceremoniën en PJegrig- ieden gefyupftt : Cerfï fmeeftt en bib ÖP fut oor* 0 t wii noebig / ban nepgt en bupgt ÖP ftg ïaag boo? ober / r e de Kneg- pnöeïtjft balt ÖP op fijn ïmpën om fïjn$ Heeren ten figvoor lanbente ftuflln: Sao nu fijn Heer öem bit goeb* h e a r ^ Hce ~ oillig toelaat/ f£ 't een teften / bat lm beröoortdc^ C 4 ' " ii\ . jen verne- Voorname Reys door tl 7%- ^ l mmt ÖP ffi" öanö niet laten boïgen / et — treftt Ijpie in tegenbeel na tjem / of fcljoon be ftnegi meermaal baai na gnjpt/ foo geeft bat te hennen öatöp nog bpljemin ongtmfit^/ en toepnig fïaai öoeft te maften om ban fiem pet£ te berftrggeth Gemceae Sinberftn£ ïjebben be Turkfche <0?ooten tn 't ge & c rdv ï™/ n fm B aaru / öarmen Öaat beeï eerbieb en be van de tafttW* betotjft / alfoo fp toeï toeten / bat bemag Turken, kan öaren Sultan , nn een gecnpmen ttjb ijertoaatt$ niet af / maar toe fjeeft genojmen : ï©aatotn fp(ïi niet toepntgberbobaarbigen / gelrjft fp ban p?agtii uptgebofïop fcöoone Paatbenomrgben/bteftofté lijft fijn opgefmoftt/ met2abeï£/ Comen / föatë óanben / ^>tegeltepen / enz. toelfter£ 2Sejïag bat <©oub/ of Mbtt/ of bergnïb $ / en metgebo: öuuröé #eftftïeeben / ban ^Ijatlaften / jplutoeel öf Zati)n, bebefttfljn. meenf" ï fP??<*en meerenbeeï£ / gelp fp ooft aïï fpmk. öoen / öie rondom in befetting leggen / tjaar Turk frhe ^pzaaft / bie |Banïtjft$/ en onfe Hoogduyc fchein be nntfiwaaft niet feetongelgft ; egtet fton nenfe baar-en-boben in 't gemeen nog be gemeen Arabifch - Hanbfp?aaft/ bie (tg feec totjt boo*beeli Slanbicljapyen berfpjepb / alfoo beel Moren , Ara bieren , Suriani , Jacobita? , en meet anbete Natiën fOO toel Chriftenen al$ Heydenen , befelbe fpjeeften deugden en 25 U pten bat öeöfcn be Turken nog al eentgi on4ewsdcI,, P?önöfte^ebeerben/ en <©etooonten£ ober Ijaar fp fijn beleeft en fpjaaftfaam / maïftanbec bpfonbe onbec tyienben en goebe beftenbe / met een firn groettenbe : maacfp fijn ooft Inp en traag / öebbet lufitot 25oeft-oeffening / of eenige goebe ütonften meetïjonbenbe ban leeg gaan aï£ ban atbepben Eeyd Selijftmenbanfiet/ batfe öeefe bagen met fcfjaftet en bammen boo? b?engen / of anbet£ met öare Hie ren en ïiatpen / toeïfte 3, 5- of 7 , fomtgbj? pof toel tot 11 Snaren tqe öebben/ geïp iftft ban b\ ben Eierman of ^arpfTagec ban ben Bafcha bar Aleppo eenige malen Ijeb geffen ; befe fïa$n fp ge ITieenlp \xim met eenen binger tegen üen 3E# m hmt toe / pf fp f&ö&m bmv oüec met m\ ©eert) Leenderï Rouwolf. 41 m foo treftften fp / öpfonbet be Soldaten / biftmaaïsS x < 7 . eer lange baat mebe / en ooft bp fctjoon ligten bagö )ao: 3©egen en Straten om / en boennen aïfoo aan Iitp-en ïebigöepb : 3©aat boo* fp öihtotï^ in fcöan^ ^a\Tr telijfteontugtgeraften/ en öaar met aïlerïep feïjenb^ il y m\ ckix Oaben en gtoutolQfte ïafïeren ban berfoeplijfte en en gruwden aerbïoeftte Sodoumerye befoetelen / betoeïfte egter komen - Eïpljaar (betmjï groot enftlepuaan befe afgri)jltjfe r onöen fcïjnïötg fïaan ) ïuepnig of niet gefïraft cuerben. «£>p öe&ben geern fraap gecouleurde ftleeöerensyfijn aan / ( öoetoeï fp niet geern beel geïb befleben ) bie g e f™ raamlfjft ïang fijn / boo? met ümoopjen^ / toaar g ' Dnber lp nog een Eijfroft in p!aat£ ban een 3©am* baö aan tjeöben / loeïfte ban be polbaren ban blaautu Haften fijn / ban boeren ftojter aïp' ban ag* van wat teren / met bnjbe JIBonluen fonber üiraag / gelgft fatfoeiT )oft öarefêembben fijn / öie meefïtijb£ ban Cortosn , r£ n K £f m geïöft ooft öare Meeberen / aan öm Ijaïö foo üerullljn * taijt uptgefheeben fijn / batf e {jaar geljeeï onber öare lange föleeberen affaftftea en upt ftomen / foo bat menfe aan ben ïjalé niet flen ftan : «§>p öebben in pfaat£ ban dragen/ lange ^afTen / Die fp om ïjaren bïootenïjaï^ tomben / om bie boo? be groote (jitte frer^on tebetoaren. #oft bjagenfe / fonberïtngö bPd&omertijb/ feer Unjbe ixntre Cottoene jffobber- fnoeften / bie öaar tot aan b'CnftïatiXnen ftomen / en naonberennaauto toelopen / en geen Banöen of ftfeppen/ nog ooft boeten Rebben/ op bat fp fïg aan öare ^cöaanibeïen en boeten / -al$ mebe aan armen en öaïfen / in tjare baagïijftfcïje toa#ïn* nv , mm m l na be 3©et Mahomeths , te beter en onberfjin* cn * aaronL öerb fonben feonnen toaffen en repnigen- ^efe 25?oeften binbenfe met een 25antje bp öaar bïoote [Öf toe / inboegen bat öaar i|embben baar ober ïjeen gangen: 9U$fpmi (met berlofte meiben) piflen B cia g chdij- anlten/ öupftenfp neer / maften öaar 23?oeft£banb ke manie m I en rapen öare Sileeberen op al£ be ©?ontoïie= r k enva , n Wl Öaar bat! ïjer gnpben aftoenbenbe / baar fp fïg fX^ 11 ' wfecRntf/ alé fp mbm Itjiïïen / na toe fteren/ ' Jpjubien n\\ pemaub fïaembe fijn \xnm wmH / fton* Waa* doox C % wil 4^ Voorname Reys door j.-. nenfpbaarten eerfien aanfien / batïjpeenCbriften, ■ en nietwaar Geloofsgenoot \$. &p fitten meefiets öeeïg/ gelijft boo?'t geïjeeïe Ooften gebjnpftïtjft ljS/ rienea 1 m et bmm frfW*pHii&£ ober «n op be aarbe neer / komen toaaröniooftfn f)areï$npfen of ïftamerS/ nogtéTa* t'ontdck- fef^ of J&toeïen of 25anften te bfnben fijn/ toaar booj ken * fp een berïjeben jpïaat£ / toel 2 of 3 ©rappen öoog/ Syfltten . aIs en aïjj een ©bertoelft Capelietje in öe fjoogte op^ ohfesnij. getroftften / fjebben / bat fp feer neten fupber öou* ders op öen / m met fcfjoone Tapy ten , of anbere beeï-bet* dllT iui B e ^ to ff en / P eöec na fw bermogen / bebeftften : om 't löelft ban ooft te berfeïjoonen en net te gouden/ Gcbruykcn f]ty aïé fp in ïjare Skmer£ en gemaftften ftomen / be nog Tafels , jgeïjomen itpttteftften / en aan öe ©eur fiaan Ia* Banken ten - i|are &cïjoenen ïjeöben be gebaanteban bie ban onfe Utaftepen / en ftonnen aï£ onfe IBnpIen r>e gedaan rafcö npt en aangedaan toerben : gemeenïtjftfijnfe te van haar geel of öïaauto / boo? fpit£ / onber met <§>pijfterg/ enKfom 1 m onöet öe ^* eïm met öunne $£oefpfertjenS befte pen. gen : fulfte b?agen jonge en oube / rijft* en arme/ JiBanë en ©loutoen. «löebené befe bjagenfe ooft öifttoifê foo in ïjup£ aï£ op fïraat / fefter fïag ban ï|ooïSMoftften/ of ïjonte Mompen / geltjft men Me ooft beeï tfjier en öaar / in be 3©inftel£ te ftoop fiet / fïjnbemeer al$ een ïjalbe fpan ïjoog / en in 't midden tuffc&en ben ï|iel en ©oojboet biep uptgefneeben / boo?t^metbeeïberïep couleuren befcfjilberb : fooöa- nige ö2agen ooft öare3©t)ben / bie bupten bat bpna p e dragten gelijfte b?agt alé be IBannen ïjebben / gelgft aïé {jaar 4er vrou- onber anbere bie tojbe 5pïoböer-b?oeften / ooft feer cr» et ' gemeen fijn j toeïftefp foo lang maften / ,öatfe niet met teel feïdcti toet een fpan lengtte öaar onber npt be Mee* van die der beren ftomen / fïjnbt meefitybé ban feer fijn en Mannen. f caa p gebïoemt Cottoen , of Chits , en bnpten op be naöen met ïüanten geboojb, Jöogtan^ toerben Hare Vrou ft e Turkinnen niet alleen niet op Straten en Ifëarft* r/denof " tm / om petste boen of te fiopen/ maar ooft nietitf nooyt &are ïterften / gefien / alfoo öaatniet aïé öe boo?* genen. naamfte / en bat nog feer feïöen / ftomen / toeïfte a$ ban ooft een befloeren en afgefonöeröe Paatö ban öe U&atmen yebbcn : mitsdien ooft in öare $up* LeendeRt Rouwolf, 43 '$upfen ïjiet en baat beel berbo?gene ï|oeften en l57? . ©iufteïé fïm / in Vueifte öaar öe ©joutoen ten eer* — » len gaan berfc&uplen / foo tafcïj pemanb öarea P3an ftomt befoeften / ftetmenfe baat alfoo U)ep~ iig, atöfp uptgaan/ bat bog feïben gefeïjieb/ leunen b?ie) bier of meer 3©gben met ïjare ftinbe* :en Dan eenen IBan / 't toelft öaar boïgen£ be 3©et Viahomeths ig toegelaten : ï$are aangefigtten lijn net ftoarte gijbe Jbïupbeté bebeftt ; bte armer ïjn/beljelpenïjaar met ftrëppe/ en ban^aarb^ jap? gemaakt : <©ber 't ïjoofö / armen en rug / Maar foo >t ïaan fp een tolt Conoeneïtleeb / in manier alleen tl™^ 0Q . tegenftleeb/ foo bat fn fulften toefïel / b'eenupt danig fy fanber geenfïng $ te ftennen. J5a bien nu be Tur- dan üjn ;en foo jaloeré fijn / ftomen öare ©tjbeit / al£ gefegt toegetakeld 4 I op Straten of IBarftten / toepnig bpeen / ten pöan batfe na't ©abgaan/ of be begraafplaat* ^w^L en ban öare <©uber£ of ©?ienben gaan befoeften / )ie meefïtijb^ öupten be ^teeben aan ben toeg leg* jen, %l$ fp bertoaart^ gaan / nemen fp gemeen- Üft 23?oob / ftaa^ / Cperen / en ©ïeefclj mebe / >m baar teeeten / en ooft be <©ooöe een JjBaaïtp Hare ü _ :e gepen / ban be Romeynen Parentalia genaamt/ len ovei de ïeüjftful^boomiaaï^ be Heydenen gebaan ïjebben. dooden. ©an öefe dêpgfen ïaten fp feftet beeï leggen / boo? )e bieren en ©ogeïen / meenenbe bat fuift een Wtth ïl^fpaan be 25eefïen beimjfen / <*3obe foo aange- mam $ / aï£ of fp 't aan be IBenfcljen gebaan jaöben. ï|are ^aben fijn ban binnen meerenbeel^ f* v & jol/ enboben met groote Jbteenen bebeftt / toeïfte Graflieden; 'eer na begebaanteban onfe ftinber-toiegen Rebben/ ïlfoofp onber enboben ïjoog/ en in 'c mibben tipt* ïefjoutoen fijn : be biepte fcjjoppen fp bol aarbe/ en etten gemeenïijft fraape ftrupben en planten baat n/ onber anbere boo?namenrlöftbe1trfct)-bïoemen/ m ooft (ïeeftenfe neben^ be ^affïeeuen / in be ftïep* Ie / baar m gelaten / togt-gaatjen£ / Cijbeïofen/ troene Myrtentakjens , enz. alfOO fp toanen / bat Dk fy met jare bjienben foo beeï te faligerftjn/ aï£ befe <ö5e* groenten naflen ïjare groente en cieraad te langer beljouben : opfch&ken, I^aarljet ban baan ftomt/ öatmenöier en baar fn *57 44 Voorname Reys door , be ÜDater-öaftften öp be Fontainen ban fulfte <©joent* ven langs de gemee- ne wegen maken. omfprin- gen tm$/ bie baat langui groen bïyben / geöeeïe 23of=^ fcïjen te ftoop binb / om op be <0?aben te fteftem waarom f y &at fp ïjate <^aben bupten be J>teeben langg hareGra- en neben£ ben gemeenen toeg ïjebben/ gefcïjieö Daarom / om bat be ©oo^bpganger^ mogten inbag* tig toeröèn / <0ob boo? ijaar te bibben / giecom fiaanomen l)p beft ferftijoben beele Capciletjens , toaat in be ©oo:bpgaanber£ / mfonbeitjepb beg Hoe fy met <©berïebené bjienben / gaan om te bibben, %\$ de Dooden p emau j) gefloten i$ / VoatTeu fu ïjem / boen fjem fijn befie fóieeberen aan / en leggen fjem aïfoo in be ftfft/ of op een Cafeï met Ineïrteftenöe &mpbeh/en fcfjoo* ne 25loemen oberfïroojiö / tjem Ijet aanfigt open en bïoob latenbe / op bat öem in 't ttptb?agen elft nog fottbe mogen fïen en ftennen. 3$ 't een Tfcheleby , bat të een Cebel-of ftnjg^man / foo fetten fp öem ooft fijnen IDelm en ©errietfel^ ( foo atö öp bie fjp fijn ïeben ïjeeft gebjagen ) aan 't öooft-epnbe : be bnenben en beftenbe / foo bie boo? Ijet Etjftgaan / ate bie agter na boïgen / Ijouben gantfcïj geen o?ber/ maat tjangen aan maïftanbeten/al£ Marjniim,Juncüsiriaririmiis 3 Feplis , Scam- is eeweeft mönium Monfpelïenfe , ban b'^ntUOOnöer^ Meud- omdc * heudi 9 enbpRhazes lib. ad Almanf. Coriziola ge* vreemde uaaint/gee-ftool/ of^ce-toinbe/Soldanelia , "melkt ober öet Eanb met fijne geftronftelbe ï©ö?teïé/eent= na W te ge «Bllen hnjt in 't ronbe fig upt b?epb / toaar "aan op fpeuren. langagtige «jêteelften^ gïab bïinftenbe 25ïaberen toaflen. <ö*en toilbefoojt ban tuitte Leliën ban bt Latiniften en Grieken , Öepbe Hemerocally geiiaamt/ toeïfte niet alleen langs» öet <§tranb / maar ooft öup^ ten bt Baay in bt naafi-geïegene <2£planbjen$ met Öoopen fijn te binben / met ooft meer anbere / bie Ift fikt a\$ beftenbe / niet fal aantjaïen. Cben agtet Öet CoBjupg / bat bigt öp bt ©oojt fiaat / (ïetmen ftiö'oubelteuuten / bie ban D'oiibe «g>tab Tripoli Va j* de nogoberig fijn/ oné ©oïftrupb/ en naïjiet öptn hier een 't Eanb nog een anber ftrupb / 't bcieïft d'anbere tamelijk fOOJt ban Cantabrica , ban Carolus Clufïus , niet 011= S etal w « d geïp aïleenlpbatbitbeeïbjolagtigec^teefen/ opgctdd ' en25ïaberen öeeft : maar infonberöepbtoafï baar öe 3©onber-öoom ( toeïfte aan ö'1ntooonber$ nog onder öaten ouben Arabifchen i^aam Kerva beftenö in fuift een meenigtte/ batfe bt toeg / bie baar boojloopt I belemmeren, ©an baar foo men in 't toeerfteren ban ben ge* meenen toeg bt regteröanb opflaat / ontmoet men be 3©oïfê-meïft Ty thymalus Paralios genaamt ; top^ beré een gefïagt ban ftïepne ^o?too?tel ban Diofca- rides , ban bt Latiniften en Grieken te famen Cony- za genaamt ; defe toint ban eenen 3©o?tel beele &teeïen/ omtrent een boetiang / bjaar ban fom~ mige Ijaar opregten / maar andere / en niet öet minfre beel op d'aatbe neer leggen / toeïfte toeer 3©o?teïen fcöieten / en nieutoe ^teelen uptgeben: befe Conyza öeeft lange ©Ujf-öïaatjen^ / bie öarö en toutofijn/ en een tameïijft fierten/ en ooft foe* tenreuft öeböen : anbet£$'tin 23ïoemen a!$ an* btx$l met be grootere foojten obet-een-ftoutenbe. Wfybttf fiaau ooft baar om Wit be groote en ftïepne Me- 4<£ Voorname Reys door K ^ Medica 5 betoeïfte onbet be Moren nog ïjeben^baag* -15^21. met be ^aam ban Fafa beftenb i$ : al£ mebe bi Squiila , of Zee-ayuin 5 bie baat allentïjalben foi beel brnflen / öatfp bie j ütfonbetöepb bieïjet naa fie bp ïjare Cfjnpnen (laan / uptroepen/ en me ïjopenfcoeg toerpen, .JÖog toafl baar be Securida ca minor 5 Tribulus terreftris , ban b ,( 3|nb300n bti$ Hafek genaamt / ooft een gefïagt ban Echium bat aan be boeg fiaat / a!£ men na S. Jacobs ft erft jen tml/ 'tluelft baar ban baan op een mt)l toeegj tu**r wa ft * !l öe öoogte te (ten t£ hierom ïjeen / en oi ooksuykcr.^^ meet anbere nabp-gelegene paatfen/ toafl xict. ooft taamïöft beel Jmpfter-rtet / foo bat ban bi ^upftec/ foo in Roepee al£ 25?ooben/ jaarlpgeer grootefomme gelb£ gemaaftt toetb. 3&efe föteten fijn tn grootte en Ijoogte on£ Hifei nfetongeïtjft/ maat intoenbig meeft onbernaöpto 3©o?tel met een foet £»ap betbuïb / toaaromfe bar be Turken en Mooren geernftopen / aï£ tfjnbe ïjaai aangenaam om fieeb$ te ftaautoen en te eeten / al= Koe fy dat f 00 fp 0 p Confituren , ( toaar ban fp beelberïeï cultiveren. f 00Jten jjeööen ) foete jèpgfen en <©?anften / feei berfïingerb fijn* €et fp be Uiteten beginnen te top; pen / fïnjftenfe te boomt be lange 23laberen baar af , en fnyben boben/toat ftragt-en fapïooj? i$ / baai ban/ beïjonbenbe alleen bat ftoaaten bol «£>ap$, bat omtrent een €1 lang blijft ; bit bjagenfe Vuel 6p be Straten om / geïrjftöp on$be 25oeren tn May be fttnbet-ffuptjen^ boen / en fntjben ber 't een fïuft na ïjet anbere af/ 'ttoelft fpfcöellen / enpenfelen^ eneeten'talfoogaanbeenbjanbelenbe bp bestraat op: toant ïjet $/infonbetf)epb bp be 3©o?teï/feet fappig / en foo boo£ of mo?g onber be (Canben / al£ ofmen een ftlomp jènpftec in be monb tjaö* . <©tt£ fijn be Turken aan biergeïtjft gefmttl en ïeït* üL Inoe' n fterbeftfterp / foo feer berffaaft / batfe nu niet meet pers en foo ïufliQ / nog foo ruffig ftjn / a!£ fp tooozmaafê Lekkerbek- getoeefï fijn / om upt en op te tceïtftcn / en tegen? kcn> fjate ©panbên te fitpen. 3&efe Suyker-rietcn tee* ïenbaac nietnoojt/ ban3aaö ofoantoo?tel/maat ban be fiieten feïfê / toaac ban fp fïo&ften / bie Leendert Rouwolf. 47 appfg en ttoee of d?ie bingeré lang fijn / inlegt . \m I en op bat fp te beter fouöen uptfüjupten / — U-k-, ioo:boren fpfe met gaten / ontrent de ftuoopen : ll£ fp nu uptïopen / ftrögenfe bp peder ftnop of moop / {jaar eerfïe uptbotfel/ bie baat na in jjoo* [t en groote bieten upttoaffen / en alfoo beeïbufc ige ©jugt / en goeb p?oft]t aanbrengen. 3©ijber£ toerden nog om be Sïibier bp Tripoli ge* Lijft v m lOnben/ ben Anthillis Manna, Vifnaiga, |)et eer* ma ; rand# ~ te Apocynum , Oleander met purpere 25ïoemen / enGewat a an b'^utooonber^ onber be naam ban Defle be= feu. ent / een fcïjoon gefïagt ban Scabiofa , Melifla doluca , en alamen toeer meer be Cïjupnen na* ert / get Hehotropium Majus : boojtji (letmen aar ürbe peggen en ^trupften/ be Smilax Afpe- i } Of fcïjerpetolnbe/ VitisNigra, TurkfchePha- •oli , met geele 25ïoemen / bie nog ben ouden naam >ubie ftebben beïiouben / Lyfimachium of geeïe Vederik, Clematis feu Vitalba , toilbe 3©tjnfÏ0ft -abrufeae , toaar aan niet al£ be blOOte Oenanthe S te binden / nog een Jbtrupft ftoemenbe na ben rooten Polygonon ban Clufïus, toelfteaan be 25o* len foo ïjoog op toafï/ bat fp boben ban be Caft* en toeer neer ïjangt / foo bat bit na allen fc&ijti iel bOO? be Ephedra van Plinius Cap. vu. Lib. ^ mag gehouden toerden» 3M£ ift ban daar berder ging / om ooft de <©e- maffen 3iandtoaart£ in te leeren ftennen / quamen ip onder andere / eerfieïtjïi boo? be Sycomori , ban etoeïfte boojnamentïijft Diofcondes en Theoph ra- us getoagen / bierberlep «Sefïagt fieïïende / a$ift ip bit te binnen b?agt / fag ift ten eerfien een 25oom an 't ttoeebe «Bejïagt / baar ban boo: mp flaan/ Jelfte in Cypren beel toaflen / foo dat defe toilbe >pgebomen of Sycomori , toel met ben toenaam ■ypnorfe, gelgft bie ban &eteerfie<©e|Tagt/ JEgy- nfle of Pharaoniiïe , na be ©laatfen baar fp befï »aflen / en ooft meefi gebonden toerben / mogen moemt toerben : ©an befe ïjeb beel öierom «n gebonben / toelfte bp be Mooren en Arabieren , &3 &edeu$daag$ den naam Mumeitz betonden : 48 Voorname Reys Dook 1 < 7 2 ftm Ö^ï öoog en groot / aï£ be toitte JËSoet -^-^--bepen-bomen / en ijebben ooft biergelöfte 25laberen ïjoe toel een fcuepnig ronöec / en niet geftarteït / ïja re ©lusten fïjnonfe ©pgen niet feer ongelijk/ al ïeen batfe foeter / Dan binnen fonber 3aben / noj ooft foo goeb fijn / toaaromfe ooft in minbee agtini fïin / en mecfienbeel aan be arme 3Licben berftof ' toetben : £>p fïaan fc&iee ober ai in ©elben en 3©e gen / gelijft fulfeg ooft be tooaj&en in 't ttoeete Boel der Kronijken 5 aan 't 9 Capitrel , teftetmen geben waarvan darmen aïfoo binb gefcïjzeeben : En de Kanin, VYcen d bo- maakte het Silver in Jerufalem te fijn , als Stecnen men al in En de Cederen maakte hy te fijn als wilde Vygen deschrif- bomen , die in de leegte fijn , in meenigte. <©j meïdwer een ban befe i$ Zacheus geftïommen / atë öp bei d en . Heere Chriftum itiübe ften boojbp gaan ; ban bel 25omen maaftt ooft Jefaias getoag / Caputel 9. ei Amos aan 't 7de ; aEtoaat be Propheet beftent : I en was geen Propheet , nog ik en was geen Prophet ten Soone : maar ik was een Ojfe herder , en las wil de Vygen af. <©efe ttoee €>efïagtenftjnaan^taui men / 25ïaberen/ ©?uflten/ malftanbeten tamelijl gelijft / alleen bat be ©jngten ban befe meer onb* aan be gtootfïe Caftften / of &tam feïfè? boo?tftc men/ en aan b'anbere niet / maar aan eenige bp fonbere uptfp?uptfel# / fonber 25laberen/ een fpai lang / en aï£ een bertoerbe <§>trnpft / feer bigt 1 een gebïogten, <©efe 25omen b?agen 3 of 4 mae in 't jaar ©jngten/ toelfte ftïepn/ a^ïjgtanto / e ïangboerpig ronb / aï£ be f&upmen fijn / en fep fret fteeïe jaar boo? aan be 25omen toóerben gebon t« ™« ben.fierom öeen tuaften ooft beel^oojnfimpfteti piaatfende bjaar fudicum rx. en Pfclm lviii. gebagt toerö H. Schrift ^atl Ö'5|nb300nber^ Hafeit, ban b' Arabieren Har van Doom- f £ . en f n 't Latijn Rhamnus genaamt: ©oftfij «TS. baar tuitte Populieren of Abelen , nog Ijebenj öaag£ onber ben ottben Arahifchen naam Haur m ftenb : IBeebe toafi baar een groote en Ijooge 25oom öie ban 25Ioemen en 29!aberen feer feöoon i$ I or aantefien/ ban b'^nbjoonber^ Zenfelacht , mas ban Rhazes en Avicenna , Aftirgar of Aftergir J 0C LèenDërt Röuwölé, 4^ oft Azadarachc genaamt / Defe binDmen öfer m aar / in De meefte straten en Paatfen bos? De btab I toeïfte fp Daarom boojnamentitjft boo?t* uehen / om bat fp ïjaar een aangename fcïtabuUie iuoj De ijeete gormefïraïen beefcljaffen : $faac ^uflten befjonDenfe ïjet (jeele jaar Doo? / tot Datfé P nieuto toeer uptïopeïi/ maar fp' fijn fcïjaDefp/ io Dat ooft De J^öuöen / mDien ip\t re eeten &eftoo* ien / Daar ban fietsen. 25p De J>taD tja De 3Öbe ban 't gebergte/ al* jaarbeel fetjoone ïlioo?niaiiDm/ en oberbloeD ban Wjf-öomenïe fïen fijn / toelfse (ïg tot aan &et *5e* ergte Libanon ttptftteïÈïten / bertoonen ftg/tjet Po- um Monranum * PeCten Veneris , Sferra Cavailo* ihamaeieon Niger , met fijn f taarten en feer fe&er- en 3©a?tel en 2&ïaöeren / toeifte Die ban De Cber^ jojteï gelden/ met tooDe ^teeïen / Die een goeDe ian lang / en een binger Dtft fijn : %m 't toel&e eeneiige bïautoe ftnopjeng ftaan / met Die ban i ftlepne Eryngium ober een ftomenDé, %\ fag'er ook een ftïepn laag Diruptje/ ö&tfé fn are gemeene rCaal Sathar noemen : 't toelft ïjoe 't S met fijn feïjoone purpciberlnige 23ioemetjen£/ i fmaïle ®ïaatjen£ moop bao? Doet/ De$ te meet 30? (jet Hafce Arabum, en Den regten Thymus m Diofcorides , bp oitó Koomlche Qiiendel ge- aamt/ tó te IjottDen : 3©ant &et öeeft (bo ftrag^ 3e geur en reuft / al£ eenige Speceryen bebben mnen/ tuaacom ïjet D'^ntuoonDer^ foo t'f}iip£ ? op rep£ beel $eb,?upfen / |)eel of gepoepert / fon* y x en ooitmet De^pyfen bermengt/ bpfonDer in igefreittjeDen ban De jjBaag* 3£>it «irupDjeh öeö m onfe Apotheken niet gebonDen / maar fp ne* Jen Daar booj toat anDer£/ Datfeer ftïepn en gtoe^ * &opjen# ijeeft/ en Die^ïjatben meer boo? 'tter- * ©effagt ban Satureïa ban Diofcorides , UPt andiagerjjagt / të te&ouDen* 25oben Dien ftaan x oor ttuee fooien ban CHnopodium b onDer toel* \ &et felepnfk en't eerfie/ na'fiec-flstaan fijn lan* ^teeltjcn^ y ©ïaatjen^/ ©loetmtjen£/ Detel* ! m een nett* o?Der jnpfï ober mafftanDeren ftaan / Eefchri)- ving van den Boom Mufa. Die maar eens Vrugt draagt. Welke nog «mgefond Maar fy walTen weynig tot Tripoli. 50 Voorname Reys dook laat aanfïen / toel mag booj 't regte ban Diofcor des geljouben toerben : nog groepen baar Hex M nor , Sabina Baccifera 3 Terebinthi , en beel \X\t\ anbere- binnen be ^tab ƒ Uierb onber anberen nog fefe reb?eembe 25oom ten Ijaar Mufa genaamt/geboi ben / fjebbenbe een j>tam ban 12 boeten tjooj ban &upten gïab / en fcïjoon groen / op toel&et Cop fig be 23ïabeten upt berfpjepben / en fjaar ai ©ïupmen bertoonen / foo lang en ïneeb / bat e< feloefc perfoon / nje^fljn gantfcïjelijCi PP een 2Sïe baar ban fcan ïejjö%n. ©efe 25Iaben ïjebben in. m$bèn een üït&öé/ bieftg alttjb fttjf ober epnbe 01 regt / en baar in.fqó (leeft $ /. bat: qffe fcljoon boi omlwnbmg eenige fcljeuren op be 5tjben öeeft g fcresen/ fp ftg egter nog baarom niet nalaat toe op te regten. 35it fïag ban M 25omen b*aagt, maar m\ ma ©?iigt toaarmii riienfe aföouu IBaar tipt i Wo}tèï ftomen baar na nieutoe floten boojt/ 01 txtixt een boet ban be Stam./- bie *w tot 25i men fiptoafFen*/ en jaariijftë ïjare ©jugten booj Bjengen f UMfte aan eenen diftften Steel / in een ti ggpê meenigte boojtftomen / ban grebaante a $é*Cicrul]i , alfeen öatfe toat ftlcpnber / ban bui ten gïab/ en nier een bffclie Sröelp bebeftt ftjn / iS eerft geel fijn : Jföaar na eenige bagen leggei f taart tuerben/ intoenbig fijnfetoiten.bol/ fond f itten / en foet en goeb om te teten /. nogtan£ be bigen fp l)aajï / en beroojfafcen fomtt)b£ ftoa Colijken : 3©eéïjalben Theophraftus , geïgft öp fijn iv Hoek aan 't s Hoofdftuk bermelb / befeli aan Alexander de Grooc , fijn IBeefïer / al^ftpr Indien troft/ berboob te eeten, Soobanige ©?ugteri toaiTen egter toepnig t Tripoli, maar fptoerben ban anberenabp gelege ©laa'tfen / in tameïtjftè meenigte beel baar geen g B^agt- |Ben biiib baar ooft öoompjen^ met ot |?onb^ïxer(Ten of Xylofreum age$ / boo?namentïp ban öe ftinöeren / tm töebanöaie Feeftdagen 5 root bettoen / toelfte 'etf oofc eeutfljmg nog bp on£ aan öe IBauen en waartoe taarten ban öe Turkfche paatöen Mn gefïen fy haar letöen/ <©it poeper $gtoen/ en bpfjaat foo ge^ dienftigis. ieen/ öat öaat ban aïlentöaïben in fyaxe Batzars M32 öe WtnMg geöeele öpgeöoopte «jèaftfcen bol m ftaan om te berftopen / Ijzt feomt tipt iKgypren 1 AfHca , en teetöen öaat ban tjeeïe ^cïjeep^ ngen / aï om öoo? Turkyen betboert / gelp ik fcöaat ban eenige ^cöeepenboï in öefe Baay öeb n inlopen/ foo öat öen Sultan aïfeen aan Col* 1 öaat ban jaarïijlii^ een goet tnëomen tjeeft lipt 3©oiteïenbau öit 4öetoa£/' feanöen d'Arabie- n tjaat Spodium , geïgft OOfe ïjkl ban Ayicenna *p-6i7. geloaagt 3©ijï nu upt aïlen öefenbïgftt/ öattet geen Mtpn ibetfcïjepö / tuffcïjenon^ 3Seenöout / of Öonö^ tflen/ en ött$ / ïjP^öe ife öit b?eemöe booj 't D a fieeiii/ 5* Voorname Reys door k 72 Seene / toaar ban Cantic. u v. 14. gemeïb toert — LLit, ^ nÖ0 jj en Cyprus ban Diofcorides meer geltjftbO mig a\$ onfe Liguftrum. ,$og ftetmen binnen t bupten be Cljnrmen een fonberlinge foojt ba ftaagjengbïaan / ban ïjaar Chcthmie genaamt biefeer ïjoog en groot / en aï£ anbere 25omen / m fjontagtfge Caftften en &p:upten / met 6?upi i§cï)o^bebeftt/ (tg uptfp?ept : <©nber anderen &i ift'er een geften / toien£ £>tam eeng |Ban$ b* Öab/ met bonfter-groene / ftantige/ engefcïjaari 25laberen/ en blaantoe ©loemen / tnaarfjet^ai ïjeb ift niet ge(ten. 3Mgt Ijiec bp bonb ift een anb tyeemb bloemetje/ batbpna toag afgebalïen / fc bat'ernog 23loem / nog 25lab / of gaat meer as te (ten toa£ / ïjebbenbeeen ^teeï ban 2 CHen &001 feerrupg / eii ban binnen öoï / aïg een ftoolftron groen-geeï ban couleur, en ftg boben aan in b( i5tj L ëfieun root Roepee maften / tot beefïerfting ban öe Poeyer van ©aag. %efe / en meer anöere bjeembe onöeftenöe zaat van implicia, ïje& ift/ mmtjnberbltjf te Tripoli, ge^umach. onöen: IBaar öeb3i}l 't te lang fouöe ballen ban ft en peöec te fcö?tjben / öeö ift maar ban Die geene/ laar ban cTAwheuien getoagen /toillen melöen. V. H o O F d-s t u K. !oe ik van Tripoll verder na de twee vermaarde Koop- lieden Da?nandt en Aleppo ben gereyft. Stbien ift nu tot Tripoli mp eenige toeften öaö opgefjouben / om öe £>tab/ ftare <0eboutoen / i befcfjoone ïanöfïreeft öaarom fjeen/ te beften / en Deschnj öegeben/ 3ieben£-togfe / ^agtenin Meebe^ erkri igt 19 en öiergdtjfte ber 3Intooonber£ ban alïerïep ^ c aateurang/ nu genoegfaam öaö befcïjoutoö/ en Aleppo te aargenomeu: ftreeg tft begeerte om met ö'eeefïe^kkcn, legentïjepö berber na Aleppo , al$öeboo?naam* 7 en fcpna öe grootfieftoopfïab ban geïjeeï Syriër tteftften/ todftejïoöjö-ooft/ ontrent f bfóöagen pfens ban Tripoli legt iCecbnjï top nu goet ge- fcljap bettoagtten/becfagen top ong onbertuffcïjen inallenooöö^tft : aï£25joob/ Jtaa£/ €peren/ biergelyfte op be tïep$ / en troftften op ben 9 ovember öe^ jaar^ 15*73 UPt Tripoli. ©nöertoegen öaöben top regentoeee ; 't todft in Hy gaat op r e BLanben / om öefen tgb be£ jaató gemeenlïjft be* Ke ^ it / en ben 3©intee baar b?p lang aan malftanbe^ tm buurt: bit tjeeft on£ bier maten berijmöerö/ ftop be «&tab Damand , bie ter öalbertoeg tuf* V % fc'öea 54 Voorname Reys door t ï7 2. fcöen Tripoli , en Aleppoïegt/ eerft ben bferöe — — bag berepfcten. ï?ier namen top on£ infceer in een ban üjaac grOQte Champen , Carvatfcharas ge den m wei rft lmam b / altoaar ou£ een bpfonber gemaft tuier den dag tot ingerupmb/ baar nog 23eb/ nogCafel/ of 2öan Damandt, gebonben toierb / maat alleen een $Bat baniSiet op be gronb / toeïfte on£ tot alle£ moeft bienen J$iec ftogten top (n baren Batzar , ( foo beel (ijnbe al; in d" r 0]? Ö aar ) "ientoe £>ptfê? tot on£ beftoef ; ei grootcn b?agten baar be nagt öoo?. i&tfz ^ètab / tueïli champin- fommlge booj fjet onbe Apamia jfjouben/ f$ groc in "den ra" m taw^P beboutob / leggenbeineen «©aïtnfTcöe »r haar >a & e 25ergen / foo bat fp / uptgenomen ïjare fóafiee fpijs kopen. len / bie op be ïf oogtenjHeggen / nautoïijï$ eer ge ften toerb / boo* men'er inkomt* 3£aar btipte om IjeenljebbenfebedfiljooneSomen / en ü*tt$ï ÖoPen / bie Pan be föibiet Hafee , toelfce tameüj groot i$i en mibben boo? be Jbtab loopt / toerbei öetoatetb: f)irttoe tjebbérife 3©atermoïen£ / bie ' toater upt be öibier in meenigtte ftïepne ^élootei opmaten / toaat mebe fp bare 25omen en pantei in begroote (jitteen bjoogte berftoeïen en bePogt! gen, g&efe l>oben en Cljnpnen toaren baar bt ftmg toeïtoaarbiggetoeeft/ maar betoi)ï mtjn Qt felfcbapfïgbaaftte / moeft ife ^mo?gen^P?oegoj) en top rep^ben famen berber na Aleppo. - <©nbertoegen fag tft fcfjoone m boel bebontob Kne en r SanDen met «loom/ 3©ijn en 25oomtooï/ of Cot weibc- toen , toeïfte ban baar tot on£ ober / en onber D bouwde naam / ban be Hanbftreeft baar Ijet baït / berfcog Landen. torö / ooft öe <^^ z en meec anbere 3©aren tipt b'eerfte öanb aïbaar fijn te beftomen. %\\ bi , . r . %anb en öierom ïjeeit/ toerben niet toepnig Onagri oik vcei öat fijn toilbe €c3t\$J gebonben / toaar ban be l|up wiide Ezels: ben feer fterft en bie£ rnpïten 1 'm ban bnpten /afj van weikeis fp fcerepb fijn / routo en hartelig fijn / toaarom fj Huydenfy bk poomameitfïtjft tot ^cïjepen ban Ijare Sabel; maken -oc en jEcfler. geb^upften / biefe öeel goeb banfneebe Mefi'.ü en fjart en pjonber fefterp maitien / foo batmen fonbe zabeit. feïjaarten te b^eefen / ftïoeftfee ^pperé baar meet) fean boosbouto^n / files ban fijn be befte bie to Leendert Rouwolf. j j amafcus gemaa&t toerden. |Baar de Turken b*a* k 7 , • n gemeenelp / in pïaat£ ban ïlapier of jpoiw - — — atd/ maar een JBe^/öat fp aaneen 3Ööen ïüoo?ö Debefte £noer / in De ^ctjepde op ben rug / of op fpzabeisu> uigen/ of ooft toel maar in Ijaar «5o?deI fteehen, dit van m$ top ta.'t boo?trepfen tuflcften 't Gebergte Damalcus ibauons quamen / fagen top feee beeïe ©Ieftfim/ Hyover . z meerendeeï^ ban ciuütenen a al$ Sunani 5 Ma wnagt in een nmx , tn meer Diergelijke / betooont toerden /:viek vandc lar top obernagtten en redeïgft onthaal genoten /^j^i™*' :bbende foo goeden Wijn a\fti toepntg gebonden £ oed ont- erd. <©nder andere ban bete ©lefiften qtmnmt^ivmd, u bp een Hanalgenaamt /-'leggende op een'©?M#S treu <0?onb/ alwaar boo? eenige jaren / namp,£!^ IC " rlgt toierd / eengroote en Ifeerlyfte &taö foubeienkiêvn bben gefïaan / dte foo geöeel bertuoeft en becöelgt vlekje, / dat daar ban ter Defer tt)d niet meec al£ bit n ™ areer - epne ©leh / en eemge.toepmgröoetflappen/ ofa^riijke tipnen Pan d'al-onde 45eöonto£n / nog obeiig fijn. stad. <©oe top nu toederom tttffeljen ijooge <0ebei:gten$ tarnen/ fagen top in de hoogte een fttepn ^teeb^ u g aders / met een fïerh itafïeeï i bat boo? Peel jaren be st^Ven ranfchen fonden öebben geboutot/ dit legttoefopeenfteik n öequame paat£ / tuffcïjen de 25ergen / foo£. afteel > itmen baar nePen£ / doo? een engen toeg/ ^Q^nt^fi Dongen te paffeeien ; maar betogl men fepd / tig om de daar dagel^ P?ee^ïi)fte <©edaanten£ en )ci|2ihfte^ ch " kkeli i- fce ^êpooken fjaar te bertoonen / bhjft betbiibes^fe^^ oond en onbeboutod leggen. <©it lieten top ter daar verto®- gterfjanö leggen / en quamen epnöctnfc upc Ijetnen. >al / in toei-beuoutode &oo?nlanden / toaar upt p de Jbtaü Sernaïn aan de lm&er-5ö&e ban oitó fa- sinS^cn n / en daarom öeen geijeele ;25ojTcïjeu met H~ daarom' ithi ©omen / dte aldaar met meemgte tr^éffeheen gehec- clt / dan na Tnpoli gebjagt / en beoogt toet= leö ^ lcha ~ n : <©ol* fïöanber eenige daar ban / aan de ge^ fSchfes icene toeg/ tnfonderïjepd tn 't ©lefc Bafilo , daar p ober nagt Metoen* .©nöertoegen bindmen ooïi 9 of 10 Champs, Car- Nader .richaras genaamt/ toefee fwi .opene ^eróergen/^ h "4 dc aar tn de Carouancn en Kcyfïgers, met lioopencnamps^f D4 'in^ 5<^ Voorname Reys door if7|j üitteïtfen / om baar tebernagten / befe fïaan eet ^ — p e&ec ^ ?iJ y m qjj en ƒ mflac öaac toerö 00ft nogee c^rvat- ten nog bjinften in gebonbtn / toil pemanb pen fchars, öebben / moet tjp 't felf$ meebeb?engén / en fig bi nagt m 't Jbtroo / foo ïjp 't anbetö nog Ijebben fcan m op beïeege Hunrtjen^ / bie rontiom aan be 33 ten fijn opgeregt / toaar op men be $aarben / tab / tn te rtjben en gingen te boet na binnen/ ift nam mfjn ©erbltj in be Fundique ban be Franfchen y gelijk alle Duyt khen , bie baar &een ftomen / plegen te öaen, VI. Hoof d-s tuk, Van de gelegentheyd der geweldige Stad Sdetfo , har Gebouwen , goede en fmaakelijke Vrugten , en kofte lijke Kruyden * die daar binnen en buyten in de H« ven en Thuynen werden gevonden. Befchrij- T^|<£ Jètab Aleppo , toelfte feer na b'albergroot ving van \ J $ t m magtlgfie i$ ban Ijeel Sy rien , ban ouö; Aiepfo. ^ erea g £naamt 1 ^ nret leuren en <©?agten / 01 fommige pïaatfen tameltjït berfïerfet / maar fp gaai Leendeut Rouwolf. 57 liet ronbom boo? / foo bannen albaar / geftjft ooft n Tripoli , nog toel bp nagt ftan upt en inftomen ; Ooft fbo toerben be J&oojten foo niet / geïpmen jp on$tn boomame jSteeöen geU>ooni£/ met ^ol* iken betoaart / maar fp öebben alleen bp eenige ||oof b-poo?ten / bie op be boo^naamfte <§tabjl- irateu fxen / ttoeeofbjfe |Ban ftaan / en bat nog neer / om ben Tol in te bojberen / alé om epgent- ijfe be $oo,*ten te beltiaren / 't toelft te meer blpt/ im batfe naulultjft£ eenig <ö5etoeer bp öaar ftebben. £ier tegen öebbenfe mibben in be ,§tab / op eenen Jp 1 joogen befcganfïen ^eubel een fïerft «tafïeeï / bat troot / met JlBnren en <©?agten gefïerftt/ en met en taïrtjfte 25efetting betoaart toerb. 3©at bare an* iere töeboutoen / al£ 25abfioben / gemeene i|itp= *f* like en / bie alle boben op / in plaats ban ftönpnfe 3£>a* ten/ platte ©loeren öebben / baarmeu op toanbe^ cn auy&a, tn mag / en bfergeltjfte aanbelangt / bie fijn met i ban Tripoli t'eenemaaï ober een ftomenbe. jBaar onber anbere fïaat'er een bpfonber fcfjoon n öeerlgft ï£np£ / bat na men fegt / ober be 1 20000 J^"" f 0 " )ucaren fonbe geftofi ïjebben ; ftier ftomtmen met mcn t kon«- enftlepn laag^enrtjen / foo batmen'er onber boft* njkenfraay en moet / in/ maar pa$ baar Unmn fïjnbe / fïet* is - tien fcïjQone &alen / fcfjoone ïjooge ©ertaulffelg / aar 't bp be Corner uptnemenb ftoeï / en bermaafte^ #*$/ onber te fitten / Fontainen , asioenHöup* ien en 25oomgaarben / in luelfte ift ooft een groote ?appel of öoutagtige 3Bltfje-&oom fjeb gefïen : bup* *n befe binbmen'er ooft fcfjoone Tempels of Mof- van hare lueen met tïjoojnen berciert / bie meefïenbeefê tonb/ topn of fmal / maar tamelijft fjoog / en boben tan met een omgang / al£ met een Stranj?/ berciert [in / toaar op be 3©agter£ fitten / en ooft Ijare nefters, op b'tipj be£<©ebeb$ ronbom gaan/ en at beftenb maften. 3Hnber£ fïetmen baar geeni anfienetöfte / of onbe <0ebontoen / taaar bp eeni* [e «ontogen / ©o?flen of potentaten/ banöuöe Dben / ftonnen gebagt toerben. 25upten be ^taö / fiaan tjier en baar eenige tajep^ cn Hofóeo- fee ïuftöwpfen of Igoffleeben / en onber anbere <* er - & % tm 58 Voorname Rëys door T <72 een ban ben Sulthan feïf$ / fimöe een tnjjï toeegg — *±fe ban be ^§>tab / toaat been ÖP fïg fomtgb£ / maar meeft al£ öp met Den Sophy 3 Dat $ / be ïtoning ban Periien 5 in ©ojlog \$ I pleegt tebegeben / ten epnbe ÖP be fijne foo beel te nabec i£ / en in alle boo^ baïlenb'e noot / te fpoebiget met taab en baab fou ftonnen te tjulp ftomen : ^efe ié toel groot en rupm genoeg/ maat egtetgeenOn^föobanig/ aléeenfoo grooten Potentaat betaamt / opgefctjiftt ; 9n &i grooten 25oomgaatb / (laat aan een Beekje , bal Lufthofvan baat boojloopt / een ftïepn Capelietje op ©platen j aensui- toaat in be Sulthan fïg met ftjn Divan , of <ö5eöep; than. nie föaben / en Vifir Baffaas , ban ïjoogtoigtige fafteti pleeg te beraben. inden aiifjier i£ 'topfefterentijbonbetSolyman boojge^ belad 7 toallén (geltjft bat on^ben ^obeniet: felf bettelbe) Haagt om Wanneet fp bp inalftanbeten toaten gefeten / en be* de joden vaabflaagben / of Ï)P be Jooden langer in ftjn ïanfi " y !" nof fonbeltjben/ ofberbelgen/ enuptroepen? Ifiet ojj te verjagen, öeeft pe6ecfl|ti bebenften geiipt / bat meefl baat geen liep / batmen befeïbe om Ijaat onlijbehjften tooeftet en bebjog/ nietlanget beöoo^bete lijben. 2El£ nu be Sultan be geboeïenö ban elft ïjab aan= geljoojb/ Ijeeft öp ooft epnbelijft öet fijne ïjaar boo; eenboojbeelbbeftenb gemaaftt / feggenbe / bat ft foubeu aanfien/ bie meenigetïepfcöoonefoo?ten er couleuren ban 25ïoemen / bie fp mibben tufli&eti ïjaat in een gtoote 23ïoempct fïaan ïjabben / of niei pebet met fijn beef en gebaante aan ben anber meel ïupftet en aanfien gaf : €n of baat en tegen/ al^ej een af biel/ Ijetcietaab baat ban niet een toepmg| luietb betminöetb, mé fp nu be e fijne meeningt toegefïemt / en beftenb (jaDben / bat bet baat meöc foofcoaS/ beeft Ijp fig epnbelijft naber berftlaatb, feggenbeljoebeelbériep Natiën , at£ Turken , Moo ren, Grieken, en meet biergeïijfte / bp onbecbe" 1 ftab / bie &em en fijn ïiepfettijft een magtig aanfïetl sümvSn* en gtooten $aam maaftten : op bat tjp nu biet 11W vansuitan ban foubeberïiefen / ïjielb l)p boo? goet / bat alle , s€4yman öie töt noct toe Ijaac bp een öabben geïjoubeti; ugcnsliia noa lanqer aïfoo bu malftanöeren te bulben toaten, Leendert Rouwolf. 59 aeïfte uprfp:aaft fijne geïjepme ïïaben ooft feee toel T K 7 ;ebie!/ en ban {jaar pïinfté aangenomen/ gepjeefen — lLïl. w gebolgb toierö. oEben bupten Aleppo , fyn feet sijbe en biepe ïiupïen en poolen / fijnbe J>teen- [roeben/ baarfegrootebierftanteftnftften / foo tuit n fagt alg ütrgt / rot Ijare 40ebontuen uprïjouteen : ^ogbinbmen baarbp ooft eenige <Ö5angen onberbe aröe / toeïfte nabp Den gemeenen ï©eg/ inbaïlenbe Guytea ligten en (©aten jfjebben / foo Dat men / bpfonbet Aie PP o. ip abonb of be£ nagt£ / toel ïjeeft üqqi (jem te en / bat men'er niet fnbalïe / of an&etfïng ban be itme Mooreiï 5 ( ban be toelfte baat eenige bnpfen* en in tooonen ) teeg gemoffelb toerbe, ^oetoel En Kriitag . ui öe gronb fjier om Ijeen ïfirijragtig ig / foo bebinb tige gron- rien nogtan^/ bpfonber tegen£ Den nagt / onbet den » an öe ©oetfoolen / fjoetoei men ooft gefcljoepb i$ f ikext b?anö en Ifjirte / al£ aan be Mooren , bieren leefïenöeele barboet£ gaan / te fïen i$ j bjeïftec Doetfooïen feet öatt/ en foobanig gefpïeeten fijn / at men'er fomt§b^ boel eenbingec in fonbe ftonnm ggen. €benluel \$ fjet ©al / of be ©alïep / toaat i nleppo legt / bat niet öeeï rupm of groot \$ / en ut tontoe 2Sergen meefïenbeel befïooten / ban *oo?n/ <ö5arfï / en meer anbere €etb?aren nog ra- ieli)ft bjugtbaar/ 'ttoeïftfp in April en May al in- dieegter ogfien : l|aber öebbenfe toepnig / en nog min l mité be bjoogtte foo groot / öet ^anb foo fijn * cel/ en be25ergen foo routo / en bol ïifepbe / of Haarvroe btrupften fijn/ bat'er toepnig ftan toaflen : gen Oogfh fcerom boeren fp ïjaar ©ee meefr met <©arfï / en tooo-ïjalmen/ foo aï£ bie onbet fjate ^}fe&toa» Vec ~ voe - mg I toeïfte ban <©ffen herben getroftften / ge- dcr ' neufiengepletterb fijn / baar fiaan in befe ©allep Wlifevail aft feee beeï ©lijf-bomen / ban tueïfter£ #ïp jaar- dorirchen. M eenige bupfenben ponben alïeen tot be geep eröaan toerben : ©aarenboben beeï tamme en v «»gt-bo- Jiïbe Imanbel-bomen / ©ijgenen <©uee-bomen/ meil ' Mte-|Boerbepen / bie öiet bpfonber groot en a isoiüf aoBffin/Piftachi-bomen 3 ban b'^ntuoonber^ Fif- a mandei, c genaamt / bie öier om öeen teer gemeen fijn / vi »S'Qyce, ;öbenöe onbet Wfefte Stammen / ttirt.6jeeö-uDt*bo^ achl * ge- 6o Voorname Reys door 1 573 Alsmede ook veele andere lekkere Vxtigten. Van hare Moeskruy- 4eii, gebjepöe Caftften / toelftet &cöo?$ afeïjgraauto/ enöeblaöecen öonftet-gtoen entonöftjn/ bpnaalg Öaai Chainubi , onörr Voeïfee öe $ootjen£ in Ctof= feu bp een öangen. Sn öe taooj-tgb al£fe beginnen upt te lopen / ftrijgenfe lange fcöooten / öie öe Moo- ren , eet öe blaöeren opgaan / met öopen afb?ee= fcen / en op öe maniet aï£ top d'Afperges öoen j betepöen en op eeten. ^og fijn ïjietom ï)tm beel fcljoone 25oomgaatöen / toaat in meenigetlep aan^ getiame ©?ugten fljtl / al$ Oranje-appelen , Ci- troenen, Limoenen, Adams-Appelen , Sebeften. Perfïken, Morellen, Granaten , en Öietgelijfte meet! <©oft binöinen onöetanöetenbeel Stippelen en 'ptt^ ten / maat toepnig/ en niet/ foo beeïöetlep fooj* ten / nog ooft foogtoot / of fcöoon ban coleur , al$ öe onfe, ©etöet öe Myr ten- Peer , öie ronöag= tig en in gtootte met onfe &per-bapen obet-een feomt / ftjnöe goet om feeten / toaat in ftlepne toitte Saatjen^ fijn / ban geöaante aï£ öe lEaöen in öe ftaa£; öefe Myrten telen fp ftetftboojt/ om baat ftaap 3toof / öat lang gtoen blijft/ toaat meöe fp öate €>?aben befïeften, JBen ftet'et meöe beel Su- mach-bomen , öie fp meefi om 't Saab öaat Pan j 't toelftfp fïetft geb?upften / aanqueeften : JBaat gemeene rooöe of toitte Spaanfche ftetfVen / of $?up> men ïjebift bp öaat niet gefien/ en alfoo toepnfgfj Smip^benen of UalBeffen : brieften öe&taife / maat fect toemiig/ toaaromfpöie al£ toat taar£ en on* gemeen^ agtten / en onöer De bjeemöe €*etoaflen fïelïen / en bettoonen / alleen Dienende om aan gtootel^eerai te Pereeten» IBaat genoeg Pan öe25omen : toatntt öate ge* meenfïe $Boe£fttupöen aanbelangt / öefe fijn An- dyvie , Lattouw , gemeene ïltool/ 23loemfcool/ ïïaapftOOl/ Raket, Pieterfely , Selry , Dragon , toaat Pan Rhazes ttoeeöetlep fielt / een met lange fmalle23laöeten/ ban on£ Dragon genaamt/ en Ijet anöet met bjeeöe / öatmen boo? onjS $eper- ïitupt Pipei ilismagöouöen / en aan ö'^jntooon* öer£ onöet Den $aam ban Cozirihan beftenD ié. Ka*os Serap , öat fijn Onfe Artichokken : %\bffr meefi Leendert Rouwolf. 6l xtttft fïmfe boojften ban Cokaflia , fïjnbe be i^ji. ©ojteï^ban iEgyptifche-bonen / btefe foo beeï m* 2£ tn l bat alïeen ban befe 3©o*telen tuel foo beeï ÜSenfcöenleben / en ïjaat onbetïjonb lebben / aï£ ip on£ ban öe toitte 3©o?telen / l)oe toel.fp ooft )aat aan/ nog ooft aan be geeïe 3©o?telen gebeft jebben: «jèoo fïjnfe ooft ban föabt$/ ï&nofïooft/EïiAard- fljupn/ (toeïfte nog ïjebenfbaag£ ban fjaat Bafial vmgtcn, jenoemb toetb ) bjp tori boo?fïen : gemeene Con- ammerg/ Citrullen , en lange gefrteepte &lang~ Concommer£ ( We fp öette noemen ) planten fp n obttbloeb / ïjoebael nog tneet d'Indiaanfche Me- ocnen , ban be gemeene JBan Batiechas genaamt/ maat ban Sera p: DuHaha, befe fïjn groot / groen/ "get/ en lleflQftomt'eeten/ enfïjnfeetberftoelenbe/ coaatom fp ooft boo?be befte ©jugten ban gaat ge* [joubentoerben : fonberltngboetben bte ban binnen jet roobfte fïjn / booj be gefonbfie gefcouben / beft Möben ooft lang goeb / foo batfe be Ijzelt Winttt eiber In öare Batzarste btapen fijn. Sog fïjnbet Melanzana y ban .d'Arabieren ooft Melongena , en Bedengian genoemt / b?teberlep foo?t / a$ afcöbet^ toige / geele en Igfcoleutbe In be lengtte ett ftromte [nalftanberen geltjft / en feet toel na langagtlge Con^ :ommer£ ftoeemenbe, &qq jïet men'et ttoee an~ Oerefoojten/ biefp Rathlefchain noemen / nament p lange en ronbe / ble toat grootet / en f taart ban zoleur , en foo glab en blinftenb fïjn / batfe een üoeetfcöön geben. 3^efe toerben meet / op be tot$ i\$ Aven hoés betmelb / ban öaat geftooftt / alg? caauta gegeeten- 25upten {jaar Cftupnen / toaffen nog ttoee anbe* :eb?eembe ftrupben/ betoelfte mebe / om batfe [jaar In baaglpfeïje ^pljfen gemeen fïjn / toel mo= ïenonbet be |Boe£fttupben getelb toerben : ïfyiet jan ïjiet fjet een Secacul , bat Ift bupten om be ^taö )p fcftabutoagtige plaatfen / onbet be tornen / en ioft in 't CeeManb öeb gebonben / be J©o?tri f$ topten afcïjgratito / ban binnen tolt / glab / murto/ »n binget blft / en anberïjalf lang / bmmbetn pïaatéban beefelen ftïepne23olletjen£/ of ïünoop- itn$ I 6% Voorname Reys door J <72 \m$ I i$ ban een foeten fmaafc / en met d gteri J • >/ 5 ' 23ïab / en üf toon met onfe geele 3©ozteïen ober-een ïtomenbe* 3^efe 3Bo?teïtjen£ aan b?aben gereegen, blagen be ïfitupblupben in öe ©oojtijb in grooti meenigtte alom te öoop. ï|et anöere toerö Ijiei om ïjeen niet tnepniget gebonben / boo?namentlgl op bo?te tooefïe plaatfen / 't bjeïfi fp nog fjeben£ baag^ met Serapion , Hacub noemen / gett#BB in fijn 295- Cap. bit Hacub gebenftt. ï|iet ban fmj benfeinöe ©oo^tijb/ b'eetfteuptbottenbe^cfyooteu fcokenfe/ eneetenfe/ alé top b'Afperges , ïjetganr fcï)e <©ebm£ ftomt met onfe Everwortel feer obei een/ alleen bat fyetgrootet/ ïjooger/ enbobennoj fieeftenber Stiftten boojtbjengt/ en baat opïtjfbe toige bloemen» &a 't ftg nu friet na laat aan fien / en w be 3©o:teï ook be ftcagt toefcïj^benj bat ï|er af ftooftfel / baar ban boet tyaften en a£ gaan/ $ fret hupten ttmjffel biel booj fret regte&i- lybum , Diofcoridis te fjouöen. 25p bit ïltrnpb obei al/ foo aan ben Voeg/ aï$ in ottbe'mncen / toaffer be Gappers , foo obetbïocbig/ jöatmenfe fcïtfet niet^ Seaidaar rs,a St/ baar ban öjeeftenfe be Botten/ eerfe opgaan 1 aan den af / en leggenfe in / om bp anbere «êpijfen te w weg waffcn. tm. 0oq een &mpb Ijab ift fctjiec bergeten / '1 toeïft ik baat in be C&upnen fjeb gebonben/ JEjetbJini ronbe / glabbe fïeelen / een el öoog / langagtig* Sölaberen/ bie altijb ttaee aan ttoee obemialftafr feer ftaan / en ronbom gefterft fijn / fret föingel- fctnpb niet ongelijk / tuffejjjen bJdfte 25latreren in ben Herffl i gerie 'Bloemen boojtfeomen / tn baai upt lange fpitfe Ikljoten / -toeïfte fig/ aWp tijbtg toetben / openen / baat in fijn fe£ onbetfcljepben ï|tip£jen£ / en in elheenftlepn ftoatt 3a#tje: jH Smipt fmaaftt al£ Sin-ine , toaatom fret/ bpfonbeï aan be Joden , feer beftenb $ / üie befe 23featjen? oius judai- met j$\te$ feoften : 5©aarom ooft fommige bit boe? T^dVch Ö ec olus Judaicum > banAvkenna, maar anben Moeskmyd.ÖetbOO? ï)et Gorchorum Plijiii ïjOUÖen / Of bit OU foo $/ geef t& be <0eleerbe in üebenking. Daar fijn Haauw of Peulvrugten , öeöbcn fp in befe ïan^ feer veel f^ m f e ec beel / bie In tjate Jbpöfen fecc gemeen i^ / Leendert Rouwolf/ 6% reïp ban ooft ober aï öpfonber m Ijare Batzars, I <7 ^ liet tuepnige baat gebonden herben / Die niet$ an* ier# aï£ bit / en biergeïpe m ïjare WinMg te Pcu]vru „. ioop öeböen. <®nbet andeten toeröen baat ooit ten. - ïoojnamentltjft gtoote en ftlepne toitte Phafeolen , il$ meeÖeCicers, öiè fp Corame, en met Avicen-^ 13 ^ 0 - la ooft Hamos noemen / 'gebonben; ^efe Cïcer- oiVbe?" 5 Êttoeten ïjeböenfe aïfoo oberbïoeöig/ aï£ top bnfe temeene €rtoeten / die fp ban ooft feaagïgft^ tot §>PÖ£ geb?upfeen / foo toeï rauto a$ gefcooftt / oaat toe fp ijet buptenfïe 6a$e of fctjeïïètje / baat iföoen / enfe afêban foo taubj tot Set J&agetegt net be Kaas en Confituren , ^afenoten m andere £nigten opbiflen/ aïfóafp öari fagt en inojg fijn/ n een liefïtjfte santagtige fmaaft öebbeiL be= df be maniet bereptrenfe ooft ö'Qroben; öfefp Ades u Hades ïjeeten/ maat met toat cegt/ toeten öe 45e* ?etde/ aïfoo Die een boepnigfelepnöer en ronbec fïjn/ ti met be Cicers mm obet een ftomeih <©efe Langen mp nog een andet / en meet onbekend 45z* m$ te binnen / ban b' Arabieren Mas genaamt / aelfteté 25ïab en jpeuïen met onfe Phafeolen , feet eeï ober-een-ftomfï öeeft; ïjet ïjeeft tonde •&o?nt« m$ I een toepnig ftïepndet aï£ onfe Cttoeten / bon* ergtoen en glad bïin&enbe- Vier ban getoaagt erapio fn fijn i r 6 . Hoofd-ftuk , ondet ben naam les. Avicennas in ftjtl 488 Hoofd-ftuk , Qndet ben aam Meifce , geïüft ooft be &tupbftondige en ï|oog* eleetbe Ciufïus; m fijn Epiromeban b'lndiaanfche irupben / in 't z Boek ïjet 21 Hoofd-ftuk , ondet e naam Mungo. 5^it eeten be Turken feec geern nbet fótjfl geftoo&t^óbeeï ïjeb Iftban be ©?ugten 1 3©armoefïetberpen om Aleppo^iec fto|tefp \xAU njez nebet fetten : jBeet anbere ƒ dog minbet fn e üteuften geö?upftft)ft/ fullenljiet m boïgen. VIL HooFp- ^4 VOCRNAME RfeYS DOOR VIL Hoof d-s tuk. Van de groote (laat der Bajfaas , haar weytfe Hofhoi ding en hoog gefag : mitsgaders van 't leven , vryti den , Adel en gemeenen omgang der Turken. 157?- lP\<Ö5(&tab Aleppo, toelfte fommige om ïjare < JL/tuatie en gelijkheyd ban naam bOÜJ ïjet Chal bon Ptolomad , in Chalibonitis gelegen/ ÏJOltbei ig ben Turkfchen Sulthan , met al fytt OUigeleg* 3tanb / onbertoojpen / toaarom fjp in befe Jbts een Baflaïjeeft/ bit öefeïbe mit^gabeté be gantfcï beftim uyt Provincie , na fijn toil en bebel regeerh <©eltjft r naam van be Baffaasna ben Sulthan , be ïjoogfïe en boo?naan den suithan fie fïjn/ {joubenfe na mate ban bate J^oogöept ^heek' en ° oft em f eec aanftenlpen fïaat / We foo groot 1? onücggcn- aï£ bp on£ ban be ©ojfien / ïjebbenbe onbec gat dcLand. beele mitlbere Officieren , alö Sangiachi , Boluc bafchi , en meet: anbere / b(e jjjaar gefïabig optoai ten / om baar na be Mofqueen , en anbere pïaa fen / baar fp fytm toillen / met een gcooten J>to en $?agt/ te $aarb en te ©oet/ te berfelïen en begelepben, 3&efe fijn alte upt baar 3£?agt ba malftanberen t'ouberfcbepben / infonbetbepb be B( Sijngroo- Jucsbafchi , aï$ Capitains ober IOO Janulers 3 tDÉ SëhyTem. te in ftofMijfte ftïeeberen / booge ^oeben met fc&oi ne f&lupmagten/ boben anbere uptfleeften/ ena! Hamtepen te boety neben£ baren Heer ben Baffa baar ïjeen fp?ingen. <©oft ï>ebbenbefe Baffaas, bi siine wü- bcn Ö aac *W Öonbtng / foo toeï aïg baren groot* ven en By- Heer, een afgefonbett ©?outoen-bup£ / boo? b* wijven. 3©{)ben en 2&pfttten / bie fp in be ^teeben ïjier 1 baar tTamen geraapt / of in ben <©ojlog ban * Chriften, of anbere Naden gerooftïjebben : toaa om fp ooft beel Gelubde onbertjonben / om baar jaagiuft. betoaren en op te paflfen, £>p ïjebben groote Ui tot be Siagt/ gaanbe btfttoiï^ b?ie of bier bag re] fen£ ber / om te jagen : ^oofe nu onber fytt J©tH een &U$n ftomen te bangen / geben fp bat / 01 fcat fp tyt niet mogen eeten / aan be Chriftener ïjierom ig *t / bat fp befelbe nu en &an/ opbefin ti befpotten en uptjouluen öaar Chanfir quibir * ï , i?i $/ gvoote Swijnen , en OOft Spekvreters na röe~ — - — IBaar al fcïjijnen befe Baflaas , groote Hee~ turken re toefen/ Die oüet ïanb en lieden re gebteben noemen dé iben/ foo ftjnfe iuöer Daab-aïtf al berefl/ &at ch »ft«ncn niet meeraï^&ïaben bangarm Sukhan, geb* s * ckvretcrs * iÖe geen Eygendommeh Of Heerlijkheden , om tt ïttfnberen of erfgenamen na te laten / belmjï ^ { etE iulthan jfjare <©öeberen na ïjaar affterben na Ijem groote Hec è jftt / en aan be Omberen baar ban niet meer / j« h » < b ° I een geringe öefolDüig oberlaat; en bat nog meer Si^aT ai^öaar ^uitban fjaargebieb/ batfpbanb'eene armejak- aat£ na b'anber fnlïen treilen / of (jaar geljed haifcn-, en i Ijaar Sïmpt en ©aatbigfjepb ftouit teberfïo* waa£omJ / moeten fp aanftonb£ fijn 2Sebel geljoojfa* n / toülenfe öaar niet in grooter gebaar bsge* i : J$ier ftomt Ijet ban baan / bat fulfte Hee* , of fp feïjoon rijft fijn / niet ligt groote 4&z* iluen opregten / gelijft'er ooft in be Landfchap- i fonberling geen geflen of gebonben toetbem l^etfijn ban Capellen , ïtoften / of Cbamps, bie Re a e ri tot een lange gebagteü$ mogten nalaten : &p waarom joubcn (jaren ïïyftbom meer in ^ilber en in *°oz&&tïs 3ub / enz. , bat fp ftonnen berbergen en teeg fïe= ^Jnfrwë x I en bjienben öepmïtjft toerepften» 2§an ftofïïö* Gebouwen juweelen, m Kleynodicn met Paarlen m E edel- van ram- benten , gangen fp toepnig te ftoft / aïfoo fp ^" e * ar toe beel te gierig fijn / gelijft menfe ban ooft wer deT pnig aan Ijaar (iet / beljatben batfe ooft foo fton* je IBeefterg* niet en Ijebben omfe te fetten en te ma* h Jlit^bien nu befe "Baffaas feer greetig ftjn na d Turkfchc Öem jaarlijks aan bollen en ^cöattfngen toel i Hof. b?engen) niet toepnig$ gelegen ; ilBaavof fcöc befe Baiïaas fomti)b£ öatt geftraft toetben / al öaat tjobaatbp eri ïjoogmoet onmatig \$ / latei Konft en o 0 g n j e t na aïtjijb öaat Perfonagie te fpeelen / Sawn^anBroot 0elö bp een te fcïj?apen / bat gaar <©nt de irifet. banen ( op bat ift ban be bjeembe f toijge ) bagelr bebinben/ aïfoofp ïjaar / infonberïjepb be ïïij) foo Ijart bjuftfeen / batfe tot geen ber&aaï hom ftomen : baat-en-boben / foo treftbenfe / na 't fïerben ban fuï&e bermogenbe / ïjet grootfte i ban tjaar nalatenfcïjap na ïjaar / foo bat anöe minder bhjt en ftofïen aan toenden / om &are $ Leendert Rouwolf. 67 erten Hanben na beïporen te bontoem 3&it t£ )ereben toaarominbefe Zanden foofcöoone^ttp= en en ïanberpen/ af£ inbe Chriftenhcyd , niet Andere rebonöen toerben : 3©ant fp öeöben meerenöeel£ / reden van tpfonöec op be ©o?pen / en in b'opene JÊtfehftent nenfe niet toeï eer / Uoo: bat men'er bp $ / ten Gem^n m ten. ^oo men baar in temt / fiet tnen'er Cafel / Turk y eil - Stoel / of 25anft / aïïeen een Tapyc , of laken ip be bïoer gefp?rpb / toaar op fp op tjaar .toSg M eubiien; raan fitten / en in pïaat$ ban ©eber-bedben / fbie enfoberen p niet en bennen ) öare Hangmatten / of oofe Hu ^ railt neï lBatraflen / toeï&e fp in een gerolb / ergen^ n ten ïfyoeh opgangen / en tegen be nagt toeer neer Man pjepen/ om op te fïapen : geöjupftenbe geen %tii* aidaar - ten met aden / foo bat öaar lange Cottocnc 3©af* bét/ biefe om ben ïjat| flaaii./ of op 3ep aan ben Stabel gangen / ïjaar ooh tooo? ï^anb-en Mwp toeken moeten Perftrefetav tinberg binbmen in Belande ommige #upéjen£ op 't #anb / Ueeiberlepfeïb^ecftm aam tarbeberfc / bat öaar Dan öate taienben eh A * ldewcrk ° Sabefïaanbe op öaar 25?up!oft£dag ip géfcöon&en/ waar mebein tjare geniaï&cn fcöier beöeeïe |Bun- en fijn opgefcöiftt / aïfoo fpfe ïjet meer tot gebagtnW < \\$ tot 't geönipft {jouben : ï© ant in öare $*eufcen£ jebbenfebanjpotten/ jannen/ en Cafelöojben / eer toepntg / aïfoofe fetjier in eenen f^ot al öaar êpöfenftoften/ foo öat'er be JSepben niet Peel ©a* en te toaflen / of Voeg te fcöikfcen öeöberu 3©at öaar fiieeberen aangaat / baar fïjnfe ooli raay- lietfeerbie^ op / alfoo öaar 'tgelbfoolief i^/batfe^egeihcyd tgter een Ijalben bag om een eenigeti penning ferafe turken- telen en ftgben tonnen / al£ datfp'ee een met goe= 1 ten luil fouden ttptgePen : 3©aarom elft bie boo? iefle3tanben\jï3iïrepfen/ fijn benr£ toeï mag fptjfen nberbozgen ö^uben / op bat ntemanb fijn bermo' \m toetè / öpfonber moet öp fïgttoo? be loden ïjoe^ *en/ bie niet fijn te Petttoitoen / nog pet$ om niet oen/ entoaar fp iDatöenftentebinben/ öaarnpr- erfle befi boen om bat te ferögen ; 3©aarom öe E i f # 6% Vóórname Reys door ï«7 2 #eïQtfmg/ bie in fïegtte en armelijfte ftïeebetf >/5 *- öe ï^eplige ©laatfen in 't Land van Beloften gaa beften / te minder aanfïoot hjöen. ï$iee en tegen ddtowiT" gaan be ï^obeïingen ban be Baflaas , en infot moetin ber&epb be Eunuchi of 45elubbe / ^boergen / e hier haar öietgelijfte in Fluwele , en Sattyne ïtleeberen pjor vermogen ftm j öatöe gaflaas niet feer ftoftelijfc balt/ om ÖE houden , n fp befe üüeeberen meeft ban anbere ter fcïjenü fcri en waarom > gen. JbOÏbaten / aï$ Spacchi en ]anitfers , en: fjebben ban 't ï£of meefïenbeeï bïanboe toolle Stlei Goetkoop beren/ en beïjelpen ftg met tjaar befoïbing / ban- pragt van ^ 6< 7> tot 8 Med j n ( to aar bQn een a blanften boet dcBaiuas. öeÏ0J p Cnöe ƒ meet 0 f m(n / U a Ijaar bebiening/ e befe Soldye gemeten fp foo tori bp Vreede aï£ É foTdy! en <©o?ïog£-ttjb : en boben 't geen fp / op &olbat< opichik manier / ïjier en baar nog ftonnen befctjaren. & van de tuagen tottte Tulbanden geïijft ooft alle anbere Tu ltX*cchi ken, intoelftefp/ al^feten ©ozïoggaan/ gefclji ' berb ©ampier leggen / meenenbe ötec boo? tooi toonbenbetoaarbte fijn / en baar opfïeftenfe ftn nen-beeren/ omïjaarmoet tetoonen/ en om bi men imt öet getal baar ban fon bonnen afnemer ïjoe beel Cogten fp al gebaan / of boe beeï Chnft nenfp al op ïjaar ïüofter ïjabben : $eben befe Ti banden b?agen ooft be Janitfers fjooge ï$oeben Za collagenaamt / ban toit 5filt3 gemaakt / bie fp plaats ban een ©dm / of al£ fp te JBagt of ©elb treftften / opfetten ; befe ïjebben ban borei op be toi$ al£ onfe Granadiers iBntfen / eenige f mengemerftte <*Befieenten£ npt Granaten , Robynei Turkoifen,enz. toteen fcöepbe gemaaftt /, toaar ïjare ©lupmagien fïeften. <©p ben ftop laten befe / gelgft ooft alle anto van haar Turken en Mooren geen ïjap? toaflen / en toanm bxLT 'tAjüeer uptgetoafleniS/ telftené affcïjeeren/ belji ben eenen 3Lofc of 25leS / bie fp fiaan laten / ïjaar agter ban ben ftop neerfjangt / baar en I gen / ïatenfe nn toeer {jaar 2Saarb / biefe boo? ï fen ooft gïab af rafeerden , toafTen / foo batfe 'er i niet meer foo affcïjutoelöft en tojeeb uptften / e boo? eenige jaren / metöate bjeefeïöfte Knevel ba; w LEENDERT RoüWOLF. (jCf en . <3jn ben *@o?log bjagenfe ïjate iïoer£ / maat 1<72 i toeede , al£ fp toaften / of pemanb opbaagten / iaat ïange jètoftfteiu G ^>p mogen ooft troutoen / en nog foo beeï 25pftt- m / 't fp Dan bie / tueïftefp in fttijg^togten ftomen Trouwen en : baugen / of anbere öouben / a$ fp ftonnen. %\$ Kyfaten. J t'öupsï fijn / fïmfe feet berflingert op ben 3©tjn / . . n fuppen (jaar / aï£'et maar agter bonnen ftomen / 0 ieng " ïieer en onbetmengt / alé eenige Natiën ree toeereïb : )ier en tegen£ meten fp" |ïg in >®o*log£-togten ijeeï iatig en ingetogen te gouden / Marcherende bii*= 0 ok fobe^ pp een öeeïen bag frerft boo?t/ fonber pïepftoen / heyd r f êeten : 3i?ogtan£ / om be toaaröepb te leggen / jn befe/ en doft alle {jare anbere polbaren / \jui)l^ ? Öaar ièoïbp / foo taeï öp ben Vreeden ató in en <@o?ïog öebben/ niet meer fooïufïigen riifïig/ Sy fijn niet m npt te treftften / aï£ toel booj befen : ©oft toerd n ^ foo e iBagt ban be Turken , in 't gemeen Wepnbet/^^^ elyft bebinben en beftennen bte onber f)aar Vooo= ai* voor 1 en / fp ftonnen ooft tegen$ be Chriftenen niet meet defca, ;eiijftop / maat begten baii berre met frieten m mge $ieften / öetijeit niet l^ebbenbe om man te= en^man / boo? be bupii te ftaan : 3©aacom fp ian ooft / foo öaat ©p&nb in ben eetlïen aanbal liet en topt / öaaft Uietden op be bïngt gejaagt ©at egter ben Turk geen meet afbjenft toerb ge- waarom 'aan / baar ban fijir oojfaaft ( op bat ift ban onfe f n ^ urk wiben fb?gge ) , detMften en onemfgöebentntrc&en cVml m e Chnftenen 3 \ml\\t berïjinberen / bat öp niet met nietmeet 30 beöoojljjfte magt mernfttberb aangetafi/ al£ afbr , euk nen foube ftonnen boen. hierom treftt ön te meer ^ gc ~ n te moebiger óp/ om on£ te öenautoen en te dagen / on£ na fijn gewoonte met lip en gef tüinb* iepb / bifttoilg f oberfneïlenbe / boaat toe öp boor ben 3elbflag ftiffe jjoopen berfïeeftt tot een agtetïaag/ ip bat öp b'onfe / afë fp ban 't najagen der bïug- enbe bermoept fijn/ tuffcïjen bepbe fbube ftcygen / mgsmen n fp alioq boo? be groote meenigte omringt en daTlukei1 [eflagen fouben ïuerben, O^oft i$ be Turken aan t beclie^ ban eenige bupfenöen niet beeï geïegen / lp upt Ijm feer groot 3lanb / om be gebu^ E 3 - rige 70 Voorname Re ys dooh rtge befoïbingen / boïft genoeg ftonnen ftrtjgen- Aïlh <©etoi)ï Dan ben Turk op bebootfepbe togfe / nii aïï# f n fijn JLanb betjoub / maar fijn Palen no gebutig uptfïreftt / ïjefeben top te meer te bugten / n mate /bat fijn magt en Vermogen meec toeneemt toant ïjp rufct met ftragt en getoelb / b'eene «&taï Hanb en ïioningrgft / na ben anber toeg / geïp men fulh^nu nog in Europa , ( bat ïftban Af Ctoyge) ntet fonbec groote en inerMpe fefjabe bi Öeele Chriftenheyd 3 fean fïen en bebtnben. l|p fton Bckomme- ong' ooft bageltjï$ öoe ïaug^ ï)oe meec oDec be ring van galg / foo bat on£ niet beel öeter£ aï£ ïjeeï Gri< den Schrij- kenland , Thracia , bervia , Bofnia , Hongaryen ver - Wallachicn,enz. 5 fct)tjntl[)efcöooren te fijn/en batoc top met £jet f toare Tur kiene g,ofc toerben gebjepgt luaar onoer fop beel elïenbige/ ban aïöedep rang beerfgft fugten : geïtjft ï& onöer anbere t'Aleppo no xenoude een oube ftonmgiruie / ban Wallachia met öare^< va°n n wfr ne mn 7 ^ aal fongfle stttf na fön£ ©aöer lachien in boob toaé geboren / öed gefïen/ fofrerïp ban eé fobercn ftïepu inftomfïje / bat ïjaar be Suithan jaarïgf$ upi Aicnoo' ce Pto/ Privaat-öup^ lebenbe : ièp toa£ ee tP ' berftanbige ©jouto / en tn be Turkfche en Arab fche Calen erbaren / toaarom öate ©nberbaneti bie öaar feec bemtnbeu / nog al in fjoop tit bei toagttng ïeben / bat fp nog eeu£ t'eeniger tgb ma ontfïagen toojben. 3Mg nu be Turken b'^bertomnlng ban een Ba Hoe fy haar taille toeg bjagen / loben fp God enïjaren Mahc dragen met a met 0 pg e ï)eben ïjanben / en btbben / bat Go eenveid' e nog togber ttolfï-en ttoeeb?agt onber on£ to« geber Ü3.Z winnen. b'<©beröepb tegen$ b'43nbetbanen / en be Geeft< lijketegen^ be Weereldlijketoübectoeftten/ op to groote toanojberen <©proer ober al mag ontflaan en bat alfoo be «Beöoben Gods nog meec obertri ben / öet <ö5eïoof aan onfen Meffias , nog meer bei ftoafrt/ en alle goebe 25urgelgfte Wetten en lnfc\ tingen , foubeu met boeten getreben toerben : (€t eimbe God Aimagtig al£ gedongen toerbe/ boe ffaar / bnS nog berber te ftraffen. 2CÏ$ 't ban oo foo toegaat / bat be rgfte be arme berbjufeften - * y Wei Leendert Roüwolf. 71 )bertjepö be ©?oome niet en befcömnt / nog boo^ l<7 it/ en bat be ©ojfien en <Ö5?ooten / malftanbet — la- llen en berbetben / foo betöeugen tjaar be Tur- i obet on£ ongeluft/ en fp bjeefen on$ te minöer/ ra top alöué öaac geenfln^ bonnen beeren / ge^ top anberg toel fonöen bonnen boen / inbien top teenig toaten. |l£ nu ben Turk eenige ©efting / Jltab / of En met ndfchap ïjeeft betobert / op bat tjp Die fonöer ^weftcnk iepte of gebaat / en met minbet bolfi onbec fijn conque- }0O2faamöepb fou ftonnen ïjouben / toerpt ópften.han- allen / Jourenen Jpoonen / ban beftoafcfïe delen ° aatfen om bet / jaagt ben Ébeï en ht ©oof* wifïe fjntooonbet^ toeg / op bat fp geen aan* ig fouben maften / fteïlenbe fijne Sangiachi met it onbetfiaanbe ifeanfcïjap in be JMaat#/ om ©aftigöeben te öetoaten / en aïbaat öaat on^ Ijout te foeften* ï$ietom herben in be Jlanben Domynen ban ben Turk , geen Jonkers of Ee- ücden gebonben / of bie eenige epgene toebeten ïtten / en öate „fóaftómeltngen fionnen nalaten : xielft/ al toa£ 'tnu al nog foo niet / foo foube be ^eltoijbetp ( Polygamie ) allen %M en Cpgen* tnin be gtonb öeïpen : betogl 't {jaat na be Wet ihomerhs \$ toegelaten / 4 5©öben te gelp/ eirtGetaivan i beel 25ptotjben / aï£ fp toilïen / te ïjeöfien at-en-boben nog befelbe/ om geringe oojfafen te i,mi ' :(looten / en toeet aan te nemen / toaat tipt groo^ ]ttmno?öer ftomt t'ontflaan / foo bat ïjet minfie i bet fttnberen Ijate tegte <©ubet$ ftan toeten of men / bat toepnig ïiefbe/ alamen benften ftan / ffcljen öaat toeroo?faaftt : Ó2n bit i£ egtet öp öaat en fcöanöe/ toerbenbe befuifte/ boo? be grootfie >lben en pberigfïe 25ettagtet£ / ban öaat Wet Die de tjouben / bie öemeefïe #öben ftebben: bat fijn mccftcheb- fi öaat tegte Cebeïüetun / Tfcheleby , eri'befe^.^ >rben belette /Simpten en öooge 25ebieningen/ Mahonie ta» ngebeelt. ©f nu befe 3©gben in fatfoen malftan* ncn. ren ongelijk fïjn/ öeeft bog b'een foo bee! te feg-. n al£ ö'anbet / en fp genieten / na eïf$ bemio- n/ in Jbpij^/ ^janft/ ïlleebeten enïDerti/ ge* E 4 p M73 72> Voorname Reys door ïyft ontfjaaï en onbetfjoubinge ; betebenijterban; - qm bat fp aan ben jBan geen fóutoeïtjfté-goeb tt svkQopcii 6 ?^nsm ; maat bat ijp ïjaar met gereet geïbb 4e wijven bate <£Hiberg moet koppen / en ban nog ïkleeber van hare en aïïe betbet ilijf^-toebeïjooren betften ; toaat b ouders, 00ft ty t iluujeïöft^-öeröanb / bat fp Chet noemen / meefï bp ben |Ban fïaat / alfoo bat aï^'töem maai belieft/ tot Driemaal toe eenem aannemen / en ooft lueeu ban Ijem betftoote ^nkon- m^at ooft niet meer / ten fp ï)P bp ö^ac boo* i ^enfe tot beplïoo£ en aneedöft JBan foh boillen boojgai toeTerftoo- atë batfbnbetïing nptljetbettmjt ban Ba tenen zeehaan ben gtooten Tamerlaan $ bUjftenbe ; i weer aan^ £p ijgtet een Wijf / toeïft ïjp tot b?iemaal öab t nemen. ft 0Qtm / toeel: fcon aannemen / a$ met tjem ftt boeren : j]Baat bjt fpqtten $ ben Turk qnaïijft \j KV ?n &mn/ aï ^ ÖP Slagen/ qbeitóonnen/ en gebaiu aan Tamer- fijnbe/ ben fameriaan in fijn üiqop ( baat ï)p' laan dat een toiiïb ^iet toaé ingefloocen ) ten «^teegélr oS««S niaeftbeifwfthen/ om/ *l£ ÖP toiïöe / te $a ^ ' teftggem IBaat qp bat tft taeet op mtjn fïufc ftoom. bentoel gefeftiet Öet tiontaen banbe Turken r naar Huys- altijb booj baat Priefter ; fBaat baar en tej gillen , en m0 eten fig ooft öaee ï©ijben toeï onber maïftati defeh^ 1 ' renbetftaan/ en b?eebfaam met malftanberen yerfchaffen ben/ nog oopt baat $Ban tegenfpjee&en / tei aan de |jp $ mx {j 0 ^ en ö'aubet fïelbe : taant foo bat to tódici- *«»nbeii (gehjftbetöaagiijltógebeurb) ïopen 4nj£ 3©öben aanffcmb£ na ben C^di af Éïegtet am o Öaac iBannen te Wagen / toaat boo? bagelp£\ feïbfeme fiïngten / maar bie bp baat niet taee firn/ geïjoojbbücrben : gebeurbljet / bal; be |B in 't ongelijk geftelb / baat b?p fteïb / toetöi aanftonb$ gefeïjepben, peTur^ ^©oo? be bank fijn be Twkiiwen fcfjoon ban kinnen baante / en in reben en gebeetben feet beleeft : %l\ S - a l° ür een tröu to t: / en & aren 25i«0öeoom taetfi 't j|i kToon van jD#»Öt / gelepben Ijaar öare naafi-.6efta.anbe / gemunte, tet Feeft genoobbe / Uieïhe op b'gpenbare ,§tw nut üupïw fttmmem / ^( ïanae? ö« öwö?c/ 1 Lrendert Rouwolp. 7j Danig ö»P^n m fcftjepen / Dat men 't toel een &ttaat ! - _ af tluee üet ftomt te öoren, <©e boojnaamfte en — öemiogenfie Turken laten allerïep fto?tétopg& êcïjottVüfpel op öare 25juploften aanregtten / öp bedrag kaag/ met njöen/ fmgen/fp?mgen/ op Deftoojb/dSEÏ^ en ooft op De ©ïoev öanflen / en toat öe$ meer \$ X na 't Huys 25p nagt metalietiep ftaape ©pettoetften aan te vandeu (tóten/ en bit alle^op geineene en opene pïaatfen lbo Dat (jet pebet (ten ftan. ^aac ftoojbebanfiWeydde.,. IpanuenbjieiCoutoen boben maiftanbeten / toaat ban hetbobentïe meet ai$ biet babemen tjoog / netp re Btu y- lang(ief|: <©p elft boet &p bpfonbete ftonfien/ met^St toonbetftjfteftoutjgïjepb/ foo in banflen / {pnïigen/hedcn lopen op Stelten/ ^ootëbtoftften / enz. ; oor met googlen/ en bietgelpe / bat (jet feet betmaaftlijft Behendige i£ om aan te fien. i|ate nptgettomube ftinbeten Ko( " de - bergeten tafel} ftate©ubeten/ mogenfe ooft ^n(ang danirets • Hier f\m / nog begeetenfe ooft niet toeet te fien, ontaarde J>p laten ïjate Jütnbeten niet op ben agfiten bag /en ondank- maat op gaatagfïte of tïjienbe jaat / aï£ fp haat barcKia - fce(ijDeni£ (tonnen boen/ eetft befmjben/ ooft bJagt= deï? "* tenfommige/ bpfonbet onbet be Arabieren , op 't boojbeelbbanïjaat Patriarch Ifmaè'i , baat mebe Sêre h n 18 toel tot het ftmbfenbe jaat. ©e Pegtigfteben beteert befnt)beni£ gefcftiebben gemeenïtjft in be tónpfen a 8 töeof ban be «©nbeten ; 2$p tijfte Hieben botttmen cen thiende - - gtootFeeft, men bjaab'et een geheeïen <&$i en den baat in een Schaap / in Ijet J>c (jaap toeet een (|en / m Binnen pj be fóen een Cp : 3©at Pan bit a&Jaat* Wanneet jeobetWoft /öeelenfe nptonbetbe Itmen. ^be*eën «inbeten eetft beginnen te gaan / ftleeben fpfe tns' root beelbettoigeifloftjen^ban fijne Chitfen of gjjbe / en5 fefthqu " jateii befe jonge onbefnebene aatbige &n((en of ïMapmntfen ban beelbetlen fcnoone couleuren op j maat pa öatfe befnebenfijn/ ftrijgenfe mebe toitte l ulbanden pp. Boa ïjebbenfe een felbfaam gebjnpft / 't toelft f n hM1 Slï^ tm r¥ mm WeomöaatoptewuteT„i- Pjonften/ en nafe feggen / om gaat boo? ïopenbe oo* bande™ gen te betoaten/ ban galnoten/ en eeniggetoanb °p fe "««- mineraal, en*, eenlfêengfef maften / en baat mebe £ s ftoatté Van haar Oogen- fmeerfels , die al van over- oude tijden lijn in 't ge- bruyk geweeft. Var>het Je ven van hare Kinde- jen. En verdere Studiën. Sy bemin- nen de Digt-of 74 Voorname Reys door ftoatte fttingen om Ijaar oogen maften / foo batfe upt öaar geftgt (ten al£ be töingeïbupben, 3£efe rfëmeerfefê fïjn aï ban feer oube rtjben / en fijn boo?maaï£ ooft ten beele ban Antimoni , of d§>pie£- gla£toeberepb / geïtjft ban fuïft$ op taeel plaatfen/ infonbetïjepb f op bat ift ban b'anbere ftotjge ) bp Ezechicl aan 't xxtit. Hoofdft. toerb gemelb / al- fcuaar Jehova boo? ben Propheet albi$ fp?ceftt; Siet foo quamenfe voor de welke gy u wieft , en om uwe oogen ftreekt met Spies-glas 5 en uw met Cie- raad vercierdet. 3©at öaat tugt ontrent be Omberen aangaat: IBen ïeerb foo ^negtjené aï£ $Bep$ené in ïjare Jköooïen maar lefen / en (jet Arabifch A. B. C. fcö?öben / toeffter^ 3letter£ bp be Turken foo Vueï aï£ bp d' Arabieren , of fp fcöoon onberfcïjepben ,§>p?aaft öebben / Ijeeï gemeen fijn. 95upten befe ftjnber nog anbere Jbeljooïen/ toaarin bejengbooft üiïjare,é3tanb^3©etten toecben onbettoefen/ toer* benbe bie gene / toeïfte baar in toeï bojberen / tot ïjooge Mmpttenen25ebieningen/ tot Cadis en Ca- dilefchers , baar na aangeftelb ; maar omfe in b?pe ïfionden / al£ men bp on£ pleegt / berber t'on* bertoöfen / toetenfe niet ban / fp Ijeböen ooft baat toe geengeleerbe Hieben/ nog totlïenfe ooft nfe! ïjebben / tmjlfe alle geïeerbftepb boo? biefe-baferp; en onnutte tgbfptïlmg ïjonben : ^p öebben beel grooter lufï tot rijmen en btgtten / en aïlerlep gril* len / in be toelfte fp gemeenïtjft bejBanöafte <©abeti ban öare Sulthans en anbere ©eïb-oberfïen£ roemen: <©f ooft anbere Natiën aïé ïjare ©panben / befpot= ten en fcljeïben / öier bah maftenfe of felfê 43ebigt= ten / of öoorenfegeernban anbere/ biefe gemaaftl Rebben / opfeggen / 't geene baagïp£ met fonbe* ïtnge geóeerben bupten be ^teeben / op bennaalfc üjfte groene paatfen ( baarmen ban aïïetïep fto:t£ tojl met fingen/ banffen enfpjingen aanregt) ge= fcïjteD. m\$ beïjaagt ïjet (jaar / öaar ftoftf per tijö / en ïcben itieerinfoo onnutte Wngente fpülen, a\$ öaar in goebe en nutte ïüonfïen te oeffeneu : 'i neen baat bp ooft i$ af te nemen / Unjl fp &et mib - be Leendert Roüwolf. 75 l baat toe / b'€ebeïe«©?nftftonft betagtten / nog jft toelaten 25oeften in ftaat Caal te bjuftften/ xt ban ooft be <&cï)?t)bet£/ bie'et obetal beel fijn/ d mogen Itjben / aïfoo fp ban be geicljjeeben F»oeftjen£ en ^elfjjiften ban frasen balfcljen Pro- leet Mahometh , en anbete/ bie fp baaglp^ bet- jpen/ beel geïb famen fcöjapen / foo batfe mee* nöeel£ rijft en betmogenb fijn / en bie^ïjalben ooft rel grootet Tulbanden , a\$ 't Janhagel , bjagen / iaat 6p. fp öaafi te ftennen / en ban anbete t'on* Tfcftepben ffin. Kfaat ^cj}$f-pampiet maftenfe ïmeenltjft glab en gïan^ftg/ enfiellenljatebjieben tet toepntg tooojben op / a\$ fp bte nn toüïen upten / boutoenfe bte foo fmal / batfe nantoïtjft^ nbinget bjeeb blgben / en befmeeten banb'upttet- ?fianten met 3©afcï) / of feeftet ^eeg/ bjttftftenbe om ïjate karnen / met Signetten met 5lnct be* ieetb/ baat op/ foobat'et ban 't ©ampietboep* g toit te ften i$ : 3£tt fïag ban Signetten met ïjate tomen baat m / laten fp meefïtjb^ tot Damafco , toaat men be befte $fêéefiet£ btnb / tn 't «§taal tjben. ï|et befcï)?eeben en nu uptgebtenbe Jpam* et/ fulïenfe/ al ïjabben fp 't nog foo beel/ noopt eer ergen$ toe geü?upften / maat in tegenbeel/ ofe ïjet etgen£ / al toa^S ' t op fïtaat / of in be ^Itjft/ nben/ fulïenfe ïjet bltjttg oprapen / t'famen bon* ten/en in be naafïe ïjoeft of totnftel fteeften/ bjeefenbe tt Gods Naam baat op mogt fijn gefcöjeeben/ tfralben gebjupften be Drogiiten en Kruydeniers, plaat^ ban ©ampiet / be gtoote 25ïabeten ban ofcaffia, bte bp öaat beel geteelt toetb* VIII. Hoof d-s t u k. an den grooten Handel en Koopmanfchap der Stad Meppo , en van de meenigerley Spijs , Drank 3 en Kerk- Seden der Turken , als meede van haar manier van Aanfitten. wTSllbfen ift nn öoben ban be <ü5ebontoen / en >l gelegen tïjepb ban be tteffelijfte J>tab Aleppo, ^ebjnften/'^eöen/ Simpten / en?. / bet Tur- ken ,a Laten niet roe om yets in haar fpraak te drukken. Dat hare Schrijvers heel wel mogen lijden. Die by haar groote Meefters fijn. Haar vreemde manier van Brieven te vouwen en fluyten. En grillen ontrent het Fampier. 1 1 ' 7 6 Voorname Reys door M7 5 4 Daar ge- fchied fware Negotie tot Aleppo. Waar de Kooplieden al van daan komen. Elke Champ heeft lijn byfondere benaming- In defelve vindmen veelderley Waaren. „Als Netel- doeken , Cottoenen Tapyten. ken , booj foo beel tft albaar öeb gefien en toaai genomen / ijeb gefpjoften / ftan ift meebe niet om gaan / eer ift baat npt bertreft/ ooft petg ban ben groc ten fooopljanbel / bie baar bageltjft£ geb?eben tocrï te meiben / fijnbe bte foo groot / batmen fig mi reben baar ober moetbertuonberen : toant baar ft< men npt beure ïanben / aï£ upt Natolia , Arm< nia , itgypten 5 Indien, enz. , grOOte Carouane ban ©aarben / abelen / maar albermeefl ban ft* melen baagïtjft^ ïjeen/ foo bat'er alle Straten mei be fijn berbnït / en nautojelrjftg b'eene menfefj be anderen toegené be meemate be£ bolfté ftan toö&ei ff eber Natie l)eeft baar fijn bpfonbere Champ , ö aemeenlijftnabaat/ of ïjaren ©ppertjeer/ biefegi boutot tjeeft/ fijn gebpnaamt/ al£ Champ Agemi Champ Waywoda, Champ Abrac, .Sibch, Mah( meths , Bafcha , enz. 3Nfe toetben boo? ïjaar b taaart en opengefjouben / op bat fp op ïjaar aar ftotuft / baar in / aï£ in Ijare herberg tonnen tntrel ften / en in tuoonen / ooft Ijare «öoebeven baar in na ïjaar beïieben betoaren / ofte beeftoopen, ftetmen ïjier onber anbere Natten , ooft niet toepnl Franfchen en Italianen , bte aïbaar ooft gelyft anö re/ bate bpfonbere ï£npfmg/ biefp/aï£boojfegtij Fundique noemen / üebben / luaar in fp ten bee t'famen tooonen / ten beele ooft / boomamentlt] eenige Italianen , bie 3©tjben ïjebben / aparte <0 maftften betooonen: befe ïjebben ïtlepnen omflag en ïeggeti 't / na 't boojbeeïb ber Turken, op t nauti fte ober / foo batfe jaaritjft^ met ftïepne fcoften tt ftonnen, ^n gemelbe Champen Wnbmen beelbe ïep teeembe fooiten ban 3©aren / bpfonber in Champ Agemi , feer fijne Neteldoeken tt\ Cotto nen, tot <©aflen / Gordels en Tulbanden , etl bte gelüfte meer / ban b'Arabiners Moffellim , na Landfchap Muflbli 5 baarse ban baan ftomen/w genbe in Mefopothamia , alfoo genaamt : netoer befe ftebbenfe ooft fc&oone Tapyten , bie ftonfiig i ftofteitjft gemaaftt fijn / Oeltjft bte fomtgbtf tot on atlnagt toojben : foo foengeu ooft be Perfianen feöeve ©ellen/ met Ijoopen -/ qm tebevftoopen/ Leendert Roüwolf. 77 M foo?t ban onbeftenbe Manna , onöer ben naam * , - T , m Trunfchibe! , toeïhe betfanielt toerb ban een _liz_ Gelige baat ban tftipgt: ^et Manna mi toa£ al£ Coriander-5aat/ i aan te ften a!£ Bdellion , tnbten be Hcere befelbe iet op een toonbetbaatlijfte / en bobennatuteïijfte njfe / ïjab toüïen fpgfen en onöetïjonben. 3£at Diemcd? :felbe op ^oomfïtnpften ïiomt te ballen / getnp* opdoom m OOft Serapio en Avicenna , biefe Thereniabineil ftru y kc » ïft Trungibin noemen / gelijk ooft be fttnpD-toijfe va l * lufius 5 in fïjn Epitome ban b'lndiaanfche fötUp- m en «Betoaflen. <©efe «Sttnpften ïjeö ift ooft foin* jb$ om Aleppo , toaffenbe gebonben / fïjnbe een ef oog / Ijeböenbe beel tonbe &ep$en£ / bie fïg al£ •n 2Sloem ban be tegte ^§>tam betbeeten / fljnbe uoj 't meefienbeel met Fikzkruyt , Ephithymus > (£ be Thym obetttoftften / en met beel lange en unne &tefteï£? befet / baat aan ftjf bettoige 25Ioe* letjen boojtftomen / toaat npt roobe Jbcljeuten/ \$ onfe Scorpioidcs , biemen beel öp Mompelliers tab/ en baat in 3aat ban befelbe bettoe gebonben *etb. 3&e 3©ojtel \$ langagtig en bjnpn / toatm n bjoog ban aatb, J^et 3toof gebjnpften fp om te utgeten/ baat ban een fjanb bol in toatet ftoften* t ; nog öebbenfe een anbete foojt ban Manna 3 den al£ bie Obet Venetien upt Calabrien tot OllS eöjagt toetb, <©nbet anbeten öjengenfe ooft ben &teen Bazaor ook vind- leebe/ toelft tonbagtiget/ glabbeteri b?npngtoen^ ieii ' et ^ c et t$/ a\$ biemen öpon£ fiet : befe bergabeten De^nS** 'erfianen, ban een ÖpfOilbet jïag ban Bokken, bpzaor of Be- aat gemeen ƒ en geben tjet poebet baat ban booj zoar - Ibetlep betgift iin SSnpten befe binömen'er nog meet / 78 Voorname Reys door IÉf7: meet I bie befe toel in npterïpe gebaante/ma ■ j/6 '— geenftn£ in beugt ge!t)ft fijn / foo batmen loei nu de toefïen / batmen / fapfonbet boo? be Jooden , bu leLvan meebe betftoopen / niet toetb opgeligt. <©m daan komt. toate upt be baïfcïje te hennen / fouöe / na mp ei öoopman onbettegt ïjeeft / bit befeftete pjoef ftji Mc ? m H e /r IKen neemt ongelefïe ïHalft/ en ban ben gepoeöe mei 1 niet ben &teen/ ban eïfté eentoepnig/ mengt ïjet ir met vairche een toepnig toatet onbec een / alé bit ban opg bedrogen j^ngt / en baat na toeet gepoepett fïjnbe/ toit ij Öoutmenfe boo? balfcïj / maat foo 't geel toert Troefomdetoetbfe goeb en boo? be optegte Perfiaanfche g waicen op- fteurt* «©efelfbe Perfianen bjengen ooft beel Turko xegte, uyt f en mee j> e / öie booj eenige jaten omfjaatmeenii tckwwn te / ÖP on £ hl Sloten afffag toaten geftomei toaatom ben Sophy , omfe op jjaat onöe toaatbe ookfiet- öjengen / boo? ben ttjb ban 7 jaten ben uptbo nieter veei ty t f t ^boben : $og bjengen fp fcïjoone fnoen Turkoifen. fto f} e] p e Orientaalfche Paarlen, bieinbePe En snoeren fiaanfche-Zee , na bp 't Cplatlb Bahare , niet b metkofte- ban be Stoopfiab Batzora of Balfara , toetben gebi ïijkepaar- fipt Indien toetben na Aleppo geb?agt / bei len ' Spcceryen : aï£ Canneel , Spicanardi 3 lange / tonö Uvt indiën enloitte Peper i Turbith ,Cardamom , Notemufcaa brcngcnfc Foely , Radix China , albetlep Porceleyn , Indigc aldaar s P e- Rhabarbar en meet anbete : baat-en-öoben beel E ec2£c Cn delgefteenten, al£ Qranaten , Robynen, Balan*o< voorname Saphiren , Diamanten , etl be befte onbetball Drogues: Mufcus > in ©eïletjeng / toelfte ftofïeïtjfte 3©i fvn^ndi ten / ban be ftooplieben / toelfte met gtoote C; Kffl-rouanenUpt Indien, ïjepmeïgft betfiofteil / en f0 gcfteemen, buïbig betoaatt toetben / een$beeï£ om bat fpfe as fnMuto. öe i( £ 0 \i m niet fonben betjoeben aan te geben/ « anberbeelé / batfe öaat ban be Baffaas en Sai giachi , riietfouben afgeftnebelt toetben / gelp boen / aï£ fpfe maat binben. ©an befe/ en me anbete folteringen ban ftofielpe 3©aten / toe 6e ben ftoopman baagïijft^ ban alle ftanten ba< heen b?engt/ en ban baatbetberbetftnntt/ fal il mité 't mön ïjanteting niet $/baat mebe om te gaai nalaten betbet te meiben* D'Indiaanfche Jfcooplieo* Bit Leendert Rou wolf. 79 hengen ooft aïlerlep fcïjoone ölottinsjeti nieebe / i< 7 ->. uoaar ban De biftfte / tot ïütuftften / en Steunen - — - 21 - joo? ©ube/ 3tamme/ enStoaftftelBenfcöenbie* uen ; ban b'buune maften be Turken gare #ylen m . ©erptpieflen, $og binb men'et een anbere foojt gen ' jan Indiaanfch Riet, bat ban binnen ïjol i$ / tuaat janfp ïjate ^cö?tjf-pennen maften/ alfoo bfe ban ©anfe-bebeten öaat onbeftenb fijn* 2Supten befe tynbet nog anbere gtoote bieten / &ie keel biftfte (Hnoïïbeï^ ö^öen / toelfte be Pelgrims ban Mecha nebe öjengen / en ban d'Arabifche i$uptet£ boo? [avelijnen en Hancien toetben gefyupftt* 1$ïzi ban ïebenftenooft Theophraft. lib. iv. cap. ii. en Plin. Menmag ib.xvi. cap. xxxvi. ;©efe toetben in onfe Jtanben ?P ho °g e flepniggefïen/ mits? be Chriftenen op öooge fïraf w%llt* $betöobeneenige3©apenenupt ïjet Eanb te boe* uyt Tut- ml battuelfoo bet gaat/ batmenöpmtjn tijb pe- k ye»™ e - manb / bp luien een gabel toietb gebonben / baat* éenV^r m ban öem7o Ducaten fnttoee bagen te bèta* beeid daar !en / tot flraf epfcftte / en om bat öp 't nietfton öe= :alen/ geVjoelbelgftöeeftöefneeben, 25oben bebooj-gemeïbe Champen , fïjnber öin* tien / en pa£ öupten be Stab nog meet anbere / raaat in mebeaiïeröanbe3©aren(ïjn te binben / a!^ ^iiibir be gtoote : Sougier be ftïepne : Gidith be lieutoe : Atich be oube / en meet anbere* ï|iet Hoe groot ueben£ {jeböenfe ooft gaat Batzar of gtoote iBatftt / Jl f r üatzar >ie wibben in be Stab ïegt / en alleen gtootet t£ aï£ tiZV jee[ f ridbergin Beyeren , baat in fijn «Baanberpen ïf oberbeftte Straten / met alferlep &ramer£ en l|an&toerfter£/ elft in &are öpfonbere <©nattteren/ „, rnSttaten afgebeelb : m$ Specery-en 2i)De-ftra- SKte uer£/ Tapyten , en Haften-ftopet^ / f toaat ban koop vind, teHiaftenen meerenbeel^ïjaatban onfe ïtoopïieben aetben toegeboetb ) Die mebe aïletöanbe Turkfche VIachayen> Camelotten, Sattynen , ftofïeftjfte 8^ )e-fïoffen/ Chitfen , Cottoerien , en Jïetdboeften teftoopfjebben: baat toetben ooft gebonben goebe ^ordabon , ftofteltjfte Marters en gabel - bellen / aeeï ban 3Mbe-ftatten / biefe niet Uiepnig ïjeböen : öp be Juweliers binbmen Paarlen en ftofiiöfte <0e* fïeen* 8© VooiitfAME Reys Door 1572. fïeenten in meenigtte. JDpber fïet men'er beeïöevlep flagban ï|atibtoecïi^ïieDeh / alé jècljoenmafter£ / ^ntjberé/ ^alemafter£ / <©ottbfmeeben / §>tl}\b btï$ I &operfï&ger£/ ^aalDemaftetó/ ^êineeben ; en meet diergelijke/ bie alle Ijaare 3©infteï£in ben Batzar Rebben / en baar in arbepben : JiBaar Ijaar toerft \§ ten meelïenbeïe / bpfonber bat ban be <Ö5oubfmit£ / ^eljilber^ / ^êmeeben / ^>ïootema= fterg , enz. foo jammerïgft flegt / bat ïjet in 't bup= fenbfie beeï bp bat ban onfe HLieben niet ftan {ja ïen. haarfijn ooft beel3£?aaper£/ biemeeft pijlen en $ieft-f)outen maften / en 25ogenniafter$ / bi* fïegtteenonbercierbe/ en ooft feer feaap ingeiepböc en opgep*onftte 25ogen maften. <©m ben 2Öoog ti fpannen / bjagen be 25oogfcf)tttter£ / en ooft ö< meefle Turken , een fóing aan öaarregter-buptn, om besnaar te fttjber te tonnen aantreftften: öefi fijn ban ï|out/ ï^oojn / of^iïber/ fomrijb^ ooft metftofiIi)fte^3e(ieentenbefet / en öebben be gel^ fteni£ ban ïjet Strotten-hoofd. |Ben binb'er oof ï|eeïmeefleré en 25arbier£ / bieaï£ fp in öaat 3©iiu ïieï niet te fcljeeren ïjebben/ metïjaar^ereebfcljap; en 'een fteteltje bol 3toog in be 5>tab om lopen om toerft te foeften : binben fp pemanb bie ftg tui laten fcöeeren / foo gaan fp baarom niet toeer n tng na ïjaar ï|up£ / maar befcfjiftften bat foo maar, 't fp op be Straat of in een Champ , of baar '1 balt: £>p fcïjeerenal ïjetïfap? ban 't ïjoofb / bt claris ookfj a to m tmm % 0 h op ben top be£ ïjoofb^ ï|iei cn slavin- ft n ooft öe IBatftten ban be &f aben en ^ïabinnen ncnMcikt. altoaar jonge en onbe te ftoop fïaan / bie beei toepnig gelben / na batfe oub of jong / flerft 0 f toaft / feljoon of ïeelijft fijn. JlSaar ©oerlup / 1 fp 3®agenaargof ïlfarreman^bmbmen'erniet/ ai foo bie in befellanben ban geen getyupft fijn : %\ ïjeb ooft in een foo boojname ftoopfïab / foo bec Maar daar ïïoermafterjJ niet gebonben / bat ift een ftlepn *f out voeSuy ' c aan Ö et ^ Iot ban m Ö n ©P^öer ftonbe laten {jel »al«s. er " 9e |p[ait^bien nu in bie Batzaren öaagïtjft£ grootei Aanbel en ïtoopmanfc&ap toerb gebjeeben / foi bini Leendert Rouwolf. 8i tb men'er ooft ben £eelen bag öoo? een groote mee* t «r 71 jre bolft£ / ban bèeïberïep Natiën en Calen / — aar boo? baat alttjb foobanigen geb?aug f £ / al£ Mineer fjetbp on$ 3temu£ ig: <©nber befe bioe* Boèveftuk be en ftrioelenbe meentgte bermengen (tg nfet en Jen bjonfte Turken , btebe geene / bie booj ïjaat |' elt d e J ycïV t upt be toeg totjften / op 't iyf ïop^n / en toet Tl ukc« 0 fbnber be Chriilenen een Poot geben : IBaar be riftenen fijn baat niet feer boo| beliegen / tope / » fp befe haften getoaar toérben / op {jaar ïjoe* fijn / om een (lootje upt te (laan / en fjaar ban i tenen / met bupft/ boet of €lléöoog foo een fetje geben/ batfe tégen ben eenen / of ben anberen inftel aanrollen : 't gefcljieb ooft toeï / bat bé 1 ken > bie fjier of baat met öaat: rug tegen^ een infcel (laan/ be Chriftenen tn 't boojöp gaan/ Hoe haat fteu te betbjingen / of toeï een boette fetten / om'er dc c £ rifte; Joen ballen : J^aat ooft Ijler tegen toeten ftg bè £| t n a ^| riftenen te toapenen / en te toeeren / aï£ fp fuïftj? fettww merfttn / alfoo fp öaat ban onber de foule ban 't ft / öet anbere been / baar fp op ftaan / öe&enbig t beboet ligtten / toaar boo? fp ft\f$ ongemaït* op ïjaar agterquartiet booj ben 3©tnftél mei iïen. ©ti^ maften be Turken öaattoetft/ om öe CHri- Anderè icn te bepjoeben / toat ïjett batfe öebben /Turkfcht arom fpfe ooft bifttot$ met raautoe tooo*ben/ kllce ^ onboöjfïen^ aantallen ; laat ftg nu pemanö fcljjiftften/ foo lagcöen en fpottenfe met ï)em/ iat bpt öp ban Ijem / foo frfjepben fp ten eerden / j fp ben ern(l flen / baar upt / ( fïagtenbe giet in fteffenbeï|onben/ bte flarfter baffen al£ bpten ) ïgten ïjem ban boo? een &?aaf ïftarel. berber gaan onber 't geb?ang beeï ban ïjare Van hare eftly&e/ Sacquatz genaamt / fïjnbe meerenbeeï Reiigieufe grims, bie te Mecha fijn getoeeft / toelfte met™ e f te^aftften bol toatetg / om iopen / om upitt& oe aan al bie 't öegeeren / ooft aan be Chrifte- laven. ( alfOO be ©Qtlinben Alcoran be Mahometa- berbooben $ ) te bjin&en geben : p bjagen e bpfonbere ftleeberen / en öeböen gemeerifp Leenden Rouwolf F 0$ 8i Voorname Reys door Wat de Turken en Arabieren Vooreen goed werk Houden. Van haren Drank Chaube genaamt , die uyt alle omftandig- in b'eene öanb een ftaape betguïbe ^cfjaal/ toa hi fp tipt ben 5>aft ïjet toatet fcïjenften / in b Regalen leggen meefiöbj? fcljoone Chalcedoni, ; ipïs , of andere oEebele <©e|ïeenten / fomttjbj? o aangename en fmaaftltjfte @?ugten / om öet toa fti£ te öouben / en be <©?infter£ gtaag te mafo •3M# fP pemanb te bluften geben / biebenfe Ijem o een Spiegel aan / met betmaning / bat öp baat befte/ enbenftebatöP fterbenfaï : boo? befen go tuilltgen bienfï begeren fp niet£ / maat M ïjaat | ttranb tipt bjpeu toil toat geben/ nemen fp ïjet danftaan/ en befpjoepen baat boo? aanfïonbgl feltien / om Ijaat banftbaarïjepb te betupgen / I aanfïgten benbaarb / metfeftertuelrieftenb 3©at bat fp in een jplegje tint ïjaat gtooteCa£ / toe met beeïftopere JMatenfê beflagen/ boo? ben t) Öalen. J5og ÖOllben be Turken en Arabieren in 't gemi ooft boo: een gtoot toerft ban batmtjattigtjepb liefbe / batfp Ijate matmere 3©atet-baftften / gtoote SBatbe- potten / toeïfte öiet en baat bupi boo? be ||upfen fïaan / baaglgft£ met betfeï) toa bullen / opde©oo?bpganget£ en 3©anbelaar£ / al bie maarbo?fi öebben / tjaten bo?ft in 'tbooj gaan fouben bonnen ïeflfen : ï^iet toe ïjangen ïiopere gappen in / baat men upt öjin&en fta Wfti ban een beginb / lopenbet anbere meet ti om tebjinften / en fomttjbg ooft teel meet een £ bet ten geballe / aï£ upt bojfï. 3llbu£ binbn fomtöb^ om eenen $ot / een gantfeïje Kot bp i fïaan / gelijft aï£ be *$onben/ bie maïftanbet o» fpoo* na gaan : $|eeft pemanb ooft toijbet lufï i Itiat te Snappen/ of toat betet£ te b?inften / toe binb men'et ooft tupme open 3©inftel£ / in toeïfte fp op Ijaat toi$ op be gtonb gaan neet fttti en famengoebciec maften: iliettoeïjebbenfe on anbere een goebe^anft/ bie fp beeï agten / Ch be genaamt / bie fcïjter foo ftoart afë 31nct/ en begefyeeften ban bejpaag feet gefonb en bieni i£ t ©efe pleegen fp *jS mo?gen£ b?oeg / ooft open plaatfen / boo? pebet een fonbet fc&?oom Leendert Rouwolf, 8j #nfien / uptaiatbe en biepe Porcelijne ^Scïjaaït- lkli t\\$l fooïjeet aï£fp'ftonuen/ fettenbe ï)et W&Mg -JLLil tan öemonö / maat öoenbe feïepne teugjeng/ en aten öet / foo fn neben£ matttanbec in 't ronb fitten/ £ c h l £ ungaan, Cot bit 3©atet gebmpten fp een ©jugt / dctóvc mét ian ïjaat: Bunnu genaamt / todfte ba» ïmpten in de bedenk taar grootte en toerf / bpua aï£ be Laurier-bayen £ aa | fchc |t / mei ttoee dunne &cfjriïetjenjï befcïeed/ en na iaat feggen tipt Indien geöjagt toefden : ©oojfoo eel nu befelbe langtoerpig-ronb fijn / en in ttoee eelagtige Geniën / etft in een bpfonbet / of afge* :ljepbenï?uu L öjelbef(ooteu fijn : daar-en-boben bat i met ben Saam / en tipttoendig aanften (jet Bun- hobail Avicen , en ben Bunca ban Rhazis ad Al- ianf. feergeïpftjn/ blgfiftfe ooft daar booj ïjon* mi tot foo Jangift beter bengt/ defen aangaande/ il ïjeböen ontfangen. -3$efen <©jaufc i£ bp ïjaac er gemeen/ foobat'ec/ en ban die geene diefe upt* öeufcen / en ban be fuïfte die de ©jugt d?oog berfco* m / een groote meenigte in öaat Batzars f$ te inden. Jbp ïjpiiöen befen <©?an& ten minfien boo? $ y f ÓVLdéji o goeb en gefonb / a!£ top onfen Alfem-wijn , of cgtcr nog ibere teupdet-toijn ; ^ogtan£ foubenfe be Wijn ^ vc ' . Piefen / foo 'tin baar keur fionb / en bp aldien 't ZT, %T wc in bare 3©et niet foo fcberplp toa$ berboden / decs'Dranki aar ban men -&taaltjen$ onder ben SulchanSelym jndicn't eft gefïen / aï£ Jjp ïjaat 't 3©t)n djinften toefionb / ^ilL- ie fp foopen / baagïtjf$ in gelagen bp een fittende / fe et met tuflllien-poofen/ of metfclepne öomertjen^/ aar met bolle §pulïen en Uitoefen/ en fondet beel aat of eenigeetentufTcgen bepben / ben fupberert Hjn maat- uiguïpende / ( 't geen ift bp mijn tgö Da a r san* ig btoi$ ïjeb geilen ) / foo batfe met d'et ïjaaft jens van lendjonfentoetden/ en ban met eenen foo bat* vcrh . aaid nagtig/ batfe geen eenige Natie met öefe jlegtte a * ebauf gijeben brfjoeben te toö&en. $a Selyms boob geeft fijn <§>OOn Amurath ben >ijn toeet fc&etp betboben / en aan bit fijn berbod töanig be ïjanb boen fjoufien / bat be ful&e bfe aar na Wijn roften / toierben bp be ftop gebat / en oangen gefety of öate Simpten afgenomen/ en F % in $4 Voorname Réys door l<72 in f toate 2Soetené beflagen / en bic geen gelb ijat - > 5 ' ben / moefïen ,'t met beel jammerlijfte flagen op t ©oetfooïen ontgelden- 3lu ber£ työ ij? 't gebeurd Sware ftraf öat beil BalTa pan Aleppo Ül ft)nï$öf / al$ fOUt Tonkin nptgaan / pemanb ban fijn <©ienaar£ ontmoette Turk, bie öionften toa£ / toelfte öp fanbe Uuaggelen / trc ï]n aanftonb£ fijn Sabel / en öieuto Ijem be fto ban be romp. #f bit nu aïfoo f£ / en Ijaar ö 3©önbjtnten / fooïjoog beröooben i$ / fiooreni ftgegter/ bpfonbetbe Renegaden , bie be 3©t)ng tooon fijn / tjaar niet een£ baar aan / maat ftnjgi baar te meer luft toe / bp baag ljepmït)ft famen fl pende / baarfebeö nagt| Vuahïiec ban bonnen fu| pen / en beu roe£ tueee uptflapen / op batmi Daar fy mojnen^ aan baar niet mogt befpeuren. 3|n ï h«hcym- boenljaar be 3©ïjn foo firiftt berboben toag ujk wijn ïjabben ton Chriflenen befeltie ïjeel goeb hoop / ö fuypen niet foo lang btturbe / tot bat ljet Ijaar toeer fcüierb tc om laten. ge i at eu. ïfare 3©t)nen fïjn meeftendeel root / ft van haar B oeö ^ lieflijft tebnnften / biefe betoaren in jffefli wijn , en 5lebere t aftften : ©ter toeröenfe ban andere $lae fen na Aleppo gebjagt / boojnamentltjft tipt landpalen der jètab Nifis, Ujelfee ttoee bagrepf en Wijn- berber na be<ö5?cnfenban Ai meniën legt : ^oo l rakken. & e fe Hebere 3©tjnfaftften nog fjebenfbaag£ / foo Öaar in 't gebjupft fijn / aï£fe bp b'^ube fijn { Uoeefi 't #a£ ooft Pan befe bat be l^eere Chnil fpzaft Math. ïx. Men doet geen nieuwen Wijn ine de" Leder fakken , enz. <&etufjlöan Chriiten mogen Wi)\\ bjinften / Xnerb defelbe ooft meeft ïjaar te ftoop gebonben / te meer / om bat f« o fjeen enlueeröeeïe©ïeftften en HanbftreeftenbebK nen / en albaar jfjare epgene 3©tjn-geft»afTen ben : $Baar be Turken in tegenbeeï / toijl öaar JBynbolgenjSljaar Wtt / $ Perboben / planten öe£ te minber ben J©tjufioft / en berepben be W * r lftn ben op anbere u)t)fe : dommige iatenfe tot 0a nen toerben / bpfonber bie geene / bie om Damaf toooneu / baar ooft be befte ftjn te Pinben r ttnö ftroop n " maften ban ben IBofi een Stroop foo bift al£ 5 ning / bat fp Pachmatz noemen / allermeefi Leendfrt Rouwolf. 3j w Andèb een «êteeöje tuficljen Bk en Nifib , aK* x - _ aar fpban öit^ap ttoeeöérlep foojt gebbett / öet— IZJi iie bun / en 't anöer öiitfter / ö& ooft ijet befk $ / toelft fp in fclepne ©aatjen# öoen om te berfenöen / aar Ijet Dunne gebjupften tp feïfë / mengende bat i öeefe met toater / tot em <©?anft boo? Ijaat up£geftn/een anöer öeeï fettenfe üi ftïepne Jköoo* tjen£ op / om met 25:ooö geïijft d$ Ipnhnj te ee* i. SSnpteu öefe Ijeböenfe nog meet anöere foete Mitsgaders ;anfteit/ öiefp aauregtten/ a$ban jujuben , en « 2; ft ban ffiafijnen öje fp in toatet met ïf oning ftoften/ Haffapk noemen / ooft ban Berberis, öie fp met AIs Tfchcr ^ pen ban öe 23erg Libanus afbjengen : ©nöerbeth, öere ijebbenfe eenen ^?auft / öie fp Tfcherbeth eren/ toelfte met honing geftooftt / fctjiecal^ öe ede bp on^fmaaftt / nog een öie ban Carlu of c r nten atfi toerb toegefieïö / boomiaaï^ Zythum ofi™?™* irmi genoemö. ©an öefe ttoee faatfïe / toeröen fomtpö^ foo berïjeusö en bjoïp / öat fp baar gelgft onfe 25oeten bp 't <©nö-öier/ met (npöer muien oplmgen / en op ^cïjaïmepen / fluiten ïfetetoommen / ( gelijft ijaar ^peelïieöen atö mo|gen£ öe 3©agt op en aftteftt) ïufïig Mafeh opbeunen» SBÏÏe öefe ®?anften toerben in tjaar joteBatzarsberftoft/ toaat neben£ fp boben op ar 3©tnfteïjS nog gtoote fiuftften «g>nee ïjebben/ aar ban fp foo beel in öen ®;anit toerpen/ öat töeu <©*inftertot aanöe Ceeê'n ftan berftoeïen. oo beel £eb ift ftojtltjft ban ïjare &uutöen toiïïen c^aïen* 3©at nu ïjare ^pöfen aanbelangt/ té eerfïeïgft ar 25?oob ftragtig en goeö / öaat toe ooft foo t / jnfonöeröepö te Aleppo afê men 't nergen£ Sy hebben ïjeel Turkyen )al binöen / öfet ïjebbenöfe ïeftftere goed ïeftjen^ en ïürafteïingen / ten öeeïe met speren Brood - ar in gebaftften/enten öeeïe met beelöerlep 2aat/ ?Sefami 3 Roomfche Coriander 5 toiïöe Ctlliptl- ~ . j ifraan , enz. , bekoopt $et ©ïeefcï) ifajm%igd eb ftoop en fmaaftelgft / ban toegen öe ftofielpe koo P upöen en <©etoaflen / öie ober aï groepen / bp* vkefch < iber in 't <©ebergte Taums , öat fïg b^n fyiet te* F '3 $m$ 8tf Voorname Reys door En Schapen met Staar- ten van eenige ponden. Als mcede Geyten die Ooien van een el lang hebben. Haar ont- breken ook geen Run- deren of Buffels. Grootelief de vau de Turken yoor de Honden. gen£ 't Ooften uptfiteftt / ban toaar ïjaar baagi t$$beeï ©eetuerö toegeboett/ aï£ Han 23oftfteti kamelen / &cgapen met bjeede en bette ^êtaa ten / die eenige ponden Voegen : ^bp bebben ooft ni minder €tepten / die fp daageïtjftë met groote ftui den doo? be Jbtab ombjtjben/ om ban öe IBelft berftoopen/ bie eïft bie 't lufï / boo? peber een foi ber fcljjoom / foo toarm ban be <Öept opbjürë <©nber befe <0epten fletmen fommige / toelfte ni groot fïjnbe / nógtanj? pg£ bp öaat foo gemeen / ook Gaar- £ Kijft / biefe foo bift ftoften/ bat fp 't in b|öfe* keukens* li met De binget$ eeten : ^og meer anöece/ bp^ t op öefelföe maniet toegemaaftte n haar m ban 't ttoeebe Boek , onbet ben naam ban K^akeii^ rimnon 5 emt ; ïjier meebe faetften fig be Turken op &igg£= Tweb flteti / foo te bjatec al£ te Eanb / op bat bp ge- th ban 25?oob /.fp öaat fykt meeöe fouben ftonneu beïpetu |5og öebbenfe al meet «öetegten/ toaat ibet eenTrachan genaamt/ bat foo taap \$ / bat t fïg aï£ een Htjm Iaat uptcefeSen j baat ban ma* nfe gtoote ttingen of ïütaftelingen / bie al£fe öatt tyoogt fijn / feet tang goeb blgben / en geftooftt n aangename <§>pi$ geben : ||iet ban boen fp in ite Bedingen grooten boojtaab op / en betoaten* iu tgö be| nooö$ / eben gelgit fp be Bifcotti , it i? / 25efcïjupt/ boen. 3&at fulften taapen 25?p 'ft bp be <©ube i$ beftenb getoeeft/ en fp figin öu? 1 <€gb en ï|onget£noob baat meebe ö^bben be* Ip^n ƒ getnngt Plin. lxviii. Cap. 8. tïan <£5ebógeïte / a$ J$oenDeten / ftaïftoenen/ 0 ^. 001 * nippen / ©attgfen/ met roobe 35eftften en #0*^™ y 1/ ©inften en meet bietgeïgfte öebbenfe geen ge* Gevogelte. e&. Haat iftt/ totjl fp aïbaat maat een epn 23eeftje öebben / bat bol ban ^cfnlöpaböen Maat wey- / feet biet en quaïgft te fttggen: ïgoetBel fafe ooft ™g of geen mfclj toepnig agten / en baatom $ 't batfe ban Vls - ibere §Maat|lm / alé ban Antiochien, be gtoote F 4 ^ 88 Voorname Reys door 1572. ÉMWer Euphrates , en meer anbere |Haatfen/ 1 — bertoaart$ gebocit toecb. ©aat i£ otiettiloeb be ftenften-of ijBoeéfcmpDen/ aï£ alle foojten bang in over- meene 2S!oemïtobï / gede en toitte ïSBojtelen / 23 vjoeavan nen/ Phafeolen , SSoom-en §f>enlb?uaten / entoi Aardvrug- öj e ^ meet: i£ : J5ogtan£ toetenfe Ijet op foo beelbe MoeTkruy. Iè P manieten niet toe re betepben/ alamen bp ot den. boet Cot ^agetegt bp ben ftaa£/ fetten fp gemeei wat hare (p 00 ft §manbéten / lange-tófïméii / geroofïe (9 ^ lcgmi <£i\xttm/ Piftachien , gefcöriöe ï&afenoten/ bic upt onfe Xanben ftrtjgen / en alfjier malfer en iel feerber / a$ bp on£ finaken ; «§>p {jeööen ooft bec beriep foojt ban aangename Confituren , feec aa big en ftonftig roeberept / en ban aïberlep couieurcr boojnanientïijfe bie gene / biefe op bjeebe fCeljon te ifioqpbepïen / en feercierltjft toeten roe te ma&er <©oq? be banft lebenfe anberftn^ fpaatfaam/i faunen met een Mepntje in 't jaar toe/ mit£ fp geei fïn£ foo groote IBaaïtijden / met foo beele <Ö5ete{ ten / en ftofleïpe toeberepbing fyovfom / a$ to boen. ?n haar Ta- <&P fitten pïat op b'aarbeneer/ om te eeten /( feienTafci- aï£ 't eeten£-ti)b f£ / leggenfe een ronb ïeec op i socd- gronb / en fpjepben baar Tapyten om ïjeen / fon tpbj? ooft ïtuffen£ / baar fp met be 25eënen ftrupj ïing£ aï$ onfe ^>mjber£/ öpfftten, ©oo? 't eett fpjeeftenfe ben ^egen : en ban eeten en bjinfcei fe geftoint af/ elft nemende toat ïjp toil / fonb beel te fpjeeïien. 3&e rpe öebben fijne Cottoei ©oefeften om ïjaar l|al£ / of aan ftaar sijbe Go dels en Charpen gangen / biefe boo? fjare £erbe ten gebjupften ; $fare 3©gben eeten noopt m ïjaar/ maar in öate afgefonberbe töemaftften. ïl be Iteaaïttjb gebaand / fïaanfe toeer aïle geïp m een belfjenbigé baarbigïjepb op / bat be pnfe / 1 eerfl in 't JLanbftomen/ öaar beftoaarïp ftonnÉ naboen / tot batfe ïjet epnbeïp toat getoent toe ben / aïfoo be Heben in bit fitten foo iam en ffapen toetben / batmen in 't eerfl genoeg te boen ïjeeft ban 0B op te beuren / en be 25eenen to?sr aan jfihMtij DEttT RoUWOLF. 89 [ang te bjengen. «Êpnbelöfe nemenfe ooft ïjaar x ^ 7 ^ tzxt (Cafel met öet 23?oob baat tor op / foo bat bet jaar boo? een SCafeUafcen en een 25?oobbo?f ber* fteftt / trebften öet inet een üf oo?b al£ een j§>ab te amen / en gangen 't ergen$ tn eenen öoeft / op I toeg, IX. Hoof d-s tuk. Cort en eenvoudig verhaal vande Kruyden > welke ik nog te;i tijde van mijn langer verblijf tot Altfpo-, foo bin- nen al buyten , niet Tonder groot gevaar , en met groote moeyte heb bekomen , cn op het Pampier heb geplakt. NSlblen onber be betoeegrebenen / tot befe berre &ep$ / mgn ïuft om be ftrupben / en upt* anbfcbe <öktoaffen/ tuaar ban ober aï bp b' Aiuheu- en Uietb gebagt / te fien / en leeren kennen/ be irootfie toa£ : Heb ift be goebe geïegentfjepb/ bjelbe ft baar toe tot mijn langer berbïgf tot Aleppo bab ïeftomen/ toaargenomen/ en mp be^te meer met enige goebe ©??enben en bebenbe/ niet fonöer groot letoaaronöerbe Turken en Mooren , na hupten bt- jeben/ om befelbe op te foeben : ïBaar toe mp booj* mmentlgb mgn iSep^genoob / Hans Ulrïck Kraft , )ie met mp öertoaarté i$ geftomen/ blfttoifé trou* ae en goebe bpflanb geöaan öeeft. f$ïfoo Ift nu joben meefl ban be l§Qf-imipty n en ©?ugten öeb jebanöelt/ falü» aljfjier b'anbere / bie nog bttpten >e€ï)upnen (jierom ïjeen fijn te binben/ nu gaan Den au- jefeb^jben : f8$ eerfteïgb / be ^opuber-boom / Diethcurt*- log beben^baag^ bp (jaar ben ouben Arabifchen {chl :f\ raam Haut beöoub : We tuerben bier feer groot Zuydeni -ngops/ fïaanbe baar ban/ pa£ bupten be^tab/diein,ai$ :onbom een 25eebe / een groote meenfgte / foo bat om Ak ?p jet aan fuïfee 2$eeftjen£ be£ Romers? een befetja* en ° mtobe en feer bermaaftelgbe toanbeltoeg geeft, «©og oerb baar gebonben een bpfonber fïag ban JMït* jen/ Saffaf genaamt : befe 3©«gen fïju malftan* win grootte feer ongeïp/ en ben 25erben-boom / B #tain/ Cabben en SSÏaberen/ (toeïbeïang/ ff i- bun/ po Voorname Reys door i < 7 2 . bun / toeefe en bïeeft-geeï fijn / ) ferr gelijk / ïjeöben öe fagte en afcfjbettoige ïïoten en 25Iaberen / al£ ö Agnus Caftus, of Schaaps-muyl 3 en aan be-Cab jeng bier en baat / een trog 25loemen / ban eei fpan lang/ bpna al£ öe toilbe ©pgen-boom bai Cyprus, toaar-na tooïagtige ©?upfften£ / al£ bi ban be Populier-bomen / bolgen / toeïfte een fee lieflijken reuft öe&ben/ en toaarban fp een ïieffeïijl en (jettfierfenb toater diftilleren : befe 25omen noe men fp Zarneb en Zarnabum 5 aïg Rhazes in 't 35-3 en Avicen. in 't 749 Cap. onber ben gemeenen naan ban Zurumbeth , en Theophraft. in 't iv Boek aan 't u Cap. baar ÖP fpjeeftt ban El*agno, bat men'er ooft toe! boojtjottben mag. ©aar flaai anbere 25oomtjen£/ gelijk aï£ ©oojnfïrupften / öii ban öeMooren , Seifefun genaamt toerben/ in bet ©oojtijb feer fierften reuft ban baar geben/ foo bat= fe baar ban iBepen / om in bare ïiamerg of Win M$ te fetten / maften, <©m 't gemelbe 25eeftn binbmen ooft be ftïepne Agnus Caftus , en in be naa= (ie ©dben beel Piftachi-bomen. 25npten en binnen be tab / (laan ginfclj en ba> toaartg niet fcuepnig ban bie 25omen / bie ban Avicenna , Azedarach , en ban Rhazes Aftergio toerben genaamt : 3©itte iloeröepen / ©abel-er Cypreffen-bomen / ban baar Sarub geïjeeten / en bie ïjier feer groot en fjoog fïjn / Serpentijn-bOOlTl j en meer anbere, 5dan peggen en Cöupnen (ïetmen toilbe <©?a<= naat-aippel-firupften / met fcïjoone Ijoog-rooöe 25ïoemen / a$ ooft toilbe 2Cmanbel-bomen / toel< fier ©jugten be Mooren , met boopen aan be arme 3üebcn berftoopen ; |5og fïetmen bp b'oube jEtau* ren/ eninroutoe fïeenagtige $ïaatfen / beCapper- ftruyken : <®nber anberen toafi baar een bjeemöe ^trnpft/ bie fp Morgfani noemen / ftjnbe groen/ en ban blab aïgbeCappers, met SSloemen bie ban binnen root / en ban bupten toit fijn / baar 3aat uptftomt aïg ban be Sefamum : bit ïmipb beeft een onlfeffelpen reuft / en bient Ijaar boo? 3©o?m* fetupt ; 3[fe ïjouöe bet boo^ ïjtt Ardifrigi ban Avi- cen- Leendert Rouwolf. 91 ;e»na t |?og toafï Daar öe <©oo?n)lrnpft Acacia , jan tjaar Schak genaamt / fïaanöe ïjter en öaar / n öe mM$ I foo öatfe fjare boeren en ttftfter* ieöen I niet min btnöeiïp të I aï$ aan ö'onfe öe Jaren / enRefta Hovis, 't i$ aï£ Den üïoofen-boom ieel met fcïjerpe ®oo?nen befet/ met bïaöen aï£ ie Tragacanth-ööoin / öaar na öe 2$ïoem / §f)eu* m afé aan öe 25onen opboïgen / toaar in öet ooöagtig Eaat \$ beffooten* 2dnöer£ ïjeb ift ooft lier bp öe gaatftramer^/ ftalïanje bjnpnefpenlen/ net eooöagtig gaat gebonöen / öat upt ftgypten uerögeö^agt/ en ban fommfge boo? öe regte Aca- ia ban Diofcorides toerö geïjonöen/ of öit mtfoo/ f niet foo \$ / f£ mp onbeftenö. <©p ongebotito* « Pïaatfen tuafi OOft Galega , Syfijnrichium Theo- hrafti , en nog een öiergelöft / öit ïaatfïe niet Êerongeïöft / öat fp Tharafaüs noemen. Hier niet oijö ban öaan / a!£men eben op öen Berg ftomt/ tomen öe Slangenworcel , öp ïjaar nog met öen uöen naam Luph öeftent: een fcfjoon gejïagt ban ©olftrnpt ; Scorzonera met purpere SSloemen / en affraan. $Ben bfnb'et OOft Öet Arifarum , Hó- «aidt : en Arum , Carfaami ban öaar genoemt ; £m öe föibier fïet gp Anemoncs , ban aïöerlep cou- puren, öefe fjeeten fpSakaik , atëmeeöe D'Afpho- clusAlbus, RhefedaPUn : Flos Solis, Veid-ajuyn, n nog beel meer anöere, 3H$men ban öe tjoogte öoo? een anberen toeg teeröaalt/ binömen öe toiïöe Ruyc, Harmala: een caape foojt ban Aftragalus , met tyt blaD ban öe lepne Hedyfaron, en 3©o?te$aï£ öeöaögg/put* 'etbertuige SSïoemen / en kaanteen aï£ öe Coiutea. tlle öefe ftrnpöen ïjeb ift nebené nog beeïe andere/ P papier gepïaftt / foo öatfe aï£ nog met ïjare latuurïtjfte couleuren ftonnen geften toeröen, 25p e fcibier $ nog een fteffeltjft ïtoupötje / ban bïaö $ Ollfe Coriander , öat fp Zarneb Melchi noemen / n toaar ban fp öe ®o?te$ / jaarltM öp fttfteii oi na Perfien fenöen / aïtoaar fp / na ift berigt ben / *r beeï bqo? pgn in öen rng en ïenöenen ge&jnpftt aeröen : öit ïtrupt Ujftt teel een öer foojtban Dau- cus in ïjaat Caal Aslab , met groote bïaberen j al£ bieban onfe Paronia 5 baat beel pntpetbettofge / m geele 25loemen aanlnafTen / baat ïjate ïimDeten mebe fpeeïen/ be groote 3©o?teï$ baat ban flotenfe/ enboenbetbe©laftftenmebenpt(jare ftïeeberen. 3fn 't üioo^n binbmenooftïjet Chryfogonum Diofc.bat met fiin 3©ojtel / ^>teeïen / 25!oem / en bïaberen baat geïjecl mebe obereen ftoomt : 3$og iffet een ^etuasmeteen roobagtige3©o?teï/ en 25ïaö/on^ Leendert Rouw o l f. 93 m aï£ onfe toiïöe #ffen-tonge / maat boben toetö { < 7X jet ftïepnbei / en daar ïijftt öet ïjeel toe! op onfe Echi- - nn , baat aan (tomen pntpetagtige 25!oemetjen£ / Z\$ onfe $f epften^/ Of Flos Armerius. ^n 't öegin jan February , fag ift'et ooft eenige fooiten Pan rtyacinthens öiefp Zumbel noemen : <3|n April nog *nige anbetefcïjoonbete/ ban ïjaat Ayur genoemb/ tiet öïabeten al$ onfe Phalangium. 3|ftfag baat wftTylofen, en Crocus met tottte 25loeitieu. <®tft m meet bietgtftjfte b?eembe Sttnpben / öeö ift'et netmeenigttegePonben/ maat mit£ fpmponbe* *enb toaten / laat (ft na/ baat pet$ togbet ban te neïben: aüïïeenïtjft ftaniftniet ontgaan / om nogö m\ een tebetïjalen / toaatom ift met mijn ttoee iBefeHen / öie ooft 25nptenfanbetg toaten / in geen Mepn gebaat ben getaaftt/ bat mp foo ban Turken j$Mooren toel meet gebeutb i$ j maat om alïe$ :e betfjalen ïjiet onnobig \$ : ©it üttupb noemben yfïntooönber^Rhafur 3 en ooftRumigi , öeböcn- )t een onaangename teuft / en $ in biet toitte ^Stee* en betbeelb / bie aan be 3©o?tel feet teet en bnn fijn / net 7 of 8 tegen maïftanbet obet fiaanbe afcljbet* auigebïabeten/ ban gtootte aï$be ftïepne Saly , en Sïoemen aï£ be Ofterlucy , en be 3©o?teI al$ bie 3an onfe Berrram of Pyretrum , jtjnbe toatm en )?oog ban aatö / gehjft fijn bittetfiepb te ftennen geeft. Wl$ ift nn met bit teete Dir upbje toat langec taïmbe / om 't tipt be aatbe te fttijgen / te meet De* uofil ift baat toe geen beqnaam <ö5eteebfcï>ap ïjab/ juam onbettnfTc§en een Turk met <®etoeet en Sla- pen toel toegetufï/ opon^ aanrennen / omtefïen/ nmt top baat öeben : ^ top nn fagen / bat öpny komt X*onften toa£ / en met ernjï op m\$ aan toonbe / om «wjihy angaf tefetten / gaben top opftjn aanïjonbenöemi^^ ^ rtfttoat/ om ban öem ontfiagen te bomen/ en^™ toen teeb ïjp ooft toeet te tugban tm$ af / tot fooien roeken m/ bat top ïjem aï betgeten Ijabben : jteaat eer befi s*fj ifi ft nogbe 3©o?teI fjeel uptbtt aatbe öabbe / fieetbg5« yn ]p toebetom / en joeg ftetft booj be tïftfterg toebet 3laft op on£ aan / boe fp?aftift tot mt)n Kamera* tor/ iat fp fïg agtet ben naafien <©l#f&oomfou* ben 94 Voorname Re ys doo^ i <72> öenbegeben / baar ift ïjaatmet ber öaaft ftoub - boïgen / onbertuffcöen / atë ÖP inp toüöe te na ft men/ eniftbe fpïantnog niet öeel enöabbe/ tu te iftfe maar met be 3©o:teI upt / eu liep ooft i ïjaartoe: $Baar boen ift öp bien <©Itjf boom quar baren mgn ttoee <©efeïlen al toijt boo? upt / en * nige 25omen ( bie baar in repen ftaan ) boojöpg Kopen/ foo bat ift mp geöeel ban öaar berlaten ftei be / en mp agter bien 25oom alleenig moefle befeïje men* 2Sl£ §p nu met ben ölooten gabel op n losging / enfeer beel öoutoeu na mp bebe / bie Öem bog ban b'eene 3Ööe op b'anber foo geftoiti onttoeeft / batfe aïïe tn ben 25oom gingen / t Jèpltnteré maaftten. IBaar onbertuflcfjen ooft nf afïlet/ om mp teerloog / een goebe foo bii nig en to>eeb te betboïgen / nam ift gantfcijlijft boi mp/ om ïjem / terlmji ïjpna fijn ^oog ftoub i grijpen / ( bat öp om fijn kaftel niet tuel boen fton om op mp te fcöfeten/ in te Wiegen / en meteen aan te taften. (CetVuyl fïgnu bit <§>pel toat bei ïangbe/ en ïjpooft mifïcöien in fijn bolle bjtft bas niet aan bagt / fogt ift een anbeten toeg ( mit öe gierigïjepb bp öaar feer groot \$ ) om mp nog maal£ met een ^iïbere penning ( bie fp op ïjaa <£>p?aaft Sajet noemen / en ontrent een ^cfjellingi of 6 &tupber£ boet ) ban öem t'ontfTaan / bef ïiet ift öem / agter ben 25oom ftaanbe ften ; af^lj) Semfag/ liet §p af / en toenfttemp / om bien aai Öem te brengen / bat ift ooft bebe / en foo trab fi toe / bog ban be tjanb af baar ÖP ftm Saöel ii D h &ab / en ÖP namfe geern aan : IBaar alfoo mj nog weer m W Memorie-boekje OOft OllbOO?fïeu£ tea£ OM gelukkig ballen/ baar in ift beele buigen öab aangeteftenb uytxaakt. &egeerbe ÖP öat ooft / en aï£ ift ïjtxn bat niet tuouöi geben/ begon ÖP mp teeer op nieuto aan te taften fbo bat öet mp routobe / bat ift / tettoyl ÖP öei: penning ban mp aan nam / |jem niet Wiegen* ban 't iJaatb ter aarben öab geploft ; IBaar iï bagt ooft baar neben£ / bat aï? ift öem nu al na fïjn betbienfte fou fytbbm afgefmeert / ift in mijn regtbaarbigefaaftebentoelongeltjft onber bie Jfton- ben Leendert Rouwolf. 95 ben fou öeööen geftteegen / en dan nog gtooter {cö?gf-öoeftje / öat fjp aannam/ *n öaatmeöe toegreeö, Ifêaae om toeer op mijn berïjaal te tomen / bonö h om öetötbietïjetTragium Diofc foo In öe Stlftfte* een aï£in öe naaft omgeïegene bergen met öopen/ roeefiaan bogteJMaatfen/ bp öe Fontainen , öie jan Deïjoogtr aftopen : öe ï©o?tel$ tolt / ïang/ m öun / öe ftéelen fijn ftojt / en öontagtig / ör 2Maaöjen£ ftlepn / en ober malftanöeren / en aï^ Me ban öei$oöe-fïeen-b?eeft gefeïjaatö / öe 25loemen ijn &?upn / en m tcoflïn bp een : ^p noemen Set Jecudes , toaar ban ooft Avicenna getoaajjt in fijn >. 7 en 9 Hoofd-ftuk , öieifjet ooft öe ftragt omöe ïooöe-loop tegenefen / toe|cö?gft ^nöeCïjupnen öoenöe Turken ïjaar beft om al* De Turken erlep feïjoone 25Ioementeteeïen/ toaar taffc groot letmaaft fielïen/enfe op ïjave Tulbanden fieften/ aïfoo ion i&öefe boïgenöe/ öieöage!gï$bp öaar boojtfto* Bloemen» tien / ten eetfïen befetjontoen /aï£ in December onfe Aeercfche Violen , met f toart-b?Ugil tt\ toltte 2Sloe* tien / toaar ban fp mp om öefer tgö eenige Uïup~ eerjen^ öebben bereert ; |Bit£gaöer£ Tulpen, Hya-y» de»*!- inthen , NarciflTen , öleöaar nog onöer öen naam tf c 7S^ lanNergiesbe&enö fijn» ^nfonöeröepö fag ift'er een opgeteld. s &oone foo?t met geeïe Roemen / Modaph ban aar genaamt: logeert bjeemöe Winde met25ïa* eten / en gtoote putpere ftloftften / öie in ronöe 'oliën becanöereilV B^Öft aan öe Rnyc Harmala 5 fien i$ i met ö?fe onöetfcïjepöene ï|tip$en$/ en aar tn een ftoart saat / öat öe flgm pjugeert Wt toetb ooft fomtgö£ bp on£ in öe Cöupnen ge* onöeii / en aïfrier ban öe 3jritooonöer# Hafinfea > anöe Perfianen Acafra, ban Serapio , in fijn 273. 'ap.Habalnil , en hl 't Latijn Granum indicum 9 f Carthamus Indicus genaamt / öie Infïïjeeft öaac an meer te toeten / ftan ö'Autheuren felfg nafïen/ $ Avic. 306. en Rhazes aan ï}et 2ot'. Cap. boben tft bonö ift ooft in ïjare (Cfjnpnen öe MeJiffa en afihcum , OOft een fcfjoone fOOJt ban Amaranthus , öat $6 Voorname Revs door j* 7 , bat fommige om fijn couleur , booj be Symphoni — lül. piinii fjouöetl / en Daarom Papegay-vederen uoe men* Cpnbeïp ftan fft geenfïn£ ontgaan om boo* epnb en beflupt eenige te gebenften / bie ift in ö groote Batzar', f)ier en baar öp be Drogiften , fi Öaar 3©inftel£ öeb gebonben / bpfouber een bjeem Mitsgaders befoo?tbau tuitte Leüen , bie/ na ift berigt ben/ ii 2 ah 3©epben en bogte paatfeu toaffeu* $og öebbei ' fp ftlepne 3©o?teïtjen$ te betftopen Mamiranitchin genaamt/ feer goeb / nafp feggen / tot be gebjee ften ban be oogen ; befe fijn geeïagtig aïé be Cur cuma, maar tuat langer en bunber/ bog ftnoop Seammo- agtig* $?og toetb IjieC Öet ^ap Scammonium mum , nog ^ ee j toe{| ^ nöe ƒ ^ m tieel ban 't 3lanb in ften ingebjagt/ en aan onfe Stoopïieben in Ijare Fon diques en 3©ooniugeu / om te berftopen / geb?agt ®ie nu bit brillen ftopen/ bie fytbbm booiluaar om bat ïjet foo biftUifïl betbalfcljt toerb / toet toe ti (ïen / bat fp baar mebe niet bebjogen bierben. Bit\ aiopium. minber binbmen'er ben Opium , ban tjaar Ofim genaamt/ bat be Turken , Moren , Perfen s tl meer anbere ©oïfteren plegen in te nemen/ niet ar Jeenöp ïirijg^togten/ om (jaar ïjert en moet tege^ ben ; maar ooft in taeeben£-tgben / om bjoef IjepC * en fo?gen toeg te nemen / of te betminberen. <©ii eeten ooft bjel ïjate <©eefïelt)fte / infonberïjepb bi Dervis, bie'er foo beeï ban na Ijaar nemen/ bat ff baar ban flaperig en ongeboeïig toerben / op bal toanneerfp / in f)aar bolle bjiftïjaar fngben/ fter= ben / en bjanben / fp be£ te minber fmert of pijn baar aan fouben Igben* 2W£ nu pmanb aan bil Qpium fn-nemen getoent i£ ( bat fp bageïp£ on^ trent een «Ettoit grootte boen ) / bonnen fp öet baat na niet toeï nalaten/ ten 3P fp toiïlen jteft bierben/ öa( fpfelf beftenuen/ bat/ alg fp bit innemen / en een loepnig nalaten / fpöaar ban feer quaïijft bebinben. J|et Opium tuerb gemaaftt ban 81 toitte JMaap-öot ïen/ iu ljaarCaalCafcarch genaamt / toaarinfp/ toi)l fP nog jong en toeeft (ïjn / infntjbingen in 't ron* be maften/ toaav booj fjetmelftagtige 3apna bup* ten Leenöert Rquwolf. ^7 i tyfngt / bat fp baat op fiaan laten tot bat öet K77 ttbeginbbift tetoojben/ al^toauneetfp ïjet eeifi st- amelen/ en tot ftlepue iöiOQeï^ te famen bjogen, aöien nu bit Opium bp ïjaar foo feetm 't gebiupft «uipmid- i gebeurb öet fomrtjbg / bat fjet upt ïo^figtjepb ZtcTcd beel toetb genomen ; a$ nu bit $ gefcbieb / en Opium 1 9|nnemer bef toegen geen gering gebaat ïjeeft te hebbe * igten / öebben fp om foo eeuen te Ijelpen / foo £{£ 110 ; •betigt i$/ een goebe IBozteï biefp Asiab noe* n / toaat ban tft boben fjeb gebagt / toelfte fp tot bpfonbet öulpmibbel baat boo? ingeben. %n >ltoe gcoote Batzar $ ooft een bpfonöete foo?t ban ateftoop/ toelfte bonftet-toob ban coleur$/ envanAig^ ?Öaïben feer bienftig tot öet bertoen/ Öeöben*™^ telen b&n èen bmget bift / met berfcöepöetie bun- -êcfjojflen omftïeeb / of ïiebet a$ mét famen aftte bïaberen bebeftt ; 3©aatom menfe toel £ be Sadervam Serap. of bOO? be Alargiva ban ireas Bellunenf, , baatÖP f« Om index band'A- fchetooojbenbangebenht/ magïjouben ; ge^ ooftbiefoo^t ban Alga , bte tu be geebp Can- toetb gebonben / bie mebe een fcöoone purper ttltptlebetb / en batl Thedphraftus lib. iv. cap. . toetb bcfcïjseeuen, lm iaatöeu' öeb (ft neben^ anbere meer / ooft^ mö ~ )en Amonuim gebjaagr / beuftenbe / toöï fp bp be Frontieren ban Armenien leggen / etl fp 3 fnlftjS ïigteïijft ban Öe Carouanen , btè baag* »banbi£(|uarueren öertoaart$ ftomen / öebben toi / bat tft ïjet ligteïgft foubebeftomén : maar * ègter beeï toeer moeten boen / tot bat tft epu^ ft/ uabeelen lang nabjagen / ertmdepten/ een ï ftlepn CaftjeT^ een Drogift ïjeb gebonben / I bp fjaat niet ben J^aam ban Hamama beftenb: ar ïjet auberë Amomis ban Diofc. genaamt/ Öet regte bjp gèïöftt/ en bte^ljalben boo? (jet z toetb berftóft / öabbën fp genoeg» <©f beft I Weptie' ^ttupfieu malftanDeten bpna gelöft / foo (ïjnfe bog tn ïjare ^teeïen en bpfonbere ^n / nog fjeel toel upt maïftanberen te ftenneu / nn belaft ong Diofcörides, foo top niet teiltot >>8 Voorname Reys door 1572. öebjogen toerbeu / ben ïjeeïen en ongeftrooftten Ceöc — len met fijn gaat upt te ftiefen / en Die aan fao&ta en gtupfen$ / te laten baren. 9Ufooi£ WtCaftjen (bat üi gebonden fteb/ en geen binger lang 15 ij banöupten Caneel-verwig , en alijTtoud/ bai een fcïjerpe Speceryagtige fmaaft en liefiüfte 'mia baar boben aan beel goutagtige £teeltjen£ bigt ï» een fiaanbe / toaar aan be 23loem en öiet gaat U men : baar en tegen£ foo fijn be Cafcjeng ban fjci andere met beeïe feromtenjï gebogen / bjupnbertotg bie fïg boben aan in nog meer fclepnbere deelen ber fp?epben/ atë 23oompjené/ bie ïjier en baar op tofon öere ^teeïen bp een flaan / toaar aan ftïepne ftnoop tm$ ftomeu / afó aan ben Roomfchen Quendel bie upt Caiidia geöjagt toerb / en baar tuepnlc wuft of ftragt in i$. <®u£ beeï fteb ift aïfjiet ban k fycemde ïirupben en «öetoaffen / maar infonberïjfuö ban bie gene/ toaar ban öp de oube Amheuren tm bagt / toillen meibeu. X. Hoof d-s tuk. Hoe ik van Meppo ben vertrokken , na de vermaarde Stad B/V , en my aldaar op de groote Rivier Euphram heb begeven , om verder af na het oude Babyion te va- ren. NtB bat ift nu in Aleppo een gerupmen työ toa$ gebïeben / bie groote ^tab / ben §m beï en ftoopmanfcfjap bie baar toerb gedierten/' Öare S»tooonder£ / mitsgaders? beeïe andere Na- tien, al^daar fijn Grieken, Armeniërs, Georgia- nen, Arabieren, Perfianen, Indianen, en mm anbere / biebaagltfoé met öare Carouanen baar af / en aan komen / ijadïeeren kennen/ ïjare Ztkw en iBanieren tantóp toaargeuomen / en daar-en- boben ban bjeembe en onbeftenbe «Setoaflen nirt Den Schrij- toepnig öab befcomen/ en t'famen gebzagt : $am verheeft (ft mp gantfcöïöft booj / topber na öet "Oorten , 111 neriu'het 6 Mefo P ota ^ien , Affyrien , Babylonien , enz. al? Ooften te deCcdelfteenBjugtbaarfle 3iandfcöappen / We'ec ciekken. immer getoeefi fijn ƒ en toelfteeertödg bê magriofa ; 3 Leendert Roüwolf» 5>p Potentaten , en Alleen-heerfchers ber WtCttO) j OOft x . « b'alöec-ouDft^ ©olfteren ingefjab m öetooonb ïjeö* - * 7 3y, ben /te treftften* Iföaac öetugl öefe toeg ber / en boo? feer groote / en berbjietige 3©oejïijnen en ilMberniffen ïjeen loopt / en bte£öalben foo beel te ftoaarber en gebaarltjfter i£ te bolbjengen / beebe ift allereerft mf)n beft om een goebeu en troutoen IBeb* waartoe gefeï te beftomen / en ift teg ooft ten eeiften eenen h y na een tfbaren iNederlander , toeïfte niet tegenftaanbe ftp 2 en f! Ig een goebe totjl tot Aleppo Dab opgeïjoijben/ op omii«! V- mijnaantoeft Ijaaft baar toebertoütigbe / alfoo ijp fcivcn rotüefe ttep£ niet minder Uifï en begeerte a$ ift üol <^- ïifë&ad. 3©p toierben banbe &oop t'famen Ijaali * en oberlepbben baft öoe top be tfiep£ fouben be~ juinen / en uptboeren, <©p bat nogtan£ top Uy c- amiers en Vreemdelingen , ÖUbertoegeil niet bOOJ ianölopev^of ©erfpieber£ ( aïfoo fp ;eer argtoanig mi) fouben toerben aangefltèn / en fp baar tipt jotfaaft uemen (gelijft be l urken pleegen te boen) mi on£ groote Avarias , of onbilhjfte jköattingen ifte petflen / afébeChriftenen , bieopbefepaat* cn ïjanDeien en biatidelen / bifttoil£ tot ïjaar groote cijabe onberbinben / &eböen top in oberleg geno* Tien enfamen goebgebonben / bat mit# be Nego- ie aïöier groot en niet alleen op Armenien , Egypten , Conftanunopolen , (toertoaafl$ be Ca- ouancn een geijeele rtiaatib lang boo?Naroiienï)eb* mi te treftften ) maar ooft fterft op Pertien en Indien wiögebjeeben / öat top om te beter gelegenrtjepb nnogen öebben / om met anbere Jfoopüebenif^ rnaf3r mt I en ober toeg te geraften / on£ ooft boojSerdT looplieöen fouben uptgeben / en bie^ljalben eetli^ Turken tc I* toepiiigeJBaren / biebaar Ijeen meeft getoilt fijn I ^««te neeöe nemen. ^TtT <©p öat top bit nu bequamelgft mogten in 't toerft haS Mini/ öeeftiig öier in op itujn berfoeft/ be boo?= ^oopiieder «agte Hans Uing Kraft, ban ülm , mön ge- llf:ïl2 routoe en goebe ©?ienb / niet toepnig bemoept/ven fe [i mp met fommige goebe en alöaar feer begeerige ^aren / boo? föeftening ban ben U|eer Mekhior laniich > bert s©uben / mgnen gaebfiwiftigm ï^eec ö % &toa* iöö Voorname Reys Door ï s 7 , dêtoager / feer toeï berfïen / bie ift ten eetfïen tjeb Ic . :- ? - ten inpaftften / om daar meede/ na ïjet naamfjafti Bagadec * leggende aan De fnelle Éïibiere Tig* aïtoaar een groote <§>tapeï i$ / ban <*5oeber£n / b totjbet£ na Perfien en Indien berboert toerben / 1 berrepfen, g^etöijï bet nu felben ban ortfe XNroapIti ben toerben gebonbeu / bie ban Aleppo , bieppi in 't 3Lanb treftften / toaardrtt ban ooft in bie 3Lar ben en Ipïaatfen / onfe b?agt en ftleeberen beé i minberbeftenbié/ lieten top ou$! geïp men pleej te boen / op bat top niet ban allen / en ban el boo? ©jeembelingen aaugefïen toierben / in ïjaregi ineene ïileeberen berftleeben / en eerfïeltjft maften ee bïautoen langen föoft / boo? met ftïepne ftnoopjen^ en aan ben ljaï£ totjb uptgefneeben / aï£ b'Armt niersfjebbeu : ooft bfergelpe ï|emben/ boben for bet 4 ftragen / en toijbe Cottoene Jplobbec-bjoeften bfe op b'Cnftïautoen ïjingen / en a\S mi Jbcïjo?t 011 Ijet bïoote lijf toegetroftften / en gebonben toierben syvetkke- berber fetten top een toitte Tulband, met een bïaut den haar ï(j$ e / geïijft be Chriftenen aïljier bmgen / opfjï fjfl Vurks. Öoofb/ en beden aan geeïe ^cljoenen / ban boore fpftg/ onber met J>pperé / en agter met ftromni pfer£ befïagen : ï|ter en botsen troftften top nog ee <©berftïeeb aan / ban grof goeb/ bat fp Meska no< men / en onber be Mooren beeï gebnipftt toerö meefïenbeeïban depten / fomttjd^ ooft ban Cesels ïjaar gemaaftt/ bit i^tamelijft eng/ fonberlBou toen / en fto?t/ nautoïi)ft£aan be ftnp'éu repftenbe jBitébien nu öet een ban befe Stoffen beter f£ aï£ 't aubere / infonbetïjepb ban bat met toitte ei ftoarte fïreepen/ foo toerbïjet fïjnfie en fagfiemee tot fuïfte ftleeberen / maar {jet groffte en ö*töfi tot Centen en «^aftften / toaar in fp boo? be VVoe (lijnen ifjarcii boojraab boeren / en ooft'be fcamc len en $I9npl-€e3el£/ met Boebering aan ben ïjaï; Ijangen / gebjtipftt. 3£it b?engt mp te binnen / ö ^anmer- fl e g te en geringe ftleeberen/ toelftebe ©ube/ booj JE n namentlijft b'lfraeliten , alé fp bare afgefïojben d oude L 231oebbjienben beftlaagben / bf met berouto fjebbeii iüaëiitcii. be ÏJerten fïg ban ftare boofe toegeu befteerben/ ei Lee ndert Roüwolf. rêï 3od om bergebing ban Ijate rneenigbulöige bega* ie fonöen / en obertredingen bidden toiïden / boo^ ~~±ZA: naatë plagten aan te Doen / gdyft ais top ïeefen / 5 't cerfïe2Socft Mofis, aan't 37 Hoofd-ftuk, boe icob fijnen jSoon Jofeph&etóeenbe: W£ meebe in m Propheet jonas, aï$ ÖP Öe Niniviten be befteè- ng gepjediftt / en fp fijne #*edifttng gelooft / fjaae iet gakten bebeftt/ en alfoo etnftig tot ^ob om ergtffenfê gefmeeftt ïjabben. SSïfoo toerb ooft ban :n honing en Propheet David geïeefen / al£ öp rtboïft geteld ïjad : <®oft Luce 10. en op andere Haatfen meer / batfp jèafthen aangetogen / en in Tcïje flttenbe boete gedaan Ijeb&en. ©et të dei> alben Voeï re benton / bat bit btetgeïijtö ^aftaen [Hen getoeeft fijn, 911$ top nu aïle£ tot be repö ïja&ben bertiaa^ Syftl , nir gt/ en tm$m noobtyuft met Jtleeberen/ Stoop* bL'adhoe lanfeljappen / 25ifcf)upt / 3^anft/ en blergelijfte *y haren löben berfojgt / foo bat top nu maat nog op eenlg ;! e e ^ ikn >efeïfcfjap toagten / ftonbeu top egter nog in ttoyf= [/ óf on£ nutter toa£ telland met deCarouanen , dfte ban tjiet en ban Damafcus fïetft op Bagadet *ften / on£ op toeg te begeben / met toeïfte top rtoaart£ boo? groore fandige 3©oefHjnen / ober so dagen lang / na öet toeer toa£ / te repfen ibden : <©f lieber ïang£ ben Tigris of Euphrates , 11 ban bepbe defe ïiibieren / toaar toe top goede legentljepd fjadden / af te baren : foo gebeurde tl dat top eenige Armeniërs, atëmeede eeniger lojname hooplieden mtmaxf/ die in Aleppo oonden/ aantroffen/ diefïg ooft met 3©arenïjad- ti berfien/ in toil daar meede ooft na die 3land* eften te treftften. |Bet defe/ togïfpdeTurkfcheen •abifche Caïen / toelfte bepde boojnamentïijft doo? fjeeï Syncn gefpjoften toerden/ toeï berftoudeu/ ten deïeuubooi debtjfde maal detoS na In- ?ff doen foudeu/ maaftten top geern gïfeïfeljap/ cnde onfe 3©aren bp de ïjare/ en ïaden öet te nen op be nobige ftameeïen / om on£ befelbe in sy vinden ' te leberen / aïtoaartoufe op den Ëaphrates fou= s efell . cha ^ itnfc&eepen; en op dat meuon^doo] öet Turk- ™\tut O 3 fche io2 Voorname Reys door ï - 1 1 |Boe£ en ïfeuften-ftrupben tot jjaar onberïjoub ving van anten / bat fp op fommige bjugtbare Jplaatfen /defeLand- t fp tn öebben 1 genoeg boen tonton, ïoopers. «S>P toetben ï)ter om tjeen ïangö be Zoomen het tngeïegene ^anbige 3©oe|lijnen feer beeï gebonben/ bbenbe nog 3©oonmgen/ nog fciijbenbe &tanö* aatfen / maar outljouben flg quöec tjare Centen/ Ipbetoübe ©leren tu be ïjfoïen / trefiftenöe alg Tarters ban b'eene i)laat£fna be anber / foo ïang t batf 'er een binben / baar fp met Öaar ©ee een ö lang bonnen beflaan / toaar bat fn ban foo tig bhjben / tot bat alleé i^opgeteerb en af getoepb/ fpbooj gefoefc gebjongeu toerben / tocer na een ibere$ïaat£ te foeften* <©en is dito , toaren top bjoeg boo? bag in be ielte/ al aan ben gang/ metboojnemen om nog mabonb tot Bir te Komen / maar obermit^ onfe ameeïen inbebianbenbeïjitte/ otfber ben lafi foo oebe toierben/ bat fp bp toijlen baar onber neber* elen / fogten top na een bequame Paat£ / Om Sy vernagt- iac ben nagt ober te blijben/ en quanten alfoo bp ten b y een u©o?pje/ baar top on£ bupten boo? Iegerben /!fe e enbe toat 2&ifeïjupt met Concommers booj on$ daar fy een onbmaaï / en begaben ong tot ruft. " fob« Cen paar upren booj ben bag / alj? onfe ïïepé f vondmaal ;er b03jt ging / quamen top mo*ffen£ goeb H ' o 4 tgb^ ï©4 Voorname Reys door ï 5 74. aan be groote ïïibier Euphratcs , baar top me — — on£ goeboberboeren / en boo? be &tab langö bei tn komen ©^ec ber föbiere onfe Centen ojpfloegm / oïnal 's morgens baar een Bark upt Armemcn , in te toagten / er daar aan by baar mebe aftoaart? na oub Babylonien , ter befe: phralr töb Felugogenaamb/ te baren, voorde' ©nbertoegen ijeb ifc in befen tjjb ban ftrtmöen stad Hir, niet£ bpfonberg" gebonben ƒ ais Oalega , «Etotni nipt in onfe ,%pjaafi genaamb / bat fig met Ijbpn Ecnfa? 0 " ^ öe Ö0 ^ re He >' de ^«taonbe : en nab.ec aan bv. hy ver? toeg / (jet eerfte <*5efïagt ban ■ Apocynus , öp ou< kheyde ï|onbs&ool genaamb / in öïaberen en fcöooten öer Sie e r n> AtoaIuto-too?teI feecgeltjft : 3©gbec bonb ih oof eerden 'Mhktïg bof met ï urkfch-koorn /met Scfamum opgeteld, en met 25oomtooï obecbeïtf ; en baar nebené ooi fetee foojt ban ï©oif£-mel& / MinfteriDe ?n trauenöi banbeniHSelh/ toaar mebefomtijbg Ijet Braaklanc fco bib bebefct ig / bat men bet ban becre boo? eet fcboon en bjugtbaar <©etoa£ fou aanften : ëber !ttlt£ mi be Sc ammonium 3 beel na Aleppo toeri geb?agt / en beeltt}b£ feer fcfterp in fmaaft bebonber toerb/ fean bet toer fijn / bat ïjet met öet^ap bar befe 3©oIf^melft berbaïfï toerb : JBaar infonber Öepb toerb bier na bp be &tab gebonben d' Acacia , Schak, en Scfiamuth genaamb / al£ bobengefegi i$ J toeïftf aan Suuiiinetjen£ en ©jnfiten öiei situatie grooter $ / al$ iftfe nog ergené gefïen beb. ©1 vanöir. j^tab Bir ïegt aan geene 3i)be be tfïibiet Euphratc; in Mefoporamia , aan betljooge Gebergte Taurus. ïlfcT 6pna a ^ Tri P oIi aan ben ©erg Libanus , of Lo daarom fannaaan onfe Alpen : «êp i£ niet bpfonber groot heen fijn of fïetlft / maar met een Stafieel / bat aan ftet toa= feervmgt- m op ecu booge £teenrot£ ïegt / en niet ligt te öe< bA * r - klimmen $ / tamelijk betoaatb. $fet omgelegen 3Lanb i£ fcljoon en bmgtbaar / en bpfonber aan beft dSflcn öer mkt I baac Ö et ïaa S en ^tóft i $ j met at met Wa- ieriep 4fcanen feer toel bebontob / en met fcbooiu ^entjens. en bolfmjfte ©leïiften en 5©02pen bercierb. ftjiet fagen top / mit£ Ijet in baren bogft toaö / bojffen j methlepne JlDagentjen^ boo? ©ffen getrofiften. 3fian geene 3ybe i^ tyt 3lanb bergagtig / u?effie Leendetit Rouwolf. 105 Sergen ftg berre na Ijet Ooften uptfïreftfcen/ en al* I<7 * 00 Armenien ban Mefoporamien fctjepben : ïfykl • — ' $fjet tamelprnpgen toilb/ foo batmen baar niet *nber£ a$ peggen en Jbtrupfcen binb / toaarom )aar ontaKïijft beel ©ee / infonberïjepb ban ^cfja= ' tLa " dls m\ en depten gaat toepben / fao bat'et baageïp£ veerijk ml Snibben ban baan ftomen / bte ober ben Eu- >hraar geboert / en na Aleppo , en meer anbe* e omleggende &teeben gebjeeben toerben, ^en ïuphraat \$ Ijier boo? be ,&tab toeï een öaïfupj . ueeg£ ö?eeb/ en baar fcpfoo biep / batmen baar J^tlévd net ïigt 25?uggen ober fottbeftonnen maften ; j5og= van de IU- airê toijï ïjp alfjier niet öeeï fnel maar fagjené v ; erEü ~ oopt/ $ öet niet fonberïing gebaarïijh baar op te phrates - ïaren / ten fp ban / bat Ijp ftg / grip boomament* ijft in be groote 3Boefïtjnen gefcljteb / feer toöb upt- i?epb / of m berfeïjepde tïrmen berbeeit / in toeï* *en gebal be ^cöipper^ öeftoaarltjfc toeten l\on* ien/ toaarfp ïjet boo? moeten fetten. <©m befe rebenen gaan be föooplieden/ bie rafter waarom de ?n met minber moepten te Bagadet Vutlïen toefen / Kooplieden net fjare 3©aren te Hanb ober Orpha , tot in be ] r icve , rt f ■ iermaarbe^tab Carahemit, öetoeïfce 6 bag repfen RMeraf Dijber tegen£ Ijet Ooften ïegt / in be Itanbpalen gaan. mn Aflynen en Medien , aan ben fn ellen ©loeb rigris , altoaar een groote ^tapeï $ / ban bït c ^ rAh ^ ©aren en 45oeberen/ bie toöber na Ormutz en In- beroemde "en berboert toerben. ö'Euphraac i£ alttjb troe- Koop-en ||? en biegljalben niet feer goeb om te Djinfeen /{? a ° dcl - enfp ban/ bat öet toaterin aarbe potten of ftan* tacL mi[ te booten een upj of ttoee gedaan geeft/ tot d , E h >at ijet fanb en (Tib bat baar in \$ / befonften $ / heeft altijd mt fomtijb^ toel een binger bift op ben gronb leg* troebel- en bïgft. ||f et ban baan f# 't / bat be ÏJeere booi wat?A len Propheet lerem. in ïjet ttoeebe Cap. niet fonber ■ojfaaft tot b'ïfraéliten gefpjofcen en gefegt geeft / m hebt gy te doen met den weg van AJJur , om de cateren van den Pbrat te drinken, 3£erf)aïben toer* )cn J[» alle öe *l«Pftn / foo ban be £tad aï£ ban >e ©ïefcften / bie ïjet naafïe aan be &ibter leggen / '» geen jutten foeblfeen / beel groote aarbe forten / 65 bie 5o6 Voorname Reys door 1574. öie wn emmer of ttoee toater Ijotiben / gebouben / — — toelfte fp npt ben Euphraat aanbulïen/ en laten bt^ Datfein ftnften eer fp ïjet bluften / ten toaar ben bo?fï te potten iet- groot toaé / om foo ïang tetoaqten/ in toeïftge* ten , omtc öa i/ f p (jet öoo? ïjarcn ©ag of aaeirêboeft / ban öeftenö $ / in 't toa* werd. ter : aï£ ban eenige / bie bit op gefïoftt ïjabben / baar na boben quamen / fpjongen fp baar na upt f}tt <§eï)ip in 't toater / en grepen be ©iffen/ bfe fp ban aan Hanb b?agten, 3©ijber£ Ö* ec hv fi« ai- ooft een bpfonber gefïagt ban ïl^outoen of fttipfte* daar feer fcieben gefleii / bie foo tam toaren / bat baar ban ved wou- Mfet al(een ïjare ^ U pf tn c aten ƒ ltiaac 00 ft ö a t fp Og op be Straten fonber fcfj:oom boojbemen* fcljen mberïieten : <êp fijn toat meer afeftbertoig / en buptm bat in grootte en bïugt b'onfe gehjft : ^og toater een anbere foojt / een toepnig grooter a(£ be boojgaanbe / maar ligtee ban couleur , en aan 't upterfte ban be ©leugeï£ ftoart aï£ be <©pe* baar?. t over- toeec berobert en ingenomen Ifjabben : <©efe ffjn fchotva n miDIertöb foo toegenomen/ bat fp tïjané meer ^ uys " 60 btipfenji llan / bie meeflenbeefê goebe ^c(jie= dk >ThIv- tctó met tjet Koer fijn / fierft fijn / en aïé 't ban KgeLani nöben $/ üaafi in 't ©eïb te famen 'fioniïen bmH n ? enomei, «> gen, »foo nu ben booten ©eer bemest l'batS e Z fp nog öaaflelfjïtg toaflen en toenemen/ ooft fooba* ten , en nig/ bat te betyeefen flaat / bat fp een£ met öer weerverI °- ttjö b'oberljanb mogten nemen / en ïjem grooten renhebberu afbluft boen/ ijeeft ïjp om MM boo* te ftomen / en bien fTag te beifetten / aï£ ben roep gaat / be* rep$ om tiaar te bteingen / en onber fijn joft te 1 ? 6115111 " . b?engen/ aan eentgeSangiacheiven Bafchaas, faft t l ocb C «v én bebel gegeben/ bpfonber aan bien ban Damaf-dingom cus , toelfte een groot ©oïft ^00 te boet aï£ tepaarb haar onder fean t'famen bjengen/ om ïjaatop't ItjftebalIcii.&J^" IBaat op toat Voöfe öpfe Ijeeft beftreeben / en mat ö af bievk Ijp ïjaar gebaan ïjeeft / tal ïjirr na op mijn toeberftomfl/ alfoo ift op bit maal onbertuegm baar niet togber£ ban ïjooren ftonbe / berber berljaaït toerben. 3£e Spacchi bjelfce met ben Bafcha ma- ren aangeftomen / fogten/ om ben tijb te \>eöm> ben / met Utgben / 25oogfcï)iefen en ^piegelbcg- ten / (jaar bageïpé bermaaft / baar foimufflm ooft eenige 23nrger£ bp quamen / bie ooft met Ijaar , cillderaa >. gen / egter niet met foo beelberlep «Setoeer eiuê waX gapens / alamen bp cn£ ïjeeft/ a$ ©egeitó /ocffenfne »toaatöen / lellebaarben / afê betoeïhe in bie '3fcm* en D ; il,c " öeu niet gebuipfcttoerben : $emenbe fpöaar booten ae Tuv maar ió8 Voorname Reys Door ï 574. Hiaat ^Stoftften/ en gaan baar meebe bjiemaal oj malftanberen ïo£ / ooft niet met foo fetpone 02b: nog cierftjfte fp:ongen/ aï$ bejköermer$ bp oité booj ben aangrijp piegen te boen / alfoo fyait lan ge Meeberen fjaar baar in niet toepnig in be toeec fyn. 3(n be flinfter ijanb / ïjouöeiife een «^efrilbé' ften / aï£ een mateïijfte ronbe tinne ^>ef)0tel / bar bupten niet leer cbcrtroliften / en ban binnen mei t]apj opgebnït : %n be regter Ijanb Ijebbenfe eer Jètoft / maar meebe fp in ben eerflen aangreep / of malftanberen bïaftfte of platte flagen geben / aïg bp on£ be jongen^ boen : <£n alfoo boenfe ooft in öt tïmebtn en berden aanbal / alïeenhjft bat fp in bcr ftoeeben / cn boomamentlijft in ben laatfien meet ftrnp^flagen maften / en bie Oeljenbig met öaat ^cöiïbeften afineren : ^p boen ooft toel fomrijöp eenige ffagen na be 2Seenen en ©oeten / maar boen maïftanber feïben beeïfeet: UHébit nu gefeljieb tóy fteerenfe bueer te mg en feïjepben baar tipt. 3£~efe manier ban «§cïjermen/ i| in befeHanben be ge= meenfïe. s y krijgen Cpnbeïijft fijn na ïangbertoeben / eenige ^cïjee^ een schip p ea ^ an foton ö e Uitliet af / alljier aangeftomeii / meedTne- onö ** betoeïfte ooft bat toag / baar top opgetoagt Vens nog ftabben* jpfuft^ bing onfe patroon aan / bat te 2 andere laben / en tot berepëftlaar te maften: g£e£geïp£ XeRmcr öeöm ll0 3 ttoe anöere ©aamipgen / bie meebe ban al te varen, booniemen toaren / om met on£ te baren / toaac ban ()et erne / aan een Turk toebeljorenbe / met itoojn Vuaé gelaben / om 'tin be aantjonbenbe btuu> re / boo> be groote ijitte en ïangbnrige b?oogte ber- Haar voor- oojfaafir / be ïtibierafna Bagadet te boeren, ©n- fiende van öerrtiflcfjen beben tup ooft boo^taab op/ ban meer- Leveus- ^ ft |[ e p ©uujten / op onfe repe/ aïé lange Rafijnen , "pdcieys Angurias , Knoflook , Ajuyn , en meer anbere ; ' ' 3©p namen ooft B)eeï en Éttjfï meebe/ om 23joob en gappen baar ban te ftonnen maften / |f oning / en;./ aïtfmen op fnifte repfen pleegt te boen / alfoo Iüïi nog iiiijb boo? feer groote UDoefttjnen / en onbe- luocnbc paatfen / baar toepmg of niet£ ban 't eene of aiiDereftf tetoinörn/ Ijabbni re baren/ luer* bellis Leendert Rouwolf, ÏO9 öenöe aWjiet lang$ be ftanten bet Éïtbiere / geen Mxoe* j< 74 , aen en ïierfceroen / aï£ öp oné lang$ ben Rhijn-en. — ^- 1M — Donauw-ftroom , gebonben/ baai opöeaanhomen* be ©aften grUooht en aangerigt itferb. <©p bat top nogtang onbertoegen fointflöS ooft toat toann rjeftooftt eeten ï>eöbeü itiogten / namen top ooft (ge* Ipmen op fuïftê Baatten pleegt te boen ) een toep* nïg ft euften-geteebfcïjap / om baai* In te tonnen fta= ten / meebe. 3U£.nu onfe ^djippet aan boïft engoebeten/ nog fijn bolle ïabing niet en öabbe / moeflen top nog ïang op anbere $f oopïieben toagten / bie toel Ejaafl öet meefte gebeelte Pan Aleppo quanten/ en „, tm beefeill Armenien,- ten beeïe hl Perfien,- Baga- Z"™n* kt en Baltzora , t'ïjtip£ tjoojben : JÜSet befe ttaben GeWchap JOftin öet Jktjip Piet Jboibaten/ bie ban öeTur-mecdcop n£boo? jjaarte toagten. €pnbeftjft moeften top ooft eemge ban fjate Prie- onder d*. krs tn 't £cïjip laten / bte al ïang te booten öiet* ^mkühï mi l#en / ïjabben gaan bebeïen/ alfoo fn ïjet mee* Geeftciijke tenbeel ban ben bebelfooft ïeben/ en SïlmoefTen AI- , du ahitfi , bat i$l om Gods wil , begeren / en ooft d*$* s b f; entïjalben/ baat fp maat ftonnen en mogen/ toe* wc/to!" ïrtjpen, <©jt fijn feetbuple/ onnutte / maat nog* an^ïjatbe menfeïjen/ bte aïïe Xanben boo?lopen / ïi ooft öcen en toeet beel fetjabe boen / toaarom* nenfe op toegen en fttaten toel mag mgben ; dSog? an£ {jeöBenfeta befe Xanben gtoote boojtegten / fp Joeren in ïjaat leben een fcïjiju ban öepl*SÖ?Pb / rföben neetfïig / en ttagten ï)et atme ©olft tog£ te naften / bat <©ob öaat gebeb boo? bat ban anbe* e betfjoojt/ en öaat boet berftnjgen / bat fp öeg^ en : JlBaat be «©emeene-itian gelooft nóg bet* routot öaat tï)an£ foo beel niet meet / aï£ toe! )aie ©oo?faten gebaan getföen / baatom fp ooft ut niet meet foo ïanj aan eene paatg blöben / op iio Voorname Reys door i<74 °P batöaat geüepnft-en üoo^öepb bieg te muite ™-^-t-aan ben Dag foube tomen. XI. H O O F D-S T U K. Hoe dat wy Scheep gingen, enwyderaf na Raka voeren alwaar de Soon des Konings van Arahïèn met de fijn* by ons in 't Schip quam , om den Tol op te halen Voorts wat wy verder onderwegen gefien , en op dii Water uytgeftaan , mitsgaders van de Arabieren , er hare Bedel-Monikken , geleden hebben. sy vertrek- a %g nu epnbeUjft ong Jköfp met be ttoee anben ken van ^ boï-laben / en ban alle noobbjuft boo?fan toa ren / traben tup ooft baat tn / en fïaften in bei $aam <©ob£/ op ben 30 Augufti 1574, ( n *$$ top baar aan 3Lanb 17 bagen met toagren IjabDeii gefpilb ) opbenabonb af / ban Doornemen / oir Twee van nog bjie mijlen berber af te ïtomen : jBaat betont haar schee- ttoee ban onfe §>cï)eepen In een ^aft of 3ftrm ban 0* «Wee / gelöftfe fïg in berftfjepbene berbeelb / toareu vande iu- gebjeeben / öeöben onfe &cötppe# beel toerfc ge; vier, gab / eer fpfe toeec in ben regten baart nreegen i toaar boo? öetfoo ïaattoierb/ bat top 'tbien abouc 6p CarTra een Jffêarfitbleft / bat aan befe 3Übe een gbebe mgl toeegjS öenebentoaart£ op een l^oogtc legt/ aanbjagten / malbaar Wen nagt ober öle* IBet öet aanfaeeften ban ben bag toaten top toeerinbe toeet/ en ging in 't eerfle onfe baart ge* ïuftftig boojt / foo bat top öet gebergte Taurus, bat fïg na 't Ooüen té uptftreft&enbe/ tet fïinftec- 3fibe öoe langg öoe meer tipt öet geftgt betloren/ en meet na betegtet-3Öbe / in be groote3©ilberniflen en toftbe ^anbige 3©oe(lijnen ban Arabien qua- nten / in be toelfte fig be ftibïer bifttoifé in meer ar- men bjeebuptbeelb / foo bat be j&c&ipperg arte* f toaarlgft ben regten toiften te binben. 3&etoijl top aïfoo boo?t boeren / en om geen p$fteï bagten / te meer/ alfoo öet eerfte ⪙ip ban ben Turkfchen Hoopman / b'eerfïe Jtrmen of illptlopen ber tti* biere / bie top boe ontmoetten / al boojöp imé I raaft* Leendert Rouwolf. ni mikte egtet ftet anbere ( öat top ftojt boigöeu ) öao j r - oiilutnöe bauftaren Hoot^tet rcgteiftauö aan ö* - ' 7 +'_ giouö/ foo öat Ijet niet alleen in öên lloööet bleef (tenen / maat ooftou^öe Stroom benam / toeïftedS"; ftaar £cftip metgetoelb oberbtoerfcft ö:ecf/ foo bat gro„7 lup ( toni top ïjaat te na toaren / nog ooft in ben ' (nellen boojtgang/ ftaat toijften / of otté opftou= ben / nog oon lanben ftonöeu ) ftaar in öe 3ijöe boe- ren/ öat metfnïften gefttaaft en getoelb toeging/ bat öare Penningen en 2i)öe-planften infmftïua^ tei/ toaar öoo? een groot <5at in ftet&cftip quam / baat het toatet met fuïnen ftragtitt liep / bat net in öe pnöraaftte/en nog öiepet in öejfêoböer toeg mm. ©f tui on£ ^eftip ftier ban geen fcftaöe Dat dooi haö ontfangen / $ Ijet egtet ooft in fijn loop gefhipt/ ü ' a Schi ? en bp ftet anbere heen gef toaapb / baar het meöe wierd , in dc alle aan öenarbepö/ en rupmöen onbec ftet ^anb voi water enalie£ «pt öetoeg / omon£ &cfttp toeer lotf te 1 ^ Wm : m$ top ftet nu toel ftalf boo?öp ftet anb£ re toeer in be SJibierftaböengeujagt / heef ftet be Moeb toeer foo fïetftop ftet anöere / öat ooft onfe wben gpöe-planften öaac öooj toieröen berftjft= eiö / en foo öe ï>?euft öiepee toa£ gegaan / toaren «P m geïijfte fcftaöeen ongebaï meöe geraaftt. ©oen »P nu niet anöer£ öagten/ of top moefien ftiec net malftanöerbergaan/ fteeft ^oööeS gegS 'en / öat niet alleen top ban &cftfptoeuft fïiu öe* baarö getoeefi/ maar öat ooft ftet anbere leftip oeen£ teregtenaan Btanögeftomen.ifïa öat top onf mtoeertoat ftaööen berftaalö / en nteutoen moeö '^Ö^ty öetfupmöen top ooft geenftnë / om haar lanftoiiö^ te helpen/ onjJ&cftip ontlaöenöe/ om ^ e ^ 0 P m «nrcöappe.i öaatin tefaöen / en aan / öat top geïuftftig boWgten" o öa top ftet meerenöeel banöe tónö^rup? Sn L^J^t f anö ö^agtcu ©nöettuffeftett Hoe wei «en ng aan öepöe jnöen nu en oan agteröe Ta- Mes ^ wns-bomen en^ttupften eenige ftopen Arabieren , daaiaan o e ©oet a$ te #aarö/1ïeu/ taeifte öp tofïm 'S" w «a quamen /. «atfe ooft anberliaatt toilöenV om SÖ. « onfe li 2, Voorname Reys ööok i ^74 onfe 3©agt/ bie top bp on$ goeb babben gelatëu/ ~ T aan te taften / en onfe goederen te pionberen : IBaar alé eenige fcbooten onber ïjaar geloft toier^ tercgt öm ( ujelft Muzyk fp ongewoon fijn ) toerfcfetfe quara ' tenfefoobanig/ batfp ïjet bafepab ftofen / enong berlieten. Cen laatflen toierben top ooft te rabe om ö^t &cï)ip met ïjet ftïepn öefïant bec 3©aten / öie'er nog in toarengebleeben / upt be gconb te ïja= len/ 't geen on£ ooft toel geluftte / toant foo rag top be gepïen tobben bngefet / §tt toater uptge* pompt / en met alle JBan baar aan fïieten en !ig* ten / raaftte ïjet epnbelijft toeer blot en bjiftig/ foo öat top tjet aan bjen <©eber ö?agten* 3Mboetoel nu Öet berlie£ aan ïjet &cbip niet fonberling groot toa£/ öebben fp aanïjare ïtoopmanfctjappen / a$ aan ajben-floffen ban Damafcus , geep / ^upfter/ en ben boben-gemeïben Wond Zameb Melchi , bte fpin be önggeptjn geb?upften / ai$ mebeaan ©i> gen en ftoom / beel fcfjabe geïeben : baarom baben fp on£/ baïtopïjaar te gebalïe baar foo lang bïfr ben toilben / tot bat fp öare <0oeberen toeberom öjoogben/ enöaar iêcölp ftalefaterben / op batfp met on£ baren en top alfoo famen boo* be 3Mber- niflen ftomen mogten / bat top ooft geem bertofc ligben, <©nber bit toagten / en tertoül top baar ïjielpen / gefcljiebbeïjet/ bat ift en mijn lüep^gefel öoo* een Jood bp bare Priefters baïfcblöft befeönl* öigttotetben / baar tot$maftenbe bat top met ben Een Tood Ripper baagïp£ 3©Ün b?onften / 't toelft be Jood van haar alleen baarom beeb / om on£ Buytcnlanders aan gefeifchap |f) aac ( a $ bie ben Wijn na ben Iftegeï ban baar fpecid haar 3^ etnog f e jf£ (tóngen / nog aan anbere toelaten ) rotz ' berïjaatte maften/ en te lafteren / bat öem ooft toel geluftte / alfoo befe <©eeffltjfte / of lieber beeft* lijfte Vagabonden fulft£ foo ra£ niet ïjabben berftaan/ of fp toierben ongefmt tegen£ on$ / en toierpeit on$ ©aatjen met 3©ijn bupten boo:b / troftften 't , aan ïïanb / en floegen 'taan ben <©eber ben 2Sö* fcheMonikbem in. mt <§>peï beblel egter be &otbaten / en if Geeft • meer anbere niet &eel toel / foo bat fp ftg onfe faaft lijke, die mx troftften / en öet onbfïltjft boojgeben ban ben Jood Leendéut RouwoLï?. ïi^ )d ïjebtsen tegen gefpjooften- Wijl nogtan£ geen r * A rtiebaabonbeïoonb / nog geen quaöe ongefiraft — (ft / aïfoo&egafljetooft fig toonöeibaatiltjh / bat mederevft üoojnaamfre onöei be #aöer£ ( bie een Moor , fl aat hai 1 fijn^ ®jber£ een Demistoa^ j om een geringe v ^' e met ift/ toaartoe iïi onbooafleu^ öaö oojfaaft gege^ ndea i / be£ anberen öaag$ óp fijn öeurö/ fïm beröien* m ° ifoon ftreeg / bat bn£ toe ging. fïï£ alle onfe lederen nog op 't Haub toareu / fïapte tft / foo on$be nagt ging oiierbaüen / op öe SJalen/ baar op öe nagt-toagt/ togt 't mtjn öeurö tefjouben ; tertotjl ontmoette mp pemanö teenftrupft mettoater/ ban toen iftberfogtom Wufcen: Ml$ öp mp nu öe ïfeupft getoilïig ober* ïte/ en (ft baat na tafte/ trab tftuptonboojfïg* jepöeen batlbe Turken op fijt! l|arp Of Cyther* öatfetuaft : <&f befe nu toel genoegfame oojfaaït igeïjaö / om op mijn berfioojb te toefen/ liet öp f*8 (a$ ftp bemant bat ik goeb «Btereeöfcïjap oeg Ijab om bte teer aan een te maften) ïjaafï seeben ftelïen. jan ben moigen gingen top öepbe öp een fitte»/ lerftelben fijn Cyther toeer op 't öefï top fton* %]$ ben Dei uis bit fag/ toteröïjp ïjeel grain* n'8/ bm bat top tettoylen ïjaar niet en ïjielpen / ! ffiaren uptfpjepböen / om fn be Jbon te öjoo* / bat bog ban on$ / boo? on$ öeeï öerept£ ge* en berrigt toa£ ; en ruftten on£ ïjet <§>peeï* ïuptbefjanben/ trapten öet ontfiuft/ entoierp ben Euphraat , baar naftgmet öer öaafi om* nbe/ om on w é nog toat af te tofieu toe / mee* )t/ öatïjemalle£ aïtijö ebentoel fouöe luftften / N&et met ben 3©0n gegaan toa$> USaar ben k greep met öer fjaafi / al$ öp ben ernfl fag/ ijaben Sineppeï / foo aï^fpbanbe föifiler toer* uptgetoojpen/ en fmeerben jjem baar mebe bi enïenbenenfoo trefïp &f / bat öem &.et rooöe t ban fijn &aftfte$ afgonfbe / en öp bpna booj waai rom J b'aarbe öab geftuft : Mig nu öefen 3S?oeber £y »pfii* 10 ffegt ontftaalb fag / greep öp na fijn gfaöel / h ^t&- I e?r öp Jjem öeeï upt öab / toaren top baar kxijgu ï««€«4eit ö,ouwgi£ H tuf* ii4 Voorname Reys door <74 tuffcïjen/ ttoftftenfe banmalftanber / en maalt ~JJ-^ toerc De bjeebe. ^efen Ijaren l^epïfg bu£ toei fieïbfïjnbe / fag'er in fijn lang/ ftoart enon ftamtï|apj feetaffcïjoutolijftupt/ ïjabooftronbi ïjier en baar aan fijn löf taeeï toonben / en litteken aï$ aan be ftop en öo?fï / maar bpfonber aan fijn men / bie öp (tg felfé ïjab gefneeben / of ingebjat gelgft aï£ ïjare Priefters , of <©?ben£-lupben / ooft loei be Turken felf^ pleegen te boen / bie it nigmaaï aangefïoften / Bovift , of ^abbefioei ïjaar lijf leggen / of anber£ ban Tontel , flö malftanber geftneeb / in gebaante ban een Py ram eneenbingerbift op öaar bleefcï) fetten / en aan fien / latenbe ïjet met gtoot gebuïb baar op i öjanben / en tot tUftö toerben / bat fp baac vand^in- wet BoomVool toe öinben : bit boen fp ooftfc brandingen t(jb£ tori in ^infttiieeii / bie op {jet Ijoof b en b' in haar gen baïïeii / enz. om bte op te tyoogen / of af wdke defe toenben / en elber£ te ïepbem Sllïfoo öeb tft'er Derviffchen beel geftcu / Wikt/ boo?nament(t)fi aan be arit haar feiven fteï 20 geö?anbe ïitteften£ ïjabben / toaat ban aandoen. ba ^ ^ ^ U ïb c fiuft grOOt toa£ / M ben nog aïlebeanberebïaftfcenen priemen ban bere toonben / bie aan ïjaar te fien toaren* 3© ban baan fp nu befe oninenfcölgfte toijfe om ö felben foo te quetfen / öeö&en / 'ton- men ïjaaft op i Reg. xviii. verf. 28'. , aïtoaar be Baals-P fteren öaar felben met JlBeflen fneeben / en met $ menfïaften na gare toöfe/ tot bat fp öloeb ober uptfïojteben. <©emelbe teftené en blaftften / 1 ift aan ben Moorfjaafï fien/ aïg be toelfte boïgi be föegeté ban fijn <©?ber ( bie feer groot en tal $ ) öet ïjeeïe jaar boo?/ beé 3©inter£ foo biel Jbomer^ geen ftïeeberen aan fijn lijf bjoeg / afê leen een ftlepn Itapjen om fjet Ceel-ïib mebetei fiem IBaar fp bebeftften ïjaar met £cïjaap£-to ten / baac fp ooft nagt£ op ffapen / foo bat Öaar boo? ïdleeberen / 25eb / en ©eften£ biet S>p bJilïen alfoo met fyavm upttetïgften öai toanbel een groote lijbfaamijepb bertoonen / al] fpöe ï©eerelbmigeljeel ïuaren afgefloten/ en Leendert R ou. wo lt. jfonbere öeuUgïjepb / boo? bibben / toaftcn/ e& aften fjabben betftreegen/ baat fpnogtang foo bol T >?4% an allerlep gebepnfttjepb / öebjog en fcïjeimetp fi*n / atinaïleöoo£öepbnautoiöft£ fjaarg gelofte fijnte^ fijn maat iaden. |©et befen repf ben nog meet ban üare [ d,1 ^ he >'* rité-ïieben/ toeïftein &feeberen/ Ceremoniën, m t fl uy ~ ergeïpe ban malftanbeten onbecfcltjepben fijn / idcrbe toeïïte bpfonbet een fterft ;longelingtoa£/ anfïjn <©?ber ten Geoma liter , foo ?p Ijet noemen / e meer ©eerelbïöft aï^ «©eefHQft fijn /" . at>oo fp ieefïenbee$ ban be Tfchelcby , bat i£ Adels-per- onen , of Öpe Hieben fijn / bie gtoote lufï tjeb* >n in öaat jengt onbee be fcïjijn ban Ijepligljepb / ) anberer llieben benr£ aï£ Pelgrims , boo? 3lan- m en ïüoningnjften om te ftoerben/ om toat te >n en te onbetbinben : befelbe ï>ab maar een aauto töoftje aan / bat ïjem alleen tjet lijf öebeftte / iet een getuigen 2Öanb omgojb / en &c&oenen ban ►cfjaap^-bagten / al^d' Arabieren in be3©oefH}~ m djagen / aan. j^og boeren'er ttoee anbete met \$l toaar ban b'een een groo te i8ing ï)ab in 't oo? ingen/ bie toel een binger bift toa£ / en foo f toaar/ it öem baar boo? b'«®o?ïappen op be fcïjouber^ gingen : bit foo^t noeinenfë Calendriers* toeïïte Andere nftupg en eetbaar ïebenboo? be 3©eerelb boeren / foor ! en . aarom fp fig ooft meefl ban be |Benfct>en af toen- IZg^L nl atöHeremuen leben/ en baar fp ftonnen/ fignjke. be 3©oefïgnen en 3MdernifTen öegeben / om baar blijtig te ïnböen / en be upren be£ «Be&eög/ fp baagïöft^ bi)f öeböen ) grip ïjaat Priefters i be Cöoojnen boen / upt te roepen / teaarom in ooft befe met fijn Sing / bifttoifê / aï£ fjp maar & beel tob baar toe öab / fïg ban on£ af / foo biep öe J©oefiöne begaf / bat eer be toilbe bieren / ató P m 't^rtjtp/ (jem firn/ en fijn gefeljjep ftoreh ogten : m$m nn gefcijteb/ enïjp toeeröp on$ nomen toas? / qnam öp on£ foo aanbagtig / m ^flagtig boo? / bat men fottbe benften / bat ijp tolertogl ïjeeï in ben geefl toa£ opgenomen / en tmftt getoeefl. 3Tanbere m$ ooft een Deruis 3 ?** r A G ° a ^ aar ban öoben gebagt i§ / bie ooft een firengen ? e \w H4 Voorname Reys door JSegeïonbetJjielb/ alfooljp feerernfïig bab / bpfc - öcr'£nagt£ / nabenonbergangber j§>on/ tetto fter ttjb nog 2 of bjie anbere baar bp quamen / c berbe toelftefoitirtjö^ ooft fioopïieben tuareti / i fïq in 't ronö nrcrfteïben / en Ijaac gemeen ^ebei geltjft ift biftboiï^ geften öeb / aanbingeu / in ben I gfnue öecï fagt mompeienbe/ baac na tamelijk li fpjeefcenbe / booniamentltjft aï£ 't op öet Leila h lala , dcc. aankomt / foobanig / bat menfe ban o genoeg ban tiercé ftan ijooren / intoeïfte fp meen! maal alleen befe feïbe \x1002ben toeecljecfjalen/ baac neben£ peberrep$ fjetban b'eene 3#be nab'a öerefteren / af£of fp malftanberen aanfagen / toa mebefp bare groote liefbe / bfe fp regent malfta beren Ijeböen / aantonen toillen ; bit Ijerboenfe fi WfttotliS/ en Ijoe langer |joe rafter / foo lang / t batfe epnbelijft opïjouben / en tot beflupt fegg Lahu en Huhu ; ©an bat buïften en gefïabig b?aap bti ïjoofbj?/ toerben fp op 't ïaatft foo fbrijmela tig en bermoept/ bat Ijaac ïjet ftoeet aan alle fta ten uptb?eeftt. <©efen öaaten Heyüg , fpjaft ö toöojben ban baar <Ö5ebeb met be anbere niet up maar fïoeg baar booj pber maal met fijn buplï 1 ïjetSfert/ en bjombebaar onber/ foo naren en bi baarïgften toonupt/ aï£ of öp ban binnen gantf ïjoï toaé getoeefï/ gelijk be ftalfcoenfcbe-ïjanen bo* aï£ meiife boo£ gemaakt öeeft / foo batmen bi jjem /inbienmen alleen toa£ getoeefi/ fou berbas fïjn getoojben / te meer/ om fijn affcijutoelrjk toefe; bat meer na een fpook aï£ na een menfcf) gelet boojgemelbe tooojben / fjerïjaalbe ÖP foo bi lmï$/ en fpeelbe bit ^>pel foo lang / tot batljps gemat (ïjnbe/ neberftoztte/ en aïbaac / al£ of öp bo le y baa£ / bleef leggen / al$ ban bekten ïjem b'anb* toe / lieten ïjem leggen en gingen ïjeen : 3f*a bat I nu een goebe totjl alfoo {jeeft gelegen / gelijk of j in ben <ö5ebebe toa€ berruftt getoo?ben/ en in b geeft eenig bpfonber geftgte ïjaö geïjab / komt I epnbeïijk boeer tot ftg felben / ftaat op / en kot toeec boo? ben bag. <©f fcïjoon nu alle befe Hey ^en , op een bpfonbere toy£ öaten Godsdienft oef Leendert Rou WOL P-I I x j w l bte na öaar fteöenfien beeï ïjooger gaat / al^ T <- 7A ïjaar Wet i$ öegreepeu / om ben <©emeenen- -■■ an te eerder te betoegen / öaar { aangefïen ïjaar irb ïeben / groote gebult / en bceïbulbtge berrufe rigen) geloof tegeben/ op datfn onder den fcS^oo* fcïpi ban ïjepligljepd bp Ijaat ftognagtta / oh- ip£ en roofgierig ïeben en toandeï / daar fp diep fteeften / nog langer onÖeröfnWrt (ï|n-/ en bïö*c . 11 mogten ; foo toerd egter/ togl ïjaar beöjiege* J^tllr it gebepnfiöepö / en fnooöe fcïjeümrpen / dage 1 foo veel $ öoe ïang£ ïjoe meer / oofe niet fonber riabeeï ^gtingon- feïjabe / aan ben bag Komen / beeï mtnber afé ;" c ^' ojmaafê ban ftaar gegouöen / en Jjaar txünM voor defeiL ilmoeflen gegeben- ©at ïjaar grtmmatfen en tollen in 't 25idöen ngaat/ bpfonber bat ban befen Moor , baar ober i ift eenige malen / ooft ban de öare felber aan* feoften/ die mp te berlïaan gaben / dat totjl hu i natuurlgfce <§>tem/ bie öem God belleent fjaö / ren onnatuurlijke beranderde/ öp daarom biïïö* : boo? een beefï aï£ een menfcö / \h ftoijgboo? Heyhg of Geeftelijke , toa£ te JfjOlldeiK ©til l tjeb ift bande Turkfche Bedel-Monnikkea* öte t on£ fijn afgebaten / ftojteïp / m ift toeecto* in boorig bertjaaï ftom / ijier tottien bethalen. 1$ top nu om fjet &c|)ip te Kalefateren / en be aren te beogen / bier dagen tjadden toegebjagt/ 'ben top öec epndeïijïi toeer geïaöen / en aïle^ ar gemaaïtt/ foo bat top op Vrydag ben 3 Sep- >ber , om ben middag toeer t'famen affiafeeiu öefe ©aart fagen top &et Hand aan bepde be 511 der aibter / bol ffrupften en firebelïen / toaar tg bp toijïen &et 3Mb / maar infonberftepd be öe ©ar&eug ïjooren en ften lieten / bat tot op ben inb buurde / a!$ toanneer top eerfi aan een Mepu «ie quamen / leggenbe een Mepne kaliaanfche , v ,^, n l ban ben ©ebet ter ïinte söbe op een &oog= IX amiaar top aanïepben/ m ben nagt ober öïee- schip b y • iffer bond tft niet fonderïmgé / afê een on* . na s taan ^lr ml W^ / »^W^&ÖOp7 bat öet'feyTviek- ƒ toe! geleeft / maar daar en tegen öeeï Kragte* ie. 1 1 8 Voorname Reys door j - 7 * m ©en boïgenben bag ging onfe baart tori en | — luïtftig boo?t / en top quamen ooïi ontrent be ni Dag bp een fïerfc $*afteel / Galamza genaamt/ i aan beeé 59be ber aibier tjoog op een 25erg ïag / Komen & en ^oiiing ban Arabien toebefjoojbe/ met beb Kaftcd den &e Turkfche $tepfer boo? toepnig jaren / foo i Koning van $ berigt getooiben / en foo beel ik toegen£ betyee Arabien fa fp*a&en ïjeb ftonnen berftaan / langburigen f b ï^idf 00 " re ® 0 ?iögen ïjeeft geboert / en ïjem oofc toepi fcfjabe/ aïébie öp met groote magt berber bow 3©oefitjnen / fcp geö?eft ban 3©atee en Iteefto niet berbolgen ftonbe / fou öebben toegebjagt/ toare beg föoningé oubfïe ^oon |tg in 't geme ièïot / aï£ een foóDanig / toaar in öp betmepi ftg een gerupmen rgb boo? upterlgft getoelb te fa nen öefcljermen / öab öegeben / maar bat fjem ter ontfcljoot : 3©ant na bat ben Sulthan ftjn ai ttomft / en tegentooo?big|)epb aïbaar öab ber; men / öeeft öp befe gelegen tïjepb toaargenoim befelbe meer agtenbeaï£ be^terftteban be §Maa of be moepeïptjepb en ftoaatte be£ &rög£ / niet berfupmt om befeïbe met getoelt te beroben 3©aarom ÖP met ber baafï fijn ©olfc geeft t'fan geroepen/ en met aïte magt in 't jaar 1570 , ö i£ boojgerufct/ toanneer öp aan bjieplaatfen 1 onopöbubeïp fcïjietenen flo?men/foo binnig b op liet toefetten / tot bat ïjp öet epnbeïgïi getoe wiens soon l 9& cu ftomicnöeröanb beroberbe / en be£ ïtonit totcon- koon in öanben kreeg / bie ïjp na Conftamino ftantinopo- len liet boeren / en in 't bolgenbe jaar (nafpbc icnuont- geben) liet onthoof ben, 3Nt ftafteeï of ^>lot/ h00tt ' na ben upttoenbigen fcïjtjn / aïfoo 't met Di IBtmren i£ omringt/ en ban binnen met een gt ten Cöoojn booten / nog tameltjft fletft/ m toierb boen egter feer bertooefi/ en aan bjie baar fjet nog open lept/onfjetboutot gelaten. 3 abonb£ ïepben top bet in een ftlepn en tooefï a lanbje aan / in Ijoop ban on£ albaar in goebe 1 boo? be fïropenbe Arabieren te frouben ; maa ïjolp niet / toant a^ top b'abonbmaaltijb gebai f rn on$ tot rufï begeben tjabben / quamen fc Leendert Roüwolf. lip ige baar ban/ ontrent mibbeenagt on$ öefoc* x ^ 74 11/ om onfe <ü5oeberen te fieeïen ; maar beteölfp — n tjet M>cW fonbee gebaar ban be 3Bagt/ niet :ften tojnen / gaben fp be Vifite aan bie'er ötip^ ^ n b " en / en iop ö^tïïanb ffiepen/ enfp foubenooft ban öe* overal ue toelaat öeböen opgebaan / ten toaar b'onfe ee " ar niet alfoo raé bernomen / en ïjaar bat feïbe |e > * uïepbben/ qnam öaafl be$ & oning£ jongfte jèoon Le g °er van t ontrent 1 00 $Ban fierft/ bie meerenbeel met dc Arabie ~ I en lange peften / ban rieten gemaaftt / Uraren rcn ° wapent/ op een fcïjoon öoog ©aart jïttenbe / eng gereben. <©efen Sfeer toa£ nog jong / niet II be 24 of 25- jaren oub / en bjupnbertoig ban ïleur : j|p öab eenen ïjeeï toitten Tulband op / ti fijn Cottoen-boeft / toaar ban agter ïjet ^ne ibe / een fpan lang af öing / op öaar gemeene mier / geïtjft fpfe plegen te b?agen / ÖP §ab ooft , 1 langen §el£ of Uïoft aan / ban fTegte &c()aap^ te_ B aten/ bieöem totopb^iftïautoenöing/ Bdö&™ c « 8 I al fijn ï|obeIingen / bie in öaar gemeene bjagt rrins van 1 tjaren J^eer / foo ober een ftomen / bat öp upt Arabkfl - fijne niet Voel fonbefijn te hennen/ ten toaar fïjn ft niet tot onberfcöepb metguïbe 3Lp$er$/ ge* utien bp on$ aan be föoftjen^ ban be Omberen :/' toa$ geboojt getoeeft / bie ten beeïeom ben l$l ten beeïe om be armsgaten/ en banbooren beneben toe/ en in be Ijoeften gingen / baar ooft fonbere ^cöilbeften^ te fïen toaren* ^etofjl nu e Arabifche Koning, ÏJ^r aan ben Euphraac fïjn al qnam opïjaïen/ reeö ben jongen Heer met fïjn larb in 'ttoater/ en qnam 't eerfïaan 't ^cïjip u ben Turkichen jftoopman / om te beften luat H 4 3©a- ÏZÖ Voorname Reys door Ji74 ©aren bat ïjp boerbe / oiu baar ban fijnen 6 ~ - t'ontfangen. J5a bat fjp Daar mi fonöerïing tn afê Btoo?n op Ijaö grbonöen / berïkt Ijp tjet 1 Öaafï / en qnam aan tjet onfe / toaat tn Ijem fi 3Wenaar$/ öie infonöctöepb baar roe fmigefrïjil öateïph öïeïpen ; befe ïieten öeintn 't mibbenbai d&cöip op be 25alen flaan / en gingen onbemiflct in 't ronb / ban ben renen ïtoopman rot ben au op wat wijs ten fnuffeïen / luat ft oopmanfcljappen bat fp ïLr^ Tor öeu / öoen öe öaar fomtij&jS ooft toel eenige ;öa in&mdcn. Pahïien ïoö / of eenige Stiften open / lu, npt fp peté ban be 3©aren en <©oeberen / na 't ïyi gebtef / tieg en meeöe namen / baai een tame ïien tgb meeöe öeen liep / eet fp foo bp aïïe be ftot ïieben getoeefl tjabben. <©nbertnfTcï)en bat fp (j meebe befta Urnren / tyagrmen ooft op on£ jècf KjevnAra- tm )° n 9 ï^certje / bat'et een op fijn #aarb fijn bifch Prins l$ett ©aber naboerbe ; bit toa£ ontrent ttoee \t je. oub / en öab nieté' aï$ een Cowoene ï^embtje aa en gonbene töingen / ban Arabis *5oub / om f ï|aï£je/ 2firmpjen£ en ©oetjen£. Cpnbeltjft qi men fijne 9Menaar$ ooft tot mp en mijnen <Ö5efi in 't agterfïe ban 't J>cï)ip ; maar eet top öego nen öaat pet£ ban onfe 3Baren te toonen / -b Öaar oog op m$n getroftften ©perroer / bat fp t eerfïen namen / en jfjaren genabigen ï|eet met bi toonbering ïjeböen getoont/ aïéeen maaftfeï/ b fp noopt §abben geften* Stóning nam öet bi A*nden ïjaar gretig aan/ en tiet ö^tïjem loei gebalïen/ puine be- f ep j, e 00 f| terflonb baar ban / bat ïjet een b:een schdjvers niaafifel ban be Trantzi toa£/ met taelft tobo?t getrokken Ï)P on£ lltptïanber£ alë Franfchen , Duycfchei Yyerioer. Italianen , enz. , U fametl betflOllb/ betaijl fP 0* Onberfcïjepb / ttlffcïjen onfe Europifche Natiën bü ten. 2E)p traben alfpo öepbe booj in / maa&ti on£ aan Ijem beftenb / en gaben Ijem te berfiaar Uiaar/en Jjoeberlopal ban Daanquamen/ ent* top ban teiïïen toaren / nog öeef na Indien te rei fen: 9Dl£ nu be ftoningbit bernam/ fpjaftlfipor fyienbeïtjft toe/ en berboob fijne ^ienaarg/ bat) geen betbe? pnberferft öp beöen / pn| bjagei Leêndeiit Rouwol F. 12 1 De na meer anbere faften / en fepbe epnbeltjft / fïg na . _ A mijn töep^gefel fteerénbe/ bat 't ïjem bogt/ bat ïjn ilZx. (jem nog meet geften ïjab / bat ooft toaat toa$: JBant tectuöï mijn üfametraat toa$ t'Aleopo ge^ llh Y heefc toeefl / en albaac een getupme tgb al£ <©oWmit^X\T n ïjab getoerftt/ $ïjp een£ op een tgb neben$ meergefd, anbere ban ben Venetiaanfchen Conful , na tmpten bp befen iüoning / bie op bie tijb na bp Aleppo ge* legert toa£ / gefonben getueeft / om ïjem ban ftjnent toegen eenige Prefenten , onbertoeïfte ooft ftofïelöfte gtjöe-ftoffen tot Weeberen toaren/ te boen / en té bereeren, fp nu ïmpten bp fiem quamen / en ïjem bie aanboben/ ïjeeft {jpfe goebtoilïig en Mgbeïp aan- genomen / ïjaar eetltjft ontfangen en toeï ontïjaaït/iiekefc- ïjaar ooft aïlerfep fto?t$totjl enbermaaftmet fpjin^yd, be- gen / röben en anbere lijfë-oeffeningen aangeregt / h ™ di z-™ op bat fp (ten en èrftennen mogten / bat £jp bappe*3 ei van re J|e!ben en goebe iHryg^teben bpïjem fjab: &p den Koning ijab ïjaar ooft epnbeltjft feer beleeft en b?ienbeïyft dcr A * abi< > toeer faten bertreftften / en ïjaar alle ïjuïp en ttonto / ren ' foo al£ ntijn Compagnon mp fepbe/ aangeboben/ booinamentïgft aan gare Repubiicq of Gemeene- ftaat , ingebaï fp ïjuïp en bpfianb tegen£ ïjaren ©panb ben Turk behoef ben/ ban fou ïjp toiilig en gereet fijn/ om öaar tronto en bpftanb te boen l^^m niet tttïöffelenbe/ bat / al$ fp ïjem foo te faamen&fc- metmalftanber aantafïeben/ fp fouben ïjem in befe SS "uS? «nbea niet alleen grooten af öjeuft boen / maar ooft berber felfg tot aan Conftantinopolen , bat fp Stambul noemen / bp [jem ftomen. «$a befe fa* menfp?aaft/ fteerbe be üfoning toeer na fijn Cent / We ontrent een ïjaïf tip? ban baar / in een blaftte bp een öaogte/ neben£ beeï meer anbere / opgeda* gen toa£ / en nam ttoee ban otrê ©olft met ïjem/ wn ban eenige Dingen met fijn ©aber te fpjeeften. DenAa- ift ïjab ïjem mftn SSoer / of top fcïjoon nog tonö ' hc ™. m boo? groote JMbernifien te baten fjabben / geern r 0 " aSt billen bereeren / en 't foube ïjem ooft bpfonber aan- verccrca, jenaam lijn getoeefi / maar om be Turkfche£ol* endcrcd «* mm / m be Sanbloper^ ban Bcdd-Monnikken , H 5 en 122 Voorname Reys door j - 74 en be Joode , alg alle ©erraberg en ©erftïiftfteté ~-±i-£— ftjnbe/ bojft ift tjet niet toagen / toyl ift bjee^be/ bat fp nip baar ober bp öare Baffaas en Gadis , fou* ben befcöuïbigen / bie on£ toeï £jaa(ï ïjtec ober fou= ben fïraföaar maften/ gelgft fpbe©?eembeïingen/ ja ooft toeï öaar epgen ©olft plegen te boen» J|ier bp ö^ena ik mp te binnen / tjoe bat / ter* totjl be honing na bp Aleppo lag / en ftjn ©olït baageli)ft£ in gtooten getale in / en tipt be £taö ging/ om Proviand, Kleederen, en anbere bingen tot öaar noobtyuft te ftoopen / ban ben booten L^slhan^/ op löfenïrtwtf fïraf berboben ttutf/ öaar om aan de ooft eenig <*5etoeer of 3©apen£ taan 25oog of ©ieft / Arabieren of biecgeltjft te taerftoopen. %l$ Vxsp nn na onfe ttoee weer ë of e " <£te(Wkn ïang getoagt ifjabben / quamen fp epnöe* Wapens te ïijft toeberom / maar foo laat / bat top Wen bag in verkoopcn. onfe ©aart taeröinbert toierben / en baar ben nagt ober moefïen blötaeih ^p maaftteu on£ beftenö / Öoe bat öaar b'onbe honing / na bat fp öem gefegt Öabben / bat top ban Aleppo quamen / niet öab toilïen geloben / maar meenbe / bat top ban Saphet toaren / toelfte dètab een bag repfen£ ban Sidon ïegt/ en be Sukhan niet lang geleben ben ftonfng ban Arabien öab afgebjongen/ op batöP oo?faaft bonb / om on£ aan / en on£ met onfe 3©aaren op te ïjouben : ï|p toa£ ooft / na öaar feggen/ baar in foo fierft op (ïjn fiuft fïaan geöleeben / bat fp niet anber£ bagten / of ÖP fou eenige ban fijne 25ebienben / met een ban bepben / na Aleppo öeb* ben gefonben / om gronbig berigt bien aangaande in te öaïen / tot bat fp ïjem epnbeïgft upt eenige 23?ieben obemtpgt en betoefen öabben / toaar fp ban baan quamen / toaar op ÖP epnbeltjft berlof . - om af te baren / öab gegeben. IBaar foo ift baat kKa- na Ijeb berflaan / \$ 't öem nergené mbtt$ om te bifchen ko- boen getoeefï / a$ om öaar nog "toat meer af te petflfen / geïijft fp Ö^m ban ooft nog baar na eeni- ge JlBeffen ban Damafcus , met ftlber befïagen/ eenige fcljooneDamafte-fioffen/ en biergeïijfte moe* ften geben. '$ IBojgens? ben 6 September, toaren top bzoeg in Leendeiit Rouwolf. 123 in be toeer / en quanten in groote 3©ttöecntffen/ Iï74 . Daar in beel toilbe ^totjnen Voaren / foo batfe ftg - — — fomttjö£ bp öeeie dubben aan Den <©eber «eten Oen : befe ©iibernifTen buurben foo lang / bat top ifS" ben öeeïen bag niet anbet£ fagen / al£ 3©oub en n iffeii, en 55ofc& / tot bat top op ben abonb tot Cala, eenvcciwii- Stteft en een fcafïeel / aan befe 5Ü&e öet föibier/ en de Swl ' ncn * niet toijber aï£ ttoee bag repfenó ban Aleppo , in een blaftte leggenbe / aanqtianien / toaar bp be tooubecltjfte ïnomte ber ïSibier / bie top tot nog toeter h,- geïjab Ijabben / $ af te nemen, mt ftafteet öe- ^ k Jen tjoojt feberen grooten Baira , Johan Roland ge- Euphrates. naamt/ gelijk ooft bat fcöoone groote ï|up£ t'Aiep- po 3 toaar ban öoben i£ gebagt. ©efeïbe $ ban een gtoot bermogen/ ïjeböenbe in be 60 ^oonen/seer magti- toaar onber toet 6 of 7 Sangiachen fijn/ bie (tg ten g^iia. bede bp 't J^of ban ben Sukhan opljouben. ®igt bp bit <§>lot aan b'obei3tjbe bee Sïibter/ bïeeben top obetnagt in be JMbern$ / bie foo bet rijpte / bat top be boïgenbe öeelen bag niet£ fonberïing^ / af^syfien ee- Öeen en torn eenige ï|utjen£ ban be Mooren bp n f§ e ^ e ^ een fagen/ bie nteefïenbeefê maat baivbiet £tfjlt- £!f s e V an ; t . jen£ opgetegt / en öoben met taftften en blabeten me Moo- gebeht toaten : ï|iet in fïaften fomtgb^ foo beel Mn* ren, en daar bettjen^/ bat ik mp bifttoifê ober be groote me^2£££" nigte bettoonbetbe/ bie foo ftlepn aïöfe toaren/ na deren, die be toaterftant ftropen en liepen / en al tooeg fooaiiekonneu toel leeren ftoemmen/ batfefoo b?eebe SSibiere aï£ fwcmmeïL befe i$ / berben oberftoemmen. ©erber^in Ifjet afc baren / begroetten on£ bihmaalé be Mooren , aï$ fp bet anberj? om be beerte maar boen fconben / en bat meeft baarom / om ban on£ naber te berne* men / toaar tjaren Honing ftg in 't Hanb ontljielb : ^eiuglfp boo*öare ©berfjeeten / niet tegenfïaan* oe Mooren be bet eenberagt en omboïenb ©oïïu£ / foo groo^^f r en waat ten ontfag ïjebben /en ooft eenparig tjaar foo groo- hare n Ko- ten gefjoojfaamöepb betogfen / alg ergen£ eenige ningis* Natie , aan fijn <©pperï)eer boen ftan: batten bee* le ooh tjier upt toel $ af te nemen/ bat/ aï£ een iltptlanöer booj ben toning/ of anber^boojgroo^ te 3®oefiönen / fefter begeeröe te paffeten / tjv fïg maar 124 Voorname Reys door i 5 74. ittmi in ïjare Meebing moet berfïeefcen / en nemen een Moor tot ftjn ïcpb^-en Caaïman met £em Hare trouw, foo taengenfe ïjem tjaaft en fefter tot öaren ftoning, tiïÊSïè r f ïa ^ en n/ aï£ W Öaar ftoning maar een£ g* deilw [ len beeft/ fonber ömbeting of ontfcöulbiging «fc nen Vuaat ÖP toiï. Door weik üte boo? öabben be ^ïaben / toeïfteonber het middelde Turkfche joh na bp be ïanbp^en ban Arabien aSJcn L een Bóeöf miböel / om (ïb bp bie toöfe boo? ëenkonnen oefe Mooren , fonber groote moente of gebaar / top gered wor- te maften, ^og qnanien ooft öifttoiïg in 't af ba* öe ' 3 - ren tjare a^ijben / bp onó aan ben <©eber / met groote/ bïaftfte/ ïjonte ^cfjoteïj? boï JBeïft / bie W ons? ban berre toefen / om te berftoopen : Wtp svruyien Ö* 10 *» ooft fomtijbg aanïepbben / enfe aanna* vkn de nien / gebenbe öaar baar boo? ban onfe 25efetjupt/ Moorfchc- toöl fp groot getoeft aan &oo?n ïijben/ foo bat top MeTk W vo n or *^5Öben bp befe bertoifTeïing onj? genoegen Befchuyt. tonben. ©efe JlBeïft met onfe 25efct)tmt baar in getoepftt / geeft on£ al bifttoilS boo: mibbag-eu abonbmaaï gebient/ toeïfte top 'ten ïaatften / aï£fe te bift toic^ö / of ïteber afê'er toat te toepnfg toag/ op batfeitoat, meer fouöe nptgeben/ met toater bnnber maaftten. «êp ïjebben ooft fomtgbg een öeelban befe jBelft / in Ifnnen &aftjen£ gegoten/ baar maar be 3©ep fton boo? 3ppelen / en ban be* Waarvan feIÖe , 2 ° f J * aS * n 6U P tm Öai1 Ö et ^ C &*P 8*0**1* }y ook Kaas !^ / ™ «6 en geftaït / en aï£ tot ïüaa£ toa£ maakten. getoo?ben / en foo ïjeeftfe on£ met 25efcïjnpt en 3Sjttpn/ bie fp feer beeï eeten / boo? ben ontbpt ew abonö-eeten gebient, top al temetgaan ïanb gingen / Ijeb ift baar nebeng / foo beeï mp ben trjö DeSchnj- toeliet/ ooft imjn beft gebaan om na eenigebjeem* ver vmd be <0etoafTen te ften / en ift bonb onber anberen een L'rd'eén ö ? n Schen an^«m , bat na ben upttoenbigen ioort van fr&U» Ö** t*W toel geïeeft l maar in ftragten beeï bchcnan- geringer toag : <©oft ïjet eerfte «Seflagt ban Rham- i hum eil nus ban Caroius Clufius , met biftfte en boï fappige % Gewaï £?ap$ooft£-bïaberen : ^og fag ift baar be pepten, ün. vupt / en een toeemöe foojt ban JMgen / toeïfte b'3iutooonöevS nog ljupöen?baagö onber ben oik beu Leendfrt Rouwolf. 125 m naam ban Garbbeftefftig: $ier mtnber fionbm , 574- oftlang£ ben tëibferftant / fm tieel Tamans-bo* -i—s- tien / öie toeï foo groot en öoog fijn aï£ onfe ï*ne- cn-en ©jupm-bomen / toe^öatoen befelbe onbec mbere .Strupften ra? / en ooft ban berre toegeng iare öoogte fijn te ftennen / fp ïjeblben een reet Slab / en lange purperbettoige riften 2Moemen ƒ relnft tn 't anbere en lager «BeflagtbanTamanicen S te ften / foo Dat tuffdjen befeïbe geen onbecfcöepb / i$ alleen be grootte/ en be ©?ngti£ / bie ift ooft ioenmaa$ baar niet aan öeb gebonben, ©an bit n biergeïtjft <©etoa£ aan ben ©loeb Euphrates , mberöouben be Mooi en , meefïenbeeï^ ïjaar ©ee / ïetogl meer üanbtoaart^ tn / na be J©oefïgn toe / itetg \$ te tomben / fljnbe baar niet£ anberg alg ïo? fanb / en onbjngtbare / fïeenagtige fcö?aïe jtonb / foo bat öare 3©epben en ©elbbonto feer tlepn ftjn: baar 't ban baan ftomt/ batter öp öaar '00 grooten geöjeft ban 25?oob \$ / bat fp bifttoil£ in langen tt)b gem monb bol öeböen/ en ftaar anbe* :e afê ©ïeefcö / m$ I $iaa£ en IBelft / bie Arm en meed ban depten / j&cöapm en ütamelen \$/ fon* j^** te 25?oob moeten nuttigen : en foo beöeïgen ftg de Moó £ n> befe arme Hupben / met flegteen geringe J&pop/indewii- Uoaar boo? fp niet te min fterft en gefonb blgben/^"»^ m tot öooge jaren ftomen, <©p ben laten abonb / eer on| nog be nagt oberbiel / fagen top nog een anbere $terftte/ aan geen söbe in Mefopotamien , ïeggenbe op eenen go$gen 25erg / Jabar genaamt/ jabarce* öenftoningban Arabien toebeljoorenbe/ öefetoa?Aïabi f chc tamelp groot/ en omringt met beel Cöoo?nen fn*««* be iBuren/ foo batfe na 't upterlijft aanfïen/ on£ alöAieppoboo?quam. hier tegen ober / obernagt* ten top nogmaals aan een Cpïanb/ baar on$ toe* betom / al£ boben gemelb / be ^agt-^ieben qua^ sywerdca men befoeften/ foo bat top fnebig moefïen toaften/^»^ a u . en ooft eenige fcöoten na &aar beben : bat egter^™ e . ban on£ baarom niet en gefcfjiebe / om bat top V€a befogt, Öaar toouben befcöabigen/ maar om bat top öaar fouten berfcö^iftften en toeg jagen : 3©ant foa mmx een baar ban toag geraaftt getooiben/ fou* n6 Voorname Reys dook 1^74 öen fïg b'anbere / totjï fp ïjaat fterft bp een ijot « — ben/ öaaft met eeuige bupienben / tot bnaaft o be been gemaaftt / eu on£ met getoelt oberlialte en bermoojt öeöben / om een goeben bupt/ bae fp op Wammen / te beftomen. 't ^èeïf be i$ on£ ooft ben boïgenben bag / al top aan een anbec onbetooonb <£pïanb/ in beft bier tegen£ ben nagt aanlepben / Dan tjaac beji gent/ toaarom top bien nagt ntet£ ftooftten / o bat fp on$ upt ïjet bpet niet foubeh getoaar toei ben : %l$ top nu bagten/ fytt ftiï en getuft te tul ïenblgben/ i$ 'tanbet£ uptgebaïlen / aïfoofpmi gtootet tjoopen aï£ te booten / tot on£ quamen en toeï foo na bp / bat togfe in ben bonfteren nit alleen ïjooren ftonöen / maat ooft bat fp felfé nu on£ begonben te fpjefteru $Baat aï$ tjet nu etni toilbe too?ben / fetten top on£ in poftuut ban tt gentoeer/ rangeerden oii$ in goebeojbje/ enfpja ften ïjaat bapper toe / fya&t toaarfc&outoenbe Da fp geen getoelb tegen£ ou£ toüben beginnen / brij fp IBannen / en goeben toebetfianb fouben onöei: Die fy een binben* 3t(£ fp om befe onfe betmaningen noi en ander- toepnig fcïjeenen te geben / toierben top epnbeltjl maai met nogmaa$ geb?ongen / met on£ «jècïjietgetoeet wSen toaac ban top maat b?ie ^tuft^ in alle£ öabben op ïjaat bpet te geben / baat fp ten ïaatften foo bai betfct^iftten / toijï fp bit geftraaft ongetooon toa ren / batfe toeer aftcoftften / en ong met bjeeber ïieten* ©at b' Arabieren foo ontuftig ftjn / ié geer toonber/ alfoo fp foo Ijongerig en naaftt fijn/ bat fe nog om / nog aan / nog feeten nog te bzefter Öebben / baarfe ban jong£ aan met {jaar leöi£ gaan/ ten beele felfê oo:faaft ban fijn / ten beeï( ooft batfe in plaat$ ban arbepb / biefe aï£ be $efi fcljoutoen / fonber ruft ban b'eene plaats na b'au^ bete omf toerben : berïjalben toerben fp Ijaaft alj geb?ongen tjaar Steeftogt/ toülenfe anber£ met ï|a 0 re 3©öben en iHinberen niet ban öonger ftetben i dearmoede ban bie geene / bie boo? ïjare Landfchappen tctk vandefo ften te foeften. hierom quamen bifttoilg 2 of 3, Arabieren, f 0U ittjb£ 4 teffeng / ïjoe biep en b?eeb ooft be U biri Leendert Rouwolf. 127 Her op befen tt)b mogt toefen / bp on£ ^cïjip ge* x 5 74 . 'toommen / toaat ban fommige bjupn / anbete ~ iool-ftoatttoaten/ bie aïfoo naaftt ai$ fp setoren waren / bp on£ te 't £cï)ip quatnen / om on£ om tn ftuft 25?oob te bibbeu / aan betoelfte top ooft : oo beel gatoen / bat fp toeï te bjeeben toateh/ en alfoo biftmaaï£ een ïjeele mtjï toeeg$ en berbet met on£ af boeten : 911$ fp bat 25^ob opgegeten / en mé bebanftt ïjabben / fpjongenfe toeet bjoïtjft nut fjet &cöip tn 't toatet / en ftoommen toeg, 25o- ben befe fagen top in 't af baten bagelyft^ nogbee- (e anbete / obet befe gtoote föibiet f toemmen / toaat ban öet meerenbeel ïjab opgeblafene ^oft^-ïjup^^f 0 ^ ben / toaat op fp fïg lepben om ïigtet obet te fto= Soks-veiL men / alfoo bit toatet foo b?eeb bat niet toeï over den 2&uggen baat obet ftfn te maften / geïp ift'et ooft E^aat nog geen en fjeb gebonben ; befe namen gare ©emb= Hemm ™> ben / bat ïjet al i$ toat fp in befe Eanbeu ban ïtleebeten bjagen / en toonbenfe boben om öaat Öoof b / en öonöenfe met ïjaten bjeeben lebeten tab Racka nabetben / bie ben Turkfchen Sulthan toebeïjoojb / buurbeïjet niet lang / na bat top met Rafijnen en Angurien , of Indiaanfche Meloenen 3 On£ mibbagmaal geï)Oil^ ben / en on$ in be gtoote gitte toat betquiftt f)ab= ben / of top getaaftten nogmaals aan ben gtonbsy raken bafi / en bat met geen minbet gebaat al£ te boo^ met haar ren/ alfoo on^^ctjip / bat b?p gtootet toa£/ en^5^ cer biepet ging al£ be ttoee anbete/ foo bafi baat op grond . en in fat / bat top 't op bit pa£/ fonbetöuïp öaac niet fagen upt en ban te ftttjgen / al£ boo? beten meet malen toa£ gefcfjieb- 3©p toierben betljaïben epnöeltjft gedongen / b' Arabieren onfe ©pauben / bie bit aanfagen / en meet bjeugb aï£ meeoeitjöen met on£ ongebal öabbeu/ tot ljuïp aan te foeften/ bie top ooft epnbeip betbaben / bat fp tot ong qua- ii% Voorn amë Reys door i< 74 . quamen om oité te öeïpen : ijBaar togl fp [m — — ©olften en öiftfte <§>toftften / öïe fp gemeenlijft tm gen / bp gaat ïjaööen / öerf öen top öaar niet i beel bertroutoen / maar lieten een 3©agt m on <§>cöfp/ en top anöere alleïjieïpen öaar fterft/öoi toel alle£ b?ugteloo£/ alfootop öet nog ftonöeni rug ftrggen / nog öaar öoo? aan öen gang b?en gen / foo öatö'Arabieren ten andermaal afgetrofi ften en on£ Verlaten öebbenöe / toeer ban ou£ af n. En werden F anö toe gommen, 3©anneer top nu ten laat van d' Ara- fien öagten / geen beter miööel te fïjn / aï# bieren, op J>cöip te ïoffen en llgter te maften / ftonöen toi lbek v ec f uM # om ö'Arabieren, en öat top ooft öe<0oeöe hojpên , ten öoo? öe diepten / öie nog tuflc&en on£ en ! om'crweer 3Lanb toaren / niet ftonöen geenen ftnjgen / nie af te ra- j n > t toecft ♦ i aat fïelöft befTooten top öet noc öooj een anöece toeg teften tipt te treftften/ roepen öe öaar toe ö' Arabieren boo? öe öeröemaal tot öuïp Öaar bermanenöe/ öat foo 't öaar ernfï toaar / öai fp öog ïjaar «Betoeer toilöen ban öaar leggen / öai fp ten laatfïen ooft op goeöe betfeftering geöaan Jjebben* 2M£fpnuquamen/ ö^P oufe 3©agt mee^ öe / en top alle fetten fïerft / en met fulften ftragi aan / öat top 't nog toeer öaar upt en toeer aan öen gang ftreegen : Wp betaalöen bïööelyft ö'Ara. bieren, en boeren boojt/ nog fulften baart maften* öe / öat top tegen£ öeu abonö tot Racka aan* ïanöen* XII. Hoof d~s tuk. Befchrijving van de Stad Kacka , daar nevens ook yets van den aftogt van den Koning van Arabien , en fijn verbond met de Turken 5 mitsgaders van den onluft en mishandeling die wy aldaar van een Tollenaar le- den , verhaalt werd. RAcka, een^ètaöban Mefopotamien, ïegtaan öe Frontieren öer 3©oeflgnen ban Arabien , aan öe ftant ban öen Euphraat , tuffegen ttoee Öoogten^ üi / foo öatfe niet ligt eeröer/ boo? öat* men'er inftomt / gefim toerö, 3&aar aan legt een Lèendert RouwoLh lip Slot / bat nebeng be <&tab / boo? éenen Sangiac I5?4 net 1200 Spacchi 3 ban toegen ben Sulthan üe= mart toetb, ®efe ^tab f£ Hegt öeboutot / en log flegtet in fijn JButen Uiman : <©oft t$ befel* Bêfchrii _ n I eetfï na ben onbetgang en bettooefïtng ban vm g der rouöe £rab/ opgeboutot/ bie tooójmaafê op be stadska joogte öeeft gelegen/ grip baat ban b'oube bet*™° n4 mllen &tabé IBuren at£ nog tonnen aan toonen / letoelfte neben£ meer anbere oube iButagten ban ©ertouïffel^ en 25ogen/ Maar te den fijn : <©nbet mbece fïaat'et nog fonbetïing een feet oube tjooge jeïWfntg/ bie nog feet fïetfti^/ en een foo toffe* Dften aanfien ïjeeft/ öoe feetfe ooft mag betbaïlen tin / bat nautoelgft£ biergeltjft te tónben ; toaat int ligt balt te bermoeben / bat tueï eet b'oube toningen en Hanb^ïjeeten / baat in getooont Jeb* icn. Cuffcöen befe en be nieittoe ^tab / ïegt ooft logeen oub ^ïot / bat teöelp ftetft i$ / eivmet eért furkfch Guarnifoen öefet $/ ató ftjube Op be Frön- Turkfch ieren ban Arabien en Perfien, om befelbe bOO? ge* Guarnifoen uelö en obecbaï te beftften. atoöerfïng $ b'oube « ^ &tab öeel untgetoept/ en b'aatbe geïpgemaaftt/ oft foobanig bat &iet nergeug gelegener Paat$ 5/ in toelfte be Turken met rennen en fteeften ban en ïifng fïg ftonnen oeffenen / al| befe ; geïp «t an tjaat ooft / op b'oube jiünteu ftttenbe / fum$ neetmaïèn aïöaat öeb fieu boen, Cot be bettooe* nis ban befe ^tab / ïjeöbenbe Tanaren niet toep- p niet fouben ftonmn bettreftften / en ïjp 01$ foo eel meer foube afperffen. ^e ïioopïieben egtee / f fp fcöoon befen ernfïfagen/ ftmmben fp f13 baar tin niet / maar fonDen op ben 1 1 September , pmanö an b'onfe met een Moor na Carahemit i tot ben Die cenujfe rooten Baffa, biebe ^OOnban Mahometh Bafcha den haren ml om öem befe öeftoatingen en ftnebelarpen met cen tëenb te maften : m$ ben Tollenaar öitbetnam/ 3£° r j& i öp ooft ten eerften met ftjn Jboon jEjaat na gere* van Carahé- m : IBaar to$ï ï)p beu Baffa niet ïjeeftgebonöen / mitfcndcji. ft ter befer tijb te Gifelet, teel 3bag repfen^ber* et toa^y aïtoaar öetti ooft onfe iBantjab moeten leften/ \$ ïjp biiegen^ toeetoni geftomen, <©f öp Ijöon na ben Baffa , nog geften nog gefp?oïsen <■ aö / öeeft tjp on£ Dog balfcljelp boojgefjouben / ^ at Ijet be£ Balfchaas tót en UM toa$ / bat top Ijem geert thieji 0 per Cento , ban onfe <©oeberen geben fouben : ten honden imiji top nu metreben ttogffelben/ of bit toaat ^cdcïL t>a£ I toouben top öem ooft tïktg berttoutoen / ' laar fteepten / eer Ijp 111 be Jkijeepen getreben en efogt fjab / öet meefte en befte beeï baar upt / bat Maarfv i*> ap bp öen nagt tn 't Jbanb- begroeten / toaat 'ober p ve " dé e Turken en Mooren, meermalen fapben batir ge-^ t e in \ afleert fijn/ fonber batfe fuHt£ ïjëbben ontdek of sik lecnomen. ®t$ mo?gen$ bjoeg qttaüi ben Tollenaar met ftj* lenaanïjang/ en boo?fogt a!ïe^ geel neerfisg / met uïften ernfi / e&§ of ïjp baar ban eenig fonbetïing ï % 13- Voorname Reys door t 5 7 4. öebeï ïjab/ maar ÖP ftreeg bog/aï£ men benften mag — ■ — - opberrefoobeelmet/ batöpgeöooptöab- Certoij ÖP nu fijn Simpt foobïeptlg uptboerbe/ quam ooi epnbeftjft onfe |Ban met bit befcöepb / ï)oe bat bei Bafcha öeel quaïijft nam / bat ben Tollenaar tegen be 5©etten en Ordonnantiën ban ben <*B?ooten ©eer foo onöüftjft öanbeïöe / en on£ foo lang baif on| baart opljieïb : toaarom ÖP ooft aan ben Sangia fcïjjeef / en ïjem geboob op ïeben£-ftraf / batöpfa fo&be / bat top niet langer toterben opgeïjouben Den Toik- ©p agten ooft ïjet 25oereiitoerft of bei ïioopljanbeï nfetg/ maar fijn bergenoegt / aï£ f maar brei ©ee ïje&öen/ en baar boo? goebe toepbe Tosten en omïjetfeïbet'onberlfjouben 5 foo bat/ aï^fpftomei Legeringen tot een Beekje , toaar 111 eenig Hoof of <©?a£ toaft van defcn fj aan jp j )aa f t aan &j e pï aa t^ ïjare (Centen op / 011 den ko ö^ar foo ïang te bftjbm / tot bat fp boo? gebeft g< mng. fcongen toerben / toeber anbere pïaatfen te foeften fp ban toeer opöjeften / nemenfe 3©ijf en Stinö Stnest / IBept / ©ee / en al öaar bermogen mebe geftjft iftfe jupfï op bitmaal l)th Hen aftreftften ; onbc betoeïfte ooft eenigefeer groote öoopen öter omtren quamen/ boo? betodfte be Turken öare Jltab bfe bagen gefïooten bielben / tot bat fp alle boo^bp toa ren. Ce ^aarb boeren fp petten ban öfet/ 25c gen / en biergeïpe / geïijft ooft op be Stamelen / bi Leen der t Roüwolf, 135 ij mede feer tieeï ijebben / en boojnamentïtjft aï£ de lK Honing op of af treftt ( foo aïg fp opgeben)/ toel — — 7 l pooo. 3©at mp aangaat / tft öeb eenige malen net malftanderen/ foo tufTcgen de 3 en 4000 J&a*ienfi?n ie " neelen fïen boojt-tttftftein Het fijn fjarde en flerfefterkc «1 ©ieren / aï£ bit een f toaten %afï ftonnen bjagen / fobeie y n in groote ïyitte fonder bluften tjet tot aan den Diereil9 iterdeu bag uptöarben ftonnen ; fp flaan fneebig ag* ec upt/ foo Dat Dienaar in be Carovanen Volgen/ noeten toeflen/ batfeban Ijaar niet gelagen of öe* mplt toerden, Hare paarben fijn raö en toeïge- naaftt / ooft jjard en atöepdfaam / aï£ Die daag^ jtrê maar een| ( niet tegenflaanbe fp ben öeeïen bag ■ iooj in öate toilberniflm fterft afgejaagt toerben ) /d 'Arabifche eboerö toerben. ^p fcljeeren öaar al be ïjapren / foo paarden an be$Banen al£ be Staarten af / foo bat defelbe^ e ^ vini > IgHeeutoen-flaarten baar upt fïen : l^are Wpm* c {^ ttenfeop ftïepne $Bfepï-€fel| / geïtjft ooft op ijoo* maakt, ;e ft ameelen met öate Omberen / b jie / bier / of meer i famen in $to?ben / al£ men in befe Handen pleegt 1 doen. £&p fijn önipnban beef / geïtjft onfe Hey- inneh , en baar onder meer atë 't bierde beeï üceï uoart/ toeïfte ongeïtjftöepb ban couleur boojua- lentigft daar ban baan ftomt / bat fp in 't omftoer* enfomtfjöjï eenige ban beöare/ agteröaae/ aan ïaatfen baat ïjeeïe f toarte fijn / faten / en in plaats erfelbe andere mede nemen, ©efe ïtoning legt al- }d teBeïö / en $ toeï op fijn ïjoebe / fïg nimmer in mige Jbterftte latende bejlupten / en nu nog te min- er / fïntïjetleetr/ batïjem/ toegen fijn ^oon / aïé oo?gemeld / i$ obergeftomen, ï$p ftoerft alfoo ïjeeh 1 toeer / aï^ toeï eer de Tarters pleegen / foo dat len fomttjbg niet en toeet / toar Ijpln 't l and Ié te inden. ^e$ &önierg begeeft fjp fïg meefi na 't Dé . K ° ni, :s ioojDen / om de groote ijirte t'onttopen / geïtjft 'Beng den 3©inter toeet na 't gupden / om de ftou* Noorden * t'oiitgaau/ en om beter onderhoud boo: ftem en de en ' s win - ine te binden. m\S IS Ijet meermalen gebeurt/ bat ^ e a / Arabieren ill 't OUlftoetben Ö£ Turken U m fijn ' bonten / geïtjft ooft befe d' Arabieren , Ujaac ÖOOJ %\\ tufleïjen öefe ttoee Potentaten foo groote onec* I 3 nfg- 154 Voorname Reys door ï s 74. nigöe&en fifn ontdaan / bat fp maïftanöeien luaftfi ^ ■ ~- op De ï)iipr quanten. <©f Wrnu alfoo baarmeöe gelegen / fouben egter befe bepbe ( gelyft mp toe geloof to&arbig beiigt ié ) / een fonberlmg bëtbo en taerb?ag met malfcanöeten ötóöen / toaat in 6 fonberltjftqoft torrb begrepen; bat bp foo ben' b sijn verdrag Sultan ban anbere bpanben tuerb aangegrepei met den d' Arabieren Ijem tuitten ïjulp en bpfïanb boen/ buithan. fi)n %mh (jdpen 6effc j, llttelt en be&ouben / toaarc ban ooft be Sultan ben fóoning ton Arabien fijn 3i5eef en goeben taienb noenib / en aan Ijem 0 pie aan 6oooo p ucaten ^j a " al ^ / a ï£ een feftete 23>efoïbins jaadijkfchc 3©aartgeïb upt-rcpkt 2 £>oo fluurt ooft bofcen i bcioiding aïïes ben Sultan, aan be nieuto-aanftomenbe ft s ccft - ningen / na 't affrerben öe£ otiben / een Vaandel Baniere , met fijn 3©apen / 't luelft K)p (}em nebe meer anbere Praefemen , tor een aantoang met ïji gcbnipftlöfte plegtigïjeben laat aanbieben / en c ïjaac oub ©erbonb lueer re bernieutocn en tebebej dc Turken gen : toaar toe Ijare gemeene <©qbgbienft geen ftlt enArabie- m bebojbering geeft / baelfte bepbe Natiën, foo cendcViey" <&tbtbtn / Ceremoniën 3 aï£ in meer anbere binge Godsdienft. eben een£ ftebbeiu ^p ïjouben ooft boïgen£ fja 3Bet ban be beeltogberep / en agten b'een om f)a Öooger of lager (iaat of af ftomft niet meer aï£ b'a ber/ mit^bien fpfe alle banïjare ©nberen moet ftoopen : 3^erï)aïben toerb'et geen ban ben ï£u£ arbepb / om fyaat afftomft meer berfeïjoont aï$ e anber / nog een arme flegter en minbet geïjouben geagt. <©ug ïjeeft be honing ban Arabien een ari rc Koning ^aagmoïenaar£ 3&ogter ban Racka , bie bp ï)f hèëfteen en f *f fcïjoou ban geen afftomft of flaat ié ) / toel saagmoic- foo tjoogen agtmg en aanflen 1$ / aï$ een ban b'e naars- &ere. ï|aar Baber en Sloeber jtjn goebe Itiebe ï)o g tei tot bk öiinuaal^ tot on£ geftomen / on£ aangefpjoïu m rouw - en g een gering meDeïijben oberbe onbillgfte ïjani liugen be£ Tollenaars , met on£ geïjab fjebben, £ JIBolenUricrb niet aiébpon^ban 'ttoateromgeb ben (baar ban fplttepnfgftenntfFe ïjebben)/ ma fp snagben ïjtt öout met fja^ar grooten ganben * bepb, ' Leendert Rouwolf. ©nbeté té gebutenöe an$ lang bettoef aïöaat / x < , nüae tepfen een jong Arabifch Heet / ban öeë üto* -iZ±- m Moeb / tot on* aan öe paterhanö / öaat w lagen / gefcomen / toelften fïeetém öe 20 ®ie* Arabifc f aaté met 2Sogen en ^cljtïöen getoapenö / boïg- Heer van m langen özupnen toolïen Caban , of pon aan / haar bcfoc . naat fijne 25eöienöe gingen tameïp naakt / pefckem enöeöe meefïeniaat ftoatte fiïten IBufójen^op c Ijoofö / en lange bïaantoe ^emööen aan / met utjbe iBoutoen / öie fp met b?eeöe %mm <0o?- \t\$ / baar ftare&romrae Golften aan tjingen/ op rïjoiteben. 't «Beöeutbe tm$ op een ttjö / bat ee= üge bet onfe tuffcïjen ö'oube £taö#-tmiuren op öe hoogten t'famen faten / ( ban maat top een lufïigö n toetmaaWijft gefigt obec Ijet totjbe en öe gtoo- e ötWer Euphraat öabben ) / aïtoaat öefeïbe jonge \rabifche leet toeet bp o\\§ quant : betoelfte alg )M met fijn boïft obet / en öp on$ toa^ neer gaan Uren / öefcïjonft ijp ong boo? een ban (ïjn ^neg^~ n f^ en / met lange ïïostjnen engeöjoogöe geele Cicer- Pra ,i eiite n , £r weten 9 onöet een gemengt / bat top geetn aap dien f y ook tarnen / en ïjeööen / tot betoning ban onfe öanft- iiaatljepö/ Ijem baat boo? toeet gefonöen / Aman- lc leien, Vijgen, Nooten, ett eenige Confituren ban aieppo mebe geïnagt / bat ïjem ooft ntet ongenaam oua£ / toaat mebe top on£ famen bjoltjft maakten / iitaftenöe baat öp Ijet toatet npt ben Euphraat : 311$ lip nu bit 011^ <0afhnaaï geëpnbigt ïjabben / en entébe töb begon ïangte toetben/ toenfete tetfïonö befen^eet fijnen ^natenfpeeïöer / om onë op fijn Inftrument toat betmaaft te geben : toaat op ïjet aanftonög booj ben bag quam / ( geïpenöe toeï na een Cuher ) , meeuenöe bat Ijp ong toat öpfonöerg en nieutoé fonöe laten ïjooten / maat af£ ik toefag luaS baat maat eene gtoote^naatop/ ötefoogtof Endaar lupböe / aïS een 25oogfnaat / pr op begon öp vooreen fommige toijfen ban ïjate €>efangen op te beunen / Muznkjc maat tjoe ftoufHg / ié ligt te benften ; bit öeöe ÖP kreegen ' ontrent een oaac uwen / Denftenöe bat Itjp 't al ïjeel Vuei ftlaarbê : maat on$ biel De ttjö foo lang / en 't 1 4 öer* JJZ4: Ecnige Kruyden en Gewaf- fendic * langs den Oever van den Eu- phraat voorko- men. *?6 Voorname Reys door betbeeïbeon^foo feer/ öat top ten laatrten feerb toaren / öat öp'er een epnbe ban maaftte. . 3iang£ beöibier-ftant bonb ift bit foojt ban Ac tia, metronbagtigeb'upne ^cöooten / ban i\ raDieren Schock en Schamuth genaamt: ató nu be ^oojnfïrupften Algul , baar be Manna op ba) Öpfonöecm't ïanbfCÖap Corafcenen , f00 Avicc na fegt, Chamefijcen , eenige bjeembe foo*ten bi Usnen , bie ben anderen in grootte b:p ongeïnft (ui onber anberen faginen baar ooft / bat leege fteeï tige ïiuipöje / bat ban fommige booj {jet Tragu ban Dioicondcs toerb getjouben, $og bonb ift bi get Herba Sacra ban Diofc. bat be ïfoog-geïeet C. Clufius in lijn ii. Boek (jet xlv. Hoofd-ftukfa neerfïig ïjeeft befcfeeeben : en ïjfer bp nog xm bjeemöe / infonberïjepb een feer fcïjoon met ïiopi iri 't 3tanb toaffenöe / bat feben of agt teere &n Jen tjab/ toelhefïgm meer anbere beröeeïben/ a^ öe toeïfteboojgaan£beeI25ïoem en 2aattoa£ / fi öat ïjet baar boo? meefi op b'aarbe bïeef ïeggei ftjnöeöe 25loemetjen£ toiten gefïernö metófpü SMaatjeng : be a©o?teï£ toaren ftïepn en befeïagtii ö e neben^ïjaar bitterlfjepb een taoogte ïjabben : u; ai tjet toeïfte ï)et ben Polycnemon ban Diofcorid ïjeeï geïijft ié ; of ïjet nu baar boo? te öouben fp geef ik be ©eïeerben ober/ 25oben befeïjeb ik boren in 't af baren ooft groote Tamaris-bomen g fien / nog meer een <©efïagt ban Agnus Caftus , bi na a!£ be gemeene / aïïeenïtjft öat befe beel ftïepnöei en niet meer aï£ b?ie Claver- biaatjens {jab : ma* öpfonöer en aïïeimeefi be Galega , «Beptenrupt i onfe^>p?aaftgenoemö / bfe ïjier top öoog groepb m foo beel / bat ift fomtt)b£ bupten befeïbe niet anber£ in een geïjeele mijl toeegj? ïang£ ben €>ebi tegen quam. XIII. Hoof Leendert Rou wolf. 137 XIII. Hoof d-s tuk. JlÏϱ. ^and'Inwoonderender Gebergten, en der groote Woe- ftijnen, door welke wy op Deer fijn gekomen : Van haar oude Afkomit, en haar armen ellendig leven. o © bit goeb en crnflig bebel ban ben Bafcha , ^ Mahomeths Bafcha &0011 / fijn top epnbelpft uptottf langburig Arreft toeberom ontflagcn / en nog op ben 27 September ontrent ben nubbag baar ban baan gebaren: ftomenöe boo? foo groote WQt* fnjnen / bat top in eenigebagenua ben mtberenn et fonbeding£ fagen / al$ ïjtec en baat ftïepne i|ut= jeirê/ bie ban iCaftften ban 2Somen ougeregt / en met groobe haute Meeben gebefte toaren / aam toelfte be MooreV, met hare ïjeeïe ^upggefnnien gelijk ook fijne Moeder Hagar , toaa van ifmaci. na fp ooft Hagareni genaamt toerben / uyt /Egyptet was , hebben al het Land van de Rivier Euphrate Sy werden af, tot aan de Roode-Zee toe , ingehad , en dat wier< ook Naba- het Land j ^Jahatheen genaamt. 1 11 e e r s o Hagareni, <©tlber öefc beljOOten OOft be Midianiten , bte Jo schenken, feph ban fijne 2S?oeberen ftogten/ en met ïjaar tu ensarace- iE g y pten boetben, oon lfmaëls , bie fijn ©aber Abraham 3 . al£ een aftaard , toan fijn ^ienfïntaagb Hagar geboren / a tapten tn be ïtëoefnjne met ft jn IBoeber öeeft toer^ ooten : ïuelfte tooojben aïbt$ ïupben : O wee iy, dat ik een Vreemdeling ben in Mefech : dank /de Tenten /fok™ woone. Cer befer ttjb toecöen j met meer anbere ©oïfteren onber be Saracenen ge* üb/ betoelfte onber Mahometh ( bte ooft toan JIBoe* eré3nbeeen Ifmaè'iiet toa£) feer toegenomen / en tg toijt toerfpjepb Ijeööen : grip fp &P Dayids tö& loftfijn fïetft getoeefi/ toaarom ooft be öepïtge Pro- feet , al$ tipt ben 38 Pfiim f£ te ften/ toïtjtig en CUfïig Ölb : Dat de Heer fulke Ruyters , die mee Jpieflen van Rieten fijn gewapend , bat$/ die vyan- len die fig tegen fijn Kei ken Gemeente met Geweer ■n Wapen ftelien , wil fchelden en verftrooyen. |Baar. jpbat ift toeer op mijn fïuft ftome / in bit af-en aooiöp baren / tojoegen on£ d' Arabieren foo bift m meemgmaal / tuaar ïjaat Honing flg opbieïb/ ofte tomben m$ / bat onfe Ripper genoeg teboen &ab om öaar Caaï en anttojoojö te getoen : BPaar Syfiin upt haaft hare ongemeene geïjoojfaainfjepb / en wonderlijk uptnemenbe hoogagting ^JSSSSu omtrait haren >©berheer hebben / t erkennen rf. nig aan itëaar 00 bat fp on£ be£ te minber boo? Uytianders haten fouöen aanften / hebben ïup fomtöbg / baar 't Dan Koning, noben toa$ / onfe Tulbanden beranberb / ïatenbe baar ban / na haar manier een epnbe afhangen/ batfp meeflboen om haar beo? be öjanbenbe hitte ber £011 / ( bic hier niet Meun \$ ) een fchabuta booi't aanligt te maften. $ogtan£ foo pemanb/ hu fti ban brie hp bjiï / haren {toning begeerbe te «omen / om hein een Weeb / of pe$ anber| te bereeren / om een Pafpoort te benomen / ofanber* ftirê met pemanb ban haar ober-een quant/ (bat omeenftïepntjeftan gefcfjiebetU omhembentoeg te tonfen / of boa? het Xanb te begeïepöben/ foo foubc hPhaafi baar toe pemanb baarbig en bc.enb binben:' bjelfte gehooifaam-enonberbanighepb bp Turken ver belch;. men. Die in 'r gemeen hoogmoe- dig en op- geblafen lijn. M° Voorname Reys door. ftftoon al toerben aangemoebigt/ om in beu naam waar mede baittocgen baren <ü5?ooten %er petë te beS loo boen fn ïjet boa ontoiïlig/ ten tolre öaii / öa mroe öaar bpfonber boojbeel baar ban nebbe %er ftomt öet ban öaan / öat be gulp en öfenfi t fnftet ballen / afê bie ban be Arabieren, jjnbn öenftenfeooft tori öaaalpü om fjaren gtooten Su than ftoetfen ook öaac-en-üoben niet£ anbeté /al ban tjem / en fijn fatten / en bat met footo öooomoeb en opgcblafenbïjepb / bpfonber atë f benften om firn groote Hagt / toeneming en tm fitting ban fijne fluiten / bat fn ftier tipt ooft bóc öaac feit een gtooten toem en aanfieu bjillen heb ben. <©p befe baart boo? be iBoefïnneu / betreet ben top bepbe ïjeel toepnig / totjl be iteeben e, ©leftften uaac te toijt ban malftanberen leasen / on fïg baagftjft*? ban noobbjuft/ (geitjftop onéïangj benDonauwen Rijn gefcftieb > te nonnen booten en na genoegen toat aan te leggen en te plepiïeren 3©P moefien ondier met geringere ^pijfen bellet pen/ al^metgeiltembeiBelft/ jötaa^/ ©jugteni t°»"'S/ eubfergelpe/ enalbu^een ban beft mei gers maken Sïïl^K™ ^ W tUttm '' ®< feer weynig §° nt »S # toten gocb/ befeïbe nemen fp gemeen* koften aan inftin bate Gamanen , en op ijare Staarten in groo= genopdefe ff^"^ 1 £P tforen &tt 88» «l ÏHCmtt Vytl £e&alen/ ïatenbeeerfp het met fjaat 25ifehupt ee= ten/ eenige 2&oftjen£ 25otet baar onèer ballen, pp bitoSeregt ( bat top feer öifttoiï^ ftaböen ) toagt ft mp beeïtnd£ te öinnen/ rjoe bat be Voorloper banonfen Jmligmaftet Johannes de Dooner. mebe m be poefiïjnen / ïfoning gegeeten / en ftg baar mebe oegolpen tjabbe. jBaat aï£ top nu ooft eeitó óuptoiDit toat ©arms? hebben/ en goeb riet ma* ftcii totlben / liepen met bec ïjaafi fommige ban on£ bolft/ foo rafclj onfe ^eftippee '£abonb;s ftab aau* gelepb/ om ïfout/ teeluplanberebaar-en-tuffcbe» bp beu ©eberftupleugroeben/ om oiisï reten baar op ni^ op ent ^toof-confoojt / teftoften / en alfoo ftooftte DeReyfi- Leendert Rouwolf. 141 ■dftte ban Ijee eene <#efelfcljap een $ap tan ffitó / r 5 74 , mm Mm Meel I alg boben gefegr / na bar elft ovifie bab opgeöaan : baat-en-boben aïg fP*oft HaarS|)ijs _ iïé berfch en toarm 2S?oob toiïben eeten / m plaar£ b«eydi ng bv gebjeft ban baat 25efchupr ( Bifcoui ) maafe «jw nfê ban haar JlBecï en 3©atec een ^eeg / toaar bakkC1 '- m fuplatre bjeebe fóoeften maatton/ omttent een aim Wft/ öte fp op een/boo? ©pee beet gernaaftte aatë op be aarbe / gaat- bakten. We boenen aren goeebanfmaaft / en bequaam om te eeten. enige onbet d'Arabieren ïjeïï&m öiet: toe in bate lemen / groore blaftfte &reenen / fomtn^ ooft opere bjeebe ©laten / baatfp befe ïtoeften op baft* n. Han ben Pietben bag / toelfte toag be laatfie Pan ;ptember , quamen top op ben mibbag aan 't cpn= >ban 't «©eöergte / booj 't toelfte aan beeé 3Dbe op n ftoogen 25erg een feetfïerft&afieeïlege / fijnbe Jelcbr ntniehoeft/ ban haat Seleby genaamr/ toeïfterg ee nft«k »e punten na beneben tot aan öe Öibiee repften / a&ea. taar be betbe fietftre fig optoaart£ na ben Cop DeS Jergö / foo bar her in fijn fituatie , öpna a$ Baden « Switferland té aan re fien. <©f her nu mebe al <£ erftooit getooVben/ té her egrec nog aan jjfêuuwn en toate *<©eöoutoen / foo in be hoogte até aan be 39* en/ iufonbethepb regen ben 2S>erg en ïang| be fci* iet re fien / nog bafi en ftetft genoeg / om foo toel a %anb a$ te ütatee / be Paffagie boo? öeefe Mup* m of $autoten£tefconneu belemmeren en te belet* en. 25oPenbien/ fietmen nog baar tapten eetmen ianbe©efiing tarnt / tet 30ben be 25ergen / eenige ©agt-too?ntjen^ / in elft tan betoelfte 3 of 4 ^ojta enftgfouben nonnen berhouben: .Jtagraité bluft Ma«no g - letfootooefi en berïaren leggen / foo bat tjet mitau kogelen en toilbe bieren toerbbetooonb ; gelnftoan ten . önöerïtng heen en toeer aan be SSibiec fig feet beel ©ogeïen fien lieren / até fiepger£ / €pubtaogeté / bie 'eer groor en feïjoon ban bértoe toaren / en nog beel neer anbere / onbec betoelfte fommige geheel tott Daten (ban Ariftoceles Pelicanen , en 00b Onocro- :aii ban anbetegenaamt ) / en toel foo groor jté be i^i Voorname Reys door i<74. £toanenfïjn. ©anbefegebenftt ooft öe Propheet Z — - — phania in fijn ttoeebe Hoofd-ftuk , aïtoaat Ijp öi Niniviten 5 Aflyriers en Ivoren 9 berftonbigt be ftrn vceTzee- f en / We Öaar tomen fouben. Uog fagen top' arenden oofteentgebie geöeeï itoait toaren/ met lange tja fi«n. fen / biergelyfte fft ooft baat na op mijn éep£ in Land van Beloften nog meer ïjeb geffen / en&pfonö na bp Acon , (ïttenbe met öeele ^êcfjoolen in be JWij pen en ^pelonften aan be geeftant ; en boo* foo be aï£ iftfe tieröec öeb leeren ftennen / boube iftfe boi een foo*t ban ^ee-ÏBeenben / bie meer ban al ban eentg anber boebfel {jaar onberljoub foeften. <ê ten ïjalbe mijl toeg£ meer nebertoaart£ aan geen 3r be in Mefopotamien , legt aan ben Eaphraat nog ee anbere ^terftte / SuWau Seieby genaamt / bat i$ p?aften / bie (l nog niet toel berfionb / öebben mp ftfer in niet loep nigberöinberb : eniwgebal iftbie al beeter ïjaö Btr Vreemde- fiaan / en bu£b?eeber aïïeé öab ftonnen nabo^feïjen üngen foo bat ift ï)et bog niet aï£ niet groot gebaar tjaö ftou over haar nen bom ! om lï00 ? 3 een ©afPfetw te toerbeu geljou jiavorflchen ben/ geltjft be 2Suptenlanber£ bp öaar baar ober lig ennavra- berbagt toerben/ 'ttoeïftbie geene/ bie onber ïjaai T?\ V e n fptÖanbelen en omgaan / öagelgft^ getoaar toerbeu, voor ver- «fet fonber {jaar groot nabeel en fetjabe. lipt bit «Be= fpkders bergte meer af toaart£ / al£ top nu meer gebotitoöi aangefien. Jtanbetl en 3©OOttingen ber Arabieren, af^te boo ten /lagen/ 3eplbbe onfe êcöipper^ ttjbelijft op ben abonb/ aan/nabpeen©left/ bat agtereen Meubel ïag/ Omon^ met ©leefclj/ en Indiaanfche Meloe- nen, toaar ban fp'er on$ beelbp on$<§cï)ip bjag* ten / berber op be iflep£ te boojff en. %ier gebeur* öe ïjet/ bat om miböernagt een ban be Turkfche ^olbaten / om ftjn noobbjuft na bupten aan be foi* bier #in$ / onbertuflcöen bat Ijp baar befïg toa£/ Hoop Lee nd er t Roüwolf. 143 3p in be biMte Dupftantg een Moor üp ïjem / bic 1 $74. n pïotfïp ban De fcant ban be 3©ai tn ben Eu- — — j raat ftiet / en baat na fïjn beft ïjeen liep : ïgier op jon ben Turk janntierlpte fcljjeeutoen / en om R o 0 wolf lp te toepen; bit i^ojbe ift aanftonbg» / toyl ik red een mbenagt-toagt ijab / en mbïoog fttaftgom i)tm J o l j^ s jeïpen met De 2aöel tn be bupfl nptïjet fitWl uyM**: quam ooft ïjaafï/ öoe bonket: bat ïjetooft niógt Euphraat. . fen / op fijn gefeö jeeutu aan / öp öem / troft {jein t öet toatet / en ötelp öem toeee fcöeep / toaat boo? bp b'anbece Turken foobanigen banft betbienbe / gunft beeftteeg / bat fp mp onbettoeeg in onfe act na Bagadet , toaac ïjeen fp in befettingtroft* 11/ beeï goeb^beben- <©P ben eerften oftober , foo aï$ top 't Couto ïo£ aaftten / quamen be£ nio?gen£ bjoeg een ©oft in Arabieren , met 6 JJaatben aan ben ®ebet/ om ^l n ^ s f l in ong te bememen / toettoaart^ öaat ftonüiflj^fff getrokken / of toaar ÖP fou te tónden toefen / al* haar verne« )fp 25?ieben fj^ben ban ben Turkfchen Sulthan , men na ttöem te öjengen / en baarom tjemmoefien na l?». 11 mm I foo ïang fp öem bonben. €>nfe ^cöippes Komng * ittooo?be öaat ö dat t tooonben / 't geen fp meer upt öaat en usjt plegen r feggen/ ban alte bie geene / bie anöete ï^eeren / is een $ fjaren Sulthan , onöertoo?uen fïjn. <©efe J>taö scheid- eten top Keggen / en boeren gefïaöig tooo?t/ tot op ^Turken >eer, een andere gtaö / tottoeïftetop ontrent nog gevenaail molen toeeg£ ö^ben af te leggen / öoetoeï fp op diegcene, befe 144 Voorname Reys door i 5 74. öefe toi$ öaten toeg niet afmeten nog tekenen / 1 — ooft be repfen baat na aanfleïlen / aïfoo fp baat ba welke ee Ï^^J Wtm > ™ mt ^11 & 038*1 / tol nenande- ï»re dteöen meetenbeeï£ foo toijtban maïaantn ren Heer ren leggen / bat fp ban b'eene tot b'anbete ligt een ais haren g e bagen.aan een /boo? gtoote 3©oefitjnentereDfe fijn. <£et top baat nog quanten / 1$ öet ^cïjip / öé met on£ quant gebaten / toeï be fjelft / baat t töibiet ftg in meet 3Htmen betbeelb / te totjt op b'et ne 3öbe / na ben arm / bie bp be ^tab boo>bp ïoopi Een van bafi getaaftt / en in be IBobbet bïtjben fleften. m haar schee- onfe ^cïjippet fag / bat fp aan be gtonö faten TeerTande kpbbe ïjp ten eetfïen aan/ en fonb fijn JBatroofei grond. om |aat te ïjeïpen : tettotjïftteegift luft / om toa natyeembe<©etoafTen te foeften / en iftbonb baa onbet anbeten ïang£ ben <©ebet tegen£ be ïjoogtei beeï gtoote Tamaris-bomen , en baat öp een bjeem be foojt ban 3Mgen / bie b'5[n\jooonbetg nog öe i>en£baag$ onbet ben ouben Arabifchen jöaam Gar! öeftenb fijn : befe 25omen toaffen niet fonbedinj googjj / maat bjepben ftgft tamelp toijt upt en öate uptterffe bimne aö$en£ fijn te mutlx en te fagöt / a$ bat fp a$ onfe 3©atertoiïger tot iBanb-en 25anb-toetft fouben bonnen bie= nen : ïfaat <§>cöo?fcö ié Meerit geel/ gefp oofi Öate 25ïaberen / bie langagtig en omtrent 2 bn* Beren b?eebte / en bnpten om gefcljaatt (ïjn / foo bat^ Hy fiet een fe ooft baat in ban be gemeene JMgen betfdp foort m vtn ïen - ^ h P?oef be baat in een tameïpe bjoogte / met wügen. famentteïtfting. ©an öate 2Sïoemen of ©engten / ( toaatban Avicenna in fijn 326 en 686 Hobfd-ftuk gebenftt ) / totjl ift'et bien ti)b geen aan fag / nogban anbete baat ban pet£ ftonbe hernemen / toeet ilt ooh niet£ fonberling^ toijbet te meïben. ï|ier ontrent op Aidaarhad & e Rivier > Ö&& boo? eenige bagen ben Turkfcti'e den Tmk- ü&oojn-ftoopmau ( bie teKacka na onfe ontfïaging fchen niettoiïïenbetoagten/ boo? on£ öeen toaé afgeba- Koorn- tm j ^(j, jp j ?eu ft geïeeöcn / en baat tn een goeb ge* Schipbreuk beeïteban fijneratten beriooren / bie ÖP na Baga- geieden. det , ooft Baldac , af boet / om albaat in be gtoote nog Leenöert RouwoLf. 145 ï aannoubenbe buutte te betftoopen / toelfte biette lK74i gebjeft ban ftegen / bie fp tnbetöetjalf jaat niet - tab babben / ontftaan toa£/ baat fp »a ïjaat booj* ten I d$ fp maat 2 of 3 ftegen£ in 't jaat hebben/ loegfame boojtaaö ban Stoom bp baat boo?t* nt. %\$ nu ong ©olft meet alg een uut bie ban mbete &chip geholpen habben / foo bat bet nu I gelöft toag/ quamen fp toeet bp ax\$ / en top >ten aanftontg af / om noa met ben abonb het tot er aan te bjengen. 3©i)l booj onjS tipt nu noa lige betbo?gen &teenftlippen iaaeu / langg" betoel* hetfeetgebaatïp toa£ te pafTeeten / foo quanten ligeïootfenupt be&tabbpong/ omon^langg regte en befte baatt te bjengen / foo bat top toel mnaiu , geïuftftig albaat aanquamen. ©efe &tab Deer 3 komfttot m niet heel atoot / en ben Suhhan onbetbania / ueei. [t aan befe 3öbe op een Meubel / en met ^upfen >eïp behoutot / baat fp met goopen opftonben/ m\$l foo top afquamen / te beften/ maat met iuten en choteï bol fcgoone lange 0a5Ü»e>i / met ftaape onfituren , en met ettelgfte ^eepbalïen omlegt / a(£ iet be maniet $ / beteett hebben / en aan ftjn bolft at bp hem toa# / eenige ©ellen of 25ïabeu toit Jampiet/ bat fp geetn aannamen / en met fullsen jeugt / batfp ooft ten beele/ al£ fp 't aanfagen/ aatom lagten / en huppelben atë be ïüinbeeen/ lemen toat leftftetg of toat moopl geeft. ïfet ïanö iet om geen/ igban ftoom / indiaanfche ©atft of tccndut fttwolf. K Turn- i 46 Voorname Reys door i < 74. Turkfche Cartoe / 23oomtooï / en bietgeïijfte/reb _ .jllzl igft bjugtbaar : tjebfien ooft bp De föibier buig bate Struptöoben of Cijitpnen / met beelóerïi vatbaar Igoe^en anbere ftcupbe» / en ooft ©jugten/ a CI1 v ° er . 2Sïomftooï en meer anbere/ infonberïjepb Citmlki maaklijkis. Concommers, Pompoenen, Meioenen , Angurie Bathiecas ban öaar genaamt; bie fpin foo groc meenigte öebben / batmen 40 tamelgfte groot om een Afper of een fïnpber / baar ban be 3 een M dm maften/ ftan ftoopen. <©aat lieten Og ooftfii enbaar/ÏJOOge Dadel -bomen, Limoen-en Citroe bomen en meer anbere / bie ift ban berre niet re ftennen ftonbe / fïen, XIV. Hoof d s tuk. Van onfe Vaart na de vermaarde Stad , die no maals door groote en fandige Woeftijnen heen »im door de welke om te komen , men % foo wel re Levens-middelen , als op de Zee > moet voordei waar nevens ook wat van d'Inwoonders ; hare Kle ding, en meer andere dingen $ van 't geene wy voc naamft hebben gefien oï ons felfs is gebeurt, we verhandelt. A%$ top nu ben Armin , Tollenaar , Pagter , bi beöoojltjften Col betaalt/ Me beel beleef ben befcljepbentltjfter aï£ bie ban Racka , met on£ g ïjanbelt (jeeft / en on^ op be rep£ nabeïjooren g s y vemek. proviandeert Ijabben / öebben top onfe ^efteepi ken van x ^ mt jf> a if geïaben / omfe upt be M / brfjï 't brat baar fjeel laag toa£/ op befïroom te brengen / < ban met 2Sootjen£ berefïban beïabing baarton in te brengen ; öier meebe ftlaar fïjnbe/ ftju top c ben 4 Oóiober , '£abonb£ afgebaren/en niet tor onbecDeer , ben nagt ober blgben leggen. ©e boïgenbemojgen/ ging onfe ©aart rebeïr boojt/ tot aan be mibbag/ baar top aaneen fc Komen by &> eeöeïl ™ onbiepen plaats ban be tfïibier quamen een ondiep- bat onfe ^Scljipper niet en toifi/ toat toeg lm fa nemen foube. €ertotjl ÖP nu in befe fo?g en b ftommering toa£/ quamen öaafl op öeöoogefi bie Leendert Rouwolf. 147 ier-&anten eenige Arabieren , boo? ben dag ffttti* 1574, en/ Die ong een doojtogt toefen/ baar top boa? aten moefien : maat fp toaren nier re betttontoen / Alwaarhaiir Ifoo top al boo? befen tjaDöen becflaan / ijoe bat cT Arabieren. idaar groote fieenen ïjabben laten (ïnften/ en nog toeken tc ojrelgfc boo? een maand attóere ftaoben mtffepfc/bie miüe > ?ae,u aar beb?og niet eer en bernamen ƒ tor bat Ijaai &cï)ip in 't Dooraten / na bad?gaanöe ïjatbe ftö* m I toaé ban een geüo?ften en aefonften : €n fop eööenfe baar na nog andere mm W<n boen / be* 3dfte/ of fp feftoon ïjaten raad niet en toolgöen/ jnfe bog ebentoel in fulften noob getaakt / bat ff [teet alS een Dag / om ftg te loffen / en ïigter te naften / toerft geftab ïjeöben. 3©p / €>ob lof / fijn nfnder aï£ in een np*/ na bat top on£ *§ef)ip in en biepre toeet terug feregeti / baat boo? ge(tómet\/ mj bat fig be Arabieren 5 baar ober bertoondetderL \tt andere bat met onp qnam gebaren / tg o®ft lier beel langer öïtjben (ieeteiï-/ egter ïjeefrmen al* m£ langer / om bat te ligten en toeer log tefertjgen uerft geljab / om bat jjet&otfec toag en tjolder 25o* icm Ijad / toaarom l)et fïg raffet in be diepte liet oenben / aïg in ö' ondiepten ober d'een of ander sg- ïeftoenl&en / geïp öet onfe met fïju platten 2So« >em boen ftonde- Cegeng ben abond / fagen top ban ytm /aan geen 313de in Mefoporamien , eenftafied / eggende in eenBfaftte/ Sc-régeiiaarat/ bat b' Ara- )ieren boo* befen / foo ift bedgttoierd/ fouben ber-^^f xioefiljeböen; baar boo? öp föopt be iSibier Ghabu , ver woefte )\z redeltjït groot i$ / en niet ; ber ban bit Itafiedsiotsere, ïm oo?fp2on& &eeft / bat tipt fïju ïm\ toatettoeïM *f te nemen/ maar ftg ten cetften met ben Euphraac 3muengr.©an |ier bagten top nog tot aan Erracha- , een J^tad ban Arabien 5 te tomen ; IBaar totjl E nkom«* onft Baart/ om be öobengemelbe fuftfteltug toar b y een uectraagt toierb / ïepbben top nog aan defe jöfoe ba* f^p cht ben be Jkad aan / eer m\$ be nagt oberbiel / en bae* ren mo?gen$ tijdeïp netelig gemelde ^tab / die re&elijfe groot / en op een Ijaïbe mijl toeegé ban 't toa* ter / aan defe jijde in een bïaftfte en fcl)Ooneb?ugt* bare ïandftreeft legt / aïtoaar top tot anderen K z daag^ / 148 Voorname Reys door , ✓ 7 a baag£ / om eenige Wmn te berïjanbelen / Ril lage — — Centoeïften epnbe ttoeeban De onfe binnenin &tab gingen / om met eenige ban ïjate ïtooplteö natelt tefipjeetoi / en öaac te nobigen om met b'onfe gen Koop- ïjanbeïen, handd 58$ befenn ben ïjeeïen bag met ïjaar toegebja drijven, fjaööen / boeren top Aanbeten baag£ bjoeg toe toeg / en quanten nog feien mojgen tyblijft te Scfc ra, eenftïepn&teebje/ bat ooft aan beregterïjai op een ïjaïbe mijl toeeg£ bet ban 't 3©ater legt / 1 wyders by een üetibeï / en be Storing ban Arabiën toebefjoo: nog een öaat to p aa nïanööen / om te bertollen. «iwaar ty 3&aar öupten ïangg be Öibfer-ftant / gelift 1 veftoiicn. op meer anbere Paatfen / |je& fft toel beel 25omi en j&trupften gefïen / baat ift geern toa£ öp gegaa om bie regt te leien ftennen / maar mit^bien meefidjb£ ontrent ïjet ^cïjlp moefl öïtjben / to( mp fulft£ onmogelp. ©an Schara gingï) 011 baavt eenlgebagen na maïftanberen toel en geluftft boo?t / öoe toel meefïenbeel boo? fanbige J©oefïtjne bie immer£ foo groot toaren/ al£ top te boren g ïjab ïjabben : geïijft bie ban fomttjb^ ïjaar fao b uptfïreftten/ bat top'er geen epnb ban ftonben fter en bie ooft foo bar en bo? toaren / bat baar in noj Süftfter nog 3©epben / nog ^oom of ^>trnpft / 3loof of <®ia$ l 3©eg nog Straat te fien of te bil ben toa£ : toe^ïjaïben befe toel mogen boo? i 3©oef}gnengeï)onbentoerben / bie men gemeenlt Sy komen be Sand-Zee noemt : CerfHijft baarom / toijï ml by de baar in groote onfïupmigöeben ( bie foo toel 1 zand-zec. > t b?ooge3Eanb / al^opgee booj groote ^tojmt en JDinöen ftomen t'ontftaan ) onbertoo?pen ij en bat ooft bie geene / toelfte met groote Carovam baar boo? treftften / bare 3©egtotjfer£ en ©oerbet ( bie fp Caliphi noemen ) foo toel nobig öeböeu bie ïjaren toeg na 't Compas nemen moeten / alp D op Zeebaren ïjare ^timrlieben en Hootfen : baa eivboben/ foo booten fïg bie ooft / totjl be toeg boo? befe 3©oeftijnen feer bet $ / booj een geruj men tgb / eben aï£ bie toelfte ober Ztt toillen / m en 3£janfc / toaar toe fp ooft fjaafl öet berbei be Leendkrt Rouwolf. i 49 eï ban öare ftameeleii met alletïep Proviand moe- ii belaöen öeïtöen / boojnamentlgif* mer toater 1 — Li±- n öaar / en öare 25eefien in öe öjanöenöe ïjitte t jbon / te ö?inften en te laben / togl niet ligt Fon~ inen , of SSeften / in öefe 3©oefltjnen gebonöen eröen / toeï fommige ©utten / of Ciftcrnas , bit igmeerenöee!^ fonöer toater fijn/ aï£ 't geeneöp egentoeer öaar in loopt, . ©an öefe Cifternen öeöben öp onfe tftöen öe Turk- ^- c rre heftepferg / om öaar ïtrög^boïft in öare Cos*vanciW it tegeng öe Perfianen en Arabieren met toater tt™> of xwfïen/ öem en toeer op öare <0?enfen öoojöe^Yn ïairfHjnen ( geïijft ift t'Aieppo boo? mgn bertreft defé dorre ingelooftuaaröigeperfoonenöebberflaan ) ober zand- woc- 5 3©ooo laten graben / op öat/ toanneer in ben renen ftl ' nen * tm toater mogt toefen / fp {jet in een anöere fton* mbinöen. ©oojtg fag % in öefe JBoefïgnen nfetg fonöerïing^/ $op öen 9 Odober eentge ouöe Cöoojnen op een >eubel of «g>pit£ ban öen öoogen €»eber fiaan/ » genaamt / aïöaarfouöe boo? beeï jaren/ naj^™°<- immigeboojgeben/ een bermaaröe «§taö fycbbm vermaarde efiaan- l|ier 6p neemt öe föibier foo een grooten stad. mftoier / met foo beel ftromten^ en ïrogten/ öat jp/ meeralg een öalben öag barend öaööen/ eer jp öaar booj quamen* ï|ier ontrent aan geene ijbe fagen top ooft bed Arabieren te §f)aarö met ïan* e ^pieffen : en anöer£ fagen top nfetg fonöerling^/ anfomtgö^/ aï£ ïmben ié gemelö / eenigeftïepne ^utjen^ban öe Mooren , öie on$ öifttoiï^ quanten efaefteh / infonöeröepö öp nagt / om oi\é toat 'ontflelen j toaar toe fp ban ionfe£ af getoenö fijn : ©e^tjaïben top bïötig moefïen toeften/ en op öen oicfagtïge »afrel paffen / a$ tö jupft ooft in öefe nagt onöer* Mooren ° ionö : toant aïfoo öe 3©agt toeer aan mijn toa$ [ehomen / öie ffi gemeenïpin 't agter/en ö^ogjïe ieel öe£ ^ècöip^ öielö / om öe ^ieben te eeröer te tonnen öntöe&ften/ ïepö ift na getooonte eenflijben knuppel / öieïjier teïanö onöer 't armeboïft booj Setoeec toeeftreftfee n / neben$ mp ; en foo lag ift n mwm langen ©iïten iBante! / om mp öp öen K s nagt i=)0 Voorname Reys doI^r j <74 nagt boo? befcotiöe / en ben bouto (bie ötec (le ^— - balt ) re betoarem Hï£ tfe nu ua gefïabtg en lai toaften epnbïyfcflapeilg brietb/ enooïuen toepn flupmerbe / qnam een <©ief booj 't toarec agtec 1 gejTopen / en ttoïs mp bp ben IBouto ban mi iBanteï/ ( We om mtjn boeten iag / entoaaebï een lBoitto bnp ten af l)üig ) eenige repfen / mi nenbe bat be $Banteï fouöe boïgen / maar öp ba niet / batfft'erfelf^mfïaft: ®oe merkte i& / bat piranbbefig toa£ / bie be IBantel toonbe ïuipt boojböaïen/ ih ftonb betïjatben met ber Ijaaftoj en fag nog ben <©ief fijn hop / maar eec tfi na ö M>toh greep / om fjem toet t'ontfangen en te bi toelftomen / ontfïoop öp mp booj 't toater / en fcoi waaï van jfjet ïjafepaö ; b'anöere/ bte neben^mp lagen/ or ver een ^ kaftten ban 't gerngt / en Dagten tod bat tft i staakje mariö geflen ïjab/ ntet toetenöe ïjoe 't toa£ afgel verhaald, pen / onbettutYcïjen toarenfe neben mp bïp / ö ben <©ief berjaagt toa£/ en fp bebanftren mp ot mQn goebe toagt en bïtjtig oppaflfen. «Beïtjfi nu Mooren bp nagt op |)aar fieeien paften / alfoo qti menfe bifttotf^ bp bag met öare 3©tjben om met 01 te ïjanbelen : toaarom ban ooft onfe ^cïjipper fat t?)b$ ter ïief be ban fommtge ban onfe &oopïieö aanlepbbe / bie met öaar allerïep 3©aien / aïé Ztt ballen / Patemoflers ban Chryftal , en ban gei Barn-ftcen , Glafe-Corallen , en dingen ban d\\i ïep coleuren , bte fp om {jaar ö^nben en boet pleegen te b?ageii / Snoeren en fóettingen ban rooi geeïe / bïaautoe <33ïaaéjen$ en ^ptegeïtjen^ / i mei ïiïatergoub toarerï opgefeljtfct / fjooge g>t\yt nenöte menöoben met Sternen toe biïtb / en itié anbere / met ïjaat bettnpïbm / en aan gaat ta papen / en bat boo^cïiaap^-bellen / 25o&sHju ben / goebe Bever-en WildeKatten-vellen , en Oi <0efn embe-me!h / fp namen ooft fomttjb$ ba flll™ n ~ B^fó boo?. ^efe Mooren fcomen met ïjare gebaa xuyitbuyt ^ ftet tod ober-een met onfe Heydenen y alïeenlj metdefei- bat fn toat ftoatter fijn» ^p fijn raé en geftoii ve hi haat boen / maar ïjaten baar en tegen ben aröe] aï^begefl / toüïenbe baar booj lieber een öalö Leendert Rou wolf. i>i ui met onnut gefUict^ öooi tucngen / en een ïjef* I?74 . tB*Öf met ecu groot gefchjeeuPJ tcgené malfeui* x - ren aanbangen / baar op öog geen regten ta® • (lagen en Polgen. <©p het hoof b mn be Mooren defe Moo . fcöooren/ bchaiPeuop DemCop/ baaïfp een landen, •n %a\\ laten toafien / cPrn a\$ öc Turken , oie lar agter afhangt : hare Meeheren flm «ofoen* ^ m flest en grof goeb / bit Poo? toe / fonber jftou* KlccQ s ml m rebelijn ïang fijn / tephenbe gaar tot be ,-pcn / gelijft ih'er feïfê een op befe ïïep£ ïjcb aan* ehab met tuitte en f Pwrte ^tteepen / baar onber « HoTiiaL ebben fp lange I&cmbben aan/ bie boten aan ben y - a'é ftjn ttptgcfueeben / en beneoen op b Cimlau* jeït hangen / befe fijn meeften thö blaanPj Pan raleur , en ïjebben pjgbe IBouPjen / bie fp laten f hangen / bufonbet in 't gaan / wanneer fp met are armen geen en Pieet fPteren / ombaat mebe are getooonehopaatbpaan te tonen. ®efej|emb= en gojbenfe met bjeebe Eeeie-riemen en <öoibel£ ae / enfch02tenfe baar boPen foo hoog op / bannen e <öo.2betö Daar onber niet ftan fïen / behaïten lare fctomme Golften / bie baar in / panla fljnbe/haatin 't biiRften/oniHeeren of obèt3jjbebi gen / ja in al baat boen niet toepnig Ijinberb en in weeg i£ / en fp baar mebe Ijaat lanflgt nom quetfen. «©ie ijjïtet fijn / en berhaïben nog meet t getopt / b?agenooHinöaateene$euggat jllbere goubefiingen / grip bp on£ fommige in be <©on OaarGranaatjens, Turkoisjens , Robymjens, ofo toel feïepne Parekjens fïjn ingebat. «Ifoo bjagei oor fiïingen aan lemen en 25eenen / en bfe fomtri foo beel 6p een / batfe haar in 't gaan en in 'tta Ren / foobanig aan Innen en 25eenen rammelen i ÏÏtMy&f* em ramd Öft Sriupt geben. ^fttj oben be £tab toa£ / om albaat te bernai «TgXei £» : b j< * «Wet ban baat tot aan be £tat innige en toesen? fijnen f nellen loop / en eenige JtteeiiRltppei veimaak- Die rnffcften 't ©ebetgte fcfiuplen / fete gebaarüïft i h,ke Kaats. a f te Djtjben. <©efe $laat$ toa£ foo pïapfletig to genjS bate bmgtbare 23omen/ al£ Olijf, Oranj< Appel , Citroenen , Limoenen , en Granaat-bomen mfonbetljepb Dadd-bomen, bat Ir biergeujRe no nimmer op be ifïep£ ijeb geflen ; baar toa£ oor bin bp/ een geljeel bigt 2Sofeft ban tjooge Dadd-bomen* Daar ir met fommige inging / en baar foo beel bjufl tenbonb/ battotjfe nieten agtten/ onberbetoelft top ooft / boben bie Dadelen , bie tot on$ ttptgeboet toerben / nogtan^ anbere foojten bonben / namelfj! Iieele roobe/ en ooft geele/ ban Seranion op 't ïabe* ren / foo aï£ bie bpfonöer tegen ober malftanber aan ben&teeïfïaan/ ftomenfcljoorieaanfienlöfte bloe- men te boo?fcï)ön / bie ban bupten geel / met roobe abertjeng boo?troftften/ en b0n binnen purper-berf fijn/ ooftin'tmibben eenlangagtig tuptjeöebben/ upttoeïfteS&loemen/ al$ fp af ballen / afêtregtert* jeng / boo?ftomen / bpna ? en binger ïang en bift / bie ban bupten rupg/ boben fpitg?/ en binnen metbijf bafijeng onberfc&epbenfijn/ intoeïfteïjetsaat/ bat ■ ' ■% K 5 mrt Ana is een di Stad, !*4 Voorname Reys door i j 74 . met Dat ban öe toitte Heemft , ban fommige Abm bed obtt «" ft«nft Öceft/ fraap oibÉiuïDR # ober maïnanbet gepïaa fi jK tob heb in {jaar toel berber XS/ tmar Oat t$J Jndiaanfcbe Phafeolen : ©002 fOObeel ü> I? £f' me/ r Ört «"Oïboo? ben Triomfi maat ban iiifonöerïjtpö Theophrafton meernlaaf „ <*f £>raö Ana $ in ttoee beelen öoo? be füvie 1 K? res sf röcdö/ ofl « ftec Ö« fijn ttoee &teben toaacban b'erne Ana toctögenaamt/ en be Turk" onbettooipen/ niet bpfonber groot té't/ maar me onbe nauuten nog rebenjn uetoaart/ en met be Ri ImhS^W 0,nn ' uat to£tö / öatmen niet anbm afêmet ^chnpten han intomen / baar in tegenbee & anöere/ toeïhe aan öeefe5ijbe legt / en ben fconint üan Arabien toebehoojb / reet groot i$j en op 01 «naren en Aagten neer openïcpb/ foo bat mei öaarjmagt^foo toeï ai£ opöag/ ge 0h oo&atófo alleflineanbere^teben/ han iiprmf n tomen 1* ™f ; to ^ nebn * be Ö«fe Provincie Gimcl g& 5C' 2? jBt ^ ö?B-wpf«i toeeg^te ïanöban 5£ pp ^ rp . fireftt fertertoöt langden <©eber bet Sfnn^?^^/ f0 ° oat 4 ïangeraïleen » ïA^Ï f ^«öaau ijabben/ eet top aan 't ïfupj» ban onfe Schipper quamen/ batnaafl aan &h5 e JM!ï Ö^öemunrt/ en toeöer* 3LWtoeïuecoutot: 3©phonben oohaan oepbe ?»= ^J^r" 8 "^ m1 ^"/ 6 P 't toeïhe niet een frtjoon Cïjupn boï googe Dadel, en oor Citroen, Li- S» e ft« e, l a ^ aat ' bomen ' ,l1ct Ö are fmaahïghe©uig* ten fhwiöen. ffian geene of ter hnher3göe na Mefopo- tamien,fag ih ntet£ fonöeriing^/afê eenige &officóen <\e F<> ts en Bergen, «©nöettoegen eer top nog baar aanqua* Jj» men /merhteih toel/ bat eenige banoto SeSSS ime [. eit toeï o» geene aan toeïhe ih boomamèntïiih alö eeii gepelt. ©?m«öeling tot Aleppo toa£ aanbetalen / mijn bei-heten/ en met öen Schipper / bieupt bcfe ^tab ban baan toajf / orgonbrn t'oberleggen / om nip Qua< aan den Schrijve alhier aï&aar Leendert Rouwolf* 155 löaat öp be <©betigïjepb / boo* andere / op bat fp be 1 < aam niet cn öabben / boo? etn ©etfpiebet aan te — ïatmi / aï^ betoeïfte alle ^teeben en ©ïaatfen neer* iö bcfigtigbe / en opmetftte / om ïjet felbe baat na efcenb re maften ; ijoetoel ïjet meefi alles? baat op oaé aangeïegt / om mp een fcï)?ift op 't lijf te ja- ren / en beö te eetbet en te gemaftfteïgftet een goe* en buut ban mp te öeftomen. Cen befen epnbe m fijn fommige ban ïjaat na ben Soubaichi ge* [aan / öp toelfte fp fjaafï foo beel öebbeivuptgetoetftt/ iat ïjp ijaat een ban fijn ïinegten meebe gaf / bte n be Lange-ftraat bp mp quam / met fommige ifere 25anben en kettingen/ We öptotop b'aatbe oe lietneetöangen ; befe geïepbbemp/ toaat uptra ^aafifton betnemen en afnemen/ bat fp niet alleen iet^ quaad^ in ben fin ïjabben / maat ooft / bit Ïjaat boojncmen mtalöu#tn 'ttoerft begeetben te fïelïeiu 3ft ging aïfoo goedtoiïïig met öem / om teften ƒ coat fp ten ïaatfien met mp boen toouöen. »lg fp nu tot aan be ïaben quanten / lieten fp mp toe/ bat iftin 't ;§»eï)ip tteeben I en aïöaat mijn 25?te* ben en 2Sefcïjepben foube ban baan öatei. ®aat natoietbenfp ïjettjaafi metmaïftanbeteneen^/ en hielden mp boo? / fonbetïing een ban ïjaat te ©aatd/ met een langen üloft aan/ bat / tooubeiftbjp fïjn/ en niet in be <©etanften$ getao?pen baetben / foo moefi ift hem ben Soubafchi , tetlionb toooj öefemtp* baat 5-00 Ducaten geben. %\$ ift nu ïjiet obet mijn beöenften ijab genomen/ en baat beneben mp ïjeel fag berïaten / en b'onbiïïijfttjepb ban tjaat begeren / quam mp tegt ban paé in befen mijnen ïjoogen nooö te binnen / ïjoe bat aaii geene 3Ö&e ban Ana , nog een anbete #betigïjepb bua^ / namentïijft öeTurkiche, bie ift obet öate ontegtbaatbige afpetffïngen ftlaa* gen / en alfoo bp befe nog ïjuïp en bpfianb moge binben ; git ïjeb betfjalben mp ïjiet toe / met nn> ne Pafpoorten betften / en mp in Meebeten fooda- nig tot ïjet ftuemmen toegefieït / op bat ftsanneet fu mp met getoelb toiïden aanballen en gebangen riemen / ift öaat ïjaafl fonbet ïjinbet obet boojb fton- be qntflippeiu Cen taatften / totjl fp op eenige Coa. dxueua if<* Voorname Reys door 15 74 t tkl }l om met n, P ijn bol toitte /roi ran"e n ° p ^ ft emtjen£/bie elft tafleïjéü ttoee beïagtige ^cfjepi aars-gewijfc }en£ / of 2$ïaatjen£ fteften / ban grootte a!£ 6e Dodden, Orobusj bog op 5p toat meer famen geöuifct ziTdenuyt ^ aac ban öaftften fp goeb en fmaaftlijft ö?ooö deKnoopen afcöbertoig ban couleur , en tipt fommige feer in yan de geroïbe / en aïg een tyief famen gebotttoen Cautie erown & oeften / °P gemaaftt / foo bat befe 25?oobjen£/ c * 1 ' ftoeften ontrent bier bingeren öjeeb / fe£ lang / ei ttoee bift fïjn. ®efe ï$eer£ noemen fp nog öeben£5aag$ / nu ftjnenregtenouben Arabiffchen naam Dora , inaa ban infonberöepb Rhazes enSerapio getoag maften bie 't lufi / mag ïjaar baar berber ober na fïen. 35en 1 6 en 17 O&ober , boeren top nog al fyaa boojt / foo bat onfe ïiooplieben aïlerïep ftozt c ótotj aanregtten / fommige met fpeeïen / afêben agtljtoi sy regten ^ tt en $ cac k te fpeeïen / in toelfte ttoee fp feer gauU eXrts- en toelgeoeffent ftjn : «Eenige anbere toeberom b?ag« wiji aan. ten ïjateti ttjb met leefen / fingen / en biergelgfte ober, onber betoeïfte boojnamentïp een Utoopman bar Balfara , boben anbere uptfïaft / toelfte upt fijnen Ai- corar Leendfrt Roüwolf. M9 ) 74- >ran ( bit in fijn Arabifche Of jBöeber-fp?aafi hl Mgtof tötjmen gefïeïb toag)/ bifttoïl^ niet lupbcc mimen foo lieflijfo en aangenaam opfong/ Dat m meenigmaaï feer geern en graag ijeb aange* 30?D- <£bentoel ïjabbenfe met aï ïjaat bermaaft 0 beel niet op / bat fp Daarom b'upre besf gebebj* ubenberfupmb of bergeten öebben / bbojnamcut* Maar ver- ft (jare en/ en na tornen / al£ miffcijten geen Natie ban houdcn - )e 3©eereïb / aï£ be toeïfte ban tiaar feïben berM> . r . ïm / bat fp genen Wijn b?infei / in armoebe Ie- ^ ulers aen/ enöaaringefiabigtoaften en bibben oeffenen, ikeng leven <©en 18 Oótober quamen top mo&en$ töWöft 11 ^ 6 "- :ot Hadidt , toe! een tanielglfs groote / bog feer oube Komcntrt §tab ban Arabiën , mebe aï$ Ana boo? ben Eu-Hamdt. phraac M74- Eu 's a- vonds tot Daar fy Koopman- fchappen. Gelijk ook tot Idt. 160 Voorname Reys Door phraat f u ttoeeim geöcelö / ïeggenbe ïjtt grootfïe bei ■ aanbee£5Übe: altoaarafêbe&cljipper Den Tolk naarzSayec ( toaar ban elft bp on£ nautolgftg ee ^cïjellmg boeb ) boo? onfe Barken betaalb hab boereu top toeerbateïtjftboojt/ op bat top nog m ben abonb Juppe mogten berpen : toaar toe b ooft fomtgö^ lijn bolft / aï£ |)et £c&ip toat lane faam boojt ging ( bpfonber baar De öibier om fïj; bjeebte toel een Ztt geïijftt ) aanpojbe / om toa fïerftee re roepen / foo bat top alfoo nog op De abonb laat tot Juppe quameit/ ftjnbeeen toel be boutobe en plapfterige £tab ban be Turken , 01 ntebe ooft al/ a$ be ttoee boorige £teeben / boe be ïïibier in ttoee^n berbeelb toerö / toaar ban fte eene ronbom in 't toater aan een ï^oogte legt / baa boben een fraap iüafïeel op fïaat / toaar booz b ^tab betoaart toerö : fjet aubere/ batgrooter$ ïegt ter ïinfter-3ööe in Mefopotamien , in 't toelfc agter enbpbe ïgupfen beel fcïjoone C&upnen toa ren/ öie bol ïjooge Dadel-en anbere bermaftelp 25omen fïonben : ^ierom toa£ 't bat onfe ||anbeïg iieöenalbaareen öalben bag 't foeft maaftten / oit Dadels, Amandelen , Vijgen, en anbere ©jugtei in te ftopen / om bte met ïjaar na Indien te boeren en bitbeben fp ooft te idt , ftjnbe een anbere groot &tab ban ben Turk , ter regter-3öbe ban ben Eu phraat , op een öogen <©eber of 3©al ïesgfenDe baar top ben 20 Oftober aan ben abonb tgbltjft aan quamen/ en top gaben ïjaar baar boo? Seep-uaï len/ JBeflta/ fpampier/ enz. : $atoelftebmger fp bp on£ op 't ^cïjip bift en meenigmaal quamei bjagen / geltjft top ïjaar ban ooft fomtgbg eerrigi blaberen toit papier fcïjonften/ bat fp metgtoon bïööfcïjap aan namen / en ong feer öerteltjft baai booj bebanftten* 3111$ nu onfeïüoopïieben genoeg met ïjaar gejfjafr belb I en onfe ^cïjipper ben Qtfttttn (Col booj bi Barken betaalb ïjab / boeren top ftojt na 't mibbag maal toeer af: Cegen ben abonb fagen top aar bee£ 3öbe een IBoolen / a$ ooft anberen öaagsi nogem anberen / bp ben toelftenbeel oube pupn ftopen, LEENDERT RoüWOLF; X^I pen / <€öoo?nen / 25ogen / ©ettouïffefë / enz. te x * 74# i toaten / toaat upt ïtgt biel af te nemen / bat - — I eetti)d£ baar een Jkaö gelïaan (jabde* <©p e 2 |feoolen£ toietb ( na mp berigt $ ) beet ^ ende $fttupbbooj ben Sulthan aemaafit / en öem in " rovanen met anbere 3©aten / boo? J t <quint- appelen toaffen/ en bp be ftanten ban üt Ulu 4 ©allen af (jangen / bie ift ban bette niet te beegen onbeftennen/ tot bat fp mp met Ijaren ouben Ara- ifchen naam Handhei , onbet toeïfte fp &%nmmU i6z Voorname Reys door i ^ 74. ber£ nog ïjeben£baag£ / beftenb \$ / genoemt tofi - — — öeti. W$ top betbofgeu£ met baren eenige bag na maïftanberen boo: blaft en effen 3tanb / op 0 Euphraat boo? geb?agt tjabben/ quamen topep belijft op ben 4 Oftober tegen£ ben abonb / na Felugo , of Elugo , aan een ftlepn ©leftje aan/ toelft bu£ nebeitó be fjeeïe Provintie genaamt toie: XVI. H o o F d-s t u K. Van het oude Bahel , de Hoofdftad van Chaldeèn , haar gelegentheyd : Hoe defelve ook nu nog by del ' onfen tijd, na hare grouwelijke en fchriklijke verw« fting , met haren Thoorn , en hare oude verbrc Muren en Puynhoopen , hoewel woeft , verlaten , fchier in 't ftof en fand begraven , kan gefien werd< H€t ©ïeft Elugo , ïept nu op be pïaatg / ba toel eet Babel be oubeï$oofbflab bet Chalde Deiegtc S^ftaan öeeft / (ïjnbe nog een goeb quamer-up piaats%an »t ban be j|aben of Aanlegplaat^ / altoaat bie gi oude Babd. neban 25oojb en te Hanb gaan / toeïfte betbet 3Lanb na be beroembe ïtoopfïab Bagadet , bie m betbet na 't Ooften 3 ontrent anberïjaïbe bag-rtj togber aan be ïSibiere Tigris ïegt / totïïen tteftfte 25p befe 23aap of ï^aben/ i$ be tegte plaat^/ * toaar boo?maaï£ ïjet al-oube Babel gefïaan Ijeef en baar nu nog ï|ut nog l|up£ je te (ten of te binö toa£/ in 't toelfte top on£ met onfe toebeten t op on£ bertreft öaöbeh mogen opïjouben- 3©p me fïeu betïjalben aïfe onfe 3©aren en ftoopmanfcfja pen / aan een open pïaat£ ïoflen / gelgft of top ni mibben in be 3©oeflijnen toaten / en We egter onfi ben bjpenen bloten geniet nog bertoïïen toe/ fijn woeft-en een Col / öie be Turken ïjiet nog ontfangen, 30 veriatent- fe ïanbfheeft $ ïjeel tooefï en boj / en niet om TJdvT 6öutoeiï / ooft foo berlaten/ bat iftün groote ttotj feling ftonb / of bie magtige en getoeïbige <§tai bie genoegfaam be ïjoogfie en berïjebenfïe in öetae relb/ eengerttpmentijbgetoee|ï$/ en in ïjetfcïjo ne en bjugtöare llanb Sinear gelegen toa£/ alba ooft oopt gefïaan Ijab / inbien ift nut be pïaat£ 1 f K 574- Lee ndert Rou WOLF. IÓJ [egenthepö / mtts?gaöet$ npt oemeenigte betfeet Del en nog ïjeetlgne Amiquiteyten , Die fjiec oüet om heen fïaan / niet get tegenöeel Ijab nonnen 11/ en HlaatnjH erkennen : m mftim unt ö'o* roube 25?ug / toaat toan nog eenige jïunnen en ogen op öie plaatg/ öaarie üoojmaatë' oöer ben mhraatlag/ toelnetoanben $?opgeet Baruch , ut Regte en i eerlïe Hoofd-ftuk , Sud toerb genaamt / een toep- eg te Kente r berber aï£ Daar top 't aanlepbben/te fien fïjn. <©e= k«» va n >t Sogen fijn ban gebaftften <§>teenen / en foo p?ag* Se ai- en ftonfiig opgeljaalt/ bannen baar ober al$m oude^ei ■ toonöering toerb toeggeboert/ en foo beeï te meer/ iH op befe ganfclje ©aart / infonberljepb ban Bir / altoaar ftet toater beel fmaïber $ / niet eene mg $ te binben / al£ alleen befe / foo batmen niet iöerberbaaft-enopgenomentöepbftan öebenfeen / efpöog ober foo een ïSibier / bie fcfjier een öalbe lytfche niijl toeeggbjeeö/ en bjp biep t$/ öeeft nnen geïegt toerden. 2Sp be 2S?ug leggen fommi* groote tjopen ban Babylonis §M* / om be ièctjee* a baarmeebe te pekken/ bat inet'er tijd foo ïjarb getoo:ben/ batmen baar ober öeen gaat/ en öet * en agt : jBaar Ijet andere / bat niento enon* ig£ baaröeengeö?agttoa£/ toaönogfoo toeeft/ t aïïe treèöen baar in ftaan bleben. 3©at berber m boo?bp Ijet ©lefe Elugo 5 bat ontrent een bieren* ^-myï-Vocf 3^ ïjiet ban baan \$l legt ben 2Öerg/ aar op boo* befen een f toaar -ft afïeel gefiaan ï;eeft / nu nog fammige f toare pipnljopen / ©joftften ©berblijffel^ / ban bie oberoube ^terftte te (ten ii/ iu een ©lakte: IBaaralleg beeballen/ berïa* lenonöetóoanb- '$5iet ber baar ban baan/ maar m baar agter fjeeft eertijd^ ben f}oogen€&oo?n^ornvan « Babel geftaan / bie be ïünDeren ban Noach,^™ r cïfte (jet eetjt befeHanbenna betond vloed Jjebben heeft, tooond / om tot in ben %md te reuken/ boiito- n : 3N*e ftetmennog/ en ïjp bejlaat toel een öaï^ mtji toeeg£ in 't ronde/ maar foo tooeften ber- illen / bat öp nn niet minder a($ ftoog i£ / baar- -bobm ban aïberljanbe <©ngedierte foodanig Be* en a$ boozoraben / batmen npt b jeefe baar booi ƒ l % m 164 Voorname Reys door i 5 74. °P Seen ïjaïbe mijl toeeg£ baar burft bpftomen / alleen een maanO of ttuee in be 3©inter / aïé 't ' in fï ju i$ooïen en ftupïcn i& ©nber bit ©hget te $ infonberljepb een biertje / bat met Den 1 fiaanfchen naam Fglo , ban b'^jntooonberg naamt toerb / en feee bergiftig $ : £p fijn / fo S ban anbere gefjoo?t ïjeö / grooter al£ bê Hagedif; vergiftig Öröbenbe b?je ïioppeu / en boben beeïe ©laftft ongedierte ban meerbetlep coulueren. <©efe nemen niet al tefr 4 ' bm C Ö°°? n /niaar ooft ben 25erg be£ feafïeetó / bS- m «t fcec boog f£ / ) en be Fontain in / bie aan bel vm weid. begfelfé outfp^ugt/ toaar boo? men nog op ben ben 2Öerg tooonen / nog feïter ban bat Fontain-! ter/ batfpgoeb booj berlamptfjeben feggen te fen/ burft bjlnfien. ©an ben €ï}oo?n / legt ontrent 2 mijlen tor fia 't&ipèen/ befterfte&tab Traxt, bie boejö Apamia, Ijeeftgeöeeteu/ tuflcljen beu Tigris en Euphrates, be ttoee gtoote töibieren/Ujaarban «efis , 2. en ban befe ^tab tyerb bp Pliniuri i vi Boek, aan 'tzóen 27 Hoofd-ftuk, ooftgeöa KnTi- mhe mtt ««Weren nier ber baat beneben t'far gHs en ftomen / en fig met malftanberen bermengen. < Eupiuatcs. fe^tab Traxt, i$ met Aagten omringt / en ttoee ft afïeelen / bie aan bepbe 3tjben in be t)0( ftaan / rebeltjft betoaart/ foo bat fp aï£ een £ tel en fingang $ / ban ïjet Xtoningnjft ban 1 fien, toaat toe fp ooft geïjoojt / gelijk nog n anbere / Ijier niet ber ban baan gelegen/ atë thox , Laigen , bie op ben toeg na Medien legy geïijft ooft Goa , bat anberïjalf mijl tueegé , geensöbebe Tigris, en Axt, bat nog 2 mnleh 1 ber op ben lueg na Perfen legt Da Dat Vup nu ben bolgenben 2? Oftober , 1 ftameelen en €eseï£ te befteïlen / om onfe Wi baar op te leggen / toegeb?agt / en on£ nu tot repö berbaarbigt öabben ; blaften top met een met een ^ zz } z Carèva * n ^ mojgeng b?oeg op / om na Carovaan gad jc te treftfteih %\\ ben beginne tuaé be toefi o P weg na meiijft rang/ ftjnbe meeft ban toegen be berbal Blader, ^^öuüjeu en gtoote ^teentjopen / bie Ijkt Leendert Rouwolf. 165 ral PerflroopD leggen : |©aar na Dat top ne* i ?74 . ié Den Katteel Berg , en Daar na ooft Poojbp Den lbojuPan Daniël PerDerPdötoaart^ üï quamen / [onnen ooft tocberom De batte en Dojre aBoefltj* i / in De toeifte bupten 3&oo?nen / eggen en rupften / nog 38ftfter nog 3©epDe I Hoof nog 'tiSI IBenfcljen of ©ee/ luimen of Centen / te \ bf te PinDen toaren / foo Dat pemanö / Die De egentljepD nu al toeet / nog egter genoeg te Doen ft/ om'er Doo? te ftomen / geïtjft ift ooft fulft£ ermaal aan onfeu HePbjSinan ïjeb feonnen mer* i / Dat öp aï öifttoil£ / totjl Daar toeg of ^teeg / liet een eenrge Post tteebeban IBenfclj of 25eeft ïeu toerD I feer gettoijffeïö ïjceft / toat ftreek top En Komen lefien ïjouben / en toaat öeeu top oné fouben fte= mfeer bar- i/ geïtjft öp Dan ooft niet een£/ maar meermaal gVwodiij- met De gantfctje Caravaau , nu een£oPerb'eene/ n en, Dan toeer oPee D'anbere 3ijbe getoenb ïjeeft <©n* toegen fagen top in De Pïaftten Peel getoeïDtge / De / ïjooge / en groote ^eboutoen / ©pïaren / ïgf n / en iCfjoamen in ïjer JbanD / Dat toel fagt fljn / mmx met een ftoifi / foo Paft gepaftt en cD / aï£ een fitotgfïeen / op maïftanberen legt/ ten Daar fïaan / toeïfte ten Deeïefeer PerPaïïen/ bpua te gronD tot f&upnïjopen leggen / fomtut? nogtang fijn Poo? foo Peet men Pan öupten ftan fcljoutoen / nog tameltjft öeeï / fe*r fïerft / en Pan nfrig toerft / Dat toel DubbeïD toaatb fouDe toefen vneerfriger te toeiben fcefcïjoutob enbefïgttgD : iaat fp ftaan tooefï en Perïaten / beïjaïPen alleen i Cïjoom Pan Daniël , Die nog öeel en onge* louben / Pan f toacte ^teen geboutoD / en uogïj mbatóbaagg betooonD toerö: 35efelPe i$ Pan verhaal ibgte / en Pan creöouto onfen üerft- tijoojn- ten van den rpligen tirupé / af Pan S. Maurits tot Augsburg , ™£™ icl etongeïijft: ©p Deu toelften / totjï ÖP b?p en af* die nu nog fonOerD fïaat / De ©uphftopen Pan Den oPer-ou* bewoond u Babyionifchen - Thoorn , Pan ben 25erg öeg wctd - afteel£ / met al De öeerïtjfte ^eboutoen / en Dege- ele gelegentljepD in 't ro'nD Pan D'ouDetn feer groo^ &taD / net en befcftepDentiijft tonnen oPerfïen aten. L 3 m 166 Voorname Reys door t*74. ^ "«^et öe 12 upren öoo* onbeöaa — jL ~- x - toegen toaren boost gerrofcften/ fnïf$ bat onfeï itieeïen en €e3eleii onbet Ifjaren ftoaren ïaft bcg öenmoeöete toerben/ joegen top on£epntieiy& 6p een hoogte ter neöer / om on£ aïbaar met 1 ©eetoatte tJerbctffcïjen / enteberïjalen / en a öen nagt te bettoagten / ten epnbe top / al£ toeer opöjaften / nog boo? öen bag in be £taö Ba der mogten ftomen. Certoyl top albaat fïil ïag Öeb iftbefe hoogten berber na geilen / en beboirt bat fp ttoee agter malftanber / met een €>?aft fcïjepöen / en ftg in ttoee eben gelifte toeröeeHm fn befe 3tanb(lreeft om fjeen totjt nptftreftften / to benében fp ooft op fommige §Maatfen open fijn / men baat tufltfjen öoqj / al£ booj $oo?ten ftan \ feeren : toaat upt ift af neme en bafïettjft geïoof / aïbaar bie toonberipe IBtmren ban bie al-o iètab ( betoelfte/fooPliniusmelb /ober be2oot ten fjoog en so ï^eeb fijn getoeefi ) gefïaan ïjzbb sn van de en bat nog foo beeï te meer / betogl ift ooft op fc de e rïi7k°e n " t™8e trfaatfen onber ïjet «jêanb ( toaar mebe Muuren ttoee boo?gaanöe ï£oogten£ of 3©allen bpna bei v-Aii jjabci. en obertroftften toaren ) flnftften ber oube |Biui fag booj fcfjijnen. Wp bebonben on£ beröalb na bat top on$ nebet ïjabben geflagen / pa£ bp ö'i öe ïSing-munren / ban be üf omnglgfte jkaö / ïjebe'nfbaag$ nn foobertooefï en in 't fïof begrai legt/ bat elft / bie'erboo?treftt/ in opfigt baart toel bnbbelbe teben ïjeeft / (tg baar ober met c fetting te bertoonberen / infonberbepb foo bP öcnfct / bare nptfieftenöe p?agt en öeerïijïiöepD / bat fp eertgö£ be Refidenrie en Sitplaats i| geto ban be eerfie ïjoogfle en grootfte 3Mïeen-ï)eerfcf) ( Monarchen ) öie'er oopt getoeeft fijn : aï£ Ni rod , Belus , en na ïjaar Metodach met fijne 0a meïingen / tot op Bahhafar öe laatfle / toeïfte i Öaren Cö?oon/ en Refidemie bier geïjaö tybbt en bat bet felbe nn foobanig bertooefi / en tot 1 3©oefïtjne gemaaftt $ / bat felfë be ©eeïjoeö fcö?oomen / aïöaat ïjare fêutjenj* op te flaan. ® toeröaïïjier eenberfcbjiftlpen berbafenb boozbe bi Lee ndert Rou w o l f. i 67 oi alle «öoblofen en ï^oogmoebige Tyrannen cii 1 ?74 , eix>efbenaat£/ aan bit Vacï eet pjagtige en trotfe bel gcfïclb/ op batfp boo? feftee en gebn£ pon* n/ en niet anbet£ bennen fonben/ bat foo fP&aa«: , tW "iet ban ïjaat oooé en gobïoo£ leben af=^ eu mi enanbetemet©petenEb>aatb met nalaten ^ n | en toetbolgen/ en met obetïafi / bangenen fpan* Arnhem-, 11 / moettoiliiglp te plagen (geïijft befejjet Ifc $ob$ d'Ifraëliten , alttjb gebaan nebben ) bat Rbe&eete&aaft nomen/ en baat ooft met bieege=- tel of nog fwaatbetfltaffen en plagen / om ha= gtontoelen/ faï'ttjnp^foeften/ aï£ een pbetigt) ob/ Die niet alttjb ben ttot£ bet fjoogmoebigen mbetbjagen / nog be Ijobaatbp bet aé ben 27 O&ober , fteeröe m met mijn iBebgefel / aankomt p een boomnaam hoopman / bie ban Aleppo ban aantoa£ / éneetfïfcojteling aïbaat upt Indieg ge* omen toa?i / in ; ^efe ontftngoné b?ienbeïp / en L 4 ïjielö ï6"8 Voorname Reys Door i 5 74. Öfófo on^ ooft 14 Dagen bp ftem / tot bat top e * — geene 3Dbe ban ben Tygris , tn be anöete &taö / 1 hamertje / in be groote Champ ban ben Turkfci Baffa 3 boo? oti^ öefïeïb tjebben / altoaat top in tri fa» XVII. Hoof d-s t u k. Handelende van de deftige Stad Bagadet , ook Baldac naamt haare gelegentheyd , grooten 'Koophand vreemde GewafTen , en meenigerley Natiën van Ko lieden a die aldaar gevonden werden , gelijk ook i veele andere dingen , die ik in mijn vertoeven ald gefien en ondervonden heb, D€fe ^tab Bagadet bet Turken , $ ïjmt upt Ut Frontier tegen£ öet ©often/ aan óe<02i [en ban Perfan, bp.be (helle ïïibier Tigris , leggi be in een ttipme Maftte/ bpna aï$ Bafel aan t Khijn , bat poft tn ttoee ^teben baar boo2 geöe sjtuaffïen \$ j ö(e eergrooter fïjnal$ Bafel , maar inWe vïnTZ™ niet f0 ° öermafeelöft of foo toel beboutot / bie bjp e dct . 6 en bupfïer / baar toe ooft beele ï^upfen foo flegt gualijft geboutot fijn / bat fommige tot aan b'onö fre ©eröiepingen ingebaïïen/ anbereooft toelgeö lijft aan $teengoopen leggen, Cben alfoq té 't 0 fefcöapen met be fterften/ bie ban onberbdm ö ftoart en feer berballen fijn / bat men niet ligt t geeïe enongefcöonben ftan fïen; aan betoelften beele Arabilche, Oflieber Chaldeeufche ©pfcöjifi gefien toefden/ in be&teenen gejfjoutoen/ npti toeïfceïjieten baat in bej>taö toe! beel Antiquiteyi toaren te ftennen getoeefl / maar ift ïjeb bie alleen n Bonnen leefen / maar ooft niemanb ftonnen binöe bie mp befdbe uptïepööe. tinberg ftjn'et toel eem anöete 0eboutoen / om te (Ten / al£ be Champ b beil Turkfchen Baffa , begrOOte éatzar , Of Öet&OC Ö"P£ / fitfnöe foo beel aï£ öaar IBarftt / aan gee 3pbe in be andere <§>tab leggenbe / en ban be 2&iöé toejfte bp bie ban Aleppoen Tripoli in berre na n Öafen mogen ƒ toant fp fijn onber en boben met© Pberfirefteti / toaarbanfpfop ftoart en öonfter jij §at fjet ooft lp Daag baar in bonfter i$. <0elijft'er 1 Leendert Rouwolf. 169 k toee ^teeben ftjn / i$ be eene/ bie aan befe 3öbe I?74 [egt / Ijeel open / foo bat men ooft be£ nagté ( alp- — : — gefegt \$ ) / baar ftan upt en inftomen / en öet ber* Dat mede foalbeu eer booj een groot ©ïeft I aï£ een ^tab mag in 2 stee- gehouden toecbcn : daarentegen $beanbere/toeMen door le in Perfien, op be <0?enfen ban Aiïyrienïegt/ niet^ e Y d ns IBuuren en ©?agten tameïp öeflooten / baar toe werd, ooft met eenige ïjooge Coonien betoaatt/ infonber* hepb bp ben Tigris , met ttöee groote / toaar ban elft bp een bpfonbere foojt (ïaat / bie bupten op ïjet baa* tk (let / ombtete befcftermen, Cuffcljenbefeïbefijn ouöe öóoge aing-mnuren / toaar aan boben na bnp? ten toe / groote aanrtenïtjfte^pfcljjtften teften fijn / met geifjeel bergulbe Hetter^ / bie bpna een boet lang fijn : ©er felber regte fin en berftanb/ öab ift feet geerne getoeeten / maarmit^bien 't mp aan troutoe itptïegger^ ontbjaft/ öebift bie ooft moeten laten baten. ïlio?t baar bp ftetmen ooft een ^ctjipbjug / fïreftftenbe aan be anbere ^tab / ober ben i ïgns , bie alijier b?eeber / al£ ben Rhijnboo? Straatsburg / en baar bp in fijn (hellen loop foo f toart en bonfter / bat öet affcöoutoelijft $ om aan te (ten / en pmanö ligt een öoof b-fbnjmeïing ftan beroo?faften> ©efe Rivier bermengt fïgniettmjb benebeu be ^tabmet benEuphraat, enfp loopenfootefamen af totbp be £tab Balfara , bie t)ier ban baan 6 bagen repfen£ berbeptegen^ öet gupben legt/ fnbePerfuche Eee. $©efe ttuee laatfïgemelbe ^èteeben aan ben fneïlen Die van de Tigris leggenbe / fijn booz eenige jaren ban't oube^ n ^ ude bettooefte Babel geboutot / ban betoelfte b'eene aan Ba beifiin geene3gbe / boojbe^tab Seleucia Babylonia?, en opgebouu, ö'anbere/ aan befe 3Öbe / bie aï^ gefegt $ / meer een open ©ieft geïpt / boo? be S>tab Ctefyphonta mag gefjouben herben, ©it betupgt ooft infonber- £epb Strabo l. xv. , albmar ÖP üan befe^teeben al^ foo fcöïöft: ©at Babel boo^ befen be ï^oof bfiab ban Affyrien $ getoeeft / en na be^felfé onbergang be &tab Seleucia aan ben Tigris leggenbe / na bp be* toelfte een groot ©left Ctefyphonta genaamt / i$ ge* legen / in fjet toelfte be ftontng ber Parthen. fijn J&in* ter-ïeger öeeft geöouben- sebmftt ooft ban L 5 be* *70 Voorname Reys door 1574- en 27. , bat nameïüftto tïoee&tetbtn/ SeJeucia Babyionise , m Ctefyphon öan't ouöe Babei fijn opgeboutot / entuflchet befelbe be Rivier Tigris boojloopt. 3Can geen 3ööi m De^tab Seleucia, fïaat opeenrupm ptepn hei SMot/ 'ttoeïft nog ban öupren met|Buuten er e?agtenfonberïing betoaatt/ nog ban binnen regi beöoutot i£ : <©aar boo? (eggen eenige grobe £tufe Ken Canon aan Den toeg/ met fïrjfe en bjeft foo be fpaten bupl/ batfe baatmeebe öaaft Ijeeï bebeftt fijn. ©aar in tooont ben Turkfchen Ba/Ta, betoelfte ten eerfïen ( na bat ifjp öab bernomen / bat rtoec sy werden 3B?eeniDelingen in fijnen Champ toaren getroftften ) 1 ST 01 onégefïuurt fjeeft / latenbe on£ boo? fijne 3Me* ontboden. m ™$ ^ öem bjengen ; met on£ ging goebtoillig een Armemer mebe/ bie top beo* befen tot Aleppo toeï geftent öabben / om on£ tróutoen bpflanb te boen / in plaats ban Tolk bp ben Bafcha banoirê boen en ïaten goeb berigt en befcifjepb te geben, m$ top nu in be£ BaiTaas gemaft (bat toel niet geelfcSoott / maar met ftofllijfteCapijten belegt en toeï berciert toa£) quamen/ enboo? ïjemmet be- Öoojtyfte eerbiebing berfcïjeenm / liet öp 01$ / fitten* be in fijnen ftoftïijften en geelen langen 3t Franfch jfjp niet al te toeï en berfionb / aanfpjeften / en toa- fpxeekèn ?" V *!£ n toaar/en toelfte ©laatfen top quamen/ toat boo? 3©aren top mebe bjagten / ooft toaar tym top berber toiïben repfen, 311$ top nu op al befe toagen ïjern genoegfaam befeïjepb öabben gegeben / toilDe pp egter nog baar mebe niet te bjeebenfïjn/ maar liet on$nogter3Ubenaftreben/ ombaar nabetbe- fcljepb te bertoagten, <©etogï top numerftten / bat Oet om een Pra-fent te boen toa£ / toouben top bep- be öet bognietberftaan/ maartoonben ïjern in be En om een pïaat£ onfe Pafpoorten , ban bepben / ben Bafcha en £n taf P adi in Ale PP° Benomen / om te ften of ïjp baar me- hunkerd. ie ^iïbe & bjeeben toefen, ©efen nam ÖP aan / ober- ïaffe/ en befag ooft onber ïjaar Signet met opmer* fting/ 'ttoeïft fp plegen/ tebooren met §nct ober- fireftrn fïjnbe / ouber aan te bjuftfteu / foo bat fp bup- ten Leenbert Roüwolf. ff* ten be 3tette$ ïjccï f toatt fïfn.»l# ÖP »« Wt alïc^ toel j ? 74 . nabegootenbebonb/ en oné niet betbet, to«ft \t~^~ 'ageu/ uetgpon^epubelijft bettteftften/ m ( todft hèenen gaan topftem anbetmaal onfc eetbetogfmge beeben/ agtettoaatt? npt-tteebenbe / tot bat top buntcn be ïtamet quamen : toant foo men gaat ben Hoe c r S fteett / al toa# 't ooft een getinger ©etfoon , / jou- beu Ip bat boo? een gtoote onbeïeeftïjepb / enbetag* & yhem tuig. We Bafcha goub te Bagadet in be &tab een maakten, groote 25efetting/ om oatfp op oeFronueren taan Sufiana , Media , en meer anöere Hanöfcgappen beg &oningé ban Perfien legt / en ben Turk bietoeg tipt tcaeirf net <©ofïen / togber niet meet te gebieben heeft. £>w meefle betoinb en gefag ftteftt ftg na be JBoeftgnen taan 't fïeenagtig en onta?ugtbaat Ara- bien , nut / toaatban het eene öeel ben Turk , maat net anöëte en gtootfte öeel ben lüoning bet Arabiere» beftt en in öeeft. ^en Bafeha on$ betïof om been te gaan ftebbenbegegeben / fteetben toptorerna ong ftamettjen / en ftoften in ben Batzar boo? on§ ten toeuntg/ om be^nagtg te ftoften / alfoo tn befe . ïanbengeen l|etbetgen toetben geüonben men ftan in fteten / of baat boo? be haften toerb Hetb * opgefchaft / aï£ bp on£ / ten fp men ban m De omrei* €»aarfteuften£ toil gaan / bie'et genoeg^ m be Bat- ^ zars fijn te binben : maat pebct moet boo? fijn fel* / 0 » jen ben fo?gen en ftoften mat ftP toil / bupten boo? ftj» koken. Hamertje/ bie Daar toe gaat bpfonöete iètgoo?* fteen gebben / foo bat be£ ino?gen£ en $ abonöff om b'eetené tijö in öe <&oo?gangen ban ben gtoo* ten Champ gintftg en gettoaartó bcel ©pettjeng p ften toetben. <©m te eeten moeften top ( togl m De* fe ftametf nog Cafel / &toel / of 25anft te bm* öentë) op be bïoet neer Ittten / en ooft £tiagt£ baat op leggen/ en altntf in pïaató ban Rebben on^tnonfe langen ©ilt-mantel beftelpen / oieong Beddens, feettoelquam / bpfonbet in be a©mter / om on£ cn2 . boo? be ftoube te befegermen / bie toel m befe ïanben niet bpfonbet gtoot / of foobanig ai? bp oné i$ I 't toeïft baat bp ten beele $ af te nemen , togï Ijietom geen in be JJBaanD December^ onfe T 7 Z V Ö ORN A M E RëYs DOOR Ï574- Maartfchc SSioemen / aïgNarciffen , Hyacinthen , - violen, enz. booten Dag ftomen/ eninboïftomeu in Deccm- öloep (taan / en Dat fp om bee£ tgD ïjet 3ianD gaan ber heeft üoutoen : toaar upt tft afneme/ Dat ïjare 3©tuter / Bloemen. Cen Cetfcöt)l lUP alïjfer tOt Bagadet ftfl lan- gen/ öeö min Dien tflD fn 't inkopen toel bebon* oen / öat De Duurte nog tarneïp groot toatf / enfe f ou nog meer öebben toegenomen / inDien ïjaar niet ban De £>teeben aan De ober-^ijbe ban Den Euohraat en fygris ïcggenbc/inionbeiljenb ban Moffel , Dat boojmaafê Nmive öeefroeöeeten/ aïgooft ban Ca- rahemit , enz. beeï toojn lua£ toegeboerö getoo> oen : toelften Coeboer ooft bupteu Dat fjaar ban noben#/ mit$ {jaren aUnö&outu tjierom heen niet groot genoeg \$ ( bpfonben'n Mefoporamien , Daar U 1 icïtfer mntfctj geeuen Ijebben ) Dat fïg De &taö Daar ban fouDe Bonnen onbetfJonDen. 3©e£fjaf= ben öaat Defe tluee SIfbieren luonber toeï Dienen/ niet aïïeen om öaren noobbjuft ban ftoom / 3©nn / engoebeöjugteu/ enz. te-fjebben: maar ooft om öat fat!B# befeïbe beeï ftofïlijfte 3©aren en «toogman* fcpappen/ toaarban DaagltjftéUeeïe^cfjeepen bol alDaar aanftomen / Daar gebjagt boerDen: toaar DooiinDefe^taD / Urijï fpfooboeK gelegen i$l een groote bertiering / en al£ De Stapel i£ ban 3©aren / Die foo toel te 3©ater aï£ te &anb / ban beele lan* Den en ©laatfen Daarheen gebjagt en berboecD toer* Groote Den / maar booniamentïijft upt Natolia , Syrien , Koophan- Armenien , Conthmtinopolen , Aleppo , Damafcus, ^° tBa " ? mm anöere/ om öefetoe banger berber na Per- fien en Indien , enz. te feuDen/ en Daar en tegen in pïaat£ ban Defeïbe toeer aubere Daar ban Daan font* fanjjen : aïfoo f£ 't ooft jupft gefcöieb / Dat ebeu op öefen tijö/ tertmjïift mpaïbaaropljieib/ fijnbeben 2 December De^ jaar£ 15-74 > ober De 2? &cïjeepen metSpeceryen , en meer anDerc ftofïeïgfte 3©aren / aïijier aanquamen / toeïfte eerfi ober 2ee upt In- dien op Ormutz , en ban Daar op Balfara 6 Dagrep* feu berber geb?agt toerDen / fqnDe een <§>taD ban Den grooten Turk , en fijn uuterfïe Frontier tegen£ Leendert Rouwolf, 173 \\tt ^upb-ootfen. ttüjtet pïeegen fp be «goeberen in ] , 7 4 andere ftïepnbere ^cljeepen ober re ïaben / om be= — - rrfbelang£ DeRtWernaBagadet te bjengen / tasaac roe fp toelbijf of feg baeften onberlueeg fijn. ©e* totjlhu öefepaiS foo te Hanb al$ tetoater / feet ïi> tehjft ban be koningen ban Arabien , en bie ban Pcrfien, ( aï£ bie öier bp / en om ïjeen ooft fjare &teeben en <©?en£-be|lingen ïjebben ) foube fton^ nenberfïoojbenberïegttoerben/ foo herben inge* Dal fulf$ qnam te gefeïjieben / en men baar ban ten eerften ftennis foube ïjebben / tot Balfara met fonberïmge fojge ^ttPben opgcljouben / biemen inDuyven d ie nootg-ba! tentenig met bjieben na Bagadec ïaten™££ a d * bïiegen / om baar ban ftennië te geben* %\$ be S*-" over bica- laben ^ctjeepenaïöier te Bagadet aankomen / {jeö-gen. ben be ftoopïieben bupfen boo? be^tab Ctefyphon- ta , in 't open beïb ( boojnamentïöft bie geene / bie Spcceryen §eböen mebe geb?agt / en baar mebe ber* öer booj be 3©oeftgnen na Turkyen taiïïeu ) öare bpfonöere plaat£/ baar peber fijne Centen opfïaat/ om beSpeceryentn^èafcftenbaar onber te pïaatfeu en te beboareu / foo lang tot bat fp geïegent&epb hebben / om met een ï)eeïe Carovaan op te bjeeften : speccry- foo bat pemanb onber be fulfte in bie geftaïte f ten^ r °4* ( minfïenfoofpbanberrefijnaanterten) eer$frgg£- a$ & oopïieben / eer €>eboeer aï£ ïüoopmanfcïjappeu foeften foube : geïijft ift ban ooft feïfé in 't booi be eer* tonaal bertóaart^ gaan / niet$ anbei^ / tot bat ift ben fttagtigen en liefïpen reuft ban berre berno* menïjab/ bermepnbe/ €enigeban befe ïteopïte* ben / bie met befe ^cïjeepen Urnren aangeftomen / fijn ooft teffen^ met on£ in ben Champ in getroft- hm l baaar onber frifonbetfjepb een Juwelier {$ ge^ toeefï / biebeeï ftofïelpe Cebeï-gefleenten ijab mebe gebjagt / aï$? Diamanten , Chalcedonier 3 Umar upt men fcöoone ïjegten en <©?eejpen tot golften Of ©onjaarb^maaftt / Robynen , Topafen 5 Sa- Juwelier phiren , enz. toaar ban öp be tluee cetfïe foo?ten 't^-L tneerenbeel in Cambaya , maar bie anbefe meefiets G efteenten beelin't €pïanb Ceylon fjab beftomen / geïp Ï3P heeft, ong ban baar ban eenigefcöoone ^tuftften ften liet. <©efe 174 Voorname Reys door i 5 74- 3^ m °'"BfïÖïtó b?eii0en De lüooplieöeii in gcooti Carovanen meöe / maar berfteftenfe en öouöent, berbo?gen / op batmen op be Coflen cn ©aaten baar niet fonbe agter ftomen / enfe ljaar afnemen 2finberfïn£ laten ftg öe Turken fnïfte ftofïïgfte £tee- nen (betogï fp te gteng fïjn ; niet beel ftofkn , toaarom menfe ooft toepnig bp öaar binb : maat foo fpfe op bietotjé beftomen / ban fïjnfe ïjaar ïief en aangenaam- ®aar en tegen toetben toeberom ooft SteS * aff ™»> granaChermcs , beeïberïep Sööe-fïoffeil/ weer na i urKicrie Macnayen 3 en öiergeig&e : Daar beneben in^iën ooft beeïberïep ©?ugten / al£ lange föaftjnen / ©a= ^X bragtöeï ^^ ( öiealbaatfoo fagt en toeeftftjn/ batfn ooft .vemen. in mm ö?oftfen of $H ompen / al£ bt Tamarinden t'famen gepakt gebonben toerben) Amandelen, Vijgen 3 en beel meer anber <ö5oeb / bie men öter niet aïïeftanberïjaïen : iBaarinfonberfjepb ooft fcïjoo* ne paarben / bie ban ïjier ontrent feer beel na In- dien geboetb toerben / geftjft ooft boo? Perfïen , boo:* namenthjft op Ormutz , ban be toeïfte tn 't feïbe <£p; ïanb be ütoningban Portugal een ftoarenfCol trekt/ nameltjft ban eïft fïuft boo? fhtfc 40 Ducaten , bat egter be ïif ooplteben geem geben / om bat alïe bit geene / bk befeïbe ijebben / toegen ïjare anbere 3©aren ( foo ik berigt ben ) Coï-b?p ftjn / en bit baar toe nog in bie Hanben met groot boojbeeï mo* Har» gen berftopem Hare fpaarben toerben ooft Wl fom* fchooT,e en t#b£ om ïjare bengt en fcljoonöepb na Syrien en Na- paarden tolien > m terttt tot bp on£ in Europa berboerb 1 om befeïbe aan groote ^eeren of te bereeren of re berftopen. £>p boeren befeïbe in öefe Eanben mee- (ïenbeel met <®erft en &troo / gelöft bat onber öare 3£o?étoagen£ toerb gepïetterb / bat ïjangen fp Öaar boo? / meer in <§aftken / aï£ men met b'<Êe* 3eï£ boeb / al£ bat fp ïjet in kribben fottben boo? waar mede fcïjnbben / gelijk bp on£ be manier të : bp geb2eft ban r y die ^>troo / onberfiroope» fpfe '0 aboiibé met een fagre moeren. ftj cra3 tige 2Caröe/öie fp te mct£ om te fuPberen toe er op Leendert Roüwolf. I7> n nemen / en op ïjoopjené t'famen begen. in , 5 , 4 . frmu" onbec andere Hooplieden ooft Chrifteoen _IZ*- aïomen upt onfe HanDen / ' Dal :bo B feet felora efeffeb / moeren alle Die geene toeft? ban Turken , Sn , of Arabieren in 't Doo?repfen fïjn geqnelt ge^ eeft / S De baat toe gefeïjiftte ttaptf-lteden gtf Snol ban Portugal: Die Dit €nlanD toeftomt aa" Sgeben/ mop gtoote ficaf benend maften/ f of goed fp geïeDen of uptgeftaan öebben. ^bmbmm Dan / Dat peraanb Daar ban / fïjn p«te «, Sn / foo toetDen tetftond eenige Hooplieden ban De zen 0 | trent Se Natie , of fp fcïjoon onfcïjnlbig fijn / nog Daar de koo P - ienuié ban nebben / bp De nop gebat / m °e roepen rot Ormutz lefmeten / en daar in foo lang bafï Sepuden / tot kpme!i iat fp Den nptetfien penning aan Ijera betaalt tjeu= S ; Sïaten't baat bp nog niet betuum/maac teffenf 1 nog baat-en-boben / om een goede : fom idfé totboette/ toteen teften enboojbeelD/ op Dat Ig andere Daar aan fouDen floten : jBaacfoo pe* nandban de chriftenen, op Deefe m>$ .toert om m ctetoaat / en fp ftomen Daat agter / foo moeten ^SZ'taA.BBOhm i 3 of 4 anjew meer )f tnin na Dat De mi^Daat W^jM^imte iaat leben betïiefen. ®aat ftomt het ban Daan / jat aïé te J3alfara , ftg HooplieDen ban beriDerïep Na- In bebinben / en dat Die in een&e&ip t'famen tree* Jen/ ban boo?nemen om in Indien ober urmutz re treftften / altoaat fp op toette* ban , al haar g D moeten aanleggen/' Dat fp boo? eerfi m*$****J mf$ D'een den anderen mifïrontoD / maïftanper aan- ften / entolgrig agting op malftanDet getom/ ew i feet toepnig fp?eeften / om Ijaat Dieé te mtnDer beftenD te maften / toeefenDe / Dat Daar ftlagten fegen^Jaar mogten toërDen ingebjagt. m D"»tt foo lans tot Dat fp bp na ter ftalber toeg ftomen / a^Danbegin* nenfe eerfi / met malftanDeren ftennt* te maften, ©eröecftebiftnogbernomen / ftoedatm indien oe &tabftouDet ban den Honing ban Portugal , i amftg meer in Defe Handen tetoetfïeeften / en tot den <©og tyS Voorname Reys dook 1^74. ÏOS öequamer te maften ) ober be 5-000 ban be booj. — 1 naamfteen aanfienlijftfie Indianen, ïjab <©eabeïten Hoe fy van tot Slonfeerg gemaaftt : €n Dar ooft mede Deel Jefui. d'indfanen ten gefonben toaren / om befe üanöen tebefteeren/ jonkers cn ïjare Heer Xutjöer upt te öjepben / en baar-en-bobeu Bedellieden 0( fe j, 0 Spaanfche Jnqui/itie , afbaaC Ül te boerm maken. ^ 00? ^ ^ ^ y Ind , anen ? mnft taan ^ j Mitfeaders ban becto / m öau Smalte niet mi^maaftt / baar öp d'Inquifitie ooft ban goeb berfianb : ï|ierom i $ 't ooft bat groote in voeren. ï|eeren en boojname ft oopïieben / ïjaar boo* andere tot ïHnegten ftoopen / aï£ betoelfte in ïjaar boen bjoom en opregt/ onberbjietig/ en feer naarftigen toerftfaam fijn / gefgft ift'ec foo beelegeftenb ïjeb. veeideriey <©efe en beel meer anbere Natiën , aM Turken, Natiën te Mooren , Arabieren , Armeniërs , Curcers , Me- *agadet. ders ? enz< ? öje aïïe ^ m tyf m b m ^p ?a ften ïjcbrjen / Maar aiier- bfnbmen ïjierte Bagacfet , in groot g'etaï / maar in* mccftpci- fonberïjepb / en op't aïbermeefï be Perfianen , ban francn. betoeïfte in be bagen bat ift mp baar opï)ieïb / een CV rovaan oberbe 300 flarft/ met feameelen/J^aarben/ <&t$e\$ 1 en3- / aïbaar aanquamen / ban boome* meng om ban baar bnjber na Mecha te tceftften / om aïbaar ben Mahometh te befoeften / banbmften fp ooft/ na baren Hali en Omar, bsetfte (ïjn $Baftfterer anbeteri alleen i$ af te nemen / bat / eer fp een dapp ;*- ip toejiaan / baar toe meer ttjb / al£ een anber Mannen. 2 of tod tot 3 nemen / geltjft Ui fuift? ban eenige toi öeïs S^fien en onberPonben, <©nber anbere acen / (jebbenfp tooojnamentltjft feftoone ïapy- naamfte , Pan Peelöerlep couléuren, fïjne Cottoenen Of waren fijn icfcn , met toeïften arbepb en Keebfel fp feer&on*^™"* (ïjïi : M aar op anbere toeberom / aï£ op <©oub- ^ ten - &iIPer-toerft / en bietgeltjfte meer Perfïaan fp arganfcljniet/ en nog mmberop't©ergulben/ arom fp ban oofttoat maatblmftt/ booj fupbec ib aanfien. <§p Ijebbm ooft baarom be Chnfte- i , toegen$ tjaren ftonfïigen enfubtilen arbepb en cftbeSteïiePer/ en toonen aangaat alle goebege* , [entöepb : JBaarbe Turken, totjltuffcben &aar n y eilde OefelPe b(ft\M£ f toave <©o?ïogen ontflaan / baten chriftenen s i feer/ fp ijoubenfe ooft boo? tetter^/ om föfï^*™'* 1 Hali en Omar , bïe fp met ben toenaam Cali- ae lur ^ if noemen / niet Pao? Ijare boogfte Propheten en 'anten Gods erftennen en aannemen toüïen / aï£ oeifte na Mahomerh , nog beel beter en fefter* Wet boo*tgeb?aagt en gegeben Ijebben : toaar* 1 fp bie ban ooft febier nog öooger / enal£<©0* i boben anbere in eeren öouben : om bat fp ooft / nentlöft be Turken > alg&efnee&ene/ fyaxzWiy 1 boo? onrepn öouöen / en Pooi onfalige mebge* >ren erftennen / biefp buptenbare It'etften m enten fïupten/ foo bat fn fïg baar niet ojientujfc nirben bettoonen en fien laten / baar nogtané Pp ar be Perfianen , na !jate üifetttngen/ aïg^ber omred- at maat eenfge toooiben fl?n gefpjoften / fpafêffi oox ~ ge toeröen aangenomen en omfangen / etibaat- Leeiulert Rouwolf. W* tï\ i jS Voorn a m e R e y s d o o r i 574. en-boben aan öaar/ om ober al in öare fterSw — - — - ïitepligöommen hi te tnoogen gaan / toclaate <®m toeft aïle£ fomtQög rnflTctjen bepbe befe Nart geoote $f rijgen en oueeuigtjeben ontflaan ; §bt\ fp egter bp ©jeeben£-njben niet foo derft op m ftanberen^ Frontieren fïropen en uptlopen/ aïg on£ iu Hongaryen gefeljieb ; fonber ttoyffe! rni daarom / op Datmen / tertoöl ben ftoopfjanbelö in/ en boo? Ferfien (leeft toerb geb*eeben/ en a ben Turk beeï opbjengt/ fefter mngt bonnen gan Jen en toaudeïen : ©002 toeïfte Landfchappen tot Indien toe/ be rep$ en teer-ftofïen goeö enrebelr en be Coïïen en Aagten ftïepn fijn* in pcificn JBijöer^ {jeb ift ban andere beiftaan / bat in P Srito.£" ï% m ^arbeeï Chriaenen fijn 1 / meetenöe ban be leer ban Pnefter jan , biefn Amma noem maar ftoe fp baar toe gekomen fijn / baar ban f ift du$ ouöeciegt / bat niet ïang boo? befe tyb/ c trent 1 2 jaren geïeben / be Perfianen een berbonb 11 Priefter jan gemaaftt ïjebben / tegen£ be Turke öicfjaaropfeefteren ttjb feer ïaftig bleien/ foo bal gedongen toierderi / bjeembe fjulp en bpfïanö a tefoeften. 3ülg nu Pridter jan ! toarigöepb maaft om met foo een Honing bie bttpten fijn Godsdie toaj?/ een Alliantie te maften /" öab ÖP Öem to laten toeten/ bat ïip flg op geen anbere toijé Ïk toedoen öe tw&taDen / ten toare/ bat neben£ anbere boi van pa^ toaarben / ïjp en be fijne ooft fijn Religie aanu jan bekeert nicu / aï^ban tooube öp ïjem alle bjienbfefjap beft h ' n - nen / en ooft fterfte fjuïp en bnflanb in aïïe boom lenbe noob / toefenben : <£n bit foube ooft aifooef beltjft fijn befloten getoojben : 3©aar op öpöetnö ooft een ban fijne Patriarchen met nog meer anö Priefrers, foube togefonben ïjebben / toeïfte miDIi ttjb foo beel ijebben uptgeregt / bat nu boel ober. 2o^teebenin Perfien fijn tebinben / toelfteré % tooonber^booj 'tmeeflegebeeïte Priefter Jans Re gie aanhangen, ^p fouben ooft/ na men boo*gee| niet toepnig 23oeften ban be Heylige Schrift fjebbe en onber anbere boojnamentlp eenige25*iebenb ben Apoftei Thomas , bie fp iErnfch noemen ; Leendert Rouwolï*. 179 oben öeeftfe ooft ïjaat Patriarch foo bet ge- M74 rt / bat fp nu in ïjaat obergeïoof niet meet foo i-2— iq I en be öefmjbing met öaar 000? onnobig l)oa* / en bat foo beel te meet / öetotjl befeibe öe Tur- en Jooden tjare ©panöen tjeöben : Cben om be oojfaften / ïjebbenfe ooft minbet afrcgoutom beröobene^ptjfen/ algöauïïk\Tieng-Weefc& te 1 / of ban 3©gn te öjmften. »!öh$ neemt fjet iftendom In Perfien ïjoe langS lyaz meet toe/ geïp 3 ban bafï met bpet op ïjaréurfjé laten bqopcit/ t op ben naam ban God beé Vaders , de$ Soons , ie£ Heyligen Geeft , bte fp nogtang/ na 't geboe* oan {jate Eèecaar^/ meerboo? een *§>ct)epfel/ ÜOO* be berbe Perfoon in 't Godlijk weien ïjotl* / ooft bat öp alleen ban ben ©abet / en niet ^J^ ni ben &oon uptgaat <©p bat egtet onbet baat * an hare ' aeene / baelfte Chrieftenen fïjh/ mogten geftenb KcrkDieg- ben / laten fa ïjaat aan be ïinftet boet binnen* tigheden. irtg een Mauïu ftrupgje maften. Wïjbtïg ïjoij* fp ooft Ijrt Avondmaal , en geben 't be jongen toel a$ beouben inbepbe gefiaïten : IBaat eet )aar na toegaan / moeten fp fcaat be ©oeten la* toaffcftèn/toaat toefpftïepne25eeftjen£ öebben/ öooj öaieiHetftenloopen/ baatgaanfebp fitten/ en upt be boojnaamfle ban öe ^tab/toafcljt tfjaat eten : m$ bat gefeïjieö té / gebenfe malftanbeten Sutë bet liefde : ©aat na leefenfe be tooo?ö#i §jnfettinge Chrifti onfes Heeren , en tteeben ban : fp 25tegten te booten niet ; nog ïfjben eemge dben in fjate üietften ; m ïaten ooft nog en / nog palmen Tuigen / maat gebjnpften tot feite plaats ïfatpen/ flapten/ en meet anbere crumentcn , toaat niebe fp famenfiemmen/ op* ibet aan beé ftoning? l£of / a<£ tot Samarcand , ir fijne öefïe Muzikanten fijn / torifce £>tab/ na atboojgeben/ Sem, be^ooneNoachs, 't eerft van den ibe gebouteb / en bie na fijnen naam genoemt Koning tóen. 't 45een nog meet ban anbete fïuftften ban r « rkCüs celleet/ a$ anbet^/baït te meïben / baat ban in 't Hoofd-iiakban b'Abyflinen bojjbet gebagt IttKlU 'JL M % 95$* i8o Voorname Reys door 1574. SSoben bit aïïe£ ben ift m mgn toebetftomfï bei ..- getoo?ben / ïjoe öat b'oube ftontng ban Pcrfi xoninff Gfcmael geftojben f£ / nalatende 3 ^oonen en 1 Gamaël van gpogter/ toaar ten Den <©uöften / ombat hum pcrficn had ïtroou ban fijn ©ader fiond / i$ ontïjoofb/ m m\ 0 r°van !!£ ttoee a " 0 ^ / fouDen nog leben / toaar ban Ifmaël dc SiOngfïe Bakhazar genaaitlt / Ül be Provintie Pi middciftc, dis herder na Indien fïguptfïreftftende/ fïgc ÏJ0UÖ : ^ aac De ^iiböeïfte ifmaèl , fê&ojtf na geert, ©aber^boobtot Jdonlng berftoren / bpna om felben tgb / aï^ ben tegentooojdig-regerende Tu fen Keyfer Amurath , m be legering i£ getreeöi die ooft jong / tameïtjft lang en ranft ban Igf/nn feer manneigfe en moedig / baar beneben m alle 15 öerïpe & tu&6en toe! geoeff ent $ / geïijft bP ftg t boben alle fijne ©obelmgen/ op moedige / toiliu onbanbige gaarden bnrft begeben / JEcaick \ ï»aar genoemt / en befeïbe benjben en befpjinge öiemen anberfïng nautoeïp^ bedtoiugen of op men ftau. ©efe ©aarden toerden jjem nog ber tipt Ijet Ooften toegeboert / fijn ban ïjap: afcöb toig / beljaben be beenen / bte fommfge toit fy ben. 2Mdu£ ïjreft tjp ban fijn ^Jeugt aan / in befe meer andere manlijke daden / af bïijften en teftei ban fïjn©apper-en IBanfiafrlgljeod gegeben. S DP nu meer in jaren en fierftte ïjeeft toegenomen / ' foo \$ met&em den baar en ontoil tegeng de Turk( foo aangetoaffen / dat tjp ooft bedagt toa£/ nog bi leben ban fijn ©ader / fig aan baar/ ober ai bete öimjft getoeït aan öem en fijne ©oojfaten gepïees tetojeeften. 3©aarom ÖP dan ooft/ nog onlan DÏeïn fii„ ^ ^ $ Ö I ^ © 0Ï ^ Öad b? ZZW i Pkheyd ö ? a St/ omüagadecinfonderbepbonberfïen^rob b y 't leven ballen / aï£ betoeïfte een ban be boonmamfle ©Ia* van «ju va- fen tó/ öie uoo,: befe/neben£ bet geïjeefeLandicha wcJvcn öe!l Pernanen Öecft toebeïjoojt/ en toaar in oubei van fijn ge- be be ïtoningen ban Perfien geftroont en bebefti ncygtheyd toierden, 3©anneer a!ïe£ nu tot ben ©ptogt { Tm c ken de r ! eD m $ / m öaa ^ »*et£ anbet£ / ü\$ maat heeft gegc- ^> taö t'oberballen aan ontbjaft / fijn eenige ©i ven, rèdevg ban ben öoop afgerebeu / en aan ben J3a tot Leenderï Rouwolf. 181 i Bagadet baat ban kennis gaan geben / bic baat x - , i fl met bet haaft tomtfrte en in be Saatfttte/ om iop fijn aannomfi tod t'ontfangen : Hip nu 6e « Perfiaanfche Prins, fijn bOOmcnien ging Hl t r flellen / $ hem onberfieng / en hupten fijn bet* jtins ben Baffa foo fterft bejegent ƒ bat np niet mnieté upttegtte/ maat ooft geheel met fi jnm iu gejlagen / en ftp baat toe nog i'elf gebaugen rb : ®aat toe fonbe tjem ben Suithan nog boen oen net iloofb afflaan/ ten toaat bat fijn ©a* om hem te behouben/ fijn uptetfte befi hab ge- in / obetgebenbe toooj fijne ontfiaging be ^taö n h Mefopotamien. mig heeft na bit ongc* ftig gebal / b'oube ftoning genoeg te boen ge* i / om fijn §>oon foobanig onbee fijnoogen te tben / bat hp geen nteutoe *nijg of #ntitfi te* $be l urken quant aan te regten. Jet in mp nog op toeg begaf / fijn fto?t te boren m vM*n art 1 5-74 fehecenjbingcn tot Aieppo, genomen/ klop op de OBbe frontieren bailPertien en Arabien Obet Oe Frontieie n x» Turken fijn betflagen : Hiaat toaat en hoede van petfien aggeiehieb ij / baat ban heb ihtoijöei^,/ nat» ******* ulftücrlieé gemeenlijk feet ftilhouben/ ntet^bp* Ders 1 nonnen beruemen. $?ietom toaó t bat .be rkenombefen többeelfiuutfetfig regens beChn- ïen aanfteüben / foo bat bie ban ooh pet# ban haat jeluh moefïen ontgelben : Itëaat foo fp in tegen* 1/ batnuanbersi^gcfchieb/ 'tgetoonnen hab* 1 / fouben fp fnïftg niet alleen niet f tongen / maat * Ctompetten upthünhen / en alle anbeve / of • arfchooubaat niet na geb?aagbtoetb/fulft| met 18 tige tooojben bertellen. &oobanige mfiW" w"ü $ffjn be Turken , bat fp haat inbeelben bat et m Natie onbet be &011 $ / bie aïfoobe 3©eereïb/ Jfpboen / han bebtoingen/ baatfp bog m hare chamelijftefterftte/ JBanhjfthepb / moeb en ge- ante/ in bette na bp be Perfianen met mogen na* 1/ en bethalben/ IBenfehlpet ^^^^tt""" seeïien / toornig tegens be anbere fouben upttegten/];^^;^ bien fu het niet met obetmagt ban ©olft obertjaai* Vei fa neil 11/ of Ijaat met het ^chietgetocet foo grooten af* „i« haten. 181 Voorname Reys door i 574. toeboegben : €n op öat in tot een ftaa» g ieen be 3intooonber£ ban öefe atab bnb?em pier fijn foo üccl manfse/ kreupele/ rit lamme* Jl fcijen / bat ftg pemaub biihjn ober ai bie hiïifte en hctippenbe / bie ïjp öagelijH^ bp öe ftraat f moet bertoonberen : <£n egrer nan'öe ftoning i rerüen, (n geen bet afgelegene yiaatfen Dtvijai ren/ toegen bat fijn innamen niet groot genoea om genoegfame <©o?Iog* nefteliing te boen / D'eegt«inl oo r° lleoen m ^oloaten / foo toei bp ©jcebe buyten- <©ojlog / te nonnen onöeetjouöen en betalen / oöl che r n Turk aoet / ^ ^nbetbanen / betmoat ,°" oe en «5'tooonten/ barn ni« opkon . ^ctjatringen en maften betopbftjn / foo batfu bcu. eerft tot tegentoeec toerttften '/ en aféban t'féi tomen/ aï£ fp ijaat* ©aberfanö / pupsj en », 3DnY en fóinö / moeten benutten eh öefrhermt en baat toe ban tjaren üfoning opontboben toerö iCeetoijï i& mp aan befen en geenen betooeg onöetftonb/ of top bepbe betet teS©aterop ürmu of te mand boo? Peifien in Indien ftouöen Romen / mt op ntet£anöer£ en dagt/ aï# om beroerten fen / en ottó eerftöaagjï op toeg te begeben / ben oooj fenere Schnjvens , en öat mn onbettoagt ti theww«d AleppoijStoegefonöen/ feer ernfmjn ban bit mi te rug na uoojnemen afgemaanr / en om taeer re rue? re h AJenpo men / beroepen en berfogr getoo^öen / 't geen n omboden, fm öebjoef öe I re meer / aï£ ift oliecöagr / öar flt i ooo^ öfe totjöe öojre Woeftijnen , hi bie fcïjoone bjugtöare üofterfche Eanöen toaar geftomen/ i teel toaaröig toaren / omfe rer öegen re öefcïjontoe Sftnain ban fjfer op mijn beöenften/ en oberqua foo mer mijn «ep^gerel / öar ïjp öe boojgenome 0ei boï&jengen/ maar öar ift/ togï boben bergemel fcljjtjbeii / ttip nog meer anöere nfer geringere be Öinöerniften boo?quamen / toeöerom re rug foui rreftften, gift öicïp öem öerïjaïben ror öie ©aarr ro Maar fijn ruften / en ift gaf \\t\w ooft / öar tjp öaar roe nooD! on ^ ab / toaat mtbe ÖP ben öeröm öa S öaar aa g at scheep £*Ö^P ging/ en ban Ijfer mer meer anöerefcooj op BaizaiH. ïjeöen na Balfara af-boer, |3ier lang ïjier na / hm aat :rfi- Leendert Rouwolv, iS> m tjein een feeï ö^oebige tfjbing / Dat fier iSeljtp/ x 5 74 ic in lts öan Hallara op Ormutz ïjab ftcgcben/ en £tb?m na bp 't «ÊplanD Baccharis m De Per- ,e See < altoaar men De befte eiifcöoonfïe Grien- iche PaarlenbtnD/ toagbergaan / en typ neben£ opdc r j; imiae anöere ïtoopHeöen / en rijke Slaaplieden i C he zee onen luaö berongeiultt. €ben om Deeg tp ïjad jei met gcoote Carovanen 'mei tt rug na Aleppo nen tomen / maat nabien Die [jaren lues regt öoo: groote fanDige Woeftijnen namen / öie ng m wü. met ; foDasrepfeig uptfireftten / en Oaar toe -onöer»^ ïen maar tbaee J&laatfen aanbeeben om te ©et- de " WO cftü- m I en (lg met lebeirêmiDDelen / toater en auDe* lie icyfcn. iOoDöuifc te berftai / nam tfe gantfcijïp boo?/ om meetóer U?ugtöare ©ïaatfen en bermaarDe &tee* i te Samen / en om bpgeboïge teat meer te f ten en tbetbinDen / een ftlepnen omtrefe te nemen ; gig;* i bleef tft in Den giooten Champ toat te langer fin gen / tot Dat ift eenig <0efef fcfjap mogt bekomen, löertuffcljen bat Ijiet* op toag bjagtenDe/niaaft* ift met een boojnaaam ouD Koopman / Die m Krijgt ken- eppo tooonagttg / en meermalen in indien gebjeefï ™ \i I goeDe ftenriig / Die mp fepDe/ öoe Dat De Je- man> ten in Indien ooft eenfcïjerpe Inquifitie aanregte* n / bbionöer in Goa , Daar fp blijttg agt gabeu op >geene/ toeïfte boo? De 2SeeïDen / Die IjierenDaac De £traateu / op fommige plaatfen opgeregt toa* 1 / haren ftagö niet afnamen / en Datmen Die m De ebangentëfmeet/ 'ttoelft Ijem een groote tifso* cp Dogt m$ W Dit nu boo? af geiegt ïjab / 6e* £ eeldeil _ m to berber met mp ober De Religie te fpieften / en dienit Af- ttDeflmg Ober d'Articulen anfó Chriftehjkcn Ge-godeiy ofs: ïgp DeeD ooftbaar-en-boben/ aï£ öp merftte noemc * it ift Mcnaangaanbe meDe ban Dat berflanö i taa£ / m fijn 0eloof een fcïjoone en fc&?iftelö&e öeltjDe* En een m met foo bed berflanö en gronD Der Heyilgehc^ :hriu , Dat ift mp Daar ober bettoonbetbe / en noopt ^ ebagtftab/inDefe paatfen en ILanDfïreeften Dierge* ioüf doct. Ift te fun of te binöeh. <0m al ïjet toelfte Defe |Ban ïo gtooten genegenttjepb tot mp ftieeg / Dat öp mp ab/ Dat tft Dog met öem fouDe gaan / en op öem l8 4 Voorname Rey s door l2l± £,£"8'" Wn £|up£ ubjben/ tot bat «i / feer (Test beloont te fen wade. ren/ &eb ib bit nog onberflaan / nog in bc*nna £ myne troutoe bienfren niet beter fotibe haK maar in plaat* ban betaling / mp eec uV ee © tb fim begeeren geem ingeUrilligt / onaati oeftó SEfcffd E2f ?P«1ek?n öeoben/ a"|mp Sr van hare J m, « ee! # Ö^ii en toeer op be Itramettf en 3©n be ie Apothe- moet opgefogttoerben/ bp beteie S foobe & , T ^--bLffiT e S riB? - b ^ e 2 ^ibeftenbe bfngr, Nootje™. S?5 em£ V erpenuj n- Jjootjens? / Die hier feer (temet m I en foo goeb / sdg be Piftachien torna & n gen: aMjaïben ö^ntoooiiotr^ Seinrt ho pen/ geïöb ujp bp onfbe mn-utotSf m S 5 ac ? fm,r ?fl f 'een fmaaft / een tan?, löhe taooflte gebonben ; fp bjerben ban be Arabit tiaarnaam, ren Bot, , m ban öe Perfianen Terbaj « * 9& Öeb baar ban ttoeeberïen 300* gefïen / nroote e gedaante, öe fe ö epb Boen quibir en So Ug i er noemen : be groot & e Vl ÖaarnptbenbigaaiKïenbePiftasjens b» toe! / beöalben bat fp wat boster en ronber fijn aïR/ ««et fjaaröarbe^cörilei pa^bebfoebte ban eengrooteoMot/ en fïm m bi wnbteaïgeenf artje/ of atóbeDoraVbatiS/ ab Leendert Roüwolf. 185 Mndiaanfche Heers, toaffen beel in Agemia , )f Perlien, Mefoporamien, Arrnemen, enz. eilftaatt — ^-X m Croflen bp een / aï£ be Piftasjens. mt ban foo lïjnDe / öoub ik be kïepne boo? be Bel , en be gtoote ««« ^ ooozbeFaelSerap. Avicen. , enüanRHazis, bie J airenj booinamentïtjk/ aïg be &cö?t)ber£ betnpgen / m Indi en maffen : en bat ïjotib ik tioo? foo beet te meer/ toijï gemelbe Aucheuren bit flag ban ^ootjen^ ook * gelijke kragt en toerking toefc&ijben- ^ienboï* genöe mogen be gvootfte l^ootjen^ Faal genaamb/ m ooft toel booj be ©jugten ban ben indifchen Ter- pentijn-boom l ban toelke Theophraft. 1. iv. c. v. ïjanbeïb / etkenb / en aangenomen toetten / 't toelk alleé öier in fijne onifïanbigöeben / upt te boe* ren /toatte lang foube ballen- 3£eben£ befe 39oot* jen£ / gebenken be boo?fclj?eeben M>iM^ «ög& emanbere©^ngt / ban baar Sel, en bp Avicenna Scel genoemb / bie niet in öatbe pellen / aïg be boojgemeïbe/ tngejïooten/ maar gelijk ik gefien öeö / Ijeel bloot fijn / fijnbe na tjaar grootte be Piftas- jens, maat taftaat betto Ollfe Walfche-Noot-kernen niet ongelijk: ïjebbenbeeen tamelijke bittere fmaak meteen kenbare fcïjerpte- ^efe Ijeb ik öier bp be J}ramer£ niet gebonben / maar eerfi fjte namaak in 't Minnebroers Mooflet tot Jerufalem ban een jfeonift/ gekreegen/ bie mp baar neben^fepbe/ batfein biegianbflreeftentoieffen, ©eColoqumtcn, Aldaar wail Of toilbe Concommer-appelen , bie aan ïjaar llögjtl fcn veel onber ben feer onben $5aam Hand hal bekenb fijn / coioqui*. toaffenljier foo beel/ batfp ook na Aleppo, en ban ten > baar berber tot na im$ toe nptgeboerb toerben : ge= ïijk ook be ronbe Cyprus-ï©otfeltjen$ , Soedt ban Öaar genaamb / bie ïjieroin öeen in toeeke en bogtige ronde c y - gronben feer beel groepen. $og fag ik bp be Ura- g™ 8 ^ 0J> Wt$ of ümipb-berkoper$ ïjet toitte MachaJeb-jaat / bat in £a?be 25afien i$ / bie langagtig / fpit£ / en En H&dm- ban bnpten met een bnn ©elïetje / ebsn al£ be Pifta- ïcb-zaa^ chien obertrokken fijn : toerben öier ban baan beel naSyrien berboerb/ omfe tot be toelriekenbe keepte gebmpken : «pï)eb be25oompien£ baarfe 9an toaffen / toel niet gefien / maar berfïaati / patfe M 5 ' WB 166 Voorname Reys door i ^ 74. H03 met ïjaren ouben J^aam Nahandi met Serapion ban {jaar genoemb ïmtben : ijBaar ïjoetoei ooft Ijkt ban meeröerïep foo?ten Om / koken tpfe nogtatrê alle maal , geïijït fu ook d' Amandelen bom / iïi IKriftof Wijn tot J>opof Potrage , daar fp &up* htt en J^onüig in Doen / om öaar bittecïjepö te öene= men. Sft bonb baar ooft een taeemde 45om in gtoote fïukhcn / öpnaalé Wierook of Ammoniacum , 't todft b'^jntooonber^ öaaglp^ / atè öe MalHx- graantjen^ op fyzt eeten pleegen re ftaautoen / en bat fp ook gelijke fttagt töefcïjnjben : toaatom ban baar ban meelt upt Perfien gebjagt/ albaar gebon* vjt pcrficn bentoerö / fu noemen 't Taxa , en 't ftomt/ na mp komt daar gefepö f£ / ban ben iöoom öie fp Tac öeeten / en met de Gom öen Cy pres beel ober een fcomft ïjeeft / foo bat mp 1 bit boeb benken om ben 25oom Thuia , baar Theo- phraft. 1. v. c. v. ban getoaagt /en om ben Thya ban Plinms : |Baar of 't nu baar boo* te ïjouben i$l ïaat ifi etbaarne oojbeefen. hupten bt Batzars, of ftoopïjupfeu fag ik nog in ïjare €fjupneu / öooge Stapper-bomen : €n ïjier en baar in 't ©elb een bp* fonöer föiet-gra£ / bat jjet Babylonifch ban Diofco- ri des toeï geïpt/ ennogbp't bolfe fijn ouben Ara- bifchen J5aatn Negil Ijeeft beïjouöen : 't ïjeeft lang* agtige geeïe 3©ojtefen / öarde Bladeren/ enftïepne galmen a$ be toildeGalega : bit groepb nfet alleen Öferom tjeen / maar ook in anbere Eanbfcïjappen / Byfonder altoaar be gtonb fanbig $ / aï£ in Sufïana , Perfia , Riet-gras , e nz. feer beeï / en totjï 't om ftj'n fcberp-fmjbentöepb vedTee- Ö et © ee I *W ^ m / »oepen/ ©aarden/ en dier* iienfchade-Seïpe/ feer fcïjabeujfc i$ / foo batfe felfg baar ban lijkis. tomen te fterben / foo toerden fu die Quarrieren te minder ban gemelbe ©ee gebonden/ maar in ïjaar plaats? 25uffe$ / die 't ligter aï£ anbere ©iecen tonnen eeten / bp bit *5?ag onderhouden, 3©aac ban ooft defelbein befe Handen feer gemeen / enboo? eenftlepnenptfjg tebetomenfïjn/ geïgïuft danïjeïi gefïen / bat pemanb biie groote / bit ïjooger toa* ren aljTOHfe Hongarifche <0flen / Om' 8 Ducartn Buffel p &oft. mt öeb 18 infonberïjepb ban be ^tab Baga- Leendert Rouwolf, 187 kt , hare Situatie , gtoote beringen en ^anbt^ M74 , cingen / en b^eembe<©etoalTen / boo? foo beeï iftln; — ten onbequamen ttjb / terwijl ift mp albaar opïjieïb/ tjeö tonnen merften en nafpeuren / ttrtllen te toeft ^Certojjï ift nu albaar bag op bag na een goeb gefrifcïjap op Aieppo om fag / met betoeïfte ife ober D'omïeggenbe Hanben / ^èteeben en paatfen / bte om / euönbe Woeftijnen ïeggen/ en niet regïjt toe regt aan booibefaubige/ en barre Woeftijncnfjee* nen / "bertoaartg tomen mogte / i$ mp baat en tuf* fcfjen ban fefteren Perfiaan bertelb / fpe bat be So- ™» ez JJ phy, of ftoning tn Perfcn eenige <Êenlf)Oo?nen tot Ee nhoor- Samarcandfoube onber&ouben ; alé mebe in 2 <Êp= «en. lanben Ak en Tylos ( bie ban Samarcand tepber na 't <©oflen ober be 9 bagrepfen na bp Spaam leggen ) £ ls ™ ed(? nog eenige Griffioenen , bie fp Alcra noemen / Vod- £ n \ fee öemupt Africaban Priefter jan fijn toegefonben* ©efe fijn toat ïjoger en grootet alj? be Heeutoen r fteöben roobagtige doppen / ftromme &nabelé of 25eftften / gebeberbe Halfen / een ftaaï en naafet lijf/ f toatte ©ïeugeï£ a!£ een ISrenb / ©oeten al$ een ©maft/ en ooft een langen Heeutoen ^taarb ; &p fijn feee berflinb-en greetagtig na bïeefcï) / en aï£ fp v nog jong fïm/ pleegtfebeftoningtoel mebe te boe^ ren om fïjnbermaaft : maar aï£ fp nu groot en fterft (ïjn getoojben / betoaarb ïjpfe aan fterfte lanben en kettingen / bie ïjaat om ben ftal£ gebaan top ben. <©it ïjeb ift t'eer toüleu geïoben / betotjï ÖP ooftbanSSomenen ©:ugten/ bie albaar toaffen / bpfonber ooft ban biegeene / toaarban Theophraft., en upt ïjem Plinius gebenften / toifï te fpjeeften. ï|p van den toifï ooft nebeng befe ban nog meer anbere / bie bnp- »°™ en d ^ ten Perfienboo?tftomen ; al$ ban ben 2$oom Palia, Mu f ava n toien^ ©jugten / al$ OOft Theophraft en Plinius d'Arabie- feggen / be toijfen in 't Ooften gegeten öebben / en * en * ban be Mufa Arabum , onber toelfte fommige ïjeel toelfmafteltffte en gefonbe ©?ugten boo?t bjengen / ban öaar Wac genaamb / bie ronb / roobagtigï)/ en tael fOO groot aï$ d'Indiaanfche Meloenen fijn. of dat de #f bie nu boo* b'Cebeïe ©jugt Mangas $ te fyon* Mangat*, ben / i88 Voorname Reys door i > 74. &en / toaar ban infonberïjepb öe geïeeröe Clufius in — .,|jj n 23oeti ban be Indiaan (the <ö5etoaffen fpjeeftt/ bie om ïjaat bengt ober Zttxn Perfien gebjagt toet* ben/faat ift topfer oojberten : JiBaat be Muf» , öie / aï£ boo? gemeïb/ in Syrien gemeen fijn / tongen bal ftlepnöer ©?ugt boojt/ bie glab/ geeï / en in gare tengtte en ftromteban gedaante afë öe Citrnlli fijn : iêp fijn ooft toelfoetbanfinaaft/ en daarom t'aan= genamet om te eetcn : maar baar en tegen foo on* Sefonb/ bat eertljbé OOft Alexander de Groot i$ ge* uooöfaaftt getoojöèn befelbe aan fijn %tgtt te ber* öieben. ®e bocjgebagte Perfiaan , fepöe mp ooft banbebergifieE^ngt Perfea, Dat fp gaar nog on* per ben $aam Sepha beftenb toaé : baarom agten fpbietoepnig/ aï^ooft öe Perfik; biefe Hei noemen/ öienogtan^/ foo fommige toiïïen / niet foo bergif* tig al£ be boojgemeïbe fonbe toefen : alfoo fp ïjate ïminenfïe Pitten/ aïé een öpfonber <©enee£-miböel tegen£ bergift roemen : fBaar bat men ebentoel öe^ feibe bpna niet£ ftomt te agten / ftomt baat boo?* namentïp ban baan / batfp Ijaarfelben tourna* Fabel ra «en / bat Nimrod: , bie een gi'OOten Tovenaar ié depexük. getoeefi/ befelbe foobanig booj fïjn ftoarteftonft foube bergiftigt ïjeböen / batfe ban bien tijb af niet fïjn om te eeten getoeefi : toaarom batfe ban ooft tn befe Eanben be£ te minber gennttigt toeröem ^itïjebift booj't ïaatfi ïtfer ooft nog toilïen bpboe* gen / op bat bie luft tot repfen öebben / baar boo?/ foofe aïöaar quamen / aanïepöing ïjabben / om te beter foo 't een aï£ 't anber te ftonnen bihben/ en neerfiiger na te fpooren. XVIII. Hoof d-s tuk. Hoe Ik in 'twederkeeren van Bagadet door Ajfyrien, de Frontieren van Perfien , en de Landfchappen van de Curters , op de Steeden Carcuch , Chapril 3 &c. getrok- ken , en eyndelijk ook weerom aan den ligris tot Moffel, in die wijtverm3arde Stad , welke yoormaals Ninive wierd genaamd , ben gekomen. Tlyf 3!t£öten ift/ aï£ boo?fegt$ / in mijn eerfl lYlbPo?öcnouie lüepjs om beel toigtige oojfaften Leendert Rouwolf. 189 ben becïjtnbcïb getooibcn en alfoo te rug moeft l574 . richhcu/ Ijcb iU met ljulp en raat. ban bien goeöher* — SSchnflcHjkep ouben m&an/ toaar ban inboben teöaat heb / mijne 3©aren opgepakt / mp totbe SfSemlï/ en met 3 Jod», toaar ■ tej^ eciïeii met mp toajS ben fcuphraat af/ en be ttoee Jodeil op anbere onlangp ban Ormmz hertoaattë toaren gt> teys . domen/ ( alfoo ia geen atiDer gefclfchap non hn> aen ) Compagnie gemaakt/ omtefamennaAiep- po terepfen' 3©P fijn ban op ben 16 December ij-74 met maïaanber op rep§? gegaan / en hebben oiifen toeg 0001 Aflyrien op be &tab Carcuck geno* men/ biehiet ban baan 6 bagrepfenber op be <©?en* fen ban Medien legt / aan geen 3öbe ban ben Ty- gris , bie ban haar nog hebeiiföaag^ met ben ouben $aamban Hiddekel genaambtoerb. | n t begin lieten fis onbertoeeg fchoone beboutobe ganten fien / en bigt bp ben Tygmsernige ©lebben / foo bat 1h niet anbeW en bagt / ai^ een tob llanb / ban Hoom/ IBofl en lening/ <$t. te binben / .geïnn atë fulaé fonberting in 't ttoeebe Boek der Koningen, het xviii. Hoofd-ftuk aan 't xxxii. vers kabfake toembe / ett Daarom 't felf be met het joodfche HanD gelöft fïeïbe. jftaar hoe berber top na be reg er* e.» ^ hanb opftoegeu / l)w grooter be ^iidermff fen toer* ben/ foo bat ton bien nagt oberin 'trupme ©elb onfe nagtruft moefien nemen. '# » nt, " m „^^ moigenê fatten top meermaal ban berre ter flinfter- ftaribban on^eenige ©lebben/ öie ben Honing in Perfien toe begoojben / maar top namen onfen toeg meer boo? be Weeflijnen , biefeer groot fan/ enfoo mpmniieiSep^gefeUenberbaïoen/ tfg tot tn Perfien en P Bfcn upSSeftfeeii ; tn befeïbe berbtoaalben top ^« ooh epnbelüfc/ en quanten op ben abonöjöp een ftijnen jloeras7 bat top groot en bieptoasV baar top on^ tuffcöen be fcupïen en ©utten foobanig bertoer* ben / bat tfe baar met haar / toijt haar Sabbath >be* gon / op ben toemen fp na upttoijfing ban haai f t< bob niet mogen repfen/ bien nagt ober moefil Hg ben leggen / en nog baar-en-boben Dm bolgenben Daa in groot en ftoaac-regen-toeer/ alf haren s>at>~ 190 Voorname Reys door 1574- kuhfïjnbe/ albaar boo?b?engen. g)n bit Uerroetieti fóöfft to eï na tojcmiöe üimpöen om / inaariftbon= En moeten ber / Ixitjï fp om bee£ tijb eerfi booi öcu öag quameu/ den nagt niet£ fonbetïing£ / al£ in be bjoeftagtige plaatfeii/ pütten en b 9 tüiIöei1 Gale S a > met 8**ote en roubagtige JDo^ KuyTen / b^ntooonberj* Soëdt , maar ban öe La- door bien- uniften en Grieken , öpbe Cy perus geuaamt. gen. <©p ö Cn i 9 bag/ al£ top niet fonber moepten tipt öefe fompige en bogte $Iaatfen toaren gekomen / en onfeföep^nog toyöeröoo? tooefte en onbebouteöe contreyen ging / bjagt ift mp te binnen Den <©obloo* feil Roomfchen Keyfer Julianus, en fijn i^ept-ïeget / Dat in fijn Cogt tegen^ be Perfianen , na bat öp met Öet feïbe nabp Ctefiphonte ober ben Tigris toa£ ge; fcomen/ boojeen onben gebangen Perfïaan , figon* bebagtelijft in befe tooefte #ïaatfen liet berboereu/ en S2 t; albaac ban be Pcrfianen bjaaf toierb geftlopt : in toeï^ dl Neder- « e » ©eïbjïag een ftoare jtëeberlaag ber Romeynen ié laag van geboïgt/beït epfer felf boobltjft getoonb fïjnöe/ïjebben* Aooftaat n öe Öt 3 ffl» öanb/aï^ Nicephorus en Eufebius baar ban te binnen, ömipgen/ met blaeb berbnït/ na be 3tugt gebwpen/ feggenbe: Gahi*e (aïfoo noembeöpChrirtus, bien ÖP eerfi ïjab beleben / en baat na twee fcfjanbelijft betloogcïjent / en ooftbetbolgt) gy hebt overwon- nen. 2Clfoo top oné nu in befe Woéftijnen armeïijft öeöoïpen en f toaaiïijft toegebiagt öabben / quamen tot sS epnbeïüft ben 20 bp Scherb , een ©ïeft op een Meubel/ in een anbet tupm / bjugtbaar / en beter öeboutob aianbfcïjap / bat op be <©?enfen ban Per- fien ïegt / en ooft boo? 't meerenbeel ban be Perfianen öetooonb toerb/ gehjft top fulï$ upt be f&aaft ftonben afnemen» <©eltjft nu op be Frontieren en ïanbpa- ïen ban ftyhen en ïanben / bifttoitë groote fcfjaaöe En 'sande- en gebaar t$ tetoagten / i£on£ bog op befe 0ep£ / t'otschüf, <©obfpgebanftt/ niet£ bejegent / foo bat top fonöer ïjinberni^ ben 21 December Schilb, een fc&oon©ïeft/ alwaar ty 0 p ben abonb berepftten / altoaar top bernagtten/ en tuTnëmen ^ bet&aalben. ©an Jjier troftften top berber bqo? rupme en tougt* bate<©alen ; iftbonbegter ter bier tt)ö / betoijlïja* ren Jlanbbouto eerfi aanbing / en be 45gtoafleu eet fi begon* Lee ndert Rouwolf. 191 beaofïen upt b'2fiati>e te fchieten / niets^pfonöevö : , . ? . «oatan* habben top onöettoeegmeet ©lebften 7 en -LJL Derhalbeh ooft beguamet seïcgcutljcpb alöte boo-- m I om ons? met ©oojtaaö te boojften. ïPp qua* G oed koop mm ooft ben 23 tegenkom nagt/ in een/ auuaatEyere„ De speren foo goeö ftoop toaten / Dat men honöeiö honderd omemenfwpberftonbeftoopen. a uyv «. ^enPolgenbenbag/ al? top 011$ toeet Pjoeg op toeg habben begePen / en nu foet hooge &neeuto- , Se revke„ tfBebetgte Taurus , öat jïg net Pan 't $oojDen en 3©e* no g v OOI ftm #ofitoaatt£ aan ftteftt / Pooi upt in 't gefit Uben I gi«g onfe ftep?toeet fïetft Poo?t/ foo Öat^ uk s . teecl,e top nog tpDïpft tegen? Den abonö / eet haten Sabbarh toeet aanging/ pet jeetje Tauk , Dat metfontec* ling ftetft i£ / en in een ©lafttelegt / fteegen / op t toeiftetop bupten in een Champ inttoftften / en al* baat toeet ben Sabbarh oPet getuft peuten $a £011* £ nm onbetgang/ al£ an$ nu be nagt toa^ obetbal=, igtof vya ïen / en fp ban mp begeetben / bat in haat een JLigt aan fteken foute aanfleften/ merftte ft öaaft /^fjaac fijnte Dom in be Wet betboöen toa? / geïpft fp mp ooft felfê baat na fepben / en ooft baat Pan in't 2, 23»oeft Mofis aan 't 35- Hoofd-ftuk gelefen toetb / te toeten / dat fy opdenSabbath-dagin alk hare Wooningen geen vyer moeften aanfteken , toaatom ban ooft te booten te- am be RuftdagPan haat De &pi)fen betepb toetben / op bat fp op ben Sabbarh geen toetft boen fouben / en nogtan£ te ïePen ftaöben. W$ We loden haate «fêebeben beeben/ gebmpfttenfe bpna befelPe Ceremo- niën met be Chrittenen en Heydenen in 't Ooften : "Én toeïfte fp eetö ftate hanöen ophieften / baat na joodfche met 't fteele lijf boo? oPet öuftten/ban ooft op öe ftnien «egtighe- bielen / en D'lüatbe ftuften. <©efe ö?ie Joden toem= den - ben feet oPet baat «©uobabet?/ öagten ooft geftabig om ftate sjnfettingen : maat De 10 Geboden ftenben fp niet / foo Dat ift baatöoo? betoeegttoietb/ haat Defelfte in 't Portugees , ( toelfte Caal Peel in Indien gefpzoftentoetö ) boo? foo Peel ift befelPe betflonb/ te bethalen / toaat oPet fp (tg / ora öat : iftöie toifi/ niet toepnig bettoonöetben. ffêaat a$ ift ban De Heere Chriftus en fljne «mpten begon te toefen/ 6?aaft* *Ï74- En lafterin ge tegens Chriltus, De Curters fijn fchier Neftoria- Hebben een byfon- de re Spraak, SiJ/ï onder *c Jok van de Turken 191 Voorname Reys door öjaaiftteii fp terfïonb fulfte ïafiec-tooo?öen nuf te onrtjne balgen / Dat tft bien aaugaanbe tonbeté nier bojfteftifthen. ©erber£ (letaien niet totjb ban bit jèteebje Tauk neben^een 23ofcb en derft ïtafleeï met een f urkfei Guarmfoen:©tt legt to 't 3tanÖfcljap ber Curters,öa Öier begint / en (ïg tuflc&en Medien en Mefopotamici optoaartg lang£ ben Tigris , tot aan Ai meniën upt öjepb* ©efe Curti bie feïjier Neftorianen fïjn / fme ften een bpfonbere Caal / bie ooft mijn <©efeüer bjeemb toa£ / toaarom fn met be Perfifche en Turk pjaaft berfïon. ben / aan te (fceften / en tot Tolken te berfoeften <©f nu befe Caaï met bie ber Meden jfjare 25uureii ober- een-ftomtofniet/ baar ban fjebift niet£ feftet£ ftoiu nen te toeten ftomen/ maarift ben egter onberrim getoO?ben / bat be Parthers , Meders , Perfianen , até bpfonbere Natiën , ooft öare bpfonbere Calen ge^ Öabïjebben/ geïtjft be Hiftorien , maartoeï bufon* berïgft upt öet ttoeebe Hoofd -ftuk ban be Hande- lingen der Apoftelcn , te berfiaan $ / aïtoaar men p\X$ gefCÖjeben btllb : Hoe hooren wijfe een ygelijk in onfe eygenTale, in welke wy geboren fijn > Par- thers en de Meders, en Elamiten , en die Inwoon- ders fijn van Mefopotamia , &c. toeïfte ©OÏfteil meefï alle ben Sophy, bat$/ ben ïftoning banPer- fien ftjnonbertoojpetu 23oben gemeïbe Curti , booj befen Carduchi , en namaak ooft Cardueni geöec* ten / ïjebben ( aï£ infonberïjepb Xenophon melb)/ Öare bpfonbere Policy en 3©etten langen tyb geïjab, IBaar nabeelbuïbige beranberingen / en na bat fp meenigmaïen fijn aangebogten getoeeft / fijn fp eprï* beltjft onber 't ^oft ban ben Sultan , bie fp nog tot öefer tijb onberbanig fijn / gebjagt / foo bat jjier |een en toeer m be Jbteeben en ©efïingenbe Turken gare 25efetting tegen£ ben Sophy aïtyb öouben leggen, 3©at nu banöaattoSber^/ fonberllng ban öaren Leen DÊUt Roü wol f. 193 )b£bienft toalt te meïben / baat ban fal &iet ónbet Hf4 eöet/ netoen£toanmeetaubeteChriilenen> bieiu — I Tempel op ben 25etg Calvarien tot Jerufalem ic betblöf ïjebben / gebagt toetben, Sltmg nu be Sabbath toan mt)n «©efellen / be Jo- 1 , tooojbp toa£ / ttoftften top toetbet / en qttamen 3 ben 26 December tot Carcuck , een ftaape aatl* Haat komft ilpe ^tab / gelegeit in een ©laftte / in een fcïjoo^ tot c«. tojugtbare / en toel beboutobe conu-ey , toan cuck4 Iftenog eengoebe Duytfche nigt toet nog een an* ;e &tab op een to?pe ©oogte legt / na toelfte top ft / om bat ptitjne aep£gefellen albaat te boen öab- 1/ toe tepf ben/ engebben öug üibfebepbe£>tee* %l eet top toeet op Weggingen / ttoee bagen toe* bjagt, ©en 29 aï£ nu onfeti toeg toeet meet booj totjbe / öojre ï^epben ïjeen liep / quamen top epnbelöft op u laten atoonb bp een beel (Centen / bie met gtootoe [eeöen ban 45epten-en Cfefê-tjapt bebeftt/ en ftaap ojbentlgft op tijen netoeu£ malftanben opgetegC aren / foo batmen baat tuffcïjen ^ttaten en Wz* n foo toel al$ in een ©left of 35o?pftonbe beften* >\h 3|n een toan befe Centen ttoftften top bp bit s y nemen me ©olftje in ( bat be toitte Mooi en , of lietoet om ha " f Heydenen, in gebaantcn feet geïp toa£ ) / en be- elpen ong baat in otoernagt Sift fton niet te toee* bewoon* n tomen/ of bit ©olftje ben Turk ofeenig anbetdeis. ml alg ben ftoning toan Perfien, get)oo?famen/ agaanïjaat bjagt/ infoubetfjepb/ toijl bie ïjiet leeft otoet al etoen een£ toag / bp gebjeft bat top ïjaat bp:aaft uiertoeiftonben/ eenigbetigtfttijgen, gn efe tCent quamen nog meet anbete Uepfigetó bp n# / foo bat top nautoiiföS foo toeel tupmte Ijabben/ m baat onbet te leggen* 3tnbet$ toa£ bit ©olftje Dié h(UUt mong te bienen/ en met &pi$ tebefojgen / feet na al haat etoillig en blijtig / geïtjft ban be IBan aanftontg na vermogen upten in 't ©elb ging / om bo?te fteeïen en fitupften ^ **** ian fttupben / bieift batmaal gantfeïj niet ftonbe 1 16 irnnen / te foeften / om m$ baat otoet toat te ftoften ; nfoo beebeooftöet ï©öfje &aat uptetfte beft / bat m$ foo toeel $»elft en Cpeten befc&iftte / bat top geen utntext Rouwoif, N gebjeft i<74- En onder anderen , met Koe- ken op heete ftee- nen, en onder d'af- iche gebak ken. Sy komen tot Prefta een Steedje aan een Rivier. Daar fy Vlotten toeftellen met opge- blafen Boks-huy- den daar onder. iiibe geöeel gemepn getoeefï/ a $ tnfonbetnepö i Regum i 9 . en Hofea aan ix Hoofd-ftukban fui SJjoob/ bat onbee be ®$ gebannen toerb/ gebat tocro / bjaarom ooft befelbe ban be Latijnen P an < fubcinencei fijn genaamt getoojben. &oo leefenta ooft in 't eerfïeS&oeft Mofis aan 't 18 Hoofd-ftukba 5? d £" 1 \ u L elft f Sara b0 °? öc We bannen / bie h £ MhSnleeft m öcrfc£,ceneu 1 niet taöaaftj «©en 30 fijn top ban baat öoo? bettoetbe toetten om ben mibbag in een Meebje/ Prefta genaamt/ a ftomen/ 'tluelft/ infonberftepb na be fcibier-Ham baar ftct aan legt/ taineftjft fïetft toa£ ; maat tic bat epgentïnft ö'^ntooonberj? bieftibiee noembén ^ mpbetgetcn. huttent be geïegentftepb / laathï ftg aanften/öatfebp Ptolomxusboo?be ftibfeeGoi giis $ te fjonben / bie (Tg berbet na beneöen met bei Tigns beimengt. SSigiet maften fp ©lotten / Di toel met groot of ftoaat ban bout fijn/ maarbooj gaan£ onbet het toatet inet opgebfafen baftften bal P 0 ^! 1 :*» ^tptenönpben ftjn behangen ; bat bun ten ttoijffeï baatoin gefchïeö / opbatfp beétemee paar op fouben ftonnen laben : en öetonl öe ftite feee fneï loopt / fp in 't op-of afbaren / te minDf gebaar fouben te toagten hebben. <©p befe ©lot ten laben fpbeelbetlep ftoopmanfeftappen/ dooj namenthjft ©mgten / alé©pgen/ Slmanbelen Hange-iüa3unen/ |5oten/ ftoom/ 3©gn/ geen enj. . ban öetoelfte een goebgebeèlte nog betbet rt< Indien betfonben werben. <©en laatften befe£ / begaben top oné toeet bm op toeg/ en quamen boo? Ittfiigeen toelgeculriveei d Lèenöert Röüwölp, tpf ïanben / op ben abonb in be&tab Harpel, We i ^a nelp groot / maar fïegt ban <ö5eboutoen i$ / baar ~ — teben£ ooft met IBuren en €»?agten foo fïegt be~ En met dert mt/ bat fp ïjaafifonber groot getoelb toa£ in te avond in dc nen ; baar lagen top nogmaals ben bolgenben stad Har- j/ ïjaren Sabbath ober / op ben toelften jupft pcl * euwe Jaars-dagtoa^/ fifl. ©aar ett tuffc&öi toet* IH ift / ÖOebatben Turkfchen Sangiacho , bOOJ Alwaard cn pnig bagen alïjier 8 ftoareiBtëbabiger^öabla* Sangiacho i öeen rigten / bie niet£ anberg? ïjabben gebaan / onlangs 8 j ïjem en toeer in 't Itanb te roben en te moojben / ^™ r f a ~ d gft ban fulfte <Öefeïlen üiött Landfchap feer beel te ïatemeg- iben fijn/ fonberling in be <©?enfen ban Arme- ten. n , baar ïjet beel ©ergagtigee i£ / foo bat ïjet vc booj feer onbeplig om te repfen \g. ©etorjl nu ©jienben en 23eftenbebanbefeföober£ en |Boo?* taar£ feer quaïijft ober ben Sangiacho , Wefe fjaö m Executeren 5 te b?eeben toaren / fogten fp na böelen en toegen / om ïjaar in *t ftojt toeberom ti fjem te to?eeften : 3©aarom fp ooft met mal* Dat hare ïbec een beröintenf$ gemaaftt/ en ftg met bet vriendeit aftfoobanig berfterfttfjebben/ bat ïjaar nu niet£ °p j iem tt ontbjaft / om &em met getoelb t'oberballen ; l^ cn : öem ooft al gefejjieb en bejegent foube fljri ge= «ft / tn Wen öp ban Wt öaar boo£ boogtenten geen tbz ftonbfrfjap öab toeten te ftrtjgen /toaar op öp lörigfc getoeften / en ben regten toég op / na Con- Maar hy uinopolen genomen ïjeeft/ om ftg bp ben <0joo* was haar i J^eer ober öaat onbiïïiift getoelb te beftlagen : ontwekem tt fiaar Ijler boo: nu fïaat tetoagten / fullen fp in riojt toel bernemen* befe Sangiacho nu ftonö £ö!)fien / en ftg niet al te toel/ bategter felbfaattt / bpgelbe bebonb/ nam öp metberftaaflban ee* i rgiien Armeniiche ïsoopnian / We albaar om Daar een %3©aren/ maar infonberöepb Galnoten/ We£ rmenis . torn öeen feer beel toaffen / in te ftopeu toa£ gefto n / 300 Ducaten op / 't toelft ben $f oopman gaafl óm moert** grobt nabeel toag uptgebaïleu : 3Etantal$6~'<®y* W*»- rtge fuïög bernamen / toierben fp foo berftoojt pent / bat fp öem ooft tyeefelijft b?epgben / toaar=? 1 ÖP ooft albaar te lauger öaö fiil gelegen / om N % mi ipó Voorname Reys door 1^7^ een fïerftet «©efelfdjap te bertoagten / met betoe - ÖP te fefterber mogte toijber booj 't ïanb ftomer Sv (laan met **P 0ll £ "» 00ft 6 P & mi ^0680611 / tiOftï den feiven , top op ben $ Januarius i sis > tamelgft fterft ban bi caravaans upt / alfoo befe ftoopman alleen ober be ?o ïmv gcwi/s, op j en en die ant alfoo befe&ibietfeer b?eeb toa^ / foo bat fp fïg ™7ctÈ:c >\ een goeb bier-en-beel ban een Duyrfche mijl ren wal ?egg nptbjepbbe / en aïöu£ be regte Paffage , be= jaarUjft toa$ te binben / bat be Currers toel tof* 11/ ftonben top bieéljalben foo ban {jaar al£ ban water / in geen fclepn peiyfieL 35a bat'er epnbeïtjft onber on$ bolft eenige toier* ti gebonben / b(e ben boo&anft boo? befen meer bben bereden / toaagben top 't ooft met ï)aar / fet^ I 't alfoo baar in / en qnamen aïfoo ( <*5ob banft ) Maar daar- luftftig en toel baar boo?/ öeöalben eenen Ce*f\f. ters<> 7 öietoattebeelbenebentoaatt^/ baar be fïroom ólrerrtw rftet ging / toaé ingegaan / en .berbjonften t$ j } bat top nog op ben 7 January ttjöeïtjft toeberoiti m ben ïygris qnamen / en in bie feer ban oub*J tmaarbe^tab Moflei , toeïfteaanbefe 3Öbe baar En tot Mot* inlegt/ ober een fïeifte £bcl)ipb?tig fijn ingetroft- fti komen. 11. &p legt in 't Sanb ban be Curten , gelift p ooft nog onfe Colft moefien ïjebben / en fp \$ ooft i meer anbere J>teeben ïtfèrom ïjeen / ben Turk- tón ütepfer onbertoojpen ; «&P öeeft eenige fraape ïeöontoen en fcljoone Straten / en $ mebe ban n tameïijfte grootte / maar met HBimren en <&iaq- n fiegöt berfien / geïtjft ift bat öoben in onfert hamp , bie tot op be Jkab^miuiten qnam/ toel fien Doorffra m. 2$upten bit fag ift eben bupten be &tab een ven Heuvel, >gen ronben ï|eitbel / bie öpna §ttl toa$ öoojgrs* daar de II / en nptgetjooïb / en ban arme IBenfc&en 6e*^ fc JïïV oonbtoietb/ geïtjft iftfe ban btfttot$ in groote r en,lnen v leenigte aï£ be iBieren in bare iöeflen / öeb firn in uyt kruy - 1 upt fctuppen, 2dan befe Paat£ / en be Hanb* P cn en in :eeft öiet om öeen / ö^^ftbooj beeïe jaren begroo* woone,u en feer magtige &tab Ninive gelegen/ betoelfte .... m Affur eerfï gebontob / onber be Weerdd-be- £ 0 ndvoor~ ierfchers ban be eetfle Monarchie 3 een ttjb lang / maals t op Sennacberib m fijn-jè'oon / be S^OOf bfiab ban Ninive, N 3 AfTy- 198 Voorname Reys door T K „ . Aflyrien i£ getoeeft / en toel b?ie bagtepfen in ïjat ^jIIl- omtceft en gtootte öeeft geljab : toaat ban infonö* ïjepb bp ben Propheet Jonas te ften i$ : bat atg 1 bit boïft op <0ob£ bebel be befteeting foube p?eöifte eendagreyfe ver daar is ingegaan , ttielfte Predica be Niniviten geem aannamen / en ooft op befd ÖaafHg Ijaar ïebm gebeterd öebben ; maat fp ftjn 1 dien tijd niet ïangtaoom gebleeben/ maatreet godïooé ïeben berbaïlen / toaaromban ooft boo? pat vccle Propheeren Nahum en Zephanias , al$ mede bc erootc öm Roemen Tobias , bie albaar getooonb fcee) vciwoeftin- aan öaat toeberom öaren onbergang i$ berftanbtj gen en öie ooft niet ïang baat na gebolgb / en öaar oberï Ic ra hecft n " mm Cbentael ié fp in nabolgenbe ttjben toi iytgcftaan. öerboutob / en fp öeeft ooft naberöanb meenigma bp beranderingenban Uegeering enjjBeefterpgn te aanpoten itptgefïaan / tot bat epndelijftTam la nes tjaat wet geteeld öeeft ingenomen / en ta ö*and/ en ooft biermaten bettooeft en tiptgeroep bat baat na op befeïbe §plaat£ / 25onen / Coloc fien % en diergeïpe fïjn ge3aapb en geplant getoi ben : 3£aar $die$öalben nu bponfe ttjben bupt fee^étad / öare ©efiing/ bie aan geene3Üdeop 1 JÖetgïegt / en eenige ftïepne ©leftften/ bie d'3 tooonder£ ooft feggen bat baar bp beöooren/ nii merfttoaardig£ ban Antiquiteyten , gelijft a$ in ©ube-Babel , te fïen. . . 3£efe ^>tab legt op be Frontieren ban <©?oot-J dcSacL tnenien , in een gtoote ©laftte / in be toeïfte fp fy gtootfieïifoo?n-getaa£meefiendeeï aan geen 3! bet Sibier öebben : alfoo be gronb aan dee£ 3Üöf M efopotamien foo tooefi en fandig ij? / a(^ erge in 't mibbetl ber Woeftijnen ban Arabien. j&i tan£ i£ baar een rebelgft gtoote bettiermg en aftr pmdc toön to *8*« öe ^ Wcc > toaarom- beel 3©aren Rivier nog ©jngrenban b'omïeggenbe $iaatfen / foo te 3E redelijke ta a j£ t e ^ an ö öetbjaatté aangeboerb toerden / 1 ^egone is. tk toöCKÖe 0{ biec af m Bagadet af te boeren. Ü fag ift onber andeten beel / foo ban be gtoote 1 ftlepne Terpentijn-^ootjen^ / ban b'Sngefetem $ '$ ïjoben gefegt / Bom quibir. en Sougier genaan Leendert Roüwolf. Ip9 o(t een Manna in fïuftften ban een goebe bupfï T . 7 , oot; befef£ï)ler om öeenfeet gemeen/ entoetb l—±LL- tmp gefegt $/ upt Armenien gebmgt/ fönöe Hieif . upn ban betto / en toat ïjatbet / ooft niet foo foet/ veel Te r- ^onfeCalabrina, nogtan^goeb en ïiefïyft om tepentijn- ten : baat in fteften roobagtige Steentje»^ / bte Noten - oftïepn fijn / batmenfein reten niet een^getoaac Enfekere crö > fplaxeerd, of betfagt ooft b)eï eemgftn^ ben foort van nipft / maat: niet foo bee! aï£ ö'onfe / toaarom Manna, m ooft b'5|ntooonber£ nio?gen£ / baat ban :oote fittftften / geïtjft al£ be 25oeten in Algouw die r y daar i 't Gebergte ben Ütaa£ / eeten. iBaat of öiet ^ten s m ooft d'Arabieren gebenften / foo 't niet en f£ We anna Alhagiezi , toaat ban Avicenna L. n.Traóh C. 7^8 • öanbelb / toeet tft niet/ toaat boo? fp bp lat ié te fjouben. 3&e «§tab Moffel toetö / aï$ VT fl . ibengemelb/ bpnaban Neftorianen bebjoonb/^™ d n e e ° eftgtoel booj Chriftenen uptgeben / maar om be laarftepb te feggen / foo fïjnfe erger / afê ergen^ ntge Natiën , of ©oïfteren (ïjn mogen ; aïfoo fp tjier niet anber£ boen / aï£ op ben Soofronbom Betben / om ben föepfenben .|Ban t'oberbalïen / i tebetmooaben: toaat ban ban be 3©egen en Jbtra* n/ infonbetfjepb op Zibin , toaat na toe top nog öagrepfen / 't meetenbeeï boo? fanbige en öo?te ^oeftijnen te tteftften ïjabben / feet onbepïig fijn / i öaatom fïjn top ooft om nog meet «Meïfcfjap r tetoagteu / ïanget friï geWeeben, XIX. Hoor D-s t u k 8 oedat wy wijder op Zibin , Orpha, Bir > enz, niet fort- der groot prijkel , door Mefopotamien fijn heen getrok- ken ; daar na , over den Euphraat fïjn gevaren ; En eyndelijk ook Weer in Syrien y over Nlfib , in de yer* maarde Stad Aleppo fijn aangekomen, \r\% bat on N 4. toou^ 2,oo Voorname Reys door , - 7 - tooube onbergaan. JHÏbaac legerben ton oné op eer — öopgte öp een ftlepnfêleft/ om onfe ïaftbcefteu ei ^vflam 3$aren ingoebe betoattng te öouben/ en ou£ me haar Leger &PÖ£/ en ïjaat met ©oebet te berden ; top üetei by een Heu- ooft blötig be toagt ftouDeu / foo bat fïeeb$ 6 |Bai vei, en hou- jj an on$ ®oift / 3 en bjie tegeng maïftaubec conbon wagf c öet tot gingen. ©eg anberen baagg ceppben top toeer fïerft boon op battopfeftereFontaïn, btemen ui befe Hanbeh fpnberling in be BtooteWoeftijnen, footoel a$b; on£ begoebe herbergen / pleegt op te foeften / mog ten berepften : bp toelfte top ooft abonbg Iaat aan qtiamen / en on£ baar bp in 't open ©elb nebetffoe gen/ om onfe nagtruft te nemen. ï|aa)i ï)ier na / tertotjï top on£ abonb-maaltiji cum ko- ÖfelDen / quameu oubertuffcïjen eenige Curti to men om on£ in 't Ï eger / fpjaften onjï bjieubeltjft aan / bjaag haar te ver- ben ong ooft berber / of top nfet^taau boen öaböen fpieden. ^ aac meöe fp on £ ftonben bienen : maat top be merkten öaaft / bat fp ban tjare «Sefelïen toaren upt gefonben / om ong te berfpjeben / en ïjaar baa ban goebf ftonbfcöap te geben, fp nu toel fa gen bat ïjaren penning bp ong niet gangbaar toag en bat top fïegt befjagen in öare tegentopojbigtjcp Öabben / toagtten fp niet lang / en gingen toeer Voeg maar top begaben 01$ tot ruft / en tjielben a$ ö nSddcrnaet tWl*ên nagt ooft toeer goebe toagt* <®m miD in groot bernagt / tertogltop in qnfeu beften fiaap toaren gctai om bernamen onfe 3©agterj? / bat een groot getal Cur nften^ nte ters $ ae ^ nabetben / toegfjaïben fp on£ met eei groot gefcï)?eeuto optoeftteu / op bat top te eeröe toaftftet fouben toerben / en te rafter o\\$ in o?ö:e fou ben fcïjiftften/ en om ooft baar en tegen be bpanbci te berfcöjiftften / en toeg te jagen : jjjfeaat befe heet ben fïg niet alleen baar niet aan/ maartroftften ii tegenbeel regt op ongaan/ en quamen ongfoona waar bat topfe in ben bonfteren / boo? en bp on£ ïege l egcns h ^ aa ^ ,t,e / *t 5|oof ben mogten fien, 3Dannee ie a c,ra C vYa e n te Curti P»£ I m öoebe o?bje bebonbrn / pm ïjaa in goed fjet ïjoof b te bieben / en baar-en-boben nog berna poftuur m wen bat pnfe £cï)uttet£ / bie al aanlepbeu om o Leendert Roüwolf. 201 &aat lo* te b?anben / baat baltapper «ffiS -15 7.5; «efcfoeeutoben / tahal , whal , . tomötw/ bom Wet ion ©ieben / « op een t e gen wccr Se toöl in/ om W meer te naberen ; fp. totet* fteu™. af en te nig ttoftften en on? boo? een no?r* £00f alle- rnet toeeben lieten : want m m na / agtop niet* meer en bieefben / quamenfe booi bei toeebe- maaï toeer / en in nog beel grootet getal atë te bo* wn^ecenöe "er. ftameel boo? baren hoop benen ƒ en baar netoenó tanulüft beel $aavben / ( Die top m Maar kort hl biftfte bi Kerntë maat bp be Hoppen tegen öen daaraa „ bupten ttoöffel baatom / op bat tepfe mogten booj weeiom anbere aanfien / en ooft te m^rc foutoi Hen ft on= komen . Li / tjoe derft batfp toaren. j^et fn baar mee foo W'ttoil / onólag nog ben mften aanloop In ben ff / toaarom top ban ooft niet* betfupmben / maar. oni toel haaft in onfe boortge o?Der gefcftiftt hebben/ £Unfter-bleugel met mijnjgabel in öetoupfl Itoirt / hebbenbe mijn bo?fl ban boren met $apiei / batr, 0 aor iSZS genomen om be toeembe fcrupben in te «f. leggen / bebeftt en getoapenb / en alle oogenblift^ ften ben aanbal toajï bertoagtenbe. «fcfe halte bielben / bare $upt foo toel al£ top b onfe BtS 'en nog feljWen / nog berber aangtnpen S / gaf pemanb ban ou^bolft op baar biet- en feftoot ïjaren ftameel onber be boet toaar boo? ben Alla.m gaf ; maar b'anbere toilben ebentoel nog niet affcbieten / geip men anberg jff ban pleegt te boen / alf eteen fcegtab en b'eerfïe ii$ / bat öanooftalb'anberete genW ^ m j^P bl ?£ST benban nog een feïepnepoog m baar portuur , tot^f» batbefe nagM&obetg booj bettoeebemaal afgetoe* ftenentoeggetroftftenfljn. <^^., ^ rt * ©erbolgetrê bleeben top be t oberige ban bien nagt toaftfter/ cnoponfeboebe/ en begaben on$ $ mo?* nenötooegmet bet brieften ban ben bag / toeer op toeg ; bau toaar top toeer op bo?re en rtmme ©ep- Kuamen/ gaatop nog penfcljof©ee teften Voorname Reys door Hik- i? a??/ «ïfoo t»oo2t treftftenDe / tot aan ben mibHao- sv legeren bie met Aagten en ^cmtttmaen / au hLIe.neen ^c&autf omhepnb toa£ / öSXTöetto? gepnhfla- gen nog meer/ (nfonberftepb hierom heen i aanmt toni top 0i $ alöaae opftieïben / quamen onbeS- overgrootefchen toeer ttoee Curci bp on£/ bieontfaaufmaftei / vantww onamai/ om ben getooonen ,€oï/ bie op bef> b ?"«tf fc«Pfr#m/ ent'ontfangem ^ a "j* fto °P IttD rotofffenöaaft/ ^t ïjaatfaaft ?i rt ,. 90e V maar aHem ^cbelmetp toaf / to fïen baarom paarntetö te ton / foo bat fp Nihil óp " üafenbfïouttoierben / bat fo ban leer ruftten / en ober on^peen toilben! j*aat top SSTom S S J epö r°. oft n l ct / na, « Ö«* «©eto r af / en fmeerbenfetoaaf metftneppeï-oïp / tot bat fn baar ban een goebe b?agt toeg Jabben / toannrer toufe bieekt Sn 1 JtT 1111 ö f toegeu aefliïb toa£ / namen uan t geftabigrepfennfet tefeet bermoepb/ enaf= Sf'nat toierbeu / en 't on^alfooaan^E t%t ontbjeeften om be ftobets? toebetfïanb te boen I ' 't Seeuanbetf op toeg/ bob?'tbeffagen ^agt-feget/ Mentenen * 1 Wlfe ta bfgït en B eefte„ J nei : baat men ten eerfïeu na mibbernagt eeten op op is / en ben gantfepen bag fonber t'eeten tot aan feX rey - *Zf ÏÏK W**' WnSS? maar eens ^,,$£00 op ben toeg betrag / en aï£ ik ban toat gs ' ÏK?" to 'i öe ; 6en of b0 °* aan °f aster toat na geftomen : toantntemanb fou / b'een booi b'anbér onbertoeeg opentlnft toat bojben eeten / ten toaa hp (ig (n pernftel toilbebegeben / oberm té het mee' t& / bat fp malftanberen baarom fouben on 't inf ballen / en b'een benanberen pet eeten foube t.nt be raisen palen. m$ top on£ nu toeer met fë tor' «juiftr/ Leendert RotWOLF. 20$ ouiftt/ en onfe heeften met ©oebetbetftenöabben/ l57? . ffimien ooft anbe« maat mg- f «^J ~ L^h j biaftcn top toeet metonfc geheele Catovaan m 1 m ttoftften toeg. 3©P fasen haafï booj on£ ïït S Jen / tot toelfte al£ top op ben abonb Samen/ tegen top ooft te gelp opeen tebelnfte SS bie tokt ban b'anbete af en in een ©ïaft e S/ fom JtS eenige JBenfchen; toaatupttop toVftSSenaWn/ bat befe toat -Jg«g "epmrigfte agteriaag baöberi I^^J^^Sm &n& : toant a é top nautoujft£ baat tegen? owc geftomen toate// ^«fSSS^S^i ben te nabeten quanten ban agteetenSJ tg em ge moetea Ctonpen fcuptet£ boo? ben bagfp?tngen / toeme eeni Ket ïet naaftin 't tupme belb in een ftaape 0?= Tro^e* J?e mSSftn in ttoee' ^V^ISSS^ be toelfte ( b?ie en b?ie in een <©eïib fiaanöe ) obei £300 JBanW toaten / ftjnbe foo fierft. abj top toaten? &P maaftten alfetlep f toteten en fp?ong « met nate^aatben/ bie feet tanft en bïug toaten J Set enbe brietoe feet geftoinb ban b'eert op b anbece Se/fpquamen on?op 't laatfi ooft foo na/batfp S ffiai een ^ooWoot -jm on»^ nabben net meetenbeel &pteflen / öte fp m t ttjöen bifttoiM toifien om te ftoenften / en fonmjb? ooft btSen öSiriben abj of fp eenig : SMJ na wn en bat 000? lopen toilben/ 't toelft on| aïbn| toel bimaaftlöft/ maat ooft niet min gebaa gft toa^ aantefteri! ^etoi)lfpflgnu fooban ig aanft ben als of fo alle oogenbïiftften on? op 't ïaf totttgn ƒ bettoef ben top ooft niet/ om onfe Carovaan big* S eentett?ftften/ om haat goeb< : toebet tarib e boen / en ong mebe in een b?aaf pofiuttt te lïelïen. Centoeïften epnbe top plinftg Ijaltettteioen / onie seus fy ha Eafi-bieten aan een fchiftten / en met beboo?fte = e(krora boet aan malftanbeten bafï bonben / op bat fPfc°£* W fouben fïaan bltjben : agtet befelbe fielben tfg ^ infonbetnepb onfe Moeken met bate 25ogen / en geeteiu alle bie geene / bie fïegt getoapenb / en met geen ©aatben toetfien toaten / om een ban bepben / of op ben ©panbuptbaat boo?beel te fchtetcn/ ofta 204 Voor NAME Reys DOOR t 5 7 ï - Oebalbannooö/ bar fp oitó re na ouamen / m» beffen : jBebotf on£ flonöen onfc öuptetf in öen gcooten Champ , friffcne en öefriae avond iaat foiuamen ; giec hebben top tojf öagen uwtte' uft / W 08 ^efelfchap t« toaoteii. gn öefe itab bin&men feectoel Armeniërs, alfo ft. op öe FrónE ban t groot Armenien (egt / foo öat net boojtaan da a "« fy 5 100 Refter te repfen toa£ / a$ het öu5 bet Sr r e üli e n. öoo? t aanöban öe Curters getoeefi ^ StoS top öaat bertoef öen/ heeft mp öeboojgemeïöe rM Armemfche Hoopman/ en öan nog een anöet booi- toeg aKta i öe^taöbeel goeö£ gaö geöan / öi toill aangefpjoften en geueöen/ öat / öebjijl ift een Arts toag / öog foo beel öoen toilöe / en met tjaat na Ca- in dewelke rahemn , hare tooonpïaatj? / tteftften : öit ftaööen fn lluZi gj» f nigu öep^gefeïïen berfiaan/ nament; gebeden [?» / oat ift een <©enee£meefiet toa£/ ( öefe £taö wad om toa£ hiec nog bier öagen tepfen^ ban öaan / aa» ccmee mienoen / öie ueft toaren / mogte hetpen : fp biott, sieken, tot öe«j mp ooft ban alle£ b?p gouöen / enbpöen jonnen Catahemit Kaffa, öen «$0011 ban Mahomet Baffa, öie flo tet aamlemen, öefectnömeöe onpaffeïöftbebonö/ recommanderen en öeboojöeren ; öat ift ooft toel fou geöaan hebben / en öaac mp ooft niet fiebec getoeeft/ fonöeritng om oen Armeniër , booj fijn betoonöen goeöen toiï en genegentftepö 't mijnüjaart^ te öienen : jBaar toni ift na Aleppo toag beroepen / en ift öiegftalben mijn beloften en toefegging moefl naftomen / öaat mp ooft niet toepnig aan toa£ gelegen / moefl Ift öie öepé iaten baren/ en mp gantfchftjft fcïjiftften / om ten Sn f ' ö e«erfien tot Aleppo te nomen, blijft nu Öefe omVxèys ^aonöecanöeren/ (uptgenomen öe Vifir-Baffaas, na Meppo öie er gemeenltjft 4 of s fijn / toeifte ftg fteetó / afê öe ïï"f H m öchcpmfie «aöen bp öen Sultan aan 1 " g i|of ophouoen ) / een ban öe boomaamfie in Tur- vifiet *? ea J& I a,f0 ° & f eft ÖP ooft grootere / en bmgtbaar= Bairaasfijn oer 2,anöjcftappen / a!^ öie ban Bagader, of eenia **seh«ym- anber befiieren/ aïjS Affyrien , Mefopotamien , ge* raden van oofe ee „ & mt _ A ,* Deoieo> ^\ 1'ro- Leendert Rouwolf. 207 Provintie baar be Curters tooonen / de. bie alïe aan . 't <ö5eïneb ban Sophy 3 ïltoning ban Perfien palen* — — Jïa bat top on£ nu befe dagen ober bjaaf torr=- dcn Slli > gaald en uprgeruft / en ooft ander «©efeïfcfjap bp ong tha«. getogen ïjadben / b?aften top ben 20 regen ben aüonö toeer op/ en gingen op toeg- #m>eitoe§en sy v«trek- fagen top beeïe toeïbeboittoöe Hanben en ©lefeften / te ê eös ; tou honden nu ooft met'et fpgeften / algmet d*Ar- deu avond menifche > Turkfche 3 til Arabifche , bit Wil bOOJt- aangefpjoften toterden / ligtet tetegt ftomen a!£ re booten : ©erljalben ging onfe ïïep£ nogmaals fïerft En komen üoo?t / foo bar top 't nog op ben laten abond aan ? t tQ * Hochan, £teedje Hochan bjagten / aïtoaar be Joden garen fj^ dc Sabbath ober / ftiï lagen, ©nbertuffcfjen quam baar haren sab- Cijölng/ bat ben Turkfehen Keyfer* Sultan Selytn bathviei- toa£ gefïo?ben* " dcn,e n r> <©p ben 23 january toaren top toeer op be btmuT^m en troftften ben nafien toeg na Orpha toe / bertoaart^ den Sukhai* top nog s bag-repfen^ te boen ïjabben : 3©aar na Mg«n. toe / öoe naber top na 't <0ebergte Taurus , bat Ar- meniën na 't gupben ban Mefopotamien fcfjepb ƒ quamen / ïjoe fTttmmer enroutoer be toegen toaren/ öattop ben bolgenben bag ooft toel getoaar toier* öen : 3©ant al$ top ben bolgenben bag bieper tuf* fcöen fjet <©ebergte tnquamen / toierb be toeg foo fteenagtig/ barfe on$ öpfonder Ijinberbe* Certoölsy krijgen top nu albi$ boojt tróftften / en bat' er een bun q^enweg fneeutotje geballen toa£ / bat ift in al ben töb / bie enfnceuw ^ të in befe ïanben getoeefi ben / niet boben ttoee* maal geflen ïjeb / $ 't gebeurt / bat een ban be Jo- den {jaar ©aarben / bat ïeebig ging/ fcïjjiftte / en te Bdöft Solotoer bol biel W$ nu be Jood bie 't toebe* Ijoojöe/ fuïftg fag/ en nip baar bp fiaanbe bonb / ontfiaft Ijp biermaten in too?n tegen^ mp / al$ of twijn fefjulb toa£/ batïjp bliegen^ fijn 25oog en Pjl greep / om op mp te fcïtfeten. 3©anneer ift nu befen ernfi fag / en mp met eerten te binnen bjagt / toat mp eben ban ben felben te booren in 't af baren öan 't ^cöip toa£ bejegent / boe ïjp b'oo?faaft toa$ öat mijn 3©tjn toierö uptgegooten / toa^ift ooft niet tra ^S/ maar bloog &em onber / om fulftjï boo? te Bomen 208 Voorname Reys Doofc i<75- ? 0l 2? n / en * «fife htm I eer öp ter öeeg op mp aan lepbbe/ met fijn een been ba» boten neer bau'i Doftor ^ aacö / öat ÖP °P öe Bwnb neet plofte ; öaar ot Rouwoif quamen top berber / na öat gp toeer toa£ opgedaan piukhayxt tot öanbgebaar / en beufiten op malftanöer / foi van de 1 ! fan8 t)l, P' ten / m öat » Ö*m een Doetje fette To oden die «} onber be boet nneet. 3U£ nu fijn ttoee anbere «e hy braaf wat feilen lagen / öat top öe sneeuto alön£ iutonben/ et affmceit. |,p ooh brabe muplpeeren ïjab getogen / liepen ft pliug£ toe/ om on£ ban een te fcljepöeu : ©oen 1 nu fag / bat fp geen getoelb tegen mp en pleegben m baar bpbagt/ batift ooft nog berber moefï rep fen/ lietiftmpfcöepben/ en topbergeleftenoiréoof ten eerften toeer metmalftanberen/ foo bat toptec syvcmag- fïonb toeer boojt-troftften, <©p ben abonb miamer velgen *P nogmaalg bp een anber ®o;pje/ in een eng* .stalling in ©aïep / aan een Meubel leggenbe / toaar bigt bp eer een Berg. Stalling toa£ / baar top inttoftften ; befelbe toa£ ge Öeel in ben 25erg toerbojgen/ geltjft al£ b'anöeve öaar top be boorige nagt in öabben boozgebjagt foo bat öaar ban niet£ al£ öen ingang fton gefter toerben ; toelft foo?t ban ^tallen in befe 25etgagtig< <©etoefïen'tmeerenbeel ouberbeMarbefijn/ opbai be Carovanen baar in te fefterber rujien / en be£ 3Dm ter£ te meer boo? be ftoube mogten betyept fijn. ©e fe stalling /We zs fc&?eeöenlang/en 20 b;eebtoa& en ooft boo?gaan£ bouen biergelöfte ïjoogte of ber öieping tjab / toa£ in een £teewotg getjoutoen / foc öat öe mt$ ban bupten ge&eel gaaf en ongefeïjon Den toa£ Omtrent miöbernagt / alg top on£ pas tot ruft öabben begeben / en nu in onfen befïeu flaaf ja m ï? arm / M °P te » een Cl >iaus , of ïtamer-bobe ban Di ry by C Sulun 5 öic in ' r toeerfteeren ban Bagadet , in 6 ba* aoor een öen tot baar toe toa£ geftomen / aan be &talpoo?t , chiausvan om na betflc&e paarbeu / öetoijl öp be fijne baöa£ «ftoort Bweben/ enonöertoegengeen anbere/ al£ bponj werden, *>P be $oflen / te binben Ijab / om te fïen : jjp ging alfoo in / en nam ban een Mockeri b?ie föp-paarben / en ban öen Jood , öaar ift meöe gepluftïjaarb tjaö; nog ttoee anöere; gelift ban fulfte Chiauffen groot* teoojregtenöebben/öatfp uammtlöft/ ingebalban nooö Leendert Rouwolp. 209 oobfaftelg&öepb / toatfp maatna|aar toelgebal^ lf - n ban gaarden / 't fp in 't ©elb / Atecben / ©lefe -iZX tn/ oftoaar'tmaar #/ te fïenftomen/ öaac Sm mogen aanpalen : en foo V 't ta* «* erf / b'een of b'anbere / ten toare Dat bet idoopleoen Paar a en af~ fBieembelingen fïjn/bie fp nog meet a$ anbete ber* neemt, hOOnen / Op bat be Negotie niet fOUbe getrouDleert jeröen : ©aar en tegen moeten bie geene / öp be* jelfte fp tomen / &aar be ©aarben fonöet eenig te- enfp?eften laten bolgen / toiüen fp baat-en-boben ogniet b?aaf afgeroft toerben / geigft pmanb ban nsbolft/ bieftem niet ra£ genoeg be $oo?t opge* laanhab/ toeberbaren of ftg nog in grooter [rtaar begeben* %\$ nu be Chiaus meenbe / bat gp voonegt oei boo?fïen toaé / bonb öp bog toel öaafï baar na/ n fag bat be ttoee ©aarben ban ben jood feer garo [eöaiftt toaren / toaarom bat öpfe öem boo? een toer* erihg/ 't Voelft toa£ een Wnber-roïtje ban fcgopra waar van r? ndiaanfche Chits , toeerom gaf. M$ fïg mi onfe fig ook wei iep^bpfonberom ben armen Moeken, of ©aar^ e e ^ u im-berbuutber£ toil / tot bat öp ftg met anbere ^aarben tot be föep£ toeer fjab Maar gemaant / toat kttaagt ftab / togen top ben 20 toeer b?oeg opöet pab / palTeerenbe bien feitoen Dag ober fommtgerou* cue 25ergen / en boo? nautoe ©aïlepen een feer lan* pi toeg ./ tot bat top epnbeïp op ben atoonb in een ©ïeft/ bat ban Armeniërs betooonb toierb/ toaat Dan top'er onbertoeeg nog meer gefrab ïjebben / aan* quatnen. ®tt fijn goebïjertige Chriften-menfcöen / ^ a««. biemetanbere öaare öeïoofëgenooten groot meöe* [jjöen Ijeoben / be©?eemöeïtngengeecneontfangen/ chnfteaen. en fjaatalle openïjecttge totenbfeïjap betoüfen / bat ift ömvoü^ / maat bpfonbec m btt ©ïeft / öeb onber% toonben / altoaac mp een Armeniër , al$ een Chn- ften , met be Joden mQn «©efeïft&ap / ten eeuften In ftjnï|npg ontffng/ en on£ nog ben polgenom bag bp öem beWelb. tooube toel feer gaarn tn 't (Wie en alïeentg otaet on£ Chrifteli jk Gelove met ftem gefpjonen en geïjanbeïb ïjebben / genjn ook W tmmeté foo feet / aïg pp te Hennen gaf met mp / maat mitsten top maïnanbec niet toettlaan feon- Leendert Rouwolf. O Oetl / 2io Voorname Reys door 1575. Wö* / «1 ong baar toe be Joden boo? Tolken onbfen ftig toaren / moeiten topte b?eeben toefen / en ii To„A»*r # aö #. malftanber ftiïftotjgenbe aanfïen, %tuf van ont Wen fti om bee£ tijb ïjaar ©aften / bat ift ligt tip haait haar ïjaar foober onbeajoub (bat bupten Jpeuïtougtei ject vriend- maat in toater en feoob beflonb ) fton afnemen Ji?a bat öp oné nu boo? 't abonb-eeten öab Cpetei boojgefet/ enlft ïjonger öeböenbe/ baar&artfgbai Öabgebiftt/ betoijï ift mepnbe / batfp foogrootei onbetfcïjepb in fpt^niet en maakten / foo bertoon öerbe ï)p flg / bat é be Cperen op bf e tijb niet ban ö Öanb toee$ / en fjp liet mp bcoueuban be Jode feggen / of ifc niet tuifïe / bat ong Ch riftenen fn i bafïen berboben $ €peren en biergefgfte fpijfen t eeten: ï^ier op öab iköem geerne na beïjoorenge anttooojb/ te toeten / öoe bat be Chriftenen fjaa bafïen niet af öjeefeing ban ongeregtigfjepb moeftei ïjouben / de maar betoijl i& bit upt onftunbe be ^pjaaftniet boen fton/ liet ift ïjem alïeen ftojtelijl aanfeggen / bat onfe ©afïen nog niet begonnei toa£/ maar eerfï ober 2 of 3 toefeen fou beginnen met toelft anttooojb öp terfionb toel te bjeeben toa£. sy komen <©en 28 January quamen top eerfï ter begen ii rebe^°re êe Ö et &°°3 e ^bergte / bat feer rupg en bol ©eggei 16 ' en ^trupften toaé / toaar upt top epnbeUjfe booj ben nagt raaftten / en in 't naafïe ©left/ ba op een ï£eubel in be bïaftte lag / infteerben / om al baar ook ben boïgenben bag / fïjnbe be Joden fjarei ëeTencndê Sabbath ' ote te Mpen. ©nbertufTcïjen toaren b joden heb- joden ober ïjare ©aarben beftommerb / bjeefenöi ben hem bat öaar bie toeberom / al£ te booren toa£ gefeftieö meer ais niogten toerben afgenomen / baarom tobben ft vL doen ™» I 01X1 &öt nten ïjaar feer afgunfiig i$ / befelbi bifttofï^ berfogt te gebjupften / aï£ of öet be mijni toaren / in meening befelbe alfoo te onbeftommer öer en tebepïiger ober toeg te ftrggen / foo bat fp ir befen opfïgt toel mijne 3©egboerber£ of ©oerlieben maar ift ooft {jaar <©eïepb£man ben getoeefï. J?a bat top nu boo? bat nuttere Gebergte in eer feboon/ rupm enb?ugtbaar©al toaren geftomen > ttet fig ban baar tot opemftlepue bagrepjï tot aar Orpha Leekdert RouWolf. 211 ►rphauptflwftt / faflen top op öepbe 3Öben eeiiige , J7? . ö Sone aanWe «Wftrn/ « ffi.J» "*»{ iatften tie fchoone en öeertafte &tab leïfê / met Etla legaenbe : gn ÖefelPe fijn top op ben 30 te= indé enlbenaPonö ingettoRfcen/ eu ïjebben albaac in fchoone t gtoote en toelöeboutobeChamp onp becfi taf öf ,^'* e omen / in 'ttoeïïtetop / om bat be joden altjtec u Mdo ^ hl - Sabben/ S bagert fnn gebleePen .^fe^tab ineélPetniaaRiüR/ en to?p groot/ oor toe gePe* igt enftetR : <©uïingé toaéfpmet Q^±^^ t tmienonbet beloningen Pan Per»e"> ^nföect 1 fu met öet giootfte gebeeïte ban bit aanbfcï)ap nbcr be ïwkfche fepfeté geraakt. SUlbaat i£ >n gtoote Negotie, metfcljoone Tapyten, bieten ede aïbaat gèmaata / en fomtijbé oor na on£ Pet= oetb toecöen: &ogié baat : een gtooten gmfdj 1 atë be Stapel / Pan bie 3©aren en ftoopman= happen/ bic Pan Aleopo, Damafcus, Conitanci- opolen , en Pan meet anbete paatfen / Ijiet oPet na ;arahemit, ppf bagtepfen baat Pan baan Petbet ge- wen / Petfonben loerben / omfe btepee in Medien , erfieii, indien , ^c. te toeiipu. ^ogtané toetben £ * 1 befe 3©aten meeft te laub / toni be jataö geen g™; ail _ öcliiptita 3©atet peeft / in Carova nen baat peen ge* dc i gedai m iaat. <©efe &tab toilïen fommige bat Pooimaaló «-«a. iaran en Clianas foubeljePben gegeten / Pantoelhe m Patriarch Abraham , alë op Genef. xM. te fielt , 6/metSaraien Loth f t jn56?oeberé-&ooit/etEfau Pïugtte/ figoaRaan Ra- •hel.be ^®p S tetL a ba 11S> fta^lïSo^#25ioeöet/al^ 2 I 2 't welk van onfen Schrijver onderiogt iverd. Sy rey fen door meer andere fraay gecul tiveerde en vrugtbare PJaatlen. £n komen 's avonds tot Andeb. 'tV/elk mooy van *eneis. Voorname Reys door ïjp ben^teenban befen25ojnputtoentelbe / en le&ctjapen bluften gaf/beftenb gemaaftt, éetm ree ban befen ©ojnput / i$ toat toitagtiget atë ar öet / en geeft baar öp / aïfoo ift ïjet bifttoifê upt i Foncain bie in 't mibben ban ben gtooten Cham toa£/ en baat upt gettoftften toietb / ïjeb ge b:or ften/ eenöpfonbete/ nogtan£ UeflPe en aangene men foeten fmaaft, <©p befe &tab \$ ooft eectnb geftomen beloon ban ben bjoomen Tobias, mi gdepb ban ben «Engel Raphael , toeïften be ©aöi naRhages, tljan^üdetfagenaamb/ aï^bobengi melb/ tot Gabel , om ftjn fcïjuïb boo: hem m boteren / öab gefonöen ; geïgft fulft£ in't ttoeeï Hoofd-ftuk ban fijn 23oeft flaat aangeteftenb / to fp in 'ttoeberteen op Haran qttamen / bat mei tet ïjaïbet toegena Ninivefê/ op ben eïffïenbag/d g^oen be Joden fjate faften ftabben bettigt en afgi baan / ttoftften top toeet boojt ; en quamen al toeöe; om in ïjet fjooge en toutoe *5ebetgte/toaat in top no ben nabolgenben bag beftoaarït)ft toefoagten/ t< bat top epnbltjft toeet aan be gtoote föibiet Euphrau totmbe^tab Bir , toaatbanboben $gebagt/aar quamen. 3£aat ban baan / öabben top nu niet mei alg berbeöalben bag nog te repfen tot Aleppo : mas totjï be Jooden , mijne ïïep^gefelïen ooft nog in bi betmaatbe J&tab Nifïb, bie aan befe 3öbe betföibu Op be Fromieren ban Ïllepn-Armenien legt / teboe Öabben / toaren top op ben 6 February , na fjate geëpnbigben Sabbath 3 toeet op be been / en paffee! ben booj feet fcfjooue / bmgtbare / en net gecuic. veerde contreyen bol ftOOJU/ 3©tjn / ©?ugten/en tot bat top met ben abonb tot Andeb quamen. 3&i taf een tamelijft-gtoote £tab/ maat ganfclj im Perk / ïeggenöe op ttoee lage $eube$/feet plapft ttg / toijï fp / foo öaafl men upt be nautoe ©alïep m bené be 25eeft in 't rupme ©elb uptftomt / feet bolftc mentlijft en onbetfeïjepben ftonnen ge(ïen en beften toetben: JBaat offefcoon befe ,êtab in ïjateSirua ne tiau bette foo fraap boojftomt/ #fe bog bai binnen baat niet na geboutot, ^p fjeeft eerrnö^ t belogen feet beel uptgeflaan / bpfonberban t Pe, Leendert Rouwolf. 213 rfianen , biefe ooft epubeïfjifi berobert / en foo lang T < 7 - rehaö en beïjouben ïjebben/ tot batfeonber hen — lomfcben Keyfer , Galenus Odenatus Palmyrenus, gekomen/ bie befeïbe neten* Orpha , ben ft* ig Sapores , toeer tjeeft upt be &anb getojongen / d ; fc StacL aan 't Roomfche Rijk geöjagt- ygintooonber* ïjebben baar geene öpfonbere $ee* in de weike .g of «anbteerinj / maat leben meeft totmg?^ ftte en leggenbe toebeten / al* öp ben Ifcfter* men ieeft uto/ bpfonberban öe©jugten/ ban Ïjaar3©tjn daar van ban be ©oomgaarben / toaar banber feer beel <|« Land» >t ©pgetl / infonbetïjepb met Granaat-bomen en tgeïtifte foo bigt enbiftbefetftjn/ op batfp baar in be* te meer boojbeel fouben treftften / battnen teerbooj een ^ofïcïjagie ban toiïbe / aï* boo? oomgaarbenban tamme Ooft-bomen foubeaan* n. lipt bien $|oof be toetben jaarïp* feer beeie maten-/ bo^namentlgft lange-ï&öönen/- ijter h baan berber na öet Ooften , toaar ban ïk on* ttoegen feer beeïe Carovanen ontmoet öeb / toerfoti* iu wè b?p on* Ijter nn toebetom / om öare AfFai- s een bagje te langer opftteïben / öjaften top ben 8 Sy trekken ï/ en tronen regt op Aleppo j »* top op öefe regttoe, iffaeiein't eetfl ooft beele boofe/ routoe en berg* "ft** 10 * Itige toegen / eenlge mpn toeeg* ber / geïjab &ab* Aie ^°' nl quamen top ten ïaatflen in een fcïjoone/ blafte /en toeï gecultiveerde ïanbftteeft / bie ban Wi}n I oom / en aïbevöanbe ©jugten foo bjugtbaar toa*/ * ift nautoïtjfté tot nog toe op be ïjeeïe iJtep* geften ti>: 3^efe fïreftte ftg ïjeeï na tot bp Aleppo upt/ toaar top ttjbeïöft met <0ob*tjulp fri* engefonb n loFebruary , ftjn aangeftotnen, Cerfionb fijn Alwaar fy in ) mtjn toeberftouifï / betotjl mijne ïtameraaö*/ fawoani- * Hans Ulrich Kraft , neben* b'anbere tot Tripa- veien - toaten/ eenlge FranfchcBtoopïieDen/ bie ift booi iljnbettreft ban ftoare fteftten geneefen ïjab / &p mp ^ e n n - J e vail tëomen/ toeïfte mp goebtoitlig mebe na öaar ©up* dankbare amen / en mpbjtenbeïöftberfogten albaarfoo lang Franfche «ben / tot bat tft mijne bingen/ toaaromiftge* ootfaaftt toa* om te rug te komen / foube bemgt werd o nc- \ afóebaan lubben / toaar mebe fp mp boojtoaar fan^, O? feer 214 Voorname Reys door t s 7 < . (eec stom ö?teiiö(cïjap öetoefen öeïtöen : 3©ant 8 — foo ift mijne lüïeeöeren / npt öetoeïfce onöertoe in een fraïf jaar niet getueefï fcoa£ / feer ïjaö afc fleren / fytb ik alöaac om anöere te krijgen / en ii toeec toat tot ruft te öegeöeu / feer goeöe geïegei Öepb betomen, ©en Uiïmagtigen / ©ermöertige- goeöe <©oö/ fp om öefe fïjne getroutoe öpfïanö / beeltmlöfge beluefene goedertierenheden / eeutoi lof/ eer enöanfc gefegt. XX. H O O F D-S TOK. Van de Gcnees-meefters en Kruyd-meneers , Botton Apothekers , der Turken ; van de ftvare Turkfcht ( vanoems van mijn Med-en Reysgefel , Jokan Ur Kraft , geboortig van Vim ; en dan van de groote i varen, die ik op mijn wederkomft in de tweeSteed SleppoenTnfol,., heb uytgeftaan : Mitsgaders van d Moord van eenige Kooplieden, en andere dingen. < ik gedurende mijn verblijf aldaar heb gefien , en f voorgevallen. ° $ mijntoeetaomfl tot Aleppo, totjï fóattm — . 0 ro*"»3e Affaires fangecmoefr bUjbenftiUe af toefen / beeïe Italianen en Franfchen , feetquali ' a JÜ b l J°^ en Ö are 4faM*$-mttfox& fijn gebie getoeeji: 3©e£tjalben in om mijn Praai k eK. onbec be 1 urken Diermaten ben bencnb getoojöei i%l h Jl m tV e ö0 £ n öaö/ om alle bie geene/ 1 mnnenraabbegeecbente gebjupHen/ metbefche Dentfjepb foobanig ban be fjanb te toftfen / bat aan Ijaac geen onbann berbienbe : ©at in noatat ZZ^l 1 l riet , "Seuftanbe flt mijn öefl geöaf fcaboe/ baiibeeleniet&ab mogen betfmjgcn/ alf< D « aor r^"'^ 1 e " Bï00te aangetoenbe bltjt Rcmoif qaalnn fijn beloont getoojben. Hieen neb fft od raakt hier berfoen ban fommfge goebe Itteben / ttoeebooiiii gianei cv Joodfche Do&ers handelen Leekcert Rouwol F. 2 1 ^ ancr - en Op bee£ ttjb Sangiacho tot Jerufalem toag/ ï 575. ian mu toel bolbaan toaren/ en mp ooft met on= -LJ-. >oont nebben gelaten, «nöetf komen beöcnee?- :(r vind icctóin befe manben met hare 1Ltjbet£ oPet een / h et reukje m en fefeitn penning /na öeÖoebantgöepb /qua-var God, eytttan oen & etfoon / en öc j toaatte Pan be fielt- ^ , ./ Dog met goebePetfeftering / op batftace bèta- ouyvei, ntr niet foube mifleïjen/ Dief» ePenPjeïniet eer en aldaar aifoo Sfgm SKtb\ l !%ybet/Pa trv Seneeg mi hebben nog Voel tamelnft beel Artfen , maar fp in El£opa . ?n feer bom en ontoetenb / bpfonber be Turken , M betoelfte niet aï# baat iBoeöet^ fp?aaft nonnen / 0m dit nbethalPen be £cüjiJtoerS bet Medicijne, , niet tat'omgaaa m&ete iï>p?aften nonnen leefen / aio nog toe be Joo- alhier de len. ©etuüï nu öaar en tegen be Joo > m be bate Öanb leggen taifoen / eb» ■ tae! ban ftate <©enee£-meefrer# &eel betraten / (I geflotaen. 28p paat i£ feet in 't gebjupft / dat / a topemanb niet toef bebinb/ fcem eenanbet/ bobi niet fïpi armen / te booten ftritpfling obee een oelea SSf 1 i!? at ^ nom ' t 'SfStfcK/ Öem eenige malen a ftoomfaR/ öiemen tet beeg tail btiifen. Mo al fi,» , even . ke " Sefc&apen / bp be toeï&e ban gtoote Compofitie. foofijn ook ntfonbetftepb ban gemeene Purgerende , aï£ baar fïj tf&he- J^frS ron KÏ, Diap ^ oenicon ' enmeerbïergefijRj ketsten S^LS^On b'Ingred.enren en Drogues , baat tC Apotheken. 9»ooen / aeïtjft befeïbe ban ïjaat tot on£ gebiagt toei hS5l / M l,tt W teb . fnöe,l/ «Pfsenomen'tgeene paa ban Marfeilieen Venetien toegefonbentoerb. Beeft men tapber^ban ftjupben / 3©cjteren / grabenc otetgeïpRe petsS ban boen / moetmen 't eetft" ïieei en toeec/ nietfonbee gtoote moepteen ïang taan ten / bnptmin 't ©tïb/ en in be &tab bp be ftrl 2S e " / F' nfte , 1 '^ °P*"oeften / en bp malftanbetei van het R"' <@,löec ,. £ f^ne bat fp nog hebben / teib, «gte Rob * f oomamentïpR {jet Rob Ribes , tipt fijnen onbei wb e s. naam/ enaangenamen rynfenfmaan/ feerftaafï, bat in befe &tab feer beeï toeberepb toetb / om fte SV m ^ï e ^ imfm «fetfenben / Wonte g «a ïlof ban ben Sultan , taaatom in b< galmtoeeR aan ben Cadi aïïjfet / ban bebïoote fa* Pige fteeftjen*?/ ban 't tegte Ribes Arabum , bat tonto bpna een eïfang / eengoebebupm bfft/ ban Ï25R ,/ I ? 1 °? bet/ ^PÖrtOORbanSerapion S^S-f 0 '" 7 «"^S aï£)e "Pb£ b an * ©ebetgteL.banus eemge ^aRften bol bjaten toege* KT 1 2 m J jet Kob öaac "Pt te öerepben / en SE S, Ö J 1 Ca ^. toe te maften, Weïjeb Wbe©oo? KKS? e " t,onöe,:rocfien 3©at ïR fopten bit aïbaat op mftn toebaRomfl nffiffo / {jeb j H baat ban boben / nebeni ante»/ Leendert Rouwolf, 217 fn eenbpfonber Hoofd-(hik gefcï)?eeben- ©an©o* 157^' gelen öeb ift albaar eentge feer felbfame gefïen / in* — ■ fbnberftepb eenige / bie fcïjoon groen en blaauto toa* ten / Die in stootte met onfe $itten-eeter£ ober een quamen/ en ban öaar Sucuruck , tian fommige^ 6 ^ andere Alfecrath genaamb toferben: $5og bonbift curxuck. baar öare Alhabari , bie onfe Jpaautoen niet onge* Ifift/ en ooft toel foo groot fïjn/ en baar toe toepnigAihabari. Wiegen. ©jeembe bierboetige <©ieren / l&eb ift baar oofteenicce geften/ bpfonberbe Civetkatten , boelfte civetkat - fomtrjb^ met Carovanen upt berre Xanben/ aïg upt tca - Indien , bertoaatt$ geb?agt toerben* 3|ft fag ooft öaar in be Fondique ban ben Conful ban Venetien nog een anber / bat een feer fcöerp ge(igt al£ een Lynx öab / en fooeen eben geltjft maaftfeï met onfe ïtatten / bat fuïft£ niet ïigt aï£ alleen upt be groots te/ mit£ öetbeelftoget/ en ooft nog ranfter toa£ / baar ban baa£ t'onberfcöepben. 3Wt toa$ een boiïb en onbanbig 35fer / foo bat be |Ban bie 't betoaarbe / baar felfé boo? tyeef be / ban toien ïjet op een tQö ooft een£ toag los? / en beneben in ben ©oo?öof gefto- men / en ban baar in ben 3©infteï ban ben Apothe- ker , in be toelfte ÖP beel lege <©ïafen / bie ÖP eerfi ban Venetien öab geftreegen / fïaan ïjab / bjaar ban ïjet meer al£ be Itjeïft ïjab gebjooften / eer men 't toeer ftonbe bangen, «Bben op befen ttjb / toierb öier na Conftantinopolen boo? geboerb een jonge Rhi- noceros , bie ban feer berre upt öet Oorten toaj* f)er= toaartg gebjagt/ en eer men ïjet ïjab tonnen bangen/ * toel 20 j&enfcöen ïjab geboob* <§p lepben öier ooft öaaglöftg Heeutoen aan ftettingen baft gemaaftt/ bp be Straten / bie ban boren ïjebbcn ftïo&jeng Öangen / op bat elft öaar te eerber mogt getoaar toeröen : p fijn foo tam / bat biefe toeïjoren fom* TtT^^ tijbg met öaar fpeeïen / terb3glfe lo£ lopen / fp ber* toilberen ooft niet ligt / ten luare ban / bat fp Jköa= pen fagen / a$ ban öebben öare ï|oeber£ biftmaal^ genoeg met öaar te bellen / omfe baft te öouben en te fïillem 25upten in 't Hanb öierom ïjeen toerben ooft beel Chamaeleones gebonben / bie een toepnig chama* arooteratë be groene Haagdiffen 3 maar beel ran* kons * Q 5 M Rhinoce* tos. 2i8 Voorname Re ys door 1*75 i ! iec e "Öoger. op bate toeten fïjn : fjeboenbe een fee - langtonen en ttagen gang / en tonnen feer ïanc gelnn al£ be Slangen / fonber eeren Wijnen : 't ij een ïeelijn met / al£ top 't op eenig gebertob %& ften i fetren / a$ op een roob / geel / ftaart / & Beeft bet to?t baar aan fïjne ligt-gtoene couleur tot baarlnn in öe felbe coieur ban 't Hanen Daar 'tot fionö/ beranberb. Wié nu epnbeïijfc mijne fanen afgebaan / en on öettufreöen meöe fcBJijbenguan mijne Compagnon bie tot Tnpoli toaren / Bab ontfangeu / maante ifc mp op Ijaarberfoeh Ijaaft gereeb/ en qnam nog op oen s May öe£ jaar£ i sis tneer bp Baar tot Tripoli. Hykomt JlJa toepnig bagen / quam baat- oob met 3©aren totTi.pau.ai ïtoopmanfcijappcn een ban Bare boomaamfïe ©jagtboerbetl bie fp Moeken noemen/ biempbp tol Boof b f bjoer / bat <$ op (tjn trouto en geloof benenö maante / Boe bat be Sonbafchi tot Aleppo , boen Bp ban baat bertrenhen fou / fijne föannergna „ , "JP ' n möne $f erberg fjaö gefonben / met ïafi / om v 0 ov r c y ^ öp De H< * re tiattm / m «« Üare Turkfche <®e= v a »g! n r s l a "$ mi f , te to «P«» / om bat f P goebe tonbfefjap werd ge . Dabbeu / toe bat ib bnpten be ,§>tab ou öe ïgoogten/ fchoüwH £ b l m K % m P Sefien fjabben / ( aï^ in om fchouwd. fcrupben te foenen maé uptgegaan) be gelegent-- Oepb ber&tab met BareBeeïe Contreyeln 't tonbe/ met neerfiigïjepö fjab af gefpecuïeerö / op bat in baat ooo? aan Bare ©panöen / om bie te belegeren en in te nemen/ een goeben toeg foube toijfen. Utoar alle? gefcfjiebbe enftel / en alleen baarom / op bat fp een oojfaab bonben / om mp een Avaria , afê öetbe jfóooplieben baat ter ©laatfen noemen / af te perffen/ bati^boojonbaTijnaannlagen fïrafbaar .„„, • l " a R £ n / om baat öoo? een goeben 25upt te benomen, een ^ 00 bermepnöe ooft be ©?agt-boerber / of ©oer- scheimfen ,na n t'eenemaal/ boo? foo beel Bp tipt Baat ber* vond van ftaan Ijab / bat iït onbet 200 Saraffi , bat fijn Duca- fchl 1 ovèr- l m t toaac 080 em Ö P Ö aac 2 0«lten ooeb / niet neyd . fonbe b?p ranen. q^e ï|eer fp gebannt/ bie Bare aanfïageii berpbelb / en mp tot Biet toe genabelijn booj baar onblllp getoelö öeïjoeb en betoaarö Beeft, Leendert Rouwolf. LI9 heeft. <©B mgn te tug ftomfï na Tripoli , aï£ ift mp 1575. Staat m goebe tuft en feftetöepb geljouben / en nu - umöet alle gebaat meenbe ontgaan te fïjn / ï>en »»- ftaaft toeöerom in een anbet niet geringet getaakt : bant afë mijne ïf amettaben / en met ïjaat ooft Hans UhickKraft, ( bogöuptenfgnfcöulb ) boojbetoft* henen ban fommige/ ineen ftoate Turkfche4Be*sijnMed-. bangen^toatengetoojpen/ toaten öe Turken met«^« haat nog niet te bjeebeu/ maat ttagteben nog mebe Kaasjot| na mibbeleu en Voegen / boo? be toelfte fp mp ooft gdmectca, bp haat ftonben fmgten, iBaat aï£ be Franfchen Vice-Conful Andrcas Bianchi , bie mp feet genegen toaé/ mpgeöeelgftinftjnöefcöetming nam / öeeft fin mp niet alleen bp be Turken ban mgne 25efc&ul* biget£ en SSefctjuïbigingen betïofi / en bjpïjepb bet* ftreegen / om binnen/ en ooft tapten be ^tab na mgn toel-geballen aï£ boten te gaan en te toanbden / maat ooft nog baat-en-botoen een fefteren af-en toe* nang tot mijne iBebgefelïen in be <*5ebangen$ / om Maar hy^ tjaacfoo biftenmeenigmaal aï£ fttottbe/temoBen^^ befoeften / boo? mp te toeeg gebjagt. Iloetoel ift nu confui tot in be <©ebangen$ / toaat in fp betoaatb toiet- geicd. ben / boo? b?te ftïepne feet lage g&eurtjeng moeft fttuppen/ öebben mp nogtang tjate 3©agtetg al te maal goebtoilïtg teïftenj? upt en in gelaten ; ift ben ooft toeï fomtijb^ in be <0euaugen$ ben nagt obet bp öaatbïgben leggen / öopenbe albué bentgb af te toagten j tot bat <©ob be $?eet bsou geben / bat Öate faften afgebaan / en fp ontfïagen toietben / op bat ift / fonbetlmg met mijnen iieben ©jienb en 25joebet HansUlrieh Kraft , toeer mogte met bjeug* be t'jnipg ftoomen : |Baat fuïft^ tjolp alleenïgft H y g aat niet / «iaat in tegenbeel betttaagben fïg ftate faften fijne com- |joe lang£ &oe meet / foo bat be goebe jongeling Jjg>^ HansUirich , bpnab?ie ïjeele jaten eïïenbig in befe indeGc . ftoateTurkfchee<©bangeni^ öeeft moeten boo? b?en* vonken* gen. 3©at ÖP al in bien tgb uptgeftaan en geleben befoekcii. Öeeft / foube tyzi te lang ballen om te bethalen : mt alleen ftan ift niet ontgaan fiiet te betmelben / bat öp befe fijne fcuebettoaatbigöeben / aï£ ift meet malenöengetungegetoeeft/ nog met foo bappeten moet Beklaagt, en prijlt Hans Ui- De Turken fijn mede- lijdend en goed arms. Voorname Revs door moet/ en goebe boojfigtfgöepb fceeftbettaagen en obectoonnen/ batöp baatin eec becmogt/ niette" geiiflaanbeöp geöeel beeïaten toaf?/ om anöete te ttoofïen/ en moet te geben/ afê bat öp felfë ttooft ban boen öabbe. CettoQl to RoveTsëa f 1 8*«gm / tot be Turken in , be ïï D ie ve„ ïituicfc&ap eenige ^cijeenen ban öe Chriftenen fijn a genomen : m$ ook nog tooi bee£ tnb / in 't tooi ton i juiy, öe£ tooileöenjaarémeec anbere/ onö, toeïne/ na mn gefegti£/ 4 Barken , 3 Fnften enno i anbece^cöeejjen getoeefifijn/ öetoelneóGaleye tom be onfefonben genomen &eboen/ toaatobeti Dermken fee l qi J a '^ ffln te ^<*rn Setoeeft : €noo %In 'Sé- gSl 1 ^ 0 ^!^ 1 ^!" Büifch en &ectoaart£ / info" meengtij- °J*öepö totRhodus ïjout/ bie niets? anbetó boen ni g en t'on- aig obcc en toeec te ïmiuffen / en btté be 2ee ban fin daar cenigc £ oa ? m m oberbalfen te beloami ; #m bie reöei i a , m|>5 ? f Ü? 1 ^ 11 öerdl1c 00ft / fwnöjö? fnbefe$aüen/ hoe «ïStoKr 0 ** aanï * ou ^ o»re £cljlpper£ en ftaoplleftei genhebben. „ { , ^ aangenaam i$ I We gaat Stïeeberen / %* SL$ tlb J m met tommht öienen te beree ttn/ toiïïen fp anöer£ In rufi en b?eeöen bïöben. XXI. Hoof d-s tuk. Van het hooge en groote Gebergte Libanus , desfelfs In- woonders , en ook van de vreemde Kruydcn , die daai op gevonden werden. TjCttögï Ift mp tot Tripoli bp öen Conful op= Öieïb/ en ban fijn ©olft tn öe Fondique , m boben gefegt $ / niet boepnlge te genefen öaö/ uuerö ra onbertuflfeïjen ooft ban anbere Natiën om mftnett Hygeneett raab aangefogt/ onbet betoeïfte een boomnaam Pa- S'van r"u rC a toa# ba " Öe Maro ™ e " > «C OB ïtieÖe b002 dcIi s< r" ft j nen «Ptflrten / en ban öen «letter Maron nog yeöengöaag£ alfoo genaamt toerben. ©efe tooon* oe op öet Gebergte Libanus , en ïiet fig baarom / on- aeagt öP een goeöe bag-rep£ boeegS tot Tripoli toe ftab af te leggen / en aan een pgnelpe tab / op be hoogte ban 't ©oo?gebetgte Libanus , batbebenfeet paar f y m wijlen toeegg bet / tot aan 't booge <©ebeegte npt= ftreftKen / toaat boo? bit een feet bermatelgfte toeg om te tepfen toa£/ toijï men op een 5#>e niet a$ ©hnhetgen en 3©öngaatben / op b'antere toelte* boutobe SÏRftetg met Catto/ <©etfi / Indiaanfchc <6ietfï / en meer öiergeïpe / te ften toaren. «nc baat aan ontmoetten top toetetom plapfittige 25of^ fehen ban Olijf-bomen , in toelfte fig biet en baat &et hjilbe €5ebogeïte met ftjn liefïgfte fiem feet ftaap het hooren ; top fagen baat ooft eenige ^afen eniSeeen / foo bat top niet anbet# en bagten / aïg bat top boo} een gtoot en bupfiet 3©oub teben. ©efe nn gepaf • feett fijnte/ a$ top 't gebergte mmbegontente nabeten / lagen baat boo? fommigtftlepne ©leftften/ na een bec toelfte top na toe ttoftïwn / en on$ oaat eben bupten neetfloegen/ op een fcf)Oone opklimmen en öeboutoöe 2Bftfter£ / ooft öp fommige bjugt ontmoeten. ^ ^j^gen : |^ aat n j et { ang öaa( , m po j toeer in enge en biepe3£alen en klingen / baar men 6p tijben ober be felippen en &teenfoofcften moefl ïjeen ftïanteren : <©an een$ toeer in eeii bermaaftlp 23o$e/ boo? 't toeïfte fcljoone / fupbere / en koele 25eekjen£ / met een aangenaam gerup£ na beneben blietten / ban toelfte Salomon in fïjn 4 Hoofd-ftuk ban 't Hogelied bp gelpen$ ïjeeft geroemt / feggen* be : O Fonceyne der Hoven , Put der levende wate- ren 3 die uyt Libanon vloeyen. <@p befen 25erg Libanus , toaflen ïjier en baar bup* LeendeRt RoüwolP. aij mm be gemeene doornen en ^trupften / ooft ee* T . , K eemöe / aï£ d'Elxagni Math. Seüëfun ban be [ïrtDoonöer^genoemt/ toilbe Sorbus-25oom t een 0okfom . tfOllOere fOO?t ban 3©iïgen : Pbyllireat , Styraces , miee G e- S toeïfteoetoeltieftenbe Gom ban befeïbe naam i d'Apotheken $ te binten ; maar mfonberhepb het lch0tt * en < fbetineeften ben tegten Acer of SSoogljout / bte toot / bift/ en hoog fijn/ enftg methate taftften wtoi)buptfp?epben/ eben fooöanig al£ baat ban n JefusSyrach aan het 24/ eitbp Ezechielop t ai loofd-ftuk gefp?often toert. 0nDettuffc&en na bat wadende op toat getuft habben / om on$ toat te bethalen / ^JS«* tina onfen atbepb in 't beftïimmen en ftlauteten / ter e n befi ë vug be fehupn^-opgaanbe öoogten^ / en obetbe fiin , door ït&Miimitafi t« fegen toeet aan petton top lieemtbe onë oeft beeöeu/ quamen be 25oett)eng en een&roe- Secaltcöert /bie top in ben begtnue/alö boben gemelb/ deiujken 11 be hoogte gefteu Dabben / upt Öate Gelletjensboo? )en bag fmingen / met Utupften bol Ww$ op haat / rit fp haten i|eet ben Patriarch met fonberïingt : eet» jttWnjj / fajittet ïjate hoof ben tot aan fijne boeten jtmaenbe/ toienöeftjft aanbooben / en baat na jjok vaad efe miSmeteen hktelüften öionft bettoelftomben / baat Mar 0n i«n hneüen£ b'anbete/ ooft nietbie£ of toepgettg u£ togen befe 1 2 boo? aan / en toagte o\\$ nog ïjoget optoaart£ bp een anbere / bbg fei tooefte en rotitoe ©labte / op toelne top bebonbc pat top op be fpitfe be£ 25erg£ toaren / afê op t toelftenufonberling geene $?oogten£ meer toaren m nogg eene ftlepne boo? on£ / bie gefjeeï mi Sneeuto bebefct toa£ / en aan toelïter£boetöegoo ge Ceder-bomen fïoilöen / Öiebe ütOlling Salomo oingarebiiutagtigljepb tot ben Tempei-bonw bai Jerufalemfjeeftboen affjoiitocn: JSiet tegen fïaanö öat nu boonnaaïjS feer beele Ceder-bomen op bit <®t öergte gedaan gebben ; foo fitofe bog met bet tnï sy kom*» [f° gnomen m berminberö / öat baar ban m by de ce «>«* t 2Staatjen£ toaren / rupg/ ronb/ en toeï foogrooi a$ bie ban be$efï-too?tel/ Pelafitis, fiaanbeaa biftfteenfto?tefieeïen/ bieooft mebeboïbanftmraj tig ïieffeïtjft &ap fijn / upt toeïfte fnfonberïjepb regte Rob Ribes, a$ tft tot Aleppo gefïenïjeb/ 1 fuïft£ ooft Serapion betppgt / toerb toeöerepb, Si toafï geern aan bogte plaaifen / fjeeft een biftf bnipne J©o?tri / bie tameïijft ïang / ronbagtig ftrom / en baar bp ban fmaaft feer onaangenaam ij <©p betjoogteban bit Gebergte / toaren meer anbi re «Muaffen te fïen / toaar banift fommigeomï ftojtöepb be£ tiM moefi ïaten baren / en anberen» regt en ftenbe / Daarom faï tft fto?tï)e*ib£ ïjaïben / hk mebe opfjonben / baar ban b*eber te fcfaftben. Libanu" 8te ® ^fterstt feer ïjoog / toaarom ïjet in Cy fietmenin P rus » fönöe zoo Itahaanfchc mijlen ber / ftan gefïei cypius. tozrben/ en 't ooft tot Tripoli , be£ mo:gen#ïate öag toerb / aï$ eïber$ in berber ban bit gebergte af 3* Leende k t Rou wolf. 231 ïeaene ©laatfen ;men binö'er öe geeïe &omet Dooj 157-5. neet to op / Die fp na beneöen bjengen / en m be tzars itot Tripoli berftogt toetD/ om naren ö?anft 't neetfte ban ben &omee mebe tejtoelen ; $og= irêionDen top ban Defe ïjoogten / ftjnDe Doo? anbe* lagen on/gefigt berpibert / niet bet na bene» i in De omleggenöe Contreyen ften. m ton nn na beeï betönetig affttattmen? ban Öe iote toeet öeneben in 't Mtk toaten gekomen/ agten on$ onfe%epD£ïieDen in eenen fcöoonert en aofietigen Cfiupn / ta be toeïfte ooft Öf ftljate den jóutoen quamen / bie beeïDerïep / Hifonöeröepö y phaar löfame USelft-futtfen / en baat neben£ goebe 3©nn / wed«om- K agren : iaae op gingen top in 't groene jmé op haac manier nebecfitten/ aten / tyontten / i/toarenb?oïp / gaar Dan een$ m &are gemeene .rabifche 3lanDfp?aan aanfp?eenenDe/ en Dan een$ aeer / bat top niet en nonben / nog uerftonbcn/boo: toen gaaereberfraan Beende. $a geepnöigöe Baalnjb/ bankten top tjaarop 't beft top bon= e,,/ üoo/öaat goeb onthaal / en betoefene totenö* •hau / en trobben toeer boojt. ©nöettoeegen lte= h y fiet in*t en fta meer nnöete Üttupten ften : M$ namelijK ljet -toom Uvffum Diofc.eenfraapefoo?t ban JfonDg ii S ' meer Kiuy- iaoo fao ift bn 't ©at De toübePi n-boom , Poimm denenGe- Somanum , Marrubium Crencum Lobelii, dat iftwaffan ia fijn gebaante baar boo? ïjonbe : een fcgoone gee* e Jacea, met fcgobagtige *Wien$ ^en Daar aan ifïe* J$ 1 aïé aan De Spina Solihnahs ; Dte i£ laag / goe* coel fpeen lange en öiMe3©o?tel geeft/ .bie met een jrautoe gap?agtige £>m# I afê ö L Via ° m 'L s J b f iketiê /Diep genetfDe 25laatjen£/ Öte ook afcgbp tuig/ en toolagtig ftjn / d$ De ttoee eerfi gemelöe : $og een anbere foojt ban Jacea , met purpere 25ïoe* men / bie anöer£ met öe geele ban Lobel , Die th me* be in Provence , in Vrankrijk bp Aix geften fiefi 1 / t'eenemaal ober een ftomen / begaïben öefiehe^/ Die boben aan De topjen£ geiten toerDen. f bf " top beneben quamen / bonö ift «?g tto^berïep foo?t ban Linaria , ban ong %m I of toilb © a|-ferupt genaamt / ban toelne get eene / bat feer bitteren %l% Voorname Reys Door fmaaft fg I uptfïjn Wond beeïe lïengelen boon brengt / bie ober al niet beeï ifla£-Maatiei# beft ft jn / en boben op ttoee of bik ïangagtige Bolletjen' Öebben / baat putpetagtige BloemetjenS upcfco men : $et anbere toa£ eben eens / maai: bat reet bet I en De Bloemen baar aan bat Jigter, £ fèa laui af balen quamen top epubeïgft met bm nagt toeet ii Komt met >r ïttloofrer. / en begaben on£ na 't lbonbmaal baal fchapwecr tec ™ ft 1 om tt10 «l«tf to er tooeg op te ftaau ei in'tKioo- na Tripoli re treftften. 3©anneec nu ben bag aan fter. fyaft/ en top on$ toeet tot be föep$ ïjabbeutoet baatbigt/ mon£ be Patriarch enbe Broederen ge p - vertrekt fegent / fijn top betttoftftein <©nbettoeeg fag ifc he da^swe'er ^oompjen Juda , met ftne lange en toobe $eu »a T^ipoü ©oïtnibelSotren/een feecfcljoonGp.aphaüon met afdjbettoige ronbagtige Bïaatjen? / atë l)e IBhipfen-ooj/en Ijeele fneetoitte gebulbe/bolïe Bïot weKdc"?! 11 / 3»\^o?tgaan/ aï^top nuöe^up^jeirê berglieden ö! ^ ÖCÏ ^nBetegt / mbefjoogtenleggenbe/ toeerbe weer een gonben te nabtren / quamen be Bet glietjen£ toebet vriendeiii- en liepen booj on£ ïjeenen / toillenbe on£ niet eet la Ken dronk ten p^ff mm / boo? Dat ^ p mt ltw [ft auDcC eiI mm öjaben b?onft gebaan tjabben. 2Cl£ top nu toee: boojtgingen / bonb ift beneben na beel afbaïen^ü een biepe en bupfïere ©alïep/ öet regte Mediun Diofc. en Mmdium Rhazis , bat tuffeïjen be dêtrup hm toegen fijne öoogte en aanftmïtj&e bleeft-put pere Bloemen/ fïg ïjaafl boo? bebe: bit<0etoa£i{ be Viola Mariana, ban Dodo neus feetgeïtjft/ lipt genomen alleen in beBïaberen/ en ooïi peté ufbi Bloemen. $fer bigt bp fag ift nog een b>emt ïteupb / ontrent een el boog met toitte en tooïagtigt Bïabeten / aï^ bet JBofftrupt / alleen batfe toal ftleptibet toaten / en Ijeeï aan be ^tengel bafi fïaan t al£ aan ben Tabaca , Of be Hvofcyamus Peruvianii! ban Dodoneus , 't ïjab op be top bleefte purpert Bloemen / aan een tro£ bp een flaanbe / a$ be gee* Ie Amarantus, ift meenbebat öet be Bacharim ban Vind nog Diofcorides toa£. j>og berber na beneben / bp 't veeideriey toater toafTen in befelfbe©allep ooft ö'Oieanders, Gewaffen. p fjet Apocynum repen s , bat fïg aan öe uaafle Bo^ men Leendert Rouwolp. heat ! en baar foobanis obedoopt/ bat het sd£ M75 . SSauan PH»i«s,aan be sübentoeec afhangt. ^UlW ^öbben/ priganunn , omte: Ly m Tr po! op Ruffmonte , en W be Öo°geen few e ^«iö ; as» ïneeb& eu el hoog / en We Peel geïijncmé met onfe Sangm- Sba Ijabbe: i>og tttffliDet boPenni 1 g ge ©toemrtjeitf boojt. «en / met SffgS Baaytjens , en aan tto^jen^ td$ 0U fe^ tDe F n ;^ feöèbthaïïjiettnbenCöupnPanbenH^ Waard, foeften boojt te teden / maac t# £ïimn- teté boob en uptgegaan. . 't ©0* hiet noemt» het Bellan , maat fiouo ijec bom te Hippophaë Diofc. tot bat* beter onbee* S ben Aet bethiecban baannabp be&tab Ginaidium ftoemenbe / öeöaïbeti bat het jmawec tori 2 Cflen öoog / tolt en toolagtig / met lange fpitfe bïaberen / Die ban öupttn fieftelig / en onöet al£ (©oren/ geftjft onfe Zuring, ofSpinagie öaö= pen / be Sloemen toaren aïé bte ban be geeïe Jacea, t toa£ bitter ban fmaaft : fBaar op bat ift 't bier mee niet te ïang maaft / fal ift tot befïupt maat nog ban een fpjeeften/ bat ift pa£ bembm ben 3©atet- ïoop / bit bp cegentijb feer fïerft ban ben 25ergh na beneben baït / gebonben ïjeb / 't toa£ 't regte Be- hen ban be Arabieren , 't toeïft fp nogö öupben Hehmen Abjad, enï)etCOObe Behmen Akrnar noe* men/ bat ooft / na mp bien fenpbftenber fepbe/ gier niet togt ban baan flonb. $Baar togl ift baag* ïgft£ gereeb fionb om m 't g>tljip te treeben / en öiet toeer ban baan te baren / i$ mp tgb om bfe te firn* gen / ontöjooften ; mt toa£ om öee£ tgb boo* een goebbeeïberbojben/ ebentoel bonbift'er nogeenige Maben aan / foo bat tft geloof bat öet be ftonbe toel fonbe ftonnen berb?agen / en toeer nfeutoe Jècöen* ten ftrggen / bit baar jaarïgft*? toplaag ban ö'oube toeer nptfpjupten / met bïabatë be Roomfche Zu- ring en foo ftgf aï£ be bïaberen ban peren-bomen/ baar boben aanfiaanbe / al£ men aan ben Smyrninm Creticum ftan fïen : <©p ben top bjaagt öet lang- en fcïiobagttge geele knoppen / peber aan een bp* fonberCaftje/ toaar tipt SSïoemen ban geïöfte cou- leur boojt fpjnpten : ©oo*t£ öeeft öet een feer ïan* gen / boben toel toatbefeïagtige/ maar meeronber een gïaöbe 3©o?tel / taap en bnpgfaam afó öet berfcfj ^oetöoiib / toaar mebe fp in btftte en couleur oor toeï tihtt een feomen / «uitgenomen öarfe tuat tuitter en lu-ommec (Ijn. gft (jeb nog toel ban an* eere meet gefjoojo / aï£ ban oen Coïtus Syriacus , W LeendeRï Roowolf. 235 É haat noa onder de $aam dan Chaft benend « / 1 5 7 ? . i RntThiïteWnbentó: ooft fonden Daar de iSs Vo nicl , ban ïjaar Gufchula genaamd / ffiw dan daan toaflhi/ de melfte nedensS meer „Dere befenbe^etoaflen/ d$ men eentroutoen m Stm ipt^matUjab gehad / J^am » jeïtomen aetoeefi : Ifêaar itntg het eetWtjft baar au Sjift / en fit ooft haalt meer moefï dertteft* S/S Kier mede bit/ nedeng deel meer anbe* e aan Keene djelfte na mp fullen fcettoaartó [fomen om detber t'onbetfoeften en beftenb te manen/ oberlaten. XXII. Hoof d-s tuk. Liftige en feer bedrieglijke Aanflagen van de ^en ^. gen d'lmvoonders van 't Gebergte Ubanm , de Trufit Sn Maroniun , voorgenomen en aangelegd J ^efwaai- lijk fy defelve beoorlogt , en wat afbreuk fy haai ge- daan hebben, Nm bat iftdan be Maroniren , en de Trufci pre laftureti Ten bondgenoten/ boden &eb gehan* Un hathtftia foaat Den Turk ( öien fp atg nog «We» fit baar in 't 3tanb toa£ heeft öcftreeben. J|aar Konftena ban toaat befen <©oiïog eerfi ontftaan i£ / fted «ft bit rye „ om dan hare <©derfien / bte fig ter befer tnb tot Damafcus Sneïb: 3©anta^ ben Sukhan merftte / hoe bat bef? betglieben in getal enflerfttedan bag ™ dag hoe langer hoe meer toenamen / ooft foo dat met per niet bp tübg onber de ftnie ö?agt / dat fp in t fto?te doo ? öaar gedaeïd niet daepnigfouden te WW™" hebben : fcoa^hp fe^^^J^^SjfS; ïen en boegen bebagt te ftjn/ omftaar tebempenen onberrnngemeïbte^engen : fnwM pp b ftn ©derften tot Damafcus bp ben nop datten / en hem oor epnbeïp a« een <©proermaher pn^^jgg; onthoof ben j meenenbe / alé Ijp paar ^ooft/^at *57J Diefig braaf ter ^eer ftel- Icïu Als vrye Lieden en dappere Krijgslie- den. 2 3 tf Voorname Reys door Öemniftjnboomemen Binberlijft bias? / Bab unrh» toeggerupmD/ f,paï£ Dan ïjet gemmifbo ri nS otorompetEH/ eii onDer fïin irt»riö fo De Maas af? De Trnfci , en De Maroden ou R öecate Defe berfoeplgfte ©aab met geootS te , Berten-ïeet fjabben bemomen/ i$ tjaat So m ft Hf'« roo marsen Spanb toebeSLb re bïn met alleen niet ontfonften / maar fp toierbeuS '"^^«Wtterb/ en foobanfeobTK geegbecretuelb in ttjoom ontfioften / bat fp „ï beel naautoer aï^boo? befen te famen Ue Sb n* SÏÏJÏ <. Turken em een, 9 J»an met gantS ©JPÖeben tebeft&eemen en te maimineren tjaar öaafi begonnen teïrfteï DSS-rifSTf" m ^ tfm te öebefti sen / De paft gtutfó) en öettoaartj? teberleggen / en haar et* met Waptnm/ ïïoetö/ 25ogen/ entoatSr tot goebe toeDerflanD ban boen té/ Wrinater te • her a ö 5/Pm8cbaIbe^noot^ foubentonXb?pïS Weten / tegen? een fooDanigen ©panb ble t2 ÏÏÏ^ 1,08 ^ ,00t,c 001,0 / 't toe( « m« öet beS tMïe£ «et (ïgberftalben tot Den <©o?Iogaïïen ' bfe Ï2L5 S P ? fetÖ ° Oet0eC t,a Bagadet rKar S maafé De feet magtige Caliphi , Baar SS / ÖaD gerepft/ ö eb i fcaiSSiroSfS oefen <©o^ïog onberbjcgen niet? bpfonbetö Bonnen betnemen/ tot Datmpop mnii i te ruïXifi H «epf en JïBeD-gefeï / Hans U ich K?afi fn/S BjB berljaïenbe / öoe bat een bjaben Boon Trufd onber tofonbere Vaendeis en Banieren , 8a? i berfefi' te£ u J? n ' «PfOfttoftRe» en berbeeB / £ Detoeïfte Die geene / Die in 'tmiDDen ban 't Booae gebergte tooonen/Den grootten öoop ptnS- ten/ Dat ooft De reDcni? / om Dat fn een foc tod Betoaait/ en atéban De natuur befïoteu Sa?iD be' tooq* Leendeut Roüwolf. 237 monen / bat fp haar nog aan De Turken , nog aan K ~ - SanDerai Potentaat tallen onbemerpen : re - ter / bta fP toataete lieten fijn / meert Musket- ts Ue al lerlep «©etoeet en 3©apenen fdf maften Jóoftaan in / «lp/ 00* ©ïeefeö/ 1 oofttafielüRe ©wgten geen gebjeft hebben / foo ebben. Itate boomaamue banötering f niet be etoe/ taan toelue fp ober behonbett Rotula ftoaae* > / jaatlnta afïeberen / befe boen öp on? toel 4?°o° 'onoen / om eiber? na tapten te betfenben 5©e 5etooonber? tan 't Ribbel - Gebergte / boeren mtoitte Banier , geïp al? hare 2&onö genoten / oeine net beneben-<0ebetgte / al? tot Barun , öp rripoli , en omtrent be Zee ueflaan / een toobe ; ïefe hebben ooit haren «beïfïen/bie fp Emun Mack- ür noemen/ toienmebe bie banbetoitte/ neben? >en haren/ bie onlang? ban be Turken toa? ont* loof b geboorten / boot haren algemeenen «©berheet lielöen. 3B»efe heeft fig / totjï hp fig met foo toel Een ya n STanbeTe Trufci in bé hoogten? tan berfchanf* £«o«. "en / met ben Sultan bergelefeen enb?eebegemaaM/ Nedci . metbebing/ bat hem ben Turk faï in ruft laten / en 1 Gebergte ÖP aan fta hant het Hanb faï !>*en 6efcö^/^i^ en ben jaarlta? hem 'opgelepbm Tnbuyt oeraien nu hier mebe ben Turk nog niet tebjeeben toa?/ bJilöe hP fig bp be anöere Trufri boegen / en naar. Ken F maat ben Turk heeft (tg totaal :/ en «.te bjeeben getoeeft / heeft mebe hiee op gemelöen Ermin Mackfur , l|eet Obet heel Baruti en Seicie , Sidon genaamt/ gematat / en hem nog baar-en-boben ïipt het Itanb een geoot^nhomen toegeïegt/ toaat mebe ben Turk hem bagt op fijn 3tae telgen/ op öat fp hem met fijne onberhootige ^ergïieben hielp ö'anbere oberballen / met meening / bat al? hP pie op be hoogten foube hebben uptgebeïgt / aï?ban befe te ligter en gematalQ&et foube nonnen na fijn hanb ftellen. JBaat fp toouben niet na boben / maat booben ben Turk aan / bat hP Tune Turken en Moren foube na boben fenben / tettogl fponbet om Bai wi be benebe-25ergen fouben befitten / en al toat haat H 8 Voorname Re ys door 1575. in & auoe » bf£l / foubenfe fn fiuftfeeu ïjaïifeen. a» t antbjoojb ftebben fp aan ben Sultan alleen in ftw Die door Seseben / alfoo fp geenftnj? malftanbeten tuillen 6 hemd-an- fitnben. nu ben Turkfchen Keyfer bcfDenrh, « beftïf W malftant.ee niet aantoilben / en bat den : maar pte^ftalben aan ftaten ©betfïen niet beeï ftab : nee daar hy ftp egtet in 't betïeben jaat 1 574 / ben BaiTa ban D met aan ma f co , , mt nQg 6 g,,^ ƒ ^ r ? S j.^ ; 200000 Sïttpteté en ©octftnegten / en toel gemot teett na öoben gefonben/ ombefe Trufci, omtret Turkfche 60000 man fierft ftjnbe / t'obetbaïlen / en haai Armatnres pojpen / ©ïeftften / ï|upfen / iCftupnen / en al nas regens defe betmogen te betbjanben en te bettooeften. 3éar Bergheden, „eet bit lleeget anbetftalbe bagtepfenJ ban dZ [cus na be ftoogten opbjaattj? bia£ eemarcheert , Be bonben fp biel ftaafï / bat be toegerï en pagaaien fo flepl toaten / bat niemanb te ©aatb mogt paffee ren / |tjnbe baat niets? anber£ al£ fpftfe aotfen ei fcftetpeftïippen. &u$ moefïen fp ftaat befiboen om te boet bp gaat te ftomen ; fp oberbieïen ooi fiaafióof 7«©ojpen/ ofte ©ïeftften / biefpin alta 27foubenfte&üen: in befe botteen fp nietanber^ aïi ^Öbenen fcfnbeten / maatfeet toepnige iBanneii alfofïgo'anbete mebe al ftoben in be ftoogte ftaböei becfchanftj ftiet fïoegen fp aïle£ boob/ en berniel öen be ^o?pen. ifêaat nu moeften be Turken et Moren , botantf ben fïtengen ïaft en ernm'g bebe ban ftaten Keyfer nog berbet nafetten / en fn qua metibec ooft nog ftooget op / nogtattóftonbenfn be= fe^etglieben/ omöequabetuegen ehnatttae pafla- ÏÏZUJZWtoM B«" af b?euft boen : maaxtegmè ftaat be Trufci fomtgbg; bappet aantafleben / en ban alle ftanten foo binnig op ftaat buur gaben / bat fu genoeg te boen ftabben / om ftaat te bergen : 3©e= petom / aï£ be Turken be Trufci bjottben betboïgen/ toaten fp ftaat /al^bie't Gebergte getoent/ enban «inb^been af baat in toaten opgeboeb / beel te we een K? 1 f°°&at Jpfe uptlagten / en ftaat agtet-poojt ?e| t"„ n l™ n *Z I *1 tee L c '^ öaar niet£ ftonben upW uyfsang ten. '©ug toietben be Turken , todfte ten bee'ïe ge* hebben. o?eft aan Proviand ftabben / ten beele ooft booj be fieple Leendert Rodwolf. 239 -ple toegen en Paffagien uermoepb toaren / Dtëtoiï| , w tmeemgmaal met groot betïte£ ban öaar ©om-~ -nooDfaaftt/ omonüertigtetfaRentoeer af/ en te ia tetwhften. 2Sp totjlen Ijebben De Trufci 00R iel nare ©panben/ maar infonbcrtjepD biegeene / ielïiebel)oogten toüben beftlimmen / ban agterbe titanen toaat genomen/ en ban ïufïtg onber ïjaar / të onber een ïjoop ;©upben/ïo£-geb?anb / foo bat er iet toepntge ban ooben neet tttpmelben / en ben atë toaftén. mmw öebben fp oor be Turken 11 een 'goeben toeg gelont / en foo gemaaRt Dat ip Trufcen. looaetopquamen. Weröan8of 10000 ban Ijaar epaflbert toaren / foo omctngelben &aar öe Trufci , nbieïen met s of 6000 iBanban agteten op tlnf / iaat nog öooger optoaartg Dgbenbe / afó toanneee jobenmeeranbere/ biealgoannpt een l|tnDetlaag eboojfclinn quamen / öaar baar en tegen toeer na icneeDenm be onDerfieDjeben/ foo Dat fp op tnDen öobantg omringt en befet / en Daar öeneben foo :outo en onfagt ontfjaalb toterben / bat naubriW öobeel Daar ban quamen/ biebeöare fconben t>er= ellen / toaarb'obertge gebïeben toaren. ailgnn . moeten 'e Scharmutfelen ober De ttoee maanDen geDuurt ïjaö= na twee 3en / neeft epnDelijR Den Bafcba met fijn obetlg ©oïh maanden met fc&anbe moeten aftrefenen / en nog te fcïjielp* °°?°f*> teS tetl om DenaanRomenbena©inter/ toanneer nie* fasen weet manb / toegen De noube en fneeuto baar bipsen fton/ af trekken. gelöR'er oor al beeïe gefiotoen toaren / en De boo?» naamfie ï|oof Den Heft fijn t'öup^geRomen. ^efe Trufci getien bQO?/ Dat fp OOR Chnftenen £«™ fijn / en ban Die <©uDe / Die eerttjDé tjet Land van De ~ overfchot loften met getoelb öebben tietotaerö / af ftomfïig ftjn/ van de toaatom fp ooft alsnog ban on£ Chriftencn feec^|^ beet houden / 'ttoelftmebe bie geene/ bie tot oaar dcrs J . optoaattéftomen/ om Etjbeteftoopen/ meerma* ïentjebbenbebonben / togl fp öaar goeb eeten booz* gefet / en oberbïoebig3©ijn te bjtnften öebben gege* ben / toaat boo? fp geen gelb öebben brillen nemen : feggenbe / toat ö'aac <©ob öeeft berïeent / fijn fp fcijuïöig on£ Chriftenen ooft mebe tebeeïen : IBaac be Mahometanen en Joden mogen fp lugten nog Uj- ben -4° Voorname Reys door ben/ bmtfp in tegenbeeï met alïe ïjare gnïanbfei cimftenen ïjeeï.toel obet-een-ftomen : JJogtartófïj s y hebben f e mberbaab nog Chriftenen , nog Turken, nog M liefdevoor ren, nog joden , Vuant fp öouben nog Mis , nog ai maar mo- fomtgb£ na ben ï^emel / bat <©ob baat toil fcefche gen de men : <£n geloben met Py thagoras ,bat be sieïen / n Mahometa- ï ja re berbienften / ban 't eene ïigcljaaiu in 'tante joden öbecgaan ; ban een bjoom |Benfc& in (jet eerfïe «tin lugtcnof öatgebooren toetb ; ban een <ö5obloo£ jÊenfch j lijden. een ï|onb / of in een toiïb met ; infonberiepb / ft Haar Gods. P *?! 1^°?$ U * m &* mb ^ft. ^ m ^Oft gelOC dienften ben / foo lebenfe ooft. ©nbec ïjaat neemt be 25m zeden. oer fijn ^mfter / iie <§>oon be IBoeber / be ©abetfïi <©ogtet / tot ft jn |Ban of Wijf / leggenbe beö nagt öp en onber maïftanberen / foo a$ 't baït 3©an öupten tjaat bïoeb en troutoen fp nfet : JClfoo be ©a bet ofbe|Boebec fpjeeftt/ toöliitfjn «Bob bitüiin tot 3aat öeeft gegeben / toaatom fon ik fjet foo qua iyft aan een bjeemben öefieeben : of ooft/ ift fjeb eenei l&of / en <©ob geeft mp baat in bloemen of ©mg ten / i$ 't ban niet MKjft / bat ift mp met ben felbei bermafte / @c. ^ulfte en foobantge rebenen geïmm fien fp beeï. &p plegen ooft jaadtjftS met ijare mk ben een groot Feeft teïjottben/ op'ttoeïftefp befel be onbet maïftanberen na ïjaat toeïgebalten bettoff feïen 3 3Cnbetftn£ bergtijpen fp lïg met fïeeïen / booö= (Taan / anbere boof baben / bnjï fp ban atleé ober. Wort öebBen/ niet ligt; toojb'et pmanb ïjiet aan fcönïbigöebonben/ footaerb öp öaaft geftraft. m* öué ïeben fp onbec malftanbereti in b?eebe / en geben om geene ©ojfïen of %eren, XXIII. Hoof d-s t u k. Kortverhaal van mijn Afvaart van Tripoli PhoenicU , na Syrien , en hoe ik van daar tot Joppe ben aangeland. DeSchrij- - „ verkrijgt TWTSt mtjn toeerftomfï tot Tripoli , bonb ift mp luft om 't JJ^j beeï nabet aan be Frontieren ban Canaan , bat Mtotebc. b'Ifraèliten boo?maaï£ban <0ob beïoofttoas/ te fchouwen. fijn geftomen/ en oberbenftcube / bat m &et felbe/ be Leendert RotrwoLF. 241 ang te booten Beloof be Meiïiafs , onfen Hlieben- tm geplant» Jefus Chriftus , na bt boojfeggin* — fcer^eplige §hop&eeten tot Bethiehem , uptbe m IBaagt Maria toa£ gebooten / en ban be mi met ben fcïjanbeitjften / enbetbïoefeten booö ïtrupce£ op ben 25erg ban Calvarien ïmpten falemtoa^geboob/ en in een nieuto/ upt een WtOt£ geïJOUloen <© jaft ban Jofepfa van Arima- jeïegt : foo ïiteeg ift feer gtoote begeerte om befe/ neer anbere ïjepïigt paatfen te befcljontoen : t bat ift baar in 't <ö5?aft met be ttoee Difcipulcn :usen Johannes , Of metbeb?ie Marien , HOgWathcm iftus ben ï|eete binben Vuonbe / maat op bat ift b Cweeg de, j mtjne upterlpe finnen in 't befcfooutoen ban paatfen en gelegentïjeben meet mogt toetben retoeftt en aangefet / om intoenbig in mijn ge* eb / ftjn bitter ïijben / ^tetben / en öeerïp <©p* m en ï|eme!baarb beter en aanöagtfger t'ober* tol en te betragten / ten epnbe om ben ï|eere riftus feïf£ met (ï me ï|emeïfcöe ^cïjatten en 4Boe* miubjaten €>eloobe en opregt bertroutoen aan [njpenenfomtjelfen/ gelijftïjp jigin fijn ïfepïig ao?b aan on$ tjeeft t'erftennen gegeben. 3&e$* benift gantfc&Ipboojmp nam / om na <Ö5efeï* ap om te fïen / op bat ift nog booj mtjnena ïjup£ $ ooft befe repfe mogt boïbjengeit Certogl ift ïjiêr op tóagtte/ quamen ïjiet na toep* Hytmjgt ; bageil bier Nederlandfche Pelgrims aan / metGefclfcnap )?nemenombertoaart^ tetreftften : ©oft fp?aft^ c ;f c t on£ een Griekfche Monnik ban d'Order bet rmeliten 5 bie ift te boren bp fijnen Abt ï>ab ge* ib / bielften iïi ban een ptjnïpe fjigt öab genefen/ 'e berfogt ooft met on£ te repfen» Hïfoo quamen En fy huren 1 met maïftanberen ober een / en {punten ttn eenTurkfch irkfch ^c^eepje met 8 ütiemen / ban öaar een Scftec P je * ramufaia genaamb / biergehjfte men ïjier t»?eï in l^aben binb/ en baaglgf$ oppaflen om boo? ïoon/ etfoonen / 3©aten en Vivres in b'omleggenöe teeben en Hanben te boeren : aïg op Antiochien , irama.nien , ban b'Ollbe Cilicien genoemb / Ci- us, Baruti > Tyrus, Jaffa , tot in iEgypten toe* Leendert Rpuwolf. 3©P 242. Voorname Reys door 3Bp berfagen on£ ooft ban 25efcjfjupt / Ölasnnen - JjLJ Speren/ ftaa£/ Concommerg / Die d'ArJbisr Batiecas noemen / Citroenen 3 Oranje-appels, j ooft ban goeden 3Bgn / en inat bieé meet / on£ op ïSepé fouöe te paé tomen / ban elft fob bei syverfien ai£ top in 8 bagen tonöen berteeren : alfoo haar van Jkïjipper^ onberluegen niet ligtaan leggen / mfc InTr'ev, ^Öepb met be Pelgrims , toegen£ öe tpoge Colli op icy . ea fi ua te^clt)attmgen / toaar mebe bie Turkft ï?ouöen on£ Chriftener, foo cnregtbaarbigïijfc j ftoaren/ eer men De Paatfen baav men Ijeen ton te ften tomen* boo^n ^ nu alle ^ Mmï toa £ I ™ boo? oné een go< ftekcn van 3©mö toaapöe / gingen top ben 7 September 1 5 Land. aan&oojö/ en ftaften ban 3ianb/ ftomenbeno met ben abonb boo? be &pit£ Capugio , tot aar ©ïeft Anefie , boonnaal| Neuphrus genaamd/ toeïft eertt)b£ ommuurt / en met 3©aïten gebeft toa£7 geïyft men ful&g nog aan be «©toecMtjffi en Ceftenen fïen ftan. <©it ©Keft i£ nog toei rei üjft groot/ maar oberaï open / foo bat men n toepnig boïftbaarfoubeftonneninbalïen/ engcoi fcïjabe aanregten ; ïjet ïegt op 't upterfie onber a ben Libanus , bie baarom t}tm feer boog i$ / en fl tot aan be gee uptflreftt. ^efen J^oeh öeluooii meefïenbeeï be Maroniten , al£ mebe beeïe anö ©ïeftften in bit Gebergte / maar infonberljepb toeïfte in be ©allepen na Aleppo toe leggen / bp toelfte tft in 't boo?-treftften / eenige malen feer t ben ontljaalb getoeeft / alfoo men bp haar goel cXhefa e mn Wnö > ' r » em fce Turken 0D & ntó onbete lerTur- toaarom fp ooft bifttoil£ bp öaar tomen / ke«. fjaren ïuft baar ban foo Deftig boeten / niet tegi ftaanbe fjet öaar in ben Alcoran i£ berboben / 1 fp fomtgb£ gaan of (ïaan tonnen, ©efe Maro ren fijn Chriftenen , en fpjeeften d'Arabifche Cai ïjeöbenbe ooft öate Patriarchen , toeïfte eerfï bar boïft berftoren/ en baar na ban ben Paus , a$ i ben gemeïb / geconfirmeerd toerben* m$ top ban öaar be gantfcöen nagt ober 11 goebe 3©iuben / neben£ öe öooge en bergagt <©eb Leendeut Roüwolp. 24? >eber£ toel toaren taoojtgefpoepd / en nu al d'up* r ? 7 ? rfie £pit£bantjet ©ooj-geöergt ban Baruti £>e* pftten / agter 't tueïfte de feer oude en bermaarde >tad legt / in taïfte boojmaaï^ f toaren ïlfandeï 1 ftoopmanfcïjap fjeeft omgegaan / ftreegen top ïe'£mojgen£ tajoeg ban bette in 'toog / fijnte \tt feerftoare Cïjoo?n£ lang^de geeftant getae* igt/ en metfcftoone bjugtbare Bomen en Wyn- aarden omringt, toaar toe fp gaat ooft alberept£ op be Frontieren bei — V toonden : |Baar totjï fp niet aan 3Lanb quamen p i ic vr- f l]n 00 & onberrigter faften toeer af en na gun ajidfchap cetroftften. ©efe Trufci gebben een berfraubige rrgensde en erbaren Sirgg^man tot garen $Bebe-oberften liefdevoor 1 Ermin Mackfur genoemd/ toienfp aï£ gareu R< dechrifte- gent en Gouverneur gegOOjfameiK <©efe OlltgOllbfl nen. op een ïff afkel / niet logt ban be ^tab onbet aa 't Gebergte / baar top boo?bp boeren / en bemoep We mede Chriftenen fijn / goetoelfpr groote btoalingen fïeften / om een ftlepn 3©aartgeï geeft op bebeen gefoagt: befefp?eeften mebe d'Ara bifche Caal / en fijn gaar in <0eftaKte / geben «©ebaarben / en üiïeeberen / niet ongelgft / toaa ban ift'er ttoee onber onfe Jjfêattoofen bonb / bi mp bit feïfêgefegt gebben. j^a bat top tui lang gabben gebaren / en epnbehjl ober ben ïïptgoeft ban 't ©oo?-gebergte ban Barui toaren geftomen / bat fïgfeer uer in ^eeuptftrefit toee£ on£ onfe Jbcgipper / bie een Turk toa£ / ei in be Arabifche ^§>p?aaft erbaren / aan geen 3p agter 't feïbe een ^êteebje / Bingi genaamb / en ber gaaïdeon£baarneben£/ goebat baar in ooft all schcidna- Harami quibir, ( foo noemen fp befe ©olfteten ) ba de e Turken ^ n 5t°ote töober£ en iBoojbenaar^ / toonen aan dele iBaar al^iftbefen aangaanbe ban anbere een bete Lieden boojberigt gab ontfangen / bogt ift gier op meer b\ geven. lU jj n ^ m i 0 f b(J Q ^pj, tm g g a jr i &at ö | 0 ami ^{aben/ toelfte gintfeg en gertoaart^/ onber ö Turk Leendert Rouwolf, 245 irkfche ï^onben / foo ftoaadöït aan SSanben leg= n - - i I tm$ regt befeffen en toifïen / toie be regte Ha- m toaren : fouben ban toel fjaalt alle mibbe^ ten toegen foeften en ooft toel binben om flg ban ar ïo£ te maften / en öaar ftoaar Turkfch tai> Sidon, nog op^ s d t f d rM $ tijb banbe ^|ntooonber£ Seida genaamt/ (ïjn-sidon, toel niet bpfonber groot / maar na ben upttoen* jen fcljtjn tameïijft beboutot / en met ttoee üsafïe? 1/ toaar ban 't eene tegen£ 't J5oo?ben op een ioge Wip / en 't anber op eenen ïjoogen ïfeubel tt/ betoaart : ttiïöier leggen bie geene aan / bie I Saphec , een bag-rep£ öier ban baan / treftften ïllen. 42er top baar boomnamen / oberbiel 011$ II nagt met tegentoinben/ bie on£ biermaten bee* 246 Voorname Reys door xtj* ïjmbeten / bat ton bie boo?maaï£ tijke en öecrlgï j&tab Tyrus , tfjaité ban be Arabieren , Sur 31 Mitsgaders naamt / en baat nabp ïeggenbe / nantohjhg aa Tym?, «t ben morgen berepfeten. Jbp \$ nog rebehjfc grooi wcik be- cn geïegen op een jêteenftifp in be gee / ontrent sc Knreevcn f c |j ?eeöen bec ban Jjet ^ttatlö ban Phamicien : £ f£ eettijb$ boo? Alexander de Groot , 7 maanden bi legert getoeeft / öte be engte beu See tuffegen be Sta en 't ^tranb/ niet een ©Qfe toebamöe / enbefeft alöu£ aan *t Vafte-Land ï}egtte / toaar na fjp &k betobert en betfoanb ïjeeft/ foobat öe flrafénbei tooefiingbie ïjaar boo? ben $?oplf}eet Jefaias 400 U ten te booten toaten boozfegt / baat na boo? be tjau ban een 3©eereïb-beïieerfcïjet / fijn uptgeboert / e ober öaat gekomen. Aldaar befe Handftreeften ban Tyrus en Sidon , tó fj flus het Canaileifch e ©?outot}e tot ben %eetc Chiiftus getii cananeifch men/ toegen£ ïjaat ©ogtettjen / bat eenen onrepm vrouwdie geeft fjab / ban toelfcen öet be l^eet / al£ fjp fjet te geuecfen. <© e ioof ban bit © joutotje ïjab gefien / tet felber tt] Öeeft beriofi. SSupten effen baatbooj/ ïjoojben top ban bet een gtoot geraafef) bantttpfeï)enbe25e&en/ bie ijii enttent met fïüften getoelb ontfp?ingen / bat fp een ge |Booïen£ boen omgaan» 3©at bet ontrent et mijl toeeg£ baat ban baan / legt onbet aan SSerg een ftaap niento gebontob ï^upé / Naeora g naamt. Sog 2 mijïen betbet optoaatt^ , bp ben 25erg I ron , tegen£ 't ^npben / i$ een gtoot ©ïeft Sib g naamt/ bnpten'ttoeïfcetonbomin geebeelgtoo Mppen en ^pelonfcen fijn / toaat agtet top on£ j quaab toeet betgben / om aibaat een betet te bei toagten : Cettoijïen onbettnffefjen on$ ©olft op t Wippen i!pt ttab om te btffcöen en Oefters te foeften betfameïöen fp nog baat-en-öoben / in be üfupïe fao beel gee-^ont / bat fp baat mebe een tamelpe Stoote&aft bulben. Den Berg Cufliïjen befen en ben 25etg Carmel , bie 8 mt ïen ban een feggen / en bie fig bet in Zet nptfitefti If fit ter ïjalbet toeg in 't mibben / aï£ in een fjalbe Circu Leendert Rouvolf. 247 cul 1 be oube ert bermaarbe ,§>tab Acon , booj* I? ? até Ptolemais , op een ï)oog en nïippig «g>tranb / ?~ [fte boo2 eenige <£eutoen öp öe berobering ban 't uiige ïanb ban Baldewijn Godfried* ©jocöct 'erft/ en baar na mebe ban Gmdon , met fonDet vce jever- iot bethel ban belïjne/ Saladyn ben ïtoning beroeringen acenen (n JEgypten , bie 't ooii een en anoermaal j grbjonnen / na een ïangburige 25elegenng vS ° tn ■ tuelbigt / en toeee tipt be ïjanöen getukt, m mben om befe &tab fijn ï)eeï toel geculnveert en wutob / en fp i$ ter befec rtjö/ neben£ beeï meet iere / geïijH oor ïjet tjeele Sfeplige Hanb / niet fon-- grootljettenleetban öeChriftenen , ïjet groot ge* lö en ftoate ^OBbanben TuikfchenKeyfer OU-- too?pen. •$ gatieren baagg toaren top met een goeben nbbjoeginbetoeer/ en top oegaben oné biepec ttoaartó in / om met tmnbet gebaat booz öp iptetfte fotté ban ben 2Setg te nomen : iBaar onj. oniemen toott niet gelunen : 3©ant terftoub om i tnibbag/ toecfjefte (tg een tegenbiinb/ bic on£ Syksiken t alleen in onfe Daart beujinberbe / maar oou i,uiewmd. tt getoelb te rug b?eef / foo bat top gebjongen erben om toeberom te fteeren / en onfe boorige utf agtet be ïilippen te foeïieu. - Jïa mibbernagt / afê befeiomb reroefïtoa^/ en i een anbcr begon tetoaapen / toarentop 2 uuren 10? bag Waar / en boeren regt toe na 't ^ttanb / 1 be £>tab Hayphe aan / bte boo?maaï£ Caypha , Porphy ria gcuoemt toierb/ ftjnbe 4 mijlen toeegs iojöp Acon , enïeggenbe aanben2Serg Carmei , ertoaartë al$ top op ben abonb quanten / boeren rfionb upt be &tab ban meer 3Öben / om onstc oe* ten/ eenige Fregatten na on£ toe : 't toeïft 0$ En vreefen ifen J>cnipper bernam / toilbe ïjp tjaat metbee* V an andere atttoen / maat liet aanfïonb# be geplen ballen / en rmaanbe be 2Soot£gefeIlen om fterït ban Daar af roepen : 3©anneer nu ö'anbere lagen bat ip on£ et mogten boïgen / foo berïieten fp ons' en fteetöen eer te rug: maar top ïanbben bttpten aan ben >erg Carmei, om in ben nagt lueer mct'er öaafr af te ' * q_ 4 baten. 248 Voorname Reys door 1 575. teren. SSerg té tameïp ïjoog en bermaatb ÖeHeyhge Schrift, a!£ op i iteg. xvm. altoa fcefchrij- Ehas ÖÊt ©Olft Ifraél , 004^0 $*opf)eten Baals, ving van bt 400 ban ïjet Bofch beriep / om £aar albaar denBeig nietige Stfgoöerp aan te toonen : <*Mnft até ht waTcertiid" ooft De berï)oo?t / en fïjn ©fferöanbe boo? aldaar ge' öper ban öen kernei berteett tjeeft: baarintege bemtis. öeeï be Baals Pnefters, niet aïïeen ban ïjaren Afg niet fïjn berljoo?t/ maar ooft baat ober al£ Afgock dienaars bp be 2&eeft Kiïbn fïjn gefïagt. <©oft li fen top in 't feïf be Hoofd-ftuk , geltjft ook op 't bl öe ban ben 25?ief Jacobi , bat na bat ben kernei bü öeljaïf jaren bsa£ gefloten gebleben/ Elfasopbef 25erg ben ï$eere toeer ïjeeft aangeroepen /toeifceöe ooft berïjoojt ïjeeft / foo bat ïjn ben kernei toeer ïjei opgebaan/ en ï}tt öojte en ho:fïtge Starbrip tof ÏSegen ïjeeft gegeben. ©an befen 23erg / noem fïg mebe bie bermeenbe Geeftelijke ©jben ber Ca melken , toelfce albaar ïjet alöereecfï onbec ben $at Innocent ben III. 3 fïjn oo?fp?ong ïjeeft genomer baat na ban Aalbert ben Patriarch ban Jerulalen en $ n °8 toeï rebehjft groot / maar ronboi por^hyria- open/ m öe ïfupfen baar in foo boutobaffig / te n au toi Leendeut Rouwolf. 249 naupjeïg¥ be helft ban tetooonb toetten 7 a]^ Sa- lt , ^ adyn eert 9 b£ ftoate <©o?logen tegen£ öe Krays- vaardersuoetDe / en nu fcbto »nirtïouteom&aat lange t te nonnen toeetfiaan / heeft hp «1 te IBu* ren uan öefe &tab / ai£ meöe bte Pan Catfarea Pa- leftinz , en ban meet anbete/ bte taan toepnig De- tentie toaten / laten onbet bePoet fmtjten / en meer* loo^ maten / 00 bat fijne Spanten baat m niet f T5e%anen^ / ^^^J^JM^« te üooren een groot en toel-geïaben £>ctjtp / oan oe was 01llangs ^ee-toneté aenomen / ïoaar oPet b'3lntooonbei:£ een schip f«t t'onta?eeben toaten ; toijl op haatte Chriftenen ™£z£ baat oPet infonberhepb Petöagt toaten / toagtten fp kaapt> maat op gelegenthepb / om haat toeet aan befelPe te Pnceten / foo bat top / inbien onfen &chtpper met haat te mijten / niet foo rroutolyfc aan 0115; Ijao gebaan / jupfi fouten moeten het lootje leggen / om hare ban anbete geletenefchabet'ontgelben. %\i top baat tot na mibbetnagt / niet fontetge* baat / até men bennen han / P002 3tnïtet habben gelegen / haafïte flg onfen Schipper / niet tegen> ftaanbe be gee fitl toietb / om biepet 2eetoaatt£ in te fïeten / op hoop Pan goeb toeet en toinb boo? oné te tangen. Wanneet top nu tot aan ben mo?* gen fieth habben geattepb / bethefte ftg altenefteng agter onéeenftaapehoelte / bic on£ toet haafl Pet' bp b'uptfiehenbe #unt be£ 2Setg£ boojt fette/ en aan geene 3öbe b'anbere Contreyen bete be|chen= toen / bie onbet aan be ï^oogten^ tonbom foo fcïjoon groen en fchaöntoagtig toaten / bat albaat tn een ©lefe eenen Turkfchen Sangiacho , booj jïm ber* maalt tooonbe. $iettoüt hier ban baan/ legtget ïtafieel Pan teKafad ™* Pelgrims inbeSee/ Pan b'^lngefetenen Altht naamb / toertoaart^ bte geene eerfi aanftomen / toelte haten toeg na Jerufalem ÖOOI Gahlaeer> , op Nafareth nemen, mt i$ eerttjö£ Pan iBtuiten en 25oltoernenfoo fierftgetoeeli / bat men 't oojbeelöe ontoinbaat te fijn : tegentooo?big \$ 't aan ttoee Ranten/ alamen upt geeftenfcan/ fooöanig Pet* 25° Voorna me Re ys door , 5 7 ^ . tooefl en herballen / öat baat upt ligt balt te bearü pen/ batfuïltéoulmgp; met groot en ftoaar getoelö bpberobetïngtégefcbieb. mm nu öe 3©inb hoe langj hoe meer opftali/ maafttentop (hoe fterftooft ttoee &thecpjenö met pen bag oité na fpeucöenj/ foobanigen baart en boojtgaug/ bat fp oité moefïen berlaten / en ton i>e stad oef tofnb het ïtafïerï becbp / boo? be £tab Dor n 0 « D01 - bjie muien berber fijn genomen : befe legt mebe op beu Carmel in Pboenicien , atéon£ OOK Jofephus betnpgt : en té fint foo afgenomen / bat baat ban t Jaité niet£ bpfonber£ / até inaar een tjogen otiben Choojn/ banoberigté/ bien b'^iitooonbeté uort hupben^baagiS Dortaue noemen. 2Jn befe ^.tab öeobeu d'Ifraeliteuiiab'innemingban Canaan, até Judic i. v. 27. té te ïefen / b'fntooonber£ laten blgben. Sï, u €m >"ÖÏ toeeg^ gier ban baan fïetmen b'oube en ™ Uns - betmaaröe £tab Csfarea Paieftina; bp be Zee op ee* neu hoogen J|eubel / toeïfte Heiodes toeerbernientot/ en ter eeren ban ben ïdepferi Czfarea genoemb beeft/ boubenbenogftebenföaag^p be Turken en Moren beu^aamKadarie. ï^iet öeeft getooonb be gob* bJtigttranb / maat in fp |a* tien komen / om öaren Mahomech te Dienen. Aankomft «té 't nu abonb toierb / en top tot aan Joope in f;;™ ie &auen / baar be Pelgrims bie te Hanb na Wa- emtoüïeupïcegenupttegaan/ nogtoel 10 mijlen wrq£ re baren tjabben / b?eef ongbe toinb nogö 00 fïerft boo?t / bat top maar een up? natonnen- möergang nog aibaar in be i$aben in liepen. XXIV. Hoof d-s tuk. Korten Inhoud van mijn Reys te Land , van de Haven van Joppe na Jerufalem. $ X yf ®mn$ tyoeg / met-fier aanbjeeften ban iVl ben bag / op ben 13 September 1 S7S > flap* ten topaanHanb / en fanben terftonb eenigena oe #tab Rama , Ijier ttoee mijlen ban baan fijnbe/ om Convoy ban ben Sangiacho te berftrijgen/ en ooft om eenige Mockeri of €e3eï-ö$ber£ mebe te hengen/ bie on£ na Jeruïalem mogten bjengen : ènbertnflcïjen bertoagteben top anbere / op 't §oge en Wippige &tranb / altoaar w booptaa \$ ge* fiaan öeeft / 't toeft ter befer tgb foobanig bertooefl J nu ^ 0g enberbeïgtié / bat niet een eenig ï$iip£ meer op be maar drie pïaat^ tebinben/ in 't toeifte be Pelgrims op |are Kd^«rf aanftomfl / ftonnen intreftften / al£ alleen o?ie ma* overig. berg of Spelonken , bie biep in ben 2Serg ingaan / en tot aanbe gee tmtftomen : g|n befe toerben De Pelgrimsfomtgb^toelingeïaten/maar tofiï op bie ti)b baar beeï ftoo?n inlag / en fp'er baagïg¥ n*gö meerinb*agten / ombe jkaö Conftantmopolcn m* fonbertjepb bp b'aanöoubenbe bimrte te fpijfen / mogt niemanb baar in ftomen. <©e ^tab Joppe ban b^ngefetenen Japha genaamö / i$ on£ ban fijn aal-ouöe^aam genoeg beftenb upt be «oenen bWbePropheetenm Apoftelen, a!$ bp Öen Pro- 2<)2 Voorname Reys door ï < 7 < . P lieet J onas > bie tipt b:ee£ ( alé fjp na <©ob£ bebe — ben Nmiviten Ijaren tijöelijften ondergang fouöepje Tonpe is ? iten > teac tjeen bïoob / en fcïjeep ging / baar m leer ver- in be groote onflupmigfjepb ban be gee tuierb öup : maardin de ten boo?b gefmeeten / en ban een grooten ©ifclj op- Hiftofièii 3^°^ / *« epnbeltjft na b?ie bagen en nagten toen ban ben felben op tjet b?ooge uptgetoojpen. ©ofi ïefen top Ut be Handelingen der A portelen aan 't lx. enx. Hoofd-ftuk ban Den Apoftel Petrus , bat hli een ttjb lang aïbaat in 't ï|up£ ban Simon ben Leer- touwer öeeft t'ïjup^ gelegen / en albaar be Difcipe- linneTabitha of Dorcasban ben boöen beeft ooae^ <&e dêtab Joppe $ op bie njb toeï beboutob en fïecft getoeefï / 't geen baat tipt ï$ af te nemen / bat be Jooden na be bertooetëüig ban Jerufalem fïg m groot getal baar öebbenïjeen begeben / om ïjaar te* gen£ be Romeynen te befcïjermen : maar 't Jjeeft ïjaar niet geïjoïpen / bermit£ be tt)ö ber fïraffe / bie ober fjaar feomen moefi / nu tegentooojbig toa£ ; berijalben toierbbe<§>tab öaafi ttoeemaaï na mal* fcanber ban be Romeynen belegerb / beroberb enber- tooed/ en baar in/ na be getupgen$ban Jofephus, ober be 12600 Jooden omgeb?agt. Sflïfoo ïeefl men ooh bat na be tyben ban Godfried ban Boullion , aïé ^ogtans beChriftenen{]et Heylige Land toeer berïooren / ooft vindmen befe <&tab ban be Ongelovigen i$ ingenomen/ ber* de minf\T e ^ ot W m lmt öe aaröe # 3 el 8fc flemaa&t / foo bat öe* Anticjui- benfbaag^ albaar niet be aïbeimmfte Antiquitey ten , teyten , enOf veneranda? Antiquitatis veftigia meer te (ïen fijn* de reden,

ittt ; Defe fonD / a\$ ÖP ong 00 Den teeg bemant / en berfiaan öaD/ Dat bjp Pelgrims toaten / eemge ban ftjne ïinegten fjp on£ / Doo? btoto bP oitó DeeD Dp&em ontbieDen/ en Daat neben£ jïanhonDigen / £ tweike Dat ÖP een Det <©efagbebbet£bja£ / Die banton Sul- tan ober Den Tempelban Den 2Setgban Galvanen ontb oden gefielDbjaé / metlafienbebel/ om geenen Pelgrim ««den. Daat in te laten / ten fp ÖP booj af De baat op ge(leï= De Col of «^cbattingbolDaan öab. 3&t$ gingen top met öaat mebe / en betfcöeenen boo? baten IBeefto in fïjue Cent/ ïeggcnbe De tegtettjanD 0» otne 2 en biemelnh berfttefï. €ben op bit pa£ / bjagt ïjp upt be feïjoone tougt Öateentoel gecultiveerde Contryen gier Olt1 Öceuetl beeï <©?anen / fnben <©ogfitt)b te famen / om befeï be op joppe te fenben / om ban ban baat berber oUe Sre na Conftantinopolen te berboeren* s y komen mibbetnagt toaren top toeer op bc been / ei totRamsu qitamen 'énio?gen£ met öet aanbeten ban bei öag / m be ^tab Rama , nemenbe onfen lutreft in \ 1 ï£up£ ban be Pelgrims , bat toel eer Hertog Philip van Bourgondien boo? jfjaar geftogt ïjeeft : ©ït toaj tamelijft rupm / fteböenbe binnen beele <@bertoulf be <®emaftften / en een goebe 25o?nput / en in 't bin nen-l^of een rebeïperuume plaats / We bol groen Aloesfionb / toeïfteré jap feer beeï m groote Mnb ften upt b'Oofterfche Hanben na Europa berboert en in feer f toare en ïangburige fieftten / bifttoil^ ge ö?upftttoerb. Vierban en ban Mynha , a$ opjo han aan 't xix Hoofdruk i$ te fïen / geeft Nicode^ mus toel ioo ponben mebe gebjagt/ om 't Étgcftaatr Daar fy tot Chrifti na be toüfe ber Joden te baïfemen. Mlijitï den derden i agen to p tot op ü m beröni bag fiiï/ ïjebbeube a lalcn, en fy* °ber / tot op on£ Uettteft toe/ genoeg ft ondertuf- boen / om ben Cadi 3 Soubafchi, <§cï)?öber£/ ja fchen aiic nitfers 9 e n U|apfcöaar$ te b?eeben te fielïen / eii ïjaai boo; Leekdert Rouw o l f. 255 ioo? 't Convoy of «Ö5eïepöe / be ïjanöeu te faïben : 1 $ 75. mnt foo een boog en ontrouto ©olft i$ ïjet / Dat öet - — lautolgfëtë om te geïooben. r ,£ Tuik - ©efe ^>tabïegt op een öoogte tn een Maft ©elb /rche Be- aU boben gefegt t£/ 'ttoelftftg ban baat ober be * de ranïen toeegë aan 't Gebergte ban jerufalem upt* ftcft ftreftt ï|et ïanb ïjter om ïjeen ïjeel bjngtbaar / faivcn. Uan ftOOUl / SSöÓltitoOl / Indiaanfche Meloenen , ban d'Arabers fiaticca genoemb / bte foo fttjoon en 3^ fmafteïpfijn/ boo^namentlijftbie/ toelftebanbm= de f eL;md _ nen roob ft jn / aï£ tft etgen£ dp be rep£ ïjeb gebon* (treek. Den. £p$tameïp gtoot/ maaröeeï open / aï£ een anber ©Uft / en flegt öeöoutot / toaar in gint£ en ftectoaartg nogeentgeboetfïappen ban aaï-oube <©e* öoutomtefïcnfïjiK- 1 ' ^ - , Dio f polis €en ïjalbe mtjl baar ban baan na 't j3oo?ben/^° s il legtbejbtab Diofpolis, eertgb^ Lida geïjeeten/ üiLida. Wikt Petrus be^epligebcfogt / en iEneas bie 8 ja* ren toa£ beroert getoeefï / ban fijn ïammtgöepb ge* neefen ïjeeft / baar tn toa£ fonberlmg ntet£ aï£ be Sterft ban S. Joris te fien/ toten be Turken, aïg een Rtöber en ïifeïb / öobenanbereï|epltgen eerben. m bat fp oné nu- bten ttjbmet ïjaren gefïabigen aan-en oberïoop alé Ijabben moebe gemaaftt/ ber* geleften top on£ ten laatfïen / en troftften $ mo?gen£ bjoeg ban baar / en quamen tgbeïp uptbe ©laaft* te aan 't Gebergte ban Jerufalem, toaar boqjtop Komen aam nog 4 mijlen toeeg£ tjabben af te leggen. <©nber* 't Gebergte toegen ïtetenftg terfïonb tuffcöen öet Gebergte beeïJ uda - Arabieren ften/ ïoopenbetn be nantoe paffagien met Alwaar de groot gefc^eento boo? ong ïjeenen / en ftomenbe foo wiide Ara- Öefttg op on£ aan / bat top ïjaafl genoobfaaftt toiet* bieren haar ben / om ott£ ter toeer te fïelïen / en met getoeïb baar f™** boo? te fTaan/ geftjft ban öerepb£ onfen Janitfer renen nepen, ban jjaar fijnen pferen ftno$ foobantg tn be % enöe* nen toterp / batïju ter nahtoernoob ïjet ïeben W ijteïb. m$ fp öefen eenfi f&geh / namen fp op 't ïaatfï een goeben ©jtnftpenntóg / en Heten, ong gaan, <©u$ moefien top boo: onftï toeïftomfl / tn ïjet aatb- fcïjeoubenbettooefïe Jerufalem ( toaar tngeentyeugt nog M* 5 Voorname Reys door im- ?>° 3 om P"^ te betfttijgen/ gehïft fn 't SfSÜSSïf 3° n 3 £1 ^ öic het fpel berliefen / öoo ? oe &pit£ïoeöen foopen. Ana^f' ™?£ £ J? up, V n ?£? c f,)nöe / ttmm ton bout/ routo en fteenagtig toa£ / fn een Mem ©leftie / top toat plepfletoen / en onfe beften upt öe 25eeft / öiet öaat öoo? boo?bp een ouö ïterftje ban 't <©eberg. £?" , SP t i ■ ere " ö *n; Öitïepö (foojofephus w f r^°f ft , 5%^" ° ude Gcfchienifflèn aan 't to Hoofd.ftuk fcöjgft ) 20 $aaröe-lopen£ toöö ban Je- rufalcm ^aar tut toa$ feit ^opljeet Jeremii, ató upt ftjn eetfïe Hoofd-öuk # re ften / gebooten : en hertoerö ban Jefaias ooft een ellendig ©leftjege* ï! aam i 1 ,£ telfe l w !? en * öobengenoemöc Rama , boomtaaljf een tfrföeel bet ütinöeren Benjamins is getoeelï. «©aat heetten ij? ooft Abjathar , alé neih Salomon ban fïjn Priefterdom ftab berfïooten / op ftnen Iftftec getroftften. «Sben öaat btipten / toier* fen on£ boben op öe ftoogten ban Silo in 'r <6eberg= G«fv" n - tcE f' ! h ; ms v^eröIÜfre^ ban 't «Sjaftban Sa- Samuel. muei getoont/ ban toelfte men eenige mijlen becöe concryen in öe touöte ftan befcftoutoen / ftn ma?" ban Kamatha , geinft ooft Jofephus öe regtbaaröige / bie oen ï^eece Chriftus ban 't üttnpgf fteeft ftelpen afne- men/ en m fijn epgen nteuto uptgeftoutoen <0*afr leggen. %t£teeöje ïepb beneben in 't <#ebecgte/ altoaat Samuel eecfl Uiatf begraben / en na inne* mingban öe&taö/optoaarrssi na Siioijfbetboect. 3©anneecmen nu Jerufaiem meet begint te naöe* ren / legrtec linftethanö Nicopolis op een ftoogte/ ml m ' 9, % f t n c? n r us Smmnt / 60 Stadiën baat ban / mm [ u0 «të öe Schrift getupgt / toaat heen Chriftus inet öetbjee jongeren gegaan i$/a\$ ftp haat öe Schrif- ten op ben toeg uptïepbe/ en fïg aan öaat epnöelijft te ftennen gaf; pit lieten top leggen / en gingen op na Jerufaiem , bat fteöet$öaag£ Gotz ban ö'Ara- Terurakm bier ™ m Jurken genaamr toetö. 3fe toeg toa£ Ijeel van d« touto en (ieenagtig / en top fagen fonöerling nietó / LeeNüert RouwoLf. f)f $ ter toeberspbm in be ©aïïepen / toeel fcftoone ^ ooce $löf-bomen/ neben£ eemgetoepmge Ww*— 1 - 2 - XVablcstm 't ïjoogc ®iïmt!wmmj?:ï™. n 1 2f Pfalm betltpgt : Rondom Jerujahm lijn eer- nMmd . &c. jmenftanfeniet fieu / tot batmen ot>ec t s . tuatievfa ile en toiitoe «Öebetgte baar tjed uihomt. j eiu fai em . <£ffm baat tapten / op Den JSerg ■ Oihon i , Jjn m éenige taecblijffeï^ ban bé £tab Helm te ften / öe ïtepfet Adrianus albaat na be bertooefïing Pan rufalem , gebontot en na fijn naam Helia vnaamt -t h«*o»*. ,b. WVfteetftCofroe^, ■ :n ingenomen / ten tijbe Pan ben ïüepfet Herachus , den Keyfe£ ehem toeer obertoorinen en t'onbergeojagt ïjeeft / Adrianus . baacnaooftHomar, benöetben ftontngPan beHehagc. 'racenen , biefe feee Pertooeft peeft / baat na i$fe leetingcttoftften / en baat «1 tegen toeecjwet op aat ouöe plaats geboutob : Ïfeöenï5baag£ t£fette* en$ 't gantfcïje Landfchap ben Turkfchen Stepfec (Cffen liooj be j§>taö£-poo?t fieegen topban onfe 3eeflen/ toni 't geenen ©jeembeling $ toegelaten/ , bate £teeben in te tijben / en top gingen tot llbet be ©OOÏt Hebron , om albaat bé Pacer üuar- iaan in te toagten / bien top too? «n Moeken, nfe aantamft lieten beftenb maften/ en met eenen letfoeften/ om boo? on# berlof ban ben Sang.ad», ,ra te mogen binnen tarnen / te berfttggen. .®** S J™™ lettuffcgen quanten eenige K arvo ^ r ^ Mon " , t fl n „ J l oi!e«eeif e luthetMoofïec/ bie onê feet toienbelgft ontttngen« mog ten Ho?t nabefeqnam ooft ben Ermin of Tollenaar aan* bu»« jeteben/ metfljnen &c 0 ?ijbet; ö^tooegon^ W"** lonb ban toaat top quamen 7 goe •en / en toeïfte onfe namen toaren :• 0a ba t fp We m gabben opgetenent / en peber ban onf /gaat aat'er toefiaat / boo? 't b?p-en feftec geïepbe/ om &e fóepitge ©laatfcn te befoefeeti JÉp)? 0ÏÖ » asï m , betaalt : &oo ftonb b'Ennin fuift? aan on$ toe / leggenbe fljn regtctganb / na be getooonte befeï Eanben / op 't &oof b / en boog ftg boo? ober / toaat* meöetoonétebetfïaaugaf/ bat topopftntooo?t> Voorname Reys door i < 7 5 . wogten berttoutoen. ©aar op lieten fp on£ orf — — ren , en geïepbben onë be25?oeÖer£ na bümeu/ Waar na fy De flinfter-3gbe af / boo? eenige ftlepne «Straat jeité door de öetïttoofïerv fïjnbe agter aan be jkabö-muü Monmkcn lla >t 3©efïen gelegen. üVwierL ^itftïoo(ïer^U3eïnietfeei:gcoDtofmpm/ma gebrast.- egter fraap geboutut/ en beflobten : J^ter nam top / gelijk alle anbere Pelgrims , bie upt Eurc bettuaatté tomen / on£ berbïtjf / en Pater Jerem ban Brixen a Minnebroeder en Guardiaan ban i Berg Zion, bit bit Moofïer tot Jei ul'alem, til 't atli re tot Bethlehem , nn nieer aï£ 1 8 jaren beftiett fjs den Guar- n 0ïlt ^ ll Ö on£ feer geerne* ©aar toaren toepnig Mc diaan vrien- niken in / en öie nog ban meerberlep Naden . t dclijkwer- Italianen , Spaanjaards, Franfchen en Dnytfcjie denontfan- w e fa egt er op lTl y n aaufeomfï baar niet öeö gebc ö * ben: ©efe brengen be Pelgrims ober aï om/ nebe een Coïfc / bie be Turkfche en Arabifche iCai becfïaat/ en tairijfen ïjaarfoo binnen af£ öupten Die haar <^ taö / Ü^Se Paatfen en «^teeben. lecomman- eer fp niet on£ mebegingen om bie te befoeften / ïjii deert om on£ ben Guardiaan bp manier ban toaatfcïjoutoii Giavcn der toW/ öat *°P moefïen ïjoeben en bjagten/om n Turken te °P öe <ÖSjaben ber Heydenen en Turken , bit fp 6c treden. jjjeel Turkyen , eben boo? bt &tee&en aan ben to ïjeböen/ te gaan of te tieeben : 3©antingeba(e of meer / al bmé 't onbetften£ / aï£ ligt ton gefeïj ben/ fuïï$ beben/ foo bertïjoojnben fïfl be Turk baar feer ober / een£beel£ om Datfe,D'<©n&efheet m boo? onrepn öouben/ meenenbe/ bat be fuifte i fonben berontrepnigen : 2tnberbeel£ ooft / om bt ft jaloers fïjn ofoer öare ©joutoen / toaarom fpoi öefeïbe noopt upt / nog ober be fïraat laten gaai ten fp batfe m 't 25ab Voillen / of be <ö5jaben bi tjare afgefïo?bene<©uberen of ©jienben gaan befc ften .-'9Hf£ bit gebeurt / en bat'er 3©gben ontre fljn / foo moet peber bie plaatfen myben en bïiebei om in geen penjfteï te tomen. En voorts m$ ÖP bit gtfegt ïjab / fb?aïs ljpon£ berber aai £r f e 8aenbe/ (noten onber on£ / bie ober Ztt toari fpnwuoct. öertoaait£ stomen/ eenige Waren/ bie geen go Leendert RoüwoLï. ^^9 lefcïjepb meebeïaagten / bat fp booj-af / booj ïjate l ^ 7 g >aiuTelijke Heyligheyd tOt Romen XmUU gebJeeft/ n boo? {jem Geabfolveert Warén / bie toaren in beg 3 aus Ban, en mogten trfeg&aïtoen niet tüetben toe* reïaten / om be ïfepïige ^teeben te öefoefen / en log tieeï minber ben Aflaat berbienen ofberftnjgen/ iie albaar boo? befen upt be gtoote milbigfjepb ban >e Paus op gefMb toa£ / om De Pelgrims mebe te >eelen : hierom berfogt &p / öat elft ïjem öe fijne xrilbe bertoonen, 3Mt Maart tjp foo met alïe bie waarvan )aar heen ftomen / bat ift boo? befen ban anbere / onftn >ie baat getoeeft ïjabben / al hernomen tjab / toet $ £Z1& ie mp ooft onberregt öabben/ bat fp maatdeel mp i oopj ensai Tijn aïé'er Pelgrims ftomen / en alïe$ ooft aan bie wift , wey- jeenebie geen ©oo?fcö?ift ban ben Paus fteböen / *g Hen (aten / op fjoop / om a\§ fp bertreftften / ban maa • yaar een ïnabe ©ereering tot een foop te fttggetn p liet berïjaïben befen fijnen 25an / in fïjn oube toaatbe öhjben: j|Baar mijne üïep^gefelïen/ onbet öetoelifse 2 Mis-Prieilers toami / berfcöjiftten feer/ Maari en bJierben feerbeileghi/bat fp bu^ onberfien^ in be£ Mis-prie- Paus Ban fouben rallen : M>P fcegonben ïjaar berïjaï- fters <^l. ben t'oiitfcöttïöigen / bat fp fuïft£ niet ftabben getne* y t ™ 1 ten/ nog onbettoegen gdegentfjepb getjab/ om na Romen te gaan : en tjoetoeï bit nu op öaar ïjer- toaartg-fiomfl \na$ berfupmt / foubenfe fefterhjft op ftaar te mij-ftomfï fuift^ bolöjengen. 3£aar op toon* be ftg ebentóeïben Guardiaan nog aï eenfiig/en öieïö ftem of ïjp Ijaar baar ban niet ftonbe Abfolveeren : öog epnbeltjft na bat öp Ijen een tijb lang in bie b?ee$ en méening ïjab gelaten / gaf ïjp ban ïjem / ïjoe bat ïj» ooft ban ben Paus, en be ïjeeïe Cathohjke Kerk boïftomen niagt (jab ontfangen/ om bie geene / boek fte geen öefcfjepb meebetaagten / baar ban b:p te fineefteu en t'ontflfaan. mbn$ Abfolvecrde öp öaar ooft ten laatfïen/ ïmpten op be <©aanbeep ban 't. Stïoofter / in 't Latijn, met befe tooo?ben ; Ik Ab* m . Am folveer uw van alle uwe Tonden , in de name des Va- nageru a ders, desSoons, en des Heyligen Geeftes, eil ï)iet field. mebe öefïoot ïjp fijne aanfpjaaft- R % XXV. Hoofd* 160 Voorname Reys door XXV. Hoof d-s tuk. Klare en eenvoudige Befchrijving der Stad Jemfdem , foc alsfe nu voorkomt : nevens haar omleggende Land ftreek. D€ ïfeerlpe en Öoningïgfte &tab ferufaiem ÖiebOO? öefeubeSaracenen , Kurzitadon ,maa nu Chmz , ban ö'^5nfcoocmöer$ toerb genaamt jerufaiem ïe S t !1 °S op fijn oube plaat£ / itiiöDcu in Judxa legt op »t op 't öooge Gebergte/ boben andere / aï$ ïjaai hoogc G e . $f oof ö betïjeben : bat ooft baar upt t£ af te nemen oergte. eengöeelg / toptien ban baar Ijet ganfcöe Zani ronöom / al£ ban een mibbelpunt ftan obeifïen / an öerbeefë ooft om bat be Fontainen, bit baar ont fp?tngen/ ban baar al£ ban be öoogfïe pïaatj?/ w alïe ftanten aflopen : geïgft fuïftjl ooft be Pjoptjee Ezechiel , m fïjll xiv Hoofd-ftuk Öetlipgt / a$ f)| bü$ fpjeeftt : Ten dien jijde Tullen variTe wateren uy Jerufaiem vlietten , de helft na de Zee tegens hetOo Jien , en d 'andere helft , na de buytenfte Zee. betogfen ooft anöere pïaatfen ban be Heylige Schrift' bat befe^tab boog ïegt/ af^ tn be Handelingen de Apoitelen 5 aan 't vin Hoofd-ituk, aïtoaar ben €n Qel be£ l^eeren tot Fhi lippus fpjaft / ftaat op en gaa na 't Zuyden^op den weg die van Jerufaiem afdaalt n< Gaza , &c. <©0ft Marei x> Sietwygaan op na Je rufalem : en Luc. x. Een feker Menfch quam af var Jerufaiem na Jericho , en viel onder de Moorde- naars , &c. En by geval quam een feker Pricfter den felven weg af , dcc. van dc wei- ^ e Situatie ban Jericho , neben$ be groote ©ïafr we" en' rm öaaiom Ö^* / ^aaar boo? ben Jordaan ban 'i wijd uytge- Jïoojben na 't 2npben fijnen ïoop neemt / (ïetmen ftrektege- fceneben/ met be boobe -Zee/ baar Sodoma en Go af? « om 1 morra S^ft^n ï)ceft / ban 't öoogfïe berfïab/ obei leggende ttti ftaaï <©ebergte foo ftlaar en perfeftt/ bat bic 't Land heeft, flet / fig inbeeïb / bat öp'er toel in 3 imrt/en^ fou* De bonnen ftomen / ïjoetoe! 't meer al£ een öeelen bag repfeng ber i$. 3San geene 3öbe berföiblere/ toel* fte Arabien ban Judeen fc^epb / leggen be öooge 25er* gen Leendert Rouwolf. 161 mn Abarrin fit Nebo , tegen tiOtt Jericho , toaaï 1<7 y MMofes, gcIijfeDewteronom. xxxii etl xxxiv ftaat/ het ÖelOOf be ïatlö Canaan , Öat Abraham, Jiaacen DeSud facob beloof b toa£/ oPeeftm beeft / befefteje om kd] ktI '00 neten hiaat/ a$ n^ebe het gebergte Se, r bat veeitoe )aac aannaait/ aan geen jtjbe Pan 't boobe Mey , ™«™: het n 't ianö Pan be Moabiten en Ammonuen, oat Gebergte jefeïPe pemanb bnnhen / ooh fcer iiabu te ftjn. sdr. Hipt bit Gebergte toert) jaarlnné een onminne neentote J>ehauen na Jerufalem gebjagt/ bte Pan Endaar 'en / feet goeb en fmaahlp nïeefch genen ; befe heb= f eer dikUe jen eenfeecgcootenen toetten Staart/ bie meec alg en vette •en halte fpan bih / en toe! anöethalf b?eeb en lang »«»«, tin / foo bat aan foo eenen j&taact Wee ©ttioneu jenoeg t'eeten Ijebben. ^efen hebben be Levitcn , 3$opLevit.ix. ftan geiten toetbeit/ Nevens al hen Vet dat het Ingewand bedekt , en de Nieren, ócc. «be^ehnïb-offetó Pcrbjanb. iwen tomb'ee ooh depten met hangenöe ©den / en Gt aan bpna een €1 lang. <©p bit «JBeuergte / en m rae tf iftheb ooft eenige malen in üaavHeger obemagt; rp fijn ten meeftenöeeï «uptetë / boetenbe pogen met lange ©ïeften ban «tet / aï£ b'anbere Arabie- ren , maat fp gaan befelbe m bappet-en rabbigïjepb toijtteboben. ©tt Heyiïge Land , bat na be ©doften aan be Hoehet ©ooi-babecengebaan / d'Ifraehten lang öefeten en Land ca- inaehab hebben/ lua£/nabegetupgen$ ban 't v. «aan, of Boek Mofis 7lm't agtfc Hoofdruk , baatfte en ttjfefïe Hanb ban allen / een Hanb ban maaisge- Catto/ <©erft/ ©ijnlloftfeen en ©ijge-bomen/ ooft weeft is. Granaat-appelen : een&anbban 4Mptpe <©l8f-&o* men / en ban J|onig / en boo?t£ alïe£ luat tot b$ JÉenfchen leben/ en onöecboub ban uabeu té : R 3 ge!t)!t' M7v De Heer- Jijkheyd van de Stad Jerufalcm. En hare Voorreg- Sijn nu alle verdwenen , Na dcVoor- feggingen der Pro- jheten. i6z Voorname Re ys door geïtjft ooft be ï^eere feïfi« öab gefegt/ bat ÖP öaa een 3£anö ban U&elft en ï|omng-bloepenbe / fouö ingeben : 't öab boe ooft feer ftöoonê ©allepen 25ergen / ©eïben en luftöoben / alom met Fon tamen en 2Somen ïjeerirjft bercierb/ foobat Ijet to< boo? 'tAardfche Paradijs mogt genomen toerben toaac in Adam en Eva getooonb / en <©ob geëer en gebienö öeöbtn* <0elijft nu bit Hanb om fijn butgt&aarfjepb ei oberbïoeb ban alïe£ / alle anbere Hanben / 'alfa Öeeft ooïi be^tab Jemfalem , tocïfte baar mibbei in ïegt / alle anbere ^teeben in <öSeboutoen / ©e fitnge/ p?agt en ©eerïgftöepb / ooft meemgte bai Slntooonöerg/ bet overtroffen : ooft Ijeeft begeer booj öem aïbaat een ïfup£ boen ftigten / bat ÖP üo ben anbere berftoren/ én na fijnen ^aatn genoem Öeeft: baar-en-boben geeft ÖP ïjaar Hooge Piie fters , Koningen en Propheeten gegeben / tot ba ÖP Öaar fijnen eenig geboren ^êoon / onfen i?eet Chnflus jefus in 't bïeefcö öeeft gefonben / rjuelfi aan öaar fijnen teiï met ïeeren en 3©onber-teftene; geopenbaarb öeeft. JBaar mftf Men fp fijne genabige I|up£-befoeftini niet erftenb / nog fijnen <®efant aangenomen / maa beel eer beragt / en geboob / en bn£ ben l|eer be ï^eerïö^Öepö feïfé beitoo^pen ïjebben / anbere Xboutoen/ toaau ban d'oube £raoboo?harc tfootinafoo hoogtë beroemd getoeefl / i& hup* Sgf foo feet toepnig ban re fteti i / dat men tmoer rWpen/ offeooh oopt albaat gefïaan & ten fn men 't niet upt nog eenige obenge tjep* v feïaatfcn / en upt b'omgelegcnc Contreyen , gfonb Sn» afnemen, «a** ïjet aarb= « erufalernom ftine ongeïoobtge lntooonöet£/ ' ben <©efant Meffias nog ethennen / nog fijne * tot haat heul nebben brillen aannemen / upt* Mav enintegenbeel aan be Heydenen be deute t het geefïïp en hemeïfche Jerufalem opgebaan t i»n anderen geeftehjhen Cempel Dooi d Apoflekn 1 cïaar/öeeft beginnen re boutoen. ©efcntorg t nnfm leere Chnftus, heefrmen aan on£ ooh outoliihbethonbigt enondertoefeu / maat ooh ton aten bit niet alleen toepnig / maat ffaan oohal erfeerbe toetten in/ dieongtot Afgodery , fonben Set n / " ot een epndehjh betbetf bjengen : Btf&m toeï x$ re dugren / bar indien top on| ii nM niet beheeren / hp on? ooit met oiergeiijne enverma- CAffcn ( aléljpoohbetept«J at begonnen heeft ;fal ningvan. ffi foehm / enon^ in be hanbeiUmn onfe 3©e % a- scha, Söeté obetgeben/ en boo? 't Stoort/ • m ™- e&oojfeggingban Ezechiei xxxix. , aten balltn/ ,p öat öP oné ooh handeïe na onfe oberttedingen. ©aatom behöojben top on£ bar betfcljnhluhelixecr- erhir , m . »d ban be loden toet laren rer herten gaan / en on^e ge cn bUnd . önbenetn J>chepb-b?ief te geben / op bat onsnirt heydvaade Somt 't geene Ijaat $ toeöetbaten : gehjhJ°den. men ban tct / bat die geene/ todfte toojmaató ©ob£ bolh toarcn / nu in foo geoote blmbtjepb. 264 Voorname Reys DttoR i j 7 5 . btoaïing / en onbefteetlijft leben geraaftt en berha ' ~ ftn / öatmeu niet ligt &aar£ gelyhen / feïfë ont be Turken en Hcydenen , faï tomben. 3&aat-en-6 ben fijn fp ooft foobanig ban pebet een geljaat en b( agt/ infonberljepb ban be Turken, biefjaat bpa Bk over ai JPB* WjJ *fê «"'S* anöete Natie , bat fp ïjaat gee gehaat fijn. w£ onbet ïjaat fouben mogen lugten of beeïei ten toare be joden met f tuate fommen geïb^ b Sultans gunfïe ftogten : baar bp toetb tjare &t t'tjailgban Turken , Moor. n m Arabieren fcetUOOli öte ban bouloen of planten toepnigtoetft maftei en liebet öonget lijben / al£ bat fp met ïjaat fjai vintin öen aïhevb ^ f£mDm tra 8ten te luinnen : (S woonders *" et ttflenfïaanbe 't Eanb tonöom öeen / fnfonta van jemfa- öcpb bigt om Jergfalem , 2Serg-en «^teenagtic i«n. rontoj en tojoeft t£ / boa? lopen fp nogtan£ / be noj eentg(tn£ beboutube paatfen / bie'ec mogten to fen / badfte fp ban af en op eeten aï£ be &p?inftf)! nen met ïjopen / foo bat men nog ban iaat tot jas meer en meet betminbering in ïjet ftlepne bennogi defe£ 3Lanb$ befpenrb / bat be teben i£ / toaaw men ïjaat bpna aïïe£ / toatfp ban boen ïjebben ban andere Sanbenen Paatfen moet toeboeten. Hare flegte ^00 $ OOft lUtbt be jètab Jerufalem , bie tlOC toeltebeïijft groots / feerfïegt bebontob/ öebfo Thuynln. ömnen fjate iBunren / bie ban ben Sultan ober 4 jaren geheel betnientob fïjn / rnpmeen gtooteopei Paatfen / bie t'eenemaal tooefl leggen / en foo bi flippenen £teenenfïjn/ batnten baat nantoïp ftan boo? ftomen : <©oft fïjn fjate C&unnen en ben/ feïfê bie binnen be jètab leggen / en een fei fïegtcn gtonb öebben / met lage |Btmttjen£ ba Heem opgemaaftt / foo batfe naubJltjfté ban anbei Öalf tot ttoeeoCHen ïjoog fïjn / inboegen elft een for öet moepte baat ftan obetfïtjgen : befelbe Uietbe opft in ftojten tgb ban ben regen toeg gefpoelb toaarom b'<Êpgenaat£ baat aan eenen eeuluige fcputoïjebben. tare $?npfen fïjn ooft ftïepn en laag / ïjebbenö JKuuren met Heem gepïanfterb / en bie nog al ta melyftboutoballigfïjn/ en beele geöcelp oberljoo] leg LeeSdert Rouwolf. 2 toran B»»«; hedevei * of ftoopW? / öaat boofflaaitf alle D o^^tocïföe va u e st^ KWI& beeïentgebalïen/ «n^^jgj/ ten ' roo bilt en lomp feeflreefeen Hm / öatfe metbostó na be Straten toe uptpuplen : toaat ban baan fonbertog to £omec-ti}b / in Defeïbe cfore , al het fetof foo i Wit lest / bannen P^eu tree/ baat mt^o gel afe in be gneeuto / of in be Aanttoe Woeftt - „en , Hen ton. lipt aïftet toelfie ligt balt af te ne* men / bat be Turken meet bettooeften laf lp bae- bet opboiuuen : toaarom fp toette regt Tuten , bat foo beeï gefegt $ / aï£ ©eitooeftetf en ©etbetbers?/ met naam en öaaö genaamo toetben. 3©tjl nu be&taö inljate iBunrenen omtreftn et beeï Hlepnbet ig I alë b'#ube getoetj L JJ', manb/ inoprtgtbanbetegentooojWge^ alleen 3©onbet aanmetlten / fioe Da tig «n njbe betbettooeftingeen foo groote tneenigte Wgjet be toooooo, of aïé Jofep husen Eufebiustongm / ^-«n obet be 3000000 , baat m öebben tonnen ontou- te meik beu. Tcrufakm tolctb eettip met Diepe ©allepen / wa« aue de «5 agten en Mn omringt en f^J*fl% £ f jiT ' mentiijRaan D?ie 3 SDen/aï£ tegen tigip «i/0o- f h J ften en 3©eften / foo batmen'et met toeï ton bpno- Eu feb. van Sen7a1Tm/i tont ^S^JXli &tab laagtoa^ / en on effen bïatoen gionööao^., be: geujnfe ooft albaar ban iTnus , te < öe ©j* Scopïs , 7 Stadiën baar banbaan leggenbe/ t mft A and f i§ belegert / baat na betobett/ eneptoelpft Bg^^ST' 1 | ingenomen / al£ Dooj ben ^op&eet Jeremjas ang tebooren toajlboojfegt / to^nw tota^ «tfte Hoofd-ftuk alfoofpjeeïtt; ®,^^|Sffi^hS bit quaat opboen / obet alle gnteombetf Deé % Ti bieptetofijnnu ftet pupn en ^Btng ton Je berbjoftene laturen/ en berbaton of bettooefie ^up- 166 Voorname Reys door 1575. ^ en m ^boitium öiennaten gebttïb / bat pber in be — ^tab/ bie aï£ alïeanbere ©leftften open lag / fon* ber moeptefton upt en inftomen* IBaar aï£ ben Turk na be berobering ban beefe 3ianDen bebonb ƒ bat be ^tab ïjeel open lag / en bat be Chnftenen ban alle Santen §oop$to8fe in öaare Bedevaarten Dectoaarrg troftftm / fojgbe t)P/ bat fp me namaak / aï£ eettip / mogten innemen en big* Svis v , n öen befltten ; daarom öefïoot fjp öefeïbe toeberom dL sultan iwtöeele nieutoering-muuten / bie tamelijk öoog / met nieuwe maar ooft foo bun fijn / bat geenf!n$ een f toaren Muren om- aanloop fouben tonnen uptfïaan. <©eït)ft boonnaaïg im &' be ^tab bpna bierftant toa£ / foo $fe tfjaii^ meer in 't ronb ingctroftften / infonberljepb aan be 3tjbe ban ben Berg ban Calvarien , bieboo? befen ïmpten be «&tab lag / maar nu binnen be IBuuren $ begre* pen / foo battr nog ttoee ban behoeften teftenfijn/ ö eene na Galii*a toe/ altoaar be &oeft-poo?tfiaat/ oie nog open/ eneenbanbefraapfié i$ / toaarbooj men na Nazareth gaat / 3önbe b?ie ftlepne bag-rep* fen^ ban baar gelegen; be£geïpö natafaraea Phi- Iippi , bat nu Baibec genaamt toerb / altoaar nog fcïjoone Antiquiceyten (ïjn te binben : alfmebe ban Damafcus , bat bijfbag-repfen^ ban Jerufalem legt/ en ban baar öeeft men nog fe£ bag-repfen£ tot Alep- po, in bie groote $foop-en i|anbeffiab bangefjeel Syrien. ©an befe §poo?t geöenftt mebe Jeremias aart 't xxxi Hoofd-ftuk met befetoOOjben : Sict de dagen komen, fpreekt de Heere , dat defe Stad den Heere fal herbouwt werden,van den Thoorn Hananeèl af , tot aan de Hoek-poort: die fal niet weder uytgerukt 3 nog afgebroken worden in eeu wigheyd ; befgelt)f$ Zacha- rias op'txi v en in 't ttoebe 5öoeft ber Chronijken aan 'txxvi fiaat: daar toe bouwde Uzzia Toorns,tot Je- rufalem, aan de Hoek-poorte , en aan deDal-poorr, Sec. ^en anberen ©oeft maaftt ben 25erg Zion , baar öp na 't gupben epnbigt / op toelften / aï£ ooft op ben 25erg Monah , be <§>tab fcïjupné afbaïenbe fenv^T <^ 00 ? Öm ^ ^ ÏÖl $ Ö^ft OOft b'<©ttbe oudejeru- <& ta ^ Jkrufalem , aï£ in b'Openbaring ban Johannes mem. ftaat / ttoaaf Poorten geïjaö ; afg eerfielijft be Vis- poort , Leendert Rou WOLF. 2Ó> oort , bie ooft be Poorte Hebron genaamt toietb / be* j jfjl men baar upt na Hebron ging / bat baar ontrent — Of 8 Mimi ban baan if: d'Oude Poort : Gevangea 'oort, toaac ban NehemiasOp'txn Hoofd-ftukjje* uaagt/boo? toeïhe be %mt Chriftus fijn HïupjS ïjeeft labuptm geb?agt;Regen-poort : be Poort Ephraims, nipteii toelfteStephanusi^ gefïeenigt/bolgen£ 't gee= le'be Kerkelijke Hiftorien aan 't eerft Hoofd-ihik iaat ban getuigen : de Porten Benjamins, onbertoeï icöe Propheet Jeremias, gelp atööp felfêaanftjn xx vï i Hoofd-ftuk berljaaib / f$ gebaugen en in ben ifttfter getoO?pen; be Hoek-poort : be Paarde-poort : ie Dal-poort , toaar booj be boeg liep na 't Dal Jofa- >hats: be Mift poort , boo? toelfte 't toater alle bup* iUÖepbuptbe^tab naliet Dal jofaphats afboetbe/ :n bp Usrift toater nu nog öuptenbejbtabeenbup* en fïanft bernomen Xtjerö : be Schaaps poort : be v omain poort, bie nu ter ttjbtoeer i£ opgeïjaalb : Bm befe aïïe Ijanbeïb Nehemias in ftjri 1 1 1 . vu i . en en Hoofd - ftuk , foo bat ïjet onnoobig i$ baar ban meer te meibeu, %\ïc befe boo?gemeïbe gioo?ten fijn foo bergaan / bat baar ban tïjan£ geene be miufïe noetfïappen meer te (ten fïjn. Turken ïjeöben aan be J§>tab in ïjaar nieuto-opgettoftften jffiuuren anöere §poo?ten gefet / ftjnbe nautottjftg öaïf foo beeï / toaar ban fommige / na bat be Jrtab aan fom- mige ftanten bettoijb of ingettoftften $/berfet/ maar ocrfteenigeanbere/ nabeoube Straten toeerinïja- rebootigeplaatfen opgeöoutot tfjn.Stlé eerfMgft be Vis-poorc , Die aï£ nog tegen£ 't JBeften fïaat / ag- ter ben 25ergZion, entegen ben 25ergGihon ober/ geUjftfuï^ftanbejïootentoerbenupt xChronic. 33, Manaffe öoutobe b'upterfie IBuuren aan be ^§>tab Davids , aan be 3©efï3Öbe ban Gihon in öet Dal , enbe tot ben ingang ban be Vis-poort. 5^e ^oo?t Öeeft ooft baar ban ben naam / bat men booj bie ban be naaftgeïegene ^ee fïeeben na öet 3©efïen beeï ©ifcö in be ^tab bjagt, ^u^ fïaat ooft nog aan 'c uptepubeban't Dal Tiropa^on , 'ttoeïft bepbe/ ben Berg Sion , en ben Tempel-berg Moriah ban Uiaï* ftauberen fcljepb / be Fomain -poort, bie baar ban g 575- Door wat Poort Chriftus gebonden is inge- bragt. Een Turk- fche Mo- fchee ftaat nu op Moria. Waar het Bad- water Bcthefda was. 262 Voorname Reys Door Ijaat naam boetb / bat men baat boa? tot be Fo tain en 't Badwater Siloha , batop Nehemia it, c Konings Vy ver genaamt tuetb, 3Ê>oo? befe $ be He re Chriftus, a$ be tegte beloof be Silon ban b Olijf-berg, obetbe2SeefteKidron, gebangenenc bonben in be Hupfen ban Annas, en Cayphas, boben-^tab ingeb?agt/ geïijft men leeft Neher xii. : datmen by de Fonrain-poort opging, by < Trap van Davids Stad , door den opgang des Mum #p befen feïben teeg/ fiüïen ooft be ttoee Difcip len , Petrus en johannes , fijtiDe ban ben ï|eete g fonben/ om ïjet Paaslam te beteuöen/ ben iBenfi met be 3©ater-fttupft ontmoet fjeböeru ilog fiaat'er OOït be Vee-poort bp ben Tempé berg Moria , bien be Turken {jaar ïjebben toêg epgent/ en baat Op een Mahometaanfche MofcrK of ïlfetft gebontot : totjl op befen 25etg <©ob be èei beele en gtoote toonbetbïetften gebaan ïjeeft : e baat nebené ooft / om bat ïjaten Mahometii baat o $geb*eefï/ altoaatöp ban ben CngeïGabriel , fo aï£ fijne gtoï-en ïetigenfc&tften feggen/ optoaatt boo? <©ob ten ïjemel ié geboetb : tjierom tè 't bat f befen 25etgbooiï)epïfggonben/ foo bat geen onbt fnebene / a$ oritepn ftjnöe / bien mag nabeten/ no ooft bnpten ben naaflen teeg obet be ïjoogte befe; 25etg£ neemen / toaat obet Nehemia , a$ in 't bd ben aan geljaalbe Hoofd-ftuk te ften i£/ gegaai toa£: betfjalben moeten aïïjiet be Chtiftenen eenei omftoaap nemen/ en ban be $oojt Siioeonbet boo 't ©al ban be 25eeft Cedron , tuffeïjen befelbe / er ben Olijfberg , na be Vee-poort om gaan : biebaa ban öaat naam bjaagt / bat ïjet ©ee/ 't toeïft ir ben (Cempel fonbe geoffetb toetben / baat boo; brietb ingebjeeben* 25p befe $oo?t fïctmen tet tegtetljanb nog ïjel Schaaps- wet , bat loei gtoot en biep i£ / maat toep; Hig bmtet ïjeeft / in betoelfte be Nethinim ïjet ©ee VuiefTen/ en baat na ben Priefterenobetgaben: ooft nog ban binnen na 't l^oojben / baat tïjan£ nogij een 3©atetïoop f£ / toa£ fjet Bad water , ïjet Wft in 't Hebreeus , johan. v. toegenaamb toetbBe- thefda, Leende utRoü wol f. 169 lf> fda, hebbende vijf Zalen , en fijnte toUl ben li7% . Kng Hiskia gemaaftt: %n öcfe lag een groote — Se wan ftranfte/ JWinbe/ ftteupele / Sr. agtenbe op befcoetinge be£ ©atw*. © ooj tefe ooit loopt De toeg regt tipt oüet te Beeft Cedron an oen Olijfberg , na Bethanien, en gaat af na mo tot aan ben jordaan 5 men paffeettfe mebe 'a 't Dal Jofaphats , toaatom fp ban ooft Beten?» aagé be Dal-poort genaamb toert. De Hock . aïlfooPinbmen ooft nog te Hoek-poon op gaat Poortis iinValaaté / aléttiebebe iBuuren Pan 't ^oo?ben nog op haat VoS/ aaTbe m*l * * & 00 ? e en Stooteoudcp^ ïotfen fïgfïuptente/ bieaï? nog Panfommtge öe •oort Nephthali toert genaamb. ffift öeö ift in 't gemeen Pan be J>tab Jernfaiem , late «©eboutoen / en ©mgrtaaröepb bet omleggen* JeContreyen toilïen fenjöte" i pat Pan termaat* >een ïieuïige ©laatfen / foo öinnen al? önptente Itab/ Set i? te meiben ƒ fal Ster na / een pebec >p (tjn plaats /gefegt toetten. XXVI. H O O F D-S T ü K. Van den Berg Zion , en fijne Heylige Plaatfen. D€n 25etg Zion , bic in «Boog 3©oo?bjeet toet* maart i$ I öab {nipten om fteple J»JJ»en / ïjooge Klippen en biepe Aagten enJDaïen / fqo bat teniet ligt toag te beftlimmen/ al? alleen aan ern 3tjte$oo?btoaatt?/ aïtoaargp ^te»metett- ftaö paalte / foo bat ben Burgt en be 3tab Davids , Be&^- bie baat op gelegen toaten / feet fterft/ 'en f$™'$£Z s otertmnnelijft fijn getoeefi / ge nft bit nut ten ^sio». Pfalm toel i§ te tegtgpen / atoaac alfoo fiaat. Schoon van gelegentheyd , eene vreugde der ganfeher aarde , is den Berg Zion , aan de zijde van 't NooT- den ; de Stad des grooten Konings. God is m hare Pallavfen ; Hy is'et bekend voor een hoog v«irek.-_ - ■ Wani fiet, de Koningen waren vergadert i.Sy wa- ( * ren t'famen doorgetogen , &c. 3©ljl ban bit &lOt en be 25oPen-fïab Millo , met Cftooten? en JBh-mui». ïen bietmaten toa? ge(letftt en tetoaatt / bat &et 270 Voorname Reys door 1 < 7 < . wiet / of feer öefVoaarïijft toa£ in te nemen / ïjebbe -1 — — öe Jebiiiiten , na öat Canaan nebcn£ öe<§taö Jen falcm lm aï Qtortatig ÖOO? Ifraèl toa£ geconquefteer fïg öaar in tegeité öe ïjeele magt ban Ifraël 3 Ti öifttoifë onöerfïaan öebben ïjet te betoberen / fei ïang gemainrineert , en öe jltaö Jerufalem , na ï)£ ren naam Jebus genoemt / tot öat D.avid i£ geftc men / öiefe met getelö öeeft bemagtigt / öe toe fien / a\S ï)P öe 25oben-fïaö teer gebontot / en öe Burgr of öet «sblot öaar aan gefjegt / en torjöet alle met JBuren en ©eften omgeben öaö / öefeïtie n dc stad fijnen naam / öe <§taö Davids genaamt / fijn ï|c Davids. öaar in geöouöen / en doft aan fïjne S^elöen en 2&t belljebber^/ öaar in 3©oonplaatfen ingegeben beeft toaat ban ooft Urias een toa£ / öie fijn tjupé nab 't Pallay s öe£ ftoning^ ljaö / tri 't telfte öe ftonfng aï£ ïjp op 't 3^aft ban fijn ^ïöt gfng toanöelen öe^felfê ©?oub3 / öe fcfroone Bathfeba fag / nu telfte öp #betfpeï beging* platte ^ooöanige J$upfen/ gelyftfe ooft foo bp onfen tiji gevloerde gebontot fijn/ fjebben in öe pïaat£ ban haften qt Daken, pïabepöe ©loeren ban Cftriftften / foo öat men öaa op ftan toanöelen / en aïïe^ berrigten / geltjft alj? Da vid ïjiet öeeöe : ooftterö op Jofua 2. petëöiergehjfy geïeefen ban Rachab : Maar fy hadfeop *t Dak doei klimmen 3 ea fy hadfe verbeken onder de Vlafch-ilop pelen , die van haar op 't Dak befchikt waren. JlSaar öetoöl niet^foogetelöig/ öeetïijft ofber maartij/ op öefe 3©eerelö/ öat niet berganfteïijï i$/ foo $ ooft öefenUlaröfcïjen 25ergZions, neüeiij fijne flerfte jjRuuren en ©efïingen / ( öie maar eer ©oojbeeïö toaren ban öen regten Rotfteen ü 'twclkmi Zion > n^mentltjftonfe^ Heeren Jefus Chriftus, fïj aiies inge- tit$ ï|emeïfcöen I tn Chrifteli jke fterft öaar oj voigede gebontot) fooöanig berb?often en bertuoefï / öa! R^ecn g van ^ n Stootfte en ïjoojsfïe öe el boo? öe <êtaö / uptgeno deprophec, trien een Turkfche Mofchèe, eenige i$up£jen£eu ten,fchicr Cnpntj^öaar bp/ ganfeï) tooefi enberïaten/ en geheel ver- xm ^ U j, n m £ mn tytefa l eQ t. Sfiï&U^ biltÖmeil verlaten is. betoaatïjepö 't geene op Mkh. 3. fiaat: Zionfalom " uwentwille als een Akker geploegt werden : en Jeru- falem Leende rt Roüwolf. 271 alero fal totSteenhoopen werden , en den Berg defes x - -Juyfes tot hogten eenes Wouts : en Klaaglied 5. Om —1 les Bergs Zions wil die ver woeft is daar de VolTchen )p loopen : alfmebe Jefai. 32. Want het Pallays fal rerlaten fijn 3 het gewoel der Stad fal ophouden , 3phel en de Wagt-toorns fullen tot Spelonken , tot n der eeuwigheyd , -een vreugde der Wout-Efelen , :en Weyde der Kudde. SJan ben ötnnenfie feant ban ben 2Serg tet ïjaïbet jjege / tegen 't 3©efïen/ bp be vis-poort , ïegtïjet rurkfche Stafled/ bat nog nteuto ban Gebotte/ bet iButen en Aagten tebeïp fïerfc/ en met een Tjurkfch Guarnifoen befet \$ : <©nbet be Jpoojt fïaan uilige gtOOte filmen Canon , om be Cfariftenen i tue ban meecöerïep Natiën , aï£ Armeniërs, Geor- T J££ cn * ^ianen, Abyffinen, Latiniften Of Roomfche Catho- voorde lijken , &c. met gtoote ïjoopen/ tafonbetöepb op be chriftencn. (jooge Feeft-dagen , baat öeen ftomen / een fcöjift aan te jagen : Woo fp altgb in b?ee£ (tjn / bat be &tab booj öaac een$ boeberom met getoeïb mogt toerbenm genomen* 25innen be ©efiing / neben$ be Vis-poort 5 fïaat nog eenfïetfte ïjooge (C&oojn / ban gepote ge&oii* toen bietïtante J>teenen opgetegt/ togl befeban ou* öerbom öeel f toart \$ / totltai fommige / bat öp tot 0?e roudca ben ouben Burgt bejjoqjt tjeeft/ en banbetöbenbet Thooxn. koningen ban luda , foube gefïaan öebben, g^tt jjjeb ift ftojtïtjft ban ben SSerg Zion miïm betmelben; toatmt topeteenigebenmar&e #(aat* fm aanbelangt / bie baar op / of baat ftiptep-om nogtejïenltjn/ baat ban fal tïi alleen beboojnaam* ftegebenfcen- Cn eerfilp aï£ tnen ban baat ,be ijteubie #00?$ ban ben 25etg Zion upt bril / fiei men een Imm ^ttaat/ mtoetëse tet ïmfet-öan^en tót wïbe üe* ban ben Apoftel Jacobus Major ö AV i^loebet ban PIaats daar Johannes , l£ / bte be Keyferin Helena ^ rfüpeöet den Apoftel ban ben Keyfer Conftantinus 3 neben^ nog beeime^J acobus anbete / op be iBerftt ban be 25oben-fiab / aïtoaar ^l'l^l Öp i$ ontöoofb getoo?ben / fwbe boen boutoeu is onthooft, fjébben* Sn befe b?agten m\§ b' Armeniërs > bie be- fdbe Voorname Reys Dook i<7<. feltoehi ïjebben / toonenbe aan on£be intoenbigi — J — - <#ebouluen/ en be pïaat£ op be toeïfte öen Heyü gen A pof tel met tjet ftoaarö/ alé Actor. 12. fïaat, ban Herodes Agnppa , $ gebobb / bie tjem boa Öen ïlOOgen-Priefrer Abjathar , tipt tltjb a$ ttn roetmafter toa£ obergeïebett. 3©öbet# qnamen top ter plaatfe ban 't ©np£ bar Amms en* 11 Annas > öaat be ïlfeer Chriftus gebangen eh geöoa Cajaphas. ben 't eerfi gebjagt toierö / öaarniet$ bpfonberg alg een groote lebige plaaté / en baat- op eenottbeCa pel, te (ten toa£/ biefe ten Engelen noemen 5 bil toerlieten top ra£ / en gingen be poojt ban ben B3| Zion lipt na Öupten/ na 't i|tip^ ban Cajaphas; ï|iettoonbemenon^ een Orangie Appel-boom , ot bie pïaat$ fïaanbe/ altoaar (ïgben Apoftel Pétm foubegetoarmt Rebben/ aï£ öp Chriftum bjiemaa berloogcïjenbe : 3©at berber intoaart^ een Capel tol St. Salvator genaamt / altoaar eertijb£ (jet Paliay< öe£ Hooge-Priefters foube ftjn getoeefï/ in 't toelfet öe l^eere Chriftus ftoaarftjft ban Cajaphas \$ U'. fcïjnlbigt/ en ban fijne ïtnegten befpot/ öefpogen, m gefïagen : 3£aar In i£ een Altaar , op betoelfo ben grooten Steen des Grafts legt / bie tegené 35euretoa£ aangetoenteït / bie ooft aan ben bmifi ben töotfïeen ban 't <Ö5jaft al b?p toeï geïpt. Ó&at OOft ïjet ï£lip£ ban ben Hooge-Priefter iti be Boven- ftad gefiaan öeeft / betttpgt on£ Jofephus , welke d'Over-Priefters en Magtige by haar hadden , uyt de Boven-ftad gedreven , en het Huys van Anamas den Hoogen-Priefter, aangeftoken en verbrand. ©erbp befe bupten op be öoogte be$ 25etg£ fïaat een grobte fterft / bie be Barvoeters lang fnge&aö ïjebben/ toaar ban baan ïjaren Pater figGuardiaan ban ben Heyligen Berg Zion noemt : |Baar toöï be Turken befeïbe febert ontrent zo jaaren / gefogt en in* Leendert Rouwolf, 17% ïenomen / en baat tipt een Mofchèe gemaafet fjelfc l<7 „ n / öeööen be Monniken moeten toijften / en baat ~LL2 — = 10? bet $up£ of ftlooflet / bat fp nu nog in öeööen / Mofchse op ueten aannemen. v v zionisvau <©efe Kerk of Mofchea , fagen top aïïeen ban öup= de Barvoc- 11 ï>P 't $up£ öan Cajaphas , togl aan geen Chn-tc« K«k ntoetb toegelaten baat in te gaan: mfz foubeS emaaKEl :ti}b£/ na be getupgentë ban Nicephorus , in 'f ) Hoofd-ftuk, ban fijn 8 Boek , ban HelenaCon- mtin de Groots lBoebet / fijn opgeboutob : %n feïbe i$ mebe ingettoftfcen ïjet l|up£ / toaat in ! Difcipulen upt bjeefe bet Jooden betgabett toa= n : 3©aat in ooft een geplaafterde Zaalgetoeefi t$J öetoeïfte Chriftus met fijne Apoftolen, öet Nagt- -aal öeeft geftouöen ; öaat be ©oeten getoaflen/ Uia fijn Hemelvaart ben Heyligen Geeft ïjeeft ge* llben: 5Ill betotlfte 00ÏI Jacobus Minor , tot ©00?^ atlÖeten eeröeBillchop der Gemeente van Jerufa- m tégeftoren, befen Cempel / bie meet a\$ ooo fcfpeeben bet ban Cal vanen t£ / i$ een ti)b lang e&teene-Zuyl of Py laar öetoaatt getoeeft / aan de- 'elke onfen Heyland is gebonden , en gegeefelt ge- reeft. 5^igt baat bp tjab ooft befe feoningin op be ilaat^ ban 't Pallavs ban Cajaphas , ben Apoftel '«rus tet eeten een ïtetft geftigt / en nog beel meet ^™ möete /gelöft bie in 't öjeebeop tjaac pïaat£ befcö?ee* Pkter ; len fijn. g^efen 25etg fïteftt flg ^upbtaaat$ ïmpten booj )t £>tab upt / öeböenbe aan geenejöbe baat ÖP öet joogft \$ / nóg anbete Ijoogete tonbomöem/ met Naliepen en bieptei$ onbetfcöepöeu ; 3M$ na 't ©eften Gihon, aan toienéboet Salomon banZa-Gihon, lock , en Nathan tot fiorïiug f$ gefalft /I a$ op iReg. 1. te (len i$. <®p beten ober ben toeg na Beth- ,ehem , ïegt ben Bloed-akker , op Öaat fp?aaft Ak- AkkeWa* keldama getioemt / die voor de 30 Silverlingenisge- ma.- kogt , tot een Begravenis der Vreemdelingen 5 befen fijn nogöeben£baag£ gtntfcö en fjettoaatt^ / toepbeenbiepe ï$oo!en enStupïen/ en onbetanbe* ten eeufeetgtooten/ in ben toeïfte op ben gtonb / a$ nog beele ongefctjonbe boobe Higcïjamm m- Leenden: Rouwólf. S \)t\\§ 274 Voorname Reys door toen£ maïfcanberen geplaatfï/ te ften fijn. — €en biepe ©allep fcïjepb befen 25erg ban be Gemaakte Ber S Sion » bie terfïonb bp be Vis poort öegtnb / t Vyvei en tot aan be Beek Cedron af en ten epnbe loopt : i waterky- ücft / bp Nehemia ben gemaafeten Vy ver genaamt din s< en bie toel rebeïp groot / maar bjoog i$ j i£ noo een ©atetlepbing/ bfe fijn toater ïjeeft ban be ïjooi Foncaine Gihon ; befefg't baar top in 't 2 Boek d< Chronijken aan 't 32 Hoofd-ftuk banïefen / bie i ftonmg Hiskia ïjceft geflopt / en bie ÖP regt af ïj neöen na 't 3©efïen ban be ^tab Davids ïepbbe : be öefelbetoerbmebegebagtbp Jefaias aan 't febenb* aïtoaar Jehovah tot ïjnn fp?eeftt : Gaat nu uyt Achaz tegemoet, gy en uwe , &rc. aan 't cynde v; den Watergang des opperfte Vyvers 3 aan den ho< gen weg , van 't Veld des Volders, &c. <Ên in ttoeebe der Koningen op 't 18. De Koning van Aft ften fond een fwaar Heyr na JerufaJem : En als fy oj getogen en gekomen waren , bleeven fy liaan by de Watergang des opperften Vyvers , welke is by dc hoogen Weg van het Veld des Volders. uergder Cegeng Sion ober na 't Stipten / aan geen 3ijt oveme- btt Beek Kidron, legt ben Berg der overtreeding, in dlll S- tweede Boek der Koningen aan 't 23. Mashith gi noemb / tuffcöen toetóen / en ben Olijfberg ee ©altep $/ toaar boo? be toeg op Bethanien na J< richo afgaat/ dc. befe fg toeïbe ïjoogfleen fiepïf ïjier omtrent : <©p ben felben ftetmen nog oui HÖtmren en ï|npfen / in toelfce be 25ptoyben ba Saiomon ïjeööen getooonb/ bie in fijnen ouberbot fijn öette agter ïjare <Ö5oben nepgben / foo bat fj öebe bat qnaat toa£ in be oogen be£ l^eeren / a$ 0 't Eerfte Boek der Koning, aan 't 1 1. $ telefeil. 'tDai ©nber aan ben 2Serg toag (jet Dal des Soor uhmoms. Kinnoms, in 't toelfte be koningen ban Judace Cempeï ter eeren ban ben Moloch Jjabben gefïigt en ïjeui aïbaargeëerb / aïg Salomon , Achaz , naiTe , toaar ban in beele ber Heyliger Schrift g* bagt toerb/ aïg Levit. xviii. Van uwen Zade jttj gy niet geven , om voor den Molecb door het Vyer 1 doen gaan. ©OOJtg jerem. vu. en xix. Sy hebbe Lee&dert RoüwöLf. 275 rc verföeyfelen gefteld in *t Huys , dat na mijnen j^.; am genoemd is, om dar te vcrontreynigen. bn — hebben gebouwd de Hoogte van T^/^ > dat m nDale des Soons H/fftfoww is, om hare Sonen , en re Dogteren met Vyer te verbranden : bet welke niet en hebbe geboden , nogte in mijn herte is op- komen. Daarom liet de dagen komen fpfeekt de, eere , dat het niet meer fal geheeten werden lo- ert, nogte Dal des Soons Hmnoms , maar Moord- tl I en fy fullenfe in Topbeth begraven , om dat er ^plaatfccnfalfijn. #0ft 2. Chronic. 28. Achaz £rfoe^_ aakte gegotene Beelden den Eaahm. Deielve rooK- len aldaar ook in 'cDal des Soons Himoms : en by brande eertijds ne Soonen in het Vyer , na de grouwelen der Hey- bedieeven. •nen. ©an befe Atgodifche 40?oPlcoelett getoaagt aft Amos aan 'tv., 't Pjeïlft Lucas Aflor. 7. taec= laarb/ feggenbe: Gy hebt genomen den faberna- =•1 Molochs, en 'rgefternteuwes Gods j&Ci ie ben Propheet Sicchuth en Chiun noentb/ maat e Hevdenen ] upiter en Saturims ben Mtber-Pïeettr/ eliift öp gemeenlp foo afgcfcljilberö toerb. mt mm*$ ban binnen Ijol / en Pan ïtopcr gcgo* en / in 't ujeïfte fp gare ïtinberen fïaften / en le* lenbig perbianbben/ meenenbe 45ob baat mebe te itenen / geïijft afê Abraham , als; tjp Hinfoon liaac Ue opofferen : m gabüen baar öp fcetftwm- nen/ en meer anbete SDerfttupam / baarfp mebe Sionften en geraak maanten / op bat b ©uberen iet acftcrm en gcfeljieu Pan pare iHniberen niet fou* entjooreti; toaar Pan baan ben ^aam Benh.n, SbMlt ben «Ktt Chriftus felfp' / aan 1 b : gel / :titt*gaDer£ aan uareeeuvoig burenbe ©per-Wam* me» inerts gegePen / en Gehenna genaamb n$ : : om oirê emfteiüft af te manen/ bat Urn befe Païfcge aióoibbabigtAigodery , bte tcflenó muyxl en 6e= beïiiefeljieb/ allbcn ©upPel felfé/ fonben mtjben U lubeS'ficnneti yieromyeen nu niet^ opfonöer#/ m omtrent op öalf-toege in be fhjltc Pan ben2Serg embeel puttenen poolen/ bic a$£ men 1 (let } baal aan ftöörten teïjangen / en al tïjanfc »au De Eeeke Kiiüon. Het Wet Süosflu Rotte der Duyven. 27<5 Voorname Reys door 7 U N ke JÜ e Ü Moofen betaoonb toetten : oc.Hen bellet Chriftus ban ben Olijfberg gebangen en gebonben in be ©upfen ban Annas en Cajaphas $gebjagt getoojben. «Bcfe ©aïlep i^ na be bettooefring foobanlg toe* gerant en aangebirib/ bat nu tet tijb baat oantfch geen biepte meet / aï£ alleen tapten be Fontain- poort bp be Fontain Siloha te («en i$ / en baat ne= fiw oogen/ WemetSpeekfel m&W/ alamen op Johan 9. tan leren / toeren befïreeïten / op Dtó föee= ren bebel Ijeeft getoafien / en fïenbe getóojben. pigtbaat bpftn nogbe z ï|eubeï£/ toaat ban Jol fephus melb/ te ften/ met eenfeee biepe fchent ge^ fcöepben i / tet toebet 3 öbe feer Dtlfppfg en^teenagng/ ban toeifee b'eene ua 't <©ofïen / Kotfe der S et > genaamb / een groote <©oot of Spelonk beeft / unt toelne be f ontam ontfpjmgt / en onbet bigt 'baat bp af* Leendert Rouwolf. 277 öfroopt / boo? een <®oot / bfe in be M\$ foo jupft en j ? 7 5 . tegt boo?gaat/ aï£ of fpmet bigt e1160n.fi baat in — $abp be Foncain en be Poon Siloha , moet ooft ™ 0 h ° a gefiaan heböen ben (Cïjoo?n Siloha , betoeïfte / al£ op Luc. 13. teften $/ met fijn bal n flftenfcöen öeeft geboob, 25upten tuffcfym be Fowain en be 25ee& Ce- dron , toonb msn ooft nog eeli grooten Moerbeyen- boom , bieonbee ömmetfdb toa^/ en een gebloed be $laat£om öem öab / toeïfte jupfi op be plaats Graft van fouöefiaan/ aïtoaar be Prophcer Jeremias oegca^ jefaias. ben legt/ ble ben ïloning Manafle aï£ een ftetter en ©erboerber met een öoute 2aag öeeft ïaten boo?^ fagen. mt fp nu ban ben 2Serg Zion , fijn gelegene ïjepb / en ban eentge omgelegene paatfen genoeg gefegt fCertogï top foo t' faamen om aïïe£ te öefïgti- gen omgingen / en öp eenige paatfen qitamen / maaftten be Monniken op pebec ber felbe aan be Pelgrims , ïjer baar op gefielDe getal ber jaren At- Aflaten van laats Of Pardons , ban ben Paus beftenb / aïg? Op den Paus, fommige / en bat koel be meefïe 7 jaren / en 7 Ga- renen Aflaat : maar op anbere / aïg ter plaatfe / altoaae de Sending des Heylïgen Geeftsfg gefcï)ieb/ baar be ï|eer ChHftus met ftjne Difcipulen ïjet Kagcmaal öeeft geljouben / öaar be ©oeten ge* toaffen/ en na fijn opfianbing/ aïé bekeuren ge* fïooten toaaren / tot meermaalen t$ berfcöeenen / baar ooft / foo Nicephorus getupgt/ be liBaagt Maria , na d'Opftandinge Chrifti tueï 14 jaren ïjeeft getooonb / (Je. Volkomen Aflaat ban alle fcïjulö en firaf ten eeutoigen tgbe. IBaar op bat alle bie geene / bie baarftomen / fuïft£ b\t$ tetoaarbiger mogen beeïagtig toerben / bermaanben öaar be Mpnmken , bat fp boo? af / boo? peber $laat$S neber ftnielen/ en met aanbagt een Vader ons , en een Ave Maria , fp?eeften fOllben : en öet <0eöeb toa£ ooft te pbertger / bermlt^ men s j m 278 Voorname Re ys door aï£ in eenen Spiegel hou fien alle be plaatfen / booj Chrifti tegeMxioo?bigljepb felfié geïjepïigt ; en geen tong nog pen \$ bequaaiu om upt te bjuhften / be fïerfte inbjnfefeïen ban €Sob£biertfrigljepb en geru= fïigljepb ban <Ü5eeft / betóelfte geboeleu öe genie bie met gare oogen aanfcljoutoen / en bp tjaar felf£ oberbenften be tuonbevbare nuböeleu en luegen / öie God de Heei geb?upftt ïjeifc in ^t bedoffen ban on£ arme en eïlenbige naenfefren / booi een berfmaabe- ïplöbenen bitteren boob ban fijnen alberliefften cn eenigen ^oon / onfen ï)eere en jéaïigmafcec jefus Chriftus. 3^iebetoarelionutgi^/ uoozimenéaan*- ïribbelpe iBajefïept be Cngelen tjare üangefigten öebeftfcen / en toien£ föegeering in alle eeutoigïjepb imuren fal / toojb geboren in een ^tal al£ een arme ^Menftïinegt. ^e öaootfte Propheet , ban toienj? %mt niet een Jota bergaan fal/ en befe 2ïlberf)oogfïe Hooge-Priefter , bie een ^fferljanbe ban onepnbi* ge taaarbpe Gode opgroffert ïjeeft / &o?b geban* gen / gebonben / en aï£ een Itëtébabigee tufffc&ra <©obbeloofe |Boo?benaar£ opgehangen en geftrup- cigt; ^llebeefeoberbenftingen/ en te gelijk ïjet aan* fcfjoutoen ban be ïifeplige plaatfen fijner 2Segraaf= feni£ / baatbe niet alleen in on£/ maar in alle be Pelgrims bie'er komen / een foo groote devotie , bat ooft be Paufep ï)ier boo? betooogen toierben / ben Pelgrims beeïe Aflaten en Indulgentiën te bergim* tml 3£og tot be plaatfen / baar men neer moet fcnieïen/ en tot be gefette^ebeben bie menfpjeeftt/ i£ een feiteren bepaalt getal ban Aflaten. <©p bat öati be Pelgrims in ïjaren pber opgetoeftt mogten too*ben/en niet betfïautoen/foo bermaanbeit be Monniken , gelift gefegt iö / Ollfe Pelgrims bp pe= öerpïaatéom te knielen / en te bi^m/ bjengenöe hen te binnen / wat aldaar onfen Lieven Heer en Saligrraker , met fijn bitter Lijden en Sterven , Heerlijke Verreyfenis en Hemelvaart, by lijnen He- melfchen Vader, voor ons* heeft verkreegen , en te weeg gebragt. 3©anneer mi be Pelgrims bp eenige ban be boojgemeïbe plaatfen be£ 25erg£ Zions qua* men/ en ïjaar <©ebeöen gebaan fcabben/ trabenfe Leendert Rouwolf. 279 ie en uefagenfe / balïenbe nogmaafê nebet op bate , ^ 7 5 . ilPCIl / öefelbe niet BCOOte Devotie en Eerbiedigheyd ■ uffenDe: ©aar na baaiben fp betfcljepbe hingen 002 Den ban / atë Pater-nofters , ban Jöomen öe£ Miif-bergs gcbjaapt / tafê-nettingen / Itoojben/ teftdinaen / de./ in fombelg te famen gebonben / m We ober befoo genaambe $f eulige paatfen ober 1 ü!Pbcn en te fltijhea / fp ftoegen oor Dan font- mli öaarfnUonben/ tïlcpne flufneiia' c» tyaftjtnp f / om bic a\i gebjepbe ^epligbonnnen niebc te ilagcu / en op baar lueberhomfl aan ïjare ©nenben n goebe uenenbe upt te beden. , . .. ... , .Ceïtené atë fu baatmebeoefigtoami/ öagtift/ jgtcr tiaar ftaanbc/ toat op bic paatfeonfcii fc?cee Sriftus lefus , om onfent bJü ïjab gcieben / ijoeijp ta eerft betnebert / en tot on# atme ^onoaten toag tfgenomen / om on£/ bie gebaïïen toareti 1 / toeer op t renten/ entebecijoogen/ en ban ben fluamilaft iet fonben te betligtcn : ï?oe bat t)a Hg tooo? öen fiegtcr-ftoel ban Cajaphas fjab laten b?engen \J op ïat bip nietboo: ben geftrengen flegttc-ftoel €»oöë fouben gefieltbjetben : ©at Ijp ffe-tjab lateitban Beu en Wen y om on£ ban be nanoen öeg ©u^ betë I enbeé ©oobé te betloffen / en al$ Jefaias op hetVa ftgt: Hy is om onfe Overtredingen verwon- det , om onfeOngeregtigheden is hy verbnjfelc : De ftrafle die ons de Vreede aanbrengt was op hem , en door fijne ftriemen is onfe Geneefinge geworden. ©at nu onfe liebe Heer Chriftus aan be Hooge- Priefters, Schriftgeleerde, &c. Ottt Ollfen'ttUlt <©becgdebett / en fijnen ïifemelfcïjen ©abet 1$ ge- 9 oo?faam getoeefi tot be boob/ ja tot be boot. oc^ ftcuoé / om ons ban ben eettbJigen utoeit en fcö?tK= Sm bS te Wben : m&e* Wl 'cï)at ber «Senabe on£ mo* beAuyt, gen troofïen / fan titoin utoe I|utte mogen tooonen en bïtjtoen / op utoen iepligen 25erg eeutoiglp / Amen. XXVII. Hoof d-s tuk. Van den Berg Moria , en den Heerlijken Tempel Salomons, Binnen be Jbtab/ lag na öp ben 25erg Zion, nog een anberen Moria genaamt/ boo? öet 3£aï Tirop^on> baar toan gefcïjepben / batïjebenébaag^ foobantg të aangetouït/ en bengronb/ aï£ botoen gefegt \$l geïijftgemaaftt/ bat baar nu geenbiepte of ongelpïjepd meer te fien i$. <©efen repftt / ge* lp aU ooft ben anberen tot aan be 29eeft Cedron , en op befe öepbe legt be ^>tab / fctjupn^neerbaïenbena ïjet |5oo:ben, 3£efe$ tn be Heylïge Schrift ooft feer beftenb /karnen ieeliop Genf. 22, bat op befen 25erg Abraham, ftjnen ^oou Ifaac ben ï$eere tot een 25janb-offer toilbe opofferen / op ben toefen Mei- chifedeck , b'eerfie ^tigter en ïüoningber^tab Sa- lem, en Prieflerdes Allcrhoogftcn Gods, 'teerfieen (Cempel ïjeeft geöoutot / en baar toan be^tab Je- Den Tem- rufalem genoemt. ,$og ïeefïmen 2 Chronic. 3. bat r el ecn » mebe op bm feitoen ï|epügen 25erg / ben honing Sa- ^ a ïï;^ lomon lang baar na ïjeeft beginnen te öoutoen öet woed. Huys des Heeren tot Jerufakm. ®efen 25etgtoa^ böo?maaï£ ooft feer ïjoóg met biepe <©?agten en ©allepen omringt / foo bat ben geenen / bie toan ïmtoenna öeneben fag/ öetljoofbftogmelbe: l|ier omtoa$ 't bat Pompejusen ooft Titus , foo toeeï moepten öaöben / om op befen 25erg te ftomen / om ben Cempel in te nemen / bie in be ïaatfle toettooe* fiiug npgmaal^ / alg tooo? befen ban Nabuchodono- 5 5 for* 282, Voorname Reys door for , betb?anb / gedoopt/ en t'eenemaalbettooefttë - geluojben : na be boojfegging bie baar be i%m Chriftus felfg Mare. 13. te boren gebaan l)ab / dai niec eenen Steen op den anderen foudc blijven die niei foude verbrooken werden , wijl fy den tijd der gena- dige Huysfoeking niet gekend hadden. Cn op bat ben Joden alle ïjoop ban toeerom tt Komen / om ben Cempel te gerboutoeu / en baten Godsdienft baartntueer op te regten / geïjeeï en al benomen toierD/ beeft nauiaaï^ be ffepfet Hadria- nus in 't mar Chrifti 134 , ooft bat epnbeïtjft booj geftomen/ aï$ ÖP benog oberige Fondamenten baat ban ïjeeft laten uptroepen en uptgtaben / be üoog* ten$ af Uierpen en bereffenen / be ©alïepen en <Ö5?ag= ten laten bullen / en met ben gconb ïjeeft boen effe^ nen : ïfp ïjeeft ooft ben $aam / b'3|ntooonber£ en Godsdienft befer Mab beranberb / en in plaat£ be Heydenfche Afgodery opgetegt : fïigtenbe ter plaat* feban 't <35?aft Chnfti, Jupiter eenen Cempel ter eeren / en op Cal varien nog een anberen / ter eeren ban Venus , en te Bethlehem nog eenen anberen boo? ben 88fgob Adonis : en eunöeïgft op bie plaat£ / altuaat boojmaaï^mben Cempel Salomons Ijet üïberöep* ïigfie gefïaan öabbe / ïjeeft ÖP ftjn epgen 28eeïb tot een gebagten$ op een ïjooge #pïaar gefïelb / toelfte ten trjbe ban ben Oudyader Hieronymus nog in toe= fentoa£- 5&e öoogte befe$ 2Serg£ toerb nergen£ meer afé bnpten bp be Fontaine Siloah , en in 't <©al Ben- hinnom befpeurb ; befe$ ooft baar na tooefï en on* bebotltub / tot op be tljöen ban Conltantijn de Groot, blijben leggen» 3©anneer nu na befen tgb be Joden Hg onberftonben / ben (Cempel met bnlp en onfto* fïen ban Juliaan den Apofta3t ( bie CbriftusbJiïbetOt een leugenaar maften» 3©ant onfen ï|eere fepbe / bat ïjaar S$up£ faï tooelï gelaten toerben ) toeberom op teöoutoeii/ ïjeeft een groote lïarbbebing ai£ fp bm gronb baar toe gegraben/ en nu be Fondamen- ten leggen fouben / befe gantfc&e §9laat$ foobanig gefebut en oberljoop getoojpen / bat bpna afleg i| pmgefeeerö / en baar in beel joden omgefton.cn. Leendert Rouwolf. 283 tt* Ba «nette Joden hier toepnis aan fïoojten / en , ? 7 5 _ l üeöo1mcu toen ebentoel toflben nptboeteti 1 / ftn ->-2_ - mbcmx baairê fltoote ©pee-Wammen npt bct Dicde aS Ï?SrSSeltra!e.rüanben ï|emel afge* joden,- ggöSïM / las'™, is rijgen : ook té öaae toeet opgebotgb cen fiyare doürwon _ Sebino / en een grooten £to?mtomb / bte al derdaden Sr Sfe en Materialen in te Mgt heeft netfïtoopb ; daar >„ Ka^ntelyu metfeijnu en teert aeWwigm lm rt^wff ff fidtótinen / öat Chnftus , Dien tjare S^&%^msfti * toaatagtigeï?eer " l 3©i5 Ö »SbeCemueï met bcn23crg foo geheel ftjn berto^'enomgSet/ tffe töan^/öocÖPW^ maatótë getoeefi/ ntettoel meet « ^nncn • jèoa Rtli hoofbe/ ^erbie baarnoo^ maatfunoogenopftaat / mu# be : ï|eere ■ / bat baat op gefïaan heeft / en ehovah gefiepW Kj? 'niet betfehoontheeft/ toeïtrtaiöe^onjB te Petbafen en t'ontfetten en OS baat neWntét erin neten / ben gentengen Coom ®obf / tegen bie ge u ne/ biebenVceten tjaten ©obüetlaten/ enanbeee 45oöen Wenen en aanpibben. <©efen ©erg met be plaat?? / Waar op onhngaben €empel gefïaan heeft / hebben hebenpteapë be Turken Inbefitting/ fijnte baar op een Mofchee of Mahometaanfchen Cempel/ bOO? Homar ben ba* hpii / nabenMatbé-PetPoetbet Mahometn , aij» Ijp nicttoelbpfaiibet poog/ maatfeöoon/ enmetjloo £of£e teöent / fp heeft een grooten tupmen ©oo?tjof om of ^k, haat/ ton binnen met Witte IBatmet geWoett en o P de beleeö/ en Wet en baar metOnu^ en Dadd-boo- 284 Voorname Reys Door M7S- £l en &e P ïant / Beööenbe ooft fommige i€oozn£ ei Poojten/ en onber bie een bpfonbet groote/ gettjj voormaais ™ö*aanöaren Batzarof ttoop&up£/ bie feetoui den Tempel" 1 Öoos / en feer ftonfHg aetoeiftt i£ / toaarom ö ftond. Monnikken , befeïbe bGOJ be ^OOJtebe Schoone ge naamt/ ban ben Cempel Saiomon aanbe©?eem beïingenpïeegentetoonen/ boojbetoeïfce be tam geboren/ bie Petrus en Johanncs Om een Aalmoe baö / fauöe fijn gefeten cn genefen getoeefï / en tegen; toeïften fp fepben/ Aft. 3, Silver ende Goud en hel ik niec , maar het geene ïk hebbe dat geve ik u, ii den name Jcfu Ckrifti des Nazareners , ftaat op ei wandeld. 2Soben aan be #oo?ten be£ ©oo*ïjofê / gelijk on bet aïïe fjare ïierftöemen / gangen eenige Stampen ifc ijab baar boo? toeï geern tm$ binnen gegaan / on be Qiielbronnen, buaar ban Ezechiel aan 't 14 getoai maaftt/ mtbfgaber^(jertab£ numren i$ toegemetfeït/foo batmen'er niet meer fcat upt of inftomen / i$fe egter in opftgt ban tjare aat ottbe 25oogen/ meer booj een Sterft/ al^boojeer S>fab$-$oo?t teïjouben. Sn 't mtööen ban be Paatéfïaat beMofchèe ten Rotfe grnaamt / lueïfte ban be Turken ingraoti eer en toaaröe / en bupten bie ban Mecha en Medin? bso: een ban ö'aïbcrtjepügfïe toerö geljonben : miö$ Leendert Rouwolf. 285 fob be ï?eer baar beeïe groote #ie een loofen 25oef of ©afïeïabonb^ <ö?eft nauto* iM foube berben boo?tb?engen / geïoben be Tur- ;en 5 Mooren, en Arabieren , &c. p ï)OUbeil O0ÏS 300? fefter en geinig / ( infonberöepb bie tot Jerufalem floonen / afê be Pelgrims boeeten ) bat ten jongflen tage gaar Mahometh fal ftotnen / en op ben Kot- teen ban ben Tempel op Moria fïeïïen / maar öe En verfoey- tleere Chriftus aan geene söbe ban ïjet Dal ,ofa- üjke phats , op ben Olijf-berg baar tegen ober. W$ ban ^l™' A - n alle ©olfteren be£ geljeelen Slarbbobemtf / ten ï*Aï£t- ©etigte booj ben ï|eere fuïïen becfc&önen / faï öp ter, en Mahometh bjagen / luie bie fijn / ( betfiaat öe Tur- lf ïl ^ ds \ ken, bieonberbeéeerfcöappp öeé Sukaas fïjn) en Matl0metu ' Ma- iS6 Voorname Reys dook i *7*. Mahometh faï anttoooiben/ öet fijn We geene bü — U±- inp troutoelgft gebienb &ebben : atëban fullen fp Chriftus boojbp gaan / en rn öet Paradijs tot be eeu= toige faïigïjepb ingelaten toerben : bie bp gaar be- fïaat in bfeefcïjelpe toeïltifïen / in eeten / bnnken, fctjoone Meeberen / tiofieïijfte Slutoeelen / <©*ub \ «^über / 4£bel-<©ef}eemen / Heerlen en ©iamanten, <§>peeltupgen / en fcljoone jonge en fupbere ©?ou= &»en* Üiecom toerb befen Tempel Dan be Turken er Mahometanen foo ïjepliggeljouben / bat fp barboetg met groote aanbagt en devotie baar in gaan / eH ttueemaal '$ jaar$ met öare Carovanen ter 25ebaatt y met fêer grooten pber boo* öaren Mahometh aan* gedaan / bertoaart^ opftomen / en ban alïe Santen toeroepen; infonberfjepb bie Pelgrims, bie tot Me< dina, Talnabi, enMecha, bat nog b?ie bagen rep= feng berber legt / getoeeft fïjn / toelfce alle/ alfoo ban Turkfche ïjare 25ebebaarten te rug ftomen / (jaren toeg op J c- pcigrims. rufaicm nemen / tïjané ban öaar Chutz genaamd om albaar mebe l)are <0ebeben te boen» g>p fïjn oofi ban bat geboelen / bat / foo fp anber£ beben / en niet bertoaart^ quamen / bat ban öare Pelgrimagie bp <©ob niet fonbe aangenaam toefen. Daar onder <©nber befe binbmeit feer bed berloocïjenöe Chri- gaSlir ftenen » Weooftmeöena Mecha treïtöen/ om boo? fjare Devotie öp be Turken in grooter aanfien / eii aan meer goeb te (tomen / alfoo Ifjaar be Turken foo toel boo? i^eplige en <©eïoof toaarbige / baar fp öog bol allerlep boo^ljepb en bebjog fijn / perfooneii Öonben/ al£ bie geene/ toelfte npt't<0efTagteMa- homeths af ftomfïig fijn ; fp bebnjfen ïjaar beel eer / Sibben boo? öare <©bertoinnaar£/ en begiftigen Ijaar metbpfonbere ©oojregten/ bat nameljjïi een^ee* nigen gettipgen$ boo? 't azgen fteböen / met Defeltie betto beOefet/ bie Ijaat Topheet op fijn ïjoofb tjeeft geö?agen ; m beft oojgemelbe Renegaten bie agting öebben bette* K v g e 3g en I laten fp ftg tian pbet een om geïb boo? ben onder de ladi ofanbere Tnrkfchc ©bertjeben hengen / om Turken. 1 fegt^gebingen 45etupgeni£ tegelien / ban 'r gee* efpinbetbaab entoaat&epb meelij nietende- pn / nog eenige ftenni $ ban öebben- gefcöieb iet bagelp£/ bat bie geene/ bie b'<©betlf)eben eu Segteté beel geben en beteeten / en met öet getal ban itetgeïpe of anbere «©etupgen tjaate lueberpartp ibertreffen / een berïooren faaïs ftonmn goeb ma- len: ©iet in boo?öaat geen beftoating binbenbe/ ilfoo be Alcoran öaat leett / bat <©ob be mepneebig- b y dewelke jepbntet toeenreftent/ maat bed meet aï£fp hem W^s- lietaantoepen. *tgg bte^öaïben genoeg boo? fut fc i cra i s sen onbe en <©bettteebing 10 ?lltme tefpgfen of geenWe :eftleeben/ of een «Sebangenen te betïoflen / of öiegeagt wem. )it betmogen ontbjeefct/ moet bjiemaal baatboo? wfïen. ©aacupt boïgtfeet beelquaat/ tofjlfpniet oie£ balïen om een baïfcöen €eb te boen / en anbete te bebjiegen : €n niet tegenfiaanbe befe en anbete &onbenenHafïeten/ aï^tooben/ nog ftjn tooo^ö reöouben (tegtb*aab£tegen^ <©ob£ «öebob)/ bp tjaat feet gemeen "fijn/ obettteffen Jjaattn befen al* len nog befe ^êcöeïmen ban betïoocöenbe/ Renega- ten , bp toelfeenugeen gebagteni^ ban beftjben$/ boete / of beteting meet obet \$. J©aat-en-&cbeu fönfentet alleen De Chriftenen toangunfiigenbpan* big / maat fpboenaïtgb/ en otoetalöaarupterfle bhjt en befi / om / toaat fp maat tonnen of mogen/ Öaataïbetïepfmaab aan te boen/ foo öatfe ooft tja* u leben^ / ten toate fp boo? 'tontfag öet i «rkiche Gemelde ©berhepb toebetljonben toietben / niet feuden bet- Renegaten fc&oonen. ü>P Pin baatom met d'AbaAinen eetti)b£ ©ndetbanen ban öe Sultan aan iEgypten- fcUcSchct . toaten / en aan 't €>ebetate Libanus \w% ^tpö»men. 288 Voorname Reys door j « 7 - getooont öebben ) / toeï te bergehjften / betoeïfte afê * — ©oo?begter£ en <©nberfleunber£ ban öaren<ö5ob^ bienfï/ boojib'anbereSaraceenen toterben uptgefoiV ben / omöepuielöftaïïebfegeeue/ biefïg tegen^be Heere Mahometh fteïben / te bermoo^ben, IBaar na bat brn Turk ben Soldan öab obertoonuen / en fijne Haubfcpappen beroberb en ingenomen / \$ ooft baat mebe bit tooeben en moojben gebempt : Sfiïfoo ben Turkfchen Kcyfer biergeïgfte moo?berp in fijne 5tan= ben / al£ onber be Saraceenen gepteegb toierb / geen* ftntg toelaat nog boo? be binger£ fiet / maat in te* genbee! feer fïrengeïtjft begeert / bat niemanb een an* het öefcöabige ; 'ttoeïft ooft öier upt ligt baït af te nemen / bat foo ben een ben anderen maar een öïoeb?$ maaftt / foo toerb öp niet aïïeen in een of Goede oi- tteee Dixcatcn , maar in 40. yo. ja 100 na fijn bet* aer van den mogen / en be f toaarte ban be m$baat / bettoefen / Turkfchen eu gefïtaft ; <®oo? toelft mibbeï ïjp fijne <©nberba* eyicr ' nen in goebe ruft en b?eebe beïjoub» Daarfljn 25oben be boo?gemeïbe Pelgrims , bie mebe na cookKoop- Mecha treftften / binden fïg onber bare groote Ca- iieden cn roV anen nog beele anbere / toeïfte aï£ be ïltramerj» ook wei mm tragten met ftïepne ftofïen op öare Carvatfchars, chriftenen of Herbergen en Hofpitalcn mebe te repfen/ en aïbaac onder de tofnfï en p?ofïjt te boen / al£ om upt Devotie baren eangerVna Mahometh tebefoeften/ gelijft'et ooft fomrijbé toeï McSia. Chriftenen mebe repfen ; maar fp moeten öaar nauto toagten / ban op öare ï^eptige Paatfen te bomen / of ooft om Ut aan te raten* ®e fuifte betfïen jfjaar ban aïbetlep 3©aren / infoubertjepb in Cairo , bat ontrent 10 bag-repfen ban jerufalem legt / om bie tot Mecha en op anbere ©ïaatfeu upt te bepïen- 3£at top ban be Turken niet moeten bjeemb of qtiaftjft ne- men / toijï geen ftïepn getal ber Roomfche Bevaard- gangers, bie goebe Chriftenen fijn/ toerb gebonben/ bie op befelfbe manier in ïjate Bevaarten na Ro- men , St. Jacob , jerufalem , &c. gaan / Oltt Aflaten boo* fyatt fonben te betomen» <Êben aïé nu onber befe Bcvaart-reyfers, infonber&epb bie geene / toelfte öet meefi tot Mecha fijn getoeefl / ban be Turken ïjooger/ en in be grootfïe eer eu toaarbe geïjouben toerben / en ïjaar LEENDERT RoDWOLFi i8<> jat mebe be groene ver w , bie anbet$ aïïeen haat r ? 7 f ♦ . riefters mogen b?agen/ 09 bat fp baatnpt : te eer* * / atë be Sc. Jacobs Broeders by hare Scheipen , „ben te bennen toefen / toerb toegelaten : mm l't ooft met be ütaraeleu gefchapen / a!£ aan be= lelfte onbet aan een Pan be boo?fie boeten / foo beel tetentjen* hangen/ al$ fp in Carovanen tot Mecha mtft fijn / toaac upt fp ban anbete ooftgeftent JCïDCU jifêaat op bat ift toeet op mijntoettjaaK ftom / na* p oefeMofchèe ten Rotz , fietmen nog een anbete Ml btebanbeChriftenen, boen fp nog iBeefierg ian ierufalemtoaten/ onfe Lieve Vrouw genaamt önfe L!cTt otetb ; befe i$ m ootet a!£ be Mofchèe , toel en traap vrouwen Sbaalt/ fiaanbe op't öuptenfi nafjet Jupben/Kerk, maat boo?maal£ ben gtooten ©oojhof berlfrae- iten getoeefi $ / bie in be H. Schrift op fommtge rtaatfen/ 0$ Johan. 10. Matth. 21. Den Tempel, •nhet Voorhof Salomonsujietbgenaamt/ altoaae :'hriftusgep?tbiftt/ enbeftopetf mfce^etfupj- rebjeHen heeft. <©nbet befe $ een btepe Ufo . / bat 00 groot en toijb ié / bat baat in ftet gemaftftehjft >.m\m honbetben #aatben mogen geftalt toerben : ©eiV neoben be Turken mebe in / foo bat het ben Chriflêncn baat in foo toepnig i$ toegelaten te ro= men/ aï t ê in b'anbrre. Upt teelftbetbob/ nament» lijft bat be Mahometanen geen anbete / bie niet na bare 3©et getepnigt / getoafien/ f c /fïin I 'm i hare ïterften nog ©oo?hoben inlaten / ligt balt af te ne- men/ öat fP feet Heel Gïboden en Ceremoniën , oan De Tiuke» be Jooden öebben obergenomen/ en na ftateii bet^eb^., v M - fteetben fin en nptlegging in ftaten Akoran oberge- Zeilcuvaa hiaat hebben : <(3elt)ft men ban fiet / bat fp ban ben de j0 oden ©uben be ©efnijbing/ I ^^ m lf£^^ nQ ' 00 fcftetetnbenbes'iaatg/ öebeel-a©0betp/ontïjou^^ bing ban&toönen-bleefch/ en ban 't betftiftte / of ban felf gefiotoene /en bat fp baar neben£ geen fcloh* ften hebben / nog 3©ijn bjinften/ bat ooft be Lui- ten niet boen bo?ften ; ^oetoeï egtet bitlaatftebee* bob/ boo? foo beel tü$ ift gefien hebi 'ban haar bp onfe tgben niet alleen / niet toetb onbethouben / maat Lïendeit Rouwolf. * W 2 9° Voorname Reys door 1 5 7 5 • {P faPPnife Vort ongemengt / jfjoe beet en fterh fa it toefen / meet aï£ ergen^eenigeanbete Natie, a den schnj- 3®9n / aan baar / al£ gefegt \$ / ban Mofes gefch. vei. nen / boben b'anbere tot baat berberf en onbTÓf berfciefen / foo berteene ben Almagrigen GodTi bare ©oo?fegging baaft mag berbuïten toaatto ben. Amen. XXVIII. Hoo F D-S TUK. Van den Godsdienft der Saracenen en Turken , hare Ke gebaarden , Ceremoniën , en uyterlijke vromen w del , met een korte verklaring , hoe lang haar R na de tijden van haren Mahometh , beftaan fal. V€ntift£öfet ooben neben£ anbere ©ïaatfen iterftm tot Jerufalem , mebe ban De Turkft Mofchees gebanbelt/ en baat bp ban Mahom< ^gefjjjoften/ nan ik niet nalaten/ om nog toni ban (jaren uptetlgften toornen 3©anbel en&berc taart? beo mogen fïen of toaarnemen / petó te b. tellen/ maar nifonberbepb ban bare npterïnfteCei monien en Goedewerken , met betoelfte fp aan öa 3©etmeenen te nonnen bolboen/ en baarboojbs bare oegaane fonben / en meenigbnlbige -©beitrc tangen / gcrepnigt toerben / en <&oM buln m & Joe r de fC Wer ^f" ^Q?"'- ^«tOlt! Dm OOft De Tu goede We r .k en mm ^ ^ ummmQm j ft bog blutfg en onbetmoeb in befe en biergeïiifte toerfti S?R Sebonben toerben ; m$ baar fijn talmot fen upt te beelen/ 25ebebaarben te boen/ ©aften/ in ban garen Alcoran , feer toeel tjonben/ al$ ben toeïften <*5oD alleen toiïgeitenb/ aangewen 1 en aangebeben toerben. %\$ bp Joban. 5-. (ïaat. i den Soon niet en eert , eert ook den Vader met , hem gefonden heeft : en aan't 14. , aïtoaatDe ec tot Philippus fepbe : Die mijn (iet , fiet ook , Vader : ^00 \$ OOft/ al£ Aöor. 4- faat/ dat >eenen anderen fahgheyd , nog onder den Hemel ■n anderen Naam aan den Menfchen is gegeven , or welken wy moeten falig worden, ^ertjalben ban Mahometh al beel opgeeft / Datmen Denee* »n God'. Schepper van Hemel en Aarde , aan- Deftige ëii wnl en Dienen'faï / foo tomen fp nogtan£ ben gg*^ «en maten <6ob niet / Die alleen tu.flmen feetp genvan fben §>oon toil geëerD fijn : gelp aï£ ban Ma- de nschrij; »meth ooit niet toil toefïaan / bat <^ob een J»oonver. eft / en nog beel minber bat Chnftus waaragugh od is . in toien men moet geïotaen en l}em aan* bben : Hllfoo ÖP i" fijn <©ob£ïafïerlpen fin en ge* raten gefmeeb en berfonnen fieeft / bat moten fobeen^oonljab / mogt ÖP Oinen ©aberonge* jo:faamtoerben/ dgfomtffltffo gaar om tge* ieb" gefcnieb ; toaat boo? alle jscljepielen taan ïfe* uien 3Sarbe gaafïfouben in groot getaaarftomem Slbué loocnenb gp l)ier mebe De <#obgepD Cbnm > og aot ïjem pet£ meer met Anius all een feer beu* g/ maar nogtanjS puur louteren iKetifclj : ï|p ibub ooft met Macedonius niet meer taan benHeyii- en Geeft , bien gp fomtflbg met DenJeere Ch^us i een ©erfoon t'famen toermengt. mt alte^ aan* [etneritt / foo toeten De Turken uptbe Heer ban ga* entaertaloeftten Propheet, taan ben regten/ toaren/ IllebeubigeuiöOb/ die écn in wefen, en drievuldig M75- Gevoelen der Maho metanen vanonfen 292 Voorname Reys door ?' n kfE^ ne !V S j f^toepnioa^ tebooren/ boei alg olmbe Heydencn , ©per / 3©ater / en anü Elementen eerben/ en ï^emel en Slarbe / met Perfianen , aanriepen / tot bat fp bp be Saracc Seftomen/ en met befelbe bereenigt/ öe 3leer l Öaren tfiart£-beö?ieger Mahometh bebbenaaime mem ^p öeöben ooft ban be ÏSfeere Chriftus 1 meer aï£ öe Joden te ïjopen of te toagten / atë niettoillenöeiöbcn/ batjefusbe &0011 banMai en <©efaiite<©Ob£ / isgekruyft, geftorven enbe£ ven ^ maar toel een anber m (Ijn plaats? / bit fa toeïgeïeeft/ imjï ÖP beel öoger in ben iemel/ toaar ïjp ban <©oö $ opgenomen / en aan 't epi öer 3©eerelb fïfl toeer beltonen fat / gefeten $ / bat öp ban be Joden , een foo goblofen bolft / fcöanbehjft foube fijn gebooö getoo?ben. mt \$ be . ben toaatom be Turken ftgfoo öoogltjft bertoon sahgmaker ren / bat foo beeï Pelgrims ban aUeclep Natiën , je e fus eeiC p ,af van Chriftus , al£ geenfïn£ ïjet fijne fïjnbe/ 1 chriftus. foo grooten aanbagt / ftofren / en moepten ban ber ftomen befoeften. <®f nu feïjoon be Turken a homethboben Chriftus fieïïen/ en nog baar-en-) ben ban fïj'n 3©efen / en Wil ntet regt geboelen / | öataïöare Godsdienft y ïjoepbecig en bebootfjpc mag toefen/ totjl fp bupten Chriftus i£ / te bergei tg : foo roemen fp bog onfen Heere Chriftus f Ö&og / en berïjeffen ïjein ber boben anbere jBi fc|)en/ aï£ fljnbe vandenHeyligen Geeft ontfangc van de Maagt Maria gebooren , eil ïjebbenbe t toaaragtigeïïeer op berUlarben geleerd / en befel met (jeerïöfte 3©onber-toerften bebefligt. ï£fer c i$ 't bat fp OOft be Boeken JvlolTs en ber Propheete fnfonbertjepb de vier Evangeliën , öie fp ïjet Br Jngihs , bat i$l bt$ Evangeliums noemen / gelrjft vijf Boeken Mofis Threfit , boo? toaaragtig en (0C lp öonben : ban aï Ijet toelfte fp bp tt)be foo fra op-en boo: geben / bat bet geen toouber foube toefc imrten een eenboubig iBenfcö / bie tn br Hoofd-ftu ken ban fjet Chnitendom niet toel onbertoefen Uw boe groot ooft Ijet onberfcljepö mag toefen / ïja< baar booj ingenomen en berboerö tofer&, ©aa a Leendekt Roowolf. *-<>; 1, / it^ïftft ïiÉt haren Alcoran aan neei piaacjra Sï Snftat / ba befelüe ( toijl fp te ftoaac SI. DSenfifne Vyanden moet ««rddoen : gm \ „,:\ verlaten : God lief hebben van gant- RJin &c e. onfen Naaften als ons fel ven. ifpbpnageöeeltatfopenlag/ te reformeeren , en jeer te tegt te bjengen. . Aarts-bedrie- Lift« van tytt toe totft ÖP Om Venijn , a pf^ a ^ e „X„ Mahomah. „ wxnnher ttiei te toeeöeegen / en oe fiijnijcijen tbSK ■oncfarien/ bat fa hem geloof ganen 1 enuoojeen tooi 'iwhS t Boode Gods uegonben te ftouben. ill hp nubetonb/ öatfcP teel aanhang ftabge* ïecae? Wffiwadrf ïjoelan^ hoe meeef» n Sèfeft / om rtineéettenen^nrettmgen/ na S^Sso^SwnSm/m bet iBenfcljen behagen e tetbjepben; toaaeboojtjp *W «» *»eeö I M75- leven van fijne aan- hangers, 294 Voorname Reys door Ha feiten foo gtooten naam Ijeeft betfaeegen / b, ~~~~ *?i aa ^L ' en °" fen f Ö^/ »08 een goeö Deel ban 1 a^eeielööoqjftmetiaifctje en pefïige 3leet betboer en in ben ©jeftpoel/ boo: bit £$etë tofgt uptgemaafi Heken bluft moot ben fianft befec Eeete ftjnïp fï beuebelb en berbïmö / bat fp nog God den Vade nog den Soon , nog den Heyligen Geeft tegt ftentte en bu£ Ijet ïjeeïe jpoo? mig en bpfïer lopen/ toai langs fp tot hmmg ban öare fonöen en elïenbe foubi tonnen tomen/ öebrvgebingöaat Pan berfcrtjgei; en ÖUjS Kinderen Gods en Mede- Erven des eeuwige levens werden jBaac fp blgben en betöatben nc En boos en poe lang£ ïjoe meer in öaai onboetbaarbig en jbi godloos bïgleben/ in 't toelfie fp in gtoote feftecïjepb bat Öeen gaan / fop bat fp befonben alé boo? geen fot öen meer en ïjouben : w$ een ariber ïjet fijne m getoelb te nemen/ l$up£ en ï^of te bettooefïen/ e tePeiöeiPen: pcmanbaan lijf en leben te öefcfjab gen : ooft met ontugt / fyomtv en Sodomie ftg 1 öebïeftïmt: €ebb?efcen: fïg feïfê Uijeehen / toac npt ban öaat / ngb / tfjoo^n / gekijf / ttoifï / mooji (je. ontfïaan/ até men ftan beniemen / toatboc groot en onbiïltjftgetaelb ben Turk op öeFrontieie tegen£ onfe 25?oeber£ en &ufïer£ baagïpg aan regt; 't toeïft on£ geen|ïn£ moet toonbec bnnfteu toijl fpfelfé/ aï£ fpmet malftanberen oneen^toet öen / fïg op maïftanbeten op onbeïjoojlpfte toegei en topfen ttagta. tt bajeeften ; ïjare Cegenpaitïjpei ineenigmaaï baar toe oaifcljUjli bp ben ïiegter ( infcj fp öoojgetoetó am uc f taaie baat 00 geflelbe ftraf niet öojben j befeöulöigenöe / om Ijaar in f toare on tofïen / en gtootemoepte en gebaat* te brengen. m\ fïQ nu onfe Turken tn een of meet* ban biecgeftjïi ^rfjenbbaben fïg Debben beigreepen / en baar bai Pa &eec begeeren t'ontïafren / fceren fp fïg maai Wet m ftare / öooj Ijaat feïfg becöigte Verdienflen m Goede V/erken : aï^ èClmoetTen geben / biööen, baöen/ febangene berïoflen / en öiergelpe/ on baar booj öare begane fonöen tegen£ <©ob ( na ö< Heet 4 ban gaten Alcoran ) toeet te boeten en uptti iïbus Leendert Rouwolf. ÏO? mm boeren fp een uprtoenbia ffigrelijft l Aen en x 5 7 ? . K 1 / fïjnbe öaaslö^n^ma m haren Gods *"ft , infónberhepb op be bnï ïlpren ban ftaar Sch lendc S op be toelfte fp aanfiont^ haar beroep en 0 »deUn ?b ïat?n baren / en na hare ïterften lopen. g-gg ©ebjnlnuinbefe Hanben nog fcïoftftennog "o-JUl ?gln lijn / baar ip fia na ftonnen fchiftta foo i öaarboói Priefters , bte !P Menxen noemen/ pSeerb/ bie tjare ©eöeftonöen met lupber m untroeoen / foo bat fp ban berre / aï^ een loEfeonnen a hoo?b toetben / baaarban b'eer* ^f^SSffmUif np?boo?ben bag ié: be jeeöe'é imbbagé: beberbe/ öied'Arabreren Lat- ia noemen/ a S ter mibbag| om snpren : be erbe als be §>on onbereaat : en be btjf be $ abonbs » dea s on „ K bè &tmen aan ben kernei bertoonen. ^ dt , Mftemmen 2 fuïfte Priefters t'famen / bat infon* tffiü ! i"oot kteebenaefc&tfb / enfmgenbpna S S il£ öp'on^ een Fuga , om beurten op t al? ben eenen ten epnbe ban fijn aaffem '4 1 ben ïbetfn het ban toeer foube opbatten/ en met ben SooSaan %\$ ikeerft in befe üanben quam / D«tae S 2 1 öien trjb toel Öoojbe Onaen/ gggg^fST jmojnenébjoea/ meenbe in bat fulft£ gefc&iebe Thoor „e n KSolft tot ben arbepb toaftfter temaken 0 at ift ooft op anbere njben ban ben bag het felf be ,00 be / en ban toie / en toaatom het Sefcb«eöe : Sul fitiaenfe ooft laat boojbebpfbe maal/ al^ r/ ombe^ieften / bie baar omtrent leaaen / bie t aar aanbeftccbeu / om haar b«t en moeb te ae- m/ foo bat men ban Oah niet behoeft re b£ SbS/ bJijl haar hare Ziel-befo^/ öieaïfoo loatrcollacbeh/ en noa beel nunbee eeniae eoebe Tlooften . ffiïtWupt Gods Woord , bat fp ooft bOO| B a bonnen / hoemen beraebina ban fonben / brnn«i ♦ aBeenenbe al genoeg te ftm / al? fP öare S fieit b e n OP 't aapen ïegaen / betmanen SuSo/ren/ bat f? aan God moeten gebenften en Van hare Waffingen. 29obonaan= genaam ftjn / nog ban hem berhoojt toerben. ©e Hoe en waa r 3©affing begint eetft aan be öanben en armen / baat *e B dch,c fp ! t toatet lang/ b'Cllebogen ban ïaten afbn.p= pen ; ban toaflenfe ooh ben jBonb / $ettó / <©orjen / mxmi 'tï|oofb/ ben$?aï£/ en ooft epi.belifft oc F' ocre, l / ,i? aat &P * eea, 'e e opfonbere tooo>ben ftnee* Ren. m$ fp geen toater hebben / geujft het meenig* maat Lee nd er t Rouwolf- 297 maaï in Woeitnnen ttCPCllu / K / bolgen^ Wat ©et toegelaten / om tjate -i-V lleeöen met fant t'obetftropen en te tojpöen. <©P Somtii d S bat fa ooft beö te gemaRfteïpftet bp tjare Eeebema- metfawi. ïeuRomenfo&n / bjagen fp Meebeten bte topbe HSoutoen en geen ïttagen öeöben / met fcouflfcn foubet ©oojbotten. v . 3£e berbeïPaffing boubenfeoo&boogbannoben te firn/ foo bib en meenigmaal als fp bebnpb of bïa% ontlatten : Biet ban ftctmenfe meenigmaal/ bp be Vatten en Fontainen neer bnpftenbe / uoojpebereen fonbct fcfcoom / bare *af uuc-of ^^mbeeïen ban booten en banagteten af bjaflen. Sïtbu£ ftaan fpon b'uptetbjfte3Bafftngen en &upbetingen bate£ Itgcnaamg / gelp oor op be upttoenbige 25efnp* ÏS biein'tbieefcögefcöieb/ berimeet/ aif bat fp fouben gebenfeen / boe fp na f ob| ! betel / inbjen- Bis mogteil ban Öa« Geeftehjke Melaatsheyd m t 25ab bet Wedergeboorte getepntgt / en aan bate Betten / bat intoenbtg in ben geeft gefcïjieb/ en baat (b toepnig ban bjeten / befneeben toetben. 3©anneet bat nu bate Geelbleken op be €öoo- tené / in be Batzars of Koophuylen , &c. be tutten öeé<©ebebg uptgetoepeu/ en be Turken gaat ge* biafien m gerépnigtijebben/ gaan fp na binnenin bate Kerken of Capellen , biein'tnubbenbanfouv mtae gtOOte Champen Of Carvatfcharen fijn , baat Kt |et aïbetbeft / toöl ift in bate ftetften met &eb bo?ben bomen / ïjeb bonnen (ten. „ Har en Mi«- ©00: eetft beten fp aan be ©oojttjate^cnoeneu den Y ver en ftaan / en ais fp binnen toaten/ foo beetoeftgnie* Devotie . manb om / na eenanbet/ om metijem te fp?cefien of 00b aan teften / maatfp ftonben ftit aï£ 25eeï= ben / elft op fijn pïaat£ / öebbenbe alle te gelgb bat e oogen op ben Priefter, biebeboojfte^/ gfflagen/ naubJ ou bem ïettenbe / toanneet tjp bet <©ebeb be- gint/op batfp bet bem fouben nafp?eeben / en bem in be ftetb-gebeetbeu / Ceremoniën , bte bP baat ne= ben£ geöutplEtt / ftiptebjft naboïgen / al£ met bet optjeffenbee banben/ met b?pb ngen obet t»an* mi ©ooiobet bobben met bet ïi f / knielen/ b »at* 2S>8 Voorname Reys Door ! < bete Suffen/ enooftepnbeïijftaï£ fpfoetLeila Hillala — beginnen/ ïjet ïifoofb ban b'eene 3Dbe na b'anbete Öeeu en toeet te bjaapen/ toaatmedefp albujïeen teftentoillen geben/ ban ïjate bjienbfc&ap / liefbe/ enb?eebe/ die fp met <©ob en baten «èbennaafien Öebben : ïfyia en tuffdjen öoojb men fn ïjate ©etga= beringen niemand niefen / Ijoefïen / tifpen of fpou* toen : Sülfoo fp öaat inbeelben / bat inbienfe fulft£ beden/ dat ban ïjaat <©eöed foo beeïteminbetban <©ob foube betïpojt toetben / om bat fp nfet ober al repn toaten getoeefL ©co?t£ ïjeböen fp geenfefter ©oo?fcö?ift ban öaat <*5eöeb / bibbende maat flegt£ Hunne Ge- 0111 B eIuft / cu aïletlep tïjöeltjfte toeïbaatt : om <©bet* beden. toinngen boo? Ijaren $tepfet / en bat <0ob onbet on£ Chriftenengrooteoneeuigfjeden toil fenben/ ombat fp on£ te ligtet mogten oberbaïlen / en f toaren af- bjeuft boen ftonnen* ^p bulben in öare Kerken of Capellen of toaat 't ooft mag toefen / geen 25eel* ben/ begeerende batmen ben eenigen God Schepper van Hemel en Aarde , alleen fal aanbidden : ^p fjeö* ben die^fjaïben in plaats der 22>eelden in öare 25ebe- Öupfen / jèctjilderpeu ban fctjoone planten en 25loe* men / aï£ föoofenen dietgeïijfte/ en danjbp?euften $v duiden en & c Mtm ban öaten Mahometh : ^ietom t£ 't ^een Beel- ooft/ bat op öare goube enftlbere iBunten/ nim* 4en. mer SSeelteniflTen ban ïjate Sultans gefïempelt toer- ben / maat baat op alleen ïjate namen / en die ban be ^êtab baatfe geflagen fijn / met Arabifche 3tet* tet£ / bie öepbe Natiën gemeen fijn/ neben£ ïjet jaat- getal / bat fp beginnen ban beblugt ban öaten Ma- hometh in öe Woeftijne, bat fp daarom fytt jaar He* girae noemen / altoaat Ijp fytrn eerfï een aanfjang Öeeft gemaaftt / en tot ftonfng i£opgetoo?pen / bat gefcftied të in 't jaar na de<Ö5eöo^te Chrifti , 622. %l$ fp nu baat «öebeben öebben gedaan / ban be- gtauenfe eetfr malftanderen aan tefpjeeften/ en ban gaat elft toeet na ftjn ïjupg en aan fijn toetft : &p imrben ooft op öare ©iet-of ^epligebagen / bie fp Vrydags , en be Jooden op Saterdag {jonden/ na Öa* te geëpndigde SSedeflond tori toeet fjate 3©inftel£ Qpen boen / en atbepben/ toyl fp Daarin lebigïjepö meet Leendert Rouwolf. 299 meer mogten befonbtgen : lïfoo nan peber in befe i< 7 <, Me Dagen ïjeclraéiiyt öe 3®inferi#/ nabatipopen of toe ftjn / Rennen of fp Chriftenen , Turken, of Joo- Deyer den roebeftooreu : «Seen Naue of Oeimte utwiiigt ar fcheydene hmft b'anbete/ om garen ©terbagt'onbEtpoiiDen/ oefimen, foo Dat fp alfoo in ruft en bjeeDe bigben fitten. «ec^ Dat Den ©ïerbag Der Turken aangaat / fteeïtenje Don- n J en en fl ^. derdaa 'é abouD£ te booren / foo ra£ atë 't Donnet ten da begint te herben / op pare Cpooreitf toeele Hampen « aan / Diefp ouptenaanDe Cranffen of ©ingangen kennen - toel DJie rpeu b'oben een opgangen / foo Dat fp ftg in 'tbonftet al£ een DjieDuööelDen ftran$ ^"toouen : Defe laten fp foo lang bjanben / tot tp na malaanbe* ^ Lim mi ban felfé uprgaan. ®efe Hampen Pjanpen in hare ©aften alle Dagen /Die in gare Jtëaanb Roma- vatten, dan pan D'Arabieren genaattit / begint / en befelbe heel iwt Duurt, gn paar jaar tellen fp mebe i2 Tijdreke- J&aanbm / Die fp na De l^auefeppnen ppreftenen / ™s- foo Dat pare IBaanDen met b'onfe / aïfoofe peDet om be anbere niet boben be 29 of 30 bagen gebben/ feer ongeïpft om nomen/ en uptbicnpoof beban pa* re jaren tegen^b'onTegerePent/ toel 10 of. n bagen afgaan/ foo bat pare ©aften op ongeïpfte tóben/ ban eené in be ©oojtpb / en ban toeet een£ m be 3»o= mer ftomt / geïgn fp ban jupft in mijn tpb in Decem- ber begon / en January epnbigbe. €>eDurenDe befen tób / fijn fp feer devoot en pbetig / om paar op oe éebeben en ïternplegtiglfjeben te laten tomben; toant foo pemanbonbertuffcpenquam tefterPen/biebaac in toa£ nalatig getoeeft/ fouben fp ben feitoen / alg een bettooipene / niet ligt toillen ter aarben banaat : &P eeten banbenpeeïen bagniet^ / en bat be pee* Ié ©aften boo? / tot bat ben nagt aanbjeefct / en paai be Starren toertoonen/ a$Dan gaat elft eerft naftm mpê om te eeten/ of lietoerna bengrooten Barear, om albaar in be <©aarfteuften| tooo? pem &w$ te feoopen ; in befelbe $ fcgier be peele nagt boo^ / een foobamg gebjang / bpfonber ban arme tieben / We t'öupë nleté te ftnappen binben/ batfc malHanDer ban D'aatDe opligten / en fcïjiee boob Ditngen : <®aW ftetmen ban / ben eenen eeten / ben anberen Dtóinen/ Faas fccft. Op 't tvclk fy aller- hande ver- maak aan- legten. Feefttei ceren vaa Abraham. ?clgrims. 300 Voorname Reys door ben betben fcfcepen / ben bietben met malftanbeten ttoifïen en fttjben / ja baar \$ een foobanhï geraak en Getier onbet {jaar / geïtjft ift 't meermaaïé fjeö gefïen / bat tjet geen toonbet fou toefen / inbien b'een b'anber bol of boof maaftte. %\$ be ©aften tipt i$i ban öou* benfe ïjaae Faas - feeft , bat fp Visbarram noemen / met groote pïegtigïjepb / tot aan bm berben bag/ groeten beaïf ban malhanberen feet bztenbelöti / en beel goet^toetoenfcïjenbe / alamen bp on£ boeb op ben Nieuwenjaars-dag: ban regtenfe ooft alïerïep ftojt^tugl aan/ bpfonber be Janitfers, bie op be groote Pepnen en IBailkt-belben/ balgen ban b?ie of bier babemen fjoog opregten/ en baar aan bobenfterfte Conloen bafï maften / eben aï£ bp on£ be ^on* gen£ boen / om een auber om een ftlepn ©ennmftje te fcöoftften ; aï£ pmanb baar op gaat fitten / ftaan öer ttoee met een öjeeben en langen 25anb / aan elfte fp een / en baar mebe treftften fp &em met ber baart te rug/ en b?engen / en jtjouben öem albug aan ben gang: toeetanbere lopen boo?je Ifjeen / en befpjen- genje met toelrfeftenb 3Bater / om een 3^inftpen* ning te ftrggen / fonberling ban be Chriftenen , bie fp niet ïigt met bjeeben ïaten / boo? batfe ban öaar een booptje öeböen : toaarom fp ooft genoobfaaftt fijn/ op fuïftebagen ban Straat en t'ï)up£ te blfc ben* 30to?t ïjiee na / öoubenfe toeer een bpfonber Feeft, Chaixhairam genoemb / in'ttoelftefp mebe beel <0upcöeïfpeeïen aanregten / bie alle öier te lang fouben ballen om te bertellen / in bit en bafien fp niet / maar fp offeren jonge üïunberen / ^cfjapen / enbiergehjfte/ biefp in ftlepne fiuftften öaftften / en onber 'tbolft uptbelen / ter eeren ban Abraham , om bat Ijp <ö5ob geïjootfaambe / en &em fijnen ^§>oon Ifaac toilbe opofferen. <©p bit Feeft betfa* melen fp fig ooft boo? be Jbteeben / op feftere plaats feit/ met öopen/ om ter eeren ban Mahometh na Medina, Talnabi , JVlecha, of Jerufalem in 25ebe* baart te repfen : onber be toelfte fïg gemeenltjft een groot getal ban bie geeneöebinben / bie tipt ftuare ïiranfcfteben / toeer fijn opgeftaan / of ergen£ in groot gebaar en pet'öfteï öebben getoeft ; en baat tn .3? Lx. F. ND ER T R OU WOLF. $Q1 tai belooft hebben / of baat öeentn ctng een 2&e* i <7 * SS tl tuilen boen/ of eentoelW Stoot ©ee re paaien om bie oubet be trnie/ alg ecu «almoeg/ nut tc bcisn* ©etoijl boten getest f* / &oe fp tjate JBaanbm na m« H qr- jBanefcjijnrefeenen/ en baar Pan 12 000? eenzaat Sm lette» fp op ben loop bet ^aan / en paar af**. m toenemen / bieg te meet / mfonberftepb al£ be nieutoe toeer (iaat te nomen : ®an gaanfe bifeiuil£ in atoot getal na oupten / fig begePenbe op be naa* fte loogter / omfe t'eetbet na öec jonnen 01* aana te nonnen ontbeftften: ©iefe ban ban ö.aat t eerfïe fïet / tonfïfe ban met gtoote Pjeugt aan ftjn an* bete «©efellen. »tet minbet agting gePenfe op na* re ©oojfeggingen op ben «fianenfcten / na betoe = fee fp ban mebe hare reftenïngen maften / ö oe bit en te lal geöeuten 9Hfoo foubenfe/ fop tfe onbetregt a ben? een feftee SSoeftje ftebben /batfe in geen P?eem= É fc beljanben laten tomen/ in't toeft e tojteftjft fotoe beatepen fijn / toat fcaatalgoebg of auaab| in elft gin ! al toebettaren of oPeeftomeu : * «aj*«£ «laartalpan be tuben Mahomethsaf/ en Itrefet to tot ToSiim upt; aï£ bie fulïen Petfetjeenen A/ fal 0 aaïniet£oPetbujPen/ toaarnptfp toeten nonen / toat haar in naPoïgenbe tijben nog ai ge- Ken en oPerftomen. genipt toiïïenfominige be* flipten / bat net Turkfche ftijft met meer al| 1000 «ïarenltaanfal/ enaujbiePoojöpftju/ batgetban Selöaan fijn epnbe fal nemen , | en te BWje gaan. éaarftomt ftetPan baan/ batfe : niet Jwp^ nia pooibe Chriftenen teeefen / toijl fp feit? po^chiifte** géteneriteftennen/ batfpPan öaatnogeenftoaa- ten floot fullen moeten Ipen en uptflaatu Cn bat oit toaar entoaaragtig tót / ié alleen baar upt af te nemen / batfp op ïjaare ©terbagen '$ "io?geu|ora negen üurengint£ en hertoaart^ m Peel gtoote ^up* fen en Champen f aï^ mebe in mijn herberg t'Atep- po, baar ift Weerde, een fteele uur Pan .beir baa M beuten ( ftjnbe Poo? bien tpb Poo? eenig 1 ^rPaJ tefo gt) getootenbouben/ foobatiftbifttot önog wpt nog in ft«ii/ tot batfp toeeegeopeut tototen. %oi Voorname Reys door 1575. <$bermit£ nu befen työ ïjaafi i$ betloopen / en mu altaar gefegt té/ bat fp in 't Slaat 15-75-/ baar ban al 982 Afaren telöeu / blgben tjaac nog maar 18 g|a* ren tot berbulling ban be 1 000 oberig. Mi$ top nu öefe 1000 blaren (lellen en bergeltjften / met bie ban Johannes in hjne Openbaringe , aan 't 20 Hoofd- ruk , atoaac gefegt toetb : Dat na de geëyndigde 1000 Jaren de Satan uyt fijn Gevangenis fal ontbon- den werden 5 enuyrgaanomde Volken teverleyden, Uytrekc- <* ic m 4 * e vier hoc k en <*er Aarden fijn , de G/?£ ende den niiig van A%<£ om ( geïp OOft oy Openb. 9. en Ezech. g8. Rouwolf. en 39 te fïent£) / haar te vergaderen tot een Krijg : welker g^tal is als het Sand aan de Zee 3 Sec. <&00 be- binbmen niet alïeenlöft / öat bie ooft ban ben Turk , en fijnen Ijeelen aanhang ftonnen berfïaan toerben: maat öat fp ooft omtrent ben tgb ban ftaren Maho- meth, en ö'aanftomft ban ben Antichrift (biefig öepbe ftojt op malftanberen na öe ©oo:feggingen ban Johannes Openb. 13. , omtrent öetfjaar 666 J met ftragt en getoeïb öebben tngebjongen en beftenö gemaaftt)/ ïjaar begin en aanbang öebben geno- men. 2ïffoo laat Ifjet fïg bp onfe bjoebige tgbeu / tn toelfte aïle£ ten onberfien boben fcfnjnt te totllen gaan/ toeï aanften/ öat befe SJaren nu aïboo?bu/ enbe^upbeltoeï ter Degen toeer log ié/ en God de Heere fjaafl een epnbe ban befe boöfe toeereïö (iaat te maften* <§>oc boojfeggen ooft fommige gelees öe 3©i£ftonfienaar£ ( Mathematici ) ïpé bat bp befe onfe tijben / foriöetïing in 't flaar 1588 oberal in alle öijften en <§>taaten groote beranöctmgen fuïïenboo?ballen, m$ top nu bp bit Saaital nog boegen be 42 iBaanben / of \x6o ^agen/ of ben beflembentijb/ en beeene ïjelft ban Daniël en Jo- hannes , foo toerben ooft be 18 ^aren / bie aan be 1000 ban öaren Mahometh nog ontb?aften/aï£ booz- fegt i$l berbult / en öaar jupfte getal opgemaaftt/ en bp gebolg bie ttoee Maatgetallen net ober een ge* bjagt / en met malftanberen bergeïefteu. Gebed des God Almagng betoaar on£ in alle onfe toebct* Autheuis. toaarbigfjepb bp be beftenbe toaar&epè ban ftjti Hey- hg Euangelhim , en gebe ou£ 25oetbaaröige öerten / bat Leekdert Rouwolf. 303 bat toP öefe fijne genabige tljupgfoeumgen mogen j 7 j . crftennen / en alfoo be ttoee ïaatjïe Ween , Die nog tüetgeljeel boojbp fijn/ met geöitfb en fjeplfaam* ï)cpb mogten obectoinnen* Amen . XXIX. Hoofdstuk. Van den Berg Bethzetba y en van de Huyfen van iHlatus en Herodes. Zïllpbtoaartg af ban ben Tempel-berg , ftomt men öaaft aan ïjet Pretorium , of *5egterï)up£ ban Pilatus, baar öp ben onfcönlbigen Heere jefus tot ben fcfjanbeïgfeen Sf mp^boob ïjeeft betoojbeeïb. IBaar toermit^ nabee£ tt)ö ött l£up£ öupten om met fcooge muuren omringt \$ / ftetmen op ö*t 25upten- $of / ( altoaat beïltrggg&negten Chriftus {jet #ur* petïtleeb aan beben/ enbe^oo?nen ïfjoon opfet* ten/ ïjein öefpot/ befpogen/ gejïagen/ engegeef* feit ïjebben) / nu fonberitng nieté/ aï£ alïeen baar fopten een ouben en ïjoogen fleenen 25oog / in be ge~ baante ban een bettouïfbe fïeene 25?ua/ ban ou-- . vin betbom jfjeel ftoavt / en egtec foo ftonfleïp toege* "et iX- fieïb / bat men nautolp£ een eenige boeg tufTc&en iirotos. b'aan-een-gemetfelbe fleenen / \$ te fien of te binben. ® efe toil men bat booj 't JStgtüup^ / be öooge pïaat^ foube getoeefl fijn / toaat op be beroojbeelben ben ©oïfte toterben boojgefleïö / togl be Joden ten tjjöe ban &ate Fecften > aï£ ban Pinxceren en Paaflchen , fee. niet m öet iRegtljup^ gaan bojflen / op bat fp ïjaat / aï£ Joan. is. geiefen toetö/ nfet berontrep* mgben/ maat öet Paaffcha , bat \$ fytt Paasiam eeten mogten : 3©aarom Pilatus ftg meermalen öupten boojöet ©oïft geeft bertoont/ en fjaat ben J|eere Chriftumboo&jefteïb/ ooft aï^Johan. 19. ftaat/ op ben Êïegtetfloel i£ neer gaan fitten / in be plaatfe gettaamt LithoftrotoSj en in 't Hebreeus j ihhatha, 3&efen 25oog en <©ang / $ öobeu \\\ ? t miöben open/ en fjeeft ttoee anbece ftïepne iöogen / in be toette ban een 3&eut / neoenè malftaudecen / met een Mar- merfteene Pilaar QefCÏJOOJt / OiiÖei £SU fott Öetueïfte be ïif eet Chriftus met ftjn ©ooine ft toon op / en ott* 304 Voorname Reys door 1 5 7 5 • $L ec ^' an ^ l Ridders ton ftjn Order {jaar benomen / entieel pe tr u S 1 nbere meer / Die ten meeftenbeelingefïojt / en öpna / f ooft nu al / aan fïeeuïjoopen ïeggem ®etogï 't Het Huys m Ijebeitföaag^ met aïfe befeen bieegeïpe bin* *™ en feee onfeefter i£ / fuïïen top nalaten / baar aanklcp v ïeec Pan tetoert)alèn.39a bat top bitalïeé nePengbe wee PoPen-gcmdbe ^upfcnöaöbenöefïötiBt /kw* en ton toeec na 't Stioofïer/ om'£ atoonög/ gelgft ju mét ben Pater Guardiaan toaren afgefp?ooften / iben Tempel Pan beu ^ergtonCalvatientesaa^ XXX. Hoof d-s tuk. r an den Berg van Calvarlen , en 't Heyligé Graft onfes Heeren 'Jefu Chrifti. \i 38 ben mibbag op ben 27 September befej? jaar£/ [\ füUb ben Guardiaan tot Ö'anberê Tempel-hee- en , bat fp on£ in ben Tempel ton ben 25erg Dan :alvarien - (trtenbeTurken alttjb geffooten öouben) ti lieten. 3©p gingen betfjalPeumet ben Guardiaan , n eenige Pan fiju Monniken in tjate getooonè Mw* ^ ërrehé . teren en Stappen na be fterfc / bie eerft boo| He- dene Kef . ina , be IBoeber Pan Conftahtijn de Groot, Oia kendoo. latfe bie Pan Vernis, bie aldaar gefteïb toag/ Ijab %f cy f cl 3 aten om Per fmijten ) / $ geöoutot / gelp fp ban h jeele ïüer&en gintfcïj en tjertoaart^ljeeftgeftigt; aï$ lie tot Bethlehem , aïtoaar Chriftus geboren tè : ite Pan Jacobus Major in be 35oPen-ftaö / op bi£ jïaat£ baar ï)p onthoof ö i£ : nog een anbere op jen Olijf-berg', ter pïaatfePan toelfte Chriftus teit üfemel gePaten i$ : M\$ mebe tot Bethamen , baar jp Lazarus fijnen goeben Pjienfc Pan ben boobeu Lcendert Rouwolf, V Op 5 $o6 Voorname Reys door . opgetoeftt fteeft ; en op meet* anbere paatfen : ah ï 575' tot Nazareth : op Den 25erg Thabor , &c. jjllai bemiït£ Jerufalem onDemiflctjen meet - maatei fluaarli>ïi té aangebogten / en epnDeïyft ook Dei Chriftenen DOOJ D'<0ngelObige en Saracenen OM bjongen/ Ijeeft Hequen De fóoning ban JEsypcen i sun weder- » t j aar IOII ? a |j e t, e f e Ketïteii feet beitooeft / mbt sawecnen &o?öen / bltjbenDe fp ooft aïfoo lessen m Dien De verwoeft. foïaten ftaat / tot Dat na fijn DooD/ fïjn ^oon Da ber in De ïtegeting qtiam / Die 37 jaren baat na aai Den JfiepfeCbanConltanunopolen, Conftantinus tOï fïonD / om öefeïbe op fijne haften toeet te öerboiitoei t'fifan£ ter tijD/ totjifeonDet De IBagtbanDeTm ken fïjn / toerD aan De Pelgrims , toeïfte ftomei om Del§cplige Jpïaatfen te befoeften / Denbjpen en onbeiljmDerDen ingang in De felbe geheel afge fneeDen : JBaat bermit£ De Turken befpeurDen Dat jaarïtjft£ een groot getal Chriftenen ban all 3lanDen tn paatfen / aï£ tipt Armenicn , itthio pien , Syrien , iEgypten , Griekenland , Italicn ja upt geljeel Europa , DerVuaartö qnamen / Ijtb Turkfche ben fp eifte Natie , na Datfe naDet of berDer/ en on schatting öetfijn <©ebteb/ of onDer eeng anDer£ toaten / niii gL, g C crsT °f meet tot een ^cljatring/ boojDeh typen af-ei Kerk van toegang/ totDefe Heylig.lommen , opgelegt %h *t Heyüg öefe 2 of 3 Seckinen of Ducaten , geene 4 of 57 eï Graft ' On£ÏIptlanöet#/ aï£ Italianen, Franfchen, Duyt fchen ( Unjlfe toel toeten / Dat Die goeD gelD meöi tyengen ) 9 Ducaten fonDer De mmfte aftfag / a goeDe gelUigtige Turkfche , Of Venetiaanfche |lèun te betalen : Daar toe fjonben fp Den (Cempeï |0( lang geflooten / tot Dat elft eetft ïjet fijne betaaiï ï)eeft : <©ooj Dit nnDDel treftt Den Sulran ban Defi Sterft eenige DnpfenDen Ducaten jaat£. 43ogtanj té ïjet bp onfe tijDen / tn bet na foo beel niet meer/ ftni De Room fc h - Ca t hol ijke ff erft DOO|De Reformatie f0( f toaven ftraft öeeft geftreegen / alp toel eertgD£ / toei: De tjeele Chriftenheyd (Tg De feerft-toetten en <$ebO; Den ban De Roomfche <§>toel onDertoierp ; toanneet De Devorariffen, fonDer gebaar ban lijf of goeD tefpa= ren/ met fjeele fjopen Daar na toe ttoftften. 25eöal= ben Dat / foo fcfjütoen ooft De Pelgrims meer De geba= rei Leendert Roüwolf. 307 É en ongemabRen / bie fu npt te fïaan en te Itjöeu eüben; vuant Ijet fian feer ligtgefc&ieben/ bat een JJXJi hiirtcn, (gelp ift boben aan mijnen gettoutoen )wnö en föep^gefeï/ Hans Ulrich Krafc > en anberen rtbaaït ïjeb / ) Ijoe onnofel l)P ooh fp / aangeblaagt/ 11 fonbee teben in be <©ebanbeni£ getoo?uentoo?b/ at bat bp betaalt öeeft al luat be gierige en fcï)|ORRige [urkfche Baffaas,bjeÏRer£ meefle inRomtfen in 't upt* uitten ban Vreemdelingen befïaan / bolbaan en be* aalt fijn. m>og «i laat öefe onbetfabelnne gierigötpb ,anöeTurkfche#üetöeöen / die boo? ö.eel Turkyen ipna eben gtoot baten / enfteec mpbjebectot tiijneSSefcljnjbing. , ? „ m$ vup aan ben Tempel nabetben/ en ben 25etg _ muCalvarien nu bagten te fien / fepben m$ jbe 3 randfcaners , bat befen 25etg / nebett£ ï)« Hey lige lig üraft / u Sraft , en ben Hof, in ben toeïfee» be J|eet't eetft nu met den un Maria Magdaiena berfcïjeen / gefieel in ben Tem- ^», B «s pel biaren ingettofcften / foo bat baat bnpten om rien , in cca heen geen öoogte te ften toa£. Kcrkbe- &oo eben al$ men'er binnen op ben ©oo$oof üooten. tornt / i$ een oube Heydenfche <©ebangen$/ öaac nog Ijeöen^öaag^ <0ebangeneu bettiaarb toerben ; albaar meenen fommige / bat be JJoojt ban ben Sterker gefïaan öeeft / toaar ban men'er nog een fiet inbefteift-miuirenüi gemetfelb / boojbetoeifce öe Heer Chriftus fijn Kruys na blfpten op Calvarien heeft getorrt , tuelfce eertgb£ bupteir be &tab lag / gelnft infonbetöepb bp Marcus Maar tefïen al? ÜP tegt : En fy leyden hem uyt om hem re kruyfi- een , en Hebreen 1 3 . fïaat : Daarom heeft ook Jefus , op dat hy door fijn eygen Bloed het Volk foude heyh- cen , bayten de Poort geleden. $Baat toaniieec baar sijnde doot nabe Keyfer Adrianus , befe bertuoefïe AtaD peer d»Kcyf« herboutob/ berbeterb/ en uptgeïepb öeeft; ^Ö^ett ÖP binncnde baat mebe be ©laatfen banöet Hjpben onfeg Sahg- stads- makers , tapten na't ©efïen en #oo?Den / agter ben ©erg Moriah gelegen/ met be nteutoe ^taö£- & e " okken ' munten beflagen/ en aifoo binnen getroftten / foo • batfe nu ter tgb bpna mibben in be J>taö leggen / om befe betgroottog en uptïegging / öeeft ÖP Je- rufalem na fijnen naam Heham genoemo. Va yoi Voorname Reys door Cettoyï top bupten boe? be poo:t lang moefti _LilL toagten y eermen on$ inüer / qnamm Der nnö*rtnf fcïjenban öe Oriertualfche Chniten-] , al£ ten Gris ken, Jacobuen, Armeniërs , &c. , j*00 beef aan fetten / om fjare Priefrers te öefoefcen / en ïjarei Godsdienrt baar in te berrigten / öat'ec ban befelb met on£ te gelp toeï 60 meöe fitghigm. ï|et «Bebonto be£ Tempels $ tamelijk groot üeth in fijn IBnnren / bie foo bifc fan / öatfe bar pinnen öet ligt benemen : foo ban binnen al£ ban ïmpten i£fe met graautoe IHatmecfteen feer ijeer lijft obertrofcften / en met bericljéjabe IBarmere jdp= laren ban anberljalbe babem bift/ foo fïerften hegi onöerbangen / bat baar npt ligt balt af te nemen , öat'et nog arbepb of onftoften aan gefpaarö fijn : Dit Kerk- ® e | al V en öat n °B öe Tluken i nkt tegenfïaanö* gevaardis be i$epïigf)epb ber $ïaat£ en jrraapljepb be£ <35e= iiu nog bonto£ / aan eenige 3öben en IBimren foo jammer* ehfo£2 0t ' Öebbengefc&onbenen beröo?ben/ öatfp teröe- eertijds nog W tijö öeii ©nben niet meer gehjftt / ban toelfcen y eens foo na 't boojgeben ban ben Guardiaan , öefe maar pag f éweeft 11 öe ljdft r ° uöe toefm : <£bentoeï tófe nog feer groot) h 9 en ronbom foo toel beflooren / bat niemanö fooöa* nigen berftïepning / of berminbering ligt faï getoaar toerben of ooft toefïemmcn- ffiS 21» ï öoo?gaan / ïepben fp on£ berbp ïjet Héyf ters. vnift , in een fcljoone groote Capei , tot onfe Lieve Vrouw genaamb/ öie be Barvoerers in ljaö~ ben/ befeïbetoa£ met eenige feïjoone Tapyten ban feer ftonftige arbepb behangen : tjier in (jaböenfe een Öoogen grooten Airaar , neben£ toelften aan bepöe 3i)ben feftere ï|oftfcen of Siaflen gefien toierben / feer fconfïig ban toit|Barmer gemaakt/ en metgetra* ïijöe ©enfter^ / fteel toel betoaarb/ in een ban öe toelfte ter fïftiftecöanö y fiaat een £>tuh ban be ^teene Pplaar aan be toelfte be Heer Chrifkis # gegeeflelö ; ©efa $ roobagtig y ontrent 3 fpannen .stukievan Ian S/ en ober be bier bifc : ^nb'anbereyaanbereg- 'tregte ' terïjaiib / fïetmen een fcïepn Crucifix , in toelft net Kruys. in 't mibben een hlepn ^btitfcje ban 't regte ftruu£ ban Chriihisfoube ingelegtfijn. ©an baar gingen top berber in {jaar Sacndie , bis Leendert Rouwolf. 309 Me eenige rupme ïüameis? Ijab / in toelfce top foo % lang öïelïen/tot batöaacöe Barvoeters tot ben43m* — 1 — gang of Proceffie , toefïeïben / om on£ na be l^eplige ffllaatfen te lepben / en befelbe met öare getoooue- ïüfte plegtigheDen aan on£ te toonen. Wanneer fp haar ïjiet toe nu öaöben Waar gemaaftt / quamen W toeer upt in be ïltetft / tatenbe tjet Choor ban be •tchoor da Grieken , Dat m 't miööen $ / en Ijet Heylig Graft kieken. aan beregterljanb / en gingen öe fïm&etfjanD af /na een anbere Capel , bp be tueïfte öe Grieken bupten eenen Altaar &abben/neben# Den toeïften/ onderin een |Banuei;-fieen ttoee biepe <0aten geilen toetbeu ; 3©aar ban fp bertellen / bat Chnftus baar in aip tu een £toft ïjeeft gefeten / en aïöaat foo lang $ baft jen gebangen geljouben / tot öatmen booj tjem op Öefóoofö-fcöeöeï-pïaat£/ ïjet Jürup£ fjab toeberepb. 3©tjl nu befe Capel ban binnen feeu biep / m foo bon* fterté ƒ batnemanb baacingaaube &em niet auDer£ fcan inbeelben/ aï£ bat ÖP in een jêpelouft fcomt/ SelObetlbe Romaniften, (alp tftDan een Franfchman upt ïjet Convent feïfé bctfïaau fjeb / öie on£ in Pne- fterlijk <©etoaat OUbeC be Proceffie bOO? Den Altaar jiaanbe / bet&aalbe toat op elhe $Iaat£ ontrent be ma Chriltus gebaan toag) bat in bef elbe be l^eet PIaatsvan Chriftus , al£ tn een bupï leelijft gat/ Daar men al* cimfti öethanbe bunïtgüepö in fmeet / tot nog meetbet bewaring, ïjoon en fpof / tertoijl *t Üwpè toierb geceet ge* maaftt/ toietb betoaait* ^ . ©igt bp befe Capel agtec 't Choor , toonen fp onbet een öoogen 25oog nog een anbere plaat£ / op öetoelhe be ftrygéftnegten Chrifti ïüleeöeten onbec deren heb- raat üetbeelt / euobet fijnen Sïoft&ee lot getoojpen^iver- ftebben. ^ É ©erbec omgaanbe/ toefen fp on£ een Ctap / bie 29 treöeu beeft; befe gingen top af / enquamen in een gtoote Capel ban be koningin Helena , onöet ben 23etg ban Calvarien leggenbe / in betoeïfte a\$ nog Ut teaterhanb neben£ beu Akaar 3 een fcfjoone en Marmere ftecrfnfte ftooge ,§>itpïaat£ ban IBatmet / toaat op stoei var. be Koningin fat / até fp Hen tooit / of ben arbepö st. hci«u. *an haav <*5ebouto toel boojtfpoepbe/ baai* fufon- V % Der^ ^jo Voorname Re vs door 1575. berïinge hifi toe (jab / geïtjft men fuïft£ nog ljupöeng <— | baag£ upt alle fjare getoelbige en p?agtige «Bebou toen ftan afnemen. Ugtet befen IBavmecen Cljjoon gaatmen met nog eïf Crappen ötepec onbec bei 23erg af / altoaar be Cifterna of Waterbak \$ ge jiaats toee(l/ in be toeïfte be &onmgm Helena ï)et ïtaip; ciaar't Chrifti foitbe seticinben tjeöben, <©nbet op ben A! Kmysge- taar ^ aat toel tm ^ nU5 | j maat j, at 1^ nienYn / ei vonaen is. öer jj a j ben ^ tebennoeben/ bat (jet felbeboo? toep nig jaren afbaar të gefïdb. <©nbet aan befe Craj ter regterjjanb fietmen be geloof be en ban een ge GefGheurde fclfjenrbe Kotzileen , geïijft be Schrift fegt : En d Steenrotz. Steenrotfen fcheurden ; befe spleet en ^CÏjeut t t ' ntpm een boet totjt/ en loopt foo ber en foo biep öatfe ban öoben tot onbeten booj ben ftlipagtigei SÖerg ban Caivarien boojgaat. ©oojt£ aï^top toeer ban beneben (nbefterftop quamen/toefen fp on$ onber aan ben boet ban Cal va rien een beffote Capel , en baat in onber ben Altaa een groote ftoarte ^teen / bie eenige roobe pïeftftet £ab / en een bjoft ban een gebjofte 2npl of i>plaa gelöft i$ l bie fon upt ïjet Regthuysban Pilatus baa * a„ Ö ecn S^agt fun : <©p ben toeïfte na fjaat boo>ge chnftus o P to ™ / Chriflus fou gefeten ïjebben / afé Ijen gcicten be ftrtjg^ftnegten be 3£oo?ne Straon op fijn ï|ep(ü heeft. ^oof b bntftten / en ftem- aï^ een honing met gcbo geneftnp'e'n gegroet/ bepot/ befpogen/ becgnpfiei grflagen ïjebbeth waar van ^ e ^ 00 ? ne &tpon $ gebïogten getoojDeii / bai dc Doome Zoomen Naufegi , eil OOft Alhaufegi ban d'Arabier ^foon.is genaamt/ maar ban be Grieken en Latiniften , bi gemaakt jjaren naam Mjouben / Rhamnus, ban toeïfte bjie gew beriep foouen fijn / onber toeïfte ïjet eerfïe/ öet reg tti$l bat ooft in Frankrijk en traliën gemeen $/ ' toeïft niet aïïeen bupfen / maar ooft Unmn be JbtaÈ Jerufahm met ftoopen i$ te trimden / bit loopt in bi ©oojrtjb {jaafï tipt,/ en ftrijgt/ tertoijïfp nogjonc fijn/ lange btipqfame repj>jen$/ metbeellange ei fctjarpe^tehel^ befet. <©igt l)kï bn gaat boben npt ïjet Koor ban b< ©rieken, een <®aanberp ober / op ben Jöerg Cal va 'Leendert Rouwolf. 5 r r ien, blefpöeGeorgianen, foo aï£ befetebooren be M7 ben ban aïïe ittym en ftraf op befe Cape! Ien ftab ge* ftelb / en om aan be Pelgrims upt te beelen öebo* leiiftab. »fê ï)p ïjab uptgefpjoften / gingen top toat ber- ber om be Capelien ter beeg te fien / en fagen ?er?ï een ïjoogte ban ontrent 3 boeten Ijoog / ban afcïjbertoig IBarmer met bïautoe ftrepen / op gemaakt / en baar in / in 't mibben een ronb ngeïo= km. b «ïe Debben getulu/ en top guamen aan be teg* tethanö boojbp het Koor ban öe Grieken , in een geoot goog en toiib <5ebonto ban het heplige ejaft / bat m\ be teft ban be $eth aanfioot of baft $ / fön* be Leendert Rouwolf. 313 bf onbet tia befelbe / al? op fterfte ©platen en gtoote T 5 ? 5 . bubbelbe jEatmete guplen ftaanbe / heel open en booiiugtig : 3&efe Capel i? met Hoot bcbefet / en GeleKnt . heeft üobenin'tbethemeïte/ een groot tonb inbaUheydWt ienb ligt / meet al? 4 babemen totjt / onbet todfee mg* het Heylige Graft al? onbet ben bïooten ï?emel fiaat/ Giatt - foo bat (jet baat op ooft ten allen tijben boutob / te* gent / en 3tteeutob. ' , „ „ , ©00: ben «Ingang ban 't€5?aft/ i? een ftlepne gcmiuttbe Capel , intoeïfte niet? bpfonbet? te ften I / al? pa?Poo? het <©euttjen ban Ijet tfjaft / een bietftante &teeu / bie ban betegte en egte £teen* rot? be? <©?af? / en obet be 2 fpannen lang en b?eeb ié/ in bebïoetleggeube/ op toelften ben fcngei d*j Stee nV boo? bit ^euttje in toll / moet feet laag buftften / en genoegfaam baat boo? fttuppen. ^nbetftn? heeft . het m&f felf? ban binnen / bat i? op be gtonb befel* be hoogte en blaftte met bebloetban be > Capel, en ooft ban be heeleftetft/ baat'tmebe geltjftftoiut/ t heeft mebe bie tumute en tofttte bat baatin toet 4 ©etfoonen / nebeu? malftanbeten geniaftfeeitjR faauftomien, V f 3» }"4 Voorname Reys door 1 * 7 5 • . J®? n,l f tt m oc Priefter toebetom fijn ceben ban d Uprtandmg Chrifti , in 't <©?af Gteepnbfgb nab en tiptgcfpjonen / en top rjein baat bupren in be Capel Ijabben toegeïjoojb / en ï)P aïbaat toebetom ben sv Ma n in l } ^ flaat °P m >Mge tgben ïjab omgebeelb / -t y êiaft 9'iiSmtop'etooRin/ befagen beniSotfteen / baac pet <©?af mtoag ttptgeïjoutoen / enbébonben / bat ÖP onbettetregter-3ijbe Congeagtfjet ban be<©n= gelobige feet gefcïjenb i$) nog Ijccï toel te Hennen i?; baat op ïjeboen tïjanjj be Monniken een Altaar met een ftaapen ffêacmetfieen bebeftt: SSoben ben toelften toe{ 20 klampen ïjangen / bie in 't «©mf/ patanbet^üefTotenen bupfïeti^/ een gtoot ligt ge* ben: 3©aat ban b'een be ïtonüig ban Spaan,™ , ban bet be ütoning ban Frankrijk , be betbe befe / be bieibe geene/ ©o?flen en ï|eeten toeoeïjooten / be* felbepaflen fp niet fonbet ceben fneebig op/ totjl fp Sff* )aatïp£ een fcïjoon inïtomen geben. ©etbettf zJ^rA mf $ mt $ tom Staautoe fBatmecfïee* nen öeftïeeb en obecttoftfeen / en mfonbetfjepb ban önpten met eenige uptge&outoene Oplaten / baac tnflcïjeninfïaanbebercietb. Sïen een <©P öet buptenfïe beurtje ban ïjet 45?af / ïjangt fraay goud een fcöoon <® onbe ^tnft / baat in feer ftonfHtjft ié af* T.fted. gebeeïb / öoe bat öe Heer Chriftus na fijn Opfrarl- ding eerfi aan Maria Magdalena, en baar na ooft aan b'anbere©?ontoen ié berfcïjeenen : JBebefïaat öoben op ftet «Bjaf / een ronb Cfjoomtje bat met 3loot bebeftt/ en met fe£ bnbbeïbe iBarmere ©p= Jaren onberftetmb i£: 3©ebei£ïjter bp bigt aan t ;© U S Leendert Rouwolf. l l ï ©u£ beel ïjeö \h ban be ©ïaatfen toillen meïben / 1 * 7 5 . te in Den omgang / of Proceffie getoonb toerben. — — 91» % nu brtipnö / bat ift ter felber ©laatfen tiaar/ baar onfen Ueven Heergetoanbeïb/ geïeerb/ n on£ ïjet eetitoig %pl boo? fijn bitter Hfjben en §>terben/ fljneöïijbe Opftanding, en Seerïpe He- nelvaardfip «Sob fijnen litemelfcften ©aber toeber* nn öab bertoojben en te toeeg gefeagt : foo ïjeb m np ober fnlfce fijne onuptfpjee&Ujfte toelbaben en ïettoojben ^cïjatban genabein mfjn gieïbetblijb ; ilfoo 'tnautolftftgfouDe ftonnen mogelijk fijn/ bat tnregtfcljapeChriften , a$ï)P OP Calvanenaan iet ftrnp£ en ®oob ; in öet <©jaf aan fijn Zegen * •pe Opftanding , ge. gebenftt / bat ÖP niet met wtroering / en een feer groote betoeeging ban mt$ en bjengbbaarboo* fou aangebaan / en a$ rceftl .. ke oerfiaaf ö en opgetogen ftm : geïp men ban ooft fïet 0v erden- foi Matheus op öet laatfle / toat ben ©?outoen i£ kingenen bejegenb / nameïp / bat be b?ie Marien öaafiïp ban ^fpra- t^afupt gingen met b?eefeen groote wgöfc&ap. *^ v n a11 mt öebonb ift ooh in mijn ïjett en gemoeb / foo bat schrijver.» ift niet| anber£ bagt / aï£ fage ift Chnftum ben Gekruyften, den Socn des Alderhoogften , fïg fOO Öiep betOOtmoebigen en Gode fijnen Hemelfchen Vader geïjoo?faam toerben tot be boob / ja tot ben boob be£ &rupce£ / om on£ arme eïïenbige / fonbige !Benfe§en toeer teregt te bjengen / en on£ ban alle fcöuïö enfiraf gefteeïijfetebevlofTeu/ en aïbt$ ben regten en bosomen Aflaat te bettoerben. 33a bat top ben 25erg Calvarien , {jet Graf Chri- 1 j en meer anbere gebenfetoaarbige ©ïaatfen nautefteurigbefigtigbïiabben / gingen top toeerom in be Sacriftie om on£ Ibonb-maaïüjb te ïjottbem m geëpnbigbe jBaaltfb lepbben ip on£ op «et * Choor , bat ober be Capei ban 'c Heyhge Graf rjeen ruft op liet ftomt / om albaar onfe nagtmfl te nemen / tertogl choor, bat eenige Oofterfche Chriftenen beneben in be fterh/ fongen/ en anbere öaben/ maar 't grootfie gebeeïtemet Ijare todftïinftenbe Cymbalen , bie ïjeel ban iBetaal / en foo groot aï£ een kahaanfche Pricfter-fchel fijn / een foolieflp/ en aangenaam Si en een Capel der Grieken. En nog eenige verhevene Tomben van de Ch riften Koningen. ji6 Voorname Reys door gelnpb inaaftten / bat top bien gantfc&en mat baa mrec na eefieu / en toegelupfierb / atë aeffaoer Öt'boen. r 'fi iBo?gen£ tyoeg quamen mijn «©efeïlen / w öat fp gebiegt / en op Calvarien Gecorrmuniceer* Dabben/ toteibp mp in befterft / ban boomemer om nog een£ ronb te gaan / en be ï^epïige JMaatfeu te gaan beforftcn / en baar onber be Capel , bie toij baag£ te boren onber aan ben 23erg terlinfter info nogonbefogtljabben gelaten/ en be Grieken toebe= goojbe/ bie on^geernbaar in lieten / omonfe Ca- peiiaansiuif , bie ooft een Griek toa£/ enoité in 'ï agterfle baar ban/ baar 't albjp bnpfïertoaé/ een feer biep ingaande £>cïjenr in be ^teenrotYe detf 29ergg toonöen: baat na ooft ter toêber-3gben eeni- ge fcöoonefjooge^affieeben ( Tomben ) baneend ge Chniten ftonmgeil / aJ^ban Godfroy de Boullion, en meer anbere / bte 't Heylige Land eentftb ïang öeöben m geljab : befe fiaan opfraape/ <0?aauto- marmeie ^plaren/ op toelfte eemge Graffchriften Min / bte ift Ijter onber / nebeng een fcojt berigt / toan= neerfp 't Heylige Land, en bebermaarbe^tab Je- rufaiem fjebben ingenomen/ entjoe lang fp befelbe tageöonbenfjebben/ mft£gaber£f>oebeel ftpningen möaar na malftanberen geregeerd ïjebben / falber* gaten» XXXI. Hoof d-s tuk. Van eenige Graf-fchriften der Chriflen Koningen van ferujalem y nevens een kort verhaal van hare Regee- nngen, en Heerlijke Daaden. A3Umen telbenabe^eboojteChrifti 1096, ten tijbe ban ben Keyfer Hendrik be I V. in 't Wt* firn/ en ban Alexius in't<©oflen/ tot Conftami- nopolen, beriep Paus Urbaan be II. een Conciiium of fterftbergabering tot Clermom in Frankrijk , in toeïfte f)P liet beraabflagen / &oe/ en op toattogfe men tjet foo-genaambe Heylige Land , toeernptbe ïjanöen ber <©ngetobige fonbe mogen ftrggen, ©aar epnbeïp toierb öefïooten en booHjenomen / een al* Leendert Rouwolf. 3*7 weenen ©ptogt bettoaatt^ te boen / en baar ban x - ? . itlEJeïöobetfïeaangeflelbenlietftoren/ Godfried de U ouliion, <©?aaftOt Bononien in Frankrijk: |Bct R r ard en iueihcii bed ©ojfïen / <©?aben / en lieren / ai£ in > t J Con „ aldewijn en Euftachius , fïjn Sloeber/ en Heel an^ cuiumvaa ere meet /met een Heget taan 600000 |Ban te ©oer/ c»«mont 1 100000 te #aarb / ïjeen troftften / treftfcenbe met >00pen/ bOO? Hongaryen , Griekenland, en meet an- ere 'Eanben / tot bat fp ober be Hellefpont in Wepn Lfien(t{jan£ Natoliën genaamt) / qnamen. aibaac jagtenfe maïftanbeten in / en betgaberben bp een / Die voort- m eenige ^teeben / 0$ Nicea , Tarfos , &c. Antio- 1» j hien in Celofyrien gelegen / in te nemen. $ogtan£ ccn V uierben ban be Chriftcnen , foo onbertaegen al£ in 9 t vaariijke ie(to?men/ beeïebetfïagenengebangen: beeïeber^ meem s tc * nagtten en bergingen ban ïjonger en ftommer : niet ninber fïierbenber ban b'ongeUioone ïugt enbe be^ mettelpe ^ieïiten ; foo bat in b?ie jaren / bat be* m€ogtbimrbe/ ban ljaat nautolp^ 4 0000 / foo bmmfgefc&iöben / ban al ïjet boojgemelbe gtoote retal/ in Paiaeftina fijn aangekomen, ©efe troft* Maar i» ien met öaren©eelbïjeer Godfried van Boullion boo? "ff»» ie &tab Jerufalem , toaat in op bee£ $b meer onge* v ^ fmC M obige toaten ombie te befctjermen/ al^'er Chnfte- ien booz toaren / om bie te belegeren* €bentoeï om* Satan fp be ^tab / en betoberbenfc ooft met'et jaafi / berfïaanbe een groot getal ©panben. 3ll£ weik ov« )e£tab tmalbnj? op ben 15 ]uly /o^fnbebanOen g^ cl jan be Chriftenen m$ geftomen/ïepben fp 't ï|atna£ ft 0 rmcnd« m <©etoeet af / en befogten ïjet HeyhgeGrafc met hand in- jroote devotie, ber&iefenbe eenpaariglijft boo? gemeld neemd - ben öaren algemeenen ©elboberfïe tot een Koning van jemfalem, bie op öaat öegeeren ooft beöegee* ring aannam/ maar geen Koning toilbe genaamt fijn / nog met een goude Kroon geftroont fyttbzn / ter plaatfe / baar onfe Verioflet en Opper-Koning een doorne Kroon had gedragen, J5a befe tatfim**^^ gen Eeegen en ©bertoinningen / bebboong öp nog a t d aartot eenige anbere omleggenbe paatfen/ al£ Joppe ge* Koning noemt Jaffa , Porphyria, t\X Tyberiades aan ben vcrkiC ^ 35eta Carmel r bafl d' Arabieren en Turken , Hayf he Verfcheyde Graffchrif- ten der Chriften Koningen van Jerufa- km. Daden der fèlve. Baldewijn de tweede van de Parthen gevangen en geila- $en. 318 Voorname Reys door genaamt/ en boo?t£ be ïanöftreften ban Galifag J$p obertuon oofe met toepnige ban öe fijne öe» ©eïöïjeec ban ben Sultan , öie een groot ï^epr {jat berfamelö / en floeg tjem 30000 $Ban af» 3Mmj eefttee in öe menfcgelgfte faften ntetg beftenöig ig fïïerf tjp in öe u maand ban Ome töegeeringe / ei totecö alöaar al$ boo?fegt in öe Kapel ter aaröe bt fielö/ geïtjft men nog op fijn Graft bit Graft,fchrif ftan leefen. Hic jacet ineïytus Dux Gottefridus de Boulion qui totam ifiam terram acqaifivit cultui Qhriftianorum : cujus anima regnet cum Cbrifto > Amau 3&at i$ : Hier leyd den Doorlugtigen Veldheer Covert van BonMon , die dit gantfche Land verworven heeft , om God daar in op de Chriften wijfe te dienen, fijn ziele regeere met Chriftus. $abeöooö banöefen Dapperen %Ib/ berftooreu öeChriftenen eenfïemniig in fijn plaatg! Utontng tiau Jerufalem, fijnen 25?oeber Baldewijn , biemetftlep= ne IBagt ben Honing ban JEgypten 22000 |Ban fierfc fïjnöe/ foobanfg afroffe / öat fijn meefte©oïfi op öe pïaat£ bleef leggen. <©efen ©ojfl in 't agtljien* öe jaar fïjnec ülegeering / meöe bet leben met öe öooö beitoifYelenöe/ i^fïjnl^eef Baldewijn van Burgo ; öe ttoeeöe öefe$ J5aam£ / tot -Stonfng uptgeroepen. g^efe toa£ feer fïroöbaar/ en boeröe met geringe JIBagt beel föiööerhjft e 35aaöen up t / tegen£ öe He v- denen en Saracenen. ï|p obertoon en bmg meöe öen Mahometaanfchen ©0?fl ban ftlepn-Afien , Gatzim, met feer beel ban fijn ©olft ; maar lang ïjier na in 't l)yf öe jaar ban fijn üJegeering / tuierb Ijp in een ©elbfïagban öen Honing öer Parthen gefïagen en gebangen. Cuflcïjen öien tgö qnamen be Venetia- nen en Genueefen met een ©loot ban 270 «^cljeepeii/ en bernielben be ©loot ban be Saracenen , fcfjooten beele ban bare ^cïjeepen in be gronb / en innemende öe flerfte ^tab Ty rus , foo bat te 3©ater en te 3ianö / een groot bloeb-bergieten gefegiebe, 2M£ be ©pan* ben Leendeut Rouwolf. 319 :n bit bernamen/ ïtetenfe tipt fcö?ift en b?ee£ ben x 57?> otitngupt fijn 18 maanbigegebangen^/ om fe* >te fom gelb£ tueet log/ bie na Deeg rfjö nog ieS ren ben 5>cöeptet f toaapbe / tot uptü?epbmg en ttDeitöebefligtng ban fijn ftoningiijft / en benige ng ban beeï lofïpe en manhaftige baaben. |£p ?rb?eef ben ïfionUig ban Afcalon , bie met ïjitlp ban en ban iEgypten , jerufalem oberbieï / in een eeni- c .„ en &lag/ en ben ftoning ban Damafcus floeg ïjp uemaaï uptïjet ©elb/ bat ooft (ïjn Graf-fchnft te na fijne erflaan geeft* . outiiaging. #f # Balduinus 3 Judas alter Macbabaus , Spes P atria , v/gor Ecclejta , virtus utrhtfqne , Quem formidabant , cui dona , tributa j er eb a nt , Cedar èr JEgyptus , Dan , bomicida Damafcus , Pr oh do lor , /» modieo clauditur bic tumulo. ©at Inpb : Koning Baldewijn een tweede Judas Macbabaus , De hoop van 't Vaderland, de kragt van de Kerk , de deugt van beyde , Die gevreeft wierd, dien geichenken en fcharting bragmi, Den Arabier en /Egyptenaar > en ook den doodflager van Damafcus , ' O wee l legt in dit enge Graf beflooten. Ju 't jaar 1131 / tofetb F\ilco, <©?aaf ban Anjou^ Fuicovan n be# boojgemelben Baldewijns ©ogtetó-IBan be Anjoude toon opgebjagen : befebetftteegmebe / S^bueten=^tL >e fijne Sïegeetlng eentge obettoimringeit tegeng be ^erfïanenen Turken : Jfeaat öp fijn t$b bntflonben mbet be Chriftenen oneenigïjeben en famenf fcueetm* jen I bit gaat baat na tot gtoot nabeel gébepben / aerbenbebaat op Edefra^en <^>tab in Mèfopotamien, Me Baldewijn b'eetfle öab betoberö Haeet ban be Turken ingenomen. fjn 't eïf be jaar ban fijn sSe- {J^ekt den aeeting joeg ÖP / op be lagt fïjnbe / met een boïïen h ^l°fJ f Ken foobanig een |?aag na / bat ÖP üan be IBeet ' 0 * tupmeïbe/ en ben ïjalg bjaft/ nalatenbe ttoee Jboo* tien/ Baldewijn en AJmaric, toaat ban ben otibfen Baldewijn , ban bee£$5aam beberbe/ in fljnpïaatg toietb gefttoonb. <©e|e jffttf / na bat ïjp meermalen • gefltee* 320 Voorname Rêys door i * 7 * . Sefïreeöen / en ooft eenige ^teeben beroberb fjaböe / \\\ 't 24 jaar ban fijn ftegeering. &em bolgbeftm SSjoeber Almanc , bie eeu bappet' fèelb / en be Hem voigd ^ C0QU ^1 toaatbigö toa£ / alfoo tjp na f tuare de derdé! 1 £tt0öe»/ beeilgfte Vi&orien en <0betUJinningen Dan Sultan Saladyn geeft toeggebjagen. Jföaat baat Daarna "a / öoen 'tgeluft fig begon re fteeren/ oberleeb &p Aimaric. ftojt na fijn toebecftomfï upt typten > en trab / al£ men telbe'tjaar 1 178 fijn £oon Balde wijn be bier* be befe£Baam£/ en febenbe Honing / opfijnber* Hem weer tfjienbe jaar/ infijn©aber£ plaats 5^tet tegen* Baidcwijn (iaanbenn befe JBelaatfcf) Uia£ / öanbljaafbe ïjp de vierde. ^ ^ ^ ^ ö j ööerfö& ttm g V ^ am ^K en bermit£ ïjp om fijn £ieftte niet bjflbe mmtoen / Baf öp fijn ^èuftet Sibylla aan ben JBarftgraaf / Willem van Montferat ten ööutoltjft, <©efe baaröe in 't eecfle jaar een &oon / bien ïjp na Ijem Balde- wijn noembe : |Baar al£ Willem fftetf / ttoutobe ÖP öe^felf^ 3©ebuto/ fijn &ufier/ aan Guido ban L-ufignan, <©?aaf ban Joppeupt/ met bit boojbe* bing / bat öp na fijn boob ïjet ögft foo tang fou be* fileren/ en be Voogdye ïjebben / tot bat fijn £tief- ^oon Baldewijn tot fijn jaren quam. Wijl ÖP fig nu fooqualijft baar na genoeg / toierb be Ufontaglj foo ïjeftig op ïjem berfloojb / bat ïjp öem in fijn 3tanb nog fïen nog ïugten mogt / en een anber in fijn pïaat£ aanflelbe / nameltjft Raimond Graaf van Tnpoh. J^aafï ïjier na a$ fjp naitolflft^öet 20 jaar öerepftte/ ftietf be Honing/ en toierb mebe in ben Tempel van 't Heylige Graf t begraben. ilgt maan^ ben öiet na / $ be regte Crbe be£ Honingrijp / öet ïlf inb ban fijn ^ufiec Sibylla mebe oberleben / en al* baat bp be anbere Honingen begraben / gelgft ban ooft nog ban 3 anbere fc&oone «Bjaffïeben / bie cf* fen agter malftanberen flaan / alleen ban befen bit <©raffcf)?ift teieefenijl: Septimus in tumulo puer bic regum tumuhtus , Eft, Balduinus regum de fanguine natus. Quem tulit t mundo fors prima conditionis : Vt Paradyfiaca hca pojjideat regionis. LEÊNDER.T ROÜWOLP, 3H 3&at in onfe Caal aïöii^ lupt : ^ T ^ 7 5 . Het Kind dat hier in 't Graft , van de Koningen ■ leyd begraven , . . t Is Buldexvyn de Sevende , van Koningen Bloed gefproten > Wien het noodlot in fijn eerfte jeugt , heeft uyt de weereld weggefleept , Op dat hy een plaatsin 't Paradijs firn befitten, (tui* btotb öoo? '£ befïcï en 't bellier ban Sib, rik, bej Guid6 van iubg H&oebet / ftaatjBan Guido, m üegieitg Lufign!ln «ii aaté be laatfie ïtoning ; toelfte fteur Graaf Ray- Raymond ondfeerbetbjoot/ al^aan ben toelften belegering m ben laatften ftontnttf 2S?oebet ban Sibyik be* jlen toa£ / foo bat ftpgantfcöeïpboo? toenam/ m Guido te beoojïogen ; en op bat öp oaat toe erft genoeg foube toefen / berbonb öp fig tot meer- ee futjt / met be£felfê©panb btn Sultan Saladyn : ©anneee tut ben Sultan befe oneenigfteben ttifieften Diefeme* aar öefueutbe/ berfamelbe hp een feer magtig . H> overhoop w / en nam be &tab Jemfaiem en tot geheele Eanb ^ net getoelb in. Wm$ tot ïiontngrpft ban Je- ™ ^ ufalem beChrifienen , na bat fp ftet 88 jaren «1 19 vanjemft- lapnhabben befeten / toeer afgenomen ƒ en toare Vberlagen en groote 25loeb(io?tmgen i en lampen / toeet aart be Saracenenett Turken 0T3ec= *TSt hier na / tobben tf^ngelobige ooft be |fên* :enbet&tabombergetoo?uen/ beïterften/ uptge* mam ben Tempel Satomons , en ben 1 hoorn Daj- A d«to rite dds, tot ^tallen gémaaftt; tot ,« e f l ^raft,öat y™°*£« langen tijb inbeel aanfioten en ftrtjgeiv/ nog atajb in ^ fijn geheel en ongefeftonben toag geoleben/ geb?o= ften en betbïftfelb , foo bat maar b'eerte mm of gtjbe / ban be &teentotg be£ ^?aféaanbe regter* jnbe nog ftan geilen toerben : 't toelft alleé ban b m- geloWgemeefi gefeftieb i$l om ons? baar mebe ben btoafen pbet en fotte b?tft / bic top om bet Joage* naamoeHeyligeLand, StadenGraft, nogte tofoe* feenof te betoberen/ afê of chnftus baat nog tebftv ben toag / bjagen of tobtonmogten IJ*M%£ öentmen. I&etfoubêooftnebeng alle t«anbere <©|* Letmus fcouwoif. imw* J*Ê Voorname Reys Door öenft-tefenen/ aï ober ïang bettooeft en berntof Armeniërs, Sunanen , en öfergelijfte kaar ban i bodemen nietbeifet/ enafgebjagt/ ïjarentljoo Öaööm eU e 0Ul " l Öerm met Qt00t 8eïD XXXII. H OO F D-S TUK. Gemeen bengt van meerderley foorten van Chriflem mfonderheyd van die geene „ die ten allen tijde den Tempel van den Berg van Calvarien gevond werden , hoe ook defe en meer andere in-en uytlar fche van den Turkfchen Keyfer ( als haar Opperhoof dien ty meeitendeel onderworpen fijn ) , en van fij Bevelhebbers gehandeld en gehouden werden. IBöefe fterftofCempei op öen23erg ban Calv rien , Ijeböen berfcïjepöe Natiën en footfen bi Wat voor BrtUdB ÖflftHjf/ a!£ Koomfche Landaarden ^ n A ekfche > Armenifche , Abyffinen , Georgianu haregedu- Neltonanen , Surianen , Jacobiten > öie meerenöee if ? riefters 0f Monniken > ™ alïe ban differente God Tcmpef * en » en Caaï fijn / fónöe in beele Eeetflnftften bc hebben, malftanöeren foo berfcïpïlenöe / öat een groot öt öer felbe toe! met regt onöet ö'^bergeïobige / ft niet onber be Ketters, mag gereftent toeröen, 3©aa om fp aüe fjare bpfonöere Capelien , of fieber G kloofterde Wooningen , Die aan öe JBnren ba(i fijt KI ött groo.te Tempelgevaart in öebben en betuoonei baar in fp elft in ben {jaren/ jfjare Gadsdienft op ha* ton$ onberïjinöertftonnen en mogen betrigten, % fe laten öe Turken in rn(l/ moepenfe ten mfnfo met om ïjaren Godsdienft , nog foeftenfe beel minöi ban öefelbeaftoenöig te maften/ en tot ïjaren Ala mnXtMmml fpfatenfe metbjeeöen in'töare/c mm Mm bernoegt / aï£ fp öe Jaarïtjftfe öae op gefteïöe ^cbatting maar mogen ontfangen / öi fp ooft niet berfupmen altpö pjomt en neerflfg hl t boteren, g^efe Chriftcnen Ijeb ift aïöaau feer bei geilen / ginfcj) en ijectuaart^ in öare ©{egtgetoauei imiïuanöelenöe ; alttmetg gingö iftooft ïjaar tan Leendert Rouwolf. 313 ené aanhooten / foo bat mp ben tfib I We top ban 1 5 >, t . ie Turken baac in beffoten tuietben gehanüen/ ye= - ,e |aïe tt Pdgnni!1iomenjaarlijftó /infonberhepb ten ÜÖtbecnooae Feeften ,100 tod tipt b'Oorteriche iantan / ai* mebe ten bie / toelhena 't 3©eften Stam öoo^-toöfe tartman* / ' .om be Mn èteeben en paatfen te fiefoehoi / fïmte meeft alle iptgenometl be Roomsgefn.de Of Latinülen , en _ \bvffinen , (©nbetbaneil ten ben Turkfchen Keyler, j aar ii,kfche EU a«V / iaatip* het ^ « / ta^^»^ tomen moeten oplengen ; «©eïnft aï*toanneecpe' Sultan> maiiö ban haat heeft biet Olijf- Amandel-Of Quee- fijri de't Kn foo Km bierben boo? ben Sultan : tMfaovierdedeei met-benmaang ban April begint / entounMey Ë A Deuceronom. .6. hantaStepen tomben, altoaae gefegt toetb: Seven weken fuk gy uw tellen , bati* V .van Paafchen tot Pinxfteren , van dat- men met de Sikkel begint in 't ftaande Koorn. V50= ten beie öefbjaring / heöbenfe mg «n «gg*£*!** nultin bat fp ban peber manitjn pof 0/ b 38atfe >oo toel al* be #fte / jaarltin* een Ducaat en ooh ; fom* njb* tod ttoee / boo? Hoofdgeld moeten betalen/ Öpronber al* ben Sultan boojnemen* 1* om ^ c ^.:venno g j t ftenen ben <©o?!og aan te boen / ban laat hp toel H oófd S eki. een gaat boo? af beefe Schattingen fontat bet* fcnonlna infamelen. 8?«ft penianb geen gelb lm jmwwmmmi of firn mmmm&mm tebethoouen/cf ianben Sultan een baat bannaftm toelgetellen tot atifepgen obet te gebeii 1: : en i bat nog betbet gaat/ i* / öat ben Sultan aïle 4 of s jaatboo? firn aeheele gebieb / bpfonbet m WaUachien , Servien , ÏS Albanien ; Colchis , &C, bOO? baat Wt afgefonbene/ een gtoot getal Chnftene jongen* / ErtChriftcii iaat opfoehen en bpeenberfamelen/ ober al oanb?ie Jo ens . emen / bie haat 't beft gebalt bethiefenbe / bim ban J Azamoglans noemen / en aan be Janitfers tot teeg* ten aeben. ^efe toetben ban op fommige teojna* me Sn en Schooien bageip* in ben j©apen* 3*4 Voorname Reys door ttf< üeefê-ïieben / nafe öegaaft en ïjanbig fïjn / te bit « nen : in befen oeffenen be Turken grooten oHrrlaf en geUielb / niemanb betfcïjoonenbe / buant of tt\ Chnften nog ai tamelijft Dan mibbeïen berfteu toaé moet öp tjet/ of feet tjepmelijft en bebcftt ïjouben of met befclfjepbentjepb / al£ 't beftenb #/ baat tn feggen / bat al fijn goeb en betmogen bat Dan (ïtr ftepfer en fter fijne i& fïngebal ooft ben Groocei Heer gelb ban noben ïjeeft / moet fjem & a t elft fon bet murmureren of tegenfpjeeften Urillig ïaten bof mcn'heiiik f n ? °^8eben : «aar t)Ot bit ö'Ouftetf moe Sfter petten/ bat ïjare {tinberen/ bie uptbe natuur tm wreed is. fijn/ tot foo een fcöanblgft en beefiagtig ïeben nie alleen gebtoongen Uuetben/ maar bat nog meertë ban ben Doop , tOt de Befnijding, ban fjetChriftci Geloof en gemeenfeïjap in een fware dienflbaarheyd ei Overgeloof over gaan , in toeïfte fp ban be ftinberlij&i ïjef be / en genegenttjepb in een boobelyfte bpauö fcfjapeu berbittering / tegen£öareepgene © u & ere , en23Joebtyienbengeraften/ bit alleé feg fft / ban eer Chriften-Mcnfch bp ftg feïben ligtèïijft gebenften. ©e Turken nemen in beft berftiefïngeu onber afr bete lieffi öe jongde/ ter oojfaaft / bat bie ban haai Geloof bjepnig boeten / en betïjalben ligter ballet om te fetten / infonberïjepb tuanneer fp ïjaac te bo^ Hoedanig ten in IjareMahometaanfche 3©et eeiftijb lang on= defe jon- bettoefen öeböen, W$ 't ban foo ber met haat aefto= f«bafte n ren mm & f fP Öaat bOOrig Geloof en Godsdienfl cnontaar nu gegeel b ergeren / en be Turkfche t'eenemaal den. ingefogen ïjebben / toerbenfe alg fp ïjare /aren ferfr f™J toeelflimmerenarger/ a$be geboren Turken fel«: Qeïüftbanfulft£/epïaajn bebaaglpfcfjeerba; renbfjepb mebe b2engt, Sülfoo ffim en boo£ toojben ooft öe Chriftenen . öie in ben $o?log gebangen toeg geboerö toerben ) en toelfte (ïg baar na laten befntjben / en tot Mama- lukken , of Renegaten ( bit fp in Öaar ^ aa j Ha- Mitrgaders racs noemen ) maften, ©efulfte fïjn teel ban alli de Renega- m % m ^cïjatthigeu en peeringen ontöeft / en verloog- 6*>ep5 / alleen ben tljienben / toaar toe ooft be Turken felfê fïjn gefcouben / uptflenomen ; maai fï LeeNüert Rouwolf. 31$ mogen fonöet betoilliging en toefremming oa»t , $ 5 . S / opftoatelhfficaf/ nimmecmeec el» Ibenfpnahace ftegten lebenöig ^S;,hS chtlfteaen> Sb AtefeibefWte foobanig m Dit fchai Je gft tooeftleben / bat fp «Bob en haat felfê betae* M ooSit benfcen om W te hornet, . / ga tt oopt Gods Woord meet te hocen / of hace ©u- 'ren/ ©?tenoen/ en ©abeclanb oopttoeet te ften/ rtê öefoeften. $ogtané toetöen be <®ebangenen/ Sy dring*» a „^7ïurken om öaat^eïoof te Jettoofle^^ «gattnietgenobigb/ beel min 1 gedongen / t ei -» ïmt mre baataroote PerfonagienonöetVuaren/ om be (;d oof te Se Seelmoepten boen / om befelbemet gcootever.oog- ffiten I m5 ' Set|S om te fetten / en tot öaac oVfiotec ehalen: metbieinflgtenbecmagtuig/ roefemetnaacnoo?öeeïb/ beele ban gare ©nen* SrStbanen / en aanhang fulïen tonnen en ,b %,b!enbe foobanige Hg laten berboeten/ en tot ai» = rfba betoeg en / toeebenfe ban be Turken teec teel i™<* eaa / en Tfcheleby , bati^ S foo fouben tjatehecten bog onöefneeöen blt}= be / öibbenbe bethalben / haac baacom niet ter* Sec te tofflen moeplp ballen / maac om haac ga. X 3 een Verftandige Slaven , die hare Meefters met vol- doende redenen genoegen gaven. Sware ftraf tegens geringe overtredin- gen. Liften en loosheden van den Aarts-be- drieger Maho- nieth. ?2.^> VoOlt NAME REYS DOOR ten fcïjulbigen pügt / en geljoojfame trontoe Wm= ftenteberrigten/ en upt te boeren / baat toe toaten fa altijd genegen en getoilïig: met befe anttooojben ooft gare J^eeren bergenoegt / en lebjeebege* metftl enfp fijn boo?taan onaangebogten geblee- ben. <©aar en tegen toeberom / foo 't gebeurb / bat fp Chnftenen in gare Mofqueen betrappen / betoeïfte aï£ onrepne baar in te ftomen f£ berboben ; of foo'er fijn ble met ïjaarfonben toiüen difputcren , ofïjaat in öaar geboelen tegen-of ban gareu Mahomerh ■ of ban fim Wet qualgft fpjeeften ; of ooft bit tooo:= ben/ biebpnaoberaïin gare ïterften / en onber be 3|oo?ten gefcö?eeben fiaan / op fjare Arabifchc «ppjaaft obertupb fou toWen opfeggen : nameïgft - LeiiahilIalaMaharnmet Rafuralla, bat fOO beeï ge- fegtfg : O God , eenige God , en Mahomet een Pro- pheet Gods ; biefoube fïg/ tonjl befeïbe ben gehee* ïen^nljoubban ïjaar <©etoofë-beïgbenté en Gods- dienft te ftennen geben / moeten laten befnfjben / of oaar ober Ijet ïeben berïiefen. 3©ant betoij! Ma. hometh fijn balfcgeleer in ben Alcoran begreepen/ meer met Jjer gtoaarö / afê met goebeen toaarag* tige rebenen en faften ïjeeft berbebigb / op bat tjp / enfijnelleugengte minber geopenbaarb / en fijne fïanijangeré niet toeertot ben af baï öetoeegb tof er* ben : geeft öp om fulft£ boo^ te ftomenboo? 3£>up- be!£ mgeben/ bit aüeé foofïerft en ftoaar beröo* oen / ten epnbeniemanb ber fijne fïg met eenige an= bere^5eïoofé-geuotenfoubeinïaten/ om met ïjaar tefpeeften/ te difpureren , jfjaar gefjoo? te geben/ of ïjate Boeften teïefen/ afé befuïfte/ in be toeïfte geen gronb i^ te binben : toijï uptïjet Oude Tdta- ment , \ t toeïft be Joden , m lipt get Nieuwe , bat oe Chnftenen ïjebben berbaïfcïjt/ al toat'er goeb en toaar in i$ / i£ tiptoetroftften / en in fijnen Alcoran isobetgebrngt/ be toeïfte men fonber eenige berbere nafpeuring/ of onberfoeft / atö betooo2ben (0obö geloben en naboïgen moet / en aï tofe baar tegen fp?eeftt of fcf$jfr / fa[ met ïjet Stoaarb geboob toerben / en baar-en-boben eeutoig berïooren gaan. Wk fier !jier niet Dat be berbloeftte Mahomerh baar ou Leendert Roüwolf. 3*7 n «ut té aetoeeft / om aïle bie geene We öp een* 1575. Lï n rtit? Mantoen neeft geftreegen / en tn föne - L - i - m £1 öen / öalfctj Ceb-ftoeeren / en meet 11/ m Die na öe beloften toanöami Propheet, al? finSSiWa ffi/ enftaar bifttoilg toaffenen «557 St^itet alïeW niet ft0 » nm h f ffli Sc ooft na een ucecfltg B«ö?uptt ton be e / atë «rrnte raiooelen / nog foo fupber en tepn toerbeu / BSfSSSSn boS 'töeplfame e?-geöoo?te toan onfe otoertceeömaen en fonben ntet tonLgeW ^SX^&mta Turken en Moo> en geloben befe m-eeungen en infitrtnaen ban naren Mahometh op ftm bebel m* 2 o 'SS /en ftaanber tferft op / foo bat pemanb/ fSiShoon anber? seflnt / ft 8«n tegen* ^hm mogmtotóm / Daat op moetftrtitoijgen. E mgeSmenpemanb toanftaattaaagöe /toaae* m SS ' : ©etfeWef* t'eeten / of 3&mr te b?m, re ©ooj-onberen te boren / ten beele alg onrepti habben gemepb / en bat bet baat ooft anbecbeel| Karen A cora. toag betboben / of om m am KWe^ti- aan ILnf of feleeberen mebe bebleftt foupen J» £C ° E "/ antwoord Soft booJ ben ©?onft eenige ongefcbifttbep r be= va Aek gaan mo°gten : foo Ue f^f^fiSgi l SSïïSf nf netoirê Pan naren GoJsdienft toeten te geoeu . toaarom E Heet toel een moo?bbabige en l y- SSc rfrt tó7 bte meet met getoelb / en hfc Stoalrb / al/met HOgte ^« » *^1g toerb ftaanbe gebouben: 't geen ooft baarupt nge te mmen / batfe be ftinberen ten ftaregroo^ ren / in *t ombjeugen / boo? be j&tiaten/ eenbloo- ïabeïteojb a|b; ooft bat fjate Bpefte? i g£ ;i8 Voorname Revs door 1 5 7 ï • ^ fi 1 Antippi nonnen / in be üjerfi liet bol ~-2-^-op een fjooge $laat£ / na 't geoeb eïïe yeöa , piegtighe- u't^ ï™?»™ «» ^fÖtlö in tf een / en eei de/in'de Jloote gabel m b'anbete Ijanö / om öaac meöe O Eefnijdcnis pare -moet te genen / en Oen genen / biehaar «Moo vuvi e kL W fm J em Wftaaii te jagen; SeS oS vuvukke*. Ma h0 rr «ih W « baat tjeeft Uiitf geWabt' ba D eï <©ob geboben ijeeft / alle anöece ©olbeten / fo lang met bet gtoaatb te befittjben / tot bat fp be Rennen/ bat'et geen <6ob bnpten b ^ Qf Ö ' C ? 0E ft"»B be Turke, Dit «iMiob ban {jaren Mahometh agtetbolgt / heb. Öen boonnaal^d'üolterfche Volkeren |00 in rtfien. >ynen, Palïftinen, lEgypten , Thracien , Grie^ ïïüfli '/nmeetanbere/ genoegfaam onbetbon* wil / Die fp niet alleen oberroonnen en bebtooimen / Shïi&^W 01 *f ftttlWl 'ff e » aanbja^fjcbben onbet öaargetoelb gebjagt ; maae fp hebben b'<#* 2SW«? , 5 m f t Öawpefflae oetgifteaeec Hernia- „ « £?, r efn J et ; en «««nomen / bat/ eplaag > op onfe n> *"<ƒ«< ^P"(8e/ biebentoacenGod s dienftaai fiIee- Teensver te "' *«« befeaanoen te binben fijn. door -t hee- . Jisitsbien nu God de Heer , ban Voegen baremee» ic ooften mgbnlbige en groote fonben/ en onbanhbaarheub vcrfprey, C nt £ entfi,n Heylig Saügmakende Woord ! SS £ 00 /£f E firaffeii beeft t'bnp£ befogt / en bjp o." bettuficben in Diergelijke/ en nog beel meet aEe grootere fonben en lafieren fieïien / fooStJB? magtigen en Kegtbaaibige €*ob na onfe berbienfien oor ftilhe gronbjfame Tyrannen ober ons?/ bie ontf hert benautoen/ enooh foo na op ben neb 'beginnen Hedenki,.- ™p *"$ niet en beteten / ban ebengeïnhe fitaffénen g? va,, den plagen tetoagten öebben : £aoal£ men ban ba' iciuyver. geinig met fmeiten bomt te bernemen/ bat ben ni tifen ryran jieeb£ oumfiig fijnbe / b'eene ©efiitig Leendert Rouwol f. 31? en £>tabboo? en b'anbete na beroberten inneemt: 1575. baat-en-boben oor bib- en meenigmaaï met fijn ta» tallen en ftrooperpen een merftbjft aantal ban onfe 'Bjoeöecé en Jmfterg ftomt mebe te flepen/ bte ljp ten beèle jammetlyft neber3abelt/ ten beele ooft jaimuei> lijft in een eeutoige binfioaatgepb gebangen houb. SI* fp eenige ©bettoinning of lüoof betftrrjgen / fun baat hare H&enfeben-banbelaarfm ^i^etftooper^ v«de terftonb bp / bie met b'atme .©ebangene gr 00 en z e ' r f « ka Danbeï en ïfcoopmanichapen bnjben : befeftoopen slaven haji . fii eerft ban be J>oïbaten / ftnebeïenfe ban / alj? tp dei. P002 ben Sultan baat eerft ben thienben na fijn ton* getallen baat tan hebben gegeten / bp ftoppelen aan lange ïtetené te famen / en bnjtenfe ban met hoopen alóhet©ee too? haat na be toojnaamfte ftoopftee* ben / omfe aananbete/ bietantergelegenplaatfen bettoaarté ftomen / tot Ijaat toojbeel toeet te betfto* pen. 3Ê>aat toetben toefteïtjft in hare Batzaren of Koophuyfen , ginfch en hettoaatt£be 45ebangtne tan teelberlep Natiën getonöen: Sl£ Chnftenen , Mooren , Arabieren , Indianen , Abyffinen , baat onbet<©ubeen3Ionge/ jBané-en©?onto£-petfoo= nen / 25lanfte en &toatre; albaat bomen ban be ftoopeté/ bie haar betaften en beboeten; befetoetb toegelaten / om bie atme Ulenftften naaftt aan haat 5tigchaam/ aïé men 'ttëee boet/ te bettgtigen / al» ïe hate Htbematen te betaften / of etgen* eeitig man* gel of gebteftmogte toefen ; behaagt haar be Koop* manfchapV en gaat beftoopboo?/ foo brengen fjaac be ïüoopetë na hate 3©oonplaatfen/ haat ^getenbe Op wat wij~ atme geringe ©utjené / tot haat ©etblijfplaar* /fedie gc- bpfonbet bie geéne / bie in leebighepb opgetoet enfchied. geleeft hebben/ en geen ï|anbtottft bonnen / baat fetten fp haat om albetlep f toate en tuplen atbepb te boen / en toat fp ban nog beftoaatlgft alfoo bomen tetolnnen/ bat i$ alle* too? haten %et/ bie met baat boen en laten ban toat ftp toil. ï&iet tan baan i$ 't I bat fp bie geene/ bie be meefte Slaven en Sla- vinnen hebben / baojbe tpfte onbet haat honben ; §>v latenfe ooft fomtijb* toel bp malftanberen fto* men / maat foofe ftinbeten teelen/ foo ftjnfe mebe X 5 fl'e* 51° Voorname Re ys door 157). öarc ®nbtx$ ben ï?eet toeuefjoorenbe/ en tte- boren Slaven , bie alleen magt beeft om baatmebe v™w naffin^tolIreDoeii. 3©aacom.beChriftenen, od wS' öat "fbeii^ be rtftelrjfte firaf / ooft niet b'eeutoige wjsïg en aan ijare Ktwberen berötenen / in bie Hanben nim= goeden mee moeren rtontoen : jBaat beeï meet baar on moe- SchX ten ' 6 *?8t 'fnn / bat fp tjaren ^eer/ toanneeefp maat «Sta anöf ^ ff fP?aah / r n be toegen en mibbeïen ban orS Turkyen. nomina toeren / ontlopen / of met hem boo; ben «egrer/ bpftaarCadi genaamt/ omeenfeftere'fom grib^/ of op een fêteren beftemben ttjb / een bet* tyag en ouer-een-fcomfi / toegené fjaat topbeub ma* f e, L' öat oor fnfonbetötpb afttjb bie geene' boen / toe fee bp tjet Chrifh!i,k e beloof aïtijb meenen te bohjatben / of met haat ^anbentoetfe vaat bennen te tomnen en teberbienen / op bat/ aï£ ben többee* fcheeiien / of het Ho&jelb baat t$/ haat ben fceg= l 5i ^olgen^ öetContraftbat boo? hem gepafTeert i$no$ m bjp mag berftlaren / en ban een Paspoort , om befeïbe op ben tueg / baat 't fal nobig fïjn te bet* toonen / mag berften. |Beer anbete toegen om toé te rafen/ binömen toepnfg / ten waar bat haten 3|eeequam tefietben/ öietoel gemeenlrjft met hare Teftarnenten befiellen/ bat haren ütnegt na opening oe^felben / fal op type boeten gefieïb toerben / of / bat oor toel fomtijb£ gefchieb / bat fp ban anbete/ biejier toeï tebinben fijn/ baifebe ilo£-u?ieben om gelb Roopen/ en aïfoo hepmeftjft baar mebe heen tteftften. De wnre en ji&aat öatter egter ban be Slaven toepnige tot onó Z e en e oo^ toe ^ rom Romen/ baar ban i^ b'oo^faah nfet / M f uk , «aar- beele meenen/ bat fp ban be Turken foo hart tot hare omfoü Relig^ geperfï of genobigt toerben / al ik 't bat f» SSE'n tot Ö«ac toel fomtnö£ / gelijft fp gemeenlijft plegen / eeitó ons weder ö?epgen / of in hare bienften / tegen£ haar toat hart kecren. bet hanbeïen / bat ooft toel en meenigmaal foo onber oe Chnftenen bootoalt : maat 't iö beel meer om haar fo?gïoo£ en gobïoo£ leben / baar fp baaglhfté tü boojtgaan / en €>ob en fijn <0oöujft 3©oo:b ge» heel bergeten / foo bat fp geene reftenftljap met al= lm meer ban fjaat «Öeloof toerente geben/ ja bat hoa* Lef.ndert Roowolf. 351 ooaet gaat / &et betfcïjil tulTcften oepbe Religiën , 1<7 j. oe aroït of Klepn bat net $ I niet meet toeten / baat öSg? al* fpW tetbegen toinen/ tgtimaal uet ben boobbaat obetfouben toiHen löben/ a^ m 't regte Geloof afgaan / en albu* SHd en 3Ug= haam eeutotg te betbetben. 3©anneet ban beften* E toaatgeab toeg/ 't beloof al ïangnpt ïje ,ett betblogen/ en WpseÖ 00 »^'^ tierig ié / ban ballenfe bageln&isgetoilïtgaf/ al£ too mneftig <©oft : en fijn alleen bebagt / om oo? 't ie dteAan DaatSiel/ met toof en b?anb cel g ïb en goeb te befcljaten / beel boon-egten te ftgen / en na tjaten toelïufi / al* onbetnuftige ^ie* SinbUagttge onftnp^epb te lenen : n 't toelfte/ \\$ fp nu ge&eel bettoo?telt Pm / gaatöet op t ïaatft luet öaat/ al* Petrus fegt / dat fy dit njdd«)ke le- ren alleen voor wellutt agten , m 't welke fy dogeyn- ftfjk omkomen, en met d'andere den loon der on- geregtigheyd te vérwagten hebben. «lé'et be Turken een of meet gemonnentjebben/Biiidfchap bat fp eetft etnenuen op be ©lag of 't ©aartje/ bat derrie» be Uftreballene te booten plegen tot een tttten/ionpet " afval van de lino aléfe tn hateMofqueen geïepbtoetben/ boben chlifte nen, fft om uoog op te fïeeften / betljeugen feffta» obet ijeel feet / en ftjn ge&eel In öie meen.g / m bit haat toetnboo? <©ob bietbaat en goebi*/ en &aten Godsdienft en Geloof boo? öen meenignuïbigen&p bal / meet en meet toetb betfiet ftt : bet&a ben nomen fp te famen om befe ©etïooc&enaat* / ^"egaten met Ijate gebrnpfeeipe plegrig&eben ^te beb eftigen/ en tot tegte Turken te manen : &aar boo? eeifi een fttup* boo? leggenbe/ maat opfp ^p^aaltoe moeten tteebenen fpoutoen/ eu&aatteïïie *baat bp eeniae tooo?ben upt tjaten Alcoran genomen / S Ren 3tl*batnu gefc&ieb të/ tentet iwje Turken met logen geteeö / öie feffen* in be Ijoogte affcnieten/ en Ijaat met eenen / eet bat be ©ijlen toert beneben op b'aatben ballen / Turkfche namen Sten Van fettenfe Ijaat op&ooge ©aa^« en Sbenfe foo met ftaape «eten opgef Jirt langlilathten en Staten/ op batfe ban pbetmog 332- Voorname Reys door J ^ 7<; - ïiffi 1 ' e " ^ 00 - Jtaa » »»o? fulfte erftent terben/ " ff mtjme Keligie aangenomen hebbende / nu be= «^ÏSSSïSS öffft W? D / We fP hebben . gsem fy daaron- 0| ergeinne Mammaluk Of Reneeado ba» ftoooe fraaf / VT Ple - of gtoote af ftomft / foo rgtn Énige Soomafff 1' fche Bediende , in hare ©legtgewaben met beel |a« hiS s W f/ lnet öaacom / öctoeme foo Era baar bpbe firaat / opfonoet in öe buutten oaacChri-- E n *5 WBWn/ ! . Ö2éu a o e-fc&ooteti met haar «5e= toeer : öoen ; en bat oubet 't getapt ban teelbalen a©erfttupgeneu Inftrumenten, aïé^eteltcommen/ groote Ctommefe, I oor ftlepne / bTat p te g e «ft meeranoere: mte|e<©mröbing of Cavalcade, b?a- SR a s "i anBe mehm m S roof e ©aanbel eben ató üi be Omgangen of Proceflien, banonfeGeefte- Jijke (n Europa gefïen luetben. 25oben bit alleé niaaftt^anöageï/bieraebeloopt/agtetenboojS pobantgen geroepen gefeftjeeuto/ batje hooren en Sn «Sr nu «l^gefcïjieb (// K? oen fp haac epnbehjftop ben berbenbag/ en hou* oenfe ban eerftboo? tegte Mufuimannen , bat ié/ Wtoelfte nu i£ toegelaten / omfonbec ÖinbetniS m hare feerften in en upt te gaan/ hare 25oeften en tfefcljjiften te ftoopen / en 6e te rX/ Detoelfteanbeoin^om anbete/bie niet ban haatte* S« f f2 m /u OÖ ? / of öanE,e « tegeben/ op hoogfte SSK te£ ioben fijn / op bat fp niet in onrepne i 8 u f 0 enma9ten ftomen/ en met boeten a$ onnutte ©efchJiften mogten bectteeben toetben. sy houden ^wJcxten , bfe feet beel onbet haat fijn/ en Cboif.tt no S veei of Lhifoutier , ban haar genaamt bjetben / ober» Z ?de ïf" m 5 {00 lÖepb en teb?og onfe ïieben feet bet / Pet ais Kienen Wrfjaïben feec ïigt en biftbWöaar van de «Seïoof / om boojbeeï baat mebe te boen : IBaat be ciuiftenen . lurken ftn öaac afgunfhger a$ aan oitó Chri- l,e " r0l toenbe / ja fp agtenfe niet toaartfg / bat fp met haat / geïijft fp 't nogtan*? met beChnftenen boen / eeten fouben / nog aanhaar troutom hjillen j ooft totïlen fp haar niet aannemen/ Leendert Rouwolf, gT3 iog eer boo? Ijate Geloofs-genooten ctftnmen / boo? r ? 7 - . iatfe te booren eentge bagen in be Chnüen Kerken — — ■ teaaan/ baar geboopt fijn / en meenigmaal &peft ieöben gegeeten / 't toeifc fp wogtan£meöeboo?OiP •enne fpö£ / en in öaar 3©et beröooöen öoubem ©anneer fp bat aïle£ öeöben gebaan / Banbelen* e toper£ met ïjaar op befelbe toi$ aï£ boo? ber- )aaïb - , ^ * s nn i 3©atÖeChriftenen aangaat/ bie onbetbe Turken siaaffehe ÜOOOnen/ aïé baar fijn beSurianen , Armeniërs , en gehoor- «ergeUjfte/ befe öebben gintfcï) en |ertoaart£ in^g* aroote fóoopfieeben öare öpfonbere ^traaten m / fterrche baar fp tooonen / ftjnbe meefïenbeeï ïmpten in becimftenen ©oojfieeben/ oflang£ be Rivieren , altoaarftiM^^ ne en lage ïfcerftjeng ïjeböen/ tn öetoelfte fp öaren TurKcn - «Bobébienfl bertigten. ï©anneer befelbe ban onber* bam berbaïlen/ of berbjanb/ of antetflntg in ben <©o:log berbojben fijn / mogen fpfe niet toeer opöoti* toen / of ooftbernieutoen/ booj batfebooj af ban be Turkfche <©berigöepb bjpïjepb en toelating/ baar toeboo? eengroote fom gelb£ öeböen bertoojben/ DictreRe aïfoo ban be Turken nopt pet£ tipt loutere gtmfi / Kerken maar altgb met geïb of gaben moet berftreegen toer* ^JJ e 6 fëog Stloftfeen nog llurtoerften tofllen be Turken toelaten/ nog op öare nog op berGhriftencnfter&- of opbouw toojné/ foobatmen ben ïjeelen bag boo? nog Sllöft wcn - nog ftleepel ïjoojb : ® aar boo? öeöben fp na ben N ook <31nhöub ban öaren Alcoran öare bt)f gefette Bede- Klokken > ftonden , bie öare Papen op be Coo?n£ / en in be of uurtje* Batzars met lupber fïem en toegeflopte ooren/ upt* %™* b ™ feïpeeutóen / roepenbe : Alla haickbar , bat $/ God iswaaragtig, en berbOÏflen^ / ÖetLeiiahillala, Ma- hammet rafur alla , elft ttoeemaal ïjetïjaalb / om 't ©olfe tot {jet <©ebeb in be Mofqueen te beroepen* UBaar be Chriftenen ïjeb&m fjare Kofters bie op be tnb ban be Predicatie , of ïjaar Mis of «tëe&eb/ met groote floftfeen omgaan / en in pber Straat/ op een of meer ©npgbeitten / bie baar toefïerfter a$ anbe* regemaafttfijn/ toa&ïter flaan en Moppen / foobat &et gelupt en geraak baar ban be &eele £traar of «uurtboojWintifc W 334 Voorname Reys door „M75- < Sl^befeChriftenenöace gebeben boen / nefem ■ fcen fp baat in bpna gripe piegtigtjeben / als be H ken en Peruanen , Arabieren, en ailbere / fp hem 03 ooft na 't 2upben / fpjeeften in 't eerfï ijeel fril fteften öare ïjanöenboonipt/ en fopten hare hooi ben met öare ïjeeïe ïöf boo? ober : baat na balien mebe op be&nien neber / ftuffenbe meermalen be aat be/ en öibben met groote aanbagt / toeïftebn#0Qi be loden öebben öeöouben/ fonberttoöffelbaarbai öaan / bat be Patriarchen en Propheeren fn fiare m öeben alfoo gebaan öeööen/ geïtjft top ïeefen Genei ij.Exod. ij. en iKon.18., altoaat alfoo fïaat Maar Elta ging op na de Hoogte van Qarmd , c breyde fig uyt voorwaarts ter aarde ; daar na leyde h ijjn aangefigt tuïïchen fijne knyen. Nog Nehemu. I En alle het Volk antwoorde , Amen , Amen , me ophefiinge harer handen, en neygden hen , en aan baden den Heere , met d'aangefïgten ter aai den. 211 f00 ïjeeft OOft be Heer 'Chriflus felfs op fijn Heyligi Aanligt leggende , j ten derdemaal fterk gebeden 3©anneer top Chnftenen ben gtooten pber en ernf ban be Heydenen en Ongelovige in bare <©ebeben ti tegt öefcöoutaen / en oberbenften / öeeft elft ban on* ^ ? be [ bloe bf ge reben en oo?faaft/om fijne lup-en traag' chimencn. ? m f*8 met beeteren ernfï totöe 4Bebet>en te km hen. Sn 9 t gemeen fijn boo? geïjeel Turkyen nog foo beel Chnrtenen, batfe öetgrootfie ber Hanbfcljap pen öefiaan / toaarom fp boo? öare groote raeenfg- te be Turken , ( menfcöelper tot$ baar ban te fp^ ften) fc&ter fonbereenige tyeembe of bimte fttito fonoen ftonnen btolngen / of upt öare Santen ber* tyjjjben/ fqo niet God de Heer on£ om onfe meemg- buf i»ce fonöen enongeregtfgfteben t'öup^fogt/ en iapry on^totfiraf/ ober ben&al^fonb: 3©antof Confidcra- . fc&uon ÈRH Sultan fijne Beglerby en Baflaas , afêgroo^ tien en tt 5 njoprs , gintfcg en öertaaart£ ober geöeeïe Pro- S r ; 3n vi ^ cn !» lanben flelb / om bit met ftragt en ge* den Au- toelb te beffteren en te regeeren / en alle faften na fijn w öebbenfe bog ; in ïjarp Tulbanden , m^tw. bie fp op fcebben 7 |ate bpfbnbere Meuren / aï^e Turken Öeel b3it / geïp OOft d\Arabiere,ri t en Perfia- nen, alleen bat beïaatfteroo&#aattjen$ ofbaad^ beitjewS / baar agter öebben aanban jjen / en be Am- biëren |are Tulbanden een anbere gebaante gebe?/ ïatenbe eentameïtjft gen/ meeftomiar^^ • be jêonne-tïraïen te befcïjermen, paar d Tulbands fnedene , en alle bie ban een anbere #ob#bienft fijn/ mfchiikn, mogen Voorname Reys door J?7f« wogen befeibe/ fonber öat'er een anöere ftfeur bp * — t$ I nietbjagen/ en beel minber cenig groen aan Öaar 3tyf öebben / toclfte bertoe al£ bie ton öaten Jviahomethfljnbe/ fp boojJ£epUg Ijouöen / en Daar- om aan be Turken feif^ ( öegaltien Ijace Papen , en fOltimige Pelgrims bie btfttoiï^ fit beevaarten tot Meccha fijn getoeeft ) / foo toel alé anbere Chrifte- nen betifneben. «©uébjagen d'Armeniers blautoe/ Öe Neftorianen 3ti)f-ftïenrÖe / Öe Grieken, Maroni- cen, Surianen, en meec anöere <©ofterfclje / witre Tulbanden met blauw öaat in getoerftte Lijftjens , öe Joden geeïe / gelyftfe bp on£ geele Kapproenen Öjagen : 3£ogtan£ al$ fp in ber gelegene ïanöfc≈ pen/ al$ Mefopotamien , AfTyrien , Perfïen, Indien, &c. toülen üerrepfen / op bat fp / tot)ï ïjaac öe Tur- ken feer afgunfiig fijn J $m föepfe fonöer groote ïjinöem$ en onftolïen mogren bertigten / fetten fp toel fomtt)b£ onbec toegen / inplaat^toitte Tulban- den op / en geUen ïjaat bOO? Turkfche Tfcheleby, Ptaftijken Öat tè/ Aoels-perfoonen lipt / ja OOÏI toel fomttjb£ van de booj Chiauflen , of ïliamer-boben ban öen Sultan joden. öat fp ligt ( toölfpbe&pjaftenftonnen) öoenfton* nen / öoetueï niet fonöer; groot gebaar : maar fp ïjonben (ïg ban nergen£ lang op / op batfe niet fou* öen beftenb raften. Hoofd-dck- <£ 0 £ ffetmen n og toel eenige Joodfche Doftors , Joodfche Of Medicijnmeefters , öte in plaat£ ban öen geelen Do&oren, Tulband, hooge roode Hoedjens, batl ^êcfjarlaften of Artfcn. öjagetl : ban Öit jïag ban Genees-of Heclmeefters , binbmen meer / alg Turkfche , toelfte maar al^ 't gemeene boïft geftïeeö gaan: öe Joodfche fijn ooft d«f?n lccr ~* n 't genieën gefc&iftter en etbaarnec/ toQlfpd'Au. als de tores Medicos , Of £ct)?gberg ban Öe Genees konll , Tmkfche. al£ Galenus , Avicenna , en meee öiergelpe / in Ijare Jèp?aften / fOO Griekfcheal£ Arabifche , Öte fp meeftenbeeï betfiaan / bonnen lefen ; JBaar be Latijnfche Taal , berfiaan fp toepnig / of niet / ooft tjebbenfpin öefelbeban 25oeften nfetg bpfonöer£ / al£ 'tgeene fp eerfï na öeberoberlng ban 't «öJplanö Cyprus Rebben beftomen. ©u^becreban öe Chriftcncn in 't gemeen : maac Öf* Lèendërï RöUWÓtF. %tf ttftltoanmeetbetlep Natiën ban Chriftenen boben ttft k Daotttf/trte in Hen Tempel öp ben Berg GaWanen 1 iar geburig berbiyf Ijebben : ftau tft nu betboïgen^ m pcber Natie m toojt m 't bpfonbet / en toat aatë elft/ foo binnen algbupten lemfalem aï in eft/ aï£ mebe tn toat boo? ©toalfngen fp in €>e* öf£-faften flemen / utet nalaten berber ( boo? foo efift tn Dien ftojten ttjb / bat iWtt toa| / ïjeb kon* n hernemen) tetoecïjaïrtt* XXXIII. Hoof d-s t ü K. Van de Grieken, €ïp afó ö*<©nöe Grieken in betfïatib en totj^ Jhepb / bpna alïe Natiën overtroffen / fjaté itnberen foo t'öup£ aïëop be^cïjooïen metbltjt ïernft / tot tugten ïeering geljouben eii opgebjagt ebben : ïllfoo büib men nu t'onfen ttjbe blaft jjet genbeei / fijnbe tljan^ in Ijeel Griekenland niet eene ooge è §cïjool / op öe toefte be Difciplme , of ,eer-oeffentng ber <©ube$ te binben t j^oobarrigDe hcètvi- ïbp haar be begeerte om toat te leeren / en baxtpg*™ tfnberen fonbertoijim / becbïoogen / ïjefibenbe fp omi ; tt€ [tijan£ meer beïjagen in ïjaar onnut geftoeté / en Kakelaars , ouben meer ban lupen lebig baarïjeen te gaan/envuyie toelfc fp / fint batfe onber 't Tnrkfche jok fijn / Lu > ?aards * :aap geïeerb Ijebben* fpjeefcen nog tori be ïriekfcheCaal / maat foo bebojtoen / en foo beeï Diereer erfcïjeeïenbeban bie ber©ubeu / aï£ d Italiaanfcbe V eragtfi}a an be Latijnfche ftan toefeit ^p toetbm ban be van de :urkcn om öare babfig- / bïoo - en traagljepb fee* Tttrkeük eragt / baar fp in tegenbeeï be Daytfchen , Fran- sen 3 en Italianen asten en roemen afé bappere n b?abe ïfmjg^iieben / bie fp alle te gelijk met eenen mam F rand noemen / totjl tjaar {jet onberfcljepb uflctjen onfe Natiën toepnig beïienb ^P hebben eemjb£ güitfcf) en ijertoaatf $ m booi* sy exke^ mme ^teeben en piaatfen m ^ > hen fp niet »~ jeöoo?famen / nog aan ïjem onbertoo?pen tomen VO orhet Befen / ïjare Patriarchen , Aarts-Biffchoppen * en. Hoofd dêt Biflchoppengetjab/ toaat ban mty Mar nog Leendert Rouwolf. Y mfle 3 3 8 Voorname Reys door i j 7 5 . nige gebonben toetben : maat na bat ben Turk ha re lanben Ijeeft ingenomen / (Ijnfe / foo in gets a& tnftomen beel bemünöetb en betf toaftt geUw waar r y ^upten &are oube Itanbfcljappen / hebbenfe fi ken heb- berfcfjepbe &oopfteeben / al£ tot Aleppo , Cayro ben> Antiochientnbynen, Venetien , &c. hare bufon bere fterhen / infonberijepb ooft op fommige $ïaat fen m 't Heyhge Land : onber anbete tot [en, Jalem, til den Tempel op Calvarien , atoaatfpfte fraapfie Koor midöen in bat groote Tempel gevaar mïjebben : in 't felbe i£ een tonb gat / omtrent eei fpantoyt / ineen &teen/ 't toefft na baat tiooige bennet mibbelpnnct be$ Wmclbêtè' bolgenl ö £Sfa J 00 ? ö «^ail David , aï£ ÖP : God die mi] WccrddL Komn ê ls > " **n den beginne , en heeft het heyl t wegegebragr midden op der Aarden. 25npten bi Koor of Capel ïjebbeilfe een qtiartier-uyrs ban Ö ^tabnogeen Heyligdom, genaamb ten Heyligei £ ruy L' Jl^ 11 * Ö^rfeggen/ opbeplaat£ fïaat baar be ffioom i£ getoaflen / ban toeïften ïjet Ktcupi gemaaftt i£ Jöupten befe ïjebbenfe nog meer an bere/ bte om ï)iet alle teberïjaïen / fonbe te ïangï balïen. * Sfare ïierft-beuien / fijn foo ïaag / batmen moei tmftften om'erin teftomen. geïObetl bat ben Heylieen Geeft alleen uyrgaa van den Vader , en niet van den Soon. ^p hOüöet jaarBj&g ttoee ftrenge ©aflen / maat eetên Satur dagsbïeefcf) : £p fmgen ooft be Mis in ïjaat epgei &p?aaft / op bat fp ban allen fonbe berftaan toer. Kerkleden ben : Itjben ooft in ïjare ft erften geen bethebene, bein^ maat&ebben al' van de leettïoh feer flegte ^cfjiïberpen / tjier en baar aan d* Grieken. JlQuuren / of op «tafelen : <§>p geïoben in geen Vagevyer , nog bat be ©oobe / mtt bibben / ba* fien / of aaïmoeffen te geben/ bonnen getjolpen toer= bm. 't 25eljaagt ïjaar mebe niet / bat be Roomfch- Cathohjke Pnefters > niet foo tueï aï£ fp / boïgenö be Mare tooo?ben / en 't uptjiuftfteftjft bebel ban Paulns, etiiegteï&joiitottontoen/ en ban ïjetH. Hoog- Leendert Rouwolf. 339 loogwaardig Avondmaal , niet in ttocebccïep ge- aante ban 25?oob en 3©tjn / BeUjït fat be He.re m faeft üisefidö / uptrepfan. % lerom f t at fp befe leer ban be Roomfche Kerk üecboe* ami en nog jaarlp£ op Kers-vrijdag ben Paus net fijnen gantfcfan aanïjang excommuniceren n in ben Ban boen. ©aar fat ban baan bomt /bat/ \vme« 0 ftlfpbeRoomfch-Catholi,ken ooo? #fatgdobige ™ ^ n Superftitieufe famben / niet toelaten / batfe op Catholij . iate Altaars Mis boen / foo 't nogtan£ ïtomt te ken niet leuren / foo beklagen f P befelbe bp öe Turkfche tod*« ^ ©berigfapb. _ . ,^ „ Altaren ©at nog geöeurb i$l boen ift eerft in t ïafaWé En / namelijk batfp ober een Roomfch Pnefter , doen. ifeon naren Altaar een Mistab gelefen/ en baar )oo? ben felben ontfapligt / feer lijn berftoojD i getoo?* >en / foo bat fp bien Altaar aanfhmbé toeer op tieirta fabten ingetoepb/ «» ö « jj*"-*!"^^ >en Cadi aaugeblaagt / bp ben todfan fp oor foo Jeel HUtregtten / Dat be Priefter in $00 Ducaten oaierb bertoefen / om Die in ftojte 1 ermijnen te De* talen, fttö befe nu meenbe bat be fïraf ftoaarbet üoaé / al^bemifbaab/ fogt bp tot Tripoli , Alep- po, &c. raabenljUÏp bp be Franfcbe en Italiaan- fche Confuls, maar lip bequam toepntg trooft / en toietb genoobfaafa be ge'e'pfcfae boette te geben / en te betalen. O XXXIV. Hoof d-s t ü k. Van de Surlamn , dïe% Chrïftenentiotmtti» $bet d'Orientaalfche Chriftenen , billb Itteit Komen h\ 5 velen delen ooft öefe Surianen feec toeel /. . tooo.mamentlp In Syrien. We öebben aig be Joden 1 fjtec en baar/ in be Stfeeben / Date öpfonftete jftjétcn en fterftei^ Ce jerufalemtooonenfein'tfteia«\ianSt. Marcus. v bat op be pïaat£ ftaat / baat eertijblfeet fup^ toag / met de aan't toelfte Petrus > nabatljp tóo?ben Engel m# m be « AannmijS toedoft / &e*f aangeftïopt ben Godsdienft tooïgen fp loei meeft be Gne, ken: 3cegcnen &et Sactffifem in Be&wönö lü ■ 1 34° Voorname Reys door 1575. 25?ooö : en gouben ooftfjare Miffen en Gebede — — - al^fp/in fjate Arabifche grmceue 3tanbfp:aa& 't * s;n^™^ï ami / blm / «aaftt / Bterig en toeeriöojS IDof fóoftjeng bie pa£ aan be ftnpëii ftoinien rt die hier Hf» / al£ be Maronuen , luaar ban eenlge ban m befchreven ïinnen / anbere ban grobe©p ban .©enten fiau w«d«. „et toine-en ftoarte ftteepeii / afó VSiS De gebmpften / en met be Mefcha , "baat fp nare J»a Renen Centen ban manen / ober een fcoinen iuaae onber fp nter£ &pfonbn$ aan (rebben / atë fle te%mbben fonber «wagen / biebpna boo? 'taefte dc&oenrn / ble IjaarboorSjoeften ftoufen blenei boten met «lemen toegebonben. &11 f} aa n mei onber te Turken, ban betoelfte fp gaat atë ©aS nerjs foo te 3©ater aïé te ïanb laren gebjupten. % laten gaar ooft meer aan gaar 3©erft ofteanterfo m aan ben Godsdienft gelegen fijn / luaacöooji terepb£ na foo langen bptooonlng en ©ingang m r?£ w *™ • ban ijate manieren en gebnmften fc III GeeHhjke al£ Borgerlijke faften/ al foo beet ob en aan gaat genomen ïjebben/ en öaarboo: in ft grooten fefterrjepb enfo?gïoo£tepbgeraafctfijn/bf ai, rw ï?f $ tec L DÖ b l öaac ' f 01, ö«frÖepb ban bepbe t loofc^en tifu n ^ b00? !L epn e " Sering toerb gegonben. &o nietinha- «n Chnftcn metgaar i&oopmanfcgapt/of peréba ren Gods- gaat Wil ROOpen / afê Opium , Scammonium of blei eXofebe-P löfe/ & (P m^-tgbj? betbalfi te ftoop blagen 5S»in ro ° ma | ÖP «Kt 7 ©ogen omfien / en gaat nie de kooj». meer alp ben Jooden toebetroutoen. manfchap. XXXV. Hoof d-s tuk. Van de Georgianen. DSgt bpTrapezunraan b'EuxinilTc Ztt / bt gint get ïanö ber Georgianen, repïtenbe gaipb gehande.. aan Ar ™™n ®< t fijn telenöelgte / een lidder b °uWae / maar nogtang fïerfce en bappere ütrSn* Georgiutofiieben/ fp gonben en eerenonber anbere ïtepllgen/ joris foo f nfonberïjepb In ben <©o?log/ booj SSefcgermee of Pa ooh Leendert Rouwolf, 541 ift aïfoo noemen, ©ifttoifê ftomen ïjaretopïie* , $ 7 5 . ntnet geoote Carovanen na Aleppo , öie na ben — — - ittoenbigen fcftijn be Perfianen toel gelijken/ alleen it fu blanker / en be Perfianen ïuupnbec fijn : M l agen mebe aïë be Perfen fcojte Rotyett£ met afïjan* iiöe iBoutoeïi/ en lange rnpme iflo&Deir-tyaefien ; »p hebben mebe al£ b'anbere öare Patriarchen en iffchopen , betQelfte / altjoetoeï fp onber maïftante r in eenige futtóen betfctjtllen / tiogtan£ boo? 't eerenbeeï be Bleet en ©toaïing bee Gneken aaiv eeben / gelp fp ban mebe bare £dBlftenen mt* Dmtjebbenennaboïgen. . éet l?outoeïp toetfc ïjate Pnefters foo toeï als m bie ban b' Armeniërs toegelaten/ maar foo een m bepben fïetft / mag Of Priefter Of Priefters We- iwe 3 boo? bettoeebe maal niet toeee trontoen. jèp Mm mebe tot Jerufalem ïjare bpfonbere jèteben in/ mede haar i öetoelfte fp gingen en öare (©etijben fjouben / en ca P ei , iber anbere een fraape Cape) in be «terfc ban Gal va- cb , bigt bp 't Heylige Graft y op be ylaat£ / [™ iter > marbeï$eet Chriftusaan Mana Magdalena 't eerft Tempel vaa 1 be gebaante ban ben Hovenier na fijne Opftanding 't h. Graft Ebetfcïjeenen. Zn XXXVI. Hoof d-s t u k. Van d' Armeniërs en haren God sdienft. D 'Armeniërs befïtten rnpme Landfchappen Of Provintien, bie tnfonberöepb in ttoeën toerben erbeelt / in ïjet ïfclepne-Armenien 3 bat öeben£baag$ nberbe Turken t£ / en Öet gtOÖte/ Turcomannia ip onfe tijben ban fommige genaamt / batten beele en Sophy of honing in Perfien onberbani£ <£ : in 't Lof der Ar . uprtfte 2 groote ïïibieren ïjaren eerfïen oo?fp?ong ïjeb* menie rs. ien / namelijk ben Euphrates en ben Tygris , bie feer \tt na 't 2uPben uptlopen / öeneberi Bagadet ftg net maïfcanberen bermengen / en epnbeïgft bp be D ieyveng ètab Balfora of Batzera 5 in be Perfiaanfche gfee bal- fijn in ha- en. 3©efe fïjn ooft bjoome rebelpe Hieben / een- r ™^ ods ~ Joubig en pberig in öare Religie, en bie geern ©?eem* Klingen / bie maar bp &aar feomen / ontfangerv en Y j 34* Voorname Reys door 1 5 7 5 • Öerbergen / bat ft felfë in 't boo?treftften Ijeb onbei _ bonben, <©oft ftjnfc feer genegen om arme &laben *„ ö,e ban öe Turken Öart geljanbelt toerben / met hul fXT « ^ab öpflanb te boen/ en getmïlig en Vlijtig oi me siaveu s/Kt te ï)elpen tierloflen. ©nberïjaarftjnbeelïfooi te heipen. lieben / btemen niet alleen boo? ïjeel Turkyen , mat ooft in Perfien en indien en meet anbere plaatferi s 7 fijn wak- bmb : ï|ieroni i$ 't bat ?p in beboomaamfteftoot lieden P "J eeÖm / afê tQt Antiochien , Aieppo, Orpha,& gare bpfonbere/ aanfyaartugegebene/ Batfchar S < Koophuyfert, en ooft Sterfeen ijebben/ al£ ooftfelj tot jemfalem, baar fp met tjoopen natoetreftfter Öefcjf)OOne&erft ban Sr. Jacob Major of ben Grooten Haar capei |Bit£gaber£ na bp be ïfoof b-fctjeel-pïaaté / GoIk lem thaofCalvaria, een beffote Capei , mineer anben <^P &ebben gemeeneïyft boo? 't Koorban öare ftei ften gtoote ©oo?fjangfe$ / agter lueïfte fig fjare Pri< ftersban 't <©emeen afgefonbert ontljouben. Komm in $jet tegenftaanbe bat fp f n beeïen beelen / met bl ftukken 1 " ban öe Gereformeerde Religie ober een (temmen met de Ge- Öebben fp egter ooft öare bertoerpeïtjfte boltngen / e xeformcer- ergerïtjfte feben baar neben. <©eltjft toanneer me de overeen. ^ m öaa( &p ^ ^ ; &at fp ^ afge) j 0 ^ e] ©^lenben bp be <®>aben betoeenen : gaanbe bie af Ken *#«no28en#b?oea6efoeften/ tjoetoertmeeflgefctne oveigeioof. öan oube ©joutaen / toelfte albaar foo taoebig Ijup lenenftïagen/ bar fp ligt ban beboojbb gaanberS aïfoo be<©?aben gemeenhjft bnpten öe&teeöenaai ben toeg fijn / bonnen geïjoojt toetben. 3£>aar ftet men öoe fp fitten / ten beete öate banton op 't fjoof i / en in betoeïfte lp/.a!£ ipecennog ©leefcï,/ nog ooft petgat Jetaen geftao leeft / eeten / Dan alleen Sater-en Sondag , op De- ÏÏe fp Die toeee toelaten / om (jaar Daar mebe te lerantftften. 2Su«en Defe tjeüoen fp gen aui»ete Sten of VienLen. %n teeifte Dingen fp meer met /Abyffinen a!^ met bf Cathoiijken en anbere OtaJ en (temmen • a$ ooft meet in be nata olgenbe : roan- ifcrfuonreone foöfen Die in't Oude Telt mentfijn In f omm i ge SKrnXBen eeten : »e lei-onDetfcnepD laten Communiceren: Ha f eMino t f eenmêt •en in be name Dec Drievuldigheyd öpopen : üau d' A b y ffi- ,'Articulen onfe£ Chriftelijken Geloofs ï)0UÖeil : Pre- oen. liken.Singen , en Ijaten Godsdieufttaeengtenni^ I nemeene |Boeber-fp?aaft/ op bat fp taan elft mog* moetftaan tajerben : &p bebienen haat in b uptfegf lino taan Gods Woord , albetmeeft taan be &cï)?iften ïan lohannis Chryfoftomi en Gregorii Nazianze-Haievoor- f dl < boitaen ooft I genjftal D'anDete Chriften ©ol* — ts «renDie oiibet De Turken wonen / beljaltaen be Ma- di[ H fc oniten, met ftet Moftgeftlep geen teften getaen om te schrift. Kerft te tomen / maar nebben baar toe ftetfte bonte ©ozoen / Cafelen of «beuren / op beuielfteu toen Korter , be |>?ebtft-of fcebeftonb. met IjarDe faagen in {jare Straten en ®pen aanftonbtgt. XXXVII. Hoof p-s t v k. Van de Ntflorianen. N3t 't Ooften ftjn nog meet anbere©oïfteren / Die Viooi Chriftenentoülengetouben (tin/ aï£ oiw bet be Neftoriancu na ben Ketter Neftonus alfoo ge* Y 4 naamt / tin. Sijn een halr'-flag van Clui- ftenen. £n fnoode Guyten. Hare Landpalen. Vreemde Taal. Verw en Kleeding. Werden var. de Turken meet als andere Ontiien en geagt. 5 44 V O é R N A M E R E V S DOOR naamt/ bie ecrtyöf ëiflcbop van pótóimiwéiAt t| gebieetf : ©an bef? toconen ooft geönrig eenti Pnelters (nöen meet gmuiöeit Berg-Tempel'on'Ca vanen in Jerufalem. ©an 6efe Sefte binbmeil ob «1 OOOJ öe Domeynen Oan Öeil Grooten Turk . et fw groot getal/ maat aüemieeft in MefopotamL-. Chaidsen en AiTyrien , mfonbeehepö ooft in 't ben agt;ge laiibfcfjan ban be Cuners ,ban Pcoiomaei Carduc. genaamt/ bat fp fcijiet alleen «cljeel bcfïrtei en meet met gare boofe en feöabelijfte Objalingeti ff, l h "f ^'««^Pe hiflt bergiftigt jjebben ban betoelfte ift bee.e m 't booitrcftften / in hate & ta ben al? Hapn) , Carcuk , Mol ei , eertntté Ninive genaamt / tjeb gefien. fijn fierfte en bappci & grenficn na 't .jüoo?Den en <©ofien / alé booifegt «?«n?!^ men i ers n \ : €n ® £ f» °" ©qlft/ toaatban ooft Xenophon onbet benaam ba Carducci geöenftt / en toojben gebenebaag? no Curn genaamt, £p Deöbeneenbp,onoere^pjaart Öie nog ban be Perlen , Arabiers, Armeniërs', noi w?J s rk c" * erfiaan toeco : bmpnbai üerbj ai? be Sunanen en Maroniren , en gaan ooi eben foageftïeet/ fooöat menfenfet ligtuptöefeibe ató upt be lof bertoige iijttjen? in ïjate lolbanden fonbe ftonnen ftennen en onberfcgepöen. £p fiaai aft? aï be cefl mebe onbet be Turken , öfe naar egte feer/ en Inpmeet al? anbete ontfien/ een^beefó 01 öat fp gaat/ aï£op be Frontieren bjoonenbe/ treei oo?faaft tot af baï fouöen geben / en ooft anberbeetë om eat gaat Mahometh geeft bebolen / om haar bo ben anöete Nanen in ?cren te tjonben / om bat tip eer Mon n! k ban hare Se&e , genaamt Sergius, tot fiir 3Leetmeefïet geijaö en öao? öen felbe n ooft geboont it? toe fte gent ooft geraöen en geholpen 'geeft / om i nen AJporan toe te fiellen / en aan be fijne obee te ae- pen/ jjetijft men fcanooft al? nog fiet / batfnineei m ceiitóë ban alleb'anbere Se&nmet öeSarace- jjen üi l u-ken ober een ftome». m# toanncetfe mm] Leendert Rouwolf. 345 turen ) fön ooft ttoee onberfcfiepbeïljfce Jferfoonen / M 7 * b'eene ban be Godheyd , b'atlbete bet Menfcheyd : ©ieromtoillenfe ooft met Mahometh niet toefïaan / Haie grove Dat De Maagt Maria de Moeder Gods is , maat alleen Dwalingen, een Baarfteït van Chriftus na lijn Mcnfchheyd. $P? n "™- ... hebben een Kerklijk Hoofd ( Prelaat) m pteat^Jw^ taan ben Paus , bfen fp Jacelich noemen. £>p 3ege* ximl en gebentjet Sacrament a(£ beSunanen , en aebiiipften in geefMpe $aften be Chaldeeufche Taal li anberg fp?eftenfeïjaregemeene1Lanbfp?aafe/ ble/ al£ gefegt $/ Ijeel fingulier f £ ; Inbet^ bmbmen hl Chaldxen en Meibpotamien meefietlbeel , d* Arabi- fche , Of Saraceenfche : en \Xl Affyrien aan geen 3ÖÖe ban ben Tygris , altoaar ben Sultan en ben Sophy Ban eengrenfen / be Turkfche , Perfiaanfche , en be Meder jèpjaftcn / bit aïle feer beel ban maïftan* beren berfcljtlïen. 3\\ Uïelïse / en meer anbere Ca* Jen / be Heylige Apoftelen ftjn ftonblg getoeefl / en met betoelfte fp op ben ïjepïtgen Pinxter-dag.fteb&m ?p}J^ gefp?ooften/ é» fp ben Heyligen Geeft öabben ont* 1 "^ faugen/ aï£ In 't ttoeebe Hoofd-ftuk ban be Hande- d > Apo | e i en lingen der Apoftelen ftan gelefen boetben / altoaat decaafvau gefclj?eebenfïaat: Endedaar waren Jodto tejèwja-^™* Urn woonende 5 godvrugtige Mannen van alle de gee- nedie onder den Hemel fijn. En hoe horen wijfe een ygelijk inonfe eygen Tale , in de welke wy geboren fijn? Partners, Meders, enElamiten, endedieln- woonders fijn van Mefopotamien , ende Judea , en Cappadocia , Pontus en Aria , &c. 3Nfe Seóte \$ (n be ailgemeene ftetftbergabering of Concilium ban Ephefsnbetopjbeelt en bettóojpen, XXXVIII. H O O F D-S T U %. Van de Jacobiten , genaamt Gofty, 1$ meetgemelben Tempel tot Jerufalem in een Ca- pel agtet öet foo genaambc Heylige Graft , qnt* Jjpüb fïg nog een anbere foojt ban Chriftenen , of tm mfnften gaar baar boo? nptgebenbe / biemen Ja- cobken noemt / na ben Ketter ]acob, ble een Difci- pel of Leerling bW fcen Patriarch van Alexandrien Y S W Voorname Reys door M75- Jf S/ tof ( fff- ©eft ftagen bat fp ban öen Evaneelift m Apoftel Matiheus, heteerfi tOthet Chriftendom fun Beheert ; maar fp fijn Baar niet óp geBïebm / maar (tjn namaak in BeeïBerïep Bujalingen geraal t/ Ê?^ a 1 t [ i ! f ,u,ie ' ,onfeu r Ö^n/ öt meeröerlepSeaen BeGofty '» geichift rii ban een gefpïeeten. 3©ant fommiae fijn in mcei- ban haar hc&Ben 't geboden ban Macbarius , bie met *L»ïy«-^« nier meer/ a(£ een ^atnnr in ChriftusfS dedt - w; * ,? nöelt öat tian Anth o»ius > Bieren Heremytof Woeibjn-hewoonder , in 't jaar 324 in JEeypten té gebjeefï. <©efe fiiKeii Ijare fcnegtjené ïaten i BefniS öen : geene bjeöerom / en öat toel 'r grootfte geBeei te / laten hare fóinöeren met ©per Boope n / en haar of blaft booj 'rhoofö / of tergen inBefTapeneen »nip#e mBjanben / gelpetbJtté naBetooojBen ban L D f ? m Dooper Mauh - al ^ ÖP öa » Chrift «s fP?eeht/ feggeilBe: Die na mijn komt , fal uw met 23ÏT f^^yligenGeeftenmetVyerdoope,,/ Webi ^yptcn, I,e " itieeft ni ^gypten , en in andere omïeggenbe Landfchappen. ^p tfaan ooft boo? 't meeftenbeel onterben Turk , fpjee&enbe be geineene Arabifche iianofpjaaft / en fp komen m beeï ffukften een^beetë met b' Abyffinen , en anberbee$ met be Surianen ober m ilSen fiet beeïe ban bare 3©#ben in ben Tem- pé 1 omtaanbeïen ; befe blagen ï^oeben ban meer atë *en fpan ïjoog op 't tjoof b / met een feer fyeeben ranb a$ onfe iMtfjoeben / anber£ ftjnfe a$ be 3©#ben bet Sunan?n bebeftt. 3Me Kettery $ in 't Concilium ban Chalcedon beroo?öeeït. XXXIX. H O O F D-S T U K. Van £ AbyJ/ïnen Onderdanen van P aap- Jan , Leder- wiek genaamt / Koning in Moorenland. ' ir\€fe ftebbrn in meergentflbcn Tempel al mebe 1 Jlwt tooonpfaat^/bigt bp bc groore fterft-poojt ter ïnifter-5i)be/ fjebbenbe boo? fjate 3Doonlng een bpfonberen ingang / foo bat fplnu en onbtttjmberb na tjaar baeïgebaïien baar honnen inn en inkomen : geben ook booz / bat fjaat ftonirïg boo? fjaar be* ft topïjepb hp bt Turken tjeefr beiluojben. ^p fijn Leendekt Rouwolf. 347 fijn na allen upttoenbigen fchön een atm en toeets jjj^ ftbom/ Ijoetoelfp « toel fouben nonnen rijft en ban groot taermogen fijn: ban iberto W bonnet toupn. 3©anneet top boo? iColfttn met naar J>n:aaft Weiben / toonben fp haat fcec b?ien= B/ Si B abflt allernet ^ geiïfulfte tebenen en auttooo^ben / bat pebet baat wt genoegfaam non afnemen / batip goeb ba- ftanb en ftennié taan bate Religie naboen, aan ua= 11 en lij n ren ïdoning geben fp op b'aantreebtng ban be Ke= geenon Srmg bën ?oenaam taan David , bie ante* ooft Lder&ck, etltaanbePerfianen Amma genaamb ^eden. toerb/ om baat mebe te ftennrnte geben/ batip taan 'tïtoninglöfte «©efïagt en &tam ban j>avid en Salomon af ftomen : toaat toe fp tot betond öp ïuen- gen be<0efchiebet#ban öe ^onmgmneiian Saba , ^ Merquerda genaamb / betoelfte / aï£ be Schi ift taet* telUnkjc me»/ upt haat &p taan Arabien , met beele ge= de iSeSneeïenmet Speceryen, ^««££K$ö. gefleenten / na jerufakm i# geftomen / om be groo- en s ? lo _ te 3©ij£-en S|eerïphepb taan Salomo^ , baar p m0 „. feettaeelban gehoo?b gab/ te f.en befeftoningin aïbaat een tnblanggetoeeft ,j en on- bertufieften taan ben fconing Salomon bei toangeib toasfgetoojben/ en ooft hem een&oon Meyhchge* naamb/ hab geöaatb/ Itet fp ben feltaen «ufcjem, maar fp fteetbe toebet na &aat Eanb. 5^a toerïoop ban jaren/ afê befe &oon toa^ groot getoojbm/ en tot fijn berftanb geftomen / toierb be ©aber / bie'er nog meer babbe/ öetoeegt / htm aan fijne lBoebet/ bie een gtootet ïtoningrgft befat alö öP mi t'W# te ftuten. ï?p taaarbigbe ftetti iban 'af/ engaf öem een lïateipen ^epbanftineboo?, name ëobeïingen / en een toeï-toegetuft^elepbe fConvoy) afê etnen »ng& ,betaamb/ mebe Wanneet ftp nu hi f«n ftontngtgft totó Seftomen / maafttehpfeee beeltoetft ban be booten «JgSffihi- ftem mebe gegebene ï&eeren / haat boo? alle e uibete fche Hove . bebo?berenbe tot be hoogfïe en boojnaamfïe ■ «mpttn ung«u en beweningen / op &at fp goebtoöïtgp^ get mogten blöben. IBaat bit alle£ mogt met Die voor het Voor- hoofd gebrand- merkt wieiden. Waar van nog onder haar ge- Mee ven is. 3 48 Voorname Rey.s door pen / maat fp ftteegen tjoe langer ïjoe meer bertoiet entegeiwm om in befebjeembe en tjaat ongeteoone 3lanben langer te öiyben : foo bat Ijet ten ïaatfïeu foo poog ging / Dat fp ooft epnbeïijft ( bujl fp creen ber* lof nog aff cljepb ban ben $*omug ïsonöen berftrtjgen ) toiföen tragten om Ijepmeïgft tegen be£ Sibningg toülia Jerufalem in Juda?a t'ijup£ te tteftftet!, 311$ bit öaar opfet en toooznemcn aan ben ïioning be* fcenötoierb / luaö Ijpbaar ober t'onbieeben / en liet &aar een Ceften boo^ 'tboozïjooft öjanörn / foo bat fp ban peber ftonben beftenb luerben : ïjp geboob ooft aan fijne ©nbetbanen/ op Ijaar tuel te letten / op öatafê fp'er een of meer mogtm ftomen teftnjgen/ fp ïjaar aan ïjieïöen / en toeev bp ïjem ïnagteii. 45e* ^B^rL D ^^ lluboenmM ^ Defe Mcrk ^kenen öaar begin meiken ptbbm genomen / en eertgb£ befeïbe / a!le bie ban Öoogen ^taat üraren / gefjab ïjebben : foo fijn fp &P be H5aftomeïingen gebïeeben tot op ben fjunbigen öag / gelijft men ban fiet / bat nog nn bp onfen tijb ïjate Adeis-perfoonen befeïbe ter regter-3öbe ban Öaarboojljoofb tjebben: jiogtan^ niet alle / aïfoo et ooft eenige fijn / bie befeïbe maar op ftare £cfjil* ben/ <©etoeer/ en3Bapenen/ en biergeïijfte ïaten fetten. 3£efe Brandmerken fïjn malftanberen feer ongeïijft / toant bp b'eenbinb men een Leeuwen- of Draken-kop, bp b'anber een Beer , Wolf, of 3 M^n I ftrup£bnj£ ober een/ de totjï peber / ft* fonberïjepb/ batljp in fijn JBapen of ^cfjiïb boerb/ laat inbjnftften / batfe ban met fefteren <©lp j bie fp Achalcmte noemen / en nut Griekenland ftrtjgen / een berto geben, #ebeng bit onb geb?upft / beïjon* benfenog inbeele anbere bingen b'onbetmjfe ber Jo-' den: m$ bat fp ben Sabbach ïjepïigen / en boo? ïjaren geitioonïyften Ruftdag ïjouöen : ©oft bat fp niet ban allerlep <§>pt$ eeten / en bie nalaten / toe!- ftein't Oude leftamenc aï£ onrepn gefjonben / en bfrboberi'tDa^ : ïjfier toe toenben fp totïjate ont* fcljttlbiging boo? / bat ben A portel PhiJippus, aï£ ïjp met ben Kamerling van de Koningin Candaces ill Moorenland , afrepfbena Gaza , en fjem befteerbe/ öc»e en meer anöeve getooouten£-en gebjnpöen aan Öaar/ Houden in veele dingen d'oude wij {'en der Joden. Leendeut Rouwolf. 349 Ijaar / aï L ë joden , of Jodengenoten , fjab toegeïa* i* 7 r. ren. <©e ïfefnijding Jjoubenfe boo? onnobsg / alft ^'^fe » De toelfce aan een Chriften nog baten nog fcfjaben fean ; gdöft öaai? en te 8 eu toebermn Den Doop boo? noobfaatthjft / rot beu toeïften fp ban ooft boo? alle fijne groore nLaaben en Provinciën , op Den. herben bag Ijave ïiinbeien bjengen / en befelbe boopen / maatniet ©pet 4 / en bat in/ en op den Naam van God den Vader , den Soon , en Heyligen Getft , ba!l Hoe ^ ld « ben toelften fp qütiom / bat Ijp alleen van den Va-3J^ m$ der, en niet van den Soon iiptgaat/ na be tDOOjbetl nodig. Op Math. 3 , Die fal uw met den Heyligen Geeft , en met Vyer doopen : ï$ïet toe nentenfe ooft ben ©lp Achalcinte, in ben toelfte fp eenSpateltje , of Pro- vetje üi boopen / baar fp ban toierooft op ïeggen/ toeïften fp aan fteften / en baar ban eenige <©?op* Maarinte * pe^ïaten af touppen / biefoo met ben <©ip t'famen gen deei bermengt / getïimb niet feljaben tonnen/ enï}ter<|envyer- mebe öjanben fp &aar ban nebené be flaapbe^^^ Öoof b£ aan belinfter-59öe een Smip£je» njk. I|aar ©aften beginnenfe ontrent d'Openbaring , Of Drie-Koningen (Epiphania) geltjftd'Armeniers, Wanneer intoeïfte be Leken niet^anberé aï£ $arb-of 2Soom- -^gZ* tyugten/ enïjare Priefters maar 3©ater en 25?oob harc ^ nuttigen / alé ooft 3©oen$-en ©?pbag£ ïjet Ijeeïe ften hou. jaar boo?, ï§are Priefters troutoen ooft / na be dea * toOOjbenban Paulus : Dat een Opftendermoeteener Vrouwen Man wefen : repften be itfinberen foo toel a\$ be <©ube ïjet; Nagtmaal toe / in geöebeïö 25joob / onder twee Geftaken : en fp Wegren ïjare fonben afê be jacobitcn, aan niemanb / al^ aan 45ob alleen, Portugeesen , bie na Indien ba* ren/ ftemienfëöeel toel / en öeminnenfe al| fyabe êoïbaten ooft feer / öaar gaarne toelatenbe om |aar te tarnen / en te öanbelen. XL. Hoof d~s t u k~ Van de Maronhen. Maroniten , J5abolger£ ban ben Ketter y e kj- Maro , We maar een latuur / berftanb en^l a & 3 ?° Voorname Reys door 3©erft in Chriftus fïeïbe/ en aïbu£ ben Ketter Ma- charius ïjarbneftfctg naboïgbe / ïjebben mebe Ijaat rang en naam onber d'Oofterfche Chriftenen : maai befe3£toaïmgen Rebben fp metberttjb berlaten/ en fïg epnbelijft onber be geïjoo'faamïjepb ban Roomfche Kerk begebem IBaar ntet tegenftaanb< fp aï£ nog onber be feïbe fijn / beien fp nogtan£ oofi aan be Leken het Avondmaal in twee gedaanten uyt ■ geltjft bpna aï be anbere Natiën en foo2ten ban Chri- ftenen , na be toocnben ber ^Infetting onfej? ï|eeren Jefu Chrifti ; anberftn£ bOlgenfe be Roomfche Leer , cgter onder fïtpter al$ ergené eenige anbere Natiën. J|are Pa^ pen tyagen een grof ftoart fjapren <©berftïeeb / obet ïjare anbere Meeberen : Mm binbfe meeft in Syrien, infonberïjepb op be©oojbergen en ®oogten£ban ft Gebergte Libani , op 't toelfte fp omtrent een bag- repfen^ ban Tripoli , een ftloofter Rebben / onfe Lie- ve Vrouw genaamt / ïeggenbe onber een .Steen* rotg/fn 't toeïfteïjaren Patriarch tooonb/ bie fp in groote eer bonben / en ïjem be ïjanben met gebogene mtën ftuffen / ooft aïfïn£ tot fïjn bienfl baarbtg cn berepb ftm/ toaar ban boben berïjaaïb i& <©efe Patriarchen toerben nog ïjeben£baag£ ban be mepnteberftooren/ en baar na boo? ben Paus bebe- fifgt/ $&$ eben befe/ toelfte (ïg ( na bat ïjp na fïjn ©oo?faat£affïerben/ met fijn mebebegeerber Com- petiteur , toegen be ftenr toa£ oneenig en obcrïjoop geraaftt)/ bttpten be£ anberén toeeten / op toegna Romen ïjeeft begeben / en albn£ in epgen J£)erfoon ïjet Patriarchaat ban ben Paus berftregen. ï|et gemeene ©oïftje/ ïjeeftfoofngebaante/ ge* fïaïte / en ftïeeberen/ met be Surianen en ïjare la- buren d'Arabieren , foo toel ober-een-ftomfï / bat upt^ genomen ïjare Tulbanden , baar geen onberfcïjepb i$ I om ïjaar ban malftanberen te ftennen- ^p fijn bappere en ftrtjbbare BUeben / met öoer^ en «Uetoeer/ foo toel aï$ be Trufci ïjare 25onbgenooten / berfïen* <£n toïjl fp titottft anbere/ ben Sultan onbertoo^ pen en Cijnsbaar fijn / bebonbenfe ooft nog ïjaare ïtïoftften / en ïjebben meer anbere bjpïjeben. $are ^pjaaft i$ Arabis , en foo fijn ooft ïjare 25oeften met Ara- uiten heb- ben lig onder de gehoor- faamheyd van den Paus bege ven. Commu- niceren twee ge- daanten. Houden haren Patriarch in groote eere. ft Sijn dappere Lieden met goed Geweer en Wapenen wel voor- LEENDERT ROUWOLF. 3 1 )! AraWfche %ttm$m Charaders , bOÖ* fOö beeï ifcitl 1575. fiare Bterften öeb ftonnen fïen en bernemen / gefclK** — ben / öte fp aïïe / boo?batfe befeïbe opnemen of ne* ■Weggen y met groote eerbiebigtjepb ftuffiöi : 3& Detoiife/ ton alle anbere Oofterfche ©otteren / foo ttïel Hcydenen 5 Mabometanen , aïé Chriftenen. £>V onberljouben een (hengen regel/ eeten nim* mermeer bleefclj/ en op ©afïen-bagen met met al* tel / nog 25ootet nog Cperen, i)aat befjelpenbe # met Harbbmgten en $feoe£ftrupben / al£ Crtoeten/ rBoonen/ Phafeolen, en biergeïgfte geringe &pöfen.. jïogtan^ laten fp be ftooplieben en Pelgrims , bie s y icvc» ban Tripoli , en Pan meer anbere ©laatfetiöp ïjaat onp öebben bupten ïjet dere ïjet Graft , in 't toelfte Lazarus nn meer al£ bier ba* ] -;^f c ^ gen tjab gelegen / ai$ tym on£ Lieven Heer toeer upt ge Laad. ben 35 2 Voor na mé Rëys Door i ï 7ï . ö * n ö00öen °Pto*te / en Dan gint£ cu öertoaarté ■ * r * -r P°8 anbere plaatfeti meer. ©efe fijn / atè elft toeet ; ta ohtaHp Deel plaatfen berfpjepd / alfoo fp bccfe «nta eniSijften inïjeöüen/ ja bnna booi De heele 3@eeceK>uptae6?epDfljni ïjaae «©pperfte j|oof d i£ pen Paus ban Romen , Die fig nptgeeft ÖOOJ een Stad- houder Chnih i en ïjemfelbenfoo beeï magt en ge- teeld aanmatigt / om aan pdet een geboden en luetten na tfjn tueïgeballen booj te fcïjjöben / ge- Igft dan fuift^ de gantfcije Chriftenheyd onder= bind, ©aar homt 't ban daan / dat fp fn foo beeï- beriep ttoifl enttoeefpaltgerafcen/ eninleeringe men te baïïen / toaar 4n fp met ïjaar meeuiger- fep geboelen£ / en obertolïfge Ceremoniën , alle de* ft boo?ber(jaalde Natiën totjd obertreffen. |Baar totji defe atïe ban beeïe beleerde bp onfe rijden feer bigttg (ïjn befcïjieben / foo batfe nu aan elft ge- noeg beftend fijn / iaat ifcfeöier baten / en teil alleen- lDfttOtbe(ïltptban de Minderbroeders, die tot Jeru- falem öaat berbïtjf Ijebben / eenige toepnige fafcen tcMonni- bandelen ; en boo? eerfi fessen / bat fp in 't Con- kenin't ven ^ Of Kloolter tot Jerufalem y omtrent 20 min of convent meer fierift fijn / na batfe af-of aangaan / onder de* totjerufa- toelfte men bind Spaanjaarts , Italianen, Franïchei Duy tfchen , en andere / boo? 't meerenbeeï ban groo* te ï^eeten / koningen / en©o?ften dertuaartS ge* fonden* <©bermit£ fp nu meet ft erfcen en JMaatfen foo fn atö bnpten be jètad Ijebben te befo:gen en te berften / tuerdenfe ban ben Pater Guardiaan ber* Die hier öeelö / eenige na Berhlehem , om be Kribbe Chrifti SaleW °P te paffen : andere op *t gebergte ban }ud*a , op werden. den Olijf berg , m na Bethanien, &c. maat infOU- öerfjepb peber rep£ 2 en 2 in den Tempel ban Calva- rien , om daar 14 dagen na malftanderen in te blr)ben- Höaar alfoo defen Tempel toerd toegefïoo* ten / fijn/ op dat öefe Piiefters , en alle andere/ Hoed* We baar in fijn / befen tijd ober fouben feben en be* m pijé en kt%en. ®?anö toerd toegerepftt* g^efe ^ngefïootene / boen oeiintetganberg/ aïö batfp IjetHeyligeGraft aï£ I?7? efegt ié / neérfttg Waarnemen / en bare Horas met —di- ngen enbiöbencomplcercn , mttfgaber£ be Hanv Wat haat ml {nfonberïjepbbie m 't Graft ijangm / blijtig werkis . p paffen, ©aii befe lampen fijnber tn be 20; 'een fcijoonbec algb'auber : toebeljorenbe of gefeo* tien ban groote l^eeren / Stoningén/ en ©ojfien/ fanbeVoeme fp ooft fjaar faarUjftg onberfjottb ïjeb* Waar fy en / 'ttoeïftbaat boo? öate iBebe-fttoojlerltaBm baarbe- nt het Chriftendom -toert toegefonben : a!£ upt J} a * nvaA taliën, ban be haïiaanfche©o?fïen en Staten/ en hebbem an ben $tonmg ban Spaan jen : JBaat upt Duy tfch* il Engelland, ttjané OOft tipt {jet €pïanb Cyprus, feberb ïjet ten be Turken $ ingenomen / ftïagen fp >*t / batfp nietgmeer en krijgen / foo boo?maal£ inberé pïag te toefen : ben Alder-Chriftelijkfteit tonirig ban Frankrijk , fepben fp / begon ftaar nu iï fint eenige jaren ïjertoaatt^ ooft te betgeeten : iaat boojnanientïtjft bp ftomt / bat ï)èt getal bet 3 elgrims bit boo? eenige jaren met öopen bertoaattg roftfen / en öaat fomtöbg öoben alle onftoflen / joojgoeb ont&aat feer tijMp befcöonften / feec ïermtnbetb en afgenomen / foo batfp / boo?bienfe bnberltnft geen leggenbe toebeten of föenten öeb* )en / of ~befttten / tn een foberen fïaat geraaftten* I^Ogtan^Ontfangenfp be Pelgrims , Of Beevaart- Sy onthalen jangers, die öertoaatr£ bomen/ fee* bjienbïöft/ en«.™j; €Cl mtïjaïenfe met eeten en Mnhm taamlijfc toet / b?en* s di jenfe oberal bp be ïjepïtge ^teeben en paatfen ƒ möonbenfe foo lang bp baar / tot bat fp alle ©laat* fengefien en befcljoutob Rebben / en nu banbooj* lemen fijn om toeer te berrepfen* ©e Fraters , of 25?oeberg i gaan flegt in beDtiee^ Moeten een/ afêb'arme Bedel monniken, leben feet fnge* armelijk en togen / öoubenbe ïjaat bermogen feet ïjepmlp ert $™ g H berbo^gen / ban toegen ben baaglijftfcften obetlafl wadi om t j boo? d'Arabierfche 0upter£ , bte met ïjopen befé ïanbfcöappenbooifiroopen/ foo batte ban befelbe niet toepmg öebben upt te (laan* W$ befe fcomen / moeten fp gaar op 't mmfïe t'eeten en te b?infcen / mbeeïtgbi nogtoel een goeben 25upt baar tóe ge* LsendexiRouwolf, Z WH( 3H Voorname Reys door ben / geïvjft ift feïfê op rnyn aanftomft tot Beth hem ïjeb geften / bat 12 ban bie ïSiiptetó / toel c toapenbmet 25ogen en^piefTen ban biftfceötetr boojbe feuten banbe fterfc albaar quamen / toi fte men tot Ijaat bei-genoegen met <©iften en ©en ringen öeeft moeten affetten, £00 batfebanlja genoeg gepïaagt toerben/ enooïinfet mmberb, be Sangiachen en Cadi ber Turkfche <©berigöepb 1 Jerufalem , bie öappig oppafTen op bie geene / 1 gelb en goeb öebbcn : aïfoo be gterigtjepb en he fugt foo groot &p Ijaac i$ / bat fp / al£ fp ben men/ batpemanb geib öeeft/ nog bag nog na ruften / om / aï£ fp anber£ niet bonnen / ben f ben met aïïedep gefogte bonben te betrappen/ frcaf baar te maften. 3&n£ fijn onlang^ boo* bef tijb d'üofterfche Chrifknen f toaarlgk ban öaar aa geMaagt/ enfeer öarbom eenige öonberben Duc tengeftraftgetoojben: toaar toe ben BafTa tot D mafcus, bie Jerufalem, neben£ b'omïeggenbe %an fdjappen befïierb / boo?bebmger£fiet/ in fjoop berbaagtmg / om mebe een goeb beet ban ben 25u te öeböen, XLII. Hoof d-s t u k. Van de Ridder-orden van den Tempel, of van St.JanX Jerxfalem. Obermit^mp num gebagten ftomt / bat'er m een anber Order, namentïp banSt. Jan, ban be Ridderfchapban ben Tempel , tot Jerufale \$J betoeïfte onber Baldewijnbe Burgo ben ttoeebi ban bien $aam / en berbe Stonfng ban Jerufalem Öeeft begonnen/ faUfcbefe ïjlec mebe ter neber Ut ïen ; befe i$ meer 3©eereïbïrjft / aï£ «©eeftïnft / 1 beröalben b'anbere geöeel ongelgfe / aïfoo fp nc be Mis boen nog eemge anbere Godsdienft in be Ste fcen berrfgten mogen ; aïé fp maar M is geöoojb / < een fefter aantal ban Vader onfen en Ave Manc gebeben öebben / foo öebbenfe aan öaar beroep genoeg boïbaan. 3Befe Orden # ban ben Pausti btenepnbeuptgebonben/ en met ©oojregten beb Leendert Roüwolf. 3^5; qt I om be Turken toeberflanb te boen / en om x , „ [e^ngeïOtitge en Ketters, upt be Roomfche Kerk, _Li.lv 102 haar en baren aan&ang met getoeïb te betb$* n/ en npt te roepen :.€n op bat Ijp bit fijn booK2 iTem - wen met te grooteren ernft fonbe ftannen in 't etft (lellen / fijn baar toe boojnamentïtjft alle bie m goebe af ftoiufi en groot bermogen fijn / aïö mr fijn ©ojften / <©*aben en ^belyfte-f erfoonen / ingenomen / en toegelaten getoojbeiu <©u£ tft öet ftg boo? bee£ ujö meeniflinaal toegebja* >n / aï£ be Roomfche Religie nog in groote fleur en fajj toag / bat met be Pelgrims , bie na 't Heyiige was and ter Beevaart quamen / niet toepnige öooge ™ r ^ t s c ccli >tanb£ - petfoonen / boo? fonbetïinge aanbagt en bevoorreg- ivotieöeteegt/ mebe gingen om be Heyiige Stekte waar- in re befoeften / en fïjj in 't Heyiige Graft, aï£ fö dl s hc y* \ vegte baar toe gefctjihte paat£ / tot Ridders te iten flaan. Cot Ijet toelfte fp nog te meer toierben angefet/ om betjooge Titels, aanfienïgftbepbban 1 paató / en ban be groote ©oojregten / btefp ecljoopren / en baar booj nog tot ïjoger fïaat/ en tooter aanfen en fcuaarbigfjepb te tomen» ©eloi)ï egter ben genen joobanige Punaen en Ar- pen , aan be lueifte fp moefïen öeïoben / en om ie t'onberöouben met een f toaten €eb betpligt aterben / boo* af t'oberöenften / en Inel t'oberleg* en / boo:gefMb toteröen / foo öeöben eenige groote,- ii uööjname ©o?fien en lieren / tjaar baar toe foo £ e °Ê s öbk ntoiUui (aï^unt ïjetnabolgenbeligteïp $ te be* wei eenige tapten*) aangefïelb/ baarfp niet alleen baar boo? Groote* ntfet / maar ooft bien€eb te boen geöeeftjftgetoep* ™f ;erb öeb&en. 3©atnu biegeene / bie ftg laten tot 1^.; lidders flaan / tóetb boo? geöouben / en toelfte Pflttgöebenfp baar toe gebjupften / fal tft nnbet* iolgen^ ïio?tjen^ berïjalen* %\$tt ban befelbe een of meer boo? ïjanbtn \$ I nop ben Guardiaan begeeren/ naonber geluoonté lebiegt/ en op ben 23>erg ban Calvarien onbet eene jebaantebeCommuuie t'ontfangen/ toerb ïjp ban iaar met groote pegtigïjepb en Ceremonie in M (lepüge geb;agt j toaar öeen ooft eenige bingen / X % Wl i<)6 Voorname Reys door 1575. M* öaar toe bedoren / gebjagt merben / aï£ baar f een fchopn Boek , een Zwaard met Goud beflage Ccrcmo- aan ' f toeïfte eeil roode Fluweele Draagband is , < men tot Ketting 5 ban Omtrent honderd Ongerfche Ducar deieRid- en met een Goude Kruys ban öefe gebaante bel)* Mioocen- 8 en +T+ ee " paar & ce,e S P ooren > ™<* roode I ae. we *TT7? le kernen, bie fp nebeng? malftanbei op s t1t ben Altaar-rteenöan'tGraft leggen. £ ïjaaft aï£ ben Ridder baar in ftoiut / beginb men 1 eerften een Mis te ïefen / en baar op bupten boo; Grafteenlge LatijnfchePfalmen te fin gen : tuffcïjen ïegtben Ridder op beftnpen in 'tGraftbi ÖenGuardiaanfoOÏang / tot bat be Monniken <Ö5efang ïjrööen geëpnbigö : |^a bit bebeelb i Gnardiaan alïe ©niftanbecj* / boo? JDicn / toe boo?nemen£ tg ben Ridderftand aari te nemen / < Vader ons, en een Ave Maria te fpjeeften ; al$ fuïft£ gebaan Ijebben / bermaanb öp ben Ridd< eer ijp ben Ceb boeb / en geeft Ijem te bebenfti Öoe / en in Vuat gêftaïte ÖP ftg baar in ïaat : % bat nu ooft gefcfjieb i£ / belaft t)P be Coefienberg öaarom ftaan/ nogmaals te bibben / enerrinne ooft ben Riddet nogmaals ïjet boorige / toonbt) ooft baarneben£ aan/ ijoe öp ftg baar natege öe Roomfche Kerk aï£ een ouberbanige en geljo fame «§oon moet gelagen : bat ftp namentli)ft Turken en anbere <©aar ÖP aanftonb^ op bertoüligt/ fegger fuïft£feer begeerig metgrootebjeugbe/ en bant) ten tefuïïenboen/ <ö5ob banftenbe/ bat ïjp ïjeml Itiaarbig geftenb / en baar toegefcïjiftt fteeft. opïjeffen be Monniken tueer een lang <0efang aa 'nnelftge'ennbfgbftjnbe/ neembben Guardiaani K Leendert Rouwolf. 357 letting , Zwaard , en Spooren , bjelfe ! Jp ÖC11 ; Rid- , $ 7 5 «aan Doet / m hem Daar mebe opfchiftf / ató «* lennieutoen Ridder: €pnbe(p nemu ju ooft g Soek , legt het hem Poo? / en geeft hem tor tefïupt logmaalétebetfïaan/Pjathn baatDoeben3PJeerb : Koon öat gefchieD <$ / ftnielD hp toeet neet / en :eeUt 2biugerenupt/ Die Den 1^ Guarduan in- c ioek le B t optjet Roodc Krüysfg e " ïee j l Ö el " Dm Jcö Poo? / lurlfter^ intjoub +1+ albu| iupb Feddet Verfïelijft bat hp alDaat met een goeb öebJi^fe taat / en ftoeett/ op be naboïgenDe tooojDen / met git een Palfch hert / maat upt een pPer / en tegte toa= êbegeette/ ooft met een renn ijett beftent/ en tueeit/ h God Almagtig, den Stoel van Romer, en de Pauf- :liike Hcyhgheyd , Dathp een goeD Catholijkig/ m ibefelbe Religie Pan Dec ^euflt aan tot Delen Dag aeopgetuagt/ bat hp ooft ban Defeïbe 3leer foo lang I hp leeft «tiet fal affïaan/ en be R~ m ^^*- ui/enPoojtaan aïtijDtegeitó allePieemDe45eftnte n$ n Derfelbet aanhang poo:fPK^ften en befcïjecmen/ net tooojben en toetften / foo lang al£ tjP tal toarm mi 't hert fijn : bat öp nog teil/nog fal aan tooDanige ilaatfen ftaan of bhjben / auuaat Pan be Pauflehjke ieyligheyd qualpft gefP?ooften PierD. <€eu anberen toeett hu bp be Goddelijke Almagt , ben Paus van lomen , etl 't Kruys van Jerufalem , bat hp een Jp lOOren Edelman $/ ban Uiet quartieren , Pan©a* ier en H&oeDer£ sftDe. €en DerDen f Pjeert hP ooft / >at hu foo rijft enbermogeube^/ Dat hp met ban looben heeft/ om met&oopmanfchap/ of anbere lanteringen om te gaan / gelb Pan pemanb teïee- im / of anbere om hulp aan te (beften / maar bat hp "oo Peel heeft / bat hu Pan fun ^Inftomeu ftan lePen / :n nog baat-en-boPen b?ie $aatben jaar en bag , ten jeften Pan be Roomfche Kerk, ftan onberhouben : ja aïö 't be noot betepfie/ en fig anbere tegen£ be Room- fche Kerk ftelben/ fou hP om befelPe aan tetaften alttjb gePJilïig en öetepD fijn/ en ooft boben Debne ©aarben met al fijn Permogen Defelbe helpen en cp= Mimen. $&> moet ooft belopen/ bat hp alle be Dagen ban fun leben be Misbïijtigfal gaan befoeftcn / en a Z % baag* % > 8 Voorname Reys door i 575. öaagïijft^ 4 of s moeten ftooren : mcbe * — — ©aftenbagen bftjtig onöetïjouörn / en op befelberu ©ïeefcï) / nog Bet / nog f*aa£/ nog Speren uur Sm : bat ïjp alle maanden of 6 tooeefcen fal Biegt en ïjet S acrarnent ontf&UQCÜ / OOÏ\ fijn ï$l!p$gefin i t ininft een£ *g jaarg in be ©aften fuïftg boen {atei uat ïjp mebe op geenbetirp tmjfc fa! nalaten oftiere ten/ om be Roomfchc Kerk te eeren/ tjare 6etaa2beni en ftigting na fijn bennogen aïtöö gebagtig te fij 3©eöutoen en IBeefen boojflaan / bcfcljernien en bt fO^geil : Monniken-en Nonne kloofters Ijanbljabei en tuat ïjaar ban be 3©eerelb(ijfte onttronen toeti geenftn£ betf ïmjgen / maar tyt feïbe niet atïe bïijt 1 neerftigfjepb/ al£ of 't fijn engen toaar / baarto aan foeften te brengen, begeren Carholijk tearei fal f)p ftjne oo i£ 't nu bp onfe ttjöen foo bet baat mebe aï geftomen / bat men tetftonD elk een fonbet beel na b:agen£ baat ontrent toe laat , die maar 360 Voorname Rëys Door 1^7 J. *5 géid, OP U OfiiDucaten belopenbe/ opbrengt • Ja Pöw Felgnm , bie Pan Poojnemen $ om beft in dit Ridderftand aan te nemen / oPerreeb fcïjiec / en bi ïudder en fmeeftt onöertoegen Daar roe fijne |fèebe-&epteeben en Paatfen inbefeïPe / enPanbi fooien Pan Chriftenen , bie baar in paar gebnrig betbïtjf ponben/ en Pan be Capellen bie elft inpeb ben I mit^ga&ergPan be peeringen / hjelfte fp &eïn= ben / brillen Perpaïeii* XLIII. Hoof d-s tuk. Korte Befchrijving van eenige Plaatfen , Bergen , Val- leyen , &c. die effen buyten , of naaft om de Stad Je- rufalem leggen. N% bat ift tot ïjier toeftojteltjft be geïegentpepö Pan be ^tab jerufalem 3 en pjat ïjeben£baag$ nog na foo Peel uptgeftaane <©o?ïogen / rèto^men en ©erPjpcfïmgenPanöefelPe/ nilö&jaöer^ Panbe Hey- LeendeRT Rouwolf. } Koninglijke Pijlaar of Zuyl opgeregt in 't Dal , ( Genef. 14. mebeftet Konings Dal genaamt ) dat twee Paards-loopen van Jerufalem is. Jfïabp be* fenèglaat begint ben engen af-toeg of boet-pab/ bat b?p fitjï i$ / en ftg tet öaïbetloege in ttoeeën fctjepb / gaanbe b'een af tet tegtet-söbe na 't Snp* ben / onbet om ben Olijf-berg na Bethanien 3 en bet* bet na Jericho , &c. boo: ïjet Dal , 'ttoeïft bit en 't anbete beelban ben 25etg ( Mashit in 't 2 Boek der Koningen aan 't 23 genaamt ) / ban een fcïjepb/ en Öet anbete loopt obet be ïjoogte be£ Olijf-bergs , nebeng Bethanien ïjeen / tot aan 't I$up£ ban Ma- ria en Martha. <©mttent tet ïjaïbet öoogte ban be* daar fen 2Setg toa£ be Heere Chriftus gefeeten / tegt obet dc ben Tempel , al^ïjp fijne Difcipulen , boen fp öem fting van tte leerïpe «©eöoutom öe^feltoen toefen/ boojfep* sta Pa^baat neben opeen ï|eubeï be£ 25etg£na s t <Ü5oo?ben en Galilza , j£ een a(-oub betbaïïen <&t* bouto / 't toeïft eettijb^ ( foo ift ban mijn 3©eglep* "Sr dl beC ^ tei8t lUierb } 1 em ^tlQ bOO? be Galileérs Gameers. f° uöe Betoeefi fijn / baat boo?gaan£ bie geene piep* fïetben en infteetben / toeïfte upt Galilsea na Jerufa- lem opgingen : toaarom fp meenen / bat fp baat ban eenige ten töbe Chrifti onfesHeeren ïjebben bebon* ben / bie mebe Coeftenbet? van fijne Heerlijke en Volfalige Hemelvaart gelueeft fijn / geïijft bat upt be tooojben ban be ttoee Engelen ftan betoefen toetben / tuelfteban be Hemelvaart Chrifti tot ïjaat fp^eïmibe / fepbe : Gy Galileefcbe Mannen , wat ftaat gy 3 enfïet op na den Hemel, &c. jjBaat aïfmenöeffc tooo^beu tegt Leendert Rouwolf. 36$. rent i» fïct en obeetoeegb / foo bebinb men / öoe bat / t - aléAaor. i.Ran geleien bietbcn/ a'Apoftelentetf^ — iü~ öefe Galilxers gebjeeft fijn / alfoo men baar albu£ leeft : Siet , en fijn niet alle defe , die daar ipreeken , GaïtUen ? En hoe horen wijfe een yegelijk , in onfe eveen Tale , &c. (©OH ïjebfien d'Engelen op beft toüé / met d'Apoftelen fpjeeRen / en (jaar Gaiite- fche Mannen noemen toillen / om öaar al£ ©001= ftanberé en <©pootuaerg ban be Chi ïiten Kerk , al meer en meet ban tjare aarbfcöe öoop en gebagten af te tteftfcen / bie fp in ïjare öerten ban be tuebet* öienging en inboering ban öet ttjbelijk en ïigcïjaam= lijn ftoningnjR öabben opgebat / *t geen fp nu moe* fïen affietben/ cn in bejSfelfê plaat£ alleen maat ftat en nopen op Öet Koningrijk der Hemelen , in t roet> fte Chriftus mi toa£ opgebaren : <©p öet H 1 jke Gods, in net toelfee fp nu tot25o?ger£ toaren aangenomen/ fijnbe een geefïltjR ftoningrijn/ bat niet beftaat ta npterltjfte bingen/ eeten of bannen / (|c. maar m eenrepnen geïobig öert : baar na motftenJ.2 f^« aantragten/ en baar eenignjR paar pet toe ogen/ van den bat bit oor aan alle jBenfcljen beftenb / en booi be Autfl<:arQ geïjeele3©eerelbmogtberb?epbbaerben. ©an be ïjoogte befe| 25etgg / ftetmen toijt e»®< l ££«*» bieet in't Heylige Land upt / afê na 't $oo?öm^r' ,s ober 't Dal Jofaphats , 'ttoelRbigt onöet aan ben 25erg ié / in Galilaren : $a 't <©ofien ober een aaal «©ebetgte/ na beneben in een groot en rupm Belb / *t toelft fïgtot aan öet Doode Meyr uptftteftt / fijnbe na be getupgenfê ban Jofephus , ober be 29 tngtat bjeeg^ lang / en bp be 1 s b?eeb / ban 't bjelfte in be Schrift biRtoifê getoaagt boetb / öpfonber in De Boeken der Nlachabeen , OOÏtop 2 Sam. if. aftüaat men leeft: Siet , ik fal vertoeven in de vlakke Vei-HetWijT den der Woeftijne , &c. g[n befe fïaat nog be Sout- pylaar ban &et 3©ijf Lots , be toel&e / a!£ fpïtgte* Bené<0ob£berbobomfag/ banagteefjen/ Dat 10/ öaar omfteerbe na be &tab toe / in ben felben tëbeg anberb getoo?ben ; <©efen öeeft Jofephus bp fljntSD felfé oefien : ©oRbefoeftenfe nog fcupbenfoaagg De Pelgrims , bie fbmtöbg Wepne 2&|0Rjen# baat ban Hf* Vertellink- je daar van. onlen Schrijver hetfelfs geficn had. $66 Voorname Reys Dooft afgaan / geïrj& fp aïfurê / fonberüngaan beHeyligc Steeden , pïeegen te boen ; en nogranö toctöfe al* tgööeeï / gaaf/ en cngeflljonben lueer bebonben: <©m toeïfte ceben fuj öier ober eenige Pelgrims , öie op eentgb na be Doode Zee 5 en mebe berïuaartjS troftften / fjaar niet toepnig moefren bertoonbeten : toantalfoofp tjiet ban een proeve , of bit tuaar of lengen toag/toilbengaan nemen: ïjeböen fp/mfon* berfjepb een ban öaar / na mp ban pemanb / bie fto?t£ te boren albaartoa$ getoeefi / beilgt té/ een geöeeïe &anb baat af geflagen / en befeïbe met öaar Dat ik mebe genomen. 3©anneer fp nn ïjare ïïep£ boï= SoffluL 6?a 3t/ en toeer teruggekomen luaren/ tjebden fp geven X to *t toeber&eeren metbfijt en opmeting baartoeer aidien na geften / bebonben / batfe loeer öeel en gaaf / en 'tonbe ongefeftonben 25eeïb / foo al£ 't te boren ge- toeefitoa^/ ooft toeberom gefjeeltjft gehjftbojmig toa£ Moq berber öeen booj befe bfaftfte ©eïben/ aan geene3tjöe banbejordaan, bie baar boo? Koopt/ fïetmen 't Ar ufche Gebergte / 't toelft Ruben , Gad, en be ïjaïbe ^ètam ban Manaffe betooonbïjebben ; Öet $ feer ïjoog / maar beeft egter goebe 3©epbe boo: ïjet ©ee : baar onber fijn eenige bermaa'cDe 23ergen/ aljTt Gebergte Seir , aan geene3t)be be£ Dooden Meyrs, be Bergen Gerizim enKbal, toaar ban Deuter. 27. gebagttoerb : |Bitfgaber£ aan ? t 32. ben Berg Abarim , Nebo, en be Spits PiiTga ïeg* genbe fn 't Eanb ber Moabiten , tegen£ ober Jericho öetoelfteneben£begeï)eele Contreyen baar om öeeu Öeel taeï te fien fijn : gelijk na 't 3©efïen be Beke Cedron , neben£ be geïegentftepb en grootte ber ^tab Jerufaiem. 911$ top on£ geftgt nn ïang ge- noeg ïjabben uptgetoepb / en alle be boojnoembe Hanbflreeften gepen / baaiben top toeer af na be Bethnhace ban 't ©left Bethphage , bat aan geen3Üöe 6 ' ban be ïjoogtebe$ Olijf-bergs lag/ en aan be Prié- fters tot Jerufaiem geeft toe öeftoojb : 't felbe lïS foo feer berbaïlen en bergaan / bat nu ter ttjb fetjier niet£aï£toat IfHipnïjopen / eneenige oube Fonda- menten ban |Buuren baar ban nog te ften fijn. 't felfbe ïjab begeer ttoee ban fijne Difcipuien ge- fan- Leende n t Rouwol. f. 367 ftm&en om ö'Cejeïin en öet © ettlen bp öaar / itidfte T . . boojDe^eut aan ben ^töepbtoeg Uiaten Haft ge= — v . .öonben / log te binben/ en bie bp ïjem/ tjp tiaar bebolen Ijaööe / tebjengen / op toeïfte ooft de Heer chriftus , btjf basen boo? fijn Utttt lyöen en ^Steröen / tot Jerufalem , aï$ be regte Heyland, ig ingereden. 25upten baar boo? öeeft hm 2Serg een teöeïsjfte Fethaniena ©ïaftte / bie feet toubJ en fïeenagtig f£ / baat in legt ter regtec-3öbeBethania, aan een öoogte/ ban 't anbete gebeeïte be£ Olijf-bergs, aï£ boo?gefegt i$ : IKaat öet ©ïeft ban Maria en Martha , aï^ Jo- hann. 11. te ften té / i£ baat boojbp nog betbet ïjeen / bp öet nptetfïe bari öet fmalïe Ifpab / al* toaat iytt beginb / aftoaatt^ na jericho te gaan/ 't geene nog öebenfbaagé feet gebaatlgft \$ om te pafleeten/ Voegen^ be fitbopenbe Arabieren, mnl bp ben toelfte be boo?-betöaaïbe paatfen Chnftus ooft feet betmaaftlgft te ften fijn. %\i)\tt fonbe ontmoet Martha ben Heere, aléljp ben engen tóegtoa^ af*^ cft - geftomen / en op ben 25etg toat qtmft öa& / ont- moet / en met §cm ban d'Opftanding ban öaat 25joebet gefpzooften öeööen/ boo? af/ eet öaat <§mfiet Maria pet? ban be aanftomft bz$ ï|eeten Öab betnomen. 3©aaromfe toeet te tug gtngö / na öaat ©left of <©eö«gt/ om öaat &uftet' Mana fhlïetjen£ te toepen / betoelfte afê fp ïjoo?be/ batbe Heere atbaat fcm£ / öaatöaafïe / en öaaflbp ben Heere quam / alfoo öp nog niet in 't IMeft toa£ ge- ftomen / öem te boet baïlenbe/ f eggenbe met bettaan* be pogen: Heere waart gv hier ge weeft , mijn Broe- der was niec geftorven , toaat Obet be Heere betoeegt Xutetb 3« Vertel- linkje van den Gicei- akker, Overblijf- fels van Abrahams Wooning* Plaats daar Sennache- rib dooreen Engel ver- flagen is. 370 Voorname Reys door ©aïïep / bic toeï fïeenagtig/ maar nogtang ban 3©tj en $*oo L :n bjugtbkar i£ : in befeïbei^aan beregte Öanb een Slikker bp Den Voeg/ öiefe ben Cicer-akk noemen / bat baar ban baan tornt / foo ik btxi\ ben ; tiet fou een£ gebeurt fijn / al£ be Heer Chrifti baar tóajï boo*bp gegaan / en een |Ban gefien tje bie Cicer- Er weten gesaapt fjab / toelken be Hee bjienbeïtjk aanfp:ak/en bjaagbe/ wat hy daar zaa^ de ? toaar op bien |Ban fpotlt)fc fou geanttooo?ö en gefegt Rebben/ ik zaay Steenen : tbaaropïjet be Heer ixieer tot anttooojb foube fjebben gegeber foo gefchiede het , dat gy fuik 'Zaat infamek , als ^ gefegt hebt. C*n alüpb foube ïjp in ben Herflt-tijb I befen tfikker in plaatgban be tegte Cicer-Erwetcn niet anber£ aï£ Steentjens ban gelijke grootte en gi baante gebonbeu ïjebbeiu 3£it fp ïjier mebe foo al 't toif/ ebentoeï moet ik bekennen/ bat fp nog fy benébaagé in ben ttlkfter te binben fijn : taant in boo:bp gaan gingen eemgeban on£ <©efelfcfjap ba* op / en beïfameïbenbet meteen fuap niet toepnige bie in grootte / betto / ja alle£ / be geele Cicer-Ei weten, ban ö' Arabieren , Ömmos , en ban be Lat niften , Cicerarietinum genaamt / fOO geUjkbO?mi fijn / bat fp ban be regte natuurlijke niet Kigt fijn t'on berfetjepben* 3®igt tjier bp fietmen nog eenige ©oetfïappen c <©betb{tjffeï£ / ban oube JfBuren en ^teeutjoopen atoaar be eerfïe be Patriarch Abraham , een ï^ut ge boutobïjab / geïtjka$ Genef. 12 en 13$ teïeefei Abraham b?ak op ban baar na 't Gebergte tegen' ©ofien Bethel , enbe ïjp fioeg fijne (Cente op : fijni Bethel tegen 't 3©efien / enbe Ay tegen£ 't <©oflen, S|n bit 3&al $ Sennacherib be Koning ban Afly rien , boen öp boo? Jerufalcm trok / met ganfetje magt gekomen : in 't felbe fijn {jent ooft in eenei nagtboojben Engel des Heeren , 185^000 lEianbec fiagen: gelijk ban nog öeben£baag£/ ttoee groot Siüpleii getoont toerben / in toelke be boobe 3üig cïjamen gebjojpen Urierben / toaar ban b'een big riebeng? ben Here- weg op Bethlehem , b'anber ter reg tev-3tjbe tegené oub Bethel ober i§ : toelke^tab tq loffin Lèendert Roüwolf. 371 tffïng aan beüiinöeren Benjamins gegebenté/ en t iog tjeöengöaagë Bnhifella genaamt tuterö ; fp lept ) Hl m ïjaïtie mgï tueegs? toefttoaart£ ontier aan öën boet ian Den 25erg / hi een fcfjoone en b?iigtbare land* tefeft/ aiöaar ïjeeft/ al| Genef. 28. ffoat/ öe Pa- riarch jacob , al£ Jjp blugtte boo? 't ■langeflgt fmt$ Sjoeöers Efau , in Óen fmap De ILaööet tot aan ben End ^melrèpïtenöegeflen/ en ö'Engden Gods öaat öp jacob de p en neöer fcïtmmenöe : toaatom gp ooft öten <§>teen/ aemei ien öp tot firn ||oof öpeulutoe geteut ïjaööe / fetteöe Laddeï at een opgeregt teften : enöe l)p noemöe öe naam iet feïber §pïaatfe Bethel : öaar dog öe name Met btab te booten toa$ / Lux. SMg men Bethichem nog meer naöerö / fïet men P öe regtecïjanö hetend öen toeg/ nog het Graft van Lachel , öat'Jacob op öefe jpfaatf / aftoaac fijn ^üpgb?OiiUï lil öe geïioone Benjamins toa$ öberïe- en / geeft opgeregt / a$ Genef. 35. ftan gepen oetöen / atoaar alöl$ {ïaat : Ende fy reyfden van Rachclé : ende daar was nog een kleyne Streeke Lands Graft - m tot Ephrath te komen , ende Rachel b&arde , ende y had de het Too hard in haar baren. En 't gefchiede Is fy het lbo hard had in haar baren , &c. dat hare 'iele uytging , (want fy ftierf) noemende haren !oon Benoni , maar fijn Vader noemde hem , Benja- min. Alfoo fHerf Rachel > en fy wierd begraven aan ién weg na Ephrat 5 dat is , Bet 'hk hem 3 en jacoh reg- ee'en Gedenkteken van Rachejs Graft op tot op de- en dag. Cer öat men geheel in BètMetem ïiomt / beffen baar bnpten aan be Imferljanö / een öjabe iroote en ötepe ïliom/ of a©ateröaïi (Cifterna) ml ïBaterg. 3©aarom öe föepfiger^ / öie baar ïaan om toater te fcfjeppen na 't ge&jttpft ban befe lanöen /fïg ban Hebere €mmet# met Contoen / m tsobenaan met fiïtngetjen$ bafï gemaaftt/ bet^ mjxi ïjoeöanige öe ftooplteöen / öiemet grooteCa- rovanen boo? öe Woeftijnen na betre JfHaatfen rép- ml' aïtgö ober toeg öp {jaar ïjebben / obermirë in Ciefe «Betoefïen beeï meer ban beefe 3©aterbatem [Cifternae ) aï^ Fontainen , of Quel-bronnen toet^ öen gebonben. ©efe toa^ eertp^ onöer ht <^taö^« Aa z pmi'i 37^ Voorname Reys door t fi 7 < . Poo?t ban Bethlehem , upt be toelfce be feonlng D — vid iufl kreeg om te bjinken : toaatom fijn drie H( den boo? ïjet Heget Dei Philiftynen blaften / en lu Bcthle terpattebeu upt Bethlehems Bornput , die. in hems 6 Poorteis , en b?oegeu 'ttot David : bogbattjpn Bornput, toiïöe bjinïtcn/ omteDenen berljaaïbop *Sam. 2 en 1 Chronic. iz. ©an baar gingen top lam D'af baling be$ 25erg£ binnen Bethlehem in bzg>u Davids , toaar in f)P geboren / en ban ben Prophe Samuel tot ft ouing ge3alf b \$ ; fp legt op een Ijoo re / en \$ in öare JiBuuren / ©oojten / lCïjooju? enï|upfenfoo berbalïen en tooêfï / batfe ttjauó {)< open legt / en öupteu Ijet Kloofter . en booj gemel Ciilernafc£)ier niet^/ aï£ een partfjp ^teenljopei en toepnige boutoballige J|np?jeni albaat meer Oen fijn. f>a£ öupten Bethlehem aan geene 3Übe / of at b'anbere 3Übe bet fcgupnfie na 't <©often / tot fi ber fïg eettijb^ be <§>tab uptfireftte / toonb ui nog de Stal onber een groote $teenrotj» / tn tod waar hi Chriftus be lang beloof be Meffias , toaaragfig G« chriftusgc- en Menfch , ban be repne Maagt Maria $ geborei borenis. m fafc Kribbe gelegt : geïp Otl£ be Propheet IV chas aan t)et fijn toefcomfle / en toaar ïjp fou geboren toerben / lang te boren ïjab boo?fegt/ tn befetoOOjben: Ende gv < Bethlehem Epbrcta , fijt; kleyn om te wefen onder de duyfenden van Juda ? 1 u fal my voort komen , die een Heerfcher fal fijti Ifraël : en wiens Uytgangen fijn van outs , van dagen der eeuwigheyd. <©p befe pïaat£ Ijeeft 01 . be üfepferin Helena , JBoeber ban Conftantin noTecn Groot , een ïjeerlpe fterft geboutob / bie boo? b fraaycKerk tijb foobanig i£betba!len / en oolft boo? b'<©ojïogi oveiftaat. üettooefl / bat baar ban nog nautoïp£ ïjet öaf beel ban ober $ / geïtjft men fulfc£ upt b'ou <Ö5?onb-muuren / 25?oftften en 25ogen/ bie'er n< bupten fïaan / fean afnemen» Cbentoel ie b beel bat'er nog ban flaat en in toefen i£ / boben m 3loot bebeftt / taamïp groot/ en aï£ nog een <Ö5 bouto/ bat fbo ïjeerlp en fraap om te ften$/ b men niet ergens Diergelijk fal binben : &ïfoo beïj* Leendert Rouwolf. 3 73 fterft ban binnen met feïjoon toit jBatmet be* x?7<> eeb / en met foo Deel öooge en gtoote / geïjeel - — - - Warmere ©platen/ toaarban elft negen fpannen bi$J $bercierb/ bat'etnn nog meer alé 5-0 baar ui getelb teeröen / öie bupten boo? 't Koor (laan/ löet be toelfee be plaat^ \$ van de vreugdemijke eboorteonfes Heeren Jefu Chrifti , in biet ftepeil a maltonberen / foo bat fp be ïjecle ft erft een deftig wfien en öeerUjft Cieraad öu fetten : <©oh fijn öo- :n in beBertouïften / en rondom aan be 3©anöen/ nige fraape Hiftorien upt fjet G>ude Teftament ge^ omen/ teften / bie ban ingeïepöe ièteentjenë met are nat ituriijftebertoenf raap en ftonftig fijn. inge- pb ( opus 'Mufwum j : en uofl foo &eï upt mai- inbeten fijn teftenneu / al£ offe pa£ onlang^ boo* ifen ttjb gemaaftt boaten. ï?et Hol van de Ge- horte onfes Heeren , ïjeeft ban bupten aan pebet jbe ban 't Koor , onbet 't toeffte §et feomt / een ufondeten gingang / bte net tegené maïftanderen 'oer fijn / en meefl tgb£ fijn toegeftooten / otoermité Ster in be üterfc / nog een anderen i$ I boo* be toelfte ten gemeenlik in bit ï|oï af gaat / in 't toeöt on* er ter regtertjanb/ nogeenftlepnber \$l fijubenog mt (Crappen biepet / en be regte ©ee-fïal / in be ielfte onfe Heyland en Saligmaker Jefus Chriftus leen Kribbe onder d'Offen en Eezelen heeft gele- en : <*5ehjft ooft noa onber op be plaatteen !®at* - c lere loei gemaaftt Kribbetje te fien i$. ifitt bnp* 1 beben top nogmaaï^ onfe ^cljoeuen ban onfe oeten / en gingen met ben Pater Guardiano naöfn- len aan be ïjeplige $laat£, In be toelfte als? ife ebagt / aanbe b^eugbenrpe <©eboo ite .onfeg^ee* m Jefu Chrifti , batöpaïbaar/ aï^be toareenïang l boren beloofde Meffias en Heyland der ganrfche Veereld toa£ geboren / toaé 't niet anber| afêfag Wytt Kintje -in Swagtels in gewonden in de Kribbe ïggende, beftïeeb met on£ armen ellendig frcrfïtjft &leefct)en2Sïoeb / uptgenomen be fonbe/ op bat op aï£ fèinberen de£ Cïjoowg en bet eeuürige bet* loementë / bp <©ob fijnen ©emeïfcöen ©ader toe- er tot Ijet ft inöfc&ap en ö'eeubrise faligfjepd mog- Aa % teil 3 74 Voor n a me R e ys door xfTp ten aangenomen toerben : die fig foo biep ïjee — — beroobmoebigb / bat bp ooft m een Donftere Bee-fu tn De ïjoogfie armoede tjeeft toiïfen geboren toe AiTeen- öen / om m $ toeöerom upt ben b?eft en bupïigïjep fpraken en öer fonöen / en tti be öeerïQfte Saaien ban fï overden- nen ï^emelfeïjen ©abei: ober re ïuengen : ©etoi vaSea 9? Öa11 ^ > fu Chrifti > *?t Ollé fijt lil ï JBeerelb geftameti / aï£ ijet toare ligt / om ons tot ïlliïöeteh fee£ ligr£ en ber eeutoige faltgljepbi maften : foo feg ik u om öefe utoe onuptfpj'ee&hjl toelbafceneeutoiglof en banft; en obermitg'gq n\ met on£ Mztfrly en 23?oeb ïjebt bereenigt / en oc mp ontoeerbigebefeutoetoelöabeu booz utoe liet Engelen fjebt laten berftonbigen / foo btb iftuto/ bi ift met b -arme ï|etber£ tot uto fcome / en utoe tjep fame Menfch wording fle ; berleeub mp/ en on allen ooh bie genabe en utoen Heyligen goeden Geel öat top on$ met befe utoe baïfaïige «Beboojte tegen cnfe fonbige en berboembe <0eboo:te / fonber oj ïjouben mogen trooften / en aan befelbe bp lief t ïeeb / gekift en ongeluk / berboïging en bjoef Ijepi ïjier in ben tijb ban on£ berganMïjft leben/ een ïjei tehjfte bjeugb en gefïabigtoelgebaïlen Jjrf*eii/ tt öat top uto epnbefp in ïjet anbere leben öiec ik maaï£ met alle uptberkoojne ban aangeflgt tot aar gefïgt in alle eeutoigfjepb mogen aanfctjoutoen Amen. 't ï?ol i$ onber bepbe jijben om / met frïjoom grautoe lange iBarmerftcenen met bïautoe ftreepet feer beftig obertroftften / en boben ban ingelepb toet (Opus Mtifïvurn; ftonfteïijft opgefcfttfct- 28upte Cape! van. be M>tmv:ot£ / bie ober be §>taï tjeen fcomt / pa£ b st.Hkio- ben ingang ban be fcftoone Kapel , fïjn nogeenij nymus. anbere / in een ban betoeïfce StJ Hieroriymus ïjee 1 getoOOIlt / en ben Bijbel upt be Hebreeuwfche e Chaldeeiche Jspmften in be Latijnfche tjeeft obergi fet. 5iu een anbere baar bigte bp legt begraben Van Paula, b'Cbele en tóObb?ugtige Roomfch.e Matrone Paul aat ban moet ïjouben / en öoe befe leerfng met öet dien J n _ egteoogmetft banbe H. Schriftuur ober een ftomt / gaande tan bie geene / bie in be beginffeïen bet Religie onöcr* ™£g Befen #/ boïftomen befeïjepb geben : ®e Barvoeten* du J^ lebben neben£ befe ïferft een rupmen bermaaeiya Hup£ / en baar agter een fetjoone .Ctjupn/ bo! fraape ©etaafïen en goebe ©jugten/bie bupten om met je muuren ƒ betotjl ben bageltjftfctjen aanloop bet arabieren groot \$ /toel befïooten en öebjaatt. Beth- ehem legt Boog / met öet gebergte ban Judea om* ringt / gdp fulfegupt be taoö?ben Jerem. ji. balt af te nemen / altoaar öp ben groutoeïpen ftinbet- moo:b boo?fegt ïjeeft / bie lang baat na ben ï)epï* [OOfeh en bweben Tyran Herodes Afcalonites , ttïl tijbeChrifti ljeeftbebjeben/ affooïupbenbe: Op het Gebergte heeft men gefchrey gehoort , een klage,een feer bitter geween ; Rachel weent over hare Kinde- ren: Sy wevüert haar te laten trooften , over haare maak . Kinderen , omdatfeniet en fijn. Itpt bit Mooftet / i ljke uyc betonï 't bp 't ïjoogfïe ban be fcljupnfle legt / Ijeeft ü gt van >t men ooft een ptapjierig geftgt/ foo toetasten ben Olijf berg na be Contreyen ban Jencho , dedoode becn Zee, en ban ban 't omleggenbe Arabifche gebergte : IBaac' fcifonber&epD ontrent anberïjalbe Duytiche mijl toeegë ber na 't %i\mmm\ grooten öoogeu Ef Aa 4 25eca/ s t Kafteel Theckoa 3C jaren dooi de Chriftenen befche.-md. 17$ Voorname Reys door 2Serg / bic totjb boben b'anbere uMfteeht / 011 be teelden boojmaaï£ ïjet fterhe en bjeerbare Kaft» i heckoa geeft gelegen /toaat ban Jeremias aan 't HooRi-ftuk getoaagt/ al£ ooh Amos, (bie albas felf|gep?ebifttlieeft) aan'teetfie: 't,§elbe tteube pe Chnftenen lang ingeïjab : en tegeii£D'<©ngeloc bige Heydenen, na'tbetlir£ ban be £>tab Jerufs lem, en 'tgefjeeïe Heyügé Land , nog 30 jaren bi fcoetmt/ alioof ;baarin met ïtoojn/ aoijn / 3©« ter/ en anbere ïebenö-beïjoeften en noobfaïieliiHtu oen / foo biel booten bmren / bat fp oet nog toi een getupmee ttjb ïjaöben nonnen befjoiiDen/ mbie niet op 't laatft een fluare fterfte onber ïjaar gehome roa£/ DiefooDanig b'oberfjanb nam / batfugcbKw gen bjierben/ ïjetfelbe teberlaten/ en gaar na ge fanberepaatfentebegeben. ®\$ nn be Heydene öeien Sfiftogtber Chriftenen ïjabben bemomen / fijn Je met fjoopen in 't Slot geballen / en fjebben het fel be bettooefï / en tot ben gronb toe gefiegt ' foo bat men Ijebensbaags nattoïöh^ fcan fien / Dat'et 0011 een gefiaan Ijeeft : Be berlooren ftoop nn befer C hri ftenen , fijn epnbeïtjït geraaftt in 't Gebergte Liba non, bat fp ijebben beginnen te bebjoonen/ in' toelfte fp Ijaar nog tenonfen tgbebebinben/ en al töan<£ ( aï£ boben gebagt i$ ) ïrufci genaamt bier x-^n.gc oen. Sonbom Bethiehem binbmen eenige toelbe wei geeuiti- bonbjbe Ballepen / met ütoom en 3©nn / en onbc; anberen een / bat feet fcfjoon en bmgtbaari£ / ba bigt bp be Stern en be Cifterna begint / en fig bene benluaartó na Jericho en ben Jordaan iiutfirelftt Wit té onber rebfujntayo/ boïgroote Olijf-en Vy gen boomen : en 't ü?mgt ooh goebe firagtige Etctip Den boojt/ até baar fijn eenige fooien ban Orego 1 ragongartttm , Koomfche Quendei , Die d'Araber bathar noemen/ AWÏnthinmSantonicum, Die in 'l Heylig Land gint$ en rjetbaaart£ feer beel biafi lïrogenDe ïtïepne a^berloige blaabjetté / bjelfte bii ban omen Alfcm feer toe! geïpen / en beel Dunm fteeïtjeinsboï ftlepn geelagtig5aat ; t'té ban een aan. geuame renft / feer bitter / met een fontagtige fclierp= te / toaarom 't boo? 't Scbeha bau be d' Arabier» «ar Eenige Valley. omBethlc hem. Leendert Rouwolf. 377 gcljoubentoerben / toaar ban on£ 3Bo?mtopb ber* gaDetö toerb, gjnditDal toarenöe Herders , bp toelfte benEn-, tDal Tan , gei des Heerenfë geftometl / en aanvaarde heylfa- de Herders, me Geboorte van Jeins Chriftus jjeeft \3etftOU&igt / aï$ ïjp fepDe : Sier ik verkondige u groote blijdfehap ,die alle den Volke weien fai : Namentlijk , dat u heden gebooren is *len Saligmaker , welke is Chriftus de Heere , in de Stad Davids, &c. Aldaar is haar me- de vericheenen een meenigte des Hemelfchen Heyr- legers, prijfende God , en leggende: Eere fy God in de hoogfte Hemelen , endc vreede op Aarden , en de Menfchen een welbehagen. <©p bit plaaté / teeïfte omtrent een ïjaiüe mijl ban Bethiehem $ / fïaat nog eenïterfe/ Memebeöe Keyferin Helena ïjeeft öo*n voor bOUlUen/ alppNicephorUSUl 't 30 Hoofd ftllk teil deVencen fijn 8 25oeft ftangefïen toerden : maat befeïbe $ Kerkiw, tljaité meeft tngeftózt / en baar ban niet meer aï£ nog een hïepn \3ertoulf3el oberig të.üMet ber fjier ban baan Öeeft/na be getupgen$bau Hieronymus,den Cï)00?n xhoom Adergefiaan/ öpbentoelften ifrael, aï^GeneC 35-. Ader. te (ten $ / een ï|nt opgeregt / en aïbaar met fijne i2j3Qonen be Jbcfjapen en öet groot ©ee geïjoeb ftebben, ®efet£ nufoo herballen / bat öp bpna te gronb en aan groote ©upn-ïjoopen legt. %an geen 3Öbe in een anbere ©alïep / ooft niet toijb ban Beth- iehem , toont men nog öupbengbaatfg een grooten ^OOmgaarb / bOÏ fCÖOOne Citroen , Limoen , Oran- gie- Appel, Granaat, en Vygen-boomen , en meer ?^°™ ons anbere rierïtjfce <©etoaffen : bie ben Koning Saiomon boo:maaï£fon öeböen geplant/ en met ©ijber£ en * •B&aterlepbingen / en meer anbere JBaterbaerften feer bermafceiöft en pïapfterig fonbe gemaaftt ïjeböen : gelijft öp baar ban felfê Ecclef. 2. getoaagt : feggen* d£ : ik maakte my groore werken , ik bouwde my Huyfen , ik plantede my Wijngaarden. Ik maakte my Hoven en Luflhoven , en ik plantede Boomen in defelve , van alderley vrugr. Ik maakte my Vijvers van Wateren , om daar mede te bewateren Het Woud, dat met Boonen groende, ^it $ nog bp Otlfeil tip bol gocöe bjugtbare Zoomen / j 00 bat tjp daarom / Aas m I: ' 378 Voorname Reys door 1575.1 i n * om öe <®mttti of ©tjber£ bie'et in en om firn - 4 ~ toaacbia^/om befïen te toerben, 3©g( bitnufoi En v y - # / öouDeih tjem gantfcölöft boo: ben feiten / toaai vers. mtl jofephusm 't 8 23oeftban fijn Joodfche Oudhe- den aan 't 7 Hoofd-ftuk albu£ fc&Qft : En de Koning reed op een Wagen, met een wit Kleed aangedaan en t was fijn gewoonte na een plaats, die honderd Ak kers lengte van Jerujalcm legt > genaamt , s morgens vroegte rijden , alwaar eenen Hof was! die van verfcheyde Waterbeken feer vermakelijk om- "ngt en befproeyt werd. Derwaarts ging de Koning om fijn luft en vermaak , en hy gebruykte over-al Godhjke en feer groote vlijt i neerftigheyd en voor- iigtigheyd in alle fijne faken : Hy fag ook geerne , dat alles fraay en cierlijk was, & c . &ï£top mi binnen bethkhem, en bupten in be ^abtmrfcöap / alïe be boojnaamfïe Paatfen gefTen öabben / fteerben top öooj een anberen toeg / bfe toeï een£ foo ïang toaé / \ Gebergte toeber na Jerufalem , en troftfcen ober 't Gebergte m da bat ban baar af eerfï ter begen goebe©*ugtbare ©alepen of ©alen tjeeft/ bie ban 3©tjn-en ftoom-ge* toa£ nfet onbetfïen fijn / maar (joe meer men Jeru- falem nabert/ (joe ïjooger en routoer / en bngeboïg ontyugtbaarber fjtt Gebergte i$. <©p befentoeg/ een öaïbe mijl ban Nebejefchol toefen oné be Monni- ken een toaterrpe Fontain , bigt bp ben fteeren weg , DienaGaza afgaat/ befe loopt beneben in een ftïenn SSeefcje/ i n 't toeïfte ben Apoitel Philippus benï|of* Beekje ban Candaces > Koningin van Moorenland , & m phi- S edoo pt Öeeft / baar nn niet£ anbet£ / aï£ een fcïepn lippus den ff erftje en een ©pber te flen i& 3©at berber Somt ÏT& * mn ober Ö^Se / routoe en ftepïe bergen in be Woe- £cs doopte. itijne , ui betoeïfie Johannes den Dooper , m fijne Jjeugt fig foube ïjebben opgelfjouben / altoaar nu fonberïing niets?/ a$ een feer oube Capel, bnnaon ben topman een 25erg toerb nebonben / en baar bp een fitfjoone. Fontain , nabetoelftetop ophfommen j om ons? baar- bp toat te bedoeïen / en metfpfjgen b:a.uft/ bustes- op- be reng ïjabben mebegenomeu/ toatte beïqtófe&eu. 2Ëail De Landftraat of Heeren- weg } fman tamelyft Deel ban bie 25omen / toeïfte Leekdert Rouwolf. 379 u '%iaefetenen Cbamubi noemen / en toaae Pan top t ✓ 7 ? . be ©maten St. jans-brood noemen ; bie tot ong noopltoöfetoerben nptgePoert. ©an öfer heeft men „oueenconto enuergagtigenPJeg tot aan t Jerfcie mbeaBooningoan Zachanas, totow^ya. Maagt Maria genomen t£ / ftomenbe ouer 't fettm' liM . te / om haat ^igtEiwabethtebefoe^n/ €en Itaiiaanfche mijl hier Poo?bp nabec ^tab^aai rtó/ in 't ©al Rephaim , maar Pan Öintoitë tn be h. Schrift geöagt toetb / aï^ jofua iy en 18 / * Chronic' 12. (laat / op een feet uecmaaMijne en KerUvaa hniatbareöïaaté/ bederft Pan JohannesdenDoo- st.jan pfr T bp be toelne/ eet men'et nog 6p ftomt / Pan b.^ Uen afPaïb be 3©aterrpe Fontai» Nepbthwh. 3Me feer oub / maat egtet roef BtbouPjb/ Neph . heuuenbeterïinfcethanb/ alamen ingaat / een biep ttl o a h. berbouten ®q\ / in 't pjeffte Elifabeth haat met haat Kmbje lohannesPetfchtfol/ opbat het niet mebe Pan öe «aftfeetó Pan Herodes met be &mbert)en£ Pan Bethlehem fou Permoojb metben / to^J^J" 'tProto-Evaneelio Jacobi meet fcangelefenmerben/ (ïjnbe albaaf aïbu£ aangetehenö : Als Ehfabetb^ boorde, datmen onder de onnoofele Kinderen , wel- uythet ke Herodes bevolen had te dooden , ook haren Soon foo ge- yobames gefogt had , is fy op het Gebergte geklom- «aamde men , en heeft aldaar gefogt , en omgefien na een Ev2nge . plaatfe daar fy haar in foude konnen ophouden enjiumjaco- verhergen : daar op heeftfe beginnen te fugten , enbu met lnyder fterome te fchreyen, feggende : O gy Ker- gen Gods , neemt de Moeder nevens het Kind , want fy konde niet langer opklimmen : daar op heeft hg den Berg van (tonden aan geopend , en haar tot iig genomen , &c. ïf?oe en op mat roifê nu Perbet Herodes Johannes heeft boen foeften/ en fijnen ©a= ber ben Priefter Zacharias met dreygementen ernft* ïtift heeft laten hermanen en maarfchouluen / bat li hem / maat fijn $oon toa£ / foute ponten aan- hjensen 7 en hoe oon met bet baab ftm üJ?eebe 28eu= kn Zacharias , d$ oter fijn ontfchulbiging ert Per* anttoooibing onnoïbaan/ hem baarom in i ben Voorhof -des Tempels fiebbcn omgeb?agt / btta«e| 1111 Martelaars Boek van Lodewijk Rabus. Sterkte ïk-thzura, Hcylig Kruys- kcik. Poort HebroiL Sy betalen voor alles den Gimr- diiian rot tetftte Bethzura öouöen : maar boo^a foo beelmen nut be Boeken der Machabeenïtan berfïaan/ toagöeeibe meet söofï* toaatt£ agrer ben Olijfberg g^gen. 3Mjt baat boo?ftaattnbe©aircp / bat bof fcljoone Olijf-bo. men \$ / mi feet ouöe / bog niet te min toei beöonto* oe Werft / ten Heyhgen Kruysgenaamb/ bieGriek- fche Monniken in Jjeöben : bit boojgeben / bat op bie pïaafé ben -25oom getoaffen $ / ban ben toeï- fien tjet Kmys gemaafit f& <©efe berfieten top ftaaft/ en qnamenober een ftïepne i^oogte/ toeer boo: be poojt Hebron binnen femfalem : toaat na top" on^gereeb maaftten om anberen baag£ toeet na Joppe , en na on£ .êcijip te fteten, 3©p beben bet* gatben aan ben Pater Guardiano fijnen tëtoïft / en aan meet anbere/ bieon£ omgeïepb / ofeenigen bienfï gebaan ftabben / boo* tjaat ttontoen bienfl / en betoeefeneb?ienbfetjap / na on£ bermogen be* ftoojltjfte bergeïbing / obet be toelfte fp niet onbet* noegb toaren / toaarom ooft ben Guardiaan boot on£ eïft em 2Sztef met fijn getooonlijft gegeï ïjeeft boen bet baai bigen / en tot meet Oirfconde gegeben) namenrlijft bat top alfe be Hevlige Steeden en J0ïaat^ fen / bie baat in genaamö eri opgeteïb toetben / ijabben gefïen. j^ier op fijn top bertroftften / en ani beren baagé tljblijft toeet tot Rama geftomen / onfen toeg nemenbe na Joppe. ©nbettoegen bonb ift be Lennfios, baatbc Maftixban&Oltlt/ Arbutus, Ilex, ren toeenibe foo>t ban Wiïqm / ban b'^ïngefetene Saffaf 5 maat ban Theophraihis El^agnos genaamb : Olijf-bomen , Palm-bomen, toitte Moer beyen bol men: Suinach : Sryracen : ban toefftni 23oom een Leendert Rouwolf. 381 to'lriefienDe mm be£ felben mma$ tot 0 Ö«* 1 **i ffiïïX: Spartium: Lycium : Dat een b]eembe ittuuft / toieité £ap De $aam ban ben ^trnpft Hy fiet Snaa&y mfom^üi onfe Apotbeeken toert» B^ ondeweeg; S»: DefetgejenfttDavid «.«tf Hebreeuwfchen $aam Hadhadh , met Den ft ooft aan d' Arabieren Èèfeeno fie\0ït ban Ijate Waaft beeï obes een ftomfï met.be Hebreeuwfche heeft atënbevë toafTen tjïec om heenen ooft fecc beel ©nWen / ban be Latiniiïen Sibqu* , en taan De Grieken eti maat ban .b'^nflefete* neChamubi genaamD/ Die feet beeï toerDen nptge* boert» / en aan b'onfe met ben 33aara ban ^t.,Jans- gemeen en obetbïoeöig/ bat tpftmmpet ƒ al| top bpon^begertngfte ©mgten agten / twawrajp»; aan't ©ee feeten toetben gegeben. Wmt ban w « Daan toel $ te geloben / bat De Verlooren Soon 6* Draf v ïeerb heeft/ met Defe ©wgten fijnen bup& te bnUdenverw- Sl Stilt I cd* ben ^kféteh T^^^^- öe©arften£ eeten / en hp nog Daar ^an^tet genoeg mott> om fijnen tjonget te betfabigen / heeft mogen &eb= hen. 3Wben befebonD ift °»ö^esen oqftjeel Ter- pentijn-bomen , Bonn , en OOft Albotin bwrD jjn> tooonber^ genaamb / Die ooft in Frankrijk fonber- tUig in be iabuuïfcöap ban Momp^fta Bf* meen fijn / ftebbenbe gtoene ïtetnen / of JNtttn/ ffioo^B/taai»Wnnen.öoï/ enj)iebifttoiï£ban d'Aporheekers baïfchïp bOO? 't Carpobal^mum getonpftttoeeben: ©an befe e^meetanbete boo?- SaalDe / al$ Nehem. 8 flaat/ Ö^öen d'lfrael - ten (Caftften en liepen genomen / en baac ban Stutten gemaakt/ om 't gcoote Love^huuen-reeit Daac onDet te houDeu. _„ . c oi> . ^ n 3©P fagen ooft/ bpfonbettufTcïjen Rama en Jou- pe, niettoepnigtottteBoift-baaysn-bornen , Dï£!k in 't eetflboojonfe Paliurus , be betbe ft»o? :.öa>« Rhamnus hebgehouben / biefeooft feec toel geïn|t / untgenomen be ©?ugten / bp be toelfte ifttetft het oJibetfchepb fag / en Dat Die beel hoogec fijn 1 / eu ftpjené met eentoitte £cgo$ behleeb/ Ö« 6ö g- 382 Voorname R E ys ooofe 1 5 7 5 • ®f ™ m k taac toeï niet boo? moet houden / müi — ftenfpöog seïjedijftö'anbere Pal.urus , toaar Si I heophraftus hb. 1 v. cap . 4 . getoaagt. ©an ftriip öen toeröen ïjiet gebonden üriganum , Roomfcht Quendel : Smiiax Afpera , Trionos TheophraÜi . m tftoomtoafienöe/ toaar ban boben aefcattë P«W ,p J n L al, # tot on ' ete tugbaatt na Tri- poli hadden berbaardigt/ fïjnöc omtrent een iflepjj ban 40 Duytfche mijlen / gingen top toeer aan öoojö / en met feet goeöen 3©mö 't 3epï : maat ÖP öuuröenietïang/ toanthaafthiet na / afó top nantoln&g eentoepnfg in öe rupme 2ee toaren ge* fiomen/ berljiebeu haar andere 3©inöen / Die otté foo tegen toaren / öat top nautohjïré op ben Werden öag beContreyen ban 'i'yrus en Sidon Rondende* rephen / boo? bp detoeïfte top in onfe uptbaatt dn nagt/al^ gefegtiij/gepaffeerd toaren. 2Ean Strand fag ih ebentoei met^ totjder^ ban «©eboutoen 'j atë * öe §>tai> Sarepta geftaan haö/ öetoelïte / atö Luce 4. en 1 Reg. 17, is; te ïeefen/ na bp Sidon toatf ue* legen : Of a$ jofephus in 't 8 Boek , op 't 13 Hoofd- ftuk der Joodiche Outheden bethaaït/tuffchen Tvrus en bidon in Pha-nicien , in 't toeï&e Elias bp aan= Souöenöe duurte fïg bp een 3©ebutoe !ang opgepott* öen/ en garen gcfiotoen <èoon toeer lebenbig ge» maant heeft. <6ertop ban baar neben0 Sidon quamen / ober* biel on£ ben nagt / maar top boeren langg be £taö öeen/ foo na boojbp/ öat top met de Jfêanefehijn öe ï^upfen / en oor eenige&teen&lippen daar booi 'VS^J fieiHonben. ©aatbootop wnbe/fchiït* teflga©mben 3©eer/ hoe fangerhbe beter/ hoetop Haar geluk- J"P o1 ' meer naderden / foo öat ton nog op öen eer* ko 8 mft £ ,Ót 8 " ?* ° öo ^ r I5 7 r - toeïgeïunftfg aföaar Hin aange* Eli ? 00 l en - E^wigen , Almagtigen, en Berm- herugenGod, Vader, Soon, en Heyligen Geeft , fy eeuwig lof, eer éndank gefegt , Amen. XLV. Hoofd- Leendeivt Rou wolf. 383 XLV. Hoof d-s tuk. JlUu Hoe ik tot Trlfoli in Seriën ben Scheep gegaan y van daar te rug na Venetim gevaren 5 en eyndelijk weer t y Augs- burg thuys by mijne Vrienden ben gekomen. 1% Ijab op mijn taeetom-ftomfï tot Tripoli ge- ïjoopt / bat onbertuflc&en in be fafeen ban Hans Reysgeid il ülrkh Kraft, bie ife m ftoare <©ebangen$/ aignogmaiiea fjobenbetïjaalb^/ ïjab agter mp gelaten / omtrent vond, m ontfïaging / toat goeb£ fouöe fijn uptgetoerfet getoeefï / op bat top famen al£ fitepfïger^ / De t ïjupg- repé / foo toel afë b'tipt-ttp^ in bjeugbe met mal* kaliberen babben mogen botboeren. IBaarreöe* bonb / bat integenbeel baar in niet alleen niet£ ge* botert ' toafi/ maar bat fijn faafeïjoe langer ï>oe et* gerbJierb/ öoftfoobanig/ batljetgefcïjapeu fïonb/ batifeuoabphem in be<®ebaugen$ gefmeten / en En daar toe W baar-en-boben met beel öarbe flagen foube firn gefïraft getoojben. Certogl «u aïfoo in be <©e* te S«dc tt bangeni£ bleef leggen / ïiteeg ife epnbeïpfcïjjijbeng b yg efme- en bebel / foo loei ban fijn toeberpartp / algban*«. mijnen bjienb feïfê / .batife mp befaften foube laten aangelegen fijn/ en bit tot eentaetgelijfting en goeb 'Accoord foeften te tongen / foo ife bat boen feonbe / foube ife eïber£ öeni nuttelgfeer |ï)n aï£ bat ife tot Tripoli jaar en bag op fijn ontflaging te bergeefê bleef toagten. „ t IBaar niettegenfïaanbe nu / oofe na mgn ber* treli beele mibbeïen en biegen/ tot fijn berloffïng/ fijn booigeflageu en ter öanb genoomen/ bog aï- le£ te bergeefë en om niet/ foo bat Ijp toel b?ie jaren ellenbig in een ftoare Turkfche <©ebangen$Eyndeiijkis heeft moeten toebjengen/ eer bat ÖP baar tipt belijfe op een tuonberlpe M}$$ berïofl geioojben, ^ eni ;; " 3|ier op tjeö ife mp ban aïïe£ berfieu / en tot be fSep! wonderlijk felaar gemaafet/ en ben op S. Leenderts dag ben tfveiioft. November is?s, na bat ife te booten ban mijnen boo:gemelbenlteben engoeben ©?ieno en 25joebet / wo i f gaat Hans Ulrich Kraft mijn affeïjepb ïjab genomen /efchcep o F binnen öoojb ban 't^c&ip Sc. Mathysgetteben / en vencti«* '£an* 384 Voorname Reys door 1 5 7 5 • $ toen baagg met goebe totnb bettroftften. v£it ~~ [ e baart B n, B 111 't.tfrft toel en qeïuftftigboon / fac öat top tien DerDen bag Cyprus tgbeïnfe fagen ; maai ttttoöl top &et CiiIaiiD meemadecben/ ontftant'ei wmm noo berbaadtjften 3©erbeï-tomb / öie om Scptp too flerft aantafïe / cn onfe groote Sepïen mei foobanigen ftragt en getoelb onder öen fBaftboott ijeen fmeet/ Datfiet geen toonber fouöe hebben ge: toeefï/ inbfen öp ontmiftfteu toa£ gebjoften / of hel geele^cöip (mgebal be Marroofen begepïen ufei fcfjiehjftöabben ïaten ballen) ten anberften boben ^Sfe^n^^"*/ öie ban be Grieken Typhon, er landers een ban t linius Vertex en Vorrex genaamb toerb * maai hoos g e- foo gebaarïtjft aï£fe fijn / en foo fctjfeïtjft aljSfe opftö; naamt. ^m/ foo ra£ bouöeiife ooft toeer op. m 't Icfteep* bolft boojgeeft / foube men befelbe eet ónDetln'l <§*Öip ( at£ upt be grottö of biepte ban be Zee na boben teellende ) / al£ baar boben op ftonnen toaar= nemen^efe3©inbb?euft buntbe geen quartter-nutóy of toa£ toeet ober / ooft foobatrig / bat be Ztt fteel ml toierb t ^erïjaïben öaaïben onfe IBatrofen be geplen toeet op / jepïertde fagtjenj? opbe Capo del Raken Fa- Gr f co aan >' öan b00 ?nemen om nog boo? bonnen- maguftain ö»&er0ans in be $aben ban be J|ooffiab FamaguAa cypru $ tn te lopen : tertotjl top nu niet£ anberé bagten / Mk Toorby. gen top bp be ^pitfe een en anderen toinb/ dié oné in oné boojnemen niet alleen berfjmberde/ maar onö ooft nog toeer terug geetoaart£ m ïjeeft geb:eeben/ öoetoel top ooft boen baar mebe baart ntaatóen / en geljeel booj bp 't Eyland { bat 160 Itaiiaanfche mtj* len lang \$ / fijn geftomen. feojt baar aan berah* betbe tjet toeer / en top ftregen een betroftften lugt met tegentomben / foo bat onfe baart toepnig booufpoep* De/ en top eenige dagen na een / fjeen en toeer bao: Cyperen f toerben moeften /tot bat top boo? bp Paml phihen en Lycien , bat top fomtijb^ fagen / nabet Komen di g t aan Cplanb Rhodus fïfn geftomen : mfytt be* by»tEyiand quanten top 't eerfl ben j©oo>ben-toinb / bieonS Rhodus. toeer op ben regten toeg ïjielp / en on£ foo fïerft booirfette/ bat top fntoennig tutten/ berbp 'tftlep* ne LeeKderï Roüwolf. 385 jcrgagtig Cplanbje Scarpanthum , en ftojt baat 1*7* ï ooh netoeng be ^èpitfe Saiomons , 2upbtoaart£ —i— ^ na Candicn toe/ bat nog 40 mijlen berber toa£ /Naderen 1 gelopen : 3©p toaien ooh Ijaaft gegjeel ober nacandu,- rica jjeujojpen / foo top ong niet agter 't naafie >bergte tjaoben opgeftouben / aïtoaac top ban 't aag en gebjuus ber toinben en golben toat ontfïa* 1 toierben : |Maar baar en tegen quant ïjet ^cljtjt Kutten ban Candia foo na / bat top alle oogen* Sten ^cöipöjeuft te toasten ïjabben / 't geen ooft erigfe baar op foube gebolgt tjebben / foo niet bert Ripper / bie alle 3ep!en bpfette / met fijne 2Soot£* ellen / be ttoeebolgenbe bagen en nagten / in be* tóe fp fteift gt aröi pb Ijebben / tot bat fp öet ^cljip Dm r by te Dan ïageitoal tu 't cupme fop ftregen / ftaatnaaania- tetfte beft gebaan Ijaüöen. ©nbertuftcljen bat top ver- I toeer geetoaarrg ialjielben/ ftregentopal toeer viclcn * gttoeer/ niet onfiupmtge tegentomben/ foo bat tgebaarlijfttoagom 2ee teöouben : 3©e£öaïben fen jèc'öipper of Parroon , met fijn 25oot^tiOïft / leobouörn / en beo? 't ftfterfl tjielben / öaar in een abeu te begeben : maar obemiit£ b'aanbaartïiiet itrent feer ongelegen toa$ / boeren top toeer te rug I I CPÏanb Caideron 3 bat niet öoben een Duyt-sy havenen ne mtjï Pan Candia legt / om albaar aan te baren / om / tc i u , ad. hooit boeten/ ennualhetOÊpïanb Cerigo, anöei* oofeCythera geheeten/ be Venetianen toebehoorei^ De I en na Morea toe leggenbe ( upt het toelftcPar.s, Den ïtonina MenelausfUll fc>?OUto Helenalia I rojcn ontboet»/ en gefchaaftt heeft ) ften ftonoen / ont- Itont'et tégen* ben nagt een f09 gtoutofaam / en rcbïihïhft Jntoeetban ^onber/55Urem/en £w*ra- tuniDeii/ bat ton eenigc malen gtüeebjhonöleben auaaben 3©ant obeunits haat be <0oïben fuj foo Sy krijgen MtMk hoon als' geheele 'Bergen beeljeftcn / eneenver- S op on* leljip aanftieten / en batfp het jp o'eene / ban toen op b'anbere jijbe met groot enhorri . «toeio toterpen/ ooftfoooanig/ bat met alleen onfebkn storm, ©aren en «toopmanfcijappen / ïiifïen / haften/ en Wapenen/ (ie. in't&chip Deen en toeer ro ben : maar Dat top ooit fneebig oppatTen inoeflen / om „iet npt het £el).p gepïngerb te teerton 1 ^ toat en tap I b'uptetlie noot en gebaar. $oe afgrnfhjft bat |lg tm bit toeer in ben bonheren nagt het aantfen/ nog nam het hauD ober hanb toe/ geltjh ban ophhojt friet na fo 't iSaet / altoaar ih mnn nerblijfplaat* tob / ben louöer / of Bah met be «togel* tot Ijet ©acmitrégebjoohcu/ toaat dooi De tiogel* agtec mnn afbielen en na beneben in 't rupm rolDcii. $og luterb boo? 't heftig floten bet «öolben /■ Dep«hi«; ferans bic aster hupten aan het J>chtp onber het befchiee- Itutl omS / met fulften getoelb afgeruftt / bat-- J - aaar Pan nog cenige èpuftn* / ftjnbe Pingeren bih/ in't J>cöipbleben ftehen/ foo bat ih het hrahen al- Haar toe! bon goren. ■ : .Öa bit alle* fcheutbe ooft tpiibhjftou* f ep» aan ttoeeën / en biel Pan boben neer in Zee I foo bat tournet anbet^bagten/ of 'ttoa* nu met mimi tri gebaan / alfoo 't &chip nu geheehjh aan b onge- fhrijme Baren toa* oPergegeiien/ todftehet ï>\et* maten al* een Bal heen en toeer haatfien / 't geene B b 2 ai* 388 Voorname Reys door i< 7 t. alleen baai' bp af te nemen / bat ben Guardin ~ öie bupten boben op öe jjBafï (ig ontljielb / re me bpna een|fêan£ lengte Diep onbertoater toag) b top alle oogenbïibften ntet£ alë een ten onberfti boben-bering ban 't ^cljfp / en onfe ïaatfte upj to Hoe f v h^r ten bertoagtenbe- «Jèogtaité lieten top in befen h ondertuf- gen uooö ooft niet gebeel na / om on£ befï te boen weerden maar ÖEÖen f°° toeeI a $ ltl P fcotifcen / terXünl b niet mogten / foo aï£ top toeï geerne toouben / i fpanbenaïïe onfefcragtenin/ om onfe Zeplen toe op te balen; maar top greepen bpfter ongelijk toi toijï b'een ben anberen bie nebenjj flonb / toegei be groote bupfterm L ó niet fïeu fcon / al£ alleen boi 't ligt ban ben 2S!ij:em / ebentoel maafcten top i öe plaats ban 't afgefrfjeurbe Eepï / toeer een ai öerbafï / geïtjïs men ban gemeenlijk op foobanii ^>cïjeepenbpboo?fo?g met2gepïen/ afêmebemi nog een |Baft / en meer biergeüj&e buhMb berde 3©anneer nuljet 25oot£boïft bet anbere Ztx niet fonber groote moepte en gebaar öabben aangi fïagen/ bieïen fp baar op eenparig neber opljai fenpen / om te biböen / en bare ©oo:bibber£ e J5ootöeïper£/ biefpeïkboo? Ijaar felbenberfciefen met namen aan te roepen/ boomamentltjft / en o Enwatvoor aïbetmeefi boo^ anbere ben Hevligen Sr. Nicolaus He L Iig € a ' a $ öe *°el&e * n ^ergelpe fjooge noob en gebaa helers fy beeltgb£ boo? bpfonbere 3©aarteften£ / na toelÈ aiaanrie- men een getotffe buïp en fefcete uptbomfï en berloj f». fing te bertoagten beeft / ftg / na baar feggen beeft t'erfcennen gegeben. m$ fp nu baar gebeb ge baan öabben/ toefen fp mp / boe bat fp boben oj be groote |Baftö|ieb?anbenbe 3Ugtjen£ge|ïen tjaö ben / toaarom fommige ban b?eugbe bp ijaar fel ben beloof ben/ om na befe of geene Heylige Plaat in bebaarb te gaan / of anberl baar bóo? perê fi ïjare fterften te bereeren. ©it ©ntoeer beeft b gantfc&e nagt boo? / en nog taamlrjfc lang in bei nabolgenbeu bag gebuurb / foo bat be IBatroofei toel tot bjiemaal fijn neber geballen / en gebebei fjebben : ban todft Ijaar gebeb ik mp boo? toaar fcfjie meer ontfette / alj> ban ben tegentóoojbigen ^tojm ttt Leendert Roüwolf. 5 8p ifonbettjepb aï£ ift bernam / bat fp m\xm$ Chri- x - ? us, beu Regtdn Heyland , en Noodhelper , in 't — Wtftt gebaat* / anbere/ en ooftbe fulfte aanfog* £/ öie niet alleen nietg ban ong toeten/ a$ fulhg pt be tooojben taan Jefaias Waar te berfïaan i$ : brnbam weet van ons niet , en //r^V en kend ons niet: Defiïgeen mar ooft on£ / boen fp nog leef ben / ban fjaar af Godgciccr- >t ben toaren/ eenigen/ troutorn Middelaar onfen Z^m' leere Jefus Chriftus ijcüöen getoefen : geïgft men i n f en e(i/ bat beMaagt Maria feïfg niet tjeeft getoeeten/ schrijver, jaar haren <&oon toa£ gebïeeben/ tot bat fpöeni/ iet fmerten foeftenbe/ onber be leeraren in beu tempel tot Jemfalem fittende ïjeeft gebonden : en at fp OOft Op be 25?upl0ft tot Cana in Gahlara be Menaarg/ toeïfte aan öaar bekend maaftten / baf er Bnn ontbjaft / tot óaren $oón ben Heere Chn- us felfS / op bat fp niet meer fouben op ïjaar fïen / leeftbanïjaar getoefen: feggenbe/ toat Ijp u ge* ieb / bat boeb. iBit^bien ban be Heylige fulften er / We 45oD alleen toeöeïjoojD / ban onë geenftn£ legeren / en in tegendeel on$ be H er gebied tot ïjem e tomen/ öebift mp ban allen befen afgetoenb / n tot ben Heere Chriftum gefteerb / en tjem onfen migen Heer en Verloffer , tettoyl bat nu ïjet ^cljip ipna met be Zeebaren oberbeftt toa£ / met fijne .ieve Difcipelen nog flapenbe opgetoeftt / met befe ÖOOjben : Heere helpt ons, wantwy vergaan : Ctt En fijne tiet ben A pofte! Petrus : Heere red ons , en laat ons Gebeden, liet geheel verfinken , maar trekt ons uyt de diepte Ier Zee uyt,en behoud ons dog genadeiijk in dit uy ter- Ie gevaar , &c. ©it ©ntoeer ïjeeft ong&cïjeepg* jolft foo fuf gemaaftt / batfe nautolp$ meer toilïen/ uaar fjeen'/ enljoeber on£ / öet^ntoeergetoo&ien jab / tot bat top boo? Morea quanten / en 't Cpland iante , bateettijd£ Zacynthus genaamb toierb / fa* jen ; bit lieten b3p ter regterljanb leggen / en boe* reu regt toe berber na 't naafteCpïanb Cephaloma. ©it legt ontrent 250 mijlen ban Candia , en 6e* |)00?bföOtoel al£ Zanten , aan be Venetianen : tyt fjab na on£ toe een fcljoone / rupme / en beplige |abm Argoilola genaamb / öupten boo? be ïmb Lopen in een Haven van 't Eyland Cephalo- 22 ia. 39° VOORMAME REYS DOOR fcen pa£ 14 bageuböoj.onfe aanftomft aldaar/ t titmer-5ööe een ^ctjip / bat in fïjn fterite baart t bjift ben Ingang ban öe tabeu gnnift Ijab / te bc ften gefïooten/ en bergaan toa£. ^u öeielbe ft top / <©ob lof / toel aangeland / en tjebben alba< eenigebagen / om on£ luat tebeiïjalen / on$ be öïöf genomen. €ffm agter 't Cpiand $ 't Cana Vifcardo, in 't todfte groote ©lOOt ( Armada öecChriftenen in baren Uiang en ^>ïago?d?e teger öeTurkfche f£ bhjben ftaan / tot dat ïjet epndli bttpten baar boo? tor een treffen ï£ gehomen / ï ö'onfe tegen* ïjaar öie feer bermaaröe en fjeerlijl übertoinuing ijeöben berftreegen.Certoijï top nu to öerom aan een meer berfefterde en gerufte plaai toaren / aljï fto?t te boren/ ooft baar nebeng be ïjoopten/ öaaflgcebberfcö©?oob/ in pïaatéba onfe f toarte / berïegene en toojmfïeftige 25efcljti| ( Bifcotti ) , bie langboo? defeuin Spaanjen al toe ingeladen / en toaarmede top on€ aï eengerupm* tgdljadden moeten beöelpen/ te beftomen/fooft toeeïe band'onfe mojgen£ al ttjbltjft in't naaf ©left/ bat al b?p groot $/ metbe Söootna Har öebaren / om 't felbe in te kopen ; maar fullté mif on£ ellenbig/toant alfoo b'^ntooonberj? alle ttp? ba ben bagfïg boo? een oberbal ban be Turken , toe feer ©loot ( Armada ) Daar niet totjt ban baan toaj öebjeef ben / en berljaïben toat fp goeb£ Ijabben / i i ftafieel / bat aan geene 5ijDe ban be groote ïfabe i$ I en ban berre op be ïjoogten te ften toaé / gebluj ftaböen/ en tiptbien ïjoof öenierg meer 6p Ijaarui öoubeu/ al£'t geene fp baagUjft£ ban boen en w big fjadden / foo toaö daargantjclj geen t)oo:raa boa? on£ ober / en toierben top genoodfaaftt ba Öup^ tot Ijup^om ^oodboo? geld te lopen / te top beftoaariöft nog fóo beeï ftreegen / om baar ee meenden te JIHoöagm&aï meöe teïionnen gouden. jlBaar Wij knjgen , gaben fp o»g foo beeï / aï£ top ïjebbeu toiïden / dl S?-r r nfift- rooö/ fnöanöeiiöefteiitoa?/ 't' toelfc onfe fcoojp lieden toel toiften/ toaarom fp ban ooft datelp eei goede partïip baar ban inftogten / om na Venetië fe bocïen / geïijft onfe ^cïjipper ooft dedfc Oo paar fy verfch l>rood cn waarom? LEENDERT ROUWOLF. ?S>I inömeninbit «tfplandfeer teel Korenten , toelfte M75 . au feïepne25oompjeng toaffen / Wton.ogftlepn= <<- a office £ de fenftoftten tn onfe a©pnbergen. ïeSiroat top Ijierbertoefben/i^onfen ^tuuemaii eftXoToen / foo batfpnfttagtenöem met toelie* m om aas mi» topdetna'tCompaste regeeren : ïöScnfeftonfenicöippce ( Patron , na eenen noeren/ en öatfoobeeï temeer/ betopl de Adna- E i Zee , toaae top (lonten u tomen / ban i rcege iin naautote / en beclte ber €pïanben / en berbo?* E* eenftï ppen geüaatlpft i§ om te bebaren. SfoS Wet toe ban een Griek , en baar op (lanen vertrekken STTOWU** bedaard toa£/ ^Oa^ m nSee. iBaar bit goede toeer öuuvbe niet lang / «ant als top maat een toepnig upt be ï£aben toaren Kpcn/bcrnamen top op 't blaft toeer andere m KI de ottf tegen toaren / en on$ in onfe Paart oo feerPcrninberben / bat top eerfl na toeloop ban anbetó Corcyra gepceten / bie top toegeng pet jpe- ï-en »(lagt«ge ODeee bef toaat ïpft ftoi jtomnn/ niet fonbec groote moepte en arbepü ten anfttr fijn Bk Sft%ntoeer met Cegentoinben / buurd pier öeeïlang / en nam poe lang? poe meer / met : ge 00= tt&tomttoinden toe / en bat foobanig/ bat top daar in fepier met getoelb gepeel ober na Aouhen toaren getoozpen getoeeil / mfonbetpepd tuffepen Cataro , m kagufa , toelfte Vtdomwhwteums noemb / foo toy niet paaft pet «Bpïand Meleda ge* naamd / becepftt padden. *H>u* bjagten ton den tijd ban onfe &cpipüaaettn pet ftoare en tegenfpoeb ge Geerniet alleen met groote moepte en aroepd/ be* ftoaarlijft toe / maar moefien ooft nog daar-en-DO* ten / bonen üi't ^cpip; toplpetmetallerlep ^oe- tieren en ïtoopmanfepappen 1200000 ponben ftoaat ua •» toaë beladen/ en bol flaft / on? berbïpf Pebben / schip groote ftonbe Ipden / en ooft in fiïegen en 3©mden be |™ ak> gantfepen tpb ober blpen leggen. ®a bat too in een eng Canaal , bat tinTcpen bit en een ander Cplanb boojgaat toaren ingebaren / en Bb 4 daar 39* Voorname Reys door ~5ï am B ejS ra ?W 'o?oea een ®a!ieu uw te?ï op ong aanfrtteu. & Q0 haaft top' oekbe te namen / enfe ban berre nog met ree fi n ke nen konöen/ oeöru top mifteWneu Z ï tot goeöetoeöerfïanö konfte timèl ,/ gwoTbS syfleiicn ffaiuig : IBaar doen fu nafta op gnamen an öet Komen in Cot baar roewn top öaaft gekomen/en op Kers. ™n H iïS^ ni,s ;i vor,d »> öe ïfabeu tot Liefena ingelopen / öii K^UKi "öe open en rupme plaats kauinfien fjftomf^m/ eetöatöen HeyligenChriftcÖ eetfï ter öeeg begon / fteöen Webanbe Atafteenim toeugfte icïjooten upt grobe ^tukken/ bie fi> möe D,e L 9 ? n oe ftaanöe/ na gaat S KiS 5 fff 1 f H% ° P foa Ö°°Se en groafe Feffi bom 1 aff fÖooten : $a ftat nu öere Ijer be= ranhaotwi gemaakt/ toieiöen terftonö baar op ooft Öie boben in 't «tafteel / ftat tamelijk fterft is / e n ef* feu uobenöe^raö tegels een ijoogte legt) losné* 6?anö .• baar na begonnen ooft bie uan6<©afonen/ We na on? op öefr Élreöe gekomen toaren / te ffl Wi; «epuöep quamen ook topniet alle begroot? cn Leendert Rouwolï. 393 tn ftïepne &cfteepen / Die Poo? SCnftet lagen / en een . ? «voot getal uptmaaftten/ cöfp* per of Patroon , ïjem aïbaar / om fijn gupterpen en onöeugt fonbe upt (jet ^cljtp / en aan Itanb fetten / en in fijn plaats een anberen aannemen/ toaarom Öpban/ op bat ïjp nog langer bpon^ fonbe mogen öïïjben / meer op b'Cpïanbeu bie men Vergetes noemt / $aan en toegebaren / meenenöe/ batter- toijl öp met be Naliepen / baar ïjn boo* befen meer- malen opgebient ijab / gepaflèen toa$ / tjp mebe toeï met een Xoft-fcfift/ Menogtang beeï biéper aï£ bè <0aiïep- Leendert Rouwolf. 39? Naliepen gaan / f 0 »^ moe P te of oaa ££ 00 ? 1 ï 7 ? • Smm " j&aar bit ontfchoot hem feet toer. ,3»ant als ton uutuffchen b'Cplanbenintooeten/ totetbljet doot . boe langer hoeonbieper/ alfoo bat ten laatfien het fe byna £ dito met groot gehraah aan be geonb filet / en top schipbreuk fnWSSü £eWu& tobben t« > m* . : Jtet oob feherip foube geboïgt hebben / tetaen &a«*« 8 i befeftoareaanftoten / nog niet toag heel en on* Efchaoigt gebletoen / toaat boo? het »0tetf#ip op* Kt / en foo 't feïtoe met hettooo?fteotoetb'onbiep e fb&rtn be öicpte geb?agttaierb / toaat toebetoollc fcaalbe^eplen oor tüet inanügöaar beft beb. *,öufi oaf onfcn Lieven Heer op een toonberlglte & ttielh nog Voel 3 fpannen biepet als het „Scljip feit onbet toatet ging / baat boo? i^geruht / en toeetaan , fijn toootige toaart geraahte. $a bat tap nu foo al toeberom ftaate noot en groot getiaarhabben tipt* aeftaan / biagten tap op in een anber cplano aan / KoMen aan S & r niet toet ban Daartoa^: otoet 'ttoeïhe aan een and « geene-5Öbena Dalmatien , legt het ©leb Monera , Eyi^d. mffchen 2 toermaarbe <§>teebenin / namenthjh L ara en Sebemis , toan Ptolomaeus Ficumgenoemt /al* toaar men be geljeele geïegeuthepb of >«uane, toan De Turkfche en Venetiaanfche \ rontieren en^ana- de Limiet» fcheydineen.toan een ®etg in bit€pïanb/feet ftaau en fcheyd en hefchcobentlnhfien en behennen bonbe ; agtet befen tuflchende SSSSSi klt/tew tap ingingeii/enfoo 1 ang ons toeroltjf namen /tot bat onfe 25oot (bietap om heel f iaay een anberen en beteren Stuurman te halen / uptge* zien kan. fonben habbeu/uan Zara toeet toajJ te rug gehomen. J»oo ras aïg befeltoe met ben nieutaen Stuurman taal aangehomen/ ligtteu top 'ttfinhee/ en gingen Ollfen gang na Venetien , bat nog ïfo Itahaaniche tnftïeu Ijler toan baan toa£. W$ top nu tooo?bp het üafteel St. Michiël, bat in be^ee opeene hoogen 25erg ofïüïip tegen^Zara otoet legt /qttamen/ toet* hief fïg be $oo?Den - toinb metfuïhen onftupmig* hepb / bat hp ons? haafi otoer in Italien hab getoo?* pen / foo onfe stuurman / bie befe Stuften en &tran* Oen meee en beter aï£ bentooortgenftenbe/ nujfflu 19$ Voorname Reys Door 2575. UPterfïeöefl gedaan/ enaanfionttf aan land toaó - gebaren / dat ebentuel mede niet fonder moepte en groot getoeld / alfoo top 't geijeel in öe tomdïjad= settend om ^ öefcljied té : 't geen baar upt genoegfaam balt den tegen- af te nemen / bat ban de fe£ Naliepen / die toe Lic- wina en fena bp on£ quamen / niet meet* aï£ ttoee / oufe töa* storm na ben berephten / f,eööe«De d'anöere/ öoe fterft fp ooft toepden / tegen£ öe toinö niet ftouneu op&omen/ maai fijn toeer te rug gedjebeu / foo bat fp agtet een Dan d'upterfïe CpIanDeii op he aeede tjebben moe= ten loopen, <^n öefe #aoen toa£ ooh /pa£ booj top baar quamen/ een fflepn^agtfctjfi) 0111 ftg in 'ton* finpmige toeêr te bergen / aangeland / daar in n penfttjentuaren/ tori&e top &<;fig bonden metfjet toaier upt (jaar ©aartupgje te pompen en te fchep* joucqSêdat" P n / en nicr Ö are -^ lm m <©oed tedjogen : groot g e- ^aac upt ligt bid af te nemen / dat fp mede in geen vaar had Mepnen noot getoeefï toaren. j©p (tuurden eentae «ytgeftaan. jan on£©oï& na tjaat toe/ om té Hernemen/ luie fp toaren, 5^aar op gaben fp aan onfe aifeden te berfiaan / dat fp 25jieben ban den Sulran aan hare Hccren de Venetianen b?agten/toegei$ eeri gemaakte Vreede met defeïbe / detoeïfte ïj aren Ambaflkdeur ban Conftantinopolen af te 3land na Cattaro , ïjare .^tad Öad geftuurt / om ban daar doo? ïjaar te toatecbïie* gen$ berdee na Venetien te toerden gebjagt. 2ïï£ nu ftg de toinb toeer toat geïegt/en öet J©eer toat bebaart toa^/ ging onfe baart toeer fagtjen£ boojt. Öiec onbertoegeu fagift fonberïing niet£ / a$ fomttjd£ eenige©leiftften/ bigt bpdetoeliietop öet fomtijd£ aanlepben/ na dat de gelegentljepd boo?quam / en obernagt on£ üeger fogteiu gin een ban defe ïjeb ih redeïijfmeef Saffraan binden toafTen / die in deugd enaauHend'Ooftenrijkfche niet ongelijk feïjeen. Komen in Cpndlijh fijn top gefconien in de "groote en feet o-inaro P im GoIfo Carnaro > &P toelfcen de a §tad Segna winaro. ^ atoaac ^ Windifch Land ( ui yri cum , Sla- voma) epndigt/ en Hifter-Land ( Iftria ) begind. ©efe f Golfo ) gee-boefem f£ 100 Itaiiaanfche mijlen ïang / en 30 bjerd / foo darmen bp ïjeïdec toeer fijn bjeedte Ijee! tod imi oberfïen : jéogtan^ Leendert Rouwolf. 597 «fefooonftupntts/ Dat'tooIuugoeDenfïil toeee/ I?7?a aetiaailijft të om Daar ober te baren / foo aï£ uien ooft fijn grootenftraom en ftaDüelmgüan 't toa- tet / 't onDerfcijepD Dat'er tuffctjen 't fclf De / en De gee tó / ïjeel rafcö ftan ften en Hernemen. v - ©aar ober fijn top (God lot) geïuftftig en toef gepaffeerD / en Daar na tot Kovigna aangeland / Ijnöe een ftlepu ^teeDje op een fjoogeftlip leggen* De ©it beljoojD netoeng meer anDere in öefe $a* gn*. ïmurfcijap/ aï£ Pola , Paremza , en meer anDere aanDe Venetianen, ban toaar tot De ^taD Veneuen toe nog 100 mijlen geteïD toerDem JRittfHen 't nu ban De öoben-qeiueiDe ©laatfen af na v eneuen > toegenj? De D?oogten£ / of onbiepten^ met %aft- fcheepen feer gebaarïtjft i$ te ftomen / onDerljouD De Hecrichappy (Signorie) 0111 grOOtet fcljaDett til rampen te berï)oeDen en boo?ftomen / aïtjier eenige erbaren 3lootfen/ Die niet anDer^ Doen/ a\$ Dierge* UiftegeïaDeneiècifjeepeu/ Die in Hiftna aanftomen/ ober te boeren. %efe tïeften niet ligt ober / ten fp DanDatfpgoeD ïjelber toeeröeböen: #m Defe reDen Aiw^ r y ié D'aftaarDban on w S ^eïjip Daar ban Daan meDe s ;; Iliptrc _ bertraagD getoeeft / foo Dattopalïe/ uptgenomen den, en in let ^cljeep^bolft / Daar na niet toagten toillenDe ***** op Den i4January De$ abonD^ïaatin een Bark tra- ovex men* Den/ en Daar meDe Den geljeelen nagt ober op Vc- neüen boeren/ aitoaartop ooïiDen nabolgenDeni? om Den miDDag beijouöen fijn aangekomen, <©ber*Enbehou- mtté ift nu ap mtju geïuftftige aanftomfï fom* mige goeDe ©jtenben en 33eftenDe ontmoette / ben meu - ift albaar bp öaar / om mp ban De geïeDene onge* maftften / en uptgefiane gebaren toat te berquiftften enteberöaïen/ eenige Dagen aan een fiil geöleben, ©nDertuflcïjen / na Dat ift ban De boo?-gemelDe ©lienDen beel b?ienbfcö$p öaD ontfangen / in nu ooft taamlgft tjaD uptgerufï / floeg ift met een Vcne- tiaanichen 25oDe toeee op toeg / om ban fttona^*» Duytfchiand te repfen, ■!& ging Dan berDer met tietts hem Op Tervis , Trient , Potzen , Infpruck , Am- berg , &c. , booj 'ttoelfte ift bupten mön Sfeer en l^eef Haus Widholtz , m Den 2&0De Joris Hmder- mayr, En komt in goede ge- fondheyd weer tot Augsburg in fijn Va- derland. Befluyt van Dr. Rou- wolf. 398 Voorn. Reys door Leend. Rouwol* ^T:^ m ^ m mb/ aa " f ro f/ö'nnp bp hen, m (ïjii herberg bien nagt obet fjielö ƒ en ouam nó epnbüJH OP ben 12 February z/ 7 6 rbt AS „" ° , mnn gelieft Eaberlanb toeet t'öup^ / tot bpro.iöeïê bmtgb banmgne <©ube^en© ? ïeiibeii/ Wc SS nog in tebeltjfte gefonbfjepb bonb. Den AiZlü gen, Barmherngen , en goeden God , die een in wefen, en drievuldig in Perfoonen is , fy voor fiirv meenigvuldige weldaden , cn verloffingen , die hv my genadelijk in mijne hoogfte noden en grootfle fwanglieden, foo te Water als te Land, bewefenen betoond heeft , eeuwige lof, eer, en dank g e f e o t om fijns Lieven Soons Jefu Cbrifli willen , Amen ' N D B L A D-W Y S E R Der voornaam fte faken, in de deftige Reys-befchrijvin- ge van Dr. Leenden Rouwolf^ voorkomende. ' \Almoefjen geven de Turken veel , en waarom, 220 ^Abrahams- V^ooning , en de Overblijfze- len van dien, 370 A bfalons Graft befchreven , 363 - Abfalons Hand, ibid. Abyjfinen feker foort van Chrifte- nen , Onderdanen van Paap- Jan , Koning in Moorenland , 346 Sijn geen onverftandige Lieden , en voorbeeld daar van., 347 Houden hét in hare Reli- met veelc oude Joodfche dingen < 34* ■ Houden de Befnijdeniffe voor onnodig, maar in tegen- deel den Vyer-doop noodfake- J ijk , 349 ' Wanneer en op wat wij ■ fe fy hare Vatten houden, 349 Acon , de vermaarde oude Stad , mitsgaders de veele verande- ringen, die defelve uytgeftaan heaft, omftandig befchreven, 247 Ader ;de Thoorn befchreven , 377 Adice de Rivier befchreven , 4 — — Vloeyt door het La$os- Meyr , fonder fig met desfelfs water te vermengelen , ibid. Aflaten feer merkwaardig voor die , welke de Heylige Plaat- fcn B D-W Y fen te Jerufalem met eerbiedig- r heyd beiïgtigen , 2,58.259 ^ kkeldama , of den Bloedakker, j die voor dertig Silvcrlingen ge- \ kogt is , befchreven , 273 Alcana de Boom , met fijn lief- lijke' Bloemtjes' , befchreven, 51 Hoe die aan-en voortge- queekt word , ibid. \ Waar toefedienftig fen be- quaam is , ibid. Brengt jaarlijks veel Tol op , en hoe , ibid. Aleppo de Stad befchreven ten opligt van haar grootte , (rand- plaats , enz. 5 6 Desfelfsfterk Kaft eel mid- den in de Stad ^ 57 ~ De publike Gebouwen } Badftoven , en Kuyfen , on- deranderen een dat uytnemend koftelijk en fraay is , ibid. - De Mofquèen M Kerken en Hoffteeden in en buyten Aleppo , ibid. en 57 ■ Lufthof des Turkfche Keyfers te Aleppo , 5 8 — — Steengroeven en Gangen onder de Aarde , alhier , 5 8 . Kri jtagtige grond daarom heen 9 die egter vrugtbaar is , ibid. — Haar vroegen Oogft,/foV. — — Vee-voeder , en fchoone Vmgtbomen , ibid. en 60 — — Hare Moes-Kruyden, ibid. - En Aard-vrugten, 61 Daar fijn ook veel Peul- vrugten , 93 . ' ' Aleppo word uyt de naam van den Sultan door een Bafla , die een groote ftaat.houd, be- ftiert, • .04 ■ - Sware Negotie te Aleppo, 76 Waar de Kooplieden ai vandaan komen , ibid. — — Uyt> de Indien btengenfê aldaar Speceryen , en eenïge voorname Drogues , ook l'or- celeyn, Indigo, enz. 7$ Alexandria dellk Paglia de Stal van wie gebouwd , en baas: naam gekreegen heeft , 5- * Alga wat yoor een Wortel is , ca fijn dienftgebruyk , 97 Almarkus Chriften-Koning van Jerufalem , Sijne beroemde Heides- daden , Strijden, Overwip ningen., en r Dood , M Almanak der Turken , 3© E Altiet het Kafteel der Pelgrims* was eertijds met Muren om- ringd , maar nu vervallen * 249. 2$® Amandel-bomen in meenigte on- trent Aleppo , 59 Amumnm waar van daan komt * fijn gebruyk , en hoe de regte van de valfche te kennen is , aj Ana de dubbelde Stad wijdlopig en net befchreven , 1 54 De eene Stad komt 4e Turken , de andere de Arabie- ren toe , en hoe beyde befijgrc worden, — . De Bebouwing der Huyiem Levenswijfe der Inwoonde», Godsdienft , Kleedinge, mz. « Hier ter plaatfe wierdon- fen Reyuger een quadelföts gefpeeld , daar hy hem egter nog door een bequame vond gelukkig uyt wift te redden, 154. 15 5-10 Anatoth B Ij A D-W Anatoth het Vlekje , beroemt in de H. Schrift , en van wegen het Graft zan Samuel , 256 de Stad befchreven , 212 ^an verre vertoond defe Stad fig pragtig, maar het ver- anderlijke Oorlogs-lot heeft defelve bedorven , 213 m Geen Negotie meer in de- fe Stad, maar de Inwoonders leven alleen van den Land- bouw , 213 Anübo het Steedje in Italien , 7 Apoiheekers en Jipotheken in Tur- kyen fijn in flegten ftaat, 216 Arabieren langs de Rivier den Euphraat, haar Levenswijfe, Kleedinge, enz.* befchreven, 102 ■ ■ Sijn feer arm, en de Vrou- wen rapen den Mift vandeKa- meelen op om die, uyt gebrek van hout , te branden , ibid. ■ 1 ■ - Groot Leger der Arabie- ren , trekkende geduurig van de eene plaats op een ander , ■ ■■ 1 Koning der Arabieren met desfelfs Prins , fijn feer fleegt gekleed. 119 *" Hoede Arabieren den Tol infame! en , 120 » Beleeftheyd en Dapper- heyd van den Koning der Ara- bieren , die fijn hulp aanbied tegen den Turk , 121 * 1 1 Aan defe Arabieren mag niemand Geweer of Wapenen , vereeren of verfcoopeh , 122 * Afabierén woonen in fieg- te Hut jen s , er fi|n feer ge- trouw en willig voor haren Ko- ning, 123. 124 ■ 11 " Sijn groou Diven, 125 Y S E R. — — CJytnemende Armoede van de(è Arabieren , ï 2 $ " Swemmen over den Eu- phraat op opgeblafe Boks-vel- len > 127 - Optogt des Arabifchen Konings, t £ ' Sijne Togten en Legerin- g en > ibid. Be Koning trekt Somcrs na 't Noorden, en '$ Winters na 't Zuydön , en waarom , Sijn verdrag met den Turkfchen Keyfer , die hem een jaarlijkfche Befolding geeft , 1 34 ' De Arabieren hebben met de Turken eenerley Gods- dienft , ibid , De Koning heeft een Saag- moolenaars- Dogter tot fijn Vrouw , i bidm — Een jong Arabifch Heer van 's Konings bloed komt on- fen Reyfiger befoeken , doen- de aan hem eenige Prafenten , dien fy ook weder befchenken , 135 • MuzijkderArabiers,#/V. en 156 - — - d'Arabieren fijn Nako- melingen van Ifmael , 1 3 g ■» Werden ook Nabathecrs, Hagareni, Schenken en Sara- cene n, genoemt, ibid. Sijn wonderlijk gedienitig en onderdanig aan haren Ko~ ^ nm S> 139 Hare Spijs-berey ding en Broo d-bakken , I4 i Arabiers fijn goede Stai- rekykers, en waarom, 205 Armenkrs fekere foort van Chri- Iten B L A D«W ften in Turkyen > waar woo- | n'en , aan wie grenfen , vaii | - wie, en hoe beftiert worden, 34? Lof der Armeniërs, die feer yverig in haar Godsdienft fijn , Ibid. en 209. 210 Sijn feer genegen om de Chriften-Slavcn üyt de Turk- fche Slaverny te helpen , 342. Sijn wakkere Lieden, ibld. Hare Capel te Jerufalem, befchreven , ibld. *- Komen in veel Lèerftuk- kenmetde Gereformeerde over een i ihid. \ *j *• Hare Dwalingen en Over- geloof, ihid. — Sy verwerpen den Paüs , 343 — Kaar grootfte Feeft, Ibld. * u In fommige dingen ko- menfe overeen met de Abyflï- nen, Md. m. ... Hare voornaamfte Uyt- leggers der H. Schriftuur, ibld. Afch - Handelaars fijn de meefte Kooplieden te Tripoli , 3 1 I — — 'Waar defe Afch van ge- brand word , Ibld. Afper , wat voor een Geld-fpe- I cie , onder de Turken , en de waai dy van dien , 26 Bi de Stad , waar gelegen , hoe beflierd word , en wie toe- hoord > 6 Avarm een fchelmfche vond van ^le Turkfche Ovcrigheyd, 2 1 8 Atigsburg de Stad befchreven , 2 B/^/ de feer vermaarde oude Stad , waar dërfèlver regte plaats is > 162. Bf — Woed - en verlatendheyd V S È R. van defelve , flW; — — Regte Kentekenen van 't al-oudê Babel # 163 Thoorn van Babel waar geftaan heeft > ihid-, — — ^ Desfelfs plaats werd nü van feer vérgiftig Ongedierte , dat befchreven word , be- woont , i 64 — — — De verwonderens- waar- dige Muren van Babel 1 66 Badfioven der Turken befchre- ven, ai ■ - v» Op wat wijfe , en waar mede fy defelve in een eenpa- rige warmte houden , 23 Sijn na de wijfe van de oude Grieken én Romeynen heerlijk opgehaald i ibld. — — Hare manieren van Baden en Waifen verder befchreven , 24 Hoe de Bad-Knegten de Baders handelen , 25 Het is ook de Uytlanders geoorlooft in defe Baden te gaan, maar men moet figvoot de Baden der Vrouwen wag- ten , — Vrouwen-Baden hoe var die der Mannen onderfcheydeii worden , ihid. g&det de voorname Stad be- fchreven , ten opfigte van ha- re Situatie en Gebouwen ,168 Word door de Rivier dé Tigris in twee Steeden ver- deelt , 169 Defe Steeden fijn yan de ruïnen van 't oude Babel opge^ bouwt , v ibld-, — — De Ba (Ta van Bagadet laaf onfenReyflgervoor hg ontbie- den , en in deTranfche Taal B L A D-W Y S E R. aanfprecken , 170 — ■• — Te Bagadet fijn ge en Her- bergen , en de Reyfigers moe- ten haar eygen pot koken ,171 ' Geen rJeddens, om'erop te flapen , aldaar , ibid. ■ In December heeft men daar de Maartfche Bloemen, 172 — Groote Koophandel te Bagadet , ibid. ~— Daar worden Duy ven ge- leert , die Brieven over en weer brengen, 173 Groote Specery-Markt on- der Tenten gehouden , ibid. .> — ■ ■ Veele Juweliers aldaar , die koftelijkc Gefteente verko- pen, ibid. en 174 — Wat voor Goederen fy uyt Indien krijgen , en wat fy'er weer na toe ftndQn. , 174 ■ Hare fchoone en treffe- lijke Paarden , en hoe , en waar mede defelve gevoedert worden , ibid. en 175 — ■ Veelderley Natiën ont- houden fig te Bagadet , maar meeft de Perfïanen , 176 Bajazeths verwijd aan Tamerlaan, dat hem fuur opbreekt , 72. Baldcwijn tweede Chriften Ko- ning van Jerufalem , 3 * 8 — Word van de Parthen ge- vangen en geflagen , ibid. Sijne merkwaardige Over- winningen na fijne ontflaging , fijn Dood enGraftfchrift, 3 19 Baldewijn derde Chriften Koning van Jerufalem, fijn Daden en Dood , 3 *Q Baldewijn de Vierde Chriften Ko- ning van Jerufalem , fijn Da- den , en Dood , 320 Baf el het vermaakjijkfte Bifdom langs den Rijn , 3 BaJJ'a wat voor een Bevelhebber onder de Turken is , 64 - Sijn groote ftaat, Wijven en Bywijven, ibid. — — Defe Baflaas fchijnen wel groote Heeren , maar in dei- daad fijnfe maar arme Jakhal- fen , en waarom, 65 — — - Konft en geweldenaryen der Baflaas , 66 Groote pragt der Baffaas, en goed koop, 68 Batzars of Koophuyfen der Tur- ken, hoe gebouwt fijn, 29 Men vind'er alderhande Winkeliers , Konftenaren , en Handwerkers in , ibid. en 30 De Batzar of groote Markt van Aleppo befchreven , en wat men daar in al te koop , vind , 79 Beduini feker flag van Arabieren , altijd te Veld leggende , en de Landfchappen cToorftrijkende om Weyden voor hareBeeften te foeken , 26 1 Beelden mogen de Turken niet in hare Mofchèen dulden, 298 Bethefda het Badwater , in het welke de Nethinim de Offer- Beeften wieffchen , waar was I 268. 269 Bethanien waar gelegen , en wat voor Heylige Overblijrffelen daar nog worden gevonden, 3 67 Berg der Overtreedinge , by Jeru- falem, befchreven , 274 Bethphdge befchreven , 366 Bethlehem waar en hoe gelegen , 369 — — - Plaats by Bethlehem,daar Sennacherib door een Engel V er« B L A D-W verflagen is , 3 7° I — — » Rachels Graft te Bethle- hem , en de plaats daar Jacob de Hemel-Ladder fag ^ 37 1 . Bethlehems Bornput, 3 7 2 - — 1 — De Stal waar in 'Chriftus geboren is , daar als nog een fraaye Kerlc over ftaat , 3 7 2 i- De Kribbe, 373 n * - Vermaaklijke uytfïgt van 'l Kloofter te Bethlehem > 375 — — Gecultiveerde Valleyen om Bethlehem > 3 7 6 't Dal der Herders aldaar , daar voor defen een Kerk ftond, 3 77 Betkzura de Sterkte befchreven , 380 Bellizona een feer fterke Plaats be- fchreven , 6 - — — Hare Wiflelbeurten , en .veele veranderingen van Rege- ring e , ibtd. Befmjdenijfe onder de Turken in ' gebruyk, dog eerftin het agt- fte of thiende jaar , 73 •■ i Groote Feeften op de Be- mi jdeniiïe gehouden , ïhid. ••■ .. Na de Befnijdenifïè word het Kind een witce Tulband opgefet , tbid, — Verdere Plegrigheden in hare BefnijdenhTe , 32S ~ De regte Bezoar waarvan daan komt > en hoe van de valfche kan gekent worden, 78 Binafca het playfierig Vlek , be- roemt wegens het treflijk Pal- leys , gebouwd door de feer Geleerde Andr. Alciatus > 5 Bir de Stads gelegenheyd befchre- ven > Ï04 „ ■ De Contreyen daar om h«en fijn feer yrugtbaar fMfc SER. 1 1 ' '-» 't Land is feer Vee-rijk , 105 Bloemen van de Turken hoog ge- agt , en de foorten van Bloe- men, daar fy meeft van hou- den , opgeteld, 95 Brieven hoe by de Turken gevou- wen en gefloten worden , 75 Brlgnola een Steedjc in I taliën, 7 Brood znVleefch teAleppo goed vari fmaak , en ook goed koop, 8 5 Bruiloften der Turken , en het ge- drag der geen er, die de Bruyd na 't Huys van denBruydegcni geleyden , 73 » ■ 1 ■ Hare Bruylofts-vermaak-. lijkheden , ibid. Bouillon (Godfried) eerfteChri- ften Koning te Jerufalem ver- koren , 3 1 7 Sijne merkwaardige Da- den , Dood 3 en Graftfchrift, 3 1 S Buskmyt-moolendex Turken, wei- dende het Buskruyd uyt ande- re Stoffen , als hier by ons » gemaakt, ï6s Bywijven mogen de Turken foo veel trouwen als fy konnen^69 C; ' :: CAdi wat voor een Bevelheb- ber onder de Turken is, 34 — Hy alleen doet de Border- lijke faken af ; als Geldfchul- den i of 't overtreeden van haar Wet, ibid. en 35 De Huwëlijkfche faken en Egtfcheydingen geven de Cadi het meeft e werk , 3 5- en 72, Cddilefchers of Wetgeleerde der Turken , wat voor eene Bedie- ning hebbeny ^ 37 ■ ^ ■ n- Sijn tot een fchrik voor de onregtvaardige .Rechters i en ^« B L A D-W en ê " Het Heylig Graft is nu met den heclcn Berg in een Kerkbefloten, fijnde door den Keyfer Adrianus binnen de Stads-muren getrokken , 307 Canaan ofte Land van Beloften , hoe voormaals geweeft is , en nu nog tegenwoordig is, 261 Capeldtv Barrevoeter-Monniken , te Jerufalem, waar in een ftuk van de fteene Pylaar , daar Chriftus aan is gegecflelt , en een ftukje van 't regte Kruys gefieii word , 308 Capellen twee cierlijke , in wel- kers eene Chriftus aan 't Kruys genageld , en in de andere , daar aan tuflehen twee Moor- denaars gehangen had , 311 H l " Veele andere merkwaar- dige en Heylige Overblijffels in defe Capellen , 312 Carahemit een feer beroemde Koop-en Handelftad, waar ge- legen , en wat voor Goederen der verhandelt warden, 1-95 SER. Cartnel den Berg omftandig be- fchreven , 246 1 verder verhaal van den Berg Carmel , en wat eertijds daar gebeurt is, 248 Carmagnela de Stad , befchre- ven , 6 Camingen een vermaarde Plaats, daar de Pfeflfers-Baden fijn , 3 Canabo een Steedjein Italien, be- fchreven , 7 Candia het beroemde Eyland, 12 Caravatchars te Tripoli wat voor Gebouwen fijn , en waar toe dienen , 22. Siet nog een na- dere befchrijving van de Cara- vatchars , pag. 29. 55. 56 Cappers , foo meenigvuldig on- trent Aleppo 0 dat het langs de weg waft , 62 Ctfarea PaUftin& de oude en ver- maarde Stad , waar .'gelegen 0 250 — Herodes heeffe vernieuwt en na den Caefar dus genoemt , ibid. • 't Is geweeft de Woon- plaats van Cornelius den Hoofdman , ibid. " Veel meer andere merk- waardigheden aldaar voorge- vallen , ibid. ' De Stad is tegenwoordig foo vervallen , dat'er feer wey- nig Menfchen in te vinden fijn , 25 1 Ceder-bomen op den Berg Liba- nus , welker getal nog maar vier -en -twinttg ftuks waren 0 228 Worden befchreven, 229 Cerigo , een Eyland , by Morea gelegen, ix Chamdeons wat voor flag van £ec* B L A D-W Beeften, waar gevonden wor-^ den , en dcrfelvcr verw-veran- dering befchreven , 2. 1 7 Champ, wat voor Gebouwen fijn, en waar toe dienen , 2,2. 29. 5 5- 56 . Elke Champ heeft hare . byfondere benaming , 76 Wat voor Waren daar in gevonden worden. 2&//£ C&t«&* gemeene drank der Tur- ken , welke uyt alle omftan- digheden fchijnt onfe heden- daagfche Koffi te fijn, 83 _ ,, De Turken fouden liever Wijn als Chaube willen drin- ken , indien het haar was toe- gelaten , daar ftaaltjens van verhaalt worden , ibid. en 84 Cbims wat yoor een Bediende aan 't Turkfche Hof is , 208 m Een Chiaus komt by nagt voor een Stalling , daar onfe Reyfiger met fijne Genoten in is , en neemt eenige Paarden weg , 20 9 5 Het groote Voorregt dc- fer Chiaulfen verder befchre- ven , ihid - Choor der Grieken by het Heylig Graft te Jerufalem , befchre- ven, 309 Chriflenen in Turkyen woonende, wat voor Schattingen voorden Sultan moeten opbrengen, 323 ■■ Chriften- Jongens moe- ten Janitzers worden , 323, Hoedanig defe Chriften- Jongens verbafteren, 324 Blijdfchap der Turken over den Afval der Chriftenen, 3 3 1 Plegtigheden en Ceremo- niën over een afvallende Chri- ften , 3 32 y S E R. — Slaaffchegehoorfaamheyd yan de Oofterfche Chriftenen aan de Turken, 33? — - — Chriftenen mogen in Tur- kyen fonder toelating geene Kerken vernieuwen of opbou- wen , mogen ook nog Klok- ken nog Uurwerken hebben , ibid. Khedinge en dragt der Chriftenen ia 't Oofteu , die byna met de Turken over-een- komt , maar in Tulbanden verfchülen , 3 3 5- B 3^> . Worden van de Turken Spek-Vreeters genoemt. 65 Cuer^Erweten worden by de Tur- ken voor een Nageregt met Kaas en Confituren opgedifcht, 63 Cicer- Akker te Bethlehem , heeft door een funderbaar wonder- werk defen naam gekreegen , 370 Chet-K&ten , waar van daan ge- bragt werden, 217 Coloquint-nppelen waar in over- vloed waften , 161 Como de fecr vermaaklijke Stad hoe, en waar gelegen , 4 Coni eenSteedje inltalien , ^ 6 Conful een Eranfche en Venetiaan- fche te Tripoli , 27 ^ Wat derfelver Ampt en Pligt is , iïïiï- — ~ Hare befondere Kleedin- t , n„ Hoe lang den V enetiaan- fchen geoorlooft is daar te blij- ven , Hare Wooningen be- fchreven , ibid. en 1% . Sijn van den Sultan bê- voorregt , 66 Ces' -~ ®* B L A D-W ■ ■ , " Be Qmful van Venetien raakt overhoop met den nieu- wen Bafla , en de oorfaak van dien twift en misnoegen , ibid. Conftentz. het grootfte Bifdom langs denRhijn, ibid. Chur , de oude Stad , waar ge- legen , en hoe beftiert word, 3 Clavenne het oude Steedje befchre- vcn , 4 Curters, feker V olk in 't O oden , 192 — — Sijn byna Neftorianen ibid. — Hebben een byfondere Spraak 1 , ibid. ■ ■ Sijn onder het Jok dei- Turken , tptd. • Eenige Curters komen de Caravanenverfpieden , 200 — Vallen op de C aravanen aan , ook op defe daar onfe Reyflger onder was , maar moeten eyndelijk wijken, 201 — — - Overgroote ftoutighcyd van twee Curti , 202 Cyprus het Eyland P 1 6 D. Al Hinnoms , in 't welke de Koningen van Juda een Tempel ter eeren van Moloch hadden geftigt , befchreven , 2 74 - Verfoeyelijke grouwelen aldaar eertijds bedreven, 275 Damand of Damafcu: de Stad waar gelegen, 54 - — — Onfe Schrijver komt daar aan , alwaar hy in den groe- ten Champ inkeert, en inden Batzar Spijs koopt , ibid. Schoone en wel bebouw- D de Landen hierom heen , ibid. — Veel wilde Eezels , van Y $ E li. welkers Huyden , Scheven tot Menen en Zabcls , gemaakt werden , Damafcener-Zabels de al- derbefte van alle , 55 Daniels - Thooren te Babel , en feldfaamheyd van dien , wor- dende nu nog van Menfchen bewoond , 16$ Deerde Stad, waar gelegen, en wie toebehoord , 145 De Inwoonders fijnfraay van Geftalte en Blank , ibid. Het Land daarom heen is vrugtbaar en vermaaklijk , 146 OnfeReyftger vertrekt van Deer , komt by een Ondiep- te , alwaar hem de Arabieren Toeken te misleyden , 147 Deruisvrzt voor flag van Monni- ken onder de Turken , 113 — Branden , uyt Godsdien- ftigheyd , in haar eygen Lig- chaam , 1 14 — — r Sijn maar Guygchelaarj en Schijnheyligen, 115 - — — Hare Godsdienfl - oefFe- ningen, ibid. en 1 16 — Sotte kuren in't Bidden , nevensalderley Apenfpel, nó — — Hebben niet meer foo veel aeting onder 't Gemeen als voor oefen, 117 Digtkonjl by de Turken hoog ge- 74 DioJpoLis de Stad , eertijds Lidda genoemt , en beroemt inde Heylige Boeken , omftand ig ^55 befchreven Doft oren in Turkyen fijn meeft Jooden , dragen ten teken een Hoofd - dekfel , en fijn eg ter geleerder als de Turkfch* Aarc- B Aartfen , Dooden der Turken hoe begraven worden , en andere Plegti*- hedenen Grillen van dien aan- gemerkt, _ 43- 44 Dolphynen met meenigte in Zee genen , fijnde een teken van goed weer , 10 Dor de Stad wijdlopig befchre- ven , Doorne-kroon , daar Chriftus me- de gekruyfigtwierd, waarvan gemaakt was , aangetoond , 310 Eoornftmyken van verfcheyde aart ontrent Tripoli , 4 S Dorfch-wagens van een ieldfame hoedanigheyd by de Turken ontrent Aleppo , 59 Draf , daar de H. Schrift van fpreekt , ten opfigt van den verloren Soon , wat het voor ■ een foort van Gewas geweeft fy, Dronkenfchap onder de Turken fwaar geftraft , en voorbeel- den daar van, g 4 Drukker? in Turkyen verboden , en waarom , 75 Duyven worden in Turkyen, m- fonderheyd te Bagadet , ge- leerd om Brieven heen en weer te brengen , 1 7 3 E. EChtfcheydinge onder de Tur- ken Teer gemeen , en waar- om , - s , 35' ^ De Echtfcheydingen ^ ba- ren veel fpels onder hen, ibid. Eed der Turken hoe gehandhaaft word , 34 m ± '., ,. Sy houden in Eed© de hand aan 't uytvocren van ha- re Wetten, ' • ihd. D-W Y S E R' 336 Eenhoornen in Perflen , ......... WQïden van den Koning onderhouden > i87 Eg/0 9 een flag van Hagediflen , een vergiftig Ongedierte met drie Hoofden, onthoud fig nu op de plaats, daar deThoorn vanBabei gebouwt was , 164 Elugo een Vlek by Ba bel , waar eertijds de vermaarde Thoorn van Babel geftaan heeft, fijnde nog hedendaags eenige over- geblevene Puynhopen daar van te flen , . 163 Emmaus , waar heen Chriftus met de twee Jongeren gegaan is , befchreven , 2,5 6 Errachaby een Stad, den Arabie- ren toehorende, befchreven 147 Erfy voormaals een vermaarde Stad , fijnde tegenwoordig niets , als eenige oude T hoorns te fien , T 49 Eufhrates de feer vermaarde Ri- vier , en desfelfs gelegenheyd befchreven, Iü 5 De Euphraat heeft altijd troebel Water , 't welk fy , voor al eer het gedronken word, in Potten moeten doen, om 't te laten befinken , 106 — - De wonderlijke kromtens van den Euphraat befchreven 9 123 — .Op den Euphraat varen- de moet men 'lig nauw wag- ten , voor de Raderen' van de Watermooleas , die hier en daar in den Euphraat ftaan , if 7 — — 't Samenloop van den Euphraat en Tigris , waar l r 164 cc 4 *m B ZfOndaco wat voor Plaatfen in Turkyen fijn , ï8. 27 De Confuls hebben hare Woonhuyfen inde Fontiques, 27 ft — Wat voor andere Natiën in de Fontique der Franfchen haren optrek hebben , 2 8 fr> — — Wat voor, in die van de Venetianen, ibid. Vtdco van Anjon , vierde Chriften Koning van Jerufalem , 319 - Sijne Daden , en Dood . 320 Tufzjch een fchoon ylek befchre- ven, 2 G. Aarkeukens in de Batzars fe Aleppo , en hoe men daar getradeen werd , S7 GaUtu het Eyland befchreeven, 10 Galantza een fterkKafteél, den Koning van Arabien toekomen- de, befchreeven, iig (2amaëi'K.Qnmg vanPerfïen, heb- bende drie Kinderen, fijnde^e fl^gen vyanden der Turken, 180 Gebeden der Turken , en hare vijr Bedeftonden, 295 Gebouwen van de gemeene Turken fijn doorgaans in Turkyen niet fraay, en dereden waarom , 65 Geld-fpecien der Turken , en de waardy van dien befchreven , 28 '.. ' ,. . Geldfchulden worden door een Cadi afgedaan ; en die geen geld heeft, moet met de Huyd betalen, 34-35 Met Geld h by de Turken alles goed te maken , 3 7 ^eorgUnen , feker foort van Chri- fteaen in Turkyen , yzn den gewaanden Ridder Georgius , q| Joris, foo genaamd , " ' Hebben hare Cape] , YVW nimz , en Kloofter in' den Tem- pei van 't Heyiige Qraft opCal- Varieri , ; H r Get>o^emme befchreeven, 362 Geweer en Wapenen der Turken befchreeven , 69 G*y"" te Aleppo , die Qoren van een El lang hebben, 86 — Ook te jerufalem van een ongemeene lengtte , 261 Geeftiijken der Turken wat voor tfa^ V an Menfchen , derfelver Gaisdienftige Oeftenmgen, enz- befchreeven , ~ I09 . t i0 Gevogelte, dat eetbaar is, veelder- hy te Aleppo , g* H. Graft te J erufalem is nu met den heelen Berg van Calvarien in een Kerk beflooten , 307 Turkfche Schatting op de Kerkganger s in de Kerk van het Heylig Graft, 30 6 • De Gelegentheyd van 'c Heyiige Graft verder befchree- ven, 3IJ Onfe Reydger gaat in 'c Heyiige Graft 5 Het en befchrijft een fraay Goud Tafereel, j 1 4. — Geeftlijke Overdenkingen, 3 ( 5 — s — ■ Iveemd fijn nagtruft op het Koor, ftü 9 Eenige verheve Tomben van Chriften Koningen aldaar , 316 Graft van de Moeder Gods befchre- ven, 36l : — Van Abfolon, 36 } ■ ■ Van Lazarus, $6$ Graven der Chriften Koningen van Jerufalem, Graf' B L A D-W Y Graffchrifien der Chriften Konin- gen van Jerufalem , 3 18 Graffïeeden der Turken , wat voor- een gedaante hebben, en hoefe dcfelve vercieren , 43 ^ Waarom fy hare Graven langs de gemeene weg maken , 44 L — Hare manier van begra- ven, Grieken, de hedenfdaagfche lijn onnutte Kakelaars en vuyle Luy- aards , en feer veragt van dè Turken, 337 ... Sy erkennen den Paus van Romen niet voor het Hoofd der Kerke, *m — Waar fy hare Kerken heb- ben , 33* ■ v ,., l . , , Geloven dat in hare Capel het Middelpunt des Weereldsis, ibid* — Kerk- zeeden , en Geloofs- belijdenis van de Grieken, ibid. <— Willen aan de Roomfcb- Catholi jken niet toelaten om Mis op hare Altaren te doen , 339 V , Komen in veele deelen met de Snrianen over een, ibid. Siet verder op het Woord Sn- rianen. Griffioenen in Perfien, werden van den Koning onderhouden, 187 grifons 9 of Grauwbunders befchre- v -ven , ten opfigt van haar Af- komt* en andere befonderhe- den, 4 GuidovanLtifignan , enRaymond van Tripoli, leggen met mal-1 kandeï , om \ Koningrijk van! J erufalem overhoop , waar door het Rijfc den bodem inraakt , | H. HAdidt een Arabifche Stad , befchreven, ten opligt vart haar gelegentheyd , en andere omftandigheden, 159» *60 Handel feer groot te Tripoli , 26 27. Siet ook 30. 3 1 Hanal eertijds een heerlijke Stad , nu maar een klcyne Vlek , be- woond door Maroniten Chri- ften, 5 5 Hans Ulricb Kr aft , getrouwe Reys- gefel van 'D. Rouwolf, 89 — — Word onfchuldïger wijfe van de Turken in de Gevangenis geworpen, 219 Word eyndlijk na drie Ja- ren nog wonderlijk verloft , 3 3 Harpel, de Stad befchreven , 195 * « vM- Den Sangiacho van Harpel laat aght Moordenaars regten , waar over fïg de Vrienden der felver wreeken, ibid* Haramiqmbirttn Scheldnaam die de Turken geven aan die geene, welke eenen anderen Heer, als haren Sultan , onderdanig fijn, 14}. 144. Hayr , hoe de Turken doen uyt- vallen, en waarom, 26 \Ld. Jan Baptijis Kerk in het Gebergte juda , 3 Ö 79 — Seldfame vertelling van de Moeder van Jan Baptift, uyt het Proto-Evangeiium , ibid. Jmitz^eri onder de Turken , der feiver Soldy , Opfchik, en Dragt, en Bedieninge, 68 ■ Sijn de belte Soldaten dei- Turken , en Chrilten-kinder , 323 Idt , een groote Stad, den Turk- fchenKeyler toehoorende, be- fchreven , jtfQ JerujaUm de Hoofdftad van 'c Heylige Land, word van de Tur- ken Gotz genaamd , 256.24,7 — De Situatie van Jerufalem nauwkeurig befchreven, 257 Het herbouwde Jerufalem van den Keyler Adrianus, He- lia genoemd , ibid. — — Buyten de Poort moeten de Vreemdelingen en Pelgrims vertollen eerfe binnen mogen komen, 257. 258 * De Monniken halen de Pelgrims in haar Kloorter, 258 -r- — - DeChrirtenen wordendaar fi jnde gewaarfchouwd , om niet op de Graven der Turken te treeden, ibid. " - Jerufalem legt op \ hooge Gebergte , van de welke men feer fraaye en wijd-uytgertrekte Gefigten overal het omleggen- de Land heeft , * 2 6o De Stad krijgt feer veel Toevoer van Vee uyt het Ge- bergte Seir, 261 — Do Heerüjkbeyd van de Stad B t, A D-W T E R. Stad jerufalem, 262 Hare oude V oorregten , fejiide die nu , na de Voorfeg- gincren der Propheten , en van Chnftus alieverdweenen, ibid. en 263. I Armoede van de Inwoon- j ders van Jerufalem , 264 I flare flegte Huyfcn , en 1 nocr flegter Thuynen, ibid. — " Heele Straten die vervallen fijn, ' 26 5 . \ Is als een Wonder aan te merken , waar alle de Men- fchen , daar Jofephus en Eufe- bius van melden, gebleven fijn, ibid. I Aan de Noord- kant is de f Stad hetfwakft, ^id. _ Sy is van den 'Sultan met nieuwe Muren omringd , 266 1 — De twaalf Poorten van het Oude Jerufalem opgeteld > 267 Door wat Poort de Heere Chriftus gebonden is ingebragt, 268 Een Turkfchc Mofchêe ftaat nu op Moria, ibid. - Waar het Bad-water Be- thefdawas* ibid. en 269 — . — De Hoek-poort is nog op haar oude plaats , 269 __ plat -gevloerde Daken te Jerufalem , 2 7° « Over ouden Thoorn aldaar, 271 -h ~ De Plaats, daar den Apo- ftel Jacobus door Herodes Agrippa is onthoofd , ibid. — Het Huys van Annas en Cajaphas aldaar, 27 2 — De Kerk van St. Pieter, wat voor een Gebouw , en wat y oor heylige pYcrbli jf felen daar in fijn, 2 73 Jerufalem word door de Rruys- vaarders ftormender hand in- genomen, en een tijd langweer vanChriften Koningen beftierd, 317 , Gaat weer door de twee- dragt van Guido van Lufignan en Raymond van Tripoli , te grond en verboren, 321 Alderlaatfte verwoeftingh van jerufalem, ibid. en 322 Jefaia* des Propheten Graft , be- fchreeven , • 2 7? Inqui fitte y*n dePortugeezen inge- voerd te Goa, l8 2 Joden fy^kn in Tripoli voor Ma- kelaars en Wifielaars, 2S Daar fijn alfins feer veel Joden in Turkyen, 29 , De Joden hebben de mee-, fte Inkomen , Tollen , Impo- ften , en Pagten van den Turk. fchen Key ier in huur , ibid. Eygen lof van de Joden, die men haar niet mifgunnen moet, tht r d - - Seker Jood fpeeld onfen Bjeyfiger op fijn Reys een lelijke Potz,/ ; ■ Joden derven nog ligt ot vyer aanftcken op den Sabbath, 191 , Verdere Kerk - plegtighe- den der Joden, ibid. Hare lafteringen tegen* Chriftus, J ?2 » .... Joden fijn in Turkyen niet veel geagt, 33 2 Joodfche Doftoren handelen hare Sieken qualijk , 274 Joppe de aal-oude Stad , van ^e 'inaefètenen Japha genoemd , «tegenwoordig foo verweeft, dat'er. daCer maar nog drie Kelders of Spelonken van overig fijn, 251 ■ - Joppe is feer vermaard in de Heylige Schrift , 252 " ~ Men vind aldaar ge*ne de minfte A^rfqufteyten meer , en derden waarom ? ibid. — - De Haven is'er feerflegt, 252 " Rare en Vreemde Gewaf- fcn en Kruyden hier omtrent , lfmxel Koning van Perfien , die in fijn Jonkheyd preuven gege- ven heeft van fijnen haat tegens de Turken , jg 0 Juda het Gebergte befchreven, 2 55 ■ 11 1 Hier liepen de wilde Ara- bieren den weg voor uyt, voor onfe Reyiïgers, ibid. Judo, het Gebergte nog nader be- fchreven , 37$ 1 11 Het Beekje alhier , daar Philippus den Eunuchus van Candaces gedoopt heeft , ibid. — — Wooninge van Zacbarias, 379 Kerk van St. Jan Baptift , 3 79- Siet op Jan Bapt. Fontain Nephthoati, ibid. Juliam Roomfch Keyfer , de Apoftaat , waar van de Perfia- nen geflagen , en die godloofe Taal ge fproken heeft, 190 Jnppe de Turkfche Stad befchre- ven, ten opligt van haar Stand- plaats, en andere omstandighe- den, enz. 160 K. KAmeelen fijn fterkc en fobere Dieren , 133 JCafleeliande Pelgrims, Siet Altlit. 'Kapel van den H. Hicronynms te Bethlehem , 57 — Van Paula en Euftochia ibid. Siet verder Capel. Kerken te Jerufalem fijn door d Saracenen verwoeft, 3C Turkfche Schatting op d Kerken , en Kerkgangers van 1 H. Graft , ibid Keulen hetrijkite Bifdom langs der Rhijn , . Kidron de Beeke , over de welki de Heere Chriftus gebonden ij geleyd, befchreven , 27e Kindenn fijn onder de Turken feer ontaard en ondankbaar, 73 Worden op het agtfte , ol thiende Jaar eerft beineden , ibid, — Opvoedinge der Kinderen en haar Levens-wijfe , en ver- dere befigheden, 74 Kleedinge der Turken , van Man- nen als Vrouwen befchreven, 41 Klokken, of Uurwerken fijn niet in Turkyen , 333 Kloofeer der Maroniten-Monnikcn op den Berg Libanus, befchrc- ven, 225.226 — Wanneer defe Monniken , en hoe hare Godsdienftigc Oef- feningen verrigten, 227 Koninginne van Walachien , van de Turken gevangen , is in feer fobeien ftaat te Aleppo , 70 Koordedanffers onder de Turken, fijn wonderlijk behendig , 73 Kruyden ontrent Tripoli , Van on- fen Schrijver , gefogt , en ge- vonden , worden opgeteld , 44.45.46.47 Kruyden in, en om Alep- po waiTendc , opgeteld , en aangemerkt , g 9 — ■ Kruyden omtrent de Stad Bi? B L A P-W Bir groeycnde , opgeteld, 104. föf den langs den Euphraat wa(- fende, i 2 4- 125, en 136 _ - - Kruyden in- en omtrent de Stad Bir , H« I Vreemde en onbekende Kruyden omtrent de Stad Ana , i53 1 - - Rare Gewatfèn tn Kruy- den ontrent de Stad Babel , 1 67 I - Kruyden en Gewaden on- trent de Stad Moflei, 198.199 I - - Veele rare en vreemde Gewaden op den vermaarden Berg Libanus befchreven , 229 , eneenigeBladzijdens vervolg. H. Kmys , het Schip foo genaamd, daar op onfe Schrijver in Zee fteekt, * , Groot gevaar van het Schip, 9 JCr«yiChrifti , waar van nog een rest Stukje van vertoond word, 30 S . De Plaats, daar het Kruys Chrifti gevonden is, 310 Kmysvaard na het Heylige Land in 't Concilium van Clermont beflooten, 3 17 « Gewind voortgang met een vervaarlijke menigte, maar in weynig tijd verfmeld , ibid. HetOverfchot neemd egter nog Jerufalem ftormender hand in , cn fy verkiefen haren Veld-O- verften voor Koning aldaar , ibid Krijgsliften der Turken , en waar om den Turken door de Chrifte nenniet meer afbreuk gedaan word, 6 9 L. LAmia een wonder flag van Vifch befchreven, 386 Landlopers onder de Arabieren ; trekkende gedurig met Wijf en Kinderen van de eene Plaats na den anderen , i©3 Latimfien , welkers IBedel-Monni- ken het Heylige Graft te Jerufa- lem , en meer andere Plaatfen , in 't H. Land, in hebben, 351 Hare Monniken hoe die ia den Tempel hare nooddruft krijgen , ibid. - Wat haar werk is , 355 Waar fy haar beftaan van hebben , ibid. Onthalen de Pelgrims wel, ibi/L Moeten armelijk en inge- togen leven , en waarom \ibid. — Hebben veel te lijden van de Turken en Arabieren , 345 Leut kir ch de Stad waar gelegen, en derfelver aanmerklijkheyd befchreven , 2 Libanus den vermaarden Bergh klimt onfen Reyfiger op, 224 Befiet en ontmoet vreem- de Gewaden , 525 ■ Kloofter der Maroniten op den Berg Libanus, ibid. p en 22Ö ■ Onfe Reyfiger klimt ho- ger op om de Ceder-bomen te befïen, 22S ■ u Gewaden op den Libanus wadende, befchreven, 229.230 Het Gebergte Libanus fiet men in Cyprus, 230 Limma een Steedje in ïtalien, 6 Lindauw de Stad aan de Boden- Zee , desfelfs bequame Stand- plaats , en andere befonderhe- den, befchreven, 2, Lifcha wat voor een foort van Vifch , waar , en hoe gevan- geuword , 1* 1 * Zjfcfo B L A D-\v Lithojlrotos te Jerufalem wat h i en nog een Boog ih wefen van het Lithoftrotos, 303 Liefena de Stad , en Haven uytvoe- rig befc breven, -92 *"" ' ' * Hier luydmen de Kerfmis met fchieten in, 393 LotsJm fm een Pylaar veranderd , 365 — 1 1 Aanmerkens - waardige Vertellinge dien aangaande , 366 Luc, het Steedje in Italien , be- fchreven , 7 des Turkfche Keyfers buyten Aleppo , 58 Hy beraadflagt in defen Luft-hofmet fijne Raden, om de Jooden uyt te roeyen , of het Land uyt te jagen , ibid. — — — Aardige finuyting des Key- fers tegen den Divan^ ibid. M. MAhometh de Aarts - Verley- der, en fijne verfoeyelij^ ke Leugens en Lafteren , aan- gemerkt, 285. «n 293 Het boofe en godloofe Leven van fijne Aanhangers , 294. en 295 — — Liften en loosheden van Mahometh, 326 Sijne verfoeyeljke Leer aangemerkt, 327 mm Defe Mahometaanfche Leer is door geheel het Ooften verfpreyd, 32 8 Manna waar , en hoe meeft valt , 77. en 199 Maromten woonen op den Berg Libanus , hebben eenen Pa- triarch, en hetontfagen d'eer- bied derfelver tegen haren Pa- triarch befchreven , 225 Turkfche Konftenaryei om de Maroniten te dempen ~ — Diéfig braaf te* weer fttel len en fig verweeren alsvry< Lieden en dappere KrijgsKc den > 23e ' Een van hare Overdenk 't Nedergebergte vergelijkt fis niet den Sultan , z y f Turkfche armatures teser V> 1- J _ _ & defe Berglieden, 238. Die eg ter een fiegten uytgang heb ben > ibid. — — De hedensdaagfche Maro- niten hebben fig onder de <*e- hoorfaamheyd van de Paus be- geven > 349 Communiceren egter on- der twee gedaanten , 350 Houden haren Patriarch in grooteeere, itië* 't Sijn dappere Lieden , rnet goedGeweeren Wapenen wel voorfien , ibid. — Sy leven onder een flren- gen Regel , en behelpen haar met fiegte Spijfen , 3 5 x Marfeille de voorname Koopfiad in Frankrijk aan de Middellat fche Zee , befchreven , 7 " Verfcheyde goede Kruy- den aldaar, Onfe Schrijver vind daar ( kennis, en vertrekt. Siet hier van op het woord Rouwolf. Maag-poeyer der Turken waarvan gemaakt word, 55 Mayenfeld de Stad, waar gelegen, wie toebehoort, en hoe be- ftierd word , 3 Mecha een Stad , daar heenen de Turken met heele Caravanen , Beevaart doen, 2S8 B L A D-W . . Onder defe Turkfche Pel- anms fijn ook Kooplieden , en fomwijlen Chriftenen , dog bedektelijk, *W ; en 289 \ttd\n wat voor een GekHpecie, by de Tinken is, en de waar- dy van dien, 28 Wmmmgm de ftijks-ftad , en wat daar aanmerklijk, befchreven, Ments het aanuenlijkfte Bifdom langs den Rhijn , 3 Merquerda Koningin der Abyüi- | nen, en derfelver Gcfprekmct j Salomon , 347 j jK*y/«£ , volgens der Abyffinen fe^en, Soon van Salomon by * de & Koningin Merquerda ge- wonnen, trekt na het Land van fijn Moeder , neemt Ifraelm- fche Hovelingen mede , en brandmevktfe op 't Voorhoofd, waar van daan de mannier van ' Brandmerken nog onder defe Volkeren gebleven is, 347. 348 MiUnm de Hoofdftad van \ Her- togdom , en desfelfs wiflelval- ligheden onder hare laatlte Hertogen,enz., befchreven, 4.5 Millo de Boven-ftadte Jerufalem, uytvoeris: befchreven , 269 Mindelheym de Stad, en Vorfte- lijk Kaftcel befchreven , 2 Mifl word van de Arabieren op- gefogt , om 't in plaats van Hout fe branden, *°4 Moeskruiden en Aardvrugten in overvloed te Aleppo, «8 Moncallier een Stad van Savoyen , befchreven , 6 Monniken onder de Turken be fchreven, tl ' — Sijngroote Yveraarsvoor hare Wet 4 * * 5 Y S E Afoore» fijn feer diefagtlg , , Van defer Mooren diera^- ti^heyd een {taaltje verhaak* ö J 150 Koopmanfchap en ruyle- buyt met defelve , _ Aart en Imborft van dele Mooren , } ) * Hare Kleeding, md. Derfelver Hovaardy , ibuL Dragt en Kleeding .van hare Vrouwen, ibid. en 152, MorU by den Tempel-Berg te Terufalem , befchreven ,268 : £en Turkfche Mofchce ftaat nu op Moria, tbid. — Defe Mofchee mag van geen Chriftenen betreeden ot aeiien werden » 2,8 4 Moffel de Stad befchreven , 1 97 By defe Stad is een Heu- vel , daar deMenfchen inwoo- nende , ais Mieren in , en uyt kruypen, n . op defe plaats ftond eer- tijds de vermaarde Stad Nini- ve, _ Defe Stad heeft veele ver- woeftingen en veranderingen uytgeftaan, «9* _ Situatie defer Stad , iwd. -,. In defe Stad is , wegens de Rivier , goede Negotie , , Hier fijn veel Terpentijn- noten, '}99 ., , , ,. En feker Manna , die ly daar voor Spijs eeten, Und. . - Veele Neftonaaniche Chriftenen woonen in Moffel, ibido Mofqueen of Kerken de* Turken befchreven, 57 MmbiUn en Huysraad der Turken B feer flcgt , beftaande meeft in Aardewerk, 67 Mufa een wonderlijke Boom in en ontrent de Stad Tripoli waf- fende , befchreven , 5c ~ ' Draagt maar eens Vrugt , dan wordfe afgehouwen, ibid. *" De Vrugt is ongefond , en waarom > ibid. en 5 1 R NAgeregten der Turken , waar in beftaan , en hce opge- dift worden , 88 Nejïorianenvan den Ketter Nefto- rius dusdanig genoemt , waar in 't Ooften woonen, 343 1 Sijn een half-flag van Chriftenen, 344 Sijn fnoode Guy ten , ibid. * Hare Landpalen , /bid, — — Vreemde Taal, ibid. m Verw en Kleeding , ibid. Werden van de Turken meer als andere ontflen en ge- agt, ibid. E R. meer andere GewafTen \ 36 1 Onweeder op Zee , feer fchrik- kelijk , , 3 Oogen-falf 'der Turken, die al van overoude tijden in gebruyk is geweeft , ?+ Opium hoe gemaakt en waar ge- vonden word > 9 £ ' Het gebruyk van Opium onder de Turken , /tó. ' Hulpmiddel voor die te veel Opium hebben ingeno- men, 97 Qrmmz, het Eyland , waar gel«- gen , wie toekomt , en~hoe beftierd word , 1 74 ' Order en handel der Por- tugeezen ontrent de Kooplie- den die tot Ormutz komen , TT . 175 —— hoe de Portugeezen van d'I ndiancn Jonkers en Eedel- lieden maken , 176 — Hebben daar de Spaan- fche Inquifitieingevoert, ibid% Hare grove Dwalingen Oroben het Nageregt met de Ci- en wanfchikkehjke Kettery , G ers , by de Turken , 65 34ï , Orpha de fchoone en heerlijke Stad befchreven, Nijfa de Stad en fterk Kafteel , befchreven , 6 — — Is beroemd wegens be- fondere merkwaardigheden, 7 ■ Daar ontrent vindmen'er veele koftelijke Kruyden , die opgetelt worden, ibid. O. O Lus Judaicum wat voor een Kruyd , en waar veel ge- vonden word , 62 Olijf-bomen veel en fchoon on- trent Aleppo, 59 Olijf-berg een quartier-uurs buy- ten Jerufalem , 360 — ■ " Is vol Olijf-bomen en In defe Stad word groote Koophandel gedreven , ibid. " Of defe Stad eertijds Ha- ran en Charras genaamt is ge- weeft, ibid. en 212 P. TiAarden, Arabifche , fijn ge- fwind , hard , en welge- maakt , i 33 Paarlen waar gevifcht worden , en de groote Handel met defelve te Aleppo, aangemerkt, 78 Paap-Jan , feker Patriarch in *t Ooften, bekeert veel Chrifte- nen in Perfien , j 7 g Pal* B L A D W >alla wat voor een Boom , waar groevt.en fijne nuttigheyd, i 8 7 >aafch-feeji der Turken , op 't welk fy alderhande vermaak aanregten , 3 00 >ampier bydt Turken feer geapt/ en hare grillen ontrent het Pampier , 7 5 'anthalerea een Eyland , den Koning van Span jen toehoren- de , 11 >afcaro de Caap, befchreven ,11 Wriarch van de Maroniten "word vanDr. Rouwolfgenefen, 222 De Woonplaats defesPa- triarchs befchreven , 223 hrfianen fijn sroote Yveraars in faren Qodsdienft ; overtreffen- de felfs de Turken , * 59 -— - Hare Bedeftönden , die fy met grooten ernft en devo- tie houden / en een Areng le- ven leyden f *bïd. , p . De Perfianen hebben een 'geheel andere Spraak en Schrift als de Turken en Arabieren , 176 4—— Worden Roode Turken genaamt', en waarom , 177 ■p — De Peiiianen fijnkloekke : 'en dappere Mannen , ibid, en 181 »j Hare voornaamftc Waren fijn fchoone Tapyten , ibid, ff , ' Sy beminnen de Chrifte- nen , en haten de Turken om veelderlev oorfaken , ibid. en 178 ■■ In Perfien fijn veel Chri- ftene*, die door toedoen van Paap-J aan bekeert fijn , 1 7 8 Perfikken in Perfien veel , maar niet veel geagt , en eenc be- lagchslijke Fabel , dien aan- ¥* S E n. gaande , der Peruanen , 1 S 8 PijUchie-boemen , fchoon en veel ^ ontrent Aleppo , 59 Pfejftrs-baden , onder de Wonder- werken gefteld, waar haren oorfprong hebben , waar toe dienftig , en andere befonder* heden meer , ■ l Pavia de vermaarde Stad in Ita- lien , befchreven , % - ■ Was eertijds de Sitplaats der Koningen van Lombar- dyen \ ibid. - Is Van Care! d<§ Groote begiftigt met een vermaarde Hooge School, " ibid. Po een voorname Rivier in Ita- lien s befchreven , 5 Prsfta y %tt Steedjé befchreven , l i3fl tïïó . * ■!: , 94 \Prhflers der 'Turken roepen de Bedc-ftohden van de Thoor~« nen af M .295 QUee~bomen ü)ti feer fchoon en veel ontrent en in Alep- po > SP RAcheU-graf waar , 3 7 1 Rdcka een Stad in Mefopota- mien , waar gelegen, hoe Be- bouwt is , en wat voor Wif- felvalligheden uytgeftaan heeft, I2S» 129 — «-r Daar word van de Tur- ken fterk Guarnifoen gehou- den, 129 Word onderfogt, of de- — ~ m fe Stad het oude Rhages of Edeffa is , ibid, — De Tollenaar aldaar over onfen Reyfiger misnoegt , en waarom , 1 3° ^eendeft Rpuwolf. Dd Z<*- B i, A D-W Y S E R. Raeomes het Steedje, befchreven, ! 6 ) Rama de Stad , omftandig be- fchreven , .2,54 — Hier ftaatccn groot Huys, gekogt van den Hertog Philip van Burgondien, voor de Pel- grims , ibid. * Veel Aloes vindmen hier , ■ ■ ■ Alhier heeft onfe Rou- wolf 3 dagen ftil gelegen , en de Turkfche Bedienden de han- den Gefalft i voor al eer hy verder reyfen dorft , 2,55 « — tfr- Vrugtbaarheyd van defe Landftreék , ibid. Raymond van Tripoli , en Guido van Lufignan , 1 eggen met malkander overhoop , om het Koningrijk Jerufalem , waar door het Pvijk den Bodem in- raakt , 321 Regt is aan 't Turkfche Hof prompt en ftraf , 66 Religie der Turken aan te nemen , worden de gevangenen niet hard gedrongen , 225 Groote Perfonagien wel, die fy dan goede Ampten ge- ven \, maar evenwel mistrou- wen , . ibid. Renegaten, of gewefene Chrifte- nen, hebbende Chriftus ver- loogchend , fijn onder de Tur- ken in groote agting, 28.6. 287 — By defe is meyneedigheyd byna geen fonde , 2^7 •-r— — Sijn boofe en vertwijffei- de Schelmen , ibid. en 325 Rhetiers. Siet Grifons. . Ridder-Orden van den Tempel , of m . Jan tot Jerufalem , 354 ~* Was voormaals een groo- J te bevoorregte waardigheyc . ' [wir. ■ 3 Eenige Grooten hebb< nogtans den Eed geweygerc ibi ■ Ceremoniën tot defeRi derfchap behooiende, 3- Watfoodanig eenRidd al moet beloven, ibi Eed van de Ridders, — — Derfelver Penitentie, 3 — — In dit Ridder-maken is 1 geweldig de 'klad gekomcr .Riet-gras feer fchadelijk voor < Beeften , 1 : Riva de Stad , waar gelegen ,• ■ De Adicevloeyd daar do- het La^os-Meyr , fonder f met het Water desfelfs te ve mengen , ibi Rob-Ribes , het egte en befte, wa is , en hoe te kennen t 2 : Roermakers fijn'erweynig te Ale po , { Rottingen , waar van de Turke hare fchrijf-pennen maken , j Rovers ter Zee, doen het Sch aan van onfen Reyfiger, i Rourwolf Leenden , onfen Schr. ver, desfelfs reysluft, en ti wat oogmerk , 1. '■ " - Komt te Marfeille aan , — Ontmoet daar kennis, e eenige Kruyd-lief hebbers , . Gaat aan boord, enfteel in Zee , Komt te Salamina aan en fijne ontmoetinge met de TurkfchenBevelhebbe/, 15. i Komt te Tripoli aan, 1 Siet van defe Stad op het woor Tripoli. Vind de Poort geflootei B % A D-W cn word van de Mooren en \ Turken voor de Poort over- vallen, dog nog eyndelijk door den Franfchcn-Conful geren. Siet verder op het woord Xrt, ^° lU Krijgt begeerte na Alep- po te trekken , en gaat op "—•Komt eerft ten vierden facr tot Damandt * 54- Siet ver- der óp het woord Damandt. Vertrekt van hier , en ,overnagtineenVlek,bewoont door Chriftenen, daar hy goed onthaal vind > 5 5 E Hy komt buyten Aleppo , terwijl hymet Kmyden te (oe- ken befigis , in groot gevaar, 9 3 I Daar hy ;nog eyndelijk gelukkig uvt raakt, 94 _ * - Vertrekt van Aleppo na de Stad Bir , 96. Siet van dele Stadop£/>. ^. - Ve/kleed hem op lijn Turks, . V ertrekt van Bir na Raka. 1 Siet Raka. _ Red een Turks Soldaat uy t de Rivierden Euphraat * 143 . sijn komftte Ana> eniij- ne ouade ontmoetinge aldaar , waar voor hy hem door een bequame vond nog wift te red- den i V 4 ' 155 ;? 6 - - sijn vertrek van Ana 3 van defe Stad fiet op het woord jina* \ . ^.. v . - Komt te Hddidt, daarna Efettf , en- Jfclé aan * welke . óW** op haar naam moeten opeefoet worden. f KomtteBabeU löz.Sict y s Ë 8- hier van op het word Babel. — — Slaat met een Caïovaari op wég na Bagadet > ] 64 _~ Sijn te ru^-reys tot -Nini- — — Befiet en klimt op den BeraLibanus; Siet op Libanun ° Sijn reys ha Jerufalem , vertrekt van' daar,aankomlt te Venetien, endaar na weer te Augsburg, 3?o-398 Rhijn de vermaarde Rivier, waar haren oorfprong heeft , 4 Rotje der Duyven te jerufalem, bèfchreven , 2 7 6 CAcquatz. fekere foort van üee- O ftelijken h en haar gedrag # en goede werken , 81.82, Salamhe een Vlek en Haven al- daar bèfchreven, ' H Onfe Schrijver loopt daar in, ontmoet drie Turken en een Renegaat. , mét dewelke hy na den Overften gaat , en fijne ontmoetinge aldaar > ikd-, Salomons Boomgaard, 377 >— Vyvers, 37 • Samarmnd , Hoofdflad des Ko- nings vanPerfien, 179 Sawiachi wat vooreen Bevelheb- ber by de Turken , • 3<* — ^— Pragtige Intree van eeri Sangiachi in Tripoli , ^ &t«y uytgeftrekt heydvan fijn Land , enz. 187 Soubafchi wat vooreen Bevelheb- beronder de Turken is , 38 Die van Tripoli foekt een liftuyt, om den Tolk van den Venetiaanfchen Conful te ver- wrikken * ibid. - — 't Welk hem fuur op- breekt , alfoo hy 't met fijn Hoofd moeft boeten , 39 Spier het Godsdicnftige Eifdom langs den Rhijn , 3 Spacchi onder de Turken , der» fel ver Dragt,Soldy, Opfchik, en Bedieninge , ' 68 Sflugi een Vlek , beroemd wegens den oorfprong des Rhijns al- daar , 4 Spooken , vertoonende fig foo fchrikkelijk op een Kafteei , dat het felve nu verlaten , en onwoonbaar is, 55 Stal , waar in Chriftus geboren is, en de Kerk daar over, be- fchreven , py % Steen daar den Engel heeft opge- geten , die den Steen van de De ure Eeure des Grafs hadde gewen- teld , n Steen , daar Chriftus op gefeten heeft, toen de Kriigsknegteii de doorne Kroon op .ii»'n H. Hoofd drukten, Steen-rot ten tijde van Chïifti Lij- den gefcheurt , nog te tien te Jeruialem, 310 Stad-Darvids te Jerufalem > uyt- yoerig befchreven > 27° Strafoefeningen der Turken hoe uytgevoert worden , en waar in beftaan , \ r 5 * Straatsburg het eedelfte Bifdom lan<*s den Rhijn , 3 Sucurmk een feer feldfame Vogel befchreven, , ~ * 7 Sumach fekerZaat , daar de Tur- ken een Maag-poeyer van ma- ken > ■ 5? Surianen wat voor Volkeren , waar woonen, en wie gehoor- famen , 539 r Komen in hare Zeden en Geloofs - beleydenis in veele deelen met de Grieken over een > ™id. -\sip arme Menfchen , maar ook forgeloos, wetende weynig , haren Godsdienft be- treffende, en loofe Bedriegers in de Kóopmanfchap , 340 Staker-riet iioewaft, en geculti- yeertword, 4 6 T. TAuk het Turkfche Steedjen befchreven , 191 7ax* wat voor een Gom is , en waar van daan gebragt word , i$6 Tempel te Jerufalem een en ander maal verwoed-* 28 1 , - m - De Jooden hebbenden- Y S K H\ felven, door behulp van.Jtl* liaan d'Apoftaat , getragt weer op te bouwen , werdende eg- ter door Godlijke wonderda- den in haar oogmerk verhin- derd , 182, 283 Nu ftaat een Turkfche Mofchèe op de plaats , daar voormaak den Tempel ftond, - — Defe Mofchèe mag van geen Chriftenen betreeden of aefien worden , 2,&4 J! \$^at voor Landaarten haar gedurig verblijf in den Tempel van den Berg van Cal- varien hebben , 32,2; Jaarlijkfche Schattingen voor den Sultan , die de Pel- grims en andere Chriftenen moeten opbrengen , 3 23 Theckoa het Kafteel door de Chri- ftenen tegens de Saraccnender- tig jaren lang befchermt, 376 Tenda een Steedje in Italien, 6 Toff'ane een feer oud Vlek , be- fchreven , 3 Trier het oudfte Bifdom langs den Rhijn , .3 TfrW* de voorname Turkicne Koopftad, hoe, en waar ge- legen , \7 C I . Z r Is byde Zeekant metvijt Kafteelen voorden , ibid. ! De Turken dragen buyten de Stad , en s'avonds groote Knuppels om de Wolven te verjagen, \7 — Buyten de Stad fijn veele vermaaklijke Thuynen , Wijn- gaarden, Bomen , Vrugten, en Kruyden , die alle befchre- ven worden , J 9 m De Wandelaars is daar Dd 3 S*' B L A D-\V geoorloft in 't voorbygaan wat te plukken , en mede te ne- men , 2 O ■ Om het Oude Tripoli fijn voormaals nog meer heerlijke Thuynen cn Hoven geweeft, ibid, " Be Beeken , van den Li- banus aflopende , befproeyen de Thuynen ontrent Tripoli , ibid. — — De fwakte van 't heden- daags Tripoli aangemerkt , ibid. cn 21 — De gefteltheyd der Huy- fen aldaar , ibid. — — Men gebruykt daar geen Rytuyg, 21 De Huyfen hebben een flegten Ingang, maarfchoone Agterfalen , 2 1 Hebben vreemde Siooten en Sleutels tot hare Deuren , ibid. en 22 Wonderlijke Straten te Tripoli, 22 Geene befonder-aanfien- lijke Gebouwen aldaar , ibid. Hare Champen., Siet op het woord Caravatchar. 1 " Daar is veel Negotie, en ook veel Negotianten, nevens een Fratifche en Italiaanfche- ConfuJ, 27 ■ » ■■ De fwaarfle Handel al- hier is met de Zijde, daar fy fraaye werken van weten tc maken \, 30. 31 1- Tripoli hoort den Sirinm toe , die'er altijd een fterk Ga: - nifoen onderhoud , 33 Trufeen fekerc Volkeren ontrent den Euphraat woonende , fijn Afkomelingen van 'c Óver- Y S E H. fchot van de Kmys-vaarders i die het Heylige Land irigeno* men , b) na 100 jaar befeten , en weer Verloren hebben, 107! en 239 — Den Sultan maakt toebe- reyding om defelve onder fijn Jokte brengen, ibid. — De Turken moeten na twee maanden Oorlogs onver- rigter faken weer aftrekken , Sy hebben liefde vooralle Chriftenen , maar haten de Turkera en Jooden, 240 Haar Godsdienft befchre- ven, ibid, Turkjche Bevelhebbers, in wat «ge- daante fy haar vertoonen aari de Vreemdelingen , 1 5 Moeten op befonderewij- fe geëert w orden , 1 6 Naam , Rang , en Be- dieningen van de Turkfche Overheden, ■ Pragt, en begeerlijkheyd der Turkfche Officianten , 3 5 • De reden aangemerkt, waarom fy foo gierig en fchrok- kigfijn, 36 Ongeregten Handel van defe Bedienden , ibid. en 37 Hare loofe Schelmeryen i — ~ Met geld is by haar alles goed te maken , ibid. Op wat wijfe men fijne rerbiedighcyd aan defe Turk- fche Amptenaren moet afleg*. g<^ 39 ' ■ Hoe de Knegten fig voor defelve vernederen, ibid. en 40 Turken Gemeene ; fijn hovaardig , - -40 Hare B L A D-W gemeene Spraak , ibid. Deugden en ondeugden I derielver opgehaalt , # ibid. | Hare groote Luyigheyd , waar doorfy tot allerley latle- ren komen , ibid. en 4* . ~- Sijn geernfiaay gekleed, 41 ! '1L — Belagchelijke manier van haar rontlaften , ibid. en 42. Waar door fy de Chriftenen komen t' ontdekken , 42. . - Sy fitten gelijk onfe Sny- ders, 4* « Gebruyken nog Tatels , Stoelen of Banken , ibid. De dra^ten der Vrouwen verfchillen niet veel van die der Mannen, ihid ' Hare grillen overdeDoo- den, 43 De gedaante van hare ad Graftfteden befchreven , en hoe tv diemet groente opfchikken 1 ■ • ö : ■ : ; 0 ,ibid. — Sijn groote Snoepers en Lekkerbekken , 46 Reden waarom geene Y S E R. — r Boeveftukken en Fielte- ryen van de Turken , ^n hoe haar die de Chriftenen betalt fetten , De Turken hebben veele Kerk-zeden van de Jooden overgenomen, 289 De Godsdienft der Tur- ken , hare Goedewerken,Kerk~ gebaarden , enz , 29^ ., Haar gevoelen van de Heere Jefus Chriftus , 292 — — HareBede-ftonden, 29 5« En Gebeden , 29S Hare Priefters en flegte . Sieketroofters , ibid. — — e Hare Waiiingcn , en hoe die gefchieden , 296 — — - Haren blinden Yver exx Devotie t 297 . 1 Sy dulden geen Beelden , . 29S De Yerfcheyde Gefin-ten fraaye Gebouwen van Gemeene Turken in Turkyen gevonden worden , 65 De Vreemdelingen moe- ten veel van haar verdragen , 65 — — Taay-en Kregelheyd dei- Turken, 6 7 De Vreemdelingen moe- ten onder haar hun vermogen verborgen houden , 68 m Hare Natgierigheyd* 69 m Sijn niet meer foo Moe- dis en Strijdbaar als voor de- kan men uyt het openen en fluyten der Winkels kennen * boi \ nu Sur genaamt , omftandig befchreven , 2 4 6 D d 4 Va fi m B v. A D-W Y VJften der Turken, wanneer s en hoegefchied 299 Veldkirch het luftige Steedje aan den Yler s befchrcven , 2. 3 Veld/lag hoe van de Turken ge- daan word , en hoe fy haar gedragen by eene Overwinnin- g e > 71 • En hoe fymet hare Win- geweften handelen, 7I Vis is 'er wey nig , of geen , te Aleppo, g 7 " Viffen in den Euphraat feer overvloedig , en hoe be- vangen worden , 106 Vleefch en Brood te Aleppo fijn goed , cn ook goed koop , 8 5 Vlottenmtt opgeblafe Boks-vellen daar onder, waar mede de In- woonders over de Rivieren va- ren , , 94 Voerlieden fijn'er geene te Alep- po , en waarom , %o Vogera in Italien , waar , en hoe gelegen > en wie het toekomt, 5 Vreemdelingen worden van de Turken over haar navorffchen en navragen ligt voor Verfpie* ders aangeflen , i 42 Vrouwen der Turken werden Tel- den of nooyt gefien , 42. Maar foo 't eens gebeurd dat fy ge- fien worden , hoe fy dan toe- getakeltfijn , 43 ( — Waar de Vrouwen haren toegang habben, ibid. De Turken trouwen foo veel Vrouwen , als fy konnen , 69 Het gemeene getal der Vrouwen , en die de meeile hebben , fijn de yverigfte Ma- honiet^ncn, • ' De Vrouwen worden van hare Ouders gekoot , yo ~ Konnen tot driemaal toe verfloten en weer aangenomen worden ^ — - Gedrag der «eener die de V rouw na het Huys des Bruv- degoms geleyden , h Vygen wilde, veele ontreet Tri- P 0li >' 4 S w. VtfAngen eene Rijks-ftad , waar gelegen , en desfelfs be~ iondere merkwaardigheden be- fchreven , z Wapenen mogen op hooge (IrafFc uyt Turkyen niet vervoert wor- den ; een voorbeeld daar van , Wapen-oeffening ofDril- len der Turken is belaggélijk „ 107 Waffmgen der Turken M hoe , en waar die gefchieden , 296 ~- By gebrek van water is hun ook geoorlooft flg met Zand te waffen, 297 ^Water-mooier, s fijn in groote mee- ntgte op den Euphraat , en waar toe die dienen , 157 Weeflijnen langs den Euphraat, en d'overgroote armoede van defe Woeftijn-bewoondersbe- fch reven , Wolven in groote meenigte buy- | ten de Stad Tripoli , fijnde de Turken genootfaakt groote Knuppels by haar te dragen omfe te verjagen , 1 7 Warms het armfte Bifdom langs. den Rhijn ; j Wijn-drinken de Turken verboden, fijn egter groote Nathalfen , 69. «j Drin- B L A D-W V S E R< Drinken heymclijk Wijn, 84 . ■ Hoe haar Wijn gemaakt word 3 en de Iedere Wijnfak- ken befchreven , H Wolk- Pylaar op Zee , 385 z. Z And-Zee, of Zand-Woeftijn , 1 daar men foo wel na 't Ccmpas moet reyfen als op Zee , *4 8 Groote meenigte vanCi- ftcrnen of Waterbakken inde- fe dorre Zand- Woeftijnen, 149 Zee-Arenden in groote meenigte ontrent het fterke Kafteel Sele- by , Zeep-handelaars fijn de meefte Kooplieden te Tripoli , 3 * , ■ ., ■ Zeep hoe van de Turken gemaakt word , 32 Zibin de Stad wijdloopig befchre- ven y 206 ■ > , ■ In defe Stad word onfe Revfïaer verfogt den Soonvan Mahorneth BaiTa te geneefen , 206 Ziel-verkopery en Slavenhandel der Turken , en hoe die ge- fchied, 329 Zion den Berg, en fijne Heylige Plaatfen , omftandig befchre- ven , 269 — ^ — » Mofchèe op Zion Haan- de, is vandeKerkderBarvoe- ter-Monniken gemaakt , 273 Zijde 9 en de StofFe van dien , word te Tripoli wel bewerkt, beftaande den grootften Han- del daar in, 3* C% Y N P E,