Pr^SIDE DlVlNO NuMlNEl 

MEDICINAM 

IN ALIMENTIS 

OPTIMAM, 

DISSERTATIONE INAUGURALI 

expofitam, 

Autoritate at^ indultu 

Ampliffimae Facultatis Medioe in perantiqua 
Ele&orali Erfurtenfi Academia , 
Pro 

LICENTIA, 

Surnmosinarte Medica Honores at%Pri<vilegia 

DoBoralia rite capejjendi, 

publicas difquifitioni 
exponec - * 

SAMUEL TEUCHER, 

Harttenfteinio-Mifnenfis, 
Die 12 Julh Jtyl.vet. Anno 1692. 

In Acroaterio Majori 

Horis confvetis, 

Erfurti» 
CharaSere Kindlebtmo* . 




P K JE F A T I O + 

Edicinam in Alimentis optimam 
^ mn male pronuntia*vit Hippo- 
§| crates Lib 4 de Aliinu SaSt^IV.id. o~ 
l % ptimam, ut <egoarhitror 3 n-aufea- 
wtoribm , qm reliqua pharmaca» 
fiforte ofpcinam fapiant aut redoleant? pror- 
fus deteftantur Qf abominantur ; optimam 
pauperibpis <ve/ etiam a^varis^ quifwntus qua~ 
lescunque fuerint, fuftinere uelnequeunt^ <vel 
nolunt adminimum ; Optimam infirmis atcfe 
debilioribus & a natura & amorbo,quoniam 
ftomachus corpusque reliqvum alteratur ma- 
gis ab infvetisicum,qu& ufitata funt?hlandi- 
us ac pene infenfibilueroperantur. Quidmtd- 
ta ? optimam tn genere cunBis , & fanis £f a~> 
grotantibus^el tdeo credtderim> quod^ falu* 
t?Hum £f infalubrium difcrimine rite obfer- 

A % vato f 



© (4.) & 

<vato, haudfacile quisquam in morhum inci* 
dat,eoautemnegletfotemere , <vixunquam 
con<valefcat aut reflituatur perfettejtcetma- 
ximeappropriataexhtbeanmr medtcamenta. 
Itaque poft Hippocratem modo laudatumtflu- 
res fuerunt *lim Zfnunc inter Medicos occu- 
patifedulique in eruendis ac defcrtbendis A- 
limentorum facultatibus , tn bomtate atque 
<vttio cibipotusfy determinando ac dejintendo, 
qm cuiq? natura comjeniant. Eadem utili- 
tas hujus matert&me quo^ allexit.ut prafen- 
tesde ea Thefes confcnberem > duobrn dtfttn* 
ttas capittbustfuorum prius MEDICINAM 
IN POTUipofterim MEDICINAM IN 
CIBO fiftit. Qups conatus meos ut, qutfolus 
MedtctmParens Aternuseft , tnfutJanBtjfu 




lime precor! 

Caput I. 

MEDICINAM IN POTU OSTENDENS, 
$. i. 

EXtra dubiumeft, Diateticam omnium antiquis- 
fimam,initium dediffe arti medendi \ cumenim 
obfervarent homines , alimentorum vires nul a- 
tenus effe pares,fed quaedam,v.g.Iaxarealvum , aha 



® M ® 

candem obftruere: Qua*dam refrigerare,alia calefece- 
re corpus,&c.hinc didicerunt non difficulter , neque 
omnibus convenire omnia, fi fanitatem integram tue- 
ri velint, neque in morbis promifcue qusevis exhiberi 
pofife citra graviuspericulum, 

§. Emm vero fuffecerunt primis tempori- 
bus regulae iftasdiasteticaetam ad pra?fervandum,quam 
ad curandum, deficiente reliqua Medica? artis notitia. 
Hisdiebus videntur nihilominus utilesvalde ac ctiam 
neceffariae. Cumque apparatus alimentorum perpe- 
tuo augeatur egregiis acceffionibus,parum abeft,quiii 
affirmare aufim, non modo fanitatem firmam absque 
omni medicamentorum ufu fervari, fi faltem accura- 
tam quis rationem alimentorum habeat : Sed etiam 
graviffimos morbos curari folo cibi potusque dele&u, 
adeoque facilius nos carere Officinis pharmacevticis 
chemicisque,quam culina& cella vinaria, fimilibusq; 
alimentorum promtuariis. 

§. 3. Major proinde in pofterum honos atque 
dignitas erit popinarii atque eoqvu!a^oenopolarum,& 
cauponum,quamMedicorum,inquis? Non erkpro- 
fe&d. Etenim decernere , quid huic iftive conducat» 
quid obfit,nullius eft, nifiMedici,ejus puta,qui exa&e 
callet fingulorum alimentorum facultates,& ex altera 
parte fingulorum etiam hominum naturanb propen- 
fionem ad morbos , idiofyncrafiam,vita?genus,&ma- 
xime 1 fi segrotent, conditiones vifcerum , ftatum hu- 
morum, viriumque , verbo , circumftantias omnes 
probe qui confiderat * is demum felices facere pro- 
greflus poterit , quod de illiteratis minime fperaii- 



« l Affcpercurramusbreviterfnmmagene- 
«• fnecialiter namque cunfta examinareinftitut.mei 
PtiSnon pennlttit. Anteomniadiftingv.al.men. 
tl S K fatafcria, qu» valetndini conducunt ; .nftta- 
Zl nii* bmnmde adverfantur,& neutra feu indiffe. 
«ntiT^™eque prodeffe manifefte, necobefle pos- 
fun 'SSSr autem nullibi (impiiciter fa tabna vel 
infatabria, fedrelative tantum,..e..nhocveliuo cafu, 
Lto e3 nil obftat.quo minus , idem vmumv. g.um 
fllu are, alteri nocivum, tertio ptaribusque ah.s md.f- 
feS ^dflat. Imovero&hoc fieripoteft.ut.demm 
eodem fubjeao faltem diverfo tempore pen.tus con- 
t^rium fdrtiatureventum, & quodd.u ufurpatum, 
S akerare corpus, vifum eft , prod.verfitate 
SSntiarum hodie medicament., cras et.am ve- 

neni vM ^*^^ dk £ a m a , iraen ris quam in- 
tendimus, reperiatur , oportet primo quidemea fpe- 
ftare abfolute,ita ut inquiremus .niUorum naturam ac 
Ifferendam. Deinceps verd eadem comparate feu 
in retaeau ad hoc iUudvefubjeaum.ut appareat,qu.d 
Sumenti fperandum , aut damn. metueudum mde 
fiT ta enimfatisfeciffemeo videbor offieio,fi&com- 
mendavero, qus falubria funtcerto m paffu, &econ- 
SSoSU nociva funr.fimui ihnuero. Rel.quanem- 
£ quxindifferenter fe habent, ac valetud.nem nota- 
BlShaud afficiuntfficcopede pra.-ter.re l.ceb.t absq; 

difpendia prim6m a aun.s,neceflumeft,ut 

m oneam'ahum effe fimpliciorem,auumcompofitum, 
£!S effe nativum , aiium ponus «tefito 



m (?) ® 

Simplicifiimus inter omnes atque nativus efl: aqua* 
Solent autem variis modis eandem alterare conver- 
tendoin cerevifiam dulcemvel amaram>tenuemcras- 
famve,fa&a cum tritico, hordeo>avena,lupuloatque 
fimilibus deco&ione. Ita vinum etiam fibi reli&urr* 
fimpliciusefhfuccus nempe uvarum expreflusperfer* 
mentationem depuratus : non defuntautem, qui pro 
vario fcopo herbas,radices, cortices atquefimilia in- 
ter effervefcendum adjiciunt* ut vinum habeatur ab~ 
fnthitesyenulatum^fajjafratum &c. quemadmodum alii 
cerevifiam quoque condire abjinthi&^ roremarinc > , fat- 
via , fcolopendno fitnilibusque folent. 

§. y. Eft nimirum triplex hic potus» aqua?,ce« 
revifise,vini,noftratibus ufitatior> plures funt extraor- 
dinarii,& quidem aquofioresut infufumTHEE atque 
COFFEE , hodie fatis vulgares > antehac Sinenfibus, 
i^gyptiis & Arabibus proprii. Ad cerevifiam magis 
accedit potus exBRANCA URSINAparatus,quem 
Silefii a Polonis ac Lithuanis didicerunt* Vinofumpo- 
tius atque aromatifatum eft Mulfum non fuismodo po~ 
puliSjied & Mofcoviris atque Anglis confvetum. Per- 
tinent huc quoque Spiritus ardentes,ut vinu frumen- 
ti , juniperi y anifo, cinnamomo , cariofhyllts^ angelica 
cortic.aurantiormn at% citntk mille aliismodisconditi. 

§. 8- Ad potum extraordinarium referri quoq; 
nieretur lac, oxygala,ferumque la&is. Narrat Plimm 
l.8.c.4f.&l.6: c. 28, &go. gentes quasdam la&e vivere* 
cynocephalorum in fpecie Nomades in India vagas, 
Praeterea Gethae acScytha? funt yahttfoMT* ,&Tarta- 
ri equino la&e utuntur pro potu, vid. Sebkzttts de Altm. 
Fac. Lib. 3. His autem m terris.quanquaxn la- 



# m • 

ftis potus haud fit quotidianus , admittititr tamen a 

nonnuHis & probatur, a;ftivis prsefertim diebus ; ad 
minimum recensnatis eundemhaud invidemus#quip- 
pe quibustoto fere primoanfto folenniseflefolet. 

§. 9» Sed jam difpiciamus, quid fingula valeant 
potulenta,&quo in cafufalubrium vel infalubrium no- 
men mereantur. Primiim. de aqua fimplici. Melio- 
res funt plerumque vel fontana?, vel fluviatiles : Palu- 
ftres emm & llagnantes* item pluviaies acprae csete- 
ris marina? minus laudabiles cenfentur,quodutpluri- 
mum putridum falfumque faporem habeant , & non 
rard inficiantur feminio verminofo. 

§. 10. Virtus AQVARUM eft in genere hume- 
ftare five defe&um feri reftituere , ac diluere vifci- 
dos pariter atq; acres humores. Si vero frigida , uti 
plerumque fieri folet, potetur , zeftum compefcit po- 
tentius. Et quanquam fapore omni& odore deftitu* 
atur, adeoque fatua videri queat > mirum tamen eft* 
quas facultates habeat egregias etiam in debellandis 
gravioribus morbis. 

§. ii. Tali potu curatam injuvene dyfenteri^ 
am biliofam narrat Amatus LufitantuCent.i. obf rj. fe- 
brem ardentem Smetlus in Mifc. Med. Ltb ^.p. 161. Si- 
culos memorant antetntroduBum nivis ujum> cumm ahre 
degantferventijfmo , quotannis afivis menjibus maximo 
numero febrium feflilentium tyranntde e medio fubla- 
tos: quod malumftrocire dejiit , ex quo frimum nivis 
ufu?n in fotu admisere. Diligenti namque obfervatione 
exfloratum e$£ , in urbe MeJJana quotannis mille nwnero 
fauctores quam ante ufum ntvis homines tnterire. vid» 
Balth.BiJaneli Lj6.de Alinu Fac. f.2$6* 

$.M.Quf 



& (9) i 

^ ii£ Qui calidam potius amant inflar Sinen- 
ijum, aut fngidam non asque tolerant, poflunt infufo 
Thee uti \ quippe quod utiliffimum in fcorbuto & ar- 
thritide,in coryza fimilibusque catarrhis, obfervatiir ; 
ut parum ablit,quin panacea? nomen a quibusdam ob~ 
tinuent,confer-&«f^ in fuo tr*&. de ufufh&s & 
Stmon Pauh Comm. de Abuf 7ab. & Thee p. 66. Eph t 
Qerm.N.C.DecJI.An.V.obfu^inSchoL®i 3 i. 

$.13. GEREVISI A lioulcior fiierit, nutrit co- 
piose adeoque Tabidis utiiior; tenuior vim habet di« 
ureticam liberatque a calculo , & abftergit bilem in 
primis viis colle&am ; Sed amara hypochondriacis 
atque fcorbuticis conducit ; nec enim acefcit facile* 
Itaque necmaleagunt i qui abfnthium ei adjiciunt, 
quondo fermentahin gratiam febricitantium, vdfo- 
lopendrium pro lienofis & hepatis obftru&ione labo- 
rantibus,vel roremmarinum atq; Salviam adverfus afth- 
ma,phthifin atque fic porrd, 

§. 14. Qui loco cerevifiae LORAM potant , e 
pomis,pyris, pruneolis agreftibus, baccis oxyacantha: 
atque juniperi , uti plebeji folent in Normannia tefte 
Schrosdero mPharmac.p.6fj. &Carnioia notante Val- 

vaform bw<gt)Uto$$)tvfa$tf)nm$ ffrainsrJw.^^: 

biliofa & pituitofa vix colligunt in ftomacho ; etenim 
potusejusmodi acidulus,praefertim fi ad dulcedinem 
quodammodo inclinet , tollit humores iftos ac ejicit 
promte» 

§. ij. EfficaciusergoeftHYDROMELinCur- 
landia vulgare,de quo Eph. Germ. Dec.i.An. ZinAfp. 

Sed ab eo prorfus diverfum eft MULSUM, 
utpote quodlonge potentius eft atque vinofius,&pro- 

B pter 



pter aromata qux adjiciuntur, ftomacho aeq^ue ac pa- 
fato gratum. Utilius autem hyberno quamaeftivo 
tempore ; calefacit enim infigniter , pelht fiatus , fti- 
rLulac Venerem &c. Modum id parandi genuinum 

vide in Zobelii Adverfar. f. 2%. 

§. 16. MU STI vires omnibus notiflimae funt ; 
fi quicquam aliud, certe muftum fumere purgans eft, 
atque ideo convenit his, quibus alvus pigra prae ficci- 
cate fecum ob feri defe&ionemexiftit. Dolendum fal- 
tem ? idfemper nonhaberi, nifi autumnali tempore. 
Necerrant, qui ad imitationem \\Y\x\s fuccum cerajb- 
rum acrubi idai,cydoniorum,pomorumdulcium colligunt 
& fervant ; quanquam & hi liquores progrefiu tem- 
poris in vinum commutentur haud condemnendum. 

§. 17. Sed quis VINI laudes recenfebit dignas? 
Equidem Analepricum id omne potiflimum eft > feu 
vires defecerint in toto corpore » feu in parte aliqua. 
Reficit nimirum & ipfum animum» abigendo triftiti- 
am, conciliando fomnum, acuendo ingenium : pr#- 
terea excitat appentumjuvat digeftionem, auget ro- 
bur virile &c. Quid in lipothymiis valeat, & bulimia 
& febribus malignis aliisque graviflimis affe£tibus>te- 
ftantur abunde obfervationes Autorum. Inftar omni- 
ura videri poteft Sachs in Ampelographia Lib*2.<$c&yi. 
Memhr.x. eaj>'~4S.6;&j* 

§. 18. Eft autem dulce pras cseteris generofius* 
uti Canarienfe , Malvaticum*Hifpanicum. Quod aci- 
dulum eft inftar Rhenani, biliofos atq; pituitofos ma- 
gis juvat, beneficio tartari , quod continet, alvum la- 
xans : quo nomine urinam quoque pellir & fudorem 
promovet. Idem pro varia conditione adje&orum 

aronsa. 



aromatum, herbarum , radicum 8cc. flt cephalicum 
magis,ut faffafratnm : Stomachicum &antifebrile , ut 
»bjinthhes ,pec~toraIe , carminativum, expellens, ver- 
mesque necans ut cmiUium atque fic porro» 

$. 19. Qu|d SPIRITUS ARDENTES valeatf. 
vulgo notiffimumeft; poffidentnimirum vimomrem 
quafi contraclam , quam in vino difFufiorem reperi- 
mus. Conducit autem fenibus pra? cseteris , naando 
caior vitalis paulatim deficit : Item habhamibas inlo- 
cis frigidioribus,aut peregrinantibus hybemo tempri- 
re. Et quanquam nonnuili media etiam zeftate refici 
ejusmodi potu ament > promifcue tamen id omnibus 
permittendum haud eft : Neque tolerat sequeSpiri- 
tum vini acrem aromatifatum, quifbrtafle mitiiisani. 
fatum impune haurit. Confer Zod. Msd.Qallk.An.lK 

$♦ ao. De LACTIS mira efficacia contravene- 
na quaevis acerrima, fi fuperbibatur largiter, quis du- 
bitet. Mercurius fublimatus>arfenicum, auripigmen- 
tum atque fimiiia melius haud ejiciuntur e ftomachp, 
quam ad vomitum uscjue haufto non infvavi hoc po- 
tu ; nec mitigatur alia, quam hac ratione,fe!icius ar- 
dor ab arrofione natus,cum reliquis Symptomatibus, 
cruciatibus ventris puta, convulfionibus <5cc. Nam 3c 
continuatus per aliquot dies ufus , quam DmamLa- 
c~hs vocant,temperat non parum acrimoniam humo- 
rum,infcorbuticis,arthridire vexatis,hecl:icis &c. 

'§. 11. OXYGALA vero, SERUMQVE LA* 
CTIS, refrigerat magis*diluit & abftergit bilenbprse- 
cipue in primis viis colle&am- Egregiam itaque fert 
opem, quibus Hypochondria hinc atftuant, adedqrie 

8 a perpe. 



m (12.) m 

perpetua fere alvi adftri&ione laborant: nec facile 
riclitatur paffione iliaca,qui tempeftive fibi hocgene- 
re potus confulit. 

§. z2. Ut in fummam contrahantur omnia. 
Sappetit , quo venenorum per os afTumtorum vim e- 
ludere,vermes necare, calculum ejicere , febrium fri- 
g^sgsftumque mitigare , humores pravos corrigere 
ac ed4cere,flatus difEpare,virium defeclum reftitue- 
re>torpentes fpiritus excitare, inquietos tranquillare, 
poflumus &c- , 

§. 23. Sunt autem optima haec aliquando da- 
mnofa, fiquando permittantur intempeftive. Ubi 
acidum peccat in primis viis>cavendumeft a potu ce- 
revi&e dulcis vinique aciduli,utpote quibus mire au- 
getur : Item a lacte propter coagulum omnino metu- 
endum^ Ubi bilis abundat » abftMnendum a eerevifi^ 
lupulata plus minus amara: Ut& afpiritu vini vinoq; 
aromatite. Qui veropituitofuseft, a potu la#is ac ce- 
revifiae dulcis nonfatisdefecat«e,uti & a Thee,Coffee- 
que potu laeditur manifefte. Nifi me fellunt omnia, 
exiftimo pauperes aqua contentos vel hoc pac~io faci^ 
lius ferre inflammationes, febres ardentes , variolas, 
morbillosque , quod more divitum haud indulgeant 
gulae,neque materiam alendo igniaptamingerant>vi- 
numputa,vel cerevifiam limiliter fpirituofam. 

Caput II. 

MEDICINAM IN CIBO EXHIBENS. 
§. 1. 

VArietas ciborum adhuc major eft Suppeditant 
eam partim animalia, partim vegetabilia, Quae a 

Vege- 



0 03-) & 

Vegetabihbus defumuntur, funt vel frumentay vel Ie- 
gumina>vel fru6tus,vel radices, vel olera,vel turiones, 
Animalium autem qusedam terreftria, greffilia, repti- 
liaque ; qtiorum alia quidem integra inftar oftrea- 
rum,al;a particulatim apponifolent, carnesvidelicett 
vifcera, gl anduiae. Adde his ova pennatorum, item- 
que butyrum cafeumque, parata e la&e nonnullorum 
quadrupedum,& habes apparatum ciborum longe co- 
piofiffimum. 

$. 2. Quje condimenti loco adjiciuntur , funt 
itidem diverfa ; Nonnullis adfpergiturfal communis, 
fontanus^marin9 aut foffiiis; aliisaffundituracetum o- 
leumve,quibusdam facharum aut mel , plurimis aro- 
mata ufitatiora > fifer,zingiber, carzophylli , cardamo» 
wum> dnnamomum> macts,nux mofch. crocm , vel horum 
\0Q0ifolia lauri, majorana, falvta,ros marinus, origanum y 
femen carvt, anifi> &c. Atqui & horum additione nota- 
biliter immurantur efcuienta, 

$. Jam videamus, quid fingula valeant. Et 
FRUMENTORUM quidem fecalis pr^fertim atque 
tritici ufus quotidianus eft in pane. Melior eft rite 
fermentatus : Qujnimis acidus eft,biliofis&pituitolis 
convenit , verum fcedit hypochondriacos & lienofos. 
Recens fragransqueoptime nutrit; Qui vero prse ve- 
tuftate fitum contraxic pellimus. Placentarum au- 
tem dignitas seftimanda ex iis , quse mafla? farinace» 
admifcentur, uti funt butyrum,$afful<e y cerafa , pom<u 
dulcia &c. 

$. 4- Nutriunt fimiliter ALICA & PTISANA 
ex tritico, hordeoque vel avena decorticata. Pulmen- 
ta ex fegopyro,milio & oryza, & fi quaealia funt-hu- 

B 3 jus 



• d4.) • 

jus generis. Augent infigniter lac atque fperma, Et 
quandoquidem vifcofis abundant particulis , dubium 
haud eft,quin acres humores temperent; nam&uti- 
lia deprehenduntur in Tufli ficca coeteroque catarrho 
tenui , quemadmodum in omnibus doloribus a fcor- 
buto feu praeternaturali falfedine fangvinis atque feri 
oriundis. Quibus vero nimia obefitasautcorpulentia 
moleftiam creat 5 vel crafli vifcidique humores damnum 
inferunt , ii re&ius abftinent ao ejusmodi alimento- 
rum ufu. 

$. 5. LEGUMINA , uti funt pifa,Ientes,faba?, 
phafeolbciceres&c.flatulentaequidem omnia cenfen- 
tun atque ideo iis forraffe falubria , quibus abdomen 
collapfum eft : Nociva herniofis & qui flatibus infe- 
ftantur. Speciatim pifa recentia & juniora(funt enim 
dulciora veteribus contra naturam fru&uum ) laxant 
alvum latis commode. Deco&um lentium in expel- 
lendis variolis experimento plebejorum laudatur , fi- 
cuti cicerum rubrorum in purgandis puerperisconfi- 
lio anicularum ; quanquam apud Veteresetiam repe- 
riamus horum encomia in fimili paflu. 4 

$.6. FRUGTUUM differentia talis exiftit : 
Sunt quidam fimpliciter du\ces,Jicus 9 ]>affuUmajores t 
atq } minores)daffyti,jujub<e &c. in mitigandahumorum 
falforum acriumque mordacitate omnino eflicaces; 
quidam ex acido dulces,uti cerafa t armentaca>ferJlca->^ 
fruna s mata y morafragra y groj]ularia &c. bile ac pituitam 
abftergentia,quod adhucpotenthis prseftant magis a- 
cida, citri foma» thmnesque > granata y berberes } ribes &c. 
, quidam aufteriquid habent,adedqueadftringunt , uti 
cydonia y meJ])ita , forba r, corna& fyrorum qu^dam fpe- 

cies; 



dam abuodant fucco aquofiore , unde refrigerant do 
tenter.dduendo bilem faiiumque acrimoSam, u £°. 
J>rT™' Denique funfc S 

du cedinem inclmant, minus fucculenti ac potms oc 
culrantes m.te pleum ; amygd, duk. pJel JSa T 

C Z' T- Q - uorUm ^cultares fere coincidunt cum his 
qux tf.4.hujus cap.recenfui. ms ' 

, . 7- RADICES , quarum ufus in culina pff 

farT?um g Z d r fu | du!ci ' «5M«Sq«^ 

»5 c / u ™. modo recenfins fru^bus videnrur -nemoe 

lmi,Daua,rap pneferrim ficcari.urpore magis faoidi- 

fa&S aufe^/ 1 " 1 ' tUb£ra Ch ^fanrhemi OSfc 
Jiaoentautem id peculiare proreliquis , quod alvum 
moveant promte, fi cum pingvi juLlo eomedantu? 

«Uu, t orri4, acerrima d arJoraL PeCK^ 
unnam calculumque.cient fudorem, ^SSS 
lunt fangvmis impuritares, necanrque vermes Sola 

8- OLERA, quae foliis, caulibusve in efr^m 
veniunt , funt vel fatua maximam partem?vel addU 

(nnuj]>,„ach,a, bhtum, atrykx, iaa, locujiay lasTc^ 
end,v,a,&yix primo loco nominanda erat fa3fi«* 
quippe quaMediciniDC. annis ufus eftpopulSnn: 



tefte PZr». Lib. 20. 9. Hasc in univerfum hume- 
&ant, lubricant alvum, promovent excretionem e pe- 
&ore ac pulmonibus. Magis refrigerant acida , 
f^, portulaca, fedum, extergendo bilem fedant ardo* 
rem ftomachi aeftum fitimque hinc oriunda. Quae 
acria funt,poffident facultatem diureticam,prae caete* 
ris diaphoreticam atque aperitivam, refolvunt fangvi- 
nem congrumatum , ftimulant venerem , uti chere* 
folium , fetrofelinum^fceniculum , nafiurtium falujlr^» 
ac hortenfe, dracunculus , piperitis &c. 

$.9. NequecontemnendiluntTURIONES 
afparagi, exinde diuretici , & lupuli vel ideoprobandi, 
quod cum virtute aperitiva concurrat laxativa five Ie- 
niter per inferioraevacuans, in folamen eorum , qui 
epatis lienisque obftru£tionibus vel vomica pulmo- 
num vel ftrumis laboranc. Vehementius operantur 
tenella germina fambuci , fiquidem & vomitum mo- 
vent, paulo liberaliusaifiimta ; in debilioribus prasfer* 
tim ac delicatulis» adedque modus colligendi ea, i.e* 
decerpendi farfum deorAimve vix attendendus venit. 

$. 10. Satis dealimentis exRegno vegetabili, 
transeo ad Animale. Ubi ante omnia monendum ex- 
iftimo, CARNIUM in genere differentiam haud effe 
parvi pendendam , fi a?tatem fpe&emus. Videlicet 
indurantur quaficum annorum numerofibra3,adeoq; 
pueris fenibusque poft cafumdentium infirmis quam- 
cunque ob caufam juniorum animalium , pullorum/ 
agnorum,vituIorum,efus omnino praefcribendus eft; ; 
Quibus vero ventriculus contingit robuftior, qui ex- 
ercitiacorporis amant, aut laboriofam degunt vitam/ 
his convenit etiam durior caro bubula, vervecina &(V 

Prseter- 



BftWarea ratione pingvedinis obTervandum eft fimiliter ' 
eamnonomnes*que tolerare; qui enim biteafiant' 
au anhelofi funt pr* ipfa obefitate nimia , nequecaS 

ZZ\ P T ' n,h,I ° mlnus ad ««P^ndam fcorbuticorum 
falfedmem.fi recentesedantur, mire valent, teftaturqueSZ 

SSi^ reft A umm fuifle ^<*k4XXS 

XV/W.,,. Allas dcgammaris notiifimum eft, adverfus 
phth.finoptimoscx^ftere.quatenus acidum deftruunt, in hoc a ! 
feaucommun.terpeccans. Si quidenim aliud, certe" cLcfiflt 
radte.prtf ertim quando teftas depofuerunt du iore * mW pro 
funt adacnmoniam illam cbtundendaminfcorbuto, mZ Xl 
chondriaco,dolonbusUem 5 , a rtliriUke*u c *peii,^^^^ 
ExcellentisfimiDN.D.RIV^PHv^ 

Celeberrimi. Pa-troni, ac Pr*ceptor is mei ad Cineres u*o • co 
a t un f av^ 

ibjj? ,2- Non minoreftnumerus PENNATORUM quibus 
vefamur : at neque recenfere velnominare cunftajam vaS ne< 

oabu ffiH r Urat f - fciftimoa «emdifcrimenpotimmumX 
t * d ?^^um,quoniam plurimum intereft,quopaao 
rnnl^i • ^ZV**^* • w cmiwas ' uti Punt Acdpitres.Fal- 
Xt', r N ° au *.Corvi,Cornice S ,Pic*&e. nemoeft, qui non 

taS Ou, 5fi£ ^ CadaVera ° mnin6 P Utrida re'inqv\nt in" 
tacta. Qu* ptfcescaptant.ut anates, anferesque ferar, cygni ouer. 

ti &C -P ecuharc ™ & 1«^ unduofum flporem ffiS 
ns haud ingratum Granivora: autem arridentomnibus, fT - 

teproafimentoinferviunt. Ita enim juniperi baccasfapk redo- 

V ' letque 



, , ® (18.) m 

letque turdus, adeocjueab his avide ingeftis vires medicamentofas 
acquirit procul dubio. Ac fortafle paiTeres»troglodyt3? contra cal- 
culum adeo decantati vires, quaspoflident lithontripticas , impe- 
trant a vermiculis.quibus viaitant. 

/. 13. Suggerunt autem volucres prx casreris peculiarern-j 
cibumex OVIS capiendum: Imd quacufitatoria funt gallinarum 
ova, de quorum utilitate ita fentiendum puto. Solent muliercu- 
Ix praegnantibus,ne abortumfaciant, ovorumgermina,ur. appel- 
lantur, propinare cum vino generofo,acpofTent fortaflepari cumu 
fucceiTu propinare integra , imitando eos, qui vel claritatem vo- 
cis fervare, vel robur virile augere cupiunt. Nam & forbilia co- 
iose nutriunt,lac & femen augent, unde vix permittendahis, qui- 
us pollutiones no£turnae moleftiam creant. Alioquin certum eft, 
ab iis corrigi humorum acrimoniam.adeoque in gratiam segrorum 
vix excogitaripoife commodiusaJ.imentum,prxfertimfilubncan- 
dus 11 1 venter : Sienirn alvi fluxio contigerit, fatius erit vitella ex# 
hibere ad duritiem co£ta cum tantillo macisnucisve mofchats,vei 

aCeti 1'Olacei, gk confilio -£/*/«.<>»>. mTU. Pylpy, jR.ett.22. 

X 14. Sed QVADRUPEDUM ufus longe amplisfimus eft. 
Cumque carnium paulo fuperius fadta fit mentio , lubet paucis 
attingere partes reliquas. Imprimis quacftioerit.num^uU^ngu. 
lare valeant,e.g.pulmones vituli ac vulpis in affe£tibus pe£toris, 
epar cervi agnive in morbis jecoris,renes vervecum,taurive in vi- 
tiis renum, &c. Mihi falvo aliorum judieio ita videtur. Fruftra 
occultas flngi proprietates atque virtutes fpecirlcas, cumnondiffi- 
culter ratio reddi queat evidens. Quis nelcit renum faporem uri- 
nofurn, quem a perpetud transeunte lotio acquirunt? Quid ergo 
mirum, u vim posfideant diureticam. Notum eft amaraomnia, 
abfinthium,centaurium,eupatorium,cichoreum &c. vi aperiendi 
pollere in morbis epatis; quis deneget eandembili , qua jecur a* 
nimalium omne tingitur. Subftantia pulmonum cum prorfus 
membranacea fit, quis dubitet» eam copiosa gelatina* gravidam_j 
elTe,optima profeaoad corrigendam humorum acrimoniamin_> 
tufllraucedine, vel ulcere pulmonum. Atq; ita tefticuli etiam 
prodelTe poterunt ad augmentum lpermatis ; cujus gratia coIle£tos 
vidi cum cura&poft decentem pramarationem inter fercula men* 
&,cumcatfrarenturpulligallinacei. 



JT. ir. Etenim quid ecchlea: quaifo , ut REPTILIUM mm* 
que ment.o fiat , &oftrca cum cinara- atqueafparagi tu ioniWs a' 
liudagunt.quam quod liquori feminali generLdo materkm prl 
beant idoneamUrgamque.accedente ab a|eai sa romatibuslWmulo 
Ad quem modumjura inftaurantia Sc confummata cum gelaSx 
folen^T^' 3 ' aut carne quacunquedfa pa far i 

bu S vel fnff C r and ,. OS h ^' COS Vd inf!rmos ex g^avioremorbo • qu ! 
, ?S rTS)™?? 5 P^.^^^famjam habitos.' ° 
$. io. De BUTYRO idem judic a nd a m, quod de pinevedine 
carnmm : Neq; caufa eft) cur canis axungiam in phthifi v§Xw£ 
fer a mus butyro majali ; fi enim adjedtum fal quemquarc ufcErEST 
qu.d .mped.t non falitum idem fervari atq; in ifmn^ K 
cafione 3utem.d ret.cere neoueo.in quopeccatur tota die- rempe in 
febnbus ardentibus aliisque biliofis, cum inappeten U conjunftis fi 

nTr^ a r ° C " fu el, , xa multIS modis Prsferenda fmt. Nam 
2fe nnn^ff P : tSUUt & ha V am *T Ur §' ter Perfunditur aflatuTa 
SSSr fit,m * &am *' co ^enteraamnum 
17 i Nea . ue , CAS EUSomnis ejusdem dignitatis eft neaue o. 

lt U s„u d T irn m ° dOCOnVenit - , Recens ^nqua g mmit oTprXim 
p.ngvis nutrit non parom ; traduntqueZoroaftremin defertis cafeo 

L,lT%?- fi \ - ca P-+ 2 - Antiqvns acrioreftacfzpe putri- 

tuent liccior, obftrmt alvum , quibus ergo pigrior eft,ut hvonchon* 
dnacis,temperare fibi ab efus ufu debent. nyoncnon- 

SAT K 8 ; J^- ad C ,9 ND 'MENTA ciborum; Negarihaud poteft, 
lnrnfcrln Dmmun,s . u " "atem effe mnltipticem : Fufat enim n S 
!„m fi o? S ' 3bfte |; SIt Wem >/ let uri '«m , ftimnlat Venerem &c vt 
rum fi quis eo abutatur , efitandofubinde halcces aliosve piftescar- 
nesve munaticos, metnseft, nefcorbuticos nolores atque ul er a f ca 

fimul a XL P r r H m *5 - tbn ^ t4 nifi admodum «b^lem potum 
K H y dr °P ,c ' «S°™ quibus ferum abundat.nonmodo 
toleraflt halecnm e fi,m,fed &pr*fentaneum indelevamen fentiunt° 



etenini 



•3M« 



$ (10.) $ .... 

£ ter,im eorum nonnullos poftfluxionem larzam urinx.hmc ortam, 

r,'nitn«reftitutosteftatur&*««*Of*r. S.V*g.m.n°S. . . 
P j ro ACETIufusinculinisquotidiarmseftpene.admmimum 
in a--ec'ariis,vei embammatibus.Qnas vires habeant eciam alexiphar- 
ma "s v derTpotefth, B*ibOm CcnUF.Hficr.,,. Refr.gerat autem ? 
bfignit "bileL expurgando. Sumq; in ea perfvafione hommes agre- 
ftes diebus sftivis vixferre poffe calorem radiorum folarium, mfi re- 
fician ur ejusmodi acetariis.braffica munafca, oxygala &c. E con- 
ttarbfi quis acidos humores in prim.s gviis collegent , cane pejus & 
aneve vitare debet, quicqmd acidum fapit. . c . 

c 10 Acefcunt autem dukia quoque m tah ftomacho ; acq; 
ideo Ii»nofi paresexperiunturdolores feu cucumeres comedcrmc aa- 
dos f u "accharo conditos fruaus omnis generis. Nam 8c fenunx ad 
naffiones uterinas pronzab utroque ifto alimenrorum gentretedun. 
Fur Mr ter Quid pueri patiantur ab ufu pams martu fim.l.umqu. 

nTdlbus divitum advmir. vid Gtrm- Tiec. Il.stnJX.cbf.zoz.m jchch,. 

f n AROMATUMdeniq; virtutesmnotefcuntvulgo. Nem» 
r>efunt'ea cephalica, optima in vcrtigine.mcmor.zimbecillicace.he- 
nerudine fenftium : Suntftomachica.optimamanorex.a vel apepha, 
&carm,natiya in coa f unt optima excitantia mlan* 

^^^^^^o^nKomxl «acizqueconducunt. 

£ potius convenicntia.quam junionbus aut fty W> vete rumca l.d.0- 
ribus Nam & in hoc paffu juxta Hppccraum&cU. Aph. ,7. Dandum 

Studine Ut autcm hofce primos conatusmeos squibon.qne^on, 
fu eveli S) LeaorBenevole,absTe .te.um iterumq; contendo. DEO 
in «im Optimo Maximo immortales pro concesfis v.r.bus deeernp 
LSulqueporrd benedicere laboribusftud..sq;meisex alto vel.t, 
S orecor humillimo corde. Sit NominiEjusSana.ir.moLaus, 
Honor &Gloria in omnem atermtatem-». 
F I N I J,