/ 




Jliibii Cffarler Proton 
ISnnnn JSnitrrwihJ 




m # 

The John Carter Brown Library 

® . . ^ 

4* Brown University ^ 

4* Purchased from the 4* 

^ Louisa D. Sharpe Metcalf Fund ^ 





lARCHONTOLOGIA COSMICA, 

IMPERTbRVH 

REGNORVM,PRINCI- 

PATVVM, RERVMQVE PVBLICA^ 

RVM OMNIVM PBR TOTVM 
Terratum Orbcm 

COMMENTARII LVC VLENTISSIMI, 

^IBVS CVM IFSJE %EG10nBS, UAKf^M^B INGENU^ 
dc ferminiytHtn Incdlarum Mores^Opes VfouinciarHrn, Mercimonia dc Ncgotiatio , Kohur 
milkare:> Forma dominij, Religtonis cultufiiue ratio^ Succefwnes denique Vrmct- 
^umadnoJirayJqueTemporadeducuntur^^i^yeluti^eculoquo- 
damLeSioru oculufitbimunturi 

Opera&fludio 

JO. LVDOVICI GOTOFREDX 

QVI EOS PRIMO GALLICE PERD.T.V.Y/sACRI CyBlCVL! 

apud Rcgem Chriftiahiffimbm Equitemc6nfcriptos:Napef veroexiiouiliSmo & audiore 
exemplari Parifienfi in rermonem Latirium conucrcit , nouifque acceffio- 
nibus locuple tauiti & in tres Libros diuific , 

Qj/- O R V M 

imperatvrum, Kegmn , mnctpum , fumrnorumqut Magijlratuum , quiper Europamfbi Jmperijfedem fixerum , etiamfi 

extrahancquoquedoininentur,defcripttonitribumr. , 
1 1° Monarchas , Reges & Principeiper Afiam , Africamquererum potentes , quique in hkpartibus GlobiTerreftris domictlia, 

fua conftituerunt ,perfequitur. In quofecundo lihro Leihrmulta inueniet , inprimis in defcriptione rerum Ottoman- 

nicarum & Perficarum,qua antea luctm non adjpexerunt,fedjamprimum inpublicumprodeunt. 
^^^' Omnium Ordinum tam Religioforum , quam Utlitarium , fiue Eqmftrium per Orbem Chriftianum Origmes, Auclores^ 

LeoeSflncrementa&Decrementdcompleclitur. 

AD REVERENDISS. et illvstriss. d.p. georgivm 

FRIDERICVM ARCHIEPISGOPVM ET S. L ^ 

£ledoiretnMoguiitmurn,&ri:= 
€ttmgratmdrfrmlegidSacrsC£farea<^ 




F R A N c o F V R T 1 ad Mcenum, Sumptibus l,yQM]mm%t 

K.Anm M. DC. XXIIX, 





0 



f 



1 




REVERENDISSIMO ET ILLV srRISSIMO 

Trincipi 0° T>omim 

DOMINO GEORGIO FRIDERICO, 

SANCTiE SEDIS MOGVNTIN^ ARCHIE^ 
pifcopo , Sacri Romani Imperij per Germaniam Archicancelkrio, 
& Principi Eledori , Epifcopo ^ormatienfi , &c. 

^Qmmo fm Clementijfimo 

PERPETVAM FELICITATEM. 

V'I honos lihros,fr&ftantmm ingeniorum felices foetus & 
duratura ad poftentatem monumenta , fiue ea elahord^ 
uerint ipf^,fiue ah aliis elucuhrata acceperint^ m iudicio- 
' fum litterat&Caue^AmpUtheatrum produSiuriJooceft^ 
^r^few^^^ typ^ pMicis deftripta editurifunt \ ^aria^ in medium 
adducere rattones , cur ea 'vtns Prmcipthm IUuftrihufque , qui?nultpm 
poffunt poUentque,nuncupentdedicentque, folent, 

^EyERENDlSSlMB <l4 KC HJ E PI S C 0 P E, 
"PRINCEPS ELECTOR I L L FS T R I S S I ME, 
1> 0 MIN E CLEMENTISSIME, 
'velquod hicmos apud priftos illosmeltorifque feculi fcriptores ohtinuerit, 
quorumnonnemo Dis quidemimmortalibus Arcas Terapla de- 
dicanda, Principibus verobonoslibrosinfcribendos ofFerendof- 
quecenfuit : 'velvtacceptorumheneficiorum gratam memoriamapud 
ft non interijfe teftentur, quorum aliquod in vulgu^ extare ^volunt pu-- 
hlicum teftt^,nomwn ; ^el^t fe ^oto aliquo exfoluant.promiftiqueftdem li-^ 
herent: W vt Magnorum Virorum eo modo fihtconcilient atque promer- 
centur , promde qutdem ^ tn anteceffum ffauorematque gratiam: njel 
denique , ^ti fihi fuifque lucuhrationihus 'validum aliquem Hjperaf^i- 
ftem Patronum qu^rant , fuh cuii4^ defenfione &' patrocinio , tan- 
ta auBoritate fuhnixo , 'velut Teucer fui oAiacis Cljpeo tutifuhftfte- 
re y lahores fuos ah malignorum^ foricum dente , quorum hodte plus 

^ ^ eft 



E P I S T O L A 

eft quam olini mufcarum cum caletur maxume y immunes fr&fiare 
fofiint, 

Hac omma ^ jtngula , cummequoqm qARCHONTOLO^ 
GIAM hancce CO S M IC A M- fuhlmiurkfadlurHmiun^immO' 
uerint *, oju&dam tamen ^rgentior prof iorque caufa ^ abipja re ^ ^ tempo- 
re^,^ occafione Sublimitatis T* Vj£,partm oblata^partim acquifita mo- 
nuit, 'vt eam Magni Gloriofitque nominu l^ui pr^fcriptione in ipjd fuper^ 
Uminarimunitamprodireiuberemi 

^R^SFLy^ BMlNBNTISSlME, 
TKINCIFV M CLEMENTISSIME^ 

kjix enim SupremiNumints Prouidentia , fic exigentibus necefiitatibm 
affiiUifiim/&patru^concordibm Procerum Ecclefiiafiicorum fufiragiu , ap- 
plaudentevniuerfiopopulo FrouinciA TVAE,ab Pr^fulatuFangtonum 
ad EleBoralem Archtepifcopaturn EleBm V ocatufque fuifii ^ cum con- 
ceptum ego rite votum nuncupaui, intercongratulantium voces^ faufi:a 
precantium applaufim^ me L IB R V^M hunc ^elut A nathemafion ali-' 
quodadaras atque puluinarid^enerandinominu 'T^ui de^ofiturum,^ 
eo pa^o , quantum cum 'vniuerfa Fatria ex nouo ifto I^onorum culmi^ 
ne perciperem gaudtj y tefiificaturum, Intercefferunt nAptis defiideriifi 
que meisduo validi l^ribuni Pleb. Temporum horum mifieranda facies^ 
qtm tnimicaMufis ^ acerba litteris^ CL IO nofira cum primis exper-- 
taeH^ 

Nemo etenim trilles hac tempeftate Camoefias 
Refpicit — — 

Deinde Interptetis aduerpi^valetudo , ^ abfiquehac etiam foret, afiiiUa 
njit&conditio,quiv2S\o iadatus turbine xzixxm^dicinon poteB,quoties 
fcriftionis^ixbenecApt&filumrumperey - 

&: quoties rauco ftrepuerunt cornua cantu 

manumde^abula hac Cofinographica toUere coa^m eft ^ 'Vndenontam 
tempefiiuCjVt ft?erabaturfioetm hic in lucem emergere potuit^ Neque tamen 
etiam in hac mora de ahoFatrono^cui hoc quicquideft)Muneris offerrem^ 
'velcogitare potui, quam de I^E 

PRiNCIPE LITTEKATISSIMO, 
LITTEKATIS F A V B N T 1 SS 1 MO, 

qui non alienis videt oculis, alienis auditauribus^ aliena loqui- 
tur lingua , fed fua ipfi de oblatis iudtcarere^epoteB, quonomine 
M^g/ium Hetrufcorum^rincipemcommendat Marcellm Paltngenim. 

Acce^ 



D EDIC AT^RI A. 

^Accedit incredibilis T ua Humanitas , qu&facit njt fperem > T* me cum 
hoc Opere Cojmico ,etjl tardius ^ velutpofiliminioadgenua TV A ac* 
€edentem,vjltatajuhleuaturumgratia, 

KeyeKSNB^s^siMS jRCHiepiscop e, 

PRJNCEPS ELECTOR ILLFSTRlSSlMM, 
DOMINE CLEMENTISSIME, 

mm Juffragante Tuliio SEKA Gratulatio repreheiieli non foleat^ 
pr.Tfertim fi nulla negligen tia prasterm iffa fit, HocJIokinueroJ ter^ 
Yu hijce, quits defcriptm damm, in ipjddjira mihi ahijfe njtdehor. Franco^ 
furtt PridKalend, Aprilis, anno Salutiferi Partns M> DQ XXV IIL 



ReUerendif^ ^ lUuJiri^. Celfitud, 



'Bemtijjtmus Cliefi$$ 



LtrCAS JENNISmS, 
Cim Btlflwp. Francof 



^ 4 



\ 





PRi£FATIO AVCTORIS 
ADLECTOREM 

BeneuQlum, 

QTA TOTIVS OPJERIS JRCHONTO- 
logkiratio^ vtilitasexplicatur. 

N V E N I As, Leaor^ihter eos,iqui Vulgo cornintiiii hominum appcllatio- 
ne cenrentur,quos Amor- fui ita priuacis ftudiis & emolumentis manci- 
pauic, vt quicquidhucnonfacit , pronihilo seftiment , earumirerum, 
quas Fortuna in arbitrio & poteftate eorum non conftituitiUe nocitiam 
quidem quicquamadfe pertinere exiftimantes. Ahi,quos paulo maior 
eura tangit, itanatali loio vel illi loco , in quofilomicihum fibi conftitue- 
runt , velut indiflblubiU glutine adfixi hajrent i vt contenti res geftas patri^ vel cogni- 
tionecomprehendiffe. velftylo perfequi , ad res exteras animum atquecogitationes 
nonproferant,optantespotius, idquefuisftudiisagitantes, vtvnius, &- quidem trunci 
atque imperfeai cbfporismembradicantur,quam partestotmshuius Vniucrfi. Ter- 
tii fcllulariam exercentes , ita intra conclauium fuorum ergaftuhsconfenefcunt,vt 
omnes vires animi ingeniique,inftar ftagnantis aquae torpefcentis.in perquirendos ve- 
terum mores,ada, res geftas coriuertanc ,folos antiquos m mente ocuhsque circumfe- 
rentes , quod cum faciurit, itaadmirantur mortuos , vt viuorum nuUam habere ra^io- 

nemvide-antur. * r r 

Et de primis tjuidem quod dicaili ahud lionhabeo , qtiam huncebrumierilum 
brutis potius anrm^ahbus quam ratione prazditis conuenire, cum ne ipfi quidem diffitc- 
ri poffint,hominek non fibi fohs natos elTcfed humanam vitam in focietate confiftere, 
&hancrurfuminnotitia eorum , quasaHifaciunt, vthis cognitis vitam morefquefuos 
advirtutem poflint informare. In fecundis animaduertimus nidularem quandam & 
ftolidam incuriara. Quid enim, fi Ciuitas vel Refpubhca , in quaipfi viuunt , fi t cauea 
quxdamftukdrum^vtrieceftefitabexterorumfontibushaurire, quod adcorrigendos 
cum vniuetforum tum fmgulorum ciuiummores vcilceftepoffit.? Quis enim iisindi- 
cium faciet, omnia domireae atque ordine conftituta effe, nifi ritus confuetudinefque 
fuas cum Vicinoium vel etiam longe remotorum populorum moribus inftitucifquc 
conferarit , atqueiridedifpiciantiquantumfibi ad perfea^fehcitatis culmen defit? 
Tcrtiosiure Variitatisnominemecumreprehenderepoffis , quod toti & penitusim- 
merfi rebusaaionibufqucdemortuis, quarum maximaparsin vfu efledefiit, nonani- 
maduertunt, eo ipfo temporcquo decJelorum Motibus difputant, ipfam quoque ter- 
ram,quampedibusteruntcalcantque, volui moueriquecumfuisPrincipibus,quam- 
uis non eo modo , vt niagnus & fubtihs quidam Mathematicus noftri temporis vo- 

luit , cui , n ' r 

^ Tenamoueiur & Aftraqmelcunt. 

Cxtcrum detriplici hochdtriinum gencre fic noftrafert fententia, vtquamuWf 

primos finamus folos pabulum fuumpraedamqjperfequi cum Vrfis & Leonibus; tranf- 

camufquefecundos,quorumnoneftiscaptus, vtpcnetrarevlterius&remotiora pcr- 

fpicercpoffinr:tertios tamen non poffimusnonadmirari, quodfatis cleganti &cogni- 

tionis rerum auidoingenio praeditijid in rcs friuolas impendere malinr,contem tis iis, ex 

quibus m ulto plus emol umenti percipere pofiTcnt , vnde non iniuria de lis dicere poffis 

Terentianuin iilud, Facereillosmtelligendo vtmhil imelligant. 

Qui 



AD LECTOREM. 

Qui reium definicaruincertarumquecognitionem parciuntur/olent omnesfei^ 
entias diuidere in Theoricas& i^radicas , fiue Speculatiuas & Adiuas» Sub Tiieoricis 
compledunturPiiilofophiara Nacuralcm,quam Phyficamappellamus, & Mathema- 
ticam,&: Metaphyficamjaddicentesprimse Arichmeticam : fecund^e Muficamj Geo- 
MTecriam, AftroJogiam; terciasadfcribences Theologiam , cui velutaneillamfubmn- 
gunclus CanonicumiScienciam Pradicam rurfum triphcemfaciuntiMoralem fme E- 
thicam,qua; vnius ahcuius hominis Mores vicamq; inftruir.Oeconomicam , qu^ de re- 
bns a^lionibufq; domefticis prascipit.-Politicam qu^ res ciuiles rangit, quo pa6to potif- 
limum adrainiftrandaficRefpubiicfi .• &:huicquidemtr]buuntcGgnitionemIurisCi- 
vihs. Quin &c inter eafdcm fcienrias Pi adicas referunt Dialedicam , Art^m Memo- 
rise, Grammacicam &Rhecoricam , cui adiunguntvelutfocias Poeticam Hiftoriam- 
que. 

Atcgoquidem, qui in examinanda hac diftributionenecmihirieGaHis tsedium 
creare volo,ex!ftimo iilos iure accufari pofle , quod rem omnium maxime neceffariam 
omiferint,nempe SCIENTIAM MVNDI, magnum iilum ,& admirabilem librum 
AntoniiEremitsB.Hxc enira multomagts quam vliac^terarum impcllithominem ad 
concupiicendos honores &: mujiia publicajvnde flos atqj decor conciiiatur non priua- 
tis cantu m familiis,(ed & ipiis Rebufpublicis , vc qui his prsefunrjcum paruis iuxca roa- 
gnifque commode iermones habere poir]nt,& omnia exanimi votiq; fui fententia coa- 
£cere,ipGq;adeo,vt itadicam,dominariFato. 

AcquiricurautemhaEcfciencia conuerfationecnmpluribus,colloquiis ,narratio- 
nibusjdedudionibusq; variisjfiue viua voce iiue icriptis. cum vel res iph capeffimuSjVel 
cum excraneis communicamus inftitutis in diueria lopa icineribus, confpedifq; variis 
monbus ntibufq;gentium,accedentciudicuplena confideratione, quidinhorumil- 
lorumq» viuendi racione fic obf^ruandum. 

Vtaiitem propiusad inftitucumnoftramaccedamus,nouerit Le6l:or,bonam hu- 
iusfcientixparteminhocLlBRO noftroconEineri,quirepr^fentatomnis generisho' 
'mines'6c ad:iones,viuis naciuifq; depidos co!oribus,adhibicaq; prsecipuacura in dekri- 
bendis eorum moribuSjricibusconluecudinibufq;. Qu^od fic|uid allcubi ad perfedio- 
nem deefiTe videbicur,id non noftrze cribuat Le£tor diiigencix.quam fummam adhibui.. 
mus fed defedui plenioris meliorifq; narracionis. Addam ctiam , nos non folum omni 
ftudio in id incubuifl!e,vc ledoris animum de'edaremus,quod pleriq; Geographorum 
faciuncm terrarumprouinciarumque dcfcriptionibus potiiTiiTiam narratioiiis partem 
rebus rarismirabilibufq; tribuences,& qusealibinonoccurrunt : Sedvt quam maxime 
prodcfiremus,dumaccurate &c prolixefatis dbferuatous ea, qu^hominis vicarnredde- 
repoifunt vel commodiorem Vel ciuiiiorern. 

Quod fi quis ad experimentii eius rei capiendum oculos huic operiinprimere ve- 
lit.quamuis arida nondum pumice expolito,poterit in ipfo propeliminedeprehendere 
corum,qusE diximus,veritatem,obferuatainprimisdiftindione & brdine,quovbiqnii 
hoclibro vcimur, vndefacile fufFragabitur nobis , nosnon folum ad obledationenl 
fed & vtihtatem Ledoris ftudium 8c induftriato contulifte,gnaros,eum mmtuhjfefud- 
Uum^qdmjfcuit 'vtile dulciJ^x{\ enim eum prope vnicum feopum mihi propofuerim,in re- 
bus ciuilibuspoliticifq;confiftere.-camenvtomliiaVelut vnaSynopfiledorisoculiseX- 
hiberem,neue is neceffe haberet,aliundc mendicare defcriptionem illius regiohis j ctl- 
ius proponimus mores atq; confuetudincs , ne Chorographi quidem partes in me delir 
derari volui,de quo quidem ftudio meo hoc pene profiteri aufim , maius id exadiusq; 
in percenfendis rebus obferuatio.ne dignis fuiftc i quam inftituti mei ratio vifa fuit per^ 
mitcere* 

Cum aucem parum ad rem faciatidefipriptam fuis limitibus regionem dculis fub- 
iicere , fi eiusignoreturNatura&: Qualitas:vifumeft ,& haricpartem addere , fimulqs 
Gftendere,quid vnaquseq; terra ex fefe gignatjquiq; aHitoalia vcl ipfa procrect , vel ali- 
vndeimportataalat, 

Sed quia cdgitatidnes atq; ftudianoftra prope inutilitei: confumtintur , in difpici" 
ctidis cofiderandifq; rebus.,vel vita & fenfa,vclratione defticutis:ad homines qui quam- 

.que re- 



PRi£FATIO AVCTORIS 

queregionemvelprouinciam,quamdereribimus,mcoIunt,transferendusfuitferm 
atq; hoc raodo inftituendus , vt primo diceremus , qui fucrmt annqui cuiufque gentls 
mores atq; confuetudines,vel ex parte vel in incegtum abolita::deinde qu« noua pofte- 
rorum viuenditatio,qu2e leges atq; inftituta; cukiora omnia politioraq; fmt noftro x- 
uo , quam prifcis fccul!S,an fecus ? vt. fada inter vcrumq; cempus comparatione beneft- 
cio ingeniofzE bilancis difpici facile poffic , quid ex vcroque ad inftitucinoftri racionem 
&; vfum transferri,quid debeatrepudiari. 

Sedneficquidem Ledori latisfa^um arbitraci fuimus, firesitanudas, &qud- 
dammodo fine neruis mufculifq; proponeremus,cum pro commoditate vel incoinmo- 
ditate loci,&: abundantia vel defed u region um de a £tionibus populi ahcmus ludicari 
poflit,debeantne aiiquid demere vel adiungere ad vficatum viiiendi modum : quaequi- 
dem omnia cognofci non pofllint , nifi fciacur,qua£ fint yniufcuiufq; populi opes atque 
facultaces,quas Gr^cinon finegraui caufa-rav' Ciov & V GaTJii/appellauere^vifum tuit, 
&dehisaliquiddifquificionidemonbus gencium kbiicere , vtindepaterentingenia 
hominum , quorum alii bonorum iUorum affluenciainuitantur ad voiuptates& delK 
cias,aliiadperueftigandasfdencias5iIaudabiliaexercit«a;nonfecusacalii eorum,qui 
deftituuncur vtiliffimis ilhs tranfigendse vitas mediis.ipfum defeaum in ruditacem bar- 
b£ciemq;vercunc,aliiinduftriafoierdaq;ingemi, quicquid Nacuracasli foliq; Degauir> 
egregie farcire nouerunt. 

P rxterea, cum facis conftet , ingerites opes di uitiasque alicuius regni fufficientcs 
nonefleadconferuandosineociuesincolaiquei fedmultomagisilleccbrasvicinispo- 
puHs ad inuadendos dinpiendosque locupletiores,nifi ea fit liorum Vis,robur & potcn. 
tia,vt a pra:donibus exteris fe ftiaq; defcndere queaht;placuit continuo fili dudu de his 
velutiarmisdefenfivis fermoneminftituere, quorum beneficio Latrones &HarpyiaB 
illEE.fempermiferorumfacukatibusinhiantes, repelHcoherceriquepoffint: vnde hoc 
adnosredibitemolumenti, vtcum nonvnurn fit defenfioiiis geaus, fedulodifpicia- 
musjpoflimus ne aliquid ab aliis populis mutnare,quod nos 8c domifirmiores,& hofti- 
bus captatoribuiq ;alienarum rerum formidabiiiores queat efficerci 

'Neautemhxcomniavelutinaerefine fundamento xdificenttir, qUod quidetn 
in Forma ReipubHcsc confiftit &r Adminiftratione iuris , Legibus atq; luftitia ; bonum 
fadumvifumeftjhsc eademconuenienci ordinc fubiicere,vtcognitanatura,moribus 
ingenioq; popuHquem defcripfimus,ftanm paceat, reganturneeo modo, quicuiquc 
genti quam maxime conuehicmeque enim eadern ratione atq; modo omnes populire- 
gi gubernariq; poflunt, vt necefle fit,cognito defe£tu Guberhationis, atq; inde depen- 
4ente vel labefadacione yei euerfione R6ipublicasjad faiubria ftabiliendas tranquiihta- 
tis ergo animum applicare remedia. 

Omnibushisfadis , nonfuic omitcendum prsecipuumReipublicaemcmblrum, 
nempe R E L 1 G I O fiue cul tus Numinis, qua Religione potiflimum conferuantur in 
Oifficio populi, vt debitam PrincipibuS prazfteht obedientiam,& cuius ea vis eft , vt maio- 
reefficaciaadeiidis&fjagitiisauocetanimosmortalium , quam vU^ tninx fuperip- 
rum,vel etiam robur militare. Oftendimus autem fimul,in iis locis, vbi Religio deficit, 
necPoliti^autOrdini Gubcrnationique locum elTe pofle , fed dominari Barbariem, 
confufionem, fedicionem ; vnde fubie£torum animifalutari illa fententia imbuendi 
funtjefiTe ahquodfupremumNumen,quod in omnes res fummam etiam in futurum ob- 

rineatpotcftatem acimperium, 

J^^ternasquonkmpxnasmmortttimend^mefli 
Vt Lucrctius eleganter ait ; Nam 

Hmmfifoytcvidefent 

&rumnarum homtneSidiqm ratione vderent 

Relligionthm At^ mims obfijiere Fatum, 

Neq; tamen in his cundtis fubftirit nofterLabor,qui ne mihi ipfi quidcn fatisfacere 
vifusfuit,nifihocpoftremumcaputCoiophonisinftartoti corporiArchontologicoira 

ponerec; 



lEC TOREM. 

poner«:quod eft, recitate nomina Regum Principumque, quipopulis vel Reeionibui 
longa fucceinon.s ferie ad noftra vfqne temporadominati fuetint Is tatticn ESnchh? 
Calicubimancus4uthiulcUsvidcbitur,noUeritLeiaor,n6nnoftriidadfcribend,m^^^ 
fediligcnti2,tedAuaorumScriptorumque,quosfequicoaaifuimus,vel incutiavei 
infcitia!, quafaautti eft, vtpleniorerciehtiadeftitutiipfi,l.eaoteih itiid.>,?hnn J 
tuerimus. «"cuoupo" 

Habes. Leaor,fuliiina ot.eris hoftricapita, in qudid totls Viribus ptiftare cbnati 
fuimus.vt fi id omnibus numerisabfolutum reddere non poiTemus, tale ta^n ekhfb? 
remus,vt ad deleaationeih & vtilitatem eflit quam aptiffimUm , qiod ii Se den^r 
hendent, qui aliqubtleaidhiaushorasimpenderenbn dedighabuntur , iia tame? vi 

nonruperfic,at.eduntaxataUtobitetinfpidant(quodiiferefaciunt,quinonnffifal 
knd. tempons etgo l.brum aliquem Velut aliud agenti-s euoluunt ) Ibd ita , vt indeau" 
qu.d ad vfusruos conquifitum In ruccum ranguinemque ruum transretan . quolqui 

faaut.runyac.emd.cabunt,paUcosfuturos,quoshiclibetadlegendumnoSiure1n 
uitate poflrt.vel adacuendum iudicium , vel ad pra^ftandim in vt?aque fortunaardua-' 

bdemconftant,am,velvtpofirmtptbdefl-epattia;,VelfibipriuatimaUirue%elV^^^^ 

VtEiiim pKftib de RcgibusPtincipibUfque ioquar , inuehieht iUinottrolumde 
fcr.pt.onem Iocorum,in qua: aliquid iuris fibi efl-e atbitratttur,red & ratiTem at modS 
fitmand,robortipoteuti4:queruar,quaratibne augendafihtpopUlictotaella &ni 

Soc.a,.o, & petcbnreqUens vcaigalia, quopaab VelpulchriLsvelopulehtSres^ei 
denda: fint Prou,nc,2.Inueh,ettt etiam tatiohes augehdorumprouentuum Fifci fi « 

terotumnoU.svtanturihueritionibusiearqueprudenterapplicehtruiUertis,q^ 
vdferttempus.velihcblarumNatUta&IhgehiUm. «ms.quatenus 

Dynaft2actopatchtinuenienthic,qubpaabSupetioiibUsruisplacere,iDl!aue 
rutrumeos,qu,bus dom.uantut,beneuoros fibiatquc obilquentes teddetTqi^e^^^^^ 
pt.m,s conducet .is hmuS Libri leaio, fi Legatio aliquaCt obeund7ade«emm,T 
quemresem Principem^Ue. fiueis inpropinq\a,fluelngS;diflitTS„rd": 

t.s,haut.^nthincmodumraIubribuspt£ceptisimbutodiiuniores Ou bn^rnlll f 
ftanfq.*tas eft.multahicfingularia oVeruabat, ^UieiiS prSSu 3 
foras prod.turis : fiue Aulam M.gni Pfincipisreq\antut,in qSu usLi?^ 
parum iis cbncil.abit vtihtatis.fiue alias iis o^fferatPof tutta ocTafitrs vi^r^l^'^ °^ 

tioribusieculisahuirveineoPrincipatu.inquoiprrvSrcont.^^^^^^^^^ 

dentet confetre potetunt, quspt^rettti suo vel illic vel alibi acciduht Poftremn?Jo' 

b.IesAdoIercente.poterunthicveIutittrpecuIbomniavidereunteqU^m^^^^^ 

deaut:cognorcenth.mores&.ngeniumAute,p,iusqUamreiprosnoueSitSS 

doles eorum ad armaproci.uisent.vt fetefit , patriavero a bello quiercente^/l5l« 

exercends v.rtuns rc.entia:que militatis matetiam ruppeditet-non erSiffiri , 

gn.to tetr* . in qua bellum cft, ingenio atqi tempetamentoTc^irSccrr"^^^^^ 

commodefcrre velfrigusintenrum.vel ttimiosregionis,quam a^^^^^^^^ 

modus & ratio viuettdi,ahmofes & conruetudittef sent sSurutrfinZf ^^^^^^^^ 

vetorecu..ahhicexterispateatgraduscohrcendenSit!r^^^^^^^^^ 

b,l.tas adrp.rat. Ha:c omnu fi cognitapetfpeaaque habeant , poteranSattafibiT 

pr,snatutequ*ru» velutvimaffltre:, fivltto animidefiderUs SuC "&fead 

ruefacc e ad,o erannam vanotum,qu:.oceutrerefolent,incommodot^^^^^ 

M.I,tes,qu. fottjbus faa.s & vfu belli natalium humilitatem iUuftrirem redder,- 

inft,uererebusnece,rariisadpeUr&;XgforsfS^ 
mnouum.nbpmatumqioccurrat,quoditademumafleaueZrfiTr^ ' ^'i''* 
Atchon,obgiciomnia.isvelutconVtateddrarqSari^^^^^ 

Qu. R''^'P"W'cacapefl-unt,autadei«sredentG»bernacula,hi,mHlt,e vtiliflim» 



pccurrpnc 



PKuEFATIO AVCTOKIS 

beantur. . . -..^- ij nuanauatn priter lcecs & iura patris ac 

Aduocatus hoG accpiet '.7,^^^^^^^^ viSeri poir.t , aliquando tamen 

ftatutamunicipaliaeorutnquenomam^^^^^^ 

inter litigandum mores legefque pereg^^^^ 

resiudicemnonfatiscurro&mad^.»s^^^^^^ 

exnoftroVLibrodifcer~.^^^^^^ 

cesfuasquamcommodiffimed ue^^^^^^ fic permutatio mercium. anven- 

empturus eft.deprehendat cop.am qu^^^^^^ 
ditiopropr*fentiargento=quopaaofin««r^^^^^^^ 

rt;«3:^oSe?^^^^^ 

^^■''t.ificibusopificumq^a^;^^ 

uinciifqueopera eorum P°'f """''^^^^^ „ansferri poir.t domiciliu , v. vtilis 

mutarevolent,fac.lecognotot.quor(^^^^^^ 

Ctcommorat,on.s mutatio. fier. en.m pote^t^^^^^^^ 

risincremenrofuaqua<ndom.&^^^^^^^^^ 
vetb.scomprehendara,v.xcltv^lum ei. 

■ aliquidperciperepoffit^qu, compka^^^^ 

r""X:r^JSp^;e&mneMcatconc.,iar.^ 
^^"■rScautem^.ohmeun.finemfcnM^^^ 

iacul3rarionibas,adeoq-, de hoc .pfo ;^^"f ™"7,"Js!vt vel cum propri^ quietis 

eft omnis vana gl»^i«'° itSrcS quid Iple.^o.,^ ordl- 

noftriciaauraprofimusPatr.». Qain&,l udcla^^^ 

mus,iplecaperetcxperimencuiu . ^ t-v nuo fohteatquefcatutigineon^nes 

peneMonarchia: & KelpuDi.cac on* c , , , , . -.Q.uli i norenriot bus opprSf- 

' narum rerumtlatc pcrlpic. poflunt ,& i^^J^^/X^ ^'"'^ '"■P^t'«. 

fifubaaiq.h,erint. Cftendemusaatehocponffimumc^^^^^^^ 

qui. fucceffu temporis in p) urcs d.u.fa '^^^^^^^^^^.i accretionis veldimi- 
2oftrai.euercrcmpora,quos.po^^^^^^^^^ 

nutio.i.saUt diu,fionis. Deba autcm F ™ eftillc,quiBabylohica;dom,na. 
qacm quidam S-urnum Bal,yl„,,, , n^^^ 
tionisicc,tfuqd.jmcnto,quamplcr^ lc^^^^^^^^^ 
ptaclymalpV,,,uctfakmCXX^^^^ 
Impcr,,fu,an,,om,fifl^cAfl^a.cm.Mago|u^^^ 

fastcrras.cafquepopulo™^^^^^^^ 

fusOcadentcnnvrqucadSarmaciamEuropxam.cumsfil.usNmUsec p ^^^^^^,^ 



1 



A D L E G T O R £ M. 

tcndicMoiiarchixru^pomGena. Ninomortud^Semiramis vxorpotitaregno cumo- 
mnem prope fubegiflet vEthiopiam , bellum etiam Iridorum popuUs intulic : Zameis 
vero filius cius amore ociijnihil memorabiie geflit.Huius fueceflbr Darius adiecit Im- 
periofuoBaarianos & Gafpii Marisaccolas. QuieumfecutifuntBabyloniorumMo- 
natch£e,hocfereordine abHift:oricisrecenfentur.Aranus,Baleus I. qui Hmitesregni 
fuiadIndosvfqueprotuht:ArmacriruS,Bcloehus,BaIeus IL Ahadus,Mamitus, Mart- 
caleus, Mamelusi Sparetes, Afcaratus,qui totam Syriara fiio fbbiecit dominio. Ab hoc 
numerantur XX.regesvfquead Sardanapalum, trigefimumoaauumBabyloniorum 
Monarchara,quiobfeflusaducibusfuis, adeasredaduseftanguftiasi vf feipfum cum 
regia omnibufque thefauris igne cremaueritJmperium eius vidores inter fe ita diuife- 
runc, vt.BabyloniacumChaldajaAflyriaqueBelocho cefl^erit, Arbace Medorum&: 
PerfarUm regfiiim fibi retinente. Durauerat auiem hxc Monarchia vfque ad infehcenl 
Sardanapahinteritumannis MCGCi. 

Fuit igitur Belochus trigefimus nonus,vei,fi mavis,Primus Afl^riorum rex in noVa 
ifta Monarchia, qui Manahemum regem IfraeUtarum fibi fecit tributarium, quem Sa- 
crsE LittersB Phiel & Phul Beioch nominant. Huic fiicceflit Phui Aflur,etiam Tiglat 
Philefirerdiaus> qui captis multis Ifraelitarum vrbibus> populum Hebrxum captiuura 
abduxit. Secutus efteum Salmanaflar, qui Samariam expugnauin, habuitque fucceflo- 
rcm Sancheribum,quemreducem eterralfraehtideinterfeceruntfihii Q^icumpa' 
tratoparricidioaufugiflentjarmistamenfumtis behummtulerunt Aflaraddonifratrii 
quipatriinregnofucceflerat. Ibi Merodacus Babyloniorum prKfedus, cumfeditio- 
nem cortcicaflctjvicit digladiantes inter fe fratres , iunxitque ruffus Monarchiam afly- 
riorumcum Babyldhica. Non defunt AudoreSjquihuic lubtogantBen-Merodacumi 

^ deinde NebueadnezarCm, cuius diuinae fcripturse ftatim poft Merodacum mentionem 
faciunt. Fecit hie bellum ^gyptiis,quibiis eripuit quicquid eft terrarum ab Euphratc 
flimidvfqaeadPehiflum i quje vrbshodie Damiatadicitur. Cumquedeinceps Am- 

> hlOnitarumquoq^&Mdabitarumregesdeuiciffet, vniuerfamfibifubiecitiEgypcum, 
Regnauitpoft eum Evil-Merodacus, deinde Labaflardacus, &: poft hunc Balthazari 
quidamtameti deleco Labaifardaci nomineftatim poft Evil-Merodacum ponunt fi- 
hum eius Balthazarem^Fuit hic poftremus Babyloniorum Monarcha i Vt omnes fere 
auaorescdhfeqtiunti 

Darius Medusjqui peftundedit Imperium Afl^yriorum capta Babylone, homiha- 
tur a profanis fcriptoribus Cyaxares,|iUus Aftyagisjodaui regis Medorum,quem Da- 
niel Propheta Afluerum vocat,quifiliam fuam in Matrimonium dedit Gyro Perfx, fo- 
roris fux fiiio. Sic habes,Leaor,primordia Monarchis Perficac , quae in ordine (ecunda 
cft,eum Dariomortuofdlus Cyrus imperaueric Aflryriis,Medis.atque Perfis, fucceflTo- 
remnaausCambyfemfilium. Hocextinao regnauit Darius Hyftafpis , cuifucceflit 
Xerxes filius , interfedus afuis^poftquam amiffo ingenti exercitufugitiuusdomiim re- 
diiflet.poft hunc tenuit Imperium Artakerxes Ldngimanus.-hinc Darius Nothusrpoft- 
ea Artaxerxes Mnemonjdenique Ochus vitimus fiiiorum Darii. Poftiremd imperante 
Dario vltimo , Alexander Maccdo Philippi fihus euettrt Monarchiam Pcrfarum,cum 
ftetiflet incolumis per annos quafi ducentos,& paulo amplius. 

Tertiamigitur aufpicacus eft Mdiaairehiam Alekandeif , qti^ tameii ridh diu vnifa 
fuit, neque diutius durauit quam ipfciqui eam ihehdauerat; Hoc enim mortuo regna 
& principatus eiusihterfe diuiferunt potiflimi dUces beih , Ptoiemaeus , Laomedon, 
Antigonus.Cafl^arider^LeonatusjEumenes^Pythoh^Lyfimachus^Antipater^Meleager 

& Seieucus: inter quos Seleucus fadus eft rex Syriie, PtolemasUs iEgypti , Antigonus 
Minoris Afiae, Caflander Gr^ciaeMacedoniacquci 

Hi vero principes ] cum ambitiOne & cupiditate agitarentuf , dib qulefcere non 
potuerunt: vnde horfenda inter eos eoncitata fuht bella, etiam a pofteris eotum nepo- 
tibufquecontinuata,quibuS cum feimmifcuiflentRomani i paulatimexhauftis gladia- 
tpribus illis,fadi funt ddmini omnium iilarum ptouinciarum. 

De Imperio Romano , cum ih hoc ipfo operc muita dixerim i tacere hoc loco Vi- 
fiimeft, cumex iis quxfcripfimus, Ledor cognofccrc poflic, quopadomutatis ter- 

rarum, 



PR^FATIO AVCTORIS. 

rarum r^gnorumque poiTefllonibus ingensillud corpusinquinquepr*ci_puamembrx 

lam demceps excuffo hocqui folus reftare videbatur , fcrupulo , iftud ^dd^"^'^^ 
qu^dam fragmenta ex aliorum (criptis huc ttanftuliffe & velu ti tran^^ 

etiam audorum verbis fententiifq.,tam ne obiiceretur m,hi,omififfe me ^^^dam qu^ 
ad rem facere potuiffentiquam vt Ledori compendmm labons facerem , ne cogeretirr 
Lduerfishbrlqu.rereea,qu.vnavelutSynopfioculisobuapoffunn^^^^^^^ 

omnia inftar pcrpetU^ Hiftori^ habeant (exceptis quibufdam locis , vbi ob re, fcr,pt^ 
grlitatemaecuLtioreconfiderationeopuseft;nonrequir^uracre,n^^^^^^^ 

filis med,tatio,cum nuda veritatis rec.tatio non multum d,fficultat,shabeat, partunex 
idone,shauftafcriptoribus,partimeViroi:umfidedignorumV,u,srelat,on.bus 

Duo autem hic memorabiUa cum primis inueniet Leaor : pr.mo , Compend.um 
Hiftori^regUmPerficorUm,colleaum ab Lufitano quodam, cu, peragrant, 1 erlicas 
^ Jnciasv^enitinmanusChroniconaqUo 

fcriptum.cuiplurimuminterPerfaStribuituraudoritat^&fidei : ^^.^"6^^«;^^".^^^ 
faam,ideftPortugallicamlinguamtranftulit. Compleaimrautemidopus exaaam 
narra .onem de origine,profapia &fucceffione regum Perficorum ^ ArmuJ.o um vf 
queadingreffumArabum&Lufitanorum inidregnum. Videtur autem Ch on coa 
i^lud ipfa lenuina veritate detergere prifcor um mendaciorum vanitatem , q"»t)us ne- 

d^e Perfica Monarchia nobis perfuadere voiuir fuis inuoluta t^^ 
tas.H^c enim narratio multum luminis afferet rebus Perfjc.s , m qmbus perrc"bendis 
non tantum confufi fed & inter fe difcordes funt auaores:Procopius, Agathias, Uene- 
brardus,Zonaras,Tornamiraali.queexveteribusrecentionbulque. .^^^ 
Alterum quod huic operi velut locupks Choragium acceffit , eft Enarratio om- 
nium Ordinum tam Religioforum quam Mil.tarium,qui in Or be Chnft.ano repenun- 
tur:quibus cum idoneus locus in ipfa regionum defcriptionc a^ignan non po^ 

eft omnes in vnum quafi coniicere rafciculum,additis etiam Ordmum MiUtanum hue 
Equeftriumarm.s.infignibus,difciplina,inftitutisSymbohfque. 

H^c tibi omnia,Leaor,lubens promptufq^ oftero,cum voto atq^defideno, vt tu 
tantum ad id afferas beneuolenti^ , quantum ego ad ea perueftigaiida ftudu : vtq; noji 
minusexhocoperepercipiasvtilitatis&deleaationis^ quamego labons &molelti^. 
Lege igitur,amkbo te , librum iftum, non fuperfundoti e &c pr^cipitanter, fed cum ftu- 
dioquodamatquedihgentia;neque,fiqu^forteminusplacuennt,proptereatotumo^^ 

pusabiice,cumobvnamverrucamautn^uumtotum corpus nemoprudcnsdamnare 
foleat: quin po tius fuperatis tranfitifq; falebris illis aut prascipitiis , perge legendo , cer- 
tus,teinuenturum affatim.qu^ palato guftuiqi tuo fapida fint futura ,fimulq-, lucuDra» 
tionum mearum,(iopuseft,fufcipepatrocinium. Vale. 



\ 





S Y L V A 

RATIONEM, ORDINEM ET 

VTILITATEM EORVM QViE HOC LIBRO 
contiiientur, ob oculos ponens , fcripta Carmine Heroico 
a loh.LudouicoGotofrido^in Leucothermis, 
Kalend.Martii,anno i^^iS. 

FiD imatinnumef^M^efmrrereJumtibm Orhem, 
EtdubtamfragiliThetynfrlcare carinUy 
(^tpopulos rvideas^ Fhlm^oresqu^ uirorum ? 
Cum pof^is mecum fkciU luftrare lahore 
^iccjuidin immenfo terrarum includitur Orhe, 
Vis f^eUare Volos quorum Vranmaxerotatur? 
oAn qua Fheebm Equos^^eneranda cuhilia linquens, 
Sydereiraptat f^aciofaper atriaCircij 
^uoue fub Oceano fejfos dtftringat eofdem? 
Kegna per Europa finuofaque Itttoragreftum 
Ferre piacet? juuatltaliamperagrare^Caputque 
RomamOrbis domitiy<-ueteresqu<etruncaTriumphos 
JaSiat^ 0* Imperij Germanis inuidet Vmhram ? 
Germants^quosUtaquiesc^Tjitaheata 
Deferutty^-uexatque decem <31ars Ciuicus annts, 
Kcbur^ armaferenstnpropriaiL/iJceraGentis. 
Gallta quam fequitur 'Brmcorum plena Tropha^y 
EtcuinilfatiseftyHi^anapotentia^donec 
himitis Hef^eriifines confundat So^^ 
Et dubitet qua Soloriatur parte cadatque. 
HinciterintotodtuiJosOrbeBrttannos 
VleUimHs^i5^CimbrosfBorealiaTegna^Gothofque) 
Et per Amaxobios fert nos yia Sauromatasque, 
TerTanatnjperVanubiumatqueBoryfthenisvndas. 
VtdeTrtncipihtistaceam^quiiuJfaVrioris 
^erre negant^ aut p Kej^ublica Itbera clarety 
Dyrrhachtum, Heluetijy Veneti^ Ligures, ^atauique, 
Vltimus Suropamclaudens Afiamquerecludens 
Inciptt lUyriis dominans TVKCA atque VelaJgis, 
€t Feloponnejo cum Thracibtfs atque Triballir, 



r 

fannonUque hom pdm,€m Thejfala Temfe 
€t Macedumfo^uUfarent, ^oefique Get^que. 
UmeshicUurofaeft.HincfitranfibtsAbydon 
TandentfifiAfiaceleberrmaregnd^morU, _ 
Cut Mare rvtrumque Imm fulfatfrontemqke Vrofontk. 
Htnc per (^appadocum Montes lugaqueaj^era Tauri 
*7hcenicespetimus, queis ludaique Syrique 
Cdnfinesy Arabefque leyes que?^ VatnaVetra^ 
J)onecadEufhratisrifamyemamus Uoam. 
Hic nos excipient P erfe clarifima bello 
UatiO,qu<£ Ctefiphonta.Seleuciamd Bdbylonem 
Bt Taurim atque altas furcarum efauce recepti. 
Terrarum his tngehs fi?aciumycampiquepat entei 
^uapater Oecemtafines definbitndlndum^ 
Bt Maris Hyrcampanditfe littus^^ Oxus, 
His fefeadBoream ruafttffmaregnaScytharum 
Obttctunt^grex iuris tners.fiddedttus armis , 
Tartartcum Scythtco mutans de nomine mmen. 
-BferaBarbartesillicftabulaiurJmao 
iMonte tenm^ntdU htc ^rbes^non opfida^tantuM 
TeUa leuis tugurij Jeprejfa mapalia,& Hord^s 
-Bafbartca,queis tura Chamusferytlta ^agnui 
Sanctt,</jr tmperio floltdis dominatur acerbo. 
Vrotirius emenfo longi ^alido obtce murl 
Chinenfespetimus.preciofaqueruelleraSeres 

Vendentes populis nofiris male cognita regna. 
Vnde nec admtfii legtmus modo ltttus3& orani 
Vicinam PelagOyContenti credere fami^i 
Sedqu£magnafubeft fapontbus Infuta^notd 
Efimagei nampatrias noftros admittit in yrheSi 
Vltima pars ASIJE funt deficientis in Aufirum 
hidorumpopuli, Gangem qutbus inter Indumo 
Imfentat Magnufque Mbg^r^regefque proftnqui^ 
Btjhagar, Narfinga, Pegu , Stan , atque malaca 
Cambaia,(r CaiecutyCochtn.Bengala, Patam, 
Atque alij,agnofiuntqui LufitantcaSteptra. 
Junge his TaprobanenJayam,celebrefqueMdluceai^ 
Etqu£CUnquefrequenstllojacetlnfulaPonto. 
AFRICA confiquttur, nam quaNoyus Orhis in Auftroi 
Pandttur Zefhyros.fibi 'yendtcat omnta iherus. - 
flic fer Srythrmmpetmus tua Ntle fluentay 
^ua, pater^ /Egyptum campis dtffufus apertis 
Perttlitiite beaf,fytemquefer oftia fontum 



\ 



Irmis^ab Merde faciens iier atqm Syene. 
Htncuarij Aethiopes^qHos SQlnon mttibHS^vrii 
tgnibifSy occurrunt, noBisgenstinBacolore, 
InterAbyjJinosTropicmquosclauditruterquc 
tmferitatBeiulIanffJt^moxregnafequuntur,^^ 
BtMeUty<isrCongOi,(!^€ombuflacalor€Guin€a. 
UinciterinBoreanifaulatimflefiimuSii4fros 
huflramiis^ LibyaSyPdenos^^auros^ D^miiasquk 
IfiiLibrinoflrteflidemquePeridrommOrbis, 
SedulHshun^oculisfieuoluereimentemdnuque 
LeSior amice, <-uelis,tibi commoda maxima{cenm 
Sponfirero)accrefcent^ largafiientiaMundi. 

i^am quaCofihogrdphiDimenJon/que idcorum 

Defiriffire fiis libris yeterejque Nouique^ 

€un5iadamusfaciliplariaqueruidereSynopfi, 

Nec tanien hic noflrimodus e^flnifque laborui, 

Addimui ingefiium terr^^ qud quxlibei AUrd 

Terfleturynumfifvarii^obndxiatnorbiSy 

An <-uerd in filidum <-uiuacia corpbra duret^ 

^uam fit Uta Ceres^quodpendedt drbore^ofnum}, 

AngeMritBromum yeljkccujnpinguu oliuai 

i^ddqueJitbabpruJalatedtteUufemetalJum, 

Hinc Mores ^itufiquehoininurh ^eterejqifenouojqui 

^ingwimyiSiioflriquacoJitetudofitaui. 

Vmitiasf^op^sdtSiisfibtuhgmuSyf^quo 

KoborebeUdruinpatriosdefenderefines 

^xexFrincepsvtqUedtiqUotmitterepopitinarma 
Marteifirosy^ quaPohtumconflernere clajfi, 
Pdflea qua gehs quaque Deum^yel Numinafalfi 
'k.etitgione eolat^perfihbmuSy quibus dm 
Thura Sabisaxrementj Jttnt qui Cacodntmona <vbtk 
'Etprecibuf placarefludent i^peUerenoxas. 
fahdem imam adcaueam peruenimus atque Orcheflram^ 
H ic cum Principibus tibi pagina noflra ^onarchas 
Exhibetf f£ longo dedufios ordine K eges. 
Rexereifhperio populos quitemporeprtfioy 
Donecadextremos ficcefpo longaNepotes 
Nomen^opes^titulos^fieptrumyDiademapropaget» 
I/tectibicunfialiberpulchroexhibetordtnenoflgr 
Perjj)icuayeraque '^ia^nec lucis agentCy 
Sedulusifludagens^ytmifie^atytiledulci, 
Vndequeatquiuismonitushaurirefialubres 
^tyftapraceptajita^queisjitauittr^euum 

3 mgat, 



rDegat^ytramqueferensconJiantipe^oreSortem, 
SttRexa;elPrmceps,pEqmcamfveSemor, 
Mercatorye fagaxy cim^prmatus, arator. 
Ergo quidinfanispercurfere fumtihus V rbes 
AutjuuatinftabiliTelagutfutcarecari \ 
Cum mecum exiguo pojSu luftfare labore 
^icquidin hoc toto terrarum ^ohitur Orbt? 





INTERPRES LECTORI 

Salutem &iEquitatem. 

AvcvLA funt, dequibusfuperhacVerfionenoftramGnen- 
dus csj Amicc Ledor^id eftjomnino tria. Primum, nos ca fi- 
de &c rciigionc in conuertendo hoc AutStore noftro verfa- 
tos , qua bonum interpretem decet, gnaros, vt Poetaait, 
Improbe eum facere ^ qm malieno libro ingemojuijit.' '^ttzmtn 
ficubipalarej &arediverique tramitediuertcrevifuseft,in 
viam reduximus, non malam apud cius Mancs nos inituros gratiam rati. Dc- 
inde , vbi ftylo nimis amarulento vfus , non tantum in quofdam inuedtus cft, 
fed & ludicis fibi partcs arrogauit , mollius eum loqui docuimus , cum mul- 
tumdifteratHiftoriaablnuediuaautSatyra, quse vt fincdenteplaccrcnon 
potcft , itaatrabile & iplacareredebetintcrbonos. Vcrccundiorcftnoftra 
Clio,qu^ vtomnibusplacercftudet,itaofFcnderenemincm. Poftremo, ia 
mutando Ordine ahquid nobis indulfimus : & 

Dehuitbocfaitimnonneliceremihi? 

SeriesMonarcharum,Regum,Principum, qua vtimur,quo fundamento 
nitatur,ncmocft,quinonintcnigat. Ncmo,ni(iineptus, Gradusregum, dc 
quibusaUiiamoHmUcigaucre, accuratius a nobiscxiget, cuminnoftrahac 
diftignationenihilfitpericuli,nihiI prxiudicii: 

Sinonyult ^intmThaidaSextus amet. 

Alterum quod te moncmus,hoc cft.Dici noti poteft, quot modis fcriptio 
h^c noftrainterturbata fuerit. Morbienim,&pericuIabclli, & infonantcs 
auribusepropinquohcuitubxque , fexccntics nobisftylum,&ipfampropc 
mentem excuffcrunt. Addc operaruTypographicarum pr«cipitantiam,que- 
ruiilqi praciis ocium inuidentium,a quibus charta: fub manibus feruentes ab- 
rcpt«,& vt crant a primaincude rudes , typis defcripta: func , hinc ctiam qua:- 
dam in hoco pcre non funt a mca manu,ncmpc R cfpublicaHcluctica & totus 
hber tertius, de Ordinibus Monafticis Equpftribufquc.Si ergo qusdam obc- 
lo & Ariftarchi fpongia digna^ccurrcnt ( o ccurrent autem nimis multa , fcio 
&dolcojea 

ExcufatafuotemporeLeSl&rhabej 
donec fortaffc itcrum prodeat Libcr hic J^£«Te/>ay */*6<v W 




Tcrtium 



ADMOmriO AD LECTOREM. 
- TerttameftdetabulisGcographicis,dcqu,busficaccipe,AiTriceLeaor: 

Nos nonignorare, iUarum infpedtionetn al.quid lucis horumcofflmenta- 
riorumlelioniafferrepoffe. Quia ramen illa=vbique 8c m magnavar.etatc 
accopiaproftant , necintereasfatis conuenit vtGeograph.carumfclenua- 
^mpcriLoueruW&conqucruntur:nepofitisahqwbusrehquasdamnare 

Smur,maluimusillasomittcrc.&teadMintatorumpergulasrcmKte- 
reie^emqueopcracmtorisloculiseonlulere; Valc. 



Jori. LVbbv. GoroFREbvij. 



- S 



I 



/ 



t -. 



IH ARCHON- 




N ARCHONTOLOGIA 

C O S M I C A M 

A cLakissimo vit d 

N. JOAN-LVDOVICO GOTOFRfeC 

LATiNITATE DONATAM, ET IMPENSIS 
Xvc^Iennisii, iam piiiiium in Ger- 
matiiaeditam, 

y M paum dign e chartis , quas JuJ^icit orbu 

Seides^qu0sProceres^quosDomiP2osq]tenHy 
(jotfridHstotum fermundum publicatsan noti 

Bfttfludmir<edextefitatisdpm^ 
lennifim almdrdebitciariiiSjtftis 
AuJis,quamundifabritdtotdpdtety 
Regndy T)uceS;, Prdctres, Frbes, mdxima tern^ 
^ukrafibitaUdexteritateligans^ 

j. HERMAN^fajlim. J.v.b. i ' 

CamerxImpehalisAflejTor; 




ALIVD. 

VAtil ArchontoLogum quis non miretufofm) quu 
(^o rFRE D£ haud munm prosdtcet njfque tuum t 
ift ofmijr Jub quo fudaffet olympfer Atlas^ 

AtlasquicmLtponderacelfaJiibit. 
Eft mu^^y fateor^tam celfo culmine dignumi 

Kecreeta^ quoJeTrincipMmgenium, 
Hiftbria ^eterk' latet in hocfaxque mgdern^t 

^uxltbet t3 mundi natioptfia ttbi efl. 
Sctlicet 'vtpattilis^etiam dhfens^cernere oceM 

^£cuiuis uiresrelUgtoyequeas, 
^us ^tta ratio^qutmoreSyformula qUaye 
Imperijyclaro hicinf^eculo ecce^atent. 
'Brgo qmfquu amas defxus lumine rkenti^ 
Kes '-z/arias modulo noftereper facth s 
Biluftrare iuyat mundtque [rotattiis auU) 
VepiSiam fdcim doBtpotente mdnu^ 



A 



^am pateat fctiptmjtnmfiterminusorh^^ 
Ambiat (s* quantos orhita cultaglobos. 

InduperatoreSyKeges Proeerejquepotentes 
^osBurofatenetsquosnAjiat^tibya. 

Hocopuseyohas : cupidi, me judtce, ruoti 
Composertsjiudticommodamtlleferens. 

AD BiBLIOPOLAM. 

Vthorts crefcit fludiis lam maxima Gallh 
_ _ necminorexfurgit larn GOTOFKEDE tibi, 
Afiop/tfisretuoi^tant^^uddJumptibMexit;, 
OpttmejENNISllaffjeafilatuaeJi. 
MaSie^iringenio.ChymicuqutCofmicafcriptis 
Expptata jludes addereydiyeinjale. 

Liber de Se ad Lcaorem bene volum. 

SVlendidHsefttitulHsmihi:materiesquoquetal^ 
Vtilitateplacens ^ gravitatedecens. 
^erlege,ntlmetm)Co»ftabitijudicete,qttod 
Siateriestitulohaudfttminoril/ajuo. 

PavlvsRennenkampf.VJ.D. 
Camcr^Impedalis &,Reip. 'W^o^r 

matienfis Advocatus. 



F 



AD Dn. L VC AM JENNISIUM. 

Summa Mundi capita, a capite, quod dicitur,ad calccm 

vfq; recenfita ad meridianum litteratorum folcm, 
exponentcm:& anagrammatizanccm. 

Ortetui^tvcAjficmonftratnomintsomen: 
^ Uiunc 3iundo immundo reftat,Nlt, HEF,N1SI CASVS. 
Floruithoc,ilIud,Kegnum,%eJ}ublica,terra: 
O^unch0c,nunctlludcadtt.Omniacernimus,ecceI 
InpetHsruerej^retrOcoUapfareferri: 

Sp eramus nec adhuc prafentibus his.meliora. 
Horanouifima:temporapef^tma:fatafuprema 
Vrgent: {credemthii)munditraSluraruinam. 
^odfupereftjrvigilaredeCet^Vox^T/ltimadonef 

lnfonet:AdChrifti cunBiapparetetribunal. 
/Et€rnus,man^thuncMundumNlt,HEV,NlSl CASVS, 

Caspar GabrielRasor.LU.D. 
& Synd. ReipFrancof. 



A L I V D. 

DFm Bellona feroxorhem pof uiamr ^njrhes^ 
Heu\ deplorando pr^ipitatafede: 
Vum Ubros arteJquepreMit nuu Martia: Mufas 

Dum mundo exofas triftis Erinnys agit : 
lU^ tu fid^e prahes /olatia dextr^? 

ExcipMhoJjjitiofibfidioqmfo^vfs? 
GOTFRIDE 0* curas^Orbi^treddantur^^fhi 

Sollictti longCy qui latuere, Itbril 
Ferge bonis auibusl Uhro hoc protrudersper^' 
oArchonte^s orbiyquotquot hic orhis^habet, 
Sic luxta Archontas te prafins dUigit orhis: 
Non ignara tuipofteritasque colet. 



L.Reipub. Spirenfis 
SyndiGus. 



Ad 

VirOS Integerrimos.-Inprimis 

' CUriJJimum Dn. 

lOAN. LUDOVICUM GOTOFREDUM: 

Ittmi 
tiufnmijjimum Vn. 

LUCAM JENNISIUM: 

Cum ille opera (^/iudits: Hic -Verd ^pm drfumptibfts , ed^rei 

ARCHONTOLOGIAM C O S M I C A 
Opus Hiftorico-Politicum eiegantiffimum. 

QVm <-uarii <-uariu autores Jkpe Ubeil^ 
HaUenus FliftoricopropQji4,ereftylot 
V no GOTVRJBjDVSnuncifla dfoluminetexit 

Hiftoricumque nouafronte retexitopm. 
Siquisouetlaticenjiisdifcjuireremundiy 

^uotferathicKtgtsorhis^v^S^orhisopesi 
lUe pererrato JJatio tam JtmpUce mundo 

InuenietKcgcs orhiS^, orhis opeS. 
S ity qui C^ {areas cognofiere gaudeat aulas, 

ItalixJaftoSy Teutoni^que decus. 
lreperlt3\iam,perTemon^sireperauiaf 

HutcquoqueCxCave3.sprotinusireiicet. 
^idloquor? Europae non ingensorhita tantum, 
^^ttiingenstantumTmcisif quidfitjjabet: 

t , ^uif^ 



j^/» etiam Vctiksyetiam Uber ifle Ruthdnos, 

Ifte Scythas etiam Sauromatafquc refert, 
tAdde MeUtenfes Hcroas,€^ adde, decorum, i 

^artinshicfdcrHmqmcqmdo*ord@teneti 
HiSCy^midtatuosfr(zfenscumdonetinujuSi. 

Hoc lege , nec leUum def^ice^leSior^ opus, 
MultaretrolaffisfunteyulgatafuhanniSi 

^ultafecutur&foflentatiserunt. 
At^njelutautoresdeleEiuritefrobantur^ 

SicfintdeleSiuferiptaprobandafuOi 
^asigitur, GOTOFRBBE^ ttbt, qt^as, optime LFCJ^ 

Deferibamgratescarmintsartetibi? 
fu fcrtptis augere ftudes hac temporaifed tu 

Scrtptaftudesdo^isemacularetypis^ 

Fraricofurti M. Dd. XXVni. 
JP . Lo T I c « I V s ♦ D . ibidemciuc: 
pitiPoliacen 



■ ijAdCkrif.rirm 

DnJO. LVDOVICVM GOtOFREDVM* 

ECQVwnoyorumpertocuplesferaii 
Inquirtt hocjamtempore quiltbet, 

MercatffsadMcenumiibroritm 
\^utftudttspoputifqueprdfintt 
Vnde^^^BoteHtespubltcapo^tent 
fulcire regna^legibujtndtes 

Muntrejhoneftisacftatutts 
Confolidarefacrumtribunab-i 
l^ndet^Lyceisgloriapulchrior 
Accrefcatamplisslngeniofttds 

Dokum^trorumquamfagaci 
Accumulatftudto^ni^erfim. 
nProdtre at iliinc pracipua Itbros 
AuUoritatis cernimm, in qtiibtis 
DoSirittacoeleftistenetut 
Toftgenttisquetemtffaflorei. 
Atqueaquitaticongruapofteris 
Statutafirmant,perque forum grdyetM 
^eisdifferunturresfefiatum 
CandtdHsrvtprobethdslapiiifii. 



^uin imeromnes, qmsmodo piihltc^ 
Vrofiare clamat praco lihrartffs, 

l/audqtfaqHam habebit pmBa landA 
Infimayquemdecumanamoles 
Jngente forma prodtdit-y heic licet 
CognojJe^totUsqualiaquantaq^He 

Jamre^amtmdmcoiijj^itetuT 
Imperio accumttlata magna^ 
. Orb^que per tres didita parttuni. 
Buropa qua <-vel fifi Afias; a fiolo 

Abjungtt Hellefionti apert^ 
CoUwvtemarisarBiorts^ 
Velquaremotaeft Aphricafieryid^ 
CalcandaareniSfqudque Afia ipfiamii 

tmpugnatEuropamatqueatroci 
Subdtta belligerat tyrdhno . 
Tantum uolumen quis modo Gallitik 
ScrtptHmloquelis inLatium ftylum 

Transferre prnsfiimjfit^^quis ilU 
Candtdtis{pgenium dtfirtuml) 
Interpresaudtt? Tun' Gotofiredeerai 
Tampulcherdufior?pra:miaglori<e 

Ldudisque non njana prdfieSio 
Hocftudio mertttis cayer^ 
Dignujque eburneo Glorta quem ^ehat 
Adajira curru,crede mihi,haudtuum 

Obliyioninomen runquarH ob- 
Noxiumerittenebrtjyecaeit. 
'Hamque hic njidere eft uifia ueterrimit 
^u£ Danielis fattdictts liber 

Futura pr^dtmtyjub orbts 
Exodium finio crepantis. 
Jamdudumin<-urbes AjJyrtHS leo 
Vrfiusque ^edus, Gratugenum^ ^olam 
pardusSuperhasinquegentes 
Sceptra habuere^decemque reftat 
Signatanobif befttacornibus, 
^uorum unum aperte magna kqnifiolet^ 
Velexecrando njerba^fianUis 
Bellaferoxminitansprofana. 
^injamptorum peBoraatrocibus 
Terrentur armis^jammagis Acmagis 

GradtyHs^rbeSyimo ^orhm 
Sftationejuamoyere, 



Stfasdareturjujque,ri;aferrme 
Conatur^eheu.fe^imafeculal 

Jnquareferyatidolendam 

Viyere cogimur hancce njitam: 
^idreftat^SquidydicaOTOFKEDEdic, 
Keftat?mjtrunumhoc:jampropecorruet 
lmago^andp5,quamftiparat 
Materiesyariahinc0*inde. 
Argillaferromixtapdestenet 
Tam molts alt^i debile^vinculum: 
^uddijfotutd dejlinatum 
Imperiah^cfibiftnemhabebHnt. 
€rgo,reciJmtulapi5^dcyus 
AdJis^manmquemnuUareyincity 
Vedes^acillantesminutim 
TrangeiabolequegrayemhuncColoJfum, 
Hacjuntiniftojquemmddo diximtts 
Proftarejibroipluridquinftmul 

Kerumabditdrumifticpatejcant 
Viondubitdyeris^dqueleSior. 
Jf/acinLatinOytuGOtOi^REDE.das 
Sermone,quantopolftudidt^fide! 

^arrabithoeayi^vetuftasy 
Uancqueoperambenepr^dicabit* 

AD BIBLIOPOLAM. 

Qyis, L VCA tgnoratyquam jtt tibiprona rvolufitas^ 
Librospr^nitidts prodere ^elJe typis. 
^osfeclumAugufti,qu<^VallasJloruitayo^ 

Ingenijpromtumdexteritateprobat. 
Sint alijjnugas qui Jcommatd nigra recudant^ 

Hisque fibi cupiant accumulare lucrum. 
Vahjpereat^quodcunque malis fift artibus infirt, 

Lucrumyfitpotiusdirarvoragomali. 
^uandomentisopesdextr^yC^JapienttafinJa 

Prifis epluteM obruta fene fitu. 
Atque htec are tuopromulgas publicum in ^fimy 
Laustibiabhacopera&^famaperenntserit. 

Gieflaefaciebat 

CONRADVS BaCHMANNVS 

Milhungenfis , p. t. in Acad. 
Marpurgenf. Hiftor. & Poef. 
ProF.p. 

ALIVD. 



\ 



COfinicus hk Vefe liber efi, quid totitis Orhu 
Defiriptam fro^rie continethifioriam, 
Si ^ EKC ATOR ISjungaturmaximtt^ Atlai 

tfaud ficio num fnaim fiurgere fojfit opus 
(edet ^ AuBonfiua lam GO TOFKEDE tibique 

^uiclarum Intefpres nomen ab Ofbe fieres. 
^ecminm exfiifget hVC A^ tibt fiama ^efennU 
Diyulgando ty^t^ hoc optM extmiurn. 



joDocvs AvTii^vi 
Reipub.Franeofurc. aSe-* 
eretisi 



ALIVD. 

PKo morS nunt di^erfia dheffiis^iatenti, 
Atqueaddmata fiitis 
l^pt cupido quemlibet^ 
Htc Mufcid litans firitiUis iniicit 
TeffiefuldSifionitPts 
fUt tubarum efigdudtd^ 
^drtisque totm ardet experirief 
eAncipitem rabiem^ 
Dehinc fufore tufgidui 
TunditiTiecdtjfiernitirafitper ccmptd 
ObyiaquaquCfnimts 
HUmdnitatis pfodtgtis^ 
tiic indicarier ciipit CapitanetM^ 
SignifiertUei) locum 
TeHens ^ ifie creditun 
Etmdre multi ^fiottco^^carier^ 
Threictaquefilent 
Gertaft crebro Amyflide^ 
^efcatdr hic adyltimos excufrere 
Sauromatas fatagit, 
LuceUapriya qu^sritdnSi 
SedlitefariiS rei quos publias 
Debitdcufdregit^ 
Eft inyenife pauculoSi 



2, ^< 



fempiternis dignm efi fENNISlFS 
Lattdihujydcelebri 
VamaferOrbemcUrusefii 
^odliterarmretfiudiofiory 
Cafialtdtimquecdlens 
Amorefervidtfiimoy 
SeleBiora fuhlicu dedit ^fihm 
'Tlurima fcrtfta^ nihil 
Hic fiimftihmmordntibus. 
EndenuodatquicqutdefitnGallia, 
InLatw.HeJ^ertd, 
Germanidy Poloniay 
Byhermd, Bohemtdj Britanntdy 
^ofioyiisqueflagis 
• In Turciaque finibm, 
InlndtisJnDantdatqueSuectd, 

J/ngariiequefelos 
Imoorhetoto,quicquidefi 

DignHmfidey<^notammerens,tnmorthm^ 

Kelltgtonej opihm, 
FcECundttate^robore, 
Succefitoneprtnctpum: Folumenhoc 
Suada^aroquefatis 
Depradicarenonqueunt. 
Sic perge LVCA.rem foyere puhlicam 
Aontdumy dtgitis 
^onfiraherepratereuntium. 

Tepofiericoeliferentadfydera 
Elogiisyfugiet 
TmLthitinammagnapars^ 

Scdpta 

G E O RG I O SCH IL E, 

Francofurtenfi, Reip. 
patrixaSecretis. 



DE 



DE ARCHONTOLOGIAS COSMICES 

SPECVLO GOTOFREDIANO. 



QFo D J^eculum argento dederitmirdbile primm 
a 'T^raxiteleSyfaBinobile nomen habet, aVWnXxh^ 
^md^'ero e Phcebojnymphaque Coronide natm ^ 1 Cic^ib 

Vecerit ex ferro,ndmine in aftra rodldt. 5 . de nat; 

Aft^qmdPraxtteles^celebrisqueEpidaurimifto kleorum. 

Inyentum hoc proptertempore laudts habett 
Vmbra fuit T^nrij lapfdisque artiquemagtftro: 
Phoebigenaque noyus deftit ejfe labdr. 
TFRED I cedunt j^ecto Jfecula omnia^ templd 
^ Arcades in Cereris quospoftiijfe ferant, c Paufari; 

FiJuperHmftatuas^tempUlaqueartapiBi, dicis^^^* 

SigndDeumquequeantdrtefefirrenoyd^ 
COTFREDl ceduniftjeclo (pecula ignea,^ mird f ExGale 

RiteSyracoftmqu(&dedttartefenex\ f^S*b^* 
fioftiiem quibm in clajfem defeyitt atrox, '"^' 

Cumtumidoincautim ftibfuitinpelago, 
GO TFREDlcedunt pcldpcuia omnia^doBm 

^utz * Carddnm habet * * Scaitgerique Itbeh % iib. 4, 

Vih' referam caufam? feliquvs moiimme tant$ ^^^' 
GO TFREDI J^ecuium qudprkeatjjecului j.' 
Siilicet^^hoctoiumquidqmduisnojfeperorbem^ 

Seuprtefinsfuefit^prdtterituniquefiety 
CldfimtnnuUopoterisdtfcernerefJecio 

^amquod GOT FREDl prodttur artefof/ts. 

M.IaNVS-GeoRGIVS SvVALBAClVSj 

Poeta L. & Mathemadciis Gym- 
hasISpirenfis p.r.Con-Redon 



'Exerci 



ALIUD IN ARCHONTOLOGIAM 
C O S M I C A 

HABenm ecce dedit L VCAS M i crocofhiica luci^ 
Dum Medico-Chjmicos edidit ille libros, 
OrdinemutatofidnuhclAsLCXocoimicsLprodit» 

Regna Orbis quandopandit ^ Imperia. 
Eft hic ruterque labor tibijENNISl fvtilis j a quo 

Et Microcofinon habes^^^ Macrocofmon habes» 

*** 3 IN 




IN SVMMAM LIBRI. 

SCtre eufis fummam libri^ Dicam' OMNIA traSiat. 
Sctre cufpsrurfum ? traBat iUe C^(1HIL. 
OMNlAifimundifr^efenttafegnatueris: 
3%^ l L^peadem J^eSias rnterttura breyi. 

JOANNES FlITNERVS L. C. 

Et Fori Helcnopolitanorum 
Procuirator ordinarius. 



ALIVD. 

SEdule,qua<-uafiotibi^eUe,rviat6r,inorbe 
Vtfere fit ftudtum , jam liber n;nus hahet. 
^afubajtroquepolopopulosmoderenturhabeni^ 

fm^Imperij^Reliigion^item.* 
TotitisEurop£,Perilana,4/^aquereciffks, 
EtLybicisquicquidcredttureJfelocts: 
pjtmltngutsleges/ertimmommenta,^trumquey 
Arma^domiisMbttuSjmoeniaitempla^Schok: 

Jlla qutd locus aut fegio regidne locoye 

Diffefat'jC^ proprtum litiget ejfe fibt: 
StngulapefJ^tcuamethodo {legijfejuyabit) 
Proltxaque fimulctim bfemtate l^gas . 
J^uimundtcuptuntfinesluftrajferutden 

Vixrefereni.quodnon hic G0T0FMD6 refers. 
Nifortundmhicummtlltbusejfenegajfet 

AVTQ7^)f,qutdndnpoJfeiubefeputesf 
^osjuyatingentisperctirrefeclimdtaterr^ 

Vjurpent dculis multd fubindefuis . 
LeUorem foterit fua COMMeNTATlO mecum 

Tutius mpdtrtopkra docefefini4>. 
Credcjfupraprafins donecnon pendedt at her 

^ut legat.atque colat.fimper habebtt opus^ 
Atque Tuo cupiat.fitgratid dtgfia labort, 
^H<squettbiporro,fatabenigna,roges. 

Hermannvs Pastorivs 
LiinenlisVVeftplaalus. 



AYTORI 



AVTORI ARCHONTOLOGI^ 

C O S M I C iE. 

MAgnay libmms {fateor^nec fanm cjuifcjue negabit) 
^tprior exhibuitjam tnbuenda rutro: 
Sedi5Major GoTOFKEon tibiy^ijquodmodoGall^ 

Sciredatum^multisnunccepaterefacu, 
Tuyinquam,felmueSyquiqU(edeptS^acolore 

CeuyivopriefensCo/micusilleLiber 
Exhibet^exhtbuitprimusfermoneLatino, 
'Kepleyitffarfim fiortbmhuiicquefuis. 
MaBeuirihisfimilespofthacproduterepartm 
VergitOyficttbimetlamquoquemajorent. 

LIBER AD LECTOREM. 

TE) qutKegna.yfitum Kegnum , reliquofve Ducatus^ 
Velcelebres vrbes , nofcere rite cuptSy 
Regum porroy Ducum '^^ntm^princlaraque faSia 

Tliorumyte^qui nofeere rite cupisy 
To/?MoreSj Leges/>f^//^r««?3 Relligionem, 

Diuiti3.s,te,qutnofeereritecupti, 
Huc-uocoi^^ememorimodoruohereyolyequementes 
tfiocfaUoyUerefingulaqudzquefcies. 

B I B L I O P O L 

IMpensatanta fENNisI^quodltberifte ,.» 
Proditt,acceptumjurettbiferimmy 
Tofthac nec ceffes, plures fed addtto,toti 
Sicorbi,credas,<utilt5 efjepotes. 

Joan-Petrvs Cvntzmann 
PhiI,Sc. 



ELHN. 




ELENCHVS 

EORrM QF^ LIBRO PRIMO ARCHON^ 
tohgUCofmmcomfehmdmmr,perfr^ 
CapitadigtfiiiS' 



M5LITVD0 ET PoTENTIaDoMINII I^ONtlFlClI. pag.I. 



I. 
11. 
III. 

IV. 
V. 
VI. 
VII. 
VIII. 
IX. 
X. 
XI. 
XII. 
XIII. 
XIV. 

XV. 

XVI. 

XVII. 

XVIII. 

XIX. 

XX. 

XXI. 

XXII. 

XXIII. 

XXIV. 

XXV. 



XXVI. 

XXVIL 
XXVIII, 
XXIX. 
XXX. 
XXXI. 
XXXII. 
XXXIII. 
XXXIV. 

XXXV. 
XXXVI. 




pag.2. 
P-7- 

ibid. 

ibid. 
ibid. 
ibid. 

8' 
ibid. 

ibid* 

II. 

14. 

17- 
18. 

19-- 
Z3. 
x6. 

31- 



Vrbis RoW± antiqua & tioua Topogcaphia; 
Latiumriue GdmpaiiiaRomana* 
PatrimoniumPetri, 
Vmbriafiue Ducatus Spoletanus. 
Marca Aiiconitana fiue Samnium^ 
Rotnania fiue Flaminia. 
PrincipatusF errarienfis . 
ComitatusC^auarurniiueAuiriionenUs. ^ 

Natura &indoles terrx in dominio Pontificio. 
Mores antiqUi prifcorum Latinorum Rdmanorum4ue* 
Mores Romanorum noftro «uo. 
Facultates & Diuiti^ terrarum Potitificiarums 
RatioprouentuumannuoftimPoritificiorum. 
QuantosfumtusquotannisfaciatPontif.Romdniis. 

Robur Militare Dominii Pontificils 
Vetus Reipublicse Roman^ forma %c ratib^ 
Modus & forma dominii noftri tempbris* 

Pcifcorum RomanorumReligio. t cl ■ - ^ c P^fm vfri* ad Vr- 

Series & Ordo Pontificum Romahorum , faaomitio a S.Petro, viq. ad V r- 

banumVIII. ^ a. -ri ca 

EdiaumGregoriiXV.P.M.fuperEledionePontificum. 54- 

Modus&ratioEligendinoUiPontificis. V- 

IMPERIVM ROMANVMpef Germaniani; 

Orialiras&ingeniumterraeGermani^. . ; « i . \* 

SsllfaL,AgriWirtembergtcatancoft^ 

raui^, Bauanas, Auftri^i AgriTyrolenfis,Styri«,Carmthi^,>x^c^it- 

FertilSrincipatus Gliuenfis,IuliaceiifiS,Haffi^, Thurinsia:. Saxoni^, 

, Silefix,Mifnis,AgriLeodicenfis,Treuerenfis. V^- 
Mores veterum Germanorum* 

MoresGermanorumnoftritemporis. 7|' 

Opes&DiuitiaeGermanias. ^ * 

RoburMilitareGermanorum. - /^* 
Principes GermaniajvtriufqjOrdinis. 

ElenchusvrbiumlmperialiumGermania?. ^ * 

StatusReligionisperGermaniam. ^ t.iU^ r*fare vfauead 

Elenchus Imperatorum Occidentis , fado imtioaluUo Cslare Vlquead. 

FerdinandumSecundum. _ /' 

Modus&RatioCreandilmperatorisAugufti. r i 

» Lperii Germanici inX.Prouincias fiue Diftriaus, addita fingulo- 
rum defcriptione. XXXVI. G A L- 



E L E N C H F S, 

XXXVI. GALLIA,qu2ehociieFrancorumRegnum. ii^. 

XXXVIL DefcriptioexadiorProuinciarum Gallia:. 119. 

XXXVIII. Qualitas & ingenium terras Gallicanas. 126^. 

XXXIX. Mores veterum Gallorum, 131. 

XXXX. MoresGallo-Francorumnoftritemporis. 135, 
XLL' Diuitia^&opesRegniFrancorum. 141. 
XLII. CatalogusprouenruumannuorumregniGallici. 144. 
XLIIL RoburmilitareregniFrancici. 145. 
XLIV. FormaDominiiper GalliamMonarchica» i^z. 
XLV. Ducatus&Comitatus,quiRegnodenuoinfertifunt. 153. 
XLVI. Ca:teriDucatus& ComitacusperGalliam. 155. 
XLVII. Elenchus Principum,qui antiquitus Pares Fi:anci£e didi fuerc. 156^. 
XLVIII. ParesFrancize OrdinisEcclefiaftici. 158. 
XLIX. Quinoftro£EU0 ParesFranciaefalutentur. 159. 
L. NominaeorumquGsLudouicusXIILParesFrancia:dixit. 16^7. 
LI. InftitutioParlamentorumperGalliam. tji, 
LII. Religionis& CultusratioperGalliam. 178. 
LIII. Archiepifcopi&Epifcopiper Gallias regnum. , 179. 
LIV. ElenchusRegum GalliajvfqueadLudouicumXIlL 180. 
LV. ProuinciaBearnenfis,parsRegniNauarreni. 182. 
LVL StatusReligionisperBearniam. ibid. 
LVIL REGNVM&POTENTIAHISPANORVM. 188. 
LVIII. DefcriptiofingularumprouinciarumHifpanise. 190. 
LIX. Natura&ingeniumterrasHifpanije. 193. 
LX. MoresveterumHifpanorum. 196^. 
LXI. Mores Hiipanorum noftritemporis, 197. 
LXII. DiuitijE&opesHifpaniarum. 198. 
LXIII. Vircs&RoburMilitareHifpanorum. zoi. 
LXIV. Ratio&FormadominiiHifpanici. 205. 
LXV. Miniftrorum AulseRegiacHifpanic^eftipendia. 209, 
LXVI. FamiharumperHifpaniam Illuftriorumnbmina&tituli. 215. 
LXVII. Archiepilcopi&EpifcopiperHifjpaniam. 219. 
LXVIII. Commendaturietrium OrdinnmEqueftriumperHifpaniam. 220. 
LXIX. Equeftres Ordinesregni Portugallias. ^ 223. 
LXX. StatusReligionis&rei EcclefiafticsEperHifpaniam. 224. 
LXXI. GenealogiaRegum Hifpanorum. 226^. 
LXXII. ProuentusannuiRegisHifpanorum. 231. 
LXXIII. NarratiodeexpuIfioneMaurorum exHifpania. 235. 

LXXIV. RegnumPortugallizefiueLufitani^. 244. 

L}tXV. Modus GubernationisregniPortugallici. 245. 

LXXVI. Catalogus Regum Portugallias vfq; ad Philippum IL 247. 

LXXVIL Inful2EBalearica£,Maiorica,Minorica,alije. 249. 

LXXVIIL REGNVMNEAPOLITANVM. 251.; 

LXXIX. DefcriptioProuinciarumregniNeapolitani. 253. 

LXXX. Natura&Quahtashuiusregni. 254. 

LXXXI. Moresantiquorum Apulorum&Calabrorum. 255. 

LXXXII. Moreshorumpopulorumnoftritemporis. 256^. 

LXXXIIL OpeSjDiuitiac&viresNeapoIitanorum. 257. 

LXXXIV. StatusEcclefiafticusperRegnumNeapoIeos. ^59. 

LXXXV. CatalogusRegumNeapoIitanorum. ' 259. 

LXXXVL SICILI^ REGNVM. 2^1. 

LXXXVn. Mores veterum&recentiumSiculorum. z6z. 

LXXXVIII. Opes&RoburMilitareSicuIorum. z6^. 

LXXXIX. Modus GubernationisperSiciliam. ibid. 



XC. Sta- 



E L E H C H F 

XC» StatasreiEcclefiafticacperSiciliam; 
Xci DeRegibusquiinSiciliaregnauerunt. 
XGli. SARDINIA INSVLA. 

XCIII Naturajlnful^ & Mores veterum Sardorum* 

XCIV* D VC AT VS Mediolanenfis per Infubriam^ 
XCV* Qualitas terrae & Mores incolarum. 

XC VI. Opes &r diuitiaz Mediolanenfium. 

XCVIL Robur,vires&modus Gubernationis. 
XC VIIL Genealogia Ducum Mediolanenfmm. 
XGIX. DefcriptioInfularumCanariarum. 

C. Infulascapitis Viridis. 

CL InfulaPrincipis&S.Helenae^ 

CIL InfulaS.Thomaj&Medera. 

CIIL InfulaeAzores,qux&:Flandricae. 

CIVw Qualitas fdli & ingenium Infulanorumi 

CV. MozambicaInfulaieiusnatur3,opes,Robur. 

CVI. ArmufiuminSinuPerficooppidum&Infula. 

CVIL DiusInfula,eiusNatura,opcs,adminiftratio. 

C VIIL Loca Lufitanici iuris in littorc Malabarenfi. 

CIX. Oppidum&MunimentumMalaca. 

CX. Cambaiaregio,Mores&opesmcolaruny.- ^ 

CXI. Infula&CiuitasGoa. 

CXIL Mores ciuium vrbis & Inful^ Goa;. 

CXIIL Opes&diuitizELufitanoruminGoa. 

CXI V* Forma Gubernationis Lufitanicae per Indiam^ 

CXV. Religioqusefitper Orientalemlndiam. 

CXVL AntiquusIndorumChriftianifmus. 

CXVIL NouusIndorumChriftianifmus* 

GXVIIL LocorumHifpanicorum per AfriGam, Afiamjndia 
ratio. 

GXIX. N O V V S O R B I S fiue A D V E R S V M 
RIVM. 

CXX. DiuifioNouiOrbisfiueMundi. 

CXXL Defcriptio Floridas regionis Septentnonalis. 

CXXIL Mores&ritusFloridanorum. 

CXXIIL Qualitas,Diuitis,Robur&Religiohuiusregionis. 

CXXIV. SinusMexicanus&NouaHifpania. 

CXXV. QualitasNouxHifpaniaeingenere* 

CXXVL Noua Galloecia. 

CXXVIL Mechoacaha&Mexicana. 

CXXVIIL Moresprifcorum Mexicanorumi 

CXXIX. Mores & Gubernatio Mexicanorum noftro ?uo. 

CXXX. Gaftecana,Iuearania,Pariucana. 

CXXXI. Guatimala>TerraFirmafiueContinens. 

GXXXIL Nicaragua&Caftella Aurea. 

CXXXIIL NouumReg.nuraGranatenfe. 

CXXXIV. BRASILIA,Prouinciaaraplifi5ma.- 

CXXXV. Mores Brafilianorum & opes. 

CXXXVL Chileprouincialongiflima. 

GXXXVIL RegnumPERVANVMditiffimum. 

CXXXVIH. Morcs&confuetudine.Peruanorum<f 

CXXXIX. DiuitixingentesregniPeruani. 

CXL. Arcquipa,Lima,Trugillium,alia. 

GXLL Collao&CharcarumProuincia* 



ibid. 

i6y. 

■2.6^. 
ibidem^ 
270. 
271. 

2.73. 

2,74. 
275. 
Z77. 
2.79. 
279. 
28 ij 
282. 
283, 
2,84, 
285; 
287. 
293, 

297. 
ibid. 
299. 

m,vberior eorifidc- 

301* 

HEMISPH^. 

304; 

209^ 
310* 
311. 

ibid. 

31^- 
ibid. 

313- 
3H» 

ibid. 
31^- 

ibid» 

317- 
^18. 

319. 

320. 

ibid. 

321. 

^2. 

3^3» 
323.&:324. 

CXLILCufco 



E L E N C H y S, 

CXLII. Curco&CaxamalcavrbesRcgiar. 3^5. 

CXLIII. Quicenfis Prouincia. ibid. 

CXLIV. RegioSandieCruCisdcMonte. ^16. 
CXLV. Tucuma&Paragtiay - ^zj.&jiS. 

CXLVI. HifpaniolaIrifula,eiusQuaiitas&IncoIie. 318. 
CXLVIL Cuba&Iamaicalnfulaji 3Z8.&329. 

CXLVIII. MunimencaNoui Orbis&RoburMilitare. 330. 

CXLVIIIL GubernatioCiuilis&EcclefiafticaNouiOrbis. ibid 

CL. QuamcognitionemdeDeohabuerintPrifcilndi. 331. 

CLI. Superftitiolrlclorurilcifcacadauefainortuorum. 332,. 

CLII. GultusIdololatricUs&TertiplaPeruanorum. 333. 

CLIII. Sacerdotes&Sacrificiaebruriderinii ' 334- 

CLIV. CacodaemoniriiitatutSacramerita&RitusRdm.EccIefisB. 335. 

CLV; Pr^eparatioPopuloiruriiNouiOrbisadEuarigelium. 337.. 

CLVI. VaticiriiafuturseprasdicationisEla^rigelicse. 339. 

CLVII. Cqnftittitio AleJcandriSektiPoritif.Maximi. 342. 

CLVlII. Quidcorilieffionemlndorumpotiffimumimpediuerit. 343. 

CLlX. BarbaroruminNouo Orbefiiagna variecas. 344. 

CLX. Quiiidifficuitatesiriconuerfiorielndoruminteruenerinr, 346^. 

CLXI. Corrc^liohorUrriincorilmodorum. 347«' 

CLXIL REGNVM ANGLI^. 348. 

CLXIII. NatUra&ingeniumfoli Anghcani. 350* 

CLXIV. Moires aritiqUorlimBritarinorum. 351. 

CLXV. Mdres Ariglorumrioftriazuii '^52. 

CLXVI. Opes&diuitiaeAriglicaniregni. 353. 

CLXVII. RoburMilitareregrii Ariglicani. 355^ 

CLXVIIL QuantdfueritclaffisHifpanica,annoMDLXXXVin. 35^» 

CLXIX. Forma ReipubliC£E& Gubefnationis iri Angha. 359. 

CLXXi ResEcclefidliicst&Religionis per Angliam. 3^3- 

CLXXL ArticulifiueGapitaadriimiftrationisEccIefiafticaf; ^6j. 

ClXXII. Catalogus Regura Ariglijeadnoftratcmpora. 36^8. 

CLXXIII. Archiepifcopi&Epifcopiper Angliara. 370. 

CLXXIV. REGNVMSCOTI^. 371. 

CLXXV. Quahta^ & Natura Stotijc. 371. ^ 

CLXXVI. Mores&RitusveterumScotofum. 37Z. 

CLXXVII. MoresScotorumnoftrijEui. 373. 

CLXXVIII. Seotorumamicitia&fojderacumGallis.^ 375. 

CLXXIX. OpeSjVires&RoburregniScotici. 376. 

CLXXX. FormaReipublica^Scotica:. 377» 

CLXXXI. QuaeinScotiavigeatReligio. ^jK 

CLXXXII. CatalogusRegumScotia: 379* 

CLXXXIIL HIBERNIA INSVLA. 381. 

CLXXXIV. MoresHibernor^mnoftritcmporis. 383. 

CLXXXV. Diuitia£,Robur&PotentiaHibernorum. 384. 

CLXXXVI. FormaReipublicaeperHiberniam. 385. 

CLXXXVILREGNVM HVNGARI^. 387- 

CLXXXVIILIngeniQm& Qualitasterra^Hungaria?. 389- 

CLXXXIX. MoresHungarorum,&illiusregnippes. 390. 

CXC. FormagubernationispcrHungariam. 39o« 

CXCI. StatusEcclefiafticusperPIung;afiam. 391. 

CXCII. CatalogusRegum Hungaria;. ibid. 

CXCIII. Tumulcus Botfcainiquomodocompofitifuerint. 393. 

CXCIV. POLONIiE REGNVMcumadiunaiseiprouinciis. 397. 

CXCV. Liuonia,Lituania,Samogithia,Podolia,Ruffia, 39?-399' 



CXCVL Pod- 



E l E N € n V Si 



CXCVI. Podlaflria,Pomerania,Prufliatnplex. 

CXCVII. Qualitas&ingeniumterraePolonias. 

CXCVIII. MoresVeterUmSarmatatum; 

CXCVnii. MoresPolonorumnoftritemporis; 

CC. Opes&DiuitiaePoionorutn. 

CCL Robur&:potentiaregn[Polonici. 

CCli. Modus&formaReipublicasPolonica?^ 

CCIII. ReligiottisratiopcrPolbniam. 

CCIV Genealdgia Ducum &: Regum Poloniae. 

CCV. DANIAETNORWEGIA. 

CCVI. Qualitas&Naturavtriufqjregni. 

CCVII. Moresprifcorum Cimbrorum. 

CCVIII. Diuitise&: MoresDandrumnoftritemporis; 

CCIX. ModusGubernationismrfegiioDania. 

CCX CatalogusRegumDaniaj. 

CCxi. REGNVMSVECdRVM. 

GCXIL Moresaritiquinouiq;horumpopuldrum 
CCXIIL Opes&DiuitixSuecorumi 

CCXIV. RoburMilitate&Munimentahuiusregnii 

GCXV. ModusGubernatioiiisinRegnoSuecico. 

CCXVL StatusreiEcclefiafticacperSueciam. 

CCXVII EleriehusRegumSuefcisEadnoftratemporao 

CCXVIII. MAGNVS DVCATVS MOSCOVIiE. 
CCXXIX. QualitasterrarumhuiusMagniDucatus. 

CCXX MoresMofchorumantiqui&noftritemporlsi 
GCXXL Opes&DiuitiaeMofcouiticx* 

CCXXII. ;PotentiaMagiiiDucisMofcouia?^ 
CCXXIIL ModusGubernationisperMofcouiam. 

CCXXIV. Religioniscultufq;ratioapudMofchos. r.^r r a -^lrc T n 

CCXXV PRINCIPATVS AVSTRASIi£, fiuc DVCATVS LO 

THARINGIA ^ 
GCXXVI. Qindiuris praeteridant Duccs Lorharirigici fuper RegnumHieroloiy- 

^ mitanum. .'Jl^* 

CCXXVII. Qualitas&NaturaterraeLotharingica&^ ibid. 

CCXXVIIL Mores,opes,&viresineolarum. 454- 

CGXXIX. CatalogusDucumLotharingiae. ' 455- 

CXXX. OrigoDomusfiueFamiliaeGuifiie^ *bid. 

CCXXXL PrincipesvtriufqifexusexFamiliaM^niar 45^- 

CCXXXIL Principesvtriufq;fexusexFamiliaAumalia. 457- 

CCXXXIII. SeriesPrincipumexFamliaElbouia. ibid. 

CCXXXIV. PrincipesvtnulqjfexusexfamiliaMercurina. 45^ 
CGXXXV. DVGATVS SABAVDIiE, Gum PrineipatuTauritiorumfiuePede- 



400. 
401. 

40Z. 
403. 
405. 

407^. 
409. 

411. 

413. 

4i(?. 

419. 

4zcj. 

421. 

425. 
427. 
419.430. 
431. 

435- 
435. 

43^. 

43S>- 
ibid. 
442. 

443- 

445- 
44^. 

449. 

456. 



montn. 

C GXXX VI. Natura & Quaiitas vtiriufq; RegioniSi 
CCXXXVILMores&FacultatesSabaudorum. 
CGXXXVIILRoburharumproUinciarum&viresmilitardsi 
CGXXXIX. Qmdiuris Sabaudus in aliquot prouincias pr^tendat. 
CCXXXX. CatalogusDucumSabdudiae&Pedemontii. 
CCXLL MAGNVS DVCATVS FLORENTIiE. 
CCXLIL Qualitas&ingeniumRegionis. 
CCXLIII. MoresHetrufcorum,eorumq;diuiti«, 
CCXLIV. Poten^tia,virds & Robur DucisHetrufci. 
CCXLV. Origo&StirpsPrinciputaFlorentinorumi 
CCXLVL DVCATVS MANTVANVS. 



459. 
46^1. 
4^2. 

4^3- 

¥7' 

475- 

477- 
477.&478. 

479- 
438. 

490. 

CCXLVIL Se- 



V- 



CCXLVIL 

CCXLVIIL 

CCXLIX* 

CCLL 
CCLIL 



n L M n C H y 

Series Ordt) Ducum MantuanorUiiii 
DVCATVS VRBINATIVM. 
Scries & Ordo Ducum Vrbini* 
DVCATVS FERRARlENSIS&MutinenfiS* 
Qualitas agri Mutinenfis & Mores Incolarum» 



493. 

495. 
498. 



GERM ANIA INFERIOR/me Prouincise Belgic^,qU* HifpanoRe- 
giparent. 499. 
CCLIIL EnumeratioXVILproiiinciitumBelgicarum* 501^ 
CCLIV* QuaUtas&NaturafoliBelgici. 502. 
CCLV. MoresBelgarumprifco&noftroaeuo* 503. 
CCLVL DiuitiaEeorum& RoburMilitatc. 504* 
CCLVIL Ratio & Forma GuberiiatioaiS. 505, 
CCLVIIL Arciiiepifcopi & Epifcopi per Inferior^rti Germaliiaiii > veteires & No- 
Vii 507- 
CCLIX. CatalogusDominorum &: ComitumFIandrise. 508. 
CCLX. GERMANIiE INFERIORIS PROVINCIiE CONFOEDERA- 
TJE. 

C CLXL Natura & proprietas faederafcarUm ProUinciatumi 
CGLXII. Morcs&opeshorumpopuloruuii 
CCLXIIL Robur Militare Prouinciarum Confoederatarumi 
GCLXIV. Modus&Ratio Gubernationis 
CCLXV. Religionis ratio inFoedcrataBelgiGai 
C CLX VL A rticuli induciarum iiiter Hifpanum & Belgase 
CCLXVIL Series ComitumHollandiae& Seelandise. 
CCLXVIIL Finitis Induciis recrudefcit bellum Belgicum» 
CCLXIX. RESPVBLICA HELVETlQRVM. 
C CLXXi Natura & Qualitas regionis Heluetiorumi 
CCLXXL Mores Heluetiorum veteres&noui 
CCLXXII. OpesiPdtentia&RegimenHeluetiorumi 

CCLXXIIL Foedus qUatuor Pagotum i Lucernae, Vriae, Suitliaj > & Vtidervvaldije. 

CCLXXIIIL Foedus Tigurinorum cum quatuorPagisi 
CCLXXVi FcedusTugiorumeumqUinq} Pagis. 
CCLXXVL Foedus CiIaron€U(iUmcum Quatuor-Pagiciss 
C CLXX V 11. FoedUs Berrienfium CUm TribUs Pagis. 
CCLXXVIILFcedusPrincipum AuftriacorumcumHeluetiis. 
CCLXXIX. PadafoederatorUmRhaetorumcumHeluetiisv 
CCLXXX. FoedusS.Gallicumc^eterisHeluetiis. 
CCLXXXL PaxTigurina&BernenfiS; 
CCLXXXIL Religifcjnisratio perHeluetiam. 
CCLXXXIILTurbi&MotusbdliciinRhastias 
CCLXXXIViDiiTidiUminterEpifcopum Gui:ierifem& tlhsfetos, 
CCLXXXV. AemulatioHifpanorUmaduerfus GallospropterFtiidUs HeluetieUtti 
580. 

CCLXXXVL RESPVBLICA VENETAi 
CCLXXX VIL Quo padoMagiftratus apudVenetos creentur, 
CCLXXXVIILDeMagriificeritifTimoS.MARCl Tertiplo. 
CCLXXXIX. DefcriptioMagna^ Atejeia vtbfe Venetiarutri, 
CCXC. Qualitas AgriTaruifini. 

CCXCL Mores Vcnetorumprifci&noftritemporis. 
CCXCII. Diuitiie & Robur Mihtare Venetorum* 
CCXCIIL Armamentarium fiue ARSENALE Venetutii. 
CCXCIV. ModusadminiftrandaeRcipubiapudVenetos. 
CCXCV. ReligioVenetorum. 



512. 
514. 

515- 

517. 

ibid. 
5264 

533- 

535* 
552. 

555^ 
m-55^^ 

557- 



5^1. 

5<J2i 

5^3- 

565. 

5^5' 
5*^5- 

5^7- 
5^8. 

5^9« 



cc 



581. 

583- 
584. 

586^. 
588. 
589. 

590. 

591. 

592. 

594. 

CVL 




CCXCVL 
CCXCVII. 
CGXGVIII 
CGXGIX. 
CCG. 
CCCI. 
CCCII. 
CCCIII. 
CCCIV. 



3 £ E N C H V S. 

Vrbes & Fortalitia Venctorum per Italiam» 
Verona,Bergamurn,Vicentia,Grema. 
Forumlulii&eius Oppida; 
Aquilcia vrbs & Iftria Prouincia. 
Taruifium vrbs & Marca Taruifina. 
Creta fiue Caridia Infuh; 
Corcyra Irifiila fiue,vt hodicCorfu. 
Cephalenia 6c Zacyrithus Infulae. 



ibid. 

595- 
ibid. 

597* 
599- 
6^00. 
60U 



l^epnaienia oc z-ia.uyiitiiu3 ii""''*" ^ ir -r 

Ritus 6i G eremoni^ iri elea-idrie ridui Ducis Venetiaruni obferuari fo 



cccv* 

CCGVI. 
CCCVIL 
CCCVIIL 
CCCIX. 

cccx. 

CCCXL 

CCGXIL 

CCCXIII. 

CGCXIV. 

CGGXV. 

CGGXVL 

CGGXVIL 

CGGXVIIL 

CGCXIX. 

CGGXX; 

CGGXXL 
CCGXXIL 
CCGXXIIL 
CGGXXIV. 
CGGXXV; 
CGGXXVL 
CCGXXVIL 
CGGXXVIIL 
CGGXXIX. 
C G GXXX. 
CGGXXXL 
CGGXXXIL 
CGGXXXIII 



Catalogus Ducum Venctoruffii 
RESPVBLIGA GENVENSIS. 
MoreSjRi tus & Diuitiac Ligurum , 
Robur &: Potentia Genuenfium. 
Modus Guberriationis illius Reipublicaj. 
RESP VBLIC A LVCENSIS. 
RESPVBLICA GENEVENSIS. 
RESPVBLIC A RAGVSINA. 
Moresjbpes & poteritia Ragufmorum. 
ModusadriiiriiftfatioriishiiiusReipubl. 
POTENTIA OTTOMANNICA PER EVROPAM. 

Thraciafiue Romariia» 
Defcriptio vrbis Gonftantinopohs. 
Defcriptio Gerieralis Seralii fiue Regia^ Ottomanmc». 
De ipfo Magrio tuirCarum Moriarcha. 
Natura 5£ Quahtas tcrf « Thracias. 
MoresThracUmAntiqiiorum. 
Mof es eorundem noftri temporis. 

GR^GIA. , 
QuaHtas&ingeriium terrxGraEGiae. 

Mores Ahtiquorum Grascorum* 
Mof es eorundeni noftro temporc. 
Antiqua ratio Reipublicae Athenienfis. 
Refpublica Antiqua Lacedasmoniorum. 
Religio Grascorum noftri temporis. 
InfulxMaris -^gaeifiue Afchipelagi. ■ 
Qilalitas terrs,Mores vcteres & notii Infulanorum. 
BofniaiBulgari^,Seruia,Rafcia8£ahaquaE:dam. 

GataldgusImperatofumConftaritinopoUtanoruttiadmifionelmperii , 
vfq^adOfmanrium&rioftfatertipo^a. 684^ 



ibid. 

611^ 
6l4[. 
(315. 
ibid. 
^18. 
6zi. 

6^U 
6z/^.6z'). 
6z6. 
^28. 

6^0. 

6^. 
6jci<. 

6j\2* 

650. 
6^51. 
6^x^ 

^54* 
658. 

^59- 
66^4. 
66^. 
6yi. 
6j6. 

. ^77' 
680. 

<?83. 




E L E N e H V S 

EOKFM ^JE LIBRO SECFNDO ARCHONTOLOGIJE COSMICM 
cemfrehenduntur,ferfummcdptAdigeJlus. 



I. 
II. 
IIL 
IV. 



'Otentia Ottomannica Per Asiam. 
I A SIi£ Minoris plerajq; prouinciae. 
JCyprus Infula & eius fertihtas. 
Mores Gyprorum antiqui & recentes. 
Modus Gubernationis & Religio Gypriorum. 




I. 

2?. 

4.5.^. 
6.7, 

7- 

VL Rhodus 



8 

ibid 

9 
io 
II 
iz 

13 
17 

zr 
H 

z6\ 

> 3P- 
50.31. 

ibid* 

32 



^ t n n c n P' $1 

Vi. RhodUsInfulaeiufqjNatura&Fertilitas. 

VII. Morts prifc6rumRhodiorum,&noilri tempori^, 

VIII; Inful» Propontidis,fiue Maris de Marmora» 

IX; ASIA MAIOR» 

X. Georgi3,ArabiaPetraBa&FeIixjSytiaiPalaemnai 

XI- kegnumHierofolymitanum. 

XII. GenealogiaRegumHierofoIymitanorum; 

XIII. Gatalogus Patriarcharum Latinorum,qui Hietofolytilis fubtubt; 
XV^. Genius&NaturavtriufqjAfiae; 

XV. MoresanciquipopuIorumAfiaticOrumi 

XVI. Moreshominum AfiatiGorumnoftritettiporis. 

XVII. bpes&DiuitiseAfianorumingenere. 
XVIIL QuodeorumRobur,&qu«ReligionesperAfiam; 

XIX. POTENTIA otTOMANNICA PER AFRIcANt; 

XX. Mauritania,Argeria,RegnumTunetanum,Gonftantina* 

XXI. Carthagb,Biferta,TripoIisvrbes; 

XXII. Natura& Qualirashuiuspartis Africa:. 

XXIII. MaurorumMores,Diuiti«,RcIigio; 

XXIV. Defcriptid hdua Mauritania: Casfarienfis , quse hodieBARBARIA di- 

citur 33' 

XXV. ^gyptus&RegioTrb^lodytica* 35. 

XXVI. CayrivrbisadNilumDeicriptio. 37*38. 

XXVII. QuaIitaS& Naturafoli^gyptiacii 40. 
XXVIIL Moresahtiquorum&nouorum^gy^tioriim; 43-44* 

XXIX. yetusGubernandiratioin^gypto. 45. 

XXX. Forma Gubernationis ^gyptiacjB poft inclinatibnctn Rbmani Impe- 

Hi. , 48. 

XXXI. Rcligioniscultiifqsdiuihiratioapudj/Egyptios. ibid. 

XXXII. DE MORIBVS&ritibusTurcarumnoftritempOris. 53. 

XXXIII. Opes,potentsa,&:viresmiIitaresTurtai:um; 5«^. 

XXXIV. Modus Gubernationis Politic*. 60. 
XXXVi keligioTurcicafiueDiliriumMahometiSi ^i. 

XXXVI. IMPERIVMMAGNISOPHI, SIVE REGIS PER$ARVM. 

^3- 

XXXVII. Media, Atropatia^AflyriajSufianai 6^.66, 
XXX VIIL Mefopotamia,Perfis,Parthia,Hyreania Margiana f Badriana , Paropa- 

mifus,Aria; , ^6. 

XXXIX. Sogdi^na,Drangiana,Gedrofia,Garmahiai ^7. 

XL. VrbcscircaMareCafpiumjqusBlurisPerfici-, ^8. 

XLI. Qualitas&NaturaSoIiinRegnoPerfico. 69. 

XLII. Mores veterutnPerfarum. 7©^. 

XLHL MoreSjopeS&viresPierfarumnoftroterilporc. 74-75' 

XLIV. ModusGubernationisinRegnoPerfico* 76, 

XLV. Religionesqua:noftro3EuoinueniunturinPerfide 77. 

XLVI. ChronicbnRegumPerfieorumexfacris litteris, Philoneludaso&aliis 

fcriptoribus. 

XLVII. Elenchus Regum Perficorum ex Audoribus Grascis & Latinis. 

XLVIII. RegnumCyri,primiPerfarumMonarch2e. 

XLVIIII. Cambyfes/ecundus Perfarum Monarcha. 

L. jL)ariusHyftafpis,MonarchaPerfarumtertius. 

LL XerxesquartusPerfarumMonareha. 

LII. ArtaxerxesLongimanusRexquintus. 

LIII. DariusNothus,ArtaxerxesMnemon,DariusOcchus. 

LIV. DariusquartusCodQmannus,RexPerfavItimus. 



79» 
So. 

81, 
8z. 
/83. 
85. 
ibid. 

87. 

LV. Reges 



tv. 

LVI. 
LVII. 
LVIII. 
LIX. 
LX. 
LXI. 

LXII. 
LXIII. 
LXIV. 
LXV. 
LXVI. 
LXVII. 
LXVIII. 
LXIX. 
LXX. 
LXXI. 
LXXII. 
LXXIII. 
LXXIV. 
LXXV. 
LXXVI. 

LXXVII. 
LXXVIII. 
LXXIX. 

LXXX. 
LXXXI. 

LXXXII. 

LXXXIII. 

LXXXIV. 

LXXXV. 

LXXXVL 

LXXXVII. 

LXXXVIII 

LXXXIX. 

XC. 

XGI. 

XCIL 

XCIII. 

XCIV. 

XCV. 

XCVL 

XCVII. 

XCVIII. 

xcix. 
c. 

CL 
CIL 
CIIL 
CIV, 
CV. 



§ t n ' H c H y s, 

RcgesPerfarum poft Alexandrum Macedonem, 
Reges Perfarum Mahometani ex ftirpe Vfuncafl^ani. 
LineaSophianoruminPerria. 

Chronicon Regum Perficorum cx Annahbus MirKona». 
Reges Perfarum ex Airabibus. 

ElenchusReffumt^erficorum vfqjadRegnum Arabum. , 
IMpklVM MAGNI GHAMI, fme REGIS TARTARORVM 

Qualitas & ingenium foU Tartarici. 
Mores Antiquorum & RecentiumTartarorum, 
Opes.Diuitiac &: PotehtiaTartarorum. 
Gubernatio & RehgioTartarorum. 
Series &: Ordo Regum Tartaricorum. 
R^GNVM CHINEHSE fmcSinarum. 
QuaUtas & Natiirafoii Chihehfis. 
Mores Sinarum fmfe ChinehfiUhi. ^ 
Opes & DiuifciJB Sinarum maxima: 
Robur Sc Potentia Reghi Chmenfis. 
Modus Gubernatiohisperregnum Chinenfc. 
ReUgio velpotitis Superftitib Chincnfium. 
Genealogia Regum Chinehfium. 
REGNVM lAPONI^ INSVLiE. 
Mores Confuetudines& Diuitiaclaponcnfium. 

Robur MiUtare & Rei Jgib laponenfmm. 
BRAGMANORVMREGNVM fiuePEGV. 

NacUtra&QliaUt^stcflfaei 

MoresidiuitisEiguberriatio & ReUgio horum populorum* 
INDIAINTRA GANGEM fme MAGNI MOGOR» 
Mores horura Indorum veteres & noiii. 
Opes,P0ten cia Sc ReUgio horum Indorum. 
REGNVM CALECVTENSE. 
QuaUtas foH & Mores Calecutenfium. 
Diuitix eorundem,vires,&: Modus Gubernationis. 
ReUgionis fiue Cultus ratio apudhos populos. 
. RegnumBifnagar&Narfmgas. 

Mores Indorum antiqui. 
Opes.potentia&ReUgioNarfingcnfium. 
IMPERIVM ABYSSINORVM fiue PRETE-IANX. 
Natura & QuaUtas fbU iEthiopici. 
Mores veterum & RccentiumvEthiopum. 
Facultates & Robur MiUtare Abyflinorum. 
Modus Gubernationis &C RcUgio eorundcm. 
REGN VM MONOMOTAP 
Natura foU, Mores incolarum,& potentia hums regni. 
Modus CTubernationis &ReUgioMonomotapenfium. 
REGNVM CONGI IN AFRIGA. 
QuaUtas & Natura foU huius regni. 
Mores, Facultates & Potencia Congenfium. 
Modus Gubernationis &ReUgio Congenfium. _ 
REGNAMARROGANVMETFEZZANVM. , 
Ingenium foU & Morcs antiquiacnouiMaurorum. 
Opes;potcntia & ReUgio Maurorum. 



ibid. 

99' 
105. 

119. 

i6y 



16$. 

IJU 

173. 

177. 
180. 
i8i. 
183. 
189. 
190. 
194. 
196^. 
198. 

ZOI. 
2,OZ. 
2,03. 
2,05. 
2.09. 
Zll. 

213. 
ibid. 
2.14.215. 

xj6. 
216.217. 
218. 
2,19. 
2,20. 
2,21. 
;223. 
ziy 
2,27. 
2,28. 
229, 
251.232. 
'236^. 
ibid. 
237. 
238. 

H9' 
142.243. 
244. 

'247, 
251.253. 

2.^1.2^6^. 



ELEN- 




I. 
11. 

IIL 

ly. 

V. 




E L E N C H V S 

EO RFMi ^AE LIB RO TERTIO R C H 0 NTO L 0 CJ AE 
Cofmicacomprehendumur^ferJummacapitadigefiHS. 

INsTiTVTio EctviTVM Ordinis Sanct^e Ampvll^ In 
AcdeS.RemigiiDurocorcoriRemorum. » z. 

I Ordo Equicum S.Mauritii & S.LazariapudSabaudos. ibid. 
OrdoEquitum Afturconisin Gallia. 

OrdoEquitumLllii inregnoNavarreno. ibid. 
Ordo Equitum S.IohannisHierofoIymitani qui nuncMelitenfes vocan- 
tur.ibid. 

VI. OrdoEquitam Templariorum. 4. 

VII. Ordo EquitumTeutonicorumHofpitii S. MarijeHierofoIymis, ^ui& 

Crucigeri&Marianivocantur. ibid. 

VIII. OrdoEquitumS.Iohannis Acconitani. 

IX. OrdoEquitumS.Seruatorisin Aragonia. ibid. 

X. Ordo Equitum Montis Gaudiiin Syria 5, qui in Cafl;iIiaMonfiacus,in 

CataloniaMontgoiusappellaturo ibid. 

XI. OrdoEquitumEnfiferoruminLivoniao ibid. 

XII. OrdoEquitum S.IacobiinHifpania. 'Hbid. 

XIII. OrdoMihtum Chnftiinftirucas aduerfus Albigenfes. 6. 

XIV. i QrdoEquitumAlc^ntarseinregooLegionis. ibid. 

XV. OrdoEquifumGloriof^ VngmisMariJBinltiaha. 7. 

XVI. OrdoEquitum Monrefioruminregno Valentiic. ibid. 

XVII. OrdoEquitumlefu Chnftim Luficania. ibid. 

XVIII. Ordo Equitum Fafciie &: Scamas inter Hifpanos & Galzje inccr Venetos. 

ibid. 

XIX. OrdoEquitum AdvifioruminLuficania. ibid. 

XX. Equites ArturiMenfajRotunda^in Anglia. 8. 

XXI. OrdoEquitum Aurese Perifcelidis. - ibid= 

XXII. OrdoEquitumBalneiin Anglia. ibid. 

XXIII. OrdoEquitumStell^einGallia. 

XXIV. OrdoEquitum Annunciacionisin Sabaudia. 9« 

XXV. OrdoEquitum AureivellerisapudBurgundosolim, hodieapudPrinGi- 

pes Auftriacos. ibid* 

XXVI. OrdoEquitumHiftricisinFamilia Autelianenfi. 10. 

XXVII. EquitesCarduiVirginisMariae,inFamiIiaBurboniorum. ibii. 

XXVIII. EquitesS.Andre^Cardui&RutaeinScotia. . ibid. 

XXIX. Ordo Equitum Cypri. 11. 

XXX. OrdoEquitumColumbaiin Caftilia. ibid, 

XXXI. Ordo Draconis inter Germanos & Vngaros,Tufini in Bohemia & Difcf- 

plinarumin Auftria. 

XXXII. Ordo MilituminSuecia. 

XXXIII. OrdoEquitumEnfis&BaltheiinSuecia. 

XXXIV. Ordo Equitutn Luna: Crefccntis inter Andegauenfes & Siculos. 

XXXV. OrdoEquitumS.MichaehsinGallia. 

XXXVI. QrdoEquitumS.GeorgiiihCarinthia 

XXXVII. EquitesCrucisBurgundjcseinRegnoTtinetano, 



14. 
ibid. 
ibid. 



13- 
ibid. 



} XXXVm.Ordo 



xxxvni. 

XXXIX. 

XL; 

XLL 

XLIL 
XLilL 
XLIV. 

XLVi 



ibid. 



ktvt 

XLVIL 

XLVIIL 

XLIX; 

t. 
LL 
i.IL 
LIIL 

liv. 



tv. 
tvi^ 

iVIL 
tVIIL 
LIX. 

tx. 

IXL 
3LXII. 
LXIIL 
LXIV. 
ILXV. 
LXVI. 
LXVII. 
LXVIIL 
LXIX. 
LXX. 
LXXL 
LXXII. 
LXXIII. 
XXXIV. 
LXXV. 
LXXVL 
LXXVIL 
tXXVIIL 
LXXIX. 
LXXX. 
LXXXI. 
LXXXII. 
LXXXIII. 
LXXXIV. 



B i E N C H F l 

OrdoEquifuniS. Stephani inHctcutia. 
HOrdoEquitumS.SpiritusinGallia. 

ibid. ' ry %v ihid 

prdoFqnisinftitutusabAnnaBritannica>reginaGaUiae. . 

EquitesaPontificibusinftituti. a FknrpNivernise 

Inftitutio Ordinis Equitum Militise Chriftian^ , fasaa a DuceNiverniae 

annoM.DC.XX. , r i8 

biflcrtrftiodeOrdineEquitumMelitcnlmm. ^ ' 

&aslnf^^^^^^ 

OVes,Vires,Politia&RcligioMeUtenfium. j a X 
Magni Mclitenfium Magiftri, qui i ptima inftitutionc ad noftra vlq. 

temporaC3rdinipra;fucrunt. r 1< 

Ordincs Ecclefiaftici,quifuerunt inter Hebr^os. 45- 

Ordines Ecclefiafticiabadveotu GhriftiiliMundum. 47- 

Inftitutio Sacerdotii iri Noua Lege. 47- 

ClericiinftitutiaS.Petro.. , - . 218*; 
GanoniciLateranenfes&SiMariasFrtfonnacae; 

CanoniciS.MarciMantuani. > ^^.^^ 

prdoSdlitariorumS.PauUEremita:. 49. 

brdoS.AntoniiEremitat. . i- • ««^Th^t^nMis 

Ordo S. Hilarioriis & aliorum Eremit^rtita &: Religioforum Thcbaid^s 

in./Egypto. ^ 
Monaft&rium Lauri a Caritonc asdifieatum. 
OrdoSandiBafiliii 

Ordo AbbatisPacomii . r 

Abbatia S.Symphoriani ^RcIigioforurii ipllus: 
Monafterium S.MartiniTutonenfis; 
Religibfus Ordo S.Hieronymi. 
Religiofus Ordo S. Auguftini. 
Ordo S.Benedi6li. 

Ordo congregatioriis Camaldulcnfis 
drdo Grammontaiius 
OrdoHdfpitalariorum S. Aritoriii; 
Ordo VallisVmbrofae. 
Ordo S.Brunonis & Carthufianorum; 
Ordo Giftercienfium &: Glarevallcnfium; 
De Ordine HumihatorUm. 
Ordo Carmehtarum; 

Ordo reformatus Giftercierifis fiue Folianworum.' 
Fxmin^Religiofae S.Therefiac. 
Ordo Sandae Crucis. 
Ordo Sandi Dominici; 
Ordo Sandi Francifci Aflifiatis. 
Ordo Vallis Scholafticorum. 
Ordo Religioforum posnitcnti» lefu; 
Ordo Servorum Virginis. 
Ordo GGeleftinorum. 
RehgiofiMontis Oiiveti. 
Ordo lefuatorum S.Hieron^^mi. 
Canonici Regulares S. Servatoris. 
OrdoS.PetriPifani. 
Ordo congregationis S. Gregorii. 



49. 

ibidi 

, 51- 
ibidi 

ibid. 

ibid. 

. 55- 
ibid. 

5t 
ibid. 

ibid. 

ibid. 

55- 

ibid. 

57- 
ibid. 

58- 
59. 

ibid. 
ibid. 

60. 
ibid. 

61, 
ibid. 
6z. 

LXXXV.Ordo 



I 



LXXXV. 

LXXXVI. 

LXXXVIL 

LXXXVIII. 

LXXXIX. 

XC. 

XCL 

XCIL 

XCIIL 

XCIV. 

XCV. 

XCVL 

XCVII. 

XCVIIL 

XCIX, 

C. 

CL 

CIL 

CIIL 

CIV. 

cv. 

CVI. 
CVIL 
CVIIL 
CIX. 

cx. 

CXL 

CXIL 

CXIIL 

CXIV» 

CXV. 

CXVL 



Ordo congrcgationis Hieronymi Fcfulani. 
Ordo congregationis S. Iuftin*e. 
DeFratribus S.Ambrofii. 
Mdnachi EremitiB S.Hici^oriymi. 
Ordo CaiohierorumS.Bernardini. 
Ordo Minimbrum; 

Congregatio Amcd^eorurri fiuc Amicorum Dei. 
Ordo Apoftoiinorum autBarhabitarum. 
Ordo Capuzinorum. 
Ordiiles obferuahtiae S. Auguftini. 
Congrcgatio S.^auliprimi Eremit^ ih Vngariai 
Ordo Brigittaiius; 



ibid. 
ibid. 
6^, 

64., 
ibid. 

64, 

ibid. 

6Si 
6j. 
6j, 
6%. 
ibid. 
ibid. 
6<). 

. 71- 
ibid. 

ibid. 

ibid. 



Origo drdihis Prsenionftratcnfiumi 
Religio Fontis Avellani; 
Congregatio Eremitarum Gonza^x. 
OrdoX.virtutiimreuvoliiptatum Virgihis. 
Ordo bonorum virorumiregulsE S; Auguftinijih Ahglia; 
Congregario vitje cornrhunis. 
Congregatio Nudipcdum m Hifpahia. 
Congrcgatid S.Spiritus Vcnctiis. 
Ordo B. Virgimsgratiae rcderhptidniscapiivorumexmahibijsTurca-' 
irum.ibid; 

Ordo S.Trinitatis pirorcdemj^tionecaptivorum. ibid 
Ordo S. SpiritusihSaxonia, RomsE. ibid 
Congregatioi*resbytcroi:um,quiorphanosexcipiuhr. ibid 
CongregatioPresbyterdruttiRegulariumS.Pauii. 73 
Ordolcfuitarumi ibid 
Congregatio Patrurh Oratorii. . 1 75 
Ca^nobium Vrfulinarum. 75 
OrdinesabEcdefiadamnati. it>id 
OrdofratrumPtochotrophiiCharitatis. j6. 
DeHofpitalitatc. 77 
OrdoReligioforumvifionisihiEthiopia. 78 



VmiS ELENCHOKFM SIVE SV MMOKVM 
Ca^itumhmmArchontolqgUCoJmiciS. 



s. 




LBCTOKt fypografhus 

A eft , humaniflime Ledori fatalis quaedam Officiriarum typogra- 

— 'phicaruminfeii€itas,Vtfi velincentiflimo ftudioannitaris,fphalma^ 

ta tamen Typothetharum vitare omnia non poffisjqux ne ipfe quidem 

in tanta operarum feftinationc peruideri t.qui 

GentumlttmimbusciniiumiapHt ArgmhayebAti 

£t ea quidem,qu0e paffim in libro noftrofheu nimium multa,quod 

male vertat Gorredori) occUrrent,annotarej cum pleraq; v^l nuUius vel 

cxigui mbinentifinti autcorrigi cuiuislittctato obvia , non exiftimavi- 

mus efTe operse precium. Veniam precamur ofcitationi, eandem homo- 

technis noftris in pari delidtonon negaturi. Primarum tamehcharta- 

rum,quod in hmineimpingerentjnxvoSiquodjjobismbleftiifimeacci^ 

dercnt, diffimulaiidos non putavimus,ne audoribusi quorum nobis vc- 

nerabile nomen, imputarentur;^os igitur Lcdor, fi non gravaberis,fi6 

corrigc. . 
In fronte (luc tiirulo libri, Linea 17. dele VDcfem •t'^m 

Pagiiiaprima,infaciededicationis lineaio. ^toArcasXc^tAras. 

Coiumnafeitta in Praefatione Authoris ad Ldorem hnea 32.. pro 

peftundedic lege peflundedi t» 

In Sylvse Heroicx pagma altera verfu 11. pro Seleuciam lcge Se^ 

leucian. 

ibidem linea 14. pro Geceanlis lege OceanUSi 
ineademSylvacoiumnatcrtiaverfu4o.proaEgente lege cgentCi 
In Garmine Hermanni Starami ICci* verfu y.pro terne lege terrs* 
In Carmine D. Rennccampii ICti. verfu vltimo ad Bibliopolam 

pro dive lege vive. 
Pagina 3. in Carmine M. Sualbacii verfu 7. pro artiquele* 
geatcifqueverf. ixs. ptofeiraniclegeferunti , 




ARCHONTOLOGI-/^ COSMIC^i 

Siue 

DESCRIPTIONIS 

IMPERIORVM. REGNORVM, 

PRINCIPATVVM, RERVMQVE- 
publicarum per vniuerfum Orbem 

Terrarum, 

LIBER PRIMVS, 

DE TERRIS ET D OMINII S 

PONTIFICIS ROMANI. 

M^litudo & poieniia Dominii Ponti- agmm Campdnum , Ferrarjenlem & y»^riani'^ 
ficii. Biusputipudi ?rouinm^Vtbei & 
oppida, Hominium dtrectum , quod 
pratendit ih multd orbis Chrifiiani 
' Regna. 

1. Defcriptio Vrbis Rom^B > vbi fedes PapalU^ 
Huiusantiquitas. 

De Ponte Ae]io,quihodie S.AngeUdicitur.De 
lnfulxTjherina,fjramidihus,Cohimnis incredihilis al. 
titudinis , Thermis & Vaporariis Antoninianisalw^. 
De Sepulturis Imperatorum.Theatris, Arcubus Trium- 
phaltbm,Templis,Porticibm. 

4. Ambitus veteris Romit,quiolimfuit quinquagin- 
Umilliumpajfuum,hodieadfedecimm\Bacoaaus. 

5. Port£ antiquA Vrbis , qu* otim in quatuordecim 
■Regiones,hodieintredectmdiuiditur : quarumnomina 
vetera & recentta adferuntur. 

6. Viiiipttblic,!i & Monttsmtraillius ambitum com- 

prehenji. < ' * 

■j.Capta&jpoliatafepties,&aquihmgentibus. 

8. Defcriptio particularis Prouinciarum qu<t fub 
Imperia Pontificio , & imprimis Latii , quodhodie 
Campania Romana dicitur,fiue Ager Romanus. 

9. Patrimonium San£liPetri. 

10. Vmhria & Sahinorum Regio , eiuf^principales 
rrbes&oppida. 

11. MarcaAnconitana. 

ii.Romania , cuiuscaputRaxienmprifiaSedes 
txarchoru,qui ab Imperatorib. Confiantinopolitanis in 
Italim mift.De origine Exarchat as&eiusfine. 

15. princtpatus Perrarienfis, eittsAmplitudo & con- 
finta. 

14. Comitatm Cauarum ( hodie Comte de Ve- 



qmsexcellitlnietzmncv\(is,vhtterraquater metttut 
quotannis-.Vt & defoecunditate fmjfer«Reatini,f«- 
im ed efipr&ftahtta,vtgramnaper diemfe^d, de no£te 
inedndemfuccrefcantaltitudinem: 

1 6. Therm& & Balnea omnis generts circa Tibut 
& dl'talocdcelehr'td.Todtn<& Aluminisaliciibi& SalintZi 
vtcirca Oftiam.Liwww Pduentinu, & Ifattsherbafiue 
Glafium Bohonienfe. MannaadS.Laurenttioppidum 
in Campania. Vtnum Cefenate,Pauentinum,alta. 

17. Elenchusaliarumrerumbondrumquibusditio- 
nesPonitfictsahundant. ' _ _ 

18. I)efe£tm & incommoda earundem proumia-' 
rum,ihprimisaerAgriRomaniparumfalubris. 

19. Romahorumveterum tngenia ad armd &lite-> 
rasapta&procUuid eorundem frugalitas admiranda, 
Vini vfm mulieribm & puellts ihterdtBm. Ceremonia 
quihmvfiinconciltandismatrimoniis, &libeUi Repu- 

diorumfrequehtes. | 

20. Exequidi&Punerationeseorum. 
zi. Corona,Trtumph'i,Ouationes. , 
22. PrAcipua Eeftaant'tquorumiAgonalia,Vloralia, 

altd. i , 

1 3 . Mores Romanorum hmtis tempons non vntfor- 
rhes,fedm'ifti,prepter immenfum confiuxum peregrtno- 
rum. 

14. Diuttig. & redditm Pontificis in quopotiftmum 

confiftant. . .■ - 

2 j. Cemputus &fubdu£lio rationum tam tn redditt, 
htisquamexpenfisPapaltbm. 

x6. Quantum Cardinalibm quotannis largtatur 
Pontifex,quantum in alios vfm conuertat. 

27 . Quantum in Legatos,fiueyVt vocant, Nuncios 



nm)eiurquevrbes&oppida,quorumcaputeft/im- fuostmpendat. , a j.r. r...! 

mns jeiHjcim vr<y fif >i t j 2,%, Qttantuminftipatorescorponscuftodef%,fatel- 

Bonitas & fertilitas terra ltalia, inprimisper lites,milttes&ordinumdu£lores. 



A 



^ DeTerrisA 

z^. Rohur., &firmitas Statas EccleJiMjlici in quo 
tnnfiftat. 

30. Vrhs Roma varie & dmerfis vicihus muni- 

U. 

* 31. clkp&hilitiarriarihaqummvaleatPon- 

■-■tijex. V 

31. natiohes,obquasmttlraperJtaliamlocahomi- 

nihmmintkfreiiuentiafint, 

3^ vrifcaitfi^erandiforrnaa^udtomanos. Senatus 
per Romulumprlmo iuftttutus, qualis fuerit ante &poft 
Monarchiam Cafarum.Tribuni^Smftores, Di£tatores, 
Fratores&aliimagiftratus. 

^^.TormaGubernationisPontificia , &primDde 
CoUegio CardinaliHrh,eorum^ Con fiftorio. 

35. DeM.zgno{vtvocdnt)^^nizcM.\!ii\o&eius 

■ lurifdi&ihe, 

36. De Curtafim Aula li.omana,iudiciis,tribunaii- 
hus & decifionibus caufarum. 

37. DeCanceUario,Confiliariis^. 
^S. Pr£torCapitoliieiuf^Legati. 

40. Vicarius Pontificis, eiufqueiusin ClericoS,& 
iyaodecim a uditores caufarum Sacri Palatij. 

41. Eleciio Pontificis & CoUegmm Cardinalium E> 
leSlorum. 

41. De Religionibus fiue fuperftitionibus Veterum 
Romanorum.vbi Augures , eorumque diuindndi ratio, 
cum inftitutione Lupercorum,PotitiorunhPmariorUm, 
Ilaminum,liialium,VeftaliumiSaliorum , Pecialium, 
Sacrificulorum, viilimarioram, aliommquequifacris 
gentilitiis operabantur. 

43. Catalogus Chronologicus fuccefionii Paparum 
vf^adeum,quihodiepr£eft,Pontificemi 

44. Cardinalium ordo triplex,eorum^ Tituli. 

DOminium hoc Pondficis. vel StatusEcckfi&, 
(vtdeAgroBeneuentano&ComiracuCa- 
uarum fiue Auinionenfi iam taceamus^ nortro 
aeuoampIioreft,quamvnquam fuic fapetiorib. 
feculis,vtiq5 poftquamprincipatus Ferrarienfis, 
Comachia&Fiarainiaaccefrir.Complefticurp- 
nim in longitudinem circiter treceta millia paC 
fuum.inlatitudinemvltra millia centum. Re- 
giones comprehendit has: Ducatum Ferrarien- 
fcm.Agrum Bononienfem.Sabinum , Perufinii, 
Marcam Anconitanam , Vmbriam eum parte 
Hetruri£e,Patrimoniam Petri,Flaminiam &La- 
tiumcumipfa VrbeRowJ<«. In hocterrarumtra- 
€tw fiue fpacio nmTicramrur Epifcopatus circiter 
quinquaginta,&vltra quindecies cencum millia 
hominum»Ex Vrbibus primaeft j quaeSi: totius 
Itali^K caput Rom a fecunda creditur Bononia; 
in tertiis c|uartisquc numerantiir,Fetraria , Pe- 
rufia,Afculum,Ancona,ForumLiaii,Rauenna, 
Firmum , Vircrbiu. Compledirur infuper hasc 
Italiae pars vniiequaruor Ducacibus , qui oHm 
fubLongobardoru Regum Dominatu inftituti 
fucrunt,nempe5fo/ew««w j itemq; pattem loge 
maximam Exarchatus Rauennenfis F^rxterea a- 
grum Anconitanum, Marchionatus titulo infi- 
gnem.Pertingichiccontinuatumprouifnciarum 
tradlus a mari fupero ad inferum, nempe a Tyr- 
ihenoad Adriaticum,adporcumvfqiAnconita- 
nuobicitulittodDalmatieo, k GomaehinUtn 



C DoMlNIlS I 
littiis , vbiPadusfluuiusaquasfuasin Adriati- 
cum exonerar , quolocoexiguisfuroptibusk 
Tetracinavfq: adNeptuni Oppidum muhime- 
tiim extrui perduciqj pO Ifet. Quicquid in tereft 
- tetbrum incer Roraam & Regnum Neapolira- 
num,appcllatur hodie Campania Rotiiana,fiue 
agerRomanus.aut vt cum prifcis loquainur.L<i. 
n«»i,non dliter quam altera pars terrae, cjuxUcr- 
fusFlorentiam tendit, nominatur P;»mwo»i«»; 
Pfm. Ancbnitanus Marchionaius verfus Apulia 
Campaniamque:FlaminiainducatumFetratie- 
fem vergit j tangirque limites agri Bononienfis. 
Vriibriavclut vmbilicum iiicer vtramqae ptb- 
viriciamobtinet. ComprehedunturautCmKoc 
terrarum fpacio prsEter Vrbes quasnoitiinaui- 
mus,Ariminum,Cefcria,Fauentia, Imdla, Ma- 
cerataiCaraerinum,Spoletum , Noreia,Reate, 
lnteramna,Narni3,Oruietum,A(Iifium5Folini- 
um,TudernumicuaIiis circicet triginta. Prstet 
hjecomniaiuris Pontificii funtComitatus Aui- 
nionenfis in Gallia, & Vrbs cum agroBeneuen- 
tano in Regno Neapolitano. 

bo minii dire<ai ius velut Patfoni,Pontifice§ 
fibi vendicant antiqUitus fupia Regna Neapoli- 
tanum &Siculum , itemq; fujJraDucatum Vr- 
binatera,Parmenfem,Meircranum:quin&Re- 
ges Ahgliae inPontiiicUm vCrba ac fidem iuraffe 
lblitosafleuerant,nbmineRegnorum Angliae & 
Hibernix, ahcequam hoc qulcquidfuitoneris 
excut^tent. Priuf^uahi ,£lutem longius inhac j 
tnateriaprogrediamur , noiialienumvidetura 
hbftrb fcopo,vtfatisfaciamtis curioforiam ihdu- 
ftriae, ipfam VjS.b em , caput ac fedem Potch- 
tia: Pontificiae defcribere , intehfo in Antiquam 
illius faciem,cunriadhuc Orbi dominaretur, di- 
gito :cumfciamus , nonpaucosilliuspenitius 
cogriofcehdaEterieridefiderio .Capiemusigitur J 
aulpicium a Pontequi hddie San£li Angeti,^nk\s W 
^owi^etodiausfuic.In hocigicur PontecOnftL T 
tutidefpiciteinproflueritemTybetim . vbifey 
vobis offeret reliqtiias, ac rudera qusda Pontis 
TritimphaIis,pcrqueimperatores deuidishb- 
ftibus Triumphantes Vrbe ingrefli ad Capito- 
lium afcenderunt. Ad dextra eft Caftrum illud 
Angeli,^ in eum finem extrudtum fuit, vt effec 
inftat Maufo|aei feruandis .*£lii Adriani cineri- 
bus , cuius ibi fepulta lunt ofla. Iri huius caftti - 
fummirate olim fextabat vas ingensexaercCy- 
priOjdeaurattim totum , qudd adhucin propa- 
tulo pofitum ab omhibus Confpicitur in areaS; 
t^etri. Anteqiiam autenfii hinc difcedamus , Con- 
fcendenduseft vicinuscollis , quem incol^ob 
amsnitatem profpedusBc/ rei/f^-^appellaht^vbi 
lunt hor ti exquiliciflimae pulchritudinis, in qui- 
busmult£e veterum artificum ftatuae , Laocb- 
ontis&filidruraeiusinter alias excelletefimu- 
lacrd , adcuiusArchetj^pum aUuditidcmele- 
^ans fadum conftituturri eft in hortisRegum 
GalliideUciis confccratisapudF6tibelIaquam. 
CsteruiTi irt atrio S.Petri cernitur Obelifcus 
immenfe altitudinis, qui cum humi ftratusac 
fcraiobrutU^ eifet, ereiius Schocinlocoveluc 

poftU- ^ 



r 

L 



PONTIFICI 

poftltminio conftltiuus eftingentibusfumpti- 
bus Sixci V.Pontifitis maximi. 

Hinc tranfaerfo icinere veniendum eft ad 
portamS.Spititus.perquam egreffis offerc fe ad 
manumdextram alto locopofitum exiguumS. 
O nofrii facelUim , vnde fumpto initio vfque ad 
S.Petri in Monrorio aperit felatus laniculi Mon- 
fw,qui vnus eft e (eptem Vrbis collibus , ipfeque 
adco Mons Faticanns. Vbi intendcf ris oculos ab 
Onofno vfque in Montorium,deflexa paulifper 
acie videbis rudera vel locum potius , vbiolim 
fuk CircHsIuliiCaptris, longitudinis & latitudi- 
nis admirandaj, cuius planca fe magis confpicie- 
dam prEebet, fi quis confcend it collem Monto- 
rii.Vbitranfierisper plateam , quaadRipami- 
rur.deuenies ad S. Mari^ tranfty berins Ecclefia 
illuftrem.quod iam co loco conlpicitur vbi olim 
fmtV.K.fabernamerttortaptoemcmiSi mutilis 
autcorruprisbello militibusalendis. Antehu- 
ius templi fammam Aram oftcnditur locus, vbi 
ea ip(a nodtc j qua Chriftus Bono publico natus 
eft, exdiiircoleifonsperhibeiur.quiintegrum 
illum diem larga copia fluxerit. Pergentibus eo 
ipfo vico,vbiforum eft vinarium , elegantiffimi 
fcoculisinferunthortijvicinipulchemmisdo- 
mibus 8c tempiis , quo loco olim fuit Armamen-^ 
tanum P.R. Cuiusamplitudoaiquevaftitasex 
eiusveftigiisdeprendipoccft, quae adhuc clare 
confpicipoirunc. 

Eadem via euntibus occurrit ad maiium fi* 
niftram mfula Tyberina, in qua noftrotempore 
duotemi^hexctaikiCanTiS.lohannis&Bartljolo^ 
mi.Prifcorum Romanoruasuo harceademfana 
dicatafuerunt , hoc quidem loui Ljyf^oww , illud, 
JEfiulapio, Ipfe fitus Infulae confiderantib. nauis 
Jongjefaciem exhibet. Pontibusduobus anne- 
dlitur vtrinq; Tyberis ripis , quorum vnus Pons 
Frftncif«,alterSeA;fiMsappelIarur,cuinoftra tcm- 
peftate nomen c(k Ad^tatuorCapita. YbimnCi- 
verislnfulam , &in aduerfam ripam fluminis 
perucneris.via quae ad dextram ducit, ofFeret fe 
aliuspons , qainouonomine appellaturPons 
S.Mariae, prifcis olimdicehztav PonsSenatorius: 
ad cuius imum oceurrunt oculis rudera vetc- 
riscuiu{H?m (ane magnixdificii , dequovul- 
gusfabuiatur , fuiflePalatiumPilati.ftolideid 
quidem. Nam qui iudicid magis valent , do- 
mum exiftimant fuifle Nicolai Reniii.aut Pala- 
tiura Vrfinorum,quod quidcm pofterius profi- 
terividentur duo verficulifupra forniccm por- 
tse lapides infccipri. Eregione huius offcrc Ce 
antiquiflimum L«w<eTemplum,a quo haud lon- 
ge aIiud,quod antiquitus Soli dedicacum fuerac. 
HxC Fana vbi tranfiueris , videbis ingens mar- 
mor candidum , rotundum , in quoapparencli- 
neamencafaciei humanaE,quod vulgo Oivmw- 
fKappellanc,applicacum parietibus ^celliS.Ma- 
riae, Cofmedinaedidae, vbiprifcistemporibus 
fuic5cfeo/rfGr<«M,inquaD.Auguftinum docuifle 
peihibent. 

Hincvenicuradpedem v}«e««»icirca 
eumfluminislocum , vbi olim Horatium Co- 



i R O M A N j 

clicem Hetrufcarum copiarum vim fblum ful- 
tinuifle hiftoriarum monimeniis proditum eft. 
Ad huiasmontis radicem iuxta piofluentein- 
cedentibusjdirefta via ad S.PauliFanum occur- 
runt vine^ad dextrumTyberislatusioIirti fuifle 
ibi Horrea Populi Romani numeto centii qua- 
draginta,ingendscapacitatis, ruin^vaftiflimae 
loquuntur.lpfa vinea Dominum agnofcit lulifi 
C^farinura.Tranficahacoff^srt iepratUm mitiB 
amcenicacis , vbi prifcos Romaiios Oiympica 
cercaminaedidifleferunt , in quopraro viderB 
eft montemTeJiaceum , qui e t uptorum Vrcedriim 
fragminib.coaceruacus al-furgit, qubd antiquis 
temporibusfigulorum ibi fuerintoflicinsE , qui 
fradba aucimprobavafateftasqup eoabiecerinC. 
Intentoinporram rempli Paulinioculovidebis 
peruetnftam Pyramidem,la.i!im magisquamalta, 
fepulchrurn vuigo vocanc Ci Ceftd VII- viiiE- 
pulonum,& in(criptio loquicur. 

Capcoinde icinere ad Iseuam ^disPauHn^» 
adS.GregoriiteinpIum peruenies,vbiprs'eriro 
Monte Auennno occurrunc ingences riMnas 
prigrandisalicuiussdificiijiuxcaquasdecurric 
riuuius aqu2 limpida; , vbi fiequens mulierum 
lauantiumlinteaminaftacio , fubter ipfumfa- 
num Gregorianum. 

Hiclocusnon ofcitancer inipiciendus vide- 
tur. Fuit enimapudveteres Cir cus Maximus, \bi 
Romani certamina equeftria & aurigationes 
exercuerunt , &indu<fla aqua Naualia praelia 
intercaetera(pe6tacuIaec[iderunt.Superfunteo- 
dem in loco tres ordines columnarum.fibi inui. 
Cem impofitarum,dc itigentiillo SeptizonioNero- 
nis Ciae Seueri. 

Paulo infra has occurrunc radct&Thermarum 
Antoninnrum , quibus vix quicquam admira- 
tione dignius , a quibus haud longe abfiint reli- 
quiaCaemeteriiPraxedis &BafiIii,iuxcaD.Bal- 
bins. 

Vbi perrexeris vfque ad S.Sixtiasdem , via di- 
redaverfusfandli Scbaftiani per angiporcum 
perucnies ad lotuodum fandli Stc[-hani fanum, 
quod prifco aeuo Cv\etz.t,Temptumfauni,\hi afliir- 
gunt ftrudtur^ lapidcje ab fiimmo fornieatae, 
quae aequa: dudum oiim fuftinueruuc , inq; Ca- 
picolium vfque deduxerunt , ibi incipit Mons Cd- 
lius , quem fi pra:reriueris vfq; ad Bafilicam S.lo- 
hannisinLaterano, occurreccibipriicum ^edififiu, 
inftauratum & ornatumftudioSixti V. Pontifi- 
cisM. Continuaco itinereadTcmplum quod 
vocatur Crux Hierofolymitana , antecuiusaedis 
porcamcftplancaprilciFani, quod Veneride- 
dicacu fueracin quo meretrices Romanje quot- 
annis folcnnia facra peragebanc A.D.XX.Au- 
gufti Menfis.N6 defunc qui dicanc , Theacrum, 
quod eft iuxca jedemCrucis.fuifle prifcum illud 
SM«/«T<«an , pulchritudinis & amplitudinis ad- 
mirandje,vtadhucreUquix loquuntur. 

Inde conucrfo itinere capeflenda eft vi^ ad 
veterem Romam verfus Portam quae ducic ad 
bafilieam Marise Maioris , vbi occurrencTro- 
phu G.Marii, lpe(9;atunonindigna, quancum 
A i. diutur- 



m 



^ DeTerrisA 

diururnitas temporis patitur. Tranfetincibus 
Arcum Gallieni Triumphalera , qui hodieS. 
Viti nomen prsfert , integer pr^ csreris & cle- 
gans,apparentclaues Tyburtins, affixas ab ima 
parte circa diuerforium publicum. Et fic qui- 
demprimam VRBIS Regionem pefluftraui- 

mus» , ^ 

Secundam permenfuri initium capiemus a 
monumento Augufti , iuxta quodlucuseft , per- 
tingensvfqi adTerapIum S. Maris de pbpulo, 
vt vocantiobclifcus autera , qui ante paucosan- 
nosibihumiiacuit, terraleuatus, & in atrium 
BafilicjeMari^Maioris dedudlus, ibiqidenuo 
eteduseft* Ipfaporta Vrbis, quae hodiePorra 
Popuhdicitur,veteribusF/<j»7wi^yZ«eF/«»/e»r<i- 
Wrfappellata , cohsretcum TemploMarisde 
Populo. Faaahajceftpulchrior&ampliorim- 
pcnfis PiilV.P.M. qui& fuis fumtibusdirexit 
Viam FUminiam. 

Hsc tamen fe oculis elegantius infert,quan- 
doicur ad vmeam iliam fpaciofamluliilll.P.M. 
Deinceps irerconuertendum eundumqj eft ad 
Templura S.Trinitatis vfq; ad Montem CabaL 
^inam,vbilucuienciilliHom5^//?(/?w»ifuiirc no 
temere creduncur. Hiceftenimille Mons Ca- 
ballinus,^ui veteribus Quirmalts fuic , vbi hodie 
v^inerCardinHisTeTrSicTi^^ 
busadhuccryptisqmbufdam fubterraneis rair? 
vetuftatis. Cumque celebrarentur a Pop do 
Tloralia,delitefcebantin iliis antrisfiue lanbu- 
lis lupa: atque raeretrices , proftituentes corpo- 
ra.InipfaVineaextat Ara , ApoUini facris olim 
dedicata. 

Hincperangiportum ^gnsQminalUadCcen-- 
denduseft, inquovifixnturd uo EquiMar rao- 
rei , Neroni Prjndpiab^iEgypto v (q; ra iTnTiuxta 
quosextatPalatium vetus,& e regione Fanum, 
^uod nonnuili Templum Solii fuilTe autumant, 
Sed hoc a veritateabire videtur.cum fuperfir via 
fubtetranea {ecreta,eolumnis vtiimq; exornata, 
ducensabeius Pancipis Palacio,vfq;adhoc Fa. 
n u m , v nde v er 1 fi m i le e ft fu 1 fle Oratorium Neronis. 
Hinc redla via peruenitur ad Thermoi Diocletimi, 
adlasuara autem vineaj Cardinalis Ferrarienfis 
cxorditurvaftaftruAura Thermarum Conjlantini, 
quae feextendimc vfq; adS.SufanBaE,ad quarum 
Thermarum dexcrum latus olim fuit Senatulus 
Mulierum & Orphanotropheium,<Hiod antequaRo. 
mani ingrederencur,falutabant ApoUinem, cu- 
ius ara direde erac oppofica. 

Inde redicur ad Thermas Dtocletianoi , quar^. 
rel iguig & rudera hoc yidenciir velle d icere ; 
nTRil fimile vUa raicione apoftenc ate extr ujjedi- 
■ficanguegoiernec defunt Architedi , qui afle- 
uerant , extareTubter hasCunieulosfmevias 
fubterraneas , quarum vna pettendat in Capi- 
toHum;altera ad S.ScbaftianiFanum,tertiafub- 
teripliim fluuium Tyberim , ada in Vaticanum 
Mbntem. Poft occurric pWm Pia lineariredti- 
tudine & laritudme Ipedanda , nomen fortita a 
PiolV.P.M.quieam ftrau;t. Indc fpedari ad fa- 
tietatepoteftadmitabilis ilk& pletia delitiarii 



C DoMINlIS 

vineaCardinahsFerrarienfis , aquanon^nge 
abeft vinea Sixti V. P. M. Kdificiis fumtuofiffi- 
tnis pulcherrimifqi exornata. Spc^katut ibi quo- 
quehartiPrincipis Carpenfis , antiquisrebus 
noui(q; arrificiis excultiflimi,\i nihil ad fumitiu 
fpiendorc m deeile videatur. Ad finem huius tS 
eiegantisPlatea^Pisportaeft, eodem gaudena 
nomine,eodcra quippeftrudtaaurore. 

Inde progredipotes vfqj ad D.Agnetis qdetn 
ViaNomentana, vbi leofFertdelubrum nonma* 
gnum.iedpulchricudine&antiquitateprfclaria, 
quod olimBaccho facratum fuifle verifimile eft,a 
quonon longediftac monuraentum quoddani 
elapideporphyrctico, tantas clegantiae vtnihil 
fingi poffic pulchrius. Sedad ThermasDioch- 
tianas vt r^jdeamusjearum pars a Pio IV. inftau- 
rata,& Virgini Matri dedicaiafuit.Hincfuadeo 
capeflendam viam,quaeadS.Mari« Maiorisdu- 
cit,vbiin proximavalleculaoccurritFanumPo* 
tencianaj , qnoloco oHm ThermaNeuatianA exti- 
terunr.Supra vicinura Gollem erantantiquitus 
Therm^ OlympiCA , ab vno montis latere ad alterii 
pertinenceSjhodieibivificurS.Laurentiimona- 
fterium.VbiautemS.Mariac MaiorisBafilicaho- 
diefpedatur^fujtprilcoaeuo Tanumlftdis, quod 
in magna apud Romanoserat Veneratione : & 
q uonunclocoS.LucafaccIlumcft , olimfui t 
lucusIanoniSacer , qug pras caeterisD eabus 
'/ Rom« colebatur; includitur autem hoe rempo« 
, revinea;SixtiPontificis, 
f Paulo fuperius,vbi hodic floret Vinea Anto- 
nina, Ipedabatur olimpraediues&ftupendum 
iliud Templum Diana , cui quotannis Romani 
fumptuofiffimalaGrificia offerebant: exaduerfo 
cuius extat £Edes D. Martini j olim fuit Templum 
M4)-r«,credoobfimiUtudinem nominis ; quod 
vbi pra^terieris, incides in vicum, qui redlo tra- 
raite ducit ad S.Perrumin Vinculis, Huncne 
ingreditor , led deflexa parii ad Isuam via proxi- 
roamplaceaminfifte , vbi mirsftrutkurxdo- 
mumofFcndes, quamTitus Imperator extru- 
xifleperhibeturtunc , cumPomifexMaximus 
fadlusfuiflet. 

Hanc arbitratus oculis defcende pauHfper, 
' progreflus intra vineas , vfquc ad Conuentum 
Monachorum D.Clemcntis, ibiperuenies ad. 
ftupendamillam molemTheatri ( potius Am- 
^\i\tQaxn )Titi&Domitiani^nnc\^\xm , quod 
ho^JColoj^m^^^^oQ^t^^onc^ociLm , cu- 
ius fttudura omnera iiiperat admirationem, 
cum conftet , edoginta railha horainura faci s 
laxe&c omraode fcdentiura fped are ibipotu- 
IflcT Opponirur huic altrinlecusriij?^^ Cofijlan-' 
r»?j,fatisinteger&fpe(3:acudignus. InprOpin- 
quo horto Religioforura S.Marise Nouae vi- 
ftmturadhuc reliquis & macerias templi Serapi'^ 
dis,vnde tranfeundus e^Arcus Vejpa(iam^cd:m 
in honorcn ieius Princi pis , poftexpugnatam 
Hiero folymorum V r bem,cura TriHmphoR o- 
mamlngredient^^^ paulum videBTs 

Templu m pacis , quod prope to cuin collapfum 
^^cJ Mc e regione hm wsMom m P<t/<tfw »;»»qui no, 
^ Itratem- 



PoNTiFicr 

ftra t8mpen;.ve totiis appclktiu- Grande Pala- 
tiimved ibi famota illa Farnefiotnm vmea. Pro- 
xime llac andt.|uiim Tejfiphm Ro jnuli Cmc Q mri- 
ni , quod mucaro nominc hodie Co(mo & Da- 
n i iatLO f^-c am efl: : iuxca quod Fanum MarciAii- 
re!u & Faufiins vxoris eius, filia; Antonini Pii, 
cuius Palacium a poftica huius TempU parre 
cxtar. Huic oppolr a efl' ^des Vcneris Genitricis ^ 
imnz fanum pulchritudinis , quodalaofitopio- 
faniratis ritu n oftro xao dedicacum eft S. Md - 
ri<«,quam Liberatricem appeilanr. 

Tres iil^ cokmina2,QU£E adhuc emultisfu- 
pcrfunt in Campo Vaccarum, pfrhibenturfufr 
tinuiile Pontem, qui a CapicoUo ad Grande Pa- 
lanuni oUm perrigius creditur, fermltque ibi 
prifco xuo cxritiire Lacam Cunium. 

Vbi autem nuncTemplunaiUudexrat, cuius 
valure a^re fu&funt,haudlongeab ArcUSepti- 
inii Seueri, arbitranrur nohriuUi fuiffe Mdem 
Samrni ,veias jErmum P. R. hodie appeUatuc 
ad Djui A driani. Arcus iUe qiiem Septimii Se- 
ueri diximusTSxceUit pulchritudine,in ipfius 
platejE angulo fpe&acur M^j^/fjm fimulacrum. 
Ab altera huius Arcus Seprim iani partcvbi tres 
columnaj eminenc,_CsK£o?;fi'j.u &dis fuit: & hac 
quidera rarione ad C4/>;?o/!amperueRnnuSj^ad 
cuius radices priicd^^^uoHetit Tmplum louis, 
<jugd_vbicum ipro C^?^?fl7MHammis periit , non 
cftrefedlum poftea. Fuerar huic vicinumF^Kaw 
Cem^jvbi eft ftatuacqueftris M. Atireh'iPrin- 
cipis,aEre fufa. Sitt^shuiuslocitah^seft^_m 
vniuerlam prope Vrkm cohteiTT plari q ugas, 
iu^jndinimol^^ itmereprp- 
greflus iupra domuB Montis CapitoUni, in- 
uenies cifternas profandas,quarum vfusapud 
veteres fuiUe crcditur , vt ibi feruaretur fru- 
niencum pubhcum,fuitque prifcumhuicloco 
nomtn, HorieaEMilMl!!!^^- Digreffis hincfeof- 
fert Arcus Boarim , vnde conipici poteft Tkeatrum 
lAarcelli, quod hodie in priuatos vfus coriuer- 
fum eft: oiim in eo erat delubrum pietatis. 
• Vbi veifus forum pifcarium teconuerteris, 
iiicides in locum, inquociimextitir^m/CMiO- 
c?4Wie fororis A.ugufti, cUius praererVeftigiani- 
hil hodie fiipereft: in ipfo adiruforipifcariidf- 
fert fe Porticus Septimit Seiitri. Profedus hinc in 
Campum Flor£ peruenies , vbi offeret Ce tibiPala- 
num Vrfinoui m ,qu od okr xiCmi Theatrum C n. 
Tompeii cum l^orcicu eiufdem. ~~ 



S R O M A N Ti ^ 

fpectaueris, dtfledas fuadeo ad manum dex- 
tram,vbi eftiocus carceris,vndedeueniesaccli- 
ui defcenlu vfqise ad Virgmes Vefiales ,quxo\\m 
cedes in iummo apud Romanos fuit precio : no- 
ftro auo ibi educantur orpharii & expofititii. 
Columna Traiara,^A quam remetiendo viamfu- 
periorcm prateritaS.Marcisdeperuenitur^in 
aitum afturgit vfque ad centum vigintitrespe- 
dcs:ad haius furamiratem conlcendicurgradi- 
bus I5f . teneftrx in ea numerancur quadraginta 
quinque, Redienci pofteriore via ofteret fe Tem- 
flumMineruii,(inod antiquum nomen etiamnum 
retinec, quanquam prifca ftmaura corruerit cu 
vicinisasdificiis. Hocloco prof)e excideratmi- 
hi monere,fi quos cura vifcndi Archetypa & ra- 
ra artihcum operatangicfiueeafculptafiuepi- 
cla fuerint,iji(p.iraLinjBxmt£lIitw^^ loco 
fir domiJsHieroiwri 



on longe fpedabis elegans illud Palatium 
ad caput f erreum , a quo haud multum abeft 
pjdchemmadomus Farnefiorum , tam magni- 
hcentia ftrudurie-, quirh antiqulsmonumentis 
Ipedtanda. 

t/ Sed vtad^tercis m Vrhis Kegiow gwpropergmus, 
. :faciamus huius initium a campo Martio quem 

•'^'hodieLocum columnse vocant,quodibiemi- 
/fc» neat Columna Antonini Vti ad altitudiuem cen- 
tum fepcuaginta feprem pedum Geometrico- 
rum. 

Ad huius apicem adfcenditur fcahcochlea- 
ta,gradibus centtnn quadragintafeneftiis quin- 
quaginca iexinftruda. Quam vbiadlatietacem 



. erti_^ijn^aeate- 
gHEKT^uaTi^c^^ rerunTerac 
aHluenciarHaud longe ab hocloco^'^^ 
fe elcliiKec celcbre illud M. Vipfanii Agrippa; 
Pantheon,ni quo antiquiras cum eleganciafabri- 
ca: cercare videcur, hodieMad^ B^mtid^ 
lica nunciTpaturtaquanonlongeabfuerunt o- 
hm therma AgnppinA ,QQ nimirum loco vbi ven- 
duntur in praefens tabuklignese: vti poftEufta- 
chii fanum viruntur reliquis Thermarum Nm- 
n!anarum, CznseUgcLmes & Ipedlatudignje. In 
ima huiuslociparcefubMaoiLQjIlcL^iJxfinoruin 
Pg^ariofta t fi m u [^i£S^^mPa[qumj^u^ 
fit,nemoeftquiignoret. ~" 

Ethx quidem funt res lpe<5tacu ob antiquita- 
tem digftae,'atquecelcbnoresapdd H!ftoricos, 
qua: Roms /upcrfunc , defcrjpca.' a nobis ea qua 
potuimus diligentia. la ad aha nos couertemus, 

Romulo regnanre compleiftebatur Roma 4' 
Montes duos , CapitoUnOm & Palatinum, cum 
valle qux inter vttumqiiiiifcrcedit media.Portas 
habebattres ; primx nomen erat Trigonali, quod , 
in irianguUmoduprominebat ad radicem Gol- 
lisPaiacmi:feciidadiceb^turP<i«<f^H4,quodfem- 
per aperta panuerecur, eoq; nomine &- liberazp. 
peUata,obing:ed ehdi&exeundi commodit^- 
tcm:tertia erat Porta Carmentalss.a CAxmenta.E ' 
uand ri matre fic v ocicara , qui ibi habitafii cre- 
dituseft :dictaetiam eftyc^/fr/jf<?,quodperhinc 
egreffi t_recenttfabii p ugna conrra Hgg-ujcoi^ 
occubuerant vno die omnes, ad Arnufluuiuin. 
Deftruda autem ATbaciuuate , concilia^taq-, pa- 
ce inter Sabiqos & Romanos,crefcenteque po- 
pulo prolatafunt Vrb;s poraceria,ad eam ampli- 
tudinem,vt feptem Montes, vnde VrhsSeptkoUis 
di6tafuit, complcdleretuf ambiturai^rorum7iia"~ 
quibus QaucfitTrmc 

'^^^Mkimx^lh^i^cum'viciQS bismille 
furnieibus. De iplorum murorumooihptexu 
dmeHTmode Idquuntur fcriptores ,quibufda,m 
quinquaginta millia pafluum, aliis triginta duo, 
poftremo nonnuUis vigtritiodoeisartribuen- 
tibus . NQ^rojeuojnff nia Roman a non nifife- , 
decim mjlli aibabentin circum ferentia , in(:lufi s^ 

^fimuJTraftyber^ ' 
^elEmieTopircarum Vrbis no magisquam 

A \ de 



* 



S DeTerrisA 

5 dc ambitiiconcordantauthore^ ,fed ncQin ilo- 
iiTinibus eatum valde confentiunt. Alii enim 
tfiginranumerant,alii viginti quatuor. H ;die 

• non nifi ododccim parent, quibus ad feptem 
coUes^ inclufos diuerfis acceditur viis , eftque v- 
niueifa Rom^diuifa in^uatuordetim partes fi- 
ue Re^icnes. ' 

Inter ipfaS pprtas principefli locura obtinet 
ea c\ux dicitur P.orraPopulijantiquisvocaba- 
tur Vlimma CmcFlumentam. Altcra dicitur vul- 
goPinciana, olimefac Co//^<iK(«. Tertja^al.a£ia> 
quae prifcis Qujnnalis & AgomliSi per hanc in- 
grefli fiint GaUi Senones,cum captam Vrbem 
{poliarcnr. S an^a A gnetis porca veteribus di- 
da fuit liomentana, Tiguhnjis icVmmdis.SXM.- 
rentii erat Ttburdna Sc Taurienfis. VxoLahiu- 
m, qu^' eadem & 'i^mia fuit atque framflina, 
hodistni Romani Portam MaiorehLcljcunt. 
Ad Si,Iohannis fuit oiim Cdmontana quae & 
Ssptima atq atAfinaria.VonaLLati iia vc terum hg- 
die eft Florcnrit3a.S._S£hiliiani olim Appia f uit 
6c C^pena. Per hanc ingrcifuseftM.Horatius, 
vnus e Tergeminis fra:ribus,cum vicifletCu- 
riacios; quem fccuti funt pofterioribus annis 
bona pars Triumphantium. Ojiienfis_ quae ea- 
dem cum TrigemiHa,^ct quam Fratres Horatii 
exiue re, m g^ST^uIi dicit u r. Qusb h odiejLi- 
penfi sj o li m f u i t Por tuenfis. Quas prifcis Aureita 
iio{?ris Pancratiana^eft. SepUmjana e^d^-i c^ux 
Fontiiialis. Torrionam vocanteam, quc-eprifco 
auo Ps/^r/J^? fuitT^Quam S.Spiritus dicunt , ve- 
xcxmiaV/rtufaetM,Csii£^o\imAni 

6 iYi£_EilHiE^-^ numerabantur in Vrbe Jti- 
ginti nouem ; quanquam viiaquasque porta pe- 
cuHarenTTuberet. Celeberrima inter hasfait 
Via A ppia , diif la ita , qu od eam Appius Claudius 
Gcnfor ftrauiljct.duxrtque ea a Porta Capena 
Vrbis Capuam vj gu^ TraiahusPrincepshanc 
inftauraixic coliapfam, c ontinu aii itque jnexrre- 
inum angulum agri Brutii BrunduGum vfqiieT 
DTSlE piaec fuitReginavurum Pubhc3rum,q "uia 
hac multo maxima t.duiriphantiumlmperarb» 
rum pars Vrbem ingreflaeft. ViaFlaminia ah C. 
Flaniihio Confule ftrata ac denominata fuir, 
perresitque a Porra Flumenrana Ariminum 
vfqtle. H.TC alias quoque appellata fuit Via Lata, 
Vta AE miiia debe tur Lcpido &c FlaminioCon- 
iulibuT, perteKitque olim vfqueadBononiam. 
FwSub^rana ordiebaturab Amphitheatro Ti- 
ti, tendejiatque vfque ad S.LucseFanum in Or- 
pheo. Via Sacra incipiebat ab Arcu Conftan- 
tini, ibarque per Forum Romanum vfque ad 
Arcum Titi ipfumque adeoCapicolium. Porta 
l^oua (ecabat Grande Palatiu m,pergebatqj iuxta 
Septizonium vfqile ad Therraas Antoninianas. 

^riumphdis a Vatic?ino adCapitoliumducebar. 
Hanc coMapfam Vefpafianus Princeps inftaura- 
uir,vt loquitur vetus infcriprio in marmorc, 
quod videtut in ipfo Capitolio ante Palatium 
Confecuatorum. ViaJ/iteUia ibat a Momslnm- 
culenfi vfque jjd-Maxe. KMU^^^eratinCampo 
Iviartio. i 

Inter ieptem montcs fiuccoUesquibusvni- 



C D O M l^? 1 1 S 

ueria Vrbs innitebatur , celeberrimUs ct&ttapU 
toUnm, (\uiidtm &c Saturninus ^iquc Tarpeius.l<\o» 
ftri Itah corruptavoceCampidogliumVocant, 
feruato veteiis uominisveftigio. Numeraban* 
tur veterum seuo in hocmontefexagintatcm* 
pla 5 delubra sEdefque diuerfis idohs confecratae» 
in quibus prilnum locum obtinebat Tgmplum 
louisCapitolini. Hoc Vi6torcs perado triurh- 
pho ingredi fbTebanr, aduri grariasproacqui- 
fira Vidoria. Mons PaUtinus,(iui hodie Palatium 
Maius vfurpaturTHHolatus non habitatur, co- 
opertus totus vinetis,in quorummedioturris 
lapideaafturgit.Hic Romuius pamo antiquam 
Vrbem mohri caepit,quia eo in loco nutritus 
fuillet. Heliogabalus Princeps eum magnaex 
patte ftrauerar lapide Porphyretico. Mons A- 
uentmu s idem qiiegt^ggefa/g»^j vltra diioniiEr 
lia ambitu fud^compleSlens is eft, cui noftra 
£euo S. Sabinae Fanum inKdificatum cernitur* 
MomCAlmAAoh^.nm% & S.PauJi Templa fiifti- 
net , renditque vfqu e ad Lateranum . E xquilm us 
is eftjvbihodie Bafihca S.Marix Maiom&S'. 
Petri,ad vincula. Vimmalis S»Lauientii &c Po* 
ten tianae £Ed es fu ftiiietl '^utnnaits is fui t (qui & 
Agonahs ) vbi hodie cqui duo marmorei ipe- 
(Slantur, opusalterPraxitelis, alterPhidise : vii- 
d6 Colhs ipic hac tem gcftat:e_ Mon SLiDabairi- 
nus dicitur. Injaniculo cft Tc i]n^glunLS.JPetri 
Tranftiberini, 

Prxter hos altiorcscomprehendilntur moe- 
niorum Ronianorum^rabicualii minores,neC 
pari cum fiiperioribuscelebritate, vtVaticanust 
m quo hoc£ uo fumiTna_ciJLin,adtTiiratiQaeipc-' 
<5tatur Tem pUim D. P ctri 8c famigeratjLuri-il* 
luHToncifici^ Paljycium : itemq ue,Cjtg?:i^ ve^ 
ro nomine CitMorius^^tu^ inde cita- 
rentur rribus ad fcrendafuffragiacreandisnb- 
uis magiftratibus. PrsEter hos Hortulanus fiue 
CeM Emukrum incipieiis a Porta Salaria,reu^ 
d.nfqiie vique ad Flumentanam, vnde Can- 
diclati , Magiftratus petituri defcendebant in, 
Campunr Martium » ad ptenlandum popu^ 
lum. . 

Regiones Vrbs olim habuitquatuordecim* 
hodi^ vna minus. Mont ana , cuius infigne ties 
monicicuh: Columnia, cuius fignum erefta co^ 
lumna; Troiana, tres gladios priEferens;!Es//?<i- 
chiana, fimulacrum Saluatoris intra duo cor- 
nua deaurara oftentans :Pfwr4»<i Pontem pin- 
gic: £ega/4m ceruum : Ripenfis roram prasfertJ 
Tranfijberina Leonem: Capitolma caput Dra- 
conis ; Bariona Gryphium alitem: Pi^H<t«4 vals 
fiue Gupam; Campo-Martiana, quae Luna: in* 
ligni gattdet, vc Regio fancli Angeli Getxio a.-' 
lato. 

S^epties Vibem Romam a diuerfis populis ^ 
ac nationibus capcam fpoliacamque Hiftoria- 
rum fidcshabec* Primumanno A.V.C. CCC 
LXIIlh cum Galli Senones DuceBrennoearai 
occupauerunr. Deinde oiSingcDtis annispofti 
capta eft a W.ft Gothis , quos corrupte a-- 
lii*Veftrogothos ahi Vifigothos appellanr< 
Quarco & qiudragefimo anho poft Vandaii 

eam 



I> O N T I F I C 
"Ifttn-ittiiuris fecerimf,qnos (ecuti poftdectmum 
■^dVaUum ammmHeruliczm occupauerunCj qui 
& quatuordecim annis obtinuerUnr, donec pec 
'-Cftd-^othos eiicerentLir. Elapfis denuo diiode- 
cira arinis TotUits eamcepitacpeneeuertir. Po- 
ilremo anno AN. C. C6 Id XXVII.expugna'- 
'taeftabexercitu Caroli V.lmperatorisjconftan. 
te e Gcrma:norum &Hirpanorum copiis Vete- 
rants, dudlote Burbonio l^Uce, ad4. vi.Maij 
'nienfis.Quan<^uam autem toties oppughaCa^ca- 
pta , direpra, magiiaque fui parre{?.ammis exufta 
fuerit, deftruenribus & vaftantibus Barbaris, 
quidquidibiinucniebantpreciofuraautfpe<aa. 
tu dignum :ea tamen eftadhuc/emiruts Vrbis 
facies, ea amplitudo, platearum vicorutnque 
'Q)lendor acredituda.xdificiorum temploramw 
• que magnificenria.vtnon folum /pirarcvetef cm 
Romam, fed euam ioqui priican^ raaieftatera 
Videatur.-qux Vrbs vnafuit imtiebh^ Scd nos iam 
ad proQilicias terrafque Poiitificis M. redire ec- 
dokriptionisiubet. 
^ tpftti- Latium, qnx regio hodie Campattia 
■Romaiiadicitur^diuiditurin Antiquum & No- 
uum.lUua mitium capitab oftio Tyberis ftuuii, 
tenditque ad Circasum moiicem pcrquinqua- 
gi rita millia pafluum. H oc a monre Cir cs-o a d 
iamnera vfqueCIaftinmextendicur. Fuicaurem 
Larium prifcis temporibus freqnenrilSmi^ op- 
J)idisvillirquecultiiIimum,quibiisvicinaRoma 
clantatem atruKcBarbarorum veroirraptioncs 
•vaftitatem.In feacregionc fita eft Incly taiila Ro. 
•ma;pra;ter quam aJia quoque oppida minora, 
Oftia,Ardea, N€ptUai oppidum (|uoderuinis 
Veteris Anrii fulrexit, atqae Terracma , & hsc 
lere matmma. Ininreriore LatiipartePrxne- 
ne,Tybur, Anagnia,Fru(]jium, Viiia£ucullana» 
Veruliim, Akcnum m"Hef nicis, Baucum&Se- 
gftia. Vniuerfa h«c lcalije rcgio noftra tempe- 
ilate diuidicuf in trespaftes:primaeftLarium:- 
altera v^ampania Romana fiue Ager R omanus^ 
t^rtia dicuur Maricima.Ponn|^ 
^i?l^^^^E£*^£iBTefrac^^ quam tJ 

y eftanliqaaii!aCaieta;SI&^lvitoo£CaR^ 
gni Neapgiitatti, -"^ — 

$ Patritnomum iPetn, quod Marlrildis {LminA 
prmceps RomanaeEccleiis teftamenroleaauir, 
cum Papatui pra^eifet l>afchaIispontife>r,circa 
an nmTi aN. C. CIo C.incipitab Aterno fltidio, 
vbimarejngreditur ful, monteArgentatio.ten- 
mtque vfqtte ad Ceperanum.iarra Quianaili & 
Tybcnm lacus eft thrafpnenus , clade Romano^ 
lum lubFlammi^oaccepta nobiIrs,& paulo vht- 
nu"sPfr«/rf,oppidum nonincelcbre. Intraau- ' 
temTyberimcS:iluuiumFloridum,Perillianum,' 
Aquapendens,OruietUm-,diUturhaot)iidi0he, 
piiteo,& Templo nobihtatum.Volfenainfliper, 
cum lacu eiufdem nominis,Mons FaIifciis,Veii- 
rras , Nepila, Caftrum, Viterbium, vbi diu hsfc- 

runt poncifices Ronfiani,cum arSenatoribusRo- 
ftiams e.5(agitarcntur: prxterea nou^e qu«dam 
^mtates modic*, Ortea, Galcfus, Ciuitas Ca- 
itel!ana:&mtefIittoralesTufcanella,VetusCi- 
«itas.PortusNouus,ArfenafuperIacumSabba. 



I S R O U^A N K y 

rinum, Roij . hilio, Sutrium, Marrinianum ^g^i6 
loco olim Veii ft etenmr. 

Tran(-itc> Ty^bcri Fi^^m occuiTjtjjjnjqsji^^^^ 
omnis hodie j.])uca:us Spoletani nomineceM-, 
■fetuT , mao-naque ex parte A pcnninninniij.Kr^. 
tiiTj; vnJe regioni numen narad^ fj^fj^n^r. 
Pra-cipua eius oppida (untBurgum /^jiidilc- 
pulchri^ Ciuijas Caftellana, TudcrriUra,Omft!a 
Tyberi 'impo/ica,pra;terea lnceramnia,Spolc- 
tum, Folmium, Nurlia, AiJifium, Nucena, Ca- 
mednuni & Amecia. 

A^erSabmusvndi^^ Apentiino mon. 
te Includicur , exten<iuur in longicudihem fc- 
cundum Tyberim vique ad Nomentmia in lati- 
tudinem haud muJcam paceccum muJtoiitan- 
guftior. Csteri limires iuntVhiiicquidem Nat 
'Ruuius & Apenninus Mons, iliinc Tybris & A- 
niojquipGftcnorSabinoslcparatabi€qUiCoirs. ■ ' 
'Pr ^cipui ncmT inis Sabmorum oppidafer.cfunri 
•Rcate, NaMiaT^cr^un^o^ uii^, 
PalUmbaria. | - _ 

Ancomtana Marca exrendiciirin'n:a Apeiifiinu ii 
■& Marejincipitqi a Dtuenrotlumo, & pcrgicad 
liarum (qui4iod:e<Folia)amnem. Cdntinet liarc 
rcgio mulras prsclaras vrbes&oppida^m^ui-^ 
■bi^jndedm^ AnconiranaVrbs 
mercacn & nauigatiune cciebris eil, fupel-atut 
tameii a_j!.irti.aojrobore & mcrn:tionibus, nec 
non ab Algidow^Inter elcganrioresiiabetur A- 
fcuJiimjmagnitudinc vidtunj aii IdEo. MatCfa^ 
la authoritate poikc,eo quocFReclor^oriu^ 
proUllt>cise i-bi habitcr. ^uxmi ujs anci q uitale fn^ 
iigne eft oppidulli.' Vt I^aretmi iahdicate, ) 

Roman»a,qiixpnlctsFlamirtia, exorditura^ba- 
■ thheltaro, ceiiditquc vlq^uead Scultcnnair. fiu- 
uioIunj,i& ab Apchnili-omoftte adPaduih.Opi 
pidac^us prscipua funt , AruBmym , Cdejiai 
Fa ge ncia. Ra ue nn a . FoTu m 1 . : nr^^ijmj^ , Saiii- 
Ha,CeruiaCi rm nohnuJKs ali i-s ra in or iKusV Sex 
milJjbus -palluam a Fauen tia abeft Bnliguclla, 
caput va lii s A ue mrn fis^^qu^ va 11 is in longTtTidir 
iredeceih rniriiaria liabct, inLcictidmc fcx, alu--.. 
que ad (edccim habiiarorum ihillia. Incef o- 
mncs hobilicace ex^ccili. ■-R<?fif«fM,neabCa;fari^ 
Bia?qiii3eiircbhrcm|5ta,qu'os no n-n uJJos i-bi ha- 
biraifle con-ftat vpQlt fe<Stacftfcdcsatque domi=. 
ctlrumlmperacoruuiCoivftahtinbpoiicahofum-. 
Cum aucom hd|um £xarchof um,fr eguem^i - 
H i ft-oric 0 r u m ic ri p tis oc c utr a r, m e n t iG,n o n abs 
re fore duximus , fi dej^fiu sfixart^hacus ihiriq . 
progcf^flu & fine hic qusdam dicaihlis.Ig. tiVr & 
jomifliunr& norticn hoc tti onnm cft , c u NarT" 
fes ©^x^opi^anhJyllihiaTii & po^ tihhc lufti- ' 
iii Princi^uh-i ,t3ochos a rihiricaliSeip u li c , i 6i 
demum prnhus £x>archus cum fummapolt Im- 
peracorelh potenria cohfticucus cft Lmgtn^ 
i\m fedemjbi fixit Raue hnae , vbj ahcca G o- 
th orum Reges_hat7tau^^ 
ffmim regendi pcouiircias falionem, miffis iu ' 
finguiaojTpida, qu* maioris momehti videbiii- 
lur ,fingulis pr^fcdis ihihfum iui>[ato quoqj ui 

ipla VrbeRoihaSenatuConfuhbufqueJ^iagaa 
j^kttrfdtEMgfciiMa^^ 

A ^ Inlubriarn 



g D E T E R R I S A C D O M I N I I S 

inlnfubriam icmnipentiumLongobarjo min vi gnem • nec non alia per FLminiam caftella &: 
'f?rring:a eit Eo rempQFercui^ytpmus proft tgg^ a.ccs cum Graphiniano F^etruris ; poftremo 
to Haiftulfo Romans Ecclefia; Exarchatu tri- Carpos, oppitium non exiguinominis,&;quod.\ 
"b u i C& CaConTTnc^ n rii r e o hqc oppi^.-Rauenna, yelut (Jor alu V hibilicus prouinci^xilTrmatur. 
Sariina, Ciaftidium,ForiiLiuii,& Foium Pdm- Donauit hoc oppidum Carolm Quintus Impera- 



pilii. Hsec oppidaeumquinqueeirencnumero, 
indiderunt regiuncok nomen F entapolu , qux 
pecul aris prouinci^e iurc cenfebatur/Prajter 
b£BCComprehendebatBononiam,Kegium,Mu- 
tinam, Parmam, Placentiara,Cix nonnulhs aliis, 
qi\x intra Apenninum montem & Padum flu- 
uium cohercebatur.Expirauit hasc Exarchorum 
potentia anno A.N. C. ip cctl, quo Haiftul- 
fos Longobardorum B^ex Raueonam cepit: ad- 
eo vtnoa vitraCLxxxiii.annos durauerit» Vbi 



tor Alfonfo £/?£«/;, duci Ferraris, cum Marca 
PiojCarporum Comice, criminislaeiae Maiefta- 
tis damnato.principatusisad Carolum V.Im- 
perarorem.legibuslmperiideuolutusfuiflet. Et 
Alfonfus quidcm ad hunc modum- Carpis poti- 
tuSjMarco Pio in folatium amifTae ditionisSa- 
xolam ceffic. CjEterum Leonellus Pius,cum de- 
cedere Htis per Carporum agrum ditionibus 
noUet , ncc vlhs a?quis ratioiiibus, vti id facerec^ 
perduci poftet, conientiente Carolo per Alfon- 



forti confiderationc non indignum eft, quod luin omnibus pofleflionibus armis pulfus eft.^ 

Roiriani Princjpes ,inter quos Honorius : poft Ne autem querehs locus efft t , Ferraricnfis dux 
hosRcgesGothorum.-poftremoExarchilmpe-' centum fcutatorum millia Venetiis apudTra- 

ratorumperlraliam,Rauennam nonindignaiin pezitasvdepofLiit, donec finiretur controueriia: 

iudicauerint,quam fibi m domiciliiim eligerent, quod aurum Leonellus irecipere noluit. Arnbi- 

prseci ritis <:um ipfi Roma tot nobiliffimis &an- tas ciuitatis Ixrrarienhs cqnmicrecred^iu^fex 
tiquiffimisciuitatibus., 'Mr^pTem^^mjiiia^m^ 
Gcrfbanr autem f« fereinrGlentiusExarchi, 



cum {ummorumPontificum mra fiequenteria" 
befa61:arenr,quam rem in exemplum rapuerunt 
Archiepi(copiRai|cnnates,vtinRomai:iospo- 
tifices inf 'rgerenr,duraiiirque hocdiffidiuma 



eIegantiffimis,magnificifquefpe6tandaPalatiis. 
Eft ineaTcmplorum &C monafteriorumnume- 
rus non exiguus, cum Arce tantoprincipe di- 
gniffima. Fl oret in iuper Academiaiiuej,-yt vo- 
cant^uidiajvniugr^^ do.- 
temporibus Smaragdi vfqueadDomnum,liue diffimorum virorum ,tun;iftudioforumadole- 
vtaUis piacet, AgathonemPapam. Cum en im fcentum magnafuitmultitudo. , 
Theodorus Arch iepif copu^ videret.autho rita- Prster hxC omnia Pontifici Romano paret 
if tem ftia apluTGlericos fuos labafcere , vtporupi quoque Comitatus Auinionenfisin Gallia , cu- 
vlcifcereturinfolcdam, fubmifitfe&-Eeclefiara jus ha; funt ptseeipuae ciuitates : -(^«mio , C4/'/>eM- 
,f fuam poceftatiPontificiae^jOmnis^ toradii , Cauillio , Vefonium , quas aliuunt partiin- 

,/ anriquitusappel^a^ E/)0(if^B«s, partim Druemta atque amnes. 



qi;e monuimusJcaEterum CarolmMagnus ,\tm 
, peiperau'nEx.irchatusaboleretmemoriam,& 
popiiluRoncificimagisredderetfidele & obno- 
kiUjVokut vt deaicepsRoM ANi Anoniinaretur. 
15 p?iHt;p<jfj5T7)T4rieK/ri'iiiagnns eft &opuren- 
tus. Nam fi huic includatur Mntinacumagro 
fuo,long! tudo eius extendetur a Mari Adnatico 
vlq; ad Tyrrhenura, quod fpatium circiter cen- 
ties iexagfcs millepaflus continet ; latitudo eius 
cir^citer quinquaginta. Namab bttipSpinefti- 
co viqv ad Sagim (hodieMagnauaccam vocant,) 
millia numerantur nouem ; ar Magnauacca ad 
lolanum decem 8c o6to , indead Gorium toti- 
dem , hinc v fq; ad confinia dofhinii Veneti fex. 
Ab alcerolaterc ,quofpe6latInfubres,funtaS 



prae^er hsec^quatuor numerantur in illa regio- 
ne oppida minora muris cinda circiter o6to- 
ginta. Emit)autem Glemeus VI.P.M.Auinio- 
nenfem Vrbem ab lohanna Regina, filia^Ro- 
berti Apuliae Calabriteque Regis Annp A.N.C. 
cic cccLii. Comit^tu, ipfo 'Rehimundum Tolofa 
Comitem ob Hserefeos crimen excidiile perhi- 
bent. De Auinionis ciuitatis origine nihil certi 
habemus : illiid yidetur mcmoratu dignij,quod 
prope omniaquaEcele^brioraconcinecfeptena- 
rio numero habeat:(epcemTemplaParochia- 
lia,vt.vocant,feptem dont^oshofpitalesjfeptem 
monachorum conucntus, totidem raonafteria, 
Veftalium ,.feptem Collegia Sacerdorum&co- 



cidem portas inmognibus. Mag nu m Auinio& 
'Ambr^fii f^no,quod eft agri Bononienfis oppi- c elebre acquifiuir nomen ob Sedem Pontifi- 
dum,vfq', adForum Gallorum, (Caftello Fran- ciam , q uae ibi fuit mnis conti nuis feptuaginta,ak ^ 
co noftro seuo norrien eft ) millia paffiium quin-7 Oeraence quinto, vlque ad Grcgoriumvn^ecu 
que. AMucinaadRegiumLepidinumerantur _ mum^ 



quindecim millia.* ab Regio Lepidi ad Verulam 
tocidem. Lacitudo huic prouincia; non vbique 
par,alibt angiiftioralibi latior. EftjtgeriEeirari- 
e nfis vicinusBonen ienfi&RauennatiyConfinis 
etiam alicubi Venetorumprouinciis. Comiiafus' 
Mirandad velutlimitaneus eft.vt ScDucatusMan' 
r«<f»?^apudStellariam. PrgterFe rrariam & Re- 
gium habet etia in Pormm^^apVafix^cum ag^ 
vicin©-,intrapaludes exonerantisEridani, ma- 
rifque Adriatici, ComachiA nominc hodie infi- 



Ger Romanus , toraque adeo Flaminia folo ^ 
gaudetcuprimis vbere acfoeciidojqjomniii 
rerum bonarufera.x,multifq-, fluuiisacriuiseft:' " 
irriguil. Vbi cerraafperior eft & pecrofa , gignir 
pabulii pro pecudibus , nec lignorum ad focum 
expers. V^brisEprouetuscopiofus facit.vtfre- 
quetiffime habitetur,necdefuntquiicribat,pe- 
cudes adeoqj omnia pr ope animalia,q alibi m o. 

notoca 



PoN T I F 16 IS 



notoca funt^bitios ibi ventre fost ui fundcre.Ipfa 
humus potiflima fui parte planaen: , collibus 
hincinde velut confperfa, qui funt admodum 
fertiies. Ager Fcrrarienfis fere campeftris , a(pe- 
diuameEniffimits, vt&Bononienfis, Forohui- 
enfis,RauennasRomanu{que. CorneliusTdcituf 
magnislaudibusprxcxteris Itahcis vehitRca- 
tinum& Interamnenfem. 

Narrat Phnius.tantam effe pratorum Intera- 
mnenfium bonitatem, vt irrigata riuuHs quacet 
quotannis metantunin quas autem aqua ob loci 
incommoditatemdeducinon poflit, ter fosHu 
gignanc.Caterum teliurisfoetunditas ex vlla a- 
iiaremehusdcprehendi non poteft , qukmex 
brailicsecauhiqueacraporum magnitudme.De 
territorioRcatiftoidefcribitPhniusiquodher- 
hx per dicm fe£ix in tantum icqucte no(5le fuc- 
cretcant, vt baculus fiue perticahumiabieda, 
coopertagramine j altero die vidcrivix queati 
Quidquid autem intereft inter Hipfellum & 
Spoleium agri.omnc colitur {criturque,gignit.? 
que fecalen& triticum praeftantiffimum.Eft ;m- 
temillud fpatium lane longnm, quodcum qua- 
tuor milliaria iatum fir ,ad ododecim inlongi- 
tudinem exrendit ur. Eadem laus eampis qui in* 
tcrccduntiater Aflifiiim, Penifiam & Tuder-^ 
num : quibufcum certat ager Romanus & Vi.^ 
terbienfii.TerrxBononienfis, rotiuiqueadeo 
Flaminiig id eft ingeniura , vtprKterquamea 
parte qua leni decliuitatc ad Apennini montis 
radiGesaccumbitjCotadiftinguaturinplanicieSj 
C0lliculos& vallesamceniflimaSi Piceni^in quo 
A nconitana Marca , ea eft prasftantia, vcnatura 
ftcum i^facertarevideaturj amGenitatefiiperet^ 
SiHSECiiiidiEate^T ^rmn^^ 
tnns^Ajfcu]u^^ ad o- 

ftminDruenti^m rds jFirrnuamenrrPe^ 
que, merasdeli cias qui dixerit , n onmgntietun 
Abundanciaibi omnium bonarumrerum , & 
velutCopiaECornu,tricici,pabuh,viniolcique, 
cuiusmagna parsad exterasquoquegentesex- 
porrarur. Necdeftituiturlacubus » interquos 
palmam fert Verufims , pifcibus abundantiot 
quam quiuislraliaelacus. Huicfuccedunt Vul- 
finius,Sabbatmus,AIbianus,Pedo[ucanus,Sub- 
iacenus , Pilaurcnfis cum minoribus aliis, quos 
omnes refcrfe non eft operjc preciurn* 

HasPontificisSummipcr Iraliam polTefi^o- 
nea diju maximi eeleberrimique fluuii perlu- 
um,Padus&Tj/beris. Minorcsprsrerimus, quo 
rura folus Tyberis feptuaginta duos exhaurit, 
partim fluu;o!os * partim torrentes riuofquei 
A£ ud Tybu ^jjerc uleum & N oracntum Ther- 
matfaaLnaiijuaAvtjg^apiilSciTia^ m 
Aurelii,Anticuium,Viferbhiriral?bique.JEfFo- 
dirur apud Srolbium oppidut^Tjriap na vis alu- 
mtmse tcm g vifceribus , apud^jliam autem, 
Ceruiam , 8c Comachiumex aguis marinisFe- 
neficio Soh s/g/ey oquitur. Ad CaprafisPor^ 
tTuTifehxanguillarumcapturaeft, qii«caeteras 
perltaliamra.tgnitudine fiipcrant. Qiiodcirca 
FauentiatncrefcitIinum,bonitateexceIht,cui(e 



HoMANI, ^ 
ccdcre cannabis Bu trienfis Sc P erufina negat: 
^^^5iHj^5£^^^g^''^ ^°"°"'^" ^'^~i^'^t: atqTe Fo- 
roliulenfisjapudfatiumautem Lauientii 2danm 
in vfus medicorcolligitur. ^ ' 

— — Q-^ , 

De nwigeneribus &praeftantiaiudicium fer- 
tenequaquamconftitiitum mihieft : idfilcrm 
dicam,FIaminiamomn(Sm,Vmbiiam,agrUroSa. 
binum,Patrimoniumqi v n luerfum , gignere vi- 
numlaudatifl!imum.DeCefenati,Faiientinoq;, 
vt & de Ariminenfi,Oruietaho,Tudernati , Al- 
bano,&_Re gecgter orum Falerno nihil dico,ne 
idcmmihicontingatquod olimHomer^^ Ta. 
ceo devuis Amineis , San-Gcminianis , Natni- 
enfibus,aliisq} qua: fc vel me iilcnte bonicatefiia 
commendanr. j 

Quiddicam dec^terarum tetnm,qUasfBrrse 
ifta; gignuntaluntq; prff ftantMl.Ager Romanus, 
Latium,totaq-, Vmbria nutnt boues corporis&: ' 
roborjs eximii,quorum carnes vt & vitaldrum 
faporisfuntfcitifljtnijtlec minuscommendatut 
pof cinsiinprimis montana qiercu pafta. Vena- 
tioibi& aucupium frequcns , inprimiscirci 
Sermonetam,Terracinam 5c Neptuni OppidUj 
vbircperiuntur apti non vfitatjem, gnitudinisi 
AlirLatiutne£uos geiierofos , qui celeritate & 
pulchritudine non multunTcedunt Calabris A- 
puhfq;iSylu£Eibifrequentes f gis quercubufqj 
glandiferisconfitae.noncantumiaginandis pora 
eis,fed&ca;dend£e matetis pferUtiles.NecLatd-^ 
miis deftituicur,cum multisin locisiaxa csdan-~ 
tur ad ^dificia excitanda aptiffiraa;pr£ecipua au, 
tem laus cft lapidi Tiburtino, qui cxiguolabore 
eruirurfacileq^ iecaturt 

Eftautem id huius lapidis }tigeniu,vr noti fo- 
lum refiftat omnibus tempeftatum iniurijSjStai 
temq; perbelleferat,fed &ipfa vetuftafe mehot 
duriorq; euadati 

AgcrPicenus,in quo Marca Anconitana,vnp 
diq;collibus leniter affurgentibus intumefcitj 
inquibusmagnavisprouenitolei.vinijrumcni 
tiq; laudatiflimi:cMnoil^iTmlt 
t u^A mmo nejifu jt^ 

^€XLP,' pr^fi:afatiaj,quo vixvUum gejjejiflliiisJji- 
^'^HH^^^^^tiir^Frmdaturo Regnum. Tritici Sc 
cuum arboteorum ea eft bonitas.Vt rtuUi re- 
gioni cedere debeatj quod apparet in ipfo oppi- 
do Auinionenfi,quo ab vicinis partibus rant urti 
comportaturfrudtuum, quos &(pecies&gu- 
ftus mire commendat , vt qui ocuhs rtort fuerit 
arbitratus ipfe,ad aniraum vix admittati 

Echsc quidemfuntbona,quibusterrjeacdi- 
tionesRomanoPontifici fubie6tsegaudencab- 
undantque.CjEtcruincum nihilfitabomnipat- 
tebeatam, noneric, Vtopinamurjaliertumab 
hoc locoietiam perfequidefedtuseatum. IgitUr J 
feiendum eft,regionis ahcuius petfeiflam boni» ^ 
tatcffl in fex rebus praecipue cortfiftf re. Vtaeif. 
qucm mortalesnos reciprocamus, fiipuruS&S 
Iaudabihs;a qusfalutares;agricult ura_fregtigns; 
fiegotiatb£otnmodad^ 

mo ffl aguu s incojjuumjiumerus ; na m abhoc 
vltimo. cstera projpe omnia, dcfendemT lam M 
" ' primura 



D E T E R R i S 
ptimamvt deaeredicamus,fatendumeft,eum 
inhispartibus non vfqueadex) bonumeflejnec 
cnimper vniuerfum ferme Latiam Vmbriam- 
que,inprimisautemlocamaritima, ea eftqu» 
efle debebatillius puricas & falubritas. 

Suntqui cauiam huius incommodiaflTignent 
denfis frequentibufq-, fyUiis & paludibUs * quas 
sftuantis maris alliiuies gigniripr^cipue i n locis 

maritimis. i • ■ ,t 

Necaliaratione huic malo obtiiamiripolle 
videtur.quam vt excifis nemoribus folum in ar- 
rumconuertatur.&exterfispaludibusvapores 
cohibeanturinpofterum-,vtili(rimumautemfo- 
ret,fi grandia hmc inde exdtareniur xdificia ad 
habirationem hominiim. 

Necenimageif Romanils Latinufq-, probo- 
nitatefuahabiraturj fed rari difperfiqj coloni 
SEgrotare videritur ac male habere, non tantum 
obaeris mfalubritatem.fcd &quia humi dormi- 
unt,malece6ti, interdiufolisardoribus pecufti, 
nodlulunseradiisexpofiti j cui quidemreinon 
alia raagis ratiorte caueri reaius pofle videiur, 
quam bonis commodifq; habitationibus, qua- 
rum beneficio a coeli& mcteordrum iniuriis te- 
a;i,& a pef niciofis auftris immunes efle queant. 

Etfi autem plurimiim difficiultatis hajc res ha. 
bere videatiir , ncin tamert abiicienda fpes efler, 
fi principes tantum ftnderent faluti populi & 
,U ^nfteritacis , ^antdm ir"-^*^ ><<^"r ftdexadio^ 

n e^S^ tribuxl^ tebis eorrogaBdlL 

Notum enim eft , quam ob caufam Arttium j 

Vifernam& Ardeaobinfalubriratem maleau- 
diant.cum aer horum bppidorum caeteroquin 
adeo makxsnon fit.Lacus Pontinus , olim qua- 
tuor & viginti villis in ripahabitatus,exhauftus 
deterfufq, fait,folo magna ex parte inaruum re, 
dado.pcimo per Cechegum , deinde per Theo- 
doricum.Regem Gothoram,cnm diuturnitate 
temporisilluuiesaquarumeumdenuocomple- 

uiflet. n o- 

Idem ionge poft facere aggrefltis eft Sixtus 
V. P.M. paulo anccquam obifet diem fuum ^ 
non tam fumtibus fuis qrtam auaoritace rem 
tentans,qaaqaiciemindaftria fadtum eft i vt 
multumaccrefceretagriSetierttibus & PriUer.^ 
natibus,corre6to eciam circaTerracinamaerci 
extruiailquc hinc inde multis apdchecis &gra- 

nariis. _ . 

Eft autem tanta res non alia magis perfeda 
rationequampertinacilabore & fumtibus con- 
tinuis,quibus alueusVfentis riui coJLra:acUs,ex- 
> patiari aqiias in campeftria paflas non eft , fed 
per vfitatum oftiura mare iuflas ingredi,obftru.r 
duris canalium apercis.foflaque deprefla. 

Cam autem fumtuS hic tantus priuatorum 
modum captumquefuperet , necnifiopulen- 
torumprincipumfortunis conueniat i fadum 
eftjvt fublato e viuis fummo Pontifice , ciuibus 
& accolis fumtuum magnitudincm non fer* 
rentibus , res opratum finem confecuta mim- 
m-fic : quodtamenfieripotuifletjfiipfa Vrbs 
Roma&oppidapropinqua , quiecamrelauca 



A C D o M I N 1 1 S 

funt araria fua apetuiflent , yicinorumque ino- 
piam fubleuarc voluiflent. 

Sed & Monachorum opulentia, prsfertim 
familisE Benedidlinae multUnj opis huc confer- 
repotuiflet. 

Principatus Ferrarienfis cum primis tali eget 
auxilio.-eademenim opera alueus Aufidi riui a- 
petietur,&auertetur ab agro& oppidoTerra- 
cinainundatio : quoquidem pa(9;ononhisfo- 
luni,fed & toti vicinias rede confuletur. 

Sed&operae pretiumfuturumeft, fipuluini 
& breuia Padi fluuii deprimantur , aquis coher- 
citis&intraprifcum alueum fecontinerecom- 
pulfis, neinundatione perdere queant agrum 
Ferrarienftm» 

Neceftjcur quilquamalshoc conatutam puL 
chro ob impenfarum magnitudinem refiliar, 
cum fatisconftet, prseclari nihilquicquamfine 
fumcibus confici pofle , nec debere commoueri 
principem,gnarum, nuUum pecunias roodum 
cum falute publicaconferendum.qui veleo no- 
mine alaciior aggredi tam vtile opus debet » 
quod cercum fit,fi ipfc initio fuis aulpiciis fadbo, 
aliquancum aeris impendat , cascera autorirate 
imperioque facile efFedurum, 

Eadem eft fententia mea de fpaciofis campis 
Rauennacibus.BignocauaUinis & Bononienfi- 
bu^.quos vicini fluuiiilluuies importuno mada 
te f^edati 

Hoc pa<ao Tiercuies primus Vermk Dux ficca- 
vitaliqaotpaiudesiriprinciparu fuo, Samarti- 
nam,ad fanUm Hippolyti , Platenfem, aliofque 
haud procul a Lambro fluuioi 

Alphonfus fecundus cum vtilitati publicae 
priUatas deleftationes pracferret,quicquid tem, 
poris & operarum a maioribus adreficiendas 
Padi tipas deftinatum fucrat, conuertitadde- 
litiofa ^dificia,vel ad muniendas arces,vel plan, 
tandanemdralUcdfqdei dicens nonneceiratiu 
efle,cohercere infra prifeoslimitesEridanum, 
qua negligentia Priiicipis Mum eft * vt violen - 
tus fluuius tranfgreflus riparum repagula , euer- 
fifq-, aggeribus,late fe iri campos efruttdetet,vn- 
deex aquse confiftentia gencratis pUtribus ex- 
halationibusaermaligriainfedlusnatufaj mul- 
tis mortalibusnecemattuUt. 

Hincfublaca magnacoloriorUraparte, cum 
deelFcnt ^ quiluxuriantis amnis eruptionibus 
obftruerent, plutimum damni tota regione ac- 
ceptum eft , tam in Agro Ferrarienfi qUam Co- 
maclenfi , quod quidem multis»talenforum 
millibus feparari vix pofle a peritis iudicatum 
eft : quod omne vitari egtegie pdtuiflct h Al- 
phonfus conuerlaa rebus leuibus ad munien- 
das Eridani ripas dfligentia , fumtus in tam 
neceflarioS vfus impendiflet. Scd credibile 
cfti eum, cUmfciretprincipatumabEftenli 
famUia alio dcuolutum iri , haec aut non cu- 
rafle,autdeinduftria omififl^e. Meliuscerteme 
iudicecoUocafletopcram , fivelMutinamvel 
Rcgium Lepidipro Mefola.muniifletexcoluil- 
fetque,quotum oppidorum neutrumpoft mor- 



PONTl^lCrS RoMANIi il 
rem eius ad Pontificem iure caducitatis Feudi cupiacidem n5 poffic cjeteris quoq- leuioribus, 
fuerat rediturum. iifdemqj omnibus fmuil gaudere : cum maiora 

Porroquodadamnesfluuiofqueattinfet.etfi commoda exiguis prgferre fanadidtet rano~& 
fatendum eft,PontificiasterrasiHisminimede. Tm erduomalaminus engedum elTe vaerrmo- 
fticui.negari tamen non potcft,multUm acceiru. n^Jmurdiuerbio. Addequod admixtioaquarif 
rum commoditatis agroRomaho, fi Aritoflmm Tiburtinaru,quas Anio Tyberiparticipat , huie 
inipfira Vrbemperduceretur;quadere5k«w fluuiopianenbnfitad bonitate eius neceflariaj 
F.P.M^.fcriocogitaireperhibent : & faneC/<t«- quodipfxAnionisaquscumTyberinisno mix! 
diumlnjpemoremidfeciRe iam olim conftatdc- tas,idem hiculenrius prffftiturx fint , & Aqua , 
riuatoAnione , &peraqusdudu,siapideosin Nigraipfonominecoloreqjfateatur,quantum 
Vrbem dedu6to,inquelTiultos lacuselegantiffi- vehatnonfolum fulphuris^ied&virrucismetai^ 
mosfparfo.Magniauremvfushxcresfururaef. lic^addiuerfoshumanicorporisafFeaus.qux 
fet. Primum enira campilaborati nouisaquis AquaNigrafcaturirpauIo infra Narnienfeop^ , 
irrigui fcrtihores^ucurieirent : deinde yfibus pidum diuerfifqjlociserumpit. 
hqmanis nihilmeHusaqua, vt Pindarus iam d-' Vltimumquodiftolocd mdnendum , hpc 
limexiTHiTnaui^^c: tettiopoileiitminorib.nauicu- eft.-quicquidcerrarum cftciica Romam adtri- 
lis lintribufq; neceiTariain Vrbem magna ciui- ginta millia paftlium vfq; in tircumfei:entia,fer- 
um commdditate fubuehi : quarto hortis deli- tile fatiS arq; foecuhdum efTe.quod immane vim 
qarummagnum conciliari decus , faliehtibus pecdrisalat.&afFatiracarniumad marcellufup. 
4iuefttibufq-,aquisintraeoramiiepimenta t po- peditet, frumentiq;infuperomnegenu^ vbere 
ftremo cjmfkrfcLxiiiius^ m hmpidi amn is ad copiagignar ; quodautem vinejenegligentius 
deftca^dUyn&rar^cien^^ habeantur,necea fir qu^inaliis quibufdamlta- 

adfanitatemincdlarumnon pirmtm efTetalla- lisregionibus viniprxftahtia,caufamplerique 
turamomentum. i£ftateenim,cumomniaca- eampiitant,quodramipfiRomaniquamextcri 
lore nimio languerevidentur,ripenriafereloca in Vrbe viuentes.exoticis magisdcledtentur vi- 
modicefrigefcere , &:iuxtaconfiraiucuridovi- nis&adUeairiis,eoq;pr^cipue, quodinCor^^i 
rore fronderc confpicimus. Qopd ehimj^r Jw/Sfrouenit , delims~cuui^rranitatis mx:e- 
propinqu^us^^ xentes» 

»e3raorBiRrefero^^^ . ^ofro-feItaIi«pars , cum-talis tantaque Cit, 

nonnulliafterunt caufam,quodaer velutiinclu- mirandum tameft^ft^qao<k^«odefolata fty & 
Tm,Sc motuac reciprocarione deftiturus putif- deftitutahabitatoribns. Vnde potiffimam par- 
car,qui Idngepurior falubridrqi fit futurus tr5f- /^tem anni videas sx aliis pr^^hSnsTrmnfe- 
turfu Amonis amnis. Accedit , quod homines tiffimum, magnam rufticorueoconflueWui- 
ihuitati amtEnirate & ralubritate fluuii varia ibi Htu3Inem^ia]^^ 

teflentexcitaturi^dificia,ViIla,s,fubutbana,mo- 7g"?o575iini^3^irnt, frugefq; inde conigm^' 
las aquarias.horrea , & aha huiufinodi : nec de- . quibus ledis ii qui fuperfunt,domos quifq; fuas 
tuturieflenr , qui vtramque proftuenr|s ripam '('Tepetunt^onuftipleriq; frumento. 
rali<ais, alnetisvirgultifquead Variosvfuscon- t^ifiiperfunti dixi, ideo, quia multi, an- 
Iitun , locumque cultiffimum reddituri ef- teguam in patriam redeant «tm^iiiimilr, 

r\* f A i r i partimjtdoreSolis , parnhTventorum ma- 

quotattoterracultidrefertiliorequereddi. riH^^m^rpSa^ , 

ta, cumpub hcistum prmatorumopibus miris & vicinis paludibus hauftas hominibus afflata , 

modis cohfultum foret. Qi,od fi Romanbs ea ingerunr. Defedtu infuper lignorum labora- ' 

qujediximusdmniamouerenonpoteruht,at tur in his partibusaliquomodo. Ethscfunt 

iftudiaItemcogitent,Tyberimfluuium,cuius intertotac tanta bona , quibus hxc regio 

inundatioVrbitamformidabiliseft , ndntot oppugnatur , incommoda, queistamennon 

modis illuuiefuacmibusquotannisnokiumfu. tam ipfiRomaniquam vicihiE partes aftlidtan- 

turumdeftitutum Amonisaquis qiiietfi exi- tun Hinc fit , vt hxc c^tera tam prsftans 

guus eft,negari umen nonj)oteft, q uin imbrib^ regio prope fine habiratoribus fit.qus tamen 

auth^m^Morpujni^^ maioremflimiu tmilta hominum millia alere poiTet , ipfaque 

ii^reliusjnmsb^udpa^^^ Nec inpriraisplana& campeftria , ahHercultsPom 

elt , quodquirquammetuat,dedu<aoinfraS. ad vrque Terramam , qu^ circiter centum 

lauManumAnione,Tyberinasaquasperditu- quinquaginta millia paftuum compIe<5bitur , 

rasbomtatemfuam.quamdbtinentbeneficio vix ab 0^0 hominum mimbus habite- 

lulphucatarum vcnarum, quas Anioincampis tnr. 
Tiburtinisacceptas fecum vehit j Tyberiq-) c6- 

municat. Siciiteniminremedicaferevfuveni- MOKtS A^^tiQVl PUISCORVM 

revid€miis,vtmedicinavnimembrofalutem RomanerumLatmrmnque. 
quidem afteratjlfffa tamen vicina quapiam vel 

etiamremotiorccorporisparte :itaquoquehiC A Dbelli miHtisque vfus Romani hdhtam 

comparatum eft,vtqui tot commodis, quade- xXinftitutiquam natifadique videntur,Mar- 

duifcio Anioms m Vrbem fecttra vehit, petfrui tis adeo ftudiofi , vt primo xao litteras prope 

^ contera- 



De Terris 

lontemmihabiienntrrucccdemtib.autem^^^^^^^^ 

potibus, cum imperii fm pomoetu vi & armis 
protuliffent,na6tUbellisocium , qmhonora- 
tioreserantintcreos , & qui maiore cum re e- 
rant . fcientias auide amplexi , htter.sftudufque 
feaddixerunt;inprimis iiquiad itr^penum nu- 
litareduaumq-,copiarumadfpirabant,dabant 

opcram.vtquLprudentiffimifcient.ffi^^^^^^^^ 
cuaderem.iSIec enim cxiftimabant.quod noftro 
suoquidamThrafonesfacium.Uteratucogm- 
tionemhbminemiUtari&nobiUind^nae(re,a 

qua ftultitia tantum abfuerunt,vt nobil.flimi a- 
Llefccntes fufcepto reorum patrocmio m foro 

caufas dicerent,captataeloquent.s & aodlrm^ 
laude.vtiamnihildicamusdelegumftudio,qu>. 
bus interpretandis fummi homines feaddixe- 

reldemdejeliqUis^uoqi 
entiis.quasneqii3quamncglexefunt.ammc^- 

' re^Snes cateriato^ro^ejiexui^ 
r^FPHSStSciiroTbdiofi erant fobrietatis,co- 
tentipaucis.contemroresimmodicarumdtui- 

tiarui^i, vt oftendit exemplum 7./m.P«6/«fo/^> 
quicumprinccpsciuitatisfuiffet.decedensde 

vitatantumnonreliquit. vth-peftofuneretu- 
mulari poffit , fedopus fuerit ei pubhcis impen- 
fisexequiasfieri. Aliusadfoculammtraparuos 
pariet?s fedens . torrere ipfus fibi rapa vifus ett. 
cum paulo anre Populi Romani copiarum im- 
peratorfuiffet.f.^m^^i^^aranti.ftmamqimanu 

L tenenti Didaturam feti^tus nbtaihe appari- 
tormagroobtuUt.AUus^dup^^ 



t 



AcDoMiNiis 

& nomina gladiatorum,Thraces,Mirmyllones, 
Retiarii.ahiq-,, quosrecitarenonefthmusloci: 
hi inter fe difparibus armis ad fangmnem vlq-,& 
mortem depugnabant.vt fpedlatorum crudeles 
deledarentur pereuntiumhabituoculi. Neca 
feris &metuendis beftiis abstinuerunt. Vena- 
tibnesdatxfunt.in quibusLeones , Tygndes, 
'Pamherx, Elephanti, Rinocerotes.potlremo 
nullum non ferarum genus infpeaatorum gra- 
tiam produaum confedumqi eft. Tantumau- 
temfuitPopuURomanifpcaandi ftudium, Vt 
captatores gratiseaui ?q-, pbpularis nbn ahama. 

gisrationefibi deuincire potuerint plebis ani- 
mos,quam cditis eiufmodi muneribus, in c^uib. 
roagnus gladiatorum numerus compofitis pa- 
ribus.beftiarumitidem, quas raritascommen- 
dabat,pbftremOmimi,hiftriones,Comsedi,can- 
toresfaltatorefqiproducebantur.Horumiguur 
munerumeditores,quiaUerosfplehdore,appa- 
tatu,copia &:magnificentia fuperabant, uldero 
quoqijiegratiam populi prasripiebant. Sed prx- 
ter hanc & alia aucupanda po £ulam aurgjrat 
ratio , cum ditioresciueslmS^ntumpo^^ 
viruim.&qmHangrans admegr ^^^^ voca- 
blmm mle hae lar!(ikoM$ jr ^mim. Uuando^ 
qTIF&vit^um addebanTTm^^m fpargebant 
monetam argenteam , aliaque miffiUa in pla- 
bem ^quod quisiure miretur.cum antiquitus a- 
pud eos fumma fucrit vini parfimonia.PatifiAfi^^ 
ftimexeuhteidoimi^^ 
l^mfS aDiili^blis,^^ de prehc- 
T^r^ZTTTZ,^ f'<,ri.o„inMmhiWi(ret.auoaurdem 



toririagroobtulit.iUiuscumduce .^^^^Z^i^^ 
miinonem^eni^^ /fSifL^^am.«^ 

-grU^^^ujatlW^^ ^^-r-~. jl7orrnnrf.l* ercro : aUinipfoS 



^ fcrpt&imiutemfpoUatisttlagnonumero 
m^uindhcoligeffcredmitias^&peregnnasatq, 
Wicasguftaucredelicias^earu^^ 
Ti^rride^rpHme^^ 
" vtomnes pr ope totius orb is^ntestuperaue- 

rinninib^H^iSii^i^^ 
tK^aHlaiihThabed[ar^^ 
/, vTHiWrSbdiF^Hal^m promncias deg^^^ 
./ bere & exhaurire nihil veriti.poftremb verhs m 
ciues armis profcriptionibui caedibufq-,alteri in 
alteros horrendo modo defsuiermt.tantum eo 
fine.vtin profcriptorum csfbrumquebonaim^ 
pune inuoiarent. r^fidnpaucisiui^ 
dt hic furor.-Quiiapicntinimi h^n volcbanti^ 

" . ^WiiiiniTibutatorumaureorum in fola Bntan- 
^ niafoenorilocaffecertahiftoriarumfideshabet, 



mittebantinHetruriam , Athenas, &uiRho- 
.TunHi^iukimvubi^ 
.imbuerentur. Pucrisinpubliciin^^ 
decim um annimi^onerai:4bide.mum duce 
pjedae^op^ofitebantur nomina fua ,inq',Tri- 
Lm refereknmr.EbxdnWbpiUnmningrel- 
f;^riimii),akerato;om^ard^^ 
tunica depofita vitilehi fiue puram tog,am lu- 
mcbant , quo fafto quilibet fibi vnum aliqucm 
^ SeniOribusdeligebar.quehl colcrct, fequere- 
tur honoris ergb atq; obfctuaret. Cumin Sen?r 
tum cundum dTeLUunioreLci]^^^ 
deducebant maiores natu^^rxftobtm?!?^?!^ 

,,^iS7^b(d^tndornfi^^^ honorihce co- 
i,mitabantut. Mammpniotum^^ 
hgcfe rmeintejeo seratranp. Nubenti muhcri 
rSl^imtcrton^ti^^ manusdabant.im- 



vndeimmanesipfum ^^i^^^""^^ f^^^^^f .^/^^?' Cneb^ntque capitieiustelum,<iuo Gladiator 
pareft.ImnoHnEUficand5di^^^^^^ fonfoSerat t eahdem.cingebam Zonala- 

l^^..^^mm^^^^n^^^. ;°f°Se"oaeeifoluebatLritusinleau. 
al^rabbni publid Pnu^t.s totiinhiabat^ rcot^ali . eaput eius erat opertum operi- 

mentiquodamgenere, quod F/»«w vbca- 
bant, cui erat impofitacoroUaeverbenis, ad- 
mixtis aiiis herbis,ad hunc cbmta cultatjlie mo. 
dum imponebatur velleti buillb , vbi poftquam 

pauxillumaflediflet . furgens qusfitum ibat 
i mantwm 



ftibus.vnde cum fem{Ser malis peiores luccede _ 
; renf.indinameiei^arerurn fumma^^ue^^ 
tamo^bfaRefpubUca , &aa:dominatumv- 
n nius perueatum. Gratiffimum erat oculis eo^ 
rumipeaaculumeffufiocruorishumani i cui 
. rd certatheatra erarit cbnftituta:vnde faaiones 



P O N T I F I C 1 S 

wantum. Prxibant eam ties pueri patrimi ma- 
irimique , vnos prKferebatfacemardcntem ex 
Ipinaalbafadam , csetericlaudebamvtrumque 
incedcntislatus. Praeferebaturitidemcolus !i- 
no lanaue reda, cum fufo hlis pleno. Hinc ma- 
nutangereiubebaturaquam & ignem. Vltra 
quinq; facesarderein nuptiis fas non erar, quas 
accendere ex veteri difciplina folebant xdiles. 
Diuortii internuprosrariofrattriplex. Prima 
V oca batu r Re pudmm , cam vir vxo rem ab Cc di- 
mittcbat,illa nulio modoconfenticnte.Primus 
qui vxorem repudiauit , Caruilimfait, centuni 
annispoft Vrbem conditam: caulam non aliam 
praefatiis , quam q uod vxor fteriiis nuUos ei pa- 
rererliberos.AliaCaio Sulpitio rario repudaudae 
coniugis , quod eam fe infcio foris verfatam co- 
gnouilleT , &quidemfacieminimcvelata. Qu^, 
dimifitfuam ,quodcam cum feminali- 
bertini generisfecrerocollocutamintellexerar. 
Idem fecit P.Sempronius, quod vxor eius {pe(Sl:are 
ludosipfoinfcioaufafuerat.Eadem fcueritas C. 
Cjgfart , qui rep^.dt iuit vxoremob {ufpicionetn 
commifli cum P.cWtadcdecoris. Deprehenfus 
cnim fucrarClodiusamidumuliebri interelle 
facrisnoiVurnisbonae Deae, qus Pompeia cele- 
brauerar. Altera fpccies proptie 6icii mdiuor - 
li«»»,fitq'ie,cum vterque coniux in fcceilionem 
conientitTTertia appeilatur fepardiio,<\yjxhzyi a- 
liqua maiore , putade imperioaut voluntatc 
Principis. 

Funerandi defun(ftos apud P tifco s^j)jma;- 
nos duplex fuitratio^eoQ ; duplex e jce quiaruni 
.r nvo3iJsTPnmum,fepeIIebant mortuos fuo§ no- 
ftro ritu, deprefta in humum folla, impoficoque 
cadauere, & miedla terra, excitacoque tumulo. 
Deindeftrudapyraexurebatcorporaigne. Ve- 
rum hicmos nonfuicadeoantiquus , primufq y 
cxordineienarorio , qtiiadhuncmoduracre- 
in^anvoluifJuIFCom 

nebTium leges tulit Na?«<«Powpi/ir«,conftituto 
pontifice,quihuius reicuramgererer.JMnms^ 
Iwnor^^iii defim^js^^ 
bebatur, etatUud atiofunebris , vbiinh onorem 
demortuihabeBaturfolemnisoratio. lulimCdi' 
far annis natus duodecim defundum auiim 
fuum laudauit: Tifeyia^ p atrcm,ann osnatu s no- 
uem. Altefum gcnushonors in exequiis eiat|i 
UlH]l!li£^iri-§i3^Sf^yuin^riny quihoc fece- 
lunt.fuerc Marcus & Decius Bruti,Iunii filii,qvii pa- 
ternumfunushoc ofiiciigenereprof^cutt funt. 
Tertiumerat populo pra:bitum . Quar- 
tnm vi/ffmiodkebarmr^^aLniespleb viritim 
•druiderctur^uth^oreshuiusmunificentiaeaara; 
tores funerisP.iifi«ii,ciuis clariflimi ditiffimiq;. 
FraeTerTiaecinlp^rgeB atittTF r utT^ 
adoTebaturrRusc:aeteraqueodoramenra,quod 

crvniuerfum popuhim R.omanumin funere Sc$- 
pionis Afrieani £ccilVe zccepimus. Deferebantur^ 

- iti{u|rerjn certa quaedamtempla fiue delubra, 

milkarcsahaquehuiufmodioniam Te*- 
nuiorese^ebe , quorumfacultates impenfa- 
rum harum non erant capaccs , no<ile aut appe- 



RoMANI. 15 

tentevefpetaperrf/^iffffWMefferebatitur, ipfum 
cadauer albo'''amictum Iinteo tumulabatur. 
Monenti proximus agnatusclaudebat ocidos. 
Paulo poft, cum de morte ipiruTcerto cbnftitil^ 
(et , apertooftioomjnisadmitrebarurcumdo- 
mefticis vicinia, c quorum numero tres aur qua- 
tuor illum proprio nomme ter clara vocc coin- 
pfllabant , portlauabantcadauera,quaCalida. 
Har esdefunc-fi euerr ebattotam domum p_ecti;^ 
liaribus fc opIshuicre Tdiftinatis y &fupmdo* 
Tnus_o ftiiiTti p aiigcb atx atT]Um cuptef li. Simor- 
luusdignirarealiquaeminuifietjvocabanlurvi- 
ciniaddeduitionem funeris.Siqufviduamor- 
ruafuiflet , quaEdefunttoprimoraarito adfe- 
cundavotanondcfcendiiTet, effcrebaturhone- 
fte , coionacapitieiusinfignumpudicitiac ira- 
ppfira. 

Quiaautemad«ro«^deuenimus,fciendum, 21 
milites qui fortice^ciifenf , in virtutis praemiu Coy 
iis honoratos foifle, Eranraurem hae non vnius 
genens. TriumphaUs e Laura erat , necnifiDu- 
ci exercitus permittebatur. Obfidionaliserdt e 
gramine,qu3EimponcbarurcapicTiriius,quio^- 
pidum amicum vel iurisRomanioblidione li- 
beraffer, primufqj hacdonatus fiiit SicintMDen- 
tatus. CiuicA e ramo querno plicabatur , quae do- 
nabatur ci qui ciuem h preienti periculo iibtraf^ 
fet. M« y<t/if propon ebatur cum vi oppugnanda 
efletciuitas, caq; potiebaturisqui primusho- 
ftiie valium aut mnros confcendiflet. Ca^ren/i^ 
donabatiiris , quiprimusin oppugnatione ca- 
flroium inimicorum munitiones iuperaffetir- 
rupilfecq;. Naualis co n t ingebac il 1 i , qui in nauali 
pugha prii-nusTn hoftiletii friremem iGfiliifTet. 
CaEterumpoftremae hffities corons non e foiiis 
arborumautherbisjiedrolidoauro.Ow^crac 
e myrto plexa , dabaturq; ei qui hoftem fine dc- 
trimenrofjorum milicum vicerat. Ptimus qui 
ouaui t, Ks?Ka/j<i fuit, coro!!ai|->icea redimitus ca- 
put7^(i£^3^quibus milices vu tutis ergo dona- 
baiitur,erantlancell^au e« velargences,in^r- 
bem circumdudajatqiiefibulats^quasilhfere- 
rebant lacertis fiu)ftris haud procul ab humero, 
orn at us gra ia. Tjj^ufnphM JitMim i rtebat ur nonni- 
fiDidlatori^C^nfuiibuSjPr^foribuT^^d^ea^e- 
mum lege fiplures quinque millibus hoftium 
deuici{Ienr,ImpeiiumqueRomanumauxiflent, 
expt gnatis oppidiv, fubadlifqi^e prouinciis. _0- 
«^?wccfij(pecies elfet Triumph 
ftatriumpEum erar, liccbatquc Duci ,qui faluis v 
Begionibus deuiciifct hoftes , pedibus vrbcrri - • 
ingredi. Intraniem fenatus feque batur , non i- 
tem Legiones. PrimusquiouauitjCredicur fuif^ 
fe Pojihumius Tubemu Cqnihl , cum SaHnosde- 
uici(1ct^Ro»«ato« vero^rjmumtriumphafleper- 
hibet]t,numerancurqueabhocvfquead nouit 
fimum CCCXX. viriqui trmmphantcsvrbem ^ ^ 
ingrcffi lunt. Incereps qui hoftes d^omicos fubO^^i^-v^w^ 
iugum miferunc , primusfuicT.,^««m/f CiH«»- 



natus. Triumphantes infidebant currui , queu:i 
du^ rotae fuftinebant , quadrigifque ferealbis 
currum trahentrbus.Sequebatur Imperatoreni 
exercitus , coronatislaurnmilitibus. Incapi- 

B toliura 



De Terris AcD oKl I N I I s 



14 

tolium vbideuenifTet Triumphator, defcendes 
<Je curru triumpkali teraplum louis Capitolini 
ingrediebatur,vbivotisritepctfolutis,fiqu£Eru. 
fceperatjloui gratias agebat pro acquifita vi£to- 
ria, madatoqueadfacrificium Tauro candido 
in domtim fuam ibat. 



' vrbem lamm Vmhnam^/\nco\\it\ti a caereris Ira- 
_lisnihil difFeruncjfiraalatores egreg^ii offenho* 
nes tarde ex animodjmutentes , domi tenuiter 
viuentesj^ris magnifice fe eiferentes,vbi oftT- 
tationilocuseft . NobiataFnbefallsetl7a7mIs> 
ciuiiiuti&elegantja: morum cu primis ftudens, 
Tejia apudPrifcosRomanos multa variaque arma tradare perita , in^drms^^ 



23 



fuere. A.D.I X. lanuarii ipenfis celebrabant Ago- 
nalia in honorem lani Deorumantiquillimi.Ad 
D.III. AprilismenfisperagebantF/flr^i/w , in 
honorem Flora^merctricis , quje cum quaftu 
corporis magnas opes collegifIet,populumRo- 
maniim moricns teftamentb hEtedem fcripfe- 
rat.Locus vbidomuseiusfteterat, etiarH noftta 
memoria Ctf?»/jp««F/orieappelIatur.Ludi Floraies . 
olim celebrabintureoloco, vbinoftroaeuo vi- 
neaeftCardmalisFerranenfis^adradicem mon- 
cis Quinmlis (]ac\xi hodie appellant montem ca- 
hallinum. A.t>,Vl. eiufdemmenfisEquitesRo- 
mani magnificeveftiti turmatim ingredieban- 
tur.oliuxraraosmanibusprsferentcs , delati- 
que ad Templum Mank^ciuod eratin via Appia 
inde ad xdcm CaUoris & Pollucis ibant. A. D. 
XXIX.menfisMaiji«/?WHperagebatur,vbi in 
publicum proferebancur tubxjlitui , Aquilac, 
vexilla , caeteraquc figna militaria. Frequentes 
infuper cranr apud illos Ludi Scenici, Capitoli- 
ni,Apollinares,Seculares,Romani,Plebeii,Cir- 
cenfesaliique. Necenim finisfurtiruseftret fcri- 
ptioni noftije , fi orania qnae ad rcm prKfentem 
faciuntjvellemusperfequi. Hxcigiturpaucain 
eum finem anobisdidta iunto, vt curiofi & pliv 
rafciendi auidicaufamhabeanradeundi hbros 
veterum , equibus affatimantiquarum rerum 
Sid explendum defiderium haurirepoterunt. O- 
iniffis igitnr prifcis ad noftri feculi mores nos 
conuertamus. 

MORES ROMA^ORVM NO- 
firo&uo. 

QVosfiilpedtesaccuratius , deprehendes, 
raultum eosferuaree prifcagrauitatejquae; 
velut congenita ipfis vidctur : itemque dema- 
gnificentia^hbei ra &: magnitudine anim i, 
quag hulc gentin aturalis vide tur , vt contra iji- 
ipanomm affedat a eft. Casterumipiavrbsplena 
eitperegrinorum hominum , quiexomnibus 
prope Europxpartibus eoconflutrefolent , vr 
omnium gentiuin linguas mprefqj ibi reperire 
fit,&in tanta differentiaaliquidcerti conftitue- 
re fitdifficiUimum. Hoctamen deRoraayere 
, dici poteft, efl e vrbem, in q ua foUicitc , & vt it a 
dicamus>artIffci ole v iuitur,&:vbi pauperes mo- 
/ do^apaces finr meHorisTortunaEj adnonores o- 
I pe(q;peruenirepoflunt.Tantaenimdeprehen- 
ditur ibi rerum viciflltudojtantifortuns lufus. 



copiarumjdi|iiianSf Pr^ vulgus 
ferecraffum &rude, moribusafperum, audax 
tamen&robuftam, vt&oiiro. Picewi incolaea- 
greftiores & efferi , bello vtiles iudicantur ; qui>. 
buscum conueriatio difficilis&ingrata.in vni- 
uerfum addidi agdcultuiffi mercaturam nihil 
penfi faciuntjcums reiratio cfle poteft quod eo- 
rum ager nauigabilibusdeftiruicurflurainibns, 
nec vHus inlittorecommQdusporruspr^terAn» 
conitanum ctiius & ipfius haudquaquam ea eft 
praeftaritia &(ecuLicas profamae magnitudinc. 
Vulgato apud Italos prouerbio Ferrarienfes ap- 
pellantur Vafri,PerufiniaudaceSiSpoletam Veteratoj^ 
reSyBomnienfesferi , Vamntinicordati , ofttenfes exa- 
itores , Romani crudeles & validi. Romani ad bel- 
lum afferuntperfeueranriam^; FerrarienieSTor- 
mentamiliraria •, Viterbienfescalcaria. Aiunc 
praererea Anconitanos effe parcos^Ariminenfes 
helluones anferura , Perufinos ichthyophagos 
delicaros Sed &hos fet unt,diu occul tare folerp 
iram , fi quidaduerfi conrigeiitabquoquam,ca 
contra FerrarienfesRomanique ftarimad vin- 
did;amproruant,quibu(curiq-, ,etiam crudehb. 
modis,exigend2.Io atcipiendis peregrinis Fer- 
ratienfeshabentur agreftes & morofijSpoletani 
rudes , celanres quatum fieri poreft aniinifccre- 
ra. Eadem dicacitas muiiereS quoqj nointadlas 
finitjcum Perujinadicammyulgoapplicabiles, Se- 
neuentanafujfruftica , Bonomenfesgloriofe, , Cefenates 
furaces, Roman<tgraues,terrarunfes procaces ,Rauen- 
nates morihmexcultm. C3cterum,de omnibus in v- 
niuerfum Italis veredicipoteft , zelotypis cos 
roorbo laborareiin tantura, vt vxoribus fuis pe- 
dem domo effetre non permittant, fedeas veiut 
in carcere cuftoditas detineant,nec cuiquam ad 
iljas detur aditus, neamicisquidemautnecei- 
fariis, nifipcculiarisquidamfauor aut conian- 
guinitasintercedat. Quodquandofit.nonfinc 
grahdidomefticorum numero & arbitrispluri- 
misadmittituris,quiali£nam(alutaturuseftfac- 
minam. Horumautem Argorum tantaeftper- 
fpicacitas , vt mulier ctiamfi velirfuEtiuo amore 
perfrui , no tamen id poflit nifi lummo artifieio 
& aftu eXquifito. Iniu.rias acceptas callidifll- 
me diffimulare nprunt, cumque apud alias gen*- 
tes cociliata pacepartesfereingratiam redeatj 
hic nihil tale eft quodfperes : necn.offcniarun^ 
memoriam riifi cum jpfa Wiajepojnurjt. Alii iara 
dudum feiniuriarum omniu obhtos firaulant» 
quod in eum finem faciunt , vt fecurum reddanc 
adueriarium, & nihil tale cogirante opprimanr» 



vt nullms tam miierabilis videatur effe conditio 

quinmagnafperarepoflic,fibiq;polliceri , rao- Optimum igitureritfacao, vttenoncrcdas hs> 

do nonfitirieptusadamplexus fortunseadmit- quosahquaracioneoffenderis :omninon.ida- 

tendos. Neciacil^quis_iniuiu^^^^^ tc- gec, vt fe quacunq^ tandem ratione vlcifcantur. 



imiorcsimenietulmsieni^ 
illatas fibi coptumelias vlcifcantur. Quiextra 



C^bdquideomneitaaccipi volumu*, vtnulh' 
Itaiihonor acexiftimatioa nobisla^fa videatur. 

DlVl" 



PONTIFICIS 
DlVlTI.a AC KEDDITVS. 

FRumento cajterifque rebusbonis teria na- 
fcencibusadeoabundant ler-se Poncifidi ia- 
risjvt V!X vnqtiam audicum fir,laboratum ibi fa- 
meobfoli iafscunditarem. Cum enim vniuer- 
ratellasm^ontibusautleuitcrinfurgat , aut val- 
libus tlementcrdeprimatur, fieri vixpoteft, vt 
eadcm annimalignirasfrugesin omnibuslocis 
iimuiremelq;lsedat. Triticifancvinioleiqi-tan- 
tus ibieftpiouentus , vtnonfolum indigenis 
large riifticiat , fed & ad exreros quoqne, Tufiosy 
ttgufes,V(mt.os llljrkofqiie ef^cx:a.tm\ Quodli qua: 
fuboriatur inopia, non folo illa,fed aliis accepta 
ferenda eft rationibitSf, quibus Princeps fi vellec 
medicinamafferrepoilet:inEer qua^nonpoftre- 
ma eft , quojd^i^cdpcicat eriq; malc ficijotarn 
regi onetiilatrociniisinfci kjat,£LiiiIiaIogr;ec?^ 
(( teris terrae Eccleilaftics videntur fabied^e. Al- 

V lera eft , qixod magna agrorum pars iiiculta ma- 
■ner,omiitaararione ob metum homm larronu» 
quiaflidue colonisimminenr. Qiiibusincom- 
modis obmamiripoiTet * fiyiciniprincipes,in 
<luorum confiQiaferecipiunrficariiiili , xnito 
cum Pontiiice Max.fa^dere grairatores illos e la- 
tibulis (uis extrados compefcerent.HjECeadem 
ratiomouit Auguftum Principem , vtdelendis 
per omnem itaTiam hifcektronib.animum fe- 
rioadiiceret. Laudaruseonomineeftconatus 
SixciV.&Clemetis06tauiPontificum,quieos 
fundiruspropefubftulerunt. ConficirurinFla- 
miniapi, quiinexrerasprouincjasexportaturi 
Ager Picenus tam vber cft farf e , vt quandoque 
adcentumraodiorum millia Venerias adueba- 
tur, praeter magnam vim olei. Patrimonium i- 
pfumq; Latium mujtoties fuppeditauit frumen. 
tum Liguribustotiq; Regno Neapolitano. 

Q^od ad ipfam vrbcm Rpmam attinet,inue- 
liias inea virosPrincipesaucilluftriloconatos, 
<j^uora m redditus ahnuicentum q uinquag inra 
coronato r um milliaexccdahtuedhirariadmo ^ 
t dum fuhcTv ulgo enim pauperes podus funt qua 
diuites , qti odqaidem in hacvrbe prope necef '- 

V farioeuenit,vbi£auc[c[uicquam^r^^ 
Iiab^cnc, cum omniaab aliisloci s eo c o nuehan -' 

l'',*turvendanturq,. Pannienimfcricilanciq; Ve- 
'"^ netiis.Luca, Horentia,NcapoIi Genuaq; perfe- 
- runtur. Nec fatisdicipoceft quantumauri ar- 
gentiqiie quotannis R.omam confluat, ex om- 
nihus prope orbis Chi iftiani partibus, vel in v- 
fus acalimcniam peregrinorum qui in vrbe 
comraorantiir ,veladexercendammercaturam 
csceraquent-gotia , vclad impetrandas indul- 
gencias, beneficia,diplomarabulla{que velpro 
redimendis feudis ac inueftituris) poftremo,ob 
alias cauiasquashicperfequi nimislongum fo- 
rer. 

Negari e contrario non poceft.ipsu haru terra- 
ru Princip^eos quotannisredditus nonperci- 
pere,quos ampHrudo & vbertas regionum pol- 
jicerividecur, cuius reiratio(upraanobiSta<fla 
eft. Negotiattomac menmonm duplici ratione co- 
{iilipoffett Piimointrodud;isvariisopificiis& 



ROMANI. 

artificibusjdcindecopia lanse fericique veller 
ris. Hisenim poftremis duobusomnia prope 
fuadebeht Veneti, Mediolanenfts , Neapoiita- 
ni (Sc Genuates, quorum oppidorum prasdpui 
ciues huic negotiationi plerafquefuasopesim- 
putent neceirum eft, Nec difficile foret piantare 
mrosairbores in hiicereoionibus » ad aemulatio- 
nem Veronenfium, Vicentinorum & Mediola- 
n€nfium:eadem eftenim foli vbertas , &c capaci- 
tasagrorum quaein ilhspartibus, Quod fi velv- 
nus humiliatorum ordo lanificium in vrbem 
Florenciam aliafque Hetruris partes introducer 
repotuit : quidcaufaeerit , quarePontifex M» 
non ideminfuis poftitpraeftare terlis ? aurcuf 
artes illas Mineruales , quae alibi fedulo tradan- 
tur,Rom£e, Ancon^e, Afculi& RauennE exer» 
cerinonpoffint ? Negorfationi ica^confuhpof- 
fct, fi vcerque Portus , Oftienfis & Anconitanus 
inftaurarentur , illeadexcipiendiasimues quai 
ab occidentalimari; hicadrecipiendasclalles 
qu2e ab orientispartibu?appelIunt.Mercatores 
adaperienda hisinlocis Emporiaalhci pollenc 
pecUliaribuspriuilcgiis&immuniratibus,pra:- 
tereaquecomicerachuraaniterhaberi, vtcapti 
hifce commodiratibus manerenc,nec loca ifta 
defererenc. Si quem forte fumtuumimmanitas 
decefreat, eumquidem cogitare velim , potiffi- 
mam partem reddiruum vedigalium jV nde prq- 
cipus principidiuitiae, dependere a negotiato- 
rijmfrevuentia & vbei tate mercimoniorum. 

Diaitise qu^exipfa vrbeRoma ad pontifi- 
cem redeum:, confilluntfere in vedigalibus ex 
diuendiro viho j,kfarina, fale, oleo , equis venali- 
tiis , q u 1 bu s acce di t n u m ul u s in fi n gu la ca p i ta 
totius Imperii Papalii » impjoimis ; iCemqueex 
mandris &peeudib.in ea regione qu£ figiliatim 
Patrimoniuappellatur:pr^cereaexdiipofitisce- 
lerib.iumecis,precioequoru,cotributienetri- 
ennali per vniuerfiim ftatu Ecclefiaftic u,qua cii 
"femel rentaca conftitutaque^ fniffetper Paultmi 
1 1 LP> M.per fuccefloreseins poftmodum abo- 
licaretttiffiq; minime eft. Nec parumauriquot- 
annisconferuntReligiofiomnisgenerisCexce- 
ptis mendicantibus)pcr Italiam , Hifpaniam, 
Lnfi'ahiam,RcgnumNeapoht3num,Ducatom 
Vrbinatem,Parmer!ft:mjPlacentinum,a!iafque 
prouincias. lamfi quis annumeret ordiriarios 
reddirus qui coUiguntur exoraniLatio , Pice- 
nosVmbrik, Flaminia , Patrimonio Petri,Ferra- 
ria,Camerino^Perufia,Bononia,Beneuehro vi" 
cinoque agro, innttmerifqueper eum fparfis pa< 
gis vilhfq; haudcxignam haEcfummam confici- 
cnt. Inhunccomputum nonveniuntfrudus 
Legationum & Gubern atiohum dkietfortnn 
op^iHoFiuhrquos Pontifexlibi pecuHariter re- 
feruat: nec omne idc^uod pro impietran dis Bu l- 
lis , Be neficiifq ueacandidatisfolu^itj^r,j^^ 
fionum nomineau tAcinatarumcenfetu r , cum 
nonomneinxrarium Pontificisreferatur , fed 
magnaexparrefcribis , magiftratifeus miniftrif- 
que cedar. Demtis igitur his omnibus, tamen fi 
diligeriterfubducanturratiohes , deprehende- 
tur annuatim infetriinfilcum ( vccum noftris 
B 2. homi" 



De Terris Ac DominiiS 

rum.quod fiabhaclumma detrahasea omnkj 
quxipfis condudoribuspeculiares legeslargis. 
untur,nec tam promtelatinis quam ItaUcis ver* 
bis efFerripoffunt, reftabunt in fifcum inferen-- 
di 17 o o o .coronati. iPari rationeSaJinae Romae 
elocatur plusprecii offerenri infeptenosannosj 
vbi lidetraxeriseaquffdetrahendafunt , vtfu- 
pradiximus , fupererunt inararium inferendi 
coronati89(?o. ^ 

lulius 1 1 1.P.M. in fingulos frumenti modios 
binos nummos Caroiinos Ye£ligalis nomine 
impofiiit quodcumpofterieius obferuarent. 



hominibus loqmmurj^mndedn^^ tonnas, 
fiue quinddcies centum aureorum mTTiraTMa-- 
^rna autem pai s redituiiinabalienata eff duplici 
Somine, officii & montium. Sab officiorum 
nominecomp rehendunturomniaaulaecomiti- 

^[^i^^iiraeam2,aliifqu 
r um redditas annui eam habent naturam , vt ad 
fifcum reuertanturmortuoofficiaric» , autad 
CardinaUtiamdignitatemfublimato , tunceos 
Camera PontificiavenditaliiaUcui. Hiexiftv- 
manturadfcenderead quinquies centena millia 
rnronatorum.Montes,fmemontiumtedditus — 

(V VQC nO dum^^^ ^adtum eft , vt ad fummam fcutatorum zx^j^ 

jrhoScadao|unt,&hiquidemvfur^no-%e6hgahftuda^^^^^^^ 



mine numerant quotannis diiodecim aureos 
pro forte centenaria jauttransferuntur ad hxre- 
des, quinumerantfenus mitiusaureotum (ex 

autfeptem. r n. 

Prjeter omniahsecadmodum quaeituolaelt 
praefedura vrbis &Prouinciarum,nec nonMa- 
oiftratuumPopuURomani. Nectameneftner 
gandum , ingenteinvim au^ilUQtannis ex gra~ 
/, rio Pontificio erogari in famiUam auUcam , m 
, Heluetios corpotisftipatores , in cataplirados 
, equices.inPrsfidiamiUtum qmfuntinarcibusi 
Oftienfi ,S. AngeUjTerracihenfi,Oruietanaa:^ 
liifque , vt & in Cantores, Muficos, Tubicmes, 
N uncaos,Curfore s.itcmjpeini^oimiasi^- 
natiuapauperibusdiftdbuta. Non obftiterunc 
SfEiFamgrandes{umtusS^2H^y^:J^im 
„ annis quinque,quibus Papair^nHt^fun- 
" auseft , quaaragigsceatiesmi^ 

''leos in^efarmmmtulMlilS^-a^^^ 
qu5q^ie^dificiafuo3Ereextruxerit. PluruTmm 

aurem pecuniasacquiruBt RomaniPontifices, 
cum Cardinales c.eantjduce dignitas fi cui con- 
tingit,iamcsteraqua:haaenas obtmueratbe- 
neficia, cum pleilo fruduad curiam Romanam 
deuoluuntur.^quanquam haud fcio an no ex c?- 
teris beneficiis,liberaUtate,& vt vocant , gratus 
tantundemadPontificeraredeat. HmclUud 
dftquodSixtusIV,P.M.dicerefolebat: Fecuma 
aceruos fihimnqum defamos , do^ecvnam mamm, 
vnumque haberet calamum. Et profeaoJPiubl V>a 
loUs^^giofis^epti^^ 
centum mfflecoronatos^guanquam mditoma- 
: iorem vim aulopotueritcorrad^eTir quoruii- 
idam cofilialucripetarum admififTet. Paulus 1 1 L 
'P.M.veneratinfoeduscumCarolo V.Impera- 
tore & Venetis contra Turcosifufcepitque in fe 
fextam partem omnium expenfarum,miirisad 
Imperatoremduodecim peditum millibus, & 
qumsentis equitibus,quibus aere Pontificio fti- 
pencUafunt perfoIma.Pius V.P. M. Cardlo IX. 
Fracorum Regiin beUi fuppetias roifitquatuor 
miUiapeditumcummilleequitibus. _ 

Vt autem tam acceptorum quam expenfo- 
rum Pontificiorumfatio ficmanifeftior.noftri 

officiiefle iudicauipus <:arptim & figiUatim v- 
traqueperfequidiUgentius,quiEitaferehabenr. 

TabernaeR^iIlselo^ 
,/rtloneplurirrHim auriofFerunt ; elocantur autem 
t^creinfingulosannospro35. millibusfcUtato- 



peruentumeft£erisfummam , vtexfoUsvfuris 
hocnomine elocatis fottibus debitis inferan- 
tur i6eGO.coronati. 

Ex venditionecarnium iritraV"rbem Roma 
^uotannisjZoooo.coron. 

Itemqj aUundeintra Pontificis ditiones ex-^ 
tra Romam , Bononiam, Camerinum & Bene- 
uenium.redeuntquotannisjooo.Goronk, 

Vedtigal vini , computacis quatuor lulianis 
nummis in fingiilasamphoras infert^ooo.co- 
tonatos. 

Praefedturae celerumiumentorum in vfuni 
peregrinantiumdt{pofitorum,tam inipfavrbd 
quam per totum ftatum Ecclefiafticum confi- 
ciunt lcutacorum 5000. quodfidetraKasfum- 
tus,reftabunt looo. 

.Licitatoresiurisvendedicandelas nuraerant 
quotannis 3 o ©o.coron.S.Petri cefus,qai quot- 
annis Fefto S.Petri exigi folet,exGedere creditur 
nitmerumjiooo.coronatorumi , 

Clencorum quoddam genus quotannis fol- 
ujtS.Peti;oii6o.coronat. Subfiduimtriennald 
quodPicenusager, hodie Anconitana Marca, 
numerat, adfcenditadfummara 60000. tcnjra- 
torum aureorum. Ex hoc auro defalcantur pri- 
mo quadringenti coronati ad conferuapdam 
fabricam Anconitanam .-^ooo.ad inftauratio.. 
nem murorucircaFanumForturfsE^tcrtio ii^o* 
ad sdificanda maeriia nonx ciuiratis iuxta mon. 
tem Cumerum. 400 o. deponuntur apud Prae^ 
torem ludicialem , & 13 . numeranrur praefedo 
£erarU,quiidauritmferuat , mercedisnomine. 
His oriinibus detraais reftabunt in fifcum infe^ 
rendicoronati4958. ■ 
Subfidium Triennale Romanum conftitmlE 
eirciter40$o4.coronatos.ekquonumefofidc, 
traxeriszz2.3.propriuilegiatis,vtvocant,Vene- 
tis>aUifq-„ite,mq;223iquiprirfetl:oa:rariinurHe* 
f antur ftipendiinomine^qui 5c rationesreddits 
pr^terea ^^oo.invfus CoUegiiClericoru Ca^ 
mers Potificiassrurfumq-, io5.q"iceduntQ,Uc^. 
ftori,qui fubfidiura lUud colUgit & Romam de- 
fert.fiipeieruntdebebunturqi fifcb 2,9758.^05. 

Subfidium Triennale ex Vmbtia & Perufia 
colkaum corpnatotum aureotum eft 59701» 
Deme huic nrimero 741. pro iis qui pecubarib, 
nimntur priuilegiis,iteq; ^^S^.quiapudThe- 
faurarium Perufis deponi folenr in v(us pubu- 
cosunfuper49o.pro,ftipeiidiis diuetforum mi- 
^ niftro- 



PONTIFICIS 

nifti-oruiT) , fupererantjEcanoinferendii^o/^'. 
coron. 

Subfidium Triennale Latii*!^ fiiie , vt vocant, 
Campaniaj Romanaj) adfcendit ad numeruni 
ij^^.coronatorum : Locorum rnaritimorum ad 
zo^S.Red^daefthscfummaperPontif, Max, ' 
anno AN.C.M.D. LLad fcutaros 1755. 
no AN, C.ifyi.excreuirad 1555'5. Detrahehis 
770.quorurngratiafitpauperibus,quinonfunt 
fohtendojitemq; uo.pro exadtorib.huiusfub- 
fidii/upererunt 1^6^^. de qua futnmainferun- 
turinacrariumcoronati ijw^i. 

Cenfiis equorum per vniaerfam Picenum 
conftituere creditur 77 12,1. coron. quod omne 
aurum Qusftores in srarium inuehunt. 

Genfus equorom per Terram Patrimonia- 
lemconftitUit,978.eoron, 

Cenfus cquorumper Flaminiam coronato- 
rum eft 50 27 . cuius bona pars impcditur inftau- 
rationi molarum frumentariarum iuxta Rauen- 
nam , nec minor parscedir collegio iaeerdotum 
jn vicino monte , vt Romann deferantur noa 
iiiii Soo.coronati. 

Tyburoppidumpendetquotannisioo. co- 
ronatos , qaifuperioribusannjsCairdinaliFer- 
rarienficeirerunt, hoc verotemporedeponun- 
tur apud Thefaorarios , & inferuntur in fifcum. 

Augmenturafub(idiiTriehnahs,quod ager 
Picenus quotannispendit noraine carnis por- 
cin^ , conficitcirciterioi34.coron.vndefi de- 
mas zoi.pro oneribus,zo.proofticioexattorisj 
red'abuntfi(co c)842.coron. 

Augmentumfubfidiiprouincia'Flamini^ad- 
fcendit ad j i2.coronatos:Deme hin c 1 1 4 .quo- 
rum gratiaiitpaupetibus , Scj^. quiceduntin 
ftipendium QuEeiliori , inferentur in srarium 
633f.coron. 

Augmentum fubfidiiPatrimonialis 6^2423. 
coronatorum. , 

Ofhcium Thefaurarii pcr Marcam Anconi- 
tanam vna cumcenfuac veiligaHequorum^lo- 
catum confertquorannis (Jzij.coron, 

Locatio ofKe;i Thefaurariiper Fiaminiam in- 
fert 3597.coronaros, &PracfedurailhusPro- 
uinciscum Regahb.Cameras Apoftohcs 1270. 

Pra^fedtus xrarii Flaminiae accipit de fubfidio 
Triennahz72o.coron.itidemqi 2000. pro fe- 
miha Legati,nec non 35^0 .pro pr£efidiis,& ahis 
infuper 2zz0.h2ciuxtimc6ftituenti0500.c0- 
ron.quib.detrahci^oo.invfumeiusquiLegati 
vicesobir,reftabunt8^oo. ' ~~ 

PrsfeduraaerariiperteirasPatrlmonialese- 
locata gignit <?57 ^.cor.cum autem plurimum di. 
uerfisnominibusinde decerpatur,parumreftat 
Fifco. PrjefecturaTheiauriCamerinenfis mul- 
tamauri&ipficonfert , fedquoddefuperiori 
di6tumeft,nonmultuminfertur3£rario. 

Idem fentiendum dePrrfedurisPerufina 8c 
Vmbria?,quarumprouinciarum expenfe tantas 
funtjVt parum fuperiit Camers. 

Eadem eft fententia de ofticiis Thefaurariis 
totii]sLatii,A(culijNorci9,Cafci2,&Beneucn- 
tani oppidi. 



ROMANI. ly 

Vedtigal Spoiefanu quorannis elocatui 42^0 
coronacis,dcme his ySi.qui TheiaurarioPerufi- 
nonumerantur,&:u6o.quidebenrurPra:fedl:o 
SpoietansE prouincise rcftabunt xrario 221 9. 

Redditus Tabernaru Anconitanarum eloca- 
tifunt Collegio in monte pio, in finguldsannos 
pro^foo.coron. 

Llocatio Tabernarura nouz Ciuit^tisgignic 
finguHsan.ijoo.coron.cumonerefbluendiSe- 
crctariis Apoftolicis 117. & Monachis Virerbi- 
enfibi s i75.quibusdetradbis inferentur in Fi- 
lcum loio.coronati. 

Vedigal Camarium Bononienfe excurritin 
fingulosannosad (3038. coron.Subfidium Tri- 
ennale Bononiefe coftcit quotannis 9 90 o.cor.'' 

Cenfus Reatinusfuitolim oppignoratus lo- 
han ni Bapt.Sereno pro 4 o o.icutatj s : fedmul to 
locupierior eft. Adfcerid^t enim quocannisad 
8i6.coron. 

Portitores nauicularii conftieuerunt quotaii- 
nis pendere 250 .coronat. Sed & hi redditus op- 
pigiiorati fueruntFrancifco Fontano& Hiero- 
nyrnoGiolo. Litter^, perfcriptiones&Breuia 
ex Cancellaria Pontficia emiftajinferre annua- 
timexiftinpantur iGooo,, coronat.quoci argen- 
tum propeomnccedit miniftris domefticiique 
SummiPontificis. 

Montis Religiofi frudlus infcrunt asrario co- 
ronatosi6j38., 

Vcdigal de vino in Bononia vrbe quotannis 
infert fi^oo.coronat, 

STequeftiatio &confignat!o bonorum obad- 
mifla criminaapud fanum fortunscedit The- 
faurarioAnconitano , prseter cenrumfcutatos, 
qui fingulis annis aeras^io inferuntur. 
Locacio fodi^narurn Aluminisquotannis gignic 
coron.2oo. 

LocatioSalinarumperDalmatiamyjo. icu- 
tatosaureos. ' . 

Vtilitas qu2;aMontePiopcrcipitur extedit 
fead2350.coron. 

Prouentus Montis Auinionenfis ad Si6. cor^ 

RBDDITVS PONTIFICII , jQFOEFM 
ratiomnitacertaeji. 

Wimi Biennii Pontificatus Sixti redditusfue- 
re 130GG0 .corpnatorum. 

Pecunia quae ^erHifpaniam coIHgitur,confi- 
ceiecreditur 44000. cor. 

Quajper Lufitanije Regnum 220 00. 

Quxperltahampraterpropter 12000. 

CampifrumentariiperPa rimonium,Anco- 
nitanam Marcam & Latium Flaminiamque 
3 o o o o.coronatos pendunt. 

BeneficiaEccIefiallica vacantia, 8joo. 

Pro immun itatibus & exeroptionibus Bene- 
ficiorum numerantur 3500. cor. 

Sequeftratio & confignatio Bononiefis red- 
ditquotanniscirciter ^ooo.coronat.quaePecu- 
niaintra Bononiam vrbem afleruatur. 

ExDatariis , vt vocantur , quotannis p-ercipi 
creduntur (JSzjo.coron. 



1% 



De Terris A 



QVA2<iryUSVMMVSP0NTlfEX LAR- 
giatur CardinaBus, & qKanmm tnalios 
vfiiseroget. 

3.6 Singulis Cardinahbus , qui quidenj ex vete- 
li cofuecudineaPondficeftipendia petcipiunr, 
fada exxquatione , numerantur quotannis co- 

ronatii3io. ^ .r . • 

Magnis Auk familiaque Pontifici» Magi- 
ftris oo.coronatiannui.lifdem in vfus necef- 
farios & conferuationem aulx iioo o .'cor. 

Et pro inftaiiratione Abaci , Vafariique bis 
quotannis aoo-coronati. 

Secretario Arcanarunl Rerum Pontif. Max. 
quotannis 352.cor. ' 

Scrib« fiiie Amanuenh Sfecretarii ilhus hn- 
, gulisannisiSo.cor. 

' Cantoribus & Muficis in vniuerfum quot- 
arinis4^5<J.cor. \. r r 

Ad comparandam ceram in diuerlos vlus 
Ponr.Max.15 oo.coroB» 

Pro ceraad lychnos candelafqi tantundem. 
ProPanno viridiemendo z^o.coron. 
Pro impenfis Diei louis in SanaaSeptimana 

2JG.C0r. ' 

ProramisoHuaeijo.cor. 
In Rofam auream. , qux aUcui principi dona- 

turz^o. cor. 

Inaureamhaftaminfumuntur i^O.coron. 

In gladiam,cingulum & Pileum gemis vnio- 
nibu^', ornatum ^Soxor. 

In Vmbonem de panno tek aurcxSeruato- 
ris & B.Virginis 3 oo.cor. 

In apparatus Feftorum Dei Sandorumque 
^co.coron. 

Cubiculariis & Nobilibus Aulae numeran- 
tur finoulis viceni coffonati menftrui. 

Miniftris Archiui Pontificii Scribifque vice- 
niquini. 

(^F^NTFM m LEGAfOS ORDU 

narioserogetur. 
Legato qui in Aulalraperatoria refidet fingu. 
^"^ Usmenfibuseroganturcoronatiii^o. 

Nuncio Apoftolico ( hocenimnomine vte- 
niur)ad Principes Germani^.i} o» coronati me- 

- ftrui. 

Nuncio ad cxteros Germanos 115. coron. 
Nuncio adRegem Galiorum 145. per men- 

fesfingulos. , , . 

NuncioadRegem Hifpanorum.N. 
Nuncio adRegem Polonorurti 2.50. eoron. 
NuncioadDucemAllobrogum.ii^.corOn» 
Nuncio adDucemHetriiriaE.57.coron. 
Nuncio apud Rempublicam Vehetam 230. 

coron. . ' 

Nuncio in Regno Neapolitano. Ni 

QVAmVM. IN srif ATORES Et CV- 

jlodiscorporiSi 

18 Vtx(eSto Praetorianorum fummo fingulis 

annis numerantui^ a 40 o . 

Legatoipfiusquotannis ^s^.coron^ 
Equitibusgrauisarmaturje 1077. coron. 
Heluctiis in ftipendium annuum 109 co- 

ron. 



c D O M I N 1 1 S 

lifdem in materiem veftimenrorum 
coron. 

Pro pileis criftifque eorundem zoo. coro* 
nar. 

In maiora minoraque figna ac vexilla inUi=> 
muntur looo.coron. 

In Equos gradados, quos circa feftum Nata* 
htiorum Domini diuerfis dono dare folct fum* 
musPontifeXjimpendunturiooo.coron. 

Pro locatione equotum mericoriorum in v- 
fumHeluetiorum , quotiesPondficiextraVt- 
bem prodeambulaic placet , fiDluuntur o . co- 
ron. 

nOBVR MILITARIR. . . 

IAmprimumomniumprope confeffionefatis tf 
conftat.Terras RomanoPontifici fubiedasi 
prsftantes praEca:teris Italiaeprouinciis gigne- 
re mihtes,funcq-, qui fcdbant, Picenum cumFla, 
ininia circitervigindquinquemilliahoroinuni 
ad bellumfuppeditare pofle ; Latium vero cmn 
TerraPatrimoniaUtoddenii. Neceftprofedto 
dubitandum , Romanum Pondficem veUolum 
vel auxilio vicinorum nixum, mukum pofle peE 
omnemltaliamarmis , cum nequaquam defti- 
tuatur opibus atque facukatibus, quib. rantuin 
valet , vt cura quanturauis exiguis copiis quic- . 
quid poffidet terrarum multoties contra grauif. 
fimos vicinorum Pdncipum infultus Pontificei 
egregie defendednt.N«^ hoc faltem, fed Sc au- 
fi funt Imperarores nonnulios Regefq; priuarg 
Regnib fuis auferre diademac^,transferre domu 
niaf Notum eft quid Patrum memoriapotuerit 
Alexander P. Max. qui Francorum Regem im- 
puIir.vtfuperadsAlpibus Italiam cum atmis in- 
>rederetur, &omniahordbihmifceretconfu* 
fione. Leo X. & Clemens V n.PP.MM.ftabili- 
uerunt gencisfua?dignitatem &potentiara ar* 
mata manii, partim cumfubfidio exterorurb re- 
gum pardm abfq-, eo.CIemend quidemetfi for- 
tuna nouerGafiiedtin hacMartisaleaiemerfit 
is tamen,fumfitqi vire s a cladibusi poft quas ca- 
pur extulkakius,quam fieasperpeffus nonfu- 
hfet.PaulusIII.r.M.defenditcumauaoriraretn 
Pontificum tumdignitatem IraUae,belligeranti^ 
bus inter feduobus potentiffimis Pdncipibus; 
intulic bellum Turcis,& ieeit fuiidamenta ilhus 
fpiendotis,inquofamiiiaeiushodieq;conftitU» 
tacernitun lulius IIL arreptis armis omnem 
prope conturbauic Iraliam.Paulus IV.inenarra. 
bilemaud viiTi militando cofumfit^deditq-, me-^ 
morabilead poftericacem exemplum, quancum 
mali darepofl^torbiPontifexprauis indnlgen^ 
. affe<aiK Ad^ononftolidevidenturjeciffe^ 
dam popiili,qui aTiil qmB115TrsT5^^^ 
Vt bene facerent:aliis vero ne facerent male j cU 
. poffent, Smdueruiuergofempermaiores nd^^ 
ftri placere Pondficjbus v t fi Bomjfientieorurn 
grjiaacje&ce^^ren^ 
eunmscipuejn 
minesjquieos^qu^ 

J^[^^^^^^s^}^^^^^sj Ec haec vide- 
mfi^€^i propteTquIptope omnes totrus 
Or bis Chdftiani i?dncipes > ta potentiores qua 

iufir- 



M 



!? O N l* I F i C I S 

iR^fmioreS ] Pontificibus ferefupplices fadi 
ftierincliue moti pietate & i-euerenria officiijfi'- 
««equod eosomnibus modisamicds quam ini- 
Snicos habere mallent. 

Caetetum , vt ad infticutum redeamus , poflr- 
q-uara recitauimus , quantum militum numerii 
Vna akeraque prouincia emittere queat , videa- 
imus iam deinceps,quam apti illi & habiles bel- 
lo fint.Igicur totum Picenum fiue MarcaAnco- 
nitanaplenaefthominibusbellicofisjqaifacile 
non folum fuam defenderequeant regionem, 
fed & peregrinos inuadentes fortiter repellere. 
Hsc eft illa terra,genitrix virerum forcium, La^ 
tinoru m R,oraanorumqj ,qui cum olim fuiITenc 
erbis domitores , pofterieorum Italiam exter^- 
rum geniium incurfibus opprelfam, eiedis Bar- 
fearis Tyi.anni{q-, in libertatem aderuerunt.A/k- 
ricus nXuniiJis Comes colledisdiiodecim miUib» 
militum^fortiteraggreirusBarbaros , quimife- 
ram Italiamagebancferebantq-,, eosaciefulps 
totaltaiiaexpubc-, difciplinam militaremredu- 
xit,quam peneomnenvabieceranc IcaIi,quos v-^ 
fum armorum denuo edocere neccflum habuic, 
3Piec quifquam iiscemporib. militisnomine di- 
gnus iudicacusfuic, qui nonfub eo ftipendiafe- 
ciffer» 

Picentesinterprimos fuere Socialis belli 
£Ui5t:oressquodbelIumincergrauiffimaqu£E,vn- 
quamgeireruncRomanicomputauerunc.Vm- 
bri hi ipfifimc, quorum ipaiores Hannibal ille>, 
antequam Romanos occidtone occideret, vi n- 
cere^oppidumqjSpoletum capere nonpotuir, 
vndeper{pedaVmbrorii.mfortitudinevirhaud 
infcitus ratiocinatuseft , quatae molis futura re'^ 
elTet Romam caperCjCum Spolerum f ruftra op'- 
pugnafiec. PtJetermiiirum vuigus reperiuntur 
ja hisPontificis fummi proainciis familia: que- 
dara iiluftres , qus in eum fincm nar^E videslitur, 
Vt duceSjTribunos, centuriones du^Stotefq; ©r- 
idinum procreatenti vc adeo itiirandum n on fit,^ 
in bello Ferrarienfi, quod breui cempore feiici- 
' ter confedaeft, non vltraviginci millia peditu, 
duoequitum militalTcquib. coptiscantusPrin^ 
cipatus vnius prope menfis fpacio, Ponc. Rom. 
■au(piciisdeui6lusatqjoccupatus eft, quodfor- 
tafle aiii per Europa principi tamfacilefaitu no 
fuiflet.Situmefta.toiumhocdominium Papa- 
-le intra raare Superu& inferu,fiueHaddaticum 
&:Tyrrhenum^obtinetqj mediultalise^vnde fit, 
vf non tantum ab tncurfionib. Barbaroru cutio- 
res finc incolas , fed & ex hac partecseterae Italife 
■regiones,fiopusfit,inofficiocontineri queanr. 
-Ytrumqvlictus portub. capacibiis ad magnam 
!clairemdefticuitur,in quibufdalocis planeim- 
|)drtuofum,inaccefsu magnifq; tempeftatibt,ob- 
noxiura , vtcuiuishoftimariillosmuadere vt)- 
lentiperdifficilefuturumfic.Addequodtotum 
littus mariTufcoobiedtum malignoaereirifa- 
meeft,qu£e veifblacau^pcregrinosarcere pof- 
vidctur,quibus cum morbis &hominib.foret 
pugnandum. CsteroquinPicennsager&Fla- 
-tninia pro propugnaculo habentillinG quidem 
Palmacia» hincvero ApuliaSiciliaq-„quodvel 



RoMANI. I<) 

inde cognofci poteft,quod Turc^ , etfi hbenrer 
lias Pontificis partes tentaflcnc,nunquain tan e 
cum clafle accedere propius aufi fnerint. Nec in 
omnilralia vUaeftvicinaprouincia , quamiure 
hic ftarusmetue.edebear. Hetruriamn.robore 
fuperar,neGcedit regnoNeapoIicano.Etfi cnim 
hoc patet latius, diuiriifqj & populo magis abu^ 
d-ar,illi ramen inmultisaliisreb.cedit. Prinuun 
n.totumRcgniim Neapolitanura in longitudi- 
ne extedltur,latitudincangwfta, vndc vircsdif> 
fipatsE vniri celeriter no polHint.Deinde eft vi & 
armisacquificu jvndenequaquam eaeftpopuU 
in principem fides qua: folereffe in iegitimum 
hsrede.Cogiteu ha^c res,fir«iisopportunaloca 
munire prxlidik, in quaj Hifpanorum Rex pro- 
pe omnes prouentusregni infumir^De Poncifi* 
cisa^ in prouinGiasruasiure tiierao diipucat, vn- 
de non eft necelfe > vt^ad continendos in omcio 
populos vel vnum folidum expendat. Omitto 
iatn ipfa in Religione magnumPoncifici efle fir^ 
raame,ncum,qujE vt confcruettir csreroruprin^. 
cipumplurimuintereft,quod aliquotiespacuir, 
cum exteriprincipesprodefenfione autiioiita^ 
tis 8c potentix Papalis arma nori femel auide 
corripuerunt. Hisrebusfretipontifices Grc'» 
gorius Vli.&Alexander III. aufifunt bellum 
gerere cum porenciffimis Imperatoiibus , etfi 
lunc temporis Imperium Germanicum longe 
videatur fuiffe quamnuncvalidius.Taceo nunC 
de firmis Cafteliis&arcibus, Oruictana, Viferna^' 
te,Salfubina, FaiUana,Spoktana,Per-uJina, Amomtit" 
na,lcor-o-liui(nfit Bertinma, Verrarienfi^ quin fi quis , 
totamVrabriam , qu£E <iiffi"piles vndique liaijet 
aditus 5 perpecuam veluc vHamq;ai:cemdicat» 
non abiurda l«quetur. 

Omnia aurem h:tG,qiiantacunq^ iinT, imma» 
nem in modum auxicau^loricas fummi Pontifi»- 
cis. Nec nvvilusprinceps eft ,-aqno plura l>ona, 
& vjce verrapluraraalaexped--ariqueant -: qui ■ 
plus largiri poffit citradeti imentum ren.nTi lua- (/ 
rumj^uiraaiores conferre queatdignir-atesrqui ' ' 
principescreeteueharqi-fineimminutionedio^- 'i 
rum principatuura ; quiplus coiatur acq', ob(er=- '( 
uecura vicinis \ fnetuaturaionginquis : ecfi ye- '\ 
rumSteciA^olujiTus ., Heclroperaioi-nec rrges 
guietis p pfliimtacjtthfiditap^u^^ d '* ? fi 
noiit Pontifex, Ethoc vnum ilkid foiuniq ; eft» 
quodrf^ei^f^giiiCpropecoegit , vtEcclefiafRo- 
mansetnbutum penderenf, 8c ■/ipul!£Ca!abriteqif& 
nges, vc (e clienres ac beneficiarios Pap.T profite;. 
rentur,& Mjthildanicmitifia»J,vt^rou\nci3e fu^ 
fatisampl« PoticificemfcriberechflEredcm.Ha^ 
authoritaceadeovcifciuit EeoIII.P. M-.vtau- 
fusfuerit imperium Occidentisab orienteaueL 
lete. Eadem vfuspoteftate Gregorius V.hoei- 
dem Jmperium Germanistradidit perpetuuto, 
creatis feptem Ele6i:ocibus:& Aiesand^r Vl .i n- 
ter HifpanosLufitanofqi nouum rerrarura or-» 
bemdiuifitiduidaHneapro limite. 

Addam &hoCjDorainium Pont.Ro. ndftrd 
seuopinsvaierepotfntiaquaolim duab.de cau^ 
fis,Primaeft,quod Rudoiphus ptimus Imptra- 
tor accepta pecunia Herrufcos libetos pro- 
B 4 nun^ 



D E T E R R I S A C D O M I N I I S 



.20 ' 

nunciamt , vndefaaum eft,vc Impermm defti- 
tmvm iiiea pane autl:oricate,iacereti, nechabe- 
rent eam Irapf ratores de caecero occarionem 
irigrediendiiuliam&vexandiPontifices. Al- 
tei-a eft hiceritiis cot regulorum qui olim Eccle- 
fum eiufqiie lacerabent prouincias. Si;b!ati ho- 
rum mukifunt , anmrentibuscumprimis Ale- 
xandro V I. & lulio 1 1. Pontificibus Rom. Hts 
adiangi poteft , quod Pi inceps ille,cuiRcgnum 
Neapoiiranum & Principatus InfabriiE parer, 
ipfe in Icaiia non habicat j vt claritati pontificiJE 
hacracioneobftruerenohpoffit, 

lam vc de fortaliiiis & propugnaculis loquar 
Cquo quidem nonrine eatanttim capio , quKiu- 
re natural: & lureduario ad Principem deuolu- 
ta , nbnviautarmisoccupatafunt) dubitatur, 
vtrum mehus fit , munitiones infimbus^omi- 
nii, aniniieidioKue' ^mbilicg^emexdLarejjn 
^J^Vtrim^ue/pTqu^apite mea fic fert fen- 
tentia ; Vrbes ^ oppida qusedam effe cordis m- 
ftarinpcouinciaicumrauoneficus, tum.officn. 
Situs , fiinmeditulUoeiiisexrruasfint, cuiul- 
' iBodi [nnrr/ljfppd Lufitan'orumfPraga,LOndmumi 
florentiaMtetia pmfiorum,MarittmCarpetanorum, 
hodiemdrmm. Officii,fiproprer copiam&af- 
flacnciam. CEEteris membris robur atquc VU-am 
fuppeditcnt. Ali^s hoc funguntut officio , quan- 
quam in medio regionii exaedificaiae non fmt, 
huius generis funt ma^elu , Fanormus, Mepna. 
GenuA t ecfi medium prope Liguri^ tenet ratio- 
nelongitudinis , inexcremicace tameneius fita 
eft', fcilicetadmare , ratione latitudinis. lam 
deinceps vrbes ptecipux , quae medium rcgio- 
nis obtment, cxpedicfecuras & imrounes po- 
tiuseffequam munitas. SecUr.tatem vocq ^, li 
longc abfint a pe iiculo. Hoc autemobtmeri po- 
^ teft , fi extrcma velut meipbra & fines prouin^ 
ci^^jJtemqUe^cen^^ 
p^d&robemuniantur. Vrbs enim quae m me- 
diTmllcrr^nli^Iicm^ eft> h opers ma- 
Buque muniatar , pnmum formidmem mcmit 
caeteris oranibusoppidis , quafi negligantur , & 
ad hanc fblamconfugiendum fit. Demdemi- 
nmcaudmritat^^ 
, , u indalhulndade^^ 
y tinuilfe vrbem. Nam profedto fic habet vt m se- 
gris : quandocalor nacuraiis defertis cruribus, 
femoiibus , braihiis caeterifque extremis meni- 
bris adcor confugit , parumfpeifupereft con- 
ualiturum sgrotutti; At vero fe_£na tis excremis_ 
feruabuntjirjtjam ea quae iu nied^ioTuiit ^^n 
aumn e mnxx^. Operae prfecium igitur e- 
rit vt cor fiue medietates omnes fuas vireS con- 
uertat inferuandaextrema , quodn^uaquam 
fienpgteft.munitaj£rhe-n3£diterraneai. Nam 
necefleeat , vc abextrem-is ineam coroporte- 
tur omne robur,a]imonia , pabulum , tormen- 
ta,arma, inftrumenta miUtaria,pr$fidia, mi- 
lites. CumquevrbesPrincipalesplerumq', fint 
admodum arapla; , eo difficihus& laboriofias 
rouniuntur , exhauriuncque magnitudine fua 
mmorum oppidorum totiufqueadco Ptouin- 



ciEefuccum atque fanguinem , vt ad conferuan- 
dosfinesnihilampliusfupetficvirium. Hocex- 
percus cft Mantuas Diix in muniendo oppido 
Cafale.Ex his facile co!ligipoteft,qu? mea mens 
ficopnraum nimirum fore fi vtrui-nque munia- 
tur , & medium & extrema. Summa rerum huc 
redit. Extremorum cfficium eft, hoftem quam 
longiffime l ih-oUinciaem'edio arcercatque dif- 
tincre \ Medioruttl ,extremistobur'atque vires 
adid pr£eftandum fuppeditare.Ckriffimum hoc 
eft incorporehumano. Manus &brachia ar-r , 
ceUt penculitm acorpore & corde j cor & cor- 
pus largitut fuecum& vires i alimoniaroque 
membns. Praetereavrbsin mcdiofita, lifortis 
munitaquenonfit , nihilnonfacietaddefen- 
dendos fines,in quorum cdnferuatione fuam 
fecuritacem faluceraqueinclufanhnouic. Vnde 
quis non inepce ratiocinari poffit, expedirC,]Vl e- 
tropoliiTi mjnedmjita^^ no efIe,pro:; 

pter caufas tam ante a nobis al latas. Haecautem 
de regioneaut proUinciacapi"voIumus , quas 
non anguftafedfatis fpaciofaeft, nam quando 
de minoribusdominiis loquimuri vbicor ex- ^ 
tremis merabris admodum propinqUum eft, 
omnino conuenit mediadiHgenter muniri. 

Cgterum vrbes pri ncipale Sj^^ugjn^aua 
prouincixj^^ 

feciuitat ijug aiiterconfM erenonp^Ito 

ranTquTbufdam animantibus, quorUmcapita 
non folum firmo cinxitcranio, fed etiam corni- 
bus armauit.Natutam imitatur Arehitedus mi. 
Htaris, qui vrbem ildn tantum circuitidat firmis 
moembus, fed & valIo> fofta, aliifque munitio- 
nibus&propugnaculis. Aliisitaplacet.Medi- 
terraneasvrbes , tampoffiecum eapitc tompa- 
rariquamcumcorde : quodexticmis partibus - 
nontantum vigorem , vitamqueac robur filp- 
pedicet,qu^ piopriefunaiohesfuntciordis , fed 
&fenfus infuper,rationem &intclle<aum,quod 
eft officium capitis : aiuntque, fieri non pofle , li 
principibus his partibus fatis caueatur, quin c^- 
tcrisquoquereaieconfulatur. 

Sed ad hse poftrema facilis eft refponfio. Pri- 
mum enira capUt in brucis animalibus eis non 
tancura capicis ,fed & manuum brachiorumque 
vicem praeftat.Capicis : quia continet cerebrura 
ipfofq-, eorum fenfus.Manuum , quiaeo pugnat 
oft^endimtq-, adueJjianum. Inuenias multa quae 
non cbrnibus fed oredentibufciue prasliantur, 
"~ hinciilis os oblongampaCulumqr,exquorum 
generetuntCanes, Lupi,Leones,Sorices,&e 
mfciumgenere Lupi aliiq-,. Cornsbuspugnant 
cetui, ibices,capri, aricteS,inprimisautemBou 

vniuesfanatio: 

Der}tett}(ieturaper>defenduntcornM 

cerumn. 

Elephas prarer pra:iongos dentes,quos veteres 
cornuacredideri5t , probofcidem naruraebenc- 
ficio m ans eft,ct ua vcitur m&nus vice,vt notum 
cft.Armaigirurqujeanimalib.naturacongene- 

rauit,pf o manib.us dedit,non vehu partcs capi. 

tis. 



V 



'foNTIFIGIS 

W^i. ■Pr^tereac onfilium 8< refia rario^gubgimL:: 
Tt4 oc|ue non citTpeDdet a loco , (c d aPj^mcipejju^^ 
^SrKigifhMta, qiii non femper in^no hserec oppi- 
idojkdlnbindclocummiitarcporeft. Paretiioc 
txemplo funvmorum pmitificum qi^i nonfem- 
^er Romae habitaueruni , (cd aiiquando Oruie- 
■ti/Peruils>Anagniae,Reate,Ferraria:,quandoq; 
6c Auinione. Omnis autem vigoratquerobur 
prouincias dependet ita a cordclij confideremu s 
icddituu^ ^ 

abundajKiam^ojTQi-ngat us, freg aentiam houii- 
Mum,ntus eommoditarem^us omhiadeloco 
iinocum t:ansferri mr.tariq; nbnpoifunt. 

Ca;teaim vt de ipfa Vrbe Roraa loqnamur, fa- 
tendum eft,eam non obtinere medium protiin- 
ciarum pontificiarum , cu insEqMaUb. (paciis di- 
ftet a Bononia Ferradaq;, fatis longe ab vtraque 
femota, propior autem multo firfinib, verfus a- 
grum Bruiiu-: neq; tamen in extrema quafi fim- 
hria collocata dici poteft , nec hoftili b. incurfi ;>= 
interpnmas expohta, Hincconfuicum non vi- 1 
deitur.vt exquilite opere nianuq; muniatur ; ne- 
'que tamenomninomunitionibusdefticuenda, 
vc apparet ijs qui rem Qculis arbitrantur. _ Arxju 
cum caftellofatis validis cinda^ t mun i tioniF. 
cstera rion vaib"fo<Taq; aiKali^ex^uTfic^ 
re a ied msni b. rantum clauduntur. Necenim 
'dubiumeft, li vn^flqriaq^rnimisvalTdiscingere- 
lHrmunimentisacq;propugnacalis,incommo* 
daiilaRomanisoboritura.quseruperiusanobis 
commemorarafiint. Sufficicigicur , vcarxcam 
Caftro ad fuftinendos hoftiles impecus propul- 
fandofq;-, validafit, vt ibi camdiuducatur tepus, 
donec pei egrinis auxiliis foluatur otohdio. 

Fuitautcm VrbsRomadiuerfis cemporibus» 
necab vnoDuceGuepr-incipemunita. Beiiiia- 
riiis n.coliapfos vetuftate vrbis murosinftaura'- 
uit, fed ambitu multo i^iinorej quam antefue- 
rant.Irerum,deie«S:osprofl:ratoi"qi Adrianusl.P» 
•M, denuo erexit, quem iecutus Leo IV.P. M.vc 
prohfoeret Saracenorum incurfiones , adiecic 
firmamentigratia moenibus quindecina ciuTe';, 
extra^Sfeisoptimoconfilioduobtts.propugnacu:- 
lis ab VEcaq; Tyberisfluiiij ripa. Vaticanum in- 
fuper muro cinxit , fuoque de nomine Ciuitatem 
■Leonimm appeilauit.NicolausIII. P*. M.in^ciuhc 
iTiffinibuspalarium iiludelegantiffimami-iquod 
■ab amcEnirate profpedus denominationem rra- 
xit.Paulus I II. muninitcaftrum fiue BurguRo- 
auanum^hocpGtiffimumGonfiiio, quodv^bsab 
ea partc qusinOrienrem vergit,deftitutaHabi- 
«arorib. multum ampledteretur vacui (pacij cedi- 
iiciis longo a m.cBnil3.remotis mteruaIlo,vt mas- 
•nia £egre defendi poftentk Voluit igicur l?aulusjfi 
■quavism.iiorhoftilisingruerec , vcprofligato 
populo ad tepus aUquod pateret fecuritatis re- 
xugium. Auxic hoc caftrum Pius IV. adie<5tifquc 
ftrudurisnouisfccitampliuSi 

lam deineeps ordo opeiis noftri poftulat , vc 
videamus,quam firmicer fines dominiiPontifi^ 
cii tnunitifint. Atringit hoc fines regni Neapo- 
litani,lineatransver(adu6t£lpermediaraltalia, 
a man fuperp ad inferum.i^erufinus ager & Pa- 



R O M A N r. 21 

trimoniaiis confiniseftMagni Ducis Hetruriae 
prouinciis , Ferrarienfis autem& Bononienfis 
princfpatui Mantuano* Ntceftquodmecuanc 
prouinciasPontificis , nequando per principes 
hos coniundos arfStiore aliquo fioederc inuada- 
tur,cumeorum potius interficvt Scatus Papaiis 
in fuo conferuecur vigore, ne fi ad alique.eprin- 
cipib. Itaiisnouaaccellioneparseius deuolua- 
tur,fa<5t:asispotentior cateris fiatformidabilis, 
Qucmadmodnm n. RomanusPontifex Pat er v- 
n iuer{aiisaudit:i ca exp edic,vcpoten tia ems con. 
feruetur,vtqjomn e s i nijjftaviopprefli inde a u- 
xihi aliqisT3l3pporcuni5,cafibus fperarepofliint, 
Expertiluntlioc vicini Vcneti inbcllis concra 
Tu'r£:as,EquicesMelitenfescontraeundeph,o- 
ftem fed & Caroius V. Impera tor beilo contra 
Saxonemcasttforq;Germania;princi,pes:liisin- 
tjuam ommbuscopix militarescum argencoa 
Poiitificibusfubfidio mil&funt. Tdceoiamde 
Ferdinandol.MaximilJI. Rudolfo 1 Imppp. 
vc &de Transfyiuaniae Principe , quibusCle- 
fnens Vll.Paidus 1 1 1.Pius 1 1 L & V.auxiliareS 
equicum tuerhas , legionefq;pedicum cum ma»' 
gno auriponderefuppeditauerunt. Conlulcum , 
igitutcricPoncifici , vtconferuato comuTLmiT 
pareiftTstituTo, nuTlume vicinisprincipibusar* 
iiiis petat ledetispotius autlxoritafe STofliqis 
in amiciria contineat.Quod u quis iocuii remo- 
tior ^ad fines dorainii pontificii fitus munien- 
dusfit , luaferimvtahquiseligatur inagro Fer- 
radehfiaut Bononienfi. DeFetraria quidem,cu 
itiuniriflinia fit,nbnc(iquodPapafibiquicqua 
metuat. Aliterhabetres deBononia,quienco 
iplafortiseft , necadrnuniendumracifis, eum 
fuperccur a vicinoriUTi montium aiticudinc. Si 
quis meaudiat, municndi CafielliFianciaiithoi: 
fuerim ,cum iliud o.ppidum in|)lan6 fitum om- 
he munitidnisgenui commode recipere polHc, 
nec vii-oscircumfemontes metuatrabimdante 
infuper oitinib. reb. ad vi£lu neceifariis ptCouin- 
cia,&; vicinaBononia iarguerc£etera luppedi- 
tante,cuius.plurimiira referr, oppiduni iilud ef- 
le quara munmlTimum. Pius V. P. M. agg; efilis 
fuicopus hoc j fcdad famam beiliCypruinter- 
mifit. Hac rationenon abfurde quis Ferrari<!ra 
& CafteliumFrancam (quod bppidu m aptidTve- 
texesjorum GailortmdL\Qt'ixm fuit) duasc lauesap- 
pellaueriCjj|uihus^i^^ Romano nihii eric 

rrietuendum perkuri a moncibus,&abInfubria, 
quf nunc Lpmbacdia eft. 

Ceretun^iadmuniendosfinesveriiisregnum 
Neapoiitahum,plurib.opus eritfortaiiciis. Pof- 
fent ieicur rauniri Tranfona,Aufidum ,< Afculu> 
quanquam hocpoftremu oppidum Hfaci^ra ope. 
req; munitiffimi5,fituq;per commodo, vtquod 
ifitvitra DruehtumfluurfbfuSicerepoflevidea- 
tur,non tahtuaddefendendosfines,fed & infe- 
ftandahoftiieregione,fivfusbeIligerendiidex- 
igatj ^Verfus agrum Sabinu Reate lufFeccrit op- 
pidum rnunitura, & caput regionis fertilifliraje, 
obq; id rton cdntemnendura auc prodendum 
hofti. tatii finibiis profpedtum erit fi munia- 
tur Terracina , Frufiiium , Seghia & Anagnia: 

quan- 



■ 



De Terris ACDOMINI^S 

quanquam non deflat quT de Frufino & Ana- pendet, quaUseftfames & inediapublica, m 

gniacontencifiat,omiffisc^teris. Abeaparte cnim Uludellterr^Itali^mgenmm, vtt^^^^^^^^ 

qua Hetrutiam fpeaat fines Pontificis kabet fola mgtatitudo annons charltatem procie t, 

oppida Perufiam , OruietUm . Caftrum & Vi- nifi accedat hommum male fenatorum fcele- 

tetbium. firma hscper fefatisfunc , necegent rataauar.m.Ten.afohhommum maht.sacce- 

nouismunitionibus^ Nonefttamendiffimu- f''^'^-^'^^^^"'"^ 

landam , Dominium Papale ab null^parte faci- la,mpnm^ ciuiha , fi cariorum ^uorum manus 

iusinuadipofle,quamabHetruria,nonquod adomnefcelusvenalesfunt , & pr^donumau- 

tantopere LtUendUm fit ab huius principis dacia,fim.hfquefannjnebu onum,quivi^m 

potentia.SedquodperhancprouinciaSiipateat hommum vel mercede condufti vel gratuuo 

CftnaditusiliaLumRlanum:hacenim appetunt.Eft&cuda^^ 

via ingreffi funr Carolus Vlll. Francomm abufi hcetiSTHai^^ 



Rex , & Carohis Boutbonius Csfatearu copia. 
rum dudof . Dabit igitur operam Pontifex , vt 
Tufcisc principe vtatur amico , ne permittat ex-> 
traneis in penitiotem Icaham ttanfitumi 

Supereft, Vtde matiTyrrhenodicamuS.Hic 
redte faoiet Pontifex , fiperpetuO quinq; vel fesi 
triremes militariter inftrudas habeat nontan- 
tum ad defenfionem finium faorum,fed ad con-i 
kruandam authoritatem famamquc nomiiiis 



gibus^jcdeptoquejftipmdici^^ 
nemvenali es exporrant jnimas : quodpoftrc- 
muhaudlcio , an ndprsfentiflima fit ftatus Ec- 
clefiafticiperniciessquodlicitumfitjvnicuique 
ibicogere mercenariasmiiitummanus.Prxter 
hastaciones exhauriuntur infuper habitatori- 
bugpfouinciigtBUi^ nittfsimmanibus 
pTi^jpu mekadionibu s C onftetnatu s s ogineni_ 
^SH^iTbrtismeli^^ 

' . .. — r-* • -U/i: 



leruandam autnoritatem raraaraquc uuiiuuio,^ ^ . ,0 . 

qu^ profedto falua conftarenonpolTet , fi ma- .pl^iTI^Bnmarne onerum ^-YZZ c^tld 
rc hoc , ad cuius iicto^a tot oppida longe lateqi , nent,aut ommdo pcomnciam deferunt. C^teu 
fpa'?%i;?e pS mcSLdkum' Addb ' qui manent «PP^^*^^ ^^f ^^f «-^X; 

qWPdncepsquiVitesmaricimas, cumterre^ cum non habeant quofe ^beroM o alant, 
ftribuscopiisnottisoniim.*it,interpoientiorcs ad tliendicitatem rediguntur , bmcvidere eft, 
itribus copus non eoniuu^a , / . -l. ^ias publicas&oppidorum vicorumque com- 
numerandushaud veniat. H.sautemtnremib. v as puDiK.db c><. , . ,. , ^ , | duifati- 
meiiusconfahnonpofret,quamfifubimperio: P"^"^^^'^;^^^"^ 
ahcLiiusOrdinismilitarisconftitut^mihtaret, ^^^^'^?'^''''^''^!^^^^^ 



cui Ordini vicina ahqua Infula ad inhabitan- 
dumconcedipoflec' Rationem atqueformam, 
quopactoordoisinftituendusfit , dabitexem- 
pium Cofi-niMagni pucis Hetilirias , cuiusjn- 
ftifutiratio 3 vthucfepetafur, noncftneceife. 
Caput iUius ordinis firtnum fibi legej^omicif 
humTmitiamln&lam ad PormmHetculis^bi 



derepoirum , quidahudfadantpfincipcs , qui 
omnes lucrandi ahquidmodos fibifohsvendi- 
caht, nihilrehnquentcspopulo , vnderem vel 
faCetevelaugerepoffint , quinihilofecitiJ gra- 
uiffima per ibluere cogitur tributa.Pjrarterea bel- 
la & profediones ift longinquas regiones ex- 
hauriuntprouindas , cumexploratum fit, vix 
cehtefimum quemque inde redire j vtloqiiun- 
tuf expediriones Hifpanotum in nouum or- 
bem , & interioreriTGcriTiHilim,^ nauigatw 
irerfillH^iioHimtn^^^^ ^<^^"^ 



trireraes perpetuoeruhtinftatiohei,quamcin- 
^ /^gunt ahs minoresIiifulaE , fahibres omnes ,bo- 
ij narumrerumferaces , &aerisbonitatecom^ 

^ 'S:::^^:^^^^^ S^"gili„Ha„ga.ici., Efficaciaru„th.co:n- 

rorrij^.iS°cS,»atciaabu„'detp,fc.bu.. '^Hr^o^xl^^^^^ 

i„pnmiiataini.ffatautcmh*v«ctumTti- J^^^-^^f^S^^^^iP^^^-^Z. 
chideslaliifque. Eticautemhicftatiottifemi- jiem ml praefe„lius/OTnT# afa ^ 
buscllaiffima,cumiiide!atiinmusinma-..bus,ebuslit vt,,,^ 

reptoffeauspatcat.adexplota„dasPiratatum „d=«m "'^ "Zln^^^til^i^^i 

libL„ic.>,qm%i„isto.ummudhttasfiuc i„- acceaenteva„.t.tc .mml!^^ 

tmiffione\feftamredde.-efole„t.I„v„iaet; -^J^^^^^^t^^ 
fum r~plauamfi=t.mhiLeflita«ne^^ .^^l^^^^h^^^^- 
farium totihuicIt3lisEara,^tnvtmii!t!Eh- raja^ 1 °f '^"'■'f^'^?™;,. „/,h.ae„usmal- 
clSramro.5tnIsWen^^^^^^ 
., cettum l5e,colo„orammult,tt,d.netoburaC A '» » . bocPlinius fuo 

'(potentia,«pt.„Cm.srf.mat.ioete. Cut^^^^^^^ 



tem hucdeiapfi fuerimus j nihilaheninosfa- 
fturos arbitramufjfi caufas qua:fiuerimus ^ pro^ 
pterquas inplerifque Itah^regionibus nonea 
lithabitatorum frcquenria, quaeeffiepoffitatqi 
debeat. Necenim pro bonrtate foU&: veferi 
gloria habitantur hx prouincije* Prima caufae 
rebusnaturalibusperitur , vtcum coniagiofus 
& pcftifer morbus longe ferpens colonos ex- 
tinguic ; akera ab naturalibus & voluntariis de- 



auo fadum^fedadis amphffimis poffcffionibuS 
aclatifundiisadpaucorum , fed prsporenturo, 
arbitrium, vnde eiedtis colonis ad vaftita- 

tem prope peruenerit tcrrarum 
' Regmaltlaha. 



VBTrs 



P o N Ti Ficrs 

fETVS RlIPVBLlCAE ROMAHaE 
loma&ratio, 

CVmprirci Romaiiitam beneprsfuerintre- 
bus (uis,vcfeliciiTimof.-cccdiiomnia con- 
fecerincqua: vnquam funt aggreffi, non ingra- 
rilm futurum Led:oriarbiti-atusfura,fiformam 
Rcipublicc-e quanrafieriporefl; breuirareperfe- 
cutus, qua-dam deeorumadminiftrarione/api- 
entia&anirai magnitudinedicerem , quibus 
Vfrcutib.m rantum creuit res Rqmana, vtom- 
Jnibus propegentibus euaferitformidabilis. Or- , 
diar autcm ab amplipmo ordine Smatorio, cum ne- 
imo dubitet , quin magnitudo Romani nommis 
Senatuidebearur : dehoccrgodicemus,quaiis 
fuent anre monarchiam Caiiarum Sc poft 
.cam. 

IgiturSenatits primum ab Ro?««/oinftitutus 
eft, qtu cum viderer ciuicatem poUei e v ahda le- 
dtiilia-sorum iuuenum manu, qua: confilio pru- 
dcntiaqj legenda omnino eiTet , ledosc ciuiura 
pimioribus cemum yiros P A x v m nomine 
,cohoneftauit, cumq-, plerique inter eos feues cf- 
,fent,j/e«<?f«?wappellauit, quiautemab hispro- 
crearentur,eosPatriciosdixir. Auxitordincm 
Senatoriumr«i/«5Hoi?i/^2« , eo potillirnum tem- 
pore,quodeftrudaalbaciueseiusRomamde- 
duxit. Adfcripti tunc funt in Senatum TuUii, 
SeruiliijQuintii, Geganii,Clodij. Verummul- 
tisannispoft , eiedisab vrbeRegibus, vidcns 
Bt«tus Conful pauciores efTe quam oporte- 
i3atfenatorcs,adfciuitinhuncordinempiimos 
Equittim Romanorum , quos Sc Patres confcri- 
|)/« appellauit , quod ad.priores ledi fcripti- 
que cflent, Tanta autem fuit Scnatorum au- 
^oritas & potentia , vt foli rempublicara gere- 
renrsadeo vt ne Reges quidem , aut Confu- 
lesaut DitSiatores quicquam facerent , nifi fena- 
tusitacenfuiiret, Vndcfadumeft, vtcum Tat- 
quinius fupcrbus incoofulto fenacu multapro 
lubitii feceret , Tyrannus appcilatus , deque 
regio faftigio deturbatus fuerir. Reperiomfti- 
pt c in triplici Senatorcs fuifle diftcrentia : quof- 
dam enmi Patncios, zlios Pedarios , tertios con- 
fcript^>s di&os, Er de Patriciis quidem eonfcri- 
piiCque in fuperioribus iam iocuri fumus. Pe- 
darti ita didi iunt non ob vnam rationem. Pri- 
xnaeft , quod ipiifufFragianonferrcnt , ledpe- 
dibus inaliorumc.onceGlerentfententiam. Ai- 
teia, quodcum praEcipuifenatorcs curru , auc 
lcdticain fenatum veherentur, hi pedeftri itine. 
jeincuriamvenirent , indcqac di&os Pedafiosl 
Vatro priorem opinionem ampiecii videtur,di. 
censhosfuiflein Equcftri ordinefacileprinci- 
pes 5 qu.bus et{i Magiftracusgellifrent, tamen 
<juo'^aCenforib=leclinonfuiflent, noniicuif- 
fefentcntiaminfenatudicerc , {edaliorumopi- 
nionibns accedere. Cstcrum quod ad ius at- 
<jue brdinem fercndorum fuft^Lagioriim in le- 
iiatuattinet,reperioillum,quiperceforesprin- 
cepsSenarusledrusfuiflet, prifpumdixiftefen- 
tcntiam: quandoque & cenfules , aut confu- 



Ro M A N I. 15 

iesdefignatos. Cicero in ei> quem de Seneftute 
fcripfitjiibello, aitolimmorisfuille, vtnatu 
gradioresptimu diccrenr. Pofteriorib.teporib. 
is primus dicer.cfoiebar,c]ui a Confuie rogare- 
tur : nonpotcracaHtemConfiiirogare ienien- 
tiam nifi virum confularcm. A.Gelimsex Var- 
rone recitat non poLUiife conuocare Senatmn 
nifi Diclarorem, Confi:'.mi , Praitdrem , Tii- 
bunumplcbis, &\it Pra:/ ;dum Vft>is. Hisad- 
iungit,ied extra iunididtionem I^rstoriam Tri- 
bunos militares,fcd qui proeonfules fuiircntci- 
remque Decemviros cum confulari poceftate, 
cumDuurnviris conftituendseReipublicic.Ne- 
gat vnquani hbi lcilum cognitumque i'ra:fe- 
Ztum Socio;um Lacini nommis vfum aiuhori- 
tate conuocandi lenacum, cum Senator non eC' 
fet , nequeiencenti imdieerepoflcr, Caitetum 
Trit»unos piebis id potuiile anrequam perfer- 
retur Lex Attinia , etiiin numero ienatorum 
non eflent, Locus autem vbi eonueniendum 
efletfenatuijalius eflc nanpotcrat,pra;cerquam 
qui ab Augunbusdefiuiebatiir,quem ipfiTcm- 
plum vocat^ant. Cum aatcra fenatus coadlus ^ 
fuilletin curia Hoftiiia,poftin Pompeia,p©ftrc- 
mo in luha , dccteuic collegium Augurum , vc 
illa loca deinceps Templa ellent , eo tine,vt quae 
ibideliberatafuerant.racahaberenrur.Dertm- 
pore habendi (enatus ua cenfct idem Varro : ncw 
fas efle conuenire Patics^ ante otcuni Solis» 
.aut p oirnilur occalu m £ er a^ au ccrn_p£ ne s ccn- 
fores , tempus conueniendi patribus prsfcri- 
beiC. DeannoiEtatis,qupquisin Senatum le- 
geretur , poftfadum Papyrii Prsrextati confti- 
tu^i e ft ne q uis minor Yiginnqwnq|a.i^^^ 
micteretur , vTFIiitardniishabetin vita Pom«- 
peij. Sieidem Varronicredimus , ijijuiSena- 
tgrimiijiu^^ 

b^ncConfo, conftitutaque fuit pcrj,ja fiue m uFta 
jj^s 5 quivocatiad fenatumuon comparuifllnt. 
Senatbrum poftlim^ lenatorig hab ebao iur 
ordinejatjvero ij infantes , quicoricepti nariqut: 
luil&nt , poftquam eorum patres i^nominiiE 
caulafenatu raod fuiflcnt , non habebanturSc- 
natorum filii. Qirod fljiberi alicuius , quiSe- 
narumotusfa iflcc , po ft_m o it e ni P a t r is i n a ui 
potc ftate m deucniret , qu^Sv mcojr. Met_ha:^ 
jJe b^tur isnonoIallanTepatris j^nominig^inter 
iEIrositnatorios, 

'^"^ 'Centurias equitimi ttes Romiilnsinftttuit, qui-_ 
bus ad omnes reipublicae cafus vteretur : hi^ 
priefecit TribmosCelertm , ipii autem equitesia 
tres vt diximus rurmas diuiij Vocabantur 
'B.hamnmfes^T-atienfes &:Luceres,Qu^orum^£do ia- 
ter omnes cft antigiiillimus j^^iippe^qui^at^ 
^"ffiffespicbpe magiftratus crcati iunt.Certum n, 
eftTullum Hoftilium Rcgem QiK^ftoiesinfti- 
tuifle. .Firnjiiore fide hasc narratio nititur , quafti 
illoruraqui dicunt , primum Romulum duos 
habuifle Qua^ftores. Denominehorumdiuei^ 
fuBodeienriiSt^quibuidaQuxftmxsdid^^^^ 
rentib.gjcoqui^e^cnj^s^Hbliiiiij&lnffi^^ 
ferrentjfufceptachieiauiipopuli Romani cura, 

ttant 



^4 DETERELisAeDoMiNiis 

Erant&aln,quiImpctatorcsconfalcfq5feqae- lus Romanus querelatum materiam haberef, 
renturinPronincias:itfimq-,alii.quirecitabanc cum fepro vnoRegeauosnaaumconrpicare. 
licteras infenatuab diUerfisOrbispartibusmif- tur. Liaorcserant om nuio d^^^ 
fas Non defunt idoneiaudores qui fcnbant, fcrebanc manibus virgammfafcescurn lingun^ 
QusftoresquandoquefolitoSinqairereinfaci. (ecuHbusI&lT^^ 
n^oforumcrimina*antUmatqueVafroideofic_ lermscjnicqiLfuk^^ 

ara^iT^odlliblicerenc quseftionibus & tor- prouocandi poteftatem populo fecit ab omni- , 
menfismaleficos.CreabanturAUtemveterico^ busMagiftratibus , quaqmdemconfularispo- 
fuetudineqU^ftores, camexplebcioquam pa- tentia multuminfraRegunummujutaeft.Pri, 
tricioordine,cumqucconfulescapitisdamnare mistemponbusconfulesamboefohsSenatoii- 
ciaemRomanumnonpofl-encfaaumeftvtco^ buslegebantur: poftremoaatemRdmanifedi- 
enitiohomiciduQuxftorib. rerumcapitalium tionibus Tribunorum p ebis htigati pcrmife; 
committeretun runti vtalter confulum eplcbelegcremr. Pn- 

Bmmvtroruni primam inftitutionem ipfa rmiscoriiuleplebeioor^ 
propcvetuftasinuoluit. Capicndumautem cft cius. 

initiumabTulloHoftilioRegcqUiduobusyi- Ditom prsBommbus magna eratpotcntm 
risiudidamdetulit decapitcM. Horatii, cum &audoritas.Abhuiusenimfententiaprouoca- 
ab Curiatiorumcsde reuerfusfororem interc^ renonlicebat , cum {umma&abfoluta vtcre- 
miiret.&HoratiusquidemDuumVirbrumfe- turinPop. Rom.mrifd.(aionc. Cstetumnon 
tenriacipicisdamnatus,cumadplebemprouo- creabatur DiaatornificUminfimirno verfarc- 
cafret , communibuspopulitalculiSabfolutuS ^rdiiitaspcricu o.Prifcisanrusnefashabeba- 
eftHocfa:tDuumvirmumRom^mitium,qui turdiaatoremaliundequamePatr.ciislegcre. 
capitales ab offido didi funt / qmbusfuccefru At vero in eo bello , quod Romanu cunr. Fah- 
'emporistertiusfuitaditmtedemandatain. fciserat.Diaatoremfib.epkbeadraauPopa- 
S his Triumviris carcerum ergaftulorumq-, lus C. Marium Rutllium. Didaturam pr.mus 
crLiuiusaithuiusmagiftratusrudiciopr.a- Rpm^gcffit , TitusLargms. C-maucetnbc 
pitatumde faxoC.ManliumGapitolinum , & magiftratus nimispotcnsvideretur , pc^anga- 
fre hiipluresvirietiaminconim-ationisCati^ ftolege drcUmfcnptasfuit temponslp aco v 
I narr. focios animadUerterunr. vhra fextum menlem DidatOrcm agcre nulU 

pS VrUis iurifdiaio longe kteque pate- fas effet. Quamuis po{knoilbu^s_ie^^^^ 
bat ctendetturcnimperVnLrfam^ropel. J^orneliusSylla&C luhMC^ra^^^ 
Sl^m namadhdcpropriepetrinebaccognicio Ma g.ftratu ac^ iy rcmpubhcam^C 
omnTumcriminUmWuiorum.Eratadhuncre-vTerinc,dimDia^^^^ 
rgfrfS"manc|i.fqueq«icrudelitatedo.^ 

minorumcoaai-addeorumftatuasc6fugi(rent/y Vitatcnt. ^ ' . - ,w 

hc^sLimiuftaistutabatur. IdemCogilofcebat M.#.»-E<j«™(limm«mmomncs.a.areS 
" L Xutofum&curatorum . vt5^'deferufs, poftDiaacoremobtu,cbat mpeno^. Prm.u^^ 
ammanumiffiingrarimclominosfuiirenc, M Aocnommfcappellatusfau$i>.intis Cafim..le- 
ZlT^cLl cura rerum venaUum, quV ^ftusk Tito Largioprimo-Dia^orc. Ec vn;em 
quocidi.v^eaumcponebantur , vccolerabiha inpaucacontraham,taie,raL^^^ 
Ss conftituercntur pred^,ne fupra ^quitacem E^unmn^^^ 

affurperenfinftitoires, duofinecertoshabebat n;apudCslares* . ^ . ^ ,y . 
b°ntquicqaiainh6egene«fietetDtt«uithoc bisiP«nbusoccafiQnemp.£b|^t- Cumem,n 



officium multisannis , d^neciurifti.ab_eiusad 
Prstorem^^Feriarmti LarinarUmmi^ 
quam poftetjoribus tempbribus alius denuo 
crea.tas fu &atPra fc6fasxtbis. , ^ 
imperiiconfularis initiapldriquc e yetuftion- 
bus audoribus ad eXcmpium Regum Roma- 
norumreferuritj quibusab vrbe pulfis, eadera 
poteftas ad dnos rediit, quSquam breui dtcum- 
fcripta lempore , vt vltr^ annum imperium eo,. 
rumnondurarer. Habebantautem Confules 
circum (e Lidores , cum omnibus caeterisorna- 
. menris atque fignis, quae Reges circum fe habe- 
re foliti fuerant. Confules ideo didospler^iiic 
autumant^quod^^vfuR^^^ 
fulere djeberent.Primi qui poft eieaos vrbe Re- 
gcs"c(5nfula^um gelfere , fuerunt IUunias.Bi u- 
tus & T?£.^l!l!^*"^ CoUatinus. Brutus tranfa- 
dione conueniTcum Coflega, vt alter folum. 
modo cxiis infigniis rcgibusvtctetur, nepopu- 



plebs in monfcm factum feceffiifet^alia ratione 
ad ofticiui^ redud non potuit . quam fi promit- 
teref fenatus , forevtfuoseplebeleaos habe^ 
rencmagiftratus. Ibiprimura duoTribuniple- 
biscceaufuntA.Viiginius,T.Veturras.CunTau- 
tem fuccedentetempqreplebsitetum feceUio- 
neinfeciflecduobusaddirifunttrcsalii : dem- 
ceps quinque , vtTribunorum plebis numcrus 
eXGreucrit ad decem ^cjuorum auaoncas ad id 
adfccnditfaftigiilm,~vt ea qux fenatusdecremi- 
fet , ita demum rata forcnt , fi Tribumplebisita 
cenfuiifcnt.SjabaMhife.temlimincac^ef^ 
lolodillius, vbiSenatuicon uenien durn gra£> 
V ^dTnbunis folebat oftendere Senacusconful- 
i ta,vc fi ica viderctur,approbarcnt ea,fi fecus,ad- 
derentaut demerentqusdam^rout yideretur 
iisex vfu Reipublics efte. Quod fi fentcnc.s fc- 
natorum fubfcripfiirenr, in fignam alTenfus iub- 
fcribcbanthtteram T.Quanquam^vt verum la. 

teamur» 



T 1 F I C I 5 R O M A N I* 




feft^nr > ^otiffima crcanclonun Tribunorurai 
<c:iufa fuitBencBcium IntercelIiouis_j_ ne q«isa- 
, iHsMaelffrahis vfolendus vterecrirln porefi.M, 
c - ie in fnferiores , vtque cerras quaJdam ieges 
, >conc!perent,quas Piebirdtai3ppeiinbanc,in tjui, 
* 'bus non iin enjeniebataiiitoritas Senatus. Pra:- 
le rep.Tiibuni pi cbisaffignabmr: iis Pro ui_ncinSf 

.^Qtesjnjli^ixdimiirjVt Plrirarch ns oftendit in 
Vita Catoriis, Obilru^nTius rjhvo ex Hidoriis, 
•quod h omnes Tnbuni plcbis in vnam aliquara 
rem conlenhirenrjexcepto v-no , htinciqlu.mj,ii 
in cqntrarian-! iiijilec {eatentiara_j castetos om- 
tids impfdirc potnifle^ ne cogit^ita perficerent. 

Eo beikboiioci Ro ii^n «''un/Equi ^ui o 
fules, Albusl ^''ui iiusj&Sp Ji iu'"5p ""jni 
'0ixereprocop^al'°M T.Qn^Ju utm d-^aocc t 

,poreeCEperuni-f er '■oc^ inKs j^noiuibis 

'Conrulatu'.inl i <: vti:h\ ti. i e locl 
pro duodeci ^ ^'t. pus T / -PTbcicnt 
iiios,cuma!iq i ^ r i i 
d.iti nhuusric 1"" ~ o c 
peculiari c|u Osi^^ /i i l 
rirate., Curaf^t^i 
protnliiTent ' tsi ^ ^ 
quiconfulatu t de ^ir, irc 
conlulesj &aci r i s,mo 1 
ciisRomano i m, m 
Nec veroP.io on'"» e^eic^ 
•extraprouinci m,C! 
sai.r.liHu-ifdidso v 11 i 
numillio&adoptip. i>ivxo 
proainciamau fTcxoJ: ' 
compefcefelilo i t ^ 
qaani in Prpn 



Theatrutii ajimirandsOMgpitud^^ 



tudinis.inqao piu^f 
popuio exiiibuerit,: 
iuericcurrusabeler 

bus ii'CU 

tores conuei-M: 
ch.. 



f'.^ :vrpedaclila,qu§ y 
. liiilma , conlptClus 
rraclus. liideni /Edili- 
V 'l ■ ;■ .::T-.rn darcnr , vt foc^ita- 
:•:': .:Uo cjiuini iu Theatro oc^ 
neu confufidfjrentur cum Or- 
--ftria&rpoputari;!. ^Qn^fjJ^^uis m 



.dibus c{'cc eptas fiiiilct arq;, circu- 
:I;ujre , apneib.bat Jidiles itaiiclis 
ip (i c[i ■ oq u£ foflar^g m, & aqujeda* 



c5(:uam,.c3;feroramc|ue ope umpublTcorara cu* 



lam qy 



idi 



:o- 



I. 1 

CV " 



!:t:^ teiia confertiakntur. 
qfiK^'-jm erar, vt friimi6ntmTi 
^ n ^ c t f o s j f t- 
coilesierant, 
abili 
5rem 
a an- 
uTjes 
ifl:u- 
;t(o- 
riaiu ■ 



i'c 

cr 



;OpU 

o 



ibi / c 



i c 



« prantes , fcs' o 
ferre intebi 
tur,ainorisi.i 
"inieuioribust 
c^pusnonerar 
bitam non p x 
huiusgener s 
rat. Seruos 
sraciin pacrc 



o 1 1 n 



ic 
m 



ir 
1 

r 

crae- 
fi t 
u P- 

" 1 1- 



co 



i-io 
n sc-idei 
Jibus lu 



tol 



ioun 
ai t 1. 
5 T , \ caoi 



xSereneri.io( L m i.» iLW^t Cl 
;gociorum n 
Jcs, vciisexpcGuu 



'^oo' a 
toiilufl- 



cere 



, C if pif b M 

) tjoi 1 ciue 
Civo i if 
61 n >■ } r 

adfcend!tfa..n;i< 

ri_ !_)£ _U r I. 1 

O J , 1 1 

bit 1 c^oiic ' r (. 
luaicaDant , tege mncpr 



[ j. i 1 c r 

J !3<ic t 1 

rc '^oC^ '^n i il o- 
jn , qii ' ». 'lae 
i t 1 ip t r i,it£ 
m >. i i T iiv &j 

, '■u ^ o o e - 

c T-L r,qL i m '^l G t 

r ' 1' ■ 
n I z 

_j i"r.:Tu?}~~ 

1 li i ;'ic~fea-^ 

qisnie ^iiitaii- 
c satum 

OicS& tliiClpiJ^ 



1 iV( 



di 



1 )£ 

os 

„d- 



quos quan- 



aiumcs- 
e tem fere ne- 
-ir Proconfa- 
non poflenc, 

riUctere'c61aeuerantii lProuinciasLegatosfuo.s:. 'fcribebanc in cfem ordinem 

x|uiibiiusQicerenr,5ion fuo{sdeinsnomine,cu- «lo volebanr,auferebahteqliun-> ■!-,: arrna ign2jjis_ 

iu.>vicesgerebant. Quodli quargrauior offere- t niiitibusy & gui imro foreSl^ic noresTq^ ^ 

batfcieg-;t!s conrrouerfia , qusdiligenteraiu- yn guentae^^otica olebant, qui }toc rnodo nofa- 

dicisrcquirererccYgmtionemjremiccebanteam bantLirinfam.!'2,&ssnominij^uladimirti'ban-^ 

'«d Pfoconfulem , cum ipfi nfec verberare iieque tiir abcxercitu. Prifcos;iio hic raos obferaaixi- 

inrerlicere fua auftontate quenquam poffent. tur > vt mortuo altero e Cenforibus , fnp^^rfces 

Exerceretameniudiciapoterant , &iusdicere fLifficereproduobus crederctur. PcO:e,ac,ifjien 

iii,q!.-.icau{asciuilescOiameprumtribunalidif- legeiataconftituturaeft, vtvno defumS-o aiter 

cept.ibanc, 65 conftituerepupiliis tutores. , . abdicaret fe cenfurajitacreabatirc duo aiii.Cau- 

Jgfl'g/iaw:^q£.KqCTan i priec ipu^ parres eiajtit^ Iroias reihxc fivSe perhibeiur , qu6d tunc-, 

Vt cara- eiueaqu^ad m a n e r a _& i^e ft o r g m fo 1 e n - cum GailiSenones Vrbem qepiffent, vnoCen- 
ii irates ip ecLabacin quas ipfifumrus de fao pie- - foram raorroo:fabrogatus-fuiiTer al^'u.s , onar res 

runo ; faci^bant , pro fDiendore famib'£E & raa- deinceps i.nrei;c;s augariinGt-^ foir.SnkjiiXiati^ 

gnicudibe Opum vniufcuiiif:];. Referc Pedianu.s {u£ er cenf o^es nimlas vltiras compefccrt & in.* 

Cn. P oropeium cum <(^diiis cflec , excrLixifle- tr^imite?reuocare; 

■ — G ' Pn«* 



i 



2^ D E T E R R T S A 

Tumis yriani magaa erat au6torita<! , adeo, 
vt abrogatis antiqiiis legiBus nouas condere 
pofTetjfuitque quicquid conftituiiret, receptum 
inter lcges Honoratias. PermiflTumq-, erat Prae- 
toribus infignibus regiis vti.vt eode prope ince- 
derent of natu qtio ipfi confules. Vehebatur aii- 
tcm Prator Vrbanbs equo per vrbem , amidus 
candido. 

Cum autem ingens hominum multitudo 
Romam conflaeret, vifum eftSenatuipopulo- 
qiie, Tr<&tormPeregrmumae!ive , quiiusdiceret 
htigannbus peregrinis. Audo autem in imme- 
fum extraneorum numero,riaKaiLdliflori^,j)- 
dodecim ahquandoPr^tores conftitutosfiyire- 
PoftquaurTauSnn?^^ Siciham, 
Hifpaniam GaUiamqueNarbonenfem occupa- 
ueruht & in prouincias tede gerunt, tot creaue- 
runt Prstoresquotipfae etantProtiinciae , fue- 
runtq-, in duphciiure Praetores,ahis quidem res 
vrbis,ahis prouincias curantibus.Poft hasc tem- 
pora,cum L.CornehasSuUa inueniffcttormen- 
tapubhca, quibusfalfarij,parricidae,venefici& 
idgenusmaleficifubiiciebantur , adiundifunt 
fuperioribusquatuorahiprstores. I. Ca^farin- 
fnperconftituitduosPrscores,&duos^diles, 
qui AnnonariW reicuram gererent,fueruntque 
aCerere frumentoruminuetrice appellati Ce- 
reales. Auguftu^C^ 

tores,qtiibusClaudiusduoraddidlt,cumTyb e- 
tius vnumfuftuhfTet. 

Pr^^aonmPrato^ idem 
crat officium, cadem dignitas,quae Tribuni Ce- 
I^FI^^^^^udpriicosreges , & Magiftriec^mtuiTi 
apuddidatoies. Hi enim primum omnes lo- 
ciimaFKsobtinebanf , vtexdifciphna publica 
corrigerent mores. Creuitautcm Praefedorum 
Praerorioadeoau(£toritas , vtcuminitioaPrsf. 
Praer.prouocatiodareturad Principem,ea poft- 
modum fiiblata f uerit , cum exiftiraaret Impera- 
tor.eos qui ad huius dignitatis faftigium ad(ccn. 
diftent , aliteriudicarenondebere , quamipfe 
Princeps iudicaturus eifet. Aho infupergaude- 
bant PrjefediPrsetoriopiiuilegio, Vtmmores 
letate , fi latafuifTet ab iis contra hos fententia, 
ad alium confugere iudicem non poftent, quod 
tamenillisintegrumerat , fi ab ahis Magiftrati- 
bus condemnarentur. 

AuguftusCaefar i cumexiftimaret curam 
reipub. adneminemn^agisquaadfe pertinere, 
inftituitfepten^ cohortes miiitum,eofq*, inlocis 
vrbis difpofuitjvbieorum maiorvfusclTepotc- 
rat , vt orto incendio in ciuitate promtefilecur- 
rerepoflTentjobferuabatq-, hi eura ordine vt fin- 
gulx cohortesbinasfibifumerentvrbis regio- 
nes , ipfis vero cohortibus finguH Tribuni prae- 
erant, Prsfe^dusautem vigilurn_imperita_^ 
niuerfil CognofcebatTiLie"de caufisincendioru, 
defurtis aliifque rtiihoribus criminibus,fi culpa 
minor eftet , quam qu« ad Prsfe6bum Vrbis re- 
mittimereretur. Vigilareoportebat hunc Prs- 
' ^feftum bonam nodis parterti , & perambuTaire 
//vrbem,monereinfuperciues , vtdiligentercu- 
' ftodirent igtiem , & aquam prsfto haberent in 



C D O M I N 1 1 S 

fuisaedibus. 

lam deincepsde Pw«r<tforfC*/4r« dicen- 
dum eft ,<}ui iudex erat inter pGpuIum Sc 
principem. Tataautemhuiusofficiieratdigiii- 
tas&amphtudo,v t quicquid i s conftituiflet aut 
feciflet nomineCff(aris,eudemobtineretvaIo- 
rem , ac fi ipfe Princeps feciflqt. In fuis tameii 
rebus propriiseademaudoritate vtinonpote- 
ratjita enim fada eius' tata erat , fi Imperator c5- 
fenfiiret. Nam fide veditioneaut donatione in- 
ter eum & Principem hs eflet, nullius mojnenti 
erat,quodipfefaceret, ciitujjo teftate (ua vti no 
pofletad abalienajida^resPrm^ 
.S^^dnftriam itTmandatojn ^^ Cgfaripr a»- 
Itinaimr i^odfi^uilpiam e numero Caefaris 
, teftamento hccres fcriptus faiife t , Procurai or e- 
iusdabatoperam , vtpirincepsm iucceffionem 
boriorum legatorpm mitteretar , cumieg bus 
conftitutum fit, vt [eruustionfihijeddotfmo fuo ac- 
qiiirat. Cum autem ipfe Ca;far haercs teft-amcH to 
inftitutus fuifler, Procuratoradibathajreditace 
nomine Priticipis, quem lioc pado i n pofleilTo- 
nem bonorum mittebat. Notandum aute,Pro- 
CLiratorera huncdamnandiptofcribendiq-, po- 
tentia vti non potuiflc". ' 
'n^ rgIidumn ometrgeneralecft,multiIq;com- 
petit:cum & Proconfules , & Legati Principuin 
adeoq-, omnesqr.iregebahtProuincias , fiqui- 
dem ex ordine eirent fenatorio^, Pr^fides appel- 
larentur. 

MODVS ET VORMA D.OMINII NO- 
jiritemports, 

/^Aput principatushuius eft Pontifex 'RoiVa- j^, 
V.>|«a<,a quo mukiplex audoiitas & digniras, 
detiuatur in eius mcmbra, quae ab aniiquo cor-' 
pascurise illiils conftituerunt,qu£eeaquapotc, 
robreuitateperfequar. Piimum omniuoccur- 
rit CoUegum cardmaltum , quoru m velut con(ul 
autDida^or eft fummus Pont. Horumnume- 
rus definii;us noftro xuo non eft, <][uanquam no 
defint , quiexhiftoriarummonumentis often- 
dant, primistemporib.nonnifi duodecimfuif- 
fe,ad exemplum Sandorum Apoftolorum. So- 
lebant hiolimquotfeptimanis bisinuiferePo- 
tificemiaudisautem pofteriorjb.temporib.iie- 
gotiis, non nifi femelid fadufn accepiraus. Go^ 
uenf us^ru nom i n at u r v fi t a to y o ca b ulo^ Cowj^ 
fiorimh_Hic ordinantur illi , qui eleds funt Epi- 
icopi aut Archiepifcopi , aut quib= commifla eft 
dignitas Patriarcharum,vacante fede , quoruin 
eledio fpedar ad ahquod coUegium, ad oppid^ii 
aliquodjvelprouinciam, veldeniqj regem que- 
piam aut Principem. Quidam n. crearjtur per l- 
psu fummum Pontifice , vcl per Senatu , quoru 
elediopeculiariquodapriuilegtoPapa: referua- 
tur,extenditurqiadmonafteriaqusda,qu«pe- 
iiones fiias annuas pend unt inferuntq; inCame= 
ra Papale , vocancurq; ideo Monajierid Confifieria- 
lia , quod res eorum raaioris raomenti nosi nifi 
in plcno Confiftorio expediri poffint. Et vt ver- 
borem comprehe'ndri,peragunturhic omniaea, 
qu^ cocernunt ReligioneiJc pacemtaEccl?fiK 

q^uam 



P O N T I F I C 

^aampromntiarnmPontiftcis. Pabentinhoc 
Confiftorio Reges , Pdncipes , Refpublica2& 
O r J i ne s M o n a ft i c i fu o s , V t V o c a n t , ProteStores, 
•<juibiis id incumbit mnnerisi vt vacante officio 
aiiquo Ecciefiafticojfuperiorum ruorum norai- 
tis referant ad Senatum , certuroque aliquem 
lubft-iEui pecanr. Fereautemcontingit, vtoratof 

I. li^beatquicoHtraciicant.ciirnfemperinuenian- 
tur, quideficierarefealiquidin eo, quo deagi- 

; (tm; profiteatur. MuIiisidoneUqueliicopus eft 
teftibus , vbi omnia qus vltro cirroqSe agitan- 
tur, {cripto coraprehenla exhibentur Patiibus, 
vndereiponfum accipiuntij> qLn'expe<3:ant,fi- 
gilloSandae Sedisraunitvv. Id relponlumpoft- 
ea exhibetur Vicecancellario , qni ad esteros 
Archiuorum Pontificiorum ofhciariOs eo no- 
minelcribit,additanarrationeeorumquasfa6ta 
fuerunt.Relatishis ad fcribarum collcguuTi,pe- 
titoresrnftant , vt accedente Cameris Apoftoli- 
cjeconfenfujper Abbreuiatores ( vtvocant) vel 
Secretarium quieft'extraordinem ,inlibellum 
redigantur omnia,&iign£|um:iigiLloLpji^ . 

;. Magnus Fosnkentiarins appellatur is , ad qitem 
fped:atfuprernumius in caulisquaeabioiutiones 
reorumapeccatisconcernunt. Exercetispote- 
ftatenihanc, qu* a Pontificeipfi commiflaeft, 
peraliosvicarios , quosvocant Posnitentiarios 
anferiores,qui (parfira diuerforum Temploiuitl 
in Vrbe curam geruiar ingrimis Bafilicae S.^etri, 
Iohannis_Lateranenfis,&- S.Maria^ nM.iorisX;3E- 
terum non conientit in difpenlatlonem , vt vo- 
cant , legum, nifi in quibufdamcaufis,in quibus 
ipfe viauthoritatisaPotificeacceptajauditfiip- 
plicantes:quodfic6fideratapet!tioneresdigna 
videatur,qu£adanimum'admittarur, etfiahas 
^uoque de confuetudine per ipfum Papam con- 
cedi ioleat,tunc ipfe Pcenitentiarius authoritate 
officij commiffionifque fuae generalis ( nonta- 
nien velutexore Papx) fubfcribit libeilo fup- 
plici : Fiat tnforma, vel , Wiat de fpeciali , veL Fiat de 
exprejfo. Hac fubfcriptionis vanctate tacite in- 
liairuriis , quipectinias hoc nomine afupplki- 
busexigiinc, quanti raomenti fit resqux peti- 
tur. Vifis enrra illis formuhs veluti lymbohs, 
ftatim nouerunt qusftorum miniftri,quantumi 
ab vnoquoqueexigeredebeant , variahtcfblu- 
tionctaxaeprovarietatefublcriptionis. Eftaute 
tantanoftro seuo rnultitudoLegam huraanaru, 
fiue a Pontif.Max.fiue a Conciliis,auc inonafte- 
riorum regulis proficifcantur, yt homines ligati 
illis defiderio vetuftse libertatis fupplices recur- 
rant ad Supreraum PtEnitentiarium , qui fua 
manufiibfcribitpetitionibusfupplicantiu.-pofl;' 
cxpediuntur BuUsfiue Diplomatajfirmata eius 
liomine & figillo. Fit autemaliquoties^ytipfe 
jDoe ftatini refcriba^ , cumderepetita eiufque 
caula non fatis liquet : ibi tum alios conftituic 
iudic€s,quidefaclopleniuscognofcant,qui ca- 
pto confilioillius loco&nomirie retn expecii- 
unt. Floc oificium vt comraodius cxgrceri pof- 
fit, viginti quatuor viros de confuetudine velut 
apparicores habecqui tueantur fupplices,eaque 
4c ca^fa vocantur PromratQres Pwmtmtiar^. DiC- 



I S R p M A N I. Ij 

penfatautem,id eft,permitti'taci'ndulget, vtco- 
trahantuc matrimonia^in gtadibus prohibitis, 
irapertit fpuriis nomen ac iura Legitimorum, 
mancis aut aliquo mebro truncatis gratiafacir, 
vtnoobftantelegc, inficros Ordines cooptari 
poffintjVtq; plunb. beneficiisEccIefiafticisper- 
frui polfinr, qui vetoftis legibus vno cotenti efie 
iubcntur. Abfoluicinfuperabhomicidij crimi- 
ne,inforoConfcientia£. Idem facitinSiiiionis^ 
crimine,periurio,mutat votanunciipar3,&reli- 
giofis laxat acerbitatem reguliE ac vinculi reli- 
giQnisJrapertitinfuperfinguIaresIndalgentiaSi 
tara certis quibufiiam locis qiiam hominibus, 
prGnunciatnulla atqueirrita matrimonia , fa- 
citque multa alia huius generis. 

Pedtur autcm quotidie a Pontifice Signatura Jij* 
rerum , qua^ab ipfiuspropria proficifcunturli- 
' berahtate , cuiufmodifuntbeneficioruralargi- 
t iones , & plera?que res aliae , quarum permiffio 
generatimin Magni Poenicentiarijeft arbitrio, 
necnonea quaeadminiftiationeiul^itisconcer» 
niit,inrebusEcclefiafticis,pertotuprope Orbe 
Chriftianum5inrempora;lib.autem3perPontifi, 
cis quam latc patent Prouincias , fiue id fiat ob 
perfon£equaIicate,qu3£eftOrdinis Ecclefiiiftici, 
fiuepermiffioneaIicuiusprincipis,autquodli- 
riMntesRomana Curiamfibiforumdeleserint. 
Maioris aure commoditafis eigo,vtque fuppli- 
canriu m celerior haberi poffit racio , Pon ti fi ces 
conftitueruncduo cribunalia autiudicia , (ipfi 
audientias vOcant ) in vno cxpediuntur res q, ua: 
b;neficiumaliquodvelgratiSconcernunt;inal- 
tero quss iuftitia tangunt, vt hinc diuerfa nomi- 
naortafint, Signaturahijlitia, &fignaturagrati(Z, 
InutroqueforoiudicesconftitutifunjCjlegispe- 
ritihomines, &inaudierjtia Gratiaeprimas te- 
nent Cardinales, qui in legib. Ecclefiafticis ver-_ 
fatiflimi habentui:. Vnde fit, vt his dicafteriis ra- 
rohominesEcclefiaftici praeficiantur,quosE«- 
feredarios nominant,qui non fimul fincluriicon- 
fiilti. His officij ratione incumbit cognofcere 
conteutaiibellorura fiipplicum, cumq; peticip- 
nc calem inueniunc quae admitti poffic , cOnfiie- 
uerunt nomina fua ipfis libellis fiibfiribere , de- 
inde ad ipfum Pontifice aut Cardihalem , pencs 
que eftarbittium negandi autindulgendi,refeiv 
rcjtalia peti,quorum ratio haberi poffit.Quod fi 
fupplex tale aliquid petatjquod in alterius cedat 
prsiudicium , non afientiuntur nifi vocato ter- 
tio;& fiforce talis firpetitio , cuius momentum 
longiore indigeatdefiberationejibi Refcrenda. 
riiis fuper ea cum reliquis afleftbribus in iudi-^ 
cio confultationeminftituit , necimpetratpeti- 
tor quicqua, nifiprius in fubicriptione vniuerfi 
confenciant.Hac re raotus Pontif. M.Cardinali 
cuidamfummas partes vtriulquetribunalis de- 
mandarefoletjqui res lcuioris momenti fuo lar- 
gitur arbitrio,ied Sc gcauiores ,fi eas permittere 
aliasmorisfir. - 

ludices in foro Grati^, (fiue eos Rcferenda- 
riosappellare malis ) non adfueueruntrecipcre 
caufasqu^E ad Forum luftitiaepertinent, vcriti 
malam Pontificisgr^tiam , fi fibi vendicarenr, 

C z quod 



1 



quodad Jpfam proprie fpedat. Ipfi fignaturae 
certus quidara dies detcrmiriatus eft, qui vbi il- 
iuxit.conueniuntrefcrendarij.Hocquandoque 
non expedato , die illo qui prscedit , lolent liti- 
gantes coram Referendariis comparere , ibique 
diiceptate caufas iuaSjaiTumtis caufidicis Aduo- 
catifqi fiiis. Appetente die conftitutb , inciimbit 
Referendario, vtbreuiterexponatfiimmapeti- 
tionu vel controiierfiarum capita. CaUfa igltur 
difceptata , Prxfts iudicij fententiam fert feGun- 
dilm plura vota , iieq-, Referendarij ih more pb- 
fitum habent , rem vnam , quae feniel negata aut 
reiectaefl:, fspius deindeproponere. Papacum 
fubfcribitpetitiohi , vho hoc verbo vtitur:PL 
fc E T . P. fi caula in foro luftitiae deciia fit. Si verb 
in tribunaU Gratise, ita rubfcribit : Fi A t V t P B- 
1 1 1 v R. P. Quod autelti adiedum eft P. no- 
ihen Pontificis innuit , verbigratiafiappelle- 
tur Faukis. Quod fi ei lulio homeh fit aut In- 
iiocentio , liteeral. adiungitur. Qupdfi Poh* 
tifex ahcui quicquam imperciat beneficij noh 
rqaatuS aiit eXoratus ab aliis , nonaddit V t 
Pet iTVR.,fed hiEc verbafubiunglt: Mbtv Pro- 
^Rio.Cardinaiis aute prsfeitus fignatuis Gra- 
tijejeadem rempervtitur infubferibedo fotmu^ 
la,qu3e tahs eft: Conce'ssvm In Pr^senti A Dj 
N.P AP^. his Verbis deinde liibdit iioir.e fuum* 
Quanquam hoec raro expediahtiir prxfenf e Pa- 
jpa,fed quodhoc adiieere mbris fit.ln caiibus au- 
tem luftitiae CardinaHs praefedus dicafterio liae 
, fubfcriptione vtitut: PlacetD.K.Pap./E. poft 
fubiungit homen fuUm •, & hacquidei-n formuU 
^ foletvti.cumicribitadiudices Curic-eRomanae. 
Scribcs Vcroadludices Prouinciarumhsc ver<. 
baaddit, ConcesSvm In Pr^sentia D.N.P A- 
, t^.deindefiibfexithomchfuum.VtitiirahqUa- 
, do &his formuiis : placetfrouUeitife.MaUtarht- 
ifio ludkif. Conceffim arbitrio iudkum. NotandUlTi 
auteiTi,refcripta Prsefidis Iuftitiae,quaE ad ludices 
prouinciarum mifteiida fuht , hoh prius ih eor il 
, peruehireiTiatl,us,hifipriUsdeferantuKadI)^f<?- 
num , vt &: illa qujBproficifcuntur a fbro Grati^* 
quifubfcribitdiem , deindeverbotimdefcribif 
^n fingularem qUendam codicenfi, tunc deiiium 
redduntur petehtibus aut prbcuratoribus eori! 
informulaiTi Epiftols^ redadta. Ad vlteriorem 
autem expeditionem tribusviisitiir,fiqiiideni 
caufaad fotu luftiti^ pettihct \ fcilicet in Archi- 
uis fiue Cahcellaria; aut ih ofticio conf radiceh- 
tium,fttb figillb piuitibeo : aut in coUegioSecre^ 
tarior um in fonna Breuis,additis his Ver bis,y«& 
dnnulopifcatorU. Quod fi rcs ad tribuhal Grati^ 
percineat , vclexpeditur in eadem Cahcellaria 
autin Cai-heraPotitificis. Siidflat perSecfeta- 
riorum collegiuih, tuhc fit id extfaordihem* 
2-7 Cahcellaria&praeeft vhjiis Cardihafium , qUt 
bb idVicec an cellatius ap pellatur,Dighitas viro 
rhagna,quippequi cbnfenruPbntificis &decte- 
to vniuerfi ienatusprimuiticdputhabetUrillius' 
Curiaz.Huius officiu praecipuUm e]^,vt pr^fit tt- 
peditionibus rerum£ccIefiafticarulTi,ih matef ia 
Conueniente , quam late , patet Romaiii Poh- 
tificis au^oritas. Huius imperiuagnofcitquic- 



D£ Terris AcDoMiNiis 

quid eft fcribaru magnoftumero Sc varietate , Vt 
&c<\ao^ocz.nx , Ahhreuiatores , SoUuitatores, CoiH- 
mentarienfes, ahiqUe,quotquot oGcupantur ci 



expediedas literas & diplomata.Sunt praeter ho$ 
& alij,quoriiiile vtitut minifterio-,cfi de iblutib- 
ne vedtigaliiH aut reddituu agitur,qUaleS siit fcri* 
b^ Cancellariae,fcrib3E Camerales&his fimiles. 

Eft&:aliaCunafiUeaudientia,quaeappellatUr 
Cmera ApofloUca quae idcb conftituta e ft, vt ihe-- 
lii^s expediahtur negbtia, cui boho Papafblet el 
praeficerelex Pralatos doniefticos, qui vocan^ 
tur Clerici CdmerA. Hi fUnt pars Con(ilij eiUslah-» 
(Sioris, ver^nturquecuth eo famiharius,quo'» 
iuiti vtitUr confilio in iis rebiis j quae ipfum pro- 
piUs tanguhf j cUiUs geheris funt praefe^tuia Vt* 
bis,cUrabonipubhci,rationes redituum, pro- 
curatio fifci Thefaurorurhque. Magiftratus Vf^ 
bani, etiamfiaPapaehgantur, iufamentumta* 
meh prsftaht fidelitatis Camerahbushifce. Eo- 
rundemau6toritasinterUehit ih omnibus reb* 
feohtradibufq; publicis , quae Pontifice cohcer^ 
huht prbpius,eum beneficiorum Diplorhata ex* 
Pediunt ur in ipfa Camera , quod nonnunquahi 
fupplicanfeslucranditeihporisgratia impetratl 
aut cUm Caufa perfe ip^maioris momenti eft, 
quam vtin Caneellaria definiripoflit,fed ipccia. 
literipfius Potificisaffenfum ihterUenireiiecef^ 
fe eft.Conderhnantut in hoc forb malefici , fiuc 
ad psnas ecclefiaftieas fiUe f emporales , pro ra- 
tione dehnquentiSautdelidi.Qua pr^fereahtg 
expediuhtur ,eoru nec fin isjcft nec mo dus. Ne^ 
gofiorum enii-hi qu£eRoiTiadefcruhtUr,adim- 
iTianeiTi modum creuitmultitUdb,vf PontificeS 
quietis ftadiofi ^cuifo tam l aboriofo bfficiora- 
fius inTTbc confilium vertire fbleanr , praterqua^ 
cum comoda fifci i nfigne aliqua c Urajequirunt^ 
autBuliae expedierTdae iufit maiori's momenti.f ie 
&aliquado,vt Papapriuato,ftudio,res illas,qUaS 
fupracomiTiembrauimus, tra£t3das flbi Kumat, 
hec^as ad CamefaciudiciUm remittat : quocafil 
fblos adfcifcit (ibi S^ctetaf ios domefticos. 

CamUfitt^ exveteri Gonfuetudinc,fiug ftioni^' 
tus per fepre clericos,fiUe motUprbptic) folet di- 
f ede refcribcre iudicib-de rebuS omnibus, qu;^ 
c5ceinuntMagiftratusrnreb.ciuilib.(nofactis) 
tbfiusditiohispbntifici£e,GuiuSgenerisfunt,fo-' 
lutionesdecihi^rUjprimitiarQ, beneficia, dece& 
fus homihu £cclefiafticof Lljvacantise.h^rcdita- 
tes, &quxptStel-ea fpedat ad Camera Apofto- 
hca.Mittit aUte fere fingulis dieb.talia tefcf ipta# 
&illaad tn coponit inodu, c]uafi ab ipfius Poti- 
ficis of e cxcepiiTct , vocanturqj viitate litterA Ca^ 
7^er4/«,expedi'uhturqueduab.tationib;aut^niiri 
ciaufse exhibentUr,& figillo Camerarij munitsj 
autapert£fe finc figno. Prafe^tmdrafijfmfhefaura- 
yi««n6folucuftbscftpeciihiaru,qu^in Camer^ 
mfeiutuf, fed & cogit eas exigitq-, expenditquC 
quantum opuS eft,redditis rafionibus.Fitetiatii 
' nbnnuhquam, vt argchtuAi illud Magnario ali- 
cui hegotiafori cfedafur , ({ai illude mahibus 
f hcfauf arfj accipit , redditq; fuo tcpore.-hic vb^ 
catur honeftonomihe Depofttarius. Auditor'^ C&-^ 
mcr«, qui res fpirituaies tra^lat , fequituf is qui 



pQNflFIClS 

iMdatt GUherttaUr , quipoenasfumiide Facino- 
toCis.icappclhtatExecutorbrachufecuUfif: ide de. 
ticiic caufas indaciarum/quietis public^a accipit 
^uerelas vafallQrum & clienfum corttia Dotni- 
hos , quanquam fint capicales,atl quadragefinVu 
Vfq; miliateab vrbe .Yaktkiic.pr*cipuami6l:o- 
jitajEeJUpei pnilnes ma giftratus vrbano| . d atq; 
t)peram, vt tranquillitaspublica conferuecur in v 
Vtbe &curia VeljiulaRomana;Quiexa£liiis noit- 
fecupicquapolleathicGwi^tf^-w^fo^poteftate, is 
legac capuc Sixci Quarti & lulii 1 1. PP» M M* & t 
ratisfaciethauddubiecurioficacifilaei ' 
l»r<«/tfjCamer^ Apoftolic^e tariones ^xigit ab 
ftmniblis qiiiimpcndtrunta gentumexjerarid 
Gameraj iil vliis vrbis Ronis velproUindarum,^ 
audirq',:eoS relpondentes io audientia Cameri?i 
Ciimq; fiipe fiat , Vt Prbcurator Fifci licem mo- 
lieatpriuaiis jfalubriter conftuucumeft , vtiiiSi 
praeferrim tehuiQrib.&riniuriis upportunis, Ad- 
UocatUs detur, cui merces foluilui; epuhlico , Vt 
habeanr qui eos defendantcontra AduocatUm 
Fiki.Eft&alms Adu<jcaciis>qui dcft-iiditcaUfaS 
Jjfci, tamiftardientiaquamalibi&apud alios 
iudi-f scufiaeRomanae, vbi Procurarorem f iici 
.tonuentum fefpondefe fas eft. Is a. AdnocacUs 
tft de numero & ordine CoiififtonaliurB.Igituc 
]Pr ^curator Fifci agic , difcUtic defenduq; caufas 
fifcaies ; tam inaudienda Camcfje quam cbram 
aliis tribunaiibus.Referuntur aurem inrer fifca- 
les etidm iils eaute 5 in quibus agitur de libertai^ 
tepublica, aut de moneca redditibufq; publicis. 
Ella. huius officiimagna necei|icas& dignitaS 
in AalaR.omanftjn^ultumq-,referc,n0ntaiitLim 
Jjriuarofum iedecprincipuragrwfia j vtiHipra^i^ 
jficiatUt vif prudens Bc in Roraaha curia Vcrfii- 
tifiimus-. Poteft niPfbcuraroc illefifci extra Au- 
dieciam de fecreribribi caufis c<lgnO!t:etei,& ptb 
fuo arbitracu pfbnUnciace, quaniUis e numero 
iuduumnonfici SolecinfuperCohfiftotiispu- 
blicisintereffrj&eXigercvtrespefadtspublic^ 
jper ProebnocariUmaliqUeminfbrmainrtrume- 
ti pubiici cocipiahrnradperpetuilh reimeraO" 
tizm.Cotnmijfa.riUs CamraApdJidUca eicequicuf eas 
i:cs,quibufcumladicibus mhiif ft negoiii.Com- 
mifla efteicura e5cadionum,legationum, ve€ti- 
galium^frumenti S5 aliatum terUm-, quseipedSt 
adCameram.Huius bfficium vltimum eftih^ 
tet mihifteria Gamerae Apbftolic^i Isenira de- 
tendit iuta & teddicus qui affignahtut Cardi- 
halib. brahelq-, ih vniuerfum tcs , qu* eohimb- 
dis ebrum ihieruiut. G um autem ma^nUs fit nU"^ 
IhSrUs iudi&um Romahse Curiae > ihaibf qUc ca^ 
pti Ubf Ura , qui fef e bmnes figillatiih afTeru^tUf , 
ttiulrbties accidit, vt ob Vafias iudicum bccUpa- 
tlbheSiqUadaqj etiam databperaiCaufatum de»- 
Cifiones diutiuspfolbhgentuti quam vel ipfatii 
qitajitas requitir , aUtcafcetistaidiuih patitur» 
Huicftialbvtobuiaiheaturi GatdinalesiihgU- 
lis menfib.adeunt efgaftulajqubd fe gef aht pt b 
fuptemisiudicib.quib. tame vifitatiohib.intet^ 
«(Te hbh folent afleflbres Cam&tx Apoftoiicae, 
ledeorum loco iegatus Camefatii&vnUs aut 
aitier de ieptem illis Giericis j cumqj iis alia Ca^ 



R 0 M A N r. 2.^ 

iherae minifteria , prsetef Pr*fc<auma:rarib ^ 
Praelideni Hioitines dieconftitutoconueniunt 
ih Ibcb quodamfub dib in ihedio carceris , euo* 
caciq; nomihatiihcaptiuicompaientcotam iis> 
& au diuntur fi quid pro le dicere veliht. Tune 
exiihuriciiio^ vincul!S,quos aiidiuef uht,aUt cd- 
ftrituunr eismicibremptxham : quodfihonlia- 
beaiit grauia^reaiienooppreffi , vhdefoluanti 
dimrttuotur, ihodo fimpljciter boh;s tedat. Ab 
his duob . vicimiA earceribus qui Vocantur CuriM 
SdklkySi T/£rmNiJ«*,;udiceS infeijbres d'enomi- 
hacionerraha u Qijiproubcant a ludicc Tur^ 
ris Nbn*!,ad(5 ubernatoris rribunal cohfngiUht» 
aCuriaSabellaaufem firappeibtioadsuditorc 
Camefa?, quiiententiamfettin cauiaappeilatal 
quaoquam aUcemGui?ernatorfe aliquandbim- 
mifceatprouoeatibmib.aiudive Cor;^ SabeUxi 
tamen ad audiibrcm ptbprieperturet-.Huic oo*- 
Uiilimo ludici ab.ihcrquifiimis temporib.foknE 
Mereiriceis qaQminis cefcum pecunia; mkvdum 
tributi nomine pendereieftqi rs adeo tenax iur?s 
fui,vtdefa(abexigerepoflitdloluete hoichcibi, 
Pr^tef hahc CunambtdinatiaeftRom&con- 
uen;usquidamciuiilRbmaho)Uin,quib.Poht. 
M. -Pattorem dat ,qui vfitaf o hodie nomine Se- 

^icit ciLjiK^XoihanispFo audloritate ViffcTiluiT 
Habet & fub fe Ires alios SenitoreS infef loreSj 
(e quibus dUoilli quiihcaufispriuatbrum fehte- 
tias ferunr,nbmiharitUr Co^r^las. Difi^erunr a. 
dignitateiVnus dicitur PrimUsValtef Secuhdusi 
Tertius iildicis paf tibus fungicuf in taufis cri^ 
inihalib. Qubd fi quis abllof um fehrehtia pf 
uocare veliti petulknshidtxappehUonittOti&i'- 
turus eft ih Gapirolib, qui fi Cofotmem fupetio* 
ri fefat {entehtiam, iam appellatiohi vltetius lo. 
cus honeft.ibidem etiam fihgulariafuhtfubfcl- 
lia, vbi omnia opificiabmhefqUeartes, qUatum 
ih peiifiii tabulafimc delcripra hbmiha fubter 
porcicUm ,eligUa[ fibi Confuiem , quiifihoihote-^ 
chnes fociojgUxibus (u^^raUj^r^JehriaT , rem 
defertad mnferudtoresVrm', qiu & ipfi coromo* 
rlcut ih Capicolio. H^v^krlribunidainfflu.- 
hitas duibuscohfirmataeftper Pbhcifices jlu- 
lium 1 1. Leohem X. & Paulura III. 

Habetinfupet Pbhr.Rom.cerru quehda Vi-- 4© 
t ARtvjMti Podec htt; ^'adem pfope audoritate, 
quaPapaipfe, cuiUSjftyicariu*i & (vrvocant) ' 
'otdinariUs ; Cuih i n om nes EccfelTafticOS obti- 
heatliBpcriumv impohitp&boiteudbus dead- 
miffis criminibus horasptEnirenba^jcohffertSa- 
cfamehtaEGcIefi3e,ias habetcbngregandi Cle^ 
ticosexiegibUs Dic^cefeDs , Vifitandi Ecdefias 
iScMonaftefiategulafiumjnifiaiiqubptiuilegib 
muhiantUf , quoab dus ceriflira eximahtur.In- 
quicitinciericbtum VitiaiCorfigiCjCaiiigatipU- 
hic,aufertautcbheeditbeiieficiai Tahtaautettl 
Vis cit ihduiti Papalis,Vt hi c vicarius iu tiidiiSlio- 
hem fualh exef ccte polllt ih Laicos vt vbcaht^ 
&peregrihbs quinbmihealicuius cbnfrater* 
hitatis,aut anachotefeoSiaut ierUitutisXenodb- 
cheiispt«ftitff,aurihonafterii iteligiohemali» 
quam in l^ccie Ce^m videntur. Extcndit fe in- 
C I fupe£ 



V 



De Terris A 



fupet potfiftasclustuper rudsosyrbis incolas, 
viduas,pupiilo3>aliafqucperfonas Chriftianas 
miferabilesqaasEcclcfiain finum fuum foueil- 
dasreccpit» lutiiceminftiperagereporeft inliti- 
giis, vbi n on agi tur aut contf ouertitur dc rerum 
proprietatCjfed de vfu,locato 5c condudto,pen--' 
fionibus aut vfura,cuiufmodi funt villae elocat^, 
agn enipliyreutici , vineae decumanaj & falatia* 
Verum ih contirouerfiisvbidcpofleffioncpro=. 
ptiiagirur , vltraiexagintaaureorUmducatorii 
iudicare non poteft. Exrenditautemfehaec Vi- 
carii authoritas ad quadragefimum vfque ab 
vrbc milliarium. Seruiunt ei quatuor Notarii 
] fioe Sctibaepublici cumduobus amanuefibus, 
quorum vtitur opera tam in caufis priuatis ac 
ciuilibus, quam publjcis & CrirninalibuSi 

Pra?teif hos, quos iam iuperius commemora- 
uimus, habet PontifexRomanUs duode.cira (vt 
Vocant ) Sacelian os , qui { antAuditoretcaufaruni 
P4/4tf»,quib.fingulari ptiuilegTo a Papa pet. 
miffum eft,vclitigancespriuatjmaudire polBnr, 
qaodvbifa€l:umeft , caufam ad pontificem de- 
ferunt,qui definitiuam feitfeiiteiitiami 

Notandumautem eft,quemaisfacile&cx:- 
guo tempore in Romanorunv ciuium nume- 
\ ruro recipi poflTe ,nec hoc ialti in * ftd ^ paruo !a- 
bore adfummosconfcetiderehonores , quiin 
vrbeacquiripofTunr. N ec fere vUum locum ei^ 
fe^in c^uo ta m luculetttaTpgr^^ i polHnr inHi]ftri^ 
acfedulitatispfs m ia^qn am Romae l v f ingeniu 
non illiberale , 5c quodad fiim.tnas dignitates 
magnoaniinoadfpirareaudeat , ftuftrationcnl 
metuere vix habeat j nifi fingularicer inimicum 
Humeninueniat, 

Soient antiquitus PapSE In ProUincias & Vf- 
bes praefipuas , quae eotum fubfunt dominioj 
Legatos velut Proconfules mittere j qui fumma 
ibi vcantur poteftate : fed hic honor fer e Ponti- 
iicumagnatispropinquifq-, cedit,auteorum fa- 
miliaribus 5 quiproximeabiisdependent.HcEC 
ratioobferuaturperltaliami&iti GalliaAuinio- 
ne in Comitatu Cauarum,eftq^ is Legatus vciuc 
(jUbernator autRe^ftor Pj:ouinciae,polletq', plu- 
rimum tam in rebus Ecclefiafticis quam in iis 
quaeconcernufttiuftitiam. Armoruitltanien &: 
praefidiorum curacinonincUrabit i cumqui- 
<Jam ex Nobilitate omnem ilkm pef Coraita* 
tum fuftineat fblicitudinemi 

Sumunt fibi Pontifices etiam itis dofifefe^di 
beneficia Ecclefiaftica iii icgnis ac dominiis ex- 
terorum PrincipUm , quanquamhasc potentia 
multum f eftridta anguftioribus Vtatuf limitib^ 
cum multi Principes & quaedam (iollegia eccle- 
fiaftica iri hoc cafu fingularibus vtantur priuile- 
giis.Quae tamen non impediuntjquominusillij 
qui beneficia fug, Papac nOn accepta ferunt, 
Roma confirmationem fiiampetarit, &pecU- 
nia: cer tum modura{ipfi Annatas vocarit ) pen^ 
dant. 

'^t Fortaffis a praefenf i ihftituto hihil aliencim fe- 
v&J/cew , fideinftitutioneac modo creandi fumfrios 

i}^ Pfl»«jic«aliquid perfcripfeto, nori Omifla cohfi- 
^ jj^^deratione Cardinalitim^ Diuef fa autei» eft ad- 



modum ratio creandi Papas omni tempote bb» 
feruata. PetrumenimSeruator nofteiprof.npa 
ma & abfoluta fua poten tia,riullius raoitalis au- 
doritate interueniente , Papam ( Vt perhibent) 
cOnftituit. Poftea iuS creandi Pontificem Maxi. 
deuolutum eft ad Clcrura Roraarium, cuife iu- 
5cit Popttlus RomatiusjCUius nori modicainter-^ 
ceflit in hac elcdtiorie aUthorita$.Exa6tis aucenl 
C CCLI. ahnislmperatoresfuam interpofiie» 
tuntaudtofitatem, quodindenatum eft»quod 
Eledti PontificCs aliqiiando ab Iraperaxofi^ 
bus confifmati Voluerunt » ptimo quidem 
foluto ahquo argeriti modo \ deinde abfquc 
inteiuehtupecuniac. CeiTiperiiiiusetiatocxhi» 
ftoriarum monuhientis, nonaulosfuifleadmit* 
tereeofonationem Pontifices, riifi praefentelmi 
peratorisLegatO, Poftremoipf jrara pontificii 
confenid , quihacrationecapiftriirii iniporiere 
volebant effreniaudaciaePop. Romani faituna 
cft, vtomriiscreandofum Pontificum audori- 
tas in Cterares transferretut j quihac poteftate ' 
fnulrisanriis vfi fuefunt.PofterioresPontificeSj 
cum hoc iUsCaelatib.ereptum irenr,nOri potue- 
funt idefficctefiriemaxirois turbis&bellisci- 
uilibUs iriofbe Chriliianoexcitatis , cum qui* 
damPpntifices houo exemplo ipfi fibi fucceflb^ 
reslegerettf,qUosClericipoil:eaacGeptauerufttj 
iTandemfaogacisiilaahefcationc&infelieidif' 
fidio ImperafOrib.cUm popUlus Romi iam du- 
dumexclufuSeflecPohcificiseiecltio marifitpe- 
hes Cardinales,adfcitisoptiriiaribuse Cierico- 
rUm nuiheroiftetitq-, hic modUs viq-, ad Alexan-i 
dtum in.qUi Lstetanehfe concilium coegit an-^ 
hoSalucis Mi CC. Ll!^. cuiinccrfaiflcdicuntuf 
CCLXXX. Epifcopi. Is igitur Alexande*^ tune 
quidemconft,tuic,vtiis, qui duaK tertdspartib i 
Cardirialitim prgfentib>ele61:useflet^ le»iumus 
P^ntifoLhkhm:fui\Durauit liic mos t% ad no» 
ftta tempora,quari(:juaman.M. CCCC.XVlL^ 
Conciho Cohftantierifi iri Germania MarcinUs 
V.PiM.eledlUS fuerit ad tollGndum iehifma.Pri^ 
rfla Conelauis Caf dinalium inftitwcioGregorio 
X.P.M.acceptafefturjquiiiiud coromemuseft 
durante Synodo Liigdurienfi i qUoicohclaud 
fucccdencib.teriiponb.audumexbtnatumqiiri 
eum adffcndit fpleridorem jCjui noftro obferua=- 
tUf reltipore.Conueniunt aUtemCardinaies ad 
Cfeandum Poritificem,vbi vna fcfe ex ttitusins 
fationib.aut modiS reraagunciviuEcohdi£l;o( c6* 
pfomiflb)anfadoratione : autdeniq^cohie^is 
in vr nam fcripds fteduHs ^ ihftarcalculorfljftsf- 
fragiamittUht.Satisa.eftnofle jomnem creandi 
PontificCsauiSfenfitatem fitairi eflein Cardiriaii- 
bus,quod hi velut pfihcipaha ac vitalia membrsi 
fiht Pap3E,ipfe vefo caput eof um, qui illorum irS 
omnib. reDusfidelivtatuf opcta& confiiiq.Ell 
autem hic drdo Cardiilalium pulehetrimis pef 
compluresi^ontifices orhatuspriuikgiis,inief 
qiios nbn Vltimo loco nominadus venif Paulus 
jLcUiuseXtatcbnftittitib, vt GaidinaliQCoUc^ 
giUm mediam pai:tem percipiat reddituum Pa- 
palium,quanqLiariT bmilTlshiigaudeant medie- 
tate Ahh^tariimabeneficiis, qujeconferuntuE 



I> <:> ig- X I F i c t 
atfc con^rmantut a Confiftorio. Numerus eo- 
tum quinquaginratriumeft ^ vetericonfue- 
tftdinc : verumhrcnihilceiticonfticuipotcft, 
tum Poncifices eosaugeant minuanrq; proar- 
t>itrt6 » vc conftct Pii i V. Pontif. aeup fexaginta 

Qui defutaro I>apa foiliciti funt > itiukaJfi^ 
tnul co nfiiierent oportet inprimis conditio^ 
mes temporum > nec enim eodem modo agirut 
Snuoluto orbe Ciiriftiano turbisbellifq;,&per^ 
fruence eodem tranqiiillapace. Tui-barisi-ebus 
Opus cft taii viro > quifciatfedarcproccllas tur- 
Wnclqi.Tentands inftiper font atq; autuparidiE 
Vbluntares maguorum Principuin, qivOrum n^ 
^ubium eft, qain vnufquifquc liaberedcfideret 
deuinduro jfibi & amicum Poncifice . Ante om--. 
iiia aurem difpiciunt.quo pado priccipui e Cai- 
tltn.-Hum numeroafFe^a;! fmt.quod videaflturin 
tiedlione Paparummemoriam csterorumom- 
mum abiicere. Videmus tameiifa-e Sencautis 
iiaberirationem,nontam vcillis placeatur, qui 
^d Ponfficiam dignitatemaciipirant^quSquod 
fenes citodeccdere Gontingat, & crebraponti- 
ficura muraao Cardinaiii>. foleac e0e quaftao- 
ia. Deindeconfideracurbonicaseorum j quod 
homines non adcomalifintaur flagiriofi, vtin- 
liacnm bonarunVrerumdefideriuiripenituVex- 
tinguanr. lllud autem bonum, quod ia Cardi^ 
lialibus pr,Tcipue defideratur,eft vt mulcis pro- 
fint:puta luftitia , affabilitas , comitas , ftudium 
iuuandi alios & hsc videcur caura,quod non fa- 
tileaddaCinturElea-oresadlegendum Ponri- ^ 
ficcm , qui nimis potentcs habec confanguinebs 
«ut rieceiTarios , qui ^liis forre te«utoribus pof- 
rcnt prsnpere ijjes fiias:hi:1c quifque Cardina-' 
lium omni ope nici cur,vris fiac PoriCif.Max.que 
rion folum ipfe aroacfed &qui viciffim ipfum a- 
inareac foucre obl-gatur. Etfi aureiTi conueifo.' 
in omnes partes .uimio ^ accurare cunda confi- 
tdeies.neri famennullo modopoceft,vtfirma& 
infaainiliconieauraalfequaris, cjualisfitfutu- 
rus Papa , cum Romse c^mn MVaiin^Hgldif:^ 
fcarisjmurMtUr. Leiiis qusdam .-jnuTioi-um of. 
fenfio;nouaCardinaliumpromociOiautimpro- 
'u fus aiiqiiis cafus omnia furfum dcorfumver^ 
tcre pot elt; q uinjg^^.blmiaijinieft^conce^^ a-- 

^nino TOaraT rilllF: vt vel fpeacgaudiodatl rvel 
timore confterna ti,ac Yclut eyrra fe mp^i^ ynnm 
aliquem elegerint,de quo nec vnquamper fom. 
iimm cogitauerant. Quod fipofrehtprauidere 
feoxas, qtiasquifq; dacuruseft,faciIeiisobuiam 
ireat,quod cum fi< ri non pofilc, fit vt Prouinci^ 
Pontifici^ fere femper marcekntlangueantquc. 
Cum autem tam exquifita nonfcmperadhiberi 
jpoffit diiigentia, & quod nihil tale cogitantibus 
tjuandoq-, obiidtur quifpiam exabrupto , acci- 
<dic i vtexclufibreuitateccmporisex tempore 
tonfilium caperenonpofiint , fedvelutmentis 
!!l2H£lcurraiKadele^^^ 
t^ciacpiscipites. Vndevidit 
'^uandoq; iliosadPapalefaftigimn cenfurgere, 



qui omniumindigniffimihabiti fuerunr. "Faci* 
hus igitureftdiuinarequam diccrcquis fitfu- 
turus Pontifex.Commendatur PauiiV.ftudium 
confemand^pacis,& coricordiscum onrnibus 
properegib.otbisChriftiani, &quodcumVe* 
rieris , «jnvbuscum jpfinorilatiselcgaftter con* 
uencrit , inreruentu magnorunuegum com* 
fridditts quampro opinionehomirium rranfc- 
gerit , quaquldemin fpe etiamhac tempeftat^ 
de modcrno Pontifice eft vniuerfa prope Eu- 
fopa-. ' 

Vm toirltafairaNumiriafalfi Dedscb- 
^lueri" t Prifci Romani , l>d!//^ rycf«?^j tam^^^ 
queiri fJiqut Famum mt Syli;ar.uiri nominant, 
eos aifnqutflimo adcoquepriiiioloco habuifre 
con ftar,in cuins honoreTnla/j^j^c^^/if^fiiuc mftitu- 
ta, &facrifidejus X«;;eyd di di.Repetuar •horunx 
licrotUHi origo aPiJlo^^Euandto^ 
a:b Ar^adiaprofugirs itt eaiocad L- uerierit , vbi 
pofttriodumRom'aeft9 dificata.Gi-(-Pi1 armeto- 
uariq; paftores,quiFanni5 peculiariicrfuopr^- 
efle geneiri ptttabanr, facrificabant ei iri vrii uersfi 
n lidi , Opetta [amen facie,fcretes quoddam ci n- 
clurie genUsmanib. Suntqnihorufacroruorr-- 
gine ceferar adcaium querida,quiFauno acdde- 
■i;it,eum captusamore loles VxorisHerculiseam 
infequeretur.His contradtcunc ahi, afTerunrque 
Romulutri facrificanfemPani , abit doojafolis 
calorem tegmirie totum ritidum aris adftitiftei 
vbicum repente latrones conrpicateturjqui pe^^ 
■cudes eius abigere tentarerit,ira vt erat , ttudum 
cos infecutu deprehendifie: in cmiiijrei memo- 
, namlulper^ 

^eoituTaritem honim facrorum ipforumq,- fa- 
cerdoram virtus pracipuefe exerere in graui- 
4is mulieribus , qrii magrios partus fuftinererifc 
doloreSjiVec ehiti poirentiha? eniiij ad LupercOs 
confuge:.efoIebant,vbilehiterpercu(t^ exicrua ' 
pcHiculairifedi fangaine hirci, maiore faciiica- 
tepatcre,atitfiad euriVdiem fterilesfuifiencco- 
ceptiorii aptiores fieri credebantut, inddebafe 
aUjem hoc Lupcrcaliornm F^f^irrMrvrj-f;^^ 
'G^amtn lariuanidimyLQjM dio cre dimus. 

^ Pofthos er^nt^ft«i&p^^^i^ 
cipue erantcommendarafacraHercuIis. Poti- 
tiorum primainfticurio adeundem EuandmtU 
refertur,qui &_his faCris rtiulri? an nis pnEfueriiti 
vique duhiillud munus feruispabliciscommir- 
teretutiquofaiao Potitiorumfami!iap<iuiatifti 
irieriitiAppiG Claudio , qui eos magno perfeCU^ 
tus f ueratodio , dcfedus ille adfcripcus fiiit cre- 
dideruntque Romani, ob eim caulam eum Ca:- 
cumfadumi 

^ MmmAmbdruatiiirn cohfilio fier i jgr bpera o- 
pinabanturpriici^i-elikirugVm.proQentusari- 
Mum commendaret. RomUlumfiorum facrorS 
priraumau^toremfaiflep^erhibeht , qui&ab 



DE Te RRIS 

aiuo Amales cosdixerit. Erantautem ommno 
duodecim,donabantuiquecoronafpiceaalbiS 

otnatatcEniis. ,ri 

Ci i-ca idem pf ope tempusRomam abHe trU:. 
iia veriitreliJo ^«£^^^ ^ in guarggioDevulg^ 
afte tliuinandiTiominestiiurtum valcre erede- 
bantur.His aute fere Vtebahtut ritib-t s gui pr^ - 

' fagiendi caulaaugurium captatutuserititceni/ 
folebatconfcendcte^yMaaidenjiub^ 
ediriore, cdnufer^inmeriJiemfacie, incurUi- 
lum manuteneiis baculum)quem Ltt mniwotz - 
bant , vrbem & agrum intitebatur Romanum, 
comprecatufq; DeoS diuidibat fccelumiii duas 
jrcgionesiorientis & dccidenf isjOrientis parte^ 
coUocabat admeridiemi occidentisver^adfe- 
pccntrionem i defignanfqUe tadte totUmillud 
fpaciura,quoufqi fe extendt bat obtutus cius,tc- 
iiens fmiftraLituam»impofitaqi deitta Capiti il- 



A c D o M t 1 1 § 

fermejnto fuba^aameumcontingerefas tione« 
tat neque mutAre intetulam , mfiin locofecre- 
to&opcrto , nenudusfubdioconfpicerctut* 



VelutIubiiituituIouis> n egmueiftquam ei pran « 
demiairidere ad menfamTicebat » pra;ter rege nl 
IacrificUlsitami_ Abllmere iniupet iUbebatUC 
ab omniloco , inquo etat eofpusmbrtuumi 
Matcus Varro memoriae prodidit » ahtiquos to- 
tidem habuiire Flaminese[uot Deos , puta Dia* 
lem , MartialelTi i Quirinalemj Vulcah^lemi 
Falacrertrem. EtVelutnoshodieihhoftiisfacriS 
h^bemusArchiepifcoposjEpifcoposj&ihferio* 
tes ordines-.itailli habebant Fiamuies ^ ^rimum 
Fiamihem alios mferior es i 

Vefialium yirginum f u^maetatcu ra, vt ighett A 
l^etpetuUmalerenr j quififottenegligeptia ea* 
rum extinctus fuilTet , vjtberabantat acritjet^ 
Virgis pet fummum pontificem. Nohrecipic- 



lhehshniitraLituuju>uupuuLd.vi»<avAv^»s...i..».-. ,j i-i^ u, i., 

iiuscUiuSRtatiacaptabataugiuiu • luggiterpi Whtut inhoc templummfi virgmeshberiE m 



tef,aiebit,fifasat»huclwmmjmh^ii^ 
1a tiri7«fdefflaniFefto aliquofignoj irttraeos 
u quos mihi prsefiniuifines. Et id fpaciumipflitw- 
|»law,vocabahr.tjirtcibyuHgeba^qu^^ 
loue c^ehdi vfelietiquod fi euemKDOh^^ 
r , tatauprriumi CreuiraUtem adm^dum htiiu& 
fciehtiaepreciumllomae.vEcuauaoritateipfius, 
artis aUgurUm quoqj humerus crefceret,vcCol- 
legtumeoruminfiituetetut i cuirtaptincipio , 

iiorthifitresfniirenti . ' 

I F/4mi>iewD«4/t»jptimumabNuniaPompiUd 

Kege conftitutuma;atumartt , cumante id tem* ; 
bus Regem p6.dficis niuhuS obire fas el!er,C«- ; 
terum Numa cum Conflderaflet plureS poft fe 
reges fore Romulo fimiles quam fibi , id eft Af- 
morum quamRehgionuftudioiioreSj qUsiijof , 
■ S..rPrr^rirp^rnnftituit . quoS a ppellaUit.F /4^i^i 
qui perpetuo fetuitio peos coleteht;qUos & div 
uerfiscortfecrauitnuminibusjvimmfomj^!^^ 
jdeo Diakm appelkuit duos Marti t &^hum 
^^rmaii£Rortialo. 'Etc^tetiquidemabiis 
quibus feruiebahtDiis denomihabahturt Fla- , 
minem autem Dialem Numa voluit vefte vti 
Kohoratiote, &felli federe eburnci) cuius vfus 
eotemporc folisfummisMagiftrafibuspcrmif^ 
fusefat; Vtebatuf & idempileoldalbo * equd- 
que vehebaturpervrbem^ lur^fceumfashoh 
Cf at » hgqUe igrtem facriiicandi caufa in vllum 
iocum hbh confectatum ferrciSi quifquam cin^ 
, ausTemplum eius ihgredeireturidifcingi efi ne- 
celleerafj &cirtgulumcxtratedumptoiicii Si 
quiiquam^ciuorof^^ 
gra ducef etut^ldiiliuyea^ 

IHuifH^co die c^dere. Homini li« 



gchud^ue i alTumebanturque a decihio ferrtieS!* 
tatis ahhOiPrimo decehnSo addifcebaht f itus 
cetemohias l^crbrum altero dec^nnio dpera- 
bantU r facris ter tio inftituebanf alias in eadetti 
difciplinajquae fe hUper VeftieiActis addixifleht* 
Finidshis tfigintaahnislibetumiiscratj fivcU 
ieht > hubere-plerifquciiamenihfciicitef ceile- 
runt hae nuptiae» Habebaturautem ingcnSiiliS 
honofab vhiUctfo populoRomano , cum^MiX 
foluM^m^itgi^^ 

vI^caSattLrWfillaftatua Min eru^ eis etediti 
eflctcuftodia eomhonnuUisaliis tebtis , qui=. 
bus ptaecipua, tribuebatuf fah<aitass Quod li 
Violatae per ftupriim pudicitis cohuids eiretit» 
hoc mododeipfis fuiTlebatUr fupphciumi Ex-> 
litsveilibusfacris & ihrer ptofahastelaraEi ve« 
lat^eque fadem led:ica deportabantur per Vt^ 
belTij trifticumfilentioi m^ftaVniuetlaciuitS* 
te , vfqueadpoftamSalariam j ih campumqui 
ab hoc euentu fieletam Vofcabatur ^ ibi era£ 
cryptafabtertahea ^ cumdUabUsfcneftrisper- 
exiguis i cuiusahguftusadmodamefat aditUSi 
Ardebat ibi lumen obkurUm j appofitopOcilltJ 
aqusladifque&hlcllis; AdhunCetgo locum 
petuentumcumelfet , recitabatlurtimusPon- 
tifeJc ptecula* qt^afdam fublatis ia C2lUm ma-» 
hibus. inhanccryptamiubebaturreaingredi 
pcf ("xiguumforaltien i qUodeurafieret , ohla 
his ipetftatOEUm multitudo auertcbat dculost 
poft furfum at tradta fcala^ ingehsiapis fepulcta^ 
lis impdrtebarurfummo oftid i &po|julusinil^ 
ciebat tef tam,eriitque totus ille dies lugubris d» 
Uitatii 

Satii efantSic etdotes Maftis ^ qUds humetc» 
duodecim ihftituerat Numa tex. His TuiluS 
Hoftilius dUddecim alios adiqiiiit. PutahtUf 
diifii Salii j qudd faliendd facti& operatentuti 
geftabaritque^tuhkMiti-Sji- 



^ 

fas_crac —^— - . 

'bero aut irigettuo Cdmatn huius Sacerdotis le* 
eare , integfUmhOnerati heciiccb|H^fiDiali 

tahgere fabas,aut czsimx^il&S^Si^^ii^-^ 
ttescrudasJulGHle<aieiUsUmofordidataeraht 

liqdSTnedlicebat cuiquamahiirted cubafe. //mettfiahquidcxargehtd^gemmis &autovatid- 
Vneulaf um fegmenta abrafdfqiie crinfes t)ia- y gato. . /. .^j- 

lisfubfertetfamcondioportebat , impofitofi- f>rimisarirtishohnifiquatuOrexotdmcPot^* 
lice. Nudatocapiteihpublicumprodirenon tificuhi iegebaritUr in Senatum : demcepS 
poteratptohibenteteligiohc. MaflamfatiniB feruicit populUs * vt totidem ex plebei& 



P O N T I F 1 C 

f>)fiiinelegerentur. Hornm autem omniiim ca- 
put:eratis,qir!appellabatur SummusPontifex, 
Vell^ontifex M aximus, quicallebar ? quo tenT - 
ore6cqaibus viCti misei{er petlitan Sum. Ide 
abacoperam , vcTumtixs iiippeterenTaETacij-i fi - 
tia & aiimoftiam &:erdotum vidlimariortira- 
^que.Iiabnifle idem cabulam perhibetur, cx qua 
def ^tus folis Lunxque longe antc prceuidetc 
|)ofiec. 

Ftcialis hx prageipug erant partes » vt cu raret, 
quo fides publica exreris populis data iali-a 
Conieruarecur , jiec iu ftum ^ utajbaturquibuf 
tuncjuc ran dcmJllacum^ SHI^^^^ nilj Fe cialijlH 
dgnun •ia.flctr Cunifacicnda effet pax, fcifcita- 
foaturFecialisab ImperatoreawtConiule, Vc^ 
iecnemberemeficri pacem cum hoftibus ? an- 
tiucnrelmperarore Fecialiseum herbam roga-^ 
bac ; quaacceprairerumquarrebat ; faceretne 
hoc.st Legatus S.natus fopuiique RomaniJ 
Reip jidic Conful,fa.:ereieidbonafide. Poft 
hxc imciebacur pax , cojicgp tis ad loUem Fi^ 
t irum crccibu y- : qiibd fi pop oRis Rp manuiTi^ 
dcrra'- c.muencapriot faiieret , tuijn luppiter 
'CMmr ret ) vtipfeporcum , qucinlajjide 
l^erc^^/ifiebat , idqueeon-.ag!s , quomagisipfe 
pcil ' oc ileretque. Cum antati belium indi- 
•c ; • idfere hoC mexiu lacicbit. Ferebat Fe- 
CKitfi*, , relumar b ;ituir> & helb^e nonnihil ad 
Hiies c. :um , quibusden jnciandum etat beU 
ium,adfc!t^que cribus virisgrandxuis narrabafs 
quo pauto hoft; S laefilTent l*Gp. Romarium, ob 
«quam Ae;\.illisiam bftJuaiindiceretur^ Hisdi* 
telum intra f nes eorum Goniiciebat » vi- 
ddutibus ilh*s a: hocfi,gnointelhgencfbuS5iur:e 
eis inferiib?l.?urn^ 

DhHtnvirtf ficrormn incumbebat ,rtHdiofelc>- 
gerelibf • . Isicrosj &iibros fiue vedu sSibylli* 
no s, epf jU'- i nterprer_ yXt_Ciiram inftipergere- 
bftnriacromm qa.TfifcLan tia honrrem Apol- 
iinis. Quod h moiiftiofrs aiVufs parcus edirus 
«Ifet, aur pr odigium ie ahq 'od obtuliflet , ftu^ 
der,..ntf i.r'st:icev>era£cis > piacatoqiie nUHiine 
£)e smpaceme^poicere. ; 

Quale habuerint Se ptemmr i tpulonutft olS - 
tum fiue facefdocicim , pauci admodum per- 
-fcr.pierunt. jplini^rs eorum mentionem facit 
cumdicir : Confularisho;noinmedio erat, & 
'cum.eovnuse Septemuiris Epnlonam \ dici^ 
tirrq j? V:j'go accipi excufacKines Augurum&r 
Sijorur j eius , iremque Decemvirorum iacro'' 
rum , Fiaraihtlmj&lepcemuirum Epulonum, 
Exar K.omaEfepulchrum C.Gefti) , Septemuiri 
Epulonaro. 

Coniedrauim iam etat defcribdre vcftes 
eorumponcificales, i&cerdora!es,ftolas,apices, 
VaiaiacrificiorUmjinftrumentavidiimatiorums 

fed rio.* ab hacfnpicratiGne abftincbimU.s» 
Vcritinc ledtonp^us riedij aiferac 
qua m dcledationis. 



I s R o M A N r. 13 

IN^DEXCHRONOLO^ 

GICFS , CONTINENS SERIEM, 
ordinem fuccejftonts , V^tas ^ ohkm Roma- 
mrum PontificumfaSio mitio a S, Petro ^de- 
duBo^uefilo vftjue ad Vrhmum VIII. qui 
mtm:pr£efl;additis€orii'minuemis 
gibm i Com:ilits Scht~l 
fmatihm^ 

PO s T <xv A M Pontificis Maximiprouindasl 4$» 
ftarumqut Ecclefise Roman^e deicripfimus, 
de ReligiGne veteri nouaque difleruimus , me- . 
mores promiflorura tamad recitandos ordme 
poncifices accingimnr , obferuata ferie eoruril 
vique ad Vrb jnurr V 11 qui noftro asuo fedl 
jRomanspraeeft , fummamqu-ein Ecclefia di- 
gnitntem obcinet i adfcripto fimul , quasv-' 
nufquiique pontificum lanxerit Confticutio- 
nes , legerquf.tulerit , quffique fab iis Iiabit^S 
fuerin-t Synodi aut Gondlia , qusque orta 
faerinti Schifmata : poftrerno hiftorico fty- 
lo perfequcmur , qui u. creando nouiHImo 
Pontifice obieraati fuerint ritus atque Cere- 
moni«.. ' 

5i«NCirK5 PETltrs PRJMTS P.45TOR 
JimEpifispmEc€kfi<e&Oinam. 

SI M o N P E T R vs»Ccphasdi(5ius,Bafus Beth- ^^uferhr 
iaidx Galilese , Apoftolus lefu Chiifti , 
ptimus Epifcopus C.hriftian©rum,praEfuitEc- , 
cieh£E ihiierololymitana» annis qem^juc > An- inferiar 
tiochienfifeptetli & poftremo RomanaE^nnis mnoiChri 
Viginti quatuor , mcnfibus tj«ini^«e , diebusy^^»w«*» 
duodecim» ^ 

LiKVs Hetrvscvs , Sccundiis Epi- ^4» 
fcorns fiue Papa Rcmanus. Chorepilcopus 
fiue Coadiutor S.Pef ri,(cripfit resgeftas San€ti '57^ 
Petri , ficut& ptjgnas eius cum dereftabili in- 
cantatote fiae M' ^o Simone. Ca oite ttunea- 
tuseftiufliiSaturnil Confulis , qui illum .:r€- 
dcbat efle magum , eo quod DiaboL ifli px cor- 
porefilisfii* eiecerat. Tam verd clarus^ erac 
fanititate , vt refijfcitaret etiam mortuos , vel ' 
abfclisab Vrbe Annunciandi verbi diuini gra- 
riain loca infinita profedus. Pr^fuit fedi an- 
nis vndecim , menfibus tribus , diebus duo- 
decim* 

Ci-E M EN s, RomanuSconftirliit Norarios 
feptem '{ qui nunc nominantut Protor.orarij,) 
per fcptem regiones Vrbis Roma: : eo fine vc 
deicriberent hiftorias Martyrum. Ipf feripfit 
muita imprimis libros o€to contticunonmn ' 
Apoflolicarumi, 8c per picratgm f.n^titat em 
viciE conuertit plurimos ad fidenTCfinftian ^n^ 
Martyrio afteaus^eifTub Imperatore Traianov 
Anno Pontificatusfiii>nono, menfequarto,die 
Vigefimofexto. 

C L E T V s , Romanus, Vocattis ad Epifco- 
|)atum, cumnihil tale eogitarct. Creaujrquamy^»' 
plurimosSaccrdotes Romie, auxitftacumEc- 
elefiae 9 hom© dodus & fands vitse exemplis 



■ 



clams. Maifyrio affedas , fub Imperatore Do- 
mitiano& lepultas !u Vaticano. Anno Pon- 
tificarusfui, fexto ^ menre quinto , die fe- 
cundo. 

5. A CLETVS Narione Grsecus,patria Athe- 
84. nienri^Lege tul!t,vtSacerdotes&: Clei-icirade- 

rent barhain, 5c akrent capillitium,vtq.ue bis 
quofaonis conucnirent , ad tradanda negotia 
ecclefis, &Epircbpireciper^nturpertresalios, 
& Clcrici admitterentur in ordinem racrum, 
manifefte nori priua-nm , & omnes fideles facrs: 
• lyria&i communicarent poft Conrecrationem, 
iecusmouerentur a communione fidelium, vt 
infideles. Hac ratione religio Chriftiana mi- 
rum in modum augebarur. Poft temporaA- 
poftoloauti quotidie c©mmunicabatur. Mor- 
tuus cft anno PontiEcatus fui u. menfe 2. 
die 10. ' . 

VacaukSedesdiehus feptem. ) 

6. E V A R I s T V s , legem ruHt , vx eligerentitr 
^6. Diaconi fepcem j qui adiuuarent Epifcopum 

iti vnaquaque Ciuitare , ne accufarefur male 
conGionaEusfaifle. Diftribuir Parochiasfacer- 
. dotibas , crdinaui t vtjjup'^' ^ folemniter & 
aper re ccl ebrare nriTrin Te m ploTadhibi tabe'- 
x&i^Ione iac-erdo tali", fecus haF erentur il- 
licic5jnceft5cmer~Ne Epiicopus vnquarTfde- 
leretet Ecxlefiam fuam , quam diu eflet in vi- 
uis>nonmagis quam vxor maritum. Aftpdus 
eft morte imperante Traiano. Anno Poptifica- 
tKsfuii^.raepfe 5,. 

Vacamt-SedesvndeuigMtidiehns. 

Alexander Romanus , homo tam 
J07'. fandce Yitx % vr quam plures fenatores Ro- 
' manos ampleclerentar religionem Chriftia- 
nam , mod maxima eius pietate. ^rimus^ 
authorfokaqu^ 

vmoaqlj^Timpricis , infacramento corporis 
lefu Chrifti. Adiecit ad Canonem fandi 
illius myfterij"Veiba ,lqiu pndie quampateremr 
vfque adeavcrba, hoc eft &c. 8c vt ^anis fine' 
fermenro fiieret , prohibuit Clericos accufa- 
ti apud iudices ciuiles , fed litem iis intendi 
coram ecclcfiafticis. Torrus fub Adriano ,& 
interrogatus qua de caufa non refponderet, 
relpondit , homineti ijChaftinnum- cum oraret 
loqui cum Deo. dbiitanaQ PontificatusIuTTT 
(inenfe j.die 19. 

Vacauit Sedes diehus quindecim. j 

§ S I X T v s Romanus vetuit nc orna- 
j, ' menta ecclefiae ab aliis quam eccleiiafticis 
' attingerentur. Legem tulit vt corporalia de 
lino puriffima effent , & in celebratione fan- 
- 6t£EEucharifti2e caneretur : San£im Sancius: 
facrum myfterium illud antea fimpliciter ha- 
bebatur , deuotio cnagis quam pompa & ap- 
paratus relucebat , paucx ceremonix. San- 
d:us Petrus enim confecrauerar dicens ora- 
tionem Dominicam. Mattyrio affedus eft 



AeDoMINHS 

Sixtus Anno Poiitificatus fui 9. menfe 10, 
- die 9. ; • 
VacauitSedesdiehusduohus. 

Tei,esphorvs Eremita Graecus ,In- cf, 
ftirmtq uadragefimaz rem £us_,_jvt nonnullis 
/.placet , fedhifalluntur. Eft enim inftitutio 
Apoftohca , vtJ Polydorusa nnotauitde San- 
do Hieronymo contra Montanum ad Mat- 
cellumfcribens. Numel-umdierum auxit qui- 
deminniituitque ieiunaridebere quinquaginta 
pfo quadragintadiebus , prscipue Saeerdoti- 
btis qui fandiores aliis effe debebant. Lggem 
tulit vt tr es mifik celebrar _entur no£l:enatiui^ 
tajislefuChrifti. - ' ' 

Primacirca medium no£lis, fignificansho- 
ram ' natiuitatis Chrifti-,altera incipiente die, ^ 
qua paftores illum agtiouerunt ; tertia ple- 
noiam diequseeftdenoftraredemprione , & 
vrimpofterumcanererurhymnus : Gloriainex- 
celfis Deo. Ma^tyrio affeaus eft & fepultus in Va- 
ticano. Anno Pontificatus ftii 10. menfe 8. 
tJie 25. 

Vacauitsedcsdiebusjeptem. 

H Y G I V s Natione-Grsecus patria A- 
thenienfis , inftituit vt patrini vel matrini in- 
fantem o^erant baptifm.o , neue mareria tem- 
plis diuorum dicata tranfponaretur ad pro- 
fanosvfus , neMetrojpoiitanus condemnaret 
Epifcopum dcfuaprouinciafineconfenfu alio- 
rum Epifcoporum eius prouinciae. Obiit An- 
no^.p. C 

'-Vacauit Sedes diehus tphus. 

P I v 3 ab Aquileia. Prscepit, vtcelebrar 
retur Pafcha ( Pentecoftes fefto iamdudum 14^» 
deftinato per Apoftolos Ad. .20. ) die domi- 
nico , adiunxit plures cereraonias pro orna- 
mento&decorebaptifrai, SandsqueEucha- 
rifti^. Noluit Roraanas puellas velari ante 
vi<^efimum quintiim annum aetatis , vtquecon- 
ftimtus Presbyteriuransab ofticio remouere- 
tur , &'homo laicus excommunicaretur , Im- 
pofuit etiam pcenitentiam facerdotibus ne- 
gligentibus & traaantibus irreuerenter fan- 
aa^facramcnta. Piigms tenlplum Ror^anuin 

facrauit, in pnmisTdguod^^ 
iTSiasTH^diediaumadSanaum Prudentia-. 
num. Cum tempk Glir^iftiajiqrumJiatous 
fuiflent non ni filpeluncg aut C ry pjgjukerra- 
ne^rObiithicdiemfuuiTi anno Pont. 11. menfe 

VacauitSeclesdiehustredecim. 

A N A c L E T v,s Natione Syrus , reno- 
uauitcrdinationcs Anaclcti , ne Clerici ale-.j^^ 
rent barbam, vtpote facerdotes haberent veU 
ut coronam. Epifcopum non pofte confe- 
crari paucioribus trlbus numero teftibus , Me- 
tropolitanum autem omnibus Epifcopis cms 
prouincispraefentibus. n ' 

Martyrii coronam nadtus eft Anno Ponti- 

fiasui 



PoNTitici; 
ficatus fui 9. menfe 8. die 2,4. 

V4Muitfedesdiebusfedecim. 

5J C e NC ORD I VS S O TE R FvN D EN S I S. 

1^3 Renouauit confirniauitqne inftituta Euarifti 
circabenedidionemfacerdotalem : innuptiis 
c ohfen fum patris matriiq ue interuenire deBe- 
re propter maximos abulusqui commltrebaii- 
tur. RecitatGratianus , ftatuifleillum nonier- 
Uanda elfe iuramenta , quae malefaciend; gratia 
iurantur.Exipirauican. j.menfe ii. dielS. Poii. 
tiiicatusfui. 

'Vacauitfedesdtehusii. " 

*4 ABVNDivsELEVTHERvsnationeGr^- 
cus,mi(itin Britanniam, itaexi genr erege>Fu- 
ga tium &:Damianum ^ viros pios Sc reli gjofbs, 
'^per quos Rexvna cum populo baptizatus eft. 
/, Prohibuit nequisper fupcrftitioneab vlla efca 
abftineret, neue vUus condemnaretur decrimi- 
ne abfens& tio couiilus.Auxerat hjc r eligio ne 
C atholicam bonofuoexeti iplo \ quatB£eii£Uit~ 
in pace gcg u iete per om n es prope te rras exten- 
iam.ln viuis efTedefiit AnnoPontificatusfui ij. 
diei^, , 

V^acamtfedesdiebusqmnque. 

ly y I c T o R Africanus , legem tulit , vt fi quis 
18^ paratus eftetad accipiendam fanilam commu- 
nionem, &rogatusabinimiconoIletei remit- 
tere,& recufaret reconciliationem , ^um priua- 
ri/andliillius myfteriibonodebere , vtqaelice- 
r etvnicuique iiug jvilP^i^^^n^^liadJ iapiizareia 
neceffitatiscafu , fiqilicuperentillam gratiam, 
noHobTeruata aqus dT^B re n t' a , dummodo ef- 
fet viua , piius mos baptjzandi non fuerat nifiin 
fefto pafchatis& pentecoftes. 

ConfirmauitetiamconftitutionemPiijCele- 
brandum Paichadie Dominica contra morem 
eccleiiae Afiatics, quam excommurricauic , quo 
nomineiilereprehenfusfuitperlrenem. Mar- 
tyrioaffeaus Annoiz.menfei.diezB. Poniifi- 
catusiiii. 

' Vacauitfedesdiehusduodecm, 

\S AbvndisZefyrinvs Romanus,infti- 
15)8 tuitvt vnufquirqne qui ageretannum duode- 
cimum fiue decimum tertium, acciperet diebus 
pafchatis fandfcam Euchanftiam, vtque pro caU- 
cibus ligneis vterentur vitreis , quod decrecum 
impofteruabolitum eft , & inftitutum vt fierent 
cx argento,auro,fiue ftannojneue Epifcopus iu- 
dicaretur ab Archiepiicopo fiuc Metropolitano, 
fiueab Primate,fiuePatriarcha, nonaccedente 
authoritate Apoftolica , in quo non eft oblitus 
ftabilire primatum fuum. Vita excelfit anno zo. 
dic ij.Pontificatus fui. 

Vacauitfedesdiehmfex^ 

17 DoMiTivs CALrisTvsRomanus, 
118 Inftituit templum & coemeterium Romae , m 
quo reponerencur reliqui» plurimorum lan- 



ROMANI. 5j 

(Storum Martyrum.Ordinauit ieiunium qua- 
cuor reinporum , quibus rccipiuntur Ciericiin 
ordinera facrum. Quidam ei attr ib uunc lc-gem 
c?Eliibatus_jkerdotun). Sed P glydorus libro 
quinco capite quafc^odlcit , quodnonmtotum > 
potueric auferre matrimonium facerdotibus /, 
occidentahbus (nam Graeci & orientales ma- 
I trimonium contra-hunt ) ad PoncifiGatum vC- 
queGcegoiii VII. Anno 1074. Martyrioaffe- 
itr.s eft anno j. menie i. die 13. Poncificatus , 
fui. 

Vacauitfedesdiehusfex. 

V R B A N V s Romanus, fub quo EcclefiaRo. il^ 
mana caspir poffidere prata, & fnndos qui com- ^zj 
muniter debebat cedere miniftris ecclefi^, pau. 
peribus , protonotariifque qui icribebant ada 
Martyrum. Damafus ei attribuit legem poculo- 
rumargenteorumfiiieftanneortim^vndeBoni- ' 
facius Epifcopus, Moguncinusdicebat .- okmfa- 
cerdotes aurei vtebamur caitcibus ligneis, nunc facerr 
dot^sltgrmvtunturcaUcihtuargenteis. Couertitian- 
da fua vita mukos ad Chriftianam fidem.Mar^ 
tyrioaffeitus eftanno j.menfe y.diej, Pontifi- 
cacus fui. ' 

Vaeamtfedcsdiehissvigintitnbus. 

C A Lp VR N I vsP o N c i AN vs,Romamis, ^9 
reliquit epiftolasduasdecrecales ; Omnihusfide- 
perpeifas afflidtiones multas , mortuuseft 
exul in Sardinia Iniida, An.^.menCy.die i, Pon- 
tificatus fiii. 

Plac sr nonnullis , temporeeiiisR o maefuifte 
Sacerdotes qnindecim , qiii nomiiiati faerinc 
'Carrnnates:ideft,FFBclf aie I^^^ mor^ 
tuorum & baptizandorum infantium caufa , & 7 
qu i ndec i m al ios , qu i bus co m m i (Tu m erat ofti- 
cium Principale , nempe curandafalus anima- '/ 
rum : Po ly d or u b tamen&Damafusdicunt:Mar- '/ 
cellunrPapam tuiile authorem creandorum 
CardinaUu m. 

Vacauitfidesdievm, 

Ant E Ro s GraEcus inftituiti, vtgeftaMair- ^ q 
cyrum defcriberenturjEcclcfiafticispermifir, vt 
murarentecclefias (uascumaiiis, dummodoid , 
facercnt adpromouendamfaiutem animarum, 
& commodipribhci ^onpriuati caufa, noluic 
admittiquemquamad Papatum , quinon fuif-. 
fetanteEpifcDpus.Martyriicoronamnadtuscft 
anno ^.mcnfe i.die i^.Pontificatus fui, 

Vacamtfedesdkhusfex. 

Fabianvs Romanus,eIe(5i:us non fine mi- xt 
raculo, Phihppum Imperatore Chriftianum cu 139 
fili o eius bap tiz auit,&:accepit the f auros eorum , 
dTlpofait cer^mo niaslan^HI^^ . inftP < 
tuit denouoMartyrologium , prohibuit con- ' 
trahere matrimonium intra quintum gradum 
confanguinitatis , voluitvtvnufquifque Chri- 
ftianus ter in anno communicaret , nempe infe- 
fto fdchms , Pencecoftes & Naciuicatis Chri- 

fti. 



erDoMiNirS 

Monach-^sfaif , cjui receptas eftadfedcm 
roailatp inlocum Paps eie£ins:dioillc prinms» 
tam Rora.x cpfu"n in aliislocis Temp!a,Cs:me-=. 
teriajParochiaS, di3Ecefc{^.r.)e facerdotibus An^ 
bens vt vnurquiique faaforce contenciiseflt^r!» 
ad pafc^odu m gtegeiu, qui «pfi commiHus eilc tf - 
afFeauseftmoi-teanno 10.menre5.cUe ^ip.f. 

- yacauu(edesd!jjiisqu'0que. . 

FELixRoipanos, n;fHiLfitvtqyotidiece- 
lebrarvf.ui: meo;o;i:; Uz.-:'!U:< . laqvcuo; 



^l" D£ T^E RRIS A 

fti.Martynoaflfeauspraecipueinuidiathefauro. 
rum^ quosab hnperarore acceperat,an.i5. men- 
fe ii.Ponrihcatus 

Vacamtfedesdiebiufix. ^ 

11 C o B. N E L,i V ,s Romanus fuit do6biffim^s 
i?2 fcripii c|ue qaam plurimas epiftolas : habuit 
duos Antipapas,multainfticuit,vtpatetcx Gra^ 
tiancaccuratuseftdecnminilaef^ Maieftatis, 
quod fcnphr ad S. Gyprianum : liagns csfus Sc 
: moicc affta«s eftlmpetantc Dtcio Anno 
menfez.diej.TcJKmcarusfui. _ \ 

faMUitfidesmenfibusdmbusdkbia 
^ qumque. 

' ' S C H I S M A 1. 

if j EvTici^l ANysHetrafaiil- ■■e",--..fcr:-23' 

kS% NoVATiAKVsRomapus^cerdoshire- pfirquafiam.piftd.^^c decrm, . .i ;io- ».74, 
tieus, vetuitapoftatasOicvocabatdehdeueri- ^^^^^^^^^..^^^ .^^ Martyres, ivkhi^nyni co~ 

ronam naitusiviToo 8. menie6.d;ez4. PonCiii- 
cacusiuit 

Vasamifedesdkhius^io. 



"uarenv.Temf Hdcdicat:o ;rr.:u inaiviu M"7- 
rio affeitus eft' anno 5. «'enie 5. PoudricaESS 

fai =■ 

yacamtfeiesdiehusq;tinq-jc. 



cientes ) recipi in Ecclefiiim etfi poemrertnt, 
Priu5U.^ hic fulc fchifmaticus , hypocnta & per- 
cupidaspontificatus , iufcitauitignem diicm-- 
diarum ,iefe kciem Aatipapara-., a-axiUoNoiu- 
tipie.sbyceri Cartir.>gmeBfis , vt ceftis eft S. Cy- 
- priaai!jsicn.beScidCoriseUum,qui diam md^uo- 
bas condliis Roma; condemnauir ha^rdeos: 
■Ni.coftratus aker. Antipapa in Afnca vjue- 

bai'. r 

3, L V c I V s Rdmanns-legem.ta.lir , vcvnu.- 
quKr'ac i.Dif;opus cder Ibp^cus daobas ia^er- 
dotibus, aibnfque ArJ-udiscouiS , qmySlent 
teftes t/t)n:e cias coiine-'-'k:onis . ueuc fisrenc 
■ Epiicopi antequum ag-:ietanncm rngeUmura. 
• G):ariannsta.men.:irrur:aitlcgemiikinZozifflO. 

Marxyfic aftVa-.i <; ?ft luc anno'i. m^nic 3, die 13» 
Ponuricarus fui. 

Vacaukfedes mnfe vno ditbm 
quinque. -. 

24 LycIvs Stefh an V s Romanus pri- 
' 2,5; miis fdijquihabuasucerdoraUsvfuraiiiftituir; 
pri',rci facerdotfe.;.v erai -t contenti , qu6d eftent ve- 
ffitipietate , reiigiqne&fandiiate , inagisftii- 
' dioii ad exoehdum veterem hominem & vi- 
tia,quam adpaE.inda noua & pretiofaomamen- 
^ ta.Martyriicororiamnadusanno i.menfe ^.die 

j|.Ponrificatusfui.- 
^ V^cdmtfedesmenfevnodiehiudug- 



SixTVs n. Athenienfis patrig i poft- 
quam annurtcisuerat Euangeliumper vniuer- 
famHifpaniam , Papaeledr.seft jjni'tuitqoe 

vt^difieaxexit^^ 

, 1u^7eiac que]^?roporrunirsl^^ 

reticosTSafeciJiaiiosT Cerinthianos, Nepoua- 
nofquf JVln-ryrii cofonam nac^us annoi. menfe 

- lo.dieij.Poiidficatusdii. 

Vacaukfedesnimfibusn.die-^ 

16 D I o N Y s I ^ sNa.tioneGrseciisprimus 
i.6o . . _ ' 



CAiysSrlomhus Dalmataex fan.ilia-Dio- . 

cle:iani.Hi-ncc 'ibuimr !nfti;un.o i.juaiUoi g;!;.a- 2.0 j 
duum inecciei^aia quibusliir.tl: n:torcs , Le- 
doses. Esorciila', Acoki: hi. Sed Gcnebra. dus 
obferuat ex Eufebii l^bro 6. c-apic. 45. audiorcm 
pofius fuiile aniecenbrem eir.s Corneuum. 
Martyrjo aftcdas elL aauo ii. menfe 4. die 6, 
p0Btifi.cai;i-isfui^ ' ■ 

Vacauitfedcs menfhm dusbus diehm 

.Ma rc ELL iNV s Romanus , viausri- ^cf 
taore voi-mentoruii» fuppiia...iimque.coiuiE3- x^S ' 
, dola. Scd pofteaagu0uu caipam !.';ain aiplena ' 
.SynodoSmueikua,t-girquera;Viitenuara,!pie- 
que poft redargmr Imperatorem Diocl^etia- ■ 
nuro, iubenfquc Martyriarnfafl-muit Anno 7.,. 
menfe ^.dte z6.Ptvr.tihcaEusiai. 

VacamtfedisdiehusvigiM. 

MARCt.Livs Romanus 'iimuauitlocc? ,j 
&titalos,quosEuanftusdiikib^.t:i:3xred^!\!iq: -.^^ 
eosad inftitmt , Concduini Gciicrale aon 
pojlecongregariablqiconlc:-;.: ;-:.:; ■ Acci;'JU- 
cse.Martinus V.infticuiico:..; .:■ i;..; :_ 
bitex-fequcntibus : neClericus coiuteuire i"ar 
coram iudice fcculari.Marcyri; cor:-)na.ra uaccus 
eftannoj.raenfe^J.diezi.PoBtihcatusiu!. 

Vdcamtfedesdkbm lo.r^ 

Ev s E b'i V s Natione Grscus, MTdKusaii- ,3, 
thor fuit niukarutu iiiftitucionurn : qujd.ira ci 
atcribuunt inuentionera fmClae crj.icis. Marcy- ' 
riO afre£tus eft annp i.menfe y.die Z5. 



Vacauitfedesdisb(u-ji 

M I L T i A D E s Afer ieialiium dieSolis&To- 
uisfierivetuiE > quia pagani celebrabant fefta 

aeo;.uni ^ 



P O N T 1 F I G I 

cleoram fuoramilHs diebus; Morcuusanno^. 
menfe i.Pontificaius fui. 

Vacauitfidesdiebusj. 
/54 Sylvjester Romanus inftituit tunicam Sc 
§15 albam ^ teld candida lacerdocum : prohibuit v- 
fum 'ornamentorum ex ferico,fiuc pannocin- 
(Sto in confecratione : mutatis nominibus die - 
rum jn feptimana,voluit vt dics f olis poft di- 
ccretur diesT3oi nrnicaV]ec[uent^^ 
nomlnati aLuna ^Marte aMercurio Joue,& Ve - 
BercappeHarentu r ferig. i.2.3.4-5.&dicere tur 
rfies Saturni, Sabbathi, quod fignificat quie - 
tem^ Veruntamen ante illum diesdoramicus 
confecratus fuerat Domino, per Apoftolos in 
jTemoriam re(urre£tionis. Prsftititautem rem 
multo maiorem, quando ad fidefinJDhriftia- 
nam conuer tit Ini pgrator emrConftantinum . 
(qui impetum perfecutionum tyrannicarum 
contra Chriftianos repreflit, donauitque Vr- 
bem Romam Sylueftro , vt nonnuUis placec 
cum plurimis Prouinciis Regnisqucj asdifica- 
uit, dotauitquc multa templa Chriftiana. Mor- 
tuusefthic annozo.menfe i.die^.Pontificatus 
•fui. 

SYNODVS GENERALIS 

t R I M A. 

gi^ Concilium primum Nicenum, iuflu Con- 
ftantini Magnilmperat.per 3i8.Epifcopos ab o- 
mnibus partibus mundi conuocatos celcbra- 
tum eft, vt rcfticueretur cccleficC pax , quse per- 
lurbata erat per deteftabilem hsrefin Arrii, in 
c|uo concilio ille condemnatus fuit, 6 < con- 
clufiimjfilium Dd efte Hofflo «/iow,jdeft,confub» 
TEantiale m" PatnTv t loquituF|brm ulajy^^ 

t ( quod caniiuFuuemplis. 

^5 Marcvs Romanus,Iegemtulit, vtfymbo- 
§3ij lum NicenamiCredo mvmm Deum &c> canere- 
tur a Clericis & populo poft annuntiationem 
Euangdii: vtque Epifcopus OftieHfis vteretur 
pallio Epifcopali , ea de caufa , quod Pallium 
Romanum pcr cum confecratum cfl«;t. Vita ex- 
ceflit menfe o€tauG,dic vigefimoPoncificatus 
fui. ^ 

Vacauit fedes diebus 1 o . 
IvilVsRomanus,rediensabexulio,inquod 
zd-ns fuerac pcr Conftantium Arrianum , fi- 
llum Conftancini,inftituiDplurima,&intera- 
lia , ne fecerdos accularetur nifi ante ludi- 
^•eml Ecclefiaftlcum , neque concilia conuo- 
carentur fine permiffu pontificis. Mortuus 
cft auno i^.menfe quinto die i(>.pontificatus 
^ui. 

Vacauit fedes diehus i j . 
f 7 LiBER ivs Romanus , a<9:us in exiHum , qui 
Iji impugnatusab Arrianisopimis promiffionibus 
IraperatorisConftantii, Arriani, (vtnonnullis 
placct J pelledus «jonfenfit eis cum maxima no- 
minis lai infamia: Poftremo tamen ad lanam 
imentem rcdiit , mortuufque eft Catholicus an- 
110 decimoquinco,menfequarto,die iT^.pontifi- 
iRtusfiii, 

Vacauitfidesdiebusi^^ 



S R O M A N I. 57 

SCHISMA IL 

Felix II. Romanus opmione quorundam 
fuir 38". Papa:{ed alii eum nonnumerant,quia 
prapfuicfedi abfence Liberio. OmphriusevLm nu- 
incrac fecundum fchifmacicum. Arriani Mar- 
tyrio eum affeccrunt anno 10. menCe ter-cio, 
dicii. 

Damasvs EIi{panus,fi:ripfir vitas Pontifi-^S 
eum confilip fandti Hieronymi;iuflit vtinEc- 
clefia Latina caneretm' in fine pfalraorum hy- 
mnns,GioriaPatri&c. Compofitus per Flamia- 
num Antiochenum , auxilio fan<^i Chrifto- 
phori,vt&fymbolHm Conftantinopoliranum, 
6c {onfiteor. Eius iufliic oIIcgitD. Hierojiymus 
Epiftolas & Euan"geh'a,quaE Icguntux iiyMjIIa7 
/horaique vtvocant.canonicas. Idemcumnm- 
<fto Ambrofio author fuit canendi pfalmosal- 
ternatim. Mortuus eftanno 18, menfc z. die 10. 
Pontifieatusfiii. 

Vacauit fedesdiebus 7. 

SCHISMA III. 

Vrsinvs Romanus fuerat competitorDa- 
mafi poft mortem Liberii & Felicis, poft in- 
cepit fchifina tertium , incepitque ambitioho - 

norum occupare corda PraElatoruin^ccIc- 

— . _ 

SYNODVS GENERALIS 

S E C V N D A. 

toncihum vniuerfale congrffgarum Con- 
ftantinopoli per 1 jo. Epifcopos, fub Grati^n.o& 
Thcodofio Impcratonbus, ptoptcr, Haerefia 
Maccdonii Epiicopi^ Conft.intinopolitam, & 
Eudoxii , negantium Spiritum (an<3:um efle 
Deum,inquo damnatilimr. 

Sy riciv s Rornanus interdixir clericis ma- 384 
trimonio ncve vll us Eigamu s_jd_eliliquii£ciui- 
3SaHiur?fetnuptias,tcqpereturin ordinem (a- 
cerdocaiem , vtque licicum eflet Monachis bo- 
'SS conuerlationis , fieri (acerdotibus (nec e- , 
nim fuerant ad eum diem j vtque rcciperentuc 
in Epif:opos:SequaniHeduiquetimoieHnuae 
hoc Pontifice ample<5luncur fidem Chriftia- 
nam.Morcuus eftanno ij.menfei.diez^.Ponci- x 
ficacus (iii. x 
Vacauit fedes nknfe i .diehus 15. 

Anast asivs Romanus o r di n auit , vc vn u I^ j 
qu ifi^ue ftaret,d «m canereturEuangelitim, eo j^g 
line vt audireturmaiore cum reuere n cia , n e vi- 
tiofi fiue mutili rccipercnturinnumtrum Qle- 
ricorum. Vilaexceilic Anno^.diezi.Poncifica- 
tusfui. 

Vacauit fedcsdiehus 10. 
Inngcentivs Albanus fiue Scotus infti- 
tuit extrcmam vndionem,Iegemque tulit, vt 
Epifcopi , qui veilderent Prabendas , Deca- 
natus , Prioratus , fiue alias dignitares Ecclcfia- 
fticas , fiue afiquod iacramencum , bleum faii. 
«Sum , confecrationem altare punirentut fic=- 
ut Simoniaci , neue ipfi; fucceflbrefque e- 
ius poflsnt iudicari ab vUo Rege , adeoque o- 

D mni$ 



^% D e T I r r i s A 

'mnisorcio {acrificorum,obiit Aiiilo i^.nlenie 
2idie ii.Ponrificatus fui. 

Viicduitfede^s diebUs '% i. 
4\ Zbzi^i Vs Grisecusi holno clo£tiffirtius & 
4i(J idntlx vit£E ^ vetuJc fefuos admitU in oitlinem 
facerdotakm : milltxi mlnu^, inquit PlatiMi, 
SpuriosfiUe Nebulones. Obiil' Anno i. menfe 
4,die7-. 

facMitfeksiiehusMuemi ■ 
4i " '6oi-nFAcivs Romanus', mutatlit Vigilias 
415) iandorum in ieiunia': Exa€l;us e{t Rotna pro- 
pter Eulaiium , "pcr Imperatdrem Hononami 
tilium TheodofuiqUi liUim reuocauit., Invi- 
Uis efle dcfiil- Anno 4. menle 6-, die vigefmio- 
'©(Stauoi 

V^cauit fides diehus')ioM'fn. 

SCHiSMA iv. 

45 EvLALi Vs !R.omartirs dur^hfd ichifraate 
419 cdntra Bonifacium , eleibus fuit a/parte Cieri- 

Gorum-, exa'dufque Roma vna cUra BoniFacioj 
Obiic exui inenfe tertiodic fiptinio Eledionis 
fu£e-, 

44 C^LESTiNvs Roinanus ihftitliiti vt ^fal- 
41y rai canerentut omhes ante Miiram squod ha- 
^•enus hondum fa^iJm fuerat , fcd fbla Epi- 
ftola & Euangeiium recitabantur,inde dedii- 
&.1 introitus , vt loquuhrut Gradual^s , oficf- 
toria , comraunionefquei Voiait edam vt fa- 
fcerdotes fcirent canones EcclefiafticDSs Mut- 
' tul1seftann08.menfe5.d1e}. 

VacMitfedesmsnfei.diehM lu 

'CONCiLlVM GENERALE,ilE 

Cdhcilium Generale fub Theodcifib i. a du-a 
eentis Epifcopis celebratum Ephiefi, contra has- 
reiih Pelagii & Neftorii Epifcopotum Coh- 
ftantinopoiitanorum j qui htgabant diuinita- 
terh Chriftis . ' . 

4f Sixtvs ill. Romanus,accufatiis qlibdftii- 
^^^pmm obtuli^Tec Monath«|ii fefe purgduit pef 
facramentum pri^rendbus ^j.EpifcOpiSi diftri- 
i3ilit omnia bdha fua pauperibus. Obiic ahnd 
y.menfe U. 

VacauitfedesmehfeiJkbusxi., 

46 Ieo Magnvs ita cognominarus j ptoptcr 
magnam doi^lriham j ihftituic vt renoharentuf 
Rbgationes & PrDceflibneSj quie apptlian- 
tur Litahije patuae. Gregorrus raaghus ehim 
ordinauerat Litanias magnas i miilta inftituit 
velut vc cziieiLetvLvAlietuiay&gloHaDeoi^excelfis 
tempore quadragefims; Mortuitseftannoz-d. 
rhehfe u. die ii Vacaiiif fedes diebus 7. Ante 
Papam hiinc Ecclefia RoiT^ianahumetabatan- 

. nbspoftpailioilenl Cllriftij 

C:oNdiLivM generAle iv. 

Cohciiiuhi genferale Calcedonenfe fub Irti- 
peiatore Martiano per iif . Epifcopos celebra- 
tum eft, cohtra haerefln Eutychii facetdbtis 
, Cohftantinopolitani confuhdentis diias riacu- 
rasinChriftoi 



c D b M 1 isr 1 1 s 

■HiLARiVS Satdus,ilom6cl'oftuSilegehi tii- 47 
lit hullum iibi pofffe fubftituete (ucccflbrem ad 4*^^ 
vililm officiuiri ecclefiafticum-. Obiic anno 6. 
ihenie^.dieiQ. . . » 
Vacauitfedesdiebuisia. 

SiMPLiciv^ Tyburlinus, inftituic ne Vlius 4^ 
lEcciefiafticas approbaret laicum , poilidenccm -^'Sj 
beneiiciiim ecciefiafticiiiln. Obit anno ij^.meia- 
fc^^idiezj. 

VdcMiifedesdiebiitSi 

pELik IliiRomahussIegem tulit vt tfempla 
•cbnfecrarencur |)et Epifcopos tanium. Vuaex- -^^j 
ceiiiEahno ^.menfe ihdie 17. 

Vacauitjedesdiebmp 

GelAsivs Afef compoluit prasfationesi f 5 
^uas canuntur ante ilnftum canohem : infti- 49^ 
tuit> vt ofdincs facraEi nbhhifi qudCerin anho 
admihiftrarentur &c ds^bus Sabbathi<, Compo- 
fuit hyhinos, colkclasi fefponforuj Gradua- 
les libros aliaque nonnullas Erar vif dotlus 
lnof tUufqu'e eft ahno ^imenfe S.die i^s 
Vacautifedes-diehh^, 

AisiASTAsivs Rbmanushitefeosaccufatus 51 
pet quoidam.qui Ncftorianis ihdulgebant:qua 49^ 
infamia non bbftante excommunieauitlmpe- ' 
ratbtem Anaftahnhl vt Eutychianiim.Mi^eiabi- 
licet exfpuauit ficllt Airius ,efFufis tnteftihis pef 
fecefluaiiAnnoiimehfe n.die34i 
Vavduitfidesdiebus i. 

CbELivs SvMMAchiVs Satdus fadius left 
i^apa non impediente eic£i;iohecaiafdam Laii- 498 
rentii & aiii Ahtbnii S fic his autbribhs ihcepit 
khifiha quihcum. Narn Theodoricus Rex Gb- 
tiaorum,qui pro tempore occupabat Italiami 
inteliigens brdinem Cicticoruni elie teditio- 
lum RomSjVolebat depbnete Symmachum 
fubmiifo ilU Ahtbnib Vt tenercrfedsm,ca;teroi-s 
que pelien t. CjEieruhi Symmaehlls fefe putga- 
uicdefuisdeii^tis quxeiobiiciBbancar, reftitu- 
tufque ei^&mbrcuus Anho i^.menfcdie 28. 

" . s c pi i-S M A ¥. 

L A VREN t ivs duf ahte fc hifraatb cbhcraSy lii- 
ihachammortuusfeftanno i. 

COEi-ivs ElbRMisijA Fregeliahus C^rbpa- 
husividens multbs mbliachoSRoriiasconcuina- 
ciCetagcrchcfrefin Euiythii Vrbeeiegic,ih')!ta 
eleemoiyns hbminededic, damnauu haercfid^ 
ManichiEdrum qu^ repiillulauerat , combuftii 
libiiseorum.Mortuuseft An.jJ.menie tj.die ly; 
Vatamijtdesdtebmqulnque. 

ioHANNfisTuicus, miifus per Regerh Tlieb-: |4 
dbrieum Arrianum ad Impcfacoremiuftintim jz| 
Cbnftantinapolin,obrei!tuUfibncraArri3noru, 
qtiahl obtinhiti Nihilominusfttipedus Theo- 
dofico jab illo venenb necatus mdrtuus eftiri. 
fummaihbpia.Annb z.mehie £),dic^f5. 

Vacauiifedesmenfevnodiihuizj. 

i^ELix i ViSamius.PopuIurakClericigfeiJa'.- 
fauir, iiiq-, deditiibrosnecelllafibs.S.CoffhiBd- 
filicamRoai2jSdificauit,rCparauitqueqa^damo . 
Morcuuseftanhb 4.menfe i.die 16; ' '", 

Vacduitfidei diebUitribus. 



P O N T r F I C I 

feoNiTAclVS n.Romanus als ottinibus ap- 
130 probatus'poftmortera Bencdsdi.Seditannos 2. 
diesz. 

VaMuitfedcsmnfibmmhusdiehasquinque. 

S C H I S M A VI^ 

'37 Dios coR vs Rorhanus eledus per quofdam 
jji diuance(chirmatecontraBonifacium,mortuus 
eft elapfo anno vno & die vigefimoodauo. 

IohanNes Il.cognominatus Meicurius,ac- 
cepit confeffionem lidei ab Imperatore lafti- 
iiiano, lignatam propriis manibus eius , cum 
nonexiguis muneribus. Morcuus eft anno z. 
menfe^^ie dT.ponrif fui. 

Vacauit fedes diehas 6, 
RvsTicvs Agapetvs RomanusjefTecit vc 
Imperaior luftinianus deiereret hsreftn Eury- 
''^'^ chianam , in quam fedu^Slus fuerat per Anthe- 
miumEpifcopamGonftantinopohtanum.Mor'- 
tuus ett anno primo die deciiTKj nono, 
Vacamt fedes menfikis6.diebus . 
Calius Syluerm Fruhnonenfis Campattus, 
jj^nolens reftituere Anchemium inEpffcopatum 
Conftantinopoiitanum, iuHu imperacricis in- 
iufte damnaius , quod dcdere vokiiilet Romam 
Gothis.adus in exiHum in Pontum ,mortuus 
cftinfummapauperrate.Inftitui! hicfeftumpu- 
tificatioms beatae Virginis , vt (edaret imma- 
nem peftilentiam. MortuusannoPontif.fui i. 
mcnfej.diei. 

Vacduitfedesdiehiuf. 
ViGiLivs Romanusjcreatus dnrante lchi- 
JI7 fmate contra Syluerium ; homo an bitiofus & 
vnica caufa expulfionis Syluerii, dbtinaitdi- 
gnicatem PapaJem potentia & fauore Theo' 
dors v^ris fmperatoris Iuft;niani:quas ilium 
impofterum abduxit ab Vrbe Koma conien- 
/u komanorum , ,qui iilum odio morcaii pro- 
fequebantur. Duftus Conftancinopoling.aui- 
terafflidtus, iniuriisafTeelus,concoffijseft ydu- 
^luiqueper Vrbcm funem collogertans,poftre- 
mo m exilium adlus,quod noluiflei reftituere 
Anchemiumhjereticumin Epiicopatum Con- 
ftantinopoiitanumjficut prcmilerat 1 heodor^, 
cuius eum posnitueiat, Mortuus anno ponrif. 
foi 17. menle 6. die 2.9. ■ 

Vacauit fedes menfe i.diehm 5. 

CONCILIVM GENERALE V. 

Concilium vniuerfale celebrarumConftan- 
tinopoli iterum per 155. Epifcopos, contra An- 
rhcmium Epifcopum ConftantinopoHtanum, 
& Theodorum hominem eioquentem , qui 
Virginem Ca.nd:am horainem fohim , & non ho- 
minem Deumque peperiile alTerebar , con- 
cluium eft eam el?e Theotocon , Matrem 
Dei. 

PExAGtvs Roraanus, Ieg25^uht^^vt^ecck- 
jj j fiaftici canierent omnes horas canonis , & hs- 
retici, fchifrmti aquFp unirei^ gladiu m 
p^ eIStanc|ii e_Pohji£ am, & brachi um tempo - 
tale, nulluique^dmitteretur in ordinem Ec- 



S R O M A N I. 39, 

clcfiafticum perambitionem neque dona, Mor, 
tuus eftanno Pontif fui ^.menfc decimo d;e z8 . 
Vacauitftdesmenfthus ^.diehKS^. 
lofo^BWfi i/tRomanus poftqi.am;ibfoUnt re- 
parationem Templorum qiiorundam , amplifi-^^^ 
cauirque coemiteriaMsrtyrum.Morcuuseitan-^ 
noPont.&i ii.menfe ii.dieziJ. 

Vacauitfedesmenfibusio.diebusi^. 
Benedictvs Romanusvaldedilexitpaupe- , 
tes , vidensc^ue vtdnera ItahEE per bella Longo- ' ^ 
bardorum , qui incipiebanc rotam !occupare^7> 
Itaham , inftigatione Narfetis^irriraci ptr Im- 
peratricera Sopiiiam,affli£l:amqiie inedia & pe- 
fteregionem* Obiicanimpaegeranno ^.menfe 
i.diez^. 

Vacauitfedesmenfibm 
PEtAGlvs IL Romanus, eledus eft abfqne 
confenfu Imp,eratoris,ea de caufa , quod Ro- ^yc^ 
ma obfeffi ciTet per Longobardos: Fecit hic do- 
mum hofpualem ex aedibuspaternis ,tranlpor- 
tauit Patriarchi dignitatem ab Aquileia Gra- 
dum,fecifque Metropolitanum proiunc:a: Ve- 
netiE. Obiu pefte anno Ponrif.lui icmenlei. 
die 10. 

Vacauit fedesmenfihusS.diebusn^miquinque, 



GregoriVs Magnvs Monachus , eleftus 



VoceCieiicorumtotiufquepopuli, &;cQnfenfu 
impf lacoris Mauritii,auxlrMliIilPphuimisc€r 
re n) o nn s orationibu^.e^inno i ri,^ 

Kfne eleffm quod fign[ficar MferennofiikJMm^. 
ne: Aileluia. inl pTinripiO^ horarum Canonica- 
rum /Dius m adiutomnij^Gjma Patriyini^ ne v- 
tniirqueTIarm 1 ,'S7i5re^^ o re fte ,jnftituic_ 
opimon^jquorundam ajift 
pdre q aadrr)ge"ir nra:7qrig ramen miilto anti- 
quior eft , aclie^rs dTeEiTs^qiTaTuor a die Mer- 
curii ad diem Dominicum vfque, vt comple- 
retur qnadragenarius nun erus. Harcvidenda 
funtapndPlatinam. Inftitintidem Litani.is ma- 
gn<is,diuiiasin'cerrasft?.tionesVrbisRomaf,in- 
finiraqueaiia,poftremoobiitannoi3.menfe6'. 
die lo.Poncificarus (ui. 

, Vacauitjedes menfibus 5. diebus 17. 
Sabinianvs Tuicus, cuius origiiftem iuxta 
omnes ignoranr , & quidem merito. Erac e- 504' 
nim indignus honore Uto derredrator virtu- 
tum antecellorum cius, dicens eos difijpauif- 
fe bona ecclefia; , quod fuiHcnt hberales ergi 
pauperes, volcbatque vt comburerencur li- 
bri. Inftituic lampadas ardentes in Temphs, 
atas campanaiquc&vthoraefonarenr, Mor- 
tuus eft anno Poncificatus fi.u i.menfe qiunto 
die XI. 

' Vacauit fed;s menfihus vniecim diehm 16, 
B o ]sr I F A ci v^I LRomai^^ 
tunrQ mnTum eccl _gfiamm_abl mperacore Pho- 607 
caTinftitu itConcilmm celebratum per Epi- ^ 
fcopos^orum 30 .Sacerdotes caeieri Diaconi ; 
voluic vc Epifcopus clgeretur per clericos & 
populum, vtque omnes quiVenirentaddigni- 
cacemEpilcopalem largitione & gracia, excom- 
municarentur. Ecce fandlaminititutionem ne 



gledam 



40 



B E T E R R 1 S A C D O M I N I 1 S 



oledam cum damnoplurimorum.Obiit mcnfe 

Eont.rui 3.die -2.3. 

yacauhfedesmnfihiinx>,(lichiut'nbus.^ 
6§ BoNiFAcivs IV. patnaValenenfis.obtinuic 
608 ab Impcratijie, vt Pantheon omniumdeoram 
faKorum Tenvpmm in Bafilicam beatar Virgi- 
iiis Man^e nnrtarerur, addita omnium Marty- 
rum memoria : deinde vt fettumomniuiTifan- 
Gtomm ad XII. diem Maii menfisperageretur, 
jEdes fuas in Monafterium mutauit , permifitq; 
Monacliis vt condQneshaberent,baptizarenr, 
. audirentq-ue confitentes.Obiitanno Pontifica- 
tusfui^.rnGnfeg.dieli. 

Vacauitfedes menfihs ^.diebmii. 
69 Theodatvs fiue Deus-dedit Romantis, ho- 
•^if mo fanaa: vita: ,celebrauitconcilium Auxerra- 
num,in quo llrena^jtjua: dantur primo die anni, 
fiue Calendis lanuatii, prohibits funt , ne vide- 
rentur Chnftiani fequi Paganorum morem. 
Mortuirs eftanno Poncif.fui j.menfe 10 .die ij. 
' Vacauitfedes'menfevnodiebtisi<). 
• *]0 BoNiFACivs V.Neapolitanus vir valdehu- 
' 619 manus itLftijuit_p^rimuB_,Vt templa effei^^^ 

facTitiuoj.-r^m , exce^tis facrilegis excojiiniun^ 
/ til^.OKit annoT- menre I o .die 9 . 
' ' yacauitfedesdiehmii,. 
7 1 Eonontu libEralis erga pauperes.reparauit Ba. 
6iifilicamS.Petri,qaamauro,argento,pulchrifq; 
tabulis ornairit.Mortuus eft Pontif.fuianno li. 

ipenfe ii.die 7'. 

VacauitfedesannovnomnfthiisyJiebusi^. 
^ SeveRiNvs & ipfe munificus ifi pauperes, 
7^ incubuit omni operaininftaurandaseCclefias, 
^''auxitqueredditusearum. Eodemielofuitno- 
fter Dagobertus, qui aEdificauit zdemS.Diony- 
fii ,fupra modum ditatamau£tamquereliquiis 
iandlorum , quas aliis velut fpo\ia detraxerat. 
Gbiitanno Pontiffui i.menfe l^die 4. 

VacauitfedesmenfevnodiehmiX. 
\ 75, loHANNES IV. Dalmata, r^demit plurimos 
638 Dalmatas&lllyrioscaptiuosabSaracenis. Vi- 
uis exceffit anno Pontif. fui 1. menfe t).die 18. 
Vacauitfedesmenfthusy^.dievno. 
' 74 Theodoricus Hierofolym.itanus filius Theo- 
^^40 dori Epifcopi Hierofolymorum liberafitate iri 
Pauperescommendatur. Valuiteiuselediofa- 
aaperclerum populumque Romanum,appro- 
' - bata per Exarchura Imperatoris. ptxfuit Sedi 
annis ^.menfibus 5.diebus ododecim. 
Vacauitfedesmenfthusj^Jievno, 
75 MARTiNVsltaluSjCoegitcQnciliumRomje 
^47 cuiinterfuerunt i^o.Epifcopi^ccvntra Pyrrhum, 
Sei-gium , Cyrum abfentem & Paulum prsfen- 
tem , Pattiarchas Conftantmopofitanos , haerc- 
ticos,Monothelitas ncgantes 3uas voluntates 
in lefu Chrirtoj luftli Imperatoris Conftantii 
III.haBretici,a6tus in exilium vixit in Ponto,poft 
plurimas mifedas finiuit vitam fuam Anno 
menie i.dieiS, 

• Vacauit fedesmenfihus^.diehusiS. 
7(3 EvGENivs Romanusjlegem tulit, vt aedcs 
<jj4 Sacerdotum Epifcoporumque adificatentuc 
iuxta templa ^additis carceribus, vt punirentur 



crimina Eg>;lefiafticorum. Mottuus' ann^ i. 
incnfe ji-die i4.P0nt.fui. 

Vacauit fedes anno vno diehus 17. 
ViTALiANVs Ita^usiunxitcantuiin ecclefia 77 



Romana organa mufica, anrea non vfitata in ^5^ 
cuku Diuino,totumquefe dedit defenfioni Re- 
ligionis Cbriftianae aduerfus haTeticws. Obfit 
anno Pontificalus fui fmenfe j.die 19. 
Vacamtfedesmenfihus i.diehus i^^ 
Deodatvs Monachus RomanuSyfanauit 78 
leprofumoblatoofculo ,horaorelig Dfus,afta- 6ji 
bilis , hbetalis erga pauperes peregrinofqive. 
Mortuus eft anno Pont.fui 4.menfe 2.\lie 15. 
; Vacauitfedes menjibus ^.diebiis 6. 

DoMNVs Romanus aedificauit parietctn ex yr) 
tnarmore in Templo S.Petri , Sc per integvita- cyS 
tem fuam fubieci g ecclefiam Ra uemienlifflKo: 
"tnang)qua Te"ca.put ilj iusaftumabaL^Mortuus 
cftanho Pont.fui X.mcnCc j.die 10. 

Vacauitfeiesmenfibusz.diebusi^. 
7\GATHONrvsSiculusMonachus,mnbonae 80 

naturg fuit , vt nemo a faciejlhustnftjMgcglS 680 
rit J^QH- fuitlmatorTolitu dinis fed hilatis co- 
mifque. Mortuus euannoPont.fui i.menfe^. 
Vacauitfedesmenfibusj, 

CONCiLIVM GENERALE VJ. 
Concilium vniuerfale Conftantinopolita- 
num per iSp .Epifcopos celebratum contra Kfo- 
nothelitas negantes -duas voluntates in lefu 
Chrifto. Tunc PatiiarchaConftantinopofita- 
husteliquit ha^refin fuam. Macarius Aniioche- 
nus pertinaxinretinendahsrefiEpifcopatufuo „ 

deie<aus{uit : ihj^^j^^xjM^mkm^^^^S^^ 
aeiltaiibuicontt^ 
tem ecclefiae occidcatalu_ 

Leo II.Siculas',homo lingua: GraecxLatinS- gj 
que peritus , & prasftans muficus, reduxitcan- c%i 
tum in meliorem melodiam,araator paupcrum, 
qui oranes verbis bonoque eXemplo adpieta- 
tem allexit,adiuftitiam, humanitatemaliasque 
virtutcs exhortatus. InftiWt vt^ax da^ 
Miffa.Obiit menfe Ponr.fui io»die 19 . 
""^^acauitfedesannovnomenfevno diebus zt. 

BENEtiiCTVS RomanuS , tant^ fanditatis 81 
fuit,vriti fauorem eius ImperatorConftantinus ^84 
ly, approbatet ele6lionem Paparura pcr Cle- 
ticos &c populum Romaiiam fadam^abfque au- 
itoritate confirmationeq', ImperatorUm , quod 
non diu oblerdatum eft. Mortuus eft menfe 

Pont.fuiio.diei^. 

yacauitfidesmenfihmi.diebu5 9^ 
loH ANNES V.SyrusJromo do£tus Vittuofuf- 85, 
quc-confecratu.s'eft,f5cutanteeeflbteiusperE-63; 

pifcopoSjOftienfem ,Portuenfem, & Vehter- 
num,conftituitq-, vt h^c velutlexdeiirceps ob- 
feruatain confuetudinem tranfitet. exceffite vi- 
uisannoPont.fui i.die c;.pofthunc 

Vacauit fedes menfibus iJiebus iS. 
SCHISMA VIL 
PETE.VS Archipresbytet Romartus,eledus 
per Clericos,tenuitfcdem diebuspaucij. 
THEODORvsPresbycerRoraanitselc6tusab 

vulgo 



i? 6 N T t ^ I C I i 

vulgo Romanprutn obtinuit fedem Pap^Iem, 
qbluil^tusftiperiori aliquotdicbus.Hi duoau'- 
(^toresextiterunt feptiniifchifmatis , fed matu- 
xo confilio vtroquc deieilo Conon fubftitutus 

84 QuiCo»o«RoW4«>tf,co^nQmento Angelicus, 
ob vitajfanditatem clo(3t;rinaeque vbertatem, 
creatus Pontifex,cum magno litigio decertaflet 
cura Petro&TheodorojContendendi viuendi- 
quc finem fecit vndecimo Pontif^.fai menfe. 
Vacauit fedes menfibm i.diebus . 

SCHISMA viir. 

Theod ORVS Romanushomodiuesjqri 
corruperatexercitumargentojtenuit fedem ali. 
quotdiebus. 

Paschalis ArchidiaconuSjConuidtusartis 
magica:,durante fchifmate Theodori.tenuit fe- 
dem diebus aH<iuot>& poftcemo vtroque deie- 
^lo,creatuseft. 

Sergivs Syrus,homoninflaz.vitag,qin'infti- 
■^87 tuit, vt Aonm^ene iin MiiTa caneretur ,jn viuis 
efledefiit atino Pont.fui ij.mehfe S.die Ij* 
Vacauitfedesmenfevnodiebits 10. 
t6 loHANNEs VI. Gr£ccus,mu!tum impendit 
•701 i^>-cl!iiiiftaurandisTemplis,nrifq; &redimen- 
dis capiiuis e.x thcGuro Ecclcfjaftico. Mortuus 
eft anno Pontif.fui J .menfe i.die 14. 

Vacauttfedes menfe vHo diebus 18. 
S7 loHANNEs VII.NationeGrxcuSjhomoelo- 
705 quens laudat£tq; vit* multatempla reparauit, 
piduris ftatuifqae ea ditauit, viuis exceffit anno 
Ponr.fui i.menfey.die 17. 
88 SisiMVsliue ZosiMVsnatione Syrus, ho-^ 
707 momagns fan£t tatis , cximprouifo mottuus 
eft.multum afflidus morboarciculati, omnem 
uan.s Operam,nc quid obraitteretur.quod vero 
pontifici conueniret. Ponrificatusfuiobiudie 
vigefirpo. 

^9 Covjlantinus Nntionc Syrus ab omnibus jI. 
7°S matusfuirprscipueab pauperibus : hiePapa 
cura cfict Conftanrinopoli, l uftinianus II . Im- 
peratotpcH^eius lionoris^gfatiaeft eXofcula-^ 
,^ ius:fic per Impetatoreiti ihTro3a^Sus r noS)qu i_ 
adh ucdu raTj Aii3a^eFreftrnt~hic primuso- 
ranium Paparum in faciem Imperatori Philip- 
pico Badani,qui(ondrefimulacravo!ebat.In vi- 
uis ;iredcfiitnnno Pont. fuiS.mehfe i.diezWd 
Vacatiit fedes menfe vrio diebus 10. 
90 Gregorivs II.Roraanus,j5i£tBqniOicjunt 
716 Monachumdo6tumin Getrrtan iatti praedican- 
di EuangeTiTgrat ia i qui mulros c bhueltitTex^ 
coirrmTinlcauit Imperatdrcm teOnem Icono* 
machum qui cceperat toilere fimulacra.Sicdif^ 
fenfio Imperatorufuitoccafioincrcmentifedis 
Roman2,aitxiIio Catholicorum* NameOtem- 
poi^g Ro tt ia g^pro p e vniuerfa Itali a fefe fub-i 
duxTt ab obedientia Im perato ris. ^Exdrchatii s 
^ ceffauiFocciTpatus per LongobardoSi Ab^eo 
«i^4/'Ytetn£orejri jicipes noftri imj iloratiJuHt , vt o- 
''^^''yem ferrentPapis , qui &jperjeosjqua£tii^^ 
defenfi ditatique iiintjOtiitanno i^.raenfeio, 



Ro M ANU 41 

Vacaifitfedesmnfevfiodkhus£[u'mque. 
GREGQRtvsIII. NationeSymSjhomo Gra;-' 
celatineq') dodusjlmperio Imperatorem Lecf- 
hem IILmaUim (ane Prihcipetri, cbmmunione. 
que ficieliu m priuauit. Oblei^us in Vrbe Rpm|. 
ab Longobardorum exercitu , & deftitutus Im,-: 
peratods auxilio.confugit ad Caro lum Ma rtei- 
lum,a(quo omnia qiis defiderabat oBtmui^vr- 
uisexceffit ahno Pontificatus fui 10. menfe j. 
die 15. 

VaCauitfedisdiehusduohus. 

Z Ac HARi As Nationf GrascaSjornatus plii- 
rimis virtutibus , pacauitltaiiam , eotempore 
valdeturbatam.coiafirmauitEledfciohemPipinj, 
vt effet rex Gallia?,loco Childerici , qui cdadtus 
fadlus eft Monachus , abfolutis Gallis fidelitate 
& iuramenro. Exfpirauit ahho 10. menfc 3. 
dieij. 

Vacauitfedesdiehusa^o. 

^TEPHANVS IL R®manusquemplurimio- 
mittunteoquodnonarriplius diebus 4. fuerit 
fiiperftesirt pontificatu fiio. 

Vacauit fedesdievno. 

: Stephan vs IIL didlus etiam fccundus. Sa- 
piensvirtuofusque , tanto amore ab jomnjbus 
dile<£tus , vtferrctur humeris ad^demftcram 
S.Iohannis Latefahe nfis ;indc pro manaUitc QD-^ 
fuet udo,VtPapgpoI teilLUJLhurneri«.TnGalliai-n 
ad Pipinum profedus , obtini iit fuppetias con- 
tra regemLongobardorun^accepitcjue dono 
do minatum Rauenner^fem lo ngC lateq ije^ pa- 
tentemi qui paierefolebat Exarchis Imperato- 
riim.Pi^nuniconiccr^^^ 
ci fquig dedit Ini^ efium R^majaum,: quodpoft- 
ea plenius executtis eftLeo Ill.Obiir annoj.die 
ij.Pontificarus fuii 

Vacauitfidesdtebus li. 

Pavlvs RomanusfraterStephani homd 
valde mifericors crga pauperes , £Egrotos capti- 
uofquenodtc fblus vifirauit i creatuS eft Papa, 
hon impediente eledione cuiufdam Theophy- 
ladi. Pauluseviuis exccilit4£fenfor jnagnus 
yiduarum . orphanorum j omnium^Ue op£re"P 
foruin AmTbponDHcatuTfiiiio menfei. 
Vacauiifides anno vno mmfihus 7 .diebus 7. 

SCHiSMA i^. 

^^HEoPHYiACTvS Romahus, Archidiacoi-s 
hus , eledlus pcr quofdam durante fchifmate 
contra Paulum j pracfuit fedi menfibus ali-* 
quot. 

SCHISMA X 

CoNSTANTiMVsNepenfis,iietrufcus,IaiGUi 
vicreatusperpopulum , nonconfentientibiis 
municipiis , lenuitfedemannutn vnum men- 
fem vnilm dies 10. 

Philippvs Monachus liomanus durante 
fchifiTiate creatuseft per populum cohtra Qon- 
ftahtinum : occupauitlede.mperdi^,sgujjggtig|, 
ybi vtroque eiedlo creatus eft. „ 

I> I StephA« 



9t 



741 



n 

75i 



94 
7ji 



9f 
757 



'4^ De RRis 

STfiPHANVS I V. di&ns Ul. Skuins Mona- 
w|ichas,elea:uscontraConftantinutn &Phil. An- 
tipapas. Stephanasln concilio ad Lateranum 
habitojinftituriones Conftantini Antipapaela- 
befadauit,irritamque fecitConcilium fep cuTm 
Gonftantinopoiitanum , fublmperatore Con- 
'fiaatinortribuat nonnuUi Leoni IILpatri eius) 
^udd imagines concernit. ExceiHc vita anno 
Pont.iui j.mehfc^.dieiy, 

VacamtfedesiiebmnoMM- 
97 ADS.IANVS Ramanusiaudatiffimus omnium 
189 anteceflbrttmruorumbonitate,doaiina &fan- 
Scx vit£ fpicadore : vocauit CarolumMagnum 
vt fibi opern Ferjet^jugus Dcfiderium^ 
bardol-um Regem , quiamiru rcgnum fiium m 
conciUo cciebrato pcr i f 5 . Epifcopos, quoa Si- 
gebertusnorainatGcnerale, permifitq-, Caro- 
loMagnovt eligeret Papas aliofque Prxlatos, 
grimmbicvrBuUxJ^a pales fignarrnrnr-pliim- 
boadinuenityita exccffitannGPon,fui y.raen. 
feio.diei7. 

CONCILIVM Vlf. 



ConctHumvniuetfaleper?5o.EpifcoposNi- 
ees celebratum.vt reftictiercnturImagines,po- 
fitocercomodoquomodo honorari deberent, 
gg Le o IIL Fpmanus,homodoaus,amator 
Jc)6 pauperum, dediVus eratconcionibus,piomo- 
upns vii n^; ^6^05, ad jobasfacetdoribus Ro- 
manis ad mottem vf^^J^L^^eHtus^'" carcerem- 
qaccGmeause^reJap^ 
Carobm Magn«m~?Etufrqui eum in dignita- 
Temfuamrclbtuir , fefe perfacramentumpur- 
gantem.Dcinde Carolum Magnum Imperato, 
rem coronauit. Obiit Anno lo.menfe 5. die iS. 
Pontificatusfui. 

- ^ Vacamtfedesdiebus io. 

99 - ST£PWAi*vsV.diausIV.Romanus,homo 

816 nobilis,doaufque.in Galliam, vtfefeexcufaret, 
propcer^leaionem fuam fadam fine confenfu 
ImpcratorisJ-udomci Pu_Ycnit ,_gueiERef?j'3 
coronauirRomaiilqv reuertit.obiitmenfePon- 
tificatus iui fexto die vigefiraotertio. 

Vacattkfedesdiebusduobus, 

100 ; PAscAlisMonachusRomanusele£tusabf- 

817 qaeaathofitatelmperaroris LudouiciPii,fefe 
, per Epiftolas nunciofque excufauit jWncImpe- 
raynr eam praroga ciuam_Sc lu s deSimiiiami- 

noiiataamicitia cum Imperacore, ftatim poft c- 
le6tionemfuam.Obiit Anno Pontificatusfuiy. 

menfe^.diery. 

Vacauit fedes dkhus quatuor. 
EvGENivsII.RomanusliberaUsergapaupe- 
g , . res,doaufque , ele<aus eft non impediente ele- 
^ dionecuiufdam Zozirai.ObiitannoPonufica- 
tus fiii ^.mcnfc <?.die Z4. 

Vacauitfedesdiebusduobus. 

SCHISMA XL 

ZoziMVsRomanus, creatus durante fchi- 
finate contra Eugcnium prsfuit fedi diebus ali- 
quot. 



AcDoMiNiis 

Valentinvs Romanus homo eloquenS 
bonifq; moribas,exceffityitamenfe Poniifica- 2x7 
tus fuiprimo die decimo; 

Vacauitfedesdiebustribus. 
GR.EGORivsIV.Romanus,ConfiliumRegiio| 
LudouicoPio , vtfeftum omnlumlangEbrum 0^0 

^rjm oT^Touem bHSQ^^^ 
braretijXjdedir.Mortuus eft anno Pont.fui 16. 
Vacauitfedtsdiebmi'^. 
Sergiv s ILRomanus Vir bonus, antea no- 104 
minarusO;/>orcimutauitnomcnfuuiTiiprimufq; 844 

anfamdedi^ 
"Hmgnel e^^tione. Obiit anno Pontificatus fui 

tertio. 

Leo IV.RomanusMonachus,virbonus,Sa- 105 
racenis venientibus magnis cum copiisapud 847 
. Neapolitanosreftitit,inuocatoDeo,veniamqi 
. fuisdsditpugnandicontiahoftcs,quihisvi£i:is 
• adfuos redierunt,MortuusfiftannoPont.fui8. 
menfe^.die 

Vacauit fedesdiibmfex. 
BENEDiCTVsllI.Romantis,contravoluHta- 106 
temfuameleaus , officiumPaftotaleplorans ^55 
accepit , Deum teftem aduocauit fe non cflc ca- 
pacem,tamcneratvirbonus , cdnfolabaturx- 
grotos, nutriebarpauperes, defendebatviduas 
&:orph3nos : Taliscumeffettamenabofficio 
fubmotuseft , interea Anaftafio vfiupantefe- 
dem:fed prior illc reftitutus eft, Obiirqae anno 
Pontificacusfaii menreS.die 18. 

Vacauttfedesdiebusi^. 

SCHISMA XIL 

ANASJAsiVslILRomanus,creatusduranre 107 
fchifmatecontraBenc:di£l:iim,prafuit{edidie 858 
bus aliquot.Schifma duodecimum fufcitauit. 

Uicolaus Magms Romanus homo prudens di- 
gnufque tali officio:decreiajnfinita fecitt&jn- 
ce r alia inftiiuit,ne vll u s^incepjfe£.ukciS-aeq'r 
laicusfibuus^rady^ in Cqnci!ns^fujiLeret, 
^/'exceptaquaeftione hdeiTnunufq; affifteret Mif- 
{se facerdotis concubinari i ;ne Bap tifmjjsjence- 
retur,etfi adminiftraretuxperPag^in ujud^^^ 
j"eT]durm iodbliH ei in^^ 
.Spimusim^i^ Viuis exceffit anno Pont. fui 5. 
menfefi.dieio. 

Vacauitfedesdiehusfej)tem. 
AdrianVs II. Romanus,horaoprudens& 108 
bonus,liberalis erga Paupcres , humilis crga o- ^^9 
mnes ,adeo vt lauaret pedes Epifiopis ,ele(aus 
cftPapanonexpedatafenteotialegatorumlm- 
peratoris , Mortuus elt.anno Pont. fui 4. menfe^ 
ii.dieu. 

Vacauitfedesdkhusduobus. 



eONCILIVM VIIL 

Concilium Vniuerfale VIII.CoKftantinopo- 
litet^oG.fiue ^S^.Epifcopos celebratum conria_ 
PhotijQJini£piicopumConftantinopolitanum, 
qui Lcie£tus excommunicaturqi idrtjTgnatio qui 
iniuriapriuatus fuerar reftituto. 

loHANNEsVIIL Comittemus enimlohan-i05> 

nam) 877 



\ 



■ ^ G N T 1 F ICI 

ihatn)in Galliam vehit , carcere Rbmanoru ela- 
pfus , hicanni^ quatuor trcslmpcratores coro- 
rauitrCarolum CaluumRomae , Ludouicum 
Balbum in coDcilio Troiaecelebrato , Carolum 
CrafTumjpoft rediit Romam , quodnunquam 
alijPapasacciderat. Viuisexceflit Anno Pont. 
fuiio.die.2. 

Vacattitfedes diebusmbas. 

110 Martinvs II. malijartibusadPontifica- 
8Sz tumafccndit. ObiitAnnoPontificatusfuipri- 

mo,menfeprimo. 

Vacauitfedesdiehmduohm. 

111 Adrianvs III.Romanus,rur(usj56ft.Nico- 
tZ^ laumjnft^tmr^jie^uisl^^ 

eledbioncmPapar]^ finiuit annoPona- 

ficatasfuipnmomefetertiodievndeuigefimo. 
Vacamtfedesdiehustrihns. 
,12 Stephanvs Vl.didus V.Romanus;fefe de- 
J^i ledauitfandtitatequorundam prjEcipuecuiuC 
dam BernardiEpikopiPi6tonum,pisfuitfedi 
annis (j.diebusc). 

Vacaui t fedes diebus quinque. 
^'5 FoRMOsvs Romanus.eledlusPapaprafuit 
5 (cdi annis ^.menfibus (J.diebus i8. priuatus di- 
gnitate,& interuenietc corrupcela reftitutuseft. 
Vacauitfedesmenjibusydiebusi. 

SCHISMA XIII. 

Serg I vs lU.Rom anusjcreatus d urante (chi- 
fnate , contraFormofumprjEfuitfedidiebus 
q libufdam ,quodfchifmafuirfjedum,fcanda- 
iofiim,diuquedurauit. 

BoNiFAcivs Vl.Papanecatus efldieponti- 
g^. ficarusiui z5. memoriadignum nihil fecit tara 
piruo temporcvr & fex fuccelTores eius.Tci2ii, 
£us nun^u^m^eiu sfuit^quanihisP ontificibus, 
vblalreralterumindjgneperiequebatun! ^ 
Vacauitfedesdiefustjuinque. 
i'5 Stephanvs VII. didusctiam Vl.aboleuit 
Sp^ deeretaFonr,ofieruroquecorpor!eius,abfcidit 
digirosduos , abiecicquein fepulcriam Laici: 
pofttemoadorum fuorumeumpoenituit , fa- 
€ta^queeft Monachus , praffuit fedianno vno 
raenfibusduobus diebns vndeviginti. 
Vacauitfedes diebus tribus. 
»i<5 . R o M A N V s narus Roms ^-apprqbauit adra 
85)7 FonWi^aMeriitq;_a4|St^^ 

menflbus^.diebusij. ' " 

Vacauit fedesdkvno. 
TheodorvsIL Romanushomofeditiofus, 
g^-, maturavindida Dei obiit Pontificarus fui die 
20. Piatinadiciteotemporehomineslaraitio- 
nibus peruenifle ad ofticiaecclefiaftica , &non 
virtiuibusiicutantea. 

Vacauitfedesdievno. 

118 loH ANNES IX. Remanus Monachus Raue. 
^c,c, nam fugiens aboleuit sda Stephani pr^fente 

Imperarore GalloqLie Rcge Carolo VIIL Sim- 

•phceapprobauirDecreraFormofi.Mortuuseft 
annoPont.fuii.dieif. 

_ Viacauitfedesdievng. 

119 BenedictvsIV. Romanus nihilraemoria 
%p% dignum fecit magnorum tumultuum caufajfuf- 



S ROMANI^^ 
citatorum per antecellbres cius. Obilc aftno 
Pontificatusfuij.menfe ^.dieij. 

VacauitfedesdiehuiS. • 
L E o V. prjefuit fedi diebus quadraginta vcr i^*^ 
nenoappetitusinMonafterioquodam,coa(a:us5>^* 
perfucceflorem luum vt fieretMonachus:Moe- 
rore animi extindus eft, videns fe tam male tra- 
datum per eum quem nutriuerat, 

SCHISMA XIV. 

Christophdrvs Romanus durante fchi- 121 
fmateconrraLeonem,iniufteacquifiuiriedei-h, 5>oz 
vrmododiximus, quam menfeieprimopoftea 
amifir, conicbiuique eft incarccrem in quo mi- 
ferabilirerperjir. 

Sergivs III. Romanns Anteceirorem fuurn 
incarcerenT co niecir , iu fluqnevieffofcetur 905 
c orpus Formoli ii^. Pa £g^j_cuiusc6gjtitot^ 
fat , ex lepulchro qiiod rruncauit capiteacfivi- , , 

uurafuiflet,obhtannoPontificatusfui ^.men. 
fe3.diei5. ^ - 

Vacauitfedesdiebusquinque. 

A NAST Asivs III.Romanus honefte fe geflit; 125 
re nulla coramemorarione digna fa<aaexceflitt)ic3 
viuis anno Ponr.fui i.raenfe i.die ii. 

Vacauit fedes diebus duohus. 

Landvs Sabinvs homonuUiusexiftima- 124 
tionis.Mortuus eftannoPontificatusfui i,ra£- pii 
fe6.diezz. 

' VacamtfedesdiehusnS. 
Iohannes X. Romanusdeditusplusarmis lif 
quam rchgioni &:pieta n,expulirSararpnn5r^- 015 , 
labria auxiHo Marchionis Hetrurig; , hinr quia 
fibi atcribuebatgloriam eiu$ vid;ons, imihri- 
busmerirointerfeduseft, annoPontif.fuiif. - 
rncnfe i.dieij. 

Vacauitfedesdievno. ; . . 
Leo VL Romanus feie honeftegeflir fi fpedes j^.^ 
mores illiusfecuh , obiitrnenfe Pontificarus fui „ 9 
^.dieif. ' ^""^ 

Vacauitfedesdievt^o. 
STEPHANvsVlII.didtusVII.Rbmanusho. 117 
mo modeftus religiofufque,obiitanno Pontifi. c)2.g 
catusfiii z.menfe i.die 15. 

Vacauitfedesdiebusduobus, 
loHANNEsXI. RomanusnihilmemoriaiiS 
dignumgeiru.Obiitanno^.menfci.die 15. 930 
Vacauitfedesdtevno. 
Leo VII. Romanus,nihilmemomdignum ix$ 
fecit,hsrefis Anthropomorphitarii (quiDeum 935 
aflerebatformam corpoream habere ) repullu- 
lauir. QlliQ.paip.uiiHip^exatp_Lpjdm 
mentum fideliraris huic Papffiiurauir^qnem & 
carcercliberauic, in quera cenie^tusfueratper 
Romanos. Leo vjcjfliraei co nfirmauit ppt efta- 
remdigaidorum Pajparurr^ymis exceflitannd 
Pont.fui 3.menie (j.die 10. 

Vacauitfedesmenfevno. 

STEPHANvslX.didusVlII.nunquamdomo 130 
exibat,propter cicatrices faciei , quas icaibusac- 5,3^ 
ceperar in leditionequadara. Vitaexceflit anno 
Pontificatus fui 5 .menie ^ .die ij". 

Vacauitfedesdiebusto. 

D 4 Mar.- 



4^ 



MarJINVS IJI. Romanus homopacificus 
Il\ reArauittempla&(iaupere$ njitriuit i jnviuis 
c(federatahnoPonc.rui}.menle ^.die 14. 
Vdcauiifedeidiebusmhus. 
AgApet.VS U. Romanus hpmovjtsprobiE 
amatorquepacis,exce^t,annoPont.an ^.men. 

fey.dieio. # , 

Vacamtfedesdiebusn. 

V 135 l°«ANNEsXlI,primu^^^ 



^0 menfuummjKauiTO^^l^^^ 
s.v,v.viL^ >S\V\r^ '^dBiiTrmus.iiiipudicus, Crudelis, ad cam dignita- 
jfempoteftatepaternaperuenit,occupauinndi- 
gneUhaumilliimlocumannis 8. menhbus4. 
lie i.Cardinali cuidam hafum abfcidit, ahi ma- 
numquifcripletatlmperatori Othoni defcan- 

44o»\M ^"^^^'^P*^' '^^^'''^*'''^"' ^*"^''"^''^ 
acciperet' 

iU' ' Vlii^PoftquamlohannesXlI.proptec 

aii vitaai perditam depohtus eft , in Conciho Ro- 
^ niscclebratofereaboronibusEpifcopisItahs 

fobftitutus fuit i fedem teniiitanno i.menic 3. 

diebusiy^ i r r i» 

IfflPetanteOthone Magno d^ftnfore^- 

fijE^^eiiioiSimoJohan^ 
/V' ^Ochonisper Sro^nanosinconftamesfedi- 

^aXSu^ 0 ,V<5«r^ tiofoique eft reuocatus. qui eiecerunt Leonem* 
1, ■ 'Xo duieosnolebatimpedire. vtemtaretichifma. 

' OUV- V ?^i,,rt„,sitareftitueaspir^fmtfedimenhbus 5. 

diebas 18. in fiae tandem dep^rlleniusjBlM^ 



V^cerioper marm^^^jL^^Un^tieaM^ 

ffiulmmabfaita vita ianaa pluriraoru^p ante- 

■ celfordmfuotuni! . ^ 

Leo Vlii. teftitutus per Othonem tenmt le- 

dem menfib. 8.d;ebus 11. Benedidlus V. in exr- 
hum adus & depohtus pet Othoncm pplt- 
riuam hic obfederat &c occixpauerac Vtbem* 
. Leovolensobuiare maiiiis Romanotum me- 
r l^iorTe Pontificum, m plena Syiio-H^nftitmt, 
' ■ ne vllus Papa^mc££i£tcareti^^ 
l( en^^^gSirLLe ftituitque doftationeseccle- 
■c/ fi^factasperluftirium. 
' Vaiamtftdesmenfihus6,dieVnoi 

gCHlSMA XV. 

BenedictvsV. Ronianuscreatns durant^ 
fchifmatecontraLeonem, pra^fuitfcdidicbus 

ahquor. ■ r ■ 

ii< loHANNEsXIII. Romanus,EpircopifihuSi 
-^c praefuitfediannis^J.menfibus.t. diebu55.R0-- 
mamfeditioficonfuet.reiicereEpi(copos(uos, 

- feumincarceremgerP^trum^^ 

- conicGerLmt.&m^alSr^^^^'^^^".^^^''- 
eentcs Qcho«em_venire cum magna milicum 
manuteuocailerunteum Vr^^e^n^x 



Ac DOMIN-IIS 

Benedictvs V.didlas VL prsfuitfediaono lyf 
vno raenfibusfex:'ncarceremconieduseftper 5,7^ 
Cintmm ciuem Romanum * vbi ardtc cuftodi- 
tus fame mortuus eft , de qua iniuria nuUafadta 
eftquseftio. Platina miratur viciflitudinem re- 
rum , cumnoftroaeuo longe aUafit potentia 

Pontificum. 

VacauitfedesanHornodiehHsdecem. 
BoNiFACivs VlI.Romanus nondiufuit 
Pontifex, nequeamphus mfin(e vno diebus 1%. 97 j 

fcdit. i 

Vacauitfedesdicbusio. 
Benedict vs Vl.didlus Vn.omniope cona- 
tuseft.homobonus &rpacificus , perfuadere 975 
Germanis&ltahs.vtconcordeseirent , acqui- 
efcerentque in bono Imperatore, relpubhcae- 
nimvaldeaffliaaerac. Tenuitfedemannisno- 
uemmenfevnodicbusdecem. 

Vacauitfedesdiebustrihus. 

SCHISMA XVL 

InterBonifaciumVILBencdiaum VI. &I0- 
hanaemXlV.fchirmadccimum fextumortum ^ 

eft. 

loH anne s XlV.Romahusjitl carcsrem con- 
iedus,vclpi:optervitamimpiam , fiueperco- 
gnatosBomfaciiVlI.inimicosfuos, cuiuscom- 
petitorfufcrat,fameperiit. 

Honvacauitfedes. 
BoNiFAC ivS VlI.Romanus per m ediaill icU 
ta afcendi tad Poh tificatUhi , & percademceci- 
aU^TuidTuilhefauro m fan^i Par2Conft.ana- 



Sj — . 

Prajfedtus ille tradi- 
tus catnifici,deueftitus &afirio impofitus, con- 
uerfa inpofticam facifimanibus ad caudam li- / 
gatis , fic duaus per vrbem & in exihuiti miUus 
cft,compliceseius puniti fiint diuerfimode. 
Vacauitfedesdiebusi^. 
DoMNvsII. Romanustammodeftusfuicvf 
^ n^Uam acceperitignominiam ab Romanis.Vi- 
taexceflit mcnfe Pqnt.lui 5. 

Nmvacauitfedet. 



i^^^irri aufugit,indereu6rlus , intelligenslo- 
hanhem XI V. cfle eleaum Papam, eum capti- 
uUm fecit,& Opinione quorundam oculos ei e- 
ruit,incarcerefameque nec;.uit , gobernauit 
pontihcatum menfibus 6. 

Vacautifedesdiebusdecejn. 
loHANNEsXV.l^apaabomnibus odiohabi- 
tus,qtiodomniabonaEGciefixagnatisamicifq; 9 > 
diftribueretCifl quo hodie etim multi im/iran- 
lu r } fame perii t cnptiuus mg.r^^HgljjjH,^^ "''^ 
geftate,fic volenreDeo Atino 9. mefe 6.die 10. 
Vacaultfedesdievno. 
loHANNEsXVLPapaptudens&vigilans ^4 

fedem cenuit menfibus 4. 

VaCdutffedesdiebusdmbusi ^ 
Gregorius F.Saxo,a^natuslmpeiatqi:isC^ 

njsinxoadtuifuge^ ^''^' 
fcentiiconfulis,qUiIohannemX V 11. elagerat 
Antipapam , fed priore iilo reuerfo Antipapa 
priilatus cft pontificatu & vita eftoflis pnus ' 
oculis. Id cumaliisjai]fisreciutis.ranfemder 
iMilHl??^^*' EleaorumImpem>^n- - 
(firmatorum in conelio Roma: * fuftragsnr* 
PlatinaTenuitfedem artnisi.menfibus8.die- 

busj.^ 

Vacauitfedesmenf.i.dtebusio. 



SCHI5-MA XV IL 

, , • ' ' .'v i >' ; ■ 
loHANNES XVIL draecus, cre^thsdurantc 

fchifmate 



P O N>r I F I C I 

rchifmate, honia nequitiofiis & deteftabilis 
'(qiiem pku'iir,i innaiTvStumPaparuinnonte- 
fei-unt) occupauir fedeai iTiellfibus, fex 'ahte-^ 
<|uftm Gregorius reftitaeretui-,eiioflilunteio- 
culi. nalusque ibft:iflus CrercxtLtioiVt &:aures> 
qui deindc iurp enius a ^pulo laniatus ij>- 
teriit opinione Platins Vt di^um eft in pf gce* 
(fennFus^ ~ ~ 

144 SytvESTSRlL Monaclius,natusin Aquita- 
nia,i-eliquit Abbatiam anlore bonarui-n artiumj 
Scuiliam Vrbem Hifpaniar adiir, quam Saraceni 
tenebantjtatum ih liteds profecitjVt fieret^sr 
c eptor Ke gis Roberty mpei^atorifqUeOthonis 
III.dein deJEpiicopUsRh^n^^ & Raaenng> 
&^fl:remo.Pa^ fadtus eft. Viuis excellit anno 
Ponfiffcatus fui ^.menfe 6.die 12. 

Vaeauitfedes diebus 2.5 * 

145 loHANNEs XVII. Romanus feftum defun- 
*1063 ^torum confilit) Odonis AbbatisCluniacenfis 

inftituitjquicumobftupUilletjiobfamam vocis 
gemcntis circamontem i£thnamj cuius caufa e- 
rat,tam illifatum fcopulis marinarum vndarum 
. fremitus quam horriiici montis , ignem ex imis 
vifceribus erudantis , bbatusi quaz eft natura il- 
lius montis^crediditeiulatusetredefundtacua^ 
nimarum^qu^ in illo igne cruciarentur»SubIatis 
iamceremoniisproChpiftianismortuisorandi) 
inftitutisdiuanteper GelafiunijObiitPontifica* 
rus fui menfe 4.die if. 

Vacamrfedeidiehiis 19. 
145 loHANNESXVllI.Romanusjhdmo Otiode='' 
1005 ditus > nihil annotationc dignum geffitj exceflic 
annopontificatusfui^.menieS» 

Vacatiit fedesmenJevnOi 
747 Sergivs IV.Rotnanusjhomopiudensjii- 
loo^ bferahs crga PaUperesapud omncs gradolusjfa- 
{fienteri^dem annisi.iiienfibusfj.diebusip-.gu- 
bcf nauic Volat. Plat, Geneb>. Mirantur q uomodo 
Papa vir tam bonus efle potuefit intef tot tu - 
n mltus > qui in legitimarucCeni one (titrmorum 
'I FontificUmfubindeoriebantur>vtDhmihfyna» 
goga,dommantibus Antiochis. 

Vacauitfedesdiebiisticioi 
Benedictvs Vll didusetiam yiil.feiedlus 
icii pef K.omanospoftmortem ImperatOris Hehri- 
ci Il.reftitutuSjVt conuenerat cum inimici s fuis> 
fedem tenuitannis z.mehfibus ^.diebusiii.fcri-^ 
buuc dc ipfo 5 apparuifle poft mortem fuam cui- 
dam epiicopo > tef ribihipecie infidcntem equO 
inigto,quem f ogauerit vt pecuhias fuas quas de- 
foderat>efUtas diftribusfet pauperibus. lUae- 
him ; qU3E h^iftehus in eos cr ogauerar> nihil fibi 
pf ofuille , cUrti fapina parta fuiflent > maximis 
tormehtis affl;do.P/^fi>irf* 

Vacauitfedes diebits duobkSi 
14$ loHANNEs XIX. ffatcr BeneditSti, audora 
toi4 Piatina, diu bellumcohifaRolTiahosgeflitne- 
glecVis ordihibils ecclefiafticis ^ fublatus pef Im- 
peratorem Conradufn , eledusq', eft Papa alius. 
ViCa excfflic artho Pontifieatus fui S.menfej» 
dic9. 

Vacauit fedesdiehus duohus. 
ijo BENEiDiCTvs VIIL didus etiam IX. tufcti- 



S R O M A N I.' 45^ 

lanuSjVitam egit diirolutamibis eiedus per Ro- 
manos.eledis duobus fequehtibus,iedemq; te- 
huitahnis iz.mehfibus ^.diebus 10. Poftmof=- 
tem J uam Jpecie nrohftro fa appafui FrdieeiisTe 
VixiflefineTegeSdin7ratrohe.P/rf ^ 

SCHISMA XVIiL 

S YL V Es te R III.Rohianus, duf ahte Jchirm 1 5 4^' 
te contra Benedidum eledtus cft> Behedidlo 
depofito>deindeinuentusihdighior qUam Be^ 
hedidluS deiedlus oifficio , fedem non amplius 
menfe vnotehuir>Behedi6loreftitulo^ .Ambi- - 
tio_&_corru£tio Cvitia hobis famiiiarifllma) 
plus quam vitaChrifti MaValhetU fltal^^ 
niehdivm ad di gnitates. j R.es deplorahdai, Pla- ' ' 
tina. 

IoHA>rNES XX. R.omahus, etiarh durahte 151 
rchiimate contra Benedi£tum creatuSi fedem 1045 
tenuit anno vno diebus 22, Schifrna illud pec 
ttes Papas fufeitatum Cauia fuitmaghafunica-^ 
lamifatUm. ^ 

Gre(3oriVs Vl.Romahua.tchuitfedem re- 
fignahte Benedidto fiue inagis vendente , quam 
coadus eft per Imperatofenl Henricum ter- 
tium felinqUere>Vnoahnofhenfibus yidiebus 
io.poft 

ConcinutpSutn £nfe noh pfocul ab VrbeRo- 
nla prHenrelmperatore celebfatum eft> incjuo 
tres Pa pae illi depofiti fiint> &: eledtio teftituta 

fchifmatumgfaiia.Hem.Gowfr.my^oCfewiiro. - . . 

CiEMENs II.SaxovehenoperDamaiumfuc* iji 
ceiroremfuum necatuseft.ihenfec).au«^tofcPla^ ^04^^ 
tina. Scd Ohuphfius Damafuhivifumbonum 
^fledicit. , , 

Vacauitfedes)nenjibusc).dieyho. 

DAmasvs Il.fefineviIaeIe(5tionePapaiTife- 
cit,mottuusdie i^.ficvltefiofeinpcepameffu- 1048 
gitdeli6borumiuofum.P/4f. 

Vacauitfedes menf.6. diebus trihus. 

Leo iX.GefihanUsjhomonobiiisbonseque 154 
vitse, magn£Bq', (eiehtiae,amatof paiiperum pefe- 1649 
gtinoCUmquejvt domus eiusomnibuspaferer. 
Aiun t,fauic Dom inum hoftruiTi appafUifle jn 
foriTia paujpcris , quem in Ie£tum fuuih colloca^ 
uit LeOjfed pauper ille inox diiparuit. DbiiC an-* 
ho j^miehfe i.die iS. 

Vacduit fedes mnfibus 1 t.diehus 24* 

VicTOR IL Bauafus>elc£tus noh tamboha 155 
voluntate Romahofum quarh ad placandum 1055 
Iraperatorem fieligefent GeriTiahum'(Mof tuus 
'eftahn0 2.menre3.diei6^. 

VacauitfedesmnJibUs^.. _ „ 

StephAnvs X.djdusXLMonachusLotha^ t5(> 
r i n gu s > (ubje c ittctkii am Medi^lM^i^IL^iiilJ^ ^ o 5 7, 
mah^,quq ahhis io oiue rat iuf iS pr oprii.Obiit 
poftffac nriehle y^dieiS. 

Vacauit fedes diebus (j. 

BENiEDicTVS iXi didus X. ROiTiahug HOii 
jper iahUaiTj ad pohtincatum ihtraiiit > fed vi > in 
quO hon amplius menfibus p.diebusio.fediC 
deiedits paulopofti 

NicoLA Vs II» Adlobfok homo probS vitac» 157 

iedeiTi 10591 



'^ g D E T E R R 1 s A 

fedem annls auoBiis menfibus tribus diebus 
> visintlquinquetenair. 

Concilium congregatum Romae perNieo- 
laum ll.Papam , peT^^slEpSopos cekbratum, 
in Quo inftkiitam fuii, vt eleqio Paparum efle t 
penes CardinalegjcEpitcgpo& approbantibus 
, , ^i^iFi^iTcli&p^pulo , & digeixntvnum ex 
,reorura collegio,riuealium,quinonornatusti- 
tuloCardinaliseflet. 

Vacauitfedesmenfibusi^ 
153 Alexander II. MediolaneniiS , homo do- 
1061 ^us,eieaus abfens propter virtutes fuas, & prir 
mus poft tam i!^na:am eleaionemibona tamen 
pars Epifcoporum in fauorem Impeiatoris re- 
pudiato^Alexandro CandoJum elegerunt , ho- 
mmem diuitem 6c prspotentem , vndeorturii 
eft Schifma XIX. Fait hic confliaus durus a- 
fper , viaoiia A lexandii parrcs feeuta , qui mo r- 

tuus eft poftquam prsfuiflet annum vnum 
menfcs 6.diesf. 

S CHISM A XIX. 

161 HoNORi VS 1 1. Elecaus durante fchirmate 
contraAlexandmra,anteanominatus Cando- 
lusEpifcopus^cenuitfederaannosf.depofitufq', 

fnit. . , ■ , 

GkeporiVs Vll.Senenfis , Monachus Glu- 
1075 niacenfis,anteappellatusHiIdebranduSiexc6- 
municauitlmp^ratojenr^H^^ 
"HtQrFrapei:io;pofte~a congrvgauit & alium fecit 
■^IT^ Imperatorem,Rudo!phura Ducem Sue- 
u ze.HicPontifextercarceiimancipatuseft.-pri- 
rnoa Cinthio prjefeao VtbisRoraanae ifesun- 
do per Imperatorem ,'vbi elipfus eft auxilio Ro- 
manotum.Mathildx Duciflk Mantu2,& Guic- 
cardi Noimandi , principis Apifliac, qui enm Sa- 
krnumduxit,ibimortuuseftannopontificatus 
fui 12. menfe i.die ^.Controuetfia deiute imlc- 
ftiturarum inter Papam &Iraperatorem caufa- 
taeftmagnamalaM^rf.Pe/v ^ 

VacauhfedesAnnovno.. 

; , S C HI SM A XX. 

Clemens IlL in Concilio celebraro Brixiaf» 
ita fuadentelmperatore Henrito IV. eletaus 
eft Gregoriodepofuo, tenuitfedemperannos 
ii.contra Gregorium &: eius fucceflores. 
Yi^Jor III.Monachus Bfncuentanu's,execu- 
\° tus eft fententiam anteceflbris, lafam contra 
Henticum IV. & mortuus eft anno i.mcnfe^. 
die^. 

VacauitfedestnenfihHSi.diebmi^. 
Vrbanvs II. Gallus Monachus ,omni_ope 
conatus eft, vtreformaretraoresecclefiafticas, 
erat enim homovirtmideditus&etuditus,vi- 
dens fe in Italia non efle lecurum , nihil penfl 
faciensJ^thildamjCjQmiLiirara . qus 

carcereextraxerat GregQrimEL5:,._bona^^ 
cTcTiSlen^uera^^ 

niura S_, £em7InGairiam venit,ibiq-, Philippura 
I.Regem vt vxorem fuam regiperet, coegit, de- 
fertaeacum quaadulterii confuetudinem habe* 
bat.Viuis excsilit Anno ll.menfe 4, die iS. 
Vacauit fedisdiebmi^. 



C D 0 M t N I I S 

Paschalis ILHetrufcnsMonacluise^in-^^i , 
uitum fe adhanc trahi dignitarem fimubbat, ^^^9 
magnificetamenfcgeilit,veftituspalliocoloris 
purputei , aurcam coronara cipitegeftans , cin- 
gulo vfus preciofo , de quo claues (eptem & to* 
tidera figilla pcndebant ,quo fchematefignifi • 
care voluit ,poteftatem ligandi foluendiqj fibi 
dacamefle. A/fturcone albovedusinLaterd- 
num venit. Ingrc-flus Gallis regnum.vt corrige- 
recvitiofos cleiicorum morcs, conciHum ha- 
buit Troias in Campania Gallis, in quo per- 
multi Epifcopi & Saccrdotes grauiter mnltati 
funt.ReuerfusRomara,non paucaoppida &:ar- 
ces armis fubegit. Excomw^ 
in H enri cur njV.gc. ipfc eiaciilatus^c^ jflimne: 
i us in pa tr^^m cOnci£auitj£^i_enp£r^^ 
rlum. CaptiJS aFTrapf ratore & in carcerede- 
tentus , coad^us eft ei cedere ius crean di Epif o- 
pos & Abbates,quotameniureHc:umusp3U- 
lo poft viciflim cefllit , metuens ne Impcriura 
amitteret. Pafchalis mortuuseftpoftquaman- 
nis iS.menfibusj.diebiisp.Pontifextuiflec. 
VacauitfeMdtebmtnhus. 
Albert vs AxELiANvs cteatus durante"Ol 
fchifmate poft mortcm Clementis Ill.tenuit fer 
dem contra Pafchalem Il.annos 8.men(es 4. 

Theodoricvs Romanvs quoque , tenuit noi 
fedem durante fchifmate menfes ^.dies 15. 

Sylvester III. RoMANvs durante fchi- sioi 
fm.ate pott Theodoricum tenuit etiam iedem. 
contraPafchalemll. 

Vacanitfedesdiehuiduohm* 
GelasiVs II. patria Caieranus veiberatus 16^ 
carceric|uemantipacus,etfi efl"ermonachusfan- 1118 
Qrsque vits,aquodam nominato Cmthio, di- 
uite R omaHO,liberarus a populo,poftquam Im- 
perarorem Henricum V.& Grcgorium VIII, 
Antippam fnim excommunicaucrat, in Gal- 
liamvenit,ibiqj mortuus eftannopontificatus 

fuii.diczt. ■ , 

SCHISMA XXI. 



1080 



10 



10 



GREGORiVsVilLHifpanuscreaatsdurante 
fchifraate contra Gelafium ll. tenuir fedem an- 

nos?. , /^1^ /* ,zfi' 

CallisTvs ll. Heduus natione , hlius fiue 164 
fraterDucisHeduoruro,creatusPapainGaUia, in^ 
profedus Romam contra Antipapam ,qui'ca- 
ptus afinoq-,pr3:poftereimpofitiis,caudaralo- 
co freni tenens,deindeincarceremcomeaus, 
in co raortuus eft.Calliftus honefte fedem in pa- 
c^e& concordia tcnuit,alter Papa §c HenricusV. 
Iroperator,qui ius pr£ten(um iiuK-ft.turaruin 
& coUationura beneficiotumceirit, quae caui» 
multarum calamitatum fUcrant.TenUit hiciple 
poft Gregorium V. iedem annis 5. meiihbus 10/ 
diebusi^. 

VacauitfedesdievnB. 
CONCILIVM LATERANENSE. 
CohciUum vKi«£'rr^/«-celebratum Roros ad S. i^l 
lohannem Lateranenfem^er^^i?* epikopos_ 
conirraSaracenos&Turcas. , " 

Hoiibktvs iL Bonohieriris homo humUis 16$ 

conditio- um^ 



P O N T I F i C I 

tiCtft'diti6'nis,\\ihilbiilinus<iodus,p]usambitib 
hequbiT^indain promotus , quarn confenfu ho^ 
Inoi-iim j, .prarfuit Tedi alinis 5. toenfibu^ 2» die- 
i)us^. 

"Vacauit fedesdievnh 

scHiSMA xxii, 

tELfiSTiii-vs ILRotTiahuSjeledlis per car- 
viiiiales quttlHahi, rufcirauilfchifil^iatohtraHo- 
hdtiuni 11. 

166 l3siN'dcE^Tivs lLbeiruhife.ogerioN6nTiah- 
o do iiilehdit , ijui fe ndminab?it Regcm Keapb- 
'llcinuih:pi-5rlib viStii^ carceriqirhancijjltilSjfed 
tl ipfiis in Gailiara Vehiiiii ibic^ue diib cdncilia 
cbhgregauit , vhum Rliemis j alterum 'Clare- 
hiontiibbtihehs aukiliura ab RegeLudoUicb 
Crallb & Imperatbte Lothatio in ftaliahi ire- 
herfiiSj ledera tenuit annbs 131 'mehfe's j.dies 

^CHisMA xxiiii 

AnA.cletvs iLRbmahusjelectdsper Rb- 
Vrsanos durante captiuitate rnnocehcu IL Anci- 
'papa fuic q uf thglaliios Sc teli q Uias , Vt foluer et 
pijetium militibus fuis jfiiratus t9i, 8c excitatb 
IclhiTmatFcb ntra Iritiocehtiutn TrTti^&ror e p'er- 
iit,aUjao odtauo. 

• . VmMit fedi:s dkbfis quibufdSm 

VicToR IV.RomanuSjCteatuspbflmbrtem 
-Anacleci dur^hte fchilmate cotitra Innbijeh- 
tiui^n ILtenuicfedera annos 5* 

t'OlSJCiLIV:M LAtEilAMENSEi . 

113^ ^onciftum Gefteralt telebtaturh ih telTiplb S; 
Icahnis Latei"atienlis,per Pacreshiilleproiurd 
GIeltcorun!;& cbntra Antipajpasi 

Ci£LESTiNvs iLHecruicus jobiit intt\(e''$i 
jj^, die 'quinto eiettionisiLii j dbloterhcerotbque 
pro|iccr •dilcordiam (|u£& erac ihcer iilura & pO- 
puitim i q ii Pati.iciura quendam v dlcbat; Lie- 
^usarat quc m; hoh confelltie jit£ pbpulb , hinc 
~ mree sclutus pct Iri nbcentiutri II. Idhiqiie Car- 
'dmahbus tradira pbt^ftas:, 

' V^MtT^dEltiSbusii, 
^<j^ Lvcivs II.Bononieniis, vulheratuslapidiim 
514-4 ictibus per populum Roraanum volensdepb" 
nere cettos oEitiar los Vi, bbiit mehfe vhdecinib 
tiie^. 

VacduiffedssdieWd. 
it^cj EVfeEjJivs Hl.Pifahtis monachusfihd^vi- 
^i45t^,difcipulusS.Bt-rhhatdi,Rbmacka(aus,qhod 
nbilec conSrmare confufe^ qubldam fiue pb- 
tius fenatotes , in iGalliamaUfugicj ibi Regi Lu- 
douico imicni gc Richardo Regi Ahgliifc per - 
luafic iter tertiu iTi in terram fan(5tam : Rbmam 
reueriiis, ibi exipitauiTahnb^STlhehfe quartb 
dieii. 

'facmtt fedel die vnd. 
Vyb Anastasiv s I Vi i^LbmahuS Hberalis ^rga 
^ii|3 patipferes mottuuiseft anno l.menfc 4,die t^iper 
vnmferlaiti Eurbpaiii fames fuit hoc Pbnci- 

fiEe; 

PacamifedesdieVtidi. 



s R '6 M A N r. 

AiiRiANVs iV. An|Iusnati'one,moiiachtiis 171 
tonuertitNbrvVegiahosadfidem. Pa^afa6lUs 1154 
■excbramuni'cauit Impetatbrerin EridericUm 
ijlibci ei reftitiifet vbieriti adiungete Lombar- 
'diam fedi Rbmahje j viuis eJcceliit ariho ^.men- 
- fe S.ciifeiS; ' 

VdcdUit fedes dtebm\i 
ALexander IIL Serierifis patria, hohiddo- iyi 
6l:usi tres Antipapas exegit belluiB magrium Hj^ 
cu m iiii^gr4rote£dde|itb£r^^ q ui poft 
Carolulh Magiitim iiiaximus fuit Imper^to- 
him,qiiemexcbriimuhicauit.Vblfenteihactipe-^ 
■reabiolut^^ A iexaricler 

bedibus 'Galcauitaa Miiiqhg-iuilit i^ pgr AJpideik& 
'( BajiHfciiin. ■&c. ad iquae imperaror l-reuerehtiaiTi? 
fandto Petrb nbn tibi deferotlrelpbhdit Alexaii- 
der : & ihihi&fahilb t*etrb. FcMh^Bk-Papaiii 
^ond§.ci^r n pl ii^ qn an n vlIiiiJEQnd^cmiiJaiit^ 
■OtceptbJSJieiibji^^ 

'dieiji ^ • 

tacauitfedesdiefnk 

SghismA xxiv^ 

- Vicfbiv I V.treatusdurantefchiiihatecoii- 
ira •Alexahdrurii 3. Ahti^apA annoS ^.mehfeis 71 
iFuit. 

P AsckAt,is j.dUiraht^ rchifinate,creatUs Ah= 
tipapaannos^. 

C.^listVs lii. tlun'garusi cifeaVus durahte 
ichifmatejAntipapa!qu'efuitannii7,rnerii[ibusji 

SYNODVS GENERALiSi •- 

. €oncilium GMrdte 'celebratuih in Latetahd 
f opinahte Genebrardo^^per 30 o .Epilcbpb^jtatn 
OrientaleS qu&m Dccid'entales,piptefbrhiatib- 
he mbriim: in quo hziefis Valdehliaih daihha^s 
taftiitiifithulq-jinfticutumivtiheledibnePapa- 
rUm dUae terci^ partes cohueniehteS ih fiiiFri- 
giis fufficerentjeuitaca iciiifraatis caufa ih pbfte^ 

tuiili " ; '' ' ^ . , _ , 

LvbiTS ilLfciehs t;htiftianbsih teliiCah&a. ^-^ 
iri periculo e{reprbptetpeccata,lblicitauitim- -^^^i 
petatorem trideticuhi , Regem CSaliije Philip- 
piiih Augufturh,& tegem Angl!£E,vt ruFcipterent 
'expgditlbnem in tferram fahdarii. MottuUs eli 
an ho 5. menic i:die iS.p.f. 

iiofivacduufede^. 

Vr.bAi^vs ilL MediblahehfecertibrlatStus 1:74- 
de expu^ natioiT^~Vr5iOetufaI^ per^dladi- 
huinjuj^janunj^^ pct re^eS^TC httftTa^ 
hbrum,Ipiatio¥Bjdn iibrUraim tei ote blbiit ahnb ' 
piimb rrienfe ib.dic zj. 

VdtauiifedesdievnO. 

Gi.iGoiiivsyilLBeneuentahu'iorhiiidili.3^i7^ 
genciacbnatuseificerevcfei^tiharehtihilifesprb ijg^ 
recupetatibne terr±l2th£i^s obiit inehlelirihio 
die vigefirhb. 

tdcdmi fedesdiebusioi 
CLEMEiis lil.RoraahuSjhbrhb do6tiis &laii^ 
£t£e vitas, Principes Chriitiahos iblicitaUitj vt jjgg 
feftiharerit cUm ^rbpofitb reCUperatibnis cerri ^ 



De Terris A 

f&netx: viuis exceffit anno 5. menfe z. die iC 
Vacauitfedesdkbiumbus. 

177 CiELESTiNVS lII.Romanus,interdi<aofub- 
iCGit Regnum Galljs,eadecaufaquodPhilip- 
pus Auguftus repudiauerac vxorem pnmam, 
quam poftea ramenrecepit,defcrtapofteriore, 
Indulfit hic Virgini vcftah , forori Sicili« Regis, 
vt ad nupciarum vota defcenderct , nupta Hen- 
ricb V I. Friderici BaTbaroflae filio Imperatori, 
Obiit Cjeleftinus cum prsfuiiTet Poncificatui 
annis fex, menfibus nouem, diebus vnde- 

cim. ^ 

178 iNKocENTivs III. Vir dodus, vtvidendum 
sit,8 cft in EpiftoUsDccretalibus,Pontificatuipr«- 

f uit annis oaod€cim,menfibus icx, diebus no- 
«em. 

Vacauit fedesdievm. 
S YN O D VS GENER ALIS 

' ' , L ATER ANEN SIS» ' 

f 21 Con^^mjmu^^^ Bafilica S. 

IohannilLateMjncnIis,celebran 
, Europenfiuffl£eri2l^^Jlida£05&L£ga^ 
,1 peratorum & Regum icontra errotes Abbatis 
j, Ioacfiimi& ahos.Plat.Tomo deconciiiis. 
^-9 HoNORivs 111. Romanus, coronauit Impe- 
ratorem Fridericum Il.eundemq-, excommuni- 
cauic, quia effec rebellis fedi facrce } confirmauit 
quatuor ordines mendicantium ,ademit habi- 
tum verficolorem Carraelitis ex albo & flauo, 
jnftitukj^^^ 
tur^^i^^^iscunn^^ 
ficaius fai iQ.menfe 8. 

Vacauitjedesdievftd. 
e GregoriVs lX.patriaAnagninus,£onfan- 
guineus Innocentii Ill.iuffit coiligihbrosde- 
-^^^ cretorum per RemunduBafchium Diaconum 
fuum.vetuit ne legeretur iusCiuileLutetiaeiFri- 
deticum ILdiftkrenEem iter in terram fanaam 
cxcommunicauicq uodis dei nd e compleuit oc - 
cupansHierofol^mam. MortuuseftGregorTus 
annoponcif^lui i^.menfe 5.- 

Vatauttfedfsdievnd. 
iSt CELEStiKvs IV. Patria Anagninus , virbo- 
2Z41 nusdo<aufqueiobiit die 17.pont1f.fui. 

Vacattit fedesanno vno,menfibus ollo,dtebus i$.eade 
caufaiquodCardtnalescaptiuidetineban" 
turperTrtdericumll. ' 
i8i iNNocENTivs IV.Ligutivirdoaus.Impcra- 
ji^, torem Fridericum n.Impcriopriuauic,qubd A- 
^ poftolica fedis bona inuafiflet: legemjmhtvt 
Cardinaleseqmt^ent , vK^ 
IgguerUbmjadfignife 
ad fundendum fanguincm fuumptodefenfio- 
, «leEctlefiffi.SicCardirmlimno^ 
gniffi mufque fuit iiitercIerIcos.'FI ocincreme n- 
M- ^^onoirls furt Ecclefia decrementum. Obiit 
poftquam fcripfiflet Tupra Decretales & Au- 
thenticos, librumque de iunfdidione Imperia- 
ii & PontificaUcontra Petrum de vineis , qui o- 
«nnia Imperatori attribuit, anno a. menfe J. 

VASmtfedesdiehmti* 



CONCILIVM LVGDVNENSE. 

Concilium vniuerfale celebratum Lugduni inu45 
Gallia contra Fridcricum Impr ratorem:in quo 
feftapItirimainftirutafunt,vtfeftamS. Stepna- 
ni,Innocencii,S.Iohanriis Baptiftae. Duodecim 
Apoftolorum,S. Pauli. Virginis Marias. S. Mi- 
chael.s,&aIia.S.LudouicusRex,declaratusdux 
quin tae expeditionis in terram landam 3 €o pro- 
feaus eft. 

AlexAnder IV.Patria Anagninus,doaus, 
hbetahs erga pauperes,eduxitEremitasS. Au- '^54 
guftini ex fyIuis,eo(queinvrbesintroduxit,iis 
mandans , vtprasdicarentaudirenrq-, confeffio- 
nes: Damn^jtjibrum^erl^^ 
DoaorisParifien fis.q uicc jitra^p auperTatan & 
mendicantes erar. Obiit anno d.mcn^T^die;. 
Vacauit fedes diebus^. 

VrbaNVs IV.natusTroi£einCampania,fi- 1S4 
lius futoris , Patriareha Hierofolymitanus , elc- iz6i 
<ausPapa,Cardinahbus non conIentientibus,vt 
e]jg«retur quidam exeorumcoUegio.-inftifuit 
feftum S.Sacramenti,coronauic Carolum du- 
Cem Andegauenfem tractem S. Ludouici Re- 
gcmSicilis.ViuisexceffitannoPontificait.fui 5. 

menfei.die^» , 
VacaukfedesmenfibusquatuordiehusduebHs. 
Clemens IV.GaUus,virdoaus,magn£Epie- 
tgtis & fanditatis , diligcns in diftributione bo- ^^^$ 
norumEcclefis.fine curapromouendorum pro. 
priorum liberofum (inmattimonioenimvixe- 
rat)ncq; nepotum,quorum vni dctraxit beuefi- 
cia duo, habenti tria, omni ope conatus vt con- 
ciliarenturprincipesChriftiani.Inviuisefle de- 

fiit anno pontif.fui ^.menfe 5>.dic 25. 

Vacamtfedesannisduobusmenfibusmumdieb.z. , 
Gregorivs X.PatriaPiac©niinus, Acchidia. i%& 
conus terrs fanaae^eleduseftPapa^Cardina' iiyt 
les, qlii annis duobu^ & vltra difcordes fuerant, 
occafionem dederunt vni Borum qui erant in 
conclaui,dicenti; Auferaaius teaum aedificii.S. 
enim SpirituS non pcr tam muhateaadefcen^ 
dere poteft : rerrno , me iudicantcparum Chri- 
ftianus. Pulchrasfecitinftituciones,attinentes 
eleaionem,in Cocilio Generali celebratoLug- 
duni:& inter alia,ne Cardinales eX conelauiele. 
aiohenonpcrfeaaaj^^ 
pohtinur^Tmenfe 4.dic I o. 

Vacamt fedes dkbus i o » 
GONCILIVM n. CELEBRA- 

TVM LVGDVNI. 

' Conciliumgenerale U. Lugduni celebratum , in *^74 
quo Ecclefia Grxca conuenit cum Latma tlcd 
Contordia illa non diu durault, nec ampliUs 
quamanteai ISIicephoRvs GkEQi dlcitlmpe- 
ratorem Gr^corum concilioadfuiflei Michar- 

lem Palieologum. , ^ 

Innocenti vs V. Heduiis lacbbinusMona- 1»7 



sabiEcnt^. 
mottuus cft menfe f. 

Vacaultfedes dt^hw mmj 



chus,doausThcoIogus.„_^^ ^ 
ceflorisfuL,ftatueni^^^ 
iraperfeaa i ckaione 
<lie«. 



P d N T 1 F 1 C 1 

lS8 AdrI AN Vs V. Ligur, reaoeauit inftirutio'- 
li/rC^^^nem Gregorii X.qujEfuerat>nc eledioneiitiper- 
feda eic conclaui abiretur. ObiitamioPontif. 
fui menfe primo die feptimo. 

VacaHtt fedes dieius Vi^inti quinque. ■ 
^'\%c^ ioHANNEs XX.didus XXKLuiitanus Me- 
[176 di.cus , dodus , fed ineptiis ad eam dignitatcrai 
Obiit merife pontific.faiS.die S. 

'Vauuit fedei mnfihiu fex: diebus quaiuof. 
NicoL AVs Ill.genteVrfinusjhomo prudcfts 
[^77 cordatus, ademit Carolo Regi Sidliae offi- 
cium fenatoris incitato cotttra ilium Rege Ar- 
ragoniaSiitide exortaefuntvelperaESiculae .>flo- 
ro a Notarios & Rabulas forenfes exefrit dic ens, 
eos viUere e!x fanguine paup erumi, ConatuTTa» 
ccTe~Vnum Nepotum fuorum Regem Lofnbar^ 
diae , & altenim ducCW HetrUfcOrurn, mortuus 
ell anno pontif {iii lecurido menfe oilautj die 
vigeiiraonond. 

Vacauitfedeimefijtbtisfex. 
191 MartSnvs I I.didhisetiam IV. Turonerifisi 
reftituit Caroluminoflicium ieriatoiis, excom- 
riiunicauit Imperatorem GraecorUm & regem 
Arragoriiae, quoruni pofteriorem l-egno priua* 
uit iidque Caroio ftatri Philippipulchri dedit» 
Obiit Martinus anno pontific.fui ^.menfe i.die 
i.tam faridcE vits fuit,Vt etiamaegtoti veriicn» 
les ad lepulchrum eius recuperarent Ginitatem. 
Vacauitfedesdiebusquatuo)'. 
jijj^ HoNoRivsIV^RomanusvirbonsevitaejCOri- 
jj^g^ firmaUi": eJccommunicationerii anteCefibris fui 
contraPertumRegem Arragonisi Exceffitan- 
riofecundo diefecundo pontificarus iiii. 
VacaUit fedes ntenfibtis iecem dtchus dettm. 

193 NicoLAvs IV. LongobarduSjsSc ordine f^-i* 
12.88 trum Minotumj vir literatus , 8c prudens in dif- 

tribtttiorie beneficioruni & bonorLtm eccle- 
fiafticorum': Mortuus eft poftquam tenuiiret fe~ 
dem annis 4.raenfe t.diebus 14» 

VdcaUitfedesamii i.mefifibusz.dielus i. 

194 Cl^LESTiNvs V. Etemita,&: authorordihis 
3ip4 Caleftirtorum, eledus eft Papa, deinde ob fim'^ 

plicitatcm fuam deceptus eltpec fuccefibrem 
iiiura , qui ipfi taut6 dixerat , vt omittelet digni- 
tatem Papalem, quodinftituiifsti vt Cardinales 
in afinis equitarenti ad imitationem Domirii 
hoftri (inftitutionemianttiftimam &prodigio- 
le eueriam dicitGenebrardus) prQifitpapatum^ 
& fe in defertajcgfttuli t > per {uc eejroaem fiium 
«SptuStarcetique mancipatus,in quo oriirii ®pe 
priuatus ftecellario periit menfeporit.filiquin'» 
todie^i 

Vdcauit fedesdiehds deceWi. 
i^f BoNiFAcivs Vlll.homocautus&verlipei- 
iijj lis,ingratuS,crudeliSiarrogans,deqUodidtuni 
eft,eum ad p^t_ificatura intrafTe ficut v ulpenl^ 
fraudaritem landum illum virum^eleftimlittr 
alloquendo eum per tubarii altt atundiriem*cu- 
ius eXtremitas altera pertufb padete ift fora- 
Irien inferta fuetat.pcf tingens in Celeftini cubi- 
Culum i mentitus hac ratione Angeli fiue Genii 
ftlicllius vocem.^egnauitnieD,diceriS fe habe- 
fe poteftatem donaftdi &aufcrenditcgnat qui 



S R O M A N T. 4^ 

de fat5to excommunicaiiit Regf rii Ganiarum, 
dans Regnum Imperatori Albertp. Moriuus 
eft Ccut ca nis,indi,0le iand:um illum lociim oc- 
cupa.uit annis odio, ineufibus noUcm , diebus 
duodeviginti. Annum iubileuril fenielittccn- 
tura attnos inftituit ,primusque fuit quiindul- 
pcntias^dedic. In jrialo iilo iec uio i mperiun i 
Tutcarum in c reme n tumiuuitt in O tlioraanno 
ccpit. 

Vacauitfedssdiebm deceitt. 
BeneIdict Vs IX.didusetiamX.IacObinus 
Monachus humiliioco natus Vit/an;tl:sVits,& 1305 
paciScus Phihppum PuIcbrumRegem Gallia- 
tum abfoluit abexcommunicationeanteccflb'* 
ris fili , & duos Girdinales ex genere coiumna- 
tum. Obiitmenfeo(^auodiele)£ropontificatuj ^ 
fui. 

Vac^tuitfedesminfibusdiCifn diebils viginiifepte^. 
Cl^Mens V. BurdegalenfisArchiepifcopUSi^7 
eius loci > cleCtus dbfetts & confirmatus Lugdu- ij 
ni per Catdihales, !edcm Rom a riam A uiniOj- 
nem tranfpottau it,euirandafum Italica rumle * 
iditiorium cauia: publiciuirconftitutiones de 
riomirie eius nommatasClementinaS: obtinuic 
Auinioftem ( in qua fedcs annis yx. manfitj 8c 
comitatum Nicenum d Ludouico Rege Nea-' 
V politario in reeompenfationem tribuli debiti 
^«^ Ecclefise Romanae : Venetosexcommutticauiti 
vfurpantesvrbemFetrariam,qu^etatexpatri- ^ 
ri:2onio Ecclefiae > vita exceffitanno pontif fui S> 
iiienleio.die 

Vacauit fedes aanb fno meijfibus iribus 
' diebusjeptendeeim. 

CONCiLlViyi VIENNENSE. 

ConcUium GtHerate celebratum Vierinae Alio» . 
brogiim per 3®o.Epifcopos inquoFratrieelli, 
BcgiBi,qui tertium ordinem (aniOiiFrancifcieli- 
gere volebantjquorutn caputetarFalcitlusjfic. 
Uc hieretici damriari funt,vt &Terapiariiiibi- 
que inftitutUm fuir, vtlingua Hebraicai Chal- 
daica, Arabica & Graeca in prjecipiiis Acade» 
raiis publice doceretur. 

' IOhAnnes XXI. didus etlam XXll. Cadut- jt^g 
cenfis,virptudens,eiei£l:uspoftlo^ngamconteri- i^i^ 
tionera Cardiriahum excomittUnicaUit Impe^ 
tatoreraLudoUicum qiiartulniquadecaufaAn- 
frpapam~erdedici Papa hic iri quoidaitt ertores 
incidit jquos tamenper TheologosParifienfes 
admonitus reiecir. Obiit anno Pontif lui 18. 
ifneriletettio.dieiB. 

Vacauitfedadiebusfedecim. 

SCHISMA XXV. 

NicoLAvs V.NudipeSjfuit Antipapaeoritta 1^17 
lohannem XXI, curance Impetarore Ludouigo 
quarto, mortuusque cft in carcere Auinibni, 
veriia ai!) iohantte petita,cuius effig ero coinbuf- 
fetatquafi haeterici , Aritipapatusluiantto teitio 
mettfe tertio die quattodecimo. 

iB£NEi)lctvs X. didtus XI.MonacKus Tolo- 19 ^ 
fanus,otdinis Ciilertienfis,vir do6tus&feue-i334 
f Us j pati itiodo diftribuens boria EcclefisE , fine 
E refpedtt 



, t>t Terris A 

rerpedii c6gWanoftis,dicensPapam nullum ha- 
berecognatum-.refon-nauicorclinemCiftertien- 
fuim & Bernhardinoi-um > excicato iis coliegio 
Lutetis::in viuiseHedefiic, poftqna tenuiirecre- 
' dcm annis fcpterojmeribus quutuorjdiebus fexi 
Vatauitfedesdtehiisvndecm. 

100 Clemens VI. PacriaLemouicenfisjMona- 
S34ichusjVirdoci;us,&UberalisiHomnes.'(ubfcripfic 

hic excommunicacioni Benedidh & lohannis 
XXil.contralmperacorem tedegit iubileum ad 
annura qr:inc,ungelimum , conatus regem Gal- 
liaumi Philippum ValeiiimicumRege Angli£e 
Eduardo in gratiam reducere, Obiit anno Pon- 
tif.fui dccirao melire 7. 

Ciemens hiccelebrauitiubileumfccunduni 

annoi350. ^ 
Vacaunfedesdiehusvndecim-. 

101 Innocentivs Vi. patria Lemouicehfis,vif 
i3;i doctusi,beneficiaviris benemericis diftnbuit, 

eos vx domi habitarenc, coegic, fum pcas do mus 
'fu£E excenuauicvc ea p^cunia^aj^eBS^^ 
, «eni recT^enTque^Iard 
'iie rgius veru m paft^rcm dein qhftramtji^u^ 
i-nncs imicaxi debenr. Mortuns eft Innocemitu 
annopontiT. fui nono menle o^tauo, die v igeh- 

rao fextOi . 

VacamfJesnieHfevnodiebmqUindecim'. 
'2.01 Vrban V s V.MoDichusLemouicenfis, Ab- 
i}(S2, basin monafterioS.ViaorisM ilTiliaEjhomodoa 
ikas, valde cupidiis rcfiftendi Tuccis, contra 
quos dtnanciari cruc^imuffit .-Romamprofe- 
dlus, in leditu obiit anno P* S. o6\auo raenlele- 
cundo.dievvigefimocertio, ^ 

' Vacauitfedcs diebmdccem ^ ^ 

103 GREGORivsXLLemouicenfisrtliusComitis 
ij70 Bellcfo^rtsijhomop.iCiScuSsVidcnstotdifienfio- 

ncs in Itaiia ,& vrbes q (aidamobedicntiam ei 
' recufinres,Romam rediicfedcmq-,vnaeotranl^ 
por cauit, n e ic i e n t i bus Ga! listiqno d confilio piae - 
eepcoris f f i BaldHfffedrii^^ 
ptemjmeinTBus dyobus, diebus vfgintiftpcemi 
Vacaukfedesdiehmduodecini. 

104 VrbanvsVI. Neapoiu3nus,curaRomalio3 
j^yg rum creacus eft papa, cum non eftet Cardinalisj 

homo vlcionis cupidus , tion proCurans pacenl 
/inter Chriftiartos , vc offieiuitJ eius requirebatj 
fed pronus ad vindicandum iniurias fibi per 
Cardinalcs & lohannam ReginamSicihaeilla- 
tas,qu£Bcaufa fuir XXVI.IchiimatiSjquiq-, Car^ 
dinales aquis fubmerfit. Obiit poftqUamteriu- 
iffet fedem annis vndecim,raenfibus fex,diebus 
quinq-,: Vrbatius teriiium iubileumcelebrauit; 
Vacamtfedesdiehuivndevigmu. 
SCHISMA XXVI. 
1378 Clemens VII.ele<Stus Papa per Cardinalcs 
fedem fuam Auinioni habentibus, papaqj legi- 
timus per Gallos, Hifpanos & Anglos recogni- 
tUs eft , j;.i,iod^fchifma om nium crudeliiliirium 
fait & fcandalofum.& vltraannosquinq ua g inta. 
durauit, tenuit fedem c onjra Vrbauui ni&UK :-i- 
' ccflbreseiusanriisquindecimi merifibus vnde- 
cimjdiebusduodetiigincii 

Vacauitfedesdiebiisqtiindeicinii 



c D o MiisrU§ 

BoNiFAcivs IX. Nfapo!itanU!5,clar'us M^iaf 
gnis virtutibus pioiationc«tatis, nonatnpiiusi"* 
enim quam annos trigiutahabc bac;iediri gra- 
tiam sguatorum fuoru m abufui indulgentias 
ha^it,c[uas^eo te mpore precio viii v en^juiTciTt- 
ttibuitun pfi inuencio Annar a-uni,_idejSg5aiL'' 
tum numeijindum eflec fingiiiis , qui vcllea tbe- 
HeScio aiiquo gaude re. Antipapam Pecrum de 
Luna Hilp.inum habiuc, qui didtus fuic Benedi- 
(lIus XUI. ledi piscfuic Bonifacios annis qua- 
tuordecim«,meniibi»s vndecim. Bonifacjushic 
quartum celebrauic iabiia:uanno i^jfo.pofthxc 
Facamt fed-s di(bm quindecnn, 

Benedictvs XIII.Hiipanus,aiiteanoinim- 1554' 
tusPecrusdeLuna,dcinde Clemens ViLcermit 
fedtm Aumione durance fchilm^ceconcraBo- 
nifac ium ik fuccefrores cius , fuic vir dodus , & 
morcuuseftanaocercio'. ; 

Innocentivs Vil.pacriaSuhviOncnfisin^eii 2,06" 
fecir mukosRoa.anorurn (quieum rogabanc, 146J 
vt colleret bciia 6c fchifmaica ) eoactus fu-t aufa- 
gere, deinde cum iiiis conucnit rediicq.ie , & 
mortuusfft^annoft^cundcnduvigerimoqmnto. 
Vaiamt ledesdtchmvigtnti tfibm. 

Gre Goi< I vs XiLVt necus j Papa dod:us,in e- ? o 7 
ledioneprwmuitic-veHeceaeicahPontificacu, i^o4 
fi B>;neti)CtuS, quiecaC Auoni cedcrec jled cum 
ipio cciaifit : quod cum pibduLlm !uillec,vterq-, 
tiepofitus d\ pcr conr '.»iuraPi{anum,fedcbe- 
due neutcr voi«bac.'fic iedim anpis o<ao£enuit, 
tnenfibus i.epctm,cliebui quinque> 

CONGILIVM PISANVM. 

tonulimncekhratum Pifspv';: plucuriosprsla- i^q ' 
rosjin quo dt pQfiti &ni. Grcgonus Xn.&B'_'as- 
didius XIIL eic<9:ulquc Aicxander qum-.uiia 
iocum eorum.Ldneque Gregodusneq; Benc- 
didtus obedire voieba£,fiecrtsprovnohabue- 
runcponcifia'Si ■ 

Alex ANDKi^ V.patriaGretenfissMonachuSi j^g 
eledus per concihum, v!retudicus& vircuofus: ^^^i^ 
tamcn pius Marti deditus qtsam condicioeius 
i-equirebat:fuit NudipestLad.slaum RegeNca- 
pbhtanij Regno priuaaicquddconacusfiriflec 
Oftiam &ahaoppidaEeclefiaERom.»riae capere, 
idq; Ludouico fracii Caroh V.dedit.Libemhcas 
^ius taniag na fuitj vc ctia dicere foleret,fe fui ife 
E£i_icopum diuitcmXa!j^gaUpergm,& Papatrt 
mendicancim.^Obiic menie loidie S.ponc.liii^ 
' Vauuit fedesdtehiistudecMh 

ioHANNEs XXiI.di<ausXXilLNea|5olitaniiSi i-o^ 
adponcificaCHmvinoeledtionelibeiaperLienit: i^ig 
homo peritiffiraus in a(?aonibus,fed cam depra. 
uatus & hiale fenries de fide,vc ciatus Gonftan- 
riam ad lacum Acronium fuerit carccriq-, man- 
cipacus & depoficuS , poftquaiti fedem peran^ 
nosquinqueinquinadeci ^ 

VacaiMfedes annis d(iohm,mmfeVno diebus 10. 

COlsClLlVM C0N5T^NTIENSE 
adlacunt Acronium. 

ConciliurnGenerdeConftinx.icT>& , tdh^rcga; jj 
turii diligentia Sigifitiundilmperatoris , cu' in- 

tecfuiE 



2IO 



t^ONTliFiCI 

tfei-fait ipfc cam qitatuor Pati-iarchis,viginti ho- 
liem Cai-dinalibaSjqajdragintafepremArchie- 
pifcopis.fexcentis &:cjftinc)-, Epifcbpii',ftxaginta 
'qnataot Abbaribus, (?(: Dodlcuibuspropeilifi- 
luds, in g uotresPapx fuerunt dep o (i ti,-n e m^ e 
l ohannes vii^^i-iimUstertinsBo RoniasGregor lt^ 
auodeciiuu:. Kom^ , Benedidbas rettius Tn Hi- 
fp ania: E:- M .' tin;js V.elccSrus in locura eorurn 
con-renru omnm'.-: Jsc riniru cft fchdma XXIX; 
i bi inftitutura iliir conciiiUfnfapraPapam efl e 
de ber?. 

Matitinvs III. didas V. Romahus, homd 
■I417 Un^alaris prudenriK iurtitisqae, confirmauit 
indicutiones c]U0:di PapafubiedluseffctConci- 
lio.vtqi d&cimo quoq.; anno ceiebrarerur , obiit 
anno pont.fui decimo tertioimenfe tercioi 
Vacmk Jedes iiebus vndicm. 
54Z4 Ci-EMENS Vlli. HifpanusjduranterchinnitS 
poil Benedidtum Xlll.eledus per Cardinales 
qaofdam,fiue magis anticardinaleSHifpanoSj 
kdemque ficut Ancipapa tenuitannis quatuori 
lix EvGENivsIV.VeiietusexordineCanonico- 
I431 rumRegularium,vif bons vits in principio:fed 
malo confiiio omnia turbauit, incitans Roma-^ 
nos ad arma,&coa6lus aufugere in cucuIloMo-» 
nachi , appecicus lapidum idtibus, fedetn tenuit 
Jannis 15. menfibus ii.dicbus viginti 8c vno. 
Vacautt fedes diebmfndccim. 

CONCILIVM BASILIENSE, 

Conciliumgenerale Bafilienfe propter reforma- 
tionem Ecc]cfis,,conrra hsrefin Hufitarum& 
Annatas, quae continentur in Pr.igmatica fan-- 
(ftionepubiicatainconcuioEccIefiiEGaHicanae, 
celebrato Buf deg liie. IbiEugehius IV.de-^ AiL- 
tuseft,eIed'usqueAmedeusE re mifa,anteadu x: 
Sabaiidise, di£tuiqueeft FelixTV. def-ehfus per~ 
Imperatorem Fridericum III.CarolumVII.Re- 
gem Gallise & Regem Arragohis^. Vnde vSchi- 
fma 27.pars Ghriftianorum hunc Papam fecuti 
U nt,p ars aiteruffi,plurimi neucrumi 

CONCILIVM FLORENTmVM. 
Conciltum generale ( Grxci id fynodum oda- 
Uam appellant)celebratum Florentig Jn quo 
Imperater Orientis airedit vha cum plurimis 
jpraelatistamGraecisquamLatihiSjinquooranes 
Ar in vnitate fidei cohueneiunt j vt quotjue Atme^ 
' liii&Indii 

SCHISMA xxvii. 

Felix IV. eledus per Concilium Bafilienfe 
praefuit fedi anniS nouemmenfibusquihquei 

NicoLAvs Vi LigutignobiUIoconatusfed 
H47 doiaus,araatot do6};orum , tam raodeftus, Vt fe 
indignum tanta dignitate iitdicafetjt^ultaira- 
pendir ad compatandam Bibliothecam cui A- 
madeus fiue Feiix IViduxSabaudi^ceffirfedej 
vt eiiitaret fchifma , mahehs Cardinalis & lega- 
lus ApoftohcusinSabaudia. prsefoitfediNiCd- 
lails annis o£to diebus vndevigintii 

Vacauitfedesdiebusquatuordeciiri. 

NtcoL Avs Vi quintumeelebrauitiubileun:! 
afino i4ydi 



s R M A N I. f r 

CALLisTvsIILHifpahus,<i|uartiprimum Pa- 2.1 j 
pa ele<3:as fuitjbeUum contraTurcaspublica- i45j 
uit,ficuc vouerat ancequam ad pontificatuhl 
peruenillet: res admiranone digna linftituicfe- 
ftum Trans6guratiohis,obiitque ahno Pontif: 
fui^.mehle^. 

Vacmit fedes diebns duodecim. 

Pivs tLSenenfis,anrea nominacus^^^neasSj]- 
uius ^virdodiffi mus, fuitCanteliarius Impera- HS^ 
foHs Frideficrnii. miiius legati vicelaiigehs ad ^ 
plurimos Principes,Secretafius ConciliiBafi- 
lienfis ,poftremo Papa jdefchdehsauroricatein 
iuam concra omhes principes: contrarilis fuic 
LudoUicoXL qaieinolebaccohfenciredecon- 
filio aulicorum in abolitionem lahdionisPra- 
gmatica;. Iroprobaurt Concihum Bafiliehfe* 
oaedipfe anre pontificatum luum duobns libris 
fua manU thipcis apptoban.erat rforrall e mores , 
ciim nomine mutauic I icd em annis 5 .menfibuS 
ii.diebusiv.tenUic. 

Vdcamtfedesdfebmfidecim. 

Conciltum Eccleft&, GaUicana celebratmn Aufe- 
li^ lanifiionisPragmaticaE caufa,quara Papa pius - 
II. vt hjerefin abolere volebat.-cui fe oppofuit 
ParlamerttUm Panfiahum vnacum Vhiueffira- 

: Congregatjoetiarnc gntfa AnnaiaK Fuir^ pe f 
quas aulaRomana incre3IBiI em iummam ar- 
g ^ehticoge hat a Gallisi DUafb I. j'. c.ii. lohga i^rie 
omnes PapasalibsTioppughanccs landidnem 
Pragmaticam Bnuraerat. 

Pavlvs II. Vcnetus hoftis litefarulii, virele- iij 
gans, fimuIator,{edfuperbus, augens maieftate 1-^6^ 
iuam ai-mis , & auaf us , diftribuehs beheficia fui 
■lucricaufai omnia vehaliaRomaz habens. appa - 
racu omn es anteceflbfe s vicic. of hanynirram 
f uamadaiTiantibuS:. SaphiriSi,Smaf.igdis iIafpidi^ 
bu s i margaritis, Sc aliis ggmmis mag n ipfe aljfe 
volens Ipectan eo habitu: aUxitetiampompai-n 
Cardihaliuni tuhica rlibra tum capucio, iubi- 
leiiraadahhum ijt.reUocauit, oraiflis ahbreu ia- 
tionibus inftitutis per Antecelfofes fuos ,ih q uiT' 
parte benefecic. Sedematlnis/ex-jmenfibusHe-* 
cerajdiebus viginti fex tenuit. 

Vacauitfedes diebits^adtiidf. 
-SixT vs IV.Minifter geheralis Nudipediiifn, ii<j 
yir dod:us,vc auferrec inuidiamquatUorordi- t^yt 
num hlendicahtium ^ oinhes patibiis priiiilegiis 
dohauir,multa boha fecitjfednimiurnfuosa- 
maUit, ficUt mulri faciunt abucehtes maxirae 
bonis Ecclefixj tenuit fedem anhis tredecira* 
diebilsquatuoti 

Vacduit fedesdiebusfeAeclm. , 

Sixtvs Vianii475,fexcuceIebfauit{uBiieui 

iNSocfeNTivs VllLGenuenfisLigufjhUmi- ^i? 
libus natusparentibusjhonefFugicauatitiaeho - 14S4 
tamiNumerum pf omotGrUm & Secretariorum 
auxir,quod ahte eum PiUs 1 1.& SixtUs I V.fe- 
Ceraht-gfauiofehi taraeh ei maCulaihuilitsquotl 
fpitrinsfiinyafl {iin-iirnriQlVAnprrgp^Pt^^y^^agjl;? 
curaulaueric opibusjquod ahteeu m Ponci fejc 
Romahus neinofecerat,cUm fes illoTaftigio in^ 
digniaiudicaretur.Sedii anhis ij.mef.ib.dieb.zji 
Vacfiuitfedesfnenfevfiodiebus 6. , 

E i AtExAii* 



^2, D E T e R R i S 

ii8 Alex ANDRi VI. Hifpani, aiagnae viitures 
H^icommemorantur-jnomen ei ante fuilTcpethi- 
bent Roderico Borgis.CaEterum dubitare pof- 
fis.maiores eius Fuer mt virtutes an vitia,quae ta- 
ta fueruntjVt fine horrore referrinonpoilint. 
i. Primoenimperuenitadpontificatumcorruptjs 
auroCardinahbus,quos tamen poftea oppreffit. 
Peinde tetum fe dedit corradendis opibus di- 
uttiisque vt latisfacere defideriis fuis poiTet, & 
qttatuor quos habebatiiliosnothosadfumma 
dignitatum cuhiiina euehere. Primum,cui no- 
meneratValentinoCKfatijDucem Vrbini fecir, 
gutus^gniiominetot at^^ 
. ^^^uc adeo"Romam~ftcit fpeluncaniracrecepft- 
/ culumgrairatortim. Tertio njhilhabebattaiTi 
facrofandum , guod non vendere tauro , quod 
, ;tbipr(5fes1ffinslemporis minmic dilHtniilaue; 
I runt,qu.orumvnusitadeco€anit; 
/ veaditAlexanderdaues,Altam,Mitm: 
Emerat ipfe prim yendere iure poteH. 
EtaUus nonminusvenuile. 

Sextus Tarquinius, Sextm TSero, Sextm & ifie: 
SemperfiibSextisperAtaRomafuit. 
Obcinllit fedem Pontificiam annis II. dicbus 8. 
celebrauit hicfeptimumlubileum,annoanato 

ehiiftoijoo. 

yacauitfedesmenfevnodiehmtribus. 

2.19 fm IIL Senenfis Hetrufcus ,Gallis iniquifli- 
1503 mus. Magnashicresmoliebaturanimoj refof- 
mationem Ecclefi», Concilium.bellumTurci- 
cum:fed talia cogitaiHtem mor s apprehendit die 
ab eledtione eiiis vigefimo fexto. 

yacauitergofedes,fedmnnifidiebmquatuar. 

110 IvLivslI.homoLigur,plusMartiquamlit- 
J503 terisdeditus,illato Venetis bello, BonooiamcG 
aiiis ciuitatibus eis eripuit,ecclefi3cque reftituit» 
iier quas & Imola , Ceruia , Rauenna , auxilio 
Gallicarum copiaium.His poftea infcnfusMaxi- 
railianumI.Imperatorera& HenriciiVlII. Bri- 
cannorum regem in eos concitauit, vt Gallos 
horum ope pelleretomniltalia.cuminPraelio 
Rauennati ab iis vidus fuiffet Hifpanicus Itali- 
cufq; eXercitus. Faaus inferior, fulmen Papak 
in cos emifit , offerens Galliae regnum in pr«- 
dam , p rimo cuiqj inuadcre volenti,quod idem 
Sc antea fecerat de regnoNauarreno.Tcnuit hic 
fcdem Pontificiam annis «j.menfib.j. dicb.ii. 

SYNODVS TVRONENSIS. 



Ac DOMINIIS 

adroodum amans, afFedibus fuis tamen plus iu» 
ftoindulgens. Vrbmatiura DucemprincipatU 
fuo priuauit,eumq;donauit nepoti fuoLauretib 
Me"diceo,patr! Catharinae,quae poftea FrancorU 
regina fada eft. PromulgariithicinduSgentias , 
offlnium delidtoru veniam polhciius us,qura r- 
(( gentuad bellum Turcictfm conferienr,& abro- 
I gareconatus eft Pragmaticara fan6Vione, cotra- 
dicente& fremete vniuerfo GalliaeClero.Mpr- 



tuum perhibet pr ggaudio^um ac cepiflet nun- 
dum de eiedlis MediolaTioGallis, cum annis 8. 
inenfibus S.diebus vigintifedi praefuiifet. 
Vacauitfedesmenfei.diebm-J. 
AbriaNvs VI, Germanus, virprudensdo-^^*- 
£tu(que , quifirugahtati & fobrietati admodura ^i^' 
ftuderet. Beneficia ecclefiaftica hic conferre fo-. 
lebat non promifcuequibu{uis,fcd virisdedtis 
bonaequeconuerfationis^ Non erat hic admo- 
dum gratus Roman!s,puto quia nimius hone- 
ftatis & virtutum ftudiofus eftet. jEtlanefu eraC 
Formator pueritig ac magifter Caroli V.Imp e- 
ratoris. Obtinuit hancdignitatemnonnifian- 
no vn6,menfibus S.diebus 9. 

Vacauit fedu duobm menfibus, diebm quatuof, 
Succeffit huic Clemen s VIL Florentinus, ii j 
ip(e e famihaMedicea^confanguineus LeonisX. i j 
Vir alti ipiritus, aftutus, vafcr, diftimulator , qui 
ftudio fibi Galloium parresaduerfus Carolum 
Imperatorem fouendas fumferat ; concihator 
matrimoniiinter Garharina,m neptem (uam ,& 
Henricum, Aureliorum ducem, poft Regem 
GaIliaE.FlorentiamVrbe,parriam fuam obfidio- 
ne cinxit,propcer iniurias , quibus gentiles fuos 
aciuibusaftcdos querebatur .eam q; totius an .> 
ni obfidionepreftam c epit;multisafperitafe eiu$ 
''in natale oppiduimprobantibus.His AleXand^a , 
Mediceum primum Duceni conftituit,quiabu\ 
fus potcft^te fua,matronarum puellarumqi qua. 
fi perludibrium violauit pudieitiam.Sed ipfc no 
impune tulit , trucidatus a fuis. Sedit Clemens 
penfibus lo.diebus y.celebtauit idem odauuna 
lubileum annoanatoScruatore 15^.5, 

Vacauitfedesdiehmty' ' ' ^ ^ 
Paalo Ill.Romano, gente Farriefio ttiult^ vir- 
tutes tribuuntui-jquod amaueritpace,omnemq-, 
dederit operam, vt concordiam fanciret inm 
Imperatorem & Gallorum Regem.Hocdvitio^ 
fertur,quod populum nimiis exhauferitexadio. 



ConuencrantinVrbcTuronumcmnesGal- 
licansficclefis Epifeopi,cum maximoDodorii 
jiumerOjContralulium Il.PapamiVt &Pifae,Me. 
diolani ,Lugduni contraeundcm annitcntibu-s 
Maximihano I.Iiiaperatdre & Ludou, XIl. Gal- 
lorum rege;his oppofuit tulius ConcjfiumLate- 
ranenfe,quod tamcn ipft poftea impediuiti Led 
tamen X. idprofecutusadfinempcrduxitanno 
ChriftiM. D. XVII.Caufaeiuspotiflimafucrat 
leformatio Ecclefias & bellum Tureicum. 
Poft laUum ll.fedes vacauit o^odecim diehm. 
aii Hinc eleiftus cft LEoX.Florentinus e familia 
151 J Medicea, anhos natUs quafi tf iginta , vir dodus * 
jcloquens, liberalis, virtutis ftudiofos, do^of^i 



nibus^orumq-, c5mmodiS piusmfto incubue- 
rit , vt qui Petrim AIoifiuhTfiiruInTJiifee"mPar- 
m£e ac PlacCn tiae conftituerit,qui pofteaab irato 
populo & oftenfa nobilitate iugulatus & in fru- 
fta concifus eft, quedeos iniuftis grauaret one- 
ribus.praefuit fediannis ij.diebiis i8. 

Vacauit fedes menfibm i. diebm Z9 . 
Concilium vniuerfaleTridentinum fubhec 154*! 
Ponrifice coepit anno if^i. poftea translatum 
Bononiam i54(J.fed reuocatum Tridentumfi- 
nitumq^ue ibi anno Chrifti i^^^.aducrfus hsrc- 
fes,abufus, corruptelas & vitiofam yitampopu- 
liCtiriftiani. 

ivLivs ill.antea yariadeMonte diaui^nu.zz^ 
tauit cwm nomine etiam mores|:;Nam cum ad- 155 ® 
^ """"^ ' huc 



P 5 N T t F i t i 

hl)c eflet Legatus Apoftolkusimuitapraeclare 
fecerat in concilio.Na6tus pbhtificatatH totUm 
■Tc ihlmerfit hegotiis bellicisi ctipulac ac vdlii' 
"ptatibus VehtnSjirrifor propiri^dighitatis. S^t 
hic ,$atdanapa l us ahnis f menfe vn b> diebus i6 ^ 
cclebrauit aUtem nbhUm iubil^umanho 15^0. 
VdcauitfedesdiebHsif. 
ii^ MARCEtLvsII.plebeiogeherehatu5,dodus 
iJ5j tamen virtutisftudibfus>qu£etamenipfimor- 
tis caula extitilie ctedituirjfublatUs venehatapoi 
tionejvigefimoptimbPohtificatusfui dieiPoft- 
ca 

Vaciimt fedes diebiis 2 j. 
i 17 Paulusl V. patria Neapolitanus , J; nob[l_i Cd- 
i y r jffjrum fami lia>vii: aufterae vita^, multum deH- 
detans tbllefe abufiis Ecclefiafticorum 5 ofbr 
auaritixjhon admittens refignatibnes benefi- 
ciorum,quS alterius cbmmodo fiereht- & Vt 
verbo ditdm j natus ad reftituehdam priftihb 
, nitori jEcclefiahi , ledem Pbhtificiahi foliis ahnis 
4»tenuitjmeh{ibus i.diebus 27. 

VdcdUii fedesmcnfibUs /if.diehusj. 
2.18 pivM iV. Mediolanenfem maxime detefta'^ 
tum ferunt Simohiacos ^ eofqUc qui plura fimul 
poilidereht beheficia Ecclefiaftica .' fed & eoS 
qui ea alioruhl commodb ferUalrent. Hos o* 
mnesfulminedififqUepefcuffit, damnatosfe- 
petundatum iquam legemjetfi videretur rigb- 
diorj lucceflbr eiUs confirma,uit. Sedit hic ahnis 
5,menfibus ir.diebus I j. 

VacMitfedesz^.iiehus\, 
. . Prvs V.pAtriaAlexandrinuSjMbnachusiahs 
ij6<j (Sta: vits habitus eftjfeueruSjfobrius dodufque, 
-cundtis rebus fcfuitiumDEi pra:ferehs, vtcor- 
rigerct vitiofoS hbminum moresj & aboleref 
ihasrefes^ Hunc hbn fihe mifacuiopbntificenl 
Creatum aftdruntj CarduialibuS nihtl mirius 
quam de electiohe eiuscogitilhtibUs. Authbf 
hic fuit iandlifcfedensinter quofdam Pfincipes 
Chriftianos aduerfus TurCas j qhi ab exercittl 
.Chriftianofutii ihgehti pfsho hauali vii3:i ca:-- 
fique funt ad Naupadtum anno Saliitis 1571; 
quaj viftdria dubbus ChriftianbtUm miUibus 
,captiuis &:ad rernUm alligatis hbeftatem pcpe- 
rit j vigintiqui quinquc niiliibus bafbarorum 
cxfis capcisvei ducentis & oftbginta hauibus 
partim occupafisj pirtim fubmerfis aUt exuftisi 
Plvs hic cUm tbrqueretuf crilciatibus calculi 
clamabat : Domitie, duge dolores tfed prafid mhi pd- 
/ie»/w»?.Poft,emo mortuuseftjvitalongiore di- 
gniiTmius.qui natus fuerat bohofeipublic* Ec- 
clefiafticjE.* cura fediilet annos fex j menfes 
dies i6i . 
,^50 Gregorivs XIII.BohbmehfisHobiliofftis 
*57i pfofdpia Jurifconfultus celebris.bmhibus vi- 
ribus adnixuseft,vt pf^deceirorisfuiihfifterct 
veftigiis. Diuihis igituf inctmibehs bfficiis iri 
id ihcubtiif j vt corrigeref viciofos ecclefiaftico- 
jTUhl mores,fublatisqUeabufibus vefam religio- 
iii redderet facieitl. Libefalitatis eiushaecfuc- 
turit fpecimirta: Collegia&ferhinariainftitueri- 
dae iiiuehf uti in multis locis extruCfca ; Hofpita- 
liaifl vfjA'^"wpefuiTi,prascipue obGhtiftiaBiiri 



s k t> ivi A t. f5 

f eligiOncm afflidorum,^undata:niultiEqlieaii^ 
tes j qu^ vefuih Paftofem decent brnantquei 
Cumque dbdtiflimUs eflet j rnulti correxit iti 
Decfetis & CorpbteturisCAnbhtcii Pbftfemo 
Cofrcdiooi faftof um fitteCalendarii,vt Vbcahtj 
finerti impbfuit, qiiam fem alitjUOt ahteceffbres 
eius fruftra tehtaUcraht : cum cbiciliotaflrct kb- 
Ihihes Mathematicaruch Artilihi peritii Cele- 
btibres jcx omni prope brbe Chfiftiahbj cuiri 
ptiUs hanc rem Rcgibus PfincipibulqUe j^eir 
EUrbpam fighificafletj Vt^ Cbllegiis Dbdtb- 
fum ih Schohs Vniueffalibusi lExccflit e vihi§ 
tum aiirios li.dicSiy.pfa^Fuiflcti Celebrauic 
Kic decimtim lubileum attnb Chrifti 15751 

Vdcamt fedtsiy.diebM. , . 

Sixf vs V. Cafdihalis Moriraltui,Heti?uicitsj 5^. 
cui antea nohien f^uerat Felici Petf etto,ledit ah. 
hosj.menfcs^.diestresi , 
\^acdtiitfedesdiehus\%. 

VrbAnvS VII.Romahus folo tfedecitii di^- i^i 
fumfpaciopontifexfiiit,pbftei 1590 
Vacauitfsdesmetijibusidiehu!^. 

GRfeG oiiivskl 1 1 1.Mediolahehfis Infubef i ij J 
qui antea, fuefat Epiicbpus CrembneHfiSj (h- 1590 
derii nohampliuSbeeupaUitquatiiiri^hfibusX» 
diebus totiderh; 

Vacmitfedestridecmiiehm. 

iti NocEi-iTivs IX.BononienfisianteaCafdi- ^H 
halis quatUor San6lorufn,dubbUs menfibus die ij?! 
vllb Pontifieem egit. Vehehb pbff e<Sto euri:i ih- 
teiriifle pef hitent j quod hoh fatisfauefe vidfe- 
fefuf HilpariorUrh fadtiorii aduerfiis Gallbs.Vt 
quiderri illi fibi ih clecSiiorie eius polliciti fuS- 
taht.eofnbrtub 

SedeskdmaHaHcauitpertHehfeinvhum. 

£)efuri6loliibrogafuscftC/f?«f«ifo^rf«i«,Flo- 
fentirius, aritea nominatus Hippolytus Aldo- ^i^^ 
braridiriUs , S. Partcfatii Cafdinalis vir rhagnae 
audtofitatisjexfoluit hic e difaiufn Pontificia- 
turri nodis ViiicUlflqtie HemficUHi IV. GallijB ; 
Regerh , poftremo bbrUtus eataf ro fuffbcatiuo j 
fJetiit a.djllli Martis anhi i^oi.cum arinisi^i 
liienfe vrio,diebus quatUor ihiperitaliet; Iri ku- 
ius Papaturii iricidit iubiljeiis XL inno Chfi^ 
ftiiijoOi 

'Vdcduit fcdesdiebitsiii 

Le o XLFlprentinus , Odtauii filius , ex peril- ij S 
luftri fartiUi^ Medicea, dd PonfificatUm eledtUs 
eft frequeritiflimo totius Coilegii CardirialiUni 
app|aulU,popuIb Romano mtiltis mbdis laeti- 
tiani pnblicam teftificahte , qU^ tameh hbh dia 
dufauit*Vix criim vigcfimuhifeptimum iri ea di^ 
ghitate diem cothpletierat, curii fnaiignafebre 
Cofreptus Viuehdi fineih fecit j hiagno pbpull 
rn&fofei 

Pojihiihcfacaiiitfedesvigihiidiehusi 

PAVib QviNTOjRomanOanteanomehfue. 23^ 
tatBurghefiojqtiodefthomehanfiquifljmsft- r(?of 
iniliEe; apudSeriasHefrutiae^PateripfiusBtdthahi 
curii ie Gorituliiret, vxbtem komariahi duxitj 
vnde hatusefthic filiusi Fecit Paulus firiefri vi- 
uendi a. d. xviit; lahilatii rhehfis anno falutis 
i6i|; 

' _ ' . E 5 ■ SuG^ 



' De Te R R 1 s A 

Succcflithuic tertiapeft eius exequias fepti- 
inana Cardinalis LudouiGus, Archiepifcopus 
BononienfiSjde quodici iure queat,diuina ipfu 
potiusprouidencia quam hominumarbitrio ad 
hoc Pontificiae dignitatis culmen euedtum, 
cum ncmotalequicquamcogitaret. Aflumfit 
fibi nomen Gregorii XV.nec vltra biennium 
federa, obcinuit. Hoc tantiUo temporisfpacio 
multa tamen laude dignageflit. Compofuit e- 
nim grauiflTimam litem fupcr VaUe TeUinain 
Rhsiis, fumptaca in fuum patrocinium ; reuo- 
cauit ad obedientiam Marcum Anconium de 
.Dominis, quondam Archiepifcopum Spala- 
tenfem in Dalmatia , eumque abiurarc coegit 
crrores fuos,inpriraisautem librum,quemfcri- 
pferat contra Monarchiiam Pontificum Roma- 
norum.Curaqinon ignoraret multas in cledio- 
nePaparum folere interuenire fraudeSjcaptatio- 
nes,abufus,vnde nonlcuiter ofFendantur mera- 
braEcclefiaisbonum fadum iudicauit,huiccor- 
ruptel^e occurrere. Nouam igitur Legem tulit, 
qu£e irapoftermn in Pontificum eleitione ceu 
facrofamaa obferuaretur, quara 6c nos beneuo- 
lo ledori nou inuidebimus. 

G R E G O R l V S E P 1 S C OT V S 
ferms feraorum De't,ad perpetuam rei 
memoriam. 

IEsvs Chtiftus Dominus noftet, aetefni l?a- 
tris sternus Filius,Magifter & Legisl^tor no- 
fter, cuius_pmnis^6Uo^ 
quanquam omnes res portet efticaci verbo fuo, 
nihilque fit abfconditum ab oculis eius:iamen, 
anteq^uameligerct^^ 

nusjApotblj^ no^e^Inorauoneac" 
pr ecibus tranfegi t (quodiplumalias fecifle non 
legimus}& priulquam Beato Petro pafturam p- 
uicularum fuarum commitcerct,?miainteap- 
gationc ter profeflus eft xtanum fuur^ 
remThau^Tanraliamob caufam.quam vthos 
doceret, quanta diligcntia,Gura Sc prudentiao- 
pus eflet in eledione PaftorumEcclefiae,vt boni 
& fideles gregi prsficiantur : inprimis autem in 
Succe^ribus fandi Petri,qui habeturlumen 
niundi , Doaor Gcntium , & Paftor Paftorum. 
Commonefaciuntcnimhaecnos,nequicquam 
omittamus, quod nobis inferuire queat , vt quS 
optimus Pontifex Romanus eligatur. Neque e- 
nim hic de vniusmembri.fed de totius corporis 
falutc agitur,cum deliberatio eft dc pr^ficiendo 
capite.Non quidem nos fugit,diuer(a extare de. 
creta Pontificum , anteceflbrum noftrorum , vt 
& Sandorum Patrum quibus falutares leges 
contincntur,vt electio iUafiat, nonpraedomi- 
nantibus afFedibusauthumana fapientia , quas 
mera eft ftultitia aduerfus De vm r&dvtEoCares 
<lire<a:ioni_&-gub£maculp fan<ai S piritus per- 
mittatur : Attamen , quia Dics diei erudat vcr- 
Sum,& nox no(£ti indicat fcicntiam, ip(a experi- 
cntia magiftra didicimus , nuUo non tempore, 
ciullo nonipco falutaribus rcmediislocUm cfle. 
Nos igitur,<][uibus De vs finc vllo noftrp ta9- 



cDoMiNilS 

rito commifit curam Ecckfia: fuae , Cum hon in* 
iuria metuamus,ne iuftusille&feuerusiudex 
aduentu fuo ad iudiciura nos negligentise at- 
guat,in re tanci momehiirNosinquamftatui- 
mus tandem exequi id , quod multorum ha<51:e- 
nus votisfufpiriifque defideratum eft, adhibitis 
in confiUum venerabilibus Ecclefi^e Roman* 
Cardinalibus,fi:atribus noftris>quorum maturil 
ddiberatione & confenfuhanclegemfiuecon- 
ftitutioqem perpetuo valituram concepimus, 
quae in ele<S:ione Pontificum Romanorum de 
C£Bcero obfeructur. 

Non eft igitur eligendus Papa alio in loco, 
quam in Conckui vfitato,eoqueclaufb&fir-» 
mato, poftquam primo die ordinarium Miflae 
facrificium perfe<ft um fueritjcu i Cardinalc s ad- 
efle&parriciparedebent. Volumusautem va- 
lcre ^ufFragia fecreta fchedularum, duarum tcr- 
tiarum enumeroCardinahum, etiamfiomnejs 
adeffent,nuUo defiderato. Penes hos enim erir, 
fele<£tis qiiibuiHam e toto Cardinalium coUegio 
parcm eandemque creandi vniuerfalis Paftoris 
Ecdefia: tribuere au(ftoritatem , quafi omnes 
praefto ipfi fuiflent. Vcl etiam (quod non impro- 
bamus) fiat ifta eledio aboranibus&finguUs 
Cardinalibus,quipraeftofuntin conclaui, qUaff 
inlpirationc diuina , nuHo cum quoquam mor- 
talium pacifcente , per verbum ab vnoquoque 
prolatu ELioojfiue viua voce, fiue kripto com- 
prehenfo,fi ab aliquo pronunciari nequcat. Vc 
autcm , quando Eledtio pcrviam Scrutiniifaci- 
enda eft , fecuriPr acceflusad ipfum fcrutinium 
fit ,volumus » decernimufque , vt iUud fiat peC 
numerura fiifFragiorum,duarum tertiarumCar- 
dinalium, qui in Conclauiprafentesfuncqua 
quidem in re conftituimus , ne inter duasillas 
tertias fufFragioium computetur perfona Eie- 
6ta.*neve quisperviamScrucinii,autcompro- 
miflitm , aut vUadenique ratione feipfum eUge- 
re poflit,fibique ipfi fufFragari,quar^mis_qui 
clLeiigendusin^midauiiflLvinqiie-nuffi^ 
^latdlinaliumjcfer 

Praeterea nolumus quenquam habetiproE- 
k&o per viam fcrutinii, fiuc per acccflum a4 
ferutinium , antequam omnia publicenturfuf- 
fragia.Sicnimcontingat,vt plureslmt,quiduas 
tertias votorum fibi fufFragantcs habeancquod 
planum fict apertis prolatifque fchedulisjin hac 
cequalitate fufFrag*orum calculoriimque, neC 
hunc nec illum pro Ele<ao habeii volumus /ed 
eum,qui iis commendeturfuffragiis,quorum 
maior eftdignitas & au<aoritas,cum fieri poffit» 
vt vno foio fuffragio quisalcerumvincerepof- 
fit , qui duos calculorum parce* fauentes ha* 
beat. 

Super hae<: ordinamus prteciipimnfqucvt an» 
tequam mittantur fchedulae in vrnam,vnuf* 
quifquc Cardinalium apertavoceiuramentuift 
prsftct in hanc fententiamiTeftor Dominura 
lefum Chriftum, qui mc iudicaturus eft,me€le- 
<auj:um eum j qui eligendus eft per iudicium fcw 
cundum Deum jmeque pofiturum hoc ipfum; 
iutamcntttmin acceflu.Hociuramcntum a«uli- 

lopcni^ 



P O N T I F I c : 

hi penituis omltii debet,expediiecque,fi fchidia 
fiifFragiotum tam fcrutiQii qiiamacceflastypis 
jmprella, aut iihoc fieti non poflet, vna eadem- 
que manufciiptaeflentjitatamenjvteaimpri- 
jraHtur aut ydefcribasitui , qus exprimiin (cnc- 
dulis k)lent, omilto lolo nominc ciusqui eligit, 
Sc qui eligi debct, cum fignaturis quae fubfcri- 
bendaefunt. Hscenimfcribidebcntmanueli- 
gcntis in aduerfa pagclla,ele<fli veroinauerfa, 
qijaquidem in re necelfeeft , vt eharadler & fi- 
gnum didi eledi fitita cotruptum & deforma- 
tum , vt cognolci non poffit, opertainfiiper ea 
parte fcheduiae , vbi nomen eligentis (criptum 
cft, vtque obfignetur figillo ligillatim ad hahc 
fadlo , non eo quod quoudiams vfibusferuit. 

Porro , vt cognbici poflic , an quisaliialicui 
fuifragatus fuent in£crucinio,omn£scharcuI« 
funco in infeiiore pactenotatasduobusaliisfi- 
^nis ; vel certo quodam numero , vel dido aut 
vocabulo aliquo Sciipcurajfacrse.qua; fignain- 
ueniri debcnc non muius m vna quam alcera 
chartula,tam m acceflu, quam m Icrutinio. 
Poft^a cpmplicantur illa: chartuiarum partes, 
in quibus haec ligna liue nocae iunt , ne videri 
,j)oflint a vifitatonbus, donec eledio plene per- 
fciStafitperScrutmium 6c Acceiram; quo faito 
-khcciulae apcriuatur a Scrutatoubus ab ea par- 
tc, vbi diftjE fignacurx liinc , guipoftquam eas 
viderunc cum luis ijgillis, perueftigant eciam 
alteras fchedulas qude inTcrucmium raiflsefunt, 
vc cognofci poflit , vtrum esdem fincfigaacu^ 
l*2E,vndeperipicuumeft,duo lutFragiavni Car- 
dinaU non daca per eundcm. Quod fi mcer 
cbarculas illas quaepiam mueniacui: carensillo 
iigno fiue noca, quibus Acceflas fcheduia fi- 
gnari debet,aut fiquiseoruraquiinScrutinio 
nominati fiint , interueniat fuffrasium fitnul- 
lum.<fcQuod nomcn iUius concernic quiehgen- 
dus eft,oporret vt eodemmodofctibatuiper 
Cardinales , quo imprefliim eft in folio , vt mo- 
tis cft {cribcrc Sc nocare iuifragia in Con^^ 
ciaui. 

Vt aucem de haGreprudencius fecretiufijue 
cenfultari poflit,neceIfe eftjVt fiaHc fchedulse 
fuffragiorum ciiai pluribus aliis, quae ponantur 
an cabula in medio faceiio,eo camen fpacio a 
Cardinalibus diftantes , vt ab aiiis videii non 
jioflicquidibipcricripcumfic. Quodfi quisad. 
uerficace ahqua irapeditus, cabuiam accedere 
non pofllcjis ferac liiffragmm in fecreco, quo 
fado acccdac eumScruiatorum vltimus,aceiw 
piatque ab eo : vtque Accefliis fiac clam, publi- 
cato lam Scrutinio , fi dcprehendacut eletStio in 
fcoc non fatta per duas Gardinaliura cerciasi 
antcquam ad csteras perueniatur adtioness in- 
cumbit Cardinaiibus , ficut ante fecerant in 
Scrutiniojfaccre denuo fchedulas Acceflusad 
di^las tabuias , quarum vfiis erit huiufmodi. 
Q£i voiuerit appropinquare cuiquam eorura 
qui in Scrutinionominatifueruntiemsfcriba- 
tur nomenrquiautemhoc facere noluerit,ne 
cognofcatur, loco nominis eius hancfcribac 
yocem •.Hmmt. Caucndum autem,nc quisia 



s R o M A N T. 5^ 

Acccflii plures vno nominet ,aIioqiiin fufFra- 
gium nullum erir, Neque permictimus cui- 
quam, vt in vnoquoque fcrutihio plus quam fe- 
mcl pr.Tefens fit,neque vt fchedula inScrutinium 
mifla,retrocedens per acceflumalium nomina. 
repofEt. 

PraEterea volumus conftituimufque, vt ante- 
quam fchedulaj aut Acceirus vel fcrutiniaaperi- 
antur per Scrutatores,earum fcheduiarum nu- 
meriis ineacur>,& fipluresdeprehenfaefucrint 
quam Cai-dinales iu Conclaui funt, per eofdem 
Scrutatorcs celerirer omnes inisnemconiici- 
ancur, cundifque infpedantibus exurantut: 
poft denuo ad liifFragia perueniatur. Quodfi 
quishuic noftraeconfticucionialiquo modoau- 
fiis fuerit contrauenire,fiae idfiatdirc^efiue 
indiredte, isleipfo fa£to fenten tiam excommu- 
nicationis incurrifle noueric.Scataimiis infuper, 
vt fi quis infirmitate corporis detentus ad Scru^ 
, tinium venire ipfe n©n poilit, tresCardinales 
forte le^lieum inuifant, antequam in Scruci- 
niumcalculimictancur,& vlcimus Diaconorum 
teneac ciftulam pertu(am,claufam tamenac va- 
cuam,priufque per Sctutatores exeuflam luftra- 
tamque, cuius clauis in ara pofita ibi maneat.- 
tradetuc infuperfegro fcheduiaimprella,vt prae» 
ftfco iuramento clam noraen futuri Pontificis 
infciibatjchartulamque in ciftam coniiciatjquae 
telacapereofdemCardinaIesaperiatur,fcheda- 
laque m Scrucinium m ittatur, 

AccefTu & Scrutmiofinito,fiuefequatureIe-' 
diio fiue non,eIigantur fortetresaliiCardina- 
ies,qui Cognofcant omnes fchedulas, ita tamen» 
vt figiilum cum duabus caECcris fignaturisma- 
neat integrum , vtq-, omnes ese fchedulac, fiue e- 
ie<Stio fecuta fitfiuenon , c veftigrocrcmentur. 
Similiter etiam neele^io piorogeturautdifte- 
raturlongius,mandamus<;onfticuta excommu- 
nicationis poena, ne Scrutinium bis in die habe- 
rip^fllt, fcd vtperficiatur raane poftlegitimum 
MifIa:facrificium,poftquimcommunicauerinc 
.Cffr<iinales,vel poft meridiem,hora conimoda» 
p oft dc cantat um hy m n um , Veni creater & reci ta- 
tam Orationem ad inuocationem S. Spiritus» 
Quod fi coitipi"omiiIbadeIe6tionemcondixifre 
videanturjaudito vfitato campanarum fono, o- 
mnesacfinguiiCardinaies compareancadcon^ 
ckue , nifi forte quis xgricudine axu morbo im- 
pcdiatur > confti cuCa fecus faciencibus p«3ena cx» 
communicacionis., 

Mandamiis infupet arq",iffi!peramiisvtGar» 
dinalesabftineant ab omnibus in vniuerfump^ 
6lionibus,mucuis inreliigeciis, fociecacibus,ob- 
iigacionibus ,promiffis minisqucfignis iuffra» 
gioruma,utfchedularum,aucquibufcunq;nocis, 
apertis vel clandeftinis, fiue fiat id nutu, aut vo* 
ce,aut fctipto, aut quacunque tandem ratione, 
quod fi quid tak incerueniat , fi vel iuramen» 
tutt) inter pacifcentes interceflf riti co tamen 
nemo obligetur.-quod fi qui contrarium face- 
re aui^ fuerint , ii iam de fado pro excommuni- 
catis habeantur : quo tamen edido non prp»- 
hibemas tta£tacus 8c confiliorum communi- 
E 4 cationes 



^5" ^ p "E T E k R i s A 

catioiies legitimas , m negotio e!edibnis,tluitt- 
modo fiant condaui firmato» & per fchedula- 
rum fafFragia duabus tertiis Cardinaliunl irt 
Conclaiii prafentibus,vt diftum eft. 

QMod fi qitis tam perfriaas fcontis fucrit ■, k- 
ges hafcehofttas fiue Conftitutiones temeratio 
aufu violare,is fciat fepromeriturumindigna- 
fionem Dei omnipotentis, beatorumque eius 
-Apoftolorum Pecri &l?auli. DatumRomiin 
Palatio S.fetri^nno inc^rtlationis Dominicae 
M. bC. XXI. Calendis Deccrtibtibusi anho 
hoftri PontificaluS primo» 

S^RVV^TVR NOMINJ CJRl)!- 
mlium , q.id inrau^runt .f rvmiferunt > &fi^ 
■gnauerunii cum ipfofummo Tontifce in 
tai ^uas fecitauiwm Corijli- 
iuiiones. 



EGO GREGORIVS EPlSCOPVS 
ECCLESiAE CATHdBlCAEi 

Anronius Caidinalis Saulitis.E^iiboptisOftien^ 

fisjpromittoivoueojiuto; ^ 
FrancifcUS Maria, Cardinalis de Mpnte,Epifco- 

pUsPoftuenfis,prc>m.voueOiiuroi 
FrancifcusCatdinaUs SfortiajEpifcopus tufcu- 

ianus,promicto,Voueoiiuro. 
Andrea's CardinaIisMontaltits,Epireof)US Al- 

bariusp.v.j. . / , 

jEduardus Cardinalis Farnefius',EpifcopusSa^ 

biiiorumpiV.ji , .. ^ - 

0(5tauius Cardinalis Bandinus,Ej)ifcopUsPrse- 

neftiflus,p.v.ji ' 
Aiidfeas CardinalisPercttus^ ptortiitto, Voueb 

&:iurai 

BenediausCardinalisBeui!aqUenfis,pfomictOi 

voueo,iuro. . 
Frahcifcus tituli S.Praxedis,PfesbyterCai^di^ 

nalisSurdilts,p.v.ji ' ' 

loh. Baptifta cituli Sanabtuiii Marcelhm & Pe- 

t£i,CardiliahsDetus,p.V.j. 
DonliHieiisde SanaisApoftoliiJ PresbyterCar- 

din.principaiis,p.v.j. ' , / 

Carolus tituli S.Caefarii Presbytef CatdilialiS 

Madrucius.p.V.j. 
Ego rituiiS.'Chryfdgbm,presbyterCirdinalts 

Burghefius,p.v.ji . 
£g(StituliS.OnuphriipresbytetCafdihaIisBar-. 

barinus^iV.j.: 
lohartnes GarMs tituU quatUorCdroiiatorum> 

J)fesb.dat(i.Mi!linus,p.v.j. 
Egd tituli^SS.^yri & luliti Presbyfcr Gardina- 

lisLanddfiuspiV.j. :'^'''f" ^ 
M.- Angelu^ tutius titul. SfrPetri ad vmcuki 

Presbyfef Gard.^fazarenusp.v.j. y'- 
Ego tifuli S.AugUftirli Presbyter dafdihalisVe- 

falius p.vVj. , . 

ioiiannes fiaptirta tit.Sandl^ Csciliae Pf esbyfer 

Cafdinali^LeniUs^p^.v.j. . 
DotiiinicUsfit.S.MaircelliniinMontanispfesb. 

Card.RiUardlus p.v.j. 
Ego fif.S.MafiiE depopuld, Presbyfcr Cafdina- 

JisPhiljonardusyp.v.j. 



Paulus tir.S.Nerci Achillei PfeskCar^inalls 

Ctefcentmsp.v.j. 
Cafpattituli S.Crucis in HiefufalemjPr^sbytec 

Card.B0rgia5p.Vij* 
]R.obertUs tituU S^ Alexii Presbyter Caf d. VbaU 
dinusjp.v.j. 

tibfcrius tif. S. Prifcs, Presbyter CafdinaliS 

MutiUs,piV.j. ^ 
Gabrieltit,S.Pancratiipfesb*Cardinalistreiu§* 

p.V.ji _ 

Pccrus tit.S.thomsE in Baf jona; presbyref Cat* 

dinalisCamporap.v.ji ^ 
Matthseus tituli S.MaicelliPrcsby tcr Cardina* 

hsPriolusjpiV,). 
EgoS.Ptesbyter Cafd.S.Sufartnie,Bibliothecd^ 

nus Eeclefiae Rbmana; piV.j. 
Guido tituli S.lohannis ante pof tam Laiinamj 

presb.Card.BentiuoIus.p.v.j» . 
PetrUstitUliS>Saiuafori&inLaufd,Pfesb.Cardi 

Valetiu$p»Viji ^ 
■FridsticusPresbyt. Cardirtalis j Corties deZol^ 

lerert.p.v.j. . 
Csfar tit. S. Petriin mohte aUf eo, Presb. Car d. 

GerardinusjpiV,j. i- 
Ego tituli San(Sti Clemertti^ presb. Cardirtalis 
Cremonenfis,p.v.ji ; 
Stephanus tif. S.Mana in Viapresb. Catdin.Pi- 

gnatellus.pjv.j. _ ,~ 

Ludduifius Cardinalis tituh S.M^ris^Cancelli- 

fiusEcclefiseRomanseip.v.j. 
Ffanfcifcus tif.S.Matthi3S MerUlartuS,Presbyfi 

Cardirial.Sactafus,piV.j. 
Aiif ohius nt.S.Eufebii Presb.Cairdinalis Goza- 

dianuS,p.V.ji , ^> ■ ■ ■ ^ 

AIexandeftituIiS.Mari£inviaLarga,DiacoftU§ 

Card.Eftenfisp.v.j. , 
frandicusdeS.AngeloihfordpifcarioD^acor» 

Card,Boncompagninus,p.v.ji _ 
Hippolytus de S.Matia ad Nonarti,Diae,Card^ 

AMQbfartdinus^piV.j. 



Gortlmendatur iri vniUerfum huiuspocificis 
i.elusadUerfi.is£cclefian=i,quodqifummoftadi(* 
annixus fuerif pacem interdiffidet,esptmclpes 
Ckriltiarios toponcre , quin & ftStris fua opeiri 
vfus efl,ad coponendas res Rheriscrper id tep^uS 
■iriter f cges Galloru & Hvfpanoi a contrduerlai^ 
CutnqilregeFrancorij comrilonefaausfuifiki 
MonachotiiOrdineSperGallia,nenipe8ertcd?- 
ainos, Adguftiniatto^,Clareuallefes,Ciftercie, 
fes mUlcurti indigef e refdrmatiorte rtnfto dtplo^ 
niateadCard.RupefocaUiumiuflit,vtintrafeX- 
cij arinuvitiaillafcoeracorreaionetollerentuf. 
Reic cu ha:c ex Card.intellcxifecortirtiuritcatsi 
te eUm fahaiore confilio,aaenfuseftCardinaH^ 
Vt teforiiiatidni ihitium faceiet adfcins Cbl ad 
eJiecutioncm fchtcntia; fusidoneis horiiihibHs, 
datifqi litef is a. d. V. lulii mehfisahhia Chrifto 
■ fiatd M. DC. XXlLiuftlr,vffiquis abciUsfeh- 
tehtia proUdcareveHetiisiudicafecur pcf Cat- 
dirialem Refenfem Archiepifcdpum Biturr- 
gum,adiun<ais Epifcopis Andegauehfi & Senl?^ 
ftertfi, cum Gdnfiliariis Cartellonouano,- kh- 

ftiriO' 



^ P O N T I F I C I 

ia5no,Gaurnardnio,Roflso,Marillaco,Aligrio, 
ttec non Poterio &Lefi:EO, Jibeilorumfuppli- 
cum magiftris» 

Nerao potell vercclieerefeRomaefui{Ie,& 
cognouillepenitusres vrbanas,nifiibifuetitva- 
canre Sede Pontificia. Cum enim viuis Pontii- 
cibus omuia re<3:o gubernenturtramiccacpr- 
dine,prafcriberire Papa &conferuantc leges:eo 
inortuo,repcnte mutata rerum facie,omnia fur- 
Tum ac deodiim volauntur, vt quisieinalium 
Orbem vcniHe putet. Tuncenimproceresilli 
ac optimates,quos aulici miris aflentationibus 
lantum non velutIdolaadorauerant,adeoliu- 
miliantur & Xantum non terrEaffliguntur,vc 
tjui pra: nimiafuperbiadedignaticjECerosmor- 
talesjtoti mundo fe leges ferre debereopinati 
funt, abie^i achumiliati , incuruencie ac incli- 
ncnt coram iis, quorum faftidiueranc praefen- 
tiam.-quia Sc ipfi Magiftracus, quiabiblr.tavfi 
fuerantpocentia,ab officiis furciliantur, vnde 
ftiultis nafcitur audacia , etiam iis, qiii nihii mi- 
Jlus poflc credicifuncquamaperireautQcclu- 
dere viai-n,qU2e ad Pontificium culraen ducit, 
vt ii inquam audeant excludere eura, qugtn noa 
fatis fibi vcilem ac officiofiiraforearbitrancar, 
cxaltato aliojde quo fibi raaiora comraoda pol- 
Jiceri poilinr. Ibi cunc ceflante ludicum audo- 
xitare , quilibet fibi fiimit licentiam fcribendi 
dicendique aperte ea,qu2e alio tempors; inle- 
creto habuerar: q uaTcsiis documento elVcpo C- 
iic,qmeminentiorjj?usjn mundo r.nnftirnri in- 
; cIsTfnaioribus perfruuncur honoribus , vt eam 
'/ adhibeatit in profpericate fua modeftiam ,vcfi 
•r^quid tale oboriacur, ipfi confciencia rede fa- 
'/i^orum extraformidinem acinuidiamcflepo£. 
Vfint. 

Notatu infuper dignum eiil^ quam primum 
P ontificem vita decedere contingic , omn iade- 
fundti vtcnfi lia , qutcquid in eius deprehendi- 
turcubiculo diripi auFerriqiieaFns,quibus ior- y 
tuna fauit, vt primi ingrederentur, vc nihilibi ♦ 
pracier nudos relinquacur parieces ,ablata omni 
fupclle^aik, iplaque adeo Bibliocheca ac vafis 
preciofioribus.,nifi mature ab amicis^eius huic 
ipoliationi pbfl:ruatur,antequam morienti claii- 
■oanturoculi. , , 

Non abfurde his iungemus. c uriam fiue Ag - 
lam Romanam r iihiUflgj iiud", g conflu - 
gem variorum horaiiTu ra, qui^ cndita libsrtate 
.,fua raancipia aliorum euadcmt, tantum quod 
':ff fpcrentaiigmencum forcunarum fuarum , aut 
V defiderio melioris condicipnis. Hi cum vident 
fe exclufosgrariaacqifauore quem fperaueranr, 
idque occafione vacantis fedis PapaHs : magna 
tum confidentia alterius parces fequendasfibi 
cefumiicvnderesfuasadiutumirifperaiit.Hinc 
fa£tumefl:,vtii,qui parum admodum potuerant 
fub Paulo V.Ponrifice.omni fpe fua lapfifue- 
iint , vidcntes eum ingenii vir um tam rigidi, ad- 
co, vtopprclTurum eiim crederent omnes Car- 
dinales,quotquot adPapatum adfpirare aufi fu- 
iflent.Hincmirandum non efl:5fi raulti erexerut 
capita ad famamaduerfsevaletudiniseius,qu» 



5 R o M A N I. j7 

ipfi faperuenic cum in «deDiux Agnetiscffec- 

Cardinalis Buighefius, videns eura cum gra- 
ui ludari morbo,quiinuaIueracaddiemCon- 
uerfionis Pauli , ea quse fequebacur nbde com-/ 
plures mific curfores, qui difpofitis vfi equis vo- 
carent adCuriam CardinaIes,quiIongiusabe- 
ranc. Pontifex incerim grauiccr affli6tabatur: 
cacerum medicamentorum,quibus vfusfuerac, 
prarftancia eS aum ett,vtvitam adfccundum 
vfque Februarii diem procuderet, quo die expi- 
rauic circaquartam horam veipertinam. 

Nirnis longum foret.omnia ea enarrare, qus 
poft cius exceflum accideriit in Vrbezrclwfta igi- 
tur aliishac narratione , nobis fiiiFcceric, ea per- 
fequi, quas figillacim contigerunc in eoloco, vbi 
Cardinales conueneranc , ad cligendum fuccef. 
forem,cura iisquae in ipfo conclauigeftafunc, 
quorum omnium hic cric vfus^vcratioacmo, 
dus eligendi noui Pontificis nobis ob oculos 
ponatur , eum non multum in hac re fit difle- 
remiffi , quanquam fi quid interecditdiicrimi- 
nis,adifFerentiaafFe6i:uura oricur, quipro ratio- 
nefpeiautmetusvariant. 

Noucm igitur diebus in exequias Papales de 
confuetudine faciendas abfumtis,dedmo die in 
TeraploS.Pecri,pr^fenribusomnibusCardina- 
libus Mifllam de landto Spiritu cecinit Cardina- 
lisluflinianus;quafinita,in mcdiura prodiitAu- 
guftinus Mafcardus Secretarius Card.Eftenfis, 
q[ui (k ekMiomPontificis elegantem oratioricm ha- 
buit. Poft hanc Cardinales conueniente ordine 
conclaueingrefli funt,iWmcroad quinquagin- 
ta duo , fciffidiuerfis ftudiisatqifafaiontbus. 

Priraafsdiocrat eorum ,qu0rum capurerat 
Cardinalis Monraltus , quem fequebatur Card. 
creatiper Sixtura V.auunculumeius,Sauiius, 
luftinianus;JDelmontjus & Perectus, 

Secunda erac Aldobrandinifadiojcuiadhae- 
rebant Gardinales ledtia Clemente VIII. Ban- 
dinus , Csefius, Beuilaqua , Bellarminus , Deti- 
gymnafius,DeIfinus,Sanuefius. 

Tertii agminu dux crat Burghcfius. Seque- 
buntur hunc Cardinales qui ab ipfo Paulo V. 
cieari fuerant,B^rberinus,MiUinus, Landus, 
Lenius, Tonrius, Ve|ralius, Caraffa, Riuarolus, 
Philonardus jSerranus, Alculanus, Vbaidinus, 
Matius, Sauelias , Ludpuifius, Aquinus, Cam- 
pora , Priulius , S.SuIannae, ValqriU^^Gerardus, 
ScaIius,Pignatellus,Caponus,Vrfinus. 

Quartafa£t(oeraceorum,qui Hiipanisiaue-; 
bant;Zapatta,Madrucius,Borgia. 

Quinca in FrancorumpartesincIinabatVca- 
put habens Cardinalem Bonfium, praeterquo 
eum quatuor alios, qui nullius dudum (ecuti 
fibi ipfis fapiebant, eranrque Sfottia, Farnefius, 
Mediceus & Efteiifis, quanquam crediderim, 
fi fe Mediceus caput huius partis profiteri volu- 
i|Iet,lecuturos eum fuifTeplerorqi Flotcnrinos. 

Omncs hae fa£tiqnes poftreroo taraen ini 
duasprincipales coaluerunc,quarum prior,qu3e 
&numcro valebat,pro Burghefio militabar,cui 

6 Montaltus,Farnefiufq-, cuHilpanis fe iuxeriir. 
Aitcra Aldobradirii iprat Sc eoru qui Gallis faue, 

bant. 




De Te RRI s A 

bant 5 quatti feqilcbantuVqui dc Bi. i ghefio ne- 
fcio quid qaerebantur , quin & Vbaldmas & 
Vcfiaus (e capica proficebancur ad excludendu 
PonnfecatU Caiv^oia, quipei B'frghermm cum 
impoirunirace quadam ik vioicnciacaeierisob- 
trudi veile videbaturi,qui&poft mortem Ponti- 
ficis patruifairaagno ftudioincutTibebacilieas 
artesjquas ante l^iennium auipicatusfueracin 
fauoiem Campor£r,nihilhabensantiquius,qua 
huncin foUo pontificiocoIiocare,cumnonQe- 
effent, quorii & maiores eifent virtutes, Sc am- 
pliora merita. Non defunt,qui hanc rem horai^ 
ni eade caufa tantoperecordieiledicerent,vc 
fibiipfi faceret ad pontificaturn viarafuccede- 
tetq-, ei,qu! omnesfaasilliacceptasfcrretfor-^ 
tunas,quiquc ipfius opera ad Cardinahtiam di»- 
gnicatem eue&Lis fuiiletividenfque Camporam 
robidia viridiq^ feneda vci. ccgrtabat illum an- 
liis XV.autXVLadhuc fuperuiuere poffe,quod 
tempus fibi fuffeauruexiftimabac BurghefiUs» 
res fuas in vado confti(uendi,coniirmanabus 
Kanc horainis ipem Cardmahbus> quos Paulijs 
V.paulo ante mortem fuam crcauerat, CEeterifq', 
Cius famihanbus & cliencibus .Sum tamen qui _ 
hunc Buroheiiiin Caraporana affectum caufae 
proxiraiorl &:preffius vrgentitnbLVant'. fcihcer 
ne repecundarum poftuiaretur ipfe,neuredde- 
l'c t rationem eorum,qu3e fob Imperio Patrui fe- 
ceracs qua;forcaffefuturoPonrificinonproba- 
renturj nifi fibi eum, aliqua pecuhari ratione de- 
uindumhaberet. 

Tanturf) autem intererat Cardinali Eftenfi, 
Caraporam Ponnhcem fieri .quantuipfi Biirg- 
hefio 5 qui ad B.Mm defideriorum iiioru perue- 
nice non poterat, nifi , (quod Campora poIHci- 
nts 'fuerat j ceflarCC iis fainilis Eftenfi intetitata 
de pofieifione terricorii Comacheni, quiEften- 
fes in Ducatum Ferrarienfemreftituicuprebatj 
quacunqvid fiecet rstionejvnde in hoc totisni- 
tebaturvir'ibus,quin &Cardinaii CJiponioper- 
fuaferat,vtCaniipor£Biu ferendiS iuffiagiisfaUG- 
ret cumq-, ipfe ire aUquo non pofiet, miibrat fi^ 
~^deiiorese5camicisftlisjFontanelium Comitem, 
& EntiumBentiuoiumMarchionem. Itatotus 
propendebatin Gamporamj qui pollicit-us fue- 
ratfe fi Papafieret ,reftituturum Bentiuolorum 
genti antiquUm ius , quod habuerant in ciuirate 
BoHoriienfijvnde maiores eorumahquandoaf- 
mispulfifuerianti 

■ Qnanquai-n aute protiiifliones iliEeCamporas 
iurameto iirmata: htterifqj figillo eiUs roboratis 
compxehenfaEeffent^netnotamen dabitat,quiri 
tales fuerint,qua2 obiefuafinon potuerint, et" 
iarafi ipfe Pontifex cteatus fuiffet;cum no defint 
exempla.pluresaliositnmaniaquadoq", poUici- 
tos faiftc, quas tame poftea na6ti quod defidera-^ 
Uerarttjhaudquaqua prjEftiterirtt.hac infuper vfi 
excufatione ie fi id facerent , Siraonia; nota non 
effagituros,vnde perfpicuu eft,largos illds pol- 
( licitatotes omnino contraria promiflis feciilei 
Igitur Burghefius cum non ignorarct,Car- 
dinalem Montaltum multunl poffe ad iituan- 
dos fuos conatus , qui antea aliquoties iri Con- 



cDoMiNiiS - 
claui fuetatjmagnamq-, retnra illarum hab?ret 
nociciara,qaiqj mulcos habcretia Cardin-lmm 
nLmiero fibiaat necefficudine auc beneficioah- 
qno obnoxios : cam commode & lucuieter cuni 
iito egic.vt eurn sn fuas parccs perci-ahereti, polli^ 
centcm fe omniannixurum ftudio,vt ipfe auta- 
liqtus eciientelaeiuspoftCamporsobuiaPapa 
crearetur-aut fi malisauibus Camporam orani^s 
no excludi conringeret,annixurum fcjVt ahus a- 
liqUis,quiBurgheliobeneficiumdebeiet,eIige^ 
retur. Q^iin &CardinalemxMediceurainiuas 
partes perciaxerac,cui Magnus HetrurisDux in 
manda\is dedtrat : daret operani , ne quisahus 
fierec Ponrifex, quam quiMontaito piacuilTct-» 
Crediderat Montalais ab inicioeffetturumfet 
vt Delmotitius Carduialis cre;y:etur Papa , eaq; 
de caufa nihii pro Camporamoliebatur. Anira- 
adi.erfo aute , fe hacc cogitata pe rfi cere n 5 poflei 
Burghefiu fibi deuincirevoluiCjVt repuifara pai- 
foCamporaiin fuffragando fauetetDelmonaov 
CKterum poftremo (edeceptumanimaduertiu 
lunxeicat fe Mediceb CitrdinaU* Farnefius,de 
voluntate fratris fui Ducis Parmenfis,n6 tamea 
vt Camporse caofam adiuuaret .'hartcipiam ob 
caufam exprobrabat MediceOiquodnonfatis.^ 
faceret expeaatiom Magni Ducis : Verum hic 
feexcufabat,viusii5,quasiiipiaatiuhmus,ratio* 
nibus. PrsEteteaBuigbefius fibi obnoxiosfece- 
raf Cardinales Hifpanos, vlits 6pera Cardinalis 
Eftenfis,qui eis promiferat,fi Campora euafiffet 
Pontifex, adiutururo eum pcr omniapartes Hi^ 
fpanorum,vcVelnctosfubiugum mitter£t:Car, 
dinalem/eum infupef crcaturum fratrem DuciS 
Albuquerquenfis,Legati Hifpanici. 

Interea dum Cardinales ordine prodeuhte 
S. PetriTerapioadSaceiluin Paulinu, vt omnia 
ibi faciantiqus fieri debentantequam occluda- 
tUtConcIauead eligendum nouumPontificeinj 
iiquos non latebant conacus Burghefii, quiq; ie 
ei oppofitim erant,magna celentace mirerunt 
ad Legatos VenetoS) vc venirent, neqj enim cos 
commodius ad audader loqueiadum tempUs 
habiturostdarentigicuLoperara,vtpl-imosBurg^ 
hefii conatus reptimcreDt , quem raagnaconti- 
dentia aufufurn aliquid fcirent,firauiacCardi- 
nales effentinSacelioPauUno , cumq; perlea^' 
effent Bullffi ordiilafise , ante ele<£lionemPonti.= 
ficidegifolirs» 

, • BurphefiCqui tot Caf dinales iii fuas allexerat 
partestprope ceftafpes habebatforevcex yoto 
libi res fuccedefet ■■> contemta iguur adueria fa-^ 
dione, latere cstefos fua Dpiuabacur machina- 
inenta': fed turpiter fapfuradecepicpacefaais 
illiLis cofiliistotobiduoantequamVenuetiu-iri 
coclaue:cia PigUateilus Card,per imprudenciartl 
hxe effutiuillet verba.-camus audadler ihcort^ 
claue cUm Pontifice iara creato,qUi tft Campo^ 
ra^H^c aute proculeratad qiiendam domeftico- 
ru,qu! Burghefio nOn bene cupicbat : fine mora 
itrituf ad CardinaleVffinumcum fecomulifleti 
narrauiteiqusaudiiteiacgnarusV rfinum capi« 
taHodioaBufghcfiodiffidere,no canturacaufi 
matfimonii,quodinceragnatoseoruintsruerte* 

ratj 



SPontific 

IS,tiquaitiqiic>d In omnes Burghefius fuerat in- 
Venrus occafiones vt aduerfino ndcerer. Vrfi- 
iius jgitur libentei hunc niincium ad animum 
admilit^vtiq; firmior.efletad fubuerrenda Burg- 
iiefii confiiiajadiunxit fibi Cardinalem Vbaldi- 
iuimjcef tus illum nunqiiam eledioniCampor^ 
0 ircnfurum, qui non obfcure prse fe ferebar, du- 
irem fe fururum eorumj cjui fauentes GalloruiTi 
•ifactioni exclafuri eHeiit Potificatu Campoiraaj. 

i\!dobrandinus Sc ipfe erat ex eorura nume- 
xo , qi!ubus difplicebanc Burghefii machinatio- 
iies. KabuerathicfeeuCardinaiem Lanceiiot\I 
"cum Prefientio & PhilonaidoCardinalibus qui 
abinirjQ prum arqui fuerant Campar^.Cstei u 
i.ancelloto mortuOj omiila Aldobrandinoi um 
•fadiohc in caftr a Burghefii tranfiuerunr. 

Nondum ingre ffi fuerant Caxuinaies Saccl- 
inm Paulinum, cum Vbaidinus,qui noii vnain- 
tredebar cum caeteris ,percauiam catarrhi quo 
tendbatur, alia via iticameram conclauis venitv 
Huncll;atimadiuicPetettus,obfecrans hcminei 
ne defatum iret Gardinalem Vrfinum.RcSpon- 
'<dit Vbaldinusjforefe Vrunoilmicum donec vi- 
tieret, neq',vnquam cofenfuruminekdionem 
X 'Campor^rquodficoadus aiirernQnpoirct,vici- 
iDum fe fo;6 qui eum Pontificem aghofceret. 
Reddidit Perertas, daturum ie operam , an rou- 
tare pofier.uiimam Cardinalis Mohcaki fratns 
iiii.Verumishoc olirincrenon potair. 

Vbi primum fn Conciaueperuentam eftco- 
lienere Cardinaies ad impedicndiim Camporse 
'cIecfcjonem,era!irq, AJdoLiaiKlinus cuni fua ie- 
<]ucla, iteaiq; Vi-iin Vbaid inu sB^onfius. For- 
iius jiis ie paaist-poft iunxit ; icd aacequam id fa- 
■cer?r, coiiocLUus ciim Cardinaiibus i ; ■fpanis i- 
jpiuq-. Legato Jriifp jnico,ad rciiocai.dii vcrbam 
]prom<fnonis,pata dcxrrritate ic excufiuit, vr fa- 
■cik ipfis per{(.iadcrer. Secl tamtn nc fic quidem 
nuraerus fufficicns a-at,ad evcludendumCam- 
•poram. Incerea vrgebac Burgheiiu'iaa-iterpro- 
'pofitunrjomnibusq; VUihursKi qued animo do- 
c epcrat,efficere h iccbatur.snreq ua Sac'el loPau- 
iinoexiretur 5 muitumq; animi addidcrat viro^ 
quod nec Aidobrandinum nec VbaldiDufacris 
s n tereiTe viderat,qu6s potiifi m u formi dabat ad - 
ixerfarios.credensipfos eofdeni nein conckue 
«juidem veturos, nifi fab ferum diei .Vbaidin us, 
vt fuperius dixim'us,n6 parum languebat; Aldo^ 
brandmus aute etiam erat infirmior > ob graues 
vix iadationes i qui qiiatuor dierum fpacio Ka.- 
iienna Romam peruenerat teraporeanni adfa- 
cien.ni iter incomodo 6c horridoi vnde & mor- 
- tuus cke-i ipia vefperaiqua exiru eft e Conclaiii. 
ibi aute Burghefius fe toto coelo errarc animad- 
iM-tic, poftq uam vidit duos ilios ante fe in jpanu 
Pauliniira veniire; ccspitq-, diiliderecaufsfuari 
veritus.neintereafiibtraxifientfibifufFragiano. 
iiullomm.qmantea fibifu^iTi addixiHencopera. 
^ igicur cum no omnibus fiderecftacuit nbn pro- 
gredi anlpiius, antequarn exploiaftec ebrum a- 
iiimos.an omnesfirraicerperftarentm fencetia. 

Interea C.ardinalis Vrfinus.cumvideretrem 
inapertoverraripcriculcvteuerceretconfiiium 



I S R O M A N h • 10 

Burghefii ,per Cardinaletn Crf fai'iufn cxorauic 

Cardinaiem Sauhum , Decanum Coiicgii Car- 
dinaiiiuh , vc clara voce prQhunciarct fe f-adgatu 
bpus habere quiete,di2reilurura igicur pauli- 
iper in vieimmi cubicuium, Hocauceraeofin^ 
fiebac, quod anceperiedan) BuIJam ad ferend^ 
^jfFiagiair) non poirec,nec hacrarioneBurghp. 
lius,ancequam ciauderecur conclauej coiiacusi 
fooi exfequi. Egredieiitem Sa uiium ienem ad^ 
mod Liin fecutus Burgiicfiusobfecrauit, vc cuad 
eiedioneraveniLeCLir.adea-terorumexerapiuni 
fuo Ctmporam iauaTetcalculo.ReiponduSau- 
lius , nuili parti ic futurum obnoxium,Dec fe adr 
imuluid vei ipfim fataonsautindignatioBisap- 
peiiadoncm ; iedrem omne Spii rrui fandoper- 
iniuumjxi .Digreili a SacciioCardinajesid fuara 
■quaq, £ibiaitCamcrarn,ptan<{eiidi^ratia.V'baI- 
dmui ■5c Vrfinas,qu! iam ienraaerant,cempus id 
lucraci fariC,ad deiibei-andii fupel" negotiiiiftis, 
cum pnus cum Ptretco derationegercndserel 
conuendlent. Vrfinus contuHt /e^dMediceum, 
orauitci-, ne fao iu ftragrp iuuaret Campora , neti, 
fe hnerec i<a dudariper Moncalcumihacenim 
lacione ipfum muiimefecuturum excmplij Pa- 
tns iui,qui& ipfe Csrdinaiisexiftens^nunquanl 
inConciaui aiienaiccutus fuifiet au(picia.-Atqui 
aiuer fe iaccre ironpoile, refpohdir Mediceus, 
iuflus oisicruare Moiuaicii a MagnoDuce fratre 
foo. Regeilit Vifi-n us ; Mir ari la'cis nx>n poftum;, 
quod in negorio tam arduoHetrunsDuxtam 
ardisteconttiinxeritmandatis.Perriiafiiiimura ^ 
habeoyfi rcirecqQaiucuhsc res.gignac pra;iudicii 
br.dini noftro-, nequaquam ica iadurumfuifle; 
quin & fi prsientis tem.pof isanguftiapacereturi 
ipfom de iiae re commonefieri , non dubito re- 
lcilluram eflemandacs. Sed Mediccujexcepir, ' 
fasftta h:ec h bi dsci,cui i^gai o: ciTenc manUs-: ne- 
qucadeo fevidereiquid Vifino metuendum fir. 
Eciamfi enim Campoia Papa fiercc , tantam ca- 
men futuram Magm Ducis fib Ponti£cacae^i 
■ius auaoritacem , vc ipfc ab eo defeodi poffic 
cpncca omnes qui ipfi nocereVeilenc. Vrhnus 
ad •hxc : Tu non fatis noftihominisingenium» 
quod demuih cugnicurus vbi Pontif ex eua- 
ieric , quod ne Dt us vnquam permsctac. Naiix 
ii quici-coniicio s-Tacis fupc rque crit negotibrum 
MagnoDLicijad defendendumfeipffm,(liaqus 
iu ra ac p ri n cip a cu ra m 1 h 1 fa m i i i k q u e m e s D ei 
benignicace iacis virium fupereft, vc hos tuefi 
queamus ipfi , hec deftituimur mediis , quibus 
repenfadomui Medicea:gratfa,no(lros viciifiiii 
in eamfamihamconteftemur afFeci us ,quod Sc 
fuperionbus tcmporibus a noftris fadlicatum' 
eft. 

IhceteaVbaidiniis bonu fa<aij judicauitBarg, 
hefium inuifere, qui illum morefolito magnis 
honoribus fummaq; coraicace excepic, perlua- 
dere homini conacus,cohfiiium fuum de crean- 
doCaraporaefle optimum,nixum fundamencis. 
t ra nquiil i tati s ac bon i p nbi i ci . P 0 ft re m o fu bi il - 
xit,a6dicione fe percepitle , fauere Vbaidinii fa- 
dioni 'Gallicana£,orare fe vc iiiutarecanimumi 
fuuihqj fuftragium cu Burghefii vbco coiunge- 

reci 



ret. RefnoncUt Vbaldinus -non ego iUecebris 
Gallicanis pcrfuafus quicquam facio.fed eadc m 
mihi vkro cum i!bsmenseft,id6mexckvficinis 
confilium^,5c credas mihi velimBurghefncer- 
tumconftituturaqueeaedefexcludcndoGamp 
pora , neque te quicquarrt eft-eautum ,emmli 
4eum lua-eris fuffragium. At tu mihi Vbald.ne 
hanc facias velim gtatiam. retulit Butghefms» 
cstera mihi cUrS etuht. Vbaldinus ad haec:tan- 
dem tempuseft Burgli^fi, ait^^Vt detfafta perlo- 
na & fine inier()rete ea loquamur qu2 ex vlU 
pubUco funt. Non hegauetim,te,fi meo luuens 
fuff^raoio .Camporam Fohtificem facerepoHe: 
at e4 hbere profitcor, nie in elcaionemeius 
nunVm tonfenfurum.fea {perotchonindi- 
enatutum m.hi,fi omnem lapidcm ad impedi- 
endum ipfum mouercnon quod hoc f^iam o- 
dio alicuius edtum , qui fUam tao beheficio de- 
bent profpetitatefli i fc ^ quod ihea mihi pelfua- 
dcat confeiehtia>v-irum iUum hoc tanto fafti|io 
indignum. quodfiexamcnmeOfum mteafte- 
auum inftituere velis,age alium quem|)iam^ 
benefidariis tuiselige (quorum non eftexiguus 
numerUs) qui dignUs fit ob Vittutes culmme 
Potificio/quales funt GardihaleS,Meiinus,Lan- 
dus , Crefcentius , Aracxlius , cUm quibus lure 
' confefti queat Ludouifius: qUotum gratia U 
quid velis , experierc faxo,me hon tahtum mcd 
illos adiuturum fufFtagioJed&habiturumaf- 
fenfum omhium eorum C atdinalium^qui adre- 
pudiandum Gampotamconiurauerunt. Non^ 
5um auditum etat , Lud(iuifium Rom» efle ,cu 
Vbaldinus hsec Butghefiopropdnefet:tedto. 
modum ille veAit in Conclaue,ea ipfa hoia.qui 
de ipfo 'n Pontificem fublimahdo fetmomiicie. 
batuf .Pofttemo Bufghefiuscolloquio fihem ta^ 
.a:utus,refponditVbaldiho:egoquidemnullum 
eof um,quos mihi nominafti,quantum in me 
rit, excludam, fed quicquid eri t in me vuiuro,m 
promotiohemCaraporK conferam.& hc vtrin- 
Quere-infeitadifceirumeft. , ^ , 

Di-^teifus i BurghefioVbaldinus tednt in cU- 
biculum fuum,vbi fe expedantes inuemt Cardi. 
nalem Vf finum & Ferdinahdum fratrem eiUS, 
qui cdhfilium cepcfant adeundi Pnhcipis SuU 
nionehfis>ncpotis Pap**Vt&illc feoppoherec 
Campor^ : qUod ideo faciebaht.quod ih partes 
cofum peftradus poft^et mutare nonhuUorum 
propofitum.inprimis.eOrum quo§ auUnculus e- 
fusPontifcx beneficiis affeeerat.quod ihgfatitu. 
dinis nota inuri ipfis non poftet , fi in cius gra- 
tiam aliquid fecifTent, qUi ipfds ad tatttos hoho- 
res promouef at. Sed hi quidcm S ulmonenfi ho 
■ petfuaferunt:quo nomine offenfi dixetunti nas 
quidem de te dcq', tuo auxilio manum non vor- 
terimusjea enim famiUaHofttacftpotentia,vt 
tuef i nos ipfos qucamus fine tua ope.quod &an- 
tehoctempus fccimus , quanquam nosquidam 
inuicem colUdete voluetinr. Vidimus ahquo- 
ties Pontificum nepotcs ac cohfanguincos ad 
furamos elcuatos honorcs : fed Ik: cofdem vicil- 
fimperpr2cipitiadeie6los. Hxc.fifapis.adani- 
mumadmittc. 



Ag t) o Mi i^ i ^S 

Paulopoft PerettusPrinceps ih VbaidimCa- 
mcram venit.vbi communibus confil.is dehhe'^ 
fatumeft.quidfaaoGpusfofet. Hisadhuccol- 
loquentibus,Cardinalis lontius Conclauem- 
•preiruseft,vehiensab Epifcopafufuoicuius pr?* 
fentiamultum animi addidit iis.quiGampotam 
cxclufum cupieban!:,Gum non dubitateht.iecU- 
turumeum illorupartes. Vbaldiniisigitur,pr®- 
aifiataomni m&raad eum fecontulit, fed anim- 
aduertit,Cardihale.s c6tf aris faaiojiis lam cura 
ipfo coUbcutbS: &quidera,aduencants Vbald!:» 
no, Campora & PignateUus eJcibaht camera , ac 
interea dum CampofavaIedicitl6htio ,Pigna* 
tellus na€tus oceafioncm colioquendicum V- 
baldino.eumafententkdimouefccohatdselt» 
hcgans eum,qui^PauloV.creatusefletCardi- 
haktedle faauf um.fi cohfentiret in Campor^ 
exclufiohcm. Qhod fi vel ma5cimenullaaiiai- 
pfum moueret caufa fufftagahdi Burghefio.gra* 
{ificandumt4meherreviro,quodfummuraeiu4 
ih hacrcpetfpicera&ardensdefidenum. Vi- 
dere ipfum non bbfeuf e,omhes a Paulo V.crea- 
tos Gardinales ih hahcpcdibus irefententiam, 
hec ipfum , qUi in eorum eflct humeto ahter ta- 
cere debere. Non mefugit,i-efponditVbaldi- 
hus, quahtumdebeam mcmod^ defuh<ai I on- 
tificis, nec commiffurus fum, Vt in me grati ani- 
mi defidef entur documenta.Csterum toga h?c 
purpUrea,qu^rocorporegefto,tinaaeftfangui- 
L Mart/aim,ipfiuVque adeo Chnfti Domihi 
hoftd,^hanc in eum finem fumfi, vt me comrho- 
hefacefef, quo pafatUs efleni .d fundehdiim 
tneum ip fius cruorem , fi id falus tci pubhc^ exi- 
oat. NeC me tantopef e mouet , multos tRc-, qui 
fequahtuthartes Butghefii, ihter quos tu tacile 
primus es: nec enim eadem caufa ytrumque ho- 
fttum Cardinalem fEcit,neque ad eum modunt 
qu6 tu es,ego deUindtus fum Burghefiomec ve- 
opus eft Vt ex te difcam , quid 6^ "«"^^f ^ 
vnialterique deuinaus fim. S. Burghefius m 
nimum induxerit, aiii quam Gampor^ fuain 
eommodare operam/entiet faxo.me potius ipll 
quam alii alicuiiimicum forc.His .mditisPigha- 
?ellusdifccfrit,&Vbaldinusingrefruslontucu- 

biculum h^efit ibi aliquahdiu. Egreftlis obuiutn 
habuitLegatumOaUicum.quicutriculoinC^ 
claue veneratheolc£to prandio, eoUocutusiam 
cumaUisCardinalibus. Hivnaiuetant ad Cai* 
dinalem Sfoftiam,vbi ciuwhon diufuifleh ,pa. 
ai ihtet fc de cdnuehiendomCameraBcuila. 
dUadifcefreruht,EtVbaldinusquidemteaae^ 
fccontuUt:LegatusautemGaUicusCard,nalcn^ 
Bonfium adiul , qui pod.gr^dolore cof reptu. 
decumbebat. Vbaldino inter cundumoccur^ 
Vtfihus. quibus coUoquchnbuS pia.tereunC 
CardihaIis2appata&Legatu3Hifpah.cus.hoS 
duos afieaatus Vrfihus itainfit: Hifpanorum 

rcx nullius extcri Catdihalis operarea;"^;^^^ 
tuf .quam mea & huius (intcmo m ybaldmum 

digito ) fed noh vettet hobis Vicio , fi non ehga- 
mrishoftrisfufftagiisCamporamPohtificem,vc 
vosquidem defidetaris:cum cum tam arduo ta- 
.ftigio nequaquam dignum iudicemws. 



PoNTIFICiS 
Hoc pafVo tota illa die miigniis partiit iftudiis 
Vhro cirroqi diilii; fum efi:,v(cji ad vefperam , vi: 
\ix i-cciiiiendifpiiitus CardinalibusLegatifqUe 
ruppcterec fpacinra. Inrerea ceieribus ve6tu's e- 
^ws curforadfuit ab Veheri'sad Le^arlimillius 
Reipubiica:, vbi mandabatur jPrinlib Bc Valeiio 
'Cardinali 3US , ne ii) eledrtone Pontificis qulc- 
'iquanvfacerenri cuius a Delfino Cardinali maia- 
•dacum hon haberenr , ad qiiern perfctipta fae- 
rant qiiifc viderehtut exviiireipublicar, Quod fi 
lentenriis irt Caihporam irehcjaiiiiiloseorum- 
•<^ue nece(Iju;ios famihares brohunciari rebel- 
les , pfchafqj hiscttnPJturasfiibirufos. His tam 
^rauibu-J ffiinis fatis fe irapediuille Legatusar- 
bitratuseftCatj3pdrjEehct5tiorichi,igituradDeL 
finumait, redituiumfeinhofpitiam , qaod&: 
FecithoranDdis tertia. Huncieciituseftpaulo 
poft Legaths Hifpanicus,reli(3:o Cardihali ZafJ- ' 
^ats toto negocio .• quide Gamporain Pohtifi- 
rfcm eueliehdo adeo fecertiUTiarbitrabatur, vt 
tcgatoabduntidiceret , expectafetdiehlMer- 
turii : fe ehira circacaEiiae^ternptiseihouurh cie 
CamporaPapa allatuium huncium-.S^-d hocva- 
tiumfuit.SauellusPrincepS,LegatusImpefato. 
"ris non ftiihils foarum rerhm fatagebat , difchr- 
fansper omhiaCafdihaliulln cubieula, cumqu^ 
venifletih Eamera Cardiiiajis Mardruccii, mif- 
fus eopef Bufghefiura Zapparam vthuius 
Gardinahs fuffragiuih acquireret j Orahi ope cO- 
ilarus eftd pcffuadefe,dicensfcum gratiffiraum 
jpra£fi:iturumIh1peratori,RegiHirpafiiarum,ad- 
eoqiie totifamilisAuflriacajofficmhi , quin& 
hoc padiodeletufura fihirttas defe fuipiciohesi 
«Juafi ipfeMadfuccius Venetorumfaueret par- 
tibus:quanqllam autem cxpfeflum Impefatdiis 
ihahdatum fcripro exhibefe non poirdr,fufiice- 
ire tameh deberc dicebat , qiiod ahtrajadiierteree 
tegatos GaiiijmVenetiih-iq; nihilad fmhmam 
diligentiahi reli{juifacere,vr Carhpofam ekclu. 
rierenr Pontificatu j qiiihon ignofafent , noh 
pofleeligiPapam j qui magisfutuf u5 eiicteX re 
£!c vfufamilije Auftriac^. Relpohdit Madrhc- 
tius, delibefaruruitifein craftinnm,hunc ehirti 
tempiiseiTecapiendasq^uietis. Nohigndrarerei 
^uot modis deuihdus obligatufq; efiet iis,quos 
Lcgatlis nominailet Principibus : fadltirum (e 
quod ex vCi &r hohore eofitm exiUimaturus i^t: 
quanquarilfibifuccurrat , quidfupericjfe tem- 
^ore ih c0nelaui acium fuerit , vbi ipfe Irhpera- 
tdriplus{eruien"t,quamquifqUamebtitm , qui 
JdnguerimedicinampOrrexeruht; feosquidemi 
qui tiinc Csiki aduerfiti fuerint,hohorib.prjc- 
thiifq-, aiFeftoSiie pfstefitojfed fperare iafn noh 
eodem mbdofecumaitumitij Hisauditis Le- 
gatusabiit; 

Dum h,tcfiuht,Cardinales Vrfintis, Vbaidi- 
tiiis,Pius&SfortiacdnfiiiuminibantinCamera 
Cardinalis Beuiiaquge , anteaaiitem adiuefdnf 
Cafdinalemlotltium j vtaniraadiiffcerentqti^ 
ipfiusefietfententia , vcfitine vifoBurgeKefio 
himum miitaflret.Sed panicus erat rerrof: adeo 
€nim ad heriabarur lohtius elei^-ioni Gampora, 
Vtpaiam diccretjarbitrarife eum indigniim Pa- 



R O M A N i[ . 01 

pali dignicate , quiinfinitisfceleribus fceclafiet 
iuuchtufie fiiam 5 adefle aftiohes ac crimina gra- 
uifliriaa fefipris libeilis compreijenfa , olim ho- 
miniimenti-a: quib. perperratiiiomicidiireus 
perageretur,^?; affinis criminiSimoniacovquod- 
qufe magis meumabiilo aufertitahimum , hdc 
cfl: : quod fciam eum iuratum Gallorum ac Ve- 
tieiorum lioftemivr quiipfhmPapam creaueriri 
hoc agere videatur,qudmodo in Vnilierfum de- 
flrruat rempubHcam Chriilianam. Extare affa- 
tim exemprorum , quotmdis& calamitatibus 
inuolueriaf orbem Pbntifices fa6l:iofi& par^ 
timh ofdres aut fedatof es:quod ide in hoc qiio. 
qirevehementerpertimefcendehiefre.Pfuden- 
rcrillumioquii fefp«HdirS.fo; tia, &r-prnniait^ 
habere,vtidixefactquindiliibiuhxit:eliai3ifitc 
adexeiudendum Papatu Campofam non: md- 
uetecconfidefatidbohipubhc', olonti"; cnnni 
famenproprium priuatumq- periculiim reinci- 
late potefat^nififofte Veiisetiiam capitis peti= 
cuiiim adife jrpoiiatushohdribusafe.^rghefioj 
iqui ceiamaatehomihem hequaquam & falfa- 
rium pf onunciauit, Sc velut ab a ula ac vrbc Ro- 
inaha totia ahni^ pro/cripfir. Ego vt dc mepro- 
fitear-jCiim teda lance examind vitam tuam , vl- 
iius faifi aut fruduiendae iure te accii^ri poSs 
hon feor , nifi forte tunc cum Archipresbyteri 
adS. Mafiaj maioris officium pdireffiohemque 
adiuifl;i j vfusquihquagintapilentorum cdmita- 
tuiquaquam haiid Videara,qud padocjuishoci 
-qualecunqj eftfraiidemappellarepbflirv Ethxc 
quidem apiid Cardiiialcm lontium actiderunr; 
Caterum quotqudt ex Cafdihalibus adexciu- 
dendumCamporamconiehfetant , cdiiuene- 
ruhtihCametam feetiilaquej vnaqiiecuiTi ilHs 
Legatus Gil!heils,itemq; Ahromus & Fefdihan; 
dus Vffini, hcc no Francifcus Perettus VuipiuSj 
&AumahiisAbbaS,GaiIi:<!SchiqUidemduovl- 
timi muitum attuieuint opis id exclufionem 
CamporK,qiiodiliislicefetdif( urrefej & inter- 
huncidrumvicefuhgiJnprimiSautemVulpiusi 
•quem tum Phiionardils Cafdinaiintafaragen- 
teih rerum fuam videret, (af cafraoperftringens 
dixit : tuquidem,Domihei valde DcCUf;atnseSi 
fed videnefruftraiabdrefe; Interea Cardinalis 
Pratehfis accedehs eos qui ih cxciudehda Cam- 
pofam cohfpirauerant , attulit caufas exciu- 
fioriis hbellocompfehenfas , quae vbi perletl:^ 
approbatseqiiefunt j difccfierUntcohiufari, vt 
fcum aiiis qubque commlihicafehtiaciinquiren^ 
dumin Campofaeanteadam Vitain : in qltoho- - 
minc cxciudendo dum dd hunc modum kbdra- 
tuf,Burghefius ab altefa paf r^ hon dof.miiiit , vt 
fetim ihcluderet , aniraaduerfens , raora fuas co= 
pias fubinde fieri infirmiofes, veri tUs he piuf es 
ex fiiis aflcchs cum ahimis fuifragia mUtatent; 
tentatiit igitur Camporam Adoratiohe facerc 
fonrificem circiter fepnmam horam hoibisi 
VocatbigitUrVarettocercmohiarum magiftroi 
aci qaem perrinebat oiiicium claiidehdi con- 
clauis,(uaficvtexifeiubeferLegatiimGallicumi 
Sedaduerfarii eiuscuolfecifsetquorfum Burg- 
hpiiws tehcieret i ftaciieruht Legatum fecum ifi 
f cari« 



6t 



concUui retincre donecdies illucefceret, mif-. 
fifque rainiftris ad Cardinales fuarum partmra, 
nunciarunt quidfufpicarentur , forefcilicet vt 
vocarentur adSacellum ;attenderentiguifrfibi 
ipfis,nequidp.r3etervGluntatemcogerenturia- 
cere. Plures mtelletto hoc confilio confeftim 
cubitumiuerunt,iuirisferuis , necuiaperiient 
forej,neuquenquam iiitromitterenr. Varettus 
obfccutus Burghefioaliquotics conatus eft Le- 
oato Gallicoperfuadere , vtexireteConclauU: 
Sed Leg3tusquiaUterftatuerat,audaaerlocu* 
lusVareito,negauitfeexitui :um,niii cum fibiita 
videretur , etiamfi ca;teriomnes egrederentur. 
Hoc refponfo effeaum eft»ne pofthae Varettus 
iroporcunas eflet Legato. 



De Te RRIS Ac DoMIKttS 

dumeftin Sacelluit) : haceniraipfahotadedi!» 
<^um eo Camporam Pontificem fadurus eft 
Burghefiiis. HocnuncioxgerAquimis ,c[uem 
ButghLfius hacfpe tantifpcr in viuis conferua- 
uerat iitaperculfus eft anim0)Vt paulo poft mo- 

teretur. 

Intef ea S>Sufann« Cardin. reucrfus ad Barg- 
hefium,quid refpondiffec Bellarminus, nuncia-' 
uit : quiquidem,non probato Senis co^nfiiio ad- 
iunaofibiCardinahbusSabellojPinatellojPbi.. 
lonardo , Romano , & Eftio Bentivolo iuit ad 
Cardinales ValeriumSc Priukim , vtmteliigc- 
ret,quidtandemdefnturoPontificeftatudIcnt» 
Rdponditvterqne , nonobftannbus Veneto- 
rum iuffionlbusjleauios fc ruisCamporam fuf- 



laniLciu^iiui-a 5 _ , r„fMr vKoUiniK; . fcnu-us lam deexauhone 



mhs VbaldinusadiitMadrucium Cardinalem, 
vt fu i perfuadere non pofret, filtem efficeret,vt 
fi vaiet Camporx fuo fauere fuff'iagio,expeaa''. 
ret ortum Sohs , & Vbaldinus quidem refpon- 
fum tuht non alienum, P..ulo poft eundem 
Madrucium acceflerunt Cardinales M^iteus 
& Sabellus , adiunao fibi Lcgato Impe! atons i 
fed hi quidem parum efFecerunt. Sfortise & Be- 
uilaquse eodcra fine Madrucium accedentibiis. 



ccitatur,Vbaidmus,fecurus iamdeex Juhone 

CamporK, mitr.tadCardnialemLndouiiuim, 

iubens eum cffe bono animo , qnod exc!u-> 

fo altero ip(e lam mulrorura caUul.o defti- 

naretur Summus Pontifcx. Burghefius con- 

tra,quianimo quieto cfle non pot.rat , fii mii ..i: 

fibiperfuadet , fi in fuam fcncentiam peilice.e 
J _ ., . 1 .-i c .r,;r. 



pofletBellarminum , plutesexempiura Scnis 
{equuturos , vtinceptaiti de Campora fabulani 



„Uaqu*eodcml,neM«mc . „a..^^^^^^^ ,dfi„eu, periucerepoffet.S,a,uuigi.ur<!c.uo 

•'""^''"'"''^'"'"Lll»; ht°»me; eiustentft=aui„,uJ,i„g.effufquc,„concra„^ 
L,? Ca d n»'.sBo,gi,«iam ciuscx..W„,.«tum.qu,vidcnsho,n n.s.,,^p<^^ 

" tuaitatem , irarusait:hocveronontlctempus 
crenndiPontificis , fedfaGiendioperatenebra- 
ti; m : iam quidem velle fe dormire. Bu; gnv.U! ;S 
pauca excufandifui gratialocutus , iUucltoluni 
fe defidcrare dixit,quifnamillu retineret ,quod 
Camporx fauerenoHet ? Relpondit Bellarmi- 
nus : potifl]mumilludefle,quoddormireveU 



dormitumm eu 

noaefufFragaturum. r r 

Vket ius progreirus,fiBeambag',bus dixu: tore le 

apertemeorumnumero , qiiiexcluiarieirenc 
Camporammeque fe vereri.vt hoc paao pft^cQ* 
derdt regem Hium,qui non impcraffet i vt is iple 
nominatim crearcuirpontifex , led vt tahs all- 
quis eligeretur,. de cuius fibi poiliceri poflet be- 
neuolentia. Habitumm fe rauonem mandati re^ 
gii , fedita, vtnekderetfuamipfiusGonfcien- 

*''^'^His adhunc rnodum fuam hadentibus fabu- 
iam , roifu BurghefiusS. SufannxCardinalem 
ad Cardin. Bellar minum, v t eum in luas pcrtra- 
heret partes.vtque vocatus in Sacellum compa- 
reiet. Refponditfenex , nuncnoneffetempus 
creandi Pontificisrexpeaandameireauroram^ 
vt fecundum, conftitutioncs RomanxEcclefi^, 
& Ganones parrum audiatur Mifla , &f|)lenmj. 
bus Deus inuocetur precibus. vt is miflbfpiritu 
fuo totum dirigeret eleaionis opus.Non fe plus 
fauete Burghefio quamalii alicuiex CoUegio: 
leautum fefofftagiofuo eum quem iudicatu- 
rus fit digriifllmum, ipfumq', adeo Camjioram^, 
fi ita cslitibus vifum fuerit. Hinc conuerfus ad 
Caidinalem aitsmiror fane, quid tehoc horae fti- 
mulf t vt tanra celericate difcutras?Refpondit S. 
Sufaixn?: no ego id facio meo arbiirio, fedilhus 
iuiru.cuiferuiendumeft. r.L-v 

MiferatBurghefius eo ipfo temporePhilon^r- 
duadCardinaleAquinLi,quiJnleaodecumbes 
propioteratmortiquavit3e,vtnunciareteijde- 
cretuefle, vrfeprimahoranodtis Camporade. 
ducereturinSacellu,vtcreareturP6tifexperad- 
orationera.Hanclegationemruditeradmodum 
&impottune obiuitPhilonardus.cumdiceret 
fetis terociter : Agedum ,furge Domine , eUn- 



IILIJ • ^ ^..rV.l*...- V , i 

ler, C£!era polfe ipfum ex Vbaldino dilcere ,cu- 
ius non longe abciretcubicvilum. H^c verba 
parumadfuumpalatumfaGereimelligensBurg, 

hefius , abiuiccumfociis Cardinaiibusad Ma- 
drucium , vt huiusteaiasexploiarct animum* 
Madtucius cum Germanus eflet, hbertate qua- 
dam animidixit : fe eanoaelcao nc futteau-^ 
rum quidem, fedexpea.tutum tempus matutu 
num. lilicontra validis adhibitisanetibu8,ex-> 
pugnare hominis anirotuTi conati j bperamlu-^ 
ferunt. Omifl^oigiturhocadZappatrim fe con^ 
tuierunt,fed idem acceperunt relponlam^quod 
aMadrucio , quem potiflims pars cseterorum 
fecuti,Sabellumip(um, pociflamum Burghelit 
araicum ,infuam quoque pellexerunt {enten- 
tiam,Quointell ao,Bnrghefius.ODu,inquir, 
quam vereorne noftrafaaio pelli-meat, & hiG 
quoquehomo eiioftris elabatur manibus. 

Vbaldinus , cognito quod aduerfarneum 
Madruccio colLoquuri fniflent , vedtus rie eunfi 
depropofici:ftati6nedimcuiflent,finemoraeii 
adiuit , fedfii-mitetiofententia deprehenluni 
rehnquens,qiuefccre de CKtero iuffit. Magnumt 
fibi Butghefius gcEftenfisin Bellarmino &cM^ 
druccio collocauerant fpeifux fiimamentum, 
quod vtrumqueadexetnplumplurimum pol^ 
noucrant. lisigitur fpelapfis,Eltenlis,cinhoc 
iiegotiuiT\ ptae teteris curac erat^iple iuit,vc con^ 



iieuto Madfruecloperfaaderec!, adduiairq; tnul- 
tisinrDcdiumiarionibuspoftremodixic : tiifii'- 
pfe coiifentirec in ele€tionem Gampor3r> (eatq; 
Zappatam milTaros certum homincm ad Impe- 
tatorcacq^ Hirpanorurege,qai nUnciaret, Ma- 
drucium (lired:e aduerfari horum principuiu- 
rentioni.Refpondit non fine ftomaehoMadrUc- 
clus , fi Zapattam fcribcrecontingeret > fe idem 
fadurum i neque vehementer roilicitum efle de 
eo,qUodipfi nunciaturi eflent t fibi nihil feri ne- 
que meti : fiifficere fibi fi cofcientiam propriam 
conferuaretiikfam : fperareretantumlitteras 
iuas habituras moKnenti,quantU Zapatt*. Quid 
igitur,regeflitEftenfis.'an nonpo|licitusesct;in 
eandem cumBurghcfio & Zaj^atta icurum pe- 
dibus fentcntiam ? Nunquam negatUrus fum 
qux dixi, refpondit Madruccius t fed fi;ire debes 
lotdenoU0interuenifleCaufas>quarumponde- 
re k promiflis raeis difcedere coa£tus fiii. Na- 
£tus tam incom modum relponfum Eftenfis , ad 
Burghefium fe reccpit: qui vides fpes & res fuas 
paulatim peflum ire,vitimum facere afluitum 
llatuitaddimouendum fententia Madtucciumj 
cumque ex ftimaret ttiiniftrum ems atrlenfem 
itiultum adconfilium fuum opisadferre pofle, 
conuentum hominem promiffis tentauetunt, 
poliiciti Canonicatum in S.Petri BafiHcajfi mu- 
tare heri propofitu poflet. C^cerum hiccum ef- 
iet animogenerofiore, quam qui promiflisare- 
«fto tramice deturbari poflet , ieiunoillis occur- 
rit refponfojirdfofq; ab fe dimifit. 

Eiufi igiturabomnibus Buighefiani,cum vl- 
tra non haberentquodmoUerent , ftatuerunt^ 
quodfupereratnodlis quieti tribuere. Burghc- 
lium ad cubiculum digredicntem confecutus 
fhiionardus: In foloiguur.aic, Campora,pro- 
ram puppimquefaiutistttsconftituifti ? qiiin i- 
gituraiiumexeorumnumero , quituisfeobli* 
gatosprofirenturbeneficiis , tibihacfumis or- 
nandum dignitate?annon vides,omnes vno ore 
ad repudiandumeum confentire > niliii ioitur 
fadurusesaliud , quamvteumquemextolierei 
cupis , contemnendum deridendumqufe propi- 
nes.Non haecaiio fine,quam tuo bono dico,qui 
paratus lura , vei ipfiim ignis fupplicium fiibire, 
dum tibi feruiam. Non defunt mihialii,re{pon- 
dit Burghcfius , fed fiint caufjE quafdam priuatse, 
quaemepropiustangunt , qUarumtantum eft 
rnomentpm, vt omnibus viribuseundum mihi 
in Caraporam ftatuerim.-accedit quod citra ho- 
noris meidetrimentum apriorefententia , aut 
exaltandoCampora difiredere non poffim , cum 
illihomini hadenustantacontentione &aper- 
te fauerimi 

Etiam Vbaldinuscollocutuscum Madrtic- 
ciorcueriusfueratincubiculum fuum, cumin- 
uenitibiBeuilaquamS^PiumCardinales , qui 
pofteriorquidem,cumfeprudenteradmodum 
inhocnegotiogeflifl^ct, recitaaitc«teris , quo 
f^&o ab Eftenfi Catdinali obuiam fadto adhuc 

lnodumcompellatusfuiiret:Quideft.Pic?hanC 
Je rependis gratiam pro benefadtis , qu« a mea 
tamflia accepifti J itaric obliuioni tradidifti quje 



P D N T 1 F t C 1 S R^oVa^ N I. 



noftri m te contulerunt ? Mai-d ego negauetim» 
refpOndicPius , muItismeabEftenfifamiliaaf- 
fc€tum beneficiis, quonim nunquam depofitu* 
rus fiim memonam : quam fi vei maxime per- 
dam, dum infetuid commodis R omana Eccle* 
fia;:gloriofam ramen hanc iaauram exiftimabo. 
AtnosfaciemusPapam , qui nobis piacuetit, 
refpondic Eftcnfis, fi velahivel tu ruperitisilia. 
Facfodcsita , teddiditPius , Sc videhh quam 
glorjofum tibi iftud futurum fit» Idem pcope ac- 
cidic Eftenfi , cu Beailaqu.t conaret ur de Cam- 
pora creando perfuadere.'negante enim fc aflen- 
lurum eiBeuilaqua, refponditEftenfisi atego 
faxo vttepaulopoftposniceat. Necmenecmei 
fimiiespteniterepoterit, aitBeuilaqua, eotum 
quasfacimus , cumataionumnoftrarum fincm 
habeamus boneftatem. 

Conueneranciam Cardinalcs oranes, qUi itt 
excluderidum Campotam confcnferant cum- 
que vidcrent, firmis fuaconfilia nicifundamen- 
tis,nunciaueruntLegatisca:terifquequiincon- 
ciauierancfeeos nihiimorari,ircntigicur,& q> 
fupereflfet diei , quieti cotporum indulgeret. 14 
horifi Valectus, Magifterceremoniatura denuo 
inftitit apudLegatumGailicum, vt domum iret, 
claudendum enim eireconciaue.EEatautemLe- 
gatusincubiculo BeUiiaqus.-quiintelligens Va. 
letcumadefleadianuam,egreflusadeum, quid- 
namibifacetet,percontatuseft. Refponditis; 
Venire fc miflum a pr«cipuis Cardmalibus vt 
diceret Legato Gailo, difcedendum ab conclaui 
tandem efle, cum haud procul abeifet aurora' 

Q^id ais, refpondit Beuilaqua ? ficne tibt huius 
loci vendicasimperium ? eiicepriuspriuatosi». 
ftos,quibus nihil hic eft negotii;deinde redi, & 
maibre modeftia alloquere Legatum tanti te- 
gis , quitaftus ds. fiderio feruiendiDeo &Eccle- 
fiieliucvenit. PrsfatusquKdamad excufatio- 
nem fui Varettus , negauit quenquam fuperefle 
eorunvdc quibusipfe loqueretur, 8c iam inftate 
diem.At tu,refert Beiiilaqua , fi diligeniius fece- 
risofficiiim , deprehendesadhucMarchionem 
Bentiuoium in Burghefii cubiculo iaticantem : 
hunc priuscxire iube,deJnde Legatns regisGal- 
hasegredieturcmnipfipiacuerir. Difceffiteve- 
ftigio Varertus,u]ffoqueegredi Bentiuolo, c^» 
terifquequi aderantad Gaiiurarediit , qui&i- 
pfe egreflus eft circiter nonam nodis horam» 
tuhGciaufumeftconciaue. Et Cardinaies qui 
cont^aCamporamconfpirauetant,celetitercu- 
bitum concelferuut, iuilisdiligenter excubare 
famulis, ne quid interea accidcrec.-nunciato an- 
teaLegato Gallico, conncnturos mane Cardi- 
nales Bitrghefii aduerfariosin cubiculoBeuila-. 
quae , vocaturofque eo Cardinales, quor um ad« 
huc dubiaforcntconfilia , quibus prxfentibus 
praeledum iriaccufationis capita contra Gam- 
poram , ex quib. i nreliigi poffit,elecaionem eius 
nuilam fore atq; illegitimam, 

Contraamici CamporlB, quo-^diligentia ad- 
ucrfariorum haaenus Iatuerar,firmiter fibi per. 
fuaferant, alium quam Gamporam Pontificem 
fttturum neminem,qnin &ipfe hac/pe adeo eiae 
F ,A I ebriuSj 



D E T E R R.IS Ac DOMINItS 

ekius vt piUaretexci<lerefePapamnonpofl*e: ad Sacelkm , TtpofTenrexcutere proniiflloms 
duavanitateturgidus,plerirqnepotiusvtPapa obligationemdeeligendo Campora. Farncfius 
miamCardinalisaliquisloquebatur. Cuenim poUicitusfueratMedjcecvtfupradiximus, 6C 



quidam confetuatorem Pop.Romani,Cardina- 
lcsnomincVrbisinuiferet , vtvctusobtinebat 
confuetudo,auguratusCampor?Pontificatum, 
Vt Sc cxteris Cardinalibus natu grandioribusj 
refpondit is:feoc tibi velim perfuadeas.me m al- 
tiorcquam qua nunc fruor , dignirate conftitu- 
tum,mcmore forc huius tui in me afFe<aus,neq', 
comifllirumjVt mea in fubleuado Populo Rom. 
defideretur induftria, inqueprocurando bono 



Caponus EftcnfiarqucBurghefio ; quidcindc 
dixit ; rccepitibimefuffragiomeoadiuturum 
C^Kiporam. Fatcor , & prjeftabo quK promifi. 
Caeterum hoctefcirevelim.fiilluro Pontificem 
fiericontingat , menevniusquidemhoraifpa- 
cio Romx maniurum : at fi Ludouifio fuffraga- 
ri volueris, habebis me ad omnia paratiflimum, 
Fa6ta communioncperadoqi facro,.alta vo- 
ce de more proclamatum c&:Extra mner.ihi cae. 



deuaerecur inuiuuia, r - ^ , 

publico Quin &quofdamtampr«cipitesfaif- ptxfuntlegivfitatafleges.quzlHpenorediele- 

fe conftat,vc anticipataaliifq; prsrepta Potificis gi non potuerant . ob caufas quas fuperms attu- 

gratiapcdeshominisdeofculatifuerint.in quo- hmus:qu.buspeaeais,Cardmalesdemore m- 

iu nuinero fuit Marchio quidam Comcs.Die raneninr.&: aui inter eos prscipui erant , prote- 
Maitis cum vix folare iubar apparere caepiflet, 



defertis ftvatis furrexcre Gardinales, yt cajpram 
percexerenttclam.Erantquib.confcienti^mor. 
fus exprobrabat credulitatcm, quod fibi taro fa- 
cile a Burghefio imponi pafli fuiffent. Miflo igi- 
tur fido homineadCamporae inimicos.nuncia. 
riiuflcrunt , cumadexclufionem hominisper- 
uentura fuiflet , fepotius ahi cuiuis qu mipfi 
fuffragaturos.Cartetisambitiopotius quam c6- 
fcientia quietem inuidebat. In horum numcro 
erat quidaraCardinaIis,qui antequam occlude- 
tetur cohclaue , Legato Gallico denunciauerat: 
quanquam fenonaperte aduerfarium Campo- 
ije profitcretur: fadurym tamen, cumad fum- 
snam rei peruentum efletaliquid , vndedefuo 
inGallum affedu iudicare poflet^idem prxterca 
duoaliiexeorumnumerofccerant. _ 

Maneigitur fafto , qui de excluGoneconfti- 
tUerant , nonprobaueruntfupetiorisnodisde 
conuenietido confilium.quod res fuas nondum 
adeo in vado conftitutasexiftimarent, vtexcla- 
fio publicari tuto poflet , eerti , Burghefium ali- 
quid cotra machinaturum. Vifum igitur eft no- 
nullis,altam inirerationero. NunciauitVbaldi- 
nus Borgix,vidcri fibi tcmpus, vt quotquot c6 



'-T r- ' r 

rauerunr,& qui inter eos prscipui erant , prote- 
aiaddccumbentes.corum exquifiuercfcntcn- 
tias,q*i i bus reue rfis ocdufum eft con claue , cx- 
ptumque vota per Scrutinium colIigere.Vince- 
bat fuffragiorum numero casteros Bellarmijaus, 
fed ad duas rcrtias non acccdebat; & Burghefius 
videns nullum pro Gamppra fc adeptum fuf- 
fragium , defperauitfe eum per acccflum Papam 
faccre pofle.Poftea nihil admodum adum cfta- 
liud: Vi finus acquieuit , cum vidiffet Burghefm 
fpe lapfum;primus ergo aperto Sacelli oftio exi- 
uir. hunc fequutus Burghefius eft cum compli- 
cibusfuis^ fedirarum pleni , vtPignatcUohoc 
verbum excideretjvaldedubito.quisnosadhuc 
modum flagellauecit ? inde difcefllim vulgo eft 
ad futpendum prandium. Qui ad excludenduni 
Camporam confenferant ,verbuJum no protu- 
lerunt,expc<aantes, quidfadurus cflet Burghe- 
fius,quianimum nondum abiccerat , fcd Gar- 
dinales focios ftatimaprandio ad fe conuoca- 
bat. 

Dum prandetut, Legatus Venetuspetiit vt 
audiretur. H«c res Cardinalibus occafionem 
praebuit,conueniendi a prandio: vbi omnescc- 
fuerunt eum audiendum vocandumquc eflead 
Concihum. Paulo poftiisaliter yifum eft:nun- 



HUS 130rei;E,ViacrillDitcinpu», yi.Muwv^"v,-'».v.- ^v-...r — ----- , 

fcnfiflenlapertefeobftiturosCamporsprofi- ciariigitureiiuflerunt.nevcn.ret,extaremulta 
te^mJ^ -q^cumf^aunifbiflbt .'depraien- indicia , vndepateret, cumnon^ 



fas eftfufficicnseorumnumerusad faciendam 
exclufionem. Burghefius ab altera parte , con- 
lientis omnibusfuarumpartium Cardinalibus, 
de npuo pertcnrauit eorum animos , cupi€s de- 
fideriisfuisfatisfacerepera£bo Mifla; facrifacio, 
cum veniendum ciret ad eledionem per viam 
Scrutinii &fconfequenter per voceacceirus. Vt 
igitur fuae caufs confuleret , aU<9;or fuit fuis , ne 
quis Campor«fufFragarcturpcrSGrutinittm,vt 
apparcret,an inter caeteros eflent , qui fuis faue- 
reni conatibus, quod fi adhiic trcs nanc fcipof- 
fetcalculos,quifoliipfideerat,datururafepoft- 
eaopcram , vtpcr acceflum Campora eligcre- 
tur. Vcrum hoc confilium longe diuerfus a fpe- 
rato fecutus eft eucntus. Saulio enim Cardina- 
le Miflam celebrantc , Cardinales omnes parti- 



audiretur , quodaliquid roagni momenti inter- 
uenifTet.fed vt tempus confumeret , neeo dic e- 
ledtio fummiPontificisprocuraripofler, dato 
fpatio Cardinalibus S.ibaudo& Borromsoad 
veniendum , qni ea adhuc vefpsra expcdaban- 
tur: quanquam hi non venerint nifi aliquot dif- 
bus poft ereatum Pontificem. Legatus aibitra- 
batur fententiam de exclufione Campofae fir- 
miore etiam ftarc pedcignarus , poft digreirum 
ciusaconclaui Burchefianosduorum fuftragio* 
ruro iureau<aosfoiire.Burghefius , cuifufpeaia 
erat Legati conliiium ', euerfafuperiorefcnten- 
tia, noluitvtaudircturVenetus: fcdconuoca- 
tis i prandio fufFragatoribusfuis,cum eosde no. 
uo in verba fua adcgiflct , laturos eos pro Cam- 
pora.fuffragia, iterum conatus eftCamporam 



JeMlilamceleDrantc,i-arainaic>oimi"K<»^"- ^,^.^.^ t>l " C^rl KnreiuQ rnnfi- 

cipauerunr,excepto Montalto , Aldobrandino,, adoratione facere P^F""- hoc ems conli 
C^fio, Aquino , quipercaufaminualetudinis ^ hummultismodisiubfiftjtenonpotmt. Nara 
aberant. Flncfius & Caponus fub codem pr«- ipfe Campora dcterruK hominem , qui videns 
textuinleaisfccotitinebant . nc^ucvenieUt rcs fuas inter facrum & faxum hsrerc , nohut 



^ 6 N t i F ic i j 

fuibirepericulam exclamationi^^Jxublicsc j vitsfe- 
«juefuaeexamcn , quodrciebatitifallibihteifu* 
turum ; cUmpriCter Cardinales,^uiineumxe- 
J)i:obandum cdn^ifauerahtjvltraduodccim eC 
lcnt , qui ha dlenus nutaueiran t fefitentiisi Accc- 
debat quod ilon fugeiet hominem,quotG,ardi- 
nalium malam promeritus cflet gratiairt , & qua 
J)aUcos fuis dcmeritus fiiifletofficiisi His aUi% 
de caufislocutUsBurgh6fio,negauitfe ihSaCcl- 
Ihm yettfurmTi.nifi fiiSiciens^d eIe6tionem ?a* 
|>*Cardinahum riutnerus ycnirct adie e Ca- 
mcr^rua deducendumi 

Bili^hefio riouis fudru m poliicitiinombuS 
tohfirmaio , BeuilaqujEreseanunciataefti qui 
jcontiritttt mifitad Aldobrandinum j vt fumerct 
cariueriientem habitum j vtq-ifibi,fi opusforeti 
fubfidio ede cauflamqUccommurieiTi adiuuare 
polfetv Idemfignificariiuffit esetetisCatdinaH- 
busfociisjquiadfummamdihgeritiamhihilfe- 
Cetunt rehqui, vt cQnfintiarcfttfuos in icntetia, 
&cttrtciharentifibi eos qui hadtenus iri neutram 
partcm inclinauetanti Tandcm Burghefio vi- 
lum cft, huic negotio fincm imponere, qui<ion- 
uento Mbntilto & ZapAtta,laborauit,vteXclu^ 
defecuf Delradntius » vtfi Camporam Pontifi- 
Cem facererionpoflet^ duntaxatillumPapatu 
prohibereti Intelledtolioc Zapatraait ; nedu- 
bita jceritum ego inueriturus fiim ^ qui iri illum 
excludendum c5{entient.Burghefio cum Mon* 
talto coUoqaetCjfiiperUeriies Mediceus » Bufg- 
Jiefijinquit, quo magis pro Campdtamoues^cd 
iriinus pfomoueS. Exclufidcriim eiustamma- 
iiifcfta eft j vc vetbutii de eo faciendum non pu- 
tcmk Fecihadberius iri tui gf ariam qu^ potui : ia 
tempus tft vt tu mihi quoquegrarificetis , tuo* 
tjUeiuues Delmoritittmfuffragio. .Noriplac^it 
hoc Burghefio i igitUr,tton ftiegauerim quidem, 
inquit,tibimeadpera:fedperdiffidlciftudfa:<5lu 
trit,Hilpanis veHemeriterhomirii repugnantibi, 
Interimfuccurfit Bufghefioyfiquis Vrfind lo- 
«jucrcturdcDelmoritio) pericillumforerieeli- 
gef etuf j &■ tit ceritum ilH de quibiXappata dixe- 
rac , fuffedtuf i non eflentadtum repudiaridum. 
Amputara igi tu t huius rei memoriaj, ait ad Vr fi-i 
ftUm:Ego quide hadenusjqUicquid potui , pto 
Camporafecij arbittatUs idfore eX vfu reipubh. 
tjc:tibiifecus vifumeft, quidmnibus mihiobfti- 
tiftiviribtTibifdrtunafaUit:riUncigiturt>mifla 
cdntentione faciamaliquidquddvtriq*,gfaium 
futurlij eXiftirila. Si igituttibiVidetut>faciamuS 
Ludduifiutri PapairijqUa? Vbaldiriiiuitherifeti- 
tentia.VixriomeriLudouifiiaUdiuetatVtfiriusj 
c um idem fi bi Vi deri-dixi tidu mmddd id cdeteris 
riuriciarfeturfGardirialibuiii. BurghefiUs rcliilo 
«o abiuitad coriueriieridum VbaIdiftUm,Beuiia=- 
quairi aliofq • j & Vbaldiriuiri qUidcm iriueriitift 
Camera Caponi,qttifumebat togato Gardiriali- 
tiarajqudd rumor fpirfiiiellet ,fof e vt Campo- 
xa Poncifex fietecper adoratioriem^Burgheficm 
apprcherila vtfiaique mantt vpaulumfe^udii 
riarfauitquidcuVrfindcdlldcufUsfuiiirec.Noft 
ignorabacVbaldiriUSjdihnesacqUietUfosinLu- 
douifid, diXiti|itUrfeafleritiriciS 4,ncchoc:{b« 



,lum^ fed & mifltiriitri ealdulii nominc omriiUm 
Cirdirtaiium , quiaduerfatifueranc GariipdriEei 
Cum tibipiacere iTieum cdrifilium videiam iri- 
jqUitBurghefiusjiamPapafaiitus cft,&ego cdn- 
feftimiio6dicam MontaltOv Vbaldinuscontri 
ad Aldobraridini prdperauit cubiculumi intec 
cundein dccurtitGampdi;*, quirielcid quidle- 
crcti cum Pignatello Idqucbatut: hunc intuituS 
,(ub,f idens ait:bona ridua, nds habemus Pdntifi- 
Cem. G ampofa hoctonitrtlpercuJfiis, cum re- 
cepiflet fpiritum,fi ita eftjinquit, fruftra labdf a- 
mus •, cxeamus igirur celeritejC , Deus faciat qU^ 
ipii videbuntuf* Ecidquidem fucurum eft.re- 
geric Vi5aldinus:graculare ergd nobis jLudoiii- 
iius eft Papa.iHoc didG^ um offendifretBf Uila- 
quam , qui id nondnm audiuerat , ccearuiTiiam 
efle Ponrtficem dixiti Beitilaqua ,f itus C^mpd^ 
ram eUm efle, cum obftupiiirtf t quo Caftdem 
padd idrficripotuic ) aic* Sedrecepitanimum 
poftquaminteiiexicLudouifium eUm efle.Huic 
colloquio incetueniens Bdrgia eddem rrtincid 
pariterafFeduseft , quin&vicefiusindigriatus 
addidit:Vos quidem,^ Domifti, omneseftisal- 
luftribiis nobilibulue prdcreati familiis. ttairdr 
quid vobis in menrem veneficquod ira vosad- 
unco fitlpendi ftafo pacimiftii. Vbi-dextf a fidelq; 
veftraj qui omnes confenfiftisiri^tceriduiri Pa- 
patu Camporam ? Redbe de riobis indira<; , fe^ 
fporiditBeuilaquajnecVnqUim de vaciilandoia 
prdmiflisftdftri^cogicauimus.Sicigituratcipe: 
LildoUifiuseftSUmmusPoftcifeXi Exiliicadhac 
Vocem Bo^giaicomitatufq; eoseftad Cameram 
Vfq; Liidouifiii 

filetSlus .adhUftciriodum in Coriciaui Papaj 
Poncificalibus veftib. indUms 6c in S.Pecri Cem- 
plum deportacfcts cft ^ vcibi publice a Canonicis 
demoieadofareCuri coricutTenceab olTinibuS 
partibuspopulo >> & pr^e kticiageftiefice i qftod 
i% creacus fuiflec Pdritifex, qui ab vftiUeffis stma* 
batUfjVridquoqUeeiteftimoriiiimperhibcfttei 
qudd dpciirio iufefiidqUe merito velucpergra- 
dus adeosconfcehdiflethdndfes , quioptimd 
cuique cdntingef e poflunCi Prxdicabatut illius 
tomicas & affabilicas i-qui eadem i ft fiimmos ina 
fimdfq; vfusfuifler humariirate , vndcfinsuli fi- 
bi dptima quaeqj.de hocJPontiiSce auguraban- 
tur* 

Mocdeeoiti^icium cdrilirmauitapud pdpU* 
Ium .rioiiVeri;Gregorii i quod|)ercocum oibem 
Ghtiftiartum gtacitm ac iriemor^bile fecerat 
Gfegdfiiis Xilli^&ipfeBononieftfis j quiciam 
comis&liberalisiriomnesfiierat, vc Pacer Ge- 
fteralisGhriftiaftdrum dici mef ucric. Audieban- 
tUfergo vati*.cdngratulanciumacclamatidnesi, 
cum plauftt& lascisomiftibus,necimpleri pocc-^ 
rantciueseumaipiclendoi IpfevicifllmpDpu- 
lum {ereftafacie ^ lifqueincuebatrtr oculis , et 
quibrisPacerriiis aflejaus ipif at evidebacut.Tani 
ta aucemcfacplebis multirudd j vceoisfpaciofa 
D.PetriBifilica capcre miriime poflet, vnoquo- 
qUe Poritificem in illd hottoris faftigio addrare 
. cupierice. ;Precabantur autcm ei longamvitamj, 
Vt^rdres abufulque * quiomne dccupauefarit 
, (. I ^ ^ ,lftoraie:i 



lMrER.ltMR0MANVM 



nomen Chriftlanutn>at ftirpe deruncare poiret . 
ledudis felicibus anteceflbrum eius tempori- 
busacfeculis&fublataannonjBcaritate > qux 
miris modisaffligebawulgus. 

Poftremo bicPontifcx , Gum&reui tcmporis 
IpacioprjEfuiflet , Ecclefiam^amenmultisor- 
nafFet beneficiis, morbo fon tico correptus obiit 
a.d.V MI. lulii menfisanni anato bono publico 
3VI.DC.XXIIL- 

A. D.XIX. eiufdem menfis Cardinales con- 
claueingrefli , totis viginlidieb. ibi manferunt^ 
«juodomnetempusaltercationibusdeiriuerut, 
cutoduajpotentesintereosortefuiflentfadiio- 
nes , quarum capira fuerunt Burghefius Pauli 
y.Pontificisfratrisfilius,&Ludoujfiaspatrue- 
lis GtegoriiXV. Hisitainpartes abeuntibus, 
etiam Cardinales , quipoft moriero Gregoriiin 
conclaueconuenerant/tudiis fciili , diuconue- 
iiireno potuerunt,Poftremocum diumuitum- 



que litigatura tuiftet , fententiis iuetirnt inCaf* 
dinalem Mapheum B^rbarinum Fiorcnrinum» 
Epifcopum Spoletanum in Hetruria , Priefe£lu 
fignacurae Iuftit)£e & Prote6borem ScoticajNa- 
tionis.AdCardinalitiam hic dignitatem euedus 
fuitanno felutis M.DC.VLintercedenteproeo 
Henrico I V. Gallorum Rege ,qui ilhus in Fran- 
corum gentempropenfum animum cognoue- 
rar.Pofteaaiiquot legationesinGalhamobiuit, 
miffus a Paulo V. Ronr.Max. AlTumfit is fibi no- 
menVrbaniVIIL Paiicispofteleftionem fuatn 
menfibustrescreauirCardinales, BarbarinuiTi 
frarrem fuum , & Cardinalis Burghefii ex fr^tre 
nepotem,& D.Magatoffum. Eode tempore sfl 
fandtorum numcrum retulit Ludouicum Gon- 
zagam , lefuitam , e famiha principum Mantua- 
jiorum : quaBrcsmagnificisceremoniisperada 
cft maliquotoppidis , p£aecipu^autet|i Romas 
atq-, Mantuae. 



IMPERIFM KOmANyM.CyiFS HODIE SE- 

D ES Ili^GE RMANIA. 

$ V M M A C A P I T A» 



afo ^^otma.qM dmfumtRomatiilm'- 
^perii. Debilitatum & eneruatu variis de Caufa. 
Trimoper beUaumlia : detnde translatione Auk Impe- 
ratertmRoma Byz>amium:poJlreme qmdperfiliosCon-^ 
fiantini Uagni tn trespartesfctjfam diuifum^ ejl. 

1. impmumRomanumexvnoduplexfactumjO" _ 

rientale & Oaidemde.QmpatUdenuo dimfumfuerit gthus,Viutndi ratione, vefUtu,hai/itu,iorporis , indoleai 

CaroliMagniauo, ingema,prefimconJideratun 

3. ingeniumt^rr&Germam&qmd. IntraquAcdi 14. DiuifuGermanoruminquihus rehusprscipue 

flimata conflituta cenfeatur.Aer eiufdem crapor, hye- confijlanf.tn copia meiallorucumprmiis argenti,jontib> 

mes feuiores,abundatfrumento omnisgeneris &legumi, puteiftf^faljis, negotiatione ac mercimomu , artium me- 

nib.diues v-anis metallu , auro, argento, are cyprio,ferro chanicarum ac opifimrum foierti traHatione.Nundini» 



10. Demerib.ritihuskgihuf^^ueuorwm. 

1 1 . Sauari£ popuhrum fiue Boiorum defcriptto* 

12. Qm fit hodterna Germamdfactes. Diutduntuf 
Germaniinquatuor genera. Quibmfere in vmucrfuTtt 
vtanturmorih.quovit<£ge!(iere,hdhitu, eXintt iis, ^ 

13. OuantumGermaniis poptili inter fe differant lc' 



i^plumho-.falfistnfuperacidifgjfontib. actbermis. in 
mnnUUis locis iiues vineis,croco,glafio. 

4. Emmeratur prouentuum vbertas quarutidam 
Germani&regionum^inprimis Aifatia,qua diuesefifru- 
mentOiVmo,pafcuis,deincepscAterarum. 

5. Qua de caufa qui nofiro auo Akmanni dicuntnU 
prifcts Germani vocatifuerint. Ignotus iU oltm auri ar- 
genti^fied 6 gladiorum vfus.Quihtis vfifuerim in bel- 
lo ar mis,& quit eorum confligendi ratio:^ 

6. Quaratione reges fibi eligerefintftlitiymtin.' 
im^ritusincreandis ductb.actribunismilitum. 

7. WaminA Germanorummagnanim&& Martia" 
Us.ModusfacrificandiMercurie humanas vi^limas.No- 
m luna fuperfiitiofa obferuatio. Couenttts eorum arma^^ 
tiiexercitia militaria : artespacis * habitus corporum & 
vefiitm.CafiitasfminarumGermaniearumcflebrata. 
Conuiuta & epuldtiones eorum , in qmb.fere demgociii 
tellipacif^ tra£labant. Diuerfus armorum vfus:exerci' 
tus eorummtrespartesdiuifi : Q^paHoiuuentusfeitt 
armis exercuerit. 

8. Quibiismoribusritibuf^populiquidamGerma- 
m<e etiamnum vtantur,figiUatim percenfetur. 

9. Saxoniinpopuli quadrifariamdiuift. Invniner- 
fumomnesdeditiolimfuperftitioft idololatria. Colue- 



Framofurtenfis qwotannisgtmina niagn^ celebntatis. 
QuprundamPrincipiimopesacredduits. 

!([. QuantdsopesImperatorpercfiatexGermantat 
t€. lurcacumirmumeris copiis Aiifiriaminuaden- 
fe, quantos Caroliis P'.& Maximiitanus ll.lmpp.txt 
Germania ccntraxerint exercttus. 

17. Quantum exigentevfumilitufn numerumco' 
gerepofiitlmperatvr. 

1 8 Eqmtatus & PeditMus Gitmamritm quaiis. 

1 9 . Quantum claffe & militia marina valeant. 

lo.QUii dua res pruipue defiint Imperio Germanicdt 

xi. Quando & per quos ImperiumRomanum,quod 
primis temporih .fuerat haredit ariii faiiu fitt Eieiitutt, 

IX. Perienfentnr tria pracipua Impmt membra, 
vMer qust feptem Eleclores primum corifiituunt. 

13. Altermncft Pnncipim & lUuftrsum virorumi. 

24. Tertiuifi iiberarum Impsni ciuttatum. 

z j. Imperium quihus temporibus in certos orbes 46 
tirculosdfuifum, 

x6. camerafiue DicafimumlmperiakinciuitatH 
Spira quando confiitutum,. 

xj, Certa offim ac dignitdtej in Imperio hartditd-^ 
rh,quaiirnario numero comprehenfa. 

18. Qui ofdo ineenfefitbusc^mitiorumpukicisoh^ 



rmt adorauerunt^ drbores,fontes,nem0rai Kati(^ di- feruetur, in^ cateris foiennitdtibus. 
mnmdhqua prifa Saxonts vfifuerim, i9' Triplex in cemitiis ImpertotMm Senattis \&h 

^ibtisqftif^cortiiett jp.Rf- 



/ 



P e R G E R M A N r A M. 

^o. MipomfiperyGemmiam ingens diuerfitas, 
^mbm vnaiiu&^nojlromofttimbutaprouincia. Oua 
■reltgme vtantur^ proteftantes, & qutbus nominibmM- 
^ufentm,eorum^rejponft»nes. 

3 u Catatogus imperatorum occidentis,e^rumjita} 
'tempiisimpertt,excejfus. 



uicem afflixerunt & conrumfenmt , vt Imper iii 
R.om3n,.?m fnnAe faaum ilt cadauerifine vica & 
langumc. Quanquam autcm poacrior b.tfm- 
poribus rubdommjtum vnm^ redient corpus 
iftud,tamefacilepofteaaiielliflina.q;membra 



iuapniLu-neft , vxbiftrknndiiperck^^^^ 
t^sjlcgam!^^^ 



Mpenum RoiTianum.quodfubTr^raniPrin- ^ci3^msimperata^^ 



fuit , nempe ab Oceano Cantabrico ad Tygrim 
Armeniaj^luuium > & ab Oceano Atlanrico vfq; 
ad /umm Pcriicum,-rurfus ab Atlante Monte ad 
Syluam Caledoniam, attingens Albim Germa- 
tiiz fluuium , & Danubium tranfiens : iei icrtror 
tantas vaftitatis Imperium prmium decrimen- 
tumcepir Galba, Othone & Viteiiio belLs ciui- 
libus inpatriamfaeuientibus , quotempo eex- 
crcitu^Romanorum , qui Britamiiaiiiobtrne- 
^iM_>Jy£CratojEetsjJ^^ 
♦ tranfiuerunt, traajsiniedidonisfbcietac. ma- 
liis quoqae popu!is,vnde faarum eft,vt deftitu. 
ns pr^fidiadomiliteprouinciis !imitaneis,5ar- 
inatsDanubium traiicereaufi fuerint, Alani ve- 
ro Cafpios Montes.ld^ui Perii quoq; quorum 
cxiguum eo tempore fuerat noraen^vires fibi & 
audtoritatem pepererunt, & Gothorum gentes 
MjffiamMacedon^^ 

nem pofteapraebucfunt Francisin Galljairijin- 
rumpendi. Csterum Conftantinus M. omnio- 
peannixuseft,vtvecerireftitueretlinperiumni. 
torifpledoriq;,extujd:isbellisdomefticis,fub- 
iatisemedioTyrannis , iniedofreno Barbaris 
popuhs, territiiq-,plerifq; omnibusnacionibus, 
<iu« infeftaeerancRomano Nomini. h autcm 
Con(hntinus,etn taba tantaquej^rgftitjt^^ 
tamenres^omji^^ iiiam " 

non meaiocncer debilitauit. Prior eft^q^^ddoT 
tnKiiiuai imperiale fedemqLCgfargamj^^a 
traftuluByzantium , quo quidem crroCe vrbem 
inagna cx parTelpbllare credirus eft ornamentis 
pn.caquepotentia , incifisinfuperipfuislmpc- 
jiincruis , fradifquevidbus. Nouimusenim, 
plantas , aliaquc terra nafcentia , fi e patrio 
folo auulfx , inque terram fub dmerfo Cli- 
mate delatae transplantentur, multum deperde- 
te a naturalib. fuis virtutib.eodem quoq; modo 
_ comparacum eft cum omoibusprope rebus hu- 
manis,UTprimis^tcmientiunt regna&Impe^ 
iiaj^antjnndemn^^ 
louiIaumKa^^ ReOki^iiidk^iiiS^^s 
pnfcis tempodbus, qui omnibus modisobftitit 
popuIo,fte poft cladera Allienfem Veios migra- 
lent , ctfilocusifte videreturcommodior& a- 
inffinior, &ipfavrbsd Gallis vaftatagrauiffimcw 
jueafHiaa fuiflet. Aitetum eft>quod potentiam 

Roniana infregit,quodorbemRomanum inter 
|res_fil iosfuospa!dtuseft ; qu^tatii^ ^^^jadjijg 

■t^-^illli2^ff!i!l!"^!!i5°"'^"^ c c c X Li. 

HacentRmiltrimmoneB^ 
acqu e muida virtus fcifla ac diuulfa in tres prin- 
Cipatus , plurimum araiferir authontatis atque 
roboris. Filii enim ab inteftinis difcordiis, cum 
^d aper ta beJla 4eucniflenc mutuis cladib.fe in- 



hamingreflus, coegirlmperatorem abiicere& 
fpem 8c nomen occidentahs Impeni,qnodeue- 
nit ciica annum Grad^ CCCCLXVI. cu Hun- 
norum ^gmina lam Danubium tranfiuilfent. A- 
lancus Vandaloriirn Rex inuafer.it Italiam,^ 
PE^iSipnimorcupauepi^ 
tes lilaedigreifein HifpaniaiMnt^oremTfui 
lurisfecerant Bsticam , quam hodie Andaluzia 
(reamsVMdahiljiam) vfurpamus.Inde di<^relli 
A f icg quoq-, poffellionem ardpuerun t, v^Ia- 
mXuiitanis , GQcim^rQanterip^ 
p.ntem Hifpanja^. An^axonicag^ns, Britan- 
niam iibi vendicauerunti^tgun^i^G^i^^ 
&ipfi Nacio,AeduosSequanofq;, Romanoru- 
quePi ouinciam.FfasTCjvero^otiffimara Gallisr 
partem, & Hmim^c2l^ , Pan noniam, 

qushodeabiis Hungana,obtinuerunr.Labo- 
raatem ad eum modum Romani norainis di- 
gnuate ahquantifper fuftinuit luftinianus Prin- 
ceps.eieaisperducesLegatofqifuosexAfrica 
Vandalis,Gochis autem exIcalia.ReE runc hoc 
auchoresmannum DLVl.C^cerum caducafuit 
hicRomanorumgloria.necd.udurauit.Anno 
enm, SalutisDCXin.eaEgenrcs,qu2Mahome- 
tisiedanturdeliria , vtriq; Imperio multum ex- 
hibueruntnegocii, oppnmendb. Saiacenis v- 
trumque,cumonmem propeSvriam occnpafL 
fent , cum ^gypti R egno & Archipelago Grx- 
carumlnfularum. Abairera autem patte, Afri- 
cam cum Siciiia Hifpa niaq;. Anno aiuem a nato 
bonopubhcoDGXXXV.oecupaueruntiideth 
Narbonem, Tolofam & Auinionem cum illaru 
vibiumagro dominioq;. Ad huncmodum Im- 
perium occidends paulatimpefruraiuiccorru- 
irq;:rebusodentisadmodum debditatiS , vtipi^ 
vrbs C6ftantmi,Imperiicaput, ifgrefubfifterer, 
feq; vixaduerfusMahometiftatum violentlim 
dcfenderef,tantumaberat,vtIaborantib.Occi- 
denris rebus iubuenire copiis opibufjjuc poiTet. 

Ethocilludeft,quodLeoneI[LPont.Max.mo- 
uiffe creditur,vt de transferendo ImpetioinCa. 
jolura Francorum regem cogitarctcirca ahnu 
Chnfti^DCCC.quanqua &aiia caufa acceirerit, 
dilfidiu GrjEcoru i Latinis mcaufa Reliaionis, 

Po rroocci dentis Irriperiu m ita di «ijumj^uit^i 
ab^icnrali^ vt Grscis_£edd:etjDerJItaliam 
qu7£quia^^vrbeNeapoIi& Sipotiroiivon^n- ^ 
tem folem porrigitur. ^ficuenjanum^pp^oi- 

admifione cxem^tMTa UianfitJibertarTprS- 
^Li^Sliy5«ilerat in ooridente Car^i 
Magniagnouit imperium. Blotidns i^ripL m 
reliquit , translarionem hanc diuifionemqae 
approbatara fuifle primum ab Irene impera- 
^ 4 inte. 



ImIeriVm 

tdce,pofteaaNicepWo.Cotftmanisautefama 
tibcinechacrarione imperiudccidetisperieo- 
Jlera Pontificemtran^latum fuiflea Grjecis ad 
<| ^ R M X N 6 , co ^uod ytaticottim R>.exCa - 
rolteGer m^nusefretfa gguit ^ & ocigitle, om - */ 
heCqtie Franci,4u[artteeiA^ fabe- 
„ gerant, rfegnumt^-, illictonftituerante Franco- 
/ 1 rum GerffianorulTi f>rouincia,f quamhfiiiei^^ 
le Frauconiaifi q ui dam > alii reiajus j rajnciam 
driehtaletH niln cjjpgftt) oriuhdi fuerinf, Igitur 
In^ifJeriuhdC mbdb fciftu diuifumq-, poftmodu 
vniti denfio non p6tuifc,liGe'tEmiinuel Cbmhe- 
tius , incellcaa Friderici Prihii priiiatione , ma- 
*num aiiti pohdus Almndro tertio obrrilerit, 
Vt folus ipfe impeEatehSedhocfrliftratuit-. Di^ 
uifio ehim iftalmperiij^quaeih Goftahdni M. li- 
baris ihitium cepcrat,&: in Garolo M.robur ac- 
qtiifmerat , Ih pofteris huius fixma conftailfque 
mahffc. Ab-eotemporelmpetium peranguftis 
circumfcribs cfepit lihiitibus virnihil iUifuper- 
elTet quamGcrmania,Scpars quaedam IraHae.Po- 
tifices eriim Roriiabi in eadem xtitSi late do mi- 
habantiir , ricmihe eis cohrrouerfiartl de|ibflf f^ 
{^nne m6uente:Scji^entti.qui'fef rhe medii erant , 
'ihc&mrtimqilrrap^ 
bettatcvciefccbant^i^irib. 
'/ Siculumqi.^qu^^NorthannTSt^ 
ds adehiarant , caepetunt benehcii iure depen- 
^dere ab Ecclefia Romaha.quod accidit fufeCld- 
siienceAntipapa,deihde(ublSficolaoiI.P.M. 
eiufque fucccffbribus.qui BohtimFaaum iudi- 
caueruhE , fuocalculo^pprobare idqhodfub 
Ant!^apa'aicheVat. Ihfubri^m aute m cum bb^ 
haparre rietrurijfe diflidium P6nt?fictihi ^ quod' 
eis cum Hcnrico quarto & qUiht6,cuhiqUeFri- 
derico pciiho & fccundo Irtippj inttrceflcratj 
^cciefiiS abalieMuit,ciTmipfit^ifoq-,incol#in- 
&enii quada mobililace ad feditibnes proc!ib(^s, 
muItuiTi hancremadiuuiffent:quahquam ppft- 



tum defendeteprincipati?ri:T;quib.acqni SiJerafl 

g^yi^^piiliit pauca contraham U?g!L^_g^'Q 
gnmf>jljjr4 Im perii nOmeh in folaconcTuiunt 
^gTft^pr rfiahiaT qUanquam ih ea ipia cuid c 
f multis in loci^ haudita thultumpOilit pcklTeiti 
que. 



QVALnAS IT iNGENiFM TEER^S 

I&itut Gerrhania fub fexto,(eprini6-,o<aia 5 c^- 
1 



-ili clirhate fita^inttaquadragefihium fe.ptim4im 
& quinquagefiitjumquiticum gtaduhrlaritildi- 
his^iiremqjinter vigefimurn qnattum &quadrd. 
gefimum feicmmibngitudihisconftiruitur? Vfei 
longiflima dics per^ftatem ihparalleli^s verHiig 
Allftcii efthoratuc|uijldeam cu.dh^ 
^^J^^^^^mlonenT^^ feptendccim cunl 

3imTdia,H6n<STugrrrCor 
- aercmTllic l6cihorrrdmu^^& cd^lum ^ 
ca mahtem ,'ietetham lbixjl^ Ted pa- 

Cfcill6riltiivixoxtimdixetimi, gaiiAer^lJaitiaere: 
( atis dulci & tempctatO',q uamuiS fri^id^^afculo^ ' 
quhamenWam^ 
, inicacem corponsPrSliequaquara ft'erili&, 
qirjcplurimumgighat fili'ginis J)6rdei,milii,a* ^ 
Uen^,tfiticis adeoque omnis ge^hEris ftuihcnta-, 
ciim ab lihdantia legiiminura . ^aiilpcMaici* 
'5i^i^uefcteiailtl^ yerb mnghamgra* 

tnims hetbarmtique vimijrocreant. Q|uddi- 
cahi de variismetallorUthipeciebusiCum eGet- ' 
ttliani^ mohtibu s multis locis effodiahtt argen- 
tum , Cyptium feri ^m, piumbunv-addeer- 
iam^uodalich^^ Jalpattihi 
e ter r^ Vifcenbus cruitur,partim exaqhisjkntii 
buSueMiS extoqiiitur. Si Plini6 crBdirtfi-usi, 
ptifcis annishicquoque cryftallum reperire^i' 
«uitj cum onyehe gemhia , Tojpaitio Aliifciu'(ilr- 
pillis.Cultain%crertpleti^ 
ganiibushotmacV^^ 
ptici puCTdeths eft^ Sjji" 



quaihaetmJfihtemolum4ti.HihcdeR ^^F??^^!^^^^^^ 



fo prirholegihihs,territtimilIum variis aduerfi 
tatib.quae antcceflbrib.eius euerietiht, Italiairi 
ingiedi noluilfe i fcd vcndidiire ius fuum Hbei- 
tatemq-, iis , qubs emptor"esrep"eriflet,idq; pte- 
cio haudari"emagnO. Lucefes eni hi decem ftu'^ 
tatoruiti (vt h6die l6quithtit) miflibus , Floren- 
tini a. fex millb. autohomiam fibi emifle perhi- 
bentur. Atithotitas qui dem Impcratbru &.Pb- 
t eht ia ^ ^lEISmadhiS tignib 
laplSvtMil^Tdjp^&illispr^ fitper^ 
// eflet, cuni VicecomitesMcdiolahenfesaliique 
, pefillamltalispartemC^fattihiltgati.arripe- 
■ rantquibufcuhquepbflcnthiodisddmijaatUiiii 
Cdnftitutaqi in UberisciiiiratibusTytannideeu 
foltim imperatorib. hondrehi kaherenti vt eos 
de cofirmationc.veli (vtCum vulgofabulatntir^ 
iHueftituracompellarent.J^dftfemoTran^^ 
Sfortia,cum omneni propccum Mediblahbvr- 
be occupafle^ Infubtiam » necquicqul penfi ha- 
buit inuettithr^mablhlpttitore obtingrefatis 
lc vahdum cxiftimahs, iifdehi armistecchSipit- 



la^nagnimu^^ i H^^^ 

t^Htnun^^vafticaTe ^nagni auaores prodide- 

tuuc > vt inj|xagint^ieru|io 
f^^pgdito paruetu. Qu icquid autem ftipet efti id 
:S^las&2^ig^i0^mi&.^ ' B^heniicsB iiomine v- 
futpatut. Syiuatamehiftsadeohoriid^acfcrt* 
midabilesnequaquamhodiefitns, vtptifcoilld 
fucresuo , fedpagisVillifqjaddectiaThmon^- 
fteriis frequentibusculrac:itqj habitataE.3^ihfeis 

infuperiuulti^^ 
prium^dyttaSq^^ 

Mcmittiquc-amncSiScd vlib^amiHum^iia o- 
lim fuic Pantloriiaruperioti^^^ iaudabji 
leprofcttvihum , veriimMamCtocutmioLae 
longeoptim^; Arboribusftuaiferis , poriia- 
riilque vbique prbpe obiulc^ThecbOnathm 
rerum inops ab japattejua_Occa^^ 
riico^lto BalrigoacV^ 
his enim inToCiTmgen^tUhierit^^ 
ah nisprduehir. Dccsteroinvhiufe^ia fuperio- 
teGertttania haucos lacUs autpaludes,rarofque 

mott"* 



P E R G E R M A N r A M. 

montes ftcrnesac flaftidferos reperies quicquid lonis perper«or flatiK , quibus totum regnum 

er,imh.ceuirmod«occurtit,fnigumculturjeq-, cftexpofirum .prohibenteBoreavuarumopta- 

Vix vnquam di expers,quin ipfe quoque Ajpes, tam matunraterr). Crocum tamen rubmimftrat. 

cuiuscolor. virtus&fragramiahaudquaquam 

nmibus^pra^imue^^ cedircxtcro. Argentiadeoffficundamlter.vt v- 

diracem,quod.nvaflibuskropabuloviridanti. biq-,fod.entib.,lliusmetailifcven2prodanfv- 

bus , ingcntem armentoram pecudumquc mi- beriores tamen rcperies circa Crumauiaro , Bu- 

norum faginant multitudmem. Sylus Nigr^ douiz !m,& Curtenbcrgam oppida:fed &aura 

momes innumera.sprocrcant>bietcspiccarq;, alicubircpenrifamaeft.CircaBcraunumoppi- 

vnde magnamincolarvimpiciseliciunt, & ra- dumquodcruiturferrum, prxcipu^bonitatis 

P'.^i^LS^i5i!HLeL»Mf!£nL^^ fujs^ci- clTe putatur. Vidimus & Adamantes atq? Ame- 

^r^^B^^inam^r^u^t, -OT^tamcn tpta thyftos aliaque verarum gemmarum iimulacra, 

Grermamaftcrihseft,, necbombycesfcriciarti- quxib. inuenrafuere 

fic.s commodeaie.e creditur Cumautem dc M.r^«.foIummagnaexpartepingnius,gi- 

tocaGerman.agenerat,mverbafeceruTius,a. gncndo tnticoacfpeltlpcraccommodum de- 

gedum h.igi.iarum promnciaxum ingenium prchenditur.vrcollesnutriendis vineis,qurbus 

. ^^'1^L':,"^^r'''"'- f a , ^^'^P'^^"'"^'-» '^^gi^^ fauctquamBoh.milom! 

4 ^f^rMabundatoptimofrumcntcqaodl^- niahiceximicculra, cummcoUpropcvr iu^rli 

topro.jcntu luxuriat.n locis pr^^C^^^^^ & agiculmr^p^ 

c.mp,:ftr.bus,vbi&arborumfru<a,fcrarumca- l^^uanr^quantum .ftTod^paBii^ 

p.a. in.colhb™ dopecori. lo^mri^D^nh^p^^^i^- 

|«.iil,uspabahprarftanna&gregumfa:cundi. quit,reperirihicrryrrham &odoramentaqus. 

irJr p?^'^"a «J^"^P^'-^g^'"'g<^n"i^>qu^non,vtithus,cxar. 

«.uei.usRheo.rr.auscommendatur. boribus ?ol!igantur , fed^terra effodianturia 

Jger VV.r emherg;m^x parte afperior , vinum folo quoda.n Joco, quem Gradifcam appellat. 

gigncrer^cuf r vbitamencxcell.tincreando S4«4«.fup.r.or yniucrfaprobemontib fvl- 

».j^eeonpabulo.Ahb.lapidofusautfabulofuseft, uifq.ie hpac<cit,interc-dent,baslacubusnon. 

^Ji^uodtamennonimped.t,quom.nusfrumen- nulhs,fluuiifq;pr^rapidis, vndeapnorad pafti» 

' «crnf^S; ^"^"^«^•^«7^ft;i--g>sf- pecons & pro.lenn/m fruauumlboZutn" 

rmne Jn^ 1^^^^^^^^^ qviorumin^eosibi.bundantia. Inc..i^ib 

Fr4««r««w« ahb.qmdem planaeft& hu- remcopiam^i^W Wi^, qu^infoper 

imumefit.Qu ,nq,,amaatem,nmu!tisiocJsa. bufq;,m[erquospr^cipuus porcisIocusrcuL 

r n. fupcranrearg,llam videaturager fterii,or, rummc"^^1liilfir.7^^ 

fetis ta.,.cnpiofertfrument, aclegummum , vt rnofGiS^TPi^rirmi^^ 

&c^paru..po.nq.eac raponim uiaiorem co- turiunthicaqH^efal&aliquotin locis , vndefal 

j..am, necnoncauhsacbralUc^ , quamv,cina: commend.t^bonitatisexcoqmtur.vkramca 

rrZ'"VK'"'"K ^r"-?'^^f"P^-otai- cjefegam^tur. quodhlaul]aS^> 

ftareg.omir.busarbor bus,i?r,rci;prar.s,inqui. n^itcmferrixrl^TTTTir — 

businnmner,pnffimoberrantg:ege.&armen. ^«/?rMmaximaexfartepIanacft:qiT^quam. 

^::^'!^^^^^^^^^ uis&iFravcnris Aqmlon^rib.eXpofiufilS: 



21!il£5!!£? ^'w^r^w vbioblylna- 
rum a-nplitudinem venatio & aucupium fre. 
quetis.Cuca Pdekrgam magna vis Glycyrrhizx 
colligitur 



yin£!!l£!15^i^iy£l^^ omn© 
geousproHucitlirqui^^ 

nas habetnobiliffimas. 

Qigibus tameu haudqnaquam ceditdfff?' Ty-. 



J«.^expartecampeftris&planaeft,alicubi .t^^^^i^^U:;—;^ 

«rontibusattolhtur cultat.amen&feraxvbiq-,. ftcmibus. Nammontesregionisintantamad- 

•^pr^.erquamvbiautIacubushumida,autSyIuis fcenduntaltitudincm.vtpeLru "^^^1. 

A^ltMn-cZ7.TX^^^^^^ giaopedanturniuibus,qLnUnfe.rmW^^ 

*K eft>Muefeuetterra baec venanon.b. necramus gamfuppeditentcopiam: 

P^fcu.s fehx , creandoque luxuriansfrumento. ^mi^,vctcrumTauri^cor,.mr.j.., 

^-Magnus hicamn.um maiortim minorumq, nu- pr^pT^^^^hii^^^ 

* q^^'«d»"«fisprocurrentcsIocis veiut in oVientem vergit . vbiCamjf^i vifuntur ^erc! 

^.^.cc,nd^o Rhen«mpetunt.Ipfaregioinvniu«r- legantes.SuntKLonpaucxirryodTne in"l 

^^?;i^en ;l "P"^""'''" ' -cmcrallanega.it cuncncibusalicubiar|entiven 
,^fodient.busmont,umv.c.norumf,brutavircc- C^rmfei^ montibusvallibufq., alternanti&us 

~ r^a,qu.ferrum,aatargaKum .aliaq,alibiexhi. vniuerfaocc^patur.tiectametSicfoprJ^^^ 

n L • r . . uentu ignobilis. muhis irrieatur aincEnillimis 

inolr.Tn'^'"™?"''''"''"'''"^'^"' «"""».q«*u/aamc,iSmloipircofiZru' 
inpr rai orde!ideft.tua oleis , vtvn.ucrla Ger- FP'#,ikpafandisgreeib.,rmentili.,aDti«r 

r..n,a.V.„esh,cjLc„adeo.B^^^ cl.,q„igig„e„dofr,,mio:aircub,S 

i.ug.gmturv.lparaasvel.„rua„iu..obAqtu- UgnV=bSdat,aUbidelUtmt«r.V>£™^^^^^ 

foxn 



4 



^0 luitt.iVk 

ftimnihilproduiait , quemdefedum fruauum 
Vbettarefaccic , cuiufmodifufttnuces&glan- 
des, quibusingentcmquotannisfaginaftt pot- 
corum numcrum. In ea partcquae Archiepifco- 
j>i Colonienfisdomiftiofubeft> variaefFddiun- 

lurmetalia. a r 

■ Win^ipamcrfumjis^T^ci^vtiLM^^^^^ lua- 
Uis &tcmperatus» ipfahumusfrUmenticopiam 
procreatfatis mafgnam , nufritq; pCcoris n6 exi- 
guum modumjl<jciore pabulot>b amnium rtuo- 
rumqi,quibu&irrigatur>multitudiiiem» 

, i«/wcw/f^«C4f«Jtticici'omnifq;adeofrumc'n. 
tifctaciffimusefelftcolx inruper tremfaceie no- 
gttnt exiratide herba . tingendis pannis apcifli- 
roa^q uaeapudeosproucnicmagnavb ertate^ 
ntmaii# raanluetJgenerrs gi^Tnrancquc quam 
-plttrima,inprimis equos roboris (&;;pukhritudi- 
nispraecfpuic. , ^ 

yt4pactC\ afpetibr cft,non tamen pmninoico^ 
tcmni debet , cum prope omnia ibi pcouenianr, 
'qoxad vit? humanae neccffitios vfus requirun- 
tur. Vinear um eft im p^ nens j^uotamcn vtitur 
a vicino Rheno impoItato7 PecOris magnum 
aiit numerum, inptirais in Comitam VVddecm- 
yt,vbimaiorftugumprouentUs, &Uquid'oruni 
amnium copia. PraccipUe autem ditant colonOS 
metalla qu^ terrailla effodiuntut , cuiufelodi 
' funt argentum, CUprum, feirura.plumbum , ar- 
gentum viuumjfal & alttmen. 

Hac, r^men fertiiior turinpA creditUM"SlZ- 
biqi^frmnetuaabmid^^ 
bljdnagribuipernecfe 
Glaftumappellamus/gaudeat, , 

Saxonii fuperiot metaliorum abundanna lu- 
Dcrbic , fluuiihUius regionis ferCabundantpi- 
fcibusiytiamde tsteiistetrae commoditatibus 

taceamuS. 

InComitammnsfddicti argentuinterrx vifce^ 
ribus eruitur, vt & ahjc metallorurn fpfecies: te- 
periuntur e nim ibi lapides , qUi facile rUmpUn- 
tur,vbiveroigneincakfcuntvehemetius>fun- 
duntjerisCypriiquanticatetn,nonfmepuro ar-' 

' gento. JamMfy^Ee^^iliiiij^^^^^^^^ 

iuseafitnatura j ytfipijgtorc smiflros hamO g 

autrenalmmerpnt pi^ 
tut handaiiteriac fi inignem mifta fuiUent. 

Sikfia cum vicina lufmA abundat trumentO 
' ^piicinarummultitudine. 

omhe genus fmgUm hbcralitet: gignit» 
necvim omnino eXpers \ meUisautem & pecu- 
dum magnitnTuppeditat copiam. Lignornm 
hic difirtcullasyqiiam atgchtifodinae diuores ab- 
imdefarciunt. . 

Ager Leodicenfts peram6:nUs eft, omniumque 
bonarura rerum fcrax/i quifquatti alius-.plenUs 
fluuiis tiuulifq; , plurimum ptsbcEpifcium , lyU 
tt« vero abundant feris alitibuiq;, conualles pe- 
cote.Colles,qui hic numerofi,yineiS atboribuf- 
qUCpomifetisoperiuntur. Fcrrifodinashicre- 
perife eft» & carbonesfoflilcs * quos Grd:civo- 
cant Lithantraces. Nec tacendae hocloco ve- 
niunt aquse, nitratae aC medicarse , quatum talu- 
bcisincitrandisnioibis vfus , interquas fontes 



Rg M A N V M 



quiin r«M^mfcatUriunt , iamolirnipfiquoque. 
Phnio commendati. 

tteiurorum agermuiciplex cftncc vniusgene" 
ris.Inuenics enimahcubi monccs afperos &fte- 
riles > in quibus pr^eter auenamvix qtticquam 
prOUenit>alibi humus mitahixuriac vbertate>V- ' 

dat&bonlcaciy.Prscipuutn autem illi prSconiu* 
quodin vcraqj Mofeilje fiuuii tipa,&ad Rhenli' 
cirCa CofluenciaiTigignicuc.IndgatuelV^^ 
'turategio vniueriaamnibus>tQr^^ 
iucunmllunfs , quipattim fe Moiellx partim^ 
^lienomilcenc , vncie magna pifcium f ruuntur 
incol^copia. Syluaeiakulqjferinje-prabencaf' ' 
fatimi Lacushicduofunc,miriepcofUnditatis, 
aicer iuxca oppidmi Vlmnji , akcr ad monafteriiii 
quodhincdi L<i£«mdiciCar. In hoc pOfteciore 
inueniuncur lapilli vitides , flaui& rubicundi» 
quos gemm ani n on multum cedere aftirmant 
pukhrkudine Smaragdis, Hyacinthis & Rubi- 
nis> ^ris Cyptii-jplumbiq-,acferrihicmultuni 
eruitur>& argcnti aliquantum ,iquibus «rifo» 
dinis haudlonge fcaturiunt fonces> quoturoa-t 
qa& medicatae & lalubres. 

MORES VETntiVM<S'£RMAttO' 



IAftj primuip fatis coftftat i cos qui hodie aU- ^ 
M^wj^idf-ttflMieia^pellantur^avetcriUGfe».^ ■ 
lAAi*os dtdos fuiile. Huiusnominis etymoa 
Varic avariisinucftigatur. SuntquiGctmano» 
didos aireruHC,quah GaR mannOs ,quodeo- 
rUm Unguavirosvahdosrobuftofq', fonatiStta- 
bonifecus videtucqui ideo vocatosvult, quad 
f ratresGallorum^quodiis Vultu > roborc & ha- 
bicucorporum,colore , adionibuiscfientfimiU 
limi.Norum enim eft, GermanosapudLatjnos 
fratres diciiifdem hatOS patfntibUSi Sedquo* 
modocunque hae^c habcantjfortesjbe^^ 
gjianimii^mpci^^ 

„ omniUm fcciptorum.Ituti in prarliiun hymnum 
(,canere folebautin hottoreitt Hetculi$,perhibe- 
batttque primumcum fuiifc omnium virotuni 
fortium.Bar^tfUm^^abancfonuttaillUrn* ncC 
tam vocis illequamvirtutisconcentusvidcba- 
tucaffeaabaturq^, pC^cipUeafperitasfoni&fi:*- 
dum murmor obic<aisadosfcutis, qtto pleni- 
or &graUior vox repercuflu incumefcetet,ad in- 
cutiendum tCrroiera hoftibus. TruCes&cderu- 
lei oculi, magna pletifq} corpora > fed tantum ad 
impetum valida , laboris atque OperUm non ea- 
dempatieniia minimequefid m^ftuiBqaglo- 
l erare a gat,Argenci aurique apud cos olim VfuS 
nuUus>nullumprccium,vtargenteava(alcgatis 
& pcincipibus eoc|>im muneri darandn inflli^ 
viUtate habuecinc , quam quje humo fipguntur, 
quanquam pro5cimi Romanotum Prouinciii 
ob vfum commcrciorumauriVm afgentumquC 
inaUqUohabuerintprecio*R.arigladii$aucpr«- 
pilatis lanccis vtcbanrur:haftas, vel eorulingua 
frameasgctebant.angufto & breuifccro,ledita 
acri & ad vsu habili, v t eodem iel« , prout ratio 

pplcc-» 



1 -M f E II I I R O 

i>'5fcel>at , veicominusveleminuspugnarent» 
£c eques quidem fcuto fnUneaque contentns 
"cYat,,peclices & miiTiliafpargebant /piuraq', (In- 
;gali,atquc in immellfan'! vibrabanft,nndi aut fa^ 
guloleues. Nullaiiscuicusiadtariojfcutatantu 
leftis coloribus diftinguebant : paucis loncs, 
vi^x vni alterique caffisaut galea. £ .qui eorn m 
■ipnfoim a non velocitate coaiipicuijfed nec va - 
riarc^^gyFosdocebant , inreZtam aut vtTolSexu 
de)Ftrbsagetian't , itacHiitUnfto orbe , Vtnerno 
pofterior efrct. Scu mm perdidifle prge cipu^am 
fiagitiu m,nec autMcris ad effe, aut c6 ciiium jn 



M A )f! i. ■*^t 

inbelloprsrKlium. inf3i.TLeTmlitl5c in qinnem 
vitam probrofum, fuperRi'em principi luo ex 
acie recclliffe , nificumis vi^tor occutauillet.Sic y 
principt s cro^idiaijajiugnabant , comitcspro 
^p^nncijje. Nec aiare rcriam aut expctlare an- 
niuT) tam faciie perf iadeie erat , qaam vocare 
hoftes &valnera mt reri : pigrum qiHnimo dC 
iner s videbatuf , fu dore^acguuigi^g q uod poiii s 
{ anffline parar e. Quotics beila non inibantj 
tiiulcum venaci^t)us , plusperotium tranfige- 
banr,dediri cibo fomnoque , delegara dQmus 6$ 
penatium agrorumqae 'C'vr.i Fsminlj fenibuf^ ' 



ifeTgHbmimofa fas , mulnqjTyperfticesbello» r/ que. Vi/osolini jocabant (" vt &: noftrojeuoia 

rummf^miiamlaqueofinierunti ■'/ plerifque locis J non connexis aut cobsrenti- 

^ Reges eorum ex nobilitatcdttces ex virrure bus 2dificiis,{ec! difcretibabitabant , vt fon^ , vt 

fiimebantur ; necregitius infinita aut libera po- campus aUt nemus placuerat. Veftku vtebantut 

teftas , & duCes exemplo potius q uam i mperiOi fimplici: tegmen onvnibusftgiim , fibula ,*liuc (i 

jj conf p i cu i, fi ante aci em- ag erfe n t , a d rnira c i on e dfcfifjfpmaconferrum. Locupledores veftedi- 

^^rgefle^olemnt.Anim 2liquem,aut ftinguebantur , nbn fluitante', fcd ftrida & fin- 

tincirc fiue verberare nulli iiifi iacerdocib. per- gulos artus exprimente , nec alius ferefa^minis 

rniiTuivj : iionquafiiupcEi.ani 1 necdi cisiuiiiii quam virishabitus. 

fed vclur Deo impc;ance , qucm adeile belknci- Gcrm an i prope f jli o mniutn popu lorum bar- 

btis credebant , etSgiefque 8c figna susdam d.e^ baroruayanLabjliid o fing ulis vx oribus con - 

tradalucisinproeiiumferebant. In aci'; ftcuen- te n ci fo. ery n r, excep ti s paacis nobilloiMBiis q ui 

' 'da non cafus nec fortaica cooglobacio ^irmam plurcs duccbanc: ncquc vero dorem vxor mari- 

auc cuneumfaciebat, fed famuise & propinqui- tOj fud vxori raaritus afterebat. Muneraprroba'^ 

rates&inproximGpignora.inquorumconfpe^ bantur.nOnaddcjitiasrauliebresqu^iita, nec 

£lu'autcgregievincendum,autgIoriGieoccUra^ quibiis nouanuptacomeretur , fedpatboura, 

bendumeiat-. &'equusfrenatus'curaframeagaIeoque. Sepca 

-y Memorisprodimr,quafd3maciesinciinatas jgirui hicvxores pudicitia agcbant, nullis{j?e- 

iam & labantes a faeminis feftitutas conftantia aacu!is,nullis ludorum aut conuiuiorum irti- 

precum, &obiiedupedorum, & monftracaco- tationibus corrupt«, reperiebajitur^ in 

minus capiiuitace:& cateroquin megejii^llen- tam nurae lcofa gente adukeria , quorum pacna 

busjanftum^ prSTens 6cmantispermIItJ.~Xona i-da m c r i ra i- 

nec afpernariconfih his maritus accifis crinibus nudatam .coram 

l^onlariolTtr ^ propinquistiomoexpellcbar,acpcromncm vi- 

"^eoram Gmnium maxime M^curiiLmjCQk- cum yerbere agebac ; pubhcatae en im pudicitiae 

^'anti^cui ccs. tis diebus humanis quoque hoftiis nulla venia ; non form a, non gtate, r)on opiFas 

iuare fashabebnnt , vtMartemae Herculem nTanmmlnucniebat. Hemoenim ilhc vitia'rT- 



conceffis animalihuspiacare. Sed&Sorces & 
Auipiciaoblef uab..nr.De minoribusrcb.prin- 
cipes cunfultab^ nt ,de iiaioribus omnes ; ita ta- 
msri, vt t a quoqac- qaorum penes plebem arbi- 
tnura cft.apud Prihcipes pertraaarentur. Soie 



debat : neccorrumpereautcorrujmpi, vtnunc» 
fseculum vocabatur , cum pjus ib i bon i HVores 
Yalgre nr,qujmalitn^onaleges. S; ra apud hos 
iuuenumVenus , eoqueinexhauftaeratpuber- 
tas,neCVirginesfeftinabantur, Eademiuuenta> 



feantudemtonuenirejCumaucinchoabatufLu^ iimiliSprocentas,pr.res vaiidiquemifcebanruri 

maucimpl: bacur,necdie!ujnnumerua),vrc5- acroboraparencum hberi referebaur. Momi^ 

ter!,fednod:umcomputabanr.Conuenruseo- cidiuni luebatur certo armentotuni ac peco- 

tumterearmatierants- fipiacebacfcntenciadu- tum numerp j retipiebatque fatis faaioncnl 

cis,frameasconcutiebant,eratquehonoratiffi- vniuerla domus. Quemcunque peregriniun 

inumaflenfusgenuSiarmislaudare. Sindifph- arceretedoneias habebatur , vnequoquepro 

tuilfet , fremituaipernabantur. Prodit(3i:es& forcuna apparacis epu'is hofpicem eXcipience» 

transfugasa^jotibusjui^^ ignauos_& GaudebantmuneribUs , cum taroen hecdata 

'il^b^Ies & ;tor pore infaraes ca;no ac palude.^ impucarent , nec accepris obligarenrui:. Die$ 

InleCta inTuper crate mergebant : qux diuerfitas nodefque continuate potando nuiii probruni 

fivpphcii iil uc refpicit , nyTjqjianifeeleTa^^ eHET: mhx cTeFfET' vtmt^^ vinoIentbTnxxj 

op orteat,diUTT jpu niuntur,flagitiaabfc ondi.N^^ vbi raro Conuiciis , fepiUs csde aut vulneribus 

ful autera nequFpubiicx neque priuatSTei ni- tranfigebatur:quin&depace acbelloplerum- 

fiarmaciagebanr. Magnahiccomitumimula- que in cdnUiuiis confulcabant , gente noa 

■lio.quibusapudptincjpemfuumlotus,&prin- aftuta nec callida fecreca peiftoris aperiente- 

cipum cui plurimi erant & acerrmii comires-. ipfa loCi licentia. Ergo deteda Sc nuda om^ 

HaJcdignitas,h.-ifvires, magnofempereledo- nium mens poftera die retrad abatur j hac- 

ifum iuaenumglobocirGurndarijinpace deGus, ' qucratione deliberabatit, dumfingere nefcic'' 

bantj 



j%_ DETERRisA 
banr; ronftituebant , clnmen-^renonpo-etanr. 
Potui humoi' ; r.n cx ordeo aut fralncro in q a- 
diin vini hmiliiiidir.Fm excotlus; quanqisam 
proximirips & vino ^daeQuio^vcerentut, L.ibi 
jjs hmplices j agreftiapoma, recensferaauclac 
Concretumi ■ ' 
. luuenltiu pracipuum laoccxercitiurn , antfi 
m misludicrumerac, vcie iiudiinter gladiosa-. 
cutarqi Frameasfalcaiacerent , qaa;resvrum& 
adruecadinenlarmorurn iisprsbebat, S>i adpii- 
guandum audaciam. AleamfteG(uenterexerte- 
-refolebant, tanta|uc:randi pefdendiueterneii- 
tate , vt CiUTi omniadeiicerent vextremo ac no- 
tti(Iimoia<5lu deltbertate&dccolrporeconteil- 
derenc \ Vi<fio' voluncariam (eruuutem adeon- 
te,(ec^uealligaripatiente, qturouisrobuftiorel- 
fet.Annum Gennaniin cres fpecies digerebanf; 
Hy^ ms,iSi' Verj &:-^ftas incelleaum ac vocabu. 
la'habebant,Au£{:amni pennde nomen ac bona 

ign o r a ba nt ur. ^miiliil^L^liji^^''^"^^" ^'^^^^^ 
tio , in qu.ib usjamer^^ 
c?tnIHnam tardc ponebani. jfo^minis Iilgetejip- 
' ( ueftum exiilbiantesjviris memTnillcT^ 
^ Poftquam autem in Gommui>e de omnium 
' Gefmanorurn morib.difiiruimus,iara de qua-> 
riiradam gentium inftitutis ac ritibus peCuhan- 
ter dicemus.IgiturSaxones ohra piracicam ftr^- 
imiterexercttiireteftis eft ApoUinatis. Faaoirt 
finitiroam aliqnam regionem impetu , ante^ 
cl .fam 'tx ca defpoliata djfcedetcnf , decimum 
quemque c;iptiuorum Idohsfuis iramolabanc, 
11S ad hi b cis cerem oniis j qu$ ci cra terrore m rc- 
ferri nequeunt: hac ratione prdbe fe perfundos 
officiofuorati s ficapcos Diisinfacri6ciumof-^ 
fefrent.Qtxanquamaiitem yicinos continuis in- 
feftarentiucurfibus , ipfi cameninDer fepac fice 
agebat;, Principibus magna foilicitudine ea cu- 
rjinti bus , qu£g ath tuJtTT ulJTiiTsll^dta^ 
tnodum.Circa conferuationem antiqujfe nobiU- 
tadT&fainiiise gentifque fplendorem pj^^ 
iTiisiraiairaxriQEiSailt^ tanc|(im,{ed 
& humihorumafpernaccntur connr.bia. 
^ In quatuor aurem Saxones diftribuebantur 
ordines:in NobilesJJberosXiber tinos &'Serv 
uos, nec Ecebarcaiguam ^^ extf a^^entem 
aUtcOnditJonemlKJ^ereTIed leg^^ ca u tu m e- 
rar , vcnobiiisnobilem ^ ingeuuUs ingenuam 
duceret Vxotem , qttod&caeteri obferuabsnr, 
Legibns cnim feueris eos Vfosfuifle conftatjco- 
^ fticuca aiicerfacienticapicispcena , quiE tamcn 
fatio non efdC honucidiorum puni^ndorum, 
, cum inhiscondftio&digmtas occifi fpedate- 
tur ; quifiviUorfLiiftet , haud fermc capite ple- 
(aebatttr is qui csedera commiferac , ftill fi ea in 
templo aliquo siitlocoiacro perpetrataiuiffet: 
func enimomnis reoprcEcidebatur fpes veniaf. 
Quod fi qu is in inijdiis delituifiet , aUf interfici- 
endihomihis occafionera captafier , etiamfico- 
gitata non petfecifiec , patria pulfus ad mui- 
^am atiquam con^emnabatur. Furta tamen 
etiam maiore fduerit:ate pUniebantur. Nam fi 
quis tresfolidosfuratusfiiiirec , conuidlus cri- 



c D 0 M i N I i S 

miniscopins pericuhUti adibat.Idem flgcit mi^ 
nabaruLincendiariis &latronibus, & omnibUS, 
qui cxcrcerent viol ntiam;. 



Le girinium h s credeui njcceflio ne bt)no° ' 
rum exc u dcre nemo porerat.fubUittuo aho,tn - 
iT fiquis Ecclefamatit Principe hgi cdgaLfLri- 
pf.flet. I^uitautem iam abantiquiifimis tempo^ 
riburvniuerfaSaxonumnatto Idoiorum fiipefa 
ftitiofo cuku! miiedcdita,cum adorarenf jnfe= 
lices , fi quam arborenl viridantcmfoliisdena 
famque ramis ofFcndifienr , tadeti^quefuperfti» 
uonefontes venerarentut. Colebant diuem 
pr^cipii e prxgran^-n trui^cum atboris _^ih^ 
xum tcrra: ., quem lualingua appeliabant 1r- 
K s A V L, quafi dicas cohannam vniucffdmi, 
quod eaomnesres fuftineriarbiirarentur. Haa 
Carolus M* euertic deuK^is ad extrgmum Sa- 
xonibus j magnaque earunci parre in Braban- 
- tiamFiandriamquedeportatajVtibieXularentii, 
necvnquamreuectcrenturinpatrjam. Mercu^ 
rium infiipervenerabantur, cunSc ftacisHlebiiS _ 
racrihciaoftereblnt , vt&C£EteiiGermani, in- 
i^rimis cumproficifcerenfuraQbeUumi Arbi-. 
ttabantur n;hil fieri pofieabiurdius, qliatn diui- 
nam Maieftatem Templorum ergaiuihsihelu- 
dere,aut ftatuis fiirmlacrifque repriEieiif are vel- 
ie, aimhumanamente s ncdumparietibusivis 
Numinis concipi non pollit.* Pedica ^baiTtigi- 
tur Diis fuis denfos lucos ac jnnbroiajiemp- 
"rar7t?^OTum]iu^^^^ 

tu7ii iITu37qtiotifoia rclictentiavidcbant. Va^ 
/yluifie & apud ecjfdem perhibentur Aiiguria ex 
*volatu autpaftuauiumpetica j autextilpicea ex 
iiitefaneis voiuctum , vnde dc futufis conie- 
«5l-uras faciebanr. Sortium apUd eos corjue-^- 
tudo fimplex. Virgam frugiferg: atboti deci^ 
fiminfurculosainpatabant , eofquenotisiiui- 
~ bufdam difcre.tos , fuper caiididam veftem te- 
incre ac forthito fpargebant. Mox, fi pubhce 
■ conf jlercturj facecdosciuitatis-, fin priaaciin , i- 
ffe paterfariniiscsiura fuipiciens s tcr fingu^ 
lostoilebat s fublatolqUefccundum imprdiam 
ante notam intetprecabatuf. Si prohiberenc, 
nuUa deeare ineundem diera erateoniultacio: 
finpermiirum efler , aufpiciorum adhuc fides 
exigebacur. Ex|m jn^iuj^erad j^pranm 
giajKom^^ 

cealcbanrUr, ijfdeia nemoribUs ac iucis ^iiniii- 
'.^aLa mlSQ mog,a,li opere coo tajli , quosprfifibs 
faer ocurru Cicerdos »ac tex , Vel prihccps ciuifa- 
tis comicabancut , hinmtyfi^C-2£.^ 
|iiaiSa.tiL^ Nec vlH aufpicio maior fides iiofit 
folum apudplebGJ-nfed apud psoceics , apud 
. (acerdotcs. Se enim miniftros deotivm ,Jllos 
conkids putabant. Vfebantur &aha obferua-: 
fiohc aufpicioium' , qnagrauium bcilonim e- 
itenfusexplosabant. titisgentis curn qunbci- 
lum erac capriUhm quoquo roodo interctf- 
pfum > cum ele(5to populafinm iuoturn patriisi 
qucmque armis commicteie folebanc. Vido. 
ria huius vei ilhus pro prs6Ju4i<i^o accipicba- 
tur. ^ 



f 



'- ' '7* 

I ^ P- E R I ' 
DcSueuisC. InliusCcEfin-inCommentarii^ 
fciipmm reliquir gentem olim fuifle longe ma- 
ximam & bellicoTiflimam Germanoriim om- 
n i u m , eofgu ec£n t umpagosjia l^^^ 
quocannis finguTa milli a arroator um bellandi 
, , caara ex fui s li oibus ecFuxeri nt ; reliqu ps,., 
, domi renianferintife at^e ilios aluiiIe:hos rur- 
' {tisTmucem annopoilin artnisTurflF, ilRs tfomi 
remanentibus. Sic neque agriculcuram aurara- 
tionem, neque vfumbelli uirermiflum. Addit 
idcm audtor , priuati ac feparati agri apud eos 
nihil fuilfe : nequelongius anno remanere vno 
in loco, incolendicaufilicuilTe. nequeniiultuiTi 
ftumento, fed maximam garrendad^^ 
coreAnxi^|T muko(quefuii re irt venationibus : 
qusrls&cibi^eite^ 

tione, gclibertate viraz, ( quod a pueris nullo 
ojJicioTaut difciplinaafluefad:i nihil omnino 
contra voluntaterafecerinc) & yjj^es aluerit^<?c 
i mmani cerporum magnitudine homines efe- 
cerir. Quin in eam fe addiixifle eos coniuetudi- 
nenT, vc quamuislocisfrigidiilimishabitafint, 
neque tamen veftitus prxter pelles habuerint, 
■quarum propter exiguiratem magna coiporis 
prsapertafuerit. Solitosinluperinfluminibus 
lauari. Mercatonbus ad eos adirum f uifle magis 
eo,vt qujE beflo cepiflent,quibus venderencha'- 
■buerint, quam quo vllam rem ad ieimportari 
defideraueriht. Quin & iumentis , quibus ma- 
xime Gaili eoru m vicini deledati fuerint , qu«* 
quc impenfo parauerint precio, Sueuosimpor- 
tatisnonvfbs,fedqu£Efuerinc apud ipfos nata 
praua stque deformia, ea quotidiana exercita- 
tione , fj mmi vt fuerint laboris ciFecifle . Egue - 
ftribusprsliis fa^peex equis defilireiolicos , ag 
pedlKCisprxhariTequTscodem remanere vefti- 
gio afliiefadis: nequeeorum moribusrorpius 
quidquam aut inertius habimtn tuiflcTquam 
^P^^liEE''!^-'-"" ^xr^iierauis^numerum , 

ephippintorumequicum quamuis paucos adire 
iiufosfuifle. Vinumadfe omnino importari 
non fiuiflc , quod eare adlaboremferendum 
remollefcere honiines atque cfleminari arbi- 
trarentur.PubHc^hancraaximamhudem puta. 
uille , quam latiilime afiiis fiiaibus vacareagros: 
hac re flgnificari , magnura numemm ciuita- 
tv.m vim corum {uftincre non poruiflc : adeo 
vtvna €x parteaSueuiscirciter milliapafluUm 
DC.CaEfarisjEUO vacare didtafuerint. 

De iifdem vecuftisSueuis Tacitus narratjid 
olini infigne gentis fuiire, obHquarccrinem no - 
doque fubftrin gere. Sic Sueuotum ingenuos a 
feruisieparatosTvulgus comam in ipfb folo ver- 
tice religafle: principesornariorehabuille. Ad- 
dir ftaco tempore in fyluara auguriis patrum & 
priica formidtne facram adiuerfis Germania: 
populislegationsscoiuifle , csfoque in denfo 
&tenebricoionemore pubHceTionune j cele- 
B^flgbajbarmrus faoxrenda primordia. Se^ 
& aliam Juco fuifle reuerentiam : nemini nifi 
vincuHs ligato ingredi licuiile,v c minori , & po- 
teftatem nutninis prs fe ferenti. Siquis forte 
prolapfus fuerifS^toUi aut infurgere haud fai{- 



R o M A N I. 75 
fehcitum , per humum euolui iolitum , eoque 
omnemreipexiflefuperftitioncm , tanquam in- 
deinitiagentisjibiregnaroromniumDEvs, cae- 
tera fubiedaatque parentia. Partem Sueup- 
rum.in mukas enim fundebantur nationes , Ifi:;^ 
dem coluifle memoriaeproditiini eft.Poftetiori- 
bus temporibusRomani Sueuos ad obfequiura 
& amicitiam pelliccre, quam dubio bello pete- 
re maluerunr : eftqire iis a nonnulHs Principibus 
Romanorum ishabirusTionor , vtprii-nTvoca- 
rentur adarma , & 
tiojieiinaciecoliocarentur. . , 

Bauarosa Boiis deicendifle Polybiusaudtor ir. 
eft, quieos inmapalibuscafifque tcmere ftrn- 
6tis , fpariimacfmemunimenrishabicaire icri- 
bir, ioHtos viuerelaiticiniis Sc carnibus, dedi- 
tos belloaclaboribus. Vitam eos rudem egif^ 
fe, deftiturosomnibusartibusac icientiis-. Di- 
uicias eorum conftitifle in auro & pecudibus, 
quodhaz res facile de locoin iocum transferri 
polfenc , fi quod frequenter accidebat , mutan- 
daforcthabitatio- Vnumquemque quamma- 
ximumamicorumciientumquc fibi quaefitiiire 
numerum^fuifleque iflumj.iidicatu m quamh o- 
noratilfimum , qui quam plurimqs fibi obno- 
xibs dguotolqu e habereT"Hotmhes7~ 

MORES GERMAISIO^RVM :N0STR1 
temporis. 

NosTR osBuoomnesGermanidtuiduntur li» 
inquatuorgenerafiucOidines.Primuse^Cle- 
licorumfiue hominum Ecclefiaflicorunij^taia 
i eculaiium (vtloquicooinmr][^uamjxl^^ 
mm^HiatTipHifimis fruuntur poiTcflionibus ac 
redditibus, magnufqueiis vbique habeturho- 
nor,fi fint do<5ti, viuantque honefte. Haec enim 
gens, nefcioquomodo,extreme contemnitec- 
clefiafticos j fiue ij clerici fint fiue Ecclefiarurti 
miniftti , quirudicatem & infcitiamcumdiflo- 
iuta vica coniungunt. Religiofi veftitiincediit, 
vtvitaEgenuseorumexigit.Sacefdotes,qui nul- 
lum Ordinem Monafticum profitenrur, togis 
laxislongifq; vtuntur , coloris nigerrim!i : piieos 
geftantnonacumin<itos,{ediatosdepreflo(que, 
<|uibusobanguftiamvixverticem tegunt, cum 
olim ampHoribus vterentur , quos adauresvf^ 
que tefto occipitio atcraherent. Incedentes 
perplateas non eodemmodo ami(5tiiunt, quo 
vtuntutcuraadiacraofficia eunt , fedpalliiste^ 
guntur fere laneis , aliqui etiam fericis. Calceis 
aut crepidis,aut vtniquefimui,iflis m has infer- 
tisjpedeseorummuniuntur. Caterocorpore 
habituvulgari confpiciuntur. Maximajeoruni 
parsociurof^6tan tur , ngc muitum foU ic i tijFug^ 
runtparrumiuode lirteris artibufq-, ingenuis, 
fed feftiuitatibus > compotationibus ac ludis 
dediti fuerunrrqija ta inermoB^^ 
partccorre6ta funr. . — 

Secundus Ordo e ft Nobiliu mjjn^uibus co- 

vniueriufqueOrdaEqu^ fiirn- 
maeftau(Storitas , non tam ob antiquirarem ge- 
ncris aut fpiedorem maiorum , quam ob poten* 

G tiam» 



"1 



De TerRIS Ag DO MINllS 
tiam qupd magni poffideant terrarum fpacia, Imperatori , nec^alium recognorciUit domi- 



immanefq; percipiant/edditus. MiVMtiiiejtc 
dn^ecfamcapiimt^^^ 
pes cxterique lUuftri genere natToBidiant 
mandatisImperatorisjCuius fe Va^allos &bene. 
ficiarios profiteri non crubefcunt : ijLtameiLqui 
exinfoiorenobilit^ 



num.-aliarubfuntPrincipibus aut ordiniEccIe' 
fiaftico.Magna aurem eft ciuium in oppid s c6« 
cordia&aniicitia,viuuntqueinterfehoneftea£ 
pacifice,exercentes merciraonia vel publice vel 
priuatim,incumbcDites artihus al;i opifiGiifque 
fuis. Crebro aatem conuiuia agitant > diebus 



ni^Sbdb^tndrprofidfca prsfertimfeftis. Nocere^lien^tarcu^^^^ 



, delinici ftipendiis t profitentes intcrim Caeia- 
rem Dominum Principemque fuum. Inoaluit 
apud ptifci xui nobiles , duratque adhuc hic 
mo3,vt n on parum fa^dari atque labefadari no- 
bilitatemf.iamcrcdant, fi opificium autartem 
aliquammechanicamtradarent, aut mercatu. 
raniexerccranf.muko vero magis fiquis vxo- 
- temduceretplebeio genere natam. _Con£eiii- 
" nuntferehabitationes in vrbibus aut oppidis, 
I, makintque ruri cum familia viuere,&libertare 
; foa gaudere : n^jn_pagisca{bdiaacijQjn^ 
r, - n^un itas fibi extnjSntJVI alti t:?men cx nobilira» 
te fedSuirTuTasPrincipum , quib. miniftrant, 
eolquefequuntur inbellum t c s terijdom|d^-. 
dentj_viuentes ex vedigalibus Jmdibuscjue 

Invniuerfumomnes (vt&o!im) deditifuiir 



bere vicinumiTeieftjruer eos rarav, ObuianteS 
in?nn'plateis,peroffi'. iofe fe lalucant. In veftitU 
honeftati magisquam fuperfluirati ftudent,vt 
jnviiau, magnum vedigal ftatuenres in parfi- 
monia ; Atverodiebusfeftis , vrdixunus, in- 
uitanrfe hdarius. Ceidones & helota: , ca^te- 
rique operarii ter aut quater in die Gibura 
fumunt : fed qui vitaro qu etam degunt,tan« 
tum bis. Vefticus communiter faiminiis virii- 
que e lana & lino , tenuiorib js trilici , c|itan- 
quam^^regrini cum faftudeliciisque iam et^ 
i am precioT iojgs7\^Hrdamnq 



rint.In exequiis luorum puUum iiunurc ami- 
dum , quaB cum iudu fere pononr poft v- 
num alterumque menfem : Honcratiore'; 6C 
fxmins diutmslugent»Srudenmm 
mani pr^cKteris culruidminojvtjneienmsqui^ 
aucupio&venationibus,dicenteshocexercitii ,demauto7ifS^ierim^^^^^^^ 
genus non conuenirevulgo fed uobiIibus,pe- •-citati^ prf.cibus. 



culiari quodam priuilegio principUm. HmC 
iiioleuit atrox confuerudo , vt ruftids , qui 
venationi ceruorUm , hinnulorum , Dama- 
rum , caprearum, Apjorum oper^im dedifte 
conuia;ifunt,aIicubifrons cauterio inuratut, 
vel oculi eruantur, ahbi enam in crucem agan- 
tur. De befti is tamen noxiis alia racio eft , quas 
proimTaieciderefas eft. PorToliobilespleri^ 

'quToprpaixvTuuar^^ '^'•^.^'^ 
viriquam fa;min£e rorquesgeftanc & moniiia, 
armillalque, auro fada omnia , cam gemmis 
infuper ac margu-itis : vtentes fere habitue 
filis fericis . diuerficoloribus. Pcodeuntes in 
pubiicum.non (oliincedunt,((:dtrahentes poft 
fe agmen feruoium aut domefticorumfingU- 
larem in ingrefTu oftentante^ s graui t gtem , Vj 
^^hTnFeosTpteE^diftinguere poflis. Siitet 
aIiquoTaeiendumtlii,tontinuoequoscOnfcen- 
dunt : non parum dignicatemfuamlaEdi exifti- 

, mances,fi peditesincederent, quod hoc fignum 
firpaupertatis & miferiarum. Et, q uodjuremi- 
rcris ,h i ho raines^qmw 

f nori^^uelui, noneruhefcunt, cum neceftitate 

V aliquapremuntur , latrocinari & rapere in viis 
publicis , cxculTis raercatorum ibculamentis. 

' Aft^eaiiniuriaaliqua,ratiliime jurecontraof- 
fendentem experiuntur , fed coado quantum 
poifunt equitum numero , armis fe vlcifcun- 
- tur.agentes & ferences inimicorum bona , fer- 
ro &!gne i n eorum {kuientes fubieftos ac clien- 
tes*, dohecdogant aduerfirium fatisfacerede 



Vijiit parrura noftrofum d?ras va^antes pec 
pagos & 0|^>pidaadolefGenccs quofdam , qui 
amrre difceijclar m iitrer ,ram & :?rtaim ( vc 
ipfi quiHem profitebantur)vi' roapatriaexulcs» 
errabundi per c-rbem diicurrtba nt , ipagnafane 
multitudine , viuentes exei; quod mendicando^ 
collegeiant. HssfimpiiciorescciuibnsdoraiCi- 
liumnonino!debai!C,ipri porro ftipcwioftiatim 
rogantes cancillaateiqueprofligabantinediam. 
Sed hi errones iam aut nulli iunt, a-^it ran admo- 
dum , eJcrrudis vbiquefe*me SchoHs ftatifquc 
feminanis* in quibus lil?eralitate raperiorum 
graris aluntutiquicum re renuiorifuntpueri, & 
magiftris prasceptoribufque numerantur di- 
da^traepubhco. . ^ , 

Opulentiorum asdineia fere e lapide funf* 
cffiTlento coagmentata : pauperiores elignoex- 
truuntfibidomici!ia,argillaIu-noueiIiirisparie- 
tumcratibus. In oppidisceaaferefunte tegulis 
imbricibufque ,aut al;cubi e lapide foflili in la- 
roinas fiftb. VW hamm retura co^ia iipii e^^^^ 

Jfe tSiilisieguatutt r 
Quaiiuifiuevkim^^^ 
nx,qui in pagis villifq-, b^bitancTcoIentes agtos 
vmeafque : gijuaoffiMimLferabiiis e^^ 
ti^AIicubi iunaim,pluribus tame in locis fpar« 
lim degunt.cafis miuime contiguis j vitam fer^ 
in paupertate confumentes,(quanquam non eit 
drll^mulandum mulfum hic dcprehendi difte- 
renticcjPaniseGrum ex fecaleautordeo, alicu- 
bictiam exauena. Cibus potiffimum debetutf 

^..^ . _ ■ T_-_...„;„.U„^i.,..jer.^,lr..' 



imuriis. llcri^ieiupeiM^^ pi^s fabifqi aut caEteris legumm.bus ''-Vl&^l" 

impatieTKeTTciiriSis^^ ^ferina^&c^^ 

-^TcrciiisorToifbnuiuniialMjus^ inlocisvicibusdeftitutis. Amidhiseorumter^ 

que^^^i^ alia quidem immediate parenc c linoautCannabetrilici,veiGono,iaroe^atia. 



- . ' •PER GEkMANIAM. 7j 

Nunqnam reqnies eft hiric^alamic ofo generi^ . fcdeibisfolitis i amatrcautnutrice prjemanfis* 
in diumojiodar noque verf a ntiirTal)oie~>fcren I 
f (tes^mnia qaje acquirunt in vicina oppida vt 



» vendantjcuuifmodifunt frugesfrudtufquear- 
'l)onj,alites,pccudes,hefbK,olera,&:qu£Ecun- 
que e repccuaria percipiimtur. Argentuminde 
•conf edum,f i qilid a cotributionibiis^reh^ii^ 
pft^in rgs nig.('(Ilrias, putaveftes, (h alceos^ vren^ 
fiha,inftrument3 ruftica impendunt, caretes ipfi 
donnfabrisopihcibufque. DiebuS.feftishi!ari- 
teragunt. Aprandioenim popuiaricer conue^ 
niunt fjbjajcula quadam arboj^C^JjitiniQco 
pjib!icr)^lM (k rebu^^ 
Dimi ifo renatuluniQrei^d fonUm^^ 
pra;Ionga; tibia: chqreas agitant , tan£o impetu, 
Vf^Krecri3antuirL^randib qatuintaber- 
nam vinariam ^iit cereuifiariam irrumpunt , vbi 
viqueadebdetatertt& vomitum potatur. Viii 
raro finearmis iter faciunt , vt fi vfiis exigat i pa- 
ratifmtaddefenfionem. Atte rurttu r frequen- 



vnde Saxonibus ex hocnutrimenromaiusfere 
quam cicceris robur cbrporis , maiorque irt vit£e 
incororaodicacibus pacientia. LinguaaHquan- 
tum , hnbituaccbnfuetudinefermenihildilFe- 
runt a Germanis fiiperioribus. Pars Saxonmn 
funtWeil^p haii , ilhsprope per Omnia fimilesi 
bortimihces,fedingeniofioreSi , 
Fra nci O rienfcales neque corporum habitii 
autfj5ecie nequieV eftitus genere a casteris Ger- 
manis differunt. GenslaborioiaiihqUa viiipa- 
ficer fsmin^que colehdis ailidue incumbunc 
vineis,^vbi nidhociofoeftepermittitur. Preffi 
paUpertate venduncvinum, ipfi Contemta cere,- 
uifia frigidam bibunt. No tara fuitab antiqud 
hcCC ge ns infolentiag ,qnod f r anci murt um- iibi 
ipfis tnbuerint ipreCisahisnatiohil)us:aGciHaJT- v 
lur&iniloipitalitatisribmine, adeo,vtpei:egri- i 
niqniadeos coiTimeanti profit:eripatriam fuam / 
Vix audeant, aut id cum" pericuio facianr. At qui 
eorum perpeti poirunt gloriatibhes & arrogan- 



ter operibuS publicis_afiiperiojibui,_^^ 

fius.nihil merccdis^eis numeratur j cuiufmodi '/ tiamiComiterhabentur,yt&adfc5deraeosad- 
funt arare agros * facere fementem , colligere'? mitcant , & ad filiaruni aut cbnfahgiiinearuni 
& excutere fruges , fecare ligna , miniftrare t, matrimbiiia.Gum autem i atrocinibwm & b la- 



inaterias jedificantibus : Ec vt vecbo dicam 
n on eft vllumferu i tutis g enus ad guodjiQn 
obhgatum dicant hoc gehu^ fuper jores_egr. 
rulii RKcirTgehere de Germanbrunvmo- 
ribus dixifte fafficiat. Videamus iam figillatim 
quafdam nationes , & in quibus rebus a cstens 
difFeranir. 

[^, De Saxonibus vetus verbum eft ,__eos tain 
enormijer bibercj yt^uiminiftr^^ 
Vix iatisjn fundere pbffi nt~ex haurlenti bus. Sa 



fphemignotaus vulgoinuratur^ detibtio tameri 
v^DiTHauisTfijpeFftitio eGnuiT^commendaturj, 
cuiusreiexerapladeledandi ledioris gtatiaad- 
ducemUs-. < / 

Quinque ieptimanis proximi& ante feftunl 
Natahtiorum Chrifti,fingulis diebus louis vi> 
dentur tam pueriquampuehEe per oppidadif- 
currere,pulfantesoftiadomicilibrum,cantilIan- 
tefque hymnoS , quibusappropihquare iblenne 
iftud feftum innuunti & bene ptecanteis dome- 



periori £euo pbnebatiir cupa aut aliud vas ca- ftids:ipfi viciffim tecipiunt 3fehiola,pbma,pira*^ 
paCiusin menia, vnde hiuriebat quiais quan- huces j authumrhulos argentebs; Ipfo Chrifti 
lum volebat quirt & Cbgebaht fe inuicem ad hatalifimulaCrUminfahtisrecehsnati,incuhis 
^btandum :adeodeditieranc ebrietati. Param pofifi,fdperalraCedeftituUnr,circumquod pue- 
ij^v idebatur , d iesihtegrbs potandb cohfume- _ ripuella:queinbrbemialtantpkuduntque,ma-' 
^rVT^hfietianTnoae^ ■, ioribus natti accinentibus. Kalendis lahuarij 

li«Kirbibeba£ s plurimunraulerebat glbris & fub hbui ahni aufpicia neceflarij agnatique fe 
hbnorisjcoronatusinfiiperiertberofisahifque'/ hiutuafaluteimpertiunr ,porredifquedexteris 
herbis fragrahtibus in praemium vidbriae; Hfc'^ fehcemannidecurfiim fibi ihuicem pirecanturt 
autem mos prope tocam obtinebat Gerinania: totum aurem illiim dieih epulando &exultan- 
<pan^ara^p^rp£e£tbjTbftr^^ db trahfigiint, hiittentCs more maibrum fuoru... 

iTiitibEaiC*nahtibusiis,velpbciuscbmpbtanti- alij aliisftrehasacquie Xenia« 
fciisfi quis prstereat exors fymbolij quotquot-; FeftoEpiphani^ in vnnquaqije dombgraii- 
habencvitraplSna,pbrrigunteiad bibehdumi discoquiturplacentaefarinatriticea, melle,pi- 
necfaseftei recuiarebbnaebrum gratia.^^Bibi^ pere aliifque tondim^ntis *• qub fadro creatur 
tur & quandoque in abfentium fanitatem &: fa - Rexdd huncitiodum.MaterfamiHsplacentanl 
Im^nVTtrefvvTHertTq^^ fe excufaturus fit^ ipfa confidt, ih quam ^ dum depfic fiibigicques 
guf jdTacer^^e hgat; Qui nbn reipbhdeat prs- ) , ahicbhdit nummum argenteuin; Hanc vbi iatis 
Drbertti,autcaufasidbneasafferatneCeireeft;aiiC v mundequidein coxir , in tot particuUs cultrb 
proinimico habebitur, miruniquehifi vapula-n diuidit,quotfuntihdombcapita,feruatistribus 
bit. GibusSaxonumCasterorumque Aquiloha- ', fruftulisextra ordinem. Primum affighaturfer- 
tiumGermanorUmdurus eft i crudus fere ac 
difticihs digeftiohis , nifi ipfi fint ^ili edant. La- 
riduffl,b0tulijlucanic^noncb£i:^,fedfumbin- 
duiat2:,petafones,&:ihteraneaanimahtim .-cs- 
jpa: infuper crud^ butyri faliti ^uotidiahus 
vfns.Alicubi moris eftjVtdieDominicocbqiiatj 
quantum eisin totamfufficmtfeptimanam; In- 
fantes non puke aut ladidniis tenuiter aluht^ 



uatbri noftjb:altei:um VirginiMatri : tertium 
tribusMsigisiqui Chriftum ptimi exgentibus 
adorauerunt: & hse quidein patticUlce darttur 
pauperibus : caeterseimsiiducantur a familia. Is 
cui^obuenit id[fragmentum , in quo deliteicit 
nUmmus \ ialutatur Rex , collocatur ih folio, 
eleuatur rribus vicibus a terra ^ laetis acclama- ' 
tidriibuscumptof^ijuentibusca-teris omnibus. 

G - i' ■ KcS 



rjs Impehivm 

Rex dum ad hitnc modum attoUitur , cretam 
dexteratenet , qua adfmgulosfaltuscfucem 
pingitinlaqueariillius conclauis , inquocon-- 
uenitur.Duodecim illisintetmcdiis diebus,qui 
intcr Natalitia Domini & Fcftum Rcgum(vt 
appellatur vulgo) intercedunt,omnes domus 
per totam Franconiam thure aliifque incenfis 
odoratis perfumigantur,adatcendas mnUeres 
veneficas. Initio Quadragefimas Francidifcur- 
runtper plateas perfonati.Satyrorumaut Dia- 
boloEumhabitu, pcrcutientes fmc difcrimmc 
cosquipractereuntfaccuiisoblongis,repletisci- 
nere. jgfoCinecum dicaliudfuroris genus ex- 

Adolefceniesediucrfislocis , quotquotad 
vnam Patoeciam peitinent.magno numcro co- 
ueniunt, apprehenlafqueomnes puellas, quae 
€o annoGhorcis & faltarionibus frequentiores 
quam casterae interfuetunt > locis coliigatas ad 
currum «ahendum iurtgunt , vclut equas auc 
iumcnca. Currui infidet auletes fuie Vtricula- 
dus,qui quantum potcft fonitum ciet.Hoc fche. 
enatepueriagunt eas ad proximam , quaefeof-^ 
fcrt,aquam, 

R.ogationum fcptimana pueri pucll^que e 
multis villis magno numeroin vnum aiiquem 
locum c6nfluunt,& longo ordineincedunjre- 
ui^(5ti tcpora corollis floreis , ramos e viridi la- 
lice manibus prsferentcs. Sequufttur Saccrdo- 
tes , & quilibet diligenter ad fuorum cantumat- 
cendit : qui caeteris cecinerunt concinnius , lau- 
aantur publice , &poci!lum vmiproprxmio 
accipiunt. Durante fe fto Pentecoftes , non m 
Francotum tantum terra,fed& per alias multas 
GermaAis prouincias mosinolcuit, vtioroncs> 
quotquot equos vel ipfi aiunt vei conduaitns 
vtunturconUeniantjcertoquc ordine adfaccr- 
dotem aUquem adequitent , quo alTumto ita 
cquisper totum territorium fcrantur.cantan- 
tes hymnos facrafque cantiones , quibusDeo 
fuppHcant,vt fruges cuftodiat. Vrbamiiefdlo 
vinicorcs menfam ponunt in loco publico.eam- 
quefternunt candidamappa,infperfisodoratis 
floribus, hcrbis atque foliis , inque mcdio con- 
ftituuntfimUlacrum Vrbani.Quod fidicsfitcla- 
ra & ferena,indulgent poculis &: hilaritati,in 
honorem,vtaiunt,illius Diui.Sin coclum nubi- 
busoperiaturautpluat , coniiciutit ftercus m 
ftatuam, perlperguntque aqua fordidata, vt Vr* 
banus , & mappa , & mcnfa , & quicquid prx- 
tereaadcft, f^dis modis confpurcetur ,anerato 
infuper raaledidis Epifcopi fimulacro.Caufam 
huiUs reicrediderim,quod circa iliius fefti tem- 
pusvinexflorent.quarum prouentus fperatur 
imaLorveimmorpro ferenitate aut obfcaemtate 

tempeftatis. , i v • 

Fefto S.Iohannis Baptifts ignis publicc exci- 
fatur,circaquemvirifsminaeq;ad lalfitudinem 
vfquefaliuncfcrentesc^patibus cOroilas exarte. 
miiia & verbena herbis,ferentes fafcicuiosflo- 
rum csrulcorum quo^onfolida Regia pro- 
fert , per quorum pateilfes commilfuras fubin- 
» deignemadfpiciunt , hacratione ieimmunes 



ROMANVM 

toto anno foretatiab oculofum malis dolorf- 
bufque. Qm difcedere cupiunt antequam igni* 
extinguatur,corollas, fertafafciculofque in ign^ ^ 
coniiciunt,addij[aiiac^cula : ficccmrib^ 
& in nihilnmiedigcintur qmnSm^^ 
iiTpagis viUifquc adolcfcentes ruftjcani ad ma- 
trimonium adfpirantcs hunc feruant morem. 
Arbocem pinum reaiffimae proceritatis ab 
ftirpe defeaam deglubunt , ramifque ommbuj 
nudant, prseterquam ab fummo faftigio , quod 
fcecuUs,poculisvitreis,liguliscoriaciis.ahifque 

crepundiisappcnfis cxornant. Hane arbotem 
itacomtamterraeab iroapartc firmitcr infiguntt . 
& qui funt agiUores,omniftudio in fummum 
ereperenituntur , vtaliquod anathemationau- 
fcrant.-quod fi c6fingitiis,inmagnaglori?'{)art© 
ponuntJpfapinustoroannoitadefixaperftat. 

Autumno maturitatem vuarum poilicente, 
uon eft fas euiquam vindemiare nifi permiflU 
domini aut eorum ,qnibus debentur decimse. 
Defcribiiurautem quicquid eft Vitiearum cer- 
tisquibufdam fpaciis velut limitibus , atque ita 
Ordinelegunturuvs,primoinvaUibus,deinde - 
inaccliviprre coUium. Quodfiquivek.nttar- 
diusvinum demere,ii huius rei permiflionjem 
impetrent,ncGeflceft:deindevl fuis fumtibus 
deoimasdeferancadtorcularPrincipis. Vinde- 
mia peraaa,Herbipoli motis eft,vt iuucn€s,quu 
busobfcruatio dccimarum commiira eft, epa- 
leis ftraroentifque faccs contexant,i)fque mccn.. 
fiscantantcs itaingrcdiantur ciuitatem , dicen- 
teshac feratione Audumni imputitatem put- 
garcarqueexurece. DuQ?autem-exGnmLdmo- 
rum numerepra:ci pue coluttt FrancijJ^* 
num &: Nicolaum rKiinc qiildcm in tempload 
^^^^rSSdoallum vero in CaHponis ad men* 
fam pergr^cando. Tuncctiam iudi & venatio. 
i^es eduntur , conclufis mtra caueam duobus tc- 
CociflTimisapris , vcconcitati infeftisdentibu» 
mutuifque fe conficiant vulneribns:vndepars 
aliqua cedit populo , reiiquum magiftratibus. 

DicS. NicoiM.pueriquil^^dos''"^'^^"^^"** 
qucntant , tres cxomni numero eligunt : vnum 
vocant Epifcopum,Gaetcros eius Diaconos.Hic 
Epifcopus fiditius deducitur eodem die pec 
Cxceros pueros ad Tcmplum , indutus habua 
pontificaU ,atque hoc fcheroate adftat dmims 
officiis,quibus peraftis, ipfc cum fuis Diaconis, 
fequentibus nonnuliis pueris vcluc Acoluthis, 
dedomoaddomum cantiUantes circumeunt, 
collisentes aliquantum argenti ; perncgant^a^i-' 
tem , has efl^e Eleemofynas,fed fuppetiasex cHs* 
nt «^ofedas Epiirop5 daHtas. Muehunc 
Siitern & pucrimtes ad leiunaftdum VigiUa 
S Nicolai-,vtqueidfaciantlubentiu%, iniicuuE 
ciam& iUis dormien/ibus puerile aliquoddo-- 
natiuum in ^alceolGSeorum aparentibus , Dml 
illiusliberalitati id accepcum ferentibus : quc 
res tantum ieiunandi in pueriB ardorem excitar, 
vt ad fumcndum cibum eos compellerc ne- 

ceflefit. . 
De5u£ms|KiaPranmiaUqmdiiferou&,QiM 

intcrSueuosdiiaore&funt & ampltorccum re, 

pro. 



E R G E R 

pvofc omnes mercaturae addidki fimt • quofine 
VnunxveIutaEi'arium commuiieinfl:ttuut,i(ciete 
vnoquoquCj quarttiim *iis in id infcrre debeat- 
Hoc argenco raercantur hon {dlum telas feri- 
Cas , aromaca cxteraque maibris motrienti mer- 
cimonia:fed &: crepundia , pupais & eius generis 
minutias: prstcrea viiium frumentumquej vt 
vili precioemta ,expe£tatodp6rtuno temporc 
magnodiuendant. Alicubi&accipluntlicteras 
aPrincipibus , quibusmonopfcdidtum iuraeis 
f>ermitcuntur ^he quisalibifrumchtu vinumq*, 
mercari pollic ^ quam iil iis ipfis locis i vbi illi ex- 
etccnt fua mercimonia,quod de Stiatgardiaac- 
cepimus> vbihorrea ac conditoria publicaha- 
bent. Nonquidemipfiperfe negotiationi ope- 
i'artl dant:Sed ilabentluosqu3eftdl?esacferuos 
lationales,quiab(entium resprdcurdnt; Nul- 
lum apudeos opificium plus ekerccturiquam 
teljelinex ; vt hy6mis tempore ad colum fu- 
fumqiie aflidere videaS non fdlas mulieres Sc 
J)uellas i veriim etiam viros iuuenefque, Texi- 
turapudeosingetis copia tel^ mixxse ^ vbi fta- 
i-nenehndeft j fubtegmenegofllpioj necnoil 
Gannabinse matefia*. 

Ad res Veneteas pr^cipue Sueuorurti geris 
procliuis vUlgodicitur,fsmirmji^^ 
bidinqfis &ad vota virorum facilibus, v tho c iri 
prouerbium abicrltTIolam Siieuiam fatis me re- 
tricularumfu££edjr^ 

BaUdrorum gens minus compca eftjincultidr 
ac rudiorcafterisfere Germanis, quibnscumfi 
conferancur Bauari, barbaripropemodumdici 
poflint, quanquam ha^c quidem ihhdxia barba^ 
ries dici poflif, fi tixm csteris , quorum norhine 
accufantur , conferatur viciis , inhofpitalitatis 
fcilicet &furti. Vulgus ca*fuleo fiiie blauo cold- 
re in amidtugaudet^videafqUe eos ocreis potius 
quam vUo alio calceamenti gener^ vti , tam vi- 
tos quamf^mirtaSi Deuoti tamerifuntpiaEaliis 
gentibus ,vt multoties longinquas peregtina- 
tiones religiohis gf atia fufcipiaht j AquisgrahUi 
ad Belgas,IcalofqUe & aliosi 

Archidtices Auftriag Carinthi^ qiioqiie du- 
catum obtinere hdtuih efti Huius pollellionem 
CiimpriiTium adit piihceps i antiqiiitushxob- 
feruantur ceremdniae. HaudproculaS .Viti op- 
pidplpateils &4?rofurida valll^ eit,jvbijvrfuntiJr 
tuderadppidi vecufti,cuius nomen ignotaturi 
'haUdlongea minisillis abcftpratuiricommen- 
datajamasriitatisjihcuius medio aflurgit petri 
inar mdrea. Hanc infiftit ruftictis j cuiiislamiKa" 
aFahtiquo (loc velut gaudet priuile^id, peir fuc- 
Ceflionem adpofterosderiuato; Huic adfta tad 
dextrambosnigra^ &idfiOiftramiiurien- 
tum macie deforme.&ciircum ipium ingerisru- 
fticordm tiirba.HucaceeditDuxftifiatusIohgd 
hobiliurh illuftriumque virdifiltii agmihe, cUi 
ptsteruntur drhamenta & veftes ac figniDu- 
calia:equitcs qiii ipfum Cdmitahtuf ifplendidif' 
fime driiati ihcedtintjJPnnceps ver^ip^ 
fimpl icictihi|?ici tur,vefteari ii6tuirtyticaj.vihk^^ 
terha , pilco calceifqiie detricis jpedum paftorale 
thinihas ferehs : vlfaeiilias opiridnenal quarti 



A Ki A M. 

Principtehi diceircs. Qui infiftit {ax6,accedere 
Videns principem , alta voce cxclamat: ecquis 
iftceftquitamfuperbeihgreditur ? Refpondet 
multitudo adftantiuhi: PrincipeinbdihinUm- 
que efle totius illius tegidnls. Hinc pergit qux- 
rereiaifticusifithefutuilisiuftusihfuisindiciis? 
fit he amator pacis ae trahqtiiliitatis publici?' 
fitne ipfi cursB cordique futura falus patris? 
fitneingenuu^ & liber^e conditidhis ? fitheil- 
luftti creatus prdfapia? firne vir fortis & virtiid- 
fus, quifuoraeritd ad hdc faftigium fevehidfe- 
beat .? fitneebftruaturu 
i ium & Carh oli^umfchriftiatiju^ p6- 
ftremofitnedefenfdrfiitutuslibeiratisEcclefia- 
fticsE ? Adhiecdmhiaacfingula refponder cir- 
Cumftans populi iT^mltirhdd : vtiqne talerri iefle 
atque fore, Poftea is qui infiftir petrje, pcrgit in- 
terrogare : quibusracionibus autmediismihi 
petfLiadebitjVt ab hoc iaxd delcchdam .^lbi iha-^ 
gifter aula: Principis fiUe futuri Diicis refpoh- 
det : hielocus cui infiftis emetura te fexsginta 
atgenteis crallioribuS :_4nimalia illa tibi ce- 
dent Veftisqua Princeps vtitur,til)idabitur: 
j^txfereaTu]^joT^_iua^ c 
immunes ab djnmbusjsf^tigaJi^ljuF s cohTi^^ 
bhtid nipus icruitiis acqiie graiiarhiniBusT" ^ 

His auditisTuIticusTenit eir per cutir ieii ^d- 
tius demulcetg enam_principis , ^dmdnjnl^ue» 
ynhje^er«rid|Sjudiciis ftudeat iiiftiti^, deiccri- 
djjLde laxo j acceptiique qu^ aulie principahs 
magifter cum ipfo padus fuerar,ddmum fe cdn- 
fert. IbiPrihcep s cdhfcehditipfe pfctrarh , ere- 
ptoquevagina gladiocoucrtitfe inomhes^r. 
tes, aflatufquepopijium hdftantisrh poliiceturi 
funfturum fe dfficio boniprincipis,& bb&riaa- 
turumiusatquecEcjiiirateirii 

Hisadiungunt alij , afferri ipfi aquam fonta^i 
iiam in pileo rufticaho, de qua ipfum panxillum 
bibereneceirdficsinfigrium futuri IbbrietEirisi 
Hinctoto agmine itut ad viciriam sdem, quae 
Diuae Virgini Matridedicata eft , &DLixip{e 
Cum omni fuo coiriitatu intereftfacro dfficioj 
dohec fit finis ceremdniaruih. qiiibds abfolutis 
Frinceps depofitd ami£tu rufticario ilimit in- 
figni^. ac veftiinehta Diicalia , & fe|5ulatur Iplen- 
didiilimecum riobilibus illiusregidhisi 
[ Finitd prandio redicui: ad iilud pratuih , 
Duxfeddnsprotribunali.auditlitigaritliira que- 
relas,dicitque ins Vnicuique, re^cipitque iuta- 
inehruin fidehcatis tam a beheficiariis clienti- 
bufque quain fiiBiedtis. Cdncigit aiitem iioG 
pi^iuilegium cdnferendi ptihcipatuin fuftitisj 
quia ipfi ptimi fuerurit in hac Geri-hanii bra^ 
qui do£trinam Euangelij receperuht 

Sunt quidaih fSripc dres,<jui inira refeiruht de 
hacijiffaCaririthisEregione : feilc ibiciuitatcmi 
Klagehdi^tairiaGermanis , blim fuifleCiau- 
diam,ih qua confuetiido inoIeueritfuribu§ad- 
inodum fdrrhidabilis. Nain fi qiiis' He cdirirailld 
furto fuipedtus fit > euiri fihe thora cortipi , & dc 
patibulofiifpehdi: poftea cohueriireuidicesi & 
difceptari caufam ^fueritnereijsfurti ah horii 
qudd fi innocehs d^rehehfiisfuerit , tkpdni 
G 5 iiliiiol 



ip% I M P E R I V M 

illum i cmce,& honefte repeliri, faftis impcnfis 
iiinerisexpublicociuitatisaerario. Qupdficri- 
luiniaffinis iudicatusfuerit , relinquiturcorpus 
eiusininfelici arbore > donec tabc^cterapore 
folutum mcmbratim defluat. Haec quidem Se- 
baftianus Munfterus habet. & ex eo Gallus no- 
fterjfed quod pace vtfiufque dixerim, fabula eft 
& merum fcomma , negantib. itafe habere non 
tantumciuibus &inq^ilinis , fed&pcrcgrinis 
€0 frequenter commeantibyis. 

Amidus Cannthiorum eftelananativa^nul- 

lo coloretinda,pcndentea tergo cucullo, velut 
in monachorum togis apparet. Styrij autcm vi- 
cini eorum rudioreseciam ac fimpliciores iudi- 
cantur,in quibus permulti funt, tam grandibus 
itrumis circaguttur deformes, vt eos in loquela 

' impediant.Vtraque gens in multis rebus caeteris 
Ger raanis eft firailis,etiam in fermonccxccptis 
iisqui vltra Drauum amnemverfus meiidiem 
habitant j hienim Illyricaloquunturlingua. 

Ne ipfiBohemiquidem Germanice loquun* 
tur , fed Sclauorum vtuntur Hngua , vt Rhuteni 
Polonique, variante tantum Idiomate. In oppi- 
dis tamen in frequentiori vfu eft lingua Aleman- 
horum , prsiertim apud homines elegantiores, 
&in publicisconcionibus. Dehacgentefcri- 
buntquidam, eamnuUis cercislegibus ,quibus 
adyirtutis femitam ducetentur, aUigatamfuiflc, 
fed fuam vnicuique veluntatem pro lege fcr- 

. viifle.IpfiBohcmi,vtcaeteriGen^^ 

di funtCorpQF e>_eh e^^°^^^ ac v cn trioirT^ crnpo 
capi Uitio ^pijetgreajinbiHgfi 
temto^es^lorumJi^ nonmultum 
diiefurinrGeraimsvTC 

Vniim hocaddamjin vniuerfomonu^ 
tnanigpoputos n aturg quQ3am3u5uadhone. 

iTvetum fateri voliims^dicemuseos potius na- 
tos q dcandorem gc fimplicicatem , qua ml^au^ 
'Ses^ iftutiam,c uius ne ca paces quidem cUevi- 
acntur. Cstetumcum in regiones exteras vene- 
tunt^ faciUus iis eft aUos dscipere , qUod nerao 
tale quicquam dc iis fulpicetur. De prifca cafti- 
tateitahabet: laudariillammagisiniftanatione 
quam obferuari. Inebriari (dummodo id non 
continuo aut finguUs prqpe diebus fiat) apud 
eos gtarf de vicium nbn habeturtquin 8c hoc in- 
fuperaddunt , homincs maUtlofos & fraudu- 
lentosabftinenciam viniinuexiffe» veritos, neii 
cbrij int , per imprudentiam aut fimpUcitatem 
cogitataproferantfcelera. 

14- ,yFierinonpotefti,quinGermaniaaffluatdiui- 
tiisabundetque , cUm in eatot inuenianturaf- 
gentifodins , cseterorumque metallorum erua- 
/ tur copia, vt nuUa Europaeprouincia cum ea hac 
in re conferri iure poffic, quam ne auto quidem 
tjeftitui certum eft. Acceditfertilitasfoli,quod 
omnium bonatum rerum ferax rarocluditfpe 
Colonorum : vt&mefcimoniorum frequentia, 
cumconftet, Germ anos plus deditose ^jgego- 

5^ 'cwHomquanvvlIama^^ 



ROMANVM 

(uper omnibus temporibus aluit ingcniofifli* 
mos , quorumoperafpcdatudigniirimaadex» 
teros exportata iisfemperadmirationi fuerunr. 
Eft & ahud naturae beneficmm huic Europ» 
parti collatum,magnus numerusfluui^Jrum na- 
uigabilium, quoxum in t.ranfportandis de loco 
in locum mercimoniis mira eft commoditas. 
Vbiremotioreftaboceano , profpedumeftei 
defalfarum aquarum percnnibusfontibus, qui- 
bus excoi^isfalem conficiuntpraEftantiirimum. 
Quid dicam de generofis vinis quae gignic 
Germ^nia, qua? ad exteras gences delata magno 
vendunturprecio, vnde no paf ua auti vis quot- 
annis ad eos redit. Quin gcnundinae cwifide- 
rationedignaelunt , mprimis Francoluttenfes 
/, quotannisgemmae.quoeXvnmerfaEuropaho- 
minesconfluunt.nonnunqua etiam exAfia& 
Africa? Alfatiamultum pecuni^acquirit exar- 
gento, cupro,plumbo quod ibi eft oditur ; Frag^ 
coLumtercai.vjnp&,glycyrrhiza , qux totis 
l^auftris nauigiifque ad exceros auehitur : Pala- 
tinatus cyino prsftantiffimp &frunicnto op?i- 
moV Bohemia remfacitemetaUis, ordeo,ar- 
roentis : MorauiaexinC(2nfis& odotamentis: 
Bauaria e pjnguibus porcjs, qui p^eunnlias Eu- 
r op^B prouincias diuendun turmec cx his folum» 
fed & ex frudib.arboreis,ftumento,fale e fonti- 
busexcodo , itemque ex cupro atque fcrro, 
quod Danubij beneficio longe latequc extra 
Germaniam exportatuf. Ajiftn^jnita fertUitas 
croco fit laudarior , & 'Tyrolcnfis comitatus 
copiaargenti fodinarum. luliacenfis ducatuse 
Glafto herba nummos confick ; HaSIa errictar- 
lis,lana&pecore, vt&TaUs magnaquantitate. 
luringiam diuitem iacit Ifatis betba tindlori'- 
bus neceftaria:3^ifhiamjir^ 
ucrfis in locis ibi eruiturTEr vt vno verbo mul* 
ta comprehc ndam : non^e^laper_yniuerfarn 
Europam regio iquaE o^um diuitiarumque no- 
mine cum GermaniaconfertiqUeattArgumen- 
'rovel Hocfit^quodalia quam aurea aut argcntea 
moneca hicnon inueniatur ,cumapudpleraU 
que gcntes extcras euptum orichalcumquefi- 

gnatuminvfiifit. 
Hocquoquenondiirimulandumeft,Vrbium 

Principumque redditus annuos mirirmoaTs 
crcmnerpoftquamBon^ 
cauerunt , & multitudinem nbu^^a^ionjus 
prieter veteres oneraujy:unt.__ Jcc/ vi-a^A; 
:^t autcm de diuitiis qux ad ImperatDterti i;* 
quotannisredcunt,aliquiddicam:CiuitatesLi- 
ber^i^uaium njJfl3£rushodie adCexagmta^^^ 
diticum olim X C fuilfent.obhgantur ad numc- 
randumduasquinras partes ilUusfummx, quae 
Imperatoriin Comitiisconferuntiin Inter has 
funtquadam , quxlmpcratoripeculiaiemcen* 
fum conferre tenentur , cuius fumma ad quin« 
decimmiUiaflorenorumadfcendit. Omnesau- 
temh*ciuitatesImpeiialesquotannisampIiffi« 
mos percipiunt frudus , quimultum fupetanc 
cxpenias , vndeeas ditefcere necelfe eft. InVmf 
gerfuiiLautem redditusjmperi j ad fepiem mil- 

Tiongs AUf i confticuetfcjEtgd&aU^l^Q^ guidem ' 
""^'■^■^^ fton 



PeR GfikMA nia m. 



7^ 



hdaeflleuitet«fi:irtatidum,cumpopulusnon lijDucis & Comitit Mansfeldij. Gulhlmm^Na^Mm 

«tdeo onenbus exadtionibufque opprciTus fit,vt veraadjlandtig fines adduxit o0o 

in Italia: fed magnam auri vim prgeter ftata ve- mfllia Germanotum equitum , pedltum vero 

dligaliaconferre poffitpriBcipibusfuis. Impc- dece, cumcontraAlbjeDux&ipiecopiisQer- 

riu ex veteri confuetudinc obligatu eft , Impe - manicis inftrudrus eflct.Quantos autem exei^ci- 



gjttpri R^ pma ad fum endu Di adcm a proficifcen 
cij^pg^editare vi ginti mil liapeditum &quatuor 
niilliaequitum,in menfes jijtojjf hx copiae ap- 
pellantur Auxilium Rjsmanum.Nonnunquam 



tus lohannes Ca^irMiComsPalanrm 
quotiesinBelgicam & Gelticam introduxerit, 
circaaniium MDLXXXVII & poftea iatis no- 
tumeileputo. In vnmerfum reputantiparebir. 



confetunturlmperatoripecuniae miiitefq; cum ntillan) pert ota Europ£belkm^erijiut vnqua 



^eftum fuifle, cui non Germanoru m nutnerol ae 
interfucrint copix ,7tiquTbus ta|nen noncom- 
puto ijtiEsiiQres Gennanqss_^qims_diqLua^ 
o^<>^MamiJlia armatorum contra yi/Tf- cnjjar, 
neque Heluetios , quibus neq uaqua difficile eft 
viginti aut triginta mij]^bjpeditu.iaexpediciene 
mKtexcsquod tunc potiffimum patuir,cu princi^ 
patu Mediolanefem fibidefendendafumfiflene 
ctmpoUidetcom munit ates.qu^ hotu principu aduerfos Francifcu primum Gallorura regcm. 
i!ubmnt iunfdidlioni, percipit quotannisduos Vtaurem qu« icftantperfequamur.optimos ij,' 

peditesTuppeditare creduntur hseregiones Ba- 
uaria,Sueuia, Auftria 6c Wcftfalia.Equites verp 
ducatus Brunfuscenfis .luliacenfiscum Cliueru 
fi,&: Francorum Orientaliuro. Sunt qui eos plus 
valere exiftiment maLhxra, bipenni,|gladio & 
hafta longa quam bombardis. 

IHialanges^oru^^ 
«3;oi-iam afferre crediuuur jTiiinoiroxq 
cam^cftri cpmimtt^ 

"fuftinendacft impreifio , aut rumpenda hoftilis 
'( acies,adqiiamrera multumfacicordocuncoru, 
qmbus prope a nacura adfueuerunt , &greirus 
grauisaclentus, armorum iteraticquibusprae 
aiiis optuTieinftruutur. Animaduerlum eft, eos 
fopiu'. fub cxteri hominis du&ipraEclare acTor- 
titcr fecifle , quam (ub imperio Germani ducM. 
Ad rependnos infoltus Sc oppugnationcs non ' 
admodum habilesputantur,qaia mocuseorum 
tatdiores , ipfi feregraues mole Gorporum , ar- 
morum Sc unpedunentorum, Conftan tia ta- 
tolcrabiliafuecuntprccia. HabuitautemMaxi- men eorum in conflidibuslaudaf ur, magisjqua 
milianus caftri iuxta layarinum oppidum in audamj vl &membroru robuF&Sfuriolus^ui^ 
Hungariaaduerfus Turcas, quinonexpedato 
confli£lu retrocefleiunt. Ecfiverum faterivo- 
lumusjiugcs Alemanniac- eftrobur militare,cum 
tcrraeoTumiScund a iit omn ium rerurri bona- 
, fiim iriatec; nec difficile fit aut laboriorum vires 
I/ illascontrahere , ob multirudinem fluuiorum 
'/ nauigabiliura,quibustotapetluiturrcgio. y 
Nec vana fides eft eorum qui fcribunt Impc^/^ 
tium Germanicum in beilum fuppeditare pofle^ 
ducenramiliia expeditorum mintum » cuius rei 
teKimonium exiiibent eaquasfupetius adduxP 
mus exempla» Prasterea cOnftat ab anno Chrifti 
^DLXad hiec vfque tcrapora nunquaferc cef- 
fatumfuifleabellisinGailia & Belgio , quibus 
femper ingentes interfuere Germanorum co- 
pi2 tam pedefttesquam equcfttes. Circa idaeui 
vidit Gallia Ducem Bip^nmum ingredietem cum 
exercituduodecies miilcpeditum, &o6tomil- 

Iibusequitum,adfouendasproteftantiumpar- 

tes,cum contrafeptem millia equitunj Germa- tur ,cumW puelrinouerint, in defe<St« alimo- J^^ 
RorUmilitarentproGathoiicisIubdu^a>4»?»* ' ' ~ ' 



beliandu eft aduerfus hasreiicos,aut contraTur. 
cas>conftatq;eum hocprgte xtuc6feci(te^inter- 
<ium quinquies centena milliaflorenorum. Et 
vtTjreuiter dica,multo maiores opes adTtripera- 
tore redeunt, quam inepti quida & ex fatui ce- 
.rebriluggeftione iudicaies fibi perfuaderepof. 
fint . Bxemplo fit, quod isex fola Al{atia,Sueuia 
Rh^riaqn^e^jn giia faiT tilii^Ajiftligff gHa^^^igjje- 
cirnpoffidetcom raunit ates.qu^ hotu principu 
(ubmnt iunididlioni, percipit quotanjiisduos 
millionesaiiri ciidira.idio_ifi_vfitatatantijpendaI 
lur vedligalia,& tantunde.fi vrgencib.neceffita, 
tib.extraordinariximpcrenturcontributiones^ 

ROBVR MILITARE GERMANORVM. 

Aniequam pcnitioraGermaniaB perluftremus, 
age confiderem ijs,quantds exercif us fuperiores 
ImperatorescGermaniacontraxerintjCumco- 
ftet, non aliunde eos fere quam ex hac coliigere 
iblercquidquid eft vit ium in miiitia.Turcis igi- 
turcuminfiniti$copiis Auftrjaminuadeotibus, 
&ad obfidione V ennie properan ibus , conftat 
Catoltm^uinfum Cifarem , citcir er nonaginta 
inillia peditumjJtrigipta-gquitu m hoftib. oppo - 
iuiile , quamuis in tanto ilio exe rcitunonpauc i 
ItaTi ScHiipani faerintMaxinnlianm Secundiu im- 
feram maiorcs etia copias contraxerat, quorum 
inftacadcenmm milliapeditura , equuumtri- 
ginta qoinq^accedebit.Hoc in excrcitu, quara- 
uisimrh^inis efleti aBnonacsterarumqi rerum 



^ ms-qui- 
darn impetus. NonluMoftengtor eft-raa gna 
mitatis,ncq; verbqrm«iad^ 
vi^oria , immanitcr laeuiunt in aduerfam parte, 
nullo obferuatosetatisautiexus difcrimine.Ob- 
fefli notidmfefuntobfidi<>nisnioleftiarn,fed ad 
Gorapofirionem defcejduyM,^incattri^ itidem &c 
iubdibfaciTe capijtmtur tcedio, necpofluntad- 
ducijVtad frangendum hoftem tempustrahant. 
Siprimus eorum irapetus infeiicitercedat, vel» 
utattoniti obftopeicunt , neci<flum repemnt:&: 
fi ipibs yinci inque fugam coniicd contingat» 
laxatos ruptofque ordines non faciic refti- 
tuunt. 

Exetxitus Cermanorum pierttmque maximis 
^umt ibus contrahuntur» mujti^impediraentis 
tar dantur,curn ^minatum^r uiiiormn 
napoilfetrahant , vnde comrneatusinutilitec 
abfumuur , qub fit vt huiufinodi copiae magria 
difficultare col!igaiit«rjmaiorc vero conieruen. 
tur ,cum"vei puerinquerint , in defe<3r« alimo- 
niscfrutolaui^bUe 

G 4 Equi 





gQ IMPERIVM RdMANVM ^ 

EquieorumrobuftimaPisfuntquamanimo. tumt%6nsrequixaturaacogendacomina.fo^^ 

fiquodrronlgerepStat^r,qLd qmbu^mhilinRe.pubi.caefccipoceft^acadKq. 

iallc^^os^^^^^ interdum,vttresmenfesmrerced,mcmterpr.. 

SSaaS Se dis«nerLsaccerl.h. macomitiormtt indiaionem .pfbmq.conUeri- 

tur^vndeS Wbilesmnt, pardmquedido tum-,qudlq:,derer^^^ 
tur . vnde «'J^^"! nao ic , p ^ d^liberando, cotradiccndo, aket- 

mofc^eSrnrEtvtVerbodicam^ommun^^ 

^fSilSW in marinis ^-LcMr.agendiinmome^^^ 

^■beilisauimterreftnljusiqvianquamrariusiUis Accedit&almdincommodu.quoddeeretalm . 

. S:rHo"d.amtt^;n^rbes,quarum ,e,atofiau.^ 

nonnull^cci^tum,an^Centumacquinqun-gm- ^l'H^'d^emfuamature,ah,^^^^^^^^^^^ 

tanaiiesDoffidrnt,quibus freti maritimi Ger- fidia,vndefir,vtiUisadxaft^^^^^ 

3o^:^Su'lrumqueRe^busaUqul^ t.nt^us|^ 

dofeelliiminferreaufifuerunt.Vndecuiuispla. cm abfordaan v t remedium ^''l^^^^, 

numfit ta-KamelleGermani^potentiamiVtfi ilusll.lmperator.dmmope nixdseft,ciimme^ 

hSa^lm^ m^^^^^^^^ hoc irobur nox^e afferret cunftaao ifta,noa quidemm lub- 

^(|SSs^xilia,PrihcipumI^ ^^^^^^'^^f^f lf ^^5^^^ 
Allobrosum &Lotharin^is ducis-.hienimfere husepushabebatquamhommib. SedA_emio 

f nq3eftt°impCrftor.businnece^^^^ E-i^^^^^^-^^^^ 

Soriftitutis. InbelloadSigethum EmanuelAllo^ diam&vnuatelr^erefe^p^o^ 

IZTTaunm^^^^^ Pmeps C^fari fubmifit qulaUquidcedroac^dlfirorU prScomo d.gnu 

Sto::~opetariL.t«/^.aa^eFi.- ^^ipoil^crcdider.t, cmecU^ 

fmti^ D«x'iria milU.peditum mercenariornm. ueflitasapudiftasgentesloc mi obt nucrir. 



id. 



tfe?j&rpfecum-eedeftribuscopUsadtaif,HxcmL eltrerumvms,am.pc _ ,a j^,^,„.<, abu- 

nL H.L«« cum lcftiffima t, ecentorum fu.arum enin. P'^-'""^^ ^^ff '^^™^^^^^^^^^^ 

hobiUumtuima HisieituraubUiscuiiscopuS , dathommibus , copiamfupei ^^"^"^""^^^^ 

^u^S^J^aibmifSatconiunais^exercitus' nece(lk:arum ,ihpr.misargen ad iridumdum 

i:Lan.ll.ferM. (cuiiu.p.riu mcomjtus -"6ciendmnj,quantm^ag^ 

Augaft^ anno MDLXVI decreiierat quadra^ ^'g^"''^ j J onLw 

giufa miUia peditUm . odd equituni m odo me- metuenda , mde '^^P^^.^^^^^^^^^-f f^^^^^^^^ 

fes,&vigintiminiapeditum,cqmtumqnatu0t tumaiuiusenim conhnia Impeuj Inmtes pon 

^r;!^II.osproxu^fequente?).s,inquam,ex. tingunta Orptho montev%adu.^ 

rrcirusafcehdetitadiummamcentummilUum ,ficum,qm&pdtensfanseltinon debmtaretoiu, 
pX:^&nSn:LilU.eqmcum,quiomhe. &affi,gete quam^mm^nam 

ih iignis .n ack ftetercm quonUmero non co- Hinc "'^«^.Pl^^^^^JP^^^J^^^^^h^^ 

putamm^) , quim Vrb.busacmuhimentis in ^'cimspnncipib.viuvem npe^^^^^ 

Ludiocollocanfiieruht. , '^T"'''^'"^^'^ li^S 

Dnitameresfunt,quisiheoImperiotantif- culdrumaccaftrorum Umicaneorum inlumut, 

du^^Mtoe Sepoffis.IWdk^ &alendafirmai^r^fidia.enamflpaicint^ 

Hii^DP^^I&^FG^ abiisquosgUfcens ^^^r^ ^ JS^^ 

m mu tis caufis accepta ferehda eft.Na&Vrbes ea eftpotentla ea m ^^P '^^"^'^^^^Xrin^^^^ 

Liber^nonimi^fidikvicmispHnci^^ ^^^'^'^f''^'''^'^'''^'^^^ 

rto^P«ii^eftiufpe£b?dtentia^(ridium credatur durahte pace, quaaU| P"^ P" F^^^ 

:;^S5iionisiiMuk^^^ bello. Vndei) . quc.^feauc^ 

..tho^Hmu-^^h^Ud^^ ^^f^^'^^'''''^'^^ 
«m^aduerfapai^tcftd &ij, quih^reieos nomi-, cefle habetitjCum ^!"^^ 

he accufantur.capiralibusinter fe d.ffideant ini- dus tam vahdus "^^^^^ ^^^l^^X ^ o^^^^ 

micitiis. vtLdthkni^dE^ iam fiat 1"^?^-^^^',^°"^^"°^ 

ftas,& hi moT^SiSfe deaUiitaL-^mhs. Et ildpolicano , Ingenabas ^^"^^^^^^^ f ^^^^;^^ ^^^^ 

■BFdrcini;obq^.7.^u^f^^^^^ ad defendendosfinesregm Vnga^^ 

•.d comicia veniant ipfiprnKipes:4jLai^o F-^^^^^^-f^^^^^ti^^ 

cdnUenerunt.EU^s^L^^ ^ImII^, m|itu0lp.tu^ 

cImtTonem-&^,r^FolU^cL —m^S ^^^^^'^''^'^^^^^^^^ 
Prdmptitudoetiam defideraeuri qiloimuL. Septem PrincipfiEleaor«K,ftta.riohc.. opnm, ^ 



P E R. GeRMAJ^IAM. 



8i 



{at aodores Gregorio V.P.M. acceptam 
^runt. Ecfienim CarolusMagmtscxcotiOikatio- 
fie Portt jficis ius Eligendi Cxfaris penes princi- 
pc^ Germanos e^Te voluerit: eos tamen hoc vips 
fuillenullibilegimus> donec progenies Caroli 
durauit, cum fste fcmpcr filius fuccedcret pti i. 
Atvero Lex Gregoriana, exclufo penitusiure 
fucceflionis , liberum Eligendi ius feptem Prin- 
cipibus affignaiiit, quod contigit anno Chrifti 
MII. Caufa. autem , gua motus P apa Imperiurn. 
ijuodadcumdiem haerediratium fuerar,fecerit 
El ediuum , fuille credirur , quod Otho Tertius li- 
beris caruerir,quanquam & huasrcialiae affsr- 
ri poffiat caufe. Primo quod Imperiuin debile 
admodurn&infirmum validio^e^aliquo vide- 
tetur Fulciendum tibKmiCjj^ fucceffio autenrali- 
quanSTo in pueros aut parum idoneos deriuate- 
tur,cui maloper EIe<Stionemobuiari poflct.De. 
inde, nc maiore numero Eiedojrum , fentejitia- 
rum varietdti aut diflenfionibus anla prsebere- 
tur jvifum eft:mtra fepteitiarij numeripaucitate 
cofdemincludere, 

CaputergoImperijGermanici Imperator tfi, 
quifiibfehabettres Ordines , qui in comitiis 
publicis vna de lalute Reipublicx in curamune 
confulere fjIer.Primus ord© feuprimum mem- 
brum eft feptemEIe6torum,quifunt:j4w^>i^j^o- 
fHs M.oguntims , MagnusperGermaniam Can- 
cellari us , pcnes quera funt Archiua,Senatu(c6- 
fulta,decreta comiciorun?. Secundus eft Archie- 
fifcopusTreuirenJis Magnus Imperij per Galliam 
CanceUanus. Tertius Archiepifcopus Colonienfis, 

PRINGIPfiS 



r Aupi* 

Bauari^t 
Saxonia. 
Burgundis» 
J iuli£i 
cUnt, 
Montium, 
BrunfuicenJiSt 
Lotharingus, 
'i Bipontinus, 
I Vomeranm. 
I Megapolitanut 
yLunn^urgicus 



Csilefu jyperiorif^ 
Sikft&inferioriSi 
Lauenburgenfiii 
Holfatix, 
Ptufia 

FrancfsROrtentaUs 



SueuiA 



Mrgundis., 
"^irtembergicm 
Lucemburgim 
Styria 
^JQarmtbiA, 



ABBATES, quigaudemtitutod^dignitdteprincipufn* 
Fuldenfis, Hersfcldenfis, Campidunenfis, 
Reichenavienfis in lacu Acronio , Sangallenfis» 
Salfeldenfis , Corbeienfis , Stabulenfis. Prjepo- 
fitiWiflenburgenfis & Elvangenfis. Magifter 
OrdinisTeuthonici ,Magifter Ordinismilitias 
Rhodiic. 

AhbateiCAtetihiferefunh 

In Wingarten , Salmansvveiler , Kreutilin- 
gen, Murpach, Valckenriedt , Schutter n, Min^ 
jderau , ad Sandum Blafium , Maulbrun , Schg,^ 



Cancellarius Imperij magnusperltaliam, 'Rex 
Bohemia Pincernse Imperialis nomine gauder. 
C^mesPalatinm Rheni Dapiferi officium luftiner, 
idemque Magnu aulae Imperaioriac Magiftrum 
agir.54A;w<«Da*M3refi:hiillusindigitatur , qoi 
ImperatorigladiumiuftiticB vindicem pr^fer^t. 
Marchio Brandeburgicus Msgni Gamcrarij fiue 
Thcfaurarij Ca:Iaris vicesgerit, Er hi funt cele- 
bresillilepremuiri, penes quos eftliberum Eli- 
gendi Imperatoris ius & axioma , ne quis pofte- 
rorum vnquam h^reditariam facercillam digni. 
tatem audeat. 

Al( cr ordo fiue membru Impctij eft viroruna 
principum &iIIuftriun?,quorum n6cftex}gugs 
pei' Germaniam numerus : in his EcGkfiaftici 
ordi n i s h i fe r e fu n t, 

ArchiepiIcopi:Magdeburgicus,SaIisburgefis, 
Bremefis,Vefbn":inus,Rigefis,Pragefi-.Epifco- 
pi.-Babergenfiij^J^urceburgenfis.Wormatie- 
fisjSpireni^is, Argentinenfis, Aichftatenfis , Au- 
guftanus,Conftantienfis, Hildesheimenfis, Pa- 
debomenfis , Curienfis , liaJbeiftadenfis , Vcr- 
denfis , MonaPcerienfis , Ofnabrugenfis , Paffa- 
uicnfis,Frifingenfis, Goricianas ,Seccouienfis, 
Lauandinus,Bafilienfis,Sedun<.>nfis,Ratifpone- 
fi s , Mi fn^enfi^ , Numb u rgicus, M i n denfis , Lubc- 
cenfis, Vltraiei9:inus,Caminenfis , Suerinenfis, 
Cameracenfis, Geneuenfis , Verdunenfis, Lau- 
fa n ri enfis, Merenfi s,T uHenfis,Le odi cenfis, Tri- 
dentinus,Brix!enfis,Merfeburgicus,Laubacen- 
fis.Vienncnfisj Brandeburgicus, Racemburgi- 
cus,Siefiiicenfis,VratisIauiefi$jHauelburgenus. 

POLITIGL 

Palaeinns Bapiariae. 
fMifnia 

iBrandeburgenfis, 
Moravi& 
1 Badenjis 
1 Hachbergenjis 
IjLufati* 
CHafta, 

Thuringia 
J Lemhtemlergicmf 
gravius I AlfatiA 

ijufenbergictts 
Princeps Anhalttnusi 
IBUrggraViusl^uremberg: 
Burggrauius Magdeburgenjis. 
ComesTjrolenfts,Hennibergicm. 
Suarceburgicm 
fenrid,Rittershufen>Stein ad Rhenum, Schaf- 
hufen^^Waldfaxcn , Einfideleh , Rackemburg, 
Ochfenhaufen , ad D, iEgidium Norimbergie, 
Nuenburgi,ad S,Maximinum in Trcueris,Ha- 
veldis, in Gegenbach, Fonte Regio, in Rodcn, 
Marckthal, Rockenhau!en,ad S.Petrum in Ni- 
gra Sylua , Odenheim, kd S. Theodorum , Ber- 

fenhufen , Elchinge,Henslinge, Vrfeni£E,Blan- 
enburgi, Fabirani , adS.Iohannem in Turgo- 
uia,Petcrshufen, Pf umiae, Prubachij, Caftelte, 
adD.Emeraniim Ratisponae,ad D. Grcgorium 
in Valle Monaftericnfi,ad S.Iacobum intra Mo. 

guntiami. 



Mar- 
chio 



Land 



lMi?ERI-VM 

auntiam ,ad Monaftenitm Cornelij , Mu.Khc- 
^odiuVerd2^,Ai-unsperg^e,Bruni,Echtern.chi, 

Heiuorrls , Prspofiti Salerienfis , m Camberg 
& I^ei-ch ohgadsn.aUiqnecomplures. 
' Abhaupqu^fr4untMon4emVirgmkm. 

i n o/iedlinburg , EfTen , Monafterio veteri 
Ratirpo^*,SuperioreMGnafterioibide,Kaut- 

fa n , Secldi?g.^ , Lindoui^, Garncrod^ , Bu- 
chau , Jlotcnmunfter, Gutenzell , Hippacb, 

Bundca,&alibii - .. , 

Annumer.ncurhisquidaBalliatus,vtvulgo ; 

vocanceouitilm Sacrpmm Ordinis Teutdmci, 
in Haffia; Auftria , Alfatia , DucatU Athefmo^ 
ConfluentiSi ' , i 

, COMITES quonm mnierm non efi exigum,^rti,- 
dpuebirecenfentur. ' 
in Heifenrtctn,Kirchberg,^irenfteig,Lau£ 
fen.,MonfoiT,Farftenberg, Zimbern,Otingeii, 
Sult2,Zo!lern,Cafteil,Vertheim,Rhtneck,Ho. 
hcnlohe, Erpach. Liningen , Falckenftein, ha- 
n -ivv MainvvBreda, NairauDiiieroburg,Nai- 
fauldftein^ Naifau Sarbri^cken & Weilpur|. 
, Kcnigftein,ireraburgum faperms,irenburgum 
inferius, Moers , Budingeri, Virncberg, Solms, 
Witaenftein,Seyn,Horn,R.eingravij,Vmlcui- 
g n, Bitfch. Salm. V-eldentz, Spanheim , Den- 
aen , Rapoirt , Hardeck , Schanmbutg , Mans- 
'feldt,Srolberg,Biichlingen , Barbi& Mtjlm^ 
■^en,Gleichen,Schvvar2enburg,Plauen,Wit- 
a.nfteih,V/cda,LovGnftcin,Re|enftauf,Friii« 
OrieataUs,Fnfi<soccidentah5,fjppenfis,01- 
dcmburgcnfis, inHoye:, Dehnenhorft ,^ e- 
' ftctburc^ , Munienberg, Lemgoii, V/aldeck, 
D.ephoid 5 Benthcm , Bronchorft , Spigelberg, 
Bibeisdo f, Tecldenbbrg, Donmund, Win- 
dorf , Hagen, Hohenfels , Leisnick , Bergen, 
Manderfchied , R iiiei-rchied, Egment , Tubin^ 
gen, Beaumont , Kirchingert, atq-, ahj quosnoc 
numero comprehendere rion eft. 

Barones&libenDornimhifellnumsraTitur. 

Baf o in Gimdelfingeh , Geroltfeck, Rapok- 
ftcin,Stauften,DegenbeVg,Sillzber|,Tauten. 
btra,Sonnenberg,Vinnenberg,Beihelftein, 

, Tuiis, luftingen , Ep^.ingen , Reipoltskirchen, 
ScheulHngen,Rechberg,Kdnigsberg,Hohen- 

fels,Re!3elsbui g, Limburg', Kunfeck, Geravv, 
Rcichenftein,Munzenbiirg,Lpfenftein,Krie- 

chincTen \Volkenftcin , Ruilberg , Lmgen, 
Sigmliringem , Eppingen , P,appenheim , Si- 
" amaringen , \X/eidenfels ,. Eppenftein ,Tlavei-, 
' Roggendorf , Alcndorf , Morfpurg , BcfFort, 
B.andtenftein , Wolfftein , Pjrnbaum , Per- 
mont,Fi-oasberg , MilchUngen . Mindcl- 
heim,St6rzmgen,Witten, & prs- 
ceEhosnOnnullialij. 



R O M A N V M 

JMPBRII CONSrirFFNT ,FR- 
besLibera & Imperiales. objeruditautem 
LeBor.nos mn ex rei^mtatefme noftrafen. 
tentia.fed prdftripto auMs Gd/lh quemfe- 
mi.vt fdi mterfretes dehemus, Frbium ha- 
Yum Elenchum contexuiffe , cum ftiamus^ 
auafdam inter illasaui mnquamfutffe Vf- 
beslmf eridlesyaut UbertatemDomt- 
numquemutafe.Sic igitur edsre^ 
cenfetnofterauthor. 

Ar^entinaaciRhenumfluuium. 
Aqtiisgranum in Ducatululiacenfi. 
AntvcrpiainDucatu Brabantis. 
Aucrufta Vindelicoriim in Sueuisi 
BafSeaadRhetiuminRauracis. 

BernainHeluetiisi ^ 
BiberacuminAlemanhorumgaEai ' 
Boppardia ad Rhenum fluuium. 
Brunfuiciimitt Saxonibus. 
BuchorniainSueuia.i 
Campeii in Tranfifulana. 
Colonia Agrippiiia ad Rhenum^ 

Colmariain Aliatia. 
Conftantia ad Lachm Acronium. 

CuriainHeliietiis. 
Daueritria in Tranfifulana. 
DantifcuminPruflia- 
Derm6nd,Tremoniain>5(^eftfalis; 
DunckelfphiihelinSueuia. ^ 
Dtirafiue Marcodurum in agro luliacenfi^ 
EgraadfyluamGabretam. , 
ErfordiaiilThufingia. ^ 
Eshnga in agr6 ^5/utembergicoi , 
iElbingaih Pruflia. ^ 
Francofurtutti ad Maemrm. 
trancofurt Lim ad Viadrum ; 
FridebergumihVeterauia* 
Ftiburgum in Brifiga^a. 
(Gelhuiium in Veteratrsa. 
GiengainSueuis. , 
GottingainSaxOnibu&. . 
GrohingainFrifiismaioribus. 
Goslai:ia in agro Bruniuicenfi. 
GemundaSueuorum. ^ , 
HagehoiainAlfatialnferiorCo 

Hak fitreSaliha: Sueuicae. 
HalafuieSalina:Saxonic£ei ^ 
HeilbrohnaSueuOrumadNicrum. 
Hamburgum ih Saxonia inferiore . 

liiiainSuduis; , 
ingelhemium in Palatinatu. 

KauftbiifcninSueuia, 
KeifersbcigaadRhenurii^ . 
Kefflpten,CampidunumiiiAlg£Ea.^ 
Keiferslautcrn,Luti-a Ca^faream Palatmatii.- 
Laridauia haud procul Spira. 
tiiidouia ad lacum Acronium. 
tubcca in Saxonia inferiore. 

LemgouiainWeftfalia^ 

® Lucef- 



tutema in Meluet ih, 
ILunxburga in SaxonibuS. 
Magdeburgum in Saxonibug» 
Memmingain Sueuis. 
Mnis iti McdiomacricibuS. 
Moguntiaad Rhenum. 
Monafterium in 'Weftfaiia. 
Monr.fterium Gregorianura. 
sMulhufiumin Thuringia. 
Muihafium iii Suntsoia. 
Norimberga inFranconia» 
NorthuiamTuringiaT. / 
Ncom.igusin Geldria. 
Nordlingain Sueuis. 
Odernlieimiam in Palatinata» 
Oppenheimiumiti Palatinatu* 
OberElienheimin AlGitkinf. 
Offenburgum in Airat.infctiori* 
J*fnllendorpu.m itiSueuia* 
•Popfinga in Sbeui:. 
Ratifpanaad Danubiutn» 
RauensburguminSueuis. 
Rotenburgum ad Tuberara ia Francis» 
Roshemiumin Alfatia inf". 
R.otvvilain Sueuis. 
Sando •G ilkimin Heiuetii s. 
ScafufiuminHeluetiis. 
Seleftadium in AKatia. 
Spyr ^ ad Rhenum, Camera Imperi|» 
Sueiiofurtum in Franconia. 
Svvollain Tranfiiubna. 
TiguruminHeluetiis. 
Treiu^ro um Auguuaad Mofellafi9* 
Tiuckheimium in Alfariafc 
Talliim in Lorharingia. 
Vber':;ag.. a<i Lacum CondantienfcHS» 
VJmaad Danubuia: in Sucuis. 
"^"erda ad D?. anbi um-. 

i3 - — 

Veiaiiain ngro Cliuenfi^. 
^Cih ! n agi (> WiueuibergicOv. 
^(^eiilenburgum Rhenenfc. 
\C^eiftenbr.rgum in Nt rtgoia-. 
Vcttodunum i'n Lothaimgia^ 
"WetziarianiHafiiaJconfiniis» 
^X^im,piSium ad Nicrum. 
"Windesheimiiim in Ftanconiat 
'^ofroatia ad Rhen\.im. 
-Zuiiih Tigurum in Hclaetiis>. 
i^i* Prster hos ties Ordinesac velut tria fneiil- 
bra , «e c[ua in imperio Germanico oriretut 
•diuulfio.Ied Ytpacis infer prouincias conferua- 
renturcorampda , yniuerlifm Iinperium diftri- 
butum cii iii certos fjubfda diftridusiqnes Cir- 
culos aut Orbes vulgd appeilant. Erprimu qui- 
xiem Imperance Maximiliano I.Csfare in fex re- 
gtones defcriptaeftGermania,annoa natoChri-. 
Ito M. D. Poftea in Comiriis Noribergenfibus 
accdlcre quatuor , quod fa€tum eft ann o M. D. 
XlXII. Harum proninciatum vna^qualibeteiigic 
fibiquemdam Princinem , cuius dudUm csteri 
(eq^iantar in reb« quae funtconfiderationispu- 
thcf.In hunc fine adiungunt ei fex confiliariosj 



RoMANr. 85 

Virosgraue8,nobiIes,mirItsqneevperietiaf,qui 

honfuntcxordineecclefiaftico. DLCemautem 

illae prouincix-E hoc ie ordine fequuntur. 

Pri m u m io c u m ob tine t ?ran(onia<, 

Seciindum B;««<«w. 

Tet tium Aujiria^ 

'Quartam Sueuia) 

QinntuwTyaUtislithenenJts. 

Scxturo cenftituunt quatuorEldtores ad Rhek^l 

Scpnvnum Infmor Gerniania. 

Odlauum Saxo?na piperhr, 

Nonum Saxonta tnfcnor. 

DcLimus locusdacuriB//?'j;«««?/*. - 

Stlmmumantem G-fer-ma-nise dicafterium atq; lig', 
Tribunal t Q: in Sp'trenfivrbe,Yhi difticiliores caute 
«x:cutiuntur &: itidicia feuefffime exercentujjr. 

NMirigidum Mims hic verfa t & Mam vmam. 

ludcxhuinsfirmmi Senatus cxveteri inftitu- 
toPiincepscftlmperij ,autiiluftrisaliquis Cp- 
>mes ve! Baro. Hujcablmperatere adiunguntut 
feConfiliariiprimaE nots,, qui fere funt, duo 
Comite« 3ut Barones , dao excqueftri ordine, 
&duo lureconfiilti. Ethos incum finemrnir- 
tit,vtrepriefenteftrregna&'principarus , qnfcls 
hiereditario iure^in Impitio poflider. Vmifquif- 
que Eieclornm adiiingit infuper VTium e fuis 
Confiliariis : vt quaelibctProuinciafiue Circu- 
ius , decjuibus fupra diximus, vnum. In Vni;- 
uerfum autem conftat magnnm illud dica- 
ilerium ex nobilibus & lureCoHfulcis , quo- 
^um vtrorumqnc par cx veteri lege eft na- 
mems. 

Qii« a^em de ordinibus Ifflperij pbft Se~ ^7* 
j)tem'Eie(^ores^ttuiimus,Scbaftiaflus Munfte- 
Tus , aliiqueaate & poft eumaccuxatius diuidi 
fcribunt , inque quaternarium numerufti plc- 
Tolque rcdigunt , ita vt numere-nt-quatiior Du- 
cesjtotidem Marchioiies ,quatuor Landgra- 
liios,4.Comires,4.Baroiies,4.Eqiiites, ^.ciuita- 
tes,4.pagos,4.Seruos,4.Rufticos. Nequcta- 
JnenhisContenrifonrlmperatores, fedfubinde 
^pro renata nouosxreant PrincipesComitef' 
-quc , vt deroulritudine Nobilium taceamus": 
'qtianquam>iicc hoc dilTimukndum, nonnullos 
■ducatus & comitatus i'n Impetio Prinoipura 
interitu.plane fiiiffeabolitos, quodPrincip^ri* 
ijusSueuiK,LimblTrgenfi , Francorum ,'Zerin- 
gise^ Vogtia^idijE aiii{<[ue qui-bufdam eonrigifle 
no igfloramus. Ad huncaute modumilli, qaoi 
lupra nominauimus quadrigas-ftias iungun*u 
'QliatuorDuces. 

DuxBaudrite^ 

^rmficmfat 

Sueuid. 

Lotharingi<&. 
Quatuor Marchiories* 

BfandehurgicUSf 

Mijhtcus, 

Morauiie^ 

Badenfis. 

QuatuorLandgrav^ 1 



D E Te P. R is 

Alfrtlii. 

t^aiuorBiuggi-'Vij. 
Magdeburgenjis, 
]<!mmbergenfi5, 
'Rhmeaenfis 
Stromhergenfis. 
Quatuor Cotnitcs dadores exercituum. 
Flandru, 
Tyrolenfis, 
TerrarienfiSy 
Aldenhurgenfis. 
'Quatuoi eomites Imperij* 

cMenfis, I 
Schvvarcenhurgicus, 

Ctlietifts. , > 

SahaUdus. 
Quatuor Liberi Barones. 

limburgenfisinTranconta. ^ ^ 

VeThufis&kammJielvetiai 
, Wefierbmgtnfis, 

Aldenhaldenfis. 
Quataor Abbates Principes. 

iuldenfis. 
Campidunenfis 
Weifenburginfis 
Miirbacenfis. 
Qu/itiiorDynafl*. 
MedieUnenfis, 
Scalanus. 
padnMtls. 
, Mirandulanus. 
Quatuor Mate(challi. 
iuliacenfis. 
Pappenheiri^enfis: 
Mifncnfis. 
Vinftingenfis. 
QaatuorEquites. 
Ah Andlavv. 
Mddingen, 
Sifomdtck^ 
tronherg. 
Quatuor Prsfedi Venationum. 
Hurnenfis, 
Vrachenfis, 
^ Schaimhurgenfis. ' 
Meftbenfis, 
Quatuorrerliiharreditarii. 

De^aldeck:, 
lulcben. 
Arensperg, 
Rabenavv. 
' QuatuorRuftici. 
i Coloma, 
Ratisbona.. 
' Cotifiantia 
Salisburgtim. 
Quacuor VrbesCapitales. 
Augufiaytmklicorum. 
Aquugranmn. 
MediomatricumVrbs.. 
Lubecamarttima. 



AcDoMiNiis 

QuatuorPagilmperij. 
3abenherga. 
Vlma. 
Hagtnoia. 
Seleftaditm. 
QuatuorVillaElmperij. 
jngelhemium. 
Altdorfium. 
Lichtehdvia. 
Deckeniorputn. 
Quatuor Gaftra. 
Altenhurgum. 
Magdeburgum. 
■Rotenburgum. 
Megapolis. 
Quatuor Montes. 
'Norimbefga, 
Jieidelberga>, 
'Munfterherga, 

Irideherga. , . - 

QuatuorofficiaHxreditariaperSaeuiam. 

Dapifiride^aldburg. 

YinterntdeRadach. 

MarefchaUideMarckdorf. 

CamerarijKemnatenfes. 
De hac in Qixaterniohes diuifxohe , vt lcmius 
varie varios fennre, ita nt^ftrum non mterponi- 
mus iudicium, lilud nouimus , tnulta m hi s mu- 
tata,qu^dkm abolita elTe & CKoletanoftro^uo, 
& aliam rerum iUarahi hoc tempore cfle fa- 
ciem. Nequefaneomniahicredtantur,quae- 
damctiamiUehaadferuhtur,vtvelobaiocumis 

^^'In Cbmitiis publicis hic ordo ab antiquo 

obferuari folet. . „ a.^ »8' 

Impcratbr , vbi cdnfedit m throno fuo Ar- 
chiepifcobusTteuirorumreaaexaduerioCs- 

faris confidet. Moguntinus autem V^^^^l^^r 
cumadextrolateteobtinet,(ecuhdumRexBo- 

~ hemi^ , tertmm Comes Palatmus Rhem. Ab 
riniftro primiis locus cedit Archiepifcopo Co- 
ionienfUrer,DuciSaxoni^,tertmsMatchioni 
Brandeburgico. Et hic quidem ordo in con- 
feflibusobferuatur mfolenmautemPompa 

hocmodoingtediuntur. 

imperatorem prdxime anteit Archiepifco- 
pus Treuirenfis folus. MoguntmUs Csfaris 
Lxtrum , Colohienfis fmiftrum latusclaud r. 
Eum continuo fequ.tur Bohepu^ ReX, & de- 
incepstresc^tetiEledlores :Palatmus. Saxo, 
Brandeburgicus.ArchiduxAuftr.^,quanquam 

- Imperij Prmceps {5t,fcdem tratien "^^er cxteros 
PrincipesSeculares nonhabet , advitandain 
pr^eminenti^ ac dignioris loci^mulationem, 
foletautem confid.re inter Proceres Ecclcf a- 
fticos , quotumlocusexiftimatitc eire honora- 
fiocInComitiisannoM.D.XXXXVllI.Ai|r^ 
fts Vindelicorum cekbratis Burgundix Bei- 
eiiqW Prouinci.-e fub Imperij Germamci pa. 
trolmium venerunt , quanquam hoc pofteaab 
Hifpanorum Reg.bus non valde fit obrerua- 
, tamXotharingusprincepsImperi,umabana^ 
quofuit,quamuiscertacummodcratione,hoc 



t K G E R 

' ieuo videturinpattesGallicanasprocliuior.Ci- 
ttiraces Liberx,cjuK praeter Imperatorem Do- 
minUm non agnofcunt j mnnicipalibus fuisv- 

■ tUntur legibus atque priuilegiis , modus gu- 
bcrnatibnis earum fereeftDemocraticus,do- 
minante pOpulo, interdum raixtus, vt plebs 
tum optiraaribus confuio vtatur impcrio: 
quanquani multx funt,in quibus Reipoblic^e 
forma piane eft Ariftocratica, &inhis celebris 
illaNorimberga. 

. Ratib dominii earumpdmisannisinexigua 
^ #uit aftimatione, cumconftaret,plerafqiie vel 
argento emifte libertatem, vel precarioaccepif- 
fe priuilegia, ab Imperatoribus Principibus- 
que : fcd hac tcmpeftate multura fane pof- 
fonri . 

Imperaror nemofalutatur, nifiquiperPon- 1 
tificem Maximura coronatus ftierit. Interim 
Ca:firera eum dici,aut RcgemRomanorum, 
vel etiam Regem Germaniae fas eft,fiquidem 
legitime per Principes Eledlores creatus 
eft. 

Neque profedlo mero & abfoluto in Get- 
manos vtitur imperio » cum omnia quaegrauio- 
ris momenti funt, in Comitiis deliberationi 
Principum fubiiciantur,a quibus Caiaris de- 
pendetpotentia-.itatamen ferc fi^vtinquara* 
cunq-, fc vertatparteraiplutimumeoraomen- 
tiafFerat j datque operam , vt ametui' atque me* 
tuaturfimul. 
^9' Cum autem ttes iniperii Ordihes , fiue ftaxus 
flipra defcripferimus fit^uoqaejVttriplexferc 
in Coraitiis litconfiliumi Primumeft£le6lo- 
rum.In Eledipnejuitem Imperatoris Bobemia e 
Rex In fFfagianonfert , neque inte feS confult a;. 
tiotfiTledvelurarbirrurn agicintercollegas,fi 
duo quidam nominencur , quorura vtcrque tOC 
fauentesinuematprincipes. 

Tunc igicnr fine dubio is praeualebit, cui Bo- 
JiemijB Rex fuo fauerit aflenfui Alterum eft cas-- 
terorum Piincipum vtriufqueordinis. 

Neauccm nimiaexm.u!titudineoriatur Gon" 
fufiojduo ex omni numeroelignntur,duoiti- 
dcm ex Comitibus ac Buonibus,quicstero- 
rum noniine aganr. Tertio loco fiint Liberae 
Ciuitates Impeiiales. Imperafor peraiiquem 
^fuisinmediumproponif,quaE videntutexvfil 
Reipublicsc. Intelledlo hbc Ordinum Confi- 
liarii di{cedunt,vnaque deliberant,quidfa6to 
©pus fit. Ac^iuitaL^iAq uanquara quidfuagfit 
me^itis cxpopgrenon prohi beantut, ad gra^ 
TSibrcsTamen^elibefationes vixjvnqiiam ad- 
i nlttuntii rT^ii^ eft Eledo- 

rum,&ineopiufiraummomenti* Invniuer- 
iiim tamen omnis Comitiorura Germanico- 
rum ratio adraodum confufaeft & peruerfa. In- 
di^to enim conuentu ab Imperatore, yix vn- 
quam ipfi comparent Principes,(ed fuos mit- 
tunt Legatos , quibus de furaraa rei aliquid fta- 
fuete non licet, vhdcpjerurnque mutiIi^£Oia=^ 

hitur tempujmiffiiarido^^^sdSr^^ 
raro admodum felix ftquatur 
'™'""r''ljuentus^ 



M A I A M." tf 

RELIGIONIS PER GE RMJ^ 
mam rAtio^ vt eam au6ior nejlerprjequi- 
tur & adnofira tempra de- 
duciti 

CVm oiim pertotam Germaniam nonnili 
vna Catholica Religio in vfufuerit,velut 
illa a maioribus noftcis pet manus tradita eftj 
Varijfi tamen circa eam intfa proximum fecu- 
lum accidefe vicilTKudirtes. Ptimarautationis 
micia (vt iam de lohanne Huftb tacfcamus) inei- 
deruntinannum A N.C.JVIDXVIi.quo Marti- 
nus Luthcrus , Islebienfis patria j gente Saxo , e 
familia Auguftinianortlm Pontificem oppu- 
gnare caEpit,incitatus,vtputatur, odib&ajmu- 
latione aduerfus lacobinos Monachos j quos 
Leo Xt PP. in promulgacione Indulgentiarunl 
Auguftinianis prstulerat. 

Hac rc vehemctiter otFenfifueruntcumlo- 
hannes StupiciuS Vicatius Auguftinianorum 
GeneraliSjtum Martinus LutherUs, quittinc c- 
rat Lcdior in vniuerfaliftudio 'W'ittembergen^ 
fi OrdinariuSjVt omniafutfum deorfum vertcte 
conftitueirinf/ 

Primura maIedi£torum iiribrem deronuie 
poft erior hic in vniuerfiim ClerieorUm Ordi- 
nem jqucm non viua voce diintaxat, fed & (cri- 
ptis libris profcidit obvitara diiTolutam & ni- 
miam iri moribus licentiam, corrupto illb fecU'» 
iovfitatarhi 

Negabat igitur Luthef us,red;e facere homi- 
nesEcclefiafticos,quodfacrosprouentus&bo- 
na Ddo dicata in fupef biam j vanicates & alios 
abu(usConuertetent:AdiuUabanteumPoet$(S£ 
Oratores ilhus reraporisoffenfi&ipfifacerdb- 
tum ac Monachorum raaHs moribus ,qui lin- 
guae procacitaa laxan tes frenajmultis in noS de- 
ba.cchabatur inuedtiuis :pidoribus etiam fuam 
huic rei commodantibus operai1i,& Epifcopo§ 
lupofum ,vuIpium,diaboIorum fchemate de- 
pin^gentibus , quibus pidlufis & carminibus* 
non officinas tantura pergtllasque fuas,fed& 
vpf iuacof um dbmus implebant. 

HactatiOHcaccidit,VtGerfiiianiIedis(cfiptis 
illis maledicispidlurisquejquibuslacerdotura 
Vita & fama lacerabatuf jfacile iis coofentirent, 
qui muf andis rebus ftadebant. Acdedebant ea> 
qua: vulgo de Pontifice RominO , ttec flon vni- 
uerfocIefaRoman0eircumferebanfur,&vfita* 
ta Gefmanofum in Italos odia,qui hos vulgo 
{cdu£lores,falfarios,& fineorani bon© iurCatqj 
confcientia homincsarbitfabarttut, vrtde fie- 
batjVt Indulgentias Leortis Pontificis ad cttiun- 
gendam argento Germaniam cxcogitatas cre- 
derent. Qmniu yi taraen maxime iuuitLuthcr i 
nouandi ftudium & conaf usj quod Magiftratus >; 
Politicbs omnibus modis Ecclefiaftico ordini / 
pra?fercbar,quo pa6to plctofque infuasparces / 
pertoxitPriflcipeSjinqueprimisIohannemFri- 
deric£i|m Saxoniae Eledtbrera j cUm quibuldant 
milituin du6toribus per (jct maniam magni no- 
rainis.Non fugiebant Lutherum Germanbrunt 
ingeaiayqus libextati viuendi & gpnioindul- 

H gcndi 



2^ i M P £ R I V M 

gendi adfueuerantsvn(3e non propofuit illisa- 
ctia Sc fubtiliadogmata, fedtalia, quasipforum 
captuifenfibusqueaptaerant,quibiisperniul- 
tiiminduIgebaturdefideriiscarnis.Namleuiter 
fentiebat, deabftinentia jieiuniis , votis Mona- 
fticis j difcipKna Ecclefiaftica, quxdam etiata b- 
mnino fuftulit,permiflo Mons ehis Veftalibus- 
quc matrimonio,eleuatapoteftate Poncificis & 
Epifcoporum , ques Principibus fecularibus 
fubiiciebat^ Non eftigiturroirandum,fipopu- 
ius hac iieentia & anarckia illedus auide arri- 
puit tam blandientem Latheti do£lrinam;jvt- 
que magisjna^squgj uamftabiliretauftorita- 
, ^eraL^i^tTus.fasqueefle Magiftratibus, inua- 
/ dere bona & diuitiasEeclefiafticorura ,auferie 
caliees,ornamenta &facra va(a e templis,&Epi- 
feopacus facere hsreditarios. 

QuamuiS autem Lutheri haercfis miros feee- 
rit progreflus , non caruit taraen contradiilori- 
bus , qai diuerfisHaerefeon generibus illam op- 
pugnauerunt. AnneenimA NjC^oppofuitic 
Luthero Vlricus Zuingliusj amplexu? dodbri- 
narii Berengarii Andegauenfisfuper Cosna Do- 
ininica:quem {ecutifuntOecolampadius,Buce- 
rus & Galuinus :aduerfabatur autem inprimis 
LutheroCaroloftadius. Tentatafuitaiiquoties 
inter has partes reeonciliatio , fedidfruftrafuir, 
erefcentibusinfuper lirigiis, 

Gonuenerunt enim vtriufqne partis Theo- 
iogiMarpurgiCatrorum.annitentepotiflimum 
i»hilippo Hafli2eLantgrauio,vbiconuenitinter 
eos depierisq-, CoenjeDominicaEcapitibuscreli^ 
qua tamen diflidia tolli non potuerunt. Luthe- 
rus enim fcripto raonuit Francofurtenfes , ne 
quid cum Zuinglioeiusquefedtatoribuscom- 
mune haberentjviciflim Zuinglius acribus fcri- 
ptis oppugnauit Lutherum,vc vterqae ne a con- 
uiciis quidem abftinueritiPadferCaluum^^ 
feheranos inceilit^ os clamofos,r udesgcGigan^ 
t um progeniem appellans. Conuentum etiam 
^uit apu4 Gonffatitlanranno MDXXXV. 8c 
%^itebergam anno MDXXXVI.an poffetin- 
ter eos fanciriconcordia:fruftra omniai 

Primi qui Lutberi dograa amplexi fil nt , fue- 
reMansfeldicijquoru ciuiserat Lutherus ; hos 
{ecuti funtSaxones ,quorum PrincepsLuthe- 
^ rum eiusque do6trinam fuo defendicparroci* 
nxo, Cura autera "Witembergs magna docen- 
tium difcentiumq; eflet multitudo , fa^ftum eft, 
vt hxrefis iilaceleritcr per omnem fpargeretur 
Germaniapi 

Improijabat hanc religionis rautationefn at- 
que e prouincia fua ehminare conabatULGeer- 
oiusSaxo,exiguotamencum ei"e£tu,obfiftcnte 
GoninBuseiusHenrieofratre;qui cum Georgii 
hsres fadus fuiireranno A N.C.MDXXX.vo- 
eauit ad fe Lutherum Lipfiam ,euius opetota 
prope Mifnia.Turingia & Saxonia ad abiicien- 
dum Catholicifinum inuitatafuititerris Ek&Q- 
ris iam antenouaimbutisopiniGne,euraanno 
MDXXV.Henricus Sutphanienfis Bremam,& 
loachimus Weftfalus Hamburgum venifler. 
Lubeeam paul« poft inaafit dft^rifta Lutherijr 



RO M A N f M 



conniuentia Henrici BaftiliiEp!fcopi& fucce.fi 
forum eius , qui contenti prouentibus fiiis, nbn 
mulruni curabant res Ecclefiafticas. , 

Videbatur quidemresCathoIicafuiFuItaat* 
que recreata CaroH V. Ca-firis Vidoria , quam 
dc ProteftantibusPrincipibusisobtinuitanno 
A N, C.MDXLVILSed Hkc omnis fpes in prae- 
cepsabiic,cum Caefaribellura intuliUentMau- 
ncius Saxo & Albertus Brandeburgicus, 

i*oftremb in Comitiis Spirenfibus Impera-. 
tor,amore pacis pubiiciE decrerura tulitj vt Au- 
guftanx Confeffioni liberum permittere tur ex- 
ercitium , donec vcl per Conciliuro vcl aliud a*- 
liquod remedium difljidium hocrollcrcturjAn* 
no A N.C.MDLII.quoin ConuencuPaflani- 
enfi cautum eft,ne quis lecus lenciens propterea 
moleftia afficecetur: & paalo poft,annonimL 
rum aN.C.MDLV. pcrmiirum eft Principibus 
Ordinibusque Iroperii, vtvelGacholics Eccle- 
fiae amplcdterentur dogmata, vel Lutheri, ita 
quideim,ne Princeps ob mutatam Rcligionera, 
vel facultatum fuarum vel farate & honorum 
pateretur iaauram:EecIefiaftici vero Ordinis 
Principes , fi religionem mutaflent , loco atque 
dignitate mouerentur fubftitutis aliis iisq; Ca. 
tholiciSi Volueratit etiam Principes Proteftarti 
tes,vt cadem libertas permitceretur omnium 
Principum fubditis,citra differentiam : ledliuic 
poftulato Principes Auftriaci atque Bauati C@ 
oppofuerunr. 

Patefafta ad hunc modum nouisopinioni- 
biis feneftra , pauci |»er Germamam Principes 
fuerejquiReligionemnonmutauerant. Nam 
Anno A, N. C. MDLVLeiecit ditione fua MiC- 
(am,Otto Henricus Coraes Rheni Paiarinus,& 
Garolus Badenfis M^rchio, & non diu poft Ni- 
colaus Gallns fparfit Lucheriinifmum Ratispo- 
nae.Martinus vero Chemnicius Brunfuici,alii 
veroapud Argentoratumi 

Dum hsefiuncamioAN.C. MDXXXIL 
ingredi. Anabaptiltae Wcftfaiiam, occupaue-* 
runcMonafteriumVrbem,cumqueomniacon- 
fufione&ablurdicadbus rgpleuiilenc.nomim* 
que fibi^egem, hominem cerdonem elegiflenri 
oppreffi ab Aichiepifcopo Colonicrifiahisque 
Imperii Ordinibus, finem curaultuandi fece- 
runtanno A N.C.MDXXXIV.Cum autem in^ 
tcr ipfos Lutheranos non laiis conueniret , An- 
drea Ofiandro anno Chrifti MDi-I.nouas cien. 
te turbas, & Vbiquitariis nouicer craergenti- 
bus au£fc2 funt difcordis , Augufto Eledore Sa- 
xonix Lutheranoruitn dogmata , & Paktino 
Principe Caluiniftas fouence,fion ramaperris 
quara clandeftinis diffidiis.qu* nulhs velpci- 
uaris vel publicisconuentibustolli pocueruncj 
Pssft hsEC mucats Religionis initia , varia; per 
Getmaniai-n yfque ad noftra teraporaaccidere ' 
mutationeS: nostemporum Periodosobfenia^ 
bimus,vtnuncea funt. Et fane Principes sc Dy-^ 
naftx, qui vel Caluinivel Lutheri fequuntup 
dod^riHam,auxerc potentiam fuara, oeeupatis 
aliquot Epifcopatibus, Abbatiis & bonis Eccle- 
fiafticis, qusc Velttt h3Breditaria fuis reUquere 

fucce0©« 



P t R G E : 
fuccefforibus. Superfant tamen in plerifqite 
dittcefibus quaEdam Komanje Rcligionisreli- 
qmae , in Templis Collegiisquc,vbiadhuc ficra 
Romano more peraguntur i vt apparet Vlma:, 
ArgeHtins, Erfordia?,inqnevrbibusquibufdam 
Saxonicis, Brandeburgicis, Brunfuicenribus,& 
Impctrialibus non pauds. Sed, (iplacetjvidea- 
mus fingulasprouirtcias. 

In Palatinatu ad Rhenum variaturti efl: ali-^ 
quoties : abas Lutheranifmo , alias Caluimfmo, 
obtinehrc,proutvi(um fuit Principi. Poftremo 
lamen Caiuiniani Lutheranis per totMm Prin- 
cipatumfuperioresextiterurtt,fi.irbi!lata Vbi- 
quitate. Veirum cum anno A N.C.MDXX. 
-A mbrofiusSpinola nomineRegfsHifpanotum, 
quid cft in partfe Rheni littoris Callicani di- 
tionum Palatini Principis occupatfet, & Du- 
cis Banarix Legati cifrhenaaas ptouincias in 
|)arte Germani^a; fa(flum eft iecjuentibus an- 
nis , inpi-imis hoc , qui aSalure repatata eft MiU 
lefimus fexcentefimus vigefimu« feptimus, 
quo hsc fcripfimus.vt migrareiuffisEccIefia- 
rum Miniftris CaluirtianiSi&infidemCatho- 
hcam adadto populo,Romana Religiopct v- 
nmerfum Palatuiatum reftitucrfetur. Idem 
quoque fadtum eft ih aliquot Idcis per Mar- 
chionatum Badenlcm", Comitatum Naflbuien- 
feni , Palatinatum Superiorem aliasque pro- 
iiincias» cum vbique audirctur V-£ VI- 
CTIS. 

In Saxoni^ Eiedoratii regnat in oranibus 
locis Lutheranifinus.etfi parum abfuit, quin 
regnanre Chriftiano I. Augufti filiOj Caluini 
dogma fuperauentjquod tamen a Wilhelmd 
FrideriCo,Ele6torrilis h^redisTutoreinherba 
Opprcflum profligatumquc eft. 

Brandebargicus Eledoratus diuerfimodc 
habet, ipfo Prirtcipe ,cum PrOceribus Auk 
Caluihum ; Nobilitate ve;o & populo Luthc- 
rnmfequente.EiuldemLurheridodrinampro- 
ficc;nturDuGesSa}con£s,Brandeburgici,Brun. 
futcenfes, Pomerani , "^C^^irtembergici, Baden- 
fes, Haili, Mansfeldici, al iique, & plerjeque vt^ 
bes Imperiales, inpDrais Hanfeatic* fiue Mari- 
tiraae, paucis exceptis , quibus Caluini dodtrina 
magis pfobatur. 

Vt autem generatini aliqui^ dicamus, repd- 
lies in Gerraania nouisopinionibusraagisim- 
butos Nobiles quam plebeios,& plures diuites 
quam pauperes, vrbes vero libef as plefasque o- 
mnes.exceptis tribus quatuofqucvt hocin ali- 
quot Comiriis patuit. In principum numero a 
Catholica Religione non difcefletunc Atchi- 
duces AuftriscDucesBauaria:, CUuije, quidara 
ex Marchionibus Badenfibus, Palatinus Neo- 
burgicus,Larttgrauius Leuchcenbergicus, qui- 
dam etiam c Comitum numero ad Ecclefise 
Romanaiobedientiara redierunr* 

Sed nnnc ad Mettopolitartas afqiie Cathe. 
drales Ecclefias conuertendus eft ftylus. Nu- 
Mefantur m Germajiia AfchiepifcopilX. Mo- 
guntinus , Trcuercnfis , Colonienfis, Magdc- 



U A n i A 

burgenfis , Saliburgenfis, Pragenfis , Vefonti- 
nus,Rigenfis& Bremenfis. Etin Moguntina 
iquidem Di<fecefi fucrunc fupetioribus annis 
multi diuerfam a Cathoiica {equentes Reli- 
gionem,fed nurtC paucilfimi ibi reperiunturj 
lefuitarum opera reformataprouirtcia. Quod 
tamen de Erfordia &magnaNobilitatisparte 
accipi rioh velim.Etfordia cnim etfi prseter Lu^ 
theri dodrinatn aliaiii ignorare videtur,ferr ta* 
meh CoIIegium Catholicorum,quos fuoSe- 
natus defendit patrocinio, ne quis e plebeiis 
iis moleftus fit:addequodErfordenfcsTem- 
plum quoddam quod Cacholicis aderacrants 
iullu Imperatoris reftituere iifdem coaili 
funr. , 

Archiepifcopatus Treuerenfis inter totiuji 
Geirmania Dioecefes purillimus cxiftimacuri 
cum in eo,alia quam Catholica Religio rton to- 
leretun ' 

ColoniertfisrhagnoLbore^interVariape- 
ticula conferuauic CathoIicifmura,cura anno k 
N.C.MDXLIIL Hermannus Archicpifcopus 
conatus fuifiet rautare religionem, vocacis a 
Lipfia in huncfirtem PhilippoMeiartchthorte, 
& ab Argcrttina Martino Bucero : verum Sena- 
tusSi Collegium Canonicorum,omnibusviri- 
bus huic Archiepiicopi conatui Ce oppofue- 
rurtt,efFecerurttque,yr Harmannus dignitate 
mouerfctur,fiibrogato ei Adolfo: quanquam ne 
hoc quidem pa<aa dilfidiura fopitum fuerit. 
SufFragantur huic Epifcopi , Leodicnfisj Vltta^ 
iedinus.Mon.^ftericnfis^Ofnabrugefis &Min- 
-denfisXeodienfis alios quam Catholicos ciues 
non habet. Ofnabrugenfis aliquoties cura Lu- 
theranifiviocolludlacuseftjprimoquidfrnianno 
A N.C.MDXXL& quamuis xMimftn Lurhera- 
ni deccnnio pott cxatti fuerint, redierurtt ta^ 
mcrt paulo poftj & ab Epifcopo & Cartonicis 
coleracifuerunt.AbannoChnftiMDLXXIV* 
vfquc ad annurti MDLXXXVL vfurpauit hunc 
Epifcoparum HenricusSaxo,vna Cum Bremen- 
fi* Mindae vix vUaReligidnisRomanieveftigia 
fuperfunt,praEter quofdanj Canonitos, quiad. 
huc lacra obeunt ofBcia* De Vltraiedenfi dixi- 
muS.vbidetebusHollartdorumvetbafceimus. 

Magdeburgenfis Archicpifcopatus cum o- 
mnibusfufFragjneisfuis,Mcrieburgenfi,Num- 
burgico , Hauelburgenfi, Brandeburgeafi, Lu- 
beccrtfi,Suerinenfi,Sibutgenfi,Racemburgico 
& Mifnenfi ,nupct fuefuntinmanibus Princi- 
pum Luthcranorum:fed vidorise Caefariscum 
ipfo Metropolitarto quoldam iis cxtotfetunt. 

Dc Salisbutgeftfi Atchicpiifcopatuidequoii 
de Treuitertfididctepoirumus,abomniputum 
efl^c Hsrefi,non in vrbc duntaxat fedinomni 
DicECcfi.Ratisponaetamen ciucsfequuncurLu- 
theri dodrinam, Ca^i onici & quidam e eiuiura 

ftumeroCatholicamferuantfidem,tuiipatro- 
cinio Ducis Bauariar» 

Argentinenfis Ecclefiae magnacftperomftc 
Germaftiara audloticaSjCum ob afttiquitatcni 
tum ob Nobilitatera CIericotun»,cum nemcj 

H a hic 



gg Impehivm 

hic aamittatutin Canonicorum nnmerurn,niri 
qui Illuftri natuseftgenere.exclufisenam No- 
bilibas.Fuithicamukisannisvelutduplext-a- 
nonicorum eorpus* Catholicorum vnura,Pro- 
teftantium alterum , diuifis inter eos prouenti- 
bus • verum hoc anno exclufis Mandaco Impe- 
ratodoProteftantibus.omnestotiusEpifcopa- 

tusredditusCatholicisfuntreftituti. ^ 
Epifcopatus Spirenfis hac1:enus mixtus tiut 
ex variarum Religionum genenbus, mciulus 
tjsnetotusPalatinatui : fedhoctemporeomnia 
mutata funt. lefuit^ ibi conftituu bonam Ca- 
iholics Fidei prieftiteranc opcrain. Vrbs ipia, 
quia hbera & Imperialis eft,Lmherifeqmtur 

dodrinam. 

Wormatienfcs ab vtraque fe fubtraxerunt 
Epifcopifui obedientia. vigemque ibi piiucs 
Religioncs: in plerisque tamen Templis Ro- 
mano more diuina peraguntur ofticia, Gatholi- 
eisiusfuumconferuantibus. 

Quamuis in vrbe Auguftana circiter XV. 
Miniftri Lmherani fint,quiad populumcon- 
cionantur:du2 tamen rcs Rom^nam m ea cmi- 
tate conferuant Rchgionem: conftantiabena- 
tus inFideCatholicai& CoUegittm lefuitarum, 
authoribusFuggerisexcitatum. ' 
, Herbipolenfes(velreaiusWirceburgi=nfes) 
nequidmauit^Religioncmutarent,fagaxEpi- 

fcoporum cauit vigilantia. 

In Aiftadenfi Epifcopatunon permittumtic 
hsreticis publica exercicia. Hildesheimenfis 
Difficcfeos populusLutherumiequitur5atviri 
Ecclefiaftici Ordinis Catholicam tuemur fa- 

dcra< . _ 

Sed quid de Bohemia , prscipua Germaniae 
prouindiadicemus.^NotaeftH.ftorialohanms 
Huffi ,qui eum focio fuo HieronymoPragenh 
cxuftus fuit in Concilio Conftantienfi,regnan- 
teSigifmundoImperatorc. Statueranthicon- 
traRomanamdoarinam,ommbusmdifteren- 
ter neceffariam eff"e vtriufq-,fpeciei,vtloquun- 
tur,inCoEnaparcicipationem.H2Ecfententia a- 
peruicaliis quoque haerefibusfeneftram,mter 
quas fuit etiam dogma Anabaptiftarum,quos 
tamen tam Lmherani quam Calmmft^ dete- 
ftati funr. NarritinfuperPicardumquendam 
ex Flandria in Bohemiam noxiam obfccenam- 
que intuliireconfufionem , docuift^eque Bohe- 
mos, mifcerefefepublicecum mulieribus,non 
obferuato fanguinisaut cognationts difctimi- 
iie : quanquara ha:c omma in fecretopcrpetra- 
uerinr. Aiunt eos dici folicos fuifte Adamitas 
& vocabulo Gcrmanico Grubenhamer , quod in 
fpeluncis locisque fubterraneis fua peragere 
foliti eflent facrificia,quibusdurantibus,cum 
facerdos recitaffet verba illa :Crefctte & multtpli- 
emini & replete terram, extindtis lumimbus v- 
numqu^mque folitum arripere in tenebris cfb- 
- uiam mulierem , & cum eacoire. Perada hac 
turpitudine , rurfum accenfas fmffe candelas, 
&finemimpofitumc«ret»oniis, Taliafuntfe^ 
te ea quK de Romanorum Bacchanalibus nar- 



ROMANVM . 
rantur, Hi tamen homines a-hsCdttcftanda 
facra,fi vnquaminBoheraiafaere .deletalunE 
iam pridem atque ex hominum memonaiub- 

lata. , ■ r ■ r 

Huffita Boherai irrident annmerfana lacra 
pro morcms, precesque pro iildem,dicentcs 
hsc omnia ab auaris facerdoc.bus excoguata. 
Benedia:ionem Luftj;alisaqua;,Cereorum, pal- 
marum aliarumque firoilium rerum, ftoUdas 
inuentiones dicunt.& Ordines Monachorum 
Mendicantium l Diabolo excoguacos dicunt, 
dicentes infuper omnibuspermiiiumeaeprse- 
dicare Euangelium. Extremaiji vnttionem 
Huffua: refpuunt , vt fuperuacaneam, mque 
mulus ad Sacramenta & Ceremonias Eccielia^ 

fticas fpeaantibus , cum Calmmftis ien i- 

""ouanquam hodie Adamics nuUi, Hufiltae 
pauci,Proteftantiura vero pkuimi Imr, quos o- 
mnes propofito edido Ferdinandus U. Imp. 
Auguftus,aut mutare religioncm aut m exihum 
u-e luffit. vi<ao Friderico Palatino.nec plebe.os 
duntaxat.fed nobilibus etiam ac lUulnibus 
procrcacos familiis. Et hi poftenotes quidem 
notioatque prircistemporibus inauditoexcm- 
plo inuitaueranc Fridencum ELaorem Pala- 
unum,cm Elirabetha,Iacobi Ang!orum,Scoto. 
rum.Hibcrnorum Rcgis fiiia nupierat.adca- 
peffendum regni Bohemici fecpcram. Admi- 
fit Fridericus Ptocerum Bohemotum ad re- 
crnum poftuiationem, & quamms lam ance ha- 
berer PEincfpatum florentiffimum ,cui vix vl- 
lus per totum Impenum Germanicum par e- 
rat . fiue agroium fertiUtatem , fiue oppidorum 
multitudinem.fiue deniquc prouentuum v- 
bertatem confidercs.-parua tnmen "'^"^ 
exiftimans.in Bohemiam profeaus,Diadema 
fibi coniug.que imponi pallus eft Inaufpxato 
mediusfilm\,vtq.uannoMDCXX.Nouem- 
bri menfe i^copi.s Ferdmandi II. Impeiacor s 
iuxca Pragam regni Mccropohm decamacifk- 
mo illo pr.'eUov,6h.s,totaqueBohemiaexu- 
cus , eadeL celentate , qua rul bft>gmm reguma 
confGenderat3beodempr.vcipuarusfmt.Hane 
viaeriam C^fans fecu^a eft ea quam diximu^ 
per Bohimiam ReUgioms, propoUto acerbo 
Ediao,immutatio, quo omnes tegm ciues, fiue 
Illuftribus Nobilibusque procrean f">fle.it ^a-. 
mi-His (quorum tamen magna p..rs,quod Fnde. 
rico Palatiho adh^fiffent , & arma in C^iarem 
fumfiffencpartuT) fuppHciis vicam finiuerant. 
partim voluntarioexiiio fo u m ^-"«»^^"0 ^b^' 
ais nouis Rcligiombus adRomano-Catkolt- 
L oremium Ecclefi^ redire luffi fuerum, vd 

Mem' fadtum eft per Morauiara , qux oHm 
fedes fuit atque receptaculum Anabapt.ftarum 
quorum nufquam aUbipet vn.uerlam Gerna- 
niam maior copia,cum m liac proumcianoi. 
folum impunc Inx dodtrin^e ipargerent fcmi- 
na led & intcgros pagos villasquefolihabu^ 
:^;'inftitutAomLSni6cPlatomcaintgie. 



P E R G E R 

fe viuendi rationcvt nemo qiiicquam priuati 
haberet , fed omnes omnium tacultates prorai- 
icuis infcruirent vfibtis. Verum hoc genus par- 
tim bieliis exhauftum,partim EdidtisSuperio- 
riim profciriptutri mature Moiraliia excellic,a- 
liosque firtes petiit* Magna pars eorum fe in 
Hungariam atque Tranfyluaniam cohtuhtj 
quibus fedes afljgriauit Gabriel Bethlemus, 
Dacorum & ValachoruiTi Princcps. 

EpifcopahS Vrbs ieft Olomuciiim i in qua 
Gregorius Xtll. P. P. erexit Seininarium leiui- 
tarum ,vnde tota propedioeceiis ad Cathdlicif- 
mum conuerfafiiiiti 

Silciiiam toram prope Lutheirani obtiiient, 
paucis Caluiniftis& Anabapciftis ih ea fuperfti- 
tibus. Vratislauise prajter Collegiura Canoni- 
corum nulli funt Catholici, & Moriafterium 
Dominicanoirum; 

Aafiria noftrd asuo tota Catholica cft, mi- 
grare iufilsconcionaroribusLiitheranis, &re- 
ftituto per Feirdinandum II. in omriibus locis 
Gatholicifmo. 

Ab Auftrise Archiducatu dependent hxPto- 
uincia: •, Carinthia, Stiria, Carnia, & comitatus 
Tyrolenfis. In his quamuis olimpropedomi- 
nium obtinuerit LutherariifmiiSiProCeribus ac 



M A N I A M. 

Dynaftis ProuiKidariim illatum &'dbgriiahoc 
8c Miniftros Ecclefiafticosfouencibus, conni- 
uencia pociffimum Maximiliani 11. & Rudolfi 
H. Impcratprtim : noftro tamen cemporenulla 
nifi Carholica religio eiufque cxercitia tole- 
irantur, IViagiftraiibus paritei:& OrdineEccIe- 
fiaftico iri vnicam eam incumbentibus opei-airri. 
Nam &FerdinanusII.ImperatorCoIlegiainfti. 
tuerida:iuuerituti Fundauit , & nili!! quod ad re- 
ftituendiim Cacholicifmum facerepofifetomi- 
ifit,vfpuriisfuasredderetprouincias; ;, 

Bauaria bta Cathohca eft , nec vljam aliaiii 
vriquam agnoiiitReligibnem. Caluinidogmd 
noftro 2UO fequuntrut Principes per Germa- 
hiam : fcdericm Pa!atinus,exulille quidem & 
bmnibusfpcjliarus principatibus fuisi Eleftor 
Braridebtirgicus , Duk Bipbririniis ^ Dux Mega. 
politanus , Landgrauius Haffi.-e Maior , Princi. 
pes Anhaltirii eum nonnuilis Coriiitibus Im. 
perii & VrbiBus Impetialibus , quos omnes 
hoc tahifuneitum bellumgraditeraftlixir.Poir- 
ro quisimpofteriim Reilgion^s per Germaniaiti 
fururusfitftatus^hbcaribciacdiututno bc.W 
lo,qub omriia ruinam minari videri- 




ELENCHVS ET COMPEN- 

DIOSA DESCRlPtlO iMPERAtORVM 

OCClbENTlS, FAGTO INITIO A C. iVLlO C: 

SARE FVNDATORE Et„AVCfORE H V I V S 1 M P E R I I, C 0 N T I. 

huatoquefiIdvfqLie'adI^erciiriaiidumfecuriduril,qui nbftra tem- 
pcftateimperid prsell; 




Aib ivLib C^sARi deben- 
tur primaMonarchisRoma- 
nac fundamerita,quanquam acl 
declinandani poreftatisvel no- 
mirtis Regii potius inuidiam' 
DiaatorEerpetms^pellarivoluerit.Vixitan 
nisLVLimperauicainnis Ill.menfibusVII.poft- 
quam bellis ciuihbus finem impofuiiret. Csfus 
efta Bruto,Caflio,aIiisq; coriiuratis anno muri- 
di MMMDCGCLXXXVL fuitq; isannrisab 
.yrbeconditaDCCVIII.OlympiadeCLXXlV. 
^ il. OctAvivs Avgvstvs & ipfe Caefar di- 
neposluhiexibrore, fucce(fieei,fumfitq;' 
primusnomenl mperatorisi qubd ante fummis 
exercituum dudtoiTbiirtHbui folituni fuerat, 
orfus cum nomine iupremam potcntiam fu- 
pra om nes qui antea parueran t Romanis, Vixit 
annis LXXV. demtis diebus XXV. imperauit 
ammXVI.quinumerus itaconftabit, fi duode- 
cim annos, quibus cum Antonio & Lepido 
Triumviris rerum potitus eft , fimul capias. 
^iprtuus efl:an,inundi MMMDCGCCXLIIL 



A.V.eyDCCLXV.6lympiadeGLXXX:xvilL 
atuio vero Chrifti XIV . 

III. TiBERivs Priuignus AuguftiexLiuiay' 
adoptatus a Vitricb anno mundi MMMDCC- 
CCLXXIX. A. V. C, DCGLX^Sufcepitpoft 
ddaLtium Irii|)erium s t enuitque^n^ 
FuiLhicjiaturajetri^^ 
de Iis,mahciof us, Ahrio imperiidusXV.Ser- 
iiator rioiier annum ageris trigefimuiiiaS.^Q- 
hanne baptizatus eft , annb vero XVIlI.eru- 
ci affixus mortuiisque anno XVIV. PauluS 
Damafctim profiGilccns adFidem Cbrifticon- 
uerfus 6fE. Vixit Tibe rius annis LX XVIli.im- 
peraluitXXIII, ^ ^ 

IV. CAivs C A L iGVzA natus Germanico* 
Drnfi filibjqui Idrufus frater fuit Tiberiiannc^ 
mundi MMMM l A.V.C. DCpCLXXXlX* 
Gratiasveropart^XXXIX.FuithicCaiusnnpn- 
ftrij[m hominiS jCX variis vic iis cbnflatum ,iaci- 
ens fe crudcUtate fua fbriSTdabilem a^ud^- 
mriesjvolutans fe infuper in omnibusflagitiis 
& libidinibas,qui ciim tribus fororibus cori- 

H ^ueui# 



Impkrivm 

fueuiffedicimr. VixitannosXXVUI.regnauit 
III.mcnfesX.dies VIII. , . . 

V. CiAVDivs nepos Tiberu cx fratte Dru- 
to rucceflit ei ^aufpicatus Imperium anno mun- 
diMMMMV.A.V.C.DCCXClII.annoGra- 

iia XLlil. cum vixilTet annos quinquagmta, 
peruenit ad kanc potentiam intetuentupecu- 
ais,cum fmgulis militibus CCCL. coronatos 
pollicitus eilet. BoHariimJiKeraru!? rudis miu 
nimcfuit,t.Liui^^r2ce£toicvfus. Vxonso- 
^^^^niFinaio TubTit^^ vixiiiet annos 
LXIV.regnaffetXIV. 

VI Nero Priuignusidemc(uegencr t.lau- 

, aii adoptatus per AsriPPinam fcr^^^ 

ferrimam anno mundi MMMMXIX. A.V. 
C DGCCVIL anno Grstiae LVlLcum an- 
hum agerer XVII. Imperator falutatus i mih- 
tibus , quibus tantundem aun poUicitus elt, 
quantum Claudius dedcirat. luffitintetficiO- 
, ^auiam matrera . Ppppsam Sabinam vxorcm. 

Senecam Przceptoretn aliosque. Chaltiarias 
, . peffimis modis^xit,faauspoftrempjuii:; 

fr'^^lrino vit*fu3etrigefunofecundo,imperiiquah 
decimo quarto mKrii^hoaaMlmC^^- 

^IL Sergivs GAlbA ey gente Sulpma a 
Legionibus Hifpanienfibus Imperator faUita- 
tus,& auftoritatc Senatus c(Jnfirmatus,f*rin- 
cips fuit haud adco makts. AbOthonc beilo 
petitus , caeiusque cft in agro Romano , cum vi- 
xi(retanno5 LXXIIl. regnafret men(es MLdies 
tdtidera. Capiit iUius intfcrfedi adOrhonem 

rclarumeft. c a - -u.; 

VlIL Sylvivs Otho loterfedto a milm- 

bus Galba imperium morte aduerfani quafi- 
tum ar^ipuit, cum turpi monftro quam homini 
effct fimUior , Libidinibus Nerone mhii inte- 
Eior.ambitione &impudenciainfamis. Poltre- 
mo viausperViteUiumpugionefeipfumcon- 
iFgdit, cum nonnifi quatuor menfcs imperafler, 
vixifletautemLVIILannos. 

IX. AvLvs ViTELLivs dubiumgulaevieio, 

an cirudeUtate aut hbidinibus fueric infamior. 
Criioris h«mani adeo appetens , vr pUires e no- 
biiiflimis Romanorum iuf^erir trucidan.ipfe vi- 
cifllm a mihtibuscsfus.qui cadauer eius proie- 
cerunt in Tiberim. Vixit VitelHus annos LVIL 
icenauitmcnfes odio. 

X, VespasiAnvs c Gentc Flama, turbatis 
afflidisque rebus komanis immanitate crude- 
lifllmorum monftrorum, Calgulas, Claudii. 
Ncronis , Ochonis & ViteUii . reftituit ahquo 
roodo imperium fuo fplcndori, ftabihtis legi- 
bus , Prouinciis, Legionibus ae difcmlina tnili- 
tari. Mifit hic fiUum fuum Titum ad obhden- 
«iam Hicrofolymarum Vrbem ad deeimum 
quartum dicm Aprilis,anno impcrii fui ILGra- 
ti« LXXIL obiit cx fluxu fanguineo ventris 
cum vixifletannis LXIX.mehfibus IlLdiebus 

- Vli.regnaflTetann.X. 

XL SueeeflTit patti Tixvs VjesPASiANvs 



HOMANVM 

an.mundiMMMMXXXXinA,V.G.DCGC* 
XXXI. anno Gratis LXXXLDiaus Js fuitj)«* 
litmsmr^^ i^'^"^ cum hu- 

manitate & liberal.tate coniuniaa vulgo nota 
effet. Domitiaiio fratri , quiimperandidehdc- 
rioeiinfidiasftruxeratjfacileignouit. Corre- 
ptus febri maUgna mortuus eft xtatis anno 
XXXIX. menfe V. die XXV. cum imperafl-et 
non nifi duobus annis menfibustotidem,did- 

busXX. r A 

XIl. fexcepic hunc Domitianvs frarer A; 
M.MMMMXLV. A.V. C. DCCCXXXIIL 
anno eratis LXXXIII. patrifratiique raultum 
diifimUis,opertus,crudeUtare.difEdentia,fufpi- 
Cionibus,amatorprodicionum,rapinarura,mi- 
roanitatis,hoftisChtiilianorum:quoriunhxc 

fccuhda nominatur^erfecir^ ea,qux iub Ne- 
rmiecontigerat.primacompurata. Ferturhie 
finguHs diebiis fecefllfle ad captandas muicas, 
vnde mufcarumvenacorappeUatuseft. Fuitin- 
fuper Ubidimbus fcorcisquededitus,qna:vicia 
ipfi caufa mortis extiterunt scatis annoXLV; 

imperiiXVi i j r 

Xili. Nerva cum iamfenexadmodumel- 
fet ad imperium pcruenit A.M.MMMMLXL 
A.V.C.DCCC)(lJX.anno falutisXClX.Prin- 
ceps bonus -& inftitiae amator .reftituit iUisbo- 
na fua,quibus Domitianus ea per vimadcmc- 
rat. Perfecucioriibu& iri Chnftianos modum 
impofuit ,abolicifque nonnuUis ludis pubhcis, 
in filium adopr auit Vlpium Traianum , natum 
in HifpanuTtet^iieVfoblpf^ principatm 
imperium magis floresecquam ant^avnquanii 
Exceflit e viuis annum agens LXXI. curaje- 
pnafft t per annitm YnUm.roenfes IV. 

XIV. Vlpivs Traianvs accepit impe* 
rium,poftquam Neruadecretum adoptiontsei 
<^oloniamtranfmififietiannovitseXLILmundi 
MMMMLXILA.V.C.DCCCL.anatoGhri^, 
fio C.vir cordatus , puidens , luftitisaraans, re* 
^mjlitaniiiritilnn^^ 

nal^^^^dui^^e^^ 
, cWiit^oPSTi^HpiOptmv^^ 
rex{cRdraleBibliorheCas,ayjiuorn^^ 
larchi. Profe^atus ad compefccndos bello lu- 
dxos mortuus eftcum vixiflct anms LXI V. le- 
2na<fetXlX.menfesVI.diesXy. 

XV. Adrianvs ebtinuic impeniim A.M. 
MMMMLXXX. A. V. C DCCCLXVllt 
Chrifti nati CXVIIL AdoBt^uerathuncTia 
ianus,fed eafmt virimodeftia,vtadSenaturi^ 
fcriberer.fcf ne accepturum' qmdem impe- 
num.nifiSenatusitacenfuifret. FuitAdriamw 
magna pruclentiaac dextefitatein negotns,elot 
quens infupet tnifeehs cttm feueritate 4omi^ 
tatem. Percurnt fiic pfope omnes Monarchi^ 
Rothans Prouihcias,quod vix quifquam InV- 
peratorum ante eum fecerat. Tantum auteni^ 
poftremo eum cepit vifae tsdium vt non fe-; 
mei optauerit moftera.quam adeptus eft an- 
no vit« LXXII. cum legnaffet ann. XX l. maU 
fesXL Humatafucrunt6fla ems m molc 

' dnanl 



l^tiahi , quas hodie Romx Caftrum Angeli dici^ 



XVI. Antoninvs IPivs Imperator fadui 
eft A. M. MMMMCII. A.V»C.DCCCLXX- 
JCIX. anno repararK (aPutis CXXXIX. Adria - 
ni gener , & ab eod em in fi l ium adopcatiis > ho . 
mo morum eregahtia, ammi magnitudinc , elo- 
tjuentia Sc humanitate omnibusgratus.Primus 
hic a ciruoris humani efFufione imrauncm fe 
prsftitit, maximi fccit au(5toritatem Senatus, 
Profeflbribus bonarum artium fttpendia con;- 
ftituit. HuiuScircumfertur illud celebre:wrf//e/e 
vnum feruafe ciuem quam miUe hojles imetficere^ 
Hac de eau(a ienatus eum Pntris patrix appe lla- 
tione cohonefta uir. ExceiHtannoatatisLXX. 
cum rebus prjEfuiilet annis XXIII. funus e*- 
ius monumento Adriani Principis iliatum eft. 

XVII. Antoninvs Vervs Pii gener,fuc- 
ceffit Socero in imperio» Adfciuit hic fibi ab 
ihitio Lucium Verum fratrem ,fuitquc tunc pri- 
mum imperium ftib duobus xquali vcentibus 
poteftate. M agnis hic p rinceps effe rcurilau di- 
bus,quod fuerit virbonus,(apiens,modeftiae 
8c iuftitia: ftudiofus,hberaUs in viros dodlos» 
fcUx in belhcisexpcditionibus» impcranteco 
pcrfecutio Chriftianisnon parum moleftafuit, 

'^'•^quae ccflauiccum opera Legionis Chriftiaiiae 
vi<Jloriam contra hoftes obtinuiflet, vnde fa- 
iftam eft , vt edidto Chriftianos impofterum 
aftligi vctuerit. Superuixit LuciofratrianUos 
bfto, mortuusque eft £EtatisannoLXi.imperii 
XVIII. 

XVIII. Lvcivs Vervs collega & locius 
fratris fuit in imperio.Cum autem pcr exiguum 
tempus nec foius regnauerit , neque inter ma- 
los neque bonos principes compuratur. Impe- 
rauit cum frsrre Antonino ann. XI. raortuus 
anno statis XLII. illatus in monumencum 
driani. 

XIX. CoMMODVs M. Antonino VeroPa- 
bifucceflit A.M. MMMMCXLIIL A. V. C. 
CMXXXVIlLanno ialutis CLXXXIl. Stete- 
rac Monarchia Romana in fumm o quafiflore 
aluli i Cgfaris asuovfque^adT^Antonitm 
.pt^ftqiiem vaiiis^c prope cohtinuis aghatafe- 
ditionibus bellisque ciuijibus valdelabefadlata 
eft.Edidit autem Commodus futur^ crudeUta- 
tis fpecimen , dum ingrefliis balneum oh leucm 
iane caufam magiftrum Thcrmarum in arden. 
tcm fornaceni coniici iufllflec.vixdumannum 
ages duodefciniurn. SoIcnnehuiGcrattOtdsnb- 
dles pcrpotaire vfque in multam liiccm ,nec in 
hoc ftctit ihtemperies hominis, addebat hor- 
rcndas hbidincsjdUmftfsterCCC.quasalebat 
concubihas.ctiam pilerorum fefcfedaretamo- 
ribuS,& hac ratiohe nouuhi Caligulam reringe- 
rct.Soro^emLiicillam,infantemadhuc,miiera- 
bihtetocciditjCiterasftuprisihquinauir. Noh 
tulefe monftri importunitaccm Marcia pcllex 
ic Lfftus priBfe£tus prstorio ,quofum opera k 
i^ica fublacus,ac Senatusconfulto cadauercius 
ih Tibcfim abiedom eft jmperaiiit tredecim o- 
innihoaiihis. 



XXi Sufcepit impcrii gubernacula P e r t i- 
N A X , A.M. MMMMCLVL A. V.C. CMXLi 
anno Gratix CXCllIL Patcr eius gencris ii- 
bertini ptimo Scholae Magifter , poft milcs fue- 
rat , poftremo ftrenuitate fua in id faftigium 
confcenderat.vt Khstias Noiiciquc,poftMyfi* 
r acbaciaJcicommittercturPraefedlura. Cumq; 
'i^ vir cflet RomanUs, eoru opera, a quil>us Comi 
modus trucidatus Fuerar,iraper3tor cledluseft-. 
Cum autcra Prajcorianoruminiblentiam cohi- 
bere conarctuf in rantum eorUra incurrit o- 
diunijvc fa^o in opcimumTenemimpetuob. 
trunCarent eum,caputque eiuis haftae infixuni 
ad iulianiim fucceflbrem eius in caftra defcr- 
rcnt. VixeratautemannosLX.hecamphusiex 
menfibus regnauierati 

XXI. Rebusautem Rbmanisinfuhimacon- 
fufione veriantibus, cum nulla propc optima^ 
tiumeflecau<aoricas,fed militesomniapoiTenCi 
quoriim infoifincia, & quidliijccaudendiimpu- 
nitas in fummum euafcratgtadum,cOaudaci« 
veneruntSulpitiusPra:fcdusvrbis,&DiDivs 
IvLiANvs ,vc auro oblacoccrcarehtiuiicican- 
do Imperio, Sulpicio autem iinguiismiUtibus 
quingetos coronatos offcrentc j I vl i an Vs pol- 
licitus cft DCXXV. quo ingenerecumSulpii- 
tium vincerct, impcrator eledus eft; homo gu- 
lae deditus,aIeacor, quique prajtbrianispromif.. 
fam non folueretpecuniam. Vndeprimum iri 
odium mihtum addu^us. poft vilis habitus 
contemtusque,ab ignotoquodaminterfedlus 
eft, cum folos raenies Vll.dies XlV.iraperafler; 

XXIL Pescennivs NiGER Proconfui Sy- 
ri^ * Imperator' falucatus eft ab Legionibus Sy- 
riaciSi At Seuerus.quem Senatus ciegerat profe. 
dtus ci obuiam cum exercitu.cribus praliis cuni 
eo eonflixic. Nigroaucem in NouillimG confli. 
^lu cum vxorecaefo,SeuerusfoIusrerumpoci- 
tus cft, qui Pefcennii bona filcopublicoaddi- 
xitjcxtiniaa omni eius neceilicudine. 

XXIII. Severvs igitur luliano iucccffifle 
creditur A.M.MMMMGLVII. A. V. Ci CM- 
XLV.anr^ GratiaeperChrifturapartje CXC V; 
Romam reuerfuse:x:quifitishonoribusaSena- 
tu exceptus eft , nec minoribus a mihtibus ik ab 
Ytrifque Imperator confalutatusi Vocatos ia 
Capitohum PrstorianoS ,omnes quotquotin- 
terfc«ai PertinaciS rci eraht,cxau<aorauit,& ex- 
tra Romani imperii limitcs proicripcbs cxulare 
iuffit. Quin & Laetum^mediofuftuUt.aucho- 
rcm csedis Commodi & Percinacis Impp. i»e- 
fcennium Nigrumiam ancedcuiccrac, Profe» 
^min Sritanniam extinftus cft Eboraci, homo 
impiger & in rebus gefehdisacerrimus. Tan. 
tum dccedens Populb RpmahofrumentireU- 
qiiifle dicitur, vt In annos feptcm proximos fuf- 
fecerit. Vixit annos LX V.menfes IX.dies XXV; 
Imperauitann.XVIli. 

XXiV. CiAvbivs Albinvs iti Gallia Im^ 
peracorefedixerat. AtSeuerusdcuidoPefccri- 
nio reiierfus Ilomam bcllum intulic Aibind 
quem fibiinlmperiofoeiumadfciucrac. Guifli 
*utem Albmus proditorie ftruxiiTctSeiiefbih- 

4 fidias 




I U 'V E R I V M R C M A V M _ 

rA baum profc£tus eft,quireinGaUiapro d* fcntem.^ vc Senatorem^haberc voluit. Et 
tra A"^^""'^ .'^. ora:lib haud quidem tuhcip{alegesquardam,qua;M^m»ie- 



Lusque,& ad Seuerumdu£tuseft,adhucrpi 
rans , qui caput eidefecari &c cadauer m proflu- 
entcmabiiciiuffit.deletisinfupeirommbusAl- 
binifamiliai:ibus&amiGis.H.TCvi£tbtiaSeUero 

foli imperium lacum fecit. 

XXV.AntoninvsBassianvsCaracAl- 

LA Seueri fiiia^ patretii in miperio fccutus eft 
A M.MMMMCLXXV.A.V.C.CMLXI]I.an- 
no Chrifti CClH.Monftrum Ubidme &cru- 
delicate infame.lnterfecit enim Getatn fratrem 
a coUo matris pendentem eiufq-,opemlamen.- 



tacehdisq-,Ubidinibustotusdediciis,Neronetia- 
que acCaligu!amfd2ditacelupeigrellus,rooh- 
ftrum fe pottus quam hominem oftendit : aded 
vt Vcftales virgines conftupraret , fibiqne i^fi 
viriUaelicijiti^p^t^^ 

/ham refcrtet .Qujn & nubere feie,& paci mulie- 
bria ftoiidiUlmclimulauir. Cuitiqiad omhiuni 
vitiotun:! fummam peruehiUa, occifus eft iii 
cioaca, vbi ie occultaiieratj corpuscjue eiiis in 
fterquilihiiim abiedum , cum hon nifi XVII. 
anhis vixillec j regnafTct aucem IL menfibas 



I 



a cuiiu iiidiiis j^v-w i vilT 

l.„r,riw Msonilm hicRomiSenatoruhinu- M.MMMMCLXXXV11.A.V.C.LM1.AAV. 

^^^SJSSsSeTriraRmi ann.Giati^CCXXV.cunliu..enisadmodum 

SSnjJ^^L^ggS^ .ff„ivrusfiael, ■„ regcndo impeno Vlpiani 

*^JSg||BH»-J^~-j;^_ ,„„f,,„M,<isHicna,u.anullump.ope,ieue..- 

l=noueica ius.mu,,,«o.fu«^^ 

is^::::^:^^!:;^'^- i,iudpeifc.ip.um.ac.^«..,,i.,».»M/.m 



niisXLIII.annos,tegriauitVL ^ ^ 

XXVL Antoninvs Geta & ipfeSeueri 
Imperatotis minor filius,a patreinimperiifo- 
cietate fracri praelatus, kiagnam paternarum 
vittutum adraodnm adolefcens fpehipr^bmt. 
Hac de caufa Bafrianus ih moctem eius cuirt 
confpirarfet.naaus fratrem folummcubiculo 
matris luli^ , ,qu« poft Baffiani matrem Scuero' 
nupferat,inteffeGit adolefcehtem: quo paai- 
cidio pliirimbrum ddia fibi cdncihauis Baflia- 

nus. . ^ ■ : i i f i/i 

XXVII. Excepithunc M acrinvs A.M-M- 
MMMCLXXXIL A.V.C. CMLXX^Armo 
Chrifti CCXX. Hic cumefTetPrsfeausPraE- 
torio a militibusqui in Aftyria eraht?Imperator 



Hefeceru. Odiohabitusamihtc,quemnimisfe- 
ueriter habere de confilio Vlpianiexiftimaba-- 
turjinterfeaus eft in GaUia,annitentepotifli-_ 
mum Maxirtiino , annostatis XXXIX. impeni 

XIIL ... 

XXX.' Maximinvs humili drtus generciti 

Thraciii,patre ac matre barbaris,Imper»tora 
Mitibusfalutacuseft,auihovitaceSenatusnoa 
accedenteA.M.MMMMCGA.V.C.CMLX, 
XXllX. Chrifti CCXXXIIX, fiUuni euifdera 
feeumnomihisimperiifoeium dixit.' Paftorem 
eum' primo ih Thracia fuiircperhibent,dem» 
ceps Roma veuiffe imperance Seuero^uicoip- 
mend atus eft inufitata c oij2C£lsjiiagmm.dm e 
gTro bore , accedent e celentatecurnii,,^^ 



tor,olm,l,abusqu.mm^nae....^^^^^^^^^ 

menu^ aDi ncipi6imtetiif.birociumadfeit. di.um eft adcptnsp.rftamam. Poftremo&- 

Frh"SS"Ss.cumquena,„iaef- ^-^'^V''r'T^'*''^^"";£^t 

teauatioi.4mili,ibttso.(i6habit(.Scflacccden- peibus cuaf.,, vt Sena.us h""'""»!"; 

cciud SS cuminuemoieff^ ^1^;»« AlSan' 

lecruacuiaic, „; miiiresnUodvxo- g t ofufiihomihis.SeruoSactamiliaresAlesan- 

quddtde ferat. P>^05"''^^"^„"'!^"" °f ^^^^^ antecefloris fui crudehffimis modis exrin- 

rem hofoit sfui violairetangjviuos in miuiilit ari anteccnuui. im wiuuv- r .-i.r^c rn 

rtaKceM.b„sque boum coiiis extante xit,vtimi5amSHmt£!S^^ 



folo' ciipite vtriurque,vt coUoqui pofrcnr, nec 
palTus cft eximidoilccfGaturientibiisverrnieu- 
lis,& corpora eorurri erod^enfibus foetore ex- 
tinguerentur & putredine.Caefus «ft Antiochi^' 

cumfolosregnalTetniejilfiiy^''' _, 

XXVIIL VARivsHELioGitBALVsBafliani 
fifius creditus , auia Maefas artibus adirhperium 
peruenit A.M.MMMMCLXXXIV. A. V.C 
CMLXXII. Chrifti, CCXXII. Alexandrum 
(sonfanguineum impetii focium fibi aflurafir. 



neflehtahimumSenatUs^^ 
^eruicespticiicrenm 

meridiem vrerq; fe quieri dediifctjpatre agente 
fexagefimum-anhum ; filioatitem decimum no- 
numjcum tres anhos fimtil imperaflent.' 

XiCXL GoRDiANvs SENioRiuuitusadim- 
perium raptus eft , cum fiUo cognomine , agens 
annum fexagefinaum.vt populum Rom.a Ty- 
rannide Maximiniaflererer. Interfedoautem 
filio , Gordiano luniore^miferabilis fenex furo- 

rera'' 



\ 



P £ n G E k 
^ettt rrtllitlim metuens, fenije collam laqiieo 
fregt't, malens deformi hoc letKi genere peTire^ 
quam ab iis excruciatus ludibrio haberi,cum 
iion ampliusquinqi mcnfibus regnaflet. Mors 
eius multis triftitiamattulit>cumbonushabe- 
retur Princcps, qui practer prudentiam fenilem 
in pingendi quoque Sc fculpendiartemultum 
valeret. 

XXXII. PvpienvsMaximvs fabriferrarii 
filiusjcum fortiterfaciendoperoranesmiiicijE 

, gradusadfummasdignitateseuafiflTetitam du- 
rus&fuperbuseuafit,vtmagnaminR.omanos 
exerceret crudelitatem , vnde concitati milites, 
fad3conitiratione,excitatoquefumultuc(intra 
eum Sc Albinum , e Palatio raptqs ad caftra de- 
duxerunt j ibique trucidauerunt, cum vix bien. 
niumimperaifent. 

XXXIII. C^Li vsBAiBiNvscumPupieno 
imperium nadus^ad reprimendam Maximini 
malitiam eledtus eft. Erat hic natus in Hifpania, 
vir catus & verfutus, «& qui compreilitfeditio- 
ncs,qHcE quotidieRom^oriebantur , ad quam 
rem multum faciebat hominis prudentia cum 
eioquentiaGoniunda.Deincepsautemadueriae 
foLtunaj acecbitatem ita expertus eft,vtexcin- 
dloGordiano vtroque,cumRoraaniad tertium 
Gordianum aliquera adfpirarent, optareiitqiie 
B Jbinum & Maximum abdicare fe dignitate,v- 
terque intelleda raente populiamilitibustru- 
cidatusfuerit.cumpraEfuiiTentrebusannisduo, 
bus. 

XXXI V.GoRDi AN vs II. cum annum ageret 
XVI.aufpicatuseftimperium, A.M.MMMM- 
CCIII. A. V. C. CMXCl. ann.falutis CCXLI. 
trucidato Maxirainocumfilloinobfidione A- 
quileia; , Popieno autem & Balbino Roma^cae- 
fis. Fuirhjc£i-incep.s atjjansjujl^^ 
tis.pacis & affabilitatis ftudiofus,eoque nomine 
omnibus charu5,vc nihil prcXt^MEtatemadrcs 
fammaseideeftevideretur.Phil^pusenim qui. 
dam ArabsjVt illuminodiumapudexercitum 
vocaret,criminatus adolefcentiam eius, nouem 
Prascorianis perfuafic, vr eum obtruncarenc, 
cum\cgnaflet an nos VI. 

XXXV. Valens HdSTiLiANvs abSena- 
tu Roma: Imperator creatus,vt daretoperam 
tte nouis moribus peruerteretur RelpubUca, 
audica csde Gordiani , qua omnium percelle- 
bantur animi non defuere Hoftiliano omnes 
inagnae ad imperandum virtutes,{ed eum iam 
inorbis elTec oppreflTus, paulo poft yinendi fi- 
hemfecif. 

XXXVI. Percadem GdtdianiPrineipisPHi- 
iippvs ARABsadimperium proruit A.M. M- 
MMMCClX.A.V.C.CMXCVII.ann.Grati2E 
CCXLVIII.Roiflam venit anno Il.imperii iui, 
celebrauirque ludos Seculares Kalendis Maij, 
^nno qui millefimus erat ab Vrbe R.oma condi- 
ta.FuneftuSautemcafusinteruenit huiclstitiasi) 
inagha parte vrbis fortuitoihcendioabfumta, 
ob crebras funalium ac c'ereorum nodturno. 
t\lm dileutfationes.Aiunthunc primum ex Irn- 

r ' ■ 



M A I A 

peratoribus Romanis Chriftianlfmiim ahiple- 
xum,cuius odid Deciusinlliyricofcditionem 
aduerfus eum mouit,arrepto Imperatoris nos> 
mine. Proficiicensigiturcumexerciiuad com- 
pefcendum Decium,filium fuum Roma: reli- 
quir. At Praetoiriani offenfi ceruices prjecide- 
runtadolefcenti.QuointeHe61:omiIitesPhiIip- 
pi,& ipfum Imperatorcm obtruncauerunc, vbi 
Veronam cum exercitu veniifet, imperauerat 
autem cum cjederetur annos V. 

XXXVII. PofthuncDE e ivsadimperium 
peruenit A. M. MMxMMCCXlV. A. V.C.MIL 
an. Chrifti CCLII. Natus erat in Pannonia in- 
feriore nobili familia , alTumfitque fihum fuum 
patri cognominem in Imperii focieratem con- 
fentiente Senatu. Ingeiisjnc fuitCJi^nftian^ 
rum perfecutor vv£^ui RomaFabianum Pon- 
tificem , Hierofolymis Alexandfum ,^EabiTai-n 
Antiochis cum tribus filiismarcyrioaffecerit. 
Erant eo rempore Chriftiani vbique locorum 
inludu &gemiribus, vtformidine compulfi in 
denfis lyluis interfpelsaferaruro latebras quae- 
rerent.Duobu^pradiiscum Gothis ccmgreftus, 
in pofteriore ipfecum hlio occubult^oun pater 
annum ageiret quinquagcfimum,& non nifi an- 
nosll.menfes Vl.rcgnairer. 

XXXVIII. Q.HERENNIVS HetrvscvsI 
plerifque non refertur in Imperatorum Cata, 
talogum, quanqiiam nonnulli iraagincm ipfius 
inter Csiarum exhibeanCj addito quod filius 
fuericDecii. 

XXXIX. VlKlVS GaLLVS HoSTlLlANVS 

excindto Deciofuccefficeledhis^bvnaLegiond 
qu£B lalua remanferatinconfiiducum Gothisi 
H inc commendatusSenatui ,ab eo ordine Au- 
guftus felutatus eft, quanquam plus valerec 
fraude & aftutia quam vircuce, & apcior ef- 
fec ad fufum columque quam gladium, quas 
res magnis in imperio motibus caufarii prx- 
buir* 

XL. Qui vbi ex patte coi-npofiti funt,virtut^ 
prsftantiftimi viri i€myliani, & paxaliquo mo- 
doreftitura, GalluS reuerfus Romam Volv- 
siANVM filium imperii focium dixit , vd- 
lens ipfum Auguftum falutarii Cumauteiti v- 
tefque^itiis adobrutus effec, regnum eoruni 
non futurum fuillet diuturnum, nifi horribi- 
lis peftilentiaj quae pfcr integrum decenniurrl 
durauit, vniuerfum orbem miferabiliter afflt- 
xilTetjnuIIo penituslocoexcepto. Intereami- 
lites .(Emylianum Imperatorem dixerunt.Hune 
opprefluri Gallus cum Volufianovalidumcof- 
legeruritexercitum , profecSlique contra i€my- 
liarium cruentum commiierepralium ,ijijq^uci 
yjercLuepa^er &^lius qcc]^^ 
cum vi doria jelin^nentes AtmyWann , gnl 
«miiies Galli neceEiGfs&amicospublicobel- 
loperfecutusomnibusmodiSafHixicvbicunq-, 
eos n-mciicetetui:. Gallus regnauit aniiis IL 
menfibus V 1 1 1.VoIufianus folis annis II. 

XLI. De quibus cum repbrtafiet vidoriam 
in Mauritaniai./£ m ii. i an vs,fclkiterpcrfeeti- 



Cf j^ ' I M P E R l V, M 

tus belU reliquias, quamuis huraili natus ge- 
nctcabuOis for cun.-c itidulgeutia, tam afrogans 
euafu, vt aufiis fuetit ad Senacum fcribere , bre- 
ui fe tempbrc Thraciam ctim Mefopotamjj &c 
Arnieniaab opbrefloribus vindicaturum. Sed 
feiplumvanafpedecepit. Agitantem emm harc 
confilia trifte perculit nuncium , mihtes Ap- 
«ii aUum creafle Csfarera, vt /£myhanUm pel- 
lerent Imper.o. iEmyliani copi^,cumc!arita- 
tcm generis itt noublmperatorc&humihtl- 
tera ^EmyHani coi^ferrent ^ facile cum Appianis 
confeiifcruht.Comrnuni igitur vtrorum^ue o- 
pera truCidatus cft.cura vixiiiet annis XL.re- 
snafletraenfibuslll* , a 

XLtl. LiciNivs VA^ERiANvseleausab 
exercitu in VindeUciaaccepit Impetiura A. M- 
MMMMCCXVilt.A.V.C.MVI.anho Gta- 
tis CCLVl. Ortus hic crat ex illtiftri Corne- 
liotum gente, Senatuique gratus ob Virtutcni 
& forcitudinem, vnde comrauni Senatus o- 
mniuraque prope exercituum co.nienfulmpe* 
rator falutat us eft. Fuit Liciniiis ab mmo Chri- 
ftianis ndn admodum iniqaus-, fed pofteaab in- 
cantatore Mago ^gyptii geneiris corruptuS 
non folura actitef eosf^erfecutuseft^fed&ido- 
hs humanas vi^iraas obtuUt^ Sed nori diu per^ 
ftitit ha:c eiils impietas. Profeaus emm cum co- 
piis contra Perfas viaus fUit acie, cepitque eum 
SaporeS rex Perfiitarita virUm jgnommiaafti- 
ciens, vt pcdc dorfo ac ccruicibus eitis impoiitoi 
pro feabeilo eo vteretur,quoties eqUumcon- 
fcenderet. tandcmviub^icutcmdctrahiiul- 
■ f,t,cuminfeUxVaIetiar)lis,nonnifiduobu«an- 

nisitnperiumobtiftuiflet \ 

XtlH. CaHtopatreLicinioGALLiENVS 
Augnft.sfalutatuseft A.M.MMMMCCXX- 
III A V. C. MXl.anno ChtiftiCCLXl. Mon- 
ftrum Neioniadmodumfimilcpeftisgenens 
huinani crudeUflimus ac teterritnus omnium 
dui fherunt vnquam. Dedituseniiii fuis ybki- 
ptatibus.omneUberandipattisabiedtftud.ura, 
qax res in odium _eum adduxit apiid cxerg. 
tum. Hiftoriarum monuraentis ptoditum elt,' 
triainta eo iraperante fme Legatos hue prjE- 
V ftaos copiatum , Imperacorium riomen arti- 
pUiflcqui &trigin£aTyrannidiaifuerunt,& 
fofe inuicem mutuis lanienis confumplcrunt: 
qutfE di ffidia Imperiiim Romatium mifens mo- 
' dis afllixerunt.Ipfe Gallienus cum ahquot pras- 
his contraPoftumum infcrior fmflet, poltre- 
mb ab Daimata quodam cafus eft, cum ptaefu- 
iflet rebus pferannosdece*!. S_ybhocIffi^a- 

toreprima fitFrancofum^^ 
vtT^Tqirpro^F^iii^ms^ 

t tuc. , ' 

^ XLIV. Saloninvs ValerUnvs capto 
apud Perfas patre cura GaUieno fratrc impe- 
rauit. CuraqucGaUienomuIturadifliraihsei- 
fet , Princeps fapicns , modeftus, fobrms , hbe- 
rahs &: do6bus, diled.s obfcruatufque cft ab Vr 
niuerfoSenatu. VcrHmodu,quopopuIusGal- 
kenum perfequebatur , pats aUqjia etiam in Sa- 



R C M A N V M ^ 
loninum fratrem deuoluta fuit , nocuitque 
adeo virtmibus ^iuius^vt faao aduerfompo- 
fturaum pirseUo , Mediolariura vfque profugus 
leruare vitam hon pbtuerit, fed a Francis cae- 
fus iriterierit.vtnulque corpbre Mediolanifc- 
pu.to. 

XLV". imperio igitur Romano miferrimis 
modis aflliao.exercitus quiin GaUia erant,LA- 
BifeNVM PbsTVMVM Auguftum dixetunt. At 
Galhenus & Valeri^nus fratrcs, cam tertium 
in Irapcnofene noHerir.profeai cum copus m 
Galhani adueilus PofturaUm ab eo acie vidi 
c^fiqitc ftint:quo praiUd ipfe totius (JaUiata- 
aus dorainus, ab LoUiano paitis copjaium 
piEfeao viciflim obtruricatus eft cum falioi 
quem patei in iraperii focietatem aflumferat , & 
iara pet oraneraGalliamAugufturaconfaluta- 
ri maridaiieiat. 

\ XLVi. Ahno Mundi MMMMCCXXX. 
A.V.C.MXXL Chrifti CCLXXI. FlavivS 
C L A V D i V s Imperator di^us cft, ab exer citu 
qui erat iri Infubriairatamque: habuit fenatus 
cleaiorierti. Verba quibus iri ienatulalutatus 
eft,hscfuifleperhibentur. liaut Cldudilmpera* 
iorfaluL Tufratcf nofter es , tu pater nofter , tu nofttr 
amim,tu optmus Senator,tu verus Prmeps. Ex qiu- 
bus facile cognofci poireft. quaUs hic vir fue- 
rit Gothb. raagno pra;Uo dcuicit atquecon- 
cidif.pulfoque AureoloTyranno raortuuseit, 
cum impcrairet annos duos. 

X L VII. Htiius frater A v r i t iv s Q v i n- 
T iLivs feleaiis eft ab fenatulrapeiator,non 
tam fuis quam fratns virtutibusac raento ,cum 
ipfc efler fupra raoduris timidus &acimo prot- 
lus abieao,pr*fercris regno vitam prmatam. 
Vndc lc^iones inteUeao cius mgenio, fatti- 
dientes hominem. AurcUanurii Cftfarem di- 
xefunt. duintiUanus hoc intcUeao, amcns 
formidiricTlifthiae ac timoris vkta impati- 
ens, impoiltis in aquam pedibus venas iecan 
iuflit. ne acerbitaicm raoniS pcrfennfcetct. 
Ita moituus eft die vigefimo iepnraoJm^>e- 

rii. 1 
XLVIIL HocpaaoAvRiLt ANVseie- 

ausabexercitu,imperiumaccepu A M MM- 
MMCCXXXV. A. V. C. MXXllL Chnfti 
CCLXXIlLhomo militaris &acer,quodpa- 
tuit,poftquarii Marcomannos &SueuOs,tot- 
tifliraos Germanis populos aUquot pralns vi- 
cit,redditaqueItaUa^ pace Vrbem mgrefliis, 
ortas ibi feditioncs compofuit , capi te plexis t u- 
inuUuum auaoribus. Hiric duais copusad- 
uerfus Zcriobiam.PahTiyreriorum regmam, 
muhereiri fupra fexUmmagtiiammi.dcuiaam 
eamcepit,&inTriumphodUxic.Indeconue|:- 
fis armisinGetmaniam,SueuosBohemofquc 

aggteirus , feliciter cUm iUis conflixit : cumque 
fifnainOrientemconuertifl-ct.cJcIuseftamiU- 
tibushaudproculByzantio,cumimperafletan. 

V.menLVI. 
X L l X. T AciT o virtutes Impenum contH- 

lcrun^ 



P E R G E K 

l€tufit A. M. MMMMCCXLL A. V. C.MXX- 
VIIII. Salutis noftra; CCLXXIX. eledo ab Se- 
_ natu,cuiHsarbitrio,excrcitusRomaiaorumius 
C .«teandiPrincipispermiferanti Fuel-atante&i- 
|)fe S,enapor,& exhocordineadthronumlm- 
perialem fabktusjcum in hoc duntaxat fuo Se- 
natus vteretur iudicio-. Tarfi e vira migrauit 
cum menfes Vl.dies XX.regnafTet. 

L. Hocmortuo Annivs Florianvs frater 
Taciti Imperium inuafir. Cum autcm homo ef. 
fcc ignauusjnec vllisle corporis autanimi doti- 
buscommendaretjexercitus Probum eiprsetu- 
Jerunr. Tacitus periculum raaius veritus,venas 
fibifecariiuffit.mortuusqj eftalteropoftquam 
imperare CQEpilTet menfe. 

Ll. Anno Mundi MMMMCCXLILA.V. 
C.MXXX.Gratis CCLXXX.in Tarfenfi op- 
pido Vaierivs Probvs communi militum & 
Senatus fufFragio Auguftus confalutatus eft^ 
Francis autem & AIIemannisGalliasvaftanti- 
bus,omnescopiasab Orienrereuoeatasin GaU 
liamduxit,&vrro(quevicit.GothosAfi«immi- 
nentes repreffit, Cyliam a Jatronum colkmie 
purgauu:cumque ociarentur miIires,coegit eos 
circa Syrmium exhauftis aquis paludofa quje- 
dam loca abftergere, cuius laboris tJedio conci- 
tari iH euin irruerunt atque trucidauetunti cum 
perannos/ex iniperioprsfuifleti 

LIL C A R v s Narbonenfis, Prxkdas Prai"- 
tono A.M. MMMMCCXLVIIL A. V. C- 
MXXXVI.anno Salutis noftrs CCLXXXVI 
Imperator creatuseft. AlTumfithicfibiinlm! 
permm duos filios, umerianum & Gadnum. 
I crfas bellurti mouentesaggreffus vicit, &im- 
perata facere coegit. Cum Sarmatis profpe- 
re conflixit,eorumque fedecim milliaoccidit, 
captis viginti millibus, ingenrique prsda. Et 
iam m eo eratjVt Ctefiphontem Vrbemcape- 
ret. C^erum cum ad Tygrim- fluuium venif- 
let.tanra oborraefttempeftas.^onitruis fulmi- 
rabusque horrendisfeua. qualis vixpoft horai 
hum memonam audita fuerat. qua optimus 
i)rineeps opprelTus eftcuraalteruraiamannum 
regna(ret* 

LIIL Succeiloreni habuitCarus NvMB- 
R I A N V M filium,hominem magnie virtutis,& 
cui mhlldeefie videbatur,cumefretoratoro^ 
ptimus & equcs validus, qui fortitudinis fpe. 
cirama ediderat in bello Perfico fub Patre. 
Cum autem Numerianus ad exercitum eflet. 
tnitis & Jugens patris inreritum ; Aper virri^ 
cus eius, Prsfedus Prsetorio confilium cepit 
jnterficiendi principis. Captata igitur occa- 
hone.cum is non moeftitia folum fed&tnor- 
bo oppreffus ledica veherctur,^ccurrit Aper 
quah confolaturushsrainem.admiffusquein- 
tcrfecit Pnncipem haud fane malum ncfarius 
proditor, Gumimperafretannistantura duo- 

LIV. Carinvs cum harc fferent ^ aberat in 
|al ia,,nduIgens.genio & voluptatibus.quibus 
audira patns fratrifque morrefinem imppfaere 
«oattB5^ft„PceupatGeniraimpcrio,fa<aoque 



a Galliis initio caufafuitctuentifllniibelli.vn- 
de didus fuit venenum & peftis generis hu^ 
mani,deteftabihs apud omncs. Nouem vxo* 
res hoc monftrum duxit , quibus bmnibus 
cum grjiuida faaa:fuiflent,porre6fcoabortiig| 
foBtus exeuflir. Interea DioeletianUsRomKe^ 
leftus fe pro Imperatore & quidemfatiscorai 
mode gerebat. Hunc vt opprimerct Carinusi 
contraao magno exercitu aecurrit 3 pugna- 
tumque inrer eos eft aliquoties Variaforttinaj 
donec poftremo vidis Carini copiisipfequo^ 
qu9 c^fus in acie oecubuit,curaiolosduosfe^ 
gnafl^etannos, 

LV. DiocLETiANvs,quieutnmagnanimi- 
tatc prudentiam coniunxerat.Imperatorcreai- 
tus eft A.M. MMMMCCL. A. V. C.M.XXX^ 
VIIL anno laluris CCLXXXVIH. Maicimjd- 
num Imptrii focium adfduir,quodclim vidc- 
retur plunbus indigere capitibus, vterquefibi 
collegara nominauit.Diocletianus quidemGa- 
lerium Maximirum; Maxiinianus autem Fla^ 
•HiH-^^-" "^^""""^ ; PatrenTC ohftantinr^^ 
gn^^Cormenerant Impp.DmHI^tlStus&Ma- 
ximianus apud Vrbem Nicomediam.vt peni-- 
tus e medio tollerent Ghriftianos. Igitur pro- 
pofito edido .imperauerunt , vt omnes Diis fa- 
cnficarenr.nifi vellentcapitisadirepericulum, 
Durauit hxc perfecutio integnimdecennium, 
obferuatumque eft.vnomenfeperiiflfefepten- 
decim hominum miliia. Poftremo Diocletia- 
nus & Maximianus ebdem die abdicaucrunt 
fe imperio, &jjle quidcm haufto veneno fe- 
ipfunivitaprmauite yigin^ 
tiquinque. 

IVl i^ueratDiocietiani in Impetio rocms 
& collega Va£erivs MaxiMianvs homd 
crudehtatis furiof^, & pene cerebro vacuiis. 
Itigens fub hoc rufticorum tumultus exortus 
cdyqai iugum magifttatus exculleraht ; quos 
cum compefcuiiret Maximianus , profe^tus in 
Africamimaxima confecit hegotia. Deiiicit ibi 
Gentianos , credo de iis trophso ad immorta- 
lem memoriam. Ab^dica^uititLimperip.^o po^ 
musjuerat^e^^ reuerfusque ad 

fUa pr^diaj priuafam Virariraiitepoluit re- 

LVlL GoNstAfiTiv§ pl:incepsplacidus& 
humanus vocatus ad Imperii adminiftfatio^ 
nem,diuifir iiiud cum Galerio Maxiininona- 
arusipfeprofuapartc Galliam, Hifpaniain . Ib- 
liam, Allobrogcfque. qtlas prbiiincias oianes 
fingalari dexteritate reiir.Hincprofedus in A- 
fiam Perfas domuir, obiirque poftremo dieni 

fUum in BritanttiajCumann.IV.Impetiufnte- 
nuiffct. 

LVHL GAtERivs MAxfMiis^vs inforti- 
tione Imperii adeptusfueratcumOrientellly^ 
ricum Gr^ciamqae. Aiuntillumarmehrariifi^ 
hum fuifle crudelenlque inprirr.is & fangui- 
narium , barbarum i robuftum, audaccm.vnde 
magnas res in raiiitia efFecir. AUegit fibi fo- 
cios Imperii Maxirainum & Seuerum, refer-? 
mto fifai Illyrico j quo ie cum nose recepit, 

Corre* 



^ I M P E : V M 

Correptusaufem grauiffimaxgrituaine.cuim fe 
cuadere nou pofli videret , manus fpje fibiat-^ 

^:^1X. Maximino il.aitmperiifocietatem 
iledo peculiariter ceOerum prouincix Onen- 
^lcs , qui & ipfe poftea fibiaafciuk Licmium, 

hominera pdtentem,quamuis eum poftea ta- 

^p.niteL,(edtardJs Ip.^— ^ [^^11^^^^ 
mo faitftrenuus,quiPerfasaliosque nOr e^^^ ; y NCES. VndeconfirmLsanimo.Romanl 
teBarbarosaiyuotprdnsdeuicit Cat terum ''VlNChb. V ^^, ^^^^^^^^ Aig,eaiium. 

raiferos Chriftianos petfecutus yarias meos V^onaiait^l oK;./>„maemerfii 



R 0 M >^ I* V M - ! . - ^ . 

ftis infenf: [fimus, vnde^r^iiferaliilira virae inctii 

inuenit, cum aiinos quadraginta vixi(ret,n.im- 

perafTet. , . , 

LXIV. CONSTANTINVS MAGNVSCUmm 

Gallia feflet , fuit reuocatus a Ssnatu , vt ptiifli- 
earetMaxemium. Qubitantij^roficifce^ 
ne cum exetoiimirabileo 
rnalrTcoelum fufpici^ntiobla^ 



exercuic carnificinas. Hincjpiejhumiwsati 
deli mbtbigenere aS&&iisAcmxm°i^^ 
neousTiorribiU putrediue , vt ob fcEtdrem ne- 
mo prdpius ad eum accedere potuerit. Cum 
' autem vis maH fuperatet patieiatiam 
morbifiMiEil^^Sii^^ anms fede- 

^ij^n^^i^Sercmn coUegis, duobus autera 
folus. 

LX. SEvERVMaffamferatfibiGaleriusMa- 
«iminus , virum bonum fortemque, cui cruen- 
tuminterceflitbelltimaduerfus Maxentmm. 
Verum kic tam Ijepide lioiiit tradare Prxto- 
rianos, vt Senatu contradicere non aulo Im- 
perator creatus fuetif. Seuerus eum prslto m- 
Teriot fuifi^et , turpi fuga fibi confuluit , fed Ra- 
- uenris captus ctudefi moftis gehereinterera- 
tusefi;/ 

LXI. Maxentivs ergovafro aftutoque v- 
fus confiUo ad Imperiale faftigium adfcendir, 
cum omni ope annixus eflet , vt a Pr^toriam^ 
milicibus eledus, a Senatu infuper confiriT.a- 
retur. Vir ingenio malif iofo & calhdo , animi 
inquieti,prdnus ad omnem ^'^'ff^'''': 
delitatem,hinc ndn mirandum eft, Seuerum, 

qaanquam omni podretur ^'^^r^^Sn 
ab eo fuperatum t.tfumque efle. At^onikn- 
tinus hoc.imelleJo,5^^(MUi^^ 
e^d^c^m fa6ti rationem cum copus in Ita- 
liam mouit Gonfertisque cum Maxentio ma- 
nibus vicit hunc iuxcapontem Milmum ,cum 
erudcUter & fupeibe imperafl"et per annosie- 
ptem'o 

LXII AHegeEatfibicoHegamMaximinus, 
LiciN ivM,qui & fucccflor liUus fadus eft, 
.g^iirH^^ humih loco natus.rudismersque 
adedqueHtterarumlioftiseflet, Dirishicper- 
fecutionibusafflixit Chriftianos,quar?motus 
Cdnftantmus Tyranno belIumintulit,mquo 
Vidus Licinius, i fuis ipft miHtibus obcrun- 
catus eft. cumnatus eflet annos_(eptu^ta, 

inmeraflR^im»^^^ 

CcSantia, Cdnftantim Magni foror , ex 

qua is filium fufcepit Licinium lumorem , qui 

&C cum aliis Conftantinura Cajfarem crea- 

uit. 

LXin. LiciniiisbellopetitusaConftanti- 
no MAK.TINIANVM Csfarem dixerat, homi- 
nem inconftantem & leuem,fed latis audacem. 
Collegerat hic pecuUarem exercitum , vt fup- 
petias ferret Licinio aduerfus Conftannnum, 
fed viilusfusatusqueeft. Chtiftianorum ho- 



quem etiam in Tyberim abiedmnjkmerfif'. 
Quo Maxentii interitu euenit v t Conftantinus 
&LieiriiusfoHimperarcnt. quodfa£tumeft A. 
M. MMMMCCLXIL A. V.C.M.LX.ann. 
falutis CCCL. Conftantino in Occcidente-, / 
Lieinio vero inOrientererum gubernaculaob- 
tinente .- vixeruntquejco^^ 
que dumLicir^^ 

^u^j Texerer erreHque^^ locis pc£- 

fequeretur,Vtaa:Conftantinum confugere ne- 
cefle haberenti Qui motus pietate in miferos, 
eopias eontraxit,mouensqtie cum filio fuo Cri- 
fpo in eum , aflecutus Licinium iuxta Adria- 
hopohm acie vicit occiditque & folus vtrum- 
que imperium obtinuir. Omiflo igitur bel- 
Id ,ad pacis artes cdnuerfus , ftabiliuit Rem- 
piibHcam , reftitilta religione , infticia & bo- 
nis legibus. Anno Imperii juiigXtjdggjvige- 
fimo^ius^ftsdificar^^ 
h ^tmne~C onft m ap ^elkre-iu-eftque 
dcinceps Roma eo translaca fedes impern. 
Vixit snnos fcJcaginta (ex , Imperio pracfuit 
XXX. menfes deccm, diesvndecim. Scrl- 
bunt eum ftatuifle faCrum Baptifma fufcipere 
in lordanc fluuio, fed pr^uehtora mdrte fu- 

ifle. . , r^' ^ 

LX V. Mortuo L cinioC RisPVM hliunt 
iri Imperii focietatcm adrtuferat "Conftan- 
tinus pater i adoldcentem dodum probura- 
que , qui prsceptorevfiisfi^^ 
Firmian^rtyfoHmi^raTiTe^^ con- 
trTLrcmium , fed non diu fuperuixit. Qui- 
dam hanc caufam mortis eius afFcrunr. Fau- 
ftam nouercam Grifpi . alreram Conftanti- 



llUUl IJUiawiwon. ....... ^j^. , 

ni vxorem y de commercio ftupri appellaile 
iuuenem ^ qui confiderata fceleris enormita- 
tc coHfehfire minime voluerit. RcpuUai^ 
paflitti mulierenlj verfoamoreitl<idium,qtie- 
relam ad coniugein detulifl^cfolHcitatam lc a 
Cfifpo de adulterid : vtque narrationi fidera 
conciHacet lamentabili voce non firie gemm- 
busaclacrymishsEcprotumre. Conftantmum 
praecipiti credulitate imperafle , vt adolefccns cy 
veftiaio occideretur. AUidtcunt,Imperatorem 
cognlta rei veritate Eauftam vxorcm interfici 

L X VL Annus mundi MMMMCCCIII. 
fequitur, qui eft d Roma condita MXCL a 
Chrifto nato CCCXLL Hoc anno tr(;s filii 
Conftantini Magni pariter fucceflcrunt patri, 
qui condito teftamento imperium inter jplos 
partitus erat hoc roodo:Vt Constawtinvs 
r nata 



Pe R G E R 

hatu maxfmus po/fideret Gallias , Hifpaniam, 
. Alpes & Infulas Biitannicas. C5ftanti vero ce- 
^evetltalia, Afnca.iGr^ciacum lllyrico.Tertiiis 
Coiiftantius dominaretur ih "oriente. Enim- 
uerohatu maximus,cum fuperbior elTet c^teris, 
Sc maiore regnandi pturigt ne aeftuaret, nori co- 
tencusfao p.,trimohio i bcliumfecit^onftanti 
fratri.ltaliatn ei auferendianimo,icjuam Chm vix 
attigiUcttiifiiiscopiis, Vidliisacieprope Aqui- 
leiam ciuitatem,eciuorum pedibus concultatus 
eft , periirq, annum ageiisvigefimhm quintum, 
cum trcsfolosannosregnaHer. 

LXVf I. CoNSTANTi-deiiidi fratris regtia 8c 
jpolfeflionfes cclTeruflt vniucrr£E,vidoria potito , 
tlUaadeptusfutfratstatisfuxanno zo.Iuftutii ac 
fortemfeabinitioprsftitit , quastameh virtu- 
tes Arrianiim6foedauit,magnus Catholicoram 
perfecutor, qiibs crudelicer affiixit; Vnde tum 
inmultorumincurriiGfetodiuth , AuguftsVin- 
delicorum creatuseft Imperator kagnentius, 
quXcbnftantem iti ledtilo cub^ntem iugulauir. 



M A N I A M. 



5>7 



Obfetuatidhe dignum eit in hliius prihcipis c? 
deiquodititerfeaus cftab eo,quem in Dalma- 
tiaamilitibiisad riecem quKfitum,jpallio fuo te- 
xerat,& a prsfehti inorte feruauerat. 

LXVIII.Supererat vltimusde ConftahtiniM. 
filiisCoNSTANTivs. Hic cuexercitufexaginta 
hiiihu bellatorucotraparricidaMagrtentiu pro- 
fedus , bbuium eum habuit in Illyrico cum tri- 
gihta millibus , In quo numero multi Germani 
erant,tam Franci quam Alemanni. Gommif: 
fo prslio viitoria jpenes iuftiorem t onftahtium 
fuit. Magnehtius fugafela|ifus LugdunUm per- 
bchit,vbicumplerofq;amicorumi quib. batu 
fidebat,motte affecilfet, fibi quoqjVioIe tas ma- 
nusattulit;& hac ratibneConftantiusfolus Im- 
petio potitus eft.Multa bellageffitcbhtra Fran- 
cos & Alemahnos.luliahuhi patruumC^farehi 
treauit,inque Gerihaniam mifit, vt coUiluiTieij 
ciim ferocilllmisgentibus tollerer, & ica vtrofq; 
petdcret , diunipfceontia^armatas Perfafque 
bellumgerih In Cylicia cum effehfebricbnrGr' 
pms vit^finem fecit cum vixiifet annoi XLl; 
imperaffetXXIV. 
tXIX. Magnentivs interfearoprincipefub 
Conftantclmperiu arripuit,quod non diu obti- 
huitifradus fugatufq; k Conftantio,vt dixihius. 
DomlridtustameneftannisIlLmenfibus Vl. 
-LXX.IvlianVs cognomirte APosTATAahnb 

WatiSalutis CCCLXV.ih Imperiifocietate ^ 
a Conftantib aimmtus, ircgnduit iihiul cu eoper 
Ipacmm (J.apnbnupofteaannb vho &iTienfibus 
7.ibltis Imperator fuitiAdoIefcen^ cpm effet^ab 
Epifcopo Nicdmedicnfiindoariha Chriftiaha 
inftitutus adeoprofecit , vtLcdibtismiihusih 
TemphS bbiret, & palam fe Chdftidnuih profi- 
'teretur.Chm autehi clanculuhi auditbr feilet Li- 
banii Sophiftae ; imbuttis eft ab eo Biacitis & o^ 
Hnionibus laixiblichi & Maximi , prbfahoiruin 
l-hilofophoirum ^ qubrumadeoprbbauit deli- 
t a.vtdedignatus Chriftianam religibhcm,geh^ 
Wlium ieaaretur impietatem. Sblus aiitchi Im^ 



pcrib potitusnoh ifolum Chriftianos paiam o- 

dio habUit/ed &ih fecreto humanas hoftiasim- 
mblauit , publicatiique contra Chriftianos edi- 
<5lis,eos ab omnibus pUblicis muneribus arcuir, 
aperuit dcliibra Idolotum , qui Cobftaritin^ ' 
clauferat . nbluit fihos Chriftiahorum in fcholis 
erUdiH, fcripfitqi ipfe contira eos, in quorubdiu 
exhortatus eft ludios, vt inftauraren t ftatu cuf- 
tumquefiium. Poftremomifercperiit annUtti 
agensXXXi 

LxXLioviAN vs fiuelbviNiAN vshuic fucceici 
bonusChriftianufq; Princeps malo &Apoftatsv 

.circiannum mundiMMMM.CCQ.XXIX A 
V.C.MCXVII.Salutisnoftri CCCLxVu.iF^a^ 
cemcumPeifisfanxit j reuerfufquein Afiam, 
plures popuIosmultafqueEcclefiasf luratipa- 
te beauic.QuiChriftianS fidcicaufapuIfifuerSi: 
eosabExilroreuocauic , reftituitcemphscolle=. 
giifque Chriftiahor-imreditusacfalatia , qu» 
Iiiliahus abftulerat , occlufifqueiterumfanisi- 
dblorum , mbrtuUseft,cum{bIoso<a:o meiife^ 
imperairct. 

, LXXII. An.mudi MMMkCCCXXX.vrbis 
MCX VII. Gratia CC CLX VIII. Va l£ nt i n i- 
ANVsadlmpierialefaftigiu cofcendic. In Panno- 
hianatus alul;anb hononbus bohifq; priuatus 
uierati qubdChriftianuhifeproiiteirecur. Vir 
bonus &piruclens,qui vocatum e Panhoniafra- 
trem Valentem Imperii cohfohem fecit ^eih- 
de efiam Gratianum ifilium. Valentinanus reli- 
go fratre jn ■oriehtispattiijus, in Galliam profe- 
«auseft, vbicuiTi Alemannis Sc Sakonibuscbn- 
greiTus aliquot prasliis eos vicit. Falfaribs & qiif 
iniqub pondereac menfura vterentur, acriter 
puniuit,pra:cifis eoruiti ihanibus. Correptus fe- 
bre bbiit in Panhonia anno xtatis L V. cum im- 
perairetan.ii.menfes,8.dies2d. 

LXXIIL V A LE k s a H-ati e in regni foderatl al- 
kttusfuperuixitilli trienhiu homo rudis, irige» 
hio fei^o & crudeli,qui coretis monitis fraternis 
Arianbrumplacitaamplexus, Chnftianismul- 
tis modis nocuiti BeUuih fecit Procbpib , qui 
^roditus defertufqueafuis Vaienti deditus , & 
abebtrUcidatus eft.inprilio qUod cum Gbtliis 
cbihmiiit iuxtaAdriahojpoiim acccpto^graut 
Vulncfe cum in piropingnum tugjritijn delatus 
^^!£f?^^oth^^ 

cremaueiruhc , poftquamahnis ij. menfibus VT 
imperaifeh 

LXXIV.GrATIANVS& VALENTINiANVsiL 

filiiValetiniahi primi iimullmperatoresfadii iuc 
A.M.MMMMCCGXLIV.A.V.C.MCXXXIL- 
Gratis CCCLXXXlI.Gfatiahus cbihuhicauit 
ppteftatem com theodofio i qub cumimpeira-i - 
uitanhis I V. cum ante regnaifei: an. S. cum PzJ 
h-e,6cah.iii.cuinpatruofubVaIent:e, FUitPdn, 
ceps do<aus , & qiii intei:prxftahtiffimos fui 
^ui Poetas&bratbrcs habenpoiTer. Yalente 
ArrianombrtUo i reuocauitabexilio Cliriftia- 
nos Epiicbpos, eiedis hii:ericis , fadumi^ue eil 
ilhus opcra ,, vc commUni confehfu Symbolura 
JNicehum ea quam habeiiius foriiia cohcipe- 

I iretur» 



^ Imp E RIV M R OMA NV M 

tetur.Renerfus in Galliam,cum multoin maio- natioRe Gallus ,cum ad Impedum animum ad- 

repreciohabefcr militesGermanos quam Ro- iecilTetattraxit AlariciimGothorumRegem.vc 

manos, ofFenfus Lugdunenfis GaUisEpracfcaus Arcadio terrorcm incuterer. Patefa<aa autem 

pulam ei prsfccuit , nato iam annos triginta proditione RuffinuscaefuseftamilKibus Icah- 



duos. . 

^^XXXV. Succeffit huic M axim vs homo cru- 
crelitatecaEterirq-,vitiis6brutus,n6veritusGra- 
tiano domino fuo fceleratas manus^iniicere, 
qui ^amen multum ei fidebat. Arrepto^perio 
Valentinianum II.Gratiapi fratrem pr^lio vicit, 
(qui fuga elapfusad Theodofium venit in orien- 
tem • vbiconiundlisviribuscumvalidumcdn- 
traxiirent exercitium , profligatum Maximum 
mori coegecunt,non nifi vno anno Impcrioga- 
uifnrak 

LXXVI, Valentinianvs II. adiutus co- 
piisaTheodofio,in Galliamreuerfus.eam Im- 
peratorio nomiiierexitannisyn.Eugeniusau- 
tem libellorum magifter & Arbogaftus, natio- 
jieGothus , copiarumpr3efe<aus,cubicularios 
Valentiniani pecuniacorruperunt , vtve'rfanti 
Vienns Allobrognm Principigula laqueofre- 
gerint. Eugenius cumfe Imperatorem nomi- 
naflTet, captus & ad Theodofium perduAus eft, 
ad<;uius pedcs cum feabiecifFet veniam orans,^ 
militibus exacerbatis frnftillatim concifus eft. 
Arbogaftusfeipfuminteremit. 

LXXVII.Anno mundiMMMMCCCXLV. 
A.V. C. MCXXXIII. Gratiae CCCLXXXUI. 
Theodosivs natusinHifpaniaexfamiliaprs- 
iiobili in Imperii fociecatem venit. Fuit hic vlti- 
jTiusIraperatorum quioricntem &occidencem 
fimul obtinuir.Vido occifoque Max,imo reuer- 
fus Romam,Idolorum delubra claudiiullit,ab- 
©litisinvniuerfumfacrificiis Gentiiium,pi;o/a- 
nifque ceremoniis ac facris,quas vt &Bacchana- 
librum turpitudo, Roma: obferuata fuerant vf- 
queadtemporaValentis.Subftituithisfuperfti- 
donib. Religionem Chriftianam, ftabiliviit bo- 
liasLeges & luftitiam. Agitanri hscfuperuenif 
nuncius * Valeminianum ftrangulatum , Euge- 
Ssium & Arbogaftum ingenti cum eXcrciru Al- 
pes petere,cdit0 in vulgus, eo fe id facere confi- 
lio, vtreftituerentvetuftosRomanorumdcoS 
&prifca facrificia.Theodofius nihil territus,eos 
adoririftatuic iinfcriptoque Praftorio figno no- 
mine Christi ca£terifquevexillis,&cumno- 
^e quadam fomnum caperet , vifuseftfibiper 
quiet)em viderc quendam exhortantem, vt ma- 
gnoanimoirerinhoftes.QuodTheodofiusfo- 
ierterexecutus , magnam eorumftragcmedi- 
dit , potitufq; egregia vi6toria mortuus eft Me- 
aiolani , annb aetatis fuse LXV. A.D.XVILSe- 
ptembris menfis,cum imperafret an .X VIL ^ 

LXXVIII. Theodofio optimo Principi e vi* 
uis fublatofucceirereinlmperiofilii , A R C A" 
Divs & Honorius fratres, Et Arcadius quidem 
Orientis Imperator fa€tuscft A.M. MMMM 
CCCLXII.A.V.C.MCL.Grati?CCCC.Prin- 
ceps infigniter bonus,Chriftianifmo addidtifli- 
mus.Conftituerateipatec Tutorem Ruffinura, 
<exiftiraans eum fidelem fore filio, At Ru^ffinus 



— 

cis. Superuixit patri Thcodofio Arcadiusannis 
XIII. 

LXXIX. HoNORiG minoriTheodofii fiho, 
Arcadiifratri,occidentisimperiumceffit.Tute- 

lam eiusgeffic Scilico. Anno Iniperii eais vndc- 
cimo^ChiiftinariCCCCXI.RadagifusGocho- 
rumRex in Italiara irtupir cum cxercitu dncen- 
torum raillium •, verum ha; tarae copis induftria 
Stiliconis fute ac diffiparae (unt^, sple Radagi.^us 
captus &laqueofufpenfuseft. Tantapoiicura 
VidloriaStiliconem apud Honoriuin fufpicio- 
nem affedati Imperii adciuxit , v r viru de ft br- 
ne mejritura ttucidari iuflerit cu filio Euchcrio. 
Alaricus cum magna Gothdrum multicudine 
teuetfusin Italiam Romam obfidionecinxic, 6C 
elapfobiennio vrbem cepit, A.D.i-Aprilis men- 
fis , annolmperii Honorii XV i. Gratise vero 
CCCCXlV.regnauichican.XVL 

LXXX.ThEodosivs IL Arcadii filius patri 
rupceflir annos natus nouem , Honorio occide- 
tis imperiumiamdccimum quintura annuofe- 
tinente. Tutore vfus eft Anthcmio , qai adole- 
fcentcm falutaribus praeceptis imbuit, inftituit- 
que iniisquaead veram pieratem&: reipubiicas 
cuiampertinent. Pacemcum Gochisfecic,bo- 
naqs corum operavfuseft aduerfusHunnos & 
Perfas.EcciefwsdifTidentes conciliauit . cogre- 
gauirq; concilium in vtbeEphefo contraNelk)- 
rium , morruus GonftantinopoU cum regnaffeC 

attnosXLII. vixiffierLL 

LXXXI.VAi-tNTiNiANVsin.mmtuoHo- 

norioper Theodofium II. in Imperii coforcium 



afcitus'eft A. M. MMMMCCCXCII. A.V.C. 
MCLXXX.ChiiftirCCCXXX.ImpetiiTheo. 
dofiii Il.anno IX. Fuit hicpoftremus Imperaco- 
lum occidentis vfqi ad CarolumMagnuro.Ho- 
1110 turpis , adultcriis & magicis incantationi- 
bus deditus , ingratus in militiae duces, quib>is 
pto fideHoperamortemrepc/ndit. Bo.nifaciurEi 
Legatum fuura Africae praefeceratjverum isacic 
vidus eft a Vandalis,qui & ipfam Carthagmera 
occupauerunt anno XXXIV. Impcrii Theodo- 
fii II. Valentiniani Ill.aucem XVlI.anno SalutiS 
noftra;CCCCXLV.Imper2uitannisXXX. 

LXXXIL Martianvs Theodofii Legatus 
fucceffir Pi-incipi fuo in Imperio oriencis , A.M. 
MMMMGCCCXVLV.C.MCCXIV. Grati» 
CCCCLIV. homo non minus piecate quam 
forticudine & prudentiainfignis, apcusadfopi- 
cndas Ecclefiariim difcordias. Cum Perhs pa- 
cem fecirrVt & cum Vandalis in Africa, cumque 
• regnaflet annis VL mortuus eft Conftantino- 

poli. - ■ ... 

ohfefuaUt hoc lou Leilorpoft oUmm Valenttmam 
111. impemfn^omammmtferedippatum& inpar'- 
tisfctjfumfuiffe. Vranci enim>.qm magnam Germanifi 
partem incolebant , Gatliam ; Oligotbi Pannoniami 
vreftgoihi Hijpmami SaxonuBritanntamiVantta- 



It AfricamoccupMeranUn itaUaverocompiuresCifa- 
ftim appeilationeabutebantur , vt JpacioX X. dnnorum 
nouem Imperatoresfumnt, qui fibi mutuo fmcefferuntt 
tnutuis in fegrajftntes ianienis. Vltimus eofum dtiius 
ejl Augujlulusyipfius nominis diminutione, Augufli Im- 
fern rutnam prffagiete.Odoacer emm,Rttgforum Prin- 
teps, homd Germanus,capta d turhis illisoccafipne tum 
tnagnd hominuni multitudine fe inltalian} effudit , va- 
ifiauitq^ eam totis annts quatuordecim Leone Magno Bj- 
^antijfedente. Ingrejfusigtturitahdm,Romam eepitj 
Voluiti^ Rex Romanorum & Italid dici adfcendenfque 
Triumphantis ritu in Capitolium, corona fibi tempora 
itnxit : quo faSio non folum Romam fed & vicinas ciui- 
tates fummispericulis , ctedibus , & jpoliationi expofuit. 
Homo mireprodigm,qiii tertiam Wiperiipartem djfetlis 
fuisdonauit, qui vitiisacprobriscooperttdomindti funt 
Italia vf^ ad tempora lujlimani Frincipis. 

LXXXIII.Le o M a g n V s, Thrax, Conftanti- 
nopoli Impeirator eledus eft , concordibus Se- 
natus & milfcum fufFragiis , coirona ciniStus per 
Anatolium PatriarchaA. M.MMMMCCGG 
XXIII.A.V.C.MCCXXI. Chrifti CCCCLXI. 
Priricepsbonus Deiq;timensi Reenauitannis 

xvn. ^ . 

LXXXIV.Zeno getier & dux exercitusLeo, 
his , beneficio filii ad Imperiale cuhnen confce- 
dir.Leo enim Magnus teftamento cohditoLeo- 
hem 1 1. Imperatbr£ fibi fuftituerat. At vero ad- 
olercesmorienspatremiZ^enoneiTihgiedeiTilia- 
buit j qui Theodoriciim Gorhum , quo cum pa^ 
tem colebat , iti Italiam mifit, vt opprimerecar- 
hiisOdoacrum , quiviausaTheoddrico&iri 
acie csfuseft.Huius tempofemaximapais C6- 
ftancinopoleofe horribili igne conflagrauit, per- 
ieruncq; eo jricendio vltra viginti fex taillia li- 
brorum manlircriptorum,qijiaE rei iitterari^ non 
exiguaiadUrafuit. De Zenoneferunt.fuiirei- 
J)fum crudelem,&cbrictati fupra modum dedi- 
tum i plenum autem vinoin omnife volutaire 
turpitudine, vtvxoreius ,tajdio4iomiriiscaptai 
viuum eui-nfepelirimaridauerit , pbftquamte- 
gnaftetann.XVili 

LXXXV.An; miindi MMMMCCCCLVL 
A.V.C.MCCXLIV. Salutis CCCCXCIV. A- 
iNAsfASivs adimpefiumperuenit , prornotus 
"ad hpcfaftigium per vxorem Zenonis^ Acquifi- 
nitfibiliberalitatefauorempopulijcumqusda 
tributarei reniififlcc. CSpefcuitfeditiofos, fe- 
titquecumPeffisiriducias.CaJterumEutychia- 
fioriim hfftefi apefte fauit , eie£toexvrbe Eu- 
|)hemio,a quo cof onatus fucrat , CuiUs fucCeiro- 
remMacedoniUmetiai-noccidit, multifq; mb- 
^dis afflixitEeclefias , cumiagrandaeuusLiCXX 
yiI.annQSnatUseiret.Ta<auseftfuIttiinedec^- 
lo,cum imperaflet XXVII.anhis.^ 

LXXXVI.SequutusefthiicivsTiNvsTiirax, 
Dpilioiiis vt aiun^ ) fiiius, circa annurrt riiundi 
M M M M C C G C L X X X 1 1 L A. V.C.MCC 
ILXXI. Gratiie bXXl.cu ob vires corpoirisfiiif- 
"(et prsfcdus ftipatorum Anaftafii,& a militib. 
dileaus.Acceperathicpecuriiasab Ahiantib,vt 
Pf2torianorurii emefetfuffragiiprbaniicofiid 
Theocritiano. Sed luftinus fuaspbciUs tcs egici 



M A N I A M; 

effecif q; hac lairgitione.vt ipfe diccretur Cxfar. 
Araatius &TheDcritianus vltionedeeofumere 
cogitabarit, ied luftmus prasuentos eos rieci de- 
dit, Expulic hic Arrianos , multuriiqtie fecit prd ; 
EcclefiisDiieritalibus. Seniotfadlus Imperaco- 
fem dixitnepbtemfuum Iuftinianum,pr2fente 
EpiphanioPatriarchA&Senatu,quiEpiphahiuS 
etiam coronauitluitiriianuni eiuiq-, vxorem , i^- 
pfe mottuus eft anrib XL impetiifui, relido hs- 
tede luftiniano quem adbptauefat; 

LXXXVII. (^IvisTiNiANvsIuftiniexforb- 
fe nepos , cum iucceffiflct auunculo Belifarium 
legatumfiumimifitcontfaPeriasiquib.oppreC. 
fis pacem dedit.ldem iri Africa miiTus , Carttiai 
gine potitus cft, capto (Gilimero Vandaloruni 
Rege,qui fuit vltimus iUius gen tis rcx in Africa. 
Pari felicitate vfus eft Belifarius in Italia , in qua 
quinquenriiifpacio omnia recepit bppida , qus 
Gochi occupaueranr,curi:i ipfa vf be R.oma,quai 
iquam poftea Totila'? Gothbruiiipbi:enTiam iii' 
Italia inftauraucf it, vt necefle fuerit, Naf fetis 6- 
iperaebsdenuoprofligare, qui idijuidemfelici- 
ter efFecitjfed pro Gothis expulfisLbrigobardos 
attraxic. Imperante luftiniano Legesin vnum 
velut corpus contradlra: (uncquod poftea Iv Ris 
Ci viLiis nomirie appeliatura fuit» Habitum ini 
fuper ett Concilium Conftahtinopoli,ered2Bqi 
nouae munitiones.aduerfus incurfus barbarorui 
Imperauitautem riiftinianus anriis XXX Vlli. 

LXXXVIII. Excepit hunc in imperib filius 
ivsTiN vs II. fiue MiNOR A.M. MMMMDXX 
VIII.A.V.C.MCCCXVII.Grati?DLxVl.Hic 
vedigalibus & vfufis mbdumpbfuici quahqtia 
hiorbis imjpeditus cogitata pienitus efficcreho 
potuerit.Perfis tameri beUumfecitpcr Marcinii 

ducem copiarum fuafUrii.quod IV.annisdurai 
uic. SubJlflqptirieipe C^pit RxarrhaniQ R onf.jj5. 

neiifis6cregnumLbngobardbruriiinrfaliaAri_ 
rii Inipe tiieiUsfucf£m vndecim; ~ 

LXXXlxTEFar annlis inundi MMMMD- 
XXXlX.RomscodicjE MCCCXXVII.Gracia: 
DLXXVI.cii TiBERivsII. adlmperiiunveniti 
toro natuS cQ vxore fua per Eucychu Pacriarchai 
Perfeuefauithicin fide Cathblicajmriltaque li- 
berahtate adiiluic paupetes, exef cuicq; itlfticiam 
inorancs. Cumaliquahdorisperifl^ecctuce mar- 
inoti infculpcam^humi poficarii ,toliiiiiflic,ne(j; 
ipaflus eft i vtfupijreampedibusincedetcturi 
Mauritium Cappadbcem Aduerius Perfasmifir» 
qui ebs acie vicic , recuperata iVlefopotamiai 
iiLlic cum tfiumpho reueifoTibef iiis filiam fui 
Conftaritiahl Vxof em dedir, euriicji impisracore 
defigriauit Cptdante exef citii. Poft riiortuus eftj 
Cum impetairet anhis tantum Vli. 

XC.MAvRiTivs Cappad©3c iuccefiit^o- 
cero anno A. V. C. M C C C X X X I V, Grati^ 
DLXXXIV. cof onatus pcr Patriarchanvlokan- 
hem.didumleiuhatorum. Cacanus Hunhorii 
rex occripaue raitSy rmium , opplduminnp^grii; 
viceratq-Mailritium i ngentipralio in quo XIL 
Roriiariorum riiillia cepit, cum repetepeftileh- 
lia Caftra eius inuafic,iqua feptem filii Cacani v- 
nodie extiridi fuhcquo malo territus Rexfear» 
i i bairits 



100 

barus retroceffitjhuftclauitque Mauritio, vt pro 
fingulis captiuis fingulosfibi pederetnummos 
aureos ,fe eos dimiflurum. Quod cum Mauri'- 
tiusrenuiiTct, irfitatus Cacatius, omnibusca- 
pita praecidi iuffit. Hoc fado tam impio ad iram 
concitatimilites » cumaliasquoque^aufxacce- 
dercnt.motafeditioneabeo defecerunt, vnde 
paulo poft a Phoca prsfedo fuo iugulatus eft 
ipfe cuiti vxoreliberifqueannumagens LXllL 
cumregnaflTet zo.annis. 

XCI. Anno igitur mutidi MMMMDLXVu 
A.V.C.MCCCLV.falutisDCIV»PHocAsna- 
tioneThrax , ftirpeortushumililmperium in- 
uafit , iccepitque coronara e iifianibus Cyriaci 
Patriarchx m fuburbio Conftanrinopolirano t 
nec contentusiotetemifleMauritium i omnes 
quoquc arnicoseius&tamiliares trucidari iuf- 
fic homo crudclis * maUtiofus,diflolutus,raptor 
ftlienariTiuvxtitum , lanioinnoceiitumhomi- 
num , Verresprouinciarum, ebrietatilibidmH 
bufquededitus : quibusvitiisdum volutatur, 
Cacanus Hunnorum rex Sc Vedx vaftauerunt 
imperium. Cofioes emm Petfa Hierofolyma cii 
tota Syria eripuit Romanis , intetfedis XC; 
Chriftianorum milhbus , abftulitque vera cru- 
cem, inquaferuatornoftcrpependerat , Vnde 
ingens Vhocx conflatUm odium. Prifcus enuH 
genereiusafcitofibi Heracliopraefeao Africs 
&Photio quodam,cuius vxorem rapucratPho- 
cas ,faa:acpnfpirationefimulcum copiis Cm- 
ftantinopoiim ingreiTi , i^aplo Phoc«cmra& 
' brachia ^r^cideranmmpsrdbiLS^^njt^ 
adext remumcap ite crucauerunt cu m imp craf'- 
fetannosS. 

"lCCnrSucceflit ci Her Ac tivs Heraclu ti- 
lius , Ptxfcdus Africae, q^icommunibus Sena^ 
tus& exetcitnsfufFragnslmperator creatuseft 
A.M.MMMMDLXXIV.A,V.C. MCCCLX. 
IILChrifti DCXII.Diademate cindus per Pnpl 
Sertfiul-neodemdievxorem duxit FabiamEu- • 
doxtam,qu2e & ipfa corOhata eft. Cum Hunno^ ' 
rum rege Cacano pacem feeit j miffiiquelegatis 
ad Cofroei-n, eundem quoque de pacefoUicita- 
uit.Refpodit Perfa , hon depofuurnm fe armai 
donecabolico fnuitioChrifti, Perfarum diiirl 
omnibus iods coIerentur.N^Qj£:fti£l|ioii£oBarr 
baii^ r^nlilis Hera clius,fed coliDcatainD-Egj^ 
^du ciaarmaca manuin S^ymuicontendi^ 
'/ ^^7ettoce3en7eui3entidiuins vindidsex- 
cmplo punitus eft. Inftituerat haeredem regtii 
minoremfiliumMardairem. ItfdignatusSiroes 
roaiornatu,ccpitpatrem,interfeaoquefratre 
ei ccruices prsEcidit. Poft rex fadus Perfatum, 



contra Saraccnos admo(fumfuit infelix. Pr&» 
trem Theodolmm mori coegit , neeauitque 
multos bonosviros j quiillumauertere cona- 
bantur i Monothelitatum et rore. Eodem man* 
dante Theodorus Caliiopas, Exarchus Rauen- 
nenfis Martinum Papani prodicioue captuiii , 
Conftancinopolim mifit , Vnde eum Conftantii 
nUs exulatum mifit in Cherfonefum Taurt- 
cam , vbi paulo poft fame inter it. In Iralia curn 
Longobardis congteirus vidufq-, induciifqi cu 
eis fadisRomam IpoliaUic ,inque Siciliam cum 
veniifet , laqueo fuffocatuseft inbalneo,poft- 
quamiegnaflJetantiosiy. 

XCIIL CoNsr ANtiNVS iViCOgno- 
minc Barbatus a patre m Impeiii fociecatem af 



faracuseftaniioraandi MMMMDCLIL A. V» 
CMCCCCXXIIL ChriftiDCLXX. eotem- 
pore cumSaracenotum tlaCfisAdvrbem Con* 
ftantinopolitanam primum acceffic , vnde re" 
pulfi csefique cbadlifunt pacem Cuni eo facete 
incrigincaannoSj&tribucapendfre. Congre- 
gauic hic Impetacor fextum Concilium Con- 
ftancinopoli aduerfus Monothelitas , cumqua 
Imperio orientali Ecclefiifque pacem reddiflet, 
placide diem fuUm obiit, Cum regHaiTet annis 

XVil. rr 

X C I V. Conftituerat iatii ante fucceflorera 
inlmperio CoUftantinus Barbatus fiue Pogo^ 
rUtusfilium fuum IvsTiNiANvMlL hommem 
crudelem Scfanguinariu, quicummmisfacilcs 
aureSprsberetduob.adulatoribus Thcociofio 
ftionacho & StephartoSacelkiio, caufaexcite-* 
rfltinteiitusPrincipi.Traaabathiduo duriteC 
~ admcdum copiatum ptSEfeaosJnprimisLeonA 
tium j quem duobusannis jnvsncitlisdetinue- 
tant. Cuiliautemeuafiflec, feiplumlmperato- 
remdixit,adiuuantePatriarcha,capiumqueIa- 
ftinianum naribus truncatum in Infulam de- 
portaii iuitit ; dugaute m iLli Gnatho nes,Theg^ 
dofius & Stephanusf alligatis Iqro pediBtis eo^ 
rum percmitacctradi &p6fti-emo exufti lunt* 
Tiberius Apfimarus rediens ex Africa , vnde 
pulfus fuerat cum exercicu a Saracenis , cuni 
nonauderet Leontiumaccedere , aquibufdani 
Imperatorfalutaius,aftucepitLeontiuiii,ipfi- 
que viciffimtiares praecidit , eumquein carcei<i 
detinuit. ititetealuftinianus opeRcgis Bulga^ 
torum ihregnum reftitucus, Leoiuium & Apll^ 
toarum nadf us , funib. ligatos per vicos & com- 
pita vrbistfahiiuffit, abiei^ofque in terram pc^ 
dibus coriculcauit,adextremumerutisDcuhSi 
liapitaiisdetruncari, Heradmmautetti fracreiii 
Tiberii fufpcndi iuffit. O|eufii^elitateJi0^ 
rainis milit es, Phil ippicum BardanemljTip^a* 



V f «J^dketiamcriTCemDo-S petensdcprehenfumindiueifo 

6iapemTa Mahometisinid^ 
r erum potrtus jg^jrannMjJU-- 

XCIIL Sequutus eft pactem in Imperio 
CoNSTANTiNVsIIL fiiius magno cum af- 
fenfu Senatus anno Ghr ifti D CXLIY* In bello 



rapiiuffit. IhTperauit decemannisanre exilium 
funm , & fex poftreditum ; atque itahabes bre* 
ui tempbtis fpacio tres Imperatores interfe^ 

^tos. . . i-, 
X C Y L Lso fiue Leon t ivs PamausCori- 
' ftaiicia 



Per^GeR 

ft.ihtiHOpoIitanus,conlpiratione cum feditiofis 
quibuldam imta,Iuftinianum (olio deturbatutn 
inexilium egitlipfecUm cotiiuratisPalatium in^ 
Uadensimpcratorem feappellauit j quadigni^ 

.^tatenon niii tribusannisgauifus eftj trucidacus 

'^luftinianoi 

XCVII. TiBERivsill. cogndmehtd 
A p s I M A R. V s,vfurpator lituli Cseiarei.Leon- 
tium fraude circiimuertcumcepit,truilcatum- 
que naribus in carCere detihuit; His ita alrer- 
cantibus i iuftinianusexuiadcognatum fuum 
Buigarorumregemconfjgiens , adiutusabed 
Conltantinopolim redir,captLnt1q; Tiberiumi 
qui prolmperatorcfegerebat j cumLpontio 
Vindo caudisequorUmailigatosperottines Vr- 
_ bisplateas raptari,poftrci1io niutiratis omnibuS 
pl-opemembri* capitapraeGidiiuffit j cum Apfi-' 
hiarusregnafletanh. 7. 

X C V 1 1 L Fuerai tlux clallis fiue thalafl 
fiarcha luftiniani jPhilippicvsBarda- 
N E s cum a militibus Caeiar Auguftus falUtatuS 
eft.Profedus cum copiis Conliartrinopolim in^ 
terficiiuffitiuftinianum cum Tiberiofilio. Cu 
Jgitur fubmotis ajmulispacificovtert tiirimpe- 
irio , irritapronunciauitdecretaiextiConciliij 
^ratificatus monacbo cuidam j qiii pr^dixeratj 
ipilim Impefatorem futurura,capto augurio ab 
aquila, vifaqueinfomnis Phiiippici effigie.Eo 
SgiturjubentefuWat^ 

^fextra telnp ra Chriftia norum ei e£l£E , quam 
tem in^djgnTtefehs Anaftafiuil L coniurauit 
«Ontraeum , liadufque occafiohem (celeratas 
iiianus Princlpi attUlit,eumqUe octilis orbatum 
•Imperio deturbauit 5 cum duos folos anhos im- 
peraiFet. Fauifledicituf hicMonotheIitis,alio- 
l:umq; ef raticorUra deliiiis* 

XCIX. AHnohiuhdiMMMMDCLXVir. 
A.V. C. MCCCCLXVm.GratiseDCCXV. 
ANAstAsiv^sSEcvisDvs Imperatotfataus 
eft, homododns&pacisamans , quifepteffit 
Omnes qui fexto Concilio Contradicebaht. - Mi- 
litvdidascopias adueffus Barbaros &Arabas: 
Tcd duces eiefcitus parum fefidos pf^ftiterunt. 
Conuerlb enim itinercarmaiquse Anaftafius iti 
• hoftem parauerat,inipfum cohuerfefuhtfadd^ 
- que acri infultu occiipataeft & fpohatad militi- 
biisvtbs Anaftafius Imperiodeiedusj&in mo- 
haftetiumdetrufus eft j cumregnafTetahhum v- 
-l^ummenlestreS. ; 

" ; ^^Eo^Qsivsill.autiiorhuiusfc^ia 
■ honis & fpoliationis vrbis, cum Anaftafium fo^ 
lio deturbaflref,nominauit(eAuguftum.Patrii 
Byzahtihus j loco natus humili , altitattiehvif 
^EiiliSiquah^^ 

aaum impefiumaccepiire. Prinlutti oriiiiiuiTi 
fimulacfaihTempli^feftituit , eofadtofauo- 
. tem populi lucratus. Quo nori obftanfe Leo 1-^ 
fauticus j capitalis eiUs hoftis crudcleei bellum 

•niouit,quOpopUlUsgrauitefaffli6i:useft.TheO- 
dofius perrag fusbdlicii^^ fpohte ^- 
ikA.curn q uehohniriaiiosaiiriT^ rp^noa^rJi^Z 
|teiruseftnionafterium« 



C L Secutus eft huhc L e o 1 1 1,di<aus IsAy- 
Rv s. tliccummilitaretcontraSaracenos au- 
dito Theodofium Imperatofem fadym , rc- 
tierfusabNiGomedia , filiumTheodofiiinpo^ 
teftaircmfuamnadu? , tiaiilegitciim pacre Vvc 
cedeiet Impcrioi Hoc faao dpraifcais copia-^ 
rum militibufqUe Sacfamehrum exroffit. A!- 
tcfodomitiatiohiseiusahno ConftantinOpolis 
a Sararcnis obfelFa eft,qui aliquot ferupribnibus 
c*fifagatiq;funcctematiscotumhauibus, Li-^ 
ber abhis,bcl!umihrulitimaginibus,quasrem= 

plis cxturbataS incehdicdittus obyicoN OMA, 
CHvsimperauirahh. 

C 1 1. C o N : T A N T I N vs V. coo-nomch- 
toCopronymus appellatusfuic , qu1)d tunej 
cum bapnfmatis fonre tingerecur infitns al- 
uum foluifiet. Diadetoate cintlus eR viuo oatr^ 
Leone per Germaiium Parnafcham A; M- 
MMMMDCClV.A.V.C.MGCCtXCv] 
Chrifti D C C X L i L Vehemehtior hicfuit iii 
del|;ruendis imaginibus patre, quod hOnhuIli 
indighe ferentes Calarem dixeriint Artabar-^ 
'^Jji m quehdam , hoh eohtradic ehtg curiino BT- 
lionbm Patfiarcha. Csterum Coprohyiiius e^ 
lapfo biennio vidtumacie AftabardUrii viuuni 
Ccpit j eumque cUmdaobusfiliis ocuiispriha.^ 
uit. Patriarcham vetoflagriscafuiTi,afinOpr^* 
poftereimpQfuif , facieincluhes verfa * vtcaii- 
dani locofreliittianuteheret j, eoquefchemard 
illum per Vrbem dudari inllit. Acchfatur hic i 
honnUllis magicarum arciUmi fegnauit annos 
XXXV. - , 

CIIL Socceffit huic dONSTANT INVS 

VlfiliusLeonis&IrenesjA.M.MMMMDCG 
XLlvTATYTCn^rmxXIV. ChriftiDCG 
LXXXIIl. Cumadanhumjrtacis vigefimum 
|)feaienifret, iprecapelteiCgoberhaculaiiTipcrii 
yolens, mjhjtros iT)atris officiis pfiuai ijr; Of- 
fenfa mulier exegitTuiamentum a ^jluibusj 
nunqtiam eos Conftancintim pto Iillpefatbre 
habicuros. Afriieniie aiitem Legiohespeifri- 
d-am muIierisfrOfateinauerfat£E lacrainentuiii 
dixeruntfilio , quarumexemplom feCurWcie- 
teraeidem feceftmt. Attrtulier dproditoriis iii 
filiuiii hiachiriatiOriibiisnohccirans, COnftari- 
tinOialtifeptiiliurilanriUmitTipefanee , arfepta, 
diuQfciiinfpeciemcaufa , perfuafirquibufdam 
inihtibUs s vt£aperentfi!iUm : quihontantum 
hocexccuti , Ocuiosinfupef eieiUerunt , vndc 
pofteam*rore& txdio vitaemorruuseft , cuiii 
regnalletoiTininoahh.X.ih qilib.compre- 
iienduncuf lilL ahni Ire- 
iies. 



uoc 



ImperivmRgmanvm 



UOC rBMPORl^. QVOD INCIDIT IN 

mmmparUSalutu DCCCI, Mpemm Romanum 
mdmmfume^.Sosmmptrfecmmpmum 
nopumtomififinipemonbHsomn- 
tis iOaidmtis pemxi-' 
mus, 

GIV. \ >f Ortuo Conftantino VI. C AS. o- 
* IVl LVsMAGNVsin Italiam vocatus, 
VtLongobardorumpotcntixrefifteret i eiedis 
cis,armisoccupauit Romam, Rauennam , Me- 
diolanum , cum plerifque oppidisCampanis ^ 
Apulise : reftitmtEcclefiamlibertati . quxpec 
CCannos ab Longobardis oppreftafuerar^vn- 
delmperatbr appellatus eftper Leonern lil. 
P.M.ma2nocumgaudiopopuhRpmam.Morci 
fevicinumvidensXudouicumfiliumhaeredem 
Imperii dmt , nepotem vero Betnafdum regem 
Itali£t. Paidopoftobiitdiemfuu^Taanno Chnlti 
DCCCXIV. cum vixiffetannos LXXI|^impe- 

raffetXlV. , . cv f^^- 

C V L V t) o V t e V s di£tus P 1 V fe, hlius Cl- 
roU M.morcuopatre AquifgraniDiadema-fum- 
fit. Incurricinodiumprincipum, quodimmi- 
tiorfuiffetin Bernardum eiufqueagnacos. Lo> 
tharium filium natu maximum Boiorum rege 
feciti Pipinura Aquitanis , mihimum lecuiH re- 
tinuit .ornatumtituloRegisIcahae ; qu^re ve- 
hementer offeufus Berhardus Pipini hims ar^- 
' niacorriDuitaduerfusImpefatorem:quiaccur- 

ren s in kaham , Bernardum £um confoederatis 
, acieviaosineasfedegit anguftias , vr Bernar'^ 

dus cogeretur feipfum Ludouicodedere , qui 
' fuppUci ocuios eruit, inque monaftmum de- 

trufit miferum Circa annam Domini D C C 

X V 1 1 1.conftituto in eius locum Lothano hlio 

re<?f ItaUsfimulquelroperatore. Pofthocqui- 
dameiusfiUifaaaineumconfpiratione , avmis 

petitum coeseruht . vt fe eis dederet , qui ipfum 
' konachumfeceruntinSueffionibuslAtahqUo 

tempore poft c«teri ex Ludouici fihis , milerti 
patrisiniquam fortem,illum toonaftetio eXem- 
pt(i Imperiahfaftigio teftitueruccum annu vnu 

latuiffet. Ludouicus fiUis veniam deUdti petcn- 
~ tibus ignouit, mortuufq-, eft , vitx anno LXVll. 
ImperuX X V 1 l.fepultus in vrbe Mediomatci- 

^^"cvL L61fHAfi.ivscUtt) patridcfundo 
fuceeffiffet, crudele bellum inter fratres , Pu fi- 
liosexcitauit \ quoFrancorumviresicaattntae 
funtvthaudlongeab inrerituabfuerjnt. Pxo- 
ditum eft memori* , vno pi a:Uo ad cenmiT, ho- 
minum miUia cxfa ex vtraqUe parte fuifle. Tan- 
dem principum ImpefU folUcicudme ita inter 
fratrei &ncita pax eft,vt Ludouico cederet Ger- 
mania ; Cardlo regnum FrancisE : Lothario Im- 
peni tituius cum lcalia Auftraliaque , &terns 
qus funtintra Rhenam & Mofellam : Pipino 

autem Aquitania. Vadc^ efth^ec tranfaaioanno 
Gratix DCCCXLIII. Non multisannis poft 
Lotharius , cum fe Imperio fponte abdicauif- 
fetiirigteffus eft Monaftorium Prumienfe anno 



i nato Chrifto D C C C LV.vbi fcquente anno 
mortuus eft cum iifiperaflet annis qumdecim. 

C V 1 1. Cum fucceffiffet patri filius natu ma« 
Ximus L VD o V I c y s II. Italiam ingceffus cft 
ad eiiciendosarmis Saracenos. Pefteautem ex- 
ercitura eiusmiferc affligente , coadus eftce- 
dere,agrumqueBeHeuentanum AdalgifiLon- 
gobardiSalernitanorum Principis fidei concrc- 
dere : qui abfente Imperatore Graecprum pat- 
tes fecutus, parutnabfuit, quintotamltaUam 
ad rebcUionem concuaref . Quo intelleao Lu- 
' douicus adcaftigandamproditoris infolentiam 
inltaliam prof Ctus , occupauit vrbes , quae A- 
dalgifi fadionem fecutaefuerant , tugienteque 
Adaloifo , in Complices eius feueriter ammad- 
uercit. Cumqus reftituiffet ItaUae pacem obtic 
Med.olanlah.DCtCLXXIV.cumimperafleC 
ann.XlX.virpfudens,doa:us,teligiofus,&con- 
filiishabitusno.: funlisaudtor. 

C V 1 1 L Caruerat Ludoaicus Il.fobole-.cu- 
iusauditamorteC A r ol v sC a i. v vs,Ludo- 
uici Pii filius,fine mora confcripcis copiis in Ita. 
liamprofeauseft , vt Germanis Iroperium en- 
■ perec. Ingreffus vrbem, ImperatordeclaratuS 
eft A.D.XXV.Decembtis, A.G.DCCCLXXV. 
paulo poft raottuus Man[ua:,credentibivs cun- 
6tis,2edethiae Iud£i,quo lUe vfus fuerat Mcdi- 
co,pcrfidia veneno lublatum,cum Rex Frjmto- 
rurn annis XXXVI.Imperator non nih bienmo 

fuiffet, _ . 

CtX. CARdLVs Cr Assys Ludouid 
Germanici filius cum morceCarlomamadeum 
deuolutumfuifletltaUaeregnum.Germamaau- 

tem per Ludc^icam fratrem , falutatus ab lo- 
hanne Pontifice Imperator Saracenos proipe- 
roconatultaliaeiecit : poftreueifusin Gcrma- 
niam , Gallis quoqiie regno praefuit , tutot ext- 
ften. Garoh fimphcis. Gum autera perpecuis 
morbis effet obnoxius , neccorpore iolumkd 
etiam menteparum aptus videretur ,adeo con- 
temtus fuitafuis, vt Imperio cederecogerc^ur, 
fubrogatoGi Arnulfo^ Craffus moituuseftirt. 
elorius,exi2uoinpagoSueui3E,A.D.i5.IanuarM 

tnnoChriftiDCCCLXXXVIIL 

CX; A R « V L f o fiUo haturali Caroloman- 
ni Imperiura adeptd, l'taha fer e vbique feditio- 



nibus&tumuUibuslaborauit. Bercngariuse- 
nim cum DuceSpoletano digladiabatur , vtec 
eorurarexeffetltalis. EratidteuSporis Arnul- 
fo contra Sclauorura gentes beUum , vt Itahami 
ingtedi nonpoffet s quofopiv^o profeaus Ro- 
mara , compofitisturbis 4 formofo Pontifice. 
quem eoyocauerat, Imperator coronatus elt, 
anno decimo poftquam Impenum accepiHet, 
Tandera cum Spo^etum oppidum vi cepifict, 
Cauarinum obfidione cinxit.Erat eo in oppidc* 
Guidonisvxor , mulier fraudulenta& iagnXi 
anx cum videretferefiftere viribusnon polie, 
eorrupto vni eX domefticis Aynulfi peifuafit , ve 
exhiberetlmperatori venenura,quoiile hauitij» 
extinauseft, A.D.XXIX. Nomembris>ann.f 
■ - filUSS"! 



foSjiAiMMMDCCCir.an.Gratic-eDCGCC. 
ImperiiXIL 

C X I. Poftpatris oljirum Imperator jfadius 
Lvd o vicv s IIL adiutusope&conlilioO- 
thonis S.aoRum Ducis , & Othonis Archiepi- 
fcopi Moguntini, quos pater moriens teftame- 
loTutoresfiliodederat , aliquandiulmperio 
|5ra;foit. Poft difcordis ciuiles , qua' um fem ina 
patrc V luo iparfa fuerant, incrementa fomferut, 
tota Gei-manialtahaque bellis intcftinis flagra- 
te. Prxcenea Hungariincurfionibus vex^bant 
Pannoniam fuperiorem, viq; ad Bauarix fines. 
liLdoHi.ciL£, ytjil ps cQmpeicere t_j_ cum quan tas 
|>oru!lIet coliegifletcopiasjprofedtus eis obuiai 
^taehiim comniihr, quod a nono die Augufti vl- 
t[uead duodecmnim -'urauit. Poftremo vidus 
scie Ludouicusamiht magt^am nobiUtatis Ger- 
jmanicxpartenr. Territirs lanta clade Impera- 
tot, magnbaudpondere , pacemabHungavis 
mercatus , msrore obiit a. d. Xll.Ianuarii an no 
mundiMMMMDCCCXIILanno Gratije 
DCCCCXLlmperii eiusXII. 

C X 1 L Secutus bunc H e n ;r. i c v s S axo, 
cognomento A v ce p s anno Chrifti DCGCC 
XlX.belhsciuihbusma|,noftudiofedatis , pa- 
CemGerraauiiereddereannixused ; quofacl:o 
^cbu^sjTiagiro^r^^ hincDan^belium 
^ntdu,qu^saliquotp^ 
tapr aeo.un n^eFrop^ itacompefcuit. 
Vt eos tribuf a peilSereTogef et. His vidodis ex- 
•ultantemHjn gancum belhim excepiCguib uf- 
cu ii^m£eratorade cong^ 
millifaus eorumtfncidatis ,Tat gros Germam> . 
exegit. lamqueauaum giona, itet Italicum ad- 
t)rnanrem ApoplexiaEmorbus adeoinuafit , vt 
ParalyhcorrepmsOthonemfihumfucceflbrem 
fibi defignauent , ipfe mortuus anno^tads L X. 
regni X V i 1 1. poft natum Chdftum DCCCC 
XXXVIL 

CXIIL Succc/litpatdOTHoILffiOtlio- 
nem prifcumilium Suctoniiconnumeres ) qui 
tamen a Germanis O r h o P r i m v s fiuc M A- 
«N vs nunciipatar,d!gnus hoc nomine, quod 
non tantam GermanijE fed & regnis exterispa- 
^cmreddiderir,& Imperiumftabihiicrit. Gon- 
fecratus Aquifgrani pcrHildebertum Archiepi- , 
fcopumMogunrin.i?n,inItahamprofcdus,Io- 
iiannem I Il.P.M. reftiruit,di<aoq;Othone fiHo 
Imperdtoiereuerfus in Germaniam , apoplexia 
obiit anno Grad^ DCCCCLXXIV. Impedi 
XXXVIL ^ 

C X I V. Excepit paaem O t a o II L { vel fi 

ttiauisIi;annoGrati* DCCCCLXXV. Pro- 
fpejMlishicxfiis^ 

Coftituta perGermaniam republicajingentem 
in Irahamaduerfus Gr3scos& Saraccnos duxit 
«xercitum. Pra:ho comminbinferior, fuga fibi 
^onfulerecoaaus , abiedis armis fignifq ne Im- 
f eratodisadportum Tdrcnrinum vbiperf-ugiC. 
fct , natando falutem qusfiuit. Sed captus ab 
mutis hoftium ,necagniras , aefef abiisrede- 
mit* A miflb igitur exercitu , magnaq; parte Im- 



perii , non ramen amifit animum, fed colleais 
copiaium rehquiis denuo armis adorrus Sara- 
cenosomniaeorum perltahamPr^fidiain f u- 
ftaconcidir , vr vulgo nominatus fuerit P^fl?^rf 
mers SanMemrum. Poftremo obiir fluxu fangui- 
neo verrisa.d.g.Decembr.an.Grati^DCCCG 
LXXXVI. Imperii X.iepultusRorns, 

^CXV. FiliushuiusOTfioIV. Imperator 
taarus , pnmrsregniaurpiciisAlemannisdifli- 
dentibus pacem leddidit , idem quoque per Ita- 
Iiam faceieconatus , quasinteftinis labotabat 
ledjtionib .Grel^ejTrm^e^^ 
krem Homae vfurparerpoteftatem, Ponrificem 
di^mtatedeieceratjmperatoringreffiisltaiiam. 
cu exercitu RauenRs fubfiftens,de morte PapjB 
nuncmaccepii-.Necmourus BrunoneOtbonis 
"'l^^iBiail^iLlf^iuPQndficem cum cmiftirunret. 
Romnm pr$milu,ipfe focuf us & a ciuibus beni- 
gneacceptus,ignouitCrefcenrio.GregodusV. 
(idenira eiat nomen nouoPonrifid)Orhonem 
diademare cinxit, A uguftumqueappeilauit : qui 
cum vix ui Germaniam reuerfus eflTet.Crefcen- 
tius mota feduionc , abufusaurhodtate fua,no- 
uum Ponnficem vrbcpepulit , fubrogato dio, 
iohaiwePla^ntmo.HisauditisImp. Romam 
redut,potiHirq; vrbeCrefcentium captum , afi- 
no prspoftere imponi iuffit , dcduaumq; ludi- 
bni caufa pervicosaccompita vrbis, poftremo 
ad po itarnfufpendi .cum duodecitn rcfaeilionis 
loj:iisr" Hinc Imp^rator&Pon^^ communi 

cJpcsTnypoflrnmrdriurcelig^p^^^^ ,^ 
ratoremRomanum, necIicitumefletPonrifici 
quenquam appdlareAuguftum,nifi quem Prin- 
cipes Germani legirimis fufFragiis elesifl^enr, 
fruftra nngenubus &tumultuanrib. Romanis, 
quod a luiFragiorum iureincreandis Csfarib. 
excluderenrur. CunwlrimoRo^ veniftec 
^^i2jL^35C?priLseftv^ 
fuhs , quaevidenslmperatorcm ipretTs fuisnu- v 
pnis reditum parare in Germaniam , indignata, / 
venenoeum h mediofuftuiit. Mors eii sincidic ' 
mXX.diem Odobris , anno SalutisMLcum'^ 
Imperafletann.XIX. 

GXVLAnnovnoabhuiusobituelaprcadlm- 
pera culmen perucnit e n r i c v s H. qui & 
Sandus vfurpatur,fuperatis iis, qui contradixe- 
rant ekaioni eius. Henetos , qui fidem Chti- 
ftianam abiecerant, pralio vicit.conftitutifque 
rebusperGermaniam , Italiamingrefliisefttri- 
busdccaufis. Primo, vtnouam legem decrean- 
dis Impcratodbus confirmaret. Deinde,vt Kn^ 
drouinum Marchionem , quem Itali MediolanJ 
Cajfarem dixerant.in ordinem redigerer, Ter- 
rio, vtGraEcisacSaracenisbcllumfaceret. In- 
greiruslmperarorlra!iaro,duobusprsliisvicic 
occiditquc Marchionem. Poftea, iple v-idflim 
captusperfraudem , deceptaftationevigilum, 
faltdfcabaitocarcerein terram demifit,coxam, 
queluxauit, vndepoftea Ci.AVDicognomento 
notatus eft. Exfpirauita.d. ij. lulii anno Grati» " 
MXXIV.Imperii fui 14. 

? 4 GKm 



J54 ' iMPfeRlVM 
C X V I h Hnic fuccefrit G o n r a d v s di- 
£kusS AL ic V s. Echicnecfirehabuictcanfitis 
/.Ipibus Iraiiai-n ingredi vt populos in fide pa^ 
ium conftantes a rebellione cohibeiet. Con- 
fiiiTiauit hic poifeffionem Imperii Germanis, 
ftabilicaque lege Eietborttm In9pcriura abiis 
accepit. Ptiurquam cxcedetet Germania.fdium 
fuura Henricum CiefarerB dixir. Cum reuer^ 
lus effetin piitriam , fubirariea hiorce fubiatus 
efta.d.l V.Iumi,anno Gtacia; MXXXIX.Impc- 
.iji XV. fepnltus Spirae Nemetitm in BafiUcai 

CXVIII. SucceiToremhabuitfiHimiHEN- 
'R: rc V M I i LcognomineN i g R v M.Hunc ft-a. 
tim ab initio Imperii duo periculola beila exce- 
pe run t . P ci muvn co ntra B ohe m os , q u i re n t1 
banc sUquot annorumtributa pendere. Hos 
■ Henricus armis fubados fojuere debitacoegic, 
impenoquedentioftibieciti Alterumerat , vt 
Petram Vngarorum regcm in regnlim reduce- 
i-et, vnde per Otihonem quendam pulfus fuerat. 
Henricus ingreiTus PannOniarft , Othonema-- 
' "pud ianarinum pra;Uovi<aum captumq;adre^^ 
■gemmilicquieiamputauitcaputa-.d. IV^ luUi 
menfis anno Salutis MX LI V.lmpediro his bel- 
lis Csfire, R.ornai-h IcaUamque turbabac Bene- 
diduslX. P. M.cum AntipapisSylueftroni. & 
Gregorio VI. conrendcbantque quifnam ex his 
Papafurec. IngreflLisHeni-icusIraiiartt,Impe- 
riali vfus aucionca^e ConciliLim indixit , in quo 
tresilU taminlpflrrurtic6petitc)i'csreiedli funr* 
creaco pontifice Clemente 1 1.qui & ipfe Heiiri- 
' , . cum Augufturnappel!auicjquo£i6lo imperator 
in Germaniara rediic. Nondam vener.^thic irx 
patriaro,ciim Clementem verienoperiilfe , fed 
-& Damafum,quiei fticcefleraccxcmaum iiitcl- 
lexit. HenricusigiturLeoneralX.Pontificeni 
• fecit, qui Imperacoremin Geirmaniam fecutus, 
ab eodettipoft aliqiioc annosinltaiiam fcmil- 
iuseft 5 laborantem (editionibus. Coegithaee 
intemperies Iroperatorem in Itaiiam reuertij 
quipriufqiramtoprofiGifcererur, voUiitfihui-n 
' luum Henricum Aquisgrani diademate cingi, 
Bondittai qixinquenaturaannoSd InkaUahffihc 
penfib. 15. quoeiiiguotei-hporisfpaciototire- 
broni defideracam pacem rertituic. Domtira re-^ 
uerfu iTialainiienit forruna , exercitu eitisi Scla-^ 
uis ad internecionemcefoiDoltiit hoc adeolm- 
peratori 3 vt Biserorein raorbilm degeneranre 
~ expiraUericajd.j.OiSiob.ailnoSalntis MLVLcu 
regilaffecailnisiy.vixifterXLiSepuituseftSpi- 

rsiuxraPatremi 

GXiX.Pcieradmodurn,nfechifiiepteman- 
nosiiatus,- fuccefficgenicori H 6 n r i c v s IV. 
quem in liac scate bellaciuiUaagicauemnc , GG- 
egeruntque regni gubernaeula afripere cum 
decimum quanum vix agfret ascacis Annuin. 
Flaeranre inreftinis difcordiis pacria , primus ab 
eo vid-us ert Ocho Boiorum princeps.Flagiran" 
tibusSa:£onibus , quos bellopremebat Henri- 
. Cus j Gregorius VILP. M- Sacriseiinterdixit, 
profcripco acommunione Ecclefis , miffaque 
itudolfo Stieuortim principicoronaaurea^ Au- 



R O M A N V M ' ' ^ 

guftiimeumappellauit 5 mandsuitque EpifcO- ' 
pis , yc dt-it:ai'i Henriciparribus Rudolfui-n fe- 
querencur, Accepir Rudoifus anpenacionerh 
impeiacotiSjCoronatus Mogunciar. Noui&shuc 
HenricUm cunt Saxonibus Siieuilq', conflixiffe 
conftat , vbiin nouiffimopraelio Rudolfo vi£l:o 
dexteramanusamputaraeft.Qnze cum ad ipfum 
iam n^iorliundumallatafuUrerjintuitus Epifco^i 
pas^quiadleftulum adftabant Jamentsbiii vo^ 
ce eosaiffacus dikit ; Hscefi ilia nhSinis , qua Her.rtco 
Imperatoti meofidentiuram , quavcjlra inipulfusper- 



fidtafregt : cumi cmiitiii vos Dto rativmm rdi^etU' 
Prodicurn cft memoris , huncfex.igiesbiscnnl 
hoftibusacieconfl X ffo. Viri-naxuijit viuu,ti'i 
poftremo Irnpecio indigms jnodis exiuus eft: 
pfrfiiiuai : quaminiufiamduraarmisvltuihiti 
fe d e n s m o r c u u s e il a n n n m a g c n s L V il i a i d - V I L 
Auo-iiitimenfis ^ cumimperailcc anliis L.a'r2 
Chtiftianx MCVl. 



'i CXX. Cortkendenti paten-ium foHuni 
HenricoV. HenricusLotharingiarDax, 5^ 
Robertus Fiandtics cames ob impietacem iri 
patrcmiuranlentumfideUt^tisnegauerunr.Ve- 
rum Hertticus Ca:lar eosarmisad prarftandunl 
faCraruentuin adcgit. Anno Ghr.fti MCXL- 
/Romam ingreftas a Parch;iii Pontifice coroha- 
tus & Auguftusappeliatus impetrauit ^ vt Ger- 
manis EieftptitjUscreandiCsiaris iutaconfir- 
maf eticor;IitSpcratore vero vix extra v; bem di- 
greffo,PafchaiislcUitateanimiomn;aqu23(5ta , 
iuerant refcidit : quin & Saxonesin Henricum 
toncitauif , vtingcnticuinexercitueum inua- 
dereht,qUOinpi£feUoinferiorfa6tits, ptopeom- 
nesamificcopias. Iroperatof copidus vihdidari 
audorem huiusreipetere , IcAliamquedenucJ- 
iouadere ftatuic. Verura proliibitus feditioni- 
bus domGfticiS, agitatus i:-)fuperdi is fuUTiini- 
bufque Pontificum,in furorern iapfus, omnem 
prope pacriaicuramabiecic : accedentibufqud 
EpiicopOrum precibus ^ vtcranqudiitacisprt- 
b li c ^ a m o re aiiqu id d e fu o i u t e lar gi re r a r, c on^ 
ceffitpontificiquk voiebat : quod fa£tura eft. 
WormatixihVangionib<an.ChriftiMCXXiL 
a.d.XXIILSeptemb. PaCataadhunciiiodum 
fuperioreGerma.n!a,vcinferioriquoquepacem 
redderet,Vltraie6lum prOfedus eft , vbi morbc» 
correpcus vitaValcdixit a.diXXH L luliianno' 
Grati<E MCXXV. cum regnaftic ahnis , 
XX!L , 

C XXI. LoTH A Rivs n:- Saxo a.fipuic 
Imperium, quanquamnon omnes Gern;ani;K 
principes cleulionerti eins probarent. Oppof-iic 
fcluiic C6radus,fGrore Henrici V.natU.Sjcratq', 
res haudprocuibeilociiiiili.fed B^rnardus Cia- 
fcuallenfispaccminterlitig^mtesprincipcs^ah- 
xic,vc Imperium eftc t pertes Loiliarium. Bis hic 
Impcrator ihlralram profedus cft , v-ctr.uTfquil- 
litaci ekis fegiouis cohfoleret .• amaiiic ftuaiji 
do£Iofqiteviros , irtftauraUitqUe luftanrescum 
ac lura Romana, Re- 
correpcus mocbc obiit 
iii icinere a.- d. VL Dcccmbfh anno Chrifti 



barbarie Leges Ciailes 
greflus in Gcrmaniam 



^-^-^"'«-QminisMogunriaeadPvhenuhabi- 
m C o NR ADvs Iljmperaror eledus eft.inuenic 
lnc smulum&adi.errarium Henticum Super- 
bum,Saxonum & Banarorum principem,quem 
bello fuperareneceirehabuir. Duccbacbellum 
Gue!fus Henricifrarer : huncConradus incra 
oppidiWEiNSBERGmxn!acocJufu,l4aQ;ob- 
iKlioneacfamefraau,dedicionefacerfe'coegir» 
Oppido auccmmilicibus in pr^dam conceffo, 
^ nnatrona: fupplicesfadsrmperacoripecierunc, 
Vt earum honori con fuicns incolumes eas egre- 
moenibus patererur, cum iis qua; vnaqusque 
ftrrepoirecbonis. ACenfuseftmuIierum peti. 
tionibenignusImperacor,nihildubicans,qoin 
diuinas , ornamenta mundumquerauliebrcm 
cxporracur* errent. Ac km concemris nugisiUis, 
lublanfque m humeros maricis, ferentes mfan- 
res brachus mmencorum vicem prsftances , ira 
egre&funcoppido.Circumfcripcumfeaftufx- 
nimeovidensimperator,rifit,matronafqueob 
hdcm in viroscoilaudacas magnigcoepuloex- 
cepic Pofteaprofedtuseftin Allamcum Ludo-^ 
«icG Francorum rege , vb. cum Turcis congref^ 
ius , eos aciefudithat.dJonge Msandrofiuuio: 
Juicque in ilJo prdio tancum ciuous humaid 
tulum,vcamfliscingei-efurfanguine,&imple^ 
retut corporibusmortuorum, Hacvi<aoriaii- 
becam ad Hierofolymorum Vrbemfecitviam. 
J^umque coco quadriennio inhacexpedicione 
tuiflec, reuecfus domumexpirauua. d. K.Febr. 
auno Chnfti MGL. cum regnarTec annos 

CXXin Pr^ tulerac cf tcris prindpib.tcftaml- 
toConradusmoriens FridericvmPrimvm, 
JognomentoBARBAavssA-M.Eledusigitur& 
imperarormm adepcusnomen Rom ,m venit; 

vbiabAdmnoIV.Papaa.d.XXVIII.IuniiC^- 
Jareodiadematecinausdomurn rcd.ir Dierea 
fo Fndedco lcdi ad v/itatas fcditiones reuerfi, 
Imperatorem rran^lpcsad ie atrraxerunt , qui 

VenicnsplenUsirarumitacuminisconfl,xit,vc 
iluodecn.i Ronianoi-um miJlia aperto campo 
c^derentur. Poft digreflus ad vf bem ipfam R.o. 

mamobhdionecmxiraccepir.AlcxanderRM 
obid Imperarorcm communione J^deJium ex- 
cl«fit,profugitque Venetias. Fridericus errore 
temporum ynnnuminismctuens . fupplexco- 
ram AlcMndfofeproftrauit, abfolutiJiiem pc^ 
tens.AtPapaSaporemPerfamimitatus,colhm 
I.npcraco„spedeprcffit,iubensacdni:y^..r^- 
^idem &bafihfium ambukbis. Atlmperator re^ 
ipondit.:nontm<ecpufio,fidS.fetro. Rcfpondic 
Seruus Semotnm:& mthi 6 PeW-o.Imperator ex. 
olutus WncuIisPontificiis , cum ItaJi^ pacem 
reddidiflTct, regrcftusin Gerttianiam , ingentcs 



pra modum incaluiifcc Imperator , vicini amnis 
aquas refagerandifuicaufaingreJTus, fubmer- 
luspeiiir,quodinforruniumcontigira.d.X. lu- 
MCXc"° XXXVII. Chrifti 

^A^^l^' ^''""sagebaturdnatoSefuato- 
re MCXL.cum deconfenfu procdrum Impcrii 
HfiNRitvs Vl.Patri Ffiderico fucceffir. Vxo- 
rem hic^iuxit Conftantiam Siculqrum Regis fi 
liam , qu^ doris nomine Sicili^ regnum ad eum 
atru,ir.Her;ricus vfitato mdre coronam petcns. 
eam Romsd Cdeftino P. M.accepit. Poft id 
tempus iniignem cxercicumin Afiamduxicco- 
miratus k multislmpcrii ptihcipibus, fedino- 
pma morsfapcnieniensprsdarosviriconacus 
mr^rupit. CuraeniminSicihaercc , intentus 
dammftruenda:, vimarifcquercturexercitum 
quem cerra pr^miferat , obiir diem fuum Meiri. 
nae. Suntquifcribant , eumabvxoreporrecto 
venenoperiiire,quodconcemtavetulaiuuencu. 
larum lequereturamores. Morsdusinciditin 
annum Grati^ MCXC VIII. cum annis VII re- 
gnaiet. Suftiilerat cx vxore Conftanria quin- 
quagenariafilium Fridcricum , quiquintum^K- 
^tisagensannum fub Philippipatmi tutcla co- 
ftitutiaseft. 

CXXV.PnitippvsBarbarur^ filius poftHen^ 
acu fratte Imperatorcreatusgrauibus abinitio 
bellis agitatus eft. Quauis n . maxima pars prin- 
apu Phiiippo faueiet, Pontifex tame cu c Jteris 
Pfmcipib. Philippuomnibusviribus impedie» 
toant,adeo vt hoc excommunicatoOthoni Dia- 
demi poJlicerentur; vnde difEcilebellumincer 
hos duoscxarfit. Exoratus Papa mifitduos Car- 
dinales,qm ^hilippum diris eximcicnr , & cum 
©tJionereconciiiai-cnc , quod faaum eft bene* 
facio matrimonii. Compofica adhunc modum 
lice, cum ImperacorBamberg£E exiftensvenam 
iecuifret , luffis miniftris exirc cubiculo, alca fe 
obleaabat cum Hcnrico Truchfeffio Dapife- 
ro.IbiOtho^J^itcIsbacenfisDuxiuniorinJref. 
fus , concep^um facinus ferenafronte diffimu- 
kns ,pugione Ph.hppiiuguJumpcrcuffit , vnde 
raottuus eft a. d.XXlI. lunii-anno falutis MCG 
Vlll.cum Imperio decem annispr^fuiirct.Nar- 
rant hiftoris, coBiugem dus intelleao tam tri- 
fti mariti c«de maerore animi obiifie. 

CXXVI. Conuenerat,vtpoftftroifremPhf. 
IippiO T H o I V.fiue V.SaXo nancifcererur Im^ 
petium, quo tamennon diu Jsetatus eft. Cum e» 
nHnlmpcratoraccepiiretdiademaablnnocen- 
tio IH. Papa, occupauitSamnium, Aftcontta-. 
mmmarcamciHnparteApuJiffi. IratusPonti* ■ 
tcx Otfaonifacrisinterdixit,&inGefmania Ar. 



mihrum copiasm Afiam duxit, vidk)fq Snt rW ".r"'^^?;^*^^^'^^^'^^* AmGcfmania Ar. 
^r^iiis Turcaspropelconium omn^£e A^^^ chiep.fcopus Moguntinnsexcommunicationi. 
riedt.ne.r..„<-.rr..L..:^_...'^ ^'""'^^^"^ Afia fo mulam promulgauit , vnde grauia nata func 

bellaciuilia. Othoabr.iTir,;k /-_.• r_/i .j 



Mecit^erfecutufque viaotiam , omnem occu- 
>auit C,kciam , csfisadinternecionem barba^ 
•is. Saladinojpfo extraAfiamprofligato , reli-- 
iuias copiarum eius partim conddit , partim 



k II • •!• ^ »>iu*-gi3uianafaiunc 
beUaciuiIia. Othoab omnib.par rib. feinfeftari 
vides, in mferiof em feceffitGermaniam , vbi cH 
prsli/> aduerfus Fridericum comiffio fuccubuif- 
lct,dcaitacuiin fedefertum^; ab fiiis cernens,vL 

tro 



306 



iMPERiVMRbMANVM 
i . > -r. y f.4»r,r rpPmfeaushincinAuftmm>i^uamvioccupa^ 

ttoc^ffi.ImpeH6.cum5mr,tnb..„jr*fe^^^^^ ^"fiot o"amsBch=mommtcx,daobusp'a.- 

Graci.MCCXIII.Pc^cuirocum^^^^^^^^^ ^^S^^^^^^^ 

lorumregefc£dere,pacacaq-,Gamam^ro^^^^^^^^ r^cSLrcuffisXXlX.eorUmduc.bu^. ItaUa 
aPont.ficefec.cexped.uonemmAriap,prGte 

at.rq-,camexetdtua.dat.Ausuft.menfisc^^^^ Sdbu'^^-4"*F"^-"^^^ 
iunxic Chriftianorum copias ad v ^em P ole- ^'^'^^^^^^ acuHbUs mcruic , vc 

.T,a.dem , P^<aafqUnduc.as cum Suluno .^^^^^^^ ^S^n.^ni^drcc.cm , ^u^ gcauitef 
fennium,cecuperaulcregn.H.erofo!ym.tahip^^^^ IScI f^e ac. MorcU^^ 

ibffioncm,Ubcraciiqucquamplunmiscapt.ms ^^^^ fi^,,,„.xix. 

Chc.ft.aniS,aCcorifticuc.srebusinP^l^ft.na.^^^ ^ cSTx a" oLs Nassovi^ Comes iri • 

'"""^^T"- tSl: TS^-S^^ ^^™il,i,3binsanno(atoMCG 

n.onefidehumexcluhc, , ^''^^l^.^J^''^™^^ ' . vriT Tmneracotcreacus efta.d.i.Maiimenfis; 

,url^rumoccafio.ecnj^u^^e^^ ^S^SSnJ^fbrac , cumpCorege An- 

^us fc ho fobm ab ^^^f^^^^^, arma cuiit aduer&s GaUum, accepc.s cencfi 

deftitm, inSicihamabrc vbi v^^^^^^^ laconacorumtn.Uibus , queresuad,ghaC^(a- 

tas ^^^^^^^l-^^Z^^^^l^^Z^ e , maxiitlum eam apud Principes addUxic 

br.s,an Chnft.MCCL.cumv.1c.flecann.l.iV. ^^;^^^^^^^^ ^ vceipalam cohuic.Um facerenc. 

ienemoreputat0,qmnoHnumerammterlmperaton^^ > 'Tpvfafioobiiiam.uit ■ vbicommiftb 

fu^M^ufagt^crcat^fum^^ Erc^ilseftmanuAlberti, cumdeieausequo 

pirbellUappetmermt , mqutfquameommcoronaRo- [^l^^^l'^^^^^ 
mdumfer t. Hos&nosfmims'Auguftorumnonime f.^'''^^""^'?;™^ 
^Z4..,mur,fe^^^^^^ ^^•SStn^^^Sb^SLin.perio A.- 

fauatur,recuahmus. t ^,.f„;.Tm «pRTVsi; Auftrixdux, RudolfiCsefarisfiUuSs 

ConradusFriderit.ILmu^^^^^^^ ^^a^ •^elncord.busElea.rumiufFragiis 

peracorv.uopacre,fedvenenofublaciisaMan ^ i^iii^^i^ihift^ 

Ldo£Vacce,Fndcr^iSpunc^nG.^^ ~n^ifleiom.numcoUuu.em,vtSa^ 
LIV.HenricusLandgrauiusThu mg.^^^^^^^^ ^'^"^f^PnhcepseUiusperierir.NehKquidem iti 
Fridericieimq-,hl.iCo^ Xmprofe^auseft,^fedPoncificemRomanii 
, principib.cuobfiderecVlmamittusiagiccaoc ^^''^ ^j.r_ . r_t„ni Aueuftumprohuhcia- 
LbJ,eodeihquoC^rai:diausfueracanno^ r^disf^i NeXcf^^^ 

Secmus hunc eft GuiUelmuS Hdlland. j Co- f ,1,^,« Papale vi^ 

i„es,quem&AlexanderPon^.approbauK. |-^/^^^^^^S^,^^^ 
verum CUm icer Romanuiri -^^^^J" f ^^Zilm bellum huuL geffit , ie^ 
demimeditarfetur j aqmsfubmeitus penitno- - . xauic, diuetfisde 

hopoftacGepcumticulumah.GracisaucemM incrapatr.amarm.smuicos v ^^^^^^^^ 



G CLVlILConradus Archiepifcopus Colonie 
fis & Ludduicus GomesPaktinus Rhenilmpe 

racorem dixetunt Richardum Cornubix Go 



caufis.Poftremoafr^^ 
tulei^ac prinnpa^umSheui^^ 

.acotemdixetunt Richard.m Cotnuh. ^ ^fF^SIf^^ 
n.icem , fratrem Reg.s Anglorum , qui cum fe^ ^^^^^^^^^^^ J^peHo ahn. X. 
anhis hacdignicatevfus,fu|flec , obucpercufllis I^^CCVIII.curnprx^^^^^ 
i-ploannoMCGLVlI.AlphdnfumveroArago- CXXXI.SuccemcnuicnbNKit, 

rvvVTlI TahdemconucnerePr ncipesSe- beiatoremnonvidetat, inqueiuoip.au 
CXXViii. ianaemconuc ci ^^.r. 6, fptjliacadiuitusacdireptaavar.lsre- 
ptemuiriFrancofurtum annoMCCLXXlII.& ^^"g"'"^ ' .^^^^^^^ ^^^^^ ^^i^js fe confu- 

hrs^;'^^:^^" i^;!;:^2:rr'»c.mv.iM.co. 

r«annosLIll.<5uia.a.lI.Oaobrisii»gnacum apcs Iiah* 

folcnnitatcDiadeBatecirtai.seft. Primuom- -I^J^S^SlEi^i^SlS^Tf^^S^ 

4Suanni.useAbelUciuilia,reditibnes&Ia,ro. fk»!«^'''^^^^^^^^^^ 

Snia . ,0* intertegni te.t,pote magnam nafta A" 

f„ctanAicemm,e.tinguete.De.ndeart,umo- Pa^Lm^^CdemaTponV.fice tumfie 

nitinMarchionemBadenrem,emrq;confade- ."^^''MGCCXn. Cutiiaaten* 

tato?Sueuia:pr6ceies,quoscocgitpacemroga. Kaleadis Augultian. Ml-i-i-At .v ^^^^^^^ 



1 

tlorennatn vrbemobUdionecinxiirer deftirnri . , '^^7 

^ V.nb.s Florencini rubo.naaen.nc mIITC ^^mZ^^^t'''^^^^^^^ 
Lcobx„am,quiven*nocinaamhoftiapr.bu,c Wencesl^^^^^ 

Imperaron,vnaemottauseft,Pnncepsmaena: !1 ""''^"'^'"'^"^^'^demarevxoredu- 
.vmuri.&longioreviradigniffi.nus,fu^Tf " Sa^Sfrf 
Vl.annosregnairet,an.ChriftiMCCCXl 11 . r^:^°'"'"^"^-J^3(aus voricomposlm- 

«l.XXlV.Aogafti,fepulrusPif^. ' fJ5°;-°^"^i^rag5a.d.27.Mn.i 

an.Chr.MCCC 

CXXXlI.Diftenrienr,busEle<aoribus ^'gL^"'J'-P<^'^f ^^nn.XX^ 
duo crear, funt C^fares : Fr r d . ^ , c v s A v- cum ann^ !: P'''' "^^^"«^eslaus filius; 

iXRiAcvs&LvDo vicvsBAvARvsLu f ? "'^"'f '^^^"^""^ ^^^m faciefuiffc de- 

douicusdiademar^cinduseftAquJgrLi Frt tTuSrtZm-^'"'''^^''"^"^^ 

aer|cusBonn.adRhenum. ab Xrchiepif opo £ Er^r^^^^J^r^-^^^^^^^^be- 

Colon.enfi.HocpadoGermaniainparresrcif. puSbo a^o /"f?^^ 

ia,bclkmauileorrumeft,quodannisoaodu- SSl^C^^^ 

tauir:quanqaammrerceirerintanduci^,mr5ri- ««^11^^^^^°''"^^'"''^^^^^^^ 

^ne conohare diftidentesprincipes fruftraco- ZZf.^T'^ ^"^^^^^^ 

janfuennr. Poftremoinfcfto M.chaelLanni ' 7'"^""^:5"'"^^"^'P^»erinr,^nuopoft 

MCCCXXIIL Fndericusaciefl c t^^^tZ ^-l^^^^ 

eftaBauaro , ac Caftelloinclu/iisfuperNabam r" erl i ^vlr^r™'"?"'^^^^""^^ 

flau,uminIuperiorePalatinatu:cxcIptuspoft- ^enceslanJ^bf V"^'^^^ 

ca carcen ea coditione, vtdonec viueret , hom - ^-^^^^^^ ^'^ Prag^ann umagens LV J L 

^c<juidemL.peratorisvteretur,™n^^^^^^ SgS^^^P"^^^ 
maurem&poreftatelmperiahabftmerer. Fer- I ESff^'^?^^^™^^^^ 
turporre£loPh,ltroocciLa.d.XIIL lanuarii rvrvv^^T^^^l'"'- 
anniMCCCXXX. ^ii. lanuam CXXXVL Deieftoablmperio^O^encesIao 

CXXXlII.QaocxtincaoLv.ovicvsIV.fi- .vsEfr '.r.rvs P./a7i! 

«eBauarusrolusImperarorfadus,inIraIiami. a&vinJe'S^"T"r^^^^ 
«.r,Rom«q;cumvxoredPonrificecoronarus vrh^JlTh C^^^^ 

^ft-Magnum huic cum lohanneXX 11 PonX a '\ ^^'^^ '^P^^^^P^-Galeatius Vicecomes Me- 
obrig,rl.rigium,qtutu AumioiKCa^^^^^^^^^ ^-l;«f;fisvcxa^^^^ , 
i>icabar,vrIohannesFulmenPapalerLrou: i"'? ^-''"'•""'"'^'""^^"^^""""'^'-'-erlm. 
cum ftrinxerir, mandas vr Carolus Bohemi^ rex ferom "5 ^'^^'T P^^^^^"* ^^-C^- 

Impcrarorappellarerur.Ludouicus,vrcSa! ^^«'"'^'^rdioinferior fadusin Gcr- 

rethbianimospnncipum,p.opofiroed"aoT '^^T'''^^'''' finensltalosmuruisfe lanienis 
gaouiromnibus, quikderLACma^^^^ f,'" """^^P^V""""^^^-'^?^"^"^"^--?^^- 
ccut.fuerant.Pofth.cComiriahabSgen ieeS^alTr^" ''""^""'"P^- 
tm^,,rruamq;pronunciauitexcommunic?tio ^ ^ ^^'"'"■^"^^«'^^^•MCCCCX. 

nisfentcntum,iquafeadConc,lirpr^^^^^^ cumimperairctannisX. 
xed.xir.ArPapaplenusirarum, araiufadduxit Hq^^ InT"^"^'^^""^ S,cismvni>vs, 
vmculum mandans principib^s Gern anis Ita ^ dEZ P-^ 
l.fq;,vtdcferroBauaroBohemumrequeren ur IdSl? ^Pr""'^"^^^ ' ^^^^'l^^ais 

qu.resmuIrarumcalamirarucauraexrSor: fer etT^^^^^^^ 

tuuseftlmperatora. d.XLOaobn<:.„ n- if^^^^ Turcis. D.gladiabanturtuncinrerre xre^ 
MCCCx£viLcumann.XXX^^^^^^^^^^ ^^P-^" ^'"-^-'ficletes locis : BenedSt^^^^^^^ 

CXXXIV/ErfiLudouicoviuo cf/o v^^^^^^ ^rr"'^'°^^'f ^^^"^•««"o"'^. Grcg^ 
^ledusfuiffet . tamen Eledorespoft LuJo^^^^^ f /•^"--^^^^birabar.Huicdcform.ranCc! 
:*.tum eo repud.aro C^farcm dk ru.n Gun - ^Tu o"'^ 7'^?,^°"^^'^ ' P^of- 

LherumCor^ a"=ft'preinGaIham, H.rpania& Angl.am, 

'topecun,amedicoGunrheriperruafir vtian Lriir^?'"?-'^';?!'""^'^^!^^ 

^ienriprmcipiruo promedical por vene 

^atam porrexenr. Haufir GuntLrus p Jtcr^ l^g^?^^^^^^^ 

:umq; venenum fibi datum rurp.c3remrcoeS ^ ^"^''"^"4^4i?^^!5P£^^ 

ncdicum vtrefiduumexhaurira qu-cS^ ^^^"""°P°l-&Trape.untmurAddrem .7.^.6- 

ernonpoiretcorreptusvivenenimlrtuuTcoi: fc,?'''"? ' '"'^f^^^^^^-P^^^^^^eftin 

^proseft. Huicnondiuruperuixir Sh ru Y^Zfc!'""^^''^'''''''''^^^^^^ 

ta. Francofurti in ^de Bartholom^i f S ^Z^CTa^^V"^'^^^^^^^^^^^ 

icet.Sublato Imperii xmuIoCarolus in ifatm Ev ?r l^^""^^ rumfir,ipfo die Penrecoftes. 

'roreftus eftan. Chrxfti MCCCU^ cruS^^^ temporeBohem^ 

oronamferreamMediolani,indeaureaRom^' 2^^^^^^^^"^^ 

leuerTus in patriam in Mediomatricum rbe, ^^^!^^?^^^^^^^ 

oft Noriberg^ eomiria habuit celeberrYrna ^^1^ "''^''i^'^"°'"^*'^Morauia, 

' . LXXL 



jog iMPERltM 

ixJ^I.i^nticepis omnilaixde digniffitnus,pacum 
cai^nenfclix in bello & mattimonio. 
■CXXXVlH.SigirmudoSocerorucceflitALBER. 
Tvs AvsTRiAcvs Gener,n6 folum ifi Imperio, 
fcd &vtroq-, regno.an.fal.MCCG CXXXVlil. 
Iniienic hic belli Bohemici reliquiaS, '^» penitus 
lopiuit. Eoqiiifcquebaturanno,correpcuseft 
dyfenbriapb nimium|>eponum efum , & tiior- 
tutis eft in1?annonia a.d.XXVII.Oaobris men- 
fis anno ivi C C C C XXXrX.Mors eius tatti in- 
tempeftiua ndurspefHungariam mbtibus occa- 
fionera pifabuit. . , \ , 

CXXXIX.FRiDERicy^ ill.Cvel fecuhduali- 
'«|u5s IV.jadlniperiale cultitie eicuatusetla.d.36. 
Marr.an.Clirift.MCCCCXL.SuftuIithicSchi- 
fma.quod infecclefia rikurrlfueraccaufaCohci- 
lii Bafileenfis.Profeaus Romam,vxorei-ri duxit 
Heleonoram , EduardiLufitaniaeregisfiliam. 
Declaratus primo Rf s Longobardorum,biduo 
poft Imperafor appellattts Sccnm vxbre cord- 
natus eft Romae.anpo M.CDX Lll.Cum de flo- 
Uisper Germaniam mbnbusaccepiuet , teftina- 
tp itinere in patriam rediit , iuoque aducntu tu- 
itiultus ledauiti Tandem'extiri£lus eftfluxudy- 
fentericofenexadmddurn j dimjmperail^^ 
nis LIILSub huius Frider icllmperio a rsnTipri- 
mendlTi^ro^in l^erman i^ 
, I libn iiwpFelii lunt MogilntyE an.M CCCCXLTi 

& Conftahtino polis a T urcis ocdJ^ata^ . 

''T^CXUArD^fiTVb^r^?^^ 
V LMaximilianvs L Fridericifiliuslmperiil 
haiftuseftjfingularis viroiumdodtoriiamator, 
fub quo bonae artes.fcienti^, ip&q; htterae reih- 
uifcere c&perunt , qu«propefe|iiuit3eiacel)anti. 
Multa hic bella geilir,varia fortuna , ihtb Bc ex- 
tra Imperium , inprimis cbntra Venetos & Ca- 
roluiTi odtauurh Galioruni regem, nec non con- 
' tra Hcluetio^. PoftremaComitia Ahgufts ha- 
buic magha j^rihcipum frequentfaivbi pi ajcipue 
«le bello Turcisinferendo tbdatum fuit. Seli- 
nius enimpulfis Syria&yEgypco Mameluccis, 
bccifoque Cahi^fone & Tomombeio cbrum 
Sultahis,aiiis quoqile imniinebat. Mortuus eft 
Maximilianusin Auftriadci XI Llanuarii^nnd 
MDXIX.cnm vixifletannds LlX.tpefem i. dies 
20.Imperafletah.XXXII.meii(esXL , , 

(IXLI. Auumin Imperio fecutus eft C ar of 
iv^ V; Auftriacus , Hij[panorum rex eie£bus a.d. 
iS.Iiihiianno MDXX. Bellum hicfccit Franci- 
fco l*i Galidirum regi , qui competitor ems fue^ 
rar.Fcediis^efchflitcumPoncifice&Btitannoru, 
rege',,cuthque CarolumBorboniurninttaiiani 
ihififlet,v'e Ahtohid Leuae, qui Ticirii obfideba- 
tur fuppctias fe^rec ^ hiqtig duo coiiinxifleht co- 
, piai 3 acieconflixeturitcum Gallisiiifqiie vi£tis 
Francifcuih pirimiimregehicum mulcisyirisii-^ 
luftribus ceperunt. Cardlusfa6tapdce Frahci- 
fcbregiforoCemfuamEleonora huptiim dedit, 
poilquam a captiuo duos auri milHdnes lytti 
nomine exegiflec. Hiric reuerfus ih Germa- 
hiam beili Turcici fconfiliaagitauit , vt hbftem 
iihmihetiiem Auftrisreprimcret. SedBarbari 
hori expe^laco praeiid fiigam arripueiUnt mul- 



R O M A N V M 

tis millibus defideratis, Principes Gern^iania^ 
Proteftahtcs cum ei beiliim intuliflent, vi6ti ab 
eo paulalimfimt. Cumingentesin Germania 
Concraxiflet topias,bbfidiorie cirixic vrbem Me- ^ 
diomatricum , vbi forrunam non vt ance propi- 
tiam inuehic, Filio fuo Piiilippocum Mariam 
AtiglisB rtgiham matrimohio iunxiflet , regnum 
Ncapoiitanum Sicuiurhque donauit. Mire ve- 
xacusctuciatibuspodagricis,ceflicomniregno- 
rum fuorum adminiftratione, Imperio fracri re- 
lidd,quod contigit,anno.M€)LV.ihde Bxuxel- 
las profedus, inferioris Gerrnanix populos in 
fidem PMlippi filu iuy^re iuifit , ipfe in Hi- 
fpania priuatutri vit^genus fibi elegit,mortuu{i 
que eft a.d.xxi.Septembris An.MDLVIII.cbm 
vixifleranhoSi.vii.menfes viii.diesxxi.&annis 
xxxiix.Imperator,xLiv,RexHi{p^snorumfuif- 

CXLIL Abdicahtiie ImperiofratriCaro-. 
io,I; E RD I M AN D vs A vsT Ri A cvsi iucce flit falu ta- 
tus iam antea & ippellatiis R.omanorutii Rex 
Coioniae liienfe lanuario an.MDXXXi.fruftra 
reciioianfe & prbfeftate Eledore Saxoni^E.Du- 
rauit h3edt;bntroUerfiaali<|uotdnriiS , adextire- 
mum tanieh fapitavAt mortuoCardlb fcohuene- 
turit Principes Eiedtores fdlenniter, & Ferdina- 
dum regem Ithpetatoremelegerupt , quod fa- 
taum eftariXhrifti MDLVII L Hic Gufmannu 
Hifpaniim Romam ablegauic , vt huriciarec 
Pontifici fuam eiecSfeiohem.t^rahcof urti comicia 
habiut ahnd MDLIX;. in quibui conciiiatio re- 
ligionum quaefitafuic. An. veioMDLXL Prin- 
cipes Gertoaniae Prbteftantes Noribergsecon- 
uenerunc/quibhspriccr fjpem fuperuenerunt 
duoLegatiPcmtificisjCohortahteseOsivtadCq- 
ciiitim TridetitinUm vehirent , Fofe ehim vt au- 
direncur.Cumqi anno M.DLXt Llmperatot,E., 
ledores fcaeteriqj principes frequetes coaeni& 
fenc , elegeruric Makimilianu 1 1. Ferdinadi hliu 
lmperatore,jquipauloanteih Bohemis, regera 
coronatus ftierat. Sufflfit hit diadetaa Cajlareu 
i-nagria ceiebritate&applaiiitl populi. Mortuus 
eft Fcrdinahdus Vienns Auftris a. d. xxv. lulii 
mcrifis ciim vixiflecanhis LX. mehfibus IX. fo- 
liis autetH Imperid piiefuiflec annis vii.&quin- , 
decim liberosexvxote AhriaHungarix reginti 
fuftulsflet. SepuitusPraglE merropbli Bdhemb- , 

i:um. , ^ , „ . 

CXLII LMaximilianvs n.Aitfli-iacus,Fer- . 
dinahdifiliuseied:usImperacOr,pritnaComicia 
patre mortuo habuit AiJgiift^ Vindelicbrumj 
tradatum eft hicdebellb Turcis |5arice£:& lo-, 
hanhi Dacbruiii rirguio infefendo , deque 
fubmiriiftirandis auiiliisad defeniidnem regni 
Vhgaricii irilpecraui.tMaximilianus aprincipi- 
bu§ quadragintd rriillia peditu it),bdo eqiiituih. 
Eoderhannb quifuiranatb ChsiftoMDLXVL 
^olitnanniis Turca cum exercitii , fexagihca 
miliibus pedicum & infinito equitum nume- 
, ro conftante , IZJanubium iDraudmque arahes 
transgreilus , cumfpacioXI V; dierumiftrum 
pbnce ftrauiifet ftUpendx magnirhdinis 8C 
bperis admiraridi j Sigethhra op^idum obfi- 



P E R G E R 

iirdhecinxit , vbimortuus eftipfe Tyfahniis 
fangurneo vehtris ttuxU. At Mahometes pti- 
inuspurpuratomm i celattt Sotnhailniinrcr- 
itti , cOni:ihiiat:aqae obfidione , exphgnatiit 6p- 
jpidum , qu^iaauragrailifllmafuitjintetfcao 
COmite Scrinehfi & fortifEmd quoque prxfi- 
tdiarionim amiflbihruper ihuhitiffimoCaftro 
cum circiter centum machinis bellicis iiiaidiri- 
i3us.Poftbscde voluntatelmperatoris ArcHie- 
piicopiis Mogilntinus cidnuentum Princi|jum 
Fuldamindirit j Vtinmediiim cohruleretur de 
conferuanda piceper Germaniam, iExpirauita; 
d.XIlOcaobriisannoSalutis MDLXXVi. cum 
iregnauiflbt ahnis XIL& fedecim libei^dis ex VJf o- 
re ruftulifrer, 

•■ ^■^^^^•^^VDOLFVS IlAuftriacusjMakimi- 
liani filius harumaximus nonlmperiilm folum, 
ied & regna Huhgaris Bdhehiisque mbrre pa- 
\ris adeptus eft jmperator facSttis cQ annO agcrfet 
XXV. Turcica imprimis hunc agitaucruhr bella 
grauiaiiia quide, & variante foLtuna gefta.Tah- 
tiem fatigata vtraqlie parce ihducis fadse funt 

. iTienfeNduenibrihhhdMDCViqutvrrin^que 
hadtenus fcruat.^ funt, Pdftii^c lepora magh^ 
iiiucationes rerum per Hungariam Transiylua- 
niaraqiicaccidcrunt, vtRiiddlfus coadrus^e- 
ritMattliia»fratricederc Vhgariasregnum ctim 
Auiln^vniuerfo ducajcu,relia:o Rudolfd Bti- 
periocumregnoBohehiis , qtumiroreobiit 
expersliberorum a.d,X,Febiuari) anno Chrifti 
MDCXII Ciira regnafl^;tanni XXXV j menfis 

, IV.vixiirctanhosLX. 
_^ CXLVi Extepit huhc in imperio M<iff/;i4!i! 
friret, Auguftiis apjiellatiis Frahcoflirti a:di 

X:ill lunipnn.M.DCXILcui anh: MDGX Vlli 
idefundo fuccellrt 

CXLVI.Fer DiNANDYs ILiaanteihtegeVri^ 
gari^Bohemisq;coronatus. Istni Fraricdftirra 
yeniiretXX diemenfisMartljahni MDCXIX. 
legitiitiis fufFragiis Imjieirairor eledus eft; Mal- 
thiascumfineliberiseifet/tranftulerat in huHc 
iuravEriufqiieregili, Viigarici & ISoiiemiciiAl- 
brrtusaiitem Auftriasac Brabaiiti* Arehidux' 
prouincias AuftriacaS eicciferat, Pr^eft iHiac 
rempeitate Imperio Romano,quod grauifliitiis 
iam ab ahquotannis agit-atucac cdncuticur bel- 
iisdiiilibus, &pacehiaGtranquiliitdt^ni bptat 
anheldtquie; 

PerfecUti iahi Catalogum Impefatotum Oc- 
cidentis, fubiiciemus ledorisoculis modum 4c 
irationem eligehddf um ac cprohandoirum C^i 
farum, (juiahtiqiiislegibusconftituca ; acin 
Matthia Aiiftriaco obferu^ta fo.it, vtexhdcex- 
emplo decirefis cohieaufa fieripoffit. 
^ IgicuradXXdieMaij mcnfeanni Mt)CXlI 

FrancofurtuhicbnuertertinfReuefehdiinmiac 
llluftriffimi ArchiepifcOpi i ioknnes Siiicaf- 
dus Moguhtinijsj Archieahcellarias per t^efma- 
niam ; FerclinandUs Coldnierifis Afcliicancel- 
kriuslmperij perltah^m , prinCjiiesEledtdfes: 
eodemquediellluftriftimi piincipes, lohinhes 
Comes Palatinus Rheni , Baiiarise Dux admihi- 
ftrator $c tutor ElefetoraUs Palaciiiatuiiitemqiie 



M A N I A M. jo"^ 

i<3hannes Georgius ^ai^bin^fae-^^x •, Maghiis 
impcfij Marc-fchalius', Vicari) Imperij vacahfii 
ex Legibus BulIiaureaJ. Seqiknte die Luhi 
Vrbem ingrcifi ftint Reuerehdiffimus & IHii- 
ftfifllmu^ PrSnceps Loth.-^fitis Arcliiepifcdpb"s 
Treilerorum,Arcnicance!lafius jper Galliam ■S£ 
Arelatchferegnum 5, icemqbeLegatusIliaftrir. 
fittliPiincipis lohannisSigifhiUhdi i Marchib. 
ni^s Bfandebargenfis,Maghiper Imperiuhi Ca- 
mer;irij,E!ea;ori3, ducisPhiiJi^ &c.Dieautchi: 
MaijXXIIi adfuit Serehiitimiis jpotehtiflimufi 
que Princc ps,M3tthias iLVngatis & fioHemis 
rex , Afchidux A uftriie , ihgrefiLfque cft Vrbehi 
fhaghificocum apparatu 6c exquihtb fplehdo- 
fe , ftipatus a centum eqiiiribus fcldpetarlisi 
Omneshi Principes d ciuibuS Frahcdfurtcnii- 
bus hdndris ergoobuiam profedis hohorifice 
cxce'ptiin'qlieVrbemVerei-i!-nbi-ededu"^ifuhr. 

ErloEledtdfc!, , Mogiincinus, treU;fenfisi / 
Colonienfis^Itemque Tutor Palatini prihcipis; 
DukSaxdnum & LegatusMarchioniS Brande- 
burgicii cnhi Francofiifcieireht , aliquotiesiri 
Cutia bppidi cohueneruhr^ m Palario ei rei de= 
ftihato. Collocataibi cetnuhtur feptcm fediliai 
tedanigrb pahnbhblb/efico , irapofitis tbd- 
dem Puluinaribus, ih quibUs I^rincipes Ele£tbs 
fescuhilegaco BrandeblifgicD ed ordine con- 
fedefUrit , fiimanudextraincip amus. Primt^ 
afi^edif Palatinus, poltetini Rex Bohemii,dd- 
indeArcliiepifcbpi.Mdguhcihus, Treuirenfisi 
Colbniehfi^jSiakpniiDux i poftremb LegatsiS 
firahdeburgicus, In inediopofita erat behlk 
oblonga.bfta &ipfahbIo(eri'co, cuiaiTtdebant 
Cancellaril , &ciuierahta fecretisacEpiftoIis 
bbfumprincipura ; ih fubfellhs poft brihcipeS 
locatisitdebaht ebfum cbnfiliarij; I^ropofitis 
addeliberandum variisrebus,pfima cbnfuhas 
tidfuitdeiuramento , qubdck Lege Cafolina 

tiuesbpjpidiEied-onbuspreftaretenentur.Hoc 
Jgitur CUm Pnncipe;, Eled-ores a mag.ftratu op- 
pid .hb exegiitenr , iulTi fuhc bmhes peregrini 
ifbe ciire, qai noh eraht cx cbmlcattt & familia 
Elc£totum:ciuib./saiitem mihtibuique pfseii- 
diafiis , pra;eunre fono tympanoruib & voce - 
pfsecbriis i didtus fuir dics ndcbnueniehdurai 
XXVLMaij.Cl^' vbi adfuit,ibbra Vba ancefem- 
ptjs prandij PrincipeS Ele^tofes cbnuehere iii 
iUpefibre coeriaculb cutife, cbhfederuhtque iii 
ledilibils holofericb opeftis , eb qucm fupra 
ebraiiiemofauihius drdihe ,erahtq-, fedilia cdi- 
Ibcatairi eapauimehtipafte,quscircitetpedciTi 
Vnuhi altius craineBat. Cbmparuit hic Scnatus 
Vrbis, jjrimoquefcnatbrcs iurafnchtufn dlxe- 
tuntcaformula , tjuamrecirabat Afciiiepifcopi 
Moguntihilibellofum ftippliciim Magifter, in 
iiuncferembduiTi;DebereSehacum Populum- 
queFrancofuftenfempfimum briinium fideli- 
tatcm iuramencb prohiitrere Reuerendiilimd 
Principi iohanhi Suicardb , Archiepifcopo 

Mbguhtinb luo cdeterbrumque Prihcipu m Ele- 
iStoriim nbmihe , inquofuhi mimerumctialTi 
vehiant Adminiftrator Pslafinus & Legatus 
BfandcbtirgifcusjSehacuhl l^bi^uliiriique Ffan- 

K cofufa 



jjO I M P E R t V M 

cofuttenfem fummafide &diligentia fecurita- 
tcm prxftituros omnibus & fingulis Eledori- 
i)Us,daturofqueoperam , vt fi forteortointer 
iplos d.iHdiofimultatcs nafcanmr , nevnusal- 
terinoceat , fiue clam &:aftu, fiue palam : neve 
quis ipfis aat eorum mioiftris ac clientibus vUo 
niodo in damno fit, aut eos , quos fecu adduxe- 
tunt , quorum numerus ad ducentos equites 
accedat, vUo padiolaedat , fub comminatione 
pcenarumLege Carolinafecusfacientibus pro- 
pofirarum. Deindc ne permitiant qitenquam 
mortalem , quicunque tandem is fit , vrbem in- 
gredi,pr3Etei. tabellariosauc minifteria Eltdo- 
lum , donec Eledio duret : quin & eos , qui vel 
cumipfis Eledoribus vel anteaut poftmgreffi 
fucrint,diligcnterperquificos ciuicateexireiu- 
beantjomni profligataraora,cun6tances vero 
Vi coganr,grauibus denunciacis pa;nis. 

lurauicergo Senatus publice , roagna homi- 
numaffiftence multicudmcad eum modum,vti 
Canceilarius Moguiitmus propofuerat. Hoc 
fado Adminiftrator Palatinus & Leg.tus Bran- 
deburgicus , c,um furrexiftent de fellis ,ad prpxi- 
inam paiatijfcneftramacceirerunt, vc viderent 
inultitudinera ciuium,qui conuenerant ante 
cutiam^Vrbis,vtfuperioredieiuffifueranc,prae- 
fiituri&ipfiiuramencum. Al.oinloco conue- 
nerant milites praefidiarij, hi & ipfi pulchro or- 
cline inforumdedu6ti,Guminoibem conftitif- 
fent , turaueruntfidehtatem ck formula quse 
p;opofit4fucrat,fpeaantibusPrincipibusEle- 
^toribus. lisqui fequebantur diebus aliquo- 
tics in codera loco conuenerunr Elediores, 
cumquedevariisrebusdelibeiafrent , poftre- 
moXIIl lunij dicm ElediGninominaiierunt, 
quem' & obferuauerunr,vtpatebain fequentib. 

' A.d.lI.lunij menfisSenatusFtancofurrenfis 
adtympanori m fouitum denuoper piscones 
proclamariiuiljtjVtomnesacfinguUperegrini, 
quinoneftentecoroitacu Ele£torura,neG cm;- 
tatiiuramencodeuindijVrbeprocinusexitent, 

quo fatlo a meridic omnes ciuitatis portje oc- 
clufajfunt. 

Etiamdecimuster:iuslunij dies aderat,ca 
ad Eledionem RegisRomanorumperucntum 
eft. Primociues vnmerfi cumarmisindiuerfis 
vibis compitis corpipafere iuffi funt , inprimis 
illi,<luiacuriaoppidanavfquead D. Bartholo- 
msi sedem longo ordine ex aduerfo conftite- 

irant,eleganterexornatiomnes.Hincpermedi? 

I Lotsefpaciumauditus fuit fonusingentis cam- 
panx , quas non nifi in fubicaneis grmibufque 
cafibiis, autcum ciues adarma vocantur, pulfa- 
rifolet, Pofthoramfeptimam conuenere Ele- 
^oresinCuria , ad quam accefterant in equis 
exquifita ornatu : ibiferediraidiumhoraeab- 
(umtum eft , dum habitu Eledorali ex antiquo 
moreinduuntur, quemcumfumfiiTenc , pro- 
deuntesexdiuerfis locis conueherein Palatio. 
Odaua cum auditafuiiret , defcendentes de cu- 
ria, confcenfis afturconibus hocordine verfiis 

. sedem D. Barcholomiei perrexerunc. Pcaeceden- 
teni magnumNobilia,m 6£ confiiiaiiorum yt Sc 



RoM A N V M 

miniftrorum Eledoralium riilmeruifJifequutt 
func infidentes equis duo Marefchalh, Mogun- 
cinus Sc Tttuirenfis , quorum nomina eranc lo- 
hannes Philippusab Hoheneck 8c Melchior ah 
Eltz , prseferentes finguli fingulos gladios vagi- 
nisdeauratiscpndicos. Pofthos ibantduo Ar- 
chiepifcopiMoguntinus & Treuirenfis, veftiti 
habitu Eledorali , cogis inquam purpureis, mu- 
ru Porttici pellibus fubdudis,& ab fummo ptae- 
textis.Hosfequebaturiterum duo MarefchilUi 
Colonienfis &c Bohemus, fcrente vnoquoque 
eorum gladiii, Colonienfis quidcm fuum con- 
dideratvaginadeaurata, Bohemusautem teda 
rubro hoio(erico.Deinde vifcbantur Ferdinan- 
dus Archiepifcopus Colonienfis , dcxtrum ; & 
Matthias Bohemiae rexiiniftrum obtinens la- 
tus,veftitieodcromodo,vtdiiopriores , prs^ 
terqu^m quodubheneiae rex coronam reg am 
aurcam pileo Eledorah impofuerat.Hinc equi- 

tabant duo alij Maiefchalh , pieicardus ab Hel- 
meftat, pro Pai^ttmo prmcipe,& MaximiiianuS 
Baro dc Pappenheim*pro Eiedore Saxoniffi, fe- 
rentes6c;ipfi manibus gladios vnginis deaura* 
tisconditos. Poft hos ragrediebantur loj-ian- 
nesComesPalDtmu^ Rheni, Tutoc 6c Palati- 
natus Admimftrator , addextrum , lohannes 
GeorgiusSaxonis Duxinmcdio , Adamus ve- 
roBarodePtJtii.zadfiniftrumlatus , quiaeraC 
Legarus Eledoris Brandeburgici. E: Palatinus 
quidem arque Saxo eodem modo veftiu con- 
fpiciebancur , togis acpileis purpureis Ekao- 
t dibus , vc ptiores Ele6l:ores.'Lega:us autem 
vfitato iuo vifcbatur indutus habita , nigro, 
necpra;fere^aturei gladius , eo quod EledoC 
Brandeburgicusipfe non efletprslens. Hoeor- 
dineingredientes , ft;mtibus ab vtroquelatere 
armatis ciuibus,poftquam ad D. Bartholomsi 
Templum perueniflent , quod eft elcgans 8C 
pulchritudine confpicuum , in modum cru- 
cisexsdificatum , iunaaei ad Septentrionem 
turrialtituditiis&firmitatis c5fpicu3e,defillen- 
tes ab equi.s ipfam factam asdem ingreffi iHnt. 
Stabantin theatro extempotaneo ligneotubi-' 
GinesEicdorum,magnonumero , quifubad- 
uentum Principum iucundo cenGcntu clan- 
xerunttubis , interboante tympanorum aeneo- 
rumfonitu,quaeharmoniadurauit,donecEle- 
ftores Chorum TempUingreiri fuere.quacpars 
jediscortiais , peripctasmatis&ftragulapida- 
quetelamagnihce exornata erat. SediUaPrin- 
cipum hoioferico atro operta vifebancur , im- 
pofitis eiufdem coloris puluinaribus , excepta 
{ellaregisBohemias > quxpannoaureo magni 
ptecij tegebatur. Gonfedere Eleta^ores in iua 
quifquciedehocoidine. Moguntijius , Bohe- 
mus , Palatinus ad dextrum adytorum latusj 
Colonienfis , Saxo , LfgatusBrandeburgicus 
adfiniftrum. In medioe regione Arae fummaf 
fedebat Archiepifcopus Tieuerenfis.Hos prin- 
cipes ingreftbs Chotum , fccuti funt quidam e 
confiUariorum & Clericorum numero , poft 
quos MarefchaUus a Pappenheim claufit Oftm. 
Confeftiraauditiis eftorgaaorum Muricorum 



Per Ger 

fdiius!, cmirohtmquepfaimodia j concinphtium 
Hymnum, VemSanileSpiritm, vtrotttm templu 
iiiciindacomplereturharmohia.IndeSuifiFi-aga- 
heusMoguntinusadarani accedeniSi, Miirsfa- 
crificium exoi-fas cft: Palatinus auteiii j & SaxOi 
&Legacus Brandeburgictis cum diuerlam a 
Romana proficerettcur religionemjdmiflaMiili 
tumraisincdnclaue Eledtionis fe reteperunrj 
donec faciuiTi illud peradui-ri fuiirer ; pdftea re- 
tnerfiliintadfuaiediliaiFinitbconcfentu Mlilicd 
ElectorescuniLegatoad lummam Aram addii- 
dti funrjqtiifqiie per fuum Marefchallum prasla- 
togladiovagiiia condito,pia:terLegatum Bran- 
deburgicum j vbi pixftireruntiurameiirumfe- 
cuiidum Legem Carohriam j ad huhfc mddurri. 
Quiiibeteorum cdnfcenfofummogfadii Alta- 
iris conuef tebat ad aififtentes faciem; Ibi Md- 
guntinus confiftchs medius inter diios collegas : 
Verba faciens , monuic eds de prsftahdo iura- 
hiehfo , quodEledidnemexmdrepfarcederg 
deberet. Ipfeprimus iuraUitih mahuS E!e£l;dfis 
Treuerefisrpoft cum idem ab aliis exegiifet, for- 
hutlamqueSacramenri piaElegiiTef , iuraucrunt 
brdine omnes j Archiepifcopi quidem inipofita 
inanupedori.-CpteriPrihcipesinhbrumEuari- 
gehorUm.Idem Moguntinus,cum hxc facl:a fu, 
ilfcnt,poftulaiiife duos NdtaridS,quihuius rei 
ddcumentaiGriptacoficerent, quodcumfierer, 
emnes hobiies cieteriq; qui adftabac per Tabel- 
liones rogatifunt, vt rei gefts reftes eife veiient; 
, PofteaE!ed;oresreuerfiadfua fediha,confe- 
qerunr. Ibi cum dcniio piahhi aliquor decancaii 
fuiflenr, cumhymnoiiio, quem fupra comme- 
iftofauimus in Conclaue Eieaionis itum eft, 
<q eft Cameraangufta in Iongiiporreda'iiu6ta 
GhoroTempH veriusmeridiem , vbieratAra 
degamer exdrhaf a-, ipfum vef o conclaue pidis 
deauratifque rclis opere Phrygio fiue periftfo- 
matis Babylonicis vhdique tegebaturi Hdc igi- 
tiitih Idcdfadijira eftiniriurrieIe£i:ionis. In mt- 
dioTeiTipId,Iotoadmodumedico,re(5taaduef- 
fusChorUm, quapef ferieftrara patentinterio- 
iaady.corum theat.um cxcitatum efarpio Fri- 
derico jiuniorePrincipe PalatiHo,EIea:ofarus 
hxfed^,ireriiqtieprd regina Bohemis eiiifque 
Gynsccidivndc fpedaticommode oinhiapo- 
teranc , qu£eagebanttir tam intra qtram extra 
Ghdriim.- 

AtPrincipesEleiflores j ram aiiquandiuih 
Gonciaui fuiil^nt , & duabus vicibusadfevo- 
caflentcdnfiliarios fuos Notariofqucj randehi 
l^^nariimiconfenfufuftlagia tuleriint ^ egreffique 
funte Camera ,in quapaulopiusvnahqrahjeie- 
fant. Hocautemordiueexiuerunt. Primo Ac- 
thiepifcopus Mogimrinusfoius iuicipofthunc 
duo Colleg.-e Cdldnienfis &Treuir.& m medid 
torum Matthias Panridnum Bohdmortimque 
irex i eledus Romanoru Imperatdf .• Secuti funf 
tres reIiqui,Paiarinus,Saxo,LegatusBradcbiif- 
gicus. inderuffus audittisefttubaru tympahd* 
tumqilemixtus fohus ^ intercedeiitecampanai- 
irum murnlufeab dmnib. turribus , 5c horribili 
ihaehihafuiii aerieafum bdacii s qusih pjabhesV 



M A N I A Mi 

Ixtitiffi fignum "a valio &rihuhitidhib. Vrbis ek^ 
• ipIodebarur.Macchias Rex deduauseftad fnihT. 
inura Alcare , quo ciira pefueniflfet, fubledir ih 
genuaadimum gradiim,dB5:ti iimiiis, ElcdiofeS 
aureeiadftabantad vtrumq;latus,accinentibriS' 
facerdocibus muficifque : ^i/mm««()^ram wo- 
mine Doniim, cum plahho i in vimte tua ktabitur 
rexlwdc f ecitarg gratiarum adtiones, precefqud 
fufa? prd houo Rege Romahorum, quib. finitis 
RcxabEIeaorib.inataiublenatus c8feditinte- 
rim dum cariitur Hyriinus,te Deum laudamus va- 
rjantibusinftriimentis&rationecdricerirus tri-- 
fariam. Primd ibnabanf orgaria,deinde tanfd^ 
reS^rcrtio tubiCines pfincipum.Firiief at Muiicii 
cum repehteparuitiariUa quasad dcxcrum iatus 
Chori ef ar,ac Eledofes dcpofitum ab alrari FLe- 
ge deduxerut extfa chorum fupec Theatrura iri 
eos vfus excitatum,penfile,qudd vhdiq-, precid- 
fisac verficoloribus periperasmarisregebatufi 
in qud pofiraerantfepte iediha bolofenro niori 
coloris reda^pro tocide Eleaoribiln medio ho- 
rum eminebaccathedrapedem vnumaicio! c§- 
teris,coopertapanno aured , ih qud cdnfedic 
nduuslmperarormedius , &addextefam eius 
Moguntinus & PaIatinUs:ad finiftra Coionieh- 
fis i Saxo & Brandeburgicus : Treuif autem ex 
aduerfd.Palatihus mariufenebat Pomumaureu 
cfuceinfignirum:Saxc^GiadiUm:LcgarusBran« 
debufgici Sceprrura. Inrereadum vhufquiique 
Eltctorum coriueniente dignitati fuje fellaocs. 
cupac, tubaf um tympahdrunique ihixtus fonus 
dmriiacdmplet,quoceflartte, Reuerehdiflimus 
jD.GeorgiusFrideric^ GreiftencioedeVoirhati 
Pra:poficus Moguncinenfis & Worniatienfis 
Matthiaregcm Eiedtum Impefatorem pfonun- 
ciauit his fere verbis; Notum haud dubieeift 
dmnibusj quddmorteRuddlfi Illmpeiatorijri 
fehcis memoriaj,Imperium Romarium delt ru- 
fum fuerit capite.Reuerediffira^^s igitur& I!lu- 
ftriirimds Principes EkiSlores cuni Legato at)- 
fencisjobfertiata !egeCard!ina,& habira rationjg 
fatorispubhc^ eO nomirieconueniiTe, vcaliud 
caput eiigereht , ad gloriain &iionore omnipo* 
tentisDfii jad vtilifate & augmehttim Imperijj 
fcoriufqueadedfaIutemofbisChriftiarii.i:,legifre; 
i&irur concordibus fufFrdgiis Sereriiffimum Po- 
tcnriffimumq; Prihcipe acDoriiihiimj Marthia 
IlLIungarisel^ohemiaequeregemjAfchiducehi 
Auftriffi,eumque crealte Regem Rdfnariorumj 
fatuf um Iniperar ore A ugufttim; Hjec fe ihultiii 
tudrniadftanriiaEle(5toriinomirie renijciafe,ed, 
fine,vt vnhfquifq-, Eledo coriuehierife objEdie^' 
tiam&debitiihonofem pr^ftahdtiefl^e houefif. ^ 

Fa6ta hac dentinciatiorie itefum foniietuhf 
tdriiicrUnf que tubse ac tympaha citato ingehtis 
IjetitisfdnitUj&EIedoresctirii nouo Rdmahd- 
i-iim Rege de Theafrodefcenderunciprseibac 
TreuirdriiArchiepifcopus;fequebariturdeihd(S 
frescoliegx i Palatinusaureum giobumfefens 
ab dextfo,Saxo cura enfe in mcdidj Brahdebiir= 
gicus cum fceptrd a finiftro incedesiarere.Poft 
hosit)arMarrhias i:ex Romahofum j Huhgafd-. 
ruiiia Soiieindftim j & vltimdloco dud Ar cbie;i 

K ii ^ifedpfi 



I M P B R I V M 

^ifcopi, Moguntino dcxtmm, Colonienfe fini- 
ftrumobtinentelatus. 

Hac pompa Templo exiuerunt.conicenlilqi 
cquisantemaiorem Barilicai porta , eodem or- 
dine quo diximus,nouum Impeiatotemdedu- 
xerunt ad Paktium quod ei in Vrbe paratum 
fuerat, Francofurtcnfes appellant illam domu, 
GrojfBraunfels. Principes autem pracedebantur 
amultis iliufttibus nobilibufquc viru, quorum 
primi erant e comitatu Matthi* Rcgis ; quos 
iequebantur miniftriDucis Saxoniae , dcinceps 
csterorum Eledorum mixtim. Tubicinesom- 
nia loca alacri concentu implebant , vt & tym- 
pana petcufTa militariter. Pofthosibant Confi- 
liarij EleiStof um,ipfique Piincipes,cum Csfare 
recens eledo , omncs eo quem commemoraui- 
musordine. Et hacrationeMatthiasll.Panno- 
jiisBohemiaequerexvnanimi Pcincipum Ele- 
dorum confenlii Imperator creatus , ingentiq; 
cum ktitia ab vniuerfis agnitus receptufque eft 
Capui Imperi j Romani. 
Quanquam autem omnis Eledionis folenni- 

ras eo qucm diximus modo finirafuerit^EIedo. 
restamenreuerfi ad Curiam Vrbanam denuo 
conueneruntjcum expediendse adhuc reftarent 
jnaximi momemi deiibetationes , qustotius 
Imperijconcernebant incolumitatcm. Quod 
fupererat tempotisjdatum eft laEtitiXjfeftiuitaSi, 
epuhs,ludifque ac hilaritati, nemine parcerite 
fumtibus, nec huic rei Eleaores folum operam 
dabant.fed &alij PrincipesacDynafta:,quifta- 
timperadlaEleaione magna frequetiaingrelli 
■ fuerant eiuitfltem. Conuiujorum apparatum 
excepit ludorum varietas , decurlus cquitum 
pro brabeio,equiria, congreirus virorum fortifi 
inHippodrornOjludipraTareahiftrionum, mi- 
morum,gladiatorum.;duraueruntqueha:cveluE 
Saturnaiia ,vfq^dum nouuslmperator Diade- 
iiiate Csefareocfngeretur ^quod&ipfum felia- 
ter perfe£bum^ft die Dominieo ad XXIV lunsj* 
anni currentis MDCXII. 

Meminifle potes,beneuole Ledor,nosin fu- 
perioribusdecemprouinciarum ,Jin quasvni- 
uerfaGermaniadiuiditur, quafqueipfi Circu- 
losfiueOibesvocant,mentionemfecifie. Has 
jgitur nunc recitabimus , addita earum prouin- 
ciarum qualicunque deiciiptione.Sunt au:e h^. 

I Jtanconia.II Sueuia.IIi Bauaria. ly.Auftria. 
V. Traftus Rheni.Vl. DominiaquatuorEle- 
-aorumadRhenum.VII.Weftphaha.VlII.Sa- 
xonia fupcrior. IX. Saxonia inferior. X. Bur- 
gundia. ^ 

Antequam autem ad particularem haru pro- 
liinciarumd€fcriptioneproficifcamur,dcipfiu5 
terrs Gcrmaniae limitibus gencratim ahquid 
dicendumeft , quid vetuftisicriptoribusnon 
conftituuntur iidem. Vetuftiflimi ita definiunt» 
vt Rheno ftuuio.MariGermanico.Tanai am.ne, 
& Ponto Euxino terminent. Scd qui hos fecuti 
funt,Strabo,Pt0lem^us,Pomponius Mela, Ph- 
Iiiusaliique,ramGr£BciquamLatini,Rhcnoac 
Viftulafluminibus cohercent, Tacitusadmn- 
git, G?tmanos a Sarmatis Dacifque «lUtuo raer 



RoMANVM 

tuautmontibusfcparari. Noftroaeuofub Ger- 
maniseappellatione comprchenduntur omneS 
prouincise , quarum incolae Teutonica lingui 
vtuntur , vtfuperatoPcolem£ciUmitevltraDa- 
nubiumRxtias contineat,Noticumque cum fu- 
periorc Pannonia &patte Illyrici vfque ad agrii 
Tridentinii. Quin & tranfgrelfi Rhenura Ale- 
manniarmisoccupaueruntVrbes ac ColomaJ 
Romanorum,Conftantiam, Auguftam Raura- 
corum,Argentoratum,caputVangionum,Mo- 
guntiacum,Treuiros, Confluentiam, Bonnam, 
Anternacum, Coloniam Agrippinam.cum plu- 
r imis aliis ciuitatibus , earumque agro vfque ad 
mare Germanicura Britannicumque. Sed & 
Heluetij noftra tempeftate Germanos fc ipll 
profitentur, vt & Vruteni, qui vltra Viftulani ui 
Orientem longe lateque habitant:vt lure did 
pofTitGcrmania fetrans Rhcnum fiuem occi- 
dentem extendere, vfque ad Picardis Burgun- 
dideque fines : inmeridiem vfquead Alpessm 
ovicntem rransViftulam:ab fcptentrione autcm 
pratexivtroquemari, Gcrmamco OceanoS« 

MariBaltico. , 

Vtautem omittamtls inferiotehi Germania, 
QUadcagcmusfufe , cum dc GalliaBelgicatra- 
arabimus-.neque commcrporemus Heluetios, 
de quorum republica figillatim dicemusj ne- 
gVeaisetiam hocloco iis,qui Imperatorcm do- 
minuranonagnofcuntjfaciemusindefcnptio- 

nc Germanicarum Proumciarum , quae fub de- 
ceraOrbibus illis comprehenduntur , mfmm 
ab Alfam,qu^^d Heluetiorum fines pertmgK. 
Diuiditurhscinfuperiorem&inferiorem,lu- 
penor fiib Landgrauiatus titulo compleauuf 
Sungoiam& Brifigauiam. Invtraque magnus 
imienitur numerus oppidotum , caftrorum vil- 
larumquchabitanturque frequentiflime. ira!- 
cipus ciuitates funt Rubeaquenfis , cxtrufta i 
priicis Roraanis : Seleftadium , Friburgum Bti- 
Loise , &qu2Cjeterasomnesfplendorc mul- 
tum fuperat , Argentina, duobus nominibusm 
primiscdebris , munimentorum firmitatc, OC 
turrispulcherrimaealtitudine , quseallurgitad 
DLXXIV pcdes Geometrieos. _ 

Aser fi le Ducam Wirtembergkus ab oriente 
& meridie Sueiriam attingit , ab Scptentrione 
Ftancos orientales confines habet, ad occtden- 
tem Palatinatum Rheni. Medium hunc pnnci- 
patum Nicer fluuius perluit,abundamemop- 
pidis . caftris&pagis , quorumeftinGredibiUs 
multitudo. Prscipuum regionis oppidum cit 
Stutgardia , pofthancTubmga Vniucrfah ftu- 
dio inclyta,& arxWirtembergica,qu? toti pre- 
uincia-nomeniropertit. 

Fr<?«fwOw«wfe,fiuevtpatrio Idiomate di- 
citm,Vraneorurn terra, hiscircUmfcnbitur limiti- 
busrameridie Saeu.a& PalatinatuBauarjae,ab 
occidente Rhcno;ab oriente faltu Bohemico •, a 
feptentrione Haflia & parteThunngix. Intes 
oppidaprimoloconumeraturHerbipohs,Vul- 
aoVirceburgum ,obcuius pofliffionemems 
lociEpifcopusrtominatfc Ducem Francorum, 
quanquam folummodo partem aliquam cm$ 



Irfgioms poflldcat.Secundo locb^ccUtrit Bam- 
berga , elegarts , 8c amplum oppidum i & ipjfum 
Epifcbpale. VatiishaeC ircgiopairet prlncipibus 
& Epilcopis, Mdgiintino , Bambergenfi , Wir- 
cebiiigico , pra:i:erea Biirggrauio Nonbergerifi 
& Palatind Comiti.FranCdfurtum Vrbs £mpo- 
rij nomine celebris, vbi quotanriis bis failaofje 
per Earopani Nuridiriae celebrarituf j Sc 
ijuod figillatinl deftinataeft Ele<a:idrii Inipera- 
rorum vacante imjperib* Sitd eft ad M^num 
fimrium; 

Sueuia ratiorie fitus altior eft cund:is ferc Ger- 
rnaniae piouiriciis. Attingit ab oricnire Bohe- 
iniara,aSeptentridneFfanciariiOrientaIem,ab 
Occide nte Allatiam , vfque ad Rheniiiii fluuiu: 
dmeridieterminatur Bauaria& Alpibus. Ori- 
tuf inhacregione celebcrrimus illeDanubiuSi 
aili&iftj£>^uart^ dlim hdnc 

regio in^Sglltirifuifle tituio,rcd dciriceps ad Du- 
cdtris appell ationefn defcendir; Paret ndftfd 
^ud raukis jpriricipibus , cum tamen riemo 6 
DuceriiSiieui^appeilefiqiianquampotiflimaiTi 
Ofitimamque parterii poflideat t)ux ^J^irten-, 
bergenfis. PrxcipuaSueudritm Vrbs eft Augii- 
ftaVindelicorurri, adLycumamnem fira, quaj. 
^lenddre 8c diuitiis vix vlii cedit Gernianica-; 
i;nm ciuitaturii.Hacfequitur Vlmafupfa Iftruni 
fluuium , rioh tam amphtiidine quam muni- 
mentisopibufquepollens. EtP^QElingajnJul- 
chermaafiitaplank^ vt& GpnftantiladLa- 
cum Acroniunl j &centunidias , quasHicper- 
cenlerenibilattinet. 

Qui noftrd ajuo tefurri potituf Imperatof, 
^ohemiaqiidqderegnutn poffidet^vndique Ger- 
manisnatioriibas clrciinjieptura. Atfirigithoc ' 
. ab Oriente Morauiam paf teriiqiieSilefis,a me- 
iridie Aiiftriam Bauariamque j abdccidericeka-^ 
bet Palatiriatum fiiperiordm paftemque Frari- 
cdrum terri , ab feptentf idne Saxdniatti ac Mi- 
fniam. Hercynja Syluaharicab dmrii paf te cin-; 
git regioifemZciiTiiSloniapeiieTonHid^^ 
tnetrd eius in rridui iter patentei qriariqiiam ahj 
fciibunt , habere cam in longitudirie ^CXXVI 
ihiUiariaBoheraicd. Fluuijcelebriores qt^iBd- 
iiemiam pcrcurrttnt fuht Albis 6c Multauia . cs- 
terifunt minores , &;cxhauriutttuf prdpe dni^ 
hesab AIbi.Pjjigi,qu^v-eteribusMaidbddiiutii 
fuilfecreditur , eftprjecipiiaRegni ciuftas , in- 
gens& db id TRivRBs diaaj quod e tribhs co- 
iungatur oppidis,c Praga Vetcf i, Noua, Paruii 
Separantiir hx abfe iriuicem interueritu Multa- 
iiia; fluuij.qui porite ftratuseiikpitied; 

MordUm vererum Marcomanrioftim fedesi 
apud Germanos nomen trahit i Mara fluuios 
habet hxc ab Oiriente Polonias Hurigarixqud 
fines,ab dccidente Bohemiarii 5 a raefidie Aii- 
ftriam, ab fepteritridneSilefiarii. MagnaeXpaf- 
te raontoiaac filtuoiaeffc , plariidf tamen qui iri 
Auitf um Veritii vergit.' Mulfis pcrliiituiamriib. 
iiiaibribus mirioribufqi, qiidf ii riomiria referre 
hdri fe"rt operipretium; Continef intfafeie duos 
cdmitatus i muhaique dynaiiiasadtopafqhias. 
meipuag ilUUs VrbesfUrit ©Minaticenfis^ Epfi 



i A N i A M; ii^ 

fcopatu infignis , & Prinha , iteriique Iglauia & , 
Snoimaalisque.. 

Aftingit hanca riieridie Silejid cufn pafte ali- 
quaHercynij nemoris, quxab occidentehabet 
Lufatiam Bbhemisquc parterii,ab Orienfe Po- 
lonisregnum , ab ieptem Trioriibus Maf carii 
Brandeburgicam. Longitudo eius itt diicerita 
mihiapaffuuin potrigitur,tbtaquefegibne muL 
taehinbinde inu^niuritur fchbla?. I^rscipuaci- 
uitaseftVratislauia , quani GermariiBreslani 
vocantiVrbspulchrittidirie ,£^ifcopitu, Lu- 
doquehtterario clara : hanc Kiilafequiiur, vbi 
Jbpiicopus fere habitare fblet. Quindecini 
blim hazg tam ampla prOuiricia paruit r^iincipi-^ 
bup i hodie rodxima eius pars caducitatislege ad 
Bohemii regnum feuoluta eft , exceptisfex 
principatibus , qtiiirifer Veteres Diicumfami- 
lias diuifi i adhucpenes eOs funt. tiifatidintta. 
Albim & Viadrumamnesprotenditur i riaon- 
tes Bbhemiaj a meridie attingeris, Ditiiditur 
in fuperiofeifn &;infcriorem , gdudetqhe Maf- 
chioriatustitulb , irrigataMiflafluuid. Pr^ci- 
pUuni eius oppidum eft Gbf 1 ttia , deinde Budit 
finajSittauiaalisquenbrinuliar; 
, Cbnfiniseft huic qua Orientem ipedatMi- 
/ni<«:,haberis a mef idie Bdhemiam , a feptentrib- 
rie Marcam Brandeburgenferri cum pdfte fii- 
peridris Saxonii i pcciderite Turirigiam- 
Abundat caftris bppidifque fupra modiii-n iih- 
ter qtiae eriiinet Mifrtd vrbs cuiii arce miinifa 
adttiddum.-deiride brefda;fede§ Ele(5tofis,ad 
Albim i hiricLipfia ^ riiercatura&iiudioVrii^ 
uerfah celebeffiriia , Freiberga , Tdrga , ah^- 
que comphires. huius fegidriis fines nonnulU 
crim Sdxbnia Ele£l:ofali iraptuderiter cbnfuri- 
durit; 

. ' Ab Orierife T/j«nwgii«Saidfluuib alluitufjlid- 
beris a /eptentrione paf terii Salf us Hercy nij , ab 
oecidertte Veram atiinem i aMeridiefyludrri 
Tkuringiacam; Gaudet tisec pfoUiricia Land- 
grauiatiistitulo. Et quanquara iri longitudi- 
nem vix habeat miiliai- ia Gef riiariica Xl Vi in la- 
fitudiherii XII j famen cdntinet intrahofce li- 
Ihites Gbmif attis XIl, tbrid5 AbBatias^ GXLlV 
dppida fnaiotd & rriiribra , caftella CCL & vltra 
dubpagorum friiilia. Prajcipua Thuririgoruni 
Vrbs eft E rfbf dia , fa ritai ajripljtudirds vt vix vUi 
^^ip^^^cim^hed sii ; feq uuntiir hanc. Viriia- 
fia, licriacurri >; lenaVriiu^ffaliftudibnobilis^ 
alia;que nbn coritemrierid£&. 
, Gurn hac fines: coHiiirigit iiapdad Orienferri 
foleiTijd meridie i^rancbniam ipeftans , ab occi- 
derire Weftphaliatn ^ a fepteritriorie bucafurii 
Brurifuiceriiem & Epiicbpatum MirideriieiTi^ 
CiuitafeSmehbres fiirit Mdr|)urgum , Schola 
ptiblica celebre i & Gaililia i fedei^ Laridgra- 
uibfuni 'iHaflOii. repefiurituf iri hab ahqiiot 
Dyriaftisi iriterquaiexcelht ColTsici WaldeC" 
tenfis. 

Saxohid ribnieriblim latifllmepafuif , vf qiib 
Weftphaha, Mafca Antiqua , Mifnia , Lufatiai 
principatus Anhaltinus , comitafus Marisfci- 
dicu^ahseqiieperrriuifsej^fouincii coitipreherii. 

ife 3 , , debaii- 



-jl^ 1 M P E R I V M 

xkbaftmr , adeoque quicquid intra Rhenum^ 
Albim , Mare Germanicum & Eydoram fluuiii 
terrarnm iacet , vfqUe ad Haffis Thuringiaeque 
fines : quopado Brunfuicenfis Vrbs cum agro 
fcte vmbiUcum obtincbar. Noftra autem tem- 
peftateinfuperiorcm &inferiorem diuiditur» 
Superioris caput eft Witemberga , Vniuerfah 
ftudio fam"igerata,rua fupra Albim Huuium. In- 
feriori Saxoniae annumeranlur Principatus 
Brunfuicenfis,Mcgapohranus,Lun2burgicus, 
Lauemburgicus cumHolfatis,Storraariis Mar- 
fifque. In eade Saxonia fupra Albis ripam offert 
fe Magdebui gum >, oppidum celebrc , muris ac 
Kiuniraentorum firraitate vifendum.qiius Ar- 
chiepifcopusPriraarem fe appellat Germanis, 
quamuis Moguntinenfis , Treuir & Colonien- 
fis ei nuUaex partecedant , vt necSalisburgefis. 
Sub appelktione veteris Saxonix ctiam conti- 
netur Cdmit)xtus Mansfeidicus , attingens ab 
Orience Salam fluuium cum parte Epifcopa- 
tuum , Magdeburgici&Mersbergenfis .«ad mc- 
ridiem Turingos viciaos habetiad Occidentem 
folem Comitatum Suarcemburgicum &Stol- 
isergenfem. Huic Comitatui inferti funt ahj 
quatudr , Arenftatenfis , Wiperenfis , Wethi- 
nenfis,Querfurcenfis. Inter praecipuahums re- 
gionis oppida numerantur:Mansfeldia,Islebia, 

' LutheripatTia,acWipracumaUis. • ■ 
HolfatiaMe vt indigqn^ Germani appellant, 
Hoi/?«»terminatur ad Orientem Bilna fluuio» 
occidentem Dithmarforum regiope.ad me- 
ridiem hmitem habet Albim, ad fepcentrionem 
Eidoram fluuium , qui&ipfelimeseftDaniaE. 
Etfi aurem bic Ducatus ad Impcrium fpedat, 
&D«ci Hoifaciae cft fuus-inter Principes Ger» 
manos locu s : tamen quia Rt x Danoru m noftra 
tempeftatehuiusregiOniseft Dominus > plura 
deeadicereluperfedebimus , quxfuperfuntre- 
fcruantes,aonec de Daniae regno dicendum no- 

bisetit. • " "' ' 

\<refiphaUafn quidara fcciptores pro vera 6c 
antiquaSaxonum fedehabent, quaeadOrien- 
temalkutur Vifurgiamnc , ad feptentrionem 
Fafios attingitcumparre Epifcopatus Vltraier 
^ini , adoccidentemRhenumhabet,admeri- 
dLemmontes Cattorum,quos Plinius Abno- 
biosappellarevidetur. Praecipiix eius ciuitates 
funt,Monafteiium,Mind3,Ofnabruggum,Tre- 
iTionia, Lemgouia,Padebornacumahis.Maxi- 
ma huius regionis pars paret Archiepifcopo 
Colonienfi.-quod fupereft,aliisEpifcopis , vt 
Monafterieiifi , Mindenfi, Padebdrncnfi. Sunt 
&qiiaedam vrbes Impeiiales. 

Dueatum Clmu medius inretluit Rhenus , at- 
tingentem hinc dicecefin Colonienfem , illine 
Vhraiecainam. Dominium Rauenftcinenfe 
huic parcim mixtum partim vicinum eft^ Inter 
meliores vrbes eius numerantur Cliuia , Ve^ 
falia, Refa, Duifburgura ,Rupelmonda ,patria 
Gerardi Mercatoiis & alia:* 

luliafenfis Pmcipatus a prascipiia atce luHacd 
denorainatur, quis munitifllmacum fit , noftro 
Kuo bis capta eft. Prim o a Germanorum copiis 



RoMANVM 

vi & ar mis ex pugnata:deinde ab Hifpanis^ ongS 
obfidione& fama ad deditionera coafta. Vter- 
quePrincipatuSCumregione Montenfi noftra 
xxaxc mifcre laceratur a diuerfis ius dominij in 
eos praetendentibus. 

Vrimipatus CmeBpifcopatusLeoiicenfiszh fepten* 
trione & occidente refpicit Brahantiam > ab 
otiente Mofamamnem > a mcridie Comita- 
lum Naraurcenfem. Hoc terrarum fpacium 
intrafe compleiaitur Pdncipatum BuUionen- 
fem , Marchionatum FrancomontanumjCo* 
mitatus Borchlonienfem &Ha{banienfem,pr^* 
ter alias qaafdam Baronias , dynaftias , Abba* 
'tias.Continetprstereavigintiquatuoroppida, 

quorum omnium caput eft Leodicum , fiue vC 
ahisplacet, Lcodium, in valle peramaena , ad 
Mo^mfluuium- _ 

A quo amne ad Rhenum reuertemur J vbi 
primum nobis occurrit Falatmatus Rbeni > CiaQ 
Inferior , omnium Principatuum Germaniag 
olimarasniffimus&ditiffimus. Cxterumbel- 
laciuiha , quibus iara diuaffliaatur pattia, om* 
nemei Tplendorem, omne decus detraxerunt, 
vtquiolim hancregionem , Palatium Gerroa- 
ni2,viderunt,iamvixagniturifint. Oppidahic 
vifuntur praecipua , Heidelber^a , Arce Eleifto- 
rali & Studio Vniueriali quohdam cclebriSi 
Francothalium , Crucenacum Neoftadium, 
Bacharacum,aliaquequamplurima t hisduo- 
buspoftremis praecipua gloria ob vinigenero- 
fit3tem,quodnecCaecubo,aUtFalernoRhfeti- 
coquc ceflerit ob prsftantiam. Deferta hs6 
regiokFridericoPrineipefuo , variehodieoC* 
cupatur, partem ahquam Iraperatore ,ahquani 
BauatiaeDuCcpotiffiraaraac raeliorem Hifpa- 
nis fibivendicantibiis. Nicro ac Rheno prs- 
cipuisperluitur fluuiis , adpofteriorcm fira cft 
Spira, Sepulturisprifcorura Imperatorum , 8S 
dicafterio Imperiali nobiliss icemquc Worma- 
tia , ob frcquentia Imperij comitia clara , cum 
nonnuilis ahis liberis ciuiiatibus. 

Arcbiepifcopatus Mogumitius varie pcr Germa^ 
niam fparfus eft , ad Rhenum pra^cipue Mae* 
numquefluuios , attingens PalatinatumRheni 
&Dia:cefinTreuirenfem , aUcubietiamCoio- 
nienfem , itemque Franconiam > ac Haffi« con- 
finia, vt certis finibus Gircumfcribi > hmitibul- 
que defignari nequeat. Ipi^a Vrbs Mpguntia 
fupraRhenumfpeaandae antiquitatis , ScfaoU 
&deroditiffimoclarai. 

rmirenfem Archiepifcopatum Verltts fepten- 
trionem terminat Comitatus NalfouicUs 8t 
DucatusMontenfis, itemque Didecefis Colo* 
nienfis. Abdrientc fpedatRingouiam & par* 
tcm HaflTis V ab occidente Ducatum LuceUf 
burgicura , ameridie Neuftriam cum DucatH, 
Bipontino. Cdmpleditur Treuirenfis DiscefiS 
quatuor Comitatus cum nonnullis Topat- 
chiis, Caput ciuitatum eft Augufta Treuiro- 
rum \ qnx cura vetuftiffimis ciuitatibiis to- 
tiusOrbis de antiquitarccertat,olim inroaxi- 
mo fplendore. Poft hanc eft CoHfluentia , miras 
pulchritudinis , ad Mofdk & Rhfeni concur- 



f\sttt,cilm ar ce vicin^. Sed nunc a Rlieno ad Da- 
ftubium proficifcemur. 

hodtceaiTTtfgionei-n quAm vecci-es Naii fciob:- 
tinaemntr, quae etiamntinl alicubi Noi^u ap*. 
peliarur,&intemenru Iftrifluuija caeceraparte 
isparatur, vbiplim Vindeliccirufti , Notieo- 
reim Sc Lyeatiorum prifcOrum Tedes fuerurit. 
Oranis autem Bauaria Ipedac ad fepcfentiio- 
ftem Frartcorum cerram , ad occidentem Sue- 
tiiam , ^meridiehabet Alpes , ;ab otience Au- 
(Iriam Bohemianique. Bauaria dmidicur in fu'- 
periorem 8c inferioreiHi Numerantur in vcra- 
quepermulca oppida, arces, mont.!leria:Op- 
pidoram pr«cipua hasc funt i Monachjumpul- 
thricudin«fpe€tandum , faprallarumfluuium, 
vbi fedes Ptincipis. Ii^gQlft^d.iUiri . munim?n- 



tisi&Scho!aceiebi:e. Freifinga , PaiTauiaciui- 

j olTnrAugafta 



tates fipiltopafes. R^atispoL^ . . 

Tib£rij,Imperiali5ad Danubium. Lan dshuta 
fupralfarum , &Sa)isburgum frdes Archiepi- 
icopahs. quidam ecia his Noribergam accefenti 
haudfcioquambene. £ft& PalarirtatusBaua^ 
' j asiL.ic Sup erioncuius ra pnt Amberga. 

Auftria, Germanis dida Oftentkh eft > re^ 
gnu Orientale, eft ea regio,qu2 vetenbiis dicc- 
batuiPannonia fuperior.Ab Oriertre habetVn- 
gan ae regn u m, a m en die Styr ia: m o nta na vfqn e 
ad Alpes , ab octidente atringit Bauariam , a 
•Septent rione Morauiam. Fluu!| qui Anftriam 
periuunc pj:atdj2ilLjIU 2t Danubius &c AnaftT.; . 
<^audethic Principatus ampiillime patens Ar- 
chiducali Titulo. Caput Vrbium eft Vienna, 
ohm fJauiajialiMjuliobana, opibus, populo, 
opificibusaffluens , vbi Atx fpe6bru digna& 
VaiuerfaJe ftadium inter antiquiffima Germa- 
niaenumerandLjm. 

rire&w/j Cc>.%?fafKf,Sjije,vta!ij reaius, Diica- 
tlTS Arhefinjs finitu r Ticino & Oeno fluuiis, 
^ AIpibus.Nomen hsc terra acquifiaitab arce 
Tirolenfu Fuii bsc olim pars Rhxtix , cuius 
fines luntab Aqmlone Bauana , ab Auftro 



M A t A M> ijj 

MabriafiucLni-nbardia , ab Oriente Maffa 
- Treuifana,&ForumIu]i| , abOccidentcHrl* 
uetiof um exrrdma. Praecipua eius Vrbs eft 
Qeni-PQQs^, fedes Prirtcipis & Dicafterium re- 
■ ^'^'^ ' "^"^T-^^ Epi^^-op-^Ies ciaitares Brixia 
&^Tride^tt]m , qn» pofterlor daritatem no- 
iWini^debetCohcJiio, quod fub Pauio III.P.M» 
aliquot annisibicelebrarumfuit , quanqnam 
& alia fiftt rainota oppida nequaquam afper- 
nanda. * 

Stjriu quxbodfe dicitut , &: Germanis Stjri 
riotum Marca, veteribus F4/m<idicebatur , eft^ 
Jue regio non adeo ampla, fedpars Norici , ha- 
bensa feptenrrione Auftriam , ab Occidence 
Ca-rinrl-iam , a merirJic Liburnos & Dalmatas, 
ab oriente Hungaros. Ducatus titulo ornata 
fiiit iam oiim per Fridericum fiarbaruffam Imp, 
S un c in hac a Hquot Comi tat us in rerque eOsVa- 
radienfis. Capuc ptincipatuseftGratiana,cum 
Caftrorauniriilimo,fpe<aans Auftriam. 

CrfyiKrfei^hanc atringir ab Aquilone^vtS^: ab 
Oriente i a meridie vero^&occid ente Forum 
Iu]ij_|£^Catnoram"regionem. Drauus h anc 
perluit, flnuius nobilis*, gau*denrem prseci* 
puis ciuitacibus, ViJJaco, CJaudia, &:S. Vuiop- 
pido. 

CArnid duplex eft fapcrior & inferior.Vtram- 
que noftro suo Auftri^e principes poffidenr^ 
vtramqae Aiultis &; clcgantibus oppidis arci* 
bufquejpeaandartJ. Sup erioris Caput eft Gorf^ 
tia..-Iaferioris,qu^ totafita eftintra montes No'- 
tiCos,Lnbianum oppidum , quod Germani no-' 
minantLaubacuni. 

VJtimiimlocGinter Imperij Getmanictpro* 
uincias obtinetB«r^HK/i/<e commns , olim Se- 
q^ianorum pars. huius principnl eeft VefonxiQj 
oppidum Ca;f aris Diaarori.s Cn iTimpnr^.. .-.-c ce- 
lebre. AnteaChryfopoIim didliurilUntqiriau- 
tumenti Dubjs h uic Vrbem incerlaac an ciir- 
eumdec dlibium^ Veta s oppicjiu-n find cingi- 
turhocamne , abomniparce > prjEterquam ad 
porrara qaa Dolamitur. 



k E G N r M. 



SVMMA CAPITAi 



^'comprehenf£,ex C&fare & Ptokmxo oftenditur. 
&alliivltm Celt£ diUi , mftro mo in Fraricorum nonien 
fomejferunt. Antiqua Galliarudimfin fecunda Ctfare. 

i.Defcnbitur Framorum regnam, vt mftro eft mo. 
tiustongttudo,latitudOiliinttss. 

}.Diuifto Gallu fecundum ParUmenta & Di&cepC 

^.Vberior Prouincidrum Gatiudefcriptto)&prmi> 
'^uidePicardtA.qu&parsmagna eft merifGaUidBelgicTi. 

S.Gallia Ceiiica Praf^tura ^ VtcecomitatmPari- 
ftenfis.Defcfiptto vtbis Lutetia. infula Francia. Oppidu 
S. Dionyfij : foftiacenum \ FanumD. Germani, Vexi- 
Valefia, Hurepenfis ager & Gafiinenfis.Belfia: 
Mkqueptouincia, 



WoM^tciriofum, SjluaruMt 



^.NuTnermfniti 
flitmorum nobilwrtm. 

7- Qttalitas &ingenium ptouinciarum Gallia: earU 
'difmnttarationefei-ttlitatii. 

^.Moresvetefum Gaikrum.proMttebantcmaf^t 
ftudebani ebquerM&Morabaht Mercurium & Hercii- 
iem. Humanas immolauere vi£iimas. 

5. ^rmdtiififtitttebanttutimuteGallor^-.ijde 
'nifiratofesitiftihii:DruidtiafuetudmesfacrifuiaJ^^^^^ 

cio.GaHiformidabiks tnbeAo omn^iuf^tpctMid- 
Wthui.quihm vfifuerint armis ; mcdus.quem ohferraue^ 
runiinftruendaacie &confli£libt(s. 

n.Veftitmveterum GallorUm, Htaeorumcommil^ 
ni^i&fatiofunerum. 

^ K 4 la.i»* 



ilS RegSvm Francorvm 

YuiMrumGaUugentium. 

13. More; 6- ¥rancorum in vnmrfum. , 

1 4. Ciwjiu^ comm iiobilium Galiorum eorutf- 
demexereitiatemporepacU. , 

ic.DimturegmGMicaniquahtk&vnde. 

xG.Quantum pecuniarutii Francorum reges quot- 
annispercipiant. , . „ 

17. veaigarmmreddituuni^ annuorumperjmgu- 

Igsannosmagnitudo. , ^ 

18. Gak quantum clajfe & marma valehnt mt- 

litit. , „. . 

19. Qu^aritum equitum nurHeruni GaUia nojtro mo 



bi Romx tnbutaimperare. HSc Gallorum pars 
Celtatu noitie geffir, vt eiiis rei Caefar !&pe me- 
tidnem facir.Curaque h?c natio armis ad£o|X-= 
teUeret^vt cunais ferme gentibUs euaderet tor^ 
midabilis , fa6i:alT^ eft , vt Geharum no Aen totl 
mbueretur Galli?,& ipfa GalliaCeltarum retra 

dicet^tur.Hinc Ephdrus Geogrdph^ apad Stra. 
l^oriemdiuidcns miidum inpartes quatuorait: 
Qulcquid terrarutn in Auftc d vergitab Aethio- 
pibushabitari : quodinfeptemTnonesporri-- 
aatur,ab Scythis incdh: teltiam partem , qua: (e 
h bccidehtem Solem extedar,habuari a dmet- 
Tis centibus Celticis. Hac tamen Cekarumsp- 
pellatione propeabolita , v^ttis GaUorumno- 

rads.Hocfurfiis mutato noniirie Frana d;aca- 



epte. 



io.CopinpedeJlres ^aUorum , quotlegionis Uc 
tempeJiatehdbeamGalli. 

confipt.Maresfuccedumnotif^mm^. _ , y^ Wnlf.lLr^Ulerir^^^ 

%AuthorHasregntmncorUm,&qut^usgaudeat ^^^^^Z^^ 

ftis^eicuffo Adrhahdrummgeiquoefiram armis 
iibertatem pertinaciffime cDftddiuerrnt : Vnde 
'prdGaUiadeincepsFiaociadicicsepit- . 

Gallise nc«BS^piiias tempoabusj?^^ 
patuit^mnppeqUodcomBkaebah^^ 
qUicquid terrarUm hodiejrancicire^iil nonii- 



Triuikgtt^. ' ... 

z^. Veteres & mUdt ceremonite m regum Vranco- 
rumitiauguratione. 

16. Fares Francia vndeprmMhakmnt origi' 
nem. Mprimm eosconjlitmit. Parum francU, CS- 
mtum, MarchionUfH , Barknum enumefaiio. qiudam 
harum digtiimum ad Ducalem fublmitdtem eueBk, 
aiiis rionmdlis extmtlis . 



„ kim^^^M^^^or^m^'^ Getmania^lta^^ 
(t \ |i^que,Veteres cnim diuidebant Gail.am omne 



,7; Qu.fmt^^U^maxes & off cia Mgni — -"^jr;;^^ c,(aipina 



trancici. . , ■ a ■ 

28. Df aula regismfque comttiuu& mmijtris. 
x^:CGn[dimnregisfand:impriUdmfqtie. 
5 o . parlamentmn Urifinum, emfimitas , atnpH- 

iudo^authoritas. _ , . 

31 Yifcmkgim,CameraratidhalUahbunahaatqut 

, dicajieriadiasrfa i i«i dicitur incolis r^it 

GaUid^' . ■ 

3z. Muneraprdftdum.Balliuorum, ludicum m vno- 

quoque Parlametito. . . ., ^ ,.. y 

35. Dioecefis fiue ififcopatm GaUi& , & quoi tnuj- 
quifqueparochiasconiineat. 

34. Reiigio qua. hsdievalcat vigeatquep&r Gal- 

liam. 

35. Catalogus Chronologicus regum Francorum.. 
afhar^mundvfqueadiudou.Xlil. 



■erat,qus efp^auRomanoriim cisaipes verius 
Roitom IiaUa^e,,_qu^^ 
'd^iQc^Smi£m^'^mM^^ Tranfajpnm 
Mik^^ns Alpefeh.fce tcrminisincluQebamr: 
llheno,Oceahd,PyrencEis Montibus,Maa Mc. 
■diterraneo & Alpibus.C^farprtitur Galliam m 
feelcTicamCeiticam& Aquit^nica. Ptolom^us 
■daa^drifariam diiiidit : in Aquiramcam , Lugdu- 

ileinfeiii, qua; eademcft cum Gelt.ca C^lans. 
Belcicam&Niil^ohenfcm.Vmn^^ 

§5dri^^»!^ Verufta il!a pairdtjdne^a Gal- 



liam.qui hodienbud nomine aFracis Germa 
ni^^pSpulis Fr AN fci A diciturfedhfideremus. 
§pfeaith.Tcaieptentridne infenorem Germa- 
r»iam,vbaoco Umitis Geo.Tietr£ ducuot 
.I^EGA.oAd.duri.pnmum6mpium^te- aPortuic.o oppido|e C^er^^ 
D„.ur,onginemnom.i.si..certameft^.Qu. ^^^^^^^^^^^^ A^.^^ 

Hannonum , & Ducatus Luzembmgiciis.ad 
dextrum vero Picardia & Lothanngia. Ao ea 
patte,qua regnu Angli? {peftdt alluitarOccanQ 
Britarinicd. Adoccidentcm idema Uu.t Ocea- 
nus,niutatdnOmineAqmcamcusd.dlus,inge.^^ 

tem fmum conftitudns.Ab Auftro ti.fpan.asob.. 
Hqiie obucitur,intercedentibus monnbusl y- 
rehiis, vbisUtem ang.,.ftidr eftMan Mediter- 
raneopnlfuur. Poftremo verfus Oncntem A.; 
pibus (epa ritur ab Italia ; ab Helvetiis eam dmi.- 
dit lura Moris i k fupendrifeus Geimanis iopra. 

/irgen=> 



• lllUl-,w»'j5"'~' , , , — ,. 

dam enim a Gr±C!sf(jntibus,& vdce ^aAct,qu^ 
Lac figmficat,id deriuant , quod yallorum cor- 
porafaciefq-,ad laftis cSndore accedcrenc. Ah) 
5 Galataqiiada Herculisfilia rfahhiit,qu*in Hjs 
Idcis habitauerit; Sed vndeciinqiie tandem id 
homen ortuni fit, antiquiffimum efte cdnftat, 
edque miriusribtce origmis. Il1:ud ex hiftotia-i 
rum mdnumentisliqUet, Galli quifdmmt, eds 
prifcis quoque Celtas didos fiii flei obhobiHta- 

. " teth, put dT Gallorum Senonum , quiterrascir- 
caLutetiam pdifederunt , vnde illufttiores ac 

', generofiores GaUoium prddieriirit^ui deviidta 



At^entinamilhemisflumiis^ Totum hoc Re- 
^num,fi redalineajcaturab cxtremo Aremori'- 
«ieangulovfqnead ripam Rheni continetfpa- 
cium circiter trecentas Leucas fiue miiliaria 
Callica longum. Sunt qui rongitudincm eius 
metian tur ab extrema Normandia vfque adNi- 
«:aeam oppidum maritimum,&hac rationc con- 
ftituunt LeucasCCCXXX , 8c tantundem vis 
«ft conficiendum Lutetia Romam proficifcen- 
tibus. Latitudo eius, fi hneam ducas ab vltimis 
quacinAuftrum verguntparribus vfciueadCa- 
letesjconficietcirciter CCXXLeucas.Circum- 
fcrentia porro & ambitus totius FrancijE erit 
Leucamm MXX. Includitur hoc regnum intra 
Xl^ &XIX Paralldosjtenens in ktitudine mc- 
tiiampartemquinti Climatis , vbi longiffima 
diescfthorarum XV,pertingcnfque vfque ad 
inediumod;aui,vbidiesiongi(15maefthorarum 
•XV! Sc dimidi^.In longitudineautem compre- 
henditomnesMeridianos quifunt intcrdeci- 
mumquintum&decimumnonum. 
|> Optima autem diuidendse Francise rar jo erit, 
noftroiudicio,fi idfiacper Parlamentafiucfu- 
premas Curias&Dicafteria, quibus omne re-^ 
gnum fubiicitur.ParlaiTienta auti^^ 
quantur)l ubc Galiia prgcip ua 0^0 : Parifinu,' 
Xilolanum^tomlger ^ 
<d£nenfe, piuionenf eTGratiaHopolitanum & 
M^n^Pi«tcrli2cfuntduominora, vnum 
^"?IK^JeriorisadSacrum Paiatuim.alterU 
DiuidoriinMediomatricibus ^odieMeti5j >ar- 
kmentum igitur Parifienfe has fub fecontinct 
Dijecefes Ecclefiafticas. 

Archiepifcopatushos:Rhsmotum, Senonu, 
Biturigam , Turonum , Lugdunenfem. Sub his 
funt Epifcopatus:Lnud'.menfis, Catalaunefisin 
Campania Gallije; Sueffionum, Bononienfisin 
Morinis,Ambianus, Nouioduhenfis,Syluane- 
€tenfis,Bdlouacenfis, Parifinus, Autrico-Caf- 
inutcnfis,Aurel!enfis,Niuernenfis,Auxerranus, 
Meldenfis,Pidauienfi<;, Maieacenfis, Lucione- 
fis ,^ Angulefmenfis , Genomannorum , Clari 
MontiSjSandliFioriXingdnum^Matifconenfis. 
Occupatautem onines hi Epifcopatus hasfere 
per Galliam regiones :Franciam proprie ficdi- 
ibm, Bellocaflos, Bituriges , Aruerniam, Af^ru 
Lugdunenfem,Segufianos,Pi(aones,Andega'. 
Uenfes , Cenomannos , Agrum Inculifmen- 

lem,Picardiam,Campaniam,Turones, Agrum 
NiuernenlemjBurbonenfem , Matifconeiilem, 
de quibufromnibus infcrius %illatimagemus, 
ParlaDiento Tolofano fuhfunti 
Archicpifcopatus hi; Nirbonenfis, Auxica"* 
iius,Tolofanus : CumhisEpifcopatibus : Ne- 
inaulen(i,Vcctienfi,Luteueufi,S.Ponti[Tome» 
tiarum , Aletenli, Monfpeflulano , Beticrenfi, 

Agathcnfi,Carcaflbnenfi,Menderlfi,Caftren^, 
Albienfi,Puteano,Rutenenfi,Vabrenfi,Cadur- 
cenfi, Apamienfi,Mirepofid, Paponitano , Mo- 

tis AIbani,Varenfi,Riuenfi,Lombarienfi,Con- 
uenarum.ConlaranenfijTarbenfijLaabrienfi, 
Viuarienfi.Continentur autem his prfcipuc re* 
gionibus GaUl«:Narbonefi,quse hodiefupcrior 



P fi a G A 1 1 1 A M» 

& inferior Languedocia , Idinge latcque patensi 
Agro Viuaricnfi,Vallefia, Agro Albigenfi, Ro- 
bcTgenfi , Foilienfi , cuna parte quadam Vafco- 
num& Cadurcorum. 

farlammoB.otoinagenfifuhiiicimtan 
Archiepifcopatus Roromagenfis,cui fiibfuBC 
Epifcopacus:Abrincanus,Ebroicenfis,Baiocen- 
fis.SagicnlisjConftantienfis , Lexouienfis.Et hi 
quidemomnes inueniuntur in Nocmandia, qu^ 
eftprouincia maximaamplitudinis. 

Parlammtam Aqaitanta fuh fe haheti 
Archiepifcopatum Biu-degalenfem,cum his 
Epifcopatibus: Baionenfi, Aquenfi, Baftacienli, 
Olbienfi,Santonum,Petrocoriorum,SalatenG, 
Agennenfi, Lcmouicefi, Condomenfi, TuUefi^ 
Occupatur his fpatiis pats Vafconum , 8c Aqui* 
- tania: Cantabri2que>nec non Santoncs, Petro» 
Gori|,LemouicenfespopuU\ 

ParlamentoRhedonerifipiifenti 
Epifcopatushi: Fanum Bnocenle,Fanu Ma» 
clouij.Fanum S.Pauli,Nannetenlis,VeneticuSi ~ 
Tricorienfis,Curifopitenfis,Dolanus,Rhedo- 
nenfis.Suntaute hi omnes in Britannia minore» 
ParlamentoDiuionenfifubfunt: 
Epifcopatus Auguftodunenfis & Cabillone- 
fis,vterqucinDucacuBurgundis. ^ 
Parlamtntum Gratkmpvlitanumfub fe habet-i 
Archiepiicopatus:Ebiodunenlem & Vicn- 
nenfem ad Rhodanum:cum Epilcopatibus: Va- 
lentisCauarum,Dienfi,GratianopoIitano,Fa- 
no-S.Pauli ad tiia Cafte!la,Vapincano.Ethi qui» 
dem continentur in Delphinatu, qui pars eft ve- 
terumAUobrogum. 

Parlamemo Aqmnfifuhfunp. 
, ArGhiepilcopatiis duo: Arelatifis &ad Aquas 
Sextias.SubqueiisEpifcopatushiiMaffilienfisj, 
Dinienfis in Ebroduntiis,Gr3llenfis,Glanna- 
tenfis, Sanitionenfis, S. Pauli Vincienfis , Apt^ 
Iuli^>Regienfis,ForiIi!lij,Commcnoru,Geftc- 
rGnenfis,TeIenenfis.Ec hi quidem &ntProuin» 
cix GallijeEpifcopatus» 

CuriaSummaBearnenfisfMbfehahti > 
Epilcopatus duos:ScarieIem & Oleronenfem. 
Curia fitndi Palaiijdominatur 
Bifcais Nauarrenae fiue Nauarrse inferiori, 
qUJe olim pars Cantabriae. 

CuriaMetenfishahetfahfeEpifcgpos 
Metenfem,Tullenfem,Vertodiinenfem.Sed 
hiquideminrerPrincipesJmperiihribcrivoIiiti, 

Vt aute ad fpecialiorem finguiaru Galli^ pro-, 4* 
uinciarudilcripcione accedamus a Picardia (no- 
uonomine^initiucapiemus.Hacnoftrojtuoad 
occarumrclpicitcumnonulla NormannifEpor- 
tione Oceanus Britannicus. adfeptentrionem 
ifti£EveterisBclgic^iacgtregioneS,Atrebateftfis 
ager & Annonia .'ad ortu Ducarus Luclbuigic* 
& Lotharingia attingut : ad meridie Campania 
&queEdicitiir Infula Francia;, PriecipusEhuius 
vrbes &oppida! Ambianum, Sucflionum Vrbs, 
Abbatis villa, Corueia,Pctona,Fanu Quintini, 
Nouiodunu,Laudunu, Bononia Morindrum, 
Fera,Bellouacum.Diuiditur autem Picardiain 
Vcrami, SiipeHorem&Inferiorem» Superiof 

' -tota 



ilt 



K E G N V M F 

toci proriemodum Gsi-ffiania^ infcriotis Pro- 
Uiriciisadnumeratur. Ver« Picardis, CEtpto Pa- 
iJifiis irinere fuperatifqae Bellouicorum agris, 
initium dl ad Crepacdrium. Vicedommatus 
h^ECcontinet. Ambianenfem , Gorteienfemi 
Pieui^nienfem, cum principanbus Veroraaii- 
duorJm, Retelorum ^ TiialTenfi. Compleai- 
tar autem Veromandaorum Comitatus tres 
potiffimas huiUs cradus VrbesrAuguftaM S uel- 
fionum,Laiidunum & f eram, cum 5^1 QMin- 
tiniiFano,qudd oppidum prs cxteris valde e t 
munitum. Retelenfis agef , aboppido Retela 
nomenadeptusXimscftinterAnuones,Lotha- 
iinaos&Barros. Tirai&pr^Ecipuum oppidum 
eft Giiifa , caftro municifilmo ornara» Picardia 
iiifetiorcomprehenditSanterranumterritorm, 
inqao Mons Theodori , Perona.Roiaj muhiu 
oppida , ciim noniiullisaliis. , ComlcatusPon- 
thienfisprincipalehabet oppidum Abbatisvil- 
lam , cum ahis nonnullis , cuuifm odi func, Ctot- 
toia-,Rua, triporca, CrelTiacum , & fecunddm 
«suofdam cum CoiBitatu S.Pauli Moriftrehum. 
Inferior picardiacomplecaicur Cdmicacum Bo- 
hoiiienrerayacque Guinenfem>qui a vicino Ter- 
iritorio Oienfi feparatur incercefitx foffas plense 
fmeCanalis,qui oppidum Guinenfe medium, 
interfecac-. Duobusmilli;inbasaboppido Al:- 
dires verfus mo^e oppidurn eft Caietenfe,iti_co- 
ttiitatu Oienfi^juHexorri^^ 
, queFlandrraoppidam. PrsGipui PicardicJe re- 

£um & Abbatis viliaucemque Oifa,ad quem eft 
jFera;hecnonMacronaa;iiqucminOres. Inter 
iPicardia; vrbes , Sueflionum ciuicas olim fuit 
habiratioRegilm : fed Titulos regum Siieffio- 
iiitm poftea"migrauit in Comi is appellacio- 
hem. Terricorium Caletenfe vicimumommam 
fuicinpoteftate Anglurum , qnodanno Chnfti 
MCCCXLVn amilfum a Phi lippo Valefio Re- 
ge , prslio ad Creffiacnm ab Angiis fufo , fe- 
cepic Henricus kcundinovesAFsAnn&lIi^^- 
xinoi Ducis Guifij aiino UDU Ejj^ritumquk 
"3^emll oHsIupeTeft ex om ni G a iiia Bel g[ca. ■ 
^Nunc ordo rei poftuiat ,\t dc FrMd£3in:^ 
ftiore fignific :tione fumta loquamur , qu^pais 
eftGalhsCehic^^^^ 
' tem. HabltauefuncTias ctrras olim Bcllouaceri- 
fes 8c Parifij populi j eftque etiaiTlnum hodie ci- 
puf eocctra L^ce^ia P^riliQiiiti^ praicercaius 
territGrium arque prsfeduram compleaifuf 
Tjncatiirn Valcfium ditionefgcic Htifepenfiam 
& Gaftinerfiura. Praefe^^ 
mQiLdiuiditur ditioneirPaflfi nam qgg comple- 



6i:ebatufolira,quicquid efat hincapofcal^ari 
fienfi vfque ad Poncem Aefium , i ndeque pof ro 
Claiaffi vfque verllis Brienfesi Nomeh illud 
propemodum lioftro asuo excindumeftjpirs^ 
tcrquam in qiubufdam pagis , Ltuierenfi , Ccir- 
melienfi , Efcouano paucifque aliis i qui adhuc 
dicuntur in Parifiis : vt & iri quibufdam Parla- 
mcnti Parifienfis Taxationibus iFuicautem L u:l 
tetia oU mraalto q uam hodiemioor, ialnftila. 
tantuanita,quaiiiambicSequanafluuiu£;fedad 



cam paulatimexcreuitamplitudiiiem , vt cnm 
maxiniis Vriiueffi orbis certate poffic Vrbibtis. 
ia cres nun c fecac ur^artes^quariuii maior, qu^ 
aSamHclmimS^aeitram^ 
Orcum ac fepcentriohem vc gcns//fe yulgd 
appellacur. Mmor ad finiftram verfus Auftrum 
&occidencem loco alciore confpicLiiJ^E?!^^?» 
noriiinacur.Mediam.qUae infulaeft,ahtiquaap- 
peilatiohc Ciuitatem vocanc.Fiil^Jme pars Vtbis 
' fpaciofiorportashabetfepce-.S. Ancomj.Tetii- 
pli,S.Martini,S.Dionyfij5 Monris Martyrum,Si 
Hor^orij & Porcam Nouam , haud procul a Re- 
gia. CmsiniLYrbsipf^^ 
q^quibur^bisTqc^^ ' P«"'S ^-^^- 

mina. Magnaaute huic ciuitacispartigiotia?t-. 
cedit ab B.egia fiue domicilio Regum i ouod ui 
ea. Altera pars, qna; Cmt^ oppeliarur : connnet 

Palatium,fedem luftitise^uemq-, Poncem nouus. 
optls resia magriificetia d^gnum, mchbanim nb 
iienco Illpcrfcaum verd ab Hcnrico IV rcgej: 
cuius opera fingularis fplendor & vfus ponci )Ui 
conciliatus eft.Prsecer hunc vifituf etiam ibi Pos 
MacrisVirginis,eiapidetotus,vi&Ponshmms, 

opei-e forilicEio^j ^b omni patc ej£e6lanci)C 

TTroftac mira tefumTerialiut^^ 
' arcmk^riammV^tit^^^ ocu hsm- 
gences in tabernis aUrifiirum diU.tiSifplendemi^. 
buS acitimis ac iilargaritis , Sc ciitiofofum ocu- 
lis dcfidericuTi fai iricutierinbiis; VfimiainPon- 

teiT^Mei^atoairnvb^^ 

l\tMim duedamdeht^^ 
.qliFvinnrurinsponCcrir:^^ vrbis Placfeas 
Vu]chricudmefnperer.Tefciapars,P^«z?.#f^d- 

aa.t.3S habec porcas :Saa<ai Vi diotis , Ma rcehi, 
iacobi,Michacl:s,Gefmani,Buffi.icam&Ne- 

lenfcm.SubtirbiaveroqUinque: San& G.rma- 
ni,Micha6lis,IacobUMarcelU.& Viaons. Te- 
plorum Saceliorumque numetus permgenseiti 

primas cameh partes fibi v^dicat Bafihca S. Ma^ 
ii£ Vitamis. Haius laqucaria formcatl opeti* 
fuftinericur CXX columhis iinlorigitudme ha^ 

bec paflus Ge ometricos CLXXI V,m ^^^^f 
LX,altitudineC jncircuitu habet Sacella XL V j 

«lunitafefteiscratibus orariia.Iaiiuisfiue born& 
patet vrideciin , ^uarum numefo tres qu2f a 
n-bntefuntiXXVlJl StattiisR.egum GalhiE ex- 
ornarttun Ad latus affiitgimt Tuf res alntridmi^ 
XXXIV cubitorum. Hisfuftinentiif campanj^ 
qiiarQ qu* raaxiriiaeft.tariti porideris dieitur, vc 
viginti homiiies ea vix impellef epollmc ; Sohus 
auf£eiusadfeptimumilliareGallicilmexauduv 
fercur I ntef CifcteraloM deupcionicriUiiiqjdi- 
c^acaadmirati^^ 

tb^^i^^uaSJ.ndoui^io rege,quodakililmns 
foSriiduT&Iuiffime didiiausnulia fulaatiic 
. columna, fedfoHs.-Edificij lateribUs. Amnc ibi 
lef uari parcem Spinese corc)na Dommics , vcSs 

W2,x purpurea:,cu arundirie & fpongia dequib^ 
in hiftoriapaffidnis.Mulca irifuper hic videre eit 

Monafteria,iricCrqua: Uiud, quod 1 empLriOra 
' Ordirii ablatmti & Militis Rbodi^ Ec^mcbus 



Per Ga 

antmMCCClX concediimeft , ampHcudinis 
eR eximix.Ncchocminus Abba*iaS. Genoi..ie- 
f.t,vt Sc S. Germani in prAtis^ qnod eft in eiufde 
Dim Suburbio, c uius rcdditus Aimm ad triginra 
nii llia librarttm a cccdere dicuntur. ~ 

Co llegi alirteratoru in vniuerfum hicnume- ' 



LLIAM. 



ranttirqainquaginca:: inter qax illud quod Na- 
BarrFntim_d)Cjt^^ eft emi n efia', ftm- 

CFunrTmTpenfis Iohannar,iegin,TNauarr2, quse 
vxorfuit Philippipuichri regis,Collegium Sor^ 
honx inftitutum Aut perRobei tumcte Sorbo^ 
fiTTheoTogiijregnantc Sancto Ludouico rege. 
Officinis mechanicis 8c opificibus fingtili vici 
pei VrbemParifinamalfignacirunt^velutMem. 
branariisapud pontem S.MichaelisiFuHonibus 
iuxtaS.Iohannem;& ilc deinceps aliis alibi.Ma, 
gnusinfuper numerus eftasdium n^agnificaru, 
quas principibus illufttibufq; virisholpiriorum 
Joco inleruirepoflunt, cuiurmodifunt : Domus 



^Ujgilijanum 



longayillana : Domus 



MqmmorarKia:DomusGtii|^^^ 
I-mg(mim,SenonuiTi,Domus deMa^ 
Cum haec fcri^eremus habitalTaT^ancellarius 
Gallig:DomtijNgnmrfenfis;Efpernonia,Sauja. 
Luftonia.aligque complures ,quibuseftprsci- 
puus per Vrbem decor atque elegantia. Extra 
Vrbemautemhisnon cedunt Domus Mercu- 
nj inSuburbioS.Onufrij:DomusGondiaca,& 
DomusLuzemburgica w SubutbioS. Gerraa- 
ni. Castecas, quarumingenseftnumerus, huc 
commemorarenihilattmet ; illuddixifiefuffi- 
c'3t , quartam partem a;d ificiorutii in Vrbe Lu.- 

naKjme ArmamcjgtaLiumi^iiHn^^ 
ttisfueritocuhs , fareb^rurfaF/aoT omniaibi 
abundare,qu«infururabellaatque expeditio- 
nes magni regis diligentia comportare poffir, 
imprimis^ormentasneaj^ : yt, lam de 
ipfius ftruali i X firmitate fmagnilicentia nihil 
dicam. Quod fi quem defiderium capiat vifendi 
«dificium ftupendum & vere Regia magnitu- 
dine dignum,is conferat fe^in Aream Regalem, 
vbioccurrent ei camelegantia deambuJacra in 
hypschris ac proieduns magnificentiffimoru 
adificiorum, habicationibus, nontantumin 
vfusfed&deledacionem hominumpulcherri- 
itio ordine dfgeftis.vt^dtroMumifijLv^^ 
quam oc]il!iLl£,liiftraflejjulchfius concinniui: 



que.DomuraSenaroriam fiue curiam Vrbanam 
aliqui ob copiam & elcganiiam appellare folent 
Compmdium Mundi. ComKium maius minufque 
(Parifienfes vtrumque Crf/?e//£fa»j vocant) cum 
hrmiffii^ ^ arce,qu£ Baftj lla appellatur. ma- 
g' s an tiqultas commend^t quam pulchriciijo. 
Quidefingulis rebus Vrbis Lutecix memora- 
bilibuspluracognofcerecupit, legatlibcllum, 
quieo nomine confcriptuspubhc^ extat , vbl 
fatisfaciec defiderio fuo. Haud procul Parifiis 
Pons Charentonm eft non ignobilis vicus,vbiMa- 
tronaSequans mifcecur. AuditurfiicEcho. gn^ 
te rdecieshumanaredditvocem ,qu;pqnp^qnoj^ 
a^dmirarione dignum maiore, quadrifyllabum 
integre & pcrfeac qiiater quinquiefque Vefo- , 



nat.Ethsc quidem de agtoParifino. 

Sequicurparsalteraj_qus_vujgqnom^ 
GMJk' Ethuic antiqui perierelimites,man^ntV 
cius tantil memoria quibufdam in locis a Goel- 
lanominatis. Eftibi ComiracusDamroardnen- 
lis, nomen fordcus ab exiguo oppidoin colli- 
culo collocaco. Occurrit lemolo co In0aVr4ih 
'^f::^^£]^L^BmM^xmdehiidonQ com- 
p.edhtur qiiicquid terrarunreftTFiHi)X0r6- 
, nyhj vfquc Poffiacum & MommoKancium ,at- 
que vniuerfim quicquid incer finus gyrofque 
lacet Sequan^ , hinc Picardiam inde Norman^ 
mam verfum. Alij aliosipfi fines ftatuunt, qui- 
bus cum Iitigare non eft noftriinftirud. Eminec 
interca^teraS. t>ion^%um^q^^ 
^^^Hnumj^ Gaili^, 
multirque Sancforum reh^^iSs^^I^^^^^^ffi^ 
cum oppidum nonignobile, vbi eft Conuentus 
r^IigTSISFumex illuft.^iffimis F*rancorumfami- 
lus. Incer Poifiacurti & Lutetiam interiacet S. 
Gcni:ianifajumvvbi habitatio regum freq uenr 
inc!y/adomiciIioHen1fiaI V.regis. " 

Infuk fuccedit VexinumtratUKum, condnens 
quicquid eft ab A^fiiffil^Im^qn^lin^^ 
vulgivocabulo appellauimus) verfus Picardia, 
Internt&huiusmcmoria , nifiquodquodain- 
modoferuacurin andquisquibuldamchards & 

monimentis.Hadenusdepra^fedturaParifien- 
li &c quatuoreius didonibus. 

Al tera par$ Francix a ngufta figntfic:; tione ac- 
ceptaseft extcndensfe vfquead Picar- 

di£E fines.Pdraanum oppidum prxrer Crefpia- 
cum eft Syluaneaum, vulgo ye«/«,oppidu Epifco- 
pale.IWrhscftmtAngiu,PonsS.Maxent^j, 
lirenonis villa,Compendium & alia qua:dam. 

TertiaparsFranciaehabct Territorium Heure- 
penfe. Imdum capitad Sequanam fub pote Pari- 
fienfi qui paruus iognominatur. fecufque eun- 
dtm fluuium procurdt Corbolium, Melodunu 
& Moretum : ybi Verina amne , qui in Lodum 
leexonerat.feiungiturabAgro Gaftinenfium. 
tttmhoclpacioprster alias arces Fons Beli^- 
Aqu^^fjiusjregi^^ 

aptiflimus , ver^imque regumGallis PalaTium,~ 
. mquod muld Francoru ircges certadm contu- 
lermit,quicquid pulcbrum lucundumqueexijfti, 
mauerunt. QuartusinFrancialocus eft Ditioni 
Gafimtnfium, qujEcomprehendit Ibb fe Ducatus 
Stampenfern & Nemurcenfcm,cum Comitatir 
bus Rupis-fords &Moreti acMontargij. 

Sequitur nunc Belfia quam regionem quidam 
faciunc triplicem,Supedorem,Mediam &Infe- 
riorem. Superioriniducapitab Vicoqiiivulgo 
Ablis indigecatur, petens porro Carnuru agros 
& Ylteriora:condnetque coraitatus Drcufen- 

fem & Montfortenfem. Belfia inft-rior comple- 
diturJD!icatuj\m^ien{^^ 

riaco&SSHnio. CoIl^SiHta%u~&li^"Jr,]r 

tatum Bloiflmfem cu Ducacu Vindocinenfi & 

Turonuftiagro.AureliacdebriseftnonW^^ 

Ducacus riculo & Academia , fed & memoria & 

armis lohanx pugnaciffima? illiuspuells.SalQ- 

Gleria- 



R E G. N V M F 
Clerincuni & S.Latirfhtij.DltioTuronenlTseft 
j n t^r Bl o i fi n m & S .il mu riam. I n agto Tv. ro ri am 
eft Ambolla^m quo opp d(i arx eft certanscam 



eu /\n\uuuj_^''' v-t^'" ^rr ri , 

e^^u^liTh^s Galli&. bocWaiai lnfala&6ppr 
^;,invndicmcaVigennaflimi6cingitiU-. Super 
karamflaummfanc Carillio & Locikoppida. 
AfayrBniffia .^-Afaya Fcronia . ilk fupra In- 
driim , ha:clnpra Charam fluliiurt , yt & Mons 
Richardi .His nonnulliadnumerat^t Lodunamj 
fed alij referunc in Piftones-. 

■Ducam 'Andeg^uetp incipit ab vico Cni .10, 
finicqae intcr Monconturium & Heraltam,vbi 

eftinitium Piaauiehfis Territoirij, qLtod illi ob- 
uerurUraMeridie 1 Verfos Oirientem conhn.a 
fon taronenrmm & Vihdocmomm •, ad lepce- 
ti-ionem Comitatus Usnix & LauaUiK : ad oc- 
ddmtem dehique Briraniham attingic. Mitlta 
|nhacrej^ioneflumirta,interqv^nobilioralant 

Licreris,VigennaiMeduana,Su-ta&Lorius.Hu- 
ms re^ionis prscipUum oppidum eft CaputA^r 
dium Csfari , vulgo Angim- Caeteralunt ^ Mons 
Renaldi, Bauff-um , Bi:!lofortium,Bnnacumi 
Monftreliura, Duretallia,Caftellam Guntheri 
& alia, Apcfiilkpimmicia^*^^^ 

"^allommfi^^ 
.•.fdoriJ^mJi^ipt^;^^^ Comi^ua 
Qnomaneii^ U Mawe , iuhgicur hiric 
J]^d^^^^^c^£mnc Turonenfi cerntorio, qui & 
ipfece1ebr.ba5perluiciirflamlnibus,Medaana, 

Lorioic^ Ssirca.Capuc eius oppiduih Cenoman^ 
noranr, vulgo Mans. Hac prouinciam fub Aqui- 
- irania comprchenfam ,aliquahdo paruifle legi- 
hiusDucibus Aquitanisdohec ih:er,reges,Fia- 
ci^ Ludouicum IX & Anglia: Henneam I U 
paaumfuit, vt Anslus Aquitama,^uamabe- 
pcentriohe Carantonils fluuius, aMeiidie l y- 
renan montes rerminarent, concentusin perpe- 
tuum cederec Normanniateririfque Ccnoman- 
ftoram& Andegauenfmm. eiquc humeraren- 
turqaindecicsccntchaaureorummiUia. 

Cowitdm Perchnfn diuiditiir in duas partes: 
' mnnim vnainferiotdic.tur, vulgo PercheGmt 
cuiiis pnmarium op{)idumi4ogenai3in- Sups- 
icior Mortagtl iam dppid im habet, vbi fedeselt 
iupremiiudicis.Limites habet verfus Notmari. 
diamVeineuillami &Mmerium verfusCeno- 

iiannosi :. - 6 • 

6-«««^* fines funttetritonal-n Brien- 

(e i Burgundia&Lotharingia. Diuiditurautem 
ih Infetioiem &fuperidrem.l«fehoj'comprehe- 
dic tricaffinum agrum ciim dicion.bus vulgo 
d.aisluigny, Bafligny , & Vallagc. lu.gniuS 
Gomicatus Campahiam{eparataBurgudis,ad- 
b*rensSenOnibus:caput huiuslhi^niamjom- 
djlm. Baffi^nxiicnomihairuT, quod ulterior iiti 
ciiiaicurque fluminib.Matroha, Mofa,exigaa- 
quc^NiofelL-E. portione. PrscipuO op|)ido ab 
Caluomontc nomen , ("vulgus ChmfflOBi^ 
^ Baffigny nominat ) arce prsftante & iil rupe ex- 
rrudta confpicuam.Huic regionieciam tribuun. 
turhxcoppida : AndomacunumLingonum, 

Moiitignium, NogentiumRegiumi Mons cla- 
riis,Andebtum,BiihffUitiiVinoautp,Clemori- 



R. AN COR V M 
ciumj ahaque c6mplura,omniaprope fuisfexbb 

nacaarcibus. ■ r^. ■ rU 

jmtorhni 'nlknfe rerminatur ilhc ParteniiGi 
hicBarrenrib.Oppidaeiuspriitienot^funtVar- 
fsuiditiori.sGuifiae, iFanU Deiideri/,Iam vil^i^ 
Mocirnnaa, CaftelM ad fabricas,Sclariu & aha; 
Siiperm CawpMta prOprie eft tenitorium Par- 
reiire.N_oirienj!li 3 catoo Vi%oPf^fe d.ac^iuprA 
Matronara flu.i^um. M^ecroporii eius Vjtria- 
cum, dei nHe Argillerium i Le fan curtum, Loue- 
mena ihinora funt oppida cum aliis. Ad.ungutit 
huichonnulh Vicinos l3ucatus,Rhemenlem & 
Linc^onenfem,cum Comitat.bus, Cataiannelu 
Lignienii & Mottenfi. Cjmpanialautem Cor^- 
Frahcics vh.WUiochmdqj:oi^ 

piHbFuiriTTiilHSu^^ 
baldum ilLquicum fme hberis defundus dier, 

hsredem habuit Hehriom Largam , hhum 
Srephaniregis Angl*,qai frater fuerat Theo- 
baldi IL Flehrico fihiis fuit eiufdem cum patre 
nominis, quiinfahsmotcuus cumeftet, fratct 
ciu-s , theobaldusiquifeappellabac Comitem 
Palatiftum Campani^ofleffioncmCampah'^ 
apprehendit.Auo autem eius ihaterho iiiortuo. 
fadiiS Nauan-^ Rex, fucceflbrehi hab;uit tam ih 
jsiauarrse regno qliaihin Comitatu Campam^ 
Herirlcum . Ekkauithicfiliam luara^Iohimiara 

Philibpo Pulchro Regi, dj^tei^a^ie^e^^^' 
pim^BTWcliStl^rournciafu^^ 
^^^-pji^ai^^^Omura^ Campa- 
niTetiam terntmuni Heurepenfiumac- 
tingens agros. intipit hxc regiO^Porite Caren-^ 
tonio, vbi Matrona in Sequanam intiait. Br.en- 
fcm Hrcumciam Matrona fluhius a Campan.a 
fepaidr,vtSeqUahakiBaftinerifiditione:vtqme-^ 
quidfere inter lios duos amnes intenacfet, vlque 
M Buraundix Ducatum , vf tatb nbmme appel- 
letUrtSBne, Ihhacre^ioneeftpppidumquod 
diciturBm Comitis koberti,adeptum hocno^ 
meh a Robcrto Comicc Brierifi, qm m eo habi- 
tauit. Carera oppida nobihota (unt : Caftellunl 
Theodorici, Meid?,Nogentiumiquidahi etiam 
SendhUlhvrbemhisaccerifent.Vltimapar.GaU 
li^Ccltics,qU£iurifdiaiorii Parlahiehti Pari- 

fienfis rubiicitur eft^^g^L<<|^«?^g«^gHiiig^^^" 
nifunt^ab Aquilone B^FnHIFpfritoriurn , ab. 
oriehte SabaUdia.ab AufttoDelprimatuS & Vi- 
uarfetum,ab occiddnte Aruernia. Caput regio- 

niseftLugdunim(>iii§oI^^ 
Araris&Modani^ Arare tofediam vrbemin- 
rfcrruente. Huiuspulchntudinem & magnih- 
centiam ftylo velle perfequi , eflet hominis ocid 
abutfentis.cum oinniafatisfupei-que notal.nt. 

iaih ordo tei exigicvt nos ad AqUkmain con. 
uertamus^cuiusnonnulL-^regibnesParlaiTiento 

Parifino parenr, verbi gratia, Bitnr.geS,Burbd- 
nii,Pitoes,aeerIncuLfmenfis&Aruefnoru. 

l^itur Murif*^sDiiU£iisiub.eo^q^u:>0: 
ne So!dniaih,inferioris Bel-ae partem 5 ad ortu 
HureDenfes , Niuernenfes & B6chm)i4isx^qua 
nT^etidies eft LemoihceniesJlaKrtajic •, ad occl- 
d^ritemPiaories & Turones. PrUr.ariameiUS 



Q^ncein riwi.u>ii>j >jv^-2ir - . , n ^i, 
y rbem Q^foi^l') voltKn£u^Fft||o^e^ 



Si'tuH gaSjjtO(j ie veriiaciile ijiici tur Bo«yggOj[a- 
bilic haec olim feptem poitas , fed rtdftra tempe- 
ftare rres obftrudje funtcaiiiabellbruciuilium. 
His qu£E (uperruntportishaecfuntnomina-Bur- 
bonia,Priuata,Sulpicii, Arogniai Anjpliffima 
ksec eft,vt quae Sacerdotii collegia habeat XVII. 
P.irochia s tocide, nionafteriaquatuor ordinuni 
jnendicantiuTii, duas Abb atias monachQr utn , 
qaariim vna ad S.Sulpicium eftextrapdrcam-, 
akerain vrbe ad S. Anibrofium,vtraque diuitiis 
afflueris. FffimirtaramimQa^ 
dicitur Anrturiciarum;fecuridumStLaurentiii 
tertium D.CIarjB. Nandinasquaterinaftnoce- 
lebrat,diebusS.Laiircntio,Lazaro,Martino,Vt- 
lino facrisjvbi ingens confluit in Vrbem metca- 
torum numertis. Casterx Biruriguni ciuitates 
nobiliores hae ferc func.-Iilddunura, DunumRe- 
gium,Verfonium, Mchdniim, Cdnceflatumi 
Cenfecur irt hac regione CjjmitatiisSancerra- 
nus, ggSan(5i:agnanien(is,c um Baroriia Montis 
Falcoriii : iiuriierafltiir infuper in ea_Caftellani^ 
cir ctter quadrag iritai^guartvnomina hu^afFerrd 
norieltnecefle,cQpleraq-,R.omanalirtgua lcribi 
rertuant:& cxreroquin nuUus futurus fit finis.fi 
omnia Biturigum oppida hicpercenferevelle- 
mus.Iftud potius eft,vc vide.imus,qtio padlo hic 
Principatus Coronje Francicje fic incorporatus,J 
Hugorte Capetoregriante Godefridus qiiidani 
erac Prorexin regioneBicurigum.FiuiusGode- 
fridi nepos HarpinuseniitComicatumBituri- 
guni ab Hertrico Lrege. Hic Fjarpinus.cjniimi:- 
I^acumjre^rt te^ra^ fantaatil , vendidit hunc" 
Cdmitatunn^flippO I^rgiTA I i qUot artnis poft' 
lohannes Valefitis peculii noriiing adcprus eft 
htinc ComitatUm apacre fuo loanne rege Fran-; 
torum , qui 6c eundem Ducatusciculo 6rrtauic. 
lohanne Valefid defundo Priricipacus Bictxri- 
gum ad regdu caducicatis iure rediit. Flinc per- 
Uenit ad lohannem filium Garoli VL regis Gal- 
liae,qui cura fineliberis nlortuuseflet,reliqUjr 
feum fratri fuoCarolojqui ciim prope omriiGai- 
Jia per Anglos profligat us fuiilet,per ludibriuni 
^ppeliatus eft Rex Biturigrim. ItapcrCarolum 
feptimUmBituriguprouinciaadregriuhirediiti 
Ager BvRBONivs ab dcciderite refpicit Bi- 
ruriges&LemouicesjafeptentrioneNiuernen- 
fesjaborienteBurgundianiat^rigir,&aMeridie 
tertam Lugdunenfemi Paruithxcregiofuiso- 
lira ducibusjquortim vltirao nomenfuirArchi- 
baldo,qui cum vnicam filiam Agnetem rtominc 
hazredem reliquiflct,nupfiiteaIoanniDuci Bur- 
guridiaf. Nata eftex hoc mafrimonio vnica filia 
Beacr ixjqu^ fiup fit R.ob erto, Ludouicil^C^G aT- 
lix re gisfilio,attul itqj^ dotisri6mirieadniaricu 
pacrimoriiurri BuL-bonienfe, qui cxeoterrtpoi-d 
[ £fcripfic Borbenium. R obertus hicgprimrfi- 
lium lAi[douicum, ^^q prirtius Borbo riioruni 
bux c^atus eft p en^En fppiimyalefiuj^ regejn 
:ircaannumChrTftiM CCClCXIX.Hriicfuc- 
i^eflit hnea fedra Petrus I. (cuifraterfuitlaco- 
l5us,vnde orti funt Comites Marcani & Vindo- 
Einenfes ) deindeLudouicUs II. lohannes I.Ga- 
ralus i & lohannes 11. Huic firieliberi? iiiOrc.utf ^ 



A i, i. i A M. jzi 

• fucceffitPetrusiLcuiusnlia&hjeresSufanrtairi 
mattiriionium data eft Carolo Bu rboni ogjQini- 
ti Moniptenferio , Gil berci filio, qui per vxoreni 
Burboniorilfrt Dux fadus eft. ^iceftil le Caro« 
lus. qmjrnm eflec Cqnneftablius fiue Magifter 
Equiwm Franc'aE,deferto FranCifc^^ 
r^geJCaroR V. Imperatoris partcs feeuXiMigfe:: 
bo traie<5ltas caput , iri Oppugnatione Vrbis Rb ^ 
ni2!occubuir,annofalutis M D XXVILExciri-i 
<5ta Sufarina cdpiuge eius,rex Ducatiiin Burbd- 
niorum occupauit,ex quo cempore Duces Viri- 
docirii fblo tiruld &armis vfi furtt. Diuid jcura.U'^ 
rem omnis Bur bonior^m agei: in ruperiorem 8t 
ijlfenor^iji.Hic duoshabet Comitatus,&oppi- 
da qunEdarrt,quordm firaecipUuiti eil Molinurriy 
qUddE!auerfluuiusalluit,aburidas|)iTcibus,in- 
primis dutem cOpiaSalmoriurti. Eftiri ebop^- 
do a rx pulch erri ma^cum hortis amoeniTiimisy 
qrialeT vixalibi fis inuent uTusrcon licFs^variis aP- 
boribus,pr£ecipiJepDiT!Jcicria &aurantia feFen- 
tibus;Reliqua oppida maioris homihis hf cfunti 
Borbonia Archenbalcii.Borbonia Aricii, Monc-*^ 
hieralcum,MdrisLu{rdnius, S.PortiiiSjCufle- 
tum , Verrieuilla, Varenni ; & prietec hxc rion- 
n ulla alia Duo aiiterii Cdmi tatus de quibus dixi- 
hius,funt,Belldiulierifis3&Foreftenfis.Illiadnui 
iTieratur quicqUid inter Ligerim & Ararim efj; 
interrtieduimiverfiisorientem raediumldcuni 
obtinet interSecufi^rios&Burgundiam; Prje- 
cipUum eius dppidum eft Belloiocium; 

SecufiirtorumjfiueForeftenfiisditioniscaput 
eft Mons E!rifonius:mihores funcFaqiirn S.Ste- 
phani,S.Guermerii,S.GermahiinLaualIia,Bo- 
hetum caftrum, adS.Rambertun:. , & aliinort- 
nullae. Jkiib oniafuperior, qugp l uribus mont j^ 
bus collibufq;afrurgicquam infcridr , corapr^- 
heh di c fo 1 u m 2 gru m C o m b ralien fe rii i 

PiCTONVM prouincia lacepacer,cLim conti- 
neat M CC.parochiasfubrribusEpifcopis.Pi- 
(5tiluienfi,Maleacenfi&Luironierifi.Habechxc 
a iTiefidieagrura iaculifineniem &Sand:ohuiTi: 
ab occafu cerminatur Ocearto', a fepcentiione 
Andegauenfes fpe6l;at& Aireraoricos,- quodfu- 
perefiattingirBicuriges^TurOhes &Lem6uice- 
fes. Fuic h^c regio eliin clara ticulo regniGothd- 
rurh,quiirtde ivt & v ni u er ta Aqu ita ri ia,proriig a^ 
tt iunc per ClddoueUm ^ege. Ludouiciis Boiius 
dediteScui-ri Aquitariice regno filio fuo Pipind; 
CseteruCarolus caluus,pulfis AquitaniaCaroId 
& Pipino Pipini filiis,quos iri riioriafterid detirui 
fit,Pririciparum huncddnauit>Arnulfoagnat6 
fuo,pa€tus prius , vt eas terras no reg}o,fed Du- 
cali poflideret titulo.Habuit Arnuifus fiicceffd- 
res GuIielmuiTi Bonuth, Ebiorierii I.& 11. Guli- 
elraumll.&lii. Guidoheiri, GulieImumIV.& 
y. ctiius pqftremi filia rioiriirie Leonora., cum 
hgres ef rerprincipau isaDatriiiiQriio iunita fuic 
Lud Quico y il.reg i^qui cui ri eaiT iiri fufpicidrierri 
pro3uioms & adulcerii v^eairet^fe dsmifit.ReiT 
pudiataconfeftininupfit HenricoN ormaridiae 
Duci, qui fttcceffit Stephario AngioruriTregT. 
Tranfmifit Henricus haereditate cum Anglije 
icgnb quas habebat per GaHiaim prouinciais ia 

L B.\iQS 



\ 



lij^ R E G N V M 

filios Richai-durts & lohannem-Gum autem Ar- 
tus Godcfridi filius (qui fuerat primogenitus 
-lohannis Regis; pnmogeniturs iure feprx- 
ferridebuiCcfcatridiceret,impulfusque(uaho- 
nibus Philippi Augufti Francorum «regis , armis 
occupare tentar€t Pidonum terram,vi(ausacie 
a lohanne & Rotomagum mifTus vitam perdi- 
dit. Hoc faaoIohannesdeParricidioaceula- 
Euscoram Philtpporegeper Conftantiam Arti 
matrem , a PhUippo Feudi Domino bello peti- 
'tus & Piftonum agro fpoliatus eft. Verum Lu- 
douicusVlII.fucceirorPhilippidedithancpro- 
uinciam Alfonfo fiho.qui curo fitte Hberis mor- 
tuusfuiffecrediit principatus ifteadPhihppum 
Ill.regero,ex quo tempote Regum Gal licorum 
impcrio fubfuit vfqueadPhiUppum Valefium, 
quo regnante Eduardus III. Anglorura rcx eum 
armis recnpefauit,& cum vniuerfa Aquirania 
pofledit interuenientibus padtis inter eum & 
lohannem GallisE rcgem. Et Eduardus quidem 
fiUo fuo Aquitaniam permifit ; cum autoiahic 
nimiis oneribusmifitijuidLnem premereLjnat 



^^j^^^^^T^^^i^JapatuTp^ 
Pi6lonibusab eo ad Carolum VI.Gallorum re- 
gem,poft quem Carolusm^^ 
taniaexturbauiticircaOTTTarrnirCCC^ LIIL 



^uoqT^iSiirTratrrdeaitCarolo ; poft cums mor 
tem Ludouicus rex ptrmifit CarolAVllLAbeo 
tempore Aquitanja^cmus^ 

aagiia^eft^portjoTmisIiOl^isS 
GaTliin^'t iin autaiivegi^ 
cnfis vrbs ,quae &prouincix nomen impofuits 
iSI^^ioppida fumNicortum,Fonten«um Co- 
mitis,Lufinia,MonsI«forilfonus,inferaMarca, 
Doiatum,Fanum Maxencii.Complcaitur pro- 
uincia Pi<aonum etiam Principatum Talmo^ 
nenfem cum Rupe Surionia , & Caftelleralto 
fuprafluuium Vigcnnam, cumq-, Vicecomitatu 
Tuardenfi aUquot Baronias,easq-,nonexiguo 

numero. , , u a • 

Sequitur ditio imulifinefifts , habcps ab Aqui- 
lone Piitones , ab OrienccSantones ,aMeridie 
Petrocorios,ab occidente Lemouicenfes. Lon- 
gimdo cius ab OrtuinOccafumLeucarumeft 
XXIV. latitudo ab Auftro inBoream XVL Ga- 
put regionis eftlncuUfinajmmoraoppidafun 
Martum, CafteUum nouum, Blafliacu,Caban- 
nx , fconfoUantum , Ruffacum, cum comitatu 
Rupefalcdnienfi & MommoraHcietifi.Carolus 
^ cognometo fapiens, GaUorum rex Inculifmcn- 
fem Comitatum Anglis ereptum dedit Ludoui- 
eo filio , qui poft mortem patris rex fadus, reli- 
quit eum fiUo Ioanni,cuipoftea fucceffit Caro- 
lus. Carolus fuGccfrore habuit Francifcum I.qui 
e Comite InculifmenfiFrancorum rex faduSje- 
rcxit illum in ducatum , eumque donauit matri 
fu£Ei qua mortua adeptus eft eum Carolus filius 
eius : & hoc fine libcris eXtinfto , iiifettus eft re- 
gno. Regiuncula w/wi^M^i complcftitur territo- 
riumRupeUanum,non tam late patens.i4r««r«i<t 
^ attingit abOriente Segufianos §c agrumLugdu- 
nenfem,ameridiecxtremaLangucdoci2,abOc- 
cidenteCadurcos.PetrocoriQSjLemouicenfcs, 



IP R A N C O R V U 

ab Aquilonc Bitmigum & Btirbomonima|r5§. 
DiuiditurautemAiuernorumregioinfuperio- - 
rem &infe£iorem. Aruerniaefuperiorisoppi* 
dum prscipuum eft S.FlonFanum.-minora lunt 
Orinacum,Carlatum, Muratum, BiUoniura* 
Inferior compleaiwr Alimamam,quaf,vtputa. 
tur , nomenaccepit a Limone amne , quem ex* 
hauritElauerfluuius. Longitudoeius,fimetia.^ 
tisaveteripGntcPriuati viq-, adGanaturo,con- 
ftituetcirciter viginti Leucas;latitudo o6to»Pii* 
mi nominisjn hoc tradlu oppidum eft Cl^- 
montiu m , amaenum cl egansgiJam ratione Ii- 
tUs,quiH^^iatontmlTIX?rera funcRionium, 
Monfertantum , liTorium, Briudum, Aquaper* 
tufa & nonnidlaalia : his quoq", adde Mompen- 
ferium.Et Kae quidem funt omnes Prouincix at- 
que regi0nes,quatPar|amentiPaiifienfis tomm 
ac tribnnal agnofcunt- Veniamus nuncadcu- 
riamTolofanara» 

' CADVRCoRvMtetra(vulgoQyERci}ha5 
attinBitgentes;Petrocorios,Rhutenos,Aruet- 
nos,Lemouiccs.Bifatiameadiuiditur:iUius-ca- 
pnteftCa<iurcorumoppidum(eAHORs)hums 
Mons AlbanifupraTarnumamnem. Mmora 
oppida fimr BureUa, Na^aretha, SuUiacu, Gur- 
doniumcunonnuUisaliis.Rap!ftagnenfes(vuU 
go RovERGVES ; tangit ab Oriente Cadureosj 
csteras partcs Languedocia & Aruerniaambit. 
Pnncipale oppidum cftRhutena: minoralunc 
Villafianca,Kapiftagnum,Staugiu,Spcronmm. 
Lang V EDOciA (olim pars GallisNarbone- 
' fis ) terminatur ab occidente Valconum rcgio- 
ne , a qua dirimitur Garumna fluuio ab Auttro 
Gadurcos afpicif,ab Aquilone Aruernos: ab O- 
nenteProuenciamGaUix&Delphioaturotadeo 

vtjfl £us Rhoda nus in Languedocia fluat , aliu» 
^Jst^JalPirimc^^ 
mendiem fpcaat , Mediterraneum mare habet, 
Gum parccMontisPjrrensei. Compleaiturau^ 
tem hac prouinciaampUflimuraterrarumlpa- 
cium , comin,ens XX M. Dicecefes.in quoruna 
numerb Viuarienfis Epifcopatus computatur» 
qui adviginti milliariaGaUica ficundum decur- 
fum Rhodanicxtcnditur. Hae funt autem DicE- 
Gcfes ill2:T6lofana,Narbonefis* Albienfis,Car. 
caflbnenfis,Biticrenfis,Agathenfis,S.PontuTo- 

meriarum, Aletenfis, Magaionefis, Nemauien* 
fis, Vcetienfis, Cefteronenfis , Apamienfis, Mi- 
repofms,Paponicnfis,Luteuenfis,Elnenhs,La* 
<aorenfis, Montis Albani, Viuarienfis, Velaius, 
Geuodanenfis.Vrbs principalis eftTolofalupra 

Garumnam fluuium , fita locopla^^^""'' 
d^5terrfWN£fb5Wnba,,Car€aflo,Biriera, 

Pefena,Moufpeirulanus,Nemaufus,Vcetia,Ba- 
gnoletum,Pons S.Spirit us,Burgum ,Viuarium* 
ali«qi,quara ingens eft numerus.Iuxta Ncmau* 
fum fuperfanc reUquiae vetufti Amphitheatrii 
cuius ftruduraetfilacerafpeaatoresin admira- 
tionem rapit .-p on s r a mcn fi ipra Ca rdoiiamflu« 
uium lapideus^vbi f)onsalius aUjiiip^dglPP"" 
Hs^ltr plusadm^ 

tur^Vtriufque adificii lapijdcs fiint incredibiHi 
magnitudinis.P^ftremishifteannisLanguedo- 

" — - - - — ^ — - . 



P fi R G A 

' €i^annnmeratusfuitComitatus Foxenfis,cum 
iailrea acc^nfereturAqviicanis. Habetisabori- 
ente Languedociam, ab Occidertcb Comme-' 
naS,ab AquiloneterritonumRiparienfeiame- 
ridie Pyienifeo&mbntes. Cdmplediturintrafe 
Comitatus Foxenfis Epifcopatum Apdmien- 
fem,cum OppidisSauelrduno 8c Maferio,Comi- 
tum Foxenfium antiquo domicilios 

Cam Vafconumterracx partdfubfitParlatneri- 
to Tolofario i ordo inftituti hoftriexigit,vtad 
vicandam cbnfufionem deeaporro dicamus. - 

Igitur quicquid terrarurti eft intra Garum- 
ham amriem, PyrenjEosmonteSjOceanum A^ 
quiraniamque, noftro tempbre Vafcbnibusat- 
ttibuitur.Qtijedam huiiis regionis partes Garil- 
iiTBa praetexuaturjVelut Af emicoruiti ager &Bi- 
gerrenfium.-carterafpargunturadvti^umque a- 
nmis lacus, vt Agennenfes,Ducatus Albreta- 
nusjcum agro Gommlenarumi CorttiMtus Are- 
inicus duas compledtitur Dicedefes; Auxitdriam 
& Ladtoriehfem.qua^ & praecipUeeius eiriitates 
funtjcum aliaqu£ediciturinluiaIordaniSi cx- 
ter£e minoris fuftt mdmeritii 

Comitam Bigerrenfis eft inter fieatniam & 
Commenas.haudprocul a Pyrensis montibus, 
quoritm magna pars eft lub hdc Coniiratu: 
quem attingunt dud aliiCdmitatusGaurenfii 
tc Eftracenfisj n 

Agennarum territortmi al) Oriehtetermmane 
CadUi ci.ab Aquilone Petrocorii,ab Occidente 

Meiridie Vafcories cum Gatumna fluuio; 
Cdntinet hocduosEpifcopatusj Agerin^nfem 
& Conddrienfem.MmoraoppidafuritVillano- 
ua Agennerifium,Clariacum j Marraanda, Foia 
hiaiof j cum honfiullis aliis, plerifque fupra Ga- 
i'umtlam amherh ficis. 

^ Commenarum ngio diuiditiir in fuperiof em k 
infeirioiemiquaru fuperior tota raiontofa eft ha- 
benspra;cipuaoppidah£Ec:Coriferahahl,S.Ber- 
trandij Monregiumj Fanum FregeIli,FanuiTi 
BeatiiSalarios &al!a quaedam .Inferiot Habet E^ 
pifcopatLh-n Lortibefium cum oppidis, Sama- 
ihana, Infula Dddona^a , Mureto^ cum magnd 
atcium & villai-um numerd. Ethadentis qui- 
dem eas perfeciiti fiimusregionesiquasparenC 
Pariamenco Tdlofario.- 

Sequitiir 'Rotomagenfe, c^noA totam cdmpre-' 
nendtr Normandiam.Hsccum Anglisademta 
fmffct per Catolitih VII.regem,& poftea !h ma- 
hiis CaroH Ducis perueniirec jerepta: efteiper 
Ludouicum Xl.fratremiincuius cohipenfatio- 
hem data eft ei Aquicania.ex qud tempore Nor- 
iDaridiam reges fibi perpetuo feruauerunt , nec 
vnquam liberis fuis poflidedahi dederUnt.Ter- 
iiiinacurautemhgcprouincianoftrostidabofi- 
ente £ptafluuio,adOccidentem Crehoneflu- 
tiiolecernitur a Britannia,afeptehttione Ocea- 
htim habet,a meridie C^ehdmannos. Alii fic fi- 
hiimcvt dic int Normanniam haberePicatdos 
& BePouacenfes ad drtum:ad meridieiri Ceno- 
hianr.os; Oceanum adSeptentrioneftiiad dcci- 
depttn) Britariniam. Icaq; noh tocapertinetad 
^alliam Lugdunenfehi , fed ali^ua eius pars ad 



1- L i A M. 

Belgicam fpedat.Sfta eft NormannJa fub eleua- 
tionifpolarisgradibusxLvi.&xLvir.vndefri- 
gididr eft omnibus totius Galliae regidnibusi 
Rotomage niis ciair;ts regionis ca pji t eft , fedes 
fupiemi dicafterii.i^rieter hanc funtAbrincs,ci- 
uitas ihai:itima5EbroiCs,qu2 velufc rnatet eft cx- 
tetaru.quas vernacula linguaeXptiiheteCogi- 
mur : Vernon , Aygle, Pafley, TuIIieres, Inglesi 
Ganches.RugleS,Brtun,HermchuiIIe.Sequitur 
gellocafloru ciuirasj fatis fpeaattidighaciiSa- 
ienfi,a quibus depedertt ihultd oppidaiinprimi^ 
aute totus prope DuCatus Alehcoriius, cti pairte 
Comitatus Vuelloni.Pofth^^^ftCgnftantia ci3 
Lexouiis. Duc.!tushosc6tinet;Alericomu7Au-^ 
maliuu;,Long^uilIahu.CoiTiiratus:Harecurtiijj 
EbtoicenfcmjTancaruilliujMdngdmmetiumi 
Thorigniu,Giforienfem &aliosduos .Eftin h ac 
e xigua regiu ncula,qud_djajlgovocatur iregnuni 
teoci,ort um tepore Cldtharii I.qui Gualteria 
luetdti dominFttucidauftipfo die Veneris Pa- 
fchatis feftuancecederite; EftaQte hocirf gnuni 
fiturainterritorio Cdnftaricienfi; Diuiditur in- 
fuper Ndrmanniairi (uperiorem &inferioremi 
Superiotcocinerprasterpucatus&Comitatusi 
quotu anobis fa^a eii m'etio,Vexihu Ndrman- 
nia:,cuiiisGiigriuM-pi^ipu;amdppidum,vride 
depehdent fex Ve! fepte alia mindi:a,cum gr ■ ndi 
fyluaLybohidiSi Inferior Ndritiandiadr idirur 
in Callitos, (hodie Cdux)^gtmn(^, Befrinentein 
acCohftanciehfem.PtincipaleCalliCorumoppi^ 
dum eft Diepa:cscera mihdrahabehtur , Hare- 
floriumTHonefldriduih, Portus Gtati^, Calde- 
l3ecum,& Fefc. mpu. Ager Beiriniis prs&cerBel- 
locaffbrumj)ppidils dequolo utifumds.habet 
aniTquxVerhaaTlalingua fcribuntut fic ; Caeuj 
FaIaiIc,Hiefmes,Vire,Morcain. Conftantinuni 
tertitdriuhiprster Conilahiiam Vrbchi & lue- 
tot i qtlod Vocatur regnum , oppida habCt, quo- 
rum ndmirta Gallica iunt;Valoigne,Cherburgi 
S.Lo i Quarentari , Moritebourg , S.Sauueur.S; 
Hermont&S.GilleSi 

Parlamenti Bufdi^aienfis foruhi agnofcunt Pe- 
trocorii, Leraouices, Sancones, Bordelenfes,&: 
Lahdes,vt vdcantur Albertini cuhl Bafadehfi- 
bus & fuperidrc V.^fconia, Bofcdrumq; patte 8c 
Meddcia cisGaiiifenamstmnem.' 

temouicum regidadSeptentrionem terminat 
Bituriges,ad Orientein Buibbpii,ad Auftrunl 
Afuerni,ad OCcidentePetrbcdrii & PidoneSi 
Airurgic ibi anhoia vlmusintraNouamDomU 
&Argehtohiu,quaEprbliiiiiteferuicqU2ruoribi 
concurrehtibusprouihCiisiBiturigibus^Borbd; 
hiis, Aruernis & Lcinduicibus. Cj&tera oppida 
{untS;ibcerranea,Boiflc)nia,Piaiata,DbraCa,Co- 
foliara, & cjusprhniu faicile prima eft Limogaea.- 
£t hcBC fanciupcriorum Lemouicenfiiim bppi- 
da.Inferidrespropriedicutur Mai:Cani,habenr- 
C[ue collimitaneos Petricdrios & Aracrnos. 
Tullacftpraecipiuuhiedrumoppidum,fitaihrer 
locaafpfera & mohtofajreliquas vrbes aitic dppi- 
dacdrnrnemdrate ndh eft dperasprecium. 

PetrocoriorumProuinci&V olusCupiLa.hoi:izomc - 
tleuatur gradibus qtiaiJraginta. Limitibus his 
L z citcum^ 



Re G N V M F 

circumrctibitur : ab oriente agro Lemouicenfi, 
ab occidencelnculifmefi & paireSantonum,ab 
Aquilone rurfum InculifiTienfndenique a meri- 
die ea parreVafconum,qua Dordonilafluuio ab 
Agcnnenfibus & Petrocoriis feparantur. Vrbs 
regionis primaria eft caput Petrocoriorum, vul- 
go Pen^«m,quam fequuntur alis minores, Sar- 
lata,Bergeracum,RiberacmTa,Noneto,Lunella, 

Bironium,Bratomm£EUm,Rupes & Miralmon- 
tium. Ad ParlamentumBurdegalenfe etiam ma- 
gna pars Aquitaniae pertinet,vt fupra monui- 
mus,inprjmis Santonespopuli. A,^ro Burde^alenfi 
praecipua ciuitas nomen dedit, oppidum fane e- 
legans & antiquum , cui natales fuos debet Au- 
fonius Poeta,no leue ornamentum Galliae.Cs'- 
tera oppida funt Blaya, Burgum ad mare,Libur- 
m& Condatum. Eftineodem Butdigalenfi 
gro alia regiuncula , quae diciturinter duo ma- 
m,habens Medociam , Bucham &: Fronfacum. 
Medocia compieaitur idfpacii, quod eftintef 
Burdigalam,Ot*canura & Garumnam fluuium, 
qui ibi exonetat aquas fuas. Haec rerra tota pro- 
pe fabulofa eft abforbeturq;paulatimflu6l:ibus 
marinis. Eft & ibicaftrum Palliacum , cum alio 
cui Dionyfixo nomen.Tersa Buchenfis Medo- 
d£E iungitur,paretqi ComitibusCandalenfibus. 
Frotifaccnusaget a Fronfato oppido nomen for> 
litus eft.Bafadenfis regio a Gallis Bazadois didZy 
Vafato oppido nomen debet , vnius diei itinere 
a Bui digala diftante: habet & haec aliqaot oppi- 
daminora. VltimumlocumobtinebuntduoE- 
pifcopatus Baionenfis 8c Aquenfis. Baionx iu- 
nfdiftio vfque ad Iron fluuium fe extendit. Re- 
llanr 54»fo«£i,quibus afepctntrione eftager Pi- 
ifcdnum.ab oricnte Inculifmenfis &Petroco- 
norum,abAuftcoGarumnafluuius,abOccide- 

te Oceanus. Capuc regionis cft vrbsSantonum 
(Gallis Xaintes dicta)praetcr quam (imt alia;Fa- 
num S.Iohannis Angelici,Lorcaria,& qu^ ver- 
Baculo Idiomatefcribendafunt: Archaur,Pont 
Louble2,e,Tallieburgum,Iarnac, Barbefieux & 
Brouage .- quod vkimum celebre eftoblalis co- 
piam,qui ibi eoUigitur. 

Parlamctum Rhedonenfe nobis occut rit, quod 
vtramq; coplediturBritanniamGallicam.Fines 
haec habet ad orientemNormanniam cii Ceno^ 
mannoru & Andegauefium parte: a meridie Pi- 
ftones occurrutjquod reftat Oceanus Britanni* 
cus ambit.Eius longitudo Vl.dieru iter expedito 
pacet : latitudo III. Dax linguas apttd incolas in 
vfu funt: prior qua fupecior Britannia loqukur, 
Gallica eft; ahera qua inferiores vtuntur , eft ve- 
tus Btitannica ; vnde & Britones Britonaces ap- 
pellantur. Huic idiomati nihil putatur comune 
cfle cii vlia reliquarum linguarum : in hac enu-n 
fola regionelocurainuenit. Britanniafuperior 
inagisin orientem vergit,diftinguesque eam ab 
inferiore,fi Uneam duxeris^a Caftro Andronio, 
inter Quintinu & Corlacumadextremumvfq'i 
finus Veneticiangulum, ita vt S.Ioahnis Fanum 
cedat inferiori Brirannise. Huius regionis Me- 
tropolis eftVi^s Nann^ten^^ Se- 
qujrur Ciuitas Rhedonenhs ,SfG^fein figr>ia 



Parlamento:deindeDoIum,FanumBrioccnre» 
FanumMachloun,Dmantum cum ahis .upeuo^ 

ns Britanni^ oppidts ,Rmenfi, Caftedo bnan- 
tio,Laballa.Vitr*olugonio,S.Albmo,Corme- 
tio.Plei-eUo,Maleftriao,Pontignio,Fauolulia- 

hi. Inferioris Britannis celebriora oppida lunc: 
Venetia,r^«««hodie,S.PauhFanum,Ti.cori. 
enfeoppidum,Blabia,Brefta,Morka&nonnul- 

la alia. Poftremo BtitanniaLdQmjna^^ 
comitatus t^omineiniisnel^^ 
caWntuI^^Itti^s redduunuel Henruo IL 
OTlaHgHiHt^oron^ Gaihca: .nlercum 
eft poft obimm Ann^Bricanmc^i qua-pr.mo 
defponfata fuerat Richardo P"»-1P' 
Edcrardi IV. regis AngH^ fiho. demde M. xino- 
hano I. Imperatoci , quam poftremo 
rt>lus Vlli: Galli^E rex ad hunc igitut modum 
BritanniaFranci^annexafuit. ^ 
D.«i.n<.Parlamcntumnoftro^uoidcom^ , 

plccaiturterr^fpacid^quodDucacu^^ 
Lminecacmn^^ 

|„e vocantan agro Lmgonum denuent.Sed va^ 

iioceft, cum B^undiGmnyi^ 
^vel BmsmdiH^es}o^^ 

DSl^B^g^di^hmiteslEntvcr lusAquiio- 
'„emCampama&agerAuxerranus:abocciden- 
te Niuernenfes & Burbonh habitant i a ma.d e 
Territonum eft Lugdunenfejab OrtuRhoda- 
nusfluit,quieumaSabaudia&Burgundi^Co- 
m.atuf;parat.CaputregioniseftDi^v^sa^ 
mc^niffima fita fuper Ouaram iluuium. E^ au- 
tem h^cci.caannumDommiM GCXXViL 

penetota conflagcauit, ^^^^^^^^^^^^ 
gnificentiusfplendidiufque.Eft&ibiAug fto 

dunum , vrhs quondam clanir.ma , teftaaubus 

ruTib;svrbisiplendorem.Viiunturemmhu. 

r^JagniTheatn ru.n.^itemq, Aqu.du<auu,C^o- 
lunmatum,PyramidumqMTionimenta.?M£i. 
bioDlimcaputHeduoru,qmcumSequaniscau- 
f^i^Sft^umiroxTaYmSlS-aionum in Galha. Au- 
guftodunumCabiflonum Heduorumf^uim^^^^ 

SeLnci,TmurtmmfiueTornusNuychomu 
vulgoNuys,Auallonu,Sidoluc«.flauuH.duo. 
tum,Auxona,Selogma. Caftiho, ahaque mu ita, 
qusbreuitatis ftud.d praEtcrimus.Ac.deniui 
Burgudia^triaoppidaEpifcopaha,qu^dependet 
acu?iaParifina,Niucrnum,Auxerra,Matiicona- 
Subiicitut etiam Pariamento^Dmionenhi^* 
BTeflnia^^e-gi53m55^.irgi^^ pra? c.puu 
omnduminHnoiTEpiIcoparasBelkus,Bi.gsus 
&Verom£eus:cum tetris nouis,vc vocancur,qu^ 
Sabaudiam actingunc.Fa.t DlKatusBurgundiaJ 
in poteftace regum Fraticoruj mdclmo^ 
rqlivitimiBu^^ ""^^ 
ahte Nallceium.Lud ouicus enim XI .GalliaEjxx 



vi & armis fibi eu v^ndiwmtJDeOSniitacu Ma 
titcOneiitrilcaccTpesLudouicu fanaam Regem 
eumemiireaioanneComite&^liavxorecius. 

Imperat Parlamentam Gratianopohtdnum toti 
Dclphinatui(parseftveterumAllobrogum)-^a- 



P E R G A 
ius fant limites • ad Auftrum jProuincia Gallis, 
tftque El2mdiinmkMmiipd.iii[% 
qux dicicur DeIphinatusfuperi6r:ab"S^~aiTone~ 
Lugdunenfu & l^refTenfis ager arcinguntj qua 
patcc dici urDeiphihattis inferior/cuius caput 
cn-Archig^iffcQ^alii^^ 

dano fluuio fepararur a Lugdunehfi terra & Vi- 
uareco: ad orcum hnbetSabaudiam.Prascipuurri 
eiiVs oppidum_£ftGrat ianopolis , Sedes fupremi 
t>icaftcrii,inmediafermePr6ninciaiocara. Ci- 
uiratcs ad Rhodanbm hx fere func : Ternasum, 
Vienna, Roftilio, Fanum Valerii,Thema,2"> 
l<Upfcm,Valentia, Monslimatus. Inmontanis 
hxi Ebrodunum, V3pincum,Talarctim,Brian- 
fonium,Serra,Mombrunorum &ali£ei Interio- < 
ti regionis nori minus frequentibus oppidis 
kibirantur, qua» hic praecerimuSi Sunt in his 
quoqueToparchiaefiueBarDiiatusiBtianfoniiis, 
& Vapincanus. Viennen(e territoriiim inlon- 
gum extenditurvltradecem Leucas,vc & Vale- 
rienfis ageratq-, Vslentinus longe laceq; patenti 
OGcupatamehoreparteDelphinatus. Adeptus 
£fth£i^£Galli3Ep afcemabHitmbcrtoDelphino 
/.ViennenFPhiiip^^^ Valehus rex, antio Salutis 
M CCCXL. hac conditione, vtinpofte rum ' 
femperfilius recri spdmo geriitus DeWijnu^ap 
pelJaretur. ■ "/ 

_ Parlamenmn quod eft ad 'Aquas Sexttas ,Vvd- 
iiinciam proprie lic di6taregic:qu^ a fepcencrio- 
heterminacurDelphinatu&:Driiencioamhe;0- 
iienrale lacus claudut Alpes &Varus fluuiusicu- 
ius finiftrs dpx adfidec N;caja;qua meridies eft* 
.ab Galiico pulfatur man: Occidui illi limites A- 
irauhanorum priricipatus &: Comitatus Caiia- 
rum fiue Auinionenfis i Pra:cipuum regionis, 
toppidum cdnft;tuunt Agua; SeXrjjp ■ fei^c^ P^j:- 
lamendrhas fcquuncurMaffi'i^,AreIate, poii 
qaam v rbem eft infuiaCamarra^q uanTe^^ fSc 
impleaiti^ 

%yiiiiiPoncin cHremleptem miriTatiapr6ttin- 
cialia , qus coiifticuunt vltra dnddecim Leucas 
vulgares. Pronenic in Kac infuiafi-ugamcopia 
ingenSjvt nihil dicamus de pafcuorum abun- 
dantia,quibus tam arnTenta bdtim quam equo- 
i;ura uucriuntur, magno incolarum commodo. 
Campeftria ( qus cum piraftanciffirqis BelG&^ 
gns conTern atr<^poirunc)ctmlperIu3nturDru- 
c n tio u ui o, n o n can cum ar uis o mnegenus fa i, 
ir^emiscon^ mala 
ajireKgima^MeYiica^^ 

li u e^i i^ieis^uejeiWIimi^ 



iam ip.uenies ibi Palmasjqux fru(ai7s gignurtc' 
/'ifricanis illis n .'hrfoiirfmor».- Simt & alia op- 
pida^mterqiie ea quscdam Epifcopalia Dinia irt 
librodiintiis, & oppidara GtalTenfe, & Glanna- 
.te,& Sa.iicio, & Vincium,& Apra lulia : deiride 
Reius , Forum laiium, Ciftero, Telo Martius, 
Antjpolis,Olbi?.,Pertu(aalisque. InterAquas 
Sextias& Mafriiiam eft Venerabilisillafpeliifi- 
Ca-, in qua fancSia Magdalena pceriitui& de deli- 
£ii5.uis perhibc tur. Qujautem fcir6 veht, quo 
•.|ifa€ko hanc Prouinciam Gallis reges adeptifue- 



i- L i A M. 

rint, is fic habeat .'lohaniaam reginam NeapoH- 

tahamjComiremProuinciar.hxredemommuni 
fuarum po/reffionurri reliqiiifteLudouicuniAn- 
degaueniem,Iohanhis Gallorum tegis fihumi 
cum eum in filiumadoptaftet, vtvindidlam vU 
tionis cupida mitlier de fuisfijmerepoflctini- 
micis.Ludouiciis fuccclfoire habuit filiiim fuutti 
Ludouicum tl.Sc hic rurfus Ludouicum III. 
Huntitidepi adoptaUit lohartna II.ReginaNea> 
(>olgtltia,vt rex fieret Sicihas &Dux Calabrisei 
Ludoiiicus Illicum careret liberis jhaeredeni 
fGiipfit cbnfentierite loharinaRcnatum Ande- 
gauenfem fratrem ftuim. Renatus cuni rioUet 
iura rcgrii Neap6lit3ni,& ComitatusProuiriciae 
tranfmitterein RenatuiuLotharingum ,riepo- 
teni fuum ex lolanta fiha , pra?tulit huic fratrerri 
fuumC6mitem Moeniiim,quicum,fiimmfuunl 
vnicum amififfet norainc Garohim^ inftituit 
ha^rederii ex afle Lud6uicum XI. Alii dicuntRei 
riatum Andcgauehfem teftaraento ita cauift^Ci 
hon f^ne mijfta irtdignatione & proteftatione 
R.enatiLotharirigii 

Summa Curia Bearnenfis bucatm compled:!- 
turduos EpifcopatusjEfcarenfem &Oleroneri- 
fem.Tota hkc regio fita eft ad radices niontiuni 
Pyrerisorum jcxteiiditurq; ariieridie iniongi- 
cudiriem verfus /epteritrionem. fines eiUs func 
ad Auftrum Comitatus Bigerrenfis,adBoreairi 
Cantabri3Regalis,aquaBearhid.feparataeftflui 
uio. Latitudo eiusabOrtiiinOccafumteriditi 
limites haberis illiric terf itorium Laridenfe iux- 
ta Adurium:hihc Bifcaiam Nauarrerilemi 

Diiiiditur aurem Bearhia in M6ntanam &t 
depreiJam : qiia montes funt, Oleronenfem ha- 
bet Epifcopuro-qua cohual!es,Efcarenfem.Pr«l 
cipuuni regionis oppidrira eft^Pauum., vbi eft 
Parlamentum.Cscera oppiddhscreceriferitur: 
Ortefiuiii jantiquus fecelTus ComituiTi Fexen-, 
fiLiiii&DorainorumBearriiae:Morlafliim,locuf 
vbi moneta ciiditunNaiaEmporium frequens^ 
qii6d igne dielirus lapfo torum prope corifum^ 
tura eft,ann6 Chrifti M D XLV. Ponracumi 
Codeircunls & Na£arrenfeoppidum,ad radi- 
cem riiontiurii fita. 'PrScSTianc e ft etiam infe^ 
rior Nauarra, ciim oppido S.Blafiii 

Curiae Metenfi tn MediowdtricibusCiihnciuriiui : 
6ppidaTuiIun-i& Verrodunumifubpatrocinid 
llegis Galliae confticuta , qui ibi perpetuuiii alic 
priEfidium riiilituiia. Vrbs Metenfis occupata 
eft ab Henrico II. rege Galloi Ipfii ailuitui: ab a- 
rnne Mofella &: minofe fluiiiolo Sella. Cap^ac^ 
eam oli m reg ni Auftrafig fuifl^e acc epimjjiL;^~^ 
nuncquoq-, totusagervicirius Mctertfiscjicitu^r. 

Sunt & I/2/«/iqi!£Edamiuris Franiiici, velutin ^ 
Oceari6,ablatere Oceideritalii 

infula Deipar£e Vitginis, didtade Bouind» 
Infula Dei,iri qiia lunt tres pagi copiofi. 
InfulaMarmoteria,ih qua eft Abbatia GogndJ 
rnirieAlba.; 

Infula Retiaria,re£l;a Rupenjeoppofita,di- 
iies prouentumeri.in quaeft Sandi Martini op- 
pidunliGaudet hg:c etiamnum Dqcatus titulo. 



j,^.^ E G N V M B R A N C 0 R V M 

InlulaOlcrohiainquaingensfaliscopiacon- vehit, qiunquam magnirudine ntin fit ebhfe^ 
^^.^^^. ^ ° rendus. Molipetum oppidum poftquam tranta 

''SJiwvelpotiusProJKomGalliaccclebdo. iit.aquas mLigerimdepOmtapudLocuquen- , 
r^funtS.MJki.riucmF«r«a.<luodloag.ffime dam qui dicicur Bec d'All.er.tDnturenTc.nte^^ 
emniumGalli^excurritinOccidentem. Fm^appellato, m ViberisLepontns fme Vale^ m 

^ AliudquodvocaturB/4«<;%«e^,nomineaper- fiafuperiore.-cranfitoq-,LemannoLacuLngdu- 
Germanicum fapiente , h regione Cantii, re. num petit , vbi Ararim recipu. Inde fluuuish.0 
oion s Analise. Icemo; Promomorium Talmon- iundo fibi amico amneporro tendit Viennamj 
%um & caput nuchmm. In mari Medicerraneo. Tnrnonum, Valentiam , Aum.onem & aha op. 
^pntG. Ja#/uiePromontorium/^«<Ji%«. . pida lambens, mfra Arelatenfen-. vrbem mare 
Promontoriam Setenfi m Galha Narbo^nehfi, mediterraneuminflmt,duobi^oftns,conftuura 
&ctiameunum f>"usComarcaInfula.RfCipitRhodanusprxrer 
SrtoGaliia habet maximo numerojinCeno^ Ararim , ( vulgo Saone didum ) \farm,Dmna-ni 
J . ni p_ ..^r„_r„. T — I. girDmwfwwamnes. Ararfcaturichaud longea 

fontibus Mofs & Mofell^ fluminumi Tranfita 
Burgundia mifceturcum Rhodano fnpraLug* 
dupum vrbem,iuxta Ahbatjam Efnsam. 

lfara{Ci\xe Ifarim cum aliis dicas ) percurric , 



jTiannorum regione fj^lu^ funt:Verf3Ea,LongoU 
nienfis,Perfia,Syll3Ea,Carnsa,M2nia,Concifa. 
In Britannia inferiore .fiue Aremoricis, fylua 
poftobknca, Toriana,Guircsa. In Pidlonibus 
MoIerieniis,Dinsa,Brofra?a,Lign2a. In Bituri- 



Moierieniis,i-/iuis:a5wiuu<5t>.,Ju.g,i.a.«.. j ^ , . ^ o l j c ; 

gibus Nemus Roberticum aius. In Andibus Gratiani vrbem vemensquc e SabaudiaE hni 

llua Lurtea & Marfonia. In agro Bononienft bus.emenfus Del|)hmatum , Rhodanum mgre- 

V: . /-.iii. ur,..^-,l^ro Rc,r- dirnr haud lon^e a Vaicntia oppido. DrmntU 



Morinorum, SureUna, Cellia,Hardelota,Bar- 
lina. In Veromanduis Recogniana& BUana. In 
PicardiaSyluaBania, Fera, Beliolocenfis , Cuf- 

fina. . n A 

His omnibns meritoantefertur lylua Aure^ 
iienfis , qus latius patec c|uam vlla aliaper GaU 
liam, & Nemusad FontibelUquam , delitix re- 
gum Galli^» 



ditur haud longl a Vaicntia oppido. Druentid 
detcendit ab Aipil^us^ettq', fluuius hic omniudi 
totius Gallia: tadiofiflimus, vixvfquam fecura 

vadapraeftans!. , • 

Druma & ipfe Alpinus eft ortii, mifcens aquas 
fiias Gum Rhodano infra Valentiam. 

Garumna,?.v.cko]^C Cselare Galliam ab Aqui^ 
tania diftinguit. Defcendit hic amnis a Pyrenffis 



I 



tur contenti eos numeraffe j qui velut principes 
cffiterorum agmeii ducunt, / 

QVAtlT^S ET INGEN^VM f 

? TERR^ GALLIGAN iCE, 



Sunt pr^ter has alia: permuit^e.quarum rgci- triontibus, haut procul o.tus opp.dc^quod vul 

tatio t^dio cax-ere non poffit. Fluuii Galli^ pr^- go Cadaiupa vocatur.Hic permeansFoXenfium 

cipui acTobiUores funt Se.uana, qm\>ritm- m monub.vs , perluftrat fquc ahquor opp^d-.s , ,m 

VoLo lnre,in finib^ ^et qu^ Tolofa& Burd.galaprmcipatum obt.^ 

Lu eaam,poftRotomagu1n,poftremoexon^- nent, mare .rmmp.t Aqu.ta,ucum recepns 

tafaqua"£inmare3rLnn,L ^'T'^''^^''''''^^^^^^^^ 

teth Sequana Al.rr....« fi.mum prodeuntem e DordmM^^^W^^^^^ 

montibus Lingonum , & perluentem lan. Vil-^ quiqu^noimiuiui^^ 

km, Fanum D?fiderii,Cacal.unum & Melden- Longum .c tardiofum fore ' non m nu^^^^^ 

fes.donec receptis amn,bus quibufdam ignobi- aori quam fcr.ptori , omnes tot,us GaUrarflu. 

iS^bu^Seqnlax mifcetur tpud Pontem Ca: uiosatqueamnespercenfere.Acqu.c(cetnus^ 
ffentonum, haud procuiLmetia. ^«J^ fluuius 
(Galii Ojfe vocant) oritur infi-a Guifim oppi- 
cbra e ioco quodam inortum verfo.apud Or- 
gniura pagam. Fluit autem Aeia pet Picardiam j 
alluensque Guifam , Feram , Compendium, Fa- 

iiumMaxendialiaq;t-ninoraoppidaexhauritur, ^ . ^ „• i-, 

f Sequana luxta Poflri.Kenu,/oppidum , paulo f^Vm magna fit reg.onum Galhs dmerfitas, 

rup a Pontem Aef^.^.o^. fluuius(Gallis!;« ^requitur ingenio quoque & quahtate pro- 

Safi eft amnis Gaili^ Belgici iii extremO vr:nciasillasinterfenonparumd>(crepare.Nos 

MemoTuma<.ro.Proditereg,oneBarrenfiirt- inftitut^ breuitatis memores. operam datn 

T, C\^rclm^^^^^ pagum Sullium. mus. vt pauciflimis de fingalarum tegionum 

Li/rfluminis fcaturigines funt in Aruer- indole d.fl^er.mus. Ig;tur P.r#«.-. J^ramoen.- 

ms ?o bcoTui proptel-ef FonsLigerisappel- tate&fertibtateexceliit,cua.ecfrumentivmu 

Umr MagnlB ^terLum fpaciuiAic e^Teti- que deeft affl.entia nec lad.cmia ,^nec okr.. 

tur.alluens oppida plurima. cuiufmodi funt, necfrudus, nec he,bxfo.numque, n ctiu uo^ 

RonainagroLugdanenfi.Marcinium.Defifa, rumautaquarumfcatur,ent,umcop.a,qu^^^^^^ 

Nkernum,Seuil!ia,Gergouia,Aureha,Blo,fa. abomniparte.rr.gaturj v.defit,vtLutetlatar« . 

Amrofia,Turones.Salm'uria.Ponceum&alia. commoda^^ 

Tandem ingreditur Oceanum Aquitanicum a- ylia^hi^rh^4.a:£urfipam^E 

pudvrbemNannetenfem.Sufc.pitLigeriscoiu- Gent.ns.cuius ^?,"^?^'^" '•^"P"^"^/ f 

pluresfluuiosnauigabiles,interquosprimino- ^«"^^dt.ngendasCoec.coloreveftcs Inuen.tut 

^inisfuntEW(vulgo^«..r)cJ..nAncC^,.ir, etiam apud Montem Mauyrum ^^1^X1] 
Vigenna,Meduana. OnturElauerinfraclarum P^f vrbe uigens cop.a Gypfi, vndemag^^^^^ 
tnontem & plures quam Ligeris fecum pifces ^dificantibus acccditcommoduas. ^S^r i^amj 



ienfs abnndat iFiumefttd,vino,frii61:ibiis arbo- 
reis jirrigaturque exiguo fluu;olo> cui nomen 
Doeuiicqui Carnutum vrbem trahfiu 

teljia adeo abundatfrugibus , vtfcrtiliflJmis 
EuropjB regionibtis accenferi queat,adeo vt 
nec Sicili^t nec Anglia cum ea certare pofTe vi* 
deatur: ciftque hxc velut communc horreum 
totius G illis. Adeo autem planaeft Sc cairijTe- 
ftri s ha;c rcg i o , vt nullus flu uiu syllammucniiat 
••deciiuitatem, per quam defluere poffit, terra 
^ nec fn c6lles intumeicente , nee fabiidente in 
valles» 

Hinc ^r, vt in riuOrum inopiaincola; vtiantut 
ferc aqua c ftagnantibus lacubiisautfoffisjauc 
(dcnique pureis haufta,quorum tamenmagna 
pars aeftateexiiccantut. 

SoloniofK , etfi maxima ex parte regiofit fabu^ 
lofa>muItum t^rmen farrisgigniti 

Territ^riumBloiJtamm abuiidat frumento j vi- 
iho,frudibus)cateriiquevitaehumanscommo- 
^iratibus^^uin & fyluisCaeduiSjaltifqueacan- 
nofis humo''ibus:fcatetinfoperfluuiis,riuulis, 
ftagnisfontibufque ialientis aqtiaz; qua quidem 
snparte multumfiiperarBelfiam jalicubietiam 
innenitiirrerpaquam vocantligillatam. 

Aureltenfrs igcr fertilitate qum quouis alio 
certare poteft , cum non vulgaria ranrum, (ed & 
rarasquafdam proferatdelitias. Mtrahic recre- 
andi animi commoditas • fiue pifcationijfeu aU- 
cupio aur venationiopcram darevelis,cumibi 
^iequens fic pifcium,auium & ferarum copial 
Plu nmnm aurem Ai Jreiicnfi territ nrio glnrj^ 
a^rtjpriTlinnajsd^ 

quoti non cantum P^rifios deportatur, fed iti 
«p/am vfquc Angliam deuehiruri 

'Regio autem Gafttmi^fis (ohm Vaft?nenfis) 
nvuitum illi fascunditatecedir,?, fpera & labulofa 
flenrqae in locis , vt fi quid hic fit gratiauta- 

»T)oeni,.!iudiniyluarum &riuuloimnfrequen- , 
tiaconfiHar. 

Tara Simnim ram dmica eft omnibus tcirra 
hnf enabus , vt nihil hic defiderari poffit, quod 
•ad vfus boa:ianos fitnecefiariam. Optimivini 
11 umcntiq; hic ingens copia , aceedentc pecoris 
a-nurritudine,VndevilecainibuspreciutTi.La(Sti- 
«iniorum ylans , o?erum , quantum vel auarilli- 
ttius optarepoffitvPifcium infuperhicabundan- 
tia. Campeftria nucibus denfiffime confita,iu- 
^landium iraraanem vim prjeftantjvnde oleum 
e hucleis extorquent. Qua^Gaftinenfium a- 
^rum alpicitilaudadffiniis vineis coopertaTu- 
•Xuriat^ ^ ' 

Auxerritanus a,ger Senonibus vineiitum fre- 
tgucnria &-prsftanfia cederefenegat.cum tan- 
tum optimivinifundatjvthoc vclfolum Parifi- 
tnfibus in fingulos annos fufficere polfe vi- 
deatur. 

Campania Gallic2e planities & camporum jb- 
iquabihtas nomcn dedit, qui aratiohi accom- 
modatiffimijnnnquam fpem colonoria cludunt. 
Kon negauerim tamen, quibuldam in locis ter- 
rara lcuiorCm roacie,non fatis refpondere labb- 

Bf lenfisdiftiidus, quanquam fyluis nemGfii- 



burq;fic horridiol-,hohfameri fpei:nidebet,cum 
coelo vtatur fereno,aereiuaui,remperatoque, 
&flUuiis iucundis perluatur.Ad fummam vtdi* 
cam, Campania nihil defiderateorum,qua?hu- 
manx' virae neceriitas cxigic, cum abundet vino, 
frumento, pccudibusjff udibusilignisiaucupio, 
venationejpifcatione. 

Pic-ardia multis irrigatur amnibus,vtSommo- 
na Veromanduorum, Axona,Aefa,Serua,Scar- 
pe aliisque.Regio eft fertiliffima, verumque Pa- 
rifienliumhorreum. Vinotamen caret,ignaua 
potius Incolarum focordia, quam vel toelivel 
. foli iniuna:nec enim dubitamus>quin vu£ ia 
hoc tracSlu xqiie ac in vicinisjad maturitatera 
ellentperucntur^, 
- ^ Ni«OTm/F^D^<amtribusperIu!turfluuiisna- 
uigabilibus, qui hi iun c ; Ligens,Elaiier ^ Yon- 
iia.-minores tacemus,qui tamen non omnino 
funt ignobiles, ob pratorum ad vtr^mque ri- 
pam amcEnitarem & vfum. Plana terra fyluis 
abundat&pafcuis,vndeplebs rufticanonmui- 
tum laboris in tem pecuariam impetldit. Sed 
nec multum operg coliocant in ararion? au£ 
plantandis vineis^ prgeterquam circa Niueinum 
&quod vocatur charitatis oppidura. Maximus 
huius terrs |)rotient! sconftatinraetallo,cura. 
argenrnm 6c ferrum e rel!uris vifi:eribus erua- 
tutv Fuit fijperioribus annis argentum inuen- 
tum prope Fanum Leonardi : fed iamplusdili- 
genriasin ferrifodinas impendicur, 

Piurimum aiuem ad excoquenda metalli 
conferunt vicinae fylua?, ofFercncibus fe infupec 
Carbonibus foffilibus,quosLirhanthracas vo- 
camus, Duabus a Niuerno lcucis latomijE funr, . 
vbi praeftantjffima ad ardificandumiaxaperto- 
tam Galliam €xciduntuf,qux AureIiam,Ambo- 
fiam & in aHa loca deferunturjLigeriamnead 
deportanda ea magnam prsftantc commodi- 
tatem, 

Bitmigum agcr maXima TuipartelaudatafGe- 
cunditatiseft,abundansomnibus rebu5,qua: ad 
vfushumanosfuntneceffiarix. Vineaeibicultifl _ 
fims,arua & pracamagnonumero,necfyIua-. 
ruminopiaiilic,vndefiu<auum,carnium,lan3gj 
lignorum abundajntia. Plurimishs;cregioper* ' 
luitur fluuiis, quorunvrcx eft Ligcris, quan- 
quam & minorcs ad exercitia commerciorum 
plurimum conferant. 

, Maiortamenlcecuhditatiskus turomm pm ^ 
uinp^jj^tji 0^11 abs re deliciae atque Pajadjfiis 
•Gjilisvscetui;. Acr enimlbilallubris & tam-a^ 
hiicus cundbs terracrefcen,tibus ,vtfru6lusar^ 
borei cum omnibus totius Europae debonita- 
te certare queant, & in foro obfonanoParifiis 
mai0re quam 'rcliqui vendantut prccio. Fru- 
mehti vinique hic vbique copia, nccfylus de- 
funt tam ad venationem ,quam adfocum &fa- 
bricas, Gignit rerramultisin iocis lapidera lau- 
dati candoris,&qui paruolaborecaeditur, vnde 
etiam rufticorum in pagis excitantut domi- 
ciliai 

CetiommmmM tegio hiulris irrigatur fluuiisj 
ititer quos agmen ducunt Meduana , Sarta» 
t 4 LoriUsj 



^^g R E G N V M F 

Lorids,qncraiii humiaiurt foUira pingiiefcit^ 
pliinnuim -ignat pabuli ad nutne.ida ar- 
mentanregesque,vndevu!gonotumeIi;Ceno- 

matinenies plus valere in re pecuadaciUara a- 
ororumcultuautv:nearum,ciuanquj|mncchis 
fpristerradeftituaturtcuminquibaWamttaai- 
busnecpisftaotiavininecabundantiaannonae 
^^ndegauenfibas cedat aut Turombus: quan- 
'quarn hoc nonde vniLlelfo Cenomannbrum a- 
ero dici poilit. , • 

AndvL2gt^ fme Andegauenfis non omm- 
businiocishbifimiliscit.lnueniesibimagnum 

Vinearum modum ,inprimis vbi rerra mcoUi- 
culos intamefcir. Pianafere occnpanturlyiuis 
nemonburque. Coiiaallespratisluxur.ant, vbi 
itiaanus pecorisalitur numerus., Et vt verbo 
dicam,nih.l Andibus decft,quod vel advfus 
'neceiIanosfaci.1t,veladdeliriasvit$..VmK^- 
men albi , quod hic prouenit ,pr±c)puaper o- 
mnem GaUiam glotia. AtTUubusjiuam pluri- 
iTiis irrigua eft Ande.gaiienrisproumcu ,aii3 
quadraginta numerantur,in quorum compil- 

tumntHmntimr^a^ 
des. EtviveiWntico.3i^e^^id^§ci^^^ 
hic terrarum traaus inter vtTTHHrnos ad liabi- 
tatic5nem hominum per toram Galbam. Hic 
quoque inueniaiuur-lapides fiflilesimefnabr- 
ks^quibiis prscipuus in tegend.s sdibus vius: 
vuteo Ardofias vocant.-qua materia piersque 
per Andegaacnfium oppida reguntiu- domus, 
cum viliori precio vendatur quam rcguls aut 
UTibrices.Hocipfoquoquelapidisgeneremftar 

' fepimenti maniunfur horti & muri exrruun- 
tuT,cura ibi mueniantur faxa qu^ adhomims 
alritudinem extra humum emineanr. Eft &in 
Andium agro largus lini caiinabisqi prouentus . 

mmandu non eadem vbique facies. Citca 
Rotomagenfem vrbem vt & ui viciniaeampo- 
mm vbeltate & amo^ni atc cum purchertimo 
Galli^ agro conferriporeft.PopuiusautpmNor- 
i-nannorum magis ncgotiationi qUu-nagricul- 
mr^ operam dat ,cai rei multLim infeiuit vicini 
triaris commoditas. illa porro Kormandis pars 
qux vulgo Caen dicitiir,hoc peculiare habet, 
quodvrKumgignar, cumcsccraNormandiavi- 
tibusdeftituarar. Argentistameri.quod tribus 
Xeocis inde dsftat oppidum, kudatius prouenic 
vinum. -Nc autern iingulaparfetpilabbremu^f 
detotaNormandiafirnulcspraveredicipotcft, 
«•arri nuUa carcre re ad vita hbmihis nCceftaria, 
- cu abudcr f rre,cai:mbus,la6l;iciniisfruaibufqj 
arbolxis.Quod fi quismihi dbiicir,t,vinum iUic 
defiderari.-reponam iHi cereuif * fuauirare,cum 
cxpreifo pomorum pyrorutiiq-, iiicco , qui i ri his 
, oris eriara vini fapore aemuIatur.Hoc illi regioni 
cumPicardia.viciura comiTiune eft,qiiod vicina 
inari loca tota arena cboperfaifLmtrVtexiguus 
indcadpofleiroresredeatfrudus. 

iBritannid mi-aox , Crefrri aliist|rie Arnioirica 
dida,fnisnondeftiruiturlaudibus. Abundat e- 



R A N C O Pv V M 

rini-5,e quibus caiote Solis falekcoquitliiriqm 
deinceps in exteras deuehitur regiones.Sed nec 
deftituituE metalHs varits,qufe te.raetuumur: 
fei-.o.plumbo,aHqUibUsinIocisct,aargentivc- 
n^e fe offcrunr. Vinum gignlt, fed iion ea copia 
neq; fapotG, Vt intok non habeantneceilead- 
Uea.tio vti,qaibus Andegauenfe terntbraun 

& viniim Vafconicum hacin partelanshacir; 

Ad Pifci d-elati,tei:ram eorum inueniemuS 
'bonam,p!ngue folum & atundans omn.busTC. 
bus neceftkriis, puta farre, vino, carn.bus,p.ici- 
kisJana,linb,fiu(a.busarboi:eis,lylmsq-,acne- 
monbus, iri'quibus multa & locupks venatio. 

Santonum Ver o ager etiata magis abund,it t. u- 
inento vmoque,veiiitque cum prxftanriftimis 
GaUix regionibus in cenfam , Vt elargO luo pe^ 
nu erimi Hifpahis Anglisqrie ,illisaUmoniam, 
hispotum fuppeditet. .. 

Cui iion cedic Ager Incutifmnjls ,tam in copia 
quampreftaniiati:iticivinique,cuiusbonitaset. 
iamexteriscognitaeft.VallibusquibufdamftTb. 
fidit,in quibus pulcherrimbs oftentathortosi 
vt ne Italicis quide amcEnitatecedani:. Campe- 
ftriaprjeier frumenfcum etiani caimabis & fparti 
proferunt copia.Sylus Wc htx iparf?,in quibus 
Ncmus Braconrienie,cuiustantaeftamplitudo. 
vt M CCCC L.iugeratei-rjecoriiieire credatur. 

PetrocoHdrum regib'i-nbntibus hipibufqae a- 
rperatur,foloq-, lapidofo.Pleraq^ duraetis atque 
falribus fpargicui:, quorumpars e querca arbore. 
Mapna hic prbueiiic quotannis caftj^nearuco- 

gJJibiihoniiTO^ 
/,fa^inant,vnde no pariim in^uilinis accedit lucii. 

H"?.ru f^uLPj!! ajrboruideft ingenium , 



iTiaiu diivA^i» I ^ —""7= — n — ■ 

iibrillippul1li1en?fdtem^dacmcli^^^^ 
f^HTiniiap^^^ riaturgnPerrocorienics 
deftitucrcntur,impoffib.le ipiis eilet.tot ferri 
Chalybisq;fabricis,qUibusiphabijdant,carbo- 
hes fuppeditare.Poifi&primo intuitu Eerrattenle 
iudigare. Sedaliter habet,cumn&t^ritumfuffa- 
ciensihincolaruvfum frumfentiigigtiat, verura . 
ctiam vicinis fubraihiftret.Vina ibi in aiiqua dft-- 
ferehtia. Quse ehim ciirca Montroniuiii oppidu 
verfus agrum Lembiiicenferii crefctincfnbacida 
funt.nec maghs efficaci^. Meliufculii quod cir- 
ca BandiatiimcoUigitur. At vero apud Perro- 
cbrium oppidum & vlterius verfus Agennenles 
feacchumexperiuhtur ciementiorem, Nnnisnbii 
foIupalatoMen^^ ^^"f^^^-S^"'- 

^ilTatJ pui-o, vt raro ibi peftis dut alu qbntagioti, 
raorbi aUdiaritui:.lnueniunrur infuper hieaqa;^ 
{ulphurare&aIuminof*,quaru magne in mede- 
do vires.Ad caftellu hoinine Marfacum fons eft. 
ciiiusaqus;inftatOce,anlft!a!nhabentrecipi-o- 
cationera atq-,a^ftu,quanquaduorum dicrui"-' 
herea mari fohs ipfe abfit.Linda eft paruum op. 
pidumfuperripamDordonhaeflunii.Adivoe^ 

fDns^adjmrajiohe_dignoj^J^ 
dida,fais non deftiruitur laudibus. Abundat e- qr^f ata_circiter de^^^ 
nira agrocuItopalcuoque,necnon&fyluisad ^ perticam. tjnjM^Sueicamng^^ 
vfasmultipIices.SeruiteiOceanusadexercen- ^arurn_cophm^td^^ 
damerciraonia^fuppedicacisinfuperaciuisraa- jtanfagiHttem^r^ 



R Ga 1. 



a^3i7iidat Pectocoriomm regio , quibus in mor- 
bomm curationefiia laus. A6 quactum Jlhyrhe 
F etrogoiiai niltare Gailicum , quodam ]oco qui 
aTKupem aicitur,ampla feoffercinpetrafpc- 
lunta,^ quaterraEfubrubcffi magnaviseruitur, 
eiufdcm coloris ac virtutis , quaea qu« in Phar- 
reacopoJommofficinisBolus Armenusnuncu- 
paturjqus admultasextraneasgencesefFertur. 

lemotiicenfn Ager non muJtum tririci gignit, 
folo frigidtore &macilento:SatistamenfaueC 
ordeo,auen3e,panico. Caftaneas hiccrefcunt,&: 
Mpa m:igna felicitate. Circa Limog^am vrbem 
vinum prouenit, fed acidum necgrati iaporis» 
Panis hic vt &carnes in precio non magno funt^ 
venatio frequens, vnde & ferinx copia, vtvi- 
dlus Limogs^ non/itdifficilis. loferioresLe- 
niouiccs c/ementius habent ccelum, 8t quod 
vitibus magis faucc,cuiusrcgionisoptimaparS 
cft territorium circa Bduam , vincis,pratis & a- 
grisexcuitisfeiix. 

Amrnomm rcgio & ipfa cft in duplici diffc- 
renria, muJtumq; difcrepatfuperiorabinferio- 
r-e. Illi prazcipua laus eft in pafcuis & farre : Vino 
cnim deftituitur. Contrainferiorabundatfru- 
niento, vino, Iignis,pratis. fonribus, fluaiis,Ja. 
cubuspifcofiffimis. Ncc careccroco &argenti- 
fodinis.Lmumaigiturimci^ re- 
gni proumcias numerari mererur, anst vicem 
icpendatcolonis. VbiElauer fluuius oritur,ct. 
lam aurum eiFodicur & Laftritis Japis. luxta 
Claremoncium oppidu Jabitur exig.msamnis, 
i^omine Tiret-^nia.iuperquem pons eft Japideus 
ipc6tatu & admiratione dignus. kpides enim 
lu ex aquafontana in faxum mdarara &velac 
roaguUta nati funt. Hic admirabijis fons vbi' 
fcacur.t , arcicer trecencos pedes ab amne abeft, 
&pons qui ex cius aqua fabr/catuseft , vltra tri- 
ginta fex vluas in longirudine hibet, cum flt 
oCto latus , fex craffus. Eftauicm obferuatione 
'iigiiJimi4!lod«]i^^ crans foTmidisSi^ 

Hupiet ApudidenTS^ipHHmlmCT^ 
cohiculus modice afturgir, vnde bitumenpro- 
Kmchaudalicerquara aqua fonrana. Idbifu- 
inen atrum vaIde,g!utmolum atque tenax, quo 
cccolasad varias res vti nouerunt. Thermas in- 
kiper natiuas habenc Aruerni.vcapud Vichium 
Dpp)dum,& eas qu^aredicuntur AquxCali- 
dae. Apud Borbonios & Secufiarios(hodie Foreftmfes) 
^arum frumenri coJligirur , idq; paucis in locis, 
:umIolumtotam iitfabulofum. Ahcubitamen 

'inumgignitfuis bonum , &fecales modum a- 
jquem. Vcraqueregio fyluis vndiq; obfira hor- 
cr. loio m multis locis fcabro & lapidofo ; afpe- 
lor tamen Secufianorum ager quam Burbo- 
iiorum. 

Medhmatrmm regio fiue terra IVIerenfis folum 
labctpingue 6c faecundum, quod multugignit 
rumenti, vini,graminis,Iignorum atq; fahs : fed 
lec metallorum expers magnam infupec vim 
ecudum pafcit,vt imporcacis adue<aitiifque re- 
us Mediomatdces non egere videantur, 



in mgundM ager Diuionenfis vix tantum 



proterc, quantum in alimoniam incolarum fuf- 
ftcic. Bclnenns vero fcecundior eft, opdmi vini 
& pcr totam GalJiam ceJebratiffimi prouentu 
nobilis. Aere vdturh^cregiohono &tempe- 
raco, mcundisqi perJuitur fluuiis. Terriconmn 
Auguftodunenfe magna ex parte macilentum 
eft,Catalaunenfe, ManfConenfe & Turnonium 
meluis, vbi vinaproueniuntcommendatxbd- 
nitatis,mprimis Turnoni. 

Nec pinguior4^^r;'i«^ia„^yj',ii,p}e„-p 

cis,foloIeu.&exfucco.Nectamenfuadeeftlaus 
illi parn , qu2 Lugdunenfis libera dicitur ad 
rarim amnem porrci^a. vbifolumfertile&fc^ 
rax vuarum, arbpres quoque felices & pabuium 
producif,vcam£enaregioiuredicipoffir. 

Frequencibus monnbus actollitur Ddphina^ 
f«*,qui tamen multum frumenti proereant: vri. 
iior parcendo pccori,cuius immanis visin hac 
veterum Allobrogum parte errat. vnde iatai- 
cmiorum ingens copia.De vineis fic accepimus» 
in montibus parum gigni: fscundiora efle cam^ 
peftna,qus in longitudinem fecundumRhoda- 
num extenduntur, vbi vinaprffiftanriaproueni- 
unt, laudanturque cum primis Vicnncnfia, Te- 
nia, Valentiana & Montlimariana. Interiora re- 
gioms iuxta Gratianopohm multum frumen- 
ti colhgunt & vini, illo esteris dominantc, 
quod aD. Martino nomen accepit. AIibi.grato 
virore prata luxuriant , inprimis ad Valerium 
terrs bomtate vix vUi Galli«parri cedit, fiuc 
multitudinem &fpeeiem frumenriconfideres, 
liue graminis & foeniabundantiam,cumquo- 
cunq,- vercasoculos.pulchcrrimaprataoccur- 
rant, mcercedeme aiicubi aruo, & Vofa riuulo 
atqj Oronio humum irrigandbusacpinguefa- 
cientibus,inprimisvcirusRhodanum. Manna 
quoque iegitur apud Brannouiccnfeoppidum. 

Quicquid finguk GaUisregionesbonilau- 
datiq; terra fua proferunr,ea omnia iundlim no 
tantum habet P/-w«d4,fed&pieraque pr^ftan- 
tioragignit. Tantaenimhicomniseenedsfru- 
mentorum abundantia, vt ne Infuia quidem 
^rancis ( quam vocant ) de Cerens donis^um 
1 roumcia fine rubore cercauedt.Vide enim mi- 
hi fuCamarcam Infulam infra Arelaten,& cam. 
peltria Chamarrana , Miramafiana , Senafiana, 
Malemorcana, vfq; ad AquasSexdasatq; Maf- 
Wiara , & rurfus inde pergead Olbiam {Hieres) 
tomm luhum ( Fm«5) & Antipohm {Antibe) 
viqueadVaramfluuium. Vniuerfushictradlus 
arbonbus confitus eft, mala aurea,citria ,gra- 
nata, ohuas & ficus proferendbus, vt iam ta- 
ceam de vino^, quod bonitate eft ance omnia 
Galhcana. Tef^Hl&iH^int 
rore marino, myrcis, iuniperetis, faluiaaliis- 
queherbisacfloribusodoratis. Crocum&O- 
rizam gignit Prouincia in pluribuS Iocis,&a- 
leumohuxinfummaeftcommendatione. Sed 
& Normandiam^reprsfentari dbi viflebis in 
ipla Prouincia qua alri0rinmonresaffiiroit,& 
vbi mari aiiuitur, vbi vinum in vidbus nonge- 
neratur , fed in alris arborum ramis prouc- 



nk , ybi morc Normannorura cx pyris po- 

mif^ue 



G N 



A N C 6 R. V M 



pi-ope annuni : nec tamen minits opuiento:, lu ^^.^^^^^^^^^.^^^5 ^^^^^ ciFodiatut^Tonesabunilt 

inuenies colonos jqui rem faciunt e peco^e Hifcibas i Mscipui inLfer g uos rutit Acipetljgtes, 

IaaidniisCafeisque,elaaeouiumcapratumq, [ J^T^jf^^^Batbib 

expreifo. Vnufli huic regioni incommodum ac- -W^_--r;,7rnrz::±37:?T^ 
cidft exlignorum penuria.quae magndvcndun. 
car pretio. InterFofum luliiim taltien 6f Anii- 
polim montes proferunt grahdes arbores , e 
quibusSubercolligitur.Salinisihtupetabutidar 

h£EC regio,vHj^kxadiia^ 



Lanluedoda pars veteris GlIIiOTrpnen 
inter prsftanfciffim^sGalli^ regiohcs eft,ac con- 
flderatione digna. Hoc ^atis agCr Tololanus o- 
ftendet inprimis bonus ac_viilofrumeMoq^v- 
berrimus.SolumadeaeftpingiiOTafe^™"S 

c^iKHsl^^^ribiis ^ iricedi per vias ob argillae te- 
nacitatem haud foffit. icer faciensperieptem 
aut oao miUiaria Gailica filicem aut lapiUuni 
vixvllumofferifaruses^ j • 

Nec Alhigenfmm agfo quicquam rerum ad vrtae 
commoda neceffaria-rum deeft^ GircaXaicaiiui 
nem oppiduaESixutn^il^ ^ 
l^HFStift. Nec folujTi ad Bitierenfes deteniis, 
quod olei viniq; gignit plurimiu A l>efenatium 

oppidovfqiadMoncem-kffiriumniUltateiqua :^'^^^^^^,^^^^,,,tjoram,caprearum,lbicum, 
8£incuitalocafunt,fateridumqUeeft,magnum ^j,^^.^^^ H^rbarumnicdicaiumhic 
terrs fpacium nullius fefme elle precit, vt oc .^^^^^^^■^.^^^^i^^^i^'^;^^^^^ 



MontanaFtfA;£K/«i*Mplufimurii pabuUlubmi- 
hiftfant peeudibus ,fcatenique interiora terraj 
metallis ac mirieraliibuS , quafum aquae fulphu- 
res indiciiirii pf&benti 

Etptofedlo melias ferruiri,quatri feft Fokerifei 
fruftr^ per omnemGalliam qusfiueris.Eft irifu- 
pCr hsc regiodiuesrefina,Terebiritho,p.iceiO- 
dotametttis, fubercj marmote,iafpite,lapidibus 
fiffilibusadvlttri^itedofunniitemqjtophisptimi^ 
cibusque. Inucriiesalibiingentem fetarum riu- 
merum in fyluis,alibikcusadmiiados,hic prae- 
cipitiahortendajillicvallesamoeniirimaSjturfus 
montes herbis vridiq; Coopertos,inqi iis fontes 
UmpidiffimosJnmormbusLat^ 
-gmiritur^gfin^ 
^Ihk^~f5rmdm_ ^raeri^iur^^ 
t ateiqiian quam fatertdum efti tattfam eorunl 
CopiamhiG noriinueniri , ac in Hifpania , quod 
itiontes hi ariguftiotibris circumfctibantur U- 
mitibusiV enaiio hic vbef riiiia ob copiara apro. 



Sed intef Nemarifuffl & Montempeffilianum 
campi funt fertiliffimi in quibus omne geniis 
fruges proueniunt, biiticumque dptiraum.vt 
Vini olei que plurimura. At a Nemaufo vfque ad 
ianaiSpiricris oppidilm (fipaucalocaexeipias) 
teita procreatvquidquid ad hutriana: vicse VxUs 
neceftafiumcft, . . . 

Viuamnfibus quoq; paf huttii cceliq; clemen- 
tia cotigit.quiiongo traail adprofliiente Rho- 

iiani tiabitanti Fadis & tricici ibi copia i,vmo 

magnaJaus^pr^c^^ 

Turnm^uHr^SlgumrPtoii^nitem^ 

lic omne legumini^s geriuS,vt 81 ca,mlabis fpar- 
tuiiique,& fru6tus arboreiiinter quos ohu^ pri- 
mum iocum tenenp Montana Viuaf etl praeter 

' fecaletri nihil ptoducunc, quanquam ad radices 
i-riontium etiaiti gfati faporis viriaprouentant. 
Viricit eniniiridafttialabOi-ioforUra incolaruni 
ipfam rupium afpetitatem r^t virieas patt eas 
/elut cogant. Pr<£cipuus tameri horuriimon- 
tium vfus corififtit in paftura pefcoris , cuius iri- 
gentemaiuntniimeriimi . 

hU^ & Geuodanenl fegioni pf ope eadem eit 
riatura. Praeter filigin^m enim 6c legumtna vix 
quicquaibi inuenies gigni.Laais^^aburidantiaiii 
<^ 1. V :__r_;„i.,..;.^; ^^.liKiisHiiienditlsVtOC 



Ab agro Foxenfiurii nori i-nuttum differt 
CommenATumi pleti((|-, duritaxat in locis: iiam 
licubi rnelior eft illo,vbi raultum profertffti^ 
riieriti, virii,fru6tuum,iuglaridiurri vndeoleUni 
eonficitufi iiiiUum,aliasqueresplerafqueadv- 
fus vitaehuman£erieceirafiO?i _ ^ ^ 

Aremici bo rio gaudent folo, iriprimis ad Leri- 
curtum, Viam,& Augaftam Aufcofum Oppida* 
Verii fi pergasaddelertaButdegalenfium , pije- 
ter Caftarieas vix qUicquarii repefies & loci 
coriipafcu^ , vbi nief a eft foUtudo.^ InUeriies ta^ 
men qudfdam intct tefqua receiTus , &penitiu§ 
a via regia loc£t rembta, qux coibriofumiridu- 
ftdamnorioitirtinoeludahti ^ 

Bigend fibi ipfi diirimiUs f ggio eft , tota enini 
vaUis qua ad Areriiicositur,{ecundum Aiburii 
fluuiumicu quouiS Aquitariis cra6lu defertihca- 
tecertafepOteft,vt&agtiad AtufnuiTiattmemi 
CuiusaitcrafipafyluisiuciidHlimis,aheravirieis 

^ co0pef ta eft , deprelfa ^Uterii loca parrirti pratis 
pattim camriis frumeritariis occupantuf; Sed 
editiora ficca fiint & iTiacilenta, vtriihilfetiTie 



ibipfoueriiatprsecef iiUlium. . _ • . 

V^^rUm Mrdejalen[e terfiMriuritJS^UlLe)^^^ 
qutcqua loiiuucu... ^'^— " ^ . . • ^ iemisecnitStSSMLe^^ vimim Gr^f^ 
indicant cafei plutimi , e q^ibus dtuendit vt|C Europs,qua inO^^ 

fecalepecuriiascogantademendumvinun..Ec ^^f^^^.^^J ^ 



miascogantaden.endumvinum.r:i — 
.bo dicam,Langaeddct. interoptt- ^f^^^t^J^^^^^^^^^^ 



^pecuriias 
vc rem verbo c — - a 
riias Galii* regtorieslocustiieritocft^quasnori 
tantum fuos aUt ciUesjfed &: extefis aUraenta 

mittiti ri. r ft 

mthehonm ager ( hodie Kouefgua elt ) alper S£ 
iiiontofus eft,eoqueparuiti feirax^ At in CadunU 



iiafuat,Lafmoritenfe.Saftidiarium,&iripnriris 

Meiiorieri{e,j3Uod^^ 
cdfef it Gr^c^t Creticd.Pontcfacum oppidu 
fi^;i3T^o^l diftans Burdegala,Gb pari,sbonl^= 
tateifl primas fibi vldieacGarniu hic pifciumqv 



P E R G . 

larga cophi 6c vt brenlter multa compledar, 
cilet Burdegalaoptimum totius C5alli«doraici- 
IiHm,nifiaei- ab niarifpirans.crailHs infeilus va^ 
poribus vrbem variis morbisobnoxijm redde- 
Jrctjinprimisconragiolis.RegiimculaBLichenfis 
pinu arbore freqsienseft, vndeincolaerelinam 
cliciunf,quapauperioresvtunturIoco candela* 
rwm febacearum aut cerearum , ilon ibi tantum 
ftd Sc apud Aremicos , Bigerrenfes & Bearnen- 
fe s.-vnde domidlia eorum interius fumo, quetn 
rcfina largiter expirat, nignora funt ipQ. pice. 
I)elerta ferefabulocooperiunturaur fterilibus 
cricetisjfiintq ue adeo exfucca, vt guttulam aqu^ 
ifoi inuenire haud liceat» Ad ChalolTam oppi- 
jdum vino albo prsecipua eft gloria, vt territotio 
Daxienii ialiarum aquarum fontes nomen con- 
ciliauere,qiianquamfal»quiibiexcoquitur,pul«' 
chera(pe(au,vimaliquam corrodendi obtineat, 
propter naturam aquasaluminoiami Inuenies' 
hic aquas ealidas e rerra fcaturietvcs, in interio- 
rtbus-vero vifcetibus ferrum aliaq-, metalla, & 
bitumen. Aget Baionenfis,quamuis dc fcecun- 
^itate gloriad non poffif,non tamenomnino 
cotemnendus eft,quodfelicibus aiboribusfca- 
teat , equorum fruitib as ficerae abundantia eo- 
ficitur. Sequiturprouinci3Berfm«yfe. Prsecipua 
huic circa Iiuanfonuraop^^ ob vini 

praeftantiam» quod~niirii per Galliam ceflerit. 
Thermjs natiuis hic fua ob vim medicamglo- 
ria,!npnmis ad Aquas C^lidas,ab re fic diaas,& 
Gaudereten(es..Herbarummedicarura,quaram 
in Pharmacopceorumofficinis vfus,hic magna 
Vis& bonirasaiecmetallis deftiruirur.Milioab- 
tlndat omnis tere regio,quanquam mulris in 
locis nec ftumenro priuerur nec vino. Excellit 
tameu in pafcuorum vterrate , vnde incolis pe- 
coris.laais.buryri &cafeorum abundantia. Li- 
lio lanaqae diues adeoeft.vtnulIaGalliapars 
in Hac parte cum Bearnia fitconferenda» Ca- 
p raagno numeroalunt jncolae cum opcime 
nic pafcantur & fine noxa teneriorum arbo- 
rum,abundanre prouiiiciarupibus,ericis,du' 
tnetisvepribufque. 

MORES VETERrM GAtLORVM. 

r Trabo, eumquefecutus Clcmens Alexandri-" 
•^iius feriprura rehquerunt,fohros fuiire pri- 
fcos Galios promirtere comam s Agarhias au- 
ten te(iarur,Francorum rcgibus in vfufuille, 
V£ ni.nquam ronderent capucfed crines pro- 
«iillos diuiderent,du(9:a afrontein occiputli- 
hea. Hrs addic Diodorus, confueuifle eosca^ 
put CsEpe calce lauare, ad conciliandam crini- 
bus fiauitiem. Scrabo porroait , nobiiiores fo- 
iitos fuifle tonderegenas,mencum aurem la~ 
brumquenequaquam;oronemquc dedifleope. 
ram,ne obefiofes euaderent, aut in pinguem 
aqualiculum excrefcerent habuifl^c enim eos 
Certum cinguU modura , quo fi quis capi non 
poltet^improbabatur. 

. Ab Symmacho laudantur obftudiumaddi- 
fcendi bonas litteras: M.Cato Or ginum lib.II. 
fcripiitji Charifio credimus jPkramqv Galliam 



duas resinduftriofiflime perfecutam: rem mili^ 
tarem 8c argute loq.ui: ne ncf-iamus, veteres 
Galles iriter alias gentes Eioquencije gloriani 
rcporcafle. Diodorus camen Siculus eos breui-^ 
tatis 8c obfcuritacis nomineinfermonearguit: 
cui reprekenfioni aliam adiungitdum ait,ilhs 
familiarc) vt totosdiespr«coniis laudum fuaru 
infamantjcontemtis aliis : qu^d^ue^roniii^ 
ad minas &maledjcentidm ,fibiqueipfisph m 
i num tnbuanr. ^ tc apud Caefarem iadrat Ver-~^ 
cingetorix, rantam fc eX omni GalliacpIIedu^ 
rum hominum multicudinem, cui ne totius or- 
bisquidem vitesrefiftercpoffinc. 

Dc rcligione veterum Gallorum idem Csfat 
fctibit! Nacioncmtjmnium Gallorum admo- 
dura deditam religionibusiDeum^naximeMer»^ 
curi um coi u i fle,ei u s^^^^Km m^^^^^ 
craiijuad-eum omniumm. eacoreartium crc- 
derent,eundem viaruraatque irinerum ducemj i 
quin &ad qu^ftus pecunia mercacurasq; habe- 
re vim maximam arbicrarencur.Po ft hun cApoI-^ 
linem,&Marccm,& louem&Mineruam vene* 
ratos fuiflTe, de quibuTeajn^rfiliFe^qu^^ 
quas genres habuerinropinionem ;Apoilinera 
morbos depellererMineruam operum atq-, arti* 
ficioruminitiatradere. louem imperium ccele- 
fte tenere,Martem bella regere; ideoque ci ^ua^ 
bello cepiflenr , vouere folitos. Refert Pliniu* 
Xen odoru mniaxunai^^ ^a- 
tua tn,qug parem in muhdo vix iriiie nerirJnA r^ 
uemommcimta^^ ^ 
nutius Fclix inter eaqusGaiiiadorauerintnua 
mind nominant Helum, Teucarum & Zara- 
num,quosvi!ido6tieofdemefl!eputantciiMar* 
te,Mercurio & loue. Narrat Strabo fuifle Mafl 
fnix templura Dianx Ephefins. Veiustamen 
Infcripiioin marmoreaicerius cuiufdara Dian* 
ab Gailisculta:meminit,quaE ibi Ardennavoca- 
tur. Auioniasinrer Gaiiorurn Pfeudodcos Belc» 
num nominac;Lucianusauce Herculemcogno^ 
mcntoOgnienkm.Solebantautcm Galli mad. 
prandisDiis fuis mdexcrum lc conucrcereiatus, 
tefteAthen2o.DefacrificiiscoruCafarair,Gal- 
los,cupraelio dimicare conftiiuerint,eaqu^ bel» 
Iocepiflenf,plerumqi dcuouiile: qujefiiperaue- 
i rintanimalia,captajnimolafle,rcliquasq; resin 
vnum concuhflc locum, mulcisqj in ciuiratibuS 
harum renl exrrudos tumuloslocisconfecraris 
fijo aeuo cofpicari licuiflc.Quod fi quiipia ncgle- 
da religione aut captaapud le occulcare> aut po. 
fita tollere aufus fuiflTer , grauiflTimum ei rei fup- 
pliciura Gura cr uciatu coftitutum fuiflJ^e.Eos qui 
grauioribusaftecaimorbiSjautiBprsliispericu^ 
iisque verfeti fuetinc,autpro vidimishomineS 

immolafle,autfeimmolaturosvouifle,admini* 
ftrisq5 ad ea facrificia Druidibus vfos> quod pro 
virahorainisnifivitahominis redde-retur,non 
poflle Deoriim immorralmm nuracnplacatiar- 
bitrati fuerint. Suppiicia eorum qui in furto a 
aut latrocinio aut ahqua no^a fuiflcnt depre- 
henfi gratiora diis immortalibus arbicratos: 
fed tum eiiis generis copia defeciflct, et iara ad 
innocentumfupphciadcfcenfumfuifle, Str.3bo 

tefert» 



f^l R E G N V M 

£eFert,folitos illoS faide, ddtCmn hanninis , qrti 
iacrificio deftinatus fuerat ^ gladioferire, & re- 
1-u m futurarum prse fagia ex m otu ac micatiGni- 
bus eius haufifle. Teitulliahushisaddit,cou- 
-fueuifTe eos tocas nodesexfgereapudfepultt!- 
i-asmagaoramvirorurrij vcinde captarent Ora- 
cula.Cstecum nuUum onininoGalh offerebanc 
facrificium,nifi vnum autpluresexbruidilsus 
adhibuifienr. ' 

Bardi eraht Galldrum vererum Poer^ , qui 
fotebanrviroriim illultrium laud-es faimiirrtnT? 
' eelebrare ,&ignauorum infeaari vicia. Euba- 
/•gioscommemoratAmmianusMarCeirinUs,qui 
velutThilofophi feccetiora naCurae rimaci fue- 
linr.Etfi aucemSemnoEliedrum mentionem fa- 
ciant Laercius & Suidas , nulla tamen iri reilli 
diffcruncaOruidibus^ndnmagisquamSacohi- 
des apudDiodoru m Sicuium. Pi iniusDcuidas 
mu lcis ih loc is appellat Magos. Et fanePcuides 
/ Gallorum iidem eraht qui Magi apud Perfasi 
/ Ghaldaei apud Affyrios, Sc Indqrum Gyranofo- 
phiftie. Sed deDruidibus Csfarem audiamus; 
Hli,int\mt,rebus dmnii mterfuhty facrificiapublka ac 



Fuifte etiarh ihcer DruidasThulirtcs^qrafr^an- 
dem cum iUis .profefllr fuerincfcitnt'iam, nori 
defunc quifcribanr. Ec htcc de vererum GaUo^ 
rum religione ac faerisditerc habuimus ,qui- 
bus id idlum addemus, quod hon paruni ad 
Druidum facit cortimendationem ; fciibete 
Clementem AleXandririum in u Stromac. frt- 
Kfe quofdam phildfophdS Galios , quDrUm Py- 
thsgoras fuerit difcipulus. Clemehri adftipu- 
laturIarnblichus,qUicumilloadducicauclori- 
tatem caiufdam Atexahdri , ?}ui idem fcriptum 
reiiquecic iiijibro fuoDe Symbdlis Pyth.igori- 
cis. ' ■ _ 

De ridmihis ortu a'C rationedommunioirert: 
fehcent!a,natos fuifie Druidas ihter GaHos^eof- 
queitavOcatos Grseca notiohcq uod A^t/Vque F. 
cum ffgne r- ,qund in lyiuisacqiiei-Cetisp otiln- 
i purii myftecia fua peragerenc, gmulat i anciqni- 
tatem i qus fub qtietcubus ioui feciris i em diui- 
ham fecerit.Huc fadcqudd quidiligentius pef- 
le6l:urus fit veterum GaUorum hiftocias,ceccis 
acgumentis dcJprehendef , feds"ijtittlicus^^ 
lin gua locutos fuitfe^ quam imfa T natluse j ut 



priuata promrant , reU^iones mterpretantur : ad boi f riiacernae Ime hxhracibne pronunciabanc iNec 
magnus adokfcentmm numem difiiphna cdufi con- defurit auarores , qriidicant eos crebris expedi- 
mr. it,magnoj^iifuntaptdeoshondre. mmpedeo- tiombus in Gr&ciam lingu^m Galhcat^fecusri 
mnibmcontrouerfiispuhmprmatiifjConf{miunt,& importafi^e, vc pars quaedam Gr*ciae Afiaticx 
iluodenamgum facinm,fic£iesfaaa^^^^ Ga&ogrMa appeilata fuerir. Sed nds breuirati 



tt , definibm contromrfid efi iidem decernUnt ^prMa 
pcenasque confiituunt. Si qUis dut priuatm autpubltcus . 
eorum decretd Hon ftetit,facrificiis Merdicunt. , luc pc^- 
na apudeoi e^igrauifima. quibiis ita e^linterdiSum^il 
numero impierum ac fcelerdtorUm babentur : ab iiso'- 
mnes decedunt,aditum eorumfermonemque dcfugiurit: 
he^ iis petentihm ius reddittir, net^ honos vUus commu- 
mcatur. Dmidibusprs,eHvnus ,(^ui fummam ihtereos 



ftudences, ledlocem remirtimusad libram , tti- 
ius infcriptld , t)e pitiqua GalltarUm puexcet- 
lentia. / . - 

De Druidikus porirb Plintus lib. xvi . aitiallu- 
fiohem voc^buli DruidcS ad vocem Gcxcaroi 
qriaX^rcus fignjficatiir, valde efle vefifimi- 
iem *quahquam rion abfufdeaHcptiaiiHshcsi' 
yece i)eru0n aut Dhifi)mdev}i\e MjS^ilK3£^'^-' 



'\uhetaunoritdtem.hocmomoXtquis.exreliMisexcd- yrlacdceiri figniheacaut perueftigantem iecrec^j 



Ut dignitate, fmcedit : at fi fint pluhspam , fuffragiii 
Dmidum adleptut , nonnunquam etiam deprincipatu 
arrhis cpntcndunt. Ii certo dnni tempere ihfinibus Car~ 
mtani,qUt& regib tetius GaUiA thedia hdbetur,cohfidunt 
in loco confecr^to.UucomneSvndtque,quicontrouerfias 
l}abentiConuemuht,eorumquiiudiciis dtcretis^ parenfi 
kascCsfardeDruidibus.Videtucaucemlocus 
ille in finibus Cacnutiimy qiiem Csefac cdnuen- 
"ttiiDruiduhl affignac,efle dppidum,quod hodie 
veCriacule DreaA?vdcacur ,ipfo ndmirie Drtiidas 
redolente. Confueuerantautera Dcuides abel- 
lis abefle , neq; tributa vna cutri reliqiiis peride- 
re,fed niihti^ vacatiohe,oriihiumq-, rerum gau- 
iiere immunitate. Tantis excitati pr^miis & fua 
fporite, multiin difciplinam cdriUehiebaTic , & a 
pcdpinquis parentibufq; miccehancuc.Difcipuli 
aucem maghuni nuirierum verfiium ediicebdht, 
quibus eacGmprehendebantur,qu£e fas ndn ef- 
exiftimabacitiitteris mahdare.Vna hatc ex eo- 
tucn opinidnibus ('inquic M^ia} irivulgusema- 
hauic, quod anichas llomihum immorcales cce-r 
decent,quodqiCfcribente biddocd)f x vnd cot- 
•poce iri aUud tcanfirenc illa2,qudd piacuiire& 
I^ythagoricis riouimus. Strabo eciam edS de 



quod Perfarum fadlitalte Magos accepimusi 
riec a profeffione Druidum alie;nurii efti 

t>um h£C conuertmus ,fuuurrii, ih fufermi Ger-^ 
manid Magds , sdgdique ac Veneficds etidht hoc md 
Druden apptUdri,&fuh hotnomiheekbfasefie: Tiu- 
tm autem ih Veteri Getmdnorum llngAa beum fiue 
biumtatem fignificarei vt Druides vel Druidae a 
rebm diiiinis t qmbns operabantur , nemen ddepti vi- 
deri queani Ad fuperiorem opinionem accedit Auen- 
tihus Boiorum Annalium lib.i.Pcfteriorem videtur dd^ 
flruere Otfridus Mbnachiis SangalUnfis , quifub im- 
perib Ludouici Pii CdroU Filii Almanhice firii>fiiy 
ante annosprope DCCC. Negat quidem C&far,der- 
rhdnos Druidas fub tempore bahuijfe i fed hurc faciU 
refiondtri potesl, cum nemd fit-qui hefciat ,Jupcr{li^ 
iiehem omnemfcecunddm eff e,&facilepropagdh. 

Vndecurique autelxi nomen id^oiTum^Ci 
magna fuit Druidum pisr Galliariiau^toritas & 
jpoteritia, vtiri omhibus rebuspehefoli impeCa. 
reritpdpuid.Achisipfisacceptumfereridnmefli 
Gallorurii rdbur militare 8c iri bello audacia^ 
cutri perluafi ab iis miUtes periculi vaiidecon- 
teiTinercriCiipiamque vicsbreiiicatem afpeirnd- 
rchcur,cecti,ahinias^drum^ qui per v;rcute m 



Jridcil)us, difputare folicos aflerit i ad quarii phi- dccubuinen^^ 
Idfdpibia: paitem ei:iam Phyficen adiiiriXeririCi prohcifcivitam; 



Adorac^ 



P E R G A L L i A Mi ^ jjV 

.^.^?:"''^.'.^^,^ ' Mattem,Id. t.bile / celerifpa^geUif farhaperpagos * 



ueiti&: Minei-uam , 'dequehisi eandem qUam 
komanos h .bere opinioBem,C^iaiait.Sed an- 
hon poffic videri fui oblicusCeilir cum hjcc ftri- 
pfir? Gerteaiibidicit,, Germanosdeoirum nu- 
Riero eos iolos dudete , quos cerhlint Sc quorft 
Dpiblis apcrteiuuantur, SoJem, Vulcanum& 
Lunam , reliquos ne famaquidem aceepilTe» 
demquoq; CfffairdicitBelgasmaxima fuipar- 
te a Germanis ottos eflei Tacitus huic fubfcri- 
bit dicens , Gallos olim magham Gcrmani* 
partem habuiffe j vbiautcmdereligione Ser^ 
hianorum icribit > ea rradit qu^ Gailorum circa 
facra rtudiisplanefuntcbnfoimia, Vt-aliiabaliis 
proptervicinitatemutuairevideripoffint.Quo- 
cunq; tamcn pado haec fe habeant , cettum eft. 
l^ri ^j^^s nullum pigter vnum Deum coluifrej 
Vnde iltild elt quod Lucanus de bello iPhaTf^ 
co fcripfit ; Druidas^c folos fci uiflg ^illli^^'- 
VLgrus Deus,aut folps ignnrri(r^..Et Brennusqui- 
demcum VibeiilRomamoccupafret, non ma- 
iorisfecitlouemCapitoIinurti y quamfecerat 
ApoIiinemDelphicum.TyriusMaximUsinfua 
diiFeriatione XXXVIILvbideCdtis loquitur 
dicit , illos adorare louem , fub hoc nomine Ve- 
tum Deum intelligens ^ cuiiis effigiem ait fuiile 
procefamquercum , Ay»A/-i« Jia? HikliMy uil.yi- 
M^^vs. vt oftenderet eos fimnlacra aut Idola 
inonhabmfle.Nequeprofeao CiEfar vllibi fcti- 
ptum reliquic , vidilfc fe in Gallia Celtica Tem- 
pla vllaautftatuas Dcorum. Multum autem ad 
Celticam Druidum colends quercus rationem 
facit,quod C^larfcribit,{^jiereillosadiJkmar- 
boremfpohaabhollib. captafufpendercadin- 
ftarTrophsi, 

, HscdereligionibusGallorumiamadalia 
veniamus . Igitur armatos eos conuenire folitos 
auchoresvariiprodiderunr. Plutarchusaitf^- 
iiimaseorumdepacisbelhq; rebus delibetare, 
carumqj confiha magnum pondus obtinere.A- 
pud Strabonem magnaoratorib.Gallisaudo- 
ntas.vtqui cocionancem in fermone impedire 
yel interpellareauliisfuiiret ,gladioftri6tOco.: 
hercitus ad fileiidum cogeretut* Hoc iterum 
atquetertium fieri, qUodfinetum quidemim- 
ferairetlmgu^ , alteiumillumgladio magnam 
partcm de Sago eius abfcidiife , vt qUod fupef 
ratcflretinufile.GaIIiciEC6fuetudinisfuiireC^- 
far oftendit, vt viatores etiam inuitos confifterc 
coge:ent, & qnodquifqueeorumde quaqUe fe 
audient aut cognouerit , qtu^rereht j & merca- 
tg£esjhO£pidis_vulgus cifcumfi fteret rexqui- 
bLisregionibusvenuent , quafqjtesibicogno- 



Oppida,vt di6to cinus velut de manu in manuttl 
traditum per omhium volaret ora virum. 

Ad bdli hc-gotia perUeniemus.Didicifre GaU 
loSaMaffilicniibus racionemmsttibusclaude^ 
dioppida^idontiaiietoresptodideruhc. ^lii- 
nus cosomiii|.imhominum adfubeundaqux- 
uis pericula promptiffimos afrerir. ' Vopifcos 
homines vocatinq ietos , &tranquillitati5 ac 
Dcii impatientes. NegatLiuius, co5,cum iraex- 
canduiftenc , hbi ipils impcrare potuiiret Libct- 
tacis apud eos fumma cura & dignatio, ftriben- 
te Floro , Gallos quofdam ih beflo capros cona- 
tosfuiffI;cacena?quibusligatifueraht , denti- 
bps rumpere i quod cum parum fucceftiiret * al- 
teros alteiiselidendasfauees prscbuiire; Sum- 
musauaoiuIuiiusait>eoruad bellafufcipienda 
alacres ac promtos dhimos,mehces autem moU 
lesac minimereh^ftentes ad calamicaces peife- 
rendas. HuicfuccinitLiuius , Gallosab ihiri O 
£ ugna plufqua m viros prgftjreifiMnem infr| 
ta^riarum^^ 

Lco inquiens:GaIIoiaFanTmi magnitudihe he^ 
quaquam difcederc , minimumque^priliote- 
Ccpcum turpem fugam incerprerari. Nec dif- 
fi -eturSallutos^, 

tor gfremcre titaha^Et cUm aliis quidem gehti* 
busbellageriprogloiia, cum GaliisprovitaSi 
ialute, luftinusveronomtniseorumfamama. 
pud Reges Aiiaticos cantum valuirc affirmaf* 
Vt fine eorum opeta nec qu* haberen t reciiierei 
hec amifla recuperatefepoire crederenr. Ari^ 
ftotelesaic.j eosnetetrasmotusquidemfori-ni^ 
dare.NarratStrabo,A!e.xandrumMacedonem 
ahquahdo qufffiuiftcex Galiis j^ccqUanlnfim 
. fgm ip^imajym e mertiet enr ? illn^ rp(|Tf^h^7lVr 
}i e ahqua hdo_£$lum jq (e ruere_r^ ^liahiTs eoJ ' 
qualemcuhque fugam tam7gm>m]niofam h^'^ 
buifle aitsvt lepertos fuifle dicat, qui rueh tis te^ 
6ti aut domus noluiireht /itbterfogere aut ift- 
gruentisflammjfe pericukim. Vtamem propiuS 
coulra militiam Ipctaemus^audiamusC^raremi 
hocmoreGallorum, bemimtiumefreafleue- 
f ahtis i quodlege communi omhes pubcres at- 
matieonuenirecogerentUr j vtqi qui cxiishb- 
uifllmus veniircc , in confpeau mulcicudihii! 
omhibuscrud.itibusaftc(ausnecarecur.SeqUe- 
batuf aUfemomhium(?tatum homines ducrem 
ihmditiam j neqjcuiquam validofencaucisvtl 
eJccufacionelicebat ; quin &:ahnchas cutam ita 
gerebant, vtnihil ncceiTariarura reruitl deeiret 

hon^n tetiuemaaem dehnens, lcflab extremd 



hitereneceflefuerit j cumincettis fumofibus 
lemierint , plefifqueadvoluntatemeOrumfitla 
tefpondentibus. Hofpiralitatis ius accurate eos 
ObiefUafleconftat , vteum quiperegtiuumaiic 
hofpitem necralTet , exquifids tollereat (uppli-. 
eiis : cumfspiusillumquiciuem intercmifret, 
lolo multarent exilio. Si qUid ae^idiflet memo^ 



latiorj omhihoq; a gjgii m quatT fpm)di;im fftlr 
£.hdumaptior. Hundcatehail^ n /u miHlatuS 
finiftfUmferebat,vtDiodorusacLiuiushabelitt 
Fexebant_& fcuta oblon^a ad Viri ^aldrudineftl. 
?ffl2lduo^slacu^^ &Jiaftispri^= 
latis , quariimfcrriUTiadcubitilongitudinem 

M accc- 



ReqvmFr 

ac<:edebat.Ca.putTOUniebantgalea,fuper quam 
vifebantur eftigies auium Sc quadrupedum , in- 
terdum etiam animalium cornua. Hinc faiftum 
cft , vt nonalegioCaEfads , qu^ferecxGallis 
con&abat, Alauda diceretur , quod in caffidibus 
illorum railitum vel efletiiifculpta illiusadis i- 
magojvel eteStse in criftam pennx. A^ca&fun- 
da^uoquevfoseosfu^ 
que,quivagina<;gladioram fuorum Coralio ex- 
! ] ornarent , quique thoraces ferreos aureis lineo-» 
Lf iis diftingucrenr. Legimus apud Liuium , eos 
quandoquc nudos vmbilicocenus prsiium ini- 
uifle , quodisaudorprslioad Cannas Apuiis, 
accidilTe teftatur^ Maio reguitatui Galli caiio 

^iHiJaH^^B-ES^ii^!^^ , quodjiecCsfar^ 
qui Gallosequites^aduocaurtcontra Petremm 
& Afranium.vt & poftea fadum eft contra belli 
ciuilisreliquias. Inacie ftruendaingentespha- 
langes confticuere roIebant,qu^ quandoq; fena 
millia hominum coniicerent, tefte Vegetio. 

Ingrefli praslium horribilera toUcbantda- 
morem , exilientes&fcutaconCutientes,vnde 
ex collifionear morum tatus oriebatur ftrepitus, 
vt Sc ionge rcmota loca fremitum redderent; 
quanquam nectubicinib.deftituercntur.Qua-. 
lesinipfopugnsfetuorefuerim . proditbelli 
Africanifcriptor,vbiait:GaIlos,borainesaper- 
. tos rainimeque infidiofos ,_perjvjrtutem^ 
per dolum dimicare confueuiire.In acie ftruen- 
da ordinis erant obferuanti fllmi . Cum enim ex 
diuerfispopuiis Galliae conftaret > ita colloca.bat 
milites, vc vnius oppidi, pagi , vilk incoias iun- 
€tim conftituerent, vtomuiscuit^returconfu" 
jjo , &maiorealacritateviciniprovicinis, pro- 
pinquiproconfanguineispraeliarentur , fcque 
, muicemdefendeient^ PotitivKaonaabhofti- 
' bus , captiuos diisfuis immolabant, vt Athe- 
, naeus&Strabofcripferunt. Capitainterfctao- 
, rum ab equorum fuorum coUo fufpendebant, 
poft domum relaca, valuis portarum fuarura af. 
figebantiVt pUbUco feruirent fpedaculo.lnquit 
CafarinomniGailiaeorujnhomu^^ , quiin 



Vter eorum vita fupetauerat , ad eutft pars Vtri 



ahquo ellentnumero atqae honorc gene raTulf- 
le duo : aherum lUruidaTnTaltetum Equitura. 
Ittosr^busmterfuille dminrs^^TinihciapuBlrca 
acpriuataprocurauiire , reHgionesfuifreintei- 
pretatos:boscumefletvfus,autahquodbellum 
incideret omnesinbcUo verfarifolicos , atque 
eorum vcquifqueciretgenerecopiifque amplif- 
fimusjiraplurimos circum feambadtos clietef'- 
que habuiflc. Plebem pcne ferUorum habitam 
ioco , multofqueexiisvltrofcin feruitutcm di- 
cafle nobilibusjquibus in eos eadem fuerintiu- 
ra qux dorainis in feruosXiberos fuos,nifi cum 
adoleuiflent , vt munus militiaj (uftinere pof- 
fent, palama,d fe adire non patiebantur , filium*- 
quein puerihaetate in publico in confpe6tupa- 
trisadliftere cufpe ducebant. Viti quantaspe- 
rt^v— " cunias ab vxoribusdotisn^^ 
rZ,'i_ (^■t^taTirTiimbonis^ftim dotibus 
, ; . , communicabannhuiusomnis pecuniaccomn- 
c^c r.^; ^lim ratio habebatur fru<aulque fcruabanEur. 



7 



ufqi cum fru6fcibusfupetJoram temporum pet* 
uenicbat. Viriprastereain vxores,ficuc&inIi' 
beros vitae habebant necifque poteftatcm. Id 
quoq-, apudeos obferuatomfuifle conftacple- 
beios , cuin aut aere aheno.aut magnitudinetri* 
butorum , autiniuriapotentioiurapremeien- 
tur , fe in feruitucem ctadidiire , abicda noxia 5c 
imbecillalibertate» 

Domus eorum, fi Cserari credimus , maxima 
cxparteinfyluisftrudtaefuerunt , autiuXtaali- 
quem flauium.adeuitandos calores ^ftatis.Ne- 
gac Scrabo illos ianuas claudere foliros fuiflcs 
fed & hypocauftis vfos ritu Germanorum, e lu- 
liani Mifopogonecolligimus. 

Res veftiaria quoque tangenda cft. Vteban^ I 
turigiturvuilgoamid.tolaneo-,viiguo, reticuia^ 
timtexto,verficolore.GeftabanceciamCaligas* 
quasipfi , vt&Germani , appellabancBraccas', 
annulos ferebant 5 fed in loio medio digito , fi 
Phnium audimus. Doliis vafifque vteban*ut 
craflris,fi(ailibus,exterius variorum florum ima- 
etnibusdepi<ais. Capcaricibumnoninfcam^ 
nis aurfedilibusconfidebant , ted humiexten- 
debantcorpora, fuper canum auduporum pel^ 
les,vel iacentes in le61:ulis,vc Strabo rcferc, iet- 
uientibus iis pueris iunioribufqUe.In medio nu- 
tdebaturignis , adqucm vifebantur veruainft- 
xis carnibus plena, quibusimpenfe deledlaban- 
tur , in piimis porcina , quam recentem acfali- 
cam comedebanc. Plurimumauterala6ticinii$ 
vefcebantur, Ditioresintereos vinum bibere 
folebant allatumexItaliaautaMaflSIia , quod' 
vulgo vineasnonhaberent : ahquando& m^- 
ruraaquadiluerenorant. Percgnnosaduenaf^ 
que ad caenam inVitatosfmuliis fatigabant ftr* 
monibus , qui effent ? vnde , ad quid veniflent? 
fubindefcifciiantes. Nartat Athcnasustemvix 
Gtedendam ^ confueuifle illos membra arietum 
auc aliarum animancium capitibus impbnerc, 
vnde forciflimus quifque fibi coxam vendicet* 
Quod fi quis exiftimet fibipotius id honoris de. 
beri controuerfiamciruehtapugna , quam&i-" 
pfa mors fequeretur, jnter ipfos de cidi. Addit i- 
dem au&ot , quofdam accepio aur o & argc nto* 
autaliquot vim Cadis,addixiflefc thcacrOiaddi- 
toiuramento jperpeflutosfeid , cuins nominc 
prjemiumaccepiflent. Idcumamicisfuisdiftri-» 
buiflenc , refupinos in fcutis fuis, expe dlafle eul-' 
irum inteifeiftoris. Ammianus Marcellitius na-» 
tandi ftudium illis cribuit ^ & quod in veni^ 
tione, quaeipfisfrequens , venenatisvterentuf 

fdgittis. . 

Funetaeorum erantptocuku Galldtumma* 
gnifica , omniaque quaeviuis cordi fuiirearbi* 
trabancur>in ignerh eos incuh fle,C^far ccftatuti 
eciara vfquead feruos & chenccs.Mela Porapo-» 
nius hisaddic , fuiffe qui fe ipfos in roguconiicC- 
renc , quo defundus cremabatur , fcihcet vc 
melrorera vitara cum eo viuerent. Quin & ad id 
ftolidicatis deueniflceoscommemorac Diodo* 
rus, YtfcriptasUttewsinardetitempyramccjfi- 
* iice* 



, R GALti A 

«eerentqnafia mortuo iegendas.Iftud vero to- 
leiabilitis t-ft eo (juod ValeriusMaximus narrati 
(olitos Gallos viuispccunias{?redcre,eacondi- 
iione»vt eas libilfedietfcntapudlnferos^ 



ipuhum ramenfiduntextraneis Wpftiburque, 



MORES GALL0RV14 SIVE fR^NCO- 
vummjiritemporis», 

pOftquaprird/^cuii m6re§ perfecuti lumiis* 
A ad noftri sui Iiomines nos conudrtemuSjfa* 
tio initio ab Vrbe Lilretia Pariliorum , domici^ 
lio & aula Regum Gailoruni ^ qu« rton qUidera 
Vt Roma eft cJ^Ta^») t^? oiy[3vfx.svti?^ fed compen* 
diunl cotius egniFrancorum.haud fecUsacho- 
mo Microcoimuseft. Igituf Parii^enfes velipfa 
hatura manfuetiores funr,nec adeoferi, vt mui- 
tarUm dliarum vrbium iiicolx per Galliam.Vul- 
gus mobile eft admodum , & ad tumultus ac fe- 
ditiones procliue. Argend^qUeii^r^^ 
dumcupidi funt, venihiInecogitafiquid^po& 
iir^quodParifmtishettionbn aggtediatur,vt pe- 
cuniasacdpiaf, Hsietimetidc viliplebeachu- 

iniliseonditionisi capitequc cenlispotiffimum 
didtavclimi 

. MlLberesfpIen4id»ar1ifdHi^ eteiitiffima ?> 
fere elegantuis veftitsmceduntiquaHivelea- 
rum genus vjtxaut opes fcrantjnec mariti, vxo- 
tibUs fupra modum addi<ai,vt iis per omnia pla. 
cere ftudeant^compefcunt hancfuperbiam , fed 
omnem moudntlapidem, vtdelideriisfaftuid| 
darum latssfaclanf . 111 ud faitem ih hac vrbe mu« 
Jierum Gommendationifbruict.quodelegantif- 
ftmsqusque&opulentiffim^ , ipfifq.ieinnu-^ 
trita: deliaisnon dedignanyur inuifercdomus 
hofpitalcs , miniftrare^grisaccalamitofisho- 
imnibus,cof mnque fuccurrere egeftaf i> 

Fiieruntautem Farifienfes pnfds annis ru- 
diores &hebetiori4ingeriiihabiti j vt perom- 
nem Galham Badakth idcft Iiiepti Stohdid; au- 
dirent:at noftro aeuo exeuiToilio tdrpord & he- 
betudme tam acutieUaferunt . vtipfi extraneis 
artihciofeimpanerenorinr, Nectamcnneaa- 
tie«m,muItosinrefeoseft[e,quib.iIIudCochfe^ 
<J».W(^ oiK@^ nimium piacet,& 

qulnunquamegreffipomoeriis , tudiofesre- 
cemecannabe,nomeniIIudmeritofuftineanf. 
Sed hmul acpedem vlteriusin mundilm profu- 
lennr ^ diffidlius inekantur j quam quiuis alii. 
M autcmpopuius PaiifioruipGum primisho- 
uarum ferumcognofcendarumauidus j quam 
cutiofitatis nbram Gsfir etiam maioribus eo-- 

i-umimpingit.Mifificeftudentfecreafionicor- 
pons, aut li quid ad fallenduin tempUs excogi- 
tare poflunt jjfant^qjmujti in qu^rendis dejiciis 
eb^eaanTeritif^^ 

iici unt exempla Aulicorum^quof um""hic vn^feuj: 
jabor£ft^^rjilu dcre,ridere,beafe cutim^ ra;^ 
JeHmPHlSs;^^ 

lec, tanrumnonobftupefcebant, hocxuovix 
qmcquam mirantur,cum pefegrinisrebus ho^ 
femibuia^ue quotidic vifendisadfueieant, Noii 



d ••v.i^.lll.-UHjUC» 

quorum aduentam diligencer excubanr , ne 
qiiid alieni hofpes aufcrat. Nec defuntexempla 
eorum, qui dum nimis hofpitales & Vrbani ha- 
beri volunt erga eoS quos non fatis iioueranr* 
graphicc abiiscifcumldiptidecepriq; funt. At 
htehoneftuiTib^ 

fifit qui diutiu seofum velisvtijTofpTnjj^ilEy 
ia^untcomitate 6cbe^^ finftra 
ahbi injrc^rbe qugfiueriirHQEogi^Tu^"^ 
hnguIateLutetix , quod ad quofUiS t.miultus 
iioaurnbsi autciambres viblafiETQiad^iHi 
tfcrimi quiriraittluhi i nemoi^^ 
dertUedoe^ftTvt^ 



tbres illbs liodl^Hos incidetSTHbrt itt ciuibusi 
iedmfuis manibuSautpotiUspedibus fpemfe- 
ponere neceire habeat; Nec tame hxc res ratib^ 
necaret j cumintampopulofa vtbeerfones& 
Piani magno nUmero inueniattrUr^ qui vt dues 
ludibfio habeant&aduncofufpendantnafo, e- 
mimodi damofes nbdturrios derir,vt fuppetias 
ferrepropcranresfalfoirrideStcaGhinno.Quiri 
& mueniunturnebulones i <|uiterieb.is abufi 
hos emlatuscient , VtcuocatoSedomibus bo^ 
nosviros , ^uosipfioderunf , impunecsdant^ 
Poftremo hocdcciuibusPafifinisvdrc dicariii 
efie cbmesaCin cdnUeffationc fuaUes ^ roulto- 
que burar,ttiofeS,quam in pieriftjiic c^teris Gal^ 
Ii^ vrliibus bppidifq; vfifaf ti w fifs 

^ t)eagriParifini incolis idempoflera dicefej 
mfi rufticorum inttadabilis ferita.; me diuer- 
fiim fateri cbgefet , vtferocibresintofa G: llia 
vixfisiriuenturus. Caufamliuiusaufuie. func 
qui vicini^ Patlahietiti adfcribanf , qUbd neiiicj 
audeat aliterqUaraadguliiimeofUmloqui. Ict 
enim fi fiaf, importunisac coturiieiiofis refpbn* 
fationibuscogenfte, vf vindicindiiriiufisef* 
gbriianus ipfisafFeras. Hocvbifadum fuefil 
contiriuo vidcbisirite cdnfertim luere vUlgui 
a|fe/lium,vttd 

StipiUbus durisagitent fudihufqiiepr&uftiii 

Id qub<|ue rufticisiri agro Parifienfium fa- 
iniliare eft , vt exbauriant viatores j quibufcun^ ' 
quepoffincrationibus j abiifquevd vlcimuni 
terUncium exlugarif i quo fit j Vt vndecurique 
qiiis vrbenMccedar,feiTipef aniions ehaf ifatetii 
offendat.CdtnUteHfei moiiim fuaiiitisieiegarifiai 
iibef ahras & efga quofuishu(maHitas cbramen* 
dat , quodpacem dbricbfdiai-nque itifef feco- 
iant i Sc peregrinos ameflf , fi Vel vUbpiodo fd 
borios priftartt» Laudatitr &eofum pidtasac 

iludium religioriisi riiuriificeritiainpaupetes & 
riegotiatioj / , 

Ciim his ebdem prope modb affediti fimt Bei- 

fienfes , labbriofi irifu per & agrictjltufs ftudiofi, 

quof um pf ^cipua metdmoriiain frumerit o co, 

fiftunti Alicubi fatis aftuti furtt, ne dicam mali- 

tiofi j qUodfubindc aperegrinisab omnibuslo- 

cis ^AtamMt.CdfteUodunenfmm irigeniura acufum 

& fubtilepfsdicatuf i quibus non efi riecefre vc 

inuita loquatis j cum ipfi fint parci verbof umi 

, M i aded 




RegVM Fr ANCORVM 

deo ne Ipfi fe ipfos quiaem audiar, necj^emut- acuti fim ul , ngenii , vt no hdhCm lambriciim 

?ant vt colloquentes pertexant filnm oratioais. per tr.nrennam pet.run : parcnnrapcr oecono- 

.^jlSSwumm^^ n,i A vicH.rsfermeal^atiores,ecqueaa qu.a.. 

^S/S?nF^^^mH?S^^^ negonaexpediedanpnpres.Nobi es)a hacpro^ 

ta^Suac:d morum r.a.utatem, vc fint umaa m.gnanfm. & u.percerru, pr. c.te.. 

tf k;i^c amnln-rubtiles&ineeniofi, Galliaenobilibusexiftimantur. 

' .ores concor^^^ gen.o, hitameniUisacunores. Pergr^cantur, 

dramXantia&vrbanitateh^c^nsnu^^ mutuofereadh.laritatemmmtantes acc.picr.- 
dicam,qiepiuaecv ____ — _ tes &reddeniesbeneficia. RufticnplebsinhiS 

^^^i^gi^rhodie Vendofme)ingcnium regionibtis frairdulenca eft&nGquam ( dicen- 

fuaue S me L pohtum eft . quod nonfapiat du enimXcd nobditas alacn.^ordata &.pert.. 

humilia aut abieaa , fed ,n qu.iinq; re excelk- , Norior eft Nom.ndorum C.\hda.s & vafco.s, 

teSp t TeftemlVumsreln quamvtrefernmereatur HineqUjg.b.ncquc 

Roltdum.nobiiemViridecinam,ob carminu confue.udmib Gallorum fabnci volunc , fed 

g^Srfc^I^I?^^^^^^ q^^'^^^- pecuharjahabentiura.qu.b.majores 

SornamentumtotiusGalU^. eoruabant.quc>vfifuerunr:hacperanaciffi.^e 

iSSieorumquevi^i 
' funcaccr^£ ^-'^^^ forilantapprimegna.i . Vteludantfru- 

t J^rnp S & mordaces ftrentarqueaduerfa.um .nmd.ao vtexcrane 

fnfern^ne^vndevtlgavel^^^^^^ nonmagnoruocort.modocumdhsht,gentvel 
berX Cordat. funtfibic^ mutuam pr^ftant etiam confuefcant.G^tera func mgen.o mn.me 
onraraddi£timc.catuJ>quam^ contemncndo,caum-eiaffanmnob.sfappcdi- 
opeiam,aaaiwui i tantteftium , inmulnsclaris&iclentia nobih- 

"'ILSmolimoftcnderunc . quammagno b«sviris. Religionisn.ftudiumcuma.umima- 
eirfSmo cum ht primifuerintlufi,tranhtis gnitudme conmngunt,ca,as r.. exejnplum ha-. 
ASXnnum inLiam feqni.Popukrs vul- bemus n. GuilklmoConquefto.;e,Nor..anno« 
.EushTstU^^^ mmDuce,qmvircuteadAngioramrcgnuper. 
fntoXsali^^^^^^^^^ ^ riecvllomodordigionis uenit, vt&m Vo'ia.,g,s& G •Ucardo No.man. 
ftuTu^^nedig"^ no,qaorumpofter.faariantPnnC.pesApu..., 
^r.rirSuodelatioreanimofint,&adre- Calabna.,S.;cih^ arq, Neapokos 
bd andom pToclines : mercm.onia tamen fua Bm«mfiyieJL»m.arxs^^ 
LS^^ 'P''^ ^ ^ n.poUnoresac cmdtor . u.u a . « 

7^1m&cMcn(is,.idninmmm^ prodiaerfiratereg.onitm quas4ncolu.it. qu.e^ 

l,ib r2rer mac s^ nim n. n.aritimis IboshabKant , m.nus .u!t( ac 

^DSaSQuiq^ vrbanifuntquamcten. Comnumrtertamen 

buso£t^!q^^^ loquendo omnes Brrcones gaudent foc.ecate, 

^ kuscSr, iLnacu.alem illum feraor^^ fuaues&amicimc6uerfa^onc,necm.nusfub. 
emperamk^^^^^^^^^ ft^deant. doli & verfaci ,etfi pnmafronte fubagteftes ap^ 

sXS^Sltaucsincouer^^^ pareant.Lucr.cumpr.mrsappetentes:& ™ 

S t1mentesDei,&conftantesinVcntencia. vinooppidoquamdedu. vndefrequenteslunt 
''^^:^^Zl^.ini^s acmoruvixvlU G.1- intabernis „mquibus pleraq. neg~ 
li^nitionicefrerinttLibertatisamances^ciuiIes, £tant.Aaitsrehgionistena«.s, &Noi.nando- 
^^^^1^" kias robufti,nccviH raminimiciMtuta '^--^--^^^"'"talZ 

fnroceleresinex^ediendisrebus^vndedcald- virib.promouent^Vch: v.aaimdiorui-nfi.g.an 
tecTp'^^^^^^^^^^ odio.Britonesqu.hodi^-funt,C.fanAtmoncl 
rumQ-2eniovltramodum,ebtietatiminimei- dicunturm comnient. , , j;ir,,^ 

nS^v?nulIos^queamenc,quamquiftren^ 1«,«/./^../.. &.pfifunt.nnonparu. d.fFere 
Socumilliscertauerint.C6cordiam.nter tia. Oppidanien.m.ngen.oakofum &adre^ 
irenoftadioalunt,vtfiqti.sv^ magnasadfpirante. Honon.auaon.anfq.fu^ 

ofFeE. H c^tinuo cum ceteris ommbus fu- adeo tenaces,vt m van.lsquent.rac . .danon^ 
tummltn gocium.Breuirec Picardorum natio nota..mcurrant. N^g^"----^" "^Jf .^^^^ 
ftmirftvaftaautdolo(a.fedqiub.tetutocredere habentrationem.cum glonofiusducanclu.sv.- 
noneftvarcaautaoi h uere poftbredditib. qualn partenob.les *mu- 

^°T«.V««circaresfublimesa.nbitiofifant,fua^ lamur.Pr^terealicerarumamantesamt m.gn.. 
uesta.rnrcon i ranone,dedicimerca^ ficentia acmorumelegann^Jteii, «npn-;;s 

in S memfidektateinregesfaoscelebr^^^ -^-^^^i^ll^^gT^^S 

ouaminprimisergaCarolumVlL&Henncum ommbusGalh^^ 

?V 3 bonitasCliq^ cle- ruditacis & hebetudm.s "otatn non ef. 

rnencLllosinuitatvltroadlufusiocofque.vta fagiunt,durum&labonofumg^nas, tenaxo- 

: vicit^i. vulgari fcommare notentur , dum Irrifo- pinionis cocept^ , aptu tamen ad "ma fe e nd^. 

yrr ironenf- sdicr.nt p«w»w gemits hilaritans &lst.na" ftd- 

a««.»^«*Scnseftkboriofa&induftria, diofus, nec miriuscamladfubtietatempronti. 



#am paruoeontenroseffepofl^. Etqiunquam 
milgoobefenaris &ingemi crallioris arguan- 
for,teftantur ramenilli,qui cum iisverfatifunt, 
eos fatisaptos ellcad expedietidas lioneftas re^ 
atq,-aaionesVfiiie litter^ tradlahd^ fint fiue ar- 
Jha. Pqfles d^fnoinohii^^ 
refcholas virtu tis6c<miili^^ ;sm u- 

ratibus etiam ciuibusihoppidisliffic nobilium 
^tratisftudia.Sed&fcsmin^ illoram caftitatis 
liomine cclebranrur , 6cqaodres doracfticas 
gnauiteradminiftrentjdignamqueJaudefami- 
liajcuramgerant:csterar«m rerum follicitudi^ 
j^em a biiciu nr,gnai22Viro£mjca^^ 
fuisnon inqiiilere^ 

imti«^a<«fobrietas&parfimonia-eomihen- 
datur , &quod vulgovinihortadmodunlfint 
appctentes ( praeter oppidanos, quialiquando 
iiilarmsfe lilmtant; quodque domeftica nea^,- 
tiadiiigentercuret. Propinquiac confanguSei 
liic fere vna habitant , vt^Yidetdkiinfnadonio^ 
^Mi%mpaoi^numparreni fimilt:e,qiiiprQne- 
psies^o^cumhabe^^^^ femili^, 
m quibus-circitercentum nuraeranrurcapira e- 
su(demgerteris,vbicoricorditervnaviuiturveU 
ntm collegio qaodamonaftico.Laboriofiftmr, 
led htium nimisamantes , de lana capririacon- 
^ouerfiara intentant, quo conrendeHdi ftudio 
iullenfesprscipuelaborarcdicunturjnuenies- 
laraen , quimagisamantarmorum vfum quam^ 
negotiationis. Nobiles Lemouicenfes inper- 
f>ctuis f ere agunt litigiis , aliisalios litibus difti- 
iicntibus.c^teramagnificiacgenero/ii ad quas^ 
aaudesetiamoppidaniadfpirknr. 
_ ^«'^J^jrokaesliabeflturiingenibfiacvgfrfui- 

n,ocufugiemes,adrem'arcentiffimi,^rhdemul- 
mmmercatoejnipai^^ 
lenriApl^e^ 

s^Ii & violentifimuI,breuiterraIes, auibufJdiTi 
nolistjUltumribieireHegodi.NbBilitasfpierl. 
didaeft & magnifica : fed plebs litigiorurti aiiias 
& contentiofa eriara ob res minimi piecii 

. »»;£«/^^Ai:uerndru m vicini emfdeiii <^um- 
Misftintindolis. Quih.ldngiusabeisabfuiltin 
riioribusacfermoneiuaindiftintgratiqj.ln^^e- 
movalentfubtiliaefolerte, ftudiolireifamilla- 
ns&mercrraoniorum,&muhesihperegrinos. 
Beffinenfes aliqmd Gerraanic^ feireriraris re- 
dolent : fcd & edrundem Germanof um exem- 
plo l.berratisfuntamantiffimi. Rbbuftiinfop er, 

pelles,wgir^?uTrirffi^pSi^^^ 
reraruraparum ahfam^- 

ImctMrgmddsDmbnenfts cohceptam" opi- 
Jlionem magna pertihaci^ retihenr , ainaht cre 
bros conuenrus&conuiuia^hohoris fui cum »C 

rnu arionequadamtenaces , adfpirahtesadres 
lUbliraes.cstera cbmmdd§cohuerfarionis 

nim^eorum fplehdid?funr & culf u vr unthi: ex- 
im,o,marrimohialisramenfideitenaces,mariris 
^bfequenres.ProrailcuapIebspIufimumlabd. 
At m colendis vmeis : prifca^acauir^ rel^io- 
sSi*Burgundifuntobfemantif5mi,hoftest;Sni^ 



gerendisperc^^^orruni. Belnenfium prihcipa- 
hores ciues lultir ix araantes perhibbn tur, infe- 
fidns conditiohl^ Mdmihes velih colendis vi- 
heisoccupahrur,ydin texendii pannis laneis li. 



lieilq; accannabinis , qua materia repio iftaab- 
uhdat.Salmurienfibixslaustribuiturhumanita- 
ns, quod miti fintin^nid, fequeamentihui- 
cem ac cohcordirer vma^^t , peregrindfq- oranr 
profequantur be Vuoleria. €abiilohenfes fuht 
lubnies ac ingenidfi , icdiufddHfidix ftudio , & 
in quibus nihil admodum defidc^re pofl^ s I- 
dem de orreris qudqVBur^undikji^bere poffis,' 
g«2.diiJlLyigenm^^ 

vicio darur, quod mof e Germanorum vib^fi^ 

iuoruaburanrurvino,hotaraeninoranib:iofeis» 
^PopuItis Lugdunenfu vrbaniraris ad gtariarmri 

affedaroreft/uoquodamideftddmcftico mo= 
do : quanquamihhdcgenerepluspr^feferant 
quam pr^ftanr.Eftgenus horainura mercarur^ 
_ lupraraodfiftudiofum , &qyodexrequalibec 

lucrumcaprarepoffir.Rufticiagensveterarori^ 
agUacfraudulentcqftdLugduiidnfociues,ra^ 
viriquarnfemras, externilplehdorisih Habitu^ 
ac inceffil funt perftudidfi. Fruftra iri vlla Galli^" 
cmirate rantum peregrinorum numerura qus- 
imens , adeo, vt vulgoad Iralorura riiores cmn' 
aff e etatidne qdadara ad:^irent. 

Segufianis (Hodie Forf/^«p^funr )ingenium 
tribuuilracre, folersaccapax, vrquifuisrebus^ 
ptudenrer confulere noiierunr^uds lucri cupiV 
diras ifl longe rerao«s regioriibiis riiercaruW 
wcumberecogit. Gens narionis iusaraahtifli, 
ma, quera aft"ea:ura in fuos ofteridunt , cum eos' 
rater exteros egere confpiciunr. Prudenria & 
caurioneopus=eftei , cui cum Fdreftiand irifer"-- 
cedat quid negotii.l5^eD£/;>|,W/^.generatim di^ 
cut,efleilIdsamanteGpatr,« fua:,(oIicitofqi fu^ 
iibertariscdftodes-, cdnftantes inprdpofird &' 
attenti adtcm. Qui ih oppidis Habitahtlaudenl^ 
feruntcdrfiicatis & afFabilitaris, ingeniiq-, fdeh» 
tiaram capacis^prsfertim Mathematicai um,iri-' 
diiftrn rerurii riaturalium perueftigatores ih lo- 
quendo liberidrcs & fociabiles. Sunt tariien qui'' 
illdrum fimulatidnes &grandildqi,entiam vi^- 
tupercnr. Qaod fiBeJpliinares cdnfiderareve- 
iirausexaai{ls,diuidcndi eruhr ineos quimon- 
tana& quicampeftriacoluhr. Monrankmrtu^- 
des&pinguidtisWnii,mag!sad afmahati qu^ 
adhtferas, magniexparreoperarii«S^ riegdcia- 
tdres.ImiaIditapi;idliosmonticulas mosj vtap. 
{^etente hyem e dmne s emitran r e pgf ria yqui 

,priluhtadjaboiand'jm,vrneraoddmimarieatv 
pricter fenes& pueros ad dperandum iheproso- 
Qiii hoc modo cmigfaucrunf, ad Pafchalis ft&V 
fdlennia redire folent , confingitq- ridn rarb , vt 
tmmimWi luculcnrum parfimonia ftia libiac- 
quirantpeculimivvtpofteaipfi quoqj mercaru- 
raraexercerequeaht. Ndbilidrcsintef l^dnta- 
nos hofceferiratera doraiciliorurareddfenr di- 
ipfi:G®terurii cum aliquandiii Gf atianopoli ha- 
biraueruiir,adedrurii, quiplarialdcaihcdluhr, 
cinihtateni &elegafiariifaci]epeuieniunt. C^r 
M 3 rhdii» 



j^l R E G V M IFr A IJ C 6 R V M 

roontesKabitantparfim&niseiaudemferunr , 8c 
quodex varUs rebus rcm facete po^int : prlmio 
ex pecore>cuius magnum alunt numerum,yc & 
•^la(aiciniis& Hgnis ^ cumto«:raqu.m pland 



Cum Languedociam cohfi<ie*amus ijjridil ^ 
ofFerunt Xolj^^"i » quosingertofubtili &aci 
litteras natodixcris. Iftudvitiihabent , quod 
facileVetiam ad quemuis rumorein Gomraoue- 



•^la(aiciniis& Henis ^ cumtoKtraqu.m plano tacue, ccian.iiu^u^i.iuoxu.no .«.^ 

deeunt netoflfordes&tcnacitatem,pecunias antur ,quodque.parumhpfpitaksfintergaper. 

fuaSofeimpend4nt . necparum exteriio egnnos. Sed nec ipfis inter fan. conuemt. 

luas amniu f r auamuis cmiles habeti vehnt. Carca^Toneir-- 



fplendori triboant.lra autem viuunt nobiles li 
ii,vt etiamfi bellb infeftetut proaincia,& ex no- 
bilitate aliquis vile inhabitet tugutium m me- 
diafylua ,ncmo tamen eum facile inuafurus fit, 
quod anteid tempiis fatis commode Sc amice 
cum vicinis fuis vixerit. Qui plana regionis in* 
colunt.ciuilioresfuntrupi aprisilhs, fedocio 
fcre ad^ia:iores,quod terr? f^cunditas non cxi- 



quamuis cmiles habeti vehnt. Carca^fonen-- 
fmm , Betierenfiura , Monfpelienfium & Ne- 
manfenfium ingenium prasdicaturpraeceps hn= 
gua f^ cretorum paru tenax,§lor^pfa , ladabun* 
da, vana , fermo inconfideratua : quanquam ipft 
natiuam libertatem & jmimi ptsfentiam inter^* 
pretentur» InOinni iilQX^rwiiffiigacio , qiiod 
inter Tolofam vrbem & S. Spifitiis oppidmn 

• — ; — — f ^;„„„,,_, C A,,,- «r 4rr<-inanria ftti 



fereaddiaiores^quodterteirecunditasnoncxi- intct ■ imuiati . vx^..» v.v ^j...-™- -^j^ - - 
tte videa^^^^^^^^^ Vulgusnobnes , inVma^mu.arum faftus & arroganna eft 

fn orelhabeta.honOre , iifqueplustribuit ,intolerabihs,quidjuerIis£igmen^^^^^ 
m P-^^^^^^^^l^S^^^^^ibuUxvtraquereg^ fuc^tfadein, nonquidemvtalhc.antam.to*. 



quaminaliisGalliaej. 

«is parte non mediocris nttmerus militum con- 
frahi poteft, cum Vtriqut non multum tribuant 
littetis. Noriadeoaddraifunt Delphinatesju- 
Cro, fedThfficitillis ffdlesTiidsab^iieitLcom- 
rnodTFftanEgere^oK quod inter eos 

jjg^rtJl^fnunkgtei^^ h:tbedi,fed quod 
id vulgo non adeo freqUertsfit. Gratianogoh 
Sc Viennaj Allobrogum, Vjent!^ , ah.fque m 
duitiSTF^min^ mlre d.eleaami^^ 
ornatu , quse vanitas aS his vi^bibus in agros ad* 
eojiiwtam orbuinciam fluxit. Hanc tainen 
•Virginibus &matronis laudem hon muidebo, 
pauca^ pet vniUei^mGalliam inti.enirlmiil!^- 
lesvqiT^nScniijie^edMe^ 
tite ctKnD^ebbjilatibltscoa > «^»^'^ 



resaut corpus Venale habeant,fedvt habeantur 
formofx , yenitque hxc ftuititia & vanitas apud 
eas in confuetudinemv 

Quin & ipfi viri ih ornato fplendidoquc ami^ 
Au magnam felicitatis partem coilocac , quam- 
Uis & cbndirionem eorum & opes haecelcgan- 
tia excedat. Mulierum hsec prsecipua t ft occu* 
patio , vttotamfeptimanamnieiabovandole- 
rico confiimant,quoquidem tempore tenuiter 
viuunt , vthabeantquod Dominicisauc Feftis 
diebus luxU & oftentatione depstdant. Hoc 
tamcn pociusfitapudBetiereiires&S. Spiricus 
oppidum, quam apud Carcaffonefifcs aiu Nar- 
bonehlcs. 

Sedad ri«<ineK/«jnosc0nuenemns: vbiiis 



in ipfafetmoms l.ber ate K'»™ • q , f „■ „2, i„„eniemus minime delicatom 



*u lyian-i.""-"^!'""'- - . 

prse feferuntmaximam , . maiorem tamen ha 
beant pudiciti4.hohMifqLCniiatlMl^^ 

quSuis tetrit^e & ttiOro& t .vt i Ater res raras 
teferri poffit, vel fahdo accipere , mattonam a- 
liquam illicitis amoribus exiftimaiionem luam 

vSolaflei, •■ 'c L • 

^/^owmcwte hiirafiint ingenia. Sobrietati e- 

ttim^^miumftudenf , pr^fertimcum de fiio 
tuique viuendum eft,fuhtque fatis tobufti i ve- 
rum incohftantes, aUari, Verfipelles , quibus reS 
fortUnafquejuas haud tuto credete poffis. Ver- 
borura iaaatores vulg6 audiUnt, qm contermis 
aliis defeipfis magnifice fentiunt. Tanta eft au- 
temeorumarrogantia&ferocitas, vt magiftra- 
tibus luis hullura aut exiguum honorem ha- 
beant , vt & exemplis cbnuihcantur , ahquoties 
fuperiortbus fuis nefariaS attuhire manus , eof- 
quetrucidalfe. Foemin^eorumpompofe funt, 
& faftum repiaeientaht Italicum. Ruftici he- 
quaquam pro vitje gehere fimphces funt , fed 
aftuci ac loquaces, quiiaamipitamai^^ 
jte defendere nouerimtcaufam j ac fiabalvquo 
"exercrtato tabulainftruai fuifTent.Quijoca ma 

•— . :l.__n /r../:..,.,^ «jifTnrianriir.&maPna 



hominum inueniemus minime dehcatum aa£ 
ocio deditum , fed laboriincumbchs j vt ex tam 
paruoagri , quempoffidentmodo , plurimunt 
percipiant fruduum. Ruftiei colcndis vineis 
incumbunt, inquibus multumfpei eoHocanti 
Non def raudant genium , fed male veftiti ince^' 
dunt, qua quidem in re vicinis fuis funt difsirai- 
les. Necfsminis hicpuerifquevacaiio concea 
ditiiraGolendisagrisvitibufque, Ahttamen et- 
iam hsc terra viwda ingenia & fpititus capaces» 
oftenduntque multiintereosipfofermonis ge-^ 
nere , nequaquamfe hacparte catetis G^illt 
cedere. NobUium tantaeftciuilitas, &inacei- 
piendis hofpitibuscomitas , ergaeos prxier^ 
tim , qui ahquafingulari dotefedignos amoro 
prseftanr , vc dicere poffis , ipfam Humamtatetri 
in hac parte (Saliia; doroicilium fibi conftituifa 
Ce, Hocaucempiaecipued^lendumefti quod 
omnis tra6tus montanus latronibus & gr. ffia- 
toribus infeftatur , qui ne i csd.bns quidenl' 
viatorura abftinentt qui quahdoque luftum ag^ 
mehconficiunt quafipra:lio decertatun ; & hl 
quidem cunei fiue manipuh larronum quan- 



exlrcrta76rabulainftruaifuiflent.Qurio^ T TnnnSpantur ^^^^^ 

mimamcolunt,ffrenuenegotiancur,&magna ^»^"^ "^^^f fe^^ 

folertia mercaturam exercent. Occupamtir f ^^."8^^" vf^^f f^^^^^^^ 

qUandoqueincomponendis^C.nriuncuhs,qui- f'^/-"^^^^^ 

bus c^diummsftitiamque ammi profiiganc,fi ta «^H"^"^'^'^"''Vr3^^ ^^iditum fubrit.- 

qu.iUis.gticudoeftoi.eaa. Poftremaeorum defing^^^ ^^^^^^^^X^^^^. 

hlOEUJft- 



vj„,*.....-.-j=, 

laus cft ftudium rehgionis. 



mdmxtt eleganti^admociuiti ftuder, & aduenas 
horpjterqiiecomiteracprolixeaGcipirsadpoli- 
tos raraen ciu.Iefque motgs corum nobiliumi 
qui mpianitiehabirant, monrani non perueni- 
unr^exceprisiisquosvgraauficapcrdolauit.Ru- 
itica plebs feraeft &audax,mini.me tamen craf- 
•iiingenii, cum prudenter adminiftrentres fuasi 
fiecmopportunedeiisquaenouerunt , ioquan* 
tur. La borioiiilimum gcnus hoc eft,qui vel ro* 
tum triduum inruncando vno^xo infijmanr, 
Vteius locoviremplantairepGfllnt : quaqui- 
tlem induftna magnas illis parit diuitias. 

QmVelmmontes^ Gmodaniam incolant , e- 
iuidcm funt natui£E cum Viuarienfibus mon- 
Ums. Nobiles enim & plebeii eodem mbdo 
^uo ilh viuunri excepro quod Velxi contcntio, 
Jioresfunt, &ri diorisingeniiquam Viuarien- 
lcs. Qum Srapud illos graiTatorum abunde efti 
vtin Foxenfiummoncibus j^rhixuruidusinvi 
^5 Ymbusconfiftk,, In vniuetfiim tameh otT^^s 



' • inttjwu v^iiujsa 

rerum accommodotum liiorum minime funt 
iiegligentes» 

Et quia de VoxenfibiK mentio fada cft , hoS 
guoquc videam-.s» Hi igirurd puao laboribus 
&a£rumnisperpetiundisadfiieuetuht,fiuelon- 
gum ac difficile kcx conficietidum fit , fiue fufti- 
nendafames. %dni^rmujmi£fispeaui^t 
«nimus deeft. Prsapuum huius regionis ma- 
lumeft,quodraultijquibusviuendtcommoda 
defunt,autmendiciratiaut]attodniisanimum 
applicanr.(^anqnamint£daja^ana.ndum hac 
Vtajitnr tiioderacione , fi obieda aliq^irfbffidr 
cntead fedandam illorum famem offli , prTmoS 
inquos incides, placaueris ^ non tanrumipfite 
nonkdent, verum enam deincepstutumprse- 
ftabunt ab aliorum incurfu. Minus tamen hi 
graftatores nsinfeftifunt , qui velexGallia in 
Hiipaniam , vel ex Hifpania m Galliam profici- 
icuntiit. 

Commenarumcgxo robuftdsgignithomineS, 
ied quiliftensparurafauent : quanquaminPe- 
nio nonfintinepto , fed adquailiisres percipi^ 
endasdocili. Adpeifetendas omnes virsinco- 
mpditares natividencut , ftudiofifobrietatis, 
cautunverbis,omnisluxusin Veftitu&delitia* 
lu m hoftes) quibus efF^minari ini mos atbif tan. 
tur. FsmiuaruminiislocisptjEdicaturpudici- 

tia,curarei domefticx,erga vitos obfequium,& 
rugaocii» ^ 

Aremki vuigoputanturingenii pinguioris, 
Umplices, bomOeconomi, qui ex quauis re 
lucrumfacetepoftunt.deditinegotiationi&rei 
pecuariae. Sed ntecaudacia carenrin obieaispe- 
riculis. * 

Bigermfii^o^xxW animus eft elatior, ipfi nati 
ad arma , celeres funt i n expeditionibus , quan.. 
Suam qmdanimihabeant , diffimularenouc 
tint Incuiiles hi prsdicantur , feroces &intra- 
fctabiles s prasfertim in montanis; Iniurixvel 
ieu.s irapatientiffimi , vt ob exiguam cau- 
lam caedescGmmitter^nofl vereantur» Cstera 



itiAM. ^ 
naturae (unt non mate , iufti amahtes & fimpli^ 
ces^Nobihores inter eos hilaritatis & focietatiS 
ftudmfi funt, ciuilesinfuper & fortitud.nislau- 
deprjEdicatii 

Vafcones (magnaibp^rtem hi habitant Aqiii- 
ranis^lfpiritufublimifuntpr^diti, bromtiad 
tesgerehdas , celeres, ^nimo Fercido , aptiad 
conficienda negoria fua. Elatiores quLue 
fiintquampateft , femper eminere cuJh- 
tes , quondmineinaliotumbdiaihcutrunt. 
Cum aute inrer ahos viUUrtt , vbi fe humero & 
vuture vincianimaduertunt , artificiofe houe- 
runtlngehiumfuumotcultare , hecvefehtur 
potionbus fietifupphee.. Quoddumfaciunt, 
non tamen poffant omnino diffimulaie nati- 
iium faftum atque attbgantiam. Nenio illo- 
rutnmdiciointerillos paupereft : vbiveroatl 
exterospetuenerunt , quiuisproprincipe vi^ 
rofe^crit. Plerique fupramodum aUnri funr, 
ardenrq;defiderioh3behdi,quibufcunq. idfiat 
raciombus , &profedonotuntmodos acqui- 
fendi petfas& nefas. Inuidraplus quambm- 
nes Galhlabotant, alicfqueptjefeita conrem- 
nunt,vt vix adfpe^u dignehtur. Sed fi cuiusin- 
-digeantopeta . Vidcasilloshumihtcf &Ieruili- ' 
teradblandiri , inftarabiedliirimorum. Nobi- 
htas vero Vafconumaniiwofacft , ciuilisT&I- 
"^nioMai'>vtcffi^^^^^^^^ Gallisnihijdebeant. So- • 
enthifecteberrime inuifete , vtdomus hobi- 
lium non abfque tationc poflis appellate di- 
uerforia , exci^irque^aterfamilias hofpitent 
exquifito apparatu .- quanqudm etram leui de ^ 
caurainmsambulent , quaEresinteripfosvuI* 
gatiilima bdiofe eorum natufse tribuehdi 
etti. 

^^'«''»#jfuntiHgehiolepido,fociabiIesi 
ciuiles nec mmus vafriac verfipelles , diferti 
in fua Iingua , pughaccs & hbertatis amantes. 
Superbi quoqite & faftuofi , qui omnesalios 
prs lefpernunt acfallidiuht , qusalazoniail- 
Gs apud ahas genres ih odium adducir. Ha6 
Jaude dignifunt > quod litreraiUm amofe te- 
nentur , &facileapprehenduhrdifciphnas ,Ji- 
benrerque aufculrant peregrinis. _Nobdes eo- 
^}^^Hagn';ficef£^eruti^ necmulrumtribuunt J> 
comco & fplendido ami(5tm,^cl^rr^g^;^ Vu 
Jihtaris veftem virrutem exiftimantes , qua itt - - 
reHohfiniftrumefteorumiudicium. '^^' 
^ Hadenus quidem fingulas Gallorum na- 
«ones carptim cpnfiderauimus ; videamus de* 
incepsquidde Francorum gentegeneratimdi* 
cetehabeamuso 

Eft autem Francotum natio apetta & Ir- 
beta i quamuis frequenria bella & cum primis 
cmilia mulrum derriuerinr depriftinoillocan- 
doreper orbem decnntato. Illud tamen bo- 
miUis fupereft , vt non tamprxcipites ruanc 
ad^turpia facinora^jit.^am alia: gentes, 
qgia^lerique natura oderint maliriam per- 
fiiiamque. Apti funt & cifcumfpedi , con- 
eitatton tamen ingenio , nec fempef 



r( ! ■ - 



M 



fatig 



la ptoiii fenc ac &dks ^ amaat<|; dbs«|ai pro&- 

tmmc ^©fefcctMiitsafaTegesCTm ©alfecem- 
feraiii tiaioce. %ti fuiatfranciail <|i!asais.ECST' 

c<js iiii.namiesm'cnce erconea foipiwes lcm 
ac wgafeaeda , ifeGecagteyitace^ieBS/iiaod 

m<spim» &scccs5^-«''^ ^^^«**Jcs^'"^*^^ 
itomrarairemiii^-catiQ&fecreroim^-Bamce- 



itsadam ifei addifearac- Sedatus aiite tB pxcipee 
veKatimKS jar cesft: mi&aremse<|uitaa.di peii-tia^ 
ccercraqvexcrcitiae<|ii€0:ria , feki'sa!:q;,Jomnfc 
n50dis'matfoaacarffip«el4af um«^5 deostfeti 
«ios:eai,<|sife.&;ipis nifeil a<i per fed:am gefeiias' 
cicgaaciamdeeie vfide£iM:.Qaaaq,uam a-TO 
ces per Ciaitia.{B sdairae \iela t« inGed.atsfed ipe-' 
,Sa:traBvetiittat vcojtswcfpeSenturvcsf ferhs© 
caaaeas:®mp2.«4iia pubiico lib*eriastaia.ru ab-- 
e§ eatam ^umi demget , f-<x ius-faciat ati 
cc^-ferssa^idaJB |5ii<iicstktTi,camconfteE,iis<|«a^- 
iuazkfm domuscontlufe ^tatem agustsVel i- 
gfa caccerisirepaguia <ieiideriuH5Ter«OTi prohi- 
fekarmB ieSiiiace ^ vc n itaiicar in veticiim oifpi- 
ai5t<|4 negaca, Ta*» a.aais%ofs fimr nolsiles Fraa-' 
ci;,ttexiiiimeiaacietysasifG«n€U'mesiis coefea- 
«emvincidilidlimcpoie , q.uiapoHus#iu'^' 
conftcc aumeEOstercoKfucuram omaibus-aiiisj,' 
&repor£ataf ana ^i Aonam la^sa dabiasis' ab <£|i5»- 
Mis fefte.i^udo ricatisits^ vc funt ccs3aciii'rns4^^ 
ea-pfetimci'm"poHeJit , vt fi ^ui^saofeijMiligEE!" 
4abal tqaoa«ic pgo habicec ,edam ^. .domi laisS' 



q5iife»e?55«5i5^^ 
i.omisc®'lpa.bisiafcfic«Joceleritate{ii<^^^ 

fiomin«faar,v£aatcpropofiMMediaaro.qx» 
raotiotmcMa-coliibiracil,-«riam|5iefe€i4k0ffli~' 
mes.a.l!)'(ai fimilibas ®.fco€- ,' iaciiB a^^prouoca- 
Cioaes & ,fmgula£ia cetftaiBina 



<jminre aoljiie^raur ai.&cs'im.itati'fut3C, Nussc 
fo&qnsmpAxCaMckA eft , rM&ti^ damopecam' 
Iicceds5vi4ea€est(^atorOT.fenu'sinpr€c.fo€ie 
&fe®n#re,&<5pcS'Ool!igere,.4-uMetectTaa- 

«uilUut-cptibEca:vn.t!c & ^ilcs acin%Pi-oc-(ii;ni.s^ 
ioiBi.Kesiibe€osfa.osadll-'liolasmifiif5t,fqLvt. 
cMaEricuadaiit coiumfaa&tB;ii.!.«fes aM 

'IS^SSmmmMMerasJ^ 

|sTCTia^c^&j?^^ife^ 
fecm-e5Sao.Fitetiai^,'fca!iq.ua®do^ 

^|J5iife^'doa:iiin3is,c^te n<5« itJakis llt- 
iem aacprofui?la 4o6lti.na<Jfttsitia&r© m- 
iiti®/cd^i4fu-fficiat,i-qmsiara'ciiiilia&rati^ 
iaeailidgi.orum.forj.,more»5|vral5iiksa€.ca^j|j^^ 
dMS'vfitawtBfrobecaileac:pl'US«Mnaljicpi^ 
■qiaaturpeccilaCioraittibaimr» Repeaes-(|«it.e- 
.iiaimis.acca:fentpa«es,<ietcamfeng0*erapo- 
te mim fy&sisi mdk^SmntBX , cam pfes p^- 
ici&nt ^.oo«.m.®.apa(i.aaf<Sxem-aliq«e«casfa- 
" mm-,' iqiaam fi:deoe«iiittmin«uokiMis-temsli- 

'Bt&imm w.is«'mni.a®(9:rins gcn^fcperf «jii- 
lis-,^uo(ieor.E-coJ«oiie=s^£K-&fcEiptaoft54?raac.' 
5^4 EftFrmcora«p.-H'dbiistas .teaui«tc»aiiiaci.£i 
gaief.ofe.at.e &mmi a'.nte;pl'eraC{|«Ee t-oti«s«r%is^ 
i«i«M:<|i4««d-otcs'^'0»genii«,*C|ffod«^4atai: 
It,viteceali^«ern aofei&orciiina-f en«resqait» 



Ig lrece ac mbS efe^S^^^Qai e^ e<|acftti (aecie*- 
i^^Gal5?ei3iaesCrelro fe inuiceaiiauifeisrte- 
fcac^iaoi & .(|uiS'.ex inferiosi ceriti fc i&s a^iraii^ 
fcerc velir.cdJidBiaocsereriadfunCteQm-q; iEae&' 
cioiunt, vteumcSfeftira ft£nit<tat extra oSdioiS' 
fulli.mic«s-cgrdIm.mfuiife.Sid«(:>ssobiM'iffiar' 
od&m con troacrfia graBiQr , mz^qazm &d cd-- 
•fda^^^oneimsa^KfarmapctueAiatj-vi-dmadiSH*^' 
&diiider4'esini;ecfecompo£i«nt. Litccfisara^" 
i3afqyiaipei3iisfej.est,iaonvc ilks ia.ljscrjaJ!mM 
co'nucr t:5t5, vc plebeii feomines-lkciiiacfed qno^ 
esi&s-taeBT , t-cmm lcicot.ia.!ta & cf .udkioocpc^- , 
drpaa^ni efe iiooilitaris.csrnameatam» CksEul^ 
a£ikidio£exa.:^iiM^ereepe«M^ 
feiiciimca^^ofeejic-e^niii^^ Aiiite' 
'omiiaa.t.uden£.eio<|ii«nitax,©msai^ 
fimcfacimac, vtfaaand!^ coiequaKtai: laJiiicJia!,, 
w&de largasiE gfociss me^e.mcoiifec4aciiS«« ar=-'' 
lisitj^Mi:» ¥ffla%«i%ia.& ^eHci&mummiiiaxM^: 

cii?«:foifcgc«?.to,Gx£eMs camea m 'imc 
mecefageatisecefltiat « qxwmwirsregn p™-' 
cip:iM<l|a%?3'a»£EavaK«tiaCi«|iii'n)iilw 
^sfe-nC iis -qtii pedcm patria fflim<qBapm'esrnfe-^ 
ru-Ei€; <jmB:qua m hi ipfi .quiie^ai •oh jnactisxfs!^- 
b.®nim.eiftis iit plefifq^geoeTOiracisac^^arraitis^ 
indMis:a<ko-mialciMJ ce<itioc. -Qu«d«l'<]|ssi«a 
.arfe«oiade.p.K3i)eiait ,<q^.odih §ngi5!fef>r«c 
€\h ro.iatee©feiilcsate, m<iA&mf£ 

f.ci?0:S wfeaefe ;po.ff*nc» qu<i>p-a(3fo'feqwi'«^E^ 
Cie'geccre.d-e'{>e3fit. INaft-ra ce.m>elar!e mefcE' 
■jftoibilitaris pars.,iteiterq«3S 4« jiEg.esai-a.l- 



,*3UO(ieor.E-coJa,tt-oiiet5EK-ot i'cnpuawii>.-^w-«'^ .«-^.^..«....^..-.j,-.--.. — .^— -.,.:iffl..,„„^,„:. 



— ^-.ar — 1 . . ' 

vt-a!3M<3^v:iri®ajitalteEoabirvittanE , q>ias-.iinaE!is<£i£-^ 

mm fi-s^ .^iM- offici@fm-s colcn^i ^e^s ^casiaa^* 



fit,v-.-m'eceali9«em.»o©iU'0rtti.i-M:gcw ..^s. - . jr ^ ^rXm^ • 

^Iut".ihbolftafeaetmfc.te. fe'etn.ntt> tiS' faf.er f.t ^'^^^^^ 



k-ccrecerunt, exultateinequls.choieasagitare, 
, traa^rearma , difcurrere in eqisis pro brabeio, 
concurrereinfenfishaftisrrumperelanceas,e. 
met^n H ppodromum , 6cqusfunthuius ce- 
nens. H.sadmfigealcam &omneludicrorSm 
genus, quil)usanimumQble6tanr. Vnatamen 
reSeft, in qua plurimum perdunt temporis , vt 
VacentoftkusCupidineis &occupenturinfer: 
■ amicarun^fuarum.Reaius 



i4t 



Argcntes pr^terea fupelle^ai/is liictantumin- 
uemtur quantum vi>c ,n casteris Gallis oppidis 

omn,b.fimulfumtis:mrgnainfupcrvisaImar- 
genriq; frgnati . & cantura preciofarum merci ii. 
vtJob Lutet.anumeiofum exctciturii aler? pbf 
jHHSmi^::Neq]^^ 

&quotq,^otag,umPanfinumhabitantr&infi 
opulent. fiant , ( um ex quauis re in vrbem com 



_ , T"'*"*''^»- 'li viucin com- 

accom,tarurcgisinrumunt,cumeoproficifcen -E^^r^^f-T , "^-""''S"^ 
tesq„ocun,,ei.i;t,e.dvenario,,eSeidt .^ZH ^"^"'^^^'■^«-«'Sffisfe. 



tes quocunq; eai , flue ad veRationem fiue ad a- 
lialoca »VtFrancorumrexfempercum maeno 
comitatu prodeat,etiamfi ex improuifo capeflat 

Solenc auremFrancircgesmaioreinfuosvti 
famihantate , fequefrequentius confpiciendos 
praebere quamaliiperorbem Chriftianum re- 
ges.Idemin fere ingenium FninGorum eft^vt vi- 
u^e yalcreqi (enonp<^opin.nF;r?;iTac5fi;5: 
ttaregisarceatur,adej, vcliquem rex benjsms 

'rocuIismceatur,isliancfelicicatem.T^nTstpT 
'. busnonfitpemuuaturus. Quud fi vnquaGal- 
la ck^entes & aff:. b.les habuir reges , ooteft li^ 
lanoftrosuoglonari , ade^camleeumregem, 
qu, comitate incredibili cuiu.s copellaT^fc: 
* ' L ' ^'^^" ' ^ ^"''^ confuecudine c^teFi 
Pfb.sMonarch2long,fti,Tieabfunt:nectamen 
Jdco proftuuitaudontatem fu5 , fed vt his -ra- 

rplendorcMaieftatisfusadGonuementemme. 
tum &reuerentiamadducit. Vndenon exigua 
ipes eft vm.erfo regno^obfuilacurum^^^m t 
aam famamqiommumfuifeculiregum , &us 

|)mnm.T,Pr.ncipedignarumvu-tutumlucu1en- 
tumpra:birurum'excmplum. 



ei FI ri^E OPBS REGNl 
FramorMm, 



N 



'Oneft, 



:ure^peaesaiiobisLeAot:, vt-di 



^ ■ uuras legniGalliciminucim &cu,iofeper- 
Iequ-.muraatranemur , citm vix vllusfit rcgni 
ang.lu.abnsvacuus. OmiftisigicurpriuatSru 
fr.culcaabu. eastantumfcrutabimurregiones 
qu« magisaffluunt , & vndepotiffimumabun^ 
danc Galli auro & argento. Aufpicabimur aure 

abLutetiaPari(,orum,qu2cumtant^Vaftitatis 
lit , ad mftar fpongis atcrahicad fe pbtiffimam 
argenti p.rtemquodm Galham infertur vdi 
qiiis vehtnumerare illuftres acpotente. viros, 

qui denfifrequen:efq,ibihabicant, Senatores 
lumm^ Curis cuuitiis abundantes, Aduocatos 

e^lrocuratores,quorumdomusquotidieaba- 
liquothommura Ghiliadibusimplentur , Pr^- 
fedos .«lonum & Bfci, quorum opes adprin- 

cipumvirorumfacuIcatesada-endant:necnx>a 
Prshdes,Confil,arios,Tiieraurarios, Exador. s 

mbutorum ac vedigaliu , Mercatorcsacciues 

c|teros Panfienfes,modum inuentm-us non fit. 

{je^n^ jx Galha jolumpecunis inhanc vrbem 

g™£5££amur^e_^^ 

H^tpam ^^^ ex vniuer^ Ui^a. 



1 1 quandoq^ la^E^yMinarum te^num &ad Sel 
^iLP^B^l^lE^lferajim^r^i^ 
re,qaan tum adParifienfes ex hac materia redeat 

dmic.arum,camcoior,lle3pudomiiesfitinad- 
miratione. Er hoc eft pr^cipuum mercimonio- 
rum genus^quod ex vrbe Parifiorum ad exteros 
eiFercur. Deincepsfaisfcio,mefinemnonin- 
uencurum , fi^veilem pctcenfere immenfas illas 
diuit,as>qu^infoloS.DionyiiiMonafter;iafll;r^ 
uancur , quarum nec precium nec numemm di- 
cendo actingere quifquam poffit. 

Garnutes plur.mum lUcrantUrejt diuendito 

tritico & hhgine, omniq; fcnmeti genere,quod 
ad exreros perfercur : idem fadunc Belfienfes 

Soiomcnfes.VinumAufelienffadfcailicitnoft 
tamumnegociatoresGalIis,red&Britannis.a- 
JiariuTiq-, nanonum,proquo nontantum pecit- 
mxred &ali2 bon? merces Aurelibu inuehun- 
tucLigenfltmio magnam iis commoditate' pr^. 
ftam-e.cuius benefico mercimonia efFerri infet^ 
■ ^^q^ei^regnumpoiTunt. Mulcuminamerar^ 
§?!l!.^^:^LAureJienfes ab GermaniTBd. 
g.Tqnrqu!cre&riibiver?a7ur,nonftu^^^^ ^ 
tantumied&addircend^lingua^Gallic^Earari^, ■ 
.«luocLliumsvtbisidiomatacarterisper Galiiam 
C£edaturcomriuselegai)Kalq;. ~ 

^PudBeliouacenicsoppuiulumeftnomine 
Bulda,cu,usagermagnamcopiamg,gnitfubti- 
hffirailinKhmus praeftaciaalledi Flandri &Han- 

nones crebro eo veniuncemtui i iliad hnum,v£ 
mde confedam telamprxftanciffimam in lon- 
ged,liitasd,ne,idantregiones.Eftpriterearer- 
raillaapt,fl,ma-ad conficienda vafa fiailia mi- 

r^ pulchricud.nis , qu^vixquidquamcedune • 
Venecis , vnde magno numero extra Galfia ex» 
portancur. Maxin,acamennege,tiatioconfiftic 
m materia veft,ar,a ex opcima lana Confetla, 
qu^ nonfolumperGalhaaidiucndicur , i'ed& 

peiGerman:am,Ical,am,H,fpaniamqi;qu,nimo 
Hiip am vfqj Ttu-ciampeiferturatq; Gr^ciamV: 
Niuernenfes ferri bonica^ditacbuod ad ex- 
teros exportatur, vc Sc virrea fupellex miri nito- 
ns &perfpicui^atis , qu? in ilJo oppido coficituf . 

Andegaueniesprsce,- vinaqu^ A ngli^ lubmi. ■ 
niftrac , extela piriffima magnamvui, a,'genti 

colligunt,quod&vicinii^iaonesfaciunt%ui 
mercator-bus Hifpanis>ot,ffiraum linreamina 

luadiuenduncharumrerumappecentiffimis. 

yixmuenies vIIamperGalliatti c.uitarem,v.. 
bi frequencores verfemur mercatores quam 
Kotom^aur qux exetcitatiofes in traftLdis 
mercimGnushabeacciues,quiingcntibuscon- 

, fedis 



fe^tis itmerlbus vecfiis occidesitem proficifcun. 
tur, aut iuperato ^quatore ad Indos orientales 
vfq; nauigant : vnde neccffe eft eam affluere at- 
queprxgnantemelfeperegrinisvirismercjbur- 

que , atqi mtCrGallixVrbes^^^ 
merari debere.Ncchoc mirum eft,cum vniuer^ 
fa fformaiinbrum Prouinciarcateat mercato» 
£ibus,qui varia cum exteris agitant c6mercia.E4 
veroqu^regio hsecihtra fefe nata aliis fubmit- 
tit , (uiit pahtii lanei lineiqUe j hec non fiGerali^ 
quorefque fimiles Vini smulantes fapbrem^. 

Britahhiam mihorem fiue GaUiCanl claram 
diuiremq-, rcdduntprimo merabransfmechar. 
ts Pergamen^ , quaelonge lateque diuendun^ 
tur: deihdemecallaquaeiierraeffodiuntar , fer- 
rum,plumbum cum ah^uaargehci malTulaker- 
tio portufl multitado & httorum commoditds 
adappellendumapta. Eadcm res R^ianis 
magno vftlieft ad eoUigendas diuitids , cum vi- 
cino inari Angli Belg^que mereatores eds adi- 

Sdntonibus lucroiaeft negociatio frumehta^ 
ria , Hifpanis fingulis artnis magn.im frdmenti 
Vim apud eos co^mentibus. inculifm-enfes prae- 
ter triticifeHeenl proiichtum abundantCanha- 
be,quamexterismagnacopiadluendunts , 

Petrocorios ^ixiet poixorum faginam j qui 
frequencas vfque in Hifpaniam aUeliuntur , et- 
iam fcrrifo dins kicro augent, CuiUs metaUi fre- 
quentifrimeapudiUosoffleinaf quamuis 6^a- 
liquot iocis atgentuiri terrae vifeeribus erjia- 

kvnd Leraoui^cesmagnavis teiasHneae texi- 
mr , quseextraGaliiam exportata hicrofacftm- 
' coHs. Ciuitas Liraogaea,regi6nis£aput , quank 
^ uisamaridiftetlongius , frequenstameh eft 
mercimoniisj Abundatenim opificibusmge- 
niofifiimis, qui omnis gehetis inftrumenca acqj 
VtehfiHafabucancelaborafiffim^ , vt& operi 
Ehcaufticamir^ pulchritudiniSj quis omnia ad 
extcros petlata acdiu^ndita ciuiuin opes ndh 
modice augent. Tjalleiifes ditefc.Uilt ex olepi^ 
iuglandium nuclelsexpreffo ^ quarumeopio- 
/ fusapudeosprouentusi 
f Aruernorum comthendantui: etntmturque 
cafei,quds magnd cohficiunt numer o ; nec nori 
panni muhiphces, heteromaUi j multitia , peri- 
ftromatavariegata i vndemuhumadeosredic 
pecunix. Gsgnit infupet crocum, fuppedicatqj 
mulos , qiios iTjagno fuo qusftu in Itaham Hi- 
Ipahiahiqimittits ^ , 
Bursundi e vino frumehtoq'^ reih faciun^: U- 
ioih Germaniam,hocinItaliam & Hi([mn.veh- 
ditOiij]ier|4ii£dciandn Galhaefolum fed turd^ 
' psili^mlcapuHireiLti^^^^^^ 
Icaha, vt&eaHifpanis paf^ii^ nieridiofaahor 
eft, & in mediterraneuni thare pdrrigituf ^ huc 
, confluat. Cuirei muitum feruitedidum regiuj 
qiid iubetur dmnes nfegdciatdres ferici,& eiuf- 
rhodi traftantesmercimoiiiacummercib. fuii 
pervrbe trafire,vt lufttari &ve£ligahaexigi ^oC 
fint.Quanqua noftra tempeftatelucrfl non ac- 
eedatadfuperiusaeituni j quddmaiorfitnegd- 



A N C O R V Ivt 

tiatio inmaritu-nislocis ob nauigioru cipacifli^ 
nvGtum comtnoditatem , in prmns ad Oceanui 
Suht Lugduhi non pauci dahiftas & mcniarui 
quibus pecuniaria commerci^ inteiceduntnS 
folum cum Europceis,(ed & Aff is Afiaticifq;. 

Sccufiahi fiue Foreftenfes feiruniluum eiuf- 
que nucleUmprope pet vniuerfumorbem dil- 
t , ahut,pr^fertuii id quod a SiSce^ h mi faho ho^ 
men habet , cuiiis dppidi potiiTima pars e fabris 
ferrariis cduftaf , qui ob operum luorum boni- 
tatem & elegahclam lotd nomeh conciliauere. 
Mercatorum infuperhic noheftexiguus nume- 
rus. DelphihaiesmagnaSopeS nancif unturcx: 
f. umehtd , qltod in HifpaniaiH Italiamq; diuen.- 
dunt. Qui monraharegiOhis incoiuhc,remfa- 
ciunterepec'jariaiequis,mui!sahifci-,ahimaU- 
biis, qu2 AHobrogibus, tauritiis, Inlubribufq^ 
fubhiittunt. Quin & argencUm cohncium eru-- 
picapraruth ibrcunlq-, venatiohe!j , 
Qui Languedociam fiue Nasbohenfem 
coiunt,exIfati fiue <3!afto hej bain paftiUdsfub. 
ada opescoUigunt 5 Gliiusherbseiiiagnacopii 
prouenit in ComitatuLauraguenfi.imji campe^ 
ftribus Mon(pehehfium.Eftautcm hUiUsherbae 
tam qusftudfariegotiatid j vt velfolaproutncia 
hanc diuicem facete pofle videaiurxcuii ab om^ 
hibus Europspartibus hue cohfluant etntdres* 
^dtingehdospannos. Albigenfibus croctis ibi 
proueniens qua;ftum gignitnnaxima tame Lan^ 
gueddcix parsdpesfuaso!eoej£oliuis expreiTt* 
dcbet.Circa Fiorehfacum , Pomerolam & Lau- 
i-aouehfera Toparchiaiti quodprouenitfiumi-' 
tum, ih Hifpaniam diuenditar. Mompelicnfes 
ex vhguehtis,rhateriamedica, confeaiombuf- 
que pliarmacoiii ,' veiutSepbfiarnGapusreni 
faciut,quo ho^meceleb.ioresfuht ains: Moh- 
tignacenfesveroediuenditalana. Frontmiac6-. 
leseorumqiviciriievino , quddaMufcioddrcS 
Mufcatellumvocant, eqj vuispalfisconditiP 
que quarura viuseftper totuihdtbeili Chnftia^ 
numi ViU3rienfibusafferes& crabes ac ligha a-^ 
biegnaiucro funti qUahi materiam hgnCam ex- 
trareghum efferuhcdiuenduntque. LaudancuE 
eiTiumiirqiVel^orumbperalanfa i quahafunc 
piidi.tibiaha j ftraguia viUoa, chlamydes & his 
fimilia.Habeht & laliscopiamiquem Heluetu? 
cxterifq-, extiaGalliam vehduht, Vnde magi>aiii 
arsentiVimcolIigunti . < ^ < 

Proiiincia ftridirti ficdia:a aHi§ fiif^peditac 
frumentum i cuius Camarca Iniula cft teracif;^ 
fima , vt&totailhu3regionispianacamJ)eftrh- 
quepars » inquapraterGefciismunetaPohid- 
nx mira induigentia ^ crefcehcibus paffim mahs 
cicreis,aureisjmedicisigrj,hatis,ficubufq-, : fup- 
becence infuper vuis paffis iTiaioribus mihori, 
bufqj, oleo &fubere,equibcisrebus dmnib.lu 
erumemuigetur.PecuniofioresaiiterahincPiii 
uinciales , ob frequbntia ,qu32 in omnibusldcis 
maritimiS agitantur i cdmmercia,obq-,cora- 
ihoditatera poicuum i quib. tuto creduntut na^ 
uigia. 

Foxenfes fecrum in argehcu coniiertere no«e- 
i:unt,accedeteinfuperpecorismulutudiheiquo 

tocu* 



,, ,„ Per Gaiiiam. 

loresminorefn: nnmpr^rtir ui 



i ^•"'-^ «••^«v.i.uiaduuimac. 

ISec parum augeciir incolarura res flimiliaris, 
contedjspecuniisexrefina , pice thercbinthi- 
na, odoramentis atque fubere. Arcmicenfibus 
njcl is & cer.Enegociatio quxftuofa eft. 

Aqui:ani(j popuh variis modis pecunias qu?- 
runr. Albretenfes e fubere,pice & refin3.Varco- 
iies mque primis Bmdegalenfes e vino genero- 
!o , quod in Germaniam inferiorem inqj Anoha 
auehitur. Baionenfes e ficera confedifquelir- 
tcpotionibus. Ec vtverbodicam , Aquitanos 
diuires eirenece/re eftobplurimas ncgociatio- 
nes , conuenientibnseo mercatoribus Galhs, 
Hifpanis,Gcrmanis, AngUs acq; Be]gis. 

Haftenus membratim 8c perpartes fctutati 
fumus fiogularum prouinciarum opes , quan- 
tum qui-uis dmitiarum ab exteris narionibus 
percipiat , & qiiibusvnaquajquevtacurmediis 
adacquirendum a:gentum, fiue id d vicinisexi- 
gat liue a Ionginquisgentibus:& quaquam fcri- 
ptorummorereceptumfit , vtexorfidgenera- , 
horibusadparticulariadefcendant: mihitame 
contraria via ingredi placuit: vt poftquam incel- 
!eximus,quibus rebus Galliaabundet,quafque 
exteris fubminiftrare poffir.-ddnceps facilius di- 
lcaraus , poiTe Gallos omniutiWicinorum ope 
&liippeduationecarere,p^rcgrinosautemne- 
celie habcre, vt ab hs necefraria vita; petant : cu- 

lusreicauCasfip obeobferuaueriraus , aperiet 
lenobisfehcJtasrerra Galli* in vrauerfum: qua 
vrpertecjuar,iam in procindu/um,vtoftendam 
non folumregnihuiusopulemiam , federiara 
quant£E opes quorannis inasrariumrcpiumin- 
reranrur. ^ 

Ig! turomne Galhsfoium , qualecunqueil- 
lud hr.adremahquam progignendam vtileeft. 
Vbi enim vinum non crefcit , ibi frumenra pro- 
creancur : vbi ne frumentaquidem , ibi funt fyl- 
ux caftanearumarborum , autquercuum, aut 
prata pafcuaque. Confcr mibi iara cum hac Ita- 

liam ip{ara,cuiush ratio ineatur , Apeninus mos 
juarcam occupabit parrem : afpcr& horridus 
[teriiik|ue ac inops. In Hifpania occurrenc tibi 
ingcntia ^quoraficca &rdeferta , nulhpenitus 
rei apta. Comra in Aruernorum montibus hu- 
mus colono minime ingrata eft, qui montes 
^requcnterhabicantur , abundanres frudibus, 
^regtbus armentifque , vndeaffluentialaais, 
jutyn , cafeorum & carniura. Idem dici poreft 

icMonranisViuanenfium,Vekorum,DeIphi. 
latum , Secufianorum , Prouinciahura. Quid- 
juideft pisterhos monres tcrrs , iucundajila- 

urie in fpaciofos campos difFundirur , ftumen- 
o ac leguminibusg;gnendis aptiffimos. Sic vbi 
■umus incolh sintumefcit , aurvineisobtegi- 
iir ,autgratiffimo pecoripabulo conucftitur 
offes dicere, cerrare hic de gloria vtilitatem 
um amoenitatcvcra alcei am vincere poffit.Ac- 
cdithocquoquecoramodumGanix , quod 
mncs eiusprouinciiEcontrahere,accomraer- 
lainrcr fe agiiare,fuafque alrera alteii commu- 
icare bona poffic , beneficio plurimoru fluuio- 
im , quibus vniuerfaperfunditur Galha , vtin 



loresrainorefq; nuraerctur. Hacrepermotam 
regmam CacharinamMediceam , qusepatrum 
Kuo vixic,dixifte perhibennarbitrari fe, Galliatn 
pluribusperlui fluminibus,quam rehquam Eu- 
rop^partem .• quoquidemdiaronon mulruni 
a vericateabiuit. 

Eadem ccrr^ boniras , & Huminum raultitudo 
accommoditasincauraeft , quodin Galliatam 
immarashcnumeruspulcherrimorumoppido- 
uim,quc)rumoptima quaequeadfluuiorum ri- 
pas^dificarafunr. Quanquaa.GalUa bonisru. 
tilque portubus nequaquam deftituatur» maxi- 
mas tamen ac frequenciffims ciuirates non func 
maricim^, vnde apparer, bona eius nonab ahis, 
fedexipfaadaliosprofluere. Quodenimalibi 
ciuuates raaritirag raaiores cultigrerm,^ fo"^ 
2"^J5.ayj5^nJDedica^^ 
''i^ PHEig:j P^<^a"mr .inde proumc^Mma- 
loiesopes amariaccipiancquam drerra , vcVf- 
teuduncnobisceleberrim^ vrbes, Genua, Ve- 
neri^, Ragufa, Amfterodamum , ali^queinnu- 
mer^.Qua^rum ciuitamm au^em bonanon alie- 
nofedproprjojoloaccepu 
has medicerraneje func maioresacque opulen- 
tiores , quodpatetinMediolanoahifquelnfu-' 
bnsoppidis , vt&inmuIcisperGerroaniam, 
(luraque generacim loquendo omnes Galli^ 
regionesfintdiuites , &fluuiorum commodi- 
tas communis,vt pleraque oppida Cexcepra Lu- 
ceciaParifiorum , cuiusvrbismagnicudo Anlx 
arque doraicilioregis , Parlamenco fiue (umm^ 
Curta:,poftremo ftudio vniuerfah clariffimo de- 
betur) mcdiocrisfintcapacitatis , aut fi qu^ mi- 
nora,eIeganria tamen ac frequenrer habitata 

hnt.AuaoreftIoh.Bodinus,regnanteHenrico 
ptieg£inMinfui£e 

".??JlHEH^?rumhabirationum, in quibus rur- 
f^-^-fl^^l^I^P^ni^^extiteriu&de^^^ 
loMaesf^^ycsi^^^^ Qucraadmodura autc 
vrbes &oppidaperGalliamfluuiorum vicinia 
gaiidenc : icaquoquearces accaftci!anobilium 
ad lacum ahqucm auc ftagnum appofira ani- 
madnerruntur. Etfiaucem Lacusper Galliam 
magnicudme &fpaciocum IcalicisHelucticifq} 
conterendinon fint; quotquor tamen adfunco- 
primis pifcibuspieni funr defeaumq; amplitu, 
dinisfarciuntmulticudine. 

^ Idem de Syluis quoq; dicere poffiimus,quod 
no cam vaftas fin r,vc in Germania,fed eo freque- 
tiores quo minorcs. Hinc fadum cft , vc fupe- 
tioribus cemporibus reges plurimum eraola- 
menci e cam crebris (yluis perceperinc, &nobi- 
lesidem facianrnoftrosuo , cxds vendicifque 
hgnis nonadfurnum folum&cuIinam,verum 
etiara ad ajdificandum. Cura autcm plures finc 
res , qiiaeperegtinumar^cnmmin Gallianrat- 
phanc , frunTcncp camejT^Gallicano prim~«d^^ 
benrurparres,quod non Hifpanis cancum Lufi- 
camfque,fed & quandoque Icalis vendirur. 
B^^^^JB^ni^^^MK^mrisiciax naciiiaes l 
GalhspecunC , inprimisapud Bertura oppidum 
1 rouinci«,&inLanguedocia,vbi videtur virrus 

(blis. 



Re e V M F R 

ftoiis i, quam iseke- itintraHsformanda in faiem 
aqua marinai elanguefcere-, neque vlrerius ver- 
fasSepcentnonemtendere.Reperiuntur&alia 

fc^lisgenera , velutiuLotliaringia * vbiexaqua 
f ontana excoquituriaut folltius , qui e partibus 
iubterraneisin graues micas concrctus eiuitur, 
velut in Polonia atque Suecia. Qganquam et- 
iani in Germania dc AngUa aquarum faliarum 
fmtfcaturigines.e quibus multumfalis excoqui. 
turjfunt tamen qulillum falem ad Gallicani bo- 
"hitateitiaccedere negent. TertiastnbuenVus^U- 
tio^Sc canna^bi , vnde incredibiUsl-eTariUTi copia 
'iontotrtuFclieiendittirqrte-, cuius teiteftes pro- 
-duccmus Ca^teUanorumLufitanorumque na- 
lies.qusideo ab HifpaH^ Vlyilppone in Gal- 
liamappellunt , vcinde vela, rtidenrcsatqueftt^ 
■riescderaantdomutlilquerefera-nt. Q^rtol^- 
co v^inum ^5[ticuimus,cuiusincredibilem vim 
quotannis AngU & Belgarr rgno eitehunr, tatt- 
tui-n qile argenti vkiilim infetnnr ,vt im|)ofiibile 
fithainsreiinireautfnbducere ealcuUu-n : cum 
notum fit , quantum viniGalHLaniquotidiern 
'cxtcrasregioneseiporcetur. 

Jiilfiibiunge,fi placetGlaftum 
liafq^ies minoris mOme nx.i^ qlis fv coniundim 
^ftimentur , tantam pecuni-^lummam confi- 
cieritjVt vel ex his mintttiis regno diuitix acqni- 
ri p6flre Videanturicum'certum fit ,vicina3gen- 
tes his taUbus careTe non pofle. Eifi autem ah- 
quoties.fic exigerite vfu,i regibus prohibeatur, 
nequidexpoi tetur regno , poftremo tamai ri- 
:goredi£l!mitigatur-,cumcOnftet , ingentihoc 
curii incolafumlucro&vfuraconiundumeffe. 
Quiniffloeoipfotempoie , qLtobeUuminter 
'GaUisHifpaniaeqitegcsgUfcebatmaxime ,c5- 
inercia tamencu Hilpanis intetmUIa nonfunt, 
tatfJ propter neceftitatem qu^hos vrgebacqua 
obcupiditatemlucriGaUispecilHaiem : vt ad- 
mitatione digriumnoniit , qAiodfuperioribus 
beUis tam in ipfa GaUia quam ItaUa miiitibus 
MroargentoqueHifpanico Itipendiaperioluta 
fuerinc. 

16 De tedditibus f egum Francoriim fic accepi- 
ttius, prseteriusdominii, ( vtappeUaturquod 
fuperiore tctripore magna exparte oppigricia- 
tum fuit , & diftoluto debito paulatim redimi- 
mrabHypothecai:iis,vtfpesfitpropediem'om- 
niafuturahbera) praEteridinquam, tantumab 
omhibas regrii prouinciis coUigi argenti , vt 
, vel iolivm idingentem coficere poirct pecu nia- 
ium vim. Superioribus fecuUs , cum in magna 
raritate effetargentum 5 reges GaUi mnko mi- 
nus acceperuntjCjuarii hactempeftate , vt faclle 
eft Vel cogitatri. Nam Ludouicus Xl I. fcfqui- 
iniUiorieriipercipiebatinfingalcisdnnos.iFran- 
cifcus Lduplicauit huncauri niodum, & ad tfcs 
miUionesperduxit. Henrico H. lex perfohui 
fuere , Garolo iXv circicer feptem : at Henricus 
i I L clecem miliiorics fupcf greiRi s efts Ludolii- 
eusXli. moriensteUquitregnum pknumau- 
ro&argento j cummoderatiffiriievfusfaiffec 
exa^lionibus , obeamberiignitatem l^atef Po- 
|*uHappeUatus. Frahcifciis Lquati.qiiam magna 



A ^ c 0 V M 

beUa geifiUet -f pUirimiimquein eapfnde^linVt 
auri j reiiquittamenin Gazaado>5tics centena 
corona tor u m m iU la . A t ver o H t n r i ci. s 11. ioco 
thefauri reUqUiciiUis iuissrisalteni mcredibi- 
lem vim , vndc Carolus I X. & Henricus 1 1. fiHi 
acfucceUbreseius , nonfoHnu pOpitknTi fed & 
ordinemEcclefiafticumgrauibuscxadiionibiis 
premere coadifunr. Vndepianum (ir,reges di.^ 
uites exiftimarinondebcte j quihiu t osgeddi- 
taspercipiant, ied eosquipfudeiTtet ^_mp_dg- 
tateacceptadilpetTren t , quo d e x e m p 1 a do ce n t 
FranciiciT&Bentici I Lquorum iUe , cUm non 
multurii exigeretabincoUsauri, difticiUmata^ 
menbeUageffit, teUdoliberis{uistlve!auro no 
modico : at hic , qui duplum percepit auri mo- 
dum,gcfto beUo exiguosiibeiis quideni a;s al e« 
num,regnomiferiam reUquit. Qu^odadnoftru 
tempus attinetjfruftra futat i funuis , fi conabi^ 
mur ccrtumeiuspccunijeinircnumerum , qu3. 
RcxexveaigaUbus.decimisspectJniisinFifcum 
illatiSjmulta.clfericorumftatutisrebafqifimili-' 
busacfortuitispeicipitj cttm vedtigaUa^coUa- 
ticSnes indidiohefque non femper esederii finti 
fed pro diuerfis caiibus varient , &quanquam 
vecftigaUa ceita& ftiperidiaria nonn.iritentur: 
incerti tamen redditus certis legibus aur ninne- 
ro concipi riequeunt. Taceo non folum hanc 
rem in fecreto haberi , fed riefciri quid« m poile» 
Vt U2C ratio coroputandi incerta pafltcr & inui- 
diolafit futuia^ Vt taincri curiofis aliqua fation^ 
iaci' ficcremus, fcquentem elenchunl certos fi^ 
xofquereddirUsannUoscomprehgdcntcmfub. 
iicci-e voluimus , vt perceptishis de fortuitis 
quoq; couicduSafieri poffic. 

CATALOGVS REDDITVVM JNNFO- 
fum, veciigaliumjlipendidnoruM & ColUttcntm,vi 
fe habuerunt ■anno a Chriftonato MDclX. cum mum 
augmsntv &pfendm officianorum i per fmgulds 
■GmeUlitatet(vtloquMtUr)rsgm 
Gallkamconjigna-' 

eENERALlTAS PARiSlENSlS. ij 

i Pro VedigaUbiis & CoUacioriibus i hbfas 

ProftipendiisofS(-iariorumi. Ub.147000 
SVESSIONVM. 

PfovedVlgaUbj&coUacionibuSj libt^fii^fi)*, 

Ub.fol.i8. - , 

Proftipendusafficiariofum> Ub. 3614. 

fbl.i8.den» 10. 



CATALAVNENSIS. 
Pro Vcdigalibus &Collationib u Si 



Ub.- 



473000 , L -- 

ProftiDeridiisomeiariortnUj hb.yzooo. 



AMBIANENSiS. 
Pto veftieaUbus 8c collatiohibiJSj 



263000. 

PrOftipendiisofflciariotum, hhA6ooo. 
^ ROTO- 



P E R. G A 

k 0 t O M A G E >I S I S . 
IPrtt vedtgalibus & GoUacibmbus. hiil- 
liohem vnura>& lib.^iood 
Proftipendiis OfSciairiorum iib.iiooo 

CAENENSIS. 
Pro ve^ligalibus & CoUationibus libt 
f j8iSo. 

Pro ftipChdiis O£^ciarioi:uhi. iib.^/io* 

AVRELIENSIS. 
Pro Veftigalibtis & CdllationibuSi lib; 

Pro ftipehdiis Officiariorui^, lib.^ofoo 

TVRONENSIS. 
Pro Vedtgalibus CollationibuSi lib. 
^19000. 

Pro ftipfenciiis Officiariorum. lib.1620 o o 

BITVRICENSIS. 
Pro Vedligalibus Sc CoUationibus. lib. 
^607401 

Proftipchdiis Officiarioruhi. lib.^pd^d 

MOLINENSIS. 

Pro Vedigalibus & Collaciohibilf ^ lib. 
4i599j.ioI.lO4 

Pro ftipendiis Ofilciariofum. iil>. S^^og^ 
(bl.id. 

iPIC TA VIENS IS. 
Pro Vedtigalibus & C oUationibus. lib. 
^70000. 

Proftipendiis Ofticiariotuhii lib. 7^5664 

RiONENSIS. 
Pro Vedigalibus 8c ColIacionibuSi lib. 

Pro ftipcndiis OflScisriorumi lib* 5006* 

LVGDVNENSll 
ProVeaigahbus&CoIktionibus. lib. 

Pro ftipehdiis Of^ciatiorum. iib.^loedi 
B V R D I G A L £ N S I S. 

Pro VedigalibuS & Collationibui. ' iib, 
?i3o3(J»roI.7i 

Ptoftipehdiis Ofiiciitiotuhi* iib.^otf^^ji 
"oi.13. 

LANGVEDOGlAj TOLOSAi 
MONSPELIVy, 

Inhisiotisomninocolligtmtur, lib. 
?ji5i7.foI.5. 

DELPHlNATVS SOLVIT. 
PrO ttibutojcollationibufque iib.ze i 66i 
Ad cafus & neceflitates regionis libij o o oo* 
^ Pro vedtigalibus oirdihariis. lib.z^ 5 1 3, 
Summa lib.77^73i 

PROVlNClAi 

SoIuitihVttiuerfuhi* Iib.8tf4^3* 

BVRG VNDt.Ai 
Pro iure regi debito foluir. libi 168250* 
Pro ftipehdiis O^ciarioruni^ lib.p^^ji 

B R i T A N N 1 A. 
Prd e3ta(3:ionibu$ impoiitis onetibus» iib» 



Z. X. I A Mi 

LlMOGJEA. 
Prd tributOi collatiohibhs Sc ihcfementis 
lundtimi libL^j^oooo. 

Pro Saiaf iis Officiariof lini ioiilit libras 
^5060. 

ROBVR MiLttARE RE, 

GNI FrANCORVM. 

CVm fealiiai fcghUin refme ih hiedio orbe t| 
Chriftiano fitum fitjconfe^juehs eft,id mul- 
tum-pofle ad cohiUhgehdas acdiuidehdaspo- 
tentiflimorum Europd: Prihcipum vires,cunv 
habeac a fronte Italiamia tetgo Angliamiab ma, 
nu finiftraGer maniam,k dexrra Hiipaniaiii.-pr^- 
lereaque hihc Hfeluetids , ilhnc Belgaf um po- 
puIos.SitaeftinfuperGalliaincervtruiilqimare^ 
Mediterraheum^ Oceahum.Hac fitus ratione 
facile poteft vei adiuuafe vclimpedire vicino.- 
tum prin<ipum conatus acque expediciones. 
Ipia ab omnibus pattibus patcini nat ura parcim 
operemanuque hiunitaefti Alpibusvelucfspi- 
inentb diuifaab Icalia ; Pyrehaeis mbhtibusab 
Hilpahia i interiedo mafi a Britahniajfluuio- 
rum diuortiis a fuperiore & inferiore Geima- 
niai His fihibus pro/pedthm ihfuper eft oppidis 
arcibufq; hluhitiffimiSifuppetehte copiaarmo- 
runi oiTinis genefisitormentis machinifq-,^neis» 
cstetifque inftrumentis mihcaribus,vc dc bonis 
hMlitibusi dti61;6ribus ordinum copiarumqua 
prgfeaiis.Neq ; Vef o ek hiftonarum monjimenL^ i//T 
tiscolligi poteft,a pfimis reg ni huius cuhabulis ^ 
adhbftray% iempc)ra;Francos domi vid os fu- 
ifle ab vlla extera iiatibne ^ praete rqaam aFAn- 
glisTquilongolgrainicili belloinagnam Galli^ 
partcm occupauetiit.PrdEterquam autelB quod. 
haee vicftoria cohtigic Anglisexdi(ebrdiaPrin« 
cipiim GaiIi^,quorumnonnlilh iliosiuuerliht, 
hon diu dUramreorunidbmmium,cuiiipauIc> 
poft noh tantumexilhspattibusprofligatifue- 
rint i quas af mis acquifiuerant , fed Hc pofleffio- 
iiemNotmahdiae AqUitaniaeq-,amifetint,quam- 
UisillsE ptouinciEe anciquUm fuerintregum An- 
glicbrum Pacrimbniuirii Maiores autemhoc 
aub Ffahcorum regum vires vna res pfaecipu^ 
facic qiiam fuperioribus feciilis, quod vicini re- 
ges potuerunc velutoeCafioneiiauadehdiregni 
vciGallbrum Pnhcipum auxihis.Cuhl cunc Vnus 
quidem eflet Dux Britahniae,ahus Aquicanijei 
iiic Notmahnotuih iUe liurgundibnum Bor- 
boniorUmqUe Ptinceps,quiiraciregjbusexte- 
fum hoftem in tegni Vifceraadmiieruncj vt bel- 
lo cuhi AngliS gefto fa£lum eft i quos Britannije 
minofis Dux aduenientese-xcepicaucquahdo ^ 
ad pbftuS 8t lictbfaNormahdijefeCuriappuIe- 
tunt. AchactempeftateiCUmBritanhbruthjA- 
quitahia: , Normahdiae Burgundiaeqi Pf ihcipa- 
tus Rcgis domihib fubie£ti fint, talequid hon 
eft mecuendum * hifi fof te aButgundiae Cqmi- 
tactialiquidimmiheatpiericuh,; Sed &:]ioc^muI- 
tumTacic ad robiir Giiliaej quod pfihcipatusaut 
donnni^quaeillufttibusfetti 
^f ia, noh ita mihUtihi conj:erj)ahrur & ih piures 
'f diuidantufjVt fit ih Gerraania &c aliquotrocis 

N pcr 



jl^i R E 6 N V M F IL 

perltaliaro ; fcd maximafars iureprimogenicu- 
tse maxifiio nata cetlat ,re(ccuata casteris hiere- 
dibus exigua particula , qui cum vident vnicam 
eminendi rationem in virtute fibi relidam ,ad 
atma & militiam animum applicant.ldem quo- 
que faciunt inferiorisordinisnobiles,quicum 
vident patere fibi quoque iariuam ad honores 
pcrueniendijOmnibus modis annituntur, vt di- 
gnipraemioautofficioaliquohabeantur. Hinc 
fit,vt Gallia femper virisfortibusilrenuisque 
militibusabundauefit. 

Duum autcm generum cumfitmilitia,qua5 
terra & qus mari geritur^de hacGalli non mul'- 
tum dicere habent, cum ob paucitatem nauium 
& defedum nautarum remigumquenunquam 
tam valida claflis expediri potuerit,qaa vUi fini- 
timorum ptincipum mari bellum inferretur: 
vnde coadtus fuit Francifcus Galioriim reX 
Turcarum nauibus auxiliisque vti.Quse c um ita 
habeant,negari tamen non poteft, nunquam 
Francis opus fuifle externis auxiliis ad defenfio- 
iiem regnipatrii',cum inOceano cogi potuerint 
ftd duce ntae naues , & in mari Mediterraneo cir- 
citer quadraginta triremes ,quaram tamCn na- 
uium numerus nbftra aecate multum imminii- 
tus eft. Fuic aliquando etiam tnremium harum 
vfus in,Oceano,(ed ad tranfportandos homi- 
nese GalliainScotiam, nonadofFenfionem vl- 
lius principis. Neams_autem aic|iieroburm'j- 
litiag' Francicae coiijiftitin militia terreftri. 8c 
magisjj^iiidem ija eciuitatujquaj^^^ 
/ c Germania & Heluctiapeditescotilcnbrcelc- 
r riter poiHnt etiam maximonumero,&non vi- 
, deatur confulcura armare manus vilis plebecu- 
; iae,&quifqiiiliarumregni. Hjccrestantumau-' 
£loritatisconciliauitequit2tai,quiparrum me- 
moria fere folusexnobi!itateConftitit:hocau- 
tem tempore raixtura qusdam eft ex variis ho- 
minumgeneribus : quidam enimpro ftipendiis 
merent,alii refpe6tualicuiusbeneficii,quo regi 
©bligatifunt,(uisfumtibusmihtanr. E^quitatus^ 
ill^qui, exLQbligaiioiie in. bellunll^ 
Calika^app^lbtLQne vocatur L[arrifLb4&^ con- 
ftatque e nobilibus viris , qui iure Feudi fiiie be- 
neficii tenentur ipfi in militiam profi.cifci , & c- 
quo merere,quod praecipue rex obieruauit in 
vltitHo bello Sabaudico. Cum autem magnus 
per Galliam fit nobilium nuntetus , confequens 
eft , magnum quoq; horum equitum cogipofle 
cuneum . Conftant autem turma: equitum alia: ' 
quidem Gentenis,ali£everoquinquagenis equi- 
tibus. Maiores illaeieqiiuncur duiStumalicuius 
Principis , aut Coraitis Regii ftabuli,aut Mare- 
fchalli Franciae» 

Hoctempore cum aitain pace degamus, exi- 
guus alitur equitum numerus;funtque hi. 

Turma equitum cataphraitorum cum alia 
leuisarmacurcE. 

Turma equicum atmatorum Rcginaf* 
Turroaequitum Ducis Andegauenfis* 
CenmriaPrincipis Condjci. 
Centuria equitiim Principis Vindocinenfis^ 
Ccntiiria equitum Marchionis Verneuillii» 



A N c o K y u 

Centuria equitum Goitxitis Regii |5taljulii 
Centuria equicum Magni Equitum Magi» 
ftri. 

Ec has quidera ,nec plutesequltum turifia» 
in armis expeditas alit ReX. 

At fi bellum aUquod oriatuf itantus repejite 
cohfluitequitatuSjVtvelfinepeditibushoftilent 
percellete poflit ac rumpere aciem.Omnis enim 
per Galliam nobilitasnoftroa^uomaiorequani 
olim ftudio inperitiaequitandi,&exequopu 
gnandi fe exercct. Sed & inter plebeios ac ciiie 
multi funt,qui in fuperioribusbelhsftipendi 
feceruntjnatabelloiuuentus, abundansqueo 
pibus , quotum pfsecipua obledfcatio eft , equo 
martios domi alere , vt e veftigioeosconfcen 
dani, cum primum rauco fonuerunt comu 
cantd. 

lam deinceps de pedic^cii dicendum erit 
Quanquam autem Vafcones o ptimos fuppedi 
tare pedites lemper crediti fuerint,quiHifpaniae 
fines attinguntsquod mehus tolerarepollintla 
botes & incommodabeIli,multumque cumHi- 
fpanis coramune habeant, qv:odque exjis facijc 
jad 0^6 a.utnouem millia militu m cogi poffinc: 
quanquam etiam ii qui montanaV^ uarenfium 
' & De lphinatus mcolunt , Vafconum peditibus 
nuUa ex patte eedanc , vt illi iudicAnt, quijiuius 
rei certam habent notitiam,cum &plus,pedi- 
cum in militiam micterc poflint q uaiTi_Vaico- 
nesjmulta tamenmillia,peditumque legiones 
ex ahis quoque regni prouinciiscogipoirene- 
mo dubicat , quorum bona pars ipfo vfu bellan-' 
di petitiam acquifiuit:accedente natiua Francb- 
rum animofitate,qui facile nominadantmili- 
tiae,promci paraciquc ad capeffenda arma& fub- 
eunda pericula. 

Non funt autem pedicatu Gallicano vfi ptifci 
Francorum reges , quod feditiones populares 
hac re excitatura iri metuerenr. Et licet Carolu $ 
o6tauus cognito peditum dcfedt;u mftituerit, v£ 
quinque millia peditum Gallorum ftipendiis a- 
lerencur :quanquam etiam Francifcusl.eosad 
quinquaginca millium numerutn exrendetevo- 
luerit:vtnufque tamen confilium effe(Stucaruit> 
cura ordines regni minime confulcum iudica- 
renf, eo quod populus inermis freno magiftraU 
facilius Goherceripoflit, accedete metu,jn£|ircu 
pter exercitia mihtaiia yul gi js agriculturarn ne- 
gl igeret. magno vn iufcuiuici-, detrimento^neqj 
7 inbelloadruefcereiitlatrociniis furtifque ac di^ 
' ' repcionibus agccftium,vnde nonleuestumuU 
V tus in regno fintexoritun'. Hoccamenproce- 
rum Galliae Senacusconfulcum oranem efte- 
£tumamictir,rege alitercenfence. 

Ludouicus II. rexjvc populuraadarbitrim* 
haberec obnoxilira, priraus ademic vulgo arma 
Concemfcifque Gallis Helueciorum cbnicripfic 
phalanges : funtqj eumimitatii quotquotfecuti 
lunt tcges.Nobisautem videturisin magnder- 
tore verfari, qui putat Ciues regni timidds ac diP 
foluros fore ,fi miles pferegrinus confcribatur.. 
Acquiritur enim aUdacia cuexperientiaarmd- 
smu, addifciturq-, ipfis qu« bellura fccam vehe- 



P E R G A 

f e folet , detrimcntis damnirque j acciditqiic , vt 
txpericncia illa iii regnodommimisiiarpopulo 
•fcum militibus, his qindc:m,qu(id eXproFefIofe- 

■«ftenturrailiham.iilis ob neceffitare defendendi 
■fc .Siduantem^c^nue^^ 



militiim : &• noftca memorja , regtiante Carbl6 



^ ^ -j::.:^^;^^^- ^» "" '"a IlummeS 

t^ii^^UIiiiue^ 

torum pleruniq-, fUntiiiiperiti,multdq,- fubinde 
fe cilcrunr maximi i-nomentiiqu^ quaittbetfe 
al icnigenis & exria regnuili riaris comriiitti pof. 
finc, rion video. _ConluJtuhygicur mj^^ 
xiifl^iu,, vj[^o|hUus illiU^^ 
gerendum eft,in(lruatur in exerciciisiiiifrtari^. 
bus j parciiri ex rieceflicate, vt Principi indieenti , 
inilitibiispr±ft6erepoinnt.-partim(Juddnon. ' 
niinquam ex impfouifo iriuadatur regrium , hec 
conkribendis exteris tempus fuppetac. Hoc 
tcmpore non miilci pedites ftipendiisalunturi 
quorum tameri fi in vniuerfulii irieacuf ratio, 
compenemus, ad iufti excrcitus modum acce- 
dcre.NosLeaoris ocuhs copiafum pedeftrium 
denchiim fubiiciemiisi 

Primo locd ibric quaciior figria ftipatorurii 
fcorfions, qiidrum dudoresfunt, Vittisas, Go-^ 
ines Termenfis & Prahnius. 

Legid Praetoria conftans fignisXX.cuius dak 
■Cfecquiiis. 

.r.^egio Pedeindntana & ipfk conftansfigriis 

^ Legio Picaidicd.compofita efignisXX.fub 

miduKaajburrii; 

Legio Nauarrena fignapcdicurii haberisXX: 

Legio Campana & ipfa conftans fignisXX. 

Legio Hduetiorumsqudrum duxeftBairora- 
petriuSi 

Centiim Heluecii cnflddes cdftforis icm 
quofuinPraBfedusDuxBuIlionsus. 

Quod fi qus belli neceflicas ingruat, vtrex 
fcumerdfioribusindigeatcdpiis,adprim"umho- 
ftium rumorem adfunt vltra quarudf riiillia mi- 
htum i qiJi inomnesreperitiridscafus ,extrare-- 
gnumrcgiisalunturftiperidiis.- ' 

Quod ad vdluntarios milites per Gailiani 
atcinet, qilorum aliqiiis iri afmis vfus eft,ctfi ed- 
rura certiis numerus iniri non poteft.fafis ta-^ - 
men ^'nftat,plufimds bfeui temfioteconfcri- 
Bi pofli? , quod ad ocfili nidniTi , vtaiurit , riiaxi- 
ftiahommilm vis cdnfluerc foieat,-quibu$ne^ 
ammiis riec manus dceft ad pugriandiim , vt iri 
proximis hifce bcllis patuit i cum ambitiofa 
WanGoxum natid expeditiorem ad honores 
idicendendi viam non habeaf , nifi per mili- 
Jiani. • 

Pdftremo fanfa eftiri Galli^ regridalimo- 
abundancia;, vt quantumuis magno exer- 
itui rtufriendd fuff^ccrepoflif ,accederite flu- 
;idrum nfblticudine,quorura berieficid com- 
Kafus de idco iri locum fuppdrtari poceft 
Jinc fadlura eft .J^Carolo V. Irapera tdre Gal- 
am pnmd per Prduiriciani deinde~per Cam-' 
aniam cu m exefcitu inuadenfe > ill^ regni par- 

ahfcrint.prcecer pr^fidia paffira iri oppidis 
ollocata,' vltra eentum qumquaginta iriiUiii 



IX. XX. ihillia equitura , XXX. milliapedituni 
extraneorumj ^ Gallis autem equitum millia 
XV.peditum C. ri cque hae fantae copigyllam itj 
fegno ahnonae diarirafemekcitauernnr. Anti- 
iqms' t^mpdiibiinoTeSant regerFrancorurii 
pcrpecim alere MMM D; equites haftatos,& 
M M MM D.fagicf arids pedites,f"uitque tempusi 
fcum quacuof millibus equitum , fex pedituni 
perpetua fuerurit perfoluta ftipendia; tuf raani 
aucera equifUih fequeljanfur C XXV.fagitta- 
rii,erantque hi fub dudu vhius eiufdemque tri- 
buhi,folisque vexiljis aut fignis differebant. Ita 
fingul^ equicum iiaftacdrum centurix trahe.: 
banf pdft fe CC 1; fagitfarids. Sripendia ho- 
irum riiilicum quocannisXIII, milliacdfonato- 
rura cdnficiebahc , erancque huiufiiiodi. Signi- 
fer percipiebai: cdrohatos CCC.tdcumtcn^^ens 
CCCC LXXX.CapifaheusbCCG XX. 

Suntautem h^cdpixad fam pulchfum drdi.; 
hem & velutperfeaiohem quandamredaa» 
a Carolo VIILregcquicerfum earum definiuit 
humerumifconftituitque illis ftipendia iufllsfe 
perpefud exeirCere in armis, diftribuitque iii 
hiuriitipra regni Idcd.vt iis prajficlio efl^ent , cum 
iis prsfeciflet cehturion^s » tribUnds dua-ores- 
que ofdinum iadiuha-is diffigriatoribus , qux- 
ftoribUs & afmdrum ahridriajque prxfedis; 
Sammum auteni ih eds imperium erat penes 
Cdmicem Stabuli regii & Mafefchallds c«tc- 
tofque Gallii proceres; Cura hisigiturcopiis 
rriilifaribus pfifci Ffancorum reges hdhfolum 
ftabiliuerurie fuUm regniim i fed etiahi bellum 
^'ntuleruht Afi^ AfricaqUe, vt & vicin^ Ger- 
ihiniae Hiipahi^que,ridnhunquam etiam tranl^ 
Alpibus tremere fecerunt Italiam ^ quod 
Gallofum ingeriium ad afma ficprdclruei & va- 
M edrum impefusapuiicipio : ih qUo cjuideni 
phTfimum ad vi£tdfiam inoraenci ficura eft, 
^uocl acre &jnipcfuoru^ f^.. 
E^felicem^raelii exici^^^ 
^SHE^-^JniBli^la jriiicipia; afiquo^esjug^ &r 
^ertoniiaycLftjm HinTGSifeiii' 
Ijrsliis rerfibilcs feceruhf , vf hoh facile quis 
eosbelloimpuheaggrediafUr. DifiicuItercriiiTi 
prirai fuftinentur Galloruraimpetus , qui func 
ardentillTmi , qUds fi feilix feqUatur efFedtus, eds 
racic iiiultdahimofiofes.' 

De rc rormenfafia hdc riiihi dignurri vide- 
tur cdrifideratidhe , qUod fingulari pruderitia 
dmhes niichini ahenc^ per rdtara Galharii v- 
hius gerieris funt-neque nimis magnzi vtipfb 
pondere iheprae fianr-ncciue miridf es iufto,<ju« 
parurti efficacesfururi finr, vt in tanfa parili- 
farc vniufmddi globi ferrei ex omhibUs con- 
iici eniittique valeartt, eadehiquepulueris Pyrii 
<jUanrifate orierari, iifderii iriftrumentis mdiie- 
ri.iifderifique iumentis trahi poffintiquires riia- 
ximis hori caret cdmmddiS^qfuod conuchien- 
tibus dmnibus pihs globisve f:um omnibus tor- 
mentisviteturconfufioiri onerandis iIhs,quod- 
que rupro vno vel inufili faiSo , pili eiUs e czte- 
iis coitei- pdffint, cuni fint vniueifa ciufdefri 
N z ' ponidfis 



R E G N V M F R 

|)onderis vt fublato vno., ftatim aliu4 in eius lo- 
«umrubmittipoflit. 

Eft autem longitudo vnius tormenti pedflm 
■ferme decem , currus autem cum fua fella qua- 
tuordecim pedes conficit,vt aeneamachina cur- 
tui fuo impofita fimul conficiat pedes circiter 
>iouetidccim. Accedit aliud inuentum, quod v- 
humquo^quetormentumeoloco.vbiforamen 
jab rummo eft.ad concipiendum ignem >ferro 
tnunitum eft , quod vi flammae asaut metallum 
iiifile facilcconfumaturi&foramen (ubindela- 
j^ius euadat.quod fi fiat,multo minordebito 
ipfi catinsaereas ad eiaculandam pilam viseft, vt 
lautilis tota iudicetur machina, cum nnlla ab 
iuius rei pedtis adprobetur,nifiqu« ccnties 
autodu^giesjfingulis diebus explodipoffit. O- 
fiiniahaeCificum natUrali ritu regni Francorum 
coniungantar,idadco validum potensqueted- 
auntjcumprsfertim fit fub vpiusregisimpc- 
siojcuiustantaevires, prudentia,circumfpe6tio, 
argenti copia , reruraque omHium neceflaria- 
tum abundantia.Extant autem in vicinis regio- 
nibuspIuriiMiiatu^ 
Velintalihbe^^ 

" Quod fi veterishiftorisevoluerimuseuolue- 
re monimenta,inuenicmus, Gallos prifcis fe- 
culis occup^ta Italia hon labefa<aafle faltem» 
ied & euertiffe Rom^nam potentiara , multas^ 
ique in remotiflimas regiones fuicepiire expe- 
ditioties. Sed fufEciant nobis Caroli Magnires 
geftae.cuius non tam multis patarangis.ac fii- 
beriora d nobis eft remota lAemOria: Illius ergO 
Caroli tanta fuit potentia,vt fubadis Saxoni- 
busBauarisqucHiipaniaro bello aggrellus> Sa- 
jracenos proftrauerit , Regnum Longobirdo- 
rtim in lcalia euertetit , Italis ipfiuspotiflimani 
pastem occupauerit,poft<;riR]ue fuis prepedi- 
jmidiam Europam relKfuent, HUuftrimmaau- 
tem fuht i^rancorum expeduibnes in Pabfti- 
nam regionem, aderuendara ex infidelium ma-^ 
iiibus ciuitatem Hierofolymitanam, quie expei- 
ditio cum iu Clareraoncano Concilio decreta 
fuiflet , a fola Gallor unj nacix)ne fufccpta , tanta 
voluntatis proraptitudine , conftantia j virtute 
'claiuit, vtomniabeilafacra,quae vnquam gefta 
funt jlongO poft fc f elinquat inrerualfo. Quid» 
Grjecia ipfaqlie adeo Afia, norine lenlk vimar- 
fnorum Francicorum , a quibus Iraperium 
Conftantinopolitanum occupatura rcterituni- 
<jue aliquandiu eft ?Serifit& Africacum^lgy- 
fto^rcgriante S.Ludouico,quidFrartci polTent, 
qui etii captus fuiflet,in eas tamen delcendit 
conditiones Rex Turietanus.vt quadraginta 
#iillia ducaterum aureotum in fingulos arinos 
iributi nominc polliceretut. Eodem tenjpore 
, bccupauit Caroliis Andegauenfis cum Sicilia 
Regnum Neapolitanum, pcnefcrauitque pofte- 
ticas eius iriHungariam, vbipluribusanhisre- 
^nauit. Sed &patrunimem6riaCarolusoS:a- 
uus breui temporisfpacio, miro fuccefli^partis 
aliquot vifioriis, magn^m Italiie partcm acqui- 
iiuitjcuius excmplo inuicati regesGalliLudo- 
Wicas XUt Francifcus I. Heniicus llUn eandeni 



A N G o R. V M 

regionem duxerunt exercirus, ^uamatstaM 
praeclarisaufis defueritfortuna. 

Quod ad defcnfionem r egni attinct ,praeter=,** 
quam quod Galliapopulofiffimaeft, vtfiib Ca- 
roli noni regno initisrationibus vigintitnillio* 
nes korainum numeratifueririf.itemqueprac- 
ter copiamalimonije,armorum> tor mentorunH 
prjEtctque ipfius fitus rationem commodiflia 
raam , paflim pec totura regnum iuueniuntuc 
oppida munita,caftra,arces,propu,gnacula, tan- 
to numero,quanto vixiri vUo alio fis reperturus 
rcgno.Horumfortalitiorum diuerfae poirunt aL 
lcgaricaufe. 

Primo, regno itt mulros ptincipatus atquo 
tJynaftias diuifo, quiuis Princeps mufliendis 
fuis intentus fuit finsbus.Deioile Anglicana beU 
la, quibus Britanni magnam fibi (ubiecerlint: 
partero Galiiae, coegerunt Francos diueifis ia 
locis muniracnta opere irianuqueexcitare,ac- 
^edente alicubi ipfius Haturaioci,&:rationefi- 
tus, quae omoiaiuuitincolarum fedulitas , cum 
vix vila ,gen5 FriyKis_in hoc forrificandi genere 



fir cenferendayvt nec labor i^utine^fumtibus 
paccant»Vt aurem hxc qus diximus,clarius no* 
bisinnotercant,age Le<aor,percurramus totam 
Galliam,pr«cipuasq-, illius regni luftremus mu- 
niliohCs. " 

Lutetiam hic omittemus,quse ettarafi muro 
hullo cingeretur,vt rcueraiiifirmafunt&rui- 
nofa eius vrbis macniarramenobincredibilera 
incolarum muititudiricm vinci nififamefubigi* 
quenonpoteft. 

Cw&c/WiquK Caefitis io/e(i«»»putaturmuni- 
tiliimum foret oppiduha,nifia duobus m6tibu« 
ab vtroque latere infeftari poiIet,quanquam al* 
ter,qui Gaftinenfium finibusimminet, verfus 
Fanum Magdalenscnon tam formidandus elb 
pppidojquod longiusabfit, quamalterquit^ 
ab eo latere quo Sequana fluii ab oppi-do vicinck 
(q^uod VillanouaS.Georgiidicitur. 

Carnutum ciuilaslatis munJtaeftadfijftinen^ 
dam validi exercitus obfidionem vtfiiperiori- 
bus bcllis patuit , CaJiellBdumfii Btmixm putatur 
& magni mornenti oppidum, quod in edit* 
nionte fitum fir,aditus habcns petdifficiles,mu- 
. nitum ihfuperpropugnacuiis& arce,adquam 
non nifi per vnam viam adiri poteft , nempe qufe 
ab finibus Belfenfium vcnitur. 

Aurelia idigna cft quse inter validas ciuitates 
numeretur,firhiata munitionibus, &quodibi 
Ligerisamnis tranfiri poISc.Teftis erit huius rel 
trux ille Attila Hujinug ^uius vidoriarum cm^ 
fu m fola temorat a.£flLAuEdiaj vt & Angh , quf 
hanc vrbem anno fftluris M CG€G XXVlir; 
diuturBa obfidione a menfe Odlobri vfqUe ins 
Maium cirixcrimt, repulfi pet lohanna Virgine. 

Gergouia fex Leucis Aurelia diftates, quan^ 
quam exigua fit,munitatamen fatis eft.nec par- 
ui momentiiquod ibi Ligeris fluminis ripae poiiv 
teiungantut- 

Montar^tum fiue Mons Argi in ter valida oppH 
da numeratur , quamuis nec tahti raomenti ne* 
querobonsexiftimecutvt Auteliaa ^ 

tafru» 



^ta.nsbellisjpoteftenimahquandmrefiftere,^ dum fitum eftininterioribus.munimmadpri. 
h.ed.ocre a^ponatur e. pr.xfidmm. nie, inprimis qua Parifinum a.arum fpeaa? v 

'LT"'"" 'tTa''^'^^^-''^ ^ ^'^'^g^'- obfidionem tolerarc pofi^ev d^;„; 
.tr«6ta qu. e Gaft.nenfiummontibusprofiuit. At^erolyMc.^^^^^^^ 

P'^^' i^-.mu^r .ofSrquidem^iS 
7, 7 r ^ a ■ , «^""itum eft oppidumilludmaritimHm.facile 

_^«v«-..fi,pereandemflutuUm,oppiduma- f.tcbimur,prrm^seiinter omnesPicrrdrS^ ! 
^ val.dum>pfiusfitusr.t,one, Incip.renim ab uitates deberi rationefiniiitatis. (DtioSS 
mia valle,arcend.tque crebns ard.ficiis in fum- .Her_Gubematorem eiu. Idci peSTu^H^ 
mnm montem;, vbr arx cm.ner antiquiffima, mlii^t.Trale eSad77vr^^^ 
da.fisfirmafia.squemur.snixa,qui 

bus remponbus v.ceprc^ugnacuHfuei:e. vnde oppiL.r? (i^..; .pfiusli^geni^ 

-ac natuia firus robuftum eft, habens infiipet' 
inuros firmiffimos, Monsclarus Vallo propu- 
gnaculis foffisque oprime munitus eff, iuflii 
Francifci t-bL Henrici II. regum,quod primum 
hoc lir oppidum regni, qUod occurrit venithti- 
busabLothirinpia. ' 

Bmernenfis ciuitis Hrmitatem fuam debgt 
manibus fofequc profutids , accedenteponte 
quoLigeris a.Tcinis ftratns eft. H^nc magniind- 
itienri obtranficuj-h exiftimatur. 

....^....^.«F.nci.iprimireg^^ l.^^^^^^^'^'^^^ 

LT,fin b^^Tr "''^^'""''^.^'^ '^'^""^ ''''''''' cd.co mbnte ^dificta, aufi ali. 
oco .nt^ f '"'^ f ^"^^ ' fi^"^'^ munimentorum fuorurii 

cur us /^e ^■'^?'"^"^'^"'^^"^' ardiffimam perferre ob/laione.1.. Sedmco a^ 

.«loa^^^^^ ramaduerrusregemiedit.o,quieamadcufto. 

Xrfufafl^h-?^^^^^^^ diendumtranfitSmLigerisflu^uii/ortiorem^^^^ 

Jii ' on v,m;s M. in ,t R d.ffignator fu.t cere voluerunt , in canfa fuit.vt Cond^us Priii. 

ie m"tCnlnr/^^n^ 'V"'"' ^epsingrefibsdemoIireturSancerranorum mu- ' 

cxmecu^^^^ '^0"fq;munitiones,qUodacciditannoChrifti 

dem fft CaZ f"^^ ^'"^" ^«^- Eft&«l'"dopp.dumadripa.. L 

•n me^-.fp r^. Z, r ' ^^^^^-Y--^^^"- g^^ns amnis, quod Cfe.....£omine infiLe eft, 

;^;;^f"^^^cuiuiu.se.rc..us.uft.n?..du^^ 

cuer!umhtei-ar. lir j ' ■ t,- . -i. , >i , 

. Atom/«in Deriirin.i!.„. r ■ r ipduntfm m B.cungibus eft locus adprobe 

■Caft:" aS^^ ;^un.tu.,pr.terqne propugnacula caftr ha- 

: Melclenriumdok,<fi^.S\ ■ betmeditofitutn,forteacva]iJum,vnde.nob- 

, '^^^^^^^^^^^ fiJ^enres gi^bi ferrai.commode mitti poflimtj 



rorus agcr vicihiisdefenfus e.l:; 

Trecenfe oppidi1m(hodie Troii Campani^j 

non m.nus fjrre haberur, qaod validis muris 
•cingacur , & ciuibusad armapfomciifimis habi-, 
■tetur,quod idcm 8c de Auxcrranis dici vere pd- 
-tcrt. ^ 

• Mons C4/«re(vu!gochaumorat)etfiinteranti- 
qaiora Humeratur oppida. bbnis ramen forri- 
rbulque includirur ma:nibus jquibiis crebrain- 
•tercedunt turres, ambiente murgS prdfuhda 
roiw:Sed nec arce caret. 



icpaludem h-ocnsab Occidentahlatcre-diiii- 
duiu-que iprnm oppidum.vt vna quidcmpal-s 
appellerurVrDsalceraveroForum.-intervtiim- 
•que .ntcrflujc riu:;lusauttorrens,epetraProfi- 
litns: vtraque cingicur fofiaro fatis alto, & in 
ined.a Vrb.s parte afrurgit collis cditior cum im. 
pohta arccqua^ imminec atqueminarurford. 
Mur.s quidem cingitur fafis validis, noft tamen 
iioitro moremunicaeft. 



■f 0 fia i n fu p e r a m p 1 a ci n £i um . 

turonum imtatt nullui-n fnunifiohis genus 
detft, cui-i-i fira fic fiiper Ligcril-n fl-Liuium , bonis 
murisacfoffiscinci-a, vc mtriro maximi 
iufdei-n teomenti eciam eftcaftrum AMhofiamm, 
fuper eundem amnetn extrud:u.n; fijperqucrti 
8c Salmiiria fira confpicit:ur, firmis circumdata 
inctenibus. Caftrum autern in ea,cun:i fueric fir- 
miffimum-uflTaLudduici XIILreois nduis mil- 



D -oco^f" poffitreben.busrec4raculampr.ftL-e,tranfi! 
DuH^ortoro^ tum Ligeris amnis in (ua potiftateretiiSa. 

■ t n ■ , -^- ,. borantibus. 

™.:m,C?pellam Ardrefinm n^l '"P^"" exaed.ficatum, vnum laltemhabet^ , 

.e.anr&cap^^^^^^^^ ^"i"^"^ ^'^^^'^ ^ditum , quem claudir fir! " 

V.bTr s ^§^^7^^^^^— ^^^^ ^'^'"'^* "^'^ propugnacuIum,muri validi,& fofla dupiei 

wSm'^^:';^ 'Zt^^Z'''^ 1-g^ffi-a^ectormentis videtu;arxh.cp:£ 

.cs .ft n,mun.conremneiKli.&^uodhofti- 4mo.pairu..Nc^U.r.Monib;rau"ct 

N 



REGNVMFR-AljCO^VAi 
lis hicqmaqttaiTieffidetar,ciHBcontrariisviis Bufta m cstera op^pidaprincipamnifibiVertai^ 
lubterraneisiamisconatusfuebfus. t:antvqaotqaot ad lutus extruda ordme fef^- 

j»(feff-««e»/iciaitatip-rofandaEfo{rae&optinia quuncur. _ ... 

■ ■ ■ r -.^,;^ ^v.,^iij^.i*.iMiMr ar^ In Pi6lonura rcpione primo loCG numeran- 
ni3Enia firnMtatis tamam «bnciUaueiunti ac- A»A-vy_^ _ 5 f ^ ^i^u 

ccdente arce validiirima. qus inter optimas d^vcaMmmftsjrhim 
Galli^ referri poteft,cumf..iUtumeiusin(oli. reoaogima mUk,^^^^ 
dam petram tecifum fit. nihilque ad fummam qd.onem aiftiamt^hanc rt^am^mz Maleacehfe & 
munitionis iutermiiTum, nec id abs re. cum G.««.ce«f oppidu.item VmmSMukaeh.quod 
duos fluuios vicmos habeat , SartalTi & Lige- belUs ciu.hbasgrauesm,micorum mfultus p^r- 
rim > qua laude eciam dignas habetur Pons pellum eft:pt^teteaNwrf«;« FomenmC^eUer^ 
x: ' ^fK^»»drL«_/j«fci««>w,quafomnianegligenaanon 
Normandia, qtl* in rioftroordinefeqiiitur, funr. C^;«Srf«rwnupercaftro&mofortius 
^on pauGahabet munita o,pida & Gaftella, tcddx^Xm f .VanumSAabi^^^^ 
:*nterqu^primoLocooccarritR»^«.,tan- oppidum.deftrudismunsmpagommformam 
ti roboris,vcvel diucurnamd,lidloM^^^ .eduaafunt, ob feduionem,^aa^ncO^^^^^^ 
;poffitmotumquee1ft;han^Vrbemmagnosfaepe, gnauerant Ludouico XI ILregi, r^nno Chrifti 
'gS^oratam fuiflbri^' coto^Tnn^ni M DC XXL Inmhfmenfis cmtas firmata mum- 
a^.]»HiTtisr~-- xiiencis,magistammarcitidit^quav,shofti- 

FaM, talis eft, vt qUariquam in valle liscommodmspropulfaripoteft..l«£|^^^ 
JcLLb otoni parce ci.gattu montibus, adicus pJdum&Por^^ 
famen eius &: fubutbia adhuc hamiiiora fint. . ,miHn?rvfeTiiaHeponrtvim 
:Saperbithjec6ptifnocaftello,eKrruc1:oinfum. ,^icuum, ideoqueimbccu^ 
^a^ripe , immfnente opp.do cindafirmis me- , fed nos de h^o^i^&di^s- am Petmomt 
«ibus lataque foffa. Pro)cima eft ciuiras quam videamus , quorum caput eft vahdum fatis ac 
^^ormandi fua lingua Camvoc^nz marit.mam, munitum , quod nifi ab vno latere oppngnart 
ad quam vfquc ^ftus & reciprocatio marisad- nonpoceft,quo tamen.pfolocooppidanis^c^c. 
fcendit,vndenonexigu^^ftimacionishabetur treprofpeaumeft.vtfedefendcrepoffint. 
oppidum.cumfpaciofumfit&mediocritetiTlu- Pr^cipuum Lemomcum oppidum ta!ceft,vt 
Jtum, vt lonso temporedefendjpofficacce- %e magnos pnncipes facigauent : Vceru au- 
■dence arce fuprarupem^dificata ,incuiusme. tem fuus opporcun.tas tantum^conciliauit ro. 
«dio turris affiirgicquadrata,fumm^,altitadinis boris,vtexpu|t5>annonpo(revideatur^Grauem 
craffiaei , cui refoondent ali^ quatuor turces tamen paflaeft calamitatem anno M DC XiX. 
>oppofit^,non multe minores, cumateaiafa C/4»n«rw m Araernismumtiflituum , 
cumveftibuJo^cktMl^ tur.cum vicmis arcibas,Vfomo & Nonnete^^^ 

.«lue^^e^Ti^aiibir^^ Gonftans in ea qa^ habenturinexpugnabiles. Val.dmstamen 

^ — ^-r- putacur S ^ldn FanUm , fitum m edica rupe, alci^ 

tudmis 8c tetaitudinis prxcipicis, vt adiri, ne . 
dum expugnari capique non poffir^ 

J^olmum Burboniorum Elauerfluuiusalluiti 
quod oppidum eft tanci roboris, vt nunquatn 
ceirerit viribus & furorihoftiura in piroxirais 
his bellis. Mons^cum non eft ad fuftinendam 
quamuisvimdcbilior, , 

Burgundias munitiora loca hsec fiint,Di«io* 
Cabiilonum , Belna > Auxonay Seura : pr^ter minora 
& arces ac ciftellaquorum magnuseft nume- 
rus. ./4«|«/?(wi«»«wif oppidum magni momentii 
nouiffimahaecbellanonafflixerunt, fed opibus 
yiribufque auxctunt , vt tam vrbs, quam SerhU- 
rium Caftrum quamuis hoftilem vimfuftinere 
acpropellerepouinti 

Ad Lqtharingiae Germanisequefines occur- 
rit nobis c aput McdiOiT iatricujgjJiDdig^^gj^ 



inti 



«commodemftrui ^ - 

Abrincanenfe oppidum ( vulgo Auren^es) fir- 
taum & ipfum eft.ficum fapecafpertimam ru- 
|)era,quam flu£l:us marini pleno refluxuall uunf, 
pr^terea fita eft hxc ciuicas loco percomm.odo, 
fconis muris profutidifque foflis cinaa. 

Honfloria & Dk/>4 eiurdera funt firmicatis , in- 
ftrufta vtraque plurimis toritiencis.FrfBtt?» Vdle- 
rit( diuerfum ab eo quod eft in Picardia ) fecjui- 
tucjVt gccfagykrggjg^qugd oppidorum omninm 
vkimumlX^liririgt^ 
iegem, cura eos regno eiecifletjA i[g»?.S .Micb4fg/^, 
^b''5rfinnater7Dcean0cindus7& Fortaircium 
Infuls Zerac^: haec omnia loca peropportuna 
funt,ad coereendos ab incurfionibus^PirataiSi 
Inter omnes aUtem^portus 8c oppidamaritima 
Normandiae capat alte eKtolli^Form^Gr^^ 

nimentis roboratiisJnfiiperabiUbas^UDru^ -.zi^.:.^-- - ^-^,-—- — r 

; aaSE^uirF^cifcusprimus rex,vt ihdepel- quarlatisdiuturti^HTraOT^V.Imperatorisob- 
' leret irruentcs Anglos. cum ficus eius oppidi fit fidionem fuftinuit , cUtmna35^.^ei^^ 
OpportUniffimus,nifiquodab vnolatere raodi. exerciniSi_qui^^^ 

cuscollis aflUt:git,4quoidinfeftaripoire vide- iOdiiiithtiquaniuis hiemis durities inaud.ta 
tur:cumaUtemfithumiUor,noeetiindeoppido obfldentibusgramorhdftefuerit.bxeotempo- 



non pofle periti iudicant. 

In Britanttia inueniemus 'Rhedoninfe oppL 
dum, caput regionis, bonum& forte,cui tamen 
nihil debet NannetenfeMScDola, Venhi ( hodie 
Vanm sj) Fanam Machlgm. Catfrum Blauetm 4" 



te Gaftelham^^ 
e ftperGa ll.'am> 

" in meridiem fi nos conuerterlmus , inuehi 
mus cimtatem I«^r/M«f»/ew,interpaUj;iasnmm 
fimamab eapaice, quaaccdeflru^a eft o^i vifi- 

*- — — jy^. 



tifi-§.!o"hannisPro]p\ignaculum operisfirmi/fi- 
Mi.ab aitpra Araris ripa eft Perr^ .4««^'^ nomen 
CaftelH fuperrnpem aedificati , vnde arceri pof- 
^mt ab illaparteaducnientes- Defenditutau- 
lem&Lugdunum ipfo R.hodanofliluio-, quan- 
'«quamautem VrbsnonfatfsmunitaVideaturab 
ca parre quaS.iuftifanlimfoeaatur.obfidioni 
tamen fcrendx fufHciens eUepoterir, velfola fi- 
Tus oppoi tunitate ; qua'& hoftilem acrem ttio- 
Jrari 8c inimicorum conatus impedire poteft. 

Delphinarus inprimis oftendit Vtennam AI- 
lobrogum , oppidum non exigui roboris , fuper 
ripam Rhodani amni^.murisfoflisque non per^- 
fundkorie muniram. Pauloinfrahancoccarrir 
Vdmid, quam bella ciuilia GalliEe nobiiitaue- 
runr , mun.itam pcr fe , & arce valida iupelrbien- 
tem. Si addirnidiamLeucamdefcenderis,oc- 
curret MtfwLiw^m, oppidum cum caftro, quod 
defendifacilepoteft. Csterum nouas muriirio- 
iics rex deftrui iuflitjcum inde in Lmguedb- 
ciam redirer, quod fadum eft anno faiutis M 
DC XXIL Siiper Ifaram fluuium in inreriori- 
bus regni conipicicur oppidum quod Roma- 
fze«/e vocancmediocriter munitmii cum duo- 
bus Caftellis Morafino & Quirienfi,quorum 
hoc firmius eft illo. Hinc peruenies ad ipfam 
Cratianopolmyqnx. noiio more optime munita 
cft per Ladighieram Delphinarus nomme re- 
gis Prajfedum , vt iam inter firmiores Galli^ 
iiumerari poffit. Porro aduqfus Sabaudos oc- 
.currit Munimentum Barautenfe, vt eo velut 
f enohoftes ab ea parte vcnientes coherceri 
poflint. Hinc Dia VocontiorHm, Vdpmmn^Caftnm 
, Smmum,Nyenum,Ebrodunum,BrannouKC$.& Ca^ 
firum EfiUmm ad fines regionis: vnde inimico 
Delphinatum cilm copiis ingrcdi volenti non 
parum erit exhauriendum laboris, donec ^4 
penitioira per toi obiices & repaguia pene- 
liet. 

• Prouincia interiore hii parte his munitiori- 
ln\s fidit oppidis : Aquii,Ardato,Ceftmno,Vrgomo, 
^ ignola & Pertufa. Inter maririmas hse excel- 

• lunt : Maffilia, Tolonium , Caftrnra Ifiom ,' Fa- 
iium MatrisVirginis,Turris Hirci,deniqaeAn- 
iipolis,cum nonnullis aliis partim meliorihus 
partimdeteirioribus. 

Inter Vrbes Languedocis iWgjQ m unimfn ^ 
*ii(Hilgloriati poteft : N4r&o autem adHii^^- 
uinciffilI3iTrvliTcrr;&muIto magisI«wM. Fuit 
Carcapnenfe oppid.am iam olim inter munita 
habirum,ratione fitus.-rednoftroauoinferior 
pars adiedis manu nouis munitionibuslon<Te 
fadtaeftfortion ^ 

Betierenfes & ptfcenates fitis valida habitant 
cppida:qu?e tamen mako itifmMontemPeJfuU- 
n;;m &Nerriaufim conftiruunrur,qu£E duo pofte- 
liora a deo firmafi m^v tad eotum de |enfionpm 

liiillmHJIlilJ^M^HH^^ vt 
PonssJptrittir.quod oppidum inlopeFfirrao ca- ' 
ftello audtum vifirur. 

Inter Velarorum oppida Anicium, ( hodie le 
Pmi)de vna re iure gioriaripoteft,quodnun- 
i^uam ab hofte vllo OGcupatum fuerit» AtCl- 



I L r A M-, j^i 

ftrum PoUnacmn racione fitus optimi infupera, 
bile haitenus sftimatiim fiiir. 

Vafconicorum oppidorum munitiffimiim 
BurdegaU hoftem non timetinimde AlbamM.on" 
te infi-a dicemits. AngufiaAufciorumfapctvupem 
conftituta acc.irus habetperdjfficiles ,prater- 
quamab vnolocojvndcfupcrioribusaniiisgja^ 
ues inimicoruminfukus repulit.EtleiSorwintcr 
munirioraGalliaslocanumerarimeretur. Cewv 
^^«^^•««ioppidum huictamennihilceditjS.au- 
tem Fregetli Famm ipfius naturs bencficio, fitu 
locoque defcnditur.D^a;r«/e oppidum hatura o- 
percque ac manu munirum eftjVtiSc B<iion4,qu^ 
eo maioris momenti eft , diligentiusq; cuftodi- 
tur,quodfitinfinibasrcgni. Echscquidcmde 
forrioribus i-nunitionbu.5q; Gailijelocisdicere * 
habuimus. Cum aiitem Gaftnim veimunitilfi- 

ajj^djquam corptts mortiium aut cadaue r im^ 
fnobflejetjam^e mititibgs ea loca defendere a» 
ptlFdeinceps aliquid dicend umeftk Hosfiper 
Galliam qugremus, inueniemus, vix v llum fub 
fole regnum tantum v inDruWo rrium f uppedt- 
tarepjjfle^^uanvFr^^ 

twniincol^^ ' 
Chmenfi regna nartatur; &: ij v el h oc fithomi^^-^'^^ ^^''C 
nibus abundantius, dicara tamen incolas eii^s ^if/rA - 
regnimolleseireatq; effoBminatos, noftrosau^ • ' 
tem homi nes vitiles ac ad arraa aptos; vrcunque 
Chmcnfe spr^ftentmultitudine,cuminiIJore- 
gno Afiatico tantundem hominum in aquis ^ 
quancum in rcrra habirare pra^dicetur. Quodfi 
fola m Eu ropamjias. continue ri m u s, in ue- 
liiemus , nuilibi locorum tantum hominumin- 
'oj Jer-?, quantum invo a Gallia^ 

T5e periculis aV^inis imminentibus iraha=> 
bet. Anglorum irruptionem non inluria me- 
tuipofle , fiquidem vel Aquiraniavel Norman- 
dia. vt olim,in eoriim pottftare eifet, & Gal- 
lorum pars Anglis opitularetur : ca:teroquin e- 
nim vin ci nori poterunr. Vnxile verifimile cft, 
Caelarem parum belloeffetlurumfaiireinGal* 
lia,«ifi Gallorum inteftinae diicordi^ ipfi adi- 
tum in mteriora regniaperuiilcnr.curamutuis 
odiis feipfos turpi ratione peflundare ftude^ 
rent» - 

HfiiiLHflpanLFrancis metuen di funt , quod 

tiecJ uflSciente numern npr. g nnripi^j^linr jn 
., GaIliam irruere pofljnt, diffic iiijblsmijjQjngFur-- 
Fiiris expeditionibus,cum perangufta loca, nee // 
iufti exercitus capaeia tranfeundum fitsquibus , 
in anguftiis ,itpauci Galliaduentantibus valide ' 
fe opponant, eos remorari & defiderium vlte- 
rius penetrandiextinguerepoffinr. TaceoHi- 
fpa nos ad multamuniriflima pppida ,q ug^?n , ' 
fi^hjBusi^nguedo cia^ 
ti b«s^velutjogices opponuht , capTtali^idlda-; 
JRecoflifiiroSi ' 

De Belgis nullo modo fiint folHciti Franci.' 
piimo quod mulri Belgarum Ordines ai do 
fcedeire Gallis iundi fint • deinde quod cstero- 
tum tantum non fit robur , vt poffint re- 
gno huic multum darwni infcrre : tertio quod 
I N 4 Flandri 



f 



j 



-1^.2, R M G N M F 

^landfi vicinaeqrte geiires tafltam cx agro fuo 
i^oncDlli.gant.qiuncamaii vi£tnmnece(riritlm 
/ufficiens acciimteiTalicFL-igidior.paludibCif- 
.queinuiajnec rau!tumfrumenti,vini nihil pror; 
/Usgignacsqu^ vcraque ex Burgundia,Picarciia, 
aliisque Prouinciis Gallicanis petunt. Accedic 
quod m axima Bcl.garum pais qp£L^iHgjl"^'^i" 
yidun££u^t 
^..tanalTlTs plurimum confert , qua fi pcr belliin- 
conimoduvn Cvirefce cogantur , nec alimoiiiam 
; , :fibi comparare , nec laborts ruos vendere pote- 
,^ runt.ldemquoque dicere poffurousdefuperio- 
tibus Germani5,cum tara horum quam illorum 
confinia infuper validis oppidis munica fiiffi- 
cientia fint ,act qaantumuis vioientum eoium 
fuftinsndum i-mpecum*- 

Lotharingia dcbiiior cft, quam vt inde ali- 
quid pencuh Gallis fit metiiendum -cura muni- 
tis firmifqne oppidis fepca fmc confinia: quod 
idem &:-d e Bu 'gund iag._GonU£aca_d[ci poteft, 
tjuse regio auguitis ckuditut cerminis , nec tsin- 
turti exercirura expedire poilitjmfi peregrinis 
vitibusaugeatur. 

Solos Heketios metucndoscjle noii diffiro- 
«DurTcum noBis^atda vicimrace itind! iinti, 
'^quodqiiF^eatmFTrrirpc & 
imparatos opprimcf e pollint. Sed viciffim fci- 
endum eftxiliosGaliisregibusfcsdereiundds; 
■ideinde ilnitima eorum loca municionibus o- 
iinnibusque icbus neceifariis probe inflrucki 
' Vnde coruiai excurfiones cohibeii pbfliut. ad- 
■de his , fi vis , Hcluetios f-io quodam ingenio a- 
pcioies eiFeadconflig^ndum cam hofte, quam 
oppugnaf^dum municum oppidura .- c^iiqdve 
|jatujii pl^^eaiiilLc^-tuiJllon^^ ' 
■■planXprodjrclqnglus^^ 
'( j^mraprEcfidiisac i-nunimentisicum non iniu ia 
/ metuere poffintsneintercipiaturillis alimonia, 
/ & redeundi domum faCukas imcrcludatur: 
' quod vtrumque facile fieri pollc nouerunc .- ac- 
' cedenfe&periculo,quodiUis mlocoplanoac- 
' que expedico abVquicatu Gairicano imminere 

^ poiric. 

,Sabaudis fiue Allobrogurti Duceili neind 
pdc GalliaiTl meEuit,cumi![uvsfinesvt&ipfius 
/ltaH2,m3gtio firmiffiiTi'oun-n Gaftrorura ac op- 
pidorum numero eohcrceanrur: :;ccedeHcibus 
Alpibustranfiri plerifque locis difficiUbuSjqui- 
bufdam etiam imperuiis, & tetra fterih. Non 
erit ig'tur facilelcaHsirrumpere,nifiexpHgna- 
tisfortaliciis , aut iis a tergo reli£cis j qua re nihil 
fingi poteft ftultii\s, A caetera Icaha nihil fibi 
inecuunt Franci. cum fint in ea parte ptinci- 
pes muki, quibus inter fe parurn eonue- 
nit. 

R A T I O E T f O R M A D, 0- . 

M I N I I. 

/^AlliajCuius olim ftariis fiiit Dettiocrati- 
VJcus, noftro £euo ad Principatum vnius, 
quetti Grsci Monarchiam vocant, petuenit; 
cuius rex non creatur eledione, vt in multis 
iliis regnis praecipueque Imperio ; fed fuccef- 



Pv A N C O K V M 

fionc & hsreditate regium confcendic.foliiWi 
admiliisfolis ad Diadcma maribus^^excliifisjte- 
minis:idquc~ex lege SaU capera n tig ux,.^4iig 
fegnrfiaiidameiic^ aUtCm pe- 

tTerirTgem abiolura poteftas , vel snferendi bei- 
li, fiidvfusexigarjveifanciendEpatis ncemquc 
pcrcutiendi fcederis cum ViciniS principiliU? 
rebuSque pubhcis. Idem rex pro fuo arlaiciia 
-poceft imperaie vedigalia & tributa, creare 
magiftracus, ferre legs;^^ condere ftatuta, im- 
pcitire priuilegia , aliaqUe patis momenri iube- 
re mandareve i funtque iuiliqnes e iusve kuSa- 
crofuidacquibus n emo au iic ccyncradicerc. 

Vt autelr! luftitijtra nnulcum apud fe valerei 
-monftret ,nec mandatafua racionecarere : nojj 
pr-omulgare folet ediifiia iua, nifi piinsper fiiiii- 
mos regni canfiliariosexaminarafuerinta;qiVe 
apprebara. 

Pdmoge £1 itu^^xg[s Jiiiisjjyrqxira 'i re- 
gh i a P a t r^s ob it u hccr e s >_ide n>que Delphini no- 
mjne vtituiTKaudlecus ac in Impeiio Germa- - 
nico , defignarus Imperator appellaturRexRo- ' 
raanOrum. 

Eft & ReginatUm prancis ampliirnria du- 2,4 
€l;oriras , vc poffint in fuis terriseonuentusor- 
dihltm agere.fiu^ ^k-dominii iure fiue dod s-nt'»- 

minen d 'p^"'' ^V^^g"'"- ' : , ' 

I njjjsjus dicicur,ita tamen vta d^Curjam Pa- 
r i fie n iemjieiiux.l£i:ouocaci o i cmus legis au Bi&t 



perkibecTirLudouiciVCralllis7ex,qwi cam per. 
rulicarino^rsChriftianae M CCC XVII. Ob.f 
feruandam etiam e ft , r egi nan T^yxorejiiX£gjs r 6^ 
gnancis, hon ore anre^rtividux jeflinikLrggiSj 
/matriregnaiinsTDonau5nes,quibuS Reges Re- 
ginas coningcs fuas aftecerunt; conftance matri- 
monio, valent, quamiiis intet caeteroshomines 
vbique.gentium nulI«habeantur.Regin2 vxo'- 
ris, vt & Vidti^ fiue Macrisdomefticiac m.ini- 
ftri iifdem gaudent immunitatibus , quibus i- 
pfi auliei ac rainiftri regii. Ipfsautem Reg na:, 
non vcniunt in parcem bonorura, qus RegcS 
maritijdum regnauerunt,acqu!finerunt,vel ifii- 
reto ab iis exclnduntur bonis ,qu£eiis partafiinc - 
ancequamad Diadema peruenirenr,concra6tb 
iam macrimonio. Regin^eviduiecctnfuecudine 
qnadam,vel pocius boni onYinisergo nominail- \ 
tur Regina: Blancjs , a raatre S.Ludonici regis, | 
quse Blanca vocaia ftut ,vixicque mulrisannis: ! 
ve! eciam a Blanea rcgina^ ^''^"^-^"'^^'^'PP'^^ ^^^^^ 
r i s,£uxjvjtam_pnKl^^ Ca- 
r^UXI. 

Modus autei-n acque rafio corbnandi ac ij 
deelarandi Regcs Gallofum , anrequam Fi- 
dem Chrifti recepifrent, taliS fuit. Rex co- 
ronaciri6tus, grandiqueimpofitus fcutoelena- 
batur , portabaturque ceterorum humeris, trl 
bUs vicibus circum caftra,acclarnantibus vni 
uerfis ^ legi bene precantibus ; crediturqiti 
hic mps eriam poft airuilitumChriftianifmuit 
obferuacus apad Francos,in totaMerouei pcj 
fteritate. Saecf enim ilIeLecyihuS,vel, vtvg 
cant, Sanda Ampulla, quje cshtus demif? 
fuifle perhibecur , tansum adhibita fuic -i 

Bapi 



^aytitmare Cloiioud rdgts , demumque in fe- 
icunda aur terria generatione eius inferuiuic 
Vngendis tegibus-. Magnajtitem pars re^um 
Tioftfonim Jji^Rhem oruii^ tiHitare\^ n]&a- 
' *a fuitJiQcierme moid^ facro, Sa- 

terdos Epiftolam Sacrain manupriEferens,ad 
iregem fe conuertir, recitatifque fidci Gatho- 
licx aitrculis>rcifcitatur,an ipfe candem pro- 
fitearor, proque viribus defeiifurus fit ? Ouo 

, ied vtconfejMeJIen t af- 



I L I A ii^ 

rios , non folum cordn* , fed & fetKJdfufti fidu*. 
ciarioriim eos incapaces elire ftarucns: Frand- 
cum aurcmcognomenpermittebaruriis. Poft 
x>bitum Hug^nis Caperi cohftitutiMtft.vt mi- 
nores natu regum, velut ptiuatorujipj^ 
) 'quam rerrs portiohcm nancifcerentufr, qu^I^ 
I anno Cllrifti M CC LXXXllI.confirmataeft, 
/,ad'dito, fte caufari minores uatu poifcnt , autt 
^/certam kgitimamque regni partem fitridepb- 



«urem lutamentum tale, Ego HenricUs velLu- 
douicus, Dei fauore propedieni futarus f ran- 
tqrum Rex.hoc ipfo die Confecrationisinati. 
;gurationifque me«, voueo polliceofque jDeo 
^ Sanais eius, me conferuaturum priuilegia 
Canonica, Leges , iuraque,quOrum nomme v- 
Diuerfo ordini Eccleifiaftico obftringor,quod>- 
^ue vos pro viribug defen-furus fim, Deo ad- 
iuuanre, vr regera in^uo regfio de iure facereaC 
tucri aequum eft, vnumquemque Epifcopura, 
Vniuerfamque adco Ecclefiam > permiffiirum- 
J^^^ ^^^^2£^s noftraefidei commiiTus vtatjai: 
tuisjegibusjuri^^ 
iponfiftentibas. ^ 

Hoc iuramentum rex vbiperlegitjtradihn 
Snanos ArchiepifcopiR.hemc'nfis .rpeaantibas 
jmnibus,quia-dliint PrslatjsCIeticifqw. Quo 
-Ja<ao idem Archicfiifcopfis acceptd pedo pa- 
^orah fiue Lituo B. Reinigii, cha_tfat mto ia^^ 
^oJVjdorPapa^ederit iftumliriium , tvitii 
■'^poteftare fibi Eccle^fia^que fuxpQtmm^t^- 
f^rzadi Regem Francorum , qui & ftafim per 
^ Archiepifcopum c^rerbfqUe ordihis Ecciefia. 
^ «Ki procercs nominatur &puMicedBelararur. 
-Acclamant Prindpes regni.cum noyiibus v- 
nmer/oque populo, ter reperita illa adhroba- 
tione:afienrimtir,volumus,fiat ita. Hihc ca- 
«ituT Hymnus,Tc Demnlsulili^ftsTqi^d^fi^;!: 
to Archiepifcopus vngit con/ecTatque regem. 
Peraariscerei^oniis , ideta in fellaTuacohfidet, 
^cexigentePriuilegio Vidoris Pap«, quod per 
.Ecdeliafticos afeuratquerecitatur. Habes 
kaorfcrem corapendio Ceremoni«s, qujE in 
confecrahdis F rancorum regibus obferuantur, 
quaique mpofterum obferuari i*s fafqise ck 
Vui mmons momcntifuntritus,cosdaca ope- 
fa amputaui,quod eo$ aliif <fe S^^-wjprolixe per- 
lecurifint,& vt ipfa vgrbominpaucitate Le^qi. 
g™«moleftieiremus. Intcrregnumfiquod 
liabetur,finftud;quo^egitimus ha;resaat mi^ 
nor fit aEcate, aut fi rex iam fit, habeatur meptus, 
rel fit aeger , aur verfctur peregre extra regnura. 
QU! inrerea moderamen tenent,ita de omni^ 
bus rebus ftaruunt iudic«ntque,8cfipropria» 
hiasresprocui:atent,non regnum alienum. 

Antiquitus filii regumGalijsBiobferuata»^ 
|ua icate dmidebant mrer feprouincias regni> 
legle^o lure primogeniturssquih &confefli 
^otornqucvt loqmintur.fpurii cumlesitimis 
lajreditatem adibant, obrinebatque quifquc 
uam partem fub Regni citulo. 
Ai tertiaprogenies ia vniuerfam rciecit fpu- 



-fign^inrLfu^cienwin^ 
Iffcur^erreftam ento cauiSec. Qni iTcihircerci 

■hociiomineconfticmflefr(Khdumeracariicri<> 
Fratris regnantis,, qfli a firattibus In ius Vocafi 
ho n poilec, etiamfiiis min us quai^ pro foe ipfo- 
rum attribui^r. 

filix regum Franciac, fi 'haredssinailculifu- 
perfunt, hxrediratc nihil percipiunt pr^er- 
quam , qu£ in boms mobilibus computantuij, 
& qnas ab vcroque parente acquifita funt, ita 
ftatu^nte Lege Salica:quin&in'oran^iuiim4 | 
fpe diadematis exc]uduncur>ctmj_magni ihdp^ 
inmgue^rant^^ 

fclg ne quiqiidftr p^fii^uodqae haoirationfc 
lus regni per matrimoma ddtis rioihine adex- 
teros transferrfepollrerit. 

Vidimus eiiam 'filiasregias, quicminonljus • 
maritis, & infr» tegiarii dignfrarcm conftituris 
riupfiftenr, Reginas appellari , iadditd nomine 
fioprio. PermiiTus eft autem iishoriorffte, vt 
ad tempus vicjE eo vtcrentuti quod elTeht re- 
gamfilia* : vtunturqueiljielioc nomincfciliceC 
De Frmci. iinc Pater cas ante acquifitum re- 
gniim,fiuetegni temporegeniTeriti qiianquarra 
ante regriom nar« illo titulo niinime gaudearit, 
donec pater ad Diadetnk perue^nerit. 

^^iliie aUtem primogenitorum regis fiue Del- 
'pliinorum Domitfx mr iloxkv appellantu^j,' 
(^ue vt Galii jOqQuntur , MtsdamesJ ipeni. 
■quam Pater earum habetfucceflionisin regno, 
nifiarice parxem moriacur. Reliqbae minore no'^ 
mirie parrio fermone vocantur> 
■doriec ^d altiorcm dignitarem confcendant;, 
'qu^ iHas 'Domihas af^ellari > & francico vci pa-- 
ticur cog no m e n to, 

DE D VCAtlB VS £ t GO^ 

MITATIBVS, QVI REGND SIVE.Cb* 
roh^ Frahcicx denuo ihferti funt : fiue Pa- 
iium Frahcias titulo exornati fue- 
rintfiuerton.* 

r B i 2i^dTAB IT L BtfO -fX' 

MNES EA DIGUITATE EXO RNaT6'^ 

vfqtit dd iiucltsum Wttmguth, tiefit m~ 
ieJfefiiuperideMrefe- 
tert. 

15 V k "G y K b I A-. 

TjFi^ c Proriirici^ olim regni citub ilkfe,^d li 
*- AGIodpueum Francoru deuenit rcgemper 
Clotildam filiam Gundcbaldi Barguhdionum 
regis;fuicq;pofted©ribusannisdiuiainDuEA^ 

Vum& 



\ 



R E G V M P 

tum & Gomitatum;illo Francdrumtegibus ce- 
dente : hoc penes Imperiam mahente, Hen- 
ricus I. Rex Gallrs Burgundiae Diicatuni de-- 
ait Roberto Fratfi fiio antioM XXX, ciiius 
Roberti |>6fteritas eum pdiTedit vfque ad an^ 
num M CCG LXII.qiiando PhiiippilslI.Dux 
fine liberis 6biit:qao pado BarguiidiaeDuca- 
tus iure confangiiinitatis ad proximiorem A- 
;gnatum iohanndm regemdeiiolutus fiiit ( noii 
autem lure caducitatis ad eorona^m fediit j vt 
fcribit Tilletus) lohannes fex peculii h^redi- 
larii nomine dedit Phili{5po Audaci filio,'ea 
cdndirionej vt deficientibus mafculis hseredi- 
bus Burgundia adfeghumredjrer. HuiusNe- 
, ^pos Philippus BofiuS Carolum Pugnacemge- 
,nuitv quOadNah.c6ium rfucidatoaiind M CC 
■CCLXXVl. Dueatus coroiVae FiancicsevnituS 
'eft per-Ludouicum XLcum aliquatidiu litiga- 
'tumfuifiet, 

■NORMANDlfA. 
Aiunt vulgo Normandiae Principehl Ducis 
^Bc Paris Fianciae titulis infignitui-h fuilfe peif 
Carolum Simpliceannd^SalutisDCGCC XIL 
Scd hzc fehtehtia parum firiiiis nitifur funda- 
mentis. Habuit haec pfouinciapeculiaresfuos 
Duces vfqite ad regnum Phiiippi Aiigufti, vbi 
Iqhan^nes Tlex Anglig noxg^6jTimi|orignO; 
inine feudo excidit: eftque^£rat^^ 
^/ dia velut cadu^iriffi^^SKTIiihppo occapata. 
Poftea Angii mota controuerfia eam retepe- 
runt,&peratihosXXX.p0irederunt. Hincrur- 
fus fub obedieniiam Garoli feptimi Regis per- 
ttenit:cumque eam Ludouicus XLfratri fuo Ca^ 

- rolo dediflet , nefcio quare ritrfiis adeintam ei 
caioas regis fubiecit. 

AqVitaniA. 

H£EC primo in Ducatum erediacftab Carb- 
!o Caluo rege, annoChrift. DCCC IXI.qus 

- ctignitas ei confirmata fuit poftmodcim a 
Ludouico an ho M C C XIX. Artgli eam diu 
obtinuerunt.Sub Carolo V.rege figillatim cori* 
clufura eft,vt adregiam pt)teftaferafedifet.Lu- 
douicus XILdedic hanc peculii nomine fratti 
fuo Carolo, hac cohdftione, ne Piaortum agei: 
fub Aquif ahise nbniine cbmprehBhdef etuf , vt- 
que mortuo Carola fine libefis Ducatus ifte^ 
dominioregio infalUbiliferconiungeretur.- 

BRi t A NN I A. 
Britahni« Diix ihrer Pares Franciae receptus 
eft per Philippum Pulchrum regem anno M 
CC XC VII. menfe Augufto ^ in cttutate Nan-^ 
netenfii 

AVREtlEMSIS DVX E t 

PAR FR ANC I 

inftar^^quod^ dcfef regis Galiisb fecundo fi- 
lio , quipoft DelphijBmi^amsfmlj^t' Sublioc 
titinoeaiTrJedrt lohartnes Rex Philippo fra- 
tri fuo , qui mortuus eft anno Salucis M CCC 
LXXXXl.Pdft eumCafoltis VI.Lud6uic6 ffa- 
tyi fuo, Turonum Duci krgituseft* hae legey 



R A N C O R V 

ne vnquam ad fffimellas hcwdifate tfanGret-; 
Hic eft iile Lud6uicus,qui deindeiuirupucis 
Burgundii iugulatus fuit:cui flicctffit in Duca^ 
tu Aurelienfi liliUsprimogertitus ,paterLado- 
uici vrtdecimi Gallof um f egis. 

DVCAtVS ALEMCONIVS. 
Antiquitus bic Comitatus fuit , pofTeftus a 
'j^cculiaribus fuis Prirtdipibus , vfqiie ad ifiliam 
iororem Bchsfedem Roberti Alertcdnii ,quae 
dedit Cdmitatum iftum PhilippO Augufto Re. 
:gi: poftquemS. Ludduicusqua?t,pfuo filio Pc- 
t ro Pa rr irribniaii s pec ul i i ndmih e c o nt u ht.'quo 
'fine hberisl-norfudjPhilippas IlLfexfecundb 
filio fuo Carold eiim cbnCeillt jqUi vbi rexfa- 
£tas fuiffet in pecullum largitus eft Cardlo fira-- 
tti fuo iuniori , cuiuS pofteri eo:gauifi funt. Caa 
f bliis VI. Comitaium hurtc irt Ducatiim efexir 
Kalendis ianuarii anni M CCCC XlV. Mor- 
tuo auterti Cafold vltimd Dtice fine liberis 
;mafcuiis-,quddcorttigitann6 M D XXV.Du- 
cafus hic ad fegnum caducitatis iiirefediit.Poffi 
■quodtempusCafoius iX^dbnaniteuiTi Ffanci- 
fco fratfi fuo , quo firte prole extirt^o Ducatus 
Alenconius denud ad Dofflirtiumrc^giumred" 
iit.i 

ANDEGAVEN^IS bVCAtVS. 
Et hic olim Comitatus in Ducafum fubli- 
"matus fuit jaddito Pafis FranGiictituld,au<aGi 
re Pbiiippo Pulchro fege,quiin hocgratifica- 
tus eft Caf6ldfiStriValefiorurtlComiti,meh- 
fe Septcmbii artni U CC XCVILConfirniaiiit 
bandgratiam lohanrtes rex in fauorem Lwdoui'- 
ci filii fecurtdbgeniti 0<Stobri irtenie anno M C 
CC XC. Htiius Ludquici pofterifas cum ali- 
quandiu f ebus prxfuiltce , defuriito Rertato Si- 
cilis rege i Andium Diicatus cdducitatis iure ad 
i-egem rediit. Caforus IX.peculii fiduciarii rto- 
mlne contulie Hertrico fratri, aiirto M D LX 
VL Heniicus hic cum f ek fadas ftiiffet , tranci- 
fca fratri eum dedif ,ciLiius m'©'rte Dominio ite- 
^ioitefumVnituseli:* 

Ail VERI^IA. 
Aruefnbfiim dbmitatus fubs haijuif anti 
quitus peculiaf es Cbrtiites , quorum vifimus fl 
liam haeredem teliquitjqu^ rtupfit RobertoBd- 
hortiertfi Comitijfuifque liacratiorteComira- 
tus hicpenes farrtiliam Bonohienfcrn , vfqtiead 
tegnuiTi S.Ludbuici.i|ui»eum vnat cuiii I^i£l:o 
fium prbuincia Alfonfbfratri dedit, qu6 fine li 
beris defurtdb , Comites Bbnoriiertfes euirt ite 
rum pbfrederunt ,vfque ad fetrtpbra lohanhf 
iiegis,qui ciurt lohartriam BoridhiofumSc A 
iiernot^m Dominam duJcifTef vxoreni^vtruriT 
que nattiis cfl Comifatuin. Paucisannis po 
ncrtipe artnb U CCC LX, Rex Artiefnia 
Duc^tus tituici ornauit, itaVtqilieof)otirefu 
iParibus FraricisrfcGertferetur .addifainfuper 
»fi gituficertfis' parfe i ingratiamlohahnisii 

NEMVRCENSIS PRIN- 

C I P A T V S. 

Hic,cuias caput eftNenaarcum'^ bppiduro , 

Ducatur 



P E K C A 

Bucatam eraii^s eft k Carolo VI, rege in era^ 



talrti Garo , IL Nauarr^rcgisad.IX. luiii mcn. 
fis anm M CCCC IV. hac conditione, vtSe- 
cundus cedcrec SextOagroEburonicum,vici- 
nilciueterns,quashabebacinNormandia, Na- 
] «arrenoautcm fineliberis mortuo Nemurcen^ 
I lis Ducatus rediitad ircgnum Francorura. Poft- 
ea datus eft Philippo Sabaudo cUm agro vici- 
no pro centum Iibratum milhbus : vticurque 
I hoc titulo is qui noftra memoria rebus prxeft 
DiixNemurcenfis, ^ 
DVCATVS INCVLISMENSIS. 
Comitatus hic Cxpc mutauitdominos. Pii- 
mo peculiareifuos habuicComites:deinde per- 
tienit ift manus Phihppi Pulchti regis eiuLe 
filiorumRegUmGalli^.HorumvnulLudoui. 
cnsHutmus,filiarahabuitIohannamComirem 
IncuUimenfem. Vxorem haneduxitPhihppus. 

tbroicenlisipoft quem Comes fuit CarolusHi. 
•#anus. Deinde eum Anglistradiditlohannes 
Kex Stlb Carolo V.rege peruenit ad fratrem e- 
lus Juhannem Biturigum D^jcem, quieumde- 
rfitCaroloVI.hicrUtfuspeculiiiHrelargitusLu^ 
<dou.cofratnAureliorumDiici,poftqucmade. 
pruseftFrancifcusLrex^quiideoAnguIefmen- 
J s cognominatur. Vltanus hic fuit Incuhfmen. 
tmai Comitum,cum ipfe Comitatum inDu- 
catum erexerit anno M D XVJuin^ntque de- 

^uit auulhis n,/i mrepignotis,quandoproHy- 
po:hecj traditiui eft Dian^ , Henriei I I.fih^ uL 

turah,hacconditione,vteamortuaadregnum 
tcnertcretur. Noftro tamen a^uo,defuncT;?Dia- 
^^a iiia L.douicus XIII. hodie regnans, per- 
rexiteum Pignoris nomine tradere Carolo Va^ 
iefo, Aruetnorum Gomici.addita eadem clau- 

'^^^J^I^^-^^^LTVM DVCATVS. 

Debec & hic initia fua Francifco I.regi,qui 
Kancgtatiam fecit Francifco fiurbonio menfe 
tebruario anm M D XIV. MompenferiaDo- 
.'iB.na eum noftro terapore Hypotheca fiue pi. 
gnorisnommepoflidet. ^ 

^B^Fn-TVR C6M1TATFS 
^mmm Domtm Pares VrmcU fiht. * 

famurolim,hodiefmtvm- 
ti regno. 

COMITATVS PICTONVM. 
Adernir hunc Anglorum regiPhihppusAu. 
guftus Gallus,quod diceretiilura miuftum pof^ 
rore,^, & qui perfidi^ notam in dominum 
diredtu.n ircuaKTet. ParisFranci^dignitasei 
.if /'n^K -r Hattinum,quiid bene. 

Scn aedit Phihppo Longo fratri, anno Chrifti 
M L-L.L L.menieAugufto. 

M A R G A. 

^ Comitatus Marcanus eundem Paritatisho. 

TCCC XY^^' ^'^'^ ^"«i 

COMITATVS EBroiCENSIS 
txiatm adispuWicis declsracio Caroli Helli 



de erigendo Coniice Ebroic&nfi Ift Par^m Fran* 

ei4?,in fauorem PhiljDDi Lnnm r^r,- . 
lU rrr^ v^rr v " FP' ^ongi» lcripta anno 
M CCC XVLEt tres iftiComitatusinrerci funt 
domin.o rcgio,per Philippum Longum & Ca! 
roium bellum,cum h^ cerL aiuerff iuTead eo 
peruem/fenc. *c*aco» 

ATREBAtVM COMltAtVl : 
Js noftro ^O Artefiadicitur, audus dignita. 

Kobert. ILfihi S.Ludomci.. Acciditid menfe 
Septembrunno M CG XCVILSedhicnoftro 

^Uo nec regn um nec Galiiam agnofcic. 

COMlTAtvS MAtlSCONENSrS. 
_ Cumlohanhes Gallii reXab Anglfscaptus 
m carceredecineretur, Carolus DeLinu^ fi! 
husems ProrexFranci^,ComitatitmMatifcow 
■ nenfem largituseftlohannifratriPiaauiorum 
eomiti,addito titulo Paris Franci^, vt eUiTi po& 
peret ipfe eiufq; filii ac h^redes legitimi redlal 
lmea:htter^ confignat^e hmt Seprembri menfe, 
ann.M CCC LIX.Poftea,cumRexin^aIIiam 
lieuerfjs fuifllt, nullam illam pronunciauit do- 
natSonem,deditq; lohannifiliofuoBitUrigum 
& Aruetnorum Ptinc.patus. confcaiseadere 
Iitceris,menfeNouembri M CCC LX quibm 

CbmitatusMatifconenfisin^ternumrePnoin- 
corporatus eftX^o non obftante,in tranfaaio. 
ne Atrebatenfi Matifcona data eft BurgUndi^ 

Duci.&adominiOregioauuIra.Mortirbautem 
Carolo Burgundo Gomitatus is regno denuo ^ 
ihfertus eft.fcripto m eum fiuem diplomate 
niehfeMartioanni M CCGC LXXVL 

FOXENSIS GOMITAtVS 
Ornauit hunc Gomitem Paris Francii citij* 
Id Garolus VII. rex,gratificatus Gaftoni Fo. 
X«oComiti,menfeAugufto anni M CDLVIIL 
BELLOMONtlVM ROGERIL 
Hunc Comitatum incer Pares Francis ad^ 
rcr.pfic l>h.lippus Valefius rex,mgratiamRo. 



quos StmfUces 'vocmt, quodillis dtgnita^ P4. 
rum Frmcix mn Jit annexa : quanquam 
hi cum corona fegni c&a^ 

luerunt. ^ 

, L)VCATVS BlTVRlGV]vr 
Hu.us initia incidunt in anhUm a Chrifto hai 
toM CCC XXX.quando IohannesRex,Bitu- 
ngum PrincipemDacem appellauiclohannem 
lilium fuum in ordihe tertium. Defiit pofteri- 
tas h uius in filiabus anhp Chrifti M CD XVl L 
ua hic Ducatus ad dominium regis reuerfuS 

DVCATVS tVRONENsiS. 
Exornauit Turonum prouinciam Ducaliti^ 
tuIoidemlohannesRcx.eamquedonauitfilio 
Itto quaito Pnihppo.poftea Duci iurgundi». 
cognomentoAudad. ■ * 

SVES* 



k E <5 V M F 

SVESSrONVMfeVCATVS 
Debec hic fcincipia faa atquc titulumiLudo- 

uico X 1 1. regi fub annum M D I. 

C A R N V T V M D V C A T V S. 

Carnutum regfo Ducaii^itulocoJ^r^ 
eftperFrandfcumlregem,annoMpXXViii. 
^atiam Renatk Francici> Duas Ferranenfis 

coniugis. Noftro tempore pignOtis nommo 
eara obtinetPrinceps Nemurccnfis. 

DVCATVS STAMPIANVS. 
Asnofcithic^^ipfeDuc^tusaudoremfran- 
dfbiSn Lregem, #i eum erexit ahho {alutis 
M D XXXVLPoirideteum Hypothecsnomf- 
nc noftro ^uo Princcps Vmdociiicnfis fmc 

^V-J;^VSVALESi6RVa 
Antiquior eft hicinttitutus per Carolum VL 

'"'^^^SoMONTlVS VICE. 

COMITATVS. 

Et huna Frahcifcus L rexDucatiSstituloot- 

nauit anno M P XLllL 

MONTARGENSIS DVCATVS. 

Huius initia incidunt in annum SalutiS 
M D LX.debenturque Catolo IX. regi. 
DVGATVS BOB.BONIORVM. 
Butboniorum ager lorigo teitipore fub fim- 

plicis Baro ni^ riomme nbtus fuit . vfque ad re- 
gnum Caroli PalcKri regis.qui eunrDucatus 

ILftrauit tituio anno M GCCXXVlL.n|^. 
tiam LudouiciCkremontaui , &Beatncii Bur- 
, gundica: Buiboniorum Dornm*. 

•5 £ r N r 2t // i> rcXrvs, 

quosSmplkes&ParticuUres 
ftmdvocAnt. 

LONG^VILLANVS. 
Ducatum hunc aufpicatus eft Ludouicus 
-Xll.rex anno Chrifti M D V. vrlratificaretur 
Francifco Aurellenfi Comiti Dunenfium. 
T VTE VlLL AN V S. 
'Tuteuilla opbidum eft Normandi^. Exor- 
nauit hoc Ducatus muloTranpfcus L rex m 
gratiam Francifci S.Pauli Comitis.cumisma- 
uimoniofibiiunxiiretAdrianumTutcuiIIicDo. 

minumannoSalutisM Q XXXIV. 

CHEVREVSE.. 
H>mc Dacatum erexit Henricus II. tex anno 
Chrifti M D LV. ih fauorem CaroU Cardi- 
nalis Lotharingici. loinUiUius princeps eum 
noftratempeftatepbffidet,vtiturtituIoewsar^ 

mifque. , - 

^ ALBR.£TENSIS. ^ , 

£t hic Ducatus principia fua debet eidem 
HenricoIi.regifubannumM D LXXV. 
RV ANE NS IS. 
Carolus IX. G^Uorum rex huius ducatils aii- 

• &ot eft.qui eum erexit vt plaCeretCkudio GuL 
ferio , Magno Franciae Equitum Magiftro luli 
annumMDLXVL 



R. A N C b R V ^ 

BEtLOlPRATENSlS. 
idem Carolus nOnus eodera^huohuimDu* 
catusfundamentapofuit. . 

bossiacenVs. 

MarchiohatumBoffiacenuraDucatustituU 
auftum fubhmioreth fecit GarblUs IX. 'rex ad 
annumChriftiMDLXVi. 



bVCATVS CASTRl S. THElODb- 

R f, C A S T \ h I O N I S A » ^ A- 

trohamj &:Epernaffiis. 

S«pe riiembratiis rex Caroliis IX. lias trcs 
bynaftias DucaU titulo exornauit 
Francifci Alehcohii ahno Salutis M D LXY 1. 
EBROrCENSIS. 
Huius bucatus initia^ebehtur^Ot^lo IX* 
rcei,inciduntqueihannum M D LXIX. 
^ BRIENNENSIS. 
Baeriha Campanis oppidum.eft & Topar^ 
^chia. HanctituloDucatusinfigmuiti-IenncuS 

lILrexanriofalutis M D LXXXVII. 

CROVIACVS. , 
Huhc Ducktum etexit Henricus IV. rcx 
fauoremDucisArfcotam. ^ 

BARLEDVCANVS. 
BariooppidbDricalarititulumdonauirPJ^ 
lippus Valefiusahrio^rae Chnftianac M CCG 
XIX Poffidet hunc noftro aeuo Lofharmgi» 
Dux.quanquam&cxparteagn6lcatdbriimmni 

RegisTiancbrum. 

ELENCH VS EORVM PRINGI* 

FVM, QVI AiMTlQVltVS PARES 

Franciaedi^aifueruht. 

Fuerunt ab antiquis temporihus duod^cii&' 
Pares Franci^ Principes,diuifi ommnomiefi 
Pohticos.vel(v t vocant) Laicos.'& totidtm Ec. 
clefiafticos. Horum rurfustresDucahVfifunt. 
'titulDfocidemappellationeComitum. 

Archiepifcopus Rhemorum , Dux & pnmdS 

ihter Pates Franciatjf dlnis Ecclefiafticu , 
tpifcopus LtuMunenfis, Dux & Par. 
Epifcopusiihgonum, DUx & Par. 
Tm comitis OrdiHis ncdefiaftici Vam hvjant. 
'Epifcopus&Cor^iesNomodunenUS,lar. 

Epifcopus & Comes BeUouacenfiuni , l ar. 
fepifcopus 6c Ceroes CabUloneniis,Par. 
StcuUnmfm lamrum Vnncrfum rur- 

fusWOucesfunL _ 
buic Burgundionum, Prih^us intet PAWS 

Franciae. _ . • 

iDuxNormandi^.Dux Aquuamx. 

Cotftiteshifunt. 
Tolof«:Flaridtiae:Campani3e. ^ , 
Fabulofum eft & ineptum,ParfeS Franci3e eoi 
rumque oiiginem k CaroU Magni ireri.poribo^' 
accetferc velle: vel etiam certum eorum mftuuj 
tioni veile prxftitufere tetnpUs , cum htc ndj^^. 
certi ftatui poffit.fedomri.alubncafint &ob- 
fcura. Sunt tamen qui obfefcuauerunt , an «, 
tempora Caroli SinipUcis , omnia 



■ / 



Per Ga 
i^omiftidrubieaafuifle regbi<|iic jjt6tiinciaS 
longe aliterdiftributasfuilTe , qiiampdftehori 
(*?uo : rege regni partes fabieaiis miniftrirqi fuiS 
^roarbirriocohcedente; Cstei^ilmfab Caroli 
SimpIiciS regnomliitum potfeftatetii & atithb- 
iritatem regisaccepiifedeti-iineiiti. Ideiiim x.xxi 
totiim regnuiii diuifiim fuifleae Veluti fcifrutri 
in feptcm maidres ac prihcipes Proliihcias , fub 
homihibiis Cbmitum.Maichiohum & Ducuni 
turii poteftate regia : his riirfum alias minorcs 
velut t)ynaftiasaut Toparchias fubica:aS,qui 4 
feptem illisVelutfetida fubalterhaaiitfecuhda- 
ria dependerehr, plane eo f^adto i vt noftro ab 
ComitatUs Turonenfis, AhdiuiTi,Blefen(isalii- 
que nonpaucidirede depehdehtdCdiona re- 
gni Frahcice; Interfepteiii ilks maiotes proUin- 
C;as primoldco huhierairam fuiire, qus dicfere- 
tiir Frahcia prbprie iic voci tata tum agro Parifi* 
h<3, quofpaoioid terrarutTicontiheretUriquic- 
qtiid eft interSequanam & Ligerim ainhes j vfqj 
iad fiheS Normahdja?; ■Verum huius Prouihcix 
J)om£riaHiigoMagniisprbtulit , extehditque 
vfque adinteridiraPicardi». Rehqtisficabiis 
iiumerantur:BUfgundid,Nbrniandia,Fkhdriaj 
A4aitania,Languedbcia ( qus tuhcappellaba- 
tur Gothia) & quicquid poITedit Herbertus co- 
lnes,fub titulo Comitatus VerbmahdUbf u j ex- 
tehdens fe vfquead Campaniam , Picafdiarti &c 
territbfiuiTi Brichfe. 

Quertiadiiiodum aufem feptehi h* pfoiiih- 
dx maximianipliffimaequefuefinttbtius Gal- 
li^:ficebSjquihasbbtinueriht,hohfbluhits- 
tferis dyriaftis regulifqj ^otentiofes fuiflei fed 6c 
Veridlca/re fibi vhacum appellatibne prihcipa 
hominaPrimafum&fuperiofuin Franci^, ad- 
ieiaisfitulis t^rfarurti fegibhumquequibUsdb. 
liinati fuefiht. Greuilfe autem adeb hbfum 
dfihcipum pbtentiamj vt sm lili fad:i au6tof ita- 
:isregisi feceffionemfacefentd Garolb Simpli- 
:e rege,eo quod vellet quehdam e nuriief ocori. 
iliariorum fudruni nomine Saganuntin altiof e 
upra principes cbnftituerg honbris faftigibiqui 
lUamuiS humihgenere riatuseiret , totum ta- 
tien poflideretfegem; tiajcprihcijjiimniitita 
pfaritef pofentia & ihfolehtiafegesih cbnfem- 
|um adduxit.fadios iam itiibecllliores,vfqufc ad 
HugbrieiTi Caf^etum i &intereiUsIibefos ad 
:empOra Ludouici Craffi eiufque fucceiroiesf 
^uipriricipes , cUmfegibuspropexqUaleS eA 
intpoteintid i heqUaquaiiiiiseum prsftitefinf 
ionoreiii,qiteiTipofteriofibustempofib;Quod 
itunc magni iliiPrihcipcsfeipfoS appcllaflenc 
?areSi vtnoftroafuofit,hbrieftdubiUm i quiri 
deo fe Pafes dixifl^erit, (JUbd aeqUales eirerit aii- 
aontateregibus : nequequidemabrurdcfcita 
)bminafl^ent,cUra reverafaies efl^ent. Rurfiimi 
i qUis cbhfidef eit Conditibnes,iura atque pf iui- 
egia , quibusahtiqUiiiltfeghiriiagriatesgauifi 
unt: iriUehiet i dighif af erii Paf um horifuifle 
«am abea quaPafcspbft HUgbnehi Gapetum 
«tatifunt : quodquenos hioUef , vf cfedariitisi 
>'ofteribres Pares ad exeiTipIurtlpfifcorurii illo- 
•tirii ef eat os ftiifle, cftjqu^d h^mo brafti tai- 



L L i A \ii 



^57 



cortim riumef o, ^bi fupra tecitati fiihi.hbh fue- 
rit ahqms e fucceflbrib. magnof Urti illbru brin- 
tipumiquosabihitibadduximus i acfcedente 
hac iniaperratiohe:Si Hugo CapetUs buearuhi 
fuum Fianciicbnfetre Vbluiiretvhi h filiis fuis 
hac conditibhe , heVnq.jaiTiaeihccps rediret 
ad domihium regium , haberertius peffeauni 
magnorum illoium principumhUmeriim i qui 
iantcam GalliafUeraht. Britahni^DutatusilliS 
nohaccehfetur , quahiuisprbuihciaillafatiifit 
arti-pla & opulenta , & i taroliCraiii temboti^ 
bus vfque ad Hugbnem Gapetuih k regibu^ he- 
gleaafait , cUmregumprasfehtiam domeftica 
fexegerUrit negocia illa auterti longius abefl^er 
Acceditqubd Armbritafuhi illatum regiontihi 
|)i:incipatus inftabilis fere fuit ik caducuS , bb 
bella extera & ciuilia , quibus hef def uo diftine- 
banturj 

Ncqj veto dubitaridebet^Campahis Cbmi- 
tcs fucceififlb in dignitafe& pbfl^effione ierra- 
mm i quasfub tcmpbfepdfledit Haebefttis 
ComeSihtcrfuixuiPriricipes , qubd prbuincia 
eiUs intetliberos h^redes diuifabrbpe nbmeri 
faumpcfdiderit : Thebbaldoprifcbillb ttitd- 
num Cbmite, qui vham ex filiabus eiiis vxbf erii 
duxetat,ad digriitafem foccri fublimato , cUm iS 
lure matrimohii fadlus fuifl^etper dampahiarii 
potentibr j quamdbfis homirieaccibefe pb- 
tuiti t r 

Pbrrb Hugo Capefusicuiii biademafegiuiii 
adeptUsfuiiret,nnbUamfibiftabiliretpbl6tiai 
coadtus eft vnicuique priricipumeas relinbue- 
reterris i {JuasquifqueFeudiautBeheficii hd^ 
mme i fegepoffidebac, cum bmnibu^gr^duuhi 
honorumql titulis , & ihipefaridi intef fUbs bb- 
feftate i vtDuceSatque Cbir^^ 
qualesh aberet , exc eptojo lohohiiiiin U^t k- 



n^eiitoTT«idi7^d$^M7eg praftaiiduit ipii 
bbligareritUr. HincdefcejTdiflendftfi mhk^ 
?a?fMLY£afimiieclt,i qoi fahtiim iex ^ mili= 
tarmm ofdinefupeffunt,qiibd Hugo Gapetus 
Prouinciamfuam , ftriairiidiaam Ffahciariii 
iiidiirolubili hexu cnrii f egnb VhiUef ititjuje pei: 
anteceflxjtes eiusab dbiriinibrfgid auulfafuc- 
raf , qilbfaaoLuretiaPafifiofunidehuo LGti 
efthabitatibreguiTi , qushacdignuatepef ali- 
qubc annbstrartierafi tlincfetiara intelligi pb- 
f cft, qtiare net|ue Dutes Ahdegauenfes , neque 
AufelichfeS aUt f urbrtfenfes Pafes Ffahcix hoii 
dicahf Ur , cuth depehdeant,veiuf beheficiafiii 
Ducdtu FranCiaj.HiEC eftLe(5fbf,cbnieiSiufaVi- 
gcnef ii rqu* apud riiulcbs lotiiih ihuchit ^ cef ta 
pdtiuSquai-hverifimiligdiceHda; Af aliii ihteif 
quos agmen ducUhtPafqUeriUs &LbifeIiuSip£ 
tum penfi habenres ebs , qui larti altc ih anf iqua 
illa tempbrapehetfaht : ParesfentiSd Pitfi- 
Ciis Cbnftanrinopblitanisrepctunt, multafque 
fentehti2fufinmediUhia£Peruritfatibhes,tiUas 
ahi dtrininb itiipfdbant. EbrUm ergo bpinid l 
pluribus appf obatuf,qu^ Pythoni quo^iie pla- 
Cuit ; PareSFfaneiihomfehiHuni 
^uam acommuni Feudoria vfu mutuaife:qtib'^ 
Vafalli r^obEihebamtCTJrifCa^^ 

^ ijlan<? 



55^ 



Regnvm Francorvm 



plafte& diredeabeodemdomino, dicetentiir 
fmsXlurk aut Domus , quiadfunt prsefto domi- 
iiO,cum is pofTeflioncm terrarum fuarum capef- 
fit , qui comitiis iudiicifque in caiifis feudalibuS 
intereirefoknr , pluribdque vtunturiuribus, 
quje iplis cum FianciaeParibus communia funt, 
fiparuaiicet componere magnis : nLSdiimtet:: 

eUe folent yyA^^^^ximLjM^Si^^^^^^S^^* 
funt q^ prgcipu a fummj inregnocQnfilii megi^ 
bra^quodlpanbus denominatur.vbi varix feu' 
dbtum,in primis eorum qua: ad Dominium re- 
gium fpedtant, difceptantur caufas , quocunque 
tandem n.ominecenleantur,'in ptimisquaeipfos 
pares concernunt:& vtverbo^cat^^ 
cisnoneftaJius^juam 
gisipfiusr^iiHcapp^ 

FeudaTregalia obtinetcuiufmodi funt Ducatns, 
Comitatus & eiufmodi, qu£e ab rege, quatenus 
rex eftjdependet, eos iure dici pofle pares regni. 
Haiufmodifuerunt a prima eorum inftitutione 
duodecim illi , quos fupracommcmorauimus: 
DuxBurgttndia2,Normandi^,alii,quosnonnul- 
liappcllaucruntpareideiure communi,vteosa 
cstcris diftingucrent , qui poftmodum hoc pii- 
uilegio ornatifuercNumerusaucem fmecom- 
putus cemporiscertiorinirinonpoteft , qtiart» 
circaregnumLudouiciiunioris , qui filius fuit 
LudouiciCrallimamante huiustemporaquida 
lioru Ducatuu eo titulomfigniti n6 ftierflt , fiue 
fuenntin poteftateregu,fmeabiispofIdli, qui 
hac dignitjte caruerunt , fiue deniqi non in vni- 
Uerf un dominium regium agnouerinti qiise res 
coegit iionnullos , vr inftitationcm huiu s ordi- 
nis &d diaerfatemporareculerint. Regnantea» 
LudouicoIuniorc,omnesillaeprouinci?,princi- 
pcspeculiareshabebantparesFrancis , quieas 
obtmebantarege , Bdelitatifqjiuramentumei 
prsftiterant nomine feudi fiue beneficii , quod 
iiude i corona dependerer. Tunc emm Henri- 
cus Iunior,Regis Angli^filius Normandi^ Du*- 
catum obtinebat , praiftito clientelse obfequiiq*, 
fiomine iuraraento , fratreeiUsexiftenteDuce 
Aquitaniae. Eudo eodem titulo poffidebat Du- 
catura Burgundiae.Henricus Largus , Theobal- 
<li Carnutenfisfrarer Comitatuhabebat Gam* 
paniK.PhilippusFlander&ReinoldusAnfortii 
filiuspol!idebatGomitatumTolofanumiGuil- 
eimus v ero Roberti filiusComcs erat Flandriae» 
HorumfexPrincipumpotentiamagnaerat,eo- 
rumq; prouinciae regniveluclimitane^, vtirru- 
ptiones cxterorumarcerepolTent* Burgundia 
enim regnum claudebat adArarimfluuium,qui 
antiquus fuic Fiancici regni limes i Normandia 
Oceanumartingebat : Aquitaniaidcmmare& 
Pyrenaeosmontes , quibus Galhaab HifpaniiS 
feparattir.-Campania Mofam fluumm tangebat» 
qui alter limes eft antiqui regni : Tolofa & Lan- 
guedo.iaRhodanoamne&marimediterraneo 
termmabacUr:FJandria vero Scaldi 8c mari Ger- 
manico. Curautem BurgundiseDux primum 
incer parcs Franciae nadus fit locum.VigeneriuS 
h^ncconatutafferrerationem. Henricam pri- 
iBum,quanquam poft patris fui mortem primo* 



geniturx ius adeptus (mffet^a matre r^rtieft^ni» 
nusamatum fuifle , quaeilli Robettumfrarrem 
iuniorem prstulericfubnixumfauore quorua- 
dam regni principum. Caereru m Henricum ad- 
iutuma Duce Normandiae^ fuperioremfadum 
inimicisjCoegifleRobertum, vt contentus Du- 
catu Burgundiae , quemiureclientelse pofllde- 
ret,de caeteroacquiefcerer. Verifimile igitur ef» 
fe,eum hanc fratri fecifle gratiam, vc eum caete- 
risparibuspraeferrec. RcueffuseftaucemBur- 
gundiae Ducacusad dominiumregium Carolo 
Duce fine liberis maicuhs extindo.Normandia 
denuo coniunda eft regno , A nglis de pcrfidia 
&rebellioneiniureconuidisexa6tifque : vt&; 
Aquicania» Toiofae Comitatus vi tranfadionis 
inter regem &Reimundum , poftremum Co- 
rnirem Toloianum. Campania ad regnu rediit» 
cum alia ratione fatssfadtura fuiflet pofteris ac 
hseredibus Ludouici Huciini. Flandrianon am 



plius agnofcit Gall i^ i egem , poftj uainFunci- 
icusl.iuriiuorcnunciaust. . 

^ : . ■ ■ * 

PARES FKvlNCI^E ORtyiNlS ECCXE- 
Jiajlkh 

Hlc primum not^ndumeft , exomni proce-^ 
rn,m Ecclefiafticorum per Galliam numero, 
cosfolos interparesregniadfcriptos , quorun» 
Epifcopatus Ecclefiaeqj Cathedrales anciquitus 
comprehendebantur in terris oppidifqj qu^ re-' 
feruatsfueiant Carolo Simplicieiufq-, fiiiis , vc 
ibi domicilium regiumconftituerent, &aulani 
figerent.Laudunenfe & Nouiodunenfe oppicla 
notantUEabHiftoricis,quodfueriubifrequcn 
regum habitatio» Sic Ludouicus Tranfmarinus 
didus, Lingonumvrbemfub peculiare fibiaf* 
fumfitpatrocinium : vndeLothariusrex anno 
Chrifti CMXXC. & Robertus fub annrm 
MXXX. eo miferunt propria fua auiaontace E- 
pifcopos,noncxpedatavfitataele(aione,quod 
aliis in locis non moris erat. Bellouacenfem co* 
mitatum accepimusab Eudonedonatumfiiifl^ 
Rogerio Epifcopo , regnante eodem Robctto 
rcgccirca annum SalutisMX V.Obferuanr Hi- 
ftorici BellouaGenfem Epifcopii nonnifia qua» 
dringentis his poftremjs annis inrer ParesFran- 
cijE locum habuifle. Catalaunum cerrum eft, 
iam inde ab anno C M L X H I. nulii principuni 
Gallitorum fubie^um fuifle; Archicpifcopl 
Rbemorum eratidaeui praeipuaau£loritas fu- 
pra c^teros regniproccres cumRhemenfes iam 
ab antiquo a LudouicoTraiifmarinoius cuden-s 
dae monetae obtinuiffent,quod fadum eft anno 
ChriftiCMXXXVn, RobertuseumEpi* * 
fcopum Dacis&Paris tituloorna- 
uitfubanvMLXXIX,, 



Pjer Ga 

^INAM bvCES AVr PAKES FRAN- 

ferregnuingatideaht hom- 
rtbusi 

VENDOMENSIS. 

I^Omitatus Vehciomefifis Cmc Vindocinii^ 
V->fccurtdo iramoarboris fiuedbhius Burbo- 
nii iiifertus eil, per lolianriem Surbonium j la- 
cobi iSlia , tum i^ itiatrimonid fibi iuiixiiTet Ca- 
tharitiam h^r^demComitatus Vindocinenfis. 
Auxit liupc ducis &I*aris titijloFraiidTcus Lrex, 
menfe Fcbruario ahni M D X i V. qubct iratum 
h^buit Curia Parifienfis a. di V.fequentis meh- 
fwMartii : C^meiraautcmratibnali^annoinfe- 
ijuenteMDXVii 

ANNOTATia 

Rationcs Kuius futslimitatis & di?nitatis has 
allcgarepoirumusrOfEciaregi prsftita, brbpin- 
^iiicas fanguinis.ireddituum annuorum maLi- 
tudo, Dynaftiarumac Toparchiairum annexa- 
rum malntudo & o]iiilentia,quaIes funt i Mbns 
ad Aquas dupiices , Montoria , Lauerdinum & 
Fanum Calatii, i nuUb fuperiore prxrcrquam l 
regebenefichnominedependentes ; cumex- 
cmptioneiurifdid:ibnis,vtJoquuntursfeferua- 
tis tamen cafibus regalibuS & caufisad Parli- 

menrifornmfpediintibus.Cdnditioauteman^ 
nexa hsceft : vtextindopirintipefine liberis 
mafcuhsiParisdignirasfimulexringuarur,fola- 
jucremdUeatappellatibDucis,qu2iiif^miBas 
tranfircpbflit:vtvideripoilit,C^fafe,-n,kenr^:; 
til V. regisfiliumnaturalem& DucifTjblBL-llb, 
fortia:, dbhararisdieti Ducarus Vindocihenfisi 
verenojy)ofte^.iftirieretituJiimi>4lisFrarici^j 
fihi bbc Donitib fao^a fecura portet 5 & appro- 
betur ratumquefiatperiudiccs Camersratio^ 
faahs: vt digmcas illa ad conferuandam Pariatus 
antiquitatem confiftat ih perfona regis doha- 
fcoris , qiHdumvixiticamtiranftuhtindonata^ 
tiam; cuiii faciHiisfit, reriiahquam coniinuarei 
^uamextmaamviu.ficaire. Tradatharicqu^- 

ftionemChopinushb.5.dedoman.foh49cn.o- 
uae eduionis : An ktu/lusTrancU Pariam mutaiid- 

«W*>^ruHtnbuttsefdicdtur}conc]uditqnci,ori 
videri , cumau: PatritiMorumveriuipudtorumfd. 
^f[UtnqtiehAberi4uamperfon£dttmiim. Non de^ 
bet autehi diftinftio liia egredi terminos , dum- 
^^odoprtmmvdiritiaiiuconcef^^^^^^ 
WM^tnteritu,alioqiiirtftprimextran^ 
m etujmodt ducatum coemerii, illt nduum Patritiaius 

¥<>»^^erttimpethndum,mrtantiqutimnomtnetuu 
^ rcferaturdd oninesfuCceprei. Q^od fi Csfar ille • 

lui hocsuodiicatum Vindbcinerifem tibrine/' 
'rdperegirinohabetur^ decifioqusftibriis , illi 
doerfabicur j quod tamcn a muicis ntin exifti- 
natur; 



, bvCATVS GVlSivs. 
;Hic olim non nifi Comitatus fuit, vfq; ad t5. 
J^aFranciibiUeg,..quivtgratific^;er^QS. 
loLotharmgb, Ducis&ParisFr^rici^eii^ 



i tlA. M. 11- 

. . . '59 

exornauit ntulo Kdehdis lanuarii anno Salu- 
tis M D X X V I i» apprdbante fumma Cu ia Pa- 
hfina a.d.Xl L Augufti hirnfis, & Cameracom- 

putoruiiiregibruiTia.d.V.Scptembriseiufdehi 
anhi. 

ANNOtATlO. 
huius honorik attji dignitatis caufar funtVa- 

nai Egregia m reges ac tegnuin hierita,coniun- 
ttio antitjuorum ducatuum cum ddrairiio ire- 
gib , prbpiri^uitasfamih^fiucporius affihiCas, 
cum ClaudiUS ifte duxerit vxorem Ahtoniet- 
tam Burbdniam i Cbmiribus Vindocinis Ob- 
ferliahticrfptoires , primumhunc filirebrinci- 
p^m nbnfangmnis , qui Paris lioiioi^e aft"edus 
fuit.Caditio addita hsc eft , V t ipfc quidem cum 
iberis mafculis nepbtibufqne hdc vratiirtitu- 
lo: extinaris iis firoul bxpirecdignibs illa , rema- 
nente Ducisappellairione , vrdefuperibrefiue 
Vmdocinenfiditaumeft. Vetbaapprbbatidnis 
hfficlunt:^^ onus.juoddtilaparidektinad/rejrortus 
dicjdrum tehdrum reuerteiur in fidtum,qui dnte crea- 
ttetiem Ducatus & Pdrikextahdt: Gamera aureni 
rationaiis ita habet i faluis tamen Procurateri Gene- 

rjltfuisaatorithm,WtirnpBfierumdiiquidUronidrum 
&domtntortim dutfuhie^um redditui &vntoni feidn^ 
corpordtioni torotidiFrancica reperiretttr^ 

DVCATVS MOMPENsfeRivS. 

Comires MdmpehferidsimpdfteriimDuces 
&Pares Franciifalutariiuffitl^raricifcus I.rexi 
grarificatus Ludouica; Bbrbonii^Mdmpehferii 
Ddmini,filioq; eiuS natu maibriLudbaicbBor 

bbnio,Pi-mcipi Rupis Ginonii ; quam reapprb- 
badu Curia iumma Parifina menfc Februdrid 
anrii MDXXX Vlil. & pauld poft Prsfeai ^fed^ 
duuiimaeratioriumi , 

ANNOTATldi 

^ Cdntigit iis iiondi: ifte obegi-egia itierira.qui, 
bus maiores eorumfiiperionbus temponB: re- 

^isfibideuinierantj^icccdcnteconianguiuitatis ' 
Vinculo, & Arucfriorum Gomitaru aiiaiumque 

tferrarum,quffiurepaiiociriii&clienfeJi^iblo 
regcdepcildebar; exemptdncirerii lui-ifdiaio^ 

m^.Lexhxcdidanut: vt extihaishiEredit.iria^ 
fculis fimul expiraret PaCiatuidighicas^falud ta^ 
menDucacustiruld; 

dVcatvs elbOvivs; 

Marcilionatushicanreafuerat^ereduE in Du^ 
catUm,addico Paris titulbfia-Henricum ill re- 
gem merife Nouembnanni MDLXXXf ingra' 
tiam Cardli i-othdringiCbmicisi^^recUrtii Ra- 
tum bbc Habiiit Curia P,u-ifinaa.d.XXiX Mar^ 
iiiriierifisarinoM£)LXXXil. 

AisJxNOTATld, 

QHod i^m fadtura eft, vt Carold i\[\ re- 
penderentur pr^iriia ofci fua & maidrum in re- 
gnummeritajquddtiucMarcbioriatusiftacum 
Batonus & Toparch,isfuisldngelireq; eiren- 
deretiiriiutuientdic(5 perciper^t reddilus : qui^ 



bus non tantam ktatetur ipfe , fed ^ omnes e- 
iushaeredcs kgitimi, tam mares quam fceminae; 
neq; abalioquama re^io faftigioillae ccrraf dc- 
penderent : quod cum fecit , abftraxit eas a Du- 
cacuNormandiaEeiufqueclientela , exemitq;a 
iurifdiaione eius, quatum Pariatus illius digm- 
tas concernitduntaxat,n6aucem fubieaorum 
iitigia&iorildidionem ordinatiam.Eadem hic 
lex yalere iufla eft,vt ceffantibus haeicdibus ma- 
iculisreuoluereturadrcge. Racum habuiihoG 
CuriafummaParifmapureacrimplicitet ; quo 
fado praeftitit Uieiuramentum Paris.receptufqi 
cftincerfummosprim?Curiae,confiliarios.Ob* 
feruabitLed:or , eodemmodoliccerasfiueDi- 
|>loma hoc ad Parkmcntum NormandiaemiC 
Tum, vcreferretnr in adapublica ratumqj habe- 
recucvc iam ance fadum fuerac in eademCuda, 
velutin foro compecenti,cum Comicatus Lon- 
gjBuillanus Ducali ciculoornacuseftperLudo- 
uicHm XIL regem , in gtaciam Franciici Aureli- 
cnfis, Comicis Dunenfis anno Salucis MDV. ne 
«ximeretur aut diftraheretur ab hominioDuca- 
tus Normandici.Quanquam fi verum faceri vo- 
lumus,r^a:iu$praeftabucur debitaregiferuicia, 
fi Ducatus illi , qui denuo coniunailunc domi- 
nioregio , vccamenminoribusnatufiliisinpe- 
«uliuin dari poffint , non tam potences habeant 
<lietelas,cuiiifmodifuntDucatus.Sicenimfiet, 

vt peculiaria illa & atcribuca dominia n5 poffint 
t-antasabvafallisfuisvirescolligere , quasregi 
faiuroeis bellum opponere queant : quanqua 
cniminomnibusbeneficiisvel (vtvocanc) va- 
falbgiisfempCrfupetiorexcipiacur.-noniemper 
tamen ealex debico modo obferuacur.Huic in- 
commodo vt occurracnr , opiimufadu mdica- 
«nus , vcmagnaillaFeudafiuebeneficiaimme- 
■diacedependeancacoronaregia: quarorem v- 
trummulrinoftro^iio confidetauerinc , haud 
©olfcio. 

DVCATVS NIVERNENSIS. 

Niucrnenres Comites deincepsDucefe acq; 
^arcs FrancisEhahcriVoluicFrancifcusI. rexin 
fauorem Mari^ Albrecans & Francirci Ciiuii, 
menfe lanuaciojanni M D XX V Hl.approban- 
te Parlam^nto a. d. X V I L fequcntis menfis Fe- 
bruarii , & curia compucorum regiorum eiuC- 
dem menfis die XXV1|I. 

ANNOTATIO. 
TiUecuSeocapite , quodeparib.Franciaelo- 
quicur.obferuat, Comitem Nmernenfem inter 
principcs pares relatum anno M C D L I X. pef 
Carolum V II. regem,danccm hoc beneficium 
lohanni Burgundos quod confirmaucrit Ludo- 
uicus XI.prid.Kalend. luUas anni MCDLXIV. 
Sed &Ludouicum XILde nouo pare creaffeEn- 
gelbertumCliuiummenfcMartio anniMD V. 
quod &inaaapublicaCuri2 Parifins relatum 
fuerit. Exaltationishuiuscaufasextitiflenafrac 
hccerje , ingencia merita maiorum cius , in reges 
actocum Galiorumregnu,inccrquoscaputalte 
cfFertlohannesBurgundus , BrabantixDux, 
' CopiesNemurcenfis» auus diiaae Mada: Albrc- 



tanse ,qui rcgem iuuit Burgundis Galliam tnua* 
dentibus. Secuadus ab hoc conftituitur Engel* 
bcrtus Cliuius , cuius commendatur ftrenmcai 
inoccupacioneregni Neapolitani. Tertiuseft 
lohannes Albretanus Comes Trecenfis & Re» 
telenfis , Miriaeitliuspater , quicum Francilc» 
CUttiobonamregioperampraefticitin bcUoPei 
demontano.Accedit(vtin licterisiiUs habetur) 
didum Comitacutn Niuernenfcm ab lohanno 
Burgut^do eiufq; fucccfforibas poffeffum fuif. 
le codem paris titulo , quivtparesFranciaeobtif' 
uerinc m.uniafuainEegum GalUcorum inaugu- 
racione.Seqtsicur in Dipiomate, exaicafleregem 
Comitatum illum in Ducatum { vbi notabir ie- 
£tor,quia pariacus vocabulura omiflum eft,pr?- 
fupponiiUud haberiqjnondiibium.ecfieaqu* 
(equuntur verba renouacipnem aliquam innue- 
re videantur ) v t ticulo iilo, veluc ab folo faftigio 
rcgiodependente.vcacurcumipfaMariaAlbre- 
tana,cuhaeredeseiusmares &faeminae,autquo- 
cunq-, tandem iurein huiusDucatus poflefi^io- 
nem fuccedanc , auc caufam proprietariam in il- 
liscerfisadipifcantur,praefentifuturoqi cempo* 
re,lub tiiulo,iure&pi3erogaciuaPariacus. Haec 
nouiflima verba nouam aliquam creationem in* 
nuere videncur,quiafequitur:fub co^nicione 6e 
tribunali prouocacorio fummae Cmise Parifinae» 
quod & a cateris paribus obfetuacur : ftluis ca- 
fibus regaUbus & priuilcgiis : icacamcn ne qcid- 
creecur tlamniautpi«i.'iudicii Mari^iili Albre- 
canaeinfuismribus,proprietatibus,po{reflioni- 
bus & permiflTione digniratis Ducahs ipfi eiufq; 
filio vnico.Mandat igit ur rex iubetqj.Vt vi ac va- 
lore huiuscreationisin Ducatum & Pariatum 
(quje verbanon enunciatiua fcddifpofitiua cii 
fint, finedubiooftenduntNiuernenfemparia- 
tum nouum efle , aboiito extindoqj iure Vete- 
ri jMaria ilia &FrancifcusCiiuius gaudeant.lar- 
tentur fruanturque tituUs , iuribus 3c pofleflio* 
nibusconuenientibus. E|lqv hocDipiomaap- 
probatum tam a CuriaSumma , quam a Came- 
racomputorumregiorum , pureacfimpiiciter, 
& in adla pubiica relacum. Nocandum infupcc 
eft , concrouerfiam de prisCi ogaciua & coufid en- 
diordine moca,d€cifamfuifle,referenceChop- 
pino ibid.pag.49 5. LiCigancib. Ludouico Gon- 
zat^a Duce Niuer nefi per vxore, & Duce Mont- 
morancio,dtcenxMoncmorancio,mucatase&' 

fe in illapariatus dignicace perfonas.J ynde puje 
Niueinenfislitcerasdeclaracoriasobcinuitare* 
ge,fcripcas a.d.zy .Februarii amMDLXVI.eftqjt 
lis illa diiudicatairi confiUo menfe lunio anni 
MDLXVII. Eandeiii controuerfiam NiUcrneU 
rnouit Dux AumaULis,priotcsiH cpnfeflu partea 
fibi vendicansivicitautem caufamNiucrnenfis, 
obtinuitq;,vtpraBcederetAumaUum,oftenden- 
tibusiudicibus.nihilhicdarifplendorigeneris; 
cum vterqj Princepsefletextraneus, fed ordinl 
pariatus. Sententia iata ae publicata eft i n fu pf e- 
ma Cutiai.d.V.ScptembrisanniMpLXXIX. 
Pr*ter hascontrouerfiasaliaquoqj liscomme- 
mpratur, ineodemobiedomoraNiuernenfi» 
Duce GuifioannoSalutisMDLlILvbiErd Gui. 
^ ■ ■■- ----- 



P^R Gk 
fiQ conrra Niueruenfem pronilnciatiim eft ita 
ixigentc eredi Pariatus ordiiic. Vnde potiiis 
coniicereeftpoftei-iorecollad pahatiis Niuer- 
iichfishabitaiirfationem,eun.t[ipoft€uifiosin 
ordiirem miirum^recus ac Tillet us peifcriplk. 

bVCATVS ayMAlivs. 

FrancircusLbthaiingu<jfiiiiisraaiorClaii<lii 
Ducis Guifii.Cdmes Auinalius, ptimus Dux & 
Par Franoi* falutatiis fuit, ab Henrico fccundOi 
cum is ad rcgni faftigium adfceridiftet , mefe lu- 
lio anni U D X L V 1 1. Ratum id habuir Patla- 
inentum a.d. V ianuarii anni M D X L 1 1 X.Ga^ 
tnera aurem radonalisadiX I Leiufdem mehfis 
&anni^ 

ANNOTATllO. 

AdfcenditComitatus iftead hoc hortoris cuL 
inen ob metita Francifci iliius Lotharingici isi 
l'egem,& qu5dinHenti.ci n.itiaugurationc Pa^ 
ris Franciaemuniis obiuerat,tam(uDqiiaCiau- 
tdiifratrisfui fiomine, yti conugnerat contrado 
hiatrimonio inteteum & Francifcam Bufseamj 
filiamDianaePidutienfis, Coitiitis Vaictitinsi 
Lex eadcm quae aliis dida>vt extinda prolfc ma- 
fculaParis qlioq; dignita s expiraret j faluo Du^ 
catus titulo,cum exemptione iuiifdidtionis pr^- 
terquam in eaiibus regalibus.approbanteGulrii 
Parilina. 



MERCVRIi DVCATVS. 
PrimusDux &l>arfalutatus cfte Priiicipibu§ 
Mercurii Nic^lausLdtharirigus, v^Iidiiiiontis 
Comes.ab rege Clrolo IX.mere Decembri, an- 
ho MDLXIX. Acceprauit hoc retnlif qiie itt ar-= 
thiLiiimGuriacum DiplOmateacceiTorioH^n^ 
trici nLa.diXX.Aiigufti meilfisan. MDLXXVL 
An Cariaera computorum ideiti approbauerit 
iiondumliquers 

ANNOTATlO, 
Mcritus fuiflecredittirhoc quicqitid eftbe- 
hcficiiNicolausi!le,cumtnu!tu]aborafrer,vel- 
Utarbiter , ad conciliandam pac^m inter Heti- 
ricum lI.&Hifpanorum fege-mjaceedente illiiis 
prudentia arq; vigilahtia , cuius fpecimiiiaedi- 
detatjcum tutclam geffit FraiicifciLotharingix 
bLiciSjpupilli.Sunt&aliitationesallatsiiime-. 
dmm.-SpIendor&cIaritasgeneiisjprincipatus 
ampIitudo,qui raukis bonis oppidis, Caftrisar- 
cibufqi abundat, cii(.htelaruitipr2ftahtia,exi^ 
ftentibns eius beheficiairiisnonnuUis Cbrhiri- 
bus B 'ronibufq;. lufTusigituf eftNicolaushbc 
beHeficio perfrui , inpOfteros ac hjieredes tdtri 
iilatcS quamfsminas rranfiiiicrere,idq-, apote- 
ftate regiaabroIuteacceptUm agnofcereideiiba- 
taab ArueLnorumDucatiiilecerptaqUeiiirifdi- 
ftione i nomineiurisduntaxat&pciuilcgiipa- 
i:iatu<,cum iureprouocationis CUriamPafi- 
fiehfem j &derogatOriaordihaiiaad vuiehdps 
deriuocumpoteftarercgiADucatus, Mafchio^ 
liatus&Comitatus. , 

bVCATvS MOMMORANCtVS. 
BaFoniae ttoininehse fegio oliin.nota faiti 



aud^ponmodum buc3tiis & Paristustitulb in 
gratiam Ahh<E Mohimoraiicii Cohneftablii 
FranciK ,per Henrtcum H regem , rtienfc lulio 
anni MDLI-.approbanteiem aaam fummaCu- 
fia a.d.I V.Augufti mehfis, & Camer^ rationurti 
diefequentiemfdemanni, biftentfrab hocTil^ 
lctus, qui ad menfem luliUm ahni M D X L V L 
refcrcauthoremqi huiUs dighitatis laudatFranl 
cilcura Lregcm. 

ANNOTATlOi 

_ Mduefuatailtem velhunc veiillumfegen^ 
adhoc beheficium egregia viri inGalli^ reanuni 
iherira.quodqjBafoniah^cpfimoiocohlibea- 
tuf intet omhes tbtius GallisE, cums bynaftx fc- 
pet nobiliflimifueriotexiftimati , inpiirtiisau- 
temMatthasusMommorahciusiConheftabliiis 
Fi-ahcii Tub Philippo A uguftb. Additalex eft.vt 
intercidehtepofterirate mafcula , pafis dighitas 
collapfaiiabeaturi faluatamen Ducali fublimi* 
tate,firtediftfaa:iOheiuris pfbUOcandi ad Cu° 
rilm» ' 

bVGATvS PDNTEiiivS. 
Comitatus hicad Ducis & ParisFranciae iio« 
nbfcm exaltatus eft per Caf olum I X. regcm iii 
gratia Sebdftiani Lucembufgid , Colniris Pon- 
retii,& Vicecomitis Martiguii,menfeSeptem- 
hri anhi MDLXIX=apprbbante inq; adta publi- 
. cafcferenteSumniaCuriaa.d.Xy.eiufdemcni 
fis.CamefaaUrem computoruma.d.VII. 0<5to% 
bfiseiufdemahni. ^ ' 

ANHDTAtia 

Mbuitfegcmmagnitudo&di|huasfamiIi^ 
Lucemburgicae , tsquaetiam Imperktoires ali- 
qubtpfodierUnr.confoederatioqjcumregibus 
Gailorum , DiicibusBUrgUndia-jSabaudisBri- 
tahni^qUe^-^ctedenre etiarti fangUinis propih* 
quitateacaffiniratibus : vtScbaftianusillcgau- 
detct hoc ijeneficio, curti fUccefroribushsredb 
bufquefuistam maribusqUdmfcEminisjiiecfos 
\Ci hoc de DUcaru fed & PafiatU capefetur : bu- 
eacuduntaxatcofideratibne Pafiarusab Ducatti 
Bricannicoauulfb , ncUeipiehsicdefqueeius^ 
Cbnuenfibus OTdinUm Bricahnis excluderen- 
iUr,fed eundemjquem Gbmites Pooteriiferua?' 
recohfueucranr,obcinefenrlocum:addiraiurif. 
didiohisexempcibne, exifa Cafus f egales & iu.f 
reproUocatiohis adP^riamehtum Britarihici^fa 
ffaluis tamehab hacqubq; prouocaciorie caiii 
bus iuribtifq; ad PariatUm (peaantibus) cumo. 
here , vr deficiencibus inaribusf^minilque taiti 
fiatis quam riaftitUris | pf ocfeatiorie di6li Lii- 
cemburgici , veifiliberieiUsm^resnbrigigrie- 
f ent, vt ita ih illis virilis fexus cellarer, tam Du- 
cis quam Paiisappellatio c^flaretfimy, 8c dia^ 
tenx ad Cbmitatus luiii ahriqua feuoiuergtur* 
Ratilm id habuif Curiafuinfria cuih Parlameh- 
tbBritahnicb,qUedprbubcatibnisiusfibitefefi 
Uauit i cj^ceptisCalibusquiPariafumcbncexr 
nuht,rieuehbcih exetnpiuri:) fraheteruri Con- 

dirioadditafuitiVcfpJcriirieiUfariientumCUfil 

■ ■ " 'retiifi 



DVCATVS MABNIVS SIVE CE- 
nomannorum. 



R G^V tA P R A N C d V M 



(ciis Lucenburgicus turn eius liaeiecles. Ciufd 
fuit regi hos honoresin ipfum cortferendi (ple- 
ddr & amplitudo illutttiflimae familiae Lucen- 
burgic^, c qua pr«ter rcges aliauot prodiueranE 
quatuor Imperatores & MarchioncsSacrj Im- 
f crii, itcmque Conneftablii & Marefchalli Fra* 
ci!t, Maternum genus ducebatabonaLucen^ 
burgica,qu« nupleratlohanni regi * vnde agna- 
tio cum fequentibus regibus.domo item Ande-» 
gauenfijBituncenfi&Burgundice.Huicaccede- 
bant federa &affinitates cum potentiffimis re^ 
'Teftatnsefthocpaaorexagnofcerbfefingu- guis Gallw, Anglia,Hungaria, Dam^ 
■|ariamerita&officia,qu«Claudius&Pracifcus cuilluftriffim.sDuc.bus^Auftri^.Sabaiidi^.Lo- 



Marchionatusllic in Ducatum Pari^tum 
leredtus fuitin fauorem CaroliLothatingici,qui 
filiusfuitfecundogenitus FiancifciDucisGui- 
iii, pefCaroium IX. regem , menle Septembri 
-an.falutis MDLXXIIL approbante Pariamen- 
toa»d.XXlV.eiufdcm racnfis&anni. 

ANNOTATlO. 



l,i3tharingici,DacesGuifnpater&auus,itemq; 
HenricuiGuifiusjfraterCaroli natu maior,Gal- 
liseregibus prsftiterunt; Inter qux late eminuit 
■defenfiovrbis Pi£t<iuien{is,icemquealiavirtiU 
tis ipeciminain proximishisbellisiideoq; iuffit, 
vc tam ipfe qua haeredes eius fuccc irorefue gau=- 
derent eo Dueatucum Baroniis terrifq; v^itis, 
tiec alitim quam regem vnquam agnofcerent 
l)eneficiidominum , cumexemptioneiurifdi- 
■<^ionis,pr2eterqar.m in cafib. rcgalibus , Bc qu3e 
appellationis iure ad Parlamentum Parifieufe 
fpe6bant,annexa haccoditione , vt t^ihilo fecius 
Ducatusille cumooh^rentlibus dynaftiis diuidi 
^eparariq; po{Fet,3cii nuuquam coaluifterit. Ad. 
ditum eftilis colophonis locd , vt quauis ex ve» 
terilege filisfuccedere nonpofl'ent,id tamenin 
ihocpriuilf gio non obferuaretur» 

DyCATVS PlNifiVS. 

' HUic Ducatui ius Pariatus collarutn eftpef 
'^Henricum 11 1. regem menfe Odobri annci 
MDLXXXI.in gratiam trancifciLucemburgi- 
•ci , approbante fa€lum Parlamento a^ d. X X Xb 
Decembris menfodidlianni. 

ANNOTATIO. . . 



tharingi£E,Brabanti2,Niuerni,Clii]iae,Flandri9, 
adeoque cum plerifque Germanis Principibus, 
Mouebant etiam egregiain Francorum regnfl 
merita Valetiani&Caroli Lucenburgicorum> 
qui Conneftabliifuerant , & Antonii Lucen- 
buigicijMatefchalU tranciae. 

DVCATVS AQVILONIVS. 

Henricus IV. Galliae rexBarottram Aguillo- 
niam DuCatus appellatione dignatus eft , inter- 
que Pariatus Franciae rCtulit menfe Augufto an= 
ni MDXClX.gratificatus in eo Hcnrico Lotha- 
ringico, CaroUDucisMaenii filio primogenito» 
Sub(ctipfit P^adaraiemumadd. 11. Martiianni 
MDC» 

A1^N0TaTi6. 

Datutn hbc cft fidei &officiis di6libucisM?- 
niimaiorumqUeeius , qUibus re^es Gallorum 
demeritifunt , necnbriproprinquitatifangui- 
riis , qtiarioniplefolumfed&rinatereiusHen- 
ri ca Sabauda regem ittingebant , accedere ma-^ 
trimonio irii:eteum& Henricam Gbnzagiami 
Ducis Niueihenlis filiam. Anhexae autem fanl 
huicBaromae,poftquam adDucale faftigiulh ad- 
fccndil , a^lisquoqucBaroniaeiMontpefacutm 



SandiLibradii , Madallianum & Bleuirafum» 

Fucfat iam ante prindpatUs Pi nsiis Ducali quib. &ipfe haef edefqueeius m perpetuum gau. 

'titulo ornatuspereUndemHenncumHI.De- derent.folumquercgembenehciidominuma- 

fcembri me'fe annoSalutB MDLXXVI.in-eiuT- gnofcerent , nomme arcis regisLuteti*, reler- 

demFrancifciLucemburgicifauofeib adiun- uataParkmentoBurdegalenfiprouGeationeiii 

ais nbn paucis poffiefrrombus iri diplomatc c6- eaufisipfiim Parlameritum eoncernentibu^ , i 

prehenfis , vt iis Istaretur cum ipfe tum h^redfes iudice curis Aguilloniae,tnque f aufis regalibiis, 

eiusmares^tq;fa:riiiri^ , &deiurefuccerores, eumclaufuladerogatoria,fcdiaodereuniendiS 

dependcntebeneficioafoloregchabitaratio- Ducatibus^Mar^hionat^bus, Com.tatibuscum 

*ie Baronix& cralFarillius turrisin arce Regia coronacoriiprehenfa,indefeauhaeredumma- 

Parifina,cUmreferuationeiutisprouocatbriiad lculofum.SubfcripfitdiplomatiCuriaiuprem* 

Ciu-iamParifinariiimmediate,vtinco!2Duca- nude&fimpliciter,itatamenvtpraeftareiUrre- 



tus illius caufam dicerent: cbram prsfide CaluD- 
montano,exceptis folis cafibus regahbus. De- 
rogatum hic eft Edi£l:oMoliniBo,quod ad vriio- 
nem Ducatuum , Marchionatuum &Cbmita- 
tuum , incafudefe^aionisliberorum mafculb- 
rum, quod cum ratum haberet Parlamentuto, 



giiuramentumi 

DVCATVS RdHANENSIS. 

Vice-Comitatus hic ad Ducis Parifqim 
Franci^ dignitatem cuedus eft per Henri- 
cum IV, fegem menfe Aprili anno^MDCIII. in 



expreffie cauit, ne id in exemplum trahcfettir ,a. gratiaHenrici deKohan,DominiLeonii,quo^ 



d.XX V nLSeptembrisanni M D LXX V 1 1. 
fiibfcripfit Camera ratibnUm aid. IX. Augufti 
nienfisanno MDLXXXII. PofteaDucesiU 
los inter Pares principes adfcripfit Henfictts 
%lh vteadignitateltetarecurcumipfe f'tanci<» 



ratum habuit Curia Parifina a. di V 1 1. Augu(|C 
menfis eiufdem anni , Parlamentum autem ^rii' 
tanniae fubfcripfita, d.X V L Odobtis eiufden» 
anni:CameraaujC€En «tionalis a.d<XXIlX. Maii 
aii.MDdV* 

: AI^ 



Non dabium eft,qnin hoc dacum fueritand- 
%ujEiTobiUcativircucii>ii%iveeius>maiorum<3ue 
, Sllmsjmprimis autem merrtis Rettaci Vicecomi. 
j tis R6hanenfis,Parri»eius , quodq; famiha h^ec 
SempcrpnmolocofueritapudGallorum &Na- 
j tiarccnorumreges,vt&apiidpntcos Diices Bri- 
tafini« , & quod Ipnga fucceffione a M C C.an- 
tois eorumprugenies mafcuk numerari poffit, 
Accedtt quod Vicecomitatus ifte habebat mul- 
taoppxla mxnibusdauia,vItraXL. Parochias, 
iiiuhofq:.iechentesacbeneficiarios. lafirusefti- 
gitur Hcnricus ifte Ducis & Parisiure atque ap- 
pellarionevti,omnefqueeiuslibeiiacrucce/ro- 
resmafcuh , quibusdeficientibus , tamDucis 
^uamParisdignitas celTaret, VtqueKocbenefi- 
ciuTOa folofaftigioregiodependefet » prsftito 
Ki:amento fi<iehcatis,& faluo prouocationis iu. 
re ParJamento Britannico. Approbauit Curia 
Fari^ma cum Onereticuli &prxrogatiusehono- 
ris /alfcm Ducis & Pads , donec farisfaaum ef- 
lermdemnitanprxftitxdenondminuendoiu- 
re & dominioiur;fdia-ionis,vtqiiecaufe Pada- 
tum conc.'rnentes difceptentur Sdudicentur in 
Curia Parifienfi , f*riuatiminParlamento Bri-- 
taimico:neue in exemplum res craheretur Jura- 
jiinn has condidones Henricus Rohanenfis, vt 
Y'cem&Paremregmfacerepareftadd.Vil. 
A ngiifti mcnils ahno Salucis M D CIII. Appro- 
bauitParlaraenrum Britannicum aaahsc, inq; 
arcbma retuht,annexa conditi!one,ne ciaes fub. 
dmq„eilhus Ducatusexcra Parlamenn iunfdi- 
ttionemconlleniri po(rent,vcq', liccers declara^ 
tone intra fextum mcnrem d rege imoetf aretut; 
akiOMirecorum , qOTfiisreb. conrradicerepof- 
eitf>referuadfqj cafibus iudicio regio.. 

DVCATVS lOYEVSE. 
Annas Vicecomes pdmus fuir,quemDueciti 
L' Patem Franciae appelkuic Henricus IH. rex^ 
rienfeAuguftoann,MDLXXXlI.(ublcnbente 
adamentioa.d. VILSeptembds eiufdem anni 

ANNOTATiO. 
_ Non dubiam cft, quin id dacum fit noii^ iffi. 
iltati, cum Annas i!Ie duXifTetforore r?gis, qui 
ffinnndulfic , vtdignitateillafrueretur comi. 
.fc tum h.Trcdes fucceftbrefqi eius, vc incedcti^ 
lo . fuilq;munas fungendo ftadm fequcrerur 

|nncipcs,Ductsautem&Pares,quinonerent 
nn^ipesjetiam antecederet, SubfcdpfitPar- 
imentum , poftquam varias conditionespro- 
oluiflet,vt ns gauderet honorib. cum ipfe tum 
«redes Iibenq; eius h legitimo matdmonio.. 

bVCATVS RETELENSIS. 



Vek Galliam. 



ANNOTATID. 



Hic olim ElTuipopuIiputanrurhabitaire. E- 
xit hunc Comicatum in Ducatum addita Pa- 
5 Franas appellarione Hendcus III. menfe 
eccmbrianni MDLXXXLingratiamLudo- 
ci Gonzag^ <Sf HenriettaeCliuis, Ducum Ni- 
rnen(mmComitumq;Refelenfium , appro- 
ntcP4rlamcnroa.d.ij.eiufdemenfis&anm. 



_ P ntat nr jHitcm Henri-ciim tegem mo uifle 
Ct>mitacusRecelenfisamphciido , curah.beat 
fcx oppidn muris clau k , contineatq,- Baroniam 
iju« Dynaft,'am Rofsara i vcLudouicus DuciS 
titulo & dignirace vretctiircumipfctumh^re- 
des lcgtcinH , mares & fa^min* in perpetuum» 
Notar«rliicaqu!fcufdam , Padsvoc^buhimin 
his ver bis non lepetivAcceptauit hoc Cu«a,in* 
«jucadaretulic. ' ( 
■ ♦ 

DVOaTVS HALVmiVS. 
Proliiftcia MagneteaXVLaut X VH. ODp,m 
ihhgms, Marcti!onntustitub nobilisfuitVfque 
ad annum MDLXXX VL qm.m eam rex Henri. 
casULin Ducarimm& Pariatuum numerum 
adfcnpfit, addito Haluiiri rit«Io,ingratiam Ma^ 

gnel2eiMarchionis,vrqueremunelarecprsftira 
fiDi a famiha Pienna officia ; & quodxla^et fao^ 
tnemori^ Haluini Flandds. 

ANNOTAtlO. 

Habiietat Magnelcei Dominusfilmra, Oui cu 
antepatrem defunaus faiffet, mater huius ma- 
ti to fiperfles , ceu docis nomine vfa efl tirulo 
Ducatus Aluinii, vicreationishuius , quaipfa 
quo^; digiiitads huiusfiebat pardccps, non mi- 
niis acmadius, quod fic ftacuiffet Hendcus I V. 
cum ih viuisfuiffct.PoftcuiasmorceLudouicus 
XIILadhuc fubtutcla regina? matdsconfticu- 
tus , expertus frdem i^officia Ducis Eperrionii, 
tonufq; adeofamilia Gandalenfij &Pienhenfist 
extendit prorogauitque Ducis &Pa:is Fianci« 
appeliationem in Comi em Candalenfem , pri- 
iiiogenitum Epernonii filium , qui doxerac filia 
Vnicam Marchionis Mggneki , nepremDucis 
Aluinii, dcdicquefupcrea re nouas litreras,ap- 
probacas aPadamento 3.d..i8. Maii , anifalutis 
MDCXLcumq;Canda{ius fidelicads iuramen* 
tumprsftidlfet^ receptuseftdParlamenco pet > 
Decretuma.daj.Apdlisan.MDCXlV. Vcituf 
aute Candaliusiure atq; dignitate Ducatus Al- 

uinii,cuiusrepra2fentacpdmamereaionem, & 
percipit redditus teaarum acfi nunquam es va- 
cairenr. SequenticeporeMarchionifTa Magne- 
la£a difroluitmatnmoniale vinculum inter filia 
fuam & CandaHum,adduaaiuftislegidmjfque 
ranonibus,'nupfitq;fiIiaiftadenouoNanteuiU ' 
lioComid, filioComidsSchonenbergici, qui 
iure huius matdmonii vdtur nomine, titulo & 
iure Ducis Aluinii & Pads Francise. 

MONTBASSONIVS DVCATVS. 

Fuit Ludouicus Rohanenfis^MontbafTonius 
Comes.ab Henrico Ill.rege Dux & Par Franci^ 
Ippellatus menfe Maioanni M D L XXXVIIL 
adprobau-tqUeParlamentum in Turronibusid 
a.d. 17. Apdlis MDLXXXIX. & Camem eorti^ 
putorum a.d.7iMaii eiufdem anni. 

ANNOTATia 

Caufe huiusteiextfdt fubiimitw & anti* 
P 4 ^Ui* 



doitas f.triUxUcaian£«fis rquigeneri^Tui^^^^^ 
aorem kudant ptimum Bmannorutn regem, 

•recicantquc longo dfdinepr6C.pi:E Rife mm 
fculisindidiiiramieriemabannismiileducetis, 

ti«s-orb.sChrift.ani1^rinc.pibusmtercdIfennt, 
vt ^officia regibns ab aiitiquis femporlb. pr^ 
ftita-, in pi:im?sPetri Rdhanenfis , MarercliaUi 
Franci^^virtutemmpugnaacrFdronouum.Lu^ 
doUiCdigitiirpermifrueft,vtftuereturipreDu. 

ds & Pads Franci^ titulo, cum terris ff^l^^- 
catus,cuiusmembtafantBafoni.S Matfn,ad 

Monaftetium &Hagam , eiufquelvberiTOarcs 
tantUm,iegitimeabcdprQcreaa,vtqueDaca. 
£usknuUd|uam rege depenaeret , vtcue ter s 
illis a ludiceMontbaironio-iusdiceretur, lalua 
> prouocatioiie adCuriam:hac tamenkge.vt de^ 
lckntibus h.eredibus mafculistam DucShs qua 
ParisdignitasfuiiulexJ,.rafet,redudaproum- 
ciaiUa.nv>eteremfoitefn&aapellacioneni^^Ap- 
' - probauithocfupremacuria, hab.caque radone 
Ldinis , dignKatis& auaor.tatis Ducis atque 
Paris,iuramentumabeoexegK , nonnegleihs 
«c^terisquoque,qu?inhocgc;nereob{eruanlo 

: Lt ' vt quicontradiauri eiknc audirentur , vt 
4mplereriJurcGnditiones,nihUq^iii^aregiafa- 

' terentuLdetritnenti» 
^ DVCATVS VENTADVRIV?/ 
Ducatu.VentadutidParis^dignitaremadiu^^ 
, r^itHenricusIl h menle lunio , anniaGhiifto 
■ ^iiarcMDlsXXXIX. _/ 
ANNOtATIO. . 
^'Comites cum antea fiiiff: nt Dynaftae Venira^ 
<^durii.vfq;adGilbertumLeuium,HenricusI 1 1. 
tex eum Ducem dixit, vc ipfe cum hsredibvluc- 
^ ^ ceffdriburqi melionsfexus eopcrfriieterurho- 
liore.approbante id Parlamento a.d.XiH.ttien- 
fisMaii,annifuperiuscommcmorati. Stipula- 
'tuseftabeoProcuraiorGenerali^,necomradi.^ 
'centc-quidemGilberto , vtDucatusisextmais 

^hsfedibus taafculis ad regium domrnuim re- 
■•uerccrefur3ConfirmaUirq;ftipulationemCame- 
' ^ "^combutorum ,pi-opofitisconditiombusper 
-feritcntiam Curi2.Henricus auiem IV. eandem 
-'gratiamiecicAiin2;Leuio,Gilberti'eiid,repetr- 
ris oneribus & incdiao a.d.XHL Ma,i anno 
MDLXXVIIL fcripto cdiinprehenfls : ne quid 
^nouarecur iniurifdiaione aut petitione iuris V- 
■fitata , quae cade in Httais declm-acori.s per (cri- 
pfitidemtlenricuslV.a.d.IXJuniianniMDC 
IXfubfcTibenteParlaraentda.d.IIlJuliimei-i- 

fis eiufdem anni , vt & Camera rationum paulo 
rsoij: in quo poftre ra0 diploiiia ce clauiula ilia cle 

■reuerfiohe ominaeft &fublatapenitus, 

'dVCATVS THVARENSiS. , 
Huic quoque adiunaa eft Patis dignitas i in 
cfatiam ClauduTremuliiperHenritumlV.te- 
Sem,meofeAuaufto,anniMDXCV.Pa.rlaiTien- 
tum racum habuit a. d. VI LDecembris menfiSi 
, annoMDXGiX. 
i ANNOTATIO. 

Drnauerat iam ante D ueatMS litub iynaftiS 



ThuarfenfemGarolusIX.idq:, an!Vo MDLXm* 
menfeIuho,sdaiidlusegiegHsTremuiioi-umin 
reaesGaUost)fficiis,inprimifq;LivdovnaTr£- 

muUi ,-qui Legacu. fueral Garoli V 1 1 L reg-,s ift 
prsUoadS.Aibinum.inpu^naaciMarignanumi 

fjaiUatitn auttm m clade ad Tici^um , vbi tor- 
ti?et dimicaiis prorege .Fcancifcoinacie csu« 
elVquin & ob vntuccm CaroViTremUlu i Prul- 

cipisTalmdntii, Ludouici filii ,qai in ptseho ad 
Matignannm occubuit: accedeteeciatoantlqui 
nobihcate &fplendore famili-i,Tremuhom,.n^ 
■tecqudsillutriavittmisfpeciminaediditClaU' 
diusTremUiiusin novuffimis hifce belhsivtiam 
taceamus deiHiUsinregcmmeritis,&affinli£» 
tibus. Htncfaaum eft vtcuni Ducistitulo Pa.ls 
Francis-dignitasconiungeietur, vt eapertrue-- 
retur non ipfe Glaudiusfolum, fed c-: eiirsl-.bei t 
ac hsredes marculi,vtque auuifa prouuvcia a Se^ 
nelchaUi PiaaUienfis iairdiaionc fuis vreretur 
legibUsfUoqueiure ,^xteptiscaribusregalibusf 
vtquefeeneficium a folo rege dependtret , deh- 
ciente autem prole mafcuk Pansdign.tasCf Ua- 
rec , ipfarcgioinpriftinuffiibtum relabereruf. 
SubfctipiitfummaGuria,addisohocfalc.m , vt 
■dignltateilla gaitderer , fine fraude aut priiudi- 
ciodomimiregiteiu^ iuris , quodProcuratot ^ 
reg Usin ViceComicatumThuattidem pr^cen- J 

debat. 

bvCATVS EPERNONIVS. 
HaricBaroniamHenricusln. adDacivIeW 
rabhmitatem euexit ,addito Pans t.tulo in gra- 
tiam lolianrusLudoUii. Nogar^ai^Valett&T^ 
parcha , cuireifabrcripru fuprema Cunaa.* 
XXVlI.Noi^'embtis an.MDLXXXI. 
' r ' ANNOTATIO. 
Dedit hochaud dubiefexantiquitati ac fp 
dori nobiiitrnnae Nogatetiorum gentis, qm pro 
d.gnitate regni Gallis mUltum defudauerunt 
regnanre Phd.ppd plilchro,&vittut!bus Magnl 

S£iicicha!h.Bellocanorum , aqU^buslongaan- 
norumrerieortuseftDuxEpernonuis^accede- 
tibus mericis lohannis Nogaretu Valesta Do- 
mini,quiEquesfaeratfacr^iliiiilis ^ quod^ud 
Dyn^ftiam Epes noniaUi antea poftederant Co- 
mitesVindocini. poftea Bntanni^E mmons DU- 
ces, vt lohannes Ludouicus D nx & Par FfanGi^ 
Talutatetuf -cUm-ipre tuUi Uben eius vtriuiqae (e^, 
xUsin berpemum : curti iufe tatiien proUocandl 
adCUriamParifinam , &-excmpnoneiUniciw 
■aidnis,extracafus regales. Accelfe & ali^rauia 
inhcterisexpreiTa , quodrexconftmufret affl» 
hemfUato,rororerae6itigisllegmabEpernonip 
nUptuUi elocare. Conftiruere liiumigitut acqi 
velle . vtindrdineconieflrustuumcuraprmci- 
pib.obtinel-etlociue^etensvetoDucib.Panbui' 
LeaanceferrerUf,£XceptoDuceIdieur.d,curt 

clauffila dero^atoria quantum ad vniedos cilffli 
coronafegiaDUcarus,Marchionatus,Coinita. 

tus.Ratumid habuit.Parlamentum pire &htll, 
plicitet , auditispfiuspta:ridibus Taljenhbue 
quo radofeceptUseftinterPares Franaae ^ » 
eourequeniei adrerigtUs numcwQohkhim 



I ledor , DucertihuncEpernoniumnonduxiffe 
laroremiegina: , vtfupcaquidemperfl-riptum 
clt{ fed hsredem principatus Candalenfis : non 
immento igitur in dubium voeataeft prxrooa- 
tmaillaantecxterosprincipes , quxmatrim^^o- 
xiioillonmciir,t}uodtam€n, vtdiximus noneft 

I DVCATVS RAESENSIS. 

i Muic Comitatui Ducatus & Pariatus digni- 
WtcmdonauitHenricusin. menreNouembri 
anni MDXCI.gratificatus AlbeftoGondisoA 
Cathann$aarafmontanaevxoneius»Comiti=. 
busR^fenfibus. SubK;ripficPar!amentama»d 
tO. MatciiannoSaiutis MDXCII. 

ANNOTATlG. 
Caufafti huiiis rei arbitramur.quodCoitiita- 
nisiftelateexrendatUr,magno%5po(rctforibus 
luisfruausaffcrat t qOodmaiorcs Albcrri , pri^ 
pas in Republica Fior€tina partEs obtinuerinty 
iplcndidilhmaque pofTedetint ^dilkia & fum. 
tuoiaPalacia , raminipfavrbeFlorenriaquam 
cxtraeam , accedentehocprscipuffinobiliratis 
indicio, quodidemfueritcie.itas Princepsc- 
^ucftris ordinis per Tufcia , cui a S, Spiritu no. 
«Kneft: poftremoquodfoititerfeciintin fex 
prshis hiftonarum monimentis celebribus, m 
1 edemontanaregione&alibi . qu^omniacla^ 
ruatem hominisoftendunt.H^eecum fequenci^ 
bus in mediumafFerendafuere , poftouamdi.^ 
uerfe (unthominum fenteti^. Alb.rto nermif- 
ium eft fru, dignitatibus illisvt&eius pofteris, 
*i?redibus mafcuiis^donec maresfuperftices fu- 
tun funcfepatatis d fideliratis iuramento 3.'pro. 
uocaromParIamcntiBn)annic,,panatusdun- 
taxarcohderatione,omniumq;caurarum&iw- 
rmm,q«xindedepender:iracamen,vtproDte.-- 
ea nec ipfe nec pofteri eius prohibeantur inter^ 

efle conuenribus ordinura i^nran n,a',vt Comi- 
tem&DecanumRa^feRremfacerepareft. Snb- 
cnpfit diplomariregio Parlamecumiisquaead- 
tiiben confueuerunr fakiis condkionibus: poft- 
3uamfolenneiuramenrumabeQexegerunr,in- 
Pfimis Jludquod Marerch.ilumFTrrnci^Epr^. 
itareparcft : quopra^ftito, iurauitetiariiDucis 
lomme. 

FRONSACENSIS DVCATVS. 
FxonfaciMarchionatum . Ducatus&Paria- 
us ntulo decorauirHenncus IV.rexin aratiam 

■ranafc,Aurelienfis,S.Pau!iComitisGuber- 
latous & Legati regii per Picardiam , menfe la- 

.uarioanniMDCVIII.Apptobauitidfumma 
.una a^d.X Vlll.februarii eiufdem anni in Cu. 
laBurdegalenfi , cuiusinprouocationeiusa- 
nolGit Ducatus ifte Fronlacen/is; 

ANNOTATIO. 
Fadtum hoc cft obprsdarain regnum meri- 
. &offic,afinguIafiafamili£E Lon^uillana: & 
omitum Dunen/ium, iquibusilii originem 
ahunt , quorum feruitiorum memoriaadhuc' 
uit apud eos , qui non Jeaes inde percepcrunt 



1 L i A M. 

frudusXex di^a eft,vt prJncipatQfti ilhrmobti* 

nerctflomlne beneficiidfolorege proficifcen-. 
ti s.poftquam id auuifum fuiffeta Duca tu Aqui. 

tanisadComitarnmParocodorum,qi,emPa. 
trom mre etiam dara fidc atirea obferuauerar. in 
iohs ramencaufispatiarum concernemib. cum 

adnexaciaukda,vtextinca,sh^tedibusmafcu- 
IJS vcr. qi digmtus, tamDocisquam Paris eicpi. 

DVCATVS &AMV1LLANVS. 
^ Baronum Damuilliorum inDuces ac Pare» 
F, anciK e^altatioriem debehius Ludouico XIIL 
regiiqui hoc modogratificatus eftCarolo Mot- 

moracio,Archithal^iroGalli^,fil:o&frafnAn* 
& Hcnrici Comitum Stabnh F.ana^ , cum 
nuEiiciareturannusd nato Chnfto RDCX- 

fubfcnpfitParlamentuma.d.XXX.Decembri* 
menlis emfdem anniv 

annoTatid-. 

Dammeft hoc IseHeHcium meritis officiifque 
Monrmoranciorum , qu^hocpa€toad excm- 
pium maiol-um fiiorum regum Gailiagtatoali^ 
quo rnutiere compcfare voiuit rex iuuenis,gna- 
tus/di^jlriutirepen^ eflepr^rtiia, fidof- 
gi^cac ftrejtmoshpmmej honoribus,titliris 6ffi- 
cuMignitatibus ad virtutisexerdtal,^5.ln5, 
in pnmis q ui lam eiusl^nlRWa^did^runTIpe " 
cimma,vteotumeXempIoalled,reliqui&ipIl'v 
ad parem i.udis adorcam enitantur. Multuirt 
etiam adreiii fecic antiqu^ familix Montmo^ 
ranciffnobiliras , ^uatotviniiluftres & ma- 
gnammi prodierun t, qui ad conferuandam Gal. 
iici regnifublimitatcm &regura au6toritatem 
kipfos propedeuDuetUnt , dquoaffeau huh- 
quam transuerfim fc abripi paffi fun tt inref quou 
capUteffertMatthsusMontmorancius,qu,ad 
annumSalutis MCCXXIL regnantePhLpo 

Augufto, Conneftablii Franciaj dignitatem na- 
etuseft.vt&poftcrioribusremponbusAnrias 
&HcnncusMontmorancii:vndeBaroniaDam- 
uihacircaannumMDLll.mulrumaudafuitac- 
celiioneahquotdynaftiarum&^erifodiriarum, 

terXXXV.Parochisfunt, Principatum Dara- 
uillanum Patroni iure agnofcahc : vt ea di^nita- 
teperfruatur Carolus Montmorancius dum vi 
uac , & poftmortcmciushicrcdeseiusniarcsa 
legitimo matrimonioprocreaci : quosfinulldf 
poftferelinquat j fUccedatHgnricusMohcmo- 
rancmspacriiehs eius , &pofteum hsredes ttia- 
lcul,,ab |pfo legicim^ genici in perpetuum 5 gau- 
deancqjDuiiis&Panstitulo. ^ 

vceTiensis dvgatvs. 

n ^"'^^^""f^^iPariatus dignitarem adiiinxie 
earoIuS iX. fex mcnfelanuarici an. MbLXXIL 
gtatificatusIacoboCrufolio , Duci Vcetienfi; 
Ratumidhabuit fupremaCutiaa.d.j.Martiie- 
iufdemaiini:&Cameracomputorumrcgiorutri 
akd.IUanuatiianni MDLXXVIL 



tS6 



kiE GN V M FR 

ANNOTAtlO. 

5limVcetiaVicecomitatusfuk , fedDuca- 
^usutuluseiacceffitannoMbXGV.mgratiam 

Antonietti Crufolii cum onere , vt aehcienti- 
bus maribusad doriiiniumregis rcuolueretur. 
tum ckdmptibne iuriCliaioh.s , ^rsterquam m 
cafibus regalibu s, falao proudcand. lilre ad Par- 
iamentum Parlfiehfein caflbusPdriatum con-- 
tcrnentibus, quin&adPaHamemum Tolofa- 
num extra cafus,quos yotant Prjefid.aks. Re- 
i:eptus eftad praftandum fideiitatis mramen.- 
"tum. 

DVCAtVS BELLOFORTIVS. 

Comitatus Bellofortius ad Ducis & Paris , 
Uliniitatemadrccnd.top^raI;iehricilV.;^gls 
'quiid dedic affcaui faoin filiafuu haturale C^- 
iarem,& matrem ems MarchioniilamMonticu- 
iorhm confcriptis ea de re litter.sanno Ctinlti 
jVl DXC VI i. approbarrs ihParlamento a. d. X; 
iulii eiufdem anni.Subfctipfic Gameraratlona. 
lisa.d.i.Auguftimenfis» 

ANNOtATIO; 
Quanquamt omitaruslfte dia&demum ah. 
ho DTicis Patifq-, titulo exornacus fiierit , in di^ 
plomatetamenregioperfcri-^tumeft , veilere- 
gem,vtMarchiohiiraiilaeiilfq;fil.hsCiefar,cum 

vtriufq; h&redibus tam hiaribus quam t?ramls, 
brokiilumihconfeftlildcumobiilfeataDirab. 

Lribufque Montmorahciis , qui^fi immediare 
Lfthoscreatiefll-nt.Mouita.hauddubie^egej 
ciuod Comitatusifteinterantiquiffimos&ndr 
fc.hffimos cft totius Galliaf , ^quifemper ponel- 
rus eft^^ pnncip.b.Foxenfib. Albreteniib.& Ni- 
•iiernehfib. (ibi inuicem fucccdent.b. Monticu- 
ioiiim a. Domiha ciim adepta efti prihcipe ix^ 
minaGuifia , qus ex paite h«res fuit DucatuS 
Miuernenfis , adiuna.5 adhnhc terrisac domi- 
hiis nonuUis aliis,inter qu|eminet Baronia lan- 
turtia.Mandat igitur rex.vr muher ilia cum hlicJ 
^ Cjefare , eiui^; fucceflTbres vtr iufqi fexus rtuan- 
turillisterrisacdignitatib.ihperpetuu.iolum- 

quebeneficiidotninum agnofcdnt rcgcm , eiqj 
, iuramentum praeftent.capirouocatvoneadPar- 
lamentum Parificnfe,vt antea, v t .pfi e-orumque 
rucceflToresadprimaninftatiam.fi ita videbitur, 
poffint caiifasdignicatem Pariacusconcernen- 
lesrubderecognicioni&.udicioParlahienn.vt 

prifca paribus Francix conceffa pri uileg.a ofte- 
Lnc , cmiiexemptioneiurifdiaionis lud.cum 
^brdinarioram.prfEteiquahiincafib.regahbuS. 
CXuodad prioricatem in ordine conicllus , datu 
idTftfauori & gratije y qua irex compleiacBatur 
cnmmulieremtumfiliumCaefarem , quicum 
fua pofteritate fuccedcre debebat in hpc Duca- 
tu. ApprobaiiiC hdc curiapure &fimphcitcr j vc 
& Caincra irationalisregia. 

bvCATVS BIRONiVS. 
Batonix tituld antea infignisjtiucatus & Pa- 
.tiatuseuafit.i-IchricoiV. regegratificanteCa. 
loloGontaltoBiromiDbmiho i Marelchalld 
Geherali & Daci exercitus, Gubernatoiri & Le- 



A N C 6 k V M - 
eatty r r gio per Ducaium Burgun^ia- &^Bfeff'^i 
mtfe lunioanhi M DXG VllLRatum id habiht 
ruptemaCu^ia addkm vltmiuhi eiufdeiH meh- 
fis&ahni. 

ANNOtAti6. 
'Confidcr^uit hauddubierexvircutem &a- 
himigeneiroricaiemin Viroiftb , qtiemtiignuiB 
"^bnomineiildicahit, vtmaioribusKonbt.biad 
pofteritatem c6rtiihehdaretur : acccdenCibu^ 
multis maximifq; officiis !, quibus parer teius Bi- 
roniusjMarelcfiallhs Fraciae , de vnJuerfb regnd 
feehe mcritixs fueirat , cuius veftigiis ihfiftehs fi-^ 
lius tahCa vfus eft iSde &ih regcm affeCfca.yc ina- 
gna pars illiiis glDri^, quz aliquot vl(ftoriispsr- 
la eft ab iis, qui fub eius dudu ruiiix patriae ma« 
fcule ie opjiofueruhr , h uius Viri laboribus & vi- 
g ianti? aceepra ferenda fit.Hinc i:ex Voleiis hu- 
lus rei exempliim &c tcftimoniuhi ad pofteros 
excate, vc^ternitatl confec aretitiemoriam tot 
|5ericuloi:um,quaeiUeinmultis-pi:JEliis,obfidio- || 
hibusi veiitdcionibus , im|)reffioniblifque ho- 
ftiumadiuerat i &aviginiiannisfoi:Ciceirfufti- 
huerar , poftquaiti primum per scacern apcus ad 
arma fuic , qUo ternporc X X XI L vulnera coi:^ 
pore excepit , rotidem forcitudihis ciltumfe» 
rens figtiaveum adhoc dighicaciS Faftigium eue- 
xic : cum iain ahce per onines hdnbi:uth gradus 
atcepdilferj quibdsadrumrhamaregefubiimi- 
tarei-n vircutis viacdnfcendi potfeft; Ciinicjueirt 
bblidione vrbis Ambianoruni i iquam Hiipani 
fibivenditaher3nr,cocvirciitis&pmdcmiaeedi- 
diirctfpecimina,ighe/etroacrangiuheHdftiuni 
adobEatas,permouitregem,vt hbn pbi:ueric fa- 
ccre qtiiueutrifumftiisilHscuhiularetiionbrib. j 
CumautempbfteafencehtiaiudicuitiPatlame- ! 
ti ad mbrcern cbhdeiTinacus fuifietjquaiti is fub- 
iit Vlti mo die lulii ah.M D C I L Ducaths eius fi^ j 
rcbadiudic^tusfhic, &adprimamappeilaciong ! 
rediit:fed camen jiarcem bbhoruhieius fifcoad- 
di(El:or.um,rex donauic katrf eius S. Blahcardi 
dbiniuoi 

DV&ATVS SVLLiVS. 
Baronis Sullis Ducacu^ & Pariatus dignica- j 
tem conciliauit tlenricUs IV.rex Fcbruano irie- 
feanhi M 1) C V I; in faubrem Maxiihiliahi Bc- 
thunenfis , Marchionis Rholhffi,adpiobance 
Parlamcnco a.di tX.Marcii , Camera auteni 
computoi-um a. di X V; eiufdem hifcnfis 6c 
annii 



ANNotATlO. ^ 
Datum iioc eft haud dubie i)ohK fideiiqueii 
quamisregno pr^ftitit , operae^^niiexisBaro^ 

me iUialiis quoq-, dynaftiisacToparch.isMo in 
f,ontia,San-6ondonia,&GapellaeAnguillo-i 

ni£e : vcDucis&i^arishohore frudturcumiple' 
Maxihiilianus,cum eius lisredes ihafcuh.dbnet 
alitjui fupeiftites erunt.-Vtper fldeiti &iuramen- 
tuiTi obligati fint foli regiodiademati : cxtmaiJ 
autem ilB i vtraqiie fihml digniras ^xp.reri 
& tetritoriiim Sulla=um ad pHftinam toa 
tnairi fedeat $ ex fbrmula vfitat^ in Vrnen^ 

ai! 



».e,vtCu.s^^cerettamrationeterrarumFeuda. Dans&P. Kt ^ri^ 

hum , quam de ptouocandi iure & caufis dcpen- pen/l.c^ ISm^ F'"'' '''''''''' '°™^ 
d.nt,bus. Sic>gKutpr.ftititvfitatummtamen- pc^ "^0^^^^ "3*^« 



lum & iuraiiit regi fidelitatem. 
CASTELLI RVBRI DVOATVS. 
HuncMarchionatum inBiturigum fitum 
JJTouincia Ludouicus tertius Ducatus & Paria-^ 
nis acceffione locupletauk menfe Maio anni 
MDCXVL officium id praeftans Hcnrico Bur- 
bonio»Principi Gondso,ptimo principi fangui- 
nis.primoque inteipares Frahcix rrubfcribente 
rarlamentoa.d.IILAugufti fcquentis. 

ANNOTATIO. 



tem Dunenfem. 
SE^VNTVR NOMJN^^ nORVU,QVOS 
ludouimxi l kqmmftro Amin Gallm remai, 

PjEdiguetii regio Ducat.js & Pariattis titulo 
^cohoncftata eft./ic meretc Frandfco Bono. 
Mardcha)io Franci* , Leg^to fummo regisper 
Dclpliinatum. Receptusefthici Parlaracmo 
Pariiino, 

Comitatiis BtiiracenusDucisa^Paris titulo 



Faaumhoccft,vrdomus terr^& ^n«,;.i. ^°'^'^^^."^i^""«efiusDucis&rParis titulo 
eorum,,mMatefta;em::gS::^t::^^ S^llS^ti^ "^^^^ ^^^^^' ^ ^^-^ 

bus,tamilluftr,originedicnis SicMarrh.o,,! P^r «^aioJum Albertum , Luina^Domi.. 

n.m habeatur, dependensafokfide & Patroci- l.fienteceptus eft ' 

r;rzs;frstfeftTfi;r''*fr „■ '^"S"-- '^»g'ft«^<!>.to™fi»eMag„,« 

ur rr'"^"»<^icganselt&:amplumjcelebre Hippocomi^ Pra^fp^ii^ n,,vR ii j ° „ 

cbforumdicafterii niir.^,..,u u j n rr"'-"'"'«*t '■SEieGtus, iJuxBclIoffardius & 

liomenmnlnT '^^? "^''^^"PP''^^'''^ parFrancisraIi.tatur. ^ 

«e,,dasfir;^Pd1f,'e^:fi^^^^^^^^^^^^ ^^r.auc^^^^^^^^^^ 

:«a;?b:;rS:::;f" ^^"-'!".-''uncdeN„bili,ateF,anc,-ca,ra. 

l>r^,e,Caftclli rub Z°i^ l t^lP obferu.ndum ..ft quid cofilia 

de,,,Pn„c,pemi„riaSi„;'?,to'cato„t KSyvrSl"!'"? '?t'"""' 

terrarum adlndrum flm„„r« jV c • ^^.^^f ^^^^^^•^^'^^'Jama (vt vocant) hoGno- 

nominearoloe"!!^^^^^^^^ -'"^<l'gn-onerit,m(igaideatture4premo, 

tuBioiienrem.nefnXmt^^f B o^^^^^^ ^"'^'t'' "^uT ^'^''^"^" ^l^-budrs iufti! 

pidum Caftrenfe , depeXs'^nd?n ' ^ "^^'^^fiKemhabeatiusNundinarum^Pr^Feau. 

Marchionatu Caftell fubrl ' "^^^^^^^^^ * r^,porton,,veatgaiis. pr^emmend^ : inprinus 

dvnaftiis Comerienr; ri? r ^"'"'^"^ auteminEcclefiisiftiusterr^. ^ 

cL^;:;^^^^^^^^^^^^^^ BaromadcbetconftarerribusCaftelia.iis, 

eundemprLmemBarCuTr/v^^^^^ "°7^«^'«"bus, qua.iibifintarao&mdiiro' 

& tribun^al luftui/mem^r^^^^^^^^^ ^"»?'i»v»-"ioconmnd^,roli^,rcgipr.ftentfi, 

rubri\ memorati oppidi Gaftdh dehtatisiuramentum. Comitatus habeatdua* 

COMTTATVc T^. Bi,'^°"»^sc"i^fr.b.caftelIaniis,nonpauciorik 

_ COMITATVS D' EV. ve!:contmeatBatoniamvnam,Gaftellaniasfex* 

'Hmc 1 ansFrancisdignitascontigitperCa. coniun6lasita vtfupradiximus. March onatus 

^oiumVILtegem Augufto menfean.MCCCC «^«"ipon^or e tribus>ronits & fex Caftellaniis 

coniundis vnitifa;A: afolo rp<tf. rlpr.^n^„.,.,L 



^Vill. " ° coniunaisvnitil^q^&foloreged^epe^^nXmib! 

ANNOTATIO. PoftremoHcnricuUILrexedisaoveiuit.ne 

FecirhocCarolusingratiamCaroIiArtefii ^^'"'''".P"^^';'^?^"'»^'^"^;^^ tlignitad 
>rincipis fanguinis reg.i. Obtin^ ^1^0^^ ^ A''"'»^ ^^^'^ '^^"^"^ 

umnofttatempeftatcXatha rClL^^^^ ^«Dux&patFranci*, nifiaprouinciafuae.q; 

^uc^sGuifi.eftqihicfoIu^^^^^^^^ ""r'^ f""s&agrisquotannispercipiato6k> 

anausdoi^niS^^^tatSr^^^^^^^ -ll-otonatorum,add,tahacin'uiokllicoi. 

"ciXLregis,quacSmesiftciurecm^^^^^^^ d~q- 

n.ratusfmintcrpares Francisadfcribimr "'"^^^^^Pi^^^^-g^^f^spetmiftaeft , aditailla 

'bftante traaatiL curC^oK^^^^^^^^^^ 2^""-^'^ ""!^.'fi-J^^b-^l'beros,tamares 

)uGe,regisffatre. "'-^'^^^o iMormandis qfffimmas^elegitimomatrimonio procrcatos, 

iiueilsdeftituaturiquocunqitadeidfiatpadto,^ 

vefti=> 



natasnomihecomf^rehendKur. pn cofo^^^^^ S^' ,Svidentuxconft.cUit. SoLk^ud 

niihiodenuoincorporettir.Extatautemh^^^^^ ^^^ffe^^^ t.dfomte^im 

diaum.cumdedatation'efaa,qaantam^^^^^ ||gr^eB^^^_--^^ 

aidnemDacataum,Matchion4tuum^^^^^^ 

^tatumti involaminequmtoc6nftitutionamre- , ti^^^^^ 



s:iarum,fol.37. , . , ^ . 

i8 Nuncdeincepiadca|tetbsPimci£ej&^ 

gnates ve^iendumeft , qui pr|cipaLsm_AuIa 
Eranc^rumreganiicmgunt^5t;ofiitiis. 

Igitut teni^^^ 
Prscbtio , idcm ptopeeftofficium, qQodapiid 

ttriicos trancotu^^ 
t aKtiiSu. ^uthotitastoieeft iti vnmerj^ ati- 

comitSaVleqiiel^mue regiam , qm mftuuti 

-auotannis Velut qdodam diribitmio aut luttra- 

done (bruitioram reg.orum , ^b/m^'!^^ 
toum eorumcenfum peragit , fublatis qmdem 

fcis,(Ubftitutis^lfis3dat^uepric<:epti5:neC£iu- 
quamUcitueftab^er^^ 

^^ndJteteSM^eP^ 

,ii^^mdi5^ndo duos funul & eadem vi« Nfe- 
gnos Auk Maoiftrbs : vhum qaidem Annam 
Moiitmotancium , qui &ipieetatGomesRe^ 
.,11 ftabuli alterum vero Franctfcum Lotharift- 
|ium,Guri^ DuceiTi:^,LegatumTummumHen- 

ricilLregis. , ^ , .. . i . 

QualefitoJiciutnlu^reMtun^^ ^ 
tofomnom-enratis indicat, camiu caputeorum 

Lifunt k camera & cabiculo regiotmhoterxi m 

«tum eft, e6s„, qaibas c:M»uetmE^5^%* ^^^^^ 
veratter^ vel admittere ad eiu s coUo^u wm . i- 
dem i&ratomnibuVnobiMus , iqmarcam 
teaem verfahtut , quiqUe a cameraaui cubicuio 



cmuuuuuii.u">-'"5*v^^— .-j- 

tiohesregum.ac eorandtm fepUlturae. Hocxit-^ 
ficium nofttoaud in duos diuifum videtur ,cu 
:primus equitiorumprafedtus eadem prbpe vta^ 
tur audoriiate ,quaipfe magnus magifter cqui- 
tum j cui incumte curapoftarum ( vt j^ogantui: 
difoofid^quUelgteLi^^ «^a^" 
titjnedifcutritut_)&quipr£^^eptadateloieiil- 

liuSlcii cxaaoriatq-, c^ftodi. 

Inter omnia-exeieitia nobiHahullum vird 
principi magiS conufenire videtut quam veha- 
tio ! quod eacorpora adfuefiantad tbietahdos 
■quafuis laaatiohes&laboresivt hat ratione vi- 
tetur ociam &mcmbtorum totpor iqui animii 
quoque ihlocietatem ignauls rapit laxatquej 
Huic reiigitht tM^!k£VcMtifllii£fid^i^<^^ 
Aucugii^toiMere^let. Goropevcum efthtSi 
quotemporetex foleatvenatumprodire , fiua: 
aues cabcandas,fiae ad ihfeaahdos ceruos 



:£tavoUrnta° 
eramjplaci- 



nimum adiiciac t ilhusigitUrinjji 
te.ad hanc vel iilam fe af c;n:guiVl , ^ , , 
tutiftudio ihduftriaquefuaregi-.Jlmpeiitah 
om nibus vehatiotiismimflrisjj^ 
fiT^genefdMehobili , ligUlatim autcm iis qui^ 
bus^ahum venaticotum accipitrumq-, cataeft 

cOmmiffai . 

Q^cormrniteghai^djiW quam bonl 
difgeniitotes domusj quibus incumbit fuppe- 
ditarcrumlusTnlamiHam auUcam , qu^otum e%- 
adtameospar eft tehere tationem, vtquieo no^ 
thine ad calculiim &abacum vocahtar.Solenhe 
his geflare batuhim ab ViTaqlextremitjtiideit- 



.egemverfahtur,quiqucacaj^~--- P^fg^teatnbulatSobiles.qUicibS. 
i,omenfortiuntur.qhorameftofhcmm,r.|m ,g^^^^^ Aiunthisolimco- 

^xuere veftibus ,iimemque '^"^f .-f^^'^' '^"^Sm^ .ftimacK.hem rerum .d aUmohil 
. u^.-,i«,nr.npfiT.ertusne^6aebnttus 5 lea minam luinv. & ^ o • . j;.i...,Ar„rr* 



'exuerevc-.uuu3,iii"»-*x>-i"~ 

merus hormnnoneftcertusn^eQefinttUs ied 

prdarbitrioregum,eftqaemter-e^^^^^^^ 
Limum hDmihat;qu5d_pr5^c^erise^^ 

Sibus-lHaivir^to 

la^Ho^suj duo funt primi cUblculaL u , quo- 
imn vnicuiq-, fuum pecuharca rege aflighatur 
officium,vtipfrvifumfiierit.Idcmfu_pLfe.rT^^ 
Ue magnus^biculariaifinejifcrim 

b^ilt5p^ratijiot)^^ 
.^srogatiua, quicunqueregipropiora&cubi- 

Lkrifptxftahtferuitia,a%sgcnen^^^^^ 
uiatrienfes,miniftricubicuh,cap&ru,v^ign, 

iin^T^unubhu^c^^ ^ 
tno fpeaatacTmaghUm cubiculanum , regern. 
fokhhibus ac rc^iimduereMft^^ 
gcmihau^gataiur , autDiademaregmde mote 

fufcipit. „. , - 

MagiftroEquuum fmerh^noj^y)pocom^ 

prsgdoincum^^ 

imperat crgonobilibusomnibus i qaibusliius 
cft in Hippocomiis regiislOcUSj itemque Ang:- 
riis , nobiUbuspueris iUimihifterio dfeftihatis, 
equi(onibas,ftratoribus & eqUorum infttudto^ 
tibus.Omnesigituteqiutegis ifme ijqiibtidia^ 



Borramauin«.iii<iii.xv,g,.» - 

miifam faiifesftimaciohemrerumiadalimohia 
fpeaantium , difpLmaiOnemquediurnoruhl 
iumchum , cum rebus nonuilis ahis eiufdetn ge* 
heris : fed hOc onere hod ie leliati fuh t j Vices eda 
rumfubeunteprsefeaodomicihi : nechochO= 
uum videri debet,cum & aha muha mutata linti 
fecundum arbitrium ieguli:i,quinunc hosnane 
illos audloritace auxeriinr. r n. a s 

Eft ihfupet l miniftetiis regii mehf^ ,ftcli adt 
Pahatius iiue pr£Fe6i:us piftormtrLl Pr*terea 
ftrhaotes ferculorum.&carptotes leu feiaorc^ 
cibariorum quorum hominaiatis ihdieants 
quodfuftihcahtoihcitim. OHmpan.-iriOpraEtc: 
ahraquoqueanDohEeincumbebat; & curn jpa- 
nis pubhce Vendendi i vti difpicerecan frumen- 
tumei!ecbDnUmimehfuraaridorumiulb,pa 
hisaUCemmftipohdetis:quOcompercoconftl 
tac bat vttiquesqtiabile precium.Ktiftmxem 
bote pricguitatoris aingitutmUnerb in bbt|^ 
' 'cT^Hipofe^TMa^m eatur peticulo qudd at 
aderepoteft ;.garinl^dovt^^ 
^ocularcgiaihe fotte venehum inferatur pro i 

limehto. . - - jj.jb 

GuiTi aiitem Regia fit receptafeulum ditie 

forui 



P E R G A 

f ipr 11 ni h 6 m in u m,qu I n oii o m n e s e o,d chi m o d o 

; iffcdi fitnt, ob magntim numeiitm Pdncipum 
aliorumqiie Prdcerum qiii fcre (empei: fettan- 
turAulam necefleeftplurimioshic inueniti, 
qui fuielocaueirint citetis Opetalii fiiamj fiue 
fuo viuar atbicrioj multoties delitiquunt i com- 
imillis furcis,homicidiis,rixisjaliifque fe alhgant 
i^riminibils,qu^caftigitionemitierentut.-Com- 
inifiiim feft Pr.-Ept^ilto Domiis iudicis officium , 
vt iiis dicam iiTincalifis ciuihbus quarn cfimi-^ 

^ haii&us7n"conIrmiHfia^inte 

< briauu : exteiyitqaeiediiiijiu^ 
, lum i n comitiua aula^ j ipfam ^tieregiani. fed aii 
^ext^nLv/quel^^ 

velutiub^taefei^^ ; vmttn j d uTiiO- 

hien eil a curra tuhica > cuius appatitores fe hd- 
CM'natfef uds ^r(=fedi Domusialtetum.Ciiifub- 
^yi2JLgjl' "qu>ig ihti ftipato res j v eftitu ipfd fggj f- 
quedominum officiumqueprofiteii.tes,^tfin6 
mulciim a fatelhtibus Sc cuftddibus corporiS 
reg!) diftent : his illc vtituf adperfequehdos ap- 
jprehehdendofquefacindrofos&maleficds.Ei-i 
demdemandata eft i prxter ifrogahda noxiis 
fupphcia 5 Kftihiatio ac indicatura panis i vinij 
carnuim,fini,aveni,qhd miinetcqui fuperid- 
fibus temporibiis fuhdi fherintj iam antea per- 
fcriptum cft. Co^no fcitinf upet caufas dmhmr tl 
aulicdru m,qu^jurif3raEr^^ 
hii^M^^iftroi^iJS^^ 

t,in Catihsfurri authox^ , qu^ ab AilHciscoro.:. 

frinittcbanturi Huic eidem Domus Pt^pdfito 
demaridatumeft officium ilhtisj qiiiohmtem- 
pore Phihppi il 1 & pdftea Ilex Ribaldoruni 
(fiuevtlatmcloqiiamur,Cohei:citorfceIeraro- 
^um,lenarum,lehortumqueacproftibuldrum) 
dicebatur.quideprofticurisac flagitldfispinas 
fumerd ex oificio porerat. 
. E ft Sc Centutiahobiliuhi viroflim figillaritn 
^dicri^tajaiahi^^d^ 

.qu^hondratidrappeliatur j recrietque adhuc 
tehtuniuiralendmen, quamuis Frdncifcus I rex 
liiimeruni eorum dtiplicauir.Habetaucem qu^- 
iiis cchturia fuuni Cdnturiohehi S€ fubcentu- 
rionem; 

' i Vnirierfum autcm ftipato tuhi regtoruhi cot.i 
jJusdiijidimuttiiaa^Qs^^ 
Tantundem alitem eft Scototum qumtum 
Francotuni , quifefilnt exdmidesciim TciFefa 
regia,ap^ellatutque Satellites Guftddisi csreri 
qui cas ndngeftant,hominahtur Exerapti,fe- 
tuntqile bactilos ihanibus j funtque velut ihfe- 
riores duddres otdinum , qhi praeccdunt ftipa- 
toresexrerds^eofquedticuntabfentibds centu- 
i ionihus.Pra;ter hds eft Leg io Pr^ toria cui fmi<; 
ptu'e{l Duxjegionis. 

Ciimautemtanrafitedfumquiregis aulanl 
fe(5tantUtmultitiido,conftitutifuntcerriquida 
Marefchallii diffignato;es,& diuerforiof uni ar- 
bitri,quibusiocumbit officium ailignahdi do- 
tjiicilia &diuerforia tarii regi qiTam prihcipibus 
aemagnaribuSieotLimqhedomefticis 6c minu 
ttris.vr om nis euiteciir cdnfufioi 
^ PrsterhdsomnesqiioshumeriuimiiSjcerrA 



quaedam funt munia , qus nominantuf Qfficia 
Sratu s , i n q u ibit s p r ae c i p j ja cohfiftuntr e gnine- 
gotia,& qui his jprsfunt, iri tahtaiuntauiftorira- 
te,vt fine iis nihil qhod maiotis fit momenri, ne 
frxpeditiqliidem pdffit. CagutiiueDuxhdrUm 
eft^ahcellariii^ i (^'^nahni eft fu^gtdmiiFp^rte^ 
ShumjL^r^ 'Hhius tantas funt viresi 

vt etiamimrnuhitatcs& beneficiapef iploisre- 
gescdncefTacorrigefe & ihiihubrepoilltiqiiara- 
uisrex ipfe Diplomafighauerit,5ca!iqiuse nUi 
rn^ro SdcretariotUm f egiorum flibrcripferit.Ide 
Ca rtcellafii istacione Offieiii cuius rhaxiiha cft 
perrfgnuiT Tratjgorfe^ [5oteft^fqii¥ e x-" 
^editegraaas ,imm u hi tdtes rberibHciaT^fficia 
ahaque,qux fubditi a rege petere foleht, iumqj 
dirmeihttera hi^^ fighdhoii 
in u n i u n t u r , n U 1 1 i us p reci] mome ntique. Quod! 
fi Rcx finiftraiiiaTiqUam de candellarid conci- 
biatdpinidnem,ai.itindignetUrei,cumoff:ciuhi 
hocfacrofandtUm habeatUr &ihuiolabile, & 
quodeihifi mortUo auferri nohpbilit -adiun- 
gituf ei poteftatis focius , qui hdmen geftat Cii- 
ftodis figilli regij,(jn odnefas exiftimetuf ,Ca.h~ 
ce IJktiindr^^ uoe o j 

quiofficit^t imlltid gejfitjmeritufque eft. ~ 

FTetllhfuper hiilla ratiohe poll^ Videtur,vf 
ipfi Pnncipes fuos fecum habcarit in cdufis pto- 
priisSecretaridS,vndefadumett,vtfectetatio- 
rum qui figillatim ab aUla vel fiipremiCuf la ho- 
minantut , ih qUor u collegio funt dmhihd qua- 
tUor,qui dicuntutSectetariL ftatu s, vfque ad iex 
6c vigmri adfcdhdat huhierUs , appellahtutqUe 
dmnihodmhesSecfetarij regni Gallia:, quibus 
fihgulis fuie attribuuntUr PrdUinciae, &hitra- 
dant ekpediuhtqUe dmnia negocia i tarii intra 
qualti extra fegnumi Eft & quidahi SectetariuSi 
quircgieft acaufis occuhioribus 8c fthdtidri- 
bus,quasi jljfein Vulgus effera miniitie vehr. 

Cohfiliainjupe^ 
publico,de doiTnoie^iadjidfuii^^ 
furii appelTatUr^riuaiujh . alcftumJviaCTnumj 
Olimhcecdudvhum&- idem fueruht j tahjif^ 
pef dohfec Paflamehtuili nullo locd fixum ma- 
hefef, fedfubindemUtat^tlocuiti : fedmutacis 
rebusprote hata j etiam opuS fuif ttititare of- 
ficia; 

Confili utii Priiiatuni coh ilat aliqUot viris i^s 
fhaghrE exiftimatiohis, cuiT^ralidJtTs^Tnn rex 
ptieireiubet,C!nh ipfe pra;ftd noh adeft i vindi- 
cantque fibi id iufis fer e Ptihcipe^ iahguinis re- 
gij.veiregniCancellariusjVelahqUis epruden- 
tiffimis&honofatiilimis regnii jTractantuf ih 
hoc confeflli caufe belii & pacis, alisqu e qu q ad 
bonum pubhcum ipc6taht;quin &hucreuo- 
fcahturaliquandocaufsgtauiorisiiiomehti i & 
qu« exernplo fud Vel ptodefi^ vel noccic pof-^ 
fuht,ab ipfo Cdhfilio Aiaghoj vt Bc a Patlamen- 
td; Cpnl-iiiiimjqU^^ 

"i^LMriquitusJ^ Cahcell^ ^ & o£to Adagi- 
ft^is hbdlorjim fupplicnhie^ 
XViljGdnfiliariis dUobufque Sectfetari[Si Ad- 
udcito tegid vho& Procuratote Genefali vnO; 
Ihhoceonfilid iudicatut diffinitiue , miniftris 

P luftiti^ 



j^ O R E G N V M 

luftitk illit iioft mfi per femeftte labocantibus, 
quod fit quafi Paclaraentum ambulatorium. 
Decidunt Ki iudices caufas appclktionum iti 
rcbusciuilibus , quashucafteiunturittibunali 
Prxpofiti Domus tegiae , diiudicatiturque hiC 
controuerfiae , quae inrec ip^s fummas curias 
obotiuntui;vt Schtes beneficiorum caufa,qu« 

rcx confetrefolet, excitat^c. 

Simt autem Dbellomni^u_pplic^ 
jhi AffelTores^ CaTicel larrj , quibuscum cogno- 
idt de ornmib. regnTolEais, difpicitque.vtrum 

, qui officia venantut , ijs fuftinendisparesaC 
dif^nifiritan non jhipotfunt accufatos cximere 
Eox2c ,datis impunitatisnomine litteris publi- 
cis , vndexQcmMJtaajCajTC^ 
autem id iutis^Competit , fuffcagi j ctiam ius hz^ 
benc in diuerfis fons ac tcibunalibus Parlamen- 
ti.poffuntque pcsfidece in Municipiis.pcafe- 
«aucis arque dicecefibus ^ yc illi^ praefedi ac No- 
toodici vitco loco cedanc. EiiuOemisq^^ 

inao-iftratus acminift^^ 
^gfe^glj^^rs^^ fumus>- 
Videamusiam eos qai extca regiam funtjin quo- 
t«m numeco ij primo loco nobis occutrunt, 
quibus inci|mbicciuareibelHca,cumhinc ma- 
x'3raum pocSfc? regiae acceiferit incremencum: 
poft de reliquis quoque dicemus. 

IgitucPrafedtus Eqaitum^fiueXQmesSta^ 
buli° auc vndecunquejand^^ 
^^HrCmineffablijmca^ deciuationum v^- 
,r'ietate&ancea& deinceps recinennis)iumm 
^ rege impecium _^bcin£tjiijmi^ ^ regni;_ 
, - <SallicanimiLitiam , fiue eafqucftcisfit fiucpe- 
' / aeftris cum fit caput omnium pec cegnum Co- 
! / piarum,nonconfccipcotum foium milicum fed 
7 & prsfidiacioium j qaocunqire ij loco colloca- 
' i-ifinc. Hscimperij miliratisamplitudopermo- 
iiicreges,vt petmitterent Conneftabli:sftde=- 
re in loco luftitis in Palatio ,vtquefuum habe- 
rent Legatum ad Tabulam Macmoteam , qui 
cognofceret de cciminibus aut. cctocibus eo- 
lum , qui acmorum vfum profitetentur. Vt au- 
tcm in exercitus criminaanimadverrece poteft: 
kaqUoque iudicate folet eoSi qui quocunquc 
inodo milites offendccuncs cognofcit de pcsda 
3militaci,rapinis,lyccis capciuocum ipfifqueca- 
ptiuis , infolentia 6c inobaedientia miiitum m 
fuperiores fuos, & exaudoratione eorundemt 
infligitque psenas qui non perfeaiis ftipendns 
abacmis difcedunt. Idera audic quecelas miU- 
tum, cumexauftocati&armaponereiuffifunt 
aCommiflariisbeliicisper ignominiofam mif- 
fionem,habetquccucam luftracionis exeicitus 
atque dicibitociorum. Idem cognokic caufas 
eocumiqai pcGfpcculatocibus capti funcauc ap- 
prehenfi nomine debiti , aut Chirogcaphi aut 
contradlusalias in caufa militati siudicatquin- 
etiamcos , qui iniulfuDucis munitaloCahofti 
tradidecunc , auc nulla vrgentiore neceffitate 
compulfi. Pronunciatde bannitis fiucprofcri- 
iptis virisnobilibus, qui cum bcneficiaclientc* 
\x nomine a cege obtineantimilitacc tamen pro 
eonolunt. PratereaQuaeftorcs » Thefaurarij, 



ptscfedi annon£militaris,& quiftipentiiami* 
meiant milicibus , omnefq-, adeo in vniue*fum» 
quiincenfum miiitarem veniunt,aiurifdii^io* 
neConneftabli)dependent. 

HuntinOrdinefequuntur MntekhalliJra 
cja^ ^ibus olim miflio dacae ftabofficio|hodie 
nmtata rerum tacit , nmnusllnonance exrin- 
auicur quam eorum vita. Pcimis ceropocibus 
?num tantum fuilfe accepimus ; deinde duo 
creacifiint;hinc tres,&moxquatuor> vtnoftro 
^euo aliquantlo CeX aut fepcem fiierint.Cum hxC 
fcribecemus,erantomninoquinque. Inconfti- 
tutionibus cegni legimus , competere CorLne- 
ftab'io& Marefchalli s_F£ancis^uJDqu£l-e- 

Adtdis ac cCiraimBu?liommum milirariumi 
; tamequitumquarapeditum, fiue tj in caftcis vi- 
''uancfiuein pc2fidiis,fiue militacum eanc,fiue^ 
■ abexpeditioneredeant, aUt vbicunq^tandera' 
vetfentur. Pertineceetiamadeoscogmtronem> 
caufacumciccabeilo captos , fpolia pcasdafque, 
monomachias fiue pugnas cx pcouocarrone 8^ 
caufa fortuita,de ftipehdiis regus ,mobedientia 
& dcfectofignoacexercitUi, . v 

Proximum ab hislocum obtiinei AlnjcgUus, 
fiue Tha la ffiacchus ar upcsfedus maris, Aeiuo 
viuo hocoIEclum ii5ra^ttu?rim]iu^^ 
iinpecium in oinnibuslocis iriacicimis^&quic- 

" /pnokecepoffit deomnibus, quialiquo paao i A 
eogenecedeliquetunt. Nemopoteft velaudet 
'ipfo non permittentenauem maiicommurere, 
autveladaie , etiam fi eam fuis fumptibus m- 
ftcuxerif : fedncc Portum aliqucmGaliiae nam* 
Sans fubire.Speaarad huric cognitio caufacum» 
quxeuenecunccitca contfa<aus mihtiae nauri- 
cx ecgo, iceraque cicca meccimonia & pilcatio^ 
nem, cum al.is litigiis ciiUliki s & ccimi nahbus, 
quaeinternauigantcsmareexorinfoknt^ec 
auteminplerifeioGisLsgaioUuoiL, qunus 

dMlid^ntibus.LicitMieft^i^^ 
roampHIgia^Slllion-' «^erum qugcapmnjiir,yE 
&omiiislucn&emolu^^ 
^rq^r^^TT^j ^^rjdgt pet q^IffiiHque eivilum 
^^Tvt^^^ idein qUibufcunque videtut 
Halecumcapturam , neque^uifqua^^ 
veni aadceicas nouas nauigatc aud jet^dcapien. 
< doMeces , aUt moluas pilces atqTlchthyocol- 
lam.Conftituiietiam excubitoces,vigiliarum- 
cueftationcs in liccocibus locifque mantmns* 
quociesicavfus aut nccefficasbonipubhaexi- 
pic-. nec defunt qui eiciftimc nt-, poflejllutnindu; 

Legatigenerales exet cimujnXn hoc conltt* 
tUti&Tvt pro legT^dinnmiis, qui iplis dli- 
enantur locis,ne ipfe cogatu t vbiuis pecicl.tat i» 
Itnonfemeicompectumeft. Commifaeft 

hiydmin-efigiasjins^ 

eflet^ ' ~ 

cias^^StismagnusefttiumsmiFet Galliam,cum 
o — jegnun» 



/ 



P E R G A i L I A l^. 



Ifegnum ixiloirgelatcqnepateatJ Fuithisolira 
xvzgnz potcftas, vt pollenc impeitire beneficia, 
iusFonac Nundinaaim largiri , plebeioortos 
genereinnumerum nobilium ad/cribere,/pu- 
riospronuhdare lcgitimetiatos.&caufasacli- 
tesaiudicibus confuetisad fuum tribunal euo- 
care. SedLiidouicusXII propofito Edidoin 
ordinem eoscocgit » amputata multum eorum 



lamentorum , regnantibusprimis Francorum 
regibus.-perinde vcadhuc fitih Anglia : vtnem- 
peconuocarencurregni Ordines,cumquibus 
rex deliberaret de niaximi momenti ncgociis, 
exquifitis fingulorum fcnrentiis confiliifque, 
auditis quiritantium grauaminibus, iifque falu- 
tariaHquoremediofiiblatis. Hinc orta eftap- 
pellario Parlamenti, nempea Colloquendo vel 



„ - i — — — r*'""'-"-' ^ '*'''""«^'J'-i> ncmpea v^oiioquendo ve 

InO-Tl adhucnonparum Conferehdo,qu^fempei-retenracftpofteriori- 

5°fenH t ^^''''^ "^'l"''^^"^ tempotibus , vt S.^>remus luftiti^ locus iu 

dependent,fedtantumeaqujebelIumconcer- diceretur, 

nunr;&licetGubjr^^ Fueumtautem primi procemm conuentus 

&fi!^^ehqui^^ Tub Pariamehti nLine habit in pate™^^ 

^'^^^^^^T^ fl^-ciofoaIiquocampo,e%ueidobf™ 
j^oJtemjReO^^ prim:ehne.FrancorLm5bus,vt&l^q^ 
tlTFpirnire, fed maexloc, ordmariUs : nT^e ad /^-t.busquiba/Ham. Sic narrat hiftork F ancTca 
hunc^qu,dem partes htiganres ptouocare pof- P.pinum regem cu animo agita 0?^^!^^^^^^^^^^^^ 
JintXedadforumautCurzamfuperiorem.IdemAanicumcoi,ficer^,adBaurfgum^^^^^^^^^ 
djcemusdeLegatis regis Gencraiibus in Pro- ''fe,vtproFrancorumregum?onfuetuc^rne G5- 



uinciis. Multominus^idexrenderim adLegiO- 
numDuces , autequitumdu6tores , nequead 
rnagnumreitormentaria: pr2fe<aum , cum vcl 
iplum nomen fatis oftendat, qualefit eorum ius 
&officiumi i 

Ds Ordinibus miiitaribus Gailis fic atcipe 
Lexlor : ricurOrdoSrellatorum initiafuadebet 
lotianni Rcgi;ficLudouicum XLinftituifle Or- 
dinem S. MichaeHs Ambofis : Henricum vero 
Ill.authorem exritiiTe facrae mih tig S. S p iritus, 
adhuc noftroseuo fubfiftentis:cuiusEquitesnec 
paucioribusnecminoribusgaudentatqueper- 
fruuntur priuilegiis , quamaliorum ordinumj 
led&infuper luculentioribus. Reftat nuncvt 
CuriamParlamcri Pari fienfisluftremusQculis . 
cum omnibus collegirs & fociecatibus eius fu- 
premis , tam qux ad admiiiiftrationem luftiti^, 
quam ad Fifcura regium perEinent, ■ 
^' •Eft ^ljtem inflirutio ParIam_ejirornm intcr 
'^^1'1-^^^fflasiotiusGAlIia: teftan tiTrhifto^ 
ria:,mquibiisIcgirur,Sei2atmpiI!mnpnfcorU / 
adeoque priraorum Galli^ regum rempore fcir. 

nomLin.edi6tum.hon fuiife , ledConue- 
«umStatuu^^ rertio quoque" 

annoconuocabantur. quandoqtteeriamcitius, 
prout regni neceffitas exigebat,aut regi placue- 
rat : idque in tali loco aut oppid o , quod videre- 
tur ad rem prccfentem aptiflimumrdurabanr au- 
tem Comitia illafere duobus menfibus.Cumq-, 
pati mddo vt in Angliieregno, frequentesilli 
Piocerum Conuentus,ob multitudinem impe- 
forum fumptuumq; molefti acihcommodi ac- 
ciderenr.-oftenditpopulus regi,quantopere had 
regrauaretur,obtinuicqV,VtnobiIiores aliquot 
inamplionbus regni Gtllici Prouindiseligere- 
tUrVrbes,inquibusinftituerenturIudieia,le(ais 
adeam'remCIericis,necnonmrilperitis,iudici- 
bufque ih Ikigiis partiumprobe verfatis , qui 
difcuterent caufas aprouocanfibus ad fe dela- 
tas , vc adhuc fit in CuriisSuperioi^ibus aut Di- 
cafteriis Gallix, vbi deciduntur caufs particula- 
res & litigia priuarorum, releruaris querelis pu- 
blicis,donec audorirarc RegisOrdines prouih- 
cixconuocentur. Haee fuic faeiesacratioPar- 



uentum principum haberec in aperro carooo,, 
Huius moris crebram mentionem facir Gre-. 
gbrius Turonenfis,cum aiiquotlocis air, in pu- 
bliciyconuentibus,aperfo campo habitis,ioli- 
tos fuilTe Principes, Epifcopos, Abbates, csete- 
rofqueMi?gnaies atqueproceres fecum eo ferre 
tenroria&pdpiliones diuerrehdigratia.Solebat 
autem inhis Conuentibus fiue Comitiis recni 
pertradari negotia , hittitiz admihiftrationem 
&:bonumpubiicumconcernentia,inprimisau. 
temcaufe Beneficiorum Ecciefiafticorum ,nec 
non Icge? de tollendisnbufibus &corrio-endis 
hsalis moribus ac confuecudinibus in regno, 
Quod fi partes diflidentesin quibufdam cercis 
controuerfiis concihari noh poterant, exio-ente 
licc vlteriorem cognitionem , quod non laris li- 
querericonftitueBant Ordines certos ludices 
PoIiticos,qu!buspIenaficbacpoteftasiudican~ 
di ferendique fententiam definiduam , a qua • 
prouocare nulli er.iciicicum. 

C>cerumConuenLUsilIi fiue Comitia, qua: 
peragebantur in agris &: fub dio , ^ ppellabanrur 
Parlamenta Ambulatoria, quibusfuus fuit,in 
Gallialocus vfqueadfegnum Philippi Pulcbri: 
qui cum animaduerrerer incerricudinem tam 
Parlamcnrorum quam ipforumlocorum mul- 
tumiccum vehereincommodi , quodciuesre- 
gninon parum offendcrencur Pai-lamentis illis 
ambulatoriis jadhibitisinconfihum tegni Or- 
dinibuslegelTitulir, vcfumiTia Curiafiuefupre- 
inum dicafterium eiTer. 

LuretiaeParifiorumtvrqUeconftitutiiudices jo. 
hon ;ilibi quam in illa Vrbehabifarent,perquos 
ceu fummos & perperuos defijiirorcs omnes 
Prouocationesih toto Galferegnodecideren- 
t u r . Ad_eunde m modu m magnusillcLegislarqr 
Solon^ Aith^nan^ veluc 
lumnm 

Domr& prudchtibus, qui ius dicerentlirigantir 
bus , &ad quosomues Atricse regiones ciues 
deferrenr caufas CGhtrouerfiafque fuas , vtibi ' 
definircntur. I demfecit LycurgusSp an^Jn- 
ftitutoSenatu , qui ius dicerecomnibusLace-~ 
dajmoniorLldominiofubietais. ApudMdefioS 
P i Hippo- 



Mippoa^imns ,legisktorttmii6npoftremus co- 
ftituitfummumluftitiaetribunal.quodconfta- 
bateprttdentia & renedtute vcneCabilibus vi- 
ris , ad quosdeferebantur praedpua rcipubhe» 
negotia. De Druydib us Cgfac juUujaffirma^^ 

quod (ixc^Wm^^^I^^^o^^^^^''' 
ii^-^Sn^^^^^^^^[i^cetto annitemporej m lo- 
co Galli?fere medioinempe in Carnutibus.huc 
omnes vndique > qui conttoueraas habuerint 
conuemr€,eoruraqueiudiciisdecret!rqueparc- 
refoli ros.Centum viros exQmnipopuiQiec^os, 
fenio&prgdgmi^on^Icugij^^^^ 
, ^:^S;^a^?S^^ri^x^«^ rebusiuffic, quos & 
f Senacores fiae Senacum appellauit , qUi ap 
' jpfoftatim inicio Paireshonotis efgo diai, ii» 
muladmonebantur l' vtpriuatorum^aufaspa. 
terno z&Stn cradarent, aflignauicquts lUic Cu- 
riamRomanara,Vtibiconuenirent. 

Porro ipfa Parlamenta , antcquam hrmam 
liuceti^ nancifcerentur fedem ,ita erantambu- 
iatori d, vt ferfe fequeretur aulam regisi nec mul- 
wm intecerat , vbi conuenicbaiur , dummodo 
id fineuHs annis f: mel 6ecec. 2o&mlMsmi£m, 
riusliueBonus fmgulari luftici» ftudio lcgem 
, ianxtt,vcquotannisbishaberetur,eifidiescerci 

' tton prsftuuci fuerint. ALPhife^^^-^^ 
^ofteavoSnit > vc Par]aroenciria^<i?ec^^ 
^WHedem^vcque bis it^^ 
wM^mNacimcatis Doix.inics,& PuriEcatio- 
aiis Macris vn-gmis. Sednec h^c kx adeo hrma 
' liabnirfukra, vt nonmutaremur fubindedies 
illi,cu.mmterdumconuenifeturad Fcftum Pa- 
fchaas,quandoque etiam ad Kakndas Nouera, 
Ijreis.proutregiplaGuerat^Vtapparetex Anna- 
JibusGurisvetuftis , qux vulgo nominantuc 
<Qltrfi , in quibusJaL?_fcDLeBti« yocantjur^^ 
«ux folemniter pronunciabantur in togis ru- 
l>eis,^a vigiliasaut altosdies folemafeftapraf- 
itedertres.PofteaLudouieusHutinusjVtmaio- 
l-em Parlaraento conciliaret autloritatem, IpcU 
eif^ citinPalatio , antiquaregumFrancorum 
iiabitatione . haudfecus ac Adtianus Imperatoc 
continjaocircum ft habuitcencum ludicesivel» 
mqueniam Senatum ,quibus fingulis peculia- 
■ les faasaffignauit habitariones , vt lUs dicerent. 
Adhincigitur modum Parlatjienmmj^^d 
^n^eWlliincoerat allig^um , certa^jgto 
I, Lutetisinuenit » annitence PhilippoPuichro 
; rege , vb deincepsfummumiusdiaumeftlub 
l tiom.nc&aua:oricateipfiu5Regis,connenien- 
t.busibiOrdinibusregni.ProceribusEcclelia^ 
fticis,P:incipibus,Baronibus,Iureconfulcis,Iu- 
aicibus m iure verfariffimis yieque mocutneft 

demcepxP-r^l'!!^™^^^ 
AngU ioiamP^^ 

gmimopplHTocGupauifrencr ibi demUmin Pi^ 
, aonum Capuc transiatunieft , haeficqucibiab 
i anno falutis MCCCCXIIX vfque ad annum 
MCCCCXXXVI,vbi profligacisLutetia An- 
gi s Parlamentum ad veterem iedem rediit. 
Qumquam & aiias gtaues cauf» dccurterint» 
qnx t crescofgcrmtmutarelocum: vtcum.Ga- 
rclus Vll Parlamenium cenuocauit adMon- 



targium » & ad Vindocinorurti OppiTtiuilftj ad 
rendam ibi fententiam in lohannera Duieem 
Alenconium. , . 

Cum ptimum Parlamcntum Lutetiai ftabu 
iitum eft,n6 erat nifi vnafola Gamcra , ad quam 
interdum accedebat Camera Pr^latorumieade 
caufa , quodip(umParlamentum pQtiirimafui 
pacceconftabate Proceribus Ecckfia(iicis:vel 
Ikltem.quod Ecelefiaftki viri ibi pCffifiderent» 
primumque inccr eaetecos obtincrcnt locumi 
vt moriseratin Cameracomputorum,6c Guria 
vedigalium Oblationuraque vegiarum,&aUis 
dicafteriisfupremisregnsGailitE. 

Pofteaconftituta eft Can Kradagm^ 
fitoriarun b.quaE & alias dlgagutCirnera Ma- 
g^na,quod maximi momenti ibipertraaarensut 
controuerfias , &:quodmaximapollecetau«aQ- 
ritatefupraomnesregniInc[uifitiones. Etpoft- 
quam Parlamentum conftitutUm fuiiktLute- 
tis , dida fuit Magna Camera litjgsntium fer- 
moncaddiffcrentiam Claffis inquifitori», vbi 
adiUes fcdptis libelHs fiebant. Subfequenti- 
bus rtmporibus cura Rcgni pomaeria prolata 
fuiifent vkerius , au6i:is caufis liribufque in Par- 
lamento , ne^:efle quoqjcfuk numerum ludi- 
cum augere,"acqi ita plures inquifnionum claf- 
fesfiue Camerasinftkucre. Conftitutaergoeft 
alia^iaffisinquilitorum » quae nomenadepta' 
eftablnquifuionibvPaiarij. Abhisigicur Claf- 
fib- s fiue cameris Parlamenci,Inquiflcorum, li- 
beiiorumfupplicivm , derra«auseft cercusiudi- 
cumacqueconfiliariorum nurocrus.-vndefub- 
nacacftCariaTurnelk , hoceft , Audicorium 
minuTn^inTioIusr^ifti^num, quffiCame* 
STmeSlaffis infticutaeft per Francikum L re* 
gemanno Chrifti MpXV, conftansduobu$ 
Pr^lidibus,oaoConfiliariiseCamera2^agna^ 
N omen Tilrnellae ei indk um^turoaqt^ quod 
iudiGcs lUi alternacim&quafi per oibem , ob- 
feruatofemefttali tempore , iusdtcccenti vt Bd* 
difeusaffirmat,neairiduaGondemnandiad moc* 
tembomines confuetudo * crudelitate ahqua 
imbueret naturakm iudicum humanitatem» 
quodomnino futurura erat,fi parpCtim cxetcc* 
tent ofticium fuum. Mesm vero fi quis exquirat 
fentcntiam.potiusexiftimauerim , quodiudica 
illc conuentus, a Turri vel Turrkula nomc tra- 
xerlt, in qua fcrebatuc fcntcntiain caulis crimi- 
nalibuS.qushodieatcributaeftMagnxCame'* 
r« iudicibus fme Auditorio Maiori. 

Menfe luUoanni ajChriftonatoMDXIXidc 
Franci fcns L rcx inftituit Cameram/yacaEionii^ 
obfcruatis kgibus & Gonftitutionibus Ludoui- 
ciXlI.regis. 

PofteaClaitis Inquifitotiadiuifafuit ih dua§l 
aiteratnaioris, alteria,minoris nomen obtmfeii- 
te : Cumquenegotia&litesad ParlamentuESt 
delat^ mirum in modum Grfefeerent,FrancifcuS 
LrGX,ad fanum S, Germani anno Salutiferi Par-- 
tusMt)XXI.edi^ofanxitiVtcrearenturvigin- 
ti noui Gonfiliarij Parlamenti,vnde emerfit ter-^* 
ciaCamerainqUifitionum fiue Claffistertiano* 
rum. Quattanorum Glaflis fiuc noua Gamer* 



Pe r G a 

Iricjlil&oria mfemta fuit menft Maio anno 
MDXLV,co!iftansConfiliaiiisXVIII.Pra;fidi- 
hns II. Cifca idcm ferme rempU? , menfc Iiinio 
shni MDXL V iada runt fundaitienta Cffmers! 
ConiilijvclSecretatij,cuiuserigcnd?caiifafuit, 
vt diuturnislitigiisfiiblatisyprbnlteiuftitiavni- 
cuiquediftribliippiret, conftansduobus Prccfi- 
dibus & XII Confiliarii^, ClerifcisIV & Laicis 
Vlll , vrcognbrcetentiirillic &:diiudicarehtur 
bhinesproLiptationes verbales( vtloquunrurj 
qu£e ad i.anc Camerani' remiif* funt , vt decide- 
tetur,a Magno Auditorio, vbi caufs peroratut. 

hffc quidqTiTiiirjfcLjdamgnti^^^ &ra- 
t iovfqueadanriamMDL IV,cui-hHe'nrirnsn7 
rex conftituit Parlamentum Semeftre propofi- 
toEdidb Cbmpendij cbnfcfipto menfe Maib 
ruperiorisanni:incuius ediai gratiammanda- 
tiit, vt Cjiria^rlimenti etfec vnum aliq ubd& 
^ii^oincbrpus^conipofit 
quagintafex capit.bus-nimiruniQao Prafidib.' 
e u riffittoHcl ytiFtsliEiBTri qUifition u:XXX V^^^ 
CMliamie x drdme Ecclefiafti co (in quTSusJio 
Comprehenderenrur Prsfidfe^ InqtiifitibtSuiii 
Clerici ) CIV"GbnfilariisLa[cisjnon cbmputa- 
tis XII PadBHiF^^nd^XXllagiftris Iibello- 
r um fupplicum- vtque dimjdta Pisfidum Cdn- 
jjljarionimque pars fungeretur o^cTo fS^lKi. 
lenHiniinfvTIpie ^ ahhraurpicitim raltefa 
f^j£^c t3S t i^nt autem vtr^biqtie LXXVIII) 
l^^£5la~^i1endOanuAri^^ 
l]ienIera^?noquoqucautehifemeftri inrribus 
Cameris fiyi» rribtinalibus ius dicefetur,exelTj. 
pligratia : MagnaCamera, vbi caufs yiua Voce 
peroranair, conftahsIVPrafidiblis, necnon 
XXX cohfiliarjis.^^ihqubrum nUmeroX.Cleri- 
ci &:XX. Laic. } & vtraqiie Claffis Inquifitbria, 
conftantevnaquaquePitfidibusII.Cdnfiliariis 
XX,mter quos Cierici IY,Laici XVI. Ab hi^ tri- 
bus Cutiis decerpatur ildmeius {enatorum iil-i 
dicum Camera; Tiirrituli fiue Tholus qti^ftib- 
iiumcriminaIidm,conftansdub!3usPr|fidibiis 
& Confiliatiis VIII. ^ LaicorutB numeroj quos 
fuppeditetAuditoriamagniim: &ab vnaqitaq; 
CUfreTriquifironimdetraais Laicis t V, vtita 
tonfticuattir Cof^us ConfiHaridtum X V I, & 
fcxtotquidemiiidicibuscohftaredebetCamcra 
Tiirnella:. Hoc Ediilum de ParldmentBfeme- 
Haduraiiitvfqiie adanhuiii MDLYlLcumrex 
promulgatanoua lege Parifiis laniiafio inehfc 
abolemtEdiaumdefemeftriipa€io,reftituitq; 
Parlamentumihpriftinumftatum i inquofijei 
racante. Cutiiqiie in Inqihfitibniim Claffibus 
maiorvfitato eifet numerus Confiliariorlim/ 
cum in vnaquaque inueiiirentur X k I V i cuhi 
ahtiquitus nou nifi X V aut XVI fuiftent : abun- 
tJantiailla caufam prabuit engendi quints: 
ClafllInquifitoricE,qua;adexemplum IVahti- 
^uarum conftaretPr^fidibus IL &cOnfiiiario- 
ramfuftidcntenumero.quidetraherentnrqiia, 
tuor illis Claflibus prioribus. Faarum hoc cft 
per Edi£ium publicatum .nenfe lulib atinoA 
C.N.MDLXVIII. 

Gam auc€m feijuentibas tem|>Qribas tamaL 



tbsatque mihx ih regno ofta fedafaE fuifiTenfi 
propofito Edi<Slo Pacificatorib pef Henficum 
Illregem :infauoremiilius Pacificatiohis cbn- 
ftitntum eft nbuuhitnbuna f^^hod j appeHatu hi 
cft Camera Ediifl:i:i n qiiem finemfueruhtcrea- 
ti pfajfidescum Vni Confiliatiis ,yeIpociusaI- 
ledi e numero iudicura ^ reliquis Claflibiis, qui 
lires hoc edidtui-h concernentcs deciderenr. 
FuitautgabVltimamfemoriafummi huiusPac- 

kmentiaudofita^&reuerentiajcumnullaeflel 
taui ardua caufa aut difficilis , qu^ein eorion ex- 
piicariautdecidipbflh:quin&reperimus,cdl- 
JigiilccMminLlfe^^ 

f deceniflenc. ' ^ - 

Dirimebanrur eciam hic materijE mohoriia- 
ehiari.n-n aucduellbrum, vtplahumeftin cxem- 
plb Cbmitum,Foxefis 8c ATniigriiacehfis, quibi 
Parlamenti fententiaanno AN.C.MCCCIX 
peirmiiraeftpugriafinguWis ^ cnm viderFnrur 
idbneas eius rei ih inedium attuiifil- caufas. Ex- 
tat & ahud exemplum quod contigit annb 
MCCCLI j vbidepugnafingularirelatiimeft 
adParlamenturai ortacontrouerfiainrer laco- 
bum Archoj^um Equitem; &Iohanriein Picaf- 
duiri,iridem Equifem IacobjSoccium:afFeren- 
tcIacobbiftbjIohannemSocerum fuumviop- 
pref& filix ii^i qijge eiref lacobi vxbr , ftupru hi 
obrulifle • qoara rbm ipfi filia de patrc vltirb ali- 
quocitis cb n fefla fo ent ,cum riullis minis neque 
quaeftionibus vrgeretur;Contra lohahhes rege- 
tebat,IaceBum|enerumfuum , intempeftiud 
falfoqueZelo motUmh^cin Socerum confin- 
^ifle ; &qUicquid eius gdneriS vxor eius dixelrit 
aUt confelIafuerit,vi adadum dixifli ,aucfafei= 
iiatione Veneficiiique cOrruptam. 

Tantaaurem ih iftimatibne & iuftitixopi- 
riibneiuit Paf Iain«intum iftud ob PareS Fi ancici; 
Pi:incipes,non per Galliam folum fed peroriini^ i 
pfope Chriftiani bi bis regna , vt eiUs ludicio Ss 
ext^ri principes vltro fe {uBmireririt etiam itl 
fcofrbuerfiisde rebUsgtauilfimis, qtiddahqubc 
exemplisdocebimus. 

• RefertHajmb inHiftbriifua-i-nbnimehtisi 
brtaiii fuifleinrer Meieg.ifturii & Oleadragunl 
fratf esgraue de regnopatrio Iirigium, quod co^ 
pofirum fitpef i>arlamentum GaUi^, fub Ludo-, 
iricoPioImpefatore i vbiregnum nafUminc),, 
ri adiudicarum fiiefir. Eraht ^nnb A C. Ni 
MCCXLIV graUiflimje fimultates DrtE inccc 
Fridfericumil. linperatorfem 8c Ihnocfentiuni 
IV. Papam, vtinapertiimbellufefumperetres; 
Papaindifto Lugdunum ConciliO, eonabatuf • 
impferatbrem pririare Impferio. Cbntta Frideri- 
cus ni^tus bonitate fli^ caufa- , hori dubitakci 
quicquid fi.bieflc-teum Pohtificecbhcfbuerfla- 
riim, fubmitf creiudicib Regi s & Prmcipum iii 
Parlamento.RurflimannoSakicisMCCfcXII; 
regnantePhilippbPulchrb,iisCbinitisNamur- 



cenfisdecifafuitper Paf lariienttim : nctabiior- 
fuitabhociudiciblohannes NamUrcenfis,etIi 
aduerfariumcaufffihaberet Gafoluiri Valefiuri^ 
frairem regis.P@ftfei ad annum MCeCXX Plri- 



fppiisPnncepsTarcntinas fubaiifit fe iudicio 
Pirlamentiiticauracomi-ouerra , qnalitigabjc 
cum BuigunaixDiice, obrumtusceTtos&im- 
Ijcnaia noiTvine IiT.pe.ij ConftatitinopoUcant, 
faitque fententia pronunc'<ica pro Tarentvno 
concraBai-g^naum , regeiptOinterPrmctpes 
pro tributialifedente.Extat & aUafententiaiaca 
in Parlamento anno a nato ClKifto MCCG 
XLM, inc-rDucem-Lotliaringi£, & Guiaonem 
€aftilionsam. qui duxecat Mariam LQtkaringi 
fororera,mouente hoc iUilitcm de vxoris dote, 

qtjspartem fibi pecefeat tam Ducatus Loriia- 
thvgim qnam aliarum terTarum. Vcraque f ars 
fe^ibencer iiibmifit iudicio Parlamenti regij. 
-Idemfeceruntanno AC.N. MCCCXC Del- 
nhinus Vicnnenfis & Comes Sabaudiae.cum m 

concr^ueifiam veniflet MarchionatusSalutio- 
mmcum nonnullis ahis dommiis: vbi pro Del- 
phino comraSabaudura ludicaatmeft. Cum ifl 
Galiia regnaret CaroUs V L Cameracenfesad 
tribunalParlakienti vocatifunc , quodakquot 
modis deliquiftent, contemtis (ententiis defini- 
tiuis a CutiaParifienfi latis. Quanquam aatem 
.liecreginec Parlamentofuhiedtiefrent , tanra 
«amen huias apud ilios f^iit audoritas vt non ad 
dicendam caufam foliira compruerinc, (ed et- 
iam de adrMiks fatisfecerinr. Amio M C D X II 
Lucetiam venecuntaliquoc Nobiies Hilpam, 
ferenresfecum rran{a£tiories & padia qusdatii 
■ , ifiter leges Caftuionis •& LvS\miis : rogantel- 
■cue, vt apercis-curiae vakxis publicarentur : qua 
in re~"ipfis mos eft geftus,& litcers reiad^ tclles 
publiGe dfeta:. Qixid quiod nondum odogmca 
anni f uu.quod Carolus V. Impe-.ator, cognita 
Maieftacc&integritatc huius iudvcij , nonvo- 
duit ratam habere formulam p'cis f^a6t« a«no A 
• C.N.MDXXVL 6c MDLVII.cum Francifco 1. 
&■ Heunco U. regibus , neq", eorum vcibis prP- 
iiiiffifque ftare, nifiprius P vrlamentuiB vidiilet, 
fubfcripfifTet , fuaqaeauaoritatcapprobnllet. 
^^c^jQfc£l£Lqui£4uaH^^ 
. GuriarautDicafteriov^^ 



F K A N C O V M 
puitio&decifioearumr^ruttl l qustatroftes» 
reddi;us & facuitacesaratij regi) conccrmiht. 
Adboc officium omni teropor* ereafi aheiti- 
quefunt iudiccs & miniftti , qui appellantut 
j^^^^rjradom^^ ^""^"^^ 
kSTvocarFadi^es T4iefauranos , Quje- 
ftores , cxadores , & quicquid huius generis pe- 
cunias tradat regiasXum primum hums Curit 
fLmdamenra Lucetiae iada funt , conftituti iune 
cam fuccelfu remporis Praefides & fuperiorcs» 
quibuspiiefentibus omnia dubia & csterane- 
Potia,qus ad ^racium regium fpeaant , deter* 
minatafuTic&difcu{ra.Obtindtaute^^ 



^^iia; auuit j>twu.i.».v....^ 

■ vtiamemn rFXteri admi rarijlnt , quam lu mma 
ff liuslmcgaStTs^squitatis & iuftiti3:iudicum,& 
i, Zeius fuigularis iufti bonique promouend» m 
/ rcgibus. Nam ab antiquis temporibus ad hoe 
f Parlamentumabipfis regibuseleai funtviride 
regno ben€ meriti , fufficientes ad illnftte ilUid 
Gffic4um , &prudentia virtutibufqueconfpicub 
.non q;ji fecQs affedi. Sumraa autera funt hums 
Curix & Sacrofanda iudiaa arque mandara, cu 
Pairlamentumreprxfentetipfum regem , qUL& 
ipfenond uhitat^ altitudineiTLMaieftatislus, 
lufticia &£eaitudinifauius^^^ fubmittgre, 
eiufque locuiiTdareconftitutionibus. Gommet 
, daturautem tam apud ciues regniquam excra- 
weos inprimis nomine vin uii^-t^oarin^gj^- 
pedeiiti^ , qua iudicesaftk^ 
S hendumur. « 
, lam ad Camerarn Cnmpiitorum R^gioxmTi 

ParifienfeELY^ 
«mento locum obtinet .-cuiusinftituends & fta- 
.AbiUeudK caufafuit j vtiummapenes eamfitco^ 



mmataiuiiit\.viiK-""». w^-^ -^ - ^ v-. : 

Primus Praifes fere -fit Archiejgi^pj^^Lp^Q' 
n^s7Mt«i^pliHm5f3£inbus Eccleha- 

fticis.-Secundus vcro cxilluftri natus genercl o- 

liticus. . T I . 

V ConftituicautemCatolus Vl reX legelataa> 

d. V L lanuari j anni M C D vt Magnus^li* 
Pincerna, qui regi adeyathos , effet vnusc duo- 
bus Prsefidibus Camerae cotnputorum Lutetix. 
Sic regnante Philippo Longo, cummenfe lunio 
annt MCCCXVl Hcnricus Suliius fiiperior et- 
fec Camerae rationaUs fiue ffirarrj , a.d.XX X 
ApriHs menfis anni fequentis crcatus eft M?- 
gnus Pincerna Franci3E:& vi ac virtute huius oh 
fidj Prsefes (aaus eft compurorum regiorum, 
cum hoc officium cum iUo arde cohsreat.Erat* 
quePociilacoris regij «lunus vnum e quatuot 
iilis Magnis Oftlciis,qu« qui fuftinent , pollent 
audoritat^ fubfcribendi Diplomatis edidifque 
refium s & affidercin iodicioParibusFranci» 
principibus,cumvoto&fcntentiadehbcratma. 
Sautquehifam miiudices , a d^ostolosperti- 

net cogniti^fineexcepuoMx^ 
^e^ddinW^gu^i^xtatauceminhancrctn 

"(aum &Declaratio fada Compendij a d. 1. Au- 

' ^ufti anno a.n.C.MDLIII,qaoB.ex mbet man- 

. datque , Vt foh qusftorcs& rationales fint ma- 

neantque iudices in fupiemaCuria & vltima 

tGgnitionccaufarumComputi &aeranj, vtne- 

que Generales , autqui praefunt collation.bus 

vedigalrbufque , neque vlUus alms tribuna* ^ 

lis iudices quicquam juris in eos prscendere 

^^Nequcvero parua huius Camerae fiue ludi- 
cii fuit eftque audotii as , cum bonaems pars ftc 
e Confilioregio. Hie enimmand.ta atque m^ 
ftruaionesconeipiuntur , non rantumquodad 
,^e<aiaaiia& oblationes-: fed & qu« ipfum regni 
ftafum concernunr. Magha hic eft hominum 
multitudo,Magiftrirationimi,Audirbrescom- 

putorum , corredotesrationum, Tabeihones, 
Oftiarii,fcrib^,tabellarij rationales ,ahiq-, com*, 
plures. Suntanremin hacCamerajmeXiatie 

LXlT.Tios fequuntur Cotr.e^iGieirationuraT, 
ri^^ii^^^XXL Fungunturautemcodemo^ 
ficio,^^i^dhbrConfiharij,vtpftenditDip^t>ii^^^^^ 
fcriptuma.d.XIlL Decembris anru AC-.N, 
MDXXXII. Ipfumautem Correaorurnvoca-i 
bulum fatis oftendit , quod fit corum Oftcium,. 
Ytraaones,qi»s exa^ores exhibcnc reddun^ 

que»; 



Per Ga 

que > dihgentfir inrplciant atqne examinenr, 
vtrum tam expenfis qiiam acccptis mdx con- 
Iflenr raridnes;quod Ci quid animaduerficme di- 
gnuiMo^endunt » vtidexrrahanr&rcferanrad 
Tribunal compurorum , vr inbedex per Caro- 
him VH regem lara Me!oduni,Decetnbri men- 
feanmAN.C.MCDLlV. 

Auditorum jnftirutio pcran)fiqnacft, &eiuC 
deraferecumMagiftris rationum driginis. ex- 
tteCat horum numerus ad LXII, celTantque 
vicilEmabofficiofeniimeRribus. Fucnmr^em- 
pcrinCamera Compurorum Scribic fiue Ta- 
belliones duo j cum autem cau& rarionalcs 
augerentur , dno iUis adiundi funr Clerici, 
poftea nppellati Notarij , cx lcgc Vernonia , fub 
annum MCCCLXXXVIII iata. In eadem Ca- 
mcra rationali locum habet Procurator le- 
giur, cxconftitutionc Caroli V IIregis,anno 
MCDLlVconcepta. Aduocatiautem Regij in- 
ItitutiomciditinannumMCDV. 

Eft, &_Qftiarius C ^mgrae^_antiqua confti- 
tutione . in hunc fin m learus , vt exequatur ea 
qua: dida- Camcrae debemur fernitia. Vtirur 
hiciare cubiculanj apud illiiftres fiiblimefque 
^l^^^i?'^"' Cameramingrediunrur, vtprjeftenc 
Jbi hdeluatss iuramentum , terrarum & be- 
nehciornm nomine , qu^ a folo regedepen- 
dent.Habe; & fub fe cuftodcs duos.alterum cal^ 
culi&computorum : alterumhbrorum & ca- 
lalogorum rationaiium. 

Prxteromncsquos recenfuimus , ab omni 
^^"^B^f^Im^QtXYlU nun cijfiue t^bdkrij: 
qm perferrenr mandara eorum , qlii funtre- 
gibus Gallisa Computo rationjm & The- 
fauris «rarioque. Laetantur & hi titulo Oftia- 
^r^o.um , quod vna cum ilhs concUrrant , qui 
tn executionem mittunt manda;a coafiiiano- 
rum Parlamenri . JVlagniXonfi]i| & luftida 
tEgaiii_Eprum autem noftro a.'uo numerus 
acceditad XXIV. Poftremum .gmen claa- 

JM.opegaiJme__Co^ 
q .'1 manu laborat m dida Compurorum Ca- 
Riera lu.e Ciaffe rarionalium , cuius quod fit 

GftciUm.fitisliquet.Exigiturabhocfideifilen. 
nique luramenrum ..aumtq^uexujgoji^ 
•ffiiiTl^irditferas 



raria Confihari|,q(iibusiurifdi<flio eftin bmnes 
esceros GnlUx Thefaurarios. 

5"bfidiorunijMi£. 



Mnt„c,„ca.,ii,Veaigalt,™,r,i,fi;iL?rc2 
lat,om.mq„e. Dift, ,„c.t, fu.t Confii ° j 

6C pecu,,,a,ftb5diarias: qt,or„„f„„„,e7u^^^^^^^ 
nltpromodorycophantarutn & quatirupLto. 



Eft etiam in Palatio Parifino Camera The- 
laiiraria , ita appellata , qood antiquis rempo- 
nbus Thefiun rtgij ibi cuftodirenturin turri 
quadam hauc( procul a di4i Camera Thefan- 
raria. Turris adhuc hodie videturclathrisfer- 
rc s cancellata , -Sc i tabulati contignatione 
pendentadhuc biiances , quibus pecunijB re- 
px m ajraVium illar^ appenfe ponderat^quc 
tuerunt. Regaantibus piifcis illis Clodoueo 
&ChilpenuO regibus , vnusfolusfuitThefau- 
riprasfe6i:us , cuiusofficium non vlrra annum 
durabat , ficvolcnribus rcgibus. Poftea creari 
funtlV. Per edi<aum autem Eloifenfe adeo 
eorum creuit numerus , vt conftituetentur 
^yil Tiiefaurarij , pro modo Prouincia- 
ram Galhs. Suntque in hac Caraera Thefau- 



Conftabat autem Curia illa Subfidiaria ab 
nltm tantum o£to viris, Pr^fide vno, Genera- 
libus quaruor , tribris Confiliariis. Nunc au4: 

n-ralesXXVLProcuratorregisvnus,Aduoca. 
nGencraIesreg,,duo , Scnbafiue Tabelhoy. 
nus^Oftianusvnus. 1 

Eft &aliaadiiucjCuriacum fuperroritate 
in Gallia , vbicauf^Mon^^^ fine exceprionc 
fupcncris duudicantur. H^b^uTrfecT^rinci-- 
, pioMag.ftrpsGenerales Vllf. Aduocafum v- 
BUm.Procurarorem regis vnum,cum Cuis oftia- 
nis & Exammatonbus moner*. Sed poftea 
FrancifcusLa.d.XIMartijannoMDXXVad. 
lecirPrKfidem vnum,Confiiiarios diros : Hen. 
ricus aarcmll. infupcr .u^it numerum aho 
Ira^fide & rnbus Genera^us Togatis NeC 
hocconrenrus , cum Cameram ,Monera ria«Ti 
COri^ nom:ne coboncfta^FrT^ddid^F^dh^ 
vnum Pr^rfidem cum ducbusGenerijlib^is^vE 
resXx"'^^"'"""'"^ I^^^^f iides IV. & Genera- 

niienirs^ quoTKlp^^7J^g^„-^^ 
fcantur Confiliarij .«on fiunt : deb_eteAc!int4.. 
quaiegc cjonilare cejitum viris, quifimt> Duc 
dccim ParesFranci» ."qiianJrn tcFrs^ domi- 
ma prouocationis iura habent ad Curiam 
1 animam : deinde odo Magiftri Libeilorum 
lupphcum de domo regia.-hinc otaoginta Con- 
hliarij , comprehenfis in hoc numeroquatuor 
1 rsehdibus,funtq-,omnin6 ex ordine EcclefiaftL 
coru quadraginta, & totidem Laici (vt Vocant) 
inter quos eft^pilgopus Parifinus, S^innyf^i 
Abbas^deinde duo Aduocatiregii^& Procm^- 
tor Generalis.^^At v~^?o1SiHi^r^rhi^i^bfti-a tem- 
peftatemultoeftauaior, crefcenribus quotidie 
caufisachtigi.s,qns requiruntmaiorem iudicS 
flumerum. Ima ofticiainillacuriafuntNotarii 
quatuor,totidem Secrerarij,Scriba Ciuilis,Scri- 
baCnmmahs , Scriba Repriefentationum 8c 

P 4 Oftia* 



Oftiarij. Vniuetfum hoc coi EusjmijitarmCa. 
metas fex7 PrirtUmlocunuehetCan^ra^^^^^ 



mcicia ivA. X 

mTTT^iii^io nomine aicicur Camefa Deaura 
ra,& Auciitorium Mignum. Sequitur Camera 
Turricul^e/ilie ThoUis Quaeftionum.Yel Audi- 
'toi-iumMmus. vbi difceptanmtatqUe perorati- 
tur caufsronticffi fiue cnminales. Tercias obti- 
net CameraMaiot libellomruppliciim. Qjiar- 
tas Camep (upplicationUta Muvot (lue Ualiis 
-tertianoriii-n. Hinc Camera noua fiue Clalas 
Quartanorum. foftremolococftCameraDo- 
minij. Concinefttatautem in eodem Palacio & 
alia tribunalia,Supplicum libellorUm de Dpmd 
regis,Cancelbi:i3e,luppricati0riumPaktij,Pr2- 
&duraPa!atij , Pir^feaura AaUa: daduum& 
tyluarura, aqmbus diiabusdependentcrecen- 
timiniftri , pi'o modo Aquarivmfyludtumque 
TegniiCamerci Conneftablij &Marefciiallorum 
■jregni Franciie ad tabuiam Marmoreara: Came^ 
ra Computotum regiorum, Fig:'us, Gazophyla- 
cium,eaffieraMonetavia,fat^idiaria,Eleaoru, 
Sedes Admiraliwtls ad Tabulam Marmofeam, 
poftyf f^.n Ma ^m Gallia Arc-ocopiunB^ 

Eths funt (uprems; Curix , fiue Tribuhaha, 
'fiueDicafteriain regno Franc^vum.adexercen- 
dam iuftidam,admmiftrandos proUericas?iue 
set-acium-fifciniiquetegis, & coideruandamPo- 
liciam bonorque mores generatim per Galhami 
■ Prim'^ Pr£efe£i:ura fiue Dioecefss qu^ Patla- 
' inentoParifienfilabiicitur,eft VrbsLaudunen^ 
fis:hinc Durocortorum Rhe^morum , poft Am- 
iiani, Abbarfs Tina,Bononia Morinoruro, SA- 
-uineaum,Senones.Auxctrrt,Trcc(j,Vitrlacum, 
Parthenfmm^CaftelluTheodoti.MonsCaluus 
Baffignioruffi,Meldenfls ciuiras & Prouinhen^ 
fis:vbin6tlndumipoftremashas duas,vt & Ca- 
ftrumTheodori.inBrienficontineri terntonts. : 
^incfequuntaroppida&po|>uli:Melcfdunumi 
' jPiarohe-Si Ahdcs,Cenoi*ani ,Turones,Bloiiia, 
'Biturig?s,Aurelia,Garnures,InculifmaiRupei- 
kMosfortis^Lugdunum^Molinti.S.fetriMo- 
'nafteriu,Paoniu, Oriilacum in Aruerms, & po- 
ftremolocoVrbs& Pisfeftura ParifienfiS! de 
qua,vbi quae vilum fuerit, dixerimus, etiaejece- 
tas videbimasifecundumfeiiem Prouintiarum, 
ti6 autem obferuato ordine quem prsemifimusv 
IgiCLir in Vrbe Lutetia eft fedes Prsfidialis 
) Comitij(yulgoCafteUetum vocant,quod feitieL 
' dixiffe fufficiat)conftans Confiliariis XXIV, va- 
lore legis quam Henricus 11; dixic anno falutis 
MDLIX.Ad hoc Prqfidium petendi iura &pro- 
tiocandiiusefta tribunaU Prspofici & Viceco- 
micis:ab hocdependetcdhferuatio priuilegioru 
regiorum Studi) VtiiuerfalisParifienfis^vc 5c an- 
tiquaiura refortiendi eaufaSaPr^pdfitura, Btia 
ComitisRoberti & Fertea Alepenfiu. Eft prx« 
terea in ebdem Comitio Prspofitus fiue luf idi- 
£us Minor cil legatis fuis Ciuili,Criminali, Par- 
ticulari:ncc noGortferuatbr Priuilegioru,R.egij 
cdgnicoreslitium , Procuratores &: AdUocati, 
fctibs ciuiles & ctimirtales,poftrei-n6C&miltari j 
Vrbani.Minifteria Comitij fuht Apparitoies Sc 
Viatoresjqui esjuiS iiicedunti&qui pedires cum 



R A C; 0 V M , 
virga,qui vadimonia indi.cur;& in iUs vocnnt, Se 
iudicu fentenCia^ denuncianc : geftant hi titulfi 
officijfuicutellera regia&armis rcgni Fracici^ ' 
Incubit Comitioab oUi ni ret i o antiquirare cu- 
ra Politi? & bonoill moru vfcl ut cc nforib-.pubUi 
ciSjConfiliariisrntenro ocalo obferu ntibus, atii 
^piftotibus,kniis auc marellariis fraus ahqUi 
commictatur,quam fidcprchendaht, feacrcui 
dfeiiriquentesanimaduertunt. 

PriEfeaurxqusfunt aibeeiJ^^fw P'»?'^'^'^ ' ° 
iiumerantur.Poilkcena,Fanu S. Gci maf>i,Tor- 
hanu, IofedflfiueCorbelia,Monleriu,G6neiia. 

Prcecipuacribunalia Iuftiti*;qu3e Parlamento 
Parifino fubiifeiuhtut, haecfunt : Frimu eftL-^u- 
duni,vbi fcdes Pr:Efidis, conftahs exedido He- 
tici II re<Tis,Co'^ifiiiariis K.& vno Srtiba Appel- 
lationu.^Ad hocttibuhil prouocare poihuuiH 
Gafibus Ed-.ao comprehenhs hfec oppida t Lau- 
dunii, Fan-aQuintini,Kibcmontiu, Nctnodu- 
nu,Cuffia;um,CauniQ,Sucffiones;Guifa,Pcro- 
na. M^is Deflderiji& Roia. Alterutr.bunal elt 
apudRhemos , vbifede^.Pra:fiais, cohftattiUe 
ConfiliaviisVllI.&ScribavnoAppellanonumi 

tenoire Edrai (quod Itmelciaui iemper obler-r 
uatu volumus) Ad hoc tribunal piDuocare pol» , 
^unt Rhemi, €atalauhui-n , Elperhsum, FimeSi 
Comitatus Vertuenfis , Prsfcaui-a Saudroniai 
& califa Conferuationis Pduilegiorum Acade- 

miai RhemenfiS. / ^ r j t. rj 

Apltd ^«jl>?/?weft tribunarculede 1 ra;hci;Si 
habensConfihatiosVn, fcribaiti, Appellano- 
tiumvnum,invfumpra;feaur3eAmbia.!&. 

Apud Ahham-ViUam itidetnbuhal cum lede 
phTfidis,conftansConfiliariiS V'H & Scnba Ap- 
bellationUm vho^prolurifdidione Ponthicnln 
in Vrbe BvmmaMomorum Sedes Pracfidisj 
, confi!iari| VlLStribaAppeliatiohumvnus,pra 

prsfeduraBononienfi. 

ApudSrtoeaMoppidilSedesPr^fidis, Odlo 
Cohriliarij,Scribavnus,adquodtnbunalcftius 
prouocationis oppido Syluaneaefi , fed. Com- 
pendienfi, Cb«:cmontio^ in Bellouacenfibusi 
GreiHo,Pt^pofituraE Angiefi, Caluo Mbhti Ve^ 
kinenfium,Ponti Aefs fluuij, Bfellomonnoad 
Aefam,Crcfpiso,Fet:terailonio,Petrofonno. 
' ApudSffio?w?JDppidumtiibiihalcuiedelr(j- 
fidis conftansConfiliariis X.& Scriba vho.Huc 
piouocacionisiusoppidoVill£rhoU|inoRegjs. 

^«:e<?Vr^t£ibunalcum fedePrEEfidis.Conliha^ 
riis VIlI & Scnba Vnoiin vfum PiSfc«auta: Au- 

isetrah^. , c j - 

Apud Trmnfe oppidum ttibunal fcufti bedC 
PrsefidisConhliariis VIII. Scriba vno, ad qubd 

eil: ius prouocadi Trecenfibus , Bario ad Seoi: a- 
iiam.Mufl±o£pifcopi,Ferte*adAlbam , N(>- 
aentib , Ponti fupra Sequana, Eunb Caftello, & 
S.Florentij Fana^cumcaufisadCohfeiuanone 
NnndinarUmper Caropania& Brienle tfc rito- 
tium,quatenusprsfe^i:uraTrecefis fe eXtenaiti 
Vitrm fmhenfmm cft ttibuhal cum fede Pri- 
fidis , Cohfiliar.j ViI,Scribavnus,inquotribu- 
haHrefortiuncur caufas , diauih oppidum Vi- 
trixum.fedes S.Menoldi.Fanum t>cftderij,Ru^ 

ueti6» 



fihnrij VII, Scriba vniis , aquafedeiilraperere 
' J)oilant didum Oppidum , Caftilio fapra Ma- 
tronara., Trefonium, Cafteilum Vcliilium , & 
Fanum Fronrini. 

Ad Cdum Montem Bap^nhrm tribuoal cuiA 
ledePra-fidis.C6fiiiarij Vll. ScribavnuS, aquo 
tribunaii dependent Calims Mons oppidum ciS 
Prsfea-ura Baria ad Albam. In ciuitate Meldenri 
fedes Prajiidis , Confiliarij VII , Sctiba vmis , acl 
^uodtribunalprouocare poffunt di^a ciuitas 
Mefdenfis , cmri fede Crecienfi , Coiumenen- 
«.Fcrrenfi. jyrf/o^/«»/eft tributialcjjmfede Pri-' 
fidis.conftans Cofiliariis VH.Scdba vno, vnde 
praeierMelodunum Oppidumius petUxitfed-s 
Moretana, Kenuircenfij, Caftro4andonenfis, 
ad/acellum rcgins,& Miiium Gaftinenfium. 

In oppido P^O«te/eB/f veterum Agetidkifuk^ 
ieftSedesPf^fidiscum Gonfiliadis vn,ScribI 
Vno. Hmciurareforrmntur . diaumoppidum 
cum ledeSe23nenfi,Monteria , Braia fipra Se- 
'quan;3ra,Caftrum louiilium 5 liinc quoq; aep5^ 
'dchtmra & coferliatio Nundinarum in Brienfi 
ternporio <Sc Campania , quoufque feexiendic 
lunfdtftro Agendici. 

In Vf be Pmuknfi fede§ eft Pr^fidis cum rti- 
bu inli mvfimiPra-feaur^Pidonum, kb^^ 
ConiiJurios Xll & fcribam Appellationum 
Vnam.HinciturapererepoiruntprimuipfaVrbs, 
AcademiainCaufa cofern^tionis Priuile^io- 
rum, dc fedesad LufinianUm , CafteileraltSm, 
Montem Morilioiiura , Marca inferior , Dora- 
Fontentam Comiris,Niortura,Giureum, 
^ «KS.MaJietjr jFanuinb 

Apud Ci jf^acem AndegmnfeniptQpvsE^^etn. 
i: f^^^iuim eft fedes Prafidis cum confiiiariis 
-V & lcaoa V-no , vnde iura petUn c A iidcMii^fes, 
5-ainnenfes. Ba.g;£i, & BeKefortij in ^aalle. 

f^Ytbe lurmm triblinal cum fede ^mfi- 
a:s.ConfiI,arusVIII,Scribavno.Hiciuracau- 



Conld..fiis Vri,icril^avfto. MucpertinCntdi. 

thPra?fe6VaraMonaftericnfis,t)oncienfis,Sa- 
Uorim: , Cufi^ecehfis , ScSmtli Stepfearti Nx» 
Uernenfisoppidwm. 

- Apiid oppid.im umefifi fedes Prifidis pro 
lutjfQ.dmne Ai-aejn,g ,hferioris,cumpdo Co- 
fiiuni-ns&;>a,5a Jao. Hinciurapetuiitoppida, 
R.6n.a.Mon. ....nduCobrallia.MoiiiXcu^ 
tU5,AqUa -panvCu Ciaremotium ,M5penferi(lv 
On//^d tribunal eft cum Scde Pr^/idis pro I»^. 
Wd;a,one Arueri.iiE fupCrioris, iiabensCon- 
fil.anos Vin, fcribam vnum, Hic refortiuntuf 
Caufas pr*cer OriilacUm oppidur» , FafluWS, 
i'lon,!LaroIatum & Muratum. 

^lafj Sc des eft Prifidis pto iila i*r*fe<aura> 
cnm Confiiiafii, VII,&Sctibavno.Hincdep|. 
dcntmferiora tribnnaiia Bioificnfe , Rcmbren. 
bmum , Maleacenfe, Caftellodunenfe & terri- 
toriuroDanehre 



ia;quereioi-tmntur Turones, Ciiihon.j,Lodu- 
Jct.ic3 . Lang.ftani , Ambbfiani, Loclienf^s & 
.Ijamllonij ad Indrum fluuium. 

Apud oppidum Cengmammum(%ians) wha ' 
halcumfede Pra:fidis-, pto nia pt-xfexaara,qu^ 
^nde.ura pec.f^ cum Cafteilo Lono, LaualLa, 
^ellomonte-.FanoSitfanna-, Caftto Gonteriu 
f iercli.acb oppid^ , Sablso & Ferrsa Bernardi. 

Lugdamedftdcs Prsfidialis, Confiliarij VIII, 
Icnbavnus.HicinsdicitarLugduncnfivrbicu 
lureNundinarumeiufdem, Prsfearnr^Matif- 

conenfi,Forfftenfibus,Beilo-IuIienfibus.Eft& 
Lngduniaiiud tribunal,quod vernacnla im^tua 
VocantParlamentUrade Dombes. Forcftenfi- 
busquidem liodie ius eftprouocandiadMon- 
bnffionmm. >^pudMoIinura eftfedesPrxfidis 
f rn Di^ccfi Borboniorum , vbi funt Confiliarij 
Vll icScribavnus. lushicdicirurprimo ipfig 
Molmcnfibus cum prouocacione,poftquam lo- 
jus ifte Ducatus tituioinfignituseft:vt&fedi. 
bus lupccioris Marc^, 

AdS, Pmi Uonajlerim fedcs Pr«fidis cum 



In Vrbe Bkurigum tributtal cltm Sede Pr«fi- 
dis,ln vrum tercitorij Bituricenfis , cum Confi^ 
iiarUsVlII&Scribavnb.HucprouocacioeftBi. 
tangibus,AcademiiEpro Cbnferuatione Priui- 
legiorum, Ifroduniis.Duno regio, Munib oppi* 
do&ConCreifmdo. ^'^ 

r^«'';^i<«eftSed.sPra.fidisproPr^feduraAu- 
relienfi,cu Confiiianis XlLiSc Scriba vno. Hinc 
mspetunc fedes AureliCnfis,cam ratiohe Pr^fc- 
tttir^ quam Ptaspofituti,&c@nferuationisPri- 
uileg.oru Acad.mia:illius Vrbis:br?tereafedes 
Bo.fia.CaftelIu Renari, Ienvilla,dfteilu leurar» 
Nouu c)ppiduLogenfe,Giena3Mohs Argi,Lor- 
riiaMekmura;.dLoriiimamnem,Bogenciura.. 

AdVibisC^j-«s^e«/?,SedemPr?fidial£m-,vbi 
IuntCbnfiiuniX/riibaVnus,percingtiurePro- 
uocaciohisprscef diaum bppidu fedes Cafteili 
noui, Tlimar^ai Vnellorum ciuitaS, Perca Go- 
i:crra, S'aa;pium oppldum , Durdana , Nbgen- 

tmm regmm, BonsUAliia , & luri/di^aio Km- 
poraiibus EccIefi^E Cathedi-alis Carnutchfisv 
tam At)batiaBonauallehfii 

^pndlncuiifrHenfesfcdes eft Prafidis cumfe- 
hator>bus VI I. & fetibavrto. Hic rcfbrtiuhtu^ 
caalas pr^ter oppidum Inculifmam etiam Co- 
gmacum & Caftclionorumi 

&upell£UihahA cft Bc Scdes Pt$fidf$,Cuih Ct- 
naroabus/eptcra&fcribavno. Hinciurapete» 
tepoceft cum RUpella Oppido tocum tcrrito* 
nam Aihienre,curoagro vicino. 

ApudMontem-fdrtmulmerki eG^fcdes PtsCu 
dis cum Sqiatonbus VII, fcribayno. Huc Pro- 
uocacion.siUseftabfedeMonforcia , 5c ab op= 
pidis Hud;;no,Mantefio,Me!^lano. 

Adhunctfibullalium fiue fediuM Ptsefidia* 
lium numerum aiia quoque accelTerunt poil 
Hentici n.tcmpora,Vt Confiliariorum &Scna. 
torumnumerusadmodumauausfuerit , pef 
ahqUOt edidta.qui bus nbua infti tuUntur officia. 

Normandiacbmi5relicndetPrsfe€fcu.rasVlIj 
qu^bmnespateht 'RotmmeHfi, funt- 

quehjE:oppidUm R«t6magenfe, CaJiati , Ca- 
nuim . Cohftantini , Ebroicciife, Girorium, 
Aiencenmm; Parlaiiientam Rocomagenfe in- 

ftituii 



lyi 



ftituitludouicus Xir, vtin edefTem Pr^fxdes 
IV Confiliaiij fiueSenatoresXXVIlLmterque 
eos ClericiXIII,Laici XV,ScribsII, Auditor 
vnus, cum eaufidicis regiis, Aduo catis duobus» 
Procuratore generali vno. Succcdetite autem 



SedesI>rsridiaUsButdegakhfis,Petrdcor.d-^ 
rum . Agennei>ris,Bazadenfis5 Louends iSan- 
donum oppidum. ludiciaquinque. 

PafUmentumBurgundufubjehMef- 
Pr^feasram Diuionenfem.Nuifenfem, Bel- 



i.„c.,«co« genera!, vno. Saccedeme au.em j;^~Z^M^ikcancC. 

^^'"?^~"^^:^:^''''"' StT:diri.,Maafco,,.„fen,,Augaftod,.. 
& ncaeterisperGaUiaEregnumL.uriis. Cpmnrienfem, Moncmciam,Caro!e- 

Sabf,aioramVeaigal,u,t,qus.vb, Elea exer- f Ataen^u-.^ Sequana,n. 



Vll5naDetquerJ.a;uuv.axi.,^v.»«" ^ 

bam vnum, Aduocatos II, Procuratovcm regm 
lOaiarios III , cum Cbndo & Promo pecunia- 
lum. ludicant hi definite in caufis fubfidiQrum, 



rum.iuaicantuiucin"«.v-'"~"v* — - — , . 
■^ollatidnum, veaigaliiim , p0rrori6rum,mdi^ 

'aionum,acceffionum,beneficiorum,mutu|,re- 
rumque fimiiium. Ab bisiudicibus dependcnt 
nonpauciEleaiiexaaoresVeaigaUsfal'inarij& 

^SSdiaod,..ftn,.D,e„a..er.Crei^a 

DucatusVnellorum,PrkpofituraCaumontia, 
■&Accrementum Magnienfe cumPonte Adae. 
Et pr^ter h^c omnia Rotomagi quoque eft Cu- 
ria Prxfedurx/eeles PfiEfidi's,Vicecomitatus & 

iurifdidio ordinaria. . 

Vtaute j3reffius numeramus Sedes,aCtnbu- 
'iialiaPr^ridialia,vt&Pra:Teaaras , eas hocor^ 
dine perfequemur. Prsefeaura Caudebccariai 
Sedes Pr^fidis Ebroicenfis , Prjefcaura Gifo-^ 
rienfis, Alenconia:& K^c poftrema compreben- 
ditur fub Generalitace (vdoquuntur)Uotoma.- 
•aenfi vbi fimrc.irciierVicecomitatus vrginti, 
cum XII vel XV iedibus regiis. Hinc fequitur 
fedesPrjEfidisCanienfis: Praefeaura Conftan- 
tienfis •, in quibus funt Vicecoraitacus VII^ cuni 
'lidnnuUisfedibusregiis. . , . . 
Varlamemum rolofanumfuh fe habet trtbunalia 

PriRfiiluras hoi. , 
'Toiofam,Carcaironem,Viliafrancam ih Ru- 
■thems,Cadurcos,Tarbellos. &inhisfuht tr^ 
bunaha V,dependeria a ?r?feaura Cadurcoru. 
■ ApudMontem Peirulanum eft Curiafubh^ 
diaria,&cameraComputorumregiorum. 
\ Sedes Betierenfis Praefidis-. Prkfeaura & Se- 
desBellicandri&Nemaufenfisi , 
-r Fdrifienjis 
Ueldenfis 
Carhutenjts, 
Sueponum, 
3ellouacenfisy 
NouiodunenftSi 
Borlomenfis, 
2nManorum, 
'themorum. 



Varlamentum BritannU mtnoru complectitur 
Sedem Prsfidialem RhedonenfemjTribu- 
nal & Camerani Coroputorum Nanneteniem» 
Sedem Venetorunv(Vannes) Cadetes manti- 
nios;Plovviliam.IudiciaregiaVl. 
Varlamentum Delphinatus,fiue Gratianopohtanm 

fubfehabet ^ 
PrxfeauramGratianopolitana,V,iennenfem, 

>Aaleniina,Montlimarense, Ebrodunercm,Va- 
piriCana>Niuodiinefcm,Dienfenlem,Crellana, 
Cabelliefem, Saai Marcellini,Brennomceiem, 
Varlammto preuinciAaccehfetur 
Prxfeaura ad Aquas Sextias.cum iedibus re- 
oiis , ad minus 3C X. Norabit autem vkimo loco 
Leaor , omnes GaUia Vrbes habere fuasCa- 
meras raaonum fiue Computorum , excepta 
Tolofana &Uhedonehfi. 

KELlGlOmS ET CFIT^S R^TIO 
perGalliam. 

Scriptum reliquit Epiphahius^Sanau Lucam 
tradidiiie Galhsfidei Chriftianie initia. Polhce- 
turaure&S.ClemensinprimafuaEpiftelaco- 

traIudsos,miirurumfein Gallia de mandatoS. 
Petriad lacobum fratrem Domini. Deinceps ^ 
Crekentius. Martialis, Dionyfius Ar^opagita 
Eleutherus, Aphrddif^us,Rufticusallique virt 
P>j multulaboraueriint adpropagandarnhdem: 
Ghrifti,iis inlocisplantatam aireueiate Tertul- 
Hano . iamfuo^euomultasGallofumnationes 
religioncm Chriftiana amplexos proTeilolquj 
■eft^e Poftremo t otum regnu conjxertumejj^^ 
f^gjjj^regnanteC^ 

miniCCCCLXyVPofi^ocontihet GalhaDice- 
cefes GCXVI , in quo numero funt Archiepi- 
fcopiXV,EpifcopiCCIL 



3 



Dioecefis'^ 



l 



'Cataiaunenfis, 

Trecertfisi 

SenMuttty 

Aurelienfis 

Andegauenfit 

inTmomhm 

InFi^onihus.' 

Cenomannoruttti 



(CompleSitw Pamhiascftni 
Turrihtu & CampaniltbH^ 



C <jOO. 




410. 




1700:. 




j8o. 




59i 




404 




460. 


< 


498. 




10 14. 








509. 




930. 




700. 




668. 




lOJf. 


,1 


709* 


451. 



4 



c 



PeR GAttlAM. 



DioBceijs 



tmhnenps, 
Biturigum, 
Niuernenjis . 
Lemouicenjis 
Inculifinmjh 
Claremontan4i 
Lugdmenfis 
Matifionenjis 
Cabillonenfis 
At^uftodunenjh 
Auxerratid 
Olbienfis 
Sjluantaenfii 
Rotofnagenfis 
Caenenfis 
Alenconia, 
'EhrokenfiSy 
'^annetenfis 
Medonenfis 
Venetorum, 
Mlocafiiorut», 
Saenfii, 
Confiantienfii 
Abrimana 
Irigma, 
San^i Machlou§ 
InCadetibuf, 
InSamonibus, 
ln?etrocorti$ 
Lingonum 
Mfdegaknfis 
MontifAlbani 
TarbeUiorum. 
Axitanorum 
Sa^fienfis^ 
Auchenfis 
Baionenfis 
CadUrcofum 
tolofana 
Caftrenfis 
Carcajionenfist 
Narbonenfisy 
Agennenfis 
Betierenfis 
Mofnpcffulanat 
Agathopolitana. 
Mirepofiana 
Nemaufenfis 
Saniti Pauli 
Vaurenfis, 
Manadenfis 
Viuarienfis 
Alhienfis 
Rhutinienfis 
Vabrenfis 
S.Pontij 
S.Flori 
Lodanenfis 
Hjuenfis 
Aletenfis 
Ligierenfis 
t>e Puy 
Vienmnfis 



»7P 



cmpMim 'Pafochiaseutn 
Turribm&CatnpamUbm. 



Ui. 
411. 
411. 
i&^ 
411. 
307. 
420. 

130 0> 
46^0. 

iiu 

355' 
385. 
450-. 
405-, 
in. 
ii^. 
319* 
361, 
307. 
314. 

291. . 

414. 

291. 

259. 
504. 

76K 

349- 
422« 

n|2. 
412. 
319. 

972» 
629. 

30 (y. 

49>. 

77. 

89. 

509. 

114^ 

209> 

m- 

309^.' 

219. 
5009 
482. 
10 2. 

26$. 

1^8. 
125. 

42§> 

8bt>. 



Vakn' 



i8q 



R E G N V M F R A N t O R V M 

VaUntink 
Vapincdna 
IhtoAmitnfis 



Dtehps 
BrennoMcum 
i>menfts 
Aquinfts 
Cejleronenjis 

LArelatenfo 
'idaplienfts J . 

Prster has Parochias cft in GalUa ingens hu- 
merus Monafterioium quibiis Abbates vel 
Priores prsenint : horum pars adhuc fubfifti-f, 
pars beHis ciuihbuS peffulidata iacec ih rude- 

ribus; \ ' . 

Sunt a.ntem ih GaUijE ircgho , vig^ntque duae 
torscipue Rehgiohes-iis quidem Romanam EC. 
•clefiam , his vero Caruini ddgmafequentibus. 
A prin ci^io mltltis ann^is fen o , ighique in hes 
ab ilUs r2Uitum eft /trucidatis mfirtitis Protfe- 
ftantium.fed hocfuit hydram fecare-,cum e fan- 
guihe &:crncribus inreremtorum nouiftibinde 
torodierint. Erupicque tandem Sacrum hoc Hti. 
iiurnin crudek bel iifil , qiiod perahquotan- 
hos durauir , nunchis nunc ilils piaeualenribuSi 
-quanqua CaUiini fedlatores muUoties ihferio- 
tes fuerinciNec tafeenprOpterea fp^e animumq-, 
abiecerunt ,ne tot quidem edidis aut profei- 
•ptionibas regho migr aine iulTi , aut honoribi di- 
-gnicatibufqj lpo!ijlti,aC inceftabiles proniinciati. 
Tahdem cum vtriuique paircis iaauram cohfi- 
deratet irex , &'qhod tam ilii quam hi ciues re- ' 
gni ,{Lrbdicique (ureitenr , paternO affeau cdm- 
plexusvtrofque;vtriquc particonfulcndumdu- 
xit. ViaensadreraProteftantes , &quihouUm 
lequuntur dogma, qudmagis rfflig^erenrur,eo 
mihus afenrentiafua dimoueri pollt ; ftd a (lip- 
'pUciis&pe'rrecutidneanimo5'rumere:ftabiiiuit 
denuoEdiaumpacificatoriumiquod (uperid- 
ruiiitempdrum regCM onceperant,& per regni 
* prdumcias propoluerant ; quo noaitiis iUis ca- 
ueturde fecuri^tc , vtreliglohem fuam exer- 
ceanr,in lislocis , in quibus dudum conf seue- 
tuhtrvtqueSacrificium UiiTx denuointrodu- 
ceiretur in ealoca, vnde violentia aduerfa; partis 
furciUatum fucrar:- qux ratid pacis Vira eft com-^ 

modiffimaj i ' <, i- 

C^nfequeni huhc eratj vC dd Priuilegus &lt- 
beVtate Ecclefix GalHcans aUquid diceremu^: 
fed vereridunl eft i ne obiiciatur ndb is , nds a6tu 
atjere j cum integri de ea re aUdi:um extent Ubrij 
ad quds remittimiis harum rerum curiofum 
, Ledoremj 

BLENCHVS R tCi VU G AL^ 
ImeFranclsi 

PHARAMVNDVS. 
Clodio Comacus r.-gnauit annis XXj moc- 
tuusarho falutisCDXLVII. 

Meroueus regnauic lahnis XII. Obiit diem 
fuumanrio SalutisCDLIX. 

Childericus I.reghauit annis XXVI i defun- 
^usannoCDLXXXIV; 



35- 



I 5tj. 
Z04. 
iiik 

147- 
170. 
185. 

§OOi 

ioo. 
311. 
\, 28 c. . 

ClodoucusLRe?cChtilianus,'pr?fhicre-ghd 
beranhdsXXX,mortuusanrioDXIV 

H.ldebertus Rex Parifidrum : narti tratres 
•eius in ahis regnl parribus regnauetunh 

Narranc enim hiftoria: Clocarium Autehsi 
CloddihiruminSueffionibus, ... 

Theodoricum apud Medidmatrices in Au- 
ftrafia regnafte. H.ldebertus cxadis m tegnd 
ann.s XLV obiit rine libeils ahnd Chnftl 

^^Clotarius "Rex AurcUenfiuhi fucceffit Hib- 
'debertd in regno Pariaotum i regnauitque irt 
AniueifuhiannisL. . 

Hetcbertus ( qufciti quidani Ahdetum vo^ 
'Gant.)Parifusregnauit . . . 

Chilpericus Cldtarij Pirimi fiUus , regnautt 
anhis ^Xlii.obijt anno Chvifti DLXXXVII. 

CldtariusiL pdtiths eft regno XLIVanniSi 
mdrtilusarifitjDCXXXL 

DagobertusL. rextuit anhis XIV mottuus 
arihoDominir)CXLV- . i.ti . > 

^ Ludoufcus (dquibufdani ClomS diaus ) t e- 
enauitan.XVlmottuusannoDCLXlL _ 
Clotarius { rc6iius Lotharius ; 1 1 1 regnamc 

annislV. .. ... v 

Hddeiricus prsfuii Francoruth regno anms 

Xll 

Theodoricus ( redius Dietericus ) regnauit 
ahnis XIV,mdhuus anhoDGXCHL 

Clodoudus ill.tegnauit ndh nih a"nis.^ 
Hiidebertus I L rcghauit annis X V 1 1 1 , de^ 
fuhctusannoDCCXVi _ 
Dagobertus 1 1. potitUs eft regrid per annos 

tahtum IVi , i . . , ; 

Ldthariu^ IV hoii nifi pef bieumum re- 

ehauiti ^ ». - i ■ L - 

Chili^ericus Illid Pipino folio regiadeturba^ 

tus,inque|ninifterium detirufus, 

SMCVNDA LINEA REGVM 

FrmckaPipmovfqueadHkgd' 

: nern Cafeium. 

Pipihusregnauitanhis XVIIIi mdrtiiUsan^ 

hoChriftiDCCLXVIli.., 

CarolusMagriuscxccflit evmisanno Chri- 

ftii3GCCXIVcumtegnairctanriisXLVL 

LudouiciTS L (vel vt aiij numerant II) cogiio^ 
mentoPius fegnauitannosXXVLmortuusan 

nogratiae DCCCXLi . -.-^^^ 

Carolus II, moritur arino SaUitis D u 
LXXlXcum reghaifet annisXXX VlII.. 

LudouicusII, cognomentoEalbusregnamt 
foHsannis duobus,m6rtuus DGGCLXXXl. 

LudQ" 



P E jR. G 

Ludbaicus 8c Carolomaimus fpiirii regna- 
iVierunt fimuUquorum ille in vehadoneinter- 
lemtus eft , percuiTus a quodam domefticoru, Sc 
Carolomaiinus cum equesfequeretur pilella^, 
coUapfo equo ceruices frcgit anno gratiae DCC 
CLXXXVi 

Caroliis Ill.regnauitannis Vvmbrtiiusannti 

bcccxci. 

Eudoregnaflefertur ahhis noiieni,extin6lui 
anno Chrifti DCCC LXXXXIX. 

Carolus Simplex,cum prasfuiftetiregno^X 
VII.anrtis,morttli:seftan.GM XXVI. 

Rudolfus folo biehnio regnauiti defundlus 
Auxerrsanhograti* CM XXJ^VI. 

Ludouicus Vltramarintis teghaUitanhisXX 
VILmortluiScJuecftanno CM LVI. 
. Lotharius regnatiit ahhis XXXI.exceifit e Vi- 
UisannoCM LXXXVL 

Ludouicus V.pei: vniim fbiurh annum regho 
potitus , niorf uus eft , in qub definit fecuhda li- 
nea reguni Galliae. 

^ LENC tir S RB (^V M POSf 
Hugonem Capetum 'vfque ad Philip- 
fum Vdejium. 

Mugo Capetus, Parifiof lim Comes iregnaiiii 
aifnisIX. obiitarinoChrifti CM XCVL 

Robertus,cumfegnaifetahnisXXXIli.mor- 
tuus dft ahno Saiutis M XXXL 

Hchricus i.mbrtiius eft annbgratije M LXII. 
tum regnaflet ahhis XXXi 

Philippus i.reghauiUnnisXL.defuhdus ah- 
hoSaiutisMClX. * 

LudoUicrts CralTas, Vl. huius nominis.ciim 
tegnafretannisX5tVIII.obiitan.M C XXXVli 

Ludouiciis VIL rcghauit per ahnos XLIIL 
Inorttiusahno ChriftiMCLXXlX. 

Philippiis Auguftiis Adebdatus regnauitan- 

hpsXLIII.mpituusannoM CC XXIIL 

Ludouicus Vlll. regho pbtitus eft folis IV. 
annis,mbrtuils arino Chrifti M CC XXVII. 
• Ludouicus IXi cogriomento Sandus,cunl 
regnailet inrios XLill. obiitanno M CC LXX. 

Philippus i 1 1. prsfuit regno annis X V- de- 
. fandus dnho M CC LXXXV. 

Phihppus IV; cognomine Pulchef ciim ife- 
gnaffet annoSXXVliLbbiit annoM CCC XIIL 

Ludduicus X. non nifimenfibusX Vlll.re- 
gnopbtitusefi:, mbrtuuSaHnb MCCCXV. 

Phihppus V. cognbmirte Lohgu^ reghauit 
{)erannos Vimbituusq-, eft ahno MCCC XX. 

Catolus I V. didus Pulchef feipfehnib eurri 
pr^fuiflet regnojdeftirtdltls eft ahnoM CGC 
=XXVIIL 



A L L I A M. / \ti 

E L E N C HF S R EGVM \A PHt- 
lippo Valefio vf^^ad Lttdouicum XUL 

mjlroauoregnantem. 
Phihppuis Valefius tegnauit ahnis XXII. ob- 
iitqueanhoSilutisM CCCL; 

luhannes iubrtuuk cft ahho grati^M CCC 
LXlII.anrio rtgni decirribquairto. 

CarbUis Vi i^egnauit ahhis XVL mof tuus ah- 
hogratisMGCCLXXX. 

Caroius Vt.regnaliir arinis XLII. fnortuusqj 
fcftarinoMCD^XIL 

Carolus VIL prtefuit Fiaricoruna regno ah- 
hos XXXVlII.bbiitqua anno M CD LX. 
, Ludouicus Xl.rex fiiit per dnnbsXXIII.mof; 
i:uusarinoSalUtisMCDLXX}^V. . 

Carolus Vlli.regriauitanhis XiV.defun(3:us 
vita fub ahnum M G D XC Vli. 
, LudoUicus XIL potitus eft regnb per ahnos 
^VI I.mortuus anho M D XIV. 

Francifctis 1. regnauit annis XXXII. defuh- 
ausannoMDXLVll 

HenricuS I L ahhis XII I.cum regnaflet njiof- 
fuus eft anriogtaria: M D LIX. 
^ FiancifcusU.fnorttiusfeftarinoMDLX.curti 
fdlis mehfibusXVI.rexfuiller, 

CaroluS IX. rfgriaUit aiinis XIV. exceilit e 
VitaannoMDLXX)CIVt 

Henricus Ili. cUtri fegnaftef itidem ahnis 
XIV. mortuus efthonfehdisliberisj&inhoc 
ftirps regia Valefiorum defecif. 

Flenricus IV.^qufcrrt aliqui MagriuiTi vocant, 
Rcx NaudrraejGaliii qubqi regnum adeptus eft 
HenricbfeftiQfineprolecxtiridlb.cuifanguinii 
iure quaprbximeiun6tuserat.*cuiiigenus iuunl 
direiSa Hrtea referfet ad LudbuicUm fandumj 
pef Ludbuicum ComitemGiarasriiohtiariumin 
BeltbUacerifibuSiiah(5i;i filium^Multi huic fegriii 
tapeilenti fe oppbfueruht , ied ipfe ofnnes Am\=i 
citjiusqi fuilm egregie petfecUcus bbfinUit ; ipfe 
Viciffim ab iis vi£tus,quibus ih corifpirationc 
deprehenfisdeh^tigratiamftcerat.Huicregetii 
fimilem Galiia vix vnquam habuit.quemfine 
dubio illi qu! poft nos vi(ftuii fuhtj defidef abia ti 
PotehtiilimUs ^nim fegum eUm eileti populo 
fub qUietem peperit , vicihbsiri amicitia, hbfteS 
in tirabre centirtuir. Regnauit bmnirioannbs 
5^Xi.iriterf£(9tusa fceditjimbpafricid^aririd M 
L)CX,FIuiUsfiliusLvDdvicvs XIII. velUtSoi 
pioftderiiastenebiss.ita Gallix rcgnbilluxitsvi- 
Ua imago virtucum Patris.Hdf ois incoiripafabii 
lisiHcnri4:i,Magni| Tenetaucemorrineslirhia 
fpesjvt quemadmodumfceptfulTi fuumauipica- 
tUs eft in^tateirinocenfe,ifaR.egnUmeiusftl" 
turUm Pium.luftum & Pacificum. 



DEPROVINCIA BEARNENSI QVJE 

I>ARS EST GALLi^. 



S V M M A 

fermini regtonis teamenfis i eiUfdem fitus , ingem- 
um fertilitdique foliiVHes dcoppiddpfmpudi 
cutn altis locis memordbilibus. 

Mkuii eius & amries.flerique noH nmgahiUsi 



C A P I t Ai 

^ Hebur militdre Bearttenfium,foriaiitidj,drmaiHen~ 

idrid,inpfmis 'Naudrrenfiuni. 
4 Torma dominii &rdtioguberrldndidpudBedrnen- 

fes. jQh/ apudeos principes cum fummd pdiefiate 

fuerinti 



R E G K V M F R 
futrht SUmm curiafiueParlamenttimBear- 
fmft vhi & quando conftitutum. 
j Religio vetm & noua Bearnenfmm : Epifcopatus E- 
fiarienfts & Olmnenfts : quando Kornana Mi- 
gio eiedla fuerit ea reglone : lohanna Regma in- 
treduxit Caluini dogmata. Ludouicus XllLrex 
reduxit Miffamin DucatumBearnenfem. Te- 
mr EdiHi regit, quo Epifcopi & Mcclejiaftki in 
Bearniamreftituuntur^ 

SlTVS AC TERMINI RE- 

G I O N I S. 

* T> Earnia pf ouincia eft non adeo magna » iiulU 
X^tamen fuperioi-i praeterquaiH Prmcipi fao 
vUo iure obnoxia,qui ibi eft cum MaieftatcOc- 
Ciitnt hjec defcendentibus a Pyrenseismonti- 
bus,quibus Galliaab Hifpaniavehufajpimento 
^iuiditur,fa6to initio a prouincia Tarraconenfi. 
ExcenditurautemBearniaab Auftroin Aquilo* 
Kemjqujeeft eiuslongitudo :fines habet,a Me- 
ridie ComitatunrBigorrenfem; 4Sepcentrione 
Bifcaiam Regalem ( qu« pars Cantabriae ) {epa- 
rante hanca BearniaCanofluuiolo. Laritudo 
«b Ortu in Occafum fumitur , habetquehmites 
hinc quidem Bif:aiam Nacarrenfem , ilHnc ter- 
tam tefquis incultam & Chalofiam ,fecundum 

a Adarem fiuuiumv^ Amnes non magnos folum 
«iuos habet.quorum neucer nauigationiaptus 
, eft. 

I DiuiditurauteraregioBearnenfisinterrito^ 
ria djuoiquorumillud montibus vicinum multis 
collibus cliuifque actoUitur , cuius oppidura 
pnrcipuum eftOleronenfe alterum totum val- 
libus deprimitur ad pedem montium,vbi oppi- 
dmneftEfcarium. EftautemPauiumtotiusBe- 
ainix crait^ s prffcipua,vbi fedes eft fummx 
Ciu-is fiueTarlamenuperDucatumiusdicen- 
t!S. C;ietera oppidaiunt Orthefium, antiquum 

domiciliam Principum Bearnenfinm & Co- 
initumFoxeniium;MoEla(rum,vbicuditurmo- 

• ncta invfumregioriis;Nayaoppiduramercatu 
ceilebre,quod f otum igne cfelitus lapfo exuftum 
eftcircaannum Chrifti M D XLV.Pontacum, 
Codercum & Nauarrenorum oppidum , ficum 

~ ad radices montiimi, vbi eft armaraentarium re- 
- gionis;quin & hic eftNauarrainferior,cuius 
primas fert oppidura S.Palatii. 

FORMA DOMINll ET RATIO 

GVBERNATiONlS. 

'4 tJf Abet Bearnia cariarti fupremam & nuUialii 
jtlobnoxiamjinquaius vnicuiq; dicicur,funt- 
que ibi Pcsfidcsll. ConfiliariiXX.Aduocatus 
vnuSjProcuratorvnus.Conueniuntautem Ot'- 
dines regionis qu^otannis , permictente Princi- 
pe , vt ibi qu3E ex vfu publico funt j in commuhe 
confulanc, vrque incerfedeliberencdeDonati- 
uo,quod Ordines Principi quocannis off^erre 
folent. Legum confuetudinUmque fuaruili 
funt oWef uantiillmi, adeo vf iniquis aniraus fe- 
tantjfi vel princ^ps ifi iisaiiquid inmutet. Por- 
ro qui fi ire df^fideret, qUo padlo Bearnenfis 
regio auulla fit a cxteto corportf tegtii Fran- 



A 'N C O R. V ^ - ^ 

cici, isMouericquod iam a CGC LX. & iffta-"^ 
plius annis prouincia ifta peculiares fuos ha* 
habaeritPrincipes,quinoIlieruntrecognofce« 
re fuperiorcm, quem quidem tituium confi* 
dentiusvfurpauecunt.famaoLudouicoexpedi- 
tionibus in Terram fandara occupato;hoc e- 
nira ipfo terapote incoXx elegerunt fibi veluc j 
fiipreraum principera Reiroundum deMonca* 
da. Habuic hic fiiiu m nomiiie Gaftonem de Be^ 
acnia,qui cum non haberet nifi duas fiiia^quas 
ex vxote fuahasredecomiratusBigorrenfisfuf- 
ceperacelocauic maiorem natu Comiti Aremi- 
coSrum in matriraonium:mii>orem veroRoge— 
rio Bernardo.Coraiti FGxenfi,cuiin dotem de- 
dit Principatum Bearnenfem & Comitatum Bi- 
gorrenfem. Curaquefiearniain Comicum Fo* 
xenfiu^pofTeflionera venilTet^fcmper in illoii- 
bertatis ftatu perftitit , donec nouilHrais his ail» 
nis rautauit faciem , vt in fequencibus cqrame- 
raorabo 5 perftitir aUtera in Autonomia ifta be* 
neficio potentis &au6toric3rismagnaeilliusSl 
opulents familiae , quanquam ab iuicio vfurpa- 
uerit abfoluti dominii titulura in fraudem 
praiudicinm rcgpif^iancici. Nihiletiimcertius 
eft,quin Bearnia,qiiae olim fuic pars regni Aqui* 
tanici, quod Garolus Caiuus cum rtgno Galliae 
^ coniunxit, deinceps quoq-) fub Aquitaniacom* 
prchenfafjericpuftquam illain prouincisfor* 
mam redaaatft. Porro hoc padtoadregis do- 
miniura peruenit Bearnia. NupferacCatbarini 
Nauarrena,Bearni2 Princeps, DominaComi* 
taraura Fo)ccnfis& Bigorrenfis Johanni Alani 
fiHo,Duci Aibrocano,e quo matcimonio nacu» 
eft Henricus AlbrecanUs Rex Nauarra? , Prin- 
ceps Beal:n!ae»Comes Foxenfis, Bigorrenfis& 
Aremicus:deindeCarolus,qui periitapud Nea- 
pohmjiiecnonqu£Bdamfilis,interquasMarga»: 

rita Valefia i foror Francifci I. Regis : huius hlii 
lohanna AlbiretanaNauarrse regma nupfit An- 
tonio Burbomo , vnde nacus eft Henricus But-. 
bonius, RexFrancix &Nauarrx;PaterLudo- 
uici Xlll.qui nunc rerum pcr Galliaro poticur. 
QJIS SIT STATVS RELIGIO- 

N I S I N B £ A a. N I A. 

PRofeffa eft anciquicus Prouincia BearnettfiS ^ 
Religionem Romano-Cacholicam j habuir* 
que duos Epifcopos, Oleronenfem &Ercareii- 
fem , qui eranc veiuc duae mamillae , vnde incolaj 
fugere deberent lac-Ghriftianje fidei yixm^ 
tura. Durauit hoc vfqueadMargaritam Vale* 
fiarnjFrancifcil.regisfol-oremiquseaccerfiuitiii 
prouinciara quofdam Lutheri difcipuloSyquo- 
rura paffira raulti erant in regno i quanquaiti 
non eo fine , vt pubiiee profiterentur fua do- 
gmacA,fedvtipfapriuatoftudioeosauditec. Ar 
fiiia eius lohannaNauarraereginaprogrefTavl:' 
terius,patefecitptouinGiara Lutheri & CaiuimV 
iriprimis autem huius fedatotibus, Hi enin^ 
cum hberum adearaobtinliifreritaditum'adet> 
in fuara fententiam pertfaxerunc mulierem , vc 
di£tocicius,annofaIutis M D LXIXorancsla- 
cerdotes ^ MonachipEOuineiapulficiedtiqir© 

fueiint. 



V 



P E K G 

ticvint , bbnisEcclefiafticis vcl difpoliatis vel in 
alioSvfitscoiiuerfis. 
\i Multiimautemadhjncrehi opisattuliffe pii- 
tatar m-iginis haius reginjE animus, &:iniuria- 
tilin impatic?ns,qu2 clandeftinum odium con- 
teperat irt Sedem Romanam prdpteramiirum 
regnum Nauntfenum,quo Auus eius lohannes 
ab Hifpanisfpolidtusfuerati cum ipfa crederet, 
fecticum tunc l^oncificem Iberorum partes. 

CuiH ad Diademaperuenilletiaperte nec dif- 
fimulantei fceit,qUod Henricuspatereius vix 
inoceuItoaufusfuerat.Nam vixtutelaexiuerar, 
cuni cjepitoftendereRo.mano Pontifici, quam 
fjarum is poHct in fuis prouinciis. Nam cum re- 
gnare incepilfct,fl:atim aboleuitfacrificiumMif 
ile per vniuerfam Bearniam, euettit Diuorum 
remplajfacrificos Monachosq;inexi!ium e'Wr. 
Cumq; lohanna ilta cffetindolispraftantis, m- 
geniola fupra modum &acuta:nonfolumrcri- 
ptis libris calamo fuo teftari voluit libertaretii 
fpiritus &'meiitisquamiaaabat,red & acuaco'- 
perephrygiodepiaisperiftromatis. Cum enim 
admodum dcledaretur acutis fencentiisatque 
Ethblcmatis fua ipfius manuclegatltibus colo- 
libus vatiegauit lata Aulxa llue peripetafma , pi- 
dhira textili ipfam materiamprofirente,quan- 
quam occulto fenfu. Erat inter ha;c Mineru* O- 
pera tentorium duodec!m aut quindecim par- 
tibusfiiie ftromatis conftans, miroanificio ela- 
borat um,quod appellabat carcerem Ruptutn ; quo 
innuebat rupifle fe vihculum , & excuftifle iu- 
gum Captiuitatis Pontific^af.ln medio vrimfcU- 
iufque partis Cmc telx depinxetathiftbrjamali- 
quameveteriTeftatiienccquarum omnium ar- 
gumeniiueratvntnnLiBERTASicuiurmodifunt 
"lofephtis tfiennali carcere exemptus : populus 
Hebi^us egrediens cnpriuitate B;.bylonica:SU- 
fannaa calumniisVeteracorum vindicata.&alia 
liuiufinodi. Ab extremis telarumorisvifeban- 
tur catenae diffoluc»b,compedesacBoi£EruptSi 
inftrLimenra fupphciorum fracira deieaaque. 
Ab fiimma parte literispra:!ongishffc verbaeJc 
Corinthiis defcripta erznx-.Vbisptritm.ibiLibena^. 
Vtque oftenderetcuidentius odium quodcon- 
teperatinRomanamRdigioncmjinquepnmis 
qiiantoperedetcftarccuifracrificium MilTxicum 
haberettelam fiueperiftroraaegregium.in quo 
Margarita mater eius totum adum illius facri 
acu depinxeraf ,anrequam perMiniftrosEccIe- 
fi-e in diaerfam fententiam perduda fuilfer; 
ftante ad aram facerdote & populo Hoftiam ( vt 
vocanf)monftrantc.* euuifit (ubcemeU,quod fa- 
ccrdotemieprarferttabatjinqueeiuslocumfub- 
fticuit fja manu Vulpeculani,qua: conUcrfaad 
populum cum fremiru quodamdentiurti vide- 
batui- minitari adft3ntibus,& ramert profercbaf ■ 
adfcripras hasduas voces.Doiriinmnhifcum. 

QuVI poft acciaerit narrare fuperuacaneum 
snco, cum per omnenl Europam riOtum exifti- 
Jiern, qiunras Cacholici perpelTi fuerint per 
aearnenr m prouinciartl Opprcffiones, quibus 
!xag:rati faerint modis , quibusque artificiis. 
yluiti taoien aprifca icncentia non deceflerunti 



A L L i A Mi ig-^ 

fcd Rbniarta; Ecclefijc Paftoirem firmiter com-. 
plexi , venetari perrexernnti quanquam exerci- 
tio Ecclcliaftico deftiruerentui%Hicutt) magnd 
humero eikht per proUihciam i pr^ualuei-unt 
cpnrra <^ioIeht-js conrtitui:iohes & EdxSta ketri. 
hs,quibus prifcairt colendiDEVM ratioheUi aS^ 
imerepopuIomoliebatur,fitbftitutanoUai 

HehrrcUslV.rex,cognomentoMagnr;s,cum 
hJiro aff, du compleaeretur Natalefoium,& 

qu£indedep£hdentterras,refordatus,aPontr. 
fice ilomano eaTe: diris Papalibus exfolutum 
rcondtfionci vt teftitueret res Ecclefiafticas per 
Beai-niatii ; aufpicarus fuerat fm.ehdacionem: 
f d impeditus mole negotiorum.cum ipfi occu, 
parioneS ali« ex aliis nafcerentur , fatiifacerefti- 
pularioni non potuit, cum mater ipfius Regi- 
ha lohinna Albretcnna onmesiath antefemie 
profiigaflet Catholicos. Conrencus!gitur,Ro- 
n-ianam Religionem in quatuor aut quinq; loci$ . 
reftiiuifte, cum plura non polferj cohqu:eiut. 
Moucbat hsc res admodum vicinosEpifcopos 
inprimisBaionehfem, cum videirent nouis opi- 
nionibusoppi-elfjm hancprouiriciam, quapri- 
fcis temponbus floruiftet in Catholica fide, ed- 
' quenoiTiinepr^cIatiffimisfuifletornata Eccle- 
fiafticornmpriuilegiis & immuriitatibUsiDole- 
bant popuium,cUi Deuspracsterisirigeniurrt 
acre,fenfusquefubtiles, terram infjper omni- 
bus ad Vitam necenairiis largitusfuifll-t.adsoa 
prlfca & Firancoriim regibus pr6pria,perquc- re- 
gnum recepfareligionedifceflifle. Sed videtur , 
Deus hancgloriamFilio rcferuafleivt Pater ems 
Hcnricus faepe vaticinatus fuerat. Agebatui: 
tunc tertius annUs, cum Rexfedensinconfilio 
fiio,fine vlliUv fuggeftione, fed vt loqUunturi 
in^otu pioptioj fehtentiam tulit iri caula redi- 
luum ac beneficiorum Ecclefiafticorum, quje 
haaenUsfubiudice&Iitispendentiaflxerant.vc 
omnes Otdines Ecclefi.iftici per Bearnenfeiri 
Prouinciani reftituerentur in bona fua.inque 
fUas EccIcfiaS •■, conftif uitque edido propofitOi 
vt diuihus culcus antiquo inore peragereturi i 
fuitautem edivSlam illudhuiufinocDi 

Adb XmjuIiimenfisA N.C.MDC XVL 
Ecclefiafticos Cathohcos per Ducafum Bear- 
nenlem,qui fit ipfiusRegispecuIiarepatrimo- 
nium icxhibito hbello fipplicepctiifle,vtreli- 
gionis iliiusperomhem fllam proUinciaiti itairi 
in Vrbibus j oppidis, caftellis , quam pagis Villif- 
qi^e teftituerentur exercitiai ad euhi moduni 
quo antiquitus vfifatafUerant, vfque: ad ahnunl 
A N,G. M D LXIX.vtquebohaEccIefiaftico- 
rum,qux ad eum diem intetdidofubiedia.iti 
manibusRegisfuiflent,prifcispoflefi[bribUsre. 
ftituerehtur & Epifcopis casterisque Clericis 
poteftas fieret,conuentibus prouiricialibusfua 
quoque ferre fuflragia & perfrui dighitatibus, 
Propofitum tiith fuifl^e ediatumperHcnricura 
iV.RegeraannoA N.C. M D XCIXquoCa- 
tholici quibufdam in oppidis ahisque in locis 
reftitutifuerint,cum vtraque pars tarii illi qUam 
Rcformati fuas Regi expofuilfent lariones. An- 
le quidem Montgoiiierium Legacum Genera- 



, ^ IIe •G NV M ^ R 
iem Rcgin» Nauarferese lohafins.omniaEccle-i 
fiaftica bpna intcrdiao aMeo^iie fifcofubieci& 
pec totam Prauinciam,t.-intifpet,donec Regin^ 
alucr vifum fuiiTet, fada hsc efle a.A.IL OdtoK 
menfisanni A N.C.M DLXlX.Ordinesautera 
Uegni Generiles innupetis ComitiiscxhibttO 
libeilo petiiiTe , vt Cathol. rciigio per eum prift- 
Cipatum priftino iuti ac nitorireftitueretur.m 
bppidisjcaftellis pagifque omnibus. Regem igi- 
tiir eorumpetitionem ad aniraumadmififte, v- 
tique cum conftaret , patrem eadem animo agi- 
'tafTeconfitia ,idcoque veile atque iubere » vt o- 
•jnniaEcclefiafticabona,quocunquecenieantur 
nomine, qus haitenus interdido fubiaCuerint, 
ipfis reftituantur, omni fublata exccptione & 
^pfoteftatione. Qijuietiam Regemfut>patroci- 
siium & tutelam fuamfufcipere omnes,quicun- 
*que per illam prouinciam Religioi^em Roman^ 
ample(aantur,& non folum cult^im fuum libere 
'«xercefe poffxnr.fed^ bonis fuis,iui:ibus,domi. 
niis , decimis, & quib ufcunque aliis poireflioni'- 
ifcus perfrui,vt ab antiquo» 

Parimodo fequoqueiocolumitarem&fecU- 
siitatem prsftare praefentiedidocsterisomni- 
laus.qui reFormatam(vt quidem voccnt)fe£ten- 
tur religionem, eorumqlie miniftros, Ecclefia- 
-ilicos, Collegia.Profcflbres.Sciholafticos paupe- 
tes viduafquejita, vc quandoquidem prsiende^ 
'<dido Catholici eas capefTere rediitus, viide alte- 
Yi hadtenus vi^^litauerint^iuiTi fint, Rex fpon- 
^eal,fe e redditibus Regiis illius prouincis , qui 
cle more fifco inferuntur, qutJtannis tantun- 
dem repenfurura,vt iUis le^itima poflintper'- 
Jolui ftipendia.^-egentibus difttibui Eleemo- 
'lyns.Quodadiuraiuffiagiorum confeffuumqs 
J 'poteftatem, quam EpifGOpipariter|)etierint,at- 
tineretjde iis Regem nondum liquido conftitu- 
iflc, cogniturum autem de hac quoque ca,ura. 
"Scriptura eft hoc ediaum A. ©. XXV.Iuiii.A 
>J,C.M DC XVII. 

Inftantibus -autem Epifcopis cjEtenfquecle^ 
5cicis, Rex altero mcnfe poft, aliud ediduro pro- 
pofuit, folennibus verbis concepturo, in eaa- 
dem cum fuperiore fententiam , niil quod infu- 
per iubebantur 'pra:fe<ai ac magiftratus in illa 
prouincia operam dare , vt mandatis Regis per 
"OiftniaTatisneret» 

Quanquam autcm vtrumque hoc ediftum 
^ilenum eflet aequitate 8c iuftitia , cum reforma- 
tis {uapermittereturlibertas , & rex etiamiis de 
fuo polliceretur ftipendiacumq;xquiflimoiii- 
re Catholicos fuis perfrui bonis & patrocihio 
Regis,qui eandem profirebatur rchgionero,tu- 
ti efle debcrent,reperti tamen funt ndnpaUd 
qiii quetelis omhia implerent, idque vniceage- 
i:ent,vt c^ef eros qaoque ad feditioliem commo- 
«erenr.Caeterit^menextraiBearnenfemProuin. 
ci^m Galli , fecus fenvieliTant dicebantque , ele- 
ganteclecum agi ,quod fabRcgis patrocinio& 
tutela viuere poiFent. Et (ane cdiduiTi fupremx 
curiae Tololanae hocClariflimeloquebaturjCt- 
iam runc , cum Regis mandato de reftitucndis 
bonis Ecclcfiafticis fubfi;ribcret,& id fuocal- 



A N C O V M 

culo comprobaret. Confirtnafeantur eiiiihe& 
Senatufconiulto Miniftris reformatarum Ec- 
clefiai-ura Collegiis, Profeflbribus , feminatiw 
Scholafticis , pauperibus , iidem reditus annui^ 
quos anre^ex clericoium bonisinterdidofub- 
iei^is perceperant, vt tantundem quotannisex 
Regto fifco ipfisperfoluereiur. Vtque eo certio* ^ 
res cflent , nominataEfunt (^uiEdamprKfe<aurae, 
comitatus.oppida & contientus,e quorum ct>n- 
tribuiionibus , Regi debitis, raritum defalcare- 
tur srisquantum iis debebatur.Mandabaturtn;. 
fupcr ommbus prjEfedlis magrftra tibus,quafto- 
ribufque per totam prouinciam darenr ope- 
ram,ne pcr eos ftaret , qUo minus huic edia:o la- 
tisfittet , fed curarent vtilh fineomnimoleftia> 
Sc quei-ela hoc befleficioRegiopcrfruerentun -^ 
Siriptum fuerat hoc Senrtusconfultum A. D. 
VII.Dccembris,Annt> M DC XV IL 

Cum autemMiniftriEcclcfiaftici eo nomme 
mrererentur,quod iibi ftipendiacxtraprouin* 
ciam Bearnenfem aflignata eirent, eoque nomi* 
ne nonpafumdeperiolutionefibidubitanduin 
f^irrrpnrrR_eXjannitcntepotininciuniPlulippo 
Morn^EO Plefliacijoparch poft» \ 

quam reddituir0ucaturT3earnenfis abunde 
lufficereht ad perlbluendum iUudaes , non ali-' 
unde ipfiscoUegiis, lcho.liSipa.uperibusquefa- 
tisfieret.ne de Rcgis Maieftatisbonaptonita- 
que voluntate dubitandi velminimamcaufam 
haberent.Hoc mandatum RexfoleniHforniula 
conceptum,ma§iftratibus mifit. A. D.ll.mcnfis 
Februarii.AN.C.MJDCXVlll. 

Interira venit ab RegecompiflariusRenar- 
dus, vt adeflct reftitutioni bonorum Ecclefia* 
fticorum,Velut executor quidam cdidiRegii, 
fed ita, vt priusab Parlamento Bearnenfi connr-, 
maretur. Erat autemParlamentumilludnulli 
alii per Galham fubieaum,conftabatqu€ maxi-^ 
ma ex parte leformacis. paucisCathohcis,vnde^ 
fuperantibusiilismukitudinefiiffragiorum.co^ 
clufum eft,vt Rcx fupplicjter rogarctur^ne quid j 
in pubhco prouincis Itacutputaret.fedfinereej 
habitatores illis vti legibus,qmbusinpr«fen^ 
V terentur. Quo ihtelleao, Renardus hbelluml 
fupplicem mifit ad kegera ,ipfeinfinibusDu»« 
catus Bearnenfis confiftit, expedans vlterius 
abeb mandatum.Dum adhu^in prouincia mo= 
raretur, nohabiit vlladies, quih domusiUius ej^ 
vltima plebe hominibus cingeretur » potiflw 
mum mendicis , qui mira vico infultabant petu^ 
lantia.diaisqueinceflebantjquafiideoadcfler^ 

vt ciues ac prouineiam ad mendicitatem redij 
geret.Diliimulatiit hoc fuprema Curia & Leg? 
tus i connixitque importunitati horum hiftric 
num, cum eos caftigate debmfl^et. Cexte era ^ 
hic R.enardus vir magnaEau£boritatis,& de K^- 
pubhca non vulgariter meritus, & fi maxime ni| 
hil tale ipfum commendaflet,maiore tamenho' 
nore dignus erat, quia Legatum Regis age^ 

bat. ^ 

De Parlamehto adeo mirum non elt, iUutf 
hac in parte aduerfatumefleintentioniRcgia?f 
nec emm xiouura erat,Ssnatdresiliosetiama» 



\k% bbIu£l:aios , qiiohes de reftitutiohe Catho- 
licorum agebatur , quanqUam conquereiidi at- 
■que aduerfandi caliram adeo nulkm habereni:, 
Vt cum eos pellimis mbdis habuifleritinDn Vem 
"fi taraeri reuereri Scorpionerii a quo ttiifere 
fuefartt,& coa6ti ofculari purpuram filo ilariguii 
he tiriaam. Sed videattius ratioriesqtlibusvfi 
funt conrra rtiaridatinli de foluerido interdi^toj 
'&reftituendisEcclefiafticotul-nboriisi 

Pririio qUetebdrtturi deiici fe pofleffioiie for- 
tunarum fuaturii ,qua& iam qiiinqtiagirita annis 
tobtinuifleritiadeoquepDflelfioillapr^fcriptib- 
hc diuturrii temporis confirmdtainilistranfiif- 
lct,neaUditbs quidem; 

ConftitUti igirut funi: dirquiGrores , qiii <je 
taufa cognbfcereni:, Gaaeilonouanus,Poncc- 
tarus, Rofreus,Lomenius,aliiqUenbnnulli. 

_ Confedei:unt hi adaudiendurtljcrimLefcu- 
liius confiiiariusjduoque ekecclefiarummirti- 
ftris,Diferbtritspatei: & fiIius,BincirtiufqiifeTo^ 
J)archa dixeruht pro reforriiatis , funtqufe auditi 
ad fatietatertii Prafctiptibnis ius quodallegas; 
bant , ita elufum eft, Vt dicerent Catholici, alia 
fe prajfcriptionc mille quingentorum annorum 
liiti , rtbn obftante j quod lohanna Regina , fub 
Jsrstextu criminisirtobedientijei quodEcclefia- 
fticis intentaucratipbflefliones clericbrum fifco 
addixcrlr i vride pateat nullitaS obiedtionisi 
iquod nunqiiam horum bonorum pofl^eflbres 
fuerint* ConftareaUtempatrimonium Dei(vt 
appellabant; fifcbaddici non poflcj rie ob prod- 
itibnis quidem atit fradx fidei flagif ium : ipfurii 
Clerlcum eo priuari poife dbnec motiatur. De- 
tur igitlir,bmnes Giencbs. quieotempore Vi- 
ierunt, culp± a ffiries fuifle : cum autem larii du- 
dum exfpirauerint curtdli.negari rion jioirefi- 
hiulexipiraflleconfifcatioriemi 

AlteriimquodpraEtendebant,hbcerat,Re- 
ginam lohannam qiaafdam Ecclefiafticbrum 
pofleffibnes Sc dbmiriiaoppigriofafle rtobilibus 
quibulZlami quibus Hypothecarii haaeriusj 
tariquam prbpriis , vltra quadraginta o£io an- 
iios vfi fueriht, velut hctfeditatii pofll-flores i fi- 
he interrupcione vlhusmortalis, lamdtibium 
hequaqilam efle,cjuin fi ctjrUffi porteriquivel 
pignoris vel feUdi nbmihe ea domihia eafqtie 
factlltates bbtineht,iis nioueridebeant.forrej 
Vt mult* riobililfimafefamilias ad raendicitaterii 
tcdad^iqiicfelafui-h gfauifliriiarura Carifas fihc 
habitura?; Ad quod obieatim idfelpondeba- 
tUr : non iam prittium hoc abRegemandatum 
fcflcj led ftiperiOrem Regem Hertricum IV. 
idem mandafle, vtteducerehtut etiam eabbrta 
ad pfiftinas pbflefliones^quas ,ab fumma pote- 
ftare fuerintabaliehata. Deihde jnbhfadetida 
Inala vt eueniant bona, neque fas eirci vt dh 
^juoruhdani priUatorum emolumehturiii bo- 
hum publicum ahquid detrimerifi patiafuri 
Vix enim fieri pofle,- vt hfiganfibas de aliqua 
|)offeflione duobus,aIterb vincehtei alter,qui 
taufa cecidit,nori laedatur.- 

tertioytof inuerfiorte,fi,vf ifti (iicunt,Regi- 
*a per confifc^ioaem fatrim&nicy Regali ea 



P £ R G A t L i A Mi , 

borta ptbptia viriciicauir; feqiiitui- dominia & 
|)ofleffi6nes illaS Oppigrioraririoh pofle, riifi fub 
coriditibhe & iufe ffecerrio t&demtibnis. Qua 
frbnte igitur quef urituri fi ^cx fiia ad fe recipiat 
taque poftea iis reftituat , qubrum ahte aliquot 
leculafuere prbpriai' 

Quarcb die pbft qitam kehafclusBearrtenii 
-]3tbumcia ekceflitj quod fuic ad XXIX. lunii 
menfis dierii , tarit Us^tamq ue hbrnbilis rferrae 
^2£EHiJ" iH^^rfum prihcipaturii cOricuific j vc 
ipla humu»! Videretur bxtuteteVelle, cum {^^7/ 
habiratorestumcririieniHobe^ienti^.fubititit- 
qlie hic tremor iritra prbairicis Bearnenfis fi- 
nes,necfeextenaitVltrai Parsqua:dam dbmus 
Regis quam Fbrceus Toparchaincblebar;cor- 
tuit cum nohtiullis aiiis dbmiciliis, (juiEdaiTl 
*dificia , interqufe ea tur s es ad templa appofitjei 
itacohcuircefuncvtcampahatumpiftillisillita- 
fum audifetur fohus.-&pef ebidem dicsqMo» 
darn riianefubauroramappitnjrrrnY mK;. .ir^- 
f h ubibus , de qtiibus prodigiis , vt htTvarii 
VarieprohuntTabanti » 
_ Non fuit Vllurii cohturi:ieiiafUm genus auc 
iniUriarumjquo commiiTarii Regii penncon- 
ditum Vulgusnbrtfuerintaffeai. Legatiquieci 
milfi funt, cohtfa ius gentiUm fe irnfds, con- 
fputos,veiatbsfuifle qUerebahtuf. Vulgocon- 
cufrebatut ad armajlegebantuf ducesefadio- 
fiflimiscitiibusi cbncitabatutpbpulas,pf£Epa- 
rabantilr bmnia ad dcfcnfionem ^ cjuiri illod 
quoque agcbatut,vt in fQcir ratem huiu^bclU 
J)ertraherentUr Aquirani, Pi6lones , & Gallije 
Narbonehfisiricokjerat^aevelucfermenruiDi 
chiusacoretotprouinciarum mafl§ &confper- 
fioncsleuatentui^i 

■ %gis ahimus hohcfatpfiriio imperuarmis 
Vtijrie paucorum iniahiam calamitate pui^Iica 
Vhidicaref , fed rton poteratfihelsfibneconfci- 
entiar&auchoricatisRegiscbhniuereinbmni- 
bus vrgentibuspf ififcrtim Gatho,licis,& dc iniu- 
riis firie fine qhef elas ad eum deferent/bus.Pro- 
pofuit igitUr adhucaliud edicStUmjcertils fofe vc 
mos geretetuf; SedtantumabfuifjVtetiamaci 
feditionem currerentj vnde Reicioadus ipfe irl 
Beafnenfesprofitiifciiquahquamviaadrhbdtini 
longa efl"et , periculumque he interim ad aulanl 
ahquid nouicatis ofiretuf. 

AiD.VIlLOdlob.iTiehiisfeciierunt, quiLus 
recia ebmiflifuerant,irritorumconatuura fuo- 
tum huhciui-n fefcfehtesfadefantqueilligduci 
Sehacbfes Parlamehti Pauenfi^i qui dicebanti 
libera iufFragia heqtiaquahi fuf flc.cum Biaro Be- 
rtacenfis arraata mahucuriatHimpleiiiltetj ne- 
qu£; fe potuifle Regis ahimum expohete aut fud 
Calculoapprbbare,hifieuidentiflimumvitiVo-: 
luiflent adire periculum , quam tameh libenter 
Regiis iuflibus poftpbfuiflenf , fi cbmiiiuhi iKa-t 
lo remedium cjtisrere pof uifithti 

Quanciuam aUtehi Forceus dynaftapef eani 
|)fouraciam oriinia pofl^etjRegiqueBurdfgaljc 
pollidtus fuiflet, curaturum fe i vt cdicSis regiis 
fuus conftaret valor vigorque, idque tanta faci- 
iitate,vt ne minimu^ qiiidera motusorireturf 
. . 3 hihil 



R E G N V M P R 
nih il tamc homm pr«ftitit qus pramiTerar.Ro- 
eatus eniiti a Regiis lcgatis, vr ie maioris fecori- 
tati^arquc-authoritatis etgo cum iis conmnge- 
rec , veniretque ipfe infLipre^mam cutiam , vt ab 
eo obedientiae exemplo Gapto cstecnmperata 
facerenc: excufatione valetuaifiis aduerium 
Regios vfus eft.-ad fuos aucemfealiierexcura. 
uitfflon potuiiTc fe impedire , quin peregritu in- 
grederentur Proui«ciam nam & eos faepms 
idemfadtitafle. ^ ^ n 
■Suprema Curia PariUetifis non necelle ellc 
iuaicabat.vc iofe Rex tam nebulofo & pluuio 
ahni temporejd iter in Prouinciam tam lon- 
ginquam fufciperet , fpetare enim. Senatum Be- 
■^■nenfem fe fubie£tarum authoritatifui Pnn- 
dpis,vt'lupeiuacaneum eilet en Regemprofi- 
cifci. HoccurixPariiien^iscnnfilium ,cumad 
Bearnenfes ncfcio quomodo euolafFet,freti ab- 
fentia Regis,mandaca eius canca obftinatioae 
concemferimcvc iani nemo dubicaret, Regis 
autliorttarew vliro proculcari. Rex igit >r cum 
\xc intcllexifrec omnino fibi in prouinciam 
proHcifcendiim ftatuit, dixKque 1 g .tis, cum 
per eos addaceTe ref adlarios ad obediennam 
nofl potaerit, per (eipfumiiocfaciendum elfe, 
Cum autem incetea fape a reformaris, vc vo- 
cant, follicitaretur ,refpondit iisMbirent, dice- 
«ntfnpremscaria: fenatoribus , fe ipfum adhi- 
laram.&resprOLuncisinlpedurum» 

.SicprofeausiseftadXIII.Oaob. nonhabi- 
ta ratione itineris valde per id anni tetTDpuis ob- 
fca:ni & difficilis, ProFeaa, duorum dierum 
itinere, occurrit A^uocatus Gener«lis confi- 
liilcarnelifis, affcrensSenacufconfultum, quQ 
traria illa Regis mandacum approbaueral, ei- 
que fubfcripferarj precabatur hic Regera per 
-omnia facra ne progredi vlterius vellec.^^Quui 
& ipfe Prxfes regius Forceosadfuit, adhibuit- 
que omnes machinas vt Pvegem a profedione 
diuerteret,fed tardius hoc erat .•Rexenimre- 
rpondit : Tua vero.Forcee, maximeinrereft vt 
proficifcar , tibique quidebilior es , quam vr 
mandata mea in eftedlum mittas, copiis raers 

Iubueniam> . 
AD.XIV.eiusmenlis Arfacaaduenit,qmlo- 

eas quinq-, miliaribus a Pauo oppido , quod eft, 
regipnis caput diftare credicur. Adfueiec ciuib. 
quiperconcabantur,quo pado velletvrbem in- 
gredi excipique?refpondet vt abfolutum fupre- 
mumque dominum decerec, fiquidem in vm- 
uerfa ciuitate templum elfet , quo ingredifalua 
fuafidepoifet. 

Quod fi nullum ibi inaenturus foret , fe ne 
ingredi quidem Ciuitatem Velle,in qua aram 
npn eftet habicurus , adquam pro ea prouineia, 
qus hsereditate ad fe deicoluca, proque feliciiti- 
nere Deogratiasagerepoifer; Ingreifustamen 
eft vcbem fibi anteeum diem non vifarii. Habe- 
bant Catholici in extremo angulo fuburbii 
yctus dclubf iim , fane anguftiim,qao velutin 
exilium aliquod relegati fuerantj vbi fua facra 
peragerent.NoIuit eo ire Re3(,he vidererur cum 
ipfis profcriptus,quinpotiusineadomoinqua 



A N C O R V M 

dfuerterat arara extefflporaneamftrui,facrat59, ^ 
que fibi fieri iulfic,& culcumpera^i. 

Ingreffus Rex in oppidura ,ftacim anmiad- 
aertic.non (miXc vanos,qui Luteriam adcum 
pecuenerant rumores. Nam nec fauftis accla- 
mationibus popuUexceptus , vr moris eft m lU- 
trcyitu Rcgis, fed & dicebatur vulgo, fquan» 
q«am hoe di.fhcilc fit ad fidem dicere ) lubcra- 
dam fuiife alimoniam &occultacam aanonam, 
ne recriis fuppeccrecferebatiturqueauditaj quo- 
rundtui in publico voces,vbi primum Rex pro- 
Hincia difcelfifiet,fe euerfuros omnia qusilie 
conftabilmiller. Potuit igicur Rexfupetkdere 
dfquificioni, quid circa iegatos adum fuiiicr. 
cum quid in fe pefpetrareturpracfentem,ado- 

cuiumliquerer. 

Necclfarium igituriudicaait,vi agercad pr». 
caaiendas Nauarreuorum feditiories, quae latri 
lion occuice agitabantur,coIloc^ndaque ino- 
mnibus ciuitacibusfirma miliium p:sefidia,quX- 
bus praefedos G ubernatores conftituit, fpeda- 
ta; fidei & prudenciaeviros,iuiritquc vtfuauitet 
quidem,verumeciamforciceragercnc;quodvbi 
faaumeft, celeTiter cecidctuntarma e manibus 
inobedientium,& hoc modohnis impofirus eft 
fadioforum conanbus. Lau<£ariaurein fatisdi- 
gne non poteft eorum ptudenria Sc magnani- 
niitas, qui cam fidele Reg. fuggeflciancconlu 
lium , vc ipfeproficifcerecur in exuiceracam pto- 
uinciaiTi, cate oquin non eflclperandum, vt fc- 
lix rerum fequerecur cxicus. Eranc mulca qui uer 
hoc difluadcre poterant , led ilU perftantcs m 
fenrentia euicetunt , ea tanti momenti non efle, 
vt tam lucukncs prouinciae falus & incolumi* 
tas publica negligeretur. Rexquoquqmacuro 
iudicio & faufto euentuillis fubfcnpnt. 

Comraiferat Rex Poyano Baiom.cuius fides 
conftantia & pruaentia cognita fuerat, lupre- 
mara in Bearneufcs,qui bona pars funtRt gnl 
Nauarreni,prafeauram. Huncquidam cxprt- 
mi ordinis proceribus in ptouincia ad hunc mo- 
dum allocurus fertur. tuqmdm ,Pojme,tinht noit 
mfi mmme nottts es:nuUis tthi fum acceptisbemjiau 
deUmam.Regi fi quo mmine ohligatHs[um,exiftmorm 
id debiti o^ttmitrAtioneexfoluturumfimofe&cortft- 
lio adfim , qui ei bonam ,fid4lemque pr^ftant operatti, 
quod ttt quidem non obfcuriifacu ar^umentis. MaOt 
hac virtute virvptime ,paremquefidem & o^eram Regi 
tuo mpqfterumprajla. Spondeo tibi,J)ac te via adfuni- 
mos honensperuentmum quiin vUum eminiftris Regtii 
caderepofint. . 

Erant ab antiquo in prouiucia Bearncnfi qui- 
dam , quos Perianos vocabant , capitaqusdam 
militla: , quorum ea erat authoricas &pocencia* 
vt perexiguo teropore polltntfeptemautodd 
millium hominuin exercitum colligere. His 
Rex frenum iniccit fine vUa violentia,tantum 
authoritate fua arque praefentia, fuftuhtque no- 
xiam eorum potentiam magnoincolarumbo- 
no , qui illis moleftiis hac rationc eximebautur, 
.Cum autem iUi hanc poteftatem coUigendo- 
rura militum Feudinomineantiquitusobcine- 
rcnt , Rexereptam iUisRegiaepotcftatiaddixir^ 

iniic 



P E K G A 
4m^e ad oi^cia > magiftratiis pnTfeaurafq ne de- 
"■«entum , cjuibus fere in vniuei-fum Catholici 
ijrcEfL-dilnnt, cum antepropter multitudmem 
Reformacorum,arqiJe in (urfragiis ferendis po- 
tentiam,illi fe opprcflbs cjuercretur , & ab offi- 
ciotum adminiltratione cxclufos. 

Haec autem in rcbus Politicis mutatio erat 
tantum apparatus quidam ad eam qua; fecuta 



cft itt K.eiigionemutation€m,&:rellitution(m 
clcricorum m fua bona. Nam paujo poft mtcr- 
di£lo exempta f <nc bona£ccie(iafticanoRiam 
percdida.fed viacpotcftaic Kegia,confcriptis 
tal5ulis,& m executionem miffis.antecjuam Rex 
5 eppido deccdcr*t. IgiturEpUcopisreddicalua 
iii ParlamcJicieuriai-ibfellia , qaaipfii pdlco 
iure < ompctcbant,cum plenaauthoruate. De- 
iiide Templum pnmarium quod parochiale 
vocaot ilhs rcftitucam eft,cum reformaci per 
- qumqujgmtaannosfoli poirediirentnmtatum- 
quecit, i.anc leftitunoncm eodem die conc crif- 
h , qupanteannum quinquagehmum mllu Rc- 
^m£ilhsceilcrat,e;edisQenas.Geitumenim 
erac Mongommerium Comitem acie vicilfe 
Tetiideum haud longe ab vibe Nauarrino- 
tum ,eodemdiceiuidem menlis> qainquapinta 
aiims.ancequam Rcx oppidum Pauum ngre^ 
dcrccur, & ofticium milla reft,tueret , qu^ cocis 
^uuiquaginta annis inde exulaueraf Eodera- 
^ue dic tuerant edido lohanns Regins pulfi 
tpilco^i , lam vero rcuoluto iUo anni iubilai 
Cifculorfeftituti» 

Dignum autem vifu erat fpcdaculum & ad 
. poltcritatem mcmorabile,videre Regem cin- 
t\a prmcipibus& officiarns CoronsGcllicse, 
oamhjuc ramiha aulica.cum belli ducibus prs^ 
cipuis ex.re remplo nomtcr exp.aco, & longo 
tradu per mcdium Oppidum mgrcd vlquead 
vltimumi.ibcu-bnangulum, vbicratfacramen^ 
tnm (ceu loquuntur; conftKutum m altan exi- 
gai ilaus delubn, cuius iti fuperioribus men- 
tioncmicc.mus. Sublatummdeiftud fuit.poc 
tatum lub vmbone vel velo,fub quo Rcx in- 
grcdi noluerac.-fequentibus cumRegcPrmci- 
pibus,Duc.bus, Cardinahbus , EpKcop.s, Ab- 
bacibus, omnique Ecclefiafticor^m numero, 
qui co conuohuerant ad tam amicum oculis 
CGri.m fpedaculum, quantamuis infperarum. 
Audiebantur prr compita & vicos fegratu- 
lant.umvoces VIVAT REX,finefine claman- 
tmm,quibuldam lachrymis pr^ gaudio,ciui- 
buspra:doloremanant.bus. Poftprandiitem- 
pus conco habitacft,meodcmprimar.otem- 
plo , inque eadem Cathedra , qu;E tot annisRe- 
toifnatorum Miniftrisinleruierat. Conciona* 



tor Rcgiv ordinarlns ampkiti fibifumfefatdc- 
clamaiuii matcriam , ti-adudo ad inftitutum 
fuum loco (acno tx vcrbis lacobi Pa riarcW! 
Ouam lemhtlu efi lam tfielvert nonejihu^ltwmfi 
Domus Dei & porMieeh. Auditores vtriulquepar-r 
tis frcqiientes adeianr j quqd curo animaduer^ 
titfet orator, acconimodato ad vtrofque fermo- 
ne dixic: Regcm quidem omnifeus proponcre 
mediafalucisaGquucndsccogeretamen ncmi- 
nem ,yc qui.quam c.edat faciatque,quodfua 
aduetlarerurconlcienri^. 

Rcx parinn ie feaile ratus ,quod ftatum Reii- 
pub"!iciE&Reiig;onisreformairec,nifieriamin* 
ftitunoni luutmutis, qu£ fundamentura reli, 
gionis videbaturjconjfuieretsad hancquoquea- 
nimumadiecit. Cum igirurcognouiftetlohan- 
nam Reginam Auiamiiiamercxiireffiue vtlo- 
quuiiti)r)fundaireftudium vniucrialcin oppido 
Orthefio, proerudiendisadolefccncibus, mea, 
quam ipfa iecura fuerat,reh,,iones liue damcfti- 
ci regmfbreri! , fiue excrane. , vt ellet hoc vt lut 
feminarium MmifteriiEccleh-tftici iRcxcxifti- 
nnanvhoc f rcndum non eUe fibi , qm Chriftia- 
mffim;;s iKibin vel!ct,acceacntibirsi,nfupcrE- 
p J ! c o p o r u iv j, r e c ^ bfii s , & fu p p i I c a nt e o m n i Ca- 
thoiicorummult! udihe,conftituit,vtibiIefui- 
tis bonas 1 teias & arics docendi poteft b fie- 
ret.ProlpexiC i ihs infuper eorumque coUegio de 
fufficicnribusrcdditibuj, vtiuucnrutis inftitu* 
tioni foti vncare polIent,voluitqi,eipre habeti 
vocarique Fuiidator illius Colkgu Icfuiticii 
Pcrmiferat .liis Rex Henricus I V. vt in Bear- 
nenfi prouincia habitafent, led certis quibuC- 
dam ftridtisque conditionibuSinempevt ado- 
cendi munere abftinerent,&abaudiendispri-, 
uads confcflionibus» vtquenumeronon multi 
ellcnt. Sed ha-c omnia fublata funt,ipfis<iueple- 
napot. ftasharum rerum fadla» 

Erat per omse id tempus,quo Rex inpro* 
umcia commorabatur mira coeli ferettitas &c 
clementia,cum annitempUsfuaptenatutaplu-.. 
uiisnebuhsquefereobnoxium,inge)iiumfuum 
exuifte credcrctur.nec deeiant qm hdc ad mira- 
culumtrahcbant.quiaitavolebant.Quisautera 
miraculoriim finis erit aut praefagiorum omi- 
niimque.fi ad hunc modum omniaqua acci- 
dunr.ad portenra trahi fas erit? Hsc funtea qu* 
Rex quinquedierumfpacio effecit»cuminop^ 
pido Pauo,quod eft prouinciff Bcarnenfis ca-^ 
pat, commoratus fuiftec. Ec hfcc iunc illa, qu» 
circa mutationem Rehgionis per 
niam noftrotemporecGnti» 
gerunt» . 



4 ttQUvVi: 



O t E N t i A H i $ P A N I C A 



REGNVM ET POTENTI A 

S V U U A C A '? I t A, 



il 



Catalogus dmnium Yegmfum &prouiricMrum, 
qu& noflro Mo funtfub Dominto litpnicb. 

Diutfio ac termini veteres noui^M Htjpanid, & 
triagiihernatiom^enera. „ _ 

Topographia cmlani& & plermmqueHipniA 
prouinciarum. 

'Metallifedmauri > argenti,£ris': Therm£Hatiu£y 
aqumedicat^ acfdubres, quarum hinc inde ve- 
mperJitJpaiiiam. ' ... 

Ingeniam mores veterum& Houorum Bi^ano- 

Opes & diuitMHijpanid! in quocoiifipnt. Merct- 
monia&hegociatiofrequensmPortuhus &op-^ 
pdis marttimis. Reddttus ahnui diquefrucluSi 
quosex regnifprouiitciisquefuisperctpitrexHi- 
Jpanoruni. 



1 



iieutii , quem lifigua Arabica Mariakabil , iii 
eft,Portum^i£g^ii^^ 

jMiajn^nita:; Oranutn , Melillafn , Pignonium- 
s qlle Africaei 

Extra fretlYm Herculeum Miipania iuris funl 
Irifuls 'Ganariae fiue FortunatJE , qu^e etfi duo^ , 
•decim riumerantuirjfeptem tameh pr^cipuifunl 
hominis. 

Poftquam autem Lufitanije iregnum adHi- 
fpanum regem per uenit , cum co -Diademare fi- 
mul na€tus eft in eadem Africa Se{)'tara & TaU- 
geraiu spppifcla maximi momeriri , & quae Veluil 
ciaues haberltur freti Gaditani : extra <][uod et- , 
iam Hiljpanici iuris eft oppidum Nazaga* 
nerile. ' 

Eodem iiire acqiiifiuit lnfulasAzores>inrer 
ji , .,. • i^^fi,»4.i 'quas prScipuas funt V. Terceta, S. MichaeliS j 

Vtres & RobuymthtateHtp4mRegts,tamteru ^^j^P,^,£,^,5,s.Georgii. ld'em ditenautn 

eft de Madera Infula amoena & diuitiis abun- 
dantes , 

Obtinet prseterea in Africa tex tiifpahusto- 
tum illud Afrlcx iittus quodexcehditurapto-' 
montorio Atlantis minotjs vfqueadptomona 
torium Aromaticum, qUod Ghat-dafa barba» 
iis vocatur : Gtim capitis Virldis & S. Thom^ 
Infulisi , _ ^ 

In Afia nominejrjmulo^ 
•obtinet opcimafere loCa )L pa tre O rie n tali, ihteir 
quie lunt OrmUl^us,Goa &MalacaiReghuni 
aiitem OnmTiMtim compleCfit^ par- 

prouentmannm. ^ reH 'A^abi^ fehcisTcum 

GenealogiaRegum HtJpanbrum. SuccepoRegum . 

Gothtcorum tn ifioregno^ } \^ oppofito littdre poffidet IDamanami Bk^ 

KTEperplexumdubiumquereddamUsleao. ziniam,Zat^anncu™ mum^ 

Nrem neueneceiTehabeattotregha.princi- gni Ganonor& Cochm. . _ 

itl trr;Xi?SLHifpanorumUfuntdo-^ , Pr^tere^ quicqmd extehditur l.ttotjs mtet 

patus,proumaas,qu3en ip Datoanam&Mehplirmmbppidum^veladHi- 

nimio, hmc mde ^J^["^^P^™47^^^^^ fpahos, vel ad eomm focios &dmicosfEieaaC, 

LeptofoloCaiicUtooptHd. infi.^Mahax^ 

S as ac^regLes,qt^ ^^"^^ Golumbano m ZetograndU^^ a 

Z p t bus Rex^ilte noftratcmpeftatepoffi. hjful^umml^mge^^ 

det " Quod vbi a nobisfaaum fueJ.t , pr opofica (panoruj?! Jpmtmn^ 

det.quod vm ^^7; p . v^^^ XL. Infulg, guas Philippihas V ogahtLmteraua^ 

velut senerali potentiae Hilpanicae taDUia,aem- — rTi- / \-l t ^ " — 1 rr T^ri^ 

ceps adfpeciaiemprouihciarhmreghorumque -amThfhmi eft Luconia. qu^ad CCLeuc^ 

cS^riS^JnemlLsaccmgemus. . ,p^hur,at^iottgh^^ 

t illa^SS!^^ his PhUippinis pnm.poftLaconiahihil 

Europa omnia iUa6£vnureiiaregna,mqua:iu rr ^ „ t-'^ , ^„^„^rpr 

periorif^culo Hifpaniadiuifafu.t:pr^tereare. merantur, Vendeh^a & Tandaia,qiisrperex. 

Lum Neapoiitahum ,bucatum Mediblanen- cellentiam Ph.Iippina vocatur, quod prima O' 

fem:exlhfuIisSiciliam,Sardihiam,BalearicaSi [^'''^'^ ^^'^^^^'^'['l^ 

idcft,Maioricam,Minoricam,IuicamvelEbu ...» 



quaniman. 

I Htfi>anorumcoft£pedeftresqUantumvakani.Nu- 
meriis copiarum EqUeftrium , qu£ inRegnisHi^ 
jpanorum Dbmniofubieilisrrtgiisftipendiisrne.^ 
rent.Pfopugnaiulaeitis&mumtiofalocd. _ 
' guantaauaorttatevaleatmjpanortm^extnre^ 
gnUprbmnciif^Juii.SenatorUm &Confiltorum 
nuwerus. ' Pnmtpes & iMftriores pmili<& pef 
Hijpaniam. 

16 ordo&Ugssnauigationum'Hif^Micarm. ^ 
-.31 Qm Rebgionem in Hijpaniaconcernmt , quoriiodb 
ft habeant. Archieptfcopi& Eptfcbpi, ebrumque 
prouentus dnnui 

Yi 



lam. NamdeprouinciiSeiusinBelgicaalibidi- 
cemus; 

iri Africa poffidet porturh lohge optimumi 
^iil eft iii toto illo iittoce ad ihareihediterra^- 



tmJS eft^Ferdinandus Ma^Hihus. 
"~ Secundi~Pars DomTnii PoTentiieqtielii<pi 
nicsconfiftitiri poitefliorie NouiOrbis. Dmi 
ditur autem is in Infulas ^ Terram Firmam fii 
Coiitinentem. Eft_aut.£iiUnfuiarmLme« 



min^ t^noJ EQTOjpam Africamgue refpicic, & 
igo Mafe aeNorc ap£fc Uatur, im mciifa sjiu- 

*r poteftjcumconftctfolasjaicaiasjdtri 
i, geilLaldlfeJlorj^ii^en^ hodie S. lohannis dc 
Porcu diuite ) raagnum complediturterr^ (pa- 
«ium , nec mmor cftjamaica (riuiic S. lacobi) 
Cubai & Hifpanioia , Barbaris Haity dida. 

In«ontinente Noui Orbis Hifpanus poffi- 
•det towm Orara Flo rid3e,No ua H i fgaftig,! jica- 
faniae icam ingenti illapeniniula vfquead Pro- 
Inonroriuit) Califorrnium &re§ionem C^iui- 
*am:qUod vaftiffimuni lerrarum Ipacimn Cafti- 
lieufes detexiiTe gloriantur. 

Adde bis ^uiOxbis^jarc^Auftralw 
5L"=^D™-y.Pji?eriain^ope p^ 
Xiotibus : vbi <juidquid eft inter duosprargran- 
des fluuios, Argenteu m&MaragnoniumJrajfi^ 
ii^^omincceMecuj^^ 
ifegnutti Peruanum > nam_Mexicanum cft vl- 
craTIEJmum No^i^ Verfils (eptentrio»: 

Hem. 

H^c breui pcde &generatim percurriit- fuf^' 
ficiat,' videamus iara fingula regna & prouin- 
cias , casque confidercmus preffius, fado initio 
ab ipfa Hi4>ania, cerrarum diaarum omnium 
regina, & mngni regis domicilio. 

Eft h^c pnma Terrae ContinentisparSi bp- 
f ofica Afncs, interiedo Meditertaneo m4ri 6c 
FretoHerculeo. Tcrminos habetab OrtuPy- 
rensos montes, perpetuts iugis ab Oceano, vbi 
Fiauiobriga , hodi^iauterabia, opj)idum ten ■ 
denres ad Mare Mediterraneam , duo&usinfi- 
_gaes promontoriis ; vno , quod^Oiarfo cogno- 
mmatum, in Oceanura proiicicurjaftero quon- 
dam^bVencm T emplo^ nugca S.crace de^no^ 
!^H?^I?jLS'j£^_i? MeJTteri^neum exciirrit ad 
initium C.italatiniiTncef Ro^as & Golibram 
®P1''^^- ^'^ m^-ii^idiem^uTtliFlfciTMiferl-a-- 
neoi quod &Onenraie vocawcquodHifpaniam 
ab Africadiuidensjconiunginu-Oceanoad Pre- 
t.mi Gadiranumitxcurrens vfquead S.Vincen- 
lii Promontoi iiun. 

Ab Occidence Oceattb pulfatur AtlanticQ,k 
S.Vlncencii Proraonrorio,vfqUe adJPronxQn- 
ii^iilliaC^Lti-Cuahq^uod^ Caput FinisTer- 
y ^nom inant. AquiJonare lirtus eundem refpi- 
Cir Oceanum^qui Gantabricus appellatur do 
iuitio a PromGatorioCelcico Callaicornm vf- 
que adFonferabiamCanrabrorura. Eftautem 
Pyrena:orum rnontium ea nacura.vtab ea partc 
qua Hiipania- imminenr,non rcfta progredan- 
jur Imea, iedjpituofisjir^^ , 
ioi2^amq^j^iamfa extremi- 
tate adalteran) profioleentibus.^cum c6tra,qua 
inGalliam vergjnt,mulcofacilius&expeditius 
ptffftentiter, dimidiaquefiiparre breuius. 

Porriguntur autem longo dudu Pyrettxi 
monresperNauafrenos & Ronceuallenfes,fe- 
CUFidum vallem Salazariam &konoaliam vfque 
ad Hifauam.quod oppidum extremuscftregni 
Nauarreni iimes :hincconuertuntur pcr Arra- 
goniam yfquc ad angufta liu? faucesCaialau- 



Hi S ? A N I A Ig^ 

nix,& promontoriura S.cr«ds,vbifiniuntuf 
mari mediccrraneo,ad quod a Fonterabia vlque 
fere numeranciir LXXX.Leucar. 

A Proraontorio Grucis vfq; ad CaputS.Vin.* 
cencii , i^inii £imkui^i^ 
confticuens CC LXXV.leucas, Vt calculus 
ftcnTa c , ck cumf e^en tian} 
yi%JJi££ra2L?^?_?X. quoritm railliarium v- 
numquod^qiie quat«or"imlliaria Italica tofiti* 
ntr, vt ira fpaciura illud in peripheriaconftiLuat 
milharialralica MM CD LXXX. Siquisxerre* 
ftn irinere viam illara conficiat;- nauigio Cnime- 

detiri fi quis veiit,m«lcoIong^ushoclpaciuna 
iiluenier-. 

Diuiferirat olim RomaniHi^aiiiain in Cite- 
*^i?£l"^ & Vlteriorem. Citerioreni~vocaban£ 
cam qiiaE propior crat tefris Imperii Roroani> 
ricam inter Pyrenseos montes & Iberum flu- 
uiurai. Yhefioi erat longtus apopuLRom.pro- 
uinciis diffita, vltraJh£aim,arnnem ,a quoex^ 
rendebaturvfquead Frctum Gaditanum. Hxc 
^<^itl4? _d«uifa eft in tres prouincias : Bjerlcam, 
*f arraconcnfcm ,Lulitaniara • vbi Komahi tri- 
bunalia conftituerunt ^CIlIL Tartaconenfi, 
qus csteras magnitudinc anteibat , compre^ 
Jiendente VlI.Lulitania IIlB^tica IV.Durauit 
ha;c diuifio vfque ad tempora Attilae Hunni,. 
Poftea enim ih Locum Bs':icaEfuccelTeruntre- 
gna hjcc > Granatenfe, Andalufi«,£ftremadur2B>, 
Tarraconenfi prouinciffi flibrogataE funt : Arra- 
gonia,Gaftiiia,Naiiarfai, aliaque parua regna. 
Portugallia au tera & Aljgarbia Lufitauis no* 
racn abo|euerunr.. ' 

Noftro Kuo noua diftribittioiie partiuntuC " 
tomm imperium in ttia regna: Arc|g5n!^j£i- 
l[cet,Caftiliae,P ortugallia g.Siib Atragoma cora- 
preheilduntur" pnticrTpfum Arragoniis Re* 
giuim i, Caralonia , Valentis , InfuIs^Baleatif 
Sardinia.SiciliajNe.ipolis. Caftiliacompleiti- 
'^iilJ^iicajam 1 fine Canrabf iam ) Legionem , A^ 
ftuiiam,G:i1!fleciam, Eftremaduram, Andalu- 
fiam,Gtanatam,Murriam,CaftiliamvrranSque, 
Infulas Canairias, Regnum Nauarrcnum,Duca^ 
tum Mediolanenlem, Nouum Orbem, Philip- 
f inaslnfulasaliayque. PortugaHj gacce ufentur 

ris quas Hopani pofBdehtitTiiuinea[Afie£c& 
/,j£chiopiajIn Occiduis autera Indiis Srafilkm 
cam nohnullis Infii lis. 

In defcriptjone horum fegnofutii fiuepro-* 
uinciarum primum ortinium occurrit nobis 
CAtaloHU fegnum f redtius hi dicunciirjGotha- 
lani, quauqiia^Ti nos Vulgarem icribendimo- 
TumLfequamuf.a Gothis & A!anTs)quFab Sal- 
fibus oppido exordirur, & ad Ibf rum fluuium 
terminatur. £ft efgoaiiquafui parfe vic.ma G^l^ 
lis. 

SequitUr hfpemianumin Gotttirstu Ruffilo- 
ncnfi , quem Galiis oppigiiorauit lohanfies 
Artagoniae ReXjacGeprisniultisJCoronatorum 
millibus.Po(te£e ^umHifpan(> rei^^ 
yilLcutft is oolIicitu .^tlniMpt^r»-. ini-prpfllnfH^ ^ 
turii Carolu in iure fuo Neapolii anflt_Exren- 

dilu?~^ 



I 



)Ao POTE.NTIA HlSpAitlCA .... .. . 

ehi»Pvven.i,no.ds,qnotan^^^^^^^ '^;'e",q:"it?„n, pnsin,na„!betasduob„S 

nJS.,lfesoFmdan, boc .d^^^^^^^^ br chii^a^pied.tut. Pottum habet tegn„tn 

Sn?au£"d" |ft„dAh;ea„tLfen„ini™gnoi.lof.„U.<iaiantK 

p:^^'.^f''f^±^^ ''"«r<:r::Sican.,,atca.en.pto. 

I,hbetis.Kofx.EmEot,x» 

chinolamen capnteaCatolonicattm^vmmm r ^,, ^ j^.^^^,^ ,j „,3« 



lofa iraagine & deuotione accblarum clarus, 
Vrgella. Tarracb tamen maritimumeft oppi- 
dum,vnde magnapaxs Hirpaui^ nomeri acqUi- 
fibir : qui Vrbs ,.etfi Portu excipiehdis nauibnS 
careat, loco tameit admodara oppbrturio fita 
eft . V^ifluuiu^^ 

greduurjiifula eft ^JUTtiauus J^mat^ 
thacTinenrisimperiaimes.v^&iprefluuius.pri- 



ErnhabeatparuaroiriO,T'am,qUS euttl aoacceflii 
ventotum immbturo j & a Neptuni furbre tu- 
tumpi«ft;it:tpfumoppidumni..lecuicHmpei ;S 

aEdificatUm eft. 

Grdnatenfe Kegmiin a Vcravfq; Malacatn fe ejc-- 
re n diCQ ftcndicq ; , quantu tn ter fit bgiiipublioit 
V t Agri c u hurajilige rirer exetc eanrr .Gu m enim 
MauroriUTTgentes has tertas poflidere'r , bmnis 



thaginer^^ ftequenoffiute habrrabatur,.filuebatq5 

-BFI^^^^^us ^-'^^J^Y" ^^^^ • ; ' omntb. rektsbonis vtiUbuso^ Colles cbopera 
rabrico,e.t.ri.pensex^ub^ 

fbnaUs,qnorumdex.et nfaku A^cen .11 ^,,,,„,i..j,,u..aaba^ttfttSnentoauxuriabat 



fter ad.bppidin-n,qnodablncolisFantibraap- 
pellatur. Indemagnis6rcfcensammbus,prmio 
Calaguriitanis exceptus arUis, luUbbrigam 5i 
TubeilatTi petit,Nauarra^oppidai iuli.imque & 
Celfai^.att inde Csfai-Auguaaltialluit, lllinc 
digreiriis .in Auftrum, & itiox vei f -.s Eurbno- 
tutTi Ubitur,p'er l^aletanis popujoi ,quinnric 



cac ampeftria abUndabantftt;gKntbjhixUrtabat 
hbttis,alc bautq-,innumeroshomines.Atnunc.i 

eieatsilll?7HeTfjmt"o"cqlo^M^^^ 



tUt,quod ne^liMagricultura terra fa^la ftcrilis 
nequaquS tam hberali frud:usprofunciai finu* 
Ipfa VrhkGrMamfn refc-rt malum Punicu , quoci' 
aoerta fiitufa hians ptatta oftenrar. Compledi- 
lu,«Jabi.ut.pet^a,e,an,^epop„;os.,u,^ rinintduoscoUef .q„osptopc-,t,odu.non,eS 



tis profilient.bus ,nam ab alterb littore foaim 
Bilbihm accipit.TiXumpens Mate^aMubnorm- 
ne didu^klbmmmiiife ' 

^T,mc6\hA]fa qm diaam , receptacul umPjH.' 
timiiuReliqya H Ipaniifluminapropeomriia 



Bara amnis fluitjdiuiduntur.-Eft aUtem dtuifa ifl 
pa rtes quacuor , qtix differuht ra tione (itus, no- 
ininanturciUe , Granata ^ Mods Soiis, Albacinaj 
Aniequetiila. Hic eft locus ille^qui MaUi-bruiiiM 
Vbcabulb i^/uctrdicitur, teptiefentans paruui 



i^Rehq.aHl|,anixnun.inaptupcu^^^j^ ^^^dumconftansdecem portis.Itemque^/l).^ 

babentl.ttoraedtta.alaeosatttemva deci.p^^^^^^ ^^/ ^^^^1,^^^^^^^ 

ibs,vt^at^iot,.hominUmm^ea^al. ?c^,tamobartificio(limftru6lur.ge 
quamUn Arragomalberusaltcuo. auu^^^^ lus,qnamobviuorurirfontium muhitudinett 
&it. Valeritt^acGranat^.reguoflau.oh mino- nus,q j^^^^^ .^^^^^^ ,,a,MuridtnumeP 
ireshuicvfmreruiant r,„,„„, Vcri retur Nihilautemeftipfaratioilefitushuiusar 

tom,NaH£-ljd^.^^^^ ,p aul ipedat^a itictidie tnonte 

tS^moiii^??^ ^ perpetuisrii^Lu.te4s:adAqui!oncmmgeri 
Sno^^o i^nhIcH,(p;ni.Prouincia, Vt. ^ X. ofert plariictes. Compleattor autem tor 



bespfscipus 



: Cxfaraii^ufta , amosrtitate 6i re- 



>.j ^Kcs.^.Y"'^ • " : . »11 

aitudine platearum eiegans ; itemqi Ulca, (Uia 
hodie SdrYagof(aM<: H;j^udicitur;fic(:a,Cala- 
iurarcurpHi^^S^^eBentur poffTrzrarauguftarti; 
Barbaftrurrij Monfonium,ali3Si , 

VaUnm regmm nomcn a pr£cipua Vrbe, for- 
titur.Emporio nobilillitno fummsque antiqui- 
' ta-is.Hoc regnum ad meridicfm Murciam refpi- 
citiadoccafet-n vtrai-nq-, Caftilliam:ad Scptcn- 
triones Arragoniam:adOrtumlittoraeiuspul- 
fat mate Internum. OpPida praecipua_hab.ec hiefusTpargitur. 



Vtbs circuituTuf? feptem miilia j cinda mtEui 
bus firmisj cum gfandi numerb turrium ; furitc 
quieas3dmilleelU;fer3nti ^ . 

Kouem miUiaribusHifpanicisa GranataaB 
eft oppidUm Cudix: pratter quod conCdcratiq 
ne digna furit hsc : ^■3f««irf,-M^/«e//rf, Fe/«>Afy|)<) 
c^rrfjBrfi^rfpauca-q; alis. Caftru^//M««»/«fept 
Leucis Hifpaiiicis a Granata Vrbe diftat^E ciu 
tafibus maritifhis primas obtirient AUmftd &■> 
MaldUiCncz qux oppida ingens villarum nu- 
■ Occupauit auteri:! regrium 



dUo Otiueliam & ValetuTamT^rvrumerantur iri iftud Ferdinandus pft^°l'^"l:„^^'^f ^"'^ ^ 

famili.u-um. F-WHm^ores funt,Du'ria,iuco- Anddufi. , Htfpnm^ B^rlc^ pats f 'Potrig.- 

iTs-Aabko-tiomine GuadMm didus , qu^ turqiie k frcti Herculei ^ 

VoxaqUariipuraitilimpidarii^uedenotat.Suciro riara ( bsirbatis G«4</w»rfdieitur)fluuium. 



P -lE R I P S A M 
We veht pdrta qn^am aut ianiia mnris 
iRiediC€rranei,qLiod per hanc ingreditur, de qua 
vaSciplo Fretoinfeiiusaliquiddicemusiqiian'. 
quam viirearur non minus ad regnum Grana- 
tenfequamadhancproainciara pertinere. Ha- 
bcc fgi.ciK_Fr€tum ilhidj,iiie_Hefc^^^^^ fuie 
Gaduaftyka^lare^mal^ ih latitudine mmia^ 
feptem^cumfftorredpfocaT^^ qu^Ocss,-. 
gocomienie ns eft> qui per hasing rerusang.T^ 
tt as nouum nomen acquirit , vtj^di^ra- 
ncum iiue I nternum Mare appellecur : porriai. 
turquc vfq-, adexrremitatem Ponti Euxini v?r- 
lusorieBte milhafibus circicer MMM DCG X. 
Gra:ei appelJant FmumHemiettm, ohingemei 
duas cohminas ^eneas , quas in Templo Hercu^ 
bs Libyci eoIoGoextitiiTememorant.-auc^vra^ 

P Plicet, Ob dU0S mQD£<^gug^^(^^,,, Hi^ 

Ipania eft, ^]^; oppofitus autem in Atdrx 
Ji"ore,^abikBimcupatur,quibus poetarura fa- 
bulre dantas & nomen pattum eft, cuai fin^ 
g^nt.FefTum Herculem,eos confti.uifrcpere- 
gnnationum itineru mque fuorum limites , G^- 
^itammUmis dicicur,obGades In(ulam,haud 
longe mde d.ft^,ntc n. Ma.ui& Arabes nomcA 
ci mipofuerant ftnao ad G^r^^^^ , ob caftriim, 
Suod fnpra Calpen moj^remextruxerant^noti 
amplum <juidcm ,,fed tancaairitudinis , vt pro- 
«ul adfpicicntibus infula d continente feparata 
Videatur. Emenfis Fretum ilJud occurriclnfula, 

Con. inenrc Hiif.ao.af lirtore circiter DGC. pe^ 
<des dut:ins,a qujprox.mointa-u.illoabeftalia 
parua tnfuia, non vlrra gg pafTus in cifcumfe. 
icnt..a contmens rvtrique harumLatiniGades 
fto.nen impofuerunr, I., maiore oppidum eft, 

q.'odflorentibusRomanorumrcbusinterno- 
fc.hihma & ditiirm^ Hifpanicorum oppido- 
nim locum inueait : vtStrabo fcnbere non ve^ 



«acur,Gadi«^^ vih perRomanum 

lie M^gnHrcentiam , huc dtniqnTh^-tz^m 
^nulcitudmem, cum id £ui numcrarcntur ibt 
qumgenti Equites Roraani, qui prsterquam m 
i- atauina ciuimte h ^ ud temere excra Vrbem re- 
pcrti vno loco fuerint. ^Joftra ^cateimmane 
quantum infra fplendorem illum~ir^^^i& 
animmutum eft, vt verius inter opporcunaap. 
pellendis mercatorum nauibusloca,qaamin* 
ter magmficus vrbesadfcnbimereatur. M uri 
pg-r^eitiixemnLj^ tueru vZJ^ 

Haufta autem eft pociffimumatqueJabefadata 
vicmitateH.rpaIis,qus omnia ad fe attraxit 
meramoma , magno cum Gadium detrimenco. 
tft autem mter Gades & contmentemterram 
t?timms Portjis, qumi Re galem vocan t ; &qua 
m Septencrionem Vergit iHHnr^, Virgini 
lacer, a quo , 11 exiguum Promontorinm cir- 
Eummeris, occurret famofus iUe S.Lucepor- 
cus, vbi fere naucs funt in ftationeT^i^^fc 
tej commodum vcntum,cuius beneficioinaL 
tum mare excurrere. aut vfi reflaxu Oceanii 
Hifpahm adfcendere poffint , qu^ Vrbs iita 
elt m finiftra Bartis fluuii ripa. Habec h*§ 



H I S p A N -r A M» 
vrbs in circtiitu citciref mfllia fex, aoo fpado 
comprehendanrur BafiliCs ac Ternpla, Mo- 
naftcria infuper operofiffima, accedentead or» 
natum platearum redirudine & latitudifie.Cir. 
caid tempns ^ quoFerdinandus MagHusHifca- 
I^^SHmiirecepirj.numerahantUf ad vigintimil- 
lia pagoram viriarum_q«e ac ma§ahum> cum 
noftro xuo nutnerus muTto teihorirt.~iiiueni^ 
«ntur tamen drca ducenta Joca firniata ai«. 
nifeus. 

Confttmt aiicem Bgtisiiiumy,qui Arabupi 
hrtgua (5ada%i vir, j4_£2L Fluuius Magnui 
appellatur.iacam nauium ftacionemadHifpa- 
Jim Vrbemimeteturque non abs rcfiomehil- 
M . vLSj^^jd is appdle tut,non tantum ob am* 
pluudineiTiluim , veruro etiam quod aquas ve- 
hit cingeiidis pannrs vcilil!Jmas , & aptas ad 
conrihandum hdminibus cutisnirorem. Ad- 
fccndirautem lluxirs maris repellitque aquas 
fluuiales vfque hd aicerum iupra V^rbem mil- 
liart. tn oppohra HJfpaljjigafluuO^^ 
Im Ti-aiana,;eft_,7^cu^5fmrsVic^^ 
ftns^Etii aucem SoliscalorEicmediocritatem 
exce ^ere videcur , vt frumenta quae in illojgro 
^akumur^Apr^^ 

& m ^gypro acddit,tantumtameriellibirc* 
tr.gei-orum, vt Ferdinandus le^ dicere foli* 
tus fuerit,HifpaIi sftiuandum eircBurgis ve- 
ro(qnK veterum Auca) hybernaridum: quam* 
liis cnim acr drca hanc frigidior fic, muka ra- 
ttien ibi aduerfus frigus adminicuk 
_ Habet aatem Andalulia liue Bitica pritef 
Hi/pahm alia quoque oppidanoncontemnen- 
da,mprimis Cordubam,adquam nauigiisllipef 
BafCis aquas~^adicen^uf ab Hifpalij maioribuA 
mmoribufque. Eft autem Cerduba Vrbs fatis 
ampla, fi ambitum rpedesi minus tamen fre- 
quens ajdificiis, quod magna pars intra mse- 



^ia hortis occupetur^ Circa hahc funt n on pauL 
cx afces & CaftelJalnunira, inter qux Loreti^ 
mmet. laennaoppidum eft nohparuimometi- 
t.,vt Hilpahorum rcgcs ihrer ritulos & dominia 
fua referre id noh dedignentur. Dcpehdent e- 
mm ab eoYbeda,Boffl:i,Anduartum, locacoil- 
fideratione digna. Pr^ter haec inuenio ibi Al- 
madenam & Marcheh^m oppida- quotum il- 
hrd eft Equirum Ordihis mihraris Alcantafen- 
fis: hoc(quod veteresCormohem dixeie^fitutfi 
eft in confihio (Srahatac & Andalufis.- 

txtremadura incipit a ViilaRegali extendituf- 
que vfque adBajados,& hinc poftMorenam 
morttem vlque adTagumT Vifun tur hic ih ripa> 
qua Anas fluuius regionem ihtefiecat dppida, 
BaiadorUm & Augufta Emef ita.Onlhem auteiii 
admiraciohem vindc, quod Anay fluuius, vbl 
fu bterhumum rfeocculilit quihdecim£. i i !iaf ia 
Hjlganica iuFterf a fluir, done c rurfiis ehl^i^ ar 
apud Merdinufa bppidu m. cui hatalibus /h js 
,,'fplendofem attulit f ctdiDandii; CbrrefiusT^ 
pugnaror Mexici,apudAntipodes.ln hoc terfi^ 
lorioimagoS.Virginis Guad<ilapah2,ad quam 
ingens quotannis eft concUrfus hominumi O- 
uentatur» 



f> O T "E N T i 

Nouaplanior eft mvniuerGam qaamVcta.JD^ 

Suraut€toabillaint-eriieM^^ 
^SqaiaNauarrenoregnoincimentes 

vSis!6urgenfis. Eft;autem T&atopl.ffi- 
,:^^gSigfil5ro|>aul5editiote,vbiiemper 

rr ena^nduaut aefce^ladendueft.hah.^ 
CL^tumilUariaf.rm^atM^^^quanqaanonvi^ 

^ki^i^^^?^^-^^ fp.ciu;obm^qua- 

I aSfe.s. Ambiturabon.mbuspart.busmo^ 
tSS^erquamabvnol.tereplateasvico(^ 
h£?ngaftos,do^.sd5Q.lrequer^s^^^^ 
irtus oriiatiotesfantquafonspolUcentur. Di- 
S?urinvicosvigint^tres.habet4.ft>ra^co- 

oitaXVli. A fribus partibits allmturTago tlu- 
S^^Ltfideor(amfluenslabamr,fiargmta^ 

rftaqu^emsatt-rahuturbenchciocu^^^^^ 

Haud longe ab Toletb Vrbrbft^^tt fe plani- 
.^^sSet.sSlmod.miUiloct>,vbiaqUaTag^ 

delcitur. Vb,:abToletom:SsHe^ 
conuerteris, o^cz cjukasiSgg^i- 

tii ) dmt^icilium & habitatio Regum H.fjaho- 
C.sAna)nlumt.mapparetC.««^K^to> 

• .LcahoctemporeC.f^fr4«^dicKur,vndeceitus 
Em EquitL pef Hifpaniamdenommam^ 
SvifmKetiamcitraeundcmTagom-opp - 
^a. Coequium &Ocaghamvqaibtisticmien il- 

^ :iuirepepererantChirorhec.^,qu3eibifiiint. 

^ AcSndem fluuium fita eft ^..1.. C^Pj^^-j 
'i,U»hoftrotempore^/c^flw^aicitur.vndealius 

-Sam OrdoVer Hifpahiam denommatur. 

a/rf Hew^m dicituf . , , 

Sed petmrhus ad/r^«rm CafliUam .vU pn- 
tnWfe nobis offeret oppidum ( Braaum 

Pcolemxiputatur)MetropoUsreg.oms.,vt^^^^^^ 
pra'diximas.Efth^cciuitaspei^ntiqha-,freque 
Lq^h.bitatur»fedplateashnbensangaftoic^, 
.dX6rnhiexpartemontibus,fhded.es;bipcr 

Znr^hmJts ,quam Clima & laotudo g.^- 
^um illius loci requirit:cardius eh.m hs fol ori- 
turjCitiusoccidit, , . 

Vnaefriaidioriaerefruunturincok.Vifitunbi 
^ 7nter1ia%perafpeaatudighaTemplumMe- 

: eadem hora & momehto inquinq-, ^ace h lub 
- ■ codcm teaP cantari poffint^nec tamen vlius fa- 
criftcusa cjEterisimpediaturautturbetur. tit 
ibicruGifixifihiulacrumitatira:antiquitatis,vta 
Nicoaetho fadum fculptijmve vulgoputettin 
Eft & apud Burgenfes cpnaehtus ReligiPiorunl 
mimerofus^vt ^ centmn quinquagmta proteliis 
CPnftare credatur,qui ohihes fuhchobihbUs or- 
tifamiiiis. ^ , 

JUtigatauten^^ 



H i s P A N I c A 

Vtraalteripr^fercndafitjn^^ 

h^dicc lis eft,quatiquam Ferdmandas Rex va... 
^^pdrdia6v.Mtifcereannlx«sf^nt. 

SupraThorftlim fluuiolum S,hiantmc({-M^ 
^diovWerfaliCeleberrima,aquavafusiepten^ 

^^nchi haudiphge ^^^^^^^X^^^X^ 
I - . ...v^ rYn^.t-Mti!ii-a celebrc:d'einceps 



dum opulehtum & mercatura celebrc:danceps 
zZrl&vdisOkti ,ciuitasihter am-c.hiffima5 
S^S^m;«er.nda,fitaapraPifercamahine.h^ 
Seeans ^ dificiis ,fpaciofisplateis compitifque. 

exlrlata maghific-is palaths : art.hciuh hic ma- 
fnus namerasvinpnmis autem aUti abrotum 
Suit V.alUsOleti am:plitudme & elegajim ob 
.habitatiPhetn regum , quPmm -^^^^^^ 
dohiiciliumv ASalamanticaui Grtnm vbi te 
cruerteris,oceurrent^«ii.,S^g^i^^^>Sq«^«^^^-^ 
-alia multa oppiaa,qu9commemorare taediofum 

;;rfocamLrnorabih& 

d cit^if.oppidum «tetna memPtiadignifhmu, 
' .cam nuUuhVex omnibus totius olbi. , tor cladt- 
hu. affecerit Rt^manos ^tPt ^nniseoiumexef- 
ta^fSia,^aanquampr.fid,ovtereturnec 
maPhbnfeefirmtj. Me^^«4R^«^Sfm(oUm Eguro- 
SmForum^Empotiamnobilchohmultumdi- 

'^^^SWbusregmCaftaloniynh.^ 
tanis Afturum vidcbis Legtonem 6vfidurn^U^^ 
ItoneVlI Germamcaficdiaum,Gaput regnul- 
fius:quanquamnohdefint,qurhocnomehop- 
'idodemumimpofitumfuifleaucumaht.po^^ 
miam ttl&atti Mauns id arn^is ctipuerunt.lilUd 
Soi:ab.le eft , qu6d aih^Vrbec^^^^ 
petatioregi^^ 

annorum belloBatbatoscor^^ 

^^TaillpS^pf^^ 

tcre coeaeruncJ quo quidem bello non paaca 
,^ JvSm 8C peLcranci. (pecih^hla edtdic 
tumipfisfegibusHiipahoriimlsJobihcas. 
: GamJm ninum complea.c.r hmc A l a 
fluuius,aUncOceahus.Maxima hulc tegjonic - 
• kbritaUMPnumenco S.Iacobi Apoftoh,qne. 
Hi ar?i veherahtur Pacronum f-;e6lote.ntt 
fuum av^dmmum mgantmm , hod.e Cmp44 
Um. Inftitait autem Ordihem Equitum laco 
b^r^Sr;^^ag..aefti5erH.lpahlan^ex.^^^^ 
matio , Alfonfus IX. iex cuni nPn fihe mlraciil 
rpetaftet Miramohnum. Habec hoc reghU 
pprcuhi prceltantiffimum adCPrpnam Spp.dm 
(prifcis Phanus d.debacuf ) quoCarolus y.in 
perator negotiatiohes Aromatoclas ab alnsl 
ds transfcrre valuic:fedreS caruic fuccefla. O 
jjida GaUsciS hiaticima prscipuafuhcB^^iJ 
mbadea&PonsVetm. . . 

Inter Ribadeim opp.aum &S. Andrex 
hum ihteriacec^^m,cuius capuc eft Aftuiu.h 

lUcus fiUe BreganciUtTi^oaieQ«/^a«>«^ Htide 
pulfi omhi propTmF"'^ teceperunt Goth., 
&ihahtibuJateSaraceni.,&rcfticerU|h- 



P E R I I? S A M H 
ftibus. Hincoriginemfuamrepetunt HicJalgo- 
rumfamili£j>er HifpAniaiir. Porrigitdr autem 
naecproLiincialoiige in iSeptenrrionem ,exten- 
lientfc fe Promontorio IScythSco , quod hodic 
caput dc Ficodicirur;ekrremdm obtinehte San. 
tilliariooppidb. 

. Sequiciir JJoycoww regio, cuius tefmihi fuht 
Nauarra, Guipufcoa, Ocanas, Afturfcs. Canta- 
bri hicolim habitarunt, Vbi nunc Bifcaia. Prin- 
^^^ipale Oppicium hui us eft S. Andru Tdtium , Cnm 
^BPortu mulcarum nauium capici. Talem halDet 
^^mmm Lauretum oppidum mafitinumi &?oHM 
^^SaUihi. Bofcorum caput eft Belli Vadi oppi- 
dum,ChodieB//Zi4(»)locofitum pefcommodoj 
Domus in ip(b non cohtihiia ferie cohjercnr, 
jjervicdsplareafque , (edlparfim acremerepo- 
Jitifunt, quodafp ericas foli petrbfi aliter non 
ferar. 

GttipofcuA fines ftatub Vidofeham vel Vidofo- 
iritim amriem , qui Galliam ab Hifpariia feparar, 
Pyrerisos MonteSjNauarram, Bifcaiam, Ocea- 
; •faum Qntabticum.CdputfegiohishabeturFrf- 
mm Sebdftiani , deincfc^s fequuntur Fumerabi^i 
beui4,bria,Tol0fena,MonsTrici&alia. ' 

jLitnite«N<?«4?-u func , hmclbef us fluuiuf* 



I s p A N I A iyr; jg^ 

illiricPyrenxihiohtes. Caputfegni PompeiopO' 
/»:hanc fequiin riir Stella, TureUdy Lucronia , CaU- 
gurris.\ Icuret hbcregnO in viciriam Bearniam 
tiuabusviis i cxrerartiontesotcludunt. Si ratio 
ineatur,depfehendemus,fexbm fetme kuius 
jregni partem a Gallof um rege pofllderi , (jiibcl 
miiifte ihuafit rex Hiipanils i regibufque Na- 
uarrcnis eripuic , ciim optimoiurc jpertineatad 
Ludouicum XlII. Gallbrumhoc tempore fe- 
gem : qui legitimaprbcrearioiie deffcendif ^ Ca- 
rharlna Nauarreha, Comite toxerifi &i3igof- 
fenfi,nec non Prmcipe Bearneiifi.Nupferathsc 
muhef raagno fuo maip ioharini , Alani filib, 
Duci Albretano, qiii Cecmus partes Ludouici 
XII Galiorum f egis,bpeiTi culir ei conrra Vene-^ 
tos,Hi/|>;?noS&Germarios. Quofd^to irairita- 
uit Pontificem , vt regem Nauarrenum difis de- 
uoueret, regnum ipfum infefdifto fubiicereti 
idqueFerdiriando Hifpano donaretiquibceii- 
para Pbmpeiopoli rbtoque prope fegno Na- 
uarreno,vfurpatof alienx regibnis , pulTefllo- 
nem eiusadpofterosiijEfeditate trarifiTiifit. Por 
fteris lohannis reliquus eft tituius regius cum 
pafcealiqha regni Adlcribam aufaii ingratianv 
Ledotis Genealogiam regum Natiarrerioriim; ' 
Alanmbux Albretanui, 



Cathdrim Regind "Safaru - 
U — ^ w-^vS.. 



lohannes Dux Albretanus^ 



Htnricus Rex NavarrA , DUx . Margaritd Vaiefiai 

Albretanus ; Princeps Bearnia , Soror Franiifci Primi, 
Comes Foxenfis , Bigorrenfis^ Gallorum RegiS, 
& Arminiacenfis. ' eimuxon 



lohanna Albretana -. 

Regina Nauarrd; 

^ y-V-l. 



Antonius isurbomtii ^ 

Marittiseim. 

1 



NAtVRA ET INGENivM 
fEHifpanis. 



TER. 



. 'NJOn pcr omn'a & vbic^ue ciijta eft Hifpa- 
■^^nia , quodmultisinlocisfoium habeatla- 
pidbium&fabuiofum , &i)inc indevaftsoc- 
«urrant fterilefque foliriidines. Si cameri ciini 
obieAa Africa conferatur, maibf illius depfc- 
henderur fertilir^s , quod nori farii feruidis 
torreaturSolisaei\ibus. Fertenim fnultisirilo* 
cis i prbducitqueafFatim > quicqiiid vfibus liii- 
maniseft riccelfafium, cuiusgeneris funt fru-^ 
menta,!egumina,vinum,fru(Slus arbbrej, oleuj 
i^num i fefrum&aliairieralla , mel &cer^m, 
alicubi etiam greges & armenfa. Fluuibs fiaijet,- 
quipifcesabunde iuppeditant , &apti funtna- 

ri^Clrt ^^"^'^^^"^^"br^P^^fl^^^rveri. .......u,.....uumr. ^mnesperHUpamam 

tisvtGalha,necaeribical,gmofuscft,nec«^. kni curfu fltiunt , nec quicquam damni ri^ 
Portbusmal,gn.smfeaus. Aurum.argentum, fuisvicinifquefeftisimp^rul inferur C 
f.aumq,ae Opcimum v,x vHa terra fuppedita., ximam autem H.fpanir pifciurii cbpiam vici-- 
kthberahoicmanuquam Htip.ma; Nec^.i^ tiuriimafefiibmiriiftfatiAJrvbiquelk b^^ 



Henrim IV. Burbonim GaUiA Rex 
j &^.auarra^ 

Ludtuicm XIL GaUitz dr 
NauarraRex. 

f iim foltlm ferraeffodituf , fed etiam ih flutiii^ 
iriueriicur, qui vbi hybernis iricumuercpIudiiSi 
fabululTi vehant ramentis aufi mixtutri i qu£e 
virtus prscipue eft Tagi amriis. Fdif auteni 
t empus , cum in Hifpariiaaiir! defscaciillriii dir 
inidiafri libram graues rilicae inuents fuht. Snrit 
alicubi per hoc regnum ca.l'M & frigids fCacu^ 
figines^magnsad curaihdasjqgrifiidiries virtu* 
tis. Pecudibus nbndeftituifiir, vtvuJgoexiftf- 
riiatur,cum non manfuetisduritaxaCjfed&fe^ 
1^'sabrindec; Magna auteiri ciim pfimis equb- 
rum ibi pr^ftancia , qui caritx func ceieritafis> 
Vt a vencis progeniti vulgo dicarirur. Beftias nb- 
^cias ribn multas ibi iriuenies, nififbrce Curiicu- 
los in hocgenereponas, quodrerramfubfuanr, 
radicesplantarum corrbdarit , &fodieridbha^ 
bifacoribus rtioieftifint. AmnesperHifpaniam 



POTIVTIA 

&falul3riseft , frigiaiotquareptentriories & 
- Pyrensos montes fpedat: calidiorqua regnum 
in Oceanum Arianticum & Mate Intcmnm 
vercTit Fiudhium artroreommnuUumnonge- 
nasliic prouenic, quorum tantaeft abundantia, 
■yi omnibas ptope feptentrionalibus gentibus 
Tabmittat oliuas ,pomaaurca , citrea , Medica, 
ficus&fimilcs. Caro^ecudum ibiexquihtila- 
poris , inprimis veruecma & porcma. Pilcmm 
prarflantiam,qu6s Mareaffaum fuppeditat An- 
Salufi^Lufitanis.-Gallo^cia: &Cantabris ,ne- 
mo fatis digne depraedicauerit. Auaor eft Stra- 
ho , pjnguefceM Thynnos fopra modum circa 
' frgtWGadi tanali^^gra naibus , quxSvicims 

innSGHSSi^HHnSi^ reliquit , in l.ttore 
lufitamco circa annum Salans MDLXX V 
•'fluauuimpetuintetrameieaiifuiflepifcelon- 

«u O rcryias XL,latii pedes Geometncos XV, r5 
?raflura,vc duo proceri hotiinescu vtrmquc ad 
iatcra bellus confticiffeni , alrer tame alcer u vix 
•confpicaripotuerit. Extremx cauds bifids m- 
terufilumfaiireOrgyiaruipV.InregnoVa^^^^^^ 
^is-eiecit mare annoCbnfti MDLXXVIII in 
lirtas Viwliinirnaiinu 

anetricoslongum.Geperunt&aiiqaando Can- 
«ib^riinfuisiittoribus Baknas tants vaftitatis, 
>vt ex vna CGamphorasadipis coUegermt. Sed, 

• vt quae terra fuggerit bona perfequamur, abun- 
^atHifpamapr^cerfrugesfruaafque pice.Coc- 
^o , iuneo fme fparto , lino , cannabe , ar^ento 
viuo, fapone,therebintina,alumme ,lapidibus 
adxdiftcia. Laudatalicubi Plinius Aerifodinas 
inmontibus Harinis, (qui etiam hodie Sterra 
jW[ore«4VOcantur)quodvberesme£altotieant. 
I.anamgreges&multam & commcndats bo-. 
aiicatis prxftant. *; * r • • 

, Vt auterti ad Ipecialem rcglonum dercnptio- 
memperueniamus :Catalonia maxima fui parte 
fteriliseft , feliciorin produceftdis arboribus 
«uamfegetibas.iUifqueporiusfylueftribusqua 

fruaiferis. Circa Vicum oppidum afpenor eft 
aaer'&propedefcrtus,meliortamenGircaTor- 

toftm. 



Sucro. Effodiuntur hic apud diaerfa oppi^A 



mecalla,aurum,argentum,fen:um:nec non A a- 
baftrum , alumen , Calx foflitia , cruftae la- 

^ M«m<ieimtas anno anato Chrifto MCCXLI 
e Maarorum manibus erepta eftper Alfonfum 
VLtegem.quia Germanis adlmperium voca- 
tusfuit. Receperatautemiam antefidem Chii- 
fti circaannum GCXVI.vtitain Saracenorum 
manibus f uerit «nnis D X X V. Ab eo tcmpore 
femper in §de erga reges fuos perftitit. Mabec 
autemMurmfiueJ^^ 
h^bk^^btummilliaTin ambituc^tmen^ lelqm- 
CTTaleHifpanicum. TotafiiacftjiLpkno^Jiec 
vUa platea clechuiseftadeo , vt adfccjide^idum 

lUe a mari Leucis 



v^eTUeTcendctidura fit . - ^ r . a 

Hi{p X.l Valentia I V. Huius impeno lubelt 
Orcinia&Carthagena , quorum oppidoriim 
neutrum contemni debecquod vtrumque por- 
tum fatis commodum habeat , quanquam illud 
paulo longius abfu a Mari. Eft autem m ipia Ci- 
mtateB.e6torProuincix,cumLegato,caufarum 
ciuiliumiudice , confiliariis fme. SenatonbuS 
XILfcribis XXI V. Aduocatis vero plunbus qu5 
XXX. Seuetis autem kgibaspoenifquecoher- 
centurraercacoresacinftitores in hacvrbe. S£ 
enimquis deprehenfus fucnt vendidiifc vicio- 
fasinercesiaut auxiflTeprecium , autfcaudcm l:e- 
cilfe fifco,autfi quis de furco acGufatus,reusper- 

aausfucrit, impofitus afino pcc platcas ac eom- 
pita vrbis dudatur.fequente liaore, ac nudum 

cius cergum virgis caedente, vbi in finguhs qua- 
diiuiistotexcipitiaus , ad quot condemnacu* 
eft.Prscor cumiudicibus fequuntur euin eqms, 
pr^eunte tubicinc , altumque exclamance : Hsc 

Camtalii tnpgi tupt huic homimconui£io fum^vet 
alim crimints, cmm culpa damnatm ejl , vtpr^gnantes 
plagM<lemacctpiat,quotfcelerefuopromerttmeft.^ 
Hinciiulus inflatur raba,&carnifexpcrgiteu 
csdereflagris , numeransfolhcirciaus,neplu- 
res inferat quam iufllis eft. quod fi faaat , obrui- 
tatpulfaturqueapopulo. EftiSCApadLorcaift 
- oppidum (Ellocratah2cputatur)Legatusm 

^am vaUes, inqitibusfatisfrumennfraauum- Vbipnmum Murc ^ j^^^ ^^^^^ 



quesienitur , accedenteaquarum pra:ftantia: 
qa^mira faecunditate imbuunt loca , petquae 
fiuitant. Apud Calaiutam oppidum aer vaidc 
temperatus eft, terra felix , populofa, amtEmlii- 
mishortisconfita. . 

Vakntia lamen laudabiliorem haunt aerem» 
Guovix benignior reciprocatur per totam Hi 



itiscafibas peticuhfque pulfari fohca , Pr»f-c^^ 
dasvrbiseaeftigio cum armata manu ad por^ 
tamaduoletneceff-ecft , adarGendoshttoreae 
Portu Maufbs aliofquePiratas. Eftautem^uie- 
quid inter Murciam &_Carthagcri an^ 

Sn^ii;fe??rai"s?c[^^ 

tulTlcumatpHnuElm^^ 



«.gnumperiuiturfunt , Ducias,quem Incolas "^^^? ^^""".^ ' ^^^^^^ 
Jenu Arabica vocc Guadaiahar soc^ni y Sc qtt«dam. l£iam_Vibi.mJl«r|im 



perliiifjof tits iri regno Vafericia:, coriimodus ci- 
, uicatijCjusEclaraeftfi-equehtibiis riiercimoniis, 
obpi-a^ftanfidmSericiicuius hicmagnac6pia& 
bonitas.fcie|g;ericlui-n lidrtos & Adooidis fi quis 
alicubiquiEraf jhic inudnier^ qiiitils pares eflef 
poreruritMurcenfiunt hdftijriorifdlurnl quod 
omnegenuiiarbdribus refefci^int i de(|uil?us 
Aurantiapoma , liriibriia,eitria iiiitnanisma;- 
gnifudiriis dependerit i fed 6c cari ni§ dulcib usj 
vndeSaccarurii confl^^^^ Tacediam dliuas,' 
amygdala, Vineas , poniia iviedicaflue Malogra- 
naca, &aIios frudiusafbdreoF prxi?antiliimos.' 
Omnem auteni elegatiani virieunt crlebfifori- 
tjulimpidiffimorum fcacurigineSjqu^ Cryftalli- 
no aquar um /plendore obl edlanr &ad haurien- 
dum inqitarit fpe(5^aforurri ocuidsj 

GrandUrife cefritofi urii crim pulclief rjmisjer- 
tiliilim ifque toiJiiiJHli^jiniae cm jin- 



IpS A M Hl A N I A M- igj 

ciiminfuperhicauium ^ inprimis Turtioriim,' 
qiiofum hiccafd delicatiffimai^viidiffieiie fitad 
fidem dicere; Ager Hifpalenfis tdius confitus 
eftarbioribusfrudi£eris,oIeiS,vitibus,fegetibus. 
%fc6tafudigna eft lylua^ iiieris coriflMns oieis, 
tanraeiongitudinis , vcad( trigefimum milliare 
HTlpariicum exteridatur. Territorium Cdrdii- 
benie vbcrririiiproueritus ed,hdrtis elegantiffi- 
hiisaracEnuiTi jfdntibusifriguurii vfu vfiliili- 
mdm.' Apud Almaderiam oppidurii riiiilfiirii ef- 
fodituf argeriti viui { metallj fpecieS hic efi li- 
qiiefcens,pdndef dfiortameri eaetefis orhnibus,' 
appeteiiS aufi.cui iridiuulfd ne^u adhxfefcgau- 
dct j deiiittiturii hoc aufdj adargentuiiLcufiir,' 
^^"^ piir^at ^ fcof ii s iotdj bufqiie ter t^, a are' 
Cypfio & fJlumboV Caetera metalla othriia non 
coriiem nit folum,fed & corriimpit, arf oda,pe- 
hetfat fugit.' Jgrie excddtum refolbiturin fu- 
niuriii jT &efuriidin pnitindm riietallifDecienf 



cedentemcolarumiriduftn^,quurieolendocir-. reueftitur. Reperituf aufemanud Almactenani 
cahancvrbeniagrdmirefataguritJ vndeplanta- duplex Argerituni Viuuni.- Pr^ilanriusidiudi- 
rum,Jierbarum,frumeritifruduumaiiefam f^- raMi»-nn«ri >s .^^c.^mx _ ' .■ 



rum,herbaruiii,frumeritifru<Sltuumqiie fam fs- 
lix prouentus-quarri fslicitateni auget^accari 
copia5& SefidijMcndn^egum af tneri^^ 
4giue.Saraceni,q^ui anrioSalutis MCDXCII kinc 
profligatifuere , dicere funtfohti , Paradifuni 
iiuurg b_eatijuidinis n^ 

^OLipGrainateniii 

Qua Aquilonem Ipe^af, ofFcrt (e cariopefiris 
planicies, vbi omniai qua: terra nafeuntur, tantat 
V ber tate 1 uxuf iarify vc nifi quis ipie cof a m d culis 
arbitratusfuerit,credefeneq'u^quampoffif.Ad 
fluuium Geniieni cariipi ariiaBriidres an fertilid- 
fes fintjiure dubitaiieris,- cum niulcurri ffumenti 
gig.nam: inmdntibus auceni vidnis ouiumci- 
prarumque greges non pauei paiturituro- 

. £ft^"d Granatenfes Archiuum 8c Dicaile-' 
rium RegmripTiedes^^ 
f o Arcem regiSiiTtiimunrn^^^ 
mirabilem; Habef eat vxbs infuper Cifterhas,' 
fiuelacus compfuuios , auf a^uae cajleflis fece- 
i)taculamiraepulcliritudiriis impfimisvriam 
iotaiTi raafmoream ,> quani fuftinenf XII £co-- 
riese marmotefcufpti. MMefamur jtlhac vrbe 
fodfi^^Lares>d quadfagies ni il[ej^]yjxra^^ 
niille fontes aquae frigids; limpidjEque. Apud 
Alha mam dppidum Therms fiint riatiua^y qua/ 
ianis homiriibus lauaritibus deled-atidnem, 
igrisveronidrbditirii leuameh prajft'ant.j|iiru 
eft^uodjifoxime ^d ipfas aquas caiidasf iriulus 
fe"^ • HU3e funt frigidiinmas^ , naa:us I 
feipTanomeri vf If/o/rw riiius ffigidus ap^ 
iur.Territorium Malacenfe.pairtim planum efty 



catuf qudd e conffaarii petris:egredicuf .-quoci 
tefrivifceribiisecuicar^vil'iti*/iabetii;: : vtcum- 
q[ue'tameri veneriatx qualitatis & vitultnci^.' 
Nariifoirdres,qui iri eruerido eoIabdrant,bfeui 
tempofc euadunt pallidi 8c cadaiieroia fatie,? 
vtmortuisfimiliofes fint quani viuis% necfere 
viiiaces depfehehdunturj autem lioc me! al- 
Ip ifti ingenium vc ipfa oflafabtiiifafe iuaifne' 
feniupenetret , vt conipefcuirifuerit , eru£ti«^ 
puwidiiq^ 

^c«f>argentum viuum' pf o^iik.- Hiric aiifiHces 
iriauf af uri aliquid , vf fe ^ marighitate hac tutds 
pr^ftenf ^iunum aluri dre dccfdtum ceflenCjf 
ddneclabofahf iacifqueconilaf,' micamiltaifi 
auf i exemprairii parfaicd i exliiterc argencurii vi^ 
uiim,quo'd inrefiniatfraxiC.I^upes aucem,eq'ui-- 
busexcf'«hicuf2Jrgericum hocliqtiiduni } tHtx 
f ubieuridae apparent,ob Mmiurii, qiiod eit vel- 
uc cxcrcmencumliuiusiTieca!Ii,eipefpetudad- 
feaerens. Ecfeecfteau(a,cur Plinius hiiicloco' 
venasMinij adfcfipfef if,qiii ipftus ajiidiriaeffi- 
h)'ationefuerunc CifcalVlafcheriam' Cquddop- 
pidum Vetefes Carmorierii dixefe jriafeurituf 
c^cimi Eqtii, qud liori pf^ilanfiofes inftdta Hi w 
ipania.' ' 

^txtumadurd niagig radiig fofaribu^ exppfiti' 
eft, quani vlla: prouincia Hiipania: : vnde fif , vE 
q-ueniadriiodum' in Itafia aiduenfante hiyeme 
p^eciidcs ex agf oBrucio'& Sarahidiri carripeftria 
Apuliasaguricur 5 ficarrherita gf egdlque e paf ci- 
bus Hifpahi^ Aquiloriaribii^iri EicreriiaJdufani 
deducurituf jcafidifflmam fe^lioriem. Eii aiitcni 
liic exeeiFus calorisiticaufe ^ yCrafius habice- 



• ^ ,, ,,^7 r — •-•"v.ii.y tA(.ciiu3 taiorismcauia 3> vcrarius naoice- 

partimcolliou^ ac vallecuhi inae(iuale,.vbique fuf,& minut^ta^)eac oppida. Tocurailludcer-- 
tamenlaudabile ac fru6tuofura. r? fpacium quod Arias FUius^cg^e^^ 



In omni, quamiatejjaf ejLH^^ eife 
prouincia' fniaibu^ fe^tibuiq^ue: fau?^^^^ 
qiwiii :4W4/a}?^(B3Eti 

gregibiis armenriique fif aptior.inprimis equis, 
vcnon mcntitus fueric , qui hanc Hifpariicepar- 
^em nominauic Granarium ,' Condifofium,- 
Moffeum &Gellam vinatiamHiipanix.- Tan- 



b^ens meacirruBic^aiairs vKeYrimiFf£eli?eft7viV' 
de pWii«'r^JT^fa<aus Idcus ; eife 
uium ,' fuperqiieraairmehtabotim p^afcaritur» 
Territono^uad^riale celebritatem no- 
minis noitf daufd pepeficveiral afgenti, qu(j nu- 
pefibidete(3:aeft. 

Cf^ilid N»i/(^pl'ahiof ef^, rhagifque campeilri^ 
R- t- quani ] 



quam Vetiis.vetgitque magis in Auftrum , vn- 
3e etiam feruentior, lUa plus valet in gignendo 
framentchscinpafcendopecore.Noiiairriga- 
tur Tago aUifque compluf ibus amnibuMVctus 
ijuiiofluuio^qviio^ 

haurit, intantum crercitaquarum copia, vtin- 
ter maxima Hifpaniae fiumma numcretur. Na- 
uigationi tamen non fatis eftcommodus, quod 
-anguftioribus coaraatus ripis , ob pr^cipites, 
quibus includitur,rupes & petras.rapidius fiuit, 
^iiequeeafscunditateviciiiosagrosimbuit,qua 
IberuS,B^is,&Tagus. Madridum ( Mantua 
Carpetanorum ) aercm haurit admodumialu- 
brcm , habensin viciniaiuciindi Hemora,apia 
■venationi luxta vatiem Ol^tiagerett pinguis & 
^erax oii-^nium bonarura rerum, pabuli,vini,fru. 
-anumycarnis^laaiciniorr.m. ,. 

-Afpewor hac multo eft Gdkda , & ahcubi 
aqu<vrum inops.ApudAuriam oppidum (Orens 
vulgo)viniam non illaudabile prouenit. Vena- 
tiom hscregionc &pifcatiofrequens.Afturum 
;ager Galloecano fimilis eft,ahcnbi afperior hor- 
lidiorquc,&; minus idcirco habicatus. 

Apud canubros Bofcofque rar us vini eft proul- 
«us,qu9 res cogirincolas,pr^fertim circa A dria- 
;niFanum,vtpro viaeispomanaplantent,con'- 
ficiantq; eponiis potum vini 2imilumj>.qiU^ 
/ iJ^JTIiiTudlcatucconco^^ 
/' fuauiseftiis,quihuicBacchoadfueuerunt. Li- 
gnorum copiamBifcaia fubminiftrat adextru- 
endAomnisgeneris nauigia. Vicinilm marein 
promendis pifcibus liberale eft. Apud Bilbaum 
oppidum paniscoquituroptimifaporis,&car- - 
nes ibi quam alibi funt dehcariores. ApudTo- 
lollmam amnisjl^fane XT3odiaJS,qinSa^ 
^TrulH^rii captiM nobiUs cft. Vicinategiun- 
culi Alaux abundar ordeo aliifque frumcnti 
ipeciebus ,eftqae paulo commodior. 

MORES VETMRVM HlSPAl^ORVM. 

lulius Firmicus hoc ElogiotJrnat veteres Hi- 
fpanos-,quod dicit plenos efle arrogantiag & va- 
agiaaattoniK Vcpifcusiddit vatrosa^verfi- 
£iles7cor£Ofelan 

tietltes, nonarum rerumjxiidos : luftmusetiam 
gHiimniTconmai^^ cum sit , iUosmge- 
nio££opius_a^ acce- 
--i^^^^y^^^antmVt^^ , vt Dioaorus 

1HHptumle1jquif , fagis nigds breuibufque, 
quem habitumlfidorus Striges nominat. Pto- 
lcmsus cum Diodoroait.eosnon efleineptos 
ad quas vis rcs, quodque fmt mundiciei ftudio- 
fi, Aliusquidameosaictam fordidos impuroC- 
que fuilFc , vt non folum corpus vniuetftim , fed 
eti im dentes vrina lauerint perfricuerintque* 
Fsminis eorum Scrabo agriculturse ftudium 
csterorumqtte opcrura rufticorum tribuit j ad- 
ditque fine dubio fabulofe , mulieies enixas 
partum,foUcasminiftrare viriS , quifeipfosin 
ledkocollocauerinr compofuerintque ita , acfi 
ipfi peperiflent infantes.Carniuoros fupramo- 
dumfacitDiodorus , quod potionis genuse 



P O T E N T I A Hl S P A N I C A 

melle conficiant,bibantque vinum impottatam 
nonnatum apudipfos. Florus autem c frumen» 
to potiim coxifle affirmat, Hifpanos interpo- 
pulos , quiadcbrietatem vlque perpotare fo» 



|^Ut<~'.J , 11.» ^ 

lent , Athensus refert. Contra luftinus parli- 
moniam, abftinentiam, robrietatem illis cribuirt 
vtvelditiCrimiinter eo« aquambiberint & foli 
fine misiiftris cibum ceperint : addente Trogo, 
ne feftis quidem diebuslautiorem apudillos 
confpiciapparatum. AitPlinius, fuoaeuoillos 
glandemkcundismenfisinferrefolitos , fub* 
fcribenteStraboncquipanem quidetn &:fari- 
nam e giandefabricatre affirmat , quem panein 
c^teraquecdulia prior ille decumbentes humi 
fumfifl^e ait.Lauare corpus aqua calida,a R.oma- 
nis d^'dicerunt poft lecundiBelli Punicitempo- 
£a. Corporafitmao & ad_^^ 
laboresj^alidatribuit eis^cura luftino ValeriuS 
Maximus 



ani m u rti^uemorci^ntei^^ 
Seruioiurefiiccenlent , quieoslattociniis ra» 
pinifq-, addidios autumat. Trogo eftnatiob el- 
licofa,amans pugns,ocium odk) habens. Sole- 
t)ant veteres Hilpanrpluri m u mTibnpfis tribue- 
re in bello,fion equites folum fed & pedites qui 
moleftiarum erant patientiores : quod ficque- 
ftiis pugna fintta eflet, defilientes ab equo cqui- 
tespeditibusin auxilium properabanc.* Gladiis 
vtebanturbreuibus,tefteLiuio&Polybio,aptiis 
ad comminus & prope feriendum hoftem, quS 
pundim non caefim petcuticbanc. Athcnxus ia- 
culorum vfmTiiistribuit , &Diodorus GaleaS 
«neas, & tegumentacrurum e pilis fada. Stra- 
boleuiarmaturaeosinftruit , fcrentes cciram, 
phalcras & fundam. Polybius pugnam ingref»- 
furis induitamiculum lineum,purpureis limbis 
prsEtextatum, & fagum candoris exquifiti. Soli- 
tasetiam matres atqueauias iunioribusinbeU 
lum profeduris narrare patrum auorumque 
fortia facinora , Salluftius in Hiftoria pto- 
didic. 

tircum fepulcramortuorum tocparuasere* 
xiffe eos pilas audor eft Ariftoteles,quot ex ho^ 
ftibus fepultus interfeciflet. Confueuifleeos 
flumina natando fupera rc Caefar obkruauit. 
Quod fi luftino credimus, plurislberiprifcif e* 
cerunt equos,i ernos , arma fua . q nam vitam ag 
fanguinem. Crudeles fuifle in hoftes ,comes ac 
ho/^italesm peregrinos affirmat Diodorus.Rc- 
pcrtosfuiffeinter eos , qui mortuisregibaifu^ 
perftitesefle nolucrint , poft Salluftium Seruius 
refert. Libertatis fuitgcnsillaadeo cupida.vt 
bello Cantabricoinuentaefuerintmatres, qui 
liberostrucidarenc , neinviarorishoftisveni- 
rent poteftatem.'narrantcSttabone,filium Can* 
tabrihominis , ita iubentepatre , interfecifle 
omnes fibi fanguine iundos , in carcere conclu^ 
fos , cumgladium ad eara rem nadusfuifleci 
quin & fjeminam praecidifle capita omnibus* 
qux cum ipfain vincuiisafleruabantur-Ali^» 
enamineruce[extentos_ia^ 
c antafle legirfit is: Xaudat hane animi; magmtu-- 
dmcm in mancipio luftinus , quod temportf 
belliPnmcicum herumfuum fumu deeo vin- 
• - - - - ttict» 



Pe k IpSa M H 

\^ic1:ainteremi(ret, inter torment:! iiieuhde tifdi. 
l:it»ipfamcjtie ram intempeftiLiii^titiatortdnlitl 
Vicerireriidehtiatenli 

Pideiit^dmHifpanbrilm CifarinbtamAiif- 
le inde cohftat, quod f cum habiierit ftipatores 
corporis Hifpahos ; qui ipfum cum gladiisfe- 
iquerentur. Addichis Strabo,folirdsiHosparar6 
veneniim , qllod neca.et fumentes Iine doldre, 
vcfiquidipfis adUerfi dontigiflet » vrerencured 
j)arato ad expell^hdam vitiim; Rcfert Sihtis 
Iralicus ^ confueuifle eds cadauera hiortuortim 
liumiexponere, avulturibusdeuorahda^ Aeha^ 
nus ramen hoc folu affirmat de iu qui bello csfi 
fuifl^ nt : nam q^ ds morbus iur fehium con- 
famfiiretjeorumcorpdra exuftdfuifle. fethxc 
quidera tam varia de prifcis Hifpahis audores 
incmoriaiprodidcrunc* 



ko&Es hiSPanorvm tiosTAi 

Tmporis. 

Temperamentu eotii coi-nhiunitercalidu& 
liccuhabetur,vndecoloriisfubfufais,&fsmi- 
h?Hifpanoria ^irecjuenter vtuntur albd&: rubro. 
Mcmbra viris duta & teretiai minimeque laxaj 
In fiiperftitionlbus ante omnes mottales efle 
creduntur s prasbenrquefe velurducesinhoc 
gcnereacMagftrdsceremoniarumfperitiflimi 
blanditiirum & adulatidnis i qui eds quds ci^ 
ptant, magaificis ornare nouerunttituhsj ^ 
iimulanditio ^Jjflimuja iidum ^ tacehdafcc^^^ ^ 
taidcculrandaaninhgenitior^ ^ fenfartdn dod L 
fecl nati h^ , i(^U £jddcmat. Grauita is,ftudiofi 
funt cum aftci^atione_qu adam feUeritatis ^ qud 
iiqmineomhuim gehriunyibi jjdia cdncilian t» 
PaEminaieorumrariflime vinumbibuht i nec 
fepe in fjublicum prod.unt , fpc dtati vulgo no- 
lentes : nobihoiresautem nuhquamexcuntdo- 

mo,nifiprieunteahteambu]onUmnurriero,fe" 
queniibus arseiliis fton pauCisi 

DomiHilpariimodice viuunt , (uhtc|ue paus 
toco^ntenti : fed cum ad alienas adhibentur 
menfas j effulmjunnnfe^^ 
teigsflicL& Uttaculambeantes; E xtero^pariirri" 
huraaniterexcipiurit ^ inurbaniiri hocgehere.- 
ExtraHilpaniamcum veirfanfur ^ itiutuisfecu- 
nnilanthdnotibusjmagnificifquealterhmalter 
efFertlaudibus > vrplebeidnatosgenereihftar 
hobihum venerenturi hobilesautem pauld in- 
fraregem. luftiri^amances ferefunt,iiudent- 
que fuum cuique exade tribuerci Magrta eft 
MagiftratuLlm fedulitas i & in puniehdis raale^ 
ftcis feueritas:vhddpauea in tam nuhieiofagen^ 
teinueniuriturfurtai pdiiciordhomicidia. Ne- 
moenimfperef i fehicmipurie contdmruruni 
iegtSiautdetrimdntiquidillaturumalteri,quifl 
quisille tandem fif; QiiQtia.diiciAi£UrcsJHifpa^ 
^^l^^i^ii^f^^^^f^fiq^^turauis huroilis coriditio-- 

deje ojsfiblifhib uscQlI ocimiriturj deTricoH- 

lihis 5 de uimmi rerum ^ de frangeridis inimici 
^Jribus i deaftumihfatiacnouis ftratagemati- 



I ^ i& A N I A M. ~ jpj 

bils. Quodfiquisopportunum aliquiciiri me- 
diumatculerit, &dignum aItiofe;indagine , ad 
fuperiores fuos referuni:. 

In caftrisiricredilem oftendunt foieirantianii 
pitiuntutqiie diutius quam vlla gens fub fole 
famem, ficimi vigilias , omnifqtiegenerisiabo- 
res.Praslio commifloiartificiof &caiitemagis 
pugnant quam furidfe : eftque hoh tantum cor- 
porumfed&: armorurhedrum ea ratid ac leui- 
tas , vt vrgente nimis hofte referre celeriter j5e- 
deni pdflint, ehtidemque teccdenrem infequi. 
Etfi autem ingenio fuhr acri ac CvhiAi , irifelici- 
ter tamen plerumque difl-unt, quod exiftimenri 
fz ahquo modo litteras pei:ceperirit,iam ad fum. 
, n^am efnditioms feperuenffle. la omni autenl 
phildfdphandiratione hihil perinde ^iuaht, ac 
fophifticeh ac fallacids \h argumentaftdo : Snnt- 
que etiam infcholis tani amanttsflix lingus. vc 
raalintHilpanicequam Latineioquii Sunt ta-; 
mdn hoftro kao i qui GalldrUm curiofifatenl 
^mulantuf , cUmmagnuseoriimhumei?usin- 
Ueniatiii? , quilitterisopefani daric Luteti£e&: 
Lugduni, Atraibilisplushabent aliis morrali- 
bus,vndetardidresferefuntinexp^ditidnibusi 
Quietis ftudiurti hori refpUunr idaiitqudenixe 
d peram ,Vt fpleridide ac drnate incederi^ eg^b 
jxtel-riamgcieiTithaghifiant : quodvtoBti- 
ii^mtTargentoTumtibufque iiequaquam par- 
cunt. Ndueruntai^^^ dmniaTua magmfice 
deprAarg j dc interl^^fSsgTdriiHdnFmmerr 
'TOumh^captarepd^ ^ , minim edmitrunri 
^Sgintes^feu^nSSqjaU^ _ 

Ih pugnapedeftri plus valent quani 
EqUeftri , hon quod defiitiiantui: eqtiis i quos 
habentpr^ftahtiflimds , fedquodrediusvtan- 
turboinbardis igriiuomi ^ quam vhd alio telo- 
furti aitt drmoriim gcnere. , Oftenduht auteni 
f)ubhce fumriiam erga re^ diUmas veneratio- 
ne;m,nee defunt ^ qui pietati eorum& cuitui 
Numinis aeceptam fef nt Ndui Otbis inucn-; 
tiohem. Amofi VeriereifqE<e affediibus ciro fuc- 
cumbunt, etiaih inaffeda &dcchuiitate:eft-. 
que aiiior edfUih rion repentinuS aut fUper-^ 
ficiarius j fed paffidrium arddrifqUe pienus , nec 
f^ile quis credac , c|ui ndn viderit , quam miroS 
elieahs in iis hic ^Miis genef er. Neque enihi 
vlhreiqu^ntumuis fchar^ , nt ipfis quidem di« 
hitiis parcUht i dumriaddo amicteplacearit. Ec 
haec quidem generatim de Hifpahorum na- 
tidne dicuntur:iam fpecialiofafecJeraUri 

Qjii C^if<«lo»i4»/ihhabitant,riidesfere: haiaerii 
tuf,inciuiIeSiefferi,pleniignoranfia;Sed^rr4- 
gon^. , inprimis qui Csfarauguftam incdlunCs 

ciuiles & c flc & haberl ftudentiexef citii fe<aan- 
tes hobilibusviris&requeftriofdihe digha. Vj^ 
ientidp a c!ptcm Hifpanis pdpulis non adino- 
Hum aEftirnarituf , qudd immerfi delidis viti ac 
vdlUptatibus j qUibus & Vfb^ & f ota regid af- 
fluit i hullum prs ciferis feaentuf ftudhhTii 
neafmdrumquidem ^ vt vulgda Vicih;y_eii- 
^i^ili!!^ij5il^cd^^ 
taEiSfdi^CiUifa^, inquamferefficibus acprd= 
fticutisniuliefibusmaior habeatur Kondr quani ' 



lccimliotiv.t^ftudent.funtq-, annnoereao& ^^,™'"' ' ] 
iaud.sauido , ^quxdem non efthocnsmm- ^^ig^^^^^^^^ 
dendum , cum prudentiam cum glor,^ cup - ^^^^lE^H^^ 
ditate conmngant Cantabrorm popuh m e 

riter , iiue tciid iu 5 Vno Peruanopreciofiflimaemerces.aurum.ac- 

gentum,8c ab Cubagna Infula Margarits.Sma- 
raadi ab S. Marihs fano , matetia Cocco fimihs 
ad^nngendas telas pannofque i regno Mexica- 
no.Saccari 5^corijvkmaiig» a ex Infula m pa- 



mari. 



• Cnm m^ian ia non abundet flu uiis,amni> 
{in%eaie q; murum^bi piuat , cogfequens eft, 
:^oneandemdi^^ affluen- 
tiam:quin_ kmuho maior futura egeteomm er 



niola^JRsqueunm^^ 
'aeill^mtomtn mundum diftribuuntur: vthxC 



inlScarmerdn^^^ jNec parum lucu J 

Sultitadiis Hifpanla auStSFfJq" '"'^'^ r„firene rO!Vt.cant.c(>rpotetatnel£gln- 

•a-o„tibt,safp.ctur . &paucorhabeataou,„s.- P/fXSSS^^|^^ 

necelTe eft.vttninus in ea f,t commerciDwtn. «' ^°,^""°"P°^^^^^ 

quam pro regni amptadine Neque ratrren foa^g^|^LYM£|ffl^g^^^^ 

rum tam vbet hic prouencus. vt tot, feptentno- inteftma fua/er- 

Siiindefatisfubuehipoffit ; inprimisoiiuarum, ventie,tlahentescalcantciquem^^^ infecurum 

llt!orun-;,C.riLum,feu^.m,pairul^^^^ ^~ r^^^^^^^^.^^ 

.&eiufmodi.Thynnorumpifcatiotamqua.ftuo. aliquemlocumtransfeUeanmKn..nt.ri^^^ 

fa eft, vt folus Dux Medinse Sidoniae quotamTLS 
yercipeifjjndejcredat^ oaoginti_ducatg- 
Yum aureorummilh a , Arcofmsautem circiter 
vigintimilha. 

InCiuita.teMurcia conficiuntur vafa creta- "'""'''""^T^ril^in^iiikefrcaiidacijequam 
.ea,.aPoii^mero,commendat.bonitath^ compertui^^^^^^^^ 

pulcritudinis,vnde multum coll.gimr pecunias, 

^lustamene:SMeaJaBB..,-4li^^ 

l,^^,,^^ Cattiiagenaveronegotiation ' ^^^^f %\^XSl^^ 
^^:^^^^^^^n\tsx^ debet,qua. inde auehitur , , ^^^"^^^ U^u^&T^ii^Im^^ 
<ienuam,Mediolanum , Fiotentiam&adalia «^^^^ ^^^^^^™ & in^enio ipforum 
Emporia,inipfamquoqueGalhamvb.magnus -«^^.^^ 
cftlan^Hifpanienfisvfus,inreveftiana. Acci- ™Ea?loi!HHi^^^^^^ 
liUverme^s fenci artificesfme Bombyces per |fWf^iiSS^td 

^^^^^^ 

K.tumpercipiunc , MalaCa vecoexcop.aah- ^^^^^"^ ^ 

"vre';^.autem Hifpani. qu.ftuofus eft gentifodin. iunt apud Tolofettam oppi 

PortusHirpalenfis:hincenimmitt.turv.num, dun^-^_ PortugaUenfiHm diuiti* 

oieumjmausacahameramoniorumgenera Lulitanorum ime i ortu^ inagn 



abs re maximo venduntur precio, vnde non pa- 
rum lucriHifpanis accedit. Quodfi natura ilUs 
refpondens animofitati robur corporis largita 
fuifet ,iinii)i effet qaod in perfediffimo cquo- 
iiefideratipoiTet. Hscin cumfinemdiccquia 



-V' 



Per rp s am h 

fnagn* fuftr. Senci enim copiam cxteris ven- 
«fawnpnmis quod apud Bre^ndam coljiaimr, 
t"^aft.intmsquouisaIio. Exportatureriam hinc 
liiultam (aiis falitorum Thynnorum vis ma- 
gna , potimmum apud Turdetanos ( hodie 
Algcrt^a) m Gceanocapinotur , vndenon pa- 
lumargenti colligunt. LilTabonam ( qu^ olim 
luliafehx Sc 01yffippo)ab omnibus partibus 
tnercatoresconfluunt.abOdentalibusIndiis, 
ab Aethiopia, Brahha, Maderalnfala,ali,rnue. 
quin& ab Aquilonaribus prouincris , velutin 
communem ajmmerciorum locum. Hinc 
quoque claires Oceannra nauigatur^ com^ 
m^tum , mfttumcnta nautica, aliafque res ne- 
ce/Ianaspetunt ; ex hacvrbe velutmftru«aiffi- 

moconditorKi acpenu totum Lufitanix re- 

gnum luis confulic v/ibus. 

Sed age^Ledor , videamus clarius.qu^ mer- 

cesexrer^Em pcrtus vadbs Hifoani^ , pr^fer. 

tim autem Oliiipponcnlem aliunde Lpor- 
tentur, r 

Jgit"r abxreta Infula ( hnAi. Cmdk ) infe^ 

beneficio iongs nau,gadonis fapons lon^e lau- 
datUhm. , adeovtdoIuimvnum(quodprope 
omnespopuhPipamvocant^ibi vendaturfcu- 
catis XC aut mterdum C. 

AfFica & Mauritania rubmittit magnam vim 
con, necnon lapillospreciofos , per^ftromata 
&aula.avanegatacum^liismercimoniis:quan. 
quam noftro xuonon in tanta ^bundantia vt 
anrea. 

^ Ab Anglia veniuntmuIt^E merces Britannid 
genens,mpiim!S|)anni preciofl. 

Afclnferiore Germania refeline* , &mi- 
^uti generis merces , crepundia , vtenfiha, 
monilia , qu$ ui orientaiem Indiam afpor- 
tantur. ' * 

^ Galli^ regiones fubmittunt frumenti vim,& 
inftiumentaMechanica. 

Ab Indis occidentalibus veniont pr^eran- 
desnaues , onerat^coriocrudoboum ingen- 
tium ,cums gcneiis pr^cipue fuppeditat Hffpa- 
n.olalnfula, vt & Cafiam medicam,Saccarum, 
ncc non aliquantum auri argentique , aliaf- 
que merces Indicas , quas illa pars Orbis gi 
gnit» ^ o 



Thomslnfula veroplus faccari fuppeditat , vt 
annuus prouentus ad duo milLia arrobarum 
adlcenderc credatun^ qua Infulaetiam Aethio- 
pica mancipia f.igerrimi colorisin Hifpaniam 
perferuniur. Non funr muln anni , cum pri- 
nuim Xylinua, vel Goillpium in illa regione 
plant.iri colligique c^pit , cuius tam felix & 
VDer,eftprouentus , vt primo annoOlyffip- 
ponemillata. fintfexagies mille libr^ , necin 
iiis ftat fa.'cunditas illa, led in ^ngulos annos au- 
getur. ° ' 



A Parana & Infula Principis venit oriza. 

nuces, fKcarum mancipia atra,fimi^ non cau- 
dara;,& Pfittac- Gyaneicolods, 

. .'^J'5.°"^o"torio Hefpenditm fiuc Capite Vi, 
tiui H.fpani accipiunt Saccarura , Go/Hpium, 
«^orium crudum.pe.iles caprarum,Oriz.m,Ce- 
ram , Oleum ; & inpnmisplurima mancipia 
Aeaiopicanoaenignora. ^ 

A b^Azoribu sIn iali& immaneii i vim Ifatisfi- 

".^ ^'f' /qHSH^Bdtrahitur naBigIF?piF7f5- 

gliamSicihamque multuminfuperfrumenti 

orde.que , quod fmmentum fe.e in Ifulam 

Maderam.aut Afncae partes deuehitur , Re- 

gc dcamasmdedefalcante : prsterea Alumen 

1 erroium^quodinhocgenere optimumiudi- 
catur. ■ 

r ^lg^igeajilric^ regno aurum venit, nmj<t 
Imguhsannis irngFr^nJ^^^u^^ 

ccntenanoilliaScutaroHlirrm^iem c nfum 



Ml^filialngensjn^ 

AjIlk.aXlLj{kaaiiroF^g^^ 
?iElX]l_L-eft£ueharum rerum adeo ferax illa 

promncia, vtplusprocreetquam optaripoffit. 
Madera Inlltla .riitdt quotannis in HifpLiam 
JJCvaiadimenfaiaccari , cniustantaeftboni- 
tas , vtmhocgenereprimaspartes obtineat, 
vendaturqueilludmenfursgenus , quodHi- 
Ipani Arrobam appellant quatuor Ducarisj^el 
«lam amplius. AfFertur etiam inde fanguis 
P^^conis ,,_^ugleftnor^ fucciarboFSiTue 
i/ummios» cumnonrnnnsalusrteryam^i 



no»^ ven.TTHTquodprmatnuriseft. &quodie 
cretom Hifpaniam mfertur. 

Ablndis Orientalibus quotannis fnuehun- 
tur ducenties mille centupondia ( ipfi Quin- 
taha nommant;P,peris. Ging.beris. C.nn^,o- 
nu,Maft.ches,CaryophylIorum, nucum Myri- 
lticarum,precium vltraducentamilliaDucato- 
rumadfcendit. 

Adferiur & inde Borax, Camphora, lignum 
Aloes, Hebenum, Santalum & al.aPhfrma- 

corum materialia,quorum omnium nrouentus 
cftquadragmta mill.a Ducatotum. Sunt qui- 

damquipropdoaufpicioinferancGloffipijgra, 
ues maffas d.uerfigeneris, coemt.s pro quadra- 
gics mihe ducatis, vndepropemodum duplum 
lucrantur. r • 

• Margaritarum,Vnionum,gemmarum, C^r- 
bunculorum , Adamantum, aliorumquepre- 
cioforumlapiilorum Oriens magnam copiam 
inHiJpaniam mitrir,quorumomnium precium 
lcincertononpoteft , quodmulrahu.usgene- 
ns per Mercatores ac Gemmarios clam infe- 
rantur, ne vedigal aut quintasexlese perfolue- 
reregicogantur. • ^ 

EgegnoCh inenfi . M aIaca,Bengala . Mal- 
gjM^glHbgiTkliH^ pa^bus, OrientiT^^ 
njtmgensjdsjeri£i_ca^ Jelludd^- 
P^15nmre_a^,.^gra^^ 
ipiLPg^ellm^yocant , & ahx reTfi. btiles, 
mgeniofe ac delicar* ( Lufirani Brincos 
vocant } non exiguo numero. Margarir^ 
, R 4 ctiam 



2.06 



P O t E N T I A 

'eciam minons generis ab China afteruntui: , & 
V,.fac2reraqueopurcula incrediblli ingenio & 
rubriliffinio arrificio fabrefa^aa , qUs magno 
:precrovendunturapudVlitriponcnfesSim^ca:. 

teri^Hifpaliisvtbibus. hi co^UCSgngCM=^ 
•henfi Mercatores aduchunt c^^fa\^s , abacos, 

f^birrim|lla5^ia, nigroque coloremdU- 
aa, vt ipfbipieudo^enura lignum ttientian- 
tur , eUleipate teirellifqueac flofculisaureis 
-perrperfa , qu^ cura fupcii&ribus perfpic^e l6- 
Lrmrur , homiiies Chinenfes mininieeire 
-Itupi dQs aut h^beres >I gljgggggg!i:^ 
-^mTlM^m^-^^^^^^^ a c inuouOT, 

T^etfidradirehunturftragukveftes , pen- 
ftromata,auLTapiaa,abrDacferic6veriicolore 

varieaata, Sclanea , fed fubtihiftmi ftammis. 
Nauc^ qui ab ns partibus veniunt,apportaiit k- 

^ cum conehas paiuas , exquifui candons , m lit- 
•tore maris repertas , qitas Lufuanis diuen- 

dunr* - j\T^ 

' Omnia-hscmercimoniorum generaradVr- 

bem Olvfipponenfem ab omnibus orbis parti- 
busconuehuntur , vndeinlongedtffitarcgna 
&prouinciasiteruni diuenduritur , incredibili 
'.£umLufitanbfumlucro,vhdeconi'eauracJull^ 
queaiTequipoteft , quantifint leddifus , quos 
lex inde peircipit VflmjMtoiiiatan^^ 
. abipiju sfoH^^sarbitrio depe ndgat,liifia£^- 

q"uam fijmEMm^^Jnm^xst^^m^'-- 

■tl)us, inueniemus , Regis Hifpanorum prou^n- 
tus ^ srariUmT^m ab aliciuot annis imminu- 
tum fuiire , poftquam Mercatorestantoscon- 
•aenerethefaures. Hincpriiiansquibufdamre- 
^isihdultupermiirumeft,vtipfih2cmercimd- 

Sia & negociationes ^xerceant rege fibi fola^ 
vcaisaUaAromatariareferUanre.vndel^^ 

centenajnilUaii^^ 

Primdsapud OrnUm in finu Perfico : alter m 
resn^^I&^^T^miil^apud Mo^^ fi»s 
inkto^entfedulo operam,ne^herce 

' Orientales, inprimis Aromatayper Sinum bry- 
< ' ■thr^um AlfeXandriamperferanrurvVt aliquan- 
do fadum fuiireconftat , miniftris tegus per 
mercaroresaurocorruptis. - 

Ab Olyffippone viciffim m Indias exportan- 
turh^merces : VihumCrcticum& Hifpani- 
cum , teli Unei & fericffi , panni lanei * & qu^- 
dam minuti generis.In Chinam,Guiheam & ad 

Niaritas deuehuntur inter alia grahdes annuU 
■teretesexorichalco, quiininferion Germama 
fabticantur,vbifihguhfingulishummrsRega- 

, libusemuntur ^ Venduhturque terni Nigntis 
1 pro fingulis ducatis auteis , hoh modico hego- 
ciatorum qusftUi . 

V lu Brafiliam mittitur vinuhi , panni laheij 
iuateria vcftiatia , ipfa:quc veftes iam confe- 
omhisgeneris s qUod dpifices ihea regio^ 



H I S P A N I C A 

•HehOn fint t quamquam hsc corporisdpeh; 
mehca noh pro natiuis foU incolis (qm peni- 
-tus hudi inccdunt , in fyluis Viditantes . & car- 
nes humanas deuorantes)fed in vfum Lufitano, 
rum prsparefttur mittanturque , qUi >h ea |)aite 
Amelic^habirant. , 
Anelis exHifpania itidem fuppbrtatut vi- 
-num,oleum> faccarup , aromata omnis geheriSi 
qua: cxdtm merces eriam Bdgis adAiehunrurj 
prstermagnamfalis Copiam , qui apud Luhta^ 
nos Eerra eruicur , perhibentibus ns , quvha- 
tumrerum p-ollcnt notitia , ihde quotanhisad 
exteros exportari CC C Vtcas falis , vrca au- 
temapud Lufitanbs conftitmc CD doha fa- 

laria. ' ' . 

Hauesablralia Olyffippohe onerantur aro- 
maribus pharmacifque , vr & faccaro \ in Algar- 
bia autem cc apud oppidum L.gos Tlgnnis 
p,fcibusquifaliti quoqueper teliquam Hilpa- 
niamdiuenduhtiir. ' ; , 
iam Vt de ptouchtibus redditibufque regis 
loci uarour,fatis conftat mmexItaliaS^^ 
vltratluatuor aUti milii6hes_percr£fere : vltrc? 
auoscxlblaLufitahia , tresaUtam^l^^ 
Orbt s prouiha ^ipnfuU^ggrici^^^ 
^^^^^min^nt^xnm : cx Hifpaniaj^£rojeli^ 
q,IiraiTIFohernvnum-cum quaterjcght^^ 
coronanirQpiq^^'Ki^in annuiquS 



Coronan5i_ Viii"»!"'»'" ' * . , 

plSiemuTne compabhdiquidem fiht cumiis 
diuitiisJ quas vclut extra ordinem ac fortemva^ 
riis modis coUigit , qua? exadiones iam euam 
in confu^radinem abiueruht , tuiufoiodi elt 
Cf uc:iata,vt v6cant,vhde v^ cuiufuis rc|ni opes 
adeum confluunt;pra:rerea fubfidia Eccleha- 
fticotum , quibiisVellbUs temumtriremesm- 
ftruaiffimas armareac fuftihere poreft: Vacan- 
-ti^Beheficioru Feudorumq-,iqu?caducatatta 
funr, quarum fruaus maiot eft, per Italiam Hi- 
fpahiamque,qiiamquifquam crederepoiiir : ta= 
ceoiamcbllaciones & don^tiuatot pnncipum 
&populbrum,ram certa &fixaquam arbitrana, , 
Nam & t ePhum Neapolita humjettio quo^ue 

anno corifertaUrur^^ 
^^-^^^^t^^^m^) ScSr£ilia.Sar^ 

dilSd^^Wia^Gaimii^^ 
fingUl^ fuo tempore , ingentia regi donatma ot- 
ferunr. Cbntributiones ihfuper rebiis dubus 
fupramodum magn^ funt , cjubd vhoXaftulo. 
henfiumexemplo probabimus , quifuperioi-i- 
busannisregifub quatuorauri milhohes coh- 
tributionis nbmihe poUiciti funt 5 intra quar- 
tumanhumfoluehdoSi ■ 

Quiddicamde Or4ihibus Equeftribus fm 
MilitaribUs per Hifpanis regha,Mahteggij,Ca 
ktraus,Alcahtar^,S. lacobi^uorum omhiu 
capUt & Magnus Magiftet ipfe r^x eft , e quibi 
tantuhiadipfumdiuitiariimredit , vtiis Ibli 
diure pbtl^ t,fi velit,bmnes eos. qUi quacuhqu 

ratione de rege regnoq-, beue fiint mencii quo 
Anglorum Polonorumq; reges fadbtare noui 
mus Sedlioc^raneaMjiiiitut-ia-iiii^^ 
re^iirin ftipehdiaJtbregu^Du^^ 



!fium,Pracfe<SVonim, Praffidum, Cofiliariorum, 
Legar6ium,Re(aorumin prouinciis,(^i£EftoI 
tiim , honoraria Cardinalibus tribui rolita , po- 
ftremo in cop/as miiitares nauticasac terreftrcs: 
q uorum omniu mRecfiniseft nec^nmMMic^ 
c ompertum Cit , netot re gnorgmiiuidem pro- 
UeTTTTITOTmiostotTu^ijpeti^^ 
ierrim cum diuerfirmloasbellum gereretur. 
Vndenon eft mirandum,HifpanumKgemgra- 
^e^salienu mju , vt q ui folis Gen uenfihns 
aWiotaurim^^ 
' , pubhcailia de folutione in xterhu futura. Quid 

quodprieftantiffimosquofdamportusmannos 
per Europam mcrcatoribus oppigneraros no- 
uimus/SummaJpei &fiduci^ Hj fpanicg c on- 

vbiv.xportumattingunt , adfuntcreditorum 
cefuunas,&di§^ 

Idj^eaum^u^^ nau^j j„ 

xasveltempeftateperire, Velabhoftibiis inrer- 
■ cip conttngat,cumBarauosAngIof],-nonnun- 
quam bonammde partem delibafTe faris con- 
<tet.TesHifpanicadefperarioniproximaeft,Nul. 
laaurem res %ius exhaufir^rarium Hifpanl^n- 
^^^'^^ingMyngn^FjlGe^^ qug,in- 
credibilememora^ueft, quanrum pecunisim- 
pendenr,pro£ e fine yllo f raau. Qu? f velcom. 
pohrafucrrmt , vei per iad.icias longioies am^ 
phata,crea.denm fine.colledurum id denuo vi- 
re»,&c,ftasiilascapacioresrepktamiri. Sedne 
hc quidem multum fupcrfurarum exiftii^ta- 
mus, cumexpen/orum in totregnisacprouin- 
cns,vbifemperahquidoccurrit , nunquamfit 
tuturus vcl modus vcl terminus. 



ROBVR ET VIRES HISPAl^ORVM. 

Suntquidam,quiexiftiment, PotentiamHi- 
Ipanicam dm duraturam non efte.hisadduai ra 
tionibus.Pnmo,quodregna&proumci5,qui- 
bus rexiUe imperat.per omnes Orbispartes di- 
iperte finr,Iongeque abinmcem diftenc. Secun. 
^o , quodincredibiles fumtusrequiranturad 
lubmutendos fubinde railices &nauigia.Tcrtio 
quodpopuli remotiorcs pertsfi dommationis 
"ilpanics, conremtacorum paucirate,memo- 
reshberraris,confpirareconttaeospoffint eol^ 
que exigere ac profl.gare rerris fuis. Ouarro, 

quod Prorex aliquis aur Gubcrnator Hiipanus, 
vidensferormanumrerraruraque (pacio'k rege 
fuodiuulfum,adlp,rare ipl. ad dominationem 
poIlir,(pretoqaepnncipe nonamplius fe prsfe 
etumdicere, fedrcgem doimn.^mque p^omn- 
ci^:iecurus ab animaduerfione tot terrarum in- 
teruallo. Sed his poftremis itarefpondentahj- 
Hilpanum hominem nuquam id aufurum, cum 
n.hilcertmsfif,defiaenreipfoaPrmcipefuo,in 
colasregionis.qmnihilpeiusoderunrnomine 
Iberico,,nfurre<51:uros e veftigio im ipfum rebel- 
lem,dcft,tutum lam fubfidio ex Hifpania.Et hec 
eft caufa , quod hadtenus nihil talc quidaccidL 
Iir , nec valde etiam metuendum fit, audis vbi- 
quenumeroHi/panis. 
De tebcUioncpopuIorum aiunt nihUa^dmo- 



dum formidandum ere,qudd tos Hlfpani ardte 
habeant , &durislupatis finefine coherceant, 
lintquejnomnesoccafiones , qnibuseXteriad 
inluigendumabutipofl^ent.intentiffimi.Dedi- 
ushonererrarumacproumciarum , fruftrahoc 
obiK 1 aiunr 5 allaris intel-alias hac quoque ratio- 
ncj Magna imperia fatis valida cfl^ad ocCurreti- 
dum externis pericuiis ruinam minitantibusJ 
MediocnaviiJroad refiftendam internis. Efle 
autem ,n Monarchia Hifp.nica , qnx in tot me- 
-^bra diuifafit , viran^que genus. M. gnitudinem 
in tDtocorporeerorpartibus compofito i Me- 
diocnrateniinplerifquemembns , quod pateC 
in regms Hifpanico , Peruano, Mexicancqas 
/arisvahdafint ,&fuamoleftarepoffinr. Vnde 
Dominario Hifpanica vtroque perfruatur bo- 
no , qriodgignatMagnirudo, &qaodMe- 
diocritas • vtturieflepoffintabexterorum ho- 
ftmminfultibus , &ddomefticorum fedirio- 
nibus. 

His addunt , omnia tam Vafti corpoifis mera- 
bra coniungi vnirique pofl^e beneflcio virium 
marinarum. Sicut enim Auguftus Imperaroif 
clailem quidem vnam habuit Rauenna:in Ita^ 
liaialteram vero apud Mcflinam Sicilia, quibus 
totius Imperij Romani tutas prsftitit prouin- 
Cias.-itaHlfpanuraregcm habere claflespraua- 
iidasc^uas:vnam in Mari Mediterranco j alte- 
raminOceano , quibusinimperio contineac 
omma regna prouinciafque,tam in Europa no- 
ftroqueorbe, quamin aduerfo : quodque tant 
magno nauium miliraTiter inftrudarub nu- 
mero non folum tuta pra^ftarc queat loca mari- 
tiraa,per Italiam, Hifpaniam,NouumqueOr- 
bem ; clafli^fquecuntes ac redeunres deducercj 
led & frenum iniicere A nglorum Belgarumque 
nambus,ne pro lubitu vh.o citroquc difcurrere 
poflint. Beneficio enim claffium in Mari Medi- 
terraneo illum vnire atque coniungere pofle 
omniafua regna per Europam & Africam.- haud 
Ict_usacLufitanivi,-ibasfuis raarinis obtine^ac 

defendunt,quicquidhabentinPc'ifide,Cabaia, 
ahifq^parnb, Onenrdibus, oansmagnaruglo^ , 
iia hadenus pofl^ederilt vltra nonaginta annos. 

Cunihbccaputin deliberationera venifler, 
rcpemfuntqmdam raagniiudicij,nec minoris 
expenentis viri,qui potend? Turcic^ magnam 
habendam eflerationemdixerunt,arbitranresJ 
fiRexHifpanus,c6rraaisimraodicis(i7.mtibus» 
quosinvarios cafuSexpendit, ihefauros colli- 
gcret,eofque in clafllem centum &quinquagin. 
tatnremium , aut etiamplurium conuerterer, 
(quod quidem ipfi non fitfururum difiiciIe)fo- 
re , vt Turca , qui hadenus circitcr ccntum tri- 
ginrarriremibus conrenrus fuir,duplicaruru« 
eflcrnauiumnumerum , voIensfemperHifpa- 
nisfuperiorcfle:irafururum , vtrexiftcmaxi- 
mam pecum? vim profunderetin vfus nihil pro. 
rururos. - 

Sed mihiquidem confihura hoc nfmis vide- 
tudubtiIeacfcrupulofum,comperiumq; eft, in 
rebus,qu? prsfent^ anim um & celere' efFeduiTi 
reqmrunt, mhii mag.$ noxium fuifl^e nimia fub. 

tihtace 



ttlitateingehiorum. TSIec enim fatiseftdicere, 
Yelle Tiiixam numero nauiumfuperare Hifp^- 
mvn> (l-d videnaam eriam eftvan fuperiof eu^- 
•^ere pofu , cnmiieque ^homimbus rei ^iarm- 
-mx petiris.n^que numero nautatumaut Archi- 
teaoramHifpanum vincat. Sienim Argeriam 
•'&tripotimexcipias , rorumiutus Africanum 
vixfuftcceDralendisdmbusniremibus. Idem 
ttolTum dicere de PontO Euxino , vbi duo tari- 
tumfunclocamaxitimaaliGuius mOrncnti, Cat- 
" fa (olimTheodofia.) in Taiirica , &Trapezus. 
'Qmd fi hocidem de httoribus Aflaedicamf Nec 
emmfatiseft , poffidereprouiilcias qus roari 
■aiiuuntur ; fed videnciiim e-tiameft , an mcolae 
rpromptifintad milifiam nauticami adexercen- 
da' mari mercimdnia , an fuippetat iiiateria na:ui- 
%us fabricandis,aii jbi fit copia ferranientorumi 
funium , tela; s an homines ij per imbeciUitatem 
fert-e poffirit iaastionesfluctuum , periculatr^ 
rpeftatum , tjedia nauigationis , infuetuin aerem 
vidumque. Da mihi vel mediam partcm to-^ 
tius Impenj Turcici,qua'ntum ibifeft hominam 
matino.um,& dicam,vixpai-es eos futuros roUs 
Catalanis , Gantabris ^ Luficanis &c Genuenli- 
bus , quosf oftremosfciens feruitto Hifpahitl- 

•gisadfcriboj , 

Poftremoduabusrebus Hifpatius j velom- 
.nium'Gonfe(rione,fuperior entTurca. Pnmo* 

etfi in Imperio Turcico plures funt homirtes! 
quiatamenmagnaeorumfarsfidemprofitetur 

Chrii:^ianam,fidere iis non nimium pofeft, cum 
puanandum eft in homines eiufdem rehgioms 
acfidei Deinde , quod IdcamaritimaHifpani 
propius iunda fint,qua Turc^ . vnde vires nau- 
■ticasdtiuscontrahere,&fimuliaexpediUone 

inittere poteft. Addehis,fi placet,quod exhifto- 
riis colUgitur, fere femper exercitus OGCident.s 
Viaoriam ireportaiTe ab Orientalibus ,Sc Aqiu- 
.lonaresa Meridionalibus , RomanOs viciiie 
'Carthaginenfes,& Grscos homines Afiaticos. 
:Sic Auguftus C^far habens exercitum Icahcum 
-■^icit fuditqueciaftem Aegyptiorura : &ftoftro 
lembdre ChriftiahorUm nSiies fudetunt Clal- 
fes Turcic^svquiipfifaflifunt, noftras triremes 
fuisefl^emulto meliores , vtfemper horruerint 
• cumillis concurrere. Accedit, quoties Caroius 
~V. Iraperator claflemin marearmatamemihri 
TU^rcam niinquam aufum fuiffe , cdntra in acie 
prdgr^divaut belli fdrtunam cum noftiris ho-^ 
ihimbtis experiri. Duxit idem imperatdr ad Ar- 
^geriam Africiequingencasnaues i &adTune- 
, fem vltra fexcentas : quin & Andreas Auna tatl- 
ta clafl^e Grsciam adortus tft , vt fiiie magno la- 
bore ceperit Patras K Cdrdnen dppida. Sedde 

ihdciatisi . , ; . .- 

Nihirsam dicam de viribus marihis, quas rex 
iiie multis iam annis habuit in Oceano Germa- 
nicojdum oppugnac inferioris Germahixpo- 
pulos, eofque fubddminationisfuaE iUgum re- 
ducere nititur. Qupd,fiaci Hifpanorum robur 
jlauticuiii Hdllanddrum , Selandorum j Frifio- 
lUmque vires accederehr ,iure gldfiiri poflctj 
ommum o toilihd pririeipum totius Qrbis mati 



H i S P A N I e A. 

feefie potentiffimum. . 

NeqUemencionem faciam fot naiHfl SmnlS 
eeheris , quaeincrcdibilimultitudineHiipalift\ 
S uoridie veiiiunt: cu hic appellant rategrx da(= 
fesabPetUano regno &NouaHifpania:vbiper. 
periloexercenturmiUtesinarmis & rehaUtlcai 
Tacebo Bofcos Cantabtofuc , qui quantu mari 
poffint/atis notum eft.SUnt etiim hifdrres pai:i- 
;<er milites & prsftahtes haurae , qmnec atluteili 
hdfti%minas , he-cfurencis Nfeptummetuunc 

vidlentiam. ' . 

Vtaurc euidehtiUspateat,quahta marrpolht 
rexHifpanorum,videamus qu^fo ingeureappa^ 
ratumnauiu.cum rexiftebellu facere ftamiflec 
Re^ins A ngl is & Inferiori GermahiS.ad an nii 
Chnfti MDLXXXVIII. iuflerat autem raftrui , 
CCCL veh civnauticis mihiftefiis nouies mil- 
ie. In hdc numefoerahf ,dnerariaeqiiatuorab 
NgapoH,ab Hifpaliprajgrandes naucs XXV.td- 
tidem 1 Cantate ria,'Orcs 'Gefmahicaj XXX: na- 
urgiamra©<ra ab Cacaktiia & ValetiaL.Celoce^ 
&Liburnic»a)b Ifctoie Hifpartico rdtidem : ab 
Lufitan=ia haues ab littdre terrar um Auftti^* 
Bifcaia, reliqui Hifpani^trir^mes XX-. ab Nea-^ 
poli XIV,a Sicilia Xll.prster tttinoranamgia. 

Ifi hac clalTe erant circiter fexaginta milha 
hofninum.tam Hifpani,quim itari &Gef manii 
Et Hifpatiorumquide erant rnillia XXV,in qui= 
bus eraiit Legibnes veteranaz, cuocatsE ex prsfi- 
dhs Italicarfi Vrbium , & fex millia pfaEfidiario- 
rum i acGeifita ab Infulis Ganariis , ab Indiis & 
Luficania. Italdruha eraht milliaXII, Germano- 
rum aucem milHa XXV. EqUitum Hifpahorum 
eianc MDC. Ad hanc^afl^dm fubfidia contu- 
iefuncha ptduirici^. 

Andalufia panis nauticibiiioai centupon- 
diaduddeciesmille^ . 

Malaca & ager vicinus cenf Upoiidia fepties 
miilequingentai • 
Carthagena & Murcii ccntupdndia qiun- 

qUiesmille. 

Neapolis & Infulse Maris Mediterrarieieen- 
tupdhdiorum miUiaquindecirii. 

Hifpahs & ExcremadUra cohtulerunc carms 

falitje centupohdia cjiUater mille. 

daU^cicentuporidiorumraillia VIjAftuna 

& vicirix regidries milie.- , 

RurfumSeUiliia ^ExtfemadUra cdntnbue- 
runt laf idi centuporidiorum millia V. Ronda 
miUiall.GaUscia totidem:BifcaiafOEi4em. 

AlcrerbiafuppeditaUitfahtdrumpifciumdo- 
liolaSaies miUe. Almaridraua Ducis vndecies 
M.Gadesquatermillei . ; , 

Maiorica Infula deditCafeiceritupdndiabts 
miUe.Senegallia &ExtfehiadurartiiUe. Portu^ 
aallia GenEuporidiorum miUiavigiririqmnque.- 
° Genua & Valeritia fubminiftrauit of izae een- 
tuporidiorummiUiaXIVs < ii • 

Andaiufia& Neapolis cadds acen&dlelvi- 
ciester miUe; appehdit aUtera CadushbrasV. 
libraverovnciasXVL . - • 

Carthagena fubmific quindecim miUia roo- 
dioruiri eiceris^ piforiini&fab^juih, Neapdiis 



P'fi R I P S A M H I S P A K t A:M. 
aitteni cum Sicilia millia modium XI. 

AbMalaca , Maxouella&: Cerefaagroque 
WJnimoppidorumvenerut vini AmpJiotarum 
tnillia Xllltab Neapoli millia VI, ab Conuentu 
Hirpalenfimillia VIL 

Fru mentum> ferrum ,telas lineas,inftru men- 



De Equitatu fciendum , J)|5timis Hifpanos 
abuiidare eqiiis , quibus meliores in vniuerfa 
Earopa nonjnueniantur : cuiulmodi funtnoir 
Hifpanici tantum & Lufitanici , fed & Apuli 
Calabritjue^vt & Burgundiciac Fiandrici. 
Videturautem Naturahis hominibus pro- 



8. 



t* nnuticaal afque res neceiratm fuppeditauic fpicere voluilfedeferro&armis , apudCanta 

Ad^^Se^''''"^^ . ■ lJ^-^^^-efque,vt&apudfernJiasS 

inw"L3l"TvTr^^ -nfes:necmmusapudBUla«m,ThoIofettam, 

franr forl^ CD ^ ^ ' """''^'^^ Oretanofque. accedentibus officu., s ferramen- 

pTV zj-r ' fo^-'"^'"vib'-bu9,Mediolano,Neapoli,Bofco. 

Poftquam mann.s H.fpanorum regis vires duci. De viauprGfpexir i,s nlrura^eraC- 

perfecuc.fumus,: v,deamus.am ,quancumpof- dantiamgrana^ruL Apuli^,S,ciLfsa.l.", 



liridem militiacerreftri>qus confiftit in pedita 
rii&equitatu. 

Ec de peditatu quidem ita fentiunt , regem in 
omnibus luis prouinciis extra Hilpaniam me- 
Jiores pedites non habere quam Wallones, 
(quipopuholim AtrebatesjMoriniNeruij di- 
fuerunt ) Extra Hifpaniam dico , quod Hi- 
(panorum p^dicum virtus facis eluxerit in eo, 
^u^d^riam in libcrtatem aireruerunt.^eJcoi£. 



Caftulonis , Andalu/is & Arcefe. De vinis ,in 

multislocis,inprimisinealabria,adS,Marti- 
num,Aimontij & alibi. 

Solcntauremregesilli, ne mmirumexhau- 
rianc viris Hilpaniam , quibus continuo vcun- 
tiu-ad tam vadas expediciones, neue patria ho» 
minibus viduata inculta maneat > conlcribere 
validascopiasexterorunj , tam equitum quam 

fZ TLi^ n ^ ps^^irmi^jinpfimi^autem Germanorum&Ita- 

fo Maurorum mgo profl.ganfque Saracenu.. iorum. Seddefeausargenti(cuiusintodods 

recerr?^^^^^^^^^ -cefl:.no qi.otidTr im^.anem vu. p o^^^^^^^ 

vendZ' r"^^ «£i^^i|caj£^ 

feftatr Guin ; - r '^^^^^ .^■e^alea^busT.^Rd^^^i^^ / 

"^^^-^Tr^^^ ^.^^^-^erepo&qupdeftttniaoc^^^ ^ 

runt , cum parte Aethtopja: qua Cafrcs habi- 'niapoffidere ^ — 

tant-pi^cereainlndiaMalacaminCherfoncfo Alita^n^ Rev Hif;.-,n»« m • 
aurea&Infulas Moluccas. CaMonenfts vero ciifJZr ^/?^"''^ regn.s proum- 

iranfiro Oceano Arl.n^i i^i£ai2£Snii-&ma, ci.fquefuis,non modicumequicum numerum. 
^m^Osmio^Ad^mi,^^^^^^ Nam&iiLHLlbaniatria milha equicum habef 

occupauerunt,xn quo ^mt totregna ampliffi.. & Mediolan. m.llVquadringemo 
n a torpromna^ vaftjffim^, tot immancs po^ frTufque armatur^: in R egno NeapolSno dVo 
fuh,omneshngua,hab,tucorporum,moribus mm.a&centum.&Siculfobligant^ur ful^^.^JS 

fearmatos equices millc quingenros. Neque 
veroparuiaEftimandi funt Beneficiarij acClien- 
tes regis.qui Feudorum nomineipfi in militiam 
proficifci & equo milirare tenentur,vltro~& fine 
ftipendiis , fipericuJum apacria propulfare ne 



immanequmrum dilTerentes. Confiftitautem 
prope^mnis eorum visiiidexteritate &Toler- 
t tia, mm nulTaMtiaHo^uropilnelius vide^^ 
vreinbelloiuuari quaimpediripoffint, Adhanc 
adiunguntdiligentiam,vtraueam:jrrqribus^e 



obliu.(cantur aut omittant refbene gSendS tl.^^^^^^^^^ T 

oJcafionesTtra olTinm rn commodum fumn lium nn^ ^ K^^^fi' 

•v7rc^iTCo,icnn-li^inr^rr.oJ^ . ^ '""'^ J'um> qm humfmodi benefitiisperfruuntuT no 

vercant. LQatord,£mter ie a^mpdum ftudiofi pauci fint , vt in folaiiiibaniammn-entur Du 

t^]''';^^^^^^ ^^^-^^xiii,M^c£oSrssrSSS 

fcd.glad.atosfui re , cumextrapatnameflent. SJX^Vki^mitatusII.ArchSS^^ 

Poftremo.amoluTiaud.untfam.s/u^calotis, Epl^patus denigne Xy yTTT^ ^ ^ 

^SSinf^ — ^lifcttSrSieuIope,hiben. 

^^^i^^^''^'''^^' turefle Pnnapes^iy.Duces XXV.Lrch.o- 

rnTegfr^udA;^^ ci^H.fpan, habenrSaLS^ mumtum oppidum» 

Anglos aucem quam infSer pusn^uSt M Z^'' ^ ?"^^"? G^ljorum munimento. 
uidiillaCIaffi. nn.m i^ rV P"^"^"^"^.''*- ^utcm illud oppidum ad Salfas maximi mo- 

f.„,srub„c,„„,„r,ea fe„tm„t, polTeeu^bo- tateimbaituOq„5obm„„Ttir„esL„r& 

t wus Deuicij. temnendum eftoppidum , habens arcem qu^ 

intec 



-Turc^illic fibi niclum extrucrent Ij^o '/^^^/^'^'^ YpTRrmlniiustmicatisJu^ 
Gj^nHenfiplurafunt loca <J"">^-57?5^^' m^^^bus opp.dilq- conferebant, 

a-ITSdl&ilnhacparte pdftremumhab.taue- ^""^^^^;^^7^^;j^,p,^i,//ciis.^^^^ 
.ruu. .^rxapudPompeiopoUmcummUmt.ffi- ^^^^^^P^ rLmamplexirunr , $cad 
niistotiusEurdp^iurecm..patab.tur cumon "| P^^P^J^^^^^^^ Vc 
' n.ulcumceaitFunter^.a^^aos^^ ^t?r,t!^ntate & robore , (ed etiani 
lcsiiwctus/aiquedefenfionemluthciens. "oi la . f^ris orbispartibusfc 

. Oiyffippo Lufitanoram vna eft ex opt.m.s "^"'^^^"'^^"^^^^^"'^'f ^^^^^ 
/.otS/re :l^H.(p.nici.V,bibus. Suncmhaca. ^^^^^^^^^mI^I,^^^^^^ 
M^amengnarria,mqu.bustantvU^armorum ^^^^ "^^^^^^^^ 

eft,vcinacarmarithoraDbuspoa.ntiped.tum ^"^" 
; .:ni.lliaXV.curWnonex.guoeq,.tumCataphra. ^--^^^^^^•S3S^m& d.ftantiam 
- aorumnumero.Sunt&alia.ni;,petarmamerv- --J^X opus kbenc , hon aliis 

^ada.b.procorment.s.gn_^^ &svcuLr,cumgentes.!^ne. 
.incerqa^Vnanmh.naeft aamuanda: longim ^ ^^g.ofiores fuic c^eceris ^etEuro- 

.<iinis,slobum p"m ^dfiSsannisearum nume^us.inmi- 
.-rurti,l>.aafummoa.cific.oJvjpca^^^ g^au E cGaftUienfescumLufKaniscbnf^ 
dunaMauris^^ o_Epldo D.o in adrtu ^^^^^^-^-^fjg^^^ 

^rgic.nceMonafteri«n.adBeIlamCurrisVp» 
.qu.dan^ocaaquiscircumaata,inqa.^uan-Shs^:^^^^ 

-Vur cnginca machin^ ^ne^ , non vc foftmea- J"" V?P^^^,ai^nam , qLfi n5n Oibaai 
.utvi^oftium.cum,squivianumcollemoc^ Wd^c^^^ 

^^^upauericcormentorum ic^t.bus .pfam currim ;!^,["f.7^3/^°^^,^.,nitusdef^^^ , fed co- 
.faaledeieaarusfiKfcdvcferuiatpaascempore ^'^"PP^^^^ 

^concraKoftilesnauesappellereVolences^ ^^^^^JL.^.cH , ia 
'etiamfiiie ad os ,fme faucesporccs h.unimfen- 

.utncumvallo exccacu^ eft, quod cum .ufto V^^^^^^^ cau& 
^fo anguftius , non mngni vius etre poceft. In r.^^^^^rj^^^ Lufuani mulras ma- 
-Lufic^ia haud procul d T.g. fluu.d eft pro- ^-^J^^^^tSiones Bc confilia omit- 
■pugnacplum S.- luliani < «P^"^^ ■^r^^nendrinunquamea. qu^iamfob 

4Sn,, vc cuftodiacur Cranficus amh. eo -^^Sebanc , lemo pede procederenc. 

. .^^T;ficanoh.m vi.es paulati. labef.aa. ^^^^^^^^^1^1 
iu.. propcetcamlongin^n^^^^ flMiii^P^^ 
icXped.cjGines ,adeo , vc lohanneS 1 i i. arn.ienc ^T^TR.j^nl^naboreTaiffunrBelgaruni 

oppidum prc.moncorij Aguenni , &Safin..m vn^^^^"^^|^°JXn^ Taceo lam dc 
;aef«ueric,cumAiamorid&Arcilladpp.ais.E^./incurfibu^^ ^ 

, ,^Sebafti^nusre.profeaarusipfeiriAmcam,ad mnc p ^^^^ ^^J, ^l^. 

6cCupariaumregnumMarocanu.j,, v.xmagno «"'^"^"^ ^ Hiip.niola Sc ahbi. 

.kborepocuiccolligereduodcamLuf.canorum ; ^,'^,'^™^^^^^ anni^ 

„..iha. iaemquo^.eeueniec H.fpani., tiu..n ^^^^^^^nam t?ula.B TLaCem amife- 

-fingulospropediesfic infirmidr.exKauftaau.- f i omiuuiii adfcabenduui 

,:buracinqm!iniscamcrebrisnauisac.on.bus,vc runc , pauasaci iiomu 

propefoUpueriac famim^: reliriqaanturm op- elt. ^ ^ Principibus & Re* 

, lil , cu^quoca.,nisaliqaoc m.hcumm.ll|^ bu» k"£eri ic^bi^ ho.vidnos : Tur. 

fnquibusconfiftkflosiUaentutispatr.a:,regno ^"J^g^^^^^^ Exhis6aUi^ rexhod 

egidiancur,quivix redeunc,n^rm.t^cu^ ^^^S ™^aLciciam cuni Hifpano co- 

bris,ailcmorbisvelfeneauceaff a..Aadgene l^^^l"^. l- ^^^^^^ , ali- 

randtoi.iepci,vcndnfolimividuet^ n.fi ^>^f "^^^^^ ^ Hifpai^o tepe* 

..ris. (^ueri.Jri qmbusc^H^^ S S ^ "^Stfi^^ "g-i 

«^SSfJIJfmii Hiipani.au. T^^^ J^^' "^T^ 

ciuric,planealiaacdiuer^incre..e.cumpaeen- danc uuer ^ 

tia.nquefuamqu.^rerev,a,qua.jpr.(c.Roma- 3^^^^^^^^^^ 

«i.H.en.n.cmv^ru erercon^^ H.ipanos iricia^ 

ftna£.c.norajcauramiani a apnl t^^ c.a; vv;» in^eLeni eQrum anito^ ^»"® 

^^^^^^^nrnn^^^lntndm ^dere vell^t^E , mgeniem eorum 



ipS A,M Hls PAN lAM. 
fiiic6l:uri fcfupulum , quibus paucitas fua & 
rcgionisvaftitasnotaeft. Nequemihiquisob- 
iiciar, viciilimabaltcraparte Galliam exPicar- 
dia inuadi polTe * autaSabaudia 6c Allobrogi- 
bus. Prsterquamenim quod Picardiperfeia- 
tis validiilmtad fuftinendum exercitum : Hi- 
fpani,qui Flandriaobtinent.fatishabentquod 
agrmt, dum feab Ordinibus Inferioris Germa- 
nixtueantur , quorumquantafitpotencianon 
ignorant, vtexercitusquoshabent, inaliosv- 
lusconuerterenonpoffint , glifcenre , vtnunc 
fir.intereaspartesbello. DeSabaudianihilme- 
tuendumpuramus, quodpereatti Italorumex- 
crcitiis per Infubriam aut regnum Neapolira- 
jtium confcriptus,inuadercpoiru Galliam.Nam 
ilvel maximeAllobiogum princcpseos perfi- 
iiesfuosrranfirepatiacur , noneftramen du- 
bium, quin folus Prorex Delphinatus copias il- 
las Italicas lic remoraturus, earumquefraaurus 
imperam, quod nuper contigiire recens memo- 
ria fuggerir , cum DedigueriusHerosidprsEfti- 
tir , Hifpanisperlnfubiiam&Liguriam maxi- 
mc tumaltuantibuSi ^ 
lam de Venetis dicendum.Huic Reipublicx 
fic f itis cum Hifpanis conuenir, quandoqj Du 



deant.PofTuntenim Reges ortiniai^fuis regni 
faciunrque fine arbitro , quscunqUe pbcUe- 
rinr; nec ramen repudianrconfiHari'os,quorum 
dudum fequuntur. 

RegnUm Hilpanorum deficiertre prole ma- 
fcula,h£redirateetiamadf^eminas traiifitjvtre. 
gumfih^patribusfuccedere , acDiademafu- 
mcre poffinr.Ec hac ratione PrincipeS Auftiriaci 

e Gf rmania omnia regnaHifpanica adepti funti 
vrfao locoprolixius videbimus. 

Dependet a rege nommandi ius f Vr vocant^ 
omnium Archiepifcopatuum,, Epifcopatuumi 
Prioratuum, & fummacapita otdihumEque*. 
ftrium, Silacobij Alcantarar & Caktrause. Ipfe 
abfolute , 8c (vrloquuntur ; propriomoru de 
bello&pacedecernitconftiruirq;. Ipfius folius 
eft 

crearePrxfidesCuriarum, Srtjatdres, Pro- 
reges i Rcdores Prouinciarum , Duces belli & 
Legatos. 

Lege taraen hac poreftas regia adftringirUtj 
vt magna illa beneficia nullinifi nato Hifpafac» 
conferre poftit , aUt qui Diplomate regio ius ci- 
Uitatis Hi(panicsadeptusfir. Suntque Hilpani 
tefaacifiimi priuilegiorum immunitarumq; fua- 
rUm , nec immoderaris donatiombus ea labefa- 



n/T j I /- • I -i>^" ^"'"5"*'«-'""""wciaH3aonatlonibu<;p3 lahff^i 

carusMediolanenfismhorum eftporeftate:& aaripatiuntur. HincilludnarZSaxirn^; 
Vp^^n^uidei^^ hanilmperatorisdicentisi Seer^Reg^mRe: 



. ! j quam acqulren^ 

*di^aliemster^^ Refpubli- 
ca lila rota pacis artibusHedita fit, nullo cum e- 
iu<; emolumento futura fit tranquillitatis in tu- 
multus c6ue:fio,in tanta pr^^fertim Vicinia.; Ac- 
ctdic, quodHiljjanfVenetosingrauifiimispe- 
ricuiisfluduanresnondeferuemnt , glifcente 
bellocumBaiazete , Sohmanno&Sehmon. 
Tarcarum Principibus. Hsccofideratfinedu- 
bio fagaciffimi hominum Veneti, quodque Ar- 
geria &Tunetenfeoppidiun Africamultopro- 
puis ab iisabfinr, quam Cypru saut UMx loni- 
ci Maris. MuItuiU igitnr iis proderic vicinia Hi- 
fpanis, Sicihs , Sardinis, Balearum Infularuni 
& regni Neapolifani. 

Reliqui per IraliamPrincipes & Refpublicje, 
autfuntHilpanisamici,autobnoxiij autimbe- 

cilliores,quamvtineosquidquamtentarepof- 
fint. , 

Helitetii , quamuis Burguntfix Goniitatui 
vicini fint, tanto tamen cum exerciru eum inUa- 
dere nonpotemnt ; quod fi velmaximeid co- 
ncntur,inuenietoppidamunitaacimpedimen- 
taalia.quibus cum colludrarinon eritvtile. 
, De Turca aliifque i quibus Hi/panorUm regi 
ahquid darani aot periouli imminere pofle vi^ 
deciir , tumdicemus, cumadeosnos feries& 
ordo mftituti noftri vocabit. 

FORMA DOMINII HISPANlCt 

B EgesHifpanorum , cumfinrpotentiffimi, 
^^nariq; apud gentem regibus fuis femper ad- 
diaiffimam , in lummaapudfuosfunr venera- 
none&culiu.qusaugeturapudmultitudinem,, 
li parcius rariufque in vulgi confpeaum pro- 



gum ,Hifpanum autemefltregem hdminumj 
quo di(aoinnuere voluir i fe a Principibus Ocr- 
manisimperrarenihilpofl^e , nifiquodhbenter 
largirentur:HifpatiosaufemfuoReginihilne* 
gate,nifi quod per leg^s patrias, per iura,.ftatuta 
ac confuerudineslargirieinonpoflint. 

Sunr aurem in Hifpania mulr^ Cciri^ , fiue 
S^narus. fiue denique Confilid , quoruni admi- 
niculo rexvticurinregundisfuisregnisprouiil. 
ciifque. Nos Hifpaniianres confiliinomenrg^ 
tinebimUs.SuntaUtem h^c 

Confihum fummum Hilpafai^. 
Confilium ftatus fiue Regale^. 
Confilium Caftili^. 
Gonfilium Aragoniari 
Gonfiliumltalijei 
Confilium Indiairumi 

Confilium^rarii& Thef^Urorum* 

Confilium ordinum Equeftrium* 

Confihuminqiiifitionis. ^ 

G onfilium Bellicumj 

GonfiliumCamera:. 

Confilium expeditionis debitorumi 

Confilium PortugalHcum. 

ConfiliumBofqUe-miumi 

Cum iiisfingulisVelplutibusrexcOmmuilii 
Cat de iis rebus qusead regni gubernatioriem M 
eonferuationem ftaruspertinent , &adampli- 
ficationemMonarchiaEHilpanicse : audltirque 
omniumfententiis., imperat , VtidexecUtioni 
nianderUr,quod ipfe iudicauerit optimum. 

Vtbium Oppidorumqjpraefeaurs cominit- 
tuntur fere nobiIibus,noh extcris , fed ibi natiss 
quib. rextribuit&nomcn&au£toritatem Gu- 
bernaroris , adiunftis iis ccrtisafleflbribus fiue 
eonfiliariis e eiuium numero crcaris. Cum au- 

l> tfm 



Xo6 POTENTIA 

temtempusPia;feauraeautGabernationipr2- 
fixum effluxit ,inquiritur feuerein Gabernato- 
risaaa,& omniaicripto concepta confiliooffe- 
runturregio. Confilium porroadregem refert, 
vtprsefedtum puniat, fi alicuius fceleris , fraudis 
autiniuftirixconuidtusfuerit : autvtinpofte- 
rum eum ab ofEciis arceat , fi ineptus & negli- 
gensdeprehendatur: viceverf3, fi nihiiinipfo 
inuentum fuerit vicii , vt coliaudatum ob iufti- 
tiam &virtutemad fubiimibra euehat officia, 
honoribufqj cumulct. 

Sunt autem qusedam Curiae aut Tribunalia, 
ad qu£e rex remittit omnia negocia.quae prius i- 
pfiuscognitioniobiatafuerunt , fiueviuavoce 
ldfadumfuerit,fiuefcriptoIibelio,alterurrum 
cnim fiatoportetexveteiiconfueiudine. Nam 
Cquisipfeprofe breiiiterloqui velic , fuaq-,ex- 
ponere defideria,non negabicur id ei,ita tamcn, 
vt vota fua metnoriae ergo fuccindto fcripto c6- 
prehenfaregtcxhibeat , quieaperlegttcuepu- 
biico incubiculum fuii fc confert. Cognito de- 
inde petitionis ingenio , ad vn u m e confiliis fuis , 
temittitjVt porro de eacognofcatur : Eft autem 
liorum confiliorum primura ac praecipuum c6- 
iihum Status , in quo difceptantur omnia , quas 
fuper gubernatione regnorum prouinciarumq; 
eius in confiderationem venire poflunt : iteiTiqi 
fi quid noui aut fubiti occurrat,quod authorita- 
tem regiam& Hifpanicinominis dignitateco- 
cernat. Ad hocconfihumadmitrunturnonnifi 
viri iUuftres,& quorunota eft prudentia &dex- 
teritas ,funtqj oppido pauci numero;eorum fti- 
pendium ahnuum eft , bina ducatorum miUia. 

Adhxret huic confihum Regis fiue Regaie, 
snquo difceptanturcaufae tangences vedigalia 
pubiica & aiimoniam^ regni. Ad hoc ius eft pro- 
uocandi abomnibus reiiquis Curiis& Tribu- 
naiibusregniCaftulonenfis jconftatqiie noftro 
auoexhis veiutmebris. Prasiesprimoloco eft, 
natus iliuftf i familia , interdum etia vnus e pro- 
ceribusEcciefiafticis: Confiliariiadiungufitur 
Xll.homines obfapientiam &rerum vfumex 
omnium Confihariorum reliquorum numero 
ledi.vt de difiicillimis controuerfiis iudicare re- 
ae poflint : ad quam rem vetufto more dies Ve- 
neris ehgitur. Suntin horum XII. Senajcorum 
numerotres , quosrexeohonoredignatur, vt 
confiUarios Caraeraefuacappellet, quibus iuseft 
confiderandiatq; expediendicaufasGratiae,vti 
loquuntuc , quanquam omniaquaj funtinhoc 
genere maiorismoroentianteadrcgemrefera-' 
tur. Secretarii treshistribusconfiliariisadiun- 
: ai fuat, quorum primus & ipfe eo lionGre kta- 

tur,vt Secretarius Camerffi dicatur. 
^ Hoc Confilium vfitato nriore diebus Saturni 
^ haberifolet.PhiiippusIl.rexan.falutisMDLX. 
legemtulit,vtconfilioRegioadiungerenturau- 
ditoresIV. quicognofcerentdeomnibus cau- 
fis, quaeprouocationeadhanccuriamafferren- 
tur,aduob. Canceiiariis Valadolenfi & Grana- 
tcnfi,poftconfirmatasduasfententias(itaverba 
habent ) cum confignationc miliequingento- 
rum dupionu auri. Hiec a. vt melius intelltgan- 



HlSPANICA 

tur fcicdu primo dk^efTe Valladolet' & Granat» 
Cancellarios duos,quinonaccipiuntcognitio- 
nemcauiarum priorisinftantia:(Ytaiunr)nifieae 
pupilios,orphanos,viduas aut alias perfonas mi- 
ferabiles cotingant. Sed fi ad eos prouocetur ab 
infcrioreiudice , cognofcuntdenuodecaufis 
oranib. Regni Caftellani. Quod fieueniat,vc 
fentcntia Canceilatii coformis fitfententiae pri- 
miiudicis,quifeisfumarbitratur,poteftdenuo 
prouocare ad Cancellariam eampfe,quae de fuo 
corporeconftituitalium auditorem.Qui fi cum 
duobusiliisconformiteriudicet , iamdecifalis 
eft:nec licet adaiium porro prouocare,nifi con- 
troueifia fummam quatuor miiliu ducatoruni; 
€xcedat;tuncenim quilirigatjfoiumregem ap- 
pellare poteft, itatamen , vt de miiie qumgentis 
duplonib. fatisdationemautfponfores praeftet, 
Valent aiuem finguhduplonesdenisquaternis 
nummis regalibus. 

Solebanc antea reges cauias illas vni ex confi. 
liis fuis diiudicandas committere. Cum autem 
"htigiisaccontrouerfiis eaobruerentur,vrnui- 
lus finisfuturusefte v;deretiu:in caufis prouo- 
cationum,htibus fut uris immortahbus:Bonum 
fadum vifum eft.quatuor iiios auditorciadiun- 
gere , qui in foiis difceptandis caufisappellario- 
n um occuparentur.Quod fi accideret, vt in po- 
ftrema prouocationedus priores fententiaelu- 
dicis & Canccliariiadproljarentur, isquimaie 
appcliauerac, muitabaturmrllequingencisiliis 
duplonib.depofitis, q ii hocmododiuideban- 
tur, QuingentiinfcrebancurinaErarium regisit 
Totidem numetabantur parti aduerfae,qua:iu- 
diciovicerar : Quingentideniqi quireftabanr, 
cedebanciudicibus,quibasfa<aafueratiniuria, 
quod aiufta & fana eorum fentenria male pro- 
uocatumfuiflet. 

Sunt autemhaecillius CancellarisBmembra. 
Prfffes vnus, AudicoresXVI.Iudicesincaufis 
criminalibus IV.Procurator Fifci , Rclator , Se* 
cretarius,Scribae,aliaminiftetia.Hisinfuper ad- 
duntur duo ludices Nobiies. 

CONSILiVM CASTILI^. 

P r^fidet huicGonfilioPr?(es vnus,qui quot. 
annisftipendiinominepeccipirMDCI V.Du* 
catosaureoSjSolidosXXVl. 

Confiliarii fiueSenatores XV.quorum vnup 
quifqiaccipitDCCCILducatos» 

Procuracores FifcilV.quifinguUcapinntdu-» 
catosDCCGlI.folidosXm. 

Enarratores controuerfiarum , fiueRelato- 
rc s I V.quibus finguhs numerantur ducatiannul 
CC.folidiXXlX.^^ 

A Secrecis V 1. quorQquifqj percipit LXXV. 
millia Marauedarum. 

Comraiiratiustaxffilitium j cuinumet^ntur 
CCXCIX.ducati,fohdi XXV. 

Cuftosrationum,libeiiorum,&figilIiprouf- 
fionum habet ducatos DXXXIV. annuos 
^ &foiidosXLIL 

Eft & ibi vir aiiquisIUuftris,Princeps Status, 
velut Inquifitor aut Proprietarius. 



P.E R. I p S A M H 

'Qni accipit impenfa iufticiar, cum fiib Setre- 
knOjhabetanriuamilliaXXX.Maraued, 
• Qiii recipit multas pecuriiaiias ifrogaras ob- 
Wnet ducatorum MDCIX; fdlidos XXXIV; 

Porraiii XILvnoquoq; accipienfcXXX.mil- 
liaMarauedi 

Numerator fiue diribitor,cui-q Commiflario 
Aio,quib.numei:ancur Ct).millia Maraued. 

COHSiLIVM SIVE CVRIA A- 

R A G O NI CA. 

Prsfes fiue Vice Canbelkrius vnus, cuids fa- 
larium eftjducatorum lll.millia. 

kegentesV.quorum quirqipercipitducatos 
iniiiei 

Duo Relatoires fiue Expofitof es caiifarum, 
SguorumcuiqjnumeranturducatiCCCi 
AduocatiisFifciRegii percipit diicatos mille. 
Prsf cdus acrarii Generalis ducatorum hiillia 

IUi 

tegatiis eius accipit diicatos DC. 

QuatUbir CommifrariiPrsfeaiyErarii, fin- 
gulisaccipientibusdUcatos centenos. 

Praefedlus libellorum iationalium pcrcipit 
ducatosDCi f f 

- iegatociusnumeraiituirducatiCj. 

Qaaternis Commi/rariis rationum foluuii- 
"turducaci centeni. 



Prb fcriptore Apocharum & Syngrabhorurn 
ducatiCi ^ 

Quarernis ianitoribiis dantur odlogeni du- 
iBariannui. 

OftiarioCuriaducatiL. 
' l?rotonocarioDCCC.ducati; 

£iusfubfticutoD. 
.i Magiftro computocaai &rationiim ducatd^ 
rum millia IL 

Subprifeelro ratibnum ducati t)C. 

^ SexCommiifariicbmputbrlim, cuiqjducati 
dgincuf centum. 

Tres Secretarii qtiofutiivnufquifq; accipit 
ducacbsDi ^ 

- SedecimScribaeMandacbfumiciiiqjfoiuuri^ 
tUrducatiannuiXII. 

QuatuorSctibsPetitionurti i cuiq,- loiuuri^ 
turducatiannuieL. 

Dao Tabelliones^qui iigiliiiitirefuant, cuiqi 
nucatiCL. " . i' 

^ AhifedecimScribffiratioriunijquoiiijetper^ 
npienteducarosC; 

ObfignatbridiplbmatumdantiirducatiL' 
eurfori vrii citili dubbus fertiis folUuntur du^ 
caciDi 

; Diilignatof^S fJb|ici{im 5CXV4tjbf ufti qui- 
iisacclpicducitosCi 

SexaginrabrdiriafiidedoiTioAragonicaiCui- 
iuedancurducatiducenii 



-ONSlLlVM 



ISPANIAM. 

Sex aiiiRegenre5,qtiorurti tres funt Hilpani, 
tres Icah.qu^q; prouiricia fuos habehte. 

Secrecarius Cohfilii Iralici , duo millia duc4- 
torumaccipir. 

t>r2fcaus Fifci dutato& rtiille; 
Duo EnarratbrescaufatUrti i quiliiaet kbec 
ducacbsannuos D. 

Magnus officialiscurti qiiinq^fociis fuisfiiie 
CommiflaniSjquorumqtlihbetpercipicM. 

lanitbresIILquohbecaccipence ducatUsan- 
nuosXXVL 

iiis Ifigilli in hoc ConfiHo fpeftat ad regenj. 

CDNSILIVM SIVE CVRIA 
In D i c A. 



SIVE 
ii c A. 



CVRiA ITA^t 



PrsfesiituusCoiifilii qtibtarihis accipit du 
■atorummilliall. ^ 

iueaTi mSfe ^"^^'^"^ ^"^^"^'^^ tiuriief anrui:. 



, Pr.tfidi huius Curis hiimefantiar qubtanriis 

ducaciMMDGLXXIIL 

06to ConfiliarijS.vriicuique ducati MCCG; 

XXXVLregaies IX.Mai-aued.XXVL 

Duobus ProcuratoribusFifci , ranciindcrii 
lingulis. 

E)uobuscaufarumeriarratofibifingulisCC- 
LX VIi.ducaci,regalcs IV. 

' E)uobus Secierarii3,fingLiIis cancundehi. 

Duobus Secrecafibcum fubfticutis, Guiq; du- 
tatiCXXXlII.regalesm ' 
^ DuoijLis OftiariisCuriidutati t)Ci fegales 

R-egeftortira &latibniim prarfe6to CCLX- 
VII.ducati,regaleslVi 

^ Cuilodi Sigilli Curi^foluuntur quorannis 
ducati GCLXVIILregales IVi 
^ Prsfedo e)?pen!arumfumttiunlque ducati 
DXXXIV.fcgaiesVirL 

_ Receptori miiIrarumifrogatarurti,&facienti 
furiitusiuftitlstantundemi 

Secretafib qui expedit litbras pfbiiifioriuiTi 
fansiindem. 

Fi-CEREGfi £f AVDIENTiAi SlVi 
Tribunaltd ■qus. habemtir in Lndiis. 

Prorex Nous Hifpariis. 
Prorex regni Peruani , hic Illuftri gendf e rias 
tiispercipicqiiotannisducacoirum milliaXli. 

Audientia fiueTriburiai Nouiiiifpanije ii| 
vcbe Mesicb. 

Audiericia fiue tribunal Gatcitnaki 
Tribunaliii ciuitace R.egumi 
Tribunalad S.Francifcutt Q^iicenfemi 
Tribunal Noui Regni Granatenfis. 
Audientia fiueCuria apudlnfufas Philippij 
iias. 

Infula. * i 

COMsiLivM sivE CviiiA ^rA^ 

kii Et Qv^srvii^. 

Prsfcs curi* accipit qubtarinis dUcatofuni 
. millia VL 

^ Aaditor Ratibnum&cdmputiducatosGC 
LXVILregaleslV. 

Quatiiot Confiliarii , finguli a ccipi unt taa- 
tUiidemj , 



PoT E N T I A HlSr AKI C A 

Prapfeftirs Aerarii ,Secretarms , Procurator 
Fifci, quifqj accipit tantundera. 

-Quatuor oftiariifme apparitores idem acci- 
piunc. 

CONSILIVM SIVE CVRIA OR- 



DINVM. 

Huius Curia: praEfidi quotannis foluuntur 
MDClV.ducati,reg3les 1 1. 

Quatuorconfihariis,vnicuiqvieD C C CII. 
^ducati.regalisl. ApudhocconftliumfmeTri- 
bunal expediuntur litcerae & diplomata Ordi- 
numS.Iacobi,Calatrau2,Alcantar?,&;difcepta- 
lur lites atque controuerfiae , orts incer Equites 
<Ji6lorumordinum. 

pra^fedo Fifci DCCGII.ducati, regalis I. 

AduocatoFifci , Aduocaroordinis Calatra- 
ux, Aduocato Akantarae, iingulis tantundem. 

Procuratori Fifci ducati L X X X. Solidi 1 1 1. 

Enatratori controuerfiarum fiue Relatori 
CCLXVII.ducati.regalesIV. 

Prsfedo Fifci ordmis S.IacobiCLX.ducati, 
legalisl.&ldiraidius. 

SecreraTio confilii de Alcantara tantundem. 

Conferuatori figilli ordinisS. lacobl CVI. 
«ducati, regalesll. 

Gonferuatori figilliordinis Calatraux duca- 
tiLXXX.folidim. 

Cuftodi Codicum rationariorum didoriim 
ordinum 

ducatiCXXX.folidiXXXVni. 
Ei qui litceras,diplomata, Apographas in Or- 
idinum Cuiia expeditas Regi ofFert , v t ab eo c6- 
firmentur , numerantur quotannisducatiCC- 

LXVII.regalesIV. 

Horum ordinum omnitim (upremum caput 
& magnus Magifter eft i pfe Hifpanorum rCx , in 
primisautem ordinis S.Iacobi : pro quo ordine, 
fi quid litreris publicis confignatur , rex poft Ti- 
tulosvfitatosinfineadderefblethscverba : Et 

Admmftratorperpetutis ordinis S- iMohu 
CONSILIVM SIVE CVRIA IN- 

CiV^I S IT I o K IS. 

Archiepifcopus Toletanus iamab antiquo 
gaudettitulo Inquificoris Generalis, vtque ipfe 
huic confilio prsfideat , percipit quotannis 
MDCiV.ducatos,f egales I V. 

Sexmmfequututlnquifitoresjquorumcui- 

quenumeranturanriui DCCCL ducati , rcgal. 
XII. 

Prxfedo Fifci Inquifirorii tantundem* 
Secretario inquificionis CCLXVI I. ducati, 
regales IV.Necefle eft autem , v t hic SeCretarius 
non aliunde quam ^ regno Caftihae oriundus 
fit. 

AliiSecretarioeregno Arragonisenumefan- 
tur ducati annui CCLXVI[,regalcs IV. 

Enarratori caufarum & controuerfiarum tSn- 
tundem. 

ludici Inquifitionis prjecipuo DCCCII.du- 
catijtegalcs nummill. 

Procuratori multarum irrogatarum t©ti- 
dem. 



Sunt autem per omniaHifpanis regnaFamt- 
liares,ideft,fpeculatores,cap£atoies,delaiorcs» 
proditores. 

turhagranii paciplaciddtquv intmica quietit 
Qu£jemper mferas follicitauit opes, 

qui id vnice &fummo ftudio agunt,vf fufpedos 
de religioneperueftigent,prodant & accufent, 
circiter vicies Mille , quorum quiuis mer- 
cedis nomine accipit ducatos DCCC.reales 1 1. 
Et tanti conftac hoc officium. 

Pr£efe6l:o Fifci InquifirionisSecretz DCCC 
K.ducati foluuntur,& folidi XIII. 

Duobus Cuiiae oftia:iisrme Apparitoribus, 
fingulis XXX.millia Marauedarum. 
Sollicitatori expeditionum tantundem. 

ConfiUumlnquifitionisToletan£. 

Habet hoc Inquificores V 1. Secretarios 1 1. 
Prsfeaum Fifcil.OftiariosII. 
, Accufacores autem fiue Delatores vltra cen- 
tum. 

Oppidorum nomina^ in quthm hahmrlnquifttio. 

Granata. Hifpal is. Murgis. Cuenca. Logro* 
num.Clarena.GaUicia.VallisOleti. 

CanceUariAftueG/ammatopbj/laciaHiJ^ania. 

ApudvallemoletiCanccUaria , &fupremi 

Guriae. „ . „ / 

Apudvrbem Granatam Canccllana &(upre- 

miCuriae. 

Apud Hifpalim feu Seuiliam,regens,audien' 
tia & fupremi Curiae. . 
Regni GallcEciae audientia & fopremi Gu 

RegniNauarreniCanccUaria,&fupremiCu 
riae. 

Magifiri rationum &computotuminmagtto rationa 
rioregio. 

Magiftri coffiputorum quatuor.quorum vn 
cUique foluatlur quotannis C G C, milliaMa 

raued. r n 

Pr^feaoFifci tantundem,Enarratori fiueKc 

latoritantundem. 

Quatubr Acrienfibus fiue lanitaribus , euiq 
XV.millia Maraued. r i « -l 

Triginta coipputatoribus & fubduttorlbuS 
rationum ordinariis,cuiq-, ducati DCCC* 

Aliis dUobus praefeais Fifci, CCC. miUi 
Maraued. 

Scribarum principi , Scribae cruciats i com 
putatorici:uciats,cuiq-, CGC. miUia Maraued 
Receprori pecuniarum ad Fifcii CCLX VI 
dUcati,regaleslV. 

Duodecim rationum fubduaotibus norai 
natis.finguliS CxXX.ducati,rcgales VII. 
CONSILIVM SIVECVRIABELL 
Przfidi vni , & quatucir Auditoribtis nura 
ranturannuiducati CXX.rcgales VHLXI 

MaraUed- 
«ecfetatioBcUjGotantundera* 

Pu 



ciiiqufi 



buobus bfficiariis Cadx Bellics 
CXXXIII.ducati XXXVi Il.folidi. 

hiPrVi^l ^ trienfious/fingulis LXXX. diicati, 
ill.lohdj!, denatu huftii VI. 

Eiaarratori cbntroucirfiarum ducati CVI, fo- 
JidiLILdehariinummi Vi. 

In hacCuriafiue Confilia bmniaeatraaan^ 
tur negot.a,q u^ bellum tangunr, fiue defende- 
d.xfintprouinci;Eregis,fiueiriuadend*a]iensi 
bello tam te^ reftii quam naualiincc non de hiu- 

mcndisfimbus,c6ferendaalimoniainvfusmi- 
Jitls,parandisexpedieniJifq;atmis,retormbnta. 
na , peromnuregtia&ierrasquamlatepafcei: 
dominatioHifpanica» ^ 

GONSILiVM CAm6r^,$IVE 

GRATIARVMi 

HabetWc Cuirfa tres Auditoires , quorum 
quuque prouentusannuospercipitCCLXVI 
aucatorUm,regaliumnummorUhi Iv. 
MaraT''' ^^^^'^^^^ ^^'^'^^" Cdnfilii V. tnillia 

laniror^s duo, qiioirum quifq; 
accipitXXX.milfiaMarau. ^ 

d„^7'rvf7?f'°"'^^^""'^ caufarumque 
ducatosCVLfoiidosLIL 

tn hac Cuiia aifignantur pr^mia iiR,qui rede 
pr^fueruntofhciisfuis:fitgratiavir^iis,quiad 
ftiortem condemuati fiintireuocariturabexilio 
frofcnptijreftituunturlibertatidarauatiadme- 



P s A M H r s p A N r A ivi. 



26^ 



hon^es&prgprmipes, quosrex Hij^ahom hine 
indecinjittmn 

Prorex Neapbliratiusi 
ProrexSiciliaei , 
ProrexNaiiarrii 
PibtekLufitani^; 
ProrexAta^onis, 
tiubeirnator Valetttis. 
Gubernaror (Cerdenn^. 
Gubei-iiarbr Medioianii 
GubeirnatbrlhiulairumBaiearicairum. 

i^OMtNA PRINCIPVM ET RErVM^ 
publicdrum exterarum , apudqiios Hijpanusrex 
perpetuofuosLegaiosfiuebra-^ 
, ioreshdkt. 

liomahUs Pontifex,imperatorRom. Re$ 
GaJli^ RexAngli^,RexMarociinAfnca,Dux 
5abaudi<E,Refpublica Venetai Refpubfica Ge= 
nuehfisjHeluetii; ^ 

Compumftipendiorum,qu£ RexHi^ani&auHcts 
S uii mmiftris quotannis perfoluerefolet. 

Maghb Aulx Regi^ Magiftro tria ducato-^ 
iriiriimilliaannua; 

QuatUbrinfeiribribusAui^Maeiftris, cuiai 
ducatosMD; ^ ^ 

Nobilibus Auiicis XXX. qui inferuiunt,cui. 
nbetquotidieregalesHummbs VIIL 



«allum vel temum:expediuntur ha ^cbX" ''^"^i^^^^S^^^^T^os VlIL 
hiamesdona&benefkiateg^ S-q± .. Nobil;b.domusRegi.XXlA.cuilibetquo 
heriseafine. 5 Luiuicanq,ge- tidieregalesnummos VL ^ 

Decem NobilibUs rdgis Cubicujariis cuili- 
bet duodeCimiega:es i quivalent l"c-uratumv- 



DE- 



herisea fint. 

CONSILiVM EXGVSSlOfS 

Bl r OR YM. 

ConAathbcPr^fidevno Auditoriljus tri- 
bus,Secretario vno. His non numerantur ftipg. 
^ia , cum ipla Ciiria lidc fihc inftitiita fit , v t dd^ 
bita & xs ahenUm reg.s dilToluantunfitq; hUius 
Cur.^prou.dentia,vtdebita,llaihimahia,quib. 

quotidieimmihuantur. 
CONSILIVM SYLVARVM ilE.. 

GiASLvMj 

^ ponftat&hbcPr^fidevnb,auditoribusdub- 
cwS"'"'' ^"°'I^"^^°"bus duobus-pertra- 
aanturque in eo qu^ ad mcoIUmiratem Sylua- 

tumreg,arumpertinenr,nequiddamniiis.nf^ 

operam , qu. quocUnque paftb ferijitioru^^ 
tione eo nomme obligantur. 

CONSILIVM VEL CVRIA POR^ 

TVfeAI.i,i^j 

H.abetliiEcPrifide.tivnuipMiid.torcsqUa^ 
tuor^SecretariUmvnum,ianicoresduos,Prife- 
aum vnura Fifci. Magnus eft hiilus CUri^ vfus, 



hum 

iioruiii fubilitiitis veiU£fui3.cui>icuIariis,ciii.s 
queVI.regalesperdiem, 
. ttibus capiariisfideveftimentariis , quibiis 
fu^ellexiregiacommifiaifenosregalesdiurnos. 

Quaternis CimeliotUm & Muhdi ciiftodib^ 
pnmo ih dies,regaIeSXI.csteris IV.; 

Qyirtqiftruaotib.Panariisfiue Artocopisi 
fingulisquaternosregaleseiiurnos,- 

Quatuor pincernis fiueab Oehbpiiorisi pri- 
mbi-egaleslV.reiiquislL 
, Totidem Salfamenrariis cujin^ inferuienti= 
bus,primis dnobus I V.pbftremis nu-cga!esi 

Trtbus cuftodibustepbtioruiii , fmouIislL 
tcgalcs diurnbSi ^ 

Duobuspueris Culinafci^uiehtibiisifingiiiis 
iingulbsreg^ies. . 

Archimagiiro «S<:,eiusj)riiTibiefubi,regaiesIV' 
cxteris IL 

Cuftbdi cultellbiiiiii ^fingulis dielsus rc^ales 
biribs. ° 

Cdqtib qui Magiftto Aixk figiijatirii feriiiti 
regalesIII. 

lanitdri CijiihK eiiifque feruoj regaies li. 
PraecipuoPIumario,eiushiiriiftro.&qiiatiidr 



lunr i quipubliceeYHhr &th^ n.j- " P"^"S(j;^.^CC:.iducatosperanhura. 
^lura.- ^ '"''"^ ' ^^^Foftd^cmus Pr^fed^o ftrag.l. vcft.s Sc aukoruri, rePi.). 

i-iimiCjuaternosregalesdiUrnos. 

^ I Sef 



^i^-. POTENTIA 

SermsatqiiealjopenWsciusquinis, fingu- 

- lisregalesdhitnosbinos. 

Prsefeao Fabrutnferr-ariorum , tresregales 

^^^rte eias operis ferui&e regales diumos 

**"Duob*As Meiicis a cuticulo f egiae Maiefta- 
tis,cuiq-, CCC.xlucatosfinguli-sannis. 
' Medico domcftico tantundem quotanni^. 

ChirurgoR;e;gio , 'quatuor re^ales numraos 
■quOtidie. 

DUobusTonrotibllsregiiGOtpDriS, qUarer- 
nosrcgalesdmrnos. 

iiomm. (eruo fccundario teg^les niHTitnoS 

IH. 

' DuobusPharmacopoeis, tantttnd^m fing u- 
4is. Seruis eor um regales 11 



Veftimentariofingulis annis ducatosL. Ca- 

Hgario rotidem. 

CalceaTio fiueSutoriannuos ducatos U 

'Aurifici ducatos annuos XL. 
, Phrygioni & Acupiaori ducatos (juinqua- 

jginta. 

Pellionitantuncleiifi^ 

Sarcinatrici vel Netrici ducato^ anntios 
XL. 

LotricfKnteammumtotidem. ^ , .. 
Duobus lanitotibusfiue AtrienfibusPAlatii» 
^uiq-, quaternos regales diurnos. 

Serarum cuftodifefquiregalem diurnUm. 
Duobuspftiariis cubicuii regii.regales quO- 

Septem lanitoritus Ccetiaculi & Cabiculi 
^cgii,rertiosfegalesquotidie. 

Prater hos funt LXVII. Camerarum ac Cu- 
yUum cuftodes , quorum vnufquifque annuos 
peffcipit ducatos quinquagenosterntJSi lolidos 
^lenos. 

Portarii iniuper duodecirn ad Seras catCna» 
:tasPalatii,qui perpetuoad portam funt , quoru 
<iuilibet accipit LXIX. aaGaTosantiuos , lolidos 
^eroIX. 

OFFICIA AVL^ flELtQVA. 

Legato Magni Auk Magiftri foluutur qudt- 
^nnis ducati CCLXVlI.regales IV. 

Et quifubducit rationes &fuppeditatlumtus 
VcnatoribUstanttindem. 

Magno Promo-Condo, tantundem finguUs 

annis. . •■o-vir 

PraEfcaoieiBalliftarisLlII. ducatiXX V^ 

Maraued. r pj- 

Chirurgia iviagiftro ducati LXVI. iohdi 

Xlvi. 

Artifici quifiladucit aureaducati XL» foli- 

dusl. r 
Chirothecaruni artifici ducatiXXXlL lolidi 

IV. . ■ 

MagiftroSphxrifterii fiue Pilae ducatiXXlX. 

folidiXIL 

Pohtori armorum ducati XVLfolidi Il.num- 
«niVL 



H 1 S ^ A N t e A 

Artifici balliftarum & catapultanim tanmft» 
dem. ^ 

Mulionibus de domo regii , ticmpe Mulm* 
num magiftro & fex eius feruis , finguiis annis 
ducatiDCCClLfohdiVlI.nummuliVr. 

Magiftrotripudiorutn& ChorCarum, ciuf- 
qne fociis odo , vnicuique foluuntur duciiti 
DXXXIV/olidi XLL 

£BvS.GVN15lS-. 

Centurio ftipatorumcorporis regii Burgimt 
■dionUrn ducatos aiVftuosacclpit mille. 

Legatus eius fiue fubcentnrio ducatosD. , 
Signifer ducatos accipit GCCG. 
Centum f^ittariisBurgundis ,<3mnibusno» 
fcilibus pt ognatis famiiiis .numcrantur quatera 
ni regaksnummijfingulisin diem.Tubicini to- 
tidem. 

Sacellano trcs regales in fingulos diesv 



E GfiK-MANrllS;* 

Capitaneo Cuftodum corporisregii Geritta» 
norum dantur ducatianHui mille. 
Legatofiue fubcenturioni eius CCG. 
PraefeftG Vigilum cuftodiae Germanicae duca- 
tiCC. 

DuobUsTympaftiftis iundiim ducatiCXXX» 
TibiclniducatiLX-. 

Centum Germanis militibus , vnicuiq;dua 
tegalesdiurni-. 

Saceilatio rres tcgales in fingulos dies. Chi* 
rurgo X.milha Maraued.per annura. 

Ex Hl^P AHI s> 
teiltUrioni ftipatorum regiorutti Hifpano^ 
tUm foluuntur mille ducati aUnui. 

Subcenturioni cms D. Goadori agmmi» 

' DuobusTympatiiftisiuni^timCXXX.duca- 

ti.AuletaeLXII. . t j- 

QiiatUot Decuf ionibus tetni regalcs dutr- 

ni 

'Centum peditibusHifpanis.biniregalespet ' 

fingulos.dies. ^ 
Sacellano totidem^.Medico quatuor : Tonlo* 

rivnus. 

ScipatoreS corporisregii equites» 
^uni hi omninofexaginta Hilp3ni,equd m6* 
rentes ftipendia in Praetoiio , quibu s numeran- 
tur^ternir^aleSdiurnifingulis.Totidemcuiqj 

Tubicinum:funtautemduo» 

Diffignatores diuerforiorum X. qui ftipendii 
pefcipiunt , vbicunq; Regisaulaeft, fiue Valla- 
dolcti,fiueMadriti,fiuedeniq-,ahbi. AdftendiC 

autem ftipendium eorUmfupra CXXXIIL du- 
catosannuos. 

(^adraginta Commonftrarofes ViaruWf 




qiiomm qniuispercipitXXX. milliaMaraued. 

Pr.-rterhosruntGCC. Nobiles ordmariide 
'domoRegia , quorum quiuisannui ftipendii 
homineaccipitXL.miliia Maraued. 

Illisenim , quipervicesquaternasferuiont, 
humeranturovaogeniducariannui. 

Nobiksfacn Cubiculi ReoiU 

Horum duci fuieCapitaneo legicimo dantur 
annuatim ducati DCCC. regaJcs XI. 

Legato eius fiue rubcenturioni C L. millia 
Maraucdi 

YexiliiferoCCLXVn.ducati,regalesn.Ma^ 
rauedV. ^ 

Eiquifignum maiusprafert,XXX. mil.Ma- 
raued. 

Duobiis Tubicimbus illiusturros , cuique 
quatuorregaiesdiuirni. 

Ccntum Nobi!ibus cuftodibusfacri cubicu^- 
h, (eniregalesdiurni , cum altapaxeft. Cxxe^ 
rum Rege in militiam proficifcente , aurad Lu 
dos aut feftimratem aiiquam publicam » rejiaies 
Usnumeranturduodeni. 

Sacellano bini regalesdiurni. 

Qu*ftori& folutoriftipendiprum quaterfti. 
VENATIONIS MINISTRL 

Eft hoc genus Venarormtl regiorum magn« 

prHi{paniamcxjftim3cionis,cumpJenque1mc 
Equeftns ordinis aur Nobiiibusprognatifam!^ 
Jiis. Numeru»eorumaaqainquag!ntaaccedit, 
mter quos vigintigorut cuftod.am cubiailiRe- 
gins&iiberorum regiorum , nixi antiqfnffimo 
prmilegio : vndeeos Hifpani fua Jineua no- 
miuzmMomeros de Garda. PJerique oriundi lunt 
ex veren Caftilia , e monranis ci tca Bur«jenfem 

l^^r^^' Percipitque quilibet eouim quotannis 
UCCCiducatoSb 

AccedunthisX lX. nobiiesadolefcentes cii 
Moderarorcluo,& bismiUeducadsannuis 

Moderatori iliius fubftituto fvae Commilfa. 
noloIuunturducatiC. 

iVIagiftro ftudior um iiiorum Nobiiium pue- 
rorumducatiCC. 

SacelianoLXXX.Prafcdo CulihiBLX I^re 

ceinori, Magiftro M ufic^, qui idem q.uoque eft 
Chorearumiudorumq-,infticutor LXXX du- 
catiannui. 

Magiftro£quiirorUm , quieosequbs artifi- 
cio.ein gyrum agere docer,ducati XL. 

hurL GJadiatoris,ducatidailturau- 
SACELLVM SIVE LARARIVM 

R£ G I VM. 
Magniis ArsSacellanus , Ciai Prsfedlug Sa* 
:rorum accipir annuos bis miJie ducaros. 

MagnusEieemofynariusRegius , ducatos 
mille. 

OratoriiPrsfe^us,quaternosregaIesnum- 
Tiosindiem. ' • 

QuatuorSacelJani.ferenteshabitum S hto 
"finguhCCCXLVlI.ducatosannuos^ 

. Duo SaccllaniordmisdeAicantaraidemae- 
:ipiunt» 



ISPANIAM. 

Duo aii, Saceilani ordinisde CalatraUa tan. 

tundemi, 

Vig,nriquatuorSaceiianis,quiftcri.opera- 

SvT/rf '^''"^^^ » danrurfingnlrs 
»-.AA.AlJi.ducatiannui, 

Quatuorminift isAditorum , duobufq:v£. 

ditu.s , vmcuiquefingurisdiebustresregales 
nummi. ® 

CHORVS MVSrC0R.VM Re^ 

Prsfcilo fcmmo Mufics numerantur annul 
ducanCCLXVIi.regAiesIV ^ 

M.igiftro SymphoniacoSacelii L.miIJia Ma* 

raned-. 

^ Dubdecim plieris in CHoro cqncinentibus 

ducatiCXXXIlLfoi,diVm.quGd3urumacd- 
pit m.gifter corum & infticucor. 

quadr.ginta quinque Canroribus Laranl 
cuiq; qiiaruor regaies in diem. 

Mufico , quimconcentuprofundamvocem. 
pra:liac,rar,cundem!, 

Pisceptori qui pueros in choro cantaturos 
inJingiaJatinainftruicrantundem. 

- Mug)ftroOrganiMuficii£5ceiquipuerosin 
nons harmonicisinftiruit,idem. 

. DiilJgnacori MuiiCKinSacelloducati G VL 

foJidi 1 L 

Hierophykci OratoriiXXX. milliaMara- 

ued» 

Hierophyiaci Sacelii,tafitUntlefti. 
Quj organapneumatica«Sf caerera Inftrum^^ 
taMuhcaad Harmoniam concinnare nouit» 
ducat > CXXXlII.foIidi XXX Vin. 

Magni Eleemofynarii Cotaraifl^rioidUcati 
XL.foJidusLnummuhlX. 

Duobusferuis , quitibiasOfganDrum folli* 
bus inflanccuiq; XV.miilia Maraued. 

SexMuficisquiPentachordis , arcufetaeeo 
fWibus taais, ludunt dancur ,n fingulos dieS re- 
gaies quacuor. Duob. cornicinibus cantundem. 
SACELLANI qyi noN MINI- 

^ STRANr iN AvlA. 

Sunt&aiiiHierophantKfiueSacellani, qul 
extra AuIS rcgia ver(antur,& rame ftipedia inde 
percipium,numeroquadraginta,cnm vnicuiqi 
numerencur ducaci LXXX. foiidi IIL nummu* 
liVL 



STABVLVM ET MlPPOCO* 

,M 1 A R E G I A. 

MagnDftabuIiRegiiPraEfe<aofoIu5turqubt« 
anni'^ ducacbrum duo miliia. 

QuinqueminoribusPraefedis Equorum rc* 

^^^^^^^^"^"^'^•"''^^'^^''«"^''•^"educati 
CCLX Vllircgales IV» 

Quatuor equorum fubaaoribus & inftru- 

doribus.fing listanrUndemi 

-FeciaUfeu caduccatori L.miiieMarau, peran. 

^ Diflignacoriftabuiiregiitanrundem. 

^4 Ad"» 



UZ P Ot E NT lA 

AdiutK^o fme focipeius,^kx.ftiillia Mara- 

uerf. . 

Aliis diffigtlatoris fociis > cuique tantun- 

tabellano fiue internuncia ftabuU regii XX. 

• imjUia Maraued, . 

Quuiis aliisTabellarus , ideftipendiuman- 

■Politori armdrum &inftnlmeritorum ftabu^ 

li.LX.mdliaMarauedi. 

Eius in hoC labdre focio.tantundem. 

Magno Hippocomix actquorum tegiorurft 
!CuratSri,L.milliaMai-aued. ^ _ 

Quafuoteias fodifS & mftiiftris, fingulisXV. 
miUiaMaraued 



miuiamataucu. - 

Quatuot fettiisiqui equispr^bentpabuiumi 
WvXV.mUliaMaraued. , 
dationali |)rsfeao Eqmni L. miUia Mara- 

"^•^uftodi afniorum ptophylaaicofum XX, 

■^iiliaMaraucd. .i . 

Dudbus Ephippiorum feu Selial: am artihd- 

l3us,cuiqi XX.millia Maraiied. 

Stratofiequorumiaiitandemi . 

CuftodiEphippioritm, ffe'norutTS /coftigia^ 
iiimXX.miUiaMaraued. _ ^ . . 

Seruahuius cuftddis , "Vel potius focio > tan- 

utndem. ^ ■ V v .„si 

Pilentdrum & Ledicarum artihci, X X. mil- 

liaMaraued. , , , n , 

C^i Pilentdtum & Cifiorum curam cutto- 

"diamq;2erit,tantundem. 

Deauratori & Plumario , cuique tantun- 

^^tabern^inftitori^MagifttoXV.miiUaMa- 



H I S P A N i c A 

MVLIONVM REGIORVM COL- 

L E G i V M. 

Piifhus mulloha mularumq;ma|ifter'qu6£- 
ahnisaccipitducatosCCCC, 

ProximusabeoducarosCi , ^ 
Sunt autemmulsfefequitii^aagiftta, quatu 
fufgularum finglili feruuh cutam gerflt atcepbS 
ttibus tegalibusih dimenfumdiutnum. 

CUrator fabricatum percipitanhudXV.mil- 
Ua Maraued. 

Habetrexinferuitibfub tfedecitti Cutforesj 
-qUibus pt aeter amidum & calceameta ,qu£e rcx 
fuppeditat, rtumcrahtur tetni tegaleS diutni. 

Qui regem peregre prdficifcentem feqnun- 
"tur^tantundetiiaccipiunt. ^ 

Oaodecitii Symphohiacis , qui ludunt Iil- 
ttrlimehtis Mnficis.fingulis regales IV. 

buodecim tubiGinibus loMtut ideta fti- 
pehdium. 

MVNlA EeClESlASTICA. 



f 



■ArgentarioXX.millia Marauedi 
AquarioIV.mUUaMaiaued. 
Quatudt fabris , fin|ulis tahtuhdem; 

Sclopecario XV.miUia Maraued. 
Fabroarmorum,XXX.miUia. ^ 
Fabro curruum liiie Carp^ntario XX- miilia 

ihiirauea. ^ , . 

Commiirario i qui tationem cxtgit tabrica- 

rum,tantundem. . ^ , 

Ei quifclopetum ieubombatdamminorem 

ie<tipr2efert,XLV.miUiaMaraiied.^ ' , 
Oaosinta piieris fiue fetiiulis in ftabulo, hn^ 

guUs duos regaies & dlmidiiim vnoqudque 

'^^^'Habet rexvfitatdmotel^Uehta fiueturrus 
-teadsXXIV.numerariturq-, Vnicuii^iJ aurigsre- 
oalesdiUtniquatuor; 

Itemque Ledicas fiue curf us penfiles lex , 6i 
ad vnamquamq-, mulas diias cum duobusler- 
iiis , quoruin ferlKJtum mefccs diurnaeft rega^ 
iiuinnummdruihttium:. 

t>i seterea fex Carpeiira iri vfus varios HippQ- 
cdmicb regis , vnicuique carpentd adiundi funt 
feruulidud>quibas terni tegales diurril oume- 
ranEur; 



i?rsdicitori fiue CdnCidnatdri nuhief antui: 
anhuaLX.miUiaMatau. . 

Auditdri Corifeffionis Secretse rcgis ducati 
btCCII.regalisVriusctimdimidio. 

CdncidnacoriaUiquiprtieuUris diciturLXi 

'tniUiaMaraUi 

AvcVPii kEGii Mmi5tRL 

t^r^Fedb Aucupii i ptoipfd k eius io£uS Cd 

LX.miUiaMarau. ^ . : 

Proximbab hdc cilm diidbusaliiSClL miUii 

^^^atuot aliis Aucupib. .finguiis C. mUl.Ma- 

AHis quatudtLXXX.miUta. pbftrertiis qua^ 

mor.LX.itiiUia. , ; 

Decem venatdribus , quiaiiesaquaticas ca 

ptdntXV.millia MaraUedi ^ ^ 

Mag. ftr o Falconatiae fiue rei Accipittaii^. C. 

ihilliaMataus , ■^•^,,^1 

Prxfedo ihftrurfieriroriim veriatoriorum 

taill.Mar. ... . . . ,'11, 

Fai^to inftrurtienfcorum Yenaticorumll.niiU» 

j^iarauedi 1,*.- 
Quacudrfetuisquicufamgeruntcariumve- 

ftigarorUmXXX.hriUeMataued. 

Quatuorferuis qiii curam ger unt canum Ve^ 

iociumtantuhdemfingulis. . . , , 

QuatuoraUisquiCanesiUoshiitriuntefudi. 

untqvXX.mUliaMaraued. _ ^ , . 

Diiobus Vertagorum&Molofforum cufto- 

dibus XXlVariiU.a Mara: , 

iam abhisadcsteras Gubernationisregno- 
ium &proUinciatumpavtesnos cdnuertcmus. 
Eft igituf apUdHifpaUni Vrbem regen vnds.& 
Auditdres quatuor,qui iUs d.cunt clu.bus illiUS 
Vrbis.&ad qubs defef Uncutcohcrduerfi^.ldem 
ficiriteondNauarrenc). Apud GaUoccos fedcs 
eftfiuefribUnalcumPrifidevno. InAragonm 
itibunal, cui prseft tegens vrius cum fuis cdnh- 
liariiSo 



/ 



Y^kmtx regnum eodem modo reg,tur,vt & 
V^acalonia, ° 

, Cum autemreceprisregnis prouinciifq;Hi- 
Ip.ini^,qua5 poiTcderant Mauri & Saraccni, ne- 

cefla. mm videretur , continere in officio nouel- 
loSLhriftianos, quinuperBaptifinum recepe- 
ram,& cauere , Re ad pr.ftinam Idololarriam fi- 
ue fuperftK.ones relabercntur i c^prum eft co- 
^'17 ^^.^"J^-fi^io^^e , cuius feueritatc recidiu^ 
a hde Chnft,anaobuiari po/Tec. Quanquam au- 
tem con/il.um .ftudab mitio md;,mnon fi.e- 

tiCdem tamen eiacddit quod aliis mn Jtis bonis 
conftitution.bus , vtinimmanes abufusdes.- 
«eraret, &fieret officina crudelitans & f^u4, 
cuius rennnumeta in h.ftor.arum monumen- 

t burS?''^^^'- P°"°'pfi-^Inquifitionis 
*aputeftInqu.fKorGeneraIis,quidemorenun. 

^"'cConfil,ari,EccJefiafticiI V. v.t^& e- 
f|.d)aon,sprobat^. Cognofcuntur.n hac Cu- 
r a l,ue Senacu caufe Rel,gionis& H^retico- 
ram,&m,ctuntur.nc«terasregniparteslnqui- 
firores peaaJes,qui fcdes fuasfbi habenc, n?m- 

v!i ^"^.""■^^"^f . in GaJlcecia , Arago.ua, 
VaJenc.a&Catalonia. ^ 

Sequuntur aucem Regiaperpetuo quatuor 

iud.ces ' quicognofcuntconcroueifiastamin 

caul.sc,mhbus quam crim.nahbus.extenditur. 

queu,r.fd,^t,o eorum per quinque miJJiariaHi- 

ipamca , crcum idoppidum vbiauJa regiseft, 

qu.n & per coram regnum,fi id figilJacm ns de- 

mndetur.MagnaefthorumperHifpaniamau. 
dtontas, m pr.mis in cr.m.nalibus , cmn facino- 
■ro os mag,,afeuericacepunianc • neq-,cuiquam 

S nT' ^"P"'^'^ ^'^'^""^' prouocatio. 
^unc.n eadem Cuna crc.cer cnginta Apparico- 
res & Scr.b^ Caufarum cap.ralfum co,£^Jures, 
qmbus diue.ia adfignacafunt loca , vt & diuerfi 
luntcarceres 



IpSAM HlSPANlAM. 

ronius ConneftabJius Caftili^. Domicilium 
l^ichabecn vrbe Burgenfi veceris CafteJJ j 
n-ntan,s eiuJciem pl..bus domi«,m ^ 
-cnonapudSoriam , qu. vererumfmVNu: 
inancia ■ parc.mec.amapud Bofcos fiueCanta 

b.-os Prouencuseiusa,L,acceduntal rS^ 
miiiiaducacorum. 

Comes Nieus,ex£,mi]iaVelafcorum. Do> 

tn.cdrum lm,c .n opp.do N.eua , ccrnconum ^^^^ 
p_ 

Comes Sirudis^genre Ve]afcorum,reddi- 
tusa,onuosperc,p.tXiV.m.lhaducatoa,m 
Eft autem Familia Velafcorum a nobi. 

Sdl ^°""^"'^P-'-> SU.deditno.yuco 
2ftcllanoregnoConneftabJ.os,multofn;P^a 

c.p«vVmagnan,mosbelliduces.Primaeorum 
ongcjeftem^^^^^^^ 

expauedommancur:putanturq-,VelafciNobi. 
luace ance c^ceros cmnes. Arma eorum hJc 

^^.nnScu.umaJbum,feptemc,^ 
las fiuealueohs vacegatum : prstereafexleo- 
nes rab.cund, m eodem ^quore , &frx 
aurataiusquorerubeo. ^"^^^^^ CaftelJa 

^amUu Mendo^arum,eorum tmli,ama, 

Duxlnfancafe , MarchioGenet^&Sanril. 
fnr?^' ^^^dagn.,Dominus reg^ po^ 
fion^deMan2anares.Dom,c,l,umfuum^babJ 
Guadala,ar^ : dominium & poiTeflioneTi,, Ca 
ftn,a Veter., emfq; regione montana , in r .na 

Ltrat'^'°"^""^^^-'^-----'c! 

Dux FrancauiIl^,PrincepsMo!itenfis^faffli- 
l'a J^endo.arum. Pofieffiones habet.n reZ 
Tolecano & Ncapolicano,percipicque an.mos 
quadragiesmilJeducatos. ^ annuos 

March.oMonccxarius,ComesTend.lIe.Do. 
nncihunie.usadMoncexarium, cerr^innro- ^ 
umc.aAlcarienfi.redd.tusausannuixSl- 



Eftapud Hifpanorumreges.nmorepofitum, a„ . - 
Vtbenedefemeritosmilici,quiduramebelTo ITT 

fort,cerfecerunt,qu,ueconfra6tiaucmucilime. daS' ''''''^'^'n'"^^-^"^"^^^^'^ 

br.sv.n.cameneuaferunt , fingularibus obvir- „'1? ^^'""'"^^^ Al.anefi:pro. 

tutemafficiantpr^miis beneficiifquetranfeun. "^"^"^^"""■'^^'^--'^ - - ^ 

te benefico et,am ad pofteros ac hstedes , fi ipfi 
dum eoperfruuntur, moriantur. Nec eft vllum 

calc.r7 pr^ftandam 
calcar eflicacus, quam cum fuavirtutem manec 

l^it,mrem,fiosbellatoies,vbiperindeeft,fiue 
rort,terl,ue.g.iaucfacias, & fineeligaturii^aui 

^-er.spluraed.deruntvirtutislp!c.ii,.r'^^^^^ 
rem apudmultasgentesnoobferuari videmus 

C>untpraetereadignitatesnonnul]^perHifpa- 
iia & offica hsreditaria qu^paulo poftrecw 

nmus:vc&PnncipesacProce'resn6Lfiliprim, 
oc^ , quos H.fpan, Gratides Tituhs appclknc 

luorumprscipuihifunt,quifequuntun 

VelafmumMmarm,tituli,redditm 
^ dnnui. 



ueiuusannuidecem ducatorum miUia 

enrVn' 7 ^'^""^i'i'-ihabecin Cu- 

enca oppido,dominium eiusin bonisab eodetn 
oppido dependentibus. reddiius ezus decer^ 
ducatoru.nmillia. «c«-cm 

Comes Combradienfis, ^ Gente Mendoza- 
rum.Dom,cil.ume,usinGuadalaiara,pofi:'effio. 

«esin prouincia Alcarienfi.redditus deces mil 
lcducati. 

Comes Caftjenfis ex eadem Gente. Prouen- 
tuseiusannui VIH.mill.ducar. 

h.r^Ar''!^*'"''f Domicihum faum fia- 
bet A Imanfans : dominium in regno Ara-oni- 
co.Prouentuse,usXVLmilIia ducf torum |uol 

ComesOrgadus,interprimosHifpanispro- 
cei.s,&recundumquofdamhu,uslamihrcL 
^"'•^^'^"''""^«dSanaamEulaliam^pofieffio- 

DuxFcri.,MarchioVedang.,Com.sHa, xlrlSlS^^^r '•'"^'^'""'^^ 

Eft 



PbTENTlA 

Mftautem GensMeridozsrixra vnac tiobiUr- 
timis Hifpanis.Originera fuafe refdEuntadma^ 
•gni nominis principem viruminCantabns,qui 
dict is fucritDon Curia. Cxteros autem huius 
famiUae ahteit DuxInfantafis , cuiusarmahsc 
func ; Scutu cumfafcia tranfuerfa rubea & Uneis 
eiufdem coloris in JEquotfe viridi: ab vtrOque la- 
tere fcripta funthasc ycihiiAui^ratiaplena. 

' 'tamilm ktnncorum (^tituU fdihmy-viuntur. 

Dux Medinsekiui Si(ici,Cbmes Mddic£,Vi- 
'cecomcs EfterUniiis. Habitatioeius Valladole- 
ti-dominia eius in prouincia Camporumim Ca- 
■talonia& SiciUi lnfuU. Prouencusquos mde 
>ccipitfuntcentummil!iaducatoium. 

Dux Alcalxad Gazulas ,.Marchio Tanftae, 
Comesbrnofius. DomiciUum eiu^inHifpaU 
vrbe,poireffi5nesinAiidalu(ia;vndeXXX.mil- 

liaducat.percipir. , _ _ 

Marchio ViUanoiaanusdeRuio , eGente 
Henffcorum.Doniiiseius HifpaU , poirelUones 
in extrema dura,quae ipfi qiiotahnis X X I I.du- 
catorum milliapendit. , 
, ' MarchioAlcanicenfisexeademGentejper- 

dpitXlI.ducatoruramiUiaquotanniy. 

Comes Albse Liftae, domiciiiumflium habet 
Camor£E,poireffiones iri Caftilia veter4 , vt & iti 
xxtremaduta.ReddituseiusadXXX.mille'du^ 

CatOS, V . r • TJ • 

Comes Fontium (ie F«c«m;& ipfe ex Henr^ 
rorura familia i habitatio eius in Saliliantica op- 
pido.Po(reffioneseiusinCaftiliaVeteri,proue- 

tusX.mii. ducar. , . „ . .. 

Celebritatis magnseeftHenricoram famiUa 

' per Gailellanum rcgnum , qui oiigiriem geritis 
fuse referuntad Henricum fratremPetriregis, 
cosnomentoCrudeUs , &adquaridsmregam 

^ puellaraex GalUa. IseriirirHenricus , c miU e- 
trum Crudelem fratrem fuum interfecilet, iple 

--^ccupauitdiademaregium. Armahumsgentis 
funt : Scutum per mediiim transuerfalinea diui- 
'fura , in fuperiori jiarte duocaftfcllam aequo^-e 
rubeo: in inferiore Leo repens in ed^lem aequo- 
fe. Exhac gente orci lunt Admiralii CalleUx, 
Duces Mediriae de kiud Siccb. 
Tamilia?rincipum deCerdaedomoregia,qmhus vtati' 
turtitulis,armis,prouenttbmamuis. 

Dux Medinx Gsli , MarchioCo|olludi,Co- 
mesPortus S.Marii,hiceft capuUocius familix 
Cerdenfis. DbmiciUumeius apud Medmam 
CilispolTefncines eiiis iri regnoTolecano &An- 
dalufii parte , vnde quotannis ad eum redeunt 

XL.millia ducatbrusii. Habicanttamen hiprin- 
£ipespotiilimaraanniparteriiinHifpahV(be. 

Comes Geluenfis eft ex eadem Cerdarumiai 
milia oriundus, conficiuntque redditusems an-. 
nuifcxagintaducatoruriiitiilliai 

feefett autem ha:c familia getlds fuutti ad U- 
oes 'CaftilirE & Franciae,vtapparetex Genealo-; 
giaRegum Hifpanis , & Hiftoria S. Ludoiiici 
Francorumregis. Exhacgente, vcdiximusbii- 
ginemtrahunti>ucesMedinaGsU. Armaea- 



H i S "P A N I C A , 
rum {Linc:fcutiVriiin quatuor alueos diuifuift,VS? 
rianctbiis in qllincuncis modum fignis , vbi ih 
fu^eriore parce infignia regnorum Caftelk & 
Fra'rici£e,iUudadexcro, hocafiniftroiatere: iii 
inferiore eadem jinuerfo tantum ordine confpi. 
•ciuncur.Eft autem regni Caftellani fignum Leo 
& Gaftrum arfcrnatim pofita. Leo rubeusin <t- 
quore a!bo , & caftrum coloris purpluei. Atmi 
Francix riorafunt , nempe triaLiUaauteaiftaE- 
'quore ca^ruleOi 



Mamicofim FdmiliaXituli , domcilia,frd- 
uentus. 

Du^cNaiersE ,'(jdrines Vale'nti£c & Triiiignii 
capUt GentisMauiricorum. Aulam fiiam habet 
Naier£e,d6minium in prouincia Roienfi ynii 
percipit quotaanisXL.milUa ducatorum. 

Marchio AqUilara: , Coities Gaftagneci^ i e 
GenceMaarica , domiciUurn fuum haber Car- 
rioni Gottiitum : Poireirioriesfuasin regrioLe- 
ionenfi&Cariiporu ptoUiricia:Prouen tus eius 
annuiaGceduntadXL-mUUaducatorum. 

Comes Paredenfis ex eadera famiiia.Habitftir 
refoletapudoppiduraPafedes , bonaeiusfunl 
in CaiBporum prouiricia,vnde qudtabnis ad eu 
'redeuntXll.mil.diici , ' 

Credrtur vulgciprifcusille &fortitudiriebeU 
Uca ceieberrimusComesFercUnandus Confai-i 
'uus de Caftilia ex hac gente traxiire origiriemi 
certeabeius pofterisortifuncDuces Naiersii^ 
CaftiUa. AimahuiusfamiliaEfuncfcutumcunji* 
'duobusLebetibusahe'ilisnigris,quibusadiuriJ 
guntur quaterBacapita ferpentiria , insequord 
rubicundo. 

famili^fMpumCorduhaJwrum . 
cilia,riddimi 

DuxSefsjComes Cabra &Baeris.Gapuc hi( 
eft Geritis Covdubenfium.cuiusdomicdiuiTi e{fe, 
inciuitateGorduba,&Gran^ts.Po(reffioriesin 
regrio Neapolicano &agroCordubenfi , vnde/ 
redeunt ad eura qiiotannisLXX.milUaducato- 

"rum. , . . 

■Refefunt hioriginem ticntisfu^ad Domii 
hos & l^riricipes Andalufis,?erdirvadum Niin-* 
nefium , AluarumPetezum. Muitiliinc otigi^ 
nem ttaxcre liliiftres beiio viri , inrer quds prx- 
tipue emirictceiebrisilleduxexerdtUs i GortJ 
faiuus FerdinahdusdeCbrdubi , hierestituh 
Virtutum paternarum. Armahiiiusgentis taUa 
funt : Abfummoleptemtrabes,fignutpregni 
Aragonici. Abiriferiotcpartecaput ^thiopiSj' 
catenis ad pilam affiicum , ciim tredecim Uneis 
Velut tigelUs circumid i qUib.tdtideiii trophaei 
innUiintUr. 

ramiiid Wmifum de Toleto , eorum titulii 
prouentus. 

Dux Alb2 & GuefcK , Marchio Coriae,Go- 
mes Saliixtcrice, Vicecomes Salizarum,Domi^ 
nus VaUis Corneis,^ domo Toietana.Domiei. 
liuro 6ius Albs i d^minift ems in fegno 

Caiui 



Caftili^vetens.inLufitania&regnoGranaren ^^S 

fi , exqu.bus pofTdlion.bus quocannis adeum ^''"^'^"'''^"'^^'^u^^atonimCXXX V 

redcuntLXXX.milUaducatorum luaccedunt. 

micJium habet, poflcffionesfuasin reonis Le- \Z ^^'^'"^'1" Domicihu ciusin Ma- 

gtoaenh Neapohtano vnde percimt XX du- nf yT Andalu(ia: prouen- 

cacornmmillia, ^ '■"s AV.iTnlliaducatorum. 

ComesOropcfe. Toletanus , domicihum bct ^^0!!'^^'^'^"^' ^"^'^^"'^''^ '^^«^^ 
fuuhabetTaIauer^,poireffionesinrcfinoTor ,rf^ ' :'"^^"^"*^^^"^^'equoDer= 
tano.teddrruseiusannuiXXV.mmuducaTor^" ^'P'^,^-^^-""^ '^'HiaXV. ^ ^ ''^ 

A.untquidam,hancnobiJemfamihamre^er' U,, ^^^:,^^^ 

reor.ginemfuamadquedam Equeftrisordinis f lt lTf ^^^^^ 

varum nommeStephanumina.-,um,nmfrat 1^7" /°'''' '^Pf" ' ^»^' 

fuentlmperatonsConftantmopohtam-quiQ " ^""^^^^^^^^^' ^ed.t gens Guzm.n- 

venentinmpania, vtopirularLr Caftl^; rnpnmirn -ros pnnapes & belh Duces, 

regi cellum gerenti contra Mauros,quo confe- T Z f "^' Mcd,na:Sidoni^, Marchiones 

aoStephanusm H.fpaniaman(er,t Vndcortos P'^^''^'' ' ^«""^«Orgacinos./^rmahorum 
perhibenr Alb.xDucLArmahuiusaent sfunr ^°'"P-^^"^^d"obus caldanisrubns 

fcurum ,n quo qu.ndecim rhomb fa im "^' "^"""r"^'^'^"^^ ^^^-P-"-- vnam: 

ruie.paramcandid.cumvexill,snouemmcT ^ S ? 

cu,cu,vb. mnu.cr.r,vidoria par.a tot fiana Mau ^'^'^«'^''^''«/^'««fe^, ?^^«/^/'r.^.«f«*,^m^. 
rismpr^i.oereptafu.ire. ^ 'c"^Mau- DuxMarqued^, Marchie tlchenfis caput 

DuxBelarxs,MarchioGibralcon,tcomes fus" L "mi"'"''™ "S""' ^^"^^^^ 
Belakazans,capurtamiheCunia,r.,m^.r ■ ^'■'^""•^^•miliiaducatorum. 

Soto-Ma,orum'Dom.,ifrerH^^^^^ ^,0^''?^".!''^^"^^ ^"'^---^Do- 

opp, o VeiarKPoireffionestnAndai, Ta, ^gno du "1 
Seu.il:e:redditusannuiLXXII.milliaducatf,u! ^^.tr^^^^ 

MarchioA.amont:.sSoto-Ma,or,^gcnte ma3 f ^"^^^^^^"''''"^^«"'fti- 

Cunigarum. Domusci,rsHifpah,redd.cusan! hl.f^ P ^^^'^"«^4^ vulgoongmerrahereano- 

nu. ducatorumXXV.m,i],a. ^ ^ ?"^P'''^^'P""^ ^"d^g^uenfium familiain 

Marchtode V^.HaManrica , exeademgente, £ &^ ^I^S ' ^''^r'^"'"^"^"'"^^^ 
perc.pitquotanmsXV.m,liedt,catos. ^ - "^i" '^^^^^*'" '^'^"•^"armispr^ferut Car-- 

R^f^n,nthigencisfu^originemadfili5qua- ^n^vf T'"'"'^'^'^^^^^^^^^ 

iam reg,am Nauarrena ; eftql Dux Be,ansl^^ - Reueroar n^"'^'t P""^^P^ ^--J^-^ 

jnusCommendatotregn dftcUan,. Armae- ,nS reTaH^ 

usclypeusalbus , cum transuerfonsnonim-o ''''"'^"'^'""^'^^''^""f^L.mil- 

ScfiguoregniNauarreni. §"«"'8^o, liaducatorum. 

DuxGand.^,March,oLomb.us,capurhu- ^l^^r '^'^"^^^^"^^'P-^^ffio- 

usfem,h^.Don,ic.liumdomini.m;ueeius,n lll^^nL? Y^''"'""^^^'^"*^'^^"^^^^^^^^ 
egnoValent,^,vndequatanmsperap,rduca Tn r ?! 

ornmXXV.milha. ^ "'^ ^ \^."^'?'^°'^""' '"^Snoprimash^cfamiliapar- 

MarchiodeNauarris,regnlusMonte&,^Pe-. [^1^'^ '''''^'^"'"^'"^^'^^^^P""^^^^^^ 

eBonaru,r,,cu,usredd,tasannmputanturf6- IZ^J f rc"''' ''^^^^^ 
:'c«*reducatorumXV.millia ^"^"'"q«efoliaficus,in2q«ore.lbo. 

OrtaeftautehscfamihaVaientiavrbe pro '^''''"^«'"'^'«^«^«'^'^^^«'«^'^«/'.^ 
enu,tq,pnncipesahquotviro^,interquosafr n au 

-enducitDuxGandi^, idemq; Montefa.Di ^1,?^^^ ^'^"'T?^'' MarchioBuelm^& 

^nus. Arma vetufta Gentts vacca depafcens D r * ^^^^^^^delm^^princeps fam.haj. 

^rbas viridesm ^quorerubicundoTinex fioT f '""^^''^^"'" ?-^^-'o"PP'do,pofref: 

emo fafciculus frumenti demcffi tSem L f .^"^^^^"^ ^^"^"^^dura&Caftell:eregno,e^ 

raporubeo. iKWemm quib.perap„cjuotannisXLVLm,Ihaducar 

^'"'Gufmamorum,eorumarma,muli,redditm f;„-^rr°T^^^'^^^^'^^"'"'^"'^g^nte,domu 
DuxMedin^S,doni^ , Marchioadtrum '^'^f '^^'P°^^'^°"^^^"r^g"oTo. 



mus 



POTENTIA 

toirs hhic orti (lint i aliiq-, viri illuftres.Arraaeo- 
rum fcurumrtanaicrfalineapermeclium diUi- 
fum:in cuiusfuperiore parce funt arma regni A- 
ragonici: in infcriore fpeluiica, viide erepit ier- 
pensvelDraco» 

'miecorttfn (vel mhtmum)famtlia, utulh^mm- 
tu5,arma. 



DusEfcalonis.MarchioMoyS , Comes S» 
Stephani, caput famili^e Paciecorarn , Domum 
habet Toleti ,po{reffiones&bonafuainregnO 
Murciae » & oppido Manca , vnde frmtur quoc- 
annis cencies mille ducatis. ' 

Deb- 1 hsscfamiliaoriginemfeam Luiitanice 
fiuePortueaihs , vc&ipfiDucesEfcalonis & 
Marchiones Vaen^in Gaftiha. Oftentantmter 

arma fcutum Gum duobus Caldarhs rubicun- 
-di - ,& ad fmgulas anfasbina capita ferpentina in 

jEQUorealbo. Exnema cingunmr ofto paruis 
xlypeolis fiuefcutuHs , adtaoduminfignidrum 
tegniPottugaUici. 

mntui. 



H I S 1? A N I C A 

circuitu fpeaantur 0^0 fcuta tnihuta iti «que- 

recaeruleOi 

■Bmtlin fiut Domm negalii Arragonita,em4rm£i\ 
tituU,frouentu$annui. 

DuxViUssHermofs,ComesRibagorcjE,ca« 
putArragonefiu.DomicihuhabetapudGsfas;- 
aumiftam , poireffiones&bonainregho Arra^ 
gonico , prouentusfeiusannuiconftituuntXX, 
miUiaducatorum. 

PeriUuftris eft hxc farailia per Hilpaniata,vt 
quKab Arragorii^eregibusorc^ . plurimosma- 
anjefam^atqueglon«heroasded.t.Armaeius 

funt nouem trabes ereds in Scuto y qmnq-, va- 
ric.gatx,c3etet^ rubicundaf 



Dux O.Tun^. Marchio PenafeHs, Comes V- 
^egn^ , caputgentisGironiorum-. Hab.tathic 
PeHafeHx,poffcffiones iuas habes in regnis Ca- 
ftih^& SeuihjB , vnde percipere creditur quot- 
-annis centenaDticatorum miUiaa 

ReferuntGitoniiorigirremgentisai^adfor; 
tiffimum quendamEqueftrisordinis v.ru, qu 
cum pugnaret in pr^ho quodam conrr.Sarace 
:Ls,feLffed.citurviramreg.sfm expofito n 

p^iculttm capitevitaq,propr,a. Atmaeo^um 
Tunt huiufoodi:Scutumin tres partes d>ui um, 
■tein fupdrioremedietare , infer.or med.etas 
fohda SiL-aab dextrolatereLeorubeusm ca- 
■pttge^Jfo . abfmiftroCafteUum de— 
in ^luorerttbeo. Liferiustresfecures fiueA- 

fcis. 

' ■^amiliaFontiorUmlegionmfmm,eorumtituli,prO- 
umtus,arma. 



F-amiliade fjlmprum tituli , pouentm, arma. 

Dux Paftranee, Princeps Ebbli , caput huius 
famihe.Habitac hic Madriti.poffeffiones^ac do- 
mmiahabensinAlcari^,redditusannm,quQS 
percipic , extendunt fead L X. miUia Ducato- 

'^"^^ Marchio Montis maiotis,eiufdem fattiiiia-, 
percipittantundemauri. ^ 

Comes CifuentanusdomiciHuniluum lo- 
leti habet , poffeffioncs in Alcaria , proucntibusj 
gaudens annuis * qui ad XX. miUia dUcatorui^ 
adfcendunr. . , • 

Orta eft hicc gehs ab Lufitania , vnde mult 
fortes ac celebres viri profe^i funt in Caftihanrii 
reanante lohanne L rcge , cui or.gmem faamle 
debere aftirmant Duces Paftranenfes & Comi- 
tesCifuentahi.InarmispisferuntLeonemre- 
pentero,coronatum,in2quoreargenteo. 

Gfemrumfamilia,arma,tituli>prouentiis. 



Arcorum Dux, Marchio tarx, Comes Mar- 
chenx, AlphaPontiae famiHse. DomiciHum ha 
fcetinHilpahvrbe , pofTeffiones&bonam An- 
dalufia , prouentusannuiconftituunt ducato- 
rummUHaquadraginta, 

Comes Baiaienfis e Pontiis Legionenhbus 
aulam habet in Baialenfi oppido, redditus in te- 
gnoLegionenfi, qui accedunt ad V I. miU.adu- 

catorum. t • r 

EftautemfaminaPohtiorumLegionenhum 

^ntiqua per Hifpaniam & nobiHs admodu, qu? 

aedicaHquandoPontium deMmeroaEquitem 

ob beUicamfortitudin<5maximsgloriae. Qum 

& Duces Arcorum ex hac ipfa originem fuam 

repetunt. Armaeorumadhuncmodumhabet: 

Clypeusbifariam diuifuseft. Ad manum dex- 

tram prsfertLeohem fubrubeUm incampo Ar- 

genteo ; adfiniftramquinque tr^besereaasad 

fimiHtttdinem Armorum regni Aragonici. In 



Marchio Afturcanus , GomesTralamanen- 
fis & ad Faiiu SandsMartha?. Hic ide eft & (u- 
premus famUi^ ViUalobani&caput Oforio- 
rum.DomiciHum e.us eft Afturcaej poifeffiones 
in regno Legionis:percipit is quocannis L. miU 
Haducatoriim. • o 

Comes Oforius, priraus Manricoriim & U- 
foriorum iiabitat Vallatoleti , dominiahabehs 
in Caftiha vet€ri,redditus eius XI V. milha du- 

catorum^ n • o 

E regno Legipnenfi prodiit lUuftr.s Sc pcr' 
antiqua Ofonorum gens,vt& Marchioiies 
fturcahi cum aHis quibufdam pet CaftiiiiE re^ 
anum viris illuftribus. In armis oftcncant duos 
fuposin squore rubco, dc odlo cruccs decul- 
fatas fiue Burgundicas. 
' TamiUaKoidruntytiturhpmentits, 
arm4i 

MarchioPor^caput famiha: huius,habira 
inPora oppido, poifeffiones emsinproumc. 
Burebenfi .-prouentus adXX. ducatorum mil 

^'^ Marchio Denienfis , Comes Lermx habifJ 
apudDeniamoppiduro.DominiahabecinO 

ftUiaVcteri , vnde quotannisperciperecreel 
^uiadXtV.miiliaducatorum. 

Marcn; 



P E R I P S A M 

. Kiarchio Altamiraf.ex eadeitiRoiarUm tiftuS 
ramilia,percipirmilliaxv.Efl;&:huiLisgencis ma- 
jgiiaper Callulonenfc regnuln celebtuas. Aula 
fequenrior eorum eft Burenie, baud prdcul k 
Briuiefca. ArmaeorUmfuntquinquefteUaeco- 
loris CATuleiin xquorepuniceo. 

Fanitlia Doniinormn deCajiro,tituli,pro- 
uentm-,artha. 
Marchio Sarris, Comes Lemof^j de Caftrd, i 
Villanoua,&Vlloa,Capuchuiusfamili*iHabi- 
tathicapudMohtem-fortemLemofa^ &inSar- 
i-fa, Po/Ieffioiles eiusiriregnoGallscorum,vn- 
de piitantur ad eum redire quotannis JLx.millia 
(ducatorum. 

• Ex hac gente ortifuntMas:chidnesSarrii & 
Comires Lemofenfes : habeturque valde nobi- 
iis &:antiqua,vt originem (uam referat ad quen- 
dam magni ilominis ducem Romaiium, Crafti- 
tlium , qui in pralio Pharlalico prihium cum fua 
inanu miHtum in Pompeiarids fecitn-npetum, 
Hinc qudqiie Ortum perhibenc Lainum Cal- 
uum, qui vriusfuerite Iildicibuscum poteftate 
regia.antequam iri regni formam eapfouincia 
redigerctur. Aulam habentin GalljEciaipf^fe- 
runtque in armis q unque Aricihaglaucicolo- 
ris in «quore argenteo. 

Btberarm}ifamilia,tituli,prouehtiis,ama. ( 
Dux Alcala^MarchioTariffs, ComesHor- 
hofius ,priricepsFamiIi±Ribetarum&Henri- 
corum. Domiciliura habec apiid Hi/paHn Vf- 
bem^bon i & dominiarin Andaliifia,vnde: perci- 
pic LXXX. ducat. milli.i. Gloriantur hi fea Gal- 
LTcis ortos f egibus. Et fane extant Ducum AI- 
calenfium eoirumque Maiorum egregia in f eges 
Caftulonenles meritaj iri bellis praicipueaduer- 
fiis Mauros,aquibuscompJuresrepOfcailerevi- 
dorias,illuftre per Hifpaniam inde confecuti 
riomcn. Li atmis oftentant Clypctimtribusti- 
gnis viridibiigilluftreinajquore rribicundo.' 

fimentsllorsmfamilid, tituli,opesiarma. 
Horum capuc dlComc-sBcneuencanus.au- 
bm habens apud Vallicoletulm , dominium in 
Camporumprouincia,vndeperc!|jitducat.rail- 
lia XlLEftque h^c f4milia,vcpieriq;3rbitran- 
tiirortanon ex vno regno,fedexLufitania,GaI- 
]cEja,&Cafti!ia.Eftautemhorum,inpfiniisCo- 
riiitum Beneuenranofum illuftre cumpfimis 
pcr Hifpaniam ridmen. Arma eorum funt cly- 
peus quadrifariamdiuifus: fummafuftinencin- 
ign ia 1 egn i A rtago n i c i : i n fe ri o r a hab en c vexill a 
juina argentata j n squore viridiv 

Haroenf}sfamiU£tituliJomicilia,«pes,drmd. 
MarchiQCarpionis,ComesAdamcnfis,prin- 
;cps familia! Haroerifis, cuius rcddiais annui 
•onficiunt XXIV. millia ducatorum. Ortum 
ixc refercad quendamDonCuriam,incerCan- 
abros potentem hominem , Patrem Marchio- 
lum Carpionenfium. Irifcuro depiftosoften- 
antduoslupos ,ex vniufcuiufque ore prominet 
gnus , media fui parce abfumcus , coloris puni- 
ei in aquoreaigenteo , cum ojaocrucibusde- 
uflatis fiue Biirgundicis. 



HiSPANi.AjM; zif 

Tamilia Auilmjts iituliJo'mui,pro'uenm,ar'ma. 
Caput huius eft Mafchjo d&las Nauas, habi- 
tans in oppido Auila,in cuius agro fuaS habet 
pofreiliones&prouentusXV.milliumducat.In 
codem oppidodegunt ipfi Auiienfes,referentes 
ofigihem luaiti ad iiluftrem quendam (Cbmi- 
tem B!afium,qui cum fumtTius copiarum prkfe- 
6tus elfeti miiitans corirra Saraccnos auipiciis 
Alforifi Qaauijfegis Caliulonenfis,adeptus vi- 
doriam illuftre nomen eftconfei:utus.Arma A- 
uilartim funt , Scutum cuhn tredecitii Ofbiculis 
ca:rukicolorisin£EquorePuhicedi 

Cortefi0rimfam'iiidtituii,prouentus,drma. 
Primus qui Regnum Mexicanum in aduerfo 
OrbearmisfubegicfuitferdinandusCortefius. 
Huii^s filitis, Marchiode Vallepoflefiioriesfuas 
habet in Noua Hifpariia, domicilium vero in 
ipfa Vrbe Mexico. Redditus quospercipit,conr 
ftituuntducatorum CL.itiillia. Orca eft h;Ee fa- 
inilia ab Arragoriia, qua; nonpaucdsdedicHi- 
fpanis viros fortes & bello clarOs. Infignibus v- 
tuhturCortefiiadmodumipeciofis:Scufoqua-. 
d f ifariam dilpertito , in cuius fupdriore partead 
inahum dextram vifitiirAquiiariido.fudincurn- 
bens: ad finiftram imago Vf bis Mexicans , cum 
o6l:o capitibus mortuotum traiedo funecon- 
jiexis. Inpafteinferiore,ilhcquidemleoince- ' 
densi hit vero tres corons in ffiquore cxruleo, 

r Famili£Perahdrumtituli^domus,pro- 
uentus,arma. 
CaputPeraltafum eftMarfckio cle Falfes.IDd- 
micilium habet MaircilJs de Nauarra,quxilhus 
agnofcic doriiinium. Poffeffiones habet in re- 
gno Nauarreno cum prouencibus lexrbiilium 
ducatorum. Eft hajc familiailluftris&andqua 
per Hifpaniam, qi,^ origihera faam ad Reges 
Nauafrenos referc,vc & reda lineaihde deri- 
uantur Marchiones de Faliis. Arma eorum o- 
ftendunt fcutum,ciim Gryphoincampopuni-: 
ceo, vt &qHatuor Aneiliacum infignibus regni 
Nauarreni. 

Fam'iliis.Aqu'ilareiifisiituli,domtis,opes,arma. 
Quahquam Sd'x dux eftex Cordubenfibus,' 
Aquilarenfisramencaputefthuiusfamilix,qui ' 
& Conieseft Cabra: & Baenae. Domicilium ha- 
bec Corduh^>pofTtffiones in regno Gorduben. 
fi & Neapoiirano , vhde percipcre credituf 
quotannisad LXX.ducatorummiUia. 

Marchio AqmlarcE, Comes Caftagnerae,ex 
Henricis deLara.Domicilium fuum haber apuci 
Caffionem Comitum ,poft^effiones fuas in fe- 
gno Legionenfi & Prouiricia Campdf um, vnde 
percipit dilcac. millia XL. Efthscfamiliairiter 
regni CafteIIaniantiquiores:referens origirieiBl 
fuam adMarchionesPhegenfes,quorumMaio- 
fes prsfto fuerunt Caftellahis fegibus aduer- 
fum Nauairenos,necnoriin belJiscohcra Mau- 
ros,quos memorabili viceruncpugna,adepciin- 
<Ie titulum Dominorum Aquilarie deFronte- 
ra. In armis oftentant aquilam nigram Cenen- 
tem vnguibus fcutum diftindum tribus tignis 
inaquorerubro.- 

T iaiardd» 



a,!^ P O T E T I A 

Fai.rdocum capm eft de VeUs & de Mala. 
Aulam habet in VrbeMurcia,cumreddmbus 
quinquaginca maUum ducacorum, Ab his lon- 
ga ferie orci funt Giibetnatores Regm Murcij. 
Oriainem fuam repetunt ex Gail<ecis,a FanoS, 
MaJ^thx deHortiguera. Huiasfamthsftrenu-u 
quendam iuuenem perhibeHt honorum &.gio- 
ris auiium ven ife Murdam , ibique non pau- 
cas a Saracenis reportafle vidorias, mihtantem 
pro rege Caftalonis. In virtut^ er.go prsemmm 
Jum cum pofteris accepifreperpetuura Profe- 
eis MuTci£e titukim & offi.ium. vndefuntortr 
Marchiones de ?chs,oftendence id geneaio- 
eia depida in Teraplo Vrbis Murciae,curaar- 
rais famiUs ,quae ibi .inpecuUariracello vifun- 

Viamontmumfamilk,timh,prouenm,ama. 

Dcbent his onginem generis fai Connefta- 
t.UiNauarreni,quihabitantapudX?ompeiopo- 
dim, poiTeiriones faas in regno habentes Nauar- 
Teno , vnde quotannis adeos redenntXX. miU 
liactucatorum.Vulgataettopinio.hos.ciuamuis 

. ab Nauarra venennt, ortos tanien a quodam 
Garolo regc Francorum. Arma eorura often-, 
'dunt varie^atum rhombis argenteis glaucisq? . 
Famil't£ ad Portos Carreros tttuli,opes,inJigma. 
lohanses de Horta , Marchio Alcalje ex hac 
«jrofapia Carrerorum ortus cft,domiciUum ha- 
iensapudHifpaUra^poiTeflioncs&bonakain 

, regno Andalufise cunlprouentuX V I. milUum 
ducatorura. 

Ex eadem gente eft Marchio Vilianonanus 
- .aeBar-campra,caputfamiUx,cuiusdoiricilium 
eft Afe ^pofl^efliones vetoinregnoCorduben- 
fi,cum prouentibusannuis XVIII.milUura du- 
catorum. Refert praenobiUs h^c familia gen|is 
faumadRegemquendamLufitanum. Inde e- 
nim nobiles quidam in CaftiUam profedi tanta 
> fefuierunt fide ac induftria Alfonfo Magno Re- 
»i,vt luculenta inde retulerint praemia.Hi porro 
Srtura dederunt Comitibus MeteUinis inCa- 
ftiUa. Atma eorum oftendunt fcucum deargen- 
tatura cum irapofltis duobusfignismiUtaubus 
fiuevexiUisgrandioribus. 

Familia Bacana,em tituli, domui,opes,arma. > 
Eft ex hacinprimis genre Marchio de Sanda 
Crucc habitans invifooppido. Bonaeiusfunc 
• adS.CruceracumprouentuXXV.miUiumdu- 

catorum. 

Eft hxc famiUa es NobiUfiimis inter Nauar- 
lenas , obtinetque fecundum locum inter eas, 
qua: ad eledionem regis veniunt. Armahuius 
famiUs oftendunt feptem alueolol5nigros in 
quore argenteo cu aliquot vexillis > & in Umbo 
oSto crucesBurgundicasincarapopuniceo, 
mrrerarumfamilia,arma,tituli,pmentus. 
Ex his eft Marchio Augnonius,habitans Ma. 
driti,opeseiuspraecipu2EeXprouinciaAlcarien- 
fi , cum redditibus XXX. miUium ducatorum. 
Domicilium ftatum huius gentis inCaftilia,vbi 
interantiquiflimashabetur. Inarmis oftentant 
odtoCaldaria fiue Cortinas in aequore csruleo. 



H l ^ -p A 1 C A 

¥amiliaCardonarumtttuli,opesJmm,ama. 
Cardonarum principatum tenetComesPue- 
bls.habitans Lerenjcpercipiens exterritono 
Cordubenfl ducatorum miUiaXVl.Nobihiri- 
ma hxc gens eft in Caftilia , vnde ongmem tra- 
xere Duces de Maqueda, & Marchiones El- 
chenfes. Inarmis oftentant duosluposglauct 
coloris cum o£to crucibus Andreanis. 
Zapatarumfamilra, tttuh.prouenttu^mfigma. 
Comes Baraienfis Madritihabitat,expoflek 
fionibus quas in regno Toletano obrinct peixi- 
piens xu. mflUa ducatorum. Aiunt hi fe ortos a 
p ege quodam Aragonu,Abarca,qui|)ater pcr- 
hibetur muUorum equitum fortiffimorumaa 
quibusMadritifueritFrancifcusZapsta,Pra:fes 

fanitioris confilii regii, vt iam de raulns alns ta- 

ceamus. ■ r ■ 

mrUiarumfarnilia,tmli,opes,m}igniA. 

Ex his eft Coraes de Fontibus,cuius dominia 
funtinArragonis regno,cu ptouentibusannuis 
vi^.milliuducatorum,MiflusfuitbicComes 

in Belgicara viuo Duce Parme£i,quo defundo, 
ipfe piaefuit prouinciis ilUs an.a C.n.M D XC V. 
cepic hic Dorlanum,Caftelletura,Cameracum, 
vnde famam laudcmq-, fibi peperit.Aduentante 
autera AlberfO Archiduce,ceflitciComes ,i-a-, 
dusProdux Infubfisevfq-, adannum M DCX»^ 
quoroortuuseft. Gloriaturhaecfamflia^ongi- 
nera fuam a Gothis efle,quiPyreneos^oHmliabu 
tauere montes. Exeadem ortus cft Comes BeU 
chifius in Arragonia. In armis oftencant lca- 
tum, quinque caftelUs argenteis decoratum-. 
VamiliA Sarmientorum tttuli:,prouentm,afma. 
Ex his eft Comes SaUnarum & deBibade< 
DomiciUueiuSin vrbe Burge'nfl,pofle(rionesii| 
Cantabns; redditusxx.miUiLxduc. Magna huuf 
getis per Hifpaniam £Eftiraatio,inprimis Com^ 
fum deSaUnisuiCaftilia. Armaeiusexhiben 
clypeum cii tredecim orbicuUs coloris punice^ 
familudeGeuaratttuU,prouentiis,ama. 
Coraes Ognatenfis huius eft caput,in'Ogna- 
te oppido habitans. PofleflioneseiUs,quasia 
Guipufcoa habet , xxxvi. itiillia dueatorum d 
fuppeditanr. Ortumdedit Arragonia& Canca- 
bria. Eft achxcfamiliainterxtn.illasquaeade- 
ledionem regis cOnuctiiunt.InScuto prxf erunt 
tres trabes rubicundi coloriS,curaalueoUsar- 

genteis. . 
AiaUrumfamilia,tituli,promtm,\nfigma. 

Aialarum Alpha eftCoraesdeGomera,pet^ 

cipiens ducatorumxiv.milUa-. Repetunthicc}^ 

rr^^inem fuam aprifcis Atragonifle regibus, vnde 

multi infuper alii vid fortes prodierunt. Ix eai 

dem gente ortus eft Comes Fuenfalidae s pr^fe- 

rens in Scuro fuo cum duobus Lupis nignsitt 

carapo argentato,cum odto crueibus Ahdreanis 

colorisrubicundi. 

A<euedarumfamflia,tituli,domicilia,armai _ 

Horum primus eft Comes MontereienflS, 
domiciUura habens apud Salmanticam, poflof- 
fionesin Gallseciacura redditibusxLVi.milUmn 
dUcat.Csteriex hacfarailia ftata habeiit inGat- 
loecis domiciUa,qu§ mUltos bcUo celebres dea« 
- - - yiroj 



E k i ? S A M 
Vims tarii in Caftilia quam Lulitaiiia. In fcuto o- 
fterKlunt arborcm viridem coitia rocttnda j iii 
campo rubicundo,ad cuiUs truncum medium 
aliigacus vificur canis leporariUs albus. 

^amilu lumnfis tmli,pfduentm,mfignia. 
Haius PcincepSi Comes Morareniisj do- 
inum hibet CifarauguftiB, poileffiones in Rc- 
gno Arragoniaj , vUde perCipit ad xxxvii. millia 
ducat. Habitanthifetcin Arragonia,vndeor- 
tus eft cclebris ille Aluai us de Luna qui regliatt-^ 
te lohnnne 1 h fUit Magnus Magiftei: Ordinis S. 
lacobijlc Coniieftablius Caftili£e,expertus vlci- 
hm aiinis-variancis fbrtUnsiniquicacem. Scu- 
tum praeferunc parcim argetiteum partim rubi- 
cundum , iu quo Luna in coinua crefcens* 
^ Mefiiarutnfamilid, tituli,opes,arma. 
Piimas inter hos cenec Matchio Guatdia i- 
demqj S. Euphemias Comes. Huic domiciHum 
in Vrbe SaImanCica,fiofreffipnesapudFauen- 
tiam (Iaen)cumprc)uencibas xi,miilium duca- , 
torum. Ortum his dedic Galkcia , prsferenci- 
bus in Clypeo cres crabes cseruleas in aequore 
. rubicUiido. 

Tamiiia vloarum, tituU Iproumtus^tnfigntd. 
Huic famili^ nomen dedic Gallscorum flu-^ 
uiusjcui liomen Vloa. CaputeiuseftMarchio 
Mocen(is,prodieruntque ex ela complures viri 
clari &:be;I coii. Prduentusconftitueteputan-* ' 
tur XVI.ducatotum milliai 

Arellanorum tituii,opes, domicilia, arma. 
Horum princeps eft Comes Aguillar^, boti^ 



H i S P A N I A ii^ 

tfibus tarniis albisjper medium fedbis ili squore 
rubro, 

Fdmilia Amlldnddafum.cum fuis tituliSi 
opibus,m/ignibHs. 
Comes Riuadani» ex hac eft, iiabitans apud 
. Valladolitum,dominia fuahabensiri Gallscis, 
vnde percipit quotahnis ducatorum VI.iTuUia. 
Caftilia Vetus huic iSobili familisilatuth pr^e- 
bet hofpiciutil , partim etiam Cahtabrotutn re- 
gio.Scuro rubicuiiddappiclUseftLupusnigeri 
cum oa:o crucibus decuffatis fiue Andreanis 
pUniccicoloris. 

Carillorumfamilia,tituii,opes,infignid. 
Gomes dc Pliego ex hac domo eft&'Metl- 
doiza. domicilium habet Guadalaiairce, percipit- 
queredditus Vni.millium Di^catotum. 

Sunc &:ah3£permulca;famiIi£eilluflresnoi3i- 
lesque per Hiipafiiam, quarum omnium recica- 
re nomina, citulos , viroS illuftriores in ynaqua- 
que,domicil!a, poifeiliohes ac reddicus, cutii 
Scucis coloribus variegatis,priecerquamquod 
fueric difficillimuin, etiam le<aori non poceft 
tion eifersediofumi Nosigituriis,quaslongafe- 
rie recitauimusjerimps cofltentii 

Lyirchiepifcopi ^erHiJpamamprxdpm / 
numerantur hi. 

L Archiepifcopus Toletanus, Hiipaniae 
Primas, Magnus regni Caftellani Canceilarius. 
Piouentus eius anrtui funt CC. millia ducat. 

II. Archiepifcopus Hifpalenfis fiue Seuil- 
liaci Pririceps Confilii Regii, eiUs prduentus an- 



fua pofledionefq; habens m proumcia Rioienfi nui funt LXXX.riiillia ducatorum 



cum prouentibusquinJeciesmilleducatorum. 
Stata AreHanornm habicatio eft inregnoNa- 
Uarreno.credirurque prscipusicorum nobilicas. 
In armis habentScutumexaequopartitiic^ru- 
leum partim rubrum , cum nouem Liliis ddau- 
latis. 

itnauidarum armd,tituU,opes dfprduentus. 
Exhaceft MarchioFromifts,in dppidoeiuf- 
dem nomirtis habifans. Ex poifejlionibus, quss 
eifuncirtCaraporumprouinciajpercipitducat. 
X. millia. Prodiere hiprimum ex Galkcis pin- 
guntque in Squto iuoLeortemrepentem,cum 



1 1 L Archidpifcopus iandi Iacobi,qui quoi:-i 
annis percipit XXI V. riiill.dueat; 

I Vi Archiepifcopus Granatenfis,percipiens 
quotaniiis XXI V.millia ducatorum; 

; V. ArchiepifcopusValentishabecannuos 
tricieSmilleducatOs. 

VI. Archiepifcopu^CaEfarangufts(Saragof. 
fkjL.mill.ducac. ' 

VII. Ai-chiepifcopUs Tarraconerifis j XVL 
rinili.ducaCorairt. 

VIII. Archiepiicopus Burge^fls percipit ail^ 
riua ducatorum IniUiacrigintai. 



Hfs ^rchiepfiopkfmeBcciefiisMeiropoiitmii fubiiciuniurht 
Eptfcopatm^^ocdfitur^fuffraganeii 
SubToIetario. 

fcuencanus-^ fxL.mtUiadmaioruni. 
j Ciguencantu 
Vcordubenfis 



i , (' 
tpjfi;opatiis <ValenLtnus K 



^&egouienfn 
Gxamenfis 
Fauentinus 
^uilenfis 



l 
J 



L.miU.ducat. 
■tXLVLmiUJucai. 

; Cuiusprouentusannuifi^Ht Si^^-^^l/f 
\ ■' /XXlV.mU.ducdt. 

I XXU.miU.ducat. 

J XX.miU.ducat. 

\,XX.miU.ducati 



fMalacenfis, 1 

i^-n ...^ )Gadium, 
Ipijcopdtus<^ 
' *^ jCananarum\ 

A infularumij 



SubHilpalenfi. 



,^ Cumpmentusfunt-^ xn.miljucat. 



rXXX.miUucai. 
< Xll.mil.ducat. 
Xxil.miUucdfi 



f 



I> O T E N T I A ^lSTf AV ! C K 



'~Sor'tenfis ^uemmntinus^ 
placentiinjis 
Aftorganus 

Camoranm fiuesmicanus^ 
^KSalmanticenfis 
lEftfcopatm Kriuitatis^oderici 
' Mindonenfis 
j Aurienfis fiueOrenfanus 
l Lugomnfis 
XjTudaanm 



Sub Archiepifcopo SJacobi 



r KXlV.miUJucAt'* 
j Xl.miU-ducat. 

XVlU.millduC' 
1 XX. miU.ducat. , 
pilV.mtU.ducM' 
X.milducat. 
Xil.miU.dmat. 
\ VnlmiU.ducat- 
1 VlU'it3iU.ducat, 
\,lV.miU.ducat. 



Suh Arcliepifcopo^Granatenfi. 



ipifcopatus Adtienfis (hodie Gtudix} Vli 
ducatomm millia. 



^pifcop^tas Abderenfis fiue,vt hodie, Alme- 
■rieniis polfidet XXlV.mill.ducar. 

' Sub ArchiepifcopoValentiK- 

. , r r riXXX.miUiadmatorum 
rorioUmsftueOrceUranm-) \ ■„ . , „ 

{^J , / ; I jx.mtUtaducatorum. 

~'%,ifcomm >^;^'f f >cmmprouentusannm: <^,^^;Umat. 

■ iN.Jc.nfo.,^m^>rC.r^k|e«. IJVl^mU.dticat. 

' - sub ArchiepifcopoBurgenfi 



*EDii^eopntiisC^lagutritanus,percipiensqaot. 

•uninsXX.miniaducatorum. 

Fp (coparus Pompeiopohtanus, prou.entus 

Eabeps XXII. milHvmi ducatorom. 

HtdiK^Epifcopiafuperionhmexemttjunt. 

Eptfcopns Lcgionenfis percipiens quotannis 
JCIV.miUiaducaiorum. 

Epifcopus Brigcminus, hodie Ouiedenlis 

.XXI.milldiKar. .-r 

Pr^tereostjuosnumerammmmjunt. 
Xpifcopus Aragonenfis,cpius pra^uentus an- 

' " Abbati.tpr£ecipu«inregno Aragoni*. 

jiUasMontaragonm, 

..A'baiS.Viaonam, 
^ Ahhas SilobannifddhgnmJ 



nuirunt.XL.mliducat. 

EpifcopusPallantiaeriuePalentintis.percrpt* 

ensXXXlI.milhducAt. 

Epifcopuslacetanotum ,petcrpiens quotan- 



nis VLmilha ducatorum. 
^ Epifcopus-G uefcare nfis cuius ptouentus XI. 
milliaducatorum, 

Epifcopus Temellitanus , cuins prouentus 
annui Vlll.mil.diicar. , 

Epifcopui Albaracinus,acctpiens finguhs an- 
nis Vl.mil.ducat. 



^ X jLmillia dacatorUfn, 
\percipit quotannif< iimiUiaducatorum. 

L II miUia ducatoriitn 



■E.nfconas B.ac.vricc.Eura Irifukrum fafFraga- 
' reus eft Archiepilcopi Valentia; , funcquepro- 
ticntus-eius amuu X. nriliia d.icatorum. 
rnoratm. 

Ptior Conuentus laaai lacobi Vertefvni,ha- 



betannuariraXXX.milHacJucatormlT. 

PrioL- Conuentus S-Marci Legionenfis,ha. 
betX.ducatorammiilia. 

Priot Coniientus fanfti lactfbi Hifpaknhj, 
^ccipic XlV.millia ducatorum. 



^^JLuraddmmomn/^ruatuetu^^^^^^ 



dommendaturaE^Ordinis S-iaeobi. 



I 



CMagna CaftiHr 
Occagnttand, 
Momakgrenfis, 
Montif Tiegalts, 
VarTarum, 
ViUaruuiana, 
' \viforianJ, 
Cmmendatura \Viedmicnfis, 
Orcaionia 
Pofforunienfis. 
MtrabeUana, 
Villamaiorenfis 
Capi Ereptam 
yEfiufana J 



r XIV. mil.d7\ 
MD. 

y.mil:dkc. 

X.mil.duc. 

MDCCC.d 

MC. ducat 

[ll.mil.duc. 

)MD. ducat.(^ 

lV.mU.dm. 

MDC.duc. 

MCCC.du. 

KmiU.due. 
I MD. dmat. | 
\JdD.ducat. J 



1 



CSocaeUmenfis 

' CoraHenfisji'.maquerrana. 

San6U Crucis 

CaftilienfisProuincia 

CaMpo^ofiteita, 

Aledenfis^&Totanai 
\carauaccenfisy 
Scicenfis, 

RicotenfiSi 

Soiohorumi 

MorateUand-, 

Montijfonia & Cidanenfis, 
j Cagnamareifis 
{jionteiia&OjfenfiSi 



1 

j 



fXW.mlk, 
lV.mil. duc. 
M.ducat. 
MMD.ducai 
lii. mU duci 
iv.m-.l.A'.'.c. 
\xii.milM(* 
\MCC.duc. 
Vl.mil.duc. 
i V. nnl. du(' 
ix.mtlduc. 
ai.mii.GC: 

M ducat: 
JMDCCC^ 
Conf" 



P e'r I p s a m H 



I s 



fCanicoftHa 
VilU Uermofii 
MambofBtana 
Segurana Sur 
cenfis ctiim 
cemmmdator 



CMCClDucati 1 
IIlLmill.ducat. 
Vl.mill.Ducat 



cenjis cuim » 
cemmmdator g 
Commendatura^ e^DuxFeria/ g Su.mill.Ducat. 



Veafenjis cuius 
commendator 
ei? Marchia 
Almacana 



u 



V.miU.Ducat^ 



SjCuenus. 



J 



{vi.mill.Duc. 



P A N I A M 

^Aubechama & Vi-'^ 
demarienjis ,cuius 
Commcndaior c/? 
Cojnes Vontis Sa- 
lidenfis. 

VillanouaHaTonttu 
JMeridenJis 
^Alhangand 
I Alcueftana 
I Ornachienfis , cuius 
Commendator eli 
General.Oranenfis 
Palamenfis 
xpluienfis^ 



2il 



t 



m 



p-i, 



V^mili.Duc. 
MD.duc. 
\llll.miU.Ducat. 

MM. 



I 



IV.miU. 
M.D. 
\jd.ducati 



Commendaturael^touindiBtegionehfis. 



'^MagmLegionenfis,cuiu5commendatorcaMarchioSancl£Crticis^ 
Aguzana 



Guadalcanalienfis 
Publtana San£iti Perefii 
Kegin<& 

Tontana-Magifiraiif 
Pr&fe£tura Sanitorum ' ) 
ViUafrancana 
Bene-Venidenfis 
Vfagrienfis 

Rtberenfis quapropria eHfamilia Nobilium de mherd 
tnoiofana 

Qu£ adFabricas Proutnci£ Legionenfis deputata eii 
Tamtlu Cordubenfis Venauidarum 
Barrana qtu Jpsctat ad Vermudenfes, 
CafieUi Torafeni,&h£ceft ComitumBeneuentanorum 
Ad Caftrum viride. 

PennavfentixMendozarumy 
Trtanenfis 

Magna M^ntalbanenfis Vignefiorum 
Orchentena Mendoz,(trum 
[MuferanaCardonarum 
Commendatttra Jzagrana & Conettana Toletanorum, ' 
/AueUinoruminSicilta 
FrateUanaBacanenfium 
Sancli Colorii Neapolttana Spinolarum, 
VaJcnttnainFrancta 
OrionenfisinBearnia 
Bfteppiana 

ParacueUorumquA J^eSat ad Ceueltond 
Mutionenfis 
Mohernattdia Lajforum 
Oroiana Valdefiorum 

Lobnia,quaJpe6latadAcugnas ' 
Morana PimenteUorum 
Eftreueriana Lunarum 
Huelamorrenfis 

Mtirefia&Venacufana-Gueuararum 
CaftiUeiana Cueftarum . 
Caftrivirtdis Gutsmannorum 
Almendrakiana Cuntgarum 
Montemoltnia Toletenfium 
Medina Turrittm,haceBPadiUarum. 
Monajlertenfis,cuius CommendatorefiUarchio Cagnet^ 
CalcadtUenfis,qu£efi Moncadarum 
Mquilarienfis Cunigarum 



J 



fXli.miil.ducai. 
X.mtU.ducat. 
IV.miU.CCducati 
MM.ducat. 
lV.miU.D.ducat. 
MMCC.ducat. 
lV.miU.CCC.duc. 
M.ducat. 
ill. rniUiaducator. 
MD.ducat. 
ill.miUia ducator^ 
MCC.ducat. 
Vl.miU.ducat: 
IIL miU.ducat. 
MD.ducat. 
M.dticai. 
D.Ducati 
ILmiU. D.duc. 
MD.Ducati. 
iV.miU.ducaii 
CCCC.ducat. 
sS^ ] D.ducai. 
I SuM.ducai, 
I ^MD.duc. 
CCCc.ducdi. 
M.ducat. 
MM.ducat. 
DJucdi^ , 
Vl.miU.duc. 
ii.miU.duc. 
MD.Ducati 
MM.ducat. 
IIL miU.ducaf^ 
M.ducati 
MD.ducai. 
? DCCC.ducai. 
CCCG.ducat7~ 
D.ducati 
CCCjucaf.' 
CCC.ducat. 
MMCCCC.ducat. 
MCCCCducat. 
MMD.diicat. 
MD.ducat. 
MD.ducat. 
.^^ipcducat, 

T J Guber- 



V O T E N T I A 



H I S P A N I C A 



Gubernati0nes&RedursquaeabOrdine£queftriD.IacobidepeH<letit. 

CQuintanarmfis "| p-XA^X^A 

' ViUanouana Alcandetana | i'^ I 

Motenfis j [ ^^^^ j , 

Velefi&,quamComes3uenii&umt \ i D 

[ PortenfisRegins | 

li 



Cont-Algalenfis 
Tontano Magifirenjk 
jjdontoncimenfis 



C 

cc 

M.CC 



Commendamrje Cme Prsfedurs Ordinis Equeft^is Calatrau2&. 

rMagna Ordinis CalatrauA,cam Commendator~\ 
tU aM dux , ^ familia Prmcipum de Toleto 
Ordinaria eiufdem Ordtnis 
Ordinaria Ctfielianorum , J 
Almagrenfis, qu&ad Lunas & Mendozai^eilat 
\ ^iudeknfis 

I cafiilferanaManrtcorumdeLarat 
1 Almur^adelianaVelafcmm 
1 Carrionenfis 
j rorohana famili&Sjluenfii 
VallisPegnanaPadiUarumy 
Montachelonia jpeitans ad Pimentellos 
Pontis Moralis, qu& eB Cordubarum & Pontio- 

rum LegionenfiurB 
Moralis Henricorum de Eiheris ,a^Uarchionem 

deVillanoua&dRiuumy 
CorratienfisJpeitansadPadiUas 
Portus Plani,qua eH familu Morom& 
, Alcoleana Ortefiorum 
CmVKndatmA^VaUefierimia 

\Ad Panum Banielis 
^Po(fuelanaqu£eftAcugnarutn 
Almodbnarienfis Camft , qmeft Cunigarum& 

Cordubarum, 
Herrerana Manricorum de Lara 
\ Manfanarienfis,quam obtinetMarchiodePnego 
I commendatura Viuerorum 
Domus&familidiCordubenfis 

Velmefiana 

Calatrauienfis - ^ 

SoritanaSandoualiotum, 
VaUegana 

Domus&Pamili&ToletanA 
Domus& familiA TalaueranA Uenricotum 
Domus & Pamtli£ Placentina oforiorum , cuius 

Commendator eft Comes AdradA 
Domus & Pamilia SeuiBtani& 
Cagnaueralana • ir\ 

Leperana,cuius Commendatores antiqmtm ejle | 

fotentProreges Cafiilia J 

Prioratus diai Ordinis Calatrauenfis 



r 



1 



X.mill. 
iX.millia 
ll.mtUia 
M 

tV.miU.D 
IV.miU D. 
MD 

MDCCC. 

MCCC 

lU.mi&.D. 

MD. 

M. 

VU.mill. 



MMDC. 
MDC. 
MCCCC. 
^MCCC. 

cuiuiprouentusan- SmMdcc. 



nui Qonfiituunt 



MC, 
MMDCC. 

mm. 

Vl.mi\l.D. 

MMMCD 

MMD. 

DCC. 

IV.mill. 

D. 

Mc. , 

MCC. 
DCCC. 

Ill.m.CCC 

111. miU. 
U.miU. 

MDC. j 




tpontiutn -. . 1 

1 Acuquefacumsanai nenediaHniraUiJpalim 



hioratus 



ys.Benedi£liapudFauentiam 



.tenediBiapudPorcunam 
^ S.ienediliiapudTeletUin 

iCoritenfis • ~^ j > 

Sacranum dim Ordinis Caktraufittfupofiidet CCdmos, 



CM.Ducat. 
[ DCduc. 
. SMM.duc. 
Cumreddmannut <^ jucat, 

^DCducat' 

Lcc. 



P £ R I P S A M H I S P A I A M, 

eommendatura Ordinis Equeftris de AIcantara> 

^ommendatwaUa^naAlumampquotmnUmporu^ 

CUuerta emfdem Ordinu( vt vocant) FLmtllia CCXLVUucatorum. ' 

CommendatufaA^auchalenJtsMMCCJucat. 

SaniiaMagdalenaltlmlltaCCC.ducat. 

HornofianaducatosCCCC, 

rcelamima ^ 
VatumberanalurUdiSlionis Modocenjts j 
^amiltarumOrdiniiCalatrauenfti 
Portesuelana 
Publiana 

Familia&DomUsCorienJis 
Nelienfs & Nauarrena 
Cafiilienfis 



tii.mi&.Cl.ducAh 
J CCC.ducat. 
MMp.ducat. 
til.tnill.ci.du(^ 
MCC.ducat. 



Cmmtndatura 



"Eglafina 

Molaregiana 

Santiuagnefia 

Maieriana 

Parragalana 
J Veluifiana Montium 
^Sarftenfis 

lenfaiana 

Herrerana 

CafteUonouenfis 

CabecanaBuenfis 

S.Spiritm 

palamenfis 

Quintanenfis 

Paradelenfis 

Califuelettfis 

Parragofana . 



MD.ducat, 
MMccccdue^ 
lU.miU.D. 
lV.miJl. 
iV.miL 
lV.miU.D. 
MC. Ducat^. 
C Cuiitsfnttenfmmnmjunt JM.ducat. 
\ ^D.bucat. 

' MD.ducat. 
DCCCduc. 
lV.miU.D. 
IILmiU.DC. 
MM.ducat. 
IV.miU.CcC^ 
M.ducatt 
MM.ducat. 
MMD.duc. 
m.miU.cCC 
pccCducat. 



jidelfana 

lurifdidionesaiai Or.i;iu5 Alcanrarenfis. 
^ff^itii«rifitBioAlcantarenfisiunmn!ipercip 
hinfdt&ioMaga3itlanaDCCC.ducatos. - . 

HefanaAlcorcanenfisMCCCCducatos. 
lurtfdiSlioBanquerencianaCGCCditcatoL 

PriorarusadhuncOrdinemlpediaiiteSa 
Prioratusdecampo,D.ducat. Prioratus Calaueenfts,ccccduc 

PrioratusMage^U,CD:ducat. SacrariumOrdinis,DCCCducat 
Norandum. Hifpanorum regem perpetuum rea &argentea lltiea medio 

«fle caput&Magiftrumomnium horumOrdi- - ■ -'i^^^^^^^a^o. 

num,San(aiIacobi,CaIatraus,Alcantar?.Qua- 

quam negari nondebetjaliquandoprsrogati- 

"a$ illas cum frudibus fuis elocari certis qui^ 

bufdam condudoribus, qui quorannis eloca- 

tionis nomine regi perfoluunt tredecim duca- 

torum miUia, lidem condudores tenenrur fin- 
guiis Ordinis Equitibus.qui profeffifunt Ordi- 
nem > nectamen Commendaturispecfiuuntur, 
Jinguiis annis pro pane&aqua,vtloquuntur, 
foluereduodecim Marauedarum millia.Gaudet 
autem illo omnium Ordinum fupremo Magi- 
fterio Rex tenore priuilegiorum,qu2Pontifi- 
cesRoraani regibus Hifpanis Bulta publicaper- 
tniferunt. ^ 

■ DE E^ESTRIBVS ORDll^lBVS 
Regni PortugaUia. 

Sunt in regno Lufitanis fiue PortugalliKttreS 
S^icrorum Equitum ordines. Primi dicUnturE- 
^uites facr^ militiae Chrifti,quorum fignum eft 
Crux nibea cura firabriafiuelineaextremaau- 



Secundus eftEquitum Iacob*oru,qui pf 6 iti^ 
figni ferant gladium rubrum,vt&illiqu,fuhf 

per Caftiham. Tertius eft S.Bernardi, quorum 
ignum eft crux viridis, ad modum Ordinis Ca- 
larrauenfis.Caputhorum Equitum omnium eft: 
Kex Lufiranus , qiii ad quingenti eife perhiben» 
tur. SuneinhommnumeroaliquotviriPrihci-* 
pesiDucesduoiBraganckcuiusprouentusan- 
nui accedimr ad centum cruciarorum fiuefcu- 
tatorum Lufitanicbrum minia; & Auerenfis, 
qui perciperecreditur quotannis L.millia.Pra^ 
tctea Marchiones tres.& Comites decerti No^ 
biimm mgens eft numerus, qui & beneficioho- 
rum Ordinum plui ca^reris per regnum polli- 
denr. Sohti hi fuerunt fupefioiibus temboribus 
temere & fine ordine.aduerfus Mauros piigna* 
re; qu^ res cum multum iis adfctiret incommo- 
di.vocatisRexexGermaniaiGallia&Itahavi^ 
nsreibellic$&acieiftruendsperitis,erudiriil- 
los i"ffit&adfuefieriadferuadosotdines,haud 
lecusa€lamftaa%uisdocergladiatoresinludo, 

T 4 Vfus 



P o T ,E N -r I A H 1 S A N I c A 



Vfas & ordo reiexigere videun-,vtpaucade 
naaip5dirarioneLuricamcadicam.MenreMar- 
tio pot.ffimum foluunt^poimqumqueauttex 
pi-sPi-ades naues,qu3; eo quidS anno m patriam 
fiiinune leuertunrur . pmnes enim naues ante 
decimum odauum menfem m eundem.vnde 
folaerant , portum non appellunt , fed fmgalis 
annis duplex.foluit claffiS,pnorquidemmenfe 
Mardo.pofteriorSeptembri.Confeaoahquan. 
tifper curfufeparantur aliaab alus namgia ,qui- 
bufdam vicins Ahicx dmerfa littora petenti- 
bus,aliis vero in Afiam Indiamque pertendenti^ 
bus.Cumqi reduces naups nuhos vchant mi- 
lites,fed cantum turbamnautic^mcumpaucis 
««ibufdam mercatoribus,mittumur lis m oc 
cu.-fumferefexnauesmihtaricerinftruaae,vlq-, 
adPromoncoriamCapiiisviridis,qmeftextre- 
mus Afncx in Auftmm veigentis.macro , ne 
claffis Luhtanica a Piratis AngUs Batauisque in- 
tetcipiatur,qai magua folertiamredeuntesab 
indis Hifpaaorum naues ititc mi vigiiant^a qui- 
bus fi abetrenr, compertum, eos m vicinas iUius 
Oceanrinfulas, Maderam, Cananas, Azores 
impecumfeciffceafquediripuifle. 

Eft autem h^ec ad Indos Orientales ilamga- 
tio mako facihor & expedicior , quam quiscre- 
dere poffic , adde etiam quxftuohor. Repertus 
eft enim nauca quidam ienex, annos fexagm- 
ta natus , qui vicies ter ad Indos profeaus ,^qua- 
' dra-iesfexdiaamilludpromoncormmBonaS; 
. Speinauigando fuperamc. Nam qm Lmeam 
iquinoaialem cranimicvbi polarisftella Ar- 
' ftica apparere definit,poteft quis eadem Pyxi- 
, -xde naiuica St Magnetis ind.cio nau-ans vc!, 
qua vtuntui^ iil noftro man i vt fi qms Canaim 
Inrulas Occidentem veifus prstetietit, SceUa 
fiae Afterifcus Pyxidis nauticx, vt iph naa- 
tx dicant,(quod & concmgit namgantiousm- 
Oriencem poftquam Meridianum Ininlx S. 
Laurentii pr^cergteffi func ) vc acus Magneci^ 
ca nonnihii declinet ad id lpaciuii> , quod in- 
terOccidentem &Septentrionem meamm eft^ 
cuiusreieaufa nondum conftac ,ledadhuc late- 



STATVS RELIGI0NI5 ET REI EC- n 
'ckfiaftiupirliijp^niafii. 

iSeqiiitur omnis in vniilerfum HifpaniaRe- 
ho-ionem CathoUco-R.omanam ,adco vc con- 
trariae opimones in roagno ibi fint odioj qu:e 
ne aliqaod incremencum capere , auc fcrpere 
poffiht iongias , infticuta eft ieuera illa & ma- 
wni rigoris Iaquificio,qu£equanquam abinicio 
bono fine incrbdu6tafueric,'itaramcn fucceflit 
temporis variis abttfibus infiWis tadaeftapud 
exceros, vt officinafeuitise&crLidehiatisaphi* 
rimis iudicetur. Fuit antiquis cemporibus Ec- 
clefiarum Hifpaniearum prima Hiipaienhs ,iti 
cuius dignicatiS gradum poftea cuccia eft To 
letana. 

Cum aucem-raagna pars Hifpaniae cum ipQ 
Tolecana vrbe a Barbaiis Mauris capcafpoHa? 
taque fuiftet ,euafit ad id faRiguinVEc Jcha li- 
ue Archiepifcopatus Bracarenfis , docentibus ir" 
Ecclefi*e iftias Arehiuis. Recuperato autcr 
a Chriftianis Toleto , cum Tolccanus amiffar 
dignicatem tepekret , Bracaretifis autem fe 
mel acquifitam rcfticUere nollet , contentio il 
la Diia eft , qas nondum inter htigances decif 
eft. 

Qui porro acemporibtisRomanorum in EI 
fpania fuerinc Pralules , docet in Chronico fui 
Yafsus, quem videac Ledlor. Poft erepcas ru* 
fum Barbarorum manibiis HifpaniaSj Epifd 
patus antiquis ifuis Ciuicatibasffintreftituti, 
& quidam m n,6nnuUis cecensinftituci. 

' Etfi aUtm baud ita ^Ytdem ArthkpfiofQrmn & E 
pifc0porum Eijpani£ eX prafirtpto auctoris Eknchum 
exhibuenmus-.qiiiatafnenfequenstnftiper CatalogHiab 
au&ore nofiro Gdlofuhimtm , ne uigemofi in almo li- 
bro effe velle vidcremur , omiitere eum noluimm, & 
quanqtfam multahic occurrant,qud paulo ante quoqtii 
di^afunt; tamm qu&dam inuenmtur, qu& infuperio- 
nbmnonhabentur. 

Igicur Archiepifcopatus Tarracoaenfis, cu- 
ius prouentus anfmi eiitenduntur ad ducacd^ 
tum millia oao,hos fub fe Habet EpifGOpA^. 



reputattirii 



tus^ 



1 



rv. 
\iv. 



Barchinonenfem 

(3ermdienfem « . * \XXV. 

Aufanehfemfiue VicanHmQ ^^^^i^pyg^^^fiii^ntiui/anij^^ 

llerdehfem \ « ^^if^ 

Orgelienfeth j ^ 1 prjjj, 

Derthufienfem J ^ 

Arcbiepifcopus CsfaraUguftanus , quiquot^ fub fehabet EpifcopbS. 
aiinis percipit advigintidueatorummillia,hos 

Emenfem , | i ^ 

'^^lt^dilTlitanuriL cumprouehtm4nrimfuniducatorummiUi4 ^^1. 
Calagurritanutn n ^ in " 

^egDUtenfem J X ° 



Atnk 



V 



Mormkrenfemftue SagHntimtn^ itopos aoi. 

Ouiedenjenl j P^-^' ) 

Burgenfem J > ' 1 f^I- 

Flacentinum .> . 

Curienfem | " ' /f'!!?. 

Tordubtnfem l j -^.fi» 

Atiilenlis 1 . t . 

Paknwn/is I , ^Jf^. 

Ltgtonenfem "\ 

rledenfim I p^^^- . . 

Zamonnftm ! ' ».'^^' 

TJtudateHfem^^^^^^P^^oumttismuimfidumdmMorummiUk 

Lenenfem \ ^^^- ^ ' - ' ■ 

Baiaiocenfemj | f JI/.D-.^ ' 

Conimhncenfif\ - _ , 

Lamaccnfis \ OCIL 

VI. 
Vllh 
'lIL 

Lugeenfis [ ' jp-'^- 

Afiorganm > "I 

iianuedienfs ] i}^* ' . 

Iainnenfemfiuelauentmum~\ ^ ' ■ . ' 

Cartkagmenfem -C ' P^^' 

Sfluenfem C '^^'^^9''<>f^ef^iiii cenficimt diitmrut^ 

Gaditannm j ^*^^' ^ 

5 ipcirtsntduoArchieniTcopi Valenririps .?v b xJIU.li: 

rfependenr.shlbeantEprcopos.uretam^^^^ f^^-^^J^^damperH-fpahi.mEp.rc^pi.cju.fupe.^ 

V..Ienr:enas duca Jun. .uetanni; a.XlL 17.."" J 
Aili.^jianatenhs veroduo, - ^'^""''^^^«iJ^i^anrjlaiitqueiii! 

Malacenfis 1 _ , ' ' 

Cuadicenfis I I 

■AlinenenlisQ^ , M • - 

CanarienfisJ 1 ^^- 

Quodfiquisde/iderfocoenorcendiDl(iri,-h ■ • ^r.^-. ' 

^ rpanun, ^ p.c.edbis EcclefiaftSsS^^ ^^°'^^-^^--J^--eren.BurgenficiuKai Ve- 
v^-ch.ep (copi,aut Epif opi.ant Abba i nn U v Religiofarum Uat 

eif^He vigmci (^uatuor, yltra quihciiiagin> 



'Vifenfis ! j 

Tidafis"^' ^ ■conficknlimmruih mSia \ 

Luoeenfis [ ' P 



ca 



G E N E A L O G I 

S P A N I 

li TTVit vniuerfa Hifpanja l tcrapoi-ibus Attilae 
^ ■ ■ ^ - j--.™ Ji.iir-, rpfttia nuae ta- 



SuKeficil Ecc\enafti?. ,i«cer qu^eetiam Comn,endauu^. 

^ ... ~ - I ' - r r- - --- 

A R E G V M H 1- 

C O R V 

Vinda aliis hiftoricisWiteruindusappellatus. 

Richenfuindus^Rex bohus & Sandus; 
Baraba.TrucidauithicingentemMautorum 

-numerura,qai hoftiliter affligebant Hifpan»am- 
Henriiigus,qui in/focietateiii regtiiadmUit 
Eg;icum,generumfumti. 

Vitiira%iuit hic oculos Theuteberro fihoRi- 
thenfuindi,adquemlegitimofucceffion.suu-e 

i-egnum bertinebat.ls theutebertus ,cafluSlu- 
mimbus, cura vxote duxillec , procreauit Rodc- 
licum,qui cumadregnigubernacula petuem - 
let , vmdiaam exegit a Vitiffa & eius hbens , vl- 
tushoc modo inmriamparentiilUtam,cumis 
adhuc puer adniodum eHet 



* nunni in duodecim diuifa regna-, quae ta 
nien pofterioribus remporibus ad quinque red- 
ierum, fuetuntqiie hoc ordine computata : Ca- 
ftella, Aragonia,Nauarra,Porcugalha, Grana- 
' ' tenfe qubd 6c HlfpahiaBiEtica : pbftremum hoc 
ia Mairomm poteftare fuit,qui & inXiranaten- 
fi vibe Reg-am faam habuerunt , vfqUe ad pa- 
trumnoftrorumtempora. Coftftacautem,Ga- 
. ftulonis reges ante raultos annorum cet^ultias 
fidem Chriftianamamplexos fmire. Profligati 
enim ex ltalia Gothivquara fibl arra.s fubiece- 
ranr^vaUdequeibidomioatiEuerancfobAlarico 
•&Atulplioregibosre<eperuntfemHifpanlam, 
cumregefuoSigerico,cuiuspofterilongOordi- 
. L vniuetfam prope hoc ordine obtmUerunt 

-Hifpaniam. ... .„ ., 

SemsRepmGothorum,qUtinhiJpanid 

donmatifiint. 
. ^ 'Sigericus,quiaba!iisdicitur Segericus. ; 
■ ' \Vallias,qiiemahiappeliantValiam. ^ 

Theodoricus qui tk aho nom ineRodericuSi 
faausrexannoChriftijCD XCI. 

Thorifmundus fme Thrafimundus, cums 
fratres,faereDsecericus&Henricus. _ 

Alaiicus ,Henrici Filius. Pnmushic lcdem 
fibi eoriftituerat.Tolofe, f^d eieaus Ga lia m 
Hifpaniam fugere compulfus eft, per Clodo- 
ueum Fj.ancorum regem. . _ 

Tendius Alarici filiiis,occifus f mr. _ 
Teudofilus,vel vt alii vocanc Thcude^ehlus. 

' Trucidatus hic fuit a diis,quod virginumma- 
tronarumque pervim labefaaaretpudiaciam. 
' Agla.Huncinadueiroprshobppetiiiicper- 

hibent. ^ . i, . . , 

At.riagildus, Ethicinterfeausefthaudpro- 

'fculvrbeToletana. ' .. . 

Le^ongildus ftatrem iG.ium in partem regni 
< adra.fit/Luidumnomine. Arnanus fuit h.c, 
' Vt & anteeqflorcs eius.Subiecit regno Caftulo- 
' nis Siciliam Inailam : hoft.literque petiecutus 
■filiiim fuum Herraogidura, euiti intetem.t, 
quod Orthodoxam Chriftifidern Hermbgidus 
fequeretur,circaaiinumSalutis D LXXII. 

Riccaredus Lenogildi fihus, ab Arnanitao 
ad fidem CatKolicam cbiiuerfus diciturpet iart- 
<aum Leandrum. 

' Ludus&Viterius,iunaiiiiregnaiierunt. 
Gundamirus. 

Sefibiitus , cuius dominatio per tbtam pirope 

feextendebatHifpaniam. ' _ 
Riccareduseius nbraiilis fecundus. 
Scintiila,qui SefibUtifLierat Archiftrategiis. 
SifenanduSiante qucnl tionilulli cbllocant 

Racimiruni. 

ScintiliaSecundus.' , 
Tulca, 



Rodericus. irthoc ceffauiclineaRegum Go- 
thoruroioc modo. HabebatRodcr.cusinauia 
fUaCoraitem, nomine lulianum, quem conlti- 
tuerat Prsfeaum MauticaniaeTingstans. Alu 
fcribunt,eumin illarn AfricSe partem raifium,vt 

fLmgeretur ibi legatione , quorlim kntentia vi- 
detur VerifiiTiilior. Dum autem luhanusabelt, 
Rodencus abufus occafioiie violentuftuprum 
obtulit riii3f ehis. Patri , cum iniuriara hua: lila- 
tam inteilepfl^et, niliil antiquius fu.t, quam lce- 
liu hoc in Regc vindicare:inquacogitt.t.one cu 
noaes diesq-, vedarerur^optimum fatbu ludica- 

Uit , fi Mauros in Hifpahiam euocarct : Qui nou 
beeleaareibenegeredsoccafione,traie6tot.e. 

tb Herculeo,armaca mariu Hifpaiiiatn mgrjm 
funr,circaannum JErsChriftianae DCC AiV. 
dace quodam Muao,queni Mi.amohnusrex 
eis brafccerat : vfi aucem funtraagnatelicita^ 
Mau. i, vc brcm tempdris fpacio vniueriam pi o- 
be fibi fubegenntH,fpaniam,quanquam non li- 
ne cruentis aliquot cohfliaibus,' cum vnb b.en- 
hio vkra fcptuaginta horaihum mdhaab vcra- 
que parce c«fa fuiife nonhulh fcriptuin relique- , 
i-int. Chriftianivero,cum bmnibuspropeprs- 
lus Viaifuiifent,qubd reliquum cratjad Aiiuies 
& Gallscos fe rccepic cum Princ.pc iuo i-ela- 
•2io,Roderici Patruo:quidcihde recepicabAtriS 
Leg.ohem Vrbem,,in qtia regnauit per viginti 
annos, Hoc tempore non ampliusappellaue- 
iunt fe Gothbrum vel DfttogothorUm regeSi 
fed vfl fuhc ticiUo regumHifpahiaEfiuaC-aftel- 
Ix. Porro hattc rem alii fie narrant. Pclagiumi 
koderieipatruam , vt euicaret VitiiTae f^uitiam* 
qni iara fracri fuo Theuteberco effodeiac ocu- 
los, in locum folicacium confugifle, y bi afluiflto 
rehgiofo vitie generc,tantifper dehtuerit,do- 
hec viderit Mauros hoftilibiis incurfionibas 
totam vaftare prbtiinciam , mifcentescum tapi- 
nis csdes. Ibi demum Pclagium prbgrefluffl 
^ latibulb fuo cbllegifTe ahquam Chr.ft.ano- 
rum manum.qUiiarh arite eo cohfiageranc : qui- 
bus affumtis cum fe in AfturUm regiorieiTi 
eohttthflet . aiigefcentibus ad iufti exercitus 
' ' tivodum 



? R I P S A M 
YhOcJmm eius copiisjMauris belium inrulifTe Le- 
gioncmque vrbem arrnis occupaile , vbi poft- 
anodum per vigintiamios regnauerit, quotoro 
temporis fpacio nadus opportunitatem, ali~ 
<juem nec modicum agri modum Afnsdenuo 
cripuerit, quos vicinoram montium prjEfidio 
fe tutantes Pel«igius bello fatigauerit alliduo. 
Cum autem Mauri immane quantum crefce- 
l^nt numero,PelagiusinfirmiorcoaaLiseftval- 
lo folfaque fe ac liios defendere, ac beneficio 
meatuum rubterraneoi-um vri. Scd neficoui- 
dcm fatis le tutumanimaduertcns^curaoblcf- 
fos ah Afris grauirer premeretur, conuerfus 
id inuocatioHem numinis Pelagius , videns 
fc clabi noii poflTe, Diuinum implorauit auxi- 
Uam. 

Nec caruerunt cfFeau prcces cius : tela e- 
nim , fagittas ac lapides , quas hoftes in Chriftia- 
nos torquebant ,conuerfo ordinemaximo cum 
impecu m Mauros irruille, magnuraque ex iis 
irucidaiTe numennn. 

Cumque infuper incellexiiTentjlaborare fe- 
dicionibusinterfeAfi:os,fattacrup(ioHe,com- 
miflbque ftatario pugnsgencre, multosinter- 
fecifre,c2terosinfLigamconiecifle. HincChri- 
ftianos velut recepilfe fpirirum, animaduerfo- 
que,Dcum proiI;ispugnare,fecutosprofperse 
fortunae dudum , (ubindc terras promncialque 
aiiquas a Maaris recuperafle,impecratisetiam 
auxiliaribus a Caroio Magno copiis, quo fa- 
dum elle.vc vndique csderenniiacfpoliaren- 
tur Baibari.&plurimisexiierenturregnispro- 
uinciisque, quanquam vniuerfa pelli Hifp mia 
non pocuerint. AccidifTe hscadannum Domini 
DCC Lf. Poncificatum Romanum obtinenre 
Stcphano 111. PP. q„i & ,pfe metu Aiftulphi 
Longobardorum regis in Galliam ab Vrbepro- 



tugerit 

Habuit Pelagius fuccefTorem in regnoFafi- 
lam Filium:quicum in venadone Vrfo occurrii^ 
fet, correprus a ferainq; frufta conccrpcusper- 
iit, cum nemo ei iiippetias ferret. 

Altonfus nepos Faiila?, vel vr alii,fratris filius, 
prmius Cathohci cognomento Ornatus fuir, 
quod Ananorum feaamregnofuoehminaue- 
nt, reftituto in iummum dignitaris gradum 
Chrirtianilmo.Vixit hic cum Ghilpericus 6c Pi- 
3mas in Galiiaregnarenr. 

SucceftitA]fonlopatriFroiIafilius,fiue,vta!ii 
lominant frioia,ad annum Saluris DCC LXL 
Vicit hic mgenti pr^lio Li fideles Afros,qui age- 
)antferebant Galloscorum regionem, qua qui- 
lem pugna exercicus eius vltra quinquaginca 
loitium miiliatrucidalleperhibetur.Occubuit 
•ercufllis manu frarris fui Aurelii , qui hoc pa- 
lo regno per nefarium fcelus potitus eft. 

Regnauit Autelius Froils frarernonnififex 
nnis. 

Quem fecurus Silo Alfonfi gener, pacem 

umMauricanisAfrisq; fcdccompof^tis Eumul. 
ibusperGalloEciam. 

Curegatus Aifonfi filius,e Concubinapro- 

reacus, Afrorum auxilio ad regak faftigium 



H I S P A N I A 

confcendirJu huiusbeneficiiprofefiionemfin^ 
guhs eisannis certum virginum fiue iuuencula- 
rum numerum fubnominetributimificquod 
icacum iis pfiuacusadhucpadusfuifl^t. MuU 

tuinhicavirrurp&IaudatisantecelTorummori» 
bus dcgenerauir. 

Germondus.fiue Veremundus AlfbnfoaA'- 
nirateiundus Diaconnm agebat,curo ad capef- 
fendaregnifcepcra vocaretur : Cuius c£edio,ab- 
iedo Diaderaate ad Ecclefiafticum reuerfus or« 
dinem ingrefTus monafterium,MonachumRc- 
giprstulir. 

Alfonfus ILAlfonfi primi filius RexfaauSi 
plus religioni quam regno vacauit Vfuitq; tant* 

pudicitia, vt vxorem fuam neattingefe quidem 
voiuerit, Contemta igitur hominisfan*aimo- 
nia.cum Afri ad eum dtiiciendum Iblio concur- 
riffenr , adorrus eos Alfonfus , virum fe oftendit 
& rebus patem, interfedtoquemaximo hoftium 
nurnero,cum ingentem pra:dam nadus fuiflTet» 
a^dihcauitemanubiisduo oppida, qusappella- 
uit Afturiam & Duetara. 
' '■ Ramirus Germondi fiue Veremundi filiusj 
Normannos prslio deuicir,qui cum magnis co- 
piis mare traiecerantad vaftandam fpohandam- 
que Cantabriam. Profpere infuper pugnauic 
aduerfus Afros, quoinpr^lioaperte_eius Copiis 
opitalatum fuifle S.Iacobum Apoftolum per- 
hibent. 

Ordonius Ramiri filius rooriensfexliberos 
reiiquiccum regnaui/Terannis decem, Vrbem- 
que ToleranamMaurisademiifet. Obiitanno 
Salucis DCCC LXXXIIL 

QuoeodemannorexfaauseftAlfonfus IIL 
cuiob fehcitatem Magni cognomen attribui- 
tur* Multa hic bcllafelicirer contra Afrosgeffir> 
quibus & duo egregiaoppidain Lufitaniaeri* 
puit Conimbriam & Vifjtam.Hiceftiile Alfon- 
fus, qui quaruor fr.nribus fuis oculos eftodi luf- 
fit,cum contra eqm confp.ra/feqc. 

Sunt qni knbant sdificafieiiium Bafilicam 
S.Iacobi Compoftellaj.-aliiaLKaorem eiuslau- 
dantCarolum M.ignum Imperatorem,quo^-inn 
fentencia propiusaccedere videturadfidem hi- 
ftoricam.Regnauit AifoniusIII.annisxL, 

Garfias Alfonfi III. filius multa & periculofa 
bellageiliccapcoetiamAioIaMaurorum rege, 
quanquam folis cribusannis regnaucrir- 

Ordonius 11. extruxit a fundamentis tem- 
plum cathedrale m vrbe Legionenfi, magnifi- 
cifque exornacum ^dificiis infirper lucufentis 
redditibusannuisdQrauit.Inbellocontra Mau- 
rosinfelix fuit, qui cruento quodam prslio ma- 
gnum numerum milirum eius trucidaueruntJ 
inter quos & nonnulliEpifcopi cxfi funr.Erartt 
ad id tempus quatuor Comites in regno Ca- 
ftellano,qui cum eo in militiam proficiici nolut- 
rant. Hos follicite perqnifitos ad fe accerfiuit, 
pollicitus, ideis nequaquam fraudi aut nos* 
fore. Sed non ftetit promiflis, verum eos vbi 
comparuiirent,corripiobrruncariqueiulIir.Of- 
fenfi hoc facinore rcgni proceres , necraue- 
runt ef inpofterum obedientam, eleilis certis 

t^iHbufi ' 



P O T E N T I A 
'quibufdam Iaaicibils,qiVi reipublic:^ pra;effenr. 
Ab his -aeihceps defcendeiunt poftenoies Ca- 

Proik Il.Ordoniifcarei-^crudelitare &ixui- 
tia infitmis fuir, iugularis magno humeto^vins 
hobilibus.Poftremolepto(usfaa:uSiiiternt,re- 
hais poft fe quatiioi' libehs , cum noh niii ahrxo 

Vnore2;nafler. . r -j 

Alfohfas 1 V.cural-egnofeabdicaHct.idque 
mdidillet frat i fao Ramito , Mdhafterium m- 
jyrettus eft. TaausVero poftea fera pcEnitentiai 
viraiiique perofas Monafticgnvredicilmad te- 
^num flbi mi.binati coharus eft. Qnpd ciim a- 
SirtiadjieVtiiTet Rtoirus , compreh.nium ira- 
'tremprltauitbcuiis. _ _ 

Sandiits primus huiiis nominis, Ramiritra- 
ter Futthicvenrreadeoobefo, vtrcdusince- 
de^emmimeporret.MultisergovfLlsrerntdiis, 
vt abdomen iftud ex pArce minueret , nihil ta- 
men e&cit. Erat ea teiilpeaate R.exMauriis, 
' hominc /Vbdemartxss regiam fuam habcns Cor^ 
dubse, homo m^gnjE pirudchtia^i qui cbmplures 
ddaos Medicos alebalmaulafaa. Quodcum 
raiidius intellex.lTct.FaaafcuiiiAbdematopa- 
cc cfedidit re inutili illo pmgviedihis tinere 
Mauroram Medicocum bpe leuatum iri. Cum- 
> que ferLtamque illi cbmmiiifiet faiutem , potio- 
nem fumfit.cuiusisfuicefFe61:us,vteXcruciatuiTi 
,makimis dolohbusregeminteremerit. Sanavo 
' •cXtra regni lii-hifes verfante , Ordbnius hhus 
Ahonfi, cui a RamirooculbSeriltosfuiiredixi- 

riius,ihuafit coronavti regiam. CrEteruro San- 
«Sfcius bpe Mauntanotum.quoseiAbdemarus in 
auxilium miferat, recuperauit regnurn demhia- 
to vrurparoi-e,roortuufq-, eft anno A N.C. JCC 

■ CCXVili.cttmannisvndecimrcgnafiet. 

Hams fiUus Ramirus ill.SantlioPatrifuc- 
ceffit. ReghantehocMauh,rup apaceiquam 

■ cum patte eius fanxerant,l-egnum eius ^-'^'^^'^'^^^ 
inuafei-uiit,vaft5tavndiqueregiotie.VndeGai- 

joEcicoiitemtai-egisadolefcentia,apudS lacobi 

, oppidimi regem iibi elegetliiit Bermiuuhi Gor- 
dinii rilium,Alfonfi IV.agnatum.Fuit huic Ber^ 

muto ingens beUum aduerfus Aimanforem A- 
rabum fiue Maurorum regera, vbi Bei-mutus 

•prselio inferioi: ad Afiarum roontes fitgafe re-j 
cipeie coadus eft, Almanfotautem caftiiSapud 
Legionem pofitis vrbeta obfediti& paulo poft 
opou^nauone cepit, cumqiie non fblum oppi- 
doVed &agrisvaftariohem intuUKet, raprim in- 
arefTusGallcEciam^Templuiii D.IaCobideiecit^ 
Bcrmarusautem rex, coniundb iibi cum copus 
Garfia CaftellsComice,aggre[rus Maurbs muL 
tiim viciffiili ii^ damni intuht,i:cpbrtatisab us 
iuculentis ipoliis. 

Succeifit Bermuro filius Alfbnfus V, quilo- 
rorerh fuam in mathmonimn dedit Abdals 
Mauro,regi Tolecanb,vt eius vter.-tur fuppehis 
aduerfus regem Cordubenlem,hoftera.Sedpu- 
ellaregiaiCumCIiriftiaiiamproficereturfidera, 
verita naminis iram , in homihis gehrilis ample- 
xus,pra:fertim Mauri,venirchbluit,vbi hecmi- 
his hecpoliicitaciohibusloeum dcdic.Ditni haee 



H i S P A N I C A 

agun^ ur , rex Maurus moritur, & virg6,ilr/pSfc=, 
luni matriinonii formidmeliberara,ui moha-. 
ftehum virgtnUnil feabdit: ExtinduS cft Alfoh" 
fus Vi in obfidione Vifajibppidi in Luhtaiiiai 
iauslagitca. Bermutus IIi.A!fohfifilias,iiiuems-. 
admodim niorcuus eft.nulla rehaa lobol^ 
cuni noh nifi quaiuor annis rt gnafi^er* a . 

iEi fucceflitinregnoSan^tiaibrofccumraari^J 
ro fijo Fetdinaildo Primb, Caftellae Comitej, 
Fuit Ferdtnahdus hic priraus, qui duo regna 
cohiunxit,Caftuloniii & Legion!s,quodfa<auhi 
eftahnb Salutis M XVHL Adid viqucteinpus 
Hiaiuerant Caftellffi tegno Comitcs iSuberna- 
tores :at Ferdihandus, vt di£tum eft prihiusre. 
nbminauit tegerti Gaftellartum. Quih & ad flx- 
peribrd regmim quoque NaiiairenUni adiunxitft 
&acn Garlice crepttira.Videils autcm ad tantliin 
fe periienifie robur,annixus eft, vc bonani Lufin 
tanis pai-tem adiuhgeretfusepotehiijt clim Vr.|^ 
be Conirobticenfi. Obut quadragefimortgn| 
rui anno. Nbn eftautemdiirimulandum,eiiei 
qui de Nauarrehoregnoalite£fentiaiit,fednos 
cbmmunioiretii fequimurbpiiiioiiisiii^ 

Cum emm Sar..ceni Afrique cohtiliuis cx^ 
eurfionibus plerafque Hifpanise pbpalarentuC 
proiiinciasjNitiarreni Eiiecum quendani re: 
getn fibi pra-fecertlnt , hoininein maWnffi poter 
ti£E,quiiam anteapoftidebatComitatura Bigo 
renfem,qai ad viq;Pyteii2bsmonteieJccurrit 
Hic roagna profperitate cum Afrisbellageffir 
i-eportatisabiis nbbiliisusaliquotvictoriis. 

Paft Eneciuii Rex £'.a:us eftGattia filiuseiu 
pbftquem hifequhfuhtordine; 

Sanaius Abartai Gai^fias.^Sandtius Cafte^li 

hus. - . . ' . 

Fcrdiiiahdus Sariaii fiHus. Expugnauit hi 
Valenciam Vtbera , ope & auxilio Rodehci V 
tuaiienfis,anhoChrifti M XXX. , ^ \ 
Sanaius & Alfonfus ftatereiiis. Pulfushi 
kb lilo adlusqtte ihexilium,confugitTo!etuni 
ad regem iM.mrorum , ih cmVisaUlaaiiquandid 
vixit* Appcliabatur bic vulgo Rex cumpermfi nw 
^««icuiaicogn.omiiiishacfuirratio. Cuinrami- 
hariter admbd«ra vceretur Aftorui-h pt-incipi- 
bus, ebntigitj VtaliqUandd eorura Cbncihb in- 
tereflct,quod habebaturin regiaTbletana.Qui- 
bus dehberaiitibUs, ipie incfinaco iri vicinuiri 
fcamnum corpore,fimuUbatfolTirium, Mauris 



autetti eum dortnire parum credentibus, atcur- 
rerc hbnnulii , alra elamiintes Voce &c etim fut- 
gere iLibentes,adefi"e quordam, quiliquefaao 
pUimbb ei perfotatuh eirentroahum, Etfiau- 
tem Alfonfushaec vetbaprob6inteiligeret,per- 
fetit tamen ih profMridhbmni fiiiiulaciorie , fii- 
ftmuicque, vf liqucfaaum plumbUrii ih volatn 
feins infundei;etUr. laus aurerii dolohs vehe- 
inenria,cumrubitOcxibi(ret,fidetrieisrecit,vcre 

re dormiuifie. Scquenti die fiircepts fiint pacis 
cbndicioncs i n te r ipfiUn & regem Mau ru m :q Wi.- 
bus nbn obftancibus , arrcpra Aironfus occafi«- 
ne,rre<Tic fidcm iuramehto firmatam ,er!puit- 
que horiiini Vrbem Toletanam. Vtautrmre- 
uertamur ad Sanaium rracremeiuSircienda*fJ 



, P £ a I & S A M 

■ e{t > periiflTe eum cum Zamoram fiue Sarabrim 
I Hi/panix vrbem cum cxercitu obfideret , occu- 
i patiirus eam in gratiam Vrac^ fororis fus.Cnm 
enimquidamexoppidanis , VcigidaOlfofinus 
nomme , ptoditoremactransfugamfimulans, 
ad regcm veniirct,cique dixilTeccfi defidetio po- 
tiundi oppidi teneretur,fequeretur fe, commo^ 
Itraturum fe ei lecret^m portam > per q uam fine 
jioxa cum fuis ingrcdi poflet : Rex nimis credu^ 
us , cumfimulatorisverbisfidemadhibuifret, 
lecutuseum , cumhaudproculabdita illapor- 
laad neceffaria nafur^ feceffiifer, Velgida traie- 
a:um regemtragulamortuumrehquit , inque 
oppidum confugit. Hiinctaminfehcem San^ 
CtJusvitaenaetuseftexitum- 
Alfonfus rehquit filiam Vracam qu« poftca 

impficRaimundo Comiti Barchinonenfi. vnde 
mrus eft films , cui inditum eft nomen Alfonfo 
lcptia^o : qu. poftea fucceffit auo materno m re- 
gno;habHitq-, hoshberos: 

Henricum,haius nominis primum, Caftell^ 
tegem* 

Sandium & ipfiim Caftella: regem. 

AlfonlumOdtauum, filiumSandii. 

Ferdinandum regem Legionis. 
Altonfum Nonum. 

Bcatricemfiliam.nuptamLudouicoFranco. 
rum regi. 

£ft auccm Alfonfus ifte V 1 L iudicatus fupe-^ 
rior potentia &viribus ommbu^regibus , qui 
eumantecefl^rant , vnde dquibufdrra H;/*.L 
l/»/>Wappe;]atusfuit , cumoccupaffet Cor- 
dubam,Pafmeniam , Baionam cum ahis multis 



pra:.ipuinominisoppidis : acquifitisaiam re- 
gnisnonnuhis. Exceffic^ viuiscumFridericus 
Lcognomento BarbarulTa hTiperator elfet 

Sandius 1 1 L Caftuionis rex . vxorem habuit 
Biancam fiham Garli^ Nauarreui regis, vnde 
iiacus eft Alfoofus VIIL qui duda in vxorem fi- 
liaregisAngiut , complures exea fuftuiit vcri- 
Liique iexushberos,interqueeosBlancam , Lu- 
auuic.Gallorumregismatrem ; Bercneariam 
"uptam AifonfoLegionenh : Vracam,coniu. 
gem regis PorcugalhsjEIeonoram nupiam rcsi 
Aragofiice. ^ ° 

_ fuithicAlfonrusVIIL felixin belloaduer- 

las Mamos,quorum mulcamiliia vno prxho ad 
irucrnccionem concidic , m.ortuus anno M C 

OaauoinregnofuccelhcAlfonfuslX. fihus 
■crdmandi,regisLegionenfis,genui;quefihum, 
^'erdinandum^eiusnoministertium 

Heniicus Alfonfi VIIL & ipfe fiiius , exiguo 
empore rcgn o prccfuicfolo biennio. 

Quem fecucus Ferdinandus 1 1 L Alfonfi 
X. hims, Caftehae & Legionis rex fuit. 
^lulcas hic & glonofas d Saracenis repor- 
amt viaorias , iubaaa omni prope Hifpa- 
ua.profligatifque Barbarisin Bscicam vfque, 
[uam nos Granarenfem hodie appellamus , iif- 
lue faais fibi tnburariis. Regnante hoc, 
ccidit a_d annum Salucis MC CLI L vt lacobus, 
UagonurexarraisoccuparetBaleaticasInfulas, 



HlSPANlAM. 

quas Maioricam &Minorfe3m vocamus, reda- 
ctis ad Chriftiance fidei amplexum incolis.quod 
non Iine ope auxilioq', hums f erdinandi 1 1 Lre- 
gisfadiumeft, 

Fihus cius Alfonhis X^matrimonio fibi iun- 
XitViolericam , natamlacobo Aragonis rege, 
quam & teneriime dilexir. Cum autem nullos 
exeafufciperetiiberos, volensdiftoluerefterile 
fioc macnmonium,curauit » vt adducerctur fibi 
ChnftinaiDauorumregisfllia, exquifit*pul- 
chntudi nis v.rgo. Dum h^c agitantur confiha 
commoranti apudHifpahm regi nunciatur,Vio« 
lentam regina ferrevterum.Cofuffts inopfque 
confiui rex, cum non inueniret , quid de Chri- 
ftina , qu£ iam in Ipem regiarum nuptiatum ve- 
nerar, faceret : peropportune accidi t , vt Philip*^ 
pus fiater regis,Abbas Vafohde£iis& Archiepi» 
fcopusHifpalenfis,ad aulam veniret.Hic,vtfra- 
trem nodo ihaexpedirct,abdicauirfeEcclefia» 
ftica dignitate, duxitq; ipfe Chriftinam Danam 
in Vxorem. 

Lartatusrex , vtrumqi multarumprouincia» 
rum prouentibusopulentifi^medicauit, proxi- 
mumq; ab felocum cribuit» 

Habuitpoftea AlfonfusX.compiures exVio» 
lenca liberos, Ferdinandum , Sandtium , lohan- 
nem , nec non filias , Berengariam , Leonoram, 
Bcatricem , quspoftremanupficLufitauorum 
legij hiculentamqueeidotcmattulir, rcgnum 
iiempe Algerbia;,vbi ohm Turdetani popuh.Ee 
hinc fadum eft, vt inpoftetam Lufitants regeS 
Algerbia quoqi pofieflionektati fuerint. Fuit 
hic Aiphonlus X. princepscum primis fapiens 
doaufque.cuius eciam monumenta hteraria ex. 
tant, intcrque alia Librt HiftoriarumMundi iicem» 
<\uGdemotihu,scdi&pUarum-^ mc non tabuUAl- 
j»fod«>,4.VocatusfuitadIriiper,iRomanifccptra 
a quibufdaraEledoribus, aducrfusRich^rdum 
Anglum, miferuntq;proceies Imperiiad ipfuttl 
Burgos vfque in Caitiiiain Veterem EpifcopoS 
Spirenfem & Conftantienfem cum S. Galli Ab- 
b;ue, vteide Eleaione nundumafFerrcnr. Ac- 
ceprauit Alfonfus primo Impeiii dignicatem, 
tradico auico rtgno filio iuo Sandlio. Auditis 
autem Prmcipum Germani£e contemionibuS, 
rogacufque a ncnnullis, reflit dignicacem iftam 
Rudolpho Habsburgenfi, quihaudirapridettl 
Romanorumrtxelethisfuerat.Reuerfusigitur 
m Hifpaniam, vnde venerai ,cumeftet Hilpali, 
marrore animiexrinauteft, cUm Imperio pati- 
ter & regno patrioexcidiffet. Nec enim hlius 
reduci patria(o]ioregi(»aflurgere,autDiadema 

reddere vohut. Rehquit Alfonlusmoriensha^ 
liberos; 

Sandium IV.lohannem:Didacum5 Petruttii 
Bercnganam-Beatricem. 

Succeflit,vtdiximus,Alfonfo X.patriSanaL , 
uslV.fiIius,felixinbeIlocontraMauros,vtqui 
traiedlo freto in Afncam ingreflhs occupato 
Tanfa oppido , ingentipralio deuicerit Maho- 
metum Fefl« regem , conftituta in littore ilhus 
tegninumerofaclaflifHiipanica.Nontamenef- 
fugitingratitudinis &faeuiris cautcriumj quotl 

y patii 



Po T E N T I A 

toatriex Gefmaniareuerfo cedere regno nolue- 
riuquodque quatuor millia nobilttim Hifpano* 
ruraadParteroiamtrucidariiuflTerit , quimota 
{editioneAlfonfum,fratriseiusfilium , regem 

eonfelutauerant. 

Ferdinandirs 1 V, Caftellae& Legtonis rex 
fufcepit ex Conftantia , Lufitani regis filia, vxo- 
rci Alfonfum XI.& Eleonoram filiam > nuptani 
Alfonfo Aragonu L-e-gi.Occupauit hic rex vttuq; 
freci Hereulei littusanno MCCCLXXIL 
Alfonfovndecimoiiberifucrut:Petius,Alfon- 
fus,Selfms, San&iuss Hf nricus II. pacer lohan- 
nisPrimij&LeonoraNauarras Regina. 

Defuntto parre Pettusad regnvun peruenit» 

homo (celeracje vit^.qai nea matiis qaidem c?- 
de abftinuent > incerfeais infuper piopinquis 
confangaineifq-,fu!S,alii(q-»pr!minominisho- 
minibus. Cumq-, idemexiuum machinaretur 
Htnncofracii, hicdolumfenciGns, adArago- 
ntosconfugit , impetratifq-, abeorege auxiliis, 
reuerlusinregnum,fratrcminvrbeToletooc- 
ciipaturacarceriinclu(it,inclu)um ptigioneco- 
fodit. QuoextindoHentiCUsaproceribusre- 
^ni addiademavocatus , coronam lufcepitan- 
noDominicsincarnationis MCGCLXXIL 

SacceiBt huic Henrico 1 1. Alfonli vndeci- 
mi fiUo , Iohannesprimushuiiisnominis, du- 
xitque vxoremEleonoramfiliam Petri Arago- 
iiumregi^. DaodifficiHadubia:qi fortunsebel- 
lahic gefTic : visumaduerfus Luiitanos , cuius 
caufafuit mcjrs FerdinandrSoceri eius , cui vo- 
lebat fuccedere iure raater no , ciuibus proceri- 
bufque regni adfpurium quendam lohannem 
tiomine , fanguine ortum regio i incHnantibus. 
Aiterum eibeilum fuit conrra Anglos , quiex 
vtroque-eumregno , Caftelk&Legionispro- 
aigareconabantur, eoquod regis Angli^fihus, 
■cuinupferatPerriAragoniasregisftlia, vtrum-. 
que fjbidepofceret regnum , qiiodad vxorem 
'iixreditarioiutepertincrent. S^d pofterius hoc- 
bellumitacompofirumfuit , vrin affinirates 
nouasdefineret. Nonaurea^ vidctur alienum 
ah inftituto noftro,Gcnealogiam vniuerfamlo- 
hannis i, regis vfquead noftratempora conti- 
nuitnrafubiicere. 

Igitur lohannes Caftilia? Rex ex vxore fua E- 
leoiW>ra duos fiUos fufcepu : Henricum Rcgem 
CaftelliE& Leglonis , & Fcrdinandum Arago-- 
niqret^em.HenricorurfamduofueruntfiiiijIo- 
Irann^s Caftellsiex,& Maiia Aragoma.Iohan- 
uesfiliam habuitEiifabetham & hlium Henri- 
c\im,e qu-o akeraElifabetha filia ptocreata eft. 

Videamusiam fecundum lohannisfupe- 
liorisfiliumjFerdinandumnempeAragoniura. 
Huici<^itur quatuor facrunt iiberi. Alfonfus A- 
ragonum &S!cili3erex : Iohannes,qui poftea 
fucceffit fratrnMaria Caftellae : lohannaLufira- 
nix regina. 

AbIohanneiIlo,quem Alfonfofratrifuccef- 
fiffc monuimus , pcogenituseft Ferdinandus 
Caftelk rex •, a Ferdinando vero , lolianna filia 
& lohannes films , qui deinde vxorem duxit 
Margaritam Maximiliani Awftriaci Irap^iato- 



H I S P A N I C A . , , 

ris filiam. lohanna nupfit Philippo Aoftriacb, ^ 
eiufdcm Maximihani fiho, & Catharina Anglo- . 

rumregi. . 

Sicigitur deirtceps accipe.Philippus Auftria- 
cus,BeIgarumBurgundionumqiPrincep^,Ma.- 
ximihani Csfarisfiiius&IohannaHifpana ho$ 
habuerunrliberos. 

C A R o L V M Quintum Imperatorem. Fer- 
dinandumI.&ip!umImperatorem.Eleonoram. 
EmanueHs LufiraniasRegisjdemdeFrancifci L 
Galliconiugem. Mariam Reginam Hungaris,^ 
Elifabetham vxorcm ChnftierniRegis Dmixt' 
poftremo Catliarinam lohannisLulitani con- 
iugera. 

FveliquitCarolus V.fiUum vnum,Philippum 
Auftnacum , Hiipanorum regera,eiusnominis 

fecunduro. 

Quod fiquisraevelitcaptamfuperjus Ge- 
nealogiam pertexere vlreriusific dicam;Succt f-^ 
cefliftl- He n ricum Ill.regera patri a nno AN . C^' 
MCCXC. Frarrem autem eius Fcrdlnandum 
airamtum fuifle in reoem Aragoniae , cum Mar-- 
tinus Aragonum rexfine libens malcuHs mor- 
tuii.sfuifi~ei5 & materFerdinand^ fudletfilia Pc- 
tti Aragonii. Ebcaueratairtem Henticus ifte fi- 
ham fuaminmatrimonium Alfonfo fuoe fra- 
tteneporL Hsc muHer fola prarfuit tegno pef 
annos vigm^i q ^inquc , abftntemanro , qui fe 
beUis Italicis implicuerar , ob cauiam regm Si- 

culi. ' 

lohannes il. mortuopatreftio rexCaftella- 
nus con(alut£tus eft.Genuit hic ex vxore TuaMa. 
ria Fei-dmanai hlia HenriciUTi IV. Multum hic 
iiegotiiexhibi.ur Alfonlb proptetregnum A a- 
gonium,redconatuseiusfaerunririui.TariiLun 
autein apud illum valuit Monac hus quidam la- 
cbbinus , vtadhuiasfua(ioneraomnesIada'os 
eregnofuoprofcripfear, piohibitos quicquam 
bonorum exrra Hilpaniam dJerre. Vnde ir.ulti 
ex iis,Chriftiani(inum profc fh, baptizari volue-- 
nint, (cih vr (ha feruarent bona. Ca;rerum hoc 
nonobftanre(vreftperfidaj!iageni&fcelerara) 
inocculrofuashabebantSynagogas , &reuol- 
uebantur fubinde ad ludadiToum. 

An. AN.C. MCCCCLIV. excepitpatrem 
inregno Henricusl V. Eripuithfc aiiquotpet 
- Hifpaniam Mauris (iue Saraccnis oppida : & 
poftea armisacvioccupauitregnu Nauarrenu, 
defunaoCarolo Aragoniff regis filip.Carueiat 
hic liberis propterea , quod habcrctui ad gene-v 
randum ineptusjquanqitam ipie contrarium al? 
feueraretjprodudainmediumfilianotha.qua' 
abfeprocreatam aflBtmabar.Igiturprocelcs re-^ 
gni repudiatGco airumferunc fibi reginam Eh^ 
labetham,HenriciIV.vegisfororem,qBam nu- 
ptura dedeL'unt Ferdinando V.Iohannis Arago- 
nii, Principi fanguinistegii s qui & poftea in re- 
gnisHifpaniaefucceffit. 

IsigiturFerdinandus V. Princepsbonus 
Carhoiicus diadema regni iumfit anno ANi 
C.MG CCCL. Fauithuicimpenfe fortuna bel- 
li,vtmultiSaracenos Mauroiq.proftraros pra^/ 
liis, partifq-, eleganribus vi(5toriis , omni Barba- 



iioIi.ua {iinr. Filmm vnnm IioKmiV ^,,; '^"'T'^ Hocliisloiuituneei an- 

fltrif rnm i^i,»v, i ■ . _ , 



pollenr. HincmdtusFerdinaridusinfilitimfibi 
adoptau.tPhihppum Aulh-iaGum,cui & iohan- 
iidm hliam foamin hiatrimoniUm dedit , vnae 
ftati uar duo Imperatores,Carolus V,& Ferdi^ 
tiandusl. 

/hnni*r^=rM„w.,,..^.-. _.. _ . »"1"™ ^^"'"^"^^'^"'^oregio. Sici^iairaccipc.- 



dict cum ipfa rum ager vic. ntis , fuam pe< foiuaf 
ailignatam partem,& /Jc fatisraciat resi, niime. 
fara certapecuniaprofprtuita. Quanquam aii. 
tem jn multis ocisAlcaualas id eft drcaTias fuas 
rex lingtilanhbemre donet benemeritis 



/i^ani^ fecundus-,qui cumReanura adiMfTaan. 

ha,rMpXCnX.HocH4amartimr.gnaob. 
tmen.efuteprOftratsquefuncviresTu!carura 
iiuntnr.^, magnoillo &ce]ebri itimaii lonio 



Ex Saiini^inregnoHifpam^redeunt"nnoe- 
anms ad regem fcutatorum miliia CCXXVII 

pra.te,e3qL,eCMXLLrohdiVlf,nummiX.VaI 
ietautemktiratus vnlisr^gales nulDmOi XH. 
Nam compufationem qu* f^t per Marauedas" 
omittemas.cumiitminutiffittiunirooriefa^ge. 



MDLXXX.ad *t tareXrfr.^^^^^ •^"^'^^^"-'«-"^^^^tn.inutiffiriiuiTi morieta.&e: 



inemotiad!g:,iffimisnihiidicamus. 

Vxu. cs Phihppus ILhabuir I V, Pdma f ait fi. 

nregis Lullrani^, exquafufcepKfihiim Caro^ 
Ium.Secunda M,ria,regina Angh*, vnde null^ 

oboles. TertiafrmEhlabetha,Henric.ILGaU 
lorura reg:s l^lia.vnde nara eft liahdia ClaraEu- 

gen,a,AlbertK4aftri*Archiduci.Vxor.VJtima 



Decim* itiercimoniofum , qux veniunf 
iTiari ex Cantabria , euntqueper CafteiJarre- 
^T^Vf '''"^'^"^'"«^"""^^"cutarornm miUii 
CLXXI pr*terea DLXVHL cujri fohdisXVII- 
riummisVL 

Decim^ qusmafiaduehuntura prmcipatii 
AitUrum foluuhrfcurar.miih DCCCGXXVT 



fuif AnnaAftftr 7 • "^^^^^^ Aiturum foluunrfcurar.miJf DCCCr 

^f^M^S^ T''-'^^^^^^ ^"<«P^^CDLXXV.iohdosV^i^m^^"''" 

^^s,J^^Si^:i:;^^;::::^^^^^ n '"^'^r ^^i^^' Bnbaofoiuit^rcimo. 

dis auxir. e^ceffit ^ .imsl d '51" ;'"^"'^^'/".°^ ' f tnar, adUedis fcutat. centcna miJIia Xll.i 
^nnn A M r ^ir. v "'"/,f ^^^^•^^P^^''^^"^ ^^'^4' CMLXXX.fohdosXXln.uum.IV. 



-noAN.cMDxcm^:;;s];:^.:^:s 

[Jtuagehmo.- 
Succeffitpatr.PhilippusnLdu6ta vxoreMar-^ 

MDXClX Hme nata efteianno MDCl. filia, 



Vi-bs Burgenhscumagrofuo numeratpro 
reddmbus , .rert,isdeom,iq;quoranhism,llii 
lcur^torum XLL pr^tereaque DCXXXIILfo- 

^om,ne AnnaJVIa^^Ttor D^i^fr* . LocusiuriidicaionisBurgenfis(H,fpaniMe- 
^lDCV.natuseftfihus H.Sarumher A ^ > ^''rT-^ quiappeilatUrPlufeus fiue 

^inePh.hppusDominil;^Xrn t^^l^^t^^--^^^-^ 



, ■ . n( 1 — "•'^'■'''f-iuiaium neres,rio* 

hi.ne Phdippus Dominicus Vid^or. Dominarur 
bnoftra tempeftate longelateqi nonin Hifpa- 
ma olum fed &c^reris per Europam regnis po. 
^enti.H.fpan,ca. fubieclis . Vritarqt^eimine 
P H I L 1 . p I qvAKTt, VxofemhabetElifa. 
^etiiam (^hammaiorem Henricil V, Gall,a& 
Nauarraregis > 



^rLLAnFS PROFENTFFM AN- 
"i^^oru^quosrexpempitexommbAll^ 
& proumcw , ejua hodie tommuniter 
fubHiJpamdnomimconti'. 
fieniuf^ 

^THduimUg,aniicdie(aof,mhoc:hoftrft<vil=.- . / * . 

5bofpeciarimenanare,quanSe^^^^^^^^^ ^ ^7,^^^Pf^"^^l'"^Hid.onumfiueM.rindad^ 
■ea..aha&proUeritUsa;nuos!qui^re?H;fo^^^^ V?^v" vcter.sfcUtat.MMCCCVlIL folidol 
^c^uraquotannispercipitex vrbibus, oppidis. 
ecsterisloGismfegnofuo. Viautem^Lfg- 



kutatosLXVhSiSi^^v'^""""^"^^"'!' 

^ lurifdidio Rioi^ datfcutat, MCGCLlI foh- 
dOs VL 

. ^^^^^^^'^^^^'""'^^^^^^'"^^'^'^l^-infu- 
per CMLfolid.L. , 

PfOiiinciaGuipufcGa*qUa-pars eftCantabricg 
fo uit regiquotan,s fcutat. MMDCCCXCIV, 
folidos lV.nummos VL 

J?t^^^^^ P^°«inci^ (biuurit Ibu- 
tat.CGCLXVILfohd.XXXVni. 

Locii fepcem lurifdidionum fiue Mtrindade 
iftelly — - - * 

XLIX. 

ijX^T^Jl^^""'^'^ liUriiefat fcutac.DLVlILfo- 



POT E I A 

Ag .rluliobricenfis ( hodieLogrognodici- 
tur)foiuitquocannisfcuiat. MDCCLVI. folid. 

LII. ^ . 

Oppidamlanrafinurn cuagroluopenditlcut. 

MCCCXXV.rol.LVII. ^ _ 

Ciuiras S. Dominicifoluic milbalcutat. IX. 

inrupeECIlI.folidosLV. . 

OppiclumDidaci(fmeIacobi)fcucat.MCCC 

XXXV.foIid.XLVII. 

lunfdidiio Mugonenfis penditmillia fcutat. 
X.itemq-,CMlII.fol.L. 

QppidurocumCaftro Affidonenfi , ( hodie 
Xeres diciiur jfoluit quotantjis fcut. millia XIX. 

infupcrXCIV.foI.IV. 

LocLis lurildiaionis de Cenato pendit lcu- 
tator. miliial V.prseicreaDCCCXXlV.folidos 

XII. 

Merindadafiuelurifdiaio Monzonefisfcn- 
taror um niillia V.icemquc D LX X V I I.folidos 
XXV. 

Palenria vrb% cum Prouincia Camporu pen- 
ditannuafcucar. i-nill.XLI.itemque DXXXIX. 
cum (olidisXXX. 

Carrionis oppidu foluitfcut. MCCXXVIL 

fbl XX 

lurifdidio Garrionisfcutat. MCXXXIL fol. 

XXI. ' 

Loca qus fpedant ad Perrum Al uarefium de 
Vega pc ndunr quorannis fcutat. mill.VIII.prae- 
t€reaq-,CCCCXLI.folid.X.num.VlII 

Oppidum Sahagunsependufcur. miU.lVa- 
temqjCMIIfol.XV.num.lX. 

lurifdia-oPcrnienfisfcucat. CDXXXVl.lol. 

XV.num.IX. . 

Iurifdi6lioCampenfisMMMMCCXCI.fo' 

Vallis Mirandaefoluit MCCCLXXXL.GUt. 

ioUdosLL I 

Quatuoroppida quaeappellanturvulgo Ma- 
ritima pendunt fcuiarorum millia VIII. pr«ter- 

aquefcutat.DCCCLXVl:fol.XXXV. 

Principatus Aftuiixcumciuitatc Ouiedana 

foluit millia fcut.triginta. prxtereaqj CCLXI V. 

. fokXLU. . 

Ciiuras Luconiafoluic fcutat. miUia X. mlu- 
perq-,fcurar.XXXIX.folXLlII. , 

MondognedafiueMontoniaoppidumnu- 
merat miUia iV.fcutac.infuperCCXLV.fol.VL 
num.VI. 

Orenfana ciuitas cum, Tociis pendit icutat. 
milliaXV.pratercaDCCCCL.folveroLIX. 

CiuirasCompoftellanaad S.Iacobum,& loca 
Archiepifcop3tuiillifubie(5lafoluuiannuamill, 
XLIV Jcutat.inruper DCXXVIIl. fol.LV. 

Ciuitas Thuiana & ioca Epifcopatui ilh (ilb- 
dita foluut miU. XIV. fcut. infuper CCLXXXL 

loUdosL. nf^rr 
Oppidnm Ponferranum pendit mill.l V.lcu- 

tatofq;CXL.fol.LI.num.VL _ 
Ciuiras Legionenfis &l6caIurifdi6bioni E>- 

pifcopi ilhusfubieaa foluuntmilUaX I V.kut. 

infuperDCCV.fol.LlV. ' 

Aftorgana ciuicas cum agrofuo & Epifcopa* 



H I S P A N I C A 

tu numerant iunaim miUia IIL fcutatofq-, DL- 
XVl.folid.Xl, 

Locailla , quse Hifpaniappellant CauadfOidc 
Ligwne & ^J?«rw numerant fcutatos MCMLIIL 
fol.lL 

Zamorana CiuitasQum fiialurifdiaione pe- 
dir miUiaXXXVL fcutat.infuperDCCLX.fol. 
IV.num,Vin. 

CiuirasTaurenfis cum fociis foluit miUia 
XXVLcumfcutatisDCCCCLX.fol.XL. 

Vallis Vregnana, quia decima fpeaat ad Du- 
cem Offuneniem , pendit folum CXLII.fcutat» 
loUd.IX.nummulos VI. 

VaUis Gategnana foluit pro f ertiis & decimis 
mil'ia V. infuprr fcutatos DCCXVIIL IbUdos 
Vlll.nummosIV. _ 
VaraciUa deLoma numerat fcutat. DCXIL 

fol.XLV. 

Vrbs Salmancica cum agro & lurifdiaione 
fua pedit millia LVIIL ftucatos infuper DCCC 
XXIII.fol.XXXlL 

Ctuitas Rodericicafociis fcut.miU.XXVIL 
infuperq;DCCCVI. 
Triguerorum focietas fcutatos foluit MXXII, 

Olomillanaciuitasfcutatos CXV.foI.Xl. 
Oppidum Tordt filfanum cum locis apperti- 
nentib.nomerantmill.VL fcutatofque infupec 
CCCLXXn.fol.XXXIlI.n.^m.lI. 

Ciuicas Vailadokcana cum fociis& lunldi- 
aionenumeratmilUaLXXI.Icutatofq-,infupeC 

LXXX.fol.LV. 

Oppidu m Tof dehumos foluit fcut. MMXIL 
foUdos XV.nUm.lL 

Medm;. Campi cum locis focijs pendlt quot- 
ann.smilliaLXXV.infuperDCCCXXIII.foli- 

dos XXXIV. ^ - 

OppidumOImedumcumfoCus,miU.V.lcur. 

infuperCCLXVII.foLX. 

Oppidum Naua cum feptem Ecclehis pto 
terciisloluucfcutatosDCCCXVILfoUdoslX. 
Decimx enimpertiiientad rrancilcum Fonlc- 



Madrigalen fe oppidum foluit M D C L X X» 
fcutatos,fol. lI.num.VL 

Areuallenfc oppidumcurofua lUnfdldbone 
pcndit millia Xlll.infuper fcur XlV.fol.lV. 

Ciuitas Auila cum fociis 6c iurifdiaione fiia 
mil!.XLVII.prqcereafcutat.foluitCCCCLXX. 

fol.IV.num.VL 

Segouia Ciuitas cura agro fuo peftdit roUli» 
XXX fcutatofqiDLXXXIII.fol.XX. ^ 

GppidumArandadeDuera , cumagrofud 
numerat miUia lX.fcucatofqi infupet CLXVIL 

fol.XXVII.num.VllL . ^ ^,^ ■ 

Roa oppidum pcnditquotannislcucav. xMU- 

CCXX.foI.LIV.num .II. 

Oppidum Gomielis Ifaniifokutpro tertti« 
fcutat.CCCLXXVlI.fol.XXVlLquoddecim? 
fpeaantadDucemdeOlfuna. . 

Sepulucda oppidum cumlocis focnSpendic 
fcutatorum millia VILinfuper fcutaros CCCtu 
LXXXII.fol.LVL . 



\ 



1 



. CuiitasSoria, (qusvetetum fuicNiiiTiantial 

hnnlociispenditmilliaX^CV.fcatatosinfupcr 
^-e.lol.LIX.nutiimos VI. 

OiKina tiuicas cutn locis vicinis & EprTcopa^ 
tii iiio foluit miJJ. IX infuperq; fcut.DCCClIh 
lol.LVI. 

^greda&Caraccnaoppidaciimfodi millid 
V.fcuratofq; CL.fol.XXIV, 

^ •n-^vii?*'"" oppidum tum agro ftio peiidit:' 
imJlia XI V.priterea fcut.eXCllL foJ.XXVlII. 

CiuitasSequentia(' Ciguenda)cUm fociis nu* 
ftieranlT.lI. Vin.fcutaf Ofq; infuper CMlXX V. 
lohXXX. 

Cuen^a ciuitas fJueConciajCum agro fociifqi 

penditmiJl.LX. cufcutatiiinfuper CCCCVII 
foI.XXV.- ^^v.»^vji, 

^ i ^'^t"^^ Huetaiia cu fociis pendit mill XLlII 
fcuraf ofqi CMXLfol.XLVIII. 

ViJIare;a de Fontibus miJiia Vl.fcutatos infu- 
f)erCLXIX.foI.VIL 

^ Marcliionatus Villenanusfoluif mill. LxX VL 
Icutatofque praeterea C X X X V ILfoJidos X V. 
^ummosVlL 

Beilomontium Oppidiim fcufatos Coiuit pro 

tertiisMCLXVLfoI.IV.Decim^Eeniriipe-Han- 
tur Marchioni de ViJIena* 

Miircia Ciuitdscum fociis&iufifdidiond 
humerat milJ. XXXVL fcutatos pf^terea CCC 
XXIILfoI.XXXIL ^ 

' ^ i-^f ^"'^ :?^II.fcutatofq5 
'CCLIV.joI.lv* 

Alcarefium oppidiim cumagrofociifq-, pen. 

<JitmilI.XLLfcut.DCXXVII/oJ.XXVL 

Oppidum Secura Mofifana cum agro & vici- 

LXXXIIIfoI.L.fiumtnosVL 
- ViJJanoua Infantium cum fua Pioumciaberi-- 
dit millia XXI. fciitatofq; infuper C C X XX V 
foJ.XVlL ^^v. 

Ocagna oppidum ctim prouihcia quaeCaftil. 

Ja nommatiirioIuicquorannismiJl.LVI fcutar 

in(iipefCCCCXXXlLfoI..XL * 

^ Guadalaiara ciuiras cum vicinia,milJ XXVIL 
fcur.CXVII.fol.XL.- ■ 

Vv^.'!fr^ °PP"^^ '""itiiTi miJIia 

XXVILfcurarorq; CX VII.fol.XL, 

AjmonacidaoppidumcumprouiriciaSori-- 
fana,MMCMXI.fcur.foI.LVL 

OppidaVcga,TaIamenca,TordeJagunacum' 
Iuisiunrdi(aionib.pendunrmiIIfaXLvn fcu 
tatosinfuper CXXX. foIidosXXIL rium. VI 

Opp d.m Hyepes pendif quoratfnis fcutat. 
LliJ.lol.XLl. 

Alcala dcHenriarez^ qlimCoriiplufumjcuni 

locis fu^mnfdidionis&toueda oppidofoU 

a»ntmillraXXXlX.& fcutdt.DCCCXXVIII 
ol.XXIX. ^-^viii. 

Madritum(olim Maritua Carpetariorum j 
'ulociisIocispenditmiIl.LVII.cufcutatisinfu- 
?IX:GCCXLviI.folidisXXXVLnmS^^ 

Comitatus Pugrioniusiri roftrofoluit fcuta- 
Gtum milI.IIL&LXXXV. fol.XI V. 

Origrioriium&Cuba oppida foJriuricpfo tcr-- 



HrSPA^TiAM. ^L^. 
tii^fctif. CCLXXXlXXXVLfoi.VlILnum 

NamdccimacdancurAlfonfoMeiidozs 

/^^^'^"''^^- ^"i^^eriamfpedanc 
adDricemlnfirica/cis. ^ 

_ Ilkfca oppidum cum fociis foluicmiljia V 

fcufarosinfuperCXXIX.fol.XXXVII 

CT £vn"' ''"'r ' ?f ""'"^raf mili/a 
CLXXVI.icucatofq; CLxiX.foI.VlL 

Prouencus regii . qm appellaririif Seruicia 
Montagonia conficiunrquotailriismi!I. XLVI 
CufcUcausirifuperDCGnLfolidisXL 

AlmagtmT, oppidum cilm prouincia fua dac 
mill.VII.icilcarofq; CCXCl.fol.XL. 
^Mag, fterium of d.nis Calarraua: riiillia foJuie 
Vin.inlLipt^rGDXXVILfoJid.VIIL 

Ciuiras- Regalis oppidurii dacMDCCl fcu- 
tarum,folid.LlV. " . 

Loca qus coroprf hendunturfliij ArcJiidia- 
coriaru deTalariera Regina:foiuunt quotannis 
fcutatosMCXILfol.XLV.- 

Placemiavrbs &Ioca ArchidiacdnaJiaperi- 
I^J^^^j^^^^aXLV.infuperqjfcut. CCLXXXIX. ^ 

Trugillium cinifascum locis fociis conferc' 
qiiotannis fcntatoru raillia XXIX & ncrm 
LX.fol.XL VILrinm. VI. ' ^«-CCC 

Cacetenfe oppidum eiufq; fociifoluuntmilL 
XlX.fcutatofq- CCXLIX. folid, XIL 

vv^i/ ^;!!^'^''''^"^' cum agro peridit miJJ. 
XXIV.fcut.CDXXXVIILfol.XLlIL 

Aicantaracum fociis & proiiinciafoluitmil^^^^ 
XXHLfcut.XHV/oJ.XXXin.nufti.VL 

Deamaragi-amine& foenoordiriis Calatra- 
nutnmenriim equorum , coftituunt mill. 
fcurat.Vin,& CGLXXXV.fol.XLV. 

Prouincia SereriafoluicmiJlia XVIII fcuta- 
tofq; DLIII.foIvLV. 

Oppidum ad Fontem MagiftrimilJia XVH- 
&Jcuc.XC.foj.XLL 

Oppidum Xefes ad Baiadociam confertmil- 
liaXVILitemq;CDLXLfcut.folid.LL - . 
. GuadaJcanalerife oppidum cum fociis pedic 

fcutarorummiIliaVHLfcutarosin£iperC:foJi. 
dosXXXIIL ^ 

Hifpa Jis firie SeiiiHia cum {hais pro agrtf 
fuo riumefatquorannis CCCCXLLmill.fcuca- 
torum &infuper DCXLVIL cumfoJidis VL 

Prouenrusannuidominii HifpaJerifiscoli- 
ftitriufttfcuf.mill.lV.ircmq; CML 

Ciuitas PaJma cum Gcluerifi oppido prb ter- 
fiisfoIuuntfcut.DLXXXIII.fohdos vigimi: de-- 
cimfficriim pertmenc ad ComifeftiPalmerifem.' 

OppidaTeba&ArrfalesterfiasdrintaxaffolI 
uurif , qu ^ fe extedurir ad fcuf. MGCGCXXI V 
foI.Lftum. IILNam decima danfuf Marchioni 
Ardalefio. 

Clafena oppidum cum fociis peridir pro t^f- 
Cris decimifq; fcutatos fepf ies miile & fexceritos 
quiriquag1ntanoueri)/ol.XIX. 

Ciuiras Gadium nutrierat miJIia' visintiSc 
fcut.DCXCLfoJ.X. " 
Pfouentus Vicegbftiitafus ciuifatis GadiuiTi 
^ «xfcri^- 



Po T E N T 1 A 
extenaitut admill.VlI.& CCGCXLVL fcutat. 
lol V 

"oppidum Gibraltarin FretoHerculeololuit 
fcutat:milK DCLXXVI. cum folidis Vja 
nummisIlL _ .. 

Ciuitas de la Frontera fiuf Finium cum locns 
penditmilliaLI.&fcutat.DCCCXXXVlIl.roU 

IILtium.VL / 

Carmonaoppidum fociique penduntmilha 
fcut.XXllLitemqiCLXLfolidosIV.nummos 

VL 

Lora &:Setauilla oppida dant MDCLXVL 
fcutatos.fol.lV. . 

Ciuiias Eciia(veteres Aftigindixerecum lo- 
ciis & fuburbiisiuis pendit mill.fcut.XXXVlI. 
infaperDCCCCXC.fol.XLnum.VL 

Corduba ciuitas cum fuis dientibus nume- 
fat fcutatoram mill. XXIL & LIII. folidos LIII, 

nuromos IL 

Loca RegiaapudCordubamfoiuunt millla 
XLLicutat.mruperCXVlII.foiidosXXXVlIL 

nummoslL - . 

•Anduiara fiueeiaftum oppidumcumlocns 
pendit fcutatorum mill.XI. itemqjDCCLXlV. 

fol.XXX.num-VL 

Erbeda Giuitasctim fuisroluit milL XXVuL 
5nfuperq-,fcur.DXXXLfol.L.numX. ^ 

Quefada oppidumquotannis dat milHafcu- 

tat .111 pr^eterea fgutatos CDLXXV.fol» XXIX. 
nam.VIL 

Comitatus S.Stepbini foluit fcutat. MMM- 
CCLXXXlV.iol.XIX. ^ , . -n 

Of'pidum Martofmm cum fuis folult miU. 
XXVin.rcutat.XXIX.foKlV. 

Ciuitaslaenenfis f oiiro Fauentia)cum iocns 
fendit millia XXXIX. mfuperqi fcut.XXXI V» 
, -fol.XlX.num.VL 

Ciuitas Granatenfis cumagro&cliennbus 
foluunr imidim quotannismilliaCIVatemq-, 
fcut XCIU.cum folidis VIILnum.VL 

Ex ferico , quod apud Granataro conficitur, 
' tedire clicunturadregemquotannismill. LUL 
fcutati infuperDCCCCXXLfoiidilV.Qsam- 
wis haud fciam » an noftra lempeftare tam opu- 
ienrus fitprouentus , vtiq;poftquamomnesm 
VniuerlumMauriannoAN.C.MDCX.exotn- 
ni profligati funt Hifpania. Necpotui veidili- 
gentiiTima perueftigatione * vtnuncilhs pultvS 
ces Kabeatjcognofcere. 

Certiquidam prouentusapud Granatam.qm 
BarbaronomineGuelaiabiscsvocantur * infe- 
runt in fifcum quotannis millia fcutatorum I V. 

infiiper MCII.folidofq, XLIV. 

Ciuitates Loxa& Alhama numerant milUa 
fcutat. VIM. itemq-, CMXLVI. foLXXXVlIL 
Bacenfiscmitasmill.fcutat.XXVI.itemqUe 

XLIV.rol.XXXVIlL ' . 

Almeriae Ciuitas mill.fcutar.VII.icemque D- 
XLIX>foi.Lnum.VL 

Oppida AhDUgnacar&Salobregna foluunt 
quotannis VLmillia (cutat.& CCCCLXXVIL 
foi.LVLnum.V. 



HlSPANlCA 

Malacaciuitas cumfocilspendit XXXIX* 
miliia&CLXXV.lcut.foLXV. ^^^^^ 
Velez Malagapendit VIIL miUiaDCXLlXf 

fcutffol.XXXL 

Pukhena oppidum dat fcut^t. MlV.loiido» 

LIV. 

Konda cmitas cum agro fuo dat XIIL mill.& 

LXXIII.fcut.fol.lL 

CanarijE InfulsE folentpenderc miU.XLlcur. 

^^■(^olV. . . 

Teneriffa Infnla figillatim foluit mili.VILrcM- 
tatofq-,CCCLlLfoiLVlL 

Palmalnfula pro fe numetat icutat.miil. V .SC 
DCCCLXXXILfol.IL 

Tributum ordmarium quod ea regna ppn- 
dunt,qus Caftiiisenominecenfentur.extendit 
fe adfcutacorum miU.GCLIL mfuperq-, DXXL 
fol.LILnum.IV. , . 

lus Portoriorum in regnis Valentiaf , Arago- 
ni2e,Nauarra:confticuitquotannisfcutat.miliia 

CXX1X& CV.fol.L. . 

lus Portoriotum fegniPortugallisconhciC 
millia LXXXII. &DCXXXVlLlcutat.fohdos 

XV.num>VL ^ 

Veaigal lanarum & Ucentia eas cxira regnuiH; 
exporiadi , importat fcutatorum miliia CXXX ' 
infaperque C C LXU.folidosXV L nummoi 
VL 

Magnum veftigal Hifpalenfe adfcendit a( 
fcut. milUaCCCLXXlLiteroq-,DXXVliLfol 

LVIL 

Ex m^gno Veaigalilndiarum perapmntni 
quotanms miliia CLXIL&lILfcutati, folid^ 
XLV. 

PfouentUs^ dominio xdihciorum mone 
tegis per ea regna excurrit ad mitiia L VL 8i 
CCCLXXILfcutatos,folidos XXXIL " 

A Menianis, quibus rexelocat ius Gomm 
daturEeS.Iacob),& Calatraus & Alcantarx.ac 
cipitismiUiaCCXXXVUL&XLVlLfctttato^ 

loi.vni. . 

Ex elocatione pratorUm quam lUorum o! 
dinumterristemporefaenifecii memntur co 
UgirmilhXCitemqiDCCCXXXV.fcutato! 

iTfoL ■ ^ . \^ 

Fodin^ af genti Viui , Almedana nomme , « 
fertserarioqudtannismill. CLXXXI. &DCL-» 
XXlLfcut.foi-XXXV. 

S<Cruciat3,detraa:is impenfis, hnguli.s annfS 
infett miliia CCCCXC.pratercaque GXCVL 
fcutatos , cum foiidis quatuor nummis toti- 
dem. 

Subfidiusn annuum quod regifoliutureffi 
miUium CLIX. fcutatoruminfuper CCCXIlL 
cumfolidisXLIlL 

Eccleils & Epilcopatus eorum regnorustf 
foluunt annua fcuratorum miiliaCCLXlX. 
prsterea D C V I L foUdos L. nummof 
VIL 



SetUitia horura resiiOfunii' qu£ regi|f^^ 
ftantur quotannis conUituttnt milUa ^^^J^ 



Pe R. Ip S A M 
f ^ G C G 111. rcotatos folidos X V. nummos 
I |1. " ' 

Prouentus monetaeexter» eft millium XVI. 
&CCCLXXXVIl.fcutatoriim, foIidoruXV. 
I auramorumV, 

Prouentus Indiarum annuiin vrqm regis, 

ConfticimntmilliaDCCXXXV. &CCXCIV. 
(curacos,roi.VIt 

RcgnuiTi Nauarrenum pendit qnotannis 
tnil!.LXXXV.& DCCLXXXlV.fcutatos, cum 
fol.XIX. 

RcgiuVaJenti^ , Aragoni®, Cgtalani^ fol» 

uunr lunttim milliaCLXXXni&DCCCXX- 
lll. fcuratos, cum folidis XXXIL 

Prouentus Infuiarum SardiniK , Maioric^, 
Minonc£e inpendunturincuftodiam& defen- 
fionemcarum Inliilarum. 

SiciiiaR.egnumredditinvniuerrum fingu- 
lisannismillioMesIL cum millibus CXLIV.& 
fcuratis DGVlliolidis L.nummis VIL 

Prouenrus regni Ncapolitani cum Apulia & 
Calabriaadrcenduncadmillionem vnum , mil- 
Jia infuper Cll.cum fcutatisDCCCCXLI.IoIi- 
disX.nummis VII. 

DucatusMediolanenfisfbluitquotannismil 
lia DCCXXXV.& CCXClILicutatos, folidos 
XXIL 

Fbndriff & Bui-gundisprouentus cclTerunc 
tiotho a uo Alberto Archjduci Auftri^ , qui eas 
prouincias doris nomine accepit cum Ifabella 
j^j^raEugenia.PiiilippilLHiIpanorum regis fi- 

Prouentns chartarum,vt vocant,miII.XLVL 
&CCCXXni.fcutatos. 

Vedigalia pannorum, quiab Fforenria&ali- 
undemh^eregnaimporrantur , conftituunt 
millia XXIV. cum D I X. fcutatis , CoMh 
XL. 

Ciuitas Saldagna, (quam fuperius fuo loco o- 
miflamhucrcpetimus j foluicannua MMCC- 
CCLXXXlLfcutatos , folidos viginti & v- 
num. " 

Ex his ficileifogitata eft, quanci fmtredditus 
annui fiueprouentdsregi$H:Tpanorumnoftro 
tempore , qnos viKCOguatJoncnedumcoputo 
quis facileadecucus fnerit, qucmnoslaborera 

ocjofisautcuriofisrelmquemus,adamceniora 
properantes. 



NAkRATlO LrCrLENTA.^o 
pacio reliquU MAurotum ^ SmmnO' 
rum in vniuerfum}ma Hi- 
^ania eie^iifmt. 

A Nnus agebacur a nato bono publico mille. 
* ■^fimusfexcentcfimusdecimus,cum Philip- 
pus Tertius Hifpaniarum Monatcha edido bu* 
Mico eiccit »qj profcripfit omnes eos , qui ori- 



HlSPANlAM.' 

gine & genre MaurifiueSaraccnfjfidem tamea 
ChiiftiddntaJcatoreprofirebnnturjquanquam 
Mihometi(musillisiB3friscordicflevideretur: 
quorfinouoriiCluiftianorui^ira n. vocabantar) 
tanta fuit muititudo , vt ad nouies ccntena mil. 
ha capirum aGcedere credcrentur. Priufquanx 
autem ipfum edidi tenorem ledori psopong- 
mus.eiufqueirffeaiumarqaeexecurionem.ope.. 
raepreoumvifameft , rem paulo alriusordiri; 
vnde videhcet &quando hjc Maurorum gen- 
tesm Hsfpaniara venenot , vt melius intclli- 
gatur cum totius rei geft£e'ferics,tum caufe pro- 
ptcr quaseos rex fuis expulerit rcgnisatqipro- 
uinoiis. ^ 

Mahometi Arabis vitam qui defcripferuntj, 
multi rucrunc , qui, etfinon vno modo dlius res 
cradiincin eo tamen cotiueniunt omncs., quo4 

eumepIebeioviliquegenereoitu,pauperib.pa- 
recib.paucE.hnico, matrelut^aa nacum affir- 
mant : fraudibus tamen atqne vsriucia eftecjlfe, 
vtjrophetavulgocrederetur. HicigiturMa- 
hometus adlcito fibim focietarem SergioMo- 
nachoArriano nouam illius opc commencuscft 
rcligionem, fiuc fuperftitioncm , e ludaifmo &; 
Atnan;fmo confufis coadun.atam,quod virus 
primoclam , deindepubhce diireminareaulus 
eft per Arabiam. Hoc modo magnam homiiia 
mulritudinem , in primis Arabum adfe collegit, 
adeovtcircaannumAN.C.DCXVIL Duccm 
rcappeiiareaudcretomnium Atabum &Sarra- 
cetiorum, 

Poftea Caliphffi Arabiciffic enim vocaban- 
turLucceflbres M:.hameti ; beneficio nouz hu- 
ms fuperftitionis , &armorumfi<orumintan^ 
tain excreDerepot6tiam,vtoa:6gintapoftmGr- 
teems annis Vlitus Calipha nullo prope mor^ 
talium interpellanre ,omnepoftIderet littus A- 
fricK,quaillafeptetrionem refpicit, pratert-aqi 
Palaeftmam, Syriam, Arabiam & Perfiam : & vt 
cnumerationiscorapendiumfaciamus , quic- 
quid terraruminlongum velutdua:a lineaex- 
tenditur,abextremain occidentem Africxpar- 
te vltra Atlantem monrem,vfque ad Indum flu- 
umm , qui terminus credirur terrse Afi« maio- 
risinonentemSoIem. Hocigtrur Vliro Impc- 
ritante,circaannum Domini D C C X I ILcum 
reges Hifpanorum , vlcimi ^ Gothis iramano 
quanrum omnibus immerfi rorperent viciis» 
adultcriis,crude!itati,ignAU!K:viafadaeftAra- 
bibus , Mauris&SaxacenisirrumpendiinHi- 
Ipaniam. Ingreirugicureamperfretum Gadi- 
tanum, interfecerunc fpacio quinque annorum 
vltta feptingenrarailliaChriftianorum . lubla- 
tifq; his impleuenlt regionem Mauris , deiedi* 
a regali folio Gothis , quorum tamenprioribus 
fecuhstanta virtusfuerar,vtnoniolum imperid 
Romanum euerterint,fed&ipfamRomam cum 
Italiacalcauerint. 

Tradit confenfus hiftoricorum Francisc,an- 
noChriftiDCCXXVAbderamu,Regi,Gezi- 
ti,qui Vhto fucceirerat,Proregem per Hirpana. 
duxifle trans motes Pyren^os Mauroru, Arabu 
V 4 ^cSa- 



f±n rardaauukin^lUaminfuderit. in- d..Sed& vkedusprogrdl: rra.edo 

;S«edmtnilliusreg,ipenerraUer.,v(qUead ^^^--^^^^^?^^?"^^^;^'^:^ 
2uarcumaTmonnm duitatemilUare.Hosau- quenOmlneact.tuloOiiiedaiiormii , Leg.on^ 

opVidrclpulfosgrani quidem modum fc habuctunt re. Chnft, r«.^ 

^ ^o J^^^^^^^ fuiffe in cruenro f um p.r H.fpaniam,dommannbus Marms fub 

iilopLl/oiu.ca Cohbram , adradicesPyren^i appeUati<M.e fegum Cordubenfmm , vfquead 

montis QuibuscIaciibusabfterritosfudreBar- annum AiN.C.MXlV. d- • -.rrf 

rSoTne nofthac pedem vlterius in Euro- Crcfcem.bus autern bclhs mteftmis mter 

mwSe;^^^^^^ opera efteaum eP IVIauros,^^ proumciis (ubmde m mmores partt. 

I nmrf rLchr ft^^^^^^^^^^ & Vclutlacmtasfc>ffis, Cht.ftiani . qmn.h.lad 

W;^rc^.olla MahomiaucJ^ugo ^de- fummam aa,gentiam r.hqm ^^^^^ 

-nusfubtraxerant , feqae armatiin montiuma- rat.onchoft.onocerepoflcnt, a.repta occal.o^ 



fperitates per Afturiam Canrahrian^qj recepe 
iantianimum ac vitescoUigercnt, & nouaquae- 
iam regna ftabilircnt , etfi percxigua , Sobaro- 
irenfe & Ouiedanum. 

■; Arabibus in vniuerfum tribuufit pleriq-, a:u- 
ii^ores ingenium inftabile j quteci inimicumi 
ambitiofum,audaif,ordinisimpaticns- Sicpo- 
fterioiibus annis in Afia duos creautn unt Gah 



neiisToiecum Vrbemadcmerunt,quodaccidit 
ad annum Dofflini MLXXXIil. Cafaratigufta 
vero anno AN.C.MCX VIIL poftremo Cordu- 
bam ipfam anno Salmis M C XL V IL Ha» tam 
notabiles iaaura;rerumSatecenicarijmiiicau- 
fafuerunr , vtmultireguUperliirpaniam ^ qui 
badenus ahenaaua-ctitateProuindisprxfue- 
rant abieaoLegatorum aut Praefei^lorum no- 



fter'otibus annism AnaouoscicauciunL v-<tii- i cJn 

?liuifioneimperiiArabicipofteanat,funtTu(- tam,lKran,ciuel.biarrogantespo,em.a,n, pa . 
f^:^l„i;rope„our^Sarace.ca..Ara- ^J^-t^^^S^^^S^t 



bicumpervniuerfamddeuetnncAfam. 

Sic Mitamulini Arabes, naaifummam in A- 
"fricapotentiam, Caliph ^s Ahaf.cosfupe^ores 

reCognofcerenoIuerunr.Hirpaniaquidem^jUa. 

draginta tribus anni? pec Legatos regum fiue 
vCaiipharum fibi inuicera fuccedeniGS admini- 
-ftrata fuitidonec Maurus quidam Abdcrair.us, 

intcrfeaolofepho , vltimoHifpanis prorcge. 



F c z z a n i , d o n e c a d a n n u m A N . C . M C C X X A- 
VI. Maurusquidam , Mcihora€tUs iilios Alha- 
ntan &,pnmum (e , egemGtanata^ dixit,& fupre- 
mura Sai-acenorum^per Hifpaniam domumro. 
Diuifis adhunc modum incer fe Arabibus,San- 
dlius , magnusilleNaiiarrs rcxdrcaannum 
MXXXI V.Comitatits duos-,Caftuloni5 & Ara- 
Ponia.'adre,vT!istituhfobHmifaremeueMt : dc 



itcrtettoiolepno , vinmooupau ^,.^..^^, f , J,A,rr^ n6uel!um rer^nam aftnbuiC 
tegemfeappellauitCordubc-e^aulp.camsnouu CaftcHa. qiua.m "^"f^"' ' ^'^^^^^ . 

reinum . quodfubXX-icgibus dutauit annis minon ^^^^^^^'^?^'^^^^^ 
CCLVII niamautem dedtrRaniiiO,nliono.no, qun-ii 

Doi;ecHi(paniapatUitPr*fbai.sCalipha-. ^^^' ^"^''^^''f''%fl^'.^^^ 

rm.fiueMiram^IinoJum,Chriftianorumre. .^^X''"' ^^^^^^^ 

ges Sobarobrenles&Omedani nonpocucrunt "'^"^"'^.^^^lf '^^^'^, f ^ 

ioferre Umuesluos , elcganter iecumagie..- tcm dcd.ner '^^'f^^;^'^^^^ 

L^.nr^c r, inrra Afturum & Gantabiorum mnxcrat HtniKO Lo. haringo, .cciait, vci 

l„tan: t;,taSefc"nt, SuntK.qui- -ru,n fil usc..,,ide,, cu,.patte „o™,n,s^e^^^^^ 

: n auloIo„gius progr^ffi , fed Abaeta„,Us Por.ug,,! -^^^'^^^^^^^^!^ 

•duiCordubspvimuseratiex , cumadtantam hc .lale. , Lettoi , .^^b' " ,nfn.- exe- 

, X.dift^tpLmiam . vt cr,g.icamUiiaequr- ChrifUaaorm. ^^^l^^^^^ 

tnm duccntapedhnmvfrtato more m aciem e- runcaduerfus Mauios, nec conquieueEui 

S;^t."^^J;imeos.adprift,nafeteferre ncceosauc cadaauerunt, autluatcrtapcn.t^ 

~tnontiumlatibula.C?^e.um.vt fi.,(l.cce{lutem. ^'^«^'^^'^^^'""^V.a.dnnJs reaes ntione f5tU5, 

potis , cumMaurifuaspartirentur prouinctas, Cmn autcm Gaftulon'^ rege «-^"«"^ ' ' 

Fnte 4eToso^^^^^ -^^S- furpropinqmorcs ^^^-^^'^^^^^ 

bdIaLiIia.faaumeft,vtre8csSob.robrenft. ^^'^^""^f " t::^u ^^^" 

:.occuparenr qtticqmd eft terrarum inter Ihe- cairfafuir.vtaUcrraltciositihmde bc^^^^^^ 

run.SuuiumlPyren.o.Monres..aflltmtisn- ^-^^^^^?^";^^^^'^^ 

tolis regum Nauarra; & Comitum Aragon.s; u«untanno AN.C.JVlCXXA vm. 

Ab altefa patce reges Ottiedanr ftri mri. fecc- ^iHrfpalm.(fitteS-.uifl..W- ^^^^ 

rtrnt, quicquid ellagri tnfer Dttriam fluuium & Murciam vero anncj M ^ ^^^^^^^^^^ 

. Oceanum Cantabtilumfiue .feprenttionalem: biam, cum nonntilhs °PH^^.^;^^^^^^^ 

- ,quo quidcminfpaciohodie comprcheduntut tum,quOrumrcguli parete nolaerunt tegj br 



PeR Ip S AM HlSP A NIAM. 
natenfi. Dediderutautem plenque onines hi fe HirDaniam .v.rT. u . 

acc,pere„tai,asterrasadinhabitandum,ruirque SKitacc o ^ """^' ^'^""^^'^^^- 

f.b regum Chriftianorum dominatu vtercn^r u o b i 1 1°™'"^ "o^-nepotiffimam no- 

^..s,hg.hu^,vpr,u:legi..S,cfadumeft:v: i^^X " ^f [^^^S^^^Tf 

HKpanneaesMaurismmultisoppidisvsuper- buses: i«i„iK aP ° '^'*»'i<J'<-^ni dehttori- 
mKterentMahumetirmi: Neq; ve;-o perpemo t''' '! "^^^^^^ 

bell.oeratum eftabHifpanisMaurlf^ i^^SZ rh ""^^ F^dinandohuic Ca- 

tumtempus.al,quandopaxcouftrt«ta.Cumau. qaam ^pfaZTc^a^^^^^^ 

tem h.cfrequenterrumperetur . 6c Chr.ft.ani Lrxt In^u.fi oa h"^^^^ qucd.u<aor 

Maurorumm.rueretperfidiam, qui .ntericfos ttos ludTl/tTJ '^^ i ^^^'^^i- 

bbu.bant,fadumA,vtilhhc^opp,S:S Sl^l^^f ' ^equa 
Cxpel!erent,niii/urceptobaptilmoChrifl-i-inr.Q r^,r^..j 

Mui;,rab;bus , quomodo appellabaStut .«ces Li.pcr bap.ff ,L '^re ^ 
CliriHian,,quiadl,ucioi,sop»id,u„.ic„ieban- re. r, ^-P"''""";- ,t^°<:edi<au aiiiaiitcr in. 

Saracemsrecupcrabant. TraduntH.rpanoutm allcuerant bus Xs^^^^"''^ ^'''^^^ 

Hiftona.quotiesrecrud nretinterS rarennc u^.JtT r !1 '^''^^^^^ 

&Hxrpa„osbellum,Mauros K r e iir^^rr -^''""'''^'"^"^'^'^^^'^""^ 

l|al^v.te..Chnft,anos:5cho:;;iSffim:^i:; ^™^^,^^^; .-immen.s 

n;odoegrftecumMaur.^nomsrlhsChttft.. f nplcrunti^^llllllf^l^^f — 

Durauitigiturregnum Granatenf^ , domi- Ifml bS^hn^ 
nant.bus>biMaurisiubXXn.fecibanDisrr renrp. ' ^ ^"""^^'"^'^"^^Siiacnsabhor- 

IXIVv%adan„umMCCCcS^^^^ ^ um^'xruX"?dT;"'"""""^^^*^'^^^" 

Caftelk Atago„,^Fexdinandus &Iiabellaar- ^^00 .^^0 1.0. A '^«"^t^gerunt 

-.coegeruntMahometumcognomentoPar- c.end pu 

Uum.reg:m.vtdepofitot,tuIor?gio.plamGra- beosofobosTmaS^^ 

«a.ulcm vrbem cum munuiffiL caftro AI- ccm.c^ulbapa nu^ "u^^^^^^ ^J^-']^^ 

hambra ns cederet, hac lege, vt .pfe vicUrim ho- ni h bcreX " 7^^^^^ '"'^ ^^''^T " 

«eftam & viro pnncipe d.gna abiis perciperet cnmuobnZ:^ ""^f''^^^^^ 

ahmon.am:vtque,pfeeiur<jueruccc/oresc.rtis raconfulu fantnnisr^^^^ 

Suibufda terns bonifq., velut pecuiio perfrue- o,arum ortfelf vr ' I 

rent„r.q.busgauifoflulI^/:id.oLana^ Inl^^^nt^J^n^^ 

rege,patrefc,oviuete,neueMaunVquifub,pfius hume^.n,arn.? r • 

pattocnio , cogerencur mutare r^hgionen. u ^Z^^^ lt t^^T' T'' ' '''' 

ceremoma.vfuatas,donecinH,fpan\commo qucm ^^01^"; Lu n'^ ^'^ r^'''^'T' 
rarcntur: ,1 vero , qui in Africam r^rin.,- . a ^-u™ exerutu ^ontra e( -s mifcrar. Po- 

™fc.i,.poi.e„rfulagritfS,t; tr : " A'fi^t:"ti- ri''^^"'"''^' ' " 

auteaomnia,fiitavidercrurvedderc FrhirfMr H.Tnoni u i , , ' «^^'"'^"^^''^•sfs, qusepec 

hn.,„treg,,or„,.,,„.Ma„nil:-b stH Sifcf&M 
*.i«^^ 

.usMo„arcir,.H,fpa„,c.cuius;aS^^^^ ^^i^^^^^lSi^™'''''-'^- 

pX;„"t":i^"r TnrANTM •a.i^^^™r"""'^™™-''«'-"-e,rca - 

CCCCLXXIX.rriareg,,aArasrum Caiiel ^.^«'""nrcent.srationefeobligari. vt^ re. ,, 

!an„m&L,g,o„e„fe Cumalibm^nS,. S""' '"'.'/""""""^""""'"■qSe eradicet. ' 

:5iunxeratlra„ate„ii,S,Xh^r KMCD^^^^^ ^6^1 b^r*"''"'^ ^'"^f'"'' ' ^o- " 

^ Na„arre„„m,vr„tpatio„ecaptum AN C M M^^^u^"'"';^'^ i„com„iodacreer. 

JXlLomnemfubvnumdiade^LaTedetT.^ l^„«m "b 'dTe Compertum . 

^.^aniam . rolaexeept,Lufi,a„iafi„elorr:! ^Sl^^,:cS:^r'f"^'''-- 

.U. Taceo,amde.,s.e.r«reg„.f,ue,«exrra «%«..rf.^Lii- ^l^J^^^^tiX 



Wo t E N 1r I A 

hds exlpoliaffe atque trucidaife ,feerdbtes iu- 
tulafle, Turcas in auxilium vocaUe : led & polt- 
" iuam iis c Gcanatenri prodincia deduais.per- 
' ' viiffura fiiiflet.>li'bi ih Hifpailialiabirare , dum- 
" mbdo correaisprifcis erropbus i probam & 
" Chriftiaiiis homiriibusdigtiam viuerencvitam: 
'' tantumabfuiflb^vcfatisfacerent prxceptispro- 
' milTifque fuis , vt lemperapercum Dei Ipfius & 
ChriftiansE religibnis cohtemrum prae fe tule- 
•rtht,quamremluculehtisceftimoniisdcprehe- 
' '' diflenc, 8c feuericer puhiuiflenc prsefcai Inquifi- 



aulCni,tX.i.v.uvm.wi. j/i.-."""--"- £- X 

Eionis Sed necabodib,latrbciniis &homicidus 
' \ in veteres Chriftianbs abftihuifrc. Nouicer au- 
' tem etiam Turcaruhi impioraire auxiliiun , fu- 
V, amqi iisaliifq-, hoftibus pollicitoSfLiifle opeta, 
,, Tiue tegiiarcgispairimbhiaUa,fiueipfiUs Vitaat- 
u"queperfbnaforecapperenda. ' r 

Etfi autem hac perfidia & prbditoriis cbhh- 
liisplurimbsanhosinfumfiaencnullum tamen 
^ •fexiishe canto quidem tefflpbre repertuhi fuiflei 
I quitale aliquidadregemfeferret, fed omnesid 
1 • vhice auduiire,vc occultarent fua fceiera, & h o- 
pus forec pernegarenn Non defnifle quidem i- 
pfis iUuftriaexempla eorum qujc Gentihfmb & 
Mahumerifmo ad fideiii Chrifti cohuerji , e- 
. gregiam rcgrio atq-, regi prsftiterint fidem , ve- 
rumiiis exeihpHs eos nioios nbn faifl^e. Mahi- 
■ feftum libc efle f gnura brahcs ih vniuerfum 
adeuhdemaffeaosraodum , vt (ummofthdio 
.'fkciantqusDeopariter&regidifplicent. 

■Qu^cum ita fint ,regem memorem oihcu 
fui,vtfecuritacitum (iiaecu^n reghorumfaorum 
profpiceiec , aahibitisin conii mm virisgraut- 
kis,doais, prudentibus , Chriiliahsc rehgionis 
^ ahiantibus , conftituiffe , eregnis Granarenir, 
I ' Murcia & Andalufla omhcs in vmuetrum ex- 
) pellere, atq; in scernum proiciibere Maun(cos 

Sc nouosiliosChriftianos. non viros folum & 
' adoiefcentes,fed&mulie:es, puerospuella.qj 
^cumipfisinfantibiis.Sicucenim,qUandoingens 

aliquod & deteftabile ciimen comitcici-r uiCol- 
kgio aliquo aut corpbre comfflunitans , toru m 

cbliegiii & comunicas deftruirur &e medib toi- 
litur:)ta qubque deMaunfcis faclundum:arcen- 

; -aoscos iongiffimeacBEteris rcgniciuibus , ne 
(ua illos cohabitacionevelut contagio qubdam 

corrumpancinficiantq;. 

Velleicitur regem iuberequcVt virtute prs- 
■fentis edf<^liomnes Mautifci nouiq-, Chrittiani 
€x iilisregnis,qu?fupracommemoraurmus,cu- 
iufciinq-, fexus aut statis fint , nuUo pehitus ex- 
' cepto , nifi foUs raahcipiis intra tngetuTium die 
faceffancexeahtq;, nq;, ii capitis poena hne mo- 
raaftici^htur , quivlteriUsibi coramcrarr-, aut 
'redireln eas partcs aufi fuiffent. quacunque tan^- 
dem idcaufaautpra-cexrufieret. Eadcmpcena 
conftituebatur iis eMaurorhm progcnie,qUi vel 

per 'Valentisaut Aragoniae regnatranhre' , auc 
in iis morari voluiffenc j quod fi qui exiUis ibi 
'deprehenfi fuiffenc , idem fubiturbs cui-n caere- 
ris fupplicium, nmiobferuara vUak^^ 
auciudi_ciiiTi agiftr aculc|;,fentencia. 
' IncerdicebacuE ihfuperbmhibusiiiVniuer- 



fam Hifpahis ciuibus, cfiiufciiqvconaitloirSii 
forenr,OcdihiS,autdighitacis,nequispoftelaoia 
diarigefimuvUumMaUrifcarh , imeisviceitrc 
fiuefxmina,ihfua|>iouracia,dominio,agfo,do- 
raiciUo i vel clam vel aperce tecipcret iouetcc- 
^qUe-fecusfacientes chinibUsiuis DoniSiieudiSi 
vafallagi-ls, priuandbs effei& inCapaceS pron r.n- 
ciandosbeneHcibfumregiorum.applicatisbo- 

nis poireffiombtifque eorum fifco tegio. 

&fiaucemoptimoiurepotlethicofub^dd'.= 

cere omnia MaurifeoCum boha cam mobilii 
quam i,iimobUia.quia effenc proditores & coh^ 
Jiaicriminisisfe Maieftacis Dtums & Regi^i 
catamen feaiebatineosvfarumclement.a , vE 
ipfisp.£mitteret , fpaciottigituaillorum die^j 
rum , omniamobiliafuabbnaveivehdetevd 
permiitarc&acqmfiraproii-sregnbfuoeypbc- 
Care : noh qliidemihauro &avgchro , gemmiS 
aut|.reciofiori (upeUeaile: neiucerisCambiu 
fed in mercaDoniis , qus£ regno ahnqu|a icge ex:- 
p0rtare Irceiec , au^ fruaibus ceriae. Fundos e. 
nim,agrosdomcfque&c«cei:aihimobl!.abo- 

na rfPemde iure flblferUatUrum , vtiUa Ve iii 
vfasdmiiiosfatrolqu-econuerterepcirK.velia 

bonum' publicum, Vc vifUra fuiflcc. Donecail- 
tgih fuas res Maurifci diuendereht nu aiftrahe- 
tehr.-recipereieeb-^ipaclotrigintaiUbiumaie- 
ruhi fub fidetti & pacrocmium fuum , vt toto li- 
1d temboreliberepoffincireiredire, ncgociarV 
& fuas res agete,a hethihe impediehdos , neque 
cohrra lUsfiCqUekdendoSaut vUamolfcftlAaf; 
■ ficiendos: eosycroeHiipani^ , quiidaiifiiuii- 
feht fuSicurojposhaln i quarpaCispubhcK.ra* 
vq^ni-i'nn.. cDhftuUtacflbt. Licete igitur MaurhC. 



aotibuscohftitUtacflet.Licerejgitur. 
toruihque domefticis exire ex Hifpan.a laluis 
hechbc fblum,fed & fecum c ftcrr. mercim.bh. 
&frugesterr£e , perfoiutisduntaxat porroru 
atquc veaioalibuS-, de aUrb aucem argeatoque 
cscerifque rebus ihterdiais ftare lehtetiam: ni 
qubd tahtura atgenci iliis pcrmitceret ur . quan 
tum caro adirercetreftre taciendam ,quama 
traiicjehdum mare iorec neceflariunu 

Poftreiho raahdabatur oihrubus pef Hi 
fpahix regnaraagiftracibuS , Prsfea.soppuio 
■rumportuumquemarihorura Archuhaiafti 
ClaiTiariiS , Vt quirq-, fuo iocof^r.arh hauaret o 
jieram , vr vbiq; ibcoiiira hbc Ediauh;. tcgami 
proponeretur , &dclmquence5ihiahhemor4 
acicuerepunirehtur. IghaUorUmauc fecusira- 
^cienturai boha Fifco addicebantur , ipfisab ho^ 

nonb.officiifqueiemoc.S.iPerfcripc^»^ fmt hoc 
ediaum a.d.XlX. inenfis Dccetobi-is anno AJN. 

C-.MDC!X. '^' . _ .j,., 

Quahquara autem Edia..rai inifenS ihis 
homimbus criginTadies largirecur ■, quibusir^i 
boha mobilia diuehdere aur pei-mutaVe pol- 
fent : camen iohah.res Mehdoz.t, S.Germa- 
ni Marchio ; rocos decem dies hidc: dciaici- 
uic , reUais tantUm vig.nti in vfuiv. Maurorum 
diebus ; addiro , quod ira boni pubiici ra- 
tio & re&is cbhrmoda exiger. nt. 
iam Oihnes MidrifcoS', qu.ii. oppidis vroibul. 
^uehabi^abahc hcqhaquamiudeaucca£re| 



mhpniis apucl Pra^torem m magiftramm lo- 
cipfo.d/i fuilkntnomenfuum, &abeundili- 

cenr,am,mpea-airenc,conrtitutocapidsfuppJj- 
ciokcusf.icientibus. 

Vix t:inta promptitudine rcriprum iftud- 
cdidum cx.ft.mo , quanra executioni monda- 
tura c.t Omn.busenminautis . qnorquocna^ 
uc;> (uas babcbant in diucrlJs pormbus & ftado- 
n bus per H./paniam mandato pubJjco .nter^ 
ciicaumcft nenauesruasabduca-nu : quodns 
Ygnpuvfc^ti vticonftirmflent in tranlporran- 
li.s m Africam Maurifcis. Itafadum eft vr per- 
nnurnndiuerfos obiettiJitrom Africanipor- 
MS appellerenr. Toto aurem ilJo anno mu!- 
ts v.cibns tam terreftr. mantimo itine^ 

remGaiiiam Maun venerunr , adiuerfispard^ 
bus,&tanroquidemnumero , vradcemum 

q|nnquag,nramilJ,acapirumacceffi(rcvidean- 
tm 1 nmi qaaJem, qui m Galba, Narbc^nenfis 

£ i n rr''"'"' ' Africamf.bcirer traie- 
«nc. 1,1, ^ qui ^porru Brefconio fdue- 
mt pereos , qnulJos r curaaas cauf.dedu- 

'cnerrrr"^^"'^"'"^ ' omn, iniariarum 
gneeaffeaspoftremofpoliat.bonisfuerun 
«.niod qmdem tac.nus inJiumanum & crudcJe 
abomnibus.ud.catumfuir. 

r^J^^^ ^^f '"'^ '^^^"^ audiuiffer^pro. 
pofito ediflo pubiico omnes in vuiue^ /umMo- 

ifcosex H:fpamaprora-iptos,inr.a brcuerem- 
P inde aufugere lufTos fu./Te , & iam numero- 

^fin^burr ^?""^ ' '"g-naqueagm.na 
n fin bus Cantabrorum S: circa vrbcmlsaio- 
e fcm conuen.f& , ,ncredibili i^ exuies iftos 
f s Immauirare , opr;onem iis de,d,r., u qu. 
Ulcnt .n,^^ea. reiig.oncm Cathol.^o-Ro- 

na..vosiecureinGani^regnoJiabi:...au.s.. 
juod hhocmmusprobaienr , JK-ereilH. pcr 
.ak^regnumfu.eimped,menro iter fac^e, 
q»e ad porrnu,al^qucm mans mediterrand 
nde fin. mora pofTint m Af icam veJ ^.y! 
tu.i,,velquocunquevifumfui/Jerrraircere 
, Inliunc finem , cum pnmum Gailiam atti- 

,^tmr profinpa , millifunrGomm./Ianire. 
n,cp^busn^ndacum., vteos, quiChnftun^ 

-nomu.adareveilent,nomin.bt,sfuiscon- 
i,'iatos,malbumreferrenr,vcipJi.tempus& 
cusconftu^ererur , quodebe]xntcoi-Jm £. 
■'f ^opo Baionenfi aut eius V.cario profiren (ua 

smaaapublicareferrenrur. Vrqueii, auiad 
^'ncmodum nomma Cachohcifiodedillent 
^ducerentur, doilec Garumnam & Dertonam 
nnes fuperafFenr, vbi ill.s hatum ^0^'^ ^"^^ 

rrl ' -^^^"'S Chriftianis ab- 

rnbant,,ubebanturconuenireinvnumaIi- 
T V vt vno agmine deduci 

'lc^nrpcrviascompendiofas^ipniimumd.f. 
ultatis babentes ad iitrus GaJlicanum , qua 
rre idpuIf,rurmarimediterraneo , vtibiim! 

^ediein AfncamtrauapofTent . autali«dali. 



quodregnum , quod T.ifcleofubefretimperio. 

l^e^S^' 'T™ ^'^^^'^'•^ rcueriifiine 
nre.di<aum eft . nequeme.iisiniuriaaffice. 
lenc , autalrqu.dpn-Ererconft.rurumnaulum 
ex^gerent,n.fivdlenrcapitisincurrcrepoe„ai«^ 

f!:;;"?r""'VT ' ^-'««d-^^uiertradS 

lenr nnir.s , aibebantur ems reipublicas litte- 
rastcftimoni. vicem aMaunfcisaLpere fimul 

ivl;! ' ^^g* non farisfaau.os. 

.^ftiemo imperarum eft omnibus Mag.ftrari^ 
bus proumciarum & oppidorum , pfr quas 
MaunKerfaaoneft^n^ vtiisde ^lm^SJ 
i>eceiiani/qr!e hofpidis profpicerent , eofque 
ab on»^. imuna fumma cum cura defenderent. 

kHapropter mandauir texChell^e domi- 
no., vrprofeetus exaperer Maunlcc s Caftella. 
nenles , tI^"nunieio ad quadrngintam.Uia Gal- 
in m perebaiK , ingreffur, eam fuxra oppidumS. 
ohanmsLufonu. Pr^erereaimpeiauir Augerio, 
n. n u'^'' Lnnguedociam. vr eos fb 
"ua prohibitos arraiioxam deduceretad por- 
tus..ftauonesl.ttorisGallicani , quierantad 
M.ucMediterraneura,vtimpofidnau,bustra. 
ncere.uurm Afncam , quemadmodum ipfi 
Mau.iicipttier.int; 

^ Angenus.acceptoaDuceVentadarioman- 
da.o qui tunc Legacus regis e.at per Galliam 

ect.rus eft, dedux.tq,,,eMauiifcosiJ!osexaqro 
Baionenfi abipfoinde Oceanb Cantabrico^vf- 
p';; fe '"'°PP'^"'^^^"g"^doci^ , vbi 

ooZ'; Hic nauibus im. 

pofuit diuerfis vicibu. vlrra triginta millia , qui 

tansfretauerunt, ex(cenfio.fef.daadTuL 
emAfnc^evrbem,rantafide&?ecurirate,vtde- 
nceps Maurorun. proceres reg; exquifltas ege- 
^intgratias,colJaudata admodum Augeriipm. 
dentia&dextedtate. " 
Interfeao interca rege , nunc ium acCepit re- 

gmav,dua,quinquag,ntamiJI,aMaunfcorum . 
Aragonenfium , lamm v,a efFe Gaiiiam verflis: 
pra^ter hos ,n Prouincia Galii^ apbuliire in- 
. genti numero Mauros Granatenres7vfos naui. 
gusRagul.enfJum , Gothaianenfiam & Genu- 
enhum.Regmaigirnr,qua:demdoiumirateexu. 
lum non parum iollicira erat , quod verfaretuf 
anteoculos,quam miTerismcdisiiliahici fuif. 
lent , qujexInfulaPortuqueBrefconiofolue. 
rantraccedendbusquerclisProuinciaiiumGall 
lorum&Languedocenfium,quimultisfeaffici 
mco.T.modisabilJatantaMaurorumconfIuge» 
& tnfla prererea morbis conrag,ofis conquere- 
banrur > plenisiam Xenodochas morbidorum 
m vrbc MafIIha.hisinquamcauft.-adduaaregi. 
na vidua mifit Aymarum JibelJorum luppJi- 
cumMag,ft,um,vt quam prin.um regiones iJlas 
^luu,eiftaexonerarer,MaurofIi;deduci in 
fncamcuraref , ab.niuriatamendefenfos : yt 
reiprarepoftlentprouinc.iE. 

^y™3rus,cumadrummamdiJigenriamnihil 
feciffet reJK^ui , deducaojMaurifcos Agatham 



cmi« 



i4(5» • PoTEN^f t A 

tiuitatem , monuit qilerelis populi. Umto- 
tum ptoceres concra conquerebamurde viola- 
tis fuls pet nautas Brefconios. Aymarus ^ habica 
qualiione oranes e claffe , qui afBncs culpae erac 
inGareeremcompingiiuflit , donec de iVs ple- 
ftiUs cdgnbfcetctut. Ipfe cum profpexiflet da 
omnibus , qusead profe£tionemmnt necfefla- 
tia>tamprofisqUiiampraEftoerant , quampro 
teliquis^qui adhut expeaabantur , cumque to- 
lerabile contlituiflct veaurae precium omnib. 
impofitos naui^iis,in Afdcamdeuehi iuffir. 

CumLanguedociamhis moleftis hofpitibus 
'ex6'neraflet AyrUarus , quipedeftri idnerein 
'Galliam v^enerannprofedus eftin Pcouinciam, 
vt tranfportari curaret Mauros GranateMes, 
■quinauibused,vtidiximus,appuleranr. Cum 
'eos impotsercc naUibus , id diiliculraris ei ob- 
-ortumeft,quodvaUdiores8i:opule«tioresfem- 
^ervolebantprimiingreditriiemesjabaaisre- 
troinfirmisacpaupenbus. MandaueraraUccm 
l:ex,vt ditioresnauium perfohicrcnt proegenis, 
ne quisper caufamir>opisfin Galliarehnquere- 
tur. Conuocatis igitur Maurorum praecipuis 
•tnandauit, vtinterfeehgerenr .quicoiiedum 
veaurae preciUm proomnibusloluerent, qui- 
que pauperibuS dc vidu csEtcrifque rebus ne- 
ceilariis profpicerent.confthuco Qivaeftore , qui 
eonomineredderetracioftes, Idcm fecir Auge- 
rius apud Agathopohm. Sedapud MafTlham 
triftis interueniccafus,qui iufticutum iliud con- 
tUCbauit. ConftituerancMaurilcrQusftorcm 
Zappatam qitendam , qui ab iis qui circa Maffi- 
hamhxrebant , pecuniascoiUgeret. Fec^t hic 
quodiuflus erac : cumquealiquemargent» mo- 
^ dum coegiOTet^aufugit nebulcgblato le cum ve- 
aursprecio. Hocfadl;oraaraEmiferia obrue- 
i-unt calamitofos Maurifcos ^ vt diuites, poftqua 
iiaaifueruHtmediaeuadendi , inqae Afilcam 
transftetandi.psuperes poft fc in GalUa rehciue- 
tint. Qui cum ahquandiu iiutrin hiifl'. nt e do- 
mibus Hofpitahbus,feriieorUm eonfortioMaf- 
fihenfes,poftremocoaaif.int , deiuonauhim 
perfoluere , vt in Numidiara tranfportafen- 

tun , . r ■ C.} 

Sunt autem communiter Mauri verluti , tai- 
laces, &ad omnegenusfraudisaptiirirai,ple- 
mprodicionis &deceptcl£. Exterisfidem da- 
taro rarifTime feruanr, ne iph quidem intet fe ia- 
tis fidi , nec ahefc facile akeriUs mouetur mile- 
riis, quiE ipforum vitiaexpertuBeft Augerius a- 
pud Agathopolim.quo loco plurimi eorUm na- 
uibus impohti funt. Venerat hucfub initium 
menfis AugufliHachiAbrahamus Mufaracca, 
quem magnus Turcarum Princepsin Galliam 
miferat, vcMauiifcorumrescognofce-.et, eo- 

tumq-, curara fufciperet.Qui cum vidiflet,quaU. 
' tacura &folhcitudihe CommiflatiiGalli iniis 

franfportandis vterentUr , acquiefcensirt Afri- 

camtraiecir,.vtibinoUiS hofpitibuspararetho-' 

Ipitia. 

Cum primum quinqUagitlta illa miUia Mau- 
tifcorum Aragonenfium in Franciam Langue- 



dociamquefe infundeteht, magris querek jJe- 
fcr ebantur ad fupremam GuriamTholofanani» 
quiriramibus colbnis , quantumdamniagris 
datUmfuifletperMaUrosCaftellaiios, quiillac 
Iranfier^nt & omiiia vaftauerant: quibuspoptt* 
iiqueftibus moti Parlamentifenatptes propO- 
firo cdiao j prohibueruntfub capitisfupphciO| 
ncqUis MautUsLanguedociam vel ingredivel 
tranfire auderefc. CaeterUm Augerius memot 
offiGii fui, cum inteUexifler, ahud agmeh vemfle 
adSubracumoppidum , plutimofqueeorum 
iaro cis Garumiiam confpici , hihil moratus Se- 
hatUscohfaltum Tholofanum , iufros tranhre 
poncera apudSubracumj verfus Agathopohm 
deduxic , vbivltracehtumnauigiainportu fta- 
bant i qu£ mercatoresac nauta;ab omnibuS 
par.tibuseoconduxeraht , VtiisMaurosin Nu- 
mi^iam tranfportarenr. Gonquerebantur hi , 
non pofle le ih ifta egeftatefoluere veauriE prc- 
Cium, qUod Afmaf us cohftituetar. Augerius 
gitur inoderarioneadhibita,minu:, iUos (olue- 
fe iulht, addico , vt vigcfimus quifque immuni» 
efTetanaido i iufTltqj nautas illo concenco. elic, 
nifi mallent grauiflimas petfoluere m altas:adee 
tangebalur hic vir mifcriis affliaiflimae lUms 

multitudihis. • 

luflbs fuifleediaotegio ditioresMaUros 
protehuioribus Veautae precium foluere , fii« 
pradiximus. Hoc vc eluderent,prope omnes (fl 
pauperesafleuerabant, At Augenus , cum ab o 
pulentioribus fponforcs exegiflbt pro duobu 
Scutatorummiliibus , ongrauitfexnaues cala^ 
mitofiihmis 8c cgenciflimis Maurorura , & cq| 
prsmifit. IbiproceresMaurorUm , vetitilon 
oiorem moram & ihiquum fore f ati , fi opuleu 
dores proficifGerehrUr,rehais in Gallia renuio 
fibus : cohfihumceperuht, ehgehdi qUofdail^ 
quiihico cran^porrandorum numero, pecuhtar 
proiiscolhgerent. EleangkurfuetimcTriftft' 
nusOfcenus, Pctrus Biberus-,& AlfoHfusLo- 
■pe^iihi&nauhrationesiniuerunc, &deahmo- 
hia cajteniquerebus necefl^ariis pauperionbuS 
ptofpexerunri „ , * 

Igitur hi tres,0aenus, BiberuS & Lopez co. 
muhicatocum pricipuis Maurifcorum conii- 
lio.remasgreflifuncitavtLopczquicqUidcoU 
hgcrecurpecQni£E,ipferccipcret j 6c eo nomine 
refponderet.Videaucem quidaccident. Cum 
Lopez nihil folucret mercatoribus neque na- 
uiumpr^feaisi nequequicquameorum . qua: 
iuflhs erat faceret , itati ilh Augecium coniiene- 
runt,rogantes, vtipfefuaauacritate cogeteC 
hominera ad foluendum quod debebaturac- 
irentum. Cumque de reliquo paium hdereht 
Lopefio,petierunt,vc,quofibimfitturumde 

fobtiohecaueretur , ciuisquidam Agachenlis 
fibi nominaretur , que eo nomine velut (polors 
Couehirepoflent.Noh difplicuithocconhhuni 
primis Maurifcorum : ita tamehvcLoppehas, 
quemadmodum haaenusipfeefuorum mani- 
Huspecuniasrcceperat ,^ itaeasdeincepsquO 
quc colligerei. Sic de vohuicate tam Maurhco 



/ 



itm qimm Mercatoriim, qui de iis tratirpof- 
siidis padH faeranc j nolhiiiafus eft l&- 
aniies Anconius lordanus j tmis Agaihen- 
tSt' 

tjciginis t^mcn fuit huius i'ei frudus* Neque 
ntin Gomm;lLirii Mauiifcorum vel eorUm 
Jiixftor expedieb^hcargentum j vtpromife- 
arttt fiueid maLtia qUadam fecierint j liue quocl 
puicrntiores diffiaiUiatis opibUS fuis ftpaupe- 
es mencirentur. 

Vnde fpedacuiam Omrti commiferatidne 
ignUiTi erat * viderec calaraitofos & inopes 
AaurifcOs In nauigia detrudij expofitos vn~ 
l;iritm & inedia'. violcntiae fine~rebus ne- 
eiHiriis, vt ne paiiis quideln bifcodi tari- 
um j quancum fufiiceretj iis fuppeditare- 
iir, 

Vndeduplexaudiebaturqaefeia,Maurismi- 
:entibus plalidlus lachrymasque fuascumin- 
ignatione nauarchorum j metuentium i ne fibi 
itio verteretur , fi ii^ quos deuehendos fibi 
jmfiflcnt j fame morerentUr j aut deipera- 
iofle^ 

Et Augerius, qui fupra modum afficiebatUif 
orum miferiis jcum horum homihum curam 
bi a Rege demandatam non igriorareti 
n annoriarias niehus proipexitj importato irt 
ngulas riaues maiore diquanto commea- 
u< 

Quanquatti ne fic quidem fatis confiileba- 
ir eorum heceflitatibus, vrgcnte tam longd 
: periculofo itinere,quod tempore hyberno 
3iificicftdum erat; Tunetana enim Vrbs di-^ 
abat Agathopoli circiter ter centum miihari^ 
iUsGallicis. 

Conftituitinfuper Aug^riUsjVtpaUperibusi 
Uibus ne ad paneshauticosquidemsesfuppe- 
:bat,diciorunl Maurifcorum fumtibusahmO- 
ia fubminiilrareturjconftituco toierabili pre- 
io, & toto negdcio demandato DohnfitO & 
ollerato,merca£oribus Gaihs.- 

Hac ratione fadum eft > vt inhifehte Ohirii 
cudio & diligentia Augerio j vnius mehfis 
pacio fepcuagintd naues plens MaurifciSj in 
iortum Tunetanum appuleriht , ea quidem fe. 
icitate, vt nullus omnirio ex iis perierit , cU- 
ns tei locuples MaurorumProceresdederunc 
Uigerio tedimoniUm j qUod noh pigebit ad- 
jnbere^ 

Ntfs Qiros Comiffarios diputados por 
leyno det^ragon > ahaxojirmados ■^cervji- 
mios al Rey^y a k Reyna^y d mon Segnori 
'^uque de VentadoriPar de Francid-,dr Lo-^ 
otenente Geniral por fu LMageftad eri Id 
'rouincid de Lengadoc, Comd Segnor D' Au^ 
'er Commijfariodifutado poffadichd Mage- 
Ud por nueftra gtaa y emharcdmiento^ 2{os 
guiado y hecho accompagnarfor fus tinien^ 
esy K^rchefos desde la villd de toiota , 
^aefta ■villa de i^gde , hahiendo fecihido to 



Pfili AM Mi s¥Xkf AM. 141 

de fm tinientes. Koidn deffendido y cdyifef' 
uddo->tomo fm pfopfios hijosyy hecho ddr los 
mdnienimientos ton toda dhunddncid yotras 
cofds necejfariai,y d ddminiftfaio tufticia.' 
en iodas las occaftones, ^ue fe dn dffrectdd ^ [ 
y ie hdbmos rtt^uifido, T d hecho emhdf- 
tdr vefente e xmcd niil Mofifcos Afdgonen- 
fes, ptquenos y gfdndes fobrt huendi haxe- 
lesiguiadosy Utuados pof muy buenOspairo- 
fies y mdfintfos jdondt cjutddmos muy con- 
ientosymuy ohligddos a feruir fcto fu LMa- 
geflacfi y fogaf a Hutftfd Segnof fof fufd- 
lud y projperidad. Hecho en Agde a ■veyn<. 
tey (fuddro dias delmes deiSiouembre yand 
mifeys ctenios y dits. Alonfo Detopt ^ Tri- 
ftdn Ofcen Mdiour , Pedro Viuerd, Noffre Al- 
mocdden , Baite detMofeSi Commiffdrio dL 
futddopofetReynodtArdgoiii 

C^arurii liferaruih fententiahazceft: teftari- 
tUr Commiflaai&QuaeftpresMaurorum.fura- 
iha fide St diligentia verfatum ih fuo officid 
Augerium , & cufaffe ^ vt yigihti quint|ue mii- 
lia JVlaUfifcofum Aragonehiiurii s tfahsporta- 
fentur in Africam icuiusreihomineipfigMtias 
agUnt 6i Regi, & RegiriaBj & Duci Ventadu^ 



riOi 

Paulo poft id tempus iderri Augerius timU 
bus impoiuit adhuc circit-er quadraginta mil- 
lia MaufifcorUm,tamGranatenjfiumiquam Ca- 
ftelianenfium & AfagOttenfium. CaEterum ia 
his fideS fhefcatofum nautatumqUe defide- 
rafa fuicqui nOh ex fenteritia Augerii&vocd 
cUm Maurisegerunfi 

Vhde poftea graues querimonix habits fuhE 
adueffus ipiiun Augcrium & eos quorum o- 
peta in illis traiiciendis vfusfuit. Lopefius 
nim jquem Mauri procuratofem conftitueranti 
feaerius in Galliam,ad Regem acdufauitcuni 
ipfum Augetiumi tuiri quofdaih ciUes Aga^ 
thenlesi eftecitque vt citarehtuf ad dicendahi 
Cauramj 

. Compafuif ad condidluih Augerius, fefpori- 
ditque fcripto ad accufationis capira , cum lani 
arice totam hiftoriam transporfatlcinisMauro- 
tUm accUrate defcriptam, typisque expreiTam 
ih vulgus edidiiTet : ProteilatU^ claris verbisi 
,^ huhquanl fe vllo modo imihifcuiire fe exa- 
dionibus pecuriiariis MaUrifcorum i ne- 
que icrutatum eofum impedimenta aut bo- 
ha , net|ue perueftigailc i quid iri riaUibus vehe- 
fetufi 

Protuiif efiam in i-rie^iurii literas publicasj 
quibus teffcabaruf jtraduxiiTe fummafecuri- 
tate & cif ra hoxam per proUindam Lariguedo-i 
ciahl cifcifer fexagirita hiillid MaUrircorumi 
quos fumriia cura & foilicitudiriehauibusim- 
pofuerif cUmqueomhifamiiiatacfupeIle£tiIeiri 
AfricariitfansporfaUetit. ^ 
Contradicebat hiiic acfitef MaurifcCirUrtt 



/ ■ r I / v.omraaiccDac nuic acrster Maurilcdrunl 

la buen iratdmitnio,fahor ,7 mefced del^ ^roeutitor Lopefius , qui contihuati acciifa^ 



^^2, POTENTIA 
rione dicebat ididiutti Augeriumcumlofepho 
Palmcrio & iohanne Antonio loidano.ciui- 
biss A-gathenfibus , lcib pisetextu cxcuticndi 
Maurorum farcinas, vt deprehen^is ditierum 
oipibus cogeret eos pro pauperibus naiilum 
perfoluere:eos inquam aliquotRegalium lium- 
roorm-n millia abHuliiTe quod atgentum quo- 
rundam priuatoruqi iniej: Maurilcos fiiif- 

l^ec in Tioc ftetilTe iniuriaram raodum', vio- 
latos afflidifljmos Mauros variis latrociniis , 
furtis,exadionibus contra omne ius & arqui- 
tatem* 

i>etgente adlaunc modum L opefio, & accu- 
faiionis fus capira vrgentc, Gonhliumregium 
ipfum cum toca lice rerailic ad Parlamencura 
Pariiienfe, vt ibi cognofcerctur & decideretuT 



H I S P A N I C A 

ftianos. princjpes inoleuit,, vtnon obftanttlM» 
afHnitatibus autfanguinis neceffitudinibus,a^i- 
teri altcros odio pr ofequantur & beilo ipfe- 
ftent: idem quo<jue in reliquis orbis partibus 
inter rcges priocipesque agnatos domina- 
tur, 

MamitaniaB & Nutnidix regcs huius rcilu-. 
culenta ptaEbent teftimonia,quibus interfedi- 
gladianribus , Caftelk vel LuC tania; reges, nori 
negie6tis occaGonibus, raodo his roodo illiS 
fuppetias tuleiunt, ita, v^prisauxilianis lcmpef 
altqua terrae controuerfae pfc^itio, aiit oppidura 
aliquod commodo loco fitu^n .piaemiiioco ce- 
deret. , -y 

5ebaftiano rameJi Por;dgalIi« re^i non tam 
aeqw fuitfortuna. | 

sbellnmge- 



H 



ic enrm,cum nonperLegatosbeniimi 



cau 



fa. 



V 1 dens Augerius , alia via contra feingredi a- 
iborem fuuro, quam ipfe exifttmauerat omiP 
fa perfecucione litis, recepit fe in Languedo- 
ciam. ; 
/ Pkriquc hoc faitutn ita intcrpretabantu!:» 
quafi reus deferco vadimonio fubterfo^eretco- 
gaitioncm cznCm Sc fententiam iudicis cum 
contta Maurus nonacquiefceret ,donec Augc- 
rius cum ciuibus Agachenfibus nominatimci- 
tarentur ifummaCuriaPacifiiu , ad-dicendam 
porto caufim: Cuius iudiciiquisfueritexitusr 
non eft huiusloci commemorare. 

Habes amice ledor, qua: acciderint circa 
prolctiptionem M,aurocum ex ofnnibus Hi- 
fpaniiE regnis: qao pado pUvrirai eoram fada 
viaper Galliam ad mare medicerraneum,ibi na» 
uibus irapofiti,in'Afncam traiecerint. 

Non habet, nifi fallor, hsciiiftoria parem, in 
omnibus rerum geftarum monumentis. 

Et eft profedo ingens ac magnanimumhoc 
Hifpanorum Regis facinus^ qut aufus eft expel- 
lere ac profciibere nouies centena miUia ho- 
niiaum ex iilapartecontineniii Europae,quatn 
ipfi maioresque eorum nongentis annisconti- 
nua temporum ferie poffederant. 

Cscerum de hac Maurorum profcriptione 
diuerfi diuerfimode fenferunc fcripferuntque. 
Aliieniralaudarunt fadum: quod fole meri- 
diano clarius eifet, Maurorum hjnc proge- 
niem feraper qusfiuiife media , quopado fcdi- 
tiones in Hifpania excitarentnr, & Turcarum 
copiae in eam vocarentur, vnde ipfis femper 
clandeftinse fuerint cum principibus Mahome- 
tanis conipirationes &c «ntelligentias. AIu fe- 
cus cehfuerunt^ Hifpanos ad^ illam Maurifco- 
rura profcripcionem compullos fuifle defide- 
,rio ingentium diuiti rum, quas Mauri pof- 
kderant , inprimis latifundiorum agrorum- 
que. 

Sed quia adhuc fub iudice lis eft,nos eam 
in fuipenfo j;elinquamus , &c ad aha perga- 
tnus. 

ArracbaOppidumMauritanUahliiPa- 
nis captum. 

Qui mos longepernicioiiffirawsapud Chri- 



rere 

fta t u iftb t,fed-,ipfe in , Afnea m p r ofc tt u s» 
M ulei|,H^ine^i parfe^ontta fratrem ems Ma- 
lucum Abdelmclech'um,Regera Fefla; & Ma- 
roci dcfendendas fumfiftet,commifibcum A- 
fris prslio apud AlcacetquiuiraTn acic vi£tus 
csfusque eft, vt quidem Caftulonenfes affir- 
mant. 

. Lufitani enim idnontredunt ; fed aiunt eura, 
e pralio cum paucis fuperftuera fugifle,igno- 
tumque per varias orbis partes vagatum tuiffe 
vfqueadannum A N.C. M DC Lvbi cum ape- 
ruiffet , quis eflet , captum fuifle Venetiis , co 
quod fe Sebaftianum Lufitaniae regem dice- 
ret. 

Poftea cum in Hirpanonim manus veniflct, 
dedu6tus primoNeapolim,deinde in Caftiliara, 
laqueofufpcnfnsperiit- ^ 

Maximus autem & perniciofiffimus error, 
quem Sebaftianus ifte in illa expeditione ad^ 
nlifit, hic fuit , quodtraiedis in Africam copiis. 



cum apud Ariillam oppidum (vcteribusXi- 
lia fuic) exercitiim in continentem expofoiC 
fet, relicta a tergo hoftili vi-be A racha, in i* 
pfos campos progreffus, Abdelmelechoinpk' 
no &c iequabili loco piignandi copiam kcc 

Eft autetn Arracha oppidutn fatismumtuir 
in rcgno fezzano , eiufque prouincia Azgarcn-- 
fi , m ipfo Oceani littorc, vbiLucusfluuiusfuai 
in eum exonerataquas:eftque vnaparsoppid 
fGprahuius fluminis ripam fita, alcera inipfa O 
ceanicrepidine. ^ . 

Portum habet commodiflimum ,fed muni 
tum valde ,&qui non facile cipi poIFit , qUod e 
immineat caftellum iin quo regcsFcflanianti 
quitus confueuerunt perpetim aleretrecento 
equitcs leuis armaturffi cum totidem fclopeta 
riis:quod vicina loca atqUe oppida maritimi 
quaab Lufitanis Caftellaniique poffidehtui 
perpetuis ac nuinetofis ptaiidiis obrinean 
tur. 

> Extend^ aurem fe hit prouincia in olriet 
tem a fluuio , quera Barbari Nocor vocant (pr 
fcis fuit Nolochara ) vfque ad ftetUm Gaditi 
nuin;& ad Oceanum,a.FietovfqueadLucisl 
flaiiium.in quaparte Hilpani» Rex aliquot nc 

cont 



P E R § A M ti 

^«ntemnendaoppidapofTidet i caiiifmddi {^inc 
^T.ingera & Arz Ib , ( veteribus fengts 8c Xtlia) 
dum iionnuliisaliisj 

Oiro b llo incer fnures Numidariim reges 
& FclEf , Miileij Secjuiiim i &Miileij Sidamum, 
M homc-canos j minor coegir maibrem vniuer-» 
fo cedcrc regno .qiliica puKbs Hifj^aiicjtum re- 
gisaiixiliumimploratiic» 

Docuerac aucem iani eos exenipKim Seba- 
ftiani regis Lufuani, quancum fideridum eflec 
iJarbarisrcgibiiS. 

Igjcur Caitellani vc caucius agerenc, polli- 
Ci'i iunc homini auxillares copiasj infuperque 
centum milha dncacorum, fi reui^rrus Arra- 
cham(quam adhuc maiorfracrmti ubtinebat) 
vel pfecio vel quocunque modofibiparareca- 
liMcos,ac milicum cogerer numerum quati- 
tum pofrecmaximum:vtqueHirpanilocum a- 
liquem fecuium haberenc,quo feex:gerate vfu 
reciperepoiTenr.pecebancaBarbaro.vcfibicra- 
dercc in manus Arcem Arracfix cura muni^ 
mentis. 

PadUs his conditioniljus Afet * accepta paf - 
te auri promilH & naui vna Hifpanica , Arra- 
cham rediit.-vbi exiguo tempore a plurimisa- 
iijicorum exulumqae conuentus faltitatuSque 

■"Wpanus infetim,cum claiTem inftruiStiffi^ 
mam e triremibus aliisque nauium generibus 
collegifleceique decem milicum milIia^'mpo- 
fuifieCjducem iis dedic S. Germani Marchio- 
hem , qui ad XX. diem Nouem^bris circa velpe-' 
ram porcum Arfachx ingrefiuS eft,ibique pcr' 
toramnodemin Anchorisfubfl-icit. 

Mane fai^o , conuocacis naOaf ehis & dudid^ 
ribus milicura Marchio fuura exponir donfi^ 
lium: ftacuifiefcfi ipfisvideretur,viaggredi Ar^ 
racham, fi Maurus pcrfidia folica non ftecifiet 
promilfis.Refponderun t omncs.faduros fe of- 
ficium bonorura militum. 

Sed cafus ab incxpe6taco hoc confiliumop* 



porcun^ mucauic, Maurtls aniiii fiegaire curri 
proniiifam non poaec.vidcnstancisaduenifle 
Hifpano^ ViribUs j vdlebac vel fcoaetus ftare 
padtis. 

Amici Vero eius &p6piilus Airrachertfis,me- 
tueiices iugi Hifpaniciivolebant cura arccdc- 
fendere oppidumi 

Sed kc'i,cUm Prasfei^um aifcisfibihaij^rec' 
bbnoxium,dedua:ise prdefidioBarbaris, quiin 
arce fuerariCiA4arthioriem cum Hifpanis intro- 
mifit,eique daues rradidih 

Vbi de teceptis iri arceriiMilpanisinoppido 
^udirum eft, popUlariter coiicurrerunt ad arm* 
oranes j vt cos fi pofient a ciuitate arcerent. Pti- 

gnacumeflhicacritercircirertribushorisicum 
aurem riiulti e oiuibtis Cecidiitent, referentes 

caereripedem.fubHifpanicumiugumcollafub- 
miferunt. / 

Ibi eveftigib SiGrrmariiMarciiiop6tirus& 
oppido & arce infummitatetulrriumcruces e- 
rcsit,cUm armis regni Caftellanii 

Ad hunc modum municiiiimum ijlud oppi- 
dum,quod iemper Hifpanis Lufitanifqnerali- 
uam moueratifub aiicnum deuenitimpefiumi 
hiaxifflo cum ciuium dedccore atque detri- 
inenro. 

Marciiio riiufauit vefus riiunitionisnomerij 
eamque cum propugnaculis S. Mari^e Virgini 
coniecrauit.quod ipfo die PraefentaiioniSMi- 
tris Virginisadmiirusfuifiet; 

Obferua hic Itdov rerUm & teiiiporum vi-' 
ciffitudines. Fuit terripus cura Mauri ex Africa 
in Hiipaiiiam traieccrei eamque fui iuris fc- 
cerci 

Noftrd a:u6 Hifpani vltro in Mauritariiarii 
fexCurfiones faciunt, ibiquc Occupatis oppidis 
Sc agr6 cdlonias coridunt: quod prope ideni 
' iummus autb6rum D. lulius de Gallis Sd 
Germariis fuo tempore affir- 
inat. 



X 1 POR- 



P O T E N T I A H l S P A N I C A 




PORTVGALLI^ R E G N V 

QVOD OLIM SVB LVSITANIiE NOMI- 



N E 



I^OTIVS, HODIE HISPANORVM SIVE 

Caftulonis Regi parec. 

S V M M A C A P I T Av 



1 Atnhtus ^%ongtmdo & Umudo Kegm Portugal- 
lu. l<!umemoppidorumemmaiorum&mino- 
rum. fortmLufnanu &Algerbi£prxdpui. Ve- 
mhumpartiiUi§.tnuappcUand. 
a ingenium terrs quaie. FerttUs & dbundans vino, 
; oleo, & frumento quantmn in, neajfdrios vfm 
'■ fuffimt. Auri & argmtifodin&: abundantia 

falit. ... 

3 Uodm Gwhernatioms & admimjltratio luflitta m 

prinapdt vrhe Oltfippone, adeoque toto regno. 

4 CafteHa , munitioms , arcis & vires , quas Porta- 

gallix Rex pofidet extra regnm hoc. 
rj' x)pes & diuitiA , & pronenm annumgm Vortn- 

gallici. . , 
6 ^xpenfa (tuefumus annuieinflemregni. 
■n vefcrtptio Olif ipponenfts Vrbis, ( quam incoU 

lishoam mant)&qUDpaSloeahabitetur. 

5 I.lenchus Regum, qui m Portugallia rerum potiti 

funt , vfque ad Philippum Hijpanotum omfiim 
^egem,C(mUV.lmperatorisfiliunu 

5 T> Portugalliae ambims efle cenretur 

■ IXleacaruai fme miUiariam Hifpanicoram 
>DCCGXXC V,ita,vt CXXXV.leucas metiatar 
' inlongitudinem fecundum Oceanum occideti- 
taiem, 3c milliaribus CL.C!ngatur,qua cxreram 
contingitHifpaniaro. Suntomninoin Hifpania 
Lufitaniaque oppsda XV. quae patria lingua Ci- 
uitates(«r/)appellantur per excellentiam,quod 
hocnomen caeterisnon attribuaturmifi fintCa- 
pitales vel Epifcopales , vel prscipuis priuile- 
giisotnata. Rehqua omniacontentaeiteopor- 
tet nomine villaruEn(vt ipfi loquuntur) ideft 
fimpliciter Oppidorura, fme muris poitifque 
cinc^antur fiue non.hmufinodi locorum, quae 
Grsci felicius quam nos Comopoleis dicunt, 
qujeque villae fiuc oppida nominantur, inue- 
nies in Portugallia CDLXX. in quorum nu- 
mero pagi & viculi rufticorura non compu- 
tantur. Portus marinos nobiliorestreshabeC: 
OUffipponenfem , Portuenlem, Setubalenfem. 
In Algerbia ( vbi olim Turdetani popuH j iti- 
dem funt tres» apud oppida Tauilam , Lagos, Sc 
villamnouam. > 

Portugallia prifcis temporibusdidla fuit Lu- 
fitania & Hifpania vlteriot: excurritque hoc 
jeuo verfus Borcam fupracQnfluentesMinium 
-Auiamque, ad oppidum vlque Ribadaniam, 
in Auisfluminisripapofitum.quapatte Galls- 
ciam fpe£tat;du£taque hinc in orturalineaad 



Mirandam,oppiduni extrudum fupraDurium 
amnem:inde vero meridiem verfus rectofere 
progreflii fado ad qftia Anae fluuii, quo late- 
re regno Caftellano,Exrremadiirae& Andaiu- 
fi^eft confinisr ad Notum &. Occidentem Ath- 
lanticum refpicit Oceanum. 

Totura hocregnum in longitudinem exren- 
ditur, fecundum Oceanum, vt anfraduofa il- 
lius littota , fi per lacinias metiaris, habeant CC 
CCLXX. milliaria, cum ipfa perpendicula-' 
tis longicudo non nifi CCCXX.leucasconft|^ 
tuat, latitudo LX. Fuit hoc terrarum fpacmd 
olim in duo regna diuifumjquorum illud Por- 
tugaUia didum fuit, alterum, multo roinus 6c 
ignobihus Algerbia, qux vox eftArabica,cam- 
pum aut aruum felix fignificans. 

Dmides autem Algerbiam a Portugallia, fi 
imaginariam lineam duxeris ^ munico caftro 
Alcutimo ad aliud,quod ad marefitum Vdigalot 
dicirur. Algerbia meridionalis eft , cuius rc- 
fpedu Portugallia in Septentrionem ver- 
git. 

Multis et^gantibus hoc regnum perluituc 
fluuiis,inptimiS Guadiana,(qui Ana$eft.)Ta- 
go, Mondego, Durio & Minio, qui fere o- 
mties auri ramenta (abulo permixta ve- 
hunt. , 
Anas fluaius per Poriugalliam labicur fpS-» 
do feptem leucarum , Tagus XVIIL Diiriui 
XXVHL qui & ipie eam dmidit 4 regno Caftel» 

lano. V 

AlgerbisE praecipua oppida haec funt. Tauila, 
Lagos, Siluae, quorum duo prima portus ha- 
bent fatis<oramodos. 

Quod fi caput S. Vincencii,quod veteribus 
Promontorium Sacrum dicebatur , circumue* 
dus fueris,adhuc vnum portum inuenie$,ad 
villam nouam,vc iam deminoribusdicete fu- 
perfedeamus. 

Habet Portugallia portus optimos tres,Sc- 
tubalenfem,qui ad XX.milliaria longusputa- 
tur,quo tamen multo maioreftOlifllpponett- 
fis, quem Tagus fluuius facitj vt Portuenfen 
Durius. 

PofluntautemperOlifl^pponenfem portun 
naues onerarijB iuftae magttitudinis terram in 
gredi fupra decimumquintum vfqueadvigefi 
mummilliare. 

Exiftimatur autem plifippo omniumvrbiun 
totius Orbis Chtiftiani populofiflTima , fi io 

ha 



P E R. L V S 

hm excipias Liiretiam Parifiomm. Inaedificata 
efl: qninque collibus inter quos magnx (e ex- 
tendunt planicies vfque ad fiuuium. Comple- 
iticur viginti millia domorum,qu5e in ParcE- 
cus viginri quinque diuiduntur. 

In editiori colle attollirur arx mir^e vetufta- 
tis,non munita operemanuue ,(ed rationefi- 
tus duntaxat. Non funt ibi milites in prafi- 
dio , fed fcruit maxima eius pars carceribus 
nobiiiorum. 

Vbi Tagus aquas fuas in Oceanum deponir, 
oppidumeftjvbi nauesconfiftunr,commodum 
ad Vrbem nauigandiexpedantesvcntum,aut 
affluxumxftumquemaris. Proximaab Oliffip- 
pone eft Conimhrky vbi eft Schola vniuerfalis 
(yt vocanr ) ereda a lohanne III. Rege , abun- 
idans fere femper mngna ftudioforum frequen- 
tia. Eft &aIiaEbor£,fundataabHenricoCar- 
dinali,qui pofteaRexfad;use(l. Hancfequun- 
tur Lameta, Vifium.Miranda, Portm, Portalegra, 
Leria,Guarda,Elua. Bragatitia, qiunqium Epi- 
fcopalis non fit, inter Metropoles tamen nu- 
meratur,& Ciuitatisnomincgaudet. 

Dux autem Bragantis potentillimisPrinci- 
fibus adnumerari poteft, cum tantum pofli^ 
deat opum,tantum diuitiarum, vt non abs re 
miretur quis, quomodo in tam exiguo regno 
alius prsBter regem princeps elTe poffit tam o- 
pnlentus tamque potens: conftatenim prope 
tertiam regni partejn eius agnolcere impe- 
cium. 

Duces tamen praeter hurac in illo regnoad- 
huc duo fnnt: Marchio vnus,Comitcs 0^:0- 
<ledm, Vicecomesvnos,Baro vnus, Pr^eter ci- 
uitates qnas ex parte recenfuimus , numeran- 
tur in Porcugallia oppida minora & arcesfiue 
caftella vltra CCCC LXX. quorum maxima 
pars eft inter Tagum & Minium artines. Ea 
pars regni , qus eft inter Tagum & Aham flu- 
uios non adeo eft populola ;at quicquid terra- 
rum eftinter Durium & Minium.fcatetinco- 
Us, fed populus fete pauper eft & laboriofus, 
liniilior Gallcecis, quorum fines tangunt , quam 
Lufitanis. 

Conftat has tcrras olim longe frequentius 
habitatas quam nunc, quod exhauriatur re- 
gnum frequentibus nauigationibus coloniis- 
qwe in remotiffimas Orbis partes, Brafiliam, 
^thiopiam, Indias, Gherfonefum auream,Mo- 
luccas infulas : in quibus adeundis quotannis 
Hifinitorum hominum fitiadura,pereuntibus 
nautis vedoribusque in mari variis calamita- 
tibus.-vt iam non dicam de coloniisLufitano. 
tam in illis locis, vbiferefjjontemanent^qui- 
bus domi res eft anguftior ; hinc fit vt Portugal- 
lia minuaturquotidie habitatoribus. 

Quam populofa autemfiieritea.indicioeft, 
quod lohannes rex expeditionem in Africam 
fufcepit,du(ao in eam exer<;ituquadraginta mil- 
lium. 

Hunc conatum ifeh'citer ajmulatus eft Al- 
fonfas V. qui ab eo euentu Africani cogno- 
mentum fortituseft>Poft<iuam autem tcrrx In- 



I T A N I A M. 

dica; detedae fuerunt, Emantfel Rex aduerfus 
Azamorium exercitum raifit, conftantem vi- 
ginti millibus pedituro,tribus cquitiim. 

jQujilitas ingenium ngienis. 

Aer Luficanicus optimus eft, & (alubritate 
commendabilis : non aeftu torrridus , led fri- 
gidiufculus, ob continuum fluxum &refluxura 
maris,pul(ante non folum Oceano littus, fed 
& variis finubus ingredientc. 

Attoliitur hinc inde montibuscollibufque, 
qui praecipue frequentiores per Algetbiam. 
Frudus arborei hic ktius & vberius preue- 
niuncquam in vlla totins Europaparte. Ab- 
undanr Luficani vino, melle, oleo. Frumenti 
non ranium gignit,quanrum incoljc opysha- 
bent,aduchirur tamen latiSjCX Gallta & regnis 
feptentrionalibus. 

Non deftituuncur mctaHis, auro, airgento, 
alumine: effodiunt infijper humo candidiffi- 
mum marmor. SaHs tantum habenc,vt non in- 
colarum folum feruiatvfibus,fed&adexteros 
euehatur. 

Csterum illa pars regni, qux eft inter Ta- 
gum & Anam amncs cum montibus afpere- 
tur,& fere fterilis fit,non fitisfrequeriterha- 
bicatur. 

Modm Guhernationis ^ admimfiratio s 
^ luftiti/t. 

Primum fummumque Portugallije Tribu- 
nal €ft,quod vulgo ReUtionesCmiks notx\imnty^ 
cuius fupiemum ludicem ipfi Reaorem vocant, 

quircpraefenratRcgem.Sunthuicadiundiduo 
alii ludices velutaflclfores. 
_ Hoc fequitur Tribunal criminale , vbi ius di- 
citur a duobus iudicibus; eftque prseterca ibi 
Auditor vnus,& iudex in caufisportoriorum 
fiue vedigalium, quae regi foluuntur, ipfi fua' 
vel potius Mauroi-um Iingua Alfandegam vo-, 
cant: pracerea ludex in caufis proprietatum 
& beneficiorum ; Odo ludices in caufis Or- 
phanorum : vnus in caufis domuum hQfpita- 
lium. 

Infpea^oresinfupcr, vel , vtipfi vocant, Cor- 
yeflom, rerum Indicarum Guines.Capitis Vi- 
ridisjlnfulas D.Thomx & Brafihs. 

Ab his omnibusludicibusdaturprouocatio 
ad fjpremumTiibunaUquod Relationem Ci- 
uilem nominaii diximus , Prster hsc omnia efi: 
Tribunal fupplicat!onum,cuiusiudicesfuntia 
non minori exiftimacione , quam per Galliara 
Prsfides Curiarum. Horum quiprirauseftdi- 
citur Correcior fupplicativmm , focii autem eius 
Curatores &: ludicesbonorumregiorum. Di- 
cunt hi ius litigantibus , fi vel ipfe Rcxin iadicio 
conueniendus fit a priuato aliquo,tiec abco- 
rum fententia appellaripoteft. Eft&aliudTri- 
bunal quodipfi Altum Confiimmyoc&nt ,iudices 
autem expedUores caufarum Palatii : item , Tribu- 
nal confcientix: Tribunal fiue /cdes Cu ratorum 
& Infpedorum Prouentuum regiorum; Tri- 
bunal Camerai computorum regiorum; cum 
poftrcmo ConfilioStatus. 

X 3 CaJIr4 



^4« tfu rl^k 

^ Cafira atquef^rtalnh Lufhanoruni extr* 
regmm Vortu^M.i&. 
Habent Lufitani in Africa hxc munita <ip- 



*)ida,Septam,Terigin,Xiliatw, (hodie Tanget 
& ArzillaJMaderam Infulara,Infulas Azotes, 
fiue Flandrkas , quSE nominantur iTereera, 'S. 
Michaelis , S.Maris , S.Georgii , PicO , Grari-o- 
fa. Infuper Tnfulas i^lorflm &CorM :nec non 
Infalas Capitis viri^is ,D.Iacobi,Focum,Mai- 
.|um,Bonam Viftam,S. AntoniijS.Nicolai. At- 
.guinaCaftellum eftinGuinea Afric*,vt & Mr- 
*aS:Georgii,caftrum munitum valde. Prater- 
ca Infulam Pr incipis,D.Thom£E,&: Annum bo- 
num obtinent^ RegnaCongi & Angolaein^- 
^hiopia triburura pendunr Lufiranis, Et btala 
illa infula S. ttelcna;iaris eft Ltifiranici. Tratlf^ 
^ko Promontorio Bona: fpei occurrunt Sofala 
oppidum, & Mo^ambica Infula : vt & Oppidum 
t3rmus & Diris in finu Effthsxo (^uanquam 
•hsc duo fint dubite poflelfionis) itemque ma- 
:gnificaillaVrbs Goa,-domiciuum &fedesPro- 
regis Indiae. Jn ea parte Indiar Orientalis , qu^E 
Malabar dicitur, Lofitanos agnofcant oppit^a 
& caftellavHonor , Marigal€)r,Canon0r,Gran- 
canonor,Godhin &Culam. Prxretea miirii- 
mentum , cui Columbx noinen eft, in Infula 
Ceylon, cum oppidis Nagabatan & D.Thom^» 
itemqfiecaftrumMalacta.crim Terenate & Tt- 
dore,Banda'&: Amboina Infiilis. 

In Americs illo latete,vbi Brafiliaeft, extcA- 
'aitur dominium Portugallicum ^d quingenta 
tnilliaria inlorigiaadinem, diuiditurque in qiia- 
tiior Prxfeduras , vnde quorarinis Oliiiippo- 
nem aduehi putantnr ceritiesijuinquagiesmil- 
^ le Ariobx faccharii Conficiunt autemfinguls 
Afrobae libras tiicenas biriss. In Brafiliaoptii 
mus portus eft,qui dicitur AdOmmi^an5tos,cmT\ 
oppido impofito,quod San£HSaluaterifZ^^t\\^^ 
€ur. Hoc oppidum&huncPortumnondiuefti 
quod Batauorum naues ftratag^mate occupa- 
iierunt,pulfisHifpanofum &Lufitanoruitt prae- 
fidiariis» Sed fequente anno Lufitani vtrumqud 
seceperunt. j 
5 T^mtu&VrsuentusregniForta^aWiiii. y 
Percipere creditur rex Lufiranorum quoti- 
dic ingentes redditus , qui adauri millionem v«- 
num & ducarorum centum milliaadfcendunt. 

Frudus & Prouerttus Ordinis Equeftris 
Cruciatorum , cuius icaput ipfe Rex eft , qrii or- 
do poffider Infulas Acoresj Maderam,Gapiris 
viridis,S.Thoma;&Principis.Horuminquam 
Equitum prouentus annui extenduttt (t ad du- 
centaducatorum millid. 

Prouentus Guineae ceditquotattniscfucife- 
ris Ordinis lefu Chrifti extenditquc feadccn- 
tum ducatorum millia. Redditus Biafilisfuttt 
ampliores, vt qui eentum & quinquaquinta 
millia ducatoium conficiant. 

Vedigal ex aromaribus & mercibuslndicis 
perccptum conftituere putatur fingulis annis 
fexcerttamilliaducatorum. Ve(5tigaliadico:cae- 
teri enim redditus, qui ex Indiis percipiuntur, 
cqi partibus Orientalibus , impenduntur i^ 



i s A N s c A 
conferuarionem & defeilfionet^ eptum lotO» 
rum , quorum fupra mentionem fecimus^ Vt 
verbo dicami, qui accuratius computauerunr» 
tedditus regni PortugaUia: ad fexaginta auti 
tonnaseKtendunt. 

ixpenfa amuk regni Patugallm. ^ 
Miriiftris & adminiftris lufticisE pcr tiptum 
rcgnum, mercedis vel falani npmine dantur 
quotantiis centum ducatorurii millia. 

Prouenms Teucaram,id eftdonorum &pri- 
uilegiorum, qujE rexvelut Feuda gratuita largi- 



tut cerris hominibus haclege, vtdonecipfi vi 
uant, his vtantur fmantur,iis defunaisadre- 
gem caducitatis iute teuoluaritur, hi inquaril 
prouentus quotariiriis adfceridunt ad trecenta 
milliadacatorrim-. 

iura reditimm perpetuorura > quje emuritur 2l 
dominio , vedigalibus &iure regio , vt in aeret- 
nam percipiahtar,neque cadiica aiu emortua 
6ant in hseredibus & fucceftbtibus exrenduu- 
tur ad CL.miilia ducatorum annua. 

Ad defenlionem munimenrorum locorUm 



que AfriciE quotannis infumuriturduGatorum 
quinquaginca raillia. 

Ad conferuandas quinque triremes petpe» 
tuas cenrummiliiadricati 

Ad fufterifandas copias naUales, quae claiTcS 
in Indiam hauigarites , & inderedeuntes comi- 
tatttur & tivericur , CCC. miUia ducatorum an* 
nua. 

Ad ftipendia fiue falaria perlbluendaiis,qiil 
grandibus ornari funt titUliS , qridsve ipfi Equi- 
tes Caroera: & Fidalgos Lxtt hriglia vocaht i *qui- 
bulque rex fingularis beneuokntix indicia & 
ornamenta confert , aut quoium merita , vel ab 
ipfis vel i maioribuseorumtegnoprsftitaire- 
munerate cupit , vt appeUcntur Setuirores Do- 
mus RegicC , qui non exiguusaftimarur honqr» 
vt ^ajftecur iis auena vel brdeum inequotulu 
aUmoniamihisinquamomnibus qudtattnisibl- 
uuntur ad odoginta ducarorum millia. 

Sumtus & imperife neceilariaiad Gametam 
& aulam tegiam cbnficiuncanriuatim CG. miU 
liaducatorum. , 

Ad conferuandas arces &muriimentJlregnt 
Portugallije CC.milUa dUcat. 

Horum expen&rum fim^raatonftituetqua-!» 
tuordeciescentena & LXXX.riiill.ducat. 
Accaratior Vrhis Olipppjronenfis defiriptio. 
Habetamplifrimahscvrbstriginta dliotem- 
pla Parochialia j & vltra duodecim miUia do- 
morum, in quibus coritihencur ad habiratio- 
hum vigiriti miliiaiin quorurii numerumrton 
veniuntMonaikriavirorummulierumque.nee 
Collegia SacerdotUm,delubra,vc necCuriaiau- 
la rcgia & qus inde dependent sdiiiciai Habita- 
torum humerum putant fuperare cenrUm vi-' 
ginti milliumiin quibus comprehenduntur dC' 
cem nrillia feruorum & mahcipiorum aerhiopi- 
corum. Nitirur haec computariortlationePai* 
ftorum fiue Parochorum, quibus incnmbito- 
uiimi fuarum numerumcettuminirein fuaPa; 
rcecia, Qui & in numerato habcht cos qui aUlani 

cegii 



^ i R L V 'S I t A if t A Mi "i^a 



O 1 '"l ■ — ».«vy..i.»wv,i.»»J5 V^W 

bentibus>Xenrtdochiis, Nofocomiis. Nume 
taiicnr etiam peregrini& viatoies. TotAeilim 
Virbs referca efthuiufmodi Monafteriis , Hbfpi- 
talibus aliisque Ibcis faCiisj Cjuaeproperantul-n 
r^iciiin ciuitate occupant,quantum ipf^e do- 
tnusciuium.l)elubra,Oratoria,Sacellaih tahta 
ibi funt copia, vit eorum certus iniiri numerus 



tem patns Dhfcis PorcugalliacituIoconcencuS 
fuic,fpacio viginti feptemannorum,cumquead 
annum StatisquadragefimUm quincum beirue- 
nilTecijjpnfecurus illurtrem vidtoriam iii agrd 
Orchienfi coHcralfitiariuni &aIiosquatuotSa» 
racenoriim Mautorumque rcges , quinque fcu- 
tordm ihfignia monumentUm faa:ipofteristc. 



^t' i^- , "Junumentum racCiDolter sre 

nonpoiHt.V.Ci&plate^nUmerantur CCC L. litlquens,RexcOrohacusfuit,bermittehtelSonI 
non connumeratis. tifice,& ciircaid tempusPortugalliaadregnia. 

ftigillm afcendic; AifohfushiciprimusPortu- 



angiportis non connumeratis. 

A.D. Xll.menfis p^cembris ahho A N.C 



U D LXXXL Oliflippohc mortuus cft Alb^ 
t)ux,Prorex PortiigaIIiae,qui eum eiTet exttema 
(cne6tute,proximis quatuordecim ahte obitBm 
fuum diebus non alio vidusgenere quam ladie 



galliaeRex vxorem duiitnatusannosquiriqUa- 
girita duos,ex quafuftulitfiliumvnum&filia^ 
tt efejprster quos legitimds hberos fpurios quo- 
qufe habuitifilium yrium atque filiam. Cilmqu6 



^ ,. . "-"-5-"^^^ ^uaujid^ic qucnaDuitinaumynumatqUehliam. Cilmdufe 

lnul.ebnnutritusfuit.Corpuseiusarorriacibus pr^fuiiretregnoahnisXLVLbbiit ConimbLi 
condhum A barii inpacriamfuamdefJortatum repuItusibiinMonaftferiofana^Crucis,quod 
fb.quetumulatltmfiut ipfe fiiis erexeraC dotaueratquefumtibus, n& 

dtio aliamonafteria:Alcobehfe,&S.Vincenti£ 
cxtra Oliliippdnemi 



Siib initium anni M D LijCXXri.fGluit ^ Por- 
tii Olillippohenfi numerofa claffis, fub dudu 
Marchionis de fan<Si:aCruce,Iequenteirtgerid 
rJobilium numero,qui omnes fuaprsftare regi 
volebant officia. luerunt hi omnes verfus Infu- 
las Acores fiue Fkndricas.circa quash^rebat 
cum clafle AntOnius tegis Portugallis filiu§, 
multas fecum habehshauesGalIicas,fubTha- 
lartiarcho Philippo Strozia, vbiGommiffbna- 
mli prslio, mulcisque hincinde Csfis, tandem 
Galh yiai fugacique funt : quorum pernlulti ex 
nobilioribus capti, erudehtate vidtoris eapite 
tmncatifunti 

Antonius nadtus celocem vix atifugit.Phi- 
lippus Strozza hauicul* impofitus fancius,pau- 
16 poft ex vulneribus mortuus eft. Hac victoria 
admodum elati fa(StifuntLufitani,&M3rghio 
ingehs acquifii^it nomen, qui cum triumpho 
dotpumrediit.tonfi^rmatushocfucceiruiripof. 
fefllonePorrugallia?, Rex Hifpanus, Proregem 
Lufitanis dcdit AlbertUm Aufiriacum , Cardi- 
halem,fo|-oriura fuuml ipfe Madritiim rediit* 

CATALOCys ReGfM PORtV- 
gdllU vfquiead Philippum ll. Caroli 
V^filiumi. 

pHiriiusPortugallis fexab hiftoriciscomme- 
moratur Alfonfus, filius Henrid Comitis, 
qui vc Chronicorum narrat fides,6lius fuit Du- 
tis LotharihgiiE, qui venerat ad aulam Regis 
Caftellani . vt ei pr.tftaret operam fuam in bello 
aduerfus Mauros infidelesj qui eo tempore rtia- 
xunam obtinebant Hifpanias partem, cum vni- 
hcrfa Lufitsnia* quique fubinde beilo Velliea- 
ban t Caftellanos, viaiosqueHifjjania populos 
Is iguur hoc in bello tam fortem aclnaanarii- 
mum fe pr*ftitit,vtrex,volen$ipfiusvfrtutes 
digno ahquoremnnerare pCxmio, in matrimo- 
mum ei collocaucrit Tyrefiam filiam, data in 
dotem ea Galla^ci^ tufitani^qde parte, qu^ 
nuhc Pottugalliadicitur,quam nonitapridem 
«plemet fua virtute,^ Saracenofum &Mauro- 
rum feruitutc vindicauerat.Natus eft huic filius 
Alfonfus anno ^ C, h, M XC I V. qui rcfidutfm 



Hanc vrbem Alfonfus i.Rexfta MaUrisade- 
rniti Ctim Chriftiariorum exercitusreuerfuse 
Palaftina poft captam Dariiiatam i fitie Pelii- 
fium ^gypti vrbem nauigaret Oceanum , acci- 
ditivt tempeftate coaai.in Portugallix litcoiri 
appellereiinqufe cerram defcenderecogeirenruri 
Obfidebac turic Alfdnfus Ohffippohem, fei 
exigua cum fpepotiundaevrbis. Commoduttt 
autem aduenerant naUes Germariorum , quat 
redeuntes ab Afia per frecum Gadicaniim ins 
grefix Oceanumfepcencridhempecebant. Ho- 
rrim cam bona & fortioperavfuscft AlfonfuSi 
vf non tahtum eeperit hanc vtbem,{ed & muiti 
alia infupet loca in fuara poteftacerii redese- 
rit. ° 

Ne autem ingratus enetpro tam dfipottund 
aUxilio Rex, hunc nationi Germanicffi hono- 
rem habuit,vteam particularibus ^ternisque 
donaretptiuilegiis,quitiusgaudereritfuprana- 
tos regniLufitanici ciues:prop<>fito Edi6to irre- 
uocabili,vt omnes Germani,qui im{)ofl:erum 
vellerit habitare aut negociari integnoPortu- 
gallis,hberiacimmunes e(Ient,abomriibusve.^ 
€tigal!buSiportoriis,cenfti,contiibuti6ne,fubfi- 
dris,non ipfi folum eoruirique vxores,liberi,do* 
riieftici,ferui,red & bonaac domiciliaeorumo- 
mnibus exempra oneribus : vtque ipfis hberuni 
eiret juon Otjftantibus regni legibhs fumptua- 
riis,veftire fe quamodocunqueplacuiitetiorna- 
req; corpusauro, margaritiSjgemmifquei quod 
riatis Lufitanis nequaquam permiiTura eft,quos 
lex veftiaria intra mediocritatis & modefti* 
eompingit eanccllos. Vtque ipfislicitum eflec 
de nodiQ 8c extra tempus per vrbeiri incederei 
ftipatis lex aut feptemfetUorUmnuraerojCum 
luraine vd fine ifto jcum armis ortinis generis 
ad defenfionem fur & propulfanda pericuiai 
quod hequaquam hcet ciuibus regni. 

Tertio ne quisciuisregniviroGerriiah6,Ii- 
tem moueac, quacunquecandemde cauiaintr^ 
ipfiusdoraicilium : neve Germanus Vlliusludi- 
eis fententiaftate cogatur, excepto folo crihiirie 
1»& Maieitatis, quo quidem in crimine & ipfc* 
„- X 4 nort 



^ P O T E N T I A 

iion ab alio qaam fuo iudice iudicandus fit , qui 
appellemf iHdex Germanorum. 

TQuarto,ne domus Germanorum/iue cas lo- 
eatas habeant, fiue craptas propriafque , afli- 
^nentur vnquam vfibus aut Kruitns cegis vel 
auls eias , cui quidem oneri c£t€ra cimum do- 
■micilia fubiacent. 

Qainto , Germaniimmunes etuntab omni- 
tus officiis feruitiisque vel regnovelregiprs- 
'ftandis ad qus nolentes nemo cogere poffit; 
fed ne quidefti ^ontriburio auc fubfidium pe- 
•cuniarimti abiisexigatur,etiamfiipfaregnine- 
ceffitas mt defenfio iftacus id poftulet , ad quam 
tamen rem Omnes nati cities Luficani multis 
■modis obligati funt. 

f^oftremo, vt facientibtts itef per Lufitaniani 

'Germauis omnes diuetfAores 6c Pandochd 
fumma prompcicudine miniftrent,ante caste- 
^ros proipfotUmpecuniainferuiant, eofqueho- 
"jionorifice excipiant. His aliisque piiuiiegiis, 
>qu5E omnia enumerarelonguPifbret,cum Al- 
fdftfus tum fucceifores eius^ Reges Portugal- 
lix ornauerunt Germantcara nacionem^ quibus 
ii non tantum in praefenstempusexafaeobfer- 
uatis plene gau^ent,fed quotannispropemo- 
dum vtuiiturauaioribus, cum ipfi Germafti vi- 
ciffim noti definant, de Lufitanis quibufcunqlie 
poifuntmodisbene mereri. 

Secundus PortugalliaB Rex fuit SanCbiuS, Al- 
fonfiLfiiius,mtusannoAC.N.M C LlV.Rcx 
faausanftO aetatis fu& ttigefimo primo, Fue- 
-runt huic quindecim Hberi , tam marcs quam 
foefflins. Praef uit regno annis XXV ILmortuus 
Conimbrijeaftno A N.C M CC Xll.cum vi- 
■siflet annis LXV.fepuUusfuitin MonafterioS. 
Crucisiuxtapatrem. 

' Alfonfus 11. tertius Portugalli^ Rex fadus 
'tft, cum rjioft nifi quindecim annos natiis efler. 
Tuerunt ei tres fiUi,quos iliud fsculum inter 

fandlos retulit nomine Dominicum, Franci- 
fcum & Antonium. Obiit hic anno A N. C 

M CC XXIII. humatus inMonafterioAlco- 

laitano. 

Sandius II. Alfonfi IL filius patrem ift regno 
fecutus eft natus annos XVI. mortuus Toleci 
•aftftoChrifti M CC XLVII. conditusinBafili- 
caiUiusVrbis. 

Fratri Sandio fuccefllt frater Alfonfus IIL 
Comes BoIoniJB, faftus quinrus Portugallise 
Rex. RegnauithicannisXXXLraortuus Olif- 
fippofte^nno A C.N. M CC LXXlX.fepuI- 
tus in Monafterio Alcobitano. 

Dionyfius , huius fiiius diademate regni cin- 
€lus cft anno aetatis X V U I. regnauitq; XLVL 
annis,obiitdiemfuumanno AC.N. M CCC 
XV.a.d.XX.Ianuariimenfis,cumfexagintaqua- 

tuor annis vixilfer. 

Corpus eius conditmft eftin Monafterioad 
Ohuellas,quod ipfe viuusfundauefat,diftans 
duobus milliaribusOlifipponc. 

Vxor eius fuit Ifabelia , filia Petri Regis Ara- 
goni£e,quae poft moitem in Diuarum numcrum 
rclatafuit, 



HlS^ANICA 

Huius mulieris fepulcrum vifitur Jn Vtbe 
Conimbricenfi , vbi olim claruiire miraculis 

aiunt, ,r 

Dionyfium in regno excepit Alfonfus IV. 
coronatus Rex in oppido Arenio cum criginta 
quinque annos nalus fuiflet , V I L Portugallix 
Rex.quircgnauitannisXXXLmorcuusOliffip. 
ponemenfeMaioanfiiA l4.C. M CCCLVL 
fepultus ift choro fumrai templi iUius Vrbis.Hic 
•RexSalatum oppidum Maurisademit.ope vici- 
nifui.RegisCaftellani. 

Petrus AlFonfi huius filius VHLfuit Portu- 



galliae Rex, qui in pace & iuftitia regnum ad- 
niiniftrauit,defun€kusannoA N.C. M CCC 
LXVl.conditUS in Monafterio Alcobitano.Re- 
iiquit filium "hsredem Ferdinandum , cum iam 
anre ex Agnete de CaftroduosfiUos,fedextra 
matrimonium fiifccpiflet , lohannem &c Diony- 

Ferdioaftdus IX. Portugalliae Rex, aecepto 
diadematc matrimonio fibi iunxit Eleonoram 
ConfaIuara,qUam eripuit mai-ito fuo Lauren- 
tio Vaccje de<:huna,quemtotoinfuperregno 
cxpulit. 

Fuic hic ciuium fuorum araantiffimus , feue| 
rus in faCinorofos,errones &malisarcibusvi 
£litantes. Cum regnaflet annis XVII. dece( 
ficannoAC.N. M CCC LXXXV.cumv| 
xiflet annos XLIH. Sepulcrum eius vifitur i{ 
Choro TcrapU Fraftcifcanorum Arenii op- 
pidi. 

Hoc defunao, venit ex Caftilia lohannes 
cum vxore Beatrice , v t capelferet fceptra regni 
Lufitanici. Sed filius nothus PetriRegis,Fec- 
dinandi fracer refticit lohanni, congreflufque ■ 
cum eo acicVidor fai^usincampeftribusiux- 
ta Georgii fanum , in eius rei meTnoriam mo- 
nafterium ?rexit dc iuculentis dotauic reddi- 
tibuSjVOcauicqueMonafteriura PraeUi. Sic fuic 
lohannes ille nothus decimUs Rex Porcugal- 
liaecoronatus, natusannos XXX VIII. Obiica. 
d.XIV.Auguftimenfisanno A N»C. M CG 
CC XXXIIL fepultus in eodem monafterio, 
quod ipfefundauerat. 

Hic Rex ademit Mjauris in Africa Septam 
Vrbem. 

Secutus hiinc eft fiUus EduarduS, vndecu-n us 
PortUgallias Rex,quicum vixeritannos XLII. 
tantum dubs iregnauitidefundlusannoChrifti 
M CCCC XXXVlILconditusinMonafterio 
fupcrioreiuxtapatremk 

Alfonfus V. Eduardi fiUus in Aeta ciuicat6 
ftatus eft anno AN.C» M CCCC XXXIL 
curaque defundo patre non nifi fexannosna" 
tus eflet.Patruus eius PetrusTutorionomine 
regno praefuic viqueadannum M CCCC XI- 
VIIL vbi Alfonfus regnare ccepic , duodeci- 
mus Po£tugalUjeRex.Mortuus cft in eodem op- 
pido, adeoque eodem conclaui in quo natus 
fuerata.d.xxvni. Auguftimenfis,a n.CM C 
CCC LXXXL fepultus apud patrem auum- 
que. 

SucceflTu huic lohaunes Il.cogttomento Ma. 

- : — "": ^ gnttS 



Per Balear 
gftns><!ecim«s rertiiis PomigallifE Rex,natus 
Oli<fippone a.d.XIII.M.iij menfis, anno A N.C. 

naiiit hic capitis ,&pubU- 
te lecuri percuri lullk Eborae FerdinandumDu- 
teni Bragancia: a, d. XXII. lunii anno Chrifti 
A1CCCCLXXXI1I. Idem lo hannesfoamanu 
pugionem inrra pedus adegitDominico,Du- 
ci BegijE, fratri vxoris fuaj Eleonorje tradiro 
prin-cijjatu Emanuelifrat.ieius. Vixirlohannes 
ann!squadraginra,mortuusmThermis Aluo- 
ranis i.d.XXV.Odtobrisanno A N.C.MCCC 
CXCV, requiekit in Monafterio de Picelio a- 
pud (iios maiores, 

Scripferac hic teftamentoruccelTorem hxre- 
demqueEmanucIem Vifeum,quiXIV.Porru- 
galHae Rex fadus^diadema fiimfit a.d. XXVII. 
Ocbob is ruperioris anni.Iuftit hic vt per om nia 
fua regna baprizarentur ludari, fiue vellenr fiae 
non. nifi mallenr omnibus fpoliari bonis. Mau- 
ros inluper, cjui OliJfippbne habirauerant Vrbe 
omnesexpulit,iuftQscxireportaMoreria. Hoc 
Emaniieltregnantepopulusfeditionemraouit 
aduerfusnouos ChriftianosiiueludsEosbapti- 
X-tos , quorum aliquot cenrurias mrerfedse 
runc, tam virorum quam foeminarum infan- 
ciumque, fpoliatis incenfisque eorum domi- 
busj&ablatis bonis mercimoniisque. Rexpcr- 
quifiros fedirionis audores exquifitis afFecit 
r-ipphciis, quo fado concjuieuit tumultus po- 
pulans. Huuis regis aufpiciispnmumc^ptum 
eft nauigad ad Indos Orientales.exPortugal- 
ha ,nec non m ^thiopiamidtegnumPreoofi 
lohi.nnis fiae Iami,magni Regis maxim^par- 
ns Africs. IdemEmanuetperDucesLegatos- 
quefuos capauitSafinam& Azamoriam op- 
pida Afnc^. Obiit OliflipponedieS.Lucisfa- 
C!Q anno^ N.C. MDXXI. Sepulchrum eius 
oftenditur in Monafteno Berhlehemitico. 

SucceQbrem hic habiurlohannem Ill.fiUum, 
qui decimusqumtus fadus cft Rcx Pof rugallia:, 
iiatus OlilHppone menfj Ia„iu, corouatus eg- 
dem menfc anno A N.C.MDXXI.Fuirhiciij- . 
genii micis & quieri , amacor reiigionis Chri- 
ftians & totius OrdinisEcdefiaftici.peculiari 
fauore compleaens hteras Sc hteratos. 



I C A S I N S V L A S. 14^ 

Pr«ter ea quae in Vniuerfali ftudio Conim- 
bricerifi erant collegia , nouum fundauir, mor- 
tuusque cft a.d.XUunii Menfis anno AN.C 
MDLVII fepulrns in Monafterip Bechleemiti- 
co,qaod dicicur ThermopohumGermanorum. 

Hoc defnnilo decimus fextus Rex Diade- 
ma fumfit,Sebaftianus,fihus Principis Portu^ 
galii£,nepos lohinnis Regis, quiprinceps patrc 
adhuc vmo,vxorem duxeratIohannam,CaroK 
V.Iinp.filiam,Ph!hppiII.lororem. Moriensau- , 
tem rehquit vxorem grauidam,quaE Sebaftia'- 
num hunc vtero fercbat,qui & auo defundo 
in regno fucceftorfaauseft. Narusaucefuerac 
ipfo die Sebaftiano confecrato anno A N. C. 
MDLIII.Traiecitcumingendexercicuin Afri- 
cam.vt ibi extenderet dominii fui pomceria, an- 
no Chrifti MDLXXVIII.fedfufus vidusquea- 
cie a Numidis&rMaurisjOccubuitfvtferuntj 
ipfe & tnaxima pars exercitus eius, 

; Quo vel cafo vel amifib Rex falutatus fuit 
Henncus Cardinahs , Sebaftiani Patruus, deci- 
musfepnmusinordine,quicum mortivicinus 
efleccircaannumMDLXXX.coronamreliquic 
Philippo HilpanorimiRegi ,quife verum legi- 
timumque haeredem regni profitebatur, quod 
Carolas V.vxorem habuiftet filiamEmanuelis 
regis natu maximam.fororem aui Sebaftiani re- 
gisequaipfePhilippusRexnatusfuerat.Super- 
erat adhuc vnus,nomineLudouicus, Henrici 
Cardinalis &r Regis frater,quidecedense vita 
reliquit fihum nomine Antonium,PrioremOr- 
dinis Equeftris Cruciatorum SJohannis, quem 
& plunmi per Portugalliam Rcgem confaluta- 
uerant. Vidt autem huius Anconii ius ingens 
porendaHifpaniRegis,quinonfolumnobili- 
tatem Lufiranicam precio fibi fecerat obno- 
xiam , fed &armis miferum Antonium fuppref. 
ferat Sc profligauerat. Philippusigicurpulfovi 
adu?rfario Lufitaniam ingreftus, receptus & 
proclamatus eft Rex in MonaftcrioThomari- 
enfi , per tres r-gni Ordines, Ecclefiaftico.s No- 
biles,&Magiftrosciuitatum. Ad huncmodutn 
diadema regni Portugalliac ad Caftellanosre- 
ges pcruenit,cum proprios fuos habuifletreges, 
luimero XVII.rpacio CCCCXLlLannorum. 



DE INSVLIS BALEARICISSIVE 



G Y M N E S I I S, M 

N O R I C A, 
VTOn alienum ab inftituro me fadturumar- 
■*-^bitror, fi infulas quafdamMarisMediter- 
ranei,quae Hifpanicum agnofcuntdominium, 
confequcnter defcripfero. Baleares, fiue Gy- 
tnneCise quse olim diaae fuerunt, noftro ^uo 
Maiorica & Minorica, peculiare regnumcon- 
ftituunt,cuius nomen inretluosRexHifpano- 
tum adfcriberefolet titulos. 

Maionca (quam hodie barbare Mallorcam 
vocant) propioreftcontinenn HifpaniKquam 
Minorica,diftans ab Hifpanicohttore,quaiI- 
lud cufuaturinSuctonienremfinum,non vitta 



A I O R I C A, M I. 

A L I I S. 

quatuor aut quinque horarum nauigationcs. 

cKteruni a Minorica quatuordecim milliaribus 
diftar, 

De magnitudine eius Inrulae diuerfiraode 



V 

lentiunc» quibu/dam euis ambitum CCXL. 
milliaribus,aliis CCC. PoftiemoaliisCCCG 
LXXX.meticndbus. Straho eam longam fecic 
ftadia DC.qu^ conftituunt milliaria IXXV.la- 
tS milliar.XXV. Sed noftn ^ui Geographi mul^. 
to maiorem eiuslatitudinem deprehenderuntr 
ita vt ambitus compledatur ad C. milliaria: 
Vnde mahifcftus efror Stfabonis deprehen- 
• ditur. 



p o t E N T I A H i s f -A"ifi e^A 

^"^^sV^.dm^^dl..M.So- tidres fant.. Rebus tamenVenereis nonminal 

ft o te^^^^^^^ ornata ftudio vniae.fali, vti Re- ^edit.qUampn c.s tempotibus ^ 

" und Lull. , Maioi-icani philofophi fcripca ift Haud procul a Malonca Infuk abfimt du^ 

rgntteki™atione/vtn.agLftipeftdiis ali.,qnasnoftra^tashouiSnomn.btisDtagO^ 

alaltut perpetim viridoai.quiilliusliterarum iaetam & eabreram vocat. 
monimerita frae libros publice prslegant-. Pr^- 



ter Maittricenfe oppidum aliud eftinealnfula, 
quod Poilentia vocat^ir,in meritliem conuef- 
'iumjVt-Maiorica fepteritrioncm tefpieit, 

'ingenum&l^aturalfifuh-. 

AfperiorlisBC et^ , & vix fterilitatisnomenef- 



MINORIC^ B ALE ARIC A- 
tHmtftimt. 

Uxc rnagis in Of lentem vef git quam Maio* 
Hca: ambicus eius eft milliarium Cl.. labtudd 
LX.Diftf.tab Hifpania milL CL. Tempore Pxd* 
lerti^i oppida in ea fuerunt duo ,,nempe laud. 



/Mperiornaece.tjctviAin.i.ii.'^^'^— iemaei oppmam ca hiciuul «uu 
fugit, qua mari alluitm-: fed vbiin medias per- noftro seuo Caftrum Mrf^Jnomiharur ; & ai- 

ueneiis partes Jatiis vini, dlci,ftume'nu»fru- jg^^^tn^quod hac tBmpeftate idem cumlniula 

. . Inprirai& nomen obtinet,vt Aiwmwappelletlir. Pagita 



auumqUe atbpreocum procreat. 
^Commendatur ob prsftantiffimiolei proUen- 
tum , quod inde in Galliam , Flandnam-, .pfam- 
que adeo Iraliara d.^orcatui:; Cafei iil hat Infula 
Jonficiuncur faporis rcinfrimi, &c inehdres ns 
qui vel Romce vel in Hifpania yenduntUr. Faci- 
unt pr^rereaincok fem e panno lane5,crairid- 
■ ris fiii,caius ihgens copia ex hac infukexporta- 
'tur, in diuerfas prouincias , adeoque ift Siciliam 
Vique. Irtipatiens efthaeclnfiilanoxidruroani- 
nialium,quorum hichuila muenire datur , nifi 
fortecunieuios.ih hdc genere cdlloces, qttdd 
fubruehdo cauandoque tefram damhi ahquid 
infefant ^dificiis. Cemdruhi autem tanta eft 
inuhicudo , vt rairari fubeat, quoniodo vi'6t!- 
tent in tahtillo Ipacioi 



i 



MORiS ll^ COLARV M. 



iTieh vicique hic frequences 

Quamari alluitur,fepta eft montihusvndi 
que fylUis atiaoribusque teftis, quafi a nacd^ 
aduerfus Oceahi inlliltum muhlta. lEt quan 
quam h*c ihfula minorfitfotorfefua jbbhitate 
tameii illi heutiquam cedit , quin imo maghahi 
multitudinem boum nutfit,i8£ grcgufe omhiS 
generis abundat cdpia,gignitque praeclaros mu- 
Ids, qui Vdcahores luht cseteris iii hdt ge- 

hefe. . _ ^ . 

Pdrtus hihet Infola hajc duds j MaoiiiU'm'& 
ferneUahum, NdfttQ ieuo hse duse Infulse peculia- 
tis fegni nominegaudeht,fubquoetiamcom-» 
prehehduntiir ?yt]nUf&, quartxm aitejra olim k 
C;f*cisdidafuitOp6iw)2!XatinisGo//#4m.Hd* 
dieeam Fy«???f«^^r^wvocaht,cUiusambicuScen- 
fetur eife milliarium LXX.diftahtiadcohtinen- 
■Excrcuerurtt dUm Balcarici ih vhiuef fufti te Hifpani* miUiarium ferme LXXX. Defef td 
-piraticam,rapient-esquicquidipfisoftcrcbatur; eft aUtehi haeC Infukmaximafinpafte.propter 
irahtquehominescrudeles,ld!H5^abdmnihu. ferpenteS,quorUmib.lftmgehSmu t.tudo.vn- 
i^ani?atetemd-ti,quihabitabantihftarIbicUm dehohpaUciholnmesabnsmtenmUntur. 
Sfpeluncis&hiat.buspettafum,yniceinidm- Alteta I«# f vcl Uf) nommacur, decetrl 
fenri, vt incautosexinfidiisopprimerehtnaui^ itiiliaf.bus a f.periore femotaacdntmehteve- 
^ahtes.Nauigiisvt^banturpa&is,ruditet&ih.^ .tbL.^mbitusemspropeadG.mrlLacced.t. M.^ 
She.ptatis,leuibu.tLeh. . irandum autem eft,fdluin hu.us Ih d^^^^^ 

Gum iquahdo clafl^em Roffiafiam vidif- teshoh ferre,neG ahud vllumnoxium^h.mah 
'fent^pf^aamfibioffetriraci/aufiiunteumfuis hififdrte Cuhiculds, qmffequeilterabfumui^c 
nauigiis £ireribus Romanorum obuiam ire, fegetes. Giniten,magef huiuslnftd^ttuici& 
4c hdc faltim,fed & faao ahpecuhaues B.O. frumennaffat..n. Cdlhg.turihhacetiamquot- 
mahas fagittisJapidibufque prope obfuerunt. ahnismaghaviSfahs. Cernsen.manh.tempo. 
?^RomL.cUh?adiuftLftafeHamq.pUgnam fibus aqUa Oceahi .ftumprt -^^^^ 
ventum fuiifet^fugere eos coegeruhc,quos& ibihab.catorescelenterobcuratoei.tu,cogUnt 
confecuti, paruih abftxif ,quih lattohes hdsin- aquam i.Kfa cauethas fuas confiftere, nec ta^ 
tri fua perderent latibula. Antiquitus heqUe iheh eas mouent aut turb.das reddunt, vnd 
aurei .Lue argente^ mohet^ vatm habue- farngfaUesfalismicxcdnctefcUnt vt honfdhut 
Junt M.?itaucr?nt aliquotieS pfo CartT.agi- Baleaficis inftdis is fufficiar ,fed & haues .ufb 
henfibus ftipendium m.liti^ al.Ud non padi. magnitud.ms ed onerat* m Italiati. vfque d^ 
quamyihum&capriuasmuiiefes. Fund*vfus uehantut, Vnde mulns ciuitaubus nonahus.r 

ipfisfami!iariftimusfuir,cum filicibusad defti- vfufalqUamh.cipie. ^ . 

«atumiocum miir,srarifhmeabetrarehr. Et ve- Pond qui fcte defiderat,quo pafto hanut 
ro ab infantia ita inftituebantur , matfibus pa- Infularum dominium ad reges H.fpanorun 
nem puerorum fupra baculum infigennbus, peruehefii:, is nouerit, Mauros Afr.canos ca 
.quem eos comedere fas nOnerat,hifiiapilIo^ obtin|.iffe vfq;adanhum A N. C M GC Xi. 
•£,nda mifroeumdeieciftencvhdeoptimoscos quahdo Ferdinahdus Rex Caftulon.s eos pfi 
foiidiEoreseuaderehecefrefuir.- 'tBumMaioficaarmisexpuht. ^ 



Per Regnvm N 

Sed Mauri rcnoi^ , cam eam dcnuo Cibi ven- 
t^icalTiiK, in<taufa fiierunc, vr lacobns Acago- 
nix Rcx, Pctri filius, eo proficifceretur cum 
rc^iis, vbi auxilio Regis Fer^dinandi rem rara 
benege<IJr,vt eiea<s denuo Mauns,Ticalum 
Ke,gis Balcaricarum Infiil.irum , /ibiprimus rri- 
but ric , quod acciditpoft eum qucm fupra dixi- 
musannum. 

Ec hoceftiusilkuijquodiiabenr Aiagonen- 
Jcs Reges in has Infulas, & nunc Caftellani, 
poftquam hacc duo regna coalueranc pcr ma- 



E A > O 1, r T A N V M. 



rrimonium Ferdinnndi Catholici & irabella 
Re.gu m Hiij^anicorum , quomm fiofteritas eo- 
dem vricuriure. 

Sunr cirriim inCuhsPythiuCs^tfrimmerm 
& liupm, alia- paruEB Infu jstres, fc<l exigui no- 
minis & vfus : vr Sc inter Maioricam & oftiura 
Iberi iami aiia parua, deferta, x{n^m^Mmoli- 
bram vocant , vt iam alias , quas Commemorare 
nihil atcinet,priECeteamas; cuiufmodi eft illa, 
quam Iberus fluuius facit aquas fuas depo* 
nens,& ifta,qu£eeftinpo«uad Carthagenam> 



REGNVM NEAPOLITANVM. 

QVOD HODIE PARS EST PO- 



T E N T I ^ ^ 

- S V M M A 

t Vam appeHamnes huius partu Itali& in hijlorm^ 
rum ni0Himntii.Humregni^rnplmdo, amhi- 
tmhnntes. 

1 Dimdttur tn fex Prouinci/^,fiveterm ohferuemm 
^uifionem. Nofiro mo m duodecim^quarum 
prtma eSI mra La bn ris. 

% Celebrmes Infuk & Portm marini huiits regni. 

4 Res finguUres &.propri£ hufcregne. i. Eqmde- 
gmtf imi quatuur generum. z. fcaturigtnes 
aquarum niedicatanim &Thirmarum nauua- 
rumva:iAvirtuti4&vfm. 5. Cam.usfukki- 
reus cmClus rupibmardentibm vndt tffjdntir 
alumsn, 4. Miramontis Afirum ,vbiTaran^ 
tuU tnfmum , e quo eiicttur venenum eantu & 
fo»(itnftrHtmntorummuficorum. 

J Mtf m & ingenium Neapolttanorim tam veterum 
quam hodmnorum, 

<> Opes & diuitid hmm regni ; commeraa eum Vene 
tts. Negotutw amjgdalarmn, croctyferici, olei, 
'Vtni equoium,,oraiiorum. 

7 "Robur mthtare regm Neapolitani, in quo confifiat^ 

^ntum numerim copiarum ad mdttiam 
tam terre/irem quam fnarinamexpedtnpofift^ 
■quamum item nauium.pr&itpuaemfmahtia, 
Vrbes.arces^ 

8 Modus Gubernaiionti regni & adminifiratio iufii- 

tiap nesfeptem Vicereges,quorumprmiis &qHi 
Ute^isimperat Neapehrefidet. 

9 ■ArchiepifcopamquifinnnregnoNeapohtano. 
p ^ltnchus Regum Ni!apoUtanorum,qui adnofird 

yf^regnauerunt tempora. 

Ty Egno hu tc, quod mediam prope lcali^ paf- 
"^Vtem comple6licur,nomen dcdicprxcipua 
Vrbs,antiqais i^ar.h.nope/nobis Neapolis di- 
^a. Hiftoriae recenciores buic varia indunr no- 
mina , modp Neapoliranum, modo fgnum A- 
pLuhae. quandoque etiam Sicilis appellantes. li 
enira Reges, qai hoc cumSicuIo poffedcrunt 
regnum,in titulisfui^ vrriufqueSicilijeRegesfe 
riUncupauer\inc,incelh'gences cum ipfam Sici- 

>iamInfulam,tumillamItaIiaEp;itemqu£errans 
Fretum iuxta Sry lacaum cft. Et huius appclla- 

rionisaudorfuicFridericusII.Imperacor. Ca- 
t^lus Andegauenfis & Alfonlus Aragonius leri. 



I S P ^ N I C iE -. 
C A I> r T A» 

pfenintfe Reges Sicili^ & Nea|>o]dos.. 

Incipir hoG regnum afluufoTerenre,cuiuS 
oftiumin feptentronem vergir,&poJftTerraci* 
nara fnpra Vfenrem amnem , qui in raare Tyr- 
rh;num!uasdeponiraquas,extendicurq;vfque 
ad fretumSicnlum;inciadicur aucem inftar pen*. 
infulae iii^ra duomarij, Adnaticum&Tyrrhc- 
num /lue Superu^& inferum. Limires eius ad 
occidcntem funt™uo, quos diximus aitmes : a<i 
AquilonemalluiturmariAdriaticojadAuftruia 
Tyrrheno & parte Sicilije obuerticur ; ad orien- 
tem maci pulfatur lonico. Menfura & amplitu- 
do eius hocmodo coUigitur. A Terracina Nea- 
polim vfq; numerantur oaogintamilliaria Ita- 
hca:a Neapoli vfque ad finusPohcaftrenfis pro* 
moncormm miliiaria XLVILH nc vCq; ad Rhe» 
gion Cihbi-ix mill. CXXIV. Hinc ad Sparti- 
ucnrum, GXXXin.Indeadcapurcolumnafum 
CXCV. A Promontofio colm-nnarumTaren- 
tumviqueCC.ATarentovfque adpromonto- 
riurii Kydruntinum XXVI. Hincad Caput S* 
An^eliCCXXII. Ruufmn ad Vfentemfiuuium 
Ce. miiharia. Omniah.Tcfiin vnamcolligan- 
tur fummam, cfficient milliada Iralica ;MCCG 
XV IH. Et hic eftambirustegn)Ncapohtani,fi 
iftud circumnauiges,quibus li addas CL.millia- 
ria, qna: in latiruainehabet vfq; ad li.oitem oc- 
cidenralera,', bi cerreftre icerfaciendum eft,red- 
Undabic fumma miiiiarium MCCCCLXVIIL 
£t haec cftmtfgia huiusregnipedpheria ,quocI 
attingicprpuintias Romani Poniificis perfpa- 
ciumCL.milliarmm. 

Alfonfus primus Aragont?p,Sicili2: & Nea- t 
polcosRex, diuifirilkidin fexprouincias-,nem- 
pein Tcrram Laborarods (fiue Campahiamj 
Pdncipacum(CflmpaniamFelicem)Bafilicarani 
(iiue Lucaniam^ Calabriam, Apuiiam, Aprunu 
(hi funr Samnires). Poftea Apulia in tres parres 
diuilaeft;in Hydruncinam, Badum ( cuxeft A- 
puliaPeuceda,;& Apuliamplanam (fi„e Dau^ . 
niam.RurfumFerdinandusHifpanorum&Lu^ 
dou cus Gallorum Rex, e.itn in duas iqualcs 
pari-esdiuiferunciravt ApuliaCaiabriaq;cede- 
rent Hifpanis, Carnpania & Samnium cura Vr^ 
beNeapoiiFraQcis» 

Hoe 



P O t E N t 1 A H 1 S P A N 1 C A 

: • - , A • nin cen-tismolislapides.Eft&N.apoliA^r^^^^ 
Hoc aito commiihiteYinduodecimproum- gv... ^ ^ _ 

,>K.ir,er 



das aiuidiiur , qa^ his appellahtur nommibus. 
Terra Laboratoris , AprutiumVtrumque, Apu- 
i,a pUna, Pr^efedura Capitanel,_Principatas ci- 
rerior & vkerior,BariliGata,Calabtia atperior & 
inferior.Bariam,Ager Hydruntihus. Gompic- 
ditur loca hominibus frequenrer_ habitata M 



tktiumpublicam, fiue officma nautica, vbiper^ 
I3etim fabticantur omttis geneiishauts, nume- 
ranturque iiiipfa Vrbe vUra ducentahabitato» 
xummillia. , i • 

Haiid procul inde abfartt Putcoh, vbi ran* 
Y«m rerum admirabihum videre eft , vt Naturi 



ditur loc. hom.nibus f^^q^^^^^l^/^^bitata M ™ ^^^^^^^i^.a.^ftudiofecongefTiireVidei. 
0CC. inq'ie his vigiari ArchiepikopOs, cen- ^„jcquid1ihgere aUtexcQgitarepotuitpul- 
tumvigintireptemEpircopos,&hOmmamm. 

fupetcircitermilhonesaao^. ;^v;>,t«& ^a£r«i»,'ctimB47i,queis 

t rima occurrit ad Httus maris Teyu Uhorm- ^«^^^^^fj^",,;^^,^. ^orro Metropoles haie 
ru^^^:Cani?mafdtx,ox^ ^eeno fr.buuncur tres:Neapolis,Capoa,Sur^ 

tropoUs fuit Capua, vbi eKercitus Anmbari^ entum.Ciuitates XXIiahter quashxrutitma^ 
deliciisemollituslangu1t,N)tpoflctvlnci. Non ^^^^^^^^^i^i3,c,,et3,Saeira,TheahumSidid- 
decft vetuftus fcriptor ,qui memoti^ prod dit, ^^«^^ ^^j^,^ Caferta, Venafrum,Nola, Auer- 
Romahos exiftimaffe^in toto hoc vmuedo tah^ > . ,^^3, circitet 

ttim tres effe vrbes,qu^ obrplendore^n&ma- fj . & u OPP P 
mnficeritiam'aign*rmt Impetio m c^ceras: fexagmta lex 

Romam,Carth.ginera,Capnam-:qutdam his 

Gorihthum adnumeranc.Et Carthagmemqui- 

dem ^c Corinchumvvelut ^mulas maieftatls 
Tu^ exciderant. De Capaa fecus cenfaerant. 

Hant: ehimsne nimis crudeles h.aberentar, h 

nobiliflimam totiuslcaliceciuitatem pefderent, 

hon quidem aelcaerunt; ^gro tamen omni 

multauerunt,omnique pehitus formii Reipu- 

blrcse priuaderunr. yfidificiis parfumeft.vtel- 
^ fentaomiciUaaratGrum &terram laboranriam. 

Senatum aiuem omnesque xMagiftratas eis ab^- 

rulerunt,he vriquam reditionem concuareaufc 



Ea bars rcgni vqu» Pnw^'/'^^*^ 'i^citar hos ha- 
bet hmites : ad occidentem Terrmlabomo^ 

In lonigitadinem extehdic fe ad milliaria 
XXXIIl.in laticudinem ad XVL prscipuaeius 

oppidahEecfunt. . 

NaGeriavSancerina,Mafla,VicUSjAmalphis» 

Salernum caro aliis nonnullis. N«ieri4hoaem 

milUaribus a mari abeft, cin^a innumciisvn- 

dique pagis viUifque. mue&a nouum eft oppi^ 

dum ,eo noh ita pndem fplehdore extru6lumi 



mlerunt,he vriquamibditioneiti conc^^^^^^^ ,t «oh mukum cedcre debeat c^tens per re- 

resnbaasmouerepoirent.Hactempeftatehon .^^ Jwj^te oppidum eft petele- 

Campani. folum, fed «^o-^^^^l- |ansynquam hoftio tempore-nohadprifti^ 

Neapolis , Vrbs vere fegia f^^igio lilo di h J ^^^^^^^^ Scribuntquidam ,mhoC 

gnifllma. Compleaitur eaim eirciter (eptem i„aehtiim efl-e vfumMagnetiS 

milUaambim(ao,ingensqaea;ccjitnoI ole- vy ^^ ,^ tameh opimonem 

culo incremefltam, hec dubium eft, qmn in ^ .^^^^ ,r. .„;„.;kn«.^r 



multo maiorem amplirudinem excreuerit , nili 
Rex Hifpanus ediao vetuiiTet, ne proferren^ 
tur eiuspomffiria. PederanthocaRegeProce- 
' ies ac Barones regni , qaorum fubditi delertis 



Palauerius fu-fficientibus refutatratronibus ,ex 
veteribus quibufdam Poetisprobahs j vfume^ 
iUsfuiflea«tiqUiOrem, , 
A'b hac vrbe dicitur totumillud latus,qu'od 



les ac Barones regni , quorum iubdin deiertis .^^-^^ pdrngicur , Htm Amalphitmiim 

oppidis-fms Neapolim migrabant frequente , _ iei,,vigefimammilliateextendit,haben3 

lAicet vt g^aerent ?d.tos mmtes. pr^cipue, qua in marc eXcur. 

bus,quibus!xranturciuesNeapolitanuQuan- r r t 

^aam etiam 'ft«^^^^§^"' j^""^^ '^[^;;;^^^ Wnt ^utem hihiontestamaiti&pt^cipiteS. 

vtanfamrebelhonipraJc,dcrer,qaod£pulasa ^^^^^^,^^ adfcendehdi,vrqaieosfo- 

fidedeftciens,hnimiusfirm9.du.eacoffi^m ^^^^,^^^^,^,,^.i,ffi,,dmemaUqaamientire/i- 

contiheri difficulter poffit m yrbe-mcopio- It oppidum eft cam aatiqU-.fii- 

(ktamqaevahdn.Habeteniny^^H^^^ mishum^randam.Sillecircicerpaflibaskmat, 

iiae caftra manuiirmia tna. ^^^^^^^^f^ remOtum , ihtra moenia fua includens hor. 

CafieUnm ^oimm, quod extruxirCarolus Ande- .^^.^^.Q^^os Habet & vhiUerfale ftu^ 

gaienfis. Akermn C#to 0«i:tertium/.«^. Sum" dldtS^; ab co PrihCpS Salerhua 

„,aiot fic Iilnfeiu,n nff^^ — patt ,"e "nrtrordiiat.m'longir„di 

conSKcos.cxctcenmimrelnbmdcinvaiilsno- P»"' j, Saletno 000^^0 «: 

bi.,u.,se„tciti,s,&id«^eft.den„^^^^^^ ^^^^ZZI^t^S.^^^ 

uera fint quod dicuntut,id elt JNobiles<Xue ^ n,i„jp, ihrprhiitaueeumSi aiUsflu 

nerofi. ^^^^^^^^^J^^^ ^SSm! C^^S^hoc Archiep 

quinquc loca pubhca . qU^ ipfi Sedes appel j.^^p^^,,^^^^s^i,tnitanus& AlphitanUs.cai 

Lc.m habet NeapoHs nec admodum ca- qmn^^cia.pr.cet^^^^ 

pacem nec fatis fecarum,quamuis mulrome- [""^ ^Lr^ cC^^^ 

lior quam oiim fuit, cff-eaus fitadiedbioheih^ fua fylua:& Fianum cum valleprotmq ^ ^i^ 



^XtriilljiribnsIongaeftquatuorlara cirtaa 
ab omhipatce collibus Fruauoris & beile habi- 

PnnctpntHsvlterm exrenditfea Nufcb oppidd 
'dd Confciitiam Badagnam , cbntinchsprie- 
tcr iiKrc oppida adhuc odto nlia Andiiinmi 
Arrianum , Bi/achiitm , Morttem-marahui-ni 
Montem viridem ; adS. Agatharti i adS. Ah- 
gcIum&Vicam : curii lods m&hibus cin<ais 
LIII. 

^aJiUcata continer Lucahiaili chrt partd v&^ 
leris Apulis--, claudirhrque his Itmitibus. Ab 
ocdd tiire Silaro fliiuio.; qui & hmcs eft Cam- 
panj* • afneridiehiari Tyrrhenb •abbriehire, 
Calabria inferiore Sc parte fupef ioris: ab Aqui- 
loheagroBariehfi. Oppidapr^ciphehiccbh- 
tinetiMalphim, Vehuliam, Potentiahami Ce- 
Jcntiam,rncarii3,LaaeIlaiTi,Montellipilorumj 
Maificum , Rapbllam ; tuill Caftellis locifque 
hrmatisXClih 

CaUbrkinfendrii termini a feptehtrione fuhti 
CalabriafuperioriantiqUis dida MagnaGrs^ 
cia -, cumCrathidefltiuio j &;pai te -«penniiii 
ihontis:abocddenre Lahus fluuius cum Bal^^ 
licara ameridie inarc tyrihehura &Frcfuni 
Siculnm:aborientepuiraturpartenlansAdria- 
tici. CapufhiiiUseft Confemd , Oppidum per* 
ahriquiim , cbmple<aehscDlles VILarceinfu- 
jpermunitafpectandnrti.fupermbnrerhbppidd 
imminentei-ri i quihuicnontantumimperirat, 
fed &omrii!,uis viahis Ibcis. Confehria cingi- 
tur Grarh de&: Bufehtoamnibus , funrqUe in- 
COl*eiusfatis a;hipla cumfe.quaftinjisantiqui- 
tas di tiof es fueriiK . Pf ster hanc aha ibi fuhc op- 
pidaiFrediim 5 Bellombiitiura, Fanhradiu* 
Euphemi^ i vhde fubiefto i-hati hbmehindi- 
tum; Tropiaoppidum eftclegahSj opulehtUm 
& populb abundans. Antiquirate c^terafdpd- 
ratRhegiUm , m frbhteaut extremiratelfdii 
litum.olim validum |)btehfque,huhc vefbpfo- 
t)edefertum,ihpr{hiisabahDoMDXClVjCUm 
TurcS ei ignenl fubiecerunf; Vifituf & iniis 
JiartibuS Caftellum Villarium i iri fi.mi^o raoni 
tis faftigio extrucirum , hec hon Mbnfaltus, Du- 
cah ritulo infigriej Tur ahum, Ilegiahui-ri , cum 
S.Marcioppido , &MatUrarioahtiquGoppidb 
in Apenhinoinonte: pfaEterea Tabern^EjOppi- 
dtim jffljehs i NicafttumitribUs ^ raafidiftans 
lTiiliibns,MonsLebhis,inipfoApcnhinbfituitij 
Vndc- ticUlus & homert Comiti $ & TerrahOua 
freqUchsfati.Si 

taUbrldfupefm{Ci Ptoletiisuih feqUimurjhis 
tieicfiberar hmitibUsi Ad ortum mari Adriari- 
Co:ad mendiem Alice fluuio & Calabfiairife- 
tioresdjaecidehteni Grathidedmhditiirapar- 
te Apefi^fi! ni rtlohtis & Lucanis:ad AqUilbnem 
lihu Tarentino 6c agro Bafieiifi. fuht ibi dUo 
[jforobntofiacelebriora,hempedblumriatumi 
SiScyilacxum , qUbdpofteriusvaldefofihida- 
3ile eft nauigantibUs. Hic ahtiquillima nobi- 
iilimaq; vtbselt Tafentuhi ^ Calabri^ quohda 
^pLili^i rotidq.jcLucahiK caputj vbi portus 
U ijrius Tarentinusa Deinde Hietaea fiue Mie- 



A ^ O t r f A N VMi 

^aXiMafchionatustitnid gaudens, &BeIIum- 
Caftfum, bfto hiillibusamati diftansjdeihde 
Crbto,bppidUii1 ahtiqUae daritatisi qu^nquani 
multoinfrayetefemfpl^ndoireih hbciub. ^xC- 
iRniahum, Pfincipatuscumafcevalida ; tatfia 
Cofilana, kofinahum bppidum muhilUrti,trii 
biisa mari millibus • Caikhum infiipcf, Altai, 
hillapfinciJiatUstituIogaudehS ; Mateta Ar- 
thiepifcbpalis. De tafehtb,qu£B olihi Archyt^e 
bathajhunc pfihdpatuhl tonftituit jiahi ahte 
'aixihiusi 

tefraHydruhtina,iriapirk taferitOi^tiS 
yelUt lirtiitepra:rexiturab Auftro , vr&marii 
vfqueadprbmontoriurtij qiiod hodie S. Maria^ 
Capucdicitur,oiimfuit pfomohtormm Sa^eri- 
tinUm. Ab briehre eodem limicatUi & Mari 
ionio t qnafcptehtrio eft, Adriacico aliuitur, ab 
HydruhreBfUndulium vfqUe : qua Occiden- 
tem fefpicit j Apulia illi adiacet Peucetia , cuni 
MagnsGraEci^portiohe. Fofraaduseftpehihs 
fularis, cuprbpevhdiquecihgdtuf ihari Adfia- 
tito&iohio. Latitudbdusiptef BrUnduiiutti 
&:Tarentuni triginta niiliiacbntirieti fiPlihid 
fcrcdimus: alij quadraginlaitatuunt; Sed fi df- 
CUmhauigaueri ; ihuehiesducenta miliia,v£ 
totus fegioriis ambicu§ cbmplcdtatur millii 
CCXL.^ 

Oppidaeius pfsdpua luht Jlm«w/,triginta 
diftans raiUi bus a promontbrib SaIenrino,prd. 
tefumt6tiuskuiustfa<^tusdbhiidiium ; muU 
tbrumqUebbfeleganriamNobiliUm fedes. Hv- 
irunmm fiue Hydrus Vriis vecuftiillmai ptxter 
pof tura faris capacem j Atcem habet in iaxoi 
quo mari immirierj tutifllmiaiTi, bpiis Alfbnfi IL 
regis. Brundufim mirae ahtiquitatis ,cuiusaUi- 
tus fpkndbf pehi|:Us eollapfus eueriui^ue tCt 
di/cofdiisduilibUs. Fuitrghipus, curiiPottu§ 
eius ihtef pfceftantiffittios nuihefafetUr i fed 
huncadeo replerUseft j vt vix triremibus per 
eum cuf refe iiceat.c£tera oppida itiht, 'CaUipoiii^ 
FArcwM^jCrf^^j^jsiwi.maritiniufhjcIarum obdamhi 
a Tutcis accejsta; 

SequitUr i/>a/i^,qU2edupIexAaj:uiturd vetes 
ribus iPeucetia &muma:i\h hodie vocatur,Bis 
rium : hxc Apultdpldnd i dmiditufque alteraab 
alceraintercUrfu Aufidiflumihis; Coihpfeheh- 
dit hac pbftefiof priter Pr£bfe6tufam Montis 
S.Ahgeli,qnsCompIediturbppidaXilI,taii:el- 
la& ArcesXC , hasfJricipUds duifatesiAlah- 
ffci^ohiamjSipohtuhi,Saipen,LUceriamjAfcui 
luih Satrianui-rijArpos.Cferuariahi, febuiahUrhj 
tremulam,Trbiam &:alias. trideruraufeih Na^ 
hifaOmnesApuliseopes in MohcehiS. Ahgeli 
congeffifle 5 cuius radix ambicum compIe^titUi? 
millium prope CXX. StatuerathunejDidrae- 
deslhfulamfacere,quodIfthmus dus Ibhgibr 
noh fit dubbU^ rhiilibtrs,Poftea Safacehi,cognis 
ta Ibci bpportunitatc, eUm muhiuetuht,Ibhgbs 
ijue obtinuerUnt tempbre i qubd hoh fif vlius 
locus Cbhiiiiodibr ad dohiinahdum Vexah- 
duiiique vniUdrfum feghum Ncdpbiitahuiiij 
&excufi:endiirii ih hiafe Adfiaricuni. 

A^ulia. feufeiiafitie Bmmd cpntinet trigiiifd 



POTENTIA HlSPANICA 
vet<.qa«aor,qua,um primanaeftBarU.n,.de- ^''"'^'^^'^^"^^^^l, Quo.ies enim 



in.ouic^/^»M*»»»'"V' ' 

termini funt ab Oitu Apuli Dauni cumamne 
-Phiterno ; ab occafu Sabini & Picenres cum 
Truentofluuio^abAquilonemareAdriaticum; 



quanquam in orientem totus pateat. Interra 
Hydruntinareperitur Brnndurmus : de Bariana 
exiftimant , fnsquieflrad Tranum oppidum, 



Truentofluuio:abAquilonemareAanacicum. ex™. . "^^^ii;^, emeflTecentum 
.amendiemAp— M^s.Ha^n^ ^^--P^tl^^^^^ 



duos flumosvelutiliminares , Phit€mum&: 
Tru^ntimi. Dmiditur Aprotium invltei-ius6c 
cit. rms,interfluente Pefcata amne. Vnum con , 
Tinet CL caftelkfiuelocaclauramjEmbus, cim- 
tatesautemquinque:Beneuetum,Lanc!anum, 
.<:hetura3ureUam,SuUnonem. Alterum com- 



nauium 

plurium. ^ , . 

Fuithicolimpcrcelebris ^fednoftraternpe- 

ftate obftruftus, eo, vt putatur , fine , ne alledtl 
comm©dicatcloci Turcs,eo appulfinouas re 
machinentuf.cum conftct , olim Cleomenem 



VAem Eeneuentanam donauit Ecclcfix Ro- 

man^HendcusIV.ImperatGr,vtitar^dimeret retatquetutus,neclongee^ixciae 

«riburumquodpiam^ qu^cumvariasexperta tatio. . ^,,,^ 

fuifTet viciflitudines,tandcm perNormatinos jjjGENirM ET NATVl^A r£GI0NI5. 

?^;rnScT™ trmMoZu*^ . teUal,/eq.„ipulc!hercimi . SU---^^-^ 

tiumintraiev.oniucii riuitatesvero fiuehippotfomiisregus , tuminahorumviroru 

fpeaantlocacmaamuns CIV , ciuitatesvero ^^;j^^jPP;^^^^„^^,^^,,,,,f,3eftvendereextra 
. *l''?r'' ^nAan^ticoexaduerfoApuliiePla- regnum,ci:rapermiffioncmrcgisHifpani,auc 

SelpXblc n^^;iXite?XV.n.,ua- -.-«"^"'^''"^'^'Irn^^lir»;! 
r„7pt.cipuaeaifchia(,.etu.^^^^^^^^ 

ru^effiqXib-u «fnSvt:^^^^^^ occLtlnttutn fiue Ct.pta -t. atnphtu^ 

autem eitvnaiqu J , Eth^cratio nis,vttciamiihaincircuitucapiat:fed hcpau a-. 

fo"Xit ' ""t^r nun^riffirs Seat'ur. timanguftiot . coitqueinfunautn . in Atnph,- 

teh I vSnLeft P ochyta. cuius amb.tus habet theamfpecien, • E^;"'^"^^' 

rn^ll^!c7rc°erVI.CapL.a,uerticulamI.npe. riuub. Hicofferentfet,b,rudator,a &fpe us 

morut^7&quof.pe'^Auguftuscon,m=arefoli- ,«ai citta euiden, mortts per,culut^.;ngted. 

fncfnir rertio loco conftituuntur. quarenim nonlicet. ^ 

Lno sm^^^^^^^^^^ , 'r^^^^yf—'^^^^^^^^^ 

IntantoautemtamproVxi littoris fpacioad- turbono&falubn, tamenlepra&Elephant a 

«.oduiSpauc nueniuLurPortus , qJanquam fispopulariter gtaffatur , cuius rei culpamfun 

finusquidam,autcuruatur.,autoftiafluuioru quiadfctibantmultitudxnxcarmspor^^^^^^^^^^ 

aUcubiporcuumvicempr^ftarepoffint. In vni- incok vefcuntut.vt & caricis f ue ficubush - 

u r?uTamenomnesparum tut^as pr^bentna- catis.inquibus potiffimaparsahmoni^popd^ 

ubusftationes , vtfrtispatetinNcapolitano, teauiQrisconfiftit. A§enpfepnmafpeciea^e- 



. . - Pe R R E G N V M N£ 

Ji6't Viiietuf : fcd fi aliquantum Jigone apfiias 
lodiafque humum j fertJe ac pingue folum oc- 
curret : Sc quanquam paucis terra itrigetur 
aquis, pabulitamenafFatimgignit , vt&ftu- 
Uientiomhegenus ;tl-itici, ordei, auena;,fert & 
oliiias , melonespeponefqueexquifitiiaporis. 
Afinorum Sc mulorura prouentus ibi vt vber 

kaquxlluofus.EftiniisIocisanimaJciiIuquod- 
dam (hicolx Tarantulam Vocant) venenatUm, 
c quo virus cahtu & fdnitu inftrumentoruni 
M;ihcorumeiicitur: quod de alii§ quibufdam 
bdiiolisfcrip/ItGellius , fecutusfidemTJaeo- 
phtafti.Erfi autem Chclydros & alias venenatas 
beftiasgignat h^c regio, k nullo tamen infedo- 
tum genere adeo infeftatur , quama Locufta- 
nimexercit bus , qu^e nihilrel i^quunt impa- 
ftum,quacuhque tranfeunt,fitque interduni,vt 
vnanoc^emciTesiam maturas confuraahtj to- 
rmrqueannifpemf uftrentut. videttitau.em & 
h.K m parrc Nacuta iis profpexiiTe, creatis certis 
anibus,quas uicol.-t Gauiav vocant, quig illaiii- 
lcaapericquuntur & peiruradant, 

Aiterum cft.quodhas regionespropefinctu- 
JisanmsaftJigunt grandmes, vndeillis non pa- 
rLimdamniaccetfiiur. Audiunturhictonitrua- 
tain hyeme quam a:ftate, ficut prscipue in terrd 
Laboratoris. Salubritatem & teraperiem asri 
Hydrunrmiarguuntarbores Hdot^tx ,UuiL 
Myrti,Cedii Sc Ok^, quafura omniumhiclar- 
gusptouentus.ilupium,quibmCampaniaver- 
lusmarecmgicur , tam molles funtlapidesaf- 
quc rragiles . vt conftet eas vfquead quinqua- 
gehmumpafl^um fflarinisfluc^ibus exefasfaifi^e. 
intracentumannorumfpacium. Bi-Undufijau- 
tem aer malignuseft , cuius fei hxc eft ratio, 
quodnlhilaerem reddat puriorera acfalubrio- 
l-em,qua(nmulritnddhab:tantium,quorurtiin^ 
jduitna loca paJudofa & VuidaabftefeUntur, vt 
lania inde fiant , (ylux denf/ores & veprefa inci- 
Idanturacexurantur . cuiusignisvi a£r fitniri- 
jdior, con tra foli tudo ih magnis vrbibus hdn fo- 
lurtiincolasiisbonispriuec , fed&aeeruiJabi- 
{durn & rudera sdificior um corrdptionis caufs 
^exiitunt , teaannbdsidnlagnisilhsqudhdam 
[Vrb.bus,Aquileia,Roma, Rauenna, Alexandria 
l^egypti.&Bagadeta, fiueBabylone, vtdeea 
-'ccepiinus. Apulia; folum,etfi fabulofameft& 
^euius.gramenquebreueacrarum gignit tanta 
tameneftiliaherbabonitatis,vtmuhosgre2es 
multaquepecorumtentafeliciterhucriatf 

Aprutium , ( fiue Samnium ) regiofngidior 
-ft toti.s regni. SancTi Seuerini Fanum cdebte 
it,obvini,quodibiprouenit,pr±ftahtiam.Itt 
gro Amalphitano,& vicinis Idcis cis rupeSiele-- 
;antes (eaperiunt valles,in quibus muL^aqua- 
ura viuarumfcaturigmes , quscolleca^riuos 
onfhruunt lucundiillmo murmure campos" 
ercurrenres. Malagrafiata, citria, aurantia, vt 
^ca-tenfruausarborei , hic fnnt in fumma 
bundantiavtifunto!iuaf,p3ra,pruna.cerafa,& 
xr"' ''T' cuihshic magnacopia.iua 
eeJuaus.Non videturautem naturafdJiguftui 
&tiluk:~^v6lmSe verani etimi ttates dele- 



APOLITANVM. 

^areatqueoculos, myttetis crcbris , iauretis, 
buxetis, ied & copia heder^, torifmarini & (16- 
tum odoratorithi ,pr£ecipuerofai-um. AgerSa- 
iernitanus pomorum citriorum.hmbniorum 
aiireorum , granatorum caEterorumque fru- 
duum vbettateluxuriat, B.fihcata-fiueLucahia 
alpera eft & uiontofa , ideoqhe frequenria in ea 
latrdcm.a. Prope fsftum oppiduhi duplex 
quotann.seftfofarumptoUentus.V«^/^&//.,i,. 
JanaP^i inprouerbio. Calabria fcrax eft fim 
mcnti, mprimis ojrdei, vt & vini diuerfoirum ge- 

nefum,oliuarum,ficorum,faecari,meIl{s,falis 
aun,argenti,lans, gofTypij & Croci. Sericalana' 
autem in tantum abuhdat, vt in fola Calabria 
tantuminueniaturiquantumpropemddum in 
omm rehqua Italia. Pr^ter h^c nniltum ibi 
crefcK hni &cannabis • &Mannahicdecdci 
lapfa colhgitur. Quin & in i pfo maris littote, ne 
dum m intenorihus regiohis,vifuntur horri ele. 
gantiffimi , omnegenus fruc^iferis arboribus. 
quaskre lupra recirauimusicdnfiri^ 
d '^^"i etiamaliqhid ciicen. 

dum eft.Iicliia abundat vinogenerofo.&frufti- 
bus,mu]tumqueibieffoditurfuIfuris&aJumi- 
nis , vt lam de Thermis raedicatis taceam. Pro- 
chytaignemvomit, &Thetmas habet calidif- . 
limas. Captearum ihfula deftituitur frumen- 
{^'J^J.^^^ndacautcmvino i piicibus &volati- 

MORESantifjumm ^ampamrumApuhmm, f 
Calabrorum. 



Memori^E prodiderunt ptifci fcriptordSi 
Campanos eife ftiperbos , db copiam omnium 
terra nafcentium , aeris bonitatehi, regiohis to- 
tmsafflSnitatem.EftapudillosPalusAcherufiai 
& Auernus, & cryptar iubterraheiE,& Ahtrufn 
S:t^yils,adqu*Ioca orania (refte Strabdne) ire 
nefaserat.nififiaisrite facrifici.s,placarifqug 
Superis,ex vfitara taaiorum fuperflicione Ade- 
rantingrcdiVolenribu§S.cerdbtes,e6fqiiem. 
rroducefaant.expiatosprihsluftratofque Fons 
qunbi mu-uhi f^tofeiti exhalat ..cbhanccaii- 
lam Phlegeton appellatus fuit 

lidemiacerdotes eJccipiebahf voientescdh-- 
fulereOraculuiti^alehantque fc ac fuos vcl effoi: 
fionemecallorum , vel Vaticiniis.H^ceftcaufa 
curde iis Hoiherus fcribat , cos Solehi huri- 
quam infueri. Sed hdcfaridiciim hominum oe- 
nhsexataumacprofligatuin mcm0rantlc5a- 
broium quodam Rege , qui prsdiaiones ed- 
rum vanas ac roendaces compererat. Babebari- 
turin Vrbe Neapdliqtiihfd quoque annoludi 
acfcertamiha publica Ludatorum^Cantorum 
PoetarumqueificiubenteOraould. EratinJaoc 
Jpforegno ; haudprdcula Rhegio Ldcrorum 
jmitas , optlmis pei- Zaleucum ihftrucaa legi- 
bus.inrerquases:at,vtis,quivelletdenduaa1i- 
qualegead-pcjpuluin referre-, CoIIum locuturus 
iaqueo infereret.certus defufpchdio,fi plebs le- 
^cmhonapprdbaffet. 

iheademlraliieparteerat Sybatitarum citii- 



POTENTIA HlSPANICA ^ 

J.nnoruminfamismolUtiesproucrbiolocam min^efantdeditirebusVcnereis,nccvllarcfibi 
^c^ vt 5 S "dicLenrur. Docue- mngis placent , quam in amonbus fuis : nec fete 

fccic , vt Sybarmu «"'"^'^Y fifVclarum vllusinorbelocMseft,vbiamatoresmmusftu. 

Lnturimsdedderus,modo„onantnimisru 

dl^m ff^iam omnium harum prouinciaVum dcs , fcd nouerint meren , vramo^ d,g. ha- 
dmmraciam , ou ^ r _ ^ bcantur. Notantur autem fmgLikhuuis tcgm 

prouincije fmguhs fcommatibus a cstetis Ita- 
liscvcBifilicatenfesvocentunemerarij , Cak- 
bri ftupidi > fsmins Confentinf obftmatae , Be- 
neuantanx ruftics , CapuanGe faperbs, Nca- 
politans officiofsjBrundufina: ociofa. 

Non ftudent Neapolitani dchtiis domcfti- 
cis, vtintrafuosopipsrevtuantparietes ; inid- 
vniceprcpeHfi , vtelegantesacmagnificifons 
appareant , habeantutqucmagmacnobiles. 



I prouinciarum 

«41U111 » r 

habitatores adeo immerfi erant voluptatibus, 
vt Annibalis exercitus ante id tempus inuidus, 
eneruatusplaneacfradus fucrit dclidis Cam- 
pani5,cum incolarum mollitiei & delicatis mo- 
ribus fe adluefeciifet» 

Uores haram gentium noflro tempore. 

SuntNeapoliranipropecmneshilares, vr- 
b.mi&mtidi-, ingenijnonmaU , prxtetquam 
qooadelici.simmerfi funt , an-eomnesprope 



^v. j, . f 

faiabriratem aeris.ied & quia ibi eft propc thea- 
trumhominamelegan lorum. 

Ntcfemereinvno totms Europae loco tan- 
tum fimul videre licebit hominum nobiliuni, 
fluam Aeftatistempore extra Neapolim,vbiof- 
ferumfeiuitiafuanob-libasfaeminis , quaeibi 
pi!cntis & .curribus vltro cinoque vedantur. 
Hisviriequis veditantaiermonisgratia Sc mo- 
i-um fuauirate adcquitantes blandiuntur , vt vi- 
aeaturNobihtas Neapolitana ad id vnicenon 



lOtUlli t.uin.uvvv. - , . ' 

biffimeveftmntnr, vtetiamplei^eicc lil iftnum 

jE mulentur in vcftitu kixu m, fac ili u fque ii s pcr- 
fuaferii,vttotumdic-ma,bomniciboabftmeant, 
quamvtahquidadfammum corporis ornatum 
omittant , vbicorammultitudineconipacen-. 
dumeft, Qubusautemresdomieftanguftior, 
non grauabuntur toram feptimanan) in pa- 
randa lana fexica nodtes diefque laborio- 
fiifime confumere , eo duntaxat fine , vt die 
Dominico cum caeteris dc ftoUdo illo cor* 



tiam , femperqueverfenturmGyMaEeonitide, poilmt. 

cumin hacarte omnsbus nationibns palmam ePE5 ET DlVtTlM. 

(fiquaeft)pr3cripiant. Qui cumtalcsfint,non r^u,,,eftfclicitas. NeapoHtani 6 

vrrrsrpe.iniina,quodfampatuilind,u!UC- hciiate ceflut, cirent.nifi quot.d an s exattio 

™4'Se;,o,i.Ge?n.ani.b.';..s.,„.,u^us '^^^^V^^^^^^Z^Z 

,i.a„.,sn.il.t,b..sconft,tfl-e.quorum,nultopU,. -^lZ^ZTd^^^^U.l^ 

„. .n h,s belhs memtrunt . qua.n nat. H,- --P;-|Xi J ,„te„„ifli fu.t negot.a- 

n";u,usinciuirarib„sad..oau.ftudet.„er. ■^^^^^j-^^^^^Z, 

cmonUs & „,godat.o„.,quanquam pler,que a ^""^/""^^ Nc„ eft vlla il. 

„,erc«uraabborr«einc,p,un,,ob,ncred,baes f P"'^ ^'^j;^ do,.,i fua-nat.. 

'"''rra^itu^sS^X d"S^^^^^ : !:sfoL,t;at: Ve^uL en,™ .pul,Cala. 

Ht^^Sr" .r «btos& d^^^ br.que „uces amygdalaque n.^nc. cop. vl- 

v.Tr,„uitrpa tutexcept,o„es.cumi„mul. qoe.„ Afti«m& Aie.andnam Aegypf. Ctt^ 

sTociu°fi tCp rir„t,,?.quibu.ciu.l.ta cumm„ru„tin plu^as ?'°--^^'^ 

mo S degantiores parum .!oti fu„t. Crca fericam veto la„am Ge^uenf.bus & FloreM 

e„lMomal.um,nuLieseos,a„,rudeS&fe. '^J ^J^: 

ros , quami„vllapartetot.usl.ali.. Qui„& capras.agnos,at,etes, ^ '^''"^, ,"1^° 

«m„esVope i„ v„Lrfum Calabti funt ,„ge- uerlas reg,o„es exporcan^ ^^''^" 

n,icraffiotisquamca-ter.ltali.vt&veteresme. nesaccp.untcum Vcne,. , ""™"';'^' '7 

m'ori^ptodiderun,:&Hydru„.i„ifuntf.mpl/- ri"q"=P«- V,„um quodapudS_ W^^^^^ 

"°,„et.es, qtunquam fiveronomineidvi- crefcit . P'^"^'^ '^^r°''"Tl'117o^^ 

tiL »pellare volumus , ftupiditatem refte Romanis. Calab„a .,.fe„or f''''" «' P 
appllabLas.O.nne.autemtJLvinquamf*. cii.exterisCo.al,a&Ma„n».n,.cu,usmaK,reft 



«jBftm Jn aiiis locis prsftaiitia. Caftro, oppjdo 
«laririmogloiiampepencbonitas oki , tiiiod 
magrta copia plenifque nauibus mercatores 
Lig^iires hilic aUehunr,&: inde rem f.^ciunr» 

RedcfuntexhocregnOi,vtfamaeft,adregem 
HifpanQium milliones duo , & ducatorum 
<quingenta millia, in qua fumma connumera- 
tUrgraruitum donum . quodfolum conftituit 
Hiillionem vnum & ducarorum miliia CC.Hoc 
donumin debici formam degcnerauir vtiam 
quocrnnis tautum auri Conferre nou liberum 
fed neceflarium fit. Totum autem hoc prope- 
ftiodum vniuerfum infumirur in pr«/idiarios 
mih'te<;,exercitumeqneftrem &pedeftrem, tri- 
remcsbeUicas,;Edihc'ia>ftipendianobiliam,qui 
proregi funr ab offici is , aJiafque expenias , qua- 
rumnoneftnumerus. 



VIAES ET ROnVR MtLlTAtU. 

. Fueruntabomni retl'0 temporc Neapolira- 
ni norati crimme rebcLhonis , & quod crebr^ 
intereos feditioncs fuermt; vr obieruaturn fic, 
fpacioannoruraCC G GL , quibuskdiuerfig 
genribus,Norm,mdi.,Ger.manis, Gailis, Cata* 
laun is , Hifpanis rege: .icceperuntj nam ;rcn tur 
XXVII.infignes Neapolifanoram rebelliones, 
nunc fub hoc nunc fub iilo titulo ac prstextuin 
magiftr itus fuos infirgentium : qui nifi leuitate 
quadamanimi ingentes fibi propofuiflent fpes 
& aureos monces,nunquam neG[ue Pontificum 
Romanoruminftigjcion,bus,nequeambitioni 
proprix , nequevindidaecupidicacitamfacile 
lociim dediirent. His igitur tam crebris rebel- 
Iiqnibus(et/idiucrfis de caufis ovtss fucrunt) 
duas tamen pr^cipuas aliignabimus. Prior eft 
inngiiitudo& po^tia principum legni ; po- 
fteriereledioRegls,quaj dependebata princi- 
pibusexteris , qui fepe mutabartt vpluntatemj 
inprimis quod fece Pontifices breuis admo* 
dumfmtvitjc. Hmcdiuifoin fadtiones regnoj 
vnaquidem pars adhastebat principibus in re- 
gno natis , quorum ob multitudinera cltentela- 
rum magna erat potentia , ingentes rcdditus 
annui» Vnde non femei perfpe<aa dientum 8c 
alTeclarum fuorum promptitudine>aufifuerunt 
minari rcgibus eofque bello appetere , nihil 
penfi facientes priuati commodi caula totum 
regniftatumconturbare i inprimisfiinteliige* 
rent , indinare Pontificem ad depofitiouem 
yn ius regis , abuti iiac m utatione pot uerunt , & 
in fua commoda vertere res nouas , quarum 
ftudioahquodesfoiiicitauerut Papas,ad trans- 
ferendum in alium aliquem diadema Jregni. 
Rurfuminuentifunt , qui calumniandoapud 
regcs eriam iuftas bonafque Paparum a<aiones, 
finiftris regum de Pontificum in eos afFedu 
impleucre animum fiifpicionibus , vt deinde 
mcruerint a Poncificibus diris & anathemati 
fubiici,folioquedeponi : vndePrincipibiisnata 
fpes,ad votorumf orum fummam peruenien- 
ii. Hinc non fine grandi cau/a Hiipani iatti i 
tnuitis annis omnem mouerunt lapidem» vt fir- 



APOtiTANVM. 

marenc fibi atque conferuarent poifeffionem 
l^uiiis rcgn? , non folum vt ftuderent paci ac 
concordia^cumPontificibus Romanis , fed&: 
hoium in regno imminuerent potentiam &:au» 
d:oritatem,eofq; qui videbanturpraz CEtteris va^* 
iidi & potentds,redigetctinordinem, facercnt- 
que minus formidabiles : qiiod obfinereillis eo 
fiiic fadliusjquod plerofq;Itaiiae principesfibi 
reddidiftcnt obnoxios.vcab ii^ nihilfotetme- 
tuendu perjculi.Cnm enim rcgnum hoc in Hi- 
fpani regis peruenifter porentiam , continuoe 
iliedio fublara funt omn!a,qu3E poterant axl per- 
tuibationemregm facerc , vnde tegi ilh firma 
regnipofleffio acquifita cft , inprimisquoxlad 
cxrerosprindpesattinet , qui eihoc nomine 
bellum raooere poruiflenr.Ius enim quod Gai. 
ius prastendebat , penitusabolicum eft, {ancita 
pace,quodfuitanno A N.C. MDLIX. Ad bella 
ciuilfa quod atriner, cum, Hi^ano bene conue- 
niac cum Pontifice Romano, cum Duce Sabau» 
dis,chmDaceHecrmi£e,cnmquefibibabeatis 
obnoxios Geniienfem & Lucenfem refpubii- 
cas , nec temere Veneri illius V ;lint lacelfere 
potentiam : non eft verifimile , Oidinesregni 
aufufos aliquidcontraeum , vel fi audeant.efFe- 
£tnros. 

Accedit , quodquibufdamexordinibusbe- 
ncficiapr^ftat & viuendi media,inprimisCu^ 
fis Confidentium i raroque ad gubernacula 
Reipublicsmagnosilles regniProccres<&:pri^ 
nots£ Principesadmitut, auc fi admitrit,an-. 
guftis eorum cancelJis includit in-nicarque po* 
tentiam: magnaque feueritate animaduertitiii 
aduerfariosautfilfpetaos , necfaciieauresprS- 
bet, querelasdeferentibusaduerfiis Prorcgem 
aut Gubernatores : quarum rerUm omnium 
prscgnantesiiabetrationes. Largicio enim be- 
neuoientiam popuii parit, eumque in fpem ma^ 
iorum benefidor um erigit ; fecundo cauet , ne 
quis captata aura popukri nimis magnam ac* 
quiratauaoritatem : tertio pruritum &hbidi=^ 
nem mouendi res no\ias acerbitate pcenarunl 
co mpri m it . Nec hoc loiu m : fed f vt ad prim unl 
debcneficentiareuertamur) videntestegni d» 
ues,inde &nonai!unde omnemfuam depen- 
dere felieitatem , Sc bene mercntibus de rege 
propofitaeiletamlueulentaprsmiaimagifma. 
gifque iUiusnituntur aucuparfgrariam , vtaudi 
nouis dcuUs & honoribus fupra cifeteros eihi- 
heant. Itafit , vt dum fibi quisviam fternit ad 
opes atque dignitates , fimul ttrefcat in fide & 
obfequio erga principem, a qua fide vt difcedat, 
nnllaredeincepsimpeliipofte viderun Secun» 
dum cohibe*in ordine magnares , ne clieiitelaS 
fibiquxrant & fadtiones ad mouendastes no« 
uas. Tertium, cUm eodem nuiuero habeat aper- 
tos inimicos & fnfpcd:x fidei, effidt, Vt quifque 
in verbis fa<ftilque fuis tam caute &prudenter fe 
gerat, vt Princeps eriadcipforucogitarionibus 
fecurUs eife pofticfiue ij fint nobilc s fiue plebei, 
eu nobiies &c iiiuftrcs fineauxihoplebis nihil re- 
tare poffiarj&Hifpani fibi plebem aducffus no. 
bilitatemfouendadefumant, inprirais in caufis 

V i lufti. 



P d t E N T I A 

luftitise : populas iutem non ftifi irrito conatu 
reaitionem motumsfit , dudu & confilioillu- 
iltiumden:itatus.Poftremo,dircordiainterhu- 

iusrceniOraines tamaltas radices egit , vtvi- 
uentibtis membrisin apertafimultate & male^ 
volentia , RegnmTnprum tutUm fit admuilio- 
„e-annitentibus Hifpanis , vt intec proceres/i- 
iTialtatis at difcol-di^ femina fomententar, 
dum modo illi , modo alteri faaent,ne legi Ht- 
i fpano vnquam metuendum fit , fore vt co niun- 
aisanimisviritefqae iagumaf^ excuteremp- 
liantur.Quod fi vel maxime aufurielknt^nemo 
tamen ilioium facileprobaturus effet xonatas 
aaf adiiiturus * cumplersquelcalisproUincix 
tratiquiUirate egeant , & Pontifex Romanas 
Hifpano fit «mic.irimus , qui tam benph b ipro- 
fpeiit ;vt piurimum ipfe poffit in Eledione Pa- 
■^L bsbensplerofque a Gardinalium nultiero 
-fuisobnoxiosvocis .• vnde ironaefvmt ^onuh^ 
cnn^ ambire amicitiam.qUds ii inimicoshabeati 
Bon parum iiicommodi fibs creare poife homt, 
■yt exempia Clementis VIL& Pauii IV.ofteh-de- 
rurit.Et hxe quideraxumPonf ificlbus amicitia, 
& cum csterisPrincipibus Itaiis federa,& lub- 
htz per tdtiim leghum tumultuum motuum- 
'que caufs , amt verum antidottim , quoieX Hi- 
Tpanus hadenus vfus eft adherfus belli cimlis 

venerium» , , _ 

Habet is perpetuo mille pedires Hiipanos m 
hoci-egno,per dluerfa caftellaac pi£eitdia diftri- 
butos , fub duau aiiquot centunonum^ & Ma- 
eiftro-^Catopi atqne Audltorc:& h;£C cft li-a Le- 
oio , qus dicitm- Regimcn Neapolitanum vel 
TerzodiNapoli. Prstereainaicibusfmetur- 
ribus,qusllmt'extrua^ ad cuaodiam locoiUm 
■mariEimorum difpofitiiunr mille fexcenti peai- 
' tes , cum ruis otdinum diiaoribus cerituriom- 
bufque. Equitesfunt in vniuerfum milie, diuili 
in figna feptendecim i quorum fex conftant 
Hiipanis , vndecim veroltalis , fexagintaequi^ 
tibus cohftante quolibet figno , extepto vi- 
ceregis , quodhabet cemmm , &M. Antoni) 
Columns , quodconftat equicibas CX. Equi- 
tesleuisarmaturaenumerantucCCCCLjdmih 

infignafiuerurmasquiiique. 

lam de potentiamarina aliquid dicernus.Ha- 
bet regnura hoc inflruaas,in procinautrlire- 
' mesXXXVil, trigintatresNeapolicahas , & 
•quataor in vfum Genuenf um. 1 r iremes Nea- 
poliran^ cohiueuerunt in ftatione confiftete 
ante Molam , (olim Fotmias^ oppidum, vacuae 
milite prsfidiario , quandoque & remigiti roa- 
fena ex parte, quod eo vtantur ducTores miluum 
Scmercatores, adexbnerandashauesfuas,&: 
aiiaferuitiadomcftica:oi5fetuatumqueeft,cum 
aUqiiandooao Biremespr^datoris apud Ca- 
preas Infaiam rapuiifent duas triiemes Siculasj 
integefdiesinfumtus fuerit , donec quinqtie 
tritemesNeapolicanaearmarentur , infecuturx 
PiratasTurcaS,quOdneqtfemilitCs nequenau. 
ts f emigefque haberi tempeftiae pollen t. Vh4e 
vulgo putatur jUorimagnivfuseas futurasregi 
Hiipanorum , quod noniacis m&tuQiX fiht tor- 



mehtis &inftrumento , naiitisnoh m^ghsci* 
periehtis , & mancipiis Turcicis ad remuni 
vtantur,aut damnatis,quotum illi qaidem mali 
ade & coadliferuiunt, hi veto nuUum teiriautl- 
c£e vfum haberit,v t iam hon dicam , quam sgrc 
tlamnatiGapitisfuftmEant moleftias & incom- 
modanauigationis. . ^ . li nv 

Eodem modopr^fidianj milucs mcaftelhs, 
tam tribus illis in Vtbe Neapoli , quam rehquis» 
ncquaquam multi funt , aut pro numeto ftipen- 
diotum , qua^ ab Hifpano rege numetantur. 
Omnis autem vis tormentorum fuie machina- 
tum iehearum ( de vfitatis ft atrfqueloquor ) elt 

in CaftrO Nouo,& Caftello S.Elmi .itemque m 
munimento Caietano & Arcc Capuana,nam 
dec^terisiier rcgnum fparfis nemo magnopere 
rollicicus eft. Omnis aucem res tormentaria 
parceadmodam maligne curatur ^ ^^^"ar^» 
vt &aliismultis , intelligitutauaririaprartetto. 
rum regiorum . cumtamen fulphuris^ nitri , &: ^ 
huiuftTiodi matcriae ingens in eo regno lit 

copi^i, . ' i j ^ 

Suntautemhsprbuinciae omhes adinodutTi 

populofe,numeranturque sn iis PrincipesXm, 
Duces XXlV.Marchiones XXV.Coihites XC. 

BaronesC , qui obligaci funt , vt omhes in pro- 
piia(vtloquuntUr-vulg6)perfonapra2fto,hnta(l 

officiaregi ,in cafibusqnideferifione regniexi- 
•aunt.Cum Paulus IV.P.M.bellu huic reghoin- 
mliiTetilegit Alb^eDux , Prorex,exeratumvu 
cies millepeditum , feptingentoium equttum 
cataphraaof um , & tmileiiuihgentorum equi- 

tumieUisarmaturs. • r ■•- 

Pi-jEcipuaregnimunimenta ha-cfunt i tna 
CaiieiiaNeapcJiitana , Nouum,Oaii S.Elmii 
deinde Arx Mencia, Crotbnerifis, Taientinai 
Caliipolitana •, Hydruntio||fcBruhdufina cum 
pfopugnaculo S. Ahdrex, Mohopolitana.Ba- 
fienfis, Tranerifis,Barlettana , Ma-hfredoniaj 
Montis fanai Angeli , Caietana , Cantazarenai 
Confentina & Aquilenfis. 



MODVS GFBERNJTlbNl5. 

Habet ab antiquo rex Hifpanorum i^ibre- § 
gem in his oris , qui habita^ in vrb. Neagoh j vt 
& csteri magiftratus , qui prox.mum ab eo lo, 
cum obtment , non {oluraqudd lijEC vrbs ht 
antiqua ftdcs fegam , fed & ob eleganmm & 
cbmmoditatemfitus , cbncurfumnobihumin, 
resno , fiequentiam mercatorum , & artih^ 
cumtotacoilegia. Poteftautem h^C vrbs eire 
inftar compendij totius regni , quod hinC e.nit, 
tantur Gubernatores vel fttkdi per duo- 
decimprouincias,tnquibusfuhtfex,qmetiam 

ProregesfiuevicerCgesdicunrur , qUanquam 
proresi Neapohcano iubiiciantur. Eft Snkip^ej 
invnoquOdheoppido , quodqmdemficiun^ 
regij i quidain velur reaor oppidanus , qiiem 
iphCapitaneumvocant : necdaturab his Ca* 
nitaneisveiludicibus prouocat.o,^ifi ad 1 ro- 
regem Prouihcixi autad V carios Conhhafiot- 
QUeNeapohtahos vndefitvt tt.bunalia prt- 



hi.1h'a:vrbisfenipetobiUdntur litigiis & caufa- 
ruaia(5li6nibiinAd[ur»catis,iSiotariis,A£Voruili- 
tine Magiftris lites de die in diem prodUccUti- 
bns » vtcarceresfvfefeuiper plenifintittgenti 
hominum nuitiero , CLiufcunqUe conditionis, 
Vndepatet-jiushiclaJsrigidcdici j &iuflitianl 
legi. une adminifttari» 

Sancautem pta?ter Protegem in hoc tegno 
VlL prascipuaoffic a. Conneftabiius, Maguiis 
luftiiiarius fiue Canc^-lkrius , Magnus Admi- 
ralitisfiLie TliahffiarchLis » MagUus T hefaura- 
riu ,Proconorarius S^nerchai.ius.Sunt qua. 
tuot CurijE quas ilh Sedes vocant .* Capuanaj 
Nidana.Monrana, &S.Grcgori] , vbiomnes 
Principes, Duces, Marchioncs &:caEteri regnj 
Proceres cum Ordinibus conueniUnt > vt in 
coramune conrulant de caufis ad emolumen- 
tum Reipubl.fpeaancibus. 



STAtf/S BCCLESIASTICVS. 

Nemofetedubitat.quirt omnesquiregnum 
Nfapolicanum inhabicant , fint optirae afFcdi 
in Rchgionem Catholico-Romanam. Caste- 
rum f.incin eo regno Archiepifcopi viginti.fiib 
quibos plutuni rimt Epiicopi , quos ordme 
commemorabimus. 

Archiepifcopo Neapoli^no fuffragantut? 
Ep fcopi, Nolanus, Puteolanus jCcruienfis, 
Ifchicnfis. Auerlanus fuperiorem non agno- 
fcit. 

ArchiepifcopusCapuanus pra?eftEpifcopiSs 
Thcnnenfi,Caluefi,GafertanOjCaiacienfi,Ifer- 
li.enfi,Sae(Iano,Venafrano,Aquinati,CaImen- 
fijCallinenfi.quanquam hic cuni Abbatia mon- 
tis Caliinenfis ab omni fuperioris obedientia 
exemptus fir,ficvolenre lohannc XlI.PP. 

Archiepifcopo Salernitano fubfunt Aquen. 
frs,Policaftrenfis,Nurcanenfis,Safnenfis>Acer- 
nenfis,MarficanuSjNuccrinus. Caueftfis&Rjl- 
tielleniisfuntexempci. 

^ Archicpifcopo Amalphitano fiibfunt Epi- 

lcop;:Li<aarenfis,ScaUnus,Capreenfis,Minori- 
tanus. 

Archiepifcopus Surrentinu^ fub fe habefi 
Lobrenfem.Salpenfem, Vicenfem,CafteUima- 
rinum fiue Stabienfemi 

Archiepifcopus Cannofmus fub fe habet 
Spifcopos Auranenfem,Sarranen(em, Monris- 
airidis,LaqUedonenfem,S.Angeli de Lombar- 
diSjBifcacienfem. 

/.Archiepifcppus Acherontius ftfFraganeoS 

habetPorenrinnum,Tricarienfein,Vcnufinum, 
Grauienrem.Angolenfem, 

Matcrenfis ad Archiepifcopalem dignitatem 
^ueduseft. 

Archiepifcopo Tarentino fufFraganturMu* 
ialenfis&Caftellanenfis. 

Archiepifcoparai Brundufino fubeft Afttl- 
lenfis&Hoftunienfis. 

^ Archi^epilbopo Hydruntino fubiiciimfuf 
yaftrenfis , Cal . ipoHranus , Licienfis , Vgenti- 
lusXuccnfisj Ncrtonnenfis , quitamen excm^ 
' ?cft# 



AtchiepifcopoBarienfi fubfuflf Setdhtinus. 
Calphaianus , luueUacenfis » Rubentinus j SaU 
penlis,Caurienfi6 , Batetcnfisi COnUeriahus, 
Mirteruienfis,PoUnicenfis, Cithetieenfis jLa* 
Uellinenfis. 

Archiepifcbptiis Trani fub fe habet Epifcd.^ 
posMontepolofanum , Rapolenfem , Alexia- 
hum^MonopolifenusfUperiOrem non agnofcif, 
Vt ncc MelphitanUs neC Troiartusj 

ArchiepiftOpus Manfredonienfisj quiideiti 
eftcum SipotitinO fub fe habet Velcanenfcmi 
cumMonteS^Angeli. 

Atchicpifcopi Benenentant hi funtfuffraga- 
hei j Telefinus .S. Agathaf, Alphienfis, Mbntis 
Marani, Auellirtenfis, Vicahenfis* Arianehfis, 
Roijinenfis, AfcUlahUs* LuCctiehfiSjTertibu- 
lenfis^Tracohenfis^VuIturanenfis, Alarinenfisi 
Ferentinus, Ciuitatenfisi TcrmefeHfis i Lefi- 
henfis.Frequentinenfis,TriuentinUs, Bbmien^ 
fis,G.uafdienfis,Mufanenfis,S.Mir3Si ' 

Archiepifcopo Chetienfi parent Epifcbpii 
Aquilenfis * Penhcnfis y Atrienfis j Sulmo^ 
henfis* 

^ ArchiepifcOpoLahcianenfi fubfitntSoranusS 
& Teramen fis. 

Archiepifcopo Rhegino fuffragantur Lo- 
i:renfis,Crotonicnfis,C: irahenfis, Neocaftren* 
fis,Cathacenfis,Giracenfis,Tropetehfis,Vibo- 
ncnfis,Scyllaca£ns,Bouienfisi 

Archicp. Confentinus fubfe habetMatura* 
Hehfem j Roflanus nullum. Bifigtaanusenim 
nohagnofciteumi 

Suffragantuf S. Seuerini ArchiepiicOpb< 
EbriacenfiSj Strattgulenfis, Geneocaftrenfis* 
Gerentincnfi?,S.Leoriis,EpifcOpatUsinful*Li- 
parisvnitusertcum Parenriaho, fubiicitutqud: 
vterque Archiepifc. Mdflanehfi. 

Omneshi Archiepifcopi& ^pifcopiiuculeh- 
tpsquotahnispercipiuntproUenrus , quoruni : 
catalogohoc coronidislocoadddm , inier loCit 
beneficentias ac pietad ih regno Neapolitano 
cortfecrata, vttum effe , cui Monti hetatis nomen* 
vndequotannis feXaginta fcuratorummilliaia 
pios vfus etogantur , partim vt ij qui ibi viuuhtj 
nutriantur, parrimin Eleemofynas, partimin 
gratuitam alimoniam bis mille infantium 8C 
puerorumperhocregnum. 

CATALOGV S tEGVM N^APOLU 
tanorunii 

Vixarbitror , ih tofo orbejiabitabilivUum 
inueniri rcgnum , quod tof ies acquifitum armis 
atqUeoccup-itumftserir j &qUod ih ipfafetui- 
rute plura hbertatis &: dominationis edideric 
fpccimina. Subindc ertim ex Vnius in alcerius 
raanum delapfum eft,fuif qlie fuCcefJio fam du- 
bia & ihconftarts i vt aliqUociesfamiha qusdam 
regiaextindafUcrit , ahtcqitamfatisfirmasra- 
dices egiffet.Nos hic bfeuifari ftudebimus, gna-^ 
ri , longiorem earum rerura j qujEcircareges 
Cbhfigerunc , narrationem tsdioiam fore Je- 
dtoriificigifUrperfequemurregura (eriem, Ko-» 
gmm Sicili«Gomes, exteftamentoGuihelmi 

Y ^ Dux 




a^O POTENTIA 

Dux Apulis 8i Calabri^ , expofteris Tancredi, 
Richardi Normanni filij , eripuit Imperatori 
Conftantmopolicanovrbem Ncapohm , circa 
Bi € deccmbris menfis anno A N.C.MCXXA» 

vbimoxRexNeapoleos & StciUs falntatuseft 
Befleuenti ,^Ponrifice M. AnacletoIL quihbi 
fidelirarisiusreferuauit. 

poiTeduhuius Rogerij poftecitas regnum 
Kt^apoiitanum , donec Guilielmus cognomcn- 
toSonusroorcretur , nonrelidis libcrisjegiti- 
mo matrin^onio p-ocreatis , ibi ordines regni 
eles-runt rcgem Tancredara', liepotemlpu- 
rium iUius-Guilielrai- Sed Clemcns 1 1 1. P. M. 
cuTn regnum caducitatis nnc ad Ecclefiam Ro- 
manamdeuokuumdiceret , concitauicbellum 
in Apivlia ,q-od poft ipfiim continuauit Caele- 
ftuius IH.qui &Henrkam Vl.lmpf ratorem.re. 
gemNeapokos coronauit.hacconditione, vt 
illudregnum occuparet tanquam feudum Ec- 
ck fix , &hacratione deueneruntterrae illae a 
/Kortmannisad Germanos.quiparum profpere 
ibi dominctirimt j quod Fridericus II. Henrici 
filius, Iraperator, cumhoftTiirerpcrrcquetetur 
Ponrifices , &Imperio&(regno ifto prmatus 
fiientabInnocentiolV.qui regnum hocobtu- 
lit Colomanno AngHaz regis fiUo,qui noluit pe- 
riculo(a:plenumopusalc« rubire , vteiiceret 
Fridericihberos , quipoti-fllmam regni partem ^ 
Wideobtinebant , inpnmis Manfredus films 

aiothusFnderici. 

VibanusIV.PP.rranftulitidin CaroUiTn Art- 
deo-auenfem.Comitem Prouincis, S.Ludouici 
fi-a^rem^qui illad armis occupauir^vnde titulum 
ret^ium na€i:us,& a Clemenrc 1 V. inueftitus eft, 
€a1ege , vtquotannis quadtagincamiiliaduca- 
' terarn SediRomanae perfolueret , &c Afturco- 
nem alburp. CQnnnuara ftiit fucceffio hums 
Tccrni in familia Andegauenfi. Carolol.enim, 
AndiumComiti , fucceffit Carolus II. films, 
qui hajrcdem habuic filiunrRobertum : qui 
Robertusmoccmisfineliberis , rehquitidlo- 
hanns , filis Caroli Ducis CaUbris. Sed Vrba- 
nus VI id dedit Carolo Dy: rhachino , qui erac 
cxpofterisvniusfiratrum didi Roberci , exclu- 
faomni iitre muiiere , quod eam excommuni- 
catam dicerec , quia fouerat partes AntipapS 



HlSPANlCA 

Clementisfeptimi. - \\ -r ^ 

Poft Carolum regno poun funt liberi La- 
diflaiooui fimul erat Hungarorum rex,imperan- 
teeciamlohanna regina,qua:deinceps decon- 
fenfu Clementis Antipapae adoptauit Ludoui- 
cum Andcgauenfem , GaUiae regis fecundona- 
tum filium. Caeterum Ludouicus mtcrfeaus 
eft apud Bariam, per milites CaroU Dy rrhachi- 
ni. Ludouicus tamen illiusfiUus coronatus cft 
& rcxappellatusab codem Clemente ; fcdhu- 
ftraidfuit , pellereenim aduerfariumnonpo- 
tuir. Guiusfiliuseiufdeti^cum patre nominis, 
vocatus vt regnum iftad occuparer, diademate 
cinams efta Marrino V. P.M. vnde irata lohan- 
naregina , mifitad Alfonfum Aragonum re- 
gtm,qui ei regnirm ofFerrcnr. Erat autem pcr id 
tempus Alfonfus in Sardinia Infula , qui vbi 
NeapoUm veniflec , impatiens muliebris domi- 
nationis , qu2 omne fibi vendicabat imperium, 
conarus eft illam carceri mancipare. Scd mulict 
fiaudis confcia,fecreta fuga fc fubduxir , Ludo 
uicumqueillumha;redem fcripfit , ir^ta prp 
nunciata Alfonfi adoptione. IntereaJinQruu 
Ludouicus: & quanquam lohannafucceflorenS 
RenatumLudouicinoiTiinaflet , &ipfapaula 
port extremum diem claufiflet, vnde Eugenms 
IV. PP. ad Ecclefjtim deuolucum regnum aie 
bac:his,inquam ,omnibuscontemptis, Aifon 
fus Neapolrm expnguauit , totumque fibire 
enumfubiecit:impetrataetiampaulopoftcorO 
natione a Pontifice Eugenio. A4 bunc iglcu 
modum NeapoUtanum-regnum a Francis a 
Gothalanosmigrauit. Renatusiu^ fuum reli- 
quic moriens Ludouico XLGallorura regi. Cui 
fucceffit Carolus VIII,&:potiffimam rcgni par- 



teiTi armis recuperauic 

Poftremo Ludouicus XII rex Gallus , & Fcr- 
dinandus Hifpanus id inter fe partiti funt , poft- 
qu^rm Fridericus rex defperatione aufugiflet. 
Sed Galli , cum rem vbique male gefiiffent, 
incaufafuerunt , vdd vniuerfumHifpamsce- 
derer. Sequuta eft capiciuicas Franclfci re- 
eis in pr^Uo Ticinenfi ^ & bella inceftina 
GalHse , vnde GalU non; potuerunt repete- 
re poflbfllonem , quamuis ius eripi cis nonpo' 
tucrit. 



KEGNVM SlGlLIi£. QVOD 

ET IPSVM PARS EST POTENTI^ HI- 



S P A N I C 

SV MMA C APIT A. 



1. StmiSicllMlnfuU,formaemtmn^ularistpro^ 
montpria qmbm definitur: antiqmtus iunHa continentt 
ltali£:fofiea abeaauulfa , velper terra motum, vel 
Aetnitmonfifincendmm. 

X. Dimfto InfuUintrespromKciasfmere^ionif/tn 

quibusCLXXlUoppida. 

3. Sialia quitus ribus potifimumahundet;bttumi-> 



ntfarreytn» odoris mofchatixmUe,pite,crUo,kna,(aL 
caro ,fale mmerali ,iaptaispreaofis , Porphjntt lapidet 
marmore , alabafiro , metaUtfodtnis auri , afgentt& 
ferri. 

4. AetnaMonsignem euomens ; ^tamendbjHm-^ 
mo ptfpetuU niutbits te£im}Ucm &fontes aqua ca 

liddi: 



Per Regnv: 

5. SkUlapnfi^mporiffusaCydopibm , ujliygo- 
tuht{s>Gigantibns httbitata. Siculorum mjlrt tempsris 
fuodjit in^mumidmque nwes. 

6. Opes&rohurmUitArelnfiiU. 

7 . Sumtna Curut StcuU.Donum gratuitum tertio 
^juoque anno proregi ab Siculis ojferri folii u m. 

8. Inquifitoresin caufa Religimu in Sicilia. Tres 
Archiepifiopi, quihus plurimiper regnum fuffragantur 
tpiftopi. 

9. Elenchus regum , quiidregmm vel pojfederum 
Vtims in illud prmndmint. Senteniia regis Uijpa- 
ni aduerfut cardinalem Baronium , >» caufit Si- 
(hU. 

U Clcilii , qitx facile prima haberi poteft inter 
*JlnrnIasmarismedirerranei, fita eftinrerlca- 
liam Sc >\fricam. Limires habetad Aquilonem 
niare Tyrrhenum , ad Oriencem Adriartcum & 
Ionicum,ameridiemare Africum, ab occiden- 
teSardoum.Tiibus hff ; piomonroriis in diu&r- 
fa procurrens , GrEecaEhtterceimaginem , quae 
Delta dicifur efficit. Promontoria autem illa 
lunrcPelorus, Italiam fpcdans ; Pachynus,in 
Aufhrum atque Peloponnenfum vergens : & 
Lilybicum jin Africun conuerfum, aquadiftac 
millibus C. quanquam S;rjbo & Ptoiemxus 
numcrent CLXXX. Diftu hoc promonto- 
rium Liiyba?umiipromon ocio CarahtanoSar. 
dinia:mil;ibus C L X X XX, ( aiij C C.nume- 
ranr j Vbi Itah.^ proxmia eft , non nifi M D. pa(- 
fibus ab ea abeft : vbi aurem longiffime remota, 
nempeinter Drepannm Sc Neapolim , milHa- 
riaintercedunc C CC. Faciriilaanguftiafreri, 
vt omnes prope aurhores pri/ci exiftiment, co- 
haiiflc illam antiquitus cum continenti Ita- 
lix : pofterioribus verotemporJbusabeaauuL 
km,vel ob incendium AernjE montis ", vel terrje 
motu:veldenique perpctuo fluxu & refluxu lo- 
iiij , Tyrrhcnimaris. Huicfenrentise mul- 
tum iufFrag.itur , quod mare in illo fi-ero vltra 
profunditatem LXXX pailjjum non defcen- 
dic, &vicinar vrbi Rhegionomen impofitum, 
quodrupturam fign ficat , qma iliicSiculum 
latLisab Icaiiadiuulfum fiierit. Accedit,quod 
Iittusvcrumq;fragi eeft&cauernoftUT),&pro- 
pemcdumasrernisperflaturventis. Mare quod 
Italiam Sicihamque interluit impetuofum 
eft & infeftum nauig mtibus , vnde veteres 
odiofa Scyllse & Charybdis ei impofuere no- 
mina. EftautemScyiia rupes ,Charybdis vero 
vorago maris,vbi aquas in gyrum rotatae abfoi- 
bentcum nauibus vcdoresrhinc vtrimque non 
exiguum nauigantibus peiicuium. 

Erfiautemlniiila ilh communircr trigonali 
forma eft.vnde &antiquitus Triquetra & Tri- 
nacria didta , latera tamen eius obhquafunt. 
Quod enim orientem fpedlat , concauum eft: 
qnod vero fepientrioni obuertitur , &ipfum 
introrfamnonnihiicuruatur.PorroabLilybso 
ad Pclorum ( quorum illud hodie Capo Boco, 
hoc Capo Vare dicirar ) inuenies fpacium miU 
liariumCCLXXXV. Latus mcridionale ab 



U S l ClLt JE^. 
LilybcTO ad Pachynnm ( quod C4po Taproin-' 
Cohseft)mill.habct CXClIL fiue, vtaliispla- 
cet C C X L. Poftremolittus Orientale^ Pelo- 
road PachynumGontinctmill.C L.quanquam 
alij C L X X V numerenr. Hincilli quidem to- 
tum lnful£E ambirmn metiuntur miUibus 
DCXXIV , hivero DCC. Abhocaurcmfpa- 
cio muirum diilidet Poffi Jonius , qui referenje 
Scral-50a.e vniueviam Sicili« peripheriaminclu. 
dicmiUibus DL. quod quo paao ftarepoffic 
non video. 

Pofita ^rft Siciha > vt & Sardinia , fub quarto 
caelichmace , jncecParalitaim vndecimum&r 
duouecimnm, vbilongiffimadie? persfta em 
cfthor2.ram XlVcnmduabnstcrriis^videcur- 
queinvrraque hac InfijlaftellaCanopi , qu« 
clariffimaeftomniumearum,qusfimnn Argo 
Naui.-quanquana illa ftella vixin vlii I.ali^ parte 
viiatur. 

Diuiditur Sicilia omnisinpartes fioeregio- 
, nestres , vocanturque es£ f aUis Demona: Vallis 
No^h VaUis Ma^ra. VallemDemonsProlemxi 
tempore h»bitauerunt Meifanenfes & ,Caca- 
ncnfes» Valhs Noci continet totum promon- 
toriiun Pachynum & quicquid veteribi.s ftib 
regni Syracufani nomme compcchenfurri fuit. 
Vailis Mazariae nomine appellatu r rcliquum In- 
fulae,vbi ohm Orobirs & Segeftani. 

Numerantur noftra tempeftate in tota Si- 
cilia oppidapariter& Vrbes CLXXIII. inqui- 
busPanorm.us principatum obtinet , deinde 
MelTana , Mons-Regalis , Syracufae , Cata- 
na , Agrigentum , Enna , Drepanum. Pa- 
normifedeseftProregis, &oppidum pulcher- 
rimum , magnificisffdificiis& vniueclali ftu» 
dioornatum. Syracuf-na Vrbs multum hoc 
tempote infra priftinum fplendorem immi- 
nuta, vixvetertfiglorise veftigiaferuat. Catana, 
etfi non refpondeat veteu dignuati , aliquicl 
tamenclaritarishabetob Academiams&amce- 
nitatem vicini nemorisjquod odo miiiia in cir- 
cuitu habere creditur. 

Natura&ingeniumferraSiculd!* 

Omnefplum Siculum plenum eft igne fiib- 
terraneo , quem aliquot locis euomit .' quae ra* 
nienresnonimpedit , quomiiius pmnium-re- 
r>m bonarum fit feraciflimum. P-e flatur Si- 
cilia affiduis ventis , tora concaua intus i^ft & 
cauernoia , plena fulphure &43irumine,qua! 
vera funt nurnendo igni pabula» Et haec eft 
caula,qupd tot locis flammas eriid:er,aJ!cnbi 
denfos exhalet vapores , & calidatum aqua- 
rum venis turgeat , quae multis loctf faluber- 
rimarum thermarum vfumprabent. Inagro 
Sunenfi , in qUo raptam Proferpinam ve- 
tcres finxerunt , loco quem dixerunr Fw- 
btlicum Sicilta, j tanta eft frumenci vberjas* 
vt ex vno tritici modio centum cDlligan- 
Jjir , quem agtum iccirco vocant incoise 
GnmpQ dallo mto Salme > Campum ccntum 

modio- 




m 



l6l P O E N T I A 

modioriu-n. Huic tamen vix cedere videtnf 
Leontinus ager. Vina quid commcmorem 
optimi faporis odorifque ? certahtvinaSicula 
cum laudadffimis totius Iralis , inprimisillud, 
ciuod Mufcatellum exadaEdulcedinis &fragfan- 
t\x vocant, & vinum Balincium Plinif elTe vide- 
tur. Gleum pra;tereaSicilia vbertate quadam & 
abunaantiafundit,vt&Saccamm , Crocum, 
ivfel, falem,omnisgeneri&fru6tus nobiliffimosi 
inter quos etiam numerantut frudus pilmae 
fylueftrij. "Effodifuf non folam falevifcefibus 
terrsjfed &c coquitur magnacopia eXaqua ma- 
l-ina-.Sericum gignir piaftantiffiraum , inpfimis 
circa vrbem Meffanam. Aucupium&pifcatio 
hicfrequens,advfum 8c deledtaiionem. 

•InucniXlntur infuper in hac ipfa Infnla diuer- 
lageneralapillorum prccioforum : vc AchateS 
lapis apiid oftiii Agaths fluuij , §C BeiiUus iuxta 
xjppidum Grateriam, Porphyritenhicinuenies 
■duumgenetitm : vni quidem coloreftexalbo 
'^Bc rubicundo mixtus , aUerivitidis i fed necla- 
fpide deilituitur nec Smaragdo. Marmor hic 
■magna copiaemontihus exddant,ram nigrum 
quam colorismixti. Invalle Mazntenfifodini 
fiintnon Alabaftrifolum,fed &aun,argenti,&: 
ferri.Coralion vtolim, fic hodie qiioqUcgignit;, 
inprimis inter Drepanum &c Eliam Infu- 
lam> . 
. , Inter mirabilia iSicilise occUfrit primo Mons 
AetnaCSicuUnoftriMo»fgiWlM»/ vocant) qui cii 
ferefemperfulphureas erudet ftammas , ab 
fummo tai-nen , vbi flamma atrociffime fsintj 
denfisniuibus oliteausceinitur. laagro Men- 
cienfiPaUcouumhciiseft , qui tnbusorificiis 
aquasprjEcaUdas euomit j nonfmevapore& 
murmure. Haudprocul Aetnamonte fonseft 
aquse fdgidse firaul & acids , magno iropetii 
ebulUenSjCUius id eft ingenium, vt pannos, qui 
"prius in decodo gaUae madefadi funt.continuo 
ni<Jro inficiat colore. ^d promontofium.Lily-^ 
bjEuragaUigallinacei & gaUinas maioresinue- 
niuntuf , quani in vlia totms Eurdpae Africoeque, 
regione. 

5. MORES VETiS.VM SICVLORVM. 

Habitatam antiquis tempbribus Siciliam a 
Cyclopibus & L$ftrygonibus,immanismoUs 
Gigantibus, nonPoetafum antiquofum & Hi- 
ftoricorum folumprodurtt monimcnta, fed 8c 
inffentia offia aliquot locis fepuicris eruta te- 
ftantur. His fucceflere Sicani j Hifpani generis 
popuU. PofteaGraicieam appetiuere , du6lis 
etiam eocoloniis ; &c Troiani pott lUi cxicfdium 
hiic appulere , vt &c Cretenfes cura Minoe rege 
fuo. Romahi eo Golonos mifere circa tcmpora 
primibelUPunici, &deinceps Imperante Au- 
gufto. Poft diuifum orientis 8c occidends Im^ 
pedum,Conftandnopolifanisparuitpef annbs 
ferme C C. Gorhi eam poftea occupaUerunt, 
fedcUmannisXVlIeamobtiftuifrent , expulfi 
funcperBelifariLim. Saraceni occupauerceam 
fubMichaelei^albo , qui tamen 5cipfiaNor- 
raannis eie^-i fuerunt:: fuccedente his ingenti 



Hl S P A Kl C A 

Longobardorum multitudine; Hinc imfi» 
rium Iniula: obtinuefunt aliquandiu Sueui 
Getmani: quibus confiUo Clementis-VII.pp» 
exadis, Galli f ef um potid funt per annosXVlI, 
vfque ad Vejperof Siculasi inde AiagonUm & Hi- 
fpanorum regibus paruit vfque ad noi)ratem- 
pora. VndefaciUseftConiedUra, Infulanorum 
mof^S diuerfos & ingenia variafuiiTcpto vatie. 
tatepopulorum , quife in Siciliam infudetunft 
vnde mira confufio neceftadd exdtit. De Agri- 
gendnis Vetus fuit prouerbium , rolitGs illds 
Sdificare , quafiperpetuoviduros : &indul- 
gere | comellationibus , qUafi iam moEittli 

ros. . ^ - . . , 

Erat apud Siculos IbcUs lUf amento lacer -, vbi 
isremquamiixfeiufandoeUincerevolebat , uu 
fcribebac tabellseligneae i eamque aquagimpo* 
ncbat proflucnti e fonte quem Cr Ax IereM ap- 
pellabaht: Qudd fi is vereiuraffiet, natabatta- 
beUafuper aquam-,Un falfo.mergebatnr ea,fun- 
doquefubfidebat. FuerUntolim SicuUleuitatiS 
& inconftantiae nomine acseteris ItaUs notati» 
quiadquemuismobilesventum , haud facile 
perficiebant,qu.od orfi fuefant. Facundi femper 
habidfueruht affirmatqUe Diodofus & Ari» 
ftoteles , eos ipfamartem benedicendi inue-* 
niffiei&modumccnfcdbehdiEclogas. PUnius 
autem &c Plutatchus inuendohem Hofolo-< 
&iorum &c qupruhdam inftrumentotum bei* 
fjcorum iis tribuuht. Eademhscinfulapatriani 
dedit magrtd ilU Architedto & Mathemadcc 
Archimedi. 

UORnS SICVLORVM iiOSTRI 
temporis. 

SuntSiCuU maxima ex parteingenidacd & 
fubtiUi &ipfaNaturafacundi, vndeApuIeiu! 
eosappeilauichoniines Trilingues. Faccdin 
fuperiuncj&iocorumdidtenorumque ftudiofi 
quibusdbuibs puhgere acmdrdere nouerunr 
*nimiataraen loquacitas iis vitio datUf. Praetel 
hscqusediximus, vehemehterindulgentfufpi 
cionibus,inuidiaeque,vtnonrard odiofafited 
rum cdnueriatio.FaciUsapUdillds mutUaofFen 
fa,& eadem in exigenda vindidla leuicas , vel ol 
leuiffiraam iniudam. MiraberiS eorum iadtafl 
tiam &gldr{adoHes, fi eoS audiueris* Hofpita 
litatis tamen laudem fef unt j quod pef egrihd 
humahiter excipiant, IngenidfipUtantUr s nOi 
folumadexcogitandasres , fed& advtenduri 
iisdcxtre. Obleruaht hoc in iis exted , vafrd 
magis efle quam prudentes , & veffutos mj 
gis quam finceifds ^ & rebus nouis fupra m< 
dumftudentes. Obaedientiae tamen laude ho 
carent , quod pareantlegibus& iuftid^ , fit 
fidelesPrincipi fuceique omnibus mddisfuat 
probareftudeanf induftriam. Inprimocaloi 
amicitiae & Congfeflus , propemddum nimi 
funtofficiofi. Autnimisfuntdraidi, auttemr 
rari/acaudacCsnimis , ita vt uaedium nonftc 
uerint. 

Timidi plusiuftd funt,diifuarurerum fafi 
gunf ,quod femper priuatum emolumentH ipfi " 

ahtff 



I 



R Re G N V 

Snte©Ciilos verfcnir .• q^od vrprorroueant no 
li€riiiK fe in omnes vercere formas ^ feruiliirer fe 
illifLibmittenres , ciiiusopera feaddefiderioru 
ruoram finemperiienturos arbitranrur:huic 'ta 
fciuiunt , vt ad hanc vnam remnatielle vide- 
«incuri. Vbiautem debonopublico agirur,dici 
nonpoteft , quam audaabusconiiriis inme- 
diumproruant. Creduntur Siculiegregie meri- 
tideregeHifpaniar , quod vJtro feei lubdide» 
riut.necfas iudicacHifpanos vel laturo vnguem 
diicedereapadis&conditionibus , quibusin 
Siciiiam ijreceptifunr. Priuilegionim fuorum 
confcruacioni , vtrei/acrofandt», ftudeiireni- 
Xi/lime vtarbitrenrurquiduislicirum eife^quod 
ad immunitatum fuarum propagarionem ad 
pofterosfaci\r,neganres,ficonominepopu'la- 
reif feditionemconcitent , propterea r^belles 
pronunciandos. 

Srudueiunciemper&ab antiquo Principes 
aut Illuftres viri inter Siculos , concrabereami- 
ciciam aliquam cum proceribus auk Hifpa- 
mcar, quofinecaptareeosfolent, qnibusrex 
prsc^ce isfidir , &quos fecretorura fuorum 
facu participes , vcquandoque eciam exercifus 
regios fcquantur. In vniu; rfum tamen omnes 
id operam dant, vtaim prsefcdis ac Magiftra- 
tibusncgociacontrahant , caius reidupiicem 
liabencc .ulam. Primo , quia quotidiC aliquid 
licigijipfiscboririporeft , vc caufam dicantin 
R g .i.Ddndc quodnaturaquadaminclinatio. 
nc cupianc ccnfores elTe eorum ., qua-Prorex 
igir: vndefolhcireobferuant , quidamicieius, 
quiddicenres,quid ferui rerumgeranr. Necab 
hac cenfjra tuta efte poreftinnocentia, cum ad 
quemiiis vanum rumorcm fuipiciones conci- 
pian'. Fiuntautemmultoaudacioresadinqui- 
rendum in res Proregis, fi nouerunt , eum non 
(ine difficulcare ad id faftigium confcendille, 
juodue mulri fmc qui eiinuidear , quod parum 
irmiseius audoriras in Regia fuftineatur ful» 
:ri^ , polkemoquodparumfidisautappofitis 
iTtaturminifteriis. 



Opes & diuitu Siculorum. 

Fuit hffic Infula ab antiq uo appellata UorHum 
Xomatierum, qiioclbeneficiuiUi vrbietiamnum 
spe praftat: vr Siculi ex Tririco diuendito plu- 
imumlucrenturargenci, vtnec minusexoleo 
kSerico,cuius vtriufque m-^gnam exrciis fub- 
nitcunt copiam. : in ferico autera prxcipuam 
audem ferc Mcifana. Redeunc ad regem Hi- 
panorum quotannis ab Sicilia coronacorum 
nilliaCCC, fictamen, vtanniexaquentur. 
-entum milliapercipice vedigaUfrumentario: 
intundem edifttadione mercimoniorum:rur, 
jm e porroriis,?dificiis regiis.decimis & donis 
lilliacoron.C. 

Przrer ho$ preuentus funt etiam redditus 
xtraordiwarij , qui in Fifcum magns Camer^ 
tiferuntur , necnonprouentusofiiciorum va- 
ancium , defalcationes ordinis Cruciatorum, 
oftremo dona extra crdinem collaca , qua 
mniairamanem vim argenticonficiunt. Vi- 



M S t c r I T j^^j 

- ciftimexpenfs , quae fepenumero accepta fu- 
peranr , coniiftuntin perfolutione ftipendio" 
rum.qu^ debe ntur pia?fe<ais, exercicui equeftri 
&pedeftri, nauarchifqueac nautis triremium, 
poftremo prafidiariorura in arcibusaccaftellis 
difpofiroruiK. 

ROBVR ET VlRlS MlllfAMS. 

Curatid vnicf rex Hifpanus, vt bonis prx- 4^ 
^diismihrumSiciliaconrfnearur , inprimis vc 
ora maritima cuftodiarur : dat igitur operam 
Prorex.ncquidiis in locisdefit , hoe fim mit- 
tendafupplementa milirum , fiuc commearus, 
aut materia bellica. Panortn i7s oppidum eft in- 
priinisforteacmunirum : proximum ab ho€ 
Meflana. Sunl anrem per toram infulainhinc 
inde non paucs arces ac caftei la , quorum ea eft 
firmitas , vcnon parum habiturus fir n<^gocii, 
qui expugnatis iis fuo yelit InfuLm lubiicer^ ' 
imperio. 

Madustauhefnationiii 

Magna eft Pariamenti fiue SupremsCuri^ 
Sicukaudtoritas , vrvicercx ordinariumiliud 
fiue ftacum donum , quod certio quoque anno 
contribuifoler , nonpofticacquirere , neque 
vllam largicionem txtra ordinem impeirare» 
poftremo in rcpublica nihilmutareaudear, nifi 
de volunrate omnfum Ordinum totius regni» 
quosParlamenrumrepraefenrar. 

Conftat autem hoc c tr pHci homioum or- 
dine,quos Sicuh cna brachiavocant. Piimus 
Oido eft Ecclefiafticorum, tam maiorum quam 
minorum gencium , & hiiun<aimappelkncur 
BrachiumEcclefiafticum. Secundusconftatex 
illuftribus nobihbuique , qui vocantur Bra- 
chium militare : Tertius eft eorum , qui ab Pro- 
uinciis vrbibufque procurarorio nomine mic* 
tuntur i nominanturque Brachium domina- 
tionis. 

Ordines hofce Ptorex conuocat per litteras, 
quibiis eos monet vt in vnum aHqucm locum 
conueniant,vbifequoqueiIlispra:ftofuturum 
ait. Hi vbi comparuerunt, Prorexfedensin felia 
regia,Ioco quam csteri eminentiore,exponic 
caufasca qua poreft breuitate ,propcer quas c5- 
uentumillumindixcric,fimulquidabipfis%i , 
velitoftendit. Ibi primuseproceribus Ordinis 
EccIefiaftici,furgensefublellio refpondet: In- 
tellexiire Ordines regni, quid Proregifit animii 
&iamquidemfefoIuturos conuentum , ciete- 
rumpaulopoftdenooconuenturos \ &eom- 
modura fe ei reddituros refponfum Jnde certus 
locus conftituitur , vbi omnes Ordines fiuc (vc 
ipfi vocant) Brachia figillatira & fine Prorcge 
conueniant. Ibi vfitatomore defeptem fcrc ca- 
pitibus craftat iir , & tres ilie claftes fiue Brachia 
Ordinum mutuo fefaciunt certiores , quidde 
vnoquoque capite concludatur , vt conftctin 
quibusconientiantdillentiantue» 

Prirau Caput,dc quotra(aatur,&: culus nomi- 
neferec6uocanEur,eft ©0«« viru illud 

rcgi 



iB4 . - . l^OtENtU 

ieo[ dandum lit afi hdrn. Quod fi concluaaati 
propterdifBciUatempora & neceffitates regni 
dati iliad non poffe, foluitur Sehatus , necal lud 
quicqtiam agitur. ^ , . . 

'Siverodecr^rterint , danduiri cffe t)onum 
iftud , rama^dfccundi capitis delibcrationem 
peruenitur:quodeft , Quan-Umillud donum 
effe debeati Tertium eft quo modo lUud a cun- 
b^s regni tQlligendum fit. Quartuiti . ^Ubtaii- 
ndrum rpacicj illud perfdluendufti. Qumtum, 
'q uibus conditi onibns id fit n ametan dum. Sex. 
tumvqnasipriviciirim gratiiisqurEue priuileg.a 
a rege petcre debeafit. Septimum ac vlnmum 
caput ■ qixinam pot flimUra ex omni Ord.num 
numero legetidi fint , quibusbmnia il!a , quab 
incomitiodecreta funt , exequenda cotomit- 

tantidri ., - , ,^ ,■. 

fuit aUrem Meifana Vrbs cuW bb cominodi- 
•t.tem portustum obpulchritudinemfitusfem- 
percaptitRegniSicuh sftimata , ornaia pluri- 
mis priuilegiisacimmuilitatibus-.vndefit Vt 
haud ferme ob aliarh caufam ciues in Prote- 
«era ihfurgant , & feditiones concitent , quam 
fipiriUilegia ac Ubertates fiias vcl non fatisob- 
feruari , velaUquO modo imminuturnitique- 
rantur quarum quidem libettatum Melia- 
nenfes quaiH vitae ac falUtis fuaa fant ftudio- 

Suntaurem in vhitierfa Sicihatria iuprettia 
tribunaha , a quibus omnisadminiftiatiolu, 
•ftitisdependet , & caufae omhes dec.duntur. 
Curia Magna , Forum Confcicnti.t, & Dbmi- 
nium. Primum , nempe Curia M^gnaconft . t 
Pixfide vno , & Aduocato vno Reg.o (qln qui- 
dcm hoc officio funguhtur donec viuunrjm- 
dicibus tribiis in cauiis ciuiUbus,tbtidem in cn- 
■ininaUbus. Hivero mutantalternantqueofti- 
ciaVvtqutfuperiore aUnb in caitfisciluUbusm- 
^dicauerinti fequehti cirihiihales iiidicent & vi- 

ciifim. , w j r 

Scciindum tribunal dicitur Sara Sedeshue 
Fdruiti Confcientias , <{nod & vocatur Sedes 
Appellatiohum , conftaiis Prsefide vnoperpe- 
fao» & I' dicibusduob: s bienhal.bus ; eftque 
^enes l^roregCiTi conftituetc ludices ih caufis 
tertisEContirouetfiae. _ r ri^ 

Tertium feribunal dicitur Dbmmium (me Pd. 
^ttitnohiuraiCiiiilS eadem eft ratib, qufe ^^"^^^^ 
Romi i ime SniTimarij ipud N^iapohm. Eft ibi 
Pre{esvnus,CbnferUatorvnus,Pfo~teabrvnuss 
ludex vnus , Magiftri coniputbrum quatuor. 
Neceire eft autem bmnes hotum tnbunalium 
{cnaxam ( excepto Cbnleruatbt^ & °^ 
ffe, tema C!uri2e , quiextraneielTepoflunt) vel 
nati ciues regni fint, aut habeant vxorcm vtri Si- 
cuUfiUam,vtque habcartt iheb regnodomlci- 
lium. Cauf^Iaftitiam cohcernentesexpedmn^ 
tUt a viris graaibus , cjuibus Prbrex maghanl 
conciHat ahdoritacem , inprimis iri caufis cri^ 
mihaUbus-.qUiqueadhunc modym iusdicunt,- 
•vocancurCapitanei arinbrumj Suntaucehihl 
eapitaneiin tiriplici difFerehria^PrimUmgertus 
eft®omm qui pcrfequUhturptbf^riptos af^ue 



H rs f A 1 C A 

Fusitiubsi qhibus feiTiper aliquis ftrpatbrUm 
& apparitbrum iiUmerusadiungitur, vt & noftv 

niilf.equites.qhiilipchdiaregiarherent; In 
cundb orditte funcij qU^bhsProrex iudicU» 
partes tnbuit in cbgnoTcendis & puniehdls ctl' 
minibus. Tertio , fi PtoreX aUquem £ DoiwxrA 
fme Patrtmdnio mittit , Cui , vt maiore cuhi ail* 
€toficate (uofuhgaturofficio , affignattltulUtn 
Capitaftei Armorum. PoflUnt hisanriuWeran 
i|,quibus per tfes Valles fiUe parces regni ms 
imperiamquecft .ihcauris ad'beUi adm.n.ftta* 
tibnem fpeftantibus. Solet ehinl in fingulas re. 
gni partesftuevaUes i quotiesfufpicioeftf-urUri 
beUlmifci aUquiS ex iUuftribus viris , cum certd 
peditum cquicumque nuirierb , tui urdicis all- 
■dotitas eft taiii iri caufis ciuiUbus qham criml* 
nalibus. Ht duees miHti^ & ipfi vbcahtUr Ca- 
•pitanei Armorurii: fi verb ex ordiiie Prmcipanl 

firic brnantur fplehdidibfe titulb, vt Locam 
tenehtesfiueLegatiProregisdicahturi , 
Pi-ster ea qua: fupra comit.emorauimus tii 
bun aUa^ duoalia funt , vnuhi quiderii Pahormi 
alterum verb MeEn^. Et hoc quic'Eni auaori 
tateregia ftabilitumi fuoshabeC iudicesjfupte 
inatriquedudbritatehi,taitt ih caUfis ciaiUbu 
quam erimiriaUbus.PahbrmUs Uabet Pr^tbreni 
qUi ius dieit in ciuihbus ^ & Capitarieum , 'qUl 
fenfentiam fert in criminaUbus. Nemb cumrirt 
extra hortvm cfibUnaUum iurifdiaioneiTi ad 
aUud Fofum rapl poceft:ica , Vtfiqu^ cai.fa auC 
contrbaenla ad forum iuftiti* Parnormira- 
humfpea- nsvad Magnim SiciUs Cur.aiTi.il^ 
dicand-ddeferacur.aaor cbncinud ad rribunal 
l^anbrmitanurii reiwittatur : idem fit de Mel- 

fand. . , . - . ; . 

Eft & aUud rtietribrtira fiuepars Iuftiti2,cuin 
ipfeProrex pattes .gatitesaudit , ime id pubU- 
cefiatfiuepfi.tafiki , vbicaUte (vtipforum vta- 
itiur Vefbis) furitiriarie & plehe expedtuntur, 
Cbnrflium fiueienatusregius isdicitut, cuun- 
terf intbmnes tam Magn;g Cufi^ qhim Db^ 
rninij fenarbres. Magnusahteiti hic ieriacus n^n 
facile coiririifigrauiffimiS de c^ufis, tum vel ioU 
Maohse Curis iudiCe§,Vd foHus Dominij (ena- 
tbr?s fufpedilfuht , vel cum l^rorex maibrecrini 
cbnfidehcia & fecufitace aUquid HeCernefe cu« 
pic,irtcaufisdub!is,&vbifa-eiUS eftlapfus,vcex- 
empU gfatia, fi oiTihes ad fUtUruffi beilum cou- 
uefteridjefuhtcogiratibncs: 

TriburiaU fiue Curix Dbmimj mcurnbit 
PrbcuratibFifci , vc ratiorieiTi reddaht ludices 
tam eorum quaj acCipiUritut quam fexpen- 

duncur^ , , ^ 

in refrUitiehrarid^qiiaead ideifi cribunal per- 
tineciquacuof confidefahda veriium : Ftun^ena 
quantitas fiue modus: pteciUm qubd ei conih- 
tuif uripetifiones extranebrum : magmtudb hb- 
uorum v«?aigaUam cjiT^ imperaricur. ModUS 
frumentiProregiinnocefcit , velper teUelatio' 
hem (vtlbquuntuf) auf per calculum iabdu- 
dlionis.ReUelationehi vocanc,cum prorex con. 
duifitbfesmirnr ^ quicbguncvnumquemque 
ederequahtumhabeaE frumenti i ^usquidetfl 



P E R Re G N V 
1?^ fepius pariim bona Edcdc integdrate agia. 
i.u.CilculushocmodocompitraCLitauccolIigi- 
|.ir. Suncofeminatamillepei-Siciliamoneratci- 
::ci: ibifruftiafperancexccri , vnum rehabicii- 
os modiuni , qUod omne id fiumenifiim vix iu- 
icctur fuftedurumad alimonial-ii incciiarumi 
c faciendamdenuofemenrcm. Quodfidecics 
entieis niilieonerainueniantur , Jiccbicregno 
xpoitareducentamilha : niiiforreeofrumen- 
aad alios neceltarios vlus veJic vri. Sin irt co- 
0 r< gno numerencur duodecieS cencena miUiai 
uadringenta cxportarifliserit i qu.-Ecjuidem 
:Hcia Lomputi racio vocacur. Proinodo Si inul- 
itud.nefrumenti nafciturprecicim, cjuddcei ti 
ominesad id officiumpet Proregemlecaicon- 
iciiunt , dequorum experientia & inccgritace 
idtilo dubitar. Ei hocfecundum eft quod con- 
iJeraturi 

Tertium confiitit in pc titiotie extetofiimi de 
tiaregem exacaecertiorem fieri necefie eft,an- 
■quam noua vedigalia confticuati Qiiarcum 
mgic modum vedigalium^Viicacus 
£lo Tari (ita SicuH vocanr moneca? genus j vCj 
modius magmis tritici vendatur exteris pro 
ibuskutatis, emptoi- numerat tres ft iitatos & 
6^o Taros. Conftituitaucem Tarusvnus vi- 
inci Giana Sicula , qux a?quipollent tUrnoni- 
us Neapohtanis, facuxn tque viginti quatrinos 
.omanosqu,idraginta.Huicrei,pe(:uliarisprae. 
;<5tus,ve],vt vocant,Commi(rariusconftitucus 
l^cui csteri miuiftri frumentarii fubrunt, qua- 
is ipfe eos non creet lcgacqcie fed Prorex. Huic 
xhibentur omnes, qux a Piorege veniuntEpi^ 
oU, concernentescauramfrumentariam, & 
u^cum illacOincidunt.Eodem fineftmtin fo^ 
3 regnoodtoviri j ({UotilliOfierdtores vocatitj 
uorum quidem quif/que pi-incipaliores fmt, 
rteroru m exigua eft auaoritas. Ad hos One- 
itor:s mirtunt pnuati fi-um,enram venalitiumi 
cpereosnauibusimponatur. Habentaucem 
nguhOncratores fuos Horreorum magiftrosi 
uod officiumabipforegeproficifcitur j ven^ 
untq.;e idafiiahis magnoprecio , ob ingetis 
icrum quod inde percipitur, vt Magifter Hcr- 
:i nonfine caufa^atifdare &fponfores confti- 
icrecOgatur.Hecfi-umentimafiraadhudcmo- 
um onctatoris fidei commifi^^a Cumultts nuncu- 
atur : eftqUe vix vlla per Siciliam res ciendo tu- 
lultuieflicacior ^ quamfi Prorex Cumulum 
^ngercaudeati 

STATVSRELIGIONISETEC^ 
, dejia. 

jEquuntur omnesin vniuerfum Siculi Relt-. 
'gionem Romai)o-Catholicam.Suntenimiti 
3c regno Inquificores, in eum finem a rege c5- 
ituti, vc m cauia piecacis veluc ephori fint & cu- 
ifores; Vocatur cribunal eorum Sanclum offim, 
ocUmqueeftPacribus iftis, Hi/panoregilem- 
er plurunumplacuifirejllos , qUifummainiu- 
icio fuerunc vfi modeftia. Maxima aucem eft 
roeerura Eeclefiaftigorum per hane Iiifulani 



M Sic I L I ^^^- 
auaoricasi ficifquetcftantur,fcire fe , quancum 
poffintapudpopulum.ConftacenimeosinCb- 
micus Prorcgiapcrcefeopponei-elblicos , dum 
ipfiu,? |)ecitibnesIonga dcliberatione penficanti 
non fine moroTiracceopr^rextu.qiufl confide- 
rari oporteac,ficne tk vfu populi an feclis. 

Sunt autem in Sicilia Archiepifcopi tres : Pa- 
nbrmitahus, MeiTancnfis, Monris-regalis , qui 
(ub iefuoshabenr£p;fcopos. Panormitano e- 
iiimfubfunc Epiicbpi Agngentihus, Maizaren- 
fis & Meliterifis fiue Mileuitaiius. keilanenfi 
fufFragaprur Lifpaledenfis^Pacchfisi Liparenfisi 
Par^ enfis, & S Marci. Monrregalenfis iub fe ha- 
bctSyr^cufanum 6c Catihenfem. 



, REGES SICILIAE. 

Ortim Elehchum texerc fupernacJiieum i 
-^efti cilmomncsii , qui vel poirederUntre- 
gnumNeapol)tanu,vel lusaliquod m illudprs- 
tendertihrieriamSiciliamobtinui?;rinri velfibi 
deberiaffiimauerinr^ 

Mortuo Clemence VII L PP. cuhi Cardina- 
lesmgrefficonclaue deeligendo nouo Pontifi- 
ccagerent ^ acciditvr Cardinalis Baronius tri. 
ginta ieptem Votisdeftinarecur , quicamennu- 
merusj etfifatisamplus, non erar f vfficiens vc 
coftirncretduasrercias.QiioaniiioadacrfoPro- 
tedoires &: Curaror?^ negotiorum regis Hifpa- 
ni>q;:acunquepotuerUncrationeaduer(atnune 
Baronio^anmxijVtperambituin&prtiifarioncs 
impedirenchominiseIr£lionem ; nohfariealia 
ob caufam ^ quam qciod vndecimb hbro Anna- 
Ilum fuorum inferu.ffirius , qubd Pabapr^teh- 
dit foper rcgnum SiciHa:;quod poftquam proli- 
xe^qumcjuefoliis.illcgnflct j oiiusaPapa Vrba,- 
nbil.vbiadannum AN.C; MXCVlI.de. eniti 
expreffis verhisait: aNicoidoII. Pontificequi 
fedicanno M LX. Robeunin Guilcardum^om- 
nefqueNorcmannorum P.incipes, fucceffi^res 
eiusj Gomices,DuceSipoftr.moRegesSici!iffi; 
poft hos Conftantiam ciufq; filmm Fridericumi 
hinc regem Angba;, &r qui brti fucrunr ex fami- 

haAndeg:uienfi,Aragon;a,RegesSicnli,eos,!n- 
qU c, oninesa Poncificibus Romanis inucftitos 
fuiiTe , & iu! amentum fidt liiaris S; di Apoftoli- 
fcieprsfticifle , didisaccepcifquecertislegibuSi 
inpcimis defenfuros fe liberratein Ecclefialli- 
cam : ipfiquciuramenco haec verba inlerbifle: 
^Uod mEuiefiisvacetntibus nosvdmflriinregno iu- 
ndesnulldhdbehiitimRegdtamllofqiiefruCiils j redi- 
tm,prouentUs & obneritivneipncifimus. Idqucaitj 
femper obietuatumfuifleabregibus Sictihsvf- 
quead Carolum V.Imperarorem,cuiustempo- 
i:e prblatafuerit bullaquadam Vrbani IL PP; 
rnaioribus noftris(ait Baronms incognita ante 
eum diem,cuiinnixUs Imperarof &pofteuinSi- 
cilisreges, iucccirofesillius eripUefintfediA- 
poftolic^ tam ii-,s fpirituale qiFara tempbfale 
fefSiciliam; Et viuoquideili Barbiiid Hifpani 
annixifuht,vtpeffuaderent,corrigeretillaqu2s 
fcripfiifetvellumudeleretfpongia : Cjfirelum 
iiohpetfUaferunt. Eoigiturmoftucs Philippus 

Z fex- 



PoTENtlA 
rex Hifpank vndeciraumilliimAnnaliumBa- 
toniiTomum propofiroedidopubiico profcri- 
p(it,&exomnibustcgnisfuisfurcillauir:cuius 
Gdidifumt-nacapitafLibiiciemus. 
^ Principio aitrexdelatumadfecuinabCon- 
flliariis fuis, tum ab aliis fibi regi regnoqiie fidis 
bominibanprimis a natis ciuib.reg Sicili^,fcri- 
pfiflc Csfarc Baroniu , olim Roinans Ecclefiae 
Cardinalem , vndecimotomo Annaliumfuo- 
rumEccieriafticoiurojinq; vita Vrb.mi llPpn- 
tificis, qua-dam, qnae parum ipfius modeftis aut 
Piofeffiom conuenuentinuedumqifuifTepo- 
tjus , in modumaccufatoiisqnam bonifidique 
hiftorici in rcgcm, idqae vnice egiifejvt nonio- 
ium furpcda redderet , verum etiam ofteude- 
i-et£>ha, iniufta,viciofa5cvio!entaiura&ritu- 
los , qaibusSefenifruiiiSicilia- regesacquifiue- 
rintDominiummlnfulam , & .cgiasPraeemi- 
nentias , eaique optimo iure & nemine inter- 
turbantepolTederint,'egidn!<ifucce{rionePrin- 
cipum vlq lead noftiatempora. Cum igitur i- 
pfe lexfcrre non poffitautpermitrere, vt ledio 
: illius hiftori^.qua: paf um coniideratea Baronio 
lcriptafaefitVcaufarn prsbearfubieitis iUius re. 
gni , jnouendi turbas aut (editiones: velvtfini- 
ftraiilaperfaafihominesopinionedefuperiori. 
bus aut moderno rege , velut iniuftis poflelfori- 
biis perpetamiudicarcnt : nonpotuifte regem 
tacercquinhoc edi6lum hiftonol^ilii oppone- 
ret. 

Non pofieautem obfcurumeirevlii , qui 
fcriptumilludifgat , abreprum hominemaffe- 
dibus & cupiditateinuediuamiliam (cripfifte, 
cniusnilocnpletestefttsfint, tocexclamatio- 
nes'&exaggcr2tiones,quibusvtirur,adconci- 
liandani caufs Hiipanica: inuidiLQuod fi quis 
lamen ifta mitius inrerprctarivelit , diaurum 
eum , non fatis fcriptorem iftahabuilTi cognica: 
quotamenipfoveniafflnGnmerearur , cumi- 
gnorantia fit inexcufabilis in Hiftorico. Notum 
enim elTeper vniuerfum orbem Chriftianum, 
Regcs SicdiK&acquifiuifle&pofled ireomnia 
eaiura , vtpropriaattnbuta& praeeminentias 
regias,dignitatis & Maieftatis Sceptri atq; Dia- 
dematisregii:accedentc,fiopas fuiflet.benedi- 
aione, conceflione& permifTioneracita&ex- 
prefla fummorum Pontificum, qui poftulantei- 
pfaffiquitate&iuiliiriaidfecerint, obligatiinfu- 
per ingentibus beneficiis obfequiifque quibus 
Cacholici regesSiciliae demetitifuerint Eccle- 
jfionDei &facramledem , redutftoadiHiusgre- 
mium & obedientiam tam nobiliregno , quod 
antea Saraceni pofFedermt , & pudendo Maho- 
metifmi iugo opprefierint, vnde non leue ca:te- 
ris per Eui opa prouinciis imprimis Italiac incu- 
buer't periculu,adeoq', ipfi VrbiRomffi &^di 
Apoft A qua,vc hocquicquidfuitpericuhauer- 
terer,n6 peperciflc Sicuios rcges vitx.fanguini , 
opiburquefuis^noninafferendofoluregncfed 
&inftaurandis &exsdificandis tot Tempfis at- 
que Monafteriis , quaeanteahorribih Idolola- 
trisinfemierint , autcercecieaa Chriftiferua- 



H I S ^ A 1 C A 

torisnoftrimcmoriavicemftabulurum ptaeftU 
terint perfidof um hominum iumeniis. 

Hacfideatqueanimipromptiiudineleque 
fiiofqueprogenitorcsfemper vfos in defenden* 
daaudoritare& Maieftate S.d s ApoftoHcae, 
adeo vteiusinimicii noUiua tanrum fed etiam 
fubditocum iuorum oppofuerint corporaatque 
facultates , firtamque tedlam conferuafFc rcli- 
gionem CathoiicaminSiciha,vtineoregnoil- 
la magis floreat vigeatque, quam in v.Uo alio to- 
tiusorbisCh.iftiani. Vndeqiiidem colligi pof- 
fit , iuraillaatquefundamentaminime iniufta 
& viciolaefle , quorum nomine gaudeant titulo 
&pofref[ionecumipfe , tum maioreseius atot 
fecuhs & atatibus , faluis fibi regalibus & pra:e- 
minentiis , Vtnon fir-fibiverendum , nelxf^ 
confcientiiE & obieruantise legitims m f:dem 
ApoftoiicamaccufanpoiTit. r 

Quapruprer,nc nimia diflimularione aut to- 
lerantia tam manifeftae calumnijE inimicisaut 
amulis feUcitatis Hifpaiiic» occafio prarbea* 
tur , regiae Coronae Siculae notam aliquam 
inurendi, neuevideripoflit, neglexnrelegitima 
iura regniillius , quod haereditate a maioribus 
optima & jEquiilima ratione ad fe deuolutum 
fuerit : &ver0libro illo apeite msfuum in eo 
regno fibiimminuatur: ^ . 

Ideo fe adhibuis in deHberationem rei confi. 
liariisfuis , hominibusmagnafidei&pruden- 
t!2,iubere, stqueimperarehocedidb , veluti 
PiagmaticaSandtione i nequishoininum , cu- 
iufcunque fitdignitatis autordinis, aUt qUibul- 
cunque tandem (e tueatiir priuflegiis , exponatj 
tene.it, vendatautematinprouinciisregnifque 
fibiparentibus vndecimum illum Tomum Au- 
nalium didi Cardinahs,fiiie is nomcn audorii 
fiuealius alicuius prae fe ferat , fiueimpreirura 
fiuemani.fGripcum,inquacunquetandemlin- 
gua inpnmisobifta verba , qujeitaincipiunt 
HkauaoraggreditUT , & definuntin his: Umvm 
cahentes ncenm. quAp^ Vrhmt Papadtploma datun. 
Salermluntfemra,narremus : nififorcepcrcerto! 
quofdam homincs eirei deftinatosea corredj 
fint,adfcriptoeiusreiteftimofiio. Quifecusfa- 
xit, is multa quingentorum fciitatorum tenebi 
tur adprimumdelldum , quorumtertiapar 
regio infererur fifco , leliquum cedetiudiciS 
denunciatori. Si fecundo in hoc ediftum deli 
querit,prsererquam quod eandem pecumariati 
multam perfoluet , profcriptus tegno exulabi 
adquinquenium. Quitertio violabit:h nohili 
fit natus genere , dupium perfoluet& exui cfto 
fiplebeius , impofitustrivemiapphcator adrc 
mum» Extendit autem hoc mandatum rex el 
iamadeos, qui IibtunViliuro penes fehabcni 
nifi intra decimum quintum diem prolacum- 
fcriniis fuisexhibeantiis , quibushoc nomiti 
mandata funt data de correaione. Mandac ig 
tur omnibus quam late patet potentia Hifpa 
nicaProregibus,Gul5ernatoribus, Legatis,Cj 
pitaneis,Confiliariis,ludicibus , Auditoribo 
caufarum , fenaconbusinG^fiisatqiietribuni 

libiT 



Pek Sard INi 
Jibiis , poftremoomhibiisin vniuetlum Magi- 
ftratibns,vtedidmnhocfacroran6tilmhabeant 
t)bleraencq;,&in<leliftqucntesfeueriflimedni- 
niadliertant.Perrcriptilmeftatqueptopofitiim 
Edi(5lum boc in S.LaurentiiMonafteaoa.d.IIi. 
0(aobris,annoan*CMDCX. 

Habes,Le6bor, Edidlum regis Hifpahii, cui 
vtfatisllierec i cum AnnaicsBaronii Antuerpi^e 
denuo typis defcriberehtur, rotus ille iermo co^ 
troiterfus dc Rcgno Siciliae fuit noti obeliicis 
folum tonfixusjfedextoto deletus omiirufquei 
Si paulum memoria repctiUcriiiluis patcumno^ 



A>l li* § V 1 A M. 

ftroruiTi a^a, videbimas > quandoq; viros prin-, 
cipes obcftU/as multo leuiores excommunlca- 
tiorttsautintetdijai pcenam incuriifTe > ffdaU-- 
thotedi6t:ihuius, cum obpotentiamiE-ormida- 
biliseltet bonisillispatribus , ContinuitOmnes 
inpaceiadeo,VCiieLegatusqUidemPoiitificiuSi 
iiec vniuerfusclericorum ordo verbulum con- 
tra mutire autquerifaltemdecorteiaione libri 
iUiUs aufus fuerit jqUamuis autaor eius tan- 
taeau<aoritatiisfuiiretCardinaIis,5£ 
GKfat,&:Baro4 



SARDINIAINSVLA, QV^ ET 

IPSA HISPANIS PARET. 



S y u u 



A C A p I if 



r. 'DefcriptioSardmklnfaUt lmgitu^ 
iitudo : fuh quo uli dtmatepojita. Parumfrequenter 
habitatur ob aereni pefitferum, Intfjtiea qus Ura habet 
h<tc mfuld , Mufimones numerantut quorum anima- 
Itumpelles armorum vicemprdftant.tiefba Satdoa qM 
ridentesfacitexjpitare. 

i. Moressardorum cum veterm ium recentiuttii 
TReilorlnfuU qUiilreligio &numerus AtchiepifioporurH 
idem qui in Siciliai Qm pa£to a dtuerfis populis genti- 
hufquepoffeffa, tattdemdomimo m3amcofubieitafuS- 
tii. 

C Ardinia tnfuia ampla latis eft j vt quje tioii 
^multum cedat magnitndiiie Sicili^ .» porriei- 
tutin longitudinemab Aquilone in.Auftrumi 
diftans folis odo milhatibus i Corflca Infuk 
fuIfatutaborientemariTyirhciio , qilaparte 
GC.millibuiaSiciliaabeft. Verfus meridieni 
iTiare habet A fricum,diftatq; ab ipf^ Coritillente 
Afiicaj millibus circiresf CLXi Oceidehtale la- 
tus mare Sardoum alluit. Noftri feculi fcripto- 
res tribuunt ei CCxL.mill.longitudinis & XC. 
latitudinis , vndeambitum cOhficiurlt i-nillia- 
riumD.Iacct fubquarro CUmate.compleditur- 
qUeXi.&XH.paraUelum , vbilongiffiriiadies 
cft horaramXlV.cum tribus quartiSi 

i^ATVRA Ei iNGENlV 



Jerr£i 



Diuidiiur Sardinia Infula m duSs parteS: 
qHarum iUaquaiinfeptentrionem verfus Cor.f 
licamprotenditur,vernacUlaJingiiavocatut<;<l- 
pat Lw^K^/ora.-altera^quds Africimipedati appcl- 
htatcaputcalaris. Ablmdatrota Infula ftugibus, 
tritico, vino , atgentii^oditiis , pecore & armen- 
tis, tiecinhacfelicicatecediiSidlia:. Aet tameri 
Infulae inclemens eft , vndei-nittUs fteqUenter 
habitatut , qubdidepiusibigighantutpeftifeti 
ttiorbijprafertira aeftatis teiiiporeiai ^uo foltim 



,■ ■ ■ . ■ . . . ' < 

'eftfertiHus.ediniahibrioreftaer, vtvidetefeftiti 
parte infuI^ELUgUdotehfi , qu*totapaIudibuS 
& cajho referta eft. C^put cnim fiue pats Cala- 
iritana, c\im frequehtibusattoliatur montibuSj 
&tepe petfletur Aquilonibus , multo aere vti- 
turbenigniore. ^ 

Abundat Sardinia cUm aliis ahihiahbu§,tunl 
ihprimiseo , qUem Mufolumincok , Pliiiius 
Mufmohem autMuiihiOhemappellat , qUod 
genusperOmnemEuropanmulloIoco,pr$tef- 
quam hic&in Gotiicaihuehituri Piloshabec 
&coriUminftar(;etui , &cotnuainftar arietis 
circUrnauresreflexa.GoriumeiusadarmaptO- 
phyladlicainferuicincolis.AhimalnoJcium niiU 
lum alitpr^tetVuIpem , &paruam qiiaiid.-itu 
bettlolamjfpeciearaneumrcteiehtem : incolaet 
Solipungarnvoczot. Ac^edithuic ineommbdo 
herbaSardoa,quamPaHfahiasApioiimilemdi- 
cit j Latihi Ranuhculum & Strumeam Vocahti 
, Hsc fi comed^tur , ora homiuum & ridtus toh* 
trahiti&quafilidentes periiTiit:vndeprouerbio 
locus fadlUs videtur,liij1<$ Satdonim, 

oetdant Sardi perhyemem aquas pluUial^Si 
Vt iis aeftate Vtaniut, cum aqua ih foloarido mul. 
totiesdefticuantuf. HabetfamenalicubiSardi- 
iiia iacus & ftagna pifcibus referta , vc & natif 
uas terraltaturientesaqUascalidas , quibusvis 
medicandi.Effoditurineaquoque Iulphur,alu* 
ihCh , & fal fofiitiui^i Equos gignitnoh magnd 
quidem corpOre,CieterUm genCtofos , robuftos 
.&agiles» 

UOMS VtTiRVii SARDORVU. ' 

Oiimcum CatchagihehfeshtiiUs Infukdo* ^ 
hiini eiient , nolebahti Vc ii iiui ih ea hati efTent, 
tetram cblerent aut labotarenti HabuerUnc 
tam aUqUahdo Satacehi ^ poft Piiahi.' poftreltio 
regibus Aragoni£ceflit,adeo vtincoligadarbi- 
-trittiri &Viuendii:ationem vidorurti fuos quo- 

Z a ^u^ 



1 

268 PoTENTli 
quemores diuerfiraodemurare neccflehabue- 
rint, 

Mores Sardorum nojlri temporis. 

Sunt bi robufti, & laboribas fere ad{ueti,co- 
lore fubfurco ob ardorem Solis : parum interim 
ciuiies,de<iitipecuariiE&venationi, agreftici- 
bo & aqu3 contenti. Qui in oppidis & villis ha- 
buant , pacifice inter fe vmunt , aduenas amanc 
&humanitertra6tant , quanquam nondefint, 
quiillos ciudeliratis nomincaccufant. Pirati- 
cam excrcere perhibentur mari,&terra latroci- 
nia. 

Opes&dmfiinSardarum. 

VinumlnrulagignitcommendataEHonitatis, 
quod Romam vfq-,auehitur, magnoq; venditur 
precio.faciun . & rem cx equis diuenditis , quos 
cxten curndefideriomercantur , cumfintani' 
moh Sc iaboram patientiOirai.Murmones et- 
iam fiue Muflones in Italiam parato vendunt 
precio. 

Eohurmilttare&locttnimha. 

Al i r pe r p c tuo rex H fpan u s p r s fidium m i 1 i - 
tum in haclnlula^fedob csiguum habitatorum 
numerura non magaum cffc poteftrobur Sar-r 
dinia:.Vi bs primada eft Caraiis fiiie Calaris,fita 
in roonte luxta mare , Africam refpiciens, por?- 
tiimque habecampliflimam. Hanc fequuntur 
Oriftagnum , Sairaris,Alger,Chia,Orexia ,So' 
' ria, cum nonnullis aiiis cmitatibus loci(que mu- 
nitis. 

^Ratie Guhernandi. 
Omnium Magiftratiiumin Sardiniafupre- 



mus cftProrex,qui omnem ferc regis olitbecavi- 
£fcoritatem:hab!tat hic in Vi be Galari,§<:fao nij. 
tu omnem regit lufulam. Ratio adminiftrandaj 
iuftitis propemodum per omnia conuenit cum 
ea, quae obteruatur in regno Sicilise. 

Reltgiv &Jiatm t.cclefiajlim. 

SuntSardiomnesRomano-Catholicij^int- 
que in hac Infuia Inquifitoresde fide> noh fecus 
acinSicilia. 

ArchiepifcoposSardiniahabettfes : Calari- 
tanum;cuifubfuntEpifcopiSulcitanuS;Dolen- 
fisjPuellenfis.Saflarit-inUKuifufFraganturSore- 
fis,Plonatenfis, AmpurienfisiGifatefis, hue Ge- 
rardinus,Caftrefis,Othanefis&Bofanefis.Albo' 
renfera,cuiiubfunt Vfle)lentis,S.Iuftx , &Ter- 
tx Albs. Ciuitatenfis& GafteiUnenfisfuntex- 
empti.Caeterumde ArchiepilcopisSardiniaEet- 
iam aliquid inenumeratione Epiicoporum Hi-' 
fpaniiE iiipra diximus. 

Re^esfmePrincipes Sardinid. 

DiximusC^haginenfesahquandodomi- 
nium huiusinfld£e obtinui(re:fed hipoftea eie- 
difueruntarmisperRomanos.Declmanteau- 
terp ImpcrioRomano , Saracenieara occupa- 
uerunt , quibusereptaeftperGenuenfes&Pi« 
fanos. Vtriiqueautem adempram Poricifei 
Romanus feudifiue beneficiinomine permific 
regi Aragonio.& ad hunc quidem modura Sar- 
dinia peruenitin poteftatem fegUfn Hifpano- 
rum. 



D V C A T V S M E DI O L A N E N S I S , Q V I 

NOSTRO TEMPORE IVRIS ET DOMI^ 

Nll EST HISPANICI. 

S V M M A G A P i r A. 



I. Amhitvs Vrincipatus Uediolanenfts .' inter euitis 
tiuitates capitaltms ejfert Medwlanum Vrbs habitata ' 
his cm"um hommum miUibm. Hancolm obtinmrunt 
~Gnllt,Romam,Gotht,HunmyLongobardi,aluidonecpo- 
jirmo Htjpmorumrepb~iisparuit . 

i. Onz.t in a^ro Med olanenfi ingcns copia. 'Perti- 
litasterntorn Pdpienfis , quodtdeo Tacundf^ Mediola- 
tienfiu ni hortus ap)-'ellatur. 

5. MedtoUnenfes non minm apViad bonas litteras, 
^uam ad arnia & Mercaturam. 

4. Qti.antum aurimodumrexHijpanus quetdnnis 
perctpiat e < Mcdtslanenji Ducatu , prater dona qun va- 
cantur Graiuha. 

5 . Frafidia & milites Jiationarii que numero ab 
Bijpano Rege per Prouinciam aUntur. 

6. MedielanenJi DucatuinoJird (nuo^raeji Prviux 



fiue Lt^atus Hijpani ngts cam Senatu Medidlamijtt 
qut confiat Do£tQribm LL.duodecim.Procerihas qUibiif' 
damEcclefiafiicis&^Nobilib. 

7. Genealogia Ducum Mediotdnenfium. 

COmpkaitur Ducarus Mediolahenfis am^ 
bim fuO miliiiriaC C C. Cafiuttdtius re- 
gionis eftMediol numVrbs , qus & vniutrCd 
Ducatui nomen dedif, Ma^na eft huius vrbiS 
potentia&robur , ficuspeirelegans&longeo^ 
ptimus , vthoh iniuriarioftra tcmpeftare intct 
primas Europa: numerethr, vel eo duntaxat no- 
mincqaodcirciterducentababitatorummiilia 
incanumeraridicantur , adeoaffluft populo. 
Multum adamplitudihem eiusfacint iuburbia 
longa&lata , quEenonminus quamipfa vrb'? 
® ^ valle 



Per InSVBRI AM. " 

at,SS;did^r^1"'^"''^ foi-dabilegignicftumentU^XmSp »: 

uainc.a.ealt um.^desiactafipfidomumvo- magnuspafdcurnumetus ^ 

H,ipams n,d. tibus.£.«. P««,. tum. hec Ln feiix cLptu; piiiium iS^^tX 

autcm Nouocomeniiadlacum Larium nihila- 
rnasniiis autfrudi|oiiusiingipofie pjerique iu- 
dicant. ( * f ^ 



MORES mcOLAkVM. 

_ Gignithsciregio hominesnonmmusaptos 3 
ad l3tteras,quam ad arma & mercaturam: quan- 



diuitiarum homine commfendatur. H£ ta- 
len ciuitates pr^tetMediolahenfem , branes 
.'du n t Ticmo liue Papu ; qiia? ad an tiq uitatis fa- 
lam etiara {laucgloriam adiiinxit.iVtfedesefrct 
•gu Longobatdofum &li:udio vhiUerfali flo- 
rret. No«^n4fi'pratollemidificatahoBilibus 

rahtiquisfuperbitfamiliisidjiiitiaruihqiafflu- «.*x...v.a. uuaniflfi^rmax. 

citammus vrbesc^oppida,plurihiaehimfunt Eftin vhiuerfamhoiininc y.^.Ai r j- 

FuicM;dioia„„„,pt,fd,tempotii,„sfati. J^i^L^rfc^^l^lSST*^ 

div-cuui v.oniui L^lo Vindomarb Infhbriaj ljei:esTicihenrpsr.Krari^M,f>,;?, . • 
5ee,tnR.„,a„.f„,,iecitpo,tBati.Debiiitat. ^»le a^^rf^td^ mSiSSSrt:" 
tem longe poft Imperatotum Romanot„« coHtta Mediblanenfes 1, tbcnmtc „, «& ^ " 

L^«htfi^i::^7oft;eroti'o"! *"''*^*""™"''^"'"^ 

rdisrqmbuspbftremisperCarolumMaghum '^^^^ DlVlflAE, 

ha exacais , patuit ciuitas ifta Frahcbrum regi- Eft in vrbe Medlolahehfi tahta tanih' ihcr. 

J^a^K^^?"'"^^^"^^ ^ibiliseorum, quim.chan;c:3"^" 

LbeS nf . / multitudb , vtprouetbiumihdehatumfit, de- 

^lt^Z^''^'''^^^^ ftiuendair. eilehahccuitatem , fiqu.stei « 

nde C rf 1"°' ViCcbihite., quoS itah^afratimbpificui^fubminiLJevdrEft 

•nde ^^enceslam Impeiratorprihius t)ucei autemhbrumartificumtant^infabiicahdb fo 

Hisdefi. iertia,vtquicquidabiisptoS SS^h^^^" 

n^^^^^^ acprob.taoptim^que i^deihierxin ma^hoka! 

^^^^^::^''^ir'f^':'^ ^^^^^jP«cic,.aui/enimne£it,qu.nt^^L 
pSe hoZS ^^"'^^^^'^^"^^«"go fiuebombardis Mediolanenfibus vb,que 

11 : ^'fi^.^^^^^^f^P^C^-^^iltim V.Im. ia«s.quantac^teiisarmisqii^iUfiuntMS. 

■ nn^^^'^^°^"''"^'^^^^""^ «^i^-temc.mmehdantuLedioS^(S. 
^^^^^^^^"^'^"^^^''"^^'^^"^'P^^^^f^^anco. dii. Namdeh.ateiiaveftiaria&mi:ndo.^l 

bri tdcerefatius eft.Vhde hembdubirare debeti 
Juih inhahcvibemihgensargentivis aijbrahi 
turopainfeiratUi:; 

, iiceatetiahi hic mentibnem ^ccre tibiaiiu 
tmatcriafeirica , quibushicmaior quamahbi 
priftantia. Oriz*plUrinium mittitad exterbsi 



r-"-'-"* •^'"v^ipjiusrianco- 

nregibus , quofe vti optimbarbirrahtur, vf 
'aiebit ex Genealbgia quaih infri fubiieie 
s. 

QVALlfAS Ef iNGlSNiVM 
regionk. 



Vbundatbmnisinfubriai adebqUeairerM^ F'«^«^ncia. uriz*piUriniummittitadexterosi 



coitl- 



POTENTIA 

compleaar, rrincipatui Mediolancnfi plerofq-, 
fruaus llios ac csrera vfibus vuae ncceflana de- 
benrHtiueni^RhfftiLeponciique. 
^ Reaeunc ex hoc Ducatuad rege m Hifpano- 
'^ rum quocanms oamgenca ducatarum miUia, 
r,oncomputacorimuldonograW!tGcerenique 
concributionibusextraordmariis.Vcautempa- 
' leat poli: repemittumcxhocPrinc-patutan- 
tos coaere redditus pcr qu#ores fo,os,quantos 

ipfe velit ,rellimomum dicac vfitacurtaapud Ita- 
iosprouerbium,quodtaIeeft:^Q«-e^rm^7.«to 
^odem^m^oliunmidere-. Udiolanenfm deuorare. 

KOBFR ET Vl^ES, 



Alit inh^icprouinciaperpetuorex 
' pra..ridium triumpeduum miUium , cumtnille 
cqAnbus kuis & fexcentis graius armatur?. 
Poaet aute plaiimomadhaiusprmcipatus de- 
fenfionem .vfferre momenci popuhis, ob incre- 
d^bil.mnan.crrt.amaioreH>^panosprof^^^^^^^^ 
tdrur be»«uolentia : quorum qu-.dcm tantuselt 
in Infubres faftus & infolentia vtapopuloex- 
treme odio habeantur : qa^ nUi duasacribufque 
coherceretur Uipatfs /faciUmomentocompelk 

Poirervtarmaindpminoscaperet. IntermtHii- 

tiora loca & propugnacula facile pritnas obti- 

nf-rftrx Mef^iolanenfis. ^ i . 

TccipitautemqaotanmsProduKlnfubri* 

uiaenam pecunia: vim ab Hifpano rege , quam 
^ Send.t.nmunitioncsiU.usaras,qu^vixvlla 

olhnma-nacapipoffe videtur.Turr.s Cremo- 
rLfis, vt nocufti eftrcfettur inter miracu amu- 

drXidnum fiuePapiafati. firma.ft & vahda^vt 



HlSPANICA 

& Nouaria. Ecfi aucem propUgnkula & caftclU 
iatis munita non exiguo fint pcr omnem pro- 
umciamnumero , H)fpanitamen , omiflisbis, 
omnem fecuricati^ fux proram puppimque la 
arce Mediolanenfi coUocant ; quafaiua , nemi- 
nemfibi metuendumexiftimant. 

Non ha^betautem rex Hifpanorum , quod h- 
bi huius Principatusnomine metuata Venetis, 
qui defiderio quietis & ocii iam longo tempore 
pacifice vixerunt. Non negauerim quidem Al- 
lobrogum principem , fi vel ipfelummis vinbus 

inhaiic prouinciam irruere velic , vel ahts inua- 
furis pr^ebere trafitum, mnltum huic creare pol- 
fe incommodi:fedfsdus inter Hifpanum & ba- 
baudam Infubres tutos prsftat ab hac f orraidi- 
ne,ileluetios conftatahquocies in hanc pronm. 

ciam fa^isirruptionibus,multaeius ioca occu- 
paiTe fed Produx Infubris, cum vigilantia ium- 
maderaandatam fibiferuecregionem , caftruin 
infuper adFontesdiaum,extruxic mumtiihrau, 
paulatira rainuunt Alpinis iftis gencibus rrrum- 
pendilibidineiii. * 

MOBVS GFBERNilTIONIS. 



tlabet texHifpaniasMediolani , vtdiximus,^ 
Producem , quinuper admodumfuit Duxde - 
Fontibus , natione Hifpaaus,idemqae fummus 
mihti^ Infubricsnomineregis ptafcaus.Co- 
enitio caufarum tam cimlium quam cnminalm 
?ftpenesSenatumMediolanenfem,conftancetn 
DoaoribusIuriiXVLnonnuUspiocenbasor- 
dims Ecciefiafti<i,& NobiUbus indigems. 



GENEALbGlADVCVMMEDlOLANENSiVM. 



,r(Saleatim- 
MattUus Vke- [lohamesEpifcQfmMedfoknl 
Homes.anne J 
.EalMCCCXlh Slmhlrm. 



fXohMnti Ma- 
\ rfa. 

CUatthm riehannes SFhUipfiu Ma" mama 



pGaleatiusy. 
\ Ludeuicus 
\ Dux. 
ifco SAfcanim. 
-orm. \Philippus. 
\j)&auiarp^ 



trancifim 
Sfortia. 



GEl^EALOGIA S IF O R. T I AR V M. 

Afcanm. 
phtltppm 
oHauianm. 
Galeatm. 



^Blanca,nuptaSigifmmi0Polonu 

Blanca \ inGalliam, 
Martai u 




J 



-D£ j2lSrLISLirr ORISAFM- 
rdnhquAfdrteidj])eUatO 

ticum , ejU£ nojlra 'temfefiate a- 
^gnofcunt dominitim 'Hi- 
j^anorum 

Et primoquidm 'deinJklisCananis, 



MEmineruntaritiqui «Gebgfaphilnfularum 
OceaniAtlantici nonvno loc5,inprimis 
•^aarem eamm c^ans Forfunam ap|>eUant> fedin 
liominib;earum inrer fe non conueniuhr-,yt neC 
noftriffeculi homines pfifcis fubfcribuntin fitu 
earundlem ratidne lotjgitu^iriis & latitudinist 
■Quanquam 'hoc iri confelTo prope fit tpiid o- 
j-nnes,prodente Hugone-Lirikhottoin fuis na- 
, uigatio^ibus, Canariis infulis nbmen impofi- 
tum a ttiultititairie Canutn,qui cum primuiri 
dctegereritur iWx Infulscrepetti ibi fueruritv 

Suntautem numero feptem,quibns hscim- 
pofitanomina: TenerifFarlnfulaFerri: Canaria 
Magna.-Pahna:Gomera:Jianceiot£a:Fortcueri- 

r in Tewmjf^lnfulaMons qitidamalteattolii.- 
tur,cuinomen£Ji.£i£o,qui,vtplerique.iiidicaiit^ 
Qim quouis alio eminentia cef tare poteft ; cfir- 

- tumenim eft,eura ab fexage.fimo mtlliariaiip 
uigantibus confpici, nec ad eius faftigiuriaad- 
fcendi poteft , nifi menfibus lulio & Augufto 
'cumYolisflagcaiit radiiferuentiffimi ,ipfisque 
(liebus canicularibus: totip eriim reliquq anho 
niuibus perpetim coopertus eft : quod riiagis 

- ?nirabere,fiiciueris,&hanc& vicmas Inlila^ 
omnibus anni partibus riiuis experfes efle :\ 
trium autera dierum altitudo adfcendenti p^- 
tet,teftee6,quem laudauimus,Linfchotto. Fa- 
fticrium eiris montis plariltienn cOfnpleditur 
rafllium XV. e quo, crim coelum eft fudifrii &: 
tempeftas fereriaiomneS vicinslnfuli corilpiei 
poflunt, quanqnam nonriuHa; ad quinquagefi- 
mum miliiare inde abfin t. Inueriiuritur hic lapi- 
des fulfurati, qui magna copia In Hifpaniam 

niitturitur. ... 
^lnfulajCuiaFerroriomenell:, rem habetad- 

' Wiratione dignam : cum enim tota ficca fit &c 
arida , nullamquehabeat fcaturientis a.quxve~ 
nam,tota ariydro s,nifi qua parte mate attingiti 
csterafcre fterilis ac iners, parumque coiiimd- 
diferensincoHs: nori tamen Numinis proui- 
dentia oranirioaquis deftituta efti^iiibus curii 
hominibus tum pecoribris fagax natufa hoc 
modb profpexit . Eft in ea arbor qiiaedal-njiriiia- 
gnitxfpeciei/oliahabemlonga & angufta,qriif 
busperperuus minimeque pallefcens yirorifi- 
efijcircaquam perpetiio nubecula vidctui^fuia- 
mos eius ramos inumbrans , fibique^m.pei:fi- 
Ujilis : ab hac diftillat inceffmter humiditas 
ijU£Edam,quasFoliisarboris irihacrfens inaquafn 
liqUefcit limpidiffiiriam • di ad hune modum iri 



-eiittasrotundatadelabitur in vafa ac dolia, qiiW 
' . |us«x'cipiturtaata-copia,vt noniolumhoi«H 
^■"^•"■^^ rnibus f€d& brutis ac feris animaiibus largirfifc ' 
fufficlat:cuius qatdfemfflifia^^ 
tos eft,qui xationemi:edii£j£,pol£i. . 

CanariaMagnafiue grandis capufeit narUitt 

infularum omnrum, quae Sc cxtczis iriiperitah 
Eft in eafedes Epifcdpi , cui inrebus Ecclefiafti- 
cisreiiqa^^niulaeparent ; nec n^njttibunal la* 
•qiufitoritlrili. V" ' ntr: ^ 

Palmalnfulaeft pania adriiddrifn, amoenita- 
■te tamen & faliibritate forores vicrnasqi fupe^ 
*sans,fe^tiUs:palmaium 5c daaylbrumi 



t^murntemhmmWfulMrh. 

Abuniarith2ecurnprimis6rdeo,riielle>cerai; 
faccharo, cafeis ouillis, capris ^ cariielis , curii 
magna, qrije jnde euehitrir,pelliumomnisge^ 
neris muli-itudirie. Gignuritinftiper in,gentico- 
piaOn6denherbam,aptiffitriam tirigendis ru- 
brocolore:panriisj qus a rriercattjiribas iri Va- 
^riasEuropaepaflesexpoittaiulc; r \- 

Palmalnfula plurimasviueritibu^ fuppcdicat 
commodirates,diuesviriobobili;cafeiS5iatcha. 
ro.pecudibus, vt iri eaHifparii, quiin Brafiliam 
nauigant-j veIutinftru<ao qiicfdampc nu -^repe^ 
rianc les ad tam bnginqiium itec 'jieceflanas. 

Morestanarmftm. 

I?aerurit harum Infiilarurii iricolae ptifcis 
temporibus efreri& 1. udes: fed nol^ro aeuo inuU 
tumabh6rridaillaferitateabtUrites,Hi!pano^ 
rum c6t^uerfatione &&e^ueritiap6liu 'acciui= 
les euafef urih 

' 'bpes & diuitiiii 

ExDof tantur ex his infulis vina in tota prode 
"Europa:pr2ftantiffima,v t & faccarrim Canarig. 

fe in fura ma eft cxiftimatione quod Hifpani it- 
que Lufitani indepIcriisriauigiisexp6rcant,vE 
dici lufukifta bono iure polfint Emporiunt 
dukiarium? 

Modus Gubernattonisi ^ , 

' In kagna Caharia fummuni eft luftitix tri- 
l»unal & Fortim caufarum.vbiiusdidtut iSchuiie 
-& vicinis IhfiihiSi 

B.eUgioeo'rum6 ratiocultus. 

Adorabaht IrifulariiprifcisfecUiispfdqiNu- 
minibus colebarit SoIemiLuriahi, StellaS ; C^ 
terumHifpaniiCumeasan, AN.C.MCCCG 
IV.arinis oecupaftenri cum fuo dominatU eciaili 
ChriftiariariireligionemihcrodUxerunt, aquo 
temp6re vfqUead noftiam aetatemafide Chri- 
ftiananoridefecilfecreduntur; _ 

Ad latus dcxtruffl circiter cfentUrii milliaf i- 
bus ab hislnfuhsabcire aiumaliim quandanij 

quarri 



R I NS VLA S tfr 
^«.n^ SAn^i PeVendortii In{abm vocant , ad 
iquaininulcineopinanresquidemvifenipeftate 
appdlanrur , qui fummispulchritudin-em eius 
Cuchant laudib f e: hibcntes incolasilJins Clni- 
ftinnosede. Cfl^-ktejaiilgai^^ 

aimami£anrc$eaui fumma in.j^,ftn^^/;^ ^ 
uerutTt^ inuenire tamen non poruetunt , exifti-// 
manribus quib.ifdam id vi fieii Magica,aliis ve-,- 
ro , Qbffontinuas nebulasquibusdla obtega-^t 



DE iNSi^LJS CAPITIS VIRIDIS. 

Creduntur h« efTr- Veterum Hcfperides. qui- 
buspoftenoribusfeculishocnomcninditumd 
ynidiPromon'orioAfnc?,quodinmareorci^ 
dencaJeprocun it,exadae, io h,u'um J n iulatumv 

SuntaiKemomnmonouem.inuenr^dLndoui- 
coCadamurtoanno AN. CMCCCCL V.in- 
.lig 'mnrurq;hisnomimbus.S.Antonii,S.Vin- 
.ccmii,S.Luca-,S.Njco!anBonaujfta,Maii,S.Ia=. 
cobi,&In(uiaIgamm.EftautemS.Licobipr*. 
cip 'nomims]nteroa.nc^s,cuiusl5^itudopu- 
raturadL X X. miiLaex.endi , iunsLufitan ci, 
qui mcdio: ris njagmcudmis ibi habcnt oppidu, 
cu.nomen Rtkugra>idi, capaxdomaimicirci- 
terD. porrum-haoensopportunum &fatisam- 
plu.,..£il:ar,remS.lacobiInfaiapropetoca'a/pe- 
r. 6i niontibiishorrefeens,quosrameninrerce-- 
duntclcgant, s^-fmauof^ valles. Abundant 
autem omnes Inluk Caprarum gteg/bus & 
^ihn.s.HifpanicoJliguntibimulru nTdif, quod 
Zaburamvocant. Teftudinum hicmgensnu- 
mems , q larum nonnullaead eam excrefdunt 
ni Jgnitudmem,vc fGutorum vicem mihcib.brse- 
Itarequeant. 



tinet ii> prouinciaGaretana , minimecbnteml 
ncnda:nominaeorumfuntMedela& Chefafa, 

Nomen huic inditura eftab euentii ^ tjimda. 
d^ XXL Maii men^is , qui oiim D. HelencE fadet 
eitaLuhcanismuentafuerit.Co^npleaiturhec 
mdh:, circicetfexdecini , abc ftquegradudimi-- 
dio ab.TquaioreverfusPohim Antaraicum. A 
capiteBonacipei , fiueexrrcmo Africarin Au- 
ftium Promotoriodiftat milliaribus DL.ab An. 
gokautemcontinenceCCCL. - 



INSi^'LA PRlNCfPlS. 

Abefthscab^quinoaiali.lineagfadibus 
:nbus,idadepranomen,quodprouentuseius 
mnuihlio regis Portugalhsaffignatifunt,que 
;ens ili.i perexcellentiam Principem appellare 
oler. Eftaurem f.ris ftud.ofe culta , plulLum- 
lueibi cohfiucur faGcari,qaod magnacopia ad 
xterosauchitur.CrercicineapalmKgenus,cu. 
us lucco , poftquam eum ab ftirpe extraxerunt, 
tuntur incok , adhtimfedandamhaud fecas 

CVlllO. 

iRZILL A(Xtna)TAN G£ R ( Terjgis) SEPTA. 

Tres hafuntciuitatesinregniFeftani pro- 
inciaEJabatana.Arz.Jlamagnaeft&frequens 
Imodum , diftan dFrctoGaditano miJlibus 
rciter LXX. Tang.ri hue Tcngis magnitudine 
■ Vf ^ "^'b, li* , in ipfo Oceani litcore fi- 

eft, millibu. circiter X X X. ab eodem Freto 
^.•ptama.oretiam & munitiorhabetur, vtofim 
iput fuenttoti.,s Maurirani^. Sunr autemci- 
itntes ,ft,^ noftra tempeftate fub lugo H-fpano. 
mi , quoru rex prsterea ctiam oppida duo ob- 



Crebris h*clMruLatfoHiturm'ontibu&i 8t 
queibnnueniuntutJigna,ntd].aIiireiapfaiunr, 
<luam alendo in foco igni,if a exufta funt in ihte- 

rioremeduJla, q„a,resoftendit, lateteaJ cubi 
vcnasfulfMrisautignis intrieius viLera Invni^ 
uerfum Cotahomusarec ficcitatc 5 & g.2nirali- 
cubigrauesfalftirismicas-. 

Antequum Lufitani priitio ad eam atcede- 
rem.nulla hicinueniebanturanimaJia, necar^ 
boresvllosproferebautfruaus:omniseiusbo- 
nitas confiftebatinaqua didci&potabili , anst 

katurit mtramontes , deJapfiquscoJIigit le iii 
yallequadammagnacopia , haudproculf,cel* 
lo^vnde m plures tonentes difFofa oceanum in^ 
greditun 

HifpanifiueLufitani, Cumprimumfolum- 
raodo aqua dnlci impJerent naues fuas , & laua- 

rent hnteamina ; allcdi commoditateloci pau- 
lanm varia animalium genera eo intulerunt» 
plantatis etiam bonis frudtiferifq; arboribusin 
conuallibus, vtvrraqueiam miraabundentco- 
pia. Eft inea incredibilis aumerus damarum, 
caprearum, aptorum, perdicum&coJumba- 
rum, vrqiiiai:. ibi veharioni &aucupioad lubi- 
tum operam date polfit ; nec hoc foJum , fed & 
bacilio aut lapide ferire tam feras quam aues* 
Crefcunrhicfici, qualesinLufican.^a, necnon 
mala granara, aurantiaj citria, tanra v bei tate , vc 
non loiuua Paradifus terrefttis infida sppdlari 
poftit:namaiboresibiKternum,fiorcnr,&pro- 
pe fcmper frud-ibus pia;gnanr^s vifantur , ob 
h-equentespluuia? , quibus vallesift^qnotidie 
ahquotie s aJpcrguntur ; quas contmuo iolis ra- 
dulequuntur, vndeaere nunc plaaii. madido 
nuncafolepercalefado.fiennonpotcft , qum 
iummaficf«Gunditas.P.fciumh!cingenscop,a ' 
&cflpturafeliaffima , vtexiguoteniporecapi 
poffincquunmultosdiesfuftciant. Exficcaiic 
hosnauta:atq-,torref3ciunr,aiuntquc,prxftaie 
liios guftus fuauitateesceris quicapiuncur per 
orbeni omnibus.Rnpes q.sein ipfa n.ariscrepi- 
dme afturgunr, op.=rts funt fale , qui f pidus eft 
bonuiqueadcondiendoscibos. Vtnoninmria 
hxc Lifiilaafummo opifice huc inftar diuerfo- 

nicolloeatavideatur , vt.birefic;a...tfenaues 
Hupanicx. 

Solentnauts hic velutin Xeriodochio telin- 
quere ffgros/uppeditata illis ori za, pane nau ti- 



£0&oieo , cumaliquoafowatummodo Pi- 
fces & carnes addere nihil opus eft > cam ibi af- 

fetto itiueniatur. Digreffis emm peregnms 
•nautis & veaoribus, fer^, qu^ tuga le intra ru- 

Lm latibulaabdideram . "^'"^^f^f ^ 
Ltque captu facilesAd hunc modum n,anent 
.ieri ininfdavfqueadannumfequentem , vbi 
Spiuritur^naiibus^u^ablnd^teucrtun- 
Jut:Lnftatque . cdnualui(replerofqueomnes 
^bfiluberrimamacris conftitUtionem , qui ^ 
•te fempenbiefttempcratiffim-us ^^-^^^^'^^ 
autemkfeuero Hifpani regis edio^o , ne mns 

fibi domicihumextruataut habitctibi , ledv 
omniaronuslnfuWbonacommun.afint qu^^ 
metuendUmfit , neinquUinieaqu^publK.m- 

tiseiTe debent , in priuatum verrant quaeftum . 
cufnnefasfitpaucorumvfibuscedere , quod 

-tammuttisprodefrepoteft. 

KarrantTuperioribusannrsEremitamqucn- 

■dam ibicomLratumfurfTe vtcutamge^^^^^^ 
tearii,&(^ruiretDeoexqu.{mu.^ma^n^ 
, 'ainc/Cumautemcompefcusfuitl^^tintei^tm^ 
■plurimas capellas ac hmnulos , duienditilque 
Sumcorii^priuatum^ciflelucrum.mM 
xaueremalo , &inLufitamamreuern Paulo 

Sft ^^thiopes cx lniblaMoz.rnb.ca on- 

^ rndi. & lauanenYis quidai. -m - ancd- 
lis. cum furtim e nauibus fe fubdux.%nt ,x)ccu- 

C rantfcfe intra penitiffim^s montm rec^u • 
Smqueprocreatisliberisvrqueadvigmtic.pi^ 
StipLtifuilTent direptalnfida&oca^^^^ 
pecoribus multum dederuntdamm , fubledis 
Eefconfumptifquefaiaibus Donecem^ 
■flauLnftationehsrerent,deluefcebantillin- 
Srel-rua , qu^tertisabdltifq-,habeban^^^^^^^ 

. cis ,VonuilusLuritanoruvfqUamperuafifle = 
Slgreffisauicmiis,defcendenresinvalles^^ 
S morc popiiiabantur tnfulam. Ammaduer- 
fMnilus^auticihomincseosfepiusinter- 

cpeecoriatifunt,fedidfiuftra^ 
•v/lperucftigarevcladi.epoiretcorumlardru^ 
FlemoiilperantcrcgeLuficanon^«.fms, 
^ vteosquaCunq;tandemfationecapel^t,ex- 
traai antrisfuisinq-, Portugalham miffip^nas 

riemlatus fui dederunt. . 
S^otemporefolis^gnsibicommora^^ 

•permillumfuit , inquorum vlum r^^^^J^f'' 
Lt cuguriolafubarborib.infpeciem papi lio- 
nu4.Eftautemmagnaibimut,£udoarboum^^ 
S^toiisctianimapaUafequ€tia,vtpiW^^ 
aantium oculis alicuius paru. oppidi fpeciem 
^ciarit. Quivalidioresfuntmt.r.grosri^os 
venantur fe^sad parandas carnes , aut pilcan 

tu autcolHg""^^"*^"^ ' veldeniqueiauant 
tur,autcou.g^ rMrtprefttemporiscultuiauc 
linteamma. QuodruperCltrempu _ 
catttillandis hymnisfacns acrefeaioni .rnpen- 
aunt.Videbisibiplerafque-ficusarboresirUo^^ 

tice fcriptaxgrorumqui conttaluere profiteri 
nominaLrluntqiter.ift.nonnunqu,m 

adpedisgeometricilongitudmdm. 

^ s/ncti thouae msviA. 

Infula S.Thoms nunc fequicur exphcanda: 



i 



inugtaaLufitanisdicfeftoB.Thom^,^uaee. 

lam inditum loco nomen.Sub ipfc3 ^qUatore fi- 
tafeftformapeneromnda.EiusdiametereftXL. 
miliarium.HfCcUmdetegeteturrotaconfitae- 
Sc proterisaiborib. qua, u ramifurfum crefce. 
bat Peftem nefclt.Aer caUdus & falubns: paucl 
-tamenChdftianihicadquinquagefimuma^^^^^^^^^ 
annupcrtingurit:itavtprodlgiolumforetmtet 
iilos,canabarbaaliquemvidere.-Indigen^v^ 
rofacilcad centefiftium annumViuunt. DicS 
noaibus femper ^quales.Menfib. Mattio &Se. 
ptembricrebr^&lenf^pluui?decidunt,quib. 
Lumhumeaatur,c^terismefibusvoreco^^^^^^ 
forecreanturfruges.Solumipfuminfulstenax, 
lentum,cdlorefubruffo.Frumentum,vites,aut 

rbotem duriufculaolTahabcmemnOri patitUl 
fert autem Melones , Gucumercs, Gucurbitas, _ 

Ficus , Girigiberis&Saccharii,.pnmis.^^^^^^^^^^ 
temcopiam, adeo vt qUotanms X L. naues ^ac . 
chardonuftKfolitafuerintexhaeinfulaalrocx. 

portari, proqueSacchafoluo vmum , cafeum. 
f^uitientLri , cbr.a. aliaq;advitamueceffana 
importati.Seddefiitprouaustfte,exquo en^- 
:porevcrmiculi;quidamarundmumradices^^^^^^^ 
LdereccEpcrunt , adeovtnuncvntVLnaues 
Saccharo illic nato foBnt^^^n^s^^^ 
.LibcfalitetcfiamMihum,On.am , Hordeum 
.-pr^bet.Laaucasitem,Brairicas,Rapas,B^am, 
tetrofelinum , Herbashortefesmagnaluxurie 

pfofert. ^''^^^erhasradicxm^qu^apu^ln^^ 
Lfcicin Infula Hifpaniola,qu« ilhcB.mf4 di- 

dtur.N.grihuiuslnful?dicumJ|«^m.»«.acpla- 
tanttanqtiamherbameximiameorumquevita^^ 
-neceirariam. Ccirtex extenbr mgncolonselt. 
:^terioralbus.formaoblonga,mftarma^^^^^^^^^^ 
toe,atqUnradiceplutesramoshabet.Gaftaneas 

Su^pr^ferita?.' mehortamen&deheat.ot 
^uISbfubcineribusautpruniscoaa.ahquac^ 
crudacomedimr.lncok H.fp^ni hucal 
quotO!iaas,Perficas,Amigda!os,ahalq^a^^^ 

?estranftulerunt . q^^P^f ^^^^P^vUo m 
quidem afpeaus fuerc , led nuuquam vllos tu 
Luritfruaus. Eftin hac Inrulacancrorumim 
Scum genu-s , qubdinrerraTa pafum inft. 
dcoMhalaffiicoloris. Solumfubuerrens :h 
Omnialongelateq;infeftat,arroditabfumitq 

Rep tur ctiani m hac Infula Auium ingci 
Srus,Pef dices.StUf ni,Meiuk, Pallercs v 
"idesmodulantes,&Pfittaci.Vrbemme Lu 

cani condiderunt Pamafam ad fiunien , m q 
r)CC.fami!i^Kcredunturhabitare,praetcrb| 

fcopumaliofqiic brdinis Ecclefiaftici honnn 
Portum optimum amnemq', faluberrjmum 
bet. AdpifcatibneSincitantinManomn.s^ 
neris pifc^s. Imprimisverores adlmrandac 
infinicum numerum Balenaf um co(pcetc,q 
;X!^inrehqui.Afric.!ittbtibUSrepen. 
fUr.InmedialnMamonseftvaldenemorol 
dui perpcfub tiubibus teg tur adeo denfis , 
% sLsaqu^manent '^ig^"^^^Sa"[^"^ 
dinibus fufficentes , quoquefoleftfub hmi 
eo magis circa Montem illum Gcelum 



P £ R In S V L A S A 2 

£VuMLima4aQdaari:aii f..iT igi^^t ^»/^ ni nilijmiPjiL 

MADEnA itJSVLA IVRIS Hh 

/^Bcinet Inlhy hiiius medium trige^imum 
^^lecundumgiMdumlatitLidinisBoiealis, & 
tcniuracumdimidiolongitudinis : pendro- 
museiuseftcirdrer milliariuni CXL. alnnu- 
nierancCLX, Fairhxcprimum dere6}:a& ha- 
tiitaii caepta circa annum Domini M CDXX. 
Cum anceidtempusdefertafnflet , fyluifque 
obhc-j.Sed ha: muhis in lods igne exufta^Iocum 
fecerunraruo.vtcohfedqiiepoilcnt.Alperacur 
Vndiq-,montib. veUu Sidlia , cui nec fcecUndi^ 
tatccede ecredicur. Aiicuhienim compeuum 
«/l.femcqcemfexaguplumreddcie.quanquara 



OR E S Et At l AS. 
nontantum ferarnoftrosuo. Frumentita- 
mcn nxiltamggnit^viniautem cxcellennffimi 
incredibiiem copiam.vt&fruauum arboreo- 
r«m. Adde his mel,& ceram magna quanritate» 
necnonfaccarnm , cuiuSmagiiaonera hincad 
exceros exporcanrur. Armentorumgreaumm 
)ngenshicnu™eius,accedentefrequcntiapro- 
nnn venanone , quibus moncesac (yluje plen^ 
lunt Jnnenumtur eriarn hic pauoncs fylueftres, 
coturmces , palumb.&idgmusauesvefcular.. 
&unrmhaclnfulafonces viu, , aqui.fcaturien* 
tes limpidiffimis, &odlo;nfuperfluuioli. Aer 
cahdus efttemperacusramen , fedfn^onsm- 
lcuis.Cednarbores hicad magnam adfcendunt 
altirudinem , equ -rum ligmsmennB fiuntele- 
gantiffim£,vt &fcnnia,repofiroria,afcu]ie 
iiahgnoafupellex. Commoratur ferefempet 
m haclnfula Archiepifcopus&Pnmas Indi^» 
cmus domidhum eft in vrbe Funciala,Qu« 
caput & veluc marer eft caiterarum 
. _ oranium» 



DE INSVLIS FLANDRICIS QVAS 

ET AZORES VOCANT. 



SVMMA CapITA» 



I. Origo nomnis&qUafeAz.oresac Flandrtcxap- 
fellcnrur. 

i. Defcrtptio Tercera&vicimrum infuUrum :a- 
rm frmpua oppida 6 Caplla. 

3. F/ 'diisfig!!tatimapudhaicrefcentes,(juosBata- 
csnomina»t. Plantaqmdam, cuiusradixplumarum 
'ttemprdftat ad mplenda^ culcttas& Ji,aguU lecto- 
um. IfattifiueGlaftumherba, &aUMUCanarien- 
w. 

4. Scaturiginesaquarumca\tdarum,quarum tan, 
usferuor,vteo vuaexcoquantur. Fons qmdam,conuer^ 
mhgnumtnlap demexqmftt^ipulchntudinis, quem 
etangmqutdemhcet ,prohibentetdi£lo Hifbanorum 

5. Qmkts merbis hA InfuU pra cMeris obnoxia 
nt. 

6. Gentis viuendi incoUrum , & cui reipetifmum 
udeant.quopatJo conferuentfrumentumfuttm , qtwd 
iteroquin Atatemnonfert , fed annijpacio corrum- 
tur. 

7. TropugnacuU TercerdlnfuU , vbitamHiJbani 
lamlnfuUminprnfidio. 

8. Angra ctitttascaputomnium harum TnfuUrum, 
■demquefedcsprrfeatregtt, quipropofttoediaointer- 
ctt ext eris,ne citcum eam namgent, neu explmnt cu- 
ifm. 



VasnosappellamusInfuIasF!andricas,a- 
hiAzores : csnumeranturaGeographis 



feptem , his nominib. Tercera,Sanai l^ichac- 
llSjSanta^Manas , Sandi Georgii,Gratiofa,Pi. 
cus & Faialis.Honnuih duas hisaccefent, quas 
Coru0^& Fioresnominanc. quanquamh^ad 
Azoresreferenda;non£mt , ecfifubeodem re- 
ganiUrcumhisdommio , quoddidrurpr^fe- 
dura nouem Infulatum. Didifunrprmio In- 
lu k Azores , ob mcred^bilem vim accipitrum 
giandiorum,quiibitepcrtifueriint , qiiosHi-' 
IpaniAzores , Icah Artor£s& Aftures vocanr, 
quamuis noftra tcmpeftate ha-aues ampiius m 
iisInfuhsnoninUemancur.Flsndnt^ditla-fuaE 
aFjandris,quipnm-iFaiilemexEuropa;tshabi- 
tauerelnfuiam : fuperfutitetiam noftrojeuoi* 
btfamiliaequajdam Flandris Bclgicisfimilesca- 
piihs,corporishabicu & moiib.aiiaquoqiFlaiu 
drorum (uperftite mem<)no,amne quodam ibi 
B.iberadosFUmtng9s,(id eftFluuics Fiandrorum/ 
appeiiato. Pnma ac prstipua harum Infula- 
rum omnium eft Tercera > quam & vocant In- 
fiilam lefu ChrtfttdeTercera.Cxngnm hjccab om- 
niparcepr^aldsrupibus & inacccffis velutna* 
tutalimuro , complediturqucfuoincircuitu 
milhapropeXV.Porrum , qui fec ran. nambiis 
ftadonem pr?beat,n6 haber,quamu!S hccus an- 
te Angram cmitateminiuna;crefcenti$ faciem 
mcuruatum,mareadm)ttens, fpedemahquam 
portuspr§feferat>prominence vrdmqj rerrain 
vndas. Hschccorisfpeciesvicino oppido norae 
dedit,vt Angra voGctur , qus vox Lulitanoruns 

lin« 



^ ' 1> 5 T E N t i A 

Ungua cuniatam in cornua Ltinain fignificot. 
Ab ea pa. te.vbi in rnuci-oncm velut in-cubirum 
xiefiinc & acumina-ur.ano-sliabet montes>quos 
Bi-cfflios vocant, qui ita procurrlinfin mare vt 
leparati pemtus a reliquo Inf.ilx ccrpoie vice- 
antur. Alcitudo horum montium tanta , vt fere- 
tioceloitide ad decimumquintum viq-, mlliiare 
'profpedusin nlate patelt. Sant m a-.mmitace 
horum colftmn^dnsli^pideK , dequibusfpe- 
culator , qtiiibicftaffiduus, quonesnaues ad- 
uentareVidet,(isnaproponit. Confptc^is emm 
'natiibusqua; ab dccafu IbHs veniuUcpUta ab In. 
diis^Btarilia.Gainea^ca^i-eViudiAficE^vexil- 

Imn vnumvelplitraerlgicab ea coUu-nnai qus 
in occidencem verla eft,daro infuper figno tuba: 
riquit vcniantnauigiaab Lubtahia , Hilpamai 
VelaSepteacrioms patc.bus , ab Oncntahcc)- 
lumnallgnaproponit,fi q-, hacracione.yt nulia 
Hauis nort animaduerfa autnotata IniuiaiTi ac- 

cedere poifu , cuni hglia lila ob altitudmem 
■montium & columnarucriltotavrbeclal-evi- ■ 

deripoifmt.vndepraEfausInaiis&Tnbunus 

Pra:fldiariorum miiitum macure commoncta- 

£ti,caueremalotcclepoirunt» 

Adradicemdiaimontisarj£eft,Srexoppoli- 

tOaliaaddefetifionemportusextruaa,equaad. 

uenientestiauesatccripoirtupoilant , &quuti 

eo ftatft fub Anchotis , ptohiben ne egredian- 

tur.Caput aucem noti lolum hiuu^ Infuls led &L 
' ' omnium Flandticarum eft Aagta cmitas , a qua 
tribus milhbus abeft aUud oppidOm nomuie 
Prm , qusvoxfigmficatlotum mari imumi 
cinaumquidem mcenrbusfatis firmis,c^terum 
■populononadmodumfrequens.SunttnTeir- 
' cerarnfulaeciamvici-quidam & Caft.lla, vemt 

S.Sebaftiani, S.Barbats, Altaf e^ Gualua , & Vil- 
knouacui^nonuUisaUis-.Putatorlnfulao.Mi; 



chaeUsin lt5gictidine habere miUiaria vigimi^ 
iuntque ineaparuaoppida &pag. complures. 
Pra:c.puum huiiis Inmlae oppidum dicitur Fm- 
UDcLvonm-n non habec vllum ,fed mare hic 
' 16^-e eft impetuofuis quam circa Tetceram: hoc 
■taii-ien comraodi habent nalies quxi^i conli- 
ftuncvt nuUo prohibente caftro vel propr;gna- 
cUlo, inapertumexcurrerepoffintOceanums 
flUotiesraareventisflu61ibufq;turbatut:quod 
iis.qu^ad tercerarn ftacionEs fuas habetit, non 
eft iiiteerum.Et hsc eft cauia , quod haues pecc- 
•srin^E libenteradS. MichaeHs Infubm appel- 
knt InfulaveroS.Mari^s in pcriacomocompie- 
ai credicurmiUiariadecemaurdiiodecim, ha- 
bitaiurquotaab Hilpanis. ^ 

Gratiofa quinque auc fexmilhat.a coiitinet: 
habitanthicpleriqueLufitani. Georg.ilnfula, 

cumprope duodecimmiUiana longaht * duo 
auttriaduntaxatlataeft. FaiaUsVefoad XVII. 
velXVin.extehditur miUia^eftque ccleberrima 
poftS MichaehsScTerceram. ^ ; ^ 

Irifula Flotum compUaitur milha Vll.aqua 
circuer diiobus millibus pafltiumabeft exigua 
coruoruni infula, cuitts ambicus omhino duob. 
fiibctfuemilliaribusabfoluitur. 

Eleuatur Pplus Tercers Infulae frigmtano- 



Mi S p A N I C A / . , 

ttem gcadibtis, qu.-e diftat ab OUffippone vetfuS 
occidentera miUiaribus Hiipanicis CCL. 
VmUm&ingedimma. 
Gicrnic in vniur rfum Tcrceri Infula frumefi»' ■ 

tivmiVepHn-u^^^"" ^ ^"^"f ^'^^'"^f " 
noh is fic,qm iongam a^tatem fertc poflit : vnde 

qui fuht Ang...'e cmes opuleptiores , ferc vtun^ 
tatvinoexMadeia&Caharl.slnfults.mpoita- 
toHabetpri'tereaIn{ulaha;cpifces,carnes,c2- 
terafque resad aiiWoniam necelfarm, quanta 
fa ftic at. Oleum non producit , quod eX Lu hta=^ 
niradfercur. caret fnihpet fale 6c vali, h6l.l)bus, 
quod argUiam figulinisopenbas aptamhoha^ 
2eat iaueniunturin ea Poma Pevfica,Ceuia, 
Pruna, huces & caftanes , hqn tamen .n m.gna 
.abunda.uu.Frequendoi-aibipoma,p.ra, maua 

citcia,aurea , Hmoma, & iimilcs frudtus arboi ei. 
Gipn.tfolum liberaliter brafficam , rapa, cau.e, 
herbas & ofera,inpnmi^ grahieh adiac.e.idum 
fsnum. ReperituchicplanraVitis fotmamie- 
brxfetitans , foliistdmeain dmerlam Ipeciem 
abeuntibus. FruauseiUsnomihantutBacates, 
excrefcuntque ih eam magnitudineta,vt hnguu 
fm-guks pendant libras . quariquamnonma-. 
ano vendahtUt prec.o. Pr^bet h.c fruaus pc^- 
cipuaSplebidehcias.inprimiseuttiLuhtamsa* 
u.deappetentibus , quanquamfrequeht.apre. 
cmmd.mihuat. Creic.tiniuperin Terceratai- 
mencifpecies, nifl quis lcgumenappellare ma- 
hc,formarotundaad.hftarp.f..Appe!lancvmgcJ 

iunfam. Guftus e.us palato graciflimus , qiian- 
quampelUcuhccgacmquap.fomduciore.Cu- 
queapud exccrasgehcesinmagoafichoc legu- 
■,!,enexift.matic3ne,inn..caUfodob..cuuilagi- 

hahdi s porcis. IiiUehitur prstcrea i^zmm ^n haC 
InftkpkntaadhOminis^ilurgcnsakitud.nem, 
ffu£tumomninofeiensnullum,nccvii.aluier- 
uiensvfui , a.hquodradixeius tahta. eft mollp 
riei&lubt.licac.s , vtmftarlaim-kric^fit.nco- 
Us . quuamacerialeaosculc.talqueiuaskrc- 
unc, V t nos folemus plUmis anfennisi vel ia.-.a o- 

Aues rapaces &carhiuntas hic paUcas videas 
contraauicui^ , o^uasCanafienles vocam.pal- 
futih.cfaaisaami.-.ibusvohtanc , quibusdic 
fatis non poteft , qtiintopere tuft.cnnlidientur 
cum magno cas vendere polllnt prccio. Magn 
hicvbertascocurnicUm,gailihavumqueMeiea 

^ndum & Ai-i-.canarum. y£ftatemultnni.tto 
recapitlnturp.ices : fedhyememareimpetlio 
fmspiicationemnohpetmittit.menfibcisenlt 
khiSatio, Febtuand , Maf tic) & ApnU.vr & S« 
brembri feref mpet agitatur ventis frUctibu. 
que. Solum ipfum fcequehtibus clmis coUict 
hlque afperarur,ahcubi etiam petcofum a iui 
cremibus in apicem exqtTifuUm rup-.buS,& lcti 
p,s tamacutishofrenr.bus ,^ vtmgtedieniiui 
planta^ pungant fecentque. Nec tame n ilet. 
aut inanes iunt coUes ifti , cum inter .nedioi 
pides emiheaht vires,quorum foliis arit.uotci 
pore penicus obteguntur, vt muan (abear,qi 
paao vitesiricancaafperKateradieesageiepc 



P E R i S V L A S k t 
/iiih Motlauteiti liabentviiieasmlbcisplanisi 
fed abiindantcampeftria frutnento &glafi:o fiiie 
heib.i, ciliiis vber pfoiiehtiis itiprimiS cil^ca 
j?raiam oppiHam,Obreruati5netirHen dignnm 
fcrt:,cnifcquidfLunienri,vini,fi-u(5l:uumqueiniiac 
j^roacnic infula, vltra arinum botiiracem rUatTl 
iion retihere. 

Ed Tcrcera obnbxia freqiieritibtis terrse mo- 
fibus,habefqiie hincindefomitesfubterirarteos 
ignis Sc crateres patentes, repeiriuiittitq- cutfi iri 
hac tum in S.Michaelis Inftila caminia iiardra 
fadli, c quibuS vapores denfis permikti fumis af- 
furgurlti vt verifitnile fit,hdmumirivi{ceribus 
penitus aliciibi exuftaril efie. Fontes hic ttui 
fcaturiuntadeo calidi j vt in eiciriirii aquis ouuitt 
cxcoqiii pdflit, haud fecus ac ad igneiti; Ter- 
tio ab Angra milliatifotiseft, qiiilignum iiia- 
quas fuas pfoieituiu in pdtrani fblidifiirtiaiii 
contiertifi 

Cedrotitm infuper iri Tercei^a Infula tatti cd- 
|)iofus pl-ouenrus, vt mde naiies fabriceritur, 8i 
toateria fecetur ad iriftcucndurii focdm. 

Ahud quoddaitl ligni geniis ibi efl:,qiiodSari- 
giiineum vocanti a coioremfattguinis ttiodurri 
rubente,exquifit£epuIchritudinis.Sed&albiffi- 
muni ibi inUeriitur &flauumiricrocicol0rem 
ligriurai vtruitique ttiagni db {Jtilchtitudinem 
precii. 

In Infula Picoarijorcrefcif , quatiiindigeri^ 
telxo nominant,cuius tanta eftsftimatio.vredi- 
6lO Hifpanoirum Regis populo nori iiceat il- 
lam atborerii vllop36lola;defe,veletiamattin- 
gere , cum eiiis ligni fedio ceirtis tjuibufdam ho-i 
ininibus priuilegioregio niuriitisdilnraxatper- 
riiilTafit. Duritieseiincredibilis,rubOriucun- 
diilimus, colore Vndulato & fpleriderite, cre- 
fcente nitore ligni cum cempoiris diutitrni- 
tatCi 

Aere fruuritui: dniries hse infula; dptimd Sc 
faluberrimojvt pauei ibigrafrenturittoirbipO- 
pulares , praerei' Vriurii , quem Lufitatti fud qud- 
dam vocabulo AR nomiria n t , cuius itl eft ingC- 
tiium, yt hominem infigniter debilitaturri fabe- 
fcere faciaf Vel fotO corpore, vel ahqud eius 
membroi AIiusihfupcreft,queitiiidem Lufira- 
rii Sariguinem appellarit , cum ceftaqu^dam ex 
tnaferia fartguineacircaoculdS ertimpunt Apo- 
[temata,vel etiani ih aliis faciei autcdrporis par. 
tiblis. Orif ui- aut ertt vt raq; h^c Sgritudd ex rii- 
ttiia qudruridarti locorunl humiditate, quandd- 
^ue etiam ex veritorri m vehertientiaj quorurii is 
Eft impetuS j vtridn folurilabrepcosate<3isim- 
biices, led Sc auuHa a domibus iaialonge lateq; 
difiiciarif,adeoqj ipfum ferrucorifutnanfianim- 
iduerfiim eriim eft,cIathros ferreosadbiachii 
btlrtiani craffifiem , quibus inuriiebantutfertc- 
[Irs aerarii fegii , intra fex annorurii fpaciurii ita 
i^f ""s exefos confumtosqi fuilfe , Vt ne miiiimi 
ligiti quidem modum iupefafenf.Qixiri &ipfos 
inUrorum lapides cdrrofds& pfopemodum ab. 
umtos poftfemo defeciflrecdnftat. HtJicntalo 
n obuiam eanf , folentfrontifpiciaxdiumftia^ 
furii miinite lapidibus e rtSafisfuriddautlittO' 



di( i s Ef Alias. I ijj 

ris crepidine pefitisiquibiis fifmior aducrfura 
violehtos iiios flatus dufatid. 

Grariofae Inful* rdrita eft inprdciuceriddd-i 
niili,s geheris fiuriiento vbett3S,vf rtoriparuiii 
ipfi TerccraEfuiaminiftfet. Gdorgianaabundat 
fyluis, riemofibus & moptibus , iri quibuscedri 
dltiflime aflurgunt-gignit & glafluiii hefbam. 
Faialis vber eft,& iriftruauni velut penU ow 
rtiniuHl f ef um ad Vfus vit£fe rieceflaf iaf urti i felix 
cajJtura pifciUm & paftura gfegiurti afmehto- 
rumque. FfuaUs vefd arborei laetius prdue- 
hilint iri Pico InfiilaiacCedenrefirtguIaripriui- 
legio TdATo arhdfeiciiiUs lignUni in quanto fic 
precid fuperius dixiiilus; Pecoris in Hacvisin- 
gerts vini.quantum invruSincdlarunifufHciarj) 
pdnldrum omrie genUs eciarii hic luxuriai in- 
pririiis aurantiofuraicuius fapor multo quani 
alibt perhibetur paldrd gracior. Florui-n infuU 
|jafciiis & flofido ftrata fo!d vriiueffa pfope a- " 
ptiilirtia efi, parUis magrtisque rturfiertdis ^e-s 
cudibus,vndemagriacarniunihicvilitaS; 

' MORES iNSVLANdRy 

Qui Tercerani Irtfukni iricoiunt, velfunc^ 
Lufitatti^qUi patris fnae mores & viitendiob- 
feruarit confUetUdirtem : vel funt indigens In- 
fulahij qui vt Hifpartofurri fequuntuf impc- 
riuni , iraL qUoque rif us & rtiores. A vertationei 
penitus abftirient omrtes, non inftituto quo- 
damifedqUodprstef paUcoscunicuIosfcraeibi 
firitnUlls.QuiprimiFaialem Infuiamhabitaue^ 
runf ,Flaridri fuefunt, hirtc nori folurii riatufae 
quodaril ac ofiginis dudlu i3elgarUitife(aantui: 
geniuni,fed & ftudiOaffedant. TerGersincoIae 
laboridfi funt irtpriiinis, foleftcs iri cdleridis 
gris,eftque eorum cumptirni^tfibuenduniiin- 
duftris, quoti vines ih ipfis fcrUpis rupibufque' 
fxtificerit, qtianquam id Vix fieripoire videatufi 
CorifueUere frumenturit, quod iongiUs (jUani 
Vniusannilcnium rion ferr , niagnoftudiocori- 
feruare fub terta in quaftuiti aitt quintum men- 
fem^Habertt dmrtes Pra:ije oppidi ciUes pfcEgrari, 
deraquandam ciyptamfubterraneamvnam,an^ 
guito driftcio , ■vt rtdrt nifi vni horaini vektt per , 
pUticUlUm ingrelTtts pateatiin hacfecOndurtt illi 
fruitlehtum fuUm.certis rtocisdiftindiUrii. Factai 
mefTe quiUis ttiticuiti fuum iricortditOfiuiiiil- 
lud ihfert , ibtqueferuatk mertfe lulio vfquead 
inifium lanUafii. Ibi ortiries eltrahurif , quoii' 
Cdndidefant bdnum infegfuitique , qUainuis 
fint,qui plus irtdendndemantjquam opUsha- 
berif,reiiqUo ibidlutiUscuftodito. Vbi pef tera- 
pUs ilhid fubterfalatuit,aflefuaturdeincepsiii 
ciftis,heceftpericuIuravefrainatiOhi§; Mosefl: 
apud aifatofes vt Isobus qnos aratro iungUntji 
peculiariai impdrianf rtominai (quod &in Ger- 
mariiaialicubifierinoUittius,)quibuSvoCafi,fta- 
tim agriofcunf vocem impefiUraqj tnagiiifi.Ar- 
culariofurii ac Scriniairidfum magnUs hic nU- 
rnerus oblignorum elegantifiitmdtura cdpiamj 
quorUtritariicnihfabficahdismcnfisarcuIisque 
ligneis rtequaquim ea dicxtefitas&folertia,qU£d 
Aleiii^fthicorum, praecipUe in Vrbe ^Jorimbef- 
: Aa ga.Pd. 



^^g POTENTI 
ea Potiffimum Tercerenfmm ftadium in her- 
balfati fiue glafto plantanda: San-Manano- 
rum vero jn claborandis roca vaicuhsjcr- 
reis^ 

^ Opes eorum & diuim. 

Potiffiraa in Tercera Infila negociatio de- 
bctur elafto hcvbae,cuiusgratia Angh, Scoti, 
Galh,huc pauigant.fua pro illaherbapermu- 
tailtes mercimonia,non fine vttuifque partis 



HlSPANlCA 

fumtuum militarium magniiudine qiieftl fuif- 
fent, deque infolentia mihtum ,poliiCiti fefuis 
viribus defcnfuros oppidum : Prxfidium inde 
deduaum cft.Cum autem Cumberiandiae To- 
parcha, Angbs,ciues leuipugnafadiiTet, capta 
Infula demolitus eft arcem , & torhienta belh- 
ca in mare praecipitauit, abdudis quae in fta- 
tiotiefuerant nauibus.reftitutuniigitur eftptK- 
fidium. 



lantct, iin.iv«>v^- — , ^ . . 

lucro, Faciuoc &.Infulani rem , ex d.uenditis a- 
iiibus CaHadcnfibus,quarum hicmagnusnu- 
inerus,&apudexterOidignitasacprecmm Bo- 

ues,cum in hisInfuHs muko maioies &pulcrio- 
resfintEurop^is , magno venduntur. Accedit 
pecuniacx opfiribu s dmerfu Hgncis,minut2 di- 
liaent a., qu^ ab Hifpanis caro^emca aUehun- 
tnu C«terum TerceraeLifukfuustahseft,vt 
tommodiffimus habcarur ad recipiendas clal- 
fesabOccidentahlndiareuertcntes,quaEhicde 

recelfanis fibi in rehquum iterprelpiciunt,& 
viciffim iua bona important, vnde non parus 
huic Infuk accedontdiuitice. HochabetmaU 
«uod Anc^H Piracicam facientes, perpeiuo circa 
haslnfuks vagantur,inhdiantes Hifpanorum 
nauibus, fi quas intetceptas auro Indico emun- 
aete poffitit. Hac prsdandi Ucentia tetnts mul- 
naues ,decluiaris his InfuHs, Piratas effugere 
c0nahrur,priuatis Infulanis eximia lucnparte. 
Ad FaiaLem Infulam frequentius appellunt An- 
aU,abund<ire cam giaftopertotumannumlxN 
?ntes,QiiiFlorum Coruorumque Infulas habi- 
tant,pauperes fere funt,redaai ad inopiam An- 
olorum Barauorumque Piraticis nauibus ,quae 
femper hic velut in fpecula lacitant. 

B.obur&vires. 



Eft Tercera Infula Naturae beneficio fatis 
munita pixM^ rupibus , quibus velut natiuo 
muro vndiq; cingitur,funtq-, alicubi ui ipfarum 
rupium montiumqiie cacaminibusarces&ca- 
ftella extruaa. Angra ciuitas firmahabetmos- 
nia. Ad radicem Montis Brefiliimummentimi 
eft,cui e dia^etro refpondetahudcompar,ad 
defenfionera Portus.quibiis prohibentibus.na. 
. uis vUa nec ingredli poteft nec egredi. Alit m 
hac Rex Hifpanus perpetuo prsfidii^m hgno- 
rum quatuordecim,qui cum ohm Luficanifuif- 
fent,noftra tempeftateH;fpanifunt,Tribunum 
habentesHifpanum.Sunt autem himihtes per- 



TLatio Gubernandi. 

Cum Angra ciuitas caput fit omnium harum 
Infttlarum , habitat in ea Prorex , & ius dicit in 
tribunali iuftitia:, roagnavfusauaoritate, Non 
hcet petegrinis circuire Infulam,quod purcntur 
rimari adicus. neque equo animi gratia vchi: 
fuitque cum mercatoribu$ihterdiceretur,ne^ 
loco vendendis mercimoniisconftitiitodigre- 
derecur longius.Erac autem ei rei peculiaris An- 
gxx nominata platea.a qua egredi extraneis 
non Hcebat,nifi penitus difceffiiris. Maior ta« 
men iis hodie libertas: cum ire hinc lade per 
Vrbem Infulamquc hceat , nvbn W(&to eam G,ircu- 

i-te. '^^■^^' 
Religio. 

PrjBter CathoUco-Romanam hic nulia alia 
auditar.Eft in Angtaciuitatefedes Archiepifco- 
pi & Ecclefia MctropoUtana. 

MO S AMBJC A IN SVLA. 

Diftat bjec a continente ad dimidium millia* 
re,eftque idem ciuitatis nomen in Praffio Infula 
ad litrus Melindae» Cii:cuitur Moffiambica qua- 
tuor ftadiis,plana rotundaque tft^portum ha- 
bens ab acceffii vyitorum immotum cumap- 
pofito Caftello. 

iiyAtirA s k^Gionis. 

Tota fete Infula palmis confira eft; funt ibi 
malaaurea,llraonesCitri,B<««»^«<w.reliquifru- 

dus arborei famiUares alias per Indiam , hic de- 
fiderantur.Frumentum,Oriza,reUquaquelegu 

mina Mque viduaUa, item telse lincK & eiufmo 
di exlndiapetendafunt. Armenca,Oues,Ca 
prs , Porii , GaUinx in copia& precio viliffiimi 
ibi parantur. Sunt ibi GalUnae,quarum penna 
c^rnes & offii adeo nigricant,vt coaraeinatra 
mento clixs putentur, fapidiffims & reUqui 
iongemeUorcsfunt. 

Ni Ua penitus aqua dulcis adcft', quae poti 



habentes Hifpanum.Sunc aute m hi m. ites per- ^ _ .^^ continente ex loco a Lufitan 

^,etuo arcibus caftelUsque Fa-fid.o^iullo modo J ^ociraro, &reponenda in vafis lapide 



staues incoHs,cum militi permiffiim non hr, 
inuito centurione munimento egredi aut fpa- 
ciari percampos: Hincfumma per totaminfu- 
lam itinetumviarumquefecuriras. Eft.n oppi- 
do runu Ddgada fignum Hifpanorum vnum: 
in Infulavero San.Marianapraefidiumnullum: 
, quod vndique conciofa fCopuUs eo opus ha- 
bere non videatur. In Gratiofa paucifuntmi- 
hces, quod incolas pauperiores dtiam fint, quam 
vt numerofum praefidium alere poffinr. Dqr^ 
ta oppidura eft in Faialii.ifula, caftrumhabens 
fatis firmum. Cum autem ciues aliquando de 



Cabafeta vocitato , & reponcnda in vafis lapide 
exlndiaadue£tis. 

Aer nec teiTiperatus ,neque rcgio pcr ie ali 
falubns putatur, propter immenfum Solis c 
lorem. 

MORtS 1}^ Cdt^ARVM. 

In haclnfula quadraginra ,aut quinquagin 
ad fummum Lufitani vxorati habitant,pra:t 
quinquaginta vxoratos illos Lufitanos &M 
fticos(dicuntur autem Meftici, quicunque 
parentibus Lufitanis in ladia naii & educ 



Per iNs vxAs Az 
funt, fbnat vocabuiiim idem qmd Cchiigcms 
vcl pai-cicipiiim» annumerantut Lufiranis reli^ 
quis) habet infalacrecentaquadring^ncaUe tu- 
guria indigenarum prdprid, qui patom Lufita- 
nicis parcim aliarurn Nigritaruni mdribus vtiiii.- 
hir. Quotcjuotvero a Monambica veifiis proi. 
xiiontonum bbns Ipei habitant.funthomines 
feri & fylueftres » viuerites iilote beluino , abfq} 
vila ndtitia vcri DEL CucrunC nudi omnes,foIi 
mares Ad prcEpiiciiim habeht panniim ddmb- 
dum exiguumrelisatum, mLilieresa mediama- 
iir.liatum parte ad medidfeiT^bravfqjteguntiir 
tela bombaclnagryrea. Sediiquicontinenteni 
iiKolunt nuliam corporis jiarrem teguiit. Suilia 
& porcina caro prdeftantiirimaomniumc}iraiu- 
bcrrima MoCimbicx habetuf, & G gegroci§ car- 
hes omnind interdiaa fuetint , foia tamen por, 
cina ob bdnitacem excipicuri iSTemint cslibi in- 
iiii.ini inhabitaiepermictitur. Regulus QUilo- 
eliiis olim ddminatus fuii: iri iiaclnfula, liabi- 
tantibus ibi Mahometariis, quorum pir*fec1:iini 
Arabcs Zequcnum nominaric. 

OPES Et DlVlTiA : 
Aptid Sofalam.urifodinxfuritsqu^diftatk 
VIo(iamhica,vtrfus capiit Bon^ fpei centiim vi^ 
;inti miHaribus.Eft ^ aliud peciihare quoddani 
;enus uiiriers Liifkariis ^iiiam deBotohgoenM- 
w«/^o»fiuearenaaiu-idi(aum,quddarenamqui- 
lcm fnaparuitate &minutiis refertifed taril pu- 
um p 11 1 um que, vt iluilum pr?ftan tius fit iri totd 
3rientei Capitaneus Molfambic^nfis iri arce 
idfals ciiratorem habet, & quoranms geniis 
juoddam nauigii.iiiis p^w^rfw^didtuni* bis ter- 
le eo rairtit j illud fanelittUs iegeris auruni ex 
petit,mox in Mdlfambicam apportari- 
lum. Nauigium Pangaioi e leui &raro iignci 
;onftrU(5tumindn nifi furiibus cdlligatum eftj 
mlld omnino clauo fetreo irilixd- Afflrmant 
'leriqae.aurifodinas Angold vocitafasi& abal^ 
cta Africae partd pofitas haud longe k fddinis 
iofals diftare , nec vltra trecentJi ttiiilia ab iriui- 
emabefle,acciditq; aliqiioties,vt Nigtitatmii 
iiqiii pedeftriicinerdab AngolaSofoIam vfque 
Tofecti Cmti Capitaneus Moilimbicerifis ter 
eritum mille ducacdtiimreditusbabetpeirtri- 
nniUm ipfi definitum, hitc iumma coriftituit 
un torinas nduem,coriftateafummavtpluri- 
lum ex aiiro,c]iiod exSofeUMonomtapaa^ipCi 
duehicuL Ex Mofl^ambicainlndiamdeporta-: 



o k E s Et A l t a s. . j^y^ 

tur Auriimj Ambra,Heberium,Ebur,Maricipia 
vtriufq-, fexuscompi^ura. Suiitenimrobuftiffi- 
rtii in toto Orichtelnecalii tani Fceda fetUitia 
facileprjfeftant. 

^ i^O BVR E f TPiRMlTAS. 

Eft ibi Caftellum miinitiflimum & valde ma; 
griificum a Lufii:anisere£tumintra ciccenniuni 
auc eo amplius > & eft vriurii ck pr^cipuis & riiu- 
hitiffimis idlficiis quotquoHunt in India.Nul- 
lumfereibipr^fidium.exiguamrinitidnector- 
riieiita ahrisiie apparatus AdeH.Si irameri necefli- 
tas poftulet,obfti:idi fiint Capitahed Lufitani 
cciniiigati cjudtqiibtinealrifulahabicant,quic)- 
mnesiri prdpugnationem Caftciiui?ararit,hec 
criimaliudpropugnaculumpr^t^rvriicum hoc- 
ce caftcum pei: tdtaiTiIrifcilam ereaum.quoea 
defendatut.hitraipfum Caiiellumcifternspai: • 
fim fa6ti Sc plerii aqu^ dulcis farit,(jiisintei 
gtoannofufficiaritfiitaneccflitasfei-at. * 
MODVS ADMlNI^TRATlONli. 
Forma pdlitis qua Lufitani infuiarii admini- 
. ftrant,ad eum fe habet modumiquduis triennia 
CapitaneUiti,quirggianegaciaexeqUatur,per- 
mutant alid 5 tum quicurique i:eliqua officia ob- 
eunt j & ipfi proiiiiione fada ex regis Lufitani 
grat u finguiis trieriniis fibi fucdedurit.Si qui ho- 
neftidres iri i:egia clafl^e ftiperidia feceriint , ii pro 
cuiufql coditidne & meritisdfficia illa in illarei 
coperifim acc:ipiut,ex quibu^ fua lalafia ipfispro- 

txeniunt,iuxtanegotiationesex£:rcerites,Viuunc 
eriim libere & expropirio irigdriid quamdiuin iL 
lis tcgionibiis degUnt; S^md iri anrioexMdi:; 
fanibica in 1 ridiam t ranfmittitur,idq-, menfeAu- 
guftd vfq-ad medium Septembrerii, quaedrife- 
da mariencium eftin indiaad menfem Apriletii 
vfqueiquo anrii teriipdre teddmtveatiMdn/oeni 
^ui Moflambicam comitaritiif eurites. Prseter 
Capitaneum neriiini riegdtiafionem exefcerc 
litet,exceptis Lufitanis qui Mdflarabicarii vxd- 
f ati fimul incolurit. 

i E L I G I Oi 
„ y£chidpes qui irilnfulaPraffioi vbieft Mof- 
fambica,habifant,furitChriftiani:reIiqui,legeni 
Mahometariam dbferuant,ii videlicet,qui ante- 
quam Lufirani Infjlam ferieferit,cUrii ^thiopi- 
bus ad mate fubfitra, curiique Mahomefariis 
tomraefcium habentes,religidni Ttircicihd.: 
rinirta fua dederunti ^ed quji^ocantiir il«/?ic/ ergi' 
Religidrijem Gathoiicim afFedtiflimi funf. 

3E INSVLIS LOCISQ^^E TERR^ CON. 

TINENTIS, QylBVS LVSiTAfsII>f i^ISPANI PEft ASIAM 
potiUntun&pnmo quidem de Afmufio Oppidd & Infuk. 
i Rriiufium Potentiae flifpanic^ ideoacceri- fum pfdpugnaculum prope cJeftrfurii ocdxvi^ 
J°' r R^gi Iberd uit:fubirt^in,ftfantibus AnglisBat u3^^ 

p.da hadlenus obtinuit,donecalterdabhinc Armufium veffus Septcntriohem PeSam e 

rum conhho & ope Cqudrum iri Hifpands tmtiadzo.milli^riafubiacetquezvi sr^^S^^^^^ 
pUcabile odrum plus fatis nofutri eft) ma- ^./«^ W '^'^ * 

iam.egn.pancrtitmpnm,saatemt«fitan«?. InfuU petroftjaflim.folumotnriihoft^^^^^^^^^ 

k«» i iieqUe 



» p o-r EN T X A His P A N iC A 

«eq«efcndmi/11os,Beq«epai.iiahabem,qum ^^„^„„np^fi^ ex prouinciaCaraconc» 

.orua. G e P-™^? ^^^^^]^';^^ ^;,^^^^ Lro^d.n-a^m ,eK Aubia runrUHs vadaAto. 

„,a«.opporcuaKatem,mhj.oaaac t^^^^^^^^ ^,1^ mVa«^ orie^^^^^ 

hu.rq; .^^^^^ --^J;^ 7'^ ^^ fouu^ M.M,qxu eft mtcr.4^Ro/^^ 

Amiemos,funt&ycnetubiquuen^^^^^^^ ni vocant.cftaute-mform. e- 

.Jiong47cl«.e.argcn..quo4.a. 

f r trelS^^^^^^^ f-<l— igotiantrtrm &nationum ,fcien. 

per ^ftarem , qua= eodem ^ " ^^^^^ ^^^^^^ aum , quotanms eo duas hominum peregrmo- 

rf''''^^^^;^:^^^^ ramc^led.ones,GaffibsacCarauano.a.a.s„ 

lis&cuor aaeli, vt ncanai Dasi § H aduentare , qui pedeftd itinete ab VrheSycm 

,^iaareplet.aorm,endum .^ ^^a.^um.^t.^A^'?^r. 

^"""•^"bo^rrm ^^e-^^^^^^ ^Tr'.poU qu. eft ad littusmansmei.terr.nci, 

poreambo fubaquamdcme^^^^ uinere uium dieram. Congregano ea iuie 

;vfque, Tecta aomorum compta^iiata mm , aifponitur ; Imperatof 

"^^:^::^^ Sf:^!^uo.nmsmAp?ih^SeptenIciC:. 

.aei: &lux<i»eipenetret,quoai c ^ pitaneum conftituit, fui ahquot ceiitunas la- 



rari ,quos ex aqux potu nafci exiilimant, C^ura 
f/ iftbrura vci-miumhacceft,vtquonaieporaun- 
' cula vermiculi ex crur^ extrahatuc, fuper cul- 
' ^4Tium aut pennam cong'omeranda quaquavi- 
/; ce,idquetamdiurentandum,quam dmverml^ 
i culus trahentemfponte fequicur.Vbi fequimci. 
V Pit aEarius.abfiftendumvfqueinalterumaiem, 



nauibus confcenfis deioae Armufmni yfqu* 

vehuntuC. a:\ 
Notunj: Mercatores , quo tempore Citti.a 
proficifcatur , vnae tempeftiue mcices fuas & & 
ituieri parant , conquirunt congreg.incquc fi- 
mulCamelos,DroiticdaiioSi,^iutos,Equo>>VG- 
nales pro cuiufque commoaitare. Numerui 



Y pi^-§--'^^^^^~^:^^:E^'^mo quotannis in Cafela co.gtegatorum excurth 

^,^ulnusprobe_obl.g ndum^^^^ J.gulis vicibusaaquinquevelfeimilUahomt. 

^ recennnonfalit0:hoc modGmtiad.esdece j,^. j ^^]^,^^^^^ ^^^^ 

e.trahunt.fienimveimKU^^^^^^^^^^ -^0' m^rcibu/a Ca..e1oCum dorfis vbia 

rmc , non mh maxima moleftia dcnuo app . aependentibus. lanicfchari faluos eos & 

,; henden,dihinc. gene defenfos contra Arabes ctebroirruente 

MoresPopuU. deducunt. Itadifpofinquadragintadiebr.spe 

Idem his prope viuendi genus ,naem ferme deferta proftcifcuatur : ternis quatetnisue aic 

mores qui Perfis Aiabibusque. eos igkur cur 1,^5 (emel aqu« fontesobuios habent, vndea 

' hic latiuspirfequiaebeam,caufamnon video, quam hauriant, quam in animahum peUibu 

cerrusaeiisfigiUatim ioqai,vbiaa Arabum Per- talivfuiaccommodatisfccumvchunr. Sequuti 

fa.umque recna inftituti noft'ri raiio & feries ^^t prsterea exercitum non pauci caupone 

ftvlum vocaueiit. necelfaiia fecum veheiites. q.:^ comeatuno 

OpesAmuftorum. fetuiant. Sub noaem cuiulque diei cont a 



nii /vingenseftibincgoriantiumhcquemia. Decurans cu.puuu.^"- — — - -"r;- 

^;^.Sc^mtot^.Inaia., Arab!^,Per. proficifluntur ad cm.tarem^ vfque 3af^^ 

t Trrck L quarumcunquealiarumvicina. tr.nfeunres Babyloiiem. hoa.e Sagadcyoo 

um nar^^^^ tam. B./«.. conftituu,aaaiesahquocr^^. 

!rhabebisibrPerfi.,TuLcas, Armenios,func tum aenuo congregantur n. qui negoais fii 

& iWen ;qu em^ confeais iterdmTium verfusremetir.cosita. 

tliie eo exhidu aducdis . qu. de.nde Venenas iis congtegatis , fimih qUaante difpofKione A, 

vrqueindeperfetuotur.ViciflrmautemArmu. repetunt. ac„fl-,u,„ 

IL vndiqLque cx aliis prouincis, U regnis .Pr^fea^ura ArmufienfispoftSofFalam^Mc 



. PeR AsiAM Atq^VE I>j DIAM 6r 

•ambidimqne eft bihnium bpulentifiima per 
roram Indiana, H.ibet enim nadssqnasGo^mi 
icngiiUm, Chuut^Mafuite ^^tcitAe in alia viciaia 
regnamittit, nec vlli licitiim eft, merccs vcldif- 
iraheire vel coemere.aiit naues orierare,nifi Ca-i 
pitanieiis piior pro naai faa cocmerit, qiinii- 
rum ipli opas fuerit,naacmqiie {liam innaui- 
garionem expcdiueiit: nec tameri facit hocex 
aiicjuo fpeciali regis indultojfcdquodiprefibi 
ieam pbteftatem arroget;RexIongiusindeab- 
eftjquam qui Jiuicincommbdorerilifdiumad- 



hiberepoilk. 

Priuilegium regium Capitaneo conceflumi 
iiuHuni eftaliud , quam vt prxter ipfum , aut cui 
ipCc poteftatem dederit, nemo equos in Iridiani 
hiictat,idque fane fir maximo ipfius emolumeri- 
lo, equi entm gerierofioires maximo precio iri 
India veneunt, ia;pe eqaus 560. dut 660. Pardtt- 

venditur,qnoiam finguli faciuntloachimi- 
tam talerum. Tempus nauigatioriis, qux ex 
Goa veifus Armufiani inftituitur, menfibus la- 
iiuario,Fcbru,ni6atqueMai:tio,itemSeptetti- 
briatque Odbbii commodiflimum efti 

Robur Sc firmitas huiusregniinmuriitione 
qimv. Lufitani in hac ludila-erexerunt, bene- 
que munierunti confiftit. Litraipfum caftel- 
lum,ciftern£B paffim faftje & plen^ aqu^dul- 
cis ruat,propterinopiam aqufeliuius regionisi 
licut in MolIIimbica. Caftellum magno prafi- 
dio,munitione,tor:nentiiialioque apparacu beL 
lico defe,i)ditar, vt Mahometaniuiobedieritia 
tetincantur. Omnia klk Idca nbnadeoniagni 
hioraentifiinr/ 

Modiis admniflfaiionUi 

Obferuarit Lulicani ratibnem viiteridiiHhac 
l-cgione vfiratami PriEfedus Gaftelli fequitur 
saldem Ieges,quas casteri qiii in vicinis locis,- 
qui RegiHifpanbrumdeHotifurit. RexAirma- 
fiorum in hac Infuia habitat, fed excra muni- 
.ionem Lufitanorumi Vfu apudebsreceptum 
iftjVt quicunque iri Regemeligatur,isfrattes 
[uos ad vnum omnes, maresque fanguirie i- 
pfum prbxime attingcntes i eftbllis ocaiis excs- 
Cet.-excaecatos lautiflime deindefuftentatquo- 
idvixerint; 

Statiitumeftcnim ArmufibtuiTi,vtnembcs, 
:us Rex ipforum efle poflitjexcaecantutcorifan- 
Juinei , vt Rex regnet fecurior , & qiiietius re- 
jnum poilideat,motuum eaufis itafublatisv 

Religio. 

Rex Armufioirum vna curiifubditisfuistra- 
litiones Mahometi obferuat , fecundum Perfa- 
:um explicationem ; fed quiexLuiitanisproge- 
iiti,conuerfi iunt per Patrem CalpatUm Bcr- 
timri Zelanduriijlefuitam. 

DIV S IN SVLA. 
Dius Infula & Ciuitas a Sindo fluuib 7 6 .mil- 
iiaribusdiftatjcum continente continuaj 



QualitiU Hegionis, ' 

Infula fuaannbnaaburidat, habetquepeco- 
ra & alia vitas neceifaria , vepote boiies , porcos, 
ones,ga!linas,bucyrum,lac, cffpe,allmm,pif^, 
fab-is,&c. quxcunaatumcopiajtumbonitate 
Belgarum prbuincias fuperant. Habent & .ca- 
feos fed contumaces adraodum Sc nimium lali- 
ros,haberit &pilces fiiiros in magna copia.Car-. 
nes fiimo indurant , fapore opsiimas , & in mul- 
tum tempus duraturas , vt apud rios mofis eft 
linguas bubulas fumo exficcare. 



Mor^es Incolarum. 

, Diurri ihcolunirLufiraniproiiiifcuecumin- 
digenis, quemadmbdum eciam fit Armufii 8c 
in ireliquis Indiae locis Lufiranorum difionis. 
Lufitarii moribus pacriis Vtunrur, &indigens 
viciriorurii mores hucufque retiritjenmt , vt 
pbftea dicecur.- cohuerfarione tamen qubtidiaaa 
mores Eui-opei itagis lecipitmcuf. 

Opes &Dmtm 

_ 'Eft inhacvrbeportusccleberrimus&rnegc)- 
tiantium frequentia magna. Licet nullofuo 
prouentri fuftentetur fola commoditas loci. & 
quod medfa iricer Cambaiam&Sindaminrer- 
iacet, eam omnium retumabundaritiabeatam 
faciunt. Vrruriqiieenimregniim,Sinda yidcli- 
cet & Cambaia,longe fcecundiffimui-ri eft.Hinc 
fit vt qdouis tempore in Dio reperia^i quafcun- 
que nationes peregrinas, Turcas, Perfasi Arme- 
riio^, Arabcs, &q ve6i;iga!ia_in Did Liifitanis 
projariafunr, Sabfiftuncibi quotquotBenianij 
Guirurara^, Rtimbffi & Perfs per Cainbaiarii 
verfus rubrum mate negociantUr,raefces \ el ex 
hauibus recipiendb , vel eafdemillis bnerandoi 
iiec eft loctis commodiof ad finus oftia & Caput 
Garabai^. 

kebur &F!fmitds. 

Lufitanilex permiflii Regis arcem exciraue- 
funt, i-nrinieruritque, vt inexjpugnabilis hodie 
videatur f eam Rex Cambaiae arcem bis cum ex- 
ercitu & regio fatellitio bbfedit, Anrio videlicet 
1J39; &c 154^. fed a Lufitanis ftrenue defenfa 
pefftitic:dequovideChrbnicaLufitanica; ' 

Modiis Adminifirdtiom, 

H.^c Jnfula fuit ohm pSl-opria Regis Cain- " 
bai£E,vt quaEinRegnb&littoreilliuspbfitafit; 
Lufitani ineaexpetmiflhRegisatcemexcitan- 
tes , paulatim & Vrbem &Irirulam' fibifubiece- 
funt,qui eamvtreliqualocafujEditionisinln- 
diaadminiftrarif. Arcerh inexpugnabilemtoii» 
f ra hbftiuiB iifipetiim ef exCrunt. 

Daman&aiid. 

Indis: littus ad oftia finus Cambaiae iricipifo 
liomen ibrtitur ab Irifula Das Vafquas. atque hoc 
in loco vera eft India Orientalis, prastef iliud 
habet nbmina quaedam particulatia : dicitur 
fcriiraeadem Moflambica, Melinda,Armufiumi 
Aa! ? / Caiii= 



2_18i, P O T E N T I A i- 

Cambaia , Choromandel , Bengala ,Vcg\i, Ma- 
lacca. &c. Ad litcQs illud confurguntrequentes 
ciuirates & portus atqaearcesLufitanisfubic- 
> etx&c habitat^. Daman Cmitas prima eft^mde 
pergendo milliaria 15. fub ish gradu occurrit 
Baflaina Ciuitas,ab ilia pet 10. milliariafub ip. 
gradu,adeft Chaul Sc ipfa ciuitas & munido. A 
Chaul per milliaria lo.fub iS.grsdii, vifitur Da- 
bul.a Dabul vfqiie ad Goaro ciuitatem & infa- 
lani ^o.millia namerantur frraque cH: Goa fub 
i^.gradu. Littus Goae ad Daman vf^we fiuead 
finum Cainbaiae dixerunr olim tet.raro bor-ea- 
lem fiue Septentriqnalem. a Goa adufque CapB 
deComarin Terra Auftralis dicitur. Vuig^ la- 
luenUttus Malabarunu 

Oualitas Reglonis cinaDamM ,chaul, 

'Omties hjB Regicnes fnnt fertdiffima? dtl- 
2,i,piii aiiorumque icguminam , item butyri, ac 
nuJum Indicarum.Solum oieum per vniueriam 
Ind:am abeft,excepco quod e« Lufitamaafter- 
tur. Sunt & aiiailh^aiimentainmagnaabmi- 

dantia. Terta cx fe abundac zinz.bere quemad- 

modu-m tocus ilietra^tus mariim^us,vnde vihf- 
' fimum cft. Tradus ille boreahs didluj, aerem 
Jhabe^t temperatum & fahiberrimu|Ti , ctedi- 

turque nobUiihma be^atiffimaque totius Indi« 

pars. 

•'Opes & 'Dit^iftdi. 
'Omnes prxdiitarum ciiiicacurn petopportu- 
tios pottus nauiumque ftationes habere lcien- 
dum cft , quaiis eft ad Damart , ad Ghaul, ad Ba- 
fain.&c.quocxvnaierlalndianegociacionesco- 
&untu..' Chaulomniumeftmmaximacelebri- 
tatc , propter negociariones frequentiiimias 
' fuas,qaa:sexercetArmufii,Cambais,&adrLU 
- brum mare, icem in Sinda Mafquatte & Benga- 
ie.&c.habetenimmercac0resditiIfimos,naues- 
^ue pene innumeras. Eft iocus non procul a 
Chaui ,inquo telam fericam varucoloris vani- 
qire hcii texunt , vnde ciues ig Chaul moltum 
f^tK Ocrudo negotiantucquodaChmenlibus 
pecunt, 8c deinceps prxparan faciunt in loco 
pi^sdido, vndeilhs maximum hicrura cft. Sunt 
4biatramenraria & lellse arte niha eLboratae» 

De locif Lufitanorum ditionis in litton 
\ Mdlabarenfi. 
incipiit littus Malabarorura i capb de Ra- 
tnos , decem milUaribus a Goa, vergens in Au^ 
ftrum ,porrigitur ad capuc de Comorin vocita- 
tum , habetque ca diftantia 54. miUiaria GaUica: 
Liiijtaniarcem Onor poffident,decem miHiari^ 
busacapodi Ramos diftantem.Ab Onoradar. 
cem Bafaloram quindccim miUiarianumeran- 
tur. Lufitani haeclocapoffidentpropterabun- 
, dantiampiperis & orizse. Baflalora,&Manga- 
los. Lufu3nisfubie6la,&pipere&Orizaabun- 
dancpiurimum. 

Q^alifas^vt&DiuitidiRegionis. 
Abnndar hxc tegiopipert: adeo vrquotan- 
nis feptem vel o(5to milUa iibrariun exportail-_ 



1 S 1> A N 1 G A 

tur, arqi hoc piper bonitate reiiqutTnvpcirtOtam 
Indiam & Maiabarorum fines vincic, pauco» 
ante annos coeprum eft inde piper conquin •, fed 
nunc magitus fic peregrinantium concuifus» 
Terra ea Rfg^nae de Batticola vOcatxfubieda 
eft. Ipfa Regina piper diuendit ,aquacur?.ror 
negoriantium lUnd acceptare necelfe habet.Cu* 
raior in Onoi habitar. precium propipere , {e5£ 
menfibiTS antependendumeft. pecunianume- 
fata piper particulatim traduur, Fett& orizain 
haec terra inagna abundancia. 

Robur & firmitof, 
CafteUum OnorT[Uod Lufirani incoliinr, 
non ad eo freque nta tu r ,n ifi eo te m p q ; e q uan d o 
piper onerandis nauibus^ indepetunt. -Perreii-* 
quum tcmpus non fit tnagnusperegrinantium 
fconcurlus. Caftellum faiis munitum praelidio 
defenditur. Ab Onor ad arcem Baffaloram 
quindecim milHaria numerantur,m quoioco 
onza &piper vbernm proueniunt.Manga^or 5)> 
miUiaribus a Bafialor ; pofica. Lufitanis fubie- 
6ta,p!pere & or.za piunmum abundans. 
Munimentum Ganawnenfe. 

Diftar munimcncum Cananorienfe a |kian- 
galorai5.miU;aribus,arque hsc muntcioprseftac 
rchquis omnibus, quorquot Luficani pet hnes 
MalabarorampoUidenc.propterabundanviam 
piperis quod in loco eo colhgitur, Extra eam 
munitionem excitarunt Maiabari vitum am- 
pkim, vbi quotidie furum viftuaUorum fre» 
quennffimum ad miraculam vfque eft» Sun£ 
ibi GaUin2>oua,bucyrum,tiitl,oieum e:^ In- 
dia,ficus Indiea: a C.Tnanoiapportatae,taqud 
tum maximae, tum lclettiffim.a; ex tota India* 
Maios tanta tahque procericate & formofica* 
ce habenr,vtfele£tibsesperrotamNoruuegiaiTi 
non inuenias, & in tantacopis ,vtrori viciniae 
fufficianc» Terra amdniirunaeft, perperuovi-» 
rens , arboribuscj^ue ferciiiilimis confita. Habi-» 
tanc mter Malabaros hoiqe Mauxi phirimi fcdai 
Maiiumecanaj, vc plurimum verfus Sinum Ara- 
bicum negotianrcsi 

Tamecfinulli Indonim neqi Mauforum-,abG 
que Lufitanorum perraiiruinregrum fit ,eo ne^ 
gotiationem inftituere, claffiseriiiTiLuficanica 
qufE quotannis loca ea mari tima a piratis defen-J 
dir„fi in hos verinalioslndosquofcunque.a; 
/ liafue nationes,dipiomatefaluicondu(Slusdefti 
tutas incidacnaues captas depr2edabitur,nec ra- 
tofir,vtcasadrerramfecum addutat. i£thiopes 
Cananoraecura LufitanisconftEderatifunt,me- 
m munitionisimminentis. ac enim fub rali pr^- 
textunihilominusipfisinfenfiffimifunCclamq 
reliquia Malabacis concribuunc ad Luficarioi 
excremeperfequendos, 

MunimentumCothin. 
tuficani in oppido Cochincaftrum rtiunitilJ 
fimum habenc,in quo Prorex & Epilcopus CdJ 
chinicnfis habitant* 

Munimntttht Couloni 

Atx eft Lufitanorum, Couion duodecin 

UiiUiaiiJ 



P £ R A S I A M A t 
ttiilEliariaa Cachino diftans.vnde quotaniiis na- 
uem vnani pipcrc onnftam auehunn 

Mu}ii;nemim Cokimhi\n InfuUZcilon^ 
Habent Lufiraniin Inliilk Zeilon a^ cem rau- 
niram,quam Columbo vocanr. Eam Rex huius 
Infuicc n>agno exercituoh(edit:arennn rchcjdi 
X.urirani opitulantes Coluinbenfibtiscoegeiuc 
euni obfidione folura in fua reuetri. N ullani eft 
Luiitanis commercium cum indigenis huiusln- 
lulr. Cinnamottium optimum totias Indixiii 
ha . Inrulaprouenir, hincPrsFeaius pr<«cipuum 
(•'oi capit Salarium ,furtim enim & raptim no- 
^ti in ArcemimportantLufitani. 

Oppidum quoddamin RegnoBipiagar. 
Lufirani in hoc Regno , fupra fepulchrum S. 
^homEexcitaruntvrbem,addicietuntq-ue tem- 
phmi ex Iapide,quo (acellum S.Thoma: ptius ex 
trahe ftererar. Fores templiexlignofeurrabee 
flumine eduda fecerunr,in memoriam mira- 
culi. Aiunt locum lilummiraculiscelebremeC: 
fe.Tempii fores clauisferreisinuniti (unt,neni- 
miadeuotione omne lignum auferatur. 
Oppidm & Mummentum dcMalaca. 
Malaca fira eft ad fluuium Gazam , pulchfa 
adrnoJiim Vrbs,in circuitu vigintimilliacon- 
tinens.Incoias huius oppidt narranf,paucos anre 
annos ciuiratem primordia lumpfifTei fex fe- 
ptemiie cafis pifcatorum palantibus dunraxatf 
tandem eo coouenerunt pifcarores aliquor ex 
P(?gajSian,BengaIa', hi non vrbera tantum &: 
ftatura noua condiderunf, Ccd & linguam fibi 
peculiarera,commenti funt* Vvbi nomen fece- 
runr Malca , qu^ breui in rantlim creuir, ob loci 
commoditatem, vt in regnum euaderet,quod 
cam oprimo quoquc adiacentium certaret. 
X^alirasRegioniSi 
Aer rum adiienis rum indigenis admodum 
eft aoxius. Quorqaoteodeferunturad reropqs 
commorarun.pierunque cum adueria vaierudi- 
tieGonflicta:!tnr,qusprimum curem &capill'os 
!nuadir;fi qui cua(erint,habent quod Deo acce- 
3Cum terant. Vnde locus ilievitatur quancum 
3o:eft. at quia mulrirem ibi cum maximo com- 
Tiodofacuint,homoanimalaudacJinmum,ni- 
lil lucri caufa inrenf arum , nihil inaccefTum re- 
iq;Mt,fecurus Sc vir.-E&pericuh. Terraexfe fte- 
raflima eft cxceptis paucis in locis ,in quibiis 
rumentum prouemt. Poftremo totum Re- 
;num Malacenfe, quod jo.milliariaporrigitur, 
>rope vnicum dclertum eft, excepto foio, quod 



ircaMalacameft. 

Moreslncolarunii 
Habitaet ibidem Lufirani nonriulli comv- 
onbus i-5c familiis , qui vix fiint centum nuine.^ 
3 , qui parriis moribus vtimrur. Indigente co- 
)am aiunr,n,ntqi ingenio malitiofo, homiddia 
odtu exercenres, neamhoragnofcatur,vtef- 
ue fexus luxui &amonbus deditiffimus,viden- 
Jrque iibi prxfcant;ffimi omhium hominum. 
unr Sc admodum ftudjpfi poericaruminueii- 
onum,cantiIenarumVenerearum,mediEantes 



V E/ I N D I A M O 
pocmara elcgannflima. Difcrepant a vicinis in 
om !Viibu!i , at C) ue vt in lingua idem fieret , fekj7e- 
runt f:bi cxdiucrfis vicuiorum idiomaribus^©- 
ptimas quafqu, v:xuias,idiomafibilinguamq-, 
propriaic condnnantes-. Si qmsin Indiahnguse 
Malaicx ignarus fi-ierir,is rudis haberur ac ftupi- 
dus,non locus ac qui Gallicam hnguara apud 
noftrate4ignorarer:. ' , 

EfthicEmporiura orius Indis,quoChirteh- 
ies, & quJ in(u1as Moliuca^ hahitanr, quiq^ reli- 
quas adiactii es iutak$ it)colunt, negotiaruri 
coniiiiunt. inftituuur ibi negot.iat!ofrequentif* 
hrna per naucs , quotq.^or ex Ghina, Molaccis, 
Banda, cx hxiuLs laua & Summatra: item ex 
Sian, Pegu , Bengaia , Choromandei aduehun- 
tur. i\a:teaura reditibusfuisproximeadMoI^ 
famb!ceniem,Armuficnlemq; accedit^ , 
Quotannis eo appeilit nauis vna Liifiranica, 
menlc vno uKegro pnus folutns e Lufiram^ 
quam csrer^ Indiam meduanres. Dictanauis 
curium luum nonteneEinIndiam,nifiextrema 
neceiruateadadla. Ea nanrs Maiace oneratur, 
auehirque inde tancas Diuirias in Lufifaniam> 
quantas yix vila ex India foluens. Arxprafidio 
fcxcencorumLufitanorumdefenditu^. 

Hodrn Airmntftratimis^ • ' 
Regnauit oiim Rex Mahom rtanus inMala- 
ca, fed is per Alphonfum Aibuquerqaenlem 
pulfus i-eguo eft, quod mfenfiffimusLupoSe- 
cheirs fuerar : Nunc aurem cit oppidum & re- 
gnum iub dominar.one Regis Hiipanorum, ad- 
mm.ltraturq:,;e vt cMa loca per Ind:am Hi- . 
Ipanis parentia. Cuditur ibimonetaaureaar- 
genreaque , cuius incola£anreancllum habuere 
vlum,quia raoneram piumbe^m habebanti ma- 
gni ponderjs fed mmuTii precii. 

Religia. , 
Lufitani MalaGam incolenres ReligiohiRo^ 
manocatholics addiarffimi ihnt, vt&maxima 
pars indigenarum:quos Malayos vocant. Sed. 
roagnus eifnumerusmercatorara interdum diu 
ibi raanenrium diucr^rum reiigionum, ouiea- 
dem llberrare fruuntur. Refidet in hac ciui- 
tare Ei^iicopus quemadraodura Cochini, func 
autem tum hi cum c^rerisperlndiam Epifco- .. 
pis fub Archiepilcopo Go^, tanqitam lufFra* 
ganei. ' 

- . CamifaidRegioi. 
HabeturprouinciahaEcuKerfetriliffimastO- 
tmsIndijE,vtqu»c2rensregionibiyabundatlr 
ter fuppeduer ad vidum necc-iraria > hanc ob 
eauiam frequens ibi cft negotiario Lufirano^ 
rum,Pc?^arum,Arabum,& Armeniorum* 
Moreslncolarum. 
Profiretur fe Rex Camba.enfis Mahometf. 
Jtam :Cffiterum Guifarata: & Baniauenies, qut 
huuis regionis ven funtindigen^,veterumPhi- 
lolophorum videnrur fequi dogmata,puta Epi- 
eureorum & Pychagoreornm; Sunraiiasinge^ 
mo acri,nec temereaiibiper Indiamacutiores 
muenies mercacores* 

J Aa 4 ope^ 



P O T E N T i A H i S P A N I C A 

^ aitui^anrulaMindaaaopiitrahabetoppidaivH 

upa^tjm . . . , CaiUmv,Pauados>Subut,Dapito&Sumcoi 

Gianirhaicprouinciafrumentttm.onzam', »^aiuo.i,i f ^ 



Wcen?, olenm , butyrum aliaque heceflana. 
Va'-ia ex goffipio hic elaborahrur.diuerfoL-am 
Kominum, qua: iaciha lingaa efFerii hOu p^ol- 
funt, ih vniuerfum tamen ad nlateriam veftia- 
liam, & vela paranda cohducuhr. Faciunt et- 
lam tapetes 'AlcatifFes vocitaios ,fed nOh tanta 
amplitudine, vt iis qui ex Aimufio Perdaique 
affcruhtur qu.eant comparairi : u-ec non ahos un- 
horis pkcu , qui Banquoi^ Begarti appellahtur, 
affimilanturque pannis Scoticis,quibuscoope- 
hendis tegphdifque ciftis vtuhtut. Eddem arn- 
■ficio coniiciunt pelipetarniata & aiiliea acupi- 
tU fericis filis intextis , . & tentoda Varu ge- 
'nerist " - . 

%tnda ■& Amhoiha. 
•Qui MalacafoUmnt, curram fuuili tenentad 
infuhs B.indam & Arab(iynam,mquibusLu- 
fltani fuas habet raunitioae^ & Gapicaneos,ne- 
gotianturq-, hmc inde. Sita efl Bahdafub 5. gra- 
du altitUdinis i^ltraUneam.^quinodtialcm.Ne- 
rb&tiancur Lafuani ialnfula Banda, fiqUidem ui 
ea &plurim^ &optim3e nuees mynftica;,macis- 
'^due proueniaht. prxparanVuribide Gonferuae 
ecGohfeaiohesex niicibuS myrifticisifit &oleii 
ibi tam ex nucibus qiiam ex ix)!iis myrifticisi 
qitdd Malacaiii & inde per qua:cLlhque alialoca 
aeportatur. Pta-cipua negotiatio hoc in loco fit 
permutatione, vc & Sunde & lau^. Infilanis 
"nulla omnino fiaes habenda eft , & dihgehter 



caitendum, ne iiaues propius appeUant. Ncc e 
him recens cft, quod ihercatdres ab Infulams 
decepti fuerint. negotiahcescondnebuHtrelh 
nauibus,ad qtias Infulani fcaphis appropin- 
quahtes merces aduehahc, eoque raodo conti-a- 
liant permutandis inuicem mercibusi vt fecii- 
riusfiatiiegotiatio. , ' , • 

Ex Bahda faiuentes curfumque in Thraciam 
V^tum ad io. milliaria ad ihaUam Araboynaai 
•deucniuncin qaa Lufitani fimniter habent ndu- 
-mtionem,fed fatisexiguamt Aroraacapareius 
ibi proueniunc , nauelj tamen a Malaca Moluc- 
^cas veUhcances appeirtint vt refpiirent & reficii 
■anturneceiTariis. 

[ Qui a Caraboia vei Cambaain mare procur. 
Eunt m fubfolanum per milliaria cehtum vel cir. 
■citer ,obuias habent InfulasLuiTohes. Hifpam 
primi eas^deccxerhntanno i^fJ^' esdem dicun- 
tar/^M^;«toatq'aePl»%i«<e,aprmclpaUeius 
loci portu atqne £iuitate Manilla denomina- 
te.Hifpani Regis fui Philippi nOmen eis indide- 
runcPhilippinasdicehtes. CioitasLuironfiue 
ManiUa eft fub 1 2. gradualcitudihis poli Arai- 
'ci;;Ih(ulaihambituM.miUiapairaumcdntihet, 
circa cam vifuntur alislnfiilaeinriui-neracqua- 
rura prxcipucE iunt f indair,& Miridanao; Tin- 
daii proprie dicitur PhilippinaipulchrioramtE- 
Miorqufe caeteriSjihambitui<?o;niiUiacdmple- 



' Qmltm B.eg!onis. 

Terraex fe eft jtertiliffima,fuaqi anhora k fi- 
liaine cdpiO fe abuhdat , ali't feras gregatim» cer- 
uos , capreolos , hinhulos , nec non cquos, vaC^ 
cas , capreas Sc porcos. SUnt & feleS ex quibus 
Zibettum fic, ftiiausque varii & Oprm-ii : abun- 
daribi meUabundanc pifces. Sunt qui affirm-enc 
orhhis generis aromata ibi prbuenire ncque id 
tamcn certo conftat.foUHifpamiaaabundntt 
eo videti volunt ,quantum quidem mea ierr b- 
pihio,vt c&ceris pisferantur.Profeit qubquebi 
rizam , faccarum j If gumina, ficus ad dimidiUm 
cubicuih lohgasi RepcritUr ibidem aurum & 

Ferrum. . . 

Aer eft cemperat:us,& ealidus.prsclpue ifl 
iittore ftiatis, !ed in Ibcis l hiari iembtisinoil 
adeb calidus eft fed fngidiufculusi 

} X)pes &-i)mtu., 

biuehdunt incolsE harum inililarura inaxi- 
mb lucro aurum ferrumqub fuum i qubd in vi- 
cina loca HifpahiaVhque deportatur.Ex Zibet td 
quoque hon minimumlucrumpercipiunt;fed 
diuitiae ebium in Comririerciis, quai cum Glii- 
nehfibUshabent,corififtunt,quimercesfuasab- 
undanter adhehuht , vtpote fericum ommsge- 
neris , gofripium , vafa porcellina , fuiphur, fer- 
i-um,cuprumias,argentuinViiiuiTa,necnbnfa- 
nnam, nuces, caftanc^as, daaylos,telamlineami 
bmnis .genens,fcriptoria elaborata,abacbs & 
fimilia arcilicibfe fada. QuOcann-s ex China 
!XX.naues eo appeUunc,qU£E iiide in Regnurti 
Mexicahum deducUhtur ^ cum iucto incredibiU 
ihcolai:um. 



Repenuhtut multa Ibca mttriitainhislnfu' 
lis,qus m^gnis pii^fidiis HiipanoLum obtmeii- 
■tur,cum fiimo propbfito nuUi mortahumce^ 
dehdi. ladlura quam acceperunt proximis hi 
anhis ,ex quo eaqUKinMoluccisobtihuerun 
lnfuUs,amiferunt,exacuit eorum ftudia,vta 
trius f? defendant. Ea de caufamagham cOpiari 
infttumetttorUmbeUicorum & tormentoruh 
nec non magnUm numerum miUtum jin defer 
fionem Caftrotum collbcarunt. 

M.odiis AdminiflutioM. 
Adinihiftrat R.ex Hifpahbrum cittitatem M 
hillam,fiue Lufonias caeterafque Irifulas circui 
iacentesper'Guberhatotem,qui&xHiipaniai 

lUcmittitur, - 
B.digid. 

Haturh Inrularum omniuinEpifcdpijs inV 
be Manilla tefidct. Quotidie maghus numer 
confiuit,qui bapcizatireligiohehi Ghriftiahs 
ptofitehtut; 

% . ' . 

INS 




INSVLA ET CIVITAS GOA 



. c 



Svmma Capita. 



Uius defcriptte compendio/a , tlima codi,perUro- 



J)IUS. 

Jl Stertlim InfaU , in qua vix quidquam nafcituri 

pr<tter vinum e palmii. 
5 Iniiium hyemis menfe Aprili^ tfi-ate Septembri 

menfe inaptente , qua quidmt in re hitclnfula 

ab altis terris fegionibmque contrarium vbti- 

net. 

4 Unrbi vjttati , qui ciues (jocnfes frequentius infe- 

Jhmt. 

5 Mores,l<latura,ln^cniam,non Goenftum Jndorum- 

que dimtaxatijed &LtifitanorumJmc mde per 
Induim h'dhitantiHm. 

6 Difiinth interfe Lufttani tittdts , pr&rogatiufi , di- 

gnitatibits,(j^ offciif. Proceres & ingenui quari'- 
tumdifientaplebe. 

7 ^atio contrahendorum matrimomorum, quibus 
- vtantur ceremomis tn nttptiis & haptifmopar- 

uulorum. 

8 Tammarum viuendi ratio j modus veftiendiy lafii- 

iita&furtiuiamms. 

9 Canmenfes & Corumbiniqui. quamumnego-^ 

ttatio,ratio vit£,Rdigio. 

i o Opes ac Diuiti& Goenfium confiftunt in negotiatio' 
ne, vendtttone mancipiorum dmerfi generis , nee 
non eqiiorum Arahicorum , Aromatum , rerum 
tnedicatarum,peripitafmatum fttagulorum, 
pofiremo Cambiomonetie. 

II ''rytaiiaa & munimema InfulaMi prae^ Proreni 
Indimm. 

11 Pipcr qudle in iis locis gignatiir , & qU£ illius ven- 
dendiratio. ■ ' . 

Ij Religwnnnf tnGf!adiuerfitas, vbicuiquefecunAum 
confcxntia [ua libertatem viuere permitt§9 
tur. 

t4 Chriji/ana tidssprtmum Indis annanciataperB. 

Thoman) Apoftolum. 
rj Heuus indorum Chrifttanifmujt,authoribmprimo 

monachis trancifcanis ,detndeBrancifcoXaue- 

riolefuita. 

C" St Goa Vrbs caput omnium Vrbium to- 
A-^tius Jittods Indici, quotquot ab Hifpa- 
Ms & Liifitams negotiandigtatiaadeuntur. Si- 
a eft liib XV. gradu boreali. Ambit hanc In- 
ulam Huuius: ipfa vero patet per milliaria tria 
norbem. Ita in continentemextenditur,vcre- 
lam cum contincnte ad oram maritimam li- 
leam faciat.ieparatur autem a continente flu- 
lo, qui ad latus boreale ingreditur,&circuit 
nfulam donec ad auftrale larus in pelagusex- 
neretur,ifa vt Infula pofitu luo Lunam fe- 
liplenam referat. Oftiafluminis ad vrbis por- 
3S (atis Jate patencj in alueo eius complures 
int Infolx parusjomnes habitatce ab indige- 
is; vbi prxter vrbem je^tus fueiis, quibuP 



dam in locis alueus adeo contrahltur vtalictt- 
bi per aeftatem hcco fermepedetranfeas,aqua 
vix ad genua peitingcnte. Ad Jatus boreale cer- 
ra Baides eftfltu pra;alta,quo nauesLufitani* 
cx tmo fe recipiunt iadis anchoris, donec ad 
placitum naues mercibusimpleant» Bardesfut» 
Lufitanorum ditione eft,habet pafnmfuosvi- 
cos bene habicatos. Terra Batdesil^paratur& 
ipfa a continente per fluuiolum tam exiguum,vt 
vix dilcriminantem deprehendas. Ad latus Au. 
ftrale Infulae Goae , vbi flumen in mare exonera* 
tur,fta£ira terra Salfette adeft & ipfa ditionisLu- 
fitanorum , fimiiiter quoque a continente flu- 
uiolo difcreca.Goa ciuitas jedificiorum magnifi- 
cenCia, confpicuaeft, placexLufitanicoinftrat* 
apparatu,ardes obSoIis aeftum ferucntem humi- 
hores.Suntpoftadificia vtpIiirimmtiamtEnifli. 
maviridaria,£EftiuariisfaIuberrimisanimigrati4 
exuuais. Vrbsprimum fitistenuiaprimordia 
habuicnullis plane cindamcenibusjfoflavna 
finripuce & ficc3,quaEpr2terpIuuiasaquamnon 
IiabeLefjantiquiiihmurietiamhodieintegri vi- 
funturjporraE duutaxat demptae.-ajdificia circum 
circaexcitaca,ita vt modo ipfa vrbs duplo fic ma- 
ior & amplior extra muros antiquos quam in^ra 
eoldemjno^aes diesque patcns. 

QujilitasTerrii. 

Infula h^c ex fija an nona & ptouentu fu ften- i 
tarinon poteft,nihil enimprstetanimalia quse- 
dam habet, vtpote Gaflinas,capras,GoIumbas ar 
lia pauca volatilia, terrafiquidem ii(pera & pla- 
ne fterilis eft, vt piurimum montibus atqj fyluis 
inhofpita.Cibatia &rehqiia vita neceflaria Sal- 
fete acque Bacdibus aduehuntur, quorum ta- 
men prscipua parsexcontinentepetitar. Ha* 
bent vinum es fradu palmarum prjeparatum 
iTiagnacopiai 

Aqua dulc!sibinbnabundat,necnifivnicu$ 
fonseft-illisBangauin dictus,ad quadrantem v- 
nius roilJiaris ab vrbe,isinpotum vniuerfsci- 
uitati facit. Aquam quamc[iximusfontaham> 
afl^erunt mancipiain vrceis, venalemqueper vr- 
bemcircumferunt. 

Ac eara quam pro culina proque lixis habent," 
ex pluuia in cifternis colledta domi afleruanr. 
Solum faxofum & ficcumrubicundumqueeft, 
vnde quidam Itali Chymicajartis pcriti , conati 
funt cuprum & aurum inde elicere,k Proreg© 
tanaen prohibici funt , ne vidclicet a vicinis plus 
moleftiarura haberenr,creantes fibi ipfismalum 
ineuitabile , dum fpe auri tantor umque thelau^ 
rorum potiendorum hoftes eorum cupidos ad 
fepeliicerenL 

H«c eftaqniratioin Indiasincipit hyemsfub j 

finem 



t E N f i 



finem ApriUs,inea|)at-te, videliccf qualmasiA 
Catxibaia porrigitur vRlue ad capo de Gome- 
lin -cum ingruic fpiraftc fauonii ex mdrlverfos 
licms flanres-, initium eius fanrconirrua, hilgu- 
ta qm pluuis continbifE infeqLmncur durantes 
irtdefinenter vfquein Sepcembrem, atqUe eX cO 
denominata e'ft hyems.iiaod mareperidcem^ 
piis naui<^ancibdstion fuamicumnnteriiii racio^ 
m caloris 5c femeucis ipfa ^ftas eft. fiquidem ea 
-pars anni qii^ ^Eftas propcer ficcicacem & coEli 
rerenicacem dicicur, malco faiubrior &fngidior 
-eft cum plerUinque fpirac tubfolanus , & nodes 
funt faris gelida.neque rum feiiientismagnope- 
re fit prater ea iegumina, qua: rbto aiino teri lo- 
lenc.Ingruente hyemequifquepenuillftrmt ne- 
Ceifariis, Bc reliquapto hyeme c'omparat,hon le^ 
cus acin uauibusfieri folet/i quaUauigatioloU- 
ginqua inftituicur. Tum quoque naues exalto 
mari ad vrbqm defcendunt,colHguntUr carbala, 
'^deponuntur mali funibus vehsque ademptis, 
neUtrefcanr ex phitiiarum coliciiiuatione.qua^ 
tanta eft per tocam hyemem , Vt non raro aedih^ 
•Cia ex ea refoluta corruatit.Quam primum inci- 
i5ic hyemsjdeuoluuntur ad oftiaalueiiHgcnteS 
arens cumuh , obftruentes eas ne vllibi pareant 
vel nauibus vel fcaphis , vnde tantus maris fre- 
mitus exiftit,ad cotumlittorisdustraaum,Vt 
" ttiutaoibicolloqtlehtesfenonexaudianri Ipfe 
ptxmes. ahteus infulam circumquaque ambi^ 
ens, ob torrerites de moiitibus defcendentes 
dulcefcit rubefcicq-, platte. Insftatetimniacdn- 
trario modofe habent,vt puraficaquamanna 
' felfa,nonfecusacinipfomari. Fmicahycmeirt 
'Scptembri,ditfiuuntarenscumiUi,adeovcnort 
nauigiis folura &fcaphis, fed &c nauibusohera- 
nis Luficanorum, vehentibus fepties oaiesve 
-'centeriamillia fepe dolioram,totus patefcatadi- 
tasjilec bohdis iaftu opusfit,necvllaexparre 
periculofus. Per hyemem fane Omniafattctri^ 
ftiffima , nec enitti alia exercicid habenr , pti cer- 
•quam quod doraiiedeant,tempusqueiudicris 
& ineptiis ctxm vicinis teranCjLuficanorum Me. 
fticorumque vxoreS maXime perhyeiiteni dele-^ 
«aaiicur itl plttuia cummariris &ailcillisadvit- 
las expaciari , afiumpto cibo & potu , qtio genio 
' . indulgere valeanti Habeht in villis paiTmt^- 
fternas fiue pifcinas, in quibus cefracim iflha- 
tahc luduntque in vndis more pifciUm, hoc 
jpfo tempore fruaus plures & riteliOtes haberi 

«oiruhCs _ 

' lilcipitsftasinSeptcmbri.dur.uqtteadfinem 

Vfque Aprihs , pet cam cGelum eft ferenitm co-^ 
tum fine omni nubecula.tumarmanfurhaues, 
ipiccUncur in ditterfas oras , armacur & regii 
claifis in protei^iohem otae maritima:, & kU 
Uum cOhdudufe negotianltium hauibuS pfae- 
ftandum,tum redeunc vehti orientaIes,e3i: con- 
tinente in mareflantesivndetefrenidicuhtur. 
Sunt autem fuaues & refrigerancesaidmodum,- 
iri principio tamcn propceraefismutationem,- 
& cduf* {epe grauiffimortim morborum , fimul 
curo aeris mutatione illid incideritium. Spirant 
a v^entipef aftatem comihehtefjiocipienfesdf- 



H I S P A N I C A 
ca mediam noaen),^ihtesque vfqueaiimetia 
diem, nunquahi tamenvlcradecem mdlianaili 
mareferhniur. Tempore deinde pomeridiancJ 
ad mediam vfque nodem fpifant vfenci occi^ 
denraIes,eos dieuhc Virafon,& indeaer tempe- 
rauflimus fit , abfqiic quo foUs Kftiis forer f lahc 
intolerabilisi 

Quis veto hbn hiirethf , qUbd cum hyems 
f utf it ad littus porre6lum a Dio ad caputCome* 
rihum, tum ad oppofituth I«us 4 capite Come- 
tiho ad littus Ghoromandel vfquesftaS fic ; nec 
obftatquod vtrumque latus fub eadcm poli ele- 
uatiohepofitum fit:neq;diftahcia intet vtrumq", 
iittus diraenfione per terram fadta , excedat mil^ 
liaria feptuaginta, quih ih quibus Ibcis falteiti 
XXsfitmilliarimpi 

Eftaucem magis mifandurri j i^tiod fi pcdeftrl 
interdumirinete a Cochinoad S.TThomamacl 
littus Choromandel videlicet vfq-, fufcfepcoad 
mOhteS nalla^Mes deucniatur , ab vna ntbntis 
partCi ab imo ad fummurii vfq", ccfelurti fudtlm 8c 
lolforhiDfilfihiusfpIendebiCjabalteraVeromo-» 
ris vertice adradicesvfqieturitmetstempefta- 
res j pluuix j vehti , tbnitf uai & fulgutamakimd 
tum ftagores Eadem mutdtio eftihtradlu Ar-» 
mufii ad httus ArabiSe iukta Rqfalgettfc, vbi fta^ 
tio hauium eft aqha placidiifima j at fi prxterue- 
eins earti cufpidem adoppDfitumlatusap|»uIe- 
risihabebispiuuiasventosq-,procellofos&tem. 
beftates fsuiifimas,qus & iplamutatioabanm 
tempotibusdL'pehdet,eftque fimihs ccili muca- 
tioeciamihquibufdamahislndixlocisi 

Morbi & ajgricudines cbrporumpetlhdiarii 
^opuiacesplerunqjinciduhcinmlitationcsrem. 
porum,nafeuhtur ex aefis tempetie vtdiaum 
cft. Grafiacur vUlgo mdiBus in Indiacui nomen 
Morderyn feeerunt, corrif ic enim hbmines im. 
proaifo, incer iniua niOtbi adeft haufea , crUdi- 
tas ftomachi j vndevomitus vehemehs, quiix- 
he tah> vigeris.vtammamfiraulettomahtt qui 
%. eoeuadariCjhabehcquOdDeoacceptumfe 
fanti Dyienceria illis &frequentiirima&peri 
tulofiflrima efti hori fecUs acapud hos Pefti 
contagihmi 

Regnant ibi febfes afdentes contihu^ tan 
acuts , vt ihtra quattidhum horaines extin 
guahtiquig aliud f eihedium pf 2tef veris 
nehi noii habent,qu^ Lufitanis f)topria eft. Iric 
Vero gentiles vtuhtuf herbiMignt^ i^hdalorut 
& Vng.uentis cufariohefclicirercedente. Pei 
cohrqitoianhisexdi<£Eisaffe<aibusquamplur£ 
Lufitahi , partinr quod dista vf^ntuf ¥ihlTmv. 
partim ^uod dcfidiofi fiht &luicutieidedirifi 
mi. VtapparetihXenodOchiis, ihquibusVtf! 
fanfur ex liberalitate regia,vbi vix ahnus abi 
quifa qhadringenri quingenririe ibirecipianci 
a«^f oti,qui exahimes mox ihde efFeruritur.- 

''Eft ibifreqaenriffihiaiues vchefea , nec cla: 
i quoqitam iutinfamishabetur. Curatioeii 
fitpertadicem Ghiriam. Suntqoitefquateri 
eacofteprifuerint, hulkfamaexiftimatibfiisi 
iadtufa.quin gloriae fibi ducurit,maluhtqtte h 
ipfaquaral qaaUiSaJia^Sfittidiheteneri.- . 



P E R A S r A M A T CLY E I N D I A M O R. 487 
,,^eftis Indis plane incognita. Calculus re- toru,&alterSolda?orum,quoanomenomnium 



rum & veiicae, arena , herniarq-, freqitentillimx 
luar.prfefertim inter coniugatos, propreraqux 
pntum quotidianura , adhcTcquod d =litiis liixu- 
risq; fiinf dediciflimi. Viuunt enim in af?laen- 
ti-i rcrum omnium , totos dies ociofi in pergu- 
lis , folis indufiis , ventreaperto affidentes , alkc 
ieruus qui ventum faciat, aftat aliiis qui crura & 
pedum digitos fncet,alius item qui caputfci- 
cet,& item rertius qui flabello mufcasabigat. 
quod cum ad horam vnaro atquealteram dido 
modo peregerinr, fomnus meridianus iequitur, 
quod ii Cidm reftinguerc vplunt, afFcrtur Ctien- 
ti patellacum conferuis3utconfed:ionibus,ne 
»qua bibenti noceat,atquc vt guftufitgrarior, 
mde pleriquepingues ventricofiq; turgent,ex 
quo a rcliquis IudisBrfm^fifiue Aqualiculi,in- 
famiappellarioneno antur. 

Dies tam hyernaiesquamseftiualespfrinte- 
grum anni cuculum ferme sequales funt,ncc vl 



honorificentifl^i mum cft , non quod ftipendiarii 
fint aut capitaneum agnorcantconfcriptoexer- 
citu , de quo nihil conftac omnino per totam In- 
diam: qUam primum enini Lufitani in Indiara 
appitierint,fimu!ac cuiuis liberum e!ft quaque 
verfus excurrere. Confcribunturianehocquo 
dicemus modo. Simulac nauisaUquaexLufita- 
niain Indiam foluit.quotquotin ea vehuntur,& 
nomina fiia propna,& cognomina, & ftipen- 
dium quod a Rege accipiunt,indicare tencn- 
tur,qu£E fimui in indicem referuntur.- fi.int inter 
illos quigaudentticulo TidalgodacafadelReinoJfo 
Setihoriqaod idem fonat,acfi dicas.Nobilis auli- 
cusregius,atq; hic ticulus excelJit pr^ aliis, Sunt , 
aliitiiyilo Mojos Iidalgos, nonminus honorifico, 
qui parentibus nobihbas proaeati funt vel 4 
Rege nobilitati.Sunt & C?4«rf//erwFii/^/^w,perti- 
net hic titulusadequitesquiprbpria ^irEutc&: 
foititer adis rebus-eum fibipromerueruntjac 



p - , — »""ii.vi. ivuua cuiu uuipiuuicrucruncja 

:r.i liors vnmsipaciamahiaiiosexcedunt. Sol facilimus eftadeumad)tus,fiquisenimmilita 



lora fexra orinu mane,&idem iextaoccidit ve 
peri. in ipfo meridieiol verticalis eft, nuila pro- 
ecba vmbra.In Goavrbeapparet vc-crquemun- 
iipdlnsjVterqueenmi&ai-Cticus&antardicus 
upra horizoncera eieuatus non nihil confpi- 
itur. 

CMores cimum Vrhii Gos ^ommttm Lu- 
Jitanorum quiper Indtamjparjim 
habitmt. * 

,Habet Infula Bardes pagos pafllm habiratos 
. rufticis Canaryns,quinLidiexceptisfolispu- 
lendis obambulant, cx palmarum Indicarum 
)lantarione viram fuftL-nraccs,palms autem lo- 
;ishum)di,s&depreiris&arenofislecusflumina 
eliciusprouenhint. Lufitani matrimoniacon- 
rahunt cum mulieribusex Indoraip origine* 
nde nati lib.ri M^/?i« dicuntur^funt autcmvt 
ilarimum fubgikuMicet macres & forma &cot- 
ori^proporrionefintfjiecjofar. L'ben verona- 
iinlndiavtroqueparenteLufitiHioCrf^ifoivo- 
antur,ea de cnifaquodCaftaradicemfignifi- 
et , m om nrbus Lun-anis ferme fimiles ,coiore 
amen modicum diftcrunt, vt qui ad gyluum 
lonnihildeflc^Star. 

Nec LufitaninecMefticiquiinlndiafunto- 
ificiis exercentur , quod fi fiat rarum admo- 
um cft, habent tamen opifices nonnullos jnter 
los, vtpore pilearios,futores, ephippiarios, vi- 



tum iiierit , hofte eminus faltem conipedo , im- 
petrat a PrsfeClo vel alio Nobili.vt equitis eiuf^ 
modi immunitatibus donetur. Eftque tam vul- 
garis hic dignitatisgradns,vt cuiuis lixs&Agyr- 
tae propemod um concingat.Sunt & zliiMoffojda 
Camera & do Seruico. id eft, qui funtacubiculo 
Regis.fiue cubicularii Regii. Lufitani in hisho- 
noium gradibusmulcoglorianturarrogantius, 
quam in totius mundi chelauris&diuitiispre- 
ciofiffirais. 

' Tandem fiint & Efmderos Vidalgos: hi haben- 
tur confcribunturque fub titnlohombres honra' 
dosjid eft viri honefti. Omnium iufimi , nul- 
lis omnino' tituiis gaudemes pro ftipendia- 
riis vulgaribus habenrur , integrum eft cui- 
libet eorqm , vt rebus forpter a ie geftis, auc 
officio fideliter obito , vel potius pcr gratiam 
ad altiorem gradatim afpirettitulum ,vndefti- 
pendium illi magis opimum contingat. Aliqui 
Nobilium liberam meniam per hycmem ha- 
bcnt, ad quam militibus fiber accefl"us paf et ; fu- 
pec qua hberalitate fua didi iam Nobiles fibi 
pubhcum teftimonium in fcripto confici cu- 
rant. 

LufitanorumMefticorureliqubmmq; Cha- 
ftiahorum ceconomica adminiftratio equidenl 
honeftiffima eft atque Iplendidiffima : haben t vc 
plunmum decem.vigintipluresveferuosancii- 
lasque feu mancipia. In re familiari ipforum eft 
multa mundities, prsfertim fi lintea fpedes, 



f^r^k X. n.- r L I ^ rr— ujuuuitics, pia;icrtim ii iintea ipecces, 

tores led & fuos fiabent amanuenfes & induun^ar ^uotidie reccntibus hnteis, idque 

anc.px. qu.offi inascurent^ nonhetiher^quetantum,fed&anc.il^,fiqui 

lateaslpatia otioiiracmnt.nftiriiQn friir.r,„«v, j.,... . • ■ r r ^ .. ^ 



lateas fpatia otiofi faciunt,ofticiis plerunque a- 
is prsfeai , fatis pompofe incedentes , non ie- 
usac fi inter magnares numerandi forent,ibi e- 
im fummus & infimus funt in honore pares. 



dcm terra nimio fblisxftuferuet. Parihonore 
omnes Lufitani,tam nobilesqiiam ignobiles4 
miniftris Regiis honorantur. Incedunr Lufita- 
■ . , . . — -t--..., ni per publicum gradu lento&eIato,ipfifaftu 

onue T ""^•'i'"' ^ Pl-beiumin turgentes,ponefamuIumhabcnt,latum pdeum 

onuerfat.onibus & quotidianis congreffibus fup?a verticem ipfis fublarum in fubirmi fe- 
llaeitdirrerentia. . ^ r i- n , , • 

n,. . 1- f,- ■ rentem,quoaloliS£cftu&piumaruminuilr!ade. 

fendantur. Si pluuix fuermt plenque pue- 
e iitfn r".4 "r. ^•^'^ habent,qui veftemtalaremVericamaut a- 

aterilios,mfiduofta(us; videhcet vnus vxoca- liud pallium portec , quo heri aduerfus eas fe 

CHCentur. 



«utentur. Horismatutinis riniiliretpuerun^ po-- 
fte requentem fecUm habent-,qui puluinar ex 
li oloftrico portet , quod in teittplo adorateB (u^ 
Mii(fa fibi rdbfternant -idem fitdegladio qucm 
^ua p6tic leqilenS fert.vt &henmaiorecum 
Itauitate incedant & minus moleflrentur; Ob- 
Lmfibiinpuljlicofaai;,v-tunti^^ 
mnds.tcmplnm ingreflisfellaE ftrats fartt.qUas 
diim occupaht acircuniftantibusommhondre 
afticiiirif ur flexis genibils.Si cui honds more coj 
lueto defeirtiir , nec falutatus irite refaliitairet id 
'iiiaxim^ infamiie hec vllo modo ferend* du^de- 
rerit. Si'quarido ab aliis l^efiiniuSiim vlcifci Ita- 
'tuunt.cdfiaocant amicdtum decibmdUodeciiri- 
•ue, fcongregatiqiie operiuntuf aduetrariuiil , qui 
vbiinckesinddit,peffimeillumnialaaritver- 
beribus.Vbianimusndneftaduerfaraim^itao- 
inriirio cmete vetberibus ,d unfaxat tfcrgus illi 
tarii prob-econtunduritiVtfalparii nettidftiabi^ 
liorerriiaibusreddiderit. Fit contufi^caarun- 
dine feriidris ctaffitiem liabente ,ilU ^embusvO-- 
•carit,vt qadtidievruvenirefGlet.ncceftqund 
curet ,vt c5,ntufumtdpiciat. Haberit pr^terea 
facculos oblorigos kena oppkcos, quibus lum^ 
bds&peiriuicemfibipfettundunt. Srqmsaite- 
rurii in sedibus pliuatis cdnufniat , moriseft vc 
^^dium dominus ad fores deftendar,obuiim pi- 
leumiri manibus geftaris ftiagHacuniconlitate 
•Sc reueterifia hdlpitem ex'cepturris,deducens- 
'^ue eum vfqiie iri ctinclauefuUm colldquid de- 
'ftijiatum.fedile in medium appenir, fupctqudd 
aflideat iiofpes antequam & ipfe accumbat. 
Hinc «ufani aduentUs fcifcitatur , & colld4uid 
habico 1 terum ad fores eum deducit , pata-eue- 
' reritia in coiTiitatu ddmirius ^dmm fubieqm^ 
"tur ♦ qudd fi Sdiurii ddmlrius difto mdre minus 
vtefetur,ianeid4bhprpitemiriusdextreaccipe^ 

"retuir , qdiri oriinerii lapidem mouebit is , ddnec 
' iniuriariieariivlciicatur* ^ 
y Matriraonia contraheritcs atque niiptias lo^ 
leriniter celebrintes cuiufcUnque deraum vei 
loci vel drdiriisfueririt , pUrie nemine excdpto, 
cdnueriiurit proxipi cdnfmguiriei i & viciriiin 
cquis, fi equos non habuerint ptdprios . ab alus 
coriducunt eos.funtque panter driines ipleri- 
dide amidi, interduni numero vfqUe ad cen- 
tuni ,'ordine deiride per membra obequitant ad 
templum vfque, vria cUm Famulis , c|ui {Jileos 
tol &fis edritra Sdlis fadids porie obcendant. 
idonfariguiriei cum iriuitatis piiores eqmtanc, 
. pone (ponfus mediiiS inter dudsparanymphos 
(illicompatresvocant)inuehiturfequo. Spon- 
fuiii feduitur fpbnfa geftata in medid duatubrd. 
hubarurii,tres e± irt vrid membro fingulslm- 
eulis PaUaqmmge&nnmr drnatii fplendiditUmd, 
quasfarauli pdne per pedes fine ordiiie feqdun- 
tUr. iamque liidre Rdmarid per iacerddteni 
confecratse , eddeiri qud pf ius ^tocMa domum 
reducuritur : iriter ircdUcertdum prdfpiciunc 
cdnfartguiriei atque vicinae riiuiieres, nidiriar^ 
iri tapetes pifeCiofiffitTids j pra^cerue^dsqiie rio- 
uos riiaritds aqua irofacea aut jiliis fragraritifli- 
ttjis deftiilationibuft irif^)"arg:entesj Honoratio» 



H i s I A N i c A 

res in equis mancipiafua fecum habent,fuauj& 
fime tubisatqUetym|>ariiscantantes. Deduai 
iani iri ddi-mirii ndUi fpdrifi , vterilue raultacum 
-reUereritia, aCque folenrtitate irtuitatis & iri^- 
qUis arite £cde's circUhjUgais gratids agit.fc ll^ 
muliritro recipiens , & hiagttacUm gtauitate ift 
fuperius cdrtclaue corifccridens, iri Ferteftras Vna 
curti mUliEi-ibus ptdnubis,eoniidit, quo Fa^ii 
hofpites ihuitati irt equis finguli 6c ordine iti 
eymra equds fledterttes, in gtatiarii & fpeaaeu* 
lurii fpdnfdruiTi. Pairanymphi fettjrttUrprirai. 
eos reliqui requuritur ordiiie,tubis firiiuledri^ 
tmiidperfortahtibu^. MccequdrUriicurfuflni- 
to i finguli ad ferieftram qul fpdafi pM^c^ 
aranti hdridreiri illis defeterttes obeqUi tartt , ex= 
ceptis paranyrtiphiS,qui ad Spdrifos cohfcen* 
derite's , vota faciunt coririubiique ftiedera pre- 
caiituc faufta; Hiric ofterunt fportfis edrifeaio^ 
hes panesque marti6s,quibus libatis aqiiae hau^ 
fturii adduriti tarid^m difcedurit patariymphij' 
hec rcihanertt nifi tf es quatUorue ^roximiores* 
quibtis praridiurii riiiodicura fed Valdc bpipa- 
tum a{>p<initur,rieque diu dricuritcdnuiumn^j 
fed fponfurii fpdnfamque cotreptds in thttrum 
gehialerii ptotfudunt , fine vheridre vel fumptu 
Vel prsfatidne. Ouin accidit fepius, vt horis 
dUabUsantcfdlisdcCafUm priusgtabbafumge^ 
iiialpni tepetartt,rtec eniiiimoranltariipatien- 
fer fetre pdliLirit,atque in rioftris fcgidnibus de- 
fporativ i^uerpefiaparicufolenriitatead tertipk 
deducflt. Sufceptdr pdftreriiusingreditUr folui 
rtuildalatefecdniitante,fequuntureurafamuh 
dud, alter portat patirtam argehteam deaura^ 
•fam^ pi^riam panibus alljis friabilibus rion abli- 
miiibds Lrifitanicisi ^uos kosqHltioi vdcarit, in 
iTiedid pitinaftitcaridela ceicadeaUrata& ipfa, 
& riidnetis quibufdara auteisargeriteifqueap- 
perifis of riata circUmqUaqucSatetdda puerutr 
baptizanti offefendaj altef Saliriurii afgenteUrr 
deauratura i uftife alritudinis vha manu fett , tnai 
hiique altera gutturniumexeddemmetalldru 
ftinet , pendcrit vtrique ex edlld riiantilia riiulti 
af ce elaborata. Puerds feqiiuritur leaic* dus U 
lis paUtiqUins didsi^in vna.vehitUf aifcefitrix, ^ 
alcera obftetfix eUiii infantei cifcUWdita velt 
prccidfilfima,iili rainiftefid peculiafitetdeft 
hata.Finiio baptifmace,irifatts eoderii ^ud ptitS 
prdceflu ddrtiuiti redUcitUr-reUetfi doraUrtii 
ednis, fimilitfer in drbeiri certatirii fefuritUriar 
te feneftf as pUefiief ii , in qtiibus fufceptr.x (p< 
aatum alfldet,inftanfurtub±,&reli4ua muhc 
inftrUmenf a,p3ri mddd.qiloin riu^clafum cel( 
■bratione fiebat, AtqueesriUptidtUm cefenlc 
hi^ , quas fu|ira ciplicaUimUs obfef uintur a p: 
tfibUs fariiihas, iuueneSfiueSoldatifponlipi 
aftatem iri nauibus cum iqUalibus pdrnpai 
inttituunt, veiiuntufque per flumiriis alueii 
doriec ad locura dcftinafum appdlanc,vbi * 
berti irigf efl^,- ortines poriipofe per pubhcUrti H 
cedurit, vtentes grauicite fu^ , ftipaci ferms 
feferitibus viribraCaiaadUeriusplUuias : etcni 
Iriddrum aliqui minifleria eiufroddi Coiidw 
pfecio dbite fdlcnt > accipiant in diem zj.Kaii 



racos. Moriseftn lofiueiimilifescommuni- 
bus lumptibus fimiilrem familiatem inftituant, 
conduao vnoacquealtero mahdpioquod fec- 
uihaoificiaculret, vcftes purget.induiia iauet. 
Vclcutitur orizi hmpiici aqua & modico Cxle 
decoaz , itcm paucispifcibusrahtis^coleribus 
tacile parabilibus,p.m^m nonhabent, bibunt 
puram aquam: Veftmm hxc ratiO eft; quotquot 
vuiunt in vna domo non nifi vnam aut duas ve- 
Ites fcricas ha bent, fieXcon ui(5l:oribusvnus in 
publicum procedit tum rehqui domi fe con- 
tuient:domiautem veftibus non vruntur,vtpo 
tein nudisindufiis & femoralibiis linteis tan- 
tum domi fedentes. Habent intcrdum fecmn 
aliquem Capitancum , autnobilem.quipecu- 
njamipfislargiatur , qua vcftes ad expeditio- 
nem parent , atque vr eosira fibi dcuincant, pa- 
rarofque reddant, fiue quando vel nodvL velin- 
tcrdiu opeipfofumin adu^rfariis vlcifcendis 
l^tivehnt.Atquchice{lmodusatquecompen- 
imm quo panrer omnes honefte viuere pof- 



Tamen majcima pars milftum viaitatfumpti- 
ms,quos arcl.quorum Lufitanorumvxorato- 
iim,Meibcorumitem&IndorumChriftiano- 
um vxoribusaccipiunt: e« enimamplas largi. 
:ones m eos profundunt» eo fine vt libidinibus 
xatiitentur. Habentalijpattonos quiillorum 
peravrunrurin negotiando, dicuncurqueta- 
iscatyns> nec^n expcditionem abeunt, autalia 
Ibaa regia traaar^ad quc-e nullus c02itur,tam- 
:h nomen eius in Lufitanfa , cuiS reliquis 
^nhgnatum fit.-fruuntur ilh ipfi nomine mi- 
tum communi cum reliquis .So nec cxtra con. 
gium fuermr. Hodie pluresexmihtibusani- 
|Um ad mercaturam , quim ad regia officia ap- 
nt, fiquidem Pr^fe<5ti 3c Nobiles paulatim 
mift runt,a beneficiisante hac inMiliws more 
jiiatis , nec emm ftipendia miiitibus debita 
luuntur. Adhscprscipue mihtumintentia 
3dieeoIpcclar,vc rem fibi comparent.vndein 
10 &yolupratibus vitam deincepsquietc de- 
:repoffint , &fiquando decem aut vigintiob 
^ftirafeiuinahttcras commendatitiafconfe- 
"lunt,ilhsnonconccirumfuitinLufitaniam 
due cum donariis necelFar.is^fine quibus n>i. 
•s accepti futuri funt. ad ha^c fi qtii propter 
^ft corumofficiorum recompefationJm me- 
erun,e/rc»nerExpeaantes,,jramferoinor- 
efu celTerunt , vt&pecomplurcs interea 
as vita quam officio fungerelitur; alij vero 
cmer..smmiam longinquitatem &pcricuk 
tnfufapiendamahmtinlndiaprimamquam 
ecoRditionemacceptare,quamdenuodevi- 
'enchtar,.Atquee2demh^caufefunt.duod 
:bellicusapparatus eaqua debet expeditio- 

confiatut,necnauigationesporroncuister- 
.nueniend,sfufcipu,ntur,quiaProregesma- 
Lucroquam Gloh^inhi.nt , vndeingenue 

'ficcntur/enoninanimohabercvtcamfta. 

bus negleda fint: traditam fibiiregeadmi- 
xationem eam in recompenfam pr^ftitorum 



A In DI A M Or^ ^g^ 

non pr^ftandorum officiorum', nequevtcom- 
modumprouinciaquaerant.AtquehsceftcauT 
la^curahs pou* teriaj hodie non inueftiagntur 
qum muentcfi etiamaitiittanturpaulatim"» vixqi 
fufficmntdefendendisterris,anteannoscorn- 
plures iftuentis & vi occiipat.s, tum orx ttiariti- 

m« lecurandcc , vndemulti negotiantium tona 
ftia intra annuum temporis fpatium propter Fn- 
teftum marc atque pritfedorum ofcitantiam 
amifcrunt. Ncc enim Lufitan i in India quicquS 
poffident,pr2ter loca qucedam maritima, vtpo- 
te ciuitates, munitiones & Portus , fecus lirtoiis 
d u6tum excitatos,in ipfa continente plane nihU 
nabentproprium^ 

Vxores Lufitanoruiti &MefticorUm iq India 
vt <sc Chnftianorum recens baptizatorum,raro 
inpubhco comparenc, necnififacrum auditu^ 
tx, velfeinuicemfalutatur^, &tumqu.dem 
obuelat^E in le clricis PalUqum fer utttur , vt a ne- 
m.iiccofpiciantur. Adfacrumautmutuoscon ^ 
greflusaccin(a«,induuntur margaritis &vefti- 
bus preciofiill mis : veftes funt ex ferico vndula- 
to,ex ferico villofo & Brocaaa. Nec enim vilioif 
telaeftquam fericum fimplex.Domi coramuni- 
tcrnudocapite funt,heCnifiindufiocxtek lin- 
tea , ,lhs Baiu vocata, defuperque ad vmbilicum 
proccnfa amidti : ab vmbihco ad genua aliam 
te am pi^iam tet quaterue coniphcatam lunf- 
bifque circumdatam habent , rehqu* corporis 
partesplane nudsrelinquutur. Atduehichabi-. 
tus communis eft domi tam paupctibuscuam 
diu,cibus,nemine excepco.Negotia foris curan- 
da exequuntur mancipia. Mulieres pane non ^ 
vekuntur , autadmodum raro , vtnecferui nec ' 
anciii:E, non propterannon^ caritatem , abun- 
dat en.m fihgo,fed qnod ad oriiam adco afiue- 
taaifint , vtahum cibum non expetant, deco- 
quunt ori2am ex aqua comedendo eam ^d- 
dunt pifas (ahti genus.aut frudlum falfum Moti^ 
gas ilhs di(aum,(iue etiam ahum cibum ex pifci- 
bus aut carnibus pra^paratum . c^uibusappoficis 
luiculum infundunt, cibumque tandem diVais 
capiunt j nec cnim ibi vllus eft vfus Cochleario- 
nim , qumfividerenccochlearivt-ntemhab^- 
renteumludibrfo. BibentesvcunmrpoculocjC 
nigracerrafadboperpidchrcincojioeiusinter- 
htmm mulcisforaminibusperuium eft.nomeii 
huic Vrceolo cft , Gorgoletta ; bibituti fnbleuanc 
illud jta.vt ori non admotum,defuper aquam iii 
osapertum defluenrem gargarizantemqUe fine 

vhiusgutr$profufioneinftindanr,noIuncenim 
vtcLt ufuis ori admotum fit , in co munditiam 
ipcdtances. 

_ Nouiti, qui ex Luficania primum adueniunf, 
hhocb.bendi ritu adhuc infiieti vtuntur,per. 
Iunduntpl.^rumque vicinas oripartes , obid 
delufi vocanturiJeiW , qua appellarione rtoui- 
tns rudionbus ex Luficania reccns aduedlisillu- 
dunt, vt qui faftui & Lufiranorum inflatis mori- 
bus vti nondum didieerint, lidem etiam prjmi- 
tusincedentes pci; vrbes^ vulgofiibfannantur, 
donecpaulatimairuelcant vti grauitate,'arnec. 
opus habcntIongadifcipiinaadid:vixeftim dici 

Bb poted 



POTENTIA HlSPANlCA 

Winvxoresfuas,vtvirmT>ommnonul^^^^^^ ^^^^^^^^^^^ 

^deseasadmucant,quascumvxor.bu m^^^^^^ ,aeb^^^^^^^ ^"^^^"^ ' 

tant,tametfifuermtmuicemconmn<3.ffm^^^^^^^ Sotereiidunt , hinc orislabia ipfistamrubea 

omsfor^p«lfansher«mq«^nt,tummu «^^^^ ^'rquedgraredduntur.Vtreiignarisnaufeam 

Ikatqucfili. domeftic^ftatu. IrSntl crrerLltioneseiufmodi,Wra, fuffimigia 

dominussdiumfolusremanens,forespuila^^^^^ Sc habente^abIndisEthnicis,qmbuseaab 

rcfponfmu edit. ad h.c nemmem vir s iexus f^^^^'^^^^^^ 

qui annum decimum qmntum atogerit . fecu x^ederi,animafq; olen- 

S..dibus,vb.f<=mina:fumafuertnt,h^^^^^^^^^^ vtpriusv^^^^ 

patiunturriilisnonproculmdepecuhares^des g^;;»^^;^'^^ 

Lduntar, in qu.busfcparacia ^^"1^^ "^^^^^' [^SsTnfeneftris (edent^poft pr^cenfas te- ^ 
bicentXomigicvtfcatrumhberiremcumvxo- 

,^patru.habuchnt,&fratercumfratcis vxore ^^^^^^^^^^ Siqui. 
concubuerit, q^-^-^^^^f ^/-^""/r:!*.'?^ Tr^ er^Tculus amore inflammantur,infignum- 

credrbiie didu eft quam lafcm* & ^„^"0 1""^^"^ ^^^"^^ ^^^'''^^"^ ^"^^f 

fuumulicces, vtraromuenusqu^^^^^^^ h^SimencaVenerisamic.,quamllbidem; 
&pr^cermarimmnonalmmahtadole^^^^^^^ ^ opeca anciUarum magis magifque conC- 

lumconcubinum , quem noau imque clam ceps P » (-^^„f3,tifices. Dmotm 

^rfamulasa.lenasadmittat Habent^r.^^^ '^^Poto^rianipd^ 

LrbamquandamDatroavocatam,cmuslem qu H &Loddampiftumartomadl s" 

nisfucculexprefflimvir.spro— S^edS^; 

pota,quofumtovir ^"^^""^^"^^''^''^f; ^*^^^ luxurient,plufquepruriant.Nequeeoconten-, 
intelligitquicquam, ndetperpetuo interducn- ;Pi^/^,^,ofe remediis vtan-'; 

: enimifpedesei^sftigidabueris . redkad^ P^^^^balneisaqu^dulcis.pariterenim 

mmmen^cemnihilmahfufpicans, "cditen m ^^f^ .4^,^, ^l^are poflTunt. Adeunt 
fe fomno oppreffum iacuille. Frequens.iWhs P^^^ ^^^1, deuocionis ergo ,cu 

^ maricos venenotollercnoruntemmvenenum ' f^^^^ 

^uodfum^ncemnonprms enecat quam hora Pj^^ P^^^^^^^^^ 

Iftu.ataadfir.pr.par.ntilu^^ ~sf;mm.libertati 6.recreationiducunC 

tcgrisintra corpus abfque vlla noxa de teicat, . j^j^^ncepercipiut vigilesea vefpe- 

.rlmmvhihora S Tuci anX quasV^ c^^eris dilig , 

; ficiumfuumantequamabeatfemihora.<Simil 1- [^''^^^^ Quasperegrinationesamatoribus 

' ter complures etiam vxores 4 marujs fiiis tol^ ^fj X^^^^ 

luntur, deprehenfx videlicet madulteiio au ^^^^' f^^^^^^^ at^mpU.abducut, proripien- 

folalufpidonemaritisinfimulat^ . producun P^^^^^^^^^^ 

deindecresautquacuorceftes,quiJcaiunoac «^^^ ^JP^^, 

fcu die viros peregcinos ad eam itaiTe , quibus num aut J^^ ^^„^.,Hos pc^- 

auditisabf9luicurreusincontmente,idquefe. ^^""^^^^^^^^^ 

cundum/Lufitanorum & Hifpanorum conftl- f f^f^^^S^";fo,,ot,cubitu grauid^ libero, 

tutiones.&integrumeft.lhquampnmua^am ^^^^^^^^^^^^^^^^^^ 

ducere, -ctamenh.clegisfeueuc.asve^l^^^^^ ^X^^^^^ mancipiadone< 

mumterroremmuherculisincucic , vt ux tria: obidco ^j^.iLufitanusaucper 

fu.moderentur, hcetqcmtann^^^^^^^^^^ ScWoret .^eum^odiduo poft natum ia 

rum numerus pereaf.quod ade» vulgare elt, at i«n agROfcere oportet fuu 

^uevfuitainuLit, vcporronemmndmxrum ^^^^^S^^^^^ 

^ideatur. Ipf^ mulieres mgenue ptofitennir, ^2r.lm \lX^^^ 

n^ortem ipfis nec honeft.orem nec op biho- ^^»^^ ^^^^f^^^^ . congenitam retine. 
remcontingerepoife , quam fi tah facoper- ^^^fXusautdeciL 

^^^ulieresa.anaturafimtmundicieiftudio- ^^^^^IZ^^^ 

fiffim.,caminrefamiliariquammtotocorpo. f ^f^J f ^'^^^^ 

;:£rS^^2^^^SS^ =ftilt,ne.quoqu.mcogitmadVe. 

cliebusn.hilaliudagam,qua™vtfoliaqujdam ^j^^^^^ 

„.afttcentilUsB.mttcvocata,add.cocalce&fr« 3ctoSem%kmmfiexalbo^^^ 

au^m3«4:h»cinterduratant«vmutiseft,vt quetaaummrantem,^. 



. . A^^A^ Atq^ve IndiamOr. 

J^titSfuerie, qtiamtheranrosronnsmundi nec 
JitnpuerlimcedinK , rivelraaJcimUmaliquid 
loliiat excepr 0 /i fuitim abripiatiir. 

Educat!oliberorumLuiit:anoiHii-H,Meftico- 
riim , ccEterorumqae Chriftianonimh±ceft' 
^ofteaqu.im nudi in hunc muridnra nati f,.e- 
rint , panlopoftperbreuiindufoloahquo ex 
humeris veftiutur, qualirermulferes B.riafuum 



^eftant,c^reroquin'nud,/hnt,donec(l,ccr d^ 5uh^' fi^S^!''''"^^''''"'" ^^^r^P^^"^ 
rinnvffemorale&fuccmaoriamfumanc. Li- a"^^tt-^^"''''^1 reuerfa fuerit,pec 



finr.vtfemorale&fuccinaoriumfumanc. Li- 

berorum alij i matribu.sferuis ,alij i riutricibu& 

indicis nutriri ediicantur. 

Eft mos apud Gentiles qiii Go:im irihabiranf, 

recepru?,vr quod maneprimum domum cc^refti 

primum obuium habuerinf.adorenr^dualecuil- 

quedemumht. Siacddac, Vtcorniculam pri- 

hiamcorifpiciancfineearora dle domifecori- 

tmebunr^riec in publicum prodibunt, h vel rem 

preciofiffimam ferrent acceptam. volant au- 

temcormculsgregacimperlndiim , quaruni 
volaru'" ^"''-■^ 



hinas,montibus&fcopLilisobuiahabentido!a 
ii'aP.igodes ,foi-madeteftabili, exlapideincifo 
pchta,quibusfupphcesfiunr. Si quam bermare 
nauigarionemihftitnantquindenairiregt-aahte 
tubas & tymparia magho fremitu pcr pubiiciim 
inlonanr. Nauiscutfrii parata circumquaque 
vexuhs iridicis volat , quo fe Pagoden fuum de^ 
mercri , atqueitetaulpicatum ab eoexperere 



qmhdenam inregram , idque in gratiaruni 
adtionem. Pari ioleninirate vcuntunn aliisfe- 
ltuutatibus,vtpotecHm nuptias, puerperiajiue 

aliaarimuerfatiajplitafementem&meiremce- 
lebrant; 

Adfurit i'bi chu-ui-gi 8c barbironfores fre- 
qilerires,paffiminpublicis plateis obuij.mini- 
teria fua offerentes.ij tabef nas yel officinas nori 
habenci requifui insbdesciuium veriiunt , vbi 
vih mercede , capillbs , mariuum & pedum vn- 
guespr£ciduhr,ofterentes obfeqtua fua tanca 



olarumipirinauIpica^umriutihr XnKi^ir^ §^"P^"f "^1"^^^ ' ofterences obfeqtu: 

tos,quipr^ft;g,israishominesfafcinaSt addu ^°'^^'^^'^'CO"^pJ"'^esEthnici, qiii 

cences fecumlirpentes va""s omr^elir ^''^'■""y;^^"^^'^^^^^^^^ g^^^i^ ^e vmbraculisffiis 

c)uosmprecat.orSbastraf^;X; e ^Sif^^O^nT 1?^"'^" . qaod cteris 
j,ic.o„r,i;. . '.^i"P,^'^ ^™^'c'snonmvfueft, prxterqiiamcumleea- 

tione funguntur. Medici didi non reliqiios 
tantum ethhicoS curanr, fed &LulItanos, quia 
proregem,& ipfuiTi Archiepifcopum:Monachi 



. ■ r I- ^'^.'^"''•in-iudULjvriempar 
ti's cnpfuhs quieci concinearic, quod fi fpeda 

culumahquodederevoluncdeptomptosfer. 
pencesacqueih mediofaltances faiiehcefque ap 



m.n,ero,c,Lfc„n,„eeJlro,rr£rr! ^S^^^^t^J^i:''''''^'''!?' 

ponere , praftiglatoribus horeanribus , eoftne rtZ tV ' amphinmun, fa^ 

n™cpercollurn.n„„cperbiaeh^:;d7" "KSffidSSS£r . 

pedes mutences , & nefcioauasalia.;inpnr;=,Q /^"!"^^ia»que»nIn{uIaGoaextravrbem,& 

^xercentes, dummodo hominl a ^^^^^^ ,^ ^^"^ ^'^"^ ^^^^"'^ degunt . vtplurimum ftint 

gant.VenenafcuuKarcificiofem ^c'^"^^^^^^^^ ^fP-^" ' nectamehmultumdrdiquisethni- 

alterum lemffima de caufa iis to irCaShu d 1 ^T^'''' ^ fuperftitionibus ^gre 

iTi.les ftramine tedas incoIuncrfoHburan^u' ^.'"^"""^^'^ '.'"dulgetur ipfis ih eo propret^vi- 

fiis. fcneftns milhs, ita vt in e LSbnifos '^fr''^ omn.bufcre vico- 

^drepere necefle ht ingredienS.S ipdrex^^^ tfri J?^'"^ ^d.nt<^^o.Xaraffi.s vo- 

?ragu]um ftramineuS in hau menur x'en ^^i ^ r'^' ^^^'^'''^'^"^^^^"'^'^'^P^^^^ 

tnti,fuperquodcub.uKlo!-o ieSfrhP^^^^^^^ «smcognofcchdi^monetis reperias. , 

^aris.MenfJ,menfaha,manrnn, SLh^^^^^^^ Legecucum eft apud Indcs genciles , nc 

-foliis ficuumlndica^um co^C^^;^" --'^--^. ^quam didicic, 

•aihbus , in quibus cibos pr^p rahc aStZ 2? ^^T' "^«f?^-' 'l^i^^-t , &c aliam cra. 

decoquunr, foheam haLn^ in q ia o zam t ' "'''^' ' "^'^' ^^'^ 

•HtiUo hgneo contundunc finnid^n? ' ' ^ parehcibus hxred-tario accepic- 

nfihqm^bico^^nt " .SS^pX "^^^'^^"^--"-^inter eiulclehl cnbusc^n- 

ut ex mera fimplicirate Sun qui p^^^^^^ ^''f '^^^-^ accipitincpr.cer 

•nzam^ranc/^creif^miliarffi^rB^! S^^f^^^ ^"^"^^ 

JshabencIaaenamexrnnf-orMr,^, a cicndas.i^ilijhairedeshincexaire. 

.exqhoac^a^iS; CS^m^- • .^^^--^ Behiahes ex pr.uinciaCamba. 

X ^desv^V^u^imL fimo bS^n^ Gol Bfcv' ""^'T'''' 

■ir.id enim puHcesriecare diditarif. peSem 1 ' Cochino & m reliquislndi^ 

umdiffimi func , fiquidemquSe^coco o^ ^°-^'-g"trancnrehimpaffimfrequehtiffime, 
^relauantu^ , duinquotie.n.n rl°'° d^fttahentes goffipiuni , telam bombicinam. 



arelauantur' , (Juinquotiesnacur^dpiisreci-- 
iintabIuuncurprorinus.Lsuafeabluuntdex-- 
•ramUlibatamleruances , vtquieain cibofu^ 

endovtanrur,cochleariaeriiniillisihvfiindri 
Legem fiiani obfcroaht rigidiffime, ddmutii 



orizam aliafqiie ffierceS , prscipiie gemmas. 
ihratidnibu-i 8i pingendis Htceris ftinc dodtif- 
hmi,adeo vCnonreliquosfoium Indos, fed&: 
ipfos Lufitiindsantece^Iant. Fame prius fitique 
hecarentur , qiiam aliorum hominum cibos 
nm nunquam egrediuntul^" hrffpriusTuS f^^r^T ' ^ ^ "^" •"'^? '"'^ ^"^^'^'^ ^ 
-prec,bns. a„.a.Ma„re4.lS:l;:|£ — 

Bb i haul- 



POT E N TIA 

rauigationeminfumenclo , aquam herbafque 
{ufficientes fecumairumentes •, quodfieueniat 
nauigatio opinione diuturnior , abfumptis her- 
bis & aqua ,farae prius fitique peribunt , quam 
Chriftianorum aliarumve gentium cibos po- 
tumueattigerint. 

Canarini atque Decanini ex "terta Decan 
Goaquoquc inhabirant.ttegotianturque holo- 
ferico, ferico Damafceno 6c a Lufitanis integris 
tclisconquiref^do,ven<lunt ibideratelasbom- 
bicinas omnis genctis , vafa porccllina, alarque 
liierces ex Cambaia,China &Bengala,accipiunt 
autemcafdemmercesaLufitanis, aquibus eas 
velut propok ftudiofe comparant,vnciatim eas 
aliis vendenres , vtunturin contrsdibus Macu- 
latoribus quos ita voeant , qui inter ementes & 
vendcntes medij funt , 8c merces aducaas 
coemunt,iidem quoque vfdualiaex continente 
aduedant jnlnfulam vrbemqUe Goam ^'^tieu- 
tesnauibas Indicis, Cambaiam , Sundara & 
Mare Rubrum petentes.Habent artifices inau- 
ro &c aro-ento, item fabros ns mbri, atque alios 
opifices p:sftantiflimos,habiranres in Goa paii 
propemodumcumLufitanis, Mefticis&Chri* 
ftianisnumero , funtautejutobloresChiiurgi, 
fabrilignarij,&c.Conducuntve(aigaba&red|- 
tus Lufitanorum per terram Barde s , Salfette &: 
InfulamGoam , pariter fub vrbis Goae iutifdi- 
dionerapertinentes,vndefepe accidit,vtiniu- 
. diciovnacomparerecogantur , fiquando rixae, 
cOntentiones fiue alis adtiones iuridicae in foro 
tranfigends fint. SoleUt autem in propria per- 
fona comparere , fineaduocato , finecaufidico, 
quando commodiffime & in oprimaforma caU* 
fas fuas agunt,citanresleges Lufitauicas, vt ipfis 
Lufitanis admiufionifmt. 

■Cuunm 8c Cor umbini f^xnt mhci » quivitam 
■c5c agriculiilra, atque pifcatione , quiq^ ex plan- 
tatione palmarum Indicarum frudum coquen fe>. 
rfentiumfefuftentant. ExerccntitemaUaferai- 
lia minifteria , veftes lauantes &c coyora num- 
dantes , quodipfispeculiare eftopihcium , di- 
cUnturque Meynates , alij qui tabellionum vices 
per hyemem obeunt, dicuntur/?4r^?«<*m. Didi 
Canariniatque Corumbini interomfteslndos 
funt abiediffiroi & calamitofifTimijvitam mil^te 
admodum luftentant comedentes facile para- 
bilia, ncccibum vllnra dctredantpraecer carne 
vaccinam , bubulam , fuillam & g llinaceaiti. 
eandemcum Def^«i«« religionemtenent, fiint 
eilim eiufdem nationis & difciplinas , difcrimen 
inter illos vix depichendas ■, nudi incedunt ex* 
ceptispudendisvelofimpliciintedis. 

FoeminiE & ipf^e telambombicinam fitiiph- 
cemcircacorpitsreligant.perrinentemamedio 
vmbilicoadmedia vfque feraora , partcm eius 
refiduamfuperhumerum reiiciunt , ita Vtme- 
dium pedus obueletur. Ex his plurimi baptizati 
funt fiquidem loca maritima & Gox vicina in- 
coIunt,piopter palmarum cultum, ripasflumi- 
numamantium , tumpropterorizae fationcm, 
- (px &c ipfafundumaraathumilera,quiperhie* 



H I S P A N I C A 

mem inundetur.adhscquodexotiz^eproueft- 
tufuftententur. C^«4mi , iili vrnaksin vrbeitl^ 
Goam apportant gallinas , oua, frudu s , lac & c, 
ex contiiientis paitibus allara. I-iabiranc cafas 
ftramincashumihmas.foribusadmodumangu^ 
ftis & depreffis, ira vrgenicuiandoadrependii 
fic intrantibus. Liberostoc nuraet^oeducuncvt 
adformicarum modum circum terueant, cur- 
fitanres nudi , donec annum feptiroura vel 
odauum attigerint , quando femovale affumuti 
Mulieres enitentes kTpefolae fi:nrin^dibus ,fi 
marici forte rure erunr , & fine obftetrice. Lo- 
turainfantem in terram ponunt fuper/olium 
patulum ficusIndic?,necmulto poft omniane- 
gotiatam alacriter expediunt , acfipuerperu 
nullaexpertsefuiflent.Vbiinfancesnudiinmii- 
dumeditifuerintporto hudi educantur , nec 
aliam eis curam matres adhibent > qu:m vt mu- 
datos in aqua frigida lauen t, ita adoiefcunt feh- 
ciffimcoptima m€mbrorum compaginc&ma- 
gis eredi quam noftrates , tametfi omnicura, 
omni cultu atque in delitiis educantur. Nec ra- 
rumeft , vr(aluberrimacorporis conftirutione 
adannum cencefimum periingant, icavc nec ca- 
pitis,needentiumdoloremlab£fad-ationemue 

autcafum vllum fentianf;. In fummo ve;ticc vd- 
lumei crinibus innodatumhabent,qucmpeT- 
pctuo crefcere finunrireliquura capilloium de- 
tondenu Natare expeditefciunt, nulloquene- 
gorio fe kib vndam demergunt. Solenr flamina 
paruis (caphis Almadiesdidis obnauigare :ah- 
qux iUarum conftantcx fohdo hgnoexcauaco, 
tam paru±, vt vixvnum virum capiant. Conti- 
gitfiepe vt lcapha bis , ter, quaterue inuettacur, 
antequaraalueum traiiciaiit , quod fi fic infil-. n- 
tesinflumen, fcapham erigunt , hauftamqys 
aquam educunt repetentes fcdemfuam. Suivc 
parciflimicibi&raacikntiadmodum , mem- 
bdfque nimiumgracilibus acque inficmis exuc- 
ci , vecordes , timidi , vndeaLufitanis multura 
vexantur. In matrimoniis contrahendis atque. 
defundis fepeliendis , pari cum i)ecanmis vtun^ 
tur ritu.G>efundicremantur,quocum viduaeca. 
pillosprxcidunt & clenodia fua confringunt, 
licet & pauca &c vihffima habeant. 

Sunt paflim per Indiam ludaei & ^tliiopes irt 
copia. ludxorum aliqui ex puro HebraEoril fan- 
guine defcendunt,alijex premifcua Hebraeo.U 
8c yfithiopum olim Hebraizantium confuctu- 
dine prOcreati funt : in re familiari & habitU 
fimiles funtiis quibus cohabitanr.Templa fyna. 
gogasAi:e/fir^«promifcue inter Indorum aidifi-» 
cia^oficashabent,vtentcsceremoniis quiique 
pio legis fu? obferuatione.IudcEi vxores habent 
formofilfimas » inter quas aliqui» ex Paleftina 8i 
Hicrufalem addud:» funt vtunturque omncs 
pariterlingua Hifpanica. 

^chiopeslegem Mahumetanam obferuant, 
valdeque verfus marerubrum aromatibusne* 
gotiantur. Tametfi vero nonnulli cura Lufita- 
nis commercia habeant atque promifcueinter 
aioshabitent, nihilominus tame hoftUiterergi 

eos 



PeR AsiAM At^VEc^iNDIAKl 5r. 



feSs affedi funt & quibukHmque mtidis bof- 
lUiU datn eos infcftarit. 

Opes&dmtU. 

Lufitani & Mcftici Gonm incolentes verfus 
Bengalam,Pegu, Malac^ a, Cambayam & Chi- 
ilam meir.-es fuas diftrahnrit. 



ii>3 

fidtapermuratione pro aNa monfeta abArmii- 
lioadueaa cui Lar)no nomcn cftin qua /imili- 
ter SvdiD.perceritUmhiCrarimr , referuahte- 
him&hanc , donecclaOis Lufitanorumin Se- 
prembriappellnr, &perriiurandocurti numinis 
rfegahbus hicranrui 20 &: 3 0 per centum i vt di^ 
pum. EftLatynusmonetanecefTario ipfisha- 



. . Go^quondiefrequentiftimacongregatio,tu bcnda ^^0^^ 

eiuium&incolarum rum quarumcSncueal a . ^^''''"""^^^^""^'FP^aliaquecin. 

rtnnnationumvidnrUm?aq aS ^"'^^^^^'^^«"f ^F-l-i^^q^-ftubfa^fr.Stmt 
■fponderAncuerpianxconuerfaiionTloiocon ^^<?^*^' ^^^^^'-«^^^ ^ 

rLtoquorid.efrW>enrar^"u e^^ dj^fta^exauroin vfu,vnde ri,ult.huicvniftudio 

quod Go. riori mercatores an om,ftd & nob? ^"c ^^"^f " '^^^' 

Jes & anus cUnque ftatus homine conit"ian t ^^^"^^"^5^";^ -"'-f ' India , qu, ex re- 

fim«lqueib,de.4proftentmerces otrs"en? f '^'^"^f^^ P^'^^.'V^"d,cts viuunt , ijfarieipfis ' 

h.,.raVtnttridinispropemodumZS3^^^^^^ ^"^^^'^'ftentandlsatfficmrit, necetnm ahbtper 

fic.F.t congr.satib dl^a^retnprtZd o nifi tf"' 9 " '"^^^f ' ^^^' ^"^^"^ 

cumdtesDo."nnicavdfeftumf(Ijd t^l nl^^^^^ bore quot.die recptaht dimidiutn Ioachiri,i^ 

intenntrt,rur. Dtebtrs profefti cumfitte ^..^.««.«atqueeoamph-u. , finevm 

hora7defint. hora 9. n^ecteTpZ p^ot"^^^^^^^^ [^Tf - ^r t^' q"\"-eritas quadringentaf- 
riodurar,ob fohs^ftum intoleLbTlem '^^'^ fi^^ul cuhas 

i"diPx^h4^-^-vrberi.6oamincoiun, 
clama:oresam4tftratud ;"^""S :; ^^P^f ^^'-^ntnegotiatores,ne: 

ipfiprocIamanrr&venakseafdemlnZnr ^ "^^ amphffimas exercentes. Haberie 
QuLdtuLe,Ionfiueprocta "dti^ercatores peculiaireri. vici:min Goa,vbi 

t<c prociamatores incedtrr amid toSbus au cdmmef cia fu. exercerit, expo- 

re.s.gemmis,cienodiis,maraar£ 3^^^^^ f """btfettcutn Satynum,Damafcerium,pOcui 
:.rcum circa ftipatt varlarutn^ n ^0««^ nc ^ dlZl ' ^ T '""'^^ ^^'^ ^ «q"'- ' 

.iis&captints,Vriufquefexus&^tat?shom j ^^'''^^'^fP^^^^^"^ "^-"J^tores-fuosmerces 
nbus,quinonfeats4ueapudTorp^^^^^^^^^^ S^^n^^""^"^ ^"'^.^ f atas ftud.ofe cbriquirunt 
lalesfunt & datur ementiL de edurdiffe" ^^'^^' ^i^.^^^^^^^^-ft-^-W.iriidvelut^ 
enretatnenprecid. ^ — ^u. «uic- naturataai, vtnegottariipfisfit 

congenitUtn.Iti 

Suntibfequi Arabid. aromin nmHicv.» . fodemvicoahj quoque telam hrieatti vendtati 
is,ntquealia^ ficc.medt nah (5^^^ ""^ '"^"^^ ^^"^^^"^ ^^*^^^*^^^ P'-'^""^ 

>Jc rak^cmatertahaaS apettetnS ^""^iir. ' «^^"'^'P-r"^- quari libero. 
'm,&nt .ItaarrificioelAor Sw^^ '"'"^- Eftal.us vtcushabitatus & ipfcabEthni- ^ 

^>5«A5.«^./.,cfii.°iSdod t cts,ve„dent,busfi.ccinaoria muliebria&etu£ 

X vtrtt^fqut fexus ri,andp" leftS du^^^^^ f-gfnettsaIta.tteminnurite,aparinorumge. 
tu:aute nonnunduamVcho?eTuim^^^^^^ "^"^^' vOcant,rioH multumdiiFerentL 
3iiIorU nfiimpt^vihffimo^Ltei:^ ^ ' ^^^^^^ -nfic.endts com- 
atantomnisgenei-is GotiferLs & SnfeSio'' "^^^^- ^^*^^"^^^^"* ^^'^^^^'^«^^ex C.^t.i.fu^ , 
esexfrua.btts Indicis, par n 6^^ °« Jc^ terf^mercesexporiunt , nec nongemmas^fi! 
n^as artcphrygta atqrt^Vrb rL qu^^ ex " Ty^T'' "^''^''^'^' ^^benr. 

'^gis lUuencil^ & fortna fun fpSote ^,"^^"^1.^^^ ^t^^^"^!^^- P^l'-""^^ Suriraliivid 
'■■ctunturabhertspetciutfaCem DE v^^^^^^^ fohsethn.c.shabttati , opcraligriea Vendenri- 
-dt dulaaria arq^ue opertX^^^^^ bus vtpotefpondas,feIIas. cetalnd.capulchre 

mcall.dentes formofitate ftia etSes ' i" ^f""^'' ' '"'"'^ ""'"^ "™ ^*"^'^ g^^^^ris colo^ 

>^ci.ntsquariimerdumet:i^d:rSSr S^l^^^Sn^r'^"'' ^^^^"^^"^^^^^P^' 
: . i-umona. Guliarem &ipfi habent vicurii , ij omnesfunc 

Erhnici, prjrparanteS operd &pulchrirudine 8c 
dtuerficatefpedtariffima.Rehquibpificesvtpote 
fabri hgn^ri j.fabri xris rubri feu cupiri, &c. qUif- 
quefuos vicoshabirat , furitque Echnid Oln^ 
ries. Adfunt ibidem riegotianteS cx affe i in 
frurtierito , odza , rehqirifque riiercibus In^ 
dicis. 

galoscetenosref.ruantes eos in ApriZ " iU^T"^ '^'^^' EthnicbrUrii , furit 

andonauesexChtnaappelltmt &nummi J ^"'^"^,™^ta & coridita ven- 

regalesftudtoferequiruLur,i,^Chh3rdT f^^^T"''"" ' r^^^^puclnosfuntherbula. 
«andi.Iucrantunuminceritenos irvdt" ''^.^P^^"^"^^^"?^'^ • prbftantinilhsqu^^hd- 
cncenos 2; vd |o. iT„ni m mentem venite pafTunt de co geriere, 

hb ^ IniriU^ 



ante.s,nec enim ferua: rergiueriantur foliicita' 
,vtqmexeoqusftavitamfuftentcnt,lucrUm' 
ratum , &reliqtiam fummam adheros de- 
de afferunt , ex qua ilh & fe & familiatti 

Alij qua-ftum faduntexvfurairia. AdUerilan- 
'«senunnau.busLufiraniscoemiitminimos 
?alesoaonanos, quosaccipiiitduodecimin 



] 



POTENTIA 

nYinirs tamen fcleaa , quoa negligentius eacu- 
rc-nc. miurmodi mercatores fant pkrique 
Brachmancs,ideftldelorumraceraotes,tabe£- 
naspalTim per totam vrbem angulares haben- 
Tes,inciras in domorum muros, prxtereuntibus 

opportunifiimas. , i • r 

Principalismoneta , qusapudlndos invlu 
€ft,diciciirPardauus fmeXeraffinus & ex argen- 
to eft. CaditurGoiE ,invnolatereeft S.Seba- 
ItianiefHgies, inalteraiacula aliquot infarcem 
coUicrata. Valore Xoachimici fiue tres Tcfto- 
nes,%uetrecentas Rifas inmonetaL«fitanica, 
tnverfura minimo aliquo interdumcrefcitde- 
ctefcicw pro occafione. Fit etiam numeratio 
in monetaT^KI^^ , qu3C quidem inter numeran- 
dumprsfensinfpecienonadeft , fed peremfe 
taxam tamen fumms computantuf , hoc modo; 
ciuinqueTrf»^<J^faciunt vnum UrdauumAmeJ^^- 
^!i£/bi»Mf»inmbnetaca(la : rationes emm bifa- 
riam inftittumtur , vno modo in moneta proba» 
alterainmonetacairafuie mala , quatuorenim 
Tangas in moneta proba , facmnt qumque 
Tangas in caffa.vnde fit, vt in conrraaibus mo- 
netainfpecie fu nominanda. Eft praetereaalia 
numeratio quae per Vinmos fic , nec ipfa in prK- 
fenti moneta.vfus eiuseft duntaxat mtcr nume- 
randum. faciunt autem quatuorproba Vintmi 
&quinquecafevnum Tangas. Vihffimamo- 
iieta iUorum 54/4^0 dicitur , acquehorum 
ouindecim in proba moneta facumt oaode- 
cim in ca^Ta moneta , Vintinus vnus &c Baiia- 
iruci tres , faciunt duas Rifas in moneta Luli- 
tanica. Conftat ea moneta ex 
quod in eam formam funditur , vt C C C L X V 
iaifaruci faciant vnum Pardauum feu Xeca- 

finura. ^ ^ ■ 

Valentamem finguli Larini Perfici centutn 
& quinque Balfarucos , in moneta Cambij. 
Vtuntur &c moneta aureaadmodum coronati 
noftratis,quam Pagodem vocant , fingulis vltta 
©ao Tangas conftitu^nt.bus. Dicuntur au^ 
tem P^godes , qUod homines Gcntiles Idohlui 
effigiem horrendam lis itnprimant. Ducato- 
rum Venetorum fiue Turcicofum magtia hic 
«ftimatio , cum finguli prope duos Pardauos 
fiue Xerafinos valeant. AUud aure^ raonets 
genus D. Thom^ imaginem prKferc , valens 
Tangasfepcem. Quod admonetam Lufitani-' 
cam , nulla hic gratior quam nummi regales 
grandiores , qui in oaoregaiesparuos refol- 
uuntur. Fuittempus , cum advehtantibuspri- 
mis ftauibus ex Lufitania , finguU regalesnon 
nifi triginta fex Rifis sftimatentur : Chmen^ 
fiura vero raercatoribiis ilUs nUmmis regali- 
ibustam aiiide inhiantibus , multo altius ad- 
fcenditeorura ptecium. Cnmautem Pardauo- 
i-um in emendo vendendoqUe V(us fit f tequen- 
tilTmnus, falfarij ex improbo mctallo eos tam 
artificiofe & fraudulenter imitati nouerUnt, vt 
Trapezits ipfique adeo mercatbres. nifi ocula^ 
tas habeant manus , creberrimc deceptos 
animaduertant;vndeipfisexquificainduftnain 



Hl S P A K l C A 



tam fiibtiU fraudisgenerebpas eft. 

Cuduntaufem Indi, quicontinenteftihabi» 
tant , falfum iftud monetae genus , vt eo irapo» 
nant Lufi:anis ; qui malo cauere & effugere 
daranum cupiunt, raroeosaccipiunt, nifipVius 
menfariisaut monctatijs oftenfbs. Sunt auteni 
Daniftse & Nummularij hicin magno numero» 
qui pofitisin publico menfis nullum non genus 
monet£E aureaf argentejeque oftentant.faciunt* 
que id magna cura , ne quis hic fruftra quajrat 
quod defiderat. 

Pondeiisgenus apud Goam fimile eftLufi-' 
tanico.diftinaumin centenarios fiue quintaliai 
arrobas & aUa minorapondera.Vtuntur tamen 
&:alio quodam ponderis genercquod vocanc 
Mao , qu^voxmanumfignificaCjpenditqueU^ 
bras duodecim. Hoc vtuntnr cum trutinant 
venduntque buiyrum , meljfaccaruna , 6c eiuf- 
raodivefcula. 

Appendentes Piperadlancem vtuntur pon- 
deris gencre , quodlndi B4rs»vocant,confti-- 
tuitque tria quintalia cum diraidio ponderis 
Lufitanici. Nouimus autem Quintale vnum 
centum facere libras. Uedida ponderis nomett 
eft,valetque vncns nouem. Viginci quatuoC 
MedidiBconftituunt M^wwwJ, 6c vigintiManu* 
CandHum. Hoc genete pondeiant orizara, fru- 
mentumcsteraquearida , & curoonerantna- 
uigia,computantnumerum Onerum perCrf»- 
dilos aut ^anhas. Orizatamenetiamyendituif 
intcgraivt ab agro coUigituri colligata in fafces. 
OptimumOrizsegenus vocaturablndisGira- 
fal i quod deterius eft Chambafal. Sed&ahud 
eftibihuiusfrumenti genus adhuc viUusduo. 
busiftis,vcnditurquenondecoiriGatum,B*tff{j< 

abincoUsappeUatum. . ♦ , .■ -j 

lamde Proregibus huiuspartislndiaealiquid 
diccmus. Sblent hi vifitare atque infpicere Mu* 
nimentaatque foi talitiajquK iutis funt Hifpani. 
ci/vfquead feScagefimum vel oaogefiniiumab 
VrbcGoamiUiare , qualittus illud in fepten- 
trionem&meridiem extenditur , necfaciunt 
hoc fine grandi fub eraolumento » qubdindc 
percipiuntnonminuSiquamexvliaaUate.Co^ 
aatautem Proreges IndiaEingentibusgaudcre 
prouentibus , quodin regiis bonis vetfentu! 
proarbittio , cumplenamineareabfegeacce- 
perint pbteftatem , vndefit,vtplutimumaur 
argentique, cceterdrumque coaceruenc dmma 
rum.Qujd iam dicemuS de donis muneribufue 
quKiisadprbroerendam eorum beneuolencii 
cettatimab omnibuslocis offcruntur 1 Nan 
omnesreguU , quibuscum Hifpanorum reg 
paaa intercedunt & fsdera.a multis annis con 
Stieuere nouis ptorcgibus ad primum eorum n 
prouinciamaduentum , opulenta & magnitic 
mittere dottatiua, Ipfe infuper Prorex , dur 
GoaEcommoratur , nihildefuo expenderenc 
ceflehabet, cumimpenfisregiis cum ipfetui 
vniuerfaeiusfamiliaalatur , funtque huie t. 
deftinati redditus regi) ex Bardibus & 



^OBt^R ET FIRMITAS 

daudkiirlnfula vno duntaxat muroabla- 
tcreOrientaIi,eregioneSairectx,vrqueadalte- 
rum laais terra; Bardenfis. Parum in hoc muro 
eft lirmitatis.nifi quod in {tar repaguli eft, ad ar- 
cendas incurfiones Indorum Continentem ha- 
bitanrium , qui nonfuntfubimperioLufitano- 
rum.Eftquiaem in rerra Bardenfi Caftrum edi- 
toiocofitum adoftium fluuij , fedmagnaex 
pnrte vetuftate collapfum , nec ineofuntnifi 
triatormentaferrea.cum vnoatquealtero ho- 
mincquieacuftodiunr. Muniturquidem Goa 
InfuJain littore maris aiicubi prsalcis rupibus , 
/ed terra Bardenfis,qua fpedat Oceanum, httus 
habetelegans&arenofum , inquingentorura 
paHiium longitudinem. Et hafcfatis oftenduntj 
qiiodnamfitipfius InfuJa munimentumatque 
firmitas.Qua Orientem Sokm ipedtat, tres qua- 
tuorue habecporras , incxtrema infula, ipfaquc 
maris crepidine e regione Salfetts. Cuiuis 
portxprxfeauscft Capitaneus vnuscumfcri- 
ba, ne quis his mimis in Continentem traiieiat, 
Hinc fi t, vt Indi Decanitai csteriquc Aethiopes 
ldoiolatr2,quotquot Goae habitant , quoties in 
Gontinentem abire volunc , vcl negotiandi, vel 
«hus alicuius rei gratia , nece/rebabeanr, fub fi- 
niftrobrachiofignum aucnotam recipere, re- 
uerlique c Continence eandem denuo com- 
nionftrarcnumcrantibusfingulisfingulosBaf. 
farucos , pro Capitaneo & Scriba. Collocatur 
hicm excubiisiuuenis quidam , cui incumbit 
noaefignum daretintinnabulode turri de- 
pendenre. Is igirur alligat fibi funiculum ad 
pedem, quemfubindeatcrahit, vcfignificetfe 
rondormirefed vigilare. Huiufmoditranfitus 
inConcmentem, appofitisexcubiis, quinque 
l-mc. Prnnuseftadlarus Auftrale, quaiturSal- 
fettam verrus,appellaturque tranfitusS.Iacobi, 
■propcereuis Diui templum Parochiale, qood 
pone eft. Secundus dicicurficcus , at Jatus In- 
lulxOrientale i eftquevfitaciffimus,quodflu- 
uiusqaimfulam aconcinenti di/pefcit,ibima- 
gisfit vadofusquamalibi. Tertius Aditusdici- 
tur ad Matris Dei , in Auftrum conuerfus , pro- 
xime ipfam Vrbem. Huc vfquepertingunt ma- 
ma,quffdTranfimS. lacobiincipiunt ; reli- 
quum Infula defenfionc ^-enitus deftituitur. 
Hinctraiedtusfftinvicinamlniulam , qu^re- 
IpondetTerrae Concinenti. Quartus Aditus 
fippellatur Noruaj & Quintus fiue vl timus per- 
tmgit ab vrbe vfque ad medium fluuium , eft^ 
quepaulodepreffior verfus Bardes. Auguftif- 
hmusfirm.ffimufqueeftomnium , hicigicur 
hftuntur & perquiruntur omnianauigia, qus 
vel 'ngredmnturfluuium velegrediuntur. 

Ethicfuntmunimentalnfula: , quaquam- 
uis exigua fint , In/ulani tamen nihil fibi a vici^ 
msmetuunt , cumobanaas&intentasexcu- 
bias , tumobeiumm Go^multitudmem. Nifi 
quisLufiranismetuendumexiftimetabingen- 
ti Idololacrarum & Mahumecanorum muhitu- 
dme,qui mixtim cum Chriftianis habitant. Sed 



• ^9? 
huicformidiniopponmLufitaniexquifitavigi 
ianciam & attentionem,vt i«curi viuerepoflinc. 
Accedit, quodnaucsmilitariterinftruaxper- 
peruo cm fa circum illa feruntut htcora,ne quis 
repentimis aliquis aliunde iis ingruat hoftis. 
Tcrtio prsfidiarij milites , quorum tion exi- 
guus m us locis ftipendiis regiis alitur nume- 
rusk 

fO&iiA GVBERis^ATlOtilS, 



Obtinuit hadlenus mos , vt tertio quoque 
anno nouus Indi^E Prorex e3c Hifpania Goam 
mittatur , cuiuspoteftascumipfotriennioex- 
pjcat , mfi fihgulari regis beneficio vltra hoc 
tempusiftapocenciaprorogecur , quodtamen 
raroht,vtnon muIt3huiusreiexcent exempla. . 
HabecautemProrexiftefuum Confilium, Se- 
dem luftitia?, Archiuum, ludices denique ad ra- 
tionem om'niaLufitanicam,didtqneius in om^ 
mbuscaufisnomincRegisHifpaniarum , ad 
quem camen dacur prouocatio in daufis ciuili- 
bus, qusfuntvaldemagniiiiomenri, quique 
cafus fohreferuatifunt. Incriminalibusnemo 
qmlquam d tribunali, quod eft apud Goa , pro- 
uocarepoteft , nififitgenerenobihs.-neclicet 
rrorcgi,capitisfupplicjoafficerehominemno- 
bilem,fed neeciTe habet eum vindum fub firma 
ciiftodia in Hifpaniam mirtere> nififorte rex ali- 
terftacueriCi 

Cuftoditucautem Pal >tium Proreaisper cer- 
tos homines mihtares huic officio deftinatos. 
HichonorrSrifpermanethos ftiparores,doncC 
nouusProrexaducniac , qui&: nouosadducit: 
corporis fui cuftodes:qui poftquam Bardesper- 
uenic , aucad alium quedam locum propinquu* 
eveftig.omittitProcurat6resfuos,quiappreh^. 
dantPoirefljonem. Prorex igicurnihiJcunda- 
tus , ceditPaIati6fuo,cumiiindpriusomnifu^ 
pellediJe&ornatufpoliauit, vtnudifuperfint 
parietes , qmtamencontinuonouisveftiuhtuf 
aulais & peripctafmatis , adeoque vniuerfa aula 
iargainftrmturornarurquerupeIle£tile. Profi- 
cifciturautemvetusProreXeademnaui , qul 
nouus aduenit:eftque hqc prouincia ralis & tam 
opulenta , vt vix vlli drege concredi roleat , nifl 
qui exquifita fide & induftria k rege meritUs eft. 
AmncautemIndi,noneftbrpe,mchusfecUa6tu 
in , donecmos il^emictendi infingulaciiennii 
nouos proregesdurec. Primum enim fere annO 
confumit Prorex in pernorcendaProuincia: Se- 
cundum in coUigendis opibus rerciu iB confti- 
cuendis qua optime rebus prouinci^, ne fuccef- 
ror efi in ahquo vicio auccrimine deprehendat* 
Facu hocvt Gubernatores Indis tepcftiue non 
tantum ruisprofpiciantrebus , fed&publicis 
prouinciff commodis, cxcufi^ omni (ocordia 8c 
cundtatione conrulat , cum non habeatlpem 
longiorisexaaro triennio temporis, &per con- 
fequensdiemcxdieducendi , quodiifaciuhr* 
quorum diutUrna eft adminiftratio. Eft au- 
tem non hoc ofticium duntaxat , fed & ple- 
raquc aha per Indiam tricnnalia. Appecentd 

Bb 4 aftatCi 



> 'p 0 t £N t i A HlS f A N IC A 



(^s in bceanum emirtatur ad cuftodtam vltro 
ciiroque nauigantiam Hi(panorum , qu. fingu- 
lispi-opeailnisaMalabanbus,iuransLuflcano- 
tum hoftibus mfcftantur , circa Septembris me- 
fiBiniti-um ad cubs fonicum proclamat Prscot 
Vt ij qui regis militiae marins velintdare nomi- 
na 'vcmaftt^ad Pr?torium accepturi ftipendium. 
IbifoletPtorexDucemexercirus creare , qul 



UlLUll IU iu^ltt » i-i^- 1 1* \ 

vicei egem in Indiarn ^ vt eas iuoapptober cal- 

"^"dc pipere ab Goa & india in Lufitahialti peS- 
ferendo res adhunc modlim fe habct. NuUa ni- 
uisoneratur eoaromatCj nifipriusiuftum ha^ 
beantonusquinqueillaenauestegiae , quae ift 
hunc&nemprsftQfunt.Quod fi rantafitpiperii 
copia,vt naues illae id non omne poirmtcapcres 
ibi Miniftri regif petunt, vc adhuc aiice addaiituc 



I e rtbfehabet C^ ,biMiniftriregi| petunt,vcadhuc.i.^aaaamu 

pluresiubienabet v^encunu. c ' H naupsadcdmpkmentum vfirati numen iquod 

guliinfinguhsnauibusmihcibusf^jfunc u^^ V fia omninoneceflatiair.eft.Hocfaao,,nce- 
quemtereas , ^"^ ^^"^^"^^/^P'^"'; "^'^^^^ , c^terifquemiii.ftrisregiis. 

tercioquoquemenle , Idquepro graduaut di- 
onitate vniufcuiufque> Eftautem ftipendium 
mdinarsum mihtismenftruum feprem Pardam 
-Xerafini , valetque Pavdauustribusteftonibus 
-Lufitanicis.Honoraciotes & exemptipercipmt 

nouenos Pardauos , & fic aUj pro i atione digni- 

tatisinmihtiai, 

Danrautem opctam CentuJ:iones,vtquam 

optimos nancifcantur miUtes i nec pafcunt fuo 



hnt,nOnfoltim piperis fed 5iahorum mercimo- 
hiorum Indicoi-um , nCc poiTunt id Procurato- 
res regjj impedire, dum modo regis naues fuffi- 
cieiirer onerats fuerinr. 

Habcnt auteiB Procuratores regis fingulos 
in fitiguhs nauibUs rationum pra-fcdos, quibus 
'^regiofifco numeratar ftipendium dutanteiti- 

nere illo. ' 

Duratautem propoUuiD fiue rcdeliitte pro^ 
:S:Vd;:^::X:;;d:m;X^S;qiid uentus.pipere^t^umqueni,ium^uodfialf- 
°;ut-,ht?to Nauig,aoneraiu-ur quiscafusmarinoxmsfuperueniat , lUiiuunt, 
defaomdiubt.slargmntur. iNau,g ^^^^ qu^nauesonetauerunt , qui&omries liunptus 

faciuntinonetaiidasnaues. Quodfi argentunl 
amittaturj peiies eofdem eft iadura. Delatos in 
Hifpariiam lex cogic vedere piper regi,qui duo^ 
denos Ducatos foluit pro finguhs Quirirahbiis* 
fiue centehis hbfisifiqiifd poderi decedat.Pro-- 



omnisgenerisrebusneceflanis , inpnmisali- 
monia,Centurionecura miliubus exemph-Cau- 
fa cibum capiente, & opcram dante , ne quid lis 
ad neceifasios vfas defit : quod nifi faciat,parum 
ii bebit eos dia:o audierites. Vagatur aurera 
' :Claffis;ftaperOceanum vfqueiri Aprilemroe- 
Tem , ad cohibendas Piraricas Malabarum ex^ 
curfiones. Circafinem Aprilis tioamreurrti- ■ 
tur, & naues portuh:i ihgreflaeiri terrara fubtra- 
huntur. Reuerfi ab expeditioiie militesadfua 
quifquedifceduht, neccogunfuriTiihtare inpo^ 
fterum , fi ndUrit. Antequam cxauaorentur 
claffiarij , Prorex teftatnr coram Duce militi- 
bus ^akiiirefetotmenfibusclaftemnomirieim- 
penfifqucregiis , & Piratarumcoercuilfe cannf- 
cer infolentiam. Si quid iTiemoria dignum,efte- 
•a:um fuicmagnificis id extollitur verbis , vbi lU 
ludnequaqiiamcbhuioni traditur , Ducem de 
fuo roagnas feciire impenfas,vt regi fidem & fer- 

uiriafiiaprobaret. 

HuiusreiceftesaditocatCenturiones , qui 
fiibipfiusdudumeruerunt.Indeconfdribuntur 
rierSecrecarioslitteraEs artcftaritibusprafeais 
atmamenrarij nautici,rem ica fe habg.e.ne quid 
omiccuur , quodad fauorem regis cOncihan- 

duirifaciat. . ■ d x).- 

Sic reuertuntur Lufitahi, doriiUm , inltrutti 
luculentisteftimoniis , noniarii quitquam hu- 
milef^pientes,fedebrijboriafpe , adipifceridi 
dpipara in prsemiura fidelitacis k rege benehcia. 
Re,uertimtur itidem plerique omnes officiarij 
cxado triennio in Lufitaniam Hifpaniamue, 
eftque non vficaturn beneficij genus , firex of- 
ficium iliud in pofterOs aut hberos eiusexren- 
dat , videafque , quii eo nomihe facihus eloeeht 
filias fUas,generis iara proiuncias fpe prarcipien- 
tibus. Decedentes ab India litteras fuas virtutis 
teftes Archiuo re^io offerariif?bieorum exem^ 



polse id fic damho rio rcgis^qui in DomumMer-^ 
cimoniorum Indicorum non iubet recipi nifi. 
|»iperficcLUTi purumque,certus dekicro,expers 
^ damrio.HabentautemMonopd'£EiU Priuile- 
giaregia,tanr3Eau6loi:itatisatqueroboiis,vti!S 
cohtrauenire nemo audeat , qui(quis is tandem 
fit.Eft enim capitis poena conftituca/i quis alius 
perlridiairiaufitpipcr veridcre ^ mercardriliUS 
eam kgem ftridi ffirne obferuantibus; Tunc cS 
hauesorieranturpipere,nuUieftintegrun:i,eam 
remvUopaaoimpedire : quin &ip(anegori4 
i-ec^ia per id tepu s oinittuhtur j nec PtOreX vllius 
ahuscaufscognitionemfufcipir , interimcium 
id fiac j fed ipie prsfehs adfiftitj vt coriiri:iodare^ 
gispromOueantur. 

Veriditurautem BarrhuspiperiS vficatopre- 
cio viginri odoPagodibuS numltiiSiCOnfticuit-' 
que Barrhusniaquiniahacuradimidio ponde- 
risLufltanici : itavt Quintale Vnuriivendatur 
XII Pardauis Xerafihis & quatudr Tangis, pen- 
dente quintali vno libras C3^XVlIL 

Quod fi naues incolumeS Cum mei:ciriiohiii 
portum ingrediatttur s perfoluuht tegicertura 
argentimodum : roUitesvero , quicdrifcenhs 
naUibuS HifpahialTi repetunt , nihil riautis mcr- 
daforibufque foluere tehentur i neque nomi-- 
ne naulinequealimohis;. Quddfihauimpro- 
fundo hauriri Oceano contingat , nihil ib< 
rex pcrdit , prjerer argentUm fibi debitrilti 
sb oranibu& riauibus portura irigredierifi-- 
bus j & hicrum , quod perceprurus fue- 
rat , piper iUiid iri Apothecam regiarii 
* * infesri 



Pe R AstA M AtqV 
inferncontfglfrer. Hinc fitvtin c^ter,Vrec.nis 
pra'fe<ai rei raaridma- non admodum cmwfi 
] jr ""P""^"^" "^"ibus mil.runi prrflkiio 
addefenfioncm : at regesLiifitani id fieri vo- 
lmir,gnan , omne Piper quadamrationeadfe 
pertmere. 

^EHGIO PER n<!DIAM ORim^ 
talem. 



Suus cmquecolendi Dei ritus 8c modus Goe 
i-ehnquirurmteger , cummixtimmca Vrbeac 
InfulacumLufitanishabitentAethiopesJud^i, 
Armenij,Gufarat^,Banianes , Bramini&ali^ 
gentes Indicx, fequente vnoquoque fuas de re- 
ligioneOp.niones.Non]icerramenhis,cadaue- 
ramorruorum igne cremare , &celebrarenu- 
priasadJiibicisdiabolicis illis ceremoniit. Epi- 
icopus emm magna vigilanria cauer,ne qnid 
oftendicuhhocnomineobiifiarurnouis Chri- 
Itianis Qupdfiqais fidem profefllis recepro 
Baprifmo ad Paganifin.m relapfns fl,erir,rra- 
^tur Inquifitoribus , pro eorura arbitrioDU- 
«nendus. * 

Vmunrhicmu!riArabes,Perfs,Ab.yffini,qui 
parnm rehgionem profirenrur Chri&anam, 
parrim abominarioni addidlt funr Mahometi- 
CcT. Vefcunrur Mauri inditFerenrer omnibus 
efas,excepra carne fu;]la,fepeliuntque f.os mo- 
re Iud^orum.Mulri inrer Dccanmos,Gufarates 
& Canannos abftinent eriam d carne vaccina 
i<^bubaIorum.Quidam,etfiDeumvnumcrea- ' 
torem oii.nium feagnofcerepr^dicanr,So]em 
tameninfuper atque lunam adorant. Suntau- 
tem m Vrbe Goa multa Templa & Monafteria, 
vnumtamcn auntaxat Monafterium vfrginu 
quod nemo reperutar tam facundus , qui puel- 
l>s md.cis virgmirarisaurcaftirar!s ftudium pe r. 
uaderepoiHr. Refiderhic Archiepifcopus,cui 
Inftr.ganrur omnes per Orienralcn, Indiam 
Ep.fcop. rel.qui. Eft & hic tnbunal Inquzfird. 
num,haudfecusacinipraHifpania.. 



E Indiam Or; ^-^ 

rir , ndconnerrendos ad ampleaendum Euan- 
. gclmmChnftiBarbaros. 

maunijadtui aduoluerinr adl-nr.l 

<^nre...Reg.a.l,goipud4jri^ 
ilio|d ^^^;;i^uunuquodrujicanm^ 
conftmuire , lcdnullar.rioli^i^^,^,, 
poruifTe , neque mulrorum minifterio homi-,, 
mim , nequerobore El.phanrorum , neque fo-„ 
Jerr.amach,narum rraaoriarum. IbiApoftolu,, 
acceffi<r.rege,eumu,- roga(re,fiidlignGffbi per- n 
murere veller, ad xd.fica ndum verS Deo Tem-u 
plum ^eid ntilliusmortahsaurmachin^eope u 
S ^'^f^^S^"^' ^cproinfano ha. . 

bu fTcpoftulatumiftad , iraqueper ludibrunn,, 
veiurremimnoffibil^m permififTe. IbiD Tho-^. 
n.am cmgulum , quo lambos ftccingere folitus i,' 
erar,ad arbons ramum aliigafte, qu. forre aquis. ^ 
eimnebar,nT.manemquerruncummariexrra-w 



Anticiim Indorum Chrijiiamfmus. 

Narranr S.Thomam Apoftol.m , fada forri- 
lone cum collegis , quam quifque Orbis par- 
em,pra^dtcarur.s Chriftum , adirer, pritaium 
»^nmm m Infulam Socoreram venilFe ; vbi 
um multos cognirione Dei illuminafl^et , ad^ 

ccei^r?"°r' '^•'''"T ' Choromandelam 
inn P ^PJ. l^equepr^dica- 
Zl^icT-''^ P ' "^°^"^^;^f^'^^demagnirudine 
-gmChmeafis.eo profeaum fuiflf,vt&ibi 

fofundus fu.ftic , reuerfum fmirein Choro- 
landela: regnum . ad , ecipiendos Neophyros. 

>fqrietiifideconhrmandos..EratiIliusrec.io- 
s per ,d tempus capur Meliapuria ciuiras , qu5 
ufiran.adhuc hodieS. Thom^ Fanum appel- 
nr. HicorfusexrruereOraroriumS.Thoinas 
•nrrarios habuir cum ipfum Regem , rum 
agmanes & Sacerdores Pagodis Idoli. Ihi 
mmzramacadiireaiunt,qu^plurimumfece. 



•rr „/- , ;---r--^^'-"j«-'-'»" luariexrra-v 
MUc vique ad opp.di m^cnia, ? um ftupore & ad- , 

mnatione ronus populi.Poftea eum Crucem la.^ 
p.deam erexifFe, addko varicinio : quod fi mari- , 
n i tlut^us eo vfque pertingerenr, aduenturos in/. 
easpairesaborislongmqujs homrnes alboco-*^ 
iore, qui candem propoliruri elTent doarinaru/. 
cum ca.quam ipfe eis tradidiiJet. Eftque anim- /, 
aduerfa hu.us varicinij veritas , cum paula r 
anreLtifuanorumin hunc locum aduenrum, /■ 
jgrejteucemillam exundarione peruenifl'' 

Creuir ergo fama &au<aoriras S. Thom^ 
cumipfius miraculis:vnde Brachmanes^e^, ^ 

mfuperltiiro.inuidiaftin&lan^^ 

proprio fil.o, S.Thomam c^rdis reumaccnraue- 
nr. V ocatusad iodicium Regis Apoftolus. vr fe 
purgarercnmme , negaiinaliisopuseft^etefti- 
bus , quam ipfius moi-; ui verb,iy : petiit ergo . vc 
fibihcererexoccirode oudot-e homicidiron:?- 
rere. Non eft anfusa«or tam bonam rei condi- 

nonemrecufafe:adiixirantibuscun(ftisnoftula"-',' 
tionisnouiratem, & foilicire expedant.busrei ' 
euentum. Morruo ergoanie lud^ciumRegiuni;' 
aliaro,! hom.s conuerfusad cadauer, pr£?epit ' 
eimnomineChnfti^quemannunciabJrDemu" 
&^Seuatoremmundi,vrpalamediirerfret,quis^' 
enerauarorc^^dis ? Adnomen Ch.iftiluftuho' 
vocem demorruus , dixirque, S. Thomam cire 
Nuflmm-Simaei , feque non ab alio quam pa- / 
treiuo occifum.sdoinrabiecxintiidia&odio/ 
*2-^^.^^S2Hi23.£2i:!cepro. 

ArrexTqml^^ante nbn adraodura iniquo 
eratm Chriftmnos animo , conipijapjijixxnfc 
raU-a?iiK, fidcii3Xhufti^,ipie,a;,ji,i2^ 
eft. ArBrach.uanes, quanquam'perfidi$aper- 
re_conu.ai fuuTent , vid.ntes mmen fe vna 
cum Idohs fms pefTum ir^e , /^poftoli clnrira-. 
tem md.es crefcere : ftatuerunteum ^medio 
tollere. 

EratexrraVrbism^niacoIIismodiCquoApo- 
ftoi ad excmplu Chrifti cofueuerat fecedere,v«: 

pre- 



^ue,poftrcmoJc.n(aaapertorpnslanc.aexp^. hi e o" parti™ quod pr^Coni- 

L.t •Corpusurterfccq:>adac,pahse,«shuma- ^ ™ , , quidocereilt 

tumeft,n.femploqrrodam proplnquo appofi-, Lnta admmrftr.ren. , Quode. 

t.pa.telance*qaaconf^us^^^^-^ ^^^^^^ ^ „,i(eruntinvariaskdi^parre.. 

Ferrato , quopiokipione tatiat vlus, ocva c j fedoaol-es, vbicunqueeos 

fiaili,pleai.terra.mHuamiangurseiu3delap(bs qula^ 

'"SWalii , .ir.c.la. ;lludd.tru..o cc^ ^X^^aX M^"^^^^^ 

..bons non faclum fmfle apad Mehapunum f f '^^ „^cha^^ qUi 

oppid^n.J^dadCrangnnonor,,pfumq,Tho- ^^^^g^^^ ,^^,,^^i^czdoan^^ 

t^L intel-fcd-um a Sangam. .egis (ucceirore P;X5 itrftose^ores.quiadhuc hoftr^ 

■apudCalam.nam, corp-urq.ieeiusaClK.ft.an.s ^^^^^^^^^^^ Cumh.smukas 

tdellam Mt&potaiui. ciu.tatem depon^ SSoEar^maditione. Apoftolicas. muU 

r um:Qua oplnione non obftante. i°hanne^n. ^^^1^^^,^^^ L fub vtraque. 

-Luficania:reX,fecattfs commu.uo.em op.n.o- ^^^^^ ^ fpecie percipitmr. ObferUaiitin- 

^em ..andauit E^^-do Meneho LegatO^ ^^?" Z^^duLusl leiunij quadragefi- 

pei IndiaiU , Vt oUine.n daret.operam , h .or.e U pe. P pf.ii^os^Dau.dicos , aud.eh- 

LrpUsS. Thom^inl,ttol-e ad Choromande- " f ^J,'^^^^^^; ^ ,ntes Fcfta Chr.ft.& Apo. 

lJ.eperirepoirec,necnoh.ehqu.^^^^^^^^^ 

ciaibusf;.ptad,x.mu..q>jan_nd^ ^^.habitar^ hi iuxta Cr.nganoh.r &.mv. 

qui monere.u,ea omniaEacHae ci^itodni. Me _ credituvque numerus eorunl 

LiVs id rurfum mandauit E.^anueh Fr.^ qul J l^ptuagihta milha. 

:Meiiapuriumprof^auscMaumt.s(acerdotr. -jf^^^S. nUmerul ^pu^p^idaNe. 

busqu.bufdam& Archueauvno. ^.rrna.u&MeliapUrium :quih &inprouihc.a 

^ lb\.nterplateasvrbisinuenc.>fitveft.g.ama- S/J^f^X^^^^ 

;gnifici rem^li.cuius nih.lluperetat ,pr^tetex. rdf^Vel^^triohem. Et hic qui- 

igaumfacellumvdepiaum intusplui-,bustru- ^c^chu^^ Verm^^^^^^ ^ ^^^^^ 

cibus,Vt&exterias.Affirmabam5ppidanr,co - ^^^^^^^^,'^ p,4rcL Babylo- 

pus Apoftoli.bi eire , &eracibi infcript.olapi- auaantas depenacL 

.dis,lir.gua vetuftalndotm— "'Lcipiuht tamen tnagis magi%e adReli^ 

interpretabantur , cnptnm efle , Ten p m c p - ^^^^^^^, ^ 

iftudkS. Thon^^d.fitktUm,eiqueSagamum |^^^^ iPi,,[;,,quicollegium haa 

Regem donauiffe decmas omn.um merc.mo- f^^^ P^' J;^^^^ His enim conficentur de- 

.yc^um,q«.advrbemeamadftneutur. A:unt ^e^^^^-^^ ^^^^^^^^^....Baptii; 

lnfl-perincol^,(abiftolitteratola.ocorpus^- t^uf fo^S ndbs,dil^uutque facerdotes 

^isfepultumfulfle. FodlenEes autem piofun- ^^«'^ ^^]'.'^, ""f • ..^ Habui! 

lais ,'reper>flelocum cinaum mriro iap.deo, ^^^^'^t^^m.^^^^ 

nouempedcsalto,ferebaturquelub.ftooccul. ^^a'.nm^^^^^^ 

taricorpus Apoftohcum. Ig.turduoLufitan., P^^^^y^^^^^^^^ , cohformia Eccle- 

.cumpriUscoSfeffi fu.fl^it fua .cr"^-n.,ape no ^^'^^^^f^Xero AN.CMDLXXXVIL 

loco5efcendifl^e,ibiqUe,nudmfleoflaqu^darn ^^^^^^^^^^^ r,, H.fpanus Cblle. 

, candidiffima, mixta calce&arena . necnon ^ ^]^^^^ oppidb , kuuaht.bus 

fragmentum lahce. , &b,cuIm.iv.arorium f^^ ^^^^^Siftiahis T , hec nott 

tum' fui(rei Minus autem dubitationis fu.flei uentute. 

poftquam Sagam. reg.s ^ ^^^J^^ mMorumChrtfiian^us. 
S Thomx fepulcra mxtamuenta hiere , led pie 

.nahortoris&fordiUm.ipfocandoreApoftbh^ Pnmiquiex Europain Orientalem Ihdiatti 

.caoffaac^eterisdiftihguehte. Iiiturofl-a Apo- ^™^^ ^ annuhciandam dbanhaol 

ftohinclufafaerepccul.ar.arc.,&duorum^d a /^^^^ Francifcani , ihtet 

ciftJterumalij , claUe(qu.vMu(qaeatc.cum ^«-g^;.^/;^^ .^^^ ^ ^^,, ^aus Ep. 

ipflsoiribusProiegitradu^E. ^ J J comitatus exercitUm Petri Al- 

Bienniopofth.cfaereo(Mapetduos^^^^^ ^^^^^^,,,,,,, A N. C 

flcanosoccciltatafiibtei-ar.amSacefli,&pbftie- ^^^P^j,„„ii,3f,,erdotibus :fedneq«e 

n.o Qoam cranflata pc r Monachum quehdam ^f^^^^^^^^ efficere po ue- 

Franc.fcanUm,eOtel^pore, quo Conftantmus 'P^^^^^ ^^^^ Secutifunl 

Br.sanci. Dux Protegis htun.te per Indiam -^^^^^^^,^ A.tot.ius P,tro«i^« 

fuugeietur. . I--, Anfr.nin.:T inrerus.auialiquandiaSbcoterse 



AsiIm Atqvi iNDrAM 6r: 

Goa,ea4ueD.^randrcodedicaiir,.dlat ^^S^^l^Jl^S!^^^^^^ 
f)rouennbus annuispro collegiofrafrumalen- 
<lo : q ui nadti inde commoditarem . an nixi funt 
omni ope ad conuercendos ab erroribus fuis In. 
dos , vtfere nunquam quicquam perfe6tum 
fucrit , vel bclli velpacis tempore, cui non ipfi 
inrerfuerii|r. Antoniusenim Perroniusprimus 
nur , qui Miffam celebrauit & pr^dicauit apad 
pamanam CambayiE oppidum: Anronius vero 
aeCafalecum lohanne de Caftro^apudDium 
idem fecit.Primus Indorum Epifcopus fuit qui. 
dameFrancifcifodalicio nomine Ferdinandus, 



p)ic?.tionep!criquevi(aumacquirentes , vnde 
hfivc totum eorum .lictus,quoda diaro Promon 
tono vfqueadManariam Infulam extenditurin 
longif udinem milliarium prope vibintiquinq:. 

Pifcationominctur.Hiigitur.cumMahometa- 
norum armisprope oppreffi fuifTent , eoque ad 
lummaan redadi miferiam & inopiam, Habira 
dei.bei-acione,&accedenteftudioIohanni§cu- 
uildam de Cruce,quipaucis annisantead Chri- 
ftum conuerfus, in illis !ocis negociabatur^mi- 
leruncpnmineminisvirosad Cochinam Vrbe, 

^uieovenit N.nncnnod^A^^^K::^^ SZTJT' ' ^^.^^f '^"^"^ ^'^^ceptu- 
agente.Fundtus cft hic pr^clare offiLEp S Z ATt Pf''''''''-^]^'^ Cochinam perue* 
Ji ^.Hmin.-ft,..^. c-„..Ll„ '^'°;?P'^'°P^- Lufitanis omnedefedubitandiadimc 



li admmiftiando Sacramcnca , confirmando 
Neophytos.conferendo Ordines,habendo co- 
ciones ad Lufitanos , quibus paularim ad fidem 
aHexit GentiJes,vndedubm noneft, quin Chri- 
ftiana religio tunc egregria ceperic incrementa: 
Verumnleghgentia lcriptorum illius remporis, 
omifta caufa Chrifti , operam fuam collocare 
rnalmtmper(cribendisbeUis,n.uiigationibus& 
Mercimonus. Habuir Ferdinandus fucceiro- 
rem lohannem Albuquerquenfem Gaftella- 
mim,excode ordme, qui venicinl.ndiam cum 
■GarziadeNorogna,adduaofecumFrarreVin- 
ceir lo , homine apto ad docendam religionem 
Chnftianam, prarereaque alio, lacoho de Bor- 
tlaLuhr^mojPrsdicarorefiris ceJebri. Ha^e- 
nus ramenin Luiitanis fempef animaduerfum 
elt delidcrium magis propagandx Chriltians 
hdei,quam eJFedus^quod Pra;fediac duces eo- 
rumomne propetribucrint rempus^dificatio- 
niarcium &niunimenrorum,inftruendis naui. 
bus&confcnbcndo miliriad defenfionam lit- 
toris Indici :quin & ipfi Monachi , etfi Go^e ha- 
berencfrcquenscollegium , iratamen diebus 
nodtibulqueoccupabanturconfuetis luis cxer- 
cirus. cantando m choro , fepeliendo mortuos, 

alnrquc, vt parum ipfis fuperfuerit remporis, ad 
Gacechifandum & inftrucndum in fide Chrifti 
Indos. 

Stephano Gama Indise proregem agcnte, 
quod fmt ad annuChrifti MDXL.quidam boni 
hommes.nterquosprimifuereMichael Valus, 
Generahs pcr Indiam , lacobus de Borda & 

Golmus Annius,aperuerunr fcholam inftituen- 
dsmuenturidiuerfarumnationum,vthocme. 
diomaiusper Indiam caperet religio Chriftia- 
na increractum. Afllgnari funt huic fcholx red- 
d. tus templ, , quod an tea Idololatris feru.erat, 
eltqueea appelkta Seminarium Sanca^ Fidci, 
addito Pauli Apoftoli nomine, ab exiguo facel- 
b,quod lux ta erat. Fiebat hoc eo fine, vt in hoc 
LolJegio educarentur adolefcentes magnonu- 
rnero ex variis narionibus, inftitunindoarina 
Lhriftia na,vt ipfi deinceps alios quoque erudi- 
•epoflencmprimis ciuesac populares fuos:fuit- 
jue hac ratione audum in his oris regnu Chxi- 
tifupraquamcredipoflit 



rent caulam,bapri2ari primi roIucrunt.Neutru 
alpernandum vifum eih neque quod petebant. 
neque quod oftcrebant, vt euentus docuit. Lu- 

litam emm cxpediris nauibus aliquot cnih tariter 
inltrua.s, profedi eo cum copiis rera tam bene 
egerunt^vcnon foIumMahometanosterrailla 
profl.gaucridt,fed&Parauenfiumcondition5 
multoluculentioremreddiderinr , fecurapr^- 
ft.cap.fcatione. Erant iniifdemnauibusquida " 
vin Ecclefiaftici , qui docuerunt rudem in fide 
popuium, eo quidem fucceffu , vtipfinon fuffi- 
cerent inftitutioni tot Catechumenorum & 
confirmationi conuerforum. Hunc Euangelii 
progrefliim vna res impediebat:frequens huius 
popul. cum infidelibusconuerfariG,plena licen- 
ti? & d;fl^)Jurion!s,qua quide non Neophyri fo- 
Ju Jed & vereres Chriftianicoiriipi potuifl^ent. 

Hac re animaduerfa lohannes Rex, neque Ja- 
bonbusnequefumtibusparcivoJuit , vrhuic 
maioobuiamiretur,motusinprimisgrauiflima 
hacratione , quod videbat lenequedecimas^ 
terris illispercepturum,neque vedtigafia , neq; 
inhdel bus felici cum fuccelfu fadturum be!M. 
mhaddudtisadfidcmChriftigentibusiftis, & 
hocpaaoaudagloriaDei. Neque tamepotuit 
rex optimus,quod prsclare cogiraucrat , perfi- 
cereexvoto, qu?)dadiemtanrimomenti per- 
nuiJtisopus efletvirisJaudat^vits.pIenispru- ' 
dentia,docarina,charicate,magnanimitare,bo- 
nsque Conftiturionis corporjs : & hos quidem 
rempore Lufirania paucos aJebat.Conciona- 
tates enim qui in regno, maxima ex parrc perc- 
gnnieraiit, ipfique Luficani,quiIitterisoperani 
dabant , fcre AlcaJam fiue Cocnplutum profict- 
lcebantur &SaJmanricam. Vniuerfale ftudium 
Conymbncenreadhucnouumerat,&afunda- 
tionis mcude calens,vndc fere frudtus gignebae 
amaros & immaturos , nec Indoium neceffitaS 
maturitatem eorum finepericuJo expedtare po- 
terar. ^ 

Incipiebareotemporcflorerelefuiranlthfo. ' 
cieras: quocognitofcripfitRexad Pf trnm Ma- 

nTr"''^^^'''""' ^""'^' ^P"d PauJum 

IlI.P.M.vt impetrareta Ponrifite Ignatium Lo- 
yolam , audtoremiJliusfocietatis . cum non- , 
nulhs alus. Fecit Legatus quod potuit , fed non 



renutv. 



POTENTIA 

renum. Exbisaoobus pnotquideminLufita- 
liia remanf^tpcftea, Xauerius autcnvprofedus 
efttn Indiam. Difceffere hi duo Roma anno 
A N.C.MDXL. InLuficjoiam poftc-iuam pei'- 
itentre, rex.incelleais Xauerij virtutibus,mul- 
lumviEohonorisbabuit, cuiusafFeaibus, cum 
Indorum fatUtemTerio 'raulcifque veTbrscom- 
mendaiuiret,6bcuhcDiplomaPontific.um,'quO 

MUhcius ApoftcjhcuslalUtabacur , cumampla 
perIndiampdteftate.VeWitXaaeriusGoama.dy 
X V L menfisM aij,anno A N.G.MDXLII , vb. 
jTiagnis honorib .s abEpikopo exceptus , fta^ 
tim manum atatro.quod dicuur, adraouit, pri- 
mum omnium Cacechefin ptopones.ibat quo- 
tidiepetviccysacplateasvibis^&cumtmtmna- 
•bulo concuiTo, torttum dediflec , confluenrem 
populum,vtadtemplum venitet, hortabatur: 
ibi tumipfe rum fonj eius docebant eos fadem 
Chriftianam. Exafta ad huncm<>cium byeme, 
PaulusGamctinns fufcepit cutam CoUegi) Pau- 
lini , in quo ftequens adolefcenrura erat nume- 
rus. Audita aucem Parauenfmra conuellione 
tam recenti, primo vereeoproperauicaddatto 
fecuraManfill.i'rocibadconfiimandum nouel- 
losapto,addidicitque linguam ilUus gentis non 
fmc magna moleltia. Non femelhuic v.ropu- 
«^nandumfuit cumBrachmanibus,qui feredum, 
Sbi nonput bant, vt eo pafto cum exiftimatio- 
ne fua etiam luctum detiimentum pateretut. 
-Kt iftc non diutius Wrebat in vnolocoquam 
nece ffitas cxigebat , fe4 leftis ad officium noui- 
rer conueifis,m quibus plus confplciebat virtU^ 
tis&fpiritus ,fuo ioco eos relmqucbat m oppi- 
dis,vt csterisquoquc opetam dare poflet.Qui- 
bus,vt fe abfence alimomafuppercret ,impecra- 
uitcertas quafdaln pecunias ab Indis , quas ipli 
'folebanrquotannis rcgi pendf re,m Cothurnos 
fme Ocreas , vt quidem loqUcbaft tur. At is icn- 
bensadtegem , ncgauiteum raeliorcsad con- 
fcendenduiT. csUvm habuatum Cothurnos, 
qikm preces Neophytotum. Abfumtoad hiinc 
Modum anno integro &vltra in eritdrendis 1 a^ 
rauenfibus:vicini popul. Macoes drdi,quiiunt 
■ pars rcJgniTaaantorenfis.hab.rantesad Onen. 
talehttusPiomontorj CotnOrim , auduaems 
reifama,mi(erequofdame!l)is adeum , vtad 
feveniretBaptifmurafufcepturos. ParUitiseo- 
mmpecit.oni.vniuaiuemenfisfpaioconuercif 

vlcradecemhominummillia> HsCapud Ma^ 
cocinles ;rgitantem,aHa exCepit folhctudo. Ma. 
-narialnfiilaeftinretChocomandclam&excrc- 
mnm promonrovium Geylam Infa!^;hmu5 m- 
^cols&ipfiadeummifeiunt , petentes Baptil- 
mum. Mificis ad Manatenfes quofdnm eiuis-, 
, cuieosCatechefindacerent , donec .pleexpe- 
ditisapUdMacoenfcsrebusfequerctut. Atrcx 
lafanapatcnfis^cuiasiUi fuberam dommio,re 
cc2nita,vehemenh cxcandefcens iraipartem 
coruiii trucidad iuifit , parte crudeliffimis tor- 
queri modis. Quidam e carnificura manibus 
elapfi, terreftri itineve fpacio ducetttaatm Leu- 
carum confeao , Goam venerunt, Baptifmum 
petentes. DumhistambonisoccUpaturXaue- 



HlSPANlCA 

riusexcrcitiis,fubmimfuntelDoairocij,qmla- 
borantemadiUuarentJohannesBeyradePOnte^ 
Veteri, NicolausLancelotus Vrb.naS, Anto- 
niosCriminalisParmenfis , Caipar Ber2*us, 
AntomusGomcus , cum odo aUi'- <oais. Fa- 
dum boceft anno AN.C MDXLV tH. C.rca 
idem tempus venerunt Goam duodecim Mo- 
hachi Dominicani ,quorum capUt erat lacobufi 
Bermadus , cSptumefteisextruitemplum, 5i 

erieicollcgium. ■ r 

AtXauerius cumParauenfinmEcclefiam 
AntomoCriminaUcommrndairet , prxbu.t ei 
firauloccafionem , gloriofam oppetend. mor. 
tem. Kam Brachmanes^^ Badagivij interFece- 

i-unteumi, . ^ . 

Dum hscfiunt , BaptifmilaUacrUm fufcepu 
rex Taronchfis. Eft autem Tanor oppiduma 
Goaverfus Meridig diftansLeucis propeoao- 
einta. Acceberat hicrex fidem Cbnftiaquo- 
dam Vincentio, Ordinis Ftancifcani Moiiacho 
lc lohanne Saare^.quifspiusip^""^ niu.iebanr. 
Baptizacus , mucatonominelohamies vocari 
' voluit.PaulopofticiemfecitRegina» &duoex 
procetibus eius aulicis: veruir. haecin fecrcto ta- 
dafunt. Qaia & ipre rcx.metuells feditronem 
populatem , tria fila de collo peiidentia publice 
ferebat,adconfuetudinemBrachmanum,quc>, 
rum ailtea feaiim fucrat amplexus.Inceffit eum 
poftea cupido , cottcrakendff ardioris cum Lu- 
ritanis amicitis : profeftus .gitur eftGoam , ex- 
ceotafquc apparacu magnifico. Horcabancut 
ipfum Arch epifcopus , Protex Sc quocqirot 
eranccumaua-oritatc , vtabieaisiMis Idoiola- 
trijr Bvachmanics fymboHs , aperte Ghnftia- 
nitmumptofiteretur : verum iUe Caufatus tu- 
mulcumpopuli , quocumarmacomunautus 
eftet ftaterfuus, rogauitviciffimeos, Uepr&ci- 
pitatent negocium : fe quidem toto pedlore ita 
amare Chnftum , vt nullamfitoiT..flaruspro- 
pagandiEuangelijoccafioiaem : fectprude.iria 
& drcumfpedlione Opus elfe. Manfic m V rbe 
Goa diebus decera » quo tcmpote Conhima- 
lioncm Ghnftianifmi iufcepit ab Atchieplfco- 
po. CumigitnrLufuaainon folum auxiflent, 
fed & ftabiliuifl^ent imperium fuum per Indiam» 
fimulquoque Chriftifidesdila.ata eft. Dcftru. 
aiseigoIdolorumFanis , Magnifio Chr.ft.a- 
r.orum Tcraplaineotum locum exatata funt. 
Vtque lucrarentur homines infidelesjofnn. ge- 

nerebeneuolentix eos pelUcere CGrjati funt& 
delinire conuei-fos,prOmotisiis ad ofiicia & ho- 
nores,au£tifqueeorum ptouentibus.cum per- 
miflionegeftandiarma,aliifqueprimlegns. in- 
cred.bile mcmoratu eft, quantuminde dekaa- 
tionis percepennt noui Chriftiatti, poftquatti 
audiucrunt , Rcgem Hilpanum duos ex eovum 
liumero ctcafle Commetid^viores OrdinlS 
Chrifti.qui non leuis honor eft. Conftuuta- ift- 
fiiperfuntplufesCafechumenorUmdomas,& 
Se.liinatiaoaoproinftitucndaiUuencute,Nu- 
quam tamen maius in iis locis dodnnaEuange. 
lij fumfit inctemf ntunf, quam Conilaftt.no dc 
BraganciaProifegeagentcquiadpromouetiarTi 



'fiR As 



Indorumfralutcmnoftfolumimbendittesios, bentenimIpfiiir=^iK;i- ii • l- ' 



led &propnosfuospr6Ueritus&boha. Sufci- 
piebat ipfe multos e Baptifmatis Fonte , baptifa. 
toshonoiibus afficiebat,oniniq;beneuoienti^ 
genereprofequebatur ^ hreuiter ,patrem feho- 
mcer cbnuerlispra-ftabat; Hic faciens non ne- 
gotmmrolumreligioniseximieadiuuit, fed& 
imperii Lufiranicipomsriaperlndiam pirotu- 
Iitatqueftabiliuit. DuranteipfiusGuberriafio- 
rie , alblis lefuitisbapfizatifuiitaniid AN. C 
MDLVII.circitcrMDCCCihomines,iiecpauI 
ciorescoquifecutuseftanno. ArtannoChrifti 
MDLIX.iidem bapti zauerurit ter mille j bis ce- 
:umiexaginra Indos; Poftremd anno MDLX. 
KIl.miIliajDGCXIJI.Itafi(aumeft,vthiadiu- 
la MonachisDominicanis & Francifcariis, v- 
iiuerfarii vrbem GaamadChfiftum conuerte- 
;int,quaEvrbinonminorcreditiirquamGeriua 
-.iguruftiin Italia, Hincfa£tum eft, vtpdfterio- 
ibus arinis tam miilti baptifatirionfuerint.Nec 
amen vix vllumabiie aiuntannum , quo nori 
mlie aut etiam plures baptizentui: , tam in vrbe 
|uamih?gro. GumadannumfalutisMDLX- 
CXVII.incok littorisMaiabalrerifis extremafa- 
nepremerentur,diue'ditis liberis fuisi ipfi du 6- 
[ue vltro fe in feiruicutein addicebant. Auxit 
ascifsnonparum Chriftiariorum riilmerum, 
uod ii qui venum exponebantur , a riemince- 
lebantur nifi i Chriftianis jdeinde qiidd ii,qui 
a Erhnicis ia 6mti fuerat , in libertafem refticu- 
fuerunr,fi Chnftiariifmum fufcepiflent.- 
Eadem fumfit Chtiftiaria Fides incremenra 
1 Bafania regiorie , vbi rex le(mth copiam fecit 
ilapiendi ojphanos,&eosinftituendi,quin& 
'fe rex anno Salutis M DLXX%1. e fuo filco af- 
gnauit CCL.^ cdroriatds in vfiimCatechuirie- 
orum. Bapriranturautem propefingulisanriis 
learegioneducentacapirafapudColndm tdti- 
^m.ceritum vero^pud Zanamdppidurii ^ ncc 
lultopauciores JipudDkmariam & ChiauIumV 
indoravero regioGo? viciria rotaChriftianif- 
oimbutaeft, vt&paruainfula Cioran/ Atiri 
ilfetta Infulaarino MDLXXXIIi.tres lefuits' 
xififunt , quddfublataldoldlatriaimagines 
:ieciflent:ibidem tameri anno MDLXXX VlL^ 
ille centum quadraginta Iiomines ad Chri- 
im conuerfi fuere,& quatuordeCim pagi cuni 
iiriibushabiratoribus.In littore iHojCuiPifca- 
ani nomeneft , inueniuntiircitciter quadra- 
ntaChriftiariof um millia,& inManaria quot- 
misadDC.velDCC.baptizantur, Irilittore 
rauancotenfr,qu0d ad LXXV.miHia extendi- 
r,vixpoteftdoci:oribus Chriftiariisaliriioniii 
jpeditarr , propteregeftaterfi coloridrum& 
mcipum Geritilium acMahumetiftarum ni- 
lamcrudehtatem, Quibusincdriimodisnori 
•ftantibus,riumenuur tamehad decem Chri- 
anorum in illis pafnbus millia. Apud Cochi- 
inparumpdtefteffici , qaodiexpfopofiroe- « 
aoomnmmeorum,quiChrirtianifiurit,bo- 
,hlcofuoaddixerit. Nectairienhuiusedi6ti " 
lentas impedircpoteft , quiri fingulis anriis 
■u centum homines ibi coriuect«ntur.' H^- 



matica & Arithmetica humaniores docent lit- 
teras & fcientias, maghd ac frequeriti addiefce- 
tum auditofio:vt & apud Chiauium, vbi tameri 
pracipu^ in conueftendis barbarisfant Frari- 
cifcandrum parres,quemaditiddum etiam ipud 
Ncgapatandm. 

^.^{^^^^''^'^'^"^^^'"^""^'^""oSaiutis 
MDLXXXLvthomoGehrdisNobiiiprdfatus 
familia,fiiiam haberis ca^caiTi j vdtd fe alliWeti 
leefteaurura , vtpucIiaBaptifmate tinKeretuf, 
fi qhisei vifiim reddidifl^t. Voto rite rii^cupa- 
to,obngit puelk^ quod optauerat. Nec tabeii 

latisfecitpatcrprdrtiiflb.Ibifiliaingrauifflramn 
dclapfa-mofbum pfope efat, vtanimum agef f t» 
Repetiitpater vorum,& conaaluit fiiia. Ibi de- 
riiii adtcmplum delata, facro fonteablutaf ut' 
Poftremo an. AN. C. MDLXXX VII. & fl^ciueci 
inCrienorelndia baprizanfunt circicer 06W 
hominu millia, efantq; an.MDLXXXLX.Cate- 

chuttieridrum riiiilia nduerii baptifatdrum ves 
roqairij^uiesmille. 



C ONSiD ERA T16 FLTERIOR 
ommumearum, quas defcnpfmus , tnfukru, 
& locoru^ Terrx contmentis fer Africami 
i^Jiam,Indidm^ Ebrum commoditaSyVtili- 
tds & momentum ddreni Hijpdnicdm. De 
Infiilis Fhiliffmis. ^ rfges amicifmt regi 
Hijpanorumiqui tributarii, qiiideni^ vi- 
cim, ^ii iurls pmtendani Hi- 
Jjanorumhoftes. 

Ariiprimurii Infuls Flandric^fiue Azores fa» 
rione fitus plurim^n commoditatis prsftanc 
regiHifpanoruiTi , quodfinehisriequenauiga- 
tiomi£chiopiam,neq; indiam , rieque nouum 
orbem cbricmuari poffit , quodomnes naues,- 
quaab his partibus Hifpalirii aut 6lyfipponciri 
pctunt riecefraf io' hioappellere coga-ntur , qu« 
aboccidente vcriiunt ^vt perfeqhantuf in-^ 
ftitutum (uum-,qua;ab Orieritcvtibiexpeacnc 
commodos riauigationifuae vfintos. Prsterea: 
vltra oppidaSeutam &Tengim(^hddieTanger) 
iuxra Freriim Hei;culeurii , & Mnzagariextra 
Fretum funtin lictore Africano aPromoricorio 
Aquero vfquea'd Guardafu dudgenera ho- 
minum .• aliis quidem Regis Hifpahidomiriium 
hne exceptionea'gnofcentibus,aliis vero eidem 
^bnfcedefatis. Parentregi Hifpariofum hs In- 
fuliE i Madefa,PdrtusSana:us,CapitisViridis; 
Canarii,Arguina,S.thomae,Priricipis,aIi2qj- 
vicin^. SufEcit autem harum Inftiiarum fertiii- 
tas rion iricolis duriraxar,fcd tnittitufinde ihEuV 
fopara muiium /accafi &fruau'um arbofeoru. 



juibusMadefa non mirius at undat quam vino: 
fed & S. TKdbaE lnfuIanonriiinusnobisfub- 
mittit faccari. Infeftarituf autem ha;c regna ac- 
que Infulx i nemihe , nifi a Piratis Anglis , qui 
iartieri Iniiilas Capitis Viridis rarotranfeunt.Iri 
6' df' Inlu'- 



p4 Po T E^l^T I A 

Infula Arguina Sc S. Geotgii de Mina habec Lu- 
fitani duos procuratotes mercimoiiioru,&duc> 
locainftarforralitiorummunica , vnde negoci- 
antur cum vicinis ^thiopibus,ciuiGuineajB Li- 
byim^;, incolunt , accipientcsabhiseorumque 
vicinis aurum. Eftauteminter con&deratos 
prioeipes potentiffimusrex Congi, qui tcgnum 
poflSdet temperarius c^teris peri£rh;opiam,eo- 
que nomine magis p6pulo(ura, 

Habent ibiLufitani Colonias duas: vnaeft in 
oppido S. Saluatoris ; altetain Infula Loanda, 
Percipiurit exhocregno varias diuitias , inpri- 
TOisveroadmillemancipiafingulisannis , qux 
diuendunt per Infulas in Nouum vfqueOrbem; 
«onftitutalege,quancumexquohbctmancipio 
diuenditoad regem redeatpecunise. Exhoc re- 
giio facilis eft trafuasin vaftura illud Pr.ete-Iani 
regnumT» qiTod plenum eft Elephatis^& orani 
alimoniargenere.AttingitCongiiegniiAflgpla, 
cum cuius rege PaiilusDiazius atrox & longum 
bellum geffir, vario euentu, ob quafdam argen- 

tifodinas. ^ _ . 

Eft aucem communisopiniojfi Lnutani tanti 

SEftimaflentrespropefitas , quantilon^inqiias, 

conuertiflcntque illasvires , quas exhabferunc 

circum bonac fpei Promonrotiura nauigando 

in Indispartes,Maiacam,Infula{que Moluccas : 

hasinquam viresfiin Aftic? occupationem c6- 

uertiflencvix eft qui dubiter,potuiffe eos multo 

facilius,&longeminorib. fumtibuseafdemaut 

etmaio^esadipifcidiuitias: quodnonfmtinto- 

to hoc vniueiforegnaauroabundantioraquam 

AfricanaiftarMandiq; , ^thiopia,Congo , An- 

gola,Butuenfe, Torofium , Monomotapanum, 

Caphaciumaliaque.Sedea efthumanaEauaritis 

confuetudo , vt femper pluris x&imet ahena 

^uam fua,&: vt illejaiti 

Qmcqmiqumtmofkmttmptmr. 

Inter Promontorium BonaEfpei&; Guardaftt 
|iabentLu(itanih2ecpropngnacula:Cefalam& 
Mofambicara. Exvnadefenduntnegotiatione 
cum vicinis gentibus:ex alcera tutas reddunt na. 
uigationes Indicas , quod claffes fereibi hyber- 
narefoleant, vel fe reficererebus necellariis.A- 
mico vtuntucinhacparte rege Mchnd^, vt&; 
Quiloenfe i vicinsc vero Infulse etiam tributum 
pendunt.Verbo dicam:nihil hic deeft Lufitanis 
prsterhominum multitudinem.quorilm defe- 
au fit, vt non tantum ahas deferant Infulas , fed 
immanem illam S.Laurentii,qu? inter maximas 
tociusorbisreferridebcc , cum mille ducenta 
habeat in longicudine millia , in lacitudine verb 
CCCCLXXX. parum culta, fertilis tamen om- 
niumbonarumrerum , habensinfuperelegates 

fluuios,finus capaccs & porcuofum Uttus. Ne- 
minem in his locis mecuunc Luficani , nifi forte 
Turcarum nauestSed perpecui nauiumHiipani- 
carum adicus&abicushunc iliisfacileadimunc 
meciim ,conctgicqi anno Salucis MDLXXXIX. 
vcLuficaniiuxtaMoir,bazamintercij)erentqua-t 
tuor Triremes Turcicas& Oneiariam vnam, 
qu2nauesaufaefuerant,hucvfqiprocurrcrc. » 



HlSPANICA 

Regna Afi» potifTimahaec funt. PctftcumJ 
CambaienfcIndicum.InPerficolitiore obtinct 
Lufitani Ar m ufium: in Cambaia D ram Infulam 
& Dav^ian, & Bazain.ln India pbffident Chaulu 
& Infulam Goara , cum vicinia. prxtereahaic 
munimenta, Cochinenfe , Colanetife , Infulam , 
Manariam,& in Infula Ceylan Portum Colum- 
banum.Inier omniahsectamen cxceliit Goa,ii\ 



qua eft Proregis dcraiciHii, &opes totius Indiae. 

Maximi fiunt Armufium & Diti m ob domi- 
nium maris&negociacioncsin finuPerficxjac- 
queCambaienfi.Cochino &CoIano mulcicudo 
piperis celebricacem peperic T cuius hic mulcas 
aaues plena auehuntur, Manaria clara eftrob 
conchasMargaritiferas : PortusCoiumbanus 
ob Cinnamomi eopiam&bonitatem. Daman 
&Bazainob Vicinarum cerrarumeximiam ferti- 
licacem commendatur, qu? caufaeft,vceaoppi- 
daLuficanisrexemeritismiliiibusaffignauerit. 
GoK prscipualaivs in coramoditatc fitus ,con- 
iun^tacum viciniagri vberrate. 

Habct ctiam in his locis Hifpanus rex Princi- 
pesquofdam amicosfociofq-„a!iosverotributa. 
rios. Examicis primus cft idemqueopulentiiH- 
musCochinenfis.Erat hic prius bencficiarius Si 
cliens RegisCalecutcnfis, nec magnas habcbat 
vires : atpofteaperamiciciam &cbmerciaa)ra 
Luficaniseuaficadeodmespotenfq;,vtvlcinirc- 
gesnonfinecaufaipfura ftifpe<3:um habuerint. 

Eft& Colancnfis rex exHifpani regis amiciS) 
quiraunimentaqu^dam habecnonleuiterafti' 
manda.Malacenfe rcgnum ampliflimu eft.quip. 
pe quodextenditurad ducentafexagmtamilha, 
quanquam raris habitatoribus pene defercum, 
yrbstameneiufdcmnominisinterceleberrimj 

referripoteft Emporia. Nam omne? naaes 
magnum nauigantOceanam,ab oftio fiue Frero 
Maris Erythrsi vfque adPjomontorium Liam- 
penfej hucappellentes , Kura feruncdiukia! 
non cerra:folumcontinentis >fed & vicinarun 
Infularura , quaefimulfumpcxvixceirerintroa 
gnitudine ipfiEuropae.Habec RexMalaca; duo 
praepotentes hoftes , regen? Yorenfem & Ache 
nefem:quorum priot terreftri mihtia valet , po 
fterior clafre. Obfcdete Vtriqi hanc vrbem coa 
iundis vinbus no femel , cannq^, ad excrcmas rc 
degcre neceffitates. AtrexMalacenfis adiutu 
Indorum & Lufitanorum copiis,fempci fe tutJ 
tus cft,rcpulfus inimicis. Nouiffime Paulusd 
Lima Yorenfem regcm acie deuicic , occupati 
firmiffimo munimenco , quodhichaudf roci 
Malaca erexcrat, in quo praecer c^ccras res aiun 
reperta fuifienongentatormenTabellica, sne 
omnia» Neccamenhocpaao Malafenfibusfc 
curitas partaeft, nomine regis Achenenfisdur 

taxat,qui nihil quaerit praecer illius tam inuidio 
regnicxicium. 

Phihppins Infulee pcttirient ad Gubetnatu 
nemNouffiHifpaniae , nonquodintrailliusr< 
gniconfiniaiaceant , autparsfintNoui Orbi! 
fed quodprimum detcd» fuetintanno Salw 
MDLXlV. per MichaelemLupura Lecafpiun 
qqemmifcratadhaspetueftigandasLudouicv 
* . de Vi 



P E R A S I A M A T 

VelafccProrex Nou£B Hirpaniip.Creduntur 
i;i iftoArchipelago.quodlatilTimofpaciointer- 
cedit interNouam Hifpaniam & Tapiobanen 
(liodieSiimatram) eflelnfiilae circitcr vndecic s 
mille , maiores minorefqueiEtfi autem Hifpani 
liasplerafquefubPhilippinarum hominecom- 
pledantur , magistamen proprieconuehitho- 
men iftud feprentrionahbrib. Opcupaueiunt ex 
iis Hifpani circiter quadragintaj in quibus vltra 
decies centilm millia habitatorum credunrui: 
^ile.Abunilantautemgeneratimloquendcau- 
ro , rebut ad viftum heceflariis, & Cinamomo, 
quatum rerum hinc hiagna vis exportatur ih 
vtramq; Hi/jpaniam. 

Intulerunt in has Hi/pani ex Europa boiies, 
i^accasjequosjcsteraqueiumenta^vnbiincola- 
rumbonof^fificarent. Habiranturdefendun- 
turque ha:cloca abHifpanorum circitet mille 
lexcentis , inrerquosvixnongentosmilite<ii:e- 
penas. Maiorish£eInlulaemomentifunt,quam 
luisignaruserederepoffit.qubdprateralirao- 
nx copiam&aurum quod fuppeditant , ratio 
itus earum cortmodiffima fit,ad fubigendas vi. 
:inasgentes, &introducendum negoriationes 
tiannasad haspartes , nouamq; Hilpaniam , & 
>tomour.nda commercia cum Chinenfibus 8c 
Hex!canis,qu£ longe funt quzftuofiffima. Ma- 
imi anremiftudfaciendumen:, quodindecs- 
»tum eftiniicifrenumMahometanis , quifen- 
im arripiebantdominium InfukrunrAfiatica- 
um , CumlongefaciliorfitHifpanoruminhas 
artes nauigatio ^ ex rcgnis Mexicano & Perua- 
o, quam iliorum ex Arabia.-cura naues repertse 
.lermt , qui duorum menfium tempore ex Pe- 
.uus partibus,Aquapulco&Xalifcis,inPhiii«- 
inas Infulasvenere j cumnauisex Arabia vix 
meftri fpacioitenllud cohficerepoffit : non 
)lum quod via illmceftbrea or &expeditior.' 
d Sc quod magis propitios in ea nauigatione 
liipani habeant ventos quamMihometifts.Il- 
enim linea redla progrediuhtup hi verb curu* 
:obliqua. IHipropeiempereademannivrun- 
irtempcftate : hidiuerfa. Nam prooreffisad 
romontofium Camorinum xftas mutatur ih 
yemem : idempropeiisconringitapud M41a. 
im.vbi hac de caufafubfiftere coguntur. Adde 
^iod Hifpanifempervfifecundisventis , per 
are pacificum nauigent : contra Arabes impe- 
olum fulcare necelfe habeantpelagus , inrer 
numeras Infulas frequenrefq; sftus marinos, 
nantibusfubindeventis , &grandidPiratis 
immenrepericulo. Plurimumetiamadi-era 
:ir,quodH)fpanoium iS^Lufitanorum,vtfunC 
ni undla regna,ita quoq; vires & robur belh- 
m; vnde fit, vt non fine caufa fuis rebus merii- 

tCl)!nenies,videntes,Chriftianorumfubin. 
crefcere in his partibus potentiam^ 
Confiftit autem robur &potentia Hifpano-' 

m,quoadh£E.cloca,induabusrebus.Pnmoin 
mmoditatelocorumrationefitus ; deindeih 

mero &bonitate copiarum mihtarium.Nam 
dehrusranoneprimodicamus,gnariLufita- 
|rropterpaucitatem fuam validam aliquaal 



QJV E In d I A M Or. 
vicinam prouinciam armis ac vi inuadere non 

pofle,neque Pcrfis,Gufiraris aut Decaninorum 
Principibus fatis efficacitcr refiftere pcfevnice 
in idihciibuerunt , vt occupatisloos commo- 
diffimis &portuofis Iitroribus, maris dominui 
arnperent , acqiiirehdorum mercimoniorum 
ergb , vtlocorumiprorhmfirmitate fretibauci 
iquamplunmjsaflilientib.refifterepofl^^ent. Ac- 
cedit.quodpoflquam portusadeoa; ipfum ma- 
reinluahabentporcft.ire,facileiisfitquahtam- 
ins magnamclaflirm in Oceanum emittere , vc 
non facile quifquam eorum vires mannas la- 
befadnrepoffir , cum nauibus vtahrur optimiS 
mftru(aiffimilque , vt vna harum quaruor auc 
jDlures Indicas vixrefori-nidet:eft vnares quain 
metuuht,Hollandorum furiofi confl!dus,quo- 
i:um nonfemelisefteuenrns , vtvtriquefimul 
pereant. Vt aiug melius Conftet esemplb, quan- 

tnmHifpahi in his panib.clafTe valcanr:Conftat 
FrancifcuAlmeidefehi cu vigintiaht non mult<i 

plnribusnauibus , Mamaluccorum haud procul 
■ Diovrbeviciireclaflem. AIfonfumve,co Albu- 
qucrquenfem Calecutum oppughafie ciiXXXv 
magnis nauibus, ; Goam cepiflb infl-ruftum vi^ 
gmti & vna : eandem erepcam fibi tecuperaflTe 
cum nauibus XXIV. Malacam occupaflfe cuni 
XXI IL ingreflhm verb mare Erythr^um cum 
XX.recepiireArmufium.NunefiamverodeA- 
cugna contra Dium in expeditionem iuifl^e cuni 
nauibus C C C. in quibus fuere Lufitanorum 
hiilhalll. Indorum V. pr^terferhos armaros, 
quorummgensfuirhumerus. Poftremoton- 
ftantnius Bragancius Onoriuminuafit cuclaf- 
lenauium CLX. &cimitotideraveIisIonefa^ 
ptanumregnuilij 

De Ptincipibus RegisHifpank amicis acrri- 
butarhsdiximus : dicendumeftetiamdehofti- 
buseius,quifuntfanepo entiffimi. Pcrfaenim 
Armufiumfibivendicat, homineFeudi. Rex 
Cambayus Dium veteri pofleflionis iur6 , cum 
nonnullisaliistetris; TerrirseftRex Calecuti 
&Narfings. Neq; tnmen Perfa autNarfingen- 
fisvnquamquicquamcontraLnfitanos efR-ce- 
re,diftentialiis,grauioribufqUe bellisi Rehqui 
n on fe m el con a n fu n t recup e ra re Diu m , Goa m , 
ChiaUlum&alialoca , quahquam ferefcmper 
irntOConatu, qubdealocaabauxiiiaribus co-^ 
piis tationefitasintercludi nonpoffiht. Nec 
hyems hoftibufequicquamprofiuti cuiusdifli- 
cultatemHilpanorum nauesfacilefuperauerutt 
Accedenteobfefl<)rumdtTratolei:anna,&foCiis 
magno animoad iis ferendam opcm properan- 
tibus. Sic omhis vis & irobur hoftium in fumos 
abiir. 

Potcntiffimiis tamohorohium eftHi/panb- 
rum hoftisTurca,cuius clafles per n^are rubruhi 
inued.T, vfae commoditaie ciuiraris Adenfis,a- 
liquoties conar^ funt inde profligarcLufita* 
hos , inuitaris a Rege Gambai^ , & propria ihl 
pulfisambirioneTurcis.Numerofiffimaautem, 
quamvnavicehabuereclaflem , Conftititnaui- 
busLXIV.qusDiuminuafercturpiter rcied^ 
inqj fugam pulfa?; vt & alia claffis X X V 1 1 , na- 
Ge i ' iiium# 



504 



P O T E N T I A H I S P A N I C A 
iiatn ; qu2 Artnufiam tentauerat. regnofaoab^thiope,cmn.omenSinguaPan. 

InlafulaZeylannonhabentnirivnummu- dar,iamopeLuhtanorum&fubmiffisfecutatur 
aimentum , Columbanum;cuiusrexfpoh"atus auxiliis. v 



DE NOVO MVNDO SIVE ADVER- 

SO HEMISPHiERIO.CVIVS MAXIMAM PAR- 

tem Hifpani fibi vendicant. * ' ^ 



S V M M A C A P I T A. 



4. Veteresduahmdi§cultatib.mf)editi,quodhanc 
mbis medktatem fiue nem:^herium non detexemt.li- 
idem tnbmillispartibm totum hMvniuerfumdefiniue- 
^unt:A(ia,Africa,Europa. 

2. AcmmutuafiueUarina^tmusingensepr^Un- 
igittquisnauigatidnibmvfm , inuentumcuiufdamltali 
■exregno Neapolitano , quitamnobileinfkummum 
mditurinuenijfe fub annum Chrifti MCCC. 

Quodfitmgenmm&naturaZon^torridx, 
. 4. Confertur^oumilleMundm , {qualisquidem 
.fuitcumreperiretur ) cum hocmftrofmeVeteri-.di^e- 
^rentiavttiuft^hemi^hmkumhuimtukMmiquihm 
rebus nouumillud veteriprafiet. 

5. Vnde habitatores aduerft orbis ortum trahant. 
:Explodunturerrone£ de eorum origine opimones. 

6. Diuifio lati^imalerrarum^Nouarum induas 
^artes, Americam&Magellanuam , cumdefmptione 
vtriuf^. 

7 . Catalogm lecmm at^ regionum, qua regis Ei- 
^ani imperium innouoiUoorbe agnofcunt , interqua 
taput altim eff&tpropugnaculum S.Helen^, cnm tribus 
.aliismregioneFtorida. 

8. SmmMexicanu^ 
5^. NmaHifpania. 

10. <Gallmianoua. 

1 1. FrouinciitlMechoaMna & Mxicana, cum Ga- 
fiecana. 

iz. imatana^ ^ 

13. Gattimalenfis. 

14. TerraTirma. 

15. isicaragua. 
i^, CafiiliaAuna. 

17. j^SouumregnumGranatenje. 

18. Braftlia. 

19. Feruula^ 
2,0. Chile> 

■IX. Fraeipuaofpida&locaregniPerumi'- 
zi. OppidamS CrucisinMonte. 
i3 . T«c«>w4 Kegnum, in que Hijpani hahent quin- 
queColonias. 

24. Faragaya. ^ 

25. Hijpaniola. 

z6. cubafiueinfulaVerdinandi. 

27. lamaica. 

28. InfukCanihaium. 

29. nifioria Generalisnomorhkeiusvires atjjto- 
hurtguhernatiQ tam ciuilis quam Ecclefiafiica. 

30. QuamdeDeocognitionehaheant ifiihomints, 

31. IdQlolatriaeorumergnmortttos. 



32. EtStatuas, 
3 3 . De G«^cK T«wpte 
34. De facerdoitibusyMonaihis, Vefialihus. 
55. sacr^m eorum tamex homimhm immolath 
quamhefHif. / 

3 6. Sacramenta eormn, in multis rebm ad Romau 
Ecclefimtas accedentia ,qua Diaiolm ad &mulationm 
vera religionis malitiofa quadam CacozxliaapudhM 
gentescommentmefi. 

57. Frxparatio lHouiOrhis xdrecipiendumEuan' 

gelium. 

38. Frfifagia quadam & ominafuturs, mnunciA- 
iUnu Chrifiianafidei in nouis i!lis terris. 

39. Frodigiaquikmidemofienfiimfuit. 

40. ^d conuerfionem indorum ad Chrifiianif 
fnumpromouerit^qutdiontra impediuerit. 

41. Barbari inter fe multum difcrepantes feritAtt 
& morihm, & quopaUo iUm pradkatumfuerit Euangt 
iium. 

42. Quam difficilisfuerii Americanorum (onuer 
fio,& quihmdecaufts. 

45- Qi^.remediisdifiicultatesiHie& imptdmtn 

taamouert tolli^ pofiint. 

ALt er a pars dominii Hifpanici confiftit i 
Nouo(vtappellamus>rbefiueMunda'> 
bi omnia funt ad nutum & lubitum regis illiu 
cum nemoibifit,quiipfiusconatibus obuiat 
€at,aut vllo paa-o aduerfetur. Diuiditur autcn 
quicquidteirarum fub NouiOrbis nomine ti 
tinetur,in Infulas & Terram Firmam , fiue coi 
tincntem.InfularumarisfeptentrionaliSjquc 

vulgo vocant MardelNort, tam ingens eft copi 
Vtearum numerusnenoftroquidem tempo 
certo iniri pofliccum conftet folas iUas,qu£ l 
caiarum nomine cenfentur, vltra quadringeiit 
effe. 

Adde quod qnacdam harum Infularura tac 
funtamplitudine,tantaq5prouentuumvberi 

te, vt fingulas fingula regna non abfurde app< 
larc fo(ris.Boriquena in longitudine habet tt ec 
tamillia , inlatitudinefexaginta, cuinonmi 
tumceditI<iW4iCrf. 

Cuha trecen tas Leucas longa eife creditur, 
taviginti. Hij^^»w/<6peridromuscomprehen( 

CXVLmillia. 

In continenteRcxHifpanus potenter ob 
net omne illud tcrr? fpacium.quod a Tlondai 
tendKatpesifouamtliJpaniamt lusatanm, « 

imfi 



Per No vvM Orbe M Se 

immani illa Peninfula meridiona/i , & hinc vfq; 
■^idcaputdns Promontoriu Caltformu> ipfum re- 
gntipa j^^/ttirtf,&vlterius,qiiancura qiiidem cel- 
lurisdecedumeft. 

ftro,tran(icqueperPrf«rfW<i»ivfquead Ort««zy4?«, 
habet in Jongicudine cirdtermilliaqUinq;,to- 
tus vero eius ambitus corapledtitur milha C. 
qmbus fiiangasconfines terras verfus Aquilo- 
nem,inueniesnouiesmillemilha. 

Pm/«i;^incipitab littorefiueGraPariamenfi 
jmmaniterrarumfpacid. Quicquid aufeminfer 
flLluios pra-grandes Maragnorietn& Argenteu 
(quem Hifpani D^/rf/>/rff4appeilant) inceriacet, 
fub Brafilis nomine dcjmptehenditur, (pedatq; 
ad regnuin Luficaniciim. Ancequani aucem vl-^ 
tenusm aduerfb hdc Hemifph^riopfogrcdiar, 
ihquid de vaftiffimariim illarura terrariim in- 
lientione dicendiim erif; 

Arbicramur Ariftdceleiti ciim pierifcjue^ ve- 
eribus duabuS rafionib; indudosfuifTejVtcre- 
lerencextra Europaiti, Afiam Africamque ho- 
nmesnonefte , necvliibipratefeaglobiimiftu 
iabitari.Primaeftingcnsilklacitudo&vaftifas 
^aris Adaiatici i quam trartfire , ob imrherifani 
iqllaruramolem , idngefupracapcum & vifes 
lumanasexiftimauerunn&hocmouitS.Augu- 
liuum , vt negaret Antipddas. Alfera eauia qax 
'eceresdecefiteft , quo^cfediderunf Zonara 
roffidam obintblerabilem Solis^ftum habi- 
arinonpo/reindnmagis Cjuam partes tefrs v- 
riq; Fdlofubieaas obiiitenfiffirauiii frigusv 

C^iterura fi vff amque caufim pfdpius con- 
smptlemur, depfehendemus, mulcoplusvi- 
uim habercpriorcm , qux Oceani vaftiratem 
rofundamenfo habet^iquampofteriorem. Sed 
e hac in pofteriofibus agemus.-Iam de akefa di- 
emus. Conftafaufem veteresaliquam Zon^e' 
'offid^ cognitioriem habuiffeicii Haiino Car- 
lagineiifis , *t Phnius teftatur , riauigaUefitht- 
is Africanumja Frefd Hef culeo vfq^ ad Sinum 
rythr^um^Eudoxurri aufem queridam cdritra.- 
ioicineiea mariRubro fitie Erychradnauigaf- 
: didc vfqi ad Frecum Gadicanum. Quod fi ve- 
im eft.opof f uit eos aequi nodiialera lineam ad. 
oque Zonara Torridaim bis trainiiire; Accedif 
uod veteribus nofa fuit y£thiopia , India vtra- 
ucintra & extraGangem,ifemq; Cherforiefus 
^urea qusfegionesoranesfuritiritraZon^ 
orridsorbifas.- 

AddehisquodPliniusmcriiinitTaprobanes,. 
uajilibaequatoreficaeft : potuifretqucveteres 

Mnmonefacere- ipfaillain qua rios habitamus,- 
ona.Torridamhabifabileomriirioeire.Quan- 
Jam enim commuriiter Sdlcalefaciat& exfic- 
c vidnicaceradioru fuorum , eoq; raagis , quo' 
redtiof es illifunt, i ta£, vt ob diftanf iarii & obli- 
litatem eortindem radiorum locum faciat fri- 
ditati, V t nobis oftend unt dies & ndx i £eftas & 
^ems : multas tamen exceptidnesadmiititge- 
iralis ifta regulaj inprimis prd diuerfitaf e fitus. 
rtus enmicaufarum vniucrfaHum in produ- 
lone eft^edlof am limitatjs eft & ^uafi reftriai 



V IndIAM OccIDENT.' jof 
ad quahtatem materiae:&: haec eft ipfiffima cau- 
fa , quodAftroIdgorumprsdi£tionesfotieser- 
rentdecipianfqj.SicVidcmuSiveritortiriivioIe- 
tiam duplicafiinvalhbus, diminuiautcinpla- 
riisldciscarapeftribufqj. Itafohsardorderifatur 
acmiiltiplicatrir iri concauis fpeculis , diffipatur 
a.&vacillatin plariis; Ef rietabeatmus iorigius,i- 
pfecalor&fiigusaeris j adeoq-, ipfarufegidnui 
mfinitas admittit differcntias prd diueffitafeld. 
cdrtlm altorum atitdepfefibtum,iqudiiim Vel 
insquahiim j if eriique fi in Aquildriem cdntier- 
tarif UrjVel AuftrUra refpicianf, vel deriiq; iri or- 
tum aut dccafum vergantlprope afl procul ama; 
riabfinti invieiniaali£uiuslacus,fi!uae ,fluuii, 
fint ne expofita ventisan no. NoUimuS oirirtesi 
Angliam ampiiUs diftare ab squatof e qua Gal- 
Iiara:& camen fatentibus vniucrfis i Anglia hac 
teriipefafiofeil. SicSekndic^Irifulsminusri-i 
gent frigore i quam AtkntisMontis fumriiai 
Nuriquam vidniaSohs rrtaiofespfoducit eff^e- 
dus quam in £eftate , rieq- abfcnf ia eius quam iii 
riyeme. Quid autem dicemus fi iri eadera ab^ae-* 
quaitore diftantiaSolifq; curiuinueriiamus iiiu- 
tari tepofisqualitates?GataMGnseft,quifumti 
drigine ab Morite Caucafo vriiuefkm Indkm 
mediani tranfit vfq- ad Proirionf ofiurri Comb^ 
rinum. AfqUi eodem feiripdffecis ttionfeiTi illii 
hyems iriCipitfubinitiiimAprilisriienfis ,• &iri 
alteraipaffe,vltfamdritem SEftas.Ibividebisdo- 
minaripIuuiaiSi cUm frigidis & prdcellofis fen- 
tis : hie verd fererids fuauefque lucere fdles. Illic 
ri[iareiriiquurii cft&diffidle riauigaritib.vt riau- 
t^vix, intra. ipfds portUsfecurasObtirieatftatio- 
riesjhic a.SinusGangeticus fiueBengalerifis bla- 
dumriegociatorib.exhibetitef&rriaretranquil-. 
Jum. Poftremo dicendum eft,monfem Gatanx 
iriaiores habere effedus qUam ipfum jeqUaif dre,' 
cum irit^ritillo i^/acio fcmpeftatesanni variare 
tam infigniter noUedt.Qtidd fi igicUr hanc hye- 
riiis & aeftacis differenciam ineadem graduuni 
alcifudiriedepfehendirims:fatebimur vfiq; , ea- 
loris gradus, frigoris,ficcitatls& hurfiidicacisi 
rion abioluce dependere a pf dpin quitate vel ab. 
fentia iblis,heq; a f ediitudine aiut obIi<|uitaf e rai. 
diorum. Pdceft ef gd iridderaf um ff iguS corifi- 
ftere ac locuni inUenire iri vidnitate Sohs,&hii- 
inidicas etiam cUm feaifudine faidiorurti eius 
coricurrere> vf prafaacpafcuaa ZdnaToffida 
exdudendanonfinf ^ qUodAriftdfeles cumno- 
riullis diis opiriatUs eft.C^terum prior iila d-ffi- 
eultas iriulto pIuS moraenti videbafur habere 
etiara ipfis aritiqUis.Nec mif Um,cutri in naiiiga- 
fidnib. fuis ducesahosrionfequereritur quarn 
Soieni , Luriam, Ardtos,- Cynofuras.alkfq; ftel- 
las.dbtedto igitur cjcldnubibus,& fulslata folis 
&ftelkrum clafitate, venfis efanf pef mittenda; 
vek,aut crdnieduf a aliqua diuinandurii,quanf ii 
viae feceririt, quanf uni reftef , quod eaderii effec 
c^h mariiq; facics.vride nihil caufe ipfis appate- 
baf,cur huc pdtius quaira illuc eundura eflet. 

DEvsigifuf,curi3iairicorifiIioagifaref ffaris- * 
ferendura inhasterrajpaftesde FihdfudEuari-i 
gelium,- aperuitcuidam Fkuiode Cofia,Amal- 



pl^icawo , natociui cegni Neapolitani,mii-um iU 
lad natur^ fecictum , quod in Magnecc Lapide 
delitefcit,cuitlseaeftvirtus,vcfcaumeolapide 
contadum continenter in Seprentrionem in- 
ciinet ac tend.t,€am(^i terr^plagam hac ratione 
monftrer. Fadum hocperliibcntanno AN. C 



HlS P A Nl C A 

ZonatB illatti Torriiam atutKJare aquis ornnU 
generis.cum & ibi pkiar,& ningai.idq-, liat mul- 
tomagis , Soleradiisfuisdireaisvertices eord 
feriencc. eo n.tempore imbres multo effufiores 
caduncquifercfubipfum meridieitempusinci* 
piunt. Adde his , quod vix in vlla alia terrs parte 



monftrer. raaumnocperniDcncaiuiu^i>(. «^» j,.„..v.» ^ - ^ , , 

MCCCDeprehendtturtamenhicaHquiddcf- maiore. ^^^Pf ^^^a m ^ ^ n' If, 
MiuV.v^iycp _ _:i_;j;.„rimm ilk Peninlula Auftrah NouiOrbis , plurimoS 



fcrentis : quodferrumMagnetilapidiattritum 
inquibufdam locisredaSeprentrionem petat, 
aUbiveropaulul^imdiuertat, modoin oriecem 
modoin occidentem.-quas AcusMarins diuerfa 
deciitiatio nifi curiofe admodum obferuetur, 
facilefieripoccft , vtapropofitoitinerisfcopo 
aberrent.DiftatautemStella Aquilonaris, fiue 
Vrfa a noftroPoio gradibus tribuscum dimidio. 

Igitucbeneficiohuius Lapidis , cuinsatcritu 
ferium oftcndic Polum Ar^aicum , confifi nau- 
tx , audemimmenfam iHamOccanivafticatem 
traiicere , nouafqj perueftigarererras atq-, Infu- 
las.-quodquideniadeo difficiieno;i eft,cum fci- 
cntibus quaparcefitSeptentrio,obfcurum eile 
non pofiit,ad<iextram eftc orictem.ad fiuiftram 
occidencem,Mecidiem autemSeptentrioni op' 



illaPeninlulaAuftrahNouiOrbis , plurimoS 
amnes efle exquifitas magnitudinis , quos quide 
iam omutemus omnc s , folo illo D.Magdalenae 
fiuuio in teftimonium addudto, cuius oftium.v- 
bideponitaquasfuas , adfeptemLeucarumia- 
ritudinem accedere aiunt.Iungamus huiG,fi pla- 
cet,Orelianum amnem , curieptuagintaLeucas 
inlacicudine.-itemquefluuium Argenteum ,cui 
quadragincacribuuC-Neelacub.deftituiturZo- 

na Torrida > oftendcnte id Ticicaca Lacu , cuiu S 
ambicumoaogincaLeucismeriuntLir.itcmque 
Parienfi, & Bombonio,funtqiadeo pauci mon- 
tes , quib. non adiitndse fint aqujc ftagnantes , e 
quib.prodeut pleriq; fluuii «Si amnes , qui terras 
jilashumedantirrigantq;, In altera Peninfula 
cis Ifthmum verlusAraumlacuseftGattima- 



occidencem.iViecioieinauicmji.pn.iiLi.x-'!""^ n- • ckt./.-, 

rofitum. Pa cet hinc,quam fepe dunna fapientra ienfis , longnsqmnquagmtamjlhar.a , & Ntca 
P"" „ . T ^ i L.,.^. raonpnfi«?enamamD ior,cUJUslongitudoCCC 



per resviles&exiguimoraenci s ingentesprO' 
ducateffeauSjCuraaciculaferreaMagnetiaflFri- 
da nihil vei precii habeat vel pulciiri i udinis , & 
tamcn omnium a<aionum humanarum imaxi- 
meardua &; admirabilis, videlicecnauigatio in- 
dedependec. Oftenfis iam difficultaribus;qu« 
veceribus in perueftigando Nouo iftoOrbe ob- 
ftiteruncfimulqj vtra intcr ess plus mome-nn h- 
ue potius impedimenti atrulerit ; cofequens eft, 
vtdeZon£eTorrid£qualifaten5nulladicamusw 

3 Primum igitur iftud velut pro fundamento 
ftatuendum eft.aequatorem efleCircuIum caele- 
item , quitotum orbem terratum cingatab ori- 
en te in occidenf em,vcrim q-, pari (pacio ab-Vtro- 
que Polo diftantem. Dicituc etiam circulus x 



raguenfis etiam amplior,cuius longitudoCCCi 
milliaconficiat. MexicaniLacusambitus con- 
tinebatmill>centum:aft iliequem vocantMare 
Cephahcum,peridromum habct mill.CL.Om-' 
nea. regnum Mechoacanum plcnueftlacubus» 
flumis fonribufq-,.Si vero placec , ab Aduerio in 
noftrum orbem tranfire , vbi fodes plures repc-' 
ries lacusfluuiofq; maiores quam in ^^thiopia 
fub ipfa Zona torrida. Lacus infigniores duo 
fuiit.-priorvndeoriginemfumit Nilus,aher pef 
quem currit , quorum vterq', in diametro habet 
milha C-His lacubus fluuiifqi fe cedere negant, 
quifiintinregnis Congo,Angola&: Monomo* 
tapa.Lacus quidem duos habent yEthiopes , A- 
quelondanum & CoUucanum, quorum ingenS 



<iue i^oio dutantem. ^^^---^^^ ^.rhibetur vaftitas-.fluuii vero imximi funtCo- 
^mnoaiahs,quodcumSoleumatcmg (h au P . „ ^.^^^^^ • ■ brachiad.ffluens , alio* 



anchus&Niger,quiinbrachiadiffluens , alio4 
eciam ex gignit non parui nominis amnes,Se^ 
iiiagum&Gambeam. Zairus vcrofluuius , vbl 
oceanum ^fithiopicumingredicur , latuseft vi« 
ginti miIlia;quodq-, magis etiam mirere, pleriqi 
ex iis,quos commemorauimus fluuiis, non c6' 
tenti intra fuos,quamuis amplifllimos , fe conti' 
nere alueos, quotannis exundatione vicinos cJ 



Tcm bisquotannis,Martio &c Septembri menfi- 
bus ) eandem dies ciUTi notte habeat longicudi- 
.nemhorarurri duodecim , quodtempusdicitur 
arquinodium. Pofthuncduoalii obferuantur 
circuUimaginarii,quivocanturduoTropici,id'- 
«o,quod Sol, poftquam alterutrum eorumatti- 
git, conuerfo irinerereuertaturveriusaequato- 

rem rsauieftvitra£equino£i:ialem verfus Au- i- t r i <, c 

ftcBm, 4^1 Tropic2sCapricorni:quiautem posobruunt. SanarThom^elnfula&Sumatr 

, i i An» -n n.p£tan« TroDi- fiib 2quino6l:iali fits func hnea , quarum tamei 

abnoUTaparceeftAquilonemlpeCtans, i ropi'- luud^v^u ^..„j;„„a;r Frinill 

cus Cancri appeilacur : diftatqpUe ab ^quatore vcraq., hum.d.or eft quam cred pofff; Etm lU 

pradib viginti cribus & dimidio Meridionahb. quidem mons prsalc us afllugit , vmbihcum te 

l cverJtSrc^.^^^^^^^^ relnful^obtinens perpetms coopertus n« 

tur Zonl^orr dalomple6titur interualium U- bibus,vndetantumdcfluitvndarum . vrc m 

udterrZqu^^^^^ piindeafFatimirrigentur.Sccmatraetiamj^e^^ 

IZZn. g^adib. quadragint; feptei^ , qui -^V^'-^^'^^^^''^-^^^^ 

refpondenc M C C C C X.LeucisGailicisterre- oriuntur ex 

ftcLccepciscricenisLeucisGallicanisprovno '''^^^^^^"^'^^^^^^l'"^'^^^^^^ 

gradu : fiuepociusrquiamagisprobaturGeo- fiNacuranonfatisfac.atfibnpfi,produaisaq«^ 

fraphiccsperitismiUiarib.Germanicis vtijDG- exaere &tcrra ad humeaandamZonam To 

CV.milharib.Germanicis,quorumquindecim ridam : cademproducitetiampr^grandcsca 

^.uigraduilaritudmisrefpondenc.Iamicaq^po- nasconcauas inqmb.magnavisaquar.mco 

fuohocfundamento . primum dicendum efl;. tiuetur, vtvidemusmrcgioneQuicenfi&M 



PlR No V VM CrBEM Se 
hcds Infulis , qiia? tenx funt fub ipfo squarore. 

Nec hoclocoiilentioprKrereundum eft.fub 
Zona rorridain vniuerfiimmareefremulro va- 
«lus,^ pius aquarum, vt contra in nottra, id tft, 
temperaraZona,pluseftterrarumquammaris. 
^ddamus his quoq; , ccrtucfTe , cre/cere aquas 
liib ZonaTorridamagis , &denfiorescadere 
i"ibrcs,quo propius Sol adxquatorem acccdit: 
Viceverladefinereaquas , ciimisad Tropicos 
«onuerntur.Neclolum humida eft ZonaTorri- 
da , vt oftendiraus , fed eriam temperata in calo- 
re.vtinuenianturibiregionesjquasmagisfnVi- 
das quamaftuantesappdlarepoffis, quod p^a- 
cct m Pafto,Collonia,Porofi , vbi montiufum* 
mitares perperuisniuibus&glaCie operiuntur. 
Laufam ingenerehuius reiadftruere poffumus 
ongitudmem noduim iuxra lineam squino- 
aialem,v^iferefemperparesruntdiebus:aqua 
Linea,quo magisdilceff^eris, eolongioresinue- 
nes per sftatem dies,& nodles breuiores.Hinc 
icvtdiessftiuiin Briiannialogioresfinr, quam 
n itaha Afncaq;. Illa i,^irur dierum breuitas fa- 
K , vtSoltamjncenfum caloremfubiequino- 
tialilineaproduccrcnon poffic , quaminJocis 
b ea paulo remotionbus. Exempfo fes erit cJa- 
«or. Inextremadura Hifpanis,v€l Apuiia Irali? 
:ftas multoeftardentior, quam inreeionJbus 
^ouiOrbisQuito&CoUao , quodnotumfit, 
ontmuationem operationisincaufaefttcicnte 
lultum facere ad perfedioneeff"ca:us. Et h?c 
uidem ad hunc modum habent. Quid a. dice- 
iiisdeingentidifferentia,qu£deprchcnditur 
1 ipia Zonatorrida , qqsalibi quidecaJida val- 
?eft,alib] verofrigidiufcula? Harc qusftio non 
jncingitnouumfolummodoorbem , fedom- 
:sin genere terras atq; regioncs , ideoq-, fupra 
"am r. ip6dimus,vbi diximus, ipfum Solis ca- 
remfexcentasreciperepofredifferentias , ra- 
>ne fitus ac proprietatis ipfarum regionum. 
is tamen vlterius adiungemus,aduerliim iftud 
mifphffrium plenum eftJ:pr?altismontib.qui 
rem interfecantes frigidiorem efiJciant,tam 
Jtudine fua , ( cum notum fit fummaquxque 
m fngore magis participare)quam quod per- 
tms funt cooperti niuib. intercedenrib. mfu- 
r frigidiffirais Jacubus fluuiUq; quiinde pro- 
unr,quorum aqua;, cum ex foluta niue ac gla- 
■ colhgantur , non poirunt non efCc crud^ ac 

g:d?,accedentevehementia&rapiditarecur- 
,quacu impetu deuolumatur e montib.oerqj 
nuallesaccampeftria curriculoferuntu^, vn- 
ramaer qua ipfaterrafrigefcacneceffum cft. 
'ge his, Ci liber, montes illos.cum in fummam 
cendantaltitiidine,magnasquoq;defepro- 
rc vmbrasjmodoin lianc modo inillam par. 

i.quxvmbrsconiunaafcumlongisillisno- 
>.multum conferuntad temperaruramZon? 
■ids. Compertum infuper eft,ventos frigi- 
lculos fcre indefinenter flarein ilJis partrb. 
nari n. Eurusperpetuumprope ibi obtinct 
ninium:Peruuiaa.&Brafilia,quanquamAu- 
a raeridiefpirante peiflentur, is tamen frigi- 
r eft quam quis credere po/fit,vt hacin parte 
omononcedar. 



Sed age, coferamus deinceps vtruraq^ hemi- 
lph.Timm,noftrumq-,componamuscumnouo 
ifto,qua!e qmdem cunc fuir,cum primum derc. 
geretur.Pnmumigirurnoftrumiilidupliciiure 
pr^ftare viderur: tam rafione Ca^liquam Terre. 
C(El,,quod noftrum hemiiph^rium mulro plu- 
res rteiJas habeat & 1 uminaria coeleftia , qua op> 

pofirum.Nosn.habemusStelJamPolarem.non 
nili gradib. rrib. cu dimidio a vero Polo Arcaico 
dHi.am , cum innumeris aliis ftellis , qu^iUam 
veiut comitantur. cum corra Polus Anrariticus 
nullamftelJamvicinahabeacfedproximaqus- 
qucmgintagradibusindediaer. Akeramquo 
praeftachoceft.: quod Solfeptem dieb.inanno 
aiTipiiasluccatverfusTropicumCancri,quam 
Capncorm,vrsquinoaia&SoIftitianobisof. 
tedunt.Et ha^ du^ res in caufa funt, vt frigus ver- 
lus oppofitum polum fir acrius , qu?m vcr- 
lusnoftrum,quodiIIepauciorib.dieb.folisfrua- 
turiumine.&nontam multisilluftretur fteUis 
Terraitidemnoftramhemirpheriumaduer! 
foprsftatdaob.modis.Vnuseft,quodnoftrum 
magis exrendatur ab occidentead oriencem , SC 
conlcquenter sptius fit vits humans quam ad- 

u«lam,quodvehementeranguftumeft&vduc 
gracilclcitab occidente in onentem, exrenditur 
a.&htlatiusabvuoPoIoadaltetu. Terraenim 
qu|porngituraboccidenteinorientem,maio- 
ref ru;tur2qualitare,cum femper pari fpacio du 

ftet a 1 ngore AquiJonis & calore Auftri , ftuen- 
tibus diebus nodibufque prope eodem modo. 
Sed vbi verfus Polos iueris, incidesinloca vbi 
noetestotosmenfes durantesinuenies, alicubi 

etiamperlemeftrefpacium.AJteracommodiras 
noitriorbis confiilirin mari,quod multohabe- 

mustauennusadexercendamercimonia&co- 
leruanciam populorum focieratem.Pr^rer enim \ 

Oceanu,qui nobis cuaduerfo hemifph^rio co- 
mums eft,habemus MareMediterraneu , a quo 
tres nobilesill? parresEuropa,Afia,Africa alluu, 

tur,eiuJq;beneficiovelutconiun§untur.Acce- 
dar huc mare Cafpium & Balticum , quorum il- 

luaplunmumcpmoditarisaff-ertAfi^,hocve- 
roEurops.Sed &rerr^noftr^pIaniorcsfunt&: 
^q uabiiiores , ac proinde plus apts ad exercen- 
da terra & aqua mercimonia. Videamus iam ea 
qux vel terra nafcuntur , vel inde natis nucriun- 
tur. Etprimum quidem cedarnoftro nouus o-r- 
bis necefle eftin generarione perfedrorum ani-. 
mahum : neqj n.habebarcanes,oues arierefque, 
capras,porcos,feles,afinos. Maioiismomenti 
resdicam:deftituebaturbobus,equis,rauIis,ca^ 
meluatq; Elephantis. Ad Arbores fi veneris,vi- 
det)isinoscaruiflbcedris,maIisaurantiis,grana* 
tis,hmomis,ficubus,Cydonii3, inprimis vJro o- ^ 
leis & vinb. Quanqua pluspraftirenm us ratio- 

ne ammahum quaro fi uaruum: in hocn. genere 
bomtaceJuntaxatantecelIim.us:inifto&boni* 
tate&varietate.Defrugib.itafciendum;n6ha-. 
buifle eos tnticum neftratcnec fecale , nec far^ 
ris vllum geaus ordciq;,vti nec onzam. Horti a. 

adyoluptatemconfiti,putainquib.cucumeres. 
melones&idgenusdditiae , iispenituseranc 
•gnoti. cc 4 In 



,osmoscumnoftnslu3«.inlbusnea>r^ rS^^UtLercn^^tnoftt.quideM^ 



i^arosiiloscumnoftrishdminlbusnecomp^^^ S-^^^i^i"^^^^^^ ' 

ueric quidemineq', -^^'''^'^^^'^ uoS vbi m t.hm abucutur l.bertaccvc . 
Wateda ad dmnis generi. inftrun^ pernc- ^^|^^;;;^;;^.^5,ig„,^i^,(;,orcaci6.iinfopet^ 

ebtl^etaciinonobcofpeicancfolured&pereant. 
inceriere ecperniultivfuatisfrequentibu(q-,m- 
ter eos mdrbis,{iiii &notiaihuenerunt nomina j 
imbrimisaAueVenetea^uaiii.AN.G.MDLX- 
Vil.inPeuianoreghdplurimipueri&adolelcea 
tes extinai Itint ^ pluires tameh e fjemilled fexii 
auath mafculiicompertamqi eft j feoS qui trige- 
iithum ahnuhi fuperauerant i tuhc quidenl^ 



maceria au u"""" & . , 

ceiTaria &in vita hominiim periitili-.heq^ admo- 
duraighcfihequoVixqdicquaingeniofuthpeL- 

fici po^eft.tdrmentoruiti quidem fiue pulueris 
nvrii illis nuUa nocitiajvt hec typograph.«,neq', 
iiiferarumotnhindautdo6ti:inae; Nauigabant 
iUi quide. fed hdn longius, qul vt ab htcdre cd- 

fpicipot!ent:quscum dico>de ciiuUorib. & mi- 
hus feris loquor popuH^i , qUales fuerUht Mexi^- 

eani & Pecuani. Scd & 5^")^"^^ ^^^^^tb^^^ hon faiilb. Obierua^Uh, et- 

iiofterorbisiliumldngefuperat.lnnouisi^.ilhs j^i^in^deOsquiihEltropanacifuc 

„,Undipdttteingencestadntes unt pak^^^^^ ^^rnsSgiW 

vaft^ilu&vetd^quaruhefimsc^ ^f^^olha^^^umLsrationcs, quas(bpra« 

^atmt,vnderegionesd.pW^^ Ldux^mus.palsmaritimaNou.H.fpahi. no. 
quin & iUudipfum quod habitatut,nort accemt ^ ^^^^ ^^^^^^^ ^^^^ 

adregionumnoftrarumfrequentiam.q^dh^ ^^^^^P^^,^^^^^ 
i.ni^imhabicaCdtM^n^<^umt^^^ 

iriumirid|>erentllabitan. Acccdir,quodapuci ^^^.eftribusveroPerU^ 
nosinuenLncUrart.squib.VU huh^a^ ^^^^^pars iupek Sed deinceps 
tattfr.qualiseftagricultnra.velqu^adcofema u.^v L'J„aumeft , quib.ihfebusNoUUsill^ 
tidhen!eiusfeciunt,vti^^ejauiW gS&umhunc^^peret. lofephu.aCo- 

adcommoditacern,vtiie^ociStio. I^^™'^^^^ ftavidctUreum temperatiorem ftccre hoftrd, 
cationrgeneri.humdniaH-^ S^:S«^^ioe.ltur|ftu,heq.niihidmd. 
mduet&natura&mduftndnb verd, live^ri^m ^ j i^.is.Sedhceclauset^ 

f^teriVolumUs,folanacura.Qiiin & hocipfote- ^^^^'-^XuL iilo cdmhmnis eft . etVbi 

vel fub ipfo ^quatdtcvel haud procul ab illo ab 
,eft:apparet hocin ipfa^thiopia,&Oiiehtali Iri- 
dia,arqi Cherfonefo aurea. Aic prscerea , Ndui 
iUum Muhdum h(?ftrUm huhcce vinCere aqui 
rUm aburidantia & multitudiile |)afcuorum. E 
de aquis quidehi hon mentituccum multo plu 
fpaciiibiocGupetqUamhicOceahuS,accedenti 

bus dudbifluuiis, Argenteo & Maraghdhe ^qt 
dttaCdcrdueifiam omnium maximi lunt tociii 



gnitudine j diiierfitaf e arborUm,tadicum , he 
batuhiq*, , quib. pdtiffima pairs incoldrii in mu 
tis Idcis vicam tdlgir^ci qudd qUidehi a vero nc 
IdHge abirevidetut * obcohiUnaibhem hutr 
dicacis curiicalorejcuius vtriufqjeftperpecuU 



pdre pdciffimaihcdlarum Brahli^ pars feratum 
inddd degUhc , & in Ndu^ Hifpania regod am- 
pliirimum terrs fpaciumChichimicidccupanCi 
homines efFeri, fiUelege , fine capite ^fihefcettis 
domiciliis,quivcnatione viUiit & fcuaib.quos 
terrafpontegignif. Floridani &Paragaiininon 
iriultoillisfunthumaniorfes:cumq-,Hifpanipri- 

mUm in Petuuiam veneruht^qitaiiqUam pleraqj 
ldcafatispdpuloraintienerint,nullucamehdp- 

^idum ibirepetemhc. qi^^ to^^ri^dlete pt.tetea Ahieticat 

S^MS^fXS^^^ P^-oft.d Hemijh.ridd.caih iyl— 

uttsOrbis mulcorarioi:ib.incolishabitaiur qua 
blim , parciiti propcer bella ciUilia ipforuin inter 
feHifpandrum j qusVelinter Pizarri & Alma^ 
grifadiones , velihter Pizarriands bL regios ge- 

ftafheruht^inquib.circicerqiiindeciesce^cena ;;-;;^;;-:i;;^[^i^ij^i,^.iaemIo{^pb^s^^ 
riaturahumhabicatorumfiueindigenaruh^md^^ SoTeSaeffe, plushietailoru, ihprimisai 
iiadgcubuiffecertumeftgartimveroob udc- ^^^^?»^^^'^^^^^, 

litatem & immanitatem H#anorum, qu> mfe- ^^^^^ ^^^^ &cdnfeflahi nohl 
licesIiiddsnonfoluhipeiBmisafflixerUntace|- ^"f 
hauferuhihiddis ,(ed&Idng,ffimisiciner.b.de- 

VnolocoinaUuhideporcaueruht,vbic« ^!^S^,SumatraniLeqUin : & 
aclaborum &iriutationeaer,smoricoaai fue- f P^"^^'^^^^^ 

Tiium , neque tam craffa^ aut tam copiofi nu m- .^^^,,^ ^^ft^re huic hoftro: 



PerNovvm^Orsem Sev Indi^m Occ.dent 



• iahi noftutes accefTerint no frudiis folum , fc d 
& an,mantes;ad quam rem plurimufacit, quod 
lemina Europea meliusproueniunc in adilerfo 
orbe^quam Americana in noftrisparribus 
. lo^iononfinecaufaqu^ritur.vndehabitan 
tes nouum illum orbem primum in eas terras 
venerint.Sed luiiat eorum populorum de fua o- 
rigmeaiid.rcopinionesJgit.rGuanchcspopu- 
hAndabais , qu^evallise/lfubieda monrams 
Gufcenfium , fabulanrarmaioresfuosorcosex 
LacuSogodoca.IiveroquihabiiatvallemXau- 
jenlemnatosprogenitoresluosafferunt , con- 
fuctudmevin&muIieris,quiprod,erintexfon- 
teapud eos celebri nomine Guatibiica. Cufcani 
repetu,itor,g,nem fuam ex magno iIloLacuU 
c.caca.Rehqui dicunt,poftinteremtum vniuer. 

Sr'°'°'""'^r""^^""^^""'"'>"itauratos 
tu.fre homines perfexperfonas qm vitamferua- 
ucnntincauerna. 

Sed om,/?is his n ugis deliriifque. (atis conftat 

apud omnesfanos, vniuerfum hominum genus 
b Adamo& Euaprodiirfe , iqmbus origmem 
traxerunt ,i , qui ,„ A rca NohS feruatifuLnt. 
p ogemtorcsomn.nmmo.talium. Vndeclaru 
liL,lndosoccidentalesdnobisd.-.cerePenus& 

Sn^r rM"'^'™"°^^"°'^^^P-^^huc 

2lT.r "T"'i' '^^" '^' ^^^'^'lautem huic 
dubitat,ompIusafFerreIucispoterit , quamlo- 
coium vicxnra. Arbitratus Vopelius Geogra- 
pnusfeptentnonaleGronlandi^Iatuscohiere 

um Eftotilandia , &eire terramfirmam fiue 
contmenten,;quo concelfo veiifimile eft, Lap- 
.ones Noruegiofque. cumexcremifentnume- 
.Meftitutosidoneahabitatione,paufitimveI- 

t proferpedo adhasregionesdeuenifle. Huic 

.omeaur^ fidem aliquo modo faciunt incola- 
am vmendiratio&confuetudines , qu^ in 
^ulns cumLapponum rit,b.s conueniiJnt at- 
ue Norurgiis...ntelIigo autem eos qui habitant 
ftotilandiam&Terram^ 
Jim habitantincauernis aut excauatis arbori- 
bus : omnes veftiunturpellibus vitulorum ma- 
^norum,velferarum,viuuntepircibusautfru 

-tlOUS.aila» inf-nlr-% r ' „ - 



bufdamenim locisiscftobfcurior, verbigrar;a 
m Pcruuia & Brafilia : nlicubi vero clariorTvt in 
1 ana& nouoregno Granarenfi. Inueniuntur 
& popul, quidam nign, fed ,i in ex.guo funt nu- 
mero, nempe m reg.uncula carequaintraCar- 
thagcnam&S.Manharpipmomorium. Vnde 
non abfurde quisdixerir. ven.ile hoseo tempe- 

Itateahquacompulfos, velcx^thiopia , vel ex 
oppofita Guinea. Ingens autem indicium eft, 

ante Chnftophorum Columbum in has partes 
exEuropsparteciuiliore & cultiore penerraiTe 
nemmem , quod in omnibus iftis prouincis nc 
mimmum quidem htterarLMn veft.gium reper- 
tumfucnt autaharumierum , qusnobisper 
Europamfamiliaresfunt. Addequodvltradu- 
centi anm v,x effluxerunt,cum maxima pars ea- 
rumlnfularum , i|us,nter noftrum continen- 
tem & nouum orbem intercedunt, velut Aco- 
res,Madc ra,Cap,tis Viridis,S. Thom^ , Princi- 

pis,colrhabicariq;c^pit,cumanteinculE«habi. 
tatonbus deftituerentur. 

Sicigiturcenfemus : Nouumiftuni orbem 
pnmitus habitatum fuilTeipopulis qui conti- 
nuata habiranone, ex Europa & Afia (necenim 
videtu r Africa ob fitus diuerfitatem in hanc for- 
temveniredebere ; quaerentesfui>;ndenouas 
ledesatqueddmicihacommodiorapaulatimf^ 
in iftasorasinfuderunt.-accedentibushaud du- 
bie etJamahis habitatonbus , qui vi tempefta- 
tum & praster arbitrium eo comoulfi ibi fibi 
domos atque habitationes conftituerunr. 

DIVISIO NOVI ORBIS. 



T-iUn. ■ T piiciDusauttru- ram exniipania,quam exltaha Anrrl;. r r 



. • ^*"' ^^'«-'iji.c prorert: led 

^erf^.T f '^'"'^"^"'^^^"^^^''1^^^ d.fFerunt. 
rlus Auftrum,crcdiderunt veteres,terram il- 

a E.'""rr"^^'" Magellaniciab Ame- 
ca Mendional, feparatur , continentem eife , 

Z ' ^"'^^ putaucnm; 

Acilc , cumfretumiftudalicubivalde angu- 

umht,hommesabauftraIiterrainAmericam 
ppofiram traiicere. Sedhancconiedluram fa- 
Lilolam , illamque rerram , qux fretum ad Au- 
rumconftituit , nonpartemcontinentis , fed 
i^ulamefle , Nauigatio Batauorumhaudita 
idem dctexir. 

Extrema Orientis &occidentis'nondum 
>biscogmtafunt : Colordunraxat nouorum 
orum hominum magis participatcum orien- 
quamcumoccidcntisincohs : colorenimil- 
quahs af nCyprio,ex fufco in fubrubcum ver- 

a^uslunt , veuitapudnosalbedinis. Inqui- 



Ex quorempore primum Chriftophorus , 
Columbus nouas ,llas rerras detexit, nui^quam 
ceflaueruntEuropa^ihomines , fubinde nouis 
expeditionibusfadis in penitiora illius conti- 
nentispenetrare. 

Erfi autem multi egregii viri quicum auda. 
ciafortRudinemfcientiamque con unxerunt, - 
tamexHifpania,quamexItaha,Angha,Lufita- 

nia^Gaillaf n nanifTofnr.17 J r •II 



viduuciiumiiiumor- 
bem pcmtu s cognofcerent , aflbqui tamen fco- 
pum luumnemo extanto numeropotuit, auc 
icire , qui ems efl^;nt finesau t extrema ver/lis fe- 
ptentrionem, occidfntem,&meridiem. Eao 
quidem,vtdemeprofitear,malofequiauaod- 
tatem eorum , qui ante me dixerunt , quam va- 
nis labonbusaut quaeftiunculis tempus terere 
Statmmus igiturilliusnouiorbis Cdeterrafii- 
ma nobis fermo eftjpartesduas , quas vocamus 
Amencam&Mageilanicam. . 

America rurfum diuiditurindim pr^eran- 
des.Pcninfalas , qu^ per Ifthmum quendam 

coniunguntur,long^mIeucasfcptemJnterNo- 
men Dcr & Panamam. Qr,od enim quidam vn- 
dccim eucas numerant, id fit ob cu^uitatem & 
difiJcuItatem vi^ , dum iter facientes vitatis 
Icrup,s& ardms montium commoditatem 
ctiam per d,fpend,a qu^runr. Nos alte- 
ram qmdcm carum Peninfukrum nomi- 

nabi- 



3 



^(DTENTlA 

Lbimiis septemmonalem, ^knzm Aupalem. Ec 
iili quidemcribuuncredecim millia milhanura 
in cii-cumfei-encia,c|uacuot vero milliain lohgi- 
tudine,ab orcu verfas occarum. Fmesems vcr- 
fas Aquilonem nondum funtcognici. lacobus 
■amdcm Cartems actigicea fubgradu qumqua- 
oefimo, anno AN. C.MDXXXV. Cajpar vero 
ConerealisLnCmnns lubgradu fexa^efimo fex- 
to.Sebapanm GabottMMS peruaficvlciuead le- 
xasefimum fepcimum , prohibicusmimani h-i- 
gore nroeredi vherius. Poftrcmo Martinus Tor- 
Uherm Anglus aiifpiciis Elifabcths AngliarRe- 
omx diuerfis idnenbuscencauic , an pertrecum 
aiiqaod verfas Cataiam & porro iil otientem 
vfque adMoluccas Infulas penErratepofret. bcd 
videfLir fe ipfa liatura oppofaifTc ems conatib. 
non folum fr^goris inrolerandi vehementia,led 

etiam ob pruinas in gkciem conctecas,vcarge- 
tiviiiiglobulosrefertenc , tantx viroficatis , vt 
'omniaconfumerent,queiisconcmgerecur.Ac. 

cedebati quod mare millum fe apenebat m oti- 
■encem , fcdcantumporrigerecurfretummle- 
pcentnonemverrusPoUtra. Ecquamuisdiaiis 
Forbifcherusraraoremfparferit , ingreflumle 
frecum Atdicum , nunquam camen (cop.um lui 
tam laboriofiicineris attingere potuir. Aperuic 
^ -tamen nauigando oceanumregionem qiiadam 
'maritimam . quamapptllanit Virginiam , cuna 
no nnuliis aliis terris defertis , ad quas peregrmi 
quidam certis anni cemporibus accedere (ole- 
fianc nifcandi gratia. Cxcera huius peninluh^ 
partiraterminanrurmariquod Aqmlonarevo- 

'canc,parcim Aaftrali. _ 

Porrbeaparsqusin orientera vergic,com- 
pleaicurciesregioneslariffimepacenres,E>rj- 
landidm, Terram Laborktork, &membegarn , qus 
pariprope cerrarum fpacio opponamurNorue- 
Anghs^Francise & m^^nis.Ellotilandtak- 
btencrionahor eft omnium earum regionum, ; 
quiequidem in noftram notiriliTi pcruenerunt. 
, Aiuntautem hanclongotemporeanteColam. 
bum inuentamfuiledpifcaconbus qmbufdam 
•IFrifchlapdialnfjla : deindepehicius cdgnica 
fuit anno AN.C.M D XCper Antonmm Zenu 
^ Venerum , aufpiciis Zichmini Regiseiuldem 

Frifchlandiffi & vicinamm Infularum. 

Fifiitur E/?o/7/^kJw Niuofo fluuio,qm (exage- 

fimum gradum haber eleu.Vtionis Poli, incipic- 
■ancihiTerraLaboratoris , qua? pdrrigicur vfque 
ad fluuittm S. Laurencii, qnem ahqui tiominant 
'WretumtrmmVratrum,a.\nvero flumum deCana- 
da.Vi^tento Sinu trium Fracrum alius occurnr, 
quem Ouadratum nominanr,h::bendn longuu- 
dinefeTroainginiamiUia, cuiusoftiumprope 
•occiudicur plurimislnfuhs ( VetaianUS &alu 
numerancXXXVI.jqu^ilHaddrientemobu- 

ciiincur. Nominacarauremregioifto fetrade 
Bacca!aos,du£to nomine a pifce quddam culus 
ibiingenseftmulcicudo , adedvtfidcmna,rran- 
tiumcopiafiperet. Cumauremlnfulajilkfibl 
ihuicem vicin? finr,fit vt mare diuifum appareac 
inplurin-iabtachiafiuefmus,qua decaufamulti 
ibi^^cmcporcus comraodifaneacq;feciirii Pcn- 



HlSPANICA > 
infuk ilU magns Auftrali patlcer cnbuuntpe- 
ridromum fedecim milHum , longitudme qua^ 
tuoti lacicitdo ciusadmodum vadac , ciim inter 
Norae Dei & Panamam ciuicaces tantum inter- 
cedanc miiharia V 11. inrerfinum YrabaeSc S. 
Michaehs L XXV. incer S. Augufti ni Promon- 
torium &caput Albumraille : adFiecttmMa- 
aellahicum C XXX I V. Incerftihguicur prope 
?bique prsakis moncibus ; quiinnufroeraS vaU 
les cdnfticuunt, ^uibusinfimtiptofluumflu- 
uii maiores minorefqviqudrum illi,quunOcea. 
hu Aquilonare aquas fuas depontint,longe ma* 
ximi lunt,c2terofque, qui aduerfum Oceanum 
petuht , multis modis {uperant: Cttius reicaula 
-eft,quodmorices,quiPetuanumregnumabo- 
dente cingantjndn tam longe abfint a mari AU"i 
ftrali,quinabipfoconfpicipoflint:vndefic,vcu 
qui in momibus illisoriuntur.breui admodum 
aectirfo(paciQi mareingcediantai-.exhaiinan- 
turqueantequamviresacquifiaetinr. 

Cumautem mihi conttitutum nequaquani 
fit, totumiliumnouitmorbemdefctibere , fed 
folum,quatehus concernit MdnarchiamHifpa- 
niGam, contentus ero es attigiiTcqus Hifpano- 
tura pireht ii-hperio , &c vbi ipfi polTeffiohes co- 
loniafquehabenc ^ dereliquispr.oitincus alibl 
diftuicuSi 

CASTRVM SIVE T ORTALIT IV M S. 
Uelen&ctm aliis tribus in Vlorida regtone. 
INino igicur faao ablatete qttodin AqUilo- 
Inem vergic , fcienduffl , habere Hifpanos for 
taliriumrupra promoritorium S.Helena?, quoc 
''eftm exrremicace prouincise quae Norumbeg; 
dicicuii Cum autem Galli colonias iUquocm c; 
prouinciaplancauerihr^videbimurexcrapropo 

(irum veriiri, fi eas defcripferimus prolixuts. 

Florida aboriencecep-ninacurBahamaniaS 
InfuUsLucai s,ab occidence 1- aber regnumMt 

- xicanum , ad metidiera Cubam & lucatanan 
aSeptentrioneCanadam,Virginiam,&;Nouat 
Franciara, Longapucacur miliiaribusCCCC 
pofrigirinque inmare angufto cjuddahi veh 
promoncono-,lacicudo eius cohfticuicmilhLX 
X. Liccus habec in^qaale & afpeium , vbi raa 
plenumeftfcopiths , ihprimiscirtaiftadpr 
montorium,vbi fcopuli (unc,quosMartyresa 
pellant.Eft hsc fub eodeiti cumMauritahiap 
rallelcvtmfedmmeius XXXV.gradusalcitm 
nis obnrieat.Tot autem aduerficatibus &infc 
ianiisia£tacifancHirpani,vcpropemodiimol 
nem fpem obdrienda? huiusprouincix abiet 
rihc,ecfinonignari , quancasinaUquiboslo 
gignerec diuiti.'s. Ab iircore S. Helena: vfque 
prdieauram F drids eunnbus occurric RU; 
ficdus , promoncorium CruciS , S^ Auguftiiii 
CannaueraHura.In Fiorida tamen hnbec rexi 

fb utus Cfia Caftella, iri quibus alic milices pra 
diarios,nempe lacobi, Augnftini& Philippi 
inde vfqj ad capuc Terra-Nou? fiue Franoae/ 
tarctics paruis vcuncur nauigiis , qus re' 
impellunc i quod m^re ibi prope Vadoli 
fiCi Fuerunc quidam ^ qui opinarencur , 
tare ih iUis bartibus alicubi ftecum * 

qt 



<::.odexAquiWiinAuftd„umnwe n.auf- iJZZm i 7 ^ ' 

gac o paterer:in horum numerofuit Perius Me- n^ii! ' ""^^ eilent^exercirfbus, Defi- 

fendcs , qniauruseftilliusrdpericubmfecere, ,1«^^ 

quodaudmifIer,inmarifquotiaclNoTfiuere- IT^XT ^"- '^'^"'"'"^'^ 

f.tentrionaIe dicitur) inuenrafu,in^frn5me.nca He^m ^'^"F^^^-^nturapud illospl.rimi 

muig,orumChinenfium,quodqUnfimiquo- W n^^"^ • ' ' 'i^'!^^'^ ^^""^«^ "^oco fcrnoiu 

damquiadrrecentasLeuc.srerrLincredimr. ^1^^ ^ * '^'^^^ 

apparerentcertisquibufdamannifcmDoribus " 
bnlenfiexdreromarirnecdeerantquicrederet Opes&dm 
lhomamOhandifcJiAngIum,qaiannoDomi- is n t , 

r..MDLXXXVII. circa Lut Califormi^na- f ^"^«'^-'^'^^gemiqt^ ramenta 

uemHifpanicam , qu^aPhihppinisInluiisad- 

j;enerat,intercepit,perilJudfremm tranfiuire. trabant aaod^ 

Stephanus Gome zius, cum eundem hnnc trafi Yra ^ P^^cipuum & fcre vmcum apud 

tum mi^r^^r..^ , . ^i^''- ipfoseft me.ramoniigenus. ^ 



j ^^.^^, cujiucm nnnc trau- 

tum qu^rerct , multis milliarib. aduerfus San^ 
eti Antomifluuium, quimFloridacft, naui^a- 
lm,«Scahi qmdam tdem tentarunt perS.Lauren- 
tfi iiuuiuni,^irnto tamen conaru omnes, 

Sualit/u & ingemum term 



ri-i _ '-r'^"'"'-'**'""*!-!^ varuiquetru- 
-tibus,&diuerfisanimaliumgenenbus.Multu 
Jceffodicui-auri&argenti.quodincokcolli- 
unt . deduais in exiguos riuulosgrandioribus 
ummibus.Noneftdubium,quinTerraillaom. 
'egenusfegetesproferret , fiquidemcoleretur 
^iererctur, cum patiens fit omnis generis arbo- 
r "r^'-. ^^^"'"'^tur etiam ibi vnio- 
•es & JapiJn qmdapreciofiores , inprimis Tur- 
oifi.&Smaragdi. Vaccsmiliispambuspilos 

iabenrfctisequinisfimiles,iubaminfuperade- 
luoruminftai- *«uw 



Kobm Prouincix^ 

Habent ibi Hifpani tria loca munira , vtdi€ifi 
ert,S.Iacobi,Au^uftini,&PJii!,ppi , anaahCint, 
qm negent S. Auguftim caftrum inftauratum 
denuofuiflTe . poftquam Francifcu:Draco An- 



bus,&d,„er&.„in,aliumge„e.b„s\„l.ii m m„S,,oe,hib t^^l'',^^!" 1'?''^^ 



». -.7 — vcr-"""">-""i<-inceera, la- 
tis munuaperhibentur, pr^fidioquehominum 
re tormentaria fufficienter infttuda. 

Religio^ 

Credunt bi Barbarianimas efie imraortales 
quo quidem in capite nobifcum conucniunt.- 
c^terafiintldololatrs. 



Habet finushic ( quemetiam vocant Mare <» 
Cortefii;yeIutduasportas:vna , per quam ma- 
reeurfu ^ansrapidoingreditur , eftintereJcrre- 
m.tarem lucatan» Prouinci^ &Cub3m Infu- 
lam alf.ra per qu.m iliud egreditur , &eadem 
qmdem vehementia, eftinceracurumiftud Fio- 

„ '5^"v..u...i.,uumu[,par=- 

'"eti.unabarftuSolis,quanquam primitus al- f""^^'" ^mnsigslktns cirureradduo miifia mil 



[uorum inftar. 

Mores&ntusiHiusgentk 

Eorum quiFIoridam incolunccolotaecedic 
mlrumadraprifiueffriscolorem , quod venit 

vnguento quodam , quo cutim ilhnunt , par=- 
'"eti.unabarftuSoiis,quanquam primitus al- 
I iiafcancuf. Sunr autem facis apci ad res gcren- 
as,&leues corporcquas res ilhs conciliat con- 
nuum excrcicium , dumfemperoccupancur 
en«ione,euomneseorumGib,autmiirusfe- 
: "nt e ferina.Ceruorum apu<itIiosgenera cria» 
««mmterea, ^q >olacemuIgcnc. haudfccus 
:nosevaccis. Conficiuntcufpidesfagitcarum ' 
wrumexoflibusacucioribuspifcium ,aucpr£- 
■ms lapidibus , cquibusignem extuadimus.^ 
to monprainrTc fi.rir^««..t j 



» nionetaipfisJunrconchsqujedam marin^ f^^q^ieibiconfif 
;anciores, quarum tamen vfu plcbciisincer- ^"P3n'a Veniunt. 
:um eft , earum nonpfT;«n/. r>>i.c r».„„..;L.. . 



lianora mterdiaasprouincKis lucatana &Flo- 
adam , quodomneiitcuspertiner ad Nouam 
Hiipamam , Ipfum porro mare fatis eft in^empe- 
Itu m , nabetque paucos admodum potJjixs , qui 
nonfi«fubiedi/iquilonisiniuriis,exceptofolo 
porraHauanenfi. HuncfequicurS.Iohannisde 
i-ua quem Hifpanimuninftimum effecerunt, 
quodeoprotegacurlnfulaqusedam.miiliarev- 
nurampenpheriababens , adquam appcllunt 
mt^que ibi confiftunc claifes , qu^ i Mexico Sc 
xiUDaniaVeninnr 



ro 

eganciores,quarum v.up..ci.5mrer- 

«um eft , eamm poft^eflione folis tnagnatibus iSou^jj}^ 

uata , vt apud nos ius cudcnd^ raoner^. c^. . U ^"^^f '''''' 

agnates pro veftibus vtuncur pellibus^ marce rprr^°^^ ! "f -""'r"^ nominequicquid 

ft'oia.pIcbeii magnaexparrenudi inccdunt 'f " ^'^^^"ditur aFlorida vfq; ad MareCa- 

^uti funt & verfipelIes,procliues quodam II tu^Z] ' "^"^'"'^ ^^^^" 

*inftina:uadvindia:am&gerendabclIa.De rnumnf^^^pT'"';^'^""- 

bmfuturumvaidefuntfollicici,feruntque fl^V.J' n'^'^^^^^ 

mcntum fuum Menfe Martio & lunio , fa 1 u "J.'"" ^**^ Hifpania re- 

ntq; cribus menfibuspoft meftem,poftquam a^/ 'nn^^^^-Nouam Galliciam, Methoaca- 

ges n^aturuerunt.conu^antque;LranarS "'"''^^!;'^^ ^ ^"^ft^"»^"'^ 

nmunia , vtinde diftribuant vnicuique pr^ A . ^""^i^f """"^ ^'^^^i^ S^m4tim. 

nis 



nis &enensfraaus profert , exceptovino& o- 
•ieo- quaqua fatis ibi inueniatur vini& ohuaai, 
<qu± eo deTeiuncur vtraq-, magno cum regis Hi- 
fpariiemolumchto.Suntinrupethicpropeom- 
niaanimarium genera , taiti tbi nata quam im-. 
pottata. Amant Hirpanihcmc noui orbis partem 
pr$ cxteris ottinibus Amttica regionib.Quan- 
Lam autem indigen^e Me^icam pktiqua dm- 
tiiru-neviuant:Hifpanitamen(ficappeUo qui pa. 

rehtibusHifpatiisfiatifuht latoleJcagehmum 
annum fuperant : quodq-, dignun. eft obrerua- 
tione, Hifpahi,qui domo profeaiadulta lam a:- 
tate huc veniunt , viuadotesfant , quamqmm 
fprima hucdEuehuhturpUeritia-. 

•Qui oHmhahcprouinciafti inhaW tauerant 

° oopuUrXahrd didi fuerunt'. quoscum Nunnev 
SGJim^.nUs(^beg,flet.^c.uxKibtopp>da 
S Spititus, S.Michaeiis , GuadaUiaram , & No- 
mmCompdftellam. Eapar5qu& cmg>turP.a- 
' ftaamde&S.S^aft;aniHuuio,tK>mu^tara^ 
hitacanaprimatiaciuitate.cundcmeftnDmen, 

^ ' u H^ipamS. M.chaeMs Colomam funda- 
{^^ht;Omiffis autem regionibusad dextcr^. 
quxpatmiicogiUt^fant.quodhemohaaent s 
^deriteorumhomihumau^&avgenmm^ 

■^ibbla Sc Granata venituTadmare Calitornm 
^^i^hOnnu!hrubtun.Vocaht:&^acdqueter. 
?refthabitata,hecvkeriusextenditfeHdp^no»^ 
rumnegociatio. VenicadSibokmFtancifcus 
Corohftus iraiubente Antonio Meqdo^a i^^^ 
anaum MDLXXIX. fedcum n,htl 
fet quod foret oper.-Epreciura , reueriuselt NLC 
xicum cum fuis miUtibuSi 



H I S P A N i C A ^ 

pi; nucvero habitat i_sin nouo Valiitoieto/te 
fluit hanc prouihciam fluuius rapidus, qui pioft* 
qua ahosduodecim recepitamnes , ingrediiur 
prx^randemlarum , qnem VUlgo vocantMatd 
Cep%aUcum,cuiusanibitu5quinquagintamil* 
liac^6hftituit. Hinc ruilura egrelfus , immahiq*, 
brzcipitio in profuhdam vallemdelapfuS , mil- 
le msandtis ambagibufque profluen^, mul- 
torqueaquis fuis •Crocodilbs vehehs , Iha^ 
re Aufttaleirrumpit. Antequam autem Oceand 
exhauriatur, infulas quafdam cohftituit. Paulo 
■diaf effis a httote maris occurrit Sacatula^ dem- 
cebs regib Ct)Hha, & pofte^ oppidhm Purific^aj; . 
tionis , in^ue ipfo httore raaris Portus S Jacbbu 
Natiuifatis&S.Antohii. 



IngmuJn feni. 
AbundatrolumauriMini^:,eftq^^ecapax 
bmnisgenerisfraaaum.Marevicinum.ngen- 

tem copiara piiiium fopp^d.tat, & lylu^nume^ 
Mmler.rLexhibentvehatiOnerh Max^ 
taiTicnparshuiusproumciiefalebrof^eft 5 rudis 

&afper^. > , , 

UoreshiihitanmmmU.. 

'Qui littusOceani accolu nt i iahSpiTcibus vi- 
■«Urunntetioresferi&imfeahesfant^venatiora- 
busperpetuisst^temtetentes. Gensfaed?pU- 
pertaiis, hudienib ihceduht i quibuS nuda hu- 
mmm denfum nemus cub.le pr^ftat , vb.cun- 
que eos nox Opprefl^erit.Sed hefc ab efu carn.um 
Humaharum eos abftmete fflUiti (btipiet untX)- 
lim neiTiO quehquam ft.pa-ioreiti agnofcebati 
J-cdpromircuehbeirtate Vtebahtiir : verumHi^ 
fpanieosfubadosparere docuetUht. 
MBCkoACANA. 

Diftat hsc Prouincia a Mexico pauld minUS 
quam quinquagintaLeuciSiin ^mbitu compire- 
hendens oaoginta. Eft ibi oppidum SiDfonfa 
nomine,ratisan)phimfreqtxenfqiieinqhovete- 
tes reges Barbari cOmmOrabahtur. Aliud bppi- 
dutn Pafcuara nbmine,primbfedesfuitEpifcO- 



t wrh 



i' Nmra& ing 
Meretur hsc prouinx:ia,vt ittretoptirtias tcf^ 
tiusNoUJe Hi(pani& nuhierlctur i cum ibi May- 
zum,(frumentumIhdorum)ahiquefruausbi5 
inannoinamtefcahr, referehte FrahcjfcO Tora^ 
za , fexagintarecollegiflemodios rcumloloi 
quatuor lementera faciehdo l)roieciiret. Multa 
qabquehumusexfegignitrimphcia(vtv^canc) 
•quotum inMedicina vrus,intei qusMechoac^n 
ridixprimthomihiseft. GoflypiiiCiicheh.iki 
niorbtu & vermilim retics lanae atnficum ma- 
'gna cft hic abhndahtia. Auri & atgehti metalli 
vjmt, ied vtrumq; viiiiist ft hec tam putum bo- 
SmT^qUeacahbi. MeUis hicplUrimum , vt &ce^ 
rs,& Ai-nbr^nigr^E, faUs&pifcium., aquibui 
poftremis nome tiaxittDtaprouihcUiGUmMe. 
'choacan baib^tis pifcem foneti 
mresincoUru^. 
Sunthi ftatura ^ha,i-obufti §cagiles,fenint 
•quepr^ fe nefcio quidflibhmioris Ipiritus.ihge 
niique folertis , ^uod apparet t± bpcrib.eOruni 
hr^Ecipuc cum plmhas auiiim tam artihciole co 
pohere houerUnt. Sed & ex aruhdihibus gtati 
dKoribUs quaidam in VfuS fuOSCOncinhare icl 
Unt i muhaqu«ahaeinsgeneris ,quaefupraca 
hcumbarbavbrumvideripbfllht. Mehustame 
hoc oftendit eorum hn^ua i qu* vbfettatfevocj 
bulotu & figaratalocat,oheelegantiamti6vu 
earempr3£(efert i vtnbhnUUifeamcumLatit 
Lmporiere aufifiiei^int. , Tempeiramentiliit 
bptitii..ideoqueviuace5,fetfutvulgodecend( 

rleotum ptogmiesa feptemillis pbpuhs, qi 
ab Aquilohis paetibus bhm pbpularitet ih Bi 
terraS migrauferunti . 

'mxicAi^Ai 



Eft iiaec ptbuihcii omnium aih^mffima & f 
liliffima totius riouiOrbis,& fi lofephoaCol 
ctedimus,h6Ahieticifolufea &vhiuerlueti 
rum drbis.Nomeh accepit l prsecpua vtbe W 
xico , qu^ab Infuhs Eottuhatis fiue Canariisa 
eft Centiihi gradibtis, Vrbem ipfihh Con 
fius cebit a d. Xlil. Augufti merifis annc 
N C. MdXXI. Habuit aiitem Hnpan 
ille Dhx.ri illa expeditione indo.thm duce 
miilia i Hifpanos hongentoi i 



Per Novvm Orbem Se 
bfliogi nra , tormenca aetiea fe[)tendeeim, rrede- 
vim Myoparones in lacu , & fex millia Canoa- 
•um. qus funt velut fcapha: aur lembi pifca- 
oni. Sita eft hasc Ciuiras in ampila planiciei 
juam vndiquealti monrescircumdanc , quibus 
n\ in failigio nunquam deeft. Ipfa vallis am- 
3itu fuo conlicit circiter leucasLXX.comple- 
Jliturque duos lacusjquorum ille aquashabct 
lulces.hic vero falfas. Influic aurem inlacum 
allum aqua dulcis, cui /alfedo conciliatur ob 
undum nitrofum. Fuerat vrbs Mexicanapri- 
num conftrudtain lacufalfo, fed Cortefius eani 
■uercir, excrudta noua, non quidem inrra a- 
iuas,/ed in/icco. Perhibeturauremadeoma- 
;na, vt fcx millia domaum compledatur, in 
[uibus Hifpanifdlihabitant, cum circiterfex- 
gmta millia Indorum commorentur in fub- 
iibiis. 

Aiunr vulgo in ilia Vrbe res quatuor iniie- 
iri exqmlicapulchricudine :fo2minas,veftes,e- 
uos,pIaceas fiue vicos Vrbis. In ripa fmelir- 
3re lacus illms circicer quinquaginra oppida 
aanci mrer qu^ id quod Tefluco k barbaris 
ocarur,nori multum cederefercuripficiuira- 
Mexjcans. EftauremintraMexicum Typo- 
:aphia,Taberna Argenraria 8c Studium vni- 
;dale facis celebre. Pr^cer hancetiam in hoc 
:gno eft Ciuitas Angelorum , in agroad mira- 
i um fercih,qui diftinguirurin varias valles,^ 
)lles&plamcies,mqnibusinnumeripafcun. 
r greges ouium &armenca cornigerorufD o- 
nis generis, vt iam raceamus deingentitriti- 
omnisque gmetis frugum copia, dequefru- 
ibus arboreis. Ab alrero latere occurric Tla- 
ih , quod noraen fonac oppid um panis , fitum 
cohe non valde edico, agrum habens fera- 
llimum, qui fere fexaginra leucas habcr in 
fidromo. Habicaireohmibi perbibenturcir. 
:er trecenca millia hom;nuni;noftro ^u6ad 
ucitatem redadto populo, inueniuntur ta- 
enibimillia cjuinquaginra. Ciues huius vr-" 
s omnes nobiiicateg!oriantar,adepciidpri'- 
leguim ob aaxilium iidemque',quamprsfti- 
runt Hifpanis nouis hofpitibus aducrfus vi- 
tio's Mexicanos. Cserera oppida maioris mo- 
ent, funt Tulla TuII uca , & verfus mare Ve- 
Cru3C , vc & Z« mpoalan , caius ager abundat 
uis. Taaafcum oppidqm eftfaris amplum,vbt 
les eft Epircopalis: vbi dicuntur inueniriad 
;inci roilliadomuum ,partim'calceparrim ar- 
la conftru£i:arum. Tecla plerifque e culrao' 

arundinibus,quibufdam etiarii a cerro quo- 
^ lapidefiffili, Apparetramen mulrofpacio- 
r quam reipfa eft,domibus noricontiguis fed 
^wtim & intercedentelpacioaIiquo,Iccatis,' 
o ob metum inceridii.- 

•iuicper hxc loca A luarada fluuius.qui tribus' 
's Oceanum ingredirur. In regionis interio- 
is occurnr Vlaclari oppidum capax & am." 
iTi.agruai habens crebris refertum colonis 
^berratem 8c feiicicatem fundi , quamuis et-- 
ibi reperjantur yenx fulfuris & alumi- 



V In DIA M OC CIDENT. 

N^rFK^ BT Il^GENIVM TERRyE 
Ftuicur coca ijla concinensaeretemperatiffi- 
mo,gign,cq,nnmanem vim frudluum &omniu 
rerum ad vicamln.marianeceirariarum Morus 
arbor vix vllibi felicius quam hicproneni^ Ju 
ms fohis tantum alicur bombycum' vt fidem fu-" 
perec. In "palacusduicisMexican^prouinci^ 
prouenitgram.riOprimiriurrimenri,quodfn! 
guhs nomlunns metitur. Iri crepidineverok- 
cus iaifi coihgebatur olim mulruit.fa isTd ; 
noftro .uo defecr : cuius locd plurimum fal 
S e t --^--^ tamJn Iridi terram 

igne, & mde aliquantum lalis conh^dunt fed 
non.nagm vlus. Aht h^c tcrra plurimos equos, 

bi metaliifodm^ fanta aucem eft ibi omnium 
eduhorum abundantia & precii viliras v vr 

pnciodoIibr.carnisbubS.noSdimS 

regaii nummo veneant,parcusvnusregalibu^ 

iiummisduobuscribusquevendatar ^ 

MORES PRISCORVM MEXI- 

ianorum. 

Victitaffe has genres rixote c^terotum bnr^ 
barorum humanis carnibu^, & Jdola colu,l]e,& 
plures fingu o. habriiire vxores, pr.fcarum ht 
liTlnrR "''"^?^"Sibus'Mexicanisfic 
nauanr : Regnum,ftud noninfticceffionef^n- 
guinis fed Elccaorum fulFragiis cbnfticiffie, qui 
numerofexeranc. Eligebanchifereiuueri«\. 
tlur '''^'''^l^^^^^^m^^ agiles,&qu,bus 
be la.cordi eirenlt, conftacque mcerfedum .b 
Mexicanis ^egem quendam , quod delufaEIe- 
etorumfpe,gnauiaacq-,ocfotorpefceret.Supre- 
i^um apudeosConfiiiumerateompofitum c 
quatuorgradibiis ri.^bilium & officiariorum. fi- 
nequorumconfenfuresriuliamaiorismomen- 
nexped.ripocerac.Pfi„,aiisefaccuracircaedu- 
carionem hberorum :proximaab his rehgionis; 

ertia bell, : de c^ceris npn admoduiri erant fol. 
liciti. Habuit harc re/publica aliquando viruni 
max.mi mgenri, vircucis incomparabiiis : Tla- 
wll ^"^^''^^"^"'^"fq^e tammagnianimf, 
vtoblirumrefpuerecregnum,quanqriariiipfius 
v.rtutibusnorivnonominedebirurfi:exiftLa- 
bat emm pocius ^ Reipublici' vfu fofe, alio 
imperance ipie exequerecur qu^e ex vfu com- 

mun. eflenc, quamfr,pfe,impofito humerisfuis 
Kegali onere, yacarc ahis vrgentioribusque ne- 
gocas non pofTir. Eranrautem oriinia circa re- 

geminagnffica,fiuehabirarioriemfpd6tares,fiue' 
rainifteriaaulica. 

Longiffime autem patebat eius dominiumV 
relig,o&Ii.igua;hincquideipvfq;adoppidum 
Tecoantepec, quoddiftatkMexicoIencisCC 
illmc vero vfq; ad Guatimala , qui CCC. leucis 

jndeabeft.Aborienceccrminabat(refpe6turio- 
ltri}mareAq^uiIoriare,abO'ccidete -^ero Auftrale 
Quanquam ne in hac quidem poreri tia ffihii-' 
cere l,b, penitus potuerintMechoacanos &TIa- 
lcalenfes, <{nmio\msimmmtixouxiAtxxc&- 
nis erac cum Tlalcalenfibus , aperuerunt Hifpa- 
msportamadinuadendumbccupandumq:hoc 
inipenum,Vcneru»tame,,Tpnrcistcmporibus 

Mexi^ 



SI4 



POTENTIA H 



Mexicani in hasorasabfeptentrionispartibus, 
diuifi in feptem tribus fme gencra : illam autem 
recrionem aqailonarempoftmodum repererunt 
nTrpani, diuicemfane & populo affluentem,ap- 
pellaueruntqi nouum Mexicum. Summaapud 
eos erat gloria armorum ,h?c folaerat adipifcen- 
4x nobilitatis ratio. Inftituerat autem Motczu- 
ma , nouiffimus MexiciRex>ordinesnonnuUos 
velut Equeftres,(fiquidem equos habuiflent) 
^uoramprimife nominabacPrincipes, fecundi 
Leones.alii Aquilas,rurfum alii Leopacdos. In- 
tet^rum erat his,geftare corporeaurumvelar- 
gelitum, veftiri goffypio, vti caligis,bibere vafis 
pidis & deauratis : quorum nihil plebeiis ac 
ignobilibus pcrmiflum erat. 



Moresmum nofiro dun* - 

Stint Mexicani fere ingenio fublimi,plent- 
q<ie ftudio.acinduftria. Quin & animofifatis, 
cum veluta parenttbus acceperint, firmiterquc 
ftatuant,in folavirtutc hominis confiftere no-- 
men atquegloriam. In bello vcuntur fagittisar- 
cubufqucplurimi etiam fundis,equibuslapi- 
des iaculantur. Non tamen eft negandum , eos 
bombardis quoque dextre vti nouifle, vtique ex 
eo die, quo Hifpani inter cos commorari co2- 
perunt. Plebs fobrietaci fupra modum ftudet, 
vt & mercaturse ac negociacioni. Nemo fere 
eft, qui non ftudio lanae fericse bombycesalat: 
& opifices elaborariflima conficiunt opera,pr?- 
cipue e plumis &iigno. Maximatameneoruni 
pars HifpanorutB moribus & viuendi rationi 
adfueuerunt,poftquam Chriftianosprofefli ba- 
ptifmum receperunt. 

Opes&dkim- 
Ex herba quam Mexicani omnibus annis 
metunt e lacu aqux dulcis , creduntur non mi- 
nusconficere ducentis millibusfcutatorum an» 
nuorum. In csereris, quamuis Peruuia Mexica- 
num regnum fuperet in auri & argenti copia, 
Koc tamert iure iUi fe praeferre poteft in copia 
fruauum, armentorum atque gregura, vt & in- 
genio artificum. Depecuduramulcitudinevel 
hinc fodesconie6turamfac. Inueniesvnum a- 
liquem hominem,quiquadraginta millia boum 
vaccarumquf alat, itemque qui vltra centum 
quinquaginta miilia ouKim arietumqae in pa- 
icuis habeat. AnnoanatoChriftoMDLXXX 
Vn.cum claifis ex his partibus in Hifpaniam 
rediret,retulit fecum fexagies quater milleco- 
ria fiue rergabubula,cumquchoc mercimonu 
genus quotannis ad viginti fex coroniCorum 
millia & amplius afcendat, ingens tamen argen- 
ti vis fingulis annis praeterea coUigitur , partim 
in moneta fada, partirn e lana, laccharo , lerico, 
&cuchenilla(nomenhoceftvermiculi,quic0l- 
ligicur in fohis ficus Indicae .inquibusnafcitur 
inuolntus tenui velac goflypio ) cu us non eft 
exigua vtilitas. Colligmir vermiculus illema- 
gna cum cura , ficcaturque ad falem, poft mitti- 
turin Hifpaniam,compertamqueeftexhocfo- 
lo mcrciraonii genere non minus quam trecenr 



1 S P A N I C A 

ta millia fcutatorum confici'quoianni§. Intetce- 
dit 8c frequens Mexicanis cum Chinenfibu$ 
negotiatio. Ex China enim in NouaHifpaniam 
deuchiturlinum.gesCyprium,fl:annum,ceraal- 
ba,teia ferica alba,auram,charta & qusdam res 
delicatiores, quse indedeferuntur in Peruuiam, 
bono cummercatorumemolumento. Contra 
argenttim pracipuum eft genus mercis,quod in 
Chinam inuehitur, quae terra plus auri quain 
argentivifcetibusfuisgignit.AurumautemChiv 

nenfe non fuperat nouendecim caratos , dcla'»' 
tum vero Mexicum defxcatur vfqueadvigefi. 
mumfecundum. 

Mittitpr^tereaNoua Hifpania in Peruanam 
pro vno corbnatorum miUione pannos , ftricii, 
telam hncam&tabulasligneas. Nondumade- 
pti funt ifti horaines artem perfeaam confici- 
endi vitri , vt nec char cae, quae res fine dubio dc- 
fedui ardficum magis attribuenda eft quara 
materi2,inprimis quo ad vitrum. Gharta enim 
colorc okaginofo inficitur ad quamuis rem po- 
tius apta quam ad fcribendum; vitrum autem fit 
obfcurum,craflum & materiale. Soluimtautem 
Indi Regi & feudatariis duodenos nummos 
regales in fingula capita,& nihU praterea. 

Guhernationis modHs. 
Cum conftitutum mihi fit , in fine huius t«. 
datus de nouo Mundo generatim aiiquid di- 
ce^e de Gub,ernationis forma per Americam 
deque eius potentia ac robore: contcntus hu 
ero folummodo dicere,Regem inhtsregioni 
bus iis qui terras aliquas occupauerimt, vt 5 
mihtibus qui prse cxteris fidelem nauauerun 
operam, non folere dare imperium m mdige 
nas aut iura Magiftratuum ,fedfolumiusfeud 
& veaigaUum,qnx ipfi dcbentursnecdiutiu 
durat hoc benefitium , quaro dum beneraeri 
rus & fihus eiusviuacidquefubhaccondma 
ne, vt id praftenc quod rex ipfe praiftiturus c 
rar : id eft , vt alat Sacerdotes 8c Doaores Chri 
ftians religionis,prxftetque ea qu» ad cultiit 
& templapertincnt. Admimftracioaurcm U 
fticiae oranino dependet a Curia & prieka 
regiis. Habitant autemin VrbcMexicanacui 
Prorex Nou« Hii>aniae tum Archiepilcopu 
eftque ibi (uprema curia fummumque tribi 
nal totius regni. Thfcalenfes adhuc fua quadai 
fruuntur Ubertate, habentque rempubiicaii 
fed fub protedione ac clientela regisHilpan 
qui 8c Gubernatorem dat cumVrbuumten 
torio corum. 



Cum primum Hifpani noui Orbis doir 
nium arripuiflent, interiora parum penfi hab;i 
tcs,id vnicc operam dederunt, vtlittoralial 
ca habitaioribus implerent , yel ripas iUuftriu 
fluuiorum cum autem paulatim ereuiireiit p 
tentia etiam ad penitiota regionis imperiu 
fuum propagauerunt. Nauiganti Uttus nGt 
Hifpanix occurrit oftium Huuii Palmarui 
quem vt fctutatetur curiofius , profeiliis ' 



Per No t y Orb jE m S 
Aliiarus Naruefius anno A N. C.MDXXVII. 

Cum rexcentis HifpaniS pedicibus &equitibiis 
Centiim. Sed hi prope omnes intenerunc, i'e 
nulla perfeda, cum quidem ob defedum ali- 
monice ad tam immanem famem redadi.fuii- 
fent, vt altef i alteros trucidaf ent atque deuora- 
rent.Viginti milliaribus infraillum fluuium oc- 
Currit alius , cui Panuco nomen eft , vbi Franci- 
fcns Garaeus ab incolis mira barbarie efferatis 
maleaccepcus eft , trucidatis quadringentis mi-^ 
litum eius , quorum paf tem facrificaiun t , alios 
deuoraueruntjderradasque illis pellescumad 
Solem ficcaffentjin templis Idolorum fuorum 
fuipenderunf* 

' Poftea tamen hxc regio fubada eftamiliti* 
bus Cortefii. Appellatur autem Gafticana vei 
Guaftecana, vel eciara a fluuio Panuco,eftque 
ibi oppidum , cui nomen eft Zimarao , in cuius 
agro ad pedem montis videntur duofontes,e 
quorum altero fcaturit pix nigra,exalteroru- 
bra. 

Poftquam huc delapfi fumu3,non alienutrt 
eritapropofuoquod dicam,ininfula Luporum 
haud procuILimafontem efle bituminis, quod 
Peruani Copoium nominant; eft 6c alius qui- 
dam in prcmontorio S.HeIen^,Cuius vCasefk 
prxcipu us ad fllincnda bitumine nauigia. Cum, 
mte annosquadragintaincolaerebelIafl:ent,& 
nde fecutum fuiflet bellum ciuile, accidit,vt 
ugulatishabitatoribus totaregio deiertarelifaa 
"uerit. 

Sequitur Caput rubrum, fluulus Alneri^ej 
/illaricca, nomen adepta, quod portum habeac 
:ommodum iis,qui ex veteriHifpania in nouam 
legociantur. Srrauic -AntoniusMcndo2;aviani 
tb hoc oppido ad Mexicum , vt expeditior efiec 
ncrcium hinc inde tranfportatio.Paucis tamen 
mnis poft omnisnegociatiotranslataeftmaio- 
is commoditacis ergo ad Veram Crucem , qu£ 
)auIo eft inferior, adaeifus S. lohannis oppi- 
ium. Condiderunr hic Hifpani Colonias duas, 
^anucum & S Jacobi tn vallibus. 



3^^ 



E V |n DI A M Oc CID EN t. 

Mores incolamn. 
Videncur nariui incohx huiuspfouinci«ge- 
nerofosalere fpiritUs. &aliquam reibellic^ifo- 
titiam habcre , funtq; viuatiores cxteris per no- 
uam Hifpaniam.Solebant fi qiiidem capros bel- 
lo hoftes iuisimmolateldolisiabiistamende- 
uorandi s abftinebant, vc etiam Mexicanos id fa, 
ciences deceftarencur. Vtcbantur arcnbus fagit- 
t.sque, capi te mtinito galea lignea^pedore vero 
thoraceegoflypio,pingentesfacieracocumqne 
corpus ad cef rorcm colore higro. Aiunc illo? fo- 
litos adorafe cruCem , quoties obrinere VellenC 
pluuiam;&ere(aasquide ibirepertasfuifle crii- 
cfis H-ripfere quidam , incolasq; vfoscircunici* 
uone. 



IVCAtAniA. 

EQ;bafcgrandispeninfuIa,cuiusperidroniu§ 
longenta miliia concinet.eftqifub gradu primo 
^'vigefimo fica.Barbari fua lingua Maiathanam 
■'ocanc.Quo magis autem in mareporrigicur eo 
'icior euadicdelinicque in duo promoncoria, 
Iiiorura illud quod fepcentrionem refpicit, Ca- 
Hic rubcum appellatur, Aufttale vero dicitur 
-oroca. ! 

Qualitds regionis. 

•Suntin hacprouinciamultalocadefefta.'atl'" 
argcntique inops eft,diuesautem piouencu 
umenti, fru6tuum,mellis,cer«,abundans an- 
"ous,gaIlinis,Capis,leporibus & ceruis. Etfi 
icemnonperfluaturriuisamnibusqueifolura 
men femper humidum &viride eft,fibiq-,ipfi 
itticit : caufam deprehcndunt foirores, qui vbi 
1 tres pedes fulcdm dcprefl-etunt, in lapides 
iciduncfub quibus luntfcatufiginesaqiiatum. 



^VATtMAtA. 
Inrer lucataniam & Nicsraguam reglones i| 
oftert fe Guati'nala oppidum, prsrereaque S 
Iacobi,S.SaIuatoris,& S.Michaelis oppida,cum 
aho quod Chappadicituf .qu^eferefunt Colo- 
nise Hilpanorumi 

Ouatitks regtonis. 
Aere h^c regio perflatur dulci & benigno* 
gro gaudet f:rcili,iiue is montibus ^:toIlSur'fi.. 
ue vallibus deprimatur, vbioue enim frudluofus 
eft. Praecipuum oppidum regionis firumeftia 
vallearntEnifliraa,perpetHO gramine virefcente* 
arbof ibusq^ frudiferis obumbrara. Abundat a- 
ger ifte eacaizo.qui frudus rcfercfpecieamy- 

gdaIam,quanquammagisrotundetur;feruicq; 
monetse vice incolis multarum nOu^eHifpani^ 
regionum. Valorhisnucibushiceft. vfviginci 
inilha Cacaizorum valeant cenfum viginti re- 
gales nummosin Guatimale,ducentos veroin 
Mexico. FtigithscarborSo]em,captaamorea- 
quarum,igitur vrcrelcatktior,fruausq-, mul- 
tos ferat , plantacur iuxra aquas, plerunque fub- 

ter aliam maioreniarbore , q ujE vmbra fiia hanc 
^fohsradiisdefendat Fuitanriquitus oppidura 
ftruaum m pcde mont.scmusimaplena erant 
materiacombuftibili.Cumaucemanno ANC 
MDXL.a d. VI.Decembris menfisi aqus {iZ 
gnanres,qus haaenusfabtermontemdehtue- 
rant.faiaainiuidacionecompluribuslociserui 
pifl^enr, obrutam illuuic ciuicatem mactna ex 
parte euercerunr. Fecithscres^vcafporcka ma- 
teria dttobus cipriftinoIocomillianbus,dt no.. 
uo ereaa fuerit. Cum veroad annum Salatis M 
DLXXXL torrens igneus e longinquis locis 
j3rGrumpens,ciuitaciproximainuaderetambu- 
rererque,parumabfuif,quidommapenrencin- 
cendio. Ero quireqUebacurdiefanramprorupit 
elnerum, vf vniuerfam impleret Vailem, ipfatrj- ^ 
que propemodum oprriret ciuicacem. J^ec m 
his ftetic ferror & infeiicitas Gaccimalenfium' 
anno enim fcquente eX eodem monte tanruS 
profupit ignis, vt is fpacio viginciquacuor ho- 
rarum defluefis omn.acorriperet, ipfasque in.^ 
tiammarerpetras, pcrcaleflictis qurnque proxi- 
mls fluuus , vt prohibencefbruore aqua? rranfiri 
nonpoflenr.Audiebancurincerim horribiiiato- 
GUrua, interraicantibus fulguribus, ignibufque 
0ci i vieinurai 



• .,m.«emrecantibus.cumhorroreac me- fuiculofa quam Apulia, nec miniJs feftidio& 
Vicinum acrem ^«^^^"^"'Y. . . rroinnek- tjuam Aragonia,aut indisentior arbortim quatn 
tu hominumincredtbih. Eftmhacregioncla- a^^^^^^S^J Non nelauerim t^men.p?oda- 
.cuscentummilUarialougas.vigmaUtu.. ^^^^,^ inicisarbores,quaruni 

WomaBomml vna inftar mukarumcffepoll[lt,<umtant^craf. 

Mei ibi inueniantur, vt i fex hommibus ex* 
Grdinatia ftataqae Gubernaroris fedes cft brachiis vix cingiipoffint. Crcauit na- 

i Vrbe Guatimala( qUK &abaliisS.Iacobidi- ^^^^ quaidam tara delicatas 8c human* manus 

impatientcs , vt vix digittilo cont^di earum ta. 
mi €xarefcatit. Vbi tellus velliume<aaturfon- 
tibus vel irrigatur lluuiisjfatis ferax eft bdna- 
rum rerum omnium ,inprimisea^artc , quaex- 
cenditur a Portu Securo vfquead Fonduram& 
Granatam,quaE ob exin>iam foUbonitatem Sc 
felicitatera nomine diuifis littoris ^ionefta^ 



m Vrbe Ltuatimala( <\axi 
^itur ) qui inagna cum aiidoritat^ ptaeeft, cam 
vacantia bcneficiapoffitiibero arbitrio ns con- 
ferre , quibus plaGUcrit : quod nequc Proregi 
MexicancHcet nequePeruano. Eft&ibiTci- 
bunai fittc Senatus tegius cum pr^fide viio, 
a quo omniadependentquaeconcerauntiultt- 
tiam.Habicat hic etiam Epifce^pus. 



T E R R 



A t I R M A. 



tur. 



i „ .V I>otiffim3e tamen Nicaragtfcniium amuifi 

Comprehenditur fub hoc nomine illa pars confiftunt m lacu quodam , ciiiVs longifudo ad 

confinefttis , cittffi poft repeftas Irifulas k Chri- CCC mitUa portigitur,^iec nifi duodecun leu* 

ftophoro Columbo deteda fuit : verbi graria, cis ab Auftrali fme Pacifico mari abeft:qua pro> 

iuicquid eft inter Panam & lucatanam :nem- pinquitate non obftante, exonerat tamen 

pe mlce Aquilonare, Fondura , Veragaa,Pars quas fuas in dppofuurn mare Aqmlonare,quod 

CafteilK AurcK , Cartagena, Vene&uck, qtli- multo longius abeft. Sentiunt quidamnonab. 

bus deinceps iunda fuit Nicaragua.cumircri- farde , fi canalis ifte fieretlador,& ahusexeo- 

daa paite Caftelk Aurea > quatenus illa mare dem lacu deduteretur m mare Auftrmum,pol. 

.Auftrale contingit. Vt aitcem raelius hatutii fclicinimarn nauigatxonem confici^cx vm 



pi?ouinciarttm fitum capece pollimus , notan- 
dum eft, terram, quae recedit a promontorib 
ineridionaH'Iucataniae,teaoiilointerotciden- 
tem & meridiem , de nouo in Orientem pot>^ 
rigi.reda linea aduei:fusItlcataniam,Teli£torn 



mari in alterum. Ahi exiftimant , effodjtnduti 
canalem fiue roflam nauigabilemafinu Vraba 
ad finura S. Michaelis. Spacium autera tctia 
quod intercedit , eft milliariura feptuaginc 
quinque. Alii malunt deducerc in fluuiurn Cro 



rigi , recta Imea aduerws mcacaraani ,xcuciu m qumquc. umiu." ^^^^^-.^^ ~ . 

medio finu capaciflimo inter dub promonto- codiloruin,qui6rituriiixtaCiagtam,&mgre 

lia quorum illud dicitur ad Tres MucroneS, ditur mare iuxca Nomen Dei oppidum. Rui 

hocveroCamotonium.-quanquam&aliudibi rum aliis placet,porcigi amnem ahquetnaVe 

fit , quod dicitur Caput GraticE Dei. Intct iu- ta Criicc , vfque ad Tecoaiitepec. Sed vide 

cataniam & ticia pnraSla fiue Mucroiies exten- tur Naturaridere has cariofocura hoimnum d 

<litlefinnsHigucrenfis:IntertresMacrones& coniungendisnnaribuscc^itaniones. ^ 
Camoronera videbis Trugillium bppidum : in- Nec enim Nicanor potuit perficere a Mai 

ter Caraoronem & Gratiara Dei eft Cactha- tafpio Canalcm in Poncum Euxmutninec iiia 

^ena. Prxcipua Hifpanorum cblonia in Fondu- ioce felicitacc ^gypri Reges cbnati funte H 

ra eft Trugillium oppidum , Comaiacam enim lo fofl^am nauigabilcm in Sinum Arabicum d< 

indigenx habitant, quibus eo loci datus eftE- ducere.-nec Romani quamuis potentiaimtm! 



iore fucGeiTa ih ptrfodichdb IfthmoPelopoi 
ncfilaborauecqnc. 

Taceb iara ingentcs difficultates&labotc 
furatusque inccedibilcs incantumcbnarumir 
pendendos. Adde quod is,qui potiflimam inc< 



t5 



pifcopils. Eft in eadem tegione Algatequaop 
pidum non vltimi nomiiiis , & lacus qUidam, 
in qnocompluces pacUaelnfub.-pcopinquave- 
rp vaUisOlantiaamcenicate oranes tcccas vincc- 

revidecuc. In Vecagua nihiladeoannotacibne pcnaciiuu3.n«a*»vvi«v^v...„>jw.j,-— --- — - 
disnum reperitur , quam fluuius eiufdem cum latura pattem in hoc ecgaftulo & labociola to 
«couincia nominis. fione deccncurus eflet, cstecos neceffario ett 

^ belTundaturUs. Vidcmus enim vix ^thiopa 

2i3 1 C A A G V quiexl^igritarumregionc,&Angbla,&Gu 
^ . , ... neahucdeporcantur,fufficeceaderuchduiTi 

Seqttitut Nouam Hifpaniamhaecproumcia, rjg^^^jujfybtectaneisaurum&acgencum. A 

qusnonnihilinOriencem&Meridieravergic. f ,. ,. 

Mulcis vicis hxc oppidifque fcequentibus ha- 
bitatuc , fed exiguis, incec quae pcirao loco cora- 
memorandas veniunt colonix nouas , Legio- 
nenfis & Granatenfis. 



Qmlim Tetm 

Sabulofum hicferefblum,vnclc&maioribi 
talbr per aeftatem quam alibi,vt vix liceat iccr fa- 
cicntibus intelrdiu ingcedi:nec eftimniii^uscft 



Gcditaliaconfideratio. 

Si enim hac ratione tam facilis reddereti 
nauigatio in regnum Petuarium,Nouam H 
fpaniam, Moluccas & PhilippinasInfulas,Ct 
nam, & vniuerfum iUud mare plenttm Inful 
futurum effe, vtlabbriofaillaLufitan-orumn 
Uigatib citca Africam & caput bohsfpeipe» 
tus bmittecetur, omnibus inOecidentcmve 
faciehtibus, iis vero regiohibus quaS ad mc 
diem fiincpiraiis in ptasdam rcUClis. 



Pek iSTovVM Orbem S 

M O RE S P O P V Ll. 
Siim Nicaraguenfes ftatiira fatiscOiTimoda, 
tolore intercyaneum &album l-nedio» Fuita- 
pudi losqua'dam formaadminiftrationis iufti^ 
ti.T,etiam antequam adfideroCJariftianam con- 
iiertcrencur:Fur eni'n addicebatur ci,cuius bo- 
nafurto abftulerat, in feruitutem j donec eifa- 
risfadum fuiiret. Ei qui Cacicum fiue Princi- 
pem occidiOctjnullaeratlegibus conftitutapos. 
na,quoddiccrent,rantUra crimeninhominem 
caderenonpoirei 

C A STE LL A A V S. E A. 

Deueniendiim tandem cftadPeninfulamAu- 
ftralem Noui Orbis. Extenditur Caftella Anrea 
ab Nomine Dei &PanamavfqueadSinnm V- 
raba: Sc S. Michaelis. Oppida celebriora & a 
Mercaroribus frequentata fant, Nomen Dei & 
Panama, quorum iliud Oceanum Aquilona- 
|-em,hoc vcro^Auftraiero refpicit.Habetvtrum- 
que portum nobilillimum^quod jquiexregno 
Pcruano in Hifpaniam negociantur, vtroque 
horum neceflario vti cogantur* 

Oualkas& ingenium tetra. 

Neque Panama nequeNomen Dei aere Ixui- 
:ur bono &iaIubri:hramencomparatioinfti- 
uenda eft ,peius habet Nominis Dei oppidumj 
|uod aer propemodum femperibifitinfedus, 
nde grandis conciiiata loco infarai^j vt fepui- 
hruni Hi/panorum dicatun Huic malo vt 
emedium aft"erret ilex Hi/panorum,edi6i:oiuf. 
itivt oppidUm Nominis Dei rransferrefur &c 
xtrucrccur in loco paulo inferion, vbiaeriu- 
iicabatur cirefaIubrior,vrqi?e ci S. I^dippi no- 
iitn imponeretur. Panamae aer non eft me- 
ior,dominante ibi caloreintoleraibili. Habet 
mcmia alcitudine deuarionis Poli odo ara 

ts 



EV I N DtAM OCC ID E N f. 317 
eft, cum piantiE & femina Europ^a in plerifque 
Noux Hifpania: locis & Pcruuia meliora brp- 
Ueniant & vberiora: circa Nbmcn Dei rameii 
& Panam.uii omnia a bonirate & rnagnitudi- 
ne fua dcgen£rare,iravtcaulis&laauca,cum 
reitium feririK-,ipfam (pcciem muceti&innihi- 
lura rcdigaturautinfacuetur. 

Opei & dmuds. 

Quicquid raercimoniorum ex Hifpania iii 
Peruuiam , & viciffim ex hac in illam transfer- 
tur, m hac tcrta exponi necefte eft, cum opes 
bc Mercfes,quas Peruani in Hifpaniam raifruri 
funt, exeradtae nauibus apud Panamam dcpo- 
nantu- : conrra lila: qa«; ab Hiipania veniunc 
naues,in Portu Nominis Dei exonerenrur, vc 
inde iumentisterreftnitinered&porrariEPana- 
i-nara, nauibus rurfum iraponi,inque Peruuiam 
deuehipoffinr, , 



NOFFM kEGNVM G R 
natenfe. 

Ah Cumana verfus raeridiem nouum Re- 
gnum Granatenfe occurrir,cuiuspr£cipuaop- 
pida funr Sanda Fides,fedes Archiepifcopi& 
niftitis .-deinde tungia,VeIez, S.Trinitas,Mu- 
fcohma , Palraa , Toca , Marequita , Bagua, Vi- 
ftoria, S. Maria de Reroediis i Parapelona, 
Menda & S, Chriftoferi oppidum. Excurrie 
hic m mare proraonrorium quoddam, qubd 
exoppoficopropemodumreirrsfirmseiungirur., 
Angulus Occidmtalis nominatur Punaum A- 
tanis, Orienralis vero Punaura Salinarum, in- 
ter vtruraqueaucera locUs eft qui dicitur ad tres 
Mucrones. 



us ab ^quatore veifus Arclicum. Ec vr vnd 
erbodeoranibushisregionibus dicaraus,'pa- 
iim frequentcr habitantur j nort folura ob 
^ni inalinara, quae p;odit 3 raultis aquis fta- 
;n<^ntibus;fed eciam ob Hiipanorum, qai pri- 
J'itas has lerras aperuerunr, crudeliratem , qui 
:^digenas non vno genere moiris fuftulerunt, 
liod &inaIiislocisfecerunr, Triticum hicad 
t.uuntareuinon peruenicMaizura vero fiue 
_nmeiKuni Indicum abundanter proucnit, fi 
iquam alias. Mare ingentem vira pifciura fiip- 
rditat, vc & fluuii, quorum nonnulli Croco- 
■os alunt monftrofx raagnicudinis s cura ibi 
pcrti fucrint, viginti qjinque pedes longi. 
tcedit Cijgra fluuius ad Panaraani vlqueai 
iiiuam Lciicam, feiuitque raultum Merca- 
ribus Hifpanis, qui inde rerreftri itinere Pa- 
rnara vfque deuehuntur. Solet hincinPer- 
num ref^nura rranfiri menfibus lanuario,- 
biu uio, Martio: quandoqueetiam Augufto 
Septerabri , quanquani hoc raiUus fit com- 
5dura. l amiliare infuper eft nautis e PortU 
iiamenfi egredi ad recognofcendas Infula.s 
irg a iafi:r.is. Silencio . piaecsr eundum non 



^Maiitds (jr opes regionis. 

Jotum hoc regnum plenum eft amceniffi. 
tois vaihbus,qaa» i\uthhus omnis genensab- 
undanc. Situs eius eft fiiraifiiraus , cura vn- 
dique pr^Eruptis cingatur montibus , & vix 
paucos eofqLie anguftos babeat aditus. faci- 
unc ahcubi incola falem ex palma arbore. A- 
pud Tungiam funt audfodinse^reperiunturec- 
um ibi Smaragdi,& ad prdmontoirium trium 
MUcronura legunrur vniones. Mulri incere- 
unt lubmde homines in Iiac vmonum pi£-a- 
none, q,iod aqus manns, in quibus conch^ 
margannfenT delicefcunc , hsrenres ad fco- 
pulos, exfrems frigidx finc: eft aucem neceP 
le, vc vnnatores rerenro fpiritu fubter aquas 
hsreant pleruteque ad quarram hor£e. par- 
tem. Hanc ob caufam magiftri eorum ad- 
modum fobne eos habenc, vi(5tum exigaum 
eumque fere ficcum fiippedirantes , & ab omni 
muiierum confuetudine cos pi-dcul arcenres, 
Nafcuncur aucem perlic fiue margarirs incarl 
fae oftrearu m , raroque admodum fit , vt aemi- 
nae in eadem concha reperiantur, fed fingu- 
I^; vnde apud Latinos nomen inuenerunt 
vt dicantur Vniones. SuntautemnoftrojEito 
nequaquam in eo quo olira precio , ob 

i multii 



^1% 



POTENTIA H 



inultitudinem eorum , vtique poftquam ingcns 
<;6piainnouo orbeTepertain Europam miilita- 
ta eft. Omiiem enim fidemfaperat ,qiiantum 
margatitarum annoA N.C.MDLXXXVlI.vna 
claireinHilpaniamdeuednmfit. Fuitolimlu- 
cul^nta margarirarum pifcatio apud Infulam 
Cubaguam, fed euanuit noftro-aEUo,6ue cxhau- 
ffis ccebra pifcatione conchis perlarum matri- 
ijus-.fiueterrasmomablbrptis.quimagnam vict- 
ni partem oppidi pelTamdedit : fiuetieniq^ pau- 
cx videantur lam extrahi margarit^ , tam raultis 
hominibus lis infidiantibus. Idem Smaragdis 
aecidit: cum enim plurimi eorum eruerentar in 
PeruuiacircaPortum-Veterem^ Mantam op- 
pidum , fadtum eft,vtvehementer Hiinueretur 
eoirumprec-ium&dignitas. , 

;g B R A S I L I A. 

Hxc prouincia forte fortuna detei^a fuit pe-r 
Petrum Aluarefium Cabralium anno A N. C. 
.MDI.lHcipitautem a Maragnone fluuio, exten- 
■ditque fe vlqite ad flBuiura Argenteumfiuede 
ta Plata, inceitis eius verfus occidentem fini- 
bus. Fuerunttamen , quidimenfi eiuslacitudi- 
r nem quo vfque paret regnoPortugaIlis,vltra 
■ quingentamilliadeprehenderunt,Hctuseiusad 
tria millia milliarmm habere aireuerantesitecl 
Lufitani non nifi millequadringentaobtinent, 
Loca BrafilicE prsdpua hxc funt,qu3eenume' 
rabimns. Cis promontorium S. AnguftiniPa- 
raba cft,eriaTn Ciuitas Niuium vocata-.dcinde 
Pernambuco, oppidum non contemnendum: 
hincInfulaS.AlexiiincultaQechabitaca,com- 
- raodatamennauigantibus. SequiturPromon- 
torium S. Anguftini fut) oSauo gradu & dimi- 
dio eleuationis Poli verfus Auftrum. Eft h^t 
|)ars continencis vicinior APricse quamvllato- 
tius nouL Orbis,cum fint qui negent alteram 
ab altera diftare vltra miile milliaria. 

Apj)eUunt hic claires Luficanrcae, cum In- 
diam Orientalera p^tunt , vt explorent ac pr^- 
ftokntur ventum idoneum, & recenfeanr fo- 
cios ac nautas, fitque aliquando, vt cum non 
poffunt progredi vlterius,cogantur re infecla 
domumregredi. Sequitur Fanum Chriftopho- 
ri & oftium fluuii S.Francifci,deindeS.Salua- 
toris oppidum cum Portu Omnium Sando- 
rum. Situm eft hoc oppidum fopra dicSlum por- 
tum, (nifi foite Sinus potifis dicendus erit, 
cum ingreirus eius ad tres leucaspateat,ambi^ 
tus ver6 criginta conftituat ) quem aliquando 
fubintrant Bakna:, coiluduntque ibi magna 
fpedantium voluptate. Solent hic habitare E- 
pifcopus & Prorex totius prouinciae. Oppidum 
hoc cum portu ceperunt anno A N.C.MDG 
XXIV.Bataui, peraftuto vfi ftratagemate, ex- 
poliaueruntque. Sed cum longius abeflet ab 
eorum finibus , nec cueri pofrenc.coadi funt an- 
no fequenti vtrumque rurfus deferere» Ado* 
dogefimum milliare inde abeft fandli Georgii 
oppidum, deinde fub gradu vigefimofcprimo 
Portus Securus , non incelebris , quod hic pri- 
Hium appulerit Aluarefius,compulfas"eo ven- 



1 S t A N 1 € A 

torum imporrunirate,& hoc modo Bxafiliam 
repererk. Tegunt huncponum aduerfus vem 
toslongo ardmefcopulijinftar firmiffimi muri» 
ad quas allifje vndas fladusque franguntur & 
vim perdunts 

Poftea venitur ad fluuium S Spiritus,& Ba- 
iam Hermofam , & PTomontorium Frigidum, 
quod prope ab omni parte mari-cindum , pene 
Infiilam conftituit, habetque in ambitu CC 
LXXX. miliiaria. Hinc venituradSandos& 
Piratingam, qu£ funt loca mediterranea, nec 
concemnenda.Intra S.Sebaftiani & S.Vincentii 
oppida eft Bonabrrga , Rib ipfo Tropico Gapri» 
corni. Extrematamen coloniaLufitnnorumiii 
illispartifeuseftS.Vincentiioppidum .•cumque 
hic locus longe diftet a caEteroium Europ^o- 
rumfrequencia,releganrureo velnfinexilium, 
qui grauiora -meriti funt fupplicia, ad remnm 
raetallumve damnandi. Euertecunt hoc oppi- 
dum Angli Piratae anno A N. CMDXCIdie 
S.Stephano facra : fed inftaurara eft , vt iam me- 
lior fitquam anfe tuinam. Subgraduvigefimo 
oStauo eft promontorium Paros , quod nomeii, 
adeptum eft ab ingenti numero nigrarnm a- 
iiiam ,quibus fere nullse plumse, ro>ftrum vero 
coruinofimile. 



^aUtJis ngwnm 
fruitur Brafilia aere optimo proptervento* 
fuauiffimos qui prope fem.per ibi (pirant.-eum 
tamen panlo huroidiorfit , eoque nomine feni^ 
btis quam iuiienibus magis conueniat^ Oriun- 
rur fere duabus horis antemendirtncertiqui^ 
dam venri frigidiufculi ab Auftiinis partibus-, 
tptamque littoris longitudinero perflant m gno 
incolarum bono. Dominantur in mari venti 
Maidionales per iex priores anmmenfes.pef 
fex reliquos imperium obrinent icptentriona^ 
lcs.OptimeaatemnauigaturabOlyflippone in 
Brafiliam Septembri& O6tobri menfibus , vfq; 
in Martium,Gmniumautem commodiffimela- 
nuario menfc i redeuntes veto in Lufiraniam 
non ita exacle obferuantrerapiis.quodfempei 
espedita fic nauigatioi 

Abundattoca illa Americ^Metidionalispars 
fontibus. fluuiis (yluiSque, diftinguiturqUe in 
plana & leuiter edita coliibus ,femper amcEna 
virore fpedanda, vt & varicrate plantarum ac 
animalium, quae vrraque nobis in Europa igno- 
ta funt. Incer plantas habec Copidem ,ecuiu! 
cortice fiffb liquor exfudat fimilis baUamo. Ne( 
latet huius virtuspecudes. cumeniro afcrpen 
te^ut alio venenato animalifeadmorfas fenti 
uncad hanc planram ve|utmedicmamcojnfU' 
, giunr. Vndefit,VthaeplantaevbiquepropedC' 
nudat^ corticibus confpiciaiitur. 

Cedrns arbor ibieftfrequentiffima('Vt& it 
Noua Hifpania}funtque prster hancaliaearbo 
rum fpecies, quarum lignumeftpurredinisau 
carieiexpers. FaciuntIndifibiScaph«,fing;ila 
ex finguhs arborum corricibus , ea quidem am 
plitudine,vt vigintiquinque viros quihhe 

commode capere poflSt. 

^ Cuci 



Fer Novvm Or b e m Se 

^ Ciiciimeres &Melones,qaorumfmdLmm 
STemma ex Europa eo translata funtmiraboni- 
tate&rpulchritiidineliixiirianr. 

Spedatu digniim eft inrer cstera animalia 
«guoddam, quodab Indis Talugia,Hifpanis Ar. 
Kiadilla vocarur, magoitudine porcslli, toto 
corpore obtedum tefta pradura velut lori- 
ca c fquamjs contexta.quibus etiam capnt rc- 
condere poteft, idque rurfum. cum fe extra 
periculum fentit , exferere , inftar teftudi- 
nis» 

Ccrigonibus pcregrina fpecies. hnbencbse 
mimantia fub ventre duq recepracula fcortea, 
n ciuxabfconduntpuHos fuos,eofque dc loco 
i<l locam portant, quoties periculum metnunt. 
»ed hoc gemis etiam inMoIuccisInfulisrepe- 
iriaiunt. r 

ParelTam vocant Lu/Itani animal quod- 
lam,magnirudine vuipis,fed tam tardiincef- 
us, vt qiii illud non vjderint, tantam igna^ 
nam animo Concipete non pomnt, nec po- 
cft vel mmis vel bknditiis compelli, vt reftu- 
Mieum iftimi protollat gfadum : fed.ne 
ei^beribus quidem cogi ad celericatem po- 

Tamjindoa ad ttiagnitudinem adulti porci 
:cedit, vr»gulas tamen longiores habet quam 
u.s cred^ete poffit. Pafcitur formicis, qua=. 
im aceruos poftquam vnguibus diffipauit, 
fertam in multttudinem earum porrit>ir lin- 
lam , eamque plenam formicis in fau?es re~ 
ahir, Caudam habec pra:Iongam, adeoque 
■olixjs pilis obfitam,vtea totura tegere corpus 
)liilinftarfciuri, ^ 

Antes ('peregrinum animalisgenus ) habent 
iiddam quod mulisnoftratibus fimileeft^qai- 
iscamen miilrumceduntmagnirudine^ 

Labrum inferius fimile habent probofcidj 

ephanris.auriculas rotundas,caudamperbre. 

;m. Haec animalia cum interdiu qiuefcanr,no- 
utanrumpafcuntun 

Haura fiue Guai exiguum animalculum cft, 
-linoftrari non abfimilejdequonemodicere 
'tf ft, quod illud edete aut bibere viderir vfq ue 
iprslcntemdiem. 

Porro tanra eft auium & pifcium tammari- 
jrum quam fluuiarilium mukirudo& ab Eu- 
psis diiierfitas , vt difficile fitad hdem dicere. 

regione circa Fanum Sebaftiani nafcirur 
nnenti genus,quod non fimul & totum ina^ 
relcir. Inuenies enim ibi fpicas , alias q ujdem 
n vagina emergentes,^lias florentes, tettias 
meflem flauefcentes. 

Antequam hunc de Terrs Brafilix ingenio 
-nonem abfoluam,nonpoflum quin recirem, 
3gro c rca Portum Omnium SandVorum fu- 
loribusanniscomparuiflbmonftrumintren 
pagmtudinis.hornbiliafpecau^cuifacie^sc- 
limi« , pedes Leonis , cstera habebat homi^ 
. coUum tamen flauefcebat, & oculi vel- 
•i?? ^^[""^'^l^^nf. Adeo autem fcedum & 
ibileadfpedtu fuiFe narrant, vt miles , qui id 



bo e bombarda cerro rdu emiiro iuguia- 



V iNDrAM OCCIDENT. 
uerat,pr£ horrore moftuus collapfus fuerjq, 
■ Mons incelarUm. 

•Etfi aeris in his regionibus raira .ralubriras, 
terr^ aurem exquifita fitpulchrirudo &amdeml 
ras mre tamen de mcolis Brafilien/ibus dici po- 
teft, eile eos omnium barbaror«m barbarif- 
Ismos. Maxima enim ex parteviaunrfinelitte- 
ns , finc religione finelegibus, fine Magiftrati. 
bus. Cummbel{umeundumeft,eum£quun: 
tar,quem rehquis robuftiorem arbirrantm-; hic 
dux eft milma.. Plebs rotanudaincedit^opu- 
lentiores vel nobihores aIiquidpfoami6buL 
hant e plumis auium verficoioribus conrextum. 
quo velut Sabano aut fubligari tegunt, quic- 
quideft,nfravmbilicumvfqueadg?nua. 

Abradunt viri crines capicis i fronte vfque 
ad verticem. In ciibumadmittuntquoduisani. 
malrsgenus, firaias>lacertos,ferpenres, mures 
daierfigeneris.Panem quo pado conficiant,ad. 
mirabile^uditueft. Eftapudeosherbaportula. 
cam prope referens, cuius radix ram pr/fens ha^ 
bct veneniim,vt,fi comedatur cfudaneepri- 
p3rata,mofrem conrinuo afferat. Hancillira- 
dicem conrufam valide exprimunt, ne quic- 
quam lethiferi illius fucciremaneat. Hancde^^ 
inde ad Solem ficcatamdenuopinfunt,&inde 
fannam conficiunt , ex quain furno coda panis 
htitnr^falubritatis&fuauiratis. Exeadem fari- 
napotum conficiunt, ceremfi^e non muitum ab« 
limilem, qua poftquam ebrii fa<ai func verfutio- 
res & neqmores euadunt,quam fobriierefo- 
knt» 

Student prs c^teris barbaris veneficio &au- 
gurns. Laborem odcruncamantes ocii&oble- 
aationurn. mulrum indulgenres cdnuiuiis & 
faltariombus Bellafufcpiunrmonvrproferant 
fine^fuos/edvtindeconfequanturmatiorabi- 
le nomen , & vind iclam fumanr de vicinis luis,^ 
quibuslekfosaft\manr» 

Captos in pr$lio aut expedfrionibus non 

vendunr,fedma(aarosaftarosqueadignemdc- 
uoranr,teaximeinfoIennibusepulis. 

NuUam apud eos crimen punitur pra^tef 
homicidium Domicilia fua ^ lignea marcria 
conftruunt folii^q; arborum tegunr, deguntqi 
plures familis vna fubeodem tedlo iqnodque 
non parum ahinfedjs humirepenribus & mi- 
nonbusammalibusimmineatpericuli.penfiii. 
busmdormiuntreribus,qu?ilhsprolfe<aisfunn 
In vmuerfum fine cura viuunt,parumfoIlicici 
def-ucurojvtquibiiis 

^tiucundaquies&mfckfaUenvita. V 
NataCores&Vrinatoresfunroptimi.quibusni- 
hil mfueri,integram horam fiib aquislarere, et- 
lam parentibas oculis. Laborumfunr coleran- 
tiffimi&medi^E,cumadfueuerinriidemrquod 
niirere)lntegros dies noaesquecomefTacioni. 
bus & potando confumere. 

Parum_ifabula abeft, quod quidam nzr. 
W«*£Bixismuher,bus infanres , viios k inE 
anm^componere, his offera munera, prsbTr 
n cioos dehcariores, non aliter quam 11 
9^non vxores peperiffenr pueros. Apud 

4 fluuium 



PoTENTlA HlStANlCA 



fiatiium S. Svbaftiani aiiuit hormnes efle pr^- 
srandi ftamra , daodeeim plerofque pedes al- 
tos, quibus familiare fit^cnidis v-tplarimum.ve- 
kicarnibas. 

OpesBrafilknJium. 
Maxima pars diuitiarum ,qu£ cx terrateta- 
filia percipiuntur, confiftit in Goffypio &{ac- 
caro , cuins hic mirabonitas: inter omnes e- 
mm res,quas e^xEuropa^o Lufitam importa- 
uerunc. h^c eftqu^ftuofiffima. Fuitfuperiori- 
bus annis,cum f^ccarum BrafilicnfemLuhta- 
liiam importafum eSiCeiTit poiidus cenrum tc 
-quinquaPintamiUiumArrobarura.Incumbant 

autem Lufitatii huic negociationi ftudio iffi- 
rne , extruais multisliinc mde ofhcinis molen- 
dinifque,Tn quibus faccaru^i ^xcoqUitur: cm 
i-ei potiffimum dtftinantSreemtamancipiaex 
Guinea&CongoAfricx. 

C H 1 t E. 

- EcTi-effis periretum Magelknicu m in Marfe 
PaciHcum , ad dextram ocQurrit C hsie , cui pro- 
uincis nomen obtigit ^ valle^piscipua. Ini- 
tiLHB eius ab Auftro vnde porugitur in Aqui- 
lonem, habens altitudinem tngmta duorum 
sraduum. Aborienteauteminoccidentemia- 
tior non eft centum miUiaribus, coardatam- 
dc quidem Oceano, hinc vero montibus. Sub 
nJfCimo fexto gradu eft famola iUa vallis A- 
i-ai?cana,coius incok haaenus ma.gnofurore 
fuam defendeiunt libertatem , eamque m liunc 
vfque diem confetuauerunt. Habent Hifpam 
in Chile diuerfas colonias:Saacobi (uperPa- 
raium fluuium,vt & in valle Mapocana,item 
Conceptionc.quod oppidum eft in exugna val- 
' lePencana,habetqueportum. 

Valdeuia haud procul fpaciofo lacu cxtru- 
aaeft.habetque&ipfaportummarinum. Im- 
periahs eft vnaexmelioribuscolonastodws re^ 
pionis,qux antebeUurncum Aiaucanu habe- 
bat ti-ecenta eUentum mUUa, vt Valdluia vl- 
tra miUia centum. Imperialem yocatam ,a.iunt 
anod Hifpatiijcum primLlm eam ipgiedcren- 
tar in teaisiatque fuperhminar;bu&portarum 
ligneas aquilas collocaras inuenerinu Prster 
hlc qu^e diximusoppida , cftetiam ViUaricca, 
in ripa exigui lacus,haudproculduobuslocis, 
vride certo tempote tlamma emicac & cineres 
eiiciimtur. Chiloopprdumdiueijum cfta Chi- 
lan, hoc enim demum anno MDLXXXI, extrui 

ctiepcuraeft. - 

Anno a nato ChriftoMDLXK.tamvahdus 
terrje motusomnem hanc prouin . iamconcuf- 
fit,vr moms tianftuleiit e idisled.bus,&flu- 
, uiorum oftia Gbicdis mohbus occluferit, op- 
pidltm Concepcionis folo a;quaucric, & mard 
perfiadtis littonbus in terram intromiferit, vt 
fccundiim quordam ad trccentas leucas inte- 
i-ius irrupent. Cumque eadem calaraitasanno 
MDLXXV. rediiflet, Valdiimm penirus deie- 
cit. Cautas Metropolicanahuiusprouincixeft 
Siacobioppidum. 



Qua.\im ngionu, 
Exiftimatur haec prouincia fimilis regiAnU 
bus Europsis , cum fit extra Zonam torndamj 
gionatque mukum frumemi vinique optum, o- 
mnisque prope generis frudus qui inueftiuntuf» 
in Hifpania. Id mter nos iUosque inteteft difcn- 
mims,quod,cum nos habemus sftatero,iUi hye. 
mcm habent, & vice verfa. Auro haec regio di- 
ues eft abundatque pafcuis, vnde iUic mutci grc- 
ges ouium & atmenta tam boum quamequo- 
rum. Qnx cum tahs fit^infrequenter tamen ha. 
bitatur obbeliaqusUhscontinuafuntcinTi A'' 
raucanis. Fluuii huius prouihcisintcrdmiacis 
cicato curfu & cum ftrepitu ingrediuntur,fed 
iioau tam lenteacfubmifle , quafi gekiac giaci# 
conftti€tiobriguiirenr. 

UorestncoUrufn. 

Sunt Chilenfesftaturaalta apti fd fes & fatis, 
-magnanimi.Armaipfisfuntarcus&fagitca::ve- 
ftes ferarmnpeUeSi & multdtiesluporum ma- 
rinorum» 

^ t A IS A. 
Extenditur magna ha;c pars ContiHentis aii. 
ftralis ab oppido Plata vfque ad PaftuniiVelvt 
ahi definmnt,ab ChilcvfqUeadhmitesregio- 
nis Popaiacintra mare pacificum & montes An- 
des, Vt autem fitum regionis huius melius ca- 
p4amus,fciendura eftidiuidi eamintrespartet 
fucundum loiiguuchnem , quae omnes mcer fe 
diffcrunt , ficu , qualitace , forma,ingenio-, fum- 
qiie h£:Plana,MonEana,& Andcs. Piamtiei 
poirigiiurlongo fraau vlque ad quingentai 
leucas, CLim iu ktimdihe non nih decem aijl 
qmndecim habeat. Qua ortum afpicitPerua. 
na,duplexmontiumeaquelongiffiiiiaknesto. 
tam terram incerfecac^faao initio ( vt quidair 
memorisprodiderunc ) a Fr. to Magellamco vf 
•que ad Panamam & NomenDei , ipfamque cer 

ramfirmarai a 

Ea montium feries quxbccidehtem Ipectai 
appellacuE-Hitpanorum hnguaSicrra: qux ve 
ro Odcntemi Andes: vtriulque feriei laticudi 
nohexceditvigintileucas. Hinc-coliigitut,Pe 
tuuiam,qao ad plana & montaha,ladoi-em no 

eflc quadi-aguita leucisi Habet Peruanum re 
gnum circiter quinquaginta valles, e quatut 
nuraero prscipus funt,qu£ Indi patnalingu 
appellant Xaucam, Chicamj Andaguaiam i 

lucas. , 

Qmlim & ingenlum regwnis. 

Dio-num confiderslione paritet &: admir: 
tiohe^eft, quod in tantilla diftantia latictidin 
Peruui£,qu£E vhra quadraginra leucasnone: 
tenditur, nec qmcquam differt in,altuudin( 
in plana terra neque pluac neque ningat , n( 
que vUa audiantur conicrua: in montanis^r 
men interim variaj dcpLehehdantur viciflit 
dines tempeftatum, (vc in Europa) vbi plu 
a menfe Oaobri vfqile in Aprilem : ih At 
dibus vero toca hyems perpetuis madek 
pluuis. Obferuatum etiam eft, eos, qui can 
peftria fuie plana habitaht, cum in montai 

{)ro 



|>roRcifcanmr,iiTdem rehtari ventriculi &ca- 
^iris doforibus,quibus veicantut,qm primum 
hiarc nauigant. Cuiiis rei caufam alii quidem 
ad/crifcunt nimiifubtilitatiaeris , &penetran- 
tibus corpora ventis:aliiverodiuerra;qualita 
ti ; cum planiciem perflent aur* calid» ac hii 



& Collao : fpd &.fci defeLTrum htiius frilmentl 
farciilnc multis radicibus , quibus iloii minor aal 
Miitriehduittefficaciai 



1 f v.i4iiu(A, iiu- 

inida;, in mdntartis autem aer fere fit friaidus 
& ficeus. Et illic quidetn fere femper iTdem 
Ipirant meridionales vcnti : hic Vero multutii 
variant,vt apUd nos. Ibi neque pluit neque 
ningitjhicvtrumquefit:Vndemirandumn6n 
cft,fi temperai-tlentum hominurti griuem ex 
tam notabili aeris mutatidne fentiat alfetatio- 
riem. 

Etgo plana illa regiohis pafs, cutn pluuiis 
nunquam irri^etur, feredefertaeft ,fabuIofa& 
ad ferendos frudbusinepta^quiinfolisvallibus 
^roueniuiit, perquasdecurruntfluuiiemonti- 
bus ptodeuntes. Qu^^ caufa eft, vt valles ilk, 
qnasnumeroadquinqliagintaefle d{ximus,ex- 
qilifite colantur & habitentur frequentiffime* 

d. ftat autem fluiiius vnus ab alio vtplurimum 
feptem vei odo leucis,vel circitet; 

Agri culri a fluuiis haud fere longius vna leii- 
:a abfunr,ab vrraque parce. Qoamuis autem in 
:au-.peftribus hifce rtunquam pluat, menfibus 
amen hybernis, qui initium capiuntab Odd- 
>ri duranrque vfque in Aprilem, fiibtilis qui- 
lam &:delicatus ros fiue nebula occupat aeremi 
[ua; nebula, quamuis vix fiimmum puluerem 
ladefaciat, multum tamenfacitad maturan- 
as & ad perfe<aionem perducendas fegetesj 
iprimis circa Limam, oppidum ptimi norai- 
is, folius huius nebulx fiue roris bencficio de- 
ctur, quod herbofum folum virefcac floreat- 
•^^'/f aJio deftitura humore prata fufliciens 
scudibus fuppeditcntpabulum. SunCinfuper 
1 his partibus quidam diftridtus.in quibus lar- 
a vbertate proueniunt fegetes &fru<auscum 
uUus iDi appareat fluuius : exiftimantibus qui- 
uldam fubcerraneis fcaturiginibusfolumma- 
eheri, vel beneficio amnium qui aquasfias 

iter arenas illasperdunt,vcldeniquehumidi- 
ateamati venientc. 

Eapars montium , quaeSurravocatur,abun- 
at pafcuis atque iyluis ,in quibus incredibilis 
rrat vis Vicunnarum,(quibusmagnacumca- 
reis noftratibus fimilicudo )vt8c earum fera- 
•m.quas barbari Guanachas & Pachas vo- 
»ni-.In i^ndibus orania plenafuntfimiis & cer- 
>pirheas diuerfarum fpecierum.vt &pfitta- 
s varns. Magnus hiceftprouerttusilliusher- 

e, quam Cocam vocantincola; , qu^ in magna 
betur apiid Peruanos sftimatione, cUm finc 
l dicanr folam eam qus in argen tifodinasPo. 
inas mirtitur, quotannis afferre venditori- 
squmgenta millia fcutatorum. 
Et vt vcrbo dicamus, opcima Peruuixpars 
niiltit m vallibus ,qua plurimumprocreartt 
imenti & rrttici Indici. Viuunt communi- 
1 eruani frumento Indico, quod Maiz ap- 
latur,quanquam id in partibusfrigidismL 
™»us prouemat: cuiufmodi funt agriinPafto 



t)iuidiiiritut in Vniuerfum onines i^eruahi ift 
magenera, qiiorum vnumquodquepluresfub 
fe complcaitur populos diuerfis rtominibusi 
dilfetunt aUtem nott minusinritibus&hngua 
iidem. Fuifl^e illos belhs eiuilibusinterfeacri^ 
ter confliaatos aiunt, vfquc dum Guaiiiacapa 
imperio potiretlif , cuius Vidtotia omniumdit 
eordiatum caufas fuftulit. Cuicanam linguarii 
pofteriore suo cUm nobiles tum h plebeprici- 
pm didiccrunt , eleganti^ ftudio , cum ante noa 
liih m htigus aut iure diciindo vfitaca faifl^et* 
noftro aUtem suojtam familiaris fadla eft. vt qui 
eam calleacper totam Peruuiam negOriiriat- 
qaeiterfacerepoflit. 

Foeminarum amiitus eft tiinica larte^, demif- 

la vlque ad talos . viros veftirirtterula qu* vfque 
ad geniU demittitur , cum palliolo fupetinie^ 
ao. Etfi autem idem eft habitus omnium per 
lotam pfouinciam,capitum tamen tegumenta 
variartcprocUiufqsregioTiisconfuetudineiCum 
alns finc m vfiifimpliciaaliis verficoioria .adeo 
vc omnis *rt mitellis fafciifque temporalibus 
confiftat varietas. In c^tefisPeruanifUncfim- 
plici irtgertio, vel potiuscfairo&rudiriirameti 
qmpropius fub^quatore habitant, diffimulare 
eaquaganimoagitant, rtouerurtc.riecfacile qmf- 
quam eotum afl^equerurcogitationes. Modus 
& fatio vitx eorUm mulrum habet fimile cum 
lordibus ludasorum. Irtfaities furit ob puero- 
rumamoresi vndefir, vf nori magnifaciantmd^ 
heresicum eas non folum habeantferuarum lo- 
co, lcd &fepe leai de caufa in eas verbetibus in- 
fanianr Qui fub squatore habicarir,amicuIo v« 
turttur breui vfq; ad vmbilicum.c^ceriscorpo- 
r.spartibusnudisreli(a,s enamipfis pudendis. 
Brachia fua orriant ^uviUis 8c lapillis preciofis, 

&poftquamperforaueruntgenas,&labra,infe- 
runc in ea certos quofdam lapillos, iripflmis 
SmaragdoSi r • 

Aditus cemplorumapudeoserariciri Orien. 
rem verfi, folo obredi velo auc peripecafmace' 
larteo-incus in ipfo fano eranc Idoladuo.qui- 
bus eadem quaf capris fpecies. coram quibus 
comburebaruf quoddam cerrUm lignigenus' 

vndemiraemergebarfrag,rantia.ApudCarac6s 
pppulos inuenca fuerunc delubra, quorum ia- 
rtUis impofifs erant ftacua? homittum, cum ami- 
etu, qualem Diaconi in Ecclefia Romana ae- 
ftare vrdertrur. Solent Pazooni Wnticura & 
sidmirabili raf ionccorpora pueroru^ virorum- 
quc a^purredine conferuafe. Serpentesinho-- 
tum delubris adorarifolenneerar.quamquani. 
mfuper vnufquifque peculiare fuum /iabetec 
Deaftrum, pro ratione artls fus auc opificii 
quodexefcebar. "^.uiM. 

Litterarum omries iuxta ef artt igfiari,vt &pf - 
etur^ qua tamen vtcunque vtebarttur Me- 
xieam ioco littefarara : pro quibus Peruani 

habebanf 



POTENTIA HISPANIC A 

- . . nere Tibi placencibus. Pluere aut mhil autpj. 
habebant chordas Uneas , quas appellabant pere udi p ^ 



Ou'ppas ,quas diuerfis fignabanc nodis, nume- 
r^b.mque vfque ad decera,hiac rurfus adde^ 
cem & ficdeinceps.Nodo^d.ftinguebantvanis 
coloribus.pro natura rerum quas per ilias expil- 
rnere volebant. Habebat aucem vnaqu^que 
pi-ouincia iuos Notarios.qui nullo labore po- 
pulo cxponebant qu^ fadta eilent. etiam ante 
Lahos anftos,idque folo nodoforum iUotum 
funiculorum adminiculo» 

Armaeorum fantnoftrosuo ,gladms , halta 
lonsa^clauafcrrea, fecuris argentea,cutn muins 
facnaarum fiue miffiUum generibus In belio 
ca^ufi funt, noueruntque feru.re ordmes, lup- 
petias ferre laborantibus , ad raortem animo m^ 
n-epido,vt gloriofam poft ferehnquantnomi-^ 
nis tui memoiiam,aut pr^mio aliquo abduce 
\ :^fhciantar. Cauia beili mter eos^ante Hifpano- 
ium-aduentum h^cerat,qaoddicerentternpo- 
« diluuii mundiis feruatus fuiflec mtra lacus 
rme paladcs eorum,qaodqile ob eam caufatp 
maiorcrs corum veros colendi Dei ntusfohac-^ 
cepiiT.nt, ea conditione. vt eos edocerent caete- 
, lospopulosi&itaquidemhihommeSfabuiaii- 

^"ift numero Idolomm fuorum priiiium lo. 
xum obtinebat Vu-acocha ,quem oeatorem o- 
n.niam rcram fingebant : poft hnnc colebant 
Solem.Rex eoram,IngaPaaiacunus,quem veL 
urNtimamquendamPompiUumommsiuper- 
ilinonisauaorem ferunccum extruftls templiS 
fin-ulis Deaftns fuos affignarec prouentusan- 
nuos>mhil taleViracochx tnbuicquod diceret, 
eum qui omnium rerum Creator eiTecprouen- 
libusaHnu.snonindigere.TerrasquasbeUoac- 
«uifitas in prouinciarum formam redigebant, 
in cresdi/debantpartes. Pnmam deftinaban 
xultm & Religionrdecundam Ingx fiue Kegi.vt 
inde fe aulamque fuam aleret • eracquc haec pars 
ampUor reliquis : tertiam partiebanti.r m^popu- 
lura. Nemo camcn qi.icquam lei pnuatsmre 
dominii habebac, nifi fingulan quadam Ing^ 
gratia,quanquam ne fic qmdem ad pofteros hs- 
fedicatismrecranfmkcerecur.Agerpleb.ius(vt 
ficappellemus)quiiuriseracpubUcudmideba- 
tar qiiocannis , tantu tliqi vn.cuiqi alhgnabacur, 
ciuantum videbatur fufficerc alendo vpfi faml- 
lisque: fic hebacvt vm plus alteri mmus adme- 

tuentur^proucneceirarium &e5ivfu erat.-h>C ve- 
toa-^erpubiicusacanoneimmumserar. 

'Veaigal qaidem auc portorium nuUumiol-- 
uebattt^ iubebantur tamen colcre, qiucquid 
aon Idolorum cukuiaut regiis vfibus deftina- 
tum erar. f^uges,faaa meiredn horreum mgens 
couehebM^t^^^iTeruabanturque.Vnde.fiquan^ 
do annus*pi^rior induaa ftenhrace colonorum 
fpem fefelhtik, depromebatur frumentum , aC 
tenuioribas gf.ins dabacuf. De pecudibus ea- 
dem erat rano-, nam & greges& pafcuamtres 
parces diuidebancur,vc aruum.. Scnbenntaha 
•coeiratio fuboricur,barbavos hos in hac lulti- 
nadiftcibiitiuafolercioresfuiireLycurgo,ipiil- 

que 



rum in Peruuix maxima parte fuperius dixi- 
mus. Hsec eft catifa, quodincolx non mukum 
finc Qunolun extruendis domicUiis : quin & ipfi 
Hifpani fuas sdes tedo non opetiunt,fed ib- 
lummodo excenfo hnteo autcortina. Nonta- 
men ideo omiferunc reges Peruani magna ex- 
citare «dificia : inque primis Tambes , quae fuht 
inftar ingencium recondicoriorum, in quibus 
non folum afferitabatur ahmonia,fed 8c veluC 
in arraamentario gentis inftrumenca 5c arma. 
Eranc hsc horrea excruaa invhsreguscorap^- 
tisquc celebrionbus, diftabatque vnum ab al- 
tero tnbusquacuorueLeucis.Scrauerantaucem 
reo-es Peruani doasveluri vias Appias,quaruiii 
vrTaqusque quingencas leucas ionga erat:vna 
earum ducebat per planiciem.alterapermon- 
tes. Fuicautem horumoperumlong. maiorv- 
Ius& magnificentia, quambarbarorumcaptu^ 
eft,nec dclunt qui vias has infanis ^gyptiotum 
fubftruaiombus 6i Romanorum mohbus prae- 
ferant. In illa enim exaequandorum montiunl 
difficuitate quani oportetfuiftenyaxiraam,ne- 
cefTe fuk deucere colles,& exaeqiiare ac cora- 
planare vahes profundiflimas. Exfcindends 
fuerunt rupes;, fulcienda praecipitiaj aequanda 
locaafpera&falebrofa,fitmandumfohim(abu- 
lofum vt ferret veftigia , & qux prsterca in tan- 
tx moUs opere fuftinendis fuerunt moleftis, 
Granaria & Horrea publica,erant,vt diximus,u 
vus regiisjcmaa ftre elegantibushorus,qui 
bus arbores fruaiferae non folurn conciliaban 
tr atiam jfed &C viatores amcenitate fuamuua 



l^^ll^Vl^t^lM.w. > v-» 

deo Romanis in Agranis legibus tamo- 



bant* 

tHukmfegnl Peraanl 

Effoditut in hoc regno auri argentique cc 
pia ingens 5 yt iam de reUquis metcunoni 
nihil dicamus. Diuiduncur autem prouei 
tus vniueris Amencae in tres partes , qu; 
rum duas Peruana prouincia fuppedicaredk 
tutj cerciam Noua Hifpania. lu omni canu 
genere mercimoniorum haec illam longe 1 
pt rac , cum lam ipfa contincns quam vicina^lf 
luli£ plurimum iuppeditent Cuchenill^jGc 
fypujfaccari, 6c roarg ricarum* At Peruani th 
iauri toc modis com medaci in duabuS prscipi 
argentifodinis conftant j ad roiraculum vlqi 
diuitibus. Prior eft in loco quidkicutPoco 
cuius vberrims ven^ dQtedz funt anno Al 
C.MDXLV.viide tantum argenci extradtu 
eft, vt folae quints j qus debencur Regi, ff 
cio quadragincaproxLiTiorum annorumalcc 
dennc ad cencUm & vndeeim milUones po 
do. Valet aucera pondo regalibus nunir 
tredecira cum quarca nummi parce, fi ad tn 
necam Hiipanicam teducanturomnia. Ob( 
uacum camen eft, vltra tertiam pattcm huuis 
o-enti dccimatam vel potius quintatam tion 
ffle* Purgatur hoc argentum afcorusinofr 
nis quinquaginca duabus , cXtrudis fuper l 
uium quendam vicinum , iteroque in alns 
eintiduabu'9 in yalle Tarapia luis , vt 1 
* onui 



Fer Novvm 0"ii b e m Se 



Oittittamus carreras,,qus non aquarum impeni, 
fed equoiuni impulfuagicancur. EfFodiLinc& 
aurum in eaipfaregioncredrarius. 

Alcer prouencusfiibterraneus confiftit in ar- 
gento viuo, quod copiofum eruicur apud Guan- 
(auelaquam, fueruntautemhuius metalli vcnx 
primum detedxanno A N. C.MDLXVII.vn. 
de ingensquoqudregem Hifpanorum lucru(h 
redit,ci] indepercipere dicarur ad CCCC.mille 
pondo. Priufquamaucem abopulentiffima hac 
PeruanaProuinciadifccdamus, opers precium 
nos faduros opinor fi pr^ecipuaeiusoppidi mi- 
noresque prouincias,qu£ in illdincluduncur, 
obicer perluftrem us. 

AREj^lPA, LlMAy TRVGIL- 
lum,ali&, 

Primum quod nobis occurrit oppfdueft Ta- 
r<ipata,cum fuoportuadgradum vigefimumpci- 
num: fequicur Arica & oftium flumi porcusque 
Quilcanus;in incerioribus regionis ficaeftam?- 
na illa pleuaq; deJiciis ciuitas Arequipa , extru- 
ftaad radicem montis ighiuomi/Fruiturhxc 
icre temperato ac fubcih, gaudecqj agro femper 
kumido & florence. Porcus ab ea non longeab- 
;ft percommodusjinquo, quicquidargenciab 
5ppidis Pkca &Pocoii Panamam deuehendum 
;ft, nauigiis miponitur. Eundem ingrediuntur 
laues onerars commeatu & mei cimoniis, qux 
nde Cufcam deportantur. Eft &ibi alius portus 
atisfrequenn nauium ftatione celebris,vt&S. 
^icoIai,SangaJIenfis,&: Collao de Lima. 

NominarurautemLimaaliasCiuitaSregum, 
[uodprimaeiusfundamencaia<aafint a.d, VI» 
anuaiii, qni dies vulgo crium regum dicitur, 
nno Domini MDXXXIX. Sica eft in ripa fluuii 
itis ampji,diftacque duabus Ieucivamaci,vbi 
ft porcus cui nomen CoIlao,in Infula,qu« eft e 
fgione Arequip^,^ qua tamen cencumleucis 
bcft. ErtaurcmLimahngularicura&elegan- 
ia exrruda, plareis adeo reclis, vt prope onines 
orum oppidique vmbilicum fpcdenc, nec vUa 
'el priuaca domus ibi eft,qu£ aquaafluuioeo 
ictiuatacareac. 

Aer ibi cemperacus cum primis eft, & frigidi- 
uculus,plufculum eciam quam alibi perillam 
cgionem duranribus inprimis quacuor illis 
iienfibus.quibus per Europamsftaseft. Ele- 
atur ei Polus gradibus duodecim cum parte 
-ma. Habitant inhacVrbeArchiepifcopus& 
rorex,eftque ibi fupremum tribunalluftitiac, 
- mercacorum rotius regni conuentus fre- 
uentiilimus. Numerantur in Vrbe Limaduo- 
-cim miJlii mancipiorum ^thiopicoritm , & 
gintiquatuor miiha fcEminarum , vnde de re- 
]ua multitudine facilis eft coniedCira. 
Profedlo inde ad aJiquet Leucas occurrit 
irtus Gaurenfisjvbi magna conficitur faiis co- 
i . & paulo poft Cafmenfis abundans frugibus 
'igms. Hinc Santa eft,& Quanapala,pcr quas 
nicur Trugi!lum,quod oppidum duabusLeu, 
abeftamari,fubgradueJeuationisfepcimo& 
abusrerciis,fitain Valle Chimefifuperripam 
'oeniirimi fluuii. Aguilla eft lub gradu fcxto, 



V Indiam Gccidemt. - 

Payramercimoniisfrequens,fubqiunto,Tum- 
befiafub tercio,Fanum HeIen»fubfecundo,ca- 
pucfiue Piomontoriura S.Laurenciifubprimo, 
Portus vetus &Fanum lacobicum promonro- 
rioPa(raofub!pfaIinea^quinoaiaIi,&h]ceft 
PeruuicE hmes ex Jiacparce. Vbiaddextramce 
conuertcris, ad decimamquincam i mari leu- 
cam ofFererfe S.Mithaelis Fanuiii,ptimaHifpa- 
noruramilhspartibuscolonia.. 

Priufquam omnino e campeftri Peruui^ par. 
tedifcedam,qu^dam obferuacionenon indiPn» 

commemorabo.Diftatad^decimamquincaLeii- 
cara ab Lima locus quidam cui Malaeft nomenj 

eft ibi rpeaacudignaficusarbor,cuiuseapars» 
qua? auftrum refpicic,fruausferccuminmon- 
tanis ^ftas eft:alcera quaead mareconueriaeft,. 
gignic ficus cum sftas eft in planis.In valle Chil. 
ca nunquam pluicnec vllus ibi amnis eft, foluni 
taraen multum exhibetfrumenti Indici,foIertia 
incolarumquscaliseft, gapiuntin viciniJicFo- 
re marisingentem Sardinarum ahorumqjpifci.. 
culorLim copiam, deinde effodiunt fcrobes in »- 
gns mflnito |iume^,Q , in has coniiciunt gifqoL- 
los inferris capinbus eorum finguhs frumenri 
grams,acica defodrunr, dicique fatis non poteft, 
quantopere Maizum iuxanct,funpedicantibus 
nuraQrempifcicuIis. 

CoUao & qmdam alia. 
Pociflimx tamen opes &potentiaPeraano- 
rum confiftunt in prouinciis mediterraneis, 
quarum prima commemorandavenitColIao,fi- 
ta in valle,vbi dusilL-emontiumferiesfiueot- 
dmes diuaricanturC de quibusmontibusinfu- 
perioribns diximus ) vallemq; ampliorem con- 
fticuunt. Liraeseius AaftraiiseftCaracoIIa,fe- 
ptentnonalis Aiauira.Paci nomen eftpr^cipuo 
ems oppido,quanquam frequentior fitincolis 
natmisCuiquito, eeqjeciamampliormaiorisq; 
momenci.immediaceregifubieaa, Habethoc 
^b fe alia oppida , quaf inde ius pecunc , lulium, 
ChiUm , Achofiam , Pomatam. Cepicam, Qug- 
qmn,Tiguanacum cum aliis. Apud hoc poftre- 
mum oppidum fpedancursdhuc maceriie quse- 
dam ac rudei-aimmaniumjEdificiorum.-quaipfa 
Ipecies mirs antiquitatis credere fiiadet, vafti- 
tas vero a G,i_gantibus extruaa. Nec enim facile 
eft anirao aflcqui , quo pafto moueri fuperftrui- 
quepotuerintfaxa, triginca pedeslonga ,quin- 
decim lati,rpifla vero fex, idquemagis miranf 
dum , cum incok ferreis Garuerintinftrumen- 
tis. Eft in hac Peruani rcgniparte famofusille 
lacus Tuicaqua, longus leucas triginra, lat^s 
quindecim,ambitura conftituens milliarium 
oaoginta , cuius profunditatcm ad totidem 
paflus defccndere aiunr. Exhaurit hic lacus ' 
duodecim fluuios plerofque maioiwum non. 
nulhs minoribus, quos omnes velut in vnuin 
flumen cdmpa6tos , vno alueo pr^gi andi emir- 
tit , quod vbi alium lacum , nempe Parienfem ' 
ingrcflum eft , perir ibi atque abforbetur , Jiaud 
fecus ac lordanes fluuius Palsftinse in iacuA- 
fphaltice, aut Rhafiue Volga amnis in mari Ca- 



5i4 



6 f E N T I A 

'Ualiwregionis. 
Etfi ea fit in regione CoUaofngiclitasaens, 
vc Maizum Indorum llic sgre t^roueniat, po- 
toulofior tamen eft h^c regni Peruahi proum- 
cia raukis aliis-. Fiat hiriccohiedura iicetquah- 
to pius fituhi fit ad cdlohormn frequehtiamm 
aens faiubntate^ quam fa^cunditate foli. De- 
fedam frumehti Indicifarciuntprseteraliasres 
qusdam radice^^ quas incoi^ Papas vocahr, 
quibusispropefapor,quem tubera habeht. E..- 
Iiccatas has ad Solem iri fururam liyememfer- 
tianr* Abuhdatinluper hitc prouincia pecudi- 
•bus,inprimis iis , qltas Garoelogas vocant, qus 
cum maita commitnia liabeanr cum ouibusj 
maiores tamen multo fuhti ad Camelorum fpe- 
ciem accedehtes ,quamuis fine gibbo. Impo- 
nunturlTaram dorfo oneta, cum iinc difficiUta- 
re ceatum quihquaginta pohdo terire poffint. 
Vturitur iifdem etiamadcolehdumagrumiac- 
'cedente alio vfu,qui cohfittit in lana,qu? paran^ 
do optimo pahno bona eft, cuhrearumcarnes 
•etiamefilfuaues fint, Cr,efcit ihlittore Titicdc» 
lacus iunci quaEdam fpecies,ad multas res vtilis: 
inde enim fabricant domosfuas, vt&hauigia, 
.=grana verOeins inirefaciunt^d fagiri^hdospoi- 
cos :ineol2E Totoram voc^nt. Magna prieterea 
auium aquaticarum copia eft iri e5 loco j diuerll 



^jeneris. 



chMnarumfrmncla. , 
H^ec Coliaon fequitur, magni riominiS bb 
'diuitias quas fuppedicat ex argentifodinis Pla- 
tehfibus & Pocofianis. CapucPrbuinciseft i- 
pfum oppidum Potofi,inxta quoi mbhs eft exi- 
guus,quera incolieCuianaPotofiiid eft,parimm 
Potofi nominant,in euius radice ipfuftidppi- 
dum extrudum eft.habens in peridromoieU- 
-cas duas, vbifrequentiilima eft hegbciatio ei o- 
riiniPeruahacohfluenribus mercatoribus; Pu- 
lantur hic habitare Hifpanorum ad quatuot 
miilia, iridigehs autem ad oaogiftta raiilium 
nurtief um accedef e.His hon accenfeo eos,quos 
iucricupiditasautnoiiitatisvifendf defiderium 
huc compellite iocis iohge diffitiS, neque raife- 
rabile foirorum vulgus , qui intraipfa mbnfium 
vifcera £Etatem agunt,qubrufh tahta eft iTiulti- 
tudo, vt vei hilbli oppidurii conftituere poffent; 

bmlitiu&opesregtohu.- 

Quantae fint diuitix fiuius prbuinci^, vel 
hincfiericoniedurapoteft, quod GafcaPrsies 
regius irifuo territbrio affighaueritPetf o InibiiE 
tentum riulliafdutatof umiocb prouetCis annui, 
anx res manifeftumfacit,quantum fibiipfire- 
fcmaUerir. Habet moris iile qui a Porco nomeri^ 
accepif ,ar|entifodinas tam vberes, vt cihaufiri 
iioH pbfle videanf ur ,.eftque nori vria inter cxtt- 
ras diues atgento , quod tameh erui non pbteft, 
tum incols parum curiofi fint,& iocus fif frigi- 
d!ior,quam vt a:tliiopes ibi laborare poffint, Ac- 
cedit Vicinia Potofiani Metaiii ,qubd;fuavber- 
tate montis Pofcinigiori^ muitura detfahit.Eft 
autem Potofi mons non adeo magnusfubgra- 



H t S i? A N I C A 

du alcitudims vigefimofecnndo,forma py raiti!'» 
daliialtuudinc vniils leuc$,cuiusambitus dimia 
diam conftituit. Venas argentiintenus habet 
quatuor: -quarum qu^ anguftiffima eft,iri latitu^ 
dinepedem vnum haberiquslanffihia/ex. Vni 
carum , qu.E^Cchterio nbmenhabet imtamos 
-diuiditurvigiriciquatiior .-aiia cuiDiuitiriomelt ' 
eft, ramos habere dicitur feptuagima leptem» 
Defceridunt autem foftbres vitra ducencaS 8c 
ampiius Orgyias, ad foluiii lucef nsatdentislu^ 
men.QuiinhocIaboranteigaftulo.mulnshons 
nunquam menfibUs Solis faciem non mtuen, 
turidefcendunt autemafceriduntque petfcalas 
h cotib fadas crudb, gradibUs quandoqi, bttin- 
gehtis & amplius.OnUs impofitum humeris b?»* 
iulant , candeiam ardentem altera manu prxfe^ 
tentes. Norj poflunt autemfcribendo expnmi 
infelicium horum hominiirii mifefi*. Muici 
vertigine cbf repti i n prjeceps afti deciduht , cs* 
terosque omnes,qui infefiore iocoipfosfer 
quuntur,fecUm rapiUhtperdutitque. Fuerunt 
autem {y± sfgentilodinsapertieRegis Hifpani 
nbmine & aufpiciis anho AN.C.MDXLV.k 
quo reilipore vfq; ad ahntim MDLXXXV;fola 
quihta pars qus tegi debebatur , tres millioncs 
fondo coriftituit. Facit ailtem pohdb tredeciiii 
nummos regaleSciim quairtaparte. 

Argentum tudcpoftcjtiam terra exfraaura 
e{i,purgatur ighein multis officinisi Septuagin- 
fat[uatuDrehimaquisdgitanturitngiritaequis 
In valie tarapaiaiacUs eftaquaE calidiirim3e,tati 
exalfts rotundifatis , Vt ad dimehfioncm circifi 
efFoifus videattir:N bn atiteiii ctefcunt lis aqus 
etfifcatufigbbrilliens iri riiediofinc intetmiffio 
he faiiat,neque itiinuurittif, qtiamuisgrahdi ca 
hali aqus feruerites inde def iiientuf . 

CufcoVthitegid: 
Ad decimum feptimumabiEqiiatote verfu 
meridiem gtadurii Cufco eft, in plahicie qu2 
dam vndiqUe iriohtibus cinda. Afccm habf 
tam iramanibiis fttuaam iapidibus,vt Gigar 
tum potiias quara iftorum hominvim opus « 
deatur, eoque hiagis,eum ihCOlae fef rb deftitu 
fuerint , & iumentis ad tfahehdum. Fuit Citic 
fedes regia IngarumfiUeRfegumPeraanoran 
Caput tocicis Impef ii, cum qiia nUliaaiiaconfe 
ri pbtuit,fiue magriifudinehl fpecStes, fiue fo 
mam admiriiftratiorii^politics. Piateashabi 
pislongas, fed anguftiore^ : doirios lapides 
iunaasque ihter ie mirS quadam ihdhftria. Pl 
beiiE tamcn ac viliores domusligno extfU(S 
efarit,coopef tJE ciVlmihe. 

Erat in hac vrbe pisdiues illiid Solis Tet 
plum & Paiatinm regium, inqxioquan:um ai 

aro-enfique fuefit , difficile eft ammb compi 
he^ndere. E foro quodirimedia Vrbe etar, qi 
tuor plate^e ducebantad quatubrpraidpuasi 
griipfoUincias. 

Vtauteni reges Iianc vrKem redderenf aug 
ftiorem , iitiperauerunt regni principibus , vc 
nusquifque Palatium in eaextrueref , iuosq 
libetos eo mitteretrqui ibi educarenf ur : vrq 



- f^^*^ NOVVM 5rbEmSeV IKD.AM OcclbENT. iH 

tonlpicerentdr, duiei/imdde&excdnriiphiHi ♦ -i ; 

^er„^.p.ouinci. vem„ . ^^^^^^t .x.rU^^SZS^lo ZZ'? P"f "=."P-= 

rcitcs tegmina. Francifcus Pizathi. iyLc "'™' '*P»« elt.locoadmodiim falubri, cuiUs 

be,,ia,mSAN.C.MDxSvXo,oft;L^« 'gennrerot,t,moscen6ripo(n,.Habetidrubft 

modo,.difica„i,. P,,r.i.u7h:b ,arT/±Z "=-8"™ ■ G»i.l.m, Tai.ara 

gin,aho,ni„um,nillib„s,i;,acfoquedUoS ,^Jf°"''°"'-"'"",'="'™""«g'°ne,BCa«po." 



h. illiai 

^ualitasagri Cufcani. 

MrdlumcircavrbemCufcdnpieriiimamfB. 
«:nmiis & fruauofisvaJlibus quibus hxc fcre 
func nomina .• Andagaaia , Xaquifaria , Bilcafia, 
^iicaiana: iiabctque vldma hicaeirem tarii falu 
Drerri iK/rpn-irt/it-.^i-,,^^ r.i. 



tem Lacapou albiffimi & pulcherrimi bmriium 
hominum m nojo Orbe, Lox? ciuitatis primus 
Arthite6tus fuit Alfonfusde Nertadilla , qui 
eam ftruerec^picanndfalutis MDXLVl,ahtei 
appellabacui: Zarza. 

Perluurichancprouinciarii cbmpluresaiiiries 
mindres , vnde non tanturia mira folo concilia- 



hr^ni >o l 7^^"" "^caerem tam lalu- mmdres , vnde non tantum mira folo conrili^ 

tlTjZ^T'"''"'^''^^^^ t'n-amo^nicasfed&ferdIicas,A.ridlZdX 

XvnJel T ' -^-^^dignee^cpfimindn frumencd confericurlndKd&tSnofttte- 

' '^^^^^^^^ coliesmalaautaritia&citirialifeoriadueS^ 

Jvth n^^""^^^^^^ boribusfuisperiauIaexorndnt,hdr^Si^flo" 

.X ;I re r? f r '^""'^ Europ^orum ibi nulla ribufq; odoriferis ruperbiunt,Idca v o co foa" 

duntul: invrbe Cufco recentes vu^ ndlld noh arm^ntifq; pleriafunh ^ ^ 

.emporepcrtotumannum.Boum,ouiu,equo' ' 
:um ingPijs hic vis,cum raagna fit dmnium,ad 



:oque maidi:etiam i quamapiid hosfcecun^ 

• ^ f^''"!a verfus orientem Cairamalca eft, ca- 
>utnobiIiffimsprdilinci^,quimaiusetiamac- 
luihuitnomeniquodineafufdlndofumexer- 
itu Atabahppa ( vel redius Accagualpa) Perua^ 

"Usrex-capcusfuerit.-quodacciditannoAN.G- 



kvnb PRoviNciA. 



Sedmdnetnbstempus, vtproiiinciamQui- 
ten em ingrediamui:, qus in longicudine hTbet 
milhanadacenta,inlatitudiriecehtum. Sitaeft 
hsciub ipfd ^quatore , & tamen magis friaida 

quamcahda.Caput,i:egioniseftD:Ffancifcfdp- 
pidUm.ftrudumAnaN.C.MDXXXIV Sitfi 
locd huhiiliinter monces. Difcedithotfeptem 
Leucisab ^quatore veffus Aquildnehi,fexasin- 
leucis diftahs a Portu Vetefe , & oitdoinca ^ 



.IDXXYI n r V ff' ""''^""^^^-C' t^^eucisdiftahsaPortu Vetefe , &o<adoinca^ 
lOXXXIlL Qh..vtfeihhbereacemaffereret, S.Iacobifano , tocideit^aS MicKaeIi.°f I 

fr^rnl^ll^^^^^^^^^ CXXX.aLim;&Pc;;dfiCCQ "''^ 



/ '■-"^'.njgjuitcueiau^. 

os.vcnunquanridicioresvififdeflntmilicesab 
nicio mundi. Centum chim & iexagintahomi- 
'es^adepti fun t argenci qiiidem iibf as G C L 1 1 ■ 

TrrrlT.'^ "'.^^^^"^"^ ^^""'^ cum cordna-^ 
'^«^CXX VLIpium oppidiim GaHamalca no 
tro m exigdo eftprecio, quanduam a-er e- 
uslaciffimepateatinterPeruanos.' 



^alitasregionisi ' 
Incipif hic^ftas mcnfe Aprili , dufatque vfqi 
inNouembrem , incoJa^mediocnlbturafunt, 
Jaboribus adfueti ^ inprimis apri ad rem pecua- 
tiara,necvlIaeftmtotail]aconc]henteterra,vbi 

^otTn„r ""^■'^"'^P'^""""^ ^^°'^"«''^^^c^"&poh)orumauratdrum.Capr^ 

-«X^e:SS;S^^r"°7^""^"^" j^^--es etianfqumqUeincerdur^o^S 

-aquLced^re vjto^ r^^^^^^ ''^^ Prkter metaUifddihas c^teras 

-loni^n ntres "^"."^ ^'^g^"^^^"' viuum , quod cum rude 

mninofilir^ . V?''^' tamen noh fft'flauumappareficonie«aumver6inioiiema- 

rcul o f ''XT^^' '"f ^'^^"'^ Reperiuhtur hicSoque 

.ra,GuanUgo,LoxaAFanumIacobiGuaiace- Gahn^paluftcespr.granies.qu.mtiltumX 

Cuan.hg.media.iaeftinterUm.ma.Cu. "^^^^^i^ 
dCl^T''^"^''^"?"^^^"'^^^-^^^- «l^^P^^^^-tefisad^irafidnTdT^^s ^ukat 
^:^:^^^:^''^''^ j"---itcmerum.vtadaIiquSt::^Iha^"r 

n^Leucam dGLCr^a &h?^ ^V'"'"" '""^'"'' ^ ^S"^^^"^^^"^^^^^^"^!^^- 

iserat Imn.! t * &h,cvelutvmbih- g"ereuomit,vteaeadcehtefimum&vItravide • 

^^oS^^^S^^tvt ^"^-^'"---fr-itubdatu^tlnS^ : 

rt- vuicoadi5alca,qudtaBaIcaadChi- piatdnitraavincar. 

^^^uamang^initiacaduntinannumMDX-- Remnm,V.QP •/• • . v - - 
^.X.eft„dop.dumma™,a.par..,ajH. JSr^J.^.Sjx^l^ci^^ll^rct^ 

^®" sndihi,' 



momu quanqium hoc Ginnamomum multum 
difFeratabvfuatofmecommuni. Arborhabet 
xamos & foHa lauri foliis quam fxmiUima , ma- 
ioratamen:ftuaus glandcm rcprsfentaf.cortex 
vt & toHum gratum fpirat odorem. Optimum 
tamenhuius arboriseftiuxta fruciumeius, v- 
bi colore eft iubfufco , ex rubro & nigro mixto» 
vndeconficiturmedicinaadcoftarum , ftoma 



PotentiaHispanica 

hxrctque vnus cum alio ceriis commiiTutis. Eft 
his viperistamacre pr^fenfque venenum , vc 
quofcunque momorderini , e veftigio moriari- 
tur. Sed caecutiunt oculis , quorum obtutus vl- 
tra tertium paitaum non porrigitur , au-diuntur- 
que crepitantibus tubercuhs illisjcum adhuc vi. 
gmti paflibus ab homineabfant, vt is in tempo- 
refibi cauerepoflit ; inuenituretiamexitioCum 



vndeconncicuii"»-"»»-"'» ■ n n: 

.l,i>VvpnrficuUdolorem,deferturqueadQui- hoc genus m Brahlia. 

«.^feoppWam.^^^^^^^ /occaauiscftraag„icud,necormos,peau, 

f.f „ . 1 */im VW 



Cimoniis.Fuit haec prouinciaanno MDLXXX. 
VII. ingentitcrrse motu concufla , cum magno 
incolarum detrimcnto. 

San^aCraxdeUetite, 
£i Abfoluta Peruuix defcriptione reftat,vt fecu» 
tiveftigia quorundam ducum Hifpanorum in- 
cTi-edtamuripfum cor vaftifllms huius peninfu- 
\x> quatenusiUanoftrosuocognitaeft. Cau< 
fam mihi dicendi praebet oppidum S. Crucis de 
Monte, quam Hilpani tcnent habitantq-,. Id er- 
cro flc habet.Sub decimo feptimo gradu Auftrali 
fnter fluuiosOriUanam &dePlaia monsattol- 
litur , qiii ramuseftprodiensab Andibus, ten- 
dentibus vfque ad FretumMageUanieum.Sum- 
ma illius montis ^terna teguntur niue atq-, gla- 
cie. Tranfiris finibusCeriganis defcenditurin 
amplam planiciem qu^ triginta hifce annis pro- 
ximis detedaeft , inqua^iuUusomnino fupet 



habetalbura , roftrum deauratum tantaeq-, ma- 
gnitudinis , vtpropetotum corpus adsqitct. 
Magnus hic Struthiocameloruranumerus , vt 
mUitesjquiaurifitiregioncm illam percurrunr, 
quandoque quadragena vel quinquagena oua 
inarena inueniant,vnde iis vidtus fuppetit. 

Fertinfuper haectellus magnam Goflypiialv 
undantiam,vt & Orizae,Maizi Sc yafiorum ftu- 
daum : triticum tamen & vinum non proferc, 
qu3E vtraque ex Peruuia eo dcuehuntur; folent- 
que fingula vini dolia centenis fcutatis vendi: 
quem defedum vc farciant incols.potura h&i' 
tmm coquunt ex frumento Indico & melle», 
Cumque hic muhi fintlacus & fluuii pifcibus 
abundantes , iii admirationero tamen omnes 
rapit exiguusriuusad S. Crucis oppidum , qui 
cumnon ficlargiorduabusorgyiis minimequc 
profundus , necvltra^vniusleucaefpaciumfluatj 

ipfi tamen oppido fatis fuppeditat aquarum , & 

nniApm ab- 



terram vifitor lapis, vt nec in aquis , ne fcrupus ^^^^ genera optimorum pifcium , ea quidero ab- 
quidemnucisiuglandismagnitudine» Verfus ^ . , . _ _^:_^/T:„r. 

feptentrionem paruus mons afllirgit,in quoHi'- 
fpani oppidumaedificauerunt , vocaueruntque 
Sandam Crucem de monte , fub gradu ^qua- 
tocisdecimofeptimo.DiftatidoppidumaPlata 
fiue oppido Argenteo miUiaribus C C C C. ha- 
betque circiter centumfexagintadomos , quas 
Hifpaniinhabitant. 

Haturaregionk 



undantia , vtfitula vel etiam manu capi poflint: 
duratque bsc pifcatio a Fcbruaiiovique adh- 
nem Maiiraenfis: caecerisannipartibus fterilis 
pifceeft, 

Meresirtcotaruirti 

Habitantur hx Prouincix a multis diuerfif 
que populis barbarisjintei- quos Cerigani & Vi- 
earani , quimutuisfeconficmnt lanienis , aui 



Terrahxc,vbiplanaeft&campeftris,rffpe contraHifpanospugnant , quosarcere & pro 
fiuuiorumexundationibusvexatur. Magnahic hibereiranfituomniope nituntur. Contra iio 



. ^-^ . 

cft formicarum copia , prascipue iuXta Vap^eum 
fluuiii. Hee igitur , vt aceruos fuosabinundatio- 
neconleruent , cxtfuuntcongeftaterra quof- 
dam quafi aggeres , altitudine paulo fupra bra- 
chium humanum , tantae tamen amplitu- 
dinis,vteorumambitus duodecim velquinde- 
cim pedes compledatur. Intra hos aggeres & fi- 
bi ab exitio cauent, & congeftum fcruant pabu- 
lum. Eade ha:c velut terrje tuberculafaluti mul- 
toties funt viatoribus,cum ab aquis pene oppri- 
muntur. Crefcitautem Vap«usfluuius decre- 
fcitqi inftar NUi,tatdoqi ingreditur paflu , lene 
fluens vt Aratis CaUisc. Exhibethaec prouincia 
variaanimalia, quibus ingens i noftratibus dif- 
ferentia.InteraUainuenitu'ribiqUoddam,por- 
cello noftratiperfimile , velciturgraminedor- 
mitque in aquis vt pifcis. Eft 8c ferpentis genus, 
quod Hiipani Sonalla vocant ,accedens ad lon- 
gitudinem vnius orgyias , craflities ei quje haftse 
militari. Habethocgenusturaoresaliquos fii- 
per caudam , magnitudine nucisiugulandis go^ 



aliquando mifit Francifcus Toletanus oron( 
prope robur Peruanum, Sed id fruftrafuit* Ve 
fcuntur carnibus humanis , ut nos verveci 
nis. Hoium vicini Tovij captos holtes fuo 
ab humeris fufpendunt bajulantque , valid 
concutientes eos dum incedunt.Varacicum fta 
tura fere corporis altiore fint quam viciniec 
rum , dmneshominesprae febafbarica fenta 
te adco contemnunt , vt aufi fuerint icifciiJ 
riexSacerdotequodam : Siquideraipfi Chr: 
ftiani fierem , an eos eadem qua caeteios bi 
ptizaturus eflet aqua?Mabitationem ftabiler 
perpetuamque nonhabent. Exercentfihosft 
os in armis , cum vix rede ingredi didicerun 
armaautemfuntarcus , fagittae&clavalignei 
His dumadhuc teneUifunt, objiciunt captc 
hoftes,velut prsedam canibus , laudibus vehei 
teseos,quicrudeliflimeeos trucidauerinr. Vi 
que effcrentur magis, imponunt iUis nomir 
Carnivororum animalium Leones,Tygres, Li 
posque eos appellautes. 

A 



( 



P E R N O V V M & Si£ l(i § eV 
Alii quidam ex his popuIis,.vc terribiliores ap- 
fare.inc,co]oribiisinficiunccorpus,(ingnlirque 
plenilnniis & nouiluniis concurrcnces^incer fe 
Wuicfeinuicemculcrisoflcis , vcadfucfiaht 
adictusmDeilorecipiendos.Vendereacemere 
npud eos resluntinaudic£e,cum folo viuancfur- 
toatq;lacrocinio. Deducunc.morriio.scupla.n- 
(auadfepulcbrum , red&aduenienceshofpices 

ploiances excipiunci ita habenclacrymasin .po- 
teftare. ^ f 

IncligencBcirea bppiduSand^ Crucis Mon- 
tana:coluntagfos * nullumquealium foluunc 
Miipanis tributum , quam binaslibrascroirypii 
pro iingulis capitibus. hoc enim vicemaraenti 
fuie monetaEprsftac , nonaliteracin Nou?Hi- 
Ipania Cacao,in Pexuana Coca. 

DiutiflimcviuunthiIiomines,funcq; tempe- 
ramencioptuTii.Summaillisdeleaatio in vena- 
rionc&aucupio.Cfomedunc etiam formicas fri 
us,&caudas crocodiiorum.locuftas ferpencef- 
3ue,poftquamhisamputaueruntcapita,&abie. 
:cruncmceftma. Nudiomnespenitusincedut, 
:xcepcis muheribus, qus verenda folio arboris 
uit corticetcgunt , autharpaftoXyiino peran- 
jufto.Hoc tamen non faciuntniii nupt^.Hifpa 
J< tamen haccempeftateeos qui oppidum inco^ 
unc, adiuefecerunt , vt eodem prope modo ve- 
tiantur,quo nariui Peruani. 

^andofrigidiorannitempeftaseft, (quan. 
[uamomnisrcgiofuanaturacalida , nunquam 
^refrigic^isventisperflaturjautnonegrediun- 
irexxdibus , autticionemardencem calefaci- 
ndKuicaufamanibuspr^ferunr.Caputitaton. 
cnt,vcab vcroque latere capillos abradant, re^ 
ttisinverciceantiisiongionbLis. Aliimediam 
irtem abraduncaliipartem finiftram , alii dex^ 
■am , f, n c qui in orbem rondenc relidis in me- 
locapillis. Atuncauterahunctondendimore 
idicilie, monftratoie quodam Pachicuma , ob 
jam caufam S.cerdorem eum , quiprimus eos 

lcognitionem Euangeliiinuitauic, vocaueruc 
achicumam. 

Cum vxorespepereruncviri fein Ie<aum c6- 
onunt.faciuntqjomnia , quxfuperiusdeBra^ 
"enlibus commemorauimus. Numerare ne- 
-mnt vlcraquatuor,in quo numeroconfiftunc. 
'<^turiqu,nqi,i^anum monftrant, decem vero 
raq; cleuatamanuinnuunr. Difceftiiriab do- 

, cot deponunc ibi baculos, quot dieb. fe ab- 

'wrosreturAcvxorfiueisquidomiremanet, 
'guiis dieb.aufert vnum baculu , & fic depre- 
■"dit dicm reddicus. Vltra oppidum S. Crucis 
rfusone.ntem populifunt, quifua lingua Ga- 

''noftraBeIIaroresdicuntur,quic2terosom- 
s i apmos, id eft feruos fiue mancipia vocant. 
Ipanos tamen in aliquo precio habent , fabu- 
turq; eosabfefeoriundos. Iniuriam fi quam 
:eperunt,nunquS obliuioni tradunr.Vefcun- 
carnib. humanis omnium nationum , ^ fais 
lenpopulatibusabftinent. Domos praaltas 
"ire capaces extruunt,in quib.plures famili^ 
uldegunt, vnaqusquefeorfim , quanqoam 
^ointercedentepariece. Pertufolabroin£^. 



riori lapillum aliquera inferunc , fignum iiocam- 



que nobihcacis. lufticia: nc nomen quidem au- 
diuerunc. Prmcipes aliospr^cermihcis duces 
ignorant,Hifpanisarmarisno,permictunci6cre- 
difuashab.rarioues.vbifcrequingencadoteici- 
Iiavelfaraihsdegunt. C^odfieosarmacosad- 

itiiccanr,oporcet vt pauaadmodum fin.r,a quib- 
nthil mecuendum ficpericulr.fubmdeenim illis 
dominacionem in vicinos populos obiiciuc. Ad 
cecefinnim vigefimum milliare ab hoc loco ha- 
bicancChiquices , qmHsfpanorum agnoicunc 
dominmm.Notacudignumeft,quodl.nauaVa- 
raiorum incelligacur ^ Brafihenfibus,a Paraeua- 
iis,Garaus eorumq; vicinis , quod ingens eft ar- 
gumencum,dominatos illos oiim fuiTfe omnib 
hispopuhs:& vtis,quilinguam Latinam , Ara- 
bicamvelScIauonicamnouerir,propepcrvni- 
uerfum orbem noftcum commode p.ereptinari 
potefti.acquiidioma Varaiorum, Cufcairjm Sg: 
Mexicanum callucric, per cotum nouum orbeni' 
icerfacerepocerin 

TVCV MA, 

TNcer Chilen,Brafiliam,ParaguaiS,&S.Cru- , 
J-cem regnum Tucum^ eft,quod vlcraCC leu- ^ 
casexrendicur. Excurrenres Hirpanipoftoccu- 
patam Peruuiam in vicinaregna , quinq; colo- 
nias hiccodiderimc:SaIren,Stecum, S. Michae- 
istanum , &San(aiIacobi,poftrebo Gordu-' 
bam.SalcediftacabTalina,qu^vit)maeftterra- 
rumPeruanarum, miUiaribuscentum trieinta 
lex, qus via difficilis eft & t^ediofa ob defelum 
aquffi.Sita eft f^lre in vallc ampliffima^quelonea 
cftmiIl.LXXXIV.IacaXXX -PofthancdS 
vallis,quamCaIchiaquam vocanr,qu?a fepren- 
tnone mauftrumextenditurvlrraleucas XXX 
quam mukiamnesperluunt, &cordatihoiniI 
nes inhabicanr. Hos H.fpani iam i mulcis annis 
ir.itoconacuarmisoppugnauerunc. Poftremo 
tamen quidam lohannc s Perezius principc hu- 
lusvallisblandiriis&amicarationefub obedi- ~ 
enciamregisHifpaniperduxit , vtfidem Chri- 
ft-ianamreceperit. Cumautem Pereziuspaulo 
polteidommarivelletimpotenrius, exculfoiu- 
gobarbarus cumtotavalle rebellauit Hiipanis, 
feq;fuofque totis viginci fepcem annis inillalil 

bertateconferuauit.TandemlohannesRamire- 
fius profedus a Peruiua cum millepedinb. Hi- 
fpanis j equitib. quingentis & iagittariis trecen- 
tis finem huic bello impofuit.Scecum oppidum 
capuc eft quinquaginta aliorum oppidorum pa^ 
gorumq-. abhocadcentehmum & quinquaae. 
fimummilIiareabeftS.Iacobioppidum,fedes 
EpifGopi&Gubernacorishuiusprouinciicor 
duba fub eodem gradu fita eft , quo illa in vetcri 
Hifpania, aduerfo tamen , prsrerqua quod haso 
habethyemesfrigidiores &jEftates temperatio- 

res DiftatabChilemilIi.LX, dS.Iacobioppido 
CGXL.totidem a S. Fidei fano in ParaguaiL 

Oualttasregionis. 
Tota hxcregio pkna eft & campeftris, aere 
gaudes magis calido quam frigido. Mulrum hie 
fUuK , vndeHuuiifaeileexundantesalueisfuis 
E e i • cxe- 



'.,8 PoTENTlAHlSPANtCA ^ 

exeun^Ventil.icactitetfumt,vtarboresftirpi- cstens om ^ . ^ ^ ^ 



tuseaellant,cogantquehab.tatoresdefertisdo- 
roiciliis in antra & fpeluncas fobterraneas fe re^ 
cipetc VallisSaltenfisabundataquisauunlq-,, 
in q«bus vngens pifciumcopia. Aer tempera- 
tuslft&bonus,fivfquamalibi,agerverotecu' 
dus,&prataampla,vndemagnusibigregumar- 
mentommq; numerus. Territorium Stccanum 



borum,plamarum,frumsnciexEuropaillucde» 
latum plantatumqi eft,magna prouenit vberta- 
te&luxuria : quamuia£X^erientiacolonosdo- 
cuerit,l?tiusproueni(egetesinmontani$quani 
planis par tib. S unt in hac Infula fluuii complu* 
res, lacus ac fontes admodiapifcofi , prscipuam 
tamen amoenitatem & commoditatem incolis 




plana cft & commoda, Vt ibi per ampliffima ter 
Lumfpaciaiunaisquadrigiscurrusacpilenta 
trahipofcnc , ftnevUaprope offenfaautobfta- 
culo. 

Habitant hi populi in finib. Tucumenfium, 
qua inlongitudinemporrigiturfluuiuseiufdem 
nominis. Vtautemingenshicfluumscommo- 
dius tranfiri polTit, cum frequeribusmundatio- 
nibus alueum fuum egrediatur , videtur natura 
fpeciem quandam arboris creauiffe , quam bar- 
bari Zainam vocant. quarum tngens hiceftco- 
modita$. Craframagisfuntquamaltar, tatti^ 
gium lis Sc fadix non magna , venterkutcm hue 
truncus fatis capax , mcdullaplenus molh & tc- 
nera,cumdarocortice , vnde propefinelaborc 



tium uigis,in aiuerias raunui partes 
na n. ad orientem , ad occidentem properac At- 
tbunicus : UCthus Septentrionalib.Nrfiw mendio- 
nalibus mifcetur aquis: fic, vt quadripartito In. 

fula diuidatur. 

Eft&inhacInlulaCauernafubtefprKaltum 

montem , quaisinotientemSolem vergir, di- 
ftansamariD. paifibus ,cmuMngrea..s itaana- 
turaf^brefaduseft , vtPortfleingentispalatu 
repraefentecinteriuspercipiturStrepitusimpe- 
tuofi cuiufdamfluminis , quiraptdointracon- 
cauitates tcrras curfufercur adquinquies mille 
iaitus teii ab arcu.Qui propius accedunt.obfur- 
defcunc, nectam celcticer recipiunc auditumj 
haeaquae poftremo ab lacuabforbentur. 

Eftpraeterea in Banoiaingens lacus,Indi Ha- 
guigabon,noftri mare Cafpium vocant.-isinnu- 



nciii,cuu.«v»wvv,.w— , ---.i > itietisvndiq',fluuiisaudus,nuiquamtamcncx 

excauaripoflUnr.Hineconficmnturfcaph^fin- ^^„^^i^,^,,l,«erarur,fedcan.cul.sabfofbemr! 

gukafolidoligno , multorumfanchominum ^"^^^^i^^-i,^„,iscreditur.rupeshafcefp6 

wpaces.PrimusquibancAmerlc^parremde- nauavan^ L.. 



'"•f '""i"" ">. , ' u(\n^^ siofas per fubcerianeos meatus Maris aquani 

texitfuirSebaftianusCaborius,cumabOce^^ ?ecmere,quodibidS mukitudomannorumpi 

no AquilonarieoappuhfTer. Hunc fecun (unc rc^'^ »H „ r-in,..;.,.i.,f.A- 

ahidudloresHifpani , inprimis ETidacusRoyas 



profeausab Peruuia,&ahi. Oppido prtecipuo 
nomen indiderunt verae Fidei:hoc fequuntura- 
lia,Aflumtionis.S.Ann3E,BoniActis,S.Spiritus, 

& S.Saluatqytis. 

UlSPAiHlOLA msVLA. 
\. Antiquumhuius&otiginalenomefLiitHay- 
ti & Quifquaia.Vcrumqi mutauere Hifpaniad. 
uentitii,&proprimoHifpaniolam , profecun- 
doDominicamdixere,apr?cipuoquodibicon- 
didere oppido. Ambitus Infuk putatur leuca- 
rum CCCL. fiueroillium MCCCC.Longita- 
do miUi. D. Laticudo pro Sinuum & Prom5co- 
riorum ratione vaf ia,vbi a.maxima C C C mil- 
liume{t.MediumInrukaba:quacore diftatgra- 
dib.pene XlX.formaeius oblonga, protendituc 
enim aborienteinoccidentem. Vrbium praci- 



icium inueniatur,&aquamaris falfugineinfca:: 
toramuricatafit. Aliiinfuper quantumuismi' 
noresin haclnfulafunr falfi bcus.Vlrra fupraii 
dtos lacusinges etiam Fluuius inMate falius de 
currit,quancumuisdulci8aqu2einfini£is nuuli 

fontibufq;audus. 

Auri & argenrifodinas infupef habet hacc In 
fula,aiuntque vulgo,montes Cabinios aufo fu 
pra modum diuites oeculere venas. Gignit pra 
tereafaccari vim ingcncem, vc & Cafiae , & Gir 
giberis,& Maftiches , & Ligni Aloes & Cinn; 
momi. Ante Hifpanorum aduenrum tna tant 
hicerantquadrupedum genera , nuncimporc 
tisaliunde animantibusita repktaeft , vrex( 
pcUium & coriorum magna vis quotannis 
Hilpaniam exportetur. 

MoresitlcelarutH^ 
Eft h«c gens naturae quadam inclinatlone i 
cio & ignauix dedita , inccdunt prope vniuc 



puaeftS.Dominiciadoftiumfl.Ozama.fedcE ^ ^ ^ 

pifcopi &Vicar ii regii nobilis.-ctt & hic fuprema nudi.ViuunCq-, potiflimum eX pifcatione. Ant 

Curia& tribunaliuftitise.Sunt in hacMonaftc- ^uatn Chriftiana FideimbuerenCur , credcba 

riaquinq-, magnaecelebritatis. Oppidaminora fummum quendam Motorem omnium reru 

funt S.Iohannis,Meguraa,PortuSPlataf,p0rtus ^(f^^in cateris pudendos errabant errores.Po^ 

Regius,Cauana,Xaragua,cumnOnnullisaliis, ^^^^^ cannas faccati ferace«anoftri$ homini 

quaeomniaoriginemfuamdcbentHiipanis. " i---^-. .>( 



^ALITAS EIVS. 

Aer hic optime temperatus , vbi nequc vUus 
frigoris neq; caloris cxceflus, quaquam infum- 

miratibusmonriumrupiumqjgelufitinrenfius* „«v/vv.v.w.vw... - 

ArboresvtplutimumperpetuSvifent.6ftqipr? Ia,haberqidMetidieobieaamIamaicam.^| 



acceperunr,multas extruxerunr moJa^ atqi ol 
cinasadeam rem , faciunrq; quotannisnone 
guumindelucfum. 
CV3A SIVB IT^SVLA FERDIN^NDI 
Adoceidentem Hifpaniols fitaeft hscln 



^erNovvm Orbem Srv Indiam Occident; 
guiidoej abortuinoccafuextediturad.CCC, M^r.c 

obporcum fluuiumq;propinquum. Cstera op- lepeiniDeantut 
pida non fatis populo frequenria putancur , ex- 
cepca Hauana , vbifiequentiffimuseft nauium 
accdlus. InSi lacobioppidohabitatEpifcopus. 

Oualitas Regionis, 

Reperiuntur circum hanc Infulam plurima 
breuia fatis periculofa , funtque ab ea parre qua: 
mfeprentrionemvergic , vorticesaquarum& 
:liarybdes noxiae. Ac qua Meridiem fpeaat co- 
rum hctus obiedis horf et fcopulis ac ru pib. Re- 
;io afperaeft,cxceira & montofa, multos tamen 
iabecauriferosfluuios,quorumaqueduIces& 
Jotuiaptaefunt ; vt&dulcia&falfaft^agna fre- 
luentia. Monces ramenta auripra:benc, &fa- 
)ulumf]uuioruaurifegmentavehic.Habech2c 
nfuia Vallemquandam interduos monces ad 

luoaurcriamilliariadeduaa^qualapideosglo- c ' • Y 

'osproducic tanto numero,vc quismultas inde n f '1'"'^ M^-^g^nfa InfuIa,aIio nomine 
auesonerarepoffir. Hi^naturaadeoadfphjE. ^-"^^^^^'^''^^^vbifuperiorib.annislargaMar. 

irorundifadtifunt, vtnihilcirci- ^"^^"^'-1™ Flcatio. Incob omnium harun 



CANIBALVM SlVE CARlBARVM 
Infuki 

Appellantur hoc ndmine omnesilblnful» 28 
qu?duphcivelurordineextendunturaborien 
tah& mendionaliHifpaniok Infukhttorere- 
eta exaduerfo continencis. Maidr illarum pars 
habiratoribusdei^ituitur : inrereasautemquK 
habitantur,princeps eft Infida S.Iohannis , vul- 
go a Portu duiite cognominata,priu s Borique 
nadi(aa , qu^ab oriemehaudproculdiftatab 
Hiipaniola. Infulainlongitudincporrigiturad 
L.pene milUn latum patet X V I L maxima laci- 
tudoadXVIII.miIlianaGermanica accedit, Af- 
fluitfriigib.fru6i:ib.animalib.pifcibulq;,necde- 
ftiruiturauro:lignoaut^Guaiac6hiciafianeen, 

comium- Eft nunc in ea vrbs pr^cipua S. lohan- 
nis,oprimo gaudens Portu. 



icam lormam rorundifadti funt , vt nihil circi- 
o poUir ab artifice fieri rotundms. luxta Porcu 
nncipis monseft , a quo Bicumen fluic apcum 

auibusftipandi&SerpentuminhacInfulama- 
)r quam in vicinis copia. 

Moresincolarum. 
Ante Hifpanorum aduentum folebant hi ho- 
mcs cicurare ferpenres, eofq; in dehciis habe- 
.•incedebacferenudi, vt&rhabiratores Hifpa- 
ol^. Narurxbenignicaceconcenti omniain 

>mmunepoffidcbanc,finequeIcgibusredum 
3numq;colebant. 



Infularum colorefuncfubfufco , capillitio bar- 
baq; ranffima, crudeles & Anrhropophagi V 

tebanturfagittisvenenoinfccais.Scaphxiliisin 
v(uex,gus,quibusCanoisindiderendmen his 
vicinargdunrliccora. ' 



SE^FNTVR EA ^AB G E- 
nerattm circa nomm orbem conftderanda -ve^ 
nium^dr primum de munimentis eius 
&roboremilitarii 



lAUAlQA INSVLA. 

rer?vm?^.V''°^''^"^"^""^^o"nt'^wm Pp.fenciaHifpanontregisinhocMudi 

i^lV; , .^'^'^"'•^^^efJ^^cabOrtu .'P^^^"'°"«"magnaeftarq;valida,vr: 
"panioiam,ab Sepren trione Cubam,a Meri ^^rmm metnerp nnn ^^a;r „ j„u . r 
e Infalas S.Bernardi & Carthagen^ , ab occi- 
•n tecoritinentemlucacani^&Fondurs. Por. 
,Kur,nlong^„dinemadIeucasLV.]acicudd 

be .rcuerXXV.vtambitusconftituacCL.. 
^t^n^^r ""'''^'^- h^f^^^^f^^-^SeuiIha & 

'ftana llIapr^cipuaeft,habensAbbat,am, 

Xr.T; ?"'"^-° S^^^ ^^^^"^ Marryr 
da us Cd^ ^^H^^^^s Infulas 

dacusCoIumbusChriftophorifiIius,camQ' 



^alitas terra & dimtix. 



ihemi- 

. i. b"" -"•"'vj, vrtuua, viaduer- 

larmm metuere non poflir nec debcac In plerif- 
que enim prouinciishabeiHifpanicaftella que- 
dam atq; loca munitiora , quib, oftia fluminum 
& portus marinos obtinent , adifufque maioris 
momenti : & vc vno verbo diqam , omnialoca, 
qujE addominationisconferuationem faciunt, 
qusque ferociores populos velut iniedto od 
capiftroinofficiocontinere pofliint , egresie 
muniuerunr.Ecab Oceano quidem Auftrali,n5 
eft cur vllum hoftem metuanr, quiillis multum 
incommodare poffit. At circa littus Aquilonare 
ahquandoabAnghs Batauifqueinfeftati fuere, 
qui Piraricamexercences , circumlittoranaui- 



!^egioh£cgrataaerisfaIubrirate&temDer.V S"''""'"'^"^"/'P°P"'^"r"oppidamaricima 
'dec,adaiod\„.q;fercihseft rtm^^^^^^^ au e.apientesH.fpanicasnaues. Infignepr. 

-"s alat ob eximiam pabuh pin|SneS rxXY vr""7 p'^""r"'T° ^N.C.M^^D. 
ontiumvberrimorumcopiamUqdbu Id Jif ^.^^^^•^"^"'^^^'^^""^'^"^DracoEquesAn- 
^r. Ferrur etiam habereauri^enaf GoffiSn' ^ V T^'' Hifpaniola Infula 

^amodumfertiliseft&faccaro F?uut& fX°i^";^'^C-^5^S^"^--Terrafirma. Sed 
'busabundat,aquibuspIurimumfupDed^^^^^ J.^^ AnglorumaudaciaefFecir, vtHifpanicau- 
lum. ^ ^ unmumiuppeditat tioresredditi,qu,cquidinOceanumAquilona-' 

rem porrigebatur,melioribus muniriombus in, 
Ee 3 accef^- 



1 



POTENTIA 

aecelTam tedderent. Inrulas enim , quae magno 
numero Nous Hifpanis pi ^tenduntur,& veluc 
muras quidam aut vallum obiiciuntur.inaccef- 
fasfeceruntmultisbreuibus , vndc periculofx 
acrapidsSyrtesortErunc > inpnmis vnaquae 
imraani fcrturimpetu , ingreflaSinumParien- 
femjVbi appellatur os Draconis , qux inter Mca- 
taniam & Cubam tranficns , redit intra Cubam 
^ MucroncmFloridae,tanta vi,vt nullum naui- 
gium€am fuperare poCit. Adh«c incomraoda, 
li venti contrarii accedant,&caetera qua in ma- 
rioccurrere folentpericula, non leaera metum 
iniicientiis,quicircamhjeclittoraertantes,in 
poitura aliquemfe recipere fecucitatisergono 
audenr. His naturs beneficiis non concentus 
rex Hilpanus caftellum excicariiuffit firmiiH^ 
mum in infula Veracraci pcopinqaa, quod op- 
pidum eftinlittore Mexicano : iremqae aliud 
in Infula Cubae regione continentis Floridae. 
Prius forcalitioim impedit hoftes, neinGommo-r 
daSyccium euicare poirin)t:pofteiius , ne illis ai 
fuum Commodum abuci cjueanr. Adiici infu- 
periuilic vrbi San^aiDominici fortalitium lon» 
gcoptimum, qusEVrbsabiplaNatucafaaa aut 
ftcu6ta videcur , ad obcinendum maris iliius do. 
minjum , adeobonocommodoq^ locofica eft. 
Et quemadraodum Italia ratione fitus ab ipfa 
natura videtur conftitutadominaMaris Medi- 
terranei : ita Hifpaniae forma& effigies loquitut 
ipiratqueimperium Occani : accedente natura 
& temperamento Hifpanorum, quodita difpo- 
fitum eft, vt omnium cerrarum ^ dimatum ae- 
, Jemfinenoxaferrepoflinc. 

GubernatiocmHsH^omOrbiii , 
Suftc Dmnino in coco ilio oppofito murt di 
HemifphsrioProregesduo : priorNouseHi- 
fpanis , quirefidetin famofaillavrbe Mexico; 
pofterlor Peruaniregni , quihabitatinoppido 
Lima. Pofterioris caraenmaioreft audoricas, 
non folum quod lacius pateat ipfius prouincia, 
fed 8c quod poflTit pro atbitrio (uo de feudis &£ 
commandaturis officiifqae ftatuei e , quod Pro- 
reginoua Hifpanix non permittitur. Prouincia 
tamen Mexicanaeiufque dominium pra£fercut 
Peruanjehisnominibus : quod viciniormulco 
fitHifpani£e,quodvrbsMexicanaincerpulcher- 
rimas referri mereaCur, quod incols eius mulco 
finc duiiiores.Pra£funr in tribunali iuftitiae fena- 
lores fupremarura Curiarum , qua quinque 
funt per NouaraHifpaniam t Mexicana , San- 
Dominicana, GattimalenfisjGuadalaiarenUs & 
Panamenfis.In Peruuia totidem: Liraenfis , Im- 
perialisinChile, Plarenfis, Quicana, &adFa- 
numS.Fidei. Abhisfupremistribunalibustam 
Hifpani qUamlndiiuspetunt , nequeabeorum 
fententiadaturprouocatio. 

Hifpaniomnes (exceptoMarchione Valle- 
cnifi & vno arqueaitero praeterea ) terrasac 
dominia fua feudi nomine obtinent, quibus ta- 
nich duntaxacfruuntur clonec viuunt ii qui pci- 
mitus accepecunt (dantur autem fere iis qui oc^ 
cnpauerunt ) eorumque filii primogeniti , vel 
vxorcs j fi haeredibus mafculis deftituantur, Ac- 



HrSP ANl C A 

cipiunt hi a fubditis.qulbus (Jominantur ,binO» 
coronatos mfingulasfamilias; ipfiviciirimob- 
ligantur , conftiiuereiisfacecdotes,quiobeant 
munia Ecclefiaftica , populumque in fide ac vita 
Chriftianainftituant. * • 

HabitantHifpanifere feparatimablndis» 
iUis fereinoppidismaenibuscinftis degetibusj 
qu£E ipfiaedificauerunt , formafcrequadrata, 
cum fprofatisamplo,plateifque dire<ai*S!hisve- 
roinfuburbiiscoramorantibus , autvcteribu# 
pagis mapaliifque , vbi omni ftudie incumbunt 
rei pecuariae & eruendo metailo. 

Vbibseredes primi feudatarii raottui funt< 
beneficium caducitatis iure ad Rc gem reuol" 
uirur, vnde fit , vt terrs & ditiones m ^ioris mo- 
mentiimmediateadregempe;tineant. Nocatu 
autem dignum videtur,quodii qui terras & do- 
minia feudinomineobtinenc , ferenunquara 
paupercatis limites transgcediantur, auc fexagc» 
fimum vicsannum.quod fi acGida|i|interie$ra- 
riores refercut. Mulci multoties conati funt, vt 
terras & feuda iila redderent propria , perpetua 
atque haereditaria, eoque nomine ingentem ati- 
ri vim obtulerunt CaroloQuinto C^iari &Phi- 
lippo 1 1. At reges veriti, ne Tyrannuli ifti mife- 
ros Indos crudeiiter & auarc habitos, perpetuij 
confuraerentlaboribus , eorumq-,medullasei 
oiribusexhaurirent > accedcntectiamrebellio- 
nis me tu;vc au t€s eorum pecicioni patefacerent, 
adducinunquam potuerunt. 

Modus ngimmis Ecclejiapci- 
HabetNouus hicOrbis Archiepifcopos 
omninoquatuor, Primushabitatinoppido S- 
Dominici:fecundas Mexici-.tertius Limsiquar- 
tus ad S. Fidem in Nouo Regno* Suffragantut 
primoEpifcopicres:Portu-diuitenfis,Cubel!$j 
laroaicanus. Mexicano fubfunt Epifcopi dece: 
Tiafcalenfis , Guiaranus , Mcchoacanus , Xali- 
lcanus, lucatanienfis,G)penfis, Fonduranus 
Gattimalenfis, Nicaraguenfis , & ad Verara Pa 



cem. Tertiusfubfehabetnouem fuftraganeos 
Cufcanum,Piaten(em,Quitanum,Popaianum 
Panamenfem , Tucumenfem , Paraguaienfem 
Imperialem & Conceptionis. Archiepifcopo 5 
FideipafenrhiEpifcopi:CarthagenaJ,S.Marthi 
&S. MargaiitsE. OrdinesMonafticosin nou- 
orbereperics quinque. Francifcanos , Domin 
canos, Auguftinianos, lefuitas , & a mercede d 
6tos. Sunt & hic nonnuili ex eo Carmelirarut 
genere,qui nudis incedunt pedibus . In vniuei 
fUm put^ntur efle Reiigioforum ad quinqu 
millia.CuratipotiflImum(vtappellantur;funt 
quatuor ordinibus,Trancifcanis, Dominicani 
Auguftinianis &a mercede dnais:pluriini tair 
e Francifci fodalitio. E lefuitis curati nulli pi 
tantur , praeterquam in regione lulienfi. HaD 
tat autem fere curarus commodiflTimo fii'? luri 
diaionisloco , qUsealiquandofatislatepate 
hincemittitinferioresfuosindiuerlaloca,vtc 
cant Miflas & populum in myfteriis Chriftian 
inftituant , cumq; pauciores finr quam proan 
plitudineterrarumfecerdorcs , permifitPoni 
fex Romanus , Vt Sacetdos bis in diem MilTa 

dicJ 



PtR NOVVM OrS8mSev iNbtAM Occlfi»»* 

cantar.,pr«erearatloncmS r^m '^^^^^^^^ 3 ^ '"^f ""^' cogitat,6nesfl,as^ 

plantandiatboreS,,d.ficandid::ros^oS o 

focialernv.ramviuendi.Hincfa<anmeft,vtbar- vicin^rBrafS^ 

barae iILt a.-nres , Cum tot difciDlinas 8r tLr^ n? i ^/.^'^^'^"''^^gentes nullam omnino vel 

bo.UabordinisEcdefiaS cit£ bS cc """ll^^ t'^-"-«g-"o„em Wr.t. 

piflcnt , eosamarent quam maxh«e V au em bere ..^ f '"^ """"'"^ "'''^' ^'•^"'d 

luucreivaCarereaepoffitCuratus accS^ f n *'"""'^"°^'^"'^''^^'°P^"eteu, 

^reg.quamafeudat'ariishoSm'ftp^^^ d v^e^ZS ' -^f^^fi^,adh.rere 

quooum feipfum tum c^terosquicall^ii fc inSllffl ^'''^^^"''''"^^ 

»nr,aletepoffic. ^ ^''5''f"^,^"spatet:quiquamuisneq5Deum 

duinuiroampiioiemlummampauasann s Quihabitabanrr.Vr-, «: ■ ■■ 

'dfcendennr:Archiepifcopusenim Mevir.nn. , ^'^'^^''^"^'^''^'^V-CruasmMonteop* 

-rcipit fing.lisannis^x7v riiSonar fci^""'^""'' t,e,pfiqu,dem idolacoleret, 

^imenfis X X XI V. Epifcopus CuSnus tX ' fu d W ^'"kP'"' ' 
^echoacanusXX.pLufisXXVlX^^^^ 

^VIII. i.^itenlis e",ra^nt.Loquebancur&conuerfabantur cum 

Ad Communionem facrorum Chriftiano. eiUonol^^^^^ P?^"^^''" 

"nilnditarde.necnifipofteditaprobiratsfpe ''"'/^^^^^^^^^^ 

im>naadmiffift,nt,&LioreqE?umdif "^^^"d.banr frndusrerr^guftare , nifiprius 

-;l-einregnoP;uano ^^^mS^^^^^^^^^ «ennlur ^ uf: ■^^c"!'^ n ^ "^""^"^^^- 

cihus tamenadrecipiendosordines Ecclefia- tinn. v m quaminyena- 

:icosadm,ttunrur.quodnimi.pronifinfade ^ ''"''"^'^"'^^'^"'^•'"'P'^^'^'^""^ 

netarcm,quodq;raLdn.oXm7udlnc^^^^^^^ "bancviram.AtVarr.i vicinieorum,^ 

)fophi^nedum ebusTheoloeic s f'/^'^^°^"^damannitemporeprorfusepGte. 

Inquifitio de Fide duobus od fJa habet rri T''' ""t^"^ ^^^^Pf'^^^' ''^ ^X^^^^ 

unali.:apudLimamXxicum.IniifXn v^^^ ^ '^'^/''-'''^'^«'^ditisfal entesgeftib.ig^ 

ibus fun^roridem AcaXrn X S ^d,^^^^ ^^«'^^^^^•''-'ocanresqucndam Cendiru,d%uo 

-faha. Opusautemfuit cura.^dihgl^i Tn Tr^:"''"''""" 

)nuerrcnd,s ad Chrift,anifBum Indis tam n n! r h i ^^'^^«'^'^'"^^'nuios falrus 

eruano regno quamNouaH,rn .^r.nln T 1 u'' "^.^^^^banr fupcr prunas candentes, 

^^oAnI^LxXXIV^^^^^^^ f-'-bant(erpenresfinevl£tamennoxa.Iid| 

cnlis conuoc.ua Synodo ProuincSete;^ T ^^'"f"'" g^"^'"^ "ot^erant , quo, 

.i.c.vttypispubi.cis'derctibe;:Xmlir. 2^"^^":: LTrdlff'""'!.^^'^ 

ituend,IndosinreligioneChriftiana add.rn / ^^''^^'^^.'^''^^'^'"^"P^moduauguriis. 

andato,vtomneseaierenrur S 0^^^^^^ r 

errorum & varieraris caufam. rLanTf eL^^^^^^^ vn.uerfum omnes Pe- 

VfrhislncoU ""^'^/""irnumqjmoderatorem, quemipfiVi- 

Inpericu!oantaduerfir;ealiqu.conftituti [^.^^f/.rPf "^bac,&Pachacamim,&p'acaa- 

"bari,lli,oculostamenadc^lut^attXba«^ ^ ' ^'^^^^^'^^'"^^^^^^^^'■^•Vei-boautc 

^b;areau^illiccftendetes.quiromne^^^^^^^ rKrnrnr^f^r"^'''^^"''^""^^^^"^'^^^'-^ 

oderarurprouidentia Noneftauremmirin '"^'''"'"'^•^^'^"5^^°<^'P^^^emporeDeumdice- 

» q^oSDcum verum &fu^^^^^^^^^ ^5"ouerunt,nifivocabulovti vehntHirpanico. 

ominum non cognoucnnt cSrfi.nm ^''T^^l' °'"'^'^'^^ difficulter ipfis peffrcade- 

i»meorum, nuosSrermN^^^^^^^ «Poffif'eirevnumverumfupremu«iq-,Deum, 

^-"•t. SicqirmSpoZ^^ ual^m^^ 3----vllumal,umJiuodpoL-iusta: 

"■.l^illamDeicognirionemapuSGenH "'^"^^^''^"^^^^.e^e.it. Fatendumtameneosfu- 

claciorem vel 1^^«°"^^^ p out vd ^AT '^"'''T^^ ^"^^- -^"^^ 

'g>usvelpropius abfunrrbvfure£frr!w <^^^^°s,qu, vnifummoq-,Deomultos fuccen- 

'^rtutum^&Cahu.r ^"'^'^bantalios,iifq^furta,& nullunonflagitii 

SuntauteminreromnesAmeric^bonnln. f ''l"^'^'^"^'''^^^^^^^'''^ ^'ce. 

:himic« nou^HifpanijrquXSh^ J Indi nemanimum quideminduxerunt : fed 

"eslongc barbariffimi VtrK Xm V^^^^^ K I "5 "^" P^^'^'^^""^ <^ ^dmira- 

finecap.tc,fineIegc,finevllaau.hta:isfor. Poii Vuaco^L Pe.nXnetabanturAftr., 

£e 4 cum- 



^ P 6 t E N T I A 

-ciimq; huUius fy aeris fe fnf.gts e^evat viv-cus <aui 
Sohs recundumhuictribuebant locum : vt ter- 
tutm illi , qaem fingebant caufam efle pluuiaru 
& c^Eterorum meteororumf mprimisautem co- 
lebant TonicruiDeum fiue Alcitonantem , ob 
terrorem qaem hominibus incutere folec. Per- 
fu.fum inluper ipfiserat.effein c^loomnia pla- 
he ac eaaem a riimalia,quse in rerra,ita, vt liorum 
•aeneratioabillisdependefet.haberequevnam. 

duamq; animahs fpeciem fuam pecuharem ftel- 
lam,qLi£E ipfi dominaietur^quam 6c ideo dmmis 
brofequebanturhonoribus , vtfiamma man- 
fuecumeiTecacvnle , aftrum vircixtefuaid con- 
feruarct, fm venenaturo noxiumque , ab ems VI 
nocendi homines conferuaret. Quoties noua 
Luna adepta ktmintsaHquid in cornu coibat, 
Varsi eam adorabant horrendis cum vlulati- 
bus &ab:Lirdo corporismotu , vtabipiacer- 
tam mutendiab arcu (agitras adipifcerentur fci- 
entiam , quodeoruro potiirimum eft exercitiu. 
Deformabant variisincifurisbrachia , femora- 
que cum cruribus, dicentes hoc miiltumad ce- 
kricateracurfusfacere. Combidretantiam an- 
teammaHa,quorum fmgularis pernicies: in ho- 
lum cineribusfe faaisvulneribus volucabanc, 
vc eos plaga hians combiberet Muheres eciam 
gcnas faciei , brachia & femora cultehis ad or- 
mtum , vtopinabancur,incidebant , imprello 
colore csruleo , qu2 notse nunquam demceps 
deleriporeranr. , i r /- ■ 

Chiani popuU (unt vicini oppido S. Crucis 
inMonte.hid!uidunt,vtnos,amuiminduode- 
cim menfes,dicentesvnicuiqueceitam pr^fide- 
] ireftellam, quamadorabant , certifque venera- 
banturfacrificiis,pr?fertimiismenfibus,qmbus 
fruges colhgebant. lidem velut augures magna 
fuperftitione obferuabanc cantus auium , nec 
' - fatis dici poteft , quantopereabhorruenn^ ab v- 
iulatu noauarumbubonumq-,. Quemh torte 
audiuiftent , fenioresarrepcisarmisadeumlo- 
cumconcurrebanc, rogancesauem,vtfineno- 
xio prsefagiodifcederet. lunioresmrereacum 
muHeribus domi defidebant , ne participes fae- 
rcntfiniftridminis. n.r • 

Peruani autem ( ad hos enim vehic poftlmii^ 
nio reuerciiBur ) diuinam vim etiam xenx tri- 
buebant,& Mari,fob nomimbus Pachacuma & 
Macamoca , vc & Iridi , & omnibus omnino re- 
bus , in quibus magnum ahquid & admuabile 
eminebat:arboribus,raontibuSirupibufquee- 
ditioribus : iidem colebanc maioresfiuuios , 5^ 
ex animaUbus Vrfos,Dracones,Tygtides, ne ab 
iis detrimerici ahquidacciperent. Iterfacientes, 
proiiciebant veterum fragiiienca calceorum, 
eaque offerebanc mo ntibus r upibufque , iphlq-, 
adeo viis,vt facilem & expeditum largirentuc 
tranfirum. Pilos a fuperciliiseuulfos conlecra- 
; bantSoh,montibus,ventis,ahifq-,rebus,quaSa-- 

liquopa6tomecuebanr. _ , 

Guacauilcarum gens offereljat Diis fuis den- 
tes.qui forteoriexcidiirent.Cufcanimagnoho. 
riore colebant vulpem,quarii inGuaca fiue tem- 
plo fuo habebant.In oppido'Menta, quod haud 



HiSPANICA 

procul diftat a Portu veterladorabant Sraafag» 
dum inufitatse magnitudinis & pulchritudmisi 
huic commendabant vitam famcatemq-, (uarai 
oblaciseriamfacrific.is.CaflamalcariimDeora 
luof um numero habebant rotundos quoidam 
lapides,ouaU forraa, aliofq-, multo maiores.vte- 
banturquepeculiaiifuperfti^tioneergafontes& 
fluuios;iauantesfefingularib.adhibuisceremo- 
niis ,prxfertim fi morbo tcntarentur. _ 
In reaione Cinaloa,qu2 eft vltra N ouam Hi- 
fpaniam^IvnumagnofccbantCreatdremrerum, 
quiomniafuoregeretarbitfatu,exceptohomi- 
ne adhuncenimnonextendebanteius domi- 
nium , neliberashominisadtiones emsmanci- 
parentobfequio. Corporamortuorum velexu- 
rebantnulliscumceremoniis,vehnprohmdas 
foflasabiiciebant.MechoacaniaUqnamcreatio. 
nis mundihabebantnotitiam , &formanonis 
hominis aUmo terrs.itemq; de diluuio , quan. 
quam hoc poftremum ipfis commune tuerit cu 
Peruanis &Brafihenfib.quiDiluuii hiftoriae rni- 
ras ftohdafq; adfuebant abfurditates.Diis csele- 
ftibus tribuebant creationem f erum csleltium, 
qusfupra nos.terreftrib. vero terreftrium , cre- 
debantq; comraunem quandam Matrem Deu, 
vc GrsciCybelenfuam. Nulheracapudipfos 
ars,nullum exercitium,quod non haberetpecu- 
UaremDeum faum.-putabantur a.Du ilhnon ei- 
fealii , quamviridegentefuaprseclaremenc!, 
qui poft mortem fuam apparuifl^enc fuperftuib. 
nuainrc miUcfraudesdiaboU interuemebant. 
Dcfuperptioneeonmcircacadauera mortuorum. 
Solebant Peruanimagna &exquifitacu- 
raconferuare corpora defundorum regum iuo 
rum.qusinvrbeCufcoitaeranccondica , vtu 

peculiaribus effent conclulaficelhs , a ducenci! 
& amplius annis.Thelauri , quos defunaus In 
gacollegerat , deftinabanturconieruaciomde 
lubri,in quoregismoiruicadauerefatreponc 
dum,vt indeviuerent,quimanib.eiusexequia 
aut rem diuinam facercnt. Mos iilis regib. erai 
vt Viui etiamnum fibi ponerent ftacuas lapi 
deas ,quibus idem habebacur honor qui ipfi u 
ai,fiue is viueret, fiue viuere defiifl^et. Cum bel 
fuminsruiflec , autniraiaficcitasfruges exedi 
fet,porwbantuf in publico ftatujc iliae, ad imp« 
trandam vel pluuiam vel viaoriam , non fir 
folemnib.facrificiis. Inoleuerataucedeteftai 
dusillemosapudMechoacarioS,Peruanosv 
Cinofq; pOpulos,vtdefunao viro vxores eiu 
vel fili3E,& ferui quds prxcipue amauerat, fim_ 
interimerenturiautvnacummortuoviuideh 
derencucnefcil.inalteravitamulieribusferui 

qUe deftituerenf ur. Occidebantur auteni cai 
tantes&tripudiantes/elicesfeexiftimantesn 
feri illi,quibUs tale geflus mdf tis contigiifet. 

Accidebatquandoq-, , vtdefundbolngaai 
raagndaliqUdPrincipe,domeftiGiautfamiliar 
eoruiTi , qui in rnonumentis regiis locurri hab 
re noB poteranf,defoderentur in iis locis,mqi 
bus rex,donec viUerecverfari foUcus fuerar ft 
quentius , fciL vtrexpdft mortem fuarn viita 
moreillictranfiens , eorum vtipoirecferuit 



P£R NOVVH ORSEM SiV iHbrAM OcCIDENr 



Jnexfequiis Ingariim facnficabjntLn- edam 
Wnres, & fa crificipingebnnteomm rjiigu: ,,efa. 
ciem,dii.'h lineaab vniiauricijl^.ada^rsram. 

Qu-^d f]c].iis^:>populo obiiirt^u'eni funm^his 
terevrebanturntib. L-,^ponebantrepulcrovai 
riacibananimgenera , inferebanrqueaurum, 
argentum,ahas respreciofiorcs ori eorum/mui 



£Rantin Peruuia Templa qu^datoti regno 
■^commun.a^aIia veropacticularia,pro fiog,° 

l>spromncns.Exomniaatemnume.orriae? 
c^terrscelebnora. Pn.„u,^,d ^,^^^^ lJu! 

can>Hifpan,cam d.ftabatab vrbeLima , cuius 
radera adhuc teftantur ftrudur^ ampliffim^ 
magniticentia; ParU 



fte, vrad hunc molim excuin ornatiq,- ad altera hoc oco D ah "onien fu.r. In 

jrodtraKvitam.perruafi , animasm^orlrum qmoracubmdi^ refponfa dabat Sacerdotib. 
^inc,ndeerrare,necj™nuscalore.frigoi-e,fid TfXolZt/t^^^^J^^^^^f''^"^ ' 
.cf.metcntariquamlfuoshomu:es:lobhac ratn capite oS^^ •' 
raufam celebrabantcorumanniuerfaria , offe' reTaSn i h ^^"7'''"'^'^^ ' turpiterfege- 
■t^ntcseisdiuerfosabosveftefquerecem^dc- itr^U '^''u''''/^^^^^^ 
r.risrcihcctprioribus , quasm^ortu "nV mlnus ^^T^^^^^'-'^-- -"^1-- : at 
ohannesdeTurrcvnuiexordinumDuaoX Tol^b^ZT '"^^ ^^^^ 

.usConfalui Pizarri , aperto Magnatis a icuius AlterumT'' 'T"" 

T"icro,exrraxiircdicuurrantumtherauroru quod ve^Lr pTnyh?^ T '''i?"' ^^'^'^^"^^^^ 

cmatcn.veft,ari„vtpredumeorumadquin! rTnfomlS ^^^^^^^^^ 

«aginta mill.iacoronatoruaccederet.Mechoa aul cnlT ' ? r """^ '^'^^^ «m> 

^ni, cumdefunaosnonfoluminal teVoln nanon f "'n^^P"^^!^^'''^^^ ^'^8"° 

ov,uere,fed&afdem,qurbu.inha vtaTxcr oSenr^Jrf^'';'''^"'?^^'"^^^"^^^^'^"- 

irusvticrederent,haudconrentidevi<au&vc- ProulScerd f"''''r'^'^^"'^'^^ 

ibusiisprofpexiife . etiamarma& exercitio L ITf! '^^"'^""'"'"'^'•'b^ 

m.iIloruminftrumentaapponTLnt;cu£ iririr'"^'"'''^"^'^^^"^^- V.febarur.bi 

^"d Manes/eobleaarenf.^ PutohocilluS hdo !f,r^"^^§^"«^ft^^"a^>oJ'sexaurofp. 

oets; ^ tonocmudelt Udo , tantoarnfiaomorientem conuerfi , vc 



' "quAgratiacunum 
Armorumajmt vtuis,ea cura fepultos 
SoUicitat . 



DE CVLTV IDOLOLATRICO STA 
tuarum. 



oetae; r i -^'••^'^i»'»" «.uuucna , vc 

Zr A "^'^ ^«ispercuterecradii,, 

tanrus mde ex reuerberarione radiorum fola' 

'r^Z""TT ^P'^'^^^^ vr ,f,fius meridiei cla- 
ritatemduplicarcr. 

TertmmTcmplum vniuerfalecratinrn- 
fula Lacus T.c.caquenfis. qu^ tora erar Soh de- 
dicata. Cauam huuis cultusairerunrhanc.Ter- 

JOn minor erat Peruanorum circa ftatuas acd^iefL '^^'"'^''"'"i"' ^^^^" ^«^"'"6 

> faxeas Jigneafq; mfama & fLr cun n fe T '^'^^^^"^^^^'«"tu.ire : poftremo Solem rc- 

dc^piirentvererLmetue eSoiro^;!^^^ ^^^"^^ '" ^.-«n^P^tuifielnfula , vndelux&cla- 

rent.pfumpoft^emuhum •rf^r^rd:;!::^ o^^^ 3cum S^^^J/ft 

Jmeiusrepr^fentabantfpedequamporerant S^r^^ 'llude. y\ftroremp!um extruxiire. 

>ximererr.b,i..EtfanefofebatDrmorpcrfta ^1^^^ '^'"'^^^^'^'^«^"•^"«.Mexicanimul- 

^.llasrefponfadarc.acfacerdoXcoCi; ^1^^^ 

Mexicampr^rerinammesftaruasetiamviua ^13^^»^^^^^ . .&«ni^ulr,tud.neceremo- 

orabantacfpirant.aIdola.CaptumvnumT aTfi, u"'"P'^''P""'"^^^°'"'^'q»°^ 

-Vvelet,a^;piures>xhoft.Ls.quem"c : bant cu^std 7 7?^ ''"^'^P"^'' 

•0 maxime aptum iudicabant , codem veftTp " '^^''" tan t^ era, vaftita- 

."texorr.aban%uemodo,quo pTumTdolm^^ TcnT,~^^^^^ 

^-in.n,olauduserat,im,"fitoec"am^^^^^^^^^ fol .^mVT/?'"^"'^'^^^^ ' 

o^mo.„in..Omnibus;il sd.cbus,qTibusr «^^^^1 ^ '§"''^'"^' cTatqjarriu 

hancperlonamagebar,eundemhuk^^^^^^ fiueveft.bulum illudpr^grandeafaxo qiadra- 

;habek.chonor?maccIumTqTerpfi ' ^-^-^'^ , lap.d.bus 

l.o . iu(ro.nccr,mhom.ne hikr terv^S ^^f;^^ '"^^^P^'?"^ comm.irura iun- 

>narcvcntrenT.Euntehocpervico &XcS diCardr^rt'^"''"^'^''"^"^'^^^'^^""- 
''s.accurrcbatpopuIus,eiTiq flexispS! _ .^"i^*^'^''^^'Vtvnicuiquerefponde. 

-abat.oblac/cti^mlo;3.fid^^^^^^^^ A ?f ^'""'^'4^^""^^^ 

trejcioiFe ebantinfantes fani ejrrorn.rn f^^ '^' Adipfum templum adfcendebacur 

'l'»valecud.nemreft.rerc7?e^^^^^^^^ ^^^^^ tr.g.nragradibusconftantc , latatrfginca 

uerdiufacerequicqud ve^^^^^^^ fj' "'^io^^.Inter huncgraduum ordinem & 

deccmautpluribulcorponSdi^^^^^^^^ tl ^^"'^'"'^^-"«S^idam vacuuscrac , ar- 

«efIec,nodevcrocau4ferrel7nc;^^^^^^^^ bo b .eaahneaconfitispknus, adiedopa- 

neelabipoflec.DeduaapoftearrcS,T 1''':^^^'' ""'''"^^^^^^^ 

n comcrdia cum fatis obefus videretu p^;!^^ ^^.'•^^"''sniortuorum horrcbanr, 

'aturvtviaimaadf^crifidum epu an;^^^^^^ P^^^^^^.^^^^^gn^ficum cemplumadhu^^ 

-^rolenncconuiuiumag.c3lS"'"^ ^I^^^Z^^''' ^^^^^^^^^^ 



■t ' 



3H 



PotENfJA 



DE SACERVOtltVS EORVM ET 

* rdigiofis. 
i.lTRatS^cerdotumordoapuaMexicanosm- 

VocabancuL^&hosqaidempoftremosP.p^ab 
iisvocarosfiiifle , exeoi-iimaanahbas conftan 
Pociirimum eouum ofHcium erat mcenla ado- 
lere Idolis , nonmane (altim , fed & circa meri- 
diem mediamq; noaem.Sacerddtesldoh Vhz. 
' liputzU ordinata ferie feCundum gertcrationes 
quafi haereditand fibi inuicem {uccedebant ui- 
?e luPeruaiamonafteria puellarum Uumerola 
crant,quarum.h^equidemiunioreserant,aliae 
annofiores, quas Mammaconas vocabant, qus. 
iuniotes in d.fcipUna monaftica •nftituebant. 
CuihbetMonafterio fuus VKarmsfiue Guber- 
natorpra^eLacpenesquemeratpoteftasehgen- 
di qusn^aximevidebanturadhancremido- 
nci- neceft^c autem erat eas annds odo comple- 
uiffe puells in iis qux ad vitce caftitatem 
pertinebant,probe inftiuda^, poftqUam annum 
decimumquartumcompleuiflenc , caenobnsi- 
terameximebantur , & in Guacas fca domos 
precatoriasabftrudebantur,vbidifc.phnaaccu- 
Vatiore coercu^ perperttam vouebant caftua- 
tem Harttm lionnulk leruitus ordinarus ia- 
crificiifqile , afohs virginibus pr^ftandis : qu^e- 
damextraordinariis , vtfanitatis impetranom, 
■filntra^grotafl^et vel fi beUum in hofte^s eflet 
gerendum,adhibebant«ir. Rar{umah^,futur£. 
Incrarum prscipuorumque principum conut- 
ses aut concubins educabantur. Si qus viola- 
, tfEpudicitis reacompertafuerat , inpraE^miura 
dedecoris, viua obaiebdturtetra, velal.ismo- 
dis cruciata e medio tbllebatur. Momales apud 
Mexicum vnius tantum anni profeflionem ta- 
- ciebant: &hsfili2epoenitentiaeautcaftitatisdi- 
' cebantur , Idolorumcultibusprrfeaae. Dura- 
batautemeotnmdeuocioabannoXlI.adcom- 
plememumdecimicertii. Munuseatum crat, 
femplum aqua confpergere & fcopis vcrrete, 
dbos coquere,quiIdolo ptoponebantui, quos 
poftea Sacerdotescomcdebant. Surgebantet- 
iamde medianoae , fuafquerecitabantpreces: 
no^tx posniteritiam agentes , flagris (e percutie- 
bant , & auric ulis framea peri oflis crciorera eh- 
ciebant, quo faciem ac gcnas tingebaut. Cotn- 
roifli per violatam pudicitiam piaculi lufpiao- 
neracaptabant , fighresmurefque aliqmdla^ 
cratiinTemploarrofifl'ent,3utdifcarnflenth- 
berius,quo velut obfcano omineanimaduerfo, 
magna feueritate inquirebatur in eam qux de,- 

^^^E regione aiiud erat monafterium adolefcen- 

tum,quibus caput incoronae modum tonfum c- 
rat.haudfecusacnoftrisMonachis.nifiquodco- 
fnam aboccipiciodemittebant&per humeros 
fpargebant.Vitahi-^ in paupertate agebatur per. 
petua,&arebusVenereisabftinentia,cumfum. 
piaobedientia coniun6la.Affidut hierantinte- 
plis & Idolorum cultLi,fed & miniftrabantma- 
iorum gentium Sacerdotib. Et tamen hiseciam 
alii minores viliorib. deftinabantur officiis. In- 



H i S I? A N 1 c A 

gredicbacutfetequacerni velfeni, magnaiTlprg, 
ie feienres modeftiam, Vr ne oculQsquidera hU- , 
moattoUerent , auerfaetiamafeu.misobuiarl* 
tib.facie. Mendicando per oppida rogabant iti' 
pem , qu£e fi vel negaretur auc non lufticeret , ej 
greflimcEnibtlsrapiebantevicinis^agns , qaod 
nancifgi poceranc, magiftris ebs hoc nomine re- 
prchendcre n5 aufis.quod hoc paupertati & in. 
tegritati eorum datum fit priuilegi u. Circa me- 
diam nodem aperta.cute cultello, , extrahebant 
fanaainem ebrachioalterutro , dtuabatq-, hasc 
eomm viuendi racio noillifi vnumannura. 

Sedadfacerdocesredeamus. Poftquamm- 
cenfis odoribus Idolo fuffltum fecerunt , quod 
circamediamno(aisfieridiximHS,cor..tieniebac 
omnesinareafarara2,^dis,ihiarrcptisfcimeis 
vnufquifq-coxamfibivelctuspeiforabat , ecq-, 
qui prodierat cruore , faciem fibi illinebac , fra- 
mearu deinceps vndique raadefadlam fangume, 
fafciciilo palearum ineosvfus prafenti inhgc- 
bac,vt ex iis vniuetfus populus coUigeret, quan- 
tafe quifqj deuotione pro falutereliquoru iaii^ 
ciaflet. Ad folemne ahquod ftacumq; fcftuqua- 
triduano fore ieiunio fe macetabat: res venereai 
maena cura ac rigore fagiebartt , vt no pauci re- 
perci fuerinr, qm exfeftis fuis fibi manib> Verenr 
dis.caftitacicofuluerinr , aut aha quapiam tatio- 
negenerandi Vim &defiderium extinxermc.Nij 
hi! neq; cib. neq; porus famebant , quod eoS ad 
libidmem auc cqeundi ftuduim vllo pa£loiUi- 
ccre pofl^ec. 



SACRll^lClORVU RATiO. 

OFferebdnt Indi in factifici.s fiiis quicquid 
habebanr pulchrum , charumatq", precio. 
fum, cuius generis eft aurura ,a.gcncum , grana 
triticilndici,herb»icera,& animaha, qui" ido- 
lisfuisimmoiabanc. Peruani aiiquando heca- 
tombas fac ificabanc , roatbtis vno die ccmuir 
arictib.colorediff"erentib.eoquenoroineYarii! 
adhibitisceremoniis. Solebanra. quotidieSol 
offerre veraecem tonfura , quem inuoIutSi pan 
no rubeocreniabatinftarholocaufti. Sed 6c dc 

tonfatupercilia fua Soli oft^erehant. Omnem : 
ciudeliratem fuperabat facrificia hunVana , qui 
cum Pertianitum Mexicaniperagebant,omn. 
taraen maxime hi.In coronatione regum faori 
vel citm beUum immineret,folebar Peruani di 
centos pueros triicidare , qmb.^ras a quarto a 
decimumannym.Nonnnnquam&virginesl. 
crificabant ex iis, quas ex monafteriis ad Ingai 
deduci folitas fuperius receniuimus. Quotiesi 
nim vel exprimoribus veletiam exinferiorib. 
aliquis a-grotabat , confuhiMagi & Sorcrk 
conclamatum efl^e de languentis vita reipond 
bant,nifi vel filios vel fihas fuas SoU aut VirflC( 
chsimmolaret , additaprecatione vt hacvel 
fuccidanea viclimaaccepCapatri Idolum fm 
ret.Mexicani,etfiafiliotiim&:innocencis2ta 

iugulatione abftinebant , mancipia tann 
beUocaptamagnonaraeromaaabant : vn^ 
fadura eft , vt vicinos fuos Tlafcalenfes,quai 
tiis poflent , fuo tameR.. iippcrio lubds 



PtK No V V M Or B E M Se 
coliieimt , vtfemperfacrificiommexbellofibi 
tippereret materia. Modus,quo infcliciffimi illi 
JcnficabantiirseratatrociffimHs. Maaandiin 
spremam aream Tcmpli ducebantiir prodi- 
attunc facerdos quidamamiciilocindtusjiu- 
ens viaimasillasingennafubfidere , cftenla- 
uefingulisimagine , quam manu prsferebar, 
arcaddebatverba j Eccehiceft Devs tuus. 
fmc deducebantur miferi ad lanienam. Archi- 
imini cocinuo aderant fexahi lacerdotes, huic 
■1 peculiariterdeftinati, quorumishabitusc- 
t&eafacies , vtDiaboIosf^dififimosadfpe- 
u potius referrent quam homines. Horum 
lomacaandipcdes , duoahi manus , quintus 
llum apprehendebat : fextus acui o cultro ve- 
;m &pe(ausmiferi aperiebat.&cruentisma- 
bus corpalpitans euellebat. ante ramen infe- 
em altefublatum exrenfumque acuto lapidi 
»mpingebant,vtdotfivertebia:impetufran- 
rentur. Ereptumcorporifibrifque auulfum 
r viftimarius conuerfus ad ftatuam, Idolo of- 
idebat , poftadfolemprsetenfum magnoim- 
cuinmonftriconiicitfaciem. Corpusexani- 
; vohieba tur in fuo craore , poftpr^cipi tio de 
idibus deturbabatur.-ftabant, qui cum in acie 
•erant , qui&exceptumcadauerfuo more 
jparatum deuorabanr, reftituco duntaxatla- 
ico capite, \ 

^requens hicmosimmolandicaptiuos apud 
xicanos : fed&aHus humanionn fpeciem, 
qaa detur perituris optio, prs illo expcten- 
. Captum aliquem bcllo , Veletiam plures 
uifitiique cibariisvelutadfaginam paftum' 
rudum gladio cum aliquo vidVimarioram 
imittebant, vbi feremancipium , ligatum 
ppe pedealtero nudnmqne fuccun^bit &ce 
ir. Carfo pc!Iisderrahitur,qua viarorfuacu- 
penndudapervrbemobambulans , dona- 
b obuns accipit. Raro fit , vt vi^ima vincat 

um,quod tamen fi contingat , vitam & faiu- 
lucratur,nec id folum,fed viri fortis ac pre- 
t.nimi bellatoris laudem reportat,conftitui. 
l^nonnunquamtribunusmilirum. 



PJCTO CACODAEMON 
^Acrmma & Ritm quofdam Bcckfix 
imttatmfuerit. 

'Arrant luftinus Martyr & Clemcns Ale- 
xandrinus,DiaboIum , vt tolleret atque e- 
ret hdem jnenarrabilis Myfterii de Incar- 
•ne hln Dei &operum admirabiliumChri- 
)er PoetasGentiIium multisannis anteta- 
luid finxifl^., cuius aftuti» exemplum pro- 
:in FabulaBacchi , quem bis natum fuifl^e 
nenti (unt vetercs .• primum ex Scmelcde- 
2xtemoreIouis:fInedubio , vtpuillifcti- 
s arbitrantur , eo hne , vt duplicem fihi 
Dicurareigeuerationem , tcmporariara & 



V iNDrAM OCCIDENT. ^3. 

atcrnamHisfubmnxeruntFabuIam^richtho. 
nn,i allade Virgine eum natum fingentes.-item. 
que Hercuhs , qui ad inferos defcgndcrit , aftbr- 
toque 1 n Liberratem Thefeo tricipitem Ccrbe- 
rum hgauerit.Omnia eo,ne vocati ab Idolorum 
cultuad Chriftianifmumhomines, f^cundum 
virgmis matrisadmitarenturpartum , vcldefce- 
fumChnftiad lnferos,vel dcniq; totumfedem. 
nonis noftiisr Myftcrium. 

InNouoOfbemalignoilli rpirituifiaio- 
njbus Poeticisjiihilopusfuit , quinipfemira 
impudentia Ecclefi^ Romans ritus atque Sa- 
cramenta imitatus eft , inpnmis Sacr ficium 
Miffe Nam apud Cuf.on, Peruani rcgni capur, 
Sacerdores Sohs appetente certo qc.odam fe, 
Ito , cxfannaMayzi frumenti Indicicum fan- 
gmne alborumarictum , eodem die madato- 
rum mairampinrebant&fubigebant , exqua 
coquebanc placentulas. Hoc fado ex diuerfis 
rcgni promnciis infiniti conflucbant homincs 
3d Rcgiam Cufcanam, diftribuebaturq; fingu» 
hsparticuIaqu^damperSacerdotes:vocabant- 
que hoc Sacramcntum conftEderationis & v- 
nionjscumlngaRege. Quipanisillam bucceU 
iampercipiebant , magnaidfaciebantreueren- 
tia promittentesfandtcfenunquam noo hono- 
rilTcam Ingsfaduros mentionem,fed nequefi- 
niftn quidpiam de illo cogitaturos. Soli infuper 
le omnem per totam vitam habiruros reueren- 
tiam culruraque , cuius voti iam porreaam mi- 
camteftem intravifcerafuareciperent. Agita- 
batur autem hocfeftum bisquotannis . Augu- 
fto & Decemhri menfibus , quotempore pla- 
centarum illarumfruftillaad omniatempla to- 
tmsregnimitccbantur , vtibidiftribuerentur 
populo,quiad Gufcon nonfuerat. 

Cacozelia ramcn Mexicanorum etiam plus 
admirationishaberevidetur. Biduoantequam 
folemne Vitzlipuzhifeftum agitabatur , quod 
Maiomcnfefiebat, virgines cultui confecrat» 
paftam faciebant ex fanna frumenti In dici,cum 
Bhto herba &meIle.Ex mafTa illa fingebantldb- 
iumpanaceum ad magnitudinem lignes ftatue, 
qua: m templo ereda vifebatur. Hanc imagl 
nem hnnaceam feretro impofitam ferebanc 
Sacerdoteshumeris, infequetcpopulomagnis 
pallibus. Adhuncmodumcircumarua&cam- 
pos magnoconfedo fpacio , reuertebanturad 
lemplum. Veniebanthucpaulopoft veftales 
virgines,aIbisami(a£Emundiffimifqueftolis,ex 
cubilibus fuis ipiras de toftoMayzo &BIitoher- 
ba faaas efFcrentes, Has ofllum grandiorum 
torma piftasadolefcentibus tradebant , quieas 
magna ftrueante Idolum congeftasoira &car- 
nemDcifuiVirzIipuzhnominabant. 

Ibi demum vifebanturSacerdotesac c«- 
teri temph miniftratQres , flammeis pulcherri- 
mis acverficolorib.induti , ornati capita fertis, 
& coUa corollis ex floribus concinnatis confpi^ 
cm;hosDeotu Dearuq;variafequebaturfimu. 
lacra. J>aGrifici choreas agitantes & ncfcio qus 

car- 



^ PbTENf i A 

wrmina c6neinenres circilm fpiras lUas f.ka- 
banc, eafqu. hoc pldko confea-abant , fcihcet vt 
tato&orraiDeifiiifierent.Hincproducebantur 
■imi^olaaicaptiui,Scadeumquglapraexporu.- 
inus,iueulabanturmodiuPera6bshisalufq,Ce- 
tmonus Presbyteri Idolumpanaceum habitu 
fueW exutum.confringebant.&cum fp.ns con- 
recracis in frufta plurima redigebanc , qux diftrx^ 
buebanturpopuioMi^agnacuveneranon.srpe- 

de ea teci{)ienti>nec dubitahti, caf liem & oila le 
» beifuinercipere» _ • r r 

Idem iTiCndaciotum pater etlara in Contel- 
fionis ritu Romans Ecclef.s conruetudmem 
h,ulatuseft.ErantenimapudPerUanos,ma.ores 
itii'norefqrpoenitentarii,quorumdiftin6tierant 
^radus^i-auioribusdeUaisfuperiorUmcogni- 
nohiref?iUatis.Habcbatui-aut£ctimehihgensj 
qu.s peccataadmiirafacerdmi noad vhguem 
leielalTet: quam rem . fi Confcffiuii depreheh- 
diifcnt , mukrsvcrberibusinpcEnitentistraU- 
dem ahimaduercebaht , itTipadto in humeros e- 
iusacutolapide, donecfecretaan m.proferret. 
Perluafom cnim eratpbpulo , omnium quibus 
torquerehtur ^nimharuro,ac jnptitais morbo. 
rum oridnem a folo peCcatd eife. Sed & aliqua- 
doMagorum& Veneficdrum operacdhhcsn- 
tiumrimabahturcdhlcientias. inpnmisauteni 
^gi-ocantc Inga vriiuei-fas confitcbatur popu- 
lus-i vt hocpadlo ialiui lahguentis con fuleretur. 
Peccatafereerantcrairailla , homicidia^ tarca, 
adu!teria,hegie6t* remplorum feftorumque (o- 
iemnitates, hniftra de Rege iud.cia , & mobedi- 
entia erga foperiores Jpfe Inga , non S.cerdori- 
bus,fedSoU tancum confiteba£ur,qui deliaa faa 
ad Viracocham defetret , & iHoruiii yehiam ab 
eoimpetraret. Confeirus Ihga,viuoie^ibluebat 
finmine.dicens : egoquidemSoHpeccatamea 
confeftus fum : hicverd flumuseaexcipens in 
hiaredefe£at,Geternumque demerfaoccultet. 
'Qmn & S.San£ts Triados hx gerites ahquo 
. paao pinxiflemyfteriutavideri poiTihc ; ctese- 
nimSolisvenerabanturftatuas : vnamquidem 
SolemPatrem,alteJ:amSolemFiiiuffi,ternam 

Solem Fratremvdcanfes: quod idcm quoqUe in 
Tonitrui D;eifiutriplicifaCiebanc imngme , 1 a- 
trem,Filium &Fratrem nomihaces;, PopuU qui 
cirCaS. CrucisMontinae oppidum long^elateq; 
iiabitant,qaahquatacafusquofdamobreruent, 
duibusfuturummatrimonium,neinternuben. 

tescoalefcat, impediripot^ft : Si camenidiam 
, fcontradumfit.quantumuishc ,llegit.mium,dii-. 
foluiiifdeinlegibus rainirofepoteft. 

^RAEPARAriO POPFLORFM 
Indicorum ad recipiendam Euangelii 
do5irinami 



/^Vmftatui(rett)cnsOpr. Max.Indijepopu- 
Wlos ab Erebo Idololatrias ad Chnftianam 
veritatemadducere,magn3Einferillosmutano-- 
nesaccideruncinprimisapud Mexicands &Pe- 
ruarios , qui cxteiorum omhium faeile pnmi c- 



H I s p A N i e A 

ranr Sicuc autem tunc, cum Euangelii de F.iia 
Dei ihcdrnato p'^f dicatio C2pit,Romanum im- 
perium fub Augufto C^lare ad alnihmUm con^ 
fcendeiat taft..gium , pacaco vniuerlo prope .18^ 
ftro drbeiira cum eadem falutari doanna Indo- 
rumChriftus imbuere ftacUiffetahimos » &al=. 
tcrum iUum hobifq; aduerfum illuftrare^rbenij 
Regum Mcxicahorum &: Ingarum m Peruu.a 
iraperiaairomumvidebahturfelicitansattig.(= 
feeraddm. aaantumautemhaEC vtnuiqiregni 
pocencia ad propagandu EuangeliUro in iis par^ 
tibusfeceriCi.htell.getis,quifciuerit,quodfab 

hiagnis prspotentibufq-, Impernsferepax Ho^ 
rea?atquetranqU.ll.tas. Paxehimapent regni 
bottas,conciliatq-, vrbibus ac opp.dis commcr- 
C.orumfrequentJam,vndefoE.ecaspopu!oruiT), 
& pei CGnfequens expeditadilatanda veritac.S 
diuin^cdmmod.taS. Paceflorencaites& do^ 
arine,VircUs,ciuilitas,policia, bonl morcs iegd. 
que qiiibus omnibus mUltUm pr.tftat Dom.na. 
hrs vniuscUiuidam ffiaghipnhcipis. Cotra Uo- 
iiiinorummultitudodilcordiamgignit , vnde 
otiuntUf t3^11a,efFufio fanguinis , ruina popul(> 
rum dppidorUmq'„cuiti interitu Vutuna , tideij 

religionisi ' 1 ■ r 

MaghitudoImperiivVtdix.mus^muA!urata^ 

CitadpromouendumEuangeliipisconlum,d 
multigentes vnaeademq^ vtantu£hngua,qui 
latiirimeparet , conccdehtibus Vltro via.s.« 
^.ehcisviadcisidioma , & cum ipfo domin.c 
bnauaiecxtendente.Noturoaatemeft Id.omi 

M^xicanum pet Nduum Orbem ad m.lle cbci 
neremilliare , necangnftioribus a,icana.T.lo 
quelaiTiedhtinerilitaltibus. Vtrifq", cmmregi 
bUs,Mexicano & Peruanohon muior curapfo 
f^el-ehd^ lihgusefusquamipfius dom.natloni, 
Etfi vero complures in vtroquc rt gno iunt prc 
uinci^ ididtifft.s& dialea.sincerfe variante 
Mexicaha caffienlingua ob cop am & luamt, 
tem c^cerispervniUeri^iTi Nduaro H.fpa.i.ai 
dominacur , vt Cufcanaob eandem caiuiait. p 
oiTineiTi Petuaiani iregni cdnfinen^em elt u 
quentidr , haud lecus ac apud iios Latiha , i 
fer turcas EuropSos Sclauonica , Ai.acicos v 
rd-Atabica communiseft. Hincfit , vtquiB 
brjedicand^ Euangelics veriratis incumbtc t 
hciumi fi alterutram eaf um callcant iinguarui 
elpcr duo leucarum miUia vti pollmt ,cum .« 
liis partibus hiuhdi in f.htO ipacid vktaqi|i 
deCim aut viginti oecurraht Idiomata. i.o 
inum a duabus ilJis hnguis in domimo loci 
dbf inent,Gorgof ica,Ghihenfls, & qi^a: vcrac 
harum latius extenditur, Vataica : hsc en..Ti I 
ParaguaiaiTTrotamqjBrafiliamirtviueit. In 
Ifaunt eatti &lticafadniii&p!eriqueadeo pof 
a Freto Magellanicd vfque ad Sinura V.ab' 

TertiUm ^uod inde boriuni nafcifuf tioi: 
quddlmperh ftiagnitudopervafias regionei 
fpcrfos pdpuloS,in vfium dliiiuem locum co£ 
pof eft.- Populi enim Noiis H>fpanis &1 ei 
n± , anf equaro i Mexicanis & Cufeanis lub 
reritur armis,viuebaht vt bruf a auc beft.s i 



p£R NovvM Orbem Se 

rege> fiQc lege,fine communirate. Vnusqui^: 
Suc , qui placuerar. ad habitandum fibi delege- 
lar bcum , vt viueret cum domefticis familiari- 
miquc tms.Sk hodie etiamnum magna pars vi- 
UK eorum,qui Floridam inhabitant: l,c pars 
Cichymicarum.-ficBralilienresVaraijque. Mu- 
rant hi mftar Scytharum Nomadum doraici- 
w rabinde,iam quidem hichabiranrescrasve- 

0 mapaha fiia alip rran$fi:renres. Vnde fir,vt 
:»m in viuim aliquodcorpus&focietatem re- 
Kici non poffit, parub cum fiiccefl^u &-magna 
litticultateusprasdicetur Euangehum. 

Hoc autem tamoperofolaborehberauerunt 
raccones veritatis csleftes Reges Mexicani 

1 Curcanijcoadis in pagos & oppida popuhs, 
c ccrta quadam Reipubfica? forma apud iftos 
onftituta. Poftremo magnitudoStatus &do- 
miationis cxpohuit rudes ac feros Indorum 
iimos,excirato eorum ingenio&iudicioper 
inuerfarionem cum diuerfis hominibus,aqui. 
Hs paularim ahquid combibere potuerunt 
^imaniraris arque prudentiae. Vixerant abini- 
o Peruani inter montes.vehit rupicesautca- 
■x , nudi roti , rudiores ipfis brutis, coraedcn- 
s ea qu£ tellus inculta fponte fundcbat, ve- 
^ntesque infuper carmbas huraanis. At fub 
garum imperio cum aliqua morumciutlua- 
ctiam varias apprehenderunr arres. 
Ibi cnim demum cxperuntcolereagros.fa- 
■t lementem, metere frumenta,plantare radi- 

collea-a in futuros feruare vfus. 
Quin Sc adiiciebant animum ad perueftitra- 
iiem metailorum, auri,argenti & ffris,pa- 
bant innumcros greges, tondebant oues, 
lebantque ex lanavariapanni&ftragukve. 
; genera,non ad tegendum folum fed &or- 
tidum corpus. qain & extruebant domos, 
cioia sdiftcia &magnifica templa. 
Erat & inter eos quaedam iuftidx Le<^um- 
e formaac rariccum ftatutis quibufdarn vel- 
municipalibus. Ante Ingatum dominatum 

inia apud eos pl^na erant brutalitate,crudeli- 
c> confufione,labe. 

Ad hunc modum igitur, perpolitis aliquo 
'clo Americanorum menribus inprimis au- 
n ptocerum principumque , cstera omnia 
^runt expeditiora, fublata natiua feritate,& 
'ollitis mentibus ad fufcipiendam Euange- 
quod mites & humanos auditoresrequirit, 
■ dicationem. 

3ftenditautem ipfe rerum euentus,nos vera 
ni, cmn ccrtum fir, paucis.d,ebas plus perfe- 
tmlh hac in partc apud Peruenfes & Mc^ 
nos, quam apud Brafilienfes , Floridanos, 
hymicas, aJiosque barbaros multis an- 



V iNDrAM OCCIDENT. 33-, 

Lufitanis;kquibusficommorentiirlongius,ce. 
lenteradvomitumrelabicompertifuntivelna- 
tur^Equadamprauainclinatione,velc2terorum 
confuetudine& exemplo. Hincdericieosnon 

l.itisaptosiudicantadrecipiendumbaptifmum. 
nifiveln.orboaIiquograu,ore,vcIextremoI^ 
nioaffedos nouerint: quod rum animo fint 
quienore debihtara atque mitigata feritate 
morbo vel fenio,* fublata periculofa conuerfa- 
tione. Idemdec^teris plerifque Indorum po- 
po/fis' ^«^caiios Peruanosquc dicere 

^/^//^ modispm.ereA TndUdrecipiendum 
Euangehum ChnJlidiJ^ofitJfuerint, 



•t fi vel maxime hi capaces finrad recipien- 
doarinam Chriftianam, difficilimum ra- 
I torer, eos in fruge & bona mente continc- 
»b frcquentes earumgentiumm«tus&tu- 
t«s, vt & ob crebras habitationum muta- 
es. Conftatenim, Brafilienfes non diucon- 
irciidemChrifti,nififei^per vcrlentur cum 



Er ea quidem , qu^ in fuperioribus recitaui- 
mus, vclut externa qu^dam fuerunt mediaad 
Prxdicationem Euanadii reddendam faciho- 
rcm : csterum concurrunt cum iis eriam alia 
quxdam maions roboris & efficacia. 

Inter haec primum locum tnbuemusacer- 
bo & mrolerabili Ingarum Mexicanorumque 
Kegum dominatui, qui grauiifimis oppreffe- 
runt plebem oneribus, vteamnonhominum, 
led lumemorum locohaberevidereatur. Nos 
qusdam ^opuli vttiufque grauamina prefiTu- 

rasqueindicabimus.vndcdereliquisiudiciuin 
neripoterir. 

Ad nou«n,igiturRegemi^ihiIha:reditatis 
nomme peruenicbat ex omnicopia, diuitiis& 
precofa fupelleaile.qua: defunftus habuerat: 
led oportebat eumnouamfibidomumextruc- 
re,colligereaurumargentumque,veftes,inft"ru- 
mema,m undum,adcoque omnia,quibiK rex o. 
pus haber,eratq„e nefas,eum ex defun^ai bonis 

qmcquamtangere,qu?omniadeftinabanturad 
vfiis pipsfandoscjucadfabricam templorum, 

ahmoniamqifaccrdotum,conuerfainfuperdo- 
mo regisin facranum , qui cx eo tempore in nu- 
mcrum Deorumrelatuscolebatur. Erigeban- 
ti.rergoeiftatua^,inftitueba-»turfacrificmfcfti^ , 
que dies cotaque eius pofteritas oecupabatur in 

ceremomis,ali,squerebus,qu2addefunaiho- 
^^"'^'^'^''"^'^^^"^"'^•^•"'^fieJ^at^vtplebeii 
alhdue diftinerenrur in auro coliigendo,fubru- 
end,(qiie terr^ v.fceribus,in conficiendo panno 
acre veftiana ; breuirer,in coaceruandis rhefau- 
lis , cum ab ns, qusmiferarplebisinduftriaiam 
ante colleda fueranr, pilum auferre nefas cf- 
ler. Adde his operofiffimam Tcmplorum apud 
leruanos ftruendorum rationem , cura iam 
monces efientdeprimendi,iam vallesattollen- 

, ad fternendam pra^grandibus faxi« viara, " 
cum lumentis deftituerentur. Tambas appel- 
laban t mgentia granaria fua , qu^ & armanfen- 
taria dicere rede poffis , cum in lis ffruauetint 
inftrumentabdh,iuxtaq-,ahmoniamadnume. 
roliihmam I,>gaf aulam nutriendam:Eratautem 
huiulniodi horxeoru*m publicorum magnaper 
vniuerfumregnu multitudo. ^^dde his vias pu- 
blicasduas,incredibilisl6gitudipis,quiaprotc. 
debatur vtraqueadmillefimnm milliare.&vlte^ 

F£ riusj 



P ,0;T E N T I A HxiS P A N I 6 A 
55 ' , . u»r-, -;rtr,;o Hiiic auceraviuanoingensv^eftatcffiittt} 

ri, id opas Inboris faent , ob '~Zl f uims & flo n B=rt,aror„m Regamdo- 

,„pes afpe.a.as ™r„u™p»iosfecuhoSpopu|osadLipie. 

lut,,, quld.fhculia.es " " . ^ a3mfidemChrilli,quodindea.blcuanonem*. 

'"rcrdeftirr^rrritmiirm 'quamuonvanafpe\,,rmisconcepiBcu,:era«. 

isS^ir^m»';^^^^^^^^^^^ qSe,ipr.c.rerisparar,,qu,quammax,meop. 

Qai^_,,l^«rione..(^3«««.S^ aSu"?.S™sinfup^eriorib„s,vbideM''e. 
kbouoliresf,.er,t ram.mma.,uacaie laxa^ J 'ToruWcultu&reli.; «edifferm 

qaadrata... «="""''"""'''""<'°^tbc™' ^'3 ^0^111= Sp.rlus miferis his hum,, 
ea per longilhma v.s fpac.a de loco .n locura n°m & „„am crndehbus 

«aLferre . coUocarc ■„ muro, .-8=«= & ^u- - ^P™ '^^^ i„„^ '„ Jjaar. iuircn, , v, 

„are;h« o.T,n,a li»cfer.oefccc.e,p»^pemo- " h 'm ...ortem cruorei™,,c.corum f,,.a.f- 
dum fidem fHfcrat : & tamen fafla..rd.-_ ^j;;; genufqae «orrisdef.dcraf. 

m^^s- , -r vnaPefi^ fe vid^ri Poffir. Hscetlifuperiuspei-recatiiu- 

Videtuf tamen omnes has -^^^"^^ 'J/^jl^;^^ 1 , vnSm tamen et:.m idiungemu.. quod 

mnorum fuperare caltji..:tas , qui i^beros tuos ^ '^^^^' Sacerdotes Idolorum & facri- 

quocies aut mga LanguUiet,a , nesoue auerentes, Deos tantumnon fflori fa- 

^aod lulcep.ficc ^^^^^^^ ^ ^ ^ g^^e in hac media e.pofcefe ope. 

,atemaccedebat,quodI g^^^^^ Conunuo mutebantuf a RegeLegatiadPnn. 

mof tuo ipfis vims ^ f ™ is Mo nuo e- cmes, qui expofua hac Idolorum necelBtate eo, 

dum , morns reg.x (ocus ^ ^'.^^^^^ Znlnu confcr.berent milites ad fufc.pien 

.i^ aI ahauam expeduionem belH. vt nad. ca 

: '''T^T^f^^f^ZI^^^^?^^^-^^- ptiuos,eos.mmo'larepoffent. Sic igitur c^pt. 

tos ferunt.fulice ne '^-"'f ^'"'^' _r ■ Luo ventum eftad manus. Vnicus Mexicano 

.osmmt[ir.sfamu .sq^^^^^^^ ^J^^J^eo bellofcopuseraf, vtqu.mp^^^^^^^^ 

rC^trtSSSXnstfU. |.oResv.uoscaper.nt,,uospofteaIdohs(u.s. 

, .>aar.vigintim.m.eorum,r.^^ue^.nf^ "'^^^^^eronouusRexMe.icanusaiadern. 
piriquumconuci lacum, cui ab eo ^ f'''' ''^ ciiJit50tefat,nifipriusconfc<aoa!iquobe 
Le2inditumeft,vfAtarquacoca ,.deamate ^P^^^^J^Xium numerum .ddu.ifli 

^Xl^^""I~efuanosmouefit.vtl^- Polfremo perofi Mexio.n hun_' 
mihares fuos , d.uitiasque cum defUnais f peh- 
tent iisc exiftimatur,quoda!iquandovihi:uil- 
fent defunai lo,'gotemporecircuire poHeUio- 
nes fuas , quas prae cstensrebusamauei^nt , 

«.cirebusiUisvnafepulus^cotm^^ ;^';;;fo;;;;S;S^''clemenu.,6commaf 

, cisflns.quodfpearumperfuafi (^^^^^^^ po!tKeretur,EuangeiiUm magnaanimon 

fruieospoilm.ortemrebusdi!ea. l^tL&pfomptuu^meabiisexaptumfu.t. 

,e non feruistantumf.muhsque, vctumetiam '^^^^^^^P^^^ P^^^^^^^ ^^^ita fa.4 fiuange 

' ' a«ro,argento,ac varuge.ierisanmoni;3. _ vltro Le-atos ad Ferdinandum Cor 

Necluius fuit Populofu^ qtn ann^^^^^^^^^ ^ ^ ^^^p^^^^^^^^^ 

.Nooam iucolueieHifpaniam iugum,iubKe P fiiam piouiuci 

. gamMeXtcanorudomi..io.V!timusemmrex ^2^71^^^^^^^^^ 

r^i;;si:^Su:;;;c^^I.X^sle6.i. .opfiLi;.!asn.quitiascurr.tantactuaelt. 

mfidens V^^^^^^-^ ^''^^^'^Z'^ '"Narm I^fephtts i Cofta rem memorabil. 
trmmphali adomnesdchaasfaC^o,pfocenbus ^ar atlole ^.^.^^ 

■vtruAue latos ftipant.bus. H^^^^^^ f a^S^aificu fi^^tatores : ibi 

palatia, ahfs ad lcTtiaam^ahis ad ludlum compo us e J. ^ -^ r^^,, 

lis, ahis ad al>os caOis^qui quot.die occur^- ^^Z^o"^L de fiLuiis 

bant. Erat huic Regt viuar.um ampliffimum, fueru ^""^'"j^ ^ ^ifoanorrm hnoua c 

, 'arnsfepiment.sint?rftmaum,mqaibusm.. ^^^^a!hn^^C^^^^^^ 



rOKlClllU iviv^-N. 

cfificiofum mulcitudiaera , & nimiam Diabc 
Cfu^elitatem , cui ferendx pares non amphus 
rant, non tamen inueniebatit jquo paao hi 
retobaiam irc nt;ibicommodum Chriftiani 
dei eis ilhmt prsconium,quodcum plenum 



PfiR NoVVM On fi M Se 
Siao paBo Dtahlus vd mkns doBrinaTn 
Chrijlianam adUmerit. 



Quis credat ipfiim gloris diuin^ & falutis 
humanaf Hoftem hoc vttumq; apud Indos no- 
*ros promouille, quanquam nihil minas ani«. 
no agitaucrit?c«t«rum cogitationes Dei tam 
jrofundae funtjeiufque tam abftrufa fapien- 
ia , vt quantumuis malis rebus opcime vti fciat, 
5c ad gloriofum nominisfuihonoremconuer'- 
erc, quac ad id obfcurandum excogicata fue- 
anr. 

Inter maxima Chriftians Fidei Myftefia eft 
lo^triaa de.SS.T.rinitate, de Incarnarione Ver- 
n, 8c deEuchariftia,qu2.omne humanieratio- 
lis lumen captumque fuperant» His vt Diabo- 
js folita arrogantia obftreperer, id egtt,vt frau- 
libusdeceptelifquefuis miferos circuitifcribe- 
E;t,i&tamen fimu! aptos redderetad percipien- 
afacilius Chriftiana illadogmara. 

Inter difciplina Chriftian^capitadifficulta- 
$ pluhmum videturhabereconfeOioddiao- 
iim caeterxque Posnitendi partes, quse fenfi- 
us ferenoftris adu^Hantur. Haec tamen ipfa 
Jeritas Indisresperegrinavifanonfuit,adfue- 
s multo aufteriori confitendirationi,quaca- 
odasmon eos miferis modis dudum excarnifi- 
uierat, verus hominis carnifex &iis torqueni 
is natus,cum Chriftusnihiltalefuisimperec, 
[edicus quippe & Pater indulgens humani ge- 
eris. 

Qiiin&ipfiRegesNouxHifpani«,cumDia- 
;ma de morefumebaiit.oiFerebantldoIisfuis 
nguinem quem ipfi fibi e partibus diuerfis 
)rporis non fine magno dolore excraxeranc; 
leo omnia Diabolus cruciacu & cruore fuis 
Jndebac. Adfuefecic infuper homioes ad pau- 
:ttatem,Caftiratem,Obedienciam & Religto- 
:m-, vt id fuperius mulcis exemplis ofteudi- 
us; vnde fadum eft, vc confiha Euang^Iica, 
eu vocant) res noua & inaudicaiis viia nequa- 
jamfuerint. 

Vaticimaquadamextitijfefuiur^pr^" 
dicationis Euangelica^ 

^ Cum conftituiffec Devs prapararehominei 
' =i<jucnrum filii fui in carnem , mific non fo- 
Pjophecasadpopulum Hebrsum,f^dde- 
r etiam Graecis Gencilibusque Prophetides 
le Sibyllas, tam clare de Chrifto vaticinantes, 
carnattonemque «rerni vetbi, miracula,paf, 
'nem & mortem eius aTinunciantes, vt non 
■ura prxdixifle, fed iam tranfadanarrafie vi- 
" potuerinr. Non latuit hsc res homincs 
^nicos; quapropcer incerdixerunc Chriftia- 

hbrorum Stbyllinorum ledione. 
Idem Devs nofter ne Noui quidcm Orbis 
mmcs his adminiculis deftirucos effe vo- 
^vcexhispacel iC. EracinHifpaniolalnfu- 
<ex nomine Guarioneus :quicum aliquan- 

Idolorum fuorum Oracula confuluiflbc, 
d le morcuo de regno populoque fuo fucu- 
n eliec \ refponfum tulit : vencurospoft pau- 



annc)s fn eam Infulam viros vefticos, m*. 
menres batbara^qui deftruauri efl^rnt ftZ 
tuas , fiiblaturique prifcps ritus & ceremo* 
rtias. 

Ift tertis circa ^uitium argenteum fiue de U 
1 Iaca,paucls ance Hifpanorum aduencum an. 
ms, crac quidam Eremita. OriquaCa nomine^ 
tijagna huic vir6 6b vic^probiutcminterfuos 
obtigeratsftimatio. • ; 

, H.C igitur , fihe dubio occulto quodamdiui- 
m fpiricus impulfu,difcurrerecdepirpef easre». 
giones, vaticinans de peregrinsgentisaduen- 
tu,qui nouam tradicuri eflcUtcoIendiDEira- 
tionem :horcabacur ergo omnes fingulosque» 
vc eam.ampkderencur,abiicerencque malum 
morem ducendipluresvxoires» 

Vc aucem rem eampBnitiudiflprimerethd- 
minum animis , cercis quibufdaUrcohcepit vef ^ 
bus mflitque, vtmemori^mahaataiUa carmi^ 
na diebus feftiVcanereiicur, quod &adhucfie 
apud eos popuiis. 

In Aeuzan.ilia Infula, haud pfoeulalucaca- 
«la regione inuetira eft crux Itgnea, duarum 
Orgyiarum alcicudine,ad quam veluxiremdi* 
u^nam & cteleftem folebant Conflufere homi. 
nes,inprimis cum nimia ficcitas folum exure- 
ret,vt inde impetrarent pluuiam fcmenci necef. 
lariam. 

Sacerdotis tuiufdam apud Mechoacanoi 
magna erac incetfuos fama &audoritas: & hic 
pr^dixic v^ritacem populo fuo poft cxigUum 

tempus reuela„dam t nec defuM,qui cUtS eius 
exqmficam liabuifl^cnc hotitiam , dlere, viram 
'llum plaue Ghriftiano more egifle. Vnus et- 
jam e eius domefticis aflfuerauit . cele- 
braire illutn fefta Natiuita.is & Refurreaio- 
ms t^hrifti : vtque id maiofe cum deuotione fa- 
ceiec, ahquoc dicbus ante, vC vitaret tumul- 
tus interpellantium, abdidifle eum fe in loca 
lolltaiM, His atque fimihbus operibus, cunl 
jpagtjam fanaitatis & dodtins famam fuif- 
lec adeptus verba eius pro indubitatis habica 
tuere oraculis: afiirmaueruntque multi , qui 
eius icrmones audiuerant viuendique ratio- 
nem videranc, cum poftea conci onibus noftro- 
tum hominum inrepfuifl^enc,p!eraquefeiam an. 
ce exillofacerdoceaudiuifre. Pra?cerea<:onftac. 
vix paucis diebus poftquam Coitefius Vrbem 
Mexicon expugnauerat , Regem Mechoaca- 
num cum florenobiliratisfus vltroadeundem 
Cortefium properafle in Nouam Hifpaniam» 
vlcroque fadum vafallum Imperatoris Caroh, 
baptjzari voluifle,impetratis a Cortefio virisEc- 
Clefiafticis, k quibus in ChriftianaFide eriidire- 
tur. Adde fuperioribus quod omnes vtriufque 
regni, Peruani & Mexicani,popuIi firmiter cre- 
diderinr animarum immortalitacem , & pias 
quideiTi poft mortem ingencia manere primia, 
improbas vef o exquifitas ptenas, Nec dcfuerut, 
prxfercim apud populum Chicofania, qui pur- 
gacorium crederent, noh quidem ignem, fcd 
f rigus incenfiffimum , per quod qul cranfiirent, 
m loca Yoluptatis & dcliciarum plena prp- 

i iicifceren<, 



i? 6f E T i A Hi S p A N ic A 



34®. 

ficifcerentur. Fultinfuparaf ud illos,quanquam 
iSille fabulis abfurdisquefomhiisiiiudluta Di- 
luuii vniiierfalis notitias& rooftudrum refur- 
reaionis,fed, vt diximus, perobfcura. Hinc fa^ 
dum eft, vt cum auarifHmi hdminum Hilpa-^ 
ni defolfos terra principum thefautos f imaren- 
tur , 8c eadem auri fiti fepulchra magnatumet- 



foz obuenientibus prodigiisextra fe f aptili 
Rex.cum videi-et fe fasuiendo nihil proficere iad 
placandos facrificiisDeos fuos conuercit anini^, 
quibiis cum nouo mof e '^idtimas cxdere conftU 
tuiffet , iufik vcingens lapis vfum arae fuppletitf^ 
rusattraheretur. / 

rtim offibus eorundem impedifent f eiarreaio- 
nem. 



^ a AnmncMtio doEirin^ tumgeiicdt etiam 
njmis frodigils adiuta. 



& obices confringebant. tadfipluribusconuo- 
catis inftaurabant priores conatus ifedirritopa* 
ncerbbofe,necdefticerut,donecauditavoxeft* 
y^^^ie Creatoteni MU^^u^U,tgamiiajiaMuia 
j^^f.rHfidi generdiCflli. gaa aiap tf r dc fi PQJ^b 
acrfHnanilabdmfadga^ Percnlfisomma 



tngrefllPeruanLre^umiocupletiffit.t.m -^^J-^l^^-^t^J:^^ 
amp&mumque Hifpani,tam exquifitas dila- "^^^^,^^^,^,,0^, Saceido. 
tandse potentis fucE & pradicanda: hdeiinue- 



ftino reii6tumimmolarentvia!mas. Saceido. 

liiuu* L/uvww..^ I ■ 1 , riKn^! ifrirur ODcri fc aCcinsentibus dcnuo vox 

iteruht occlfiones , vt eas ne optare qurdem au^ f l,.;nl. pn.nam,aiiiik g. 
fifuiffent. Tiakalenfe^ ^"1"^' ^ '^"r"^^^^^^^^^ 

iiumgerebantbellumcum Kege ^e.^i^^^'^^" ',f^eUedubicafentaeoracuHvefitate,futufum,vi 
que Ihc multo eil^f fortiof ,abeun^s ^ ■ inr^Ss ahquatilper ffequeretur, mo. 
tefmm,quinouus eorum fuccelfciat fed.bus f P'^^^^^^^^^ 

Jiof^es, fedu. cum ec^percuil^run, AtFer. ^ -S^fSpromduendus. Confticitiu. 
dihandus . arrepta occafione , cum pei fimula- . ta"J ^^"^^^; f ^^-^^ molmiine traxerpet 
.iohem ti^a^nfimn ^j^^ ^t^SSa^equensaUquo vfque:ib. 
^^^^^^i^^o.. : denuoiacuictmmocum,eiufbommummdhe. 
poftremo expugnauit Vrbet«,flihiecitque td, H ^^^™ JJ^^ ^ oraban, 

Lto illud regnun^en tatn Garo!olt.per^o- /-^^^^^^ ^..fib^admuro^acq^^oc 
ri, quam Chrifto Dommo Deoque tioftto, Sed , ^ "^l^JJf ' percrahere facale pon 

' & ant. prodigiis oftehcisquevaru.acm,- -^^"SgSeft^fedkpisia^- 
^tuendis tale ^^^r^^^rrmdlt^^^^^^^^ ^ -^i aduolutusrepenceii.lacumdelnpfuso 

rat.qo^ rion folum fupra modunl pmerrete p conari,Greatons vol.ncat 

cerunt Motecumam Regem faperbiffimum, ^^^^"^^^^^^^ 
ftdaciatam P-d.caciont Eu^gdjc. aperue- -^^^^l^^^S, 
re feneftram Erat in «PFdo Ch^l^^^^^ |aerat,fedktferucoperam;paucuhsch.mth:e. 
, -prsE ca^teris famofum , nomm^ ^ueialcoai, ^"'v ' , ^ 

kc ciare P-^'^^;— ^^f^J tp^fiS^^^a^o^d^^^^ 
■tes , arrepcurasque poMonem regm ^ ^^^^ .F ^ ^ ^ ,^,,,^, 

mnilausfubieaisprouincns. - ^ f .^^^.^a inrerrahscobculerefepoicec 

IcidemRexTezcucanus^Ma.usfumtp^^fe..^a^^^ 
riti«habitus,quippecuipaaacuti.qacod.tric,. ^ed n ^c^ i,,n.inencem ma 

ne intercedere credebantur , cum Mocezumam exterricx mentes "^'^'^ * , ^ ■ ^ 

■piffe maudata ah,Idol,s fu„ ,acceuere| regen,, » -''y^^g^^j^^jf PP^, j,ft;,f,. circa med.a 
riqueiuteritamregmfulGgu.ficarer. - Sem fe ™ or.ebatur, ac femper i„ (irblia 

?S . qud anfen phaft.ace male ftbtconfu- arfic,incetco authorc .ncendn,cu neq.fu^^^^^ 

uemnt diabohci homines. Rex enim laxacis ccehcus cadum . neqoe humana treghgenct. 

Scundi J frei^ fxuire in coniuges ac liberos ccnfum fuiiTec. & quamuis innumeta i. 

eomm^quos o^^^^^^^ dare, &e. eorum l do confiuerec i.gnisrcftingttendtcaufa pau 

|d£trs eueftere,bdna auaionr ac haft. ^^-^^^^ 



Per Noyvm OUbeM 
lim igaisy quam oleiim infufum elfecglifceh- 
re incendio, donec quicquid fuic marens li- 
gnejE in cineres penitus eft collaprum. 

ingens ille lacus qui interduas vibesMexi- 
taham dc Tezcucaham longelatequeexcuirir, 
Dcculta quadam ignotaquecaufiferuereccepit 
arque bullire,fubhlienribusihaltum fludibus, 
brtto cum impetu, vf quicquid erat ad ripanl 
Ediliciorum coilaberetur,cum tamen nec venci 
Sarent vehementiores, hec tettx motus ahim- 
iduerfusvllusfuiflet. 

Relatum eft ihfuper ab diuerfis locis audi- 
tam fuifte vocem querulam velut Jamentantis 
luilieris in hsc verba eiulantis. Inieritus vefter 
) filii mei , prdpe adcft ? Quo vos egC iam abdu- 
am, 6 chariffimi li ben, ne omnes internecidne 
jereatis? 

Praeterea mdnftrum quoddam triceps for- 
nidandx fpeciei inuentum, regique oblatum 
ft, quod poftquam cohtempIa£useiret,difpa- 

Uit; 

Monftra hxc atque prodigiaomnia, {lipera- 
'antdu0alia,qua»figillatimenarrabimus.Prius 
■a habet : cum Motezuma tex plcnus triftitia & 
armidino conclaue lucauofum ingf efTus, quod 
ciirnm vndique mceroiem ac rriftitiamprsfe 
:rebar,de portentorum hdrum fceditateace- 
encu fecum diiputaret , oblata eft ei auis,qux a 
iicatore quodam ih ipfolacueaptafuerat^ma- 
tiitudo alici quanta gruibus, fpecies quoque 
011 multum abludens. Ih fummo capitefere- 
itfpecuIumlucidiffimifplehdoris,quodintui- 
is Motezuma.vifus eftfibicceli ftelkrumque 
eo cdnremplari pulchritudinem,non finead- 
Jracionefingulafi. dum autem intentiusfpe^ 
ilatur,videt exercitumaboriente venientem 
u peregrinis armispugnabat, magnamq; ho- 
lim edebat ftragem. Magi ipfius acque haridli 
ndem videbanc Ipecierh , inc^rprerari autenl 
)n valebant, nec minus ipfo f ege h^rebant an- 
pites. Ipfa auis poftquamXe facisconfpicieh, 
im priEbiiitiex oculis edrumnefcioquofub- 
^£l:adi{paruir. 

Alterum duorum horUm procligiorum 
'nbusdiximus,ad hunc modum habet. Homo 
■!'plex & incultus, qui omnem ^tatem rufi 
jegerat,acceffit regiam petens fibicopiam fiefi 
loquendi Piincipis. Vix sgreadmiiFus narfi- 
laboranti fibi in agro , ingentis magnitUdi- 
s luperuenifre aquilam ,qu$ ihtehturh opcri 
Itlcd corripuerit vngulis, fihe tamehkfione 
a,inque antrum quoddam detulefit femo- 
n e cdnfpeaiu hominum:pdft aqUikm huma. 
loqueia ita coepifte pf ofari. Ecce me c> poten- 
ime omnium,& eum qUem tibimeomini- 
lo adduci imperafti. agreftem autem diu cif- 
nipenfte, neque tahien queriquam vidifle 
iquoiermonemmifceretaquila:vocemau- 
iallapam auribUs fuis: nunquid illum noiTec 

eXtentus humi dormiret.^ excitatum rufti- ^ 
1 vidilfe virum qUendam pofico humi cofu 
e.qiii manu alrera pro moreregionisfufti- 
at faiciculum florumi.aiteraf^^iculumaf- 



V IlSJbiAM OccibENT. 
denrem , mir^ fragrantis; quem Cum exadtius 



confidei-aret,dixifle agreftem : hic quidem Mo- 
tezumaRexefle videtur.tum fpeftrum; noher- 
ras tu, d^hdmo, refpdndiife, ipfus eft. Viden' vC 
ftertac fecufus ih vtramqUe aufem, hec quic- 
quampenfihabeat,quidfutufumfitdeipfdat- 
que vhiueffo regndeius, contemtis p&ulis 

Idngegfauiffimi,?VenittempUs,vtdebitasE)ed 
pcenas pendat fiftus ac ihtolerabilis fuperbia: 
lu£E,qua iTidderatum ante huhcdiemMexica^ 
norura impefium in aperram transformauic 
Tyfannidem. Necvideturafficiporeffenfumi- 
leriarum futurarum , talpa caicior , mulo ftupi- 
dior. in cuius rei ddcumentum,age,capefuni^ 
culum ardentem h tiunix eius&admdUecox^ 
dormientis , videbis illum vdut dmni fenfu de- 
ftitutum he moturUm quidem latus admoto 
igne. Correptoautemformidine,actergiuer- 
lante ruftico adire proplusadregem,fpea-rum 
perrexifte Idqui: quid trepidas accedere^ vel 
quid metuis regem^Confirmo tibi memillies 
plus poift atquepollere, quamhdmuhciohem 
h u nc , efleque in mea manu ipfum perdere 6 ve- 
ftigioite conferuafdrquafe age, qux iniCas es 
exequere. Auditis his agreftem acceptum ^ ma- 
nu regis funem afdehtem coxx eius admouifTe, 
quod ftef tens ille quidem haud fehrerit, neque 
corpus vllomodocommouerit. Ibidixifre?e- 
niumicum videas hominis ftuporem &veter- 
num immedicabilem, abi excita eum h pefni- 
ciofo lethargoi omniaquequsvidiftiiqusque 
audiuifti bona fide narfa,fiquidehi faluus ere 
voles. Cum didd adfuifTe Aquilam illam bf io- 
rem , qus itidem compfehenfum aghcdlani 
blandp derulefitin agrum eiUs, vhde non ita 
pridem abftuIerat.C^ireddicus fibiipfihoh pri- 

tauenc reticendUm tahf ura myfterium,fed coh^ 
tinuofegiaperiendum; , 

1 Praterea per omnem iridiam inagrius f uiiidf 
vagabatur,quod olim d potentiffimo quodam 
dommo deferti fuiffent , qiu abiens ipfis cef tum 
redicum fpoponderit. Igitur commurii decre- 
coi cum hohorariis ampliffimis quirique in.fi- 
gnes legati ad Hifpanos emiffi ftint, qui eds pfo 
moreexdperent & falutafent, diceferitque, ni- . 
hilfd riefcios efre,roagnum ImperatofemChiec- 
zalcoal iam rurlus appellere • idedque feruuhi e- 
lus Mdcezumam ad ipfum legacos amandaflb, 
qiu diccrencMotezumam QjietzalcOalis fer- 
uum efTe. Scire enim fe iam aduer.am hdn nifi ^ 
Topilchim eiTe ipfiffimumiqui aifte plurimds 
ahnos ad Mexicanos feditum pollicitus efler. 
Acccpcis muhenbus ^ Cortefius fe ipfum illum' 
e/rd,quem falucarent refpdndebat. Qu6d Lei>a- 
tis apprime placehatfe tamfamiliarirer&ami- 
ceabaduenis rfa^tafi habefique.Etfaneconfti- 
ruerat Coftefius lenitef omhihdckmenterqUe 
cum Indis agere: fed peceata gentis, inpfihiis 
Idoioiatfia, facrificioruhi humahdrum crudeli^ 
tas,&immanis regis faftus, feuefam cruehtam^ 
que videbantur dmind iudicio exigere feuerita- 
tem.Hiricdria^functotrebelIiones,atrociffima 
prslUi eueffiones dppidorum, csdes homi- 

f f ^ nuni 



|> O T E N T 1 A H I S P A I C A 



num ab vtraque parte.Regnum Pe^uanu Hifpa- 
ni eodefauoreNaminisingreffividentur. Re- 
liqueracmoriesGuaynacapa,raagnificetiflimus 
Peruanorum Rexduos filios.-priorinomenerat 
Guafcar; minori Actagualpaf , quem nonnulli 
icriptores Attabalibam vocant. Et maiorqui- 
dem,h$res patris legitimus.eidem in regnoiuc- 
cefllc. Attagualpa vero ei beilum intulit, fra- 
trem<iae cepit. Hinc Peruani proceresmagna 
affeaiti-iftitia,cum non fatis haberent ad Ke- 
sem e carcere Hberandum virium , conuerfi, vt 
folebant in extcemi^^adfacrificia^frequentibas 
vidimis fuppHcauerunt Viracochs, vt, poft- 
«uam ipfi debiliores c{rent,quam vt Ingamm 
libertatem alTererent, ipfe caElicus demuceret 
homines.quimiferumeximerentvmculis. Per- 

a£tis rice facris , cum non dubitarent de auxiho, 
repent€ ad eos affertur fama, veniffe trans mare 
perefiriHam quandam gentem in Peruui^m, 
qu^ ^P"'^ oppidum CalTamalcam 

prxlio,Attagualpam acie vidum ceperic, Fece- 
rac autem hoc Francifcus Pizarrus cum fuis 
quasbabebat,Hirpanorumcopiis.Atmiferiilh, 
qui nro Guafcare tantopere fatagebant , perlua- 
3ebant fibi , impetralTe fehecatombis fuis, quas 
Viracothx obtulifTenc , horum hominum ad- 
uentum,eamque ob caufam Hifpanos codem 
nomine Viracochas appellabanK quod quidem 
nomen iis manfitlongo tempore,vt Vnacochs, 
id eft homincs diuimtusmiffiautCGslolaphdi- 
cerentur.Hincapparec,Deum,quemadmodum 
Cortefio Hifpanisquepbrtam aperueratin No- 
' mm Hifpaniam per difcordram Mexicanorum 
Sc Tlafcalenfiu^accedentibustot prodigus,qu« 
reanante Motecama apparuerantj ita quoq-, rc- 
gnum Peruanum Pizarro fuisq^ cradidrfie,con- 
cercantibus de eo fracribus , Guainacapaefiliis: 
accedente facrificioriim fuccefTu, quo fadtum 
, eft,vtHifpani fiUiDei 8c ckIicus lapfi viderentur. 



^mbm rehus conuerjto Indorum ad- 
iuta fuerit. 



Conptutio i^lexmdriSexti Ponti- 
Jicis LMaximi^ 



Intelleda totiioUarum terrarum inueninone 
l^lexander VI Pontifex Romanus. vt Euangelu 
dodrina maiore animo ac fucceffu in us d.fle- 
minari poflTet ,in eam curam vmce occubuit.vt 
vtrique RegvHifpano & Luficano perfuaderet, 
daret vterque operam, vtmifer^illaegentesad 
Chriftum Dominum conuerterentur.Cum au- 
tem videret dikordiamregumhuictamnobiU 
infticuto plurimum incommodare pofle ,vt o- 
mnes beilorum inter eosamputaret occafiones, 
diuifitOrbeminterduasillasnationes,duaaii- 
nea iUa famofa i Septentrione in Meridiem,qua 
vterque populusDemarcationem yocat. Etvc 
auferret omnibus totius Orbis Priricipibus & 
Monarchis„qui in hanc rem perueitigandam 
fumtus nullos fecerantjomrte impofterumius 
ac praetenfionem • interdixit omnibus , ne quis 
deinceps , prater Hifpanos Lufitanosque terras 
illas adiret. Verumhocinterdidumapudmul- 
tos parum habuit roboris & efficaci*. 



Neque in facris neq-, profanis Hiftoriiskgi^ 4 
mus, vnquam aut in vllaregione Euangeliipia- 
dicatione maioribusprogreflam paflibus,quam 
in Nouo hocOrbe',cumnonhomines,nonfa- 
mili^B, fed toti fimul popuUconuerfifunt, adeo 
vt conftet, vnum Monachum ex Francifcanafa- 
milia aUquammukis annis vlcraquatuordecies 
centena millia baptizafle inNouaHifpania, vt 
numerus eotuin , quiannorum quinque velfex 
fpacio baptifmatis fon te abbti fuere , adfcende- 
ritadoiaoveldecemhominum milliones. Mi- 
randum autem valde eft, ipfos milites hanc tam 
celerem Indorum conuerfionemfupramodum 
adiuuifle. Etfi autem nullum hominum genus 
ad introducendam pietatem videacurminus 
ptumquam miUcarCi nimisque verum fit, intet 
cumultus belUcos legum ciuiUum vocem non 
exaudiri, mulco rainus Euangelii praecomum, 
inftrumcntum raanfuetudinis & modeftisimi- 
litestamenPr^conibusverbiDeibonamnaua. 
uetunt operam in deftruendisftatuisacimagi- 
riibus diaboli & euertendisIdolorumtcmpliS: 
Notum eft, naturam hominis talem etle.v 
nec velit nec poflit omni peniius carere reUgio 
ne,carere cultu,careretemplislocisquefacr.is 
adeo, vt fi homines veracolendi Dei ratione de 
ftituancur, prolabantur & ruantadfupeiftitio 
nes & Idolorum venerationem : & fi non habe 
ant delubra aut facraria manufa£la,Dcosfil: 
quaerant in roontibus & cauernis» 

Igitur Noui hi populi , cum fupra modur 
quaUumcunque tandem Deorumcultuidedi 
eirent, paftim naturapartiminftuuto .cumc: 
rerent ftatuis,aris,templis,quae omnia furor iii 
Utatis euerterat: faciUus amplcxi funt religic 
nem Chriftianam , inuitaci concionibus facti 
cura hanc dodrinara mille modisinteUigere 
fuauiorem, quam cuianteadeditifuerant.Id 

lomaniara» 

Solent hic homines Politicidifputare ,an q 
nouum aliqueth acquirit pnncipatum,re<fte I 
ciatjfi omnia repente fimul acfemelrautet, 
Hifpanos in Mexicano & Peruano regnis I 
dtitafle conftat ? an vero expediat , fi lento pe 
progrelfus fenfim mutet ftatum, quod Imf 
ratoresRomani fecere ? FaciUs tamen videt 
efle refponfio. Si quis enim adiutus mirafori 
ns indulgenria facili labore regionem acqi 
racexclufis vel fuperatis omnibusdifficulta 
bus: is facili momento oraniapoterit fubmoi 
re obHacula. Quod fi cui non fatis ad immuta 
dum fit vitium.is reaiusartevfusfueritqw 
vi.luctatus Dccafiones & tempora,vt aau: 
ciat,quod roboreacceletitate cfficete haud[ 
tuit. 

Turcae inuadenti regnaaUena&prouinci 
omnia ex animi fenteniiafucceirere!ergop< 
tus nobiU aliquaviaoria,eueftigioominar 
tauitad fuum arbitrium,induaaq; alia reipu 
CS6 fonna,profligauit non ipfos duncaxat Prii 



ptSjfed &:omnesiliun:ncrerosranf?uinernn-,i i,^^ l . 
iK,erep.,;popalisabeccace,conrirop^^^^ t ^sr.tS^^^^ 
in pagos„Pal.cu in mapal.a.cempla in ftabula e- qniaem pe im„ ' W 

q»orum:bonaqua:propciafueianc,infeuda& TsnJn^ fj ?''''''''"P'''^'^^"^^"^Cri- 

beneficia,&,vcvno'vecLdicam.doa,i:;t : Effec S^^^^ 

conftiru.c cam rerum quam pecfonarum At Zm.rTu^^ ^^^^ 

Chc.ft,an.Pr.ncipes,clnon'camn«mambu C c pr^cTan^r^^^^^ 

ad perfequendum mft.cucum fuum vCanrur viri- iub n eVCo atl V ^'^^^^ ^°"^^^^°> 

bMS,aliamceducvia,adquapluscemporis&dex- v,sMDXXV^^^^ 

t^ncacis requiruur.Sed admftirutu reuercamur. mili um oL mirum,infolencianx 
^ IgirurNouilndi^fpoliacideaftrisScdelubrL d^ m n"V^ •"<5°"^rebusq-,rccundismo- 
fi.n.sque fuis cum haberenc, quo n ef- tZTZZu'"'''"^^^^^^^^ 
ncaribusconftjcuciferedpcrencjcanceacon. fi^^.np^^^^^^^^^^ religiororum 
rueueranc,fac.l,us:EcclefixChnftianxritusce- deb^fcam f l 7r ^'^''^ 
remomasque,quasoccdi.arbitrabancurcoram, tonens fi^^^^^ ^^cus ac impecuofus 

fufceperunt ,amp]exi eciam fme d.fficultate Fi- Se i col f - J ' ^''^'^^f^- 
demqujeeisannunciatafuerat, <^ti^"emcummcmmbus. 

Guacas. id eft Fana vel Templa Peruanorum nuam 0^/^ r'"" ''^''""^ ^"^^'"a. 
militari furore euerfa f^iffe di.imus.Pr?cipuum ^2,0 ' ""^^'^ ^^g""^ ^^T^- 

autem horum & velut Antrum DelphkumT ^li « oh b'^"''^"'^''^^ ^^'"^- 4" 
ratinoppidoPachacama.d,ftantequLo;Leu. efta fu iamV^.f ^"^^^ 
:is a Ciuicace Regum, in quo Diabolus refpon: rouornm ^"^^^ '" miJicibus» 

ra reddebat fcifcicancibus. In vrbe Cufco erat rZl '^^T'^'''"""'' ^'^^ ^-^'^^" i°ng'"ffi- 
5«oddam Panclaeon, in quo ftaban^otmm ^^^^i^^^^Z''''^ ho-inumpend^bat 
>rouinciarumfinguIa.iaIdola.qu^Ingarudo. tiaTerLuoi c^ ' 
nm.um agnofcebant, velutobfides & pignora P "^0^ omn^ '".''''^ 
ideiacfubiedionis. Mirumeft,quodin eadem VV^Sr ^"^^f ^^''^'"^^'^^^"bitufLen- 
'rbe vlcra CCCC. delubra minora ac .^^^^^^^ r "f^^P°^^""^'^-^Hommumfidemiquantu.n 
u.(Iefcril.int.AtveroinNouaH:^:niTlTora Sn-Tu^S 

^ eorum facrx ^des non tam pe/Tundata fuere run, nidVT q^antum in margarita- 

nilicuminfolencia.quorumeLmniapSSe: ZTnlZ^^^^^^ 
c in n.h,Ium redigeie : quam prudencia &pio thZ L^',r f^^ 

-elo Ferd.nand. Corcefii, Vidoris harum gen- mus " regionum omitci- 

ium,quifeuerefuisordinumimperauirduao- Neaue vPi-n ^ 

ibus&cribunis,nequodIdoiokcricumFan5, muHsadlbl^ -T^^^ 

lu ftacuam vllam eredam finerent : ica faaum auo ,m r 

ft,vc fublatis e medio h.somnibus,cumnon ZZT^nTc^^^^^^^^^^ 

aberenclndcquo preces & facr.fic; oblacuri onamt^^^^^^^^^^^ 

arenc, malam colendi D^mones, i„ bonam nTn/ a ''^'"''"'''"^™^"'"^^^'^^- 

ihnftianamque Deumverum ven randicon' f. c ^^^1^. CarolusC.- 
«termtconfuecudinem. ^ " '^'"f '"'^'".'"'^ ''^g^"i"mq5mirenotu 

eft,mceIled.sh,sfceIer.busfuOrum,vrfarisface. 

Poftquammulcisve.bisoftendimus,quibus xu\TZir'V''^^^^^^ ^ 
^ediis modisqne Chnft,ana Fides in his cerris tVIn ^."^"^*"'^ Imperatorium propoficum eft. 

^omocafueric..v,deamusetiam paucis,quTEu mecT ^'^P^""^ ^""'^ ^"dum in 

;ge.co cucnculo obieda fLi^nt1.npedi- Z n^^^^^^^^^^ 

^^«a. . i' / ^ "^^''^^'J'^P'^of^in<Iomargaritas,neq;proiu- 

Prunum omnium occurric finiftra Europ^o- ' ? farcinis,nifi extrema 

^ hominum,quam ab iniciodehishomfni "hfrr , "^^"^'^"^^^"^^'^ip^^^dignaporcan.-- 
conceperanc,opinio,- quibufdam iTp "o- ndi f^l '''"^^/'^'^" "'^"^'^ "'^ > qu^ 

^rpaupeccacemafpernanlibus.aliisn hilco ribucalr'"' "'^^u "'''J"'^""^^^"^^^^^^^^^ 
^ra brucomm capmm fapereexiftimanr bus ^^''^"'^^«^ beneficiario Hifpano, Co- 

n viderent incirk eorL mo s^InoftS ni C^^^^^^Af firco.-poftremo ne Epifco- 

rumquanmmabhorrenres.Facieba;tauem fe^Sr^T'^^"'^'^^^"'^"^"^"^^^^ 

cpoc.ilimummdiccs,quorumomnesvioIen fSo Ho^^^^^^^ 

_olenceircaaioncs,&vnicumresfuasauln. ne omn^b ^'^"'^ eft,vcHifpanipro. 

lcfider.um:pIerisq-,etiamneopcantibusqul SL^r r ' P"''^'^^"^"'^ ^^«"i^ &: mVncipiis: 

n.vt conuertercntur Barbari,neLcX tTreoTb^l^''''"^'^"^ P^^^^^^^"^^^"^^'»- 

;erentur eos reccpto Baptifmo mitrushuma i^m R-r '"•^:?"'^'^"^ ^"'"''^""^ ^^bellan- 

%craaare.OcdrbilctaLneft,DcumltUm S vtBltn°r ^r"'T^^^°"^'^"'^^ 

uractiam «t,vrBIalcusNunefiHsVela,prorexPeruanus 

4 inter- 



POTENTIA 

interficef etar.Hos tiimukUs vt dpprimeret Im- 

pfccator,mirK eo Licentiatum Gafcam,homi- 
Lmmiriingenii&prudentis,qmVimdexteri- 

tate cum fuueraffet , & vafricieimpetum , com- 
iniiroleuipriliodemcitfed.tiofoSiPizarroque 
capto ac capitis fupplicio affe^o, conquieuit 
ii^otus il!e ciuilis. Fada pace ncgotium religio- 
' nisctiamifeliciusfucceiric; 

iddaromm in Nouo 6rh6genemmulu ejfe, 
ulmterfe diuerfipma-dc froindenon v- 
^nurn eundemque^r&dicmdi illis Eu, 
'mgetium modum. 

'Solentfcriptores Barbaras appeliate eas geh- 
tes , quarum moresa reda ratiorle & communi 
Viaendi raodo abeunt longius. Q^sdefinitio 
% vera eft , ( inprimis cx parte pofteiions mem- 
bri)raeliushscappellati6conikmetGraEcisLa- 

einisque, quam cscehs natiotiibus. Si enim 
cdmmunis viiiendi ratio appellandaeft,quam 
inaxima pars hominum fequitur: & h Barbari 
dicendifunt,quiabhacabeuntlongms.-atvero 
extra controuerfiam Grsei&Latiniahter vixe- 
■runt,quam c^teri morcales : fequetur illos po- 
cius, vt pauciores, Barbaros eile appellandos 
quam hos. Dicemiisigicureoscflc Barbaross- 
ftimandos,quorum vitx modus&confuecjido 

' extra rc6t£ rationis cancellos exorbitat, quod 
ednfiftit in feritate mentis , ignorantia & mo^ 



rumruditate. , b iv 

Eft aurem Feritas qerta quaedam lirutalitas, 
cuiusquatoorfacimusfpecies. 

Pdma eft eorum , qui niiilam habent neq; de 
beo neque Diuinitate autReligionendcitiam, 
& hi rurfumintetfedifFerunt. Quidamenimi 
duanquam fine Deo viuant^incahratiom tamen 
U verteficiis dediti funt , eftqiie res miranda vai- 
■deiieperiri homines.qui cumnequeDeimiln 
cdelo neque terraagriofcant , fubrautunc tamen 

fe Magis ac incaiitatddbusi Videntur bimihi 
prope fimiles equis quibufdam,qai cura fua n^- 
tura fint terribiles & fertum ac ignem conte- 
mnant,ad leuera tamen vmbram cefpKant 6d 
'refiliunt,exterritifonocurrusaui:'reiaiiusludi- 

Ad hoc genus feferendi funt eichymicasSc 

Brafilienfes. . , ■ r 

Alterum genus eft eoirum , qui ipeciem ali- 
quam srehgionis habent.vel raagis proprielo- 
. miendo , Supeiftitionis , cuius tamen neq", tun- 
damenlum neq-, probabilitas vllaapparet : qutn 

omnes eorum narrationes mer^efuntfabuls 5C 
fomnia.Huc pertinent incok HifpanloliE Inlu- 
Is ,& adhucnoftramemoriafiiritiridigenaeln- 

fularun^Salomonis. r tj ■ 

In tertio cenfiifuncqui varios Deos hue ido- 
la colunt, neque tamen vllo modo ad Summiiril 
Deum & Creatoriem perueniunt. 

Quartos eos numerabimus , qui rion rieganr, 
Summum Deum effe Creatorem huius vniuer- 
• fed hunc non folum Deum agnofcurit ; quod 
fJeecuiat Cufcani inPeruanoregno. Piima£& 



H i S :^ A N I G A 

iecunds claffis barbad nuHas omnino habeii? 
ceremonias,auteaslinevllafolenmtare. Tcrrd 

& quafti obferuant ritus legicimos, ftabilesSS 
fblemnes:vtMex;carii&Culcami ^ ; 

S E c V N iJ A fpecies Feritatis aut BrutalitatiS 
corififtit in viau fiue alimonia , eftq", rutfum irt 
duplici diiFereiitia. Quidam enim adeobrutl 
funti V t nec ferant nec metant. nec vllo padjo 
grum colant: fed inftar brutorum ea comedanfi 
qusS terra mater fiia fponte gignit; Gumq-, tem- 
be.araencum hbrainis fere fequaturnutrimen. 
tum , ftc, vt ferino comedentes more, etiam p_a- 
rum a feris abfint. Aliorum brutalitas in hoc co-- 
fiftiCiquodcarriibushamanisvefcantur.velin- 

differenter omnium , vel hoftmm fi-iorum du^*, 
ta^at , quos bello ceperunt , quod ilU fecere, qul 
Pdpayan &Mexiconmcoluere. Po|>iuane..les 

■duidem. folebaut affigere domibus iuis capiti 
eoriim,quosdeuorauerant,veIingentibuscan. 

nis fuffisa erigebant , vt documento eOeut cru- 
delitatis fu^. Alibi detraaas hoftibus pelles^ira- 
piebant cinere, poftquam carhes dcuorauiiknt. 
-eafque de lacunafibus auttignisfufpehdebant, 
aut deponebant aliis locis, reficiebant taCiem 
iriterfedi cera,ittipotientes alterimartui haltilei 
alteii fagictara : quo quidem fpeftaculo vix quic 
quam horribiiius Hngi poteft : & ha:c erant au- 
ka fiue periftromata,quibus exornabant parie- 
tes domiciiiorum ftiorum. lideril hoc ceperc 
confilium. exa6turbs fc Hifpanos fua terra tam( 
&ittopiarerum. Omiff^aigiturfemenre &agri. 
, culcui^a ciim faiiies non Hifpanos hoftes folum 
fed & ipfos Barbarbs premeret.ahi alios deuota 
uerunti& hac ratione Ahthropo^hagia apudA 
ralicenfes intrbdixaa fuit.cum arite irtvlunoi 
efl^^ti Omnium tameriprodigiorumfamamd 
fidem fuperarq putatur quod incolae vallisNc 
tenfis,Po{ia!anehfiura finitimi fecere.Vagabai 
fur Caciqui fiue reguii ebrura per hoftiun) : 
grbs , venantes non fef as, fed m ulieres.quas c 
ptas abducebanc, quam maximo pbflerit nutni 
rbi Has domiai!:;ruatas;in eumduntaxatal 
bant finem , vc natosindeihfantesdeuorarer 
&rane vorabarit cbs.vbi decimum aut duodei 
mum annumattigiirent. In valle vero Guacei 
hori verebaritur captiuis fuis vel agnatas co 
faricruirieasqiie fuas fubfternerei vt natis exj 
congreiTu liberis poftea vefcerentur: quo faa 
ipfos quoque captiuos.patresdeuoratofuni 
berotumimaaabarit vorabantque, curii vic 
rentur iam ad generandum inepti* _ 

TertiusFericatis & Brutalitatisgraduscon 
ftit irieorum nuditate, qu^ &ipfadiUerfimo 
habet. Qilid^m en^m nulImTi horieftatis lenli 
iiabentes, nepaftes pudendas quidem coope 
uht. AliiverendaquidetTivtcuriqueveIant,t 
tefa per tbtum corpus niidi. Tertjiadvnib 
ciim vfque ceai,inferiores pattes nudas hab« 
atqueita videmus , eos omriesnuditatemlu 
oftendere,vei in toto vel in parte. NonriuHi ' 
giint pineunrq; cuf em,vel quod ita fe pulchi 
res fore arbitreritur, vel in belloterribiho 
quidam petforacis labrisi iiaribtis & aunc 



Per Novvm Orbem S 



txiguas & niillius precii lapillos autannulos 
inferunrj puto ornatusgratia, quodBrafilianos 
tacereconflat.Paucosinuenies,qui totocorpo- 
tc tedti funt.fed pellibus ferarum aut belluarum 
mannarum.quod quidem non tam brutalitati 
quam duritis ac ruditati tribuendum eft. 

QUarta brutalitatis fpecies ex eorum habiti- 
tionibus apparet.qu^ mirum in modum vari- 
ant.QuiBarbarioresfuntcsteris.aliasignoranc 
5omos,pr«terrpeIuncascauernasq;monrium, 
mt excauatas arbores,quibus natura; beneficio, 
me numanainduftria,a ventis,pluuiis& friao- 
e fatis defenduntur, Diem confumunt dSx- 

endo cibaria,ingruente node nuda hiimus aut 
ortuitus cefpes cubileprsber^vlaicuilqueeos 
snebr^ oppreffernnr. Eft caraen in ter hos for- 
la qusdam Politis alicuius, quanquam certa 
xaq; domicilianon habeant,veIutinterTarra- 
:>s <iue%rhas»quiviuunrincurribusanima- 
um pelhbus re<ais,& Arabes in fuis Adiuareris. , 
U ramen.propms ad poliricam viram accedunr, 
ui iion tantum certam habitarionumformam 
blcruanr , fed & locum , funrque qui habirant 
i vJl-is,p3gis,caftelhs,opp!dis, domibus vel 
mtigms luncaisqucvel difperfis.Differunt au- 
ra hxc tria habirarionis genera hoc poriffi. 
um modo.Primi quxrunr nurrimenrum,quo 
'sneceftiras auroccafioinuirar. Secundidu- 
nr fecum animalia iumentaque. vnde depen- 
reorumvita.nonmutanteshabirationemfed 
:um, pro ratione copi^ aur inopi^ pabuli, 
od qusrunr. Terriiinvnocerroquelocoha- 
anr,eo conferenres ahraoniam fuam,c«teraf- 
eresneceftkrias.ErvrdeArab.buspergamus 
:ere , eorum nonnulh fub dio in carap?s^ri- 
nagunr,fub ruguriishabirantcs.&hi proprio 
cantur Arabes.. Qui in caftris oppidisque de- 
tir,alio nomine Mauriappellantur. 
Sic 8c Scytharum aliquiinajqua caraporunl 
nicievmunr;csceninoppidis,vtfaciiitZnn- 
erenfes.Vtriq; t^men.tam Arabes quara Tar- 

1 eos nobiliores putanr , qui extra oppidor um 
'ta m campisdegunr. Quintum brutaliraris 
idumrribuemusformsGubernaciOnis. Qui 
rbatiffimifuntincerhospopulos,viuuntfine 
je&iiQc prmcipe.fiue bellum habeantfiue 
:efn. Ahi pacis quidem terapore neutrum 
rum &,pfi nouerunt , fed cu in railitiam pro^ 
lceiidum eft.caput aliquod fibi eIigunt.Ter- 
5i lcges & reges agnofcunt,fiuepaxfitfiue 
um, in quogenere funrTlafcalenfes& Chi- 
nlts , qm Reipubiica? pronmi funt : alii Mo- 
•hicam formam fequunrur, principatum in 
tione conftu-uenres, vr Mexicani in Noua 
'^niaraur in fucceffione fanguinis.vrPerua- 
iferhosprimiacfecundivereBarbariappel- 
'o/lunr. Quanquam . fi verum fareri volu- 
. primi Noui Ofbis habirarores in vniuer 
omnes ftieruur fine vUa forma Poliris & 
tnarionis:fed fadura eft deinceps,vr qui 
eos eranr paulo csreris ingeniofiotes ac 
mehons.cxreris perfuaderenr,firaul hal 
o& domiciha fiue habitariunculas erigere^ 



EV In-diam Occident: 

primum e ramis aib6rum,deinde e truhcis craf- 
fioribus , poftremo ^ terra &lapidib,us. Exhac 
mdtua cohabirarione riara funtleges &artesi 
ornamenravirahiiman». ^ ^«iircs, 

Qnod ad parandi vi<Stus atq; ahmonixratid- 
ncm. res pecuaria primas parres obtinet, qus 

Pemanismax.mecordifuir,vniceinrenrismul- 
nplicarioni pecudura, vr f^mellas nunquam 
ofFerrent in facnficium,fed ne VenationLui- 
dem capras occiderenr:&fi quam ouem morbi- 
damaurporrig.neinfeaamnaaifuiirenr.dcfo- 

^ Ex ram folerri cura minoruni pecudum. veluc 
ftolo e tmnco.prognara eftarscarmmandila- 
nara , in hJaducendi, &pannumad veftimenta 

indeconficiendi.SequiturpecuanamagricuIcu- 
ra cuuis pr^cipuum eft officiura, fmg?s ^ cerra 

educere,deiridefru,ftiferasferere&aIerearbo» 
res. 

HancfequifurdemuArchire6tura,cxtruais ' 
domicihis ,pnmum ^ligno , deinde ^ rerra , po. 
Itremo e marmore auraliolapidisgenere, qu^ 
^dificandr rario Cufcanis & Mexfcanis appri- 

ftienorafmr,magisramenhisaUamiIIis.Quan<. 
quam autem fans alras & fpaciofas erex^inc 

doraos&paIatia,vteratcapruseorum,magni. 
hca,artem tamen concamerandi fornices Soii 
enuerunt,erfinoncarerencarteacingenio,mi. 
labiles fabricandi ponres etiam exmareriafra- 
gili. t 'nncoenimprsgrandiadmixrisftramen. 
tis arque paleis firmirer vna Conrexris, pdntes 
tecerunt,nsque etiam profundos & lafos ftra- 
uere fluu,os,ni ateria ppntium iuricea ob leiiira-' 
tem non fubfidente. His pontibus velut pro 
fmidamento poficis, iriiecerunr deinde aliara 
iTiareriam, e paluftri vlua & id genus leuibus 
culm.s, vrraque ponris exrremirarefirmirerad 
fuum hrms dehgara: & fic dabacur rara homini. 
busquamanimahbustranfirus. Inuericusfuit 
tahs pons , fupra Gricuirum Lacum , longus pe- 
des rrecencos. Agciculruram cdrairaru?neL 
tiano & mercatura.cuiusbcneficionoftra^s 
coramunicamus ^)ona,&i|]orum viciifim ae- 
quirimus Fuir aurem olim pr^Ecipuum in hac 

parre Orbis mercimoniomm genus,Sal,fersex 
cauda animalis Cacao,& Cinnamomus. C^te- 
r^ artes Jndefcaturiunc,&ahisabaliisvelutde 
manu inmanumpor]rigunrur„' 
, Vlrimo loco fequnnrur Lirters & Scienris, 
inprimis Theoric^fiue Speculariu^, velutfru- 
dtus oprari pacis, fecuriraris.ocii &abundanti^. 
Hinc videmus florere Iitceras &3rteshbcrales 
riumanioresque in oppidispacefruentibus,& 
inter homines fuo vinencesarbicrio.fpecuktio- 
nes vero^& medirariones profundiores fereia 
Monaftenis & Conuentibusreligioforurii. Ad ' 
hns enira dihge-ria & affidua arrenrione opus eft. 

PoftremusordoefthilariorisMu&,carminun» " 
popularmm, Poerica;,adde& Eloquenris 

Ex h.s qu^£ diximus colligi poteft.Barbakem 
omnem comunaam efl^e cum incapacirarere- 

rura cc£ cftiura. duplici de caufa: obbruralira. 
tem &ftupidfcatew..-. Ilkregnacprscipueapuci 

Ghichi^ 



P OT EN T I A Hl S iP A N IC A 

kichimicas,Btafflunos,Caiibes. Iftaapiad In- 
folares Salomonis, in plentque valhbus regni 
Peruani,&alnslociscon.pluc.bas.\ndeappa. 
.et.noneundefflpropagand^RehgiomsChi. 
ft.an^ modum obrcruatipoflevel debereapud 
otnnes&vbique. Qui incec Can.bales & apud 
cSeras genrcs verfacut. qu^ ind.fferenter hu^ 
manis vlfcuntur carnibus, itacum us agere de- 
ber,vt cum inimicis gefteris humam,yelcum 
ftuUis pariter atque furiofis. Reddendi iguut 
funt piimum omnium capaces ""on.s & hu- 
nunkatis.deinde in ftud.o vittutts & Chrift.^ 
fidei inftituendi. Neque (ane ille multum 
peccauerit, qui primum vi & armis aduerfl.m 
los vfus fuerit,vt fe homines elle fenmnt^dem- 
ae paulatim iUis EuangeHzauer.t. Nam & Ari- 
ftoteles au<aor eft,tales hommesmftarbeftia- 
rumvi&verberibusmanfuefaciendos. ^ 

Horum barbarorum vicini a carnibus qui^ 
dem humanisabftinent,nuditamenmcedunc 
fme verecundia, cumtamen vixqmdquamfit, 
- «uod hom.nem adeo a bcftia d.lcernat quam 
pudor&honeftas. Aduerfumhosviatquefer- 
ro vti nefas atbitratus fucrim ,fed comuer ad- 
fuefaciendi funt, vc corpus pruTio regant , allue- 
fadi vero ad pudorem ^lioneftatem m Chri^ 
ftianadeindereligionefiinterudiend..Namm- 

uenies,apud quosacerbitate & v.olent.an.hd 
opus eft,vt i natiuabarbarie difcedant,fed man;- 
fuetudine & lenicate cum aliqua tame;i ieuen- 

* ;„iJ'>,r T,iinnr\m 



ce verbi Dei cum auaoritate Magiftratos; 

Et Apoftolos quidem fatis conftat Euange- 
lio auaoritatem conciliafle magnitudinc &f rc- 
quentiattiiraculorum .quibus confuhonemat- 
tulerunt ludsof utti arrogantis, & ferocix Gen- 
tiUum : quod lud^i quidem adfueuerantoftcn- 
tis ac prodigiis, quas vel in coelo vel lerra contta 
natur« ordinemfierividiiTent: Gentesverom- 
flatse propris dodrinaB opinione fefolasfapera 
arbitrarentur. Cum igitur patum adremface- 
te videretur,fi Oratores Dei nationcs illasfa- 
cundis verbis aut eloquenti^ viribusaggrede- 
rentur,ne conuerfio earum humanis artificiis 
aut rationi attribueretur-.necelTe erat,vt Apofto. 
li vttolque mitaculis conuincerent,talibusm- 
quam ope^ibus,quae fiatura impoffibiHa vide- 
bantut: ex quibus aperte ponent perfpicere, 
quod Deus, qui Natura: imperar,per eos ioque- 
retur , & per cohfequens Euangelii ptxconium 
longe vincetet Pkilofophorum putatiuam fa- 

^*^Et' tamen difficile fuit iis perfuadete,edere fe 
miracula per Chriftum crucifixumatqucmor- 
thum:cum crux Chrifti,vt Apoftolus aii,lud£.5 
fit fcandalum, Gtaf cis amem ftultiua. 

At in Nouo hoc O.be, vbinequeludsine, 
que Grsci era«t , fcd ponuli brurales & ftupidi 
nihilopUseratmiracuhs,fedauxiliohumano.vi 
adrationisviumadducerentur,quaveritaten) 



ao raiioiiib viu»'-""" i 

iuecuaiuc ^ ......^ . qus fimplex eft,& per Do<aores Chnftmno 

tate conmnaa,quod non fintinftar Luporum ^1^^^,^, proponebarur,citramoratnample 

autTygridum^fedftupidivelutiumentaadtra- ^ ^ . »Ki,.n.nnlrhrac( 

hendumonusiungiadfueta,apudc^uaeplus.T.i- 
„L.„.u.,^ v,i^t-n nnam vi etteceris, 



hendumonusiuijgiaw.^w.-;,-!^-- v- 
nis quam verber.bus,mctu quam vi efteceris, 
cum certum fit blanditias &dclinimentanihil 

^'''cum^autem experientia docuetit, neque 
hos ntque illos in temel receptaF.de petieue- 
rare, donec lub natiuis fuis priiic.p.bas v.xe. 
rint,cum Principum vcleXemp lavelmandata 
faciUmomentomultitudinemadldololatnam 
reuocarepoiririt:ipfaneccffitascxigerevidetur, 
vt fub vnius alicuius Chriftiani Princ.pis vi- 
uant impetio,qui ftudeat eos in ofhc.o conci'- 
nere,ncc populumfaltem fed^ proceres eo- 

Eft autem h«c res tanti momenti, vt propter 
metum ambitionis aut auaritix tam pia cura cx^ 
cludi nondebeacaucabiici. Haeceodicimus, 
quodnonfagiatnos.difputatumfuiflefubpri- 
mam Noui orbis occupationem , expediatneac 
hcitum ficarripere iUorum locorum dom.na- 
tum fiue fu'premum impetium J fed quasftio no. 
ftra atate fuperuacanea eft, ob frequentia da- 
tnna,qus iUincquidem Mahomenfts , hmcve- 
ro AneUintulerunt. . 

Non eft enim dubium, quin Turcs Phihppi- 
nas occupauiffent Infulas , & Angli pot.ffimam 
Americs partem,nifi Hifpani pra^occupatis lam 
iis regionibusinuadcntesrepulifl^ent. Sicutigi- 
tur ConuerfiO NouiOrbis coepit^b armis &vi- 
a:oriis,& Prsdicatione Euangelii continua- 
ta fuit;iu porro pcrtcxcnda cft coniunctavo- 



derentur.-Lux enim EuangeUitampulchrac 
tam claca &c amabilis per (e, & lUgum Chnl 
tam leue,vt eiusdefideriumhominibusconc 
liarenihil opus fic, vnde^on legimus.in vlio r. 
ono aucprouinciadoarinam Chriftianam tai 
ccleriter recepcam fuiire,quam innouoOtb 
Quanquam autem huius rei plures poflii 
affignari caofaj, prscipuatamennonabs repj 
tanda cft mifera indigenatum condmo, QCi 
eum diuinarum manfuetu^o ac bonitas. 

Nam & Idololacria iUorum plenaerathc 
roris,qu* nequaquam blandiebatur mifer.s, 
lexfacitMahometiftica.-nequcdefiderabantn 
racula vt ludsi ; neque Gontcrnnebant diu( 
famkfefeniientes,quod GrsEcifaciebant .-icc 
rant homines fimglices, fine arrogantiaaut 
ftu ,neque poterant araareldolafua, neque- 
rum facrifica, qu^ vita & fanguine hutna 
conftabant: non erat ergo res magmlabo 
iis perfuadere, vt praecepns mehoribus an.m 
appUcarent, qu^ Chrifti Domini.nobis cc 
mendauitlenitas. 

Accedit, quod quo minus alta faperent,e( 
uidius & cum maiore admitatione audir 
fermoncs de rebusdiuinis&cceleftibus,ac 
que quicquid illis proponebatuC de magn.ti 
ne & potcntia Maieftatis Diuina , de mileti 
dia & fuauitate Chrifti , deque meritC) paiii< 
&mortiseius:namquo.plusres ha:illoruti 
dcbantur fuperare captum : tanto magisilH 
dcbant hsc Dco conuenite. 



Pbk Novv.m OKnEU S£v Indiam 0<::<Ml>^Nr. 



ucrjionc Nouornm Indorum^ 
Ncque rdiiien quifpiam libi rede imatrina-^ 
^icur, conuerfionei\i iilam Noui Mundf fine 
nagnis perfeaam fuille difficukatibus, aur ro- 
as liias lliis caruiile fpinis. Prima fuir tinguaj 
ndica: ignorantia , cum vix vlla rl^^siir , qus ma- 
orem reqiiiratfaciliutcm^exprimeadi conce- 
ita mcruis, &c lingas fiue loquela; gratiam, 
[uamMyfteriaSanaxFjder. 

Citpta vero cft prsdicatio Euangelii ab iis, 
lai auditorum fuorum idioma neicicbanr, ac 
ircinde abiis inteliiginon poteranc. Opus i£;i- 
.ir hjbuerunt cercislnterpretibus:quicum rie 
311 quide.m fitis aiioi um airequerentur dida^v- 
um pro alio reddiderunt, aliquando etiam pro 
:aciio!icis dogmatibaserroneasopinioncsau- 
itonbus propofuerunt. 

Neceije aucem eft, magnisrcm illam aftam 
li/Ie difticuiracibus, quod fit , cum duo per ter- 
um aliquem coiloquuntur, vt iam niiiil dicam 
e iadtura tempoiris. Acceditadfiperuisaliud 
icommodum , quod non haberenc certam ali- 
jam & communcm formam, qui cacechifa- 
mt , fed diuerfa vterentur racione, defticuti ali- 
10 fuperiorcqui illis modum Ifgesquepr^- 
riberet. Tercia difficulrasacciditexpaucuate 
mcionatorum, vt hic locum inuenerit illud: 
eftem eile copiofam , paucos vero operarios. 
Ex his difhculiatibus varii defcdtus oborti 
nt m popuiorutp horum conuerfione. 
Primo ignoranria,in qua nouicii ilii Chfiftia- 
pjrftirerunccutn parum admodum inrelli- 
tenc de rebusad falucero neceiTariis.Bapciza- 
enmi non prareunte inftitutione, vix quic- 
lam habebanc ex Chriftianifno quam Bapti- 
ium,in quo tamen ipfo fiicipiendo potius 



r^'^'- ^«-f'«'-^"»v.uHjraieseiienr, 

tamen ad tam in^ens6^facrofah<5tumofhcium 
hiereadhibifi. 

E^at.mnoAN.C.MDLXXXVII.inprouin- 

cta i ar.iguaiana Saccrdos. cui ingens fine cerr^ 
lpaciam,& magna hominum multicudo infti- 
ruenda commiilafuerar. H,c ex baptizandis ni- 
hil^aliudfcifcirabacur, quam deimponendono- 

mine,anquisDidacus.autV\|fonfus,aucPecrus, 
apc den:qne aho ahquo nomine vocari veiier 
Qu. n & in ipfi Noua H ifpania , vbi noftro ^euo 
certt func Epifcopi & Reiigiofi variomm ordi- 
num in numero non exiguo/conr/gir, vc vnus ex 
eo gencreSacerdorum,quosCuraros appellant, 
hia: hdei comiiros habetetfexagintaveiieprua- 
ginta pagos Indicos,in quibiis vlcra quadraainta 
habitatoriun erantmiil.a. Faaumeftigirfrvvc 
populus ifte anciquis fuperftitionibusadeoque 
Idololacns eodem modo quoanre,adha;lerif 
neque enim mencemfuamadcoeleftiamretum 
conhderacionem vei tantillum erigebant, neq; 
amulntudinevxorum difcedcbanc. 

Poftremum incommpdum hoc fuir, quod 
pnm. religiofiquiin NouamQrbem venerunt, 
barbarob no hngulos baptizauerinc,vnum poft 
alteram.-!edcenrenos,imomillenos,vndecon. 
currenribustoc hominibusadBapcifmura^dubi- 
cacum denodefaic, qui baptizacifuennc, qui no- 
ed & iph de quorum Baptifmo conftaBat, aPo- 
lygam I a non difcedeban t ,i cu m nefcirent , q -^as 
ex vxonbas dimicterent, quas recinerent: nec 
quicquam in hadre confilii expediebant iph do> 
(aores,magis incerci quam audicores. 



DE C O RRE CTiONE HO- 

rumincomftiodorttm, 

u^'iphbapcizatifuer.^K:velH.fpa^t e t^m £ tMarch o v^rh"""'"'^ ' ' 

>-n.s:velden.que,q«odpIucesi^afacerevi- c.n^^N^^^n^^::'^^ 
:renc,lequut>muItitudmem,quam^uodcer. tas le.esrdeakeC^ 
aliqua ratione ira hbi faciundum ftlcuerenc. N SdXx! V Sv .r^ 'TT ^ 
Sed^ primiSacerdoces,quiconaerfionem ^n^^^^L^t^~ 
'dorum aggrefli fuere egregiehbiplacuerein uendccn-n ITJTTt -^ :^^^^^^^^ 
^lucudine baptizatoru^m ,1acis felc pado r.ero t^E^^l^:^':" l^^f " ' 
^Jc,ofuofea(rearbitrati,nequevlceriuspro- de Valencia Vic7n 
•^ffi rixerccum parcim errore quodam id Le. caufa dT ^'rrTmo d^^' 
nc, partim quod defperarent fuff-eauros le ciffim^^^^ 

^.t^uiftituend^mulcicudini. Alcerucrumigi- Decr cl eft um^ m^ '"''T 

r<^]--gences,nefcio quomodo, facius exiftimlt. concra L modum eorum 

aMine cacechefiLrelmquerequamfine Zds aTr nnT-^ neque co,d.tiones 

-iuno. Hincnimirumiftudeft,^Tl li! IZT.lZlZT'^^^^^^ ' 

Js^duodeamMonachoseFraoci^iFam^lL r^^^^^^^^^i^l^^:::^'^^'^^"'^"'^ 
frc^.quilingulicencenalndorummiiliabapti- Nemo tamen Z^Sm rh ft- 
^n.deoquevnumadquatercencena4- ^ 

amparuoinfticuenrinmnnm^r^ - ^^"^""^^^"'vr nullum ex omninumeroHifpa- 

^ ^ penitug 



34« 



PO T £ NT I A 



penitus extermmauit , coftftituirque , vt n , qui 
nonduni receperam baptifmutn, pnus mftitue^ 
rentur, teftituitque fuo niton diuma othcia, 
fuumque conferuauit rebus locisque fandhs 
honorem ac au<aoritatem. Pofthscomniope 
annixus eft.vt templa firmis etigerentur ftru^ 
eiutis .luculentis dotarentur redditibus , & ne- 
ceflkria inftruerentur fupellcaile , ad dmma ot- 
ficia 8c Sacramentorum celebrationem necel- 
faria. 

Quae cum virigloriam atque nomen non pa- 
rum auxerint, multo tamen cekbnorem ems 
famam rcddidit beneficetitia crga pauperes & 
affli£tos: cuius rei etiam noftro £EUo multaea- 
que clariffima per regnum Mechoacanumex- 
tantdocumenta. ^ 

Neque enim in eovllumceperies oppidum, 
vel Caftellum aut pagum,quantumuis egenum 
& tenue ,in quo non fit domus qusdam aur di- 
uerforium ad excipiendos peregnnos , velNo- 
focomiolumproinfirmis. 

Cum autem illa locaCettoS reddltus fiue prO- 
uentusnonhabeant.aliapereummitaeftratio, 

conftitutis cectis quibusdam hommibus, qm 
cuiarque focicuram gerant,ajgns morbidisque 
pro viribus infecuiant , eifque de rebus neceUa- 
riis ptofpiciant Jca autem per domos diftnbutae 
furit vices. vt vnaquxque familiafciat, qua hbi 
minifttandurafitfeptiraana. . .„ ■ 

Reuolutaigitur fecic , cum ocdo mmifttatio- 
nis aliquem contigit , vniuecfa prodit famiiia, 
' tam viciquam mulieresliberique. deferuntque 
fld domum hofpitalem , quac neceffana funt peC 
iUamfepiimanamadaegrorumfuftentationem. 

Habet autem quoduis fodalitiam aut vicmia 
vnum aliquem certum hominem . velut pro- 
mum condum , cui concredit , qmcqmd pro m- 
firmis paratum eft, vinuro.efculenta, vafaroun- 
da,hnteai& id gcnus ahatquivclutpr$k6tus 
Nofocomii illa diftribuit invfus^grotantmm. 
Sammus autem huius domus pracfeaus feptem 
' diebus ante monet eos.quos ordo mmifterii te- 
tigicquid in futuram feptimanam fado opus 



H I S P A N 1 C A 
fif. Gnarihuiuscei.quifuntiniliafamiliafflul- 
tum colligunt lignoruro, quanquam^b fexto & 
vltra milliari accerfere neccffc habeant.fcemms 
vero eorum de frumento & cibariis funt foUici- 
tJcrebusquefimiUbus. 

Vbi dies conftitutus illuxit.quifque detert ad 
Nofocomium, quod parauit, alius quidem h- 
sna, alius pancm,ahus carnes, pifces.legumina.' 
quidam etiam eo deducunt recentes sgros. 

Quoties enim aliquem in morbum inc.dete 
contingit , ftatim adeft confcia focietas , defert- 
que morbidum ad templum, vtibiconfitcatut 
dehfta fua : hinc afportatur in domum holpita- 
lem>vbi feruitur ei dies noftesqucquae quidem 
in jegrosbeneficentiaomnilaudedigna elt bt 
h^c quidem eonfuetudo,cuiusauaorfuitEpi- 
fcopus ille.etiam noftratempeftate durat, vndc 
mii um non eft , oftendere iis ih locis Deuro da* 
ris documcntis.quantopere fibiin Chnftianis 
placeantopeCadileaionis,Vec&nturiidemma- 
onz cura circadiuinumfcruitium.templorura 
ornamcnta & vaii, per fuafi , eciamh oronia lur- 
fum deorfum veriantur, Templo.um tamen 
prscipuam vnicamq-, eiTebabcndamrationem. 
Hinc fit.vt mulcum auri impendant in emendas 
imagincs & altarium oCnamenra , quamuis lan« 
paupeces fint» mifecamque degant vitam: in lUc 
tamen non libecalcs fed profuhfunt . vtfcipfos 
neceifariis ptiuent rebus, casq-, in Dei ferumurr 
conuerranr. Quin & fupeUeailem fuam ad.bu! 
det,ahunt,vt ea otnent templa,etiam defrau 
danres genium fuum, fibique cbana detahcn 



tes, Vt facerdocem alant: argdnto autem dcltitu 
ti, labore & fcruitio defeaom larciunt. Pnm 
huius incommodi corredio accepra fcrturMo 
naehorum multitudini , qui coUegia t rexere h 
milits Francifci, Dominici. Augnltmi,& Marii 
nis.quibus poftea acceflere K fuit£e cum Carm( 
htisrnec non Ecclefis Cathe d rales & CoUegi; 
tae, Academia-.Seminaria, Catechifroiimprcl; 
Synodiac conuentus ptouinciales, vUua- 
, tionesEpifcopbtum.&huiusge- 
ncrisalia» 



DE INSVLIS BRITANNICIS, Q£iE MODIE OMNF 

%NIVS REGIS AGNOSCVNTIMPERIVM, 
'Btfnmoqmdefi^ 

DE ANGLIiE REGNO. 

SvmmA Capita. 



j AnglkVeterdnoinwa,Albm&Brimnia. ^atio 

& Etymolegia horum nominum. Saxones eiut e*^ 

limpojfejfores. 
X Britannid forma txttrna, non multum ahfimi- 

lisSiciliitlnfuk^ Situs eius.magnitudo atque li' 

mites. 

5 fmilitas^ritannUftemfermemum,aerisquali* 



tasi peftiferis at cdntagiafis morhiiquar^ p 
annofere obnoxi^. 
4 Inimica beftiolis ac infellis venenatis , 

Luporum' . 
f FluuiJ & amrtes Au^lla , quorum rexTamJts, 
pracipuum &fingulare habens , quod aqu& 
mnq^uam fuperantripat , quanquammax> 



P iE k A N 

tdntinuifque augemur piutiiis, Mqui Anglo- 
, rum.qiiosipJiGuildinBsappeHant , maximaex 
pine capati , apts & capaces advariasaddi- 
fcendasanes. ingensauium & volaiiitum mul- 
titado inAnglia. 

6 Qtuntiuu damm alites inferantfegetibtti inagris 

perAfigHam , &quibtumediuincoUfrtig(s ab 
, iit indemnesprajient. Pifcium Anglicanorum 
eximiahomtas,inprimisLuponmi & 

7 Margarttarum fMtVmonumin Angltaahtindan- 

ita lulij Cdfarts £uo,qtii monile vnionibus fim- 
brtattmperpifmtnque Veneri confecrattit. Me- 
taihfodina ibidem auri , argenti,pltmbi,Jiannii 
cupri &ferri. 

8 De Gagatc lapide , in ipfisdqtiii ardente. poUet virtu- 

tecisndt vrinamfiredaittu mpaluerem fumatur 
iriaqtid. 

9 Veterttm Britannorum moneta ferrea & area. Ed- 

rundem in cihis eapimidis fuperfiitio. 

10 FnmindiBritannorum vetuflo temporecommunes, 

Borum ratiogerendi beili & firuerM aciei. 

11 Angloruni mftro tempore fmgularis ciutlitas & in^ 

geniorumfubttlitas. quibuspottfimum vtantur 
exercitiis. 

ti Angii naturaingen^ fublimis &imperioJtl, ^^^Hi 
voracitati carmum & ebrietati , inciinantesad 
furttim. 

1} ingentesopescodiguntetribusprmpue prouentibmi 
La}ta,Stanno,qt4odin Cornubta eruitur,& Hd- 
lectbus , quitnagna copia apud Eboracum capi- 
untur. 

4 Londimmcaptitvrbium AngiiA,tant£ capacitatii 

vt a tercentiesqutnquagies miile homimbus ha- 
httaricredatur. 

5 Ncgociatio Angluduodeiwamimiilioniijtiidnnuis 

eftimata. 

6 Aerarium & prouentus fjfci regij in Anghd. 

7 Reddntisordinarijfiueftatt Coronit Anglicana. 

8 Siibftdia & collattones extraordmarta in Anglid 

duum gcneruni. 

9 Sumptiisquiinaui£regi£comitiudatqueminifte- 

naimpenduntUr , quoufquefi extenddm quot- 
annis. 

10 Siuantum tmpofitum fit frtbutum iis * qui per Ari. 

glium Cat})oitco mereviuerevoiunt. 
2-1 Situshuiusinfulaoptimus. Ingens nauium nume- 

rits,quas Angii in Ocedno habent. 
'■2. Angiorum nauta rerum marindrum peritifimu 
^egociantur in regioneslongiJSimedifiitas, tam 
tn ortentts quam occidentis regnd. 
•3 Pjidntus militum per Angiiam cogi poftit nume- 



gliam; 

'28 Ordtnes AngliAqul Pdrldmenia regnl , eorundem- 
quefimimadu{loritas &potentia: InComitiis 
vel coniientibusprocerum regni , qui qutbus fun- 
gantiir ofticiis. 

iS> TriplexordoludicuminAngiid. 

30 Sede^ Regia in quibmiocis. Quibusfuppliciispurii- 

antur vfitato more proditores. 

31 Curiafiue Regia Wejimonaflerienfts. Camerd 

Steilataquandoprimumftabilita. 

3 2 Curid Ecciefiafttca, qua &dicitur CuriaChrtftia- 

nitatis , eiufque lurifdiaio tn quatuor generibus 
caujdrwm. 

33 Conuiciifurtiautaiteriuscriminis . &adfujpenr. 

dium condemnati yftragulantur manibuspro- 

pinquorum fimum. 
3 4 Migio Chrifttana quando & per ques in Angliam 

introduSta dtqueconfirmatafuerit. 
3; DiuortiumHenrtcivn, regis Angiiquodfecitfum 

Catharina Aragonia , pofi quam duxttAnnam 

Buleniarri, 

16 Henri<mrexdeciarai feCaput Ecclefia Angltcana, 
profiigata auitoritate Pontificis Romam, conie- 
ctoincarceremlljomaMpro. 

3 7 Quando Monafterta cum reiigioneRomanain An- 
giia dhoiita fuerini. 

3 8 Coronatio Regma Eiifabeth£ , ddhibitis ceremoniis 

Catljolicisi 

39 Conftitutiones Ecclefiaftica , au^ore iacojjo rege, i 
quibm coUigitur,quisftt ftatus hodiern<t Ecclefta 
Anglicand. 

4 6 Cataiogus Regum Anglid. 

41 Toederaqua Angloru7n regiintercedant cum exte^ 

risRegibus&Principibus. 

42 Archiepifcopi & Epifcep i,qui antiquitus in Angiid 

fuerinti 



rrn. 



•4 Quanium exercttum Henricus VIII. Angioruni 

^ex , &q!('oordineadobftdtonemBononi(tMo- 
> rinorumdtixerit. 
J ^obtiitas Angik, Ordines MiHtaresfiue Equeflres 

tn Angiia , diuerfum generum , & qui in eorum 

creatione ohferuentur ritus. 
(J Ordo Eqintum Auresi Tenfceiidis , aquoprimum 

injiitutusi 

7 Qu&fintprdcipua Officia Regiain Angiia , & qui- 
nam di qui Imgud patria Milordi dicun-- 
iur^ 



Vas olim tria fiierunt Regna tribus regi- 
^busfubiedl-a, Anglia Scotia,Ibernia-,ea no- 
ftra tempeftarc vni parent rcgi , qui Magnje Bri- 
tannixfe regem appelIat,vetufto nomine velut 
poftliminioinhodiernum vfum reuocato, cum 
Romani omnes illius Oceani Infuias, Britanni- 
cas appellauerint. Intcr iias autem ea pars, qu^ 
Angliaappellatur, lemper in maioie sftimatio- 
ne fuit,vt nobilior,potentior, Galliiepropior &: 
Rdmanorumaeuoiionor. , 

Sciomenoncffugirurum vei vanitatis nota, f.- 
velkaidnis txdiutn , fi omnialiuc vellem con- 
gerere , quse ab audoribus de nomine huius In- 
lula:diicepfantur,cum meiinftituti fit,derebus 
ipfis,non de verbisaut nomin;bus diffetere.Ne 
autem curiofiores , quiinipfo drationis Hmite 
deEtymologia noininis folliciti funt,aliquida 
riobis dmilliim querantur : dicam folummodo, 
drscorum fabuldfas Narrationes qucndam 
Albionem firtgere , Neptuni filiuri-i , qui InfuU 
nomen dederit. DilfentiuntabhisLatini.qui a 
rupibus albicantibus , quas in littore procul ad- 
fpicientibusfe ofFeiunt , Albioncm diaamau, 
tumant. Vfitatius eft Britannia nomeh , a voce 
Brit , quod depidtum fiue coloratum fignificati 
natum : quodolim Britanniiecolorecsruleo 
infiecrenf vt terribiliores eflcnt hoftib us in 

G g acie 



Re GN VM MaG 

acie.NouifEme diaafuit AngUa ,ab Anglo.Sa- 
xonibus Germanispopulis , qui nobiliflimam 
hanc maxuTiamque Inful^ partem artnisacqui- 
fitamobtinuerunt. Hsc denominedi(Staiutti- 

ciant:videamusrem, 
2. FormahuiusInfukferetnquetraeft,Sicih« 
rnaximefimiUs namintresdiuerfosanguios 
fme mucronescuncatur. Promontorium pri- 
mum Occidentem verfus, AngUs vocatur C^ptf* 
CormualU^ fiue Carmbia. Secundum eft Pro- 
momotiumCantium.quodOrientetnprofpi- 
cit.quod AngeU dicunt mtforUtid,vndt omnis 
iUaAngli^pars , qu^ Ortui SoUs obuertituc, 
Cantium . vel vulgarinomine Kmt appeUatur. 
TertiumOrcasfme Taruifmm, quodiorigein 
Septenrrionem extenditur ,Scotis 
.diaum.Limites eiusfunt. ab Occafu Hiberma. 
a Septe^itrione vaftiiTimo Sc apernffimo Man 
Hyperboreopulfatur :ab Ortu, quaGermani^ 
pritenditur,OceanusvrgetGermamcus:aMe. 

iidie,quaGalli»obiicitur,Bruanmcus. 

Oe magnitudineipfis Anglis potius quam 
vcteribusaedendum,quieammagnadiUgen- 

tia mcnfi funt ad hunc modum .Incipiunt a Tar. 
uifiopromontorioadBelermn , itinercobfi- 
Buofos Uttonim tradus curuato .numeran- 
tesmillia DCCCXH. Inde^vique adCantiurn 
CCCXX.denique k Cantio adTaruUium mUi, 
IDCCIV.Hacratione fiet,vt totus Infulae ambi- 
tus contineat millia DCCCXXXV. Cum au- 
temparumad remfaciat, noireterismagnitu- 
ainem , nirripfius natura& ingemum cogno- 
fcatur,antequampenitiofaInfu?ingrediamur, 
Videamus , quanrumbonieahabitatoribusfuis 
lubminiftret , vnde cuiuis planum foturum 
«ft,quibus viciiTim rebus deftituatur. 

2<:atura&'mgemumrtgiom. 

. Aer huius Infulge paulo craflior eft , aptus ad 
^'senerandasnebulas,pluuias,ventos,csceraque 

Meteora,quorum frequentiaaer ita incraflatur, 
vtneque frigoris ibi neque caloris magnifen- 
' tianturexcefTus. Noaeshicferefuntfercnxac 
lucid2.vulgarefqucmorbirariGres,quamaiibi, 
Vt minus in AngUa in medicamenta iropendi 
arbitrentur , quaminvlloaUoEuropx regno. 
Obferuatum tamen eft,Angliam fKpicule mor- 
bo peftilenti tangi tentarique , &, fi quibufdam 
credimus , quartoquoqueanncqualuemuUi 
mortaUum intereunt. 

FertiUtatem eius Panegyricus Conftantmo 
dia-us fupramodum extolUt , quem legat qui 
velit. Arbores omnis generis eam prqducereait 
luUus Csfar prxter fagum &abietem , quan- 
quam noftro £uo hx duae arbores magnonu- 
meroibiinueniantur. DeftituituroUuis,malis 
Citriis aureifque, eiufque generis fruaibus.qui 
inlocis calidioribusfeUcius proueniunt. Vites 
habentAngU , fedornatus magis gratiaquam 
vtilitatis : namquamuis botros proferant , raro 
tamen ad eam ,quae requiritur , perueniunt ma- 
turitatem.Seritur omne hicfrumentijomne le- 
guminis genus. Scgetes cito crefcunt, quamuis 



tardius maturefcant,quod yt folum,ita quoque 
acrfithumidior.Coneshicplurimi.fmeramen 
arboubus & aquis , in quibus gramen prouemc 
denfumfedbieue.mire aptum {agmandisgte- 
sibus , frequentiamOummiuuantcfingulari 
quadamcaU bcnignitate & terra indulgenua» 
vtnontantumfintcarniumdehcus , fedctiam 
vcUerumtenuitatenobiles. Aiuntautcm, pa- 
ftores per Angliamarceregreges fuosabomni 
potuaquje, coados rore caeUfedare fitim.quod 
longadidicerintexperieniia , nocereiisfupta 
modumaquspotum. Etprofeaononin Coi- 
ckide, verum hic ego atbitror efle Aureutr. vel- 
lus. Lana cnim eft fundamentum diuinaruni 
AngUcanarum, qui quantum e pannis op"*^* 
nota quotannis colligant auri argentique, difo- 
cile eft ad fidem dicere. Hos pannos emm Ger- 
manivtriquc&PoIoni , &Dani Sueciquem 
fummo habent precio , nec in iis coemendis ar- 
gento^arcunt aut fumtibus. Omni pecudum 
animaliumquegenereabundat Anglia , quod 
deiisinteUigivehm , quaenoftraepartiorbish- 
mUiariafunt : Afinis tamen muUrque dcftitui- 
tur. 

Venenatornm dc noxiorum aniraantium ter, 4 
ra hsec eft impatiens.aLupisetiam peculiaripri- 
uilegio immunis,quos incolarum fuftuU t ioler- 
tia.Hinc fit,vt oues huic inde errent, incuftodt. 
tse , infummalibertate&anoxiisanimaUbus 
immunitate c nechaefolum, fed&equorum 
boumquearraenta,noacsdiefqaeperpratava- 

gantur,proculab omni timore. Non gignit An- 
gUa vinum,vt antc diximus,fe d eius lococoquit 

cereuifiam exhordeo & lupulo,n& adfpernandi 
guftus , quae&; fatiscommodacftiisquiadfue- 
u«runt. 

Fluuij hic funt perelegantcs , quibustotum 
fegnura perluitur , aiuntque , (quod admiratioj 
ne non caret)fluuios Tamefin & Humbrum no 
crefcercetiam effufiflimis pluuiis. 

Equi,quos AngUagignit,elcgantes funt. raa* 
crna cx parte cafttati, vt melius durare pofTint ad 
fabores. Dum hbere in pafcuis errant , non to^ 
lutimaut fuccuflbrio ingrediunturgradu , fej 
squabili continuoque, 8c interim tamen mul 
tumvix progrediuntur. CunicuUs nullaEuro 
px regio abundantior.vt nec orani volatiliu gc 
neretam fylueftrium quam cicuratorum.Com 
mendantur inprimis Gapones exCantio ob ma 
gnitudinem , ficut PuIueratienfesinagroPata 
uino,& CcnomannenfesinGalUa. Haberttan 
ferculi Britannihocfingulare,quod guftusfun 
admodum delicati dum teneiiores fuiK,& non 
dum mutauciunt pennas : a.dultiores vero fa6t 
furit infuauiores. Perdicum, Phafianorum, co 
turnicura, raerularura, turdorum , luculetituH 
hicauGupium , inprimusalaudae valdcimpm 
guantut per hyemem , qu$ ibi mitis & cletncn 
eft : harumtunccapiturtanta muItitudo,vtii 
etiam piebeiorum menfaeplens confpiciantu 
Pcr lacHS fluuiofquc cygni vagar tur raagno m 
mero audiun turque integris di. Sus comicui 
cotuejrumquc crocitationes.Fre- ^uensefteni' 



J?!ui-iirioS:um fententia , in nullo totiusOrbis' 
rcgnopiiis inuenici cotnicum j qUamin An- 
glia. ■ ■ 

Cumenimhumidior tellus vefmiculosgig- 
iur,qmbush£c volucresauidevefcuntur , fic, vt 
{)abuh;i!Ied?eabundantiahuc conuolenr. Nec 
tamcnh:svermibuscontent*furtt , iedfemen- 
rem iii agro,? proiedam ore legunt , ipfafque 
fegetes , dumadhucin herbafunt , depopulan- 
tur: vnde non parum colonis damni dant. Huie 
incommodoita obuiaro euntagteftes , vt eo 
tertipore pueros in agris di(pon,;nt , qui figit- 
ris millls in pr.-Eciones illos animaduertant, 
nec enim clamoribus abigi poirunt. Ma- 
jnam hoc pado coraices incurferunt odium, 
/t nudoribus magiftratis prsmium confti. 
:utum fit iis , qui quam plurimas intereme-* 
■it. 

Abundat Anglia multis pifcium optimd- 
■um gencribus , Rhombisinprimis &Luciis. 
It his quidem multo nunc maius quam olini 
)recjum , poftquam cxperientia comproba- 
umeft , extradoseftagnis&inviuariis pifci^ 
lifque afteruatos fupra modum pinguefcete, 
'um lis minores ac viliores pifciculi proiiciun-^ 
ur. In forum pifcarium vcnum prolacis , pifca- 
or cuhello ventrem aperit , vt oftendat , quan-^ 
um pinguerit pifcis.quem h vede re non poffit, 
urfum confuit , inque pifcinam cum aliis re-^ 
ondir,iiecquicquam pifci ex hac aperturaperi- 
uli , quae celeriuscoalefcit quamcredipoffit. 
)ftreis hic maior quam alibi gratia & multi^ 
jdo. 

Fertinfjper Angliaautura ^ argentum , Cu- 
rum, plumbumnigrum&album , (^uodpo' 
erius ftannum appeliatur. Ferrum alicubi, 
ignit , fed modicum. Eft &vbiconcha:raar-' 
atiti feraz reperiuntur. Narrat SuetoniiJs in , 
ita csfaris , impuifum hunc fpe capiendorum 
nionurn in Britanniam traieciife , eo^que tunc 
n inuentos fuiffie ,frequentiffimos. Scd no- 
tra tempeftate non nih perexiguae reperiun- 
ur, &vixinvnoatque alrero loco , iique fla- 
lefcentes , inlittore Scotico & apud Infuks 
3rcadcs , qu^obparuitatera vix cura Apua- 
iim pifciculorum oculis contendere poffint. 
^in ip(e Plinius hoc fatetur , cum ait j marga- 
icas Britanniam gignere & paruas & obfcit- 
?-s,quanquamCaslarcredivoIuerit , monile, 
[uodipfeVeneri donauerat, exvnionibusBrL 
innicis fadum fuiffie. 

Habet infuper Anglia fontes falfos , & ther- 
las calidarum aquarum natiuas , vt & Ga- 
ithem lapidem , qui quamuis vili fit afpedtu, 
•agnas tamen habet virtutes , cumignemin 
nsaquis niicriat conferuetque , vt incenfus 
^tinguinifiaffufo oleo non poffit. Huius la- 
disramenta inpuluerem comminuta,fiquis 
nn aqua fumat , vrinam retinere nequit , fed 
intmuomingatoportet ; vnde adexturban- 
)sex vreteribuscalculos mira vi eumpollere 
unt. 



G L t A ^^^. 

Et haaenus quidem de coiiimociis qiii An- 
glia habet diximUs:nunc eciam de incommo- 
diseiusahquid dicendum eft. Deftituiturergo 
rebusquibufdam , quasabaliisaccipit , velad' 
fuas neceffitates vel ad delicias, Accipit ergo 
apereg.inis aromataomnisgeneris , faccarum,, 
frud-us cercosarboreos , quos Gallia&Hifija- 
niafuppcditat , vc&vinumoleumque , cum 
lupoialidarioad coquendam cereuifiam. Ad- 
dehisauream fericamque veftimencorum' ma- 
teriam , &teIasIinea5CumaHiscxocicismerci-. 
bus , cuiusgeneris funt Ifatisherba , Cuche-: 
nilia Indica , & alia ringendis pannis necef- 
faria» Omiiia autem incommoda hoc fupe- 
i:at j quod fete quaito quoque anno epide- 
mius morbus peft fer populariter graflatur, 
rnulcofque fub tartata mictit mort;>IeSi Ex- 
pofico ingenio terrje , videamus nunc etiani 
mores veterurti recentiprumque Britanno= 
rumi 

Mores antiqmmmWiiannofuM. 



Vtebantur veteres Britanni certisparticii- 
lis aris infcdti , velannuliscupreis , velvtalij 
fcriptura reliquerunt', laminis ferreis promo- 
neta,, Nefas iudicabant raanducare anferem, 
Vel leporem, vel pullum gallinaceum , quos ta- 
men animi gratia alebant. Qui Canticum m- 
Coiebant , csteris erant huraaniorfs, adeo,vc 
non multum differre iudicarcntur a Gallis m 
vmendi ratiorae , Agricultiiraj autfementiper-- 
paucioperamdabant,ciim carne&Iadeviue- 
lefuauiusexiftimarent. Tegebant corporafe- 
rarum pellibus, inficiebantque totum corpus 
Glafto , quod c^ruieum efficit colorem , vtin 
bello forraidabiliores' hoftibus apparerenr. 
Quin & faemini eorumpariter pingebantcu- 
f em,ca;tter(g nuds incedentes, feRis pociirimum 
diebus. Grines promitcere iis vficacum erat,- 
quanquani totumcorpusraderent, exceptoca- 
pite.Mencum ipoliabant barba,muftacera in fu- 
periore labro rehnquentes. 

Conueniebat nonnunquanl inter deceni iQi 
autduodecim viros , vc vxores communesha- ■ 
berent , fecuti hac in parce ffiiocari faseft,) ' 
Rempublicara Placoilis. li camen , qui hacfs- 
minarum promilcua confuecudine vtebantur, 
erantfere fratresctim fratribus , aUtlibericura 
parentibus.-equaconfuia Venere, fiinfansna- 
tusfuiflec j iudicabaturilliuseife j quimulie- 
rem virginem acceperat, In praeliis vtebantur 
elfedis (quoderat genus currus ) qux fiimma 
ceiericateimpellebant , mittentes interimtela 
fua, vt rauhotieshortilemaciem petfregerinr, 
fremicu equoruni & ftrepicu rocarum territis 
inimicis. Delati cura efledis his in hoftihum 
equitura turmas, fubito abiis defiliebant, & pe- 
deftrem confercbantpugnaim. Interea curribus 
dabatur tcmpus recipiendi fee pugna, itata- 
men, vtfidomini eorum ab hofte circumuenti 
premerentur, currusprxfto efl^ent , quibusat! 

Gg 2 neccfla^ 



Re GN V M Ma G 

nccelTarium effugium vti pofllnt. In^csteris 
Straboeos baibaros agreftefque agnofcit , vt 
quitam ruties fuerint ,quod nec ex fummaqua 
abundabant,ladis copia cafeos exprimendt ar- 
tem nouiffenr. Syluae aliquani partem , quavn 
foffa circumdedilTent, & faepimento muniuii- 
fent contra repentinas hoftium incurfiones, 
©ppidafuavocabant,inqueiishab!tabant. Nar- 
rat Tacitus , habuifle Britannos aliquando non 
virosinmiHtiaduceS , ledmulieresinegatque 
Dion Nicxus , illos vnqitara coluiffe agros, 
{^d CoU viaicaffe ven^tione , adiundis ad fe- 
rarum carnes frudibus arborum •, ied ne pifci- 
bus quidem vefci vokxifTe , qnamuis & mul- 
tos & bonos haberent. Erant hi popuH non 
laborumfolum patientcs ,fed & famisfitilque 
& reliquarum aduerfitatuni. Immerfi enim^ 
pakidibusvfque ad mentum , itafmeciboali- 
quotmanebantdiebus , inque ipfis fyluisenu- 
triti , fi opusforet , cortice ac radicibus arbo- 
rum viaitabanr. Corporibus infantium va- 
riashgurasimprimebant , quas cumnscrefce- 
bant." Erat Gens Britannica Magis fupra mo- 
dumdedita , vtinhuius flagitipfxartis kien- 
tia orones cseteros mortales fuperare crede- 
rentur. E>onec nauigarent in mari , ab omni 
penitus cibo abftinebant , quod adeo nliran- 
dum non videtur , cum itinera iHorum marina 
eirent breqia , nec vlla ipfis cum vicinis na- 
tionibusintercederent commercia^ Potuvte- 
bantur fadicio ex ordeo , vt & hoc ipfo fa- 
ciunttempore. Cateta , quae ipfis ab audtori- 
bus tribuuntur vel vana funt , vel nullius mo- 
menti , vt fine offenfa cuiufuis omitti pof- 
fmt. 

Ums Angbmmnofiro&uo. 

ji/ Sunt AngU in vnmerlum homines ciuiles 
' acpoHti , procul ab omniruditateSc barbarie, 
quam quidam impcritifibiimaginantur. No- 
bilitas profedo ApgUcana adeo elegantiae & 
vrbanitati ftudet , vt vix vlU nationi exterae 
cedere debere videatur : quanquam mul- 
tos videas per GalUam ItaUamque , qui phi- 
lautia quadam & ftoHda vanitate inflati , ni- 
hil elegans nihil poHtum vfpiam , quamapud 
fe repeiiri ppfle fibi perfuadent. Nontamen 
negauerim , rude & iners vulgus , extremae- 
que conditionis plebeculam paulo in AngUa 
quam in muUis aUis locis efle barbai^iorem. Sed 
hos nataUum humiUtas & fordidum viuendi 
genus excufat , qubs corrigere velle , eiret Ae- 
- thiopemlauare. 

In cateris Anglorum ingenia funt excitata, 
acria , promta & fubtiUa, ad quafuis apprehen- 
dendas artes & kientias apta. Corpora eorum 
hoc quafi fingulare habent , vt admiraculum 
fmt agiUa, ad agendas quafuis perfonas, & om- 
nia corporis exercitia longe aptiiTima. Qui 
aUquantum fupra vulgi humiUtatem adfcen- 
derunt, moiibus fere vtuntur commodis , non 



finetfraiia , mifcentes cum mcUnditate CQO- 
uenicncem grauitatem , qua in re multorunf 
ieuiratemdamnant , quibus quidam imperici 
vrbanitacis&comitatis laudem tribuunt. Sed 
hocquidera iUisabipfa natura concefllimeft, 
vt nihil artificio acquifiuiflc , fed oitinia fuo 
fibipeperifleingenio , necinuita Mineruavi- 
deantur. Peregrinos excipere comiter , dapfi- 
Uterque habere , ftudiumapud illoseft , adeo 
vt nec labori nec fumtui parcant , dum hofpiti 
placeant , oftentantes firiiul raagnificentiam 
&Hbertatem ahimi. Dignumcft obfecuatio- 
ne , quod aiunt , omnibus peregrinis , qui Lon- 
dinumveniunt, Ucere in domo Maioris(qni 
eftfummus magiftratus Yrbanus) prandere 
vel csnare gratis , tenet^ r enim velut m Ta- 
berna pubiica omnes admictere. Sagitcandi 
artis femper habiti funt Ang'i peritiflimi , & 
ftrenui bello miUtes. Hoc camen habcre vi- 
cij putantur , quod magis cscoquodam & fu- 
riofo impetu ferantur in hoftem , quam cer- 
to&advincendumneceflario confiUo. Quic- 
quidfit , videnturpolquidemturpisfugame- 
tufqueignari , ad (olam tend«ere vi<aonam : vt 
is.quimultos Anglos in fuo habear exercitu, 
magnamad yiaoriam momentumhaberecre* 

datur. , jL j-- 

Hoc iiomine male audiunt , qUod belH in' 
coromoda non fatis viriHter ferantjfed pleniim' 
patientia , intempeftiuam belU aleam peiicHta- 
ri uipiunt aut vincere aut perire deGderan- 
tes. Qui ad Utceras & ftud a animum appli- 
cantjincredibiHfeUcitace difcunt , nec vnquara 
AngUa caruit viris lUuftribus , qui fummara 
fibi in artibus & fcientiis pepetcre gloriara. 
Vcftiftientigenere vtuntur non muUum a Gal- 
lorumhabituabfimiU , qua quidem in repro- 
pe nimis curiofi funt , neque quicquam noui 
in re yeftiaria a GaUis excogitatur , quod An- 
gU non imiteniur. quanquam fere infeli- 
citer : cum vel mutilc vel inepte , vel incon- 
uenientcr Gallos gemulentur , fiue id accidai 
(artorum ruditace , fiue ambitiofo GaUorura 
inuenta corrigendi ftudio 8c aemulatione pue- 

riU. * > 

CredentmihihoC, quicognouennt Anglo- 
rumingeniura elatura & arrogans , vrnein 
hoc vicio vcl ipfis Hifpanis cedere debeant, 
cumfeomnibus prsft^rein Orbe putentho- 
minibus. Videbuntetiam, fiexcipiant eosqiii 
meUusnatiedu<aiquefunt , caeteros natutali 
quadam feritate ferocire , & eorum viucndira- 
tionem us, qui redius fentiunt &piuntque,m" 
tolcrabilem efle. 

Furti nomine prae omnibus gentibus acca-" 
laturhKcnatio , quo quidem in crimine tatn 
acuti funt & vafri, vt etiam , qui diHgenti_ffitnd 
resfuasfccuftodireopinetur , fiinlocofitvbi 
AngU verfantur , caueretamenadamno nor 
poflTit , neque eorum hominum exquifitan 
effugerevafritiem. Fac quicquid .veUs , cona 
buntvitte circumfcribere , & te minimclen 



ticriteaiiqmdqiiojekedMii vCiiCit , duferenf. 
Hoc tam immane defidedum argenci iquod vel 
cum pra:renri<lJmo vite periculo appetUnc, pef- 
5ima quandoque iis fuadec facinora , vt nea 
cccdeluciorumabftineanc , filiscelli aliqua/i^es 
iflulgeac, vc norunt illi i qui Angiormli co- 
lorresinfuishabent exercitibus. Qiiininipfa 
;orum patria ante paucos annos omnia plena 
uerelatrombus,qiiiadotti vel peregtinos vel 
mesfineidoneocomitatuiterfacientes , auc 
lecunia fpoliauerunt aut vica , aut vtraque. 
iuicincommodo obuiam itum eft le^e qua- 
ai« , qusE in huiufmodi cafibus aereftes ad 
rma 8c perfecutionem latrdnum conuocati 
uod&inHifpaniafierinouimu', 
_ Ah his hominum carcinomacis oppiHa tfni- 
imeftlncimmiinia , vt qoi iniispeccgnaan- 
u-, magnafedulicacead confcruandls resfuas 
pushabeant , hquid enim paulo iohgi-isex- 
aciari financ , de reditu defperandum illi- 
)eft : Si quis de no6le incon\icatus pet vi- 
>singrediauiit , aitetutrum metuatoporcets 
=i rerum quas fcCUm fert , vel vitie etiam ia- 
uram. 

Nec in terra fubfiftunt huius gentis latro- 
lia ; Neptuhi rcgnum etiam infame l'eddunc 
^rcendo Piraricam vbicunque pofTunt , vt 
a mercacorum qiierela fic de nauibus An- 
)ruin , qU.-E omnia prsdencur rapidntque, 
eorum conaribus obfiftere non poftunc. 
■rieratiinfuper Angliplusfatis dedici funt,vi- 
upra modum appetentes , vt vlteriuS bibant 
imferrepoffint. 

Quod fi ab ebrietate fe kdi feniriaht, vtuntui: 
ao Tabaci herbse Indic^ , cuius beiieficio 
[uo modo difcutiunt uoxios vini vspdreSj 
laulo poftreftituti, ingurgitare l^d^mero Vlte- 
spoillnc. Necin virili fexu harc infania de- 
t:ad faeminas etiamextendituri quanquam 
modeftiores effe debearit. Sed quid atti- 
, Anglicanas iniettari matrdnas hue^ fx^ 
las, eumhocpoiiusfifi vtali^libicaueaiitj 



Eie vkid altefm fdpiens meridet fuutn. 

^uncnoftrimuncris elTe arbltramur ^ de 
Ijus diuitiifque huius iregni confequenter 
lud dicere. Etfi enim hss funt irritameu- 
lalorum ^ inftrumentaluxuria: ^ &corru- 
■a nobihtatis : fatendum tamen eft / eC- 
leruum Reipublics , quo Ci deftituacur, 
niocu i viribus ac vigdie deprehende- 

0PE5 ET DlVtTljE ANGLl£. 

iximusfuperius , Angliam , Scbciam ibef- 
ique vnius rcgisagndfcere Imperium.S Ecfi 
^ Scotialacdbo VL demum rege cum cx- 
coaluic, dediuiciis tamenplerique, dui» 
lludregnum exquiiice notum eft , ica fen- 
m eeiaferendas illas quidemeiTe cum pro- 



Uentibusannuis muIr^ruiTi prouinciarum fiue 
pnhcipacuuin , qui regio ticulo nequaquam 
glonancur.Quod cum ica ilc,de fola Anglia no- 
bis dicendum arbitramur. 

Igicur priuaforum diuicije maxima ex parte 12 
debenturlatiair, exquafiuntpanni pr^ftan-iffi- 
mi,quos Germani.DaniiSueci, Poloni,phuimi 
a^ii:miarosmagnoemunt precio. Necdefunr, 
quimodnmaui-i , qniqtjotjnniscx hoclanicid 

Kd ve.id:toresredir,ad quindecim tonhas,VtIo- 
quuntur^^dfcendere affirmanti 

Secuhdumgenus lucsri fiippeditat ftanhum^ 
quodm Cornutis partibuseiuirurpurgatlimi 
qtiecandore fuo prope ad argehti iplendorcm 
accedir.Quibush^EcresnotaeiUiunthinccofc 
hgi ab exceris vitra quinque roillia coronato- 
rumquocannis. Necparum ahri adipifcuntut 
Atighexpifcatiohehalecum , quorGmingens 
vi;: apud Eboracum ciuitatem capitur , indeque 
in piarimas Europ^ partes roitCKUr. 
_ Sed &ex cereoifia diuendira refaciant, qu^ 
inlnfersore Germaniaauide bib.tur, vci.m ni- 
hil dicam decorio & carbbnibus, qUoruin non 
eit ocioia aui: inutiiis venditio. 

Pf^cipua ac prima regoi Vrbs eft Londi- tl- 
num,regia& domiciliHin regum,tanr± vaftita- 
tis , vtcilm/uburbiisfq4&-N^eftmoriafterio 
capere exiftimecur CGCL millia hdminom. 
31CU eft optimo atque comraodillimo fupra 
^^'"lehnfl.uuium , quonauesgrandioresone 
ra.i^appellerepoiTunt , etiam vfque ad bhus 
quadnngentorum yaforum , adiuuanteeoruni 
aceeftum & difceiFum sftu & reciprocatione ' 
maos , quamuisvItrafexagintamilliaVrbsab 
Uceanbdiftctj 

^ De diliitiis priuabrum hihcfieiri poteft con- tj- 
ledma, quod dho mercaforum fodalitia , qui- 
bus pecuharipriuilegio permiira eft neabtiatio ' 
inFlaridi-iam , &indeih Anglitoi , vt&rieeo- 
ciatore^ quidam lariari) ad eas corifceriderint 
opes,vtmter eos fint,quiL; vel LX. millehbras 
^terhngoriuiipoiSdeant,qusiIunma i fiad 
iioftrum riumifinareducatur, confticuetcirci- 
ter CC millia corbiiacortim aureorum. Vt iam 
riihildicamusde ahis mercacoiribus , quiftari- 
no , airomatibus aliifque mercimoriiis nc^otp 
antur, vnde Magnarij dicuntilr. EtfiauteSi fi- 
demfortefuperat, verum tamen eft, quoidam 
quifahtbspiiles diuendunt , nonnunquam ad 
idemdmitiarumfaftigium , veleciamamphus 
adlcendere.Detotius regni Angli^ negotiatio- 
ne magnifice admodum fentit Guicciatdinus^ 
quialti anteruiriam&deuaftationem prouin^ 
ciarum Flandricariim fuperafl^equotanriis du,^" 
decim auri milhones. Et li^c quidem de populi 
acpnuacordmdiuitiisdiaafunco. 

Nunc deinceps deprouencibus Fifci 8cx^ 
irario regio^dicendum etit : hi enimiriprimis 
necellanj funt ad conferuaridum in flore re- ' 
gnum. ciliriconftef, ielnimiam tehacitacem 
&iordes , velprofufamliberalicacemPrinci- 
pumm re tenuinpn femel pefllindediire refpu- 



f 



GN VM Ma G 

blieas. Antequam reges Anglomm abfolutum 
adepci funt & rnerum impecium , definicis 
fruebantur re d Gitibus , quantum fcilicec oi di- 

■ nibusregniillis iargfti aut tribuere^vifum fuif- 
fec. PoftGjuamaucem Proceres de fuodeceCre- 
luntiuye & audoritarej eorumqueconuentus 
inftituantur , nonvfprsrcribant regi ,fedillius 
voluntaciialtiminfpeciem fiibfcribant , omnis 
poteft.tseft penes Sandius RegiscGnfilium , a 
quo dependet, quicquidin araxij negocio con- 
-ftitnendumcft. ■ 

Antequam Henricus VIII. re^abEcclefia. 
Komanafeceirionemfecit,cert6meft , insra- 
rium regiura quotannis iliata fuiiTc; circiter 
quingenca-coron^torum millia , faltim ex tui-ela 
pupilIorum,vfque ad vigelimum fecundum eo- 
ramsradsannnm. Omnesenitp orphani,quo»- 
xamh£ercdica.ciabonavel ex minimaparte ob- 
iioxiaera-nt co>ronae Anglicanae , cogebantut 
t?tnti(per (ub tutela regis efie , donecemancipa- 
rentur,regeinTerimillis cerros prouentusan- 
nuosi quanquam fatis pacce affignante , quibus 
ale'<entur. Expkt^anno XXlI.admitttbantur 
ad hareditatcm pacernam pupiUi, fed ita,vt pro 
cmailcipariGne certum argenti modum nume- 
rarent regi. Sub hunc cenfum etiam veniunc 
■caufsmatnhioniales, nonpupillisfolum, fed 
^maiorennibusmibentibus , fi regeminali- 
qna bonocum fuorum parte dominura agno- 
fcant : Eftquehicmosndn in Angliafolumfed 
& Scotia i-eceptus, vt quialiquobenefioioregi 
fit deuindus , matrimonium contrahere non 
poffit , nifi confentieHte rege j&padioni docis 
fubfcribente. Vtunturtamenreges vereri qua- 
<dam confuerudine clementia potius ii> nu- 
ifbentes , quam ftri<aiiurisrigore. Redibantex 

■ liis acquiredi modis ad regem antiquitus qjiot- 
■annis decics auc duodecies mille librae Ster- 
hngorum .• at noftro aeuo poftquam maxima 
pars pofiefrionum Ecckfiafticarum cumbonis 
Laicorum coaluerunt , adeoeoriim e*icreue- 
runrdiuitiae , vtredditusilliadregemfpedan- 
tesfingulisannis vltra triginta milliaiibrarum 
Sterhngorumadfcendant. Porroquantum di- 
uitiavum hic rex ex pofleffionibus beneficia- 
riis,feudatariis , fiduciariiseornmquecaduci- 
tat^ percipiat, difticile eft dicere, cum pro ratio- 
nefucceirorum in hjs bonis,eoruraquevelmul- 
titudine vel paucicate varient : iftudquidem 
extra controuerfiam eft , reddiius illos , inter 
quos funt qui vocantur Militares , ad incre- 
dibilem quoLannis pecuniarum vim adfcen- 
dere. €oaluerunt tamen cum extraordinMiis 
his redditibus , fiue vt vocantur , iure veteri 
regui-n , eciamprouentusDucis LancaftriK,qui 
foli XXX. millialibfarum SterHngorum con- 
ficiunr. ^ ^ 

Accedunthisomnibusve6tigalia,quaEdicu. 
tur Vfitata,quaE foli ij pendunt,qui regnu ingre- 
diutuc &egrediuntur,quod vedigalomnes in- 
differenier foluere coguntur,tam peregrini qua 
ciuesregni.quanquamilliin quibufdam rebas 



M Br I T AKNI JE 
quadruplum foluere cogantur ,praE tiuii)US 4(11 
quibufdam autern pro exadoium ac publica» 
ttorumiibidine. 

Noneftdubium , quin Auglorum lexexhis 
tam luculentis redditibusampliifimas efletper- 
cepturus opes ,fi v.el foiasmerces quain Angli- 
am inferuntur & cxportaniur contempletis, 
vnde opuleiaciflliraa perfoluuntur vedigalia, 
nifi publicanorum fides vel'(vt mitiflTime lo- 
quamur ) dexteritas defideraretur.Quodfiiu- 
rispriuattefleocbasc ve^tigalia , veladaliquem 
principempectiLrerent , fruftuofioraforene- 
modubitat.^uncvero , curaad F*fcumfpe- 
dent;, diripionruratqiie intervertontur variis 
modis , vt de C C. ra Uibus hbrarum Sterl.quas 
fingulis aniiis coUigimtur . vix quarta pars 
adr^gem redireexiftimetur refiduum inex* 
peniarefertur ,' velinter publicanoruro quae- 
ftorumque aduncas manus hseret atque eua- 
nefcic. ' . 

Et hi funt prafcipui iUi ac anttqui CoronsE 17, 
Angiicanceproiientus , quibus ne noftroqui- 
dem xao quicquam derogatum eft.Qui.bns ad- 
dendumeftingens lucrum quodex metailisad 
regemredit , cum finc in Anglia fodinsferri, 
plumbiA inpiimis ftanni,curo vix vilapars In- 
fuk huius roetall! fit expers , inprimis per Coi- 
nubiara,vbi 6z praeftantiflrimum cfFoditur & m^. 
ximain quantitate^ 

Fuerunt & olim &etiamfium in Angliaeie- 
gno Epifcopatuum & Abbatiarum nonnulla^ 
rumredditusannuivacantes , necfpieexiguo 
numero , vndeplurifnumemoliimenti adre- 
cremredit , cumad eum percincat nqminatio 
Abbatum&Epifcoporum , quibusciuti fupet 
frudtibus ac redditibus beneficijeft cum rege 
tranfadio. Addehis, quodreis perduelHonis 
bona adimuntur & fifco addicuntur . vt & mul- 
tJEpecuniaris , quse aplunbus tribunalibusex^ 
iL&x Krario regio inferuntur jmprimis ea? , qiii 
SmquenAhh<s, ab Anglis dicuntur. In vniuerfum 
omnes hi prouentus , tam vficatiquam extraor- 
dinarij , adfcendebant (yt fama eft) ante fepara- 
tionem ab Ecclefia Rbmana , ad centiesquin- 
quagies millelibras Sterlingorum , quscon- 
ftituuntfexcentamilliafcutatorum. Hisfiad- 
dantur bonaEcciefiafticis ademta,& Equitibiu 
miiitiKRhodi^jquceRexHenricusVIII , iibi 
vfurpauit, duplumfacileindeemerget , quan- 
quam nott nimio rigore exacStiones fiant. Ab eo 
Henriciregistempore ad noftram vfque state 
percipiuntreges AnglideGimas bonorumEe^ 
clefiafticorum,vt& Annatas, oiim Pontificibui 
numerari folitas:cui rei pec ufiaris Curia confti» 
tuta eft,qu^ Augmentationisdieitur, vt&alia 
Primitiarum, aiiadecimarum, quiprouentus 
omncs fimul fiimti fupetare cieduntur odies 
centenamiiliacoronatorum* _ , 

Subfidia & collationes extraordinaris m 
Angliafuntduiimgenerum : quandoqueenitn 
in commune ex vniuerfo regno exiguntur, quo 
fine conuentus indicitur Ordinum regni(qut 



mo nommeP.irlaiaiettrnm appc!^rur)v!jide- 

ceriiiciu-,qiTid fado opus rit.Aliqu^indo lex- ipfc 

apnuat.svel fingulis perfonis fubfiJram pcuV, - 

quod Beneiioleiitia: nomine appeilatur • ibi. 

quKquepro ieoperam dat , ne parum obfe.' 

qinolusautdeuorusinprincipem fuum videa- 
tur. 

Omnibus his acqnirendi modis noiws alf. 
qu.snoftracempeft.ueaccelIit , quodorones, 
qm prxdiB ab inimicis parands nomine naui- 
giisiuismOceanumexcurrum , Piraricsm,fa- 
Cturi , eolquepopnlos, quibusnullafuntcum 
Anglisf^dera, infeftaturi,abregecertam p,&i 
pecunixiummam licentiara-impetrant -Juod 
ju.demolnnapud Reges Tunetanos vliutum 
uit > a^ctiamnumprorcx Argen;ln.is Africa; 
nmore poluum habet , qui Pirat.s receptnm 
lat.noppidaportuiquefuos , haccondidone, 
t iple m partem prsda: & mancipioium ye- 

kradeincepscogiret mihialiqms velim,nifi 
rgnum inteftinis turbetur difcordiis •bellia 
ue cuuhbus,quantum pecuniarum rexAncrlus 
uotann.scogerepoffit ? Cum enimregnum 
tudfua mole ftet , nec opus habeat perpetuos 

ereequKumpeditumqueexeracus,n.^cinap- 
>ratus belli necelfe fit fumtus facet e , cum ho- 
?m extraneum haud metuat ; quis dubitabit, 
iin tam immanesprouentus conuerti poillnt 
Jnfolumadconferaarionem ftatus & di^ni- 
•'sregi^ , red&adfatisfaciendum omnrbas 
?isde/iderns ? Auferenim ftipendia,nasfoI- 
ntur trecentis peditibus ftipatoribus corpo- 
regij.&qmnquaginranobilium turma, qui- 
s /..nguhs XX V fterHngorum l.br^ annu^ 
.loluuntur.necnonquinq«agintapenfiona- 
: > "^"ngiiloslibras quinquagenasannuas.' 
nque quantum in reparationem portuum 
nnorum,nauium , rei rormentaria, arma- 
ntariorum , inftaurationem palatiorumre- 
rum per regnum,aIimoniam iudicum ac mi- 
roruni regiorum , aliofque neccirarios in re 
ilicavlusinfumunrur , quodfane vltrame- > 
critatem non adfcendit ; omne quod fuper- 
n Anlx magoificentiam & apparatum pluf- 

imregium,mfaftum,luxum,firperfluicatem 
luertipoteft. 

Mon iam loquor de neceflTariis ofticiis Ca- 
■2,Menfie,Hippocomie,Armamentarii,Sa- 
'prmati.rei veftiaria?,alii/qiie;feddeingenri 
imumnumero,quosrexaIit , fubdiiTerfis 
:'orum ac dignitatum nominib. Fuitenim 
»ante Ehfabetha nuraerus initus , quantum 
mis quotanis in auk viaus necefTarios in. 
cum fit , cftquc deprehenfum ,ad fexaginfa 
'a libras Sterlingorum fumtus eos aicen- 
>qu£ noftra moncta fere conftituunt CCL 
a coronatorum. Aiunt autem rationarij 
iis , hancfummam vix qualrtam partem 
^ruere iumfuum , qui regnantibus Hen- 
s^hdiiardo regibus impenfi funE , quam 
^ttuitatem Elifabecha amput^mt , dimif- 



Cll A ■ 

^n^ulas auJicis ; quofum careri ^oteraf o- 

.^^>d!unKigirurmodun.habenrf^prouentus 
reg. v.o. . . n^E A.:gIican^,iJc coJI/guntur, fic cX- 
penanno... . vt nih.lreftctad neceftariosvfus 
ex ..^ou,....nos,cu.usgenerisfuntbelJum,dif- 
^-ioc.Mc5nnn,&d1jca/iisforcu,tr,pr^ter 
b K,^ e,.traordinarla: qua.qu.demmultofu- 
nKad.,uamp!.or.&fVuauofiora,fiadmo. 

md naua. Sed hmcre, n.m.a regni obfiftitJi. 
b.^cas , q'^^adcomord.nemcoginonpo- 

5npetioribushocduntaXataddam:folerere- 10. 
gem;«ngii.certumexigere tr.butigenus, t^^ 
pe. LxTn.am quam Britann.am . abomn.bus, 

quiraxtaruusRoqan^EccIefisviuerevolunr! 
quanquan. ipfi^ ncin pe.mittar publirum reli. 

gson.sfa^exercitLim.Huiustribut.partem.pfe . 
lex hb. ref.ruat,reliquum permircir qu.buldam 
e comu,u.sa,.I^ , quibus CathoJ.cosquofdam 
aliignac, aqu,Duso.n,ubiisdiebusv.t^fua,d 
percpianr.HideincepscumCathohcisdefum- 
maquadampecuniiEpaafcunrur. ^ 

/'lafubfidiaextraordinanaregnohuiciano, 
tafunt,pr^cer.IJaduogcnera,q.^colliguntur 
vel "^""^"^^P^-^^r ^n" .& Ord,num regni, , - 
veil berahtare fingulorum , cum neceiJiras rei! 

pubhc^ vrger , quo caiu tam peregr.m quam ci- 
uesconfeumt. Fit tamen Lc ?oJlatio cerds 
penhombus , nec fimul omne nu.neratur, ac- ' 
cedente a^ft.macione vniufcuinfque faculta- 
tum , impoliioque cenfu pro magnicudine 
vel exiguuace neceffitatum regiarum. Ecfi 
aucema.qufefunrilJ^exacaiones , nun- 
qi'am tamea infra m,Jiionem auri confi- 
ciunt. '^"11" 

Deopibus diuitiifque regni AngJicani dixi- 
nuivn quibus erfi pr^cpuus regn, neruus con- 
iiitu,nonramen,neoficaJunromnia,qusadfe- 
cuntatemregni pertinent. Robore&potentia ^ 
Jnfuper opuseft, dequanuncde,ncepsord,ne 
aiceiTius. r » 



ROBVR MniTARE REGNI AN- 
glkam. 



puorequirit AriftoreJes in oppido.vtidfor- 
te&rounuumfitrationeficus:pr.muraeft , vr 
difficJera ad ,d & ardum hoMes habcant ac 
celiurn : alterum , vt iis qui in opp.do ftinr» 
egrefrusfaahs fir & expedituS ad quafuis oc* 
cafiones. Vtrumque hoc de fitu huius Infu- 
T J^^"' P°^*^"f'^mi optimo iure dici 
poteii Mareenim quod inrer Angliamlber. 
mamque intercedit minime profundum eft 
& l.ttus occidentaJe hinc ,nde plehis pe- 
ricuhprjtexiturfcopuJis , vt maionbusna- 
uibus ab hac parte minime detur acce- 
dendi facuJtas. Rurfum Oceanus Briran- 
nicus , Infulam ^ meridie pulfan. , fluxus re- 
fluxu^ue habet tam vehementes , crefcen^ 



f<E GK'tM MaG 

duoaeamum qUindecir^umque paffum in 
toudinet.,vcvelcordausnautisfomMdu.em 

incutere poffir. Nauisigitur , qu^ portumah- 
^uem LLdi velir.neceffe eft,v: & fluxm^ ma- 
?is& venrum habear propirium : quanquam 
yasin ^ftumarisquamvenro.num fir , a - 
LdenreaHoincommodo , quodbTtusabcm- 
nibus parribus aL.erum . non nifi pauosia 
locisn.itercar , quaemumtionibus n anufachs 
cuftodmnrur.EKempUhabem«sm>^arvvKO. 
Douera,Dotceftria,Plimmutho,M.lforto,Bri- 
%oHoaUi(quelocispluribus. Facithxc res , v 
-^vniuerfa larola velut vnum propUgnacuiani 
Vd vnura muiaimentum auc arx haberi poi- 
fit. 



NunouamhselnGalacaptafuitbelloaUtex. 

ternis armis : quin porias omnes , V^^^^ 
ckileadortiaiut , re malegeaa , & cum ^ 
adrahomiaumnamumquesctrocederecoatti 

fonc , quodvno^exemplo ^f^""^ 
&o , &anoftrispetitoremponbus oftende- 

Annitsagebatura nato Chrifto poftmiUe- 
fimum qai^entehmumque oaogefimm oda- 
feus , cum Hifpanotum lex horrendaila iHam 5c 
rormid^.bil em ciaffem ,^ cui Inura-^ nomen in- 
didei-ac , mifiE^d occapahdam Angham , cu- 
ias incredibilis apparacus ex (equcnti catalo- 
trointeUigipcteft, qaiOUfipponetypispubh- 
?.sdefct.ptus , pofteainGall.cuu. German.- 
cumque fermxinem conuer&s eft.j Gonlta- 
feat aurem claffis ifta centurn tri^inta naui- 
bus; Innumcro veaorum eranr vin iUuftres 
CXXIX, qui fuis militabant fumtibus cum 
feruis probeinftru6%i.C Ce C LVI. Pr^terea 
" GCXA^I.Magpates, Nobiles,DuaoresOr- 
■dinutn , Signiferi , Legari cum feruis CLXiii.- 
teaiones ?ranr in Vniuerfum.XXX fubfigriis 
'G XXVII. inquibusmilitabantvig'ntimi!Ua 
miUtum:, inquonumeromulcieranteqmtes 
defienad , Parmenfiprincipcmiro arma ocin- 
Birumenta equeftria tiaffi exFlandriafubuehe- 
ie quibus inftruerentequos i quosqumm 
Anc^liainuenturieffent . miniraedubltabant. 
' Habebat vnaq^^que nauis , & vnaqu^que 
^ Lesio , ( vel fi Cohortes mauis dicere ) pecu- 
liaremfaumvifitatorem,defign3Corem , The- 
faurarium ,Pr^feaumannon2& Chirurgum. 
ludiceseranfiuri dicUndo, Auditor cauiarum 
Generalis , huiusLegatus , ludex RegiUs cum 
f«oProiudice,quatuor Senatores , cocidem 5e- 
cretarij,'oftiarii fex, Commencarienfisfiueprae- 
fedusredrumvnus. 

Prsfeftus Caftrorum erat Alphonftxs de Ce- 
peda , cuisdiunaieirantnebiles viginci', etim 
5uobusArchicea:ismilitaribus; ReiTorrnen- 
taris prc-efeaus fuos hal^ebar legacos , cum LIX 
maoiftris cormcncorum , & infttumencotum 
omni^ generis,nec non curruum prxfedis, ler- 
uifqueachelocis. i 

Guram sgrorum gerebant hi : Admini^:tai 



tor cum coUegaiuo , Medici Therapeiitiei V.^ 
Chirurgi V. ronforescocidem , obhgacores vuU 
nerum iVv cUm magno 
& feruis fexaginta duobus. Rehgioforum ma^ 
icr piope , quamprohiscopiisnumerus. MO* 
nachi obferuanti££ ( vc vOcantur ) ex Ca.h^ 
\tx re^no V III. ex Lufic^nia XX. Cordigeri 
Gafti^ohenfes XXIX. Luf.rani XIX. Au- 
ouitiniani Caftulonenfes ,IX. Lufitani IV. 
CarmelicsCaftulonehfes , XIL Luhtani IX. 
Cordigeri cercij Ordinis Fraacifcanorum lii 
LufitaSiaYin.Iacobini XXIL lefuua^ Ca^ 
ftulonenfesXV. Lufitam VlIL Deprehen^ 
fum eft in diribitorio circircr X miilia ho- 
mihum adRuffe , ( vltra milires ) qui prociil 
abfuturi erant i prslio , fi ad maiius venil^ 
fet^ 



Mouimusautem ekercitum quahturnuisYTias 
aiuim , nifi atmis 8c,commeatu necenanoad^ 
primeinftruacur , non poilenec damriumne* 
iudibtiumeuitare. Nonfugit hocregcm Hi- 
fpanorum , quidiu ante fuis itade rebUs om- 
^i^us neceflariis profpexerac , vtdefedtusah- 
monisne metuendus quidem effcc. Panisbis 
coai fiue Haucici aderant centupondia qum- 
decis iTiiUe ,doha vini quatuotdecies millej 
centum &c feptuagihta. Laridi centupOndla le- 
x"srilequVnra.CafeiMMMCDXXXllL 

Pikium tovrefaaorum oronis generis centu:> 
ponaia VIII miile. Otitx rahturo , vtm hn- 
^las naues ttia centupohdia diftnbuereu- 
uir, ihtres feenfesVuffeaura. Fabarum &pK 
forum i fex milharreceiiti& viglhumodmm; 
M'etretas olei vndecies ii^iille cum tr^centls 
nonaeintaoao. Menfurasaeeti XXIIl miliei 
D C C C LXX. Aqu2 dulcis & potabif s do- 
li,lmXlmiUia& DCCC. Prs^ter haeCvcen^ 
filium ac inftrumentoriim otanis generis ran- 
tamhxcclailisvehebat copiam , yt dubmm 
nonfit , eum qui hxc omnia recenferevolue- 
rit.tsdium leaionisallaturura omnibus, quod 
idem quoque fentiehdum eft dc materia omni- 
gena,inprimisveftiaria,'coriabea,rudentibusj 

fettamentisahifquei 

Armorum amynceriorum vis ingens. bom- 

bardarum diuerfi f 
bipennesacuminac^ad mille. V I milha bafta- 

rmti lbngiorumXigonum,farculorum dola^^^^^ 
lumtanfum . quahcttmfeptingentisfoiroribuS 
fufficerepoiTeti ' • . 

Ad hunc moduthorhatainftruaaqueclaflu 
iUafoluic OUffippohe, aufpic.is regis Hiipanii 
duauautem & impetib Ducis Medinae Sido- 
ni^ , cuiXXnduOadiunaietant virimagns 
auaoricatis & expericnti^.Habebat is in faniu- 
litio qqueftns Ordinis viros X. & nobilesa 
lefcente^XlV. iumm^gnoc^terorumfefuo. 

rUmnumero. 

Vixaltum teriu^rant naues , cum ciircalittu 
Gall^corum Cdronenfem Portum, petennba 
camf^uaingruitterapeftas * vtadterraappeH^ 



«a* -ncundiL fuam ifpumalT^t cum m ea ' ' '^'''"''^ ^^^*^" ^^'"P^ft^- 

prccella&ventorumu.m'anra; t;est;Lme: numero, vltra LXXruperefiepu. 

i-unranic.isamifi{ret , aliisquibufdammiiiK.ic u u t 

adeoquafratisafni^tifque ,^nad efilumite ^"^^^^^^g""'« tot portus marinos , in 

mutdeseflcnt. Sedatatempelre c"mk^^^^^ ^ "egotiatorum affidue verfa- 

furxtranqunhtatis figLTpC^^^^^^ w""^' • """'^"^ Europ. pardbus 

fito figno profecaionis , qKfit 1' d^XxT t ' Angli comperfum fibi 

T,,I,-; ^.„/_ r _ ' XXL dicant , nauesmercatoriasfereadfcenderead 



Iiali; menfis , Imperator Claffis tam felKiter 
velatec.t , vt mtra quintum diemCcrnubi^ 
promontorium feei in confpetaumdaret • & 
eodem tempore Archithalaflus Anglicanus 



numerum duum millium. Quod quale fir 
lam non difputabimus illud eft extra contro- 
ueifum , pofl^eAnglosparuadifficuItatecum 
qnadrmgentis & amphus nauibus inftruais 



CumFrancifcoDracone,Lera;rfa37^ q^adrmgentis & amphus nauibus i. 

^um nauibus ^^^1'^^^^^^^^^^ " ^^^7"- P^-t'- G«anum , fi vfusex.gat. 

Plynmthenfi , primis ^^001^' LZus "'^'^ t^^""^^"^ ^""^ oc!u. 

»criter inuedus , conferere cum iis m.nl pndum portu Icum fiue Caletumproficifce- 

:^pit : fuitqueh cace confl £tu vtZft^ ^'^P-d-^^habuit rnecpaa. 

>rsgrandemperd]dent,inquamagnaparsfti. ^ ^"norumiret. 

)cndiorumproIberismihtibus, &Commen- ErJtigiturresnon dubij periculiplena, in- 

anjDuctsMedmsfimuldeprehenfifunt,qui. "^^5"^^ Infulam qux portus habet & ac- 

'Usmonebatur, quopaaoindeuiekAngliafe f ^ ^"8"^«^" perdiflic.lps , fprtalit.is in- 

ph(>rP(-^v/.r«H- o luper 



eberetgererc 

Poft hancpugnam Hilpanica claflis conuer^ 
sinhttusGallicanum proris , portumlcium 
ctereinftitit , vtibi Parmenfis Dueis naues 
biadiungeret. Atrucfum ClalTis Anglcana, 
nse hanc duorum exercituum coniundio- 
^m impedire omnibus viribus nitebatur, 
gcntieamfecutaceleritate , prsliar. coegit, 
janquam apud Hifpanos iam omnia plena 
fent confufione. Nauis enim Pratoria fti- 
ita nonnullis triremibus,fluiu maris abrepta, 



tos. 



propugnaculifque apprime muni- 



lunge his , fi placet, exqnifitam rerum ma- 
rmarum noticiam , virtutem bellicam &prom- 
titudinem , cum nul a gens nau.,li rrenere 
pugns ante Anglos exiftimetur , fiue^auda- 
ciam (peares liue celeritatem . aut obedien- 
di Icientiam. Nauibus vtuntur non ram altis 
quamlongis&fpaciofis , huibus tamen &ex- 
peditis , tormentis militaribus , quorum in- 
gensapudilloscopia , optimeinfttudlis : his 
percurrunt latum ilhtn Oceatium , parum 



quepuluinoarensdeftituta , cumomnibus P^'^'^"';'^""'^ ^^tum ilUim Oceaiium. , parum 

i^inea vehebantur , przft<ai Caletenfis Pf"*' "^^.^"^es , fiucid aeftatefiacfiuehyemc. 

ptiua ceirit arbitrio. C^terarum nauium f P«rrigitur vfque ad Roxo- 

iferafuitconditio, cumvioIentiaTormen- ^^^^""^ ^ Molchos , inde in orientem Ca- 

rum Anglicorum ab omrii parte appetits ^ ^^^"^ "^^^' ^"''^""1 in mari mediterra- 

reratiscarinismergerentur, vthocquamu s ^^°^^8XP;""^ pcrunt , Alexandriam , con- 

nfufo&tumultuarioprffilionauaH. circiter "^"""°P«"ni ' fi^ oppofita littora Africana, 

odecimmiUiaHifpanorum dcfideratafuifl^e mare folum inrernum ea fpeaanr, 

;dantur. lecl&Occanum , in partibus Guines&An- 

Qa? farrerat CblK, , cum .onaerii i„ f±„e?xa,lZr vel N^"'n u ' " 

lUilonemcircaNorueEiamerraret netim [""l"'^ . yel Noui O.b.s adeuntes 

indeScotiam Ibernial,,u: :Tate' iL t ' N ^^S^^r^t^' '-"^1?^ 

:n.t,onale , v&atocrca id anm rempusfu- MDLXXXvr H fr?^ ^*^- 

te , tam horrendum i„ modumin Hifna ^ n l >"Uim ci,m 

^sdc&u.it.vtXVIImaiorsnarptoft: rTt^t" ^™™?*,.^'"''- 
. ^ ^ 1 ,.. ri ruerint. tt ante initumi rcgis Ane i cum 

in7a& d fl" "■'P"°fe<'-.™"rinu,svexabfntexcifior 
.n fabulo ad flu- bus Infulas Azotes . Promontori, Viridis , & 
Brafiliam. 

Duoexiis , FrancifcusDraeo&Thomas 
Candifch aufi funt incredibili conatu , fed 
fehciffimo itinere totum terrarum orbem 
Vnde dubium non eft. 



haiirirentur Oceano , ^.v..au.uo 

, perfradis , vel in fabulo ad 
lum arbitriuiu deftitutis : vt ex Inuicibili 
clafle" , qujEcentumtriginta nauibus con- 
erat , non nifi triginta in Hifpaniam re- 
rint , amiflls centum. Tanti conftitit 
l^nistentafl^ebello Angliam , vtdocumen- 



'pdiijscentaiiebelloAngliam, vtdocumen- " luuum rerrarum orbem 

'<rentc£teiis,nequaquamfacilemcaptuefle '^"^^""^'"^"'g^te. Vnde dubium non eft, 

iikm. ^ qi"" hi tanti vin ob tam excellenres animi 

lam dc viribu» Anglorum marinis etiam LdTd.l ^"^'7 er.n '^"el'''""' '"'"'' 

'«tetrlrb"^'''''''^™'"'''''''''- -"P«'^™»"-l'oe ft 

erreitri. iolebanthiantiquitusprfftema- nec ^tien AfAiti ^a:.^. • '■""""'^^'^ent. 

rint, 



35S 



RegnvmMag 



tint , cum reipublic^ Chriftians ladura ad 
tTiendicrtarem redigere. Qu^ res cum non- 
nullis felicirer celTerit , opibus eorum m ira^ 
menfamauais , exemplo & rpeparimoticaE- 
teri , eadem fibi pollicentur lucra . vt ven^ 
ditis fund.s ac poflcffion.bus . armenrifque 
infuper , omnesfortunasconcredant Neptmii 
arbitrio , implentes Oceanum latrocuius.c^^ 
dibus & rapinis. Quanquam Angli fe com- 
munilegetueantur, dicemes.non amicoslo^ 
ciofque , fed Hifpanos eorumquc cbentes le 
aggredi.quos omnes/x pollmt, perditos yeliuc. 

nam 

' .^-^Dolmanvirtus,quisinhoftenquirat? 
i. Prsterhasinrenauticavires , magnumeft 
eriam huius Inful^ robut m militia cerreftn, 
cum femper ingens miUtum numerus m hoc 
recTnofuerk , quibus non exiguainremihcari 
fama. Valctigitur militum & num^ro & bo- 
iiirate Numerus hinc patet , quod totum fe- 
gnum diuifom eft in Comitatus quinquagui- 
ta&vnltm , inquibusfunt aliqui , (qualiselt 
Lancaftrcnfis ) e qmbus^ena mi Uajeditum 
CDnfcribi poffinr. Sed omiffis his, djitandsim 

hu-SPeditum^sigiatie^iJitoffl' . ... 
HabeV vnufquifque Comitatus , fuum V.ce- 

Coitiitem . quiregisnomineei prseft.-hmc 
incumbitmunoscogendi m.Utis , fiUeceffitas 
exiaat,quainrehancobfemat modum. Con- 
tio?ati$ad fe 6mnibus, quotqUotfuumagnoi- 
cuntimpei-ium , idmms^-^^^^^-^^^'' 

■gumMmmkm^ DiuidebatUr ohm om^ 
- -niT^^rmtrpeditatus in genera quatuor , pro 
diaerfrtate armorum; Primi vtebantur arcu 
& (agiftis , qttarum veteres AngU grandem 
habuereperitfam , & hocgenere piignse riiul^ 
tas feportauer? vidorias. Secundi ferebant 
haftam , ad formam fecuris Amazonics ar- 
matara ', quara nos Halebardam vocamiis, 
Guanquam ferrum eius eflet paulo ampUUs,- 
in mucronem defmens cum affixo vnco , qua 
hafta non folum epnoS confodiebant , iedi^ 
fefloresab^equis aecrahebantJ Erantqueanri- 
quitus inhoc armorum genere exercitacilii- 
^ii AncrU. His noftti fecuii folerna duo noua 
adiunxfcddcence experientia : priusconfiftif 
inbombai-dis. vtvocant, quibus , quodprs 
cKrerisfeUciter vrantur , nemo hadenus au. 
fus eftdicere pofterius eft hafta longa , cm 
aptiffimifunt omnium mortahum , ad hoc 
genusvekitinati:ftaturaproceri,corporetobu- 

ftiagilefque. 

Confcripturiequitum titrmas , iegitnt me- 
aiocriftaturaviros , aptos membris& equo- 
, jumamantes. EguLeoiiUllJloii^t p^^^^ 



i irapeffim^i,affl-G£MfioitJB)„;M- 



^arumq^ue equiA^oStgmSlE.^ P^terquara 
fc quodipfa terra: pinguedo & bomt-as 
nonfer-t equoslaborum patienres , ( cum equi- 
ria&Hippoeomi^fohimexigant , quodnon 
mmispinguefit , neciufto ficcius ) AngUpa- 
rumcirca eos curiofi funt , vt vfu & afluetu^ 
dinemeUores faciant. Equityim Anglormtl> 
duo funt genera , quidara enim toto corpore 
armatifum: , quorummaJcima pars eft ex no. 
biUtate-.aUjleuiterarmati , lcalorutn ftre m. 
equitando rationem fequuhtur , vel Albanov 
ium , cum lanceas ferant , longiores tauvfen & 
tenetiores. Etfi autem , fi opus fit , eqmtimi 
' sraUis armaturjE ad duo railUa in procmdtU 
habere pofrmt , leuis autera mukomaiorera 
numerum , nuD.qiiaii3.-taffim=jaditmn^ 
quod AngU equeftri gen_gre 4mgns.li6gaia; 

virtutis (^e£iism3--=edide^ : q"od ^ui- 
^em de peditatu eorumvere dici poceft. UoH 

inemoraMgs.fc]iQi=£^^^^^ ^^^^ 
,^^sM£t.mm^ dimiffa£^4 

ijeditgift^ftuMit- . ^ r > ' , 

^^^"^^rautem certior comeaura heri queat 
quantum bello poffit Anglormti Rex , vti- 
que is , qui noftta 2tate hou his fblura , lec 
& Scotis Ibernifque imperitat , hon ent ab- 
fnrdum , adicfibere , quantis vinbus copul 
que HenricuS VHl. rex expeditionem ad 
uprfus Bononiam Morinorum fufcepent. Hi 
iaitur , cumexBritanniiih GalUaratraucerei 
tnfariara partitus eftexercitum. In pnma ao 
habcbat duodecim peditum milha , &quir 
aentos equites leuis ar4iutur£E , praeterqu 
hos aUoS equites miUe s loricis ex hamis tci 
reis confertis arroatos , quibus fupenndu^ 
rartf Chlamydes casrrdeas panno rubro hn 
briatas. Pofteriorum adem duaabat Nor 
folcisdux, qurEConftabattOtidempeditibi 
equitibufque. hicer has copiaS erantmiUe.lbe 
ni, teaiinterttlalongahnea i ihieaoquedel 
perpalHolaned , c^cerantidi , finepileo,pT 
raifliscdnfpicuicapiUis. Arma his eramtni 
fpiculafinguhs , &gladiusprdongUs. Sir 
ftraffiafmaUerantchirothecaferrea^qin-elom 
tudihe fuaad cubitum vfque pertitigebat. Cu 
adraanusventum efl~ent , colligebant fiuetit 
camifias, eafque alte fuccingebant , hommes ; 
curfumexpedififfimii . 

Principalistotiusacieiphalanx ^ inquail 
rextendebat , conftabat viginci miUibus f 
difura , & duobus equitam.. Sequebanl 
phalangem centum tormenCa ^^aiora aeni 
non connmiieracis mifidribus. IMsiS 

tuum oranis genetis tantus adeH:at numeri 
vt vniuerfum exercitum iis cingeret velui tc 
& vallorquibus traheridis > vf & raaiorib.tn" 



ritufque irormentls bellicls cnm inftiiimcn- 
ris.ex AngIiatraiecerantequori.m XXV.millia. 
Quanra alimonije adfuent copia, ex co colligi 
poreft, quod qiiinilerim hiiumiiuJLiiLia^aflbris 
daglQrunLfaedm , fir^LerjiuaQtes^eci^des, 
jliacunrnuis^jmaiaiioiemafxa^m. Quan- 
;um ibi fuerit fcalarnm , pontium , globorum 
efreorum.pnluerispyrij c?rerorumqneinfttu- 
nenrorum militarium,nec dicerefacile eft, nec 
ururum vtile : cum nihil omnino omifTum fue- 
ir qiiod adabfolutiffimam expeditiouem re- 
niripoteft. 

Numerustamen nauium , qu« olim recviis 
imribiis ad omnes euentusin procinau habc- 
Tolebant, admodum , vt diximus,imminurus 
It, vtlnegligentiaquadam, velimpenfuum 
fdio diuenditisqdbufdam , nonnullisvero 
ine folutisconfraaifque. Verumhuncdefe- 
umfKilefxrcir rex, adiundis ad ordinarias 
luesaliis conduditiis, /iopusfit, vbi &pete- 
ins ac mercatori£E naues in cafibus fubitis 
sni regi cogunturprsftare operam. Hisnaui- 
is fimul iundis , non lolum potcrit omnis vis 
Anghcano littore propelli , fed etiam excur^ 
inesfieriinhoftiles prouin^ias, cum verafa- 
atanmm earum numerum indiuerfis Ancrli^ 
rrubus habere ftationesnunciet , vtrecrefo- 
TTinodo iubentc quadringent^ facile^ogi 
mnt. Quo de numero , etfi multum largia- 
ir diftlculter credentibus , hocduntaxarefli- 
muj,vf vel mediocri nauium armatorumque 
mero regnum hocaduerius quantamuis vim 
ftilem.defendifacilime pollit , neca^quo- 
am vel comraeatus intercJufionem velquic- 
am hoftile raetuere neceiTe habear. Miiitmii 
iierusijuaatus in rep^ejitMs=.ea£W^p££hcK^ 
;num cogipoffit , fi vis facienda fir , hincpa- 
: <lJJQivigm_ti qumqu£ii3iiIi44dk£Dgi,pxa^^^ 
: , armatiiJingulis uiiUtibui,gakisJ^^ 
quefuigenubus. QfJaJisiisjjyMenaieft, 
3S -ex armare^eJt,vquib udL^uis^^ 
""^•P"™ Pml^arumqi^ 
dibihs multitudo rfuntcnim interhos, qui 
•a mille virosin expeditionem mittere pof- 
c> vtnariaturdeComitibus Ambienfi, Sa- 
3etienfi , Wcftmerlandiano & inprimis 
fiibrucano.Quanquamauiemhiomnesfor- 
n armis adeo verfati non funt , vt cum vete- 

isconferriqueant, fitamenintermilitesex- 
'ratos diftributis ordinibus adfcribantur, 
icftdubium , quin & ipfiegregicfuofint 
«aun officiQ»cum^4fiiaBii(j iacJiuatioas.ad 
laferantur. 

^nrequam hocregnum cum Scoriain vnum 
efceret , Oceani fludlibus abomniparte 
tura.non habebat caufam metuendi , ncab 
exteranationeinuaderetur,exceptisScotis» 
:andem cum A nglis Infulam incolunt . Sed 
os cafus Angli fibi profpexerant , excita- 
ifimbus propugnacuhs , &impofiEomiIIe 
igcntorum militumprafidio. Munimcn- 
antquatuor;primum Warvviclcij ,infini- 



bns.orienralibus ; fuper Medonem fluuium, 
vbs lucuienta pifcium inprimis Salmonum 

r^^r ' ^"^"^ ademptam 
Augi) fibi vendicAucrunt. Secundum eft ad 
Carledum oppidum, in finibus occidentalibus. 
dno qnx fuperfunt minoris momenti , intcr 
vtrumquesllndfica funt -vnum appelUtur Or- 
cheum, alrerum Warcenfe. Eft& ibi Dura op- 
pidum , quod etfi paulo longius kfinibus abeft, 
magm tamen femper nominis apud Anglos 
fu!t , quodpopulofit apprimcfrequcns,& 
quanquam prshdium miluum ibi de more non 
fir,ciumm tamen muititodo & virtus multoties 
repulit Scotorum imprefliones. Hxc de robore 
&vinbus Angli^ in vtraque mihriadicereha- 
buimus. Porrodicendumerit deformareipu- 
blics fiiie Regiminis per hane Infulam.-cumfa- 
tisaonfit,proaincian) elTediuitem ,munitam, 
populofam,nifi etiam benegubernctuc , loque- 
tibusmnumerisexemplis,muJtaopulentifrima 
regna , ob malam reipublicae adminiftracionem 
collaplainteriire. 

tomareipabliu&guhernationu. 

Eft regnum fiue Diadema Anglia» omnino 
h?reditarmm,fucceduntque defunaris regibus, 
quiiis fanguineqaamproximeiundi funt,ad- 
€0 , vrdeficientibus mafcuJis etiam famin^ad 
kepcrumregium admitrantur. Procuiuscon- 
luetudims fundamcnto Angli habere fe autu- 
mantlegemiliam inlibro MofisNumerorum, 
vbi dicitur: Vtviromortuofine liberis mafcu- 
Jis , faf melJae fuccedant in hsrediratc : quam illi ' 
legem ita interpretantur, vt femper tamen ex- 
cludant fpurios. Ab hac confuetudine fcmper 
longeabfuerunc Franci , habentes idhonoris 
LegiSalic^ , quamoJiia tufit Pharamundus, ' 
primusin Gallia iexFrancorum , circaannum 
AN.C. CDXXII. qus f^meilas afucceffioac 
regnipenitusexcludic. 

_ Diuiditur autem Vniuer(um Angli^ regnum IS- 
'"^"^.^tuorhomiaum generafiueordines : ia 
Nobiles , Ciues , Homines ligios fiue Legales, 
&opifices. In Nobilium numero primocom- 
prehenditur ipfe Rex,deinde Principes,Duces, 
Marchiones, Comites, VicecomiteSi Barones 
quosperexcellenriam Dominos appellare fo- 
lent , poftremoNobiIesproprieficdi(ai,fiue 
Equites & Armigeri , quos Angli compofito ex 
Latmo& Germanico vocabulo , Gentelmannos 
vocant,quafi GentiJes Viros. Duces,Marchio- 
nes , Comires , Vicecoroites & Barones , Pria- 
cipum dignitatem fere h^reditario adipifcUn- 
tura patribus , qui dum viuerent , eademga- 
uifi funt. Viuo enim Patre primogenitus Ducis 
appellabitur Comes : filius vero Comitis , vice- 
comesdiceturaut Baro : Domini autcm qora- 
muniter appellantur non folum Ducum aut 

Marchionum filij , fed & Comitum primoge- 
niti. ^ ^ 

Baro autem aemo iure dici poteft , nifi cx 

pro-' 



ReGNVM MAGNiE BrIT ANNiiE 

vtfubUtnitatetituU advircutcmexctemur.vel "^P"»?'"" ''"'f ''"^^^^^ 
f,oftpr.Uum&acquifitamviaonam,Ufort,ter '*'""-";™ f •^^^^'SSlvb quch 
feccrunt,vtptitmiaviitutispctc.p>ant:velpo- 5«""?"°'' '"^^^^^^^ 

ftrcmo ur alta pacc. vt in fide ergaPrtnc.p^em ■/^^rf"^"'- ^^'^U qUiX^^^^ 
&RempubUcamca:teiisfacempra:ferant,Dif- fic.buscetdombul<lue,quivinm i 

fitunt autem multum intet ft ifti Eom. ^^^-«'4^..^^,, A„gli,„^anentiU.quica 
"Vuiaam Cnim ab ipfo Regc eiust,. manU ^^"^-^^^^^^Z 

cZ::^^^-^^^^si.e..l^^^^ %-tTco2reStttft.Magn„sreg„ 

Kmr«::ss!^:r?::uSl:^- ^^-^^^^^^:^, 

~ j jjv;. Uic^r^^riKns- FftoEauesinnomine anusThelauranUs , 1 rxies.^^uitob Uj^^uu 

■r^ r: . , ,« i-ii n 1 r i c 



nciLiiuiijtv i.vitt'.^'^'-"" 

pas non eftin vfu,pr2ferquam iri Coronation 

re<Tura & eiufmodilolcmnitatibus. De cster 

iufciendum, Reges Anglis Statos atquc Ord 

nesitafibi (ubiecilTe atq-, obhoxios reddidi ! 

vt ipfi foli omriia poffint: qiiod fadum eft vel 

aperta^ vel iufta in Principes animaduerfion 

vel defedd legitimorum hsredum, fucceden 



ne & confecratione Regutn, non fiue mulcis 6v 
operoiis ceremonns, Bquites f gniferi fiuntin 
exercicu i vtillislicitum fu arraainiigniaquelua 
oftentai-einlabarisvexillirquesnoniecusacBa- 

roneSi ,. , 

s Sed hic Ordo Equitum per Angliamprope 

exokuit. Cumfamque autera Ordu.is Eque- ^^f ^^J^^/^g^^ 

'''^^To Eo:te"r:r" 'erirceUdi.primum fihipl'rfolueri„'^^ annnlt,,ribu,nm,c„ice.. 

Oido EV'''"™j'"'7P"''" ^ .ftcuchic incapitaquotanniscoh(litutuscftn,odus. \ 

inftitutus cft ab Ednardo III. rcge.eftquc ""'X^nim &Dortorla c<c ciufmodiom 

ocr An»liam omnium honoiatiliimus.dequo a.gaUaen.m , «poitoria 

Ls drlcndi locus etit, Cum autem hi Ordi- t"''^^;^^,^,„^,,„„i opmdis cou 

„es Equcftrcs tant„>T, fint ot„a.«nta rcgn , }^^^^^°ZLS.roJi Cum< 

«.hil autcm faaant ad gubcinat.oncm e.Us pu- f ' habuetinJ 

f„„t,,„ibusiuseft atma maioium fuorum no- "-^^^^S^^^^^S^f. 

biUtads indicium 'fecicnt.a pubhcc oftentatc, ^'""'IJi '^" f ^ '4'„ , ^ di„nais cxij 

Vidcntuiautem.ta didi , quod lcnia fiuc "iSam pforcnribas . adcmtaautemo^ 

^'°'''''^:^^tZltZ^t quaurUuUa patte obtinenti 

nomen, vt eo a piebe K vmgo loca,quommvtuntur tata operofotitulo; . 

"'iSrfiue Gentiic. vitivocanturomncs, t„* "-"-^lll^-jSi^^i.l^frntSSlo" 

d,„iveltalcsnatifuntvclfaai. ^kqaafiriSJlia. ex.guis . "" ^"f '°,^ ^^^^ j l,^„„.. 

l.^f-^-''^^''^''''^'^^^: fodl bei»l n urabftLrc i. 

5eteapt£ft=*£umjaninfi&=qiaM^^ guoei . f 

t^atttAa£aitmU.=pE^^ ibus rexfuoshoneftat, 

^^^.g^i,,^^^^^^ miZ cuSe^^Duces, Marchiones, Cc 

^:J3^^^S,Ml§^fl££e^^ ^iSic^comi^^^^^^ Baronesfalutatlalutari 

mmQ«- > <-;.,.c finp inber OtiantumadiHumTituIum.cumA 

Nobilitatis ordinera fequuntur Ctues fme S^'"''^.. dicuntur , propag 

Burgefu : hi in fua quilibet vrbe pubhcis fun- F - g»^^ £^1'^."«" tt^n^ & i 

guntur mtmenbtts,kquibusdenomHiantur,& '"^"P^"^ j^^'"™ ^^^^ fiquidemfili' 

?n Parlaraent.rus Angli. Comitns locum ha- — — ^^^^^^^^ 
bent,ant.qtus oppid. quatuoradcomtttamtt. -^-^-^^^^^^^^^^^^^ Parkmenti Gutia. 

«eutibusjcxterisveroduos^ ""^" 




P E R A N 

cvpiporeft,prohibentibusIegibus,donecpater 
eiiis viuar,!! vcl Comes fit aut Baro. 

"^Jitq iqugm or tu o , am&^m jjgr 01 iinim 
\io pruripgen!t.o, Ducis fibifetnyeappella- 
. fm c^iiuij.iim, vtiaaliis.xegaisynratum efl, 
ed oportet vt expecStet donec a regc Dux appel- 
ctur,quodquidefoIennibusfirriribus.lsenim 
iuipatri fuccedere deber,£ftitfe coramrege, 
|ui cius lateri accingit gladium, imponitque 
apitiducalcm pileum,adhibidspluribuscere- 
jbniis. Idemquoquefitinfucceffione Comi- 
:un , vtad eum inueftianrurmodum ; Viuis 
uim patribusDacum Comirumquefilios Mi- 
jrditirulocontcntosefi^oportet : Vicecomi- 
m-i vero &c Baronum filij foJummqdo propriis 
)pellantur nominibus. i 
Sitalisaliquis titulus vni alicubi faraili^fe- 
lel attributus eft , &c quidem a rege, ab ea poft- 
lodum auferri non poteft, nifi enormi aliquo 
immilTo crmiine , cum js^uidiguustem tituli 
mttJt, pro fie «S£rota^Qfi^a«a£feafflitta^^ 
iidemjxm4focantPrmation,era4ngainiSi£ro 
' 4=cere.sfilimfePtiyatianem JioMit^^^^ 
i . autcffltffiHQluituEadregem, , -ni££deli- 
liffiilludpo4ei,isieaai££atar. Accidithocali- 
landoinPoIo, NorfoIcisDuce, &Corte- 
ro,quibas omnibusdelidifacaagratia, &ius 
nguinis ( vtioquuntur; cum bonis & domi- 
s reftitutum eft. Hxc autem in integrum 
lirurio fieri non poreft , nifi in conuentu 
rdinum , vt nec abfquehorum prafenrialu- 
riorilla Capiris diminurio fieriporeft. 
Summaporeftasadeum modum eftiarnanj. 

it;, Miniftriaurem eius , vrcogantpopu- 
n ad confcrcpdum quantum ille optaueiit 
:unia?. 

:ftautemexvfu regis, fi fingulisanniscon- , 
:enrurregniOrdines, qmgrauiter ac mole- 
laruruseft^ct , ficonfuerudoilia interrumpe- 
ir: quanquamprudentioreS&melioresrc- 
ciues, fi votis agendum elTet, optaret, rarius 
^«conuentusprocerumfiue Parlamenta , vt 
^ailiaeregnofic , ne populus tamfrequenti- 
s premeretur exadionibus , c^nv.^!jg|ies 
1 Pf Cfofe conuenijjjg^ , ds^fieali^aEisiu- 
ur : cumpleriqueeorum , equibusParla- 
ntiim conftat potifllma ex parte beneficio- 
1 ac feruitiorum nomine regi obnoxi) fint, 
rotiferuntur in defideria regis , vt,concIu- 
r^aciantqi.e,qus ei cordi eirenouerint. Ipfi 
i"n , poftquam tam bonam Principi /uo 
luerunroperam, aliquid muneris donilo-' 
■cipuint , popuio & permifTam regi pecu- 
' . & promiflum miniftris donatiuum cum 
;natjoneperfoluente. 
onfticuuntautem Leges Angli^ duplices 
es, luns&Fadli. InCuriis confiderand^ 
intperfon£,Ioca, res,modus agendi,& 
aa er fons funr:Norarij publici, Aduocari, 
-oniiiit,. Norarijconcipiuntaaa.decreta 
us,rcicripta &fentcntias, & easlitterarum 



GLIAM. 

moniraentis confignanr. Aduocati,quos in fci- 
entia luris probe verfatos cfie conuenir, for- 
mant cafus & materias pro lureconfultis. lure- 
CGnfulci perfcquuntur litem & controuerfiam 
ad liris conreftarionem conftituunt, donec de 
eamdicum fententiapromincierur. 

Loca fiue Tribunalia, vbi caufie difceptan- 
tur,leges & fentenris fcruntur, variafuht -Par- 

]amenra,CuriaCancellara,SedesRcgi£e,Prom- 
pruana Iirium , Camera Compurorum , Curia 
pupillorum , C uria Gamer^ ftellar^, Curia Re- 

queftarum, & Archiuum Ducatus Lancaftren- 
lis. I 

• ^'j/l^^n^Iibus Dicaftcriisque, quibus 
ludicandi eft hbera & abfoIutapo?eftas,abro- 
ganrarlegGsantiquje,perfcribunrurn0u^,mu- 
tantur mra & pofleffio^nes priuatorum, lesirimi 
pronuncmitur fpurii,corriguntur pondera& 
menfuraE,fcrunrurlegesdefuccelfioneReaum, 
conftituunrurveaigaIia,recipiunturingradanx 
iupphces,reftituuntur diminuticapite-breui- 
ter,ftatuitur de vita & morte reorum. 

Oft^ciariiStatushifunt: Oratores,'scrib£S^: 
Arbitri. Oratoris eft/cito <Sf adperfuadendunj 
apto lermonisgenerecaufam Ordinibusexpo- 
nere. Scnbae concipiunt fententiaseafquecon.' 
ieruanr,fiuepubIic3nd2finrfiuenon,neinvul- 
gusincempeftiueefFerantur. 

Arbitri funt,qui ab Ordinibus&ciuitatuW 
iegatis viri boni & ad iudicandum apti exifti- 
manrur. *■ ' . 

Quories autem Ordines conuocandi funt, 
hic obferuarur ordo, Miffis hinc inde lirterij 
coni|ocatRexDuces, Marchiones,Com,W 
iJarones, csrerosque viros Illuftres, fiueii finc 
ex ordme Ecclefiaftico fiue Politico, quibus ius 
eft ferendi fuffragiif, vt intradiem conueniant 
quadragefimum. Scribir etiam Rexad Viceco- ^ 
mites fiue redores prouinciarum, vr conuo- 
eatis prouinci^ Ordinibus duos nobiliaenere 
naros ehgtf^nr, quireliquis mandata regia^expo- 
nanr. " p t 

Vbi dies aduenir,in palatium alrum & ma- 
gnitjcoexcuItumappararuconuenirur'&Rex ' 
quidem in rhrono tanta Maieftare dignoac e- 

diuoreconfider.pauloinferiusCancellariusfe- 
der,ahquor tamcn gradibus inferior, propius 
Regem quam quifquam alius, 

SubfelJia, qu^ aj dexrram carhedrje rbgi® 
occupant Archiepifcopi &Epifcopiregni:qu^ 
ad Isuam, Duces, Comires, Baroncs. ludices, 
Secrerani arque Scribs inrermedium' locum 
occupanrrin, vniuer/um ramen omnesinfideaj; 

Inrerea , qui funtEqueftris Ordinis , & quos , 
vocantHabicacores Padamenri^ijd nume- 
WScenrprum.^tquadrifl^ < 
4unr,maIiaquodanyQ£a=%^ i- 

coauen!reiubenaii-.,&inrerrogatirefpondere, 
a quaprouinciaveloppidomiffifuerint. 

Ex omni fioc numero eligcre iubentur vi- 
rum cordatum & fimul modeftum , qui aptus 
Hh £c 



s 



R E G N V M 



fit Oratoris munerefungi.&Ofdinampoftii- 
lata regi proponere,ad quae refpOnfurus fuCan'- 
celiaiius. Ibi Otator ance QroinapedtAtOxdi- 
nibusjntiqua griuilegia faita tcdaii_nt,jieuKex 
iniqtioieEal animo, fi ipG liherius dicanc fuas 
fententias , cum.nonxi.uJilis aliis >q\^ ex vfu vi- 

deucux. , . ' c 

Refpondet Cancellarius^,qus placuernic : ht- 
que nonnnftquamjvt duo dies ptimi hisreci- 
ptoci^infumsncur orationibus. Eitibi quidam 
prster Cancellarium , qui legit fuafiones &C ad- 
moniciones Ordinum , qu^ vel accipiuncuc vel , 
reficiuntur, puo mulcitudine fuffragiorum in 
hancautillampartem. r ur ■ 

Si de nouaaliqua lege difcepcacio eft, fublcri- 
bit libello iupplici vel admonicorio Ledor, Vt 
res cum plurtbus communicetur. Quod fi ita 
vilum fucric, exponitur populo coramonefa- 
&io illa per aliquem eorum , qui lana pJenis fac- 
cis infidere coniueuerant. Hicvbidomumil- 
lam congtegationis ingreffus eft,affacus Ora- 
torem icainquir:CenfuerunrPacres Confcripci, 
vnuierfusqu^jjegni ^enatus , yt hoc deinccps 
-valotem legis obtineac ixc igitur , Oiacor^t^- 
ftantilTimejOrant obfecrantque,vc tadicasj,quid 
tibi videaiut ex vfueffeKeipublica:. Higteilis 
his, occlu.diiut.Qftium^ Eroponicijiiis 
qux iuflus eJU^Qmmq»s=£X^irit fenten- 
tias. 

Intere^ omnibus qui conueneciint , graui 
confticuca pcena interdidura eft, ne r^iutuisle 
profcindan t conuiciis , aitc altercando alce t alce- 
ri iniuriamfaciat. Ofdines,vbimeridieitignunl 
dacumefticonuentumfoluunc. Quodfiplebs 
fcmit ea quse pacrescenfuerunt ,fubfcriptiota- 
\ise(i.Placmtfepuloi Contra,fiParresSenatus- 
confulco approbent poftulata plcbis, iubfcci- 
hxinv.PlacuitPambus. 

Si vero inter vtrofque conuenirenofipoffit^ 
eliguntur ah^vtraque parte nonnuUi, qui yeU 
ut Arbicri controuerliara decidanc, pcopofitis 
vtrimque fanis racionibus : ficque plerunque,vc 
poftremo in eandem pedibus eant fencen- 
tiam. 

' Adeo nihil ftabile,fir|nuro,perperuum tiabe- 
ripoceft i quod non-ab vcraque parte ratum pror 
nuncietur : quaiiquam ne hoc quidem fufficiat, 
fed neceffe fic , vt Rex nouiffimo Comiciorum 
dieipfusCubfcribar. Nocandumautemeft,K.e- 
gem ipfum fuo orclingua tamen Gallicaappro- 
barchisverbis: Sic vtfumfftRegi. Ihi fenatuscon- 
fulta & leges ratspronunciantur,typisquepu- 
blicis confeftim defcribuntur , omiffis camen 
nonnuUis priuilegiis, quas cum quofdam ligilla- 
tira concernant,in vulgus emitcere nihtl atti- 
net. Quod fi Regi poftulata acfententiaenon 
placuennt, ai^t leges perlatas ipfe improbec, 
h«c duncaxac proferc verba. Nondum hquet 

'Regt. . 

Abfoluit aucem Rex propriafuaau.asatat£ 
ab omnibus criroinibus, non obfliaas&setgrl 
quodam priuilegio, quo res ea PrincipiWalli^ 
& quibuf4am illuftribus regni proseribus at- 



M A G N ^ B R I T A N N t iE 

trihucaeft. CgmjSgeiP4uj,ni£m£lieu£^fll^ 
Eiibus,fas non Cft,nuliiqa£iffipuafrea,fi4^^ 

bulo Cotx6laui&«giL4iamfeak£^^fe^^ 

R£X_px«ftQ tipaJSt. Quin=ne£ipit£4uMfima?- 
perco ibi verfariJiceXAqLiamuis Rege abfent^^ 

cufare joterit^aofao^ia tam amjbitioiLBifl* 

ris, ' . ' - ■- 

Sunt iudiciorumin Angliageneratnajnem- 

pe 0£clinum,DueUi,&Conuentus hiridici.Pri-^ 

mum t^enus ptopeper omniaconuenircumfu- 

per>orfbus,de quibus iam anre dittum eft. Diii 

eUum,quanquam non arapHus fit in vfu,nonta. 

men omnino prohibitum eft, cum Angh ita 

cen^eant,negandum id non effe viro bono, fi 

bonis honeftisqueidpetatrationibus. Foimu- 

lara harura prouocationuin & Monomach)^ 

inuenies in Commenranis Britonis. Ab hism^ 

diciisprouocatio ad alia non datur. 

Tribunalia fme Sedes Regiae antiquitus ita 

, dida funt ,quod legefipfi fuennt ibifoliti pra- 

fidere , quodque omnes controuerfisB & caufe 

qu2 ipfam Coronam concernunt , rege iplo pei 

fuoslitisantehicexpediairtur. ludicatautemii 



hac Guriapnmus Anglislufticianus.cum 
Affefforiblis. Curia adionum ciuilium eft.ii 
qua controuertuncur & deciduncur caufK pri 
uatorura : Eftque in hac ludex vnus cum ttibu 
Affefforibus,iudicatque licigantes exiureAn 
glico. MittuiTturaucem decreca Magiftracuur 
& fencentia ludicuminexecutionemper Vics 
comices. 

Eft & Caraera Computorum,fiuevt Ang 
vocant, Scaccarium, a tabula quadrangulaa 
quam affidebant qua;ftores,in e.iomnesaud 
untur caufi quac ad Fifcum pertinenc. 

Supphcioium per Angliam non raagnae 
diuerficas,omnes enim,cuii,ifcunq-, ciimimst 
(excepco folo laf^M aieftaris) fufpenduntur.l 
queoque vitam finiunr. Caceriorancsjiomic 
d£E , ficarii , fures , latroncs patibulo puniunti 
eftqi res imifitaca , fubiicere homincm torrae: 
tis & Eculeo diftendere,vel amputare caput,a 
eorpus in partes fecare , vel fra^a membra ro 
imponere:ha;cinquamapodeosvixaudiuntu 

Non eft in ludicis arbicrio, mitigare vel exace 
bare fupplicium,fedopottet,vc(uperalrerut 
ad Principem vel confilium referatur , quoru 
iuflu grairatorum latronumque fufpenfacotp 
ra in cruce relinquuntur , donec putretai 
fponte di ffluanc , quanqilam caeceri iulpenfi t( 
raobruancur.Mulier>quaemarirumincerkci 

conuida eft , viua exuritur. Serui qui domin 
occiderunc, impofici gerris vimineis acl locii 
iupplicii trahuntur. Qui alium veneno e mcd 
toUere conatus eft,fupplicio capitisnonaffi 
tur, quod Princeps non priuatus fuent vli< 
fubditisfuis. Commiffo homicidioiomnest 
cadiinterftteruilt, prohomicidis habentur. 

ProditoresRegis aut Pacria: ad hunc modi 
puniuntur.Primofu(penduntur,deindeetiai 
num fpirantibus apertoventreeripiunturin 
ftinajpoft amputatur illis caput fesantpoltrei 



P E R A N 

ffuiicus ia quatnbrpartcsfccatiu-,quxt]uadri- 
firiam in diueriis locis iulpenduacur. 

fruunrurDaccs,M;n-chiones, & Baronesre- 
^iii, quibus in conlelfu Pariarnenci locus eft, 
Iiocqua!icunq!!epn"LiiIfgio,vcreiCnrainisL£E- 
2." Maiellacis iudicencur pereos, quifunteiuf- 
icm ordiriis & dignitai is. 

Sun t prxtrer fup&riores in Anglis regtio certi 
)uidamiudices,quos Aflifarum vocanc,quifin- 
;iilis innis eliguncurabipfoKegcquosopdr- 
et clVc virosperiped^prdbiracis: quivbilegf- 
inium pnftiterunciuramentum miccuntur,a- 
li in alias prouincias. Oilicicim corum eft audi- 
e quefelas populi aduerliis iudicesordinarios, 
.ifticiaique miniftrds,quin Sc I;ccc illis audire 
uerimonias oppidoruni prouinciarumque, fi 
itid habeanr aduerfus Vicecomicem aiic Gu- 
ernacorem.HdrUni iudicuiii cam ampla eftaii-- 
turicas, vcreos veiadmortem,veIadaliudp(E. 
a?geiius condemnare poifinciiiraiuftumar- 
iticntur,nec quifquamcft um impediar,quo 
i^nivs ad 1 upplicmm daraiiati c veftigio ducali- 
ir t cum ab horum luprema fentencianonde- 
ic prouocacio; parumquc refert, quicuhque 
:ille qui deliquiCjfiue iudexflueReaorpro- 
ncia:. Dicuncureiiam ludices CircLiitus,qiiod 
jire foleant proiiincias,qua5 Ciiiqiie aftignacs 
iic,inftru6t!licterispublicisarege, quibused- 
;m adftruituraudoritas , concraquofuisiqui- 
inqueillifint; ' 

Eft 3c aliiis infuper Senatus Ciue Curia ini 
iiglia,cui iimilem vixinvlloai dregnoinue- 
ri crcdo. Cutli iusdicirurapud V Veftmona- 
:rium, pridie iliius diei quam Aftiii;E finiunt, 
nuetliunc Cancellarins, i^aronesi omnesque 
:o qui func in parcenoniiliiregiifiricliods, 
c non e iudiciim tiutneioduoprimiluftitia- 
i coniidenrque ab hoira matuciiia fcxta viqiie 

vndecimain in cerco quodattl IdcOiCuino- 
:n eft CamerEE Steilats , veiob ingentemnii-' 
rrum feneftrarUni ^ quibuS palatiUm illud 

cuiumeft,.(i',iequodIacunarautr^tisfteliisvn- 
qnepeipidtiurtiiir; 

In hoc tribunali deciduntuif 8c iiidicantuf 
ufeiniuriafuni&violentisjvtretundaturiri- 
lentia poteritioruni, qiia irifultant niultitu- 
ni. CoguntarautemaccuiatiipiicoraiTiadef- 
uquercfporidel-e, 8c tiiCi de obie£tisfepurga- 
queanc , iubentur in carcerem ire. Hic vbia- 
uandiu fedit reiis dirtiittiturinterceffionea- 
corunij & facla fponfione, vidurura iripo- 
''um,ita vc caufas quiritandi nemini prx- 



G L i A M. 

Po^na viitata cft carcer & multa pecuniaria. 
Curia VVardorum luie pupiilaris, a pupillis, 
quorum cmQe ibi trac^ancur nomcri habet.Cu. 
ria Comitatus Lancaftci^, Cme Ducatus po- 
tius, decidit ciiufas reales 8c perfonales , qu^ 
quocunque tandem nomine bona 8c vofCeC- 
iiories illius Ducatus tontingunt. Curia Re- 
queftarum, pauperurti &regiorum famulorura 
caufas audit, redduncque ludices litigantibus 
gratis ms & iinefalario. Appeliatur,etiam Cu- 
ria CdnkientiiEi 

Eftprster fiiperiores omriesin Anglia Curia a 

Lcdeiiaftica, qua^ & dicicul: Curia Chriftianita- 
ti-6. Prarfident hic Archiepifcdpi 8c Epifcopii 
iiabcntque fu^m pecuhafeni iurisdidlionemi 
cognofcunt enira deteftamentis&reftamfental 
rii.^ , de decimis, furieribus & exeqtiiis, cauiis 
matrimonialibus, fornicatione & adulceriisi 
b eairer de omriibus qusadhoneileagendam 
vitam, ornamehtum Ecclells 8c Reliaioneni 
pertinent. 

Et hic eft luftitis btdoper Angli^ iregnHriii 
vt iila in fingults Dicafteriis Tribunalibusque, 
vbuusdicicur,adniiriiftr,>tui:. Conclufuriigicur 
hoc capur, vnurti adHucadderiiiis,qiiodhaud 

dubierarumvidebiturleauris,acciditnueciri:a 
eos quiad rnortem damnaci funf. 

C^im^Anglus diqiii^capiti5.daijiiia 35 
run dcm sd fu/pendium edacitur, adfuritpro^ 
pinqui fang^uiuis acqwej3^rfaii^i^^^ ^.treuS & 

^^^^^^msMlibmgmisLs confangyineisqueitei- 
ii£^diepulmi3fl]J^^ 

Iertax.olIaxatens^fe^^ 

tefc. Guni autem catena ob latitudinem illam , 
rion tam Ceieriteireliderefaucies & fpiriruriipe-.- 
riitus exdudere poffit, aGcurrunr prdpinqui e-/ 
lus.arreptumque pendenrem pedibus forciterc; 
trahtint, iuuantque morientem , vt celeriusA 
pcrifum Naturseabfolueirepoffit. Nonpro|ii-., 
bent hoc qtialecanqtie pietatis officium iudi^c^ 
ces caufarum crimirialium , quod cdmpertuni • 
habeant, pependiire quofdam i fummo mane^ 
vfque ad vefperam, nec camen mori potuiire,'^', 
qiiamuis horreridos fullimieririt crueiacuSi 

Ec Gubernationem quidcm Anglise Politi- 
cam hadlenusabfdluiriiusxonfequeris eftjvtet- 
iam de relig'one & riiodo colendi niimiriis agi- 
riius. ° 



^o fadd dariiriatiir ad perfoluendam Fi- 
multani pecuniariam,vtqueiumtuslitisS£ 
icii refiindat adulerfario^ eique de damnd 
sfaciat. 

-dnfitmata fuith^cCHriaeoteiripoirejqiio 
:dinalis Vdliseus , Archiepilcopus Ebdra- 
lisAnglisfuicCancdlarius. Prsfidum offi- 
n pr.diant CancdIarius,Prsfedusprimris' 
1 5 affident emnes Confiliarii & BaroneS, ibi 
iafuftragia coUiguriturque fententije^ 



i)ei^ i qu£ rem Ecciejiafticam dr ReBgionem 

fer ^ngtiam concernunti 
' Sunt qui fcribant, '^OfimsJritaflriosCjy^ 

aeOiJiiifi^mBJamilongeque j) 
Pontificem Roitianum mifilfeFugacem & Da- 
riiianum ,qui pr^dicarent verbum Dei , & hos 
ipfos baptiftnatis vrida tirixiire Luciura Re- 
gem cum rriagna Britarindrum multitudinei 
circa arinum A N.C CLXXX. Cum autem In- . 
fula poftea dccupata fuiiret |Jb«4Q^iii.gente 
4ax2fiicA,mificeo Gregoriusivlagnus Augufti- 
iium queridani&Melituro,cum multisaliisMd-- 
Mh i iiaehig 



Regnvm Magn 

nachis Benedi6tinis , qui velut poftliminio 
reuocauerunt prsdicationem Euangelii, con- 
uerlo ad fidem Etelberto Saxone,rege Cantii, 
quod accidit ciccaannum A N.C.D VL 

A bhoc tempoi-e vfqvad annum Salutis M D 
XXXlV.Angliafectitaeft( vtnonnuHispkcet) 
fidem Romanocatholicam , quin & Ina Anglo- 
rum rex potentiffimus legem tulit, vt finguli; 
<iomus per totufti fuum regnii quotanni-iPonti- 
fici Romano foluerent numraura denariumv- 
num,qui e re S.Petri denariusappellatusfuit. 
Colligebatur autera hocargenturafinguHsan- 
nis,eutibus exacaonbus defamilia ad familiani, 
«ributumq? ilkd Petrinura poftulantibus. Fuit 
tempus ,^um Angli taedioilliuscontributionis 
& fpe adipifcendaj iibertatis, excutere iugum 
iilud Pontificiam lentauerunt, fed nihil aliud 
effecerunt rebeUione !ua,quam quod auxilio 
FiancoJ-um Saxonumque in ordi nem reda6U & 
pvixere coadlij-de ca;tero pro fimplici denario tri- 
plura perfoluere iulfi itint, 

PorioHennctis Vil. Angliae rex,defponfauit 
Arto Pnmogf nitd fiiio fuo Catharinam Ferdi- 
nandi Aragonii & Ilabellae Caftellanae filiam, 
^qui dtio tum latf^ legnabant per Hifpaniara.Sed 
■uegant quidamMatrimonmm iftud confumma, 
tum fuifi , filio regio paulo poftnuptiasmor- 
tuo.Poft cuius obitum ad conferuandam pacem 
inter Hifpanise & Anglis regna,Hefiricus,alter 
Henrici V Il.regis fiiius, de confenfuIuliilLP. 
.M,ciuxit Catbarinam illam vxorem/ufcepitque 
exea tres libcros mafculos, qui paulo poftquam 
natifunt , cxpirauerunt , & faeraellas duas, cum 
illi multis annis c6uixiflec.£oftremo££gij.H^- 

.jUEUiii^oniugisxaediami^i^^ 
^mm^s^^MMBdmXsilkii ^^^rn hnr ^nim 
^d^rtifteht>QiaflJCiS?era 

i^mj^^uafi^jaaUBifi^^ 

Coepit deinde aperte fuadere diuortium Rc- 
gi , odio potiHimum Caroli V.Imperatoris, cu- 
ius Catharina erat Amita,eo,quod dicerer Vol'- 
feus,impeditum fe a Carolo, quominus creare- 
tur Pontifex. 

Interim Rexeffliaim deperibat Annam Bo- 
leniam , ncc id quidem diffimulanter. Plurimi 
Thcologi Orbis Chriftiam huic fe immifccntes 
ncgocio, fcriptis publicis perturbabant homi- 
nes,aliis contra Henricum ,aliis pro ipfomili- 
tantibus,vt quemq-^aff^edus aut ipes prxraiiim- 
pellebat.Qui matrimonium iuftum legitimum- 
que pronunciabant, Henricivotisaduerfantes, 
Legcs Mofaicas ailegabant, quibusfrater de- 
functifine hberis fratris vxorem ducere iube-- 
batar,vtconfetuareturradix&familiaintribu» 
Hosilti,qui pro regeniteba,ntur ,faceteirride- 
bantjfublaram illara legem innouofcEdere&: 
aBtiquatam, fubftituta noua afTerent-es, qua 
Chriftianis idfacere non liccrer. ^ 

PoftremoHenricus non amplius diffiraulan- 
dura ratus, abieifca perfona mifit B.oraam ad 



B R I T A N N 1 ^ 

PontificcmClementem VII.legatoS,ihqueilj 
Stephanum Gardinerum &c Francifcum Brie= 
num, vt cum P ontifi ce agerent de diuortio. Ea: 
p^gj^yii^a t d !naUm.& X 
ividido cqtaisifit, qui refponderujjLi ,iTiai:iimO: 
njnm_^_bQnum.,ac legitimuin^eflLaie cxlla ra . 
tior^J^ki^a^- ExcepitcontrahosGardi 
nerus , obtinuitq; a Pontifice, vt duo alii Cardi 
nales iudices conftituerentur , Campegius &E 
boracenfis, vtq-, caufain Anglia non ahbi difcc 
ptaretur. Ibi cum multis verbis & rationibusa 
vtraque parte certatura fuiifet , Regina prouc 
cauit ad Papam,dicens,vtrumq-,iudicem deuii 
6tam &obnoxium efle regijalterUra quidem o 
Archiepifcopatura Eboracenfem & Epifcop? 
tum Vintonienfeni jalterum vero obcomm( 
da, quae perciperet ab Ecclefia Saresburieni 
Motus prouocatione Pontifex, refcripiit Card 
nahbus,Hein iudicio pergerentjmiiTo PauloC 
pi2uccoReten(i,qui quse gefta eifent ad fe refe 

ret.R£^jidejisijipiiteaU£i4iJ^^ 
gljamsifty Qlko>cuinq;ampliu^ ferre non pc 
let fafturahoroinis,deieciteumdedignitatel 
queftri , ademto etiam Epifcopatu Vinionien 
led & Palatium ,quod is aedificaucrat in Vrl 
Londino magmficum, eripuit horoini, que 
priraura anguftisfircurafciiptum finibus,^p 
go quodaraexirevetuit, deindeintraDiscei 
Eboracenfem fefe contmereiuffit. Rurfiimd 
Iperato faccefiu, cum eum LoBjdinum in catc 
rem duci imperaftet,ffi2JCtuj4i£ft^al^g3iiLiAa 
^smx&mmiQ^^^^ Nihil tamen hac re m 
tus eft rex,quin amaret Boleniam, vndeThon 
Cramero Romam raiffij imperauic, vtcaufa 
fuam defenderet. 

Dum hxc fiuntmoriturGuilielmns VVai 
mus,ArchiepifcopusCantuarienfis,quifemf 
defendcrat regis cum Catharina mattimoniu 
Ibi Thomas Bo!enius,Pater Annx,& ipfa An 
promouebant fuis fuffragiis Cramerurn, vtf 
ret Archiepifeopus Cantuarienfis ; ^uaLfifi 

irg^gium^C^tharins^^ 
ftunciaxet, ^tiam calo,taJia!it^is=au,^a^ 
Primum quod Rexfecitmeraorabile.eftqu 
diem dixit omnibus Ecclefiafticis,gosq?ie^ 
lyter accufauit , quod Angfi cum eifent, Lgg 
extj^ei potcftati fe fuMeciffejit!=£ndeiy^ 
pto^l^ue^^^^Qma^tjeoriy]^^ 
x7meiitMS:^gbS4^^^^^iSi&a^ HommesEcclel 
fticijCum fe aproceribusregnideftitutosvit 
tent , neuterque Archiepifcopus interceder 
territi,ex litigantibus fuppiices fadi funr,c 
fecrantes, Vt multam pecuniariam. acciper 
lB£kim^£r^lam£C^LMiiii^^ 

fiiitimriHmjituiLjlj^^ 
Rex,xfaiefti£iim ire^Q?^Mj££^^^=^^i«»*^ 
ceps ripfit^ijamiaajiic» 

Ad extremum rex feoG|a=ffla£B.SWQ£iifl-l 
junxit Annam Boleaiam , cUjjiia^eEj atLi QaJ 
Jps cQguIarg£j ji 0 mi n r R (rtiaa H Oj pfidi .i a i j .li 6f 
jdia^||gxpnfcnfu pontiios, Pi flL&i^tft . Cpt l 



^ P E R A N 

^Jg^ff toS (y i id a il i ^€1« otLor nonn'natus-£lL:vi: 
isaeijiilOLIuiiu^^ I [) u s puclUs coiiEiacrer, 

Eveftieio vi- 

dlllcs Regiamplenamadnlatoribus,quivtpIa- 
:erent_noueJia; Regin^Eipalalii ^ridcbant Pa- 

Altera ex parte ii, qiii ab Ecdefia Romahd fe- 
:ellionem fecerant,arrepta hac occaiioiie,co- 
lati (unt kia fpargere dogm.i ta.qiio fine perfua- 
^runt regi,vt d fuis idem exigeret obedienti^ 
;'ramencum,quod ante Pontific, iurare foliti 

Jerant;quibusvtfaciliusperruadefent,adiun. 
it otmnl^ .urifiurandi hxc verb. , Oimtum id 
irbo Detpernmtitur. Hoc artificio in ll^^s pa^tes 
ei^axeruntlohannem Fifchenim sEpifcopum 
.oftenfem, virum magns doarln/& pieta- 

Prsftito iuramento Crameirus , qui hon am- 
ius agnofcebatPapam .proniinciauitfenten- 
A ar\ 'r''' ^ Cathariham, quod 

ttum eft fub finem auni A N. C. M D XXXil 

^^^^^^^^^^^«1^^ proaun- 
^sierotuifi^ 

Ibi Concitatior feaiis Hehri^us rfex, offlii^ 
Uinenta mundujiiqii^^jJigljEe,^^^^^^ 
a^uisqueilisj^atisahilulit j vna cuiii titu- 
5c honoribus. cdegitquepirdceires regni con^ 
>tis verbis iurarchabiruros fe fecundum 
trimoniumprolegitfmo.&EIifabethamAn 



filiam(h^c eni^Ti iam nataei-at; agnitur^)s' 

redem regni Anglicani.afelufa^riaJ^ekt 
gi£jJB3* ' — =--**^. 

^auld poft in vincula ducrfuffic Idanriem Fi- 
erum,Epifcopu ji RoceftreTem fiueRpfFen- 
I , 1 homam Morumjcfi nonnuilis Mona 

iFrancifcan,s,quiprobarefefa(aaregispofIe 
abant:conuocatisqiregniOrdinibus,^ri 

t Maieftatis frrpgan jfolec i enim Analica- 
EccIefi^E caputin terrisefle,^qUumigithri 
ibi hon alii foluereritur Arirtat^ &deeima: 
chciorum , feque inpdftermh iudicem fore, 
leafurum cdnrroueriias Ecclefiafticas, & 
■e«urumabu{hsfadditiinhibitionciOequii' 
9i|riyiLPag3_m alio noayrlejppeliareci 

oftremo Fifcofuo addixit omriia vtriufque 
sMonafteria,diftributis eoriiffi prouenti- 
'"tet nob.des rcgni.vt in totius huius he- 
participadohem venirent. Defieruritiai_ 
lonafteria iri Angiia cij^caanriuhi A j^.C 
crediturque riumef us tcmpIdrUm,q u^ 
itione deferca fuereaccederead riiilliaX. 
icus VlILrex morcuus anno SalutisMD* 
I. lucce/Forem bcxredemque rcgni habuit 
idum fihum, qui cum Diademate Sc re- 
iraul etiam fitulum Capitis Ecclefiaftici 
nguamfibifumpfir. 

> lioc rege Romano-catholica Religid 



iugenspafradetrimentum,acpropemodumop- 
prclla eit, annitente poti/Iinuim Eduardo S'e- 
meroqui Calumi fequcbaturdogma^cuiiu]; ef- 
ietauunCulusregis,&plunniumpolIet,pi-oik. 
cerdotibus Mmiftrds Caluinianbs tcmphs in^ ' 
duxic , inque cathedrisconfticuir ,iuffis luniori- 
buspra?cipueeoruminiereireconcionibus. Ibi 

_ Ihterea Maria, Hcnrici VIII. ex Cacliarina 
Arag^onia filia in pnuato fuo Larario facris o 

perabatMrexinftuutoRomai^o.EduardBs,cum 
paucisarinlspoftquam Diademafumpfifier, rc- 
gnauifietjimlnaCLirof.itoraptuseft. ' ' 
^ Ibi Maria,cumperDucesfu6sviciiretNor-' 
thumbri^ Ducem i lohannariique Graiam Suf- 

ioiciam,regniextcftamento£duardihsredemi 
lecun percuffiffiet, abieclo tifuld Capias Ec- 
c cfi^e per Angliam,femifir mnts^mM^ 

Ibi Crato^xLLS Aj£kepilm^u^£,u^ 
erii-is^^amus ojimum^ 
ttiSiJKiJiiU£XiiAu&£ii., cuhique eo muki alii pri^ 
mi nommis viri.eicais paulo poft m Exilium^, 
que hjiffis arcitei- riagiiy^ai^ , 
diueifuhi A Romanareligione ienciebant, in- 
ter quos 6c mulci exteri et-anc- Leges & ada 
Eduardi eontra Ecciefiam Carholicam anti- 
^r^-^^^f pronunciacse func, nupficque 

ManaPhilippo ILHiipanorurixregi- ih fauoreU 
vt aicbat,reIigionis:qua dum tocaeftmiisin- 

Itaurandis, qu^epater &fratel:Iabefa<aaueianci 
moncur fexco regoi fui anno^ 

Succeffic huic EU^ktMi Henrici regis ex ^§ 
Anna Bulemafiha , mmmsMi^oxdmMhls 

'S&^ai=daie..aMkc^^ 

pofuic Cathoiicis dodoi-ibusjapeiuitquc por- 
rus &poi-casInful&iis, quipauioanceproilioa^ 
tifuerant. HincConuocatisOicfiniljus capucfe' 
regnifalUtari voluits ram in Pqiiticis qiiam Ec^ 
cicfiafticis, inipofica multa omni bus , qui id fa* 
cererecufarenc,exce|sdsl3aronib;isregrii,quoci 
metueret,ne hicum OidiueEcciefialhcocori- 
mnais viribusibelklm inceftinlim concira.enc. ' 

C^eiLqsgstauaaiimEafeMaEe. coaiE- 

tutapdsna^pnmoquidem, vcomhiaeorum bo-^ 
iaa fifcd addicerenrucipfi iri perperud detine- 
i-encurcarcere;^cuncl&i£xai3icijiiahii;£ " 



Hoc pa^ld £Erario ilio fiddixit Anhatas cleci- 
ftiasqueiiacrmiique Mii?:* penuus fu ftulic ? rqud 
aboleuit per vniuerfum regnum, cum omni-- 

bus ceremdniis arque exerciriis Catholici,s,pro-- 
pofica pct na . mujjiiiejufmodi faciis inxetdj^ 

r^Kur carcen: Si iMaiaL.ii£p£e|ifiaI^^ 
^uadringerKo^^^atestaww^d^^ 

eorum f^cuh^^^^J^^^^^^^ 
^ere decitierentur.- **^fesiid^ 




tyrum & Commentarii ac Annaics fatis clare 
tcftentur,A-triinal!:erosimpiicrude'esqueexti- 
terinr» Nobis fuffecer ;c dicere,latx'bura Vl.re- 
gem, qui ElifabethiE iuc^.erfici concfpiire pei 
luos librom Conftiturionum tccieliaftica- 
rum,vncle Ledor faciiecoUsgere poterit. '^ua 





IT^ V ^^-^f^^^^Sf^lfe;a.S^^^ -iam Ubell. vnac,u.c,ue pa. .ecuslentiente. 

.«^ tumtuit accieo erroris accufat, Roman^ taraenrehgiompan* 

ATElSethk^-uia. poftqui intelkxit Gre^ ter omnes mfenfi (unt , eamque magts acma^^ 
onrinmXIlIP M.a-exiiieRomaCoilegiaqu^- extmdamcupiunt. 

lam aT<,ue S mm pro exuhbus An|i»s , qai Quo pa6to autem primo fub regnc Mar.* 
rn^^ecutLisepatriaprofum P.oteftantes, & rurfum Imperante Ehiabetha 

""'nlnr vf^ tfs eruditi mftrua.que ad Romano-cathoHci habiti traaatique fuermt, 
nlndl Ca rolLm h^c recenlerc noneftoper^precturn,cumada 

^^'^' "^5^°^""^ tempo.um,h.fton. Mar- 

riis iis viuerent vitam tegibus Angltas aduet- 
fantemi^quodque ibi raachinarentur ptofugi 
confiUain perniciem regni , gignerenturq>ie h- 
aiones 8c rebellionc s : his , mqgamj^caiiiisls'' 

bantu,mnnes ,tȣd^^jB^ -^-^^^^^ ^^^^^^ ^^^^^ ^ ^^^^ ^^^p^ 

^rnXr fi otfoos Romam mitteret ftuden- Pnmum eft : vt Ang!i^ r.^xa^.cicatur capu 
' Sjl,?ednec dexot.casfc^ 

. ^^, ^ X? ;Wa^^ omnes Patres famili^ profite- ] ua,vtquideeodubitec,excommnnicetui,no 

^a^^^n^ tlT pttdr^^^^^^ acaie,qu.dixerit.yturg.amu.Bcclc 

V riLm, & conditionem(,qmdefercaAngha fiis Anghcams vfitatam , & hbro prccum p 

ici,qu* . j.r.rric pvrraneis coUee s,do- etiam » fi quis vnum esi: XXXiX. Arncnlis i 
rm^protTa^ett^^^^^^^^^^ SynodoLLim nfianno A NX.MDLXII.h: 

te dTcEr eorl^^^ & ^gnatis, ne bita,lupetft:tiomsaat erronsarguereaufusfu 

cmtruani s rubmitterent pecunil , extenfa nt. Pr.terea qui ce.emonus Ecckfi^ Angl 
5 Sibitione etiam ad Mercatores,fi Cam- can^damnans, Archup.icopis,Epikop.s.& 
hac mhibitlone neresre viuen- caais , Archidiaconis eorun.que orcimatio 

foioaut vorfirra fea^^^^^^^^^^ .nciementer dixerlt, Percununtur mfuper i 

tibusfuppeditaien g^^^^^^^ nathemate, fi quifendant,dicantqoe,hcere^ 

"Sedra?il^^^^^^^ -ucrtamur, niftro Ecciefi.,aucaUicuicunqueahqu,d.n. 

vi.c floretque fn Angi-. rfgno dodrina lUa, bus Ecciefiaft.as dccerncre non mteruen, r 
II CaSminomme&hSrefeosvfurpatur, audontate regis, ctiamfi u. m congregac.o 
rpdin aUouadifterentia,nequefaneexfgua. Ordmumhat. , r n ■ i (i; 

^S^m appeUare pffis Calul^opapi. ' Dies Dominic^ c.teraque fefta in Infl.. 
il.s rodinceremoniisrebusqttecultusexter- none Anghcana comprehenfa obreruantor 
«i mukahabeantcum ritibus & ceremoniisRo- ommbus,vt.bi audiantur Conc.ones & L a 
" a^rEccleS co,^.r.un.a. Habentenimfuos nes Verbi Dimm, vtque fiant preces pubh 
Arch.eDifcopos,Epacopos.Diaconos.Deca^ priuata^que & peccatotum confeffio. 
nrst^oWopeoLesgradus&ord^ Litamafiue Lutirg.apubi.caleg.tor&can 

Sefiafticolquifuisperfruunturbomsreddi- tor d.ebus omn.bus v.g.h.sque .n hbro p 
fi£f Xs abantiquoanteceiroreseorum cum pubUcarttm comprehcnfis. Eandem 
irreSr Quin &ditunaoffic.aceIebrant, taniam rec.tanto Redores, V.cam, M.ni( 
Sc^^nJeni^i.hortsconfttetts, vta..t.qm^ Curat. in omnibus Temph. Colleg.rs,ia. 
tusomlaquibrfdamCalmnift^molles&de- hs, mprimis !^ ^i^^.l-^!''^"^" 
Eappellamur. Certum tamen eft^eosPon- nens etiam profeft.s: Miniiler hons conft^ 
tS Cos pripiciosque nequaquam efle. tis adefto, vt preces ad Deum fundat,& p 
Z jn^i^-^ F^uritaniappellantur, in hoc ^ quam populus campan j fono conuocat..s 
fupSt d^fferunt,quodT..lUlquicquamfi. rit.recitatoLitaniamin diaol.brocompre 
S cmrRomanoCathoUciscommuneeflbvo- fam:huicomnespatresfamil...,qu, vlt a 
Lt X calcant abiiciuntque ipfa nomina diam Leucam i templo non habitanr, 
cl officiis Eccl,fiafticis apud CafhoUcosvfi- elTe tenentor , aut ialtim vnum ex domeft 
wtis,neceremomisquidemhorumvtivolen. eomittere,qaiqua.aganrur,.ntelUgat. 
te , ^uo nomine c^teros fuperftitionis accu- Formula & ceremoni^ ^'^"[^'^tde 
WtfiinrcUdonenondiflemiant. Toleran- Dom.mca. obferuantorin c.mn.hus Acade. 

e . rAnabaptift.inA..gUa,quemadmo. Schoiisque,vteavtantur (chou.ft.c.eora. 
dum multis locis in Germania, qui in quibuf- pr^fe6ti m tei..pl.s faceUisque, d.cbusf^ 
damcapitibus.inprimisautemSdioincatho, dommicis. Pumrec.taturpeccatorumco 



«10 , Litanixcajterarque preces, in gcniufub- 
Iidunto omnes : dmn fit Confeffio hdsi , ftaUto 
ercdli. 

Oeconomi Parochiarum commudicaco 
cuml ailore lociconiiiiooperam danro,vt/em- 
pcrpia-ito iiabeantpanesfiiigineos cumalmuo 
boni vinimodo , ne defint lisc (acrafymbola 
acc^dere C^nam DominicaJii volcntibus die- 
bus conftitutis, fumtibus tamen Paroci)ia!uim 
Vi n um illud feratur fuper menfam in vafe puro, 
idmmimumSranneo. / 

C£na,vbiranffim^, rer inanno celebrator- 
rn eam adminiftratun funt , pr^c.pua m tem- 
)lismaioiibus , induti funro veftibusfacrisiif 

lem , qmbus vtunturiolemnibus feftis . Pubiici 
ilicmus cnminis conuidti, nec admonitiieil- 
Micentcs,a S.Cffina arcentor.C^pam Domini 
[Uilque m fua Parochiapercipito. 

Patres pro iil^ens fuis in S. Baptifoate ne 
^ondento.Impu beres ad iVleniam Dominicam 
eadmictuntor. 

Puer Baptizandus %no Crucis Dominica: 
gnator : nemo tamen credito , %num «llud 
-•eneutiabapnfmi& hcceffiriumeiTe : Bapti- 
:i ha;c verbapronunciaro.B4/;f;;c^;o te m Nomim 
ti Panu,& Filij,& spimus fmai. 

SiMiniftriverbi Dei Ordmandifunt . ieiu- 
um indicuor. iDiaconus aut Presbyter ne- 
o creaior , nifi ahcubi per aliquod rempus 
ercaent Diaconafum aut Prefbycermm , iu 
^iplo ahquo Cathedrali aut collegio lacer- 
.tum Vel fane fi comprobaueric dehgna- 
lUleSacelianum inaliquocollegio vniuerfi- 
is Cantabrigienhs vei Oxonienfis : poftre- 
3ji per quinquennium iVligiftcr Arcium 

Epifl-opus , fialiquera quijiis titulis carue- 
.recepent, neceii^tria eifubminift, ai etene- 
,donec de officio ei pcufpedd fuenL-.Quod fi 
ererecufer, per Archiep.fcopumacclTente 
:us Epifcopi conienfu fufpendatur per an- 
mintegrum , ne Diaconos aut facerdotes 



■et. 



Ad Minifterij fundtionem nemo nifi inter- 
;atusexammacufqueadmittitor,nifi item tres 
i articulos fe approbare pronunciauerir:!. 
gem Anghsfupi-eraum caput eflein tempo- 
bus & fpirituahbus. 1 1. In iibro Lirurei^ pu- 
^inihilconnncri quod verbo Deiaduerfe- 
3 igitur fecuturum prsfcriptam formulam 
precibiis & adminiftratione Sacramento- 
i.i n. Piacerefibiiibrum , in quoconeepta 
capuareligionis conclufa m Synodo Lon- 
wiannoMDLXn. 

Jenioetiamfi Ordinesfufceperit , ad bene- 
m Ecclefiafticum admittitor, nifi fufiicienti 
'ciis tcitimonio honeftffi vita. 
^dmifthsadbeneficiumahquod , iurabir 
Lmi mterueni/Tegenusfraudis aut ambitus', 
nnmoniam vocant. 

ecaniEccIefiarumCathedrahuminfuolo- 
ulquerefidero,nonaiibi. 

ecani & Pr^bendarii,qui refideAtapudEc- 



G L I A 

clcf as Cachedrales,adconcionanduft, oblia.ri 
fi^Hto Pr.ben^r^ vero cnam, vr m 

^,;?^'f'"'^'7^''^'"VJmadpr«dicandum 
a-tu. ficia ruum locum rubltituito • acceden 

fet.menapp.obacioneEpifcoKautOrd"t^ 

A Gloihs & ^^araphrafibusinleaioneSrn 
pturarum pubhc. a^inento Mii^ • 
F.dicandum Euang.iium no^'Zm 

Leclio prccum pnblicarum&Sacramfn... 

ft.is fimphciter i>r.,dicanubus,c^ten fepius ad 
mmiftrabunt cum efficacia. ^ 
Confirmatio eelebreni!- r^rn-^ 

.o^mEphcopusviS;;;^':;^^'^"^"- 

NcmoMinifterMatrimonio^opuIatode- 
rponfata,, njfipr^ceftent denuncianofucuriS 
mgn,& de nupturis Ieg,nme conftiredt. 
.^. Concionatores , Vicarh & Re<5tores diebu. 
Domnucis populo figmficanto,fi in ^au rafe 
^;r"^^;g'^-^«-P--aurdiesfeftusoS^^^ 

m^eh,conabitura/cntentiafubmouerePon- 
tihaos , quotquot in fua nouit efle Parochi^t , & 
ad Reiigionem .n ilngha vfitatam adducere. 

Bapcifmum aut fcpuicuram JVlinifter nuHi 
penuus negaco,nifiquiohenormeahquodcri- ^ 
menexcoinmunicatusmortuusfuerit 

6r extrema vrgeat necefficas, Mmifter bapti- 
hiuim longmsne differco. ^ 

omnom "J'^'"™ pecuharem referto nomina 
omi.mm ,qui baptrzan^mnaimatnmonio,^ 
lepuitifuenric. 

Intra pnuatos parietes nequeconqionesha- 

bentor,nec3ueCcenaDomimcaadmin,ftrator, 

Mmifternemopropriaaucaontateindicatcele 

bretqueieiuniuuipubhcum,nequeparticulares' 
conuentusagat. : 

Diaconi aut Presbyteri dignitatem quiremel 
rufcepent, dimittere Ordmes iftos & piebeius ' 
nennonpoteft. ^'«^"'^^io 

Docendimunusneroovelpublicevelpriua- 
nadf ^"'"""'"^'^ de%o]uncaceOrdl 

In Teniphs habentor libri precum publfca- 
rum fiimnbus Paroch,ahum,vt &Sac?aB bha 
m n^iore forma , cum hbris HomiIiarum7qu^ 

perAngh^regnumrecept^funr.Ibidem&Ba. ' 
ptiftenafunco, cum menfisadvfum CoensD^ 

dunr^^^pri"^" 'f''^'^ concionan. 
dum , & Pbyl,cia ad recipiendas Eleemofy- 

VifitantorEcclefi^rertioquoqueanno!&fi 

quidcorredionedgnumfuenti^ommiirario^ 
f ege eo nomme mifto,indicator. 

. Hh 4 Fundi 



% R E e N V M M A G N 

Fandi,pof[efliones,bonaqueEccleriafticaiii 
librum conrcnbuntor3&: peiles EpifcOpumaf- 

retuaiitor. ^ -r^ \ r 

Oeconomi & Infpeaofes tccleliarum eo- 
"f umq-, coUegie ne permittunto,vt ludahturCo- 
moedise , conuiuationes agitentur, neu quid re^ 
ium prQphanatum fiat in Templis.facellis aur 
CGEmiteriis , nculuperfticiofarationecampaiiae 
impellantur in intiquis feftis,qua: extrita &fab- 
lata funt per libmm Liuu-giarum pubiica- 

rum. , . 

Mattimbniura inter gradus prbhibitos con- 

tra£bumnullura eftp> ' 
' Qui annum vige'{iraurn ptiiiium hondiim 
atttE^erunc, non confentiehtibus parentibusaut 
ConfanfTuineis macriraonium ne contrahunto-. 

Simplex cohfeirio partium ad difibluehdum 
matrimon ium fafticiens non habetorjfed he aiu 
'ditorqnidem^ ■ 

Sentencia diubrtii aut feparatiohis aloioiu- 
mtirEtribunaliexpeaator. C^ifcparatilegiti- 
Kie fueriQt,a fccunQis^nup.iis abftmento,dohec 
aker eoram in vuiis iatdu 

Qui decimum quartum' anhum compleue- 
runt, hecdnm Caense Doraiuics parficipaUe- 
runt ,aa fuperioies defetancorj vt & ii , qui m 
tcmplo turbaiKi-int preces pixblicasj auc info- 
lentiusfegefTennt,. 

Peccata riota Sc eriormia Miniftro ihdican- 
tor , qui taihen fua vltro confelli fuerint,clatTi 
habentor. Oeconoras tenentor deferre ndmina 
ieorum,qai obftinatiores rltus Ailglicanosfequi 

holuerinti _ - ■ . . 

Sencentiam prinatiohis cflicii in Miniftrum 
pronuhciare,nohaliicpam Arc;hiepifcbpolici-^ 

tum efto. ... - . 

HabeSjLedorjprscipua Capita Cbnftitu^ 
■fibhum Eccleliafticariim in Anglia,quibnsta- 
rnenfimplicpsCaluiniftx teherihokmti qui ri- 
tus & cereraonias illas maxima ex parte da- 
mnahtreiiciuntque. ' ^ 
Catholicis execcitio religionis fuie penitus 
incerdiclum eft.quibus.vt quietisin regno viuc. 
re licear , certus triburi annui modus imperatus 
eft : Plerumque tamen ita cum iis tranfigitut, vt 
ferael pro femper aliqaidpecuniarumfoluanti 
neqaisipfisdecarerorooleftusfit. _ , 
'Puritanis & ipfis nbn hcetpublicefuofungi 
Miniftericoimduines tame fjpt a trtbuco.Nunc 
Ang|i£E regumCaralogumrexemusjdeindede 
Arcbiepifcopis-& Epifcoprs huius regni dilfere- 
mus. 

C^AT' A L 0 G r S REGVM 
gli£ ad nofira 'vfque tempora ; 

Magna confufio eft in hiftoria regura Angli- 
corum , yfque ad Egbertuih , qqi reghauit circa 
annum Domini D CCC L Nos igicur ,qaibus 
non eft conftitucum cbnciiiare Annalium dif- 
cordiam , pr^teritis fuperioribus ab hoc Egber- 
to Elencham regunl ordiemuri 

Egbertus ccepit regnare annd A Ni C^ DGC 



M B R I T A N N i ^ 

CI. cumque regnauiiTerannis XXVII. mortUlil 
eft*anhoDCCCXXVnL 

Adolphus rcgnauit annis XX. mortuuS anns 
DGCCLVIIL 

Ethelbaldus reghauit ihenfibus Vi 
Ethelbertus regn.anhis V.mbticur atihb pG 
CCLXXIIL ' 

Ethelredus regn.ahhis iX.mbrtuuisahho A 
N.G.DCCCLXII. 

' Alfredus re.gnauic' anhis XXVllL hioritUc 
iahhoCM. 



EduacdusPrikUsregniahn.XXIV.raortuUS 
ahnb CMXXIV. 

Adelftanus reghauit ahn. XVL mbrruus ail 
bCCCCXL. Gum vniueriam Infulam fuo fub 
leciireriinpefioi 

Edmundus reghv ahhis VLmortsahho C^: 
XLVL 

Aldredus regn.ahnislX.mbrfitusahnO 
Lllli 

Edvvihus regnat ahhis I V.lhoritur ahnoCii 

Edegariis regh.ahn. XVLhibritijranho C^ 
LXXV, 

EdUardus ^ q^ui fahdus & MartyirVfiirpatu 
tumper ttesannos regnairetiinterfedluseftdc 
io & infidiis AlfrediE Nouercs fiia:, quodacc 
■ditannoSalutis CMLXXVIII. 

Ethelredus cum prsfuiflet regho ahhisXX, 
VlILmoritur-ahno MXVL 

Edm undus coghometjjLatus Ferireuitij re 
ah. LmorcuusMXVlL 

Canutus NorvegisE&DanisRexjfaftUse 
Rex AngliiE.curn Edmuhduhi & Eduardum,: 
hos Edrauhdi cui Latus Ferreurn nomenen 
profiigairet, tegnaijitin AngliaahnisXX. mo 
iuusannoMXXXVIL 

Eiaraldus regnauit ahhis IV* Ihortuusahi 
MXLI. 

Cahutus IL regni ils annis , hiortuus ahno 
XLIIL 

Eduardus iregiiaUic anhisXXIILrnortUus i 
hoMlXVL 

Haialdds ILregnafc ahhuiii vnuii) jtiibrit 
annoMLXVIL 

Gulielmus Cbhqueftots Norhiahdiae Di 
vi6lb H^raldo , Angli.-e rex fid us , regnauit i 
hosXXLmortuusanno AiLXXXVill. 

Gulielmus iluffus rcghauit XIIL morti 
annoMCL, 

HenricnS L regnat anhisXX X VimorH 
annoMCXXXVL , ; 

Stephanus"- Coihes Bonohi^nfis , Heni 
confanguiheUs, occupatoregnopociturpcr: 
nosXIXimbrituranno MCLV. 

Henricus II. cam regnaifet anhis XXX 
moriturarinb MCXC. 

FLichardus L regh^ ahn. X, radrtuus ar 

MCC; ' _ . 

Ibhannes cutTi prasfaifletregncj annisX'^ 
moritur anno MCCXVII. 

HenricuS Ill.cum regnaffec aniiisLVI.riii 
turannoMCCLXXIlL 

Eduari 



P E R. A Isr G L I ' 
Murclusr.fexhacprofapia)regn.XXXV. Sakxu MrXYYxnr . , . 

tiam LudouiciCrafliFrancoruregisfiliam Hoc 
mundoComitiTholofano. F ^ ^^a^ 

Hjnric.s Rex Angli^e^ HenridlLfiJiusvxo- 
re..dux..nnoMCLXIII.Ma.gantaJLu^^^^^ 
J n Conftantia Caftel- 

k reginafiham rertiogenitam. Natushmceit 
fiiok,s.qu.nonnifi per triduum fuperftes 



ann.morruus MCCCVill. 

^ ,^'^"?i''"'^'^g"-X^X.annis.mortuusanno 
SalutisMCCCXXVIL 

noMCCCLXXVIII. 

no MCCCC ^^"''««"""san^ 
^^^^'^^""'^^•^'^gn-annisXIV.mortuusanno 
^ "^'^'^^^/^^•'■^^"^"«annis IX.mott 

no^^i^MCmSf "''"^ ^""'^ ™' 

.MSlSr'^""'^^"'^^'^"""^^'^- 
EduardusV.cum non nifiduobusmenfibus 
ex fui/iet, mortuus eft anno vndecimo atatis 
vs, 

Richardus Ill.regnauitannis iLmdrtuusan- 
oMCDLXXXVL " 

Henncus VI 1. cmii regnaflet annis XXIV. 
loriturannoMDX. 

Henncus VIII. regn. annisXXXVmLmor. 
usannoMDXLViL 

Wuardus VLregn.annis VLmortuusanno 

Mana,QU2 nupfit Phihppo Auftriaco,regna^ 
^annis V.menfibus Ill.mortua annoMDL 

EIifabetha,poftquam regnaffet annis LV, 
>nturannoMDCin. 

lacobus Rex Scoux fucceflit huic in regno 
g'«»,Stupoft(jii3m regnaifer annis XXIL 
ait anno Salutis,XXVLMart.M OCXX V 
>uccelhc huicCaroIus fihus.duda in vxorem 
nrica Mana fiha Henrici I V. Gaihs &Na- 



r« regis. 

!i ab antiquis feculisadnoftravfquetempo- 
-peramus h.ftorias, inueniemis inrerceffilTe 
pbusyinglisfoederaacAffinuatescumpo- 
:>«imis Europs Princip.bus per Galham, 
wiuam, Germaniam , Daniam , Sueciam> 
]8ariam,ahisque. Et vx de vetuftion bus fce- 
bus raatnmoniisque, qus cum reliquis 
rractalunt nationibus taceam.folum deaifi- 
^sciun GaliisHifpanisquedicemns. 
?'tur primum CarolusSmiplex. Gallisrex, 

lecunda vota defcenderer,duxit voxrem 
lam Eduardi filiam, fororem Adeiftani & 
undi Regum Anghcorum , inciditque hoc 
^iomum in annum parts Salutis DCC 

ex quo natuseftLudouicusIILcogno- 
o Vltramarmus,Francorum rex. 
'go,cognomine Magnus, Francorum Dux 
nhorum Comes, Pater HugonisXapeti 
3 fecundo matrimonio fibi mnxirEthiU 
inam Eduardi/ororem Adelftani,fed fte- 

^cccTxv?"''''"'''"'^"'"'"^ 

^extnp^^Trr^^^^^^^^^Stephani 
rex Anghs Vfufruauarius circa^nnuin 



RicharduscognomentoCorLeonis,Anglii, 
rex hums no^ims 1. confenferat in matrimo- 
nmm cum /dice quarta fiha Ludouic, vTr 
G.iiorum Regu,circa annumM C LXXXIX 
Sed hoc matrimonmm nonperfe6tumeft,duI 
c nteR,chardoBcrengariam,RegisNaua reni 
BW Ahcenubente Guliehno ComitiPon^ 

lohanni lu Duci Britanni^ Armoricenfisr, 
1 uncipi langum.s Regh, delponfata fuic Beal 
tm Hennc. /n.Regis AnghfiJ.a.Confirmatum 
eft hoc conmgmm in S.Dionyfii oppido pr^. 

iunthhidHo.fihaji;/. - 

Edmundus Comes Lancaftri^ Hendci iiL 
Angh^Regis fihus, vxorem duxicBiancam Ar- 
rf " ComitisAtrebatenfis &MathiI- 
d^Brabantm^ fiham regu fanguinrs muh.. 

rem > qu^pnusnuptafueratHenrico RegiNa- 
uarreno. '^^^'■«•xd 

Eduardus primus Angli^ Rei, defunda E- 
Wora CaftuIonenfi,pnQre vxore viduusfl 
ctus,matnmonio fibi iunxitanno MCCXCIX 
Margantam,PhUtppi Audacis Francorum reg7s 
ex MartaBrabantina fiham, e quo conmgio dfo 
natiiuntfih],&fijiavna» 5 "uo 

Eduardus //. Angli^ rex matrimonu fidem 

1:l'\n^ ^^^^^- Morinorum 
rabeJk,Ph,hpp^pulchri Francorum RegisS 
lohann^ Nauarren^ fih^ , dicunturque nu- 
quatuor reges, RliBano- 
rum,Gaih$,Nauarr^e,Sicih^Dedithocmatri- 
moinum Eduardum II i. Anglorum poftea re- 

lohanni cognomine Valido, Britanni* Mi- 
nons Duci anno M CCC XLl. nupta fuit Mk^ 
ria, Eduardi lii. Anglorum Regis filia, quan- 
quamhocmatrimoniumfterilefuerit 

Fuerat defponfa EduardoDuci Eboracen» 
h, Edmundi Comiti^ Canrabrigien fis fiho, 
Eduardi n/. Angh-^regis nepot-:Beatrixm* 
h anica Ferdmandi Portugalh^ rcgis filia v. 

S ' JT"'' ^'"^"^"^- matrimo- 
nium effedtu caruit,cum Beatrix nupfiiTetlo- 
hanniLRegiCaftellano. ' ^ 

lohannes I.Lufitam^ rex, cognomento Me- 

duxitPh,hppam lohannisDucisLancaftri^fi. 
iam,quifueratfihusminorEduardiIILAndie 

K^iSx^r^^"^"-^^^^— 

V i^"^ p M CCC XC 

V.duxKEiifabetham^GaroJiVLRegisFra^co- 
' rum 



. RegnvmMagn 
ium filiain,qus deinceps mipfu CarolbAiu-elis 

"^"iHenricus IV. Anglise rex, cui cognomen fuic 
Lanc.ftrenrivxorpmhabitlohannam,GaroUlL 
Ireeis Nauarreni filiam , qui faogainis necefficu- 
dine Francorum regesattingebat» ortusalmea 
Ebroicenfi, Incidic hoc maErimonium m an- 
num M CD IM.Nuili hinc hati funt Uberi. . 

Circa annum A N, C. M CD Vll.tiaaatum 
fuit de matrimonioincer Heni-icumfihumma- 
iorem Hennci iV.regis AngU;£,& Aiariam, Ca. 
i-oii VI.Francorum regis. CiEcerum hoc colum- 
inatumnorifuittnam Mariafpretis nupciis,mo. 
ilialisfaftaeftinCohueiituPoiTiacend. _ 
' Henticus V. Anglorum rex defponfauithbi 
Catharinam,fiHara GallorumRegis& IfabeUas 
Bauaric^^contracao mattimonio itlo apud Tre^ 
cenfes Campanis GalUca: a.d.XX.Mauanno A 
N.C.MCDXXi .... 

Iii eaciero Vrbe trecenfi duxit lohannes Dux 
jBecforienfis,HenriaIVi AhgUajregis filius An^ 
mm i lohaanis Ducis Burgundiae , Prmcipis e 
fanguine GaUorum regum , & Margarit^ BaUa- 
nQsfiham, quodaccidicanno MCDXXIII» 

Henricus V I. Angiis rex in vrbe Nanceid 
Lothatingise macrimciiio fibi iun3cic anno A N. 
C MCCCCXLIV.Maigaritam Aridegauen- 
fpra, Renati, regis Sicilis & Ducis Andegaueii- 
' fiscxIfabeUaLotharingicafihami 

Ac Pu« nax ille Burgundionum DuxCarokis 
iupixit fibi anho M CDXLV. Margarccaro E- 
boiacenfem,Richardi DiicisEboracenfis fiUara, 

fororcmEauardaV.RegisAngUa?. \^ 

Conueixetac mter GuUos Anglosque, vt Ca- 
foiiisDelphinus .Ludouici XL Gailorum regis 
filius, eiusq; nofteain regno iub ilomine Caroh 
VIlLiucceiror, qutoquam pueradraodum, fuo 
tempoire vxOrem accipeict EUrabecham,.Eda= 
ardi IV. Anglorum regis filiam j vcque i fi hatic 
antepubertacis anrtosdecedere vicacqncigiifet^ 
Mariam, fororeraiUius duceret., Ecfiautem ha-c 
ita conclufa fuece in Ambianorum ciuitace a.di 
XXlX.amio A.N.CMCDLXXVi neucrum ta- 
nien matrimonium fuit perfectum. 

Gum defutida Anna BntannicaLudouicus 
' XLGaUoriim rexviduus fatlus fuifiet, fecundis 
nuptiis iunxic fibi Mariam , filiam Henrici VIL 
&f6rorem Henrici VIlLregum Anghcoirum: 
quod accidif Lucecjx Parifioruni aid.XlV.Se- 



AE B R ? T A N N I AE 
ptembris aniio A N.C. M D XI V. A ttulit Mm 
ad maritum dotis nomine CCCC. miluacotoi 
natorum , quancpam nuUi ex hoc matrimomt} 
natifintUberii / , 

Maiia HenriciVIIL ex Catharina Aragorti^ 
fiUa primum promifi^a fuitin conJUgium Fraii^ 
ciico De!phino,Francifci I.reg;s fiUo,a.d.IV.O- 
dobris anni M D XVIII.Deiphiho auccm prffi- 
maciire mortuo eademdefponfafuit Aurehenf 
Duci. Neutrilis camen vxor fada, poftremti 
cum iam AngUcariiregniDiadentiaadeprafuif 
fetjnupfit PhiUppo fecundo AuftiiacoiHifpa 



norumregi. . 

Cum.qae EduardO VL AhgUaeregun matn 
moniumpromifiafuifierianho MDLI. Elifak 
tha Henric! li.Regis GaUi exCathauha Medice 
fiUai & UUid matnmonium morce Ednardieor 
fummari noh potuiiTecnupfic deindeEUfabett 
Phiiippoil.HUpanorunarcgi. ' 

Francifeas IL Frahcix-Rex vxorem habu 
Mariam Scoticam , nepteni Margaiita? qus fii 
fuerat Heiirici VlL Angloium regis i contra^ 
matrimdnio adahiium Salutis MDLIX. cum 
nuUi inde naCi fuiirencliberi.nupfic Henricoy^ 
ko Scuarcoi vnde n^cus eft lacpbus VL Atigli 
~ BcocicB&Ibernixrex. 

Henricus lII.GaUis & Poloni^ rex, cuma 
hli c D ux e ile t A nd ega ue hfis j t ra ftac u ro fuic a 
ho A N. C. M D LXXL imer ipfiim & Elifal 
tham AngUs regmaro. Cum aiuemh^cpai 
eftcdu caruiirenti duxit Hehticus Ludo.ic: 
Lotharingicam,huUisq', procireacis hberis a n 

natho cuUro cohfoifus expirauiti 

Fucrtitic eadempaa.ipoftmodura tehcata 
terFrancifcum Ducem Alencdnium & EUia 
tharajAnno MDLXXXLfed irnco conatu. 

Antio MDCXlV.Duxit FndencusPalan 
Eledor , BauariEe Duxa-nderici IV.tledtori: 
lius,EU(abecham,Iacobi R.eg'.sAngh± Stoti 

Ibernis , & Anns, ChriftianiDania; & Nor 
&i^ re|is fororis fiiiam vhicam,vxorem5cele 

iis Londmi nuptiis,ex quo matrimonio,< 
hsc fci:iberemus,(ex naci fae.! uirt hbeti. 

AnnbveroMDC XXIV.iunaaeftSei-et 
mo Carolo.Iacobi fiiioj AngUs,Scoci$, Ibe 
recri,Mai-ia, HehricilV. Franci^& Nauarr 
ai?ex Maria Medicea fiUa,Ludouici XIU.G 
& Nauarraj regis fo. or ,Quod hiatriiuomUi 
Ux&fscundumvouemus. _ 



^ ARCHIEPlSCbFI PER ANGLIAM. 



cenfis,fub quibm hifunt ipjcoptfiirdgdnei 



tondinenfiSy 
Vintonienfs, 
ConuenirenfiSi 
'^jmsbmienfis, 
• Bathonienjisy 
LincolnienfiSy 
Tetrohurienfis, 

iDiinumei^i 



Sub Cartfuatienfi XXL 

TExouienfs, 

Clocefirtenfis, 

Berefordenfisi 

l^ordouicenfiSi 

I.lienfis, 

Rojfcnfisi , , 
CicefirenfiSi , ' , . 

Sub Eboracenfilll. 
tefirenfis: 



bxonienfist 

Vigorienfisi 

Mrifiolienfts, 

Meneuenfis, 

Bangorenfisi 

Landauenfis, 

Afaphenfisi 

tdrkoteHjih 




G N V M S C O f li 5 V OD 

NOSTRA^TATE CVM a'ngLIC^^ 

N O C O A L V I * V. A 

S V M..M A C A P I T A. 

umi^. J n o pro verlus iunt Tueda & Solmemtsflmii:adSepten-i 

Fltmi&Lamcelebmresperhocrem^ ^'^^^^^^'^^^""/^^^"cal^ 

Sjlua Caledoma.tn qua bouesdbnLmui, iuhati irprraba?nm ^""'^ GenTianicus , ab a- 

mftarLeonum. '"'^^"'^"'^'^"•buseamambmritOceaniisSc 

Ahundantucarb.num&hitamini^terrefiris. cll.S^!^!^^^^^^ 
Aur^fod^n. apud Craufirtum. vhiauruJeruitur h^^^^^^t^:^''' ^g^^"' 
nonmagnolabore. ^"•^^.^'^^"'calmeCXC.Anglica.Dimdi- 

lacm Lumonde.fis,in„r,teraUaadmiratio- quamm ll!i!^rV'^'ra P^omnd^s, 
nedigna Infula eBfiuauans. 3 " p ^'^^ Pidlolandia, 

Mtcuhfaniaregto non fertmuresdomefiicosma- fobAxpe^^^^^^^^^ montibus,horrida 
mes. ^ : '^'^^^'^''^'^«^'ledincolisfrequensciui- 

Iionbu. & hofpicaJibus. Eft in hacEdinbur. 
gum. totius regni Caput & habkatio rePum, 
cunmonnullis^hisoppidisnoncontemnendis. 
Seqaicur h^ncMerciafiueMerk, quod Scotorum 
& Germanorum linguahmitem %nificat,in- 
teihge.nterScotiam&Angham. Pofteameft 
TcfadaUa ideft vahisad Deuam fluuium . haud 

valhs ad fl. uium Elcam : N«^/i ad 
JNithiam amnem. Sequitur Anandalja , dcinde 



Vons,cm innatantgutta olei maxima virtutU. 
Scott olim Pi£li voiatf.pmgere/oliti cerpus & cri- 

nes : vixerunt carnibm htimanis, eorum antiqua 

ratiopugnandi, & arma. 
Scoti nofiro auo dtuiduntur in ciuiles&ferosfiae 

fjluefires. Vtrorumque militta & in betiotole- 

rantia.clanobfideltratem. 
Hranttqua interScotos&Francosfcedera. Auxi- 

liaSmcrumtnGalliammijfa. Scotthonoribus 



pr.mttsque maxtmisiFr^ncorumregtbusaffem G.ff/^XIn ocSenr ^T^"^'"' ^f""^^ 
ornatique. & JJ '^'"'.''^"^^^^'noccidentemconuerfa.vniuerfape-. 



ornatique, 
kerilitas & egefias terrs. Scotic£. 
Idtmburgum .otius Scott& Metropclis, quo mmine 

aPtole>H<eoappelUtaexifiimetur. 
■yrdmes Regnt Scotici,e tripltci hommum genere 

compofiti.qutzfiteosconuocandiratio. 
Ithiles & perantiqua quadam Scotorum Fami- 

quites Scotorum aurati,Barones, Hobiles. 
:olkgium luflttia infiitutum k lacdbo V. Rege.^ 
Qutnque Curiafuhaltern^ tn quoque Comitatu. 



corisquam frumenti fertihor. Cmfiia dcipf^ 

niagis fehxpafcu.s quamaruo.G/(;ff^«.ab Occi- 
^ente Coila contingit terra inops fterihsque. 
Demccps cftager Sterlinenjis, Menethenfts, Clusdi^ 
daknfis ,Lenocenfis, ArnouaUenfts, Straterenfis, Stori^ 
f^foffenfts&ArgtUenfis,c^^,i^o&t,mJ^hnnd^ 
lacubus,t0tus aptiorpafcendopecoriquamfe- 
getibus fcrendis. HicohmhabitaueruntCale- 
donn.vnde totaregioahquandoappeiJatafuit. 
In Occidentem hybernum excurrit Cantiera, 

Qufint Curt^ h^apoeUanturcimmiiarkm ^7.1^^1"^ f "f?^"' ^"^ ^'^^ ^a- 

&q>uhanmturJmo. '"'Ji'''''"'> eft &pJenapaIudibus. P.^hueF./.regiun- 

^H^tmporeScotiaVtdemChrifltfufceperit. Pal- f ^ '"'^ ^'^"^ 

a.AncirecBoppidum. ^«^«//^rcgioamznaady- 
tramque ripam Saui fluuii. Cater^ fere funf 
Morama,Butcuhaniay Rofiia, NeffelaKdta,Tarhachia, 
Beanrofiia, Sutherlandta,pofiremo ager Cathenenfis, 



'iw tempore Scotia Ftdem Chriflt fufceperit. PaU 
ladtus in Scotiam mtffus ad profligandam bmfin 
Hagtanam. 

xttfli quidam in Scotia obreligionem , inter quos 
Hamiltonius. 

^urbAin Scotia,auBoribus hareticis&PrioreS, 
Andrea. 

ma s tuarta, regina.lacohi matery£apitur,accu- 
fatur,fecuri percutitur . 
'chiepifcopi & Epifiopi in regno Scotia. 



^ualitas T ?rra Scotu. 
Eft in vniuerfumprope Scotiaafpera & mon- % 
toIa,nuIlaq;expartecumfertilitateAnVliiecon. 
terenda, pifcibus tamen abundantior. Mare 

^^o^regumscoticort^&i;;;^ 'Z.V^JZ cZmVZtdr^^f'^^ 

'■orumresnauerit. <^®P»am luppeditat falparum 

^ , & halecum cum pnmis, nec non Coraiiorum 

Britanni.Magn^pars,qu^longotradu pa^^ts^LTqueYflf"^^ 
Septentrionem nnnioi>nr c;;^^.- j- • P ""'^"^"^"^^""^"'ipjfcofiffimijquo- 

Ibernicum; ' 



' R E G N V M M A G N 

Ibernlcum ; Srft<^ , qui omnes prope Buuios Sco- 
tise magmtudine fuperat , & m mare Germani- 
cum eKoneratur: poftremo Von\u, qm & ipfe m 
niare Germanicum exiens,fmum conftitmt^qm 
a maanitudine fua Mare Scoticum aliquibus di- 
dtur! DiuiditurScotiaabAngliaprstetTae- 
- ^ dametiamNefla&Luthafluuiis. 

Montcs non omnes fterilesfunt,mquibul- 
dam enim fatis pingue pabulum fagitiando pe- 
cori prouenit ,alii etiam marmor & alabaftrum 

eio-nunt. , 

3 Sylu^e plens funt feris , qmbus raaxmia ex 
parte color niger,inikmGfa tamen lUa Sy luaCa^ 

> / ladonia iaueniuaturbouesalbi^adeoferoces, 

'Vi: TC\^ ' vt domati nuUa rationepoffin^jaakaiBmePiie 
* *(\ nromittentesinftarLe_oiiui33. 

4 Eft ibi iocus quidam.qui appellatur ^re^ G^r- 
Unmi, abaadans bit-umine-terfn & tulphute, 
vjEide incolis pabulum igms ^^x£^t.v£^^^^ 
lignorupj , quandoque etiam ardet non Une ac- 

colarumdetiimento. 

5 pi-ofertinfuperSc0riavariameta!la,Aurpm, 

Argentura , Argentuiti viuum ,Ferrum ,Piiim- 
bum & Cuprum.&hocquidemmagnacopia. 
Eft in Drifdailia-iuxta Ctaufortum AurifodiflS, 
Viide aurura eftoditur non raagno labore. 

. Eft jn Gallovidia Lacus, cui Myxtoo nomsn 
eft ,.cuius hyberno tempore vna pars gelu con- 
cf:efcir,^lterane inteufiffimo quidem frigoxe. 
glaciafur. Sunt in Carifta regione ingentis raa, 
Initudinis boues, quorum caro tenera fuauisq-, 
' f tfu eft, fed pin^uedo femel Uquefiaa nunquam 
vv^ Wii^ \l. -concrefcit, fed oLeiinftarfempeifluitat., _ 

! K- 'ifV£V 'H^Xt Vallem cauamLomundusingenslacusfecxpli- 



cat,XXIV. milliapaauum longus,& Vlll.latus 
habensintcafe circiterXXX.lnfulas,maxima ex 
parte cultas atque habitatas, Ijcia|iutem^^ 
lacu memoratu digna referuntur. P-rnnm 




miod pifces pinnis carent , gratiffimi alias (apo- 
tis Deindeaqus nuUo interdumfiantevento 
ita concitantnr, vt velaucUciffimos nautas cer- 
6 rere poffint,quo minus foluant.Denique Inlula 
qusdam gregibus armentisquepafcendisapta 
, Hatat,ferturque flij^iMaiq^"" Y^"aiiPP^-^" 

- K rj Eutcuhamia muresdomefticos mator^snofl 
fcrt, fed ne iaiporcaci quideixi fuperftites .elia 
. no{run£.InFifenfitegionenigrumquoddamge. 

nuslapidumeruitur,quodinftarLitha^ 

f^A^y^^r^m aleridoigniaptumeft. . 

g AlteroabEdmburgomiIliarifonseft,cum^ 
. ( ^ , « aqus petpetuo inaatancgutt$olei,euiuseae^ 
-C.t%| 4^«*^ „atura.vtfinihildemas,noncamenexubei:_et, 
^ ke^' hequeminuatur,fiquantumvelisindeauferas, 
t^^-sA Oleihuiusvfuseftcontrafcabrigmem&unpe- 
%C"v ir^i wivsi^ioinein cutis. Frumenti tantum propegigmt 
Scotia,quantum ad incolarum alimoniam ne-" 
ceffeeft. 

, M.mi vetemm Scotorum. 

9 Communis opinio eft , Scotos olim Piftos 
fuiife appcllatos, quod folici fuiffenc corp^s 



JE BP>.lTANNiiE 
piiiasrecoloribus,inprimifquebrachiisacma- 
nibus certas quafdam notas igne inurcre , quod 
feptentrionales illos ferocioresque Scons po- 
pulosetiamnumfacere,qUidamaffietunt.Quan- 
quam tamen hocnomennequaquamommbu? 
tommunefuerit,quoddusiftafnationesPiai 
ScotiqueoccupatafeptentrionahBcitanniapar. 
tae i vicinis populis fua impofuiffie conftat nomi 
na,prout vnaquaeque gens confedetat. Pidi au 
tem faon folum corpus fed &capillosc2rule< 
colore inficiebant. CoUigum amem ex S. Hie 
rohym. folitos illosfuiftevefcicarmbushutna 
nis &amputatas muhetibusmammas, mirafe 
ritate deuoraft^e , parces iUas fuauioresguftiia 
feuerances. Heaor taraen Boechms dmerfui 
tradit^alTerens eos valde ftuduiffie {obrietati, fi 
gifle ebrietatem &fomnolentiam,&equou 
frumenti genere panem Qonfeciffie. Carnibi 
viaitafle vel venatione captis, vel boum, quai 
quam modo a CEteris nationibus diuerfo.quc 
vitulos caftratos labori adfuefecerint, vacc 
autem grauidas madauerint , pinguioreseas 
fuauiores eo tempore exiftimantes. Plunm 
tamen inter eos pifcibus viaitaffie. Pranfos 
Boethius vel leuiter vel omninonon :Vetp 
autem fuauius indulfiiregenio. Potumeoii 
fuilfe vel aqUam co^am ex thymo, menta,an 
^liisque (alubribusherbis:velcereuifiaro ex( 
deo paratam. Maximam tamenparcemfolii 
fuiffie aquam bibere, fecumque tantum tul 
fatin^B , quantum in vnum diem fufficere cre 
batur. Carnibus vix femicodis vifcebant 
quod maiorem iis hoc patlo ad nutriend 
vim & fuauitatem ineffie dicerent:pifccs verc 
folem ficcatos comedebant,fi alia re adprc 
oandamfamemdefticuerentHr. " 
^ Cum pace fruerencur, erahc capicibus nU( 
crinibus abfciffis pra;teiqu^ra circa frontem 
antias quafdam promttccbant. Pedibus ni 
quam cakeatis lubentius incedebant , vr hai 
tione ad omnia viarumincommocjafeadru 



f 



ccrent. Femoralia eorum non infragenu£ 
fcendebant,fuperior veftis vel linea erat vel 
nabina.PaUiis vtebantur in aeftate teneriori 

in hyeme craffioribus & amphimaUis. Le6 
prsbcbat nuda humus , aut fcamnum cum 
cTulo. Alio quam materno lade infantes lai 
Fere non folebaac^quod fi qu^ infantulum !i 
alii mulieri nntriendum prsbuiifec , adul 
accufabatur. Vi£ti pralio, celerrimoad mc 
fe recipiebant curfu, neque per eos ftabat , 
minus e veftigio vindiaamabhofteexige 
Si proceres nobUesque eotum perichtar< 
in acie,feruiauc fubiedi eorum vel cum prs 
tiffimo vic« periculo eos eripere nirebancu 
fimul inceribant. In tumuUs lepulcrisque i 
lium tot erigebant paruos obelifcos, quo 
fundus occidiffet hoftes. Si quis glifcent- 
lo iter faciens deprehenfus fuiffetfmei 
iio,non habens gladiumablaterefufper 
aut ferrum in manu,is flagris caedebatiir 
minise graria, Tunc etiam ieuiterarmati 
coUari fcrreo , yel etiam coriaccQ cxtera 



1Pfe 's. Sc 

•nnt arcus cum fagirtis , lartcea &gladius. Si 
imsnoxi impetrata mi/Honee caftnsdifccffifTeCi 
|nmo cuiq; , qui illi occuriebac > integrum erat 
uguuinm interficercaddiais bonis illius fifco. 
/lulieres qiia:nongrauida2 erantaur niuiis ve- 
jla.vhabitodele(a:u,etiamnominacoc< binrur 
aremilitix. Profediadbellum, pnmumani- 

lal quod occurriirer,ma(aabant, t'ingenrefqLie 
ms languinetelorum fuorumucroncsori ad- 
louebantguftabantq; , hunc morem fciix o- 
icn tuturxvidorixhaberedicenccs, Quiiti- 
luuiei aut ebrietati nimis elFent dediti , viui 
bmergebantur.Litreris non vtebantui- , fed fi- 
nsquibufdamHieroglyphicis , vt&^gyprii 
iiqj.Echaec de veterum Scororum monb. fuf- 
:ianr. 



MomScotorum nofiruuK 

Accufancur Scoci i quibufdam ,quod natur* 
iadammclinationefincinuidi&fuperbi,qui 
xerospropemorcalesconcemnanc. Maanifi- 
nobiluatisfu^iacaatores , vxincredibiirqua., 
m vanitate cciam^eni atque ihop-es,& ex vJ- 
3a fecepiebis homines non vereaator ^sssl 
regio le ortps generc & f» nguinsi 

Pnufquamautemvlcerius progrediamur, 
)nendus eft Ledtor in duplici Scotos cfle dif- 
encia, aliosquidemcomcos&rciuiles , alios 
o agreftes & eftcros eife , 8c prope bturales, 
imm«;Chtiftianihabeacur:&hiquidempo- 
lores bello opcimi iudicantur, vt qui dcfedlu 
)dam rationis morcem non mecuant. Ciui- 
ippellancur qui meridionaliores verfus An- 
m habiranc,nominacurq-, eapars Scorie ter- 
lca, & mulcoeft fercilior quam fepren triona- 
iisfereinquoridianovfueftlinguaAncrj ca- 
Feri Sylucftrefquc Scori verfiis feptentrio- 
iiincoIunr,vtentesidiomare&armis Irlan- 
iim.a quibus oriundi purantur,& quib. fun t 
:ibiis quam fimillimi. Arma horum funt Ar- 
&Sagiccx, Gladiuslatusadmodum,&pa. 
aciitiilitnus. ^ 

-sf tcra Scocifunc iacis ingeniofi & induftrii, 
'Uidiaamramen m;reprocliues,quara nun- 
iranegliguncfimediaadeaminucnirepof- 
^criidelitacisetiamin hacparrcnoram non 
Jientes. In bello habentur animofi & a uda- 
ftienuiqucmilires,inediac,vigiliarum,algo- 
jnentiffimi.mulro magis quam Angli. l5ec 

t "singeniiimadquaiuisfubcilitates & va- 
-m,inclinansadfadiones&feditiones.He? 
•amcn ylla fere ars eft auc fcientia, ad quam 

linhabil^saut inidoneiiudicencur. / 
clelicatisin Principes fingularislaudeiamk 
isannisornacifunc , perhibentibusiislo- 
l^s teftimonium Francorumregibus , qui 
isPrascorianis & ftipacoribus corporisiam 
im vfi fuerunt. Huic fini ea qu« fequuntur, 
cimus , in quibusScocorumcum Francis 
ra perfcripfimus, cumnarratione , quan- 
^"iicum numetum quondam Scoci Gallo- 
■egibus auxilio mifeiint, quibufque ij)fi vi* 



O T I A M. , 

ciffiiT, in Gallia» regn<i vtantuircomtnodisaciue 
pnuilegus. ^ 

AiuncaucemfcEdushoc,inceiFrancos&Sco i 
tos (qtVodfignificarurdupIiciLiliorumordine 
in margi ne clypei circaLeonem rubeum in Sco- 

^^LLXXXXL mter Carolum Magnfi & Acha^ 
mmScotofumregem , &conrinuaferieobfer- 
uatum longo cempore,inrerXLl.Francotum Sc 
X L V 1. Scocorum reges.Hin Fcederi vcfac.sfa- 
cerencScoci , mulcotiesmifiifc Franciscopias 
aux.l.ares. Nam& AchaiuCai^lo maPno£b- 
mifine quaruorScororummillia , da^efratre 
L.oGmllemero qnorum bonaopera Carolus 
vfusfuenc.nbeLisItalicis , GermanicisHifpa- 

nicifqucvt&inpriuatisfaorumimuriisvindi- 
caiidis. 

.Malcolmusin.Scotorum rexduo milliaSco 
totum fubmifit Hugoni fratnPhiiippiI. Franl 
cotum regis , cum illererram fmdhmq; vrbera 
Hierofolymam peceret in cbmicacu Godefridi 
UuilionsEi. 

Ruriam cum S.LudouicusFrancorum rexin 
OrtehremproficiicerecuradduxiteitriaScdtd- 
rummiiha Pacricius Dorobanenfis , Comes 

Marcanas,iuftu&aufpiciisfracrisfuiAlexandri 
ILSror.regis. 

Alexandet Ill.eidem Ludouico regi expedi- 
tionem ,n Africam p.ranci , miCn duo Scoro- 
rum midia,ducibus ComitibusCariaenfi &A- 
chol.cnfi. 

lohanniRegiGallorumcriaScocorummil- 
Jiain ubfidiummific DauidBru&us, dudlord 
Guhelmo ComireDuglaffiorum,qu,Scori poft- 
ea omnes ca?fi (unr in pra?lio Pi<5lauienfi. 

_ RoberrusSruardusProiexScoris lacobi 
t>nmireg.sAuunculus,fubm.firCaroloDelphi. 
no F.anc.a^feprem m.ljia Sco:orum , duaorib 
hho Roberci Comite Buchamio, & Archebal- 
doDiiglaffio , fuirquehoruraScotorum epera 
i^rancispia^IiumadBau^ajam (ecundiim 

Eundem Carokim , cum iam Francorum rex ' 
dler, aduiuicdecemScororummilhbus , Mii- 
darcusProrexScoti*,Robei-t.filius,duaori~ , ' 
bus uidem Buchamio& Dnglaffio. Sed hi oro- 

peoninesc^fifuntincracnroillopraelioadVer 
neuilIamannoAN.C.MCDXXIV. ^ 

Sequenti3iuio,quifuir AN. C. MCDXXV- 
adduxireidemCaroloVllrcg.MohannesSruar^ 
dus Conneftabhus Scorias quatuor Scotorum 

tnillia, praftercosquosDauidPitulorusduaa- 
bac. 

Quam bonam deinceps &vtilem operam 
nauauennt Scori fub du(5Eu Roberci Berfiardl 
&Ioh,mnisStuardi,Dominorum Aubianii nec 
nouAlexandri Ducis Albanis & lohannis filii 
eiusjComms Bononienfis reg.bus Frahcis,Lu- 
domcoXL CaroJo VIILLiidouicoXII.Franci- 
fcoL &HenricblL plemfonrfcriptorum vt.i- 
ufquegentis hbri &Hiftorije. Nec concen-i fi- 
dch&exmiia , qnamFrancisinipfaGalliapr^E. 
lticeranr,opera,etiamimminentemFrancisr#- 
pcftarem m.pfampartiam fuamScoriam artra- 

xerujic,' 



5^^^ . RlEG NV M MagN 

xerunt. In pr^elio emm Durfano amiffis circirer 
tlecem Scotorum millibus vulneratus captufq, 
fuitipfeDauitiBrurafUS : & lacobuslV.Scoto- 
rum rex,cum bellum faceret Henrico VIlLAn- 
alorum regi, protiaUismilitans i inprslio 
flandunenfi caffuseftcum omnifua nobilitate 
&Scotorum militum pene quatuordecim mil- 

'^^'^Qua cladenon abfterritus filius cius lacobus 
V.&ipfebellum intulitHenrico Angloin gra- 
tiam Francifcii. regisGalli. Cumqueprslium 
aduerfum feciffet lacobi copiaiuni dux Oiiue- 
riusdfS.€lara,adcoiniquoanimorulitfortun? 
i«iqu!tatem,VtoaaUadiepoftinterierit. 

l^niusfiiia,MariaStuarta>liaeresregniScoti- 
ci, quamuis ordinum omnium Scotiae confenfu 
toromiiTafuiiretin matrimonium EduardoVL 
Anglorum regi,etiam viuo patre eius , Henrico 
Vlll.tamen bis pa^is non obftantib.in Galliam 
miHa & Francifco I I.collocata fuif. vnde conci- 
tatus Eduardus , vtiniuriam vlcifcererur mifit 
in Scotiam cum valido exercitu DucemSomer- 
fetenfcm: vbi inpraelioadPinqujEunioccubue- 
" runt circiter qaindecim Scotorum millia. 

Hisauxiliis,ofiiciisi&damnis.quaeScotiGal- 
lorum caufa perpeffifunr, no male adiungemus 
affinitaies & matrimonia mlltua regum atque 
PiinGipumvtriufqjgentis. , rr 

IgiturLudouicusXI. cumDelphmp eflec 
f rancis,duxit vxorem MargaritaJacobi L Sco- 
tisregis filiann : quocempoce , vtteftanturHi- 
ftorisvtriufq; nationis,fanguis(fic i.oquunturj' 



AE BRtT ANt?I AE 

Igitur Carolus VH.Francofum Rex , Bucha 
nix Comitem Conneftablium FranciaecreaUii 
qui pt^cipuus ppft regem efthonor^ 

AnnofequenteDag!a{fiUsComesfaause 
DuxTuronum^^MareichariusFtanciae , mar 
fitque Ducatusiftetumpeneseum , eiufquef 
liumaGnepotemdonecvixerunt, regnamibi 
Carolo V II L & Ludouico X L Gallorum reg 
bus. 



valide iTiixtus iluit. Aiunt enim vitra centum 
quadraginta illuftres virgines & Matronas , in 
'Galliam nuptum ElocatasfuiiTe^exquarum nu- 
mero fuere dus Reginae forores , quarum vna 
nupfit Duci minorisBritantiiae : altera Comiti 
Flandrix* 

Alexander AlbaniseDux , lacobi II I. Scoto- 
rum regis frater , matrimonio fibi iunxit Comi- 
liiTamBononiefem ,cumq', in Hippodromoin^ 
iieherfturLudouico AureUaeDucijfeftucafra- 
€t£Ein concurfu lanceae fauciatus , paulo poft 
mortnuseft. Natustamen eftexbocmatrimo- 
nio lohannesStuartus AlbanisDux , Comcs 
Boloniefis&:ProrexScotiae,dura lacobus quin- 

tuspitererat* ^ 

Nupfit huicIacoboV.inprioribusnuptiis 
Magdalena FrancifciL Galliseregis filia. inpo- 
tterioribus MariaLotharii^gia , LongaeuilliEV- 
fufruduaria, fororDucisGuifii. Huiuslacobi 
filia, MariaStuarta, Scotiaereginaconuenitin 
manum FrancifciDelphini , quipoftearexfuit 
fecunduseiusnoininis* 

V I c I s s I M Reges Gallorurn moti tamfre^ 
quentibusauxiliis,oflBciisia<3:»ris&affinitati- 
bus Scotorum,fui officii cfle Grediderunt,publi- 
coteftimoniooftendere , quamgratahiEC Sco- 
torumipfisfuiftenrobfequia : ftatuerimrigirur 
hanc nationemmaiorib.quamvllamaliam ex- 
teramafficerebeneficiis , Scornarc priuilegiis 
honoribufq;» 



iohanni Stuarto datus eft Comitatus Tr 
Genfis.cumahaquadaroDynaftiainBiturigibii 
RobercusStuartus, AubigniiDynafta , ft 

MarefchallusFranciaJi 

DauidPitulenfisfuitPr^fedusftipatoru 

reaii corporisapudLudouicurn XI. Galloru 
regem , quiDauidiextmdaob fidem hono 
ergo erexit ftatuam in atrio in: gno Paiatii. 

Bernardus Stuartus, Aubignii Toparc 
Marefchallus Franci^ crearus fujt,regnant*rL 
douicoXLregc , deindeProrejcNeapbiua* 
fub CareloViil.tege.Bernardi frateraLuco 
coXlL GalioruiTi regeProdnxMediokr.er 
Gonftitutuseft , idemquefuptemusrtgisLei 
tus apud exercitum Gallorum in Italia Poft 
mo miffiis eft m Angiiam * yt defenderet par 
Henrici VlLcontraRtchardum lIL 

Huius filiusRobertus Stuartusfuit 1 rs 
aus excubiarum rcgiaru,& Mareichallus Fri 
cijE,regnante Francifco primo rege. 

lohannesStiiaEtus, Roberti hacres,p;a 
ausfuitcohortisScotica:, qus adcorporis 
gii cuftodsam deftinata fuit fub eodem Frai 

lohannesHaroiltoniuSiAraniajComes,! 
texScotiae, donec Maria Sruartategina-fub 
telaerat,Duxcreatusfuit C.'.ftelleraudius 
iusque filius maiorpraefeftus cohortisScot 
quaeinG:illiameret. 

Poftem etiam pluresnominare , tam Pol 
quam Ecclefiaftici Ordinis viros Scotos, 
prxcipuis officiis dignitaubusque perGall 
exornati luculenta amicitia; Gallicans co 
cuti fuere prjemia.Quibus tamen omrlibus 
contentiGallotumregcs , cutii virtutem a 
dem Scotorum apprime cognitamhabere 
vt faederaac focietatem cum illis alligarent 
culis ar<aioribus,magniseam nacionemo 
veruntpriuikgiis.vtexhispatet* 

Lud0vicus,quiSanaus vfurpatur, G; 
rex, etiminPaleftinam proficifci conftitu 
voluir . vt XXIV. Scoti roilites dies noaci 
Gorporis fui cuftodiam obirent. Manfitq. 
honor apudScotorum nationem circiterC 
annis tcgnantibus otlo regibus Gallorum. 

Carolus V.auxir numerum ad LXXVI 
tamen,vtXXIV. prioribus hunctribueret 
norem,vtc£eterispra:e{rent , fungerentui 
fu3 munere ad hunc modum. Dante re^ 
peramrebusdivinis , & capientecibum ^ 
idfiat inprandio fiveccEna , femperduo 
ftent throno regio , ex vtroque larerc v 
Diebusfeftis , tangenteregefoknmtet" 



Pek Sc 

as.autcrcinteEquitesOrtlibisrupremi , vel 
Imillis peregrinorumPrincipum Oratoribus 
:rra ordincm j (emperfex fintquam proxime 
rc.iregem,tresab vnoqiioqiielatere. NuUia- 
quam hiportabuntregem , quocunqueeum 
imeris fcrri lcges &ceremoni^ exigunt.Iidem 
mitabiintureiuseliigiem. 
Fuit aiuem cuftodia corporis regii penes fo- 

sScorosvItiaLXX.annos.CarolusenimVlL 
imiis fiiit , qui fignum peditum GalJorum ad 

rporis fuicuftodiamconfcripfic j fedvnum 
ntaxac. 

Huic Ludouicus Vndecimusadiunxitfecii- 
m ; &• f rancifcus primus iertium.' Manfit ta- 
■n X X I V. illis Scotis, cum iusanciquitatis tu 
rrogatiuaprc-Ecsreriseiufdemnationis^vtfo- 
ifingulaiibusfruanturpriuilegiis, nonad- 
loviloin focietacem. 

Vtfolicuftodiantchuesregia: , circavefoer- 
umtempus. 

/tpenes eosfolosfitcuftodia Choriintem- 



:t cuftodia nauium , quotiesrexfluuios na 
it. 

Vc ipfo habitu &armorum genere publice 
sntur digniratem fuam. 

^t regeingrediente oppidumaliquod , cla-. 
tradantur prafedto eorum. 
unt &alia quidam priuilegia,quibus vjain, 
latuorviri ilh Scotici , eorumque prsfeSus 
Jenr,vtin coronatione.nuptiis, cxequiis re- 
1 , Baptifino & Matrimonio regiorum libe- 
•m , quae cum non fintadeo magni momen- 
iua hiiloria omitti pofTunc. 
r^teieaCaroIasVII.Francorum rex,au(aor 
uis omnium cohortium fiue fignorum pre- 
morum per Gallia , e Scoricis rehquiis quc^ 
loaduerfospHdVerneuilhamfupetfueranr, 
cripfit centuriaiT| vnam equitum gra- 
. &duasleuisarmaturiE , hifqueprimum 
buit locum in militia Gallicana , conftituto 
•unoeorum Roberro StuattoAubigniiTo- 
ha,cuiineodeipofficiofucceffitfilmsBer- 
us,& huic rurfum Roberrus fifius , Rober- 
eio ahusRobertus , fuperioris agnatus.& 

iimTribiinatum hunctrecentorum Scoto- 
abuilleclacobus Hamilconius Aranix Co- 
■ fucceffitei lohannesStuartus: poftea vero 
omciisStuartus,DuxLenocenfis,neposIo.- 
"s. £tfi a ucem plurcs quoque turms equi- 
perdiuerfosGaliorum reges drdinats funt, 
tamen adeo fuere perpetua: , vtfuperiores 

i extremum nouifllmi regesGaIIi,non co- 
omnibus fuperioribus,iIIuftriora inNatio- 
scoticam beneuolentis fucC volueruntex- 
ocumenca.Henricus enim fecundus,con> 
>interfilium eius&reginamScoticam ma- 
'nit),impertiuitomnibusScotisvtriufque 
lus idem, quod nati ciues in regnoFranci? 
it,erum in bonis caducis, vt ciuicate dona- 



O t i A M. 

tifaierenruriifdem cumindigenis Gallispriui- 
legusunmunicatibufque , hacduntaxat addit^ 
condttione.vthocitantispervaIerer,donecSco- 

ti in amic.cia erga Gallos perreuerarenc: vtq; vi- 
cifhm Galli in Scotiam delati , eodem immuni- 
tatis & beneficiiiureperfruerentur. Subfcripfic 
huicHeniiciregis diplomari ParlamentumPa- 
rihenfemenfeIuho,annoAN.C.MDL.confir. 
mauitq; idem Henricus I V. fubannumDomi- 
nicsmcarnationisMDXClX. 

Annoanato Chrifto MDLXVILconfirma- 
nitCaroIuslX.Francorumrex , Mercatoribus 
Scorisprmi!eg.a , quaemaior.bus eorumdata 
tucrant,vrm-)raunes elTentab omnibus exaaio 
nibus,qu£mercimoniisimponifolent , vtcla- 
riushabecurinhtcerisregiis , quibusfuprema 
Curia fubfcripfic Luceriar Parifioram , eafdemq-, 
poftca confirmauicannis MDLXXXI & MD 
XCIV. ^ ^u. 

Sicutautemtempusedaxrerum , &lonain- 
qua quiduisimrainmtdies , itahis noui/lfmis 
duobus pfinilegiis mulcum decefficroboris & 
vigoris , mulcoaucem pluspriuilegiis cuftodi£& 

Scocice.PoftquamenimCome^Mongomerius, 
vltimus Seotorum Pra:rorianorum Tribu- 
nus,per Morrem Henrici I I.regisab officio fuo 
reraorus fuir , ab eo cempore fempcr Galh Sco- 
tisprsfcdi funr, quiaperra velurporca eciam a- 
lios qyam Scoros in Prxcorianorum numerum 
admilerunc , vtiam vixtertia illiusfigni parse 
Scotis conftet , praecipuis iniuperillis muneri- 
bus ac priuilegiis , de primo in exercitu ordine, 
de Marefchallo domus , de conferuandis claui- 
bus,decuftodiachorialiifq. , abScotisadalios 
translatis , contraScoiicsnationisconiuetu- 
dines. 

Vtantemplaniuspatearantiquitas foederis 
intei-Francos & Scotos, non pigebit nos adfcii- 
bere capitaconfosderationisinter CarokiMa- 
gnum Francorum, & Achaium Scororum reae, 
quae deindeconfirmata fueruntatq; reuouara 
pcr Ludouicum luniorem itidem Francorum 
& Guilhelmus Scotorum iegesanno AN C 
MCLXVL ■ ' 

1. l^rimum,vramiciciaintcrFrancos&Scoros 
inrercedente fosdere contradta asternum falua 
&ill:batamaneat. 

IL Si Franci per Anglos bello vrgeantur, Rex 
Scotusmihtumcopiasfubmittat, fumtibusta-^ 
men Francorum regis. 

III. Si Angh alte>utram gentem iniuria afFe- 
cerinr, coniundis Francorum & Scptorum ar- 
mis eapropellaturatq; vindicetur. 

IV. ScotiadbelIumabAnglisprouocati,au- 
xilia accipient aFrancis , ipforum Francorum 
impenfis. i 

V. Si quis Francus aut Scocus res Angloruin 
velpublice vcl priuatim iuperir,fiue id atmis,»- 
re,confiho,ahmpnia fiat^criminisIateMaiefta- 
tisreushabeaturabvtrifque. 

VI. Profcriptos ab vna gente &regn0,alteri 
recipeienonfithcitum , neq]hoftesautinimi- 

li i cos. 



37 



Regnvm Magnab Brit anniae 



cos,iine vtriurquenationis confenfu. Quod Ct 
Anglo rum rex alterum bello aggrediatur , alter 
rex obligatus efto, Anglos ab alia parte armis ia- 
uadere. 

VII. Si alter duorum iftorum regum vel pa- 
cem vel inducias padus fuerit cum Anglis, non 
comprehenfo altero , &interim Angli bellum 
inoueant ilii , qui pacis conditionibus compre- 
henfus non eft,paxillafmeinduc!?irritaefimto. 

Antiqua hxc Confcederatio , cum primum 
rcnouaretur , vndecimarticulisconceprafuit, 
per Catolum V.& Robertumll.reges , anno 



non pofle videatur. Sicmm incolsadkgam 
coropellantur, patet iis receptusin montes , vbi 
viuunt exficcatispifcibus&ferarum carmbus. 
In his latibulis,fi quis eos adorii i aufit , ea eft lo- 
corumratio 8c Gtus,vt exiguacum manuingen- 
tem holtiumexercitumprofligarepoffint.Qua 
Angliam refpicit,duo habet propugnaculaSco- 
tia:prius vocacur ^wfc^»" , vbiportuseftfatisca» 
pax abAnglicano latcre inTinuiuxta Edinbur- 
gum, e regioncNJ^aruici . Pofterius appeilatur 
Dttmbritormm,in ktere occidentali, fitiim in edi- 
to montcqui fokis & prope a caeteris omnibus 



per L-aroium v.tx jxuuciiuujii.iv-gv^ , ... — .ww.....,,^ — ^ ^ a n a a 

M C C CLXXl. deinde renouata inter eofdem rcparatus eft. Videtur autemLalteiium Utud op 
anno AN.C.MCCCXCI.tandemetiamintet pofnumLartingenfi. 



De oppidis di^uriinitium merito facimus afc 
Edimburgo,quam vrbem Seoti 6c Iberni vocii 
D««£4«ie«>i.e.vrb6Eaden,vulgusv.meridionalii 
Scotorum Edemborrovv.Ctedant plei iqj , hanc -< 
Ptolemaeo dici Caftrii AlatUjCum nomenEden 
borrow idem fignificet.Sedes hsc regia & Me 
tropolis non tantumLaudoniae , led Sc vni 
uerfi regni Scotiei , fitueditiore inter montes 
longitudine aborientein occideremmille pall 
porreda,latitudine dimidio minore- Tota vrb 



Carolum VII. regem ,& Robertii AlbanisDu- 
ccm,ProregemScoti?adnnnumChriftiMCC- 
CCVI. AliaconfjEderatiofancitafuitinterCa- 
lolum VU.& lacobum ll.reges Franciae &Sco- 
ti£,annoMCDXLlX.deindeinteiLudouicum 
XII.& lacobum III.an.MDXII. 

Rurfumaliaconfcederatio inita & infupet 
amplior fada fuit interFrancifcum LregemGaU 
lorumA DucemAlbani3E,proregem Scoti^an- 

noAN.C.MDXVII.confirraatadeincepsinter j,v....w.»,.. « 

eundem Francifcumregem&ComiteArani^, cxmontedependet: hicadoccaiumalfillirau! 
Cubernatorem Scotis , annoanatofcruatore verfus fcptentrionempr^cipitjo munit vibeir 
MDXXIU. cseteraadOrientem&MendiefunEvaiido cii 

cumdata muro. Facit h?c loci &fitus commod 
OpemgniScoticl tas,vtdifticillimacaptuvrbsfit, nififraudeai 

- Diximusfuperius,&ctiamnumrepctimus, proditionepia^fidiariorumfiat. Adoricntalei 
Scetiammaximaexparteadeoieiunam&fteri- vtbispartcmeft RegisPalatmm ,quod Cath 

iem efle, vtxgre incolis fuistantum fuppeditare dram Arthariv oczu Ad occidentalem^Rupese 

poflit,quantum ipfiadalimoniam opus habent. 

Om nis eotum negotiatio , qiw: non eft magna, 

confiftitin lana,carbonibusfoflitiis,&quibuf- 

dam generib. panniacmaterisveftiarizlanea?. 

Maximum lucrum eis acccdit ex haiecumcapta 

ra,his enim debent,quod mercatorcs exotici ad 

cos accedunt, variaque mercimoniorum gene- 

ra important^auedis viciflim halecibus. Neque 

tamenhaeceo dicuntur,quod non fint in Scotia 

diuites mercatores , quiindiuerfisorbisparti- 

bus ncgotiantur,inprimis in Aquilonaribusre- 

gionibus : horum enim opera fit , vt non paucae 

naues exters in Scotorum portus mari- ^ , .-— _ , „ 

timoS3ppellant,quos regnum iftudmultosbo- acceflionefupramodumaudtis , poltquami 
nofq i habet. Plurima tamen metcimonia,inpri- vnius elufdemq-, rcgis coaluere impermm, ys 
mis ca qus ad delicias& fuauiratem vit? faciunt, exiftiroandum eft , vtriufq-, nationis comndi 
in Angliam vicinam translata funt.Hsc publica robur tantum efl*e,vt k nullo cxtero hofte imj 
inopiafacit,vtrexnonmagnosaciuib.fuispro- neiaccflinedum cxpugnartpoflit. 
uentusredditufqipercipercpoflit, vtvixcum TormareifuUiuScoticA. 
quibufdamprincipibusItaliaGermani^qjcon- SuntomnesinvniuerfumScbtiintripiicic 

ferripoflSt. 

Virei & tiohur Scotit. 



pr2rupta,&in lupe a;x maxima.quaeScotis vu 
go Caftrumpueilarum dicku^i quod vetetum F 
dorum filiK illuftri loco nats ibi cuftodircnti 
donccmaririsnuberent.i^/bej-^^owwoppidumji 
miflinm eft,in littore maris Germanici. In Ma 
nia eft lordunitim oppidum , tanta fitus oppoit 
nitate,vtnon nififumma difticultate oppugn; 
poflit. 

DeScotorum animofitate&contcmtupe 
culorum ante diximus, iam hoc dunraxat adc 
musjiatis magnam eorum efle multitudinem; 
quatumuismagno peregrinorum exercitui c 
fifterc poffint , viribus eoruminfuper Ang 



Cum noftrosuoScotia & Angliafub vnius 
regiscoalucrintimperium,equidcmviderenon 
pofliim, quod nam regnum in toto orbe , ratio- 
ne fitus, fortius validiufque cfle poflit , cum to- 
tum littus,quod ab omni parte mari puifatur,vt 
& inreriora regionis plena fint editis montibui, 
prxcipitiis , denfifque Syluis , Vt vinei fubigiijue 



ferentiarvel enim funt in ordine nobilium, 
Ecclcfiafticorum.veideniquePlebeii. 

Ptimum locum rex obtinet,au£toritatctn 
giam , dominiumdircaum , &Iurifdiaion 
habens tam in Laicosf vt loquuntur vulgo)< 
in Clericos.E filiisregiis, G. plures fint, natu r 
ximus PrincepsScotiaf, ca^teri fimpIiciterPi 
cipesvocantur. 

Inter Nobiles fueruntolim honoratifli 
quilingua patriaTfe<««<»voeabantur , eran^ 



; Per sc 

Maccipuhegisminiftri , qiiorumcapurdiccba- 
ut Aljthenes,ciai veroinfcriorelocoerant, i^nder 
nunes, Sedhiccnominapauiatim exoleueriint, 
'oftquam Malcolmus IILScotiierexNobiliori- 
'us fius &<iui prjE cjeteris de regno bene merid 
aeraiicad exemplum Normandorum , Comi- 
un &Baronum nomina ac dignicares rribuit 
kbco temporepaulatim irrepferuntinScocia, 
C & in Angham , tiaili Ducum , Malrchionum, 
.oniitum,Vicecomitum c^Baronum. Primus 
uiDucisnomen&titulumintroduxic , fuit 
^^^- qi^iidfccitcirca annum Salutis 
h ; VLrex honora- 

3S Marchionum& V^icecomitum Titulosre- 
lo inuexu. Sunt hi velut fublimiores ex omni 
)bihtate,vocanturq; vulgo My Urds,<inod no- 
en tantam dlgnitatem in fe continet, vt etiam 
udEpifcopis&fammi^Magiftratibustribna- 
f. MjgnateseosLatinepoITesdicere. Inreh- 
orum Nobiliumordirtepdmum locum fibi 
ndicancEquitesaurati, quiiuraraentum ma- 
alolennitateprsaarefoIenr.Hosfequuntur 
j quinullocerto honoris titulo infigni- 
, fednobilifamiliaprognativulgo Gentelmen 
'ellantur : quanquamplbbsomnesquidiui- 
afhuunt, quiq; hofpitaliratis &clientelarum 
mme bene audiunt , hoc eodem ferc titulo 
entelman j decorarefolear. 
Porro filii minores Comirum , Dynaftarum, 
intum auratorum in nullam h^reditatis par- 
\ luccedunt , fiquidem ea tota in filium natu 

nm um,conferuande familis caufa,iiire Sco- 
)deuolnitur. 

Deplebe ficres haber. Nequid grauius in 
uam ciuitaccm in publicis Comitiis ftatua- 
,permuticurarege,tribusautquatuorabv- 
unqueciiiitate eiiocatisciuibus, vt cum reii- 
i duobusO dinibus fuamfententiamdere- 
propofitislibere interponanr. Proxime& 
ndum regemeftRegni procuraror , quem 
'ernacorem vocant, huicprouinciaadmini- 
idi regniincumbicfiRefpublicaregeorbe- 
aut fi rex per a^tatem regni negocia non pof- 
bire,vel eriam fi percgre & longius abfit, 
Ja.ordinuregniauaoritasmagna&prope- 
auabfolutajCoueniutqunpublicisComitiis 
^oloco Ordines Ecclefiaftici, Archiepifco- 
Pircopi , Abbates & Priores. Secundo loco 
:es,Marchiones,Comites , Vicecomites, 
3nes.Tertio,Legativrbium & oppidorum. 
noante multosannosacceftTeruntduo De- 
ci exvnoquoque Comitatu. Dicit autem 
diem quo conueniendum eft , eumque or- 
3US conftituit.Caufas exponitCancellarius 
i : ibiEcelefiaftici Procetes ex omninume- 
'hticorum o6to ehgunr, & viciflim Pofitici 
emcx numero Clericorum. Hifedecim v- 
nuenere , rurfumnominantoito^Depu- 
"omiracuum,& totidem h Legatis oppido- 
, vtita numerus virorum rriginta duorum 
't_Hi vprsfident Cancellanus, Prsfedus 



,LuftosSigiIli,Secretariufqueregius. Hi 



O T I A M. i;;" - 

377 

omnes autadmittuntaut reiiciunt, quod ordi- 

nibusproponitur,poftquampriuscumregeco- 
mun.cauerunt confilia fua. Si quid admittatur, 

magna cura &follicitudineab ordinibus excu- 
titur, ibi poftquam in fuffragiaitum eft,ofFertur 
regi , qui i veftigio vel pbcere fibi vel difplicere 
oitendi t.Si qus res parum prbbetur , pro nihilo 
haberiir. 

Summurapoftordinumregniconuentusio ^7 
cum ob tinec Collegium Iuftiti^,Iacobus V.rex 

hocinftiruit, confticutoibipr^Efide& confilia- 
nis X I V. feptem Ecciefiafticis , totidem Laicisi 

icribistribus,Aduocatisverototidem,nuodvi- 
debanturare&vfueire.Audiunturauteracau- 
fa;rmguhsdiebus , eXcepfodieDominico,funt- 
que feriaEapriraodieNouembrisvfqjad deci- 
mumquin tum Martii,& i fefto Tuniratis vfque 
adpnmum diem Auguftimenfis. ludicaturhic 
lecundum JegesScoti^ municipalesj qurefide- 
hciuncrecurnturadiusciuile; ' 

.SuntquoqueinfingulisProiunciisfiueCd- 
micatibus, qui prafunt fingufi , quos Vicccomi- 

tesannquovocabuloappellant,horumaud:o- 
luasmliisrebus , qua^adciuiles caufas&capi- 

tis(!immampertinent,decidendisnonaliunde ' 
pendet,quam d iure quodam h^reditario, quo 
etiam jHosfibi Vicecomitatus vendicant ; vtii 
Vicecomites non k rege creati ,fed aparentibus 
nati lurequodam dicipoffinc. Suntinfuperalia 
I ribunah3,qua vocatur Commiirariatusyquo- 
rum pr^cipuumeft Edinburgi , vbidicuntur 
caute coram quatuor iudicibusincaufis pr2Eci- 
piie teftamentariis, beneficiorum Ecclefiaftico- 
rum, decimarum, diuortiorum , & fimilium re- 
mm,quarum cognitio v^ertiriet ad forumEccle- 
fiafticurqi 

Quod ad iudicia capitis arrinet,fiabet primus 
ludexRegiustribunalfuumEdinburgi ( quod 
officmm ohm peculiariquodamprimlegiofpe- 
aabatad Comifes Argatelis,; comrairtunt au- 
tem uidicestocamcauiaE cognitionemin rebus 
cap!taHbus,dUobus aut tribus lureconfultis , fi- 
ue dc vitafiue de bonorum confifcatione agen- 
dumfiL ° 

Licetaurem reo capitisin hociudicid,etiam- 
fi de crimine kfs Maieftatis accufatus fuerir, 
patrocinioAduocativtiadcaufefua: defenfio- 
nem. Quanqualn & pr^ter hos iudices alii quo- 
quefint , quibusrexnoianunquamfingulariter 
committit caufas leorum capitahum ^ vt de iis 
cognofcant. Vicecdmites in prouinciiis luirifdi- 
dioni fuaeobnoxiis , &Magiftratus Vrbani in 
oppidisdehomicidiocpgnolcerepoftiinr,<fec?- 
dis reum ad mortem condemnare, fiquidem is ■ 
ihtra vigefimara quartam horam correptus fue. 
riffquibus horis elapfis, res ad iudicem Regium 
perrinet, aut eos quibus ab hoc commifTum eft. 
Vtuntur autem&eodemptimlegioquidaNo- 
biles. fiincraeorum iurifdidionera homicida 
correprusfuericautlatrografTatorq;. Hscde 
ciuih Scotici regni adminiftratione dicere ha- 
biumusiveniamus iamadEcclefiafticam* 



578 



Re G NY M Ma GN AE B R I T A NN I AE 

afione vfi 



TLeliglo qus, in Scotia ohferuetur. 



ingencestuibasdedit , quarumoccafione vfi, 
qiudiuejfum aCatholicis docebant,magnosfe. 
cerunt iii it gno progreflTus.Poftremccum Re- 
gina vidua mortua fuiflet, MariaStuarta,filia e- 
ms , qu^ Catholicaereiigionifuerat addidiffi- 
ma , omnibuR eammodis leducerein regnum 
atque llabilire conata , cumdiutumis decenta 
fmfletcarceribus poftremocapiteplexa , acfc- 
ciuiperculTaeftinAnglia. ~ 

Qu£E Hiftoria.cum a diuerfis fcriptoribus di- 



SS Fertur Scotia Fidem CHrifti (ufcepifle tem- 
pore Vi(aorisI.Pontificis M. circa annum A N. 
C. CCIIi. ita vt Idolorum cultus penicus cefla- 
uerit fub rege Crakinto , qui mortuus eftanno 
Sal.CCXIII. Mifitinhocregnum Cieleftinus L 
Palladiu,vt profligaret inde bsrefim Pdagiana, 

qua; csperatibipuilularefubEugenioII.P.M. ^ r- A\ 

mortuoannoCDLX. Nonfmcmutataabeo uerfimodereferatur , vnoquoq; limindulgeil 

temporereliPioCathoh-ca,vfqiadnoftramcem- teaffedibus , noseius narranoni kiperledebi- 

peftatQm , cuius mucationis non virima caufa mus,incid,it raors eics in i8. Februar.menhsan. 

fuiflevideturviciniaAngiiae,conantibusHen- niAN.C.MDLXXXVlI. 

, ricoVIII. &pofteaElif3bechaAnglorumregi- j^^^ MariaScuarta filia&kseres tegni Sco- 

buSjRegempopuluroqueScocorumab vnione tijp^Yixinvitalesaurasprodierat ,cumduopo. 

RomansBEcclefiaeauellere.Ecrancfiverumfa- tentifTimi reges ad eius adfinuatem afpirane 

tcri volumus , fuiffet Roraanie Ecclefiaedoari- runt.Henricus quidem VlII.Angliae rex,vre.^n 

naraulcoanteeScociaehminata.nifuamlaco- coniungeret filiofuoEduardo VI. & Henricu 

bus V. eiufque vxor Maria fumroa vi retinuif- u Gaii,^^ eam ambiebatpro Fr. ncifcoDel 

fent. f phino,fuofilio:qu3etesduabusinScotisregno 

15) Ethscfuitcaura , quodignecremariiuirerit & periculofis quidem fadionibus occafioner 

HamiltoniumCoraitem ,quamuisconfangui- praebuit. 
neusciaseiret^quodconuidusfuifliecdeHaEre- 



20 



Cinaa fuit MariaDiademate regio menfe q 
tatis XVIII. dudain Galliamanno VI. Matiii 
nupfitrribus. Primo FrancifcoDelphino Gal 
lis, cum ipfa agt ret annum X V. Delphinus v£ 
roXIV. vixerunt hiduo vnanon omninotribt 
annisi 

Francifco mortuo reuerfa inScotiam,conu! 
nit in manimi Henrici ArlaeiStuarti nobiliffin 
luuenis, qui vigefimumfec. ndumannumsti 
tisagebacomnibuschaius, apaucisodio iub 
tus.VxaucejiiMaJda^mQi^^ 
mm in Orbc Chriftiano.frarfnUTinfl<^nft-«ii 
n ihi Lad c ae t e r a s V 1 1 1 u t c s w^J^nr pt drcflc.». 
Uuius matrimonii inicia f 'ecjnr UHiirf)ifa..Q^ 
^ium feliciffim a,ob cg d coidiaas-Siauicismfi 
iuc^urn> cuius primus & n ooxflLT) m i im^n s ft 
iacobus V I. Magns Brirannis rex, G sceru 
hicamorismutuiferuorpaulopoftrefnxit, i 
teruenience exiriah ci)niugibus majo zelotyp 
cui videcur nucrimencum fubi ecifle Spiuiuil 
cpbi V.Scotig regis,q^uiHenrico perfuaficyjj 
fpedante regiua ianigmaida,4XULcuiarimhei 
Nobilem quendam peregrinum,cuimuliere 
xe fauere iudicabaturprae cateris.Et fane nin 
videbatur hic famihariter vti gratia &:fauore i 
gin^jcuiadeo erac homo cordijVtfefineipib- 
ijeir£pff ^ p(;^fre., qua muis gi:au i d a^didicaicg^ti 
qui .tribuebijnt hoc exquifu« Mufic^ icieQtJ 
qpae ipi^MltumJ^Ldxeginain conciiiaflctg! 
tix, Huius hominis cajdes penicus incerruj 
coniugii concordiam , effecicqj vc in amorisi 
cum irreconciliabile fuccederecodium. R." 
cumeflet EdimburgiSc- quiefcerec , circan 
diam nodte eft^radovi magnacubiculo ingt 
Interealacobusfiliusnothusdefunaire- fifuntafl^afini, quiiiibornatifueiancadeua- 
gis,cumPrioreffetS. Andres, percaefus vicas gulandumrhiftrangulaueruntregetn 
nibnaftics , periitaRegina, vtifibilargiretur Hocadiftumfublatomodum^d&dAOla 
Comitatum Mor«um. Repulfam autem palTiis, fe dcjnnaatt iln nniiriiimiriRnrhvTrrUn , qu' 



fi , eodemque modo traaauerit plures in regno 
viros Nobiles. Anno vero MDXXXIII. conuo- 
catos OrdinesRegni exhortatusfuerir , vtin 
RomansE Ecclefiae fide & obedientia perfeuera- 
rent. Mortuus eft lacobusifteanno AN.C.M. 
DXLI. curo regni gubernationem relic^uiflec 
Madx vxori fus,quae ei quinto dieante fiholam 
pepeteratnomine Mariam. - 

Quo non obftante,AranifeComesGuberna- 
tor regnt 6cTutor regins & eius filioise decbra- 
tus eft, Egerunt cum hoc Angh magnis conari- 
bus, liquarationeMarjaStuardahaeresScotiae 
Eduardo Henrici regisfilio matrimonio iungi 
poflec. Cui cum fe S. Andres Gardinalis oppo- 
fuiflet , Araniuseumincarccremconiecir. Ibi 
primum ricus & CeremoniaeEcclcfia? Romaniae 
prope pervniueifum regnum ceflauerunc , & 
Prorex Miniftrosin Cachedris confticuit. Quo 
fado dus per regnum exorcaefunc fa^aiones , a- 
liis quidem prorege AngUae,ahisvero pro regi- 
na vidua laborancibus,quaE' mter has turbas,de- 
ferca ScotiainGalliamttaiecit ,aflumtafecum 
filiola , qu£E poftmodum- nupfit Francifco 
Delphino Franciae. cumqtte communicaf- 
fet confiha cum Henrico II. Francorum rcge& 
ao-natis fuis ( eratenim filia Claudii Ducis Gui- 
fit}celeriterreuerfainScoriam, Gubernatricem 
fe dixit regni.Cumque plus fideret Gallis quam 
Scotis , eofq; hismprEBcipuisregni officiisprs- 
ferrecquafitaeftcaufafeditionis , mittentibus 
proceribus in Germaniam qui vocarent Mini- 
ftrosEuangehi, vtR.omanocatholicos in odium 
adducetent. 



P E ii S c d 

'Oncirnrii'; nomilnc 1. 



'" ■fc v M i i ii wm hiA \ imrrr- uj^f cgj s. Vi)d 

«ncirnrns popiilus acciTf.qtamadulcerii & par- 
icid.i rcginam mancipauit carceri.BorhweiluS 
nhigit in D.iniam , vbi in carcere rnori coacaus 
ft. iMaiia cum cyafifTet e cuftodia ,arma corri^ 
inr aduerfus rcbellem populum. Seddeferri 
bommbus , coaaaeft fugcrein Angliam 
d blilabctham reginam Imm conl^argai- 
?am. SedScori^procercsgrauiffimiseam per- 
cutiaccufanonibus,qwibusparumidoncere- 
ondebat, effecerunt , vtdiuturno macerara 
rcere poftremofecuri percutererar dequo 
Ctoaliialirerfentiunt. ~ 
Intercaduracaptiuaattinerur&pofteacapi. 
pieaiturMaria,ii<juiaRomanare!igienedi- 
tJamprofitebantur.omnia m Scoriaad fuum 
Jirrmm .igebant,qui non conrenri CathoJicis 
:are molefhas eriam regemadmodura uue^ 
rn in diuerla i Romana fide educar.sCaluinia 
qimyfterns; mi laricurabanr, vnderantum 
: adoldcens in Pon ificios eorumquc cultus 
lonem concepit odium, vrab eo ommb. die- 
! vir^ abhorruent. Confticunsenim legibus 
:ie/iaftia£, eofde obieruari iuffic ritus &cere^ 
nias in Scoria , quosin Anglia vjgcre mpe- 
■> latuis oftendimus.Idem quoque/ed enam 
Jranu sfacir, Carolusfilms, Anglis,Scoti^, 
:nia'rex. 

Si ramen resqis^ad religionem Scotk fpe- 
f, co'"empleraurpreffius,inueniemus,Me=- 
Jnalem inuus regni partem ob confinia Aii- 
um &eommerciacum Belgis c?ref ifq- Ger- 
'S, acnusodifrePontificios , quaraScotos 
rmrrionaies, qui adiiucrudiores funn& vr- 
c oppida magis fequi noua dogmata , quam 
tes,qm ruri &inpagisiiabitanr. 

aberScotiaabanriquistemponbusAi-chie^ 
pos (iuos,nerope,San(a Andreanum, Pri- 
mScon^e,&G!afcpeiifem. 
•chiepifcopo S. Andteoeo6tofubamt £bi. 
itus:Duniceldenns, A brcdonenfis, Mora- 
is,DumbIanenfis,Brechinenfis>Roirenfis, 
=nenfis & Orcade-nfis. Giafcoenfi fufFra- 
ir tresrCandids ca&, LiTmarienfis fiue Ar^ 

n(i.sSodorienfis/euInfaIarum,Sur£E,Mu- 
f J2.EccJefiaftici olimDecretoriKn &con- 

"mauaorirateconnnebantur-nuncau- 
■'CC2ten, legibus , quas Regesdefcripfe- 
autregum voce eonfiimatas , tres ordines 
:i'emlIerunt,reguntur.Sequirurergovni, 
cJencorum ordoeandem viuendi raio- 
uam Ecclefiaftici per Angliam^pr^feren- 
uas conftitutionibus veteribus , quibus 
1 maiores tot annis vfi f uer unt. 



Tant Scororum Hiftori£,Pefgum queh- 
mpnmum v5u fmiretitaloregisScoti* 



CCCXX.annisantequam FiliusDei in carno 
m,^ifcftaretur eumque regna/fe annis XX V 

an.^xfM7^""'--^"^ 
XX vm R 1"' ^"•"^X^I^C.Darnadillus. 

EugenmsI.regnauirannis Vll. Mctelianu« 

tUncregnMutcumSemarornofterinmundu^ 
ftafceretur.tribuuntregno eiusannos XXXIX 
aiunrque mortuum anno Saiutis XXXl V 
GrSS^? ^-^gn^^itann^s XXmortuu^anno 

noA^Sr"'^"'^*^'^'^^^"^— ^ 

LXxiv I V morituranno 

Cotbredus Galdusregir. ann. XXX V mor« 
tuusannoClX. -^^^v» mor« 

Luchracusregn,ann.m.mortuusanfio CX. 
^^ogallus regn.a»n.XXX VI. i^oritur anno ' 

^^Conariusregn.annisXiV.morituraiinoCL._ 

Huic ll^ceffirErhodius huius nominis pri. 
mus^thodioSatraeldusprimus,SatraeidoL- 

DonaiauspriiTius , quiregnauitinnis XXI 
morcuusannoCCXVL" 

Hunce:ccepirEthod;usftcundus.Ethodiuni 

Ahancus.exhisduobuspnormterfeauscft,aL 
teifibiipfimanusintulir. 

Nathalocus , cum crudelirer f^uiretin fuos. 

tfucidatuseftabiisannoAN.C.CCLlII 

ccLxm '''^"'""'""''^- 

Dpnaldus li. cum noii niiivhum anhtim re^ 
gnaffet,occifuseft. 

Donajduslll &iprec^fus,fucce(roremha- 
buit Crarmthu. Hic Fincomarcura,'Eincom^r* 
cusKomachum,hicrurfusAngufanu6T 

iJ-^^^g^^^^i^^nnisrribus mortuus 
annoChrifti C G CL X XIX. TuncMaximu' 
ab fmpcratoribus RoiMnis mifi^i,s , deinceps 
Tyrannus , vniuerfara fibifubegir Britanniam, 

caraitq; Scotia regibus annis quadraginta qua- 
tUGr,vfq;adannumSaiutisGDXXiII 

FergutiusfecundusEugehii neposVeXfadlus 

^^^^^-^""'''''^"''"''''^^'"^"eanho A N. C. 
CDXXX. 

EugeniusII regnauitannis triginta& vho, 
mortuusAn.SalunsCDLXl. 

Huicfucceffit Dongardus,DongardoCon* 

ftantinus,hu.crrirfusCohgaius^uimortuuseft 
annoSalutisDl. 

CongaIusrucce(rofemhabiiit,Conrahu qui 
cumregnairetannos XXXV. fucceirorcliabdt 

. f 4 Eu- 



) 



Regnvm Magn. 
Eu&enuim tectiumi Eugenius Conuam , anilo 
DLXVIII. 

Rimatillushuncexccpit , fuccefforem hahes 
Aidanum,qaipofteribrregnauitannis XXVII. 
mortuusanno DCVI- HuiclucceflTuKnuthus. 

Eugenius I V. rcgnauit annis X 1 1 L mbr tuus 

DCXXXIL 

Ferequardus in Qarceteni miilus fucceflorem 

liabuitloheuardum , quiregnauitannisXIV. 

tnortuUsannoDCXLVL 

Ferequardus louehardi fucceflbr,ceflit MaU 

uuio,mortUoanno DCLXXXIV. 

Hunc fequuntur^ Eugenius V. Etigehius V I. 

Eugenius V 1 1. princeps bonus& Rehgiofus^ 

rnortUusannoDCCXVL ^ 

_ Inde Mordacus rcx fuit .pofthurxcEthhnus, 

Eugenius Vin.Fergutius IIL 

HincSahiadus , ArcheuUs qui & Achaius 

rnortUus annb DCCCXX. PoftGongalus, 

Dongaliis j Alpinus , Remethus , Dortaldus V^ 

inormusannoDCCCLX. ConftantinusIL 

£tho. , _ , 

GregoriusregnauitannisXXlLmortuusaii- 

no DCCCXCIL DonaldusV LConftantinus 

II Lqui regnifui annoXL. fa6tus eft Monachus. 

Malcolmus I.hinc DafFus j Coltnus , Keme^ 
tus.mortiius anno M* 

Conftantinus I V. regnauit annis taiitum td- 
busiquem fequUtifuric,GrinUs,deinde Malcol- 
iTiusILquiregnauitantiisXXXI.mortuusannO 
MXL.Hunc fequunciit Duncanus &Mach2USi 

Malcohnus Camnoriusregnauit annisXX- 
X.mortuusMXCVlLcui fucceflitin regnoDo- 
naldUsVIL 

Echgarus. Fuithic primus rex , quiin cbnfe- 
crarione & coronatione fua facram vndtionem 

adhibuit. 

Dauid.Malcolmus V.GuUelmus Leo,qni re^ 
gtiauic per annbs XLIX» mortuUs anno AN. C* 
I MCCIV. 



1 BRitANNlAE 

AIexander,qui cum fine legttimo hxte^e dea 
cefliflet , magns turb^in Scociae rcgno ort^ 
funt, quodtum eratinpoteftatefexvicoiu, qui 
expeftabant, qUemhnem habitufaeflet cotl» 
tencio interlohanuem BaUiotum 8c Robertuni 
Brufaeum. 

iohannes adeptus Diaderaabeneficto tregis 
Anghs,ptaeftititeiiul:amentum,recIamantibnS 
tamen Scotis. Ad extremum dudtts eftin An- 
gliam inftarcaptiui , conftitutiscertis homini- 
bus , qui ex Angloriifencentia iregno prjeeflent. 

Robertus vi6i:o Eduardo lertioaScotis rex 
falucatuseft , pofleditque Scotise regnum uemi- 
ne interpellante. 

Succeflit patiri Roberco Dauid filius,fed prbi 
fligatus perEduardum lohannisBalHoti filiuni 
fugitinGalUam. Neq; tamenEduardushicin- 
ter legitimos reges numeratur, tiam Scoxix pre- 
fuit Robertus Stuartus nomine Dauidis 1 L qui 
& id obtinuitjdonec Dauid ex Gallia reucrtcte- 
turj 

DaUidetiiorttio ordiiies elegerunt Rober- 
tum Sjuartumnepotem Dauidisexlorore ,& 
Rohefti GubernatorisScotiiEpefabfcritiS Da- 
uidiSjfilittm 

Succeflit huic lohannesiSfatur aiisRoberti fi 
iius,qui&ipfeRobertinomenfumfic. 

Hinc lacobus L lacobus 1 1. lacobUs I IL qu 
Diad^mafumfir,annosnatusreptem,annoAN 
C.MCDLXIIi.Iacobus I V Jacobus V. 

Huicprimo nupfit Magdalena Francifci pri 
-Hiiregisfilia. Deinde MariafiHa Ducis Guifi: 
vnde nataeftMaria , nupta.primumFrancird 
n.Galloriimregi: deinde ComitisLenociifiiic 
Henrico Arko S ttiarto, hinc natus eft 

iacobus V 1. Angliaj , Scotia: klhetnix Rel 
rriof tuus ahrio MDCXXV . 

S'UcteflithiucfiliusCatolus,hoqteinporef< 

liciter regnans. 



HIBERNIA INSVLA , QV^ RE 

GIS ANGLORVM PAREf IMPERIO. 



S V M M A C A 



p 1 



f A.- 



i. AhtiquaHibertfunominavam: emdefiriptid 
vdtione fitus ficmdum Prolem<eum aliofque Geogra- 
fhos,vt MaiorerH Scotum & Munfterum, 

%'. Biuifio Infukiri quinque pracipuas prouincias, 
& quot Comitatus vndquAque prouincia compleBa- 
tur. 

i- Aer eius fuauis & temperatus : quibuS mrbit Ui- 
hermpotifimumfintohnoxii. ^ 

4. Smgularia quindam huius InfuUingeneratione 
animalium terrejirium,pifcium &auium. 

5. Admirabile genm auium , quas Mdrtmtof V9- 
(dntiqUA mortuni a putredm immumsfunti 



6. tiiberni prifci foliti humanU vefci Cdrnihi 
inftar Canibalum & Anthropophagorum : quin 1 
prepinquefuni mortuorum cadauerd vorare adfm 

7. Agilitasfummd& dnimofitasHibernorum. l 
ius eorum inBdptizandis infdntibus fUis,quos quopai 
edmarefileani, 

8 . Turtum dpudEihernos infames mhfdcit,fed U 
didignumhdhetur. 

c)i Mdtrimohid inter Eihernos contrdbuntur / 
verhd defuturo,non autem deprafenti. ^ 
10. Preces6rdindrktlibtmrUm,qUdscdncipti> 

fiientehundi 



P E R H r B 

S >. i^iMut almonk Hihernorm ratio. 

Ji^GalueJium&vyaterfortumopftidamrcimoniis 
Xekbria. 

15. Milttia Hibemica in tres ditiifa ordines. Vtribtu 
'^nflatisvtunturhcotubarHmmilttmum. 
^ 14. Pr9puinaculainHihermaextruaa,aujpi€iis& 
umptibus Ehfabetbx & lacobi VLregum Anglui. 

15- Qup tempore Hibernia fub potmiamAngUrtim 
>^uenertt. 

16. Iberni feri & a^reftes a quibmregantur domi- 
'is&iudtcibus. 

17. Jribunalia&o$ciaper Hiberniam. 
iS. Hiberni quandoprimum Tidem Cbrtjiianam 

'tfceperint. 

1 9 . Comes rirmenfis Catholicus, concitatafeditia- 
tlnfalapcSttur. 

10. Edi{luma.d.XXx. lanuariiannoMDXClV. 
Prorege &confiUartu Hibernupropefit^m , quo pro-^ 
ribuntur Epifcopi, Fr£lati,iefuit<t,formatores iuuen- 
ttisCathelict,vtexulentab!nfula. 

ai. Archtepifcopi &Eptfcopiin Hibermaquu 



^ Yx nobis vulgo Irlandia vocatur Infula, ea 
s^apud Prifcos varia habuiffe reperitur no- 
ina.QLijdani n.e vetenbiiseamlernen,&lnn, 
Ogygiam,alii Iu;rn;'n,Iuernia, poftremo Hi- 
Tniam appellaucrunt. IncolseamErin dicut: 
nglilreland.Siraeftinter CircuIumAraricum 
TropicuraCancri,quami.ismagisvcrfusPo- 
m Ardti > um 'xrendatur. Prpteuditur hsc In- 
la ab Auftro in Aquilonem forma ouali C G- 
Cmfliibuspafllmm , latitudinevixCC.im- 
:t. HabethscInfulaquamPtoIomaus Par- 
«1 Biitanniamappellar,hosterminos. Ab or- 
Btitanniam maiorem , a qua mari Hibernico 
JccIIofo &vadolb vniustantum diei nauiga- 
nedifciuditur. AbOccidcnte vaftum Ocea- 
m.A feptentnone,qua OceanwsDejicalcdo- 
is mtercedit, habetlslandiam , a meridie Hi- 
niam , aquarrium dierumnauigationedi- 

rradit lohannes Maior,natione Scotuj,t)o- 
rParifienfislibro i.deGeftis Scotorum,Hi- 
■niam olimappellatam fuiffc Scotiam , eam 
o partemBrirannisemaioris , quxhodicap- 
laturScotia , ab Anghadiuifamnonfuiflre. 
10 padtoautem faijtuu» fuerit , vr ea pars Ib- 
EScotiapoftmodumappellaretar,exponiti- 
n Maior,&cum eoMunfterus lib.II. Cofmo- 

ph.cap.XI.vbiaiunt,populosHiberni£Eanti- 
cus %otos YQcarfi|4..ffilfflatEakMu£is 
«•tUjWigojji^fuerit Sc^ts;g(2|autemcu]^ 
diffllKLtiibe j n j sie c p n t m 
aSJPMj^ci/re ad occupj]^^^ 
lis partem,quaEAlban ia di^£iemJjmM' 
IgiturHibernos aliquotineam Infulam, 
ahdas quidem feciileexpeditiones , parum- 
abfuifle , qaiaJtQta^otitcnturlnfiik^jjiiE, 
aaaiiia^Qae&iaaux ilium adnnrafl^iir . 

yit Hib^nosj liqLiQt^r^Iiisjs^^ 
'^yglG^sjcptcmripngmlnfHlgADgaiumfe 



E R N r A Xt. 

r^cipere,vbi aquacum &mpntiij,m|fgl3Jeficip tij» 
tlpeculiare erexeruntregnum ,.qjiioJ^Qtiam 
yofiarnat. Obferuatautemidem Chronogra- 
phus » etiamnoftraaetatelinguam Scoticamex 
veterumBritannorum &Hibernocum idioma- 
te mixtam efle, quod in Scotia Hibcrniiundim 
cum Biirannis habitaflent» 

DiiiidirurHiberniain quinq-,partes leupro- i 
uincias.In lageniam^qux dd orientem eft Anglije 
proxim :Connactam,(]ux zd occidentem vcrgit: 
Vltoniam , infeptentrionaliparte : Momoatamin. 

Auftrahplaga fitam:& Afe*/ww,quaemedioloco 
fitaacsterisclauditur. 

ComitatushaberL<j|e«whos : VVexford, Ca-' 
terloch,Kilkennu5, Dubltn, Ktkkr , Comitatum ^egisy 
ComttammRegMa,Longford,awb.Fernei VVick^ 
n un c an n u m c ran t ur. Connacia d > ftr 1 b u u u r i a 
Comitatus Vl.ClariayLerinima,Galuei£, Rofcomni, 
Mm & &kge.M\\on\s C omitatus lunr bi. Louthy 
Doun,Amnmme,Monahon, Tiroen, Armackj Caltrg^ 
ne,Dmergall,Eermanagh & Couan.MomomA'^omi'- 
tatus lan t h i . Kcrrjenfts,LtmmiricenCis, COrcagienfis, 
rripatartenfis, SanSta Crucis, VVaterfortenfis,c^\xib. 
etiam DefmontaaccmCetar.Media vero proiiincia 

hos i^ibetComitztiis:l^hmethenfemtVVeftmetett' 
fem,& Lonfortium^ 

SuaUtMtmminHihernia. 

Aer Infak tempcratuseft&falubris, calum J 
niite,clemens,blandum, YXiieque aeftiuo caiorfi 
incols ad vmbras & loca opaca jmpelIantur,iieT 
qiie fligore ad focpsj ff uges tamen hic rariu^iad 
ffianiritateiii pejiienijin^^ ^kcjisgjelius vsae- 
nata animalia gignit^aeeaiiunilfiimpQf tara fejrf. 
Humiditas tamen nimia aeris & tetr«in cauia 
eft.vtincokfrequentibus infeftenturcatarrhis 
& ventris profluuio, cui vtriq-, incommodo ob- 
uiameuntfiequentivfuvihidiftillati , fiue, vt J 
YOcant,aqu« vit^.Eftautem vniucrfi regio m^- 
libus afpcra, paludib. vuida , fyluis nemoribuC. 
queplena,expoiitaventis, multoshinc inde fta- 
gnantisaqus Iacushabens,etiaminipfjsmon- 
tiumfummitatibus. Nccportubusmarinis bo- 
niscommodifq-,deftituitur , habetqjalicubie- 
legantcs campos&iocaplana , fcdhascperexi- 
gua funt, fi cum immani terrarum fpacio , quod 
afvluisoccupatur, eaconferas.Efttame vniuer- 
laHiberniafatisfertilis,fiVlfoniamexeipias,qu9 
alicubiferax eft,alicubi vero fterilis.-quanquam 
& connadia minus culta(it,plena vbiq;fyluis, 
montibus paludibufq;. Dehac InfuIaMelaita 
Cciibit: Adeoluxuriofa eji herhis, nonUtis mode fedet^ 
iam dulcibus,vtfiexiguadiei partepecorafe impkant, 
&niftpabuloprobibeantur,diutit^p4ftadipliat.Hinc 
pecorum infinira multitudo , & ingens butyri, . 
la^tis&cafeiabundantia.Triticihicahquis pro- 
uentus, cuius tamen gtana contra<aa & minuta, 
vix- alix:uius vanni ^beneficio purgapdat 
Vites , fiqujEfbifunt , ornatui magis quam 
vtilitati feruiunr. Sole enim cslefte virgi- 
nis fignum percurrente , oborti venti 
ffigi4i»res terram petflanc , nec calor 




Regn V M.rMAGN.^ Britanni AE 
"'"j ' r moUraterL^..>.iumcttlic«.u notvcfcic«n,b„shumanis,omn,ammc,r,alm 

' i Pe cescame.a. Phallani, Picl S^' bt>ns dudtiem &candoKem . vtoftenderent, 

t 7 ^^Ti.r ScuMtur orfiiiem Hibernorumglonaminarmisconfi- 

'^tS:ti^mf^^::;MU-eorun.,ciui.in ftere. H.cier.(UnceMu.pri(corUtr^npt^ 

.n J d capiunturiiniensKiccopiium rum deHiberndrum moribus nob.s offerc .u- 

. ^ - rS:::u&^(qae.rr,g<turin(ul., ^orttas:q.Mn,u.fac.le<^^ 

SenispirciLim,vtnonvi]cati(olum&peregrim cognitos fuiire , '^^-^^'^ S"""*^;'' "'^^^ 

C--^l^e.hlcinuen,antur,qUosa^udalios l^-bariem^adquosneaccederec^^^^^ 

cXamini{ed &intrancisarborum,vupi,mque b-os hosacmamga e & e^ 
ouemis EfFodituretiamalidubia.rerra. riigra cumpenculo verfaii, ^^.^^^'^.^^^^J^^^^^P^ " 

■ '^Sa.bit Giralaus de hac inft.Ia memorabile r.ldum , ^-'-"^jlPf^jl^fi^^JI^^^^^^^ 

qmddam , quod nos fikntio non pr^rer.bimus: Irofque , qui fmedab.o defiderio ems UmU 

^xlianisquibuldaminmariteraerenarantibuSi cient. 
gitmmipritiium effluere : hoc gummi pollea in 
cruilaindutefceiie ,incusnaici._animalcula , quaj 
pannuiiyiram,poftearollium,pbtinaSia]asxo- 
wi^H^ ViO^ . cipiajit,deniq; v&l in aere volitenc , vel aquisln^ 

ii-!rpnr,ttea;alitero-caerari hanc volucrcm. Te- ^ 

. S SfoiprcS.(^Ift.ufoodiaues gernml- qui mhilcunaaiitur,cumtsfeexponere {ktUU 

^v^^l^Sm^tasnoftiUoexreftS^^ io,patienteslaborum,fr^oris,famB, &om 

Smim^^fiperfbaa=in5bnt,i£l^ „ium,qu?bellun.fbcumfert,mcommodon^^ 

,dentes,qua;iipc i Amori gens etin frigido humidoq-, folo dedita 

3 "^I^LSmturinH.berniaauesqu.dam.qua. comis 
infiM'rtinetasvocanr,meruiaminores,iriiTio- odio irreconcihabihs , facilisad credendun 

^ciu^lJSumcurrilcdalboventrenigroqi §1-;-"^^^""'^:^" "SS^^^Sp^ 

doifo.Miranarrantdehisaaiculis,quiafimor. lurefadokdantur. (^umalus ntereo e(t^^^ 

tua^in loco ficco feruentur,purreliere nefciurir, ior elfe non poteft;qmbonus,v.x mel.or. Du 

|hu^r^saha(q.rcslocL,^smd,mr^si inf^ntes eomn. 

^nea confcruac. qiodq; longe ftupore d.gnius que plerurrique prophana 3""' 

^morti,^q.io<^m(icco(c5penfe., reSiuiu, mma . «^^-Senres app H none^^^^ 

dhmarum rcnouatione lingdikanms iffimii- euentupecitam. veUco bre ' P"^^^^^^""" 

K^r^^^ ^ albo,nigrd , vcl etiam a morbo aliquo , ai 

%rtusiacascumpifcofi(rirtius fir.pitteraiios alia re fimiU : aliquando et.am nomma qu 

tSmenabundatSalmon bus,quic^terisperor- pamm abfunf ab in.ur.a auc probro , cm 

beta fuauicace guftus minime cedunt. generis funt fcabiofus , claud.cans , li-pe 



Morcs mhcrmrum nojlri tm^oris. 

In vniuerfum Hibernorum gentdffl confrde 
iranti parebit,eos efie robuftos * agiles,audaces 



f^ER Hlfi 

bns&eitiAnodi. Etfiaiiteminiuriarum fcom- 
m.Kamqueruntimpatientiflimis tamcn ne ma- 
gnaresquiciem, quilirteram O.fuisprxponere 
lolenrnomitiibus,abhis tirulisabhortent.No- 
«lenparentis velagnatialicuiuspuero impone- 
renefhsarbirrancur , qirodcr^ckntillumaquo 
homen muruarctur,cirius moriturum-. 

Patreautemmortuo,l5h'us eius vriturnomi- 
ne.ne id perear,inprimis fiprogenitoreseodem 
v/i fuennt,aut fi al.quid kti ferat omihis. Hau- 
lerunt hanc opinionem c Poetis , qui Imgua eo- 
rumpatriarcripferunt » maiorumqiforriafada 
itterarummGnimentisconfignauerunt,admi- 
tis innumerisfabuhs>quibusnouparumintei 
aopularcsacquifiuerunt. NamfGeminsj qu« 
ecentet Kupferunt maritis , aut qu^ nu- 
>er pepererunt , turpe fibi ac infeme exifti^ 
nant , nifiiaudatoresiftGsacpracones vclno- 
la vcile, vel aiioahquo munereafficiant. 
ler quae infancem enixa efl: , fe^titQo^^mp- 
Lun die,raai ico,vt ante,cohabitat. Si fcemina g,- 
.quailiuftnorpcperit , connnuoinferiorisoc- 
mis mulierescunfluuntadpuerperam, nucri- 
u officiumambientes , tantoqr.idemaffedu, 
C infantes iios propriis fms prisferant libeiis. 
tfiaurem , vtdiximus , rebus venereisadmo- 
um dediti func, vterq; tamen , vir 8c vxor coh- 
refiu maritali abfiinenr,amore pueri la<aentis, 
slachacdeterius.Quodfineghgatur,rubmota 
iitnce fubftituitur alia. Vbi mfans sgrotare 
?pcnr,nutrix eum inungit veteri vnna,&co n^ 
ifarcmationes eiuscolioappendicnonfolum 
itmm Euangehiloh-nnis , fed&clauum in- 
rtum»vngulaequinaexrradum. Eodemfine 
itrix & infans cinguntur cingulo ex capillis 
uhcbnbus fado. Sed & pueila: amatotibus 
is dono ofterunt armillas, ^ capiihs f^iisintor- 
ifi<9:nfq-,. Quieadeininfantiafuxerunt vbe- 
.ardehtiffimoieinuicemampleaunturamo- 
iitq; nonnunquam, vt maior fit amor Sc con- 
rdia mterfiatres coUadtaneosquam interv- 
•inos. Percuffi aparentibus pueri , adnutri- 
is confugiunt , qui & amorein hos cum ge- 
ims parentibus cerrare honeftum ducunr. 
afoin morbum puero , e veftigio curric nu- 
cad «grum, quamuisper aliquotabfic millia 
iuum. 

Ociogens eft fiipra modum dedita.in ma- 
» fehcitatis & diuitiarum parte collocantes, fi 
omnibusfcriaiiliceacoperibus.Muficsftu- 
vehementei capiunturHiberni , inprimis 
cut.iends citharEC quam Harpen vocamus . 
.ivi-amingrediunturMonafticam , ayfte- 
idurirer cbferuantregulam , incumbentcs 
cibus,vigiliis,macerantescarnemruam crc- 
ieumiis , vtmirandumadeonon fit , quod 
^eteribuseoru in hiftoriispetfcribitur Mo- 
his. Muheres&puellae , qux Catholicam 
mntur religionem, fingulisdiebusMercu- 
'< Sabbathi iciuna nr. Eje vero fxminx , aux 
cl prtofligato pudore male facere didice- 
tjpeioresfuntquam quifquam crcderc pq^ 



fit. Solebantolim cortice^foliispopuliarbo- 
«stingerecamifias fuas,& ad huncmodum iia- 
uo coloreinficere , fed is mosnoftra acateexo- 
leair. Mirumtamen cft,quodaiunteoshuma- 
hffi vrin.^ immergere liateamina,n<;fcio pol qua 
gratiai, ^ ^ 

^ Furtum in Hibernia ncminetti infamem 8 
reddit , quanqiiam frequentifiimum fic intcr 
cros;co!oremhuiG rci qusrunt,cum dicunt, ma^ 
lorcs fuos ad eundem viditaffe modum , qui ni- 
hil curpius ludicauerint quamlabore aur opere 
manuario tolerare vitam.Aiuntindicium dege- 
nerisanimi efre.totam dormire no6|:em,cum vi- 
ris fortibusconueniat , deno<ae/urgere adfa- ^ 
ciendas pradas & exercenda latrocinia • qua 
qmdem inrene Teraplis qi,idem iocifq; facris 
parcunt, fcd ad excremum pilum eaexfpoliant, 
mterfea^(q; hominibns nonnunquam ^diiiciis 
ignem fubiiciunt. 

M-(trimonia praetefquam ih oppidis, funt 9' 
inter eos rara , qu« taraen & ipfa non per verba 
de prrfencifedfucuro concipiuntur. Hmcfre- 
quencia &Ieuidecaufa inrer illos diuorcia , vt 
maricusaliarafibiqusracvxorem, vxoraliinu- 
bac viro , vt de macrimonio ferenemo CerCn^ef- 
iepoffit, vfqueadalreriusmorcem. Vndeper* 
pemx controuerfi;E & lires de bonis & pof- 

lefiionibus,frequentesrapinae,homicidia&o.. • 
diaimraortalia. Vxoresaviris domoexaajE ve- 
neficos confulunt, , fi qua rarionenouam im- 
ptam (lue pelhcem excancare & fterilem reddc- 
re poliin t,aut noxiis implicare morbis. Vterque 
fexus mnlcum trjbttunc fubfiauefcentibus ca- 
pillis , quospromiccuncinqueantiascontortas 
proornamentooftencant. 

Hiberniferocioresfiuebarbariores/dupli- i& 
ces enim funt , qnod & de Scotis diximus ) ad 

orturanou^Elunsingenuafubfidunt , recita- 
tifquepreculisnonnullisfubiungunt; vtmsfal^ 
tiosfanofqtieoffmdifititardmque. Prscipuum pre- 
cum earum argumentum eft, vta iupis cuftodi- 
antur.ficc^terafaluaforerari. Mulierera,qus 
primo die Maii menfis a vicina ignem petit , c«^ 
tetx pronon dubia habentvenefica : nequefa* 
he dant vUi praetcrquam in vfum a grorum, pet- 
fuafs , eas quae hoc paao ignem nadse fuerinr» 

acciperepocentiam , pertotumannumfurandi 
cafeos. KalendisMaiianteportas fingulidefi- 
guntarborcm , hac ratione fieiiarbitrantes , vt 
armenta eorum ladte abundent per rotam «fta- 
tem. Equumvelaliudanimallaudare nefas ex- 
iftimant,nifihxcveibaaddant : Deustefemet» 
quodnififiat,c2Ceriin terradefpuunt.qusftul* 
ttcia etiaalibi in viueft. Qiiod fiintradicm ter- 
tmm aliquid ffgritudinis equo accidat , ad- 
uocacumeum,quilaudauit, cogunc, vcjijau- 
rem antraahs infufurrer Qrationem Doraini- 
cam, Nouerunt muIieresHibernicxpIerum- 
que varias incantationes , fed fub pietacis fpecie 
lemper carminibus fuis prsmictHnt falutatio- 
nem Angehc5;fedhocfaciimtmulieresCatho- n 
1jc9, Si quis morbo correpcus decubat » qiii eum 



5^4 



«ificii 2i-atia inuifunt.redalo cauent,nede tnor- 
lcvel reftameHto , vel fekue animae procuranck 
verbulum vllum faciant, fed tantum de recupe- 
tandafanitate. SiquisKgerEachariftiarapetat, 
illum pro defperHo & perdito h >bent. Q^udii 
qjLiem tnori contingat,raatosc?teri cIamores& 
eiulatus cient,vt qui oefciat mortmeorumjrui^' 
tjirum mandum credat» 
I AHmonia eorum maxima ex parte tenuis feft 
&fimplex,vefcunturenim fereherbis .radicib. 
& fungiSi & butyro, cum admiftafarina auena- 
cea.fxpius tamen laae,carne, eiufque decoito, 
frequenterfine pane,frumentum enimfuupro 
equisfcruant , quorumexquifitamgeruntcU- 
ram.Cum fames-eos acrius vrget.cmdis vefcan. 
tur carnibus * fuperin fufa ad di^exendutti g^Ua 
acdenti velvinoadufto. Agreftiores inter eos 
fanguinemeboamveniseliciat , quipoftquam 
coagcilatusconftitit,admiftobutyrocomedunt. 
Quocunq-,eant»midisfereinceduntcapitibus, 
niii cura in militiara prodeuntes g ileaferrea te- 
gunt,promittentes crifpam caeranem , deforh- 
ceauf cultroraforio lciquentem nullomodofe 



tem eq'iosfuos , vt eos ad voluntatem hateahh 
infiliantquefinevlloadminiculo,etiamloricati-. 
Huius reicaufa nonin equo dantaXat , qui ita 
traaabilemfepraebet , fed&inipfaHiberno- 
rum agilitate , qua de (uperius diximus. Haftas 
bene ponderofas circa medium manibus prc- 
henfas fupracapitain hoftem.vibrant. Interpe- 
dites quidam funt fagati milites valde robufti, 
quos Galeglafs vocant , & tela pedalia fecuribus 
fimilia,eaqae gemina.cultvis tonforii^ acutiora, 
longiulcuhshaftilibusaffiT-..ant , &totius 
HibernicibeUifund? etuacroburfunt. Secii- 
dumlociiobtinetp' ditesleuisarmatiirs, prae- 
longis iatifq; vten.es gladiis , ab indigenis Cam 
apgellati,nemincm occifumputantes,niri capi- 
tetfuncatum.Tertioinlococ6ftituuntur,quo3 
ipflcurforesappellant , faaliugnaD4te/oi,qui 
inermes ingrediuntur , & min!ftrosfepri'bent 
peditibus* Toti^is autem tam Equitatus cjuam 
peditatus,quotie^ adman^ venitur,raagnis cla- 
moribus vocem pfe^rr» ingeminant". Sed & cum 
in belli expeditionem eunt , «lipfisoppidoriwi 
pagorumque portis iifdemintonant ciaroonb, 



ceaufcultroraiorio loquciKcui i'""""'»^""*^ i i . r-i- 

ren es. H^c de feptenrnonaHbus Irland.s dice- coj qui non vahde vociferantur , infehces futu 
"^^" ■ y , / ^r -.^A. roco,imiMnrp.;.vnnierfumautemhlentiumpel 



re habuimus , qui multo funt feritate ante caete 
ros.Etfi ertim alia quoque ab hiftoricis referan- 
' tur , vereortamen , vtillacitranaufeam&tse- 
dium lc6feorisrecit3J:i poflinr. 

DmtiaHibernormtti 

IX Confiftuntpotifiaraarhuiusgentisopesin 

mercatura , quara exteiiad hanc adnauigantes 
i Infulam in ea exercent i vendentibds incohs la- 
nam peregtinis , quod vnicum prope eft apud 
eos mefcimoniigenus. Galueium oppidum hac 
obcaufamcelebriuseft, nonrantumquodfre- 
quenteseo accedant nqgotiatores extranei , fed 
& quod multi mercatores cum relauta ibi habi 



ros augurantes,vniuerfum autem filentium pef- 
fu^um omen interpretantes. Omnesautemti- 
biis vtficularibusprotubis vtuntur , aukdos 
pro cornicinibus habentes.Eftautem Hibernia 
Infula populo ffequentilTima, vnde numerofus 
indecogipoteftexercirus , militibusanimofi! 
conftans,vt videanturvincinon poffe, nifiinte- 
ftinis laborentdinTidiis. Sed iam abantiquoci 
uilibus flag_raa_ere difcprdiis , quibus via ad do' 
minium ftrata eft Anglis', & finis irapofitus eo 
rurnlihettaii. 

Rex Anglus , quinoftrocruo h-s quoqne im 
perat , pta^fidiapediaun habetiiidecera muni 
mentis.additisnonnulliseqaitih. vtomnismi 
lituranumerusaccedatadXlLmiUia-.quouin 



&auocimuitimercatuicbLuiii n,iii.ui.a.»Mi-"-- — . u. «^; 

Snt Huictamen non ceditWatcrfottum ob pra.fidioruraprimacoibtut.o,EhGbctha.r g. 



mercatorum frequetiam , quiab omnibas par. 
tibuseoconftuunt.Gignir in plerifque locis Hi- 
bernia,quanruraadhabitatoiumvfumneccflra- 
riumeft,quoditaaccipiveHm , vtnihUhicad 
deiiciascreariintelligatur. Diuitix eorum pro- 
peomnes&obledatioconfiftitinarmentis,vbi 
- tamen vaccasredderelac negant , nifivitulp^, 
fiiosadktusfibiadftarevicleant, velLaltem ca- 
ria vitulorum occiforum , paleisaut ftraroeatjs 
effir^a>yt-vel odore vel fpecieiccipiantur. 

Eraolumcntum, quod Rex AngHa?indeper- 
cipit,€xiguum eft, cum qoicquid ibi eft prouen- 
tuum , ferein praefidiarios milicesiniumatur, 
qui magnonumeroregiisimpenfishicaluntur. 
Qui perHiberniammore Romanoviuere vp- 
lunt,neceife eft, vt triburum annuum pio inco- 
lumitatefoluant qaaftorib.regiis, et^finon per- 
mittaturiis religionisexercitium. 

Hdliur&pomtiaHibernk^ 

Cotiftat talibi,itaapudhos quoque militia 
om iisinpeditacu(5cequitatu.AdfuetaGiuntau- 



nxacceptaferendaeft spoftnouiffimas turba: 
j/w^cfonoracneftoppido ArchiepifcopaH, pr 
Cartetis munito.a qua non proculabeft verfus c 
rientemaliudoppiduin.Tn^/^jmw.quodvidetii 
omniumHibernicorummunitiffimum.D«W»B 
fedesregiaeft.firmiscindummjEnibus^haber 
portum,vrade com modiffiraa i n Angliam tran 
fretatio. AdSeptentrionalelatusvnuslocnse 
munimentofirmatuSjFfcwey^^jnomine : atvei 
fus Angliaminueniesoppidamunitafeptem.c 
fuis portubus marinis,neropeDat//w«w , An^i^ 
mm, Fofciam, Limbracum , VVaterfortum , Kofm 
lorchium.Crufdia enim eft meridionalior. 

Mare quod Hibcrniam &Angliam interlui 
vadofum eft & inquietum, proptei flauios , q 
inagqo numero exdiuerfispartib.in id influun 
vnde confufi sftus&contrariifludlusilludsfl 
dueturbant , nonfinepeticulo nauigantiui 
Poftrerao, nonvideocaufam , cur Angli£i,r< 
metuere debear ab vllias ex.teiiPiincipis potei 
tiaautinfultu, tam ob egregiam fitusratioi^et 
quam oh munimenta & pjrxfidiornro fifOMi 
tem: nifi^igflHibeiaii*4ULhata 



Per Hi 

^tiglos pein:iteruat,rautata voluntatc coramu- 
riitcn^lisii^^l?' 



FdRMAREIPFBLlCAE PER 
Hibernum^ 

Habuic Hibernia quondam mlilros ircgulos, 
uincaiuem Anglisparet j fubquorum domi- 
liMni delnpiaeftanno A N.C.MCLXXV, qiio 
lodericus Connacia: regulus fe regem Vni- 
ierfeHibernirEnominauit:qui ciim totiusln- 
iiliElmperjumalfeaaret , bellum continnum 
iim creteris regulis geffit ^ vtqui erant perln- 
ilaiii reguli , perta?r] homiri is Tyrannidem , fe 
jonte ac fihe vl'a rangiiinis effufione Anglo- 
im regi Henrico fecurido dedideiint : ab eo 
jniporeoriines Angldrum leges DomiriiHi- 
erntxdidirnnt, vfl|- ad Hemicum Oaauum, 
di Rex Hiberjiiarab InfuliE Ordinibus & Pro- 
^ribus falutatus fmc , quia quibufdam feditio^ 
s Domioi nomen eratinuidim, Mittit eo Ari- 
isrexproregem , quem fliperioribus annis 
onferuatorem ir.andiiE vocare folebani:. Huic 
Iduritutluftiti^adminidri, Iudices,Legati& 
eputati. Omries autem muniuritur litteris 

jblfC!sregiig,quibusmagnaeisperprouincias 
;rmutituraudoritas, & propemodum reaia: 
affint enim Proreges inferre bellum , quibus 
detur,rurfumqueconftituerepacem j confti.. 
ere Magiftratus , paucisexceptisigratiamfa- 
re ctiminum & delidtorumipr^ter LsfjEMa^ 
(tatisfci:earitin%ei:EquiteS & mulfa faeiunt 
liufiriddii 

Quod fi quis ad taiealiqudd officium prd- 
prusa populo recipienduseft , legunturpu- 
icediplomaraillaregia. Poft vbi iegitimtim 
sftitic luramenfum , traditur ei in manum 
iduis { inprimis fi fit Prdrex ) deinde colloca- 
nnfcdeipiaefente Cancdlario regrii,prxci- 
is confiliariis Caducfatore & armigerd ^ c2- 
ifqueminiftris regiis ac honos^ariis. Infum- 
aConiilio hi funtalfefldres i Cancellarius, 
idaurarius regni^ Comites, Epifcdpi & ludi- 
5 c fmdtiore tribunalf. Habet eriim Ibernia 
.dem propfe Ordines quos Ahglia. 
DiuiditurautemHibernia , v^fuperiusqtid- 
eJittigimussprdmoribusihcolairura eorum- 
e diuerfirate in duas partes, Hibeiriorii enim 
pars , qu± conteiritis legum repagulis excui^ 
;ue obedieritia barbarorum ritu viuunt, ver- 
:u!a lingua vocantur id eft,Silue- 

?sHibernj. Qui verolegibusregurieuri ap- 
lantur Angio-Hiberni:&edrum pi:ouiricia 
miriatur TbeEnglifcb Paie. Anglicenaturalitei: 
ncolrrupte loquuntur, Hibernice tameri lo- 
mtesirirelligunt i l^toptef quotidiana cdm- 
rcia Habent Hiberni pjrimarids qUoidam vi- 
,vel ppcius T^xanps i quorum dominio plu^- 
tenentur;fub Anglorum iute & imperio,riifi 
lulate & quamdiu A ngh milites eoi:um rerri- 
iadepopulantuJ,teneri nolunt. Prsporiunt 
nominibus fuis literam O. vel Syllabam 
i6ivt O-NeahMac Ponell.Ytdim hiparticulari 



B E R N f A m; 

quodamiiirevel potiusabufuhtui:,vtinfo!en- 
tiaeorum amultittidinevixfeirripoflit.Faciunt 
hide bonis eorum quos fub fua poreft.ue ha- 
bent,quicquid vifum fueritj freci Galloglairis 
casterifque militibus vel potius latronibus.qiios 
Circum fe alunf.Conftiruurit certa iudicia, iudi- 
cerqiiepatrialingiiaBrehoniosvdcant. Sunthi 
exvnafamiliaptocreati , &quaiTluisfcienciain 
iuris non haben t, ius taiiieri dicunf viciriis , cer- 
tisquiburdam diebus , in edito quddam monf e. 
^llhc reorum, qui accufantur, proprium eft, Ne.i 
go , & nificonuintanrur , euadunt: fi deprehen. 
danturirimariifeftofurtdautlatrociriio , cori- 
demnantur , frequentius tamenadreftitutio- 
nemablati. 

lus fucceffionis in Tyrannide hi homities no 
dbferuant ; fedfiquis bonanatusproiapiafor- 
tiorfitautaudacior, coricitata fadione & fedi- 
tionedominatumarripir , ^ieaisomnibusdc- 
fun^i hberis agnaciique : inde collocatur inua- 
forriruplanebarbarico in thronum lapideumi 
oftenraturque omnibusin edito quodam mon- 
te. Habent & legem quandam pacrialinguaapl 
pelIatamT/;4«?/Zn,quadefignaturfuccefror,pu- 
foavdcabuld GoticovelDariicoTW, quod 
Nobilem fignificat. Csteri perlberniam Ma- 
gnates rationcs & leges AngldrUm fequurituri 

Poflhnt Ordiries Hibernisplus quam omnis j- 
ireliquamuItitudo.quiconiieriiUritadarbifrium ' 
Proregis,quariquam regrianteEduardo H.rege 
lexlatafuerit, vtfingulis anniscdnueiirusOr- 
dinum haberetur. Sunt&quatUoralijconuen- 
tus luridicificutiri Anglia j & Cui:iffiquinque: 
Camefa Stellata j Cancellaria i Baricus rcgius, 
Bandus decretdrum commuriiurn , & Fiicm le- 
giUs.Habet irifuper vri ufquifque comitatus fuos 
iudicesj velut ireriatchaS ,ad CdnferUaridam pa- 
cem. Eft&Regishdmineiri iudiciis Apparitor 
Legitimus * cumPrdcui:atoi:egenerali&SoIli- 
citatore; ^ 

in prouinciis Hibcrni^ i:eiTiofioribus funi 
Cohftituti Gubernatores quidam , quiiusdi, 
fcant vtinConnaciavoCatui: Principahscom- 
mifi:ariuS:iriMomdniaPr£Bfes i haberitquehi 
luosinfehatUaiTeflbresi Ie6ldsexn5biiibus& 
lurecpnfultis; < 

Habet Hibfe^rrijaealHein Icges inunicipales 
quas Anglia,vt & leges Parlameriti,erantque ili 
Pailamenro Hiberniae leges Anglicani in vfii 
vfqud ad HenricUm V 1 1 regemic^uiu S regrii ah- 
rid ddcimondrio teceptas coiifirmatseque furit 
decreto &auadritatebrdinum.$ed ah eo tein- 
porepeculiariafua habueriatftatuta Pai:lamen- 
tdrumi 

^ Pr^ter.yagiftratus Ciuijeseiletiarii quiciain' 
Militarisj quemMarefchallumVdcahtj cuiin- 
Cumbif difciplihariiilitaris 3 Vtcoinpefcat ihfo- 
lentiam inilitum & fefditioforum. Fuit hoc of- 
ficiumpkuimisanriis penes Barories Mdrkos 
in Anglia, quiid acceperuntabiohannerege^ 
Habet Marefchallus aium Legaturii , quaridd- 
queetiamplures , prouttempus&vfusexigit; 
Fungunturhifeuereoihciofuo , nixi auddri^ 

Kfc fafg 



Reghvm Ma<i 

tatelittmmraligiao magno Hibernise muni- 

Habes , Ledor , formam reipublicx liuegu- 
bernationis in Hibernia,cum enarratione •tri-. 
bunalium,curiarum,&ludicamminiftrorilm- 
que luftitis.vndeapparet, velparumvelnihil 
hxc differre a legibus & confuetuditiibus An- 
glorum. 

Antequam aucem liunc fermonem conclu- 
dara,nonpoflum filentiopr«cerire laudabilem 
HiberniaEConfuetudinera , qaa nulli feruntur 
Danifts, foeneratores aut Vfurarij, qui duplica. 
tofGenore &c intolcrabilibus Yfuris prouincias 
argento exbauriunt.Fclices forearbitrantur cq- 
teras quoque prouincias , fi hunceundem ob- 
feruentmorem,profligatisfangui(iigisiftis,4ui 

iiabent inftar lienisin ,.orpore bumano , qui n^ 
crefcit nificumtotius corporis nobiliorumque 

partium detrimento. Euigilate Principes,& has 
peftes publicas e regnis prouingiifque longe 
profligate. , ' , 

DM RElIGlOTiE MT REJBFS 
Ecclefiajlicis fer Hibemkm. 

§ Dicitur hsc lnfula fidem Chrifti fufcepifle 
' annoabeiusnatiuitate CeCXXXV. regnante 
in Scotia Fincomarco. Faiaum hoc eftopeta fae- 
minae inter Pi£tos , quae nadlafamiliaritatem cu 
Regina,expofuit eifldeiChriftianae capira,eam- 
quead ChriftianifiTium conuertit, qUodfadum 
eft anno A N.C.CCCXXII.Regina porro cum 
icgi expofuifl~et quae didicerat , ad fidem Chri fti 
couertit maricum , qui cUm magnapopuli mul- 
titudineBaptifmufufcepit anno GCCXXXV. 
Perftireruntinacceptado£lrin < Hibernivfque 
ad tempora Henrici VIIL Anglorum legis ,^qui 
noua ibi caspit fpargere dogmata , quae poftmo- 
durn multismodisauxitfouitqueElifabethare. 
<Tina,profligatoetiam Tiroenfi Comire, qui re- 
' bellionis fu^ , de qua lara non eft dicendi locus, 
etikm huuc praetextam quaefiuit , quod diceret, 
viderefenonpofle extin^tam religionem Ro- 
manam. - 

15). Sed adeb fuitinfelix eiusconatus, vtvi£tus 
omniq-, expul fus Infula, ahii ad quem fe exul re- 
ciperet,non haberet,quam Pontificem Roma- 
num, lacet igitur in HiberniaRomanK religio- 
jiis exercitium;quod fi quiinrra priuatosparie- 
res interefle Miflas deprehenfi fuerint , praeter- 
quam quod qui Catholico luorc viuere v olunt^ 
quotaniiisftatum perfoluere tributum cogun- 
lur, condemnanturinfuperadingentemmul- 
tampecuniariam, quaperfoluta epsadmendi- 
citatem redigi necefle eft.Sacerdotes vero com- 
prehenfi perpetuo mancipanturcarceri. Non 
vigetigituraliaperHiberniam publice teligio, 
quam ea quae in Angliae defcriptione expofita 
eft. 

Eadem porro£di£ta, quaeContraCathoIicos 
in Angliapublicatafueruntab Eh(abetha&ia- 
coboregibus , in Hibernia quoquepropofita 
funt :pEaeter quse Prorex InfulK,devoluntate 



fupremi Gonfilij propofito nouo Edi<^6 a.Ji 

XXX lanuarij mefis anni A N.C.M.D.CXXlV 

profcripfit exvniuerfaque infula cxulare iuflit 

omiies Arciiiepifcopos, Epifcopos, Iefiutas,to- 

tumque adeo ordinem Clericorum, curh infor- 

maroribus fcholaftics iuuentutis. Cuius Banni 

fcntentiahxceft. 
Aitprimonotura vuIgoefle,quDtmalisdara- j 

nifque aftedu fuerit Hibeinia? regnu per quof- 
dara peregre aduenientes ordinis Ecclefiaftid 
viros,Archiepifcopos,Ev,ifcopo;>MagnosVica- 
rios, Abbates, Priores, Dec: ttos, lefuitas, Fra- 
tresPresbyteros , Ludimagiftrds, aliofque eius 
f2!inshomines,quiin idfolum incumbant, vt 
peregvinum extraneumq-, donfinium ;itqneau^ 
dontatemin regno ftabiliantquod aiiuprstet 
regemnon agnofcar. Et Epifcopos quidcmid 
agerejVt-.xercendniurifdidionem in reb .sfpL 
ncualibus & Ecciefiafticis Maieftati In periaU 
pr«iudicent:Inf('rioresveroSa.erdotes,ubeu*. 
' do fundiones & officia facra : qsio nomine non 
parumemungantargeti abegenailla Hibetno-' 
ruro natione, in quainjiumeriflnt, f^cerddtum 
illorum fuafionibus decepti , cum id fnlum ir.o- 
liantur,vt ; ue; fispepuli ab vfitata m regnoreli. 
gioneanimis , eosciEci ; te &fuperlVt)oneini- 
buantjamoiifque afll dum &obferuantiamin 
Regemextindura elc, fublatavelturbatapace 
& tranquillitate regni publica. 

Propofita quidem fuifle aliquot edida ad* 
uerfus feditiofum illud hominum genus,tam ab 
ipfis Anglorum tegibus>quamaProregibusIn'. 
fula; , quibusomnisilleordoceleriter&intra 
prsfixum terminum exif et regno , nec vnqu im 
reuerteretur,conftitutis grauiflimis pGenis,qus 
contemtoribusregis Maieftatis debenturifed 
parum iisperfedum fuifle. Delatum eniroelTe 
ad regem,horum hominum iam plus quam vn. 
quamanteainregnoefle,inprimisautem Sacer 
dotes &c lefuitas , qui peregrinam potentiamir 
regno ftabilire c6tendant,clancalum hincindi 
delitcfcere,nonnullosetiamfumtaaudacia,pio 
direinpublicum , vtexerceantfundioncsfua; 
in conuenticuhs, quare multinpn folum fedu 
cantiir , fed & ab vfitata obedientia in regem, & 
veneratione in leges auocentur : vnde no fit du 
bitandum,fi conatibuseorum vltraindulgea 
tur,rem (ummi periculiplenam fore : qux mfo 
lentiaEpifcoporum , lefuitarum.Sacerdoturr! 
Anglorum regidifpliceat, nec amphus ferend 
fit. 

Proregera igitur Mandato Regio audicnten 
omnibus per vniuerfam Hiberniam denuficia 
re,&iub ipfa regis audorirate mandare: vt oir 

nes Epikopi,Decani,Iefuitae,Fraterculi, Sacct 
dotes , Ludimagiftri, fiue fint Regulares fiuelc 
cuIares,autquocunq-,randemnominecenfeai 
tur , qui vel a Romano Epifcopo vel vHaaliaes 
tranea audoritate ordinati funt aut dependcni 
ex vniuerfoHiberni? regno faceirant,intraqu 

dragefimum die afcripto hocedido : neue qui 

eorum poft quadraginta illos dies in regnui 

iftudreuertatur , eonftitutis grauiflimis pee"'' 
• qua 



V 



Per HiB 

quas leges infligi iubent contemroribu? regum. 
Eodem renebiinrur crimine omnes Hiberni, 
quiprofcriptosiftos Tiriilaresreceperinr , fo- 
uerinr, rexerinr , aur poftconftiturumrempus 
XL.dierum cum illis conuer/ari fuerinr» 

Mandarereprarereaeiufdem regis fui nomi- 
ne & audtorirare.vr, fi quis ex om ni profcripro- 
rumnomine vlrra conftirurum diem in reano 
inanear,aut de induftria eo redear, aur fi lariran- 
:esquisfouear,veIreuerrenresfufcipiar,vtom- 
)esprouinciarumGHbernatores,Pr£Efed:i,Ma- 
■efchalIi,&Magiftrarus oppidani cumConne- 
tabliis, &quaeregiafuftinentofficia, Glericos 
los omnibus modisprohibeanr,receptatoref- 
ue eorum ,fautores , cdatores,nutricios,cum 
)Iis Pontificiis ar^aiffimisincludarcarceribus, 
onec quid deiisfieridebeat,ipfeProrexcuni 
:natu decreuifter. 

Eitamen;quiexnumero illorum Archiepi- 
loporum, Epifcoporu, Decanoru, Sacerdoru, 
jfuitarum anre guadragefimu diem ad Guber- 



narorem prouincic-e velaliu fubordinatu Ma^i- 
ftratum vlrr o veniens, profeftus fuerif, inrerfu- 
turumfeexerciriisEccIefiafticisex confuetudi, 
ne recenti Hiberni^,& vidturum lecundu leoes 
regni,iisinquamfiebarhocedidograria , &in 
regno permanendilicenria , vr iifdem cum ciui- 
bus frui poffenr bonispriuilegiifque, 

Suntin Hibernia Archiepifcopi IV.liublimn- 
fts,AmachenJis, Caflenfis&roanenfis. HisfufFra- 
ganturEpifcopiXXlV. Fuitolimlaorumauiao- 
ritas maxima : fed noftro a;uo labefaaatis iis fo- 
lusAngIia:rexomniapoteft , tam infpirituali- 
busquam temporalibus.Cum igitur omnis Ca- 
thoIico-Romanis amputata fit in exercendo 
cultu fuo Iibertas,'&: qui PontificemRomanum 
agnofcunr,in fumma viuant fo]licirudine,inpri- 
ttiisqui funt ex ordine Ecclefiaftico ; fit , vt om- 
nes hi virandi periculi ergo , , defcrra Infula ad 
exreros confugiant,vbiper omnesprope Euro- 
pspartes teftimonium dicunr,quam inclemen- 
ter domi & in parria fua habeanrur. 



DE REGNO HVNGARIyE. 

SVMMA GAPITA. 



QUA teruatqueprouinck fub Hungark nomlne co- 
prehendantur , cum originatione huius nomi- 

Jmtteshumregni , & fub quo fit cdi fitum cli- 
mate. 

DiuiditurHungaria inpartesduds. Budacaputre' 

gnhfituammiifimo & ad defenfionempercom- 

modo,vndefit nalbanomen. 
Miqu& mngaria Vrbes,inter quas Stridon.n.Hid.^ 

ronymipatria , & lauarmum , munitioneante 
i i&terasplerafque , quod oppidum quando &per 

quemturcisereptumfuerit. 
Frumentum Uungaria tertio a femente anno in me- 

lioremjpeciemvertitur. Vmafulfurata , odo- 

fata & cito inebriantia. 
Vluuijjacus , fcaturiginesaquarum medicatafum & 

calidarum in hoc regno : vt & montes prmpui 

nominis. 

SalmineralisinUaromarufia ; aqu^miraCuHin-' 
Jiar, conuertemesligna in lapides. aHa qu& ipfa 
ebullitieneputrefiunt. Et Nitrofi, que cum hye- 
mefluant , afiate conCtflunt atque glaciantur. 
Rurfumalia , quaferrum tam molle reddunt 
quam lutum efi. Itemque ali&,e quibus Chryfo^ 
collacolligituf. 

Sris Cyprijfodina vbi. BiatM in Comitatu Zapo- 
lix,vndetamgrauis exhalat odor, vt ne volucrei 
quidem impunefupervolare queant. 

Terra Hungariadiuerfitemporea diuerfis nationi-* 
busnarbaris habitata:Pannoniis, Gothis, ScU 
this.Hunnis. 

^6pa£io veteres Hunni noUem munimentis hoc 
regnum incluferint , conflitutis Jpeculatoribusi 
qui quo verbo protejfefa vfifuerint. 

TrifciHunni efferati , feditiofi , vindiaaeupidit 
nofiro mo/milet & armis pr£ CAteris genti- 



hus deiiti. lEorum viuendi fatto , vefiitmt 
matrimonia , funera , Imgua , modmfm^ 
bendi. 

MosHungarorumin radendo mento , &akndo ' 
myftace. 

13 OpesHungarorumprMipuoi inpecore &abundan- 

tia viSus. Exiguum robur militare huius re- 
. gni. ' 

14 Duo/ummi Magifiratusper Hungariam, Matina 

primas obtinente :&de cateris officiis primi no- 
minis. 

15 Monomachia fiue dueUum receptum apud Hun- 

garos , in caufisdubiis , & vbi iudicibus liquere 
nonpotefi. 

1(3 DefucCefii6nibm,aquibusexcludunturfAmett£,fo.' 
lisadmifiismafculis. ' - ' 

1 7 Vari£ SeStii, ac religiones in regno Hungaridi. 

1 8 Archiepifcopi & Epifcopi eiufdem qui. 

19 Catologm regum Hungari<e,tempus eorumrtgni & 

mortis. 

10 turbainhocregnoexcitataanno aisl.c.MDCV. 

obcaufam religionis & prxfeiturarum milita. 
fium. 

11 Quibiis conditionibus pax per Hungmam faH' 

citafit cum Botfcdio , menfe feptembri anni 
MDCVl 

11 A£taDebrecinenfiainter legatoSRudolpImperA" > 
torii&Matthi&regis , &quidihiconclufum 
fuerit. ' 

ij txemplumrituum & ceremoniarum , incorona- 
tione Regum Hungaricorum obferuari foHta' ' 
rum,quarum Jpecimen eft in Matthm Aufiriact 
tnauguratione. 



Q 



Vanquam muiri ex iraperatorum nume- 
roregnumhoc obtinuerint , quiatameti 
Kk i id 



Regnvm 

idproprie ad Imperlum nonperiinct , vifum 
eftpeculiari deeolocoagere, vtiquecum vter- 
que Imperatorum Matthias & Ferdinandusid 
poflederinr , antequam ad Imperium vocati 
fuerint» 

Comprehenditurtioftro teporefiibHunga- 
risenominetotainfeiiorPannoniafiaefecunda 
Proconfular s , omnemquelazygumMetana- 
ftarum regionem coraplcditur , quam Plinius 
includit inter Danubium & Tibifcum amncs, 
Sarmatixque montes. Accenietur huic & vetc- 
ris Daciie pars,qu3eTranlIyluaniadicitur,qua'- 
uis peculiares luos habeat prineipes. Nomen ab 
Hunnis fiue Hungaris aequifiuifie creditur, 
Scythiae populis , profedis ab ea parte Scy- 
thi3E,qusIuhrafiueIugraappellatur , qusre- 
gio hodie tributaria eft Magno Rhutenorum 
Duci. \ 
'^- Limitibus regnum hoc induditur his. Ad 
jneridiem eft Sauus amnis , quo a Croatia & 
Seruiadifiungitur , quae (unt in parte Illyrici 
AdriaticoPelago obuerfa.ASeptf-ntrionefunt 
Polonia&Ruffia , CarpathoMonte difclufa. 
Ad occidentem Solem Aufttia , fuperioris 
quondam Pannoniae nomine nota , cum Mora- 
uia&Styria ; aborienteTibifcusfiuuius,qui 
noftro xuo ab incolis Tip vel Fatijfa dicitur. 
Si vero huic regno Trahflyluaniam includere 
volemus , ftatuemuseiusterminosabOrien- 
te vtramque -Valacliiam , nempe Subalpi- 
nam & Moldauiam , diuifasabinuicem Aluta 
fiuuio 9 quamHungariOli, Gerraani Alta vo- 
cant. 

Collocant <GcQgraphi Uanptkm inteifrex^ 
tum&feptimum clima , ita vt coroprehendat 
decinlum (eptimum & decimum fextum Pa- 
rallelos , vbilongiflimaper aeftatemdies eftab 
horadecima quinraad decimam fextam. 
5. Diuiditur Hungariavniuerfe in Citeriorem 
8c Vlteriorem. Citerior compleditur omnem 
illum traciuiii qui citra Danubium eft : vlterior 
illum , qui vltra Danubium , quem quidem 
mcdium Tibifcus amnis fecat, Metropolis & 
caputregniBvDA eft, fic denominata,vcple- 
rique exiftiniant,a Buda conditore , Fratre At- 
tilaeregis, vel , vtalijfcribunt, aBudinisScy- 
thiae populis , quorum Herodotus itieminit. 
Appianus , Irenicus &^ Althamerus Curtam 
Ptolemaeiexiftimant. Aliis Aquincum eft Ptole- 
maEi & Antonini^ Gcrmanivocant Ofen. Hu- 
ius Vrbis fi infpicias fitum , ex pattc montofa 
& validis eft firmata propugnaculis , vt nee 
quicquam anioehius nec munitius intotapro- 
pe Hungaria inueniri pofle videatur. Haecanno 
AN.C.MDXXVI.a.d.XX. Auguftimenfis ^ 
Tuicarum Tyranno Solimanno Chriftianis 
ereptaeft. 

4- Sequunturhanc Po/owffm (GermanisP^-w- 
bUrgjvrbs nobiliffima,vbiLeyta fluuius Panno- 
niamfuperioremabinferiore diuidit , fuafque 
poftea cum Iftro mifcet aquas. Vrbs eft ea 
vetus&elegansjquaevtfitUjitaaere, quofrui- 
tur,laEtomultas Panniania: yrbes fuperat* Ad 



fuburbium in prscelfo mohtls Viertke Ar«effl 
validam habet. Bdgradm Germanis dicitur 
Gnchtfih \C^eiffemburg , antiquorum Tauru' 
num eft,captum aTurcaSoiiraannoannoChri= 
ftiMDXX. VlteriusfecundoDanubiodefcen» 
dentibusoccurrit Sigedunwm •> captum aTurcis 
anno MCDXLIX. Medio inter duas iftas vrbcs 
fpacioCampuseftMaxonius , nobili Hunnia. 
Ax vi6toria aduerfus Mahometum Turcarum 
Principem celebris , quK contigit anno A N.C» 
M C D L V L Aduerfo flumine adfcendentem 
muka loca excipiunt funeftis Chriftianorum 
cladibus ttiftia. Valfo Vrbs capta anno MD* 
X L 1 1 1. Qmnque Ecclefu ad Drauum amnem, 
anno eodem captee. Sigethum anno MDLXVL 
de Budit fupradiximus. Strigonium ad Danubium 
( Germanis Gw<t» ) Archicpifcopalisquondam 
fedes,iam in poteftate Turcarum eft. AlbaRe- 
gdisr^Germ. Stul-^WeiffenbmgKegum coron;^ & 
fepultura celebre oppidum , occupatum eft-A 
Turcis anno Salutis MDXLIII. In eodem pene 
traaueftxmi/o»,pattia B. HieronymlKomara 
oppidum muniriflimum in Infula , quam Dz^ 
nubiusfacit , fruftraaliquotics aTurds peti- 
tum .l<««<«>-jwMW2 ( Germanis K44i)ad Danubium 
eftfitu fere inexpugnabili. Quo non obftante 
captumeftaTurcis , & viciffim a Chriftianis 
receptum duftu Vaubecurtij,equitis Galli.C?' 
teraoppida ,ciuae minorismomenti funt , hon 
enarrabimus. 

Jngemum ^quditmteru Eun^^" 
rkizi 

Videtur Natura huic regnO omnia liberail 
manu contulilfe j quaekd agri felicitatem ac foU 
exquifitam fcrtilitatem requiripoflunt j cuius 
tam mite eft ingenium , vxirurrLerLtUin, ttmoi 
^is^ispgmfijtanaiaj^lfijsm^utetur ^er 
^^^^S^^m^^^dgm fgimenti 

ciLqu f ' agfi'^. ^ r. ^fc^^^^^^^^^^r)? mjteLomfuno nQJi 
cql£tt&-Vinutngignittra6tusDanubianusgene. 
rofiffimum , quanquam nonfitin exiguadiffc- 

rentia. Aliciibijeniffi^iKflaiiEia 

cedit Crctenfi.quod cr elcit cirGa Sirmiui»»ante 

CJEtera laudabilc eft : quod vero in Piffilicnfi co- 
roitatu nafcitur, odoris eft ingrati , ciroque ine- 
briat > obpropinquitatera aquarum calidaruW 
&fulfuratarumi 

Ouium boumquetantahiccopil i vtinfex- 
teras regiones tot greges & armenta mitcantj 
vtincredibilevideatur.Abiidatetiam feris ,Lea 
poriJbus, Daraisj Capreolis, Ceruis , Apris,Lil* 
pis & huiufmodi . Auibus infuper diuerfige^ 
neris.praefertim Turdis,Perdicibus & Phafiani8> 
Emetallis habet vberes in terrse vifceribuS di- 
uitias, auri , argenti^ aeris Cyprij,ferrichaly- 
bifque. , 

Necautumfolummodo terra efFodituififea 
& exarena fluuiorum colhgitur. Parum tamcrt 
hic ftanni & plumbi ihuenitun 

Flumina plura & maiora quam Hungaria, 

vix 



K E G N V M V 
vixvllum in Europa h.ibet rcgnnm , quorum 
plernqnc furit nauigabilia,& ptlcibus fupra mo- 
cjumabundant. txeelluntince: hxcDanubius, 
Sauus,Drauus & Tibircus.& trMquidem priora 
alusquoqueregionibus communia funr ; Ti- 
MuisautemeftHungan^Eproprius&peculia- 

ris.Naiatiidjic ioMiimmMihzs^msJkb^. 

Pii^iUiliiiiEeiatciererps^^o^^^^^ Abundarenm 
Srurionibus, LiiJd3&,^m£XUlJsim^mAlnu. 
«^^ffi^iiaiidiiguj^^ Cvpri- 
nisacSiIuribus. . 

Alijeciamamnesprster liosfunt, qui opti- 
morum pircium copiaadflaunr,Ti:atis,Salmo- 
P.ibiis , Percis , Mura.'nis, Baibionibus , aliif- 
^ue vihoribus : quiaranes plefique aurumfuo 
/chuncfabuio. 

_ Incermonteshuiusregni caput alnffimeef- 
ert Carpatlmj etiam prifcis Gi^cis norus , no- 
ncn d CarpoTme frudu metallorum adeprus. 
oft hunc Matrarms haud procul Vrbe Aqria, 
liu fere vniuerfus vinetis conf tus eft. fcr- 
iusqui&ampMImus, abHungaris Mvoca- 

Habetmfuper Hungaria Lacus nouinceJe- 
•res,inprimis BatalGnnim, quem GermaniPte/; 
•f^appellant , quadraginta milJiaria Italicafiue 
idto Hanganca in Jobgitudine habens : prster 
iinores. • 

Subminiftrat!n%erhocregnum falem fof^ 
tium, qui exciditur e perrrs Maromarufe, vbi 
tiam aquas fcatsjrci^aa? , qu^ fimulacterram 
^nugmt,mdmmiL8d2jpiMQiL SiLDtpr^teii- 
ahi"Qjndg^CLU£c4idyui^^ 
ad^npnmiscirca Badam ■ rjun.^ry.. admira- 

Thcrma:inComitatuLipronienfi fcabiei & 
refttagr^ medentur. Ii^n^feauraScej^niiana 
iua cft, inquam fiiigjiu m^^ 

KEda m ea piMlimslldaxii^^ nem 
deatur : h^^c ft,con uerrir in Japidem cam f ipra 
Jam infra terram : iapis aucem ille fpongiofus 
tinftarpumicis^Haud procul inde vifuntur 
njtrGfe^qyarum eaeft naoua-^JsilJi^^ijj^ 
uat, a;fta ce CD n gelearur.vcinrnl^P^-^-p,-^^^,^ 
tjtunglaciemcTKiii^. 
In Comitacu Zapolienfi hiatus rerra? eft pro^ 
ndus admcdum , v.adaaiB.^Uis,£xhak 

ephltIS.i^aQxiuS0d0f , vr<tip^rn^l^pi.,.^l| _ 

LmoLie^Qdixaufa&i^ * Apnd oppi- 

m Smolnicenfe iQXigwiagntes agua qixs.^ 
m fcaniriens in fubieloT^as delabiiiyrr 
quaferrum eij ^uaitempore inftar inri .nr 
Ml^s moUeicic : q.iiQd fi igne coJliqaatiu," ' 
cmnira e.x fefe.cr;a |^t cuprum . In Comita- 
Billncenfi opulentiffimx func ^rifodincT, 
snoftra^tatevocantur Regia^, vrideprodit 
viridis , h qna col Jigitur ChryfocoJIa. Sed 
sab aquarum miracuHsad mores sentis ve- 



N G A R I , 

3° 9 

cJf / !?}rs & mm prifcomm incokrum. 

, Fuerunrterra^ifts, quashodiecommunircr 9 : 
Hungar:ciregmnomcncomplcc^icur,aionai(. 
lim.sccmporibus velutquidamreceptus &1:e. 
tugium muJtarum exterarum gentium.Habita- 
runteamprimumPannones (veIvt Grscivo- ' 
canrP^Eones.jHisRomanifucceiTerunt; quo- 
rum dccJinanceimperio, Gothieam fibi vendi-- 
caueruntihiabHunnisexpuIfifuere. Gorhos 
vlti Longobardi Hunnis viciffim profligatis, 
totisquadraginra duobus annis eam obrmue- 
1-unr. Sed reuerfiHunnifubrege Atrila ,denuo 
irrupei Unt, eamquefpoliis omnium vicinarum 
narionum impleuerunr. Hqs longo teiapor^ 
ppft Cal^Qkis M?gniis Irapei:ator bcllo aggrsf; 
ft-s.vicit, expugnacaque vrbe Budainsftimabi. 
les thfc^uros abftiilii. Poftea anno A N.Cw 

DCCCiC,!mperance Arrmlfo , Hungari e Scy- 
thiaprofeai , magna raulticudine in Panno- 
niam femfudeK nr , coniundi/qne fibipriko- 
rum Himnorum reliquiis , pociffimam Ma- 
gna: Germam^ partem prsdabundi perurfi- 
runc , donecab OthoneMagnoImperarore 
magnam perpeffi dadem repreffifunc : qux 
Othonis vidloria incidit in annum «rrati^ 
DCCCCLIV. ^ 

Confiilcuri vereres Hunni fccuriratifu^,cin. i^ol 
xeraiutotumiftud regnum ^auejB-firiBijfl^ 
^^mmh> .viktkpihui, qms Gfiriaaai^^ il 

-yocanf , quorum fepimentorum vnum',^ JT^^a.^ 
quodque dcnfiffimis incer fe imphcitis coa-' ^ ^ ^ 
dunatumeratarboribus,diuerfigerieris,Iatam 
vigintipedes, rJrum cotidem. Quicquid inrec- I^^^^^a 
raraos, crates & lignea illa repagula intererat^ C<i*'^^ .( . 
Ipaaj , compIeuerantprsgrandibuslaxis,adV 
mifta argiHa tenaciffima ; & huic velurfunda.> 



mencoiupermiecefanc vaitas ccfpitum moJes ' 
herbafcencesacgraraineteaas , planr.atisinfu-)' 
perveprlbus , dumisarboribufque , vcfyluje 
-viridanris induerent fpeciem. ^kaaAJimm. 

J^ii^agap£iiaa£i:aricfi.ppad4^viI]S5i^^ 
icaiibi,j;eifiaad£bant-s vtjuaxJiaDliniiahjmx ,• 
loc.oa£Ulx£tajai£xa,liitLpGlEu:.- 

Porcas horum munimenrorum ftruxerant, 
locis auiis, eafque humilcs &anguftasfeceranrJ 
vc latericer egi edi poffl-nc ad facienda latrociJ; 
riia. Vbi opus crgr , poterantcornicines in fpe-f- 
culis excubiifque conftituti inflato cornu vei' 
tubafignura dai e, quodexauditum abiis, qui ■ 
iriproxima eranc municidne,rurfumque vicinis 
dacum , celeriteradomnium auresperuenie- 
bar. 

Facit Procopius Hunnorum geriera duo: 
vnum appelkc Hunnorum Alborum , alterum 
Nomadum. Albos hocroododefcribir. Nort 
viuuntHunni Euthalita vitam paftoraIcm,vc 
cacerieiusgentis , fedftiidenraliquo modoci- 

uihtati, funtque formofiorcs K colore corpoTis 
magis albo quara csteri. Non folent hi prsda- > 
cum excurrere :n Romariorum prouincias,neqj 

Klt 3 tam' 



39© Regnvm 

taferoac truciiunt adfpe^tUjVtreliquiHunm. 
Paret vnius regisimperio, quiqueincer cos funt 
maiorecumrc , aluntcontniuoad menfamvi- 
ginti e numero amicorum , quos 8c in {ocietate 
potentis ac fortunarum admitcunr. 

P£Eones(fi Appiano A!exandrinocredimus_) 
vrbes non habebant,fed in tuguriismapahbui- 
que cum km degebant , regis , aur praefidis , aut 
iudicisiudiciorumque penitusignari. Fugruryc 
atKg^^-HungarioUmcxiSi rnfiri immifes ,^feri, 
mobil^fedirioii, aiiar rinfidLvindi^aE cupidi. 
/ Sc exterispatitm commodi . 

Mores Hungarorim nojlri temporis. 

II» Ar noftro xuo depofira illa feritare fatis de- 
prehenduntur tradabiles , politi Sc ciuiles. 
Amant natu x quadam inchnatione ocium,cu- 
tuscum,perta:fifnnt,exercenr(ein armis. Arti- 
bus & opific iis pauciftimi fe dedunt , nec plures 
mercatursac negotiationi. Suntin vniuerfum 
Hungari corporibus quadratis & rbbuftis : in- 
genio tamen r tidiori,&omnino aptiores ad bel- 
ium quampacisaires.Spernuntfere oppidano- 
rumcommoda,necvnquamingrediunrurciui- 
ta tes,vt in iis habitent ,fed vt cito delertis mGeni- 
businagram reuerrancur. 

Qui lauriore funt cum re fuas in hortulis ha- 
bentdclicias , inque balneis , circa aedificiorum 
fpicndorem parum cirriofi,quaB vtfintfpacioia 
&habitatioampladuntaxatoperaradanr. Vul- 
' gus in cafis & tugudis , iisque tumultuatio ope- 
reacfinecurafadlis habitare confueuit. Ifijfi- 
£tiscubareadolefcentibas fas noneft, , doQ^c 
'vxores ducant : ante id rempus cukitrisiii- 
per fceno ant ftramine exrenfis indoviTiiui^ 
qui mos etiam obtinuit apu d y^g nms..^:SR- 

Vefticuvtuntut^tisfplendido&magnifico.- 
iniiciunt interiori ac ftridiori tunic^ pallium 
prolixum fluxiimque , caput pileolo tcgentes, 
lautiores eciam margaritis gemmifque exor- 
nantur.IJgminiSjCum eas napcum elocat , aliafli 
dotem non d<mt, prsEt . rquam nouam veftern; 
eftqueanjiiftusmuhebrisftridior, cjuicastotas 
tcgit vfqueadcollum.Geftant cum viritumrnjj- 
liercs ocreas Jar&uioics , quaz vique ad mediara. 
lUEgmaicendunj;:, 

, Parenres ac confanguincos vica fundtos» an- 
Siumincegriun lugenr,qnandoque etiam alte- 
rum : abrafoquementopr^eter muftacem bar- 
bamnonalunt,vtferocioresappareant. 
*2r« Lingua vtuntur peculiari, quae tamcn in qui- 
bufdam ad Illy ticam acccdit:&: quamuis ab an- 
tiquo peculiaribus quoque vfi fuerint in fi:ri- 
bendo litteiis : IjiodietamenRomaniscontenti 
funt. Anim o funt elaro Sc faftidiofo, in bello va- 
lentesjplus oftentanresviriumin miliriaeque- 
ftri quam pedeftri. Obedientia erga Principem 
funcintcrprimos. 

Opes & robur regni Uungmci. 

?3» Quan<juam Hungaria Italias Gerraaniafque 



V N G A Pv l iE. 

immanem vim magni paruique fubmittirpeco- 
ris , vr fuperare apud ignatos fidem videatur,^'; 

rnri P'^ irxjxi pkun.au£lojaiHmer.ft,v,Lfint qui cie. 
r^3j2rj2anr ff^ja m.prQuincjam toti EuropaeruiS- 
cexe pfi^ : quamuis etiam multum eiusmon- 
tes gignan t in fuis vifccribus auri , argenti , asris 
&ferri, adde etiam chalcanthi ,quxomniaad 
exteras regiones exportantur : mirandum tame 
eftjparuashuiusregniefieopes , cumconcenti 
fintincolaeftudibusacprouentibus, quosterra 
larga manufuppedicat , adrranfigendamcom- 
modevitam : &hasilli pori/Hmasexiftimant 
efie diuicias: his foljs fe fubfifterc , his viuereex 
animifententia,his,fiopusfir, alercfeexercicii 
pofie cxiftimances. 

Quanquara aurem ab co rempore , quo Tur^ 
c^ roaximam huius regni parrem otcupauernnt, 
ingensagrimoduscultoribus deftiturus, ran- 
tum bonarum rerum non fundar,quarum ohra: 
refiduum tamen , quod a Chriftianis obtinetur 
cohturque , tamfertilecftvtmagnaEhominum 
multitudini alendx fiifticerc pomt. Etfi autcra 
contmuisbellis Turcicis colonorum numerus 
valde iinminutus eft , fpcs tamen eft, fi diutur- 
niorepaccfubhocrege , quifimullmperacor 
eft,regnum iftud fruiconcingat , recolledurum 
aliquomodovires.-certum enimeft , fiTurca; 
hanc prouinciam cum exercitu ingrediantur; 
Hungarorom iftas relliquias fine Imperacoris 
ac Germanorum auxilio , ad fuftinendam tan- 
tam molem & potentiam nequaquam fiifFedu- 
ras. 

Forma gubermtionis per Hmgariam. 

Adminiftrat rcx Hungari» regnum fuum 
duorum Magiftrataunaauxilio, quorumfobli- 
mior qui eft , rurfus in rres Magiftratus diuidi- 
rur. Primi nominis cftE<t/^«im?;ipi»proximus 
a rege,& i¥.gisj|!Ejis,fi£ubiaccu{etm,i^ 
diaatius. Hunc proceres communi voto ch 
gunt, nechsereditariumidcftofficium. Hunc 
fcquiHirC4W«fl4rij«regnipcrpetuus,quieftAr- 
chiepifcopus Strigonienfis , regni Hungaria 
Primas , idemque Summus Secretarius. habei 
hic prairogatiuam eledum rcgcm inungendi 
&SigilloroaioriPriuilegia municndi, Magtpi 
Curiit , regiscomitarumfequitenetur, cftqui 
ciufdcmconfiliariusintimus. tabernArumregia- 
mm magifter&wtifoAimimw, (aUnarum , earum- 
que ciuitatum , pagorum , caftrorum caufasiu- 
dicat,quajadfifGum rcgium pertinent. Secun- 
dus Magiftratus tradat iudicia , in quo Qflicia' 
rij trcs funt maioris au£l:oriraris : L Vicc-palati 
nus regni,I Lludcx perfonalis prieleatiaejIILVi- 
ce-Iudex Curi^e. Minores porius miniftri iudt 
cum &executocesiudiciofum quam Magiftra- 
tus dici pofliinr, fun tque hi:Proronotarius ludi 
cis Perfiinalis , Proronorarius Vice-palarini , & 
Proronorariusludiciscutiac. Hi omncs Magi- 
ftri appeilantur , habentque in laboris con 

fortiui» 



Regnvm Vngari^: 
fortiiim aGlinn(9:oshos,fequenres. Secretniium 
Mcrropolic aii Strigonienris, qui&Fifcalisdi- 
citiir : Afrdrores duodecim cum Notariis ali- 
quot iuratis. Tertius Ordo eft eorum , quorum 
ori^cia regem propius contingunt,vt:Thefaura- 
rius regius ; Magifter Cubiculariorum rega- 
iuim. MagnusAul^M^gifter ; hincDapiferi, 
Pincer n.-E.Iani tores & alia minora offieia. ludi- 
cant hi ex iege fcripta.quanquam &aIiaratio Cit 
decidendi controucrfias inter eos vfitatas, 
Si enim cauia pi:Q^i£f_,QbLbaLatciTLkgibus 

^ggaxajvi^i in a n{?r, hrmiatenT cedk guod 
riiperi£u;©»aiif, — .1 

MonoiJi4£hihuncin pugnando obferuant 
ardinem. Qui infeftisequis concurrunr,ptimo 
lanceis vtunrur,deindegladiis.- qutp-MLce.scoja- 
pdmmixEQtaCQCpciSJlttdiiiuit^folayergn^ 

MoseftHimgari.^ , vt ia.keisdi£ai£foIima- 
£&iiJ£C£daar, &iiquemmori conrinf^atminis 
?li^ai&Jiiiaisjm£biiis , f^min^ non fucce 



591 

A rcb iepifcopatus Colafenfis totus eft in po- 
teftare Turcarum , omnefque EpiH^opatiis eifd6 
lubiea.funt:exceptoTran%luano,fdequohic* 
dicendinonefWocus)& Zagabrie/i, inquoop- 
pidoEpifcopusquidem refidet cum prouentu 
iTiiLle florenorum annuorum : fedtpta Dioecefis 
eftlubdominio Turcico. 

Archiepifcopo Spalatcnfi fufafunt Epifcopi 
tr€s:Segnienfis in Dalmatia,quod oppi/um ca- 

puteftgentisVkoGhorum:Mofdruc€nfisicuius 
pars Turcis parer, pars comiri Sdrinenfi : & Tu 

cinienfis,rorusTurcicus.GeorgiusDrafcouitus 
Cardinalis, vtcollaberem nationemfuam fub- 

Jeuarer, obrinuita Rudolfo Imperarore parrem 
Pr:£feaara;Turrochians , vtinftituerepofl^et 
Seminarium litterarum pro iunenrure Huntra- 
rica in Vrbe Vien na A uftriaf. nec id froftra qui- 
deiTi , cum ingens fit ibi exhacgenteadolefccn- 
5.umnumerus. 



Smui Ecckftaftkm per Munganam, 

Cum Turcarum gens plurima ioca per hoc 
?gnum occupauerir,& longe laceque ibi dorai 
erur,facilis eft coniea:uia,Sedam Maliometa- 
m per oppida & prouincias difperfam p sffim 
bti nere., Prater hancetiam varise non ram re- 
giones quam fuperftitiones in Hungaria viget 
ifcunrque , non eae rantum qu^e in Germania 
alL-aque reperiunrur, fed & Neananorum in- 
[iia,ipfequeadeo Arheifmtis. Norandumaure 
tminusdiiierfitatuinrelrgioneinueniri apud 
loc:!, vbt dominantur Turca: , quam in oppi- 

sChriftianorumimperiorubie<ais:cuiushsc 
ufaeft.quod TurtiE nonferanr vel minimam 
utar!onem,etiam inhis rebus,aquibusramen 
iinometuendanoneft. 
HabetHungaria Archiepifi;oi'Os duos,Epi- 
)pos vero feptendecim. Archiepircopifunt: 
rigonienfis &Colalenfis.lUi fufFragantur Epi- 
>pifex,huico<ao.Epifcopi,quiSrrigonienfi 
5funr,oIimhifuerunt , Agrienfis:hic nuUi 
ircsfunt , feddominanturijquiaRomana 
clcfia feceffionem fecerunt. lauarmus fiue 
irienfis , cuius tertiam partem Diojce- 
is Turcs obtinent: Nitrienfis , qui adhucibi 
idetcum Capitulofuo , fed minima Dioece- 
'S pars ei libera relida eft. Qmnquecclefien- 
5c Vacienfis. VtrumquehuncEpifcopatum 
irca rapuir. Vefprinenfis,& hic cum capto a 
xcis oppidojpenitus interiit ? nam Dioecefis 
1 ante ablata fuet at. Ipfi {edes Me tropohta- 
.qu.TSrrigoni)fuerat, cummaxima Dicece. 
'spartein Turcarum poteftate deuenitanno 
M.C.MDXLlI.ColIegiumSacerdoturecepit 
rirnauia: &regitur Ecclefiaper Adminiftra- 
em quendam ab Imperatore milTum. 



CatalogmregumHungam, 

PrimusHungatorum nx , quiChriftianatn 1« ^ 
amplexuseftreligionem/u«Gejza,quifufce- 
ptobaptifinoconftituerat pervnuierrumre^^nu 
Chriftianam fpargere fidem, adiurusa Germa- 
nis. HuncfegutuseftSrephanusJnrerSandos , 
relatus, aufpicatus impermm fiuimanno AN. 
C.CMXCVII. Habuit hic vxorem HenriciSa- 
di Imperatorisforore,nomineG!Z€lam ,^qua 

snteraaosisberosfuftuiitS.Emcricum^quian- 

tepatremobiic. ^ 

Srephano (bcceffit c iorore nepos Petrm.quJ 
tum adiikeriis & ftnpris fupramodura deditus 
efter, 3 r, d.gnati Hungari , k regno profligato ho- 
rnini labitituerunt 

Abam , Stephanifratrem confanguineum,, 
qni peius etiam regno prsefuit quam Pctrus , cfi 
intolerabili fuperbia omnium in fe conciraflec 
odia. Cumquc rertioregni fui anno inprslio 
c^Ius ocGubuiflef , Hungari Petrum reuocaue- ^ 
riint : qui pro rege Tyrannum fegcrens, crude- 
hbusmodisinficerdotesdebacciiarus, locafa. 
c^^aprofanauitatquefpoliauit. Cumquefinem 
malefadis no imponerer.Hungari coirepro ho- 
raini ocuios eraerunt,alier6 anno,poftquam ab . 
exiho reuocatus fuerat,eftq;eodean.raortuus^ 

AndreasS. Stephani & ipfe conlanguineus, 
cum regnare c^piiretanno Chrifti M VII , refti- 
tuitatque ftabiliuit religionem Chriftianam iix 
Hungaria,a£dificatistemphscompIuribus. Hic; 
lenexadmodum hxredem regni conftituit Sa- 
lomonemfilium. 

Beia tamen Andream fratr^m bello periecu- 
tus, vi<fioriamqueconfecutus, effecit, vtapud 
Albamregalemdiademate cingeretur. Tertio 
autem regni fui anno , tam immani lapfupaui- i 
raento alliluseft, vt cOnfradis omnibus corpo- 
ris mcmbris regnum Saloraoni luo ex fratre nc- 
poti moriens relinquerer. 

MortuoBela Salomon in regnum patriiire- 
ftitutus eft , adiutus ab Henrico tertio Impcra- 
tore,cuius isfororem in matrimoniohabuit.ac- 
cidit hocanno A N.C.MLXIII. 

Kk ^^, Sed 



^r,, ReGNVM 

Sed Geyfapulfo a folio EegaliSalomone,apud 
AlbamRegalem rexfalutatur. Tertiaregnian- 
no,agitantemeaconfilia, quo paao^alomoni 
legnum reftitueret,mors corripuit.At Hungan 
reuocare5alomonemnoluerunt, quimortuus 
eftinEremOjvbi defperatione & tsdio viram 
finiuir, eum*liquoties fruftra^conatus fuiflet ad 
imperiumredire. 

- Securusefteura Ladislaus virfandus&iu- 
' ftitis anians,qui in perpetua vixit caftitate. Ele- 
oerunthuncomnesin vniuerfum regni proce- 
res,quantumuisrecufantem. CumqueiUuftres 
-aiiquot viaorias reportairet •, mortuus eft anno 
= A N.C;MXCV,regniverodecimo nor^o, cura 
Almofilio,quamuisiuniori., regnum ferelin- 
quere dixiffet^Sed Alrausvltro ceffirColomano 
fratrimaiori. Ortis autempaulo poftinterfra^ 
nes difcordiis, cum res ad bellum (pedaret.no- 
ientes Htmgaricrudeli & inteftinocoUidi bel- 
io, voluerunt, vt ipfi fratres inter fe digladiaren- 
Ear,&r^nura viaorem fcqueretur. Kecufauit 
Colomannus conditionem, quod gibbo defot- 
mlseirec , claudus infuper&luxarisiunauris. 
Sedpofteaaftu interceptum Almum , effoffis 
ocuiiscscumfecit. Cumque nepoti fuo Belss 
Viriliaexfcindiiuffi{fet,nefobolem isprocreare 
poftet,)metuen^;feaordefedam hsredis maf- 
€uli iti regno,catelio teftes exfecuir, & laudabili 
' 'illa fraude fer uato puero incolumi ,iyranno fa- 

■ tisfecit. Obiit Colomannus morbo diuturno 
confumtusanno Salutis M C XI V. cum annis 
rcgnMervrio & viginti. 

' Succeffit patd Stephanus filius nondum c6» 

■ pieto odauo statis anno , gubernacularegni 
interi-m alio tenente, poftea tamen f cgnauit an- 
iTisomninooaodecim cumque liberisdefti- 
tuere£ur,adoptatuminfilium Beiara Almifilia, 

're-^em Teftamenco confticuir. 

• ^ ^Is B;- la,q«ariquam ca:Gus eflet , regnii m pnci- 

fi ce guber nauic , po ftrero o Hy d ro p e c o r r e p i u s , 
eKtindus cft anno graiia: M C X L I- snnoregni 
fui nono. ' 

' Pbft quemVegnauitGeyn^ filiuseius, mbr^ 
tuusanno MCLXI. 

' Srepkanus GtyCx rilius natumaior & irire- 
■ frno faccelfor obiit diem iuum anno AN.6» 

MCLXXliL 

Sequitur himcBela Stephanifratcr ; Beiafn 

Emericus,quicumregna(fecannis VHLmor- 

^iuus eft anno Salutis MCC. , 

CmriqaeLadislaas non nifi menfibus V L 

regnaftet,{accellic AndreasEmericifrarer,mor- 
iiuifque eftanno grafis MCCXXX V.regnifui 
anno crigefimo qiarto. 

Beli filius Andceaemaior regnauit annis VI, 
Srephanus vero huius Bel? filius eciam triennio 
"nitnus. 

Lndislao Stephani filio cognomen fuit Cu- 
noni, crucidacoannogratic^e MCCXClX.curn 
regna(Ictanniscu-cicerXIV. ' . 

Andreas alter Stephani filios prcefuitregno 
annisXL mortuus MCCcXI. Dcfnndohoc 
Andrea^vatiantibus in eIedioncHangarts,q.ui" 



Vngari^. 

dam Wenceslaum Bohemiae rege vocantibuS 
adrcgnum,aliisveroOth'onemBauaji»Duce» 

Sed hic ab adaerfa pafte rc gn o piiHus cft , quod 
magnacummagnificenriaingreuusfaerat. 

Carolas^CarohMarteHiSiculorumrcgisfi- 
lius, quemnonnulhanpeUanc Garo!obertum> 
tuic elcftus rex Hiingaris anno MCCCLX. 

Huius filius Ludouicus pacri adolefcens,ad- 
m.odum facceffit, Geffithicacre bellum adner- 
fus Nespohtanos , cumque plures viftorias 
ablcalisreportaiTer , raortuuseft=Etat!sannum 
?gensLVI,Sa!atisMCCCLXXXlI,vTinques 
reoiuim in manjbus filiol^E ius Maris, quam 
dctponfaueracSigfmundo CarolilV. Impera- 
torisfiJin. ■ 

■Pr£rfuirMariarrgnoaliqnandiu,dudtn&co- 
fihisNkolai Garsi, quod stat^e tcnclla admodu 
eiler, Ac Hungari railfo in Apuliam Epifcopo 



S.Vpibcienfi , vocauerunt ad regnum Carolum 
Audre^ filuuTi.QuovenienteS gifmimdns,qui 
pauio ante fblennibus nuptiis (bciauerat libi 
Mariam , fngic in Boherniam ad fratrem Wen- 
ceslaum. Sedanno A M C MCCCLXXXV 
-Carolusocciiuseft , machinantibus mort rm 
eiusMaria&matre eius cum Nicolao Gal-aEO. 
Rurfu mE li fab ec ha regia vid u^ ,m arcr Mari ^ pe r. 
iic aquis fubmeifa per Hbrnacum Caroli ami- 
c'J.m , &MarianoueilareginacaftromunicoiH 
firiibus Liburnorum inclu fa fuic. At Sigifmun- 
G-a-s V concra do ingenci e Gerraanis exercitil, 
Hungariara ingreilus,captum Hornacum,equ! 
ferocts caudx' ailigauit , tradumque per diuerl? 
ioca . forcipibu%ue candentibuslaceratiim , ac 
exrr eractra in quatuor partes vibum fecari iuftit 
HiceftiUe Sigifraundus , qui, cumingentibu 
cohrcadiscopiis , etiam Gallorum legiqnen 
fnbfuniishabens , aduerfus Turcasprofedu 
f :flT , a BatazetheTurcarumregcacievidu 
ftigatufque eftapud Nicopoiim Thracia:, com 
miiro memorabili pra-lio anno AN. C.M( 
CCXCVL Narrant iUius hiftorice fcriptore; 
occubaiile Chriftianoium millia viginri, Tui 
catam vero fexaginta , &.hos tamen victc 
xes eu;.fifle , quod ionge fuperarent mu.ltitt 
dine. ' 

Sigifmundus Imperator & Rex Hiingaror 
cxcellu e viuisannoSahuis MCCCCXXXD 
.Tcacisfeptuagefimo.Cum rex Hungarorunifi 
illctannisXV'.^ 

Contigit Alberto Auftrsaco Sig^foundigc 
nero Vc eodem cempore & Imperacor Rotti: 
noram & Hlmgarix rex crcarecur : fcd no 
mulco poft iTiortuus eft alui profluuio dyfenfer 
cccumninrisauide melopepones comcdiflc 
Poft huncadregnum vocatus ett Vladisfau; 
Poloniserex. Venithicin Htungariam receptii 
a proceribus. Ar vidua Albefci poft mortei 
marici peperit filiolura , Ladislaum Pofthi 
mum , effecicque V t pu er in rcge m. vnge rccnr i 
coronarernr folennicei- Aibs Regah,die Pcnt£ 
toftes.cum nondum quaruor atinos naruinii 
(er.Sed prccualuic ETdio Vladislai Poloni. Oei 
aucem hoc,in mxho illo cjJtitntbapud Va'f fi'^" 



tjpil ela^e vix vlkconrigtt Chriftianisatiocior, 
Vidoria Amutathi pattes fecuta, LadishVus ad 
tegn iin patrium peruenit.Cuii-iaatc m Fj iderJ- 
cus Ill.impei-ator tradere Hungaris adolefcen- 
tem rcgetn uoikc, Prorex flangaris faduseft 
lohannes Hunniades,qui Auftnam cum exet- 
citu ingieflus,muJtum prouincije damniintu- 
■l!t.Poftremo,cum latis diu litig.num fuiffet,de- 
xludbus Viennam Ladislaus magno honore ab 
Hungaris Bohemisque Rex receptiiseft. Dc- 
fponfiuerat huic anno M CDLVIIL Carolils 
VIL Gailis rex Magdaleiiam filiam : fed in ipfo 
nuptiarura apparatu raortuus eft repente rex 
iuuenisPrag^,cum nonomHinoXXXVLhoris 
!angui(ret,annojEtatis XIX.Eiufdem propeseta- 
ciserat(nara annum XVIILagebat) Matthias 
Coruinus ,Hunniadis fiHus , cum ab Huogari^ 
Ordinibus rex ehgeretur. VocaiierantahiFri- 
Jencum IIL adregnum .fcdhicstat^grauior, 
:um Matthia ita tranfegit,vt ei fuis mambtis co- 
:onam imponeret anno Salutis M CCCC LX 
[ V. Mortuus eft hrc rex illuftribus ahquot de 
rurcis potitus vidoriis>annorcgnifui trigefi- 
nofeptimo. 

Poft mortem Matthis rex faduseft Vladis- 
aus aker,Poloni3e regis Cafimirifiliussquem 



^fi (SKT VM Vn g ARI JE? 



am anteaBohemi in zegem reccpcrant. 

Cui fucceffit Ludouicus, ocdfus in prslio 
duerfum Turcas, Chriftianis aduerfo anno 
ADXXYl. 

Socceffit huie Ferdinandus l, Auftriacus, 
iiod Annara Vladisiai filiam ^ Ludouiciforo- 
:m vxorem haberet.GeffithicmultacumTur- 
is beila fpacio XXXVIII.atinorum, variafor- 
ina,rehquitque tooriensregnum Maximilia- 
0 II. Auftriacolmperatori. 

HuiusfihusRudoIfus ILImperatOr & ipfe, 
im longo tempore HungarisE regnum,quale- 
mqi id eft,obtinw(rer, cefficid poftremo M^t- 
liae fratri, qui poftea Caefac fadus illud reli- 
lit 

Ferdinando IL Aaftriaco.poftea quoque Bo- 
:morum regi & Imperatori Geimaniiejqui his 
nnibus prouinciis , acquifita ab aduerfariis 
)n vna viaociaj eo remporecum h«cicribere- 
us,potenterpr£efuir4 



ARRATIO C OM P ENbt O- 
<t,quo pa^omita cum Turcis pacefuborH 
Tumidim ciuiles in tiungari£ regnd 
compojitifuerint^ ' 

HorumTumuItuum,qui Hungari^ reonum 
ideconcuiferuntjcaulafiaitgemina. Primo, 
od quidam libertati religionis frenum inii- 
:e conarentuf :deinde quod querereturHan- 

:i,fummasinremilitaripra:fea:urascommit- 
:xtcris,quos ipfi minus probabant. Author 
)dlionis fuit Stephanus Botfcaius,qui fe boft 

PnncipemKifmarisappeliauitjhicconcitata 
■ Hungariara fuperiorem & Traniryluamam 
^tionccum multos e proceribus Hungaris 
luaspertraxiiretpartes, aperteab Imperatore 



defccit,frecus eciam pollicitationeauxiliotnm 
Turcicoram.Isergo Botfcaius cum Hungaro- 
mm equitum magnam manum contrakiirer^ 
progreifusin ompum , TranflyluaniafePrin- 
cipern & Barorij harredem dixit. Poft propofiro 
edido, quatuor Legatos Imperatoris hoftes pa- 
tri^ dcclarauit: qui coniunaiscopiis , cum ob- 
mamprogrefli Botfcaio.cum eo manuscohfd- 
l-aiflent : omnes in ipfb conflrau Hungari , tam 
jpedites quam equites , defertores ducum fuor^ 
^adh,m partes Borfeai) tranfierunt.At Silefii cs^ 
tenque Germani,cum nihilominusprdiaren- 
tur,prope bmnesi copiis Ibnge maroribus cen- 
cjli Iunt.BelIoiofa,comes Italus ,iDuxe5cercitu« 
Csiaiei jaufugit : Pctfius & Lipp^us captifue- 
runt. Acvi£tor Botfcaius capriuum Petfium. 
cumnonnunisaliis Ordihum du£toribus &fi- 
gnjsmilitaribus abhoftecaptis ad Tutcammi- 
fic , vtfuumin hunc aiFeauro oftenderet. At 
Lippsus,cum Hungarus elTet, Legatus Botfcaii 
Uans, C&farisparresdeferuit. HincvicTores 
lutens publiciscuulgatistcftati funt, nbn allam 
■ ob caufam arma fe corripuiffe, quam' vt Iibetratf 
confcien»aruconfuieient,&impedirentperfe- 
cutiones,<iuibusCl'erici&Ie(hit£BmFeftiimmL 
nerent Euangdicis. Athi, cuni tanto labora- 
rentodib.virataVngaria Viennamferecepere. 
Caflouienfes fecuti fuorum exemplum, excufl^ 
Dbedicntia , efuo vicinifqueopprdiseiecerunt 
facerdbtes&tlericos, &Proteftanriu partesfe 
lequi profclli funt. Interfea Georgius Bafta , & 
ipfeltalus, corre€lurus Belloio& errores, cum 
omnibus dchdorLl nomine Imperatoris fruftri 
propofuiiretveniam i defperata faigeCairouil 
obfidione cm5cit.Sedhocfruftrafait,cum Hun- ^ 
gars impofuiirehc oppido Validum fex miliiuni 
pediium prxfidium. Solutaigitur obfidione, 
cum difceideTet , cepit oppidum Eperienfe curti 
nonnulhsahis minorismomenrilocis. SedEa* 
ftamperfecutusBotfcaius , trigintacurrus,qui 
tecehter Vrenna veherant , onulftiargento & 
panno -, intercepit , mulciimque terfbris vicinis 

ptomncnsmtuIit,cummuItosmilitcspcrePri- 
nosfrucidalferi 

Bartajintelleda hiaghitiidine pej:iciili,per lit- 
teras horratus Botfcaii5,vt admitreret pacem t&^ 
duab ad Imperaroris bbedientiam populo. 
Non abhorretBorfcaius,di3m hisfatisfiat cori- 
dmonibus : fi ipfe Ttan%luani& ptinceps fit, 

c r^''fl"n^?'P"''''''^'P'^' H'.SigariamL.garus. 
bi Galli B.elgaeque milites dedacantuirexrrate- 
gni fines ;• fimiHtibusperfoluantur ftibetidia • li 
hberumomhibuspermittaturreligiohisPrbte- 
ftannsexerdtium:fi Belloibfius Comes,aurhof 
narum calamit^tum , Botfcaio tradatut viuus, 
Vt de eo poenas ex luftitisfc lege fumere pbftrt^ 
Silmpei-atorpolhceatur . fe ipfum ventururti 
ad cbnuecum Ordinum regni Pofohium : fi mi^ X^i^-^' 
hcesGermani ihtra fuafe conn'neam muhimert. 
2&pr^fidia,necexcurrantadpr±dasagendas. 
Hisintelled.s,cufadievideret,cuiusgeSeriser- 
fet ea poftulata,Bafta nihil refpod.t. Interim rb^ 

taTranfryluaniaparebatBotfcaio,q«iacceptba 

Tureis 



i 



394 



Turcisaliquo auri modo fois perfoluit ftipen- 
dia militib us , indiaroque conuentu , conuocat 
ordines Hungarise^vt confulercnt de republica. 
PaulopoftComesSerinenGs , Nadaftus& Be- 
duus , quihaaenusaduerfusTurcaspiignaue- 
i-anc, cumcopiis fuisin Botfcaij caftratranrie- 
riint , vt exercitus eius creuerit ad XXV. millia 
hominum , cuiiamomnis parebatnonfolum 
Tranflyluania, fed &c Moldauia & Walachia. 
IbiMacthias Auftriae Archiduxnomine Impe- 
ratoris padlus eft , omnino e re & commodo 
Bofcaij , qui , Legatum fuura Heliam Halin ad 
Csfarianosmifit , vtoftenderetjabaequapace 
fenonalienumeflb , dummodoadfuperiores 
cohditiones accederet ,nein fenatu Hungariae 
aliusadmitteretur EpifcopuspraEter Canceiia- 
rium : neucuius ob religione?-n deterioreflet 
condido : ne quis fieret Epiftopus nifi natus ci-| 
'uis Hungarus & nobilis,genere;Vtque amneftia I 

fancireturreciproca. 

^Glifcebat interea niliilo minus belktra ,cum 
'vtriufquepartisdamno.Turca,intelle£toagita- 
ripacis cdnditiones inter Iraperatorem & Bo- 
fcaium , mitcit primum fuum Vezierum in Hu- 
;^ariam , vt de pace cum Caefarianis interJmpc- 
ratorem &Turcam ageret.Botfcaius hac re cau- 
: tior fa6tus, mittic ad Vezierum , quiei expone- 
irent , quibus condicionibus cum Imperatore 
pacifci vellet , fimul vt oftenderet , ilifcio Turca 
in hac re fe nihilfadurum. Erat autem pax Ve- 
■ ziero admodum cordi,qui fuafic Bocfcaio,vc ipfe 
•prior Legacos Viennam ad Caefarem micteret, 
ad c5ftituendam per Hungariam pacem :ipfum 
Vezierum quoquemiflurum eo hominesido- 
iieos, vtpofteaapudKomaram oppidum con- 
'areflrisdiuerfaium partium Legatis pax ftabiliii 
polfet. Sicfa<aumeftvtpoftcalamito(umbellu 
atquc diuturnum paxcoaluerit , cuiushaecfue- 

recapita. vv- r 

Primo confcientisE nuUius visaffertor , fed 
promifcue Catholici Lutherani 8c Caluiniftae 
quieti inter fe habitanco , prster has teligio alia 
nonadmittiror» 

1 1 Mattkias Ar chidux Auftriae , Legatus 6c 
Prorex Imperatoris efto per totum Hungaris 
regnum,in quo nuUaliet routa^io. 

ilLBotfcaio PrincipatusTranlyluaniaJcedli 



RegnvmVngari-*. 

quem Cancellarius fuus porredlo veneno fu- 

ftulit , vtinpartem illarum dignitatum ipfeve- 
niret. Botfcaius , cum fe toxicum bibifle mtelli- 
geret , Alexiteriis vfus , grauique in Cancella- 
riumconcepta(ufpicione , corripi veneficum 
iuffit , confefliimque crimen capite trunca;i. 
Tanta autem fuerat veneni vis,vt co ntrado in- 
demorbo , cimifruftra pharmacis fuifletvfus 
Botlcaius ad diem XIII Decembris menfis expi- 
raret. Morti fe vicinum fentiens , vocauetat ad 
feregniproceres , cohortatuseos ad praeftan- 
damlCsfari obedientiam , 8c coledam muicem 
pacem. Hac inter Imperatorem &: Botfcaium 
conftitutapace, Matthias Archiduxjtiittitduos 
Oratores cum fplendido comitatu ad Ve2,ie* 
rum Turcicum, vt conueniret inter ipfos de lo- 
Co,in quo de pacetra6i:andurn erat,& qui tranf- 
aaioni interfuturiefienC. Vtque maiorvtrique 
parti conftarec fecuritas , fubftiteruntLegaU 
Botfcaianiinioco non nifi feptem Leucis Galii- 
•Canis ab Komara diftante , vt fi qua in ter vtriuf- 
que ImperatorisLegatos oriretur fimultas, ipli 
prxfto eflent , quifuam interponere poflentau- 
doricatem. 



A.D.XVI o£tobris Vienna egreili funt Lega- 
tiRudolfiCaEfaris , deducenteeosilluftriviro 
Budianocumturmaequitum fuorum. Habc- 
banthiIecUmduosBalI^isTurcicos,quiVienn£E 
captiuifueEant , quorum vninomeneratSoli- 
manno , alteriHalijquosfequebanturfexcnr- 
rus,quibus vehebantur viginri miiliaaureorum: 
& Horologium automaton exquifiti attificij 
donum Magno Tuicarum Principi offirendu 
Vt & multavafaargentea. 

BaflfaBiidcTifisaduerfoDanubioVeauscun 
nauibusXXIV &ipfeadfuit,necnonLegat 
Botfcaiani , vt inrereflent paci tantopere de 
fiderat^. Ad huncmodumcumOratotesCi 
faris,'Turce & Hungarialiquoties ad deliberan 
dumconueniflent , tandem paxfa<aa&quin 
decim his capitibus concepta eft. 

LExules &puifi fuis bonis,redeant,coloni a 
grosvtantecolantjdomosreftimanc , vcant 

beilumfuerunc. 

lI.ImperatorRomanusappellabic Turcar 
nominefilij : Turcaillum nomineParencisve 
nerabitur. Inlitteris fcriptis aiteraiterumno 



to & Siculorum Comiratus.Idem eftoPalatinuS Regem fed Imperatorem faiutabic. In hac pac 
fuperiorisHungaris. Liberi eius mafculipatri comprehenduncur Tarcan , quos hCsIarK 
trr^ , ... n -,ci!li«r,.,.,- »ii!=j>M^r.r . roncraDada fecifleutdlcabuncu: 



nil^danc , concrapada fecifleiudicabuncu: 
Rcgna,cerr^&dominiaDomusAuftriac?hui 
paci includuntur omnia,vt ab iis omnis hoftil; 
aaio abftineatur:qui fedus fecerint,feueriirun 
punientur fuppHciis. Neuter conabirur dol 
aurftrategemate aliquocafteUum , oppiduti 
viilamautdomum in alcerius cerricorio fitatr 
obtineconifinatusciuis. ' inuadere , fed ne alienum quidem hom^ 

VLOu^einteruenerunc offenfiones ab vna nem mancipem facere , neque Ipeculatorc 
aut altemparte,perpetuaobiiuionefepulc? fon- in alcerius prouincias mittere. Pax ciim Botic. 
to.Hae pace magna in Auftria & Hungaria orta io fa(aa,bona fide feruabitur. Mercatores l.bei 
eft laetitia , & Viennae acque aiibi frequences exercebuncraercimoniafua , cmreicercaiGC 
ignes pubiicje hilariratis indices excitati. Nec in finibus vtriufque regni conftituentur.vbi a 
tamenhocgauciiumdiuturnumfuicBofchaio, to negociari poffinc. ^ 



fuccedunco,quibus ficareac, omnesilhpnnci 
patusatque dignitates caduciratis iure ad Im- 
peratorem r euoluutor , filis vero fi qus fuerihti 
honeftacum dote maritis elocantor. 

IV. Futurus Paiatinus & Thefaurarij gene- 
rales regni ab Ordmibus eliguntor. 

V. Feudum auc Beneficium in regno nemo 



Sief^y ^ce^itfoiierfe ftiltdircordfai-m-n intet: 
Vrriufque partis homines oriatur , Gubernntori 
laurinenfi , Ba(l£EBiidenfi& Pr.TfcaoUlyiicia^ 
roeascomponcre insfasefto. Siautemliseric 
maioris momenri, ipfe Ctefar&Turca enmde- 
cident. Captiui ex vtraque parte liberi dimitt- 
tencur. Matthias Auftriacus mittet oratorem 
cummuneribusad Vezierum : & hicviciffim 
mitcetlegatum cum eiufdem valoris munerib. 
ndMatthiam.EademeritreciprocatiOmittendi 
.ScdonandiintervtrumquePrincipemjRudol- 
ium Cafarem & Turcam. 

Paxh«c ita firma ftab)hiqueefto , vtvig-inti 
continuis annis fmdh vtrimque obferuetori 
intervrrumque Imperatorem , eorumquefuc- 
ccirores&hsredes : &llercio <gu*que annoad 
conferuandam amiciciam altedad alterosora- 
tores mitrant , cum exquificis ac regiis muneri- 
bus. Vaccia oppidum Romano Imperatoriin 
hac trania<aione cedet > Strigonium autem Ma- 
gnoTurcs. 

HnbLiir BafTa Budenfis Chriftianos magni- 
ficeadmodum.eofq; magniprecijdoniscoluit, 
ConftantinopoHautem iic Viennae, inqueora- 
ni Hungar/a magnarn pax haec excitauit kti- 
tiam. 

Cum auteiii rtiors Boticaij paulo poft fuper- 
uenifTet , magnarerumin eiasprouinciisfadla 
eft nnuatio , 8c pax i!la fuperior male obferuata 
perHungariaro j Csfirianis cjcteros excurfio'- 
nibus &depraedationibusiubinde vexantibus,, 
Quibus incommodis vt remediiim affi;rretur, 
;onuenerunr Ordincsarque Proceres Hunga- 
:ix & Tran(Iykiani£E , quibas placuit omnibus> 
:egem in regnum vQcare,vt ilhus pr^efentia vei- 
K Sol aiiquis omnes harum turbarum nebulas 
likureret. Atproceres fuperioris Hungaris & 
pficouencre Callouiiea.d.XIV.odiobns men- 
is.vbidccreueruntnoncommictere, vt Tranf. 
yiaania ab Hungaria feparareturjncerim Hay- 
lones(genusmihtum Hungarorum; nihilmo- 
atihosconuentuspergcbant rapinis & latro- 
iniisconrinuandis, cumque vnum & alterutri 
laftellum occupafTentjaperte fc Turcarum ami- 
os profitebanrur , Germanorum autem & 
J^allonummihtumhoftes. Ibi demum Mat- 
hias Archidux Pofonium venit, a.d.XV. la- 
luarij MDCVIII , centumfecumducenscur- 
us & ducentos equites. Prodiere huic in oc- 
uifnm honoris ergo omnes Proceies.cumque 
uEp!fcof3usIaurinenfis:Archiepifcopusatque 
Zardinalis Strigonienfis & ipfeadfuit. Venit 
tiam Helias Haicus,nomine ordinum fuperio- 
is Hungarix,cum aliis quibufdam proceribus. 
nitium Comitiorum fadrum eft 3. d. XXllI.Ia- 
iuarijmenfis,anniMDCVin.IbiCardin3lis& 
lomines Ecclefiaftici volebant mitigare rigo- 
em articulorum tranfa<fI:ionis Viennenfis cum 
Joricaiojquibus acriter Helias reftitit,cum Le- 
;atis fuperiotis Hungari^,negabantque hi con- 
lentumillumaliainftitutiimcaufa, quam vtre- 
irimeretur Haydonum infolcntia. Agebat Au- 
triaci cum ordinibus fuper confederatione fiuc 



Liga,vt vocanf,of¥enfina &defeiifiua, fedcuni 
parumincer Pohricos & Ecclefiafticoi conue- 
niret , vocati funt Velutarbitri,qui ab Hungjria 
fuperiol-e veneranc. Ibi cum quietiora cirenc 
emnia, conucneruntordinesin diuerioriu He- 
lia3,quaannitente conciufumeft ,nc quidin ar- 
cicuhs Viciinenfib. mutaretunquodqueLiga Ci 
qua fieret , videretur aduerfus rempublicam £a- 
6!;a.De Haydonibus tumultuantibus vifum efti 
vt Helias & Turfo ad eosproficifccrentur, eof^ 
que ad, officium redacecent j parere nolentibus 
beilnm denunciarenti 

Macchias Viennam reuerfus^ fuos couocauit 

ordines,vbiomn!aeisexpofuit,qu^Pofonija6la 
faerant,& q uantis fibi optis fuiffet laboribus, v6 
caueret,neHungarije ;egj:ium ab Impeifo auel* 
leretu .•monaitqueeos.vtirem pecimiariamejc. 
pediret in futuros belH vfus ,fi forte HaydoneS 
poncrearmanoJIehtb 

Appa!ebarfacile,Macchiamad Hungarixte-- 
gnura adipirare , qi^dd vt^cilius airequerecuri 
ftatuic vniuerfa: Hungariffi pacem & ci-'ap,quiUi- 
taremreddete , neceamfolumab Haydombus ' 
feditiofisjfed & aTuicis incolumem pr^ftare-.Ec 
cominodum Helias arque Turfo tam benegef- 
ferantrem , vrexiisconfcriberent quindecim 
fignaequitum,vtq;cstefifublataomni difTen^ 
fionum caufa j ad ofKcium frugemque redirenr. 
Sic Mactl^ias coegit exercicum in finibus Mo* 
rauiiE. 

Rudo!fusImperaror,cogn!CocumuIru,Pragai 
mifit Caidinalem Ditrichfteinium ad Archidu*. 
cemViennam , per quemapprobabatomnia 
quaenontancumcum Turcis fed & ordinibus 
Hungariaeacaafueranc , cumquealiaquxdain 
impetrareconareturjinuenitArchiducemmini;.' 
me poftulacis fuis confentientem.Cuius volun*' 
tare cognitaCardi nalis,perfcribic omnia ad Im- 
peracorem^ Hic mecues fratnsimpetum , couo- 
catordines Boheraix Pragam : imp^ratomnib. 
oppidisarmacapere,con(criberemihtem,ton^ 
uehere commeatum : crebras circum fe ipfe ha- 
berearmatorum ftationes.-icriberead Eleaores 
&PrincipesImperij,eofq;deauxihisappelIarei 
IntereaMatthias ^greffus cum copiis Vienna 
venit Znoymam Morauia? ciuicuem , vbi dele- 
<5tum egic jluftratoq-, exercitu comperif, viginti 
fibi milliacquitum peditumque fub fignis effe, 
le^hillimorummihcum , cum vigmti odotor- 
mentissneis , & ingenti virorumJiiuftiium aC 
nobilium multitudlne, qui Archiduccm officij 
gratiafequebantur. Hicfcripfitad ordinesBe- 
hemix,mandans,vt ab vnoquoque oppido duo 
adfe Venirenteprimariorum ciuium numcro, ^ 
vt ex ipfo coram intelligeret,eur arma fumfifreti 
Ibi denuo Cardinahs mitticur ad Archidu^e, 
vc quidnam eumadhos conatusimpuhftec,ex 
eoincelligcret. LegatusPontificius&diuerljeC.^ 
rum Principum Oratores , qui nuper in B^ohe- 
miaj-nvenerantidertiagunt : vt&Eledlorum 
Brandcburgici&Saxonis , quioaoduhtaxat 
d;erum induciaspetebanc , vt incerim non pro- 
gredcretur ; fed obtinere non pqcuerunr. 

Pi-apido 



' Reg-nvm 

Rdpido igitur progrefrus itinere'-, aiTumtis odo 
iniUibus expeditiflimorum milicum,ac CjDloni. 
tacumcceteriscopiis fubfequi iuflToi a.d.XVII 
iviaij menfis,CaftrametaturanteipfaroPragam. 
At Rudolfus imperator, cum duos hoftes repe- 
te nadiiis fLuftet/ratrem antc muWs VrbiSiOt- 
dines Bohemiae in vrbeidubius confiiij,quid fa- 
fceretnon ihueniebati CumenimBohimidi^ 
lierfas fequerehtur religiohes , ' qUifque pro le 
fuifque fatagebat,petebancque a i ege varia,qu£ 
ijle in his cohftitutis anguftiis negarehohaa- 
debat. Ibi Imperator ipfe in Senatum proce- 
tum venit , camque orationem ad eos habuif- 
fet,Bohemi mutatis animis iurauerunt , fe bonl 
ipfamquevitamac fa!ureni pto Imperaforepe- 
ricdlo expoilturos. Poft h^c Legati Matthi^ 
Archiduciscum Htteras faluiconduaus aCx- 
Hire & Bohemis impecraireht , Pragam ingrcffi 
lunt,a.d.XXVI Maij.Ibi Comes Theatinus Le- 
gatiohiscaput , ingreirus fehacUm fakitauit 
Proceres nomine Archiducis , cUmquequid 
inmandatis habebat, expo(uiflet,ad Imperato^ 
iem relatumeft , quirelpohdit ; videiribonum 
fa^tum , vt cGnueniant vtrunque viri idonei ad 
commUhicanda confiiia , vtque id pbtiffimum 
fiat inoppido b: brecihenfi,vbi conuchtum eft 
interfratresad huncmodum. 

Tradet R.udolfus Imperator Matthis fracri 
Diadem^ Huhgaricum , cedetqueei totumre- 
gnum : Hungarisiutamehtirehgionenl remit- 
ter,vt alium eiigere pblBnt regem. Idem Ihijpe- 
rator fubiidium extraoirdinarium coHiget ab' 
otdinibus fuis j ad perfohrenda hiihti ftipehdiai 
Accipiet Mattilias Archidux oitines titulos , iu- 
' iraiihGgnia, priuilegiaregniHungari3e,ihtrafe- 
cUhdummehfem , nCc vUumineallTiperator 
fibi rcferuabit ius , fed omniatransferer in Fra- 
trem eiufque liberos &: heredes.Pax inter HUn- 
garos & Turcam fada confirmabitur audbrita' 
te Imperatoris. Moirtuo Imperatorefine hberis 
mafGulis,ArchiduifuccedetihregnoBohemiq. 

Rurfum pbUicebitut Maithias Archidux or- 
dinibu's,ficafus ferat,vtiy fe regrium Bohemi? 
deueniat,iurefucceflionis , iUramentum fein 
conferuatiohem Priuilegiqrum reghipi:^ftitU- 
rum:fi vero Eledibne ad regnum pcrueniat,iU- 
raturum,vtveteresregesfolicifuerUnt. Archi- 
duxintertitiilos fuos , regemfe BohemiasDe- 
fignatum appellabit, &:adminiftratioriem Mo- 
rauisfibiretinebit. 

te-^hisaliafubiunda fuere , inque capita 
paciicatiohisinterFratres 1-elata , qualiafunt 
de iure nbnnuUorum Epifcopacuum : de Priui- 
legiisSilefioirumidecOmitacu Tirblenfi:de ti-^ 
tulisquibusvrerquevtidebeat ; deilnibusre- 
gnoirum Sc pirouihciarum : fed ea qUae fuperiUs 
vbertimpi-ofecutifuimuspraecipUafunt.-quibus 
omhibusfubiun£taeftclaufula de obhterahdis 
omhibusbffenfis; 

H?c capitatranfa£libnis,poftq[iiam leda,ap- 
probata & ab vtraqiie parce iubfignatafuerunt: 
Cbrona rcgniHungariae cum orimibus infigniis 
rggisadMatthiarft Archiduceni ihcaftraperla- 



taefttfueruntquepraeter Diaderaas «ciGladili! 
Stephani regis,pbmurn aus:eum,ocrEas, antiqM 
veftis regia.&fceptrum regale.Archidux vr h|§ 
oiTiniafplehdidius acciperetiOhincs fuas copiaS 
inacieconftituevat, pugnaturo fimilisjadftahti 
ingenti virorum iUuftrium numeroi jbi exaas 
ditus ingehs tormehtorulTi sneomm boarusj 
explodentibus etiah) railitibus minora fua hus 
manUaria,in fightim laetitifc pu!?l cs.Hisad hud 
modumfadis , Archidux ab vrbe Pragacaftri 
moui,t,diUififque trifariam cbpus, Viennam re^ 
petiit. 

Qiwpbftquama.dieiiti XiVjulij ir,efisvcnu; 
magnificehtiffimo apparatu aciuiiauS exceptus 
eft.Eodem tepore Viennam venit Legatus Ttua 
ticUsab BudalTiiiriis , vigens cbnfirmationcni 
pacis cum ircge initaejhec fine regiis i-nunenbus: 
QuipoftqU m quod voluit obtinUicad fuos re^ 
uerfuseft.Sccutus eft eum Orator fniflijs ?.b Ar- 
hiduce fmeRege Matthia,quicum Comftan 



tinopolih vehiflet, muneiribus ai-nplilEmis Ma- 

ghuhi Tui-caraialutaUiti 

A.DiXXIIoaobrismfehfisMatthiasVehni 
digrefliisPofoniUm ^ppulit,cxqUifitoab Ordi- 
hibUs rcgni exceptUs apparatti , erantenimibi 
vkradecemir.iihaarmatbru: H.xomniumpri^ 
moei exhibiti fuht atticuh pacificatbrij Edidi 
ahniMDCVLqUqrumhsceftfumi-na. 

Primo. VtReligionis Prbteitantifl exerciciil 
iiberufitihbmnibusregni ciuitatibus & oppi- 
disjihptilnisPbfohij.Il.Vt Germanushchnoco- 
ftituatur Gubernatorihvllo HungaricE Caftro, 
inpriihisin oppidis locifqueTuiCicffpDtentia 
fiaitiiTiisjvbihatiHungaripraEficiendi (uhc>r.i 
Corbna regia fetUabitur k Poiiticis Viris n5 Ec 
clefiafticis.lv. Ante omnia houus Palatinus e!i 
t-etur.V. Rex ihifjfo regno llbi regia conftituet 
qubabfentefummareipenes l^alatinue.it, vEi 
aU6loritate Scnatus : hic fi qiud conclufui-n fue 
rir,rexfUoairefuapptobabic. Vl.Primaiiaregti 
ofiiciavenalia no habebit fex,ad qua^heiTio ad 
rnittetUr,hifi is in regno natus fuerit. Vlli lefui 
t^in regntu-eftituti,vt & c^ten ofdinis Ecclefia 
fticihomines,nohitavagabuturperprouincias 
vtahteafacaitauerut.VIII.Collatiof^ecuniaete 
gistahfuinferatur camer^ compucoruregioh 
Pofonij : mohetae extraneaeadconfGrmitacen 
Hijgarica: reducentUr. Vacante Palatini officib 
PrsfeS curia; vhiufcUiufq; pi bllinciae ibi cii iin 
peribeftb,donecPalatinUsahusci'eetur. 

HiarticuliMatthis fUturo rcgi oblni funt 
qiiibuscumi4qu£EdamaddidiUe^,qu3fdainnd« 
milfct: Helias Haicus Palatinus HugariiE didu 
eft : Matthiasverorexproclamatus,a.d.XI^' 
Nouembris mchfis : qui Sc dccimb nonoeiuld 
hiehfisDiaddmatc regidein6luseftj hisferm 

ceremoniis. . 
- Primum Goronailla Sacrd-fandlacurruifi 
gio impofita 8c ab Arcc vfque ad primaridn 
J). Martini teiTiplum delatai eft i feqtierin 
biis decem vexiUis j cUm arcula aureo panli 
inte£tai quae omhia in fanctibre rempli aij 
to depofuafliete. Ad qUatuorcUrrUs atigulo 



R E G N V M H 
«juatuor incedebanr primi nominisSen.itores, 
quos Proceres regnifequebantar. Ingredieba- 
tur poft lios rex Hungarico more veftitus , infi- 
dens Afturconi magnifice exornatb , claudente 
cilatusfrarreMaximiliano Archiduce, &Iicin- 
rer turbam illuftrium virorum h diuerlis natio- 
nibus templum intrauir. Cumquepaulum intra 
facraruim commoratus fuiiret, adfuerutit duo 

tpilcopi.qui eum ad Aram deducerent. Antece- 
debant mgredientem duodecim illuftri loco 
nati vin, ferentes decem vexilJa,&quinque alii, 
quihycpoitabant Cimelia. Primus crucemji 
1 accm Jll.gladium regium.I V.fceptruin, V qui 
Hel.as erat PaIatinus,Coronam. Rem diuinam 
peragebat Forgatilus Cardmalis, cui mulci ad- 
Ibbanr fiue mmiftrabant Epifcopi & ptimi or- 



VNGARiAE. . 
dinis viri Ecclefiaftici. Vnxit ibiCardinalisre- 
gem,m,pofuuq;coronamcapitieius,acclaman- 
cepopulomagnavoce.ViuatrexnouusHunPa- 

lomta Marefchalius Hungaris {i/ftuJebat, ut 
eum in modum crucis verfus viros Ecclefiafti- 
cosvibrauir.PofteafamfirEuchariftiam^manu 
Cardinalis. Cumq; fparfiretmonetam aureara 
argen teamq,- digrcfTusrex viginti Equites crea- 
u.r. H mc veft.tus amiftu regio , coronam ferens 
capite vejus equo, cum ad columnam quan-, 
dam ven.fret,pr^ftit,t Iuramentum,& Hungari 1 
e v-ciffim ..Poftremoano confcenfoequo^cum ' 
gladium ter m formam crucisper aer^m duxif. 

fet,marce,^rediir vbiparatumeratprandium, 
litlJG nnisfaauseftGeremoniaruih. 



POLONI^ REGNVM CVM 

ADIVNCTIS EI PROVINCIIS. 



S V M M A 

Orl^o & Etj/mologU nommis.amplitudo,proumm 
regni. 

: Diuifa Polonia in Maiorem & Minorem,Jmefit- 
periorem & infenorem, & qu^ vtriufque prMi^ 
puafint oppida. 
Cracomacaput Vrbium Polomcarim : Ducatus & 
oppida victna. 

■ liuonia.quafintpriminominUineaoppidd. 
Lttuanufines , metropotis .pnncipatus ,Palatina- 
tus. . . 

Samogttia , eius bngitudo & confinia. 
Mafouta.vnde hoc naiia fitnomen, eiusvrbes& 
oppidd. 

yolhtnia,eimfiius^pr6uincid. 
Podolia , huius limites & oppidumprincipale. 
I Rufita, qtu Etj/mologia nominis : eius fines,prquin- 
cia.oppidat 

Podlafiia , quando & per qum cum Polonia rennd 
vnttafnerit : prmpua etus oppida. ^ 

fomerania : hutusfines, amplttudo , primi nominis 
oppida. 

Prupa.eius ltmites,logitudo,prdicipuifluuii. Quan^ 
do in Dkatusformam reduila fuerit : oltnt m 
duodecim princtpatus dtuifa,hodiein duos: Ma- 
rieburgumVrbscelebris. ' 

Qtubm rebus xnprimU abundet Polonia:incredibilU 
tn ea apiculanm numerus , quibus fjlua plena 
funt. Aenfodinxplumbifmi,cupri,laptdU La- 
^uli & SalUfofittii. 
Pelonorum veterum origo a slauinU : quibus cere^ 
moniU vtantur cum nomtna tnfantibus fuUim- 

ponunt. quos prifciPolonipr&cmrUdeoscolm-^ 
rtnti 

IgnU.arbores &ferpentes olim apud Lituanosin 
deorum numero,qu9s facerdotes in rehus dubiU 
confukharit. Sacrtficabantgaltum gallinaceumi 
ceremonia. eorum tn feftorum folennitattbus & 
exjequiUdefuntlorum. 

tatio vtuendi folonorum noftri temporU quibus 
rtantur infcribendo (bamlenbus : vfus tatina 



C A p I r A, 

^^m^^frequensin^ppidU&pagU.^ublimitasia^ 
genn &magnantmitasmbilitatU-Potonicdi : eo^ 
nmveftiendiratio &arma. * \ 

18 opes Polonorumpottfitmumconfiftuntin frumema 
omntsgenerU, melle, cerajtno, cannabe,armen- 
^f^fhni* > coloribus &pigmentU, ferro,fucctno, 
peutbusprarumpreciofis. 

19 Prouentus annui regU Polonia , quo vfque adfcen-^ 
da.nt.Bona mtltum &popfiwnes'amptifitm£. 

2.0 Robur & vires Polonorum belltca : ingens equi- 
tum tn eo regno numerus. Tormentamea &ap- 
paratus beUici in iostt munitioribus.Naues eorum 
&vtresmaritim£. 

ii ^i»nieorUmparttmamtcipartiminimici:quUus 

cufn PolonUintercedantfoedera. 
XI ^oma&modusguberriationU,magisadreipubli- 
C£ quam regm rattonem accedens. Out fint apud 
I eosEuncti terreftres , queeorum au^^ritas in pu^ 
bltcis Ordtnum regni conuentibus. Q^a fitau£to^ 
ntas&pptenttaregU,qu£Mttum. 
23 -Perpetua prope dtfcofdta inter Ordines , Senatorei 
& Equttes:famili£ mhtliores per Prquincias. 
Stattis Polomci regm duobus confians membrU» 
mmem Epifeoporum. Palatini qui, qut Mare- 
fihaUi,cmr£quedign'itates. 
25 Diuerf& religiones inPnifitatotaqueadeoPoloniai 
r quibus anfam prxbuerunt Mercatores exteri , & 
^^bertusBrandeburgicus.mutataformadomtnii 
^ perPrufiiam.inqmbusprouinciUetiamnumflo^ 
reatreligioRomanoCatholica. ' 
x6 GenealogiaDucum&RegumPotonicorum. 

pOIonis k planitie terraenomen inditumar- i 
J- bitranturpIerique:hanCenimPfl/^fuaIingua 
appellant. dic.tur etiam regnumLechirarumk 
Lecho pr.mo gentis Polonics rege , qui fedcm 
regiam fibi ftabiliuirapud Gnefnam circaannu 
Domimc^Incarnationis DL. Eftautem muito 
ampiiushocregnum noftra temneftate quam 
Glim f uit,au(aij atceffione Lituanis & Liuoniq. 

DirimitnE 



5^ 8 R E G N V M P 

Diirimkar a Marca Brandeburgenfi Noca ■& 
Orba flauiis,alicul>i etiam Odera fiue Viadro 
amne a Silefia, extenditurque ad vfque Bofi- 
fthenem & Mofcouia! RulIioEqtie confinia. Se- 
paratur ab Hungaria Monte ponffimumCaLpa- 
tho.Amplit^ido eius&vaftitasap«daliosatqae 
alios maior , vti<jue cum aliqui ei Pomeraniam 
Pruffiamq; accenfeant,alii noia : cum<jue torma 
cius al tquo m odo ad rotundi i aceaccedat, multo 
ipaciofius eft hoc rcgnum ■quam qais credat: 
cum non Polonia maior minorqi duntax >t,fcd 
& muItsali^ProuindsE tam vafto cerrarumjfpa- 
cio c om pc ehe n da n cur , F u i t P o 1 on -a ant i quic us 
occupaca velac deferra.-Pruffia vei o cumPome' 
laniaeparc^ , vt Sc Podofii, Ruilia, VolhiniajLi- 
uoniajMafouia,Lithuania •, haeprope omnes ar- 
misacquifirjEfiinc.H^ccamenpoftremacumSa- 
mogitia& parce Rullisiagellonis vetus fuit pa- 
trimonium.Anno cnimANX.MCCCLXXX 
Vl.lagello Litaanis Duxmatrimoniofibiiun- . 
xit Hcd vvigara fihara regalem, qua; fola fupece- 
rateftirperegum Polonorum.Diibefuntnouo 
coniugio hs ieges: 1. Vc ipie fierer Chriftianus. 
IL Vr popuiuro Lituanicumadeandem Chrifti 
fide m adducerec.I l Lvc Prouincia s fiias cumPo- 
)lor IX regno in perpecuum vniret.Et primae qui- 
dem duae conditiones citca moram completas 
faeruut,non itidem tercia, cui vix noftro de- 
mum geuo facisfadtum eft, cum ftirps lageilo- 
num penicus defecic. Noiebanc enim reges fe 
pofterosque fuos priuare rerris pacrimoniali- 
bns , quarum abfolutum spfi obcinebancimpe- 
rium , eafque incercae Polonorum elcdioni iub- , 
mitcere ; vnde fadtum eft> vc femper qujefico ali- 
quo pra^cexcu id difFerrenr,mecuentes fcificec, 
ne Licuani rem eam segro ferences ammo,ex- 
cicaca hoc nomine fedinonearmacorrjperent. 
Vidences aucem Licuahi lagellonis pofterica- 
tem mafculam deficere inSigifinundo Angufto 
rege,imminencibus infuper armis Sc pocencia 
Mofcouicica , coa(5tffuerunt , cvtm regno Polo • 
niyfeconiungere. 

Liuonia fuit primo Eqtiitum Gruciferorum 
Ordinis Teuthonici.quiibi Magnui^ habebant 
Magiftrum. Caeterum magno Mofi:horum Du- 
ce terram hanc ingenti cum exercitu inuadente 
&p)artim occupante,veriti grauiora dediderunt 
fefe Patrocinio Sigifmundi Polonije regis,qui 
eosfibidefendendosfumfit,fa6tum ideftanno 
AN.C.MDLVIII. 

Qiianquam Liaonia Mofcouicicum domi- 
natum excutere penitus non pbtuerit vfquead 
arinum MDLXXXII. regnanteinPoIoniaSte- 
phano. ' ' 

^ Poftquam haec generatim de Polohia dixi- 
mus,iametiam fpeciatim deeiusProuinciisali- 
quiddicendiuneric.DmidirurPoIonia omnisin 
fuperiorem &inferiorem : Superiorem,quae & 
feptentrionalior eft,interfecac fermcin parces 
duas squales Varr.i fluuius : Mmorem fiue Au- 
ftralem perluit Viftulaaranis. Polonia Maior, 
liue lupecior, fiue (eptentrionalis, quae viei- 
nos habet Pomeranos & Pruthenos » nomga 



O L O N I. AS 

id acquifiait ex dignitate,quod in ea primus P 
lonici rcgnt fundacor, Lechns aedificata Gc 
fna ciuitate, regium fibi confticuerit foliui 
Caetcras huius vrbes, quae aliis minoribusi 
ges dant & velut patrocinancur hfc fere fui 
Pofnauia Mecropolicana, quae fub fe habet 
lia oppida minora, cuiufmodi func, Cofc 
num, Myedzirceze, Oftroibuium, Vulcauiu 
cum aliis, quorum vel nomina RomaniS 
raonis fcriptura renuit. Caifia inter palu( 
fica, fub fe habec Gncfiiam» Picednura , ci 
(ex aiiis. Siradia Ducatus mcegcinominect 
fccur, qui peculii noinme alfignabatur ieci 
dogenicis R.egum Poionorunijlub le nabet V 
luniam,Saaecura, Pecricouiam, Rospociz 
& Spicimiriam,cum nonnuilis aiiis* Cu a 
fiue Vladislauia lub le habet Bidgoftam :B 
ftia Radzieiouiam, Grulphiciam & Cuu;i 
uiam.RauaprseftSochazouiaejGoftini&Ga 
bi. PlotzcouiaiubiehabetRozanouiara. E 
bcinije demque fublunt h«; Sloncka, Ra 
num,Gotz6num» 

Polonia Minor,poftquam in Vrbem C 
couiara iedes regia ttansiaca eft , lo.maioce fi: 
per fuic exiftimatione quam Maior : habetc 
Vrbes principaies 111. Cracouiam ,Sandoi 
riam & Lubinum? quarum vfiaquxqi non p 
ca fub fe habet oppida. Craicouiam Appiai 
putat GarrodutiUia eflePcolcmaei :qiiodan 
rum fir,non eft mei ptopofid diiputate,ie( 
pdam potms luftiare Vrbem. EftmhaGArxi 
gnifica, verLUTique Regum PoioriiaiPalatil] 
vbi coronantur ^ poft exceflum tumulant 
Magnahint vrbicelebritas,fed non minor^ 
ria a fiudio vniuerfaU,vbi fere femper ingi 
ftudioiorumfrequentia. Giacouice trcs Ciu 
tes contig! :;S iunc Clepacdia , Stradomia & ( 
fimiria. Habeteaderafubfe I>Dcatusduos.-; 
toceniem & Ofuniocimenfem. Oppidaeif 
funt haec, quae fuisappellanda func nominib 
Biecz , VVoninz , SandecZjLelou .Kzyaz ; 
Proicouice. Sandorairia ciuitas Principalii 
lius diftri<9:us prseft his oppidis: Chezin 
Kortzin, Viflicia, Pilfna, Opozno, Polov: 
ZauvichoftjZarnou.Malegoft.Lublinurafu 
habet Vrzcndura, Lulouum,Parcouum, &( 
fimirium» ' 

LiuoniaProiiinciaeftaraplaadmodumq 
in long tudinem extenditur ftcundum M 
Balticu ad CXX V. milliavia Germanica: vbi; 
guftiffima eft,miUiaria habetinlatitudine) 
Terrainatur ab Orience Ruffia, quae Mokl 
uitico lubeft impetio, intercedente tamen N 
ua fluuio &LacuBcybas. AMeridiehabet 
mogitiamj ad Occidentem alluit Mare Ba 
cum:a Septencriorieobiicitur Finlandia,a c 
feparatur interuentu Sinus Finnici. Primii 
mmis Vrbs in Liuoriia eft Riga,fitainlittii 
vbi Duina fluuius aquas fuas inmaredepoi 
Poft hanc eft Reualia, quam Rutheni R.c 
uam nominant, portum habens oppoituni 
&|capacem in littoreinarisBaltici. Dirpcat 

tio loco ^ft, fita in ripa iuxca Becsm fluuiQ 

' ' ,^ 



C V M A D I V N C T 
uer diios lacus , cllqaenon maritimafed me- 
ireiTanea. CsteiM maiori? momenti oppida 
mt h:cc: Vendiijiiimedio icg^onis, Veiiiunn, 
'ctnouia, VVoiinaria, VVeK-nburgum, VVi- 
niftein , VVonnfe, Nariia.aliiquc nmita,qui- 
us ferenomina Germraiica. Neqoe tamen Li- 
onia in vniLietfam Polcnorum regipapet, fed 
ux-dam minoiis nominis o'ppida Mofciuu 
-im Duci obeduint, alia porro Danu;n, ;ilia 
uccumregemaguofciinr;qu; eoquo h.^i^ckri- 
cbamus tempore Polonis prope omnia qujE 
oflederant cum ipfa Vrbe Riga armis eri- 
Lterar. 

Lituania, proitincia latifiimeparcns, vicina 
% Morcouias,haberque ad Orrum illam par- 
■m Ru/iiaf,qua: iyhgno Mofchoram Duci fub- 
tla eft;3b Occafii Podlalliam, Mafouiam, Po- 
>niam,&aiiquancumverfiis Aquilonero Prut 
jm.ASeprentrioneartingirLi(;onia&Sam,o- 
tia:a Meridie Podoiia & Volhinia.. Compie- 
irur lia^c prouinciacompIu!:es.principatus & 
giones minores,diuiditarquein ccrtosPala- 
^atusjvr&ipfum Poloniar rcgnum rcniusge- 
:risfuntPalatinatusVilpennsJ'rocen'i]>;Min. 
ienhs, Nouogrodenfis, BrefteniIs,Kiou!enfis 
im nonnuilis aliis. Vrbesin Lithuania rar^e, 
!gi vilk frcquenciilim^. Capuc&Mctro- 
)i!s tocius regionis ci1: Vihia,eamnon mino- 
m eiie aiBrraant Cracotiiacumoranibusfuis 
burbiis^ 

NonnulliLituanisaccenfentNouogradiam, 
ius ambicum ad fepcem milliaria .Germani- 
compiedi perhibenr.-verum h^c Magno Ru- 
enomm Daci parer,captaa Mofcouitisanno' 
N.G.MCCCCLXXVII.Pr^cipuus omnium 
tuaaia; fliuiiorum eflSoryfthenes, quemin- 
las iiodic Neper vocitant, quiper Ruiliam 
itans, Sc infra Kiouiam decurreiis Pontum 
ixiaum irrumpir. 

Samogit:a icquitur Lithunniam, ciii vicina 
> habens in iongitudine L. milliaria, Ter- 
natur a SeptentrioneLiuonia,ab Occiden- 
Mari Bakhico, vbi nonnihil in aquilonem 
tlitur, vicinam habec Pruffiam, Oppidis 
gantioribus prope omninodeftituitur, non 
in pagiS villisque,qua: partim Regem,par- 
iNobilesagnoicuntDominos.invniuerilira 
nendomusplebeiae vilillimaftrudsvifuritmr 
iteria, 

Mafouia longe lateque excenditur.coniungi- 
rque PoIonir!:,nomenadeptaaquodam Ma- 
le regicnis Principe, qiii vidtus acprofliga- 
a Cnfimiio Polonorum Duce anno Chri- 
JviXL V.fugicin Pcuffiam.vbi non ferens tor- 
nta&: morfas animi vitam laqueo finiuir,Ac- 
^it ab Oden te Liruaniam , ab Occidenre Po- 
iam,ab Aquilone Pruffiam ,aMeridierur- 
1 Poloniam Ruiilsquepartem. Habuithsc 
[uando peculiares iuos Principes,deftinara 
Lindo gcniris R.egum Polonorumfiliis, De- 
i6tis a'icem lohanne & Stanislaoheredibus 
)Utritia,quod contigit anno A N.C.MDXX 
.Ducatus ifte ad coronam Polonicarq reuer- 



I s P R o V I N c r r s. j^cy 

fuseft. Caput ProuincixputaturefleMacouia, 
quxplurcsfubiehabetalias ciuirares. FuitMa- 
fouia grauiffimisafflidlacalamiranbus, aMen- 
doco Licuani» Duce ,inprimisannis A N.CM 
CCXLVI.&MCCLX. 

Volhiriia inrerLituaniain, Podoliam & Ruf- S 
fiam fifa,accenfcbacur olim Ducatui Lituanico: 
fed noftro'aEuo coniundlaeftcum regnoPolo- 
nico. DiuiditUiinProuinciastres,Leucouiain 
Cn\e Luzcouiam,V Volodimiriam,& Kryzeme- 
necuni: qus eadem func oppidaprscipuinomi- 
nis.fub fe alia minora habentia. 

Podoline Enes funt ab Auftro MoidAuia ad ^ 
Tyrum fluuium,qui noilrro snoNieftervoca- 
tur^ab oriente excipiunr vaftilllmi campi, prope 
deO;!tuti habicarofibus vfqueadMs:otidei-nPa-^ 
ludera.Nihii in Podolia c nltum occurrit.prsEtec 
vilias quafdam raras ,hinc inde fparfa s , ob con- 
tinuas Taj-tarorum ineuriiones, Pf^ecipuaW 
gioais ciuitas appeliarur Camienieca , diuina 
prope rauone ex£dific3Cainterpra:cip!tia,tam 
^ firmis muris ac munimentis, vt Tartari oppu- 
gnances muicoties ingenti accepcodetrimentO' 
inde repulfi Rierint: quod idem & VValachis 
Turcisque contigir. Accenient huic nonnulli 
Lemburgum oppidum , cuifalfamentorumco-' 
pia ceiebriratem peperit^quae inde ob bonica' - 
tem ad extcrosexportantut'. 

RafhadiuerfisnominibusappeHatur,Roxcf- id 
lama & Ruthenia , cui nomini ecymologiam af- 
fignancquod Ruffia velucRofteyadicacqr, fi. , 
gnificance vocabulo diiperfos popnlos : quod 
ha; gences aliquanda cocam Sarraatiam Euro- ■ 
psam occupauerinr cum parte Afiacica. Hinc 
deduxere coloniis amanglacialivfqueadMe'- 
diterraneum finumqueAdriaticum.vir&a Pon- 
toEiixino vfque ad MarcBalticum.HincFadum 
eft,vtomnesillipopuIi,-qniSclauonicafiueI!ly- 
ricahnguavruntur,communinomineappfIlati 
fuecintRuffifiucRurheni. Non eftautem no- 
ftnpropofitidevniuerfa hicagereRuffia, cuius ' 
pocilljma pars Magni Mofchorum Ducis impe- 
rio fubeft;fed tanrum de Meridi onali eius parte, 
qiix Ruffia nig!a,vel,ftcundum ahoSjRubra 
dicitur^ 

H uius igitu r fines fimt ad Auftrum Sarmati^ 
Montes, qui Sc Carpathii 8c Tartarici vfurpan- 
cur.Ab Oriente habet Volhiniam, Podoliara Sc 
Moldauiam :ab Aquilone Lithuaniam:ab Occi- . 
dente PoIoniam.Conrinet hxc Ruffis pars Rc- 
gionera & oppidum Lempurgenfd, F-laliciam, 
BeIziam,Gheimura & Promeliam,qusProuin- 
cias fub fe mulr^ishabentaliasminores. Capuc 
tamen vniueriiRuffiffi Nigr^eftLempurgum, 
fede Archiepifcopaliinfigne. Diciturautem ve- 
ronomine Leopolis. 

Podlaffia regio eft fpaciofa, ab Occidenre ir 
contermina Malbuiae, &ab Oriente Lithuanis. 
Fuit hxc oHm fubLithuanoruro dominio.-led 
anno A N. C.MDLXIX.coniunfta fuit cum 
Regno Polonia? operaSigifmundiRegis Polo- 
nia: &MagniDucisLitiiani£e. Vifuntur hicop- 
pida Biclsko,Bransko,Suras & TiRolciniura;5r 
Ll 2, inhoc 



400 ' R E G N V M P 

in hoc poftremo afferuantuc Theiauri regii. 
Pcxter hxc eft Cniffinum, vbieftdomusregia 
cum ampUffimo viuario,pleno omnis generis 
beftiis Sc innumerispifcims, pircibusrefertiffi- 
mis.Caetera oppida funt Nar-euia,& Vafilcouia, 
poftremo Auguftouia , oppidum copiofum, 
quod^uthorem agnofcit Sigifmundum Augu- 
ftum',Polonorum Regem. 

Pomerania ( quanquam haec ImperiiRoma- 
ni Germaniaeque pifouincia adPoloniamnihil 
pertinet, noftVo duntaxat aeuo ) puliatur rnari 
Baltico , porrigiturque longiffimo fpacio a fini- 
fous Ducafus Megapolitani vfque ad Pmffiam. 
Detiuant pleriqufe Etymon nominis a Sclauo- 
nico Pa meren , qus vox prouinciam maritimam 
fignificat. VocauerunthancWandaliprimie- 
iuscukoiesPamortzy,ipfi veroindigenaeSidi- 
nos fefe dixere. Numerantur ineaquadraginta 
oppidamuro & foila cin£ta , prscter plurima ca- 
ftra & Monafteria. Ciuitates primi nominis fe- 
re maritimaefunr,mcditerrane£e paucrores- 
Liitori maris Naturaj ipfius prouidentia exi- 
, mie profpedum eft, vt ob infignem firmitatem 
irruentis maris flu<5las contemnere poffit , & v- 
bique fcre portuofum fit & acceflum praEbeat 
nauibus.Vrbium primoloco meretur numerari 
Stetinum totiiis Prouinciae caput ; (equuntur 
hanc Nouogar/iia, LemburgarStargardia,Ber- 
^radiira, Caraeneca, Publina Grifenburgum. 
MaritimK hae fere funt: Colberga, Caminum, 
CoUinum,Sunda,Pucka,Rcuecolium,Louem- 
burgum, Hechelia, Stralfunda , oppidum pere- 
legans & negociationecelebre,cumnonnliUis- 
/ aliis. Fuit olim luUnum oppidum & Eitiporium 
nobihffiraum, hodie minus, noftris Wollinum 
-di<ii«ra. Omnes tamen fuperat diuitiis&am- 
plitudineGedanumvel Dantifcum -quanquam 
plures fint , qui hapc Vrbem Pruffis accenfe- 
ant. Adiacent Poraeraniselnfuls IILPriraacft 
Rugia,in qua numerantur oppida V.fecunda 
dicitur Vfedoma,in qua fimt Ill.tercia eft lulina, 
in qua oppidum eft vnum , nempe "WoUi- 
num. 

15 Pruffia, quae ab aliis Boruffia, Pruthenia» 
Hulmigeria & Vlmigeria dicifur, habet a Se- 
ptentrione mare Balticum , ab Oriente Litua- 
niam & Samogitiam, ab Occafu Pomeraniara: 
Mafouiam vero atque Poloniam a raet idie. Su- 
mitur longitudoeiusab Aquiloneiin Aufttura, 
continetqiie hscmilliariaPoIonica ferme quin- 
quagiJita, a Caftro Memmelio vfque ad oppi- 
dum Tofbnienfe. Latitudo propclongitudini 

" compar. Flumina ampliffiiraa huius regionis 
haf c ferrae fiint : Viftula, Nemcnus, Crononus» 
Nagotus, Elbinga, Baflaria, Ala, Drebnicia.Li- 
ca, Lauia , aliaque minora. Paruit bzc prope 
vniuerfa oUra Equitibus Teuthonicis Crucife- 
ris : qui cura impotentius dominarentur , Pru- 
theni concitata feditione , excuflb Equitura do- 
minatu, amplexi funt imperium Cafimiri Regis 
PoIonorum,parueruntque deinceps Polono vC- 
queadannum MCCCCL, Anno vero A N.C. 
MCCCCLVU.PrsfidiariiCruciferorunimili-. 



o L o N 1 AE 

tes in Mariaeburgo, vendiderunt Polonis Ca« 
ftrum pro C D LXXVII. florcnorum milli- 
bus. 

Nec tamen v nqnam adducipotuerunt Equi- 
tes , V t Polonorum Rcgi iuramencum fidelitatis 
prsftare vellcnt , fed multa ac difficrlia cum Po- 
lonis geflerebella, varioqueeuentu pugnatum 
tft , inpdmis circaannu Chrifti MCDXC VIII. 
Poftrcmo cum bellorumcalamitacumque finis 
non effet.Albertus Brandeburgicus,cumter- 
tius & quadragefiraus eSec in Ordine Magt- 
fter Equitura , venit in fidem & ciienteianiSi- 
gifmundi Polonorum Rcgis,q' = od factum eil 
CracouisE anno A N.C.MDXXV. Viciffimc 
Rex beneficii nomine conruiix, atque, vt lo 
quuntur, Feudiiiue, Pruffiam«am,quaenoftrt 
asuolatiffimepatet, &Ducalis 2'ppellatur;addi 
tis egregiis dignitatibus & priuile^is, vt Du) 
PrulfisE prxpofitus ommbus Poloniae Proce 
ribusjin Comitiis Coriucntibusque regnipri 
mum ac proximum a Rege obtineretlocum. 

Aiunt diuiiam oHm fuiflc Prulfiara inprin 
cipatus Xn.quosjta Venedus Dux partitusei 
pro numero liberorum fuorum, Circa annun 
Salutis DLXXIlI.Suntque nomina eorum haec 
Sudauia,penitus a Cliuciferis deuaftata.Sam 
bia,Nethania, Nadrauia, Slauonia, Birtonia 
Gahnda, Vatraia, Hogeriandia, Culmigeiia 
Pomefania Michlouia. In^ vnaqpaque harun 
prouinciarum aiixjuot arces & oppidaexsdifi 
cata fuM ab Equitibus Cruciferis, diuerfis ta 
men temporibus , poftquam hoi-um oper. 
Chriftiana fidesin Pruffiam introdiAciaeft. Nu 
merantur in vniuerlum abEquitibusIeutho 
nicis extruda? arcesLXXII. oppida vero maio 
ra LXlt. quorum tamen^riumcrus noftia stat 
faiSus eft audior i adeo vt fola Pruffia cum mul 
tis Poloniae Prouinciis iun£timfumtishocno 
mine cerrare facile pofiir. Noftraastate diiiid! 
tui vniucria Pruffia in Ducalem &: Regiam. Dt 
cis fedes eft Koningesbiirgi fiueRegiomonti 
quod eftoppidum perelegans, maritimum,err 
porio & ftudio vniucrfali clarum, authore a 
fundatore AibertoPrimo Brandeburgico,PrM 
fis Duce. RegalisPrufiiffcaputcftMariiEbui 
gura. Gsteruni cum hirc/cnberemus,quodKi 
ad annu A N.C, MDCXXVI.Gulliauus-Ado: 
fusSuecorum ReXjillatoPolonis bellojmagm 
qire vfus proiperitatc, Mariaeburgum, Elbir 
gam , Pufcam cum pluiimisaliis Pruffiae Regi 
oppidis armis occapaucrar, vtdearaittendav 

niuerfa Pruffia non parum Poloni periclitaicr 

tur. ^ 

(IfAtttAS £r ti^GElSlVM 

Eftin vniuerfiun Poloniaregioplana,fyIti 
frequentibus-obfica, montibus prope vbiqn 
cin6tai Frigidior tamen , vnde fit , vt oleis v 
neisque deftituarur : abundat tamen caeter 
rebus omnibus ad vitam commode agendai 
neceilariis. / 

Plutimum cnim gignitfiliginis&hordeij* 



GvM Adivnct 

: omne genus legummis, vc mulriE prouincias 
anfmannc-e inde perafct alimoniam. Armen- 
)iumgrcgamquehicpermagnaabundancia,& 
ifcium copia ingens. Fatentlum tamenjnon la- 
s efle culram proamplitudineagrorum , cum 
)gentes in tercedant fyiu^ , in quibus innume- 
e vaganrur beftis Scfetx. Aucupiuinhicfre- 
tiensjfrUtiuum arboreorum copiamcredibi- 
s,vc & butyrlaccer^, Mellisautemtantahic 
\ abundantia , vt palfim 6c temcre in rupi" 
jsconcauisque arboribus id inueniacur , et- 
m quandoque ab ap'um examinibus deftitu- 
im. 

Auri argentique fodinas regio hxc nefcir, 
xcerquam circa Cracouiam,vbi argenri ve- 
5s reperiri aiunc > vt & apud Sandomiriam, 
n eciam lapis Lazulus eruitur. Plumbum ta- 
en fuppedicat , & fcrrum , ac aes cyprium per- 
dae boniraci?. Salis hic immanis copia qui 
iam cerra efFodicur ,in magna commendacio- 
?. LongiJfima per aeftacem dies in Pglonia 
l horarum iedecim & minutiarum quadra- 
nca. 

Liiionia plena eftpaIuclibus,quibuspotiffi- 
a parte inuia eft, monribus aurera coUibus- 
le deftituicur. Plurimis irrigatur flauiis , & 
lamtiis ager facis foecundus fic, mukiscamen 

locis inculci iacenc campi, Frumentihic cre- 
it plurimum , & fru£tuum aiboreorum ,yt 
agnam vtriufque copiam exteris fubmittac 
ouinciis. Pifcium hic ob multitudincm vili- 
s, ferarum Sc animafiura domefticorum co- 
i ingens , inprimis equorum , qui ob gradus 
micacemlaudancuri 

Meliiscerxquc hic abundancia vc&picis a. 
is. Oleas vicesque LiuOnia neicicvc rorus Se- 
enrno. Lacus habec nonpaucosjincerquos 
:ile primus eft,quiab incohs Beipas appellacur, 
bens in iongicudine millia X L V.omneque 
nuspircium iiippedicans. 
Licuania & ipfapaludofieft&vliginofa ,re- 
rca nemoribus , adeo vr ob fyiuarum denfira- 
tn imped ira per eam fi nt itinera, Lacus habet 
7entes,& fluuios nauigabiles,qui f£epius tranf 
ntur hyeme quara asltate.cumaqusomnes 
ncreta? frigore fecurum yiaroribus prsbenc 
mfirum.Aer hic moIeftus,craflus & frigidior, 
ide fit, vr qus hic na(cunrur animalia parua 
ir&deformia. 

Reperiunrur hic praeter ea, quaein Germania 
uenmnrur,animantia Bubah,Alces &Equi 
d ac indomiti. Frumentum hic copiole cre- ' 
r.fed raro admaturitatemperuenit, Vinum 
(i imporrarum Liruania non habec, iale v- 
ur a vicina Polonia aliisqueprouinciisacqui- 

0. 

Vix vliibi plures Marres, Mures Pontici & 
los Zibellinos ac Herminos vulgo nuncu- 
nt. Picishiccersacmellisabundantia, Vil- 
: c[ux Vrbs caput^ft Lituaniae.iongiflima dies 
; horarum XVIL cum o<51:auahorsparte,ne- 
ic intotahac prouinciainfradecimam iextam 
)ramprocuditur,cumlongifllraaeft. Inparti- 



I #Pr o V I N c 1 1 s. , 4or 

bus vero feptentrionilioribus etiam ad horas 
XVIII.accedic. 

Samogitiatotafrigore horret, vbimaximam 
anni partem niues ac glaciem reperire poflis. 
SyluK hic frequentesjvnde abundat nobilifli- 
mo ac puriifimo melle, quod in omni arbore 
excauatainuenitur. 

Mafouia in vniuerfum nemorofaeftjinqua 
permulti inueniuntur Bubah & Vri fiueTauri 

fylueftres. 

Volhinia,qu2inter Lituaniam Podoliam 8C 
Ruffiam fira eft, ob agri fertilitatem frugibus o*. 
mnis generis abnndar, csererifque frudibus. "^*' ' 

Sragna lacusque haber frequenres , vbi in- 
genspifcium copia,nec minorferarum infyluis. 
Laudatiflima hic pro pecudibus pafcua & meL 

lis ac cersjvelut in omnibus his regionibus, mi- 
rusprouentus. 

5piQ]ia£;rcj!imeJUii^ii^^^ to^bX: cv 



prarfercjvbi feraelfericur^XQii^ticur. Faiaa^'-Yp ^ ^ 
nira femel fement„e^_&..]euiLer firrica hump^ - J> 
,tribus fequentibus anmtpeiriscoifi 



%ue vero opus eft,,fij3guJQ5 anni5agiU)s.CQnjrer 
rere , fed fitfficic- AUuruxg^conmiiaoiUJCjeui- 
ter ,antequamji> j^griiajj^^ 

-tMiltem. Par pracorum luxuria in ferendo fce. 
no,in tan ^am gramine cxcrefcence alcitudinem, 
vt pafcentes boues vix cornibus emineanC: 
quod adeo magis mirandum eft,cum folum 
mulcislocisficIapidofiim,vcfexrauror(jmparia 
aracro crahendo iungi neceflfe fir. Armenra 

bouni &grcges Guiumhicplutimi^ferainnu- 
ttiers , examina infinica. Sal hic eopiofe inue- 
nirur. 

RufiiaMeridionalis fiueNigraferaciadmo- - - 

dumgaudetagro,abundans equis, bobus ,oui- 
bus,raartibus & vulpibus. Apumiahactanta 
vis,vt non folum in prsfepibus ac cauis mel- 
Imcent arboribus.verum etiam in rupiumca- 
uern^s & fcrobibus terts. Vitibusvrfuperio- 
rcs prouincis omnes carer. Fluuiis perluicur 
hscperroultis.lacusquehabetpifcibusfcaten- . 



., , ^ , PfofimdiiiaalEmosxiimi^ 

Uiapdcs. Solum hic etiam cretam gignit. -Lv.^Ll:- vX W , 
Pomeranja plana eft paucis dunraxac colli- jT^lfM.^^^^ 
busahcubiafpeia. Satisfcraxeftrerum necefla- -^^-.^ 
riarum,irrigarurq-,mulrisfltjminibus,qusple- '^'^* 
raquc nauigabilia. Agri hic cum cura culri, vn- 
de magna copia farris,buryri,meUis,ccr2,& hn- 
iufinodi rernm, qu£E eriam ad exteras gentes ex- 

portantur.CoUigunt etiam Pomerani in fiio lit- 

tore fuccinum, quamuis id maiore copia in 
Prufllalegatur, 

Pruflja omnis vndequaque eft fertilifljma, 
magno vicinas regiones poft ie relinquensin- 
teriiallo. AmjBniorfitageran f^Ecundio^ dubi- 
tare poflis; httus omne porrus haber ad mare 
Balticum commodifllmos, vbi in varios finus 
incuruatur. Solum ftumemieftferaciffimum, 
quod Polonicum & Lituanicum in hocgenere 
Ll 3 i longe 



> - 



. R E G N V M P 

longe excellir. Aer fatis tempei-atusfiffalubris, 
non hominibus folum fed&pecudibusaptifli- 
mus,quarum incredibilis hiccopia. Abundat 
Ptudia examinibus apum , v nde maior in fyluis 
mcldis vis,quam credi facilepoffit. Syluae ac ne- 
morahic Ipaciofa & denfa^in quibus feraefre- 
quentiflimae.interque eas mukiBubali, Alces, 
VrijEqui fylueftres. Multihica«ineSjftagna& 
lacKS 3 in quibus.pifcium mukitudo tanta , vt vIt 
' lefcant, eftque ibi lacus, qui ftptem milliaria 
' Germanica ambitu fiio compledi Gredituf. 
{.«CoUigunt Prutheni in fue httore fticcinum ma- 
[jy^^zgna copiajfuppeditantibus id nwris Baltici fiu- 
dtibus tempeftate aUqua concicatisjincolx Ger- 
manico vtentes idiomate Augjlein vocant Cme 
BornfteiiK, 



ORBS VBTERVM POIQNO- 
rumjiue Sarmatarum. 



: ' ' " t^t Polonos a Prifcis Slauis fiue Slauitiisor- 
* tos -conftat : ita certumeft , horumillosretinu- 

jfl^e mores longiflimo tempore , vt qui vnius 
gcntis nouerit ricus atqu€Confuecudincs,etiara 
alterius teneat, Nos quarundam tantum raen- 
rioneni faciemus. Impofituri nbminainfanti- 
bufifuis iarnfatis grandibus , deducebanteos ad 
^ templa Deorum (uorum, dcfedosque primos 
capmos iJlis confecf^bant, in arrharo pignus- 
queperpetui feruitii. Ad has ceremonias fdlc'- 
bant conuocarepa^entes & ncceflarios 5 vt hila^ 
rem eum fumerentdiem, Maflabaturibipor- 
CUS5& fumebatur meliica potio,fiue hydromeli. 
In Deaftrofum nurnero potiflimuffi colebant 
louem , quem iplivocabancIeflan:hincPluto- 
nem , quem ipfi Ladonem appeilabant ; deinde 
Dianam,quam Niam,hincMartem,quemMar- 
- zam,& Zezillam,quam Cererem effex^icebantj 
poftrei-no Venerem , quam Zienanam vocita- 
bant. Eadem iis de Diis fententia quxcaeteris 
gentibu's , nec in facrificioram ricibusaGrascis 
Romanisq-, abibantlongius. Feftacelebrabant 
epulando jCantando , ialtando , & omne genus 
la:titi£eexercendo.NarratDugIoflus Hiftpricus, 
hunc hilaria agitandi modum adfuavfquedu- 
ralfetempoTa; vixic is autem aliqpot annisipoft- 
xjuam Poloni Chriftiana fufcepere fidern.Quin 
& ipfb hocnoftro aeuo Liruarit eofdein falcandi 
ac exultandi obferuaut ccrernonias , vocem La- 
don fubinde in cantilenis repetentes jcum in- 
genticoraplofionemanuum. 

Aitque idera Dugloflu5,coIiiifle eos quen- 
dafnZiuiurn,quo nornineintelligebant vitalem 
illam vim aeris ,qus dat vigorem rebtisanima- 
tis. PogodaminfuperDeamveneratos, quam 
^ fercnitatem &temperiemaeriscrediderinr. 

16 Conftat prifcos Liruanos Deorum lococo- 
luifl^e Ignern, fyluas & ferpentes, quos ctiatTi in- 
• tra priuatos aluere parietes,velut Lares quof- 
daro familiares aut Numinadorneftica,quibus 
& facrificia oflerre confueuerunr. Adorabant 
-aufem non ignem quemhbet, fed facracu.queiTi 
magna cura nutiiebant,ne iponteextinguerc- 



O L O N I A£ 

tnr:congerencibus facrificis ac Templorufn ffli- 
niftris perpecuam eiusalimoni^E maceriaiii. La» 
pfo quopiam inmorbum,eveftigiopropinqiii 
eius concurrebant ad {acerdotes , icifcicantes, 
fataiene efletillummocianconualefcere? Adi» 
bant hi facerdocesignero iacrum appercnreve- 
fpera,&manereddebaiitreipon{apercun<5tanti. 
bus , quibus pcrfuadere volebant , vidifle fe lan-- 
guentis vmbram ruxira ignem. 

Qoii pcniriora rcgionis incolebant , Solem 
adorabant & fylnas, proceriffiniae cuique arbori 
roaximum dcferentes honorero. Fcedahornm 
ohm paupertas, & pudenda,fi cum Kuthcnis 
conferrentur,vt principeseoruro atqueDyna- 
ftae veftigal a muititudine confequi aliud non 
pOtuerint,in fignum fiibiedl:onis,quarn pan* 
nos viles arquc erafros,fuber,pelles,&huiufmo> 
di viha mercimonia. Serpencibus(quod fupra 
didum eportuitj) foleb;int immolaregallos gal- 
linac€os,eolque lafte nutrirc' Dua? illis agitan- 
dorum feft:orum caufe, prior poft colk^tara 
meflem,apperente feptem bd m enfe',altera,cum 
vidis hoftibus a bello rediiflenc , quorum fpolia 
& manubias igne cremabantj,imiTfolato iniupei 
vnoecaptiuis. 

DcfundoquopiamintereoSjexurebantcuni 
cadauere preciofiorem , quam viuus habucrat, 
fupelletlilem , ne equis quidem parcentes, li- 
bantes Ia«3:e & rnelie diffiiib (uper turoujirni 
mortui. Antequam fidem Ghrifti ampledcrai- 
tur, (oUnobiles inrer eos vrebantur vcftibus 
^anno laneofadis^&calceos gcftabant : vulgus 
kneis amiciebaituc , vel rhenbnibus feratumqiiC 
peilibus. 

Non tiiulti anrii funr, curo SaroogirsB fldeo 
fuererudeSjVtvfiam vini,auri,argcnci&arispe- 
nitus ignorarent. Licitum erat viio vni plures 
ducere vxores, & filius fiu^epriuignuSidcfi^ndo 
patre , Nouercaro ^bi iungebar matriroonio; 
Fratre etiam Fratriam in vxorem accipiente 
Maxirotim hic Deorum Vulcanurofiuelgnetn 
colebanc, quera ftudiofe curabant, ne extingiie- 
retur,cuftodierbantqj illuro atquealebantfacer- 
dotes in edico moneev Syluae apud hos erant & 
nemora qusdara facrofantfia, quod in iis ha- 
bicare Deos fuos.crederent:vnde non arbore; 
folum,ftd & beftias in iis degenres , breuiteri 
quicquid in iis erat, (acrofanduro arbitrarencur 
In his fyluis cremabant corpora magnoruni 
fiiorum araicorum curo equis,feHis, armis,ve- 
ftibus.TumuIisfocifqaeimponebantfcamnafi 
uefediha Iignea,onerara eduliisfadisexfarins 
in modilim cafci^intlefiindebantcereuifiamiri 
ignem.eo prolapfi infaniie, vr credcrent vmbras 
defundorum jquorucrcmaueranr corpora,de 
nodte eoaccedere,& vefci appofitis cibis.Quod 
fi quisexiis velleuirerviolaffct lyluas illas,aut 
beftias quae inillis, vel aues fac"ras,incuruaban- 
tur illi Diabolico artificio i-nanus pedesque, 

Diuonicnles diutiffirne baibariincultiq;man-' 
fere addiili venerationi Darroonum,ad eum 
quem mododefcripfimusmoduro. Fuitaurem 
hic popnlus adeo rudis & fraplex , vt expretfo^^! 

fjuis 



CvMADrvNCTrs 

faiiis mellcceram in via«: proiecerinr,velut rcm 
lordianm &rLipcrfluam. Cantantes vclvlulan- 
tes potuis rubindc rcpetcbant vocem iEI^Vfi. 
ue AHV, cuius %nificationemneipiiquidem 
latis lciebant. 

Fuit Pruthenorum gens antiquitus crudelis 
Scbaibai-a^compotationibusdedita.laciumen- 
:orum in iumnus habens deliciis , cum aqu£& 
nnlf^ vlum adhucignorarent. Vxoresfibi mii- 
115 accipiebarpro arbitrio, quas viliffimarum 
eruarum ioco ha bebanr. Defat;gati vellabo- 
ando vcl potando,in hypocauftis vel balneis 
£ iefiaebarit:aliquando eciam raedio %mis 
igore frigidaabluebantur. Defuntaosterrafe- 
•eliebant.cumque iis fupelledilem precioilo- 
em,arma & equosreiquiinprsliocecidi/Tet, 
nmolato ahquo e captiuis inferias dabanr. 

Pro diis colebant Ignem.Solem, Lunam, be- 
:iasqualdam & ferpentes, aliasque nugas. Ho- 
Jitales eiat & munificiin peregnnos , inpnmis 
os , qm fado naufragio adlittus eiecti fucrant, 
itro eos ad hofpitii iura inaitantes. Si quosd 
ratis exagitariaffl.gique animaduerrebanr, eis 
lauxihum properabant. Argenti aunqueapud 
)s ohm parua aftimatio ; pluns faciebant pre- 
oias aniraalium pelles^q.asprolaneisliaeis- 

epermutabantveftiniennsk 

MmsPolonorimnofiritemporis. 
Poloni noftri remporis longe ablunt dcru- 
htate & ruditate veterum Sarmatarum; lo- 
■tes quippe & prudentes in fu.s adtonibus, 
Comes erga peregrinos , quod quidem de 
bihbus ac ingcnuispotillimumintelijgivo- 
nus:nam vulgus vfque ad vnum &alt^rum 
ulum emungit hofpites, Ci id tecere poffir. 
•mpotarionibus indulgent, vt omnespopu* 
•epcentrionales, fed cereuifia fe mgargirant 
aqua mulla; vini enim vfus apud eos oerra- 

vt qiu nec vites nec rarionem colenda- 
n vraearum nouerinr. CJiara(aeribus in fcri- 
ido vruntur compofitis , partim e Gr^ca par- 
I vernacula litteratura : quin & viri ac mu- 
•es non multum a Grscis inueftiendiratio- 
abeunt. Abftinent Poloni i furto & latro'- 
»s,m fua dunraxat regione&interfuos, vt 
>erno tempore nullometulongaconfiGiant 
Imgali vel bini itinera, trahis, curribusve 
h. 

'unt Polonr in rebus fuis induftrii, ftudent- 
diuerfarum cogajtioni linguarum , inpri». 
Lmnae, quam vuigo in oppidis pagisque 
luntur, nec fublimiores tantum , fed Sc ple- 
homines. Qui 'ntereosnobihgenereorti 
> eiegancia;in veftitu ftudent , nil parcentes 



4©^ 



nacura funt robufti & peiJculorum ^ ^ ' '^"'''^"'''^"'''P^""'^'^^^'!"'"'^^"- 

es,vt non vereantur ex^eSare W rL^.l-"!" '"^ ^"^"^./-^-^bus ob/undanh 



ibus 

w». J'v.m,j.ijvjiillj 

emrores,vr non vereantur expe^lare ho- 
.eaamfi numero mulrofuperent, vel etiam 
^ltrolace/fere. Nob^les inferiorisconditio- 
■equaquam tolerant aut diffimulant iniu- 
aBaronibus & Dynaftis acceptas,fed vlcifei 
luomodocunque nitunrur.vocarisetiam in 
iJ"^ focietatem clicntibus,amicisaccon- 
uineis. 



In vmuerfumdePolonisdicerepoffis,pro- 
digos eos efrepotiusquamIibera!es,quodim- 
modicl fint in comellationibus, & magnum a- 
Jant comitum feruitioriimquc nurtierum, quf 
cum relautiGrefunt. 

Solent Lituani hyberno tempore , cum nfue 
ac g!acie omnia obfirafunt, fatielites iter fydc^ 
rumdudtuproficifci.haudfecusacnauigantes, 
quiCynofuramAraronqrobferuanr. Feruntur 
vxores horum concubinos alere,bbrmittcnti- 
bus id mant,s,aim virisvxoratisvicioferatur, 
pehicum imphcariamoribus, Sed & matrimo- 
niorum exigua <nrereosfirmitas,qu^facilede 
vrnufquecon^bnfufoluunturiquin&diuortia 
l-aeto,denuo ahis ftubunt^quoties & vbiin men- 
temvenerit. 

Vini vfum vulgonefciuntrpaniseorumarei: 
elt,quod fanna non ratiscribreturautafurfu- 
ribus mundetur. Potum numerofifiippedkanc 
greges Si armenra,cum abundencladte^quod 
loco vaiiiisferuit. XoquunturLituaniScIauo- 
nicam hnguam,vt Poloni. 

Ad mihciam proficifcenres, potiusftudent 
Hiagno cum apparatu ingredi,quamanimoad 
pugiiam parato ; hinc fir, vtardor eorum celeri. 
ter rerngefcat,virefqueconfumantur. Peife- 
quendi hoftis vb, iis neceffitasoboritUr.quic- 
quid preciofi fecum habent,etiam feiedtiores 
equos,&impedimenra, domum remittunt fe- 
quentes Ducem exeicitus coaaipociusinuW 
que,quam pugnsac vidofi^amore. 

Obieruatum multotieseft,eos,quiob bene^ 
hcmm aliquod a Rege obtentUm mihtiam 8i 
caltra lequi obl'ganrur,uumeratapecUniamif- 
fionem ,mpettafle.& deferuilTe exercirum ; tan^ 
tumque abfuit,vt hic difcciTus iis vitioverfuS 
tuent, vtcontravoceprsconis &adtubiEfoni- 
tura percaftra proclamatum fuerit; fi quis ad 
luos defexta militia redire Vellefc , eum oblato ar- 
gentomiffionemimpetraturu^m.AbutUnturhi 
l.omincsadeonimialibe,ratefua,vtexiftimenr, • 
quiduis fib, hccre, quodin mentem venerit 

Vefticuvtuhrurlongiorcimitatipropefar- 
taros, armis autem Hungaros repr^fcnrant , fe-^ 

renteshaftamclypeumque.Equisurunturvalde 
boms.maxima exparte caftratis.quibusraro fo- 

ieasmducunrferreas;quosadfu,mmodumad- 
luefacmt advfummagisquamaddftentatione, ' 

1 ic bis conditio mi/er.bihs eft, qusin perpe- 
tua velur captiuiratedetinetuf inecindecorum 
purantNobiles,cumcomitatiIongoEquifonum 
agmine per p.igumaliquem viamfaciunt, bcr- 

m,ttereferuis,vtingreffidomosrufticorum,ra- 
piantauferantque,quicquidplacuerir:quiritart- 



,. . - ■ «--i^^.iLfua «jumnaanr* 

Chentipatronum inuifere vblenti,vacuis com- 
parere manibus fys non eft: fcd & c^stcri vltra 
cenfus ftatos atq, vfitatos redditus , quoS pen- 

duntfuperioribus,coguturquotfeptimanisbiS 
nidem gratuitapr^ftareferuiria. Oudd fi vxof 
acerdotis monatur^ aut fi is nuj-tias cele- 
bret, aut fi nafcatur ci iiifans,oporter eos qut 
fub ipfius funt cura atque PartSda, cettum 

4 eiaf- 



ciar^enCimodamXeniiloc6ofFerre.vtmitem uones proprie fic diai, qui omnes diuerfis 
eutnpertotumannumexperianmrinaudienda luntiir in loquendo idiomans-: in vrbibus ta- 
confeflione Capiialis alicuius criminis reum mch caftelhsque , 6i apud eiegantiorespr^do. 
~Cogumfibiipfineceminfcrre,itaiubenteptin--. minatur imgua Gcrmah.ca. 
Cipe,vt ipfus fibi neaat iaqueum : recufahtem Audiunt vulgofffim,naeRigenfes(qU& Vrbs 
Velbevibus tormentisquetamdiukcerant.do- taput eft Lmonli & Coloma Germanorum) 
hec dolorum t^dto iponte vitam abrum- fuperb^.magnificas,& quae aliaspf$reconte- 

mnanf.nec mUiieres appeJlari volunt ledDo- 
^'Qui Duoniam incolunt, omnem vitam in- min». Illiberale arbitranturnere,autacupii . 
fuaurm putant.nifi qu^ in crapula & ebrieta- gsre.aut aiioquoms modolab^raremanibus. 
teconfiftit :quanquam hsec vicu magis domi- " honeltms exiftimantes , bcio & dehcus Va- 
nentur ui auiis maghatum quam plebis tugu- care. , \ • A ^ ■ 

iiis Quihicquamplurmuimb.bK,&vnodu- Vndeficvtab.eaacolumftrumentisquemu. 
au pi5^i-ande po.ulum exhaurit, laudem in- hebribus, ament pdenus vehi per vibes & a- 
tercLe?6smeretar. Pr^mmm horumhelluo- gros,idquehyemistempore.aftate verofcaphis 
num cft Podasra-, Hydrops, Proiuuies ciuen- hntnbusque oberrantes per lacus & flumosa- 
ta ventns,autmorbus aliquis his i'pfis atro- n.mumobleaent. . . ' ' . 

V Suiit SamogKu procera ftatura & eieganci* 

""'"Ma^^na in has Amphoras & Gurgiresvtun- buscorporibus,fedfupramoduminciuiies,ra. 
tur vir^Nobiles libefaht-are,quibus vt afFatim des,barbari:audacestameninPeiloiamiciun- 
■flippeditent-, crudeHbus modis deglubunt ru- tur thoracibus, Vtunturqjgladiisnoftropropc 
ftic6s-ita,vtquicqitiddiurnushWumnoaur- more,fednonnihilbreuioribus. 
■jiufqae labor,ac cum fudore multoconiuncti Equi ^orum parui funt ^quos tamen^itaad- 
induftnacolli2erepoteft,idiiliiiifumantinGna. fuefacmnt,vtmaximifintlabons,vtdifhcilefit 
thonesacCiircqiionesiftos. adfidem dicere. Humumfodmntprofcindunt- 

Asricoli hic prope mancipiorum mimero que,nonferro,fedvomefeligneo,quod&Mo. 
runt-quod fiquislongioreminediam,autver. fcouit^ faciunt. Fuitcum quidam Prifeaus, 
kra* ihinasqu^doiiiiniferrenonpolIit,&fi.:ga eorum fubleuandorum g atia yomeresferreo! 
'fibicohfuiatVHerusei e fugaretraaovelalre- aratmaptariiuberer. . , 
rum vel vtrumquc iubet amputkri pedem , ne , Verum altero & tertio anno,cum inclemen. 
turfum fuc^ei-e poffit. Viuunt aluntUrque mi- tia coeh & aeris incemperiemeffishoh telpofl. 
' ferrimi hi homines cibis tahi afperis & vihbus, dcret e?pea.itioni , ftolidiOimi mortal.um cau 
vt vix porcos noftrates eos d^guftaturos . nifi ^am tnbuentes hiutatiotti patru nvotis , etian 
fameUcos, arbitrer. Calceis vcuntur e fubere concicatafeditidneeiFccetuht.vtPiaefcausan 
atit coriis ai^borum quarundam fabricatis , quo. tiquata de vomenbus ferre.s lege,hgncos redu 
rumideftprecium,vt fingulapariatermsminu- ccret,.bi demumacquieuetunt. Hospppulo: 
tisnummuhsvendamur. qmai.igeniofi.nttardoc.aftoqUe,D.aboiuslu 
Caticantes Luporum vlulatum reprxfen.- dibr.oterchabet.&frequentibustcrEctlpeari 
taht, nec fi.iem paufamqueboandihouerunt, atque fantafmatis» 

femperVbcem lehuinterpohehces. Vxotes finguUpluresducunt.nbnobferuai 

. lhterrogati,quid eo vocabulo fibivelint , i- cognaciohe gencris & fanguinis,cumfihusd( 
gnorareTeidaiUnt, requitamenritum maiorum ^^^^^o patre etiam Nouercam ducere auil 
fuorum,quiadeundemcecineriritmodum. Argentofignato velhunquamVelrafo vtunm 
In vniueffum irepacanci occurret, homines tuguria habeht admodum humiha, quorui 
hosbeftialem potius quam humanam viuere vi. tedta culmis coopefiunt , inieaa terra fiue a 
tam : fed nec afiter quam pecudes tradah- , giUa: ih fummG) tedo /or^men amplum relu 
tur. Mahdatuf i terrse cadauer iiominis mortui, quunt,per quodlumen diei admittunt,vhde t( 
circiimftantesidinorbembibereihcipiuntjin- tidomiciliolux. 

uitantes fe hiutUd ad compocationem , & ipfi Ignis ih medio perpetuUs , hoh tahi ob C« 
quoque mortuo prxbibentds^ad qucm ,fi or* quehdacibaria.quamvitandifr.gorisergo,qu( 
do bibendi rediit, efFundunc poculum in pal- »bi eft tam ContUmax , vtmultismehhbusflui 
lentem eius faciem. Hunc in folTam vbi demi- glacie obdudi vifantur. Focus ih ihedia doit 
ferunt ,adiUngunt ei fecurim , poculum cereui- efti vtaflidens ei paCerfa.tiihae.hohfolura cal 
fia plenum , ahqiiid cibariomm , & nummum facere corpus poflir^fed & omhia cireum curi 
vnumalterumqueviaticinomine. fisluftrareocuhs, quidfarauli, quidpecudes 

CumquemaximaedrumparsfiquitikisOr- afitestacianr. Idemenimteaimiomncsoper 
dinisteuthonicifubfit.hismottuiimalloquun- homihes&iumentagregesque. 
tur verbls:I,proficifcereinalterum Muhduihj Quiditioresintef ipfoshabentur,pfop6cu 
vbi dominabefis Gcfmanis, quemadmodum aureisargehteisque Vrofum Bubalofumq;c( 
ipfitibiihhacvitaimpcritauefunf. Contraau- hibusvtuntuf.Hypocauftis Vulgohonvtunti 
ri matfimdnium, pulcfum putant, fi non du- vt Yicihi eoru.h. Natura^quadamindinatic) 
canrfedrapiantvxotes. Suntautem vati^sinLi- fefUnturaddiuinationes,incantationcs&roi 
Uoniaeentes,pUta, Cur iones> Litii,Acftii,& Li- Iegia,captantes etiam arebusobuiisaugui.a. 



CVM ACIVNC^ 
Piinern coinmunircr comedunt atrumi, qui 
'\igm eft nutrimenri,bibunrque fere aqnam; 
ercui/ia enim&aquamulfavtanturrarius. In 
ingua Sc vcfticli parum difFerunt a Lithua- 
lis. _ . 

Nec Mafouienfes a Polonorum cSterorum 
loribus, habitu, lingua multum abeunt,hi/i 
uod loquendo verbaquodamcum (ibilopro- 
unciant,vnde&dignorcunturabaiiis. Csste- 
i audaces funt & robuftisadmodumcorpori- 
us. VoJhinienfes in hac rc Mafouienfibus fimi- 
s,hngua diflimiles funtcldiomate enim vtun* 
irRuthenico. 

Sunt autem Rutheni Meridionales firmis 
aediri corporibus , vtentesin belloarcu&ha* 
i duodecmi pedes longa.Regium nomen cane 
;ius &angueodt'runr. HabentPolonicolo* 
as fuas per.yniuerfam hanc prope Rufliamj 
lin & Nobiles Eqiieftrisque Ordinisviriin- 
:eospropeomnesPo!onifanr, 
Qui Pomeraniam mhabitant , hnguam & 
ares Vandaloriun retinuerLmt, donec ad fi- 
ra Chrifti conuerfi fuere.Mbi demum Saxo* 
m idioma & ritus ftfcepcrunt,loquuntuf- 
eeciamnum Germano-Saxonice» 
Piutheni, inprimis Nobilioresj originem 
m deducunt a Germanis, quorum &inge- 
:m & moresacconfuerudines fetinent. i£di- 
a enim multoaltioraexcicancquam Polonii 



labitant nitidiu^ & fi. iniorfs funcinyjgen. 
propofito, valentque legcs ac confuetudi- 
: apud cos diutius. Inexercendisomnisge* 
:is arcibus magis(untinduftrii,&corumt-o- 
itaeftquam illorum OTAiTiKWT^^^-.Etvtvno 
bb rem compiedamur , fuperant Cerma- 
)mnes totius Sepcentrionis populos mui- 
modis, inuencione & tcadacione arcificio- 
) ,lfgum & conluetudtnum a?quiratc,& re- 
ipublicarumadrainiftratione. 

Opes & Diuitk Momrumt 

-onfiftunt hx. in ingenti copia frumehtfo- 
s generis , q uo vniuer(a Polonia adeo abun^ 
vt multis exteris prouinciis laborancibus 
onam fuppeditauerit , nec .vicinis faltim 
:ibus,/ed&aliquandoIcaIi2fubueneriifa* 
aericlitann, frumenco Gciauam, Romamj 
inHecruriamfubmiflb. Goliigunc&muU 
argenti exdiuendico mdIe,cera,lino, fpar- 
:canuabe, venduntqueinctedibilemquoc- 
s vmj pinguiflimorum boum iarictum,e^ 
rum &aliquandobubulorum. Necmino, 
is opes acccdunc e falisfodmis Oeenfibusj 
repercas fiiille afl^erunt anno A N*C.MCG 
/t & e VelifGenfibus. Eruitur autem parcim 
le e cerrae vifceribus,praegrandibus mieisi 
maquacfalfisfontibus hauftaexcoquicuri 
scetingentem falis vim,qui terfaefFoditur, 

ura etiam coquaturjhinclucrumnonfper- 
iunn ^ 

ciunt prastefea rem e pjgmentis & colori- 
erra efFoffis, inprirais Glaueo Gsruleo- 



I s P R 0 V 1 c r r §; 

ve, nec non emetailis ferro&;£reCyprio, cu* 
lus vtriufque apud eos magna copia. AccediC 
his Succinum, quod in lictorc Pruthenico le- 
«aum , magno precio yenditur & fulfuris ab^ 
Undantia,cuiusapud eos vberes vtn^e. 

Si demas Portum Dantifcanum & Regio- 
rpontanum cum Rigenfi & Reuahenfi,pauca 
lupereriint loca.in quibusnegociatioexercea- 
turautmefcatura. 

Quanquam etiam qiiae in feis ip^s exercean- 
tur meramomi.auro argentoque locupletare 
proiiincias non poffint,cum omnia ruffusim- 
pendant in coemendas telas fericas & pannos 
laneos preciofiores.qui i Flandria adillosad- 
terwitur & Bricannia: nec non in vinumjkc» 
charum , frudus exoticos&aromata qu^ ^Lu* 
fitania ventunt & Hifpania : aceedente imHien- 
io precio vini Crecici acque Gracci , cuius fingula 
dolia fexagmta quandoque coronaris vendi 
conftar. 

De Dantifco autemcertnmeft,exportariin- 
de iinguhs diebus vltra mille onera frumenti, 
tritici, fecales, fihginis,pr^reringentem vim li.. 
gnorum ,p,cis arid^ & iiquida:,lini, cannabis, 
cereuifia; » aliarumque mercium quampluri- 
maruuji. 

Vendunt inliiper^Foloni immanemcopiam 
preciofarum peilium, diuerfis beftus decrW 
rum , cumfipodi fuftt Vulpes, laides fiuelVlar- 
tes,& muresPontici,quarumnonexiguafunC 
precia. In vmuerfumtamenfatendumeft.Po- 
lomam non t iTe frequentem mercimoniis au6 
aptamad negociaciones,nein oppidisquidem 
exercendas. cum ingenia Polonorum ad ha$ 
res tafta non videancur, fed potius ad indul- 
gendum gemo, & prodigendas in comefl^acio- 
nes lauciciasque vcftiumopes,quasfiIincmun- 
diores.extrinfecus ad illos importari necefle 
cft : vnde fequitu4-neceffario,eosauroargento- 
que abundarenon pofle,cumrcgnum opulen- 
tumdicinonpoflicquodnonplurimasajexte- 
tas proumcias emittit merces ,paucis veroim- 
poitarisopushabet» 

Quod enim exportatur, afgefito mutatum» 
lucrum afFerc: quod importamr, aurum au* ' 
rert* 

Ethoceft.curregnumNeapolicanum &Pro- 
umcia Medioianenfis tantis abundat opibus» 
cum emittant tantum frumenti, vini, okh lanse 
ierica, croci, fruauum arboreorum, equofum 
aliarumque r erum . quarum indiget vfus , e qui^ 
bus mgentem pecuniarum vim conficiunt, 8z 
ab extraneisadipifcuntur, Ager Mediolanenfis 
multum exterisfubmittittriticii briz* materis^ 
veftiatis,ferramencorum aliorumque merci- 
nioniorumicum parum ab aiiis rccipiar. 

Quod fi regnum Neapolitanum Siculum- 
que ita abundaretopificibus&induftriafabri* 
candi praeditis, velut afl^uic bonis terra natis» 
vix opmor vllam totius Europs regionem 
de bomtate & opibus cum iis ?ertatu- ^ 
rara» " 

Vfi 



^ 0 (3; ^ R E G N V M V 

Vt aittemadPolomamreuerramurjprouen- 
fus eius adeo exigui non funt , vt quidam atbi- - 
tr^ntur.- Natrant enimquirem caiculofubdu- 
xerunt , prouemus annuos, qui e falis & roetal- 
lifodinis ad regem redeunt, txtendi ad llxies 
19 centena coronatorummillia. Nondigitemur, 
Sigifmundum Auguftam Rege bonamhorum 
reddituum p'attem oppignoraire r & Henricum 
Valefitjm ahno proximo, anfequam defcreret 
Poloniam jvt ardius fibi deuinciret Nobilita-- 
tf.m , vltra trecentathalerorum miUia perpetua 
iis quotannis percipiendaaiTlgnafre.Pollant ta- 
iTien Reges Poloni facile augere prouentus 
foosjbencficiis morte hduciarionTm caducis fa- 
elis", & coronae deiluo apphcaris ,in prmnisiis,- 
qujE acl rempus , & pf iuatis hominibus permiira 
fuere. Poteftautem RexomneshosptoUentus, 
' fi veiir, aut n^aximam eorUrn partem in futu- 
i-os recondere vfiis , cu.m auis eius de rebus ne- 
' Ceflariis^profpiciaiur ex Lithuania j partmi et- 
iam ex Polonia , dum' v. 1 in hac vel illa com- 
■ -■ moratur prouihcia. Nequeprofeaoharcieuis 
ad regis commoda videri debet acceffio,aut 
j)rouentus ilK Poionici exfenuari, cura con- 
Het , Regnum Sceti* , & Nauatrg: & Sardmiag 
Hon vltra centura fcutatomm milliafifco tcgio 
quotannis largifi lied necipfum Afragonisre- 
gnum toto triemlio vitra lexcenfa mill;atcdro- 
Maiorumpendere. Multoauremampiiorcsre^ 
■ oem Polohise pefcepfurum frudus Verifimile 
■ . feft,nifi is tarn profufe iiberdis eflet in Paiat!- 
iios Gaftellahosque fuos,quibus vfitato nmre 
eafum quibus prsEfiiht pfoitinciatum redditus 
, ~ exterftaparteja]iquandoddas£ettias,quando- 
' que in vniuerfilmomrtespermitrif. Ingrtiente 
aufem beilo aliisque heceirtfatibus publicts,- 
conuocans Ordinibus Proceribusque regnij,& 
difcepf ata re , pdpUlus ingentibus ttibutis one- 

facur,qus vel agrorum nomine, quos pdffi- 
dent , perfoiuef e coguntu r , vei a ved-igali eef e-' 
uifiario iioc nomine audd defalcantur, vnde^ 
tantS pecunise vis reduhdar, vt huitis beriefi- 
cio StcphatiuS rex ifigenrem toto criennioad- 
ucrfus Mofchorum Ducem aiucritexercicum j 
Nobihtatis opeS pfopemodum ^quis por- 
' tioriibus iuter eos diuife videntur,cum alfer al- 
tero non muho duior fitautpotentior j vt qui 
piurimum iriter eos poffideacs vhra Vigintiquin- 
que millia coronacorum non percipiati Excipi'^ 
endi furit ab hoc cerifuDuxPruffia & Curlanw 
di«. Hi duo eriim,etfi fuperiorem agnofcunt re- 
gemPoloni«,fuasq-, ab eo feudi nomine deperi- 
dere facentuf prouincias ; quia tamen Gerraanj 
fitnt Priricipes 5 viua Poiomci regni membra no 
funt,quodnoUntinterefl~eP,olonarirmconuen^- 
tibus, neq; eoruhi ftaredecretis, fed fieceleaio- 
rii coronationiqj interfunt Regumi neqi Pra:fe- 
duras Prouinciarum regni fufcipiunt, conferiti 
fuis hsreditariisq-, ditiOnibus.Neq-, profe^ld ci.- 
ties regni Polonici habedi fuht, verUm extrariei, 
• Germaniihquamambo:prior quidemMafchio 
eft BrandrburgjcuSjCuius prajcipua fedesefta- 
|)ud Regium Monceiii>q\iiGermani$ eft %.htgi^ 



O" 1 C5 N I AE 

tEr^^&noftraaetateDucatura Pruffiae obtihetE- 
ledlorBrandtburgicus:aIterexilluftiifamiliaif* 
VVeftfilia ofiundas-Cutljndiam 6c Seraigal- 
liam poilidef.. 

"KohiiY & rotentia regni Polonici. 

Confiftunt vires regniPolontciinabundari- 
f ia alimonia, argenfoycopiispedeftribus eque- 
ftiibiifque,armis & propugnacuHs. Ef de vidu 
quide ac pecUniif-ratisinfupefioribusdiximus; 
£cftat,Vt ca-tera quoq-, perfequamur . Si Reipu- 
bHcse incolumicas id exigat coguntur Nobiles 
mihtareregi fuis pfopriis impeniis.Omncshi e- 
quisftipendiafaciurit,armat! diuerfimode, pac- 
fiin moreGermanico,partim ieui Vfentes arma- 
tu£a,ad exemplum-T-artardrum. Et hi poft-erid- 
res vulgo vocancur Cofiaqni,quorum hngularf 
opificmra eft, fpoiiare,praedas agere,exurere vif 
las , & obUiaomniaperdere. Proficifccntesa. 
hiilitiam roagnifice veftifiingrediuntur,Ghla 
mydes ferentesaureisargenteisquelimbisfim 
bfiatasverficolores.pkiffiascriftarumlocopilei 
fereritcs,vei eriam ihtegras aquilaruvulturumq 
aias^iniedta humeris pelle Leopardi aut vrh , ni 
hiiq-, omi ttenf es,quod eos ternbilcsfacere in a 
cie,& hofti pauorem incutere poffit. Equos ha 
betttmediocrimagnitudiBcmiretamenprom 
tos, agiles5& haberiis £tudierif es,nec minus cot 
dafds quam funtGerraanici.Vulgaris eft fentcr 
f ia,poffe inPoloma/i extrefiia vrgeat necefficaj 
coUigi ccncum equitum millia , in Litbuaniave 
to (exaginta veifepfuaginta:equibusomnibu 
faciie legi poffmt,eqtiitUmmilliacehtura,qi 
bonam in betlo pi^iftare pofiim operam.Scicr 
dum tamen , eqnos Polonicos muko efte ni! 
liotesLitUanicis. 

Tanf tim autem habeht fiducix ih equeftti i 
lacopia,vt oitlne pra- rcroburmilitaie conc' 
iTmant,nihiIifaciehtesmunifiohes oppidorui 
caflitorumque,Sicenimarbicrancur,dt~dudui 
per loca apef ta exercicum aduerfus hoftem, w 
lore animo prxliari pro pacria,vxoribus, Hberi 
libeifatejarisjfodSjtumulis. Euhtesin beliui 
heganf fe obuetfuroshoftitergum, quacunqi 
tandemidfiatdeCaufa. • 

Conatus ahquOties fuif Sigifmtmdus Aog 
ftusPoiohofum rci,VocatiSad Comttia Oidit 
bus regni petfuadere, vt opere manuque mUt 
ireht CraCouiabjqUas tam vicinUm habcfet h 
petatorem Gerraahorum ; fed conatus hic fi 
irricusj verentibus Polonis, ne rex ff etus mur 
mehco abfolutum atriperef dominatum acc 
dehte prsfiditfirmitafe ;tum quod dicerehfj 
fis fibi efle animi &d defehdendalti in apei 
campdpatfiarai 

Pedifat U fereoranirid carefjr,ctlm popaluJ 
i-nnis Polonicus cduobuspociffimumconfif 
genef)bus:ciuibusinquaihoppidi§,qiUvelni 
mercatores ve! opifices:& rufticis in pagisyill 
qUe,quod genus,qnamficferuile&:miieru,ii 



anre commcmorauimns : 1 ta fit ^ vt in iblius n 
bilitatishiahibus verfentur arma, qui iilibe 
leputantpec}eftremfecpi mihfiam. Gca^i^ 



CvMAtJtvN-CTr 

temconrcrlberepedites,^Germaniseosl<^eunt 
atque Hungaris ftipcndio condudlis. Sic Sce- 

phanusRex,cumbd]umgercretinLiuonia,eX 
his duabus foiis nation.bus conrcripferat pcdi- 

tumaraterfedecimmilJia,cumiamantehabe- 
ret in exeratu vltta quadragintamilJiaequitum 
Polonorum. ^ 

In deducendis rotmenrfs^neis» feruili vtun- 
tur opera Tartarorum Sc rufticorum e reeno. 
qmbus i.fdem foft[brumofficiumdtJe«nt Eft 
auremre.Tormenrarisacmachinarumbellica- 
r u.n affaam in hoc regno,quodIlIuftres viri per 
Polomam ac Nobiligenerenatimultaidsenus 
per arces ac Caftellafuaconftitutahabeant, & 
niagno numero eafuppeditetvidnaGermania, 
dmes metall,s& abimdansartiiidbus,quino. 
uerum & fundcre dufmodi cannas prLran- 
des aheneas , & earum onerandarum acexpio- 
lendarum oprime tenentrationes. Ouantoau- 
;em minus eftper Poloniam mumm"encorum 
ic tortahtiorum , eo plus armorum eft omnis 
?eneris. 



jeneris 

Haecautem non iraaccipi volumus, quafilo- 
:'s munitis penirus deftiruantur Poloni: cum 
onrrarium credere fuadear arx Leopolirana, 
i«e Lemburgenfis , & oppidum CamJnecenfe 
•1 Mer.d.onal, Rulfia , vt & Arx Cracuuien- 
s in Poioma Mmore. Adde his Polociam 
1 Mofcomx fimbus, 8c Mari^burgum cum 

onnulhsalusperPruffiamLiuoniamque.-qus 
tmen non PoIoni,fed Germani operemanu- 
ue mumuerant,tunc, cum Equites Ordinis 
■ruclen his regionibuspotirenrur. Eritaqui- 
:m naL-.et robur m,Iitare Poloni^E,cuius tam 

i<r>erofuseft,vtoftcnd.m..,s,equ,ratus,vrv,x 
ed. debeat , vllum per Europam regnum in 
>C|enere Polonos ^quare,nedum fuperare 

Neque liis ipfis promritudo quidein deeft. 
^enim regnum aliquid forte ac validmn fit, 
atuor requ,runtur:primQ, vt cx ipforegno» 
'n aliunde peranrur copix militares ; deinde, 
iintimmeroi^.-tertio vtfintfirm^ac valid^: 
arto vt fint agiies. Pnmi capiris ratio hxc 
:quod parum in extraneo miljte fitfpdaut 
uc, Secundi, vt deleci parte copiarum, fta- 

uaeturareftitLupoffit,numerofofuppetente 
■tcita. Firmas validasque dfe necefte eft 
3d raulticudo fine fort.tudine plus noceaJ 
im prol,r. Agilicas necdfaria eft, vt cito pof- 
: contrahi atque expedir, milires , fi vfus dex- 
tatem aiiquam ac celeritatem exigat. 
j ^"^tuor Goriditionibus vltima Polo- 
dcefTe videtur. Nam ad expeditam militiam 
ipxunis du$ resrequiruntur: primo audlori- 
pnncipis .-deinde vtargentum fit inprom- 
^ Atm PoloniarexHequecapefl^erepoteft 
ura , nequeimperare rributum, nifi de con- 
u Ordinum, qui in conuentibus publids 
etrandus cft. Solent autem in conuentibus 
muic, conuenire mortales , vnde vdut in- 
i & operofa qusdam machina tarde mo- 
:ur,raultumque temporis,poftquam conue. 



s pR o vVncii s: 

neic deJiberandofnfumitur. Conftatauiem in 
re beilicacderirateopuse/re,ncPrincepsab a- 
horum pendeat arbirrio , fcd in faa ipfius manu 
habcatrem^rgentariam. losmdMisib^ 
*fleMt,ena«ra animi,, &:;aU5SSj2^ 
gnLumnerd,turfemporis,vthGft,To^Sm^ 
«.0Qc.aiio Qjf uiariibus amictatur. 

Adde h,s , quod Ordines ProceresquePoIo- 
ni, Cum ad Conuentus aut Comitia profid- 
lcunrur,tantum in operofum fplendore,?! &ap. 

paratumtmpendancargenti.dumalteralterum 
iT^gnificenca fuperare nititur , vt non multum 
ad expeditionera militarem fuperfit. 

Non riegaucrira tamen ,expeditiorafore o- 
«inia, atqueceienora, Ci prompta defenfione 
patriar opijs fit : ingru^ns enim malum& necef» ' 
liras reipubht^toilerecimaationespottft 

Sed li ad extcram aliquam prouin ciam occu, 
pandam conferenda fint cmifilia , dubium 
nullum eft,qum omniat.rdiusfacceft ,rafint, 
quod fpes wcerti boni non ram vah^de moue- 
te foleat , qaam metus prsfentis infortu- 

Qn^ , etfi ad knc raodum babent, viditta- 
men patrr,m stas,Magnum Mofcouis Ducem, 
imial.s PoIon,ciregn,iimit,bus,Smolenskanx , 
Vrbem Sig.fiuundo pnmoeripuifre,nechunc 
iatfs reg,e ,n,uriam illam vindicafte, Idem quo- 
que Mofcouita Liuo^.iam bello aggrdfus , qu^ 
fubpatrodnmm &clientdam eiusdederat* 
pro iubito fuo gralTarus eft, Polonis neilJas co! 
pias Kurhems opponentibus. 

Coim-aharcpugnareviderurexempIurtSre- 
phani Battorii. Hoc enim regnante, Polonia 
non folum ad fui ipfius defenfionem fufficicns ' 
effie coraperta eft, & ad arcendas vires ektero- 
rum valida,verum eriam admferendum bdlum 

velpotennffimis hoftibus. Quia vero deProm- 
titudine, fiue(vt loquitur au6br) Agilitate bdli 
dicere occarp.mus : caufas ilims ddSceps perfc- 
quemur, r' r*-***^ 

r.taremPrmc,p,s, d quo vdurprimus raotus Sc 
res nummanaproficifdtur, quaxopias redas 
conferuare poteft. Vidimus enim validiffimos 
exercitus tempus inuriliter confamfifre, fi caput 
lentum ac remifium naft, fuilfent. Vidini^us 
etmm magnis quandoque ab hoftc reportatis 
vietorus , n,hil taraeneffedum fuiffie in defedu 
pecunis,quod miles pergere vltcrius, vidori- 
amque,niGperfoIurisftipendiis,perfequir^cu- 

ipfi m I.tes. Nemo enim opinor,negauerit pe- 
d,res Italos H.fpanosqueag,l,ores dlh Gerraa- 
nis ac Boherais,non foium quodnaturaleui- 
rate quadam ^Jntcorporum.fed&paucioribus 
rnnw; ^?"^ ^^^"galiores. Necenimiili 
conifnuo dc^c,unt,fi vmo deftituanturaut car- 
nibus ad vidum.cum multo meliusferanrin- 
opiam & c^rera belli incommoda. Sed 8c e- 
quorum ,qu,bus vnaqusque natioin bello vti- 
tur, multum ad tcm facic celeritas. Nam 8c 

Flan- 



4o8 



Regnvm PotoNrjf, 



FlandriciequifuperatFrifioSj&PoloniciHun- ne bi munimenta vrbium fuarumexptign&tit 



CT iricique celeriores (Linc Germanicis.Hifpanici 
prseualere creduntur Turcicis,& Numidicifiue 
Africaniviciffira illis.Neapolitaniincurfus ce- 
leritate cedunt Hifpanienfibus,fedtolerantio- 
res lunt laborura.Oftendicnobis ipfi experien- 
tia,equicacum Germanorumparumaptunieffe 
adperiequendura hoftem jveletiam ad fugien- 
dum. Sed ad ftatarium pugns genus,vbi firmi- 



nec Poloni confifi multitudine , illorum formi 
dant inTpetum, fi ^equo loco congrediendun 
fit. 

Ah Orienre vicinum habent Poloni Ma 
gnum Mofcouis Duc£m,& alibi Tartatos D«2 
cs>penfesatqiieTurcas-.Etde Mofcorum Kmh 
norumque Principe fuo loco dicemus, De Ta' 
taris Prscopenfibus jqui Tauricam Chf rfon( 



tate &robore opus,nerooante hos eft.At Vala- fum cum vicinis regionibus inhabitant,confta 



chicii &^ Vngaiici, & Polonici, & Turcici, & A- 
jfricanifugitiuohoftitantapernicitateinftant.vt 
difficilimum fit , euadere ; ruifum fi ipfi fugiant, 
iiemo ficiie cosaffecutusfuerit. Exdifciplina 
enun quiadaiii auitagenteshjeeadem cel^ritate 
fugiendumappetere dorfum^&ipfiperfequen- 
tium cuneis obuerteretergum folenr. 
' In expcditionibus mantimis idem celeritati 
locus,Onerarix enim naues parum habenta^i- 
licatis , quod dcftitutje vento ne mouerc fe qui- 
dem poffintjhis aatem trir^meSjcelocesjLibur- 
nicse mulco fuiit agiliores : in his igitur plusad 
Vi6i:oriammomenti.Hincvidimus clailes Ghri- 
ftianorum,,'quae' potiffimum conftabant naui- 
bus^onerariis fine remige , magnam quandoque 
Jeftatis partera fi:ne vlla rebene geftatranlegilte; 
; contra Turcarui-ntriremes celeriter fuilTe expe" 
^dicas. 

^ix t& autcm quicquam , quod Turcattim 
jiiagis copias expeditiores redditnoftiiSjquam 
ci)rum ratio viuetidipaucis contenta. Vinum e- 
nim, & cupedii^ cartersqne delitiiE plus negocii 
exhibent noftris exercicibus, quam vtiiuerfus 
\ commeatusTurcis. Noneftigiturmirandum, 
qtiod quoties Tincx in miluiam prodeunt, tam 
egregie ipfis profpectum fi t de torraentis sneis, 



©os fn belium eraittere poffe circiter quinqu; 
ginta eqnitum tnillia, vel etiam mulco plute 
adiutos vicinorum Tartarorum apxiliis.vt f 
dtum nouimus anno A N.G. MDLXIX.cu 
follicitante Turcarum principe hi populico. 
traMoiihoscum exercitu LXXX. millium pr 
greffiiunt:itemq-, cum annoDomini M DL}^ 
ipfatn magtiam Mofcouiamfubie£fcoigneexL 
ferant.Sed hcCifunr fubitane^E impreffionts>4i 
non diu durantiqusque potius ad dept^dand 
prpuincias & vaftandas latrociniis (ufcipiu 
tur,quam ad iufti belli perfeufranriam, vni 
plus mdedamniquammetus. Affiiguntaure 
inprimis ScythiciE illsgcntcsPodoliamVoll 
nianique.Deliberatum fepius eft ab Ordinibi 
qua potiffirnum ratione hsiramanium illaru 
gentiura excurfiones cohibends forenr, vifui 
queeft optimum fad:u,fi prasfidioacopereir, 
nirentur Infulse Boryfthenis fluuii,quem iri 
pturi in Poloniam Tartari nanfirefblcnt, V 
rum confilium hocefledlucaruit* 

Grauis & m.oleilus Polonomm vicinus 
Turcarum PrincepSjpoftquara is V jiachiam c 
cupauic,qu£e oliip beneficii lure a regno Pol 
nico dependcbat, valore conuenrionum ini 
Alexandrum Valachi:ePa!acinum &Lad!slai 



puluere pyrio, globis c£eterisque belli inftru^ Polonorum rcgem ,quae inirx f lUt anno A 



mentissqitod hispotiusrebusonerentinmilitia 
terreftri quidem currus lumencaque iua,in ma- 
rinanaues;quaro vino,cereuifia,£arnibus,pifci- 
bus,eduliisque. Visvnoverbodicam ? Tutcae 
i ■tu*je_/**-^*^(^ Cjihtaturi ad beilum pugnamque proficifcun- 
j tur, non ad comelUtiQnesjcbrietatera,popinasi 
autlupanaiia. \ 

Sed omittamus hunc noftrorum exercituiim 



C.MCCCCiII.& poft rfperiraD anno Chr 
MCDXXXil.incer Eliam Palacinum&Lad 
laum II L Poterac hxc prouineia Polonisft 
miccere circiter quinquaginta millia equiril 
abundans omni frumenci &pecudumgene 
Noftra cempeftace , cum magna ex parre dcfe 
& ad vafticacern redadla fit, magna cum difiic 
tatemedium numeriimequicum expedic. 
fataleni morbum, cui veluc defperato manum autem Polono a Tutcis,& his viciirmi abi 
niedicam adhibere vanum eft: &adPoIoniam 



reuertamur. AttingunthancSueci, quipartem 
vtTt^wtVM i<;i^-Liuoniaeobtinent,necnon MarchionisBrande- 
' burgici terrse, & Prouinciae ImperatoriSjC[uate* 
11 nusiseftrexBohemiae& DuxSilefiac* Cbnftat-^ 
que vix intra centefimum annum cum his Prin- 
cipibus Polono bellum fuiife, prajterquam cum 
Sueco,a quo Poionus iam multisannis Pater- 
num auitumqueregnum Suecias repetit ,fed pa^^ 
rum efticaci poftulatione» 

Cum Imperatore Polonoreginonfoiunlai- 
ta pax jfed & fcEderaae affinitas ,cum Polonus 
yxorem habeat Annam Aiiftriacam. DePrinci- 
pibus Germanicis fere fic habetjpartim affinita- 
tibus,partim mutuo metualterosabalterisco- 



metuendum fir, tunc explrcabimus latius,' 
de p^teiitia Ottomannicadicereinfticucriin 
quo Ledorem remiccimuSi 

Modus & Ferma leipubiiu FolomcA, 

Iti vniuerfum confideranti modum guber 
tionis Polonicas planum fiecmagis ad Aril 
craticam Reipublics formam, quam ad Mor 
chicamRegiamqueaccedere. Nobilesenitii 
gni,quorum eft ingensin Comitiisconfiliisc 
au6toritas,eligunt regem,tantumque ci pern 
runt poteftatis , quantum bonum vifinn fue 
crefcitque potentia & visnobilitatispropeir 
dumin fingulosannos,eoquemagiscumin( 
gendo rege neque legem vllara fcriptanv, nec 
confuetudinem a maioribus traditam obf 



hiberine bellum fibi inferant. Nec enimGerma^ 
ni Principes,qui Poloniamattingant,metuunt, uent,fedfolum fequanturarbitriumi Iftud di 



Jcdrtbnftat» interregnitempore pohfllmara 
[eArchifpifcopiGnenienfisauaoriratem.qui 
imienrusrindicit, Senaini prsfidec , & nounm 
cdum , primus Rfgem cpnfah.tar ; quem fe- 
luncur Archiepifcopus Leopolicanus, cum v- 
ii(quelutFraganeis,numerocredecim:deinde 
Lumi viginrioau, & Gaitellani prarcipuiqui 
mtnumerocriginta , antequaSrephanuS rex 
uoSconftituiflecEpifcopos.Palatinos & Ca- 
llanosin Liuoriia. Prscer hospauci incerfLmt 
idioni Regis. Sunt & in hoc rcgno cerci qdi- 
tn hoitiines cum audloricate . qiios ipfi appel- 
cNuncidsTerrefttes : pecnonahi,quiad- 
tnominecertiahcuiusnumerinobiliu j qui 
quafdam velur ciafl^es & diftridus diftindti 
c,habicaiitespercertasprouincias.Hiinqu5, 
nes , veluragent&snobihcaris aucreprsfen- 
tes , indidlisComitiisregni coniieniuntin 
um quendamhaudproculabeo , inquolia- 
ur Senarusordinum. Hicefuorum oumeio 
3ncduosMarefchallos,perquosfuadefide- 
;xponuncSena'oribus.Acquifideruntaucem 
roximis his annis cantum auardricacis, vc ha,- 
ncur veluci principes Sc capica publicarum 
berarionum regrii.- funtq; inter eos,qui ma^ 
eife Nuncii quani Senacores. Om.nes hi ea- 
1 opera & velut cohdi6to magis magifq; co- 
iguncpocenciamregum , quqciesadrioui 
icipis accedunt eleaionem.Etfi autemDia- 
la regni Polonis a libera nobilitacis eledio- 
ependec: nullutiitameiiapndauaores ex- 
x^mplum , quoclprstfcritafaiiguinisregii 
effionead aliamiLierintfaraiha , niiifemel,. 
negIedoLadislao(qui camen poftea ad re- 
n rediir ) elegerunc Venceslaum Bohemus _ 
;no enimfemperhonorecoluerunc foboie ~ 
im , edito aliqiiando huius vencratioilis in- 
fpecimine i n Hedvviga , regali fiLa , quam 
;iimregno defponderuntlagelloni Litua- 
cnoftro cempore in AnnaMariaiqUam col- 
leruhcScephano RegisNocum eftinfuper, 
mnndum III. non alia pociore cauiaad dia- 
iPoroni^peruenifre,qaaraquodeirccfiliuS 
.idnx iororisSigifraundi Auguftiregis. 
fi aucem audtoricasregis iniisquiad ele- 
lem fpecaanc , raaxima ex parre ab aliis de- 
ni in hiulcis tamen rebas abfoluca idein v- 
potentia poftqHam cledus eft,cum ipfefo,^ 
:natoresregniconuocare,iifq,- diem ac lo- 
ronuehiendi dicere poffit.Eft (Scpenes eurii 
liinnuraerumConfiliariorum fibiafTume-. 
otquotplacuerint, eciam ex Epifcopis , qui 
erint. Inpercipiendis regni prouentibus 
:ium nuUius agriofcit , e:tercec«|ue abfolu- 
n fubieaos imperium,excepcisBaronibu;^ 
libufq-,, exequicurqihulhusalius, fedfua 
ixac audorirare , qu^inComiciisdecreta 
Incaufisctirani^hb.fupremus eft iudexj 
qjfponcaneisbencficiis , nulhasinterue- 
sauaoricace : quofcunque viliimfuerit. 
?mo idem eftmodus ilhuspotehtiae , qui 
olercia>,dcxtcricatis arq; prudehtisei 
mnt aatem nobiles per Poldniam iri ma- 



S PROVINfcit§; ija^ 

xima libcrtace & propc licc ntia, l^aciehtf s quic- 
quid 1 n m c n tem iis ve n i t , c u m ipfi d ica n t , regis 
rcges atq; edida non vltra tercium diera valerfei 
cuius feproperaodum fracresacque ^qualesar- 
bicrancur. EcvtRexeis qitipoteftatiregiaj fub- 

iea:ifLnu,abfo!uteimpericac:itaipfiquoqUefuiS 
cum abfoluca quadam poceftare dominancuri 
quandoque etiam plus quam regiura in eos ex- 
ercencesdominium , quosferuorumnumerci 
habent; 

Sicut auteolimRoraariiviresfuasfupi-a mo- 
dumauxerunc, communicaroiute ciuium Ro- 
tnanorum &Laciicum fociis & bello acquifitig 
vrbibus prouinciifque , iraqiioqueftuduerunt 
Polonoirumreges, (alubri fane confilio jexteri- 
dereatqueconfirmareiregnum fuum , commu- 
nicacisnobilicacisPoIonicsPriUilegiisimmuni- 
tatibufquecumprduinciisextetis , quasvdar- 
mis,Vel fedetibus,vel alia ratione fibi coniunSe- 
rarit , vcnobilesiniis ^qualicumPolonisgau- 
derenc libercate & in fuospoteftai e. Hoc PadO 
LadislausrexadiUnxir Poloni^regno Ruffiani 
Podoliamq; , & SigUmundus Primijs Praffiani; 
Sigifraundus AugufttlsLituaniara , &Stepha- 
husLiuoriiam.Res pltna prudentis maturique 
iudicil , quod squalitas honorum , priuilegiora 
Sc commodorum horaines interffc miiris modi^ 
deuinciat, &adcomraurie periculuin propul- 
fandura pai:arosreddar. 

Vria resprscipueturbatharic rempublicami 
hempe variccasteligionum , ^iiiperpecuigaC 
noxnsiniriiiciciisciueg huius i-egni inuoluir.nec 
folumihprouinciis, vrbib.oppidifqiiec)btinet, 
fcd &inpriuarc)rumdomos fingulafque prope 
familjaspenetrauit.Actedit&aliudlnaiuin.Ca 
enim regnumhocpenitus abEleaionedepen- 
deac, nonnunquam Coricipiuntf}^)em & eiteri ■ 
i)rincipes,dantque operam, n fibi PolonoS de= 
uiildosreddant, varrifqj riiodisdeiisbeneme- 
rearicur , cui rei occafioncm praebenr nobiiiuril 
iuuenum Polonorum frequ'encesperegrinacio= 
nes, & prouiricias exreras luilrandi ftudiiim vbi 
comirer&benignehabiti , rcuerfiinpacriami 
eorura fere Priricipum partibus ftudenr , aqui= 
bus beneficiis affedi fuei uric. Hoc fuuin ftudiu 

rafclius declarare non pollunc 5 quamin eleitio- 
ne noui regis , vbi vnius fufFragiam tanrum va- 
let quancumaltenus , vndeaiiimoi-ulnaliena-; - 
tiones, quse quideiii viuente rege in aperrdm n5 
erumpunc, cUm gens hf c maxima fidelitatefuos 
colat Prihcipfes : illud caraen caueri non poteft 
quin occultisincerfelaborentodiis , fiitultati- 
busgcdiffidentia. • 
^ ^rirai fummiqUe ordines iri Polonife regnO 
liifuiit:OrdoSen3torius&Equeftris. Neinter 
hos quidem fatis coriuenic. Ecfi enita vtri- 
que ad elindem collineant fcopurii conferua- 
libertatisailit^ , qusihterNobiles ^qualis 
eft;cuintamenneceirefic, quoidamadprouin- 
ciai-um gubernacula& rcdiurasadfcifcerc , fa- 
<aum eft, vt ii, qui ad eos horiores tocacifuerflti 
digniores feexiftitnarintiempercseteris , vride 
amulacioncs i deduaisinfuper officiisillisad 
Mm 



R E G N V M 



duos eradus : quorumalii digmores dicun- 
tur Palatini , alii Caftellani. Sed & reges pnfci 
Polonorum, cum potuiffent omniaad luum ta- 
cete atbitriam,alios quidem afficiendo prqmus. 
aliospcEnis : parumtamencorulteadhibuetunt 
nobiles iftos,qui cum maiore dignitate erant,ad 
pciuata confilia, negleaiscxteris , quarationc 
difcordiis ac smulationi feneftram patetece- 



xunt 



Pofterioribus temporibus lege fancitum eft, 
vtifti Nobihtatis Procercs vnum ahquod cor- 
pusSenatumqueconftituerent , finequo regx 
hs non eiret , in rebus ad regnum pertmentib us 
<iuicquam confultareautdecernere. Gaetero- 
lum nobilium prope nec finis eft necnumerus, 
•cum rcgnum ficlonge arophihmum. 

Cumautero in ferendislegibus autpropo- 
Tiendis edidispubhcisvnufquifque nobihsm- 
tercedendimshabeat , folet Palatinus quifque 
nobiles fujeprouinciaeinvrbemPalatmatus iui 
prscipuam conuocare , &mandataregiseis 
cxponere» ibi poftquam eorum intellexit len- 
tentias , fecundumplurafuffragiaehgunturex 
omni numero quatuor vel fex , quiappeUan- 
tur Nuncii terreftres , qui cum Legatis 
<sterarum prouinciarum ad locum Comi- 
tiisresmdeftinatumconueniunt . vocaturque 
totus ille conuenius fiueGorpusNunciorumv- 
novocabuloordoEqueftris.dignitateqmdem 

Senatorio inferior, audoritate vero & potentia 
par.&hincnatacftilkcontradicendiSenatori- 
bus hcentia.Di(cordiarum & contradidlionum 
iixcpotiffimacaufavidecur.-quod ordoSenaco- 
rius prope in ommbus ftudet placere regi,a quo 
maximi s eft aff-e£tus bcneficiis , ne ingrati vide- 
antur: Contra^quitespropofaunlhabentbo- 
num pubheum , perfuafumque habent , nih iph 
fuaauaoritaterefiftant , breuitempore colia- 
pfuram hbertatem fuam. Dant igitur operam,vt 
vel minimam Tyrannidis fufpicionem m fcm- 
tiUafupprimant, vnde fic , vt Senatorionon la- 
tis hac in parte fidentes Ordini, alTidue fe ei op- 
ponanc. - 

Sed neccaeterisprouinciis , Lituanije dico, 
Ruflije , Liuonisfatis&peromniacum Polo- 
nis conucnit, quod harum regionum Nobihtas 
parum ^quoferatanimo , terrasvrbefquefuas 
Polonorumfubeftedominationi , &meas l o- 
lonos mitti gubernatores. Poffent tamenmul- 
torum fententia his difcordiis omnibus com- 
raodaafferri remedia,fi exemplum Stephani re- 
gis obferuaretur, qitiin communibus totius re- 
Jni Comitiiscaufam Rehgionisinter diffiden- 
tes componere conatus , certam quandam tot^ 
mam futurqEleaionis concipereaggrefluseft, 
vt vanseirritsque fierent nobiHura fa(aiones,& 
csEterxemedioauferrenturconfufiones , quas 
iUa difcordia Sc affeduum varietas folet gi- 
gnere. 

Quod addiflidium interordinemSenatorifi 
& Equeftrem,tentauit id fopirc, quibufcunq^ue 



P O L O N 1 AE 

poterat rationibus. Suftulitquidem expattedii 
fenfiones NobiUtatis , xquabilem le ommbui 
praebens , &xquahteradSenatum*aduocans 
diftribuens intereos , quibenemeriti erantdi 
regno, dignitates & prouentus : feuere animad 
uertens infeditiofos &rebelles , bonos auteti 
quietofq-, ciues fuo defendens patrocinio, 

Proumciarut n quod attinet difcordiam , ma 
gnoartificiovfuseftadeamfcpeliendam , eli 
aens fibiaularofiueregiam inciuitate Grodm 
qii£eftinfinibusLituanis&Poloni2,vtuav: 
deietur ex squoparriri affeftus fauoremq-, lu 
inter vcramqjgentem : &vtvnoverbo dicatt 
ftuduit, quantum fieri potuit , omnibus fatisfi 
ccre. 

Vt autem Statum & Gubernationem regi 
Polonici accuratiu&perfequamur , fciendui 
eft, exduobus eaminrebus Pohticis confta 
membris. Prius conftituunt Principes Ecclefi 
ftici,inprimis duo Archiepifcopi.Prior eftGm 
nenfis , primas regni Poloniae , & Legatus Poi 
tificis MaximiperSarmatiam , penesquem t 
audloritas coronandi reges. Alter eft Archiej 
fcopus LeopoUtanus per Rufliam Meridior 
lem. Subfunt his complures Epi(copi, qui & i| 
adhoc prius membrum conftituendum conci 
lunt.omnes non multo infra principum opes 
potentiam.e quo numerofuntCracouienfvsf 
tensperfuperioremPoloniam , Pofnanien 
perinferiorem : PlofcouienfisperMafouia 
ChclmcnfisperVolhiniam : Primishenfisi 
Ruflriam^CamcnecenfisperPodohamjneen 

Kiouienfis&aUi. 

Alcerum membrum conftatexnobiHbus^ 
riarum dignitatum:funtenim Palatini, Caft 
kni.MarefchaUi, Cancellarii , Vicecanceila 
Capitanei,Duces Legionum &alii.Primum 
cumpoftProceresEcclefiafticosobtinetCaf 
lanusCracouienfis , aflTidensproximcRegc 
eumfequiturPalatinusCracouienfis.-hunc^ 
nenfis. Ira primo permixti funtPalatinis pr: 
nominis Caftellani , deindefedentcaeteri, 
quifqueloco. SuntautemPalatinitotius rc 
hi.Cracouienfis .Sandomirienfis , Lublincri 
Pofnanienfis,Califienfis,Sirardmus,Laneci 
fis Vladislauienfis, Breftanus.Polocienfis,? 
fouienfis. Drobicenfis eft Palatinus Gener 
RuflI:B,BelzenfisPodoli2e,VolhinienfisLu 
ni?;poft hos funtVilnenfis,Trocefis,MinfcK 
Kiouiefis,Mifcislaui6fis,Vitebfc!efis , Poloi 
fis.Poftrcmi numeratur qfunt per Pruflia ; C 
menfis & Mariaburgenfis.Sunt infaper in t^ 
Polonisrcgnocircitcr CaftellaniL X.duo^ 
refchaUi in Polonia.toiidem inLituania, hat 
que MarcfchaUi.quorum aequus in vtraque f 
uinciaeftnumetus,diuerfanomina,cumalii 
pellenturTerrcftres, ahiveroAuhci. Sun 
duo Cancellarii,& totidem Vicecancellarii, 
figillumvtrumquecuftodiunt, & MarefchaJ 
crdinefcquuntur. Summi duces exercitu 
duo funt,totidcmq-, exercitus , quorum altci 
inPolonia,alterinLituania.Pi2teieafunrtn 

tei 



CvM Adivnct 

■eriore Polonia Capitanci XL. in fiiperiore 
"CXX.inMafovia XII, quorumoinniumele- 
SioeitinaibitrioRcsis. 

ilELlGld TER tOLONlAM. 

Camprimum Hafficarum dogma Bohemia 
(ccupailct , aiiliparnmetiamettper quafdam 
•roumcias regnoPoIonicofubieibas. Huicta- 
nen Ladislausrexauxilio procerum & ipiCco- 
orum regni feiifmiter opporiuc. Cum enim 
)iadem.aBohemicumre.pudiairet , quodbrdi- 
esilliusregniobtuleranr, caiiitpariter,ne do- 
trina illainPoIoniainiieniretlocum. Qnm &c 
idiiflis Comitiisregni dccretuinfecic , vtqui- 
Linque loh.innis Huffi placita amplei5):cretur, 
.uHairuisflaueret , iine cundatione punire- 
ir. Cum autpm Lutheriis iam crcber elFct in 
lanibus Gernianorum, &ad6lercenres Poloni 
udiorum gratia Lipilam & Wittebergam ,a- 
lique GermanijE celebresfcholasidirentjpar- 
m etiam vtlingaamaddifcerent Germanica, 
on tamlitrerisquamLutheranodogmateim- 
.ui domumredierunc , velfaltim minus bene 
tea-i erga Catholicos. Huic rei vt ohuiam irec 
gUmnndusrex,edidovetuit,ncquisciuisPo- 
iiius fiiium fuum ad eas partes mitteret. Exi- 
uis camenhuiusinterdi<ai fuitvalor , partim 
lod Nobiiium priuilegiis & libertati deroga- 
videb&tur, quam iftiilhbaram volebant, par- 
nqaodnonpoIIentvrbesGermanicas vitare, 
pimus finicimas &quasvocant Hanleaticas, 
li^permareBalticumnegociantur; fadimiq; 
:incepseft , vt oon folum per rcgnum fparge- 
tur Lurheranifinus , ied Sc quidam Ebionis &t 
rrii readcareat hsrefin. 
Primi quiRomano-Catholicam religionem 
feruerunt, fuere Prutheni , Getmani jp/5, 
mercimo n iis add i dliffimi', in qua regione Ec- 
larum lcholarumqueiDmiftricateicriptis li- 
is Cjuam viuavocedogma illnd longeiateque 
iffcrunr. N^m ciuesDanrifcani ( cuius vrbis 
ixima cftaucloritasjanno AlSJ. C. MDXXV.. 
;nitaredciecer::ncSenaium,ftibftituconouo, 
uicacisamantc , rcribalnfuperfiueNocario 
liule crearo , crupirque ^ovfquepopularis 
or , vrtemplaprofanarecjfpoharecquafdam - 
ulentiorum domos , &: Sacerdoces ac Mona- 
as indignis modishaberec. Quanquam au- 
firexeoceleriterprofeaius.tumulcumahquo 
>do ledauic, Catholicorum tameparcesadeo 
silicatxfunt , vtfpoliati cemplis ea recupera- 
lunqnampofteapocuerincfacerdocibusin- 
crMonachifqjforas migtareiuflis:adeo vr in 
n va fta vrbe Dan ti fcan a vn u s d un caxac fuper- 
ronuencus Monachorum efamilia Domini- 
cum vno Monialium virginiim monafterio, 
ramuros, & aiioexrraeos. Proximiscamen 
annisdacuscftacceftus lefuicisin fuburbio 
Oflam, qui co n ciones habenc , & csecera pera- 
icreligioniscxercicia. 

MuIcumaucemhancpetPruffiam religionis 



4ii 



I S P R O V I N C I i s. 

mucntioncm iuui^ Albertiis Brandebnrgicus, 
DuxPruftLT , quicumantea Magnus Magiftei: 
Ordinis Teuconici & Catholicus fuiffecpcrfua- 
fus abHenricoacGeorgioH-acribus, Luthera- 
nusfadtus eft. Principisexeraplum fecucuspo- 
jpulus,& ipfe dogma Lucheri amplexus eft,quod 
exPruftiaferpficinvicinam PoIoniam , fumfif- 
lecqite longe maiores vires,nifiEpifcoporum fe 
ilh cuxa oppofuiiret. Viget autem Lurherana do- 
arina, fecundum Ofiartdri opinionem ,potiffi- 
mumin Regiomontanaciuitate, qua^capuceft 
Ducalis Pruffi^E & Scudio vniuerfali i lluftris. 

DeLiuoniafichabet. ImperanteFridericd 
Primo Ca;.?arc , quidam dodores Euangeiii in 
hancprbuinciamprofedi , noncxiguosfecere 
progreiTus, iriprimis quidam Meinardus Lube- 
cenfisj qvueadecaulainpnmum LiuonisEpi- 
fcopum coriftcracuseft ab Arphiepifcopo Bre- 
menfi.H .buit Meihardus fucceflbremBerthol- 
dum Abbacem Cifterdenfem , qui in prsHo ad- 
uerfusinfidelesca^fusoccubuir.HocfadloinLi- 
uoniam incroduduseft Ordo Enfifcrorura ei 
Germania, vcChriftianis prsfidioeftent , frm- 
damqueFidemgladiodefenflerenr^Hicarain- 
firmiores eftenr, vniuertinc fe inceruentu Ponci- 
ficis cura Ordinis Teuchonici Equinbuscru- 
ciferis , fumferuntque ipfiabie6lofigno gladii 
cruceni , agnoicentes inpofterum 'Magnuni 
Pruffi.TMagiftrnm fuperiorem faum:quoddu- 
raiiicvfquead Aibercum Bjandeburgicum ,qui 
ac;.cepta pecunia eos liberosa fuoferuirio pro- 
nunciauitanno Salucis MDXXXl.Eranrautetn^ 
tuncquinqueEpifcopatusiiiLiuonja , Dorpe-^ 

tenfis,OefeIienfis,ChurIandienfis,Riualiienfis; 
& horum Archiepifcopus Rige,nfis. 

AnnoAN. C.MDX XVIII. Magifter 6r^ 
dinis cum fuis Equicibus aperce amplexus eft 
fententiam Lurheri,vhde fenfim maximam par, 
temLiuonixoccupauit , vtfuperiusd^Priiffia 
commemorauimus:Epifcopi tfimen aliquoufq; 
firmiteiinveft;gioperftiterunt.Atanno^aiutis 
MDLVILmoueruntEqiiicesbelium Archiepi-' 
fcopoRigenfi , quieratefamiliaBrandcbiugi- 
ca,quodnolleteorumieqoilehrentiam , eumq; 
captumin viaculamiferunt. Metuentesautem 
vim Sigifmundijregi's Polonorura, qui pro libe- ' 
rando Epifcopo arma arripuerat , reftituerunt 
eum priftinjedignicaci', fedeo morcuo,vrbsRi- 
genfisfiibPoIonorum deucnitpoteftacem.Pau- 
lo poft defiic ordo crucifcrorum per LiiiOniams 
morcuo GuilhelmoFurftemljergio. Antequam 
aucem hicordoe:^piiarei', bellumfeceracEqui- 
tibus Magnus DuxMoicouice,eofque magna di- 
tionisparceexaerat,vndecoad:ifuere,adregis 
Poloni confugere parrocinium , qui mulcurn o- 
pispoiiicitus,parum admodumprsftirit. Pro- 
greftus enim Mofchus Dorpetam vrbem occu- 
pauitcumnonnulhsaliis , deportatisaiiocolo-- 
nis,&in eorum locumMoicouitis fubmiflis. AI- 
tera ex parre loharines Suecias rex edu<ao ad- 
uerfus Mofchos exercitu , Reualiam& Naruam ' 
oppida cepic , cum magna prouincije parte, 
Mm <z Poftre- 



Recnvm 

lPoftretnoMagnus,RegisDanis frater,ne fuam 
nonageret petfonamOefeliam inuafit&Chur- 
landiara , vbi eft Epilcopatus VindenUs. Ad ex- 
tremum tamen Stephanus Polonix tex cum 
bellumfecifTetMofcouitss, cpegiteumtotafibi 
decedere Liuonia , & malo cauere. 

Inueniunturautem in Liuonia fex hominum 
gcneca:Eftii,Germani,Sueci, Dani ,Mofcouit2 
&:Poloni. Eftiifuntnatiuiindigens, vtuntur- 
que peculiarilingua , & quanquam fxpe muta^ 
Uerintdominos,nuncquidemGermanosEqui- 
tes,aliasVeroSuecos,aliasMofcouitasna<ai,a- 
liqua tamen ptifcae religionisretinuerunt femi- 
na.Dici enim non poteft.quanto hpnore profe- 
quantur facerdotes , exhibenrcseis {ub ndefa 
lem,candelas&nouasfruges,vtii5 rebusbene 
dicanr. Habentinfuis territoriistempla anti- 
quiffima , qu^magna deuotione frequentant, 
aquambenediiaamplurimifacientes.Conrue- 
uere etiam finguU fingulos fibi legere Apofto- 
loSjVelutPatronos aut Protedores. Confiren- 
ditamen ritus apudeos propecxbleuir , quod 
km longotempore caruerincfacerdotibus. I- 
dem quoque de Sacramentis Romanae Ecclefi? 
dicendumeft. Acciditautempaulatim,vtadeo 
obliti fintceremoniasRomanas, Vtrariperpa- 
gos & villas inueniantur, qui figno crucis rite fe 
munirenouerint autoracionem Dominicam 
xecitareinecfane facile, iishac inpartefubueni- 
re , cum linguaeorum tsntopere a casteris dif- 
crepet, 

Ginitates per Liuohiam pr ope omnes i Ger- 
inanishabitantur.qui&easfereaedificauerunt. 
Meiropolis totius regionis eft Riga: adeo au- 
tem hinc exulat Romano Gatholicifmus , vt in 
vno;q'-ii<roIusfupererat, Monialiutn Conuen- 
tu,no;. nifiduaefupereflentVeftakSjanno nirai- 
ruro J>alutis MDLXXXVII. quarum ptioran- 
nosnata catcenrura ^ alteranon multo infra 
iianc 2tateni;donecStephanusRexCoIIegium 
lefuitarum fundaireteodemanno : quitamen 
pauiopoftimpulfu Miniftrorumcie6I:i fuefe.Et 
dumde reducendiseisagitanturconfilia.repen- 
tina morsStephani registotum euertit infticu- 
tum. Anno tam6 MDXCI.rcduai fuere auao- 
ritate Sigifmundi regis & confenfu ordinum 
prouinciKi 

Loca qusRex Danus &Suecusoccupant,fe- 
quuntur religionem Principumfuoruro. Iniis 
locis,qusaPolonis habitantur,femper data fuit 
opera , vtadPrifcosritusreducerentur incok, 
credoin hunc finem lefuitarum collcgio in ci- 
uitatcDorpetana,quae nbn muUum ceditRigae, 
fitainfinib.Mofcouiae. Sed&ipfeSigirmundus 
rex fubannum MDLXXXIX. propofito ediaro 
vetuit , neinpoftetumLutheraniperLiuoniam 
eonciones haberent. 

Acciditautem deinde,vttnultaefe6ta?,ttiulti. 
que crrores , quibus iam dudura explof? 
darnnataeque ab Ecclefia prifcahxrefesab Or- 
co reuocabantui > cuiusgenerisfiinc Antitrini- 
tariiiArriani, TrithcitaE,Samofatf iiiani,aliique, 



in Poloniafuos inuenirentfautores,magh'6"M» 
tionis detrimento i nequeSigilmundus Augu- 
ftus rexmultumiTe tampernicio& fegetioppo* 
nebat , cum deftitucretur liberis hsrcdibus ,jii- 
rtiium hacinparteindulgensnobilitati ^ finehs 
vnumquemque in fequendis erroribus fuo 
tisfacere defiderio , vnde oilnnia confufione & 
nouitatibusrepletafuere t fuifletqueresinfin^ 
gulosdiespeiorfutura, nifiSigifmundusbreui 
vitaiesdeferuifletauras ^ cuiustamenfucceflbr 
(intermedioHenricoGallo ) Stephanus Bato- 
rius hiriccarcinomati capifttumirapofuit ,ne 
ferpetet latius. Piiraum igi.tur dedit operam , vt 
Epifcopaius probataevits &do6trincBhomini^ 
buscommitterencuri Idtn» fecit mlegendisad 
Eleaionem Senatodbus & Officiariis regnii 
Tertio crexu fcuolas,fundauit ;oiicgia,&refor- 
mauit Academiam Craeoaienfcm. 

Quanquam autcm m vtra«ue Polonia mul« 
ti inueniantur hseretici, plures tamen funt in iiu 
ferioreqnamfupenore , inpnmiscirea Lubli- 
num & in vicinis locisj quarto enim ab eo oppi' 
do milliariabeftL. ilatouia ftudio &fcholace- 
lebris,quo mittuntii,qui Romanos ritus defe^ 
jrueruncjliberosfuos. - 

Lituani olim Magno Mofchorum Ducifuh- 
kSti fuere.Battyus autem,Magnus TartaroruiT 
Princeps cumprope contriuilTet aimis Ruthe 
nos. Litiiani ciira Erziuillio Principe fuo abho 
rum dominatione fe fubtraxerunt. PofteaMin 
docus Lituaniac Princeps, cumChriftianifmun: 
amplexasfaiflet , MagniDucisTitulumabln 
nocentio 1 1 LPapa nadus eft.Sed paulo poft a( 
voraitum,ideft,Idololatriamireuer{itscft. An 
noautem AH.C.'MCCCLXXXVI.a.d.Xn 
Februarii menfis recepit fidem Chrifti lagell 
Magnus Dux LituaUiaiibapcizatufqise eft', duft 
invxoreraHedyvige , filii&llaerede Polonii 
regis.cuiusexempiumfecutipleriq-, Lituanib; 
ptifmura fukeperunt.Cum aatem prouinciah 
' tiflime pateret,nec fatis vigilarent ii , quorum i 
exigebat offieii ratio, faftura eft^vt e vicina Ru 
fia multiirrepereptin Lituaniamatque Samc 
gitiamerrores * nonnuUisexhispopufisetiar 
vcterisldololatriaereliquiasconfecuantibus. 

Nam in quibufdam locis adorabant quer 
dam Dsemona domefticum fiue Larem familii 
rern,cui nomen indiderant Dmftipant, id eft,D{ 
minoFumi , vclPrincipiCamini, ofFerentesi 
parpuUorumgallinaccorum , &inhonorem( 
ius celebrefeftum agitantes. Aiuniautemi 
pago quodamRegio.qUarta a Vilna vrbe milli: 
riadhuc noftraxtate ferpentescoli aquibufd 
Sed & Samogitii nutriebant in domibus fu 
cettos quofdam ferperjtes nigros , quosfecui 
aiiquando exire&rediredomum confpicieba 
magna quadam fuperftitione;qu6d fi his hom 
nibus ahquidihfortuuiiobortumfuiflet * no 
fatishos Penates ab fe cultos exiftimabant. 

Eundem infuper honorem deferebant hi p< 
puli,Igni,FuImini, Soli, Lunae , praealtis arbor 
bus aut yetuftatc eonfpicuis.In muItisLiEasfti 



Cv M' AD^IiV N C T 
5cisfaciificabant Scrofam fcetani Dea:Tellu- 
i , &: variaspiatercaanimanres c,uidam Idoto 
lieminnio.Reperiuntur &hic multi Mahome- 
ftaj , poilquam VitoldusLituanicePi-inceps 
uno MCCGXCVl. Hordam Tartarorurain- 
oduxi t ,iirq; agros iuper Vaccam fluuium affi- 
lauitjduobusa Vilnamilliaribus ,fad-:a Iicen- 
a,viuendifecundum Mahometi leges, Fuit fu- 
erioribusanniscelcbreapud Viinam Calinni- 
arumGymnalium,mittentibuseo ftiidirtrum 
ratia Licuanis liberis luis:fed lefuitiE eredn ibi. 
?m rchoiaaccollegio , multumillisdetrs.xere 

iclori tatis, adiuuante horum eximieparres fa- 
iliaRadziuiliia,. 

De RulTia Meridionali fic habet,. Nobilitas : 
aximaexparte fequirur Religionem Roma- 
im,af populus agnofcit Patriarcham Conftan- 
lopoiitanum, fequiturq; Gracorum dogma. 
. Noftro asuo per totam Ruffiam atque Litua- 
am tantum numerantnrquinq; Epifcopi Ro- 
anilIueLatini:Viinenfis, Samogitienfis.Kio- 
:nfis , lanuuienfis , Lucorienfis,,eorumque, 
rchiepikopusLeopoIicanus, quem Germani ' 
mburgenfem^vocanr. Subfunt autem huic 
Eter lam didos Epifcopi Polofcienfis, Vlado- 
;nnifis,Premislienfis,Pinfcienfis.Eft&apud; 
:opoIimPatriarcha Armeniorum , vt&apud. 
imenecam & aliis in locis, pj opter fr equentia: 
ithenorumcumillagencemercimonia. 
Volhinia , qusfubRufliacomprehenditur,, 
& Podolia , domiciliumprsberDuci Oftro- 
ienfi , quivltra qu^tuormilliafub fchabere 
:ditur feudarariotum : eftquehiccaputeo- 
irqui Gra;corumfequunturritus. Dicamau- 
n breuiter. Prouincias regni Polonis,qu^ in 
ir.e Balcicum excurrunr, vtifunt Pru/fia & Li- 
nia, vt Scez ,qax Silefiam Morauiamq;,con- 
gimceafdem fere requunturreiigiones , qu^ 
Sermania invfufont.. Qux in ©rieHcem 
feidiem porriguntur.Grscam fe£feinturre- 
;onem, ita vt vbiqiie errores intercurranf. Vc 
ern hpc poftenus caput confideremus pref- 
Silciendum , Luceonam oppidum Volhinise 
Jtinerecircif er raille domos fiue familias :;ex 
centum &feptem CathoIicam,c£Eterae Grs- 
1, nonniiilar eciam Armeniorum. profiren- 
religionem. Ln VrbePolocra,quam Stepha- 
5 rexMofcouitisademic , Grscifeptem ha- 
itteinpkjLatini vnum, quodnecipfum qui- 
nfiioshabeifacerdotes. EtfiauteminPolo- 
muitifintha^rerici , multo tamen maior eft 
holicorumnumerus , prEEfertimininferie- 
Mafouiat:,mcnpi-s cmn bus Pbloniarpro-- 
iviaciisealaudecluet, quodpropeomnes; 
taea fint Romano-Cacho- 
lici» 



i s P r O V I N c I I s;. 



GENEAIOGIA DVCl^M ET \REGVMi 
Folonia. 

pRimumquj Polonis imperauerit , Lechumi 
A fu|lfeaiunt : neque tamen cempusconftitu- 
unt Hiftoricii, quoprincipatum obrinuerit.Td: 
duntaxat conftat , poft mortem eius liberos. 
• nepotcfque eiusdominatosfaifi^e,feruataprx-. 
rogatiuaxtatis. Geftaeorum &tempus domi- 
nationis nemo Hiftoricnsannotauit.. Extin(5ta- 
pofteritateLechi,conuenere ProceresPolono- 
rum , dequeaftiimendofii>iPrincipe delibera- 
uerunr., Cum aureiuintereos conuenu-e non: 
polfet , vifum efteis 5 inlibertatepotiusquani 
fub alcerius dominatu viuere,. Duodecim igi- 
turelcgere Wayaodasfiue Palatinos, hon qui-. 
dem vt imperarenr, fedvt vnicuiq;ius dicerent,, 
&muniaobit-entpublica.. 

Eongo tempore poft pertsfi Poloni gu- 
bernationisPalatinorumiCumviderenceosfuis, 
potius quam reipublicffi ftudere commodis , ad 
conftituendum i^ieiiuo principem animum ad- 
iecerunt.Elegerunt igftur Craccum, qui habita- 
batadmontesSarmaticos , i^xta Viftulam am- 
nein., Hiceflrille Craccus, quilCrac\ouiamv£- 
bemsdificauic. ',; 

Succefiit Gracco filius primogenitus , eiuf- 
dem curapatre.nominis, Suntquifcribanr,hsc; 
quadringentisannisante Chriftum narumcon- 
tigilfe. HicigiturCraccusfecuqdus , cumpof- 

felfionem regni apprehendiflet, inteu^»aus foic. 
a fratre,quo parricidio iftcapud hmnes fe reddib 
- dit odioftm& dereftabilem :.deinde tadmpcs-. 
nitcntiafadti merore obii.f,Poloniigirui vtriuf. 
que Ibtorem, Vandam.fibiaftiimferunt princi- ^ 
pe.Narranthancp6ti.;am ingenti-vidoria cotra. 
Theutones , v.tgratam Diisfuisofferret vidti.. 

m3m,feipfim,deu,ouifie,&depqnt.einVi(lulamj 
priEcipitaile. ' ' 

Extin^Sta pofteritateeraeci , iterum con- 
iienereoi-dines Polonia;, aliofque duodecimui-, 
Eos- creauere , qui adm iniftrare n t remp ubli cam 
His aufeminterfediirentieniibus ,. lioftesar- 
matamanu Pbloniam ingreffi, ingentia regiont 
intulere damna,duodecimuiris nifiil refifteiiti- 
bus.,Qu.oanimaduer{o populus ftrenuijm & ia 
bellis exercitatum fibilegicPrincipem nomin& 
Primislaum , cuiobinfignem vafritiemnomea 
Lefcoirapofuerunc.Fuithicquiatusreipuhlic^' 
Polonica: Gubernator poftLeehum,, 

Quem mortuum feciitus eftadolclcens cui 
nomenftiicLefcoSecundo.Rehquithicfuccef- 
forerp: in regno filium fuum,i efcum III. qui ma- ' 
gnafapientiarem Polonicamadminiftranit , cu. 
vnii duntaxathaberetfilium legitimu , nomine 
PbpieIum,fpuriosautevig!nti.EtPrincipatum 
q;aidem morien!,PopieiofiIioreIicuit , cffiteris. 
prouincias minores diftribait. Numeraiarur au- 
tera filiihuiuseo , qiiem fubiiciemus , ordine, 
nominibus quidem omnes Barbaricis fiue Scla^ 
©icisjVtipfiusgentisGeniusadraitcit. 



414* Regnvm 

LlBERl ^OS LiSCVS TERtlVS 
gemitMrecitmur. , 

Popbl u s legitimu« . 

BoleslauSi 

Cafimirus. 

Vratislaus» 

Vlatislaus. 

Oddo. 

Eeruinus. 

PribislauSi. 

Premislaus. 

laxa. 

Semianus. 
Semouitus. 
Semouislaus» 
Bogodalus. 

Spizigurius. ' 

S.pitzimerus» ^ " 

Spii-i-gneus. 

Sobeslau?. 

Viffimitus. 

Czeffimiiuss, 

yieslaus. i 

Popieluspotitus regno , perofus montes 
Sarmaticos,deferca CracouiafegiamfuapiGne- 
fkam tr^nftuiit, vrbem m campeftribus firara. 
Sed &huiusdeindlecaptustaedio , nouamfibi 
delegit habitatiohem , eitrudointerlacusop- 
pido Cruciniza , vbipofterosfuos domjcilium 
habere voluit.Hic eft illePopielus,quem ob fra- 
trum caedemamurib. confumtummiro exem- 
plo Hiftorici refetunt. 

MortuoPopielo congregati Poloni elege- 
iru-ntfibiDucern hominemagreftem j noymine 
Pyaftumjquimelfylueftrecoliigebat : ftatura 
quidem non procera , fed robuftum fupta mo- 
dutn-.quifucceflorera in principatu habuit Se- 
mouitumfiliurn, Polonisappnme vtiiem , qui 
regnilimites!ateprotulit,raorienfq; reliquitfi- 
lium,puerum admodum,nomine Lefcum, cum 
per Germaniam Arnolfus Impetaret , p^t Grae- 
ciamautemMichaei. 

SuccefTit huic Semouidaus filius , qui princi- 
patum tfliquit decedens filio fiio Mieiconi ag- 
grelTo Polonorum dominiumfubannumSalu- 
tisCMLXIIl.NonnulIi huncMiesiaum nomi- 
nant aiuntque Ch iftianum fadum perfuafio- 
neBoIesIaiBohemorumPrincipis.cumisfiliam 
huiusDambrpuicam vxorem duxilfet. 

Excepit liuncinPrjncipatu Bolcslaus filius, 
d^dtaannoSalutisCMLXXXV.invxoremlu- 
dirlra filiaGeyfsHungarixregis. Tribuithuic 
Ocho tertins Romanorum Imperator gentcSa- 
xo,annoMLDiademaregium,eumqueprimus 
Regem falutauitjcum antea tantum Duces fuif- 
fent,& qui Poloni^ pisfuerant , non nifi Duces 
aut Gubernatotesappellarentur. Obiit Boles- 
laus ifte Primus rex annoGratiae MXIV.habuit- 
quefiicceflbrem. 

Miezlaum filium , qui nihil nifi de cOnfilio v- 



P o L o K I AE 

xoris fii^ faciebat,deditus nulli rion voluptatnm 
genetN Spretaigiturmoliitiehominis,populi, 
quos pacer armisfubegerat , ab eius defecete 
obediecia, inpnmis Bohemi & Moraui-.Ruthe» 
ni aucem cum eandem meditarentur defedio- 
nem , abeoinofficio manerearmis conipulfi 
funt. 

Fdius huius Cafimiras,cum Monachus Clu^ 
niacenfis fadtus fuiifet , tepetitusab ordinibus 
resni &adDiadema vocatuseftjdeferto de con- 
fenfiiPontificisMonafterio eatamen iege, vt 
finguia pervniuetfumPoioniaeregnum capita, 
excepcisfoiis nobiUbus, quotannisnummuium 
vnum P,ontifici Romano penderet. Dimiifus i- 
gitur fjfcepit Coronam Grv .fnaeanno A N. C. 
MXLI.excinc^lus anno Saiuiis ML VHI. 

Qup ipfo annoBolesiaus fili;s ei us natu ma- 
xim us r ex falu ta t II s f ui t: hom o d t fi oj u t« vi tae & 
volupcuatius. Cumq; reptehendeietur a Sta- 
nisiao Epifcopo Ctacouienfi , & cc/Htemnerec 
raonita viri,ab eodem excomrounic tionis fuU 
gurc percuffuseft. Atrexingenticu excanduif- 
ietijra i fiomincmmeUoramonentecT , gladio 
transuerberauic.RomanusPontifex , cum haec 
intellexiflet , iibetosoranesPolor.osa regiso" 
bediecia pronunciauit , eumqi tegno indignum 
dixit , quifuriisagitacusin Vngariamcum fu* 
giffetjmoeriore incetiit. 

Anno igitur MLXXXII. Vladislausfrater el 
fucceflSt : cotonam tamenacciperenonporuic, 
quamuis regisappellatione vteretur,metuenti- 
bus (cilicet Epifcopis , ne malam apud Pontifice 
Romanum inirent gratiam. Ad extremum cum 
fegrauatum fenio animaduerteret , diuifitre- 
gnum inter duos filios fuos , data meliore regni 
parte Bt>leSlaofiiiolegitimo : Spicigneo vera 
noch6affignataMafouia,Poit)erania&Pi:uifa 
Iple morruuseftanno AN.G .MCII. 

DiLuibadhunc modum Poloni£eregno,Spf- 
tigneus Boieslaofratribeliumintulit. Athic 
cumfaciii momentofratrem viciflet, quicquid 
poilederat Spicigneus , ei abftulit , vt coadus e- 
geftate mi(er,adgenuafratris fe abiecerir , a quc 
impetrauit , vt inpofterumDuxeller Mafouiae 
Adexcremumtamen , cumSpiogneusfratreti] 
vexarearmis confiliifqi non definerec , iuftu Bo- 
leslai caefus , viuendi& rebellandifinem fecit. 
IpfeBolesIaus , cumoptim?deregnom,eritus 
fuiflet.poftremofadoquodampraEiioaducrfo. 
tciftitia metisdiemfuum obiiflTecredicur anno 
SalutisMCXXXIX, 

Exccpitpatrem m regnofiliusraaior Vladis- 
laus , Guiindiuifionepraeterregiamappellatio^ 
nem obtienerataeer CvacouieijfiscumScr.idiai 
Lancifia,SiIefia, Pomerania. Huicteftamenio 
pater Diademalegaucrac. Sed non contentus 
patrimonio fuo,hclium fecit fracribus jfoUicita- 
tis eo! um fubiedis ad defe(ftioncm. At fracres 
ingreffi cumexercituCracouiam , cumarcein 
iniupercepilTenc, coegerunt Viadislaumdefer- 
taPoIoniain Germaniamfugere,adConraduin 
Imperatorem. 

Intel- 



InteJIcdta himtsfue! , confenrerpf. irri.c ■ r, . ' -^^f 

«: ordines .vg„i, i. Bolei;. Cr -/^t f; v"";^'; ■ ^'^'^'^"^' ^"'^ 

r^'nc.patuck-mIcreannoGra>i^MCtX. Hc 

M-fcoergofiaeMiesiaasfraterCafimTr i nno^^^ MCr^T^^ Templo Cr.cou.nfi 
eptus furpolJe/nonem MaiorisPolom^&Po- xYjfn' ^^^•™°"""""-MCeC. 

J^erania.,addkon,rupertcrruorioC..couien- w^^^^^^ . 

licumtotaillaprouincia. cumautem nroDrin n T f ^^^""'"'^''"^'Po^tusregno 

:ipetyrannumageret,coaauseftmo'Z^: T dS";"''"'^'^"^^^^^^^^ 

ubft.tutoeiCafimiroh-atreianiore,qu,fub ra- Ltnn ' ^"^^^^ Cafimiri 

leamcteobiit aano MCXCII. non line ufoi- ' ^^tT'^ ''Sem eiedum atq, coro- 

:'onepropi.ativeneni. '"«"l^ne^^^F- ^'^•^"'^anno AN.C.MCCCLXX.prXLu- 

, ■ S«ccdIItergopatraercusfiliusmnior,co. Td ^r^r'^^"'^"'""^^ ^"^'^^"^^- 
;nom,neFlauus.AtMieslauspuifusrec.norem H.-in^ "'^°"''"'"^"'"'fi^'^'=<J"as. 

operduxit,vtquamu,sgrandLtatedeC ™- S ff^^r^Znr.f "S'"^ ^^^--^ 

iperetrceprrum , &occuparareeiam fedem ^ ; '''^''P°"''^'f^^^*g^^lon'»DuciLituani^, 
^racouienfem.-perfuafa cum pr.misHel na t I « ^dhuc Idololatra &d Chr.ftia 

:imatre. Profrdo autem mSo t ioim '"""'^ ' l^-tamenlege , vt ipfe 

oloniam, LefcusdenuorefticutuseT tradua "'""'^'^" '.^'^"'^-^"s^i^slnn regno 

:iam arceCracou.enfi, AtMicsht^^r^ucrt^ Polon.ar vmretnr. lagelicgiturp. rhoc matH^ 

n.Kerumprbfl,gaffetLefcum &pi^^^^^^ ^^;?'^- ^^°'---.->^f^<a-.-.MCCCLXX-. 

^v.iIfet.mortuuseftannofaIutisMCCXXVl 5^^-"^'^'P'°^'^^P^l'^^^^ViadisIaust,om,natus 

LefcumpatremfecutuseftBolVsiausCal^ f"^^-'^ortuusannoMCCCGXXXlV. - 

^iobiicanLsaI.MCCLXXIV cm^Si ^/-^P>^F--™ VIadisiausfii,us, potitusre- 

cXXXVII.annis. ObferuandinZ^^ ?^:^^"""^^-^^'^^^'2"°^^-P-^-™t.anha 
onradum , qu,Tatorfuiti,berorum lef t Hnuu^frtrrr 

a.fo,llerebusabannoMCCXXVII.vfquead Dn. -I n f b 1'"'^"' ' ^'2""« Lituani^ 

CCXLIIL vn.vlquead Dux ad Dmdema Polontcum vocatuseft anno 

Boiesiao CaftofucceffitHenricusBarbatn.. ' ^'f ?^LV.rnortUBsannoMCDXClL 

'.cLefcusniger,mortuus an.M SlxXXk & h^" A 1 Tc ^'''^^ «^- ^ ^ 

^gerunt Polonipoft Lelcum 4^«,^ Boief Lin ^^'''"''^Z^''^'' ««^^^""^ V,ln^inex- 

.mMafou,.DttL.:fedrepud,aS,!pat J-^;"— -^artaros cumanntsXLV. vi- 

K^l^^Sc ^ Stgifinundus ergonat..inimus liberorutn 

SequutusefthuacHendcus, Boieslai filius v^nend^r '\fr^?"°^^^^^^'^ 

ixLignicenfisSilefius,quodefu7aoPnn^^^^ v,uend, fecit.nnoMDLXXIIL 

"sd,tt,fu.eft,nduo^Ltt."pt^^^^^^^^ Valetm Gdir^^r^^l^""^" 

tJceftltCracou,enfi8 , atViadisiad J oftiro ' Gallnm. Cmusfrater Caroius IX. 

carus Sandomirtenfis At Po o pcn^fi ^ ^'''''''^^''^-r ^'^™ """"^ obiilfn^Henri: 

^^'e^wW,ptodttobusvnumS^^^^ ^"^''^«"^^•^.^^Poiomatn Galliamred,it,regna- 

nPr.n.siaLnILqtnre"X fs&D,^^^^^^^ tur^s,npacr,a,an.MDLXXIV. 

tec,nauseftmvrbeGnefi,ameh^I^n^oan' ^./^^.^^^P^""^ ig.^urBatorium Tranftylua- 

4CCXCV.S, dpoftremocumtprocemm Mof ''""'f n ^""^-'if^^ausdiuturnum cum 

"noAAAVin.cum foiosmenies V TI dipc c ■ l r-. ■/- 

cegnairet: Eieao Vlad,sIao Lodico Cafim re.eTAn-t^oI ' I^hanneSueci^ 
l>o,quitamen&ipfe.q„od.'eanoDarumvr f^^^ ^.^"'^^Po^o"'''gcnitws. Longotempore 

abeletur,fabmoLeldGubC^cur ^'T' ^un^der. 

ialutisMCCC. eleao "''""''^"^'^' "^^""-^Duce^fuper Succia^regnofuopaterno: 

WtnceslaoBohemi^rege , qnicoron-^rnc f '^^^.^"^^/^ eosgeftum bellum v.r,a fortuna. 

;nefn^,mortuusan.MCCCV ImpcdttUthocbdlum Polonos,ne TurcsTar- 

biLoa,cus , cumDucatumCracouienfem^ [^'^•^^"^^'^'^^i^^f "ent.C^temmcumha.cf^ 

n.sdfet, regnumdenuoaft^edaurr r *^,r"^'^"°f MDCXXVILt.ntum 
num Procerumnonnullireeem Wu^^^^^^^^ aberat,vtPoIon,Sueciamrepeterent , vta- 
iricumG.ogou,enfemS,lefifn"fhrf e "^^^-"WP-tePrulil., vtxfua 

mi^ maions , & Cahfi^ ordines cum Pof! defenderent. 



41« 



K^GN Y- W' D A N I'^' 



SCRIPTIO REGNI DANIiE. 

A D IV N C rA NOKtta I A ET 1 S L A N D 1 A„ 



.'S V ' M C A P t; T A.- 



-I. jQfw Jnful£ qu£ue regmies fubRegmDaniacom- 
fnlifendantur. Hnm Itmttes & partes prmcipaliores, 
tmiAfme lutlandia veterumCimbritum h^iikatio.hu- 
iusambitmjongitudajatitudoi 

i. PerampltquatuorEp'ifcopatiisinluti4,&qu<!,' 
regublic£,I'nfuk, Ciuitate},ArcesfubqmuisEp'tfcopatu 
xenfeantur. 

3: Kupesquiiddmimmanismagniiudinis: Angulus 
lUtlandiAnautufmdabilif. Ducatm Slefmcenfis & 
BolfaiiA,vter%f.m in lutta Meridionali. Origq nomi- 
m vtrius^,ei^tda,arces,cafiellai- . ' . 

4. Scandiapromnciaolim induosprincipatusdiui- 
- fd.nuius admmftratio , oppida &arces. Admtrandum' 
Horologium in Londinefi ciuitate , inquqemnesaftro- 
mmjphizrarum^^cdeftiummotus. / ' 

5". Selanclia infula-.etus longitudo, latitudo, oppida^' 
cdfteBa: 

6. FionialnfufaJiuifain XXI V.namas. eiusfitus 
^limites,oppida &caftellapr<ecipua , quotcircumeam 
minoresiaceant InfuU, 

■ ^'.'Biorvvegictregnum :hu'iusfines', oppida,arces,mo-^ 

' dmgiibernaiionts. , - 

t.' smishUndi£lnfnl& , qii&iriquatuorpariesdi- 
mditur.Epifcopatm-inea& Monafiena. 

9. 'Bonitasaert6&fefiihtasVromnc'iarumI>am&, 
~ 4«<e ahimdant pabulo prdfiantipmo &, equorum ar- 
mentis.CampiquUam,'tnqmbmall:trnaiimtribus an- 
' iiis mefiiifit &pifcaiio.MetaUtfodin<&,in quibm dmm,' 
'argentum,&s,piimbum.CaptmadiuesM.erluc'iotum,fi' 

iie Afellofumpjfcmm. , . 

\6. Eonsqu'idam,imiishal'iiusinl'apidestransfor- 

. matqutcqutdattingit.- ' , 

it.Vifcesvenenait-,&monfirofdongitud'inis: 
ixiMonteslslandiminfummodternamuecoopertiy 
inferiiis ignisflammas eiaculantes . 

1 3 . Origo cimbrorum veterumquando 'm italiam 

mupennt. _ ' ^ : . 

14. Danorumbonumtmperdmentum, aptdcor- 
peris menitftlidijpofiMo.Emm ingenium,mores, modus 
Tiuendlatq^vefitendi. . \ - ^ 

15. Opes eorumpotifiim<^.ex diuendito pecore , fru~ 
7hento,pifc'ihm,eqUis,panno teU rudtoris, fulphure, bu- 

tyrefalito. ' 

',1(5. D'imti<tregisDanorum,mquopotift'imumcori- 

fiftani. , _ 

17. QuantamcUfieminmarearmare&emittere 

popt. * 

18. Quot fintGubernaiionesftuepr<Rcipu<Rpr<itfe^ur<i, 
perDdmam .Ritus &ceremom<z obferuari folm tn coro- 
nationeregum Danorum. 

1 9 . Quinque ordines totim Dama:far'tm<& dignitd' 
tes&offcsaregni. 



10 . Moditsgubernationii&PolhiaMufj^pyouin!^ 
ciafmgularis. 

11. Reltgio Romanaq}iando primum per hoctegnu' 
mutatafumt.' 

xtL Catahgus tegum,qu'iifaaenus inDania rermn 

potiiifuere„~ 

C'Omplc£titur' noftro KUo"regpiurt1 Danb- 
ru ingens rei rae marifque fpacrum, cu mul- 
ris Infulis^iri quibus Peninfula fiueCherforkefus 
Cirabrica;Dithmarfia, Scaiidia, Hallaridia ,Se- 
landra, cum omnil5Usrhrulisfinus Godaniintec 
loitiam Scandiamque. Eft & Nbiuegiaeregnum 
in Dani i;egis poreftate , ih quodfrudluofiffitn^ 
a Dani? inftiruuntui-nauigationes. Huc qucq; 
perrihet Slefuicenfis Ducatus & Islandiainfuia 
tamofiffiraa, 

' Cohseret Dkniae tegnum vicina: Germant«j 
quaoi-ietitem'& ocddentem refpiGit,veluc Ifth- 
moquoHam. Fineseiusfiint , verfasoccafura 
MareGermahicam : inorcum Baiticum. A-fe- 
piencribne habetNoruegiam Sueciamque ; : 
Meridie Holfatiam & obieicaam ihlongum Po- 
meraniam. Eftaaremvniuerfum Danorumre- 
«jnum velut e pluribus partibus compofitum 
eauibuspbcifilminomihishsfilnt : lutkhdia 
Iionia,$elandia &Scandia,cum fuis infuhs qui 
bus quaeqite pvouincia veliui cihgitur.- 

■ Iiitia, vulgo Iutlandia,abaliis quoque Go 
thia nuncupata ,\ antiqua eft patria & habitatu 
Cimbrorilm , vndc & nominatur Cherfohefu 
Cimbrica a Geographis Hiftorieifq;,diuiditui 
que inMeridion^alem&Septehffionalem. Li 
hies eius Ahftralis cft Eydoraaranis , Ibngitud 

putatur effe mill. L X X X. duaa^inea ab Alfc 
fluuioverftuAquiloncm. Vtiiatiffima eft,mi] 
liaria conftituu X5C. Septentrionalislutlahdi 
verfusNocuegiaraexcurrit,defmitqueumaca 

' ftrum Seagam, cum oppidoapud nautasnoD in 
celebci , obmercimonia& verfutamaigent^ 
riam. Latiffima eft h;r c regio apud Alenbat 
gunv, vbiSihusLimfoid-enfisterramingrcftu 
prope mediam diuidit interkiitque,ex.ceptoex 
guo fpacio,vbi vtraque pars coh^ret,qux in oc 

"cidcnrem vergit , cstera lutix feptentrio 
nalis parce ad huhc modum Pehinfula confti 
tuta» 

Diuidicuraucem vniuerla lutiapraeterratic 
ncm ficusinEpifcopacusquatuoriatis amplo: 
himirum Ripcnfem, Athufinuhi, Alburicnfci 
SiWiburgenfem. ~ 



/ 



35XXX.oppidaVII.raar.fi ;eA.Tesnnnr ^«'""^«raacommod.fTInlum. Haud 

alesX.£rex^.LhocDo;o La e^^ F-"l. ^ Sl.fvvico fica eft arx Gotrorpia . vbl 

:uduvminoppidoKoldinea.DioecefisArhufi H^^"^''' ' /""^•''"^«""•«^"'nq^aginta mib 

acontmet^&ura. XXx\ opHa V H aI' fe ^--^" Germanum abadav.a,gal foluif- 

esV. ArhufiumfiueArhufiaoppidumVfteele- f .^^ '"^^^.^'^"^«"^''"dopp.dum cele|,re» 

L-e obporcum quem meens.lJud P onon o 7 V ^'^"^^"^S^ ' S"°d'nf"monte ex. 

H^llenisf^^cK , .uodablrl/JXi b et^ora^^H;::^:':"^ ' ^"^^* 

?rdinonem Molf nfem vfque ad alriffim.im T i i r ^ ^''^^^'^°"''"''»^'^^^^'Pro" 

ontcmEllemansbergaddrj^dap^^^^^^^^ J'nJ,tare &fecur.tate , vtfinguhfere ciuesex 

tur. Sub hacD,oecefi InfuS sSa ^""^'^^^^"^^'^^ mercibusimplere , &eaf. 

:.elma,Tuena.H.arnoa,Sn : forteH^^^^^ de,. .urfoexonerare poffint Sant& HafTe. 

^s&al,.plures.Di<.cefisVancralka,q^^^^^ ra^^^l^^^^^^^^^ 

alburgenfis&Burglauienfisdidtur , mrfe^ LT. ^^^btlmm funcpermiilta& varia, 

uras habet trededm , cimtatls ; / n r ^'"^ P^^"^^"^^^^^^^^^ . ; . 

s e.us maxime iliuftr; fun Wendfvfir f ^"'''"' " falmumque ftequen. 

andh^ret, Thyland & Morfoa. wSqhl 1 f "^'''"T''] «'^^^P'«^<*'cant ; Moltinim , 

'c Venfiha , uiem eft acfidic vldaS iTlr^r'" "^""^? u ^^^"""^ ^P" 

lcs,co,T,pIe<ait.rp,^fecaurasVI o^^^^^^^^^ P^^^"*"^^ T^n.i'nos habetab ortuBilenam flS=. 

cem vnam'. In hoj Ep.fcop J^^^^^^ f °^-d-teStoram,abAuftro Alb.m, 

ons , m quogigantm/reh,'u,. ar^u^ tol ! l^^^T^h'^'''^ ^"£"1 

sntaconlpiduntur.adiace.K,nfulJh^ T vf P^''^^,^^''^™"'^' "^'^PeDithmarfiam , Holfa* 
'J™ . Hert^holm , Tyde hi m & ^hf In Wagnam. Pr^cipu^vr. 

.ndh^ret eft rupes vilendra tldini S ar ^"^°^^^"^.';^^^^-^^^"V^^§-^nberga.n VVag. 
igkhnd , ^& .n o^r^^T^ ''.t ' ^"^«^^od LubecamiJlian: Itzohoafitull 

^dorcs &Braccasvocant. E?fab^un InTui'^ c que nntura nau.gaaoneque pr^ftans .-Stora, 
.01and&Oxeholm.Pr^fed.uis hal^ett^^^ ^'"^'^^^^"^^'^«'^/^"'g-b.l.fluuio : Chi- 

)r,oppidum vnum nomine ThXdtr^^^^^ ^"'^1 ^■^"'g^^'^^^^"^^ ^^^«^ ^ft oppidum.por- 

mft.ernusIIIacxfchoLmrnSrn u Elta n'"^^" ' ^«^"T"'^ ^^^«'-'^* 

primuscond,dit>&arcemvnamoZnam ^'''°"''^R?'^/^."^'^'^«'^^-^^^ 

ub qu^ d fabiKiuntur hXr ST^ meodem Matja.tradu Grempa& Remhol- 

lm,Oftholm,Iegen,SiflandVEdoim Bod f "^^^^•'"^'^^^^^^^'^•^«M^Idorpia.Hdn. 

SSm ^S^;::^::;"'^"^^"^^ J...1nterregm Dani.prouincias magni-, 

^.burgenfis Ejlfcopaturcompleaitur 1'"' '^'0"' ^"^"''^ 4o. ^ 

:fe<aurasfededm,ciu,tafestres Arces^^^^^^^ ^;^^'"q-"^"^^Su«.acontmens.HancaluScan. 

^AdWensUampeniufuIartbilnconnm ^"^^"'^W°Scoodaniam,ideft.amcenamDa- 
:nenspaulat,mfnaotmSoM^^ -i"S-"d--PP^"-^^ = poft-moqui. 

ea.t.ft,iIeIud.ang.dus,ob;edcln u^^ tZ!^^]^^^^''''^'- 

deoformidabilis. Ertalequidemcftomne ''^"'"'^^'^^^"'^'^^^^^^^«""^ferrsbrachiu» 

^ littusocddentale , vtqS Cvee^m ^-^«^"iS^^^^^-^F-o^^nditur, acinderecurua. 

^xOceanoinorientemn^Le^^cenS ^"^"^'^"^"^^™'^i>'Sued^iUng,tur.- .biinter- 
^oarcuiculutiameuitarecrntr " ' ^ ^^^^^^^^^^ 

maUeridionalU , qusveceribusNordalbih v ^.^'^"'^''^.^''^'^^Sueddiegni partem 

li«a.eft,compleclrurDucatusduos ^^^^^^^ "erag.turtamdlftiale, vtfereJeuiifitL:r,n^ ^ 

enfem&HoIfanenfem.Sortkur"uteSlef f '"^IT'^ n''''''''^^'^^"^^^^^'^^'^^^^"^"- 
:enfis nomen fuum ab oppidrperantiq^^^^^^ damm duos Ducatus , Hallandiam & B^leckm- 

:.puinommis. Ol.mhicMnZ tuS . '''^''^'P'^^''^^'^'^^^^'^'"^'^^'^^'^^^^ 
[ut,a. nom.nabatur . qucrrvTaldermrs' "'^^^".^"'"^ecmcomplecairur. Caputtotius 
lis regisDani^Proi^eLs pri J^^^^^ regmms eftLondafiueLondia vrbs , vbiregni 

^X. Generalis horum duc tuum "ubetSa ^f'^''^' ^"^ ^ Gcrmanis dicitur, 
^egi Dani^acHoJlat.^Duc,Tn3i & ^'"P^""™ ^P'^^'^'P"^ ^"""^ ^^gioni 

icesabvnoadaliumtraVertunctmiS ^^^^T^^t^r'^^' 

vJccnle nuncupant , ouod ida K.,..- d • • S » ^"pcr.tructa. Adiacene 

ia.quadamregina,cuiHlnomrflnt Bomho^m^^n^^S c ' "^'--^ 

■'tusfitconditum. Eftautemperopportu: SrasdTmfa ^^^tuor p,^, 

Jnegotiationemfitu , portumhabensad conl „ " ' ^^^* ^'""^^" vnam arcem 



^jg . Regnvm 

GothUndUMi qua zntiqunm EmporinmX^^if- 
Wliquando valde florens , noftro reuo mcrca- 
turackftitatum. H.-Uingora adfremm Suncis 
arcern hiibccregiam Cronebargum jprsfidium 
evn-emslnruisSclariaicaeors.EftinvrbeLon- 
da Horologium , in quo ars mira elucet.. In hoc 
peL- cercoseiusreiindices, annus &menris, ac 
fc^riroanai,dicsquoqiie finguliachor^ liquidif- 
fime monftrantur. Itemquishiminarium SoHs 
ac Lunse motus,qu£Eque horum, iii jZ-odiaco !o- 
fcaatq;habitudines. Hisrebiisiucundumaddi- 
• tumeftParergon i vtquotiesrignumdaturho- 
ra:elap& , fupratabulap duo Concunantequi- 
tes cataphraai,qui totfe idtibus petuncquot h- 
gna dat malleus campanEC iUilus. Multa infuper 
huiu': gCHeris Adtomata ibi vifdnrur. In medio 
velut ThronocoliocatumeftfimulacrumBea- 
ix Matds VirginiSpfmu tenentis inhtltem. Ad 
kanc motu horologii acccdunt tres Magi,&ad- 
orantes popl^tibus flexiSpuerum-,donaeidem 
ofFerunt.Sed qui fmgaia hsc perfequi velit, ab- 
tindetxDdoveleodemaburaturoporter. 
3 Selandia, qux&Si^M^,interreUquasDa- 
nix Inhilas eft maxima: iongstudinem enim ha- 
betitinerisbiduijatitudinifere^quale. Qum- 
decim ciuicarum , X ILarcium regiarum cspax 
eft.Intervrbes aitiirimecaputefFcrtZi<?/HJ^ hue 
Cope«fw^^,Metrop))!istot!UsDani^ , magnitu- 
dine,opulentia&maximaportuscoraraoditate 
infignis , quem valdefecarumfacitobieaaln^ 
fuia quam Ammsger yocant. Supra Hafniara 
eft Helflilgora , & pvope eam Arx regia Crone- 
kirgumjde quaiam ante dixirous. Huic ab alte^ 
ta parte vltra fietumrirniliter refpodet arx Hei- 
hnburguracum oppido eiufdemnorainis.Hbc 
inlocoSeiandia&Scaniaprorninentibusvtfim; 
que Pmmonroriisitaprope coeunt,vt vix parui 
,ir.iiUarisinterferel!qoancMarisfpacium,quod 
fpaciumfsueFretumD/c5«K^fvocamr. Adiiunc 
iocum oranes naues oiientem verfus curfum 
inftituentes,velut ad centrAm coire , & i:cgi ve- 
aiaai petidei-e coguntur : cumquem vtroque 
littorearxpofitafit, Rex, quandoid necefritas 
' poftulat,fuisinmediocoilocatis nauib. ita has 
fauces occluderepoteft , vtquantumuisetiam 
iiuraerofamclafrem,abingre(ruveiegreiRipro- 

' liiberequeat. Hucf^pe vno die CC. ahquando 
CCC.riaues ex variis Europ? jjartibu s conu^ni-- 
re cdritingit. ^ft &in SeelandiaRofchildia vrbs 
oUto Epifcopalis, vbi multonui-i regum & ducu 
infit^nia monumenta conipiciuntur : nunc a'd- 
tem^i tenuitatem 5c infrequentiam dedu6ta' 
eft. HabetSelandia fequentes fub fe Infulas. A- 
migriami HuenamfiueWeham i Moneslan- 
diam , iti qua ciuiras-Stegoa i & plures a- 

6 - Vionia pru-num iocum inferfinus Codani 
iAfulas accipit,poftSelandiam. Nomenhabere 
puraturapulchritudine,Fif2enim Germanis& 
Danis puichrum denotar. Eftenim tam form^ 
q.uam fitus amcenitaie confpicua^ Tam mbdictf 



D A N I , . . ^ 

autem interfluente freto , qnod incolis Miii 
(Je,ijvirdiciti<r,dcontinent;;Ian^auulfaeft,vtcbi 
liaelilleaHqnando videri poiTir. 

Hic ficutaboccafuiuriam, ita sb ortu Selail= 
diamprofpeaat , vnde medium regni Danici 
obtinere putatur. Habet in longitudme miilia= 
ria XII. inlacitudinel VilneiusmeditullioFe- 
reeft pra;CipuumoppidumOttonium , vulgd 
Ottenfeb. Diuidittir autera Ficiniain pl-sfeaU- 
ras XXIV. habetque oppida X V L arces regias 
V I. Reliqns ciuitatescucura Octonium veluti 
ccntruro,a;qualiprope diftanira, in maris litto- 
re ita fu nt condit£E,vt porruuro fitufquc oporm- 
nitate negbciationes fuas non folnm in mar 
BaUhicoveruiti etiam per Sueciam , Norvegia 
Ruffiam atque vtramque Germaniam longcla 
teque exercerepoftinr. Intereasfunt , Nibnr 
CTura,Sienbui-gum,Faburgum,Afrens,Bogen^ 
Micidelfar , Kertemynde. Ini er Arces regia 
prjicipua eft Neoburgum , hanc iequuntur Ha 
genf£hovv,Hinrgagei,Efcheburg& curia Ru 
gardi.Pagihic complures & domusmuitx rc 
biliura. 

Sab Fioiiia continerittlrinfilsLXXXX. ai 
rneridiem fits,piereque ha'birabiles:quarum i 
luftriores hsefunt ; Langelandia ,'Lavviandi2 
Faift-ria, A.ria, Alfa, Tofinga , Aroe. Langelsndi 
excenditurad Vn.miliiaria Germanica^vificu 
que in ea Ruquepinga oppidirm & Tranekei 
arx , camrauitispagis , pavbchiis &prOcerui 
sdibus.Faiftiiaiongaeftcpa-uormdiiariaGe: 
manica,:coiltinetque oppida iScubencopen,i 
Nrcopen.. Aria fequim.illiari abElyfia uiftan 
habet Par&ciastres , &quadam pra^dia n(^t 
iiumQamarce&oppidoCopingo.Pertinftlii 
Cum'E!yfiaadDucatum Sleivvicenfem : qt 
Eiyfia fme Aifiaquatuormilliariain longitud 
nem duo in latitudinem patens , exiguomtc 
uaiioaDacatu Slefvvicenfidifcteta eft. Opf 
dum huius prxcipuum eftSunderburgum,& 
iufdemnominis Caftrum:deinde Norburg.C 
fteiholm,DieHo!lei&G3mmelg-ai-da. Hob 
AifiaParoscias XIII. admodum popuiofis : 
quibus temporebciliboniisiegipbfrumilmi 

numerus. ,. . 

Taffingafiue Tofinga, intei multas aijasi 
fulasptopeoppidutr.FionijESuineburgump 
cipua,- milliarevniUTnin longitudifie habet. 
hacin bppido Afceiisfado mno ,■ inluciain 
eft duorum milliarium : exNiburgb veroin! 
landiSm quarilor milUarium per mare Baii 
cum traicdas^alioquin valde periculofus.Ai 
inadiruducatusSlesvvlcenfisfita , vbiinF 
riiam per Arfenfem finum adoppiduin Alo 
traiicitar:quatuoreftdiftinaishabit;uapj 

Numerantur infiiper in illo traau InfulxR^ 
fo,Endefo,£beio,Fcnno,Bocko,Bando,. 

roe,Aggernis,Henenis,Iordo,Birckoln)&' 
qu£Edam. Inlnfola Huena caftiurii eft Vrs 
burgura , plurimis elaboratiflin-iirque i 
cfiinis Aftronomicis plenum,' MalfflOs 



^uicJem nonaclmockim magnaeft/ed bona val. 
dearqiieferrilis : oIimqLiatiiorarcibusii,%nis 
srat,c]iiaramh<Tcerantnomina : Syndcrburo-, 
Norburg,Karhecidia, Hamera,haruomniam 
Pundamentaadhuc, vix vliaruderaconfpiciun. 
:ur. 



Norvegia fineNortvvegia, qu.-enoftrojEuo 
^anorumregiparet.refpicitdmeridieDaniam, 
d occaium Oceanum,ad orientemSuecia , ad 
.eprentrionem Lappiafiue Lapponia termina- 
ur : a quibus du^bus vlrirais excelfis & afpeiri- 
iusreparaturmontibus.perpetuaniueadobru- 
is. Fuit Norvegiarcgnumahquando valde flo- 
ens, imperiumquetenuitlatepci Daniam & 
icmasmarislnfulas, donecfubDanorum re- 
umfmtredaaumpotcftarem. Quinqueinv- 
luerfum in ea hoc tempore funt arces recriie, 
raefecauixautem feptem, quarum prima <S?ex- 
ema verfus meridiem eft Bahufa. Ei fubieda 
ppidafunt , Marftandinpeninfulafcopuiofa 
cum, & Halecum pifcatura nobile ; obfcuriora 
intKoengees,Congel&Oddevvold.Secunda 
■xeftAngerhuha,fubquafuntAsIoia,fedesE- 
(copahs,deindeKoningsberg,Friderichsftad, 
Jltzburg,& Schin vcl Schon,vbifodinx cupri 
:Fera,itemHammariamaior&minor.Tertia 
X eft Bergerhufia fub qua funt ciuitates Bercra 
Staff:,nger.Eft autem Berga totius Norvegis 
nponum celebeirimum , & velut horreum 
roregis & Epifcopi fedes. Portum habet opti- 
u ru !ffimumq;.Qmrta arx eft Nidrofia, pa- 
s&GermanisTruntheimJMetropohsquon. 
m totius Norvegije , nuncin vici formam re- 
Cta. Quinra& vltimaverfus Ar<aum Norve- 
e & orbis Chriftiani arx eftWardhufia.paru? 
ubWardae.ipfa quoq; parua & obfoletahoc 
nporeinfiftens. 

slandiamquidam voluerantantiquoru efte 
mlen,de qu^Vkgihusj ibi feruiat vltma Thulc: 
rum his Saxo Grammaticas, Cranrzius, Mi- 
s,Iouius & Peucerus rcfragantur. Sita eft non 
' Meridiano primo,vt cjuidam notauir,fed o- 
no indegradu. Longitudo eius eft C. mill. 
rman. quancjuamvulgo hisaddanr XL IV. 
:itudo mill. Germ.L X. Paret regi Danorum 
iditurque in partes quatuor. Pars orientalis 
itur Oftledingfiordung: Occiderahs Weft- 
ingfiordug: Septetirionalis Nordledingfior- 
ig: Meridionahs Suydlendingfiordiing. Vr- 
atque oppida non habet , in quorum locura 
nerat Montes.Habet hsc InfuIaEpifcopatus 
's:HoIam,(ub quofunt MonafteriaPingora, 
nfted,Modur & Munchenric.AlterEpifco- 
iseft Scalholt cuifubfunt Monafteriahaec: 
sy, Pyrnebar,Kirclcebar & ScJcirda. 

Qmlitai & ingenmm horum regmrum^ 

Gignitlutiafcptentrionalis immanem vim 
nenti , inpriraisfiliginis &hordei legumi- 
iqupf Abundat itickm multis in locis pa- 



tIslandi^. 

fcuorumvbertate , vnderantum nnrritboum 
vaccarumq; numerum , vt vixad fidem dici pof- 
lit , qnantum arraentoruminexteras emittac 
prc.mncias.cum conftet.in vtramqjGcrmaniam 
vlt a cenrum & quinquaginta millia capitum 
boum rairti. Alir & pulchros validofque equos, 
qunnexterasducunturregiones,numerofane 
niagno. Mare quod lurlandiam alluit , pifcibus 
(cater,inpnm!s vberemfupped/rathalccum ca- 
pturam. Vnum hocmali babetregioifta , quod 
incol^ varus morbis,inprimis rheumati , catar- 

rhi.s,Synanche,Pleurefialiifq;idgenusobnoxii 
lint. 

Meridionalislutia fic haber. Ducatus Slefvvi- 
cenfisexceIlitinrepecu3ria,Holfatisautedeii- 
la nemora & fyhise comroendantur. Quercus 
tamen in hisgrandes ac procerasnon mukas in. 
ucnies,fagosautemcreberrimas,aquarumfru- 
ttibus lucrofaporcorumobtingitfagina. Sunt 
awtem campi quidani , quialternKnrienniis va- 
nata vice,iam quidc vberem meftem , alias rur- 
fumpircation^m fuppedirant. Poftquam enim 

tribuscontinuisannisagercultusconfitufqjeft 
metitur frumentum: viciffim totideni annis im- 
mittituraqiialacuftris , vtpifcesfuccrelcentes 
fponte herbas depafcant,& ipfiagriilluuie, qua 
aqua hmofa muehit, ftercorentur. Oleas in hac 
regione&vitesfruftraqu^fiueris.-ferinxaurem 
raagna hic copia& equorum crebra armenta. 
Multii h^clutisparsperjuiturfluuiis , inter 
quosagmenducitEydoraamnis Cffrerienim 
torrentes acfluuioli magis appellandi veniunt. 
Porro illaDucatusSlefvvi^enfi$& Holfatienfis 
pars, qua maris Balticifluttibus pulfarur , con- 
ftituirfinusaliquotacportuspercomodosmer- 
caconbus , necminus vberespifcatione vario- 
rum pifcium, inprimis Salraonum. C^tera ager 
vbereft,planus,necmontofus. 

Sca-ndia nulliprouinciarum Danicarum bo- 
nitate'aeris cedit , vr nec ten.x bonitate 
aut commodirate portuum , vnde diuitix 
maritimx, & pifcatiofrequens, tam in lacubus 
quanifluuiis. Necdeftituitur Scandia metalli 
fodinis,e quibus aurum,argentura,2s & plum- 
bumeruitur. 

■ Gothis magna vbertas eft in frnmento,bury. 
ro, cafeo,& animahbus oranisgencris, Abieres 
hic adraodum procers, & faxa ad sdificandum 
aptiHima. Selandia farris copia &ip(a laudem 
meretur. 

Fioni? ager multarum bonarum rerum ferax 
eft, multum eniragignitfiliginis, rririci&hor- 
dei, necopus habentagriftercoratione. Vnde 
fit , vt magnus faetor fit circa ingreirura oppido- 
rum villarumque , quod fimusextraportasah- 
iiciatur,necinagrosexporteturvtalibi.Dicivix 
poteft, quantura hicfit boum , vaccarum equo- 

ruraqj.Abundat infupcr Jnfula fyluis, in quibus 
ingens copia caprearum,ccruorum, leporum & 
vulpecularum. Mare au tem vicinum ingentem 
vim fuppeditatpifcium. 

QuancHra porrofrumenti &auclianaru La- 

lan- 



418- KBGNV 
iatidialnfula kmMciedMe meffioratueft:vi- 
cina aucem Falftciafrumenri vbertate Hoii luis 
bnttimfafficirciuibus , fed&excerisfuBuenit. 
Alceiia vero cum tota prope nemorofa fic , ora- 
Mferarum ghrereadvberem Venatibaemfuffi- 
eir. Nectanieninhisvrtiuerraeiusopes , cum 
jnfuperfiHginis&pifciumaftatimhabear,quos 
lam ^ mari qiiam fluii is acjuge dulcis extrahic« 
lafcuahicl^tifTmia , vndemagnujpecoirisnu- 
iiierus.Nec Malmdgia fterihs eft aut ingiata co- 
!ono, frumenti Fcu£fcuumq-, copia iaboi-es cdm- 
penfans, addira venatioiiedamarum , leporum j 

cuniculortim,^ aucupio perdicum, cum equa- 
rum armentis. Magna eft hiiius Infulaf commo- 
ditas.pr^cipue adPiicatioiiem.Syluas hic cory- 
loruin inuenies,necfacile frudus earum vermt- 
fcus rerebrari contingic. Quanquam aucera In- 
rdaminimemagnafit , flimidhstamenmukis 
berluicur , &aqnsdulcisfcaturiginibu5irriga- 
tur, eftqi ihcer fonces vnus , qui nunquaiB con- 
gelafTe vihis eft , qiix res iiiter rafiorcs riumerari 
iblecinhislocis. 

fNfprvvegi£Btegnum aerefruicur clfeinente, ■ 
ficuteftcapcusfepcencrionahum regionum ,cu 
inare rbifrigorenoh cdndenfetiir , neque niues 
tancotempdrisfpaciddurent.TellurisFsciindi- 
tas magnopere pr^dicari hequit , cumnefais 
^uidem fufficiatindigenis.Pecudes mulcas alir, 
fed humiles^ feras att tem fyluis plucitnas. Vi- 
^eas hie Vrfas albas,magnicudine inprimis con- 

fpicua,vt & Caftores.Ad li,tcus Norvvegisocci- 
'dentale crebrseacceduncBalaenae , quarum fu- 
rGremvtauercantiiaUcaE, Caftoreo vcuncur ; cli 
enim hocinmareproiicitur , ftacimbeiiu^:iftse 
iLiiidiipetunt. Afeliorufiue Merluciorura,quos 
VuigoGerroaliico Idiomate props Vbiq-, pmtf 
vdcant,apudNDrvvegiam incredibiiis ca- 
ipitur visjinprimis menfe lanuario, quod eo me- 
■fccumfriguseftintenfilTimum , opcime^exfic- 

'centur. , 

Islandia frigtdifTima fepcentrionis regio,pali~ 

cislociscuitaeft , inprimisquain Aquiidnem 
excurrit , quod tanms ibi hc impecus Bpres , vt 
■ilihil finac terra pulluiare. ISIeq-, faneipfa hhmiis 
apca eftadrecipiendaiouendaquefemiha , aut 
gigiiendasfruges: graminiscamenadeo acque 
pabuhferaxeft , vrnifiindearceancurgreges, 
periculum fic ne crepenc auc fufFocentur. Equos 
«Scboues inceriuumdntahabec , nectamenbu- 
bulogeneriinvniuerfum cornua,non iteiTide- 
fiint arietibus. CateUiminutigeneris hicfre- 
quentes,vc & Fjlcdnes albicantes , fed & cdrui 
albi , maximiagnorum&porcellm-um hoftes, 
quibus adhucteneris multum exhibent mdle- 
Bx. Sed & albds vrfos hic inuenies , 6c lepdres 
eiufdem coldris , nec aon aqailarum genuScaU- 
dacandicante , quae a Plmio Pygargi dicuntlin 
Lignotum incoca Infula propeinopia , ^biyix 
quicquam prajcer luniperos reperire eft. Eft ibi 
fonsquidam , eamexhalahsvim , vcquicquid 
cdiicigeric inlapidem cohueicac. Sed&ahus 
tahta necandi vi pr® ditus hic i-eperitUr , vt haU- 



M E) AN i A : . , _ '. 

rientes non fccus intetimat j qli^rn fi tdiicitli^ 



bibiflenc.MarequodharicInfulamailuic^adfed 
pifcofum sft , vc fidcHi nrj-ranrcs haud facile iti:; 
ueniant:necdubico, quin moleftusfucurusfitti 
Le6bdri , fi oranes pifcium,qui hsc capiuntur , 
nUmerare fpecies laborem • quofdam taiTien edE" 
que rariores perfequar. Naualum quendam v 6- 
cantjcuius carhes comeftae hominem e veftigid 
peirimunt. Prominet huicdens & ahte capu£ 
excurrit iii iironftrofamiongjcudinem, quidam 
eum vendidereprocomu Mohocerotis : natri 
&viadueifus venenapoilerecreditur. Ipfura 
nrdftrum quadragmtavlnasinlongicudine ha- 
bereaiEfiimaiur^ Cete dentata Iijec vocari aplu- 
ril)us iudicantur. Roderum ad L X X X.vlnarutn 
longitudinem excrefcete arb cran tur , cuius ca- 
iroincibo non ficinfspida , piiiguedoautem ad 
varios vfusadhibeatur. Baisna Bvicannica cti- 
ginta vlnas raCo excedic , dencib. omnino carec, 
iitiguam habecpraeiongarti, vcqliaead VLvlnas 
accedere dicatur. Narrahtquide his taonftris 
marinis fcripferciinueniri ih lioc dceano Bals- 
' has tam grandes vt procul non viua animaha, 
fed parus Infulsexiftiraencur : quanquamlias 
Videre prodigii inftar fii:. Sed in his percefendisj 
cum monftrofa ipfa videri pofFic narracio , fatius 
erirj Le£tor'cm ad Olaum Magnum , Archiepi^ 
fcopum Ypfalehfem , necnon Gefnerum, Al- 
, drouandm-n ahofqachchyographosreraitcerei 
penesqUdsnarxationisiitfides. 

Habec Islandiainrulamdntestire': prscipua 
alcitudihis , quorum fafti^ia pcrpetua funt ceo 
perca niue, cuin in radice aciliceriovibus ighen 
contiheahc. Primo monti nornen eft Hecls :fe 
cunduis dicitur Crux : tcrtius Heilga , id eftfan 
a-us. Apud Heclam efFodiunrui- prsgrande 
fulphuris iracse. Fic nonnunquam vc hicmoh 
Boh dubia cieac conicr oa , eiacuiecur lapides in 
uficaCK magnitudiniS , euoraacfulpKureos rcc 
rehcesj&addeeimum miliiare omniacompiea 
cineribus, vcrerralaborari non^oHic. Fuerun 
qui ftudio quodam prKpdftero caufas huius ir 
cehdhperfcrucancesjcut-ninconfideratlusinii 
locis verfatencus: , viixiacairerQis&hiaribusci 
nere ddlqfo cdopercis haufti perierurtr . Vocar 
imperiti huhc locum Purgacbriuii^ anh-narut 
irppurarum. Atcedichuicftohdicaci aliacauf: 
quod glacies, qu^ cercis anni menhbus adliccr 
huiusihfuIsviiluibuumappeUicur , imman( 
cier fttepicus & veluc gernicus.-vnde firnpUcion 
aimit,planaushoseffeacq; eiulacusahimarun 
quaein fubterrarteo illo ignc ciruciantur. Eadet 
eilnaturaHelgxmonci : ecfihicpociusabyili 
auchiacusingensVideripofficjinquovariaphai 
tafmataapparent&illufionesDa^mdnum. 

More^s Prtfioruth Cmkotum. 

be his enirn nobis a principio dicendum ef 
cum DaniaveterumCimbrorura fedes fueri 
de quagente hjecfereapudauSiores fcripta ii 
uenimuSi . „ 



NORWEGI^ E 
Annoante Natiim Chnftu cenrefimo quin- 
fo Cin^hn torrenusin mo.jum infiidcie lefe 
Ita Non fuftinuit primum hoium impetum 
Silaniis, fed nec Manliui fecundnm , j^iec iScipio 
ccrtii.!m. Fufifugatiqueomjiesinrummnm Ira- 
liam coniecere periculum, fuifletque adum de ' 
ipiaRoma,nifiCaij Marijvirtus ie his perop- 
70rcui\c oppofaiiret. Purantur vulgoCimbri 
xtiaCimeriis,qui cummuJtis annis^ante Afia 
ngreflifuiHenceieaiindeperScythas, cum di- 
;eeto itinere in Occidenteni perge. et,prim.o in 
(candiani, d^ inde in Cimbricam Cherfonefanl 
'enerint.Narrat Plutarchus in vita Marij,Cim- 
)ros,quoties2rmavicinismouerint,quodnon 
^mper , fed obfcruata certa occafionefadu eft, 
os,quos lub fignis habuerini.,vel etiam auxilia, 
escopias,vnonomincCeItof.:ythasappella[re. 
ihj de his itafcripfere. Cimmerios, qui ab vlti- 
ia memoria Gr.-ecis notifuere,, gentemfuiffe 
ainimenumcrofim./edsgmen quoddam fsdi- 
ioforum , quosScychxpatriaexpu.{ermt:eos 
;itur tranfgreiros Maotidem palude duce quo- 
amLygdamoinEuropam ingrefTos fuiire,,& 
alidiuscorum agmen confedifie in littore ma- 
Sjloco fyluisnemoribufque'coopet-to,quorii 
intafuerit 3mpIitudo,vt ad faituni Hercyniurn 
errexerint, Feftus ait vocabulum Cimber, Gal- 
)rum linguaLatronem fignificare. 

MoresDanorum ncftritemporif. 

Suntp^riqueSeptentriofialespopuli.inpri- 
lis qui lutiam incolunt , temperamenti frigidi 
: licci, magno robuftoque corpore, pulcra fa- 
e.colore bonorintcrim 3greftes,fulpicaces,va- 
iv&inrebus fuis mireprouidi. Morbis corpo^ 
s noH sdmodum obnoxij,ied fiiperba: mentis, 
u I r u m, fibi fu u'q u e tri b u e r es : ci!ap n Lx &c ebrie- 
tiindu]gentes,quam tamen bene d!gerunt,& 
)id mhilofunt breuioris vitcT.In moribax ma- 
Jam prasfeferuntfeueritatem , quod magno 
lorecoreorumpr^ditum iir,contemrorespe- 
:ulorum,queruli,pcrcg initionum auidi , ve- 
itore!i,pett!naces in fuis opmionibus: luftitiiE 
menaraatores.Miraiisexoricaslinguas addi- 
;ndipromptitudo,Utterarum ftudiofi, &pa- 
oru m obferuantillimi.Plersque familia abu- 
mtliberis , quanquam vxoresDanorumfere 
fficultethabeantinpartu, csetera elegantes, 
:c ineiuditc-e , attetaead rem, & rei Oeconomi- 
raddidtiffi ma;. Suntciuilcribant, in his parti- 

is primum puluereni pyrium & tormenta bcL 
:ainvfufui(Te. 

Noruegij funtfimplices,peregrinorum ama- 
quoscomiter&benignepro captufuoac- 
Jiunt. Rarumeftapud illosinueniriprsedo- 
s,autfures,autPiratas;autfiquitaIesIint,op- 
io quam pauci funt,necimpuneferunt. 
Iflandifubeodcmcumbobus equifque fuis 
bitant tedo.Simplex his vidus , nihfl defide- 
ntibus,quamquod naturafuppeditat. Mon- 
5 eis oppidorum vicem pra^ftanc , fontes vero 
uarum.delicias. Quanquam mercatores An- 
igentemhac in nacurahpaupertateacquiete 



T I S L A ND lif/ , '^ij 
viuere non iiinan^, cum crebroin islandiam na- 
uigent , vt inde petant coria boum & pifces , in- 
uehentes ipfi peregrina vicia, Vnicum apud eos 
Annaliumgenus eft„ maiorum fuorum fortia 
fadlra cantilenis concepta memoria; mandare: 
quamuis etiam aiiquiper notasfaxis acrupibus 
incidant. 

Victus iis potifljmum e pilcibus,quos vbi fri- 
gore & vento exficcauere , in farinam commi- 
nuunt.indepanem pinfentes.quibus tamenlau- 
tiorres familiaris fuppetit , adueditio vtimtur 
pancyerumbifcodlo. Potusprifcislslandisfuit 
aqua e fonte,ditioribus reces]ac:fed noftro sBuo 
cereuifiam e frumento aliunde importato co- 
quunt,&oderuntpotufimplicisaqus. Afferilt 
enim ad hosLubecenfes,Hamburgefes,Rofto- 
chienfes alnque mercatores Germani,quinaui- 
gus hanc Infula adeuric, frumentu, farinam, pa- 
nes,cerenifiam, vinumi pannos uiglicanos, 
te!amlineam,ferrum,aurum,argentum,mare- 
riam fericam , ligna ad cedificia Sc nauigiaex^ 
truenda. - 

Opesac Diuifueonim. 

Mittit lutia feptencrionalis in Germaniani 
non fbium ingecem numerum boum fed & m.j- : 
gnam viin bucyrijcafei/irtijcorij^adde &equo- 
rum quos non in Germaniani folum, fed &aiias* 
diuenduntprouincias, quibuspraecipuaob ro- 
bur exiftimatio. Muitum infiipei-afgcnti colli- 
gunt ex pifcibus, inprirais halecibus, qui in hoc 
iittore magnacapiuntur copia, Holfatia abun- 
dateqms pr£eftantibus , quosmagno numero^ 
vicinisvendit. Qui Fioniam colutlnfukmreiri 
faciunt expifcibus &frumento , inprimis fili- 
gine & hordeo : prjeter eqoos & boues quos ex- 
tcrisfubmittunt. Scandia , cumabuhdetpifci- 
biis,argento,a?re,plumbo, & Gothlandiafm- . 
mento,cafepjbutyro,peiiibus,abietibusadma- 
los nauiura , & calce viua , oportet vt vtraque 
prouincia non parum inde percipiat emolu- 
menti. 

Noruegiacumimmani pifciam capturaorii= 
nemfuperet viciniam , magnam iis diuenden- 
dis excrcetnegociationera, inpriirdsapud Ber- 
gamvrbem , commendantULquehipifcespra: 
aliis,(^amercaroribus!n varias exportainturre, 
giones. Injiocgenere pra;cipuifunt Afellifiue 
Merlucij ,quorum dicifatisnonpoteft,qDanta 
vis hic capiatur.Vcndunt Noruegij prseter cotia 
acpelles animalium etiam permultum butyri, 
pinguedinisc Balenis, f£Euibubuli , picis liqui- 
d.-Ejtignaabiegna , maceriamquernam &afle- 
res. 

Nec minor Islandis opum acceffio a mcrca- 
toribus,quiindeexportantmagnampannivim, 
teire craflipris, quem ipfi Warman vulgato no- 
minevocantjnecnoningentesfulphurismicas, 
pifcesinduratosfiueficcatos,butyrum,fsuum, 
lanam,coria,falconesalbos,equos&alia.Tanta 
hicpifciumcopia , vt eorum ingenfesfiibdio 
ftruesexcitent , quovencoacfrigore duratos 
vendere poffint. Butyri faliti hic tanta copia , vc 

Nn eo 



RE GNTm D ANI-fi 



41^ 

eo impleant ciftas prsgtandes ^ longaspedes 
quadragi iita,alras (|ui nquc : prxf er minora do^ 
li3,qu.'E magho numero nauibus imponunt. 

ApparethincpraecipuasDanorum regisdi* 
uitias confnlere in immenfo pecoris numeroiSC 
pifcibiisad Cherfonerum i& vic^nas Infulasca* 
ptis, qaorum quidem tantaeftab,undantia ,vc 
folumidquodex halecibus diilenditisacquiti- 
rurargentum , adincredibilemfummara acce^ 
dere dicatur.cffiterorum omnisgeneris per ma- 
re iftudverminantiumtantaeft niultitudo , vt 
quandoqure per anguftiasillas inter Infulas tim 
multas vix remis agi pollint naues, adeo fscun- 
da &araica pifcibusiunt h^c hitora.Nec viliter 
^ftimandum eft partim vedigal partim precium 
quodex Afellispifcibusfiue Merluciis confici- 
tur. - - . , 

Omnestameii hos ptouentus fupetat qii£- 
ftaofiflimum illudfrerum inirer Helfinoram & 
Helfenbui-gum oppida , qaod vfitato noniine 
Smdumyocznv.cam mare hic fit tam aftguftura, 
vcnullanauis tranfire poiTuinuitisprxfidiai-iis 
toilitibus,quos vtrimquerex conftltutos habet. 
Neceilariura igitureft,vtomnesflaues, qus per 
ftetumiftudvelafaciunt.ingensDanorum regi 
perfoluarittribunal, ^Necfacile quis huiusnu- 
iTierumve^^s^galisiniuent, nifiqui nGiterit, qua 
.«credibilis nuuium multitudo ex Hollandia» 
*Selaadia,Gallia,Anglia,Scotia, Noruegia,Gef- 
i|ifinia,Pruflia, Liuonia,adeoqueomni maris 
' Baltici ora.indefinenterper hasfauces tranfeati 
Nam oranes feptentrionales proumci^ impor- 
taro opushabentvinoRhenenfijGalhcanojHi- 
ipanicOjfaccaro &art)matibusabLufitania,h"U- 
^fcibus exoticis ab Andalufia l cumhaecregna 
omnia viciffim ab Aquilonarifeus petant mel, 
ceram,pelles & coria ,inprimis autem fruraeti- 
turaex Pruffia,LiuoniaMofcouia^que. Suntta- 
menqui exiftiraant , asrarium Dani regis^adeo 
abundare nopoffe , quod in regnis eius n Bilum 
prae csEteris fit qusftuofum merciraoniorum 
genuSjfi pifces excipias:& quod vix vilum fit ce- 
lebrius Emporium , quodargentum exoticum 
attrahere ad fepoffit, & negotiationem conier- 
uare perpetuam. Supereft igitur grande illud ta 
famofifreti vedligal , cum eo quod ex equorum 
acbouminlutia percipitur , & ex relignaria 
cmolumento , addita negotiatione pifcium per 
Noruegiam vicinafque Infuks. 

Oppidum 'Warthufum in extremo verfiis 
Aquilonem Noruegi^angulo aliquid lucti regi 
huic affert , exquo tempore Angli intex hoc re- 
gnum & Gronlnndiam Infulam nauigare ciepe- 
runt verfusKylduinum Laponum & S. Nicolai 
fanura. Hic enim mercatursm exercent cum 
RutheniSjdquibus accipiuntfienum bubulumi 
ceram,mel & linum.Scoti & Francia4 eundem 
modura negociantur. Eft autem >5^arthufum 
oppidum &Infulainmcdio illofinu , opere& 
manumunitumauipiciis Fridericifecundi Da- 
norumregis. Perfoluunthicij , quosdiximus 
mercatores vedtigalfiue portoriam, abomni- 
bus fuis mercibus* 



Vim &rohur militaii, 

Ea quse Dani contra vicinos fuos Suecos gefr 
fere bella , fatis oftenderunt quantum militum 
rexDaniaevfitato modo poffitcogere exercitUj 
& qu^ fit eorumratio gerendi beUi.Vt autem de 
terreftri militia figillatim dicamus, nondum co^ 
ftitit hadenus , ne adhunc quidem diem , quas 
equitum pedituraque poffit cogere copias, cum 
bellum terra nuUis hadenus intuierit prster- 
quam Dithmarfis: qui cum ab rege Wolderaa- 
rofubatSti, prolibertatearma corripuiflent , ge* 
fto cnm iis vatiafortuna bello, ab anlio A N.C 
M D.vlqtteadahnum MDLIV , poftiemopet: 
Fridericum IL, egem iterura v'£ti & iugum fer- 
re coadi fuere,, Nec r.-men paruo conftitit Da- 
nohac viaoni,v cloprius exercitu DanicOj & 
aDithmafis occifo lobanne Chriftietni regis 
filio, 

Deviribus eius regis marinis iudicium fieri 
potcftex nome o claffium,quasaliquandoenn. 
ferunt. Chnft;iernusenim II. petenteHenrico 
ILregeFrancbrom , lontxa AnglosinS otiam 
mifirclaflemcenturonaaium , in quibus.fuere 
decemmilliarailirum.. Nsqut riubiuro vUura 
'eft,cum in tam vaftahtrorafe diffundar regnum 
iftud , ■cumque lot habeat porrus per Daniam, 
Scandiam &Norvvegiani , cum V.gentilniula-' 
rum numcrQintra:& extra mare Bai icum, quin 
maximam conhcere poffit clafltem nauium in- 
ftiuaiffinlarum^dumratis afFluat pecuniartim; 
de c|ua rejquopado habeat , in fuperioribus di' 
ximusi 

Arces , muhimenta&fortalicianonpauca 
funtinpjerifqueregnipartibus , quibasfitjVi 
vim externam timtre non habeatncceflum. 

Modmgubernationisi 

Diuiditur omne Danorum regnura in GU' 
bernationesfiuePrsefeauras centum &odo- 
ginta quatuor,quibus tofidem praefedi iunt re 
dores, in legibuS regni & ciuiii fcientia verfatii 
fimi.Rex magis ele<9^ione Ordinum ad regnun 
peruenitquam fucccffionehsrediraria. Cingu 
tur autem reges Diadematein Hafnia vrbe , cu 
rei dedicatum eft- Templum Matris-virgini? 
Huc deducitur nonus rex antefummum Alran 
aproceribus&Senaronbus regni , prseeunK 
caduceatore cum gladio , & alio cum bulb.au 
fea , terrioeura corona. Quibus hsccinfigni; 
portandihonos contigit, ob mentum & virtu 
temleguntur , nec eft alscui familis autgent 
ptoprius. Ibiprimum omnsum iufamcnrore: 
promittit,feruaturum fe fande capita ptopofita 
& regtii confuetudin^es , iuia ac ieges , mprimi 
aUtemdefenfurumFidem Chriftianam. Pofte; 
vngit eum Epiicopus Rofihildenfis, & SengtO' 
tes imponunt capiti eius Cotonam , piaftante, 
paulopoftfidehtatis facfamentum , niliidfa 
6tum fuerit ante cof onarionem. Perada hai 
celebritate rex quofdam ex nobilitate tqui 
rescreat , percuflToslenitergladiocircahume 

Fuii 



NORWEGI^ £t 
Fiiitrcmper Senatoribus Oidinibufquc li- 
)eraeligendi regispoteftns eftqueeriamniim, 
juanquamfere lemper £Iium primogeniril in 
egalecolIocauerintrolium,nificumgrauillimi 
nrervenics caulaidimpediuit. Nunquampaffi 
Lmtregnum inter plures diuidi, nificumidad- 
nittete beliis cuiilibus coadifunr^ 



Conftar autem in vniucifum fes Danica^ 
uinqueOrdinibus. 
Primus Ordo eft Regis & Familia; regi^, 
SecunduseftNobilitaris. Norandum autem 
fl , vocabula Comitum & Baronum hic in vfu 
onefte, redfufticeread Nobilitarem, filonga 
riegcnerisrui abatauis poffinrdeducere dari- 
.tem. Clypeos in ter arma fere prarferur fimpli- 
?s, derogaripuritatinobilitatis fusexilHman- 
s,fi eos varientaurpluribus diftinguantcolo- 
busjvelfiquidiisaddant. 
SuperfuntnonnuIl^Nobiliumfamili^exiis, 
lorum progenitores interfuere padlionibus 
rer Carolum Magnum Imperatore, & Hem- 
ingumDanorumregera .- 6c in his funt Vrij 
iiquenonnulli. Obtinent hipeculiares rerras 
Toparchia;,in quibus habent iurifdidionem 
3eriorem & inferiorem, nec plebeiis fas eft in 
rumterritoriovenari.vtpareorumfitcondi- 
> Comitibus per Germaniam. 

Quicquiddefun6tibonorumreIinquunt,ta 
mobiIibusquamimmobiIibus,ex£equointer 
leros maftulos diuidirur: quanqua'aurem& 
ores eoruinparrehsrediraris peculiaripri- 
egio veniat: ita tame adraittuntur,vi: quotjes 
tridu£partes<:antur,fororivnacedat:vtque 
borumarciamque pofleffiopenesfolos fra- 

s fir.Sicfir,vt primogenirus non plus accipiat 
am qniuisexfrarribiis. 
:.x Ordine Nobilium eligunturSenatpres re- 

, qui raro numerum viginri odo fupergre- 
ntur. Exrediribusregnihisfjppetitalimo- 
.poffidetquequihbeteorum Arcfimfingula- 
ijdonec in eo eft officio. Ex affignatis proue- 
JS regi nil qnicquampendir, nifiqiiodquiuis 
tum equorum numerum nurrire neceffieha- 
invlusregis , vtfemper pararifinrequites, 
Kies vel pacis vel bellirar'o exigir. 
^andorex Legatos feu Oratoresexrrare- 
i ablegat, curat,vt fufficientes iis ex fifcofup- 
litenturlumtus , quibusfuum Principifque 
:onferuare honorem poffint. Sed&mulri 
infupernobilesregiisfumribiisalunturjfiue 
uanturaulam fiuedomi viuant, Suntenim 
)aniacert« qua;dam terrte ac poffieffiones, 
sincola:codem cum Gcrmanis vocabulo 
ehmngen, ideft. FeudaacBeneficiavocanr, 
rum vfum permirtit illis.qui ita meruerun t, 
svelomnibusdiebus vita? , velpercertos 
fdamannosfruantur.IncumbirhiSjVtcerru 
ndam equirum numerum alant, &c regi ali- 
J de prouentibus pendant : ita tamen,vt po- 
ma pars penes ipfos maneat. 
ftper Daniamlexqu2damperantiqua,qu2 

permirtitregi , vt bonanobiliumfixafiue 
iobiIiaipfeem.at , ad vitandas feditiones& 



Is L A N D iM. 

difcordiaminter regem 5r Ordines. Permura- 
ire ramen bona fiia cum nobilium bonis rex non 
piohiberur. Rurfum ipfi nobiles plebeiorUm 
velrufticorum,quiregifubfunr , bonaemere 
nonpollixnr. quidam enimex eoruna numero 
agrosfundofquehabcntharediranos,quipro- 
peabomnicxataione ac oneribuS lunrimmu- 
iies. 

Eftin DanisregnoMagnus Auls Magiftefj 
cuipropeparcumGaUicanoati<aoriras.Hicfe- 
rein VrbeHafniacommorarur , vtLeo-atusre- 
gis. Sequirur eum dignirate Marefchallus, qui 
tam pacis quam belli tempore ea curat , qurEad. 
militiaro fpedant. Admirallijpatres funr,reni 
curare marinam,expedire, fi vfus fit,claffim, re- 
, ficerenaues , poi tuum curamgerere. S ibeft 
huk Admiralisinfenor, quimagnoilli Archi- 
thalaffio vdutLegatust;ft;eftqueni vnaquaque 
naue prjEfbaus militum , ex equeftrio^dhie. 
Cancellario regni magha eft audloritas digni- 
taiquejad hunceninrabomnibus omnium Pro„ 
uinciarum iudiciis datur prouocatio , &abea 
adRegem. 

Suntautem omnes Prouincire diuifiein cer- 
tasreaurasfiuedioecefes, quarum vnaqusque 
ahquor ParcECias continet. Litigantes primo in 
fuo foro difepcantjfuafquefequuntur Ieges:de. 
inde hcet appellare ad ludicem Prouincia;:&ab 
hocadCancellarium. Vltimaprouocatioeftad 
regem veladSenatores, quilententiamfcrunt 
definiriuam. . 

HabenrDanilcgem fcriptam.auarore Wol- 
demaro L& Epifcopis Senaroribufque regni; vt 
fi primi iudiccs iniuftam rulerint fententiam, 

multentur media parte bonorum fuorum,cuius 

mult^dimidiumrurfusceditregi.alteramedie- 
raspartiI^/£E. 

Sunt Cancellario, qui fere aulam regis fequi- 
tur,adiun6H Vll.vd VIILnobiles,veIur a Secre- 
tis,quanquamrexipfeferedecaufis cognofcat, 
fi praffens fit.Si qux maioris momenti res in de- 
liberationcm veniat , rex,conuocatis fenatori- 
busexquiritfententias. Nouum tributumaut 
vetaigalpriuata audloritate imponere rex non 
poteft,_inprimisNobiliumfubditis : poteftta- 
menfi Scnatores&Ordinesconfentiant. 

PrjEfedus fummus Fifci regij vHus eft , qui 
omnes regiosprouentus recipit , porroria infix- 
per&ved:igaIiaac(ubfidia;idemauditqu£efto- 
rum rationes , fubducit calculos , infpicit hbros 
rationales,&lirterasApocharumexpedir. Ad- 
fiftunt huicexEqueftn Ordine duo , explrbeio^ 
complures , quibus omnibusluculenta foluun- 
turftipendia. 

TertiusOrdoeftEcclefiafticorum , inqiKS 
funtEpifcopifeptemhi : Arch;epifcopus Lon- 
denfis,Epifcopi, Rpfchildenfis, Ortenfius, Ri- 
penfis, ^X^iburgenfis , Arthufinus,Slefuiccnfis. 
comprehenduntur autera in hoc Ordine etiam 
Canonici.Cedunt his decimje iia regnb, qux ra- 
ttienalibi atque alibi diuerfimod^ diuifs funt. 
Nara Epifcopi dimidiam parrem percipiunr,rcx 
refiduum:ab vtroque tamenCanonici & Pafto- 

Nn 2i tei • 



jji4- Regnvm 

resaliqulimruosvfiisdecerpunt. Fuit Epilco- 
porumaliorumqueprocerumEcclefiafticorura 
Cledlio ab antiquiflimis temporibus penes re- 
ges , vcparetexrefponfo 'Woldemari Primi> 
Danorumregis , quiPapaeiiancremfibiarro- 
ganti a^dhunc modum refcvipfit: Egdregnumab 
Ordmbm meis accepi -: vitam aparentibus i religionem 
4b Ecclefia Romana:hanc fi repetu,ecce remittoeam iibi 
^erprafeme$litteras.Chn(kkrnnslU. legemtulit, 
ne Ecckfiaftici bona fua vendant , nifi exprcfle 
rexita iubeat. 

Quartus Ordo eft ciuium Si mercatorum qui 
invrbibusoppidifquehabitant. Gaudcnt & hi 
peculiaribus quibufdam fuis priuilegiis , ha- 
bentquefuosagrosSyluas&latifundia , certis 
limitibus diftinda. Exhorum numerofere& 
eoruTO liberis eliguncur EpifGopijGanonicijPa- 
^ftores&SenatOresin oppidis, fed &Secrecari| 
in Archiuis^prsfedi Cattrorum ,gubernatores 
6c Ca|);tanei nauium,necnon & quaeftores, ra^ 
tionales acprocuratores fifci. ludicanthi fer? 
in caufis minoribus, habentq-, pierumque prai- 
lidem ex nobilitate. 

Qyintoloco funt Agrcftes, quonim duo ge- 
nerafuntinrerfevalde diuerfa. In primo cen* 
fentur ij,qui Freibundi dicuntur,id eft, Uberi La- 
boiratores.Poflident hifundos hxreditarios,ita 
tamenatcertum quodpiam quotannis pendat 
tributum. Sed ne a mercatura quidem omnjno 
abftinent , inpifcatione verofrequentesfiint. 
Nullis feruitiis gratuitis obnoxij habentur, ne- 
que tiibutum aut fubfidium excraordinarium 
■conferunt,nifi de confenfii Senatoitim & Con- 
filiarioTum regni. Alcerum Rufticorum genus 
agrospropriosnon poflidet,fed ruraab Epifco^ 
pis vei noDihbus Clericifque locatione permif- 
Ta colunt, tenenturquead multaieruitia, prout 
■paiti funt cum domino fundi. 

Cumatitcrii bmnes per rotum regnum no- 
bilesincer feaquales fint,necDucis,comicis aut 
, Baronis inter eos audiatur vd nomen ; fit, vt ne- 
,mointereos tam opulenrusautpotensfic,qui 
fefamili^E regiae opponere poflit , cum (emper 
mortuispatribuS patrimonium minuatur^hse- 
reditateinterfilios filiafque difttifauta. Poftre- 
gemtamenprimoloco habentur,quiEqueftri 
dignitatc ornati corufcant, quam rex non facile 
cuiquam tribuit , nifide fe autregnoegtegiefic 
meritus. 

In ea qus apud Wiburgum oppidum cft 
Curia difceptailtur caufaeciuiles concinuisper 
totum prope annum litigiis : hic enim decidun- 
tur controuerfiaecirca terras, praedia & fundos, 
haereditates,&: id genus aliae , ita tamen vt caufe 
criminales hic non excludantun 

DucatUsSlefuicenfis oppidaiifHem perfruiS- 
tur priuilegiis , quibus Danicae vrbes , & earum 
incols eodem cum Danis vtuntur iure. Ciues 
cnim grauati iudicio , k quouis Magiftratu pro- 
uocarepoflTuntad Senatores , nonvltra* Eft 
autem Ordo Senatorius fere compofitus ex 
XXIV.viriSjEqueftris Ordinis,quib.adiungitur 
Cancellatius generalts Sc duo Dot^ores iuris^ 



Holfatorum Senatus cohftalbat oWtir 5cLVlll 
viris,qui toti prserant prouinciae, & ad hos fie* 
batprouocatioabomnibus ParcEciis. Poftqui 
autemdiuifus eft principatusis , cuiqueparti 
duodecim pr^fedi funtcum Gubernatorc , qui 
fere Dodoreftaut Licentiatus luris. Omnibtis 
his libcraha perfoluuntur a Principibus ftipen^ 
dia,quorumimpenfis adiungitur cuiqueSena- 
tui Secretarius vnus & Praefesex Nobilitate 
Hollatica. Qui nomine regis praeeft , fere Prce^ 
fedtus fimul eft oppidi Steinbergi: at quinomi- 
nc Ducis , apud Gottorpium habirat. Licet ta- 
men populo prouocare ad Supremum Sena- 
tum Ducarus Sleluicenfis Sc Holfatici,&nou 
vltcrius. Habuerunt hx gentes prifcis feculis 
peculiareiasfcriptuin i quodcumveterembar^ 
bariem oleret , mutatum & iuti communi con- 
formeredditum eft. 

Conftat omnis populus Holfalicus quatuor 
Ordinibus:Nobilitate,CIericis,Ciuibus& 
gricolis i qui itidem differuntinrerfe , vt in Da- 
nia.Nobiles exercent in fuis ditionibus & tertis 
ius fummum , mcdium & infimum , & vt fere 
per Germaniam fibi folis poteftatem venandi 
vendkarit. FUndi&bona eorum potiflimaes 
partefuntallodialia& hsreditaria jquanquarn 
& multi fintquifuapro Feudis & Beneficiistf* 
cDgnofcunt. 

Non funt in hac regione vltra viginti qUa- 
tuorfamiliig nobiles oiiginarijE,a quibus tamer 
fingulisraulcaealiaedefcendunt , &veIutftolo- 
nes enafcuntur. NamgensRanzo.uiafolavlcri 
Ccntumquinquagrntaarccs poffidet , &terri. 
toria ampliiffima. Alfeldenfis familia & Po 
uifchia vix illi cedit multitudine 8c opibus.Iudi 
cantur autem caufae Nobilium per Summun 
Ducatus SenatumsLicet autem vel reo vel sdo 
rijfi fufticientem iricerponaf eautionem, Spirati 
prouocare ad Scnatum Camerae Imperialis.Ci 
ues in oppidis peCuliari vtuntur iure,fecundur 
lcges Romanas,veletiam iuraLubecenfia. El 
autem appellatio hic multiplcx : nam quifqu 
ciuisiiibppidoaliquo poteft preuocarcad Ci 
uitates maiores , huic rei deftinatas , &abhi 
rutfum adSenatum Holfatiae^poftiemoabho 
adCameralmperij.Controuerfiaeinterruftico 
in aperto carapo diiccptantur pet cuiufque pai 
tis Caufidicos. Solent hic iudices federe fer 
nobilesjiliius loci domini , cum prasfedi s & al 
feflToribus duobus , qui adfuntinftar tertium,c 
vbi caufa vtrimque perora ta eft,dimittitur con 
uentusagreftium. Ibiiudicesre maturadelibe 
ratione ventilaca , reuoeant partes litigances, i 
velprorcovelpro a£l:orc pronunciant fentcn 
tiam. 

Habct Isladia duos Epifcopos, qiii velut fun: 
mi redores ac prsefedi func InfuIa;,,aItero mer 
dionalcm partem, alterofeptetrionale regenti 
Vtriufquedomuicontiguaeft fthola , inqu 
perpetuo Epifcopi fumtibus aluntut & inft 
tuuntur viginti quatoor pueri fcholafticii 
RELIGIO DAl^I^. 
Gura Ghriftiernusfeeundus Dani* f^xdc 



^Wa Lu-theri in regno Siiecic admififTecin caufa 
t ait , vc idem Ibnge lateque per Daniam fparge- 
t-etiir. Cum enim ex Suecia in hoc rcgnum re- 
Uerfus f mirer.magis magifque oftendit do6tri- 
ilani Lutiieri fe amplexnm. 

5^iE res ramen ipli parum feliciter Ceffiire 
Vila £(i Captus enim i luis & f egn6 profliaatus 
tum coniuge&cribusliberis, exulaultarino A 
KC. MDXXIIL Poftea diu hsfitin Getmama 
Iiuenore, iubpatrocinio Garoli V. Affinisfiji. 
Cum aurem adannumSaliitisMDXX)CII.Clar- 
(em compararet,inuafurus regnum fuurti^atrd- 
ciquaffatustempeftate qLiKmultaS exipfias 
tiauibusGuhoftiinibusprofundo merfit Ocea- 
™o,deinde ab hoftibus pr.-elio vidus captulquei 
:um Chriftiefai fucceftbrismanusdeueniiret> 
vitam in carcere finiir. Chriftief nus ioirur ter- 
las mito cum Guftaub Sueci^i rege fcedefe 
erat aiirem vcerque gener lohannis Szxohix 
Juas Elea-oris ,qui Luthero roirifice fauebac) 
n religioms qiioque mutarionem confenfit , vt 
^athoticumam vcerque e fegnis lais furcilla- 
et.Nec f acile hoc Dano fuit,cum Epifcopos to 
lus regni in vfncula conieiaos i^ixrofe &fqua 
ore carceris mori coegenr.Meraoria aurem di- 
;numeft.quod nonnulii fctibunt,nujlumom- 
iino ex Epifcopis Danis.Islandis^Norvesi^ 



4it 

Roa'ericus,Atisl£i filius.^WicletliSj&huius 

hhus Wermundus. 

Wermundifihas V{b,S.ixbnasfibifecittri. 
burarios , fa€l:lis ex homineftolido, ignatio 8c 
diiloluto , ftrenuus , & magnanimus PrincepSi 
Succeffir Vfoni Danusfilius. Hilic Hucletusi 
Froco fecundus. 

panusTeftius.Fffdletius. 
_ Huius filius Froto tertius y circa tempus hatl 
'Lhfiftiregnaftepmatuf. 

. Hiafnus. Fridleiius. tfoto ly.. IngeUis-. 
Oiaus. ° 

^ Hafaidus |)fimuS.Fforo V. Haldarius fecUii- 
dus. 

Hafaidus il viaus hic fbitabEricoSueco- 

rum Rege,quf ea vidoria toto Dzuiq tegfio n&^ 

titus eft. At Haraldus iterUi-n fupefior fadus n6 

ipaxmm regnum duntaxat,fed&totam pccUpa- 

uitSueciam. Erat eo tempore GotiioruiTi rex 

Vnguinus, quem Hafaldus vtfiufque regni poft 

niofcemfuamGubernatofem teftaraento con^ 
ftituiti 

Viiguino ruccelTit SiualdUs pnfnus. huic SU 

Huic Sibaldus fecuhdUs j pofl Haidahu^ 
HI. . 



eque tradationis.Populus igitur Dani^, Nof^ 
egi2,c2EterarumqueprouinciafUfn,cumvfita^ 
s deftituerecur Epifcopis, fegeLulhefidoarr^ 
amfequente, facileconfenfitin lohannis Bu- 
-nhagij Pomerani aliofumqUe Miiiiftrorum 
ntenfiam, Chriftierno iuccerit Frideficus 
e5c i eandem cum anteceflxjre fequurus feli=^ 
onem , fub quo fege Dani plusin receptaLli- 
eri dodrina confirmatifurtt.Is qui noftf a ^ta- 
inhisfeprentrioniSpartibus dominatur y a 
■oxiroorum fiior um ahteceiTofUm fide ae te- 
mbniisnondifcedifs 

i^atalogUs Re^um bdnii. 

Aiuntqiiehdam Dahum , qui tbtifeghbnb- 
ehdedent > inhis Aquilonispaftibusfupre- 
amdomihatumgefliire , multisahnis ahte 
eumincarhemaiiifcftatum : cuifiiiosduos 
buut,Humbrum&Lotherum:(&Huir)brum 
idem parri fucceffiife ^ vetum poftea 4 fratr e 
*nopuIfumfuiffei 



exfororehepoS. 

Edmuhdus.SibaldusIILiButiiuSiiiuiusfra- 
"ter.Iainericus Sibaldi fiiius. 

Broderus lamerici fiiius. SiljaidUs 'quartusj 
cuiUsmaiores quifuerint incefrumefti fuccefr 
lor?m habuit Biof ein,Shionis filiura. 
Haraldus fV.Gormo eiu& filiusi 
Gotcficus/me Godefridus feghauit Carolo 
MagnoFfancGfUiTi regnum obtihehte. vif de^ 
ditus vif tutibusiftudiofus belli& munificus. 
. Okus j huius filiiisi Hemihingus Olai filiuS. 
hic cum Garolo Magno tuin Imperatofe lii 
padaqu^damcohueniiredicituf-. ■ 

Siuafdusfilia Godefridi & Rege Nofvegiae 
gehituSfutceiroremhabuit Regherum filiUmj 
homihcm piagofum &adultefiis deditum. 

Sequutus cuiB eft SiuatdUs , & Iiuhc EricuSi 
quiMcgunriaein Germania Baptifmuffi fufce-- 
pit cum Haraido ftatre iuo. 

Ericus Siuardi filiuS,RegnefiNep5s.incpfo. 
pe folus fupererat ex fanguine regiO:&qUanqua 
ij„,- -i^ ri. r i. i adolelcehS Ciiriftianos atfbcitet peffecutUs 

tT/l°".!?;r'"P'*'''>°""''''"'"8- ni""^ Aufcatio Archiepifcop» Haiibui. 

genfii 

Huiusfilius dahutus teghauit pbft patfcmi 
qui nullo Chriftianifmi ihdicloedito i dubisb fi^ 
deimortuUseft. 

Ff oto.Gormd.Hafaidus. Hi tfes fuere tiiri^ 
ftiahi. 

^ AtGofmbtertiUs,Haraidifticcellof j Ciiri- 
ftianbs&ipfeperfeeutuseft. 

Reiiquit tainen filiuhi Haraiduiia Cliriftia- 

' Kli j Cuiui 



J ^^-^'■iLi^i.a.inj Ut-tlSLmCtlCCO- 

SuibdagerumNorvegi.-eregem i quicapta 
: vim pani regis filia.eaque ih vxoreili dudia, 
)rveg!am armisoccUpaUerit. 
Succefficilli Froto. Fiotoni HafaidUsfiliuSj 
ifrarres fiios occidit.HeIgb,patrUiscafiSitb- 
SDanisrexfadluseft. HuiUsfiliUsidefhqUe 
cefiorRoIfo cum trucidatusfuifTetiperUenit 
;num fub obs diehtiam Atislei Regis Sueci?: 
ftqUemHotherus Atislxi frater vtriufque r?- 
i domihus euafir,Pofl huhc JregflarUnt 



^ig Reckvm 

Cuius filias & fiiccefTor Sueno-Otto, cum 
Baptifmum fufcepiflet annitente Ottone Impc- 
Tatore,& cum parrc aliquandiuregnaiiiHctpoft. 
eaabiecitfidem Chriftianam. Profligatusvcro 
abEticoSuecia:rcge , & vniucrfo regnoexu- 
lus.cumad fiugem & Chriftianifmuni rediiiret, 
tegnum patrium recuperauit. 

Canutus Suenottonis filius Magni cogno- 
nientumfbrtituseft , quod quinque regna fiio 
imperio fubie^a habuerit, Daniam , Sueciam, 
Noruegiam, Angliam.Normandiam, Huic im- 
perator Henricus tertius dciponiauit filiam fua 
Gunildam. 

CanutusIII , cumtantum duobusannisre- 
gnaflet , mortuuscftnullispoftfe reli<ais libe- 
tis. 

SuccelliteiMagnus : Olai Notvegiaj regis 
£lius. 

^ HuicSueno, CanutiMagnircgisfororcge- 
nitus. 

Haraldus Suenonisfiliusjcum aon nifiduo. 
bus annis tegnalTet obiit. 

Cuius frater Canutus interfedus eft a fiiis ift 
lutia , Cum in Templum & ad Sacra fruftra con- 
fugiflet.Cauiam fuifle pethibent , quod Danos 
Cogcrcvoluerit ad folucndas bononim fijorum 
decimas. 

OlausCanutifraterin Gypro Inlulamortu- 
ws eft,reIiS:o haerede fiHo Haraldo , quia Dani« 
eiedus regno eft > fuperbiara hominis ferre no- 
ientibus. 

In cHius locum fubrogatus eftNicolaus Suc. 
nonisfilius , quitamen&ipfepaulopofta fuis 
I ^nterfcdusoccubuit. 

Caiusfucceflbrcm Ericum , compar ciuium 
perfidia fatum inuehit. 

SupereratEricus, Aquinifilius, EriciMagni 
inepos. Verumhiccum fumto cucullo Mona- 
chus fa(9:u5,regno excidiflct,pcruenit id adSue- 
iionera,& ipfum Erici Magni nepotefti. 

"Woldemarus regnauit circa annum repara- 
t^SalutisMCLXI. 

Cui fucceflit Canutus filius, & huic^^^ii^olde. 
tnatusll. mortuus Anno AN.C.MCCXLII, 
cum regnauiiflct annis X L. fxpe vi(3:or &pe vi- 
Aus. 

Ericus Woldemari filius , cum fucceflHflet 
jpatriinrcgno , interfedus cftabAbelefratre 
fuo.Et hic Abel.non Cain,fuit Fratricida. 

Abel igitur fuccelEt in regnum particidio 
partum, iplevicifljmtalionisiurcarufticiscz- 
iiis in Frifia, reliqu i t f egnu m 

Chriftophoro fratri fuoHuic fucccfliltEricus 
filius,quiinteriit anno Gratise MCCLXXXVI» 
inteife(^us a domifticis (uis. 



Erico patri fucceflit fiHus natumaximus eiuf- 
dem nominis: cumque regnauiflet XXXV»an- 
nis,obiitanno A N.C.MCCCXXl 

Chri ftophorus Etici frater moituus eft anno 
SalutisMCCCXXXlII. 

Excepiteum Woldematus filius cuiusvaria 
fuit fortuna.Eiedtus enim regno,poft rcftitutus 
fuit.Hinciterum profligatus , denuo reuocatus 
adfccptra , poftremocxpirauit anno AN.C» 
MCCCLXXV, 

Margaritafiliavnica"WoIdemari , mulicc 
mafcuh fpiritus,cum nupfiflct Aquino Norve- 
gijeregi.vtriufqueregni Dominaeuafit, cumqj 
SueciadDiademavocaftent Albertum Duccm 
Megalo-Pyxgenfem , Margaritaeum acievi- 
£tum regno expulit , & fic duabus coionis ad- 
iunxit tertiam,nempe Suecicam. 

Ericus PomeranisDuxjCum Margaritaregi- 
nafiliumnonhaberet,abeoadoptatus , &in 
Regemeledusfuit anno S.^Iutis MCDXLfed 
is anno MCCCCXXXVIIL in Germaniara 
iponterediit. 

Eletausfuftineiuslociirex Danorum Chri- 
ftophorUs , Comes Palatinus Rheni & Dux 
Bauariae , quod contigit anno A N. C M C D 
XXXIX. Obiitisfine liberisanno MCCCC 
XLVIIL 

SucceiSt ei CKriftianus ( vel , vtDani pro- 
nunciant, Ghriftictnus ^comes Oldenburgen- 
fisjeledusin regem Daniae & Notvvegiaepoft 
mortcm Chriftophori Palatini. Mortuus hic eft 
in arccregiaapudl^afniSan. A N. C.MCCCC 
LXXXI.cum regnaiTet annosXXXlV. 

Succeffit ci in regno lohanncs filius. 

lohanni Ckriftianus IL diuturnumhicad' 
uerfusSuecosbellumgeffit , quod cum infeli 
citer ei cederet , poftremo ab ipfb Danix regnc 
prpfligatuseft.negantibusOrdinibus regni , fi 
Tytannidem & crudelitatem homini s vltctiu! 
fcrrc poflc. Cumque vi conaretut recuperar< 
regnum patrium , captus fuit a Chtiftiernc 
auunculofuo , &:inclu(us carceri inarce Hol 
(atiae Sundcnburgo , ibi vitam finiit» Et hic i 
pleriique (ctiptoribus Chrifliernus appclk' 
tur. 

Regnauit poft cum Fridericus Holfatiae Duj 
inDania , &poftFridericumChriftianus lll 
(fiue ehriftiernusjfilius iUius natu max. 

Ghriftianus IV noftra tempcftate'DaniaE& 
Norv vegix regnis potitur , qui cum ha:c ict ibe 
remus,quodfuitad annum MDCXXVII.gra 
ue&vicinis Germaniae prouinciis cxitiale bel 
lumgcflTit aducifus Fetdinandum IL Auftria 
cum«Imp«catorem« 



IDESCM 



4^7 



DESCRIPTIO REGin 

S V E C I iE. 



SVMMA CapitA. 



p^reuiMiit&lmites. 

; tinlandi4ieiusi>ppitU, 
\ BeildiafiueBothnia. 

L^ppontaumplitudoms&limltes. 
' AUxdiuiftoregm Suetia in proumtias XL totidem 

Ducatus & XII Comitattts. 
■ SeftemEpifiepatusinco regno,&quetqmfquem-. 

fiopatmcontine4t ParaciAs. 
AbuHdMt regnum Sueaa melle.argme,m ptmth^ 
nttcUoferri ,pifiium variisgeneiih. Sueciaa^e-. 
ra & montofa in multHliKis , aere tamengau- 
4emtemperate,pur<)atque fkluki. 
P4rticul4Yis defiriptitf earum rerum , ^uib. vnaqu&- 

quepreuincia abundat. 
) reteres Suetta halmatnes nrifmes &ieSo vali^ 
dvMrum kges &coHfuetHdints,Ma,pari4fa' 
»^i^cia,4rma&r4tiobeeigtrandi. 
Sttecorumrtoftriauicorpor^robufia , ingenianm 
malai morestamnfinipltcmes. v^rietas ma- 
gna panis & cibammm , ^mhns vefiuntur, 
modus vefliendi,»dtpc4ndi& habit^ndi. 
Opcseorumconfiftmt in dundantiaaUmonia.me, 

t4Uifodinis,arg€niiyarisflHmlfi. 
Prmentftsregmquou/que fi quot^nnis extendam, 

rationeduntaxatfifiiregj, 
Militta Suecorwn ; quamum rtx m^um in^ua- 

qHeprouinciaalat, 
'^aualescopiA&ilafis,qu4nt». 
^ftnimentaregni^faderajtoftintates. 

Vuftomit€s,iudi(es&o$ti4rtgnuAdmkik4tk 
mftitia, " 

Uges cemra vfur4i,4dtilteria,bomiudi4. 

PrafeSara ttfci & Prouentmm regiorum. 

Luthtri&Cahmido&ritta quando & quomodt 

mtr4 Suectam recepta. 
C4t4hfftt regum , qut 4dmftr4 vfipte tempera n 

gnofftitifuert. 



kERegnoSaecix h«c nobis pracfad fuadec 
'^modeftia. 



''^''•''''^lttiiittftiorinduatatm^ 
'(trenefas,m4gHofiiHdict quifqaetttetur. 

^cqueenim noftraium cft vkium , ncque 
:csHiftorici,p|-onunciarc , maioreneiurc 
nel«orctitulopofrideac Suedam Guftauus 
)lhis , an poffidere dcbear Sigifmundus; 
tn propofitieft, dcrcriptionemhuiusftatus 
narchici , ca qua fuperiores , perfequi dili- 
tta.vt fatijfaciamus leaon\'c£Etera vei Marti 
Themidi difcutienda relinquere. 
Igitur noftra aetatc compleaitur regnum 



Suecte Fmlandiam ,Gorh{aTn,B0rhm'ani ,ina- 
gnamLapponi^parteiTi , Scricfinniam, cura- 
^ueparteCoreli^ , AlandaslnfuUscumnon- 
nullis aius,quarutti minuseft raomentura. Dc 
l^monia cmm & Pruffia.cuius vtriufQuebonam 
partem Suecus <5Ccupawcari«is,inr€l>usPolo- 
nicis diximus. 

Facilishincfieripoteftconieaura.fub qiti- 
busgradibus Eleuationis polaris hx regiones 
ampliffim^ vatftiUIra^que firz finc , nimcon- 
ftet ab vrbeSrockholraia,vbifedesreds ,qua5 
(ubfexagefimogradu cft , in cxtTemtS vique 
Lapponumfines , admiltemimerarimiljiaria 
Iralica. Rurflm k finibus Danii Stocfcholroiani 
vfqiie , qu« mtdium regni Suecici obtinet, iter 
yigmti dierumexpedito pat«t;affiirmantibus in- 
iuperiis,quiSuecijefegnipfouindasfecunduni 
longitudmem & laticudinei-n pcfagiaHerunt. 
^quarei lam tecrarum amptitudinc totamlta- 
Ham Galliamquefimiil , multoautcmfuperare 
vtramque, fi Finlandis Ducatus & Lapponura 
regiodliadiiciatur. / 

Suntautem ipfiusSueci« limites hi: ab occi- 
dente tcrmmarur Norvv?gia;ab Aqgilone Lap. 
pia& Bothnia : ab Oriente Fjnlandiam habet 
magni Smus Boddid incercurfu feparatam ,Sc 
Liuoniam , a qua mari diuidicur : ab Auftro 
fcfpicu Gothiam, Sunt autcm in hac Principa- 
cus & Dynaftix complures: exempli gratia,Da- 
catus Angermanniaein finibus Lnpponum : de 
inde ali) vt Middelpadenfis,Icntienlis,DaIccar- 
lorum.Wermelandis, Dalienfis, Helfingenfis. i 
Geftriaenfis, Fieringen(is, Cupcrdalienfis & 
Vplandcnfis. 

Capur & Metropolis totius regni eftHoImia 
fiaeSrockhoImia, quamRulfiStecoIniam vo- 
cant,nntura & opere munita:fitacnim intcf fta- 
gnantismarispaludes , aliquomodo Veneiia- 
rum V rbem tiprserentat. Eft in Gothia Vplalen- 
fis ciuitas, in qua ftudium vniuerfalc : nec non 
Nicopietafis maritima. 

GothlandiamquidaiTii(5ermanorum Hngua 
Bonam terram diciaiunt,nififortepotiusGo- 
thorum tetram. Finibus his cohcrcctur : ab 
Oriente Oceanoiab Occidente montibus Nor* 
uegicis » & parre regni Danici quK Scandea 
flominatur : i teptencrione habec Suediamj 
rurfum mare ab Auftto. Oppida Gothise melio- 
ra hxc lunc.Lodufia.bono portu celebris.Wal- 
buigum oppidum cum arce. Calmaria ciuitas 
trequens,portuc6modiffimoinftru<aa.&non. 
nullsali§,quarum qujcda Ducali tituiogaudec. 

Fmnorum terra fiue Finlandia pulfatur ab 
Onete,Meridic & Occidetemari,feparaturq; k 
Nn 4 Molc©uia 



3 



r 



'^ig . RE G.N V M S 

Mofcoula Sifiu Flnnico 8c Polmo amnc. Finis 
eiiis ad Aquilonem eft Bothnia Occidentalis 
Cum Corelia.Meliorahuius tradusoppidacen. 
fentur Abo,in finibus Vplandiic&Wiburgum 
incxlremaregione iitum. 
1 4. Boddiafiue Bothnia dnplex eft: Drientalis & 
OccidentaliSjVtquidemMaginusdiuiditivtve- 
1!^ alij,Septentribnahs & Meridionalis. 
5. _ L*pponiaeXtenditur afinibus Sueci^vlque 
adMare Aquilonare. ibi eft palus Lulia, ad tre- 
centaftiiliiainloTigitudinemexcurrens.Oblef- 
uandum tamen eft in hac gente , eos qUi Orien- 
tahaloca habitant,& D/f^/epfei,id eftLappones 
feri ac fylueftfes appellantur , Magno Mofcho- 
tum Duci tributa perfoluere : Occidentaliores 
vero , quiSe partem Soricfinniae habitant-, Sue- 
'COrUm regisagnofcuntimperiura. 

C6f eha fiue Carelia , frlohannem MagtiuHi 
'fctiptoremfequimur,eftvltrafinu'ni Finnicum 
exrenditurque vfque ad Mare Glaciale>longiffi- 
■tnaibi diesper ajftatem horatUm vigittti §c di- 
midias.Caputtegionis eftKexholmia. 

Liuoni.-E magnam noftra tempeftate parremj 
imopfope totani Suecorum re:gem poffider&,ifl 
fuperioribus diximus j vr & 'infuias'iUius mafisi 
Alij Sueciae regnum in vndecim prouincias 
diuiduntjin quibus vndecim Ducatus.Comita- 
tus nUmerantduodecim.DucatuunominahaEc 
lunt.Vplandia,GothiaOccidentalisfiueWeft- 
'Gothia( veteres hos per efrorem&ignorantiam 
'Germanic££ linguse Veftrogorhos,& eos quifc'. 
' 'quuntur OftrogothGsdixere) Gothia Otienra- 
lis fiUe OftgothiajSmalladia, NSf-^eftmanniajDa- 
lekarliaiFinlandia,'&inhacSatagundia, Cara- 
lia,Tauaftia. Comitatus putantnr ab iis hi ;Hef 
Jinga , Angci mahnia , 'Geftricia , Middelpadias 
BothniaOrientaUs&Occidentalis , Vlandia, 
" Wermclandia , Nucia, Dalia, &Infijlarum 
Vlandicarum s xpx tamen Finlandia;accenferi 
'(debentv. - _ 

7* DiuiditurinfuperSueciae regnumi^n Epifco- 
■patus fuos,qui antiquitus fuere VII. fi Arghiepii 
fcopus Vpfalenfishis connumeretur.His nouif- 
fim^ adiundus eft Epifcopatus Viburgenfisin 
Finnorum terra.Reliqui funt Lincopienfis: Ve- 
trofienfis qui & Arofcofius:Scarienfis:Imperia- 
ijs qui& Strigenienfis:Veximenfis,& Abognfis 

; in Finlandia* , | 

i^rufflef antur vero in Dicecefi Vpfalienfi Pa- 
roEciaeCLXXI, quippe quxlongiffimisterraru 
fpaciis extendatur,vfque ad Lappones,cOmple- 
^laturqueFinmarchiamjin quaodo amplillimi^ 
liint ParoBciae. In VcxifnenfiCCX.necmultO 
pauciores inScaricnfi &Lincopienfi. Strigeni^ 
cnfisParoecias habet.Centum. Aboenfisquin- 
gentasjfflaximaexparfccpopulo frequentes s cu 
i;i Finlandia fint, qux mille familias conftitUant 
ali£E oftingentaSinDnnulla quingenras-plefaeqi 
pauciores. Ethicquideffi eft nUmefuS Pafcecia- 
rumsinquibustamenmulta oppida&alialoca 
noncompufatafunt,qu2 tamen n5 funt pauca. 
■ QMltt^&ingeniumTerriiSmcuit. 
, PotcftSueciaoptimoiurenumcrariinterfet- 



VI C d R V M " 

tiliffimastotiusSeptentrionis regloncs ,jnprU 
roisob vberrimumfrugum proUentum. Praettr 
quas multum habet mellis,afgentij£ris,plumbi 
&fef ri optimi.Salburgium oppidum eft,vbi de^ 
f^Catum eruituf argentum , nuilialij petmixtu 
metallo. 

Pifciunl hic ing^ns varietas & abundaria, qui 
tatn e fiauiis & lacubusquam emari exttahun- 
tur. Non tamen eft negandum , ipfam Sueciani 
muitis in locis afpef am effe & ttiontofam •, alibi 
vero hurtiidam & paludibus fedam in quibu! 
locis mrnus prOuenife fegetesquialibi necefsi 
'efc.Omnisille traitus littorahs,qui Liuoniasob 
tiertitur,edifis &pf?acutis hof ret rupibusjvnd* 
terraillanauibusinaccelfa eft. Tranfituf tamer 
pedibus mafe iftud , cum imm€fo ftat cOfttren 
frigote Ybihocincommodifentiuntviatores 
•quodprbpemodu caecieuadunt perpetub niui 
ac'glacieiintuitu,fiveraeftfama.Sunt tamenii 
parcibusSueciaein,gentespranicies,pinos,abie 
tes ac quef cus proferentes > cu tattien quicqui 
interafbores illas inrercedit foli , arclur atqjfe 
ratur.Fluuiis hsec f egio iio deftituitUt, qui tam 
nonfunt nautgabilesjmaximadutaxat ex parti 
quodfrequentibus arbof urn truntis iiTipediar 
tuf autfupibus , aUtquOd toinOrestiuieosir 
gredientes plerifq',annimenfib. congtdatifin 
Aer , vf in commune loqua.mar , purUs eit t 
'defscatus,'& per confequens ialubris : errantc 
illi, qui fibi perfuadent , aerem horum locorui 
tam eiie afperum,& frigus adeo durum & pen 
trabile,vt fcffi non poffit. 

Non tamch negauerim in locfs paiudofisjai 
vbi ftagnantes lacunae in magna funt frequeti 
aercmexhalaridenfum , nebulis&vaporibi 
infc£tum. Occufrent tibj hic , pf aicipUe in lot 
montahis aut Aquilonisflatibus expofiris j cl 
brihomines , cpofum aetasadcentefimUm 
centefimnm vfque vigefimum aRnura pef utn 
necdubinmeftquin diutius etia vidurieifer 
'mfi nimia crapula &tbnetate filum vits inr 
dcrenr.AcCedit, quod in ipfa re gis aula non n 
duo inueniahtur Medici & PharmaCopje 
vnus, puto j qnodhoc genefe parumfibiop 
efleputent. Capiuntur in Suecia BubaK , qu 
tum longe maior eft corporis molesquam Ita 

corum. i 

Goihia diues eft ff ufflenro;pecof ibUSiequ 
pikib-mafinis & fluuiatilibus-,nec n5ferro,pl 
bo,&alicubiargento. Pafcuis magis abunc 
quJliti caeier^ fegiones Aquiionafes. Inuenit 
"apud traguailura oppidum ferrumexiraixb 
nitatiSi&alibipiufimumOrichalci. . . 

Finlandia ara^enior etiam eft , qu a propf je 
di£ta Suecia ( ipfum nomen Etymo Germani 
idprofitente)quam &rupefgreditUf in botiii 
te& vbeftatefiumenti, Vtqu^ maxima fuip; 
teplanafit,necadeo montibus afpera, autpal 
dibusvliginofa.BorhniaeferacirasprsEdiCafii 
poteft; vtraque tamen haec pf ouiUcia ttonpifci 
folum eftabundanSjfed & animalibus , qUora 
pellesinniagnolunrpfecio". 

In Lapponia fiumentu no inuenies^fed vf/ 



Et Gotti 

aibicaftteSi & Mufes pontJcos magno numeroi 
fimilefque beftiolas.Equos non habenc, fed ho- 
rumvicemLappones vtunturanimali , quod 
iipfi Rangerum vocant > cui cadem cum mulo 
magnitudo,pilusquaIisafino , cornuafimiha 
cet uinis , nifi quod breuiora funt , 8c minus ra- 
jnofa. Nullamhsciumentadorfoferuntonus, 
fedtrahuntleucscurrus aut trahasperglaciem,* 
ranta quidem pcrnicirate,vt viginti qaatuor ho- 
rarum fpacio ad centura milliaria tonficerc cre- 
dantur.SoIftitij hyberni temporccum fol vetft. 
tur m Tropico Capricorni & eft in Hypogso 
vel loco Augae oppofito , nox in his locis eft triu 

incnfiHm,etfi paucuJis quibulSam horis ahquid 
obfcur^ lucis videaturinterfulgere. 

MORBS ANTl^i; 

Celebratiftims iWx in Hiftoriis natioiiesGo- 
:horumiqu? e Succia vicinifque regionibus ma- 
^nonumeroegrefts , diuerfisfeOrbispartibus 
nfuderunt,fatis oftendunt , quodnam fuerit il- 
arum gentium.qus ingetem illam peninfulamj 
Jcandjnauiam veteribus didam , incoluere,in- 
;enium , robur & in bello virtus. Gothi cnim 
nquamveKohdocuere , nonpolfefetorpere 
•cic &inertia , cum inftar numerofiflimorum 
x'^minum deferta patria, non csteras duntaxat 
;Urop^partes,fcd ipfam Italiam , rcginam gen- 

ium,inuaferunt,obtinuerunt,&longoterapo- 
e ibi dominati fuerunt. Crudeles eos fuiffc fa- 
:ndum eft , non tamen adeo barbatosvt vulgo 
teduntur, vt apparet ex ratione 8c modo quem 
bferuauerunt in occupandis prouinciis, vt& 
sxr^teris eorum faais,inprimis exEpiftoIa Si- 
on.j Apollinaris, vbi defcribit gefta & mores 
heodonci regis. Leges eorum nos docent/a- 
seosciuiles&poliricos fuifre:& fi quidcon- 
armmhuiclaudiacxteris perfcriptum fueric, 
lpotiHsamorefuarumc6fuetudinum,&odio 
aorum dominorumqueab iis fa<aum fuilTe, 
Jinon aliter clades fuas , quam vidricisgentis 
tuperiis vlcifcipotuerint. 
Huiusgeneriseftiftud.quodquidamfcripfe. 
.fuilTe Gothislegem, nequem polfenteligere 
gem,nifi quicorpulentus^pinguisobefulque 

Oderunt autem Gothiab orani ^uoDanos 
lehabitatores Cherfonefi Cimbricxjnfenfit 

ioodio.PutantureorumfcribendiChara6te. 
3,qui Gothici appellantur , antiquiffimi efte, 
de qmdam coIligunt,gentem iftam htteraru 
Jriam cum rei bellicae fcientia coniunxifle. 
In mihtia folebant Gothorum fxminx fimul 
iciem prodite , & fe pugnantium mifcere cu- 
is , vt viri. Fortia maiorum fuorum fa6ta ver- 
us concipere , eofque memoris mandatos 
conuentibus canerc, Annaliumapudcos ge- 
iserac* 

Interdeos (uos fiaitios T/wya»/prsecipueco- 
)ant,qucm potentilfimum omnium arbitta- 
titur. nuiuscaputcoronacingebant, dextrje 
murfceptrum imponeHtes,& duodecim alias 
ronas circaeum. Sunc quihunc ipfum louem 



fuiflearbitrencur ,<iuoiJ voxThorr c6tra£te To- 
nitru fignificet ,&/eprctrionalespopuh pleriq; 
die louis feftu habucrint Accedit alia coniedtu^ 
ra,quod etiamnoftrosuoSuccifulgerta^toni- 
trua,fulmina & res fimiles, fonitum frcmitum^ 
queTWeWiappellent 

Adftabant huic velut Duci alia diio Idok, 
Othmus & Fn^^^ nuncupata. Othinus ^uidem 
Marte haud dubie referebat, que Go^hi^m om^ 
nibUs fibi adfiftere bellis opinabantur.quanqua 
ei no tertiu , fed qUart Q fiue medium feptiman^ 
die.qma hasMercurijdicitur , confecrauerinr; 
Hmc Othinoacrificabant manubias , & fi qui<i 
viui in bello cepifTent. Friggd putabantefl^eDeS 
puIchritudmis,giatiaru,amoris.qu? nuptiij om^ 
nibufq; voluptatib.aliis prasfideret.Et huic qui- 
de dre Vencris dicauerat , obtinetq; adhuc itios 
quida apud Suecos agreftiores, vt aftra qusdaiTi 
ColuacVufumFriggA antiqua fiiperftitioiae voci- 
tenr.Prsferebathoc Idoluarcu &gIadiu,quod 
fsminajcflbnt inhis orisMartiales, necminus 
in hoftepugnare confueuilTent quam viri. H^c 
pr?cipuaGothorufuereNumina,nectamefoIa, 
cum &^aIiaprodiis coluerinr, inprimis Methotim 
quenda.quimagnsfamajinrereosMagusfue- 
rar,dquo vcluta .Kumaquoda, multosfacrifi* 
cioru rittzs & Caremonias addidicerant. Vpfa- 
lenfes FroU quendl diu pro Deorum coluere an- 
tefignano.cuiimmolare foliti funt vi<aimasni- 
gras,& noaurna quotannis facra celebrare.Sed 
& KohrU quida venerabantur , n 6 minus gloria 
belh qua Magicis artib.famofum, aiebantq; illu 
oflequoda Gharaiaerib.perpiaro vti folitupro 
nane,in traiiciendomariacfluminib. Huicluc* 
centuriabat alios Magos,VagnoJlu>Haddingum>Sc 
Rofliophu de Ftnlandia , Vaticinandi arte celebres* 
Hosfequebatur quida , tanta auiditate 

humani cruoris infamis,vt captiuorum ei deiio, 
uerint hoftiu vitam animafque. Minores Lares* 
quosmagnoprsteteahumero habebat, Magnt 
iUi^ThoroniautOthoniarbicrabaturprogenie. 

SolebantinfuperGothi infacrificiisfmsftu- 
diofe obferuare numeru nouenari u , fortaffe eJc 
Pythagor^placitis , quodimparillenumerus, 
qui ter trib.conftarct, prsferendus effet optimo 
lurecaeterisomnib. Etfanepotuerutprifcorum 
Gothorum Antiftites hoc vel exZamohi,Vel cx 
ahoahquoPhiloiopho didicilTe.Quanqoaautl 
vixabibat vUa dies,quo non honoie defetebane 
diis fuis,fingulis tamen menfib. nouemdiale fa^ 
erum illis sgitabat,maiore folennitate, fingulis 

dieb.nouediuerfaanimalia^iacrificatesjfednec 
ab humanis quide hoftiis afiftinetes. Homo qul 
diisfacrificanduserat.viuus infontempropin* 
quum demergebatur. qui fiibi mottuus fuifteti 
bonum idiudicabaturaugurium:&facerdotefi 
cxttaaum pureo cadauer fu/pedebaiitiii facra- 
to nemore , credehtes, illum , quihoc padto ex- 
piraffetjinterDeostecepturnindigetes. 

Immottales efltahimas humanasplanecre- 
debat, quas corpore folutas in amffha viretalo- 
cofqiI?tosmigrareaiebant,vbipr§fidcbatcert* 
<luidaj:>a?mon,Blexus nomine, ad que mittebat 

naui- 



43 o Re gnvm S 

nauicuk aauatia cum remis quinque legatum 
quendaui, cum tnandatis , vcpetef et ab eo Ds- 
inone reseas,quibus ipfiopushabebanr; Adeo 
autem dijhifiscqrdierat,vtfiqiiemfrcmitum 
in aere audiuiflent » fagictasin auras eiaculareti- 
tur,velutlaborantibusdiisfappetiaslaturi:quos 
non dubitabant,tuncabaliisinfeftari. Vteban- 
tur mfuper malleis quibufdam yafifque aereis, 
quibtis ingentem debantfremitum 5 imitaturi 

fciiicettbnitfuai . . .. 

PrsEter hsc ab antiquo adfueuef ant piodi- 

turi in prsiium immolare equos , & auulfa eoru 
tr uncis capita ante exercicum praeferre, adeptiq-, 
Vidoriam, eadem diis iuis confectare , qxcitatis 
ighibuslaEtitiaeteftibus. 

Armaeoru pfstergiadios efantarcus & fun- 
d£.Eth2cfunt,qU? deprifcisGothiscsterifque 
reg-i Succiciantiquisincolis dic6re habuimus: 
quo e tiam ea rcferfi poiTunt , qus de Heruloru, 
Vandalorum,& Longobardorii veterummori- 
bus , qui populi e vicinis BalciCi maris littof ibus 
ac prouinciis prodiere,folent narrari.Ea tamen, 
qujE deGothis & Suecis ex lohannis Magni, Ai - 
chiepifcopi Vpfalenfis fcriptis adduximUs , hoc 

locoiiiihciant* 



UoresSuecomfntioftniempofis. 

. SuntSuecisnaruraequadam indulgentiava- 
hda &robuftacoppora , vnde non exiguae ipfis 
vires , tam equeftri miiitia quam pedeftri vt 8c 
maritimo bello. Peregrinosaducnafque magna 
Gomitate txcipere foknt, permutantescum iiis 
intermercimoniapifeesaridosipellespreciofas, 
coria cf uda, buty lUm , fjBuum bubulum & me* 
tallai ^ - . 

Pzrstclx eorum fparfs f int pef fyluas&loca 
V 4tempeftatibusdefenfa,vbi?diiicandicommo- 
ditas&matefiafuppetit ^ expraEfentilignorum 
copia. Hichabitantfjbeodemcugrfg busfuis 
tedo , exerGentesartificiafuanecelfitiaadac- 
quirendum vidum &:rem veftiariam.Et hsc eft 
caufa, quod in Sueciae regno ram ampla oppida 
& populofa iion inueniantur , quam apud alias 
gentesi 

Vtuntur autem omnespopuii,quofquot Co-= 
i-ohaeSuedicaeiiibfunt,duabuspr^GipuehnguiSi 
multuminter fe difcrepancibus. PrioreftSue- 
dica, quarionipfiSuecjfaltim j fed&Gothii 
bforvvegi & Dani vtuntUn Aceedit autem hsc 
in multis proxime ad Saxonicum Idioraa, haud 
fecus £IC AngUcaad Belgico-GermaniCLim, Al- 
teraeftFinnorum hngua>qus nonfoluniin vfu 
eftperampliffiitium Finlatidije Ducatum,(ex- 
cepta vUaeiuS prouincia,irt quaSuecorum prs^- 
ualet Idiotifmus ) fed & pef bonam Liuoni£e 
partem,circaReualianivrbem:vbiqui{untpau^ 
Jo e!egantiofes,vtramqUe ioquunturi& hanc& 
Germanicam. 

Ingenia Suecorura fatis apta furtt adaddifee- 
dlum quaiiiis artes,martuaiias j liberales & mer- 
caiturami Sed & promte apprehendunt diici- 
plinas,icientias lingUaique, inptimis tamen qui 
funt cura oiBciis aut dignicate i aut opibus am-» 



pUoribus,dant operam,vt difcant iingUam Geu 
manicam,aUqui etiam Latinam.Quod fi qui c^- 
tefasquoqUe exoficotum popuIorQ percipiantt 
non minore cum difficultate eas pfbnuhcianti 
qnam Germani Italicam Gailicamquei 

Moribus commuhiter vtuhtur firaplicibuJ} 
quiillij conuehiunt , quiresmuhdanas& ele» 
gantias extcrorum noh videf unt , vhde fpirituS 
eorumformari aeuiqUe poifenf. NeqUeeniiTl 
maghi quippiam expetunt ,redne honores qui» 
dem , contentis iis quse natUrs heceffitas cxigit. 

Hinc eft , qUod nOn plus ruris colant , quam 
quantum ih ferendas vitae heceffarias fniges 
-fiifficerepoffit. Si enim cafis ihutilibus fyluis 
runcare lolum & nbualiafacef e vellent, non eit 
dabium j quin plutimum e terfacultafrumenti 
extralierepoirent ; qUoderiamfiMaioderoum 
MenfeferaturiAuguftotamehraaturefcit , ob 
eximiumfoliscalofem , quiperidtempusfere 
femperfupef eorum Horizonte veriatur. Etfi 
autemptifcailkfimplicitas in multisadhucre-' 
gh^t locis i exterorum tameh , prsecipue merca- 
toiuffl aCmilitum Germahof um j Anglorum, 
Scotorumacceiriohe aC cohabitatioiie fadum 
eft , vt multuab illa hatiua ruditate depofuerintJ 
vndehonampliusin iis ea obferUatut creduli- 
ras jUeC pateht eorUm hofpita,vt olim,iiSjqUi va- 
CuosnummisCircumferuntlbculos. 

Hoctatnehexantiquo.magnoitinerantiutn 
bono,fetihueturtt,vtSuecivelnihiIvelperpard 
aviatoribus exigantpro diuetiorio commoda^ 
to,autcibo potuue : quahberalitate ihpruTii! 
vtuhtur erga hbfpites Mihiftri Ecclefiarum & 
Paftbres j fine dubio mohitu PauU edo6li,qu 
eosPhiloxenoseiTe vultv Nulli oli>n hicerani 
latfoheSaUt grairatores:noftfa autem ^tatccuti 
bella inf et Dahos ac Sufecbs glifcerent, miiitun 
extraneorUm proteruia rapiertdi qUoque,vtali 
bi , inuexit licehtiami Balneis frequehter vtun 
turjpr^cipueinoppidis,necfuhtdiuerfacuiqui 
fexuiattribura loca lauandi j fed vifi mixtim fe 
dent Cum mUliet ibusi Mulief es Suecorum mo 
deft* admOdu m funt &intelligehtes ac fagacS! 
Vt qu£e penitus ab ohini abftineant ebfietatc 
Panis fcorum eft ex frumentO,qUOdeft duof ur 
genefum. Vnumferituf mchfeMaio,altefilf 



Nouembti. Augufto menicmetuntfiligineir 
qUod genus eft vfitatiffimum: hihc duplex cor 
ficituf panisje gfano purO & miXto.Hordei pr( 
uentUs hic fat felix , vnde iiiAgham eiuS parter 
ihfuitiunt ih coqUendahi cet eUifiam^ qux coiT 
muhillinsius eft eoruhi poru6:quanquam Opul 
tiores etia vtatur vino Rhenefi,Hifpanico,Ga 
UCo,& MedoncfiUe Hydr bmelitej ihterdii eti 
Viho fiue aqua ardeteper diftillation e extraftc 
CompeftifuhtpaUperesaliquandoinfiiihtti 
ahnondinopiaviairafre pahe.e corticibusarbc 
rum infariham redidis codo * inptimisepiti 
& abiefe.CuiUs Corticis natur^ih aifef unt eile C; 
iidam, & roborare ftoniachum : aiunrque mili 
ros illos no ranruiii eo pane vitam toleralfej fe 
&robuftosv3iiddfqiieindeeuafiire. i 
CatniUm apud Suecos maxima eft alsahdlti^ 

qaarar 



l-enim aiiorumque ammalium. Viculinararo 
vdcunrLir : pifdbiis vero crcbcrrime tam recen- 
nbus , quam faliris arque induraris. qiioi fale no 
condiunr/ngorisdaruiaexficeac. Auiumquo* 
quc aeiicanorum,vtperdicum carneshic multo 
rfnnor^siunt , quarainregionibas tcmperaiis. 
JoHenr&legumiuum m ^gnam haberecopiam, 
lierendieaconilaretipfisratio : iamverbnon 
/runrurmficicere , &pifisaJbisrptundi{que, 
nimpauculisfabis. 

Bnryrum cafeumque co dignantur honore, 
thmcaufpicenturcsnam.indefinianr. Fru- 
tuum arboreonim hic non mattna aifa' eft 
iianquamPyrorum apud eos lai-gus prouen- 
.i.5,vr&prunorum,ccraforum&:fi-agorum.Er^ 
aurem olera herbaeque bisaurterin annopro- 
enianr, nulhustamenadcotangunturdefide- 
o,quamcauIisiuieBrafficx, quamfaJe&mu 

acondiunr,mquefuturasprdongashyemes 
rruanr. o j 

Ami-ans plebei^ multitudinis admodum 
mplex eft,nec muJtum dilfimilis veftiruirufti- 
H-um perLongobardiam , quod adformam. 
runturtame PiJeoI.$& veftibuscoriacdspei- 
:ei|que, fedruditerfadlis. Fsmin^Vrbans 

pnmisStockhoJmienfesiniicicnttunicisfuis 
aelongum paUium e materia ianea nigra, den- 
JimispJicfscorrugata. Nobiles vtplurimum 
Itiuntur more Germanico : Auliciquidam 
liorum aut GaJlorum sfFeaantamiaum. 
Cum peregre proficifcuntur ruftici , srma 
anonferunt quamdauamautfecurim. No- 
es vero eorumque ferui atrif nfes gladios -^e- 
nr,&tormentaminoraroanLiaria, , ^ 
Domus eorum , ( excepris Templis Acdibuf- 
c Jacns, qua^ funt i lapide ) fcre e lignis con- 
Ja-af unt,aliquanto tamen meliores &fabr;- 
durabiliore, quam Polonorum Campeftria 
palia.Inueniestamenetiani oppida. quorum 

'nu;splera:quefunteJapidcftaic^?.Sruiiarum 
s Hypocaufftorum in his vfus non cft tam fre- 
ensquam Caminorum, quorum eftearario, 
^ombuftis c^incandentes carbonesredadis 
iis^addridalaminaferreaabfummoorificiu 
:Iud] poil!t,iterumque cam Jubitum cft, ape- 
, quod tame non fit in paludofis regionibus. 
)ponumpIcriqueftarurabreuifunt,fedmi- 
giles dextr.que. MeJiu s hi Suecis mittunt fa- 
asabarcu : veftimenro vtunturftrido.hy- 
no rerapoie regunt corpora pelHbus vitulo- 
i^roarinorura. aliquando pellibus vrJorum 
■gnsfecooperiunt , quasfupra caputcon- 
ntesaiitnodoconftringentes , aperturam 
lamrelinquunt,n.fiquafaciemvidendi gra- 
>ate. e necefle eft : qin habitusferinusqui- 
dam occafionem prsbuit, vteosrotos vilj©. 
xripfenntl MapaliainhabitanthumiJiaad- 
Jum , corticibusarborum teaa,autarundi- 
s veJ celpite viuo. Quidam memofis prodi 

inr f^r^c r^ai- ^n.^ ^ /" I .. r 



viaumliabenr,fed&pifces fuos vicinis popu- 
Jis impcrtumL Nauigiorum ruorum tabulasno 
conned-unr cJaiKs ferreis , fed neruis ferarum 
vnc!fquelign.->is. Lingua vtunrurpeculiari,qua 
peregnmperdifficuIteralFequuntur.MuItifunc 
mtereosvenefici & incantatores , qriiventis, 
nubibus , tempeftatibus feimpeiarepoft^ealle- 
runt.Carentpane atque faJe.piilibus loJis &fe- 
nnavuauantes. Inclinant natura adJafciuiam» 

iunrquevngabundi,feri,fufpicacesvtaduenien 
nbus peregi-inisfe occulrent. Potiffimum mer- 
cimonij genusconfiftir in ferarLl peJlibus,quan- 
quam enam confuetudine/exteroru mitefcere 
incipianc. 

^ /'■ ■'' 

Gpes dmtk Suuofum, 

fepbtiffimum confiftunt inalimonkabfi-' 
danna,qus vfqtiam alibi.hic copiofa eft.habgf 
cmmiSueciplurimumfrumenddjuerfigeaeris, 
vt & carnuim,pircmm recennum, faIlorum,fiG- 
catoru^, vt vix vliusperhocregnuminuenia^ 
tur, vidlum fuura raendicando qiisrens sfuitq; 
rempus,cumperegrinis regionem rranfeuntib. 
diuerlonum cum rebus neceftariis gratis prs- 
beretur ; hodie minimum abhoipitib. exigitur. 
Pr^c.pui tamen htiius regni Tiiefauri proue- 

nmnteYanometallorumgenere,pIumbo,^re, 
arg: nco, & pauxillo auri. & priora quidem duo 
tanta copu monrium vifceribus eruuntur , vt 
nulium Europ^ regnum Saeciam hacin parte 
luperareexrftnnetur.VbiquepropedetePuntur 
va-iuiquehuiusmetalJivense,quanquameasrij; 
t.ci forrc repeaas , fummo ftudio occuJunti ne 
iabore in i.s perfodiendis diftineantur, aut con- 

uehendisaddefecacionemligmsfatigentur,ad 
quodquidein leruitiorum genus obJigantur 

la Veftrofienfi prouinaa extrahitur argen- 
tum defecanffimum,& nifi incoJ^ tantopefe 
inu.derentextraneoruminduftris , pollentaci 
maximas dmitias pcruenireJam multum Jigno, 
rum fruftra impendunr,quibus parcere poirenr, 
necooueruntfumum M.neralium cblli<>eread 
coloresfmepigmenra : fed neapenriquideni 
veoasmetall.casgequoanimoferunr.Quodau- 
tem peregrinos ta ntopere fugiu nt , n on fit odio 
qLiodam m eos , fed quod fe ab iis deceptum irt 
fufp.cenrur, cum fefere fimphcioreseflcnoue* 
nnfin mGnbusaaion.bufquefms,necrenten- 
tiu-vaidecrimineambitionis aut auariris , ve 
alisgentes. 

De Prouen tibus Regis fic accipiat Leaor.' 

Quatuorfere rebus conftant redditusregis or- 

dinanj , poftquam Gatholica rcligioindemi- 

graint, Pnmo ,^Prouentibus bonorumEccleJ 

hafticorLim ideindee Metallifodinis ; tertioa 

vedigahbus & tributis : poftremo ^ decimis 

h-imienn ,^ alimoniae omnis , peJJium catera- 

rumquererum,quoreferuntur etiam portoria 
&donanuai . 

- tante 



^3 2, ^Regnvm 
tanto reono percepere frudus.Sed Miniftri Lu, 
therani n-.ira quadam lingaae (uauitare perfca- 
ferunrrcoi.vt eabona acproueattisfibivendi- ' 
cata hfco^addiceret , relida aliqua eoru, fed exi- 
guaparte Epifcopis. Hinca p.incipiomgerltes 
per interdidlum collefti (iincThdiliuri,qai cum 
in manus Erici regis perueniffenc, gerentis tunC 
acre bellum , intra exiguum tempus diffipati 
euanuere, Eruitur terraargentum,vnde confla- 
tur numrai craffiores^fiueThalen Suedic(,quo- 
rum obpuritarem merallicommendatiKprobi'- 
tas.Curaque non niultum auri reperiacur, pauci 
etiamcudunturnummiaurei. * 

Inter argenceds nummos maioris preoj.prs- 

terThaIeros,cudanturetiaahj - qui partun fe- 
iTiirhalecum , partira quarram eius pflrtem con- 
ftituunrivi &ahj,quorum in f' equentifhmo vfu 
funt i) , qui triccni vel tnceni bini vmmi Thale- " 
ruraconficiunr. Et qaanquam Suecia sre Cy- 
prio abunder,moncra,rame'n eo merailo non 
, conflatur, nifiquod minoribus nuromisargen- 
teis ahquid sris permircetur.Amnt prff-tereafu- 
peri<^)dbusannisgraacs iahs micas teiraextra- 
a;asfuifIt-;fediUelaifoffiriuseiufq-,vena(exaruit, 

incoria eorum , vt putatur , quibt^ s eius ki cura 
commendatafuir. 

Percipicautem rex dfcimas ex omnibps me- 
tallifodinis , in quas ipfefumtus de fuo no facir, 
hinc fit, vt ahquando m^iniftris fuis in ftipendio- 
rii fohitione cupru aut ahud metaih crudi genus > 
largiatur.-necqirifquara eftqui.dubiter , nifi ru- 
fticidataoperavenas meta!licas,qitx fe quoti- 
dienou^cffcrunt,occir!erent,&fiin lisquseia 
deteaslaborantur, induftriorum ac prudcntiu 
adhibereturdexteritas , quin regispopuhque 
imxlto maiores fucurseflenr diuitise. 

Redeunt infuper ad rege.m indidionesjvefti- 
CTaha& decimsperrotum regnura , ex fiHgine, 
Srdeo ahifquefrumenti fpeciebus ,itemquede 
butyro,pifcibus,bobus,peil busreinufque hmi- 
libus; cuiusfruaus certus nurr.erus iniri no po- 
teft,quanquam exadz reddanrur ratioiies cu- 
iufque prouentus in Qussftura & ^rario regio. 
^intum autem ett>vt hinc alat non folum exer- 
citus cum dudoi ibus 5f tnbunis , qui tam terra 
quam mari militant ; (ed & comitiua auI^E & to- 
tiusregniMinifteria. 

Quo: le s regi bellum fiifcipiendum eft ad de- 

fenfionem patriacvelcum exercitus extraregnu 
educendu5:nocum idfacit prouinciarum redo- 
ribus , quirem frumenrariam celeriter expe(jii- 
unt,&eumalimoni2fubmirtuntexercituimo- 
' dum,quifac^lefafficerepofiK. In quatamenc5- 
tributione hxc obferuatur differentia,quod ne- 
^ que nobiies neque eorum fubdki vficate con- 
tribuere quicquaracfSnfueuerunt.Cam autem 
Collatioomnium Ordinumadeoque nobihta- 
tis confenfu indicitur ;tiincfubie£^iNobiliura 
fimplum pendunr , cum ij , qui regi iraraediate 
fubfuntjdupluu) petloluunr» 

Soiet & populus ex obligatione quadara, re- 
giisfiliabusjcum nuptum £)docantur,d6tem c5- 
f6rredefuo.Eftautemeapar£dotis , quampo- 



D A N I ^ . . 

pulus confert, abantiquistemporibus^ilimi»^ 
tacenties mille Thaleris , proEter vafa argen= 
tea , preciofamfupelleailem&c^tera mobi- 

lia. ,. 

prouentus ex animalium pellibusahasma- 
ior eft ahquatido minor,& hxc variecas depen- 
det a m^gnitudine & duratione niuium. quoe^ 
nim plus ningir.eo plurescapiunturbeftis.Piiv. 
rimtimautem exhac re lucii redic ad regero ab 
Lappiafeptencrionah , qusgences aliudtribu^ 
tum pr^eter prcciofas pelies non perloluunt.So^ 
lerque quotannis rex cercos eomitterclidoiq-, 
homines , quitanram diiigentiam adlifDent, vi 
certus caprarum beftiarum ineatur rium.erus 
nec rexdecipi poffit. Peiies vcro qU2 feparatar 
ir.regiosvrusfepofusfuncdelaticadaulaTi.dil. 

cribir.mtur inter propmquos & amicos regis 
vei etiara ciatur meccatoribas,qui exoEicas meu- 
ces varij generisquotannis adanlam regiam ad 
-uehunc.NequeverocalamitofiLapponesaluK 
trib-tum penderepoflunc, {emperoccopatui 
beftiarumiliarumvenanone , quaspro ahisre 
bus necefiaruspermutanr,qoanquam & hnc in 
rerillosqiuacuiaborent,&,ahaeleg:mt.aopcr 

lnanu conficianc, qu^bu^. oftendunt , ing-;nmi 
fibinonomninodeeffe.Pr^apuastamenrmpc 
fitiones, portoria, veaigaiiainportubusmar 
nisredemfuamhahent. 

Suncinfuper in regno, qui regi non perfolm 
, pro racione& proporcione bonorum fuoron 
(ed cettum argenri modumy quidam tha er( 
cuinque , quidamfex , quidam oaoautpluti 
quo-annjs. Quod fi rexbenemerentirefer: 
grdcvam &fingulare prasftare beneficmmveli 
confueuir ei ccrcum mfticorumarcribuereni 
merfi , qui finc eiusfubieiSli cribucaiij : huic qt 
dem plures , iilipauciores , prout qmfqne mei 
luseft,aiKregivifumfuerir. 

Oblerua.-u cft an. MDLXXVIlI.iliacas hul 

in ^rariu regiii , fingulis anms , dedudis fum 
busmec Omui computatis iubfidiisextraordi! 
rhs&collationibus : inferriinquamfolitas 1 
aut feptemauri Tonnas,fingulisTonnisceni 
nis milhbus Thalerorum Germanica^mone 
2ftimatis:cum tamen coftatet in Munitiones 
prsfidia apud vrbem Reualiam & Wipurgu 
qua; fun t in finib. regm Mofcouitici, quotani 
cencenathaleforum miiliainfumtafuiire. 

Arbitianturautem muki,quorum non eft 
ueautfutile iudidum , prouenrusregiosior 
futuros vberiores,fieadem in Sueciaefletart 
cum (Virorumque ad^publica comm.oda pi 
moueda foiertium mul titudo, qus in ahis m 



tis regnis. Eft enira hic magnus nauium nur 
rusinftru6liffimaium,qu? procuiaregnoad 
teras nationes negociandi gratia e rauti poUe 
exportarofrumenro , materiaiigneaadta!; 
candasnaues,ahifqueraerciraoniis : vicii^ 
imporcafo in redicu fale cjeterifque rebus 
ceflariis , quasfiextranei mercatores aftera 
duplovendunt precio , cum ipfiea , qua; 
gnum SuecijEhipjJediiat bona , vih coema 
Sed& ex MetaUifodinis longe tiiaius col 

iaer 



ictufn pofTe arbitrantur, fi ca i-es perefrrini? u a r » ^*^^ 

.mmirr....... P^V^nw ^^0^^^ rcx fuo sre rea/mercrolet.berroluro 



.1 - '>-s pcicutltlis 

^mmurererur . qui mniore fcientia tnetalia rra- 
'3ienr,&: iigno parccrenr. 
Qyanra aurcm hicfit vbertassrisindecolli- 
pordt, quod ex daabus tribusve srifodinis 
/ Mt ""'r '^^' P"^"^"i ^'oJk^ , aano MDLX 
\ 111. confeceruK quingentos Squiponesar- 
:rui & vlrra. Vaietautem Squipovnustrigin- 
niillia rliaJerorum, De decimisrantun?Io- 
iimur:nouemenimparrescedunriis,q,ufum. 
stac.untin efFod.endura metallum. Quodfi 
ro us rex aiia ratione fuisfacere vel.rT^oteft 
rum fib, rarincre:cui-fini fupremus quidam 
^hortjs conftiturus eft,qui litvelutProcura-^ 
raut CommilTariusgeneralis regius. 
ROBf^R MILltARS ET Mf^ 
wm,enta Regni. 

Habet vhaqua?que regni Suedici prauiricia 
>s certas & confueras equicum peditumque 
pias. Nunlerantur autcm per Sueciam dc Go- 
lam trigmta duo %na peditum, figno vno 
mgent.s milit!bus conftante. Hi in omnes 
111 calus & occafionesprsftofunt^vrGuoVi- 
n/uent,ducxconfeftuTi poffint. Suntautem 
■rique infttudi mufquetis, vt voeant,fiue tor- 
^nnslongisuianuarus-pauciintereoshaftati, 
clenlas & frequentes fyluas, qu^ tranfeunda; 
ilrum unpedimenti eftentexhibiturslongis 
> ^ariHi^. Et h^c eadem eft caufa,quodequi- 
no'i ^eranr Jaaceas, fed fclopetos manuarios, 

bvemores,aJiiJongiores,adraodam£qui. 
'1 vjeimanoi ijmi 

^ilif^s in ipfj regno nati , & vficat* viftus 
oiiiadfuen/acile toJerantfrigus, nequecir- 
^eiin.ns ambitiofi,neque circaciborum va- 
otem. Acccdit .|Uod quiuiseorumfuosfibi 
iHcir caJceos,veftimenra,& c^rerasresne- 
^^'f' R<^perias inter excubitores Atcis 
cfchoJmenhs,qui rotas noctes intenfiffimo 
ote peruigilent , maxima parientia, cum hy- 
iia: nodcs ibiad ododeeimhorarumiongi- 
mem&vltraaccedanr. 
iabet vri umquodque fignum peditum fuum 
'itaneum , Leg jtum & Signiferum. Gum 
um intra fines regni veladi..erfum JVIofcoui- 
Vel regem Danumgerendumeiret jipfum 
iraneum exiguo ftipendio coritentum eflTe 
rtebat, pura vefts vna perannum ,&qua- 
^thaleris menftruis ,cum exemptidneab o- 
bus^ tdm pro (b quam pro paucis quibuf- 
I e (Uis. Soluebatur ,iutem hocqualecunque 
ributo,q:,od rcgi fingulisannis pendifoli- 
erar.Miliri exemptio non dabatur.nifi dum 
Jm dUraret,aut cum aliquodfore fufpicio 
,Vf co rempore in armis eft^e pofler. Stipen^ 
^ greg.rii militis olim vfitatumeratthale- 
nns menftruuscum quarta infuperpartei 
um fparhra aut per figna progrediunrur, 
butlut eis diffignaiores in obuiis domibus 
rlorla; At cum phalange fafta aut ftrudta a- 
igrediuntur , Rex iis praftat alimoniam, 
iis eo riomiue decrahit ftipendium. G^ptos 



1 >-^viun.i,peiiuiuro 

lytro:&fi quis inter prjeliandum equum perdat» 
rexeifuppeditatalium. ■« r 

Vnuniquodque pariter fignuni EquitUrai 
fuum habet Magiftrum, Legarum, Signiferum. 
^uitrempus.cum fingulis equitibus non nifi vi- 
ceni thalcri annui ftipendii nominc foluercn- 
tur,cum vefte vna,exemptione,&aliisimmuni. 
taribtis, CapuatamenmiJirisEqueftris,&qu£ 
cum aliquo Impeno crant, obferuata propor- 
tione dignitatis, etiam pro feruis fuis, qifi dSmi* 
nos equo feqiiebantur , percipiebant vfi tata fti- 
pendia. 

Suut autem perpetuo in Sueciadtq ue Gothia 
vridecitn fig.u equirum , 6c duo in Finlandia. 
Quod fi rex m neceft-a.ios belli vfus maiorem 
cogere velit equ.tum numerum, facile quan- 
tumuis magnum conficere poterit,fi ta<ao ara* 
noargentum promar^ 

In Fmlahdia fimt equituhi tilim^e du^ : vna 
conftatequinbusplebeiiordinis,aIferaNobiIi- 
bus. C^od autem tam pauci fintm taraampJi 

promncia,ratioeft,quodFinnisaliudbniisin- 
cumbitinftruend*.&confe:uand^daffis,&a* 
iendorum mifitum claffiariorumacnautarum, 
quod 'prumetiamdicipoteftdealiisprouinciis 
magis m Aquilonem proieaisrqu/,veIquod 
nimis montofe funt,eoque ftenles,qual]s eft 
Angeriijannia ; vel quod deftin««itur equis , vc 
Dalecarlia ,ad fubfidia claffis deputatae Snt , vc 
nautas mihresquefubminiftrenri 

In^,mallandia, "Weft.gorhia & Oftgothia, 
funtquasdam figna nobifium equitum, abun- 
dat enim Veftgothia Nobilibus pr^ aliisple- 
nsque prouincus j nequcvlIusporefteffieCcn- 
turio velCapitaneus,tam intetp.dites quam e- 
quites,qai non fir nobili natus genere 

Equi eorum ininores funt Germanicis, fed 
robufti,adiuen labori & inedia-; 

lubenr autem leges militaresregni,fingulis 
anms luftrare omnes equirum turmas &fiena 
peditum , ita vt prouinciarum r-eaoiies priiis d^ 
tempore & loco drribitoriimoneanturt Quiii 
& ipfi nobiles aulici regcm ea conditionele- 
quuntur, vt trecenti (tot enim fcre funt) in fin- 

gula momentaparati fint, ad confcendendos 
quos & corripienda arma equeftriaraquo fer- 
u.tii regii genere ConfiJiarii foli cum paucis 
quibuJdamalusimraunesfunr. Histamenipfis 
eqmt.bus,donec militantjpro numcro feruo^ 
rum ^qu, cquo ftipendia faci unt , datur aliquod 

menftruumftipend.um,quinquevtplurimuiit 
thaleriinfingulosmenfes. 

De viribus marinis fic haber. Cum belluni 
non eft , folet Rex perpetuo Itehere claflem 

qmnquagintanauiummilitariterinftruaarum, 
fiib duauvniusThalaffiarchi fiue Admiralii! 

nSI r P''''' Pr^toria- 
narrim. fiue, vt vocant, Gal.onum , vicem 
implere ob tnagnitudinem po.erant: reliquai 
fcre_ fingul^ foebanr quiriquagena tormenta 
peilica «re fufa,quamquam nonomnesefi^ene 

aquaieSt 



434 R E G N V M S 

seqiiales. Conftat aiitemregioptimeratio,vn- 
de poflit e veftigio habere fex nautarum mil- 
lia,nec remiges Iblum autferuitia , (ed &Ma- 
gifteria nauium:quin fivelit , mukopKiresha- 
bere poirit.cum totum Finlandiashtcus.qaod 
ad quadringenta millia in longumexcurrit,vt 
& ora maris Bothnici , quas multo longior » cum 
littore regni Suecis &Infulis,innumerosfub- 
inde allicianr ad rei marinae & nauigandi ftu- 
dium , cuius artis experientiam & ai^daciam in- 
deacquirunt. 

In eo belio quod lohannes III. Sueciaf rex 
contra Danos geilir, ante pacificationem Ste- 
tincnfem, ducebat Suecus icptuaginta naues 
longas, vkra alias non contemnendas, qua- 
rum non exiguus erat numerus : & prster e- 
quitatum numerofum,qui terreftn itincre pro - 
ficifcebatur, 

Eranc autem in illis nauibus decem millia 
militum , qui vbi vfus ferebat , egrefTi in terram 
prsliabantur. Hyeme autem fere m histerris 
bellum terra gericur i quod concrecis glacie flu- 
uiis paUidibusque ,non mihtesfolum pedem fi, 
pere poffint , fed & inftrumenta bellica & com- 
meatusexercituifubuehii^ftateautemnaualia 

gerunturbella. 

Et fi autera fine ingentibus fumtibus tam in- 
gens nauticorura hominum muititudoalinoJl 
~ poffit , hoc tamen habet commodi.quod ex tri- 
butis prouinciarum qus regi penduncur,iup- 
peditencuriiliscarnes, pifces,butyrum,hligo&: 
hordeura. ' 

Et hinc iit, vt Suecorum rex fingulis annis 
armatam ciailem paruis impenfis fuis in mare 
emitterepoffit , cum nautisacremigibus pr^tcr 
alimenta nihil roluatur,& hi tamen facile ac- 
quielcant , cum fmc contenti rebu^ neceilariis. 
Accedit lignorum prxftahciffimorum abun- 
daritia & mecalli,ferri ac seris mcredibilis co- 
pia : vt non iniuria lohannes IIL Suecorum rex 
diXifl; perhibeaturjbellum ,in quodHifpano- 
rutn rex integrum infumat auri itiiliionem , fibi 
ne centum quidem miliibus thaletorum cen- 
flare. 

Ea^em merallorum copia facit,Vt abundet 
regnum hoc iupra modum tormentis fius ma- 
chinis asneis.-numerantur enim in lola arcepe- 
gia Sockholmenfi machinse fufiles quadrin- 
gcntacjin quibus mulcjeduplices jVtvocanturj 
piures colubrina;,alis minores:vnde poteft fie- 
riiudicium, quantum cormentorum per vni- 
uerfum Suecia: regnum fit. 

Nauium omnium maximse ftatioiiem ha- 
bent in portu Stockholmenfivbifecuraeftant, 
ne proieftis quidem nixas Anchoris,quod ab 
alto mari vfque adeam Vrbemrfauigeturinter 
fcopulos prope per decem miliiaria Germani- 
ca. Numerancuriniftoportu vcpkirimumjcum 
glacies deiicuit,&: peregrinae rates appellere 
poiTunt, circiter trecentse naues omnis gene- 
ris. Cajterae naues funt in diuerfis regni Sue. 
ciae portubus in ftatione, piurims tamen in Fin- 
landia,vc caput obuertant Molcouitis,impe- 



V E C O R V M 

diantque.ne qnida Germaniaalii&ve tegnishu 
genti fubuehatur,cums opeSuecisnoceripo: 
ht. 

Fuerunt olim in hoc regno multa loca m 
nira:fed diuerfis bellis tam extraneis quam ciii 
libus,accedente diffidentia & aliis caufis,muli 
arces atque propugnacula cotruetunt , quan 
uis in nouiffimis beUisinterSigifrnundumPi 
lonije&CarolumSueciae regem,nonnullaev£ 
ut e riideribus iterum excitatae fuerunt, Eaqr 
noftra memoria fuperfunt loca munitiora h; 
ferefunt. 

In littore maris Occidentem verfus^, im 
Eisburgum, quilocus proxirauseft Lacui Ver 
ris , Fortalitium eft Elfelsburgenfe : nec lc 
ge ab eo duae aiiae arces municiffimae , quaii 
alteii ndmen eft Gokburgo jalieri Croneb 
g2. Verfus mare Bakicum,haud longe a S 
nia Danici regni prouincia eft Calmaria, c 
pidum cum Arce:at m Oftgothiacaftrum W 
fenenfe. In Infula VlandiaeftBorcholmia,( 
indeNicopia,Vicerbinum,GryphfohTna,&i 
Vpialenfis. Inprimis autem fub hunccomj 
tumveniunt Arx Stokholmenfis, & Vrbuen 
quarum hxc vndecim miUiaribusab illaabt 
Et haec fere funt munimenta atq; Arces firm 
res regniSueciae. 

In Finiandia praBcipuae hae funt. Arx in Vi 
Aba , & alia in penitioribus prouinciac , cui i 
men Elfingsfort. ApudTauaftiamrurfuma 
qus; Tauafthaufa dickur,id eft Domus Taua 
enfis. Hxc etiam Finnoruim iingua Hislet d 
tur,id eft Caftrum nouum. Eft & muniment 
Vipurgenfe in finibus Mofcouuarum, & Re 
lienieinLiuonia. 

Vicini Principes regno Sueciae fii funt; 
OccidenceRex Danorum , ab Oriente Mag 
Dux Mofcouiae. Aecepetunt oiimSuedii 
parum derrimeti aDanis,cum interaliosC! 
ftianusIl.Scockholmiam,caputregni,ar61:a 
fidioneadeo vrfit , vtprsfidiariieam dederc 
a£ti fuerinr,vbi magna crudelitate in ciues d 

uiit , totamque vrbem fangume & cadaueril 
mortuorum impleuit. 

Odium interhas duas gehtes inde oriri 
tatur , quod Dani reges ad fe pertinere Suec 
contendant. Quod autem Dani Suecis tc 
moieftifuerunt,tribnendura eftcommotl 
locorum & portuum , inprimis Gotliiandia 
luiae.quae membrum eftregni Gothici. I^ 
Sueci fui efle iuris affirmant,eamque a Dani 
petunt.Poftquam autem Guftauus regnum , 
cix recuperauit, & poft eum Ericus, huiufqt 
iius lohannes regnauere: quanquam bellai 
Danos & Guftauum fuerint non exigua, m£ 
tanien Suecia pecuHare regnum: & Vrbsln 
rialis Lubecenfis.ctiius eft magnaau(aont 
potentfa per illas partes , cura modo vnius, 
do altenus fequeretur partes, ita concriuit ^ 
vtriufque regis atque exasquauit , vt non pe 
ferit alterum alteri nimis prsualere , quod i 
trum fibi vellet efle obnimiampotentiam 
midabilsra. 



E T G O T 



Maiofe aiitem fijcceilu 6c ptoCpcd \)^t Mo 
rcouitis bellum fecere Sueci : C<ui;'a ii;a; piua- 
:ur, quod Finlandia, cuiUs iine. Ruliiam at- 
:ingunt,ob Frequencc.vlacus &pal <i; s, qnibuS 
)lena eft,difiicultcr & cum periculo i ' ; .u t pt)(- 
it, acciditqiie non femel , vte)ictc\zu:> Motchd- 
um inter aqua.s iilas Sc glacieui pctjitus intti: 
eriiit, Accedir,qUodSuecoaur, rexp(2rpecuo 
labetin SmuFinniccic.aiTein expedit:uni 

ibi eft Munimericum Vipurgehre,quonShil 
lisinlocis firmius. J^abctrnrupfrSUccusin eo 
i^olcbtuni confinio Nafuam Sc Reualiam » cie 
[ua fuper i Us d ixi m us , cu m n 6n h liliis ahi ^ arci- 
ius,quarum beneficio Ruffbs veiut uiiejao Fre- 
.ocohercet» Etprofedoi^Oceft optimum mu- 
imentorum genuSi quaJ in hoftiliagroexrru- 
tanoftritameniurisfunt&dominii,quodnon 
intum noftra defendant.fed 8c aduerfariis in 
10 ipforiim agro nlolcftias faceiFanc: quoque 
)ngms a noftro m hoftico abeffe putantur,tan- 
) melius noftra domi defendunt. 

Hofte enim cirtaiUa velutvlceralaborahte, 
os non tanrum domi pace fruipoiTumus.feci 
: argcnti & milirum compendium facere, ea 
Lincaxat kge,vt noftrisprocuiabfenribusne- 
: ff^ria fub mi tta n tur fubfidia. 

Pi£terea,quo propioiahofti noftrafuncMu- 
imenta,eoplusexhibenteinegocii. Qusau- 
m in noftra prouinciafiuedomifuncFortali- 
i,&fi fuaquidem defendant, magno tamen id 
ciunc fuarum rerum cuhi difpendio. Quodes 
iim hsc hoftis aggreditur, neceffe eft cocam 
oainciam detrimencoaffici, vnde variirurpo- 
s & rerrores , cum infuper loca imbecilHora in 
idam hoftilibus copiis expofita fint* 
Sed vt ad regem Suecis reuetcamur , necefle 
:» tantura hunc Mofcborum Duci prsualerej 
lahtum euih , qui pedeftf es & hauales cbpias 
:iul in expedicohabct>pareft,pr£Bponderate 
,qui nuliam clalTem in mari habeat, quodpo- 
tJUs de Moichorum Prihcipe verum eft:. 

M.ODVS GVBnRNAtlONlS 
&forma retpubliu: 

Regnum Suecia;,quod pnmictisfuetatEIe- 
:mm, tempore Guftaniregis fadum eftb^re- 
arium. Ferc autcm confuetudohuiusregni, 
ex fibi aiTumac XII. Co nii iiarios , & plures z- 
5miniftros,quibusvariaadfignaco{ficia,cum 
Bum Suecis non folum diuidatUr, vt diXi- 
s, in Prouincias , Duca cns & Comitatus : ffed 
]ua;uis prouincia rurfus ;n iua TcrritOcia,Di- 
6tus & lurisdiftiones, fub quibus aliquot 
(Ecix contincntur , aliquando plures ali- 
indo pauciores, quarum ParoBciarum vna- 
eque habet Cimm Landsmannum dng Confu- 
I. Prsterea praireft cuique territorio Viceco- 
5,Cuius prop^modum eas funr partes qus Po^ 
«r»,vtvocant,perItaliam* 
mpra Vicecomitem funt alia qusdam offi- 
velutSenefchaUiper GaIliam:SuediIrf«2rfM- 
vocant,habentque pro iudicibusfupcriori- 



H o R V 

bus,datur enim prouocario a Vicecomhibus ad 
.Lamannos , Sc ab his ad Confilium regium ; 8c 
a Conlilio ad ipfum regem. Solent hi lamah- 
hi quotannis vifirate partcm aliquam fua? iu* 
nfdufl-ionisj dohec totam per partes vifitaue* 
nnr prouinciara, ibi dehuo ihcipiuht, vt me- 
liiis defcaus cOgnofcanc reipiiblic^ &ii: re^^ 
medium afFerre poflint. Hsc res afiquid fo* 
latu & fubleiiationis ab onefibus prsftat po- 
p. !o • cam ab ca dunraxat Parcecia , quam eO 
anao vifi.aht,tcibutum exigant, c^teris milli^ 
tacl:is, 

Sunt infiipcr lerfitona ad hancmbduhidi- 
una. Omnesfamiliae,qUae extfa Vrbes habitahf, 
m Cencenas diuiduntar. Hisaftjgnaturquidam 
veluc Centurio auc ludex inferior , qui cettd 
quodam anhi rempore , quamliis ihter eos noii 
habirer.eo venir, vcius dicat. SoIetautehiRex 
nonn Jlis horum ladicum, qm meruere pr^ 
cicefis,ducenrasa%narefamilias. Etfanehe- 
mo ad hoc ofHcium adniittitur,nifiautfitgene* 
f e nobilis-, aur i a mefuerit, priidenti^ ac probi^ 
tatis editis fpcdminibusw 

Landmannm fiue Cohful cuiufque Pardeci* 
defumirur £x ipfa agreftiui-n commUnitarci & li 
opus fit,recurref c pbteft ad Vicecbmitehi. 

Praftetea inCumbit ei, quoties rex Prbuin- 
ciatUmpfimoreSconubcat,adRegiam venire» 
vbicunque Bafir, vtibi mandataaCcipiat: &hoc 
fereimguiisanhisfemelfit.SoIfetinfupetcuraift 
gerere diueffofiorum publicbrum , vt viatorcs 
recipiantur cbmmodis hofpitiis.vtqueipfis fjp- 
peditehtuf equi meritOrii,aut ciim nix eftvel 
glaciesi trah^, quar um hyemis tettiporeibi vfus 
eftffequehtiffimtls* ^ 

Vicecomirum cohditio tenuis eftjptstere- 
hihi veftem vnam & quadraginta thaleros ah- 
huos nihil d regiis cxadioribus ftipendii nomi- 
he percipiuhtub onefibus tamenbmnibusex- 
empti func, &: mUnufcuIa qusdam ac afiasres 
,t€nuiores in qu^ftu fuo numeraht. Habetaii- 
tem fbia Smalandia , quae vicina regno Gania;* 
& pfoUihcia ficis eft ampla, cifcicef quinqUi- 
gihta Vicecomites,quod incok eiiis habeaii- 
tur pr^ caeteris Suecis bellicofiof es ; cuffl enim 
iahquahdo rebellaffeht, circirer triginta millia 
cohuenere hominum, qui apti erant ad arma 
ferenda. 

Magiftratus Vrbani afudStbckhbimiamfic 
habent. Ipfum cbrpus ciuium eligefe fblet qua- 
tuor Conrules,qUi uis in Ciuitate dicuhtreftqiie 
iis hxc dignitas perpetua dohec viuahc. Pr*- 
funtautem bihiintereosaltefriisannis:attamen 
cutii de reipublicsE falute dehbefahdum eft,cDn- 
tieniuht bmnes,adfcitis quibufdam e numero 
ciuium hbnoratibfibus , vclut SehatoribiiSi 
Singiilaria taraen qusdam officia peculiafi,* 
ter qiiibufdam afl^gnahtur , vt ^dilitium mu- 
nus, ludicia, promulgatio nouarum legum* 
mulrs , & id genus alia. Omnibiis ramen f e, 
bus maioris mbmehti Legatus regius Arcis 
Stockhblmenfis interfefle' fblet , cuius ma- 
ler elfc quam Confulum poteiitia; & fi 



40,- , R E G V S 

falate vrfeis cdnrulcstio fit, reuoeant ConfiUarii 
reaii , qui funt ad aulam , caafa-. cognitionem ad 
fef Sunt autem Senatores , qm quatuor affidcnt 
Confulibus , omnino duodecim , qui donec vi- 
uunt,non mouencur Senatu,nifi obdeiitaura 
a!iquod,aut caufam aliquam manifeftariam di- 
gnitatedeiieiendifint. 

Leges , quibus Sueci coitimuniter vtuntur, 
' antiqu£E funt,qus fuam originem teferuntad 
Si Ericum regem, a cuius state vfque ad no- 
ftra tempora larCc-s teds perftiietunt, excepns 
leaibus Ecclefia^iciS, quibus olim Reimuil- 
dus Cardinalis, cum hsc Septentribnis loca 
adiiflet, vhum adiecit artieulum ; vt liben Sa- 
cerdociim velMcinaciiorum eodcm haberentur 
ioco,quo ii qui ex adulterio nati funt. 

Non faciunt Leges Saecis iingalarem vfii- 
' mentionera , qiix iotum non habet, nificum 
aebitor a multis crediconbuS fupramodum ad 
folutionem vrgeatur. Et Ci quis eredicor debito- 
ii commodauerit pecuniam fob legevfursaut 
foeaoris certi,non foium perdit {ortem,quam 
lepetere non poteft,fed & a magiftratilpunt- 
tur pcena foeneratonbus conftituta, nec ipfe 
duntaxacfed ctiam qui tahbus contradibus 
implieantur. Apud ciuitatcmtamenStockhoU 
Irienfera non iemper gratuito commodaniur 
pecunis,quia vicmm vhuariura per m.ercatores 
extreneos in eam vrbem inu€<3:am eft, 
; Adukerium in hoc regno capitis fupphcio 
, ,punirHr,nechuiccrimmi venia/ivxoratuscum 
- niarirata id committat : ha?c enim eo cafu ma- 
riti arbitrio dedicur punienda. Si akec ex de- 
iinquentibus matriraonio fohitus fit , prima 
tice iri grandem muhara pecuiiiariam damna- 

tur. r ■ ■ 

' Si autem femndd vice conuidus fuerit , ca- 
|)Ut ei gladio pr3ecidicur:& rara admo^umex- 
tant exempla,huiufmodihorainese.ocafueua- . 

fifle. ■ / 

Quiakerura percuUt,quinquetaleros muits 
iiomme foluit. Siexiguumai.c|uodmembrum 
corporisabfcindat, puta digicum velauriculara, 
duphim foluit. Si m.mbrura aliudinutilered- 
datur,ad plenariamteaeturfacisfactionem. Si 
quis quem in capite aut pedore vulneret, & 
iaucium anre decurfara anni mori contihgati 
.percuiforhoaiicidiireus habettiri 

Si interfedo aliquo hornicida pr^fto non 
lit,corpy.s raortuura nonmandaturterr;E,do- 
iiee is qui eum iuguiauir,fopplicioafFe6lusfit, 
'«[uanquam non raro muhx leptimanaeinterce- 
dant,antequara reus cbrripi & puniri queat. , 

Iudici,qui bis ad cognofcendam caufam& 
ferendam fententiam definitiuara rogatus, id 
ftudio diftulerit, raulta irrogatur , quod Sueci 
nolint controuerfiarura ampiiaciones fieri, li- 
tigaiitium periculo» Eodemiacir, quod antiqua 
confuetudine partibuslitigantibus,necjue Ad- 
iiocati neque procuratores dantur, led qUiuis 
pro fe caufam agerc necefTe habet. Si vero in 
jus ambulet vcl vidua,velpupiUuSiVelmente 
capcus,aut alioquiii rudisineptusque jagnatus 



V E c b R Y M- 

fufceptoeiuspatrocihioHtemperfequ!tufj«|U3 
fi tahs pcrfona deftituatur, datur ei Tutorau^ 
aoritate Senatus,hac lege,vt celeriter &:fin€ 
rhora negotium expediat. Si iufta aliqua cau- 
fa fubfitjcur iudexvelcognitione cauf^fibifu-- 
pcrfedendum eiTe, vel a fentehtiae ptonuncia' 
tidne abftinendum dicat , a muka eximi. 
tur. 

DeMiniftrisFifciiveI^rarii,velprotientuuti 
regiorum ita habet. Eft quidam,quem Priraur 
Commiflacium voeanti qui fubtcribit decrc 
tis de ftipendiis eorura , qui eum ajiquo fm; 
officio. 

Quanquam aUteffi ipfe pecunias non tn 
dat, ne hxredes eiusad ratiohes & in ius voea 
poirmt : tamen neque ftipcndium vllum, aut f 
lariam cUiquara perfoluitur, nifi ipfe lubfcripf 
ric fignaueritque. Habethic Commifiariusg 
nerahs Qijjeftorera , qui accipit argentum r 
gium,iUud in ^rariura infert , & rationes de ( 
reddit. Hunc fequuntur decera Camerariiv 
Computorum Magiftri, qui ih Archiuis fi 
uaht indices omniuro prouentuura rcgiorci 
per roturo regnura. Solent hi curo Quaeftc 
dehbetandi gratia conuenire, fi vfus fcrat a 
teroporis ratio.-in vniuerfuratamenomnesi 
tionem aeceptorum expenforuraque iingu 
annis reddunt Comraiifario Generali.ptiEfen 
busquibufdam Confiiiariisregiis. Habetinl 
per quifque Qua^ftor in fuaProuinciadiuet 
exadores , qui ad ehm referuhc argentura e ^ 
aigahbus, dtcimis, caeterisque prouentibus 
giisjVt ih FifcUm inferatur. , 

KELIGIONIS RATIOPBR 
Sueciam. 

Primus qui Lutheri doarinaiii in Suecis 
gnum introduxit,' fuit Guftauus,quem Or 
nes repudiato ob crudelitatem Chriftierno 
hannis fiUo regem elegerant atque diaden: 
cinxerant; Aiunt id fidura quorundam iug 
ftiohibas, in prit^iis cuiufdam Olai, PetriN« 
cii,& Andrese Archidiaconi,quiiIlum fpe; 
pifcendorura opulentiifimorum jn regnoia( 
dotiorura, adeoque prouentuum Epiicopali 
ad hanc Religionis rautationem pellexqrint 
hoc non omhino vahUra faiile, oftendic 
aum.qudd is rex paulopoftpropofuic.in 
perfcriptum erat, nonlicereEpifcopisplus| 
fidere bonorumjquam regi pl.icuiiret.Hincj 
greifusvkeriuSjprasfecitScholisPublicispe: 
gnum dodores Lutberanos, vetuitque gr 
bus conftitutis pcenis, ne quis ciuisSuecusl 
ros fuos extra regnum ftudehdi gratia abl 
ret, praeterquam Witebergam velad alias ( 
mahi^ Academias ,qtiaeiath dudum Romc 
catholicanl lehgionera abieceirant.Hincim 
iutreghumlibcisLutherahoril,rtadu6tisS; 
Bibliis in hnguam vernacirlam,nec non infti 
cqnciohandi ad plebem vfitata per Saxot 
ratione,vt paulatim in regno Carholici( 
abolitus,Lutheri verodogmatafpariaprof 
taque fueriut. Quanquam Caluinifmusf 
^ tur 



I 



E T & o T 

iir priiialiiille in terrisdominiisquerubieftis 
:arolo JIL Guftaui regis filio, Duci Werme- 
■ ndix, Sudermannix&Nericis. Ericui&ipfe 
■uftaui filius, fucccnbrque, errata patfis non 
)rircxir. Huius frater lohannes, poft Ericum 
:x, cum dihgencer legifTet fcripta prifcorilm 
:clefe aodorum, animum ip'e quidem ad 
arholicilmum deniio applicuic, metu tamen 
icris Caroh & nefeditiociuilis orirerur^non 
ifjs eft publicequid deReligione fenrirer.pro- 
eri.CohhietudineCamen vxoriseiusCachari- 
e, qua: filia erat Sigiflmindi Polonii reais, 
iiltas ceremonias atqueritusRomansEccle- 
Jrccepic: cum obfcruarec cempus quadrageh- 
ale,diebusvenensabftineret.icarnibus,Mo. 
iftenumVaflenenfe in vigore fuo cohferciaret, 
iiltum hononsdeferret S.Brigitt^ & offibiis 
Hennci Saecorum regis, quos opeSacerdo^ 
m Catfaolicorum cranftalit in rempluni V- 
ilenfe. Idem folebac Miniftris quandoqiie ex- 
3brareignorantiani & errores,cum deftru- 
s Ecclehas rea:difica(Iet & inftauralTet Altare 
'ideLim ,in quo puervideratdiftribuiEucha- 
:ia n moreRomano. MifithicdiuerfosOra- 
.•es ad Pontifices Maximos , primu;n ad Pium 
•deinde ad Gregorium Xlll.permificdue Re- 
12 vxori hberum religionis fli^ exercitium, 
lue hhum fuum Sigifmundum , quinunc Rex 
PoloniiE,in Romana fide educaret. Obcinuic 
lenvRegiha quofdam docaores lefuicas in 
•s vfus,qui aliquando & populum rionfine 
t\n docueruiic, duntaxat donec viiieret Re- 
a.qusexceffite viuis anno A N.C. MDLXX 
tl.pbft cuius mditem e veftigioeiedli fimt e 
'lo Suecia;, vc noftra memoria pauca ibi fd- 
hric Catholiciflniveftigia. Ndndefunc^qui 
rolum, lohanriis fracifrm , SigifiTinndi Pa- 
, qui SuecijE regnum Sigifmundo debi- 
1 obcinujc, Caluirii dogmacaLutherahifrad 
:tuhfle dicant , pefque regnum fparfifi^e vbi- 

^queporuicicatamen vt V. raquc pcr regiium 
tro cempore vigeat dodrina, 

•Mi^CHFS REGFM SFECIAE, 
--ongiffimara regurii SueciaeCatalogumte- 
^ohanncs Olaus Magnus.qiiorum vel riomi- 
udire tidiofum f icrit ledori.Nos a notiori- 
mcip emiis, fadto initio (quod & aliiarite 
obfemauetunt ) d Sichtrugo , quem pcrhi- 
t in Suecia r£gnafle,longo ante Chriftum 
im tempore , csfumque fuifl^e a Grano t)a- 
am rege qui regnum iftiid irifuamcofaad 
'gent poteftatem jfadusrextotiixs Aquilo- 
5«ca DaniiE, Saecis & Noruegije. 
fuius filius HafmuridusinregnisSueci£& 



"egiae fucceffic Patri , habuitque fucceiro- 
Vrronem. 

oftquem regnauicHindinus- deindeHiin- 

■us. 

oft Hundingum praefuit Suecis Regnerusy 
hlius. ^ 

iib Hontbrodo Regneri filio Suecis re- 
B iterum venit fubporeftatemDanorum.- 



H O k V M; . .^y^ 

Atisla Hotherus,iIhus filiirecuperaueruiii: 
regnum paternum,fub ca condinone,vt Cer^ 
tum quorannis pcnderenc tributum Quod 
cum Aci^lanegIexiiret,Rolfo Danorum rexTde. 
bellaro eo Sueciam denuofibilubiecir. Cate- 
rum Hartuar,natus Suecus,cum iri fummaapucl 
Rolfonem efletgratia , irapetrauit ab eo poriffi- 
mam Suec^ partem fub titulo Ducatus; vtfol- 
ueret&ipfetribucLtmahnuum.vtquekolfoeo 
vrcretur magis deuoto & fideli,iunxiteifoi:o- 
rem fuarii raatriinonid. Poftremo Hattuarna^' 

aus occafidriem, obtruntauit Rolfonem, Dani 
aurcm viciffim rrucidauerunt Hattuarum- ibi 
Hotherus AtisL-e fi^acer atripuic pofleffioneni 
Suecis : cumque inluper OccupafTei: Dani^ re- 
gnunveiedlus inde fuic armis Balderi; 

Hic nos veluc iriterregnum confticuemus, 
cum nihil memotabile^Suecisgeftumniirrent 
Annales gentis vfque ad tempora Oaauii Au- 
gufti, quouriperante Abricurii aiuritfuifleSiie- 
corum regeiTi} 

HuncfucceffisrEricLisiuguiauit,temporibirs 
SeruaronsrioftriieruChrifts. 

Haldanusfucceffit Erico pacn,&ipfe^ fuisin. 
tertedfeus; - ■ 

Poftquem(Haidanum)rcgnauitin SueciaSi, 
uardusiqucm defunc^um excep.tEricus,Froro- 
ne Danorum rege &^iaardifi!i^.genitu5. Fuic 
hic Encus CiEfus in prxlio qr,i,aam , habuirque . 
iuccehorem ^ ■^, 

^ Haldarium, qui al^iedta libeirdrum prtocrean- 
aorumCLirajhffiredemfcripfir ■ 

VnguinuiTi.qLri moriensSilimdo filio fuo duo 
reliquitregna, Dariiam&Sueciam. 
^ Regnaldus fucceiilt SiIuado:poil Alueriusi 
leaus cxpro^cei-ibusregni, qui Sueciam reliquit 
iLigoniiihoiuoriarumaximd. 

Ingehis, cum poft lugonem regnalfer, fliccef- 
lorem habuic Rugonem, qui cum pueradrao^ 
dum cxcmaus fuiffec,re!ic}uic regnum Gotiia. 
rio,caefopoftmodmna Danis. 

larmericus poft Gocharium rex fUit Dani^ 

S r^X^^f ^""^'^^* circa Annum A 

N.CCCCLXXX.' , , ^ 

_ i^ie opoi:tet nos irigenti faitd plurimds cranfi'. 
hre leges , quod deftituamur boms verifque hi- 
itoncis , fcurii l larmerico ad Froconem deucni- 
endum lic,qui tenuic iegnumSuecsscumLu- 
douicus Caroh Magni fihus teneretlmperium. 
H unc Frotonem a raulieribus csfum fuifl^e per- 
hibentinNoruegia» 

SequicurhuncHerotusfiueGerotus:&iiunc 
Sortus,quemcumaciececidiirerDanorumrex 
Regnerus, dedit Suecia. regnum Biorno filid 

t?em'^" l^abuit Wichfertum fra^- 

Regnauit pofti^unc Ericus,terii„s Regneri 
filuis raterfe6tus afucceffi,refuo Oftena. Ve- 
rum Erici fratres, vlti mdrtem^ eius, eiecerunc 
Oftenam regno quod deuolutum eft ad Stu-- 
biornum.Biorni fifium. ^ 

r ^^ "^- ^^'"^'R^gn^i ncpos,Iucceflb- 
rem habHit fihUm eiufdem nominis. Primu^ 

.^0 3 hunc 




^^8 R E G N V M S 

hunc faifle perhibent, qni fidem Chrifti inre- 
gno publice fufcepit in Bapcifmarisfontelaco- 
bus appellarusv Fa(51:um id narran£ann6 Chrifti 
millefimojmperante Othone. 

Efmundus frater fpurius licobi iUius , faltim 
nomine Chriftianus. 

Stinkekis , texbonus & Chriftianifmo addi- 
£tus, regnauir poftEfmundum. fuftuUt.hic Ido- 
lum , quod adhucadorabatur in Vpfalenfi oppi- 
<io,morruufquecftanno SalutisMC 

Sequuti funt hunc duo Erici, quilongo tcm'- 
pore pro Diademateinterle digladiadfunt,eo 
caentu,vt mutuis intetfe corruerint caedibus. 

Halttefius Scifikeli fiUils iis interfe<ajs fuccef- 
flc : fed paulo poft profligatus eft feditionepo- 
palari, habuitque fuccelTorem 

Magnum Nicolai DaniiE regis filium. Poft 

quem regnauerunt 

Suerco.eius fiUus Carolns: poft hunc Ericus, 
mortuus anno MCCXLlX. 

Bi gerium excepit '^aldemarus» Hic dum 
cura aliis Principib js Chriftianis Terram San- 
aam petit, Magnus fraceteius arripicregnum, 
retinuifquedonec vMtjhabuitqUc fuccefTorem 
Birgerium , qui fiUum fuum Magnum inre- 
gnum fibiafTumfit focium.HiGCum multis a fra- 
tfibus aftedus fuifTet moleftiis , inuitatos eos ad 
epulurfj , fateUitibus fuis ttucidandos obiecit. 
Qao particidio ita contra fe irritauitProcereS 
regni,vteum cum vxorefua eiecerintr«°gno,re- 
uerfumque cap ice truncauerint.poft quem con- 
ftirueruntregem ' ^ 

Magnum Erici filinttt , cui Erlco Birgetius 
attiputari capUc iuflerar.Hoc padlo coniunflum 
eft Noruegiae regnum cumSuecia., ObiitMa- 
gnusrexannoj» akitisMCCCXXVL 

Succeflit patri Magno eiufdem nominis fi- 
lius quo depofitOj regnauit 

AlbcrtusfiUusDudsMegapolitani. Captus 
hic fuit vna cum fiUo Etico a Margarita Noruc- 
giae regina,vxore Hacquini,quiMagnifuerac fi- 
lius, & detentus fuit in carcere per annbs fe- 
ptern.* Ad huncmoduili muUer illafaitaeftRe- 
gina Noruegi3e,SueciaE atque Danix.' 

Adograuerac Margaritam filiura EricumPo- 
merania^ Duce,qui eo p^adlo fadus eft tex ttium 
regnorum. Sed poftremoilsecomniadeferuit, 
reuerfus inPrufllam ad Germanos fuos. 

Eius tamen e x forote riepos , Chriftophorus* 
Gomes Pal«inus Rheni,BauarisDuxeleduS 
fuit rex trium regnorum, omnium Procerum 
confenfu , quo fine liberis defando Sueci pecu.* 
liarem volentcs habere regem , qui m regno rla-- 
tus'eflet,elegerunt 

GarolumCanutura.qnanquam gehete ortus 
eflet ndn admodum nobili. Hic cumiam ptope 
per feptennium regnauiffet , inteUexit feferme 
omnibusexofiimefle.Colle<aisigicurregnithe. 
fauris, ioq; loco (ecuro dcpOfitis, cOnfcendit na- 
uim petensque Prufliara nauigaair Dahriicum^ 
IbiOrdinesregni vocauerunradDiademaChri- 
ftiernum.Eratiam ante Chriftiernus ifte ele<3tus 
rex DanisB &Noruegi2e:fa£lura(jue ita eft,vtde- 



V E c o R V M 

nuo tria illa regna coalcfcereht. Huic Chriftis 
erno Sueci longum & difficile mouerunrbeU 
lum , quod non ftaret pa6tis,quae pollicitus fue* 
rat cuiti in regem reciperetur, giifcebarque beU 
lum iftud potilfimum anno MGD LXIX. Po* 
ftremo coailus eft tota cedere Suecia, in qua 
duas dunraxar reliquas habebat arces. His ita 
intet fe digladiantibus GarolUm Ganutum roo. 



ricontigir» 

Ar lohannes Chriftierni fiUus , cutti diutur 
no belio affiixifl^et Sueciam.denuo redegir id re 
gnani in f araporeftnem. Cum vero leidnoi 
poflf letihcreviderecdiiceirirclaneulum. Ve 
rUhi fiiius eiiis 

Chriftiernus , princeps magni ahimi , comi 
nuauit bellumconrraSuecos, ve urid hsredi 
tate a patre accepiflet, conarus vi Sc ;.rniis rc 
Sueci^fierii Cum aUtem vidcreteos validead 
moduni fuis refiftere armis , omifla vi, .3 ftarc c 
iisagendumcehfuit.SeparandosigiturProtert 
Ordmesque,interqueeosfpargendadifcoidis 
rum feimina videns, bona opera vfus eft cuiu 
dam Guftaui,qui fe vocabat Archieptfcoput 
Vpfalenfem.Hiceniracireaannum A N.C.Ml 
XVII. cum plures infuas pertiaxifTet partcf 
perfuafiteispbftremcvtftatucrentChnilicrn 
regnum in manus tradere.Tandem poft aliquc 
annorum miUtiam Guftauus cxutus eft Archi 
epifcbpatu fuotat Chriftiernus, magno cume) 
erciru Sueciam ingreflus, cuhi infcrior fuifli 
aUquot praeliis ,padus eft cum Suecis inducia; 
exceflTirque regno. Sed paulo poft reuerfus cui 
copus,obfidione cihxit vrbem Srockholmet 
fem,regnicapur : culnqUc ciues ad deditionen 
coegiiret,admiirus , crudeliterfaEuUtinomne 
trucidato fenatu vniuerfo cum potiflima pari 
popuU» 

Euaferat fuga ex Dahia GuftauusCdiuerfi 
ab ifto Vpialenfi ] quo eum cum csteris obl 
dibus , quos a Stockholmenfibusper vafritie] 
ihiperrauerar^deduxerat Chrifticcnus. Hic cu: 
in Sueciam delatus fuiflfet , profeffus cft , fote 
Proteaorem patriae : & poft quadrienhii be 
lum,fumto habitu pauperis &egenihomini 
circumiens per oppida,oftenditpopuloinfei 
citatem fuam. Poftremo , cum Danos regr 
fortiter eieciflct,fait coronatus rex Sueciae. 

Huic fucceflit Ericus filius.Gumque pcffim 
rnodis haberet Siiecos,ob malam adminiftr 
tionem regni a ciuibus captus , morruus eft : 

cuftodia. ^ . . 

Poft quertl regnauit lohannes fratetj Prii 
ceps litteratus& valdeingeniofus. 

Succeflbrem hic habuuSigifmundum filiur 
quanquam regnodiufruinonpotuerir. Hui 
enim cum Poloni fibi regem poftulaflenr,Car( 
lus Parruus eius Suecos in abfenrem irrirauir, 
omiflo Sigifinundo,quem ob Romano- Gathi 
llcam ReTigioriein csteroquih non amabar 
Caroiura Sudermanniae & WermelandisD 
ce"in regerii eligereht,qui &ad finem vfque vi! 
Diademaiftud retinuit. Quaeresgrauifiimai 
tei: Polonos & Sueeos exeitauit bella; quib 

6U 



E Y Go T 

t«m Vtriqite ekhaufti defe/Hqne fui/Tent, con- 
uenit in.ereos,vr inducia: io aliquod tempus 
fiercnf. Qu,bus cumfuusiamappropinquarec 
ccrminus conueneie tam Polonis legisquam 
Suecias Legati in confinus Suecis Sc Liuonispj 
saique produxere ad vlcimum vfque dicm M«u- 
■u mm A N. C.M DC XXV. his conditiofli- 
bus. 

L Inducis intcr vtrofque reges pad^ vf- 
lue ad diem priefixum CmO:e feruantor ab v- 
rifqiiepopulis. 

11 Hisinduciisfinitisifiquisalteribellum 
acere velit, iJiud duobus menfibus ance pri- 
num lunii diem perFecialemdemoredenun- 
iato. 

I I I. Bellum.etiamfi prius &adhuc duranti- 
u$ induciis indicaturjnducias tamen padtas 
nte rerminum conftitucum neuter rumpi to. 

I V. Incra quod terapus,fi bellum n v ter de- 
unciet , induci^ vfqj in primum diem ieq uen- 
sanniMDCXXVLexrendunron 

V. Qu£ quifque poffidecl primo inducia- 

imdte,retineto:omniadamce/racurab-armis, 
i eo quo nunc funtllaCu, permanento. 

VI. Neuter duranribus. mduciis neque vi 
X doio aut danculariis confiiusaltetmspof- 



feffionibus inhiato , aut alteffus fubditos in 

fuumobfequiumpertrahito.multominusbel- 
ioinuadico. 

V I I. Coraniercia & negociationes, vije,ici- 
nera,Suecis omnibus libeta funco,per totam 
Po!omam,Licuaniam,Liuoniam,Cliriandiami 
tam mari quam terra , citra metum nojt^ auC 
impedimenri, 

VIII. S' quis aliquem exPolonisfiueSuecis 
mluiia affeccrii s aur darnnum dederit.nulli pri* 
iiaco ie jpfum vindicandiaurvlcifcendifaseflo, 
led pars kfa conquerarur apud ladenris compc- 
rentem mdicem , quiiuftitiam admmiftrato,fe» 
uera animad (erfione. 

I X. Captiui.qui adhuc ab vna & .-.itera par- 
te derinintur,yrerque hbercati reftituito , fiafi 
lytroaurpretio ilo, 

Carolo Regi mortuo fUcceHIt fihits Gvtfta=; 
uus Adolfus, Hocregetecruduu.belluminctT 
Polonos arqu.:; Suecos,eo quldemf uentH.vt 
Suecix rexnonconcentusVniucriair» occnoafle 
Liuoniam cum capite proumcis R,o . -,ara 
Prufilam R.egiam ac Epifcopal^m ina^cn-., e- 
miqne maiorem partemfehdcumiaccef,v ,ibi 
fubiecerit,cum hoc fcriberemus,q;>oc!/ itad 
annum anatoSeruatorenoftroMDCXXVJL 



)E PROVINCIIS M AGNI DVGIS 

SIVE, VT VOCANT. IMPERATORlV 

M O S C O V I 

S V M M A C A P i i- .A. 



Ambim & limitesMagni Ducatm Mofiouia. 
Sub quoParallelo & Clmate ingens hoe tena Jpa- 
cium jitumfit. 

I>efiriptioprouinciarum eius. Mofcua CaputDU- 

catus Mofcouiai 
'De Ducatu Voldomirienfi. 
DeoucatutnferiorisNomgardiai 
De Preuincia Rhe^am emque oppidU, 
Deproumcia & oppidoSmolensh. 
Dt regione Mofaiskj , em longitudo &latitudOf ^ 

quH eam Polonis adementi 
De Ducatu Rofihouienfi. 

Regto Tuuennfis , & vrbs Tuuerda niagnx celebri- 
tatii. 

Vrouincia Plefiouienfis, quoufque extendatur, Ca- 

piit eitu Pkfioma VrbSi 
De Magna Nouogardia. 
^egio Volfca & ett^s fitus. 

Prouincta Biolj/firenfis,Vologdenfis, Urostauehen^ 
fis. 

^e Proidncia Diiuinenfi. 
^ufdalta & Vtatca Tartaris erepta. 
'ermia,Pet^ora, lugatia, Obdora,ali£que regionei 
Mofihis fubie£lA. 

'tertlitas regionis ,fi confideres ingentiaterrarum 
Jpacia. ingtns in ea animalium numertis , Alces^ 
boues, Vrfi,ceruiJupiJepores;apes,cum almndan^ 
tia meUisJiniMnnabis.Aerfalubritt 



19 Cekbriores huimprouinci^fluuii&tacus. Pontei 
Borjfihenii noftro mo deteai,vetenbm ignoti 

i® Parttcularis confideratto ferttlitatis vdftertlitatii 
ntufcmufqueptouinm. Montes Riphd fiue Hy^ 
perboreiadmirandaaltitudtnis. ' 

ii Mirm mos veterum Mofihorumin etigendisprinci^ 
pibmfuts ! quomodotraaarefolitifuerint multe- 
resfuas.'^ 

Zi Corporaeorumtemperamentivalderobufii,eorum 
faga & alta vefiimennrumgenera : arma : mo- 
dus in ipfa fuga pugnandi. cibi & potm rati» 
Vfitata: Barbaries, perfidta, vafrtties gentis; Stu- 
pra apud Mofios fieque.itfimajuftitU venalis, 

23 Defiriptto exa.aior morum atque confmudtnuni 
cuimque regionis. 

i4 Opes eorumprAcipu& in coriis Alcium , Ceruorumi, 
Vrforum, nec non pellibm luporum,viuerrarumi 
& muris Pontici: vt &incoptalini,caHnabisi 
welle&cera. 

±5 MtiAPrincipU^&qutfintptifiirnieiUsproue^ 

X 6 Narratio digna notatu , quam magnifice habuetii 
Magnm Mofiouix Dux Legatum imperatorii 
Romani. 

27 Fotifitma Mofiouitarum cafira atque propugna^ 
cula intrapaludes &fiuuios : Munimenta eoruni 
e ligno tncredibilii crafiitiei, vnde difficutter ex^ 
pupari pgfiunt. 

€)o 4 i8 Magnui 



44° 



' M A. G N V S 



}.S Magnui equUutn in boc regno numem ,vt pute- 
tur in btUUm educere poffe CCC. milUa equi- 
tum. 

29 Ouofnam potentts hofles mcinos habedt: &prmo 
^mdem dePrtmtpe Tartaroriim Prdcopenjkm. 

30 nUuohuseivicinisregihuSyPolono &Suec'o. 

3 1 Defunlma & abfoiutaauiteritdte &poteftate Md- 

gm Ducis inter fuos,&pibus pottpmum mediU 

Ulamtuedtur. , 
3i buo temporeinhasterrisChriftiandteligioiniro- 
'^ducta fuerit, & qmbm vtanturteremomis m te- 

lehratione Miffs. 
33 De circumctfione & tultm rdtione mortusrum,:qui 

viuuni fectmdum leges fimplices natura. ^ 

Van^uam hic Pnnceps;de cuiiis teirris am- 
pliirimis porenriaqlle maxiina di^ati (a- 



D V C A T V S 
fca parte, qu2e ad Pbloniam Lituaniamque 
£tat, qux tatnen etiam appeilatione Rufli^ ceri- 
fetur. Siue igitur Ruffiam in Euiopa fiue in Afid 
coUocemas,habebit a feptentrione Mare gh-. 
tiale : ab Oriente Tartaros 5 a meridie Turcas 
Lituanosiab OccidenteLiuoniam SueciamquS 
CumparteFinhorum; DeducuiitautemomiieS 
hs legiones appellationem iftam a regione <Jud. 
ddm iri medioRtiffia: AlbaEi quseihfeptentrios 
nem & brientemvergit,&%illatim Mbsco- 
yiA yocatiiri 

Notandum aiiterh illaro R.ufri2 partern , quae 
Magno Duci Mofqouis paret appeliari Ruf- 
ham Albami eam veroquce Regis Pdlohi agno- 
fiit dominium , vocari Nigram, quamuis Polo- 
■ hus etiam partem aliquam Albae Ruffiae pofii- 
deat.Situs eiiaatemprsgrandis hicprincipatu 



hius,diuifumhabeatimperium,cumpartimin inttadecimumnonum ParaUe!um,ad qumqua 
Europa partim in Afia longe laceque domine- girita duos gradus laticudmis fiue eleuationi 
tur- mter EurdpsEos tamen Monarchas euni Ppli, & quadragefimum tertlum Pai-aiieluni 
gomputare vohumus, quia potiffima pai:s po- qui effc ad fexageiimum fextum gradum ab^ 
tentis eius , ipfaque adeo ptoprie fie dida Mo- quatorej vel,vc ahter fententiam noftram expli 
fcouia intra ELiropshmiteScontinetui:, fidiui- cemusieftintramediumoaiuiclimatis&me 
fionera neotericorum fequimur j qui eam non dium vigefuhi, comprehendimrque intra T rc 
tantum Tahai , fed verfus feptehtridnem, pr^- picum Cancri & Circulum Ardicum vnde fi 
arandi fluuio Oby & proumdaObdota termi- vt magna mutatioibiobferuetur rationelong 
nant:&quiaPrihcipesifticum plerifque fuispd- tlidinisdierum peraEftarein.Namad par^illeliii 
puhsiamaraultisannisGhriftianam religioneni Meridionalioreni longiffima dies eft horarui 
'profitentar,etfi nonhihil diuerfd a casteris Eu- xvi.cum dimidiajat luxra Parallelum Septei 
ropxisrituatqueratiohe. ,, tirionaiiorem.eiafdem impetii longiirima dii 

Primumicritur,vtdehomiiieemsaliquiddi- eft viginti dua,rum horarum cumdimidia,qu 
Gamus,noirimuseorumprincipuhi,quoscom- resiatisdftenditingens{pacihra,qtiodinterh( 
rauhi modo loquendiD vces appellaraus,terras & .iios limii;es intereedit.Si enim vnumquemi 
ahguftisplerumquehmitibuscircunaferibi,qua. gradum computes per triginta Leucas Gallic 
"uis ramen per Gcrmaniam Italiamq-, potentio^ fuxe miliiaria Germanica xv. initehies dudal 
rcs quofdlm quam aiibi fit inuenirg. At hic nga a hnibus merididnaiibusadfeptemtrion 
~ Princeps, de quo dicere fert ainimus/etiamfi les,Leucas CCCCXX.fi vero aboccafuirtc 
-• Dux, veladditomaghitudinisriomihe vocetur, tum meciarisdimidio minhs. 

fciendumtameneft,il!umnonrninusierrarum Si vero cuin Italis loqui v€iimus,dicemi 
gentiumq; poffidere,quamquemuisetiam tTia- Status iftehabetinldngitudinetermillerailli 
xihiorumregijm. Quiriimononerimusabfur- ria,iniatitudineriiiUeqUihgentl 
<ii,fidixerimusihuiusporentiamJiaeraultitii- Soia enim prouineia,qu3e peculiafitetM 
dineni'popuIdrum,fiue amplitudinemvaftita- fcpuiadicitur cohtinerabOrtuadOccafumi: 
teraque prouinciarura fpecles , multoriim po-^ citer fexcentas Leucas:eftque ih ea.ciuitas tci 
tehtiffiimoifum regum iongefuperare regna atq-, fiue capuc huius imperii ,quK dicitur Mosku 
'impefia, Vhdeii, quibusfatispeffpedtaeftipa'-^ vel Moskel,ab amne quinohprdculihdefli 
gnitudo* terrarum quibus dominatur , iprum Arx fiue regia Magni Ducis eftin raedidhu! 
- honDucem,fedImperatorem,C3Efarem,velfua. vaftiifimas vrbis,inter amnes Moslcam &> 
iingua Czar appellant,eique tautum deferuhc giirinam,qiii duoconfluunrfubipfiusArcisn 
honoris&obfequii,quantumvixvlliregiih v- nibus:cuius quidcm Arcis ranta eftamplitu 
riiueffo terrarum drbeabfuishabetiir» Neque & capacitas, vt vcl lolaraedidcrisciuitatisi 
profeard aliter eftifi quis exa<aitisconfiderafe mehmereripoifit.lVlimitaeft turfibusxvii.p 
velit, quantura imperium eius tetrariim cdm-^ pugnaculisverotribus.Solethicpociffimam; 
pledatur,fatebitur longe auguftius ipfi quari^ niparteracommorari]ViagnusDux,cumcoi 
Dutis competerenoraenatqueticulura,quah- tatu circiter viginti quinque miilium hoi 
qiiam nomen regiura Mofcduitis extterae exo- hura. Ipfa ciuitas neque foffa heqhe bond n 
fumfit. I ro,vei aliis defen&cuiis tutaeft, domuseti 

I Sed nos his omiffis,videamus iaiii, quibus pfiuatorumineapropedmhesfuntligneae:a 
dominatus cius comprehendatur liraitibus, ex piatamerieft,& fupramddumlutulenta.Pm, 
quibuspatebitjfitnetampOtensvtiiamantedi- tiir in ea elTc habitationes quadragies fei 
xiimis. mille & quingenta?. Suntinipfavrbeinteri 

Sciendum igitur , Impeuium Mofcouiticum mus multa; sedes fpiendidiores , fcd difperf* 
iidftro suo totam oceupar^ Ruflianii excepta qile rar;E,vehit ihfula: in magnis areis atqtie i 



■Kv S S t M E T 

iofis campis. Longiffima dics inhacertquafi 
orariim xviii. 

Ducatijs Voldomirienfis, vel Vlodimirenfis 
omcn rrahit a magna vrbe in eo, in qna ca- 
rum amplum,fcde materialignea. Diftac hxc 
b Vrbe Moftua verfus orientale latus eirciter 
:XXVI.milIiaribus Polonicis. 

Hunc fequitur Ducatusinferioiis Nouogar- 
iar,vbiparicerviriturvrbseiurdemnominis3& 
ifalignea , diffitaa Mofcua milliaribus Poloni- 
isC. ~ 

Prouincia Rhezanenfis fita efl: interfluuios 
)qu.am& Tanaim, quam Magnus Dux inter ti- 
dos fuos adkribere folet. Haud longe abeft 
lucatusVoritinius &:prouincia Seuerenfis val. 
e Ipaciofa : multa hzc Gompleditur oppida , in 
uibus pr^cipui nominisfuntStarodub, Peti- 
LiIa,&Czerniga* 

ProuinciaSmolenskanaextenditutiuxtaBo. 
•fthenem fluuium,qui hodie Neper dicitur. E- 
puit hanc olimPolonisBafilius MagnusDux 
[ofcouia?. Pr^cipuain eaciuitasdicuurSmo- 
nska , ampla atqj fpaciofa valde, diftans ab Vr- 
2 Moiqua circiter odoginta milliaribus Po!o- 
cis. 

Regio quae Mofaiskivoeaturinlongitudine 
ibecadCCCL.miIliariaItahca,&totidepropc 
latitudine. Echancademit lohannes Mofco- 
im Princeps Bafilii in regno anteceifor, Ale- 
indro PoIonorumRegi. Bielskiafimilirerea 
rouincia magnas Rulfe, haben s oppiduraBie- 
didum, eum caftfo eiuflem nominisfupra 
luiura Opskam, Abeft:hiclocusaMofquafe- 
ginta m.illiaribus Germanieis, Sc a Smolenska 
XXVI. 

Ducaius Rofcouienfis ab oppido eiufdem 
jminis dicicur, in quo arxefthgneadiftansd 
Qsqua .-qua yerflis Occidentem i[ur, milliari- 
ts XXIIL Ipfqmoppidum fuum.eftfupraraa- 
li nominis.fluuium, qui Voiga dicitur^ 
Tuueria hue Kegio Tuu.erenfis. eft ex ma- 
uis prouinciis totius Ruffia:. Vrbem habet 
Jueram qu,s atijplitudine non fnukumcedit 

ofqu«,quammagniEcentiafuperat,aquaab- 
t-mlliaribusXXXVL 

ProuinciaPlefco;uienfisexrendituradCCC. 
iliiaria Italica,eftque tertia fui patte longior 
am latior. C aput regionis eft Plefcouia vrhs, 
ign.i potensque , muris cinda, quibus fere o- 
les csterre psr Mofcouiam deftituuntur, 
Nouogardrx raagn* DUcatus amplilEmus 
totius Rullla^>adcptusnomenfuumavaftiC 
ia&opuleaiiffimavrbeNouogardia,qu£ee- 
nEtior eft omnibus feptentrionalibus , quan- 
ani maxima pars .xdium priuatarum in ea e li- 
0 (ir. Diftata mariBalticoad miUiaria CCa 
%iavero C a PlefcouiaXXXVl.alohan- 
grodo XL. 

Volskia regto intra Occidentem &Septen- 
3nera fira, habet ad manum finiftram Caftel- 
n lua.nnogrodum. Carelia diftat a Nouogar- 
.LX.milliaribus Polonicis, qua stur in Aqui- 
>em , fxtcnditurque vlque aduiarc Glagiale'. 



Moscoviae: 
Longiffima jbipg^. asftatem dies eft horarura 
XXII. cum dimidia,quo toto temporisfpacio 
Soi lucet , vt runcprope nox vel obfeuritas riulla 
obleruetur. 

Bielcfioienfisprouinciaab Vrbe eiuldem no. ^4 
min. s ita dicitur,rraxirqueappeIlationem iftara 
abAlboLacu,incuiusfitaeftripa. Eftineaca- • 
ftrum quod rarione fitusiudicatur inexpugna- 
bi e. SoJet in id Magnus Mofcoui^ Duxfuos 
velut in Afylum deponere The(auros,quoties 
tempore belliab hollibus premitur. Diftat ccn- 
tummiIIiaribusGermamcistamaMofca,quam 
.-NouogardiaMagna. Aliaabhaceftprouincia 
Vologda,in quaarx eft munitiilima,inquam 
nonnunquam thefaurorum fuorum partem 
transfertM3gnusDax,inneceffitatec6ftitutus. 

Ducatus laroslauienfis cum vrbe & caftro e- 
mfdem nominis fupra Volgamfiuuium porriai. 
tur.Diftat Vrbs ifta aMofqua milliaribusXLVL 
Ponitm-etiam princspatusRoftunenfis poftNo- 
uogardiamaquibuflam. - 

Prouincia Dquinenfis nomen accipit a Hu- ^5 
uio quo peiluitur, quanquam k iurisdiftione 
Nouogdtdienfi dependeat. Porio ipfe fiuuius 
nomen accepic a confiuxu duorum a.mnium, 
quorumalreri Iucha',aIteriSuchau£e nomeneft. 
Dvvina euim Ruthenorum linguaduofignifi- 
cat.Quanquam aurem regioilla centum nSuia- 
tia nabec in latitudine , oppida tamen atq; arces 
npn .habetptscerCaftrum Comogorenle &Pi- 
.neguenfe,cum ipfooppidoDuuma,quodfere 
vmbdicumprouinci^obtihet. Villas pagosque 
mulras habet,longis tamenterrarumfpaciisab ' 
inuicera difficos , cuius rei caufa eft llerihcas 
terrs.Cum SolTropicum Cancriatfigir,quod 
hc.oiftino«ftiuo,diesefthorarumXXL&dimi. 
di^iita vt initium noaismoxAuroraexcipiat. 
At circa Brumam fiue folftitiurn liybernum dies 
e/l non nifiduarum horarum cnm dimidia. 
.V KticetiamcollocaturprouiiiciaSuldalienfis tS 
ciim oppido & arce eiufdem nomini:, , nempe 
inter Roftuniam & Volodimiriam. Habetop- 
pidum SufdahH^dem Epifcopalem,fuitqueali- 
qiiando elegans & populofum : fed noftro xuo 
propedefertum vificur,obcontinuas Tartaro- 
rum incurfiones. Prouincia Viatcana cis Cam- 
rnum amnem diftaiaMofquaVrbe milliaribus 
quafi quinquaginra. Parebat hxe olim Tartaris, 
verum Bafilius Magnus Duxarmisoccupatara 
Mofcouiasregnoadiunxit. 

Permiaproainciaeftamp!iffima,diftansCC _ 
t.milliaribusaMofqua,habetq; oppidumvnu 
eiufdem nominis fuper Viftoram fluiiium. Lon- 
giffima hic per aftatem dies eft horarum XVIIL 
Regio qu£E lugra dicicur fiiie luhraattingitht- 
tora Oceanifeprentrionalis ,putanturquehinc 
orti Hungari, atque inde profedi in Panno- 
niam , quam de fuo nomine Hungariam appel- 
lauere. ProuinciaPetzorenfisIongiffimo fpacio 
verfus Orientem excurrit & Septentrionem vf- 
que ad mare glaciale. Qui eam incoIunr,longin> 
firaum diem habent horarum XXIL 

Habenj Magni MofcouitarumDucesetiam 

fub 



44i 



M A 6 V S 



fabfuo imperio Cietemiffes.quifuntinfraNo- 
uogardiam;nec minus Moiduespopulosmxca 
Volgam fluuium infraNouogardiam inferiors: 
luntq-, prster omnes eas quas c5memorammUs 
terrasprouinciasque,adhucaliaverfusAquiio. 
rjem,qu3ehuiusPrincipisagnofcuntimperiumj 
Vt Obdora, Condora, Culomoria i Lappisque 
pars, nec non qusdam Hordae Tartai-orum, cu- 

lufmadi eft Horda Caifanenfis , Hords Nahai- 
cenfes,Aftracanenfis,Citracanenfis,ali^que, 

Qmlitai&ingemumterUi 
invniiierfumcDnfideranresterramRnffiami 
dicemus eam effe paluftrem, vliginofam, humi- 
dam, parumque fertilemmam & afpera aeris loi 
efttemperies&campiferefabitloobteai.vnde 
. agriffficundielfe nonpoirunt. Hincfitvrfru- 
ges alicubi raro maturefcant , & necelTe fit fru- 
menti manipulos inhypocauftisexficcare:fa is 
tamen habentincolae filiginisatque gramims 
olerumque.tota Mofcouia neque vitem neque 
' oleam neq-,paulofuauiorispomiarboremfm- 

giferamipraeter cerafa & auellanas procreacqU? 
tamcniplaguftusfuntacerbioris.Altioraregio- 
anis plena fluitfrequentibusdenfisquenemOti^ 
\ bus,qa?putanturpartesvdpropaginese(fema- 
gnae illiusfylu£EHercyniaE,inquibus funtarbo- 
les admirandae crairiciei & proeeritatis* 

AnimaUum ferarumquemirahic varietas& 
miiititudo: naminueniunturAlces,Vri,Bifon- 
" ' tes,cerui,lupi,&;raagnacopialeporum.Ouesin 
Ruflia multo funt minores tjuam in Germahia 
■& Angiia.Armentagfcgesq; hiemaximam par- 
tem viiuntur dcftituta cornibus. Melleadeo ab- 
undat, vt in vaftis ryluis,in fpecubus & excauatis 
^iboribus aliquando ingentes mellis tazSx xt- 
periantur,& homines fera:qiinillos mellisla- 
cus improuide delapfi,ibi immerfi taquam mu- 
fcx, in melle hsereant & perichtentur,qUodiex 
narratione Paali louii, quam appoHemus,pate- 
bit.Is refert Demetriura quendam Romam Le- 
gatum narrare folitum cummultoomniiinj ri- 
^^V^^^W^V ^i- Agricolam quei idanLana^rgndi mellis(;:aij(a 
I ; priE grandg m vanam rirMrpm df^filiiiTe ratque 

b^iM4^C,'c profiindo mel li-^ gnrgire jeaore tenu&imfte 
CT-Lc-fwJJUo 1=^^ b'duo vitam folo naelleikftentailff, 

y,^' *^ ^ rnm vox opfm jmpForantisineafyluarumfoli- 

>xa. -els S^^^^y xii^m^Ayimmm^xis^sj^m^^^i^m nequiniJlfir* 

6 I rafg ingcntis Vrfgbene/idgjnde^raauaij^^ 

^trtvxr uafiife, cum forte ^mhSns3^.&dmd^JC^ 

^TVi^w^V-cc^^' more humano fe detnittMrLS_s_,pedes_nia^^ 
firmiter apprehend!iret».&„e:aiiL(iibitajit^^^ 
e:sterritarn. ad refiliendunLS^-tia^i^J^^ 

y|^,iJfr>r-l^iTj<j}-prnp|7in>r. 

Lini &c Cannabis regio fertilifnraa eft,qUs 
faciendis fanibus materia aptiflima in variasEu- 
ropje partes exportatur, Nulla Auri Argentive, 
velignobihoris MctalIi,Ferro excepto,apudeos 
vena fedturaque reperitur. Herbis paicuifque 
hic otnnia plena,vnde tanta armentorumgre- 
gumque abundantia, & fumma carnium vihtas- 
Aere porro Mofcouia fr uiti^r adeo puro & ia- 



D V C A T V § 

iubri , vt in ftar portentl fit , audite ilii aliqiiid «Jf 
pefte,etfi morbum haud diffiniilem habeanti 
quem Cij/ojfiw vocant i qui inteltina & caput ad- 
eo infeftat, vt paucis diebus peteant. AcCidit 
quandoque,vt humus ibi rimasagatatquede- 
hifcat immani vi frigoris, haud fccus vt apud 
ncs fit per asftatenijcum nimis diuturnoSolii 
calore exficcatur. Neque tamen putandum eft 
quod nunquam ibi intenfecalefcat.cumSigil 
mundusHerberfteniusfcriptunireliquerit,an 
no A N.C.M D XXV. adeo toiridam in lis loci 
fuifie gftaccm, vt fruges in agris & arboresii 
fyluis correpto igne foonte arlcrint. ^ 

Magnus inliiper bicamnium fluuioirumqii 
numerus jinter quos mulci iatis celebres i^in 
tam obaroplitudinem quam commodum nau 
gandi & vberemcapturampifcium. Piaecipu 
quipartiminillisterrisonuntur, p^ittimperes 
labunturhifunt. BotyfthehesiVulgoNieper^ 
Nefter,cuius Fons veteribus,inprimisHerod( 
to ignotus fuit aiobis vero probe cognitusign; 
risiquod non longe a Nieperca pago Mofcoui 
oriatur,& e nemore Vulconskio ptofluar. Cu 
rit hic flutimsverfusmeridiem , alluitqueprii 
oppidum Smolenfcam, deinde Kioviam cu 
nonnullis ahisoppidis, exhanftisque mtiltis 
mnibus mindtibus , tttmidusaqms Pontum E 
xinum irrumpit. Sequiturhuncqui Prolema 
Turuntus eft, Baroni Herberftenio Rubo,inc 
lis D vvina. Oritur hic ex lacu quodam non pn 
cul a fonte Boryfthenis,in eadem iylua» Tc 
tium locum fibi vendicat Rha,fiue Vdlgajq 
& Ediljfluuius praegrandis , oritur ex lacu c 
gnomine j diftante vigintiquitique milliatib 
ab Vrbe Mofqua, qua itur verfiis Lithuaniai 
Tanais , quem accola: Don appellant, non pr 
filit k. Riphseis montibus,vt quidam exiftiraai 
runt,fed ex magno lacu ftagnantis aqu£e,in de 
io nemore,haud procul a TuUo fluuio. Hic7 
nais egrediens Mofcouia , confedo itinete n 
breui,flc6litur in meridiem , facitque Msc 
dem paludem,qU2 hodije fub nomineTemer 
dae notior eft.Eft aiirem amnis valde pifcofuss 
pas habcns ameenas, herbiS & arboribusfru(! 
feris vhdique confitas, radices infuper praebt 
palato admodum gcatas.Narrat Herberfteih 
BarOjfluuium iftum per autumnum adeoexc 
fcere, vt fafficiat portartdis e tiam maximis na 
bus onerarii s.Occte fluuii caput eft in Prouin 
Mifcenekenfi, hic facit fertile ac ktum qt 
quid tetrarum aquisfuis contirigit , putatun 
plus alere pifcium quam vllus per vniuerl 
Rufliam. 

Lacus etiaiii multos itlagnosquehabetA 
fcouia. pt^ter enim Volgalu & Duinam lac 
vnde magna ilIaoriunturflumina,fpe£tatu 
gnuseftlacus , quera Rutheni Ilroen nomin 
fupra Nouogardiam magnam,cuius lacusli 
gitudinem metiuntur milliaribus German 
XlLlatitudiriemVIII. 

Vt autem preflius e jca^tiusque cohfiderer 
fingularurn prouinciarum fdscunditatem 
fkcilitatem:fatis cdnftatjjprouinci^mVoIodi 
■ v ' rien 



Rvssi^ Et Mosco viae: , 

vnasmodiusfarrismagrumproieaus,f^pevi- ^ ^^TIOVORVM MO- 

ginngignacaliquandoetiamvigintiquinque. n • i ™' 

Rhezancniis ramen ager multo putatur ferti- i, r^i^'^'"^'""'f®sannosMofquamVrbemin. 
lior . quam vllus per totum impecium Mofco- mira vfi fuerunr confuetudine, 

' ^"^'^ '"cceffioPrincipuminvniiierfumaboIe- 

uit. Stabat in medio foro faxum quadratu,quod 
h qp ,s confcendiffet , ea firmitare , vt deiic?non 
polkt,dominiumVrbisfibiacquirebat. Multi 
iunr, qui memoris prodiderunt, vxores Mofco- 
mtarnm plorare ac rnftitia affici folitas,deq-,ma.' 

^'"'^""^"eri.nififajpiusabhispercuterentur. 



uiticum.cumfingulaferegranabinasfpicasfe- 
rant,a!iquandotres velplures.-aiimtqueculmos 
:am denfos ibi ftare , vt difiicile fit eqmti per eos 
:xpeditc currere,qum & coturnicesin legetes 
iebtas non nifi magnoconamine&difficulta- 
efurfum euolarepolfe. Melle,vtdiximus,vni- 



lerla Rulliaabundat, vt&pifcibas,auibus,fi- j kr i"" "'^'"•'"""'apcitucerenfur, 
nihbufque cupediis. funt uifuper in hac pro- ^«ens amoris fignum interpretan- 

uncia frucaus arborum meliores quam alibi u"' "1"°^^°^ nonaffici circumfeZelotypiaar- 

lerMofcouiamjfuppeditatprstereapreciofas ''"''^''^"^"''- PecithajcftoIiditas,it]uij_5uibiii^ 

'elles Caftorum murmmque Ponticorum. '^ii^^e£-P£3LC^£eiil.£ord^ 

Seueria Ducatus eft ingens & rebus omni- ^^^f^LLxB-gagJji^EmfijinguIis 

•us affluens,quanquam etiam vaftoshabeat& g^^^^ ^ parn m C »r ate v id frf nrn r ^ 7^^ ^ 

:(.-Iertoscampos,curafyIuaiuxtaBranquin,in- '^^'{p^- ' ^il^L^ 



omperrae Iongitudinis,m qua mgens vis illo- ifta.qus apud aiiasgentesdifcordia- 

jm animalculorum,quorum pellesmfiimma ^^"l [^/"F^^^aliquantlodiuoraicaufaexiftitja- 

mt aEftiroationc,& vulgo Hermmaatque Zi- ^ J^«'chos amoris pignuseft,firmiufqueli- 

ellins appellantur. ^ gatmatnmoniura. 

In Ducatu Smolensfco nemomm denfiffi- Monsmumnofintempom. 

..mal,a , ™iu,cu„quc pili finr fiuc coioris. fi i„ barbam . gert/r^ queZ.c s lo^ 

.gn,s.Vfti,,ge„fisp™„ferr6umen„,'pluri. deleZ^rvefa Wlcr^^^^^^^^^^ 

umaute,i,babetcar„,um&pifcium. creis fere calcea„t,,r ,r " 

I„ omn,bus his ingens elf mul„rudo ani- A^nt X^^^li^Z t^^^^^^ 

mmvn variorum,v„de„eccireeftpulcherri- uatior,& inSfr, °, , 
.rumpe,.,umbicmag„ami„ue„,r,^copia,.:n „ jjf 

quererreftrium I„lccismar',rimish«usre. modi vereres Gr^dTntt^^^^^^^^^^ 

,spermul,,fub,„dev,fu„turVri;albi,q„i inmiliriafe,u„tla„ceas,muricrpusthor^^^ 

m mare crcbro ,„gred,u„tar, diu,urnas<,ue ferreo. ferentcs etiam cSu cXs «kls 

"Sf„"Srbtr™",^^ -fetreas.Vtu„ture<,uisgre"S^^^^^^ 

if ^M, I"? "'^'''.'"""'"^" then,s,paruisiis quidem&leuiterinftratis e. 

lle,p,fc,bus.&(er,somn,sgeneris. Permia qnitantfetevtMatri&Arabes ed a, ta 5^,!= 

u,„c,afrumen,,g,g„endii„ets.cetuorum corporisi„cb„ario„e et,a,rcum? S 

'etzore„ns Principarus editiffimis mo„ti. ^^St^^^Zi:!^:^ 
a ptMltrs „,p,busafperat„t , quibus vete. fe defenduur. CaptL bello, „unqu m 

LHv„rb"'"°'''''''''"°'"u"''''P°'"''"''''' '""'" '''P^^tusvelprecio curhErov t" 
.eH)-pe,boteorum.,„qu,bussten„i„,ues &l,bettatepacifci m„o,teprov,n 

giaob„„e„t.Aiu„tquofdameire,a„tlalti. Communiseorumvirararismireraefttenuk 
.n,s,vtqu,damconfeaox.dierumiti„eread que.cumvfitatuseoruC^SSa S auar 
.m,tatestame„en,t,nonpotuerint.Parum docereuifiaautHydromeltreSk^tiisar 
1 f ,"""ft""'r ™° brietatembibere,LlibTste „e?„a„;^^^ 

' ' ncteC"'^"'''^ ma,p n-V.™ 

.ncredibilis. fPPreffi dunflima remitute: quin ipfi Nobi- 

les ^uoque&IUuftiibusnatifemiliisinftarrer. 

uorum 



4^4 M A G N V S 

uorum a^diiSti funt Magno Duci, qui eos non 
' alio quam map.cipiorum habet ioco: rurfum 
plebeii ad eundem modum habenrui aNobili- 
bus. Mirum eft genrismgeniura&velutnatu- 
tx morbns, quod ad dicenda inuicem conui- 
cia tod procliuesfunt,& adlitigiaproni,Vtfe 
muto accufent , inque ius vocent , nmltocies ob 
r€S leuiirimas nuliiusque precii. Vtuntut & hac> 
nefcio vafritie dicam aii malicia,vr res fu^s ie. 
_ rrprn in alrcd ltS-d0J]QiiaiinfeianL>3 fr f-i f ^fl pf r- 

\ -^^asiILMSMDiiikx^^maSi^ Adeovulgofunt 
't.e^^uA/ti ^^<^**-barbaii 8c petfidi, vt fruftravUum mentiscan. 

( A^tC-dtVA^ ' ...^i^ ;nrr^r.niMrpTn nnndillos QUlfiueris: 



dorem aut ingcnuitatem apudillos quaefiueris: 
ingenio infuper tam malo leuique> vt amici- 
tiam nunquam vel fincere colant vel diu con- 
feruent^ neque vero maiore fide in pa(51:iscon- 
uentisque agunt, aut vnquam pi-omilTa prae- 
ftant, neque aflEnitatum aut confangainuans 
rationemvllamhabent, Verfipelles.aftjti,de- 
ceptores maxiraijpraEfertim in vendendodce- 
itiendo, vbi ridentes failere fidein folenr & cir- 
cumuenire eos quibus cnm vllo pado contra^ 
xerunt. Eftautcm hocanimi viciunladeofre- 
quens & velut natiuum intereos,vtipfi,qUo- 
ties-cum exceris negociantur ,fe non eireMo- 
fcouitai fingan t.Iuftitia apud eos venali s eft.viu* 
^itque in iudicio is qui plurimum, velutinau- 
€lione , dedit pecuniaernec hoc clam fit, aut vilo 
cum rubore: nec vUa fpes eft p:iuperi,vt vn- 
quam in conlpeaura Prmcipis admirtatur : ma- 
gns difficultatis res eft,ad Confiliarios impe- 
trare aditum. Quid quod egenis ignotifqile ne 
ad Nobiies quidem aut maioris audoritaris vi- 
ros datur , nifi difficilime acceffus ? Qui liluftri- 
ijus^Nobilibusquenatifuntfarailiis , raroprod- 
eunt in publicum.ne conlpedi crebrius aplebej 
patum tueantur fuam auaoritatem* 

Mulieres eorum fere exorrtantur margari^ 
lis & gemmis frequentibus,vt & preciofos v.^ 
nionesabauriculisdependentesgeftent. Qgai 
defundo marito ad fecundarfanfiuit vota, iti 
c?.ftitatis faraaequepericulurainonincurrit. At 
fi tertio nubatjirapudica habetur:&eademde 
viris quoque eft opinio. Duobus prae csE teris \U 
ciis hscgens dedita eft , lcortationi 8c ebrietati. 
Circa ^gros inualidosque admodum funt cu- 
liofi. Cum olim monetamignorarent, noftro 
3£UO argentoauroque fignato vturituri Lingua 
eorumSclauonicaeft,ita taraenaliarum Hngua.- 
rum coramixtione variato idioraatp,vtaDal- 
matis Illj^riisque inteliigi vix poffit. 

Nonlicet Mofchis, edido MagniDucispfd- 
hibitis,extra imperii illius exire limites,vnde fit, 
vt vulgus ignarum quid alibi agatur, totunl Or- 
bem Mofcouis fin)bus includiopinetur,necvl- 
lum reperiri in raundo Principems qui cum eo- 
rum Czar fiue Knez opibus & potentia compa- 
rari pQffic.-hinc fit vt non tanturaferifint bar- 
barique,fed &arrogantesacfuperbi{rimi. Ea^ 
dem feritateac ruftieicatefit,vc nec Medicos ha. 
beant nec PharmacopoEos. 

Vt autetn dc cercarurm quarandam Pr ouiti- 



D V C A T Y S 

ciarum incolis aliquid tnagisfpeciatimeMrte* 
n^usrii quiprouinciam Rhezanenlem incolunt» 
iudicantur animofiorcs elTecsteriSj&velutad 
bellanati. Seueriani & ipfiihpugnamagnoa6 
prxfentifunt animo, exercitati mluper ,ob eon- 
tinua cum vicinis Tartaris beiia. Noupgardi* 
enfeS olim habiti funt elegantes & commodis 
ciuiHbufque moribus:fed noftroteraporefte- 
qucnti cum Mofcouitis conuerfatitsne multum 
ab illis virtutibus deperdidere, Volfquenfespc'' 
caliari vtuntur idiomate, quod fcre idem eft 
cum veterumPrutenorUmhngua. Permienfes 
jn tanta frumenti mopia ratitlime" vtuhtur pa* 
ne , vefcences fere femper ferina & aliorum ani- 
malium carne. 

Loquuntur hi aliam quam Rutheni linguara) 
aliiscjue in fcribendo vtuntur cbaradteribuSi 
Scripferunt quidam,eDS praegrandes canesat- 
qne ceruos loco equorum curribus trahisqui 
iungere , ad ve hendaianeratnos animal iftud ex. 
iftimamus efle, quo & Lappones ac Finni v- 
tuntur,Rahgiferumquevocant, lugrenfesfiue 
luhrenles loquuntur lingua Hungarorum; 
Petzoricnfes veio homine» fant ftoiide fim- 
phces , qui proprio fuo vtuntur idiomate, & vi) 
nooerunt vlumpahis. Czeremiffiiindenfisvi. 
uunt habitantque nemoribus, in quibus nul 
las fibi excitant domus. Lingua eorum abo 
mnium caeteforum loqitela difcrcpat : cxtet; 
func celeres curfores & fagittarii optirai, qui 
bus femper arcus ih mambus, quem adeoa 
mant,vt pueris ne cibum quidem prsbeant.nil 
prius deftihatumfcopumfagittaattigerint.Vi 
uunt autem potiffimum mellc,& carnibusfe 
rarum j rariffime vefcentes pane,veftiuntHrqu 
ferarum pellibusi Mordui in omnibusprop 
rebus fimiles fuht Gzereniiffiis ,ex ceptO) quo 
domos temere ftrudas incolunt, & m lingu 
difteiunt. 



MurimaiDOUm tcrgora,vt & Alci»im,Ceruc 
. rura , Vriorum , pelles luporum, Vulpium,aii! 
rum ahimantiura , prafcipuUm eft Mofcouic 
rura genus metcimonii, cum ih omnes proj 
Europ?parcesexport_entur.lnfuper nobile ve 
dunt Linum & Cannabim ih reftcs ; mcliis pr; 
terea ingentem vim , & maffias cet as ingehtf 
Habent portum quehdam marinumi qui a 
Nicolao denbmihatur.in quo fatis frequens 
quseftuofa eft negociatio. Huc ehim venia 
mcrcatores Angli.fuitq^ tempus,cum Ldndc 
fis locietas huc frequenter nauigairet , nec pa 
uura indepercipetetluctum.SedMagnusDu 
eum non feruaflet pada quae cuhi iiiis fecer? 
eolque ihfuper iniuriis afficgret, deferuerU 
Anglicum portu iplain negotiitionem, 

Vt tamen communiter dfc tota Ruffia i 
quamur,nemo eXiftimet eam valdeefleapta 
mercatoribus, quod ipfi Mofcouitaae Rutht 
non fint folertes ae induftrii > & oranis regio, 
<aua non florentartes^ opificia, jthgeniof*] 

, neRtior 



/ 



Rvssr4ETM 
;ieHtidneSi parumadeiaturabextraneis i qua; 
^uidemvnacauf:ieft:altera, qiiodMofchispe- 
.■leiu exti.1 M.igniiOucisimperium efFerrenbn 
vnde vclparuam velnullam habentiei 



iceat 



Tiantmix notitiam. Permutatione tameh v 
■untur,dnmeaqu^rer!aproducit, cuiufmodi 
'ft pix;mel,ceia, pelles.coria , paiini & Id gtnus 
)aUcaa!ia, Armeniisdantpfoexoticisadacai- 
iifque mercibu.v.qui ea qus a Ruthenisaccepe- 
unt , Aftracaham vfq; deducuntad MareHyr- 
:anum iiueGafpium , quanquam aliquando 
•tiam AngliadPortum Nicufaiappeliarat, 

I^iuitiasMagniPnncipisiprofqiieprouentus 
:ius annuos necelTe eft magnos cile j cum fupic- 
nus fit & abfolutus dominus omnij-m homiml 
tque rehtm per ftium imperinm,vtens non ali- 
errcbusac peculiolub.iitorumruorum quam 
1 ferui ac mancipiA eius forent vniuerii. tspel- 
ibtls, quase venafioneanimalium coIligunt,i- 
|le preciofiores ac pulcherrimas quafque feligit 
ibique retinet, inira cum fuis Leonina partitid- 
if. Idem facit quoquein pifcibusi qucfriim ina-^ 
imam parte ficc.in iubet ventis & in vfum pr^. 
idiariorum in arcibus limitaneis feruari. Nemo 
liicquam iniuindinis locifquepublicismerca- 
uideftinatisvcnderepoteft,antequamomiiia 
iuenditafuerint , qusPrirtcipisiuftlivenam 
icpofitafuerunt.Emporiaautemprscipua , ex 
mbuspkrimumhuritrahitfunth^crAftaca^ 
aoppidum fitumadmareCafpiumi quocon- 
ehuntUr mcrces ex Perfide 8c Armenia. Dein- 
ePortusS. NicolaiinfinuGramico , quoap- 
ellereiolentnaues ex Anglia&Hollandia ^ o- 

erat£cupro,ftanno,aIiifque'mercibus,qitsin- 
edeportanturVoiogdam. 

Si quando OraCores Magni Ducisad exte^*' 
>s miffiPrincipes domum reuertuntur,cogun- 
irmUneraatq; donaria, quaabiisadquosLe- 
uionefundifuerunt , honortsergo acc^pe- ; 
inr,vniuerfareddefePrincipifuo,qu^ bonus 
le Czar fiue Csfarfibiretincf^Legatis in fola- 
um ladur^velresquafdam exiguiprecii vicif^ 
m largicur , ve! omnino nihih Vt vno verbo di- , 
imus , quicquidin vniuerfofuoregno habet 
ilchrumafquepreciofum,adfeatuahitfibiq-, 
:ndicat. Vnde non abfqueratione putatur ha- 
•re ingentesthefiuros infyluisMofcouise j in 
IboLacUj&apudlarisIauiam. Gonftatenim 
ihannem Mofchorum Principem vniuerfas 
ucesargenreas,calices,patinas , reliqUiarura 
pfulas , adeoque omnem facrum Ecclefiarum 
:natum extotaprope abftuIilTeLiuonia, luif- 
leiutuUlfe Gazis. Neque veropermiftdm eft 
li , quicquamargenti e Principatuiftoexpor- 
re, nifiidfiatadredimendainancipiaailtper- 
luendum ly.ron pro iisqui in belloab hoiie 
ptifiiere. QUanquam negandum non fit,a- 
ifla Liuonia,qua ceffit magnus Dux Stephano 
)loni£regicircaannumAN.C.MDLXXXIL 
ultumaprouentib. annuis deceilifteMofco- 
tis,ademranonfblumregiorteoptima , fedfii 
ctigalibus atqj mercimoniis Maris Balthicio- 



o s c o V i 

Nec t,-;men ob hanc cauCnm exiftimandx funt 
magniDucis parus diuitia;,cum prcerer fupetio- 
resaugendi fifci modos , quos commemoi:aui- 
mus.plerta fdis horrea in iis partibus regni , quje 
inLiuoniamconuerfefunt i habeat , e quibus 
quotannisnortinfiavnumaurimillionemcort- 
ficereputatur, non fine detamento & prsiudi- 
cioGallortim , qnianciquii teiT)poribusfalem 
fuum inhas vendideferegiones.Deferturinfu- 
per plurimum i Mofcouia frumenti in vicina 
regna Sueciam Daniamq; , aliaq; loca extraneai 
vt&adhrtoraMaris Cafpii & Rontum Euxinu. 
HiS!pfispopuIi*fubmittuntMofchtferrum,fe- 
uum bubuhim, cineresicannabim ipellesatque 
■ coria ^ vnde non parUm quoranHis colliaunt ar- 
gentii 

^ Vc auremparadigma qiioddam&velar foc- zs 
timen Magnifi ,.cnti,t &opulen}ishums Vvn^ 
cipis ledloi js oc uiis obiiciamut, operreoreciuiTi 
pucamas fubnedere pa^u j$ verbis ca qua' Phi- ' 
lippus BernfteiniHs B',Mo,q j, Legarione ad Mo-Vf 
fchum fundt s eft h.:nunc Fcrdinandi Liipera- / 
tons.de eo comcmorat.Aitigitur ^capirehifti - 
n uiile piadeiiia fiueCoro nathaurea. tari urprii, fj- 
vt triphcem illa Paps7& coronalm'^5^odi7& 
Regis Franeoru , & Regs,^ Hilpanorilfuperaue- 
' ritjadeo vtmagnitudopreciiillms concipiani- 
mo,aut iniri ratio eius non potucr.t. Too-am e- 
ius ait noii perpiaam (parfamqifoiffe , fed obfi^ 
tam penitusriguiffe Adamantib.Pyropis,Sma- 
ragd!s,aiiifquegemmis,nQnvuIgaribusilus,fed 
preciofiffimis , quarum nonouUx adauellans 
magnitudinemacccflerint.-vtoratoremCiefaris 
fubieritadmiratio ,quopa6iotamgrandeonus 
coi pore fuftinerepocuerir.Filium eius prope ad 
eundem modum vtftitum ornatumque fuifie 
refert. Cum cSnam caperenti ait, centum viros 
Nobiles circumftetifte menfam , qui cibos toti- 
dem lancibusaurcisintulerint , equibuscuin 
nemo ampliusgnftatet , eos ,-,quiminiftrarenc 
menis, ablatas lances grandi repofitorio impo- 
fuilfe , aliain alii, veluc ftruem quanda, qu.^muis 
plersq; adhucplena eilent cibis. Legato Impe- 
rarorisahaulafua difcedet.i dono nfifirMagnus 
Du^GCCXX.preciofaspe!!esartima!ium,qua- 
rum vnaquarqifigillatim Vsenn^jrftimatafue- 
rit , ita \ vtquadfagena-dUcentarum iibraruni 
precio contra chara: efteiudicarentur. Addit his 
Philippus iftci cumipfeaMagnoDuce ilienf^' 
adhibitusfuifref,tantumadfuifrevaforui-nac-fu. 
pelleCliHs aureie argenteaeq;, vttriginta ctirrus 
vedtando ilh theiauro vixfufte^fturos exiftima- 
iierit , quanquam hiec neqiiaquam omnia fue- 
rint eius vafa,verum ea duntaxat.qUs in arce il- 
la,vbi csnabatur,aireruari erarttfolita. Pecunia 
infuper fupra modum eum abundare necefte 
eft , quod quidamexnumeroMagnorurnDu- 
cu expugnata &fpoliata Horcograda narretur 
treccntos currusaigentofignatoonuftos indc 
in Mofcouiam afportafle. Vr verbo rem finiami 
infinirifuppetunthuicprincipimodi^cquiren^ 
di, cumipfefoIustra(5letomniamercimonia«Sc 



44<? Magnv S 

negociationes,vt 8thm antediximus , nihilque 
omnino extheiaumsfuisexponat , neiisqiii- 
dem qui negocia regni tradant , vt neciis qui fi- 
hi militant , nifi quod cum in expeditione itur, 
dudloribus ordinum pauxiilum argenti in fin- 
gulosimpertit milites, Et hxc habaimus , quae 
deopibusdiuitiifq;MagnihuiusPrincipis , di- 
cercmus : videamusnunc potentiam eius & ro- 
lauriTiilifare^ 

POTENTIA MAGNI DVCIS MO- 
fcom(&* 

j Ncgari non poteft>ob concinuasTartarorum 
Precopenfium & Norgaiorum excurfiones,qui 
nunquara qiiieti fant , nec vicinos fuos longm- 
.quatutaquepacelaetari finunt j (ed populariter 
abdudlos homines , quos noninfinibusdunta- 
xat , fed&interioiibus regionisinimicse inter- 
ceperunt, Turcis vendunt : Mofcouiticum Im- 
periumhabiratoribus minns effefrequens. Ac- 
cedit quod frequentes Magnoi:um Ducum ex- 
peditionesbelhcs , quasinlongiuquas regio- 
nes fukeperunt val.de diminueiunr numerum 
ipopulorum per Mofconi m. Vix aucem vlla res 
cft , vndemehus elucefca^prudentiaahcuius 
■"THncipis, quamfifedulodifpiciat , fitnecona- 
tus , quemintraanimuraluumconcepit j vtiiis 
terris dorainiifque rnis^an_ veto dam n ofus noxi - 
dqi.ne cupidicate & deilderio oftentandae ne- 
tcio cuius magnicudinis abreptus , contra^lis fi- 
biac pnncinatuifuovariisperieulis , afecunta- 
tein perpetuumraeturaac vixeuicandas noxas 
>3equcfuo{que piaecipicet. C^i enitn ftatum do- 
miniumque fuum reddicimbecillius,aut rei be- 
ne gerendsprmat exuitquemediis , nihiiahud 
facit autdiuerfumabeo , quifundamentado- 
mus iuae ipfefubruit, vt indc excitet nouos mU- 
^ros , autexeamateria £e£tum conftruat. Nam 
qui aliquid acquirit cum aperta diminucione vi. 
liura poteftatifquefua: , haud dubie impingit in 
ieges ac regulas Pt incipi viro cum prirois obfer- 
uandas, Namacquifitioexternidominiidcbec 
augere Scatum Principis , non deteriorem red- 
dere.Sicut hortulanus,quifacit infitiones.hunc 
fibipropofitura habet fcopum , v't vel mitefcere 
doccat fflueftrem ahquam arborem , aut ftir- 
pem infrugiferam reddatex fterili fa?cundam: 
ita cogitationes Principis eo conuertends funt, 
vtcommodumaliquodautdiuiciasafteranc j a- 
lioquin praeter onus nihil habebuntaut moie- 
ftiam.aptioresad eonfuraendum & perdendum 
quamcreandumemolumentum. Huiusgenc- 
ris funt pleraque bella,qu£E ad acqairendam ali- 
quam prouinciamfufcipiuntur, quajnihiilcom- 
mune cum noftrishabettertis , autqus nimis 
longe diftat, autfupra noftras vires eft , adeoque 
defendiconferuariquenonpoteft. Certume- 
nim eft, omnia eiusgeneris confiliatribus velut 
innitideberefundamentis,quorum priraumeft 
lus , quod prtetendimusin eam qiiambello ac- 
quirere volumuspcouinciam. 



D V C A T V § 

Alterum vceamfacile occuparepoflimlts 
Tertium confiftit infiudtu vidtoriie : vcomn 
bellum quodfinerngeci fpecerciprope frudu 
fufcipitur , nibilnifimeraftuhicia&temerita 
exiftimetur. 

Nemo fanus negabit,MagnosMoisouisEDu 
ces loaelateqi proculilfelimices dominationi 
fuje: nemo tamen proinde vere dicec , eos mu! 
tum auxiflevirespocentiamcj^fuam. Qulexa 
£tius rem confiderabit, dicet nobiicum.nullut 
exomnib. iftis Principibus longioresfufcepifl 
expediciones , autmaioresimpendilFe fumtui 
quam lohannem MagnumDucem , quioca 
pauit regnunvCaffanele fupra Voigam fluuiun 
& Aftracanum ad raare Gafpium, qui & raagi 
fibifubiecicLiuoraijpariem. Hicipfctamend 
civixpoceft , quantumamiferir niftis exped 
tionibus hominumiquipiitimlongirudme vi 
parttm fame&frigore , parcimoj pugnacior 
bus vrbiumarciumqi,paiiiin apertfs pi£eliis,ii 
fidiis,mjorbo,ahi(qi modisinteriere.Hsc regr 
poltquaoccupauic,neceffehabuumaxtmisco 
cineterailicumprsefidiis, & nouas 'icuocorO 
bihominume o micterc Coloni s.Hi ctadu 
ett, vt infiniti mortales longillime a fuis abdui 
laribus, veladacquirendumveladconieru.\ 
dum extraneasprouincias , faasdomireliqu 
rincvxores velutviduas,finefpepropagandiq 
neris prolifqu Eadem prope ratione , quac 
ineorporehumano , cum nimmm faoguu 
{piiituumqjad excaciamictitraembra^ipium 
pedoic dcftitutmTifl ccidumquedeprehenc 
tur. Mmusigiturdifticilepofteafuic Stcphai 
Poloniae regi,occupare atq^ obtinereLiuonia 
aliaqueloca , quaj maiotibuseiusper Moicb 
ademtafuerant,recuperare,itavtpoftremo^! 
fchus coaclusfuerit j totaPolonisdecederel 
uonia. 

De jedificiis Mofchorum ita habet.potilTn 
eorum pars conftat^ trabibus inuisiem fibi iu 
dis,& in medio terra expletis. Habent & tur 
penitusligneas, tants firmitatis , vtcompas 
earum facile fuftineant tormenta aenea miii 
ria , cuiufcuiiquefintmagnitudinisautpom 
ris.Nondefuncinter Architedosmilitares,( 
quasrant, vtramunimentameliotafint : i\h 
■quae c3emento;& lapidibus ftint conftruda, 
iigno & f erta fabricata i qui pro pofteriorii: 
fententiam fcrunt , bancadducunt ratione 
quod citius & minore cum fumta excicent 
quodque firmius repellantaflilicntium glol 
rum ferreorum idus :quod deieda munimei 
iigneafaciliusreficiantur: poftremoquodiis 
cile qusuis propugnaculi forma ihdui pol 
Nemo taraen his moueri debet , vt munimei 
lignealapidibianteferat.Cum n.multimodi l 
oppugnationis , tormentamachinjpque a^ni 
Cuniculi &fuftbftIones ignistcredibile eft, n 
ros lapideos minus valide refiftere tormentc 
idibus,quibuspoftremocedunt .' fedinom 
bus casteris oppugnationum generibus mu 
nicliores funt aggeribus tcrreisligneifque- 
" " ~ ' aut 



^^vssr^ £t Mo s CG V i^. 



iutem regio ^iitepiam difficultcr ihtiadi occii- 
^ariquepofficnnilripofKjntdrccaufe. I>rimo 
ilitmuicisinuiapalii.iilius.-dcindefimaghisal- 
uacur &c iniaetur fluuiis : tertiofidenfis cif, 

:umdcturfy!uis ralias enim nunc tacemus.Hui(; 
)oftrcmo Hni ntenn Morcouit^ extr.iriirdtes 

egionum quasab hoftibusacquifiuerimccdlo. 
us vacuasrelmquunt, vtSyh.dcanf f tluodfa- 
iie& cito fitobfolum humidam & Ipontear- 
.ordcens ) vt deniis illis nemoribus defendaii- 
Ut i «audfecusacduitasquapiam valloatqud 
ofla. ErHiccresplurimurtiexhibuitmblefti* 
'olonis Mofcouiam iniiafilris ^ cum pliirimurii 
ilumerent laborisncc midusperderettempo- 
ism ciedetidisdciififfimisnemoribus j &ape- 
ieildafibiadhoftemvia. 

Inuenies tamfeii etiam qujedam virbium At- 
lumqi munimenta partim e lapide partim e ce- 
'Jteftrudd i fimp!idrercamcnfineanpuli&& 
LOieauns , finefcienciaArchitedturSmih- 
ris. Eius generis videbis apUd vrbes MoA 

naiTl,Nouogardiam,P]ercouiat«iPoricduiam, 
rariciam, Sioboddm & Smolenskart. Quan- 
iiani muri caftroiriim locoiaimque munidorii 
ntferefaai epr^grandibustrabibus,ad euni 
•mpadismodum , vtqiiodiflterceditfpadi, 
rra expieatur.qua quideta re m^gna ilfis acce- 
t hnTiitas. Rdinquuntiirauteiii ih illis coliti- 
latiombus qu^dam foramina , ptd exbio- 
dis maionbus minoribufque cormeiTtiJ.Et hi" 
iidem murilighdfatisroborishabentadelu- 
:ndos inachinarumidus ^ cscei^umaduerfirs 
■ilcanivimfuneinuaiidii 

SeruiuntailtemRutheni ac Moi^cduitsPrin. 
'iluoinbelldita , vrfatisoftendant , facerefe 
Kiuni militum tldn raagnitiidiiie quadam a^ 
^iautfpeprsmiorum , fed rimorepcgnaruni 
'inftimarum,fifiiitignaLii.Hincfic,vrduao. 
us rribanifque iuis piomriifime obcdiaiit, &^ 
JeuiHimum oculi niatim adfirit fa^uri impe^ 
a,infupetquem5gnapatientiaomiiisgeneris 
-feranrinconimoda,fiLiep!duia,fxuefrigusi 
t fames fit toleranda,cum fponre quadim na. 
a:ininitiiocoiitentieiredidiceriiit'. 

lohannesMagnusMofcoLii^DuXiCiimvi- 
■etremiifos (uos & languidosin pugnisat- 
; vditanonibus , Pdlonosveronoiltamaa- 
laquadamquamtementateirfuere : dixif 
^mdem opus haberecalcaribus^Jfeij^e^g 



Potiffims vires iniiitafes Pnhcipis & irt 
busplunmumraoraentifitunieft , confi- 
niti equitatu,neq; famenfddpoteft,quan-- 
^iiireqmtumin bellumemitterepoffit. Di- 
= nonnulh , poife ipfumeducerefiopus fit 
' \'^'l\'^^qmtam , quod egoquidem cre^ 
^'aimculcerpofllim , cumterrsipfiusvalde 
^icaimt, multifqueiocisincuitffi.Nequee- 
I vd vnicuminteriacetoppidum interGaf- 
Aftracanam , quanquamitinercbidui 
fa abakcradiftet. Pacuit infuperidcjuod 



diximus inbdloquod Stephanus Poionisrex 
tecit MoichouKT,qui quamuis hon vltra LX at 
matorum milliain ejterdtu fuohaberer lo 

hannesramenMorchusrantumcopiaruincon- 
trahcrenonpotuit , vtiufla auderercutn illo 
confligeieacic, aurimpedire rnePoIdnica^ 
perentPo ociam , Vdicolucam , &alia oppida, 
neUeobfidionedngerehcPlefcouiam. 
^ ^ AnnusnUmerabaturanatbChriftoME) 
LX. CLim Tartaforum Priaceps Iiabens.n exl 
ercitu fuo eqUitum millia L X X X. ad ipfum vf- 
que cor ImperiiMofcouiti,.! penetrans , ipfahi 
vrbemMofquarti , domidlium & regiam Ma- 
gni Ducis igrie exuffir, Sic igitur ftatu?m uS , eos 
qui dicunt Mofchorum Principem po/Ie cori- 
hcere exercitum cdhftariteni CCC. rmlhbus 

equicum , Polontim vero iregem C C. hiiiiibUs 
cquds porius huhierjfe quaffl vuos, ^prym 
vt demus imhianem equoruii, d7e numeiiim 
perMofcouiam,facistamen notum tft,nonorti 
nes efi^e habileS apf ofqtte bello, , cum non om- 
nibus qui equos alunc, fupperantmedia , qui- 
bu-; equitesii- pr^ftaf e poiTint , aliis quidem de-^ 
ll-itutis,u-gentOialiisroborecorporisanimiqUe. 
htdato , cdtraill(a,equorUmvirofuriiquerepe- 
nn in Moicouia, fieri tamen non poceft, vt om- 
hes fimuliR vrium aiiquerti locum contrahan- 
tur , cumPrmcepsnuhquaroficnecelladosiii 
tantam rem fUppedicaturus fumcus , neque tan^ 
tum pofficcdriuehi alinionis ferumqUe necef- 
lanarum , cumtotidera opprreat equos habe- 

readvcheridaohera,cohimeatuih,arma,ihftru- 
menta & totrtienta inilitaria , quot funtih a- 
cie eqUiCeS. Taceo iam immanem nUmefuiii 
mercatofura,aftificum, totmentafioruiti , co- 
quorura,cacUlaf ura,lixarurti, calonUm , pUefo^ 
lUm feruorumque , qui.pediresequeftrerti ex- 
ercicum fequi nolertt,& quds ex vniUcrlo inipe- 
no^Mofcdumcd in vrium aliquera locura con-^ 
trahereneceflarium forec.quibus omhibu, ouo 
p^ao ahmomi, aut quomodo anihialibus i < ffe - 
(aurumfofetpabulum , eqiudem •;.idcfe noii' 
pollufn^ 

Se4(vfpefgamusPhilolbpiiafije{!ofana 
poflehscomhiafiefi : quantum iftud ericin- 
commddi * oinnesquifuntaddefenfionem fi- 
hiLim mprsfidiis , decrados abardbus adici- 
bufqUe regni alid auocare?hoc enifti nihil fo- 
reraluid, quaniampurarefufFragihes ,incidere 
heriios reipUbiicje , fpoliafe oppida cmibus Ma- 
giftracibulqucagrosvidUarecolonis. Cohdu- 
duricergo , Principi , quipoffirexomniPrin- 
cipacu iudcolligefecentum quinquagintamil- 

IiaequicUm^ fafis efi^Ci fi tertiam huius equiratus 
farrem in aciem educat , quotiCs ab exferoali- 
quo hofte bellopetitur. 

Etalii quidem i qui ih sftihiandis Ma-^ni 
Ducis vinbUs cdntfa<aiofes funt , aiulit eSnt 

coritraherepoireCL.equicummilIia,fiomni- 
bus vinbus aduerfus pocentem hoftem fit de- 
fendcnda prouinda. Nam & lohannem Ili. 
Magnum Mofcouiae Ducem contentumfuifltci 
Pp i ihex* 



! 



M A G N V S 



in expedidonem Aftracanenfem educere XX- 
VI. rniUiaequitumpeditumveromilliaXX.I- 
demIoha,nnes , regnanteinPolonia Alexan^ 
dro , Liuoniam^ggreffus eft cum rribus validif- 
fimisexercitibus , habensinfupcrquattumm 
finibus velut in procindu. 

Adiunxit idem Princeps equitatui fno ali- . 
quot peditumfclopctariorummiUia, in quibus 
potiffima pars conftitit militibus extraneis,quo. 
rum egregia opera vfuseft in defendendis op- 
pidis fuisadue.fumhoftes. Solentautem Mo- 
fcborum Principes alteto quoqueannoinftitu- 
ta per vniuetfum regnum luftratione, deledum 
habere eorum,qui lint ad arma idonei , referun- 
turq-,inhunccenfumetiamNobiliumfilii,cum 
numero feruorum & eqnorum quos poffunt 
'militatum emittere. EquiteS qui funt inter eoS 
cumre lautiori.vtunturThoracibus Chalybeis 
&galeis e laminisfadisi quasaPerfisaccipiunt, 
nec nonhaftisfiuelanceis. Aliigeftantjmicula 
fiue tunicas denfo fuffaraas goffypio , ita vt 
quofuisidusfacile refpuant.qui proculpugnar» 
partimvtunturfclopetisbombardifque , par- 
dm arcu & fagittis. Vtitiir infuper hic Princeps 
opera Gcrmanorum in militia , fcd in municn- 
disoppidis arcibufq-, ingenio Italorum. 

£^ Vicinds Dux Mofchus hos habet. Princi- 
pemTartarorumPrecopenfium,quiTauricatii 
habitantCherfonefum ; dein Gircairos , qui di- 
cuntur quinque rnontium , , habitantquelon- 
gam octo dicrum itet prouinciam , teguntuf- 
quedfeptcm velut capitibus \ \ TertioTarta- 
ros Nogaieros: Quarto regem Suecis : Quinrd 
( Rcgcm Poloniae, EtaPrecopenfibus quidem 
' multum damniaccipiUutMofchijdequibus fe 
vindicarenullomodopoiTunt, cumfint Tarta- 
ri illi Turcarum confiderati,a quibus accipiut 
maiora minoraq-, totmenta cum inftrumentis 
, HecelTariis. Habentinfuperiidem Precopenfes 
Oppida &arcesfatis muniras , qiiibus Turciea 
addefenfionem funt imporua prxfidia , vtqui 
Cherfonefum illamadoriri velit » rcm audacis 
confilii aggrcdiatur. FacileptsetereacftPreco- 
penfibus , eXcurfionesfacereinterras Magni 
Ducis Mofcouix , exque iis pi:sdas agere , quod 
ipfum & non ^mel in Regnb Peloni^ fece-^ 
runt. 

Quodaurem MagnusDux Cafanenfes& A- 
ilracanefes Tarraros fuo adiecit impeiioi factu 
id eft beneficio rei tormentariae , qu£C penitus 
deerat Tartaris iftis. Et aduerfus Cai>rienfes 
quidem variisvfus eftmachinisbellicisj intcr- 
que eas his. Tembnibus curruum alligauit den- 
fas tabulas ligncas , ercdaseasquidem & per- 
foratas , per qu£ foramina milites explodebant 
bombardas luasfiuetormentamanuatiain ho- 
ftes , qui non vtebantur aliis miffiHbus nifi 
fagittis , quibuspenetraretabulasillasnonpo- 
terant: & hoc quidem artificio Mofchi Gaia- 
nenfibus plurimum damni intulerunc. At Pte- 



D V C A T V S j 
copitje &ipfifuntfclopetatii , runtqOlelnfade 
re & Patrocinio Tarcarum, quiqj , vt aperircr, 
fibi viam libctius excurren Ji in Mofcouian 
CKperunt his proximis annis fodcie canaletr 
& aquam e Tanai deducere vfque ad Volgat 
amnem r qua:quidemres videtur maioris it 
genii , quameft captus Tartarorura. Verui 
infeliciter ceffit iis hic detiuandifluuii conatu 
Tartarienim caeteri, cum non fine eaufa mctu( 
rent , ne fub iugnm Turcicum &ipfi tedigi 
rentur , coniundis cum Mofcouitis armisaj 
greffi cos , qui fupraTanaim in armis erant ,d 
uidos eos penitus proftrauerunt , nec h( 
duntaxat , fed& illum exercitum , quiin in 
diaeratregione,aggreffi , etiam hunc vicerut 
quanqiiam ineo eflent LXXX. millia Tart 
rorum , XX. miiliaTurcarum,IILmilliaIai 
zarorum.Circaffi,vt diximus viuuntvitara ra 
reHeluetiorum , pamm foUiciti , deoccupa 
do agro alieno>^ Addiiti autem diuetfori 
principum ftipendiis , nunc quidem milita 
Tureis.alias Perfarum tegi, ahquandoMofc 
uicis , necvllamvimexrernam mctuunt. ^ 
gis tamen his metuendi (unt Tattati Noga 
ri , quod celerriroas & inftar furioforum in M 
fcouiae Prouincias f^cianc cxcurfiones qua 
quam tantum'qu3ntum Precopenfes colligi 
virium nonpo0int. Fuitfuperioribusannis 
Mofcouiam magnaviinuafifl§nt,vtplacatipi 
miis & promiflis fppnte domum rcuerfi ; 
quandiu quieuerint. Vcunturautem eadem 
trocinandi gtaffan^Jqj infania qua/Arabas h 
mades, vtexpediafillosmuncribus doniic 
qaamarmisfopire. Acceditquod resfuturi 
magni fumprus nuUiusfrudus > fi quis cone 
illis bellum inferre, cum neque oppida habe 
neque arces , quarum munimentis deui6ti\ 
Ut freno quodam in officio contineri ques 
Hos tamen vt compefcat magnus dux , non < 
guum militum nuracium , inprimisequit 
pferpetuo aHtapudoppidaCitracanam, Ca 
tiam & Viaticam:quod idem quoquefacitfu 
Tanaim amnem ob metum Precopenfiumi 
In finibus Finlandiae vicinum habet \ 
(corum Princeps Regem Suecum» Amifer 
aiu^cm Sueci in diuturno & difficili aduei 
Mofcos bello municiffimum caftrum Sete 
fcam j cum maiorc&minore Pernadia ih 
uonia : nec finis fuiflet ia6burarum , nifi Scep 
nus Polbnorum Rexaltrinfecus fuiifet agg 
fus Mofcos. Obtinet autem ReX Suecilsin S 
Fimiico fot tiffimum ca<lrumVipurgenfeiCi; 
opeMofcis in illaquidcm partecapiftrum i 
cit. IdemRexmagnumnauium militariter 
ftrudtarum in illo Mari habere folet numen 
non folum vt traiedu prohibeat Ruthenos , 
&impediat , neatma&mftrumenta milit 
Mofcis ex Germania fupportaripoffinti Et 
ius quidem claffis beneficio Suecoriim ReS 
quoties fuperioreuafit inbelhsedntra Mol 
uitas,iniis dunt8xatloeis,quonau;bus licuit 



Sellefe. Itafadum eftiVtmulfaadctfierithorti regiam oftentare • x-i .-c 

cqui. autplan^i* vb, concurfumeft f\^ "lZ ^nS^ conmngnennngrau.fa. 
lue Rutheni fupcr.ores fucreSuecis , .b SaTce n ^"7,^^S"'^^^^ '^P'^^ 

Us.nrA.l ji ■ V -ti V ""'^^"""^^^^g'"«^>»t»^t>quamtamennofiha- 

NuncdeRegePolc^n.^ahquicfdicendum ^ec vn.mfediipiusmutat, graphicusoftenta- 

It , cuMisRegnum frequentius& ciuilioribus tof diui iarUmfuarum, Sin.ftca manu Mxfctt 

icomhabKatur quanquam in ram vafta tci-- "uccm ^Ureamgemmatam , inducusto^aJon- 

tiumq,Prmcipemhoc d.ft" rertci^,quod Mo- digred.fur. Dexfera manufuftincc imaauHcu 
:omt. mn.oreDucemfuum colantatque ve~ lamChr.ft.feruatori,,- i^fammo caS^L 
erenturot,edfenna,Polomaufemaudaciores eminecftatuaMafte Virgfnis. Inctibiculoeius 
.1t.^an,m.m,,m-,s. Ill.splus ^iric^m ad refi- ^tqtJe veft.bulo videbisjnmimeros obernn! 
endum m ac.e , h.s mam. .mpetusad affilien- tes , non purpuratos fed cooderfos cela aurea 
um. lihvidencuc- f.atiaddefeniionem oppi- abfummaceruiceadtalosvfque.Nequisaucem 
c^caftror«mque:htadcof.fl,geftdami,la. ^ioaioreuadacipio^flhola^liasii,]^^;^ 
. coc ...po. Ilhnnnusmct-uunffafxlem Sccx- habet, n.fihumiies, inqaibusdocenttu-adoW 
tabdl.,ncommoia :himinusformidaritfer- ^^^entes Iegere& fcriberehtcer.s , &in quihus 
Tvtr ,7'' ^^"^"^ ""gj^ f''^ F^lcgituraliud , quam hiftori^Euange. 

le valem piout Prmcepseorum , fub cUius ''cs cumvicaalieaiur-fandi . &homel-a ali-- 
iclum.hcaf.t,an,mofuseft&rcib.lIicxpefi.. Chryf ,ftomi , Bafih. autakeriu. .lian^ 

Nou.musenim MagnumDucem Bafilium qUod fiquis adalciores vide^tut ad(pira,^e fci- 
Aupafle arnifsSmoIericatTi & Polociam cuttl eflnas , non eifugif flifpitionem afFeaa^arUfti 
^gna parte L.uontx. Codfra veco Scepha- mt,mtlouarum , &cumfenoncoricineaf irtrri 
in.I o oms Regem er.pu,fle lohanrii Bafihi f«cl,tacisfubfelliaindubias daf cUrioficafis p<£. 
.o Poloa;.m .nn, .U;. u.;. . ^,,^. Hoe.u^emideo P.incepsobferuafi v^, 

ne qti sex fuisiprofcientiofeiiadat. Ethiricfic 
qood ifeque princeps confilu ueque qui fimtl 
lecretisquicquam aliad^ refporidentcxferoruill 
Pnncipum Oratoribus, qUam qupd ex ore Ma- 
gmDucseScceperunt, Inrebusqu^comeXfg- 
ris fraaanfuf flunqaara faciunc Magni Ducrs 
menfionem *fiificummariifeftoreuerenci£efi- 

f «•{^«'^fifi-lfflenfa^fiqitempropinafopoGa, 

'ej fmius huius vniuerfi, vrex iisou^ fut3e '"^^"'^""^"^"♦EecaUtaliquidcibi^fuoai- 
^di.imusleao.ip!anumer.f. Hl"i" ^^^W^a«det. ; 
inem pofeftatem atquel.siri Vicam& borii ^^^^^f '-'^P""'^ '"'^ 

^•"tn , aqtiibusadeolecuict,rvrmari^af,re^ l''^' ^ 
-J--'- • - Pf'"c,pehaudfecuSacdeDeoipfoloqUarifUr.- 

KoftitDeu5.Ciri,quiUn4^,ilagimPrincepsm 
Vera Ioqm,quiri &eo ftQlidicatiWeaeniUn£,,,vf 
eum dmriiafcire,- jpfsmqueXicifateinadeoqu^ 
quicqu jd v fpiam eft.bi)Jii.ake,o.prfifieifd, glo- 
esab/olutos vercfquc ferUm ftJaTum dfe'd'o" f^^. ^""^ modumipuef o irtftituti, vi- 
los.-quseumisdiceretparuifecifexpeditio- fi^''a "'aghltudinem fplefidotis & 

nStephaniRegis.quodmifiUshfceediao ^^^^^^^p^l-^^^^^^^^^^^^i^Pfirtcipcmriullumyn- 
lieHtes PoIonoifuos S"amc6rifp,Giant, lcacoluhf atcjue veriefafifuf 

^ " • ^ieficiinomin^Iarsacuri vixvhonafti 

I qud 



lo Polociam cum aliis lods fion pafui ttlo- 

MODVS GVBERNATlONiS. 

Cefcum eft Magrium Mofcoui^- Ducem 
;no atque abfoluco cicra vil.us morfalis arbi- 
ummhibdirosfuosdominariimpefio,&iri 
quidem vixpafem habereinfef omnesPrin. 



. , "-^««'>-v.un.Lii VI ujanaacise- 

' aducrfari , aut fupcr accfbitate eotum 
iciMcri riemo riifi quetn virs txdiutti 
'ericaudeac, Ec hociUud eft,cUf Mahomefus 
mus purpuratofumin aula Otfomanica di- 
e IolcbaffalosMorcoFUm& TufeatuPrifl 



MaGNVS DV CAT vs 
«uoQniseftdmor,eoma^iseftoWjgatnsPrinci- Hos velut praeuntes verba feqmifttar estcf I, 
t stkta.K^^^^^ «.uniencesfelubindefigno<:raas.F.nuaM.a 
&;foorimdelocoinlocumdeportareautqua. fadiuidit Sacerdospr^rentibusquordammm«. 
S hontftam miffioncm in longinquas Pro- tos panes coufecratos , quos cunvfinguh ma. 
ttincias velut in exilu^m mittere, ne qu^ oria^ gna cum reuerentla acceperunt . deferunt fe- 
wr m regnum aut perfonam fuam coniura- camdomos(uaS,atquemdefinguUsdomeft.c, 
tui m regnum »M ^ fois exiguamimpertiunt particulam. VtuntuS 

infupercandcliscereis,imaginibus,aquaitera 
& faie benedido,more Ecclefis Roraan^. 

In monafteriis fingulis dkbusfub Auro' 
ram celebratur Miffa, cui foli viri interfunt , in- 
ueniafquenonnullos,quibustanTusdeuotionii 



no. 



, REIIGIONIS CVttVS^t ^AtlQ. 

21 Sufceperant Rutheni & Mofcouita; Reli 
&!onemGhriftianara dGrsdscirca annum par 



«rionemGhr ttianarna waeciscircaauuuu. uv,i..»xviv.w . ,. 

£salutisDCCCCLXXXIX.velvtah>splacet fe.uor,vtpertotamnoaemmt.'mphscomiT,o 
quadr^ nt^^^^^ . cuance.dt/mpus rencur cum Clencis , qm p^r v.c.sfik fucce 

lloloXulabusadd^ '^^"^es , pfalmis eam ccnnnmfque abfumun 

tanto^^^^^^^ ftadio , vt nunqua m poft id te^ c^ntUen.s, Sed & m commumbus negotns fu. 
t,us °fid C^^^ ^^^"^-^"^ multum cffe deduos ceremonns 

rtemporis multis eam implicuennt fuperfti- neque enim pedem domp efferunt aut ^de 
tSsAuntinfuperfolo[G>^^cosatqueRu- (uasmgredmntur,qu.nfeteanclmemantecru 
trntviV^sek c.fixiautVicgm.sMac,.s,magu,em^quar«mal 
£3^^^erofquedefertores,quidefccerintdprimi. terutram habentinomn.b.spropehypocaufti 
S Itgua vti^ Sciauonica fiue lU auc cub.cuhs fuis , cum appenfo lumme, vbita 
ydca qu^ipfis cum Polonis & Lic%ar.is com- men nonipfum fimulacrum , auc amvun quet. 
munislft,peraguntque M.(rse facrum rehquaf. p.am adorant , fcd ^«^^^^''^^jf 
\ ruecerer;oniasmeldemUngua,quanquama- mU,.V^omtum^^.rmno^r^. Hocfaapdem 
hauardo EuanseUum aut Epiftolam GrScam coiloquuntur cumus , qmeos conuemos vc 
inTerferant 3osc.p 

eofqueminimeinfmsKahtefinuntprouin. fa,quotiesCibumCaperevo^^^^^^ 
c° Vitulum madare aut eius vefci carn.bas \ PiOcell,onesSacr*apud ipfosfortefreque. 
nefaspiitant.Narr.tBerenfteiniusLegatn5C^- tesfunt,&quamuisafpera(arimrhyems,ranie 
far arMagnumDucem , animaduert ffefein- adlong.nqua p.ogred.uncurloca. Bapnfou, 
Us inMofcouitisvifend^Romsdefidcrium, eodeir) quo aos pkW n.odo , & parmce 
miainvrbenouerimmultosSanaosMarfytio tes publkedeadmiffis deh<ais mmedio ere^ 
SFeaos&fepultoseire , inprimisautem fpe^ ftant templo , vtnpfcuariqueant , nequev, 
aandi tempii VirginisLaurecans. Ex omnibus quam confidenc. Sanais inultum deferunc h, 
fandis raax.mumdeferunchonorem Nicobo, noiis, pecentesab.is, vtadDeumprofcinte 
cuius corpusapud fe depofirum magna confer- cedant , inptimis autem Vt patronum venera, 
rt^^^^veLLone. Inceremoniismagisfumcir- turS.N.colaum,vtabi.u^^ 
careligionem quam .Yoftr. homines ambitiofii eius Diuiin vrbe MaflTouia , ,n qUa mftu Mag 
•neque enim vUum prxcereunt Monafterium Ducis fingul.s dieb^is mane m loco vbi ima^ 
Templumue , vel Crucem in biuio pofiram, eft , oft-ercur magna vispams carn.um 
<,uindefiliamabequo,fiequitent,fubfidentef^ rumrctum qua.pofteadiftijbuuntum^^^^^ 
queingenuaacfaaofignocracisdicantiuaUn. imlrosEcclefi^.qmaflidmfuntmofficm^^^^^^^ 

gua,MLH4.^»,M./<>;H.#«rfli,quodeft,M.fe^ ^'''"'f' ? ^^Lt 

ferenoft;iDomine,velvtGc^ciefferunt,X;n^ pro SalucePnnc.pis. Idemfuppeditatfumpt 

m(on |AitidemBernfteinius,eos>quibufcum &aliiMonafterio, quodS. Trimtatis vocar 

velut comitibUs7rbemperambulaue,rit , quo^ ihqUoperpetuoilunturducenre^.ofi.mcu. 

tiesadTemplumaiiquodvenerint ,inquocc- templo aiuntrequ.cfcerecorpusS.Ignat.. il 

lebratafueritMiffa . adducinonpotu.lTe , vt qucclarerem.racuhs.^Profi.entur auteni M 

toerserent, antcquamaudmiflentSacrumiftad, nachi omnesper Mofcouiam ordmem hue i 

reddemiffosingendatcrramlocumuevicinum gulamS.Bafihi.viuuntqueviramprobamatq 

pulfairefronte,inprimi«nEleuation^,autcum fobriam vtErcmit^folent , funtqueln qiubj 

Lrtaretur Euchanftia. Memoresfefupcriore damlodsfiuepartibusReg.oniseiufmod.M 

noaecumfeminisremhabuhfctempluninuU nafteria admodum frequentia. Sacerdotib 

luminerediuntur . fedabomnilocofacroabfti^ perm.fTum eftfemelducerevxorem , quam 

nencdbneclauarintcorpusaqua. Inperagen- tua oportet eos perpetimm obferuare cael 

dare Diuina eodem prope modo veftiti/unt. tum,neclice,tnsad{ecundatranfirevota C 

quo noftnSaccidotes .• quamtlisplusinfumant autem negent Ignem Purgacotmm , mM. 

tcmporisinvnamMiflkmquamnoftriinduas. tamen preGibufquefiusoram Deumprohd 

Durante Sacro duo vel tres Diaconi adfunt, bus defunaisvc eosfolutosctuclatlbusm£< 

continuocantilantcs , 3%Hoj^ffrf«&iiilf/«w* leftcmiransferatpatnam. 



) 



R V s s I ^ E T 

Vertltur iisaplaeufquevicio , quod ne- 
-nt vlli morralium f\is elle,de nouocogere C6- 
lia , cumomnescontcnroseiGredeceat piimis 
ptcm : quacumipficonftanterrecineanrob- 
ruentque , repudiant caetcra omnia cuiufcun- 
le imtgcncris. HinciUistantacum Komana 
:cJeuadifcordia, 

Habent Ratiieni Metropbliranum fuum, 
liio rotusperRnlliam Clericatus omnef^ue 
lut^capirefuodcpendenrEpircopi , cuitan- 
m ordoEccIefiafticusdcfetthonoris , quan- 
m aliiPontifici Romano. Er(iautem£uean- 
c hunc Mer opohtanum agnofcere luperio- 
mfLjumPatriarch.iraConftantmopolicanum, 
rum ramen alter alterum curat, quod Patriat- 
a ifteintcrTurcashabitet , quiL.uscumMo- 
)uuiscftnaturale &intcrnecinum diffidium. 
:lcbrac hic Metropolita quotannis Synodu» 
quain conueniuntomncsEp fcopi &maio- 
11 gentium Proce vcs Ecclefiaftid, quibus fin- 
lis prsferturpedumpaftoralt fuielicuus , vc 
gacis Pontificiscrux.Epifcopusaatem nemo 
ripoteft,mlI fitexordinefeligioiorum : hinc 
anachi inmonafteriisplutimum ftudentyit^ 
)bicati vtdigniinueniantnriliofaftigio. In 
»us magni momenti Princeps non ftatuit auc 



, 4)1 
dererminat quicqugm , mCi priuseiusrei con- 

ItiumfecerirMeir.-ipuIitanum. 

leiunium quadragefimal? fti iailHmc obfer- 
uant , ab on^nibi/s , bftinentes codtis cibari s. 
liifi forte morbus aurrnibedl]ira«; diucrsu exi- 
gat,dnrarque ieiuiiium iftud vna feprimana am- 
pliusquam noftia e. I Jemfaciuntquatuorfe- 
ptimanisanrefeftumNatiuitatisDominic^,pet 
tempusaducntus , appeilantesiftudleiunium 
J>.Ph.lipp, xNeque vero Princeps cxemptum fe 
putat ab obferiiacTone fdfgionum atque cere- 
nronmum iftaium omnium quincura rabulie 
fiue men&alTidet , quoriesmurarur difcusaqt 
leuar poculum ad bibenduiTfi aliquotcruce* di- 
gitis pmg.:, ncc/ibi indulget , cum ieiunandum 
elt , pu'fatquefronrefaumumdeuorionis ergo 
non minus acquifquam eplebe, 

Morduitjui extrcma Mofcouiie colunt v- 
tuntur circumcifione vtJui Turc« & ludf i Ne- 
que coluntidd^la neqirebapri^antur , dicentes' 
fe vmerefccundumlfgesnatur^. Dicunrfead- 
orare Deum creatorem vniiucifi , cuiofFerunc 
pi-Jmicias omnium rerum , tibos adperlura 
CQsIum ia<aances,anteq'.iam qujc- \ 
quamedantbibantq}, ' ' 



RINCIPATVS AVSTRASI^ SI- 

VE DVCATVS LOTHARINGI^. 



V At M A C A P 1 t 



lothamgia olimAufttafia, diad. ttymon&tfU 
go vocabuli LOTHARINGIA. Limitcs eitu 
&ptacipui amnes,qui emn perlmm. 

Vtaxipua Loth4riPigi£opp}da , quorumcApttt efi 
i^ameiuni.ftitsatquedomiciUum Princi^s. 

CoMitafus,DjinafiiaJoparchi<einea, 

tertilu &abundans vino, thermiimtiuis/atinifi 
metaUis vaHigentris, Lafnrio, pigmmis . pifii- 
bm in qtiihusaliqumdoCarptonestrespedeilon- 
gicapiuntur. officmapoliendiUpidis Chalcedo^ 
m.qui htc mtregrandesreperiuntur > & vitria- 
rii. 

Uthmfigorum hatura&ingenium , imerdat- 
lorum & Germanorum indolem medium ebti- 
nens,vtlexvtrtfquepartiiipans. 
Opes at %factiltai esmcolarum , confifiunt potifi- 
mum tn negotiatione coloris urulei,margarita- 
rum ,Jpeculorum vaforumquevttreomm , lapi- 
dts Cb dcedoniutelarum & pannofum,argent't^ 
fodtniSifalinit. 

Prouentus reddituf^Dudf lothmnm , anml 
qttamtfint. 



ivcaperLmhariifgiammm^ 
cinos &foederatos. 

CiitalogHs Prtmipu^,qui Utharmiamkinui- 
runt. 

10. Ongodvmus&famiiiitGmfa. 

IX. series prmctpum vtriuf^ generii ex 4om Gui^ 
fia. 

11. Series & numefas printiputHvtriujqu^ fexus (Ji 
domo Mxnia. > 

Vnnupei vtriufqui fticut tx dom Auma- 
iia. 

14» Sertes & wdo ^rinctpum tx famitia Bibo- 
uia. 

15* Prtntipes vtriufque fexus ex domo Mem^ 
rind. 



t Xcedehs e viiiis LucJduiiEus PiuS . taroli * 
■*-^Magnifilius,ltirperator.quatuorreliquitfi- 
lio^,qtticumbellumintuLfientPatri,diuiferunt 
iOftrfePrincipatus,ica,vttorhari«snatumaxr^ 
musefl^tImperator,haberetq;ItahatB & Gallij 

4 Nar« 



( 



^^2, I>RtNClPAtVS 
Narboncnfem cum bmnibas regionibus & 
isroitinciis qiis deiilceps filb Lorhanng,^ 
Lmine comprehenfe faerant : Ludouicus 
iiaberee Germaniam : Garolus eam^Gal- 
lix partem , qus perrehdit vfque ad Gcea-; 
hum , baokMofafluuioinitio • Pipimoceliit 
Aquitania. Fuit aUtem huic Lothano i prxter 
LudoUicum filium , . qui patri auoque fuccet- 
fitih imperio , ^lius fihusLbthatius qui (e rege 
appeilau,tLt>tharingi?.Eaigitur,quaLotharms 
hkMinoroblinebatprotiiiieiavOCatieruntGer- 
fo^ni luo idiomate lothari R>ifiae, Utbars^^ych 
d,uifisvOcabulis,qus fi^nihai Lotham Regnum-. 
Hxc duo deinde coaluerunt . vtabignoranti- 
bus hngus Geiinanicx effedliim Fuer,t nbmen 
^ Uharim^^. Ipfiindfgen*vocant lorr.t«^, eon- 
cifo derortoqitemore GaUotiim voeibulo. bx- 
tendit aufemLotharirigia oUmfines luosraul- 
tdlat.'us iongiufque quamhodie . fu.tqueap- 
pdlata^«/2ni/^,cdntinens , qmcqura fuittei-ra- 
Lm intel Rhenum , "Schaldim&Mofam am- 
sics,diuifaiti fuperiorem & ihferiorenT. BxC 
iioftro EEUodiuerfis appfelbtur nominibus , pa- 
retque pluribusl^rincipibus : iUaretinuiE Vetus 

vfitatummLothairingi^nomeh. ^ ^ ^ 

Habet aocern fuperior Lothating,a has 
^^onfinfcs prouincias. aboriehteAlfatiaiYam" 
que regionem , qdam Germatii Weftrych ( 
■eftOccidentaleregiiura.; app:ellant;aMer,d,e 
BurgundiaiTi -abbccidentcCampaniam Gal- 
li^ VaSeptenttione ArdaennaiH fyluam , Lu- 
cenburgiim & Atchiepif:6patum Tremren^ 
fem , qu^ duoolim fub Lotharirig,a cdmpre- 
iienfafuerunt. Percurn.mhunc 0Ucamraflu- 
niina celeberrima , Mofa , Mofella Sataims, 
Voloia VMonana , Murt^ , Sella. Hida cum 
'libnriullisaliis. Mofellaquiderii&Sarauushic 
-^fluunt potiote parte : csreri fere integn. Ontur 
MofelU inmonre Vogefo harfd procul Arans 
forilibus , paulo lupia vicuni qui vulgo Bujjait 



dicitur , iapiufquc ab Vultuirno ,n Caurum ven- 
tum , perluftratis oppid.s , qus vernacule vo- 
cantur Eftraic, Reriiiremorit, Elpmdl.Char- 
mes , & Baion ,'fllexo ab oriente in occidentem 
'cuifu . reaatuUumpetit ; vndeiri onentem re^ 
Tureens Fruarduni vfq-,vetfus Aquilonemten^ 
dit , hinciuxtaMediomatricum vrbcm & Au^^ 
•guftam Treuiirorum prseterlabens, vanis cur- 
uaturis &anTraaibus Rhenmm petit s aquo po- 
iie Confluentiam bppidum abforbctun Natrat 
€orrielius Tacitus , Imperate Nerbne Lufc.um 
taueridam verum agJtaire confitiura > .con.un- 
Seridi Ararisciirii Mofella berieRco foff^ hue 
lan.Us , Tt copi^militares , qu^e rnah venltent 
abltaUa , adfcendentes nauibiisadrierfo Rho-^ 
aario in Araviin ^ atqrie irideper foifa,!! aqua 
ijibnaminMofellam , hinCpOrroni Rhenum 
ipfunique Oceaniim Germariicum deportari 
pofTent . &ficri!blatisinfinitisitirierum dift- 
CultatibnsfacilisfaifTetviaab Occidente&Me- 
tidieiu AquiIoriem.M«y;^ mukis in fereeepns 



Av S T R A S I 

amnibus , Mufeliam loco planb inter pfat* 
pauUatiraaccedit &ibngotra(au,aEquaiiquafl 
curfucoraitatur , relicaaintervcrumque adal- 
ueurii exigua admodum terra , doriectandfem 
paulo fupta Condeiara Arcem, qus a dextris in 
rupeeftifaaocumMofelk alueo angulbacti-- 
tiffiraccius aqms mifcecur. luftgit fe etdem a- 
pud Mediomatticum Vrbem Selliii 

inceiroppidaLofhatitigisEptimiimlbqurii 
fibi vdndicat Nanceium > fedes & rcgiaDuciim; 
rion quidem ampUtudilie vafta , ledfitu pul- 
cherrimo&commodifrimb. necilon ArceDii 
caUcbnfpiEuavibs. Eftin haCtemplum S. Ge 
brgii , in qubfpedltor turiuiluS Caf oU Pugna 
Cis^ Barguiidis Diicis , qtiihoclbcoab He! 
uetiis & Lbthatingis in ptielio (Jccifus eft ann- 
AN. C. M C D L X X V 1 1. Suilt in eodem ah 
tiqua quxdam Ducum Lotharingiss fepulchrs 
fed fine irifcriptionibus. Sunt & in aiiis teir>pli 
facelUfque qubrundam Ducuriihuriiatacbrpc 
ra , cuiulocuS fepHltutiEebrura certusdcftin: 
tus nonfit. Vifuntur multa-eotiim rooriumfr 
lain Templo Fraricifcario , quodeftadlati 
iuxcaPjiatium i inter quarfiiperbitfepulchrui 
Reriati , cuius aufpiciisviauseft Surgandu 
Sunr iri cbdenl templo fpe£lat« digna mom 
menta Antbniiprincipis j &fiiiieius Francifi 
riec nbn Claudi.^' ValefiSj vxoriS GaESl,,qus 1 
liafuitMcririciltfegisi 

Ailriit autem Murta fllimits iTiurbs Nanc< 
oppidi , haudibngeabeolocb, vbitsftisfi 
'Carbliis Bur&uridus, i iuxta exiguum r.uui 
quem tranfilirevdluit. Inhuiusteiiigriurii e. 
aa eft ibi ctrix lapidea, cnm infctiptionc Galli 
infculpti lamin* ^teS.Paulo ftiperiusj vbi cbi 
riitfrura fuitprsliura ^ Sacellum cxtruaunie 
«ubd adhuc votatur. Ad Buiiundos ,\ cum c 
riieteiib , &tabula^rea,inquaieg«ritufveil 
qiiidam Galliciteftestaniacriscoiafli<aus, ■ 

Poft Nariceiuni cbllocaturin btdihec 
pidorumFariuriiNicolai.quodpopuiofatis 
fred.!ens,ob reUqrii^s S; Nicolai i quas ibi ai 
uaf 1 aiiint. Cumque aliquando vicus fdiflet 1 
miiis, noftraxtatebppidumadeocbpioiutri 
dtutti eft , vt inter o ptinia Lotliaring,$ tecer 
ripbfTet j ficin£i;unl eifet racEriibus , adcdt 
•gant.btts jreftifque diftinguiturplateis , &r 
gnificis aflufgit domibuS i acccdehte hie 
moniorum frequeritia & opificUrii multi 

diriei i ■vT u 

Ail Leucamvnam Galhcam ab Mafic 

abefl Fruardmn oppidum : ad tertiatri < 
mefiiim , fi'nc B^ynuin & LuniutUa?. 
quartum miiliare Pons Mufforiius , Stu 
vriiuerfiliceiebr,s,&Getbcuilla bmcCi 
liefium , Caftanoium , Vaucblonuiii ^ pa 
loiianns Puellse ' iUius fambfiflimae i i 
ber errotem Vulgb Aureiienfis dicitur. 
tera bppida hxc feire funt : Mbtanges ^ ] 
- xan fus fereffciDompaire, Deneurc, Hod 



^^haft-eau^Rambemiller.Raon.Belletoont.Ca- 
^riiin-nocuun» Mugftadium, MarchainUilla,&. 
?'nal , Bmycfresj Arney , Orraonr, Wajderfii- 
us,Beaarams,Vaignus,Eltraye.Pr?terhgcGm* 
'a » in quibusvernacuiaappellafioretincnda 
Jic , ltintm(»pcrin LorhanngiaCharmc , Si- 
«e , Cafteilum lupra Mordlam , Ciaremon. 
nminArgonna , Gortdrecurtum fortalitium, 
^lten^um , Marfacum forralitiura , Pfalszbur^ 

um,Lii8eburgumminus, FoiitenKumHom^ 
onegum,fanumAnaIdi&aha* 

Comiraius in Ducatu lothaHnglco funt 

sabeftnbNaneeio..Chalignium,addimidium 
ilhareab eadcm vrbr :Amencea , feptera LeU- 
sabvrbeMetenfiinMeridiem ^ &hieohm 
it Gancellaria Lotharmgii : RichecUrtiura , 
xta Gardam Lacum , vnde profluit fluuioius, 
" mifcct fe MurtaeintraS. NicoIaiFanum 5c 
.pidum Rolenas. Remiremontiumad iini- 
amMofeils * quifluuiusibiconftit-ritlnfii- 
Ti» mparte Lotharingi^nicridionaliori. Vl- 



terfuerat^RenatiMaioris. Cumquehic Caro^ 
lus ei^tPrmceps fangu„.isFrancici , Andiiun 
vero ik Turonum principatus effent Fiduci* 

perpetus,dependentesacoronaFrancorum,ia 
qmbus fuccedere f^minis per legem Salicam 

nonhcerec , obtmuit poft mof rem pattui fui 
Renan pnmi Andegauenfem prindpatum at» 
que Turonenfera cum Comitatu Pjouincis» 
fumhtquefibieofdem , quibus Renatus vfus 
tucrat, tiuilos regios. Huic tamen Re~natu<= 1 1* 
Lotharmgla. DuX adueifacuS eftduantum po- 
tu.t, neccamenrahtumhabuitviiium , ^tbello 
eumaggrederetur.CumqueCaroiusAndega^ 
uenfis non haberet hberos , adoptauit in Blinm 
Ludouicum X L Gallorum tegem , cUm adbufe 
Delphinus eftctvAt Renatus, cum amphus mh-l 
poiIet,retinuitduntaxat titulum Regnorum 
xN.apoluam, Sicuii, Arragonii & Hieroiolymi- 
tani , aufusetiamarmis inuadere & auferrere 
gnum Ncrapolitanum hsredibusAipIionfi , Sl 
Arragonieum fucceironbus lohannis 

Nihahicdicam dfcGotefridb Bullibn^d 



II & .pfe mifcetur Mofells. Baroni^ fiue Dy. 
Ite perLotharmgiamfunt hs. Msrfalenfis. 
cta Linderum lacum , inquoeftlnfuk cum 
pido Techempfui. Remireuillenfisad ter- 
m a Nanceio mUliare. Bellemontana , Ram- 
ruillana, Hombar^ana, Mariemontana, S^an^ 



mvseftCom,tatusMothenfis,fuperfluuium ^Baldevvinofratribus.DucibusLorh t n^^^ 
.&.pfemifceturM..,u . & ,egibus Hierofolymitams , ctmSht 

nonhaWnt * & Gulielmusfrater Gotefridi 
& B dduim dbtinuerit Ducatum Lothatingi^, 
ex cuiuspofteris eft RenatuS ifte 1 1. ScfacceC- 
iores ems Daces Lorharingi^. Hic ergo Rena- 
tu? , cumipfevtererulr Armisregni Hierofolv- 
mirani, rehquiteaomnib. fuis h^fcredib.quiad^ 
huceademoftenrant , vtifuperiUSdeDucibus 
Lo Jairing,* di3cimus. Sed & Duces Guifii , orti 
de itirpe Lothatingica cranfegcrUht pfd fe at. 
que iuccdlon bus fais cum Firancbrum reeibus* 
qui& ,pfi vtebantur ticUlis regnorum Neapo* 
litan, & Hierofoiymitani & Comitum Prouin. 

ci^,&procompen/ationehuiusCbmitatUsac- 
ceperuntDucatum Baftenfem,Guifiam &Mje- 
nium i vndeplanumeft Duces Lotharinpi^& 
Guifios nort vti titulo regni Solymorum, Suam 
quodprStendantiusNeapohtahiimi 



Poftremb Ibcb coniuhgehdaeftcumLo.. 
tJhgiaditio Barrenfis , qusfeextendit vfque 
LaftrumNouum.Prscipuum eiUs oppidum 
B^iumDucis , quodpofteriusadditum eft 
Jitterentiam aliorum oppidorumi quibus i- 
ncfthomcn. Eftenim BariumfupraSequa- 
n, Barmm fupra Aubam. Catcraeius oppidi 
r La Motthe , LignUs , 6c Arq^quanquam & 
minorafirtt , dequibusnoneftlaboraHdu. 
Jiq; continet hic Ducarus inclufafimul Bari 
h regione quatuor dierum iter ab oppidb 
^nsoadDarnafum: ruriumqiviam triduia 
loDucisvfqjBicham, 

Lothamgici fuper ngmm Hief^fil^- 
miumhi, 

Ohtinuit tJucatUm Lotharihgi* rtbmine 
:is fuas Vibientaj.qus filia fuit Renati Ducis 
egauenfis,Rehatus Comes VahdimohtiSi 
asRenatuseiusnominis IL Gumquede- 
[ictauuseius,R.enatusprimus , DuxAn- 
iiComesProuinci^,RcxtitulotenusNea- 

& AragohisacHierofoIymorum : Rena- 
L eius neposdixitfelegitimuauifuihsre- 
> ad quemdeberet peraeBirefuccellioRe- 
Jnmi, Fuitautemhieimpeditusiniure,Vt 
rabatur, fuoper Carolum 1 L Andegauen^ 
Comitem Mxniura, filium Garoli, ^i fra- 



.gicti: 

C^aaiaqUam vriiuerj[us pfdpie ilie dUcatiis 
ffiontofus eft&nemorofus , nortramenmul- * 
tum indigetexrerarum prouirtddrumope, fed 
atis frumehci viniqncprofett adihfcolatum a- 
limonlami Sragnainfuper habetpifcofa &La 
T ^"^^'■.^««s memoratur ille cuius drabitus 

eitXlV.ralliiarmm,inqudCdrpioiiesinfoht^ 
magmtudm,s,ttiuihvidelicetpedum , faporls 
gratiffiralcapiuntUr. Saimohesipeirc^, trutti. 
lucii i tmchff&globiimagriacbpiaih Mofella; 
Animahum terreftrium infuper hifc nuliimi 

nog^nuS SalubrfesveirocumpiimusfuntTher- 
ma^Plumberiani . inquibus curantur morbi 

qmahammedicinamreipuunt,vhdeabomiii. 
buspanibus magnushuc sgrorum concurfus, 

Salem 




jpnii^ CIP V s 

Salem exfontibusexcoquut infignicecbonum. 
Vavia hic itidem teria erruuncur metalli gene- 
l:a,argenturh, cuprum,fcrrum, ftantium,plutti- 
bum ;• neque margaritisliuevniohibus defti- 
tuitur,quii-eperiuntar ad radicemVoiagi liion- 
tis. Multiiminfuperhiceruiturcoloriscaerulsi, 
quem vulgo LafUriumappeliatit-.Mults hic of- 
Bcinje vitriariae , iri quibusfiuntinfiriita vafa v5- 
trea &fpeclLila nitidi kuoris , riiiufriiodi yix 
in ahis EuropEe pattibus datur inuenire. Na- 
fcuncLir inLqiharingialapides Ghalcedomi di- 

•aisfolitd maidfes , vade vatii generis oriiamen- 
ta cohficiuntur. GigiiitpoftremohaEcprduincia 
■tquosoptimds , intef quosreperias , quicuih 
Turcicis dc Neapoiitahiscetcare poffint. 

Mores&ingeni4molarmi 

5 Quanquamvidefipoffim tunccumde 
Natura &c morilsus Gallorum vetba feci , fim ul 
Lotharingbs inclufiireihon tatheh abfurdum e- 
ritj de his aliquid figillatiradicere. Vtuntat aij^- 
tem Lotharingi morfbus mixtis , vel , vt clarius 
dicahi , fuht eorum mdres & ratio viuehdi ,:par- 
tim GalHei p^rtim Gcrmanici. HabehtaUquid 
vrbanitatis & ciuilitatiS Gallicanae : minustar 
meh funtqUam GaUi alacfres & excitati , rudid- 
res hdnnihilih cShuerfat^iotiei & habeht nefcia 
jqu id pecuHare ih m o i ib us iuis , qudd i n ter Gal- 
ios locumndhinuenit , inprimisihaula regiy. 
Venit hoc , vt dpinaricur plerique , ex vicinitar^ 
Gerraaniaj, quje ges natura eftgtauior flueriot-. 
que , quos&Lotharingiimitancuf incompd- 



A V S T R A S i 

crenti colliguntetdiuehdi.toLafurioiapicie tQ' 
idris csculei materia ex vnionibus ,'qu£jsad 
radiccm Vofagimohtis reperihnt. HequecOti 
temhehdum ek lucruin , qhod ex imateria vitCCi 
& fa(ais inde operibusexqUifitis ^ inphitirs fpc 
ciilisjadeostedit , vt& exlapidcCiiaicedonic 
cuius tam grandesrcperiuiiturmicK , vtindi 
noh crepundiafolum &globi , fed&vafaalia 
qutdpera clegahda cdnficiantUr. Sed&ex E 
quariis , quosfaagridnumerQexteris vendunt 
pecuhia importacur Ldrharingis s qui infupe 
quotannis magnamcopiam tel*e laneae lintac 
prouincia iua exportant , ih vicinam Gallijlt 
Germ^niaihq-, : harhde argeiitifddihis vc muii 
dicamhihileftopas. 

Aidht: aUtcrh ipfum Lotharingi^ Ducei 
exterris poffeffidhibufque fuis quotannis pe 
cipere ad duddecies centena miilia coronat( 
rum, ctiius aiiri magna pars colligatur ex falini 
'quarum illi exprotatus nec dabiuseft prouei 
tus , cumfaliftemiroattificiocohfedus j nc 
peream duntaixatdiuendacurprouihciam , ft 
'&perVieinasgentes ; exiftimahtque ndnhlil 
B PrincepsifteVelleto.mnibuJ;reb4Cdrop3tco 
'ftituere vedigai, vt Principe.s per itaiiam foier 
pdlTe eiim ' tnplex ihde perciperc ehToImne 
tUm % obihgentem multitudiheiTa hdmihui 
quibus td ta fcatct ver m ihatque pr oui n c ia,& < 
fertilitatem agrorumt. Reliquumprasterfalih 
argenti conficiturexfyluis ^ agiis decuhlaii 
penfiottefrumehtaria,agroCdmpafeuoiraeta 
fodinis &huiusgenerisprouentibUs princif 
libus. Populus ndn himiisdpprimitur exa£ti 



:s. i-^opuius non nimns oppuiuitui cxaui 

^ ^ ^ ^ nibus , vnde quiete& toierabilicerviuic i dii 

rv. , tahdo. GignicLotharingiamilitesfatisbonosj . fcjcqjmagismagi^^ 
'■^'^» v.i^r^rkJ-if^ linTi-pm wnmmeftviros fe hrasftare 



XJ ^^''i ; qiii vbiad hofcem ventum eft viros fe prasftare 

c«j\jL^hos^erunt.PdpuIciseftliber&apertus^ 
J ^w, V dfditusfraudibus&:caliiditad,Vtqu;iedamaH£ 
J/b^^^l^gentes , nequefp^ifusadeo habentfiibtiles &i 
ingenium lcreiquanquaTh &h^c regula inmul^ 
tis patiatur excepcionem. 'Qui inter eos func ex 
EqueftriOrdine, vereNobiles-dicipoirunt , a- 
perti & genetofi>inter quos quidam viuunt rao» 
re nobilium Germariorum j alii afFesfJarit Galli- 
cilraum. inprimistota aulaLothafingica ini- 
iTiitihda auls-Gallicah^ ambitidfaeft : &funt 
quidem ih ea non pauci Galli i qui huius Diicis 
vltro addixerunt fe ferititiis. De ipfo Principe 
dicerefuperuacaneuri^ieft , cum pervniuerfuni 
ci:bcmChriftianum hotafic illuftriffim^ Faihilia 
Lotharingicaji &hdriu-n Prihcipumfemper ea 
Fuerit virtus&peifedio , vtpr*fentesquid|eiTi 
au^adritate , abfehtesverdcelebritatc nominis 
atq; famainadmiratidnemr^pueriht , vtano- 
bis laudandi nonfint,fed ipfifuaptefponte non 
dmnera foluih laudeni , fed ipfaro qiioque ihui» 
^iam viciiTe atq-, exfuperalTe iudicentut. 

OPBS ET^DIFITI/IF. 

> C^i Lotharingiaiii ihcolunc rhuitUpi ai:- 



Robur & viHi milimeu 

PrscipuurtitdtiusLotharihgismuhiiiif 
tum eftNahceium dppidum , cuiexquifita 
hgentia hdU^ munitiones adiecflae fuerunt < 
ca ahnum M D L X X X V 1 Lqudd Dux nof 
caufa metuei:ec , he Germarii,5|ui turic ings 
coll^dtd exetcituin Gailfam proficifcebanr 
magnumque exterisrerroreni ihfetfebaiit j i 
fUsqjprouinciae detrimenturii afteri:ent.Igi 
fubutbia mli!:is Fuete dn^a,ipfi;Uique vrbisa 
i)itu's audlusj prolatis pomgriis , & vallo foH 
,adie(ft3,Vt ad fuftinendam talem vim habere 
idonea. Qui fetutus eft Princeps eahi operil 
ac iriUnirhen tis deinceps ita auxit , vt inter r 
riitiflimaioGa Europ^ numerari mereaturi' 
iEftiritraoppidum Armamentarium plen 
driini armdrurn iriftrumehtorumque beili 

iruhi gehere, 4^^^^^ ^'^' ^P"'^ ^^^^"^ ^'■!"^^P^^ 
iium fis iriuenturusJh oppido Bario E>ucis j 
eftiatisfitma , qujeinterfuperioi:em&inte] 
irerri partem ciuitacis medid loca fi^ta eft. 
Motta i cuius fupra feciihus riienti(3ii 
ratidne fitus & dpetum adie^aorum capi \ 
fc ridri videtur. Cui noin rnulrtim cedit < 
- ' ftt 



SrvE DVCATVS 
um 6t lamais diaum , in finibus agri Luxem - 
)urgici,vc& Aftenafum & Claromontium. Na 

lemmoribus locis.quanrumuis fiimis,nunc di- 
cre ruperledebimus. Mulrum aurem potcft 
Vinceps hichbipolJiceridepopuloruo,quem 
aberadomnesnurusaddiaiffimu , &cuincc 
ornec animusdeeft , vtdubirandum non fir, 
roprcr mgenrem plebis muJrirudinem , eum 

Ui veiirarmic tnii-.,Ja..^T • i 



uivciirarmisinuadereLotJiaringiam,muJrum 
abirunimnegorii&ruiircprurumpericuIi.Sed 
e hoc quidem Dux ifte rccurus eile poteft, cum 
nncipi bus Germanis vicinis fuis vtatur amicis, 
:cum rege HifpanoGaJJoquemagnis iun6tus 
sceflKudinibus , nihiJab vtroquequamfauo- 
m & beneuoJentiam /perarepoffic. 



ATALoGrS BVCVM LOTHA- 

HabuitLotharingiaprircisrfcmporibusre- 
s fuos , qu. longe Jateq; imperitauerunt vici- 
iprouincns , qu^noftratempeftatenonam- 
usagnolcunthuncPrincipem. IpfaDucum 
xcliio muJtoties interruptafuic. 
Prnuus,qu,DucisappelJationivruseft,no. 
naturCarolus,fecundasOrho,cuiustempo- 
usLotharingiareparatafuitabAjratia,&harc 
fi^ecuharemPnncipacumriueLandgrauiatum 
^d^a MormusefthicOtho circaannumSalu- 
MXX.habuirq; fuccefiorem 
Sotefridura fihum, mortuum anno a n.C M 

X.quemcxcepi^GotefridusGibbofusinter-^ 
tusannoAN.C.MLXXVL 
rradiditcuncHenricus I V. ImperatorDu- 
iftuin filio fuo Conrado: Sed is poftea de- 
)reuolutuseftadfamiIiamGorefrIdi,videIi- 
nepotemeiusexforore , qm&ipfeGote- 
us didus , Hierofolymorum primus rex 

^uiusfrateiBaldouinus fucceflltin regno & 
:atu, &pofteum tertmsfrater, nomine Eu- 
Jiusrquanquamnondefunrquidicanrpoft 
louinum Henricam Limbuigenfem occu- 
earmis Ducarum >ftum,& fuijreSeptimum 
'rdine Ducem circa annum Gratis MC 

ofteadedic Henricus V. ImperatorPrinci- 

m hunc GmieJmo Comiti Louanienfi, qui 
Hioreshabuifchos. * 

"heodoii.um filiu, & Theobaldum exhoc 
1 heodonco neporem. Cui rucceffit Fride- 
i , u b quo Brabantia d Ducatu Lotharingi- 
luJlafuit. ° 

aftFndericuroaiuntquendam Matchsum 

uupocicumfuifte,qm reJiqueritSimonem 

T).:remq; almm nomineFridericum,extin- 

'annoSalutisMCCXXXIX. Habuithic 
Jilorem 

itth?umfilium,q„emfecutuseftfilius,Fri. 
"^^'^^"^"^^^•/^"^Theobaldusfilius^quiobuc 



fndericusTi^eobaldifiliusfiliumhabuirRu. 
dolhim, qui obntannoMCCCXLVI 

lohannesRudoIfifilmsduxuvxoremSophia 
hi^m Eberaidi ComitisWirrembergenfisf ex- 
cemrq^eviuisanno AN.C. MCCCLXXXIL 
iep,.lrufq; Nanceii, fucccirorem habuit C aro- 

i.VMfil.um,cuivmcafuicfilia,iunaamacrimo- 
nio Kmm regi SicJi.x, filioLudouici Ducis An- 
dium. Adeprus eft hic Ducatum nomine & iure 
vxons, reliquitq^ fihum lohannem & fijiam lo- 

Ien,vxoremFridericiComiti.Validimonris.qui 
loHANNES fucceihc Rcnato Patri , reli?ao 

annoMCDLXlV. 

OeuenircuncLotharingiain manusFriderm 
de V ahdo monte iure loles coniugis ru2,Rena- 

tiSicufifihcT.AbhocperuenicDu^acusinpoce- 
tia ^amiha: Bulliones , vnde roca dom as & pro- 
lapia Pnncipum Lotharingicorum ad noftra vf- 

queprofiaxiccemporai,cuiusfamili2GeneaJo- 
giam fubiicere conabor. 

Igiti,rRENATvsDnxLotharing,>, Gcmes 
Valuh Moncis , eiedns prouincia fuaarmis Ca- 
roh Pugnacis Ducis Burgundia,- , cumauxilia 
abHe ucciis impecraftbc , incerfecirhoftemfuu 
1!?^^^. .°/'^ NanceiumNonisIanuarii anno A 
N.C.MCCCCLXXVIL Hiccumprioremv- 
xpremrepudiaftl^robcaufimfterilitatis, duxic 
^dreram , Phihppam . fiham AdoJfi Egmondani, 
DucisGeldriie&ComirisZutphanienfi. , 8c 
Catharina^BuCbonisCaroIiBurboniifilis. Ex 
hocmatrimonionarus eft 

Antonivs Lotharingus , quifilium habuic 
F/-4«a/"c«m,DucemCalabrix,Lorharingi£,B3r- 
n,&Geldria;,mo,ruiUn.SalurisMDXLVl cu 
duxiflet vxorem ChriftianamDanisiJegisfiiia 
CARoivsDuxCalabris, Lotharingiae, &c' 
habuitm macrimonio Claadiam Valerfa, Hcn- 
nci ILGallorumrcgisfiiiam ,vnde natuseft 

HiNRicvsCaIabria?,Lotharingi£,6^c.Dux. 
&fratcrhuiusCaroiusCardinaIisLorharingie, 

EpiicopusMetenfis,quibusdefun(aisvitafuc. - 
ceilit 

CaRolvs ComesValidiMontis, cum habe- 
ret yxorem filinm Henrici Lothanngi^ Dacis 
defuna:i , qm nuncper omnem dominatur Lo- 
charingiam. 

OrtgoBomuififiefamilkGmfu. 

ClaitdiusLotharingus, DuxGuifius & Au- r» 

malius , Principum fui remporis belfigloriace- 

kberrimus , duxicvxorem AntoniamBourbo 

niam , Fiiiam FranarciDucis Vindocinenfis& 

Mana^Lucemburgics. Exhocmatrimoniona- 

riluftc hbcri vndeam,filii quidem repceni,& fi- 
h£equacuoi\ 

1. FranciJcusLothafingus,didtus Aumaiiiis, 
pofteatlbouiusDux. 

1. Carolus CafdinalisLotharingis,Archie. 
pilcopusRhemorum. » ' 

3. ClaudiusLotharingicus, Aumali^Dux, 

4- Ludou,cusLc)tharing,cus , Cardinalis 
Ouihus.Epircopus Albiacus. 

5- P^'^'PPusLotharingicus,fflortuusinpue- 

6.Fraa« 



pRiN eip Af y s 

6. ■FranclfcUsLoiiiaiingicuSjMagnusPnor 

-^rancis.- _ _ , . i ■ -ru 

-f, Rcnatus Lothanngicus, Maichio bibo- 

Maria Lothanngicaprimonuplit Ladomco 
Aurclienfi j Duci LongauiUsideinde Philippo 
CroyOjDud Arfchotano 



Av^TRASliE 

Seciindus filius HenricitothaHngici Bi Ci^ 
tharin^ CUaia: fuit C/^Ki/2M»-Lotharingicus,DnJ 
Cheureufius , Magnus Galiitercgni Cubicula- 
riUsj-egktus tegius per Aruernos, habuit c6i« 
aem Amararn,ftiiamHetculisRohanen(is,Du 
cis Mohtba{tonii , ex qua vnic? m habnit filiair 
Tertius Henrici filius fuic Ludoukm Lotfia 



Riiemdrum. 

Antoni"etta Lotharingicd Abbatifla in Mo- 

jnafterio Fuciei-ifi. r t, 

LudouicaLotharingica,primont(phtKena- 

"toNaffouioi Principi Vranienfi,exquonnllam 

fufcepitfobolera. PoftquemiunxitlePhilippO 

Croiiiaccvhde eftCarolus ,Marchio Hauren- 

ris,pater Alexandri Croii,qui habuir vxorem fi, 

liam Marchionis Vrfsi. Fuithic proditoriein- 

tertedas^cum ageret Brukellisin domo fua me- 

feNouembn,amAN.C.MDCXXIV. 

thar 



chiepifcopus^Dux&ParFrancis , AbbasCU 
niacenfis&adS.Dionyfium ; lilortiiiisefthi 
anno Salutis MDCXXI. durante obfidionc Oj 
pidiS.IohartnisAngelici. 
" Quartus MttrafiCifmParu Lotharshgicn 
EqUesOrdinisS.lohaunisHierololymitanijL 
CTatuskegiusperProuinciani Gailiam. Extii 
?ius'hic fuit in Prbuincia fragofe tonitiui i 
torhientosneO emiiffi, a, di I. iuhii anno MDf 

XIV. 

Lu^JouicaLotharingica, lecunda vxor Fra 
cifci Burbohii,Principis Contsaci: ex his coni 



FxFrancifcoLotharinpicOj maximonatu . , n n- i - ■ 

'eiaudiiGuSiDudsfilio, nltifunt , Hcmicus gibusnonnifivnanataeftfihola. mortuam. 

*Guifius,Carolus Msnius, Ciauduis Auraahus, fantia. 
RenatusElboamsv ^ 



Frinci^es vtriufj/exus ex TamiUa Gmjta. 



Cattiaiina Lotilaririgica exceffit e viuis an 
quam nuberet. 



Mairia Lot hairingica i Abijatifta ad S. Petri 
in Vrbe Rhemorum. 

lohannaLothairingicaL i Abbatifta luarer 
&Prulienris. 



Frincipes vtriUfj^fexus defamiUd M&nidi 

Carolus Lotha!:ingicus,Frdncifci DucisG 
fii & Anna Eftenfis fecundus filius^primo.M 
ehiO.deinde Dux M^nius , Par & Maghus C 
Cubicularius i Vxorem habuit Henric 
Sabaudam,fiUamFIonoratiSabaudi,Marcl 
riis Villarienfis,Archithakffi FranciaEexqus 
fcepit filiOs doos totidemq-, filias. Nerape 

Hemicum LothariftgicumDucem Maen 
& AguiiloniUm,Parem & Prjefeaum Cubi 



Vranc4fiU5LothaungusT)nt Guifius , interfe^ 
«aus fuit , cum obfidei-et Aiireliaa Merano Pol^ 
trotoannoSalutis MDLXllL Nomiriabathic 
fePrincipem loinuillium , Marchionera Ms- , 
hium , Parem&MfgnumMagiftrumFranci£E. 
Vxor eiusfuit AnnaEftenfis , fiUaHerchUsE- 
ftenfisFerraria;D(UcisIl. & Renat£.qua:fueraE 
filia iTiinor Ludouici X II. Gailorum regis.Sul- 
'cepitisexhacfiliostres , fiUamvnam , riempe 
Catharinaro , fecundam vxorem Ludouicifio- 
urbonii , Ducis Mortpenferii ^ mortuam fihe li- 

betiso . . 

,HeMricMiLotharingus,Dux Guifius,Par 8c 

MaenusMagifterFranciae , Gubernator&Le- . ^ a ■., A, 

Ss Re.tsmComitatib.Campano&Brienfi, URegii,Legatum regtscutTrpoteftatep rA< 

vrrem h"abuitCatharinamCUtfiam,fecunda^ taniam.Duxtr hrc vxorem Henncam,filiaa^ 

fil^^ ftan^ , DucisNtuernenfis noremLudourci Gonz.ga. , DucrsNeuer 

Sargatit.Burboni. , ex qua fufcepit pltues ,fis,&Henr.c.Cltu,.,qu^mortuaeftmp 

iTberos , interquealiosfi-UosI V. &tondcmfi- i>erio, dumeriitereturfiUolum , quieveft 

iiDeros , imc , periir. HicPrinceps iCumaUquotannosi 

''L'.l«.Lotiraringicus,buxGuifius, loieti-; duirare transegiftet , 
rius&IoinuiUius,ParFranci^,Gabernator& fpecmuna ed.Met traiecaus fa.tglobo pi 
rega[tlsregiuspe;Prouinc.aGalUa, Archttha- beo cumobfideret Montem Albanum m 
laffiisMatis Mediterranei vetfus oriente ^ vxore 
habuit Henricam Catharinam filiam vnica.Ti 
HenricibucisIoieufii&CatharinjedeValetta, 
qus vidua fuerat I-ienrici Burbonii , Ducis 
Montpen(eriT,ex qua hi ei fUefe nati liberi. 

FrancifcusLotharingus i Princeps loihuil- 
liiis; 

buoGemelUininfantianlGirtui. ) 
HenricusLotharingicuSjS.Dionyfiiin Gal- 

liaAbbas. 

Carolus LudouicusLotirarihgicus,Princep s 
ioieufins; 

N.Lotharingicus,EquesS.IohannisHiero= 
tofolymitanus. 



Septernbrianni MDCXXL 

enrolmtmtiamehComesSommanMSii 

tuuseftinltdiaadhuccslebs; _ 

Catharina Lotharingica ^ filia hlaiar C 
bucisMsnii , nupfitCaroloGonzagae,] 
Niuernenfi & RetUelenfi , Principi Mantu 
PariFrancis , Legatoregiocumpoteftate 
COmitacuni CampariuiTi &Brien{em< H; 
hicliberosfexjfiiiostres &fiiias totidem.- 
filiosrecenfebimus. 

Priilius luit Vfancifcus Gonzaga , Dux R( 
lenfisjcjui iUuenisexceffit e vita menfe Sep 
biiannoAN.C.MDCXXH. 

Carolus Gonzaga , CUuius" Princeps 



^ §i VE DVCA TVS L 

iarii,c<?(rpo{lmorrem fracris maioris Dux Rc- 
iie!en(is. 

Tadtnandtis Gonzaga Cliuius , Diix Ma-nrus; 
i^f«^/4Loth.ringicA,fi!ianiinor Caroli Lo- 
uringic>,Ducis MarnijiMarij^S. Fiori Comitis 
xqr i qui iilius fuir hacu maidi Diicis Sfohix iti 
;aJia, exqr.ro matnmoiiioliaiuseftfiliusvnusi^ 
^eries Principum virtufque fexui exfamilid 
Aurtialia. 



otHARINGI^. 

Tdparchae i pdfterioir iunioiri biicf Veiitadu- 
rio. 



'CkudiMLotharingim , rerttus t^ucis Guifij 5^ 
ntoni.TBurbonicE filius.fuit DuxAumaliusj 
ir Frahcis, Prddux i-egis nomirie fiurguridii, 
:fusfuitanteRu{3eliamoppidutTianiidGi:ati^' 
;DLXXIlI.Corii«xeiusfui'Ludouicd,Ludd- 
c Breifari , Magni Sc nelcLlli i^orriiahdii, 
7naft:rAncti.&Di!n.^Piaauienfi$,Valenti- 
iifiilm Principis^filiai natifuntcxllocconiu:- 
jfilijtreSifili^quetotidem.Noniine 
C4n/?«Loth;U-ingicus , t)uxAumaIius,?ai: 
inc ;c,c]uf ex Marja Lorharingica.confanaui- 

a jLta,filia Reaati Marchidms Elbouij , fuftu- 
filios duosjfiiiasrotidemj 
CaroiLis Ldrharingicus , puer admodiim 
)r uuscft. 

Henricus LothaL-ingiciis & ipfe. 
Margnrira,viro nnnquam nupfit. 
Anna Lorharingica vxorfuit Hcnrici de Sa- 
idia,D!^cisNemurcenfis, Carriutum&Ge- 
:nfium,ex quo fufcepic filios diios", nimirui-ri 
.ncifcumP3uIuniSabaudum,PrincipemGe- 
:nfeni & N.Sabaudum , Ducem Aumalium; 
FJewwfe^Locharirigus , fecuridus filius Clau- 
Aumahs Ducis & LudGuic? Bteife^Xomes 
alerij,in adolefcencia excind-us eft.- 
:Mji^Lorharingicus, tertius illius Claudij 
is,EquesClrdinisS.Ioharini§,iriteirfe(auseft 
.Dionjfij oppidd , pe^ Toparcfiarii Vicen'- 
',cui oppidi fuerat Cdmmendafafcurtodlia; 
Qha'riria,vel fecundiim ahos Cathafiria , t6r- 
mt conuix N,co!ai Locfiaringici GdMitis 
demonrijejf qua fuftulic- 

lenricumLothafirigumXhahgnijComitl, 
nciim,' Epifcopum Virodunenfem. Heriri- 
hiabuKex vxofefua' Claudia Mouiacafilios 
^que,quGrum curti plerique adhuc£intfu- 
tices,ab eorumlaudii3us eftab^ftineriduriiV 
rolusfaans eftEpifcopus tirodunefispoft 
umpatruumfuum , qui vtfecum- lefuitis 
nae degentibus coniiingefe!:,refipriauitEpf- 
a:um. 

lenricus Lorharingus , Cdnies Chaligiiuis,- 
LarchioMouisus. 

;anci!cus Locharingus , Epifcopiis Virodu- 

ispoftfracrem fjum Carolum,- 

ana Lorharingica fuit fecurida filia Claudii 

laha? Ducis , vxor Fiaricifci LuCenburgici, 

t.-ipis Pmxi & Tingcij,PafisFrarici^,ex quo' 
pic ^ 

enricumLucenburgicurii PYrixi &fin- 
nncipem. Nac^funt huic ei Magdalenay 
eltm Moritmoraricij Triofai bbmini 
:luigiaaia? qkiaf urii pfiof riihpfit fifaritefij! 



Maria Lotharingica.AbtatiiTi CellenfisrLti- 
douica,Abb3t;ffainMoriaftgrio MaWs Virgi- 
iiisajjudSueiliones. ^ 

Series Priticipum vmufque fixus ex Familid 
tlbouia. 

Reriatus Lothaf ingicus , Marchio Elbouius; 
icptiriius filius Ducis Guifij, & AntomsBurbo. 
ni^e,vxoremdiixit Ludduicam filiaiti Claudij 
DynalJ.T Ridenfi^ & Sufanns Montpenreri^i 
ex quibds cdniugibus naci furit iilieriilViatiaLo- 
thafingica,vxdr Caf oli iDucis Auinalij; 

Carolus Lot hsfin^icuS, DuxElbouius , Paf 
Francis , habuitin matririibnib Mavgafitani 

Chabdtiam,Lednardi(:habdtij,MagniStabii- 
lorum Regibrum pfer Galliam pi-sfe£ii filiam^ 
vndenatifiieriintfilij duo,liliaetfes: 

CarokisLotharingi u.s,btjx&Paf Franci& 
Comes Harecdrcids,qui duxit Catharinam He- 
ncam, Legiririiarii Ffancii, ex qua habuitduos 
hhos&fihanivfiarii i quorum ribmiriaadrios , 
rioriperueneruric. 

Heririctis Lotharingicus,fihus miridr Cafolfi 
pnmi DucisElbduij Comes Brionius &ribmi- 
rieteriusHarcurcitis. ' 

ClaudiaEldoribra , vxdrLridoiiici GofFefif,' 
Dticis Ruennenfis & Marchibnis BdiffiaCeriL 
pluresuiaritbpeperitfihos, mrerQudspnmb- 
geriicusfa<aus eftMarchibEoiiliaceniis,duifi- 
hx ingreflae Moriafteria.Mbniales fa<a^ilinc. . 

, MariiLorh.uirigica filia iriaiof tlauaijiDu- 
cis Gmfij & Antbma; Buiboriis bis niiDfit.fo- 
mo Ludouico Auf elienfi , Diid Lbrig/uiHarid,- 
ex qud fuscepit dubs filibs , q[ubf urii Ff ancifchs 
inbrcuus eft , curii oaanririi arinurii statis age- 
ret,anrio A N.C.M0I;Lcum e&t fub tutel^liii 
lul niarerrii,CIaudi|DuCis Gui/ij. 

Ludbuicus Aurelienfis,riatus a. d. IV. Miii- 
ftiaririb A^DXXXVII, pneradmoduriiex-- 
tin6tus eft,dubbus polt mortem patris^ fui meri- 
ubiis; 

A4riaL6fhano|icd n&pfitpritrio Diicildfi- 
gajuillarib .• deindelacobo V. Regi Scofi^,cui 
pepent fihos duds,mortuds iri infd ntia.& ^lfani . 
vriam,Maf iamStuarra!ri),Reginarii ^cdti^ H^c ' 
pfimd riupfit Francifco 1 1. Galldfiirii fegi tx 
^ubriullos habuft liberos : feerindd tdriueriif iri 
riiarius Henrici Arfei,fiiij Duci^Leridiij, vridc 
riataseftfilius,nempe' 

Iac 6b vs VI. Rex Magni Britannije & Ibef- 
ni^,PaterC4M,quinoftra tempeftate Bfitari^- 
nicarum Infulaf uiri cex eft. 

C A R d i V s Magriae Britanriii , Fraricfi'& 
IbernixRex vxorerii duxicHenricam IVlafiarii,- 
HenficiIV. Gallof urii regis filiam , Ludouici 
Xlll.Sorofem. 

E L i s A B E f H A Britarinica nupfit Fridcf iCo 
y.ComitiPalatinoRheni , Eledori iiripefii, 
BauariasDuci , cui, cum hxc Icribeferiiui; fe- 
ptem pepereratliberos, cairi mafes quam feftii- 

ri'a'i. 



Senis 



4J8 



Serks Trmipum vtriufquefexus exfamiUa Mer- 
cmina. 



NicolausLotharingus, Dux Mercurij oppi- 
diin Aruernis.Coraes Validi Montis/ecttndus 
fuitfilius Antonij Lotharingici &BatrenrisDu- 
cisjcuitresfuerumvxores, 

Ex prima , quae fuit Marganta Egmondana, 
fuftulit Hetiricu , Catharinam & Mariam,nnor- 
tuos in piieritia,& vnam filiam fuperftitemXu- 
douicam , vxorem Henrici III , regis Franciae & 

Poloniae. ^ 

Pofthancduxit lohannam Sabaudam , l m- 
lippiDucisNemurcenfisfiliam , exquafuftuht 
filios rres,filiam vnam.filij fuerunt hi: 

PkilippusEmmanuel.Dux Mercurij 6^ Pon- 
thicutrenfis.cuius vxorfuicMaciaLucenburgi- 
ca,filia Sebaftiani Lucenburgici , Dy naftae Mar- 
tiguii,cx quo tnarrimonio nati lunt hi liberi: 

Phihppnsjqui infansdeceffit.Francifca , Du- 
«ilTaMeicurij nupfrt Cislari Duci Vindocmen. 



Princii»es Allobrogvm 

fi, Gubernatori& LegatoRegio'petBritanmi 
Mmorcm & Aremoricos populos , peperitquc 
filios dnos,filiam vnam; 

Ludouicum Vindocinum . Dttcem Met- 



curij, . 

Francifcum Petrum.Martiguij Dotnmura» 
irabellam Vendomenfem , fiue Vmdocmcn- 

^ Carohis Lorharingicus , fecutidus fiUus NU 
colaiValid<montij,exfecudavxore,fuitCardi. 

nalis&EpifcopusTullenfis. 

Francifcus Lotharingicus Marchto Caul- 
finenfis,mottuus eft nondum duda vxore. 

Tertio iunxit fib Nicolaus Lotharingicus, 
Comes Validimontis lohannam Lotharin. 
mcam , filiam Claudij Ducis Aumahj , vn- 
dc nams eft Henricus Lotharingicus , Co 
mes Chalignius , qui mortuus eft in Hun 
garia , relidis ttibus liberis ex vxote fiia 
Ciaudia.Mouy^a,,filia Caroli>Iarchionis Mo 

uy«i. 



DVCATVS SABAVDIiE. QVil 

PARS EST VETERVM ALLOBROGVM, 
CumPrincipatuPcdemontij. 



Sv^ikiMA Capita. 



S milfmtimitthmcimmfcribmturierrd &domim 
Ducfs sdbaudU, quctdiuidunturin Sabaudiam 
(^fedmonimm. ' ^ . 

Defcriptio exacttor Ducatm Sabaudis,, & quiftnt in 
^oComitatmatqueBaronM. 

5 Vedemontanaregto , &qUAftnti}teapracipuaop^ 



4 Taurinum Vrbs , laput frbium Pedemomafiarum^ 

X:elehraturob fedem atque domiciUum Mnci- 
.fts& Studium vniuerfak inea , inquoomnii 
■generis artesflorent & fcientia : accedente Viua- 
riomagnificonupeririftituto. 

5 Uarchionatm Salutierum , etufquebppida &Anes 

pr&cipUA. 

6 Vrbes & oppida pr&cipua Pedemontij , muris ctnSta, 

frateroppidaEpt(iopalia. 

7 'ComitatmNicaenJisdtmfm inquatmrVicariatmt 

eimarces&oppida. 
t Vertilitas foliper Sabaudiam & Pedemontium, qui 

vtrtmque lacus &fluuij celebriores. 
5 Latomia/axorum quadratorum & Marmmm fiu. 

perdettUa. 

I o Quod fit ingenium & natura Sahaudorum, & P<- 



II Opes Pedemontij confiflunt in metaUifodirtis aurii 
argenti,ferri; innegociatione '. inpecudibus& 
panno PineroUenfi. 

11 Computus &ratto prouentuum annuorum Vucis 
Sabaudix. 

J5 Vottntia&viresbuiusPrincipii : locainvtraque 
proutncia munitiora. quos babeat amicos &(9'^ 
^fderatosVrimipes, 



14 Simd iuris T>ux iflepumdat fuper atiitsregin 

& principatus. 

15 Modus GuhernatmU & adminiftrandx luftiti 

tamperSabaudiamquamPedmontium. 
CatalogusDucum Sabaudu , qui vfqueadmfi 
tempora principatum \n vtraque pfoaincia ^ 
ftfunt. 

S t omnes tetras atqUe regiones , quae hac tei 
peftate Sabaudije Ducis agnofcunt domini 
fimulcomprehendamus, circumlcribemus( 
his limitibus. Ab Oriente DucatuMediolam 
fi & MonferratCnfi. Ab Occidente ea pa 
Ga^i£e,qu£e Breffa & Fracus Comitatus dicit 
A Meridie ftatuemus varios limites , Prouin 
GaUix,Delphinatumiqui pars eft Allobrogu 
&pauloinferiusagtum Genuatem in Ligu; 
vbiveroeftComitatusNicaecnfis Mare Me 
terraneum: pofttemo ad Aquilonem Heluei 
Bernates&Friburgenfes. 

Vtautem h^Bc omuia dilucidiorahant , a 
demus vniuerfum iftum Principatum tint 
ih duas partes,fecuti Naturae ipfius dudum, 
interiedu montium ipfaS dirimit* nempe in 
baudiam &PedettiontiUm. 

Icritur Ducacus Sabaudiae hos habet fines 
SepTentrionc eft Burgnndix Comitatus.tui 
tioribus limitibus , & pars Heluetiae,Lema 
lacuinterpofito : ab Ortu Valefia & Pedem 
tium, finibus non muho certioribus , nifi qi 
montes:interiacent editiffimi: adMeridier 
OccafumDelphinatus fe ofFert eum nonn 



RfiCtd.ini portiOnejSatiaiiclos reparanris abRnr- 
giindia:Diicatasincolis. Accervletur vulf^o Co- 
mirarus Maiirianenfis & Marchionarus Snfen- 
<isS:iixuidi?parcibns,qiiamiiispofiiispertincar 
jsd PcdcmoTiriuni. Exrendirnrautem Comttam ' 
M.turianenJisvCc[iw ad Arclnim flimium.vbi S.Io. 
Jiannes de Morienne oppidumnon ignobile. 
Sepulruseftinhoc Humbertns Pnmiis , qniab 
HenricoIII. Imperaroreacccpirin Bencficium 
Comirarum M lurianenfem cum ipfaSabaudia. 
Jaruiirafim nger conclufus fere /peaarur inter 
nionres Alpinos , fluuiofque Archum & Aram. 
Pra; ipiuim hniusregionisoppidLivocarurMo- 
n.-.fterium in Taranra/ia,vbi fpeanrurrumuliis 
Hamberri itComiDsMiiuriancnfis.qniagrum 
Taranra(iun\ fibi acquifiuir. 

Dynaftiafiue Baronia Vofignienfis Ripalliam 
habet , locum no tantum obamsuiratem com- 
mendarum.fed &eocelcbrem,quod Amedeus 
VIII.PrimusSabaudia-Dux. fpoduus omni di- 
Hone.vitam amp!exus Mvaiafticam, in eo opp*- 
:lofaeritc'nna Patribus in Concilio Bafilx; fi 
Pontifex M.iximus creacusfiir , anno AN. C. 
^ XDXL.Sunt Prrcerea D uam CablafiiSi Ba- 
■nniaRaudenfisv^vGazenfi^.MetropolisSabau- 
hx eft. Cameriacum,Vii\go Cbamben, fira m con- 
ialli,&: Monribus \ ndiquecind:a,pr£Bclaris or- 
larasdificiis.Reliqua; fe.efunr, Nicium,S. lo- 
iinn,_sMaiirianenfis,Monafterium,Tonciniu, 
lIonfmcliaRus,Incdix,&qu£EdamaIia. ' 

Pedenimium, in quoiam ComiratuNicseh- 
emnoncompiehcndimus, porrigiturafluuio 
>fiov(quead Delphinatum,interAlpes,inter 
grum Moterrarenfem,Mediolanenfl-m& Ge- 
narem;fines habnisab Oriente Padum,a Me- 
idie Ligtu-um Alpes, qua Occidens eft , Alpes 
J.illi,-r,quaSeptenti-i6,DuriamRipariam. 

CapurRegioniseftantiqua Ciuicas Taurinu, 
rrera oppicLi funr , Vercelhr, Afta.Iurca , Ofta, 
■Iondeuium,Foiranum,SaIucium,Carmanola. 
lla,&IurcafueruncantiquaECotoni2 Roma- 
orum,vc & Taurinum. Aftenfi& Vercellenli 
ppidis ambirus fpaciofior quam i eliquis , xdi- 
cia exqnifiaora, funrque qui Aft.mi cum celc- 
;rrimisLongobard:ae vrbibus conferunt, ob 
alaciorum meavrbe magnificenciam. VerceUdt, 
r^pidummirsE antiquiratis , caputeft populo- 
ira , qui inrer Csfiam & Du; iam amnes habi- 
nr. Celehrauithicaliquando LeoIX. Pont. 
[ax. ConciliucontraBerengarium.Iwj-f^^, qus 
■ilcis (criptonbus eft Eporedta , metropolis eft 
ilalliorumpopulorum Alpinorum, firain val- 
Oftenfi,fuper ripam Duris fluuij ,Iocoadeo 
>mmodo, vc huius fiducia Bcrengarius &poft 
m ArdouinusMarchionesaufifuerinrad ro- 
3S adipirare regnum Icalia!. 
Ofta, redius Augufta , ab Augufto Ca;fare 
udta credicur,in faUcibus Graiarum & Pceni- 
fum Alpium , quie noftro aEuo appelkntur 
aior&minormonsS. Bernardi. Tranficurt 
ilefiam ,maiorcm fuperare necefle haber,qui 
3rentafiam,minorem. Eftautem Anguftaop- 
dumcaputillius Vallis , quodinde notnen 



Ofteniis accepir. Vifiintur hic nonnull^ Anti- 
qui:acis monumcnra , inter qujeeft Arcuspul-- 
cheradmodum &integer. 

laurino Vrbi maximahodiecelcbritasob re- 
giam cSrdomicilium Principis, nec non ob Aca-- 
demiarn in ea Clariflimi nominis. Fuir olim 
mulromaiorqiiam nnnceft : Gallis,quihuius 
aliqirando pofleflbres fueriirtr,eam ai(a:oribus 
complcxisfpaciis , vc facilius defendi poffer. 
laccr ad oftium jn Pado Duriae , qui locus torius 
Iralia;maximimomencieft : qusecaufa mouiC 
RoiTianos,vreodeducerentCoionidm ,&Au- 
gaftuseamauxicftruaa porra exquifiri opcris* 
qdaeadhuchodie nommatur PorTa Pda jj , & 
Longobardi,cumonini poritifuifl^cnrlnfubria, 
vnum cxquaruor Ducibus regni fui huc coHo- 
cauerunc. Fecic iuxrahanc Sabaucii* DuxThe- 
riorrophium fiue viuarium.cuiLTsambitus quin- 
quevel iex mi^liaria eompleaitur , quo loco 
haudicioanquicQKam amcEnius in rota Eurc)- 
painueniri que.ir. Claudirur hocviuarium Pa-* 
do , Duria & Siira amnibns, inrusplenum (alti- 
bus nemonb ifque , paruis ftaigm? , fonribus 
&oi-nnisgeneri'>feris , qua?alibi captxbicad 
vol pratem fpeaantium inclur^ funt. Circa 
iplamVrbemTaurinam raiatum eftpalatiorum, ^ 
villarum,pr£Ediorum,Kdium addelitias c-xtra- 
darum , vralreram quandam vrbem Gonftitue-^ 
re videanrirr. 

Mondeutmn, quodoppidum quidam fub Gorf,^- 
radolL Imperatorcftrud:! m esiftimanri in 
monrcfirumeft , eius fubui biis circum circa 
fparfis , porifEmum ramen ad ipfius monticuli 
radicem fuperEllamamnem , quiduobusin-' 
demilliaribus in Tanarum influir. Populi hic 
inaiotfrequenda^quiniinvlloalioPcdemon- 
rijo^pido, Vicenfedicirurvnum e?^ fuburbiis,- 
vbiprarcipuareligione DiuaVirgo Marer coli- 
rnr, cui Princfps nouum Templum dedicauir, 
inque eo fictllufn , in quGP vifuntur fepulcra 
quornndam Ducum Sabaudia!. 

Fofamm & ipium in colle confpicitur, in me-' 
dia afliirgentepIanicie,fuperSturam fluuiolum.- 
Superbit hoc oppidum arce fiue cafta^opukher* 
rimoi 

Salutiorurft oppidnm iuXta Alpes f dificatums 
caput eftMarchionatus,qui indedenominatur, 
inquofonseftPadifluu']. Ambitus oppidifatis 
eftipaciofusJnquoCaftrumairipIifljimumjhyT, 
bern ssftiuifquediftincStum csenaculis. Prstec : 
hoc iunrin hoc Marchionatu maiorismott^eriti 
oppida Dronera&cCarmagnola. Poftea Rauelia, 
Dolianurn , pcr quod deducuntur pociffim» 
mercesex Pedemecioiii Liguriam-jhmc Veifo- 
Ja , Manrea , Pagnium i Sc opuleftta Abbatia 
Scaffardenfis. 

Fuir hicMarchionafuS cufii qu;bnfdani terris 
Prouinciae cis alpes noftro rempore-Vnicus cnm 
Pcdemoncio, dedirqueetim DuxSabaudusfa- 
d-apermurationeGalliaE regi , ad quem omhia 
illapertinebant , Breflai&circumuicinaeregio-. 
nes,quaslongius mulcolaciufque patent,quam 
MarchionatusSalutiarum. 7 

0^(1 1 Sunc ' 



46o PHINCIPE S i 

SantaureminPedemontio praeter Vrbes& 
'oppida Epiicopalia cii-citetpCL.loca m«nibus 
cinda , intet quse funt,qus '9el cum frequentif- 
fimis oppidis certare poffint, tam pulchritudine 
quamopulentia,cutufmodi(unt,qu£e patrialin- 
guaadfcribemus;Biela,Quiers,Cuna,Sura,Aui^ 
liana.UiuolajPinarolum , Moncalerium , Cari- 
gnanum, Raconifium,Queyras, Beneuin, Villa 
Franca,Vigonium,Pancalerium,Brufca,Bar^a, 
Iauena,Sauillanum 6<:alia,multa. 

Eft Oppidum "BieU fatis fpaciolura , aedificiis 
tultUm perpulchris , inter quaecapntalteeffert 
CanobiumS. Hieronyml, vt&SS. Dominici 
& Sebaftiani. Pineroii arx eft ipedtatu dignia. 
Quieram eo honore dignatus eft BarbarujTa 
Imperator, vteam Vrbem adpellarer, quo iane 
nomine indigna non eft,fi quis confiderctegre- 
gia templa, monafteria & conuentus Religiofo- 
rum,dornus publicas priuatafque , mulcitudine 
ndbilium hominum,q^ui hic habitant,&: merca- 
torum. 

Sufa. olim fuit oppidum amplum & magni 
momenti.SedFridericusI.Iitiperatorilladfpo- 
liauit cx fffitque, vnde nunquam potuit ad vete- 
re^ affurgere fplendorem. Loco fitum eft com- 
"modiflimo , qaodduaEhincpateantvixad di- 
uerlaitinera : vnaperlcilias ad Brianfoniura, 
altera per Monlanenfes Lugdunum ^Gal- 

Jj<j/i4»<iibonumhabeturoppidum,opule'ntu, 
inercatoribusaptura.-arcem habet , infiimmo 
■Tnonte ftrudtam, cum fcaturigine (alientisaqu^. 
^««o/iepotilllma gior a , quod iu eo oppido Dux 
"Sabaudiaejqui nUncrebus prseeft , primum liau- 
ferit vitales auras , quiliuncnatalemfibilocum 
pr^clariscaspitexorn: reaedificiis. 

Moncalerium amplitudo zmhims, <^arignanu'tn 
vero Arx rounita commendat , cuius prsfidio 
diuturnS aliquando fuftinuic obfidioncm. Mol- 
tx in hoc crppido fiintfamifis nobiles, qui£ pr«- 
"ter alialiberaliratisfuae monimentafandauerut 
Collegiu Virginum Sacrarum.di^talegejne qu^' 
reciperctur.nifiqus generehobili nataforet. 

Vt autem de c^rcris taceamus SamBanum ipii. 
Idci elegantia & amaenitas exroUit.accedente S. 
B;nedidi Monafterio. Situs cius ratiohe ioci 
Hatutalis talis eft, vt Carolus V. Imperator, cum 
perhaspartesexcrcituminProuinciam iGalli« 
'duceret, dixerit , ytxvUumle vidifleaHum lo- 
cum commodiorcm , vbi quantumuis magnus 
excrcitusfiftimeliusatqueretineripoftlt: Piii- 
libertus vero Emmanueltanturahuiclocotri'- 
buerit, Vthic habitare conftituerit , & Sauilla- 
num erigere in caput totius iUius prouinciae. 

ck«^(:aputeftpa:ruiMarchionatus , quiVi- 
gintifexloca habitatacompledlitur.interqiieea 
quaruorVaUes:Tanaten(em,Banafcam,Garefla. 
laam &Ormeenfem.Hinc tranfitus eftMarearh 
verfus&Oneliam. 

Digreflb hinc Occurret Mulafanum .loeusin 
tra^litu Alpium fitus,&pau!o poft Quiuia , vbi 
commodifliimaperaEftatera habitatio, kincFa- 
num Trinitatis , & Montea,& Granum , oppi- 



^LLOBROGVM 

dura cum valle eiufde nominis.Chentalium fii. ■ 
ptriorib. temporib.munitum reddidit Mare* 
ichaUus Bellogardius. Hincinuenies PoUeaam 
anti(^uumoppidum,GeloIam ,Caraium , Sti(- 
fariam,Carfilianam Sc infinita a lia, quae orania 
recenfere.non videoquid vrilitatisadferat. 
ww^oppidumeft, vnde valiisLucerncnfisde- 
nominatur,iatis (juidera atnpla,vt viginti mill a 
hominu eapere credatur.Diuerfa bsec eft aValle 
Perafinsjnectamenabcftlongius. Tranlgrtflo 
Duriam aranem otferent fe mulrjearces& qux. 
daoppida,inter quae Stropianorn , Fanum Ger- 
mani , & Sancia", infeliciter quondam obfelfa.: 
Duce Albano. Candelia. habitationescreditui 
compleaiDCC.AdorniaMCCC. Diogli: 
D C C.Xiattinariamoppidum extruxerunt Dy- 
naftiE /iTborenfes , qui &:indedenominarivo 
lueruntjid que obtinuerunt aliquot feculis.Ge 
fenteautem bellumaduerfus Pontifites Fride 
rico Im.peratore, dediderunc hi fein clieutelan 
&obfequium lmperij, & adkvnc iuodum tan 
tifperquictivixeronc , donec metuentesfibi 
vicinorum Principuni Mediokneniium pote 
tia,cofugeruntfub Patrocinium. Aroedeiprin) 
DucisSabaudis.Snnt in comiratu Aftenfi pluri 
rasearcesv&:oppida,qua: cum omniapercetifer 
t«dro(iim fucurura fir , nosadComitatiiNicei 
nosconuertemus. 

Eftautem hicporre<^us in longitudinem ai 
vigefimumfecunduramilliarcbabenSvndccir 
i«i latirudine.intra Va' umfluuicm, cis quem t< 
men finesconfundusicur , vc qu£edamlocafp< 
aent ad Delphinaium , quadamadPedemor 
tium,poftremo quaedam ad agrum Genuenfen 
Diuiditur aute ComiHiui NicMnfis invicati; 
tus<q^uatuor,qui denominantur a quatuorpr^c 
puis oppi^isjfunrqjhffc; Nicaea, Pogecum,Ba. 
ceUonerra & Solpella. His non male iungemi 
S.Scephani fanura cura foa valle:quamuisenn 
Vicarij dignitate non vtatur ,numeranturtan: 
ineaadtngintalocafirmismuriscin<aa,pra5ri 

pagos villaique. 

Celcberrimum horum o^pidorum eft Vill 
franca,ob comm©ditatem PorrusMarini,quc 
Veteres vocauer unt Pprtum Herculis Monoei 
Poftea cernituri£fa,&Zobia,hatalis locus Pe 
tinacis Imperatoris , vbi etiamnii vifuntut Tr^ 
phsa A ugufti. Caetera loca c elebriora funt:P< 
lia,Saiirga,cum firmaarce , Briga, in qua domi 
prope CCCC. Lantufcacaput propinqus V<i 
lis,vtiS. Dalmatijoppidumcaputeftlocoru 
campeftrium.Boglia,ComitatuseftpeculiaP 
PogetBmattingitProuinciara:Barcolonettaf 
triaeftHugonJS Cardinaiis , vbifrequensc 
mercarura, SDfpellasedificiisclaracft, & Aqui 
du(fiu eleganriflimo. 

Ipfa porro Vrbs 'Nicaa pulchra eft eleganfqi' 
populofreques,rebusaft]uens:domusineafe 
ad quihtam aut fextam contignationem adfce 
dunt , 

plateashabetreaiflimas,intetqu8spt 
cherriraa eft quae pertingit a radicc montis vl 
adPartamEIigiji " ^ . 

I»ngitur UicxenCi Cmitam mdenjis,q\.ne 
° • tendici 



tenditiif vfquead fiiiesCanre.Patetaurem qua- 
tiTorlocisvia, tranfiturise Pedemontioin Co- 
mitatum Nicicenfem.Primoper Cdruum Mo- 
rem.qui Tendamducit; deindeperFencftram 
firadid:am)quaadS.MartiniFanumitiir .• per 
Arnouiara, fupra Valderam .-poftremo pcr Ar- 
genreriam verfus B^ircelonettam. 



IVE SABAVDI.ii 



4^1 



Naturd &QUalitas hdram regtonuni. 

GignitSabaudiaplurimunl frumenri ili fuis 
^alhbus , indecliuitate vero itiontiumafFarim 
)abuli:alicul5ietiimprsftansvinum,inprimis 
ipiid Montem Melianum & Mortenam. Ncc 
leftituuur lacubus pifccfis, inter quos eminertt 
NJicyenfis , Burgetanus, & Geneuenfis fiue U- 
nannus. Montes excelfi in hac pr ouincia multi 
Jinr,eftque obferiiatione dignum,quod qui per 
asregionescrebroiterfaciunt/ubindealiquid 
oui mueniant , aliquando rranfirus difclufis 
lontibus fadtoslargioresj aliquando compref- 
sfaucibus fadosanguftiores ; rerra aliquando 
ibfidenre in vallem , aliquahdo fe atrollenre iri 
iont6m& coilcm. PriEterhoc Narura; opus 
ihil hic admodum eft meinorabile. AerSabau- 
ijEpurusfanufqueeft .• aquarum ramen qui- 
jfdam in locis ea natura,vr infler haufta fauces 
sfophagumque i & tumere faciat ad inftaf 
Tumce; 

Pedfthoiitana regib omnis aliuitur Padoj 
anarojStura, Duria maiorib. fluuiis,cumaliis 
rciter XXVIII rainoiibus amnibus canalibufl 
le, vrgelidis fit vberrima vndis.Exiftimat vul- 
> , vixvllamtotiuslraliaeregioneitiamainio- 
m efle , aur hberaliorem in generanddrritico; 
lOjfrudlibusarboreis, feriuacarne, pccudi- 
is,cafeis,caftaneis,cannabe,hno,mineralibus. 
jer circa Aftam Vrbem irrigatur frequenri- 
sfluuiis , inumbracur denfis falribus , arrolli- 
r amasnis collibus , expanditur in campos flo- 
iffimos , g gnit frutaus fuauiflimos , inprimis 
pones,quibus meliores inueniritiegant.Ver. 
lispanis in vfu eft miri candoris , & comedu- 
ibi capones maiores quam dlibi. 

^udor eft Piinius,inuenm citcum Vercellas 
;fodinas, cuius lei adbuc qusdam extant ve- 

;ia,inprimisapudPonderanum.ApudEpore. 
m plurimum nafcirur cannabis.VallisAno-u- 
laliueOftana , qujeduorumdierumitinere 
3ngum porrigitur , hoc habet velut peculia- 
quod tora a parre fmiftra frutoento confita 
ad dextram veroperperuis vineis cooperra, 
: vinii producunr laudatilflmu, inprimis cir- 
^aloniam. Ad quartum a Tautino milliare 
■aripam Padi fluui)monseft,fibiipfivalde 
qualis , vtmodoairurgat,alicubifubfidat5 
cinfeipfumcuruetur&recedat , vtprope 
'mniparteaquis irrigari queat. gignit ergo 
varias , gramen copiofum pro pecudi- 
, frudius arboreos, & inprimis vinum o-ene- 
im. ' 

i^ger circa Mondeuium longc lateque patet. In 
libus crefcit vinum nobile, in montibusfyl- 
:aftanearum,in plano triticum. Sunt hic La- 



tonii§,c quibus marmorisgrahdia faxa effodiu- 
tur, etiam genus quoddam albiftimum , variis 
perfperfum venulis,velut metalli alcuius. 

Teri-a circa Fojfanum abundat frumento om- - 
nisgeneris , cuiusea quidemWcolligiturviSi^ 
vt quinquaginta inillia curruUmeo quotahnis 
onerentur, cumque rnultis hihc indeirrigetur 
aquis^plurimuinfupergignitpabulii vndema- 
gnacarniam &Ia6tisabund .'ntia. 

Marchionatm SalutidrutH^erc f uitur tempera- 
to : Doglianm ager optimum gignir vinum, eftq; 
circa Pagmum &Phiarolum tamum vinearum,Vc 
fiquisexierUs eas videar,pbiljrexiftimare, vel 
hasfolas toti prduincis in fuppeditandum vi- 
hum fufFeauras.Quanquamauceagir Cuneenjis 
um habeatlcue&petrofum i roctan^tnirri- 
gaturaquis, vt ekuta fterilirare, f^cundiflimum 
fepr^fter. Abundatenimcaftaneisjihtet ^^uas 
feriturfrumchtuffl , vtduplexex eodemfol0 
prouehtus ad colonbs redeat: quamuis prseter- 
eanequeviheis heque Ibcis compafcuis defti-. 
tuanturo 

. Sufanum tefritonum multiim vini habet , Aui- 
lianus veroagerdiftinausin coJles,valles, & 
plahos campos,dubs infuper lacus habet.Riuo- 
lienfis incertus cft, vtrum magis glorietur de fa- 
lubrirareagrisanbonirare terr^.Etvtverbo di- 
cam ; omnia vicina oppida eo fruuntur folo, 
Vt vidcarutin eo Baccho ac Ceieri certamen ' 
^^rdpohtum , vtef^lteriefiperegloriampo?- 

MarchionatUs Chtudt caftaneaf um mcredilsiieid 
habet vim,& armenra gregefque pIurimos,coI- 
hgiturquequotannis larga in quibufdam locis 
vindemia , inpnmis apud Priera , vbi fingularis 
Bromio laus. Vafles Maieana & Oneliana taiU 
exquifite cultae funt,vt vnus perpetuufque hor- 
tusvideri po/Tint. Cumqueomnisgeherisfru-- 
dibusluxurient , oleitamenexohuisexprefli 
hic tanra eft bonitas &copia,vr huius benefieio- 
totum Pedemontiii, irapprtato oleo nihil opus 

habeat.AtapudGatrinariahicademlauseftBac^ 
cho,qua ibi MinerUje. 

• Non difii\emur, quih maxima pars Comitatm 
Niuenfis iolum habeat aipcrum & montofum: , 

dummodo fciamus,illud colonprum diligentia 
ita excultum eff^e, vtf^tu gignac rerum necelfa-- 
riarum,nifi quod Nicea Vrbs alieno vti cogituc 
frumento. Irrigantur mohtanahuiusregionis 
circirer Xll.fluuiis,qui omnesabundantTruttis 



pifcibu 

Contejius agerktzx cft olci & caftan earum fu- 
pra modum. Pe//ie»/?xabundat vino , frumento, 
oleo, quod optima: habetur notie. Briga magnf 
habet vim albi vini, quod hicrarius , & tririciac 
ffleilisplurimum. frcquensinfuperhiccaptura 
perdicum& Phafianorum. Colligituriniuper 
apudeofdemManna,terebinthina,agaricum,& 
ahafimplicia^^vtvocantjMedica.FIuitperhanc 
Vallem torrens, Leuantia didtus ab incohs , qui 
prodiens e fonte celeritur augetUr, hinc rurfus 
diminuitur.poftremo deficitomnino. 

Ager circa Bolkm plurimum datfrumcnti& 

5 legumi-' 



462, pRlNCiPE S 

leg\iminiim>vin6 tamen deftituitur &oleo.Cir. 
ca So^ellam autem haec omnia eo maiore luxuria 
proueniunt , vbi&rcspecuariaampliflima& 
lyluae caftaneis denfs. N«c<e4cum aliis rebusaf- 
fluat, roinushabetquamproneceflitatetritici 
atque carnium? vtitur igitur impottatis,frumen» 
toqnidemexProuinCiaGalliar , carnibusveco 
cx PedeniDntio. 

Ingmiitm ^ mms incotarum, 

£0. Quanquam ingenium &mores Sabaudoru 
non multum abire vider| poifintab indoleDel- 
phinatium , aiit Pedemontanorum vicinorum 
l'uarom:6c rurlus Pedemontanorum naturafa- 
tis exprefla in defcription^ morumkaloiiimuio 
erjt ramen absre , de Vtrifq-, aliquid exadius c6- 
roemorare. Eft Sabaudis hebetudo nidularia 8c 
domefticafimplicitas adeo frequens &vfitafa, 
Vtetiamii ex eo vicio , du inter exteros verfan- 
tur,aliquid deponant, in linguarameri & exter- 
nis geftibus iliam ieeptitudinem adeo retineac, 
vt qitid differatinter Delphinatem ti Sabaudu, 
primoftirim congreiTu deprehendi poflit. Eft 
autemvile intereos vulgns adeoftolidumi vt 
credat, DucemSabaudiseffePrimuinterom- 
nes Principes totius mundi, quaeft-ultitia & im^- 
peritia etiam maior ac intolerabilior fuit ante 
proximaifta bella.Nobiles autcm viri^quiinter 
cos.lunt admoduro iucundje conuerfationis, vt 
ciuilitatevicinis parum (anecedant,deditivir- 
tutJ dc equcftrib rs exercidis. Videasharum re- 
rii Ipecimen m Vibe Camberiana,qu3e caput eft 
S^baudiae, vbi nulia ex parte conccditttr nobili- 
tz\\ Gallicanae , in^eleganria moruna & pohta vi- 
tj.Populus no habetur beIlicofus,compertum'- 
qaeeft , multosfaepeipaucisexterisinfugam 
compulfos. At Nobilitatifaris eftanimi,quaft- 
quam in equitandi peritia ad aiiarum gentium 
! folertiamnxjn accedant. , 

Pedemontani ad bclli &pacisarties idonei 
habentar,litterarumanaatores, aperti rotundi- 
que, (atis ciuiies & vrbani erga peregrinos. Ver^ 
cellenfes magnifice iadlant nobilitatem fliam, 
affedatores glorix apud vicinos foos. TaurinC'- 
fes verborum fu nt parci , eiati animo,iracundi, 
qui nunquarn non maiorum fa6ba & nobilitate 
oftentanr. Videntur adhiicineavrbefuperefle 
fcin:iilaeGueiphoium& Gibeilinorum fa£tia- 
nis,quaB tame pvope per totam Italiam extindae 
funt.Bieienfesputantureireingeniofubtiliatq^, 
vehementi, ipfi attentiad rcs fuas , & quos non 
facile poilis decipere.Quierenfes& Cuneenfes 
induilriosie & cordatos oftenderunt in aliquot 
quasluftinueruntobfidionib. Beneenfium ftu- 
dium circabonaslitteraslau^atuf , cUm armo- 
ruraicientiaconiundlum. Bagaei celebresfunc 
ob ingentem numerum molendinorum,& offi- 
cinai ferrarias, vbi plurimum armorumfabrica.' 
tur,quibus incolK vtuntur cum opus eft. Popu- 
lus Nicaeenfis vafer cft & callidus, ciuilis tamert 
& politus , aptus ad negociationes & tra6tanda 
arma. 

Vtauteminvaiuerfum de Populo Sabaudi- 



. LLOBROGVM 

co dicamus,conftat,fi on paucos 1 n ea g^nre b< 
noseifemilices , paucosautemquifeaddicar 
artibus Mechanicis,quasparuifaciunt,conter 
ti vi6^:u & amidu , imitantes in hac parte Nob 
litatem,vndeabftinentamercatura , quamui 
Padusfluuiusmagnam illis praeftet commod 
tatcm negociandiin DucacumMediolancien 
&€xerccndimercimoniacum Venetis. Ethc 
quidemcommodiim Pedemotanorum eftprc 
prium,quod aronis ilie fuppeditar:quo conten 
to , permitcunt , vt exteri magnas per cipiant d 
uiti as ex eoru tel is,la nei (q;pannis ca nnabe,(ei 
co ; vtquis nonabfurde dicere poffic , quicqu 
exterimcrcatoresexhisrnercibuslucrantur,. 
omne dono acciperea Pedemotanis , qui & i^ 
paricer rem facere poifenCjfi vellent. Verum i 
hil his adeo curae eft,qua fuauicer & ex lenteni 
palaci viuereietiaopifices,qiulurcandoprot 
gunt quicquid mambus merecur.Pdnccpsqi 
demhaecomnianouitjideoque non parumi 
dignatur negligentiae & dilfoluiionieorum,\ 
demodum inuenit , vteos adagitanda mer 
raonia excit-arec, oftenfs ncgotiationis faciiit; 
pervadasraticinesatqueartificia. 

Minus ftmt Pedemotani folerres,vf diximi 
& induftrijjquem tamen defcdlii fupplentcuj 
&obcdientiaergaPrincipcm:incf'cris vitat 
rumeftiimplex , &dequanonmultumpo: 
conqueri.Sunt enrm feremites & benigni, p: 
tim inftinifiu naturae, partim reueientia iuris 
aequi, vtamice vna viuant , nec multje invert 
videanturdigladiationesjpauciora veroetii 
homicidia, 

fMuluUi &dmitueofum> 

Parumadmodumaut nihii omnino arge 
accipiuntSabaudiabexteris : atPedemont 
melioiibus viicommoditatibus , multa habi 
quf peregrinis impertire poflTunr, vnde laigi 
ad ipfos redic qtiotannis pecunia. Apparuic 
tem^quaiVi abundans fit h^cprouincia omni 
reria in beliis>qn£e interGallos &Hiipanosg< 
Fuetunt, quando vtriuiq; parcis exercicusin 
haefere regione , annis concinuisprope XX 
finevUo camendefe^tualimoniae. Opesauc 
Pedemohtanorum quanraefint,patuitinno 
iimohocbello Galiico, vbiDiguierius Con 
ftabiius GalLx exercitum duxitinhancprou 
ciam j tuncenim Pcdemontanicontribucn 
Principi fiao extra ordinepi ,paucuiorum an 
rumfpacio vndecim Coronarorum Millioi 
quanquam etiam milites ac praefidiaalucrin 
Mitiuntcnim hi populi adexteros frum 
tum,pecudes,multum Vini,OrizaE,incredil 
vim Sparti ac Cannabis, cafeorum, chartae^g 
fypij & materiae bombycrhae crudae. 

Comple<5titur infuper Comitacus quinq 
gincajMarchionatus quindecim, prseter ing 
cem numetum TToparcKarum, quifuperiori 
opum rarionenonmultum ccdunf. Abbatii 
canumcraricur XX opulentilfimse, ptaeter 
beneficia Ecclefiaftica innumera jQui antea 
infigniter abundant diuitiis, Kic feic nuliifi 



. SlVE Sa B AVDIJE^, 

ciimitadiariburae fintintereosopes, vt quili- 
berliTampotUdeat partem. Ncque rameniioc 
ifaaccipencium eft, quaiIr.onfinrinter eos po- 
tcntiores.quiad VIII.XII.XV. miliiacoronato- 
rum ex prouentibus annuispercipianr. 

Mulcumaurem £uir adintelligendns huius 
proumc? diuirias,refp6rum,quod deditEques 
<3uidam Pedemonranusnobili Veneto,inrerro. 
ganti,quidnam efTet Pedemontium ? refpondit 
is,ene vnam vrbem quae circirer CCOniilliaria 
habererin ambitu fuo , quo voliiicinnuere qua 
eflerfreqaens populo, & omnibus locis habita- 
ra Pedemonranaregio. 

Sunr in valle Auguilenil fiue Oflenfi fodinEE 
luri&argenti. InSalutiorumregione etuirur' 
errumiquod vt &pecora fua,vendunr Prouin- 
:ialrbus, nec pauci funt in hoc Marchionatu di- 
)itcs mercatores. Panni qui apud Pinatolu op- 
'idumconficiumurfanequamboni , magna 
opiaadexterosperferuntur.Bargenfes&Iaue- 
lenleslucrantur nummos ex arsnisqusefabri- 
an^vt & ex relis iineis & corio. 

Coni!rarusNiciEcnfisfubmitcirexreris oleu, 
mum,fru(^as varij generis,legumina , relas li- 
leas, Wa delicatiora, qus Catalanis vendun^ ur: 
t^ierea chartam , pannos craiTiorf s,pifces fali^ 
os coditofque,mel optimum, bietes ad maJos 
c antennas , aliamque mareriam ligneam ad 
■difacandas rriremes , qui fluu^orum bencficio 
mon anisper conualles deuehitur viq-, ad ma- 
s,&Genuacibusraagnopreciovenditur.Etvc 
nn verbocompledamur , hicComiratus ira 
ouir vci mercimoniis,vr inrcrG> nuam & Maf 
liara no inueniarur oppidum , vbi frequenrior 



4^^ 

auftiones vedtigalium, Falcidia Puncipi debica. 
abeofum bonis,q>n ci raconfbnium d.fponere 
densnonpo[Iunc;TributumIud?orum,&eiuf 
modi res , qus f ete arbitrarix, L. milJia fcutato- 
rum, 1 

«^^"^""'^""'^"'"''^^^^'^'"^rgentnon 
vltraD.milliaCoronacorum ilue Scu?arorum. 
qii^quocannisadSabaudis Duceredeunc Sed 
exiisqusfupra diximus de vndecim Mjllioni- 
busexcra ordinem i Pedemoncanis rriburini 
eollac,s,,dque rpaciopaucorum annorum , ma- 
mteltumht , prouenruseiusannuosvJtraMil- 
lionem vnum adfondere , fi inprim.s ad ea qu^ 
adduximus , reddicus ^ Sabaudi^ Ducaru adda- 
tur.Scamimus igicur , huic Pdncipi non defucu- 
rumargencum , fiiJhusquanmmuismaenunx 
numerum exigi velic , etiam rarionabiU ex- 
aetionc , &non exhauftjsoppreIIifque ciui- 



SuntmSabaudia quafdam locafirma muni.i? 
taqucinpriraisMonrmeJianum, quodfemper 
caftfum inexpugnabile iudicacum "fu.t , donec 
ab Hencico IV. Gaiiorum rege captum eil:. Erar 
haud procul mde Jocus quidam editior , vndc 

videripoterarquicquidabGbfeffisrerumgere- 
batur.Quipr^eratarci, vehemente. perterritus 
fuic,cu vid erec mane fe falucari tormenVis fieneis 
explohs , qu^in alciorrmillumlocura maena 
lolerc,afubue<aafuerac.AiuncveroSabaudiTi», 
po( quam locum iJlam recepir, demoJirum fuif- 
iealcicudinemillam , vcnihildeincepsindefic 



rnegotiacio,autpIusp;cunia um ftl^^^^^^^^ ^TTmITT ' ^.^,-^'Jdeincepsmdefic 
^lurhorreum&apochecap araorSneo^^^^ P "^"''t^agni bocoppidumeftmomeci.cum 
-n-unr . Lan^edoci^ ^^^^^:: t^^^^^^^^^V^ 



tii veniunr e Languedocia,&Sericiquodde 
rcurGenuam. 

Quanqua vc veru faceamur , ipfa terra inops, 
. coloni mulcrs in Jocis egenifunt , quibus non 
perelt , vnde Jucrum facere poffinr, adeo vt fi 
Jando Curia Ducisnon nili per bimeftre cem- 
isibi commorecur , ftarim animaduerratur 
Tmium rerum difEculcas : fed hancfol. in- 
atitudmemincolaf,vtdiximus,vincuncinae- 
] acrmronia & mcrcatur? ftudio,vnde h^ ipfis 
)es, r 

Fiierunt qui Prouentus annuos Ducis Sabau- 
E lub compucu & Calculum vocare voJuerur» 
ita (ubduclaque racioncad hunc modum. 
Ex veftigaii Salis percipit quotannis L.millia 
icatotum. 

Hx vearigali Sulano XXIV millia fcu- 

Ex contraftu cumextraneisXVIIL millia 
icat. 

Ex c^teris Teloniis , comprehenfo fimul ve^ 
gali ViJlrEfrancano,XXlII. miliiafcurar. 
TaxcEordinari^ per Pedemontium cum per- 
ifacionefaiiscismontes , omniaredadaad 
policionem ftacam & perpetuam CCLXIII 
liiafcurac- 



locamunitiora,adConHances,adC3rbomrios, 
Annunciada iuxca Romiilium:fed qui rem pro- 
pius confiderancneganrin his muitum eifepre- 
hdij.Fanura Cachai m^fuitlacis munitum , fed 
annoAN.C.MDC.folosqiiatum. 

lamde Pedemontio dicendum. Eftinvrbe 
Taurinorum Caftrum Pentagonale , tam ele- 

gans.ipaciofum & munitiim , vt iimile vixinue- 
mri poile videacur. Vr autem iam nihil dicamus 
deimmaniviarmorum& inftrumerorum bel- 
licorum in eo , vnius tantumrei faciemus men- 
tionem. Eftin medioputeusaquK,quopocuni 
agi liue deduci pollunc quingenci vcl eciam p!u- 
resequi , Vt nullus alceri Iitimpedimenco,neq; 
adkendendonequedefcendendo.Sunrhicper- 
pecuo in prasfidio crecenti mi]ices,quibus Prin- 
ceps foluic ftipendia. Pra^rer hoc prafidium, alic 
Canaftij miLresL. Cv.nx Capud Villam-noua 
XL,&ahbipluiespauciorefque,inlocisquKno 
luncin regionisfinibus nequehm.tanea:ciiius 

generisfunr,Quieres,Foiranum,Becium,VilIa- 
franca in Pedemontio , Suernain vdle Ahgco- 
nienfi. Sed & alic Uonnullosmilicesapud Ca- 
horcium &Sufam oppida. prout vicinorura po- 
tentla id exigit. ^ 

Confifcationes bonorum,comniendation« r ^^''^^'^' Epofedia arcem habet , cui addit* 
'^°"^'^^"*^^"°""> funtquatuor firms tufres,ipfa arx ficu eft locara 

Q^q 4 opcimo 



4^4 PRt jJ CIPE s 

opnmoHrmlffimbque.Ofl^nfisVallisbeneficid 
Natura munitaeftjcum peranguftiac difFiciles 
fmcadeamaditus , quddque animofos habeac 
incolas.vt peiegrini , etiallifi tDtam fibi fubiice^ 
rent vicinia , hac tamen no facile ^ntaggreiruri. 

SalUtiis qlidque bond caftello cautfi eft;Car- 
itianiolaveroexpugn^ripoirevix videtur , cft 
eniminarceifta fponte munitifliitia ingens vis 
af moriimialiitioni$,tdrmbntorum aiiorumque 
dmniuni inftrumentorum beUicdrum.Pinaro- 
ium ob firmitatem arcis,qua habet,omnibus vi^ 
cinisvaUibusimperitatf 

Qu£ AuiiianseeftarxjfuftinuitoHm fubDii- 
Ce Caroio obfididneni , quamuisgrauiter con- 
cufta tormetis. Briquetenfe Caftrurita^optimo 
8c ad defenfionem aptiffimo ftrli61:am eft i mi- 
nus tamen quam pro hcceffitate munitum.C^- 
tera vix meUora fum, hic non cdmmemorandaj 
ComitacumNicaeum ipfa afpericas & mon- 
tiiim frequetia forCem munitumque facii , cpni 
Itiulto^anguftosacdifficileshabeataditus > in 
quibus decem homines quingecis negaretrafi- 
tum poifmtjcuiufmodi is eft j qiiem vocanc Paf- 
, fumPueUa'. Ad hancnacuralem firmicatem ad- 
iecei-unc Princspes caftra qusdam , qu^ fatiohe 
fitusndoppugnati nedum capi poffe videnturt 
in quibus &Sai3lrga numeratittiPogetunn eftirl 
finibus Pf ouincije, locus fatis firmus , vbi Prin- 
ceps habecprsfidium militum.ViUa--franca op- 
pidum eft humih',ldco fitum , nec valde: roagnu. 
Arx verdfiipta iftudincer omniu municiffimas 
Ceferipoteft, quod fi.iper praecipitem rupem ex- 
triida,manuacqueopereinfupetexquificerou- 
tiicafit.Sunthicperpecuocentum miUtesextra^ 

iieiinpra;fidio. , . . 

Quidautemde Nicaea Vrbedicdmus.^idqni- 
denr.non efte fortaUtiuro , fed corpus quoddam 
■exfortaUtiis munimentifquecompofitum. Na 
primo , ipfa quidem Vrbs cindaeft bonisfotti- 
bufque masniis, additis propugriacuUs oprimis. 
Supra montem munimenrum excitatUm eft, 
■quod tertiam vnius miUiaris partem h^becm 
circuitu , crepidine& margine tam redo, vt ob 
priEcipitiiim adfcendi no poffic, Et hoc quidetti 
locdoUrhfuitnobiUffimfiparsduitatis i feiTi^ 
pliim t:athedrale,d<?nius Epifcopi , Monafteriu 
virginum cum exigijd quodam munimento. 
Aiunt CardlumBurbonium,cum ex; IcaUa trafi- 
retirt Hiipahiaras confideratalocinaturaliop- 
|3drtunitatd , fitbmilTavoce adeoSdixiffie j qui 
poneidftiterint : Videte ficum loci,cuius qiian.^ 
tU3vIuseflrepofficnemoagnofcit?IbiGuberna- 
toremtriremisinquavehebacurBurbonius,ex- 
cepca Ueec verba Principi fud ( erat ehin1 ciuis 
'NkxtnGs) Carolo Sabaudiae Duci retulifte,qui 
ed profedus^cum &ipfefitum loq preffius con. 
lideraftetjiunerit illum fumma ciira atq-,diligeh. 
tiamtiniri , quodquidemincrapaticosannos 
Jierfedum ^ & oppidiim ica liiunitum fiieric j vt 
cu Ariadenus Barbdroffiai Pirata Afer.illud circa 
aiiihiiiTi Chrifti MDXLIII cum clafle ducentiim; 
velorumobfediUec j &vehementer tdrmentis 
Concuffiflet j capere taraeh nequaquam pocue- 



A LL O B R 6 G VM 
rit. QuodfimUnimentum iftud tuheqiiid^ift 
capinonpoiuit, quamuis nondumabiolutunl 
fuiflet,quid deeo nUnc cehfehdum eft > poftquS 
ad haturaie fitus robur human^ itiahiis indu^ 
ftria accfeffit.^non igitur mentitus eft, qui Nic^- 
num ptimariilm drbisChriftiahi Muhimentutii 
adeoq-, ipfius Italis propugrtaculii dixit. Eft in- 
ter aliaibl puteu^quCl^lutius lu ftinopoUtanu§, 
qui aU<|uaridiu Nicaex vixit, mtindi Mitaculum 
nominare folebattfadus eft aute in huncquem 
harrat)oiT]odui?ciJudicabantomnesnihildeefr£ 

fortiffimaiUi Arci fiue FofcaUtio , qUaro heaU- 
quandoaquadeftitiieretur. Adfuitibi Germa- 
nus quida,homo ingeniofiffimus,qui effe6i;uru 
fe poUicicus eft ne iUi vnqua aqtia deellet. Vide- 
rathicadradicemohtisprofiUre hinciridefon. 
ticulosaqucEjinprimis vnu largiorem, qui irtvi. 
cinu mare profluebat. Exiftiraauitigitur perfo- 
diendd mdricem atq-, rupera, ad foncis iUius fca 
tunginemfe peruenturu. Cuig'turiamaUquo 
menfibi fodiehdolaboridfiffimepropeadfun 
dii peruehiflet , hec ihUeniret aqua,re defperat; 
Venecias eftugit raifer . Id cu ihteliexiflec Caro 
lus Dnx, reUocacu inde hdminem cdmicer atfa 
tus,iuffir propdficum perfequi j qUod poftrem( 
eifiicceffitfeliciffime.i 

Paulofcipra houum muhimenfuili orcurri 
vetus fortaUtium i Donionap{>eUacum , quod ; 
cacetocdrpdremurd fepafacumeft , funcqui 
vbiq; per totura fpaciu pluraloca editiora vehi 
tumu!i,qui omhes fortffieari poflunt,ndn fimu 
ac lemel (ed. pedetentimi Ad fortificationen 
CafoUGucis adiunxit Philibertus Emroanue 
houum munimentura,qu0d Citadellam appel 
knt j quomuniraentd complexuscftidipaci) 
vnde TurcEecohftitutis tqrmecis inaidribus op 
pidumqiiaflauerant. Halsethic SabaudiaeDu 
perpetuuhi pr^fidium qUadrihgeritorUm mili 
tum, cum peritilfimisfei tormentarijeprSfedi 
&artificibus. 

InrerNicsam & ViUam-frahcam eft Forta 
UciumS.Albani,quodtantumpfopeabvnoeo 
ruln oppidofuradiftat,quantuabaltefo. Cum 
quelocafadsetiam xhuhitainihU ptdfint , ni; 
fufticiente virdrura numero , velut corpora fpi 
ritu fUo ahimentUr .• habet Dui hic in vtfaqu 
prouihciaSauoia & Pedcradntio magnarav: 
rof um ra ultit udinefn, qui in arhiis ihftituuntu 
& exercehrur ,inpririUs aUtem vticurin hocge 
hef e Pcdemontanis , qui hiagis ad arma nati v: 

dehtur. ... 

Nunc videhdum eft , de quorum Prihciput 
amicitia dUbitafe,aiica quorum vi mecUerepoi 
ficSabaudusDux. Pfimumhonvidec.urhabet 
caufam metuendi aUquid maliab DucacuMe 
diolanenfi , obaiarumiUudfxdus&hecelfitt 
dinem s qiisipficuniregeHifpaho incercedii 
Etquamuis rex manifeftis fignis depfeheiida! 
hon ira ih fe aft^eaum Ducem , vt oliih folc 
bat effie , cUiuS lei caufa: melius tacehturquai 
exprimuhtur i quodqUe illa priftini affe^iu 
refrigeratid eo ipfo fe oftendit , quod Sa 
baudus miUtes Hifpands ^fuis aicibus oppi 

diiqu 



Sl VB S A B 

«irqneexireiul?5t',3ccecJente etiam , quocinon 
P'jrernram.plius accepturus Penfionem anoua 
ab RegejNon ramen eft vcri.{imile,a{irdptuium 
Hi/paniim omnino amicitiam cum Duce aflino 
initam, Gumratiopr.TCipu,i , curDuxanin.um 
muraire viden poflit.hsc fir,qnod ei non pr-^fti- 
tiimfuerit promiflum fuper Diicitu Mediola- 
nenfi, cum ducererSororem regisHifpani, Eft 
ik .1 lia caufa.qua- Hifpaniim ab inferedo bau- 
dia:beilo auocarepofllt, nempeliberrranfitus 
iTuiitnm Italicorumadbellumin infcdoriGer- 
iianiaperfequendum , quibusinuitoSabaudo 
^ianunqtiampaterepoflit. 

Cum Principibus Germanis coliramicitiam, 
]nod fciat hanc iibi muitis modis vrilem tiVc 
>olTe,inprimisbcnei]hconuenitcnmP incipi- 
'us Saxonicis, c quorum famiha fe genus duce- 
enouit. 

Necminusamicis VrirurHeluetiis,inprimis 
^arholicis , quibusmulrum efuis prouinciis 
Jbmirritfiumenri , auohiinprimis indigent, 
ftautemhaEccumHeluetiisaaiicitiaatqiiepa- 
tumDuciinprimism^rgnifacienda , quodex 
^bus practeritis fac le de futuris iudicare pofTu: 
uamdiu enim auns cius Carolus in amiciria 
lelucfiorupcrftint, tamdiufiluusei fuit Prin- 
ipatus. Paftquam illam abiupit , nec promiiTas 
)liiirperfionesannuas,innuensparuifefacere 
lorumfocietacemnbi Francifcus rex venicns 
im exercitn,diaocitius prope vniuerfam pef- 
:ndeditSabaudiam ,necadfuerunrDuGi Hel- 
;tij,fed rrrifo co, dixerunceura meriras pc) fol- 
nepoeuas , /equemox iniiiperadfuturos& 
itiquum repetiturosdebituin. 
Podet quidem aliquid metuereab Heluetiis 
eneuenfium nomine quotum eft apertns & 
dicatus hoftis.Sed non eft pu4anduro,gf htem 
am Eicile leuaturam arma contra Ducem , vt 
paruitinahqiiot expeditionibus, quibxn hic 
nisvi non dHTimulater aggrclli.is eftjpfa ncr- 
'aiiitasidngeeftimbecill.or,quavteiuspi-o- 
nciis inferredamnumpoirit , contentafi feab 
fius vi ac iniuriis defendere queac^ 
DuxMancuashocnomineabipibnonmetui 
bere videtur,quod inter liberos horuroPnn- 
mn marrimonium Gonc!liatum,velutvinGu- 
nreciproc£amiciti«effepoffit,nonobftan- 
/etenluigio fuper Marchionatu Monferra- 
ifi,quod fublatum videtur ifto coniugioi 
Qupd ad regem Galli^atci«ec,faaa lam per- 
ita.ione inter Marchionatum Salutiarum & 
Jifam terrafque vicinas , omniapacifica dicu- 
&audiuntur,inprimiseXeo temporeipoft- 
am Diixab Hi/panisfealieniore animo ofte- 
• Ar£liu;.autem multoaddudlum efthocc5- 
■diaeinterprincipes iftosvinculum , anno A 
CMDCXX. qitandoVi<aor AmedeusPc- 
■nontij Princeps vxorem drtxit Chriftianam 
lhcanj,Ludouici X H I. regis fororem , cele- 
tis nuptiis LuretiaE Parifiorum magna tum 
sbritate &magnificcntia,vnde certa fperatuf 
ue diuturna animorum intcr Regem atque 
icemconiundtio, 



A VD r Mi 



4 «5-5 



/;? ^/nPf reghm^prouhiads, Vvlesfeltn 
baberefratendatSabmdia 
Dux. 

Cnmhuiusnotiti» ahquis& fortenonexi- 
,guir3.-oifire(Tev(.:s, paucis verbiseasprsten-^ 
honcs. x|)t.'!iiemas. ^ 

Pi^in. X firn)is iuftifque rerQtionibusrepe- 
ceredominium Vrbis Gencuenfis , poftquam 

M D X X X V. Priraa ratio t ft,quoddeclaratio'. 
ncslmpcrirorura in promtu fint.in quibus per- 
kriptum ficrquanquam Ep.icopi Geneuenf^s 
tuennt domini in temporalibr.s &fpirirua;i.bus, 
& (e ndmmauernt Princi^^s Impenj, debere 
eos tamen Snperiorem'agnofce.re Ducem Sa» 
baud.as,eiuf4ueiiicceffores,eiqiiep/sftarefide- 
litatis inrament«m , vtappareac ex iis qusfece- 
nnt E, ifcopiyfqueadannum MD XXX, qno 
rempore adhu^c i ufafuerit moneta Geneuecinu 
nomin^e&imaginc Ducis Sabaudi^. 

Hisadditur , vfiratumfuifTevfqueadjllucl 
cempus,vtDuc-esSnbaTKiipo(ientgrariamface. 
reatq; condonarecrimina , quantnmuisenor- 
mia,quibufcumqne vifum fui(fet,neque£pifco- 
pos aut Ciuiles Msgiftratus potuiire vd pro. 
nunciare vel exfequi lententiam, ni/i prius ofte- 
d itoK Magiftrami quem Dux coirftit uiiFet , vt 
vidcTcciuftumneeffetquoddecreuiirentanfe* 
cus. Anno A N.CMDXIX GeneuenfesfcEdus 
iniueruntcum Fnburgfnfibus , cumqueDux 
intercederet,necilludve]'lcthabereratum,dat£ 
fanrsbvtraqueparteaibicri , q-ii contraciuitk- - 
rempronunciauerunr, &:ciEreri Heluetiorum 
pag- GontradixerunrFnbtu-genfibus , quif^ede- 
nsillms r..tionemhabcrivolefeanc , quodhoe 
modoEsdumeftirntum. 

Ne^utem plurainhancrem adducamusre- 
aimoma,conftat Carolum Ducem, Aunm eius 
q u I n u nc reru m pot i tur, f^pe Gen eua veniiTe cS 
Beatrice coiuge, ciuefq; ei femper obtujifle cla- 
uesporrarum,aliaq;piuraedidiffedocumenra* 
quib.ipfumfypremuln agnofcere Dominute* 
ftarifunt. Sed & ea qus fequunturvidenturad- 
ftruereius,quodpr«rendit Duxin dominium 
Ciuiratis. Fuitpropeperpetuahs Epifcopis Ge- 
n(5uenfib.cumcomicibusSabaudi§,fuperdomi^ 
niO huius Vrbis , cumq; Humbertus Epifcopus 
mortuus fuiflet, rucceflrorciusacceintlmnera- ' 
tore Fridericum Primum,&in«petrauitab eo.vt 
ipfefoluseflet Genenefium Princeps>,neue in re^ 
busciuihb.ab vJloquam Imperatore depende^ 
ret,eiIerqi;ehberatqueimmuhisflbomnib.tri- 
baiis.Reuerfum aute donium Epifcopum cxce- 
perut eade litigia & molcftis donec Guihelmus 
Comes profcriptus fuiftet ab Lnperatoreob 
rebelhonem , &eadem operaexcidilTerbene^ 
hciojquodab Epifcopo Geneut-nfiobtincbata 
Cum autembellum diutiusdurauiifet, exhaa- 
ftaopibusciuitas , Vocauitin patrocinium Cd- 
mitem Maurianenfem, quipoftea fcdus eft Co- 
mesSabaudi^. Sedneficquidemk belhsceira- 
tum eft , vt Comes multa minora oppidi 



''^^g Principes 

&ca(^elia Geneuenfium occupauerir.ad ipfam- 
que infuperduitatemacceiredtjpoftulauerirqv 
a ciuibus reftitucioncm fumcuum s quoS feciflec 
ihiftudbelliim. . . . 

Refpohdcnte aiitem prd ciuibus Epifcopoj 
debere Cornitem contentum effc iis bonisjquas 
iure beneficiiab Epifcopaitu tetieret , nouae orraf 
funt quereijB & lites , iTietuente populo , neCo- 
ines iritatus cum commitnihoftepacifceretur: 
confenfit igitur,vt iri vrbeomiie idpofriderec, 
qus Comites Geheuenfes antea habuerant,iure 
ac nomine Hypothec.-E. IngreiTus autem ciaita- 
tem Comes, cum crudeliter haberet ciucS , qui- 
dam e Cahonicis atqj ciuibus fada i,n eum coh- 
fpiration^ reuocauerunt Geneuenfem Comi- 
-tem,qui cura addtixilTet ad vtbem copias,vidus 
-fuit a Sabaudis,qui obrinebartt vrbem , qui 
ingrc0idomosconiaratorum,captasqdos|)o- 
terantinterfecerunt; durauitq; illud diffidiumj 
donecdefecitComitum GCneuenfium fahiihas 
& Principes Sabaudia;,quicquidillihabuerant 
iudsjfibivendicauerunr* . 

Ad extremuni Amedeus Sabaudiae Princgps 
iniquo ferensanimojinfraEpifcopum feconfti- 
tutum conritus eft ipfo fuperior eUadere , cumq-, 
ab Imperatore Carolo 1 V.impetraffer, vtelTet 
■'Vicadus Imperii in bmnibus fuis diciombus,vO- 
iuit,vr vigbre huius dignitatis EpifcopUs cum b- 
mni fua lurUdidibne fibifdbiiceretun Huius 
autem cbnadbus Epifcopus furama vi refticit,vt 
fuarri conferuaueric fibi auchotitateni , populb 

vero Geneuenfi libercatem; 

Durauichoc vfquead tempbra AmVdei VIIL 

nepods fuperioris Arriedei,qni pvinnisfadlus 
eft Dux Sabaudi£e,deindePapacreatus& Felijc 
■appellatus.ObtinuithicaMardnoPonnficeiu- 
iifdiftionem temporalem in GcneLterifes, qlid 
tamen frui nohpotuit, non magisqUam fuccef- 
for e s ei in Si A b e o tempo i:e n u n q u am c e fi^ u e ru n t 
Sabaudis Dacespr.ttendereiusfupremidomi^ 
hiifupercioicacera Gcneuf nlem. 

Idem Princeps MHrcbionatum Mondsfer- 
■ 2-atenfem tribus radbJiibus adfepertiucreafle- 
- i'it. PriiTO quod cuidam Duci doris riolTiine 
.promiflusfueric,ikoncinger;etfamiHamPal^o- 
lo'g9rum(quxabftirpeperircjdefi> erCiDeindcj 
quodin eodem matrm-ionio centum cbrohatd- 
.'i-um Hiiliipptomifiafuerint,quodaurum noii- 
; - dum eft perfolutum , cum tamen expreflecail- 
tiim fuerit.fi intraconfticutumtempusilla pe- 
cunia iion numerarecur , vt prpea Mnrchibnai^ 
rus ifte t|:aderetuf,Tercio-.quod orto bello intcr 
Marchionem Monferratenfeni &DucemMe- 
diolahciifera,hic iliuni euerterit omnidicibne 
fua. Dux veroSabaudizfumdsproMarchione 
armis.eurnin prouinciam fuam teftitucric;vn- 
dc infigndm gcatirudinis Marchio febeneficia- 
numDucisconftitueritseiqueobediehdimiU'^ 

rauerir. _ 

Dumautemhaeccauracoram Carolb V.Im- 
peratore controuerritur , prohiiciauitisirritarri 
conditionem,de ficcefiione deficientibusPa- 
iieologis j neqtic ylkm habuit racionem csetera- 



Allobrogvm 

rum prxtenfionum.cumvxbrDucis Mantuafil 
ftha Marchionis Montisfeiratenfis diceret,fe 
qusfiiiaeflet.etiamh^redemeffedebete. 

Aicinfuper fibi deberi Principatum Achai^ 
quod Phihppus Sabaudus Thom^ III. fili«s V. 
xotem habtierit Iariibeh,filiaiTn Prihcipis Acha 
is,cuius m.acrimonij homihe SalDaUdus belluii 
fecicDefpotse Graecis eiufq? bccupauic prouin 
ciam.Habuithicfiliulahum,qUifuitPrincep 

Achaisihic rUrfus genuit Ariiedeum j qiu tetti» 
IbcofucdefiTit : cutnq; caterethbeds , fuccelTor 

habuitLudouicuinfratrem' , qnicUm necipl 
haberetfobblem, voluitRegina-SiciUsfucce 
dere,quoddiccre'ti^dnciparuitscaduciratismi 
adfedeuolUtum , vndceUm tdbuit Mngiftr 
Lquitfi railids Rhodis. Tandem vcnit Tuct 
&vtrumqudabftulic,Achaiam &Rhoduii^. 

Poftremo vendicat Sabaudia; Dux fibi ius ti 
ehiCypfij&i^ierofolyt^nitahi. Etconftatfan 
Cypriregesverosefle reges HietofGlymitano 
vndc fi ius feghi Cypdjad Sabaudum pertine 
idem qUoqUe iure petct regnum Hiciofolym' 
rum.NbsautemidexadtiuSdoiifiderabimus. 

Appellahtfe Sabaudiae Ducefe feges Cy[ 
quatuordeCaUfis.LHaereditatisiure , U- Ad 
ptionis,III.Renunciatiohis,lV.Tcftamend.l 
priip.o fcienduin eft, Annam Lufinianam jfilia 
lohannis reg-s Cypd , Hierofolymorum & A 
iiieniSi ex CarolottaBorbonia , vxorem fui 
Ludbuici Dueis SabaiidiaE , ex (|uo matdmoti 
natifuei^untXVL irbedvtnufque fcxus. N 
hic nihil diccmuS de AmedeoIL Duce, prim 
genito illius Annae,quod qui ex eb hati tuere 
bf d morrui fueirint : fed tam Q.de fccuhdo fil 
Phdippo , qui ittiet admbduad Ductii Saba 
diaepe.uehit. Huicfucccfl^t filius Philiberd 
fracer CaroliEmanuelis , quicum dcftituete: 
liberis , peruehitprincipatuS ad eu qUe dixim 
fiatrti-n,HabuithicfucceiroremEmmahtieli 
Philibertu,patreilitns Caroli Emtrianuelis,( 
hbftro tempore dQminarur. Tertius Ludot 
Ducis& Ann£eLufiniah:B filius fuicLuddui 
ComcsGeheuenfis, quiiiirevxods fusCa* 
lotts Lufinians habuit regnu Cypd cum dti 
Hierofolymbru& Armenis^fed hic fuitpUl 
re<7ho hec habuitliberosiloliahnes Lufiniai 



rex fratre hakut lacobu.mortuuin setafe pli: 
ii,fiiperftite fola Anna,VxoreLtidouici Sdbai 
lorcrre {ua,qu£feledecim peperit,vtdixittiusli 
tos lohannesil.rexduasfoluhibilirfilias, 
home fuitClcbpafr£,qiiae mbrtuaeft',alted< 
fblotts , quic poft mortg patds rcghii obtini 
fuicq; coronacacuviduaerfet iohanisLufitJ 
ex. quo cu nullos f ifcepiflet hbeibs, niipfit iti 
LudoUicoComidGeneuenfi,AnhsLufifii£ 
fihcqtise forbr fUerat ioh3nis 1 1. fcd nec ex I 
habuicproleHacca marirbeiecic iregnO lac 
Il.filius horhus lohan^^is ll.Carolotsfrafei 
HiBCCu fine liberis vjta exceffiflet, debeb; 
rcgnii Annat-.qua^cumorcuafuiflet deublue 
tur bmheiusregniii/iSabaudias DiicS AtinJ 
lium.Ciiaute iacob. Spudus illud iaobrine| 
fblu nome & titultls rehquus fuit Sabaude , | 

fa 



f 



- SlVlE S A J 
nt:m j^bi ius retinuit, cum vlteriusnihil pofret. 
Et hinc fadtum eft , vt poft acqnifitum ius iftud 
•Jiaiores^ibiiumicrintDuces Sabaudiig titulos, 
k ieipios Sercniffimosicripfetint. 

Ad hunc ergo modum omnes Sabaudiae 
!*fincipes, qui ad Annam illam Luiiniaiaam ge- 
itis maternum refount > aiuntfc cflehiBredes 
egnorum, Cyprij, Hieroforymitani , & Arme- 

Quoddeiureadoptionis diximus ita habeK 
*a\U Cypri regno Carolotta , cura liberos non 
aberet,ad quos poiTdfionem regni tranfmittC;. 
et , adoptauit fibi in filium & h«redem Carolu 
Ducem Sabaudix , Amedei SeGundi lilium» 
lirque hsc adoptio Priuilegio confirniala,rata 
abita, & fcriptain Arckiuis Ducum Sabaudif , 
tcuque ei^^s mentionemPhilibertus Pingonus 
1 libro De Genealogia Ducum Sabaudis,cftq-, 
rnilisadoptionilohannseregin^Neapolitanf, 
u£ cognatum fuum Carolum Dyrrhachinum 
dopta iitdbiinfilium , qui&h«resfa<ai3iseftv 
oft quem ruriiis adoptauit Ludouicum Duc^ 
ndeg menkm j qui tamen cum hxres (criptus 
anfuerir,noneftadeptusregnum > fedisqui 
rioradoptatnsfuerat. Etdi^aadoptio Ducis 
ibaudif fadafuitpoftmortemLudouici regis 
ypri|,Comitis Geneuefis, Carolottieadopta* 
smariti.qui die fuu obiitan.AN. C.MCGGC 
XXXLj.d.vltimumFebruarii menfiSjCum an* 
os X V.regnafTet. 

Quodpraetenditdeiure renunciationis ,it4 
arracura PhilibertoPingonio,Confiliario DU- 
s Sabaudiffi.Air fe anno SalutisM DXXV.cum 
auriniverfaretur,&in Archiuis DucumSa* 
audiaeantiqualitterarutn monimenta ad per=- 
xendam eorum Principum Genealogiam ri- 
arctur,!nneniire,diaam reginam Catolottam 
omaprofedamfuiire > vtinuiieretLudouicu 
ucem Marimmfuum ,quem muencritin Ab- 
itia i<ipallienfi, degentem vitam folitariam & 
mtempiatiuam. Ibircginam Duci Sabaudise 
nuciaifetotumregnu Cypricum omni quod 
eo habebat iure. HcEcita fe habere confirmat 
bannum ChciftiMDLXXXDominicus Du- 
s Sabandi£c Secretarius ,aliique boni viri > qui 
ftantutlevidilTefenuGiationem iliam fcripto 
)mprehenfam, &aureisexarafamlittcris* An 
:ro haec rcnunciatio fit eadem illa adoptio , de 
la dixiraus, egopol quidefcirehaudpoftumi 
Dc iure Teftamenti quod prastendunt fic ha- 
:r.; Cardlotta Regini Cypricum Romae eiTetj 
gr^ui conflidaretur morbo ,condidit Tefta- 
entum ad XXV.Februarij diem an.MCCCC 
JCXXI.fGnpco haerede atqj iiiGceflbre fuo Ca- 
ioLDuceSabaudiae,ortoexAnnaLufinia,v- 
ca foroce lohanis regis,quae Carolotra le por- 
rifecitin BafilicamS. Petri,iniiludfacellum» 
quodrcges&rcginaerecipifolent j pra;{ehte 
ipalnnocenno VIII, &plerifque Cardinaii^ 
is^cumquepaucisdieb. pofteamortuafiiiiret, 
pulcruminuenitineodem Templo. Alijdi^ 
int cadauer fuilfe deportatum Affifium in Te- 
u B. Francifci» Anno A N. G. MDXXXIII, cu 



Carolus V. Irnpetatoria cingeretur corona, ad- 
fLiitCarolus III.SabaudijeDux, &adtribunal 
eim repetiitab Venetis ,Velutiniuftis poireffo- 
ribusregnttm Cypri.vtnarrauetuflt Bononien- 
fes aliique,qui Coronationi jlliinrcrfuerunt : & 
tuncquidem Clementein VIL Pontificem& 
Carol um Cjelarem pronunciafle fecundum Sa- 
baudiQ.Sed iidem aiunt, Venetosproteftatos fu. 
jfle atque dixifte, habere fe id regnum bonaOr- 
dinum regni volutate,&ex dono Reginx Cor- 
narije , qux vxor fueritlacobi Spurij ,qui Cyprt 
legn um armis fuum fecerat* 

Poft mortem huius reginar>qu« deceilit anno 
A N.C.MCDLXXXV, cum vixififetannos LV> 
repetienmt Duces Sabaudia regnum Cypri k 
Venetisj,quiincera'ja qiwe relpondecuht, etiam 
h^c verba dixiffc ydti i^mmiCxliC^shrim Bomi- 
fiOitmam deinfihuhomintm , 'quo dido ^cro in- 
nuerevoluerunt , regnuro illud fibidiuinirus 
datum .fnequciealios agoofcere-baeredes quam 
feiplo^s^ 

Ad anttum A N.C.MDLXXidecidit Turca- 
fum Monarcha haac con i rouerfiam,cum armis 
fibilubieciftettotam Jnful m , exckfis tam Ve- 
inetis quam Principibus Sabaudis, & iSc diucur- 
namfiniuithtem-. 



CAT ^L^GVS FITAE ET SFCJ 
te^ionisiomitum & DUcum Sabaudi»^ 
-ab mm Chrijli millefimo vfque 
'odmmmMDCX-XlF. 

' K 

fietoaldus , ifiue vt ab aliis voeatur Geroldu* 
lll , filius Hugonis primi Ducis Saxonia , qui 
ftater fuit Ochonis IIL imperatoris , cuduobu* 
fratrib. fuis , Friderico,& Vldarico in aula patrui 
Iraperatoris educacusfuit,cum adimodum puet 
am ifilTet pa trem fu ii .Hi c Beroald u s vigilan tia & 
dtxteritare fua effecit, vtvaldegratuseilet Im* 
peratori,vtprope omniumconfiliorum luorum 
Cs/areumfaceretparticipem.Hic cum depre* 
hendiifet Mariam Airragouicam Imperatotis 
coniugem proftiruifte fe fuo Auise Magiftro, lu* 
ifto commotus doloce i cuinuenifleteosinadu 
venereo, vtrum^j^ Valjdogladij idu fimul tranC» 
ueiberauit-. 

At cohianguineiMari^cum tani Tragicum 
tacinus vltum irent , concitauerunt ingens bel- 
iumaduetfusfratresSaxones» quodpoftremo 
ea fopitum eft conditione ; vt iBeroaldus per de* 
cennium exularet a Germania. 

Paruit hic , atque difceffit in Burgundia circi 
annu SalutisCMXCVIIi,cumq; iliaprouiiicj^ 
parte purgaflet a latronibus- , xjui omnia itinera 
& viasreddiderantpericulofas, venit Arclaten 
ad Bozonem Burgundii regem ,aquocomitet 
& benigne exceptus, vtilis illi fuit in bello con- 
tra Genilenfes & eorum confederaros, Bo- 
zonimortupfucccflitRudoIfusfrater , quiBe^ 
roaldum coilituit Legatu fuumperterritorium 

Viennen- 



- pRlNCfPfiS 

Vienncnfe,cui pfouincis fiimfnaculaude pti- 
fuit,feIixinruperbello,vtquitribusvelquatuor 
torsliis vicerit Genuates &: PedemontanOs, qui 
Occupauerant Vallem Maurianeiifemi hanccii 
Beroaidus recupera(let,reliquit eam illi RudoU 
fus dedicque propriam. Hat venit ad eum coil^ 
iux eius, ex qua filftulit filium nomine Munber- 
tnmAlbimanum. ExtiniSEo igitur Rudolfo,ca 
rewnumeius cadiicitatis iure ad Imperattjretii 
dertolatum fuiifet, manfitBeroaldofupremail- 
liiis Pr*ft6tura > betleficio Patf ui tmperatoriSi 
donechicquidem vixit-. Ctimciue Domjnium 
Malirianenfe petinnos XX VIIl obtinuilIet.de 
teflTit Mairi!i^;& fepilltus e(l in Arelatehfl vSrbe* 
aitno AN. C.MXXVII.cumPoritificatum Ro- 
inanumgereretIoli.innesX:VI. imperiopfs^ 
eifet Occidetitali Conradus II. Orientali Coh- 
ilantinus Pdrpbyrogemtus j & iri Galliaregna^ 
iretRobertus.- 

II. 

Wumbertits primils Beroaldi filius, defundd 
■patf e , Conradi {mperatorisberieficio Bnfgun- 

'dix redufariiobtinuifjquiCoriradus, cuhi tef- 
rif oritim Maurianente ih Cdmilatunverexifref j 
Huriibertus primus ftiit CoriieSi tratbuicab 
initiobelluraaduerfus Mafchidnem Sufi , fed 
iiocfinitum fuit fadis intef vtf umque €xdetu 
bus.Habebat enim MarchiO filiam Vnicanii,nO- 
mine Adelam , hancelacamtin matfiriidnium 
Humberto (3omiti,ficqiTefa€tumefl, vt Mat- 

;-chioneitortuo,generddiriretoeius , vXoris 
-fua:,fuccederetin Marchiartatu.Habuit hicex 
•Adelacoriiuge filiumeunddliquefUcceflbrehi 
nomine Amedeum.Pfaefuir aute roti illi regiohi 
ifl fummapace & frariquiilitateperanniXX & 
amplius , mortriris anno vitse L. Sepulcrum eius 
^extat in templo S.Iohannis Mautiatiehfis,quod 
luculentisauxit.doftauitquetedditibus anhuii;' 
'Obiic £tutemanri'o' MXXXXVilL 

iiL 



Amedeus priraus huius homiriis , Huml^ef ti 
*filius,feco.ndus Comes Maurianerifis,partim ip. 
dole paterha , paftim inftitutione Adela matf is 
princcps fait mids & pacific js: luuic hic Gui- 
lielmum Burgtindiae Comitehi ^ Riholdi Buf- 
:gttridi& AliciS Normandic^ fiUum.in belload- 
uerfuslothafirigos, cumque infigheriri vittdria 
aGodefrido Lotharirigi<E 0uce Obtiriiii(fet,dil- 
xitlohahnaiii , difti ComitisSurguhdise fiham' 
Vxdrem , ex tjuagenuitHuthbetfum fiHiim co- 
gndmerifo Caudattim j Ciiius appellatiohis ha^c 
f uit tatio. Ciin/ proficifceretur in Italiam i Vt fa- 
lucatct impef atorem Hehf icu III. qui tunc eraf 
Veroh^.magntxm poft fe traxif hobiliiim homi- 
r urii comitatuni.Iuflit Imperator vtfolusirigfe- 
cieretuf ad fe:at ille ,-hegariii (e fine ca;uda id eft,- 
comitatuingrediipolfe. RifitImperator,enmq; 
cririv omni fua feqCiela: admifit , 8c pcr ioctfm de- 
iriceps Caudaf um 2tppellauif. Reuef fiis a Vefo- 
fia domum,quiete vixit vfq; ad arin. MLXXVI. 
^Ao atiho ab Impefatote adeptus eft_ titalum 



All 6 B fi. 6 GVM 

Marchionis Itali^ , mortuufqaia conditQS t^i^ 
temploS. loharihiS Mautiaherifis, inXtapatrlS 
Humbertitumhlurti , quod templuhi vlttaru'^ 
facriota , magnis & ipfe ornauit doiiis atqUe ptl* 
uiiegiis.Huiu&telhpotefuitinEcclefiaSchifaia! 
&b Berengarium Archidiaeontim Andegaueri- 
fem,auideSacfamentisalitetfctipfit,quamRd- 
maha fentiebat Ecclefia. Cohtta liuhc ttia fu^- 
runt habita Confilia , poftf emumque Vercelli^ 
in Pedcmdntio,vbi eiufaifc dicitur ef f Orem fii^ 
Um,vtexcorpofe Detretora Gratiaiii appatet 

IV. 

HumbeftuslL Ahiedei Primifiiiu§, tomei 
Maurianenfis tertius.Hic cum aliquando in ve 
hationeacfius pecfe4uereturfera i acciditvtir 
cumlocuiTi incidetet, vbidegebat CoroesVe 
iQifierius : quiauditovenatorumclamore &la 
tratu canumicorifcenfo equOptoff-diuis inUeni 
HumbercUm COriiitem eiufque totum cotriita 
tum, 4uem omhicomitate&beneuolentiaex 
cepitjfeeumqUeaiiqUOrdiebusretinUitjquibu 

coaluit matrimohium intef HuiTibert & huiu 
Comi'£is filiarii Laurentialh, qu* putabatuf vit 
mnum fui teriipotis eite foriTiofiffima; Celebra 
Se funt riuptise ih oppicloCarpentoratenfi,vnd 
hatuseftan. MLXXXMohtemeliaiiifiliuSho 
iTiineAmedeus. FuiteibelhimadUerfusDyna 
ftam Briahfdnium , quem coegit ad squitateiT 
dein de fubiedt fibi afmis Valles Taf ahtahar 
Iciliamqud. 

Huius Huiiiisefti teriipotibus cbnubcaU: 
Vrbanus IL P.M. Cohcilium ad Claremontiui 
inAfUefnis vbicohcluia eftpririnaptoftiai 
vfframafinaihPal*ftinari:i j adrfecuperandai 
Terram fari6tam,ad preces & exkdrtatioriesci 
iufdamvitihObilis Aitibianehfis quivitariiv 
ucbat fdlifatiait) atquefandam: ipfi homenfct; 
i*etfoEremirseiAd hahcexpeditioheiTi fufcfep» 
frintcrucishorahicircitetCCCihohiinummi 
iia,iriterque eos ritiulti t»riricipes & lUuftres vii 
^ qUorUmhumero&hic Llumbertusfuit i qi 
hon pSrum inOi-nenti attuht ad Occupatioiiei 
vrbisHief^folymOrUiTi,-vbiGoteffiduSBulli< 
heus fexcreatusfuit. RediitMumbeffusdoiT 
arin.A N.C.MC' vbiiiiultisgfauibiif^ueeXaJ 
tatus morbis,mortuus eft ainn. MCIX. Ciiiri p 
£tnhosXXXilLprouinci^fuipi-2fiiilfet,feh6 
fUcceffofe Amedeb filid fuo. & filia Adela, qt 
fada eft vxbr LUdouici VLcognoiiieuto Crai 
Vhde harus eft LudouicUs luniof jPatet Philip 

Augufti Adeodati. . _ 

HuiUs tempore Papa fuit Gregorius Vll.a 
tea HildebrahdUS didtus , qui PontificesMa: 
mosexemitab obligatiorielmpefafofuiTi. Ea 
tcmpeftateinftitntus fuit Ofdo Carthufiah^ 
ih Delphiriaf u,pef Patfem BrurioriemCoIori 
fem Germarium. Mortuus autem eft hic Hm 
bef cus in PalatiO regali OppidiMonafteiienfis 
Tararitafiaria vaU'e,vbi & iepultuS eft. 



V 

Amedcus fecadus,Conies Mariahcfis qviarri 

f( 



I 

S I V E S A 

Liicviibellicofus&armisdedirus^Conuenerac 
iuo adhiic patre eius, vtducerec vxoiem Cla- 
im Gomitis Geneuenfisfiliam, Fadusaiicem 
n iwrisjomiila priore fponfaduxicaliam Cune- 
uiidam Comitis Aibonenfis fiiiam , quae res 
iiifa fuic grauiflimarum inimiciciarum incet 
HTiedeum& didtum Comicem Geneiienfem. 

Habuic is ex hac vxore plures liberos , incerq; 
osHumbercum fihum,quipatri(ucceffic. Hu- 
is tepeftacein Germania Imperacor eledtus fuic 
lenricus V. voluic hic incrare Galljam , vc acci- 
;recpo(reffionemregniAreIacenfis,quodaire- 
b.uad Imperium perrinere. Cura igicur redto 
inereComicatuMaurianenfempeciiiTeciuffic, 
: Amedeus Ce comirarecur in Italiam, ad recipi- 
idum Diademalmperatorium. FecitidAme- 
niSjVtImperator,cum feipfumin poireirionem 
gni Arektenfis raiiiiret, profedlus Romam 
uronatus fuerit ipfb feilodie Pafchatis , cum 
m ance coronaferreaMediolanidemorecin^ 
as fuiiret.Hac folennitate peradlajpetiicArae-. 
:us ab Imperatore licentiararedeundidorau: 
c hanc f ^lum dedir Imperator,fed vt Amedeii 
terius fibi obligatum redderet ^ erexit terram 
baudicam in Comitatum,iulficq; eum prjEco^ 
s voce prim.um ComitemSabaudis faiucari, 
l\ Comicatus infigniafolennicer conculit, hac 
^e.vc eum Comicacum ablmperfoBeneficii 
miine teneret, & inter ticulos honoresiq ^ fuos 
imo loco /criberec; addito infuper ad inftar 
inatiuiterritorioBaugiEo.SicAmedeusimpo- 
rum feappellauic Cemitem Sabaudk. Reuerfus 
tmum refumfic belium concra Geneuenfem 
3mifem,quiineoperiic,&Amedeusqiuetum 
ipofterum habuii Principarum, Nadus igicur 
iLira,con(iruxicAbbaciam &Monaftcrium S. 
ilpicii,OrdinisBernardini,icemq;aliudOrdi- 
5 Ciftertienfis,quod appellauicTamifam.Fue- 
nr huic nonnullae fimulcates camLudouico 
raifo GallicE rege , qux durauerunt vfq-, ad ne- 
tem eiusLudouicum Iuniorem:led poftremo 
mpoficx fnerunc per S. AbbacemBernardu, 
i infuper Amedeo perfuafit, vt fufcepci Cruce 
jficifcerecur inSyria,quod & fecic mefe Maio 
siiMCXLVI.cLifimuIeoproficilcerenturCo- 
luslll.lmpcracor&r Ludouicus luniorGalfo- 
11 rcx. Finico ex parte belIoifto,cii quifq; do^ 
im repeterec , delacus Amedeus ad Cyoru In- 
am,obiic ibi ex morbo anno A N. C.MCLi 
Ti prafuiiTcc rebus annis prope XLV. Guido 
fimanns Cypri Rex honorifice eum tumulari 
it in A bbaria S.Crucis in monte.Fuerat &hic 
atus Legattis Imperaroris per Italiam* 
VL 

DcfunftoAmedeoparrifucceliitfilinsHum- 
rrus Ill.ComesSabaudiae ILDuxichicMa- 
Ida,TheodoiiciC,oraitisFlandria: &SibyIl£B 
^degauenfis filiam; quam cum florecem tecate 
pecie amifillet, tantum concepir mGsroris , vt 
edia fecundatum nuptiarum cogitationc c6- 
ixerit Monafterium & Abbatiam,quam AI- 
am VGcauit, circaannum A N.C* MCXIII. 
ceptoque Monachi cucuUo in illa more rcli- 



h A t r> i 

gioli vixerit vltra annum. Videns aiVtem vicinos 
principes pcr occafionem vitse illius Monafti- 
cx capcare oecafionem inuadendi Sabaudiam, 
defcrta regula vxorem duxic Annam,filiam Co- 
miris Saliiigenfis in Germania. 

N a ta cft ex hoc macrim onio fliia Agnes , qua 
Pareri.imdelponfiuerac HenricolLAnglorum 
Regi.Duraaurem defutUris nupciisagitur,Coi>* 
tigic filiam mori , pauJoq; poft Annam marrenif 
ex quogeminato cafu canram eoncepitPrinceps 
triftiriara,vt denuo proponeretfibisdel^rta con^ 
fnecudine tnundi vicamfoIiCariam viHereSrin* 
cluderefe Monafterio,quod&fecic. Verum aC- 
liduis populi acq; Ordinum Proulncise fatigacus 
precibus &prc.pe extradus iatibulo.tertiam du- 
xic vxorem Perronillam filjam ComirisBurgun^. 
diae , Diicis A u ftri^ viduam,eX qua Vercente an- 
no iuftulitfiliura nomke Thoraam.Pro quo vc 
Deo condignas retlderetgrares,flradauitMo^ 
nafterium cum Pr!oratu,lubn6mineS.Mauri^ 
C!i ; exti-uxitque infupec ekgans delubrum in 
magna Carchufianorum domo , cum Xenodo- 
chioproegenis &peregrinis. 

A nno A N.C.MCX Vilf .proficifcenci in Sy- 
riam Philippo Augufto regi,tomitemfeiunxi£ 
HumbercusivbiChriftianiPtoleraaidem vrbem 
infidelibus eripuertinr.Reuerfus domumHum. 
berriis mox iil raorbum incidit , cuius violenria 
extin dus eft anno Saluris M CC I.rismularits in 
Monarterioquod ipfc ftruxeratjcumannis pro- 
pe XLVIl.prxfuiiret. , : ' 

VII. 

S^cceftit patri Humberto in ComitatuSab^' 
audix Thomas filius,puer adhuc fubauuncuU 
BurgundisComitisconftitutusrtiteIai,Advirile 
sratem vbi peruenit,nupfit eiBeatrixComitis 
Geneuenfis filia,ci5tracamen VoliiraremSoceri» 
que Thomas captum inclufumq; carceri,coegiiE 
approbare m^trimoniii filis,fibiq; iurarefide&: 
obedienriamivt Beneficiariura nrq; cliente Co- 

mitisSabaudis facere par eft.Poft h$c profe6l-us 
eftin belluconrraAlbigenfes.fitie Valdenfes, ^ 
iis infcrebat Philippus Auguftus Gallis i:ex; R.e- 
uerfusindemulcaoccupauirper PedemontiQ.q» 
pdncipumPedemontanorufkraiIiadfefiilIet.ee- 
pitergo Pinarolu &Vignoniu,&arcibUs muV- 
uit vrrumq;,deirtde Carignanu & Moncalleciiii 
vnde fibi etiarribuicciculii Pedemontii. Hiso- 
mnibus cu pr^fllifretannis XXXII.morcuus efl 
annoMCCXXXlII.cQeXvxotefuafilibsfuftu, 
liilec odo, filias'd uas-, Sepulcus eft in AbbatiaSi 
Michaeiis iukra Auihana inMarchionaru Sufa* 
nojvelurTeftaraero iuiTerarjCUi monafterio iaiTi 
anredonaueratOppida,Iauehtia&FanuS.Amb* 
VIII. 

Amec|eusIlLThom&fiIiuS,poii:m*Dft6patiri3 
faftus eft quartus Sabaudii Coines, Mauriane- 
fis VII. Prima eius vxorfuitfilia Comitis Albd- 
nefis,& Delphini Vienrtenfis,q mox mbrtlia cf^ 
non reli<ais Hberis. Poftquam duxit Ceciliam 
filiam Reimundi Cbmitis Prouincise , virgiheni 
nobihtate &pulchritudirte cohfpicuam , qua ei 
peperit Bonifaciam fihum,& filiam Conftan- 

tiarti. 



i 



470 PRINCIPATVS 
tiam. Adintas afratreminoiredccupauitarmis 
Cablafii regionem, & Auguftam Valiem, Cum 
aujemXlILannis Principatum gcfliflTet jCxtin'^ 
diuseftapUclMontn^elianumannoGratiae MC 
CXLV i.a.d.XXIV.Iunii,humatuS in Monafte- 
rio AlraeCtimbae* 

IX. 

jft.mede6 patrifucceffit Bonifacitis filius,quin^ 
ti®^Sabaudi£B Comes, ob ptobitatem Rolandus 
cognominatus. Primum ei bellum fuit concri 
Marcliiotiem MontisfetratijAftiianos &c Tauri- 
nos , qui repctebant terras j qaas ipfe vi6tor fibi 
fLibiecerar* PofteaconiunxitfociaafmacuCa-' 
irolo Comite AndiuiH & Prouirtciirs ferenti au- 
xilium Margaritae Comiti Flandriae. eo belld 
redux Taurinoruili Vtbem obiediticum vero 
ciues imploiauirient opem Marcliioi.is Mon^ 
fet ruenfis Aftifanorumque , coa€tUs cft defere^ 
re obfidionem. Neclloc foIum,fed BonifaciuS 
ipfe,cumq-, eoSalutiarum Marchiocapfusiii A- 
ftam deduilus eftiTuIit captiuitatem adeo indi- 
gjieComesSabatidus,vcpraemcEroreexhaIaue- 
rit anirnam anno A N. C. M CCLVLcum quafi 
nouemalimsprjcfuiiretiebusiuis. CorpusinS^ 
lohannis Maurianenfis templuiti illatum tu- 
raulatumqlxeeft. LibefosnonreliqUit,cumnec 
vjsoretti h '.buerit,fed fororemConftantiam qu^^ 
fratri in Comiratu Sabaudiae ruccedere tion po- 
tuit,cum fii Feudum fiue Beneficium imperiales 
•quod haEreditace ad filias noift perUc nit, 
. -X, 

Supererat Pef rus Thomap fiiius, ad qne mor- 
te Bonifacli ComitatusS ^baudi^ pcruenit.Hic 
igitur cum polleffionem adiuilietjexegit iura- 
nientum fidehtatisa)Nobif tate&populoPfo- 
uincis. Volens hic vicifcicaptiuiratemBonifacii 
anrecefloris fui , & ipfe obfedit vrbem Taurino- 
rum ,quse poftdiuturnam obfidionem deditio- 
nernfecit. MiierarlmperatorL-egntum quen- 
dam fuura , qui pr^eflet prouinciae Cablalia: Bc 
Valli Auguftans, quod vttaque percinerec ad 
Imperium , fed Petrus huncatmis vitlum cepiti 
&p!urainfuperoccupauif.- 
, In Angham profedus eft vt ihuiferef Eleo- 
noram reginam,fiUam rororisfuae Beatricisjquf' 
Cotniti Prouincije nupferatiPef eiuS abfentiam 
Coriies Geiieuehfis, vt ei nocef et,aU6Ioc fuit.vC 
lijbdici pattis cuiufdam prouinciae in eum f ebel- 
V larent. Quo auditoComesS.jbaudijEceletitef 

i-ediit,trahens fecum quatuor milha mtliruiiii 
qUosab EdustdoAnghs regeacceperatdiorum 
operaobfedit atq; cepit Caltella Cleenfe &Ro- 
uenfe.cumqviam ineoeflet,vtcumComiteGe- 
neuenfe acie confligeret,fuit inter eos conftitu^ 
ta pax , aUdofibus BurgUndo & MatifccJnenfi 
Comitibus. 

Hincin Germaiiiam profe£tUseft,vt iufame^ 
tum prseftaret fuperComitatuSabaudiae &Man- 
rianenfi Richafdo Arigloiqui Imperator Ele- 
6lus fuer?.t:quo fa£lopefiitfibiconferriiusiu- 
pet Gablafiam, Vaflenlem & Oftanam vallerft, 
cjuod ciro impetrauic.Reuerfus domum,lon-> 
goconflidatus morbo expirauitfinehberis raa- 



A L- L O B R O G V M 

f ibus.infticuto hsErede dominiorum fuorii VhU 
lippo fratrelcu fihae Conftantijcqus Albonenfi 
Comiti nupferat,multa &m.lgna teftamento le. 
gaflret.Geffit hic Principatii annisXII.defundtus 
an.falutisMCCLXVill.fepultusinaltaCoba* 
XL 

Philippus igituf fiicceilit fratf i,du<Sta itivxotc 
AlicesComicis Palatini Burgundia fiha vnica& 
hsrede ex afle Othonis patris fiii jqui erat ex po- 
fterisFf iderici l.Imperaroris.Huius ttiatrimonii 
beneficio fa£tus eft Comes Burgundise. Paulo 
poft dcfertur ad eum nuncius demorteComitis 
Sabau diae fratris fui,vt Comitatus illius infupcr 
hsreS fa(Sus fit,cuius ftatim Philippilsappic- 
hendic pofleflionem ,ada6tis in veibafiia Gfdi- 
nibus proaincias Sc populo<Di6tus (alutatusqud 
bic fuitCoinesBuigundia; &Sabaudis,prfffuit- 
que regionibus ilhsquietejvfus fumita prudecia 
&c cxperientia, quam acquifiuetat adoleicens, e- 
ducatus irt tiegotiis Italia: cum Thoma fracre 
fuo- Hydropi tamen per totum decennium ob- 
noxius fuir, cumqi Ipem prolis fufcipiends ex v- 
xore non haberet, vocauic^idfecresexThom? 
fratf e fuo nepotes ,quibus teftameto diuific cet- 
ras&doniinialliai Primodedic ComitatuSab' 
audiac cum Annulo S.MauticiijCaeteris alia.Paii 
peribus legaUit preciofim fuafn fiipelledtdeni; 
parCem etiatnMonafterio AlrajCombx,mquo 
condituseftanno A N.C.MCCLXXXV.tum 
XVl.annisdominatusfuiflet. 

XIL 

, ExcepitPatruUfh AitiedeUs iV.in Comitattt: 
qui Magili cognorncn inuenit,ta obfortia bellc 
£i(5ta,quam ob procericate corporis. Fuefat hu 
edu catu s in Iralia ibiqtie Eques crcarus.Vxor e 
fuitSibylla,Baugsi& Brefladomirtajquseeafi 
terrafuiii maritu fecitdOmirium jeiusqi ficcef 
fores,Comites Siabaudia. F>eilum eifuirci^ Co' 
initcGcneUefijfubnixoauxdiisHuberriDelphi 
hi ViennenfiSjinquofraterAmedei huius occu 
buic. Filios habuit duos,£du3f du & Amedeun 
cutn tribuSfiliis. iijreaoppidum vlrfo venitful 
eius obedienciam.GeneuertfiCoinici eripuitFa 
num Germarii & Atnberiuiti oppida. 

HuiUs tepore^hilippUs Pulcher Galliae Re 
poftrcmam expeditione lufceipitaduerfiis Flan 
drosi cuirnilicauitEduardusSabauduS Amede 
filius.HenricUs V I I.Lucenburg!cUs,Itniperato 
, proficifcens Romam ad fumendum Diadefn^ 
Amedeum Comitem habefe voIuit,fibiqvaiii 
ftereiriilla Coronatioilisfolennifate.Idemlra 
pefatof creauiC Amedeum huncCotnice,S.Iiii 
perii Principem.Multum^hic iuuitEqUites S<Io 
hannis HierofoIymifanoSjiri occupaf ione Rhc 
di Infulae^qua: ciufa eft, vt in arlnis Sabaridii 
confpiciantur figna Religionis Hoipicalaric: 
fum Hierofolymiranorum , accedcncibns ici 
iuper his liceris, F. E. R. T. qux fignificatli; 
TortifUdo E'm Rhodum Tenmt. qux verba fit 
propria atque peculiatia haberit DucesSabat 
di. Poitremo cum Amedeus Auinionem 
Papam iuiflef ,vt itripetraret ab eo auxiliapt 
iTnperatore Conftancinopolitano Genero fe 

e'oHcr 



] 



^ S r V S A 

bntraTarcas,mormuseftannoMCCCXXIII 
tim pracfuiflctrebusanms quaiioaodec.m. 
XIII. 

Eduardus filius rucceffirPard-,corporepro- 
-ro & qnadraro,necminusramena<r,Ji:dedi- 
isarmis.mngnanimusjiberalis. BeJlomcrei: 
c conrra Fa/ignium Toparcham , quem bis de^ 
icir,vt & Cora.-teGeneuenfem.poftcemota- 
icn ViClusinpraflioVareio:qnjEc.u,fafuit,v£ 
:ote6tusad Duccm Burgundi^ &Briranniae, 
nimque deauxil.is appelJarer. CumqueLu- 
tiam ventjret , vr idcm ageret apud Plidippu m 

i'e(mm rcgem.inciditin moibum,cuius ran~ 
^mt vehemen tia , v t in rra fextum diem more- 

:iir. Corpuseu!saromatibuscondirum&ad 
ram Combam deporratum , montimentis 
uoruillatumeftanno A N.CMCCCXXIX. 

xiv. 

MorruoEduardoXucccffitinComitatuSab. 
i.s Amedeus V.filia ilJius vnica Maraarira, 
Ke Duas MinurisBritannis.exdufaperJe- 
Impern, F.idus bicPnnceps,receproqucS. 
iiu-.cii Annuio duxit vxorem loien . fiham 
rchJont.Monrisferraren/is.qu* peperitei 
|<;deum filiumaliosqueliberos. Fuir&hmc 
ium cum Genuenli Com te, cui ademir Ca- 
im Monrufium, vido ipfo acie. HinCexrru- 
rfuas arces , quarum alteri nomen fecit Mar- 
fi*,alten Mo refis.ad defenfionem Vrbis 

nberiaceniis.Poftremoaudlorirate&inter- 
tione P{ul,ppi Valefii regis Galli pax fada 
nter dnas iUas farailias . DeJphinorum & 
nitumSabaudijc. 

"Jaaus k beJlis ocium Amedeus , extruxit 
plum Praedicatorum apud Moorraelianum, 
icrumDelubrumCamberiaci.Magnushuic 
omnem viram k vic/nis babtas efthonos, 
inmper diligererur a Nobilifate & omni 
»lo R diquK hhum vnicum,Araedeum^cu- 
tirdam^fiifcepir Ludouicus patriius eiusi 
■-]ue prsfuillet prouinciis fuis annis XilL 
i-uus eft an n o A N. C . MCC CXLII. ram u- 
• \n Sacdlo Mo!aafteriiAlt2Combs,quo 
tulu-at colledb omnia oiTa anteceftbrum 
im ^ 



confagir,abeoq; auxihnm &reftirurionpm oe- 



XV. 



iiedeus VI. vndecimus Sabaudi» Comes 

i(fiannosnouemnaruserar,cumpatereius 
retur,tradirus igitur eft tutels ludoUici 
tdi Dynaft t Vaftenfis. confanguinei,& A- 
1 Geneuenfis Parrini, qui puero dcderunt 
lum S.Mauricii,qucm fereferoperrecum 
ir. Cumq; in concurfu haftatotu equirum 
inodromoiprimo die Maij mefisial/quan. ■ 
■torfLiiiret.gdeodilexircolorcm viridemi 
1 ipft dunraxat tali vteretUr vefte, fed& fa- 
lum o.nneaulicum adeoqueeqaos viridi 
;r ornaretqj colore, vnde vulgo Comes vi^ 
hdus fuit. MorruoRobertoNeapoleos 

isrsqusdamPedemontiivitrofubeiusfe 
icfidcm &:obedientiami 

rtopus Sedunenfi5,derurWrus fcde efe- 
pcrtcbelics Valcfios, ad hunc Amedeum 



tiui ,quam &eiusopeobtinuir.Fuithuicbd;um 
ContraDdphinum Viennenfem,cui &qu5edain 
opprdapagosqjcxtorfic. Mouithxcres Ddphi- 
r.um, vr cum hbcris careret. Principatum fuuin 
tradercc Gallorum segi.vt eiimdefenderetad- 
ucriusSabaudum. Necmora,emiri-KDdphi- 
natum ,& Humbertus cum fumfift^hab.tum 
Dommicanorum, fi£tus eft MonadnisLuodu- 
nhde.nde ArchiepifcopusRhemorum , poftre- 
mo P«narchaAlexCndrinus,raorruusq; cftLu- 
ten^ anno Grati^ MCCCL V. Delphinarus au- 
rem pofteffio ceffir Carolo fiho priin ogenitolo- ' 
hannis rcgis rin cmdoneenim expreirecaurum 
erar,vrpri^mogeniriregumGdhi.appeJ]arcntinr 
Delphim Viennenfes. vtquearmaDeJphinatus 
lungerentin clypcocum armis Galli^. ; 

Mouit hoc Sabaudi^ Comirem vt ambirec 
amiatiamloanmsregiseiufqjfiJiiprimoaeniti, 
neue impofterum beJJorum narcerenturfomi^ 
te^ ,conuentum fuit, vt AmcdcusComesacci. 
peret vxorem Bonam , fororem Ludouid Bur- 

bonii,diurfisq;fimbusdenouoii3rerDeJphina- 
rum& Sabaudlara,co2iftitutoque]imi.j:efluuio. . 
loqilodam Guiero. 

Inftituit hic Amedeus pautis poft nuptias 
iuasmenfibusardmgEqueftiremAnnunciar^i 
dedirq; TorqUemaureumin%ne Ordinis qua- • 
tuordecim Equiribus , partim forre partJm de- 
a,one,ipfequidedmusquintuserat.conftitue- 
batfe Caput& Magiftrum ilhusMilitis.Infigne 
hums Ordiniseft TocquesfiucMonilemalnil 
auream.inquotreslaqudfiuenodiamorisfin- ^ 
quejss h^hrterasFSRf .terreperir^.quod eftan* 
tJquumSyrabolumComirumSabaudi^abima 
parte Torquisdependet AgahruAnnunciatio* ' 
n.s fad-$ per Angdum Gabriefem ad Beatam 
Vu-g.nemMarrem. rderaaudloreftMon.fterii 
t^archuhanorum inioco qui PierreCaM verna- 
cule appeiJarur.vt ibiaffiduefundanturpreceS 
pro{3lure EquitumhuiusOrdinis. Commifit 
hic Amedeusraagnaprorperirareprslium cum 
rege Bulgarorura , qui captiuum de: inebat Ale- 
xium Gr^cotum Imperaterem cocgtq; eum, v£ 
liunc remirreret Conftantinopolin. Rnierfus 
vero ab Orienre bejlum habuircmn V.ee-Co- 
mire Mediolanenfi , qui illius abfehris tcrras in- 
uaferar.Cum Carolus I Vlmperaror per Sabau- 
diam tranfirer, Amedeusiilura magnificentiffi. 
me exceprtcoiuitqucinftituro epulo ihmruolir- 
innol atlmperator vid/Iim cum creauit Princi- 
pem Imperh, 8c Vicarium Imperaroris perpp» 

tuum.eiquede nouo contulit omnes tM-ras di* 
gnitates atq; tituJos. Poftremo culit odc-p Ditc{ , 
Andegauefi m eo bello , quo repetc bat reg-iutn 
NeapohcanQ.cu lam fiJiofuo Amedeo, dcipon- 
diflet Bonam filiam Ducs Biturigtim. In ifto rc- 

gnoceperunraliquoroppida,interquec-aAqu^ 
lans , Monrefraidum , & S.Sreph.mi Fartum, v bi • 
grauis morbus corripuir Amedeum , ex quo 
mo tuus eft magnocum dolore Andegaueifis 
omniumquemiliruraincafttisGaliorura. Ha- 
buit ex vxore fiia Bona Burbonia duos fiJios, 
Rs: i Aracdeunt 



47* Pm,NcltAl:VS 
Amedeum & Ludouicum. VixitannisL.regna- 
uic XL. mqrtuus Kalendis Martiianni A N,G. 
MCCCLXXXHL quidam aiuat c«ra Capux 
^ifceaifleevita. 

XVI. 

^^Amedeus VH.cognora?nteRufils, luodcci- 
rnus Sabaudix Com es excepit patrem, cum-an- 
mum statis ageret XXin.Reaituit hic ititoam 
dignitatem Eduardum Sabaudum Philippi fi- 
lium, Epifcopum Seduncnfem , qui i Valefiis 
-aeiedus faerat.-hos tedegit Oab eius obedien- 
ttiaf,n.Nica:enresciueshuncrec€;|)erUnt>yltrodo- 
tninum , eique praeftttenipt iiiraraenmm , & C\c 
'Comitatus Ntcsenfis coniun6l;us fuircumSab- 
audia. Adeo hicsmauit donec vixir, vfenationes, 
■^t nimius in eo ftudio fuiffe vifus fueric. Cum e- 
"feim aliquarido equo infidena , Aprura cont^ica- 
•tiffimo curfu fequeretur , exculTus magno cum 
impetu,efella, humoq^aUifus, vulnus accepitta 
femore,vndehata inflammacio homini mor*em 
attuHt Kaleadis- N^uembribus anno Salutis M 
GCCXCI» eunriannis oiStopEaefuifrer. 

Huicadeutti mQdum extin€to,fucceffit Ame- 
• cleus 06iauus filius,annos natus o(ao,fub tu,te- 
la & cura matrisfua; Bona; Bituricerifis, mulic- 
^ris virtuofiffimi. Cum annum aetatis vigefi- 
mum attigi(rer,-Gontraxit matrimonium cum fi- 
lia Philippi Audacis Ducis Burgundi^. Ingenf 
'liUnc habuit ab ineunte adole(ceniia aedifican- 
^'«ii ftudium,cumque fibi delegiiTet locun> muni- 
tum fimulquea,mcEniffimum inripaLacusLe- 
manni, dimidio milliari a 'thononio pppido, 
«omine Ripalliam, cxcitauit ibi idificium mux 
;|>ulchticudinis , & ad fdlara faaum dele^aatio- 
nem,qu0d pertotum vitas fuag tempus pofteaa- 
'mauit , ibique dies fuGS finiair, Templariorcim 
^^iomum Coeleftinis dedit, mandauirque filio 
'fuo Ludouico.Vt ex eo magnifjcam tcmpium fa- 
ceret.Iohanni Burgundix Duci, AfBui fuo auxi- 
•lia mifitadbellum quodillecontraLeodienfes 

^gerebat. i 

■Amio A N.C.MCDV.LutetiamParifiorum 
venit SigifnlUHdus Imperator s Gomitatus A- 
tnedeo ifto , qui erat vnus ex quatuor Comiti- 
bus Imperii,aiino vero MCDXVU.erexit idem 
imperator Comitatum Sabaudiae inDucatumi 
falutato pubhce & folemniter Amedeo Primo 
Duce. Mic Dux pacem conftituit inter Caro- 
lutn VII. & Philippuin Bonum Ducem Bur- 
. sundis» 

Anno a N.C.MCDXXX.iriftituicParlattien- 
tum fiue fupremum Sabaudiae Tribunalin Vr- 
|je Camberiac^rifi : trietinio veto poft , defpon^ 
tlit Ludouico filio fuo Annan^ filiam vnicam lo- 
ihannisLuifiniani RegisCyprii. Cum Amedeus 
annum aetatis attigiifet L V I. ftatuit vale^iee- 
te Mundo,& vitam ingredi religiofam^ curil- 
quc anno falutis M CD XXXIX. fiho fuo o- 
mnestradidiiTet terrasacprincipatus fuos,abdi- 
' dic fe intra Ripalliam,vbieracPrioratusOrdi- 
qIs S. Mauricii j hic fumfit; habicum Eremiti- 



A l 1. i R t) Q V M ' 
c«m cum non ni£decemfilTiulisnobilibus4 
piebeiis. Paulo poft eledus fuit in Pontificen 
Maxi«iuaPatdbusConciluBafiiienfis,qui lo 
co moueranrEugemumIV.fuitq;Auiedeomu 
tatuua nomen m FelicisV.Hincnacum eft Sthi 
fma.cuit. Icaha & ■GalliaEugcniunniihilomi 
nus Poncificem agnokcret , quod duraust 
nouem annos , Scpoftremo auttoritate Reguc 
Gallise , Angliae & Siciliae ita compoficunii elti \ 
_f ehx cederet Nicolao V. quipqft Eiigeniur 
RomJe Ele^us fuef at. fadum fcoc eft anno^ 
CDXLIX. Sic Araedeus nianfit Cardinalis,f 
pifcopus Sabinus, Le^atus & Vicarius pefp( 
tuus Sedis Apoftolicar,reueriu*queR!paihai 
inEremum iuam vixit fibi atqiicDeoviquer 
annum M CD Lll, quo mortuus eft aiino icxi 
PontificatBS Nicolai, cum vixiffec annisLXlJ 
fepultus Laufannae in fummo Tempio. Rex 
pioumciam luam annis XLVIIL vlqne ad a; 
Eum falucisMCCCGXXXiX.quoadPapatu 

yocacus eft» 

. ' XVIIL 



Huius filius Ludouicus primo appellat 
fuit Comes Geneuenlis': patrc autein Ereniu 
ingreiro PriucepsPcdemontii : poftr-eriioeo 
Pontiteem Max. eledo proclamatus fuuS 
cundus DuxSabaudiff. Fuic hic Prmceps mi! 
bonui firiiptexquejhijrespatiis non in poilefli 
ne duntaxat Pnncipacus , fed & knitace , ma 
fuetudine & vic* fanditate. Nati futit ei ex vx 
re Axfna Cypriacompluresliberi mafculi&f 
mells,inter quas maxima natuCatolotta nup 
Dclphino Fcanciaejfilio Caroh Vn.rcgis,o 
poftea & ipfe rex faaus,ac Ludouicus Xl.nor 
natus fuit.Dacaeftiii matrimonium Amedeo 
lio eius ptimogenjto, lolapta Caioli VII.Gal 
regis filia:; minoriveroLudouico Cai-olocrfj 
ha vnica &c liaEresregm Cypni,ficpervxori 
'hic fa6tus eft Cypri Infulae rex : \^fnm cum i] 
cum vxor eius eiecti fuere regnbperlacob! 
Spuriumsadiutumcopiis Sultanii£gyptii. E 
xit I^idouicus hic Supremum Tribunalin^ 
be Taurinorum,circa anr^umChrifti MCl 
IX. Cum autcm multisaniaispoftportarib 
cavoluiffetLugduiium,vt conuemret Ludo 
cum X 1. Generum fuum ,cxtindus eft anno , 
lutis MCDLXVLcum viginti fex annis Dux 
iffet. Cor eius fepultum fuit in Choro Teir 
Coeleftmorum Lugduni^quodiufTupatiis Ar 
deiviuus ftruxerat.corpus vero deportatumi 
neuam , vbi conditum eft iuxta v5^orem Ann 
Lufiniariam. 

XIX. 

Poft i^ortert^ Lildouieipatfisfa(5tuseftS 
atidiae Dux cercius Amedeusfihuseius.pati 
uoque minime difpar in bonirace, fimphcit; 
innocencia & religionis araorC.|' Fuichici 
hoxius morbo caduco fiue EpilepciGO; V 
eius, vt diximus,fuit lolanta Gallicaquan 
pudalioslfabellarn appellari inuenio,hinq 
ti funtPhilibertus & CarGlus,quorum vcer^ 
■ ' " fucct 



\ 



] 



rtcrelTicin Pnncipitu. Hic Am^deiTSjCum &iree 
Viireli^, mortinis efl: ex fanguineo aliii fluore 
Bcnfc hinio antti a N.C. M CDLXXLcOrpus 
us Vercellasdelatilmibiquehumatiim tk. Re- 
crc Philippus l^ergamenfis, iuxtahuius Ducis 
pulcrum ahqadt hda fuifTe miracula. Fuitfa- 
e largus beneficusquein pauperes, fed lion hiCi 
;uinque an nis rebus prxfuit. 

XX. 

IPhilibertus prlmus quSrtus fuit Dux SabaU.^ 
ix, cum autem minor effct atate, fait fub tijte- 
i matris fiix lolants Frartcics , qus l ei pubhciF 
iilJabiliter prafuit per decennium jadiuta ab 
pifcopo Gcneuenfi confmguineollio ;quan- 
Llam nori fine niagno labore* Capta enim a 
'uce BurgandiaE ,iu hberratem afrcrtafititpcr 
udoUi u.n vndec mum fratrem fiiuffljqui eam 
iSabaudiamremifiti 

Habuit Philibcrtus vxorem Blatlcam Ma^ 
am.Gabeacii Vicecomitis Mediolanenfis fi- 
im ; hinc fadtum eft , vt Gjleacius ifte in fuam 
ciperet tufelam atquepatrOcinium Philiber^ 
im adolefi:entem, quem Bc defdndic contri 
)nfpirationem Epifcopi Geneueiafis Sc aho^ 
iDjEpifcopO apud Taurinos in carcerem con - 
doi At Ph.libertus cum veniflet Lugdunum 
cinaus eft morboanno A NiC.MCGCGLX 
XIL 

XXI 

£rgo Caroius L fiicceflic Philibertc) fratiri, 
im hicfinehberis raortuus fuiffet. lundtafuic 
raatrimonio Blanca, Guihelmi Mirchionis 
onferratelifis fiha ex Elifab:thaSfortia,qusES 
vnicum psperir fiHum Carolutni'Fuit hic Ca-^ 
lus Dux interforciflimos &gerierofiiiimos lui 
li PdncipeSi Interceflit ei aliquid htis cum 
archioue Sjilutiaram jobrecognitiottem fa- 
fioritatis. Gum enimMarchiopra£ftareiur.-i- 
:nium Duei nollcts eie(^us futt armis omni 
uchionacu, quem pofledit GarOlus per to- 
X) triennium vfque ad XIV. diera Marcii anni 
CDXC.quo anrio Carolus morcuus effc Pi na^ 
i vixannosXXlI.natusjCumarinisodtaPrin. 
atui praffuiireti Sepukus gft Piiiaroli apud 
iieifcaiios* 

XXIL 

Ddiaiid ttienfe attatis fus fuccefl»t Caroiul 
Lmdus patri fiio Carolo primo in Ducatil 
»»iidi.-E,fub adminiftrafione & ttitela mattis 
:,bl.incs MointisferratenfiSjqus ipfa vicif- 
vfj eft confilio Ph lippi Sabaudii Comitis 
flenfis,propa£rui pueri, Pfincipis in magni 
raatione , qui a mplas poflxdt bar id Gallia di- 
cates, cum cflctSacri Cubiculi Prafeitus,- 
gnus Fraricis Magiflier & EquesOfdinis S, 
:haelis, quemnonitaprideminftituerat Lu- 
' cus X I. Huius igttuf Philippi opcBlanca 
inrc rexit PrincipafUm & feliciter, Carolum 
LG illof um reg.em proficifcentem inltaliam 
fcupeiandum regnum Neapolitanumexce- 
honorificentiflime, cum trainfiretis Pede- 
niium,Gui &iayfus beiiiatqjfumtUsiBUu- 



rfum fdtini muliebteiii &pl^eciofamfapeile(ai^ 
lem coinmodauit. Atmiferrimus puef cito ^ vi- 
uis fublatiis eft,vix ieptein annos nartis, a. d.xvi* 
-Aprilis anrto Chrifti nati M CD XCVl.qub tci- 
£o tempore riiacer pf o fiiio texit Principatuin. 
XXliL 

FaAtis eftigiturDuxSabaudiKPhiiippils lit 
ComesBreflenfisiinordinefcptimus,LudoUici 
filius, Amedei VliLnepos, Aqedei iX.frater, 
Hic cum in Parfem iriiUrgefet.Ludouicus IX. 
Gallid? teX,qui ob Carolottam SabaudaiTi affinis 
Philippiei-at,captum eum per biennium deti- 
riuitin caftfoLociarum. R.eftitufuSaUtemLi.^ 
bcrcati vxoren^duxitMargaricamI3ufbdniam. 
Succedente tempbre fecurus cft partes Garoli 
Ducis Burgundix contfa LUdouicum fegemi 
qui iriuenit rationem, vt mouefet PhilippUmj 
decedefet Burguridia, &pfo eo iure amplas poA 
feliiones acciperet iri Gaifia •&f^nehic Philip-^ 
pus poftea bcinam vtileiiique praEfticitoperani 
tndouico vndecimdjdufquefilic) Caiblo VIIL 
feg bus.NatUs eft ei ex vxore Mafgafita Buf bb- 
ttia PhiI)btftusfiliuS,qui^atti fucceflitiia Pfiri- 
cipatu. Filiaeiusfuit LudbuicaSabaudaJuipfa 
Caroio Incuhfmehfi , vride rtatu§ eft Ffaric fcu§ 
i^rinifcis eius nominis rex. Altera eius filia Aiic 
i^hiiiberta j vxof Lautentii de Medicis, quiffa- 
tef fufr Lcoriis X.Poritif.Max. Ex fedUrida vxbre 
CIaudiaPonthieren[i,exfamiliaDucumBritan- 
ilia Minoris,fihum habuit CardluiTi,quifuccefi 
fit in DUcaf u Phihberro fratf i fuo: itemque Phi- 
lippum £)ucem Nei-nUtcenfera euhdemi]-,Cb- 
inifem Gcrieuerifem,patrem Ducuiii Nemuf- 
eenfiUm.FuiteiinfupeffiliusriatUralis,R.eriatUs 
ndmine , qui fadus eft Magnus Mngifter Ffin^ 
tis , vride brt Um dUxef unrComites Tendetifes 
& VillafienfeSi 

Pofitus eft hic Philippus refum pef Sabau^ 
diani Hdn riifi annovriOjfexmehfibusjdiebuS 
XXLeum vixiltetarinis LIX. merifibusX i. di^- 
bus i i t Mof tuus eft Catnbetia(;ia.di "Vi i. Nd* 
uemb.arinb MGDXCVii, 
XiXlilL 

Phililjefrbfeeuridbdognomen i^ulclirdfuifs; 
qui Phihppo U, Dud Sabaudi^ in PrincipatU 
ruccefllr/adusin ordineDuxodtsLuUs. Educa- 
tus hic fuic iriGaliiacum Cafblo OdiaubRegc 
cbnfobfinbfub , qUcaii &praficifcentein iri Ita- 
ham adtecuperandumreghum Neapoiitanurti 
Comitatu s efti CUm aUtem Pat^t eius iritelicxif- 
fet,peftiferam contagioriem iriuafifle eXercitUmi 
feuocaaiteum exltalia aid fe inSabaudiam.CUfn 
tero Ludouicus Xil.fex Galli* fa<5lus fwffeti> 
iuuit cum idem i^hihbeftus in bello Mediola. 
nenfi. iun>cichic fibi mafrimoiiio Margatifanl 
Aufttiacam, Maximiliani impefatbfis filuiiTi ce- - 
iebrat i$ nuptiis arino A N. C. M D 1. VerUm fex 
hac riullos fuftulit hbefbsicUmqUe; yixarinUrri 
fatis vigefimum qUintuiii attigiflet, extincStus 
eftPleurefiarino Ghrifti naf i M D IV.iWerife 
ptembti,cum fepf em aririis D^^catU gSuifuS fuif- 
ht, yidUd eius eUiii feuoc^aUef fibi in rrieiiib-. 



474 PRINGIPATVS 

^iam,PhiHppumlI.di»aiPhilibertipatreiT! voco 
(e obftcinxifle , ad fuodandum&aedificandum 
Monarterium h.iud prorul a Foro Sebafiano- 
rum ( Boiirg en Brelle ) sedificauic magnificani 
illam Abbctiara fiue Monafterium Brouenfe, 
qu« ftrudlura tantas eft pulchrirudinis & firmi • 
tatis, vc cum fuperbiflimiS sdificiis atque ele- 
gantiflxinis pet Europam certare valear. Trigin. 
ra cjuinqueanni infumti funtjdonec amphllims 
ilU moU Colophon imponeretur^eftque ineo 
monafterio tumulatus Philibertus hic , cum 
raatre 8c vXore. Qui {umius huius aedificii fiib- 
duxere calcuio,dicuncadXXVLCoronatoram 
milUaeosadlcendere, 

XXV. 

£xtindo fine Hberis hasredibus Phihberto 
(ecundo peruenit Principatus Sabaudiae ad Ca- 
rolutn lll.cognomento Bonum,fil!um PhiUppi 
ll.ex Ciaudia Ponthifrenfi^fract^emconfangui- 
neum defun€ti PhiIiberti,quinonusfa<auseft 
in ordine Dux ,rcceptusque menfeSeptembri 
anni A N.etMDlV-exclu&LudouicaSabau- 
da,Francifci Ptimi Gallorum rcgis matre, foro- 
re germana PhiUberti, Vor eius fuit Beattix 
EmmanueUs Luficanias regis fiUa, muher puU 
chritudinis & virtutis incredibiUs, ex qua is ha- 
=buicfiUosd'iosj Catolum,quideccfficin Hilpa' 
nia in aula CaioU V.Imperaroiis;& Ematiue* 
lem Philibertum, qui poft patrem DuxSabau- 
<li£efa6tus eft. CumadPrincipatumpcruen;f- 
iet, rexitfuaj populam commifllim fidei iu Unn- 
ma pace & tranquilUcate vrqueadannum MD 
XVL quo tempore Francifcus primns Gallo- 
rum rexGumexercicuin Inftibriara venit,ad oc- 
cupandum Ducatum Mediolanenfeih, vbicui- 
enca potitus eft co^icra Heluetios viiStoria. 

Quarh adeprus , venit Camberiicum , vt de- 
ferrec honoremSudario Seruatoris noftri,qaod 
ibi afleruari fama eft. Adaeniemem excepic Ca- 
rolus Dux hoiioribus exquifitiflimis & rege 
tanto, dignis. Superuenerunt deinde beila & 
ftjocus ciuiles ob mutacionem reUgionis, per 
Lutherum incrodudx jper qtiam occafionera 
Geneuenics fe fubtraxeiunc ab obedientia fui 
Epifcopi. 

Ad excremumj cum Frat5ci(cus Primas reJc 
muhum iurisprscenderetin Subaudiam ,quod 
Rexeflet GaIUa;,e!Usquec3put,&nomine ma- 
ttis fu2C Ludouica6,qu£e forur Germana fuerat 
PfaiUberti ILDucist mouir ei bcllurainPcde- 
montio anno A N.CMDXXXVL &fequenti- 
bus jvfq; ad annum M D LV.qao Carokis rr^or- 
tuus eft VercelUsiCutn vixiflTetannispropeLX 
VILregnauifl^tL. 

XiJiVL 

Succellit optimo Pcincipi Garolo 1 IL patri 
fuo Sfius Emanuel PhiUbertus,fadus in ordi- 
ne decimus SabaudiE DuXi Fuerar hic eduCa*- 
tus in auia CaroUquintiimperatoriS,quieurri 
tanti fecir , vt confticuerer prxfe(Etutti equi- 
tum Turmse ImperiaHs , qux qUatiiormillibus 
eqmtumconftabat* Dcfun^^ohoclmperatoirei 



Allobrogym 

fa€tus eft Gubernator proutnciardm infefiiorU 
Germaniae, fub regno confohrini fui Philippt 
II.Hiipanorum regis,qui eum fummum Du» 
ccm conftituitexcrcituscontta Gallos,qui vifti 
fant prxlio atque raagnaftrageconcifiipfodie 
Laurentii anni A N.C. MDLVlI.anteFanutn 
Quintini. Ad extremum fadJra cftpaxinterre- 
gesjHenricum II.Gallum.&Phihppum ILHi* 
Ipanum , inreraenientibus , vt fie ti folcc, matri- 
moniis,Henrici Il.fiUa natumaxitKa,nomine 
liabeiia promifla PhiUppo Hifpanoregi ; Mat- 
garita vero Bituricenfi , Francifci I. regis fiUa, 
Henrici forore vnica delponiaca Emmanueli 
PhiiibettoSabaudisDuci. Ethactranfadione 
iJeftirutUs fuic EmmannehPhiUbeitoPriucipa- 
tUs, ciii poftea quiete prarfuit, latis nonnuiUs le- 
gibus, tattisque falutaribus confticucionibus, 
infticuta pra;terea Acadcmia fiue Srudio Vni- 
uerfiU in Monce Regali,qugE poftea inTauri- 
noEum Vrbem translatafilit. Idemquoqueau. 
xic atqile inftaurauit Ordinem EquefrrcmAn- 
nunciationis, quem Amedeus V L inftituetat, 
adiun£to ad eumalio ,q..em S.La2ari appeila" 
uir,^alligniitaqueinfuper NicaaVrbe Equitibus, 
vt perp6tuum ibihaberentdomicilium. Mor- 
tuus eft Emmkfiuel Philibettus Taurim a. d. 
tXX. Augafti menfis anno M D LXXX.Prin- 
ceps fui fecuU iriter prudentiflimos&f gacilfi- 
llios,reli6to fiicceflore filio ac ha?rede vnicuCa- 
roloEmmanucle,quiMargaiita Frairciici I.re- 
gisfilia,vtdix)mus,genitusfuit. Praefuitautem 
Principatui annis XXVL 

XXVIL 

Vndeeimus in Ordine SabaUcii* DiiJcfaduS 
eft Carolus EmmanuelfuccedenspattiEmma.' 
nueli Philiberto , cum annos n^cus eflet ciitcitei 
ododecim : Princeps ingeniiacris &r excitati.O' 
ptimje memoris, facimdus, veriaciflimusinia 
enciis Scdileiplinis Mathematicis,gnarus plurt' 
marum Hiftoriarum, poftremo Duxbelli peii 
tiflTimus. Anno AN.C.MDLXXXV.iuhtaaeil 
ei matrimonio Catharina Auftriaca,filia Philip 
pi ILHifpanbfum regis,ex liabella Gallicana 
Henrici II.Fraiicbrum regis filia. Ex hoc matti 
monitj natifunc fiUi : Philippus Emmanuel r Vi 
dor Amedeus : Philibettus: Mauriciusi& Tha 
mas j filis vero quatuor : Margaritaj Matia» Ila^ 
bella,Catharin3j 

Om nes hi fuperftiresfuetunt matii , quae de 
ceffit e vita anno A N.C.MDXCVILfubini 
rium Noufmbrismenfis. Durancibusnouilfi 
mistumuicibus GaHicisjOOcupauicMatchiona 
tum Saiutiarum,vfiis occafione,qujE rei caufan 
prcebuit maximis bellis inter ipfum &vicinoi 
inprimis iRter Sabaudos & Vaietcam ac Dedi 
guerium, Regios per Prouinciam Galliam S 
Delphinacum PraefedosfiueGubernatores. 

Hae tamen turbaepoftealedatae fueruntin tf^ 
dacione pacis Veruinienfi,vbi redierunt in gra 
tiam Henricus i V. & Philippus I Lreges , qub* 
. faaum eftanno M D XCVllI.cui compofition 
' inelufus quoque fuit Sabaudus ,ita vt quicqtli* 
' simplius intet eum & regem OaUlini efletconj 

irouefj 



S r f S A 

tMuerfJafum,Romani Pontificis arbirriodefi- 
niretur. 

Vcnit aliquo tempore poft Sabauaia; Dux 
Luretiam Parifiorum,vbi honorificeadmodum 
» rege exceprus ett , qui infuper promifir, reddi- 
turum ie Duci inrraprimumdicm luniimenfis 
mni MDC. Marchionatum Salutiarum : \^el re-- 
lituriim eiSebufianorumagrumcUm Pinaro- 
ooppido & vicinis VaHibus, ira vt optio penes 
)ucem eiret.-fuemnrque hxc promiiTarcripro 
:oncepra,figiilisque robotarav 

Cum autem Dux reuerfus inSabaudiam ter- 
;iucdarctur,nec vellet ftare padis conUentis^ 
[ue, coadlus fuir ab Henrico rege eodem anno. 

Hic enim inrra exigMUm tempus omnem 
rope occupauic Sabaudiam, captis iocis ah"- 
uot munitiffimis,& qu^ vix expugnari pofle 



A 'V D 1 jg, 

videbantur. Tandem mrerp©nente 'a1i£tprita. 
rem fiiamClemente VIII. Pontif. Mak.pik fa- 
ttafuir, confii-mata Lugduni a.d, xvJi.Ianua- 
rn. Pacis illius conditiones hjefuerunt, vt DuX 
haberet fibi Marchionarum Salatienfem: regi 
viciflim cederent h^ rcgioncs: Sebufianorum 
tmirormm(la Breife^Baugaeum, Veromautn 
aliasque regiones atque Toparchis in com- 
penfarionem pro Marchionaru Sabutiarum. 
Caterum cum faarc fcriberemus, duod fuit ad 
annum A N.C.MDCXXVL ardebat bellum 
inrer Ducem Sabaudis & Rempublicam Ge* 
nuenfem mLiguda.cmTi vrriufqueparris incre» 
dibili damno,fouenre GenueniflumpartesHi* 
fpano rege , Sabaudo vero GallorUm rege fub* 
ininiftraare auxiha, quanquam Vtrumquepet 
fumroamfiejrerdiffimulationeiu* 



TERRIS AC 

GNI DVGIS 



S V M M A 
fmcipAtus Ptotenmas tbmpofim i trihm rebus 

publicis reduUis in vnutn. 
Defcrtptio f^rbium & oppidorutnhuiusPnficipA' 
tui, &primum quidei» vrbis Ilormtt&.eiusam- 
hitusy capacitas&fttusammifmus. palatia& 
fuperba &dtficta inM,& ades captMdce voluptd^ 
tiser^oexftruHs. 
tija vrbs olimrefpublica. eim antiquitas & res mt- 

morabiliores. 
Pifiorium eppidum prifiis temporibm vdde a$i- 

CiumadaabusfaiJtoKtbus,nigra & Atba. 
SenenfurefPubha&eiiudppida. 
Ptincipmti tlonntimprmpua ImJifino trehid- 
m,Mel0[)epombus Pifmis, pdfcaU PilkHanis,la^ 
tmiis Akhafinfetnis Chakdnthi, lapiiii Laik.u- 
ti & aliorummineraltumy nec^^on^fomtbusa^ 
tfu^alfi. 

Tlorenttni ingeftib dcm &fuMilamdtores fiher^- 
tdta. Senenfishberdles .mdgnifici P^fbdni. Pfd- 
t^fisfdcrikgupifiortenfesianguindriiycx^^^ 

hrttiitasinfigrtis agrii StnSfisXopes Vldrenttnor^ex 
negottAti^efnci,lan£,panipreciofi&teld aured. 

Clerimm ptr Hetruriam tngentes opes, cumad 
(juingentd miUia Scutatorum prouentui eofiini 
afcendant. 

Quamifimprouentus redditus^dnnui MagniDU^ 

tis Fiorentini. 
"dtentia & robuf eiufdem militare. fines Hetfuri& 
Montibus frequenitbus interiora munitd prH- 
ftdnt.arcesfifmifiim£ tntfa vrbesFidrentiam,Pi. 
fam&SenaSi 

'^antum Pfmceps ifle diat numefum equituiHi 
2u«nt£fintvireseiftsmarind. 
>do equitum S. Stepham a quo primum inflituiUSi 
Wefd & dmicitta Magni bucis Hetrufia cum vi- 
cinis pfincipibus. 

QUfit raiioadmihiflrdnddtuftiiidy &qiiopdm 
pracipuiMa^ifratUs in IjocprtncipatU eiigifoie%t. 
4nbteptfcopt & Mpifiopiper Tufcidm, 
hntaiogia DucMmlloremtnerm^ 



DOMINIIS MA. 

HETRVRIJE. 

C A P I T A -. 

pOftquam Duces FIofefttiiAi tres cbniunicerd 
refpublicas nimitu Florentia PiiSni &Senas» 
poffident ii nOftto tempot^e longe maxima parrl 
Tufciar fiueHerrurijE,quae atttpliflima.nobiliffi* 
ma&eleganriffimaparseft torilis Irahse. Noeft 
iioc loco mei propofiri,mulru perderetemporis 
la enarrasione bellorumciuiliiitrij&quories h? 
ptouincix mutauerint douMnosrcuin no folura 
rd longum fututum fit&t&aiofum,fed &ruper- 
tuum ac inUtile recenfereeaqua vbertiitiper- 
fcripta funt in hiftoriis. Vnu hocdic5 Princrpa* 
rlii FlorentiiiO naturae beheficio &liberalJrate' 
pleraf^; fimul e^s cStigilTe dotes. quib.dioquin 
fmgulis fingulasfoietornat^ptouihcias-. Neq» 
ciiim voluitHerrUriam vlli cedererariOnefitusv 
cufitinmedio,adcOqsipfe viiikiic^slrali^,cin- 
aa a rn bus lateribuis pr|akis iraoribu s,iti quarro 
Vero qua mareirefpicit&Latium defc£lu natur^ 
ars abunde fupj^lcuit i cQ territoriu Setiehfe J)le- 
hu fir Gaftrisfortalitiis de qUib.fuO loco dicemus. 

Niimeranriiraure in hoc Principaru Vrbes fi- 
iieoppida quifldfecim j odo ih ftafu florektino 
quffifunr Florehria, Pifa, Piftorium^VoIarerrs* 
Aretilim,BlirgumSana:iSepiilchriCorroha6£ 
Mons Policiahus.in te!rrii:orioSenenfi compre^ 
hehduhrurfeptem: Sen«,Mons Alcihiis,Rofe- 
tUin,Pratu,PiehtiaiMarra & Liburnum; 

Florentia ambirum haberfexmilliuiTi.fupri 
n0nagihtamilliac6riuens incoiarum.Sira eft^ 
qiiali loco iuxra Arnfi flu liium qUo inretfecaruf 
quatUorfcximiistohiUnaapontiblts.qliadratck 
fihce fttara latis Orhata J)lateis ,coliibuscinaa 
ihftir ThedtH ab Oriente & Septehtttribhe a- 
thaeniffimiSj rplehdoire &degantiaruiTiHiaiahta 
plcrafque etiatn Italix Vrbesivt prouerbioio* 
cUiTi feeefit quodicitUirFtaf/rfSf^rf, 

Pdatiuttl DuciS quod ih ea intetpulrhctria 
ma & fuperbiffima tbtius feutop^ idificia re= 
fetri meretur. Compleaitutiftudintrafc vltri 
5Uin<|uagmta diuerforia , ih brdiiie iuxfa 

S^r 4 Thea» 



-47^ P I N C 1 P A T V s 

Theatf itm agendiis coracEdiis dedicacum extru-- 
db mquibus diuerteire polTuntatqi folem pere- 
grini velut Legati&; Oratoresexrerorum Ptin- 

cipuni. ^ 

Cettat igitur lioc ^dificiumtionfdlumcum 
plerorumq; Principura Italix Palatiisjfed & fu- 
perat multoram perEuropam Regum pa'atia & 
Regiasjfiue amplitudinem eonfideremushuius 
inohs fiue architeduram & excellensartifitiii, 
fme deniq-, ornatum&pulchritudinem horto- 
riim,fontiumj ftatuarumjCryptalum aiiarumq; 

lerurri. , _ - 

Amnt nobiletn quendam Hetturcurti nomi- 
ile Lucam Pictyum hocsdificium primuftrue- 
reaufum.Sed cum muhopUis peam^x exigeret, 
quam ipte animo conceperat,ctiamfianterio- 
jiem partemiatBftfUxifferiiraparfcrendis dein- 
ceps rumptibu3,coadus eft vendere CofmoDu- 
ci. Interfedus hic poRTnodum fuit,fic exigentej 
vtferuntbono ^irbiico.Carolus Auftrise Archi- 
duxjcum tranfirer Florentiam ,miratuseiU$pul- 
chritudinem , dixit vrbem clle qu« diebusfeftis 
duntsxat oftendi deberet, 

Prster hoc Magni Ducis palatium aliudaf- 
fargitfedificitira fpedtatu dignum, quod Praco- 
linumappel!atur,in quo piurimascamersfornL 
cat£e & ccenacuiaamphffima quorum qusdaiii 
aquas vomuncvt Videre eft apud Tybur. 

Prster haec dao magnificx a:des 8c folis deli- 
tiis ac vokiptatibus ftnids vifuntur extra vr- 
bem. qualrum prioribus Pcggiis noiiien eftipo- 
flerioribus Caftro. Eft autem vEraq; hxc domus 
incredibilis pulchritu^dmis tam raiione fituS 
qiiam ipfarum ftruiSturarum accedehteamoEtii* 
tate fontium 8c hortorum , vt nikil hicad fum-- 
' - tiiamelegantiamdefideraripoflevideatur.^ 

Volaterrs Vrbsdifficihafpetoq-, itigo eftim- 
pofitavMoenia quadratis coiiftant lapidibus lon- 
gicudinis feiitim fefe pedum-,qiii felegatiter & 
affabre abfque bituhiinecompofici. Quiniain 
vrbem pottisaditusdatur-profinguhsFohsex- 
jraiiks aqilas eiaculaturpuriiiimas. AhtiqUita- 
tem eius arguutit mitri quibus adhuc cingitur, 
Sepulcra, Epicaphia hteris Etrufcis pdfira,veter-' 
rim^ ex Marmore StatucE jLapides clabofati qui 
- indies,hiceruuntur,&al!a. 

$ Pifam veteres inter HecrUnsciuifatesmari- 
tihias recenruere,cuius tanta eftantiquieas, vt 
cftinter prifcosHiftorig fcriprofespahcos fis in- 
uehturtis,qtti eius mentionem non facant. Sita 
eft inter amnes Auferem & Arnu, vt Strabo PH- 
niusque notant. Hodie ArnuS per eam fluif,tri- 
bus ornatus pontibus.Vrbs ipfa ahipla fatis atqj 
fpaciofa,muris cingitur prsealtis, ex marmore 
ftrudis. Eft in ea templum pof tas habens aef eas^ 
cttmttirreappofitaftmdursartificiofifliffiae.Si 
enim exterius fpedes , pender e puf atbis ita j vf 
iatniam cafurae fimilis fif, interitts vet 0 fi atbitre^ 
ris ocuHs, redtiffimam inuenies, & adhneam 
perpendicularem ftrudam. Baptifterium in eo 
Templo eftoperisexquifici : Coemifer um vero 
maioris etiatTi elegantiae,cih6tm"h vhdiquemu- 
X £is & Xyftis porticibusquepulchetrirnis. Terr* 



AllobrOgvM 

qus in eo continetur fpatio fatis aliiploiid eft In^ 
genium , vt intfa Vigefimam quartahl lioram 
confumat fepultum cadauer. Quatuot hasc acdi- 
ficia intus & extus marmoribustxquifitisftta- 
dtajfunt in eadem plafeajhon quidem concigaa; 
iieque tamen lo.ngius ab inUicem difTita. Faii 
antiquis temponbus Pifanar-vrbistantapoteti' 
tia, vtbellum fo^ceric Venetis & Genuenlibus 
Ex horumenim ciadibus,quasabSaracenisper 
pefTi fueruntcircaannum SalutisDCCCCX? 
XIIL mirum fumfit incremeh. um ,cum mnlt 
ciues rehda Genua fe Pifam conferrentjvelut u 
locum tufiotem. poftremo tamen vchcmcnte 
dcbiUtatafuif,cumClaffisPifanadeui(5tafinirc 
a Genuenfium triremtbus uixta Infijilam,cui 
Lilio nomen eftsNeque enim poft illam ftragei 
tancum potuit colligere viriura vtftiamoleft; 
fet,&bellofeaduerluseXteros tutaretur,f dcc 
ada fuit fubmittere collum iugo-Florcntmc 
rum : quod curh excutere Pifani conati fiufreti 
Cacolo VIII» GallotUm Regeinltaliamaduei 
tance,de noUo ab iUisfubadifuntquindccei 
naU cxhaufti bello : hinc fadum eft vt pene d< 
ferta manferit, ciuibus ^mpaticncibusdomin; 
tionis Florehi;inae paitimin Satdiniaffi , partii 
in Siciliam craiicientibus j aliis aiiafibi ad hab 
tandum loca dehgenti bus. Scudtlit quiderti C( 
fmitsMagnuSHetrurfsDuxeam populofiofei 
1ceddefe,cOnftitutoibiSttidio Vniuerfah,voc 
tbque eo Lutetia Pacifiofam lulioCsfateBi 
lengero Dodore,TheoIogo,cUius magnaei 
ob eloquehfiam & dodfinam fama. Hxtruj 
idero MagnusDuxin eaPalatium ,qnod dotT; 
ciliura effef Equitum S.Stephani , mulcat^uc 
inliigniaciuibuslatgituseftpfiuilegiairiec tatti( 
h«c orahia Ciuitatem habitatoribus fatisft 
quentemefficefepOtiierUht. ' 

Piftofium adfadices Apehnihimohtisco 
fpicitur. fuit hsevrbspropepellundatadifco 
diis ciuilibUs, quibus efiam ipfam Florcntia 
totaraque pf Ope Hetturiam implictliti 

puo ehim adolefcehtes Nobiles ex fami 
Cancellatiorum j cum inter iufganduraadiT 
ilu s venifTent & alter leue Vulnus accepifTetif 
ter eius qui altetuni vulhefauerat he vlcCtio 
bus querelis locuS eftetrhifitfiliSfuum adet 
quifaucius erat, vtcum eorediretingtatiatii: 
pater vulnerati miratfusfcfitafeconipiado 
fcencem iubeteique dexteraffi praecidi.addi 
verbis .•ifetidicerefqtie patri fuo, vulnera n 
curari aut vindicari vetbis fed ferroj haec i 
poftea ciuiH bello oceafionem pra^buitjcum ci 
illae cognata: familije armis fe appetefent ift 
cein pertradisqtte in partes prope ottinibus 
uibtis, «^uxexottaefuntfadiones, quarum al 
fa volebat appellari Alba, akera Nigra, vr 
non paf umciuilfs fulcim fu-ffanguinis. 

At Fiofentini cum capitafadionum illari 
dedere itiorcideberent, perfraxerunt vtramc 
parfem ih fuam ciaicafem,Pifanis hocexilio'. 
f Uiti quietem f eddituri ; cutTi ehim Florefltit 
rum aliijinref quos priECipnifaeteDonatti] 
gvos fibi defendehdos fuiiifiireht,aiii veta 




Ma 6 N V S i) V t A 
boSifai^iTm ^ft vt ipfa-Floretltia in fimilesvel 
porius eafdem diuifa facaionesj ftatum fuum 
n6n parum labcf-adareti 

Aretiiim &!pfunilongisciuium di/Tenffoni- 
bus afflidum dcbilitacumque Vendidit Ludd- 
uicits Dux Andegauenfis Motentinis quadra- 
ginta niillibus auredrum t Cortonain veiOpati- 
lopolHiniem Ladislaus Rex. 
• Sunt &:pr.'crer easquasfuperius coitimemo- 
rauimus Vrbes &oppidaaliaquoqne non eon- 
:cmnenda,quaFlorentiniDi.Kisagnoix:uiitim- 
3etium,vtPrefci3,Miniatum,Empolis,Farium 
3ermani,Fquena,PetraSanei:a,Bai'cainlittore 
nafisjPIumbinumciimaliisrionnullis. 

Senanim Vi bs Romadiftans DCCC. ftadiis 
•dicofitaeft loco, cis Arbiam,Hexufinuofo pfo- 
>rcr Mohbs dorf im,Iateribus anguftior & pro- 

:liaior,ttia liabens quafi cornual qaof itmquod 
tleridieni fpedatjlatius eft iis qus ad Ofturti 
Lim 6c Occaram-. Exarfit inter hanc vrbem & 
lorentiam exitiale bellum, duratiitque diu,do- 
lec Gibellinorum & Giielphorurn faiaiones I- 
aliam turbauere. Poftremo cutn ipfalib^ftate 
iiaxinaam populiparteni amifit; quanquam ad- 
iiic circirer vigintimiliiacapituininearepefiri 
redanturi 



TVS HEtRVRI^, 

de iis qus in vifceribustefr^quittiineiuscre- 
^imt lupctficicieraitur enim ibi Alabaftrum, 
Chalchanrum quod & vitf ioUim vocant,La5tii- 
num '^^.'liaMin^ralia.Coquuntinfuperincola: 
mdgnam vrm probiiTimi falis ex fontibusaqii^ 
Jallde teira fcatiitifintibuSi 

Flnuius qui agrum Aretiniitn perluit,turW. 
clus eft multuthque limi vehirj vicinisq; noxiu'? 

quanquatn colbnorum notiftima &prope vniC3. 
Curj dc vtdeniiatis alio aquis cxficcentac de ter^ 
gantfoedumpaludibusfolum. Ilipede Apenni^ 
lu moiitis ager eft Mugellaniis Utu s ai-tieenusq» 
afpedi &fru<aibusarbbit:is.Inter Afnum vera 
amneni 8c tcrritdrium Aretinurti ager eftCa* 
feiitmus,diues frurtiento, vino, peciidibus, 

Gampi cif ca Senenfem vrbem denfo cooper- 
ti gramiAe magnam vim mutriuht boum buba- 
lojum 6c ouium : qilanquam ndnminusferanc 
tritici,virii,Dlei 3c frmauum. 



SJ-ALITAS ET INGEEIVJ^ 
r^tonm, 

Eft ager Florentinus plartus «quabilisque* 
^nctusmontibus, intus paucisdiftin<auseolh- 
Lilis. Tota terra Hetfufca fpe<aatuiucundiffi- 
5a,quamaripropior,planioreftmtusmontieu- 
samoenis attollitur : vniuerfim pulchra, nobi- 
?,nullique Iralia? Rcgionifua beatitudinepoft- 
anenda.LatoslaetosqueaperitGampDsrerum 
mntum fertiles ,amoBniflimas Valles, montcs 
)llesquei prxdiis hortis arboribus prsdpue 
alis MedicisCicreis^tjiienitencesconhtis.Col, 
jitur ibi in exiguo agri fpario vinum,oleum, 
.t(cam,legumina & fructusarboreiinmagna 
•iindantia. Vinetisabundatvinaproducenti- 
i3Generoii(rima,inpriniisquodineolsBappeL 
ir Trebiarium ,quodfuauirate &efFe6kun£)ri 
Jere pcthibenc Maluatico. Solum aliud dili- 
ncius eulcum aut maiore confiium curaindu- 
laquefruftrapertotam quaEfiuerisitaliam. 
Ager Pifanus frumerito omnis generis gi- 
- nd 0 mi re ap tu» eft.adeoq ue fer tilis,vt creda. 
^ vel Iblus in alimc^iam luffieerc poflc toti 
^frurise* quanquain ridn eft diffimulandum a- 
fta llberrate ciuiutri colonorumque in agro 
merumvaideeIfeimminutum.Vinaibinot« 
n admodum prebas. Frudus quoS profert 
n contemnendi non fint,Pepones tamen gi- 
icoptimds. MarenonlongeindediftarisVr- 
n facit mercaturieaptam. Aere vtitur craffio- 
5<:ndxidinprimisperegrinis ; cuiusimpuriji- 
itbitrantur eflecaufam, quod rion ea quade- 
habiteturfrcquentiai 

Piftorienfe territorium afpetum ^ft & nion- 
Jm,pafcuis tamert vberrimum ad rem pecua- 
iJ* Ager Volaterranu* magis gloriaripoteft 



Excelluiit iriter dmncsHer r u ria p opuIosFlo- 7 
irentmi, ing^niopraidiri acri &fubti!}, attentiad ' 
reni , apti dextrique ad res gerendas, diligentes 
& induftrii ad pefcipiendas dmnis generis ar- 
tes, tani bello quam pace vtiles. Parci,rei fami-' 
liaris & commodorum fuorum perftudiofi, ho- 
ftes prodigahtatis & defidi^. Defenderunchi 
iongo tempore libertatemfuam:Verumobni^ 
mis acresfpifitus &ingenium iriquietlira in p^fi 
petuisviuentesdifcordiis,pdftremoperiumiuea 
re. AdeovferumeftquodThueydidesfcriptum 
rdiquit, hdmines ingeriiqcraffiufculoaptiores 
' eiFe ad gubemaeula reipubhcx , quam nimisa- 
cres &liibtiles.Iri exercenda ntefcatnraincredi^ 
biliXuntdejcteritate, neein extrtiendisadificiis 
pares habere ctedunturi Veftitu vulgo vtuntut 
raodeftd & graui , fuperaritque caeteros Hetru- 
fcds in ciuiiitate & eldquii fuauitate. 

At Senerifes multum ab hofumdiueffiabe- 
Unt moribus. Floferitini eriimparcifuntnimift 
que attenti: coritfa Senenfes libefalesi & qui' 
prolixeaceipiutitperegrinosiillicuriofiinfutU- 
rum tton parum anguntur animo: ki faciles&: 
viucntes in dieni. lUidiffimulatores & vafriifi 
eaptandoiucro;hi fimpli(;esapertique,&quos 
vulgoaiunccorinfrontegerere. illorum omnQ 
ftud^um verfatur eirca mereimdnia &lucrUmf 
hi contenti furitproueritibusanni&fruitibuSi 
quos ei Fundis fuis percipiunt. 

Non videtur hiciikntio pratereUndum Ita- 
lorum proUef biumjquo pdpulos & vrbeS huius 
Priticipatus riotantperftringuntque; Fldrfenti- 
rios cnim appellant lentos.affeiaatofes fplendo. 
ri« externi, inpririiis ergaperegrinos,parcos atqj 
tenaces,in mercimoriiis vafros calhdosquc. 

Senenfesaiurtteifetafdosincdnfiiiis&^eli- 
bef ationibus , fehces in bello : quanquam ho(i 
quidem eognomentuin , quo pa^ao noftro tU- . 

ynturiuo,{joftquamlibertateniamiferunt,vi- 
derint Itali^qui eos ifto ornant elogio : magnifi^ 

^I^^^^^^^I^H^^g^^^^^e^QSjmagnanimicupidiqj 

famendi 



47« 



lM A e N V s D V .c A T y s 



fomendi vindida abiis aquibus ofFenfi fuerut. vrbe duntaxat/ed mulco msgis exrraillani,»ar 

Pratenfes aiunt facrilegiisdeditostunc cum inlocispianis quam vicini$montibus. 
bellumgeritur, Sed dcCiericiperHerturiam perhibentucc 

Piftorienfes auidos ftmdendi fanguinis hu- pulentiflimi» vt patet ex tot Epi(copatibus> Al 

inanijvt qui dololas f*:cum ferantficas,&in eui. batiis, l^raepoiitUns^Xenodochiis di tiirimis, m; 
candis declinandifque aduerlatiorum i^tibus 



fmt^xercitatiflinri. 

Aretinos in contradtibus elle fimplices , pa- 
runique opipare habere hoipitcs, amare aurem 
gladiosacutos&ftudiofojeflerbonorumfeira- 
inentorum» 

Pifanos jeninl hives efle Sc iticonftantes in 
iuis eonfihis & dehberation ibus. 

De muhetibus hoc vulgl lcaiicieft iudicium; 
foeminas Senenfes efTe pulcfaras, Florentmas 
dehcatas , Piftorienfes feciles, Atetinas renaces 
&auaras» " , 

OPES ET DIVITIM. . 

Etfi Princifiatus Florentinus abudantiffimus 
vino,<:arnibus,aUilqUe rebusneceirariis, ahcUbi 
minus quam pro neceffitate frumenti habet: 
ager tamen Scnenfis ob exmiiam camporum 
fcrcilitatem , tantuni gignit tntici vt nequa- 
iquamcedereperhibeatuf ApuloCampanoque: 
■cum nonfolum Fioreiitinorum iubieuet necef- 
fitatem ,fed & muitufuppeditetGenuenfibus, 
Lucenfibus , ainfque vicmis popuhs. Relpon^ 
det autem' fGecunditati foU mduftria colono- 
rum per il^am prouinciam , vt multum ipfi (ub- 
mittantahis , nihilvicifliinabilhsaccipiehtes» 
Facit hac res vt dignae fint opes priuatorum 
conhderatione, Vcnmnt Jiae velabeorumin- 
duitria> velabproucntibus , quos oporcetnon 
eircexiguos > fi foium fit^pmguefGecundura'^ 
que , vcmuhuminde fru<fi:uum percipi poflit 
exiguo cum i^bore : vbi vero humus ari- 
diornoneani ptaeftat abundantiam , videiins 
fere florere arces & mercnjnojjia. Hinc Senen- 
fes& qui vicinumvrbi habicantagrum,dmites 
funt ex prouentibus & beneficio loii , ne^ mul- 
tum addidi mercdcuras: qui vero vr bem S>c agrU 
Florentinum incoluc,diui€ias fuas induftrias in» 
■ genioqueliioadfcriberercdepoirunt. Hincfit 
Vtvrbsea plena fit opificibus omnis generis, 
quimiroartificio dc induftria hs quas didicere 
incumbuntartibus , inprimis conficiendaela- 
ne£e, ferics, & aureae telae , qua quidcm in re ni- 
hil cedunt Fiandris» Magna tamen priae cxteris 
hicefteorum mukitudo ,,quioecupanturcirca 
^iricum &lanificium,texentes pannbs,quorum 
vfusne^ ditioribusquidemaut honoratiofibus 
refpuicur, non per Hetruriam folum , ied & ca:- 
teraslt;diae Euiopaequepartes. Deportaturm- 
fuper hocpannilaneigenus vique adNouifett 
aduerfi Orbisincolas magno cum mercatorum 
emolumento, cumferednnidiutheius , quod 
pro iis accipiunt,in lucro ponant» Apparuit au- 
tem quantae fint ciuium Flotentinotum opes, 
tum,«um adhuc li bertatc fruerentttr , ih bellis 
non paucis qu£e fiiis geflcre impenfis. Teftan- 
tur idem magnifica xdificia & operofa pala- 
tia f regaiibus ptope fumptibus «xcitata > txoa in 



gnoqueinfuper monafterioruni numero.obt 
nuicque conftans fama eornra t)tnnium ptc 
uentusannuosconficereciiciterquingentafc: 
taCorum miilia. 

Haj diuitig priuatorura mirum m modumai 
gent asrarium Pnncipis cum opes ciuiura pi 
tentur eife thelauius ilhu«;quidominaturciu 
tatijdiltributus iolumraodoin pluresloetilo 
quibuscum necefle eftinfuacommod vtipc 
teft:nec hoc efteidifliciiepervariatriLiutaefi 
cere,&r exa^ioni s^ qua in ii!a vrbe non funt r 
rs. Nam contradius marrimonii cauia ic 
uiim VIII. pro cencum; contra<9;us empti atqi 
venditi m agris aut rebus imnrobiiibus ide 
foluunt. Locationesdomuam numerantdec 
mampartem.Quihrigantin foro can^rumcc 
ta.m numerare coguncutpecuniam.,antequa 
fiat litis conteftano : & hsc pecunia vocaci 
Sportula, Ccdu&principiyedbgalabarmen! 
gregibesque qui Floren! iarn aguntur.Xn mact 
io cum carnesad bi^ancem appenduntur, t 
fingu Us iibris fingi ih pend u n cu r n u m m uli: & ' 
jverbo dicam , nihii impornatur in vrb^m ncqt 
efferrU' , de quo non aliquid foluacur Principi 
Praeterea facilem & expeditam habet Prii 
ceps rationera ,qua vticurpeeuniispiiuatoiu 
quoties ipfi Gommodum auc neceflTariuin e 
Cum vfus pubhcus exigit vt in cxpediro fi 
centum vel ducenta raiiIiacoronatprutn,coi 
fignantur nomina ommuraeorum qui habc 
argentuminnumeratOjqui miniftrisprincipa 
bnsappriraenotifunt. Inrerhosdiuidicurfur 
raaiiia , pro modofacultarurn , aflignaturque 
nicuique fua portio, quancum debeat foluet 
nec tamen vnqium vhra quinque ducaroru 
miilia imperancur vni, etiam opiilenciflina 
Hac diuifione ad eum modiira fada conftituti 
que die, neroo eft, qui vltra pra-fixum tern 
num diff^erat folutionem , ne vel incurrat pc 
nam vel gratiam amittat Principis, Hxc pecur 
poftquam collataeftjvnicujque viciilim tantu 
dem aflignatur exptouentibuspublicis, quai 
tum de (uOpraeftitit,inrravigefimumodauu 
menfem recipiendum.Hacktioneporeft Pri 
ceps prompta ficiliq; ciuium ftiorum vtiopet 
quocics liecefliras rcipublfc^rexigit , necadnn 
dura illis graue difjiendium creat fi ad hui 
modum eifubueniant. Quanquam haec vetfu 
aut rautuatio patrum jeuo magis quam nofti 
vfitata fuerit ; nec enim Magnus Dux qui hod 
rerum potitui-jca vtitmrGuius prouentus pub! 
ci ad viq; iViilionem yniim cumdimidioquo 
annis afcendete creduntur .- quorum redituu 
hanc foient per computum inire rationemi 

lam primumconftat,exVediga!ibus,tribi 
tis,aliisque exaibionibus infola vtbeFloreni 
na eum percipere fexcenta milha ducatd£U| 
annua« 



AU U H E T R 

Ab\abeSenarucenmm,quinquagiiiramillia.. 

^^'■'l^^nioLibur-ncnficentLirngintamillia. 
tK molendinispcf totum iftum Ducatum, 
vepns iohs Senis.pefcipitCLX. railliaDu- 
torum, 

ExijJe.mecallifodinisafgenti&ferriprope 

luundem. t 

Ex verluris , cambio,vfuris,dici vix Ccrto po. 
It.qaancum ad ipfum redeat; VtneCauantura 
nauibus mttcatoriis auc trirem.bus.quibus 
m prafmc Nob lis Gallus , Bdloregard.us, 
II nortparuas,quocies inmareexcurrit,prs- 
s egicnec ex.guumDominufuoconciliauic 
loiumentnm. 

POTENTIA VIRES AT^E 
robur. 

Non fini^ftrifaic iudicii homo , qui Principa- 
n ifhim aixitferreum.-poflqnam is prercr iia- 
a.em ntus rationem,qua tribusakceribas, 
ur natiuo muro monnbus cinaus eil, in 
irtomjgaofortiinmorum caftrorum nume- 
nunirur,qu^funcin Cerricono Seneni?. Nu- 
rancur emm m hoc oppida munitaquinque, 

:r quj fac.leprimum locum obtineciDfa Se- 
u Vrbs , tam naturs beneficio qua mduftria 
iius egregie munica.Ide dicipotcftde Monce 
ino , qumfio, Rofeco &Soana , qu^Hquam 
tnbjs nouiilimis muita deeire videncurad 
feaam municionem. Pr.tteraacem oppida 
ct Ducat.sifte Caftraacq; ^rces,ob muni-- 
Kamagm momeci,inprimis Hadicofanum, 
ntem Falcomam, Lucinianum, Monreri/o- 
n,tValias,qaibusrameduoadperfe(aafor- 
ioruconfticu:ioncmdeefteviaetur:primo. 
d no iun t ad hodlern^ Archireaurs miJita- 
ormam abfoluc^ : de:nde quad nimis angu- 
neciuftumcapiunrdefeniorumnumerum. 
iusmccrnror.oFiprenrinoilmcoppida & 
«cs hrma mumraq, eiTe videnCur , ijprim.s 
'^<pra Morentia : qu^e licer nouis mcenibus 
oftro modo ftrud.s tion per omnia dn<aa 
luobus camen forriffimis caftr.s fuperbit, 
«m pnus dicirur S.M.niari, ftrudum faper 

if^m.qui vrDiimminer.Alcerum appellacnr 
eUum m Plano, quod ciues ^dificauere, 
adhac hbercare fua fruerencuf. 
uanquam autem & h^ &ali^arceSdpete 
«qinrmarxfueruncvceorumope velutfre 
jpulus Hcrrufcus in oificio cotineri poifef ■' 
tamen vfus non exiguus poteft eiTe con tra 
tti e.xtraneum,quanquam,vc fuperius dixi- 
3bfidenr.busindemulcudeerimentiinfer. 
1 po|hr,quod ieg.tima formadeftiruanrur, 
Jis hnc angufta. Habet Magnus DuX in ar- 
Mirtiari pr^fidium miiicura XL.in alretd 
-aitro,quodin PlanoCencum. SunCinfu- 
terr.tonis Horenrino &c Pifand alia quoq; 

na,v:Empol.s,Prafum,Liburnu,Caftro. 
&iallum:qua: omnia quamuis fatis firma 
ntur,,iidem tame viciis obnoiiafuncqui- 
pet.ores arces , inpf imis g, nimis func exi- 

^eciuthciencepropugnacorurtinumerum 
■ P°"ii nt-Hsc vcpef parces fingula defcf i- 



t^-^^- 479 

bam nec cempus nec inftituri noftri ratiop.rirur. 

Quos D,? ^ 1 'V'"'"" ^"P"-»'^ 
ilum egregium & numerofum haberc pedira- 
tum , m cerra fig„a arque centurias defcriptutn, 
nume.o ad XXXVLvelXXXVIILmil Sn 
autem ped.tes ill. ,n arm.sp,obeeto^ita ci & 
W'n-bona.ihres,quales'HecruriamZf 

caraiuitproumca. InftiCuunturauCem hiatque 
exercentur ,n armisailTdue. velutgladi^cores J 
Laniftism Ludo, vf expedififianc,"pr^rerquam 
quod quiui. fpontefu^a in fehen/o tolTZ 

gna vtirurfoIcnia,veIamorelaudis,quam c^lL 
ic.en tia caprac, vel fpe pr^mu deftinafa fer entt 
basaPrincipepropofiti. 

fus^^n '"r"' ««^nishicitilirumnum^. 

bus opp,di,que,exceptatamen FIorenria,quod 
Princepsparumexvfufuoiudicer,',rmareeum- 
populum,qu,ohmadeoproIibertarepugnauS 
^^^i^^lf^^^-^f^P^PuInCiiIlaL&iJ^S 
emptus habetur,nifi quifuntexOrdineEcde- 
fia ticorum aUcScholafticorum. Qui in horum 
militum numetum non eftadfcrip7k,iili non S 
^ca^afe.e,neq;intraneq.^ 

Gaudent aucem hi populares milites varus- 

eft poft.emum , quod nemo cos d.bici ncmine 
n ca,cerem rapere poteft, vc non dicam de c^ce! 
ns ,mmun,tacibas,qu^ hberras £.cir, vrmulci 
H.ndm G T'f' -^^.-^^-tiam Ve^era^S 
Handm, GaihaGerman,aquefuainteredsprcj- 
fi eancur nomma,&adfcabi eorum numero t 

ptencItanonerraUerir,quid,xeric,copiasiftas 

tum propcer numerum m.lirum, fed eriamob 
bGn.taCemeorundem. Dancur hisatma^ Prin. 
cipe fed vc ipfi proiis foluantf recium,eaque 
conferuent proba atq, nirida inomnes^fusre! 
pentmosreipublicx. F^vmsre- 

velTm^'^ ^"^?'^ 

vel V 1 1 L dierum fpacium ; quod ea vrbs veluti 
cencrum obtineac rorius ducarus , squah abex- 
tremis pioumcns d.ilira fpacio, & quod apud 
h^nc omnia rccae .rque ordine Confticui acqud 
expedinpoffinc ^ 
^ Haber ,s pr^tef mi!itares ilks cohorfes mi^ 
gt^umnumerumfoirotum,qudsaflidueinope- 

u'a lllTr 'fu"" P'" ^^^" ' vt vel no- 

uaapud Cafte Ik efigantmunimenta^vdaese- 
tes ..ciant , vel fa£t,s foffisaquatum inundati: 
nes deriuenrjdeficcandis agris. 

DeEquitatuhuiusPrincipisficaccipe. Ha.., , 
bet .Ue perpetuo e;cpedifoscentum equices 
uis armacur«,quibus finguhs^extra bellitem- 
pus numerac fepcenos coronatos menftruos.' 
mthtancibus autem largius fduit ftipendium. 
Pr^cer hos ahc quadringentosequicesleuisar- 
macur^, terniV^oronacs menftruis, qiiibus 
5w ipfis, cum bellum eft, lautius & p^o more 

flume-" 



48o Magnvs Dvcatvs , 

naxnent ftipendium. Et Kic quidem eft veluti MagniDucis,quodyidnutagerabunaetlignis, 
Grdinarius Principatas illius equitatus, qui fpartoatqucCannabi.c^Etetisquetebusnectr. 
Dr*terftipendiumrnilitare,vtdiximus,gaiidet fafiis ad inftruendas naues.quariunrerumab. 
multis ac infisnvbus priuiiegiis ac immunirati- undantia confifi olim Pifani , tam lor.geexten 
bustamrealibus,(Yrioquunturjqaamperfona- dcrunt dominarumfuutn. Noftro tamenaeui 
libus OuodfifortecontingaT.PiratasNumidas patum laboratur m adificandisnauibusnouis 
ab Aro^io Aftics cum clafle ptadatoria Tu^ led omne ftudmm pomtur mconferuandisve 
fcislu%rimuadere.nonfausprsfidiieflcvi>- lefibus. ja 
dcturintuxribusmaritimii.quasmagnusDuX HabethicPrincep&al.udArmamentarJur 
bono numero in diuerfis locis in t um finem e5c- Nauticum in Infula Illua , vbi trirerpes atqu 
cuauit , & qua propoficis fub aduentuiu ho- bitemes confeiUantut ,vt & nauesgrandiore: 
fttumfignisfibiinuicemrefponderepoirunt.-fcd &qaiineoergaft tiolaboranthommes,velil 
eqmtum euocantur turms , qui tuta ea aduct- &1n hunc finem educatifunt, velobflagitiu. 
fum Drsdones, communicata cumtUrribus o^ ahquod ad hos labores damnati, vel deniqi 
( ^ ft ntljttora. mercede condudi. Sunr in eo portu tnrcmi 

Et^x^u^idem funt vires eius mil-ta^esvfitat* armats duodecim , bircmes quinque»mai9r 
arauc , vt vocant , ordinari^. Sed fiopus fit ma- naUcs.quasGalliones vocanr,duae,quarum ah 
iofibus copii^, petfacilt eascontrahcrepotcft, ra pr^grandis & muhotum hominum cap; 
cum tota prouinciafitpopulo frequcntiffima, eft:alteraiiiinor,fedobresf^pebenegeftast 
accedente magno exttaneorum miiitum nu- tisiiota. Imponunturh.snatubu^.rernigesv 
mero quos exfguo poteft,fuis addicereftipen- rii,mancipia bellocapta,damnatiobfl gitiu 
diislabore,moreaUorumPrincipum.. adremum,aHqi>andomercenaru. Rarpautc 

ie Vt clalTe quooue vaieret , Omnem olim M^- vtitur homimim liberofum opera.quodidi 
■ snusDuximpenditopctamatqueftudium.cum rumfibiexpedirearbitretur.Ad oftlcia&imf 
non ienorarS: quanti fit ea res momenti atque ria nautica vt.tur aliquando Galhs, fepius Su 
^fus 1 quod Pnnceps non poifit vete appeliau hs ,Corfis , Grscis .frequentiffime tamen na 
•MaOTUstqui non tantum mariquantumterra fubdominit)Reipubhcs Vener^. Scaphasf, 
coirit Hisergomotusrationibus,&quodvltro lembos nauibus fuis plures adiungcre fol 
ad maiora adfpiraret, obtinuit auaoritate po- qUamVeneti,mach.nas-tamcn isneasimpon 
tiffimum CaroH V Csfatis , vt Plumbini To- pauciores.Apud Liburnum fiunr p nes biicc 
Darcha decederet fibi poHeftione Illusc Infu- pro nautis , lU quo oppido tantum eft chbai 
L cum iseamaduerfusPiratasMauros,kqui- rum,vt vno dicquadragiesmilleciufiTiod.i 
' bus srauiter affliaa fuerat , ob imbecilhtatem nes coqui pdrint. Seruatur ib.dem magna 
defendere vlterius non pofldt , fimuique me- anchorarum fcri-carum , mnumcrique funes 
iiuerct ne in Turcarumredaaapoteftatera,to. Tudentes,tsteraqaenauncafu,pelk-x, vtapf 
tiltahLpr^iudiciumprcrct. Rehquittamen lcntibuseonauibusmprointufint, 
HetrufCus cidem Plnmbini Dynaft^ omnesil- Vt autem hu.c mihti^ matin^ plusrobc 
liUs prouenms , iuffirque ipfinn vtante obtine- cOiKiharet,& atnpliushuicfao conatmadftr 
le imperium in pagos & oppida , qus mumt4 let auaontatis Cofmus Magnus HetrurisC 
non erant. Habet h^c Infui^ Portum, quem inftituitOrdinemEqueftl-em ,vocauuquee 
vul-o appellant,PmoM^m,tant^amphtu. 5.5f.;Wm , obtinuitque a Po^^^ 
dinS vfpofllt quantimuis magnam & po- & V.vana Primleg.a pro ilhsEquitibus.u 
temcm claiTem capete. Ergo huc appellunt 0- qua^ & ha^c iunt : vtpoffint penfionem anm 
nrnis generis nauigia.qui vel Occidentempc- cluceniomm coronatorum percipere eJcbc 
tunt,?cii.Tdcveniunt,indequetraiicientcsLi- Ecclefiafticis: vtque poffint conttahcre 
burnum.deponunt fuas merces , magno cum moniunTi vnafolaobieaaeftdifticultas,ne. 
Pdncipishuiusemolumento. Eftautcmeahu- eXiispoffiteirecapaxvlhusCommendatuta 
ius Infuls ratio atque fitus, vtfiquisanimofim fiptiustribuscontinuisanmsinttitcmim.. 
„,ediocritnremiuminftruausclaffe.cumpro- uiiTct. Vtqtreplusaddcrcthu.c noiiclloOt 
pofito vicinos adoriendi eam obtineat. facil? dignitatis,A;oiu,tipfeDuxilhusfummusM 
poffitindccxcurfioncsfacereinlittusAfric^> fteratqueCaputeire. 
velProuincisGaliis.velGenux.veldcnique Quodadmftrumcntamihranaattinet.h 
Hetrurix.totumqueiiludmarePiraticamfaci- ter h^c fuppetunt hmc Principi.cum con 
endo infeftum rcddere nauigantibus. habcre eum ad CL. machmas ^neas ca 

Habet in ifta Infuia Magnus Dux' eicigilum fttes m Arce Fiorcntina, & cster.s.nrupe 
oppidum.nomineCofmopoUm.iCofmoDu- cis hacinpahcbcneprofpeaun.e(Ie, np 
ceLdiaum. AdcuftodiamPortusdUocafteiU Illu^Inful^. Eftincadcm ArceElorcntin 
in duorum montium fummitatc cxttuaa funt. gria vis pUluens pyrii & globorum , nec 
tamratione fims quam artificii humani adeo norGopiaahmoni«putafarns,tnuci,miiii: 
munita.vtvixcapipoflevividdantur. Multum nis fal.tae , aceti , cafei , & aliarum rerumv 
eft in iis rei tormentarise & armorum inftrU- riim. . 
mentorumque bellicorum. Cotporis fui ft.pafdrcs haoct centum , q 

Eft in vrbePifa ArmametltariUmNauucUm cohotccm Pra:torlamdicerequeas. ln :>ta 



r > E R, V R i >t 

'"'Srti.-ignumnlicequotammmiemin^ndcen /nmm «y^ i '^^* 

^--^''''q"^g'nrn;cj.osmaxu.aexpa;rrcp m n -^^'"^ ^^"^ ^P"^ P°Pul«m Florenci. 
?>".shabcrEc]uarii.ii.eArment.s.ecfimulmn. 
^er^eosluncApuliCalabrique . Afturcones Sc 

, Amiciriam cum PonrificeRomatioferioco- 
irconleruau^ue , quocifciarDucarum fuun^ab 
mlla parre f ..cli.s ihuadi ofFendR,-, poiTe, quam 

F0umcnsPonr,fici:s,c5uodmonrcs,cuuro- 
.ui^prop.cmguntHerrunam , null.finrinca 
'airc , cjua Pnncip.nusiae dominii EccleiiafH. 
ihaesartmgir. Habenraurem monresHiihoc 
ro M..gno Dueecommodirans , cjuod per eos 
'Aculrerducrpoffirexercirus , inprimisau 



."rormentamaiora : & fi veJ max.mehoftis 
er eos ingred.arur prouinciam , alere rame co- 
las .lon quear,quod rota illa regiofexcepta Pa-^ 
tlTp fte.iH:ans^quamd.ffi^ 
l.ins.E,gofih.it,STen,arcumexigu,scopus. 

potentmaJcumdamni inferreMaon,Da- 
iroumc.,s:fi„n.agnumrraharexerc.a^,no.l 
et.cenmaicre, cumverer.perH.truri3m 
l'tuto commearusarq; ahmoniainlocamu- 

a , cuius genens f m t arces & oppida,conue. 
lo.car , vc vix qmrquam in .gro .el.nniTafur, 
Jtcrqua,ii quodn. d.unios co!onoruiii vlus 
9^cerepc_>rK,Aftdcern.Ponrific.s,perqaa. 
; r an.ne iat.ffi:nus p..tc: t m terras Magni Du^ 
-diru, iar,s(ubueh. poteftrerum ne^cftlu-.a- 
•n . V c c\ ab Longobardiaper viam Bonon.e- 
n. adeo , vrcerraconftef experiehca , vrbem 
>r|^tiam nunqu.immaior.mper,cu;o confti. 

■"fmlie , quamcumacernrorio Ponr.fic.o 

nFfiasvemr,,,iprupiseorempore.cumduo 
t nr / ' ^^'^^'^^Medicea rerum potenres 
rnn ,LEo6^CLEMENS,quipofteriorpeni- 
. ,J ^^^"^^'''^^'^'^^"^^ni.ffimaanre Flo- 
-am. Vic./IimfionicmelMngni Ducesex- 
r^TTTT Pnncipacui pro- 

't.JuS-chsApot^oI.c.am,ciria \ cuima- 
^'Ti^po;enna-, opam &auaoriracis fus debet 

^mcremperomniopeatmixiitmrFlorentini 
^cipes , ne qn.sEl.gererur Pontifex Maxi- 

»qui non fiuB.I,^ Medieex ahquo modo ef. 
"bhgttus : hi„c omnan dcder.nr 
tam , vtquamplurimose SenatU Cardina- 
'«nam.atiamruampelleaos^fibiredderenc 
ox.os,mpnmiseos,quica'rbrispluspoirunr 

putanda eft e re 6f dignirareRoman^Sedic, 
cumPn.K>pe ram porente 6^ v.cino coli- 
•uni vmufque Pr.nc.pacus in tanra propin. 
^tt propemodum coalefcanr.vrinalreroal. 
'5 quoque coniineri .feluccm iJc verifi- 

latrimonia qu^inrer Eamiliam Mediceam 
-iltnaca.rnnrerceflere, inprimis Fra.icifci 
'ce, cum Fhfpanaconingium , fuadenc cre- 
.eosnonficiled.fcefturoskmuruaamici. 
"ihrmaraperaftiniracemPhilippitcrtiiHi- 
Kumregis; accedenre , quodHifpaniin 



Neqiie tamenideo vcrendumeft, vtmul^i 
viri cordat. lud.canr , neamiciaam cum Gallo- 
rrtm reg,bu,nnterrumpanr , confeaunceeam 
duarum reg.narum, Carhar.naria & Maria Me- 
cl.cea , equ.busregesFrancorumnat,fue,-unr, 
n.emona^&accedent,busf}equenribusc,ffici,: 
u.efi:,,mon.umam,citia^.N.fifort.vxorH,7pa- 
liaeun,^.qq,nucdominaturperGaJliam,rcaem. 
transuerfu,n agar,accedent.busaIior«m quoo; 
%geftlon.bus qui minus beneuoJo (?nr Ta 

GalJosanm,oJung;.iturhis,fiplacerquodGal- 
, J'^ reg.s pr.nuncia: ab Herrur.a Jonge abfanr^ 
rex vcro H.fpanu; vicmuseftobDucarum Me- 
diolanetifcm &Regnan.Neapol.fanum,vr pro. 
pt:tn.uJtascaul,.spcnirurH,fa.d.s&amic.ria 
H^J.arx)r.mimimar.Flo.e..nn.Pnncipespof: 
h,K. H^c qrudem omn.a,f vel maxime^id ^.m 
liabeanr (e modum, Francortim tamen re. fafq. 
cleq; ferer,cum fib, a F orenrmis Ducibus luoS 
regnon,li,l,mmineiearbitrerurperic'uli. 

Genuenfibus quondam parum bene conue- 
n,r Cum Francifco Mediceo , cUius rei c.ufa fue^ 
re Hilpam Sed vc .-e,s & afFedu. vananr. Gcnu- 
eaiis Refpr,bl,ca nunc quidem eximie cohca- 
irncr am H,fpan,ca,T,^ , vnde dubium non eft. 
qumben^ffca. ficeadem in Florencin.im 
NififorreCorficalnlula , quam Herru.-ciafte. 

Qu^d aucemdeAllbbrogum fiue Sabaiidi^ 
1 tmcj^ed.cemus , fons qu,dem mhil .pparec, 
n.J oftic.aan,iat,jEreciproca,&fniim^'l.enc. 

uolenr,sfigna:ccrc,UT,rdmeneft,,l!.rnmn,de- 
eF^orentmo obopes , po. entiam & repenf,. 
mmfehcuatem ^ ha.icvic.ffimii!iobfiob:I-a- 
te^ligeneris^atiaorirarcn^anr.qu.carempmd. 
p«u. & amras d.uicas.Nommui aurem /vb, X- 
r^mhno^,nu,diaintercluo.regnat,.;atrum 
aicaius optare incremencum & f^j,cira. 

CnmManruaiioPrincipefariscofirienirHe. 
trulco ob iangninis .leceftirudihem , funtq; qui . 
proceitoaftu«.ent, vrriufqueeundemrcopum 
efte,concruaaonemfuiSta.os.Dubicanrramen 
nonnulh, annonfiduscumSabaudopoffirre- 
ft.ngu^re 'n A/fantuanoafFcaum erga Florenti. 

num.Caufa.quasii]iipfiaiicganr,hrcrecaiusta- 
centu! quaiuproferunrun 

ADuce ^rbinenfinihiifibiraeruunrFld. 

i-e.irra;I>nnc.pes,quod.nual,dioresill,lmt,qul 
vth,smulrum nocerepoflmf. Quamms (Lt 

uuerec^,alKurrix.5.1iti^ 

Poftremiomniu,tifanrLucenfes, fifiatqud 
abomn.parremclufii„..ediopropehu,usDu! 
car.S.Agereorumcumaiiguftusfi,,necracnm 
quanrum,rsOpUseft,gignacrerumnecefiSn^ 
rum , oportervc ,d quod defic , ex Magn, Ducii 

prou,nci,specancHancrempubl,ca,iexiguan 
iane,cumc,crag!aduiauminfuamisreci-gere 



4Si Magnvs 

poffir poteftatera , non tamen id facic , non ma- 
gis quamanteceirorjeseius.quGd LucenfisRe(- 
publica fit fub Patrocinio Imperacoris,& fupr?- 
roum tribunal agnofcat Canieram Impenalen!; 
maior igicur Herrufcoexea opprefTa forec ori- 
tura inmdia&pericuium , quam emolumen- 
tum , cum earo caecetoquin habeat adomniapa- 
ratamo6Bcia. Contrafieam vi & perimuriam 
opprefTamfibifnbiiciat , nihilforeeertiusno- 
tiit 5 quam Lucenfes , amatores libertaris (um- 
mos, auidifEmos^glorise , qnorum pricipns o- 
.pes conhftu-nt in argenco numeraro & rcbus 
mobilibus.nonfundis, agris & poffcffionibus, 
deferturos efle muros,& alio abicuros, vnde ipfi 
caiendum forec , omnibus commodis , qaae ab 
iis ad eum vfqj ciiempercepit, 

lS.iriO Gy':BER^ATlOJ<!lS. 

g Monet nos ipftiruti noftri rario 8c feriesepe- 
ris , aliquidderatione adminiftrandae iuftiti« 
per hanc Prmcipatunj, & M^giftratuum crean-, 
dorum confuetudinediceie,quotum cuTaatqi 
vigilantia refpubhcaintia vircutis& honeftacis 
■oibitascontinetur. 

Primaparsgubernationis, quse confiftit in 
^tracaandisrebusadPrincipatumpcrtinentibus» 
<juan qaanr om nia epe n ci e n t a v ol un ta ( e Prin- 
cipis adhihecistamcninconfiiiumeos , quos 
iamiharius circumfebabet , cumatcmpodbus 
iohannis Medicei haaenus non fuerinc Con- 
iiliarii Starus: vnde dici vere non poceft , fic cen.^ 
ruifTevel ft.icuj(le ConfiliumaurSenarum, fedj 
ica voluiife Principem aGcedentc , quod ipfae 
■«JeliberatiQneSjquofontfccrctiGrcs, yrteuera 
^Occulcs funt, eo fint fecuriores. 

■Alceraparsadminiftracionispublicae confi- 
iftit in iudiciis-. Deciduncur aurem hs concr®^ 
«e4;fi«,fiue fint ciuiles fiue crimina!es,ab lifdem ^ 
Magiftratibus , a quibus folebanr tunccum ref- 
pubUca adhueefleclibera. Gaufs enimciuiles 
iudicantur per certos quofdam Dodores de 
Roca, ficutRomaifit&Bononia?. Caufaevero 
criminales,vt prilcistemporibus, nifi quod pri" 
miEiniudicandopartes, quae oUm CpnfaUone- 
di erantjhodie tribuuntur aUi, quem Locumte- 
nentem vocant. Eft in vrbe Senatus vfitato mo- 
re , funt 06touiri., iunt aUi Magiftratus , quos 
Poteftates appeUant : GubernatorestamenSC 
redores praecipuarum vrbiumaP-incipe dan- 
. tiir , vc &praefeftiCaftrorumac Mimimcnto- 
rum, quos oUm RefpubUca fiue Senacus Popu* 
lufque Florentitius mittebat. Diftihguiturau- 
tem vniuerriis popuhis velut in cres OrdineSj 
Vt quondam Roms, in Patricios , Equites , Ple- 
bem. ExprimootdinefiuecenfuleguhturMa- 
giftratus fummi; ex fecundo intermedii -i ex ter- 
tio infimi , quanquam tamen hos omnes nobiU 
generc nacos effe oporcec. Quocies legendus 
eftaliquisadMagiftracum , quinquenominan- 
tur viri , & qui^lurimorum exSenatu defigna* 



D V € A T V S 

tut f .ffcagiis i adipifciturdigniratera; Inftai 
raturautemiUa ordmum in cresclsfT^sdjftiib 
tio quintoquoqueanno, ita, vtqui ininferi 
ribusfuerunt , ad fupremam transferripoffii 
Accipitautem eledioifta au6loricacem fuar 
Principe, qui& hanc&T)mniaahafuocaIcii 
ratafaterepoteft. 

Non quidem folet impedire aittprohibe 
ne creentur hi vcl Uli Magiftratus : habett^am 
<^uempiam aSecretis , quem vocant Crimii 
km,quioramaUtigiaomneiquecontrouerf 
maioris momenci inlpicit, & quid iudicatum 
ad Principem rerert. Er hinc fit , vr Magiftca 
arqueIudices,gnariPrincipcmommumfad 
rum & iudicarorum fuorum elTe confcuim, r 
gnopei e ftudeanc iufticia? , mecu ignominis , 
formidinppcEnae : quanquamhocpociuseo 
decur fine facerejvr le fupremum dorainum c 
niuni rerum oftendac. 

Confeiuat autem hanc vetetem exerceni 
rumiudiciorumform.amjVthacquanquam( 
gua prifcx libcrtacis vmbra facisfaciat aUc 
modociuibus, qnioccafioneiliorumhonor 
& officiomm pubUcorum aliquicf emolumt 
percipiunr» 

Idem quoq-, apudSenasdbferuatUrj&iiffc 
dfe caufis : fpedantut enim in ea vrbe adiiuc 
tcresMagiftratus.SenatoresjAachoritasPah 
penes quodoUm fummaporentiaerat j vel 
tiusveterum Magiftratuum nomina& vinl: 
quales fuerunt in libera Republica . PiaJcft h 
vrbi Redtor fiue Gubernacot nominc Ma 
Ducisi,quem immcdiare repraefentac. Inteni 
habechicoculuminomnesres nhiiqiiei 
ipfoinfciopoteft i quodfiquidaccidatin v 
velagromaiorismomcncijcontinuocettioi 
facic PrincipemrEtad huncmodum regur 
vrbes iUs , qua; noftro eeuo non minUs celcl 
funt ob magnum hominum nobihum iniis 
mcrum,quam oUmf ropterUbertatem. 

Cumautemfpiendor &magnificeBti 
omni vitaPjftcipis magisoftendat potent 
eiuSj&MaicftatcmfaciatiUuftriorem : fci 
dumeft , aulamMagniDucisconfideratic 
adde etiam admiratione,minime indignatn i 
quEEwUseft, vtfupetet fplendorem Ducis 
Principis j non tamen accedatad Magnific 
tiam regiam. Magmiseflin eaviroium N< 
Uum numerus, quiinduosfuntdiftributio 
nesjprionbus a Perfona principisjpofteriori 
a Demo eius nomen^ft: quibiis accedit mag 
miniftrorum aUorumc^ue aulae Comitiuoi 
numerus. Habet infuper Princeps ifte infuo 
uitio fexagintaadole(centes , lUufiriumN* 
UumquevirotumfiUos » quosmagnacurat 
cari, & in omnibus nobiUbus fcientiisatqi 
equeftri ordine dignis exerciciis 
euraterudiri» 



i 



ORIGO ET STIRPS PRl2{X:j, 
pum Phrentinorum fiue Mamorum 
Vucum Hetrum. 

LTIftoria iFamiiiK Medice^ noh miniis eil me- 
»- -&morabilis, qiiamprudeniiaiiluis & felici- 
asadmirabilis. Hieccum Francol-um Regibus 
lon vnomodomixiacum /ic , & Francircses 
usefamili.^ illi„s Horidillim? rofariis lihade- 
erplerince quibus prOpagarent genus & i]ore~ 
cfacerentRegiqminGnlliagenii;.expedic,nort 
mnus Marernam FiraricOrumPfincipum noffs 
tirpem quam Parerriam. Haric vt melius inceU 
gataus , oporretndsrectirrefeadHjftoriam 
iorencmam, adeoqiiefecunda eiusvrbis fun^ 
amenca, fub Carolo Magrio Imperatom poft- 
uam vrbs ea iam olim ab O/lro^othis delera 
lerat. Pnmam mentionem facic Guido V^elia- 
uslibto i.fusHiftoriscontra Guicciardinumi 
y^-^ilhmiViriEuerardideMedkii , EqHitisFranci, 
mriillitamtfubCaroloMagno , cumhicbel- 
im fadlurus Defiderio Longobardorum regi 
cercitumdu.cerecinIta]iam,circaanriamAN. 

D C C CL quem aiunt iam tum oflendjirei 
Lud depoftenseiusfperaiidumeiret j interfe- 
oMugelloimmanis roborisGigante, quito- 
m iJlam regioncm impleiierac csdibus &]a- 
ccmns; Deperidebac tuncFloreritia vrbs kh 
^pefio,guberriabaturqUeperConfj]esatqiie 
;natum,qusifatiogubernation!sadhucciurat 
vrbihui Imperialibu:;,priecerquam quod Im- 
Tdtori iubicc^^funt. I^dftquamvero Italia 
rbata a Guelphis & Gibellinis in duas faftiO- 
JsduiHafjit, &pleriqae perEuropam Princi- 
sinpaiJresabm.riint • Florehcinaciriitas , in 
la magnus hominum riumerus houicafis.aui- 
)rum & ad feditiones prodiuium tumulcua- 
rur,ad eam reduda eft conditionem , yt int.ira 
|erratejii & fetuitucem le contirieirejfiueintier 
iidentesparfes mediamgerercnon potuerit, 
conariti &pocenciam vicinorum j vhdefa- 
imeft, vc «^odempropemomenco &quiete fe 
libertace fpoliacam ^ideJric ^ diuifainliidio- 
s,&: ex vria fcifla in duasi 
Sicutautem vna feintilJaighisfuiiScitad exci. 
idiim; imriiarieiricendium, &vnaquereJaad 
Jhdm ciehdam in foro litcm.: ita vnius horiii- 
^iade.s totivibiexiciumattulit. Eratin ciuj- 
ehomonobilis.ifamiliaBondelmonioruhi; 
c inrerfeauseftipfodiePafchatis intira vete^ 
n ponfem & S.ScephaniFarium Fldrenti^ab 
iiideis,quod cura ille ciiidam puelJs ex Atoi- 
3rumgeute mafiimoniifidem dediiTet , de- 
rahac,duxiftecaliam. Perharicvelut rimairi 
: lanuani intrauit,ciuilis furorin JiancRem. 
bliciim , cumduaf \\\x familisvindiaffi cupi- 
ate fi^grantes i priuata ftia defideria atque 
diai fadtionum publicariim manrelJo veJa- 
it i Bondelmoniis quidem Papam fequenti^ 



busc\: Gue!p!3orilmhomeriprofeffis,Amideis 

' ^ ;"F^ratotSsample(aerit,bus parces atque 

Cjribeliino uiii. ♦ 

r ^""^r ^^*"" ^^Pe'-taRerpublica , buan) 
fac. e polfent immoderat^ cupidifaces eiierte- 
le Itatuu, & feliciratem Vibis ;hondumfenfe- 
rac violencas illas coriuuliiones , quibits cdncra- 
hiinc«r ..q; dcbilit.ritur nerui ciuicatis : aliqua. 
tuJumduntaxatmutaUelatnoijicasiJIa terilpe- 
iramencumciuium.Petftabatenimadhucverus 
gribernacionisracio,fruebatui:adhucrerpubJi^ 

capace&tfanquillicare,vigebafadiiucauaori- 
tas Confuium 6c Senatus, qui m.gn, .u^a vi^i- 
labantprobono pubbco.Verum poftquam Fri- 
dericiislmperacor cltm iiiagrio G.bcIJinoruiTi 
exercuumlcaliamirtupiclibiqliotquotirivrbe 
eraritparc,umCsfariariaruni,apei?featquevid- 
ienterarripereduiratisddminiumaufiflieruhc, 
yc Guelphos cum fuo robore tum ^naonm^ 
Imperacoris Opprimerenti 

'l'"^^™ etat eorruptid tahfa iri ijk 

>cmitace , vconlnesillluftres familias , interque 
easMediceamcontagiohefuainfecerit : quiii 
potiusmuJtiefant,quicuratevuJnusilJudrei- 
public^ feno dptabant, vhde in id vnicd ihcum- 
fcebac tod.o , vc oppreJTa IceJeracorum Jicentid 
M3g.ihacibus fuam audorifacem , bonis ciui- 
^us rdt, ciiei-enc quietem . Vef uiji id fruftra fuir. 
Gibelhm enimcuminf^lJexirent , Coriradum 
Fndericj fiiium magnaS cogere ri„iifum copiasj 
Vtpafns beJlo pct.curi Gu.elpho.s perfe,quere- 
rur inftifatum , 3rrepta£ap,Ilis,dUfiddicifb. 
iecioccaiidrie - cdnfiJium cepetuhtinuadendi 
atqueex implouifo opprirhendi aduerfanos. 
Horu mocusfuitGuelphis ihftaf rubs autcJaf- 
iici.qu iuecu£ntesnepr*uenii-enturi vocaue- 

runtadvrbe.hCarolumAndfegauenfih,,adeo- 
julrexterirueriinc G.belJihos , vci neriiihe to^. 

a-i mecu hiaidris info rtiinii vlfrd excedereht ci • 
.uitate.Paul.o pdftClemensI V.I^,ontifexRoma- 
nus drriauit Ga.rolum Andegauehiem titulo Vi- 
fcarulmperialis perHetrUfiam,ddi.dIibei:orurii 
F.idericilmperatoris. 

At Nicdlaus III. P. M. ex faftiilia Vril rioruni, 
cum videret IcaJiam fero dohturam , quod fead 
,eum modum fubmiiiilit Com-ad^ Pfincipi ex^ 
te.o^fiatu.t liuiusconrurbareforcunaml cumgi 
i-em cd adduXinec3VtPrsfe.(aur,a ciuitacis Florl 
.tni£-comn.itEereclir Cardindlitacirio.Epii^dpd 
Utoenli , reduxic hic iri gratia.hi GueJphos Gilni 

.G.ibeilimsiifai vcynaconfpirarehcihteftituen- 
dam pacem ciuicat;.GibelJini,cum magnisfbar 

bitrarcricil,rmOuerifacidmbUs,p.roptefquasiI 
iiimicisfuisfidereiioripdrehc , pecierunJobfi- 
des cp.scipuisGuelphofiUn familiis, vcrfaaa- 
tiopacis eo i^naius obibruarecns;:qu? tradtatidi 

.auaorePdnti;fice,iiocv,dIebat.vt,eflentGuber- 
hatores Vrbis.XlV.i^ptem,a GudphiS, tbtidehi 
e Gibelliri,^ i quariquam firigulisahhis hdui eli^ 
gefentUrad placituniPap^; 

Dufancehaccohcdrdii , dccupaiiefuntFld^ 
rentmi Volatcrras oppidUm , idq^ m^hibus hii- 
<dauerunE : Piftonumyero, Afetium&S.ena^ 



.484 M A G N V S ] 

ccyegerunt feciim fcedusinire. Hasctamen Ma- 
lacia vix integro decennio duraurt. Videntes 
•criim Gibellini, Manfiedum Fiiderici IL Impe- 
ratoiis filiumnothumpei Hiosoccupata Flofe- 
t'ia,Magiftratusabofficiifaftigiodeiecifre,deIe- 
uifte omnia prope libertatis figna , expugnaSe 
Neapolim,armainferre Guelphis ; ipfum infu- 
perm vrbemfuamvocatum admi^fetunt , fub 
nomine duntaxatProcedoris. AtManfredus 
fevrbisDominumconftituit,relicta poftfeciui-. 
■Catis adminiftratione lordano Comiti:qui,<:ura 
iicexigentibusrebusjNeapolimabiuiiretsVtne- 
fcio quid officii prsfta etPrincipifuo,conftituit 
fuo loco Guidonem Noucllum Comitem. 

Vidensautem Vrbafius I V. P.M. quanta ad 
res Gibellmorum fada fiufletacceffio occupa- 
tioneVrbisFlorentinse,opcimumputauitiVoca- 
reCarolum Andegauenfem , quitunc redibat 
vi<iior apfjelio Beneuentano. HuiusVidorijB 
iiuncius recreauit GuelphosFlorentiseexiften- 
tes, vtGibellin-oscum Gonriteeiicerentciuita- 
te. Videns/ergopopuIusFlorentimls , refticU- 
tam fibi libertatem , cofque profligatos » qui 
ieruitutera v^bi minati fuerant , reuocauit exu- 
les vtriufquepartis quivbivenere , confdnfit 
'Ciu,itas , vtomnesconiundaopera conferua- 
rent libercatemreipublica; , neuedeinceps vcl 
Pontificis fequerenrur patres vel CaEfaris , fed 
illosinterfe digladiari fineient , falua fihirepu- 
blica.Sed hoc mali habuit vrbs , vt ii , qui primo 
ioco erantinter ciues, nimio facSlionum ftudioj 
vtfit', priuatafuacommodapr»ferr€ntemolu- 
mento publice. 

Confcenderat iamSoIium Pontificale Mat- 
'tinusjnatus in Turonil)us , grandis Gflilorum a- 
micus. HfcreftituitCarolopotentiam,perFfe- 
'truriam , quam ti ahteceffor eius prope om- 
nem ademetaf:qus res occafionem prsrbiiit , vt 
Gibellipi excluderentur ab officiis publicis. 
Hinc noua inducla eft reipubliccC forma ^ 6c 
Magiftratus , quianreap&nes duodecimuiros 
fuerat , redu€tuseiladtres, pofteaadfex , hiric 
ad nouem , poftremoirerum adX 1 1. quibu§ 
' Wiemm nortienimpofitnm fuir,cautumque, ne 
potentia eorum vltra duos menfes du^af et. 

Interca Gibellilii , cum fe tam graui tempc- 
ftatifruftra bbluftarividerent , ftatueruntad 
tempus cedere Guelphis. Nam Carolus Ande- 
gauenfisfirmiffimahdrum colamna,cum Coii- 
radinUm adolefcentem acie viilum fecuri per. 
cuflifletCin quo deletafuit Nobiliffima Ducum 
Sueuiaefamiiia , qnsImperiumperCXV.an- 
nos poffederat, Regnum autem Neapolitanum 
per annos L X X V L j is inquam in ingenteni 
ipem erexeratGuelphorum animos. Sed poft 
Vejperas Skulas , quibus Sueuis parentauerunt 
Galli,cum famiha Arragohia oGcupaftet vtrum- 
^ueregnum, Neapoleos &Sicilise,aperuerunt 
Florentinioculos, quanquamfero , cseperunt- 
que fe retrahere a fatalibus illis fa£tionibus> 
quibus fe toti vlciniae ludibrio expofuerant. 



) V c A T V s 

Sed mala ciuitatis Fortuna noiias induxitfi» 
diones, Alborum Sc J^tigrorum: qusres , vclutim- 
petuofus torrensnobiies &bonas aufert plani 
tas,reli<5tisfeniib,&r dumi;: itaodiofamadomi 
nem pofteritatem ciuirati reliquit memoriam, 
interfedis magno nutnero Opcimis quilaufque 
e ciuibus , &exaftis circicermille feptingentis 
in vrbe domibus ; vndevrbs adeo labetadtata 
eftjVtquid faceret, aut quo pado ram graue far- 
ciretdamnum,noninueniretv Poftremodedi- 
ditfeCaroIo Valefto. 

AtHenricus Vll.rmperatoringreffiiscurc 
exercitu Itaiiam ,xum oblcdifter Fiorentiam,& 
proftripfifler Gaelphos-, erexitconfirmauitqm 
animos Gibellinarum. Verurnhic, quopad( 
eiuedio fubIaL,usr .ent , notiusefi; , quam vt; 
nobis commemorari debeac imploiauere Fip 
rentinipatiocinium Regi-; Neapolitatii,quici 
deditGubernatorem Adrianum Ductm:quen 
cum calear«iiberfatemfuam viderent , eiece 
runt ciuttate 5 vocatbineiu»kJcum LandoDa 
gobio , & pofthunc Guidbne Bentmolo.Ciir 
autem a Caftruccio Lucenfi acie vi(Si ingen 
detrimentum accepiffent , vocauerUntinauxi 
hum Carolum,CaIabrisDucem,quiCuinpriu 
adeosmifiirer AthenarumDucera , ]3ofteaip( 
ad vrbemvenit. 

Atalterae^parreExules Florentfni attrahe 
bant Ludouicumi^auarum Imperatorem.dur 
inrerim Atheriarum Duxadeo fuam in ciuicat 
confininat aucStoritatem , vt niliil ei adXummar 
potenciam nifinoinen Principisdeefteti Hin 
voluit experinientumcapere, polfecrie vben 
quam opprcFerat , in Ibo retinete obfeqiiic 
verum id fruftrafuit. Nam Medicca genspro 
liido c6ntilibcoegit hominemcontentum efi 
Protefloris&amicinoitiine , & abiicere vic 
lentum domini 5c vfjirpatoris ticulumi 

NimiB verc dixitille : ciuitatem facilii 
po& trigintaTyrannosfeire qUamvnumi I 
irat Refpublica mirum in modum deformat 
optabantqueomnesboni ^ vt tant^confufioi 
medelaadhiberetur: cum Syluefter, Aleraani 
de Medicis filius ad dignitatem Gonfallonei 
adfcendit, quaf tantafuit Florenria, quantac 
- lim DicSiratorisRomae : nifiquodmodus rcfo 
mandi relnpublicamdependeretabautStotitai 
iudiciorum.NonfagiebatSylueftrum,fuaten 
pora acrem & expediram medicinam non a( 
mittere , & periculofi.un efle , reuocarefub l 
mam res prfeteritas. Ne tamen omnino manui 
abftinereta vulnere,publicepraE ietuHt , mon 
ri ft officii iui ratione, applicare animum ad tai 
grauiuhi errorumcorre(5tionem. At ftditiol 
non i^cusac remiges addidti , curafemeln 
mum e manibils dimiier uht rnnnia licentisci 
piditateadarmaconeurrere, occuparePalatii 
fubiicere ignem asdibus , mouere dignitate M: 
giftratusj breuiter, inftituere adminiftraMonei 
reipublica» Cyclopicami Quidam enim Carm 
nator lanae , cumairfipuiflet infignia Confallc 



crii»ftjxusfiiffKlg}6qumib^6.Vificumexinfi- 

lapK^be , nominhoifuseftdoniinanUt proar- 

ici-io CcdiiwCi: nuilciciidijiis. Hxc tam dete- 

-inda conhiiio , qna; omnem Retpiiblica; de- 

■axic iplehdorcm atq; puichritudinein , dura- 

!cab .mno MCCCL X XV H I.vfq; ad aonum 

ICCCLXXXI. donecnobilioresin ciuitacc, 

lemores oflicii&auica: viitutis , ad refticuen- 

,im ialucematq;digniratcmreipublics euiPi, 
ueriinh . ° 

Ihi demum pirodiitin cpnrpeaum familia 
Iedicea,quajhaaenusJatuerat,cumaliiinduI- 
;ntiore vterentur fortuna.Harc domns quam- 
s 'ngratitudinem ciuium experta fi.iiflet , lioti 
snen omi/iCvlJam occafionem benemerendi 
' tcpiihU urmsenim l,idke^,mm diffidentes 
concoraiam reditxi.Tet , reftuuit Seharui au- 
L)rifatem,po,.->aIohbertatem:!pfirant:acceffit 
adomnesdigaatio,vtfiplushabui(retambi- 
^iis,quat7nnv:rumbonunlcaderepoteft,no- 
jritfacderupremum arripere dominaturii , & 
lcarehbertacempatlri^. Agirabarurehimh^ec 
jmi quidemdiicordiisciuilibus.forisautem 
bore&armisVicecomitumMediolanefiumi 
lexercitumfubfignishabebant. 
Satis ctAtlohanmMeclueo prudentisadcorrb- 
randam patnam.Exhaufmnt varia bella ^ra 
'.nKeipublic^ '"'"q^Jstenlporehon admo- 
m longoinfuraCafuerantapubJico tres Mil- 
nes & fexcenti Ducacimec vlk eranc amplms 
aatouimfacultaces. Nonpcpercit Iiicthe- 
nsfus,quosh.bebacopuIenciffimos,cumq; 
.■uiftecreipubliceembi«mehcumpriuacisc6 
'disanceponendum , legem tuiir , vc opulen- 

resnonramusprom^odofacaltatumfuarum 
uerreiKad bellifumcus,quan. tenuiores,ne- 
3ii.tues plus percipercht ex belLvfruaib. qua 

peres.riac equitate homihis permota plebsi 
H-rpem eum cuitafis conftuuicqua dienita- 
laximocum reipu blica^ tum fuo emok{men. 
nndus eftaban. AN. C. MGCCLXXXIV. 
adbellum cohtra Vicecomitem Mediola- 
lem. Vtautera maghamplebisfibi concilia- 



H IE T R V R i $v 



4% 



natus & Redor omninm hegotioruin , cuhi 
lenlum princ.pishnb.rec , popularit.r tameh 
vmt. Necaluim voleb,.tdmitiarurafuarum elfe 
vlum, quam vt iis ornaret ^^irtures funs , p,ra- 
ret fibi amicos ; foleb.t enim dica-e , fatuannco- 
rum habetaiemmempojf,. Fons gercbar k c.uem- 
domiregem , cumdomdsipfiuseirer refimium' 
pauperum ^araafflidorum , templum luftit.^, 
recepttisomnium per Italiam doaorum homi- 

num.Cbrmusvnuseiratinvrbej&fineCofrao 
Fiorentiahihilerai:. 

'QB talis elfet, noh potliit caraen immii. 
mseHeabnniidis&obtreaacoribus. Quidani 
emm innldix €Eftroperciti,cum maJigno & fu-^ 
Ipicace oculo dmneseius obferuaffei^t aaio- 
nes.palarodixerunt ^ afFedare eura Tyranni 
dem in vrbe,eiufq-, Jargiriones , Jiberpiita-e-atq; 
Fetatem nihil ahud elTe quam operimentum 
ambitionis. Eratiameiusaudlontas , mag,,ifi„ 
centia. gra tia, digmtas , fauor popuh , poftfemo 
omnia lufpecfamagnatibus , q.ibhs obviam 
euhdum ftatuerunt. JgicurBernardusGuada- - 
gnus,Confe'ioncrius , cum Gofmo imperaireti 
vtin fummam venire^tCi.- , ^h^nLnm in 

MGCCCXXXIILEr.nM.. Sena.-u , o.iro. 



^eneuolentiam , itamagnOrum aduerfum 
ancitamtinuidiam , quocJ monftrum om- 

nprimumdppeciceos,quiverfariin^umine 
vircutibus fuis feiJluftres reddere ftu- 
Ac lohanhes ifte Mediceus canta fecurita- 
per fpmas & aculeos inimicorum fuorum 
elius eft.vt m adminiftrationererum pubJi- 
m neq; cpnfcientiam fuamneqj hcsnorem 
^aml^eferin Etficnim omhemaiiaorita- 
:>enatus m fuis videret manibus, & quidani 
nicis ei confulerenr,vt opprimeret eum or- 
m , negauit fe id fadlurura , qui iion defide^ 
:aliaminvrbeau(aoritatera , qfiam perle- 
'atnasobtmerepofl^ei i ficomnes irepudia- 
onores, qu:Emaioreserant , quara vt inci- 
cadercpofienc, & vndefibiinuidianafce- 

iadem fuic Cofmo de Mediciskmtmh , idiem 
'us , qmlohanni pacri, Prmcepshic Se- 



ganfentenciam , morre.um.m.-.enHum ^eh- 
lerent;qm mitiores eiraht, muttanduro cyilio iu- 
dicabant. Aiuncautem CofiT^um^n l^.riMrdo 
reperifle ,^ quod Cjefar in Bruto innen re non 
potuit Guadagnusemmverbis Cofini Derf u^ 
fus&delm,tusliberahtate,dimifiteu^quiprd- 
^clus eftVelietias. Talic exiUam eadL qtu 
Me.eliusconftantia , idque leuiter ^ftimatiit, 
vtKuciUusi cum virtutesfujE eum vbiquetomi- 
rarcmur.OfFerebanteipr^cipuiperlcaiiamlll 
Jufltes nobilefqj viriauxilium operamq- fuam^ 
vt jJeifceretur fuasde ingrata patria miurias. 
&ed Ji>s nihil opus erat. Non enim per ihte- 
grum anhum hoc vito Rotentia catere potuit- 

led reuocatumcumabexiho, pnftmisreftituit 
nononbus. ^ 

Reuerfam ergo domum vniuerfs parrid 
,nouoornamttituJo,vtP^fm«P4m^appelIarer. 
qus verba poftmodum ipfius /epulchi oinfcri^ 
ptaluere : totavero Italia cognomentum Ma- 
gniadiecit. Produxit aurem fdmilia Mcdicea 
tresPrincipes , qmbusMagnisappellaricom- 
inuni confenfu contigir: Cofmo Prtfio, Lauremio. 
& Cofm al teri,qui pri m us M a g n vs D vx fai uta- 
tusfuit.quiqueingentibusfumtibusextruiiuf- 
IK Hierololyrais doraum hofpitalera pro nere^ 
gnnis. £, r , 

Hic,de quo ioquimul:,Co(mus,prima fufjre- 
mi dominatus in repubJica Florentina pro fiu 
f oftentate iecitfuhdamenta , viisrationibufq- 
iiftfas ac legitimis ; inquaquidemre cJarifJime 
elucet dmm:.Prouidehtii vis , qu^pietatem, 

itiftinam,rehg,onem,csterafquehuitisdomus 
Virtutes tamJuculehtis aftecitpra^miis , eamq- 
daramfecitper Europara Afiaraq- 

Erant autem.oinnes Cofmi adliones iregi^; 

i niode- , 



M A G^N V S' D V C A t V S - 
moderata^tamen&cumeaconiutia^^mode- tam ,quorum manusvixefugitiiim^^^^^^^^ 
ftia, vtpr^cipui cmiscaprumnon fuperarenn carregio , monitusdemhdus,a v.aregiadefle- 
cumque principum Itaiia; aflSnitatibus gaude- xifler» 



repocuiflet , prstulittamenciuium Florenti- 
narum matnmonia.Nam filio fuo lohanni vxo- 
rem dedit Corheliam ab Alexandriar, fa<ais nu- 
ptijs fme ftrepitu & operofa ppmpa, ex quo ma- 
trimonio defcenderunt pofteri nobiliffimi. Pe- 
tro alterifilioconiugio iunxirLucretiam Tur 



Huius vero filius l.mrm\mlAdtUmvaX)Sx\yci\ 
fplendoris ad maiorum (uorum egregiafa^laat- 
tulit , cubhabeteturinrepublica Florentina, 
qualis Scipio i£miHanus in Romana, iifdem or- 
natasvirtutibus , quasiuueniilliRomanshi- 
ftoiistribuunt. Hic vidensin magnofeeirea^ 



itllCll llilU l-U.KU^.W .....w... »lV...«-v..^.^u. --- o 

nabonam , &hincnatuseftLaurentiusdeMeT pr.d populum honore , fubmxusmiupetUuci 

\. - \^„.,«,,«/;.i<. \/for>nifirnet "K/l^Jv^l^^^.,/;.. y-ipnir nailln alrill.S lo 



dicis , cognomentoMagnusfiueMagnificus 
Guius pofteritas defecit in Catharina Franco- 
rnm quondam Regina» 

..lohannes Mdiceui reliquit filium pofthu- 
mum,patrem Gofmi,Primi Magni Dnc.is.Moi- 
tuus cithic lohannes cumglobum ex rormen- 
to xneo in genu recepiiTetjdum Gerraanos Cs- 
(arimiUcantesprxlio tentat. Luxiteum vniuer- 

faltalia, qa3mhauddubie,fivixiffet,exSertm . ^.^, . ^ 

Reeinam fecifiet. Cum amputsretur ei tibiaj a thenis ttfi enim Refpublica Attica vidcba 

11 r ; , .iJ^^^.^.rnr ;rl;vir. _ '. . . f- ^ L. 



Mediolanenfis amicitia , cafpitpauloaltius lo- 
qui. NequeimpediebatSenatushoc tam inge 
hominis incrementum , Vel , ne ipfum prohibi 
tuirtitaret,ultro ad maiotaadlpitare ,vel quot 
peiiculofam metueret mucarionem. Videru 
aurem feale fuifle.vt h^c familia imperarerFlo 
rentix cum alix adfummara illam poteftaien 
ne afpirare qutdem aufe fuifrent. 

EiatLaurentiusinea vibe ,quod Periele 



quse rotaviglobiferreiconquairataerat > dixit 
iTiaiorern.;e pe^ cipere dolorem ex recordatic^n^ 
fceleratocura hominura , quani exfenfuferri & 
cauterii. 

Specaabaciibiaraputari crus> intrepido ocu- 
lcinidebataraico ,qaiipficondolebant,roga^ 
batque,vt ad fe vocarcnt Cofmum filium fuum, 
quo coram arbitraretur ocuiis , qus foleret 
Mars diftribuere prasmia fortiter pugnantibus. 
laduramenim brachiorum, manuum, crtirum 
pedumqi elTc torquf s & momha bonorumcfc- 
turion; m.Fadum id fui* ManruaindomoLu- 
douiciGonzagfe , Marchioni;.Mantuani , quo 
etiam vifitandi segri gratia venerat Vrbini 

iDuxi. ' 

Solebat deeo dicere FrancifcnsL Gallo- 
rom lexmifiFortunaVuhierauifter lohannem, 
Francifcucaptiuilfacerertonpotuiflreti Erantm 
in eo omnia,t]u^ abiummo duce militiae requi 



tur Pbpularis reipfa tamen eiat Monarchi. 
]sJeque verotamexigui momcnti eratres Flc 
rentina , aut tam paraa , vt non inueniret , qv 
camprocarentur , au£i:amacceiIioneoppidt 
rum,Arerii,Liburm,Cortona£.Pi(ae,Moncispc 
iitiani.Erat autem eaLaurentii in gerenda lepi 
btica dextcr!tas , vt per annos prope viginti on 
nia eius confilia etiam a prudentiirirais c 
uibus approbarentur , cum in omnibus fun 
mum pras fe fetretiuftitiae ftudium. Frequensi 
rarinleftioneLibrorumPlatonis , quosiplu 
iuifu Marfilius Ficinuse Graeco in Itahcumve 
terat fermonem , foie^^arque dicere > nemine! 
aptum eile pofle ad gerendam rempublican 
qui eorura hbrorum cogniticmem nullam h; 
beret» 

Magni fecit Lautentii huiuS amicitia 
LudouicusXI.Gallorumrex , cui&obtidu 



in eo omnia,c]ii^ ablummo duce muit.^ icqu - . ^.^^^-^ Ferdmandum h 

ri poterant , tolerantia m labonbus > tnagnam- ^ ^ ^^^^ aiarumcop.arum Argetit 

mitasinpericulis , promnuidomexectitiot^e, c,,,,,,„,^:ffi3,eai,sd^ 



nio. Sed & ^gypti Sukanus roiffis regiis dor 
ac muneribusipfiusambiuitamicitiam. Mj 
thiasCoruinus , Hungaria:rexinpericulol)i 
mis regni iuilurbis ad Laurentii confiigit pr 
dentiam&confiiiumi 

InnocentiusVero VIlLPorit.Max. tsi 
eumfecit , vtquo ardlius cum fibideuin. 
ret , FrancifcoCibonifiliofuoMagdalcnam 
liam eius ambiuerit coniugemi Colebat et 



prudentiainconfiliis. Seqtiebahtureum mili^ 
tes eadem alacritate ad pugnam » qua ad lautarn 
cxnam , quos frequenter etiam in maximis ped^ 
culis hisverbiscompeilarefolehat : Sequimm 
me,nonpr£Cedite. In eo felix fuitj poftquam eum 
regnarc in patria fas non fuit , quod caelefte 
Numen pofteris eius dignicacem eam refecua- 

«it. . 

Perw * Meif?c« filius minor Cofrai Magni, — . ^ 

cum paternarumvirtutum ^muluseirct , fiu- totus popalusFiotent.nus , nequemmi.c 

austamenearumfperatosiniuuentutefuapcr. iuspoterantobfctiiarelame virtutiseius.qu 

ciperenonpotuic.PaucifueruntinvrbeFlGren- adclaritarem tantamperuenerat. Inuidiav.r 

tL tamcxpatriciisquamplebeisfamiliis,q^^ ticomeseft. Quidamenim illuftnoresc.ue. 

rnopTS familiaPazzia,Saluiara&Band.naimpat,e 

rint.lniuriamfecuLycurgusauro.cumidma- testranquilHtat.sreipubl.c^&.lI.usform 

teriaminiqmtatisdixit.FtdtenimhoGpeculiare minatioms conftiruerunt hura, proftern< 

faraiHaeMedice^,vtingemibusdiuitiisfuisbo- duas illas vrbis Columnas Laurent um &^ 

nosfibiobligatosredderenr,malosveroadfl:u- lianum Mediccos. ^ratueiruntautemexa^ 

ceminuitarcnt i""^ facinusm ipfoS. Reparat.templo , ci 

NequetamenPetrushacbeneficentiaruaca- Sacrumreligiofiffimecelebraretur.-pfopol.o 

uerepotuit , neinimiciineiuseoniurarenivi- gno,cumSacerdoshoftiai<vtvocaftt; cie^ 



He T R 

•cMUncftnngenclaSeneficas. FrancifcnsP z- 
:Hs,vtexploraretanlulianiisanr.ariise0ec,rcn- 
ahitvefl;eseiiismanu,dixirque, videriiibiha- 
iitiorem illum paulo f.i<aum eirepoft morby. 
umque eum armis carere deprehendiC-t , im- 
cgit ei /icam liue pugionem in ipfum cor. Re- 
eptofcrro Inli.inus in cerrara prolapfiis eft, cui 
mto perpctrandsBCiedis irruit ftudio Franci- 
.-usjvtfc ipfum in crure vulnerarer. 

lohanni B.iprift^de Monreficc6 deman- 
atx erantpartesiuguIandiLaurenrii. Atis fi- 
equod ante Mill^ S.icrum cum eo collocntus, 
inrum deprchendiiletin virovirtuns&ruaui- 
iiis , vt in eiusvitaincluram publicamlalutcm 
rederet: fiuediuinitusatantofacinoreabfter^ 
rus,tantirperabeoabftinuit,vtinprox!mum " 
cellum effugerepoftet. Concurrehte autem 
opuh multitudine , dedu(5h)sfnic Laurenrius 

Palacium fuumi tota autem ciuitas confterna. 
,.idarmaconcairir, 



Erarin omniunl oreatquccorde nomenMe- 
ceum:plebs ergo furens, cum coniuratosper- 
nhuiirct,correproseos , Liquefsdeferieftris 
ip^ndir.nonexpeaata alia iudicii forma,in- 
t quos eriara fliic Archiepifl. opatus Saluiatus, 
rat iuccm oranmm tantus vindicandse ccedis 
doi' , vclacobi Pazzicorpushumacumterra 
Ufrent, &eodemfunequoftranguIatus fue- 
r, pervrbera rrahcienc , poftremoin Arnuni 

'iicerenrJisfoluvitaconceiraeft,quib.Laure- 
is ignouic, & eosfurori populi fubdoxit.Paz- 
Bandini&Saluiari.cum obcede iliam vrbein 
liium e^edi flnfTent , confagerefmplices ad 
trocmuimSixril V. Pontificis , quiiratuserar 
Jrentims quod fafpendionec. ftentLegacum 
Jm , nequeamab;,t Mediceos , cum ob eos e- 
E hiiHenr Cardinali PiCmo Legato eius, vr diJ 
n«s,&quide induroh bitu Ponnficali.Bre- 
errrs.adapercum beJium deuenit, collisetib. 
•ratum Pontifice& Ferd,ttandoArragonen- 
cmus fummus Dux erat Alphpnfus Calabri* 
ixBeI!icauradi.ebatur,nonvtFlorentihipe- 
eiuur , fed vna dotnus Medicea { neque enim 
:em habefi polfe nifi exauaofato Laurcn^ 
. Qui cura viderer profperos fuccelfus fuos 
ilaraeftcbelli, conuocatispr^cipuis invrbe 
ibus dixit ; poftquara fe familiaraque fuam 
leretprstextum belli, quod Papaatque Rex 
Tbera fumhft^ent , non antepo/irurum fe pri- 
am fuamfakitera incolumitati Reipublicsj 
]; recufare . extinguere fgnem iilura fuo fan- 
ne, &comparcumfratrefubirefatujm.Re- 
ndit cmitas , ialurem publicam a falute LaU- 
tufeparafinonpoHe , quononconferuato 
osfeefrendnpofle. 

Capto hoc confiiio, nihii fiipererat Ponti^ 
quamiabor&moleftia , qui , cum viderec 
dentia & dexteritate Laurentii tumultum 
fligariltalia , pacemrcduci,inCoraiciisin- 
erCremonaehabiris , quo ipfe miferat Le- 
Jm fuum Cardinaiera Mantuanum, quo et- 
conuenerant Aiphonfus CaIabti«Dux,Lu^ 



douicus VjcecomesMcdiolani.LaurenHus Me. 
drceus , Hercules Eftenfis Fenari.T Dux ,Ludo- 
uicusGonzaga,MarchioManrua.'&aliincrIra- 
ii un Reguli , commumbus fuftiagi^s bcllum 
conrra Florentinos & Vcnetos in cradacionem 
pacis conuerfum fuilFe , quod ipfegeri volebar, 
aegncudincmencismorcuuseft. 

Laurencius , cum fe torum reipublics ne- 
^gotiis impendiiret , coufeauspcrpetuis proe^ 
lus ia utecunsacvigiliis , exhauftosinfuper va- 
msaduerfiraribus , exceffit vira anno ^Etatio 
lueEquadragefimoquarto.-horaoadomniafum. 
raanatus , cumsprudenriainfummis conati- 
bus , conftantiain aduerficatibus , pcrfeaio hx ^ 
icientns , religioinpietate , fplehdorin omhr* 
busaitionibus, concemtusinuidia;, magnani* 
mitas inpericulisadeoqueinimicorum cohfpi* 
rationccianflimtim viro conciliaueratper om- 
nem Europam ndmen. EraditrerarrsomnibuS 
apud eumreceprus , qmbusparebat vniuerfa 
domus eius : mifer.it lohannem Lafcarin Con- 
ftancinopolitanum , vti concjuireretfibi prs- 
ftanriffimoshbrospet Afiam atque Gr^cfara, ' ^ 
aiiaurus iisfamofiffimam Bibliorhecamfuam, 
quampatereiusinchoauerat Jn hocigitur Mu- 
la-um delubruracomporrari funtlibrinon fo^ 
inm OptnDi.fed &rariatque vnici,quialibi pre- 
terquam in hocfhefauro non erant inuenien- 
di i hanc tamen Bibliotiiecam amplificauetunC 
poftmodum Leo X. & Clemens VILPontif 
Max. Rehquic moriens virturem in exiftima'^ 
tione&precio,popuiuminhbertate. Nobifita- 
teminhonore , vrberainomniumrerum ab- 
imdantia. Suftulitex CJaricea Vrfina Petrum 
de Medicis,qui dunr vxorem Aiphonfinara Vr* ' 
linam, iremquclohannera , quipofteaPapa 
fadtus&Leo X.appellatus eft, poftremo luiia^ 
nura. Ferdinandus rex , audita viri morte 
latrs eum fibi vi;iifle ditk , Iraii^ vero pa- 
rum. * 

DefunaoLaurenrio, ciepitForrimaobuer- 
teretergumfamiJisMedices , quandoGaro. 
ius ViiL Gallorum rex exercitura duxit m 
Itaham , vt rcflorefcete facecet Liliumj 

quod L^idoukus IX.plantaueratin regno Nea.. 
poiitano. 

Petmsde Medkis Laurentii fifiuSi cnm probe 
noflet.FJorentinorum non effeeas vires, vtad- 
uentantem cumcopiis Gailum trsnfitu prohi- 
bcrepofl^ent , profectusregiobuiam , peimifie 
poreftari eius parrem Heti uriae , inprimis Vrbes ■ 
maririma$,I^ifam & Liburnum.Fuit hoc tale fa. 
cinus qnod Patereiusfemper improbauerat, vt 
imprudens&iuueniliimpetufufceptum.Traf- 
adio illaPetri curaGallo in tancata eum apud 
Senatum Populumq; FlorentinUra adduxit in- 
uidiam,vtPIebifcitoipfe-&Iohannesfratereius 
Judicati fuerint hoftes patris , profcripti^ 
que fpoiiatis direptifque eorum domibus j 
vbi perierunt ingentes diuiti* tdt ahnorum 
eura & laboribuscoIlea;$ , cUmresrarsacque 
preciofae fa^a audione fub hafta' venirenci 
ad lubuum vuigi , cuius iufli, refcira 
§8 4 fue« 



488 Magnvs 

fuefuntdamnataqneomniaeorumada , qivQd 
contralibeitarem reipublicse efie viderenturi 

AtCarolus ingrefiasFlorcntiam , diuertititi 
Palatio Iviediceorum.lbi AlphonfmaPetriyxot 
expoluitregi calamitatesmaritifiliiq--, lui, adeo- 
que totius familis.Impetrauit Rex a Senatu , vti 
liceret Petrorediteiri vrbem , fuifqipc rfruif-a,- 
cultatib. Eoveroiam Venetias in exiliuprote- 
^o,cum Rexdigredetetur Florentiapetiturus 
Romam,non fuit amplius de reftituendo horai- 
f jdia mendo. 4fflixe: e hs adoerfitates Pttrii 
totodecenhio: quicumimpiorairctpatrociniu 
Pontificis AlexandnVI.decepriifefenfityCum 
hicaliterfaceretquam loqueretur. Sedneclrri- 
peratoris fauor ipfi quicquani profuir. Ad ex- 
^treroum ergocoadus coilfngitad Carol. Vlli. 
&Ludouici.>mXII.Gallorumreges , incuius 
exercitucum miiiiaret,mortuus eftapud Garii- 
lanum. Duin adhuc exul Venetiis ageret, cepit 
confilium occupand^ vniuis ports vrbis Flo- 
lentins , confifits beneficio nod-is & fauore a- 
inicocum quos invrbehabebat. Sedcum non 
nifi mille pailibusab ea abefler, Autora prscoci 
adbentu coriatus eius dctexitirritofqj reddidit. 
Igitur ii,qai csEptis eius fautire credebantur , ca- 
pti & fuppiicii s afFe£ii funh 

Ab eo tempore fem per cura variis adnerfica- 
tibuscolluilata eft domtis Medicea, donec P6- 
tificale Solium confcendit lulius II. hamo inge- 
niiteirtibilis^impemofi , vtr*aulusiouiusIo- 
qaitur,& quiyniceidagebat vtexeitarermo- 
tusperltaliam.&fereretinimiciriasinterRe^e 
Galluin iScFlorcnrinos:t|aa de caufatantnm de- 
fenderidos fibi ftimfit Mediceos, quantuSixtus 
IV.eos opprefTum iuerat.Habebat luhus in pre- 
cio &honore lohannem deMcdicis Cardma- 
lemique Legati Bononienfis horiore aiixir: cuq!, 
cbntientum prihcipuindixiiretaptiid Mantuam, 
mifithuhceojVtUiasageretpartes. Aderantin- 
fuperRemimdusCordubenfis. Proiex Neapo- 
litanus, Legatos Imperatotis , Venetoruir!& 
Heluetiorum.. Primum,caput,quodaddelibe- 
randumpropofitum fuit,erat dereftituendafa- 
inilia Mediceambona&honores fuos , quos 
FIorenticT habuerant. Hanc rein ita vrfit Ponti- 
fcx , vt faito Decreto copia a confederapscori- 
, fcriberentiir, primumq; belli impetupi Neapo- 
litanus Prorex faceiret in Hetruriam,c>bfeflo vi- 
lidis cum copiis Prato pppido , vbi ex Florenti- 
niscaefafueriint^uomillia , captis coraplutib.' 
quaclade perterritaciuitas ipfa in fadiones abi- 
uitiprjeuaientibufq-, iis /quos habebat Medicea 
domus iri vrbe fibi fauentes,recepti itlnt in ciui- 
tatem.Ergo iuiianus Medkeus mOre Principis Vr- 
bemihgreiluseft. EnimUerofequifolet populi 
fauor Fortunaafpirantisauram. Progreflaeft' 
viro honoris ergo obuiam magna pars ciuitatisi 
eumq-, l^tis excepit dcclamatioriib.Dominumqi 
appeilauit , quodillefimulatamodeftia noraen 
tunc quidem repudiauit , nihili faciens fterilerai 
Laurum , vt Aurclianuslmperatoirdicerefole- 
bat,fedflorem qUasrens Florentis,qui fuo tem- 
poreoptatos fcrretfrudus. Hiceftilie jquiar^ 



D V C A T V S 

ma Famdiae Medicese fecits-qualia Fiorentini 
quicquid maieuoli contragarriantj^fde (ex Pi 
luiis Medicisriugerur. Caula multo eftiiluftric 
antiquiorq-,. Euerhardusenim Mediceus, vtl 
berartt Hetruriam ab iriimani homine, Muge 
io Gig mte i deuicVum eiunl in duello proftrau 
ad pedesfuos, cumiam Gigas vibraretmagna' 
irieumciauamfaarin. Texit fe EberardusSciit 
fuo,cuius gjqnor erat aureurii , quodreccpitin 
preffionemfexgloborumfeiireorom , quidcl 
uadependebant , vndefexirihgnibusfuis inti 
iit giobos rubicliridos, in aureo prOraberant' 
2&quore. Suntqui huius reialianl adltruerer 
tionem iTialirit, totidem pilas lufotias ciTc intc 
pretantes, eorq;,qtn primi iis vfi in aimis fuert 
voluifli; innuelre diuerfas agifationes & vic 
forturi* iriter raotus popalares Uiius Reipub 
cae, ficuteftnaturapiic-E , vtaliasquidemin; 
turiifubfiliat , alias vcroin terr^piouoluta h 
mi repere videatur. Hsc eriiitidomusin vr 
Fioireotia modo floruit capurqrie aite extui 
modointra priuatatnfortUnam delituit , vtej 
Fortuns l^ilam appeiiare recte pofils , qu 
& Heluium Pertmacem aliquando fecifleaci 
piriius. Etat autem numerus Pilarum iftan 
incertus. Inuerites eniininqtirbufdam clyp 
' nouem , in aliis o£to , rurfus feptem & fes. k 
dicei Medibianenies rion nifi vnam oftc 
durit. 

vitiri:ius tortunsin famliiain Medice; 
inrultUs, nonafflixiteam, fedvirttitem Mei 
ceam aTyranilide vindicauit.eamque muito 
, citquam antefublirriiorem & gioriofioremj 
deritesFlorentini, CaroliV. exercituril cepi 
R.oinara , 8c Papam in Mole Acit iarii captiiii 
detineriteieeerunt ciuitateAlexandruin&H 
poiytum MedicedSjdeiecerunt atqj foio affli 
ruriteorumarma&infignia , vbicunq;Hivi 
' velpida veirculptaeflent , CDnfregeruntS 
tuas Leonis& ClementisRdmanotum Por 
ficum,quod faciriUs in eas redegif cilntaten:) 1 
fetias , vtinaiiairequaminfefuitutefeiicitat 
fperare poflet nuIiamiCiemens enim',poftqu 
cumlmperatoreiri gratiam rediit,eftccit,vtF 
irentiaobfeiraCsfaris armis , vidoris legfs 
lcipere cogere tur. Lex fupremd hec erat,vt A 
jtSder Mediceus , duda in vxote Margarita i 
ftriaca , Caroli Ca;faris fiiia noiba , ellet Du: 
Princeps Fioreritise , (Cumipfetuni liberie 
pdfterique,legitimi nati matriinofiio,& his 
fiiientibus agnati confangmneique, Hunc 
riien Aiexandrum interfecitLaureritiusdel 
dicis,prOpi'nquus atque neceifarius eius,fa6i 
caede Venetiasprofiigit. Sicfidutneft j vr 
demdie , quanqtiamdiuerfisaririis , &casp 
hstpotentiaPrincipalis j & ss,quieainprii 
Iiabuerat,iriterierir. 

Siiccefljt Alexaridto Cofmmiohdrini^i 
in ^uo patuit,dafilmperia &PrinciparusaD 
& quod fupremai potcntia nori fundetur 
fuftineatur humanis confiliii ; nihil(|u6 j 
eo pofle iTomirium ftudia & conatus j 
lierius caeleftia Senatusconfulca.- R&eep! 



' M E T S. V 
rCofmns hkpo(i mortem Linrentii in P.ila- 
ium fuum Miigdlanum , ngebatc^neibipiiua- 
iis , ncqn,\ifi,fp^cjonisafferrecadmagniciidi- 
em Alcx.indri.Eoqnoliicobcruncatusefi:,die 
e.milji.lanti Cofmoperhortosnios, oblarum 
lloftentnm , cum confpiceret florcsquofdara, 
ra;tc;ranni tempcftatem atque ordinem. Fuic 
oc ccrtumaugurium nouiPrinciparusin fio, 
•lUillir-.,. Irali;E Vrbccuiiispomffionem tcr- 
oab indedieadeptuseft, cutu nibil tah ipera- 
;t. Oftendithic virmagnitudinem judiciifui, 
:;imort m iuftirixin tam repeiirina occafione 
•uimui^ enim rcirec, cxde Laurenrii quam A- 
xafldrointulerat, pateiTaaam hbiad Princi- 
irum ianuani , pairas tamen eft ab eo exio, por- 
is & vmdiftam publicam percullonbusPnn- 
pamlegibusconftitutam.DcbeiremperPnn- 
ps reuereri atque conferuare memoikm il- 
'5, caiiucceffitinpotentia. Sic C^Efarnoluic 

iiciftatuasP6mpeii> vtfu^iilarum locoeri- 
rrnrur. 

Florenrmi, quiiara didicerant . qunntnm in- 
tilcc inrerliberrarem & feruicutem , adfpira- 
luncquidem ad priorem reipublic^formam: 
i qHocics hasanimovoluebanr cogiraciones, 
:>es periculorumfururorum mo!e adobrati, 
itauerunc ftudnmi libertatisffi neceffirarem 
edientix. Populusenim, qitilL^melfufcepic 
;uiTi & dommatum vnms , difScu!ter illud 
ucere poteft &qu, veluc poftiimsnio ex 
■busadhbertaremadfpirant , notil.mdan. 

ob Lbertatis ftudium . fed puniunrur 
nal£ frug-sferui & eqiii recalcirrantes. 
>ucceftitergo, vrdrximus, CofTius Alexan- 

VI tranfaaionis Florentinorumcmn Ca-fa- 
•eledusinfuperaSenatu-. Vrbem ingredus 
:umeoex rcitu, quocompefcerepoirecad- 
l;<ntcsi,bi vfurofuoiure, Nequetamen ni- 
ngide dom^narivolebatciuibusfuis ,quaa 
icipus , qirod mulri faciunc ,fed temperabat 
:nri .m funm modcftia . lufpenfoshabensa- 
o.shommuminterlibeitatem&(eruiruicm 
l'os,cnmmilitesfibideuinciretliberaiuarei 
ulum deliniretfuamtnte , Nobilitatecom- 
ucatione officiorum &honorum j vniuer- 
utem. d .lcedinepacis. 
Scabilmic hicdeinceps principarijm faum 
iprudencia , vc FJorencini propemodum 
i^rencu , de lugo, quod ipfis impofucrat^fic- 
:neroli Afturcones , qui velududenceslu- 
Ipiunantiamandunc aqmbusinicio kfi 
int. 



uxicCormiis Ducarum fuunvacceffione Pi- 
Vrbis.Eidem dedit Hiipanorum rexSenas 
;rncumtcrntorio,eti'imabfensininferio- 
u-mania. Bcneficio h,Tc an nexa fuit lex,vE 
mque nouus Fiorenciae Dux accipererin 
hcmm Prouinciam Senenfem , numeraret 
inorum Regi duo miUiacoronatorum, in- 
:q5 teneretur Hifpano inltalia beJlumge- 
.ansfumtibusaiereatquefubmitteremtlf- 
'lle & quingentos. VoJebat Cofinus, vt ii- 
uubiliis oneribus liberatieJfent. Q^sfi- 



tui„ cft an in fecundainneftitura idem iuns eli 

lerpraftandum?reiponderufltIunsconfultia.f= 
nrroate. 

Fais V.Ponc.Max.ornauit CoilTium hunc ti^- 
rnlo nouo , cum ad .ppeilationem Ducis , Ma^ 
gm c og n o m ent um .ad leci ftcr » e u m q ; R o mx co- 
rona cinxiftet . cuiusprecium ^rftimatnm fuit 
L.XX.coronatoruminillibus> Ii.ambituiJlius 
corona: fcnpta »egcbanfur -h«c verba Pius V 
1 onr.Max.6b eximiam dilectionem , & Carho- 
^c^ Rc^ag,oniszJum,prscipuumque luftiti^ 

MDi XIX ^ 

SolcbatCoftnusdicere Principem nulJum 
porenrem asft.man debere , <|uicum miliria ter- 
rdh-, non poftfer coni.ngerc vires marmas & 
ciailem. Hascura noded,. queaffitaretcocrica- 
riones( , &fuapte /ponteasi maio^a adfpira^rets 
obtinuicauaoriraceponiimum Garoli V Qx- 
i^ris , vt poMone lUua: lnh\& fibi cJderet 

llumbimDynafta,qusinfulamagnumadquie 
tcm Irau^poteftafferre momentum , quodad 
eamfcre ^ppellantnauesQusab occidenteve- 
nuint^,^ruxitin hac op,pidum,quoddelua«a. 
mine Colmoponnappdl.mit.porrumque , qu£ 
habet infuiafatis c. p.acem ,appofitisduobus ca- 
iteJ is hrmumfecuTumque effccit. Audor hie 
^ujt Ordmis Equeilr-s S. Scf phahi, quem ex bo™ 
nis prouencibufque Ecc!ef,.fticis ducenos co- 
ronacosannuospercpere , & marrimonmm 
coiltrahere potlcetiam fuperius reccnfuimus.t 
ta ramcn vt h( Equites Continuo trienhio in tri- 
r^iliib'usmilire,it. 

Cum iam faris firma potentix fas fibi vide- 
retunec lLfuhdaiiiehti , conuertitco omnd 
luum ftuduira, vu eam conferuai:ef,femperdi in 
pronuuhabefet Neruo^ Reipubhc^. Nechod 
ci fntdifficile, cum prouihciam ikberet opule 
Mm drq; afflueritem, rion terri tantu'm naturs^ 
que boms,led & indurtriis artificibus & mtrca-^ 
ronbus , quireiBfKiuntexlamficio , ei-ferico^ 
& pahnDaureo : quanraautem textorUiu fit co-^ 
pia, vel hinccbgnofcipoteft , qiiod ,nfolavrbe 
Fiorenriaquotannisaliquotmillia , imomjr/a- 
des telarura aui.-earura conficiantur. Effiauceni 
plura funt colligcndorura tJufuuorum atque 
augetidi fifci mcdia & rationes. nutlo taraeti 

y?us eft praeterquara nibh"dio confiiero & f mpo- 
lit.ombus in inerces omnis gencris , in 
qho gcnere tam oculatos attentofqbe lii- ' 
buitminiftros ^ vtnihilhequeFlorenriamin. 
ferti neq; cxpbrrari potuerit, vhde non alibuici 
emolument, rediretad Principem. Hmcadeo 
mirandumnoneft , fi moiiens reliquitin the- 
fauris fuis auri. vr Joquuntur ,Milliones decem^ 
tarxtum autem gemmarum arq; vniohum, vrea^ 

rumpreciuduosMiJlionesconftituerecreder&- 
tur Haben t hoc plefiq; Prmcipes in mbre pofi'-^ 

tum,ytcumnouiiingrediunturPrincipatu,amir- 
bitiohores ferc fintatq; cupidioles, qcu ii ,quo. 
rumiara funtconfirmats opes & potentia Sic 
ht , vt affidue vicinouim terras & poireffio^ 
nesnonalioadfpiciamoeulo ^ quam adulteri 

VehU-s 



490 ^ DvcATVS 
venuftssaUorum coniuges. At Gofmus nofter 
conrentus firmam fibiHerruriac fecifle domina- 
tioncm,non tamenfatiseam tutam fibi forecre. 
didic i nifi amicoS fibiddmi forifque cOmpa- 
rarer. 

Niti funt ei exEleonora Toletaria, Prdregis 
NeapolitanifiliahUiberi.Francifcus, Ferdiiian- 
dus,Petrus,Gardas, filii. Filise vero hae , Ifabelk 
& Eieonora. lunxitfibi Francifcus matrimonio 
lohanham Auftriacam , Ferdinandilmperato- 
iris filiam,faais nuptiis a.d.XVilL Decemb. an- 
ni A N. C. MDLXV. Ferdinandus veio duxit 
Chriftianam Lotharingicam. Exmafrimonid 
Francifcicum lohannanatae funtfihae duas : E- 
leonoira dc Maria.Illa nupfit DuciMantu£C";hanc 
boiia fortiina referaauitfibi , vcfaceret Regi- 
nam Gallorum,cpniugemHentici I V,gldriofif- 
fimce memorias.Cuius morte,cum foluta matri- 
inonii vinculodenuo nubere hohefte:poffet,ab- 
iecic omneiiiilecundarum nuptiarucogitationei, 



Ivl A NT V A N V S. 

MortuuseftFrancifcusanhdSal.MDLXXy 
VIL 

Poft huhcrcxit rem Hctrufcam lEerdiHand 
frater j quiahteaCardinalisfuerat. Auditaai 
tem morte fratris depdfico Galero purpure. 
Bdus eftMagnUs Dux Hetrurise noraine te 
tius. VxoreiusfuicvtidiximusfihaCaroliDi 
cis Lo tharihgiae.Mortuus hic eft,cum non mu 
tis ahnis reifumhijBpraefuiflet , reliilovnii 
filid 

Coywo fecundo huitVs hdihiniSjMagno Dilc 
qUi cum &ipfenohdiil poft patrem regnafli 
prsmaturamorte obiit. Confuxeius fuitMa 
. dalena Auftriaca , Ferdinandi IL Imperato 
filia, ekquagenuitfiliumaUomatetno cogn 
roincm , FerdmdndurnBci^famSecundam,^ 
gnum Dutem FIetrurijE,qui noftra memor 
rem Hetrufcamfuo ifnperiofeli, 
eiterhioderfttur> 



-DVCATVS MANTVANV: 



1. 



S V M "m 



C -A 



P I T 



4. 



'8. 



Quantum hicPrincepsterrarum perltdliam pof- 
Jideat. 

Antiquitds vrhis Mantu&, qu& dnte Iroidm &difi- 

catacreditfir. 
ydriieiusdomini i donec^oftremo fub Gonz,aga- 

rumdomniumperuenmt. 
Ratioioci &fitus Vrhvs Maritu&, fuperbd eius &di- 

ficia inter qu& emincntifimmn Palatium , quod 

Marmirolumdicitur. ^ i 
Marchionatus Montisferratenfis oHm a Pal&ologU^ 
' pojfejfus.quando hicm Diicatum ereiius fue- 

rit. 

Ager MonferratenftsfertUifmm\ Ihermiined 

natiu&& Aqu&Medkat&. 
Mantu&ni arnatores lmgu& nebraic&antepleraf- 

que aiidsgentes-.fimplices in vefiitu , ingenio dU- 

daci,f&mm&eorumfaociufcula. 
VrouentusannuiDucis Mantu&, &^eGuberna- 

tione Marchionatus Montisferratenfis^ 
.Series cjr ordo DUcumMantuanorumi 



1 "I^Onpafuhiterrarum ac dominiorum pof- 
i>^fidet Dux Mantuanus per Italia , vt optimo 
iurepoft Magnum Hetruriae Duceni collocari 
dnobis poflli; , qui principes Italos defcripturi 
fumus.Obiinetenimomneid,quodahtiqiiitus 
Mantuahi Prihcipes pofl^ederunt , & praecerea 
Marchionatum Mdntisferrati , qui etiam maior 
eft quam ipfePrincipatiis Mantuanus; 

i Ipf^ VrbsMantua fitacftinealtafiaipartei 
qu« a veteribus Gcrmaniae populis Longobar- 



dishomenaccepic 5 cisPadum fluuium ta 
antiquitatisjvt nondefint quiaflerant, eain 1 
cehtis reptuagintaannis antiqi.iiorem efle 1 
ma , totifq",fexagiiitaanhisanteipfam Ttoi 
condicam. Fuithiecciuitasolimcapur duc 
cim Colonianira Hetrufcarum , quanquam 
ridr videatur efle fententia eorum, qui a fatii 
Manto eam primo jedificatam fiiifle riadi 
qu£E filiafuit Tiirefis Vatis. Galli Genorai 
cum inltaliam irrumperent , eam fibifubi 
runt, omnemq-, vetetem Hetrufcdrumgloi 
icalcauerunti 

Poft hos Romahi rerumibif unt pdtiti, c 
rum cum labefceret potentia,primo Gothi 
indfe Longobardi eam fibi vehdicaueriintji 
i-um rcgnd deftrUdro Caroliis Magniis eam 
fiaslmpei-io Romahoadiecic. Cu atitem C 
hUiiis pdfteri regnapatcrnaihiferis modis 1 
rarenci& ih (e ipfos mucuo &uirenc, fecit ^ 
tuana ciuitas i quod thnhx aliae per Ica 
Vibesfadicaucrunt , quaefeipfasinlibert; 
afleruerunt Maiifi^ igiturMantua iiigi ] 
■cipaliseiicpers vfqueadtcrapora Othdnis II 
peratoris , quieam dohauitTheobaldo C 
ci CanoflahG , in praeriiium fidei Sc obfec 
rum , quae Imperatori is prsftiterat- C 
pofteritas chhi defecifleic , fad:um eft : 
Salucis M C C X X. vc Sdfdetus Vicecc 
Goitenfis arriperet illius dominatum , 
refiftit ctudelitati Ezelini , Tyranni Pa 
tji. Hinc doniihaci func in fea Bo 



D 7 c A r V s Ma 

_v>cif.rel potfns Tyvmmkm cxe>ci,erunt,pro- 
h-m anno A N. C. M C C C X I X. per Gon. 
:-'g^s. AnnoveroMCCCXXVin.c^pirinea 
ioMun.r. Ludouicus Gonz.ga, Guidonis G -n- 
"g-^tilius , qurtfuitnob.lis&pn-anruuuf:^- 
"a , qa m criam tuncclaram fui^fc ancr.ut, 

"■^iF^'"nimLongobardiregnuminItal.afue- 
uncaulpicaci, 

Ipfi porro Mantuana ciuitas Gds ampla 
't. eleg,,ns,3rpcauiucunda,plen,. pU ch.in- 
"^do^^^^^^ 'jnquamagnushabumnume- 
snobiJmmatqueeJegantiumhomuutm. Po- 
a.ftm mcd.opaIadum , quasMincius am- 

.a.tlacuBenacoegre(K.s,effidt,necn,fipo,-r. 
^>uis , Suiiuceximufiint , adiripoceftvrbs.I- 

adum pr^apuat. Ad quintum ab vlbc millia- 
. qii^viaomn.sarboribusab vtroquelarerc 
i cherrmixcon/ir;,a,i.oe„aeft,artoliirur Pa:. 
^'"m q«odAf^.«„,,/«^«vocant,a;difidurt 
■g'.ificent.^p]a.ereg>?,ingent.busftiudum 
n ibus , fi'"scapaxadr.c:piendumcum vni- 
'IG iuo comitatu quemu.s magnum Princi^ 
'"Uueu.cer, qu, ftruAuram ill.m contempla- 
tuerir , non ram in admirationem quam 
'porem rapiaturnecefie eft. S ut.neo foH^ 
. lal.enr.saqu.^ admirab.lifadi anificio , la^ 

liueftagnapienap 
n.or.bufque omn.s gener.s atboribus con- 
_s,vtn,h. uicundiusfingipoffit. Sunt&alia 
^in hoc Pnncpatu, fed fi Mantuam fepon.- . 
^i;^ftantoppida, eiusfunrgeneris. vr.neol 
ndefcnpnonenonfitJaborandum. 

Marchionatus Monrisferrafi mcK.fus eft 
er TaBar..m& Eridai.umamnes - e/i .lev- 
>el^ptemMardi,onat,bus,quoserexuOiha 
i.jerator , qui vn.cui.iUe exfiris Aierani 
.^^ni^Uucis vnum dedit.Habairh.coIim do. 
los 1 ala-oiogos vfqaeadannum MDXXX. 
quandoGeorg.uspoftremUs^gen.ePaia^o- 
oiUmobnt. IbiCaroIus V. Luperaror Du. 
' Mfntuanum legirimum M.rchiona.uj 
'nfisferratenfispronunc.auithseredera Ma- 
'««aniis n. Imperator fecir ex Marchiona^ 

Juc ■tum anno Saiutis M D L XX VJuitque 
nus Dux Momisferrati appellatus Guild. 
«iil.DuxManru*. 

Poffider Dux Mantu^ih boc terr* tfaau 
vrbes .nlignes, quaefant CxfilisD. Euafii , ci- 
"siusadepraabS.xtoI V. Pont.M.x anno 
. G. MCDLXXIV. populo fatis fre- 
is , egreg.ifque culta xdificiis. Alrera eft 
. Ihnio Poff;/)fwcognomii,ara , quceaiTi- 
idinc fuperat Cafalen. Tcrriadic.rur ^ba- 
caient.bns &medicatis Aqu£,nou contem* 
lirni oppidum. Cstera funrVillanoua,Bai- 
. Tn mm , Palatium, Blanca.Liburna,&a- 
,quiadLX. effeperhibenturin vniuer- 

fum,nequaquam bis inclufoingeni. 
tipagorum villarumque 
num&ro. 



NT V A N V S» 



4^t 



.EftngerMahtU^nusegregiecuIfus,vnde 
omms gcner,s frugcs fruat^e abundanra 

Jon.e • ""''^T^''''''' autemeftafpeduque 

rurfd M "'""^ via , quaMantua 

irui ad MarmoJinum. ' 

Solum MoBfe*ratenfe colhbus hiflc indeat^ 
toll,rur,totumrameh.amcbno(m&Ffuaif rnm, 
omrmmique rerum ad vuam vtilium fer ile, co^ 
lonls frequent,/nmum, Indpirdiumoferei- 
t.nere ab Alpibus , planicieque fepatatur , qu^ 
inrer feo.. colies & Alpes-intercedit. xVihil h.c 
incuiium quidquam propcer cximiam fali bo* 
n.rarem. LsuamTahafus , dexrram Padusal- 
mit , neutrmfque aliieUm resio earedi- 
tur. o t> M 

Sunt & hic aqu^i caiid^, qua, tcrra venis (a\% 

percalefa£f^seUomit,affirmanrq;„onnulJ,,her. 

quoddam gdnus crefccfe m ipfa buJhentis 
acferuentisaqusIcatHrigine. ^ 

Ager Girca.Cafilen partim planus eft, partim 
coihbus a^ppratur mira ramen vbiquefscundi- 
tateIuxanans,cumfrumenti,Vini,fru(auumir 
credibilem vim procreer.Aerverocirca Aibara 
Pumpeiam parum^ ialubi:rs h. beturfolum fer- 
nhcate ac pmguedme omnium lerum bonarum 
ferax, quod TanarusHwuius humejaaf. Aqu^ 
CH:!d!s & medicans aquis clarae funr , quod ea 
cm..rare fi,ic Therrna pufel,cai-cumri,enfis.£ra^ 
d)b. fqjapideig, ^ ^ 

Jn^egium &meresimUram: 

Suhtint-a opinione Ital.,Mantuah6s p*-* ci*- 
•is getn,bus amatores efle Lingu.T Hebrai- ^ 



teris 

cif imgMlar. quodam inftiruro: haud fecus acdi- 
cur.r.Calabros pari ftudioferri inhnguaniGr?- 
ca,v,.. Aiunr eofdem Mantuanos Vil, apparatu 
e:f cpere hoipites, veftitu vti , -quipuerilem mai 
gisdcceat inepntudinem quamgrauirkrem vi^ 
nlem , iniuperquepercgrinis ram iniquoscfTej 
vteos deglui^aht , Jpfamque ineduIJamexoffi* 
bus ex-t'rahant.Defsminis eorum dicunt.eas 
. nim«/Joresv&'paulo ferociores eflfe.Mon tisftr- 
tati incoJsinmoribusmukumfunrfimilesPe* 
deinohtanis , quos cUmf unc deicripferim , ctim 
de terris ac dominiis DucisSabaudis difreruit 
hon videocau/am ,curillahoclocoreperere«le» 
beam» 

Satisbcnumcft territoriiim Mahtuahliiti, | 
gignitquetantum , quanrum fuflicitad incola- 
rum ilimoniam Ial-giterfuppeditandam,noh 
autem vt pecunias ab exteris prouineiis aili- 
c.aht. Clarius dicam. Behe atque comrho- 
de viuere polTunt homines ex iis , qu^ 
7 sdmA 



49,4 ' DVC-ATVS 

&lma materTemruggeiit , nonautem vtiisin 
exreras diuendicis prouincias, multlim imie lu-; 
cri acquiranr,aut negotiztione vcimercimoniis 
diuites eaadanr, 

. Exiftimatur auteraDux Mantiise qliotjnnis 
ex prouencib. fuis vltra quingertta miilia coro- 
natorum percipere , neqnedubiumeft , qum 
muitoplus fu habicurus, nifitam moderato & 
clementivtereturlmpcriOi 

- feOBFR ET FOtENTlA. 



EftvrbsMantuana vnaexmunitiffinVi, firmif- 
fimiiq-, totiusltali^nonratione fitus dun;axat, 



fed & operum manu t^^idoium, Narurae enim 
pr-ouideiitiaicaaquiScindlaeft , vtadiriad eanl 
nifi per pontes non poffit , vnde non parua hofti 
eara armis inuadcre voleritifit oboritura difti- 
CultaSb 

Cafale oppiJnm muros habet firmilllmoSs 
quos prifciMaichionesMontisfeiTatenresiftru- 
xerunr , quiibifrequenrer habitancrnnt , per 
quos etiam arxibi efisdificara. Sed Vincentius 
Gonzaga , Mantajc& Montisfi^rrati Daxadic-- 
cit noitum caftrum , qaodcomxnnn' nomine 
Citadeilam appcl!auic,tafiti roboris,vr videatur 
-viribus humaniscapi non pofte^ Prscter hxc 
S. Saluatons arx fuirtalifii nomen non iniurii 
,meretiir,&interlocamunitioraPonftufarefer- 
li poteft. CjEtera liucadducere ioilgum futlt- 



MantvanvS* 

portauitvidoriam.deceflitqireevitiannoAN 
C.MCGCCLXXVIII. 

Fndericilll. GonzjgSjMarchic^nis MaiitUa 
hitanta prsdicatur fuifte ergapopulu fibi fub 
iedumcomitas^benignitas , vtpetentibusc 
.gentibufque ipfepecnnias mutuo dederit , ii 
quordarnfavfusliberahtate ^ vtmutuntumn 
'repenerit quidem, mortuus eftanno Chriftin; 
tiMCCCGLXXXIV. 

Huias filius & fucceftbr Francifcuis , primii 
faitomnium Principum Icalia?, qui longamnt 
triuirbarbam. Habicus fuitinter optimos be! 
duccs fi.ii tempodsi eledusfummuscopiarui 
Dodor a Venctis,qui duas infigncs fub eiiis d 



£lu ab hofte reportauerunt Vidorias. Excefi 
Francif.usevicaanno ANiCMDX X. 

SucccffithuicFridericus V. M irchioMai 
tux , qui fupremas Pontifidi ex?rciiUsD'Xe! 
£1: u s f u i t , e o ci e m c ci a ni a fFc 61 ( 1 s h o n o r f a F . o r 
t!nis,qu3nquam iunenisadhuc eifet. CciniC 
roiusV.Impetitbi'venifiLtBonohiam,vtaCI 
men e VH.Ponvifice MaxunoImperatorioD; 
demate cingeretur,adfLiiteiirndericus, q«e 
Ccefarto honoredignumiudicauit,vre;cM 
chicne Ducem Manciix crearet. Anno MDX 
X I. vxorem duxit Margaritam fiham GuHieli 
Palarologi Marchiohis Monfetratenfis, dqi 
Marcliionatum illum lucL;lentiiIimum acc 
pitin dotem. Obiitdiemfuum anno MDXL. 
Hunc fequutus eft in Ducatu Mantu^ & Mn 



llUULCll. V^iClClrf lil-H.dUUU4.v-li. "WiJ^ui." 1--- , - _ 

nimefi^et&:t<Tdiofara,c>jmnon|>aucafiht.Ha. -chionatuMontisfeiratiFrancikuslLhiiLis.pu 



bentur^equires, Mantuahi in magna exiftima 
tiohejquoclinbcilovirosfeprsftent,necfaci!e 
aliis pei-Itaharacedant,fi cstera conftentquod 
'cle iis ipiorum Icalorum eft iudicium. 

, UODVS GFB£RN^Tl6.NiS. 

- HabetPrincqis iftelupremum futim Seila- 
kim fiue Confilium in vrbe Msntua ,'qa! Sena- 
tus deomnib\is rebusiudicatincaiufis coacer 



admodum ^ vtquihonnififepternanhoshat 
eraCjfubauuncuU fui HercaliiCardinalisco 
ftitutustuteia. SuccedentibusahhisduXitvx 
rem Catharinim , Fcrdinandi I. Imp'eratorij 
liam. Cum vefoexgrauilapfucollifusin fc'b 
ihcid iftl-t , paulo poft excindns eft ^ anno Vide 
cer Cbtifti nati MDL, 

Succeffir fratri Franciico GuilbelmusGo 
zaga fracer in vcroque Pi incipatu, ram Manti 
quam Mphtisferrati , qtii polf erior hupci aM 



nentibasiuftitiam,necdaturabeoprouocatio. ximiliano II. Imperatorein Ducalem dignii 

AN. 



In Monferratenfi princspatu GubernatoreiTi 
habec cum fiimma potenna , cum Tribunali iu- 
ftiriae , vadeomhesiitspetuntpertotumillum 
Ducatumi , 

SERIES ET ORDO DFCTAI MJN- 
tuanorum. . , 

iohannes Frshcifcus Goniznga faccellit pa- 
ttifuoFrancifco,DominoMancuan£ vrbisicft- 
que per Imperacorem Sigifmundum creatus 
Primus MatchioMantuseanho A N> C. MCD.- 
XXXnL,qui&infighiaPrincipacusei dedir A.^ 
quilam higrain-in campoafgentaro cumCruce 
rubea. Mortuuscfthic anho Sal. MCDXLIV. 
cum fatis vixiifetad gldriam , & principatum in- 
tcr hberos fuos diuififtet. 
) ■ Reliquitmonenslohanhes FrancifcusLu- 
doUicoGonz igsfilioiuo Mantltam cum omni 
circumiedaprouincia, quam lateeafGextehdit 
Vcrdnam vfq;. Fuithuic Ladoaicodiuturhum 
b.elluihicuihCiroIofraitre , aquopoftremoi:^- 



tcmeuedusfuerat, quodacciditanno AN. 
MDLXXIIL Mortuus eft Giilielmus anno 
DLXXXVIL- 

PdftGuilielmuihpitiremfaduseftDuxMi 
tuie & Montisferrati Vincentius Got^zaga. 

.Ef poft Vihccntium Ferdinandus Gonza 
iilius iSiius,qui ahtea C«rdlnalisfueratRoma! 
Ecclefia^ quadignicaefeabdicauit,vttege: 
Principatus& prouinciaspatefhas. Grauesi 
f el-cefTerunE intc r h u n c Ferdin.^.hdum &Saba 
diaj Ducem ihimicitiae , qua- poftremoinapi 
tumbellum eruperitnt. Gaufatam grauis dil 
djifuitpoflcftioMarchionatusMontisfcfrate 
fis, quem vterqueDuxiibideitu-ed(. bereexil 
mabit. Nosdeiureacpraftenfionibus Duci 
Sabaudias fuperhunc MarchiohatutTi fitie E 
catum prolixeegimusinfuperioribus , vbiv 
rias Ducutn Sabaudorum fuperduierfa fegi 
prihcipatus & vrbespr3Etenfiories,exiitctarr 
monimentis co!le£iasperfecuti fuimtis, quo 

dlofem remiitirDQS»' 

£)VG 



DvcATvs Vrbinas; 




"^-^vf J^SfLjrt' ^^^Aj^^si^^ 




DVCATVS VRBINAS. 



SVMMA CaPITA. 



Amplltudd & Hmites nucstm Vrbinatlum,cum 
pmipuif in eo Vrbibm&oppidis, anibm & ca- 
firis. 

Agtr em foicundipmm y plurimum gtgmnsfra- 
memi , vmt , olci , ficaum, aliorumqm fndtuum 
arbormum: aere-frmtur non admod/m falu- 
brt, inprimif circa Ptfaurum & forum Sem- 
pronii. 

Opes regionU potifmum confiflunt in negotia- 
tione, ex diuendiio vino ,qu.od ctrca f ifaurum 
probifmiz nota , vt & ex carici4. Nec non 
quanti fim prouentm redditmque Primi- 
pis, 

Huius vires&p0tentia,roburmilitare,loca muni- 
tiora. 

Catalogus Ducum Vrbinatium,qiii vfqueadnofira 
hi£c tempora rextrunt Princtpatum. 

OlHdec hie Dux paf tim in ■Vmbria » partim in 
Piceno (hodie Marca Anconicana dicirur) 
cem VcbesiCaftella vero atque arces am plius 
imcercentum. 

Vrbes fiinc hae. Vrbimm , Eugubium , Cagliam, 
um Smpronii : 8c hx quideu) proprie perti- 
itadDuQatum Vrb nenrem» 
Dcinde Fanum 5.1?o««,quod oppidum caput 
tomitacus Monfeitrienlis: Senogallia & Pt- 
um, 

Dompleftitur hic principatus in longitudi^ 
nilliana Icalica circicer L X. in latitudineac- 



icad criginta quinquei 
/icinum h.ibet,veIpotius includiturhic Du- 
.Js vndiqoe intra domimum Etclefis Rp- 
naf ja qua pleraque fua accipitbeneficiino- 
ie, quanquam eriam fic Feudatarius Du^is 
:entini,vndein recognitionemDominiiDi. 
i numerat quotannis bis milie ducencos 

dragintacoronatos,camPontificiR,omano 
m M.igno Duci Hecruris. 
ftaucem Vrbinum incerantiquiflimas Ita- 
Vrbes, cuius Plinius quoque & Tacitus 
itionem faciunc. Sita eft in monte» loco in- 
ah , lautilfima fane , & fatis fplendide sdiii- 
sin qua domiciliumeft Principis* 
'empore Conradini,in qi>o nouiflimode- 
antiquiflima ftirpsDucum SueuiaSjfubiu- 
foit pcr Comices Ferecrios ,quorum fuc- 
)res aique pofteri,cum lacius protuliflenc 
linii fuipomxria, Eugubium eaam aeguifi- 
mt» ; 



Pifaurum Vrbs Epifcopalis 6c celebre Itaji^ 
Emporium , mercimoniisdiues , fpJendidisque 
exornacum Jtdificii^, vt fi qu« alia perltaliam 
ciuira;, Forum Serapronii & ipfum oppidum 
Epifcopale,in quoquotidie magis magisq; plu- 

ra vene.randsantiquicatisfeofferunt veftigiaat- 
quemoiiimienca. 

^VALtTAS RMGlOiilS. 

£ft ager circa Vrbinum fupfa modum boftus £ 
atque fernlis, foio pingui friidtus tam bonos fe- 
rens, vc vix meliores initenir! pollint. Aeris, 
quidem circa Piiaurum , fton eft ea qHjc ahbi 
falubritas,agercamen mirefcjecundus, prsfer* 
tim vber in fru6libusarboreK,intcr quospri- 
mas fertint ficus prsftantiffimje^ 

Vmumautem quodiuxtaPorumSempronii 
crekir.optimar-perhibctui efl!e nota^jquahqiiain 
idera aeri vicium quod iuxtaPifaurura. gtgniC 
inluper folumForoferapronicnietriticum . ad- 
eoque bmfte frainenti genus, oleum infupee 
frudu.Tque oprimds 8c guftus fuauiffimi ; nam 
de vino lain ante dsx'imus:&: vc vfto compre- 
hendam verbo, poteft Ducatus Vrbinas cum 
fcrtiiitlimis vbernmisque pet Italiam eertare 
regiombuSi 

Opes & diuitiSi 

Extendit fe bona pars huius prineipatus fe- j 
cundum Iittus matis Adnacicijvnde confrquens 
cft , pofl!e incolis ab omnibus partibusres varias 
nauibus fubiiehijqua commodiras noneftle- 
uiter sftimaftda. Vinum enim Pilaurenfede^ 
portatur VenetiaSjVnde coloninoaparuw ar- 
genti pcrcipiuntivt & ex caricis, quasmagnd 
nomeio vendunt Venetis atque Btononienft- 
busjahisquc extralcaliamgentibus. 

Prouf ntus Pnncipis, quas ex poiTeflionibuSj 
vecaigalibusjtributis perapir,conftuuunt qnots 
annis G.millia coronatorum ; neq; tamen dubi^ 
tandnmeft,fi velletvltenoribuspopidotpol^^ 
ftuseffeexa6tidnibus,qi3in multoplusfitcolie- 
6tumsauri;Sedfuithocpropemodum natmura 
&:peculiareDacibusVrbiniianteeefl"oribuseius4 
vt vnicedarenc operam j vc amarentur a populo, 
illiusque vterentar beneuol&ncia : horum is qui 
nuncprscft, feqnirurmanfuecudinem,necgra- 
uiorajquarafuperioresprincipesimponitonera 

Te HlHlci» 



454 D V c A t V s 

mukitudini , contentus ea quara ante diximus, 

pecunia. _ , 

Maxiraus vcroprouentus,qai ad huncPnn- 
cipem redif,eme rgit ex negoriacione frumenta- 
lia j iri omnibus prope vib^bus oppidisque quie 
poffider, cum non folum ingens frumenti vis ex 
Ducatu Vibinate Senogalliam aduehatur , fcd 
& ex terris ac dominiis Pohtificis Romani, 
quod hic magno cum principis emolLimcnco 
diuenditut. Et quamuis exprouincrisEcderiie 
expo;,tare alimoniam non liceat, non derjni; 
tamen , qui in hocgenere qu.*ftuofum exercen- 
tes PropoHum id fiiciant iuopenculo &iniciis 
jirfffeitisPGntificiis* 

robVr et vikUs UiiifAREs. 



Non leuicer sftimatur in Itaha bic PrincepSi 
fion tantum quod cx ptpuincia fua aliquoC mil- 
lia optitporum militam & in armis exercita- 
torum conduci poffmt,qui magnaahitai prom- 
ptitadine iint fecuturi Principem fi vfusexige^ 
fec ; fed eciam jquod deuocum & adomniaec- 
iam graLliffiraa peiicula fubeunda paratum ha- 
beat populum,qui nec bonis fuisnecfanguini 
aut vitae patfjrus rit,duramodo Principigrata 
prxftecoffiJa; qui quidem a{Fi.'£Vus,an nonam- 
pliffimis fit prsferendus reddittbus , liauc^fcioj 

De iocis firmismuni.isque itahabets Vrbi- 
num fatiseftrtunitumad defendehdumfecon- 
tra hoftes ; Pifaurum tamen exiftimatur forciuSj 
cum habcat arceni egregie muhicam : quan^ 
quam & aUa locafincperhuncPrineipacumad 
repellendam vim hoftilem apca & idonea^ 

SBKIES ET ORD O bVCVM. 

^ ' Vfhinauum 

' Guido Baldus Antoniiis Vrbihi Dorainus, 
cum vixifiec pluribusannis finehbens jcogica- 
uic, neminem fe mehus habiturum haercdem 
fucceiroremque in principatu fuo , quam Fride- 
ricura de Monte Fetetrio. Hunc ergo, quan^ 
quam adolefcentem adhLicadoptauicin tiiiumi 
fcripfitque teftamento hffiredem. Fridcricus 
cum non ignoraret , fe fucceiTuruhi in principa- 
tu, omnibus modis ftudiiit de Guidone beng 
merefi.quem cundis coluit obiequiis officiis-' 
qucftudens vnice fe digrtum tanto declatarc be. 
neficiotdeinde ahnixus eft,vc populi quoque ac.' 
quireret beneuolehtiarai 

Natus eft aucem poftea Guidoni Baldd ih ex- 
tremS conftitutofenedutefilius ,nomine Odo 
AntohiitSiVt onini ipe lapfus Frideficusafug- 
ceffione iam propecertaexciderit. Nectameh 
popLiii iri euiBfauOratquebeneuoIenciairami-' 
n uta filit , quam f ot vircutibus fibi acquifiuerat, 
Morttio Guidohe Pacre Odo Antoijjius filius 
nimis libete abufus dominatione , ihferfe£luS 
efta quibuidam conEuratis^adolefcensadmo- 
dum,nuliisque rehdis ex fe libefisbaeredibus: 
ita fadum eft,vc Fridericusdecommunicon- 
fenfu vniueffi popufi ad principatLim vocatus 
fueritjcui nort (olum Pontifex Max^ Vrbini do- 
mirtium in Feudum conceifit, fed & eum priv 
mamDucemcreauit. 



V R B I N A 

Rehquit Fridericu^ mof iens hsredem Gii 
doneiti Baldum filium fuum, qui cura in adolc 
fcentia nimis dedicus fLiifret exercitiisnliiirar 
bus,totus deihdefaftus eft Podagticus, &: quj 
uishaberer coniugem,hullos ramen exeafufti 
lic liberos. Hic Princeps'cum ob Arciculatci 
niorbhm aliis animuraobledtarefebhs^aLtce: 
ercerecorpusnon poflet,ftuduitaulam vayigi 
heris & dmeriafuln profeffiohuth homiiiibi 
implere,comem fe atq-, benlgnum prarftanseri 
omnesquilibefali&cxcicacoihgenioerantpr 
diii,vtadipfumfueritConfluxUi hOmihum,q 
precium fibi ihvirtute conftiaiebanc, ad eu 
qnidem modu,vtalii PrinCipesindcexcmpln 
auls- verse Principalis & probe atq; ordine co 
fticura: petcre potuerinc. Adoptauit fibi hicB. 
dusde cohfeniii Pontificis Max. m Filium Fra 
cifcum Matiam ROuerenfem, forore fua nacu 
Pi£efe£turhi hiilicumRomaE & dominumSen 
gallia£,nepotera SixtiPontif.&franem luHi 
Totum aucem ie dedic Francifcus Mana; 
mis & e^cetciciis belli, ih <Juibus cam indulget 
vfus eft ForturiaiVC appellatus fueric luiren 
(plendor Icalix; Contigere ei pr^cipui hono! 
in re milicati.Narh & Veneti eum confticueri 
fupremfi caput fijae mihti£,6c paucisahte mo 
menlibus euhdem ei honorem detulerunt 
lus III. PontiMax.Carolus V.IrapeiatSr &R 
publica Veneta, ciifc^dus inter fepc rcuflifle 
Poiledit aucera htc Francifcus Maaaprae 
DUCirura Vrbinehfem &c Comicatum Mon 
FcrecriioppidumSenogalliamsqaamapairel 
tcHdamhabcbac:aPontificevcro,quieiEcc 
iis RomaniE norame grandem debebat pei 
niam,nec noh in carapenfaciOdem bonsac 
dciisOperiE, quam lanctaEledipricfticerat, ac 
pic vrbem;Pi(aarum,quamanceidtempuS Sfi 
curumgens pOlTederati 

Donccquide laifus 11. Poncifex vixicvfiis 
FiancifcUs Mana fummapace&ttanquilliti 
ho vexanspopulum exadionibus , fediilius 
roagis magisque ftudcns conciliare beneuol 
tiam j quara quide Princeps, qui fapitjtanti r 
rito facere dcbet,quanti opulentiffirao&thel 
ros. 

L^Ofle autertj fuiicJ ih Pontificatu fubro 
tc>,multisimplicatuseftmoleftiis.NamLeoe 
exiguO tempore omni priuauit P incipa 
eumqj dedit Laurentio Mediccojpatri Cath; 
har.qusB regina fiiic Galliae, 

At Francifcus,quicuraditiohehonarnif 
ahimi- magnitudinem , neque valorem nei 
fcientiara rei militaris, auius eft cum qitat 
Hifpanorura hiillbus,qui incirari virtute( 
fpohce horainem fecuti fuerant,deftituti afs 
f o caeterifq-, rebus neeeiTafiis • cum his,inciu 
aufus fdic obuiam ire roti exercitui Paj 
vc recuperaret per iniuriam fibi ablatum p 
cipatum : eo quidem fucceilu , vt triicicl 
quam pliirimis ex hoftili acie,omnia fua l! 
paucos dies vidor reCuperaiuerit, exceptci 
lo Pifauto oppido, Habuic hic ex Eleoii 
Gonzaga vxorc fua duOsIiberos mafculosj C 

don 



D V C A T V S 
onetn, BaIdiim,&alrernm,qui Cardinalisfa- 
uiseft.fiiiavqiictres.PnmafLiicvxoiDiiciiCa- 
bnnc, piimi in regno N^japolitano Princjpis: 
cand.i nuplic Alfonfo Eftenii; tcrcia Marchio- 
iMnllx. 

Guido igitur Baldus, filius eius, qnartus Dux 
rbini facSlus eft. Eifienim Laurentius Medi- 
:iis fe aliquandiuappellauerirDucem Vrbnn; 
lia tamen non eftex hacfamiliairatcr Ducesa 
3bis non numeratur. H ibuithxexvxoiefe- 
mda V.doria Farnefia nuilos Jiberos: cumque 
altis affligeretur incommodis, abdicauit fe 
:incipatu,eumque rcliqa i hJio. 
Francifcus Mana II. vu" viuidi ingenii&de- 
cusexerciiiis corpons, vxorem habic-f Lu •< c 
im Eftenfem,fororem Alfonli Eftenfis .oitre- 
iDucisFerrarienfis. 



Vrbinas. 

Morcuus eft hicanno A N.C. MDCXXlIlL 
quo defnndo Papa fibi vendicab4.t Ducnuni 
Vrbinatcm , vc q Feudura fiue Ben.ficium 
eHct Ecclehx. Idem tentabat HerrurijE Dux, 
qui vxorem haberet Vrbini Ducis fil.am & 
ha^redem. His ica litigant-bus,) euovatus fmtad 
Prmcipacum GoidoBaldus , qui le abdicaue- 
rat , &c adh uc n oftro seuo prseft D ucatui , q uan- 
qd :>m iam extrema feneaute & raorbis infu. 
per exhauftus. Exiftimant eodefundloPrinci- 
parum caducitatis npmine ad Ecclefiam R©- 
manam rediturum,ConfenrienteMagno Duce 
Fjorentis. Non defunc tamen quiaiiterfenti- 
£...t , poftquam S- renillimus Leopoldus Archi- 
dux Auftri£,Ferdinandi ILImperacorisfracec 
huius Duois filiam fup^erior^anno^quifuit A Pj. 
CiMDCXXVI.fibiiunxit raatrimoni6» 



DVCATVS FERRARIENSIS 

E T M V T I N E N S I S. 

S V M M A C A P I T A. 



Sujhus rationihiis adpuamPontiJicesy Diicatum 
'^erranmfemeffcfeculmmSedistomam. 

Terraria Fontif. Rom^no ddita per CdfareWE- 
fienfem. Ouibtts cendittoinhus res inter Eccle- 
ftam Romanam& diSium C^farem Ejknfem fw- 
per Ducatu ifiofuerit compofita. 

Mutmenfis Prmcipatus. Mtatna elim fub dominio 
Romanorum. Euerfa psr Gvthos^ ilunnos,Lon- 
gohardos:a quibus & quando inftaurata. 

Habuit ab ilio temporcdtuerfosdommos&poffef- 
fores. 

tegitm lcpidi quos hahuerit Dominos antequam 
tnCxfarn Efienjispotefiatemveniret. 

Ferrfria antiquum ludxorum Afjlunt. Horttm re-^ 
formmo per Papam. Confpiratpjtus in dtuerfis 
eorum Sptagjgis contraChnftia/ios: 

rmttormn Mutinettfe & Regknfe quak. hono 
g^ifidetaere^ahundansfrmnento.fabis^vino. 

Ctm Murmenfes &Regtni ingenio fubtiU , dman- 
tes libertatis, 

'Omt PontifexRomaniis fiiperioribusaft- 
;nis tarabeiIeageretemEcclefisfuf,concra 
arem Eft-nfem : vc eum poJTeirione Duca- 
•errarunfis euerrerir, addudispluribus ra- 
ibus, quibus euincere conatus eft , Duca- 
iftum adEcclefiam llomal(KDpertinere. 
rimo enim aic,vel folam confeffionemat. 
declarationem Senatus populique Ferra- 
53 fufKcere debere , qui lemper Poncificem 
lahum fupremum fuum sgnouerint Do- 
im. Deinde, quodomnesPrincipes,quot- 
e domo Eftenfi fuerunt, idcm confeffi fue- 

srtio infinitas eSctareBuUas, Indulta&lii- 
wras Pontificum , iam indc ab Innocencio 



Quatto , Ppnrificesaiiquotiesreciiperflire fi- 
biqu ' vendicalK^ Ferrariam , vel via iuns, vcl af- 
morum,e manfbus diuerforum po(refforam,vel 
eorum qui eam vfiirpare voluerunc. 

Qumco,extartfDeclaraC!onesaliquotIjnpe- 
ratorum,quibus oftehdant, Ferrariam deberi 
iedi Rpman£E, quafis illa eft Caroli, Nepocis 
Caroh M.ig!u, qm vixic temporibus Pafchalis I. 
qmconfirmauirdonarionem Pipini, quiFerra- 
nam nominauenc Vrbem San<aa>Sedis;Dein- 
de Otlioms primi , q nudem fecic in donatione 
i^tlo. lohanni II. Id aurempoftea confirmacmn 
iruift in ConcihoLugdunenfi. 
^ Et de populo quid^em Ferrarienfi quod dixir, 
itadeducir. GregoriumlX.conuocaropopulo ' 
aa fomtum campana* conftiruilTe Procurato- 
rem nomine Boninum.cui Ferrarienfes nomine 
Ponnficis iurarent fidefitatem, & iiU quidem 
Bojimo certos affignaros fuiife proucnrus.Eun- 
dempopulum agnouifte impenum Ponnficum 
VrbanilV.HonoriilV.& Bonifaea VllL / 

Poftia etiaiu Clemends V. qui vixerit an- 
lio A N.C.M CCC 1. quem qmdem Pontifi- 
cem enam eo mififtiLegacumfuum,quirege* 
ret Vrbem, fadis ftaturis & oirdinara republica, 
conftitatis et;am 'prsfeais &^taagiftracibosi 
vnde iniaumeti exteht adus, quibus oftende- 
rit populus ifte fubiedionem fuam. ' Sed & Dy- 
naftasEftenfes.quifub Ponnficatu GregoriilX» 
prsefl| Ferraris coepelint , fempet "nomine 
PonnficUm pia^fuifife, eofque Veros dominos 
vrbis agnomfTe.idque adeo clarum efi~e, vc corl- 
ftetj pnmum,qui fuit Azo Eftenfis ibi Guberna- 

torem conftituCUmfuiireperGregoriumPont 
Rofh. * 

Prsterea poft eiufdem Gregorii tX.tempora, 

nirairum anno Chnfti M CCC LXXILpruTio 

Tc 3. aiaftO 



DvcATvs F 

anno quo dedit Inueftitur^m diais Eftenfibusi 
fiiifTc Ven&tix Lee,atLmi Pontificis PetrumCai:- 
dinalcm,qui inueftiuedt Nicolaum & Albei"^ 
mra Azonis filios,donec jpfi viaerertt,cum cen- 
fu quatei- mille Dacarorum: imperafle autem 
Pontificem Legato Petro expreHe^tie illos mue- 
ftiret, nifi promifiOent prius fide luf amenti, 
fe reddituros vrbem poftquam tempus inuefti- 
turs expirauiffet, vtque prius claris verbis prdfa- 
terentur , vrbem eife S.SediS ApoftoIiciE : quod 
quidem illi ita fecerintannoSalutisMCCCL- 
XXILa.d.xv.Maiimenfis. . ^ 

Eofdem Eftenfes femper obtmuiire nouasln- 
ueftitui-as,pr6cufo indulto h tempore Bonifa- 
ciilX.quiconfirmaueriteamlnueftituram. Po-. 
ftreito AkxandairaVLinitisnouispadiscum 
fupra diaisEftenfibds ,|:on6rmlrisque Inuefti- 
turis fac^o initio a remporibus Ssxti lV.de hpuo 
iis permififTe Pancipatum iftum,annpSalut. M- 
DLprorogatd Behehcio vfquead terciam gene- 
ratipnem,redu6loque cenruanhuoad milie co- 
' 1-onatos , ob caufam , quod multosfecillet Dux 
fumtusinaroplificationem Vrbis. 

Leonem X.Pont.Max.fub initium Pdhtihca- 
tus fui, refticuiHe Duci omnia qus habuerat * an^ 
tequarai lulio ILpriuatus Fucrat.Eundem poft- 
eaLeonem ob caufam Mutinse&Regnexcom- 
muhicauUre DUcera illum , quem tameh Adna- 
nus Vl.i-cftituent, certis cum cdndmombus, 
qu^ femper obferuats fueimt, neDuciliceret 
Salem conficere in Ctjmachia, fed folis mmi- 

ftrisPoncificiis. . • . ■a- 

Ckmentem infuper VII. excommunicauiiie 

t)ucem,quod vacant? Sede Komana Regium 
^ ingreQlisFui(ret,vocansinauxhumPtmc)pibus 
^ Chtiftianisadrecuperandam Ferranam. Cura 
autem Dux honeftiffimis modis fafcislreciHec 
: Pontifici,mutatumfu!freconriliUm. 

Paulum quoque ter£iun?i P.M.inueftitUram 
dediffe DUci,& pdfteumommbus Ali-o-uhpo- 
iteris fuper Ducatum Ferrariehiera cura omni- 
busquavindedependenccuraqaeveaigilibus, 

qus anteceflores eius iufi:a ratione exegeruht: 
fed &contuli(Ieeiderabeneficii noroine omma 
iura, quse Sedes Romana pi££.end!t in omnibus 
ahis teiTis quas Dux obtincbacprsfernm Muti- 
ivs 8c Regii ,addifa conditiorie, vt in cafu deuo- 
lutionis finit£E hheje fticceirores Ducis citarfen- 
turpercdntradic^ionero,nifihaberentProcura. 
torem Rdrax. EtidqUidemtUncitaaccidifre. 
Cumque honnulli dicerchr,Inueftituram Pauli 
Tertii exrendidcfcendentehnea Alfohfinavfq; 
ad defuhdum Ducem qui fuerir Alfonfi nepos, 
cuius dicebatur C^far efie filius; Refpondit Pa- 
pa.porrigibeneficium innafurales&legitimos 
firaul : Cxfarem aucem elTe quidem haturaleffl, 
fednohlegitiraum^ non igimreocomptchendi. 
Hoc vt oftenderet clarius,prbferriiufllt ftirpera 
Inie Genealogiam fadam perHreronymura Fo- 
letura,iraprclfaraqueac dedicataraDuciAlfoh- 
fo defundojin quaperfcr^ptura eratPatleraC^- 
faris Eftenfis,qui fe nominauerac AIfonfum,efle 
natum ex Laui-a Euftochia & Alfonib Duce* 



ERRARIENSI^ 
muheris quidem facisns raehtiohem, noh ta^ 
nien eara vxorera cius appeUansjneque appare- 
re,eura factum fuiife legitimum pct iubfcqueiu 
matrimonium: quod fi vel maxime fadum fuii- 
fet,verba tamen Pauli llLde iegicime nacis capi- 
ehdaeffenonLegitimatiSi , - _ 

Regerentibus nonnullis fuifTe aliqliandc 
Ducem,qui!egitimothoro natus non fuerit,& 
ob hanC caufara naturam Feudi tranfiillead a 
lios:refponfumfuit,intotahnoi-umdecurfui 
honnififemelfaaura:vnuma.utemadumcon 
faetudinem introducei-e nohpoflc: quin potiD 
contrarium fequij quod Natur^lis iftcj ante 
quara ad capeflendumP.incipatamadmitter( 
tur 5 habihs faclus fuit per Pohtificem expreifi 
fine quo capax Beneficii eflenon pocuiflec- 1 
mxtet hxc omnia extare Lcgem Papas Pii ^ 
quo inhabiies & incapaces beneficiorum E 
ciefis pronunciantuE , qui naturales cantu 
func. De eo, quod dicebaCtii-,toc modis per hi 
Ducss raeliorera atque fruduofiorcra fadu 
efleptincipatuiTi ifttira,vcaliqnot millionesai 
ri excedaE: refponderunt Pontifich: primb, 
Bulla Pii V. claris perfcriptura efle verbis,( 
meliovationcm ( vt Idquuntur ) Ducatum 
pfara detineri hdh debere, Secuhdo exta 
conuencionera & renunciationem faaarap 
ipfos DuGes,temp.ore Gregorii Pont.Max.q 
poliiciti func, fe fihita linea reddituros Pnn. 
patumineque repeticurds quicquam. Teri 
lumcus in eam raeliorationera cxatSlos fml 
ex vafallagiis &^benefieiis Ducatus, vnde 
hac f^atte quicquamprsEtendinohpoflitsao 
dencibus eciam padlis, quibus cautum etl, 
poffiht Ducesffdificare, nifi dd voiuntatePc 

tifieumi . ^4 

Quod C^far Eilenfis praEtendebat.leco 
mhni confenfU po|:>uh vocacum cflead Prit 
patura ,ita iilufiim fuit, vt diceretuis niliil 
risin hocpopaium haberejVigoredeclaratio 
fackx tempore Cleraemis V.quinfipopulii 
Hquid iuris habuiflet, deletura cameniftudi 
feroclhueftiturisfa£lisperPontifices*- _ 
Et quamuis extetin Inueftitura Gregoni 
' qUod Pohtifex eum Ducem cohftituiflet, qi 
ita placere vidi.Cet populo , ndhcamenibK. 
re,fuiire populd ius aliqudd nommandi.Pol 
itio Papa cot firmisinnitensrknonibu.s,t"' 
aucem ficmiore inftruaus exercicu eflicic 
C^farEftenfis egredetecur vrbe, deierco 
Ducatu Ferrariehfi eflec DuxMatinS&K 
Capica aucei^n qu^ cara aPoncficequai 
ipfoCsrareconuentumfuitha-cfUnt. 

Csfar Eftcnfis decedet vrbe ac tofoPri 
patu Ferrarienll.int^ralahuarium. 

idera fehunciabif titulo DuciS Fertarr 
Coraitatu5 Roaicenfis. 

C^far defetta femel FerrariaeiuiqucWi 
aione,FerraFiam Vrbem non ihgredietur, 
eiusliraires. 

Toi-menta bellica dmhia diuidentur 
Pontificem &c Eftenfemi ita vt optio iit f 
illura^ I , 



£ t M V T 

COnflitLiitur Ertenfi trieiinii /pacium ,intra 
i^^iiod omnia vender.qujEvelin Vrbevel Agro 
fcrrarienfi pofiitlet : fi tempus diutius rraxerir, 
ri/copontificio addida funto. 

Omnes dignitates,quas vel ipfc CxC^r vel ali- 
quis ex lis qmlius fami.liarirer vtitur , habcnc, a- 
gnofccnt fe a S.Sede Romana accepilie. 

Mutina ciuiras miiltis eftafflida modis ^do- 
ncc fuir fub Romanis, mprimis eo tcmpore, 
cum Marcns Antonius obfedic in ea Decium 
Brutuni. Ecfi aucem inftaurata poftea fuit, mu- 
[limentis tamen caruir^ne feniciofi ineamtia- 
:)erenc receprum. Irerum euerfa per Gochos, 
[lunnes & Longobardos, ad eum rcrcdificata 
:ll modum, vt nodic. ccrnicui. G- .ci;Ts enim 
ylngnus,cum domuiircr Longobardos,«& Pipi. 
iumregi-mfeciiretIcaii£E,videnCesIraIi,'vftiru- 
am fibi Francorum ope libertsrero .riuprirais 
[iti fiipeferante veterumciumm Mata^enfiuUi 
lofteris , in vicims oppidis & vrcjs latitantes re- 
lerunt confii^um inflraurands patris , ^3^0 
truendi initio in ripa Panari fluuii , vbiadh- c 
lodie vifitut vtque fl:ruaura matunus ad fi- 
em deducefetur,conuenit inter eoS ,vrqu£e 
|ue f.i:niiia ilkft.ior Mutinenfis,exiisqus lll- 
ercrant, porcam vnam ciuitatis fuis fl:rueret 
imtibns. 

Primapoft^, divaa Sahceta, a?dificatafuit per 
iofquefos. Portam S.Petri ftruxerUntFreddi; 
lifarauguftanam Gazzoni ; Rodecocanam 
Jorzani. BaflTiariam aedificauefeSazofii ,'Pol:- 
im Ciuitatis Nou^ Sabiniani : Ganacetam 
1 infredii,Pedocci 8c Pandcui. Pici,Pii ^'Pap- 
izdnes Abreceufem.-Poftremo Porram S.lO- 
innis ftriixerunt Rodeenfcs cum fuis. Ad 
Linc modum resdificara fuit eiuitas, quan- 
:iam fundamencis paulo longius ab co ioco 
.-«fitis, vbi verus vrbs ftcterat. Sed hoc muicis 
inis poft Caroli Magni ImperiumagcidifJe re- 
rt Volaterranus. 

Cum aucem Mutinenfis ciuitas fiib prote* 
lone Imperacorum libertatem fuamdiucon- 
ruafl^oc, venictandem fub dorainium Opuii, 
eginaldiEftenfisfilii.MarchionisFerrarienfls. 
u tradica fuicper Legatum Benediai Xl.Pon. 
:.Max.ica,vc nouus vrbis Dominus decem co- 
nacorum millium tributum foluefet Pap^, 
il confenfit m eara conditionem anno A N. 
MCCCI V. Henricus tamen feptimus Impe- 
tor.qui non facile approbat quicquam eorum 
1« Poncifices faciebant , cum alias quoque Se- 
3 Roman^ terras occupaflet, conftituit Lega- 
-n fuum Mutins Francifcu% Picum Miran- 
!anum,fibi ramen,qui Imperator eflTct, fupre- 
3 dominioreferuato. 

Poftea hic Picus eiedtus fuit perGuelphos, 
irarinos,Bucriones & Bonacolfios,quieam 
flederunt vfqueadannum MCCCXXVIL 
ra &ipfi profligati funt,propnafuatyrannide 
fiusquatn viribus ciuium. 
Rurfum Manfredus & Gisido exPiorum fa- 
lia ibi Gubernatores conftituti funt pcr lo- 
nnem Bohemiae rege m,qui cum vixltalis ter- 



t N H N S I S. 497 

gum obuerri(ret,Pii rcftifueruntciuitatem O- 
picio Marcliioni Ferranenfi, qui demde confir- 
matus fuit per BenedidiXIl.Ponrif Max.Le- 
gatum , vr Vicarius Mutipenfis perperuus eflTer, 
fuicqr.e Mutina in fide & obedientia Ferrari- 
en(:um vfque ad annum AN.C. MDX.quan- 
. do luhus Il.eam iisereptam dedic Maximilia- 
no l Imperatori, qui hanc rurfus oppignorauic 
Leoni X.pro XL. millibus coronatorum. Ca- 
pta autem poftea i Caefarianis Roma, & Gle- 
mence VII. in moleAdriamobfe{ro,imperan- 
te Carolo V, Alfonfus Eftenfis, tcrtius Ferra- 
.nx Dux , vfus tam eleganti occafione , armis re- 
cuperauitfua,adeprusdehuopofleflionemMu- 
tins &Regiif quoda qu.bufdam coIoniaLepi- 
di vocatur; quod oppidum Regium , cum a Go- 
thi$,quos Srilfco peflimo confilio irritauerar» 
euerfum pemrus fuiffecreftitutumfuitnouis- 
quecinaum maembuscircaEnnum Chriftma- 
tiMCCG^IV. 

Ariipaerant eiUs dominium anno A N.C.M 
CCLXXXVL Gomiccs Caooffini, fed tertio 
annopoft eieai fuere per Bononienfes,qui cam 
reftit::erunc Opuio Eftenfi , pdmo eius no- 
nv.D-A Marchioni Ferrarix. anno autem MCG 
CXXVI.cradiderunt fe ciues Patrocinio Pon- 
tificum , qui fuoscum imperioeo raiferuncLe- 
garos\ Ac hi , cum infolencius fe gererenr, in- 
terfcdi fuerunt a populo. Ad extremum Ma- 
ftinus S caliger, Verons Regulus emit eam 9 Fo- 
lianis, qui eam occupauerant, 

Prius aucem , quam Scaligcr vrbcm ingrede- 
retur,Ludou!cus Gonzagaarrepcadominatio- 
ne extruxic arcem haud procul a porta S. Na- 
zarii. 

Poft h^c cum Gonzagaeamdefenderenon 
pollec contra vim fratris fui,qui dominabatur 
Mancus, vendidit cam Barnabs Vicecomi» 
ti Mediolanenfi pro DC. minibusducatorum, 
"qui cum fuis fuecefloribus eam obtinuit vfque 
ad annum Ivl CD Il.cara multi per lcaham Re- 
gali vel Tyranni pociushincinde Varias oppri- 
merent ciuitates. TuncenimOttobonuscon- 
ftituit feipfum Principem Regii , interfeaus 
paulo poft a Sforcia Cocignolo , incftato per Ni- 
colaum IL Eftenfrifi, Marchione™ Ferrari^» 
qui fibi vendicauit oppidi poirefljionera. Do- 
minati funt in eo pofteri eius vfqne adannum 
M DXIL cum lulius ILereptam eam Ferrarien* 
fibus adiunxit pofleflionibus Ecclefiafticis, VC 
manfericfiib Pontificum obediencia,donec Al- 
fonlus eam Pap^ viciflfim adempcam fuisreli* 
quicfucceiroribus. . 

Anno A N. C. M D XCVIIL rediit Ferra- 
ria ad Parrimonium Poncificum , ingrefliisqug 
eft eam Cleraens VIII. P. M, Aprili menfeiqui 
& ibi manfic vfque ad finem anni. Nihil to^ 
to eorempore, quohiccommoratuseli^prius 
antiquiufq; habuit , quam vt ita conftitueretres 
cum ciuitacis tum totius proaincis,nepopulus 
querimoniarubaberercaufam,neucconcipereE 
defiderium Alfonfi Ducis, cum nihil aquc fit e- 
uitandum nouoPrincipi, q u a m ne plebsfulpirec 
Tt I ad 



498 DVC ATVS FE R R ARIE 

addominatam antexjefforis eius. Itaaiuem fo- 
lertiafuacompofuitrcsciuicaas,vcpopuluSiqui 
in va.ia ftudia fc;flusfuerat,magnoanimorum 
confenfa nouum amplederetur impenum. 

Fuit Ferraria ab orani pf ope anciqaita^te Aly- 
lum & refugmm ludsorum , qui hic habitantes 
tanta Ducum gratia &C faaore vfifunc ,vteos a 
ciuibus diltinguere difficile fueriti , At Pontifex 
racioni non elle confencaneumiudicans ,vtiit- 
dem infidcles cum Chrillianis fmerentur pri- 
uilesiis , non magis quam Piato inquilmos cum 
cimbus eodem dignitatis gradu conflftere vo- 
luit,conauiiuos eos iifdan nons a csteris^di- 
ftinguivoluit, vti Rom^ &in csterislcahs Vr- 
bibus. Cum aiueminueteratiabufuscolerantia 
fuperiorum in conluctudinemconuerh ,lento 
ped£ corrigi debeant,concentusfuu,vtategu- 
menta capitis flauum demitterentfumculum, 
quoaaii >fcereatur. Fuerunt func quidimadeo 
2onrmiiaces,vr malueruu egredi ciuitatcquam 
notam iUam admittere , inprimis aucem Marra- 

„i ( vocantur autem inter ludceos Uarram illi, 
qui Nad quid.-m ludsi non fant, fed abietto 
ChriftianifiTio fuf eperunt circumcifionem) 
qui omnium permcaciffimi fuere, exulceratis 
eorum animis etiam aUa caufa, quodgeneralis 
corum confpiratio, qua in Ghr.ftianos ahquo 
tempore antrcionipirauerant.non fucceflifter. 
Proditura eiiim fuerat in vulgus. ditiihinos 
quofiue ex omnibus Synagogis totms Orbis 
contahfle ingentem vim aari,& ad quing^nta 
miliia coitonatorum bbtulifl-e Tuccarum M^- 
narchs , vt deftrueret Hierofoly nla cum San6to 
Sepulchro Dominico , & deieret tam Mora- 
bile monimentum crudeUtatisIadaicar.Atl rm- 
cipesChnftiani,intelledataminfigniproduio- 
ne,non diifimulauepefacmus , fed Recucuos il- 
los grauiffimis poenis ,inprirois multapecunia- 

riaaffecere., , , . 

Inter ea qusada fui>tFerraria:,donecCIe- 
' mens Pontifex ibi hasfic , memoria d.gniffiroa^ 
funt duo matrimonia, qus conciliata fuerunt 
inter quatuor Principes eiufdem ftirpis. nomi- 
nis,famihae,armdrum. Nam Philippus IIL Au- 
ftriacus^Hifpanorum Rex vxorem duxuMac- 
aaritam Auftriacam : & Ifabella Auftriaca , rise- 
. ?es Hifpanis,nupfitAlberco Archiduci Auftns. 
Cdnfeftfitautem Pontifex , ratumque habuit 



NSIS Et MvTINENSISi 

' trumque iftud matrimonium, dum fuit, vt diRU^ 
mus,in VrbeFerrarienfi. 

QuaUlis agri Mufmenjis & Regtni. 
AbundacagerMutinenfisfrumento,fabis,as 
liisque rebus ad vitam humanam ncceflariis,in- 
■primitautemgignitvinumoptim.^ nota:. Huic 
non cedittertitofiura Reglnum ,fGecundamin 
generandefrumento omnisgeneris, vt & legii. 
minibus. Vinun^quod hiccrefcicalbum,rDira 
bonitatis eft,poteftqueCumcaf:tenspcrItalian 
de palma certare. Aercirca vtramqae ciuitaten 
purus eft & falubris, vt rato ibi dorainemu 



moibicontagiofii. 

Mores & ifigmn intoUrum. 
Apparuit in ciuibus Mu inenfiblts femp( 
ingcns Ubertatis defiderium , quam vc defendc 
rent , non femel facultatcs fuasvuamque excrf 
xnis pericuUs expdfuerunt : qivod idem & Reg 
ni aliquotiesLelicauere. Prodieruncautemt 
ciuitate Mntincnfi non pauci,quos vel luten 
rum notuia 8c exquificaeruditio, vel arniomi 
fcientia atque in bcUo felicitas pet Orbem illi 
ftres fecit. Aiunt vutgo ltali,Mutinen{es efleii 
genioacri &;fi!btili, acutdsinconfiUis,quio 
fenfas quasintrafe conceperunt,nonf]cileex, 
nimisdeponunt. Erga hofpites Verocomesi 
ofliciofosi , _ . 

Mulieres eof um perhibehtur fuaues in coU 
'quio,minimeque ngreftes & ferdces.Regienf 
mprimis funt affabiles ingenio capaci & : 
quidvis difcendum apto. De amore l.bertai 
diximus,quiapudvtfamqnegencemt;mcusfu 
vt non nih maximoTyrannorumRegulorura' 
labore ftibigi potuerint. 

'Ofes&GuherttationisratiO. 

Habet vtraque vibs ciues facis oplilenk 
;«quanquam certo dlci non queat iquahtum ai 
quotannis inde ad nouum Principem rede 
Eft vtraque infuper fatis munita , Regmrn 1 
men maioris firmitatisquam Mucina^obegi 
giam arcem,conferuatq; Caefar Eftenfis vtrui 
que agrum,Mutinenfera &Reginumcuma 

quo mflitum praefidio. 

De gubernandi ratione,cuhi adhuc nouus 

principatus, multa dicere neque eft noftr* 1 
entis^heqaeprsfentisihftitucij 



Germania 



I N F E 




L G I V M. 



G E R M A N I A I N F ~ER l O R ^ 

NOSTro MVO SEPTEiSIDECIM 

PROVINCIIS CONTiNETVR- 

IT PRIMO ^FIDEM DE IIS PROFiNCItS SV^ 
HiJ}am Regiparem.fah Cuhefnattone Ifiihell Clam Eugenm, 
T^hdippi 1 II. Htjj)ani Regis firore. 
SvMmA CAPitrA* 



Ongo nominis,&cur dicatur Germania inferiori 

Sit m ciiis & hmites, ambitus, Diagnitiido. 

Iluuii Ltlebrtorcs, eornm fcattmgmes &decurfm, 

Totu tn XVlLproumciasdmfa.mhisftngultsqu9t 
oppidAcrpagL 

Ouopach in vnmti redaBa cofpus fubvnlusregis 

HiJp.mdotmmi4mperuenerint. 

Donatw Proumciarum Belgtcarum ,qudsFhtlip- 

pm II Hifpanorum Rexdedit fili£ fu& IfabeUce CL 



Z7 Poftremabelia.noftra iempeftategeftaintet Regeni 
Hijpanu & Hoilandot, eum obfidtone & dedttio- 
fieBred&oppidii 



P Tfi res Belgic^ fiipenoribus temporibus 

•*--^muIcis modisconfufe 6<intricacsfLierunti 

ob duierfos poireirores, cjui nunc hasnunc illas* 

ahquando fingulas aliquando vniuerfas occu- 

v.f ■- r. ■ ■' ■ — ^^"^'^^P^^^^i^tiasiconfidimuscahlen.ncisquic- 

iunfaHoremMatrmmucum Albcrto Archiduce qtlid ad eacum notuiam percinet , clare , ocdine 

n„ T n '^i^ra ob/cucicarem explicacurosefie. Vbie^ 

i^omodo Alhertus Auftrtacm mfmoris Germd- nim generacmi de omn.um illarum rePionuni 
m.poffcfttonemadtuent. limic^bus & ambcccl d.ireruimu./quo pactoi^ 

Frou,ncUqu.noftro,uomfpamRegis^gnofcuni XVII.d,m& fuerinc Prouincias, cnicScLpore 
tmperumu Vrbes m its pr&ctpu^, faclo tmtto k in vnum redad^corpus, fob vniusdoauni,& 
- poftrcnm Reg„ Hifpam dommium peruene- 

nnc : vcnic muspofteaad rpecialiora, dicemusqi 
de iis prouinciis,quibus ttuper admodum do- 
mmatus eft S^reniffinnis Albercus Archidux 
Auftn^,cum con.uge, Ifabelia giaraE. genia^ 
1 nilippiIII.HifpanorUm rtgis forore. 

Exalcera parcc expcJneiC conabor, quse firra^ 
tio Proumciajum Infendns Germahi^ fcedera- 



Flandria 

Art,fta,qua olim Atrebatuni Ager, eius potiofa op- 

Cameracenfis Vrbs & ager , quihm circufnfcrihd- 

tur limitibus. 
Hannoni<& Comitattis. 
Comitatus N.tmurcenfts. 
Ducatws LucenbnrniciiSi 



auMtntt,.^ Ducattis.cum pottfttmis in eo Vrhthm rarum,&q„odnam ficearum dominium. 



O" oppjdts 

Tota regio apta adpafturdmgregiim armentorum. 
que, 

Mare quod eani aUuit: eius commoda & incorri. 
moda. 

Nmara &fjiu£ i intef quas prdcipud eH Ardu- 
enna^ 

Inginium & Natufaincoiarum. Arhatores Itbertd- 
tif iiiaximii 

Ptctores tn ea excelientifttmi , quiprimi inuenerunt 
ptgmentis fiue coloribm mifcefe oleum. 
Prouenitis Prtncipum ex his prouinciis quanti fint, 
Rokn harumprouinctarum, conftftensmmunittf 



Si force non omnibus curiofisingeniisracis- 
fecero, iolabitur me torius rei difficultas, & 
qiiod nuili ftudioaclaboripepercerim,quires 
Belgicas pafci h infpexi ipfe.paitimexaiioruni 
iiarrationibushaufii " 

Primum de rarioile riomiriis al/quid diceri- f 
dum erit. Nuncupatur noftro xuo communirer 
Germana Inferior, Et G«ra<?«i<«quidem,quocl 
lmgua,moribasdegibus &vir£e inftitutisparam 
a cajceris Germanisj Alemanttisi teufonibus 
difcei-ant. Jk^t^o/ verosquod MarlptopiOrfic,& 
f perioris Germanise rerpeau camposagrosqi 
ficu humiliores habeat. Ipfi Germari; tani^fupe- 



^,,„v : V - "v "'""-""^i"'.i-5ii<iucaL. ipu^ermanitamlnpe- 

h>nts opptdts&exercitu,qutfmperibiahturiri riores quam uiferioces cotiim iUud cerrarL" 



pr<i:ftniis. 

Forma & modus Gubefnationis liafuni prouincid^ 
rum. 

Zonfiliarii PrincipiSipihiU vtdntur iegthm fcri- 
ptis. 

miprn mip per prouiticias. Modm conuocan^ 
dt Statitsfiue Oritnes. Rdtgionis ratio & cultus, 

Irchicpifcopi & Eptfcooi Iriferioris Germanta. 

^atakgus Dominor:i:n & ComitumFlandfi^.li.^ 
lufimres ductores copiafum in h(Mis Belgtcis, 



fpacium, vocanc communi nomine Nideriand, 
Appellatur ctiam per vniuerfam prope Euto- 
pamfexrra Germaniam) Flandrid fynecdochicei 
vel propcef illius prouincise veterem poteritiant 
& fplendoren^ prs reliquis : velpfoptefprimi 
& celeberrima ibi cdmmercia 6c NundiriasBru. 
genfes vetuftiftimas noriffimaqueEmpona : vel 
denique quod Gallije , Angli^, Hifpariijc & Ira- 
hae firiibus propior Flandria nota inagis & di- 
Uulgafafir. 



0 E R M A N t A 

Sed omiffis his curiofitatibus . quae parum ad 
rem faciunt,de fimbus acUminbusems v.dea- 
mus. ASeptentrK)neeftOceanus^aMend>j - 
Lotharmgia.CampaniaGalUca&Picardu 
OrtuRhenus & Mofaiuuu;abOccafururfus 
Mare cum paicc ArteG^ P.cardi^que. 
-% Habet tota Germaniainferiot.quemadmo- 
dum Gmccardmus metitur,in cucmtu mille 
nirUiaria IraUca , vel CCCXL.m.Uuna t landn- 
t^,idbeftquemedi6feptimitotiqueodauo c i- 
mati,m-er Gradus longitudmisqmdcmXXll. 
xum TemiflTe & X^X. Lat.tudmis autetn inccr 
XL V lll cum fem. & Llil.cum femiffe, Maxima 
dies xft tis ad medium cUmatis VlLhorarum 
jftXV ad m.tium nom hor.XV I.cum rr.bus 
tjtattis. Cotrtinetver^o omnes ParaUeios qui 
tuntinterXVl.&XXL • r 

_3 FUimina Germamae mferioris pr^cptia funt: 
Rhenu s , Mota , Scald.s, Amaf.s. Minora h^c: 
Mofella , A'., L.fa, Demera, Rura,Scarpa^ ai.a 
nun pauca.De Rheno & Amak d.x.mus mGer- 
fupmore. Molapi-ofluuexMonteVo- 
■eefo , qui^ft in finibus Lmgonum, haudionge 
' fb Araris Matron^que fontibus ,-&miepten- 
■'donemi>rocurrens S. Theobald.fanum rad.t. 
vbrnauig^ab.Us eife u.cip.r. Inde Virodunum 
'perlab.tur , & ab eo m C^cam vergens , Mofo- 
iem&Maferiacumperg.t Indeadfepcentr.o- 
-nem fe conuertens , Caroiomoncem , Boum.a- 
^um Dinantum & Na.mrcum luftrat ,ibique 
:Sabi aadus & tumidus aduentu Gr jcum fe lle- 
4u,atque Hoyum contemplatus,& Leodmm 
t a, dumqueMof^ pcriapfus ad Mochcmum 
^ur.mundam & Vemomm labitur. ■Hinc ad 
Sccidentem conuerfus, Cuicicam, Gi« 
Rauefteinum & Megenamadmens,poft apud 
Heruerdum pagum , recepta Rhcm trad.taque 
Viciffim f d parte cum VaiiaUcomm.fcetur & 
.contmuo feniaris nomin.bus Ims itcrum d.f- 
^lunguntur,& f paratimLouenftemmm fenm- 
turfvbilnfulamBomelianammciudimt, Hmc 
rurfum confluentes iunguatur,& priltmo amil- 
fo Meroua nomen acc.p.unt,acque itaWor- 
comium & Gprcomium prste. :.pfi, maximo 
fihu Dordrechtum perueniunc: ibique faita In- 
fola Ifelmonda, Mofxpropnum noiTien recipit, 
idemque retinens Roterodamum & Vlaerdin- 
~ gam pr^terlapfus nobiU oft.d circa Bnelam O- 
ceamam tam violenter n^gred.tur , vt longo fpa- 
cio curfum retinens, aquas fuas duices con- 

Scaidis orituiinVeromanduispropeAbba- 
tiam , vt vocant , D.Martim. quo inter Cafteile- 
tum dc BelUuorium duo Galiorum p. opugna- 
cula placidior ingredicns Cameracum Vrbem 
adit Hinc Anhoniam petens * Valencenam vr- 
bem hobUem fuis aquis ditat , hinc nauigus Ve- 
hend.s fe commodum praebens, ac Hania amne 
recepto , Cohdatum praeterfluit j deinde Scarpi 
audus S. Amandum luftrac: ab eo in Septen- 
trionem vergens Tornacu.Ti , Aldenardam , &: 
Gandauum vrbem ceieberrimam perlabitur, 
vbiflumina minora duOjLifamScLiuiara alias^-, 



aquas recipic. Sinuofis inde flexibus fnulttsi 
Mxandris Tencramundam pergit,ibique T( 
nera amne recepto ad dextram fluens Rupc 
mundam petit, ibique Riipelam ac paulo pc 
Delam amnes iufcipit. H.nc au^us & tumid: 
mox Antverpise moenia aUuir,Emporioque hr 
Porcum 'infignem & tucam naumm ftatione 
efficit : deinde paulo longius p/^ogteifus , bip: 
tito curiu Brabantiam ac^landriam aZelanc 
difaiminat :fiquidem fimftra inAuftruraco 
torcus ac deflexus j Flandriae orasac littorapi 
fequimr, al.oque nonHne infignitus h Hont a 
rratu ac fremitu \^ocatur , quo pcr Suitbeuel; 
diam & Walacriam in Occanum Occider 
lem patet aditus ,acrurfus inhasoras actefl 
dextravero , reli6tis Bfabamisefinubas ^COt 
nuato curfa,feruatoqiie vetcri aliTeo per Scal 
Infuls Uttora violenro vaftoque gurgitc in 
ceanum deuolBimi'. Caeterum flumen ho< 
ftum Oceani reciprocantis fentit Gandau 
vfque,ab oftip milliaribus (hifcetamenad 
meratis eius anfradibus) plu5 quamXXX. 
hgec quidem de prstipuisfluminibus dicett 
iui.ttus rcseceia re^iusex Gee^graphicischi 
petuncur- - ' 

Coniinet autem t^ermania inferior in 
uerfum ProuinCias ( vt vocant ) XVII. Duc 
quidcm quatuor, qhi funt hi: Brabantia,! 
■burgum . Lucenbargum, Geldxia. Comit 
veroodot Hoilandiam,St:landiain,.Fiandr 
Artefiam, Annoniam, Namurcum , Sut 
niaro,& Marchionatum S.Iraperii.Domin! 
niquequinquc : Machliniam, Vltraietaum: 
fia m,Trah fifuknam,&-G ro ni n gam . Ratio c 
XVII.ptouiriciaeappellentm,h£eceftr,quod 
qu^que feparatim veniatihTitulosprincij 
qui eas poffident. 

Porro in conuentibus 'geheralibus no 
mnes h^ regioiies cohuocantur,nequc etiai 
' ferendi fuffragii habenc, neque concrib 
fubfidiaiioc ordine.Marchionatus enim Ii 
rii inter has non numeratur,Ducatus vero 
fourgenfis cum Valckenburgo Sc Dalemi 
pendentaDiicatuBrabantinQ. 

Tornacum cum agro fuo,Infulae, Duact 
Orchefium,quamuis inter XVIL illas pr 
cias nonhumerehtur,cohtribuere tamenf 
ad modum prouinciarum. Anno MDL.co 
here Germahiae infeiiorisprouiucix, vtl 
ratoriCatolo Vataexigenti perfoluerentC 
miUiafloienorum menftrua. Liniburguu 
cenburgum,GeMria , Groninganihil huci 
hi;E conferunc,quodfintUmirane2,&vi 
rum bello petits adpaupertatemredads 
- perfUnt igitur XIII. prouincis qu& trib 
foluunt: Brabantia, Flandria, Artefia,Aiir 
Valehcina?, Infute, Duacum & Orche 
HolIandia,Selandia,Namurcum,TcJnia 
McchUhia.Vltraietaum.Et cxtet* quiden 
ab hoG triijuco iramunes funt.nihiio tame 
nus ^ conuocationibus Sc getieralibus co. 
iibus nonexeluduntut. 

Numerantur etiam ih Germania inf' 



SiveBelgivM. 
Homm tamcn nu,neras „ouifl;,«s lus diu- Su.' " """''''"^ '"'"P"- 



^Geldria, j yjxiv j 



osvero 



Jmclxix. 

)cxxiii. 

iccc. 



' ( Hollandi^, 
I Seelandi£, 
j Ilandria, 

\Annoni&, \ 
^Naniurcenfs, j 
j Sutfantenjis ,j 
\}larchtonatHs Antmrpienfis. 



txxni."\ 

X/f. 

xxm 



fcccc. 

CI. 

MCLtXVIlL 



^pagosv^ro^ ^ccirf'. 

DCCCCi. 

jctxxxiv^ 



' VltraiiHenjhL 



Jx/.l 



KVriJta, 1 \CC(^XLV 
SmtinDominio <h:ranfifulano\ oppida ^Xl.\PagtMtem )cL ^ * 



^Groningenfi, , 
y^Machltnienftj 



?CXLV. 

{ix. 



^ Tetnponbus ante ilatUm Cliriftum luliuS 
-ilar & Romani prope totum lioc rertarum 
wcium fub Gallis Belgics appcllatione com- 
reiiendebanr, nomine , vt quibu(dam videtiir 
3 audacia& pugnacirare trado , quod fummis 
iribus prd hberrate, legibus priuilegiisqiie fuis 
iuerfus hoftes pugnauerint, Nam Gallorum 
innium eos forriffimos vocat Carfar , cui & di- 
:rhs appellantur nominibus nunc quidem 
ermani,Baraui,Frifii,alias Aduatici, Meriapii, 
rrebates.Neruii.Morini.&cEtGermaniqiji- 
:m vr tuncita nunc quoqite magnaexpa\-re 
)cajitur. Bataui Itmt Holiandt & e»parte Gel- 
I. Fi-ifii antiqutim nomen retinuerunt: Adua- 
' qui circa Anraerpiam habitantf Mettapii 
nim Geldri, partim Cleuenfes .-Neruii Tof. 
cenfes, Morini magnaFiandrorum pars. 
C-eterum feptendecim hz Prouincia , in 
as Germania Inferior diuidituf , aliquando 
minos fibi airumferunr.qui apud eas cum im- 

rio fuerunt:ea tamen moderatione Vti femper 
lerent , ne poceftas eain tyrannicum conuer- 

eturdominatum,quicumimminutione pri- 
egiorum &libertatis periculo coniUnarus ef- 
. Hinc femper Belga? Principes fuoS magis a- 
.ire vifi fun t , cum adhuc aetace tenera vel add- 
-■enteseirent, 

E.xtant horum populotum,(!iim adhac fiib 
golisprincipibas viuentes certis tamen inter 
leuindie(rentfGbderibus,egregiabellofaci- 
ra, olim quidem contra Romanos , pofterio- 
us vero remporibus aduerfus Saracenos & 
fcaSjinter qus pfimo loconumetarimete- 
celebrisillaGotefridiBulIionsiaHorumque 
ncipum in Terram Sandam expeditio. Cui 
n immeriro accenletur BalduiniFlandfivir- 
jqm Grascorum Imperium arripuit occupa^ 



Conftanfindpoli i de quibus vt & aliis adeantuf 
Hiftoricorum librijqui locuples dicent teftimo- 
nium,hos populos iemper fottes habicosexte- 
risque formidabiles fuiife^ De his enim veluc 
' compendio fado naf rar Corn. Tacitus : Gallps 
folitos faiire pugnareprolibertate : Germanos 
pro prsda: Batauosprogloria& honore. Scili- 
cet haec eft caufa,ob quam veteres,Romanorum 
Principes cuftodes atqtie ftipatofes corporum 
ex hisgentibus fibilegerinr, quodfideta earum 
& virtutem bellicam prse omnibuS populislau-' 
darent&ampIe^^erentur.Quiri&nonnuIIiin-. 
ferioris GermanijE popitli SociiRomanof um & 
Amici appeIlatifueranr,inqueprimisBatauiat- 
qUe FiifiijVtidem Tacitus commemorat. 

(^anquam autem fupefioribustemporibus 
finguls propemodum Prouincia: fuos habue-' 
tint domirios Principesqtie , poftiemo rameii 
fere omnes redadjefuerunt fub dominiumDu^ 
cum Burgundiae : abhisperueneruntad Archi- 
dtu-es Auftrias j &iriprimisadCaroium V.eius-^ 
que filium Philippu, Hifpariotamreg^. Quod 
quo pa(51;o fadum fit, opetae precium fortafle e- 
ritcognoicefe., 

Lu douicMs Malaniis ii\te Pafetrio Cofnes &Do- f 
minusFiandri£e,Niuerniae,RofteIli£,SaIinarumj 
AntvverpijE&Machlinia;:poftmattisauteGbi- 
turii Comes Bargundia& & ArtefiW^vxorem du- ' 
Jcit Margaritam filiam luhannis DucisBfaban- 
tis.qUo coniugio ipfe Dux Brabant)a'&Lim^ 
burgi fadtus eft. Ex hac vnicam genuif filiattl 
Margaritam , ditiortum parernarum hxit- 
dem , quas anrio M CCC LXIX. Gandaai nil- 
pCitFhiUppg Valefio Duci Bufguridix, iuriiori 
filio lohannis Galliarum'Regis,cuiyl«^/rfcico- 
griomen fuir. Vixit isannos LXX.Htncnatus 
cft lohannes intrepidus y Burgundiie i Flandrije* 

Attefisg 



Germania 

Attefije Comes,aliarumqueprouinciarumdo- 
rainus.Duxit hiclohannes anno AN.C.MCD. 
XV. vxorem Margarkam , filiam Comitis Han"- 
nomx,Ho1laodi2e,SelandisFnii;E.que:iprepQft- 
ea nefarie ttucidatu.s fuit a Carolo Delphino an- 
noChriftiMCDXIX.apud Monterium Gallis, 
cumvixifletannisXLVia.prsEfuiffet rebusfuis 
annis XV. Huius filiusvnicus nomine Phihppus 
Bontu fucceffit patri annos natiis XXUJ.fattus 
Dcix Burgdndis,Comes Flandris, Artefi2,Mat. 
chio Antuerpia;,Dommus Machlinias &Sa!i- 
nartuu.Hic obitu Theodorici Comiris Namur- 
. cenfis faatis eft eius Comitatus hsres:morce 
autera Philippi audus eft Ducatibus Brabatitis, 
Lotharingi^ &^T^imbargi.- obuu vero lacobae 
Comitatibus Hannoniae , Ho! landia? , Selandis 
&Fnfiae. Huiceidem donauit Ducatum Lucen- 
burcricumEli'abetha Antonii Patrui eiusVidna. 
adannum Salutis M CD XLlH.Hic eft ilk Pht* 
lippus , qui p.imus inftiruit Ordmem aitrei vei- 
leris Brugisin Flandria,cumpeiageret nuptias 
in ea vrbe cum'lfabella Lufiranica fubannum 
Domini xMCD L.Mortuus eft BrugisTlandn- 
cis anno MCDLXVII.cum vixiflet ann^LXX- 
ll.regnafter vero XLVIIL 

Rrhqitit hic haeredcm fuccefl^oremquem o- 
mni^us fuis tcrris atque Principatibus Carolum 
Valefium filiimi,cognomento Fugnacm, qui Gu- 
bernacula rcrum fukepjt annos natusXXXlV. 
Emit hi<^ ab Arnoldo Egmondano Ducaium 
~ Geldria; & Comitatnm Surfanis, qui Ainol- 
dus venditionem illam moriens confirmauu, 
nominato fucceflbre fuo CaroIoBurgundo., & 
exdufo Adolfo filio per teftamenium. AdiuiC 
Carolus poflcffionem Geldrk-e a nno Chnfti M- 
~ CD LXXIIL Conatus eft hic Carolusconiun- 
{k:s omnes iUas prouincias conftituere^ re- 
gnum.fequeappellare regem Burgundiif,addu- 
^ta ratione , quod olim quoque Burg ndia re- 
ges habmfl^et: quod vt a ^riderico Ill.linperato- 
re f icilius impetraret , poUicitus eft , fe fiham 
fuam Miximiliano Friderici filio daturum in 
marriroonium. 

Cum autem vnaqusque prouincialuampe- 
culiarem haberet dominandi & parendi ratio- 
nem ,fuisquc figillatim vteretur prmilegiis , iu- 
ribus,prouentibus,pondere& menfura, & qus 
nunquam abfolutam principibus fuis , fedlimi- 
tacum periiiififlent imperium,omiflum fuit i- 
ftuaconfilium. Inrerfeaus eftmagnusillebcl- 
laror Carolus ante Nanceium Lotharingiaeart- 
noAN.C.MCDLXXVIIa.d.v.lanuariimen- 
fis , prodttus , vt ferunc p.-r Comitem quendam 
Iralum , cui nomen fueiat CampobafTo, mfti- 
gatione Ludo.tici X I. Gallofum regis,cum tri- 
bus prxiiis ab Heluetiis 'Sc Lorharingis v)61us 
f r iTei. Agebarstatisannum cufii caderetXL-^ 
IIII. rehda vnicafilia M^nrf ValeftaannomXV- 
IIL virgme, qaae anno M CD LXXVlI.a.d.XV- 
in. Augufti menfis nupfit M.axi >4!iMio Atijlnd' 
(0 Fri4em?III.Liip.filio,quiM-iximiIianus recil- 
perauit pleraqucqu^ Rex GaHus vxorieius Ca- 
roli fih« per vimeripuerat. Reflicuithicidetti 



I N ? E R I O R 

vigori fuo Ordinem Aurei Velleris , qui vaWe 
labefadatus fuerat. Nati funt ex hocmatrimo- 
nio Philtppus Aujinatus filius j & Margarita filia» 
Horummater MariaBurgiida quinto matrimo. 
nii fuiannodelapfaequoi cumfemurfregiffit, 
mortua eft ex eo cafu. Praefuit Infcriotis Ger- 
manisepsouinciisaliquandiuMaximilianusno- 
mine fihi fui Philippi; fed cum accufaretut a 
nonnuilis , quod Brabantiam , Holiandiam at^ 
que Frifiam k cxteris leparare & pacrifuoFri 
deLco trsdere vcllet , multaque faceret , quac li 
bertari Proainciaram aduerfarentur i dcderun 
populi Beigic! fidera Philtpo filio eius, Carol 
NepoiiannoSaf?r!s MLDXCII.eumquePrin 
cipem fuum vniuerli agnouere. N^^^pfi hui 
Pliiiippo anno A N.C M CD XCViJohann 
Fcrdmandi r gis Aragonum fiiia, vnde itaru 
eft Carolus V.Imperator,Philippin.HUpanc 
rumRegisPater. 

Sic hx Prouincise.qus antea p!ureshabu< 
rant dominos.coniijnaacin vniimiquafico' 
pus coaluerunt, redad:* fub imperium Rcg 
Hifpanorum» 

Vt autem horum populorum coniundi 
maximum ad eorum felicitatem attuiit mi 
i-nentum:fic feparatiocaufafuitcrudeUfljmii! 
longifTimi belli ciuiiis , qu<5 tam hi quam il 
afflitti fuerunt, de cuius betlivtlpotius fepar; 
tionis caufis ahbi dicemus. 



^alitas&^aturafoli^Sdgici. 
Abundat Agef Atnbatenfis fiue Comitatus A 
tefu frumeftto, cuius mag.natift vim fubmin 
ftrat vicinsE Flandriae & Brabanna; ,vbitantu 
non piouenit, vt pler^que in hisregionibusi 
aduentitia fiiigine panes coquant. Vineisvji 
busque Caret, quanquam id ficri plericpece 
featit , non vitio foli ied Colonorum impetit 
Aer hicbonus& ferenus» ' 

Quo non peiore nec minus temperato p< 
flatur Uannonia , accedente magna carapotu 
vbertate,&: in produccndo frumento omn!S^ 
Heris felicicate. Multum hic praroium & \ 
fcuorum :,nec defunc hotti arboribus frudi 
ris confici. Terrae vifceribuseruitui feirum 
plumburii, piaEtereaque marmorea faxa, r 
non carbones foffiles , quibus fuccendcn. 
pauxillo hgni opuseft. caientautemi^uaitin 

ximc. , 
Comitatus 'Sammcenfis afpef eft & mohtol 
amoentis tamen & falubri frucris aere; Tf 
colonis noningriita,qu.-aitum opuseft,prol 
frumenri , iritus, vero venas ferri & plumbia 
vt & marmora iquorumgrata nigredo color 
iafpidis imitari velle videt ur. N uper etiami 
peamthic effodi Liihanchraces ad alciidi 
ignem. Fluuii qui hicfunt,aburidantpi(cil; 
campifalientibus aquis.fylujE alitibus & fefi! 

mnisgencris. / r </ 

Ager Lucenkrgicus licet montofus fit 6c 
tilofus,benignus tamen eft & fertihs, pit 
rens alicubi multum frumeriti, vini aliq" 
iiimjqui hoc foli beneficio earent, far ciuntHi 
* - - - - damii 



S I V E B 

idmnum Inga veiiatione, Sc ferarum omnis 
;t;neiis miritica bnndanna. Ferrifodinxftinc 
lon proculab oppido Manderfcheid , m domi- 
ins Keyla,Gronenl-»erch ik Sleydijad vallenl 
uinomeneft Helifenthal» 

BrAhantu aer bonus & tempefatuseft, folum 
lanujii arquc fci-tile, quod mulrum farris gi- 
nit, quamuis ea pais , qu<E Campania nomina- 
Lir iteriiior fit, quia fabulofa magis-, q uamuis ne 

xc quidem omnino infelixaiit Iterilis iudican- 
alit. 

Fbndria aerem reciprocat infigniter tempe- 
irum. Tcrr£ hic fogcundrtasnon contemnen- 
i, inprimis qua verfus Oceanum tendit, 8t 
alliam contingit. Graminis &p:,buli pro pe- 
idibus hic ingens copia, qu^ vel hinc coili- 
tur.quod ex vicinisprouinciis magna equo- 
m armenra huc agancurpaftum. Abundac in- 
per Flandria anmialibus domefticis, inpri- 
is vero f.'ris fyiueftribusquc, in quo genere 
cellunt cerui Aprique. Nec defunt hic varia 
uim genera, Arde^,Phafiani,Perdices,Pauo. 
s&Ciconiae. 

Mores veteruni incolarum. 

t)e Galliaj Belgica , hodie Germania Infe- 
•ris popuhs Csfar hxc /labet: Gdlorum o- 
'iitmfmipwiftmtBelgce: propterea qusd a cultu at- 
'■ humatntate Proumcidt.longipineabfunt, mimme- 
•■ ad eos fape Mercatores tommsant, atque ea qua ad 
'■mmandos animos pminent mportant: proximi- 
funt Germanis,qui trans Rlmum mcolunt , qui- 
mn conttnenter bellum germt. Horum quan- 
n fobur, quantumque Iibertatis defcnden- 
ftudmra fuerit, exeocognofcipoteft, quod 
manorum imperium famma vi auertere , et- 
I C. Ca-firis ternpore annixi fint. Neruio- 
i,qui hodie Tornacenfes funt, adeo fuitin- 
nua feritas, vt nunquam ad id temporis 
rcacores paili fint ad fe vijiaautaliasresvet^ 
;s deferre. Quin & iam ohm habitatores 
idrias adeo dedici fuerunt armis, vt nun- 
m qitieti viuere potuerint , (ed artnafufti- 
tcs manibus in Syriam vifque & Paljefti- 
i excurrerint. Nec prifco tempore minus 
^tntes addiais fuerunr mercatura, quam 
icer admodumexercuerunt,accedentepa- 
n ajuo laborioia colonorum induftria,qui 
in eruncatis lencibus & dumetis, dcrerfis^ 
paludibus melius fruiauofiufque reddere 
itifuerunt* 



ELGIVM. 

rofi & molefti funt, vt eorum vixferripoffic 
conuerfitio, cumque facile credant, fit ytfa- 
cile dccipiantur. Sufpicionibus mulrum indul- 
gent, vrgentqup propofitum obftinariffime: 
garruli nimisque loquaces , & qui facile obliui- 
lcuntilr bencficiorum qujeacceperunt ; necte- 
nacioriiniigiuitmemorisofFenfas. 

Exrraneos parum amant,amore ipfi fuo oc- 
cupati , ftadenrque fempernbuarum rerum in- 
uentiombus. In Muficis omne prope hi populi 
tulere punaum.cum in ea fcienda vix vlli natio- 
lii fub foleced.int 3 ad quam naturs q uadam in- 
ciinarioneferuntur. 

Quod ad militiara a(:riner, meiiones putaii. 
tur elfe pedites quam eqmres, habentquc id 
prope peculiare, V t om nibus modis viceij,; prje- 
lia & confliclus cum hoftibus. : aiKum fieri 
pbteft. Iftud quidem cerre farendam eft, inre 
marina eos pares in mundo non haberc. Ad 
vhguem cnim callenc rtauigand: rarionem , nec 
'Vllus Orbis angulas eft,in quem hon cxcurre- 
1-mr ac penetrailerint nauibus fiiis potiffiraum 
Hollahcii. ^ 

Ad negociationes hon fafti fed nati videri- 
tur,cum varii generis mercej ,partim domii- 
pud ipfos,pattim alibi fadras, cuiufmodi funt te^ 
\-£ Jines,panni Ianei,inprimisaulg?a&tapetia, 
non in Europam dunraxar,fed& Afiam, Afri- 
cam & vtramquelndiam exporrenti 

Pane vnigo vefcunthr Secalitio : Potus fere 
eftCereuifia,qus conficiuirexfarretriticeo vel 
hordeaceo mola frado, adiedo lupo falidta- 
rio.Opulentioresvinumbibunr,quodexfijpe- 
riore Germania vel Gallia aduehitur. Veftitu 
vtuncur coroffiuniter bono & honefto. Do- 
mos nitidas abfterlasque conferuant, ab omni 
fupeliediie, & qaidem cpmmodifflme inftrU- 
aas,vtnihildefideraripoffic. Eftautemmun- 
da ibi & ad a/peaum iucunda ae bene ord ma- 
tafupeIlcx,quainrefortafieomneStc3tiusMun-^ 
di nacionesfuperanr.Pomos in ciuitatibuspio- 
pe omnes ad eandem architedturje rationem & 
noi-mam exrfuunt, vt ignari mulbs ad vnura 



Morcs Belgarum noftri tempsrts. 

int Germanix Inferioris incok fere prd- 
corpore , quanquam ahtiquitus etiam ma- 
futfte crcdantur:quamamplitudinemc0r. 
m C. Csfartnbuitinprimisviuendiliber- 
ocio.quodque nihil faciant,quod no- 
In vniuerfum puranturformofi,quieti,pa- 
ciioleiici jnon multum ambitibfi ,ciuilesj " 
' > biandi, ad omnia promti , labotiofi , in- 
II, Baccho magis quam Veneri dediti.vt 
teri Germani. Multi inter eos adeomo- 



Ipeftaredominumarbitraripoffinr^ \ 

Mulieres Belgica; formofs flinr, neqiie ta- 
men adco velomnes,velpleraeque,autnume- 
rofc j vt imperiti clamitanr. Eft tamen hocea- 
rum formoficati vicium, vt flos ilie pulchritu- 
dinis nequaquam fic diuturnus, fed plerisque: 
hiarcefcat vel defluat, cum annum statis tri- 

gefimum artigerunr,poft quod tempus euaduns 
dcformes & rdgofe. Promptx funt & auda- 
ces , loquuntufque ac verfantur libenterinpu- 
blicocum viriSi ' 
Vcrtitur his a Gailisaiiisquevicio.qtiodvi- 
ho valde fint dcditse, vt quis etiam matutinis 
horis non fruftta ad bibendum fir inuiraturus 
puellam j certus eam haud dubie refponfu- 
ram. Quibus nec faculras eft ncc confuecudo 
bibendi vihum.cercuifiam fiauriunttancaaui- 
ditate & copia,vtindd debilitentur.Ingrefro pe- 
tegrino in domum,occurrirl51iafamilias,ple- 
rumque adolefcentula nec deformis,_cyathum 

cere- 



G E R M A N I A 
cereuifia plenum manupraeferens, eumquead 
bibendum iHuirat.ita vtpropinatocaiicepaor 
ipfa bibaKcui nrfi refpondeas , Sc quidensptom- 
te, non «ffugies nocam ruditatis iJc incuulitaas. 
Kon nTefugit,hunc morem. muitorura opink)- 
ne.effc vei videri polfe incitamentubad ette- 
aus amotis:Sed profeito minus eft inhisre- 
gionibus ftuprocumadult. riorumque.quam in 
pierifque rcgnis,vbi ebrietatis vicium mte«a- 
trociffimacompu^atuu . . rr 

Ca:tecutn omneskierroresfiuevicia ( limo- 
do ita appellanaa funt, cum hismuheresapn- 
mis prope cunabuiis adfueuennt) perucrterc 
eas acque impedirenonpolfunt.vtnonoptmie 
& rea,irimecurent rem famiiiarem,& ahquan- 
db tra<aentnegocia vidUa,meTcimotua& alia 
qux fummain tequirunc prudentiam, vigilan. 
tiara Sc fobrimtem.Araant easdero fplendidum 
actumtuofumornatuminveftitu, nectan um- 
modo fok peragrant ciuitaiem , (ed etiam exi- 
auo camitatu in vicinaoppidicommeant.iine 
vlla trimmis fulpicione. Ergo cumviriusnon 
taro ommum verum procurationem perniit- 
canr,p erumque nimisiroperiolae, unoiupetbae 
&moieftaeeuadunt. . 

Moris cft tam apudf rincipes quam inietio- 
ris iortis homines,primogenitis parentam,hcet 
adhuc viuentiun[i & «tate vigentium, indere 
nomina:& Nobiles, Dynaftariim morc, plus 
iemper fiU«natumaxim2tr.buunt,quam reli- 
quis minoribus,hcer paremomnesdotemha- 
beant : ka vt reliquas ahcui faepe defpondeant, 
cui iilam denegatent, meUori condicioni auc 
marito maximam referuantes. Hoc pecuUare 
vidcntur habere,quodfacile cum exteris matri, 
nionia contrahantji idoccafiopoftulet, quod 
has affinitatespatrisEvtUeseffearbitrenrur. In- 
decens & abfutdum iudicant , Adolefcenccm 
Vetuiam , Senem contraducere pueUam ,igno- 
biiera nobiU.Dorainam feruoiungimatnmo- 

nio. • ti- 

In PiaurjB attificio nuUa sque natio exceilit. 
lohannes Eickius ptimus fuit,qui oleomifce- 
re coloces docuit. Solent Belg« Feftis pi«ci- 
puis, inprimis nomme iplorura indigitatis, i- 
tcmque BacchanaUbus conuiuia inftLiiere.pa- 
rentrs, confangumcos 6c amicos inuitare, & 
cum iis poUucibiliter comeirarisnacuia enim a- 

mant epulas & conuiuia» 

Opeseorum& iiulM^ 

Npn funt exiguae populorum inferioris Ger- 
mani£e, inprimis maritimorum dmitiiE,cum 
tnercimoniis execccndis vicinum mare pulcher, 
rimas iuppeditet occafiones shinc enim multi- 
plex percipiunt emoluiTiencum * nec dicifatis 
poteft , quantum cx diuenditis pannislaneisfe- 
ricisque,nec non aulxis&ftragulaveftcGonfi- 
ciant pecuniar,cum hffc omnia ob bonitatem & 
elegantiam abexterisfupra modumexpetantuL 

Accedit & aUud lucti genus,quod percipiunt 
cx conditis fnljtisciue pifcibus,quoruranon v- 
num genus cft,exceileEibus tameninpriinis Sal* 



I N F £ R 1 0 R. 

monibu!» Halecibusque, quos raaxima to^fe 
Germanislupeiioribus, GaUis, Hilpanis,Italis 
que fuppcditant • vnde quantum ad eos redea 
pccunis.dilfiGile eftadfidctn dicere. 

; res mihtiires. 

Su nt in prouineiis Belgicis, qus Alberto Ai 
chiduci Auftris parue unt,laca nonpaucaa 
quifite mimita .apta nonfolum addefenlionei 
& fcrtndam longam obfidionem, fed &prop( 
modum inexpugnabiUa. Quid enimmunitu 
firmiusquc fingi poteft CafieUo fiue muniment 
Antvnrpenfi^i quod tanti robori^ eftatquefirir 
tatis, vt inter prjEftaniiiKma fortaljtiatotius & 
ropxiureteferatut. 

Sufiodmum ob munimentotum firmiiatc 
caps hadenus non potuit. 

Grauelirtga oppidum Flandris maritimur 
duobus 3 CaleMiftans milUanbus, cUm pei 
fit munirifirimum.ma^na vi tormentorum &) 
ftrumefitorura belUcorum fuperbit.-qu^ omii 
tum Ditinkercha pariterhabeat,ciuibusinfu[ 
etiam glonatur aaimofis. Quanta vero fuc 
firmitas & tohuiOftenda , fa cile intt Uiget is , ( 
fcuerit , tribusillud oppidum annis& fexmc 
fibus oWc-fliim oppUgnatumque,J>oftremo 
^grein Archiducis nianus venifle- 

In AtrebacibusTuie Comitatu Attefr^ell 
tnbatum, vulgo ^/•j-^ciuirasirtgens , ptopng 
cuhs foffisque munitiffima: hancftquicurTi 
UannaMeidinMOin^nibasGA^liX. M(J«m,of 
dumHannonisi',amplicudu-ic&vaiiatisnia 
bus inclytum,vt& Valencen&,\n quooppidr 
Armamentatium ad bclU viusinftruaillimi 
philtffevilta & M.Atuburgu)n , vtrumque muii 
fimum infinibusiTgniGalliafi 

Eft & in Namurco ciuitateatxmunira& 
ftrudiflima ad belU vfus, adque kiftinenc 
vim hoftikm valida. Efhe fingula perfequ 
botemusjfUntin his prouinciis, qu« Hili 
iref^is fubfunt dominio,hinc indemultafo 
licia & oppidaacatces munitifllmaE, vtqui vi 
nam ex iis bello fit petiturus.tem fitaggicfli 
plenamlaboris &pericuU. 

Etfi iiutera Vrbes ac oppida plena fint i 
bus cordatis &bellandiperitis,quiqueno 
mel oftenderunt , qiiidin arrais poflint : Re 
men petpetuo in iis alit exercitum , conftaii 
ex Gerraanis,HifpaniS,Italis &Belgis:qii 
^rcitus ante paftas inducias per hyeniem 
dem in vicinis oppidis fe continebat, primi 
tem vere- in eampum progrediebatur , ad ( 
dendam aiiquam arcem vcl ciuitatem,ve: 
latioiid infetendum hofti detiiracntum. E 
de durantibus induciis , multis exercitus dr 
ribus dimiiris , milites exauaoraci fuetuiit : 
bus finitis omnia denuo ad beUi cdgitafi 
conuerfa funt, occupata Bteda, vt paulopo 
, ^emus* 

%atio & Poma Guhernationis^ 
Usc velcft VniuerfaIis,quaminVUiOe 
obfetuat Princeps , baru Ptouinciat» dom 



S I v"e B E 

Velpart-cnlaiis , qn^ m vhnqnaque prouincia 
figill..tiin ia\Ci eft, fc cui>dum cuiufqiie priuile- 
conruerndines. 
Cdiililium Pr ncipistripiicieftin nriai 
J.cKur ^ilim prinliicn qi iden» Confilium Sca- 
^nnn : al emn, CdnSlium i^rinacmTi ■ tert!m;i 

C^n(ili..(nFinanciarumjlmerilci, fiufeAerari) 
Pi:nLi,-nlis. 

_ CcjnliIinmSratuum,vrvociiir;conflat Prce- 
idevnc)..V idccrto ConlJlianorum ntm)ero:ar- 
»rnocn-m Principis lugociornm nec llltate 
>lures vel p.iuciores cdhibencur. Cum lioc 
-oniiliodrliberat BelgJ fummusPr±res !uper 
ei5'ispnnapal!b !s :V puMicis,ntiia debello& 
'ace:dehcdci:ibuscum v.cinisPriiiciDibus; de 
.eg.icisexteroaim : de irebus domi fdrdque 



f rcndis : de m ttcndis Oratoribus sd reges at- 
icprin ipes ; den qiie qiiicquid ad lalutem 
rjronferuacionem reipub:pcrtiner.Hiic ctiam 
.iernfiturexcxteris Confiliis mabisarduane-* 
.)cia. 

Cdnfibum P iuatum fcu Secretum conftat 
ir^.tomoreXH. Conllliariis, a'Regevelems 
mmo Pr^fedoeleais.In hocdecidicurquic- 
"d ad I u ib tiam , poliriam & ius pertinet , eft- 
le m.igna huius emintntia fnper c^tera tri- 
malia.Huius itaqtieeftconcederc Priui'egiai 
ipertircconrenfum,gfat!am,veniam,remif 
>nes. Icem condere lcges, ordinationes , Sta- 
ca.Ed da.tiu dem Conm"ijeftcngnofcerede 
nitibus finibufque Prouinciarum , deque 
incipalibiis domimj, HoC res magis arduas 
mConfilioStatuumcdmmiinicatjVt&verfa 
:e Confiliam Statuoifi illa qu? Poliriam ac lu- 
:iam ahqiic) modo concernunti cum Priuato 
nf Tt. 

Tcrtio Confilio , quocl vocant Ffnantiarum, 
mmuniterpra^^-caifuererresilliifti-es ac ma- 
I obprudentiam norainis viri,inPatrid clario. 
• Primus ;'-ppellaturinrendens Finantiarum: 
:'ndu^Thefiurarius;rertius Recepror Gene- 
is , adiundisq.>ibufdaiii Comrftillariis afiif- 
; minofibus oiEciis. Hoc Confiliitm cdrom 
let bonorum patrimonialium & reclituum 
ncipis.fubfidiorumpecuniafidrum,camcr^- 
rationalis.Ineodeflhfiunt taxationes i affi- 
ntur ratidnes foluendi , quicquid vel pacem 
cernirvelbelkim. CamersaUtem rationali 
eft Prxfes vnus, & V 1 1. Magiftri rationum, 
1 quibuldam inferioribus miniftris. Red- 
irhdic fafioncm adminiftrationis pecutiia- 
ircgia umf omnes Thefaurari; & Recepta- 
;sBrabant 2& adiunaarum ditionum , vt 
gn L;7cenburgicj. Quahquam ver6 & ali^ 
nera; racionaies hinc mde per Prouincias 
, omnesramen huicconfilio Financiarum' 
iiinrratiorics, qifod Bruxelhseft , &quod 
t funim um fulpiciunc atque venerancur tri- 

ft&raliud Confilium m fiiigulis fere Pro- 
■n%, quod Parlamencum regium vulgono- 
ar quaieeftMechlini? & ahisinlocis.-quod 
1 in Brabanua eft,Cancellariam vocant.Pr^- 



LGIVM. . 

funr huic communfter fecundum diiierfaloca 
vclXII.vdXVI.velXVIIIconfiliarijcumPri- 
fide vno fiue Canceliario.Adfiftunt parirc r Ad- 
uocatu.s& Proct.ratorFifc, Secretarij &Scri- 
ba%qnibus omnibus a Principe rir-mcranmr fti 
pendia. HcMagiftrarusfummapolietaudlori- 
tatecnnaarum ciuilium &\crimiBalium caufa- 
rnm H :,c vocanturin ius nbn folum dmties r^- 
gijoftciarii&Miniftriprduinciaies , fed&ipfe 
Princeps.fi quis fit, qui eum de iurein hoc tri- 
bunaliconuemat. Ad hocrriijunaicrmasde- 
uoluuncur appellationes inferiorum cui.fnue 
proLiinacEiudiciorum, &in tnbiTs hu.ufmodi 
Tnbunahbus.nenipeBrabantis , Hannoniffi & 
Machlin enh uTdicatur defihitiue: ludica- ur iii 
omnibus hifce fummis Cuni. f cundum ius 
commune;fJuis tamen legibifs muni( ipaiibuSi 

lingolorumquelocoruracdnftii:utidnibils,De- 
crecirquePrincipuiTi; 

Pra;ceriamd:(aadepiitat'eriam Reaisnomi-: 
ne Pr2fescei:tc)s fir-gulis annis legaios prr fin- 
gujasFereProumdas ,qi.irationes prGuemmti 
leutedituumahaque pacriam concernenria co- 
gnolcanc ; & Ipeciaiiter ai Bf.abafSria , vb. Prin- 
cepshngularem haber in loca facra au(5torira- 
tem , primleg^p(peciaIiPontificis:quapropter 
mandatetiam,vtanimaduertantinrationesEc- 
clefiarum , Monafteriorum 8c Hofpitalium fiue 
coikgi-;rumi 

Panc^pspeticurusquid.vei nouum tril^ututii 
nouafueleges impofiturus,conuocat per litreras 
StatusfiueOrdines, iifquemandat , vtcerto 
tcmporecdnueniantBruxellas,hiccnimeit"lo- 
ctisloIennisCdnuentuum.NGuei-untautemiii 
omhibusProuinciis , Comitatibus , qiuita- 
tibus i qui ad Coiiuentiium venue debeanr^ 
& quot numero , quiBus id fingularis priuileaii 
nominecompetit. Csterfim Ordinumgener^a- 
hum tre? funt Status. 1. E< ciefiafti cus Qrdo , H 
Nobihtas,III.Pr.tC;tp'ua; Ciiiitates; 
, Hocmodocoado Cortfiitoin Pr^feritiavei 
PrincipisvelfupfemiPrsfccai , Prsfes vel ciuis 
Statumii Cdiifiliarius , i^rincipisiiomineperi- 
tionemeuifdem OrdinibHs li ■manlffimisver- 
bisexpdnic, SiPnrrceps non pro votoaccipiat 
refponfum , Oratoreius muitis conaturarau- 
meriris , & rationibus Ordines ad fiiam pernfo- 
uerefententiam • nequeenimhiclocuhi habec 
illud : StcMeficiubeo. Si prdpfer vordru diuerfi- 
fatem Princeps nori obiineatqiiod vult^^^opor- 
tet cnim vt ad vnum omnes confcntiririt) pa- 
tienter acquieicendiim eft pro rempore, & me- 
hores expea-arid^ conditidnes. q>u,.nquam 
enim fummum Imperium <Sc fuljftanriale dd- 
miniiimfif penes Principem,- Vibesfamcnfere 
principales habent fifignlarem adminiftratio- 
nem, magnaque fruuntur libertate , fua faabei^" 
tes iura,Ieges atque priuileCTia', 

Mnlrum autem haeciura", leges, cdnfuetudf-^ 
nes incer fe differunt,cuius rei putatur c fll- caula 
dtuerfitas Principum , qui diuerfis temporibus 
ahis acqae ahis dominati funt regiombus.Quin 
&ipfsprouinci£e multo^ies capicalibusinter fe 

Vu iunc 



Provinci 

iuntcligtadutieinimiciniSjVndetanraetiapon- 
der'Um,mehfur3rum,m6runnqu'edifirimiUtudo. 
Accedit maxim<i linguarum differentia, quae rc s 
111 cau^a futt,vt Caroio V.Im peratori fxpe mul- 
tumque delibcr^nti , quo pado has piouiilcias 
adviiiim corpus redaftas in reghi formara re- 
duceret, idimpoffibilefaduvirumfucrit. In 
tanra nihilo mlnus diuetfitate omnes tamen 
iundlm veiut mebra vhum corpus conftituilnt, 
ita laltim , quod ab vno regahtur capite , ctfi ih 
priua'taguberhatibne non parum eft difcrinii- 
nis. 

Conftat autem cuiufque Vrbis ptaecipu^gu- 
bernado membrtsqratuor. Primoloconume- 
ramus eos quiin officiis fiue Magiftratibusma- 
ioribu^ &minoribus conftituti,iifdem fuhgun- 
tuT, Secandoeos, qui Magiftratibus maionbus 
fundifuefunt. Terriolocoeft corpusCiuium 
liu£ip{aCiuitas , inrotdiuifadecurionesfiuc 
decurias,quoihaber^r3Pcipuasplateas. C^ar- 
tum membrum compleaiturdecanos opificu, 
qui&ipfi varijfhnt , promodoaccapthciuira- 
tum. Er ex his quaihor mcmbris conftat Gu^ 
berhalid particularis. Huius exquifitum peti 
poteft exemplum ab Vrbe Antuerpienfi , a qua 
catersB non multum diffcrunt , nifi in nu- 
niero , quod "vrmrh oppidum maius fjt al- 

Vf ^utem eaquiEde vrbe Antuerp ehfidixi- 
musmelius capi pofEnt, fic accipe Lcdor. Pri- 
mummembrum gubcrnatioms Antuerpienfis 
conftatnouem viris nobilibus, 6caliisE0ucm, 
qui nbmihati fuht pet Pira^fedos pktearum fuie 
Vicomagiftros , vhde emergit numerus XV I II. 
Hisiungunturalij XVlil- quiilint inprsEcipua 
auaoritare , vtitatotum (.Oipuseorumqui ad 
futuros. Magiftrar^us adfpirant , fit viroirum 
XXXVI. Horufti omniumnomina mittuntur 
ad Pr5ilciJ)em»q:ui inde XVlII.eligir , quific de- 
fionati,deihcepsSenatoresv0cantur , habentes 
iifs&au^oritatetn,eligchdirutfurhdubs M^- 
giftros Ciuium fiue Confules. Horura vnus <.u 
c^reris ordinibus codem in loco in Confilio 
Prittcipisde repubhcatraaat; alterih vfbe ma- 
nens , res cutat ciuitatis , dicirque ius tam ciui- 
bu3 quam exf rineis.Hinc conftat Magifttatum 
Vrbahum Antuerpieniem confiftctc in XVltli 
Senatoribus, &MagiftroCiuium vncquibus 
onmibusplchaetfaudoritas tam in rebusCi- 
uilibas quam Crtminalibus. Caeterumqu(Oad 
executionemiuftitis dub adfunt LcgatiPrih- 
cipis. Priorcuiiisofficium verfaturcircacrimi- 
naliaappellatui:Sculterus;rofteribr,quiinctui- 
libus caufis occupatur, ' Ammands. Scul- 
tcti officium cft , vt iiibeatcomprehendi deliii- 
quentes.eofdem fiftatiudicio, &petataludici- 
bus.vf fententiam in eos ferant , qiiam ipfe mox 
cxfequitur. 

Ammanus propohit Magiftrattii caufas ciui- 
les , rogatqu e, vt auditis litigantibiw ius dicant, 
iententiamquepronhncientlumtu hrigantiam 
impenfifque. Eligit autcm fiimmus hicce Ma- 
giftratus non interueniente audloritate Prihei- 



JS. Be L G I C M 

pis vel Coramiflariorum eiuj nohhuUos MagU ; 
ftrarus tnferiores > interqueeos Thefauranoi 
duos,denominationepbpuli * itemqueRece- 
ptorcmvnum ad nominationem nobilium,vt 
hiexigaht & diftribuant arg^ntum publicunii 
obferuantesiuira &leges(uperibris Magiftra- 
tusiqai prxtet illos etiam dreat Gonfiliarios poi 
pulares, qui Ahtiierpiaeiuntnumero XILom- 
neslediexDfcanisopificum , cuiufmodi lunt 
nautaipiftores,hortulani,fullohes & eius gene- 

nsalij» i- -r A 

MachlirtiaE Kiagiftrarus Vtbanus dunfuselt 
jequali portione. Ex numeroenim Senatorutn, 
qui fuht XII. Sex funtgene!enobiU,totidem 
plebeiohati , exDecantsopificum ,interquo! 
honoratiore loco funtpifcatores,lanij,piftoreSi 
horrukhi Sccodo:^s cereuifiarij. interfunth 
Conffliari j populares Senatui non minus acpri 
mi nominis Senatores,audiunr qucrelasfup 
plicantihm,non libere tanturn dicentes fenten 
tiai-njed &aiiquandofeditiofocam deexiged; 
a ciuibus pecunia agitur,cum notum iit , qiian 
tahihominesplebeivranturii folentia , poft 
quainad huhc honoris gradum corcehderuni 
aecedente perpctuo odio>quo hi in nobiiifaren 
omni tempore 'flagrauerunt,vnde & frequenti 
bus in iiac vrbe laboratum eft fedttionibus,nia 
gnb cum ciuit atis detrimchto. 

Intef has ciuitates primarias non pauc? Tuw 

quse egregiis prohentibas piublicis annuisfruu 
tur,cum conftetjfolam Ciuitatem Antucrpten 
fem in redditib.fingulisannuis petcipere CCI 
millia Scutatorum. i^aECtamen ipfagrauixr 
alieho opprefla fuerat circa anhum M DiV 
nec eft dtibium ,quin etiam plus debeat noftr 
ae iio ob perpe.ua beila &exa6tiones , aCcc dent 
defedlu opificum& Mercatorum.ac prouici 
ceflante negociatiohe s qus praecipuumFui 
damentum eft diuitiatum in vrbibus inferu 
ris Germaniae : qUo labefadato vel euerl 
bclhscpnfinuis, facihseft cohieaura , quai 
turo in fingulosannosdetrimentipatiaturAn 

uerpia. _ l l 

Authoritaseofuro Nobilium , quihnbc 
Arces , domihiaahafqucpofleiriones& iur 
di6liohes,pereftexigua,vtnon poflint luisv 
fallis clientibufqnc aliquid imponcrc oner 
veletiam dbnatiua ab illis vltro oblaraaccip 
rcnifi de confenfu Principissfed necffle habe 
eiufmodi ToparchaeiVt populo fuo relinqua 
gubernationem , prolegibuseius&coniuet 
dinibus,iil^iue magna imperent modeftia.Qu 
quamnegandumnoneft , eflcnonnuUosC 
naftas , qui patticularcs quafdam habeant' 
rifdi<aioaes ita iuefas & abfoiutas , vt 
iisprster Deum fijperiorcma gnofcanf nen 

nem. ^ a- • 

Mr^gna autem eft Ord nis Ecclefiaftici pot£ 

tia , ingenfes diuitiae pcr omhes has prouinci 
vtneceflehabuerit CarolusV. Imperator 
modumcbnftituere , neinimmenfumcreU 
rent.Legemigituirtulit , nequis Glericusfu 
dosaut domum emerepoirct , aut vlla bo 

ijtiffl 



SivE Be 

Jwftiobili;i , fineexprc(fo Principis confenfu. In 
rubfidiispecaiiiariisClericiiigilladmfuafoluuc 
porcioncm , ruarqik eaedeni fcre cbiul&nciohes 
iiiterharum Prouinciaruni Principes &i^onri- 
icem M3ximilin,qu.t nirer huc Sc Regem Gal- 
orUm , PiincipenominaniePriiacos &Papa/ 
:onfirmance ; nequc vllani rercripritm Poncifi- 
:ismandacur cXecutionifinc bonaPrincipis vd- 
urtratCi neqnequiiquaai ciuesh rurtiProuin- 
:iarum vel commiffionePontificis po- eft ad pe- 
egrinum citare cribunai,ftdnei.c(Ie eft, vf mit- 
ancarcerriCommiiTari; , vt Cidi!'^' ininolocd 
ticraprouinciam diiceptecur.In ciailos qdtbus 
'rinceps harum Prouinciarnm vdiiu- , venit & 
ic i quodfeappellac Vicariiifiiperpecuuna Im, 
erij per tocath Friiiam,vfque ad Dietmorfomm 
^gionem , inconfinioDaniae ^ quaroPrceemi* 
enciam Maximilianus 1. obrinuic apacre fuo 
riderico Ill.tamprdiequanlpro fuisfucceiro-^ 
bus. , 



Migknis cultufque I)mm ratio. 

Quam longepatet Hifpaniregisperinferio^ 
m Germaniam dominium , alia Religio quam 
omano Ca hoHca in publ<co vfunon eft ; ne- 
.le tamen proinde putandum eft, nori eifeper- 
ulcos i qui velLutheri vel Caluini fequuncur 
)gm3, cumpaucsfmc ciuiiaccs , interqueeas 
•2cipue,quaealiqaando Hi/panisnegauerunt 
jedientiamjin quibus non inueniatur hoc o-e- 
is hdminUm.^ Scd non profitcncur id quod 
ntiuntpublice, fdrmidinepsnae , quam vijf 
it efFugituri, fi nofcanrUr. Qui ex Belgis verci 
non perfimulationem amplTd:untur Carho^ 
am fidem, adeo eiaddidti funt ,yt iride auelli 
•npofrevideantur : adeo Lucheranorum & 
iluiniftarum vicinia & confuetudd reddit 
sairdentiores in Zelo & propofiti tenacio- 

RCHiEPiSCOPI ET EPiSCd. 
fiperlnfertorem Germmiam^ 

Cohftat omriis Ordo Ecclefiafticus per has 
Juincias e tribus Archiepifcopis & quinde- 
1 Epifcopis. 

Archiepifcopi iunthi. Cameracenfis:cuifuf- 
gantarEpifcopi Atrebatenfis i Tornacenfis, 
Vudomari & Namurcenfis; 
\rchiepifcopa MachhhienfifubfuncEpifco- 
'lncuerpienfis,Gandauefis,Brugefis , Bofco- 
:enfis, Iperenfis.Ruremondanuii. 
Archicpifcopus Traiedtenfis fub fe habet 
ifcopos Harlemeniem , Dauencrienfem, 
ddelburgenfem , Leuardienfem ArGronm- 
ifem. 

Fuicereifius Cameraci Archiepifcopacusper 
ilum I V.Papam,anno M.DLXI I,cum ancea 
inifiEpifcopacus ibifailfec. Primoeiusvr- 
Epi(coponomen fuic Diogeni, nacioni Gr(j- 
, quiconfecrarusperhibecurin Atrebatenfi 
e perRemdrum Archiepifcopum anno Gra^ 
CCCXC , fuetunrqucdeincepsconiuniki 



LGIVM. 

hi duo Epifcop.itus vfque ad annum Chrifti 
MXCI Vi cjuando reparaci func , obtinence Ca- 
meraCenfi iurifdiaionem in haec oppida:Came. 
racum,Monces,Cond^amj Atheam, Quefnreij,' 
' Landrefium , Auenes cum afiis mulcispervni- 
uerfam prope Hannoniam & partcm ao-ri Acrc- 

batenfis^cGoppidisTorhaca&Vaiencenis. Cu 
CleriLi Acrebacchtes dai peciilenc a Poncifice 
feparatiohem fiii Epiirdfpatus a Cameracenfi, 
poftremo mipcrrauemnf er.m ^ datufque eftiis 
peculiadsEpifcopusper Vrbanumll. ahhoSa- 
luc!s MXCI V. SubfoncEpifcopatus, ijai,is lurif- 
didtionihascoppid^isAcrebatumiDuacum Be- 
thuna,Bapam3,Leiifiuai , Armenteirij , Bacha- 
num , Baireacumaliis oppidis vicifque itimo- 
ribus* 

EpifcopamsTornacehfis primordia ihcidLlc 
i'n annum Gratias CCCCLXXX. Hicdeinde 
eoniunarus fuir cum Epifcoparu Nouiodunen- 
fi ,mahferunr-que hi duo vnitipropetotisDCi 
annis.Circaannumver6 MCXXIII. confenfic 
Epifcopus Nooioduncnfis in feparationemi 
dmiflTo Tornacd i qua quidejii ih re obtinenda 
hon parum apud Pontificeni laborafie aiiint S; 
Bernardum. S. Audomari Epiicopatijs eireilus 
eft tunc, cum TerroUanna dirutafuitper Caro- 
lum V. Imperatdrem , anno Gi^aci^ M D L 1 1 L 
Fueruntautem piroueiitui Epifcopatus Terro- ■ 
iianenfisintres partesdiuifi i vnafuitailignata 
Epifcopatui BorioniehfiMorindfum proGallia: 
airera Audomatienfi.prd Arrefiaicertia Ipcrenfi 
proMandria.SicigicurEcclefiaFaniS.Audoma. 
ri collegiara ereda fuic in Cathactralcm anno 
MDLJX.haberquefub fiiaiurifdicaione heclo- 
ca.AudomariFanumjAeramjH.idinumjGra- 
uelmgam oppida cu mulcis pagis per Arcefiam 
Fiaudiiamque. , 
, Anno A N.C.MDLIX Templum Coliegia^ 
leS. RamboldiMachhniiEfiiblimatumeft, yt 
fieretMecropolicanum , fueruntqueeipr^cer 
Epifcdpacu&fufFragaces affignara oppida XVII, 
Machhnia, Louanium, Bruxells, Tillemonciiii 
LaiidaSum,Diefta,Arefcotimi &aliac»m mfini- 
tis villis porrc6tis ih longitudinem LX. in Lati- 
tudihem XXX railliaribusi 

lohanriis Tetnpium Gandaui fadum cit 
CathedaleahhdSaUuisMDLIX, continensin 
fuaDiojcefi oppida quatuor j inter qua; Gan- 
daUum & Audenard^ ^ cum multis pagis per 
Flaridriami 

Teraplo Coliegiali B. Matris Virgmisaccef^ 
fitiionorcircaeadem rempora, vteiIetEpif:o- 
paleadditisoppidisVII , in quibus Antuerpiai 
Liera,Berg£e&aIia,cum magho pagornmnu- 
mero. 

Bofcoducenferempium eodem honore aii- 
aum fiiiranno MDLIX.quando mutatum fuic 
in Cachedrale , adiundtis oppidis VI. Bufcodu- 
cahjHelmdntid, Boraelia aiiifque , &pagis per- 
mulcis. 

- S. Donati Templumin Vrbe Brugenfi eo- 
dem anno Cathedrale fadum eft , adiundis 
dppidisnouem , InterquseBrugiE, Clufa, Ar- 
Vu z denbur- 



\ 



5o8 



aenburgum-^im VI. ariis Sc f agis permul- 



tis 



Ex Monafterio Ganonicorum Regulariurn 
in /EdeS. MaitiniapudlperamfaiStum eftTe- 
plum Cathedrale eodem anno MDLIX > conti- 
nens fub fua iurifdiaione Epifcopali oppida X, 
in quibus Ipera,Duinkercka,.Furni&alia,cum 
multis minoribus oppidulis & villis. 

Ruremund^ o.ppido is honor obtigiteodem 
anno ,mutatoS. SpiritusineotempIoinEpi- 
fcopale.extenfa iurifdidione fuper oppida X. 
ie quibus eftR.uremonda,Neomagus,Sutfania^ 
Venloium cum permultis oppidulispagis atque 

villis. - /T. • 

Vltraieainus Epifcopatus multo eft anti- 
quioE , eredus ahno Gratiae DCLXXXX per 
Ser<?ium Pontificcm. Acccirit ei honor Metro- 
^ pohtani anno Salutis MDLXLlubieaique funt 
ij,quos fupiacommemorauimusEpifcopi. Pa- 
tethuiusiurifdidioper totum tcrritorium Vl- 
tcaiedenfe , partemque HolkndixatqueGel- 
driJE.perque Baronias , Burenfem , Gukmbur- 
gehfem & Vianenfem,in quibus terris contine- 
tur circiter XXX vrbes & oppida cumimmani 
pagorum villai umque nu mero» 

HarlemitemplumcftS. Bauonis infigne.hoc 
anno Chrifti M D L I X nouo honore auftumi 
Cathedrale faCtum eft , exrenla eius lurifdidio- 
Ee in XII oppida Hollandiae & mulrospagos at- 
queviilas» 

S. Leuini scdesin Vrbe Daueniria eodctn 
anno fadta eft Epifcopalis fubiedtis iurifdidioni 
eius oppidis XXV cumpagis villifque pluri* 

S. Petri remplo Midilelburgi^in Seelandia 
i-dem honor contigiteodem anno , prolata eius 
iurifdidbionein decem oppida&pagospermul- 
tos, 

ApudLeuardia^riFrifiaeS.Viti Acdeseft.H^c 
Epifcopalis" honoris eodem anno capax facta 
fuit , cum iurirdidlioncinoppidaX , & pagos 
nonpaucos. 

Templum Parochiale S.Martino dedicatum 
invrbe Groninga Cathedrale fadum eft anno 
Chrifti,MDLlX, compleaensfub fuaiarifdi- 
dionctotum territoiiiim fiue agcnm Gronin- 
genfem , qui non eft CKiguus cum InfuUs qui- 
bufflam vicmis in littore Fiifio. 

Noftrasrate,poftquamOrdinesconfedera- 
tarum prouinciarum occupaucrunt Epifcopa- 
tum Vkraiedinumjcum omnibus fequentibus, 
introduda diuerfa a RomanaRcligi®ne , abro- 
gatifque Epifcopis , in vniuerfum aboleuerunt 
ordineraiftum Hierarchicum , quem Ponijfex 
non ita pridem inftituerar. / 

Catalogus Dominorum & Comitum vUttdri*. 

Lydeticuscognomcnto Hircus prirausfuit 
Saltitariits fiue CuftosNemorum Syluarumque 
per Flandriam , anno AN.C.DCXXi,confti- 
tutus a Dagobei to Francorum rege,cum iure in 
haeredes transferendo. prsfuit hic regioniper 
annosLII.mortuus anno statis XCIL 



Huic fucceffit Anromus filius anfio Salutis 
DCXCII,gubernator conftitutus Flandriae: cu- 
ius teroporibus Gothi , N»C^andaU , Hunni, alii' 
Quebarbaripopulifaaisirruptionibusomnem 
vaftauereFlandriam ,fugiente Antonio Saltila. 
rio cum fuisin penitiora Gallia?. 

.BocharrnsfiliusLydenci HL Cui&ipfico- 
gnomen Hircifuit, poft mortem Antomj fiatris 
fui roagna parte Fiandrise priuatus fuit,reliaa ei 
duntaxatper Theodoricum Francorum tegem 
diTioneHalebecenfi. Ibirurfus Hunni,GothI 
Wand^iquetngrelTi Fiandriam eam itaafflixe- 
re,vtpropevniuerfadefolaiacaruerichabitato- 

ribuscircaannoscentum. \ 

Poft mortem Patris Eftoredus faaus eft Prin» 
ccpsLouanienfis & Halebecenfis,& Si!tu rius 
parris Flandri« , moituus anno Chrifti DCC" 

XCII. ' 

LydericusEftoredifilius,cumduxilktnobi- 

lem mulierem exGermanianomine Flandrjna, 

totiproninciaenomenab vxore creditur impo- 

fuifte.HuncMagni Saltuarij nomint honeftauit 

Carolus Magnus,vt nomine regispurgaretfyU 

uasatqueviasregiasagrsiftatonbus & latroni* 

bus,quodmagnavircuteisprsftitit.Hu!U5me* 

ritigratiaprimus creatus faic Comes Halfbe- 
cenfis, prsfuitque cum iure &dignitarePrinci- 
pisFiandriKperannos XLIV. iub Francorum 
Re2ibus>Csrolo Magno , Ludouico Pio, mor' 
tnusannoC:hrifti nati DCCCXXXVI^ cufide 
Chriftiamplex^ fuiflet. Vocauit hic in Flandria 
multos Epifcopos , Paftores,,Sacerdotes aliol- 
que viros doa:os,vt conuerterent Gentites,qu! 
maCTnonumero adhucibireftabant- 

ingeramus Lyderici II. fihus fecundus poft pa- 
tremaccepitgubernaculaFladri^&Comitatui 
Halebecenfisanno A N.C. DCCCXXXVl,rc 
gnantibus in Gallia Ludouico Pio & Carok 
Caluo , qiubus&iurauirfidclitatemdeterri: 
dorainiifqucfuis. Reftituit hic multaoppida 
arces , aliaqueaEdificiaabarbarisgentibusde 
ftruda , mortuusvigefiraoquartoPrincipatu 
fuianno. 

Cuius fiHus "Odoam (mtttedackir Flandriati 
re^^erec^pitanno A N.CDCCCLII, prsfuic 
qife rebus per annosXL Ec hiccoUapfarcftitui 
Oppida&caftella, cinxitque Gandauum vrbcr 
primismsEnibus,morruusan.D(pCCLXIII. 
Bddmnus,cm cognomen Brachio ferreo fuit o 



robur & snimi magnitudine, Odoacru patreii 
redturaFlandriaefequutus eft. Vxoremhicha 
buitIudichfcm,Eduardi Anglorumregisvidtu 
CarohCalui Imperaroris & Francorum,reg 
filiam , virapram ob formas elegantiam. Hin 
multisannisbona Imperatoris grariavrino 
poruir : qui poftremo delinitusa Generoprim 
eumcreauitCoroiteraFlandris.dataihdotef 
omniea prouincia.referuato raroe fibi fuifq;fu( 
ceflbribus fupremo fiue dircdo dominio.Mo 
tuus hic eft in Ciuirate Atrebaten fi , cum pra 
fuiiretFlandriaenomme Magni Saltuarij ann: 
XXV , notuineveroComitis&dominianni 
XV.annoChrifti DCGCLXXVIIL 

ScqUUtO 



I 

V 



S I V E B E 

Seqiiutus eft hunc BaUuinm Cdutu filius , fc- 
fcundiisFIandria! Comes, quimultasretulit vi- 
iftoriasa Danis & Normantlis.cumdue ob ilTet 
anno AN.C.DCCCCXIX,(epultiisea Gan- 
daui in AcdeS.Petri. 

„ Arnoldm Prtfcus > cognomento ka^nus, fiiius 
BalduiiiiCalui , tertiusfaaruseftFlandrice Co- 
me.s eodeni quo pater obiit allrio. Ingeiis huic 
Fuir bellum cum familia Ndrmanica i cura Gui- 
liclnmm, qui a longo gladio cogndmeii habuit, 
ntetfcciftet^docefnt ArnoIdusannoChrifti na- 
i DCCG CLXIV.fepultUs & ipfe Gandaui iux- 
a Pati emi 

^ Excepit huhc naldumusiunm fiue Ilt Comes 

'!andri.'e quartus,cum pater ei vltro principatu 
effiiret.filid quippe vnico,qui cum tantiim an- 
lis tribus rekifTetprouinciatn jdefuriaus eft vita 
nnoCMLXVIh 

vlrnoW««M«;ioyBaIc-iuiniIuniorisfiiiui,Comes 
iandrix quiritiis fattus eft anno CMLXVIII, 
uem febris malignafuftulit Gandaui a.d XIII 
laij anhd CMLX VIIII, fepultum poftea m ea- 
em vrbeiuxtaauum. 

Succeffit huic filius Mduinusah elegantia bar- 
E cognomfen fortitus^Flandr!? Comitum Sex, 
is. Fuithuicfubinitium Principatus fui bel- 
m aduerfus Henricum II. Imperatorem.Fa<aa 
itciT^pace, Iraperator , expertushominisvir- 
tera in belIo,donauitei Walachriam Infulam 
:el3iidi2,vteamperpetuoiurepoffideret,qu§ 
ufafuitiongiacdifficihs belh inter Flandros 
HoIIandos.HiccumrexiiretProuinciaman- 
s XLVI obiit, ad annum Dominics Incarna- 
)nisMXXXV , tumulatus Gandaui iuxtapa- 
ntem< ^ 

^aldmino V.cogndriieri fuit Bono , qui patri iri 
3fflitatu Flandri^fucceffir.Et huic bellum fuit 
m Henrico IH. Imperatore, cumque prsfuif 
Comitatuiannis XXXIII mortuus eftanno 
LXVII/epuItus Gandaui. 
Pacifici cognomento ornatusfuit Balduinus 
.Odauus Fland rias Comes.eo quod toto do- 
natusfui tcfnpote haftam gladiumue rion tu- 
ic , perpetua vfus tfanquil iitatej mors eiusin- 
Jtin annum A N.C.MLXX:. 
HuncexcepitiriPrincipatufihusnatuma.xi- 
is, Jrholdus Simplex i huiusrioministertiusi 
>raesFIandrijB nonus ^ interpellatusiniure 
» a Patrud , Roberto Fiifio : quifiib prstextu 
elae ^ quam fibi arrogabatinfratris filios,eos 
rioeuertitprincipatu. Arnolduscubispra- 
cum Patruo confligereaufus fuiflet.in pofte- 
re cxfus occubuit,anno A N.C.MLXXK, 
Mogitur Comitatum arripuit RobermTrifoi 
nus huius riominis,fea;ufq-, eftComesFlan- 
Edecimus,qui fihus eratnatu minor Baldui- 
^C^fo enim in acie,vt diximus, Arrioldo,& 
duino , ArnoIdifratrecumRichildamatre 
iannoniamfiigato, totam finc labdre occu- 
iic Flandriam ^ mortuus anno Salutis ML 

:vn. 

-uieodemannofucceflit i RobertusFrifoM 
jCognomentoHierofoiymicanus i vndeci- 



^^IVM- . so^ 

muscomesFlandrire.HicfumfitfignumCrucis. 



'g""»»"V*J.Ul.lS> 

lub eo piignatunis aduer/us infiddes.Profedlus 
in Galham i-uerfuic CoronationiLudouiciRe- 
gis, cumque apnd Melodunum Ponterii Nella 

tranfiret^cdllapfiisfubeoequusitaafflixitho- 
mine, vc tertio poft cafutti die moreretur, quod 

acad.tannoAN.G.MCXtfepijIcrumeiusco- 
IpiciturjnAedeD.VedaftiapudAtrebates. ' 

Bdidouino VlLqUi Rdbeirrd fuccbffit i Sei^uris 
cdgnomen dedit,Comes iiicfuitFLandriiXIL 
xqui tatis 8c iuftitis amator,m ortuus an. A N.C * 
M CXIX.fcripferat hic mortivicintis teftamenl 
to h£Eredem Carolum , Caniiti Danoriihiregis 
hliurn.MonimentumeiiJseftBertiriij; 
, Huius,vtdixiraus,extertamenfoh£eres Caroi 
Im LComes Flandrii,XIILBoni appellationcm 
rneruit,a(rumficciucgabernacuIaprouinci£Eani 
A N. C. MCXIX.Bonus aute didlus fuit ob vir- 
tutes egregias & vir^ fanaitatem. Hicludseos 
ab aula Fiandrica prdfcripfi texcgitque , defun- 

ttusfinehaerediijusanndSalucisMCXXI, fe- 
pultusin Aede ChriftophoriBrua^is. 

igniir GmlidmmNormandus ComesFIandri^ 

XIV, vnicus Normarinijeh£Eres, quaprouincia 
per Henricum Angliae regem priuatus fuerat, 

creatUseftComesannoMCXXVIIIperLudo- 
UJcumCrairum Gallorum regem.Hicfubinirio 
dominatusfui magnam pr^ fetuhclenitate& 
modeftiam. Confirmatumfe autcm vidensin 
poteftate.exprincipe tyrannus euaficqu? moru 
riiuranointeritii hominiattdit. O.dines enitti 
& Nobiles Flandri^ repodiato eo elegenlr Die- 
tericum AlfatiiE Comitem,fihu DietericiLand- 
graiiijAlfati±exGertifridaFladrica,fiIiaRober- 
ti Frifonis|3rimi. Guilielriiusarriiishocittipcdi- 
re volens,caEfus eft ab adiierfarid,cum Aloftam 
Vrbem obfidionecinxififet,qudd aceiditannd 
A N.C.MCXXIX.fepulcus Bertiiii; 

HicigitatTheodoricusfiue Dietericus Alfatiusi 
cudis Ordinibus,Pr£latis,Ndbilitate &Popii- 
IdmCdrairem Flandrisreceptus , oftenditle 
Priricipem fupra riiodum ingeniefum & pru- 
denteffl,necminusforteaG bellicofum. quater 
eriunm Palsftinam prdfeaus,cum quintoire 
eo conftituiffet ,fiho fuo Philippo tradidit Prin- 
cipatum,quem &redux eide rehquit, ipfeMo- 
nafterium Vatenenfe , quod fuis ftruxer^t fum- 
tibus,ingreffus. Annosria£uSLXDC,mdrcuus 
eft , quifuitannusanatiuitateDoinini MCL 
XVIII, lepukus iri eoqudddixiriiusMonafte- 
tid. 

CeffionePafrisadeptus Principatum Hiiip-^ 
pus AlfatiusCognomento Magnus^kdas cft Flan- 
driz Comes XVI , Princeps qui cum prudentia 
fortitudinem coniunxit , qriiqUe bis inSyriam 
profciStus eft, vtopefn ferretconfariguineofuo, 
regi Hierofolymitano,Mortuus procurate vxo. 
i-efuafepultuseftin templo furiimo Clareual- 
lenfi, nulhsexfefelidtishbcris, cum pFsfuifiTec 
FlandriiarinisXXir. 

Decimus reptim^CdmesFlandrisfuitB^Wa^^ 
««iVIII,CoriiesHannoni?&Namurcenfis,qui 
anno MCXCH fucceffitafiinifuo Philippo Al-' 

Vu 5 fatio,- 



pQ FROVINGIA BELGr 

latio, qudd Margantam Sororemeius haberet nenfi , fl:atre fuo fputio > {\icct&.t I n Comltatfl 
inmattimonio : quanquamipfequbquete^ta Handriae ,^ fadus Comesin ordine XXI. Mif 
lincadelcenderitaBaldiiino Pacifico , cuiusfi- fufcepta GrucecumLudouico Regein Syriare 
lius Arnoldus pulfus fuetat per Robertum Fri- profeiStus, captusfuird Turcis fiue Saracenis, i 
ronem.Bef urahuicfuitcontraDietericumCd- quibusfeingentiperfolutolytroredemit.Durr 



fnitemAloftanum,contraHenricumComitem 
Namurceniem , vt & aduerfus Comitem 
Niuernenfem. Ej^ceffit e viuis anno A N.C. M 
XCV.fepuhusMontibusJiannonis. 

Huncfecutusfuit jB/iW«wai IX didus Confia^ 
fj«o/)o/»f4««i,adeptUspofleffionem Hannoniaj& 
jFladria?anno SalutisMCXClV,inquo Comi- 
tatusHadriie rediit adveruiuftumq-, haeredeac 
dominu fuum,qui fuerat iniufte pofteffus aRo- 
berto Frifio fuifque fiacceffbribus ab annoChri- 
fti MLXXII. cjelb Arnoldovero Comite Flan- 
dria^inpraelioCaflelenfi , profligatoquefratre 
eius Balduin^bjXjuipoftea factus eftComesHan- 
noniae. Fuit hicmalofuofato eledusin Impe 



autem domum repetit , raQrituc anno Chrift' 
MCCLI.fepultus in patria. 

li\nnsizz.ttxGuido DampttfA , fecundus Gui 
lielmiEurboni) & Margaritae' Flandricae filius 
princepsfuit magns virtutis&prudenti£e :fe( 
ineo errauit, quod nimis fe crediditiis , quo 
fuos putabat efle amicos. Mortuus eft m Carce 
reapudCompendium Vrbem , annum stati 
fupergrelTusodlogisfimum , cum prsfuiflltre 
busLlV. 

Roberms lll cognomento Serhuwnjls , Comc 
Flandrise XXIII , princepsmagnanimus&for 
tis , permifitGallorumregioppida Inrulasf 
Duacum. Poftea profedus in Siciliam cum Ca 



ratorem Conftantinopolitanum anno MCC V, rolo Andegauenfi Vitrico fuo aduerfusManfr( 

captus paulo poft a Buigarorum rege & in Tur- dum , quem commiffo pr^lio ipfe fua manu in 

ciam mifltUs.Sepuitus eftin Graecia. rerfecit. Hicidem occiditlolantam Burgunds 

Ferdmando,Smd^L\iCnmixrcgis fi\io, deci- fecUndam fuamvxorem , impadomagnavii 

mo nono Flandrice Comiti nupfcrat lohanna, capUtiUiusequifuifreno, quodporre<aovene 

filiamaior BaIduininoni,ha;res &dominaFI|- no intercmiiret Carolum fiUum fuum e ptior 



driae,cui Ferdinando atrox conflatum eftbellu 
aduetfiis Philippum Auguftum Gallif regem,in 
quo Ferdinandus capcus cft,dedu6tuique in Ar- 
cem Parifienfem, in quo carcere fuit totis annis 
Xll. Poftremo liberfaitus paulo poft expirauit 
anno A N.C.MCCXXXIL 

)?o(khucthomas,filius rainorThomasSabau- 
diae Comitisahquadiupraefuit Flandriaiureac 
Jiomine vxotis fu§ Iohan§,mortuus fine lib^ris. 

J^ferf««<tautem fuitfilia «laior Balduini Con- 
jftantinopolitani , nata domina HannonijE & 
iFlandriae , qusanno MCXCV annumaeratis 
agebatleptimum , fuitquefubtutelaauuncuh 
fui Philippi Namutcenfis , donec nupfit Ferdi- 
nando Lufitano.Defundta eft hxc lohanaanno 
Chrifti MCGXLin. fepultaapud Margiettes 
iuxrapriotem maritum. 
■ Sor6ri lohanna: mortuac fuccelTit Margaritd 
filiaminor BalduinilX.ImperatorisConftanti- 
nopolitani , fadadomina Flandri£e& Hanno- 
nias,poft morte prioris Matiti , qui tuit Boch r- 
dus Auenenfis , prognatusexailtiqua&nobili 
comitum Hannoniae famiha.Hic cum Margari- 
m propihquus & Tutor eflet,Gaptus pulchritu- 
dine&amore pupilias , non obftante Ordine 
Ecclefiaftico ( crat enim Praepofitus & Catloni- 
cus apud Infiilas FlandriXj) imp'raegnauit puella, 
'qu£B ex eo duos mares liberos peperit. Deinde 
nupfit GuIieImoBurbonio>Dampetrae &S.De- 
fiderij dynaftae, eX quo fufcepit fihos tres ynam- 
que filiam ,quos materpriEtulit duobus priori 



matriraoniojExceffit^ viuis ann. MCCCXXI 
invrbelperenfi , cumvixiflet annos LXXXII 
fepultus in eadem vrbe in Aede D.Martini. 

Succeflbri huius ludouico Ntuernenfi cognom 
fuitCreffiaco , proptereaquod ocGiftfcfuitii 
praeho Cjcefliaceno contra Anglos. Fuitauten 
filius Ludouici , Niuernenfis & Retelenfis Co 
mitisjcui mortuo m vtroque dominio fiicceffit 
vt & in Comitatu Flandriae Robeito Bethunel 
auofuopaterno, non obftante, quod Robcrtu 
Caftellanuspatruuseius affedaflet dominiun 
Flandris. cum igitur Ludouicus ^nno MCC( 
XXn Roberto fucceffiflet,mortuus eftannoSa 
lutisMCCCXLVL 

Ludoui cus Malanus d loco nati u itati s fiia; ita di 
dus , fiiius vnicus Ludouici Crefliaci , adeptu 
cft mortepatris pofleilionem Comiratuum.Flai 
drici , Rctelenfis& NiuerncnfisannoMCC(| 
XLV I , fiidus etiam poft mortem proauifiii miil 
retni Comes Atrebacenfis & Burgundix , vi 
bellicofus &inui(ai animi, nimis tamen vindi, 
cupidus, Hic cum prajfuiifet rebus anni 
XXXVIIloccifus eftabuce Biturigum.obnej 
fcio quaS controuerfias fuper Conriiratu Bono 
nienfi. Obiit diem fuum anno A N. C. MCC( 
LXXXIV/epuItusInfuIisFlandrise. 

Phiiippm Francicus cognomento Audax , filiW} 
fuitloh nnisValefi), GaIloi-umregis,quaitii 
inordine,idemqueCaroliV.regisfrarer:qu9 
rum ddno fadtuseft Dux Burgundi^. Duda aui 
reminvxorem Margareta filiavnica&hsredi. 



businfuccelIionePrincipatus,quodeosnonIe- exaifepatriskii Ludouici Malani j acqoifiuitcil 
gttimeprocreatos diceret , vndeinultaemulicri 
obiedce funt difficultates & moIeftiae*C^onftitUii 
tisautera Damperrs filiis haeredibus mortuaeft 
anno A I^.C MCCLXXIX. 

Poft morcem matris Margarit^ Guilielmus 
VampetrayCida. traniaitione cum lohanne Aue- 



ea Flandriara , Brabantiam , Artcliam , Machh| 
niamaIiaquedominia.Magnafuichuiusau<a:oi 
ritasperGaliiam oisfamam fapienti^: Mortuu: 
eftanno A N.C. MCCCCIV, fepultusDiaioj 
nein Burgundis. ~ 
Succeflit huic lehanm filius natu nmximtfi 



C-d M Sf oI D 
£x Mafgarita Plandrica , Diix Surgundi^, Co- 
tnes Flandriae & Arte/iae , Dynalta Saly naru m & 
Machlini^ , anno Salutis M CCCC IV. Vir fta- 
ttiraqurdem breui,anirao veromagnO.quiLeo- 
dienfes grauiterafflixit.-ipreviciilim cslus dum 
iranfit pontem fJuuii iuxtaMontereum ,quod 
acciditannoM CCCCXIX. cu prouinciis iliis 

prxfuiire t an nis X V .Sepult us fu , t ap u d Carth u- 
fianos iuxta Dinionem in Burgundia. 

Reliquit lohannes morienS filium vnicUfti 
Fbtlippim,qMi ob admirabiles virtutesBoni co. 
gnoraentum inuenit, facStus Dux Burgundi^, 
Comes Flandii^, AtteCis, Paktinus Burgun- 
diae.Dynafta Salinarum & Machlini^. 

Hic vt inortem patris vldlceretulr, fcedus 
percuflit cum Anglis,qui res magnorumper 
Galliam bellorumcauiafuit. Senierehuius vim 
caftigati Gandauenfes & Leodienfes.vt &Di- 
nanium folo ^quatum. Adiecit adfupcriores, 
quos habebat Pnftcipatus Ducatus hos t Bra- 
bantiam,LucenbuTgiim,Limburgum,cum Co- 
fnitatibus HoUandi^, Seelandis, Hartnoni^ & 
Naraurci. Fuit eo tempore Burgandia in fupre- 
mo honorum & opum faftigio , cui illuftranda; 
/iteriQs inftituit Philippus Ordinem Attrei 
/elleris,circa annum Dominicaelncarnationis 
VlCCCCXXIX.Defiit viuere natus annos LX 
iUM eft A N. C. M CD LXX VII.in Vrbe Bru- 
;enfi,fepultus Diuionc. 

Huius filius Catolus ,rtiiqvL3 & legitimus Phi- 
ippiBoniH^res.omniumftjperiorumprouin- 
larumfadus eft Dominus.PrincepSpotentiifi- 
iius & bciiicofifliniusjqai viuenre parre aufus 
ft «xeicitum ipfi Luteri^ Parifioram admoue- 
e. LeodienfeSjCum Epi/copum fuum eiecilTent^ 
cn caftigatione imperata facerecoegit. Cum 



im mmtos armos feUcitei regnairec, & non v- 
ntn bellum ex fententia confcciiret, redado 
tiaiti in ordinera Francorum rege, ad «ktre- 
lum tria pra:Iiaaduerfafecit. Pr.muraadMo- 
itum in Heiuetiisialterura ad Grangiumiti- 
em in Heluetiis: tertium apud N mceium Lo- 
ianngiae,vbi ipie quoqUe trucidatus fuitlanno 

.N.C.MCDXLVl.fepultusBrugisinBafiiica 
eatae Virginis. 

Huius hlia vnica & haeres, MxrU Burgmdai 

iipfit Maximiliano Auftriaco,Friderici llL Im- 

;ratoris fiiio,conterato Ludouicfl vndecirao 

allorum Rege. Hunc Maximilianura poftea 

pere Flandri Brugis j eumque ptr nouem 

[enfescaptiuum detinuerunt.Cumautem Pa- 

r eius Fridericus Imperator grandem Goiie- 

flet ad liberandum filium exercitum, vim eius 

etuentesBrugenfes, Maximilianura diraife- 

nt, qui iongo rempore poft mortuus eft in 

ermania anno nempc CJirifti nati M DXIX. 



£ R A tA- 

fepulrus Neoftadii in Auftrk: 

HiiiusMaximiIiani,quiImperator<^primu* 
luit cius nominis , fiiius Philippmex Maria Bur- 
gudaadcptus eft plena poflcflioheemniuPro- 
uinciaru quas auusGarolus &marerMaria obti- 
nueram,anno Chnft, MCDLXXXlLpoer ad. 
huc lub tuteia conf}itUtus patris fm,quo fcpore 
Handria multas perpcft^i cft aduerfitates.^tri 
autemhicprinceps adolefcens admodumerar» 
ante annos tamen mentemqUe animumqUc 
oftendebat vinlem , mortuusin Hifpania non 
Ime luipicione parredi veneni anno AN.C, 
MDV, viuo adhucpatre, tumulatus apud Gr^- 
natam. ^ 

Philippihuius filius maiorfuit Cardhs,DiiK 
Burgundi^BeIgarumPfinceps,hicfucceflitpa. 
rn m ommbus Prihcipa tibus 8c dominiis,poftea 

etiamlmperator faarus.H uius fadia cotomemo^ 
rare qon eftprasfenns inftituti. 

MortuUs eft Carolm V.in Hifpaniaanflo MD 
LVIIIiepultUs Grahat^i 

Reliquit Carolus vnicum filiiim Philippum 
natum a.d.XXl. Maij menfis anno A N.C.M D 
XXVIL Tradidit huicPater viuusetiam, on^-- 
nes in vniuerfum Germani^ Inferioris PrO- 
uincias , cura annum a-fatis ageretXXII id 
cftanno Chrifti MDXLlX. Hicpoftmotteai 
patns (ui vavios mifit in has Prouincias Guber- 
iiatores,qui cum diuetfimOde traAarent popu- 
Iosiftos,natafuntper vniuerfum Belgiumexi- 
, tio&bella , partimobReiigionera,partitno^ 
imminuta Drdinum Priuilegia : eo qmdera 

euentu, vt pafs prouinciarum le ab iilius lubtra- 
xerit obedientia, illitointer feaddefenfionem 
tedefe. Phiiippus Rex declinante lam setate cir- 
ca annfl Salutis MDXC VIIL tradidit in do^em 
hli^ Cux maibn Ifabelk Ciars Eug£ni^,omnes 
Interions Germanis prOainciascumComitatu 
Burgundiae,cum illa nuberet Alberto A. chidu- 
ci Auftnx : ipfe defandus eft vitaa. d* XIII Sc- 
prerabris an. A N. C. MDXC VIIL cum aiinos 
VixilTetLX^^IL 

IgiturJ/^m«T^;'f^idf^iArJ«/?meiufqueconiuj£ 
ifabdld Clara EugemaM ceflionis fiuerraditionis, 
quampofteainfbremus , appiehehderuntpof- 
feflionem Prouinciarum Belgicarum,qu*qui- 
demiub imperio Philippifuerant.confentien- 
te Phlhppo IIL Hifpaniatum rege ; cohati om- 
mu pnmoranonibus pacis feparatas ireliqucJ 
corporerurfumad Ofticium reducere Prouin- 
cias,vrhocArchiducistc»ftanturiitter*. Quod 
eum minus fuf cederet , ventum eft ad vmi & 
arma. Poftiongumnouem annorum bellum, 
intercedcnti bus Gallo & Anglo regibus , indti= 
£iaefa(5lsfuntinannosXIi. qUiCtxtoUerune - 
annoAN.C.MDCXXL 



^«4 Bfi 

J 



f^kbviNcr^ BelgicJe 



DE PRO VINCIIS INFERIORIS 

GERMaMi^ CDNFOEDERATiSi 



SVMMA CapiTA. 



I (^as ierras quafue regiones vrntdfum Cermania 
Infenoris Profunciarum Ordines nojlra tempe- 
Jlateobiineant. 

i Sitm Seelandicdram infularum & aliarum in vici- 

nia,edrum limiteSymagnitudo^Amhitus. 

3 HoUandiaieim pr&ipud vppida 3 inier^ua primo loco 

Amfierodmiirti- 

4 bucatusGeldria&eiusoppida. 
^ RegioTrdnJifuldndi 

6 Prauincia VltraieQenJiu 

7 Vrifia vtrdque 'Ofientalis & bcciientdlisi 

8 Ager & Vfhs Groningenfis. ; , 

^ Aer Seeiandiit & HoUandid qualis. trxfiantiapahu- 
U in hisprouiriciistfreqtientes terramotus tn Hoh 
iandid. Quodfiiingeniurri,qui mdres horumpo- 
pulorum.&vicinorfirti, HoUandipleriquequd- 
drati&vafiocorpore. 

1 o imgentes diuiti£prouiricidrurn haiurri ex mercimo^ 
niis qud mdri (Xefcekt ^vt& exre pecuaria & 
pifcatione. Commeridatur frumentumSeelan- 
dicum&tquiirifci\> 

li Foftahtiddiquetiiunimentd,qiianbfiroauocenf 
deraiapromntia in Belgio ohtinent. \ 

ii Qmfitratio (^uhernationis & Foiitia in hac Piepu- 

blicd, tdm iti iis qu&rem mdrindm qudm terre- 
firem ceitcernunt.Modus conuocandt Siatus fiue 
' brdineside rebusiti medium pfopofiiis qu£ hde 
rifoleat delihet^tio. Confilium Stdtus harum 
prduincidfum. quihus coriftiterit Senatorihus 
& altis Magifiratibus anrid AU. Ci MD C 

13' brdines HoUandi£ qui. ratio conuehiendi , quibus 
Vrbibusoppidifquelocusfit in Comitiis. Cdufi 
bh quas Ordines conuocari pojjknt. Cdnfiiium 
Mdgnum: Cdmeracompuiorum i monetaHol- 
landicd. 

1 4 Ordines Seelandidi, quA in eoruni humeirum veniai 

bppidd. 

15 Promncia Vltraieclenfis & qu& fint eius mem- 

bra, 

16 Bominiumirifidiiriqiiaiuor partts diuifutti. Vbi 

conuenirefpleanti 
i 7 TroMniia Trdnfifuland confians tribus lurifdiElib- 
nihus: 

18 RatidPoiitiieciuiiatfsGroningenfis: bmmelandid 
Jnfuld & iurifdi£liones Campefires diftributa iri 
ttespdrtes. 

10 Religiotiem quam fequdntiir confxderata prouiti- 
cia. •, qtiando abieHa Romana Religtone Caluini 
dogmatafequicitperitii. 

10 QuibuscondttidntUuindutiafall&fuertttianiio A 
iN.C. MDCIX inter Albertum Archiducem Au- 
ftriA, & Ordines Confdderaiafum Pfouincta- 
tum inferiofis Gertttaniie.' 



zi 'Genealogid Comttum HoUandi£,Seelandia,& D 
mmofum occidentalis Frifia. 

CYrh dmne id,quod hoc tcmpore confed^ 
ratarum iriferioris Gefmanix Prouinci; 
irum nbminecdmprehendittir,quaiidaiii Ren 
|)ubiicam CoriftitUat : cumq; Cam Rex Hifpani 
quani Altertus Archidux cum iis egeriiit atqi 
pa(Si*i fint j vt cum abfolutis dominis j vifume 
feutti ih his tegidhib; defcribedis obfeiruareat» 
feqjui Ordine , qui in Repubhca obferuari fole 
Initib igitui: fadio ab enumeratione fcgionui 
iquasiliioBtirieht i deinceps progredieiiiura 
fingalarurii derctiptidnem; 

Poflideht igituf Ordines iftt noftra teiaip 
ftate totam Sfeelahdiairi i HoUaridiam, Vltrai 
(ftinuniEpifcbpatiimjAgrum & vrbem Grbni 
geniera,Tfarifiiiilaham regiontsn i Coraif atu 
Siltfinihenfem & treis quadrates Ducatus Ge 
driijCum nbhhullis particulis BrabahtisFlai 
driaeque : quaeregiones omhespecunias fupp 
ditaht ad priferis bellulii. 

Infulx quiderin Seelandicd cum circumieQ 
fitae fuht incra bftiafluuiorum, Mofae & Scaldi 
tju^ circUmJcribuntur his finibu$:ab A quilor 
Holl.ihdia,ab orienfe Brabatntia : a Meridiefc 
beht Flaiidriaiii i ab OceidenteMafe German 
Curn. , , ^ , . 

Inful^ Seelahdicas numef antur VII. ex qiii 
tfes funt vltra oftium fluminis Scaldis verfi 
Brabahtiam & Oriencem , quaiobeamcaulai 
nbmiriantur Orientales , & appellantiir hisn( 
min!bus:Scaldia,buuekndia & Tolenia.Qu 
tuorcisScaldirniOccidentemverfus , neinj 
Walachria, Suitbeilelahdi^; Norbeuelandia (i 
Wolferdycka:. 

Infulafum vlcra Scaldim maxima &:primac! 
Scaldiai, qulm indigens vocanc >, Land VanSch 
«fw,cuius ambitus nuric cft VII.mill.olitTi tamt 
maiof fuicjdiftinguiturque exiguo freto a t^oi 
beuerlaridia. PrscipUai eiUs oppida furit Ziri^ 
&Bfduehhduid.cteditijt&metn Ziriz^aomhiui 
Seekndicarum vrbitimanfiqriiflima ; quabfc 
trudta fuic circa Annuiri Dbrflini MCC< 
XLIX , per quendam ^H^^w^.Nobilishsecdi 
fuit mcrcaitu omnium rerumjprbpcetcelebrti 
pbctuiai frequehtiamque adueriarurn. Atnun! 
obftrudtoatena Porcu, rhultum de ahtiquaglcj 
ria avniCiT.Brduershauiamipifcztoies incoliint,^! 
iiaarividiicanc. , ^ ! 

DUUelandia a columbafum frequeritia Gei 
manico ldiomate fic appellatur. patec eitiscir 
cuitus millibus pafruum quatuor. Ih haj 
hulk bpprda fed hiulti' pagi furiC Sc vfci 



CoNFoED 
H^c afjno A N. C. MDXXX. Oceani fluail^us 
obriTta tLiiccum magna morralium iaaura; icd 
iggeribiis (ioiifirmarjs cxcluloquc man , haud 
nnilto po(l damntim ii!ud compen&rain f«ir. 
Tolenik B rn banriae co n rerm ma eft , ex i freto 
ib ea dKainda.Vetuftum eftin hacoppjauiBm, 
;iiirdcmcumlnfula nominis , aquonou lonee 
ibeft Jocus peram^nus , Aggcr Martini di^ 

CisScaldimad Occidentem primaria InfuJa 
W4/<<f Am.obuerfaab ortu Brabanti£E,a Me-. 
idie Flandriae,ab Aquilone Batauia; , ab Occafu 
(ritanniae. Hscomnium Selandica:rurn infuk- 
amcaputjdecem inambitu milliariacomple- 
Htur. Vrbesineafunt, Middelburgum,rlipnga, 
mmuda,VerM:p?:gotmn auteiTi hienumerus 
icens. Middelburgim vrbs eft am pla & eiegans, 
ubhcispriuarifquexdibus exculra , inprimis 
luriafiuedomo Senatoria, quamciuesquoti- 
leferme reddunt elrgantiorem. Platexinea 
itrca? &compitaadipe<auama&na.Byrfa,fiue 
cusmquofingulis diebusmane Mercatores 
•nuemunt.mirspuicritudiniseft.-Portumha- 
'tfecurum atquecommodum vt vnover- 
)dicam , eftomniumSelandicarumvrbiiim 
ima, atque emporium negociatorum freque- 
iceleberrimum. 

F///<»g4oppidumeftnon antiquum , fedfir- 
jmacpotensin mari >^nodprimum feofferc 
uigmtibus a Caleto fine portu Iccio. Hoc 
m cum vicino oppido Briela Ordine^ pro cer- 
quadam pecunii fumma pignori dederunt 
■g nx Anglis Elif berh^ : tenuitque rex An- 
)rum haftenus e.im vrbem conftituro ibiGu- 
rnatore.cumpra fidio militum. 
.4y»<;wW^portum habetnon incommodum, 
um ramen oppidum inops eft & exjguum. 
acianni funr,cum omne5,qui in H(^lJandiam 
iicere voluerunr, iuffi funr A rnemuds naues 
ifcenderc, vrea viarorum freqnentiaaliquiV 
3idofplcndorreddercrur,que ohm habuifle 
atiir. 

VetiaCme Catnpouerianom>:ti habetatraie<au, 
rocmda eft anno MCCCL VlJ. ex quo cce- 
elleScbticarum mercium Empoiium. 
SP^alachriam fequitur Suitbeuelandia , quE 
:iofiftimo verfus BrabantiK oras traa-u por- 
Cur, tametfipaucis ab hincannis maximam 
uram pafla,dimidio fit anguftior. Abhac vi- 
M auulia ciuitas non ignobilis Romersvval- 
|uam nullis exculram agris, nullis exornara 
iinisOceanusvndiq; alluir,vnicafalisne- 
larione fubiiftentem. In hac Vrbe Selandis 
lutesfolenne iutamentumprsftare folent. 
uius Inf il^parre Occidenrah fita cft Goeft 
usadoftiumvnum Scaldis , quod Sungam 
mt.oppidum non tam amplumquamamoc- 
Vvnicumque in ea Infiila. 
ortbeuerlandia opp\dum habet Cortgenam,p3L- 
pcTu.Hlcos. Tora hxc Carac-Jyimo anno 
>XXXII. periit, launctamenpaulatim 
tintur. \(rolferdyika parua eft , & m qua 
duataxac pagi funr. Dccem igitur fiint 



Scelajidia: vrbes , &pagicentum Veletiam plu- 
res. ^ 



H-G Comitarus Seelandis multum bellis 

pmul,rcaiam.raci,9,pIcrifqueopp,dtsvelarmis 
ve. f imeperdomiris;poftremis ramen annis de- 

iu?oemerficcapr,rqaeexi:u!ic,and:anegoriario- 

^ie4x>pulo,nautbus,quodfignificuviicatofuo 
i-'-^mm.\t(i.Luiti)r& EmtrgB. 

mkndvami\>h^, Mundi Occidua Mare Bti- , 
ta«u.cum a Sept.nrrioneCimbricumamb,r& ^ 
lutorapuUat : ab ortuSoHs Frerum amplum 
Fnfiam procul aperir, ad Eurono, um Tranfifu- 
iana &Velaaia,ad AuftcumTraiedina d,tio ob- 
tendirur. Amb.tus eins ad LX. milliaria exren- 
ditiir,Jaritudoperexigua eft,quandoquidem i 
medituiho ems creditur viatori parere adic: , ^ 
extremoshnesinlatumtrium horarum foadc 
veletiam hincad Oceanum , illiflcad mari.fi- 
numlatitudovixsquar Milli-arevnsiir.. 
V^3£Cipos: Cunr:Dordracum,Harkm('m, Dclf i^.r/ 
dunumfiue Lejda Amflerodamum.Gomu. N, "^4 
Muda> Wefipum, Edamum , Monachcdammn j-^Z ' 
merenda,Aiemariaarmerid,Mckhuja,EoTna ic aii^e 
nonnnWx.Dordracumtotms HoJlandi.e vrrispri» 
manaeft,faciesemsobIongam£gis quaipVrcf ~~ 
piareasprimarias longashabensduav ., px^^ 
mmorestranfuerfas , quaeomnes iunc eiea ,a. 
timms. Tempktm eft in ca vtbepereiejra n , & 
domusHofpitalispro l^Cxs truncacifque bello 
niiIinbus,vbicorum,vc&carter6rum sgrorum 
habcturrario exquifiriflima. Uarkmum zmpXi^ 
tudine & sdificiorum culru arque am^n.rr,re 
fitusnobileeft. Aedes Sacra in eo totius Hol- 
landis pulcherrima,foroimminens.I«,7/rffiue 
LugdunumBatauormn , vrPlinius&Ptolp.r.^us 
appeilanc . vrbs eft fica ad medium Rheni 
Ultium. Amflerodamum nobiiiffimum hodic to- 
tius Orb|s Emporium, cuiasdomusprope om« ' 

nespalishumoinfix,siniEdificat«funr,vfinVe. 
neriarum vrbe. Hancanrennnos CCXCcirci- 
ter Gifelberrus Amaelius communiri oropu. 
gnacuiis,porcis ac turnbus fecir.-c^i^ vbiVicino. 
ruminuidla omnia conflagrauc-runr.muro ciaai ^ 
c^pir nnno Chrift, MCCCCLXXXII. Inha^^c ' 
vrbe ftabulanturnon folura Germani,IraIi,Hi- 
Ipani , Lufitani , Briranni , Scoti, Galli, Sar- 
ir^ara., ,; ^in.bri, Sueci , Norvvegii, Liuones, 
verum etiam Indi Onentales & Occidcnca- 
es , Mauri , Perfaiac^th.opes. (?.«rf^fitaad- 
llulam , vibs copiofa & omnibus rebus af- 
nuens. 

Inter Municipia^primo loco dicenda venic * 
Haga Comitts,\n quo Sanaiori Principis & ordi- 
numConfiliolocuseft. Fuitautem Hollandia 
inirio bell, Belgicigrauiusaffiida quam vlla alia 
lrouincia;opp,daenimfaereobfefl-a,partimca. 
pta exufta , hominesab Hifpanis excarnificari, 

poftremoinfinironnmeiocrucidari.Vbiaurera 
fuperati5propuJfifq;ranris malisquier^^ bello 
fibi peperir,va!de creuir profperitare & diuiriis, 
&oppidaproferrepoma;riac.Tperunr,autloin 
immenfunipopulo,&mulriplicaronauiumnu. 
mcro , vchuicprouiociamfimilemin vniuerfo 

orba 



pRoviNeu 

orbe frt.iftra Cis quajfirurnS. Totum etiim muii- 
dum nauibusfuisperluftranc,flol-ent metcimO- 
hiorum frequeritia Hollandi , vtdocUmentd 
funt oppida, Amfteto4,amui1i jRoterodamum, 
Enchuifa&pleraqUcalia. 

'Ge/toaSeptentrioneFrifiim&:SiniimMa- 
iris Germanici , vulgo dteZiijderfee : ab Ortu Cli- 
uiaeDticatuni-aMericiieluliacuriiatringitiBra- 
bantia & Hbllandia earii ab Dcciderite adfpi- 
ciuht. jDucatushic Vrbescompleaitur XXII, 
ihterquasprimiordinis(untNo«io?K<igMW«, 'Rme- 
Uonda.Sutfanta & Arenacum.iioMomagus fiue ivTeo- 
magumvths eft antiqua,fit > ad finiftram Vahalis 
ripam , cuiiiseoloco profundiflimuseftaleus: 
qita agrum Cleiienfem refpicit,iri arduum coUe 
atrurgir^C^teiraplahafuht.Rwj^mdwrfrfadOftiurii 
RuraEamriis,quafeisinMofam exoneratj vrbs 
eftamoena,diues potenfque. Sutpnid^d dextra 
lUilx ripam Comitatus titulo ind&nis. Arendcutn 
Taciti hodie Arenbimium dicitul: ad dextrum 
Rhenioftiuni fitatfti. / 
C;asteraEVrbesatque6ppida,etfieoritcriiherii 
dariequaquaiTiifurit , rainoristamen yidentur 
cohfiderationis j ctliufmodi funt Hattenum, 
tlburgiimjHardervV^icum^WageningajTielaii 
Bomelium,BrOn!:horftum,Dotecdhium&alia 
honniilla. Et hcBC prouincia muItUm infortunij 
fltftinuit : pkraque enim oppida * quae tftaibris 
morrientifunt, obfeira , captasdiipoliatafuere, 
vnderioneadehipoteft efte huius quaecaEteira- 
fumProiiinciarixmfaflicitaS^ Poflldetautemiri 
Geldriaqusedam Hifpanus. 

frdnjifuldna regio habet a Septentriohe Fri- 
fiam Occideritalem j aMeridieGeIdrialTi,ab 
OrienteWeftfatiaiti, abdcciderite Sinumam- 
^\i{runum(^uyderfee)8clC!Lhm fluiiiurin. Vrbes 
in ea potiffima; fuht hx.DduentrtafCampend,Suol- 
U,Stetnvvichum,Vollenhouen , Uaffela, outmdrfia & 
Oldenfiela. Dauentria primatia eft & maximaj 
Vrbsrerumomnium copiacircutnfluens , ad 
dextramlfaliripani fira. Deteliqtiis pi:o digni- 
tate dicerejiriflituta breuitas ndn patiturj 

i^rduinciaVltraiedtenfisaded Idngelateqtie 
fion patec ; vrbis tarnen Traie<5tenfis pulchritu- 
dine gldriari poteft. Habet ager Vlcraiedrihus a 
ScptentrioneHollandiam ab occideriteGel- 
driam. Ciuitates principaleshabet V. Vliraie' 
iittm,Amersforturh, Rhenaih, Monteinforieni & Dur- 
- ftadium. Eft ciui tas Vltraie£liha,caput huius re- 
gionis vrbs amjpla , 8t ftipra rriodum elegans j ih 
quamagnaparsr4obilitatis Batatlicae cdmmo-' 
rarifolet.SuftinuithkcProuiriciaab Albse Du- 
ce 6c Mifpanis rhaidres calamitafes duam vlla 
alia i Iabefa(5£ata infuper inteftinis difcoj^diis; 
poftquarri auteui cum relic[uis fe f^qdere coriiu- 
xit , recepit paulatim ptriftiriuni vigorem atquC , 
decus , creuitqtiefelicitate Ijcneficid riierciiub- 
itiiorumj 

7. Frtfiam occideniaieni 3L Septeiittione 6c occi^ 
dente Oceanus ambit & littora puKat : a Meri- 
die Sinu arpplillinio^vulgo Zuyderfee,& Tran- 
fifulana prouincia terimnatiir : ab OrtiiSoliS 



£ B E 1 G i C J& 

Amafifluuioa^J^eftfaiis di(crin:imatitr. Vrbeil 
Rifiae priecipu^ fhnt Leouardd &cGroninga'.c[anra^ 
uis huius ager pecuUaris prduihciaE ridmiric 
cenfeatiiri OrientalisFiifia noneft huiusloci: 
hifi quodE/>jW<j:K4:ciuitas ciimO^dinibus Bata- 
iiis infadet e efti Haberit in Fnfia Hifparii qu^e- 
dam exigua dppida ^ lingdin & oldenfielam , qUa 
feameh munita fatis fuht,& pr^fidiis cuftddiun^ 
turi ' . 

Grbningd cuhi agrd vicirto rhultum etiahi bel 
iis affli£tafuit,ipfavrbeobfidione capta &to 
ta vicihia deiiaftata. Nund vero beata fiuitu 
qUiete , nifi (|uodexa£tiohibus beUicis exhau 
tiuhtui: ciues ; agrd cdntihUd infeftato & ai 
Cohtribuendum argentum cdadd a praefidia 
riis Hifparidruminpngen &01denjricl,v: agre 
ftes recuperare priftiriais vires hondum poi 
finti . 

Etfi auteni ciim Frifia turh citeraf prduinci; 
ddnfasderatas maximis tam diuturnd belli 
quaflataefuritclaiidibus i riielioretariieh loo 
reseorutheft j qiiamearum quae Hilpahifub 
funt ddmiriio i quod riiatc habeant liberum t 
apertuni , fhaghd vtahturnauiuhinumero, i 
totoqtiefeptentridnali Oceand & rriari Balth: 
co dominentur i qUod infupei: abunden t popii 
lo,qui ex ahis feriiituti fubiedtis locis totis agm 
hibus eo confiuit , partim vt ibi lcibdrent mani 
bus aUt negocieritur , pattini vt libertaie reli 
gioniScitramethrinfruantur. P]erof<|ue etiaii 
allicit: halligdndi inde iri orhhes Orbis parte 
Coriiriioditasjvt igHai:ds rei ih admirationem ra 
pere poffit tei nouitas,poflitne fieriivt bellorur 
occafioneprouiriciaz i qiiarhm alioquin atro 
tiiiimusMarshoftisefti adfuhimumpotenti: 
& felicitatis culhnicri confcendere queant,q«o 
tariieh ih llis regiohibus clariffime perfpio 
mus, rion ex hdminura.duntaxat diuitiiS , fe^ 
& amplificatione vrbium ,fplehddre sdificiC 
tum 5 muititudine mrinimeritdtuhl &fortal) 
tidruthi 

ilaturd&proprieiashdrurnregionunii 

Aere Scelandia fruitur non adriiodum bbiic^ 
hectamfalubri vtvicins regidhes , prarfei:tiii 
cum' Soi ^ftate caler,qudd mul ti ibi firit laclis l 
aqu± ftagnahtes, in quibus ih piitrediriehi Cbrj; 
UerfuSaerihhalitus & vapdresnoxids degeiifi 
rat,aCcederitee*tiatTialiacaufa i tJUodZelatidi| 
paucas habeat arbdres : in hac tame aerii iiiclc 
mgtia hdc bdrii habet , qUod rato ibi labbtetu 
ijeftilehtiaaliifquethorbisContagiofis.Sdluhi 
p!hgueeft& vaide faECundtim j vbi&maiori 
pdnderis triticiim & aimplioi:e prouenit cbpi 
qiiamih viciriis partibus. i,aui:oshic viHei:eel 
valdeptoceras & herbartim inntimcra gentra 
tidn ad pabiilurn pecdrifiiflTcieridiim duntaxai 
fed & ad niedicinS vtileS,& Culinaim. Vberrirti 
hic(aginanddpecoripafcua,nonfoRuh!ritr3ej 

poi:re(5tds aggeres ac aihbitiis i fed & irijpf 
Ocearii ci:e,pidirie,ih quib. oberrarit peciidiial 
quot myiiades. Frudt' arboreihicriiagrialstKi 
ttoh ptbuehihrit (blurii fed &micefciint,f rire 



^la^vttas, qnxraroajnianinfatcmpenieniut. 
Neqnc vero hic rLmtvites.nifi in formcatis hor- 
tiilanotum artifit io cameris.vbi botri citius pu, 
irefcunrquam maturercunt^ 

HoUandici ro!ieaeftiiatura,'vtnoH rarotre- 
matftibimpullucurruuraequorumue » quod 
indicio eft , rerram cauam penitus arque 1 ubtus 

cauenofame(re,acccdenteexemplo,quoaiunr, 
Vaccaminfpecurubterraneamdekpf^m , poft 
triduuminmari mortuamrepertamfuifle. Sed 
& pars q'i«damHollandis Gcrmanico idioma- 
rcdiciturWWW/<? , ideftrermintraaquas 
lita. Diftinguiruraurem humus permultisGa- 
n,ihbusartiHciofedclocoin Ibcumdedudtis, vt 
non paucis ftagnislacubuYque.-cumque dica- 
urohm ryluisncmoribufqueplenafuifre, ho- 
lie paucas habet arbor*es , ob nimios fine dubio 
lumores. 

Aifreperflarur tenui & falubri, cuius bonita- 
rmliumiditastollerenonporeft,obventos,qui 
ictereflantquotidie , &ingentemhominum 
umcrum.TerraHoilandicaadeo humilis cft & 
cprefta, vt multis locis aqua videatur afTurgere 
lcius, quadecaufaab omniparteaggeribu?fir- 
lilumishttoramuniiintur. 

Frijmentum profert frudtufque arboreos, 
jucioratamen omnia^quam vttantg mukitu- 
n! hominum fufiiceie poflint. Lini multis lo- 
s fcrax eft , inprimis vero prope vbique pabu- 
, vndeingentem vim pecudum alunt , inque 
nmis boum Sc equorum, 

Ktpo TranJifuUna gaudet plerifque ih locis 
lofertih , vnde pra;ter res cs- eras egregium 
:oferttriCicu. Eadem velmaiorctiam pingui- 
) foli eft j n Geldria , v t h uc m itta ti t u r m acile n ti 
»iies,quopinguefcar,prxfertim h Dania, cuius 
rraaiidior eft.In agroF//r^.if(?moqua Vianam 
Jr& Arenacum,nihilnifitrifteacfabulofum 
lenies folum :in aliis ramen partibus faris pro. 
■c rerum necc(rariarum,^"quod mchus colatur 
ferat ur,nec fic adeo deprefl^a terra aut humida 
inHollandia. 

Fri/?4regio eftabundans , crebrisvdapaludi^ 
s,in pratis tamen quaeinnuraera habec,pliu-i- ' 
imalirpecoris.Vtuturhicterrsquadamipe- 
.vdporiusce/pirefoffitio, quofole &venris 
iccato vtuntur ad nutriendum ignem quo 
norum inopiam largitcr farciunt. Parum hic 
iturfrumenri, quod terranimis deprefla,in- 
mjsquain maieexcurrir,abinitio Auaum- 
vfque dum ver incipiat, prope tota lateat fub 
iis:qu2ctiam caulaeft, quod oppida& villx 
Mntumulis aut locis edirioribus ftruaavi- 
tur, bonifquc circummunira aggeribus. Ex 
cmstamen&ingcnri pecudum numcrora- 
1 conficiunt Frifijargenci, vtindcfrumentu, 
u & ligna emere-ab f xtraneis poffint. Gignit 
la boues prae ftan tiffim os, quofque hic com* 
niter rnaioresinuenies ,quam in totaEuro-^ 
iccnon equos, robufto &quadrato corpo- 
luos magno precio vehdunt cxtcris. At Frijia 
w^jfe.prxterquam quodOccidentaliin nul- 
5 ccdit,nc in gencrandis equis quidem nobi^ 



libus, producir foloiftfijpef pltitfmum frumen- 
ri,leguminumarqu€fal.s , abundantibusfyluis 
magno fcrarum numero ad venarionem. 

^offsharumgmium. 

)Perhibentur 5*Wiingenio efTe bono , pro- 
uidi&folerres ; ftatura vulgo func mediocri» 
qi.anquamBe!garumAnnalesreferar,Guiiie^ 
miim H^Handia; Gomitem ad nuptias Caroli- 
1 ulchn Gallorumregis mififtemuhe.e Seclan- 
dicam ramimmanisproceriraris; vtcsteri ho- 
minejad eam collari nani velpygmsi videri po^ 
tuermr : cui mulieri infuper tantumfuifl^erobo. 
ris aiun t, vt finguhs maiiibus fingulas cereuifi^ 

tonnasporrareporuerit^&pra-grandcmleua.e 
tcrraarque humeris ferre rrabem , cui ccruicib» 
fubeunds vix odo baiulifufFecerinr, Experrit 
fimifiinr^ekndi inarte nauigandi, in rece- 
conomica mundiriei mire ftudiofi. Ad rcm 
mfuperattcnri . quosnon facile deccperisiti 
exercenda mercatura. In rationc cibi & po- 
t u s nihil difFer unt a csteris Germanis infcrioria. 
bus. 

Vulgus Hollandorum fere maiori corpore 
confpicicur» quamcxrcriper Europam morta- 
les ; mulieres vtplurimum forma non contem=. 
nenda . quanquam flos ille elegan tiit no diu du- 
ret.nectamfitillecebrofus, quani mulierum 
Anghcanarum.Sicbrietatem excipias, cuigens 
ifta more omnium Germanorum nimis fauer, 
fatisciuilesin conuerfatione reperienrur Hol- 
landi. Vrbes optimis regurur Iegib.& confuetu* 

dinib.SeruanradhucBaraniverereanimGfirate 
& ferociam, celercs ad coferendam manijm , vE 
quiprouinciam incolaropulcrita, nulliusferui* 
tutiscimentcs,potentesterramarique. 

GeWne^5«f/rf«ig«^rMpoftremifuerut,quifub 
Romani Imperi; lugum colla, fubmiferunt: 
ndemqueprimi , quidedinantelmperiocolla 
ferufrurifubtraxerunt. 

In Vltraieaina Ciuitare magnum nobilium 
nominuminucniesnumerum , quiprscsreris 
vrbaniores funr. Nobiles fsmin^ veftitu «mu- 
lanturmulierum GaHicanarum , nifiquodlon- 
govelonigronontotum duntaxatcorpus , fed. 
&facicm operiunr. foliriffimiautem omnium 
Hollandoruiii firnt Vltraiedenfes & Hagien- 
fes. 

TriJiorutHtem hominibus plurimum abun- 
dat,animofisilIisquidem & robuftis, vtmulro- 
tum eft fententia.quanquam no defint, qui ma^' . 
iorem in iis defiderenr pugnandiardorem,cum 
admanumvenrumeft.Abhortentautemnefcio 
quomodoaprjeliis& confliaibusaperris. Fa- 
Ituscorum & fuperbiaexrcris vixferendaodii 
genriconciliat. Suntin hisnonpaucimercato- 
res, fatis indL,ftrii. Oderunr extieroe crimen 
AduIrerij,amatores Libertatismaximi. 

Gpes horum pcpulmm & diuitiic, 

Oportetfane harum Prouinciarum iiohexi- t&l 
guas cfle facultates , ob ingcntesac vari^s nego- 
ciationes i qua^ari cxercent , in ommbus 

jprope 



' Provinci^Belgic^ 
propetotinsOrbislittoribus.Vtenim depriua- ' Cataphrad:os fine Hoplomachos,&adtraliet; 



toram commodis, quaeiilde percipiuntincre- 
c!ibilia,nihildicamus:conii:at, nihilmerciumin 
HoUandiaitiinf.rripoiTe, ■qiiodnongraueper- 
foluat tributum & vecligal , in qucmciinque ta- 
dem Portumappellaht naues. CiterseHoIlan- 
dorumdpeseonfiftuntin bonitate pafcuortim, 
in quibusahint ingentcm numerum equbriimi 
boum viCeaturaque j qnstantun" funduntla- 
ftis , vt fama fit , ex Butyro & Cafeo Hbllandos 
quotannis percipere MillioneiTiauri. PrEtter- 
quam cnim id,quodintaiTipdpijIofapi:oUin(.ia 
abfumitur,plurunumexporrarui:in fuperioireiTi 
Germaniam,Ang!iam, Gaijiam & inirpaniam; 
Multum infoper iucri jpercipiuntex RubeaTTin- 
ctdria,c|uam ipii voc&nt Medecrdppen, quae necef- 
fariairinngsndispannis , vt colorenl peiiitus 
combibanr; Qu^ ni um excaptura pifciura per- 
<!ipiantargenti,dici vix poteitSedde emdliime- 
to.quod exnauigationibuslonginquishauriut, 
pr£cftattacerequamlnc|ui, cum dniherafidem 
fuperet,qaantttm hic fic nauiiiiT.i omriis generisj 
tam Jinercatoriarum qriam milirariter inftraCla- 
rum. Et nau gationibus qiiidem tribuendurti 
eft, qnod Holiandijnquanonfunt vi!:es , hec 
crefcit linum neque funri^lu^itaiTieri abuhdent 
virio , telishneis&lignisadftfadutasnailium 
& aedihciorumi Mihora mercimonioi-um ge- 
iicra , qils folers afificum manlis fabricat, 
omittd : ex equis verd fLC bobus diuendi- 
tis quod percipiunt luCrum non eft exi- 
guiim. ! ' / ^ 

Gi^nkSiSeehndhMede^r^pfen fiuerubcam 
tin6toriam,eamqudvariisEuropa£getibus fub- 
lTiittit,magnamqueiniuper vim Coriahdri. Pe- 
corumhicobpiibuh vbertatem tantavis , vrex 
iis diuenditiS ingentes opcs colligant , riiagnd 
pecuariorumSmolumenro.Haec enim armenta 
noh maiofad^^-inraxatfiihrq larnalibijied &car- 
nes edi:um fiiauiores , ob nCfcio quarn hei b r u 
_occuItamad nutriendum feginarjdumqtfe vim. 
PotillimaE tamen Seelandis affluhntdihit x a 
mercirnoniis , qusfuntapud Middeiburgum 
vibem frequentifiima ; reipublicce veroopcs 
confiftunt intrihutisatqUe vedfcgilibus.qu^ab 
oranibus mcrcibus nauibufq; exiguntur,quot- 
quot PoTtus marinos intrant; 

Nouerunt hae gchtes fingulare excoquendi 
falishigriSrtificium , quemcdnie6tumin pr£e-: 
grandes lebetes tantifper excocjuunt , vt niuis 
candoremprofiteatur. Super &Iem enim craf^ 
fumarque rudem,qui ex Hiipariia vel Britanni» 
tninoreadeo5alFertur,infundunt aquam mari- 
nam, atqueiraex centum libris Salis Hifpanien. 
fisconficiuntlibras CXLV. Salis albiflimipu- 
riffimique,quem vendiitiri Angliam ,Daniam^ 
aliafque Orbis Chriftiani prouinciasl Qiiin &: 
negotiationi Ftumeni:aris hic fuus eft locusi 
cnm Seelindia ferat Triticnm , quonuiquam' 
gentiumcandidius aut magis po-nderofurri in- 
uenitur. 

Frifij equos fuos per totam vendunt Europa, 
2[ui ob robur corporis apti funt ad ferendos 



da ingeririaonera.In c^teri s eadem faiuhtut (c 
li &c (ali beneficehtia, qua cxttxx prouinitiae ^d 
quibuis cum infupetioribuSdixerimhs, fuperuj 
canetimefthic mulra reperere. iftudduntaxj 
moncbo , exebirum oppidisfariscolligi poJii 
quod nulladeftituantui" ubiTUTioditatcacced^ 
tibus diuturnisiquae cohtra vaiidiiJimum hoft 
geirttuntjbellis , qusdeeorum poteiitialoct 
ples dicuritteftiihonium,qi2ahquara &cxtetf 
tum Pnnciprm , inprim;s Rcginje AngUxi 
Prihcipum Gctmanorurn vfi fj«;i:irit oppont 
nisauxiliis. 

Robur ProuiriciarumMilitare. 

Difficile eft iis perfiiadere, qui non cbra oA 
lis rera f mt aibitrati, quam muhit.T & aduedi 
bnmem vim naturx bencfido & arrifieum ir 
diiftri. cuftodirjefint confajderatae hx proUir 
ci«. NaihprimuriiSeiandia ex omnibuspart. 
buS mari cindta eft, cuius littorum ea eft riatut; 
vcirapoilibilefitappellcte nauibus, finolintin 
cdl£fe;Et Flipifiga quidem oppiduni IribhS parril 
Oceanopulfacur,incuiiism£nib. eaeft visroi 
iTietotum bdlkoruivt quamiiismagna cla/rci 
inde arcerepoflint. Et hoc qiiideiti bppidur 
bthnium primum fuitjt^tiod Hifpxno regi nc^s 
uit obapdienriaihjCuius CxeinpIuiT! fecuri cptei 
cbncI.imatdadlihertateiTi , armacdfripuerlin 
ekcuiTo cxterdrum ddniinio.ea quidem prof t 
ritate Sc euentu, vt harum PrdainCiarura Ord 
hesegerintatquepatffci fihtcurhRege & Arch 
diice, vtablblutbsafiiperiofisdoiTiinib ager 
paf eftiqhi&protalibits iri pbftreliiis inducii 
habitiagnitique fuerunt. 

Mittdbiirgim mnhituni eft iatis : atCaftriih 
Ramekens inter firiniffiina numerari meretut 
qui^vipiam oCcui:ruht. In Eol!dndiayiAt\>\sbor 
'djrxcuin oppidum vndique maris fluftibiij 
alluitur. ^oterodamum mnmm^miL fetis defcri 
duhcnec minuscofiderarioiie dighurri videtuj 
'Gonomtiim. Vltraieltum firmius fiiahclegarttiii 
dubitate poffiso 

GeldiiaNfo?«<?^«»»ia6j:at , vrbern naturaii 
manu muniriffiiTiamicuinon mukum ceditAni 
ndcurn. Sutfanid muniiioncs etfi cohtemhendil 
non funt^aid priorum firmitatem tamen rion acj 
fcedunt.IhTrahfifularia regioheD4«e«m<icapii. 
extollit , quamuis longam graiuemque Gbfidioj 
heiTifuftinerepotis. Idem ^ubqiie deGre»i»j 
Frifiaedicipoteft. 

Non video ijuem firri fiarraridi iiiuehturu 
fine, fi omnes , ^uotcjuot funt in liis prouinciis 
perfeijui vellem muiiitas vrbesocarces.- nbn tai 
menomittehdurh eftirigens illud Mutiimentiii)\ 
Schencki , qaodexpugnarinbhpofleiudicaturj 
inclufumintra Vahalim & Ifalaro fluufos,vt(S| 
fortafitium S.Andrea. Hocnobisdixiirefufficiaf,i 
in vniuerfum Prouinciis iftis ita munitibnil 
busprofpedtumeire , vtvelmaxiinsvalicliffi-j 
msequecopiseeas bccupate cbDa!a:,honmuIiJt 
fintefFetlur^ , ctianifiquataplurmiiiibitcfafii 



C b N F OE 

rJanfque tempons. Nec panim ad fir- 

tatemean:mf;icit , quodtotas pollint iliiin- 

:eprouincias,perfolIis aggeiibus,quibus ma- 

ifluduscoherceiitur , praiertan inHollah- 

riadexrremamtegulam,\^taiUnti deiieh- 
nfuillet. 

De copiis militarib. conftat ordines fempef 
gnos in procinauhabuille exercitusi fi bel- 
1 gereretur , nec pania in finib. milirum prx- 

a, uiqiipfarumregidnum meditullio, Quid 
em deviribus marinisdiccmus , cumnulla 
:o orbis terrae plus claiFe valeat,& maiora de- 
lauerit inmarifaciiioraquamhi ? Sedndh 
ra verbadhobisexiigec , quicohfideraueritj 
,m !ongam& difficile bellum h^gentf s co- 
poretiilimum Hiipanorum regemhadeniis 
^ht , qui vidensingehtesfefacerepc pe- 
argenti & militumiaduras, nolensvolehs 
liisadpacismediacondefcendit ; ^coadus 
per inquampiurima eoriimGonfentirepo- 
ata. 

Dy-S ET RATIO GVBERN ATlOlSlt S. 
Dmnia confcederatarum Inferioris Germa- 
Prouinciarumnegocia , fiuedepacefiuede 

b , ram terreftri quam marino, deliberandu 
ildelegationibiismittendis , autineundis 
exterisPrincipibusfaederibiiSj&quicquid 
muniterad falutem Reipublicifacit , deli- 
ntur atq; expediuntnr perordines , fitie vc 
;oappelIanrur , SxAf vs GENERAiEsPrd- 
iatum. Suntautemhiofdinesfiueftatusa- 
nihil , quamcongregatio prxcipuorumex 
'ilitate,Magiftiatib.& Primorib. ciuitatumi 
laquaq-, prouincia fiae diftridu. Sortiuhtur 
lines particulares cuiulq; Prouincis intef 
guritqi eum numerum virorum, qui necef- 
S videtui,quib.dantpdteftatem & auaori- 
ti plenariam , vt poffint cum csetetis ienten- 
ferreat(^i dccef nere in Omnib. rebus , quje 
;Iiberanonemveniunt , inprimisdeSalute 
ublicx. In hac ordinhm Generalium cdn- 
itione propdnuntdr negotia, feruntur fuf- 
h fiunt decreta , non fecuhdhm numerum 
orum i fed pro mddd prouiinciarum. Sunc 
n noftra tempeftate Prouincia VII. I. Gel- 
:um Comitatu Sutfania?,! I.HolIandia. tli. 
ndia.IVi Vltraiedtinusager. i^.Frifia.Vti 
fifulanaj VII. Groninga cum bmmelari- 

n hocordinum Generaiium Confilio e fii- 
dlisprouineus , proponitur negotium , & 
;untur viritim fententia: , habentqj Gonfi- 
poteutiam abordinibus Generalib. fuper 
One &prjefehtatiohe i quairi vnaquaeque 
nciz pro fe facit , accedentc iuramentofi- 
tis exlegibus&formulaprasfcripta. Erat 
ih^cGeneralis congregatioftatuumannd 
C- MD C.compofitaexomnium Prouin- 
mGuberhatoribus. 

idericu^ Henricus,Coraes Naflbui^j.Pfin- 
7 ranije. 

:orgius Giipinus , OratorRegis Magni 
nnix. 

'i 



6 E R A t 

. Pro Ducatu Geldri^ : Oyenus & Bryenenus 
Dynafta?. 

.. NomineNobilitatisj Matenefi^xDominus, 
Beurenius Dordfacenus. 

Nomine Hdllandi^ , Bulanius Amfteroda- 
menfi^. 

Komine Seelandi^ > Ferdinandus Aleman- 
mis. 

NomineVltraieaeiafium j Foquius&Ca- 

Nomine Frifonutn, ianfohius; 
Pto rcgione Ttahfifulana,Iterfomius. 
Noinme Gtoningenfium & Ommelandio- 
rum,ReDgerfius. 

Secretarii erant Huigeniijs & Zuylius, 
Rerincnt autem Ordihes vniuscuiufqj Prd- 
uingiiEfigillatihiieaqu^abantiquohabuerunt 
' atqi poifederunt iura , priuilegia atq; conluetu- 
dines , admihiftrantesnegOcia Prouinclsram 
fuo quam collbg^rum nomine , qui conftituun- 
tur , vt rradent etiam res grauiffimas , & qu^ a 
Salute ReipublicaE dependent, vt bella & pace, 
fesfifci.Iuftitiae&caeterarum , dbferuafoopti- 
moordine. 

^ Exemplo i:es eritclarior. In Holiahdia 6c 15 
Weftfrifia ordihes fiue Status femper repfi- 
fentati fuerunt per Barones,Equites , Nobjlita- 
tem & primi noipinis in vrbibus fehatores , ne- 
que viriEcdefi.ifticiautcIerici vnquaprome- 
bt iSprouinciae habiti agnitiqi fuefunr. Vocaba- 
xuf autera Barones iUi atq-, Nobiles adConuen- 
tum , ndn tantum , vt ibi conluleietur in mediu 
de hs quaspropofita fuerant,capitibus, icd & de 
omnibus rebus qoseadbonura , quietem& le- 
duriraitcm reipubiiciEpercinerevidebahtuf.Hi 
igitur,vbiconueneruntproponuntdicuorquei 
qte finguldruhi fitfententia, deihdefitDecre- 
tum ,accedenteaudoritate AdudcatiProuin- 
ciae , qihprimum locum in congrcgatiohe oc- 
cupat,quicolIigitfuifra:gia,&eaaperterecicatd 
Vtbesautem atque oppida i quae ad conutn- 
tumotdinumHoIlandi^deraofeconuocariib- 
lent, h££c fuHLDdrdracura , Harlernum , Delfi, 
lugdunuih, Amfterodamum, Guda, Rotero- 
damum^Gorcomiurh^SchiedaraumjSchonho- 
uium,BrieIa,Alcmaria,Hodfna,Enchuha,Eda- 
mumjMonachodarhumjMedenbliciiraj&l^un ' 
mer enda. Quod fi negocium maioris radmenti 
dboriatur , verbi gratia , fi nouus fit recipiehdus 
Princeps , aht fide pace publica deliberandum; 
etiara cjetef^ Hollandi^ ad Cdmitia vocahtur 
ciuitates, qusfuntVoorda^Vdevvattefa , Ger- 
trudisMons,Heusdena,Nardena,Vefpa&Mu- 
dafnec praeter has vUae alix , quod vel peculiari- 
bus fuis paf eaht Toparchis, vel quod non ad vr- 
bium forraaraatqj facultatesaiccedahr; PolTunt 
^utera hae vrbes mittere deputatos fhosnume- 
fo fufficiente,iifdeiii cura ma:ndatis,'vt dle nobi. 
libusdiximus. 

Ipfa porro ordihum Hollandiae cohuocatio/ 
vt &capita dehberationis,ob qus couocati fue. 
tunt,dirigunturperAduocatuProuincia2,perl5i 
tonfiliarioSj, quib,id officiura ab Or dihib. com- 
' %t miP 



51§ ^ R O VI N C I Be L G I C B 

iriiirumeft.Aduocatttsfadaproporitionecollt- toramamoenitate , &nobiH«ml!ominum ftl 

gitvota&rententiasBaromlm&: Nobiliu,quas mero,Sunt hicplusquam bismille domus ,«< 

vbiin confuetam formam redadas litceriscon- finiseftaEdificandi nouas,cum edamintegrivi 

fignauit, ceckateasexplicatque , additisnouis &plateajadiiciantui-. HiceftaulaPrincipislii 

rationibus.Hocfadto.rogatfenrentiaseos, qui Gubernatoris HoUaiidis , Selandiae & Fiif 
opipidoru,m vrbiumqtie nomine adfunt. quod fi 
diuerfaatquecontrariaferanturiuffragta.cona, 
tar Aduocarus diflidentes conciliare , fitq-, De~ 
cretum,vt in eatn pedib.eaturfententiam5quara 



plufes cenfuerant-. 

Suntautem pr^cipua Gapira.dequibusinhu- 
iufmodi Conuentibusfere deiiberatur, , hasc: 
Bellum terramanq;gerenduiTi:exa6liones pe- 
cumarutn : corredlioabufuam quipaci ferefu- 



Gcciduf ,qiiinuperadmodumfuitllluftrilIim 
Mauririus Naflbuius Princeps Aurafionen( 
Hic iiabitant Ordines Prouinciarum Genet 
ies,hic conuenitur folenniter. Hic figillatim c 
morantur ordinesProuinciaHollandiae , e 
rum Confiliarii : Prsefes &: Senatores Mag 
Confilir.Confihum Prouinciale,& MiniftriC 
putorum fiue Rationiimv 

Prarter haec omYiia eft hif; etiam Curia B 



peruenirefolent: copferuandaconcoidiainter bantica,pro oppidispagifq*, quaefunt lurisB 

Prouincias&ciuitateshuiusreipublica:: &ge- ^ ' ---n... r..i,^^. ..;„.,^r 

ncratim quidern qcicquid contmgir pacem & 
tranquillitacemsReligior:tm,Iuftitiam, Poiitia, 
hiedia exigenditributiabextraneis ; de bonis 
ficclefiafti^rum , & quicquidad augmentum 
jerarii publici & incrcmentum Fifct pertinere 
poteft.Couetiitur aurem vficato more apud Ha^- 
gam Comitis > qiii locus aperrus eft nec cinilus 
itJ^nibus , idquequinquiesverfexiesinannoj 
iiifi neceflitas repentinaautaliacaufaprsgnans 
'•aUum conueniendiiocum eligereiubeat.Vtau* 
temea , quaehicconcordibusfufFragiisdecreta 
fuere, inexecutionem mittAncur, nominantiir 
ad eam rem quidam e Kobihbus, Aduocatus,& 
equalibet ciuitare praecipua vnusciuis , quibus 
e£E executbriim partes incumbunt. 

Confiftitautem cdnfiliariorum officiumnotl 
folum in eo vt cuftodiant feruentq; decreta fa- 
'^ainSenatiiordinum , fedextenditurinfuper 
adomne id,quod quietetn &bonutTi prouinci^ 



bantici, confticuta tamen fab dominatiqne ( 
dinum fcEderatorum, Hic ius diciturfecun<ii 
legcs & ConfuetuditiesDucatus BtabantiaE, 
quifquc fuis vti fniiq^pofTit iuribus priiiileg 
quc. 

Porro vrbesatqileoppidaviaitarum prou 
ciarum , inprii^is Holkndise & Frifise Occid: 
gubernantur atq; rcguntur lccundum anti( 
eorum iura,priuiiegia,confuetudines , eftqui 
fingulis fere BalliuusvelScultetus, velutmi 
fter reprsfentans au<9:ontatem orditium p 
uinciae. Suntin iifdetiioppidis Burgomagii 
Scabini,Thefaurarii,^diles,MagiftrtOrpha 
rum,& CoUegia fiue rrib. ciuiii cii liiis tribui 
Burgoraagtftri & Scabini quotannis mut 
tur,creatis nouis per tribn nos,qui &ipfi elig 
tur pei Gubernatorem Prouinciaeauteius 
gatum& ConfiiiumProuinciale:quanquaq 
datn vrbesabfolutamhabeanteligendt Bui; 
magiftrieledionem. Horuma.numetuS va 



inprimisconcordiamtnembrorumciurdemcd- pro coiifuerudineoppidorum : exempligra 



ccrnit : cuiti exaita omniurn rerurn polleant fci 
entia,'&indicaturaquaeftionutTi,itemq;diuer.^ 
iarum coniributionum , confifcationumtem- 
porebelli:necnon deomnibus turbis,tumulti- 
bus,leditionibus,perturbarorib. quietis publi- 
cae,adulterata moneta,proditionibus;de cjuibus 
omnibusiudicantcitra exceptionemautappel- 
iationem. 

InForoiuftitise , vbiiusdicituf tamciuibus 
ptouinciaETquamexteris , prasies & Senateres 
Magni Confihi fupremorum iudicum fungun- 
tur audotitate ,a quorUm ifententia pronocario 
iion datur , nifi oftendatur, cotnmilfum efte ali- 



Dordraci vnus.alibi quatuotjquibuscomtn 
eftcuraretum Vrbanatuminvniuerfum. 

Scabini feiefeptenifuntin oppidis quiii 
canttam incaufisciuilibus quam ctiminalil 
Quaeftores fiue Theiaurarii, ^diles fiue Arc 
it^i , &Mag ftriOrphanorumquotannii, 
guntUr pei Confules fiueBurgomagiftros.Qj 
ftoresprouentusciuitatis recipiunt, deq}ii5i 
tionesreddunt. \^dilibusinculnbitcuraaec 
ciorum fiije fabricarum publicartun. Mag. 
Orphanorum dant operam , vt bonapupillj 
conlefuentur. Tribuni creancur e notabilioj 
ciuidmjurarhentoaddidlriConfilioactperpd 



quem errorem.-tunc Jodus eft.vt loqiiuntur Re- feruitia : creantur autera per Burgomagiftij 



tiifioni , cuiteiconftitutuseftpraries&Confi- 
liariicerti,competehte numeroi 

Quod ad Adminiftrarionem Fifci fiue Pecu- 
iii didae ProitinciSe attinet , efteirei conftituta 
pecuIiarisCamera , ihquafiintMagiftri Com^ 
putorum, Auditores & Scribae rationales. 

Quanquam a tlaga Comitis loeus eft omni- 
buspatens,minimeq", cindusmoenibuSjdiftans 
duob.pafluUm milhb. a Mari Aquilonari;amoB- 
niflimus tamen putarur omnium , qui in X VII. 
prouinciis Belgicisvifunrur , cuin multas eafq-, 
praeftantesvrbesvincatciuium opulentia^sdifi- 
ciorummagnificentk,plateatumelegacia,hor- 



cum quibusconiunili reprjrfenrant totum i 
pusciuitatis.Monetaequi cuditurin inferi( 
Gertnanis Prouinciis prafedi GcneraleS 
funt , quiad mandaturo Ordinum Generah 
ineoqUoiuflilococomparent, & cuiarimi r 
netarum racionetn ieddunt.Sunt autetn in F 
landia & "Weftfrifia tlub gcnera Moneti.pr 
quod maioribus ornatum eftpriuilegiis , a 
quiufq; jCuditurDoiclraGipro Hollandia: a 
rum in Hoina oppido pro VVeftfiifia. 

OrdinesSeelandiar cbnftant e NobiIib.& 
pidislnfularum , VValachria:,Scaldi2B,Siit 
Hcrlandiae, ToleniSjNortbeueladiae, Duuvl 



« 



C 6 F O E 

e.^^dl^artsc^yck^.SoIentlii conuenirc Mid- 
Ibuigi , vbi ferelemper reliidet Collegium 
.■>nfil;ariorumjquipropequoridiec5ucniunt, 
defpiciantderehi falutem publicam contiU'- 
ntibus. Vindicauitautem Comirati->sSeelan- 
sHbi Camcram Computorum, &reddiruum 
pcnfariones publicbrijm.qua: olim cum Hol- 
idica Sc W eftfrifica fuerar Hagi Comirisi 
mcaurcm iftud tribunai Fifci & rationum efl; 
id CuriamMiddelburgenfem. Ibideiiieft 
kina cudendae monetaeper Seelandiam , cUi 
efedii/untvincordati. Poteftaiirem a fen- 
itiis iudicum in ciuilibus caufisper Selandia 
juocari ad confilium Prouirlciaie , quod efl: 
.id HagamCom.velad euitandam fruftratio- 
tn ad ip(um rumraum Gonfilium. Res vero 
minales appellationem non pariunrur , fed 
ttuntur in executionem per fuperiores lufti- 
rios,in fiia vnaqujeq; lurifdidione. 
Ordincs Epifcoparus Traiedeiifis conftant 
ftro KUo e tiibi membris : E Canonicis quin- 
; Collegiorun/iEcclefiafticorum ,exNobili- 
?j poftremo ex vrbibus. Ecclcfiaftici funt hii 
nonic! S. Martini , S. Saluatoris^S. lohannis, 
Imx.ln fecundo membro eft Nobilitas i in 
tio Confules fiue Burgomagiftri Ciuitatumi 
betur Schic prouinciaie confilium. a quo no 
urprouocarionifiincaufisreuihonis , cum 
>eilaturad Sratus Prouincise , penes quoset- 
left Cameta Compurorum.Habet Proiuncia 
raiedtenfispeculiaremfurjmMonetsra.vco-^ 
quoque , inquameftanimaduerfiopra^fe- 
irei monet^tisGeneialibus. OrdoPolitia 
atio Religionis hic efteadern quc-r in cstcris 
ibus confcederararum Prouinciarum. Ha- 
t olim Epifcoparns Vlci:?.ie<5fenfis quatuor 
refchallos, qui etiam noftro aeuo conferuaa- 
(infuoquifqi territoria 

Dominium FriiiaEdiuidirujrin tresparrrSj 
isipfiftalinguaGoucliappcllanrniempe O- 
goam.^JcT^eftergoam & feprera fyluas. Ecfic 
dem olim:at noftro tempore ciuitates quar- 
1 membrii conftituunt. Oftergoa confiftit m 
fedturis fiueNomarchiisXI.atWeftergoa in 
.Dcce piajfcdluras copleiliuntur VII. Sylu^i 
pida,qua;quartum membrum Frifiasconfti- 
ntfunco£to,munitama?nib.Leuardia,Bol- 
tum,Doccum,Franekera,HarIingia,Staue- 
: Sloca.Prster hf c funt tria^quae eriam fi m u. 
nclufa non fint.ius tamen & priuilegium ci- 
tumantiquirushabenc,funcque;Worehu- 
m , Ifta , & Hindelopa:in liis iundim confi- 
oca Frifia.Fueruntanriquicus ordinesFiifix 
rsfentaci pcr viros Illuftres Nobilefque tam 
Jppidis quam agro pollefliones habeticesi 
ic verohabito difcrn-nine , quidam exiisa 
3ernatore Prouincisvocanturad Conuen- 
Senerales, vt 5c certi quidam ex oppidis ci- 
, vccommunibusinterfinc dehbcrationib. 
jonueniuntauteOrdines Frifiae vfitatomo- 
i VrbeLeuardia.quas capur eft totius prouin- 
m huiu.'; veluti centro pofica , idque faciunt 
itannis femel vel bis,nifi repenfiinus cafus ex- 



traordinem conuenicditteceffitatel^ irtiponar!. 
Confulranr hi de omnib.rebus ad falutem Pro- 
Ujncia'pertinentibus,debohisEccIefiafticis,de 
aggenbu.s&operibu's publicis , derebusbelll ' 
aC pacis. Camera Compuroruiti compomtnr 
vil is Quatuor, e fingulis prouinciie rtiembtis fin» 
gulis defuraris : coratt^ his reddunr rarionem 
Quarftores atque Receptotespecuniae publica;. 
HabentFrifiipecullaremmonetam , cuiusco.* 
gnirio eft penescognirores GeneraleS. 

ludicant Pr^fedli in fuis lurifdidionSbus , 8c 
Burgomagiftri cum Scabinis in oppid!s,rantunl 
in caufis ciiiilibus, a qnerum iudicici poteft pro4 ■ 
uocariad Curiam Piromneialem , noh autemad 
Collegium dcpucatorurn ab oSrdinibus.Conftat 
aurem CuriaProuincialis GubernatorcPrafi- 
de & Cpinfiliariis, adqiios Iblos perrinet cogni- 
tio &iudicium reruiti ciuihum piaricetatq-j cri- 
minalium. Erexeruntordineshuius ProumciaeJ 
non antemultosanho^ Academiam fiue.ftudiu 
vniuerfaleinoppidoFraneckera. InReligione - 
nihildifFeruntFrifiiacaeteris Prouinciis vnitis« 

Regio Tranfifulanafiue Tranfifalanaita di- if^ 
citur, quod rota fira fit trans vel vltra Ifalam flu- 
uium. Diuidirur tota in trespulcherriipas iuris- 
didliones : Ifalartdiam , Tuuentam ,&Dren- 
ram,i[iuefecundumalios,VoIlenhouam.Hlalan- 
dia complures vrbss & oppida comple£):ituri 
nennpeDauentfiam,Campenam,Suollam &a- 
Ik qua;dam.Tuuentahr,bet Oldenfielam, Orh- 
marfiam , & aha. Caftrum quod fuTc apud Vol- 
lerihouiam oppidum eiufdem noihinis euerfijm 
eftfuperioribusbellis , qUanquam olimfueric 
aula &habicatio Epifcopi Vltraiedbenfis, qui&: 
Dominus fuithuiusprouincis,-donecalino Mi 
D X X V II I, hortatli Henrici Palatini Epifcopi 
Vitraiedbenfis lefe CaroloV. eiufq; fucceflori- 
bUs fubmifir , hac ramen lege , vti falua fibi coo- 
feruajenrur Priuilegia.Cum anrem fibi hoc non 
leruariquererenturTranfifulani, /iibtraxerunc 
fe cum aliis ab obedisntia Philippi H. regis.Nii- 
quam agnouit h£c prouincia pluraquam duo 
nlembra} ncmpe NobiIicare& tres vrbes Impe- 
riaIes;Dauencriam,Cam.penam,Suollani*abhi$ 
duobusvciucprac^puisprOuincisEmembrisiu- 
dicata; atqidecifsfuerunromnesconcrouerfi^i 
fopicsq; diificultltes,adeo,vtqnicquidadriilne 
modum fecundumlegespatrias dectetum fue- 
rar, firmum ftatumqj maneret, Primusin con- 
leflrulocuseftNobilitari , alterciUitatum,hoc 
ordine vtDauentriaprimas, Canipenafecuh- 
das, Suolhi tertias fibi vendicet. Ferunt Iije fen- 
tentiam definiciuam , communicerq; eodem v- 
tunturiurecudendsmonets. Conueniuntaufe 
temftatushuiusprouinci^diuerfimode, obfer- 
uances veteresfuaSconfuetudines , modohie 
modoalibi,mutatisetiamfiibindefenatoribus;i 
De huiusrehgidneidequod fupetiorliiudiciui 
GroningaVrbscumlniulaOmmelahdia v^fi 
conftituunt dominiumfiueProuinciamvnaex 
XVII. Belgicis,cuius loca pleraq; planafunr& 
Gampeftria, qujtindifFerehterregunturcomu- 
nivtriufq; partis lege. Ordineshuiusprouineiai 
Xx i Qhm^ 



omneius habcnti quoclolimDominusvrbis5c 
agrivicinipofTeditjtam in vrbe Gtonrngaquara 
' extra eara , iolentq-, fuos inftituerecbnuentus ih 
ca.Kegitur autem vrbs a Magiftratu oppidano, 
put;a,quatuor ConfulibuSjSenatoribus Xll.qni 
definitiue iudicattamiii caufis ciuilibus quam 
criminalibUs:exceptis contfouerfiis , quas priui- 
legia ciuitatis &bonum publicum concernunt: 
wunc enini defertiir caufa ad Magiftratu de Por- 
ta&yiginti quaiuor iuratos.Dependf ricaurem 
alurifdidione Vrbanaduae veteres Prafedu- 
r2e,&Gorr'cchtana,quibusSenatusGroningen- 
fisprjEficit Dro'irartosiiueBalliuos , vt vocant, 
id eftpraifedos, aquorum iudicio daturprouo- 
catio ad Gonfilium Vrbanum , vndeporrbap- 
pellarinon licet* » 

Senatores fiueCbnfiiiarii nOn fuht perp etui, 
Ted quotannis ipedia eorum pars mutatur , fub- 
ftitutis aliiss Vt &ridera fit de luratis. Nominat 
autemGubernatot quinqUevirosEXXIV.Iura- 
tis j 6c hi quinquceliganfex omhi nuperoCi- 
ujum odo Senatores. Hi odocommunicato cu 
totidem veteribusconfilioehgunt qUatuorco- 
fules. Ideni Gubernator denominat extra nii- 
itieruraXXIV.Iuratorum alios quinquci qui e- 
iiguntcxtotocorporeciuitatisduodecim , qui 
inlocumiixratorum XII. quiabofficio dimiili 
funt,fuSici'untur. 'Gaudetautem Vrbs Groin- 
. genfis mulnsacpraeciaris priuilegiis , primae- 
nim fentehciam dicitintet: ordines huius PrO' 
tiinci3E,& habet ius cudends Moneta:. 

Omroelandi(^ diuiduntur in quatuor quadra. 
tes 5 quibusfinguhsfjafahtiurahlerarum mo- 
nuraentiscbnfignata, habentq-, totjdemtnbu- 
haliafiuelurifdidiones. 

^ r|!IIGI0NI5 tATJO. 
19 Nonferuntordines confcEderararurnBelgii 
Prouinciarum vfpiai-q Romano-Cacholics R.e- 
ligionisexercitiumjcium omhiatemplafibi ve- 
dicauerintilii,quinouafparguntdogmata,con- 
cionantes 3 precantes, &ca:,namDominifuo 
moreadminiftrantes.Quod fi quisdeprehenfus 
fueril,qui Miflam audiat , etiam fi intra priUatos 
id fiatparietes , continuoad grandem multam 
pecuniariam codemnitur: quod Vltraicdi qub- 
tidie fit i vbi magna pars ciuium Cacholicam ie- 
quitur cblendi Dei rationem;nec defunt qiii af- 
firmant,fingulispropedieb.in pluiquam quin- 
quagintapriuatis domibuscelebraci Miflas i fc- 
' creto duhtaxat.In omnibus csteris vrbibus qp- 
pidifqj Ibngepraualent illi,qui diuerfum a Ro- 
i-nano ampleduntur dograa. Qaod fi quis fcire 
dcfiderat , quo pado,& quando liia Religiohis 
diuerfitas in has Prouinciasirrepferit, eam reni 
ego ei breuitur exponam. 

Initisi huius mutationis incidunt in terapora 
ijeilorurh 5 quaeinterfeges Ga!li2;& Hifpaniae 
' gefta fuere. Patuit a^utem clarius poft confirma- 
tam inter Philippum 1 1. & Henricum 1 1. reges 
pacera. AnnoenimSalutis MDLXVI. verituS 
Philippus Hifpanorumrex , nehaerefes nefcio 
qusinferiorem Germaniam occuparenr , iuffit 
Edidb , vt omnes Cohcilii Tridentini Decreta 



BelgicaS 
fe(juetentur,&bbferuarent Mandata , quaep-i 
ter eiusCarolus quintusiam antecohcra HsCeJ 
ticosprbpbfuerat. Ibi multi eBelgis crediderlii 
idagerePhilippum , vcInquifitionisHifpahita 
iugumPrbuinciarumCeruicib.impoherer,qus 
profedo inuetibeftinfelicisconatus & magns 
crudehtatis , qualis vii a Tyrahnis Siculis exco 
gitata fuit ,cum conftet, multbs horhines inno 
cuoS & Gatholiciilimosdiuturriitateacfqualo 
re Carceris confumi ac putrefcerei Hi igiciii 
"Cum velnomen iBquifitionis horrereht , initi 
clam inter fe fsedere v^neruht Bruxellas , porre 
xeruntque Mafgaticae Auftri^ca?,qus cunc Prc 
uincias fielgicas Philippi nomihe regebachbei 
lum fupplicem , quo irogabant , iti fibi pe t illar 
liceret yiuerecum libertate cohfcientiae. Hc 
fuit velut illiciunl, quod casteros iriefcaret ad 1 
hiilequid velatrociusaudenduhi. Conrmuoi 
nim iiigrefti Antuerpiara permulti homines i 
Catholicam^Religibnemmaleaffedi , vaftau( 
Vunc (atiascedes , profanauerunc Aras,affeci 
func iniuriis viros Etclefiafticbs , & quicquid 1 
Romahae BLeligionis contemtum machina 
potuerunt. Idem fadluin eft quafi compromifl 
apud Bolcoducii, ValcncenaSjGandauum , At 
dehardam,Bruxellas, Vltraiecaum. DelfisMc 
nachi Francifcarii ciuitate eiedf i faere , Amft 
rodamiveroCarthufiani.IntereapetebantBri 
xellenfes , vfilicefecfibidudire Mihiftruml 
uarigeliitbricionaintera^&iamante quidetnai 
diebantur illipaflira , nonimpetratahcentia 
vrbibusjBriigiSjIpr^, Gandaui , Audenard 
Antuerpia iamfadafuerat Alylum atqiie tec 
ptaculum cbrum qui Lutheri & Caluini fequ 
tur dogmata.Valchcennis Hannonise hoh rec 
pti dancaxac funt ^iiriiftriCaluinifts, fcd& 
vrbs illa n^aibre ( vraiebant )' confciehtije vter 
thrlibercace exciiifficaperce obedientiam Pl 
lippi regis.IderafeceruncTornacenfes. Api 
Neomagum ciues correptisarmis , ailittdinli 
msgenusexercuerUnt.Cum enimMinifterqi; 
darnCvtappellant^ibi concidhem habuifrer.e 
fternatus populus,quinque B fenacoribns ,<ju 
de nbua religione fuffiedos habebat , offieio 
dignitate deiecit , filbrogatis totidem Catho 
cis: infupcr & exado ciuitate Concionatore t 
ufleriint Cathedram ^ dequa;ille vefbaad fu| 
feceraf. ; • , 

Eo qui fecutu s eft anricprbpefuitMarga 
taAuftriacaEdiftum j quoomnibusexerci; 
nouae(vt vbcabat)reIigionis ihterdixit ; dum 1 
terim Cbmes Arenbergicus Frifios compefi 
ISfigrocarmiusacitem Tornacum &VaIcncei 
ad officiurii reducic, Megius vero Vltraieftin 
Ah tcferpia: nouorum dograatura miniftri exu 
reiuiEfunt , occlufis cemplisihquibus doci 
fant. Ihterea venit ab Hifpahia Dux kVbz f 
exercicti , vtpraEeeffet totiinferiori German 
Hic fub ipfa Gubernationisfiiseinitia cdniici| 
carcerem Egmoridahum & Hornanum Coi 
tes , multosinfuper alios , quibusdefeditic 
accuiatis ampucari iubec capica. GuiHeln 
Naffouiusjcuth & ipfe cale quid metueret, re 

J 



mtein fuperiorem Germaniam , vbigiandem 
;olIegit exercirum , certusdeFlandrorumin/e 
,ffc6t u, quos facile ad rebellionem perpelli pof- 
ecogitabar. Ca.'rerum Albanus , etfi multo mi- 
lores haberetcopias, coegiteum Belgioexce- 
lerp>vtiq; poftquam frater eius Litdowicus Nai- 
buius in Friliaprimo vidlor, deinde vidus fue- 
ar. Videbantur iam omnia pacata, cum Alba- 
us ,quiEgmondani & Hornani foppiicio ca- 
itali nobilitacis Belgic^ animos vehementer 
ffenderar.drca annum MDLXXI. etiam vige- 
mum & cente^imum denarium ab vniuerfis 
xegit , quofado etiamplebem aiealieniorem 
:cif,quiadfediriortem compulfus, iequcntib. 
cllis ciuiiib.tuncfecit initium. Quarundam n, 
rbiuraciuesjcum Principem Vranienfem cum 
apiis aduocailent, occupaueruntex improuifo 
liflingam,Brielam,& totam prope Selandiam, 
aeptoMiddelburgo : itemq; multo maxima 
lollandise parccm, prater Amfterodacnum , cu 
lux Albaebellinaualisignarusjparuifaceretlo- 
lillamaricima , medicerraneaconferuare ftu- 
sns.Iidem alibi fui iuris fecerunt Montes Han. 
3niaE,Riiremondam,MachIiniam, Amorsfor- 
im,Suollam, Gampenam.Sutfaniam , aliaque 
ica magnimomenti. Fa6liadhuncmoduraii 
ui nouara iequebantur religionem in locisiis 
iperiores,maleacceperunt Catholicos,inpriw 
lis facerdotcs omnemq; ordinem Eccleiiafli- 

Nonabiecitideo Albanusanimum, fedcum 
irjITet copias,recuperauit Montes , Sutfaniam 
[achliniamq;.Hic dum annoMDLXXIII ob- 
iecHariemum,quam &pottiongam obfidio- 
:maddeditionecoegit , parsaduerfa obfidec 
[iddelburgum inSeekndia. Anno MDLX- 
III.fuccefTitAlba no in Gubernationc Btleii 
.uloaicus Requefentius. qui omnem operam 
;dic,vrinftrii<aaclaflefuccurreretMiddelbur- 
nubus , nc omni vfu niaris penitus exclude- 
tur. Verum id fi uftra fuic : vrbs enim defticuca 
ppeiiis aperiiehofti portas coadbaeft. Con- 
iMondragoniusHifpanusZiriz^am cumob- 
diifec, ad dedicionem eam coegic , anno M D 
XX Vil. Eracin magnas AurengiaePrinceps 
dadtus anguftias, cum amiila Zirizsa , Fliffin- 
. quoque& Middelburgum obfidionccinge- 
cur; cum peropporcune ei accidit , vc HiijDani, 
libus XXX. menfium ftipendiadebebantur, 
fperaca folutionetranfirencin concinencem, 
li excicacagraui fedicione oppidum Aloftain 
indria occupaucrunc, qua quidem re Hifpani 
gisnegociisgraueobiedueftimpedimecum. 
oruenim rebellione cognita.ordinespublice 
Ilum conrraHifpanosdecreuerunt.Huicco- 
rui cumErneftusMansfeIdius& Barlemon- 
is obiudarencconiedli func afediciofis in car. 
rem , cum nonnuilis aliis Confiliariis. Piebs 
im Arcem Gandauenfem & Vlcraieitinam 
nedilfec , cepicvcramque vocacoinauxiliura 
urengienfi , cuius aduenru Catholici cum 
roceilatibus percuflere fafdus ,atq; coniunxe- 
arma , mitabili viciflxtudine. Goiuere ad hug 



moduLlII.mjlliapeditu,XVI.equit£i,aad!eba- 
mrque in iifdem caftris Mifl^a Pontificia &Con- 
cionesEuangclicorura. Igicur Proceftacesauai 
animis Ancuerpiam rcdierunc , & quaedam oc- 
cupauei unccempIa.Sed Hifp.ini &Anfuerpiam 
& Traie£J:um Mofe ceperuncacque vcramqae 
vrbemfpoliauerunr. 

Vcniccircaidcempusin Belgium lohannes 
Auftriacus ex Hifpania. Hic feruiendum necef- 
ficaci videns,induciasfecit:cleindccuniargento 
paritet & milite d«fticuerecur,videns hoftes mi- 
ra vci forcuns indulgencia paaaseacum Au- 
reiigienfi , magnocum Proteftantium emolu- 
menco , &ficHifp ani Germania^inferiorecx- 
ceilerunu Ab eo tempore femperiu peius rucre 
resCatholicorum, Aurengiefiarmaetiampoft 
compofitionemretinence, &proteftantiumre- 
ligionem copfirmante.ita quidem, vc lohannes 
Auftriacus minusminulquefidens Ordinibns, 
cogereturfeNa.murcum recipere. .Seruuiic hic 
Princ;pi<; diicefliisordimbusad excitandos no- 
uosnrocus, quivocaro Bruxellas AurenLi,icnfi, 
noua cum eo iiinc pa6ii tedcra,qiii icquenri an- 
no diuifis copiis Ruremond.im obfedic &Na- 
murcum , vbilohannescogebac miiicum raa- 
nus. AcProteftances , cum deferuiiient Rure- 
mondam, & apud Namurcum vidli fuiifenc , a- 
miferunr Louanium, Dieftam, Arefcotum & a- 
lia qusedam loca non concemnenda. Rurfunx 
Aurengius, cudiu obfediflet Amfterodamum, 
camcepit : & OrdinesialutaueruncProregerti 
inferioris (^ermanicepiimoqmdern Matchiam 
Archid ucem Auftriae , Rudolfi Imperacoris fra-« 
trem.deindeDucem Alenconiura^ Gailia,vo'* 
cato infcipeEe Germania lohanne Cafimiro,Pa- 
lacino , quimagnasin Belgium -idduxic copias. 
Faftumeftibidecretumjvci omnes,etiam Ordi. 
nis Ecclefiafticihominesiurarenchabiturosie 
lioftis iocolohannem Auftriacum : quod cum 
lefiiifK &Cordigeri facerenollent > eie^lifunc 
Ancuerpia aliifq; nonnullis oppidis.Duacenfes, 
CU& ipfiIefuitaseieciflec,paulopoft reuocaue- 
runceofdem. Audomari Fanum ,& Grauelinga 
raanferuncin fide regis Hifpani. 

Ac Cai?mirus Palatinus Bruxeliis & Ganda- 
ui ftabiliuicnouam religionem j euius roilitibus 
Gandauenfes perfoluere ftipendia ex orn men- 
cis cemplorum. Acrebaces yero& Hannones, 
videntes Galuini dograa in cxceris prouinciis 
magna facereincreraenta , vbiiediriofi eiecere ' 
locis iacrisftatuas , ipoliauere cenipla , iniuriis 
affecerefacerdoces : nequidipfidetrimencica- 
perenc,animumapplicauere. Aurengius neicio 
quidmalimecuens, mifit Gandauum Aldegun- 
dae Toparcharaj vc criain ea vrbeCachoIicisrc- 
fticuereccempla , vteopadtofacisfacerec Acre- 
bacibusHannonibufque , quibus non omnino 
probabancur,quje ipfe faciebac. Ac Gandauen- 
fes omnino dediti nouis dogmatibus, Aldegun- 
dam taliafacietem prohibuercmt : qua quidem 
obftinatione Atrebates Hannonefque^ cumq; 
hisDuacenfes,Infulani, Orchienfesexaccrbati, 
cum Duce Parmenfirediuerunt in gratiam , qui 
Xx' 5 iara 



PROVINCI^ BELGlCit 



iam in furama Belgii prjefedlura lohanni Au- 
ftriacofuccefTerat.IdeiTi quoquefecitBufcodu- 
Cum. Ac in Frifia cum Rennebergius Toparcha 
Grohingam occUpafler,ftabiliuiribi religionem 
Pioteftantium. Pariter Vltraiedini vnici fede- 
re HoUandis & Seelandis , per vrbem & agrunii 
vniuerfum eiecereCatholicifmum. AlibiPar- 
tnenfisTraieftumadMofanlvicepit , &Ren-. 
jiebergius mutata mente j reduxit Groningam 
fub Hifpani Regis obedientiami 

Incerea Ordines vnitarum Prouinciarum, 
Geldri2;,HoUandia,Seelandiae,Sutfani£,Fri- 
flx, Tranfifulans, GroningaEpropofitoedido 
abfoluere omnes hartim prouinciarum fubdi- 
tos a fide &iUiamento,quo Philippo lI.Auftrid- 
co, Hifpanorum regi obligabantur , quem excf- 
di(fe harum regionum principacu afferebanr^ 
quod more Tysanni imperitaflet , libertatenl 



XXV.faaumfuerit,faluohonorefuodifcei!ei:e 
fenonpoifc , quodvnaniraiomnium confenft 
laudatum , approbarum confirmattimquelcie- 
i-ic. Hocacccpco refponfo Legari dotnurare- 
uerfi Archiducibus, quideflet ordinibusaniffl 
retulerunr. At Albertus&lfabella, cumpaci 
incredibili tenercntur ftudio j denuofcripfer( 
ad ordmesmon efle fu£e raehtis, aliquid fibi vin 
dicare dorainiiinconf^deratasprouihcias , fe( 
reliduros feeasineoftaru j inquo tum vetla 
rentur. Quodfiordirtesftacera eflentadmil 
furi aut inducias j id prihcipibus gratifllmur 
fore- ~ - 

Snb fihem Februarii rhenfis Generalis Frari 
cilcahoium lohannes Neius , Martini Neii * qv 
Mautitio Prirtcipi probe norus fuerat , filiu< 
Hagaraiuit , cum plehapoteftate tradanditi 
pace cura Prirtcipibus. Subftitit hic ahquandi 



Belgarumoppriraere,priUilegiadelere , confci- quierus invilla exigua liaUdiongeab Haga d 



entiisvim afferreconacusfmlfet j fuofqjad ho- 
uumprarftandunliiuramentUmadegerejdefen- 
furos feiibertatem falutemque patnas s quOd fa- 
aumeftannoAN. C. MDLXXXI. Vocaroih 
Patrocinium fu! eGalliisAlenconio.cUieotera-' 
pore honfatisconuehiebatcufratre fuo j Heii- 
rico Ill.rege. Aflenfit AiehcohiuSjVenitqueih 
Belgium , vt coniuttdas fegeret prouinciaSi Du 
hiceft , adumeftdematrimonioihcereum 62 
Elifabetham Anglisreginam & iam cortcepta 
erant quEEdatTi illius rei capita. Sed inuidia Hi- 



ftinte.Iq[teilc6fca caufaadilehtuS eius,cum dixi 
iet habere Ce de quibus cora cum MaUntiO co 
loc^ueretiil:, venit Hagami vbi a pluribus prim; 
rjis viriscohuentusfaiuratufqieft. Iuflusdic< 
rcnegauitconftitutum efle Aichiducibus,coi 
ditionera ordirium vel meliOrera vel deteric 
rerareddereilla pacistradatione vellnducian 
aotvllopado rautarefoirraara reipUblicse illc 
rura. Reiponfura fuitjfruftraeifejvelaufpica 
tra£bationehi 8c Compofitiohem , hifi Archidi 
Ces cOnfsdetacas prouindias iiberaiTi agriofo 



Ipanorum &:resGaili* euradOmum proficifci renr atque ptohunciarent Rerapubiicam; S 
• • " " illeHagadifceflira.d.lX.MartiivecSlusnailig 

pecaliari Mauridi PrirtcipisAntuerpiam vfqu 
vnde profeclus eft Bruxellas,reuerfus a.djXK 
Hagam ;!itcef arum qiias fecura ferebat,hoc er 
argUmencum, Vt hieiiu s comraddiufq; de pai 
aliquid conftitiu poflfet , offerrc Airctnduces o 
dinibos ihdUcias&ceflariOnem abarmis ini 
6ko menfes, quibiisneiltriinalteros qUicqiia 
hoftile perpetrarenr,fedab orani vi, occupafi 
ne, vxbiura obfefiaohe, iniinimentOrum extn 
6tiOne,&:idgehusaiiisabftirierenc, 

Ledis litreris auditoqut Neio re^ohdefu 
ordirics.GrataeflTej quse Arcliiduces de Pacec 
ferrent:{cripturos fe eo nomine ad omriesi qii 
ruraid^cireiritereiier. InduCias odomeridu 
accipere fe, probatisetiairi conditionib.aPriij 



Coeger unt,vbi paulo poft mor tuus efl:. 

Miferuhtannoa N.CiMDCVL Albertus 
iArcbidux &Ifabella vxor HagamComitisHoc- 
ftium &:Geuardum , vtcura Ordinibuscohfe-^ 
deratis ihduciaspacircerenturvel pacem iniret, 
quiriiaghafedulitatefemegerunt , collocutiin 
iecreto cum quibuidam proceribus. Cum au.* 
tem nefcioquid Ordirie* in licrerisa Principi- 
busmiflisdefiderafl"ent , reUerfi BruxellasOra- 
tores.houasactuleruhc Hagam a.d;X.Ianuarii 
ifterifis.Collocuticum Mauritiot^rincipe, & ad 
Senatum Otdinumvocjlti auditique dixerunt: 
Debere ordiriesetiam atqueetiam cOhfiderare 
ihftabilitaterafortunae , qua; nunquara rainus 
eonftans e'fl^et quara in bello,ideoque veladPa- 
cem veladlhduciasfuaconuertereconfilia , vt 



refpirareabellOciuili poiOrent PrGuincia? Belgi- cipibusprOpofitis , vtifcilicecinduciaeillsi. 
C£e&ineuhderare«duciftatum , inquoanteca- ■ ■ ■ - - - J!-^ 

iamitofijm illud belluiT.1 fuiflent. 

Refponderunta.d.XX Vll.Ianiuriiinhuhc 
modura ordinesi Animaduertere fe, Archidu- 
cespeffiftere innefcio quoinale fundaro iiure, 
quod Iri confederatasprouinciasprsetenderet, 
quod quidem ipfiordines pernegarent. Neque 
feviiiusadraiffurosdominium , hifivi&armis 
cogantur. ContraverO Decfeti Vltraiedirii vi- 
gore licere fibi » quiiam dudum excufla regis 
Hifpani domisationein hbeftatera fc vindica- 
uerint,ea qU£evi&armiscepefc,retinere,&qui- 
dem iam dudurn eara feaflecucosiiberracem, vt 
abfoluta abvniusdOrainacionereipublici for- 
ma vtantur. Ab illo decrcto , quod arite ahrios' 



IV^.MaiiMenfisinciperetitur: intfaquemclie 
& Kaiendas Septembreis tractariohem Pa(| 
ihchoandara eflTe. Sic approbacis 0£tiraeftrib 
induciis liccer^iupef eare confedtsefuriCjiriq 
iispieficriptum , darurOs Archiducesoperat 
vtiilasRex Hiipanorumirttrareftiuni merife 
fatashaberer / impecraturoSinfupef abeodcj 
rege diploma , quo oitini iuri atqUe prsterido 
in prouiricias cohfoederatas ille penitus fenu 
ciarer. 

Miierant Ordines Theodorura E^ouiaffi i 
fnuniraentura Lilloanum , vtlittera^s regias; 
Neioacciperet : iriquibuscumDOLifa ne'c 
quid defidefafler , Neius raagna eais diiigcfit 
BruxeUas temifit i n dubium iiliid tolleretu 



» C 6 N F 6e 
btinuitque , vtcontiniioaiisexpedirentnrex 
•nrenria <S<: arbitrio ordinum.Hie vbi vehclrunr, 
mulirii(raefl:c.irenaaarea,quam Ncius I*heo- 
orb dono obculic nomine Archiducis. 

Fadisiris ordinesjjeromnesPiouinciasv- 
itas publice nunciari iiifreriihr,Dei benig.)ira- 
:rem eodedudam -ire , vrobtulerint Archi- 
ucesvirrojtnaaruros fecum brdinibus , vt 
jmliberisgcntibus & abfolutaa dbminatio- 
eWlius mortahsreprtbiica , iri quam ipfiPdn- 
pesnihilfibiiuriseflefareantur , iiuepaxfieri 
jifit , fiue IhduciiE. Interiiii conueniflTeinter 
rincipes&Ordines i vtoaroproxirrtis menfi- 
isa vi & armis vtrique abftinerentj qiib per il- 
dtempus cum regibas Gallix, Angli£5<: Da- 
a; j necnoncum PrincipibusGermaniscoh- 
rti confiha polTenr , quibufcum Ordi- 
bus intercederet foedus vel amjcitia. iE juum 
iturciTe , vt fadispcr omncs Prbuinciasad 
epiarupplicarionib.gratia; fupremo Numini 
atur;cuireicoriftituere Ord.nesnonum Maii 
enfis diem, quo ieiuriiisprecibufquefolenhi- 
is Diuinum imploretur auxiliumi 

Tanta autemfuiclohannis Neiidexreritas 
juediligentia ^ vtquamuisnonnulliexordi^ 
busntfcibquid dubiifuper licterisiliis moue- 
nt,omnem tamen iis fcrupulum & ambigui-^ 
cm ademerit , adiundlisad induciasa belld 
ra non girendo.etiain marihis, vt irt Oceanb 
oque Alcyoniaconftituerenrur, Bc vtriufque 

rtiscla/Tesapradisfacieridis&pUgnishauali-. 
sabftinerenc. 

A.cepris Ordinumiitt:eris dePace& Indu- 
5 Gallias rexmifit confinuo ad ebs Prsfideni 
ininum jadiundtis eis Roffi^o & iBufenuallio 
is lVobilibus,qui cum adXX Vlll.diem Maii 
gahiveniirentiadmiffLisIarininusinSenarum 
K.-No/fe Ordiries , qua berieuoleritia eos tkti 
eum dieri^icoftipleitusfuerir ^ &qijotmodis 
icilm fe prjcfliteriti Vnde eos paruih elegah- 
fecifre videii , qui fe * Kege ram amicb inicio 
ncorifultbjiri tradatione pacis ctim Hifparib 
vfque progrelli fuerinc. Qii<e, qhaliacuriqud 
demfint ^peterefe, vtcertisqiiibufdamiex 
dinum numero dent ncgociuni j quibuf- 
n LegatiGallicani dere praeferitiagere j)of- 

, Ad regem Anglise miicrant Ordines fupeir 
lem negorio lohannem Berquiam , Syndi- 
3 Dordraccnum & lacobii de Malderai Reic 
3 viciiiimdd brdiries ablegauit Richartum 
nferum , Equitem & Rudolfurii Vinuadum j 
intereflenttrad;ationi pacis. VeheruntLe- 

Anglicarii Hagam fub iriitium raerifis iulii.- 
^ixi fuer3riP»»Priricipes Auftriaci bmni ftii- 

> vt coriferifom & apptrobatiorieiii ab rege 
pano imperrar^n t vt in cbriuentione indti- 
umpoIlicitifueraritoA.d.igiturXXIVJuiii 
ifis maneVeriit Hagam LudouicuS Veirrei- 
s,a{Ferens litteraS, quibus perfcriptuiri erat; 
:liexifle Hifpanum Regem , quopadrb Ai- 
:us&inibella,fupremi & Proprietariifvtlb- 
ntur ) iriferioris Gerinariiae PrbiiiriGiaruhi 



► E R A T 

domini , cum ordinibusin oflo menfes padi 
fuerint inducias : cumautem iidem petierinti 
mirtiidoneos homines , qui tradtatiorii pacis v- 
niuerfalis aiitprorogationiinduciaru interfinr, 
Regem iftud feciflt, fimulqueapprobareatque 
rarahabere,quii'Archiducesficiireht,quafiipfe 
prsfens omhiailla egerit. Polliceriigitur fe rion 
contrauenturum. 

NbnpIacuirOidinibusapprot)atiotaIisob 
multas caufas. Primo , quod verba illa non erant 
infctipra membranas ve! Pergamen^e, vtmoris 
eft,fedfimpIiciPapyro, Dei.id^qaod non erac 
fubfcriptumr-gisnomeh,iedh£cduntaxatver^ 
b:\:roelRej. Tertib,quodnonmagnofedparuo 
-figillo eirenc niuniti lii rerar; Quarto , Quod 
Archiducesih lis nominaretur Supremi &Pro- 
pirietarii Dbraini Beigicarum Prouihciarura« 
Quihco,qubdpraecipua caufain iis oniiflT. eft^r, 
vt nimirum drdines Prbuincidtum ipia-q; Pio- 
uincishberae & ab omni domihatu^ pr«etcnfib- 
foIut.t agnofcerehturi His decaufis litter? il- 
Ixregisimperfedsproriunciatiiuht j inqui- 
tilis eifentomiiTa multa , nec cstera ei fbrma ac 
folenriitate perfcripta, qua OpOrtebat. Cbriatus 
eft Vetireikiusbmni ftudioperfuadei:e Ordirii- 
bus,vtillaslitterdsratas ilabci^nticulp 'm erra- 
torum inriegligentialnfcribaetirahsi^e.ens i fed 
nihilobtinuit. Petiitigiturfibi feXdieriiiT' tem- - 
pusdari i quodevoIuntacePrincipumfuonirTi 
coinofdei-epofl^et ^ quid in illis faciundnm effec 
difficultatibus. A.d.I L Augufti menfis oftcndic 
Verreiicius drdinibus refponfuiU kin.ipuni 
fuoirum, quo polliceb:unui: , fatisfaariuo^ic pb- 
ftulatis ordinum , IniffurofqUeadiregem Hiipa- 
hum , aqubbreuireriiporefirit accepturialiud 
diplomaideindepetebahtabordinibus ^ vtife- 
ilocarent naUesfuasmilitaresdlittoiribuS Hiipa. 
nicis. 

Refpbnfi ibco darae funt Verreilcio rres Sche^ 
dub j tribusIinguisrciipt2B,Latina,Bc-lgoger- 
rtianica & G'allica, quib.ddnuo vrgebantapptb- 
bationem.De hauibus prbmitcebanr,fe eas aub, 
catUi:os,nifi paruiifeht , hottes atq; Pitafas iudi- 
Cacurbs : ied &operai-n dfituros ^ vr fi qhis ^ fuisi 
Hifpano ilominipoftJ^XlV.iul iidiemaliquid 
per virti sr.ptiinet i id reftirueref citra fraudema 
Cxrerum in tiradatione; paCis aut prorogahda- 
rum Indiiciaruin progredi ie nori polte, aritequS 
fufficiehs ab Mifpano rege, failletallata a^pro- 
batio. Adiuhxit iiis Barnefeldius Aduocatus 
iufruMauriciiPfiricipis i parumplacereordini- 
bus fad-a Neii,qui miriiftris of dinhm , quofuhi 
lii ih eo negorio vtef entuf opieta ^ grandia largi- 
rfcfurdohatiiiai, nec videriipfuriihsctaliairiiui- 
ftiPfincipuriifubrtimfacerc CurnipfeMona- 
cliusfit& afgentbcafeat. Qubdfideiriceps ta- 
liafaedrepeigefetiOtdincSqilidernebs,quihiu. 
hef a accepifle Cbnui6li fuilfenr , |)f bditof uiii lo- 
cb habiturbs j pieriitufqheabbmrii tfaitSlafiohe 
ceflatiifbs. 

Super Iiac Belgicse pacis f rai^tafibrie vaf ii e- 
rahf per fotarii Ehropam homirium ferfnbnesi 
plerif^ue i qiiibuS potenfia HifpahiCa hof a efati 
4 iiegari» 



^^,4 P R O V I N C I 

ncgantibusvnqnamAuumm , vcrexifte pro- 
miiram ab Archidacibns Approbationem expe- 
d iar . Ali i s fecus v i d eb i rur ,qu i n o n igno rabanr , 
HiCpanum ad CXX.suri milliones in idbellum 
inrunifi{re,m.ultum que smififTe militum,parum 



B E L G I C ^ 
Scptembris MantusCarpetandftfitt exatatlirt" 
fuerat,oftenderunt>Erar nutem infcriptum fim 
piici Papyro,Lingua Hiipanica,cum eadem qii; 
prius fubfcriptione,ro e/ Kcj.figillo non alio mu 

in.uuuu..,u.u..u..^.w niium , quando fubfigaari lolentEdid^a regi; 

tamenefFeciirs ; daturum eum igitur Diploraa per Hifpaniara. Licterarum regiarum hoc era 
arbitrabantursqnalepoftiilatumfuerat.Caiifis argumentum, 

" •• PoftquamintraftationeilkAtchiducespro 

miferunt , obtenturos fea nobisalia»s littera 
noftiriconknfussapprobationis&ratificationi! 
cum claurulagenerali&particulari Renuncia 
tionis Sc obligationis : Igitur nosprajuia matw 
deliberatione,fcientes & volentes,explenitud 
ne poteftacisregisprofitemur , nos confewc 
efle & acquiefcerepenitns, vtdifti Arcbiduci 
fatisfaciant promiffis fuis , & procurent ditta' 
tradationem pacisfiue induciarum , vel noft; 
vel eorum nomine cum ordinibusConfcEdei 
tis , quoseorumqueprouincias agnofcimus 
habcmus Ordines, Regiones atque Prouinci 
liberas,in quas nihiliurispc^tendimus. Accif 
mus igitur& rccognofcimusomnequod co 
tinetur indifta declaratione Archiducum , at 
iaiidamus probamufq', verbis & fide Regia,v 
lumufqj id valere,quafiab initio piomifillemt 
confenfiiTe mus , ratumque habuiflcmus , nu 
quam paffuri, vt quiscontrafaciat. Obiigam 
nos infuper verbis noftris Regiisad Gencral 
& pairticulares renunciationes & obligationi 
quam primu velpax veilongiores inducisft 
rint conclufse. Prxtei ea fine mora expediemi 
quicquid adconferuationem il.lius vel pacisi 
induciarum fucritneceirariuin ,inoptimafc 
npa, mitremufqueidordmibus , vtiisfatisfi 
Quod fi neque fiat pax , ncque procudantur i 
ducise, litter£Eh:EnuUiusfuntovaloris,fedp 
indeac fi nunqua fcriptse vel expedifs fuifie 
neque vHo pa^io eas ordines pro fe allegarej 
teiunt,fed omniain priftino ftatu manento. 
Exhibitis litterisillis, Neius in laudes Hifj 



oraeter fupetioreshas adducebant. Militespa 
rumafeditione&defedlioneabefle: Mercato- 
ribus immane aes alienum deberi 5 ipfa Hifpaniae 
Ifttora ab Hollandorum pulfari armacis nauib-» 
nauigationes in Indiam irapedki: lequiri incre- 
dibilesfumtus, ad muniendospraefidiisPoitus 
marinos& hctora;Hollandos in vtramq', excur- 
rerelndiam , -necfolutxi inprasclam vertcre na- 
uesregias,fed &: vcdigaha reddere detei-iora,& 
mercibus orientis plurimum damni inferre: 
iMouam coiuiffeinter eos focietatem , triginca 
jTex annisduratutam , quae Americamfiue Ad- 
tierfum oibera fic infeftatura, qux re-screditori- 
bus Hi(paniregis magnamincutiat formidin&, 
Si enim claflis Hiipanica aui o argentoque onu- 
fta ferael mter cipiatur , adum fore dc orani cre- 
diro.Vitiraum hoceiar i Ordmcsad extremani 
tedadlos ncceffiwtem potius fe Gallo regi in pa- 
•trocii^iura tiaditurosquamHifpano» 

Qui videbanturprae cjeteris ingenio acuto 
••effe,negabant crcdere fe poffe,ordmibus pacern 
cordi effe , quod non vidercnt,quo pzdo dura- 
tepace_poffintiiberas&incolumesfuas confer- 
uareprouincias. Qaietisenim facilefuperueni- 
repolTediuifionem , quodcareantfupremoca- 
pite.Pr2cerea neceffefore, vcexa£):ionibustri- 
butorum fubfidiorumq; finem impcnerent,vti. 
que fiidera Archiducesinfaisfacerent prouin- 
ciis.Neqj veroeoldem maris dominium confer- 
«aturos , ceflanteargento quodamercatoribus 
accipiunt , quibus nauibsis fuis militaribus prae- 
fidiofunt. PericuluVninfupereffe,nefortene- 
potiatiotransferatur Antuerpiam,cummerca- _ ^ 

tores ibirainusve£tigaIiampenderefole5t qua mregisdlgreffus,candidumapertumq-,eiusa 
alibi lam non effe dubium.fi omnes diiTiittant mum magmfice depr^dicauit,quilongeabet 
copias ,Religionemeorum amultis vexatumi- abomnifimulatione , vtquinihilvnquamp 
ri Ciuitatesporro, guftatafemeldulcedinepa- mitterer, qaodnonvclletprsftare. SuccKit 
cis, diftJcuIrercaptuiasarma,fineceffefit.Ad- huic Verreildus, idemdeAichiducibus di: 
debanttertii:nefacilequidemiisforeautpoffi- quipacemferioquaErerentatq;bonahde,vj 
bile, eos quos regendis terris oppidifque ptsefe- 
' ciffent , conferuare ilhbatos a donis atque cor- 
ruptelis* 

Hisrurfumcontradicebantalii , qui puta- 
bant,ordines ad belium non ita , vt putabantur, 
procliueseffe,quod proximis annisMartem pa- 
rum habuiffentpropitium • quae caufa fuiffet, 
quod in odlimeftres Inducias tam facile conde- 
fcendiffent. Ethaecquidemactaliavolitabant 
paffim peroravirum.SednosadHiftoriam re- 
deamus, 

A. D. XV. Odobris menfis ictipfit Ambto- 
fius Spinola ordinibus , approbationem ab Hi- 
fpania veniffe:igitur petiit ab iis litteras ialui c6. 



meatusproNeio& Veireikio.-hascum hiacce- 
piffent , venerunt a.d.XXIV. eius menfis Haga, 
poftcroqj die Diploma regium , quoda.di VHL 



cil6 potuerint animaduertere ordines ex oin 
bus quse hadenus a'(5tafuerint. 

Acceptis ledlifq; litteris regiis Ordines q 
fti funt de vicio ram fbrms, quam eorum qu 
iis continebantur. Et de formaquidem eai 
bantur,eas fragili papy ro inkriptas , non per 
menas,neqi fubrcriptum cffe nemenregis. Ii 
infuper muitaeireomifla , qua:daminterpo 
quasaquiUocationem gignere^offenr, non j 
feruari ordinem,breuiter male atquc ofcitarj 

effe fcripcas. Has igitur cu oftendi ffent Ordi 
oratorib. regum,GaIiiatq; Angli, fcifcitati/| 
ex Verreikio , an non alias poflet ab aula Hif 
nicaobtinerelitteras?quirefpondic , reme 
fore maxima? difticultatis. 

Cum res r elara fm ffet ad confilium , CBi a 
rant Legaci,Gallus & Anglui-,dixeruntNeiu 



C 6 N F 6e D 
|}rfeikias,ekHttcrisilIisratis manifeftum fieri, 
egf mHilpanoriim &:Archiduces haberc Pvo- 
iicias VnirasptoliberaRepubHca , incjuam 
;utri qiiicqua iuris prstendeient. His addiditi 
tis isireordinibuspotentiie , qiiitot regum, 
•incipura,rerUmq; pubhcarum niterentutfo;- 
te&rfocfetate^vtfe in libertate eonferuarenr, 
ntet ipfos & R^gem Hifparium atq; Arcbidu- 
s de Pa ce iri V n i u eirfil m a ut J 6 n gi b ri b u s in d u - 
isnonconueniiret. 

Cum diii deliberatum fuifTet, yocato in Se- 
tum Mauritio Principe & exterorum Princi- 
im Legatis,refporifilni eilNeio Sc Verreikio: 
rrdras reglas imperfefiaseirenoriroliiin for- 
i&materia , fed quod fcxirremam claufulam 
i aJiquis iriterpretairi pollit,vt omnia qiiK pro- 
idafuetuht , huJlaai^que vanaiieri poffint; 
iiariquam autem ndnimmeritodubitaripbf- 
. ari non obiitiperfedionem illam dipldinatis 
ca Pacis trAaacio omitti debcat : tameti vr tani 
igo acdifficiIibeIJofinisimponatur,&ac2b- 
)us ac rapiriis refpirare poilmt afHia? pronin- 
miflurds ordineS , qui in om ni bus Vrbibus 
pidifque Proiiinciariitn vriirarum exponaiir 
)lcmaillud regis iis , quib. oftendiid ius faJq; 
, & intra fextam feptimaham relaturos ad 
!ifiliari05 Archiducales , velintriepergerein 
^acione pacis an fecus ; curti anricxa necefla- 
Prdreftatione. 

[giturNeius celeribns vfus iumeritis,BruxeU 
profe(aus,vtPrin:ip!busfuisreferretrefpo- 
1 ordinum, a.d. XIV. Nduembris Hagam re- 
:admifrus iri Sehatura,mandatum fibi ait , vt 
erasipfasregiasin Autogr?pho (dubitatuni 
m anteafueratj ordinibus exhibeixt , fed cd 
s , vtfibi traderentfcriptaiTi confeffiorierii, 
busfatetenturaccepijrefeeaslitteras, Cau- 
r afferebat , Archiduces lariiftcifle piomiffis 

.xqaum ig ftuf eiTe vt ordmes , fi de pace ni- 
efFc(ftiimforet,DipIomaredderenti Excre-~ 
m qaod ordifies dedere refponfum hoc fuit: 
-ideretAutogiaphorijfion accepta fyngrapha 
eddendo:neq-, enim fe videre poirc, quopa- 
Archiduces facisfecerint promiffis iuis , qui 
ideumquidem dierh obtinuerint fcriptum 
^ifpahorege, quale oportebat, & qnalepol- 
i fuerint- Autographaenim illa efTe prope 
la ,necdebere redd:i fi^eafemel accepiiTent, 
eriterigittirNeiusBcuxeJIasprofed-uscuni ' 
LXIX.diem Nouembrisrediifiet , rradidit 
ographa hnecondiciorie autciaufuJa. Ipfe 
lo poftcil Vdrreikio Bruxcllas reuierfus eft, 
»i expedaret reiponium ordinumjveJIentne 
■adtationepacisprogredilongiusarindn. 
^os ordines ad Prouincias miferant , vt de 
omate approbatorio regi^Hiipani cumin- 
Dri^bus ordinibus communicareht confiha,- 
:tfifantadconftitutumdiem, fereriresfcri- 
comprehenfa, qu^acceperatrefponfa. PJe- 
imq; fententia fucra't,vt rion obftante Jitera- 

regiarum ineptitudine pergeretur in tra- 

ione;Katamenvtant€dmnialibertaspatria 
teruaretur. 



A. d. XXI V. Decembris fcripferuht Orcjines 
ad Archiducesinhancfcntentiam. Repccitis 
prscedcncibus protcftarionibus& declaratio- 
nibus contencis in irefponfo , quod a. d. ii. Nd- 
uehibrisdcdimus , ^quolatum vnguem difce- 
dere Hoh conftjcnimus : noftripropofitieft,de 
Pace cnm Sereniflimorririi Archidutum Depu- 
tatisrraaare , quosineumfinemHagam mitti 
velimus. Etcumindiicis oclrimeftresadquar- 
tumlanuariidiemdericurifirir, in arbitrioeo- 
rundemArchiducum ponimus, ,velintnecasad 
inenferii vnum vel alterum extehdere. 

H£cfunr,Lecloi,qu£eannoMDCVI.inBei- 
gio contigerunt, tahi ratione induciarumper o- 
<aoi!!os menfes, quamapprobationeregisHi- 
ipahorum,vhipbtiffimtim iftud defiderauerunt 
ordines , vt tam ab ipfo fege quari) ab Archidu- 
cibds agnofcerentur haberenturqi Iiberi& ab 
omrii domin^d foJuti, ipfeque Prouincishbera 
RefpuBfica. Nunc deiJiceps de ipfa tra£latione 
pacisdicemus; , , 

Rudolphus impefator , cum ihteilexiilii:, 
conftituiiTe ordihesdepacecum Hifpano ref^e 
agcre.fcripfir ad edsa.dJX.Oaobris menfista- 
|es litreras. Nofi^e ipfos quantum laboris & mo- 
leftisfuftinueritpaterilius , Ma:^imiliarius U. 
Imperatdr , vtfublacobellointeftino infeqori 
Germanix reftituetef. pacein. Se quoq; veftigia 
patris fecutum , idem continuafTe ftudium, vc 
appareretextoclegationibus , quaseoriomine 
miiiirec,C3£terjfq; aftis. Mirari igicur fe non pa- 
rum , quod feinicio rem tanti momentifufcipe- 
rcaufifLierinr • illudveroetiamaiultd hiagis, 
quod conenCLir ex cohfs deracis prouinciis libe- 
ram facere rempiiblicamfcum ipfiordincspfo- 
hefciaac , Ptouinciasillaseire Feudafiue bene- 
ficia,quai ablmpeiio dependeanc:vt id paceat ex , 
Archiuis,inueftituris, permiffisPriu!!egiis,ahif. 
q u e d dcu m en ci s a pud Ca m era m S I m perh ,De- 
bere drdines Con(iderare,inBeheficio canci tio- 
meriti.quod membrum ficS.Iroperii , niJiil mu- 
tari poifeinfc;aimperatoria Maieftate , quod 
Cffefar fic fupremum caput & dominus direcSlus 
Fcudi , citracuius cphfeBfum natura ilJiusFeudi 
mutarinonpoffic.Quod fi quid eontrafiac,fub^ 
fiftef e id non pofle, icd ipfis Jcgibus acq-, ftatutis 
euerti.Vellefe igi tur fcii:e,quid agerent, vcl quo 
vfqueprogreffifdiirenr, quod qiiidem necella- 
"riinti fir, vt tafn fibi quam Sacro Imperioius fuu 
cdnleruetur. Adh..shtteraSrefponderunt qui- 
deiii ordiries,fed i{a,vrdepdftremocapite,quod 
erit deBeneficio Imperiiprorfus tacerent. Nc- 
quefane verifimileeft,eos, quiabHifpanifegis 
d ominio le i n J i bef f at em afler aerant,lmperato- 
fis va/a!ld'sefte voluifre. 

Incerea Verreikius faepe Bruxellis venie- 
bat Hagarii , ofFerens Mauricio Principi &rordi- 
nibus tradarionem intpjulcorum annorumin- 
duciasridminePrincipi^fuorum, qui ciiPro- 
uinciis non ahcereiTentadluri^quam cum libera 
Repubhca:fecutusPropofitionem fcriptd com. 
prehenfam ab oratoribus Regum GalJise &An- 
gJix. Mautitius&: Confiliariiordinura pfobe 

per-" 



R 0 V I N C I B E L G T C 
perpendeijantpropofitiones Verreiquii,inqui- quasdidus rexpo{fidetper£uropani ^ J?jalibij 

i > 11 j u:r.,„„; vbifubditis cofederatorum velamicorum Re- 

gum Sc Pcincipum ncgociariintegruroeft. Er- 
tra hoslimites , ordineseorumquefubditi non 
poterunt negociari,nifiim,petraro cipnlcn&re- 
gis velMiniftrorum eius. 



tus deprchendebant , quodHiCpani moliren 
tur ruittam &fubuerrionem vnitarum prouin- 
ciarum , inprimis cum Verreiquius non faceret 
nientionemRegis HiQ)ani , cuiira.placeret, eX 
formula quam Ordinesrequifiucrant, Miifisi- 
gitur hicinde litterisad vtbes&oppida vnita, 
mandauerunt » vtceTtosfidofqueiioraines Ha- 

gammitterentjcnmplcnismandadsjVtimpedi-^ ^ ^ 

rentureoram confiliaatq-, machinationes , qui limites funr, monere,ad quam quidem rem nor 
patriam in perpetua«i prseeipitaie niterentur exiguum tempusrequiritur,vtabomnihoftili' 
' feruitutem. ' ratedefiftanf.bonum fadunj vi(umcft,vtindii- 

ConuenerunteuocatiH^gamjinter qwos va- ciarum initiumno fumatur ab hocdie ,fed eno^ 
datumeftfentenriisfuper tradandistamlongis lutodemmTi anno.-vbi obferuandum.fiinducis 
lnduciis,cum quidam ficalii aliter vcllent. Po- in loca illa longinqua citius nunciari poflint ,-v 



i 

^um autem neceffarium firyeos quiexttacos 



llremoftdemilli , quiledifuerantab Ordinib. 
vt tradarcnt de Pace, mutatis {entcntiis delon- 
igis Induciis paciicianimum induxerunt, qua de 
•caufaapuidBredamoppidura conuenerunt-. 

Alrera exparteSpinok cumlociis nomine! 
Arcliiducum Antuerpiam venit , vbilabore & 
Vigilantia Legatorum Gallicorum & AngUco- 



oranishoftilitas continuoceifet-: Sivero elapfJ 
anno akeri alterisdamnum dent , vci tuncplen, 
fiatreftituio-. 

Vi. 

, Regis , ArGhiducis , & ofdinum fufediti , fi i: 
alterius partis terris & oppidis negocieiii ur.gra 



vieiiancia 1-cgaiui.uiii vjainv-uiuiii ^./v — ttiii.i.iujj^«iL.oi^ii^.oww-|-.| j, o 

fum Inducis fa&x funt a. d.I X.Aprilis menfis, uius Tclonium & vea^igal noH pendenr , quat 



^uarum haec fuere Gapita 

_ ■ I-. 

Albertus&Ifabclk , Arcliiduces Aufttiss 
■principes Burgundr? profitentur tam fuo quam 
Hifpani regis nominctradaturos fe cum Ordi- 
nibus Generalibus confederatarum Prouincia- 
rum ita, vt eosagnofcant habcantq-, Prouincias 
& ordincsomni fuperiofe acdomino folutos, 
liberamq;rempublicam , inquamipfinihiliu- 
ris prjecendant : eoque nomine padlurosfecum 
iis inducias, vt Cum liberis populi»; , & facere te- 
HoreprsfentiumjConditionibus aclegibus qu^ 
fequuntur. 

Induciaiillaecruht bonx, firmse, legitiro^B,in- 
tiiolabiles,durabuntq; tons,Xn.annis,quo oni- 



ipfi ciues indigenx , aut aliotum Principun 
quiin foedereac amicitiafunt, mcrcatores. 

VII. 

Belg^ qui otdinibusfiibfunt , eadcmfruai 
turfecuritate&libertate , quafruuntur Ang 
Scotiqv, exfsdere , quod Regis Magnae Britar 
nix Legatifeccre cum Conneftablio Caft 

liaev 

Vi!L 

Mercatores,KaUiumMagiftri,Naur3e,kcm 
ges,eorum naues , merces , fupellcx & aliabc 
iraper Arreftum autlnterdiaiumaproficifcei 
do anehiine detinebuntm-,qiiacunquetande 
de caufa fiat , nCquidem fi id fiat neceffitatisai 
defendehds pacisergo, "Qwodtamen noni 



ni tcmpore ceffabunt vrriq; , tam Rex & Arehi- capiendum eft,vt legitmium interdi£tum,quc 



dux quam ordines fsderatiab omnivi hoftiii, 
terra raariq;,per omnia regna, principatus, do'^ 
iuinia> nuUis exceptiS hominibus locifq;^ 
IIL 

Vtrkqipars fruatur quieteterris,oppidis , pof- 
refllonibus, locifq; aUis , quae hoc tempore obti- 
net^celfantibJomnib.litibus &a(aionib. donec 
funt induciae , comprehcnfis fimul pagis villis &: 
vniuetfo agro. . 

IV; 

incois&KabitatoresharumProuinciatum, fentiaeaoneramoderent^ur. Nequamenrur 

tamiiquiregi&Archiducibusparent , quani panturlnduci^ , etiamfiinteriploseoriuen. 

quiordmibus durantibus induciis j amidtiam nonpoffit 



bono iurenititUf > locumhaberenon debei; 
putaob debitum vel^salienum , obligationc 
&contrad:um rationalem , inquibusvniusct 
iufq-, prouinciaeobreruabum^r legesatq; eoi 
fuetudinesi 

- IX. 

Quodacl Cdmmercia per Belgiuni j fi ve<S 
galia &exa(aionesamercibus Videbunturel 
nihiia , & quas alteri parti ndceant: ceitis hon 
nibusdelnandabitiir,Vtdevtriufquepartisfe 



inrerfecolent , nequeftudebuntvindicareda. 
mna aut iniurias,quas altc ri ab alteiis acceperut 
antea , fed vtrifque integrum efto j pervtri- 
ufque partis terras ac oppida iter facere ac 
ibi negociaii, tam mari quam terra. Hoc tamen 
Rex Hifpanus ita accipi vult, vt liceat ordinibus 
excrccte mercimonia in regnis atq; Prouinciis> 



X. 

Si fudices fehtentiam tuleirint inf eirlitigaiit 
diuetfarum partium deftitutospatrocinioi , fij 
fii:incaufaciuilifi*uecrimtnali ; fententiailla 
executionem aduerfuscondcmhatosnoh m[ 
tatutduraritib;indueiis* 



Detentionfbas reciprocis,liae,vt Votant . re- 
jKe(Lilibus,locusnonerittoto induciarum cem. 
pore,nifi cognita caii(a,& in iis cafibus.in quib. 
kcctper leges atqueconfticutiones Impeiiak-s. 

XIL 



tamen.vf precium ahte aecOrfu m vnJus an ni re. 
ft.tuAnt.co enim eiapfo,pecunia non recinzetur 
S. vero intra d.dtum diem ea bona redimant, de 
m facere poteruntqaicquid vifum fuetit,nec o. 
pushabebuntui,petratapermiffiGne%crior(5. 

XVIL 



Neiitn alteriu^ partis littora,finus,portuseo 
Ramero nauiumingred.antur , aurhomin.mi 
.miltitudmeea , qusfufpi^ionem mouerepor 

et , fine icen tia ac pcrmillione eorum , ad q aos 
-ttora iUa arq^ portus de iure fpeaant ; nifi forte 
fi tempeftatjsautalianece/fitate eocompelian. 
:ur,vt vuentpeticulum maris. 

XIIL 

Quo-umbotiabelligefti tempofeihrerdtac 
iibie^aa vel Fi ico addidta faete , fi ve! ec co rum 
if redesac propinqui poterunciis frui,ditranab , 
iduciis, furaentq; fibiiusiftndprmara aufi o- 
itate, VI prsfentis tradlationis , nec imponenrr 
sneceflTiras , adiudicumtribanaHaluicrandj. 
uamfi bona ea iam Fifco addida, pignoPt data, 
-rmurara,»rteri dono data,autquicqaam aiiud 
i<aum fuerit , quodad excludedos prioie;^ pof^ 
:lIores faccie poiTe videa tunhac tamen ie^e vr 
OM iUammUereauc deteriora facere dun 
eneficiomduciarumfruuncur , neqn^qy.irr 

r«(umanc,nifi de voiunrate&confeniu Arrhi- 
acum velordjnumi 

XIV. 

Hoe etiattt pecUliarscer valebit inpertepcio- 
: fruftuum , qui h^redibus defundi Princi-iis 

raufionenfis debencursinprimis quo ad }us Sa- 
larumin Comicatu Burgundis, qu^iis refti- 



QiiOLUartien honeftacciplendumae domi^ 
hns m vrb.bus oppidifq; . ob calem caufTm 
vcndK. fuerunc , quod res ea plurimum habeat 
Jncommodi , necmjnusdamniaft-eratiisquie^^ 

n^erQcobmutariones^creparationesdomuum 
hequentes,yc expenforum reddererationem Cit 
f ucurum perdifEcile,& iongitemporis. 

XVIIL 

b c^teris fun bonifque venditis, quotuni 
edemno petmtfla eft , ea fuerint quoeunque 
modo faaameliora : mdex diiigen^erde caufa 
cognofcat,eritque ei, qui fe flmdum frudluofio. 
rem feciffeprobauerit , ius Hypothec^ in bona 
ea.neq; cameneideffi ius fas efto, detinere bona 
ifta, n.q; vtidonecfibiplene fatisfadum fuerit. 
XIX. 

Si i A iis locis,quoS:um reftitu tio bcneficio hu^ 
tradacion^s faaa eft,vel mUnimenrum vel a- 
' opas publicum, audtoricace fuperiorum fa^ 
chim f i!t, deber concentus efTe Propriecarius 
^-unanone fada perlegKimosiudices , qui sfti^ 
raabimc cuhnpfalocatumiuriidiaionem > d 
q u m ha ben c , ni(j for te r es amica tranfaa^io ng 
coroponatur^ . ' 

XX. 



^™^^..,Mu.u..cu.- ^^^^^J^^^/E^^^e-^^Ai^a.Collegk&alia 

enturcumSyluisindedependeiitibus QUod 3 Rieraciconlecraca , quae ordinesobrinent* 

litem fuper Caftello Belino . quam d^iv ^i^^P^^^^f^^'^ ^^i»^ membra dcorporeabEccle- 
■inceps.cum adhuc viuerec,mouic Procurato" Coliegiis beneficiifq; conftitucis fub domi^ 

rcgis Hifpaniin fummaCuria iVlachiinienfi^' "'"'^"^"'^^^^'f^^cobferdabiturracio. Siea 

ilicencur Archiduces bona fide^ daturoste o ' ''"7"'^^^^^ ^^"^"a ante Kalendas lanuarii an- 

ram^, vt lisiiladecidacur &feratur fentencia "'^Yj.^Y^^-^^^d^entui atq; reftituenturprifcis 
tcdecurfumannihuius,fecundumiuraJe2es qui vteorumpofibffionem ad.ant» 

iunitiam. ^ op"s babfbunt auxilioiudicumaut Magi- 

• ftratUs , icat^mBnvtnibilmiitencminUancuei 

XV". QiL^ ^etoanteeumvendita fuerUncdiem ,aut 

SibonaFifcoaddiaafuerihtdiuendita- Ae t ^^i^^^^f^"^ ProUinci^ Ordinibus in 

tuii,adquosvieorehuiusrrSrr k f^'"""^^^^ ^ata , foiuetnrproprietariis vfitatd 

red re dXu^f , cot^^d el i^"'' ^"""^ ' vendide 'unt'vel abalienaue^ 

^—r^pJn.::;:^^ ^unc.IdemJiete.pat.eArchiducum. 

jisanms.(oliutur,qu*defummaillapecunid^ > XXL 

ilulat : qua quideminre inagna vtenrutii *• •» . r a 
bona ifta poilident, diligencia • qui fi fuerint ' bona Fircoaddida reftitui debent» 

nora , liceatpoirelTonbuscapeffeJrefuhdos "^".^^^^"^"'^^«^^^'^ef^nusfecundarium , au£ 
ibonavendita. .prsftaieprouencusferuitiaque^quaefuperbona 

illaaflignatafuerunt,eo cempore, cum ipfi noA 

Frnprf nnir iic-ri nmcrolii-. ^ 



fruercncur iis:fi quisralib.litem-deeo moueat* 
iudex eos abfolutos indemncs pr^ftabitv 

XXII. 



XVl* 

Sivehditioillorumborioriimfaaafueritm* 
8c legicima de cau{a,qUod ii,ad quos bona il- 

ertihueranc ante cc)nfifcacionerii,non foliie- 

J^ti;Z;h";;^i!h ^'Ef"""^ ^^"^^"^^^ tudicumlat^ incaulisdrca bona 

■veleorurahsitdibusbonacarrdimere^ita &iura Fireo addi^a inrer partes , qusiudi-» 




jjig PRbVINCiA% 
ces legitimos agnouerurit, fuoq; vfae funt patro- 
cinio,firme rataeq-, funto,nef: audiantur vi(Sti ni- 
filegitimaviaiuris. 

XXlfl. 

ConftituenttamArchiducesquamOrdineSj 
Magiftratus & ludices adminiftros iuftiti^e & 
cuftodes honeftatis in oppidis locifque municis 
qus debent reftitui pridribiiS pofrdiTofibus , Vt 
iis fruantut per inducias. 

XXlVi 

Bona mobilia confifcat'aV&: ftudus percepti 
'•ante conclufionem prxfentis tradationis refti= 
t utioni non erunt lubiedai 

^XV. 

Adiones rerum mobilidm, quae per Archi- 
'duccs& Ordineshinc inde debitorib. ante Ka- 
lendas lanuar.anni MDGVII*remiirxfuerunti 
extindaeabolitseq-, funto. 

'XXVL , , 

Anni currentes toto illoteraporequobellum 
■■g=ftum eft , ab anno MDlXVII. vfq; in praeren- 
tem diem , non computabuntur adinducedam 
prsfcriptionem inter eo s , ' qui diuerfatum funt 



Belgicae 

xxxi. 

Omnes exhaercdationes & difpbfitiohes te^ 
ftameritales quiE fa£l;^ funt in odinm belli,null^ 
eruntacprondii fadtis. 

XXXI L 

Succedeht fibi inuicem tam Archiducum 
^fubditiquam ordinum jinboriis , fiueidfiat pet 
teftariientum fiue ab inteftato , fecuridtite coi^ 
fuetudiries &: leges vtiiuscuilifq-, loci. 



I 



partium^ 



XXVIL 



'Qui durantebello in exteras , & quae vocari- 
^mrNeutralesferecepereregiones.&ipfiftuan- 
tur haruminduciarum beneficio , vt hbefum iis 
iit, vel ibi manere , vel dd priftina fua reuetti do- 
jnicilia:vbi citra vllam moleftiam habitiaburic, fi 
'«jbferuentleges pacis, immunesametu, nevel 
'ipfi velbona eorum intetdiito fubiiciatur ,au£ 
vfu eorum priuenfur. 

XXVIIL 

Noua Fortalitia &Munitioriesperannos in- 
'duciarum neutri excitabunt. 

XXIX. 

Familia Nafifouica pcr totum induciarum te- 
'pusa nemineturbabituraut moleftiaafficietur, 
fiuc in caufa debitorum contradorum per Gui- 
lielmufriPrincipeabanno MDLXVII.vfq; ad 
ipfius.exceffu e vita : fiuc nomine f^aof is , quod 
excreuit duranteinterdido ^cuibonaeiusfub° 
ledlafuerunt. 

; XXX. ^ " . 

Si quis priuatus contra huius tradationis & 
induciarumlegesquiddefignauerit , iniulTure- 
gis,Archiducum velordinum,farcietur damnii 
eodeminlocovbidatumfuir , fiquidemineo 
dieprehenfus fuerit, vel lane in fud domicilio : a- 
libi eumpcrlequifasnorierit 5 auf cprporibo- 
riilq; eius vUo padto noxam inferre.Neq; ri.idco 
adarmavenire licebit , autruriipereinducias: 
fed fi ofFenfae parti negetur iuftitia, tunc fas erit, 
clarigatione Yti,vel,vt vocattt,repf effalibuso 



XXXIII. 

Vf riufque partis capiiiii ditnittehEur libeiii 
■nonperfblurolytroi 

"xxxiv. 

Vtha: indtTcisrrielius ob^fetuenfur ^ 'promi 
tit Rex , Archiduces & Ordines , fuo quemqiie 
loco daturura operani , omnibufqi anuixurum 
Viribus,vt vis ac itincra £erreftEia,nec minus fa- 
tio nauigandi mare & fluminafint libera& fe- 
'cura,fublatis^ mediograflaforibtis,Iaf ronibus; 
piratis , quidmnesdeptehenfi grauiflimisaffi- 
cienturfuppliciisi 

'■ XXXV. 

PoUicentur infuper iidem,'nihil feadraiflu 
ros, quodinduciishis praEiudicium afferrepof- 
fit,neq; direde neq; indire6te;& fi quid tale fia 
ftatirii correduros.fine diflicultace aut mora, v 
omnia, quae his padis conuefltifq; coriiprehen 
duntur , fandle obferuentur quofirie vltro re 
nuncient cundis legibus,confue£udinibus,au 
ptastextibus cQhtratiis; 

XXX vi. 

Confirraabitur atq; rata habebitur hsec tM 
aatioper Regem, Archiduces & Ordinescon 
fec^is ea de rc gerainis litteris in folenni & cor 
tienienteforma , quasalterialteris exhibebur 
intra quarfum diem. Promittunf etiam Atch 
duces , leintratertium riieriferii confitmatic 
nem abHifpanbregeimpetrafurosiitaquideti 
{criptoc6ceptaiVtilIiotdineseoruq-,fubie6i:ir 
dere j & indiiciaru beneficio fecuri frui poflTin, 

XXXVIL 

Publicabifur haec tradlafio induciaruin i 
0riinibUs,locis, vbiidfieriexpedit, firi:)ulacpi 
didos Archiduccsatqueordinescdnfirmatai 
tata fatSfcafucrit i itatamen vtabhocipfom< 
inento vtriqjab briiniirialtefbs Ceflerithoftil 
tatisgeriere. 

Hxc coniientionis & induciafum capiracij 
Antuferpiss pulblicata fuiflent , quodfadtum( 
d.XlV. Aprilis merifis,inges apud vniuerfn 
populum ofeortumeftgaudium,mulfisadtefi 
placonflucntibus , vtDeogt-atiasagerent , al« 

vero campanas infignum Iseticis impelleriti 
inferquasvnafuiffant2Evafticatis,vtXXIV.v 

rieam mouereacpulfare vix poflenf i cui 

Boatus peEaliquot circavfbem riiilliatia exa 



C 6 N 6e j 

Ii'tip6teft. ItiihtVrtamMagiftratusper Ciui- 
itemjpr^euntibusquatuordecim tubicinibusi 
\iibus clangehtibus ih compitis 5c quadriuiis 
^bisconfluebAc populus ad audiendacapirl 
Qa± pacis.Prxcohisftire verbis mulcitudinem 
[loqUebaturi \ 

Notuhlielie del:>ere ditinibus ^ ad honoreill 
lei Op.Max-.ad falurtm cotius Orbis Chriftia- 
i.inpdmisautem ad reftituendam quietem to- 
InftfrioriGermani^ , fadascirelnduciasfir- 
jasinuiolabilefqUe inannos XII interRegeiti 
lifpahum &: Archidiicesabvnapatte , &:Or- 
ines confaEderatatum pfouincianim exalteraj 
uae obfcruaridcbeantterra maric^ue,itavtea- 
iminduciaruhi beneficid fruacur pariterom- 
esvtriufquepatcis ciues atquefubditi qui- 
inqueijiiiit. , 

Primam igirur hbefa fore p'dr ahhbs illos 
II. comnietciaac negociaciones intef vtrof- 
.je.ram ttlari (jiiarti terra,inOnmibus vtrorum- 
je proitinciis: Deinde licere vnicuique luas 
iire pofieffiones & haef editates,quas quis ahte 
sllumhabuiiretjferaacislegibusinduciis com. 
cehenfis-i 

TertibimperareRegem & Archidutes,heii: 
3h Ordines omnibus fuis ciuibusincolifquci 
j^uisinduciasillasfrangere conetur , nifiea 
jtetaffici pxna,qu§ pacis publicae perturbato- 
busdebetiir. 

Haecvbit>r*co'ptibliceproclatnaiiit , (juid- 
lid machinarum aeneacUm non folum in Arcfe 
: Vrbis maenibus fiat, fed& in nau buS ekploi 
m fuit , Tota vrbs commuhi perfufa eratl±ti- 
i,paffimagitabanturcottuiuia appetenteaii- 
m node cam muici ignes hiiaritltis publicae 
idicesexcitat Kiint , vcardete totaciuitas viia 
leritiquod ipfum quoqueihpleiifque vrbibus 
oppiciis Prouinciaru Belgicarum faditatum 
l _ _ , 

His fiw^is Legati fegis Gaili & Angli Hagam 
uerfifunc. HabebacLegacus Galhcusarcge 
oinmandatis.vtmoneretOtdinesiVt Catho- 
:ispermitcerent liberum religionis Rohianx 
etci iiim : cumque velahceinduciasVelinter 
idahdum de iis, tempus commdduhri non ih- 
:ni(rct,dilarare in fLium reditutti » eleganti eds 
fatus eft Ocarione =• nequc taftien quod Voluit 
ninere potuit. Iftud duncaxat impctrauit, 
i mitiui haberencur Catholici , nec tanto 
riculo prd^ fe ac familia fuA priuato exer- 
cio intra domorum parietes dareht ope- 
m; 

Cura igttur eorum fegurii Legati de ndub 
ftauralTentatque cofirmaflent nomineprin- 
pum fuorun.i cum Ordinibus fjtdera, cxcepit 
rumque Mauritius Princeps conuiuio ma- 
lificentiffimd , Ordines veroeospreciofiffi- 
isdonisaffecerunti A.d.igiturXIL luhj Ofa- 
'tes regij domum reuerfi ftint * Vt refet- 
nt regibus , quid ipfi effecifTenc tam lon- 
iLegatione , cuiusramen felix^fuerateuen- 
is. 

Iiuellexerat HcnrieusIV. Galiorum rex 



3IE kAtAE.' ^l^ 

e!ic Pf defide lannihd oftinia , ■qits in Belgfo fuper 
tiacaationepacis agebanturj eum igitlirconfe- 
ftim HngMii fei-riftrat , vc ibi omnem mdueret 
lapidenr,qiio Ordincs,vfus aucaoricare regis fuu 
pefluaderet j vtad multoiiim iannorum indu^ 
cias cbndefcenderenr.Er PettusTholecanus,ca 
diU fuiftetLuceri* Parifiorum ,comiteraGall6 
rege& benignthabitus ^ feuerfus eftin Hilpa- 
nianii 

lanninus re^lix magnific^ ab iOrdiftibusex- 
cepcus fuit, qui ciim cDmmunicalFetttjnfilia fua 
fupermultorumannortimlnduciis, cdnfctipfit 
fu a fi o ne m fil a m , qii a or di n es i n fii am ie n ten tiS 
pefducete hitebatur, actedente auadritare Le- 
gati Angli ttadiditque eam Ordinibusfiib fi- 
nemDecembris misnfis , in hancferefenten- 
tiarhi 

Poftc^uam tegatifegutti , qui adluht Ordis 
hibus Vnitisintfadtatione pfjcfenti, viderUnti 
pacem conciliari hon poffe ; ideoljue mul- 
torOtn annorum inducias fua/eruht , id fiif 
dfficij efte Gfedideriiht , concipere ^riptb 
ratiohes confilij fui j 8c Ordiriiblis exhi- 
befe; 

Caufam ei(ie,quod intellexetiht i iHultds eflfe 
in prouinciis faederatis , non ex vhlgo duntaxart 
primidrdinis homihibus , quilndluciaS 
ittiprobentreiiciahrqucquaficaufaiti niihsin- 
teritufcJuefUii idque nontantum faciintquoti= 
diahis fermonibus.red&Iparfisinvulgus hhel- 
lis icriprtfque variis; Vt igicur videant Ordinesi 
tjnibas fuetintaddudi tationibus Regesami= 
ti eotiimque Oratof es , quodciiie hihil fibi in ii- 
ktotaaiftionepiopofituhi habeant quam lalu- 
tem Pfouinciatiim , voluimus vobisoft^ehdere 
(inquiuntLegati)qUantiimabfithoftriimiudi- 
cium sb eocij fenceritiaqui dahthantihdutias. 

Primum dicunt , Hbertacein viderihdn fatiS 
eflein tutocollocatam. SedhisrefpohdchiuiSi 
Libet tatem non eife reftridiam fiue limitataaci 
tcmpus induciarum,Iede)cprimi verbiS genera= 
libus& indefinitis, efTeque perinde , ac fi voca- 
bulum f ow«j»o)adtcriptum fuiiretjchm lir adtui 
talis, qui neque t ecipit tempUs neque conditio- 
nem , iiifi hxc c^cptefle addarit ufc Deihde illudi 
Vbbis confiderandu eft , quod nbn fit depermifi 
fione & ihdulgehtia principhm, vt frUamini ve- 
ftra libertate. Vos ehim hadehus feniper afl^e- 
ruiftis,vbsefleIiiberos,veftramq; libertare opti- 
tnis niti rat ionibus: vndc vobis licirum fuerit ar- 
toa capere,&quod vos nemd vl!o vhquain teiTi. 
pdre couincere potuerir, eflfe rebelles fubdirds: 
^uod tame futui itm eflet.fi necelfe eflet, ab illis 
impetrate ndn fimplicem diin taxat confeflldhe 
i& declarati one, quod vo S fatea rt tii r agn d fcan t- 
queliberos j fed etiam integrUm &:ibfdlutunti 
titultim veftrshbcrtatis , quituncdcmumjfiia 
haijitUrus eflet initia a ptihio dife fedtjB vBbis 
Conceffionis; 

Vosnepeteirejqtiiciehi autpoftulaf^ d&betf^ 
ab illisjVtvdijis aliqiiid defiio ced5t k rferriitt5t,' 
cu Prihcipes no fint hifi fi.mphces Adminiftra- 
teresfuorum Prinaipaiuum i quibusni»hlitef 

Yy eosi 



.?RbviMci 

eos minuere in pfaludicium fucceflorum fuo- 
rum , cum ipfisadirai iura fua non poHint ftifi vi 
&i armis.Sic quicunqj iis aliquid eriprtj fitie fub- 
ditus firfiueextraneus , debetetiairiatqVetiam 
videre, vc vires habeat perpetuas , quib. id qtiic- 
quid eft, occupauit , vc id conferuafe queat , vel 
eo vfque faltim , donec omnem fugiens fnemb- 
rirapofleffio , cumoblmione&imbecillifate 
hoftis coniiinda eiim confticuatdominuhaud 
dubiaepofltffionisi 

i^ihiligituropottetvbsab iis poftularejnifi 
Vt vos recognolcan t tales quales reuera eftis, vel 
nolencibus illis , id eft, Liberi , quod nili ipfi f^- 
teantur , vos nequecum illis tradaturosfuifle, 
neq','<;umahovllo PrincipeautDomino j.qui- 
curiq;ille'fir. 

iam auteifi verbailla, qusein priitiis induciisi 
ad,eoquenoftroicriptocomprehenfafunt , ram 
clare hxcloquuntur , vtdnbitandi caufam ne- 
mo fit habiturus :accedentibus etia hisadcofeC 
fione m veftri 1 i ber tati s , q uqd ai unti fe h illi 1 i n 
vos iuris praetendeic: qu^ verba fufficiuntad ex- 
cludendam omnern fuperiaritatem & dmnia 
iuraalia , qu^m^quidemdcclaiationemattuli- 
mus tunc, cum deeo iptd capitefupremi domi- 
natus tradaturo f uitjvbi dixutiuSjlatis ad vos in 
libertate conferuaridos inpraeiudicium Afchi- 
ducii , efte virivim in primis illis induciis , quod 
&ipliimcleHifpanp regediclpoflec , fivelipfc 
tnlc m feciiTet declaratloneiti veleam quam Ar- 
chiduceSjfecerunt i confirmaffetratamq; ha- 
buifl!et. 

Sed fiint quinobis obiiciun~t:fi verbailla in^ 
didlo fcriptocomprehenfi fiifficerepoifunt ad 
aftruendam veftramlibertatem; curergo Lega- 
ti Archiducum tergiuerlantur adiungere expli- 
cationem tantopereavobisrequifitam? Hisilli 
refpondent, ad nihil vlteriusiebbligaririn eo e- 
nim omnia efle quae regis Hifpani nomine pro- 
mifla fuerint > & qil^ nohnifi magna cum difii- 
cultate ab eo impetrari potu^rint , cum eius 
confilia potiuseptendant , vcabrumpat/trada- 
tionem illaFhob conditionesa vobis expetitasi 
quamvtahquid certi coneludaturipfimoperai 
contentosigitUrVosefleopbrtere , neqjfeco- 
gere vltra quam poffit aut pbligetur : cum vobis 
reuera fatisfadurh fit , & id qubd adiungi vultis 
potius ad bfFenfionem quam (ectiritatem 6t 
confirmatidnethlibertatisveftraefaciat. 

Nosigitiiir ficcehfemus. Meliusvos&prii- 
dehtius fadufosjfi eb qiipd iam impet raftis, c6- 
tenti fitiSjquaiTi fi conemihi obtirtere qUod nori; 
eftncceflariuraiqubddumfacietis j perdetis 
tempusconficiendiihduicias i quaevobisbo- 
namfecuraitiquequietem fiintalliturie: acce- 
dente infupei: fpe perfcdla^pacisi firrioderatis 
Vtaminiconfiliis; 

Quod fi vos hasratidrieS partim riiouent, co- 
gitatelultis,quibusperluadere coneminivosel- 
feliberos.anhonii funtPrincipesamici veftri, 
quqrum multum intereft veftram conferuari 
libertatcm ? Atquiilli vostalesdeclarant , per 
nos qui fumus eorura miniftri , aiuntque vo^ 



bis noftro ore , fe de Veftra Itbertate elTe petfu4« 
fiffimos. 

beindecertifliiraum eft , Principes quibus 
cum iam tradaris inducias , non litigaturos vo- 
bifcum ftiper intelleau huius articuU, ied finitis 
induciisillaturosbeIlum,fiiisita videatur,nor 
allata caufa, ah id inferatiir rebelhbus lubiedis 
ari ver6 iuftis hoftibus. tidern non refponde 
biintvobisdeiure fuo y fi vi£tores euaferint 
ncn roagis quam vos ilhs,fi Matte Vtariiini pto 
'picio : fedvtraque pars faciet qubd poterit & 
placebir. InfolisJgitur afmisconfiftitoenncar 
bitCium & fupreraum huius controuerfia;iudi 
'cium,hon iriverbishuius Cia6lariohis,qU£E lem 
"perinterpretabitur Vidor injdetrimentUmin 
ferioris^j quanquam de eotum fenfu & im elle 
'£tudubitari no pofle videatur .• (\nxM iplanuti 
qiiarii poterunt prasiudicare Vidori, quiius^ 
gloflam inarmis habeti 

Aiuntalij regem per teriipus illarum indu 
'ciafrumhabituriira occafionem colhgendorun 
Thelauroirurn , vtfinitisiis bellum vobisfacii 
maioribus Viribus quam nunc pbteft, cum stra 
rium eius exhauftum eft diuturno bello. Se< 
, hocraro ^t i, vt reges iuUene'S tantdj potentia 
vteftHifpanhs , intenci fintcbacetuandoaurc 
cum riatur» quadam iriclinatione magis prc 
perideant adptbdigaiitatem 5c fuperfluoslun: 
tus 3 quam tehacitatera arque parfimoniarr 
Accedit , eum fi vos noh amplius habituirusel 
hoftes i aUbi quaefit^irum bellorum matericn' 
vbi rion ritirius infumpturus cft nummorur 
quam in hoc iplb bello : imperirat ertiin natior 
effercC, ambitioiaE & impatienti quietis. Contr 
vos, quibusnoneftpropbfitumcrefcere , fd 
fua duntaxaf tueri,magnas colligecis ope$. Nar 
iiberati fumtibus belU , curtinon rtifiriiedic 
crem milittlm riiarium hinc indc babituri fici 
inprafidus , adconferuationeramiinimentc 
rumveftrofum , immunes eritis aborianibii 
expenfis fujperfluis vt hPn iolum ciiflbluet 
queatisiesaUienum i ied etiafn mulcumcoacei 
uare peciinise in tuturas neceilicates : no 
tantum quod iri piaecedentibus bellis did 
ceritisqiiidfadoopusfit , fed &: quod Rebu 
publicis irimore pofitum iit , prouentusfucj 
annuosbene collocare atque fruduofioresfi 
Cere: 

Hisbnihiiaus nohhulhadirihgut, liabitiirui 
regem illum per occafionem ifflduciaruhi m<! 
dia,c|uibus nprinuUos e vobis cof run1parj&di| 
fenfiones exciter , vt vos in diuerfa ftudia fcirtc 
fehfimfibifubiiciat. Et iam antedifcprdiarut 
fparfa eflTe per prouiricias & Vibes femina, cur 
tjuibufdam parUcura caeteriscoueniat, quajdij 
fehfi6neshajiddubieperociUmabelld,captur 
finfiricremenfum:ciicontraglifc6ntebellop{ 
riculiiabhofte vnUmqueniqvin oflicio&Iinii 
tib.contineat.Nos vero fatemur.hoc malii cue; 
-riirepoflre,&eosquitaliametuatnequaquadef^ 
pereririterim id tanti raomenti efle ncgamuSi >j 
ad euitartdum iftud,perpetHum ^ternumquefi 
gerendum beIlum:quodquidem vobis fuader 

vidert 



t 



Confoe: 

njetitiir,jjiii{rtciilciais reiidunr. Neqiieenim 
belium vrtquamfinieriir veftro cOmmodo,par- 
:a vnaarquealceraVi(5l;oria,cum pocenLillimum 
laAi Rtis adilerfarium. Siue enim Pax ^lliqUan- 
io fiat fiue inducisjquancldcunque id fiiacidem 
?bbis erit metm & quidem , vt videtui- multo 
nagis fi Pax iit quam indiiciae, tum conftet, pa- 
:em firmam perperemque fere gignere fecari- 
atcm , vnde oritur negligeriria , vc nos ^xpona- 
nusinfidiis periculiique. Contra metus ille, 
juod exadis irtduciis habituri fitis certiim bel- 
um coget vds attentos efle ad coiiieruitib- 
lem Sratus veftri , & ardius adducendum 
'nionis & concordi^ vinculum. Idem me- 
us vos reddet vigilantiqres & magis indu- 
trios , facietquenenimisfidatisexteris Prin- 
ipibus » quialiquando hoftesveftrifieri pof- 
linr. 

Hincnimirlim efl , qubdmulti funtihtef 
os, Ordinesi quifagaci vfi'confiliO medium 
uter pacem & bellum eligont probantque, 
icmpe inducias , quod iiazc via tutior fit, quam 
iolenta illa muratio ab vno e.ttremo ad alte* 
uni. 

Prsterea , fiquis veftr«Rdpublic^fotmim 
onfideret exadlius , deprehendct, vanam elfe 
mnem iftam formidinem atque metumcor- 
uptionis. corrumpereenim paucos quoidam e 
cftris , reSpropenuUiuseftmomcntijObfre- 
ucntes Magiftratuum mutaciones , qu£ fa- 
iunt , ne infidiator plures firaul aggredi pofflt, 
um breuior fit Prjefe^orum poteftas , quam 
tlongam ad perniciem reipublic* exordiri te- 
im poiHnr.Iungire his fi vulris, Li bertatis amo- 
;m, animis hominum veftroraTii tara profun- 
eimprelfumscum paucifuperfint, quidurante 
:reri fubiedlione nati fuerunr , quiq; non edu- 
iti fint in illa ram diuturna Hbcrtate , vt vel fo- 
imferuitutis nomen horreant ; gnarisomni- 
iis,qiialTi graue is fit fiibicurUs fupplicium,pro- 
iroribus incendiariilquepatri^edebitum , qui 
dvnoverbulode rccipiendo Hii^lanicoiugo 
iquiauiusfuifler. 

Ecvrde periculo clandeftinarum machina- 
onum &corruprionis dicerepcrgamus,pura- 
ms iftud non minjiis meru£jodum,cum bellum 
sritur, fiquidaduerfi vobis contingat, quod 
lagnam in republica veftra caufari mutatione 
allit , vndc populi raenresin moraento murari 
a(renr,mulro magis,quam omrtes infidiatores 
lultismenfibus : tunc enim vnufquiique fe 
ctra noxam damnumque conftitutum optat^ 
angcntibusomnibus , fednimistarde , &:de 
lagiftratibusfuisquerenribus , nulloautem 
rate locum confilio , rationi iudicioque , quid 
: e falute reipublicae. Ibi fururi func n on pauci, 
laidicenr , potuiiTeyos prouinciis paccm & 
aquillitatem f eftituere , ied id facerc noluifte. 

Aiufttalii ,nec iane fine ratione,Inducias illas 
itasfecurafque efte non pofle, nifi magnus mi- 
tumalatur numerus ad conferuationem rou- 
imentorum finiumque , quibusneceflTario finc 
nponenda pra,fidia:populum aujsem, cUm non 



^ E A A t AE." 

anipliusapertumfiitUirumiitbeiium l xgveSC 
malignecollaturum pecunias adebrum militu 
fbIuendaftipedia;notUmautemefie,quidailii- 
lice,cuindniatisfir , expc-aandum fu periculi. 
Vetum huic malo obuiam eundum cft ftatim 
fubin5tiu.m InduciarumjVtcertuspr^fidiis coh- 
ftitaatur modus , & adigantur fblenni iuramen* 
tdPrbuihcijc , ad cpntribuendam fuam virile 
^ortiohem,donecdurabuntinduci£B:quodqui. 
dcm vcrumque fatilius faftu erit,fi habituu eiiis 
iiiducias quam pacem. 

Sed > aiuntiidem,fi tamhumerofisbpUsha- 
bebirnuspr^fidiis,nonminuenrurfumtlisbelIij 
(Sc nihil nobisproderunt induci^. His refpon- 
dcmijs,eti^mfi magnahabitUri fitis prfffidia,ta^ 
men Vbs dimidiae partis furatuum bellicorun^ 
faduros eompertdium,euitatis iiTfuper periculis 
& rtoxis belli,quibus Cariruri non eftis,nifi gra- 
dibus Vicittorum ptincipum fubnixi auxiliis , de 
quibus orareres veftri faepereges nbftfosadiue. 
runtjdeiishbn jpatum follicitbs dicentes Ordi^. 
hes , cumhonfatisfirdepellerevim hbftilerti» 
hoh autem inferre,quse fpecies quaedam eft for^ 
midinis artimique jpufilli;quo quidem, fi xeda&i ^ 
fueriris,n6 videp quid expeaare poffitis , quaiti 
interitiim Veftf«reipublic«,qu« breui effetrui- , 
tufa. , 

Addueiintquidam monitum IuftiLipfij,e3f 
quadam iUiusEpiftoIa,qu?iam in omnium ver- 
fatur mahibus ,(aiuntque ilium virum prhdeme 
fiiadereRegiHifparto,Gui penitusaddidus fuir, 
Vt fi Vbs in f uiharn praecipitare velit , vobis cum 
pangac indudas. Sedillequidem deinduciisift 
bf eue rempus Ibquituf , 8c qua: feruiant ad prae- 
fararionem veftr^e fubiedionis, Nequeenim 
turtc verbum fiebar de libertare veftra & exeiii^ 
pdone d piiftina feruicuce. Neque vef o Lipfius 
tunccogitauit , ariToa veftra vnquam fore tam 
felicia , vtintancum refpublicayeftraaflurgac 
porcntiaE,acccdentibusduorUmporentifliDi07 
rum regum aliorumque vicinbfum principum 
fsdefibus&amicitia , qui &ipfidal3uhtope- 
ram , Vtinducis(acrafiht& inuiolabiles iqude 
fiicriprorillevelfciuiiret , velfiefipoirecogi- 
taiTet, finedubio ftylum ahimumquemutatu- 
rusfuiiret, 

Exemplis^qudradducitadiobofahdamfuam 
opiniortcm facile opponi poffunt contraria, Vt 
haecfenrenria , proregulaihfallibilihabetiribti 
debear.Recordamini qUoquc, Ordines, tradta- 
Cionis Gandauenfis fads anho A N. C. MD 
LXXVLt qu&quamuismale obferuatafuefirj 
adco tamen vtilis fuit HpIIahdis,vt fpacio quih- ; 
que vel fex annorum i quos a bello Vacuos lu- 
cratifuhr,potuerinrformamaliquamReipubIia 
cae intcirjfe conftituerc, diiroiuere aes alienum,& 
fibi piofpicere in fumtus ferehdo bellopares , fi 
Flandria & Brabantia fub iuguin redad^ fuif- \ 
fent :quod quidem fieri no poruiflet , hifi hoftes 
occupatihis fubigehdis prouihciis , quarveluc 
itiUrusautvallum prsrehdebahtur Batauis.fu-» 
penediflent aliquahdiu ab inuadehdis bppu- 
gnandirqufc oppidis Hollandotum. 

Yy X Hclue- 



^^2, P a O V I N G I ^ B E L G I C M 

HeluetioL-um exemplum leruire poterit ad ' Et TuturaramquidemrerueuenmfoU 
firmaRdum confiLu, quod vobi s {uggerimus de 'ti funt : (i tamen locus eft coniefturisapud homi-J 
acceptadisinduciis. Hic cuiugii (uorufuperio- ncsnonimprudentes:dicemus j «afdemratio.; 
rucadem piope de caufaquavos, excuflifTent, nes quas hadenus moueruntPrincipcsiftos,vi 
&:diui;urnum ac periculcjfumbellu vario euetu Vobis affiftel-ent , itacomparatas efle vtfinir 
c^effiflent, ftatuerantpoftremc) illi finemimpo- *nonpoffintdebeantque : quibus durantibus 
nereperinducias, qaceillisoblatsefuerantiqua- durabit etiam eorumin vosbeneuolentia. Ni 
quam minimetam lucuiehtisinaitareturquam Meftcuius maiorern principes foleant haber 
vGs conditiohibus, Duranr.ibus iUis indUciis in ratiohem,quam vtfecurea^ctuto fuisimpercnt 
tam bdnaiti ^edegeruht f-iam Rempablicam in cuius partem venit CGnferuatio ahiicoruix 
Xorniam, vtnemo poflhac eosbelloperereaa- quihs vtileseire^oirunticuiquidemconfidera 
fiis fucrir , expertiqaefunrquod vnlgo dicitur: ~"ti6ni qui plus tdbuit,quam omnibus padis,f^ 
Induciaspoftdumrnum belium , conueni in pcrpetaara ■deribus>obli§ationibus,nobisiudicibusnequ2 
pace'mfolere,etiamfimvlteriori(ritdktione : quod quameirat. 

Principes, quialiquando coguntur patiiadura (^updad vefttamrempublicamattinef,fic' 
esrura rerum quas conferuarc riohpbruerunr, hoft poteft, qiiin magnum capturafitfelicitat 
jgis admitrant eiurmodltacitas l bello ceiTa- incrementum,fi vos cam bene gcfferitis^&prc 



m<j 



tion'es,quamignob!lem pacem , quodadeum fedo firmiiruTiaomnesfpestenet, vos, quirat 

modum in animis hominum relinquaric opi- dnriimpendiftis ,laboraftis,fuftiriuiftis perici 

nioriem,fore,vtipfialiquandofua reperant:. Ea- iorum ad conficiendam vobis ciirii libertat 

dem&vosp6teftisfpe'raVefelicitatem,fifapitis-. tantamexiftihlationeraj parivfuroscura,pri 

Nam Heiuetiis quidcm multae etantcommodi- dentia , fide & concordia inter vos , adtam pri 

tates, qu^ impcdimento erant hoftibus , rie de= ciofi bohi Confcruationem : nec quifqtiam co 

nuo iiiis iriferrerit bellum:abundabant eriim in- datus eft^ui credat ,fore vt vos ipfos odio , in 

credibili optimorhm militTi nuraerci , nec opus micitus, ambitidnfe fcindatis p'rimo,deinde p( 

habebantexterofumauxiliis , claudebantur ex nitus peftumdetk 

omniparteakiffimisacinuiismontibiis, eraht Neque vobisfintobftaculoIibelli_illi,quia 

'paTiperes,terramcolebantmagnaexpaftefteri- infamaridas futiiras inducias paflGim in vulgi 

lem,quiE omnia ralla erant, vt no inuitarerit ho- fparfi funt. In Senatu atque Comitiis vcftris c 

ftem ad captandum exigaum commodum cum ralibus rebus agi oportet , vbi traaatur hegoc 

tahtoconiundupericulo. At vobis h5paucio- reipublicte , &iiberaEfuntfuadentium vocesi 

rafauent naturEEbeneficia. Nam^& Oceanus &C fuffragia.Extrahuriclocum qu^ fiunt.ad mou 

graridik vos ab omnibus partibus cingunt fiu- dam feditionem inpopuloj&exacerbandaspli 

mina , abundatis infuper maximd numero na- bis in Magiftratus mentcs {untcompofita,no 

uium,peri£iilirnisitemGubernat6ribus,Nauar- adb^hum publicumk^ 

cMsjRcmigibusjomnfque yu!gonatitico,ciijii- 3/ Alij volueruhtvobisperfuaderes confiliui 

busquidemmelioresmilitesinpugnaclafiSa^ria , Faciundaruih induciarum ab hoftium veftic 

fruftraquisquaifiuerit , &quorumnon femel rum maiisarcibusaftutiaqueproficilci.Nequ; 

Chiiftianus Orbi^ eft expertus fortia facinora. quam , Ordines ; Reges hoftri fiintjquitaliafu 

Nec miri.im = cum ad Yigotem militarem acce- deht , qu bus conferuatio Reipublics vefttiEi 

dat nauigandi iriduftria, diuturna acquifita con- quauis qft antiquior , & qui perpetiia circacoti 

fuetudine Sc profedionibus marinis in longiffi. moda veftraanguritui" follicitudine. Non pai 

raedifficasregione^» Et vosquideni inprimis tur eorum iapientia , vtc^uiseoscircumfcrib: 

huiufiTiodimiiitibusopushaBetisjobrationem faciIe,autmalisprobonis animosebrumihuc 

fitus yeftraruraprouinciarurii. , uat confilifs. , 

Quodfiopusvobiseft fexterorui-h auxiliis, Caeterumhdciioftrum fcriptum rionitaa 

ftitisvhdeeapoffitishabere. Necdcluntvobis cipivelimusordihes , quafi malefenciamus^ 

luculenciprduentusannui , necaErariumlocu- e6runiZeIo&intentione,quidiuerlumaridt 

iples.qudcl qiiidcm vobis abude fuffieiet ^ fipau- ceniueruht. Suht eriim quidam intcr eos,qui 

lifperrefpirare a fumtibuspbteritis. Poftremd lum prasclara fides 8c affeftus in parriamadc 

certavobiseft niagntjrumregumprincipumqj perfpecSraeftjVtdeiisdubitarihondebeat. Si 

beneuolentiaiquibuslibertatisveftraEftudiurn noneftrarumautinfolenS , etiam ihterviti 

maxim^curascordiqueelti , boriosac prudcrites, vtvai:ientfenfentiis,cii:| 

Hxcnosrefpondeie atque ppponere voiui= tameh eodem modo iii Rempublicarii znd 

nixis irieptr-E obiedidni quae paffim hominum fintdmnes,vt^rofihtpatria£, Noseosviciffi 

animOs&; oraobtinet,vosabaccipicndisindii- rogamus,&:idemdenobisfentiant; vcftriei 

ciisdeterrerevolentium j quddpericulum fitj Otdines,rauneris, vtinampliffimoveftroS 

iie finitistUisamici veftrindneodemirivosfint natu vtriufqiie partisicntenuamprobcpond 

animd,qudprius,fortaffisetiam noripdteruntj recis,& eamample(S:atoini,qusmelioribuSni 

vtnuric,auxiHumopemqUeferre:accedeteaHo videbitur argumcritisatq; ratioriibus.nosqoj 

pcriculo,vos neipfos qnidem tunehabituros demprseiudicareneminivolumus. j 

ad^defenfioneriireipublics; vel^ras fatis toboris Huicnoftro confilioc^xttemolbcofubiung^ 

atCiuevirium; inUs,fiquiddamniaucaduerfitatisfecumvehi 

indaci 




nducfjeilK-e.qudtl iuiediibiio fiet ,vt cogiiecis, 
as quas bel I u m infert m ii l tis m od is maio res cf- 
?,certiores &ve!utprsErentes:cLimramen pria- 
ibiisil!isveftin.pr!idenria occiii-rcre, &medi- 
inamafFerrcpolTic:invcftr.i enim manueft re- 
nediiim, cum contra beili pericula (int ineiiira- 
iilia,ncc fit ili noftra ftmper poteihtc, vi hofti- 
iiis eiiadamus luperiores. Iltncl eiiim vere ic 
roprievcllrumeft, in qaodhabetisintegram 
c abfolLiram porcftarem. Cogirare hxc i.Vcis, 
)rdines,& ad aniipum admitcice : neque enini 
;mere pofterioribus temporibus ccc ac ranta 
ornmodaiimul acferaellc vobisofFerenc , vt 
uncfir. 

Conftat Ar*hiduces quietis ftudio ferio & 
onafide renet i, qui haud dubie iande achnce- 
;pr.Eftabuntq la-pollicencur. Induxereiidem 
lifpanu regem precibusiVt conrenferic in con- 
itiones vobisa Jeo vtiles, quod per fe nuquam 
.■fiuriisfuifrcr. Fancilc vobismiraaniraiprom- 
cicudinemagnireges atque principes , quo^ 
laudoritas-omniareddccfaciliora. Soletfub- 
quensrempusgignere variaaccidcnria&: mu. 
tiones in rebus & hom.inu voluncatibus , quje 
jirunt producere eff<;;£lus illis omninocon<- 
arios. 

Legati Regum, 

lanninm, SpenfermJWmu^dm, 

Noftrotcmporecuordines Generales Pro- 
nciarum c6nFxderararum confticuanr pecu- 
ire corpus Reipublics , poftquam excuffo Hi- 
ani regis iugo feparauerunt le a c^terispro- 
nciisBelgicis,qaibuscuo)im-rub vniusPrin- 
pisimperio fuerunt:nonaIienam . b Hiftituro 
jftro eflearbitramur, vtqueroadraodinnpoft 
:(criptionemcarum Prouinciaru, quseHiIpa- 
)parerregi , catalogum fiibiecimus Coraitum 
andrinE; ita quoque nunc texamus iericm Do- 
inoram & Principum , qui pr;-ECipuis vnira- 
m proainciarura impentauetunt , nerape 
omitumHollandis , Seelandiai , Frifix. Ex 
uenumeratione clarum fiet , qua;fueritgl.i- 
:rnarionisratio , ancequim ReipubliCajfor- 
amacquirerenr , & quod L-e Prouinci,xab 
nni antiquirate peculares Principes Domi- 
3<que habuerinr , feparats a cateris , vfquead 
iilippum I. Burgundum, qui eas vi occupauic 
cumceliquisconiunxicr 

SRIES COMITVM BOLtA^nDlM ET 
Seekndi&& Domin.Frifii, 

FuitHollandia primum ComicatustituIo&: 
)nore decorata a Carolo Caluo Imperatore 

Rege Francorum , pr£efedoeiob virturem 
iermcoexAquitania , annoAN.C. DGCC 
XIII. Huic Dieterico dedic Caluus HpUan- 
am cumparre Frifis pollidendam. Eidera do- 
iuitannoChrifti DCCCLXVIIISeelandiam 
iidouicus GermaniEe rex.exoratus vc id facerec 
>Imm,a regina coniuge. 

Patri Diecerico fucGefficDwmc«f(queniimi , 



©ERAtAE."' ^ 

periti Germanic^ lingaa: f heodoru fiue Theo- 
do.icum vr & ca?teros appellanr) filius faftus 
fecundns Hollandiite&Seelandi^ CoiTies,Dy- 
naftaFrifi.T. - 

Qucrai excepit anno DCCCCLXXXVIir* 
^nioW?0,DietericiILfiluis , adcptus earundeni 
prouinciarum dominium. Obtinuithic ArnoU 
dusabOtroneilLIraperjitore , vtiComiratus 
Hoiiandii',Seelandifc,F!ifis,Feudi&Beneficii 
nomineablmperioacciperer.noampIiusaRe- 
gnoFrancorum, vtantecelirores eius feceranc, 
Occubuir Arnoldusc!£Efiisinpr»^lioaFrirnsa.d. 
XVill.OdobasaRnoA N.C.CiVIXClII. 

Dietericus 1 1 L interr mpro , Arnoldo patre fa* 
a-useftquarr.is HoUandise & Scelandi^ComeS 
acDynaftaFrifia;. 

Cuifjcceffit Dieterim IV.filins^Quintus HoL 
landiaetS: Seelandia: Gomes, & Dynafta Frifi^, 
Mortuuseft hic expers Matriivonij-a.d.XII L 
Maij , annoSaiutis MXLVHI , cumproUinciiS - 
. iIlisperannosIXpr;irfuifIct 

FueratanteaOtleutaiisFrifi^E Coraes "Eloren^ 
tim Lqui mone Diererici I V.frarris fuifextusk- 
(Stus eft Hollandorum &SeeIandorum Comes 
& Frifiorum Dominus, qui cum annis XlV^ 
prouincias iilas rexiifec , occifiisfait inpralio 
apud Heurdamcum bis mille, fcxcencisfuorum. 
Poft mortem igiriireius , Gercrudis vidua, noi 
mineTucrici/s Florenrij filij ,prasfuit Principatui 
non nifi per aniium vnum. 

'RobenusQmm Fri/S, cum Gerrrirdin iUam du- 
xiiTet vxorem,fadus eft non dominus, fed tu toi; 
Dieterici ,F!orenrij filij, deconfenfu totius no- 
bilitatis & Ordihum HoUandis ac Seclan- 
diae. ■ ' ; . 

G3f/f/r«/»4cognoraento Gibbdfm , Lotharin- 
gia: Dux, fuit nt iiiis Hollandi^, &Seelandi^ 
Comes , acDominarotFrifiae, (edper Vfurpa^ 
tionem. 

Nam verush.sres,D)efm««Vihiiius nominis, 
poft rnortem Gibbofi recepit Parrimoniales 
Prpuinciasfuas>fad:usdec!musComesHollan, 
di2,&: Seelandie ac Dynafta Frifi^,fit|Cceflorque 
Florentij Lpatris,exceptus magrtalscitia&affe- 
6tu vniuerfipopuli: qui obiit ex motboa.d.XV. 
lulijanno A N. CMXCILNumeranturaqili- 
bufdam ab exceftli pams cius Florertcij vlqu^ 
ad huv.isDieieriGi morcem anniXXX,hoc mo- 
do. Defundo FloS:enri6 1. vxor ems Gertrii- 
dis vidua rexit prouincias annis prope IL 
Robertus Frifius VitricusVIIL ipfe Dieteri- 
cus cura Epifcopo Vltraiedino prsfuit aniiis 

Dieterico V.patrifucceffit filius Floremimth 
cognomenro ObcfLis,vndecimus Hollandix 8S 
Seelandias Comesacbominus Frifia^, qiii currt 
in ocio&trartquillitate perannos XXXl.pr^- 
fuilFetfuis prouinciis,obiica.d.VL Marrij mefe- 
Tis,annoMCXX}tlIL 

Reliquir liic hsEredem Pfouincfarum i]la-~ 
tum Dietericuni yi:B'mm , quiGumprr^fuiiTcc 
Hollandiaj, Seelandia: , Frifix perannos X L, 
mortuus eftanno Chrifti nati MCLXXIIL 

Yy 3 Mulca 



^54 Provinci^Belgic^ 

Muka hic bella geflit contralDrientales Frifios &o ad hos infnper Comitatu Hsnnohix. j^c=' 

aliofque vicinosfiios. quifiuit hic ob vits probitarem & fimplicitaj.' 

F/orf«f««lII.poftraorteni Dieterici Vl.patris tem cognomen Boni , mortuus a. d. I X lunij 

.^uifuicComes Holiandia; jSeelandiae,Dynafta menfis ariho MCGGXXXVII. cmi Prouin- 

Frifisiri ordine deciriius teVtius. Mult um huic cias fi^asin fiimma pace reSiffet rpacibanhorutii 

fuic obie£tum negociorurn & nioleftiarurii. XXXIII. . 

PoftrernomortuuselUnitiriere,curacommuni Hnias^Vms^^^ilhelmusl V. ComesHahnb- 

errore illius temporis Pal^eftinam petereti 'ni2,Hollandijr,Seeiandi£e,DynaftaFtifi£ejbcct- 

poftquam prouinciis iui^ 'praefuiflTet annis fijseftaFrifiisiriveliratione,aid.XXIV.menfis 

XXVII. . _ 'Septembris,anni AN.C.MCCCXLVLnullis 

Sii^cefloremhabuitFlofentlusfiliumbim'" relidisliberis. 

Hcum,huius nominis Vll.Comicem Hollandi^, Igitiit Margaritalntperatnx , LudouiciBauari 

SeelandiiE, Fsifiae, decimum quartum , q^i con- Imperatoris cbniux.fiaror^Wilhelmi IV.eoderr 

tinuisannisXIII.quibuspr^fuitl^rouinciis iftis, quofrater bbiei^atanno, honorifiiicabHoHan- 

funeftabellageffir,riiortuusdrino MCCill. dis,SeelandisaIii(queexceptai & Dominaom 

Ada filia vriica Theodori 'fiue Dielerici VII. nium iliariim prouiriciarm-n faiutata fuitknnKj 

cumpatrifucceffiflet : non riili anno vno rexit iiirameritifidemaProiiinciisexegiiret,p!iiri.mi: 

proiiincias , mortuaque cft nuUis relidishbd- viciffim eas aiixit brnauicque priuilcgiis &:im' 

ris. , ' municatibus. 

G«/M????i^huiusii6minisprittlus , decimus Gutlietmus Bauarus Ludouici Ivriperatom c: 

fextusvero ComesHolI.ndiffi , SeelandiEE&: MargaritaSatauafiHus narumaximus , fadtu' 

, Frifije , cum OrientalisFrifiiComesiamantea eftXXVHollandisjSeelandisejHannoniaeCo 

eftet, vocatus fuitab Oidiriibus Prouinciaruraj mes,DynaftaFr?fi£e. 

iurauitque ei fidelitarem tdta Hbilandia & See- W ilhelmm Bauarus, triortuo patre fuo fadu 

landia » quas cUm rexillet per annosXlX, mor- eft Hollandiffi ,SeelaridiaE , Hannoniae Comes 

tuuscRanno MCCJvXIIi. , Dynafta Frifis vigejfimus leptimus , eius verc 

Reliquit prouincias iftds Guilielmus filib noriiinisfexrus. 

Thyentio hriius rioriVinis i V, Comiti decimo fe- Cuius fiha vnica jacohind fa6ta eft hxres orri 

ptimo : 'qui cum els optfme rexiiretanni§ X H. riium psternarum ditionum , cuin iam annutr 

' mortuus eft Ciarombntjj rthdo filio vnico ageretXVli.H^creceptaatqueDoiTiinafaluta 

'G««Ww#,fexannosriato. : raeftanno A N. C.M C C C CX VII , adiuit 

Hicfaituseftpoftnibrteril paVris Hollaridiie 'qne poireffioriem Hollandja' SeeiandiiE atqui 

-iScSetlandisComes XVIlI. Ottone Epifcopb Frifise , cum iam ani:^ id in Hannonia fccif 

"Vltraiectino ob pueritiarn eins tucelam gercn- fer» 

fe. \Jic'dk.\VL&Wilhelmus\ quip<s)ft mortem Fri-1 Neqiic tariied minbs iohanm BiiiiarusinprZ' 

derici II. Rex Rornanorum eie:€lusfuit, Sc pec iudicium larGbins le Tutorem Admmiitri 

innocentium Papara pilblice pirbclamarus Im- torem HojlandiafappcIlauir^qui&pofteaobEi 

perator Lugduni i quarto ,poft elcdiioriem riuii aSigifrhundoImperatore CbmitatusHbl 

' fuam anno. Periit hic in Frifia anno AN.C laildice &Scclaridisin Feudum & BerieficiuriT 

MCCLV cum texiiret pirbuincias fuas an- qubddiceretSigifmUnduSjebsrnorte^^vC^^^ilhel 

* iiis XXI , Impetio aucem prasfuifler arinis riiicaducosfa6lbs,adlmperiumdeuolutosfiiili 

VIL , , \ , ie,qnod Wilhelrnus ille ^lacobinaepaternullof 

. F/oram^ 'y. buiiis nbminisfextum merifem haeiredes mafculos rcliquifier. Mbrtuus eft loi 

agebat 5 cum Wilhelmus parer ems morereturi hannes Hagce Cbm.itis iri HoIIandiaa.d.VI. lai 

qui obiit cum Hollandiae Seciandise Frifisque nuarijanno Cfirifti MCDXXIX.cuhi prxfuif^ 

tamfubtutoribus conftirurus , quam prOpiia fec HoIIandicejSeelandiaejFrifiajannis Vl.qui; 

audtoritate prsfuilTet arinis XLII, bus pcrpetub bellb fuerurit implicatae prouin 

Io/?i«KwI.VfgefirausHoiiandiae & Seelandi^ ciae, doneciscumlacobinapacemfecit, quo( 

Coriiesfuccejlitpatrijmbrtuus/lneliberisa.d. facitum efta.d.XlX.Iuiij.Sicrecuperautlacobi 

IV» Nbuenrtbrisanrio AN.C. MCCCjinqub nambrteiohanriisbmniaDbmiriia&Comita- 

defecii:hrieageneris Therbdori fiueDietericil. tusPatrimoniales. Nupfit hsecmulierquatuo! 

Aquitarii , qusduralieratannis CCCCXXX mariris,quaepoftreriiocoa(5taeftacmis,-omhe; 

VILcuiusmbrreComitacusiftivelutha-redita- fuasprbuincias cedere PhilippoDuci Burguh' 

tedeuoluti funtad Cbmites Hanironia: , qui di^,quife Tutotem' atque Aduocatum Hollan- 

Maternum genus referebant ad Comites Hol- di^ vbcabat , eo qubd lacobina liberbs nonha- 

landis,& ficfadus eft: , beret. Hocfado mortua f ft ipfa , veraDomi- 

jol;4K««n.ComesHantioni£E,etiamCoraes na& h^fesComita,teturri Hannbniae , Hollah- 

Hblla-ridi^ &Seel.indi:E i in ordine vigefimus ' dise ^ Seelandia? & Frifis , mulcis exagitai 

primus. Fuit hic filius lohannis Auenenfis ex tai moleftiis & aducrfitaribus ab ambiciofifi 

AlicefororeGuilhelmiRbmaniregis, Corriiti$ firiio Burgundise Duce, totisannis XIX.' cun^ 

i^ollandis.- annos natafuifletXXXVLfepulca Hag^e. . j 

CuimortuofucceffitXVj/fcWwwIIL Cbmcs P/wi/>/>wI. lohanmsDucis BurgundixfiliiiSi 

Hollandiie, Seelandis&iFrifijfeXXIIvadiun- faituseftper refignationem lacobinae , vltim* 

HolIaiP 



C 6 N F O E 

iuii.tDomin«ex faiviilia iiaiiarica , Co- 
hiesHoIIandiiE , Seelandice&DynaftaFiiluE, 
fcUiiismiilieiis fehan-bdem dicebatnontaiuum 
Vitranfadtionis, lcd&: iiil-eagnationis pacem.t 
&matcrna;. Ec Iicfadns efl; hic Philippus Dux 
Bi)rgundia:,B,;rbanti2,Limblirgi,ComesFlan- 
tkia:, Artefix, Bnrgiindia; Minoris, Hannoni.-c, 
Hoilandic-e.Seclandis, Namiitcenlis^Donnnus 
Ynfix, Salinarum , Machlinia: , S. Imperij Mar- 
chio.Antuerpi_-nfii5. Emit hic paulo poft ct:am 
iusDacatiisLuccnburgicii cumipfum Princi- 
patumidmanteahnis occnpairet. Natus eft hic 
Philipp^a.d.XXlXIunijan.AN.C.MCCCLIX 
^'later eius fuit Margaiira Bauara.fororWilhel- 
nuComitiS,qai paterfuitf;icobina:: citiuslacb- 
bitia: marerfatrac Marganta Bu,rgunda,Iohan- 
ifsbucis BurgiindicEforor, vndeapparet, Phi- 
ippum ra^m uirc pa^Tno quam rnaterno ade- 
)tnm iiis 'liccelTionis in prouiliciis defunda: la- 
.obins.FuithicPhilippusvir magnianimi.for- 
:is & audix,magnaquehoftium faorum forini- 
lo.: ftaturacorporis eminenti, faciepulchel-i 
)roriusadiraciindiam , iiei:i:amen i-ninusama- 
orpacis , vndecognomentum boni inuenit.' 
Datureivitioingens dilarands potehtisccupi- 
lo , quod iicobmam coianguineam etiamnum 
'iuam tot modis exagitaueritafflixeritqUe. Fe- 
irviuendifinema.d. V.Iunijanno AN. C. M 
]CCCLXVII, cum vixifletahnisLXXlILcuni 
iollandiaEjSeelandiasFrili^quepriBfuifterjpar- 
im TucOtio nomihe , partim vt Cbmes&Do- 
linusahnisquadraginrS. ' 

HumsPhilippifiliusCrfro//^ , cognoiiiehto 
'n^nax natuseftDiuiorie , fuccfefticquepatriin 
'mnibusprouinciis i fados DuxBi.irgtindi£e, 
Irabanti^.LimburgijLUc nblirgi^Comes Bur- 
nndi.t, Arreiia;,Flandn>,Hannonis, Hollan- 
i:p,SeeIandia!,Namurci,DynaftaFril!^,SaIina- 
:im,MacIil:nie, Marchio "Anclicipicnfis. Emit 
ifupcrabSigilmundo Ai:chiduce Auftri^ Co- 
litatum Ferrctenfem iri Alfatia.infinibusHel- 
eriorum.Gontendit hic aliquocies ab im^eira- 
5re Fridericoni.vtGoniiinaasillasPirouincias 
-egnititulo ernaret , feque falutai:ct Regem 
urgundii^^fedobtinei^didnoripotuit; Csfus 
labHelu^tiisinprjfelio zmt Nahceiumanno 

N.G.MCCCCLXVli. 

r<.eliquit Moriens Cairolus filiahi vnicami 
rfm»i,que patrifucceflitin dominio omnium 
tum , quas fupira commemorauimus , pro- 
riciarum , climannumageiretXVIIL con- 
tura (ub tutela Ducis Cliuij & fratris eiu§ 
oparch^ liauenfteiniji Hanc duxit yxo- 
rri 

M AxiMiLiANvs Auftriaciis, Fndenci IILIm- 
:ratoci5fi!ius,annosnati,isviginti : quiMaxi-, 
ihanus per vxorem fadns eft Dux Burguri.^ 
x,ComesHoIlandige , Seelandis &c. quibiis 
ouinciis ipfe prxfuit annis circiterXIIi de- 
rt<ans vicaan. A N.C.MDXIX.fepultusapud 
coftadiumin Auftria. 

Huius Maximiliani Iraperatbrisfilius exMa- 
• Burgundorum ESelgarumqUeDomina,- 



deratJe. y^j 

lipimsU. AupiacmA-iAtmeiiBmgis inFland-iaa. 
d.XX.Iiinijanno A N.C. MCCCCLXXVIII, 

agebat autem annum (^ratis quattum y cum ma- 
tereiusexcingucrctur, rexitqueabeotempore 
Maximiharius pater eius prouincias Belgicas 
Tucoris noi-nine , inulcis vexatus turbis .irqite 
moleft/is , vfqueadanbum MCDXCIV , qub 
Makiminanuspoft mortempatris iui Friderici 
fadl-us eft Imperaror. Agebar riic iilius.eiuS Phi- 
lippus^raiisannum XVI , vtebaturqiiehocti- 
tulo: Archidux Auftri^,DuxBurgundi^ , Lota, 
ring!?, Brabanri^, Styrie, Carinthif , Limburg!, 
Liicenburgi &Ge!drie,Comes H.5bfpurgi,Bur- 
gundiq.,Fiandri*,Artefi^,Ferrete,Kyburgi,Ha- 
honi^, Tyrolts, HblIandi^,|SeeIandi§, Namur- 
ci , Sutfanisr. Lantgr,niius Alfatise , Marciiio 
Antueirpienfis dc Burgouie , bomiriusFriji^, 
Garni? , PortusNaonis , Salinarum & Ma- 
chliriie. MortuuseftPhilippushicin Hifpaniai 
iuuenis adhuc , viuo patre fuo Imperatorej 
dnno A N. C. M D V, fepLiltus GranarjE i;iBs. 
cica. 

Carolus Philippi filius poft: mortem patriS 
bmnium illanmi prouinciarum flidus Domi- 
nus , &fic KoUandiEE SeeiandJieque Comes 
XXXV. natus eftin Vrbc Flandr-a: Gandauoa. 
d.XXI V.Februarij meufisanno AN. C.MD'1 
Prxfuit hic Cairolus V. Imperator omnib, Pro- 
uinciis Belgicis annis prope XL. quasomnes 
tradiaii: Philippofilioiipfe mortuus inHifpa- 
niaanno Chrifti MDLVlIIj fepultnfque Gra- 
iiata?; ' ' ' 

_ PWi/)p?«^a/n4<raf,trigeiimusfextusHoilan- 
dias Seelandiaque Comes ,DynaftaFrifix, Ca-^ 
roli V.Iniperatbris filins vnicus , a patre viuo ex 
Hilpariia in Inferiorem Germaniam vocatus 
fuit , vc fi poilet 1 d obtineri , fieret fucceflo i: pa- 
trisinimpel:ioRomano honmiiniis ; quamia 
regriis ha^reditariis, Hifpariia^ Neapoli,Sici!ia 
aliifque,quoruiii patrein facieras ceperar.Adiuic 
hfcPhihppuSli.PrbiiiriciaruBelgitarum pof- , 
feiribhem , adadis iiiramenco infidemfuam 
Nobilitate & t^opulb pir^cipuarum Vrbium.Ibi 
MargaritaAuftri3ca,CarohV.Imperaroris filia 
ilotha, Odauij Farnefij , ParmK&Placenci^ 
Ducis vidda , nc fuadencc Cardiriali Grariuella- 
ho,pi-£lata fuit oi-nnibus aliisPrincipibu^,in- 
primis r^Jaffouio & Egmohdarib Coinititxus, vt 3 
jJei- aijf^litiam I^egis gubernaret Prouincias 
Belgicas; Polt hanc varij per Belgicam fuere 
Conftirutiprdreges fiiie Guberriatores,fubqui-. 
bus ingentes turaulcus prscipue ob cauiain Re- 
hgiOnis orti fuhr, qui rie crudeliffimis quidem 
fuppliciis & acrociffimis bellis firiiri potiieiruht: 
qtia de caufa Ordines Hollahdis: , Seelandis, 
aliarumque vicinarpm Prouinciarurii annoSaii 
lutisMDLXXXI,ihico araiffiriiofadere, ab 
Hifpanorum Dominio colla fubrraxerunt , & 
poftek nouam libeiamque ileipubfica formam 
conftituerunc , veluti fupetiuslatiuscomme- 
raoraiiimus. 

Finttii induciis recrudefcit hekm Belimm. 
Perucherantiam finem duodecennales In^ . 

Yy 4 ducia?» 



^ P R 0 V I N c r 

duciq.Tguur Amb rofmsSpinola prlmo vere an- 
niAN.C.MDCXXIobfidionie cepitCaftrum 
munitHlimumiuliacenre.&DaxNeoburgicus 
tnunimentum , quodHoli4ndi fecerantinln- 
lulaRheniin^tra Bonnam &c Coloniam Vrbes, 
quod poftea appellarum fait Fortalumn S. Elt^- 
let]u,_ ' 

MaioMenfeannifequentis Holiandi , fa<Jfca 
iriuptionein Brabantiara , cfudeliffimis modis 
dfprffdarifunt prouinciam iftnm. Henricuse- 
ni^^m Naifou-us affiimtis I V. millibus peditum 
lclopetjiriorum,n.milirbusequirum,&CCCG 
ciii:ribus omnia in praedam ac tapinam vernr,eo 
quidemimpetu , vtadipfas Bruxelleafis Vrbis 
|)ortas hommes ca|)ere"t abducef etque. ExuiTe- 
rehaeHollandorum copijcpagosXXII ingenti 
potirfEpraeda, a-bdudis infuper CC. rufticis ca- 
•ptiuis , quod non foluinent contributmnem 
poft eiapfas inducias debitam,cti equisDCCC, 
eumipiiHoUandi noh omilino CC. exomni- 
busiUiscopiisamififlejir , inrerquos fait Fifus 
Naturalis Principis Vranienfis,quic^fus fuic in 
fofla apud Herentalium oppidum, Cutrique 
Arefcotum ad foluendain raagnam pecunjjE 
vim coegi(?ent,receperuntfeonufti fpoliisBre- 
dam , quodLouanienfesaquarum-quidern Ca- 
"taradasleuadent , Machlihif hfesautemdemi- 
lilfent.vnde turaefadis aquis,pothiftetinunda- 
ritoius ille ager)&: Hollandis militibus exitjurtx ' 
creari , nifife celeriter tecepilTenr. Non;vdFait 
latist^mporiHenricusBergenfisGomes , cum 
copiis,quasexprsEfidiisco!lcgerat,vtinhiberet 
Hollapdorum vyva & iinpetpm ■■, fic igiturcun- 
eVationeillafacirumeft , vtpra:datoresi!licum 
omnibus qu£e rlpueraor, (alui atque opulenti in 
oppiduraI3redameuaferint. 

Habuerant hi in mandatis vt fe cum ipfo 
iPrincTpeMauritoconiuiigerent, quiprofedus 
eraccum'GC.tirciterPontonibu5iplenismilit!- 
bus, comraeatu&armis ihftrumemifque belli- 
cis,qu3e(uflicerentad obfidionen>aliqiiam.Ple- 
riqueexiftimabat Hixlftam oppidum tentatu~m 
jri. Sed HenricusNalTouiti^cum ferecep rifet, 
trmfluitj(!'henum. --^ 

Erat interea Spinola Bruir Ilis , cui penitifll- 
mumpe£tuspiingebat hjEcHollandorum info- 
lehria,vndeplenusitarum teftatus eft,feeam n6 
relidurura inulram. BetgamigiturftijperSoma 
Buuium obfidere cajpit fub medium menfis lu- 
lij jduobusmenfibuspoftquara, Holiandi Bra- 
bantisE eam intuliflent cladem. 

OccUpaucrant autem Hollandi oppidum 
Bei-gamadSomam anno Chnfti MDLXXVII, 
ca oEcafione quam nunc breuiter expohe- 
hiiis. 

Cum firaukner lohannes Auftriacus , fe 
quiete &pacifice ingrelTurum Hollandiam, vo- 
catisOrdinibusexpoIuit , ea quaefadlafuiflent, 
defendendifui capitis virsque caufa fada fuiflfe: 
(ed paulo poftpropoliit ilhsconditionesduras 

intolerabiles , qusque plancaduerrarentur 
praEteritaEpacificacioni,quafiiilosiam (ubpedi- 
busfuis calcatos haberer. 



IntereaTre!onius,quicumGermanismiliti'' 
busad Vrbem Antuerpiara venerat , vteosib). 
in ptxfidiocollocaret, p^opofuitPrsefidiariisin 
Aice Antuerpiana nouam luramenri formani, 
qus plane contraria erat ei, qua iuraueranc Qr- 
dinibus,cirraquepr?fidiad| intellexiftent,inrer- 
ceptasfuiire licteras,Trelonius apud eos in fini. 
ftratti opinionem & odium incurrit » vtomnes 
praefidiarij arcis male de eo fentirer , faluofignd 
fuopr£Etorio.Scripfitig!turad PonrumNoiell^ 
Topajcham , Tribunumvnius fignipeditum 
pL^xfidiariorum, qui iurarenolebant^xfenten- 
tia Trelonij. At Ponrus cum fuK parris fecifleC 
plerofquedrdinum dy€lores & railites qui in 
Arceerant , atripuitcontra Trclonium aima-. 
Vidensfc Trelonius imbecrlliorem , quamvt 
Arcem expngnare po^flet, in fuhm fe reccpjtho^ 
fpitium , quemaflccutusPontUs ,^profligatis 
militihus qui circum -eum eraht , arreptrim 
coUoipfum cradidit Ordinibus , &pauIopoft 
etiara Arcem , quiOrdines luosilli impofue- 
lunt. 

At Germani , qiiifub Fucbero& fronsber- 
giomerebancftipendia, cumtumultuaripraefia' 
diariosin Arceintellexiflent,corripuerutarma, 
&xirca medium nocirs occupauerunc Nouam 
Ciuitarem,quilocUs raunitior erafcaeteris intra 
Antuerpiam. ■ , 

Incetea lohahnes Auftriacus fcribic ad Fu- 
cherum , grauicerque conqueritur quod hoftes 
- pocitifuiflei^t Ancuerpia, vocacque eum adfe 
Namurcum , vr in vnum conducerecomnes 
Germanotum Legiones , cum Fronsbergiiis 
raorbo occupatus adefle non pofler. Ac milites 
Fucheti , cumeaqaae AntuerpijEfaaafuerant, 
parumprobarencexcitatacontraDucemfiuira 
(edit;onc,ccegerunteumrcciperefeBergamacl 
Soraam,ipfuraq-, fecuri , cradiderunt hominetfv 
OrdinibuscmTiipfooppidoBerga.Hicnonpo- 
(h-erausfuiterrorumiohannis Aufttiaci,quod 
Arcem Ahtuerpienfera non tancum nonrece- 
pic, fed eciam Bergam amific , culpa fuorum du- 
cum,qui maie rera gerebanccumHolIandinoii 
ban c ran tura , fed & alia munita loca circa id te- 
pusoccuparent. 

06tauo anno poTt , qui fuit poft millefimtim 
o^togefimusfextus, ftacuitParrnsDuxBergara 
. rccuperarejquodnofTeteflelocummaximimo- 
mehti eamigitur obfedit valido cutri exercitu» 
tetramarique, Cumauremaiiquotibih^fiiret 
~ mehfibus , coadtus aliis caufis vrgenriorrbus 
leuauir obfidionem & difceflrt. Poft quod 
tempus HoUandi e^m adieaiis nouis mum- 
raenris firmifltniaia\e&cerut , vt cuiuis clarutn 
eft. 

Nec leues ij habuere caufas cur ira facerenf, 
cum eiquihoc oppidum obtinet 5 liberpareat 
excurfusinCampeftriaBrabancisercotrafieani 
t^ifpanicepifl^ent,mulc!:m.fuifl^encinconTmodt 
allaturi Seelandis , qnje vno duntaxat intcrce- 
dente brachio maris cum Hollandia cchafrcr-*: 
igitur qua Antuerpiam refpicit , nouum excta- 
uemnt munimentum q%co genere j qusa coc- 

nata 



C O N F 0 E 

hataluflanomen accepernnt , cohsrens cum 
ipfis oppidimoenibtis.cmn raunimencis'lecun- 
dariis sd rcccpruni fads .■ mplis , lupc rqiiibus 
colloc;iuerui->r ni' Ira tormenta miliraria varij 
generis.Ad <iuifl:rular\is huins dimidiat^Lunc^, 
quaad aliud Forrahduni itU'-, quatiiorlLint re- 
du£l:a;,vr vocantur, ipfiunquefot calitiam pro- 
beu]ll:ru6ium machinis i^nii!omi:,.ABergaop. 
pido porngirur canahsjiue meatu.v aqUcE (atis 
largus, per quem fubuehi pofTont oblcffis auxi- 
lia mihtun9(Scahmonia,etiamliardaprei-nantor 
Dbfidione , quodquidemabobfidcnribusim- 
pediri non poteft. Ad cuftodiam enim huius 
Canajisabipfboppido vfq^^e ad mate funt ex- 
Tuftd vndecim munimenta , non inftruda 
lunraxatmultis tormentis aeneis , fed&prsa- 
:utis pahs Cue fudibus horrentia , peromne 
iggerfs vicini Ipacium vfqUe ad marei 

Qua Berga itur ad bppidum Steenbergen, 
)ropecOGe;nmpdorantahquocexcirata muni, 
nenta,cummuifis;:edud!s&vaHoftLundario. 
'acitinfuperfluaiu:, Soraa, qLji oppidnrn dlud 
lluit vnam agri paitem omnino parudibus 
'dam , quodaquxilhnsfrequenterextraripas 
umefadajegrediaarur , rerraroqueinundehr. 
-labuerunc in eo Bataui femper vahdum 
iraefidium , nonminusduobus tiibufuemil- 
ibus , pra^ter ciues iuopte ingenio belHco- 
bs. 

Finitisig'tarinduciis , captaarceluhacenfi, 
^bclIoGermanico ex parte fopito , Marchio 
pinola in eam vr:bem conuert<t cogitationes 
jas, decuiustamen obfidionediu muhumque 
ogitauit,antequam eamaggrederetur.Poftre- 
no cum eo fub firiem lulij menfis adduxiflet 
opias,aufpicaruseftobiidionem , eoquidem 
rdine ac modo , vtingens hominum mukitu- 
.0 ab Antuerpia 8c Bruxelhs confiueret ad /pe- 
taculum. 

Ciimenim oppidum Steenbergam cepifict, 
t exercitui fuo ahmonia tuto iiibuehi poirt t, 
iftrametatuseftibi , occupato monte, quia 
>un!Culorum in eo mukitudine nomen habet, 
aud procui a vico Alterenfi, eo ab oppido Ber- 
enfiijiatio , vt duobus fclopeti iitibus tangi 
Dilct.HiG cspitfodiendi iniriumfacere, c-epto 
illo a pede montis ilhus vfque ad oppidum, 
uo in opere incredibih vfiis eft diligentia. Hic 
snfticutisduobus inlocis tormentissneisjin- 
iperquein ipfomonte,e rcgione illorum col- 
icatis3liis,c£EpitvehementilIimetribusinlo- 
s quatere oppidum.Aherain parte didti mon- 
Jinlocoquidicitur Raderenberg , caftrapo- 
:re iiiffit partem exercicus, qux conftabat Ita- 
i & Wallonibus , quibusprimum Prxfedtus 

itComesSaIazarius,deindeConfaIuusCpr- 
ibenfis. 

Igitur Spinola , cum oppidum Steenbergam 
i.XVI.menfisIulij deditione cepifletjpropius 
:pit obfidere vrbera. 

Primum adorfus eft munimentum Dimidise 
anz: cumaurem id validillime defenderetur, 
s vehenaetiffime oppugnacupoftretnocxpiri 



' E R A T^. 

aim vtriuiquepartis militum interitw. Sed pau- 
cis diebus poftobfeffi, cum magna vi profligad 
fcnt Ita!os,ilIud iterum occupauerunr,trucida- 
ri s ex iis circi cer XXX. A t Itali, vt hanc a fe amo- 
lirenrui ignomiuiam , repulfis denuo Hollan- 
ciis, munimentumiftud rurlum ceperunr, nec 
pornerunt eos Hollandifecundo expellere, ob- 
ftanreaggcre , quem ohfidenres ieceranc vfque 
ad ipfanj ioirun munimenri; Igirur obiellicon- 
fi.geruntad cuniculos & fuffbiHones, quarum 
quisfueriteffea:us,pofte..dicemus. 

Habebacpei:idrempusMaurirjusNairouius 
exercir^fmiipud R.eeziim oppidam iuyt^Rhe- 
nu:n,qiti inreil^6bBerga;obfjdionc, ftar-in mi- 
fit eo fupplemenra miiicum cum annona nccef. 
faria, ' 

At obfeffideriofte mi/erunt ahquam miiitii 
manilm ex oppido , ad cuftodiapropinqui coL 
liSjCuius amiiiio multum erat oppidanis aliatu- 
radetrimenri. 

Ad d.XIX lulij menfis egreffi funt LX Cquitcs 
cx oppido^vt fpecularentur , quid rerum in Spi- 
no\x caftris gereretur , fcd cum confpe£ti 
fuiffint , 1-eceperunc fe celeriter in oppi- 
dum. 

A.d.XX & XXI didimenfisingreffsfunt 
BergamXegiones &cohortes qusdam fubdu- 
<5tu Loquerenij Famafij & Hmderfonij , vr om- 
nis priEfidiariorum mulcicudo adfcenderetad 
V.millia 6c aliquor Cenrurias.cum his milicibus 
venerunt^Uidam Architedurx mihtaris peri- 
riffimiviri,inqueiisDauid Aureiienfis,nec non 
R»s!phius & D^xter Angli. qui vocato in con- 
fillum Rihouio Pra:fe(5l:o oppidi , exrra id noua 
ahquot excirauere munimenca atque aggcres, 
fumma diligenria , fulminantibus intereahor- 
rendum in modum iTiBchinis igniuomis in ho- 
; ftosHifpanos , ne foflbres in opereimpedir« 
poflent, 

A. d. XXII. obfcffi eruptionem fecerein eam 
caftrorumpartem , vbi tendebat Ludouicusde 
Velafco. cum autem quatuor figna equitum in 
armisofFendiflent,&ipfilongiusafuisabeflenr, 
non aufi fuerunt cum equitibus pugna; aleam 
fubire. Rleuertentes autem viginti quinquc e 
fuisamiferunt * inquibusfuk SiromusGentu- 
rio. 

Intereaobfdffinihiiadfummamdiiigentiani 
tehquifaciebant, feddies nodtefque fodiendo 
Varia excitabant atque ingeniofiffima munime- 
ra, quibusobfidentium vim frangere poiTenr, 
QUorum non mmor eratinduftria. Cumquf hi 
locoquodUm fodiendoceleriter p^ogreffifuif- 
fent,obfeffi exaduerfo foflam vallumque duxe- 
runr longum fexaginrapercicas. 

A.d.XXIIL luhj grauicer fulminauerunt ob- 
fefloresverfusportum & meatumaquK, vt non 
folum domos quafdam & naues percelleret, fed 
etiamfulcra pontis dciicerent, ipfumque pon- 
tem euertercncvc obfeffi confpeda ingenti tor- 
mentorum,quibus fine Rm quatiebancur,mul- 
titudjne,coaai fuerint , geminato labore vri ad 
ftruendas moles terreas q^uas" iduum illorum 

vehe- 



/ 



0 

VehemetltiiE oppo 

4]iiot HoUandi equites , duobus locts extra mu- 
nimetitaoppidi egreffi funt , Vt (pecularentur 
quid hoftis facereti Gum autem eos excubito- 
Ecs animaduerti(rerit,recejperunt fe. 

Per hos dies fubmifra eft obfeiroribus ab 



Sequenti noae ali- fiderauetunt centnrioneS 4uos & fiuMii fcga 
gionis Anglicanas, Hinderfonium , quiglobum 
plumbeuminfemur receperar. Dumadhune ^ 
modumconfligitur, difpofuejant Hifpaniplui » 
rimosavdences funiculos in muicis locis , vt pe^ 
■deftri^ aciei fpecietTi refetrent , in qubs ignes 



Antuerpiamagna visfafciculorum ligni , roulci obfeffi circiter trecentos maiores globos emile 

a(feres,trabes , &aliamateriaIignea,necnoh tunt , fruftraquidemomnesjCunulliibieCrent 

puluistotmientarius, plumbum , pilsferrejE, homines. 

funicuriadincendmm apti , &eiufmodivcen^ FinitaacriiIIa|)ugt2a cifca meridiem vtrim- 

iilia beliica : qui nihilo fecius perrexcrunt in que vniusJior«poftulat2&dataefuntinduci*i 

%pcribus aduerfus opprdurti , qua diligentia adfepeliendacadauera eorum qui ceciderant» 

tam prope ad obfelTos acce(ferunt,vtalteii alte- Cum autem Hifpani iis abuterentur, & perge- 

ros emiftis globis e £elopetis contingere po- tent ftrenuefodiendo ,emifereoppjdaiiiineoj 

tuerint: quod & fequelitrbiis aliqiiot diebus fe- globos maiores minorerque* 
•cerunt. " ' ' A.d.XlX.ingrefrifuntBergamqmdamHel- 

A. d. L Aug^fti mcttiis exluerunt dppido " uetij & Gallimilites. 
-LXXXequites, tentantesinter munimcnta& Vigefimoprimo die Augufti Hifpam glcri^ 

montes pertutnpere , vt caftra Hilpanorumjja- auidi fecundo aggreflifunt nouum munimentu 

Hicocerroreimplerent , CQmmilTaeftibipjigna femilunare,i:umqueidfumm.i viado«i,multo5 

ikris acriter.vt ex o6togitita vix XL.in oppidum interfecifTent, plures autem amififfent . poftre^ 

faluiredicknr. , , raonihrl effecerunt. ^ 

Sequed die ot feifi magna vi e macWnis seiieis Die vigefimoprimo in oppidum ventrilnt 



in hoftem detontierunt5& fub iecundam no6tis 
■horam emiferunt XL. fclopetarios peditesr^ui 
tui-batis faoftium excubitoribus caftra terrore 
iiodurno iroplerent. , , 

Die fexto globus ferteus ab obfeiToribus ifi 
oppidum contortus > vtrumque erus abftu- 
lit praefedo vigilum in ciuitate. Nono vero 
egreffiquidam cquites ejf oppido quoidam mi 



fex fignapedicumrecenti^m , fuitquetotailla 
dies confumta reciprocis tohitruise machinis 
bellicis.Idem Faduni cft tribus fequentibus die- 
bus , quibu^ duo iigniferi Angli tafti occubue- 
runt. ad diem Vero XX LV. duo fmna. equi- 
tumnauibus irapofira , & fexagintaalij equites 
terreftri itinerc profc£li ingreffi fum oppi- 
durti. circa id tempus omhia forralitia , qa« 



lites demefendo fiumento occupatos oceide- obftffi aufpieati fuerantjpcTfeda funt,nec quic 

runt. - qiiamreftabat i prastertranfuerfaEquaedamlii 

A.d.X^Ausuftiau^iuel-ilntobfcffiingent^ , 

•damoremincaftrishoftium.vndenondubita= A.d.XXVI&XXVIL Venerufitobfcffisau- 

iierunr,quinidfignum e{retinftantisoppugna- xiliofeptemfignapeditum GerimnormTi. dU' 

tionis : fed paulo poft intellexerunt, eum fuifle donbus iuniore Lantgranio Haffi? & WilheU 

ciamorem kritije , quem militesgaudioperfufi mo Naflouio : iiiitufque eft tuncnumerus mili- 

luftui^rant , cum magna vis afimoniae caftfisil- tum prarfidiariorum, qui non paucioccsX. tnrt- 

iatafuiifet. libusfuiffeiudicatifiiftn 

Vndecimo eius jt^enfis dre obfeffi Fecerunt Vigefimo nono die Augufti coaceruanint 

"eruptionem , fedinfelicicumfucceffij ,amife- Hirpaniingentem vimfafcicuIorumevirguitJS 

iunt enim miiltos milites ciim vno &^ altertJ ramifque arborum, re^aex aducrfo "oui ^ge- 

•ccnturione. ris,cuia Cornunomen erat,inuafuriillud : led 

A.d.XV. perfecemnt oppidanialiam hpuam cum eniptipnem feciifent prsfi^iiarij , rcpulfi 

"tuham fme Mtinim^ntum femicirculare. Ad fuerut. At Hirpani.cum eaipfahoravigu)ti<iuo 

faoc acceflerunt poftero die Hifpani . ratife ex ligna peditu iisauxilioveniffent fubDuce luacdi 

improuifo oppretfuros excubitores , qui defpie- Bt ofcadosadotti funt munimentum femiCB:-| 

rativocantur.Athi.cumfignura hoftilis aduen- culare,cui GcnturioHoUandUs , Famafiusno-i 

lusdedilfent , celeriteriereceperuhtin muni- mine,praefidioerat:cumqueidexpugnarenon: 

mentum. Hifpani illud acriicet oppugnantes,ab polfent, ingens eft edita hom inum tragcsi>qiM! 

AngHsmafculqrepulfifunt i quorum DUxerat honobftante.Hifpaniadmunimentufnquod- 

Hinderfonius ciim capitaneis Raphio&Dex- damfecundariumiuxtailiudfemieirculaieper- 

iro. Septies oppugnantibus Hifpanis fubmiffa uafcrut/Occififuntinhoccofliauvlrra CCC 

ifuntnouafuppiemcnta •, cum vctoidemabop- mihtesexvtraquefarrei pIurestamen Hiipanli 

-|>idanis faaum , &qui pro vallo ftabant,au3£ilia inter quosfuit & vir illtiftns Inacus de 1 ost\x'i 

mdtifuiffent , poftrcmbrepulfiHifpanicefle- gallia. ^ . rr vJ\ 

runt. Fuit hxcacris oppugnatio,in qua vtrimq; A. d. IV. Septembris mffit Spmo!aluesauaa| 

multipcrierunt,durantecohfli6l:uadccimaho- miinimentum Lunareaggredi, quodiriSepte-| 

rano~~<aisadquintam batutinam.^^alehicacce- trioncm obuerfum erat, vbi Hifpariiterrepul- 

ptifumHifpani.quimuitosamifereCcnturio- fi , quarto afliiltu id cepcrunt; At oppidani 

hes , Tribunes & Signiferos prster gregarios magna vi vidtoribus irrucntes , eos profligauc^ 

«lihtes.Necfuitid iitipuncobfcflis,quiibide- runc & munimemum receperunt * etiaiti 



C;0 N F OE 

im (uotum iaaura Sc vnius Ccncurionis 
:xde. 

Eiufdei-h menfisdie feptimo » eum animad. 
lenilienr ohCelTi , Spinola egi/Te cuniculos fub- 
ermunimentumAquilonare,&ipliconrraiios 
gerunr.Vc illos eluderet. Cum ailtem erraiienr, 
JuniculuS SpinoIiE priot fubiedlo igneincen- 
.is.crepuit.tanta quidcmvi , vt rupcis aqgei ibus 
mncsijlulsloci laboresfeceritirrifovrmulcise 
rafidiariis partim ambuftis»parrim viuis ftpu!- 
\s. 

A.d.VIIi.Septembris veneruntin caftra Spi- 
ole L VII. iigna peditum & equitnm,cu rr, oon- 
ullis machinis sneisrerant auten^ lng cokortes 
ionfalui Cordubenfis» 

Decimus tercius dies cum fequenticonrum- 
iseft fulminando e tormenas immanibus in 
:uitatem,Vndepermu)ra;doniUs cum nonnul- 
5turribuspercul!a;accleiecl-3? fiierunt , audi- 
ifque eftclamoraceiubrusmuiierumipuero- 
im acinermis multicadiriis , prs metuvocife-' 
ntium. 

Decimo fexto die , alms HifpanorUm fub 
quilonari raunimeiKo fuccenfas eft Cunicu- 
s, qili multos milices partim in aerem fuftulir, 
rtim ambuftit & interfe.it. eodem die Ber- 
m ingrf ffi fjnt LXequites ab Breda. 
Poftero die mifit Spinola caduceatorem ad 
)pidanos3qui eos monerctjablegarenr mulie- 
5 cum pueris & inermem mulritudinem extra 
ipidUmj quibusipfefalui eondii6t:us daturuS 
etlitera§,adiun^urufqueprsfidium. Cou- 
tuifteenim fe j omnibus quas habebatcopns 
oppugnare oppidum , vt vei ad pofteros cla- 
ellet futura memoria. Sed his mmis adeo 
in terruit oppidanos , vt cohortcs , quk. 
n nifi quaternis dicbus extra oppidum 
jertere foiebant j inpofterumodonisabtf- 
iti 

Sequentiiaus dietjus perredurfi efl in job - 
;nda.terra& fodiendis cunicjiis 'b vcraq»^ 
■ te , tam Holiandis quam H!n:.tr ,s ■■'jivnt 
Jiicientibus ; &qitanquam Obk iT.ret feli- 
iresflierincinrumpendo exvnaparte muni- 
:ntofemiiuriari j '!Iud famen oeciiparc non 
tuerunt. Hoccerramtri cunicdiosagendiac 
cendendiprope quotidiarium fjit. 
AdvigefimumSeptembrisdiern iuflit Mat- 
oSpinolagrauius quati oppidum tormentis 
»mvnqUam fadtumfueratantea, vndein&es 
iumtumfacrarum tum priuatarum fada^ft 
na , cum maximo incolarum terrore , qui id 
rabantfieri vindi^a^ cupiditare ^qUod con^ 
3at, Pf^fedum Ifendicenfem cumduobus 
!Iib+ismilitum & DCCC. nautisirritptione 
Flandriam feeilTjr , tranfitoque Leyra amtte 
endiisrapimfque in pagoS,& <-.greftesdefe- 
te.ad Gandaui Vrbisvfquem§nia,quod Go- 
i rion foluiftenc Contnbution-ra. Contra 
fpani minabantur boftibus,aduenturos mox 
tmperio Birbaros &feroces homineSjColTa. 
: atque Polonos Croatafquci 
Per eoidem dics interfedus eft ab oppidaniS 



Pfinceps quidam Hi/panus,riomine Gar^ias.cx 
_ illuftciPimentellorumnatusfamilia,vir rei beL 
lica^ peritillimuS, Cuius mors Spinok caufa fuit 
ITiagna; triftirijE. 

A.d.XXLSeptembris indi6i:um eftinBerga 
opptdo iciunium folemne , habita-qne fant pre- 
ees maiore quam aliaS iolebat fieri celcbriraCe & 
aftiduitare , vnde collegerunr plerique , eos aii- 
quidmagriiagitareanimis. Sed&inSeeladiam 
icripferunt obfcifi, petentes fexdecim toimenta 
aneaeum inftrumerito , quod iis vti vellent ali- 
bi,Spinola cireaportum oceupato. Mirandum 
autemcumprimiseft^ totfulminibus&roni- 
cruis torrnenterum ciuitatem tanrillam nori 
fucfum deoffum Verfam fuiiTe, & quamuis nihil 
properelinqiieTeturintegiura, neivioqueaude- 
ret vel polfet tuto extra luam veriari domumj 
coaaitamcnfuntoppidani pilas ferreasplum- 
be^uejquajpaifun in plateisucebanr, Collige- 
te,& vehicidistruiariiibusm Arraamearariurn 
publicum devehere, qua: resquanu fueru-peri- 
cuii,planum eft. 

A.d. XXVIII Seprembris obfeili fitcceride- 
i-urircuniculumfubterraneum , eainparcevbi 
Italorum caftraerant, cuius cunicuji isfuit eife- 
dus , vt inter alips opprimcret filium Ducis Be- 
neuenfani * cum houem riiilitibus HifpaniSi 
Oeciibueraf pauloanteexparfe obfeflorum II- 
luftris qnidam Gallus , Arnoldi filius , qui Reii, 
gionern profirebatur rcforraaram,qui &iriHoi- 
landKun fe receperaf cum Caridalio ComitCi ' 
l/ucisEfperrionij fiiioprimogeniro , vtopetn 
ferrentOrdmibusconrraHilpanos* , 

Fatlomariefrquenris diei , oppidarii ah'uiii, 
incenderunrcuniculum i vbi iWaliones caftfa 
hab>"banr- , eodemque momerirO vehementi 
faCla inuptione inferfecefunC Oignij Domr- 
nam , Guberriarorf m Bapamenfero , Ducem 
Legioni|au£e conftabat bis millc quingeri- 
vs raiJ>OTs , vetefanis omnibus , quos pr«-/ 
lidiii! vrbiumis exciuerat iuiTu Spinoia , exhis 
tunequoquerionpauciperierunfr 

Sicminuebaturexercitus Spinoiffi anteBef- 
gam in fingulos dies-j^^partim vi hoftium , a qui- 
busquotidianisprseisismulticajdebantur i par- 
timmorboaiperrimo,qui caftrainuaferaripar- 
tim etiaraperfidiamiiirum ^ quoiiira rauitjad 
hoftemtranfibant , quod neqUe fibi foiui fti- 
pendiadebita, nequcpra^ftari ahi^ioniam dice- 
rent. 

A.d. XXX Seprembris gratus obfeilis allaf us 
eftnuncius,Principem Araufionenfem.iunxifle 
fibi exercitum Marisfcldicum , eumquearrais 
-CiterifcfUcrebusneceirariisinftrudum veniiTe 
ad Gertrudenbergam,vt omnibus copiis toge- 
ret Hifpanos foluere obfidionem.Sed & eodettt 
dienunciatumfuitindppido ^ Henricuno-Nail 
^fouium eum iTiagna parre equiratus venrurum 
Roniendaham , quera Mauritiusfratereiretfe^ 
quuturus cum vniuerfis copiis , qUarum inftar 
efterad peditum raiilia XXV L equitura vero 
VIIL ^ 

- Hoc intelieiiia Spinoia Ceritafe ftatuit 5 afl 

poilet 



ProVinci 

poflecali^uicilcomfiamirci , xjuo viresMauritij 
diuideret. igitur mandauit Henrico Bergenfi 
Comiti.qui ad Rhenum erat cum copiis , vt &C- 
fumtis MCC militibusirrumpetetinFrifiami, 
implerctque terrore ac tumultu prouinciam, vt 
cogeretur Araufionenfis l^rinxiepspartcm excr- 
citus fiii eomittereaddefenfionemeius regio- 
ms. Sed bocquidem confilmm effedu catuit. 
QuicniminFrifiamfeinfuderanc , paratosad 
arma & conflidum inuenerunc incolas , qni& 
tanta pugnandi auiditate irruentibus iuerunt 
obniam, vt interfedJiis circiter LXXX miliribus 
Hifpanis ,fugatifqiiecaeteiis , fexccntos in C«- 
meterium quoddam iuxta teraplum compule- 
rrnt,coegerincqueeoSipofitisarmis, deditio- 
nem pro arbitrioFrifioium facercquifpoliatos 
ommbus impedimentis & veftibus prope nu- 
'^osdtmiferu-ncfolamkrgitivitam. 

Erat iawi certus anitni Mauricius,foIuere db- 
fidionemBergenfem.tantum expedtabat copias 
^ansfeldij,quipollidtusfuerat,febreuiadfu- 
ttirum. Multiper Galliam ignorabant caufam 
aduencus Manjfeldiorum , cum eos fugerent 
confiliafoluendae obfidionis: quanquam & alia 
accedebanc. Incommbda enimquaeinPalatt- 
^iatu acceperat extrcitus eius.vt & pet Treuiro- 
ium agrum Aifatiamque,in extremas difliculta^ 
tes eum adduxeranc. Inftabanf tres validi exer- 
' citus ^Leolpoldi ArcKiducis AulVriaE, Gonfalui 
Cordubenfis &Tilli).Amiflus erat totus ? alati- 
naruSjduobustribufveoppidisexceptis. Infu- 
eura irec^oneiliatione cum Itnperatore & Hifpa- 
iiorum rege nihflerat Spei. His illeaddudlus 
neceflicacibus , maluicomniafuain extremum 
conferreiadum,& rem audere ,infpeciem dif- 
SLcillimam,fed fi fucceflifle[,mulcum habicuram 
frudtus&gloriae. 

HuG infuper eum inuicabant dtta* opportuni- 
cates. I*rior , quodChriftianusBrunluicenfis, 
Epifcopus Halberftacenfis cum copiis fuis 
cqueftribus-pedeftribufquefe cum Mansfeldio 
coniunxiflet in quibus erant equitum flgna 
LXXIl,peditummiUiaVL Alcera , quod ipfum 
BuUioneusaliquotiesinuicaueracyc in Galliam 
venirecvbifenemoeieflecoppoficurus , quin 
inuencurum eumX snillia pedicum,ILequ)tum, 
quos expedituri eifent Tremulius , Suzxus, 
Ruffiaeusaliiquexum fufficiente commeacu& 
argento , quofoluere polfet militibusiuisfti- 
pendia , quam primum Mo&m flumen atti- 
gi^t.Infupervelipfum, vel filium fuum Seda- 
nenfem ei praefto faturum atque porro dedu- 
€kurum. 

, HismotusconfiderationiijuSiacceticntefpe, 
forevt rex Gallias eiusvt|erefur opera , So|uit 
obfidionemTabernarum Alfaticarum , cum- 
quepecuniaemodum faris magnum abifloop- 
pido extorfiiret,re£ta Lotharingiam periic.Mif- 
foigiturTubicinepetiitliberumfibidari tranfi- 
f:um,quemfi fponte permitteretPrinceps,re- 
«aehabiturum , firecufaret, haberefeclaues 
quibusaperirccfibiporcastegionis , &m0xvi 
«anfiturun^. 



M B E L d I cM 

Conftabat exercitiks eius peditufti tttillifettl 
XlL equitum Vll.totmcntamiHtariahabebal 
fecum omnino XIIlI,maiora & minora.Inftra» 
mentabelhca&matcria tormentaria portabi» 
turcurribus LX. impedimentaverobismille» 
F£?minarum,hxarum,calonum numerusadVL 
railliackpicumadfcehderepUcabarur.Gredide-. 
rat Lotharingiae Dux nimis leuiccr promiffis 
Mansfeldi), exaudorauerarque pauloance om* 
nes quasin armis habuetac,copias,qu2Confti» 
terant V. millibus peditum , duobus equitumi 
vncie Cum non viderecquo padlo ilkm cantum 
excrcitum ira,pediretautremotaretur,x:oa(aw 
eft dare tranfcundifacultatem , ita tamen vtid 
facerent fine maleficio,contraLotharingus fup- 
peditaretcopiis alimoniam , equispabulam» 
perdies duntaxat quatuonnec enim diuitius fe 
ibicommoracuium dixeracMansfeldius. Inte- 
rim non ceflabac Duxlotharingte monere No. 
bilitatemper vniuerfamprouinciam, & quibui 
ob Beneficia incumbebac arma capere, vc eflent 
expedici ad defenfionem pacria' , fineceflefo- 

ret. , ^ ' ' . '. 

ingre^ Lotliatingiam Mansfeldiei , magna 
vfifiieteinlolentia , non tantum fpoliando res 
gionem.fed & ftupris, rapinis , incendiisomnia 
implcndo, vt miferi Locha tingi, quos Mansfel- 
,dici,vtaiebanc,amice cra£tabanc , quererenturj 
ab nullo vnquam hofte maiores (e pertuliffein^ 
iurias & Galamitate? * djm exercitusillenoH, 
quatuor , fed quatuordecim diebusinfeliceni 
ad.eum modurfl deprs^daretur atque vaftaret 
regionem , infpeaante ipfo Principe coram dr- 
folationemiftamProaineisfuae , necaudence 
Vaudemontio,qui celericeriy. milliapedicura 
&MDequitescocgerac , concraireaUt confli- 
gcrecum praEdonibusiftis* DireptaLotharin- 
gia efudit fe nubes ifta ili Epifcoporum Metetl 
fis & Virodunenfisagrum, vbi pariter incendiii 
rapinifque .graflati funt , quarauisij duoeflcni 
imperij Principes. Ardebant paflim pagi at(^iK 
villjc ,cum ncfcij quid facerent Fromagerius&; 
Montignius i PraefcdliMediomarricum , vi 
dcntcs ccmpeftatem illam iam ipfi Vrbi imnji 
nere , hauddubiam metuebantciuicatisobfi 
dionem , ad quam fe omnibu s parabant vij ibus 
Inprimis Viroduhenfes eroerunt celeriterniii 
gnamvimfrumenrijquopauio anrcpriuatjhtfj 
rantaftu Bullionasi , qui id omne , quod habue| 
rant, emerat , appenfoaurohonprobaenota! 
Idem & aLotharingiffi Duce adeptus fuerat frii 
menri modium multa miUia , perfoluto no mc 
liorismoneraeauto. 

In hac vicinx Gaihifi neceflitace abmt fcx; 
Lucecia Parifiorum milliaribus Gallicis cftcitc 
CC.0ceupatu8negoriismaximiraomenti,quj| 

ipfum tam procul ab Vtbe abftraxerant. Vana| 
tum hic fuit confiiiis;Quibufdcm videbatuf exj 

pedire , vt quicquid eft in finibus regni pagori^ 
villarumsprjfediorum , vlque zd mandta & noR 
tea cremaretur igne , adeoqUe omnia perderen 
tur , ad duodeciraum vfque milliare in laticudt 
nem * qusadliehtantibus Germanis vlui efl| 



o(II-nf:(5aod ratiiisjjiiraretur, vrerearquefeca- 
eparrcm regni , vt rcliqnum corpus ccJhfetua- 
erur.Hoc confilium.quanqiiam & ante locbm 
aueniiler, &avirisrei Gallicansperftudrofis 
roponeretur , Niuernenfis Dux })robarcta- 
lennonpotuiti qui negauir ferrefepofle, vt 
mns affiigerecur cakmiracibus populus ifte, 
uem rexfux commiferar fidei. Aieb.ir enimi 
iderefenonpolTe , quidillaresadeoefreralla- 
ita detrimenti exercitui ifti adfueto ipn- 
i , inediae& miferiisbelii , qui faciWnins 
lei fpacio vaftaram polTet tranfire iregiojiem, 
: fe efFundere in eam qus conferuara fue- 

Aliis placebat.aduocare copias Hilpanoruhi, 
laeeranr iti Alfariafubdudu Confalui Cordu- 
«fis, quifupremus Dux erat exercirusHifpa- 
eiperPalatinarum. Terrij lliadebant vocare 
ohorres Bauaricas , qus eranr rransRhenumi 
^duau Anholrini Baronis, fepararse i csreris 
Uij copm. Vrrumque hoc confihum videba- 
r expedire ad oppriraendos Mansfeldicbs. 
l non ludicabarur eife ^ re GalIia;,quod habt- 
:i eiTenr Galii vrrmfque parris exereirus in 
:ofuo,quiconftiruebantnonpaucioresfexa- 
ira militum millibus ; qui , quam ciadem at- 
evaftiratemeflenr illaruri regno , n^minem 
;iebar. Accedebat, quod rurpc furururti eflet 
iuerfae Gallorum nationi,fi ad exiguum tem- 
snonpoiret tefiftere hoftibus , finepereori- 
rum auxiliot ° 

CumRegina ,qu2runcLuteri£Eer^t, &f7- 
:mus regni Senarus cx Niuernenfi periculi 
gnirudmem inrellexiirenr , habirus eftper 
um regnum delectus milirum , & confcripri 
gna celcrirare ram pedires quam equires. 
musquihieobrulitoperam fuam. fuitDux 
:HlifmeBfis,di}(irq; fefururum Dueem Equi^ 
n lcaisarmaruraE, teftatus femilirarurucirra 
birionemfubaufpiciisNiuernenfis , cuiille 
yirumnobilem nunciariiuffir, confcriptu- 
a fealiquor turmas equitUm , qubd & alij {&■ 
unt per Gaiiiam principes , inrer quos fuere, 
quatuormiliiamilitum fuo sre fuifquefti- 
idiis le adduduros funt pollicirii. Prseci^ 
quidepatria benemereri ftuduerunti fue- 
lombalTonius , Sandi Pauli Comes , Fron- 
is. 

Beilogardius paratus crat clinl plufquim 
^C.nobilibus Galiis ipfe in belium iftud pro^ 
■o. Long.-euillanus habebat in promtu pr«- 
:«ceras copias ad D CCC.cx nobilitare, vo- 
tanos quide omnes.Iracertatim vnufquifq', 
lebatfuperarealiosinftudix) & aftbau erga 
em&PatriamGalliam. 
-.um autem confcribi tantx copi^ inc^cc- 
tate non poifcnt , occupati funt omnes i 
nsfeldio, qui iam , vt diximus erat in Lotha^ 
?ia , vbi Duxfuppeditabat miiiribus eius ali- 
niam , datifque cum ipfi rum Ducibus Lega^ 
lucciusmuneribus,vehemererapudeosin- 
?ar,vrin Campaniam GaliiaEfaceretimperia, 
' ncvt Lotharingia celerius hoc tanto onere 



leuarerur. Erat Kiuerilehfis Cnbiiidnipereos 
dicis , ducentosfoiosfecum habenseQUites.qui 
cenfuit artificio d.ftinenduhoftem , & iniicien- 
dam niorscaufam.donec copia;R.egii,quK tiaC 
c6fcribebantur,adueniret.Mansfeidio,quime. 
tuebat nc res &tumnltus per Gertaaniam com- 
ponerentur , hulla vita nifi in armis fuauis erar. 
NeigitHrneceflehaberer,e5cauaoraremilitem, 
in qtrofxiasfortunas omnes confiftere arbitra^ 
barur, qu^rcbat vbique locorum bel!i tfiarerie» 
vt vti copiis Cuh pofl^er. Inpritnis obtulerat obe- 
ram fu^m Hollandis, quos Vel omni fuo exerci* 
tu,vel parte eius vfuros non ambigebat. Egerat 
(Upereodertinegociodiuculn Gallorum regc, 
vfus ihterprete acnuhcio quodam Guiccardo. 
Mirerar huc rex in Gerin3niam,quam cij rranfi^ 
rer , coIlornrusGum Mahsfeidio.hunciauirre* 
gi,quid is agitaSret confilij. 

NeceXtrametumerantHifpahi, qut\idc^ 
bant tantum illuhi exercirum facilc per A ti hie=* 
pifcopatus Treairenrem & Colon chfcm , vbi 
nemincm habiturus efl^ec hofteiB , peirumj^ere» 
& cum Hollandorum copiis fe coniuhgerepoi* 
fe,hibjl obftante Viielohgirndihe. rfabelkverd 
BelgarumDominaquantum rebus ruismetu&- 
rit hmcpatet,quodpoft multosquos ad Masfel- 
diumfruftramtferat, poftiemoBorhouiliiufii 
Ducera ad <?uni ablegauerit, qui cum eUm apui 
Ponterti Aifiazonium in Lotharingia ofFen^ 
diflct,propofuit homini cohditionesfucufenti^L 
fimas.quas ipfe Mansfeldius poftca multis ofte* 
dir, nempe ducehtaftiiilia Corohatornm ,fire* 
gi Hifpano rtiilitare veller, quod aurum is repu^ 
diauiti maluitquc operamfuam addicere Hol«- 
lahdis. 

Aduenrante Mansfeldio,Dux Bulliohciis ci 
omni patre follidtabat , quos habebat amicos* 
eofqueobrecrabatvcaccingcrehtfe, commo=- 
diffimumhoc efle tempus impediendi regemi 
qui iam religionis focios per Beatniaprope bb- 
prenerat,vfus pr^textu,arrepra fuiiTe arma con- 
trarebcIlcs.Rcgem Bohemiasipfuhi iam Sedani 
efle.Halberftadmmfe cum Mansfeldio coniun- 
xifle , rem tam ahcipitem aut nuc authiinquam 
finebohoterminaripofl^e , velfelicibeIlo,aut 
bonaatqueluculenrapace. 

Quidam exfeciisReiigiohis citjs.quiproxi- 
meaderanr,vtdefiderijciusfirisfacerehr,cfbha-- 
li fiieruat occupare qnffdam munita loca.-fedid 
paruo cum fuccefllu. 'Quod de cbaceru: ndb ar- 
giefo excogitauerat meliii-s (ucccllir. kiflis qui^ 
bufdam certis fidifque hominibus ad Illuftres 
Nobilcfque viros in vicinia , fiiafit iis vt fi vclles 
falui efle a vi & impetti Germanbrum , ■numcra=i- 
reht pecunias , & fe ab iniuriis , lequidem arbi=^ 
tto,rcdimerent.Pauci ex Nobilibus & Ciuitati» 
busfllerie, quinondederintargehtum , qUbdi 
fperai ent eo pa^o fe cJctra perieulum fore. 

Irtter bmnes, quibus tempeftas illa Mahsfcl- 
dicaerat fbrmidabilis, maJcimammctuedicaU. 
fam habebat Magni PratiComes , Prxfeaus 
Mufonfjoppidi. Habebathicfccumn6vltraL. 
equircs , «£ ducentospcdites eLcgiohe Vaube- 

2.Z curtiji 



PROViNCi 

cUrtij,nequevllas videbatinCampania Gallis 
Copias,quarum vtipoiretauxilio:necoppidum 
fatis munitum erat aut inftrudum rebus necef- 
fariis. Accedebaiit veteres iniraicitrs intereum 
& Bullionseumjcui priuati quid confilij cunl pe. 
regrinis interccdere, Mufonius non dubitablf. 
Datis igitur celeriter ad Niuernenfem lictens, 
niaximo eum orauit bpere , vtifibiadoppidum 
aliquot rtiitteret cohortes militum Jnterim ipfe 
luftrare oppidum , inftaurarecollapfamsEnia, 
munirelubitrbiumjia.cere vallum cum fo^z,c6- 
gere tniiituni manum per Caderietum h^nik- 
rumfuurn, , . 7 

Niuernenfis,qui primura ixercitus Mdns- 
feldicirumoremaduolauerat , cum prddenti 
confilioiudicaret, tantumfibinon efTe viriiim, 
vt eas Germanis opponerepoflet, rnifitad eiim 
Dynaftam,]Vl6ntercenfem,ti poflet ei perfuade- 
re,vtiRegiGallofiiamaddiceretoperam , vel 
fiid obtinerenonpoflet , vt diem ex die du- 
cens , tantirpereumfmfttaretur, donecexer- 
citus conueniret conftans XII. millibus pfr- 
tlitulTi , MD.equitibus,quemeratobie^lurus 
conatibus BuUion^i s Mahsfeldij & Brunfui- 
'<jenns.' -. • ' 

Videhs autem iam m eo effe oppidura Mufo- 
riiUm.vtobfidionecingeretur , iuflir nobiles 
quofdam Gallos cum CCC. equitibus iftudin- 
gredi , qiiibus ih fuburbio aflignata funt diuerr 
foria.Hispulopoftadiunxirquadtihgentos pe. 
dite^',exvicindagrocdlle(Sos. Horum bonam 
partem extra mjenia dppidi tendere iuflit,teli- 
£i:o vrbi prajfidio figno (uo Pr£et6fi6,quod c6n- 
ftabat ^C.veteranis,CC.e Legiotie Vaubecur- 
tijcumipfisauibus ,quierantcirciter DCCC. 
qui arma ferre poteranti 

Mansfeldiusinterim,cumviderettra£i:atio- 
nerricum Rege, quam Niuernenfis orfusfue- 
tat.Icnto pede procedere , perr^efus morje , ft:a- 
tuitadoririMufonium,fimodoBullion^us,qiu 
cum ad hoc p)ppe importunius vrgebat fatisfe- 
, cifletpromiffisfuis; 

Igitas;a.d. VlltAuguftimenfis Mansfeldius 
omnemfuum equitatum ad oppidum adequi- 
tare cum iufliflet.ipfe cum pediiibUs & tormen- 
tis militaribus Mofam amneki tranfiuit , pofuir- 
quecaftraadlStangium , quod iiomeneftpagi 
vna ab oppido Mufonio diftantisLeuca. 

Sub ptitTium equitum Mansfeldicorum ad- 
uentumsDampetrae Marchio,iuueiiisanitnofus 
&audax, quJoppiduth ingcefllisfuerat aUidita- 
tepugnaEjtuifntehtuni circitei: eqiiitibus, fubi- 
tani fecit eruptionem ,iufl!o Cadeneto ta quin- 
quagintaaliisfibiopemferre , fi vfusexigeret. 
Inuedus ergo palantibus Damperius , qui iu- 
ftum obferuabat pirdinem , ea ptdfperitat& con- 
flixit,vt circiter LXX. ex hoftibus trucidaret at- 
qiie vulneraret , equos vigihti , &c ddos ab fidfte 
captos currus iri oppidum referret , cum ipfe 
tres tantuhi quatudrue e (uis atiiififler. idem 
fecerunt pedites,qUi in oppido eran t:cum cnim 
erupiflentintmpedimentaMansfeldiatum,oc- 
cidcruntad XL» homincs , &aliquotcaptiuo$ 



ciim farcinis in oppidum retulerunt. HuiuimSi j 
divelitationesquotidie acciderunt , variant^ 
fortuna , dum ihter Niuernenfem , & MarisfeU 
diumvarietractatur. Eratexercitus, quioppis 
dum obfidebat , ex varhsgenribils Germanici& 
compoficusiconflugeshominum,quiviuebalii 
fineordine,fine difciplinai fineobediehiria, & 
finefolucione ftipendiorum, igiturintereoSfa- 
tis cdnuenire noh pdterat, cum ipfi Ducesindii 
uerfaabirentftudia. Brunfuicehfis ehim vole^ 
bnt BuUionsEoaddicere operam fuam , quici 
pdllicitus fuerat corohacdrum LX.millia;Con- 
traMansfeWius offerebat vitam exercitumque 
fuura Gallorum regi , ficertis quibufdam coa- 
ditionibus inter eos conuehiifer.Non recufauit 
Niuerhenfispafta , duramqdo Rexea rataha- 
beret , ad quem is poftulata Mansfeldij perfcri- 
p fe ra t . B r u n fd ce n fi Sed .1 n u m p r o fe d o , X- 0 p i sEl 
eius circiter XX pagOspUlcherrimos exuflerutj 
'partiminprsfeduraMulbncnififitos , partini 
extra illara. Diiflidehtibus his ad eum modiim, 
tertiaobortaeftfadio. Namcircicer IILraillia 
equitUm ,quinullum habebantducem , coniii- 
tauerant, aut coadlurds fe Marisfddium , vt tot 
mehfium libidebitafblueretftipendia j autin- 
uafiiros fe tor raenta eius sehea , fjignoiriftjue lo- 
co ea habituros donec fibi fatis fadum eflcc 
Mansfeldius eos ita a fe amolitus eft,vt neutrutj: 
daret, Eequ6pecuniahiHequetorhiehta. Irat 
igitur ab eo ad Bruhfuicenilim defecerunt,graf 
fatiqueiricendiis, homicidiis , rapinisac valla 
iidne agromin , milliari vno a Sedanenfi oppi' 
do gonlederunt. Mansfeldius , videhsfe infir 
miorem fadum difceflii Brunfuicenfis &defe 
dlioneequitum fuorum ,hccignorins,rcgen: 
grata habiturum oflicia fua,veluti id per Niuer 
nenremintellexerat , Vt fibi caueretafeditiohe 
ftacuitfeipiinn ih oppidurh Mufonium recipe 
i:e,& formentaquideiii in rain6riiuburbio,{tii 
iites verdirimaioricollocare. Igituta.d.XlU 
huiu§ menfis mifit TurhoniUm duftorem lc 
gioni^ad Magni Prati Comieem,vtad feveni 
ret & coram colloqueretur. Paruit Comes, fi 
ad poi:tam fuburbij adfuit,vbiihrere6sconue 
nitjVt Mansfeldiusfpofterbdietotmentafdai: 
iuburbium deueheret , referuatisfibi tantiir 
fex itiinoribus! , ex eo genere qus campe 
ftria vocantui-i SicdieXV. odo tormenra iiiJ 
iori dedudta fuenirit iri fuburbium , & du; 
domusattriButae funt , vnapro Prsfed^ofuvr, 
md rei torrnentarije , altera pro Commii, 
fario i cum pr«efidio quingentdrum hoini 
iiumi 

Regina Gallis,Cu ab 6mnibus partibus hiin 
ciareturaduetus Mansfeldij, qui putabaturrt| 
61:a in«afurus'Galiiam,iuirerat celeriter cofcritj 
militeS,nominatisinteralioshisducibus ; Nj 
uernenfi,Vaudemohtid,Cbeurefid,IncuIiftt)e; 

fi.Dandeloto aliifque.cum autem viderfit , tetn 
pus longum requiri , nec pofle oppida , qu^ iH 
pblediflet , fubitis leuari auxiliis : inito cfin 
fuis confilio , miferatad Conialuum CordUj 
benfera ,^quifummuserat DuxHifpahoru^W*: 



iiJgtmcloi-iiftiiytpei-requereturMasfeldiniTi, 
reiuscxdcreccopjas vbicnnque poOet. Cor- 
:ihenfis , ciim id pLiccreregiluointellexif!er, 
•daxitfXerciciim in agium Lucenburgicam, 
ifuitque caftraapud Ivoium , vnoduntaxat 
Vluloniomilliari. HincmilTo nobili viro cum 
teris .id Magni Prati Comitem , petiit ab eo, 
i (ibi nunciaref,quantas haberet Mansfeldius 
tpias : quidem paracum eife , pro rege Galio 
:erc quidvis , fiuepugnandum foret , fiue alia 
rione impedietidus hoftis:in eum enim fincm 
berelt fub fignisX. millia peditum V. eqni- 
m. AtPratenfis, quinon ignorabat, confti- 
ifle Regem fuum Mansfeldij vti opera , qui- 
le non lolum tormenta eius in fua habebat 
iteftate , fed&inniorem Principem Vima- 
:nfeni,efamjliaDucum Saxonu.quem Mans- 
dius in oppidum miferat, maiorisfidei & fe- 
citatis ergo : deinduftriamoras traxit ne- 
,e certi autabfoluci quippiam refpondit , fed 
jrdubenfem ab Regina 'vel Niuernenfi re^ 
5nfum pctereiuffit. Interim ei gratiasegir, 
luicque , nepaucorum dierum moramxgre 
rret. 

At Mansfeldiuscum non fatis fideret iis,qu^ 
erGallosHifpanofqueintercedebantpadis, 
ftquamcum Brunfuicenfi rediilTetingratia, 
nuocato celeriter omni eqUitatu Sc peditatui 
i<aifquc£egrisac mutihs , iulit exuri CC. 
rrusjvt equos illos lucraretur , quibus impo-^ 
jspeditesadEquum transfcriberetjVtadeum 
)dum circiter odlo miUia equitum confice- 
.Ipfevocatusa MauritioPrinc!pe,quilcuare 
rgam ad Soraam obfidione ftatuerat , magna 
eritatc profeaus t ft , vtique cum fe in Galha 
jnco fjfpendi nafb animaduerteretiCoeunti- 
sfubinde maioribuscopiis Gallorum, quffi 
viginti millia futuraedicebantur, confticuto 
ibitorio in finibus Campania: Gallic*. 
Horumilleaduentumexpedarenolebat,fed 
nfito raptim Tiraftbrum & Guifiorumagro» 
iundofibiBrunfuicenficum fuiscopiis, ha- 
tite fecum machinas quafdam belHcas , qaaS 
latinuseiSedani impetrauerac a Bullion^o, 
LnnoniamingrefTuseft , vbi mihteseiusin- 
idiis.rapinis, caedibufquehorrendum in mo- 
m defaeuierunt , trucidatis aliquocmillibus 
eftium , qui caefis arboribus obiedifque faxis 
pediuerantitinera. 

Hocanimaduerfo Cordubenfis, qui Lucen- 
rgierat > habensfecum X. miliiapeditum 
fpanorum , V.cquitum, profectuseftcura 
5,omneimpendensdiligentiam, vt Mansfel- 
> viam occuparet. Cum ailtem non haberet 
is virium , vt tantura Mansfeldij equita-^ 
n laceftere ad pngnam poifet , coadtus eft 
uenienticedere , & liberumhoftipermitte- 
tranfirum. Commifia enim pugnaequeftrii 
i«sinferior,mulcos eluis defiderauit, inter- 
e eos dudores quofdam ordinum Hifpa- 
s primi nominis , amiffis infiiper ommbus 
pedimentis , qus tamenfecundopraeliore- 
perauic. 



Cum autem Confalausndiia mJIitum aiijci- 
liaaccepiflct , qUaeei Spinola fiibmiferat duca 
GaucherioPrjefefto Veteranorum , ftacuitad- 
hi!cfemelpra'lij aleam fubire. Ventum iam eraC 
aMansfeidicis adFleurium oppidum, vbi con- 
flidusmultoafperior Commilllis eftquaraan- 
tea. Mansfeldijequicesmaximaexpartedetre- 
dlabantpugnam , nohperfolutacaufantesfti- 
pendia, & erant fane a longo itinere admodum 
defatig.Tti. In folosigitur Brunftiicenfes equites 
omnepr&lij onusincubuit. Brunfiiicenfiscum 
&Ducis& Miliris ftrenuiffimi partes gnauiter 
obiret , vulnUs malignum recepitdexcrobra» 
chio,quodeiamputatumeft , grangrsenacot-- 
reptum,vbi Bredam venit. Et equeftris quidcm 
pugnjB is furt eucntus , vt neutn vidi , neiurt vi^ 
(^oresdid poflent. Pedites vero Mansfeldici, > 
cum erjuitum celeritatem aircqui nOn pofleiit, 
concifipropemodumomnesfunt» Sedprofe- 
dtohocnonfuitdiftlcileHifpams , cuiTi Mans- 
feldiciconfedototmilliarium pedeftri itine -e 
exhaufti viribusjdebilitati inedia,sgti acpro- 
peinermes vixrcpugnarent , nohsgrefcten" 
tes miferiarum fuarrim adefle finem. It^pedi-' 
menta , quae exigua erant , & rormencs in 
Con{alui poteftatem venerunt. SignaXXIX. 
pedeftriafcre , BruxeHasreIa?a, & n-ip.imaria 
templo illius Vrbis fuipenfa fjerunt. Quidam 
DuxSaxonias & ahj iiluftres viri Gerraannmbe» 
cilles ex vulneribus ineandem Vrbem captiiii 
dedndi , &abIfabeIlaBe]garum D^minahu- 
maniter habici curatique , perfoluto fyrro/di- 
miffifuerunt. 

Finitopra:lio, Mansfeldius &:Brunfuiti'eo- 
fis cum equiraru nodurnis diumifque pcogrefl 
fiitineribus,tandemBredam venerunt , cum 
V n. fere equitum millibus i quibusomnibuS 
data lunt hoipicia paf cim in vrbe partim in agro, 
vbiquieuerunt&icab/iramenfis iabotibus te- 
fecerunt. 

IntefeaBergaobfidebatur&oppugnabatur, 
Hifpanis ad Omhem dihgentiam nihi! /acien- 
ribus reliqui, vtoppidumcaperent. A.d.XXVl* 
Septcrobris menfis, "Morganus duaorLegio^ 
nis obfidences tali decepit Stratagemat ;. Ma^ 
gnum pileorum, numerum perticis bafu; 've 
impofuit , vt homihum ipeciem exhibetc» 
proculadipicienribus. Ihhoscumhoftf smui- 
tosglobbs arcifieiofo ighe confedos coniecif" 
fent , expedantes follicite cfl^edtum eorum, 
Morganus leftos ex omni fiia legione auda- ' 
ciffimos 5 bmtorum ihftar ad hoftes adrepc-' 
re iuffit , nihil tale , conuerfo ih pileos iftos 
Vulta animoque , eXpedanteS , qui repeh- 
te confurgentes Hif^ianos omnes trucidaiie- 
runt. 

A.d.XXlX. Septembrisfadaerupcioneop-' 
pidani vallumhoftium inuaferuht , emjffiique 
fclopetis nonnullos int erfecerut,traiedo Vigi- 
lu Prsfedo ex Legione Wallonil, & Marchfo- 
ne quodam Hiipano l quo accepto decrimenro 
Spinolaiuffit augeri nuraeru excubicorum. Eo- 
dem die XL. transfugae e caftris Hifpanoriim 

Zz 2. in 



5-44 R 6 V I N C I 

inoppidiimvenetuntjferentesgLaturaobfeffis 
nuncium , venilTe Mauritinmprincipeni cum 
ponffima parre exercicus (iii ad Gertrudeber- 
gam. Poftero die triginta alij in oppidum fu- 
gientes idem nunciaiietc. Veneranc etiani 
litter£c ad Pra:fe(£bum oppidi , quibus perfcri- 
ptum erat Henricum Nailbuium codem die cir- 
ca vefpcrani cum parte equitatus Rofendaliam 
venturUtn , ipfum veroMauritiumpofterodie 
eumfequuturum cum reliquoexercitu , con- 
ftanteXXVI.millibuspeditum , VIII. equi- 
tum. , _ . I '. " ■. z' 

Viilgauerant Hifpati Antuerpi^ & BruxelHs 
vanum rumorem , adempta faifle oppidanis 
bmniamunimentaatque aggeres extramaema, 
&:ipfumSpinolara iam infoffirn ciuitatis per- 
weniflesled & egille cuniculos , ipfumque oppi- 
ditemplumprimarium fubruifTe/nec fubiedu- 
irum ignem,nificuni Bergenfesfrequentes con. 
ueniflent.Portum infiiper adeoabHifpaniste- 
neri , vtnauisnuUaingredi aut obfeffisquic- 
quam fuBuehi pofTet. Oppidanosjquicquid ha- 
buiilentpreciofioris iupelleftilis ♦ iamduduni 
ciuitate exportafle, riec dubium eife , quinintra 
odiailurh dieni'Sppidum ficfuturnm in potefla., 
'te'rtifpan6rum.Ai!jadiungebant,nomihatum 
iam eileiiouum Gubernatorem, Spinolam vero 
iii viSinam Seeiaridiam dudurum exercitumi 
Ludouicum Vdlafcuni Clufas fiandriae , Hfen- 
ricum Bergenfem 6c Anhoitinum cum co- 
hortibus Bauaricis ituros iiT^Frifiam , Cordu-^ 
benfem vero obleruaturum , qliid tentatu- 
srus efletMauritius , & ita breui debellatum 
itu '.. ^ ' , 

Et haec quidem atque tah"a vuigo riarrabari- 
tur Antuerpiffi & aljbi, At interim Mansfeldius 
'&;Brunfuicenfis coniunxeront exercitum fuum 
cumcopiis Mauritij , quse pra:cipuafuitcauia 
fblutx obfidionis Bergenfis , cuius quidem iam 
d iriceps corifiderabimus feriem. 
A..d.i.Odobiisobrefficonfpicatifunt , Hi= 
, ipanostranflulifl^etormehtaa^nea adlatus op- 
pidi feptentrionale , vt ea in vicina planitie fen- 
tibus&ericisobfitaconfiituerenc , finedubio 
ad excipiendum Mauiritiutn , quiadleuandos 
obfidione Bergenles cum vuiuerfis copiis ad- 
uentare nunciabacur , inquare, qaantaPrin- 
cepsifte fir vfusfolertia ,nonpigebit narrare. 

Frimuriiexdmnibusoppidis ^ quibusilihil 
ab hofteeratpericulijdeduxitpriaEfidia.commiL 
iaciuibus caftodia murorum» Deinde aderait 
Arminianx fa6t:ioni,qu^aliquot tumultiis cori- 
citauerat,arma , diligenterexcuffiseorumdo- 
mibusjvf^ue ad cilltellum fcriptbrium. Canda- 
Ix CbmitemaliofquecenturioneSjquiaptiotes 
erant ad confligendum inaperro campd, quam 
ad defendendum vallum s ex oppido ad fein 
Caftra vocauit. Germahis equitibus , qups 
Mansfeldius& Brunfuicenfisadduxerant, ve- 
ftesdedit&: arma,pedires vero nauibusimpo- 
fitosBredamdeuehiiuffit,quosipfefecutusell:, 
re<Sa dudurus iw Hifpanos obfidentes Ber- 
gam. 



Nihil horum latebat Spinolam , qui ceietitgt ; 
emiffisnunciisad ArihQltinum » Frideiicura Si^ : 
xonem & Ducem Holfteinium , iuffiteos ptd* \ 
perare cum cohortibus fitis Gerraanicis, & cd« 
ftraponereinter Ancuerpiam & Brcdani. Heris 
ricbveroBergerifiimperauit , quicirciterXIL 
rililliaarmacorumcircaNeomaguminqueagrd 
Cliuenfi habebat,vtfefinemoracum Gcrmanis 
coniungereCjaduentum Maiiricij expedaref, 6c 
Curaeo committ^retprxlium , aut iakimviam 
impedirec,ne Brcda Bergam ducereexercitum' 
poller. Nec caruir graui ratione hoc confiliunij 
Sienim Bergenlis ciim Legionibus illis Ger- 
manorum fe cempeftiae coniunxiflet, potuiflet 
conficere exercicum XXII. millium homihum, 
■quiquidem fatis validus fuifleccd cbnfligendS 
aciecum Mauritianis. Cumautem id Bergenfis 
prasftarehon potueritjCoaituseMiSpirioladclc- 
rere obfidionem oppidi , accedencibuseti-,m 
aliiscaufis : qricrdparumfvlicirerfucceffiflent 
totoppugnationes ; quodnio;bu'sEpidcmius 
inuafiflet caftra:quodmilitesItahfc'ditsonesex- 
citaflenc & miharentur dcfedbionem. 

AtMauritiubjCiulongealia meMserat,quani 
Spinolaarbitrabattir , &quinonconftitneratj 
terreftriitinereBergamire, cum firiiulaflet, fe 
BredaBergamprote£l;urum , impofuit oinnes 
quas habebat cdpias nauibus, &ai d.X XVIII 
Scptembris nodre eas alteroa Bergamilliatiin 
t^rramcxpofiiit-~s in corifpectu H fpanorum, 
cbntraopiiiionem eorum, quiviarriinter Anc- 
uerpiam &Bredam ihfederac.Kincfilentiono- 
dtisvfus,mific rexmilicum railliain oppidu,non 
iblum vt prasfidiarios leuarenE diuturno iabore 
& Vigiliis , fed & v t iis vteretiir ad exequendum: 
qUod animo agitabat, cohfihum , ihuadendi ab 
omnibuspattibus cailra HifpanoriuTi,quifine 
dubio oppi^cffifuifl^nt omnes, nifi Spinolama- 
griavfus prudentia iefubduxiflet. 

Intellexerat gnirn qucifdam e luis Genturid-j 
nibusconueniirecum Hollandis de prodendis 
caftris ea in parte i vbi Legiones Itaiics tehdei 
baht,qu3e periculo erancproxims. Hic vGlebaij 
proditores in cxcubiis cdllocare honaliosqus: 
quierantenumeroconiUratoru:quibu3 racen- 
tibusegreffi ad decies mille Hollandi oppiddji 
potuiflentinuaderecaftra , &CtucidareomneSj 
fopitos&inerraes i neic quicquam mec-uentes 
peficuli; InteiiiTi ab aha parte Mauricius cu vnt-; 
uetfiscopiiseratiniialurusHifpanorUmcaftra; 
vbi ipfe Spinbla erat ctim robore ex ercif us,qiic| 
quidefaifiofinedubio vniuerficoricifi fuilltnrj 
&Hollahdi potiiicaftrishoftium. Hxciginu 
cnraintellexifletSpinoIa, cenfuitlatiuseflete- 
cipere fecum mcoltimiexercitu,quam expC6la- 
re donec vi coa£l:us fugifle diceretur. 

Igi tur a. di II. Oilobris menfis circa horatn 
fextam vefpertinam iuffit ignem fubiici caftris 
iuis , & exuri mapalia atque tabern^cula militu: 
idem quoquefecit Conialuus Cdrdubenflsin 
caftrisltalorum. Hocfadomificcormenramai 
iora & omnia inftrumenca bellita Ancuet- 
piam , praEuentishocmodohoftibus ^ ipfequd 



C O N F OE D 

Giim ejretticu fecurus cft , leui cura iadtura, 
quod hoftes longius abedenr. Starim ergo 
?xaudorauic maxiraam partem militum Ita- 
icorum » cumiis aliquoc menfium ftipendia 
^erfoluiflcc , iufficquc eos domum proficifci, 
Sifiib vernumtempusreuerti , quodfrigusin- 
■erioris Germanise 8c afperas hyemcs , vt 
pfi quidem caufabantur , fcrre non pof- 

Alcero die,cam lam fblucaeiler obfidio^venic 
\ntuerpiam Henricus Comes Bergenfis , qui 
«rumabfuit.quin m^roremorercturarqucin- 
lignacione ,cum non deeirenr , qui tantse curpi- 
adiniscauiamipfi foli transfcriberent , quod 
irdius coUegiftet Germanorum copias. Alij 
icebanc , eum ftudio cun<5tatum fuifle , vc 
rarificarecur Araufionenfi Piincipi conian- 
uineo fuo. Sed ab hoc is quidem crimine 
nmunis fuic , nec potuic maiore vci in ran- 
i temporis brcuitate , diligentia & celeri- 
ate. 

Hic fuic eitencus Obfidionis oppidi Berg« 
JSomam amnem , quam Hifpani deferere 
Dadii funr , poftquam ad decem millia homi» 
umanceidoppidiim amiferunc , qui parcim 
ccifi,parcimmorbo fubkci ru«t,pr3ECer duo 
lillia , quimiferiaram caedioad obfeilos crans- 



igerunt. 

Exoppidanisperiefeomninofexcenti , nec 
aruusfuicvuineracorura numerus. Eiacula- 
fuere obfefli in holles e maioribus tormcn- 
s globis ferreis ducenries raille , roro obfi- 
ionis rempore , ad quam foluendam mui- 
im momenrt artulit Mansfeldij 8c Bmn- 
liccnfis aduentus , nec enim anre Mauri- 
Lisin hoftem iuic,quam horum equites refedti, 
: nouis armis atque veftibus inftrudi fue- 
int. 

A.d.IV. Odobris venit Bergam Mauritius 
Jmitatite Mansfeldio , cum triginta fignis 
|uicum,fueruntque ab oppidanisexcepti ma- 
na laetiria & fplendido apparatu. Eodemdie- 
emMauritius , Mansfeldius & prseipui co- 
larum prsefedli obiuerunc omnia munimenca 
: aggeresjluftrances noua operaqu^e oppidani 
ccitaueranc, cumquequadam refeda fuiflenc, 
uaedam, (Jujb nulliusvfusiudicabantur, folo 
quata , difceflitindeAraufionenfisPrinceps 
;titurus vicina oppida» 

A.d. V.Odobris venit BergamHcnricus & 
cneftus NaflTouij , cummultis illuftribusno- 
libufque viris.Mauritius autem Legiones ttes 
) Rofendalio mifit , vt capercnt oppidum 
einbergen.CGmpellatiadfaciendamdeditio'- 
;m obfelJi^negaueruntj donecconcuffo oppi- 
) tormentis aperucre portas. collocauit in 
) Princeps vndecim figna peditum , in quo 
uacuor miUia modiorum farins fiiigine^ re- 
;rta fiiere , gratus pro pr^fidiariis appara- 
is. 

A deferta obfidione Bergenfi bellum inln- 
:rioreGermania geftum non efteoannojnifi 
uis ea,quasin Weftfalia a6lafuere»huG refcrre 



ERATAE. 

velit , k Legatis Imperatoris , Regfs Hilpani, & 
DucisBauariasconCra Hollandos, Mansfeldiu 
& Brunfuiceniem iunioiem. 

SiibfinemanniAN.C.MDCXXIlLHenri- 
cusComes Bergenfis,f immusequitum militise 
Hiipanic^ per Belgium Magifter per concre- 
cos glacieamnes & paludes duxitcopias in Ve- 
lauiam , qus pars cft Geldria Batauic^ , vbi de- 
praedatus eftagreftes, magnam vimpccorisab- 
egit^duaisetiamfecum captiuis aliquoc rufti- 
cis. Cumautcmobvim immanemfrigorisdiu- 
tiusinillislocis hasrerc non poflet , recepit fe 
nullarc memorabihgefta, nifiquodmultiit^r- 
roiisinruliccoionis , &ad arma exciuit toram 
Hoiiandiam, mittenteMautitio Principenoua 
militumrupplemcnta,quipra:fidioeftentoppi- 
dis omnjbus pcr prouinciam Vltraieainam, 
M JcosexfuisamifitBergenfis , cumintolera- 
bile obortum fuiiret gelu,accedente infuper de- 
fetaualimoniaf. Non igicur telponditexpeiaa- 
tioni h^c expeditio. 

In Weftfalia , qus prouinciacft Gerroam>, 
cae&s fait maximus exercitus Brunfuicenfis k 
copiisLiga: Germanicjc , quibusprseerat Tii- 
JiusJ^Holiandieiedtifuercpropemodum tota 
illaprpuincia, captaLupia Vrbe ab Embdano 
Comire.Mansfeldius coaa^us cftin Orientaieiti 
le recipere Frifiam , & Brunfuicenfis iterum vi- 
duseftaCxiarianis , captis prscipuis eiusdu- 
doiibus & ad CiEfarem in Auftriam mifl5s, 
qui pleri^que omnibus deiidtorum fecit crra. 
tiam«. ~ * 

Anousagebaiur AN.C.MDCXXlV.Cum 
Ambrofius Spinola impetrato conienfu regis 
Hiipani , iuflit fabricari ingentesCn numcrum 
Pontonum , quibus quantumuismagnusexer- 
citus cclericer per fluuios traiicipoCet, qua rc$ 
HoUandis nbn ablque cau{a fufpicionem mo- 
uir,mol.iriillumaliquid magni. IgiturOrdines 
confaderaci curaque iis Mauritius Princeps in- 
tencisanimis in coferuationem reipublic£e fus, 
nouasadiecerealiquotoppidismunimenta,c6- 
uexerc ingentem viip frumenti & aliarum rerfi 
ad beiium necclTanarum , inprimis autem con- 
lcriptisaliquotfignis pedirum equitmnque,ro- 
borauere praefidia oppidorum , cum Henncus 
fiergefis quidera ad '^henum excurfionesface- 
ret,Hifpani vecoad Mofam flu uium. 

Qiiicquidfupcrerat anni impendit Spinola 
dele<5i:ibusagendis , vt prodigioiam hominura 
multitudinem coegerit, eo potiflimum hne, vE 
euocatis ex oppidis ocarcibus Veteranis,noui- 
tiosiftosfiue Tyfoneseoram locoin praefidiis 
collocaret. Venerunt& abitalraoao milliape* 
ditum cum nonnnllisequitibus , quitotisfeX 
menfibusanteMediolanoprofecaifiieraBt.iufli 
in Comitatu Burgundiie &Ducatu Luccnbur- 
gico coramotarl,donec vocatentur. 

RurfumHolMdijpr^uidetes noua fibiingruere 
tempeftare , miflis Oratoribus iollicirabantani- 
mos cofffderatoru amicorumquefuoru, vtfibi 
adueriijperniciofas Hifpanoruadeffent machi- 
naciones; inprimisaute Galhae regem orabat,vE 

^ con. 



continuaret fjedus aftiicttiaflique , qu« com pa- 
tireeius Henrico iV. Ordinibus intercefferat; 
reipondente rege,daturum fe opierara , ne infe- 
tior effet Patre in afFe£tu'erga'Drdines, Tedvt 
intelligerent j iibitlurseeilelibertatem Prouin- 
ciarum. Eadem & maiora his pollicitus cft Ma- 
gnae Britanni® Rex j totitis Angli^ robur atque 
vires fe impenfurum promittenspro falute Ot- 
dintim , nonfecusac £iifabetha^Reginafecif 
fer. MiferUnt ijdem & ad regem Dania > & 
ad Rempublicam VenetAna , qui partitii pe- 
cuniam & arraa ttlilirefqtie in futurum bel- 
ium 5 partimfrumeiltunl& alianeceilariape- 
terentv 

IntereaproFedtus e (Sairia in Angliaii^Mans- 
feIdius,nondiuibicoinmoratusrediit,adeptus 
promiifionem {ummae Praefedurs apud exetci- 
tum : qui ad recuperandum Palatinatum cort- 
icribendus foret : itaenimdecretumfecerant 
cum ipfoRegeOrdines regni,quitum cohue- 
!ierantinParlamento,vtvoicatur,tra£taturifu- 
per matrimonio Futuro inter Catolum lacobl 
tegisfilium , WalliaePrinCipem &HenricaiTi 
Mariam HenricilV. Calli^ regisfiliam ,Ludo- 
uiciXIII. fororemtquodmatrimonium poftea 
pct vtriufque tegis Legatosconclulurn eil ,ma^ 
gnocumgaudiQ & foletinirare j tam LUteti^ 
quamLondini. 

Reuerfus ab Anglia Mansfeldius in Hollatl- 
diamvenit , vbividitmagnisviribuspararibeU 
ium contra Hiipanos , quiineoerant , Vt ob- 
iidione cingcfent Bredam Vrbem , vti paulo 
poft dicemils. Videns autem fe nuilius vfus eife 
apud Batauos , vtvrgeretDecretumOrdinUm 
Angliae , Londinutn reuerfuseft. ibirepetit^ 
funt promiffioncs , forevtpropediem expedi- 
tentiar nummi & milites ad inftaurandum bel- 
lum in Palatinatlt j fperantibus Anglis , Prote-. 
Itantes PrincipeS correjtJturos ex templo arma^ 
fi vidiirentmilfum exgrcitumab Atiglo rege»Et 
fane Princi|»es plerique Proteftantes putantur 
Jnonadtpodumobedientes efle CaEfari j nifivi 
& armis cogahtur s led hi tuhc quideni qitiefce- 
|>ant,vim&arma vidtoris metuentes. Sednos 
ad resInfenorisCSermani^redeaniiuS.Primum 
omnium occurrit nobis obfidio & occupatio 
Bredae oppidijCui primum nomihe regis Hifpa- 
sii omnem Spinola ihtetclufit cofflmeatumj de- 
Inde ingenti cinxit exercitu , poftremo fame 
ad deditiohem co^gif j hoc modo atqiJe or- 
dine. 

Igitui: Ambrofius Spifiola iupremtis belli per 
BelgicamDux j cum conftituifrethoccapete 
oppidum , poftquam militum quam maximas 
cohduxiflet copias, iuftrauif totilm exercitum 
apud Balladorum , quod noffien eft Vico vhius 
milliaris fpacio abLira oppido diftanti,in quod 
iam magnam vim tormentofum bellicotum 
deduxerat^ vt inde ad futuros vfiis in pt om tu ea 
haberet.Hoc modo cum omnia ad lohgam dif- 
ficilemque obfidionetti adorhafletiTurnhou- 
tum & Hogftratam vicina oppidaadiuit , quae 
nouis adiec^isaggeiibus mtmiuit , vt ibi coque-^ 



£ B E 1 0 i e ^ 

ret cereuifiara pinferetque plne^ ptQ eXetftttlU 
cui rei magnum humerum furnorum & lebfe* 
tum sneorum patari iuircrat. Hinc profe€tUS 
lohannern Naflouium GubernatoremDiefta» 
num verfias Grauam vrbem mifir , cum nt)n c6* 
temnenda equitum peditumque multitudinej 
partim nauibns partim curribus eo deueiftai 
ipfefimukuitfe cumreliquis eopiis^ault) poft 
fecuturum > an hacfraudeluftinum NafTouium 
mouere polter;, vt parrem miHtum , qubs habe^ 
bat Bredae, Grauam mitteret ^ & eo pado prae- 
fidiumintraBredatn rfedderetimbecillius, Sei 
Spinolahicquidem hoh illum fedfe ipfumde=; 
cepit Johannes ehim NaifouiuS, cum oppidum 
Grauam operibus munitum & pr^fidio mili- 
tum optime inftru£turn ofFendiflct .; rarus feid 
fruftra tenraturum , reuerfus eft cum fuis cepiis 
&omniinftrun-ient0militaii. VidensSpinob 
iiacquidem (pe fedecidiife, fubftitirperaliquot 
feptimanas quietus , quafi nihilminus cogiia^ 
ret quam dbiidionem Bred3e,finens HoilandoS 
ingredi& egredifihevlloimpcdimentoj eme- 
re atque vehdere , quanquam MauritiUSpro 
iiibuifiet edi£to , hc coqueretur in ea vrbe 
Cereuifia pr^ftantior , quam duplicem vo; 
cant , neue vUus frumenti modius j aut cs- 
tetz ad alimoniam neceliatia exportaren- 
£uf. 

Vfus ad tempus ca diflimukriohe, cum vide- 
rctnihil efterri ciuitate (ed piotius inferri quo- 
tidie , dettadtaperfbna duxit copiasvfqueac! 
pagum Ginnecam , quidimidiomiiliaridBre; 
daabeftjinqUopago Pr^fe£tus BtedanUsple- 
rafq-, doinos cremariiuflerar, eXcepco vnoMo- 
lehdiho ,quod Marchiohi SpinolEE magno vfu; 
futurum crat,nifi ei Anglus quidem ignera fub' 
iecifTer, 

PrimiimagmenHifpahorUm diicebat Fran! 
cifcusdeMedina , quictim fiiis adeumlocutF 
venitnoiSte , qux XXVII Auguftidiem prsce 
debat.-quem iequutuseft eo die manc Spinols 
cum Qmni rehquo exercitu,quem in trespartei 
diuifit. Primam tribueratPatilo Balioheo ,qu2 
caftrisponendisfottitorfuetatfpacium terr^s 
Bofcoducenfioppido vfque adMercam 3uuiu. 
Alteram aciem dueebatlohannes ComesNaf 
fouius caftra metari iuffus apud Paguhi noinine 
Hagam. 

TeJrtiam i^arteffifccum retinuit apud Gin- 
necato,cum Salazario Comite | ipfe Spinola di- 
uerfi^rium fumfit in domo, qUahi luftinus Naf 
fduius delitiarum §c ama^hitafis crgo citruxe- 
xat 

A.d.XXVIII. Auguftimifefatprrfe^lusSe- 
uenbergenfis Bredam verfus atliquot haues. 
HaSjCumcircaGaldcrsmvenifrentjmilitesBa. 
Honei adorti atcriter oppugnaueruht.Qui in pri; 
ma ndui eraht.qiia: Pr^fedti SeuembergiGi eratj 
mafcule adeorepugnabantjvtreliquselucrareni 
tur fpaciil i tecipiendi le in oppidu vnde exierati 
ea qu£e pugnaucrar,poftrcm6 in auerfam Merc^ 
fiuuij tipam ciim euafiifec , 6c ipfa Setjeiibergsim 
ftigaetialiti 



/ ■ 
/ 



C © F OE D 

At l^pinoia , ciim alias quafdam nauiculas at- 
^aeScaphas rtaausfjiirec , duobusponcibus 
amnem ftrauic, nequidhau-giiseueliivrbeauc 
in eam impoL-tdri polFet , adiedoad fingitlos 
pontes munmiento diipIici,cu(lodi« ergo.' 

Tngefimo hilius menfis die iuflit Spinold 
duobitsmlocisincer Ginneeam pagQ&ipfum 
Ofjpidum ftacuicormenta : qiiO viicJoppfdarii 
acrftermfolIoresdeCoriuetunt;cumaut8itirpa- 
cmmlongiusinrervtrofque intercederet , pa- 
tumeffecerunt: domos tamen in hortisoppldo 
vicinis 8c aiia qu^dam sdificia fuburbana in- 
eenderunr. Vlcimov^r^; Auguftidiein Hifpa- 
norum caftra veneruncpkud tormenta seneaj 
cuminR-.umento 8i magna vi nitrati pulueris. 
Conftituerant qmdam GaJii equites vrbem 
cJammgredi , vtibi Ordinibusmilirarentj fed 
cumnoareaceexliirent, conlpe£bi abHifpariis 
:unt,qui ceienteriisinueditres cepete viuos 
:stens fuga eiapfis. Nemo eriimiampoterac 
^rbeexueautingredi . nifi cUm pr^fentiffimo 
'itarpericulo , quod hoftesdiligerttiffimloiTi- 
lesadicus interclufiirent, appofitis militibus 
:!ccubicoribu/.que. 

Videns Araufidnenfis Pririceps,hoftem cin- 
ilienontancuiucuexerctcu validilHmo XXX 
niluum militum Vrbem , fed^vallbaborarii 
arceatque munimentisinclufifre, omnem im- 
enciit dihgentiam , vc vnum aliijuem fibi iibe- 
Jra reruaretadtrum , vtebfelfisalimoniaalis. 
ue res necelFaris fubuehi poflentf fed iioc qui- 
em.ruftrafmc. tamaraa enim prelTa erat ob- 
dione cl uitas, vt ingredi€ndi aut exctindi liulli 

lortahum hceret faluo viuoque:aceederite hae 
itione.quod mihtum numeto Mauricius mul^ 
)eracniferior,& vecefi quodam iriftituco/non 
jniultum putaret, itiaaarioni cetcilfimi obii^ 
:re cotpugnatores , quorumj)peconferuaba- 
irpatriai Hinc in eam potiihmum cuf am in- 
imbebat Maaricius , vt eam quani liabebat 
ilifUm manum conferuarec , cumplerique 
eterameirencatque Euocaci , ek obpidorum 
cmmque excici prsfidiis; Conftabac enim 
nnis Mauricij exereicus vix VlILauc IX. riiilli- 
isequicum peditumque , non Tyroniljus iis 
udem fed veteranis omnibufque in armis ex^ 
citatiilimis , qUostaimmanihorairiumiriiil^ 
udini obiicere parUm boHi ducis efTe puta- 
t. Prouocauetac cum bis terue Spindla ad 
Jeundam pugna aleam : fed furdis hxc accc- 
bacMauritiusauribus . fubindeHifpanasad 

itatiOnes&IctiiaprieliaproIiceieftudenSiVt 
pari aut nori multum diffimih pugnancium 
meroapparercc , vcri bello elTericmeiiores; 
tum Henricus Bergenfis, Magifter Equicurii 
tnol^cumingenci curma quatUdraucquin- 
emilhum equicum |ier eariipum oberrans, 
Jhibebac Hdllandos , nc confilialuaexfequi 
lient nolenteconfligereacie Araufionenfi. 
l'de(perataprofpereagendioGcafione . id 
duit , vt impediret i tinera , ne quid hoftili ex- 
'tui ex Flandria BrabaritiaqUe fubuehipof- 
' i^ediiujequo^uerciSpinolaiamaijEeHier. 



terat ; quoties cnto cUi^f8s<)hufti'al5 iliis parti- 
busveniebant , adiungebat iisnonpauciores 
cribus quatuoruemillibus equitUm , cum duc6 
*iuodam primarid , Vt Hbllaridi eos nifi euiti 
prsfehciflimo detrimerito & cruenta pugnd 
adoru-inonpdtueririt. 

Ihterea cdrifumebatUr in oppidd aiirabriiai 
hecmuItumiamfHpererat obfe&s,cum Airau! 
fldrienfis videns fe nihil in vrbem impbrtarc 
pohe , iapfus fpe , defef tifque fupenoribus con^ 
ililsi onrnes fuas copias conUen.re in ^nUrii 
iocum iUffit,tamque prope aceeffit ad tlifpand- 

rummummenta,vcnonnifidimidi5Leucafpi- 
Cio ab ilhs abefiecibique cafira poneret. In tfn=^ 

ca vtriufque Ducisiirbpinquiraccmific^pinola 
M MauriciUm^ an vellet feeum pr^lio confliae- 
re. Relpondithic, ndn licere id fibipei Grdi^ 
num decretum, tteque videri a Relpublica: vfu. 
Etlane ,^aaumfuiirec riori deoppidoduricaxaD 
quodobfidebatur, fed&delibesta eprouin- 
ciarum , fi Hollandi aduerfum pr^humfecif- . 
lenti 

Intciledo Mauricil i:efporifo,Spinoia,cutn 
videtet eum carpendo hoftiles copia^ quotidiei" ' 
& leuioracommittenao pr^elia , bbfeiroribus 
damnamferre ^ &id vnice riiohf i, vt comriieas 
lum& milites in oppidutti imporcarecjquan- 
quamhocnorividebatur poffibiie, quodidar^ 
etinjttte claufijm & dpefofiffimis ad ftupofeiTi 
operibus cihdum eratlfcferidum tameri in tail- 
taprbpiriquitatehoiiemrioncife ratus , Aatnit 
cum cUm fuis loco illo dciicere , quod 8c po. 
ftremofecic , demifEs Carara^lis, vtimpeditd 
aquatum decurfu i rotus ilieagerinundarctUf, 
Vique ad ipfa CailrbrUrii Spinbl^ murii- 
hlenta. , ) 

?ui^|"epecividensAraufiOnenfi§artibui.cg-' 
leticer abduxit eXercitntti , defers^ vallo ^ &ag- 

geribUsiquosiacerecjeperatadvitandas aqUal 
ttibi cbnfiftefe & hoftem pefpetuis riidieftiis ^ 
afhcerepofict. 

' Orhiiiaigitutfuacdnfilia abHirpaniseucffi 

vidensihecquicquam obfeiiis prbdeflefepof^ 

ie,teuerfuseftiri Holiahdiam.cumqueluftrket 

exefcitutti ^ ftacuic iricfa Ancuerpiatti & Ma^ 

Chhniam Vrbesconfidere ^ vt imi?ediret eom- 

trieacus tenjerices ab iilis loCis' pro obfidenci- 

bti$. Sed hon maiore cttm fucceifu id fuic, curii 

hon faci^ vahdas haberec copias equelircs, 8t 

qubties neeelTaria Hilpanicis caftris fuppofa 

tabancUf i circirer cria millia equicum adue- 

hericibus pra:fidib eirent , etcepcis pediti^ ' 

bus, quimagnonumeroexiisvfb>b«isieque- 
Baritur. ^ 

tjumBrederifesar6iaobfidioHeprehiuhtuf3 
deceaum f uit audax & maximi momenti Coh'^ 
hhuta,quodMaunritis ahimo agitauefac,nec> 
prms deprehenfUrii fuicquatti impedicUm.No^ 
ueratpr^El^diumiri muriitiffima Arce Arituer- 
pieiih valdeimriiiriuturii , quodnemoab HoU 
landisquicqiiamfibi mfctuerec,ocfcupaciffimis 
mfoluendosab obfidione BfedarioS, adquarti 
pro|»e omms Brab^tia concurrerat.Veriit ergd 



1?R0VINC1 

cUm parte equitams acl Fortalitiuift Lilloanum, 
GuodAntuerpienfiCiuitati velni vnguis invl- 
cere eft. Hucad fe vocauit partem prsefidkrio». 
rutnab Berga fupra SomatTi^mnem jcamque 
circiter tria millia militum collegidet, quod eas 
copiasfufficere ad exequendurii fuum c&filium 
arbicraretur , mifit eas, vt pontones latos in fof- 
fara aqua plenam deponetent, iifqueinnitentes 
mmrisappiicarenticalas,atque ita vallum dein. 
de arccm afcenfionc caperet. Vtebaturadlianc 
rem Araufioraenfisartificibusingeniofiffimis & 
architediis incredibrlis vafdtiei,qai talia confe- 
cerant ad eam rem inftrumenta , vt pariaab vli-a 
iiominum memoria vifa non fuerint. Menfis 
erat Odober , & elegerant infidiatores illi no- 
£tem tempeftare, ventis vehementibus imbri^ 
Irnlque foedam atque violentam , quas quan- 
quam non patam incommodi affetebat iis, 
hoctaraen praeftabat boni , quod fonitu illo 
tempeftatis impediti vigilcs , audire tumul- 
tuantium Hoilandorum ftr«pitam non pof- 

ient. ... 

Er^nt in arce non ^mnino centam mmtes 
tef-gsfidiari) fiib tnbutio , qui per eampfe no- 
dem morbo fontico concutiebaTur : quicquid 
prxter hos militum ibi fuerat , profe6lum. 
€rat in caftra , vt ahmoniam eo comitare- 
turv 



Intereadufn Artifices ilii cominifcuntur ex$. 
'qui quse in mandatis habebant,ad occupandam 
lcalisarcem,&rumpendasportas , profediis 
ipfe Araufionenfiscum tribus equitum pedi- 
tumque millibus , captoqueinter Anmerpiam 
& Fortalrtium Lilloanum loco >expe£tabar fol- 
licitcquemmachinationesillajefienthabiturae 
fucceflum , iuflis copiis fuis intento efleanimo, 
vt proficifcerentuifimulacpnraum fignum au- 
iiuiflent. Sequebatur hos milites magnusnu- 
meruscurruumonuftorum aiimonia&inftrii- 
Rientis militatibus , qu3£omniainferri debuif-- 
fent,fi Arx ifta capta fuiiret. Gurrus omnes tedi 
erant pannis albis,qui ingentes Cruces Burgu- 
dicas pr^ferebant,vteopa€todecepti Hifpani,fi 
quifotte meos incidiflent , ab fiiis venire arbi- 
trarentur^ 

' Architedi Mauritlani tanta feduiitate & ce- 
leritate vfi funt j vt di(^lo citius r uperint primam 
Arcis portam , & iamfibiadfecundamipfum>- 
que mur um Caftri fibi facerent viam , ad appli- 
candas fcalas , & demiferaht iam pontones in 
aquam fofla plenam^nec eos quifquam ex omni 
excubitorum numero exaudiuit , pmer vnum 
gregarium militem Hifpanum , quanquamali- 
quot ftabant in vallo atque muro Arcis. Venti 
cnim & tempeftatis vehementia plerofque vel'- 
uti furdos fecerat , qua: eademventbrum vio- 
lentiaHoUandiscaufafuit penitifTimae fruftra- 
tionis. Euerfa enim fcala quaedam , cum in afle- 
res fubftrati pontis collapia magnum edidiflet 
fonitum , vigil ille Hifpanus eo audito , cx difci- 
pUna militari ter percontatus eft JQ«« hk homi- 
num ? cnmque nemo refponderet , explofo tor- 
mcnto fuo manuario fignum dedit adefle ho- 



iE Be LGXCM 

ftes. AuditoeointerioresvJgniaeconfurtexeriS 
alij excitauerunt Tribunum, & ficab omni par- 
te concurfum eft ad defenfionem valli & mu- 
rorura. HoUandi fe deprehenfos yidentcs, 
quantapotuerunt , receperuntfefeftinatione, 
emittentibus in terga fugienrium praefidiariis 
frequentesglobos , quibus nonnullivulnerati 
funt , &partiminFortalitiumLiUoanumpar- 
tim Bergam tanta celeritaie euafetunt , ve 
multosibicutrus machinafque ac fcalasdefe- 

ruerint^ n- - jI 

Paulo poft excitatis duibus , praEfidiarij cuifT 
magna ciuitatis parte egreffiad perfequendos 
hoftes , paucos inuenerunt , quicircacurrus& 
iumentaoecupabantur iquae omnia prxfidiari) 
fecum in Vrbem detulerunt , inprimis pontes, 
fcala? ^aliafqueadmirabfis-ftruarnrs machmas, 
&impofterum maiore diligentia fuas obiuere 

vigihas, . ., • r 

Miles ille Hifpanns, cums vigilantia frege. 
rat ingeniofiflimotum hoftium conarus , & 
feruauerar munitiffimum Europa: caftrum , a 
Senatoribiis ex arce in curiamvocaras,regali- 
que luxu exceptus,veftem kCiuitatedonoex- 
cepit fplendidiflTmiam , qua indatus miflus eft 
Bruxelks ad ifabellam Dominsm Borgundio' 
num Belgarumque, qus illi ampliirima mu- 
nera cura dediflet,pollicita fuit in^uper pn- 
mi Eominis dignitates ac honores milita- 
res. 



Elufo|ho.c Hollandorum aftu&confilioto' 
ta Giuitas Antverpienfis delibuta gaudio, hi- 
iaria agitauit , confluentibu^ vitis mulieribu& 
queadtempla,& Deo confuetos pro gratiarurc 
adione cantantibus Hymnosiipfi veroarciad- 
huc trecenti militesprxfidioimpofitifuntjau 
do numcro toninetttorum machinarumve 2 
nearum , ne ittipDfterum rale quid accideret 
araiflii Arce, qualem vix habc tet totus Oibi 
Chriftianus prasftantiorem. Hac enirafipoti 
ti fuiflent Hollandt,non fokim coadus fuilTe 
Spinola deferere obfidionem Bitd* Vrbis , ie 
& ipfa Antuerpia atque Bruxell» vrbes cum ta 
ta Brabantia fine dubio inOrdinumcohfoedt 
ratorum vtniflent poteftatem . 

Et Mauritius quidem ad exercitum lerec£ 
pir , rtagna affeaus rriftitia , quod tanticonati 
taminfeliciter ceflriflentjArchiteai vero & art 
fices plurimum funt indignati, tot annorumu 
geniofas machinatSOnes,iaborem & induftria! 
vnius militis vigilantia innihilumredaaafiii 
fe Spinokvero gratiflimus fuiteius rei nunciu 
qui kripfit obfeflTis, fe pofthac afperius muli 
quam haaenus cum iis aaurum, qmqurdci 
obfeffi.intelieaoexituinfelicimachinationui 
illarum iprope abieao fuere animo,quodp. 
occupationem illius Arcis certam fperaucrai 
Obfidionisfolutionem- 

Ingrefli fuetant yrbem ad primatu obhdij 
nis famam quidam adolefcenteJ Galh,nobil 
bps plerique procreati famihisi vt venirent 1 
partem gloris fi locum rartti momentidetei, 
diflent, v tque puguando in HifpanoSjquos afc 



CoNFoEb 

dins oppiignanonibus tenraturospucabancop- 
pidum , anuni fti magnitudinem oftencatenc, 
promoregencis. Hos vehementer decepicfpes 
Jua , cum viderencSpinoIamducereinloncrtim 
tempifsobfidionemdecreuifle , nedueoppu- 
gnationibus Jed fmic vrbem ad deditionem 
compellere ftatuKFe, quam longidimdac prope 



ilicrcdibil! fpatro cmxcrat vaJiis , foffis , aaa£n„ 
bulquc, cum XXXVin.miinimentis,& omni- 
no omu! adifu exicuque excluferdtiabftinerisab 
^mnicippugriatione & coiicuffione rormentis 
■adta, quamuis vltra certtummachiriasineas 
11 caftris haberec.Hiigicur Galh,defpel-acaqu« 
•omminusfitpugna , & occafioneforciterfa- 
:iendi , magna ex parte exiuere oppido , rsdid 
liuturnsobildionis. Sed ab Hifpanis excepri 
)mnes,&mcaftraSpinokdedud-ifueTe : qui 
osComiteracceptoshberahter habuit , cbni. 
iiodatoetiaargencoquoopushabebanc. Ne- 
:aecamenpermjficiis , vc vel in Mollancham 
:enf,veiin CaftraMauriti;,fedp6l!icicuseft^ fe 
os ad Regni Galh'^ fines vfque dedudurumi 
diunda vna atque altera equitum fuorumala 
rajfidij loco , quod fcirec, eos non alia de caufa 
redam mcraftf , quam vt artes beJii & tdleran- 
3E obfidionis rationcm ab HoIIandis difce- ' 
:nt. Dimiiros igitur ab fe Jitteris fua mdnu 
bdgnatismftruxit, nec vnocomitatis&be- 
moJentias genere Cibi deuinxin Prster hos 
ulnalij coadi egeftate & inopia qua preme- 
inturobreffi , mfolTaSaquapJenasfedemife. 
nt , & decepcis Hifpanorum excubitoiri- 
is ad caftra Principis Araufidnenfis euafe- 
nr. 

Quipoftquaniottiniafecit , t|uie3ceogjtari 
'terant ad imporcandam in dppidum aJimo- 
im & mihces,nec quicquam confiJiorum fuo- 
m fuccedere viderer, ftatuerUiitOrdinesad 
cerbrum regum Principumque auxiha ani. 
umc^fpemcdnuertere : acceddntecUmpri- 
isltiorteluftiniNafTouij ^ qui fratet fuerat 
aturalis Mauritij Principis, & Prsfedus Bre- 
: oppidi corf eptus rnahgnafebsre, cuius tanta 
:rarvioJenfia , vtexhauftum viribus , irebus 
manis exemerit,durante bbfidione.Cadauer 
gnis honoribus atquc ceiremdriiis tumuJa- 
neft. Huiusmofrecreuic Hilpanisanimus, 
odnofTenc eumfuiffe virummagni confilijj 
mumperterriri^ prdEfidiatiisaureni eiuibuf- 
emgencis luaus cauia fuit dbitUs tam prs- 
it!s ducis. Defunard enim hoc milites, quos 
us magnafeuerirate cdmpefcUerat jinfolen- 
rejfaaifunt , cdntemtadifciplinamilitarii 
edentefame&inopia , quie nihil ffloderati 
dere foleCd 

MifroigiturOratofe ad Magnx Britanhk 
?m Ordines,reuocauerunteiinmentemfu- 
rorum tertiporum ptomifra, qiiod poihcitus 
letconfentientibus vniuerfe Anglis Ofdi- 
us,fe opportuna & robufta laturum Hollart- 
auxiJia , fi cos ab hoftibus prertii cdntigiflet: 
iden acriter Bredanam vrbem ^ quam quide 
' taeik feruare pofrer,mifro ed Anglof uril eJc- 



ERAT^. 

crcitu. Quod /1 ipfe feci/Te t,& hac taiti graui ^ar- 
cirtaBatauoshberairet,feprofe<auro8 vnacum 
Angizsm Germaniam fuperidrem ■> omhibufqj 
viribusdaturos dpetam,vt PaJatinaturtiiniuftis 
pofiellonDus erepcum Genero ac Nepocibui 
eius reftituerenr , idque fa Auros priitid Vere fc- 
qUentisanni. 

lidem miferTihtad regem Galli2,betentes,vc 
ttiemorpriftinif^deris & inuererars amiciri^, 
GalJorum cohortes aliquot in HoIJandiam mit- 
terer,quibiisipfiddiurihoftipareSefrepoirent 
Abhoc vero nihilaliud obrinuerunr , nifi quod 
Centtinonibus quibufdam JBatauorum faaa 
eftcopiaconfcribendi in Gallia mihtes volun- 
tarios,fuifqueaddicere ftipendhs.Sed &: Dani^ 
Regemdeauxiliis,appe!!auerunt &priilcipes~ 
quoidamGetmanise Pioreftantium numero,^ 
quibus tamen ornnibus nihii opis impetraue- 
runt,aded, vtdmnisijjes infabfidioilQghcano 
confiileret , confcribentein Britahniacopias 
MartsfcIdiOi > ^ 

Videntes Regis Mifpani Cdnfiiiafij apuci 
BruxeiJaS ; HoUandos vndiqtiecbnquirereex- 
terorum auxiJia , vt ekercittim cdnficerehrfatis 
vahdum ad depellendos ab obfidiohe Hifpa^ 
nos , pf opbfito edido deieatis habef i iuft^erunt 
per omnes Inferioris Germ^ni;E Prouinciasi 
quiRegis Irlifpaniagnofcuhtimperium, vt pe- 
ditUm quidem tofcribef entur millia XV; equi- 
tiim veroill , vrque Verfirahisdedudisapfife- 
hdiis , cimbus vel tyronibus commitreretui: 
Vrbium & caftroru cuftodia. Has copias vdlu^ 
eruht in omhes occafiohes intentasefte, vtatl 
|)rimam hoftis irf uptiohem correpris armis ob- 
uiam irent,& a populatiohe eum af cereht.tan^ 

ta^utemfuiteoriimquideleaushabebantife- 
duhtas i 8^ populorUm in dahdis riominibus ' 
^)idmptitudo , vtbreuitemporeXXX.millia 
coiueriht peditum , eqUituin vero Vllh quibus 
m agro oppidifque dara fitht diiierforia i vt a<i 
pnmumfignUmpr.tfto eflertr. Prarerhasco- 
|5JasveneruntHifpahisauxilioabGermahiape^ 
dirum millia Vi.equitUm II. quos e caftris Tilli; 
euocatosBaiiarisDuxinagrum LucehburgiCu 
rtiiferar : quotantd apparatu belhcd in fufoi^ 
ciohem Venetunt vicini prirtcipes,vt &ipfi fubs 
vigilareiubefent s &intentisirt Hiipanbseire: 
animis , quorfumtarttaVisarmarofumtertde- 
fet: lediiicqUiddmmetusvartusfuit , dedu^ 
<ais copiis diuififque & in hybefrta Colld- ^ 
Catisj , , ' ' 

DufartteobiididneBredaha vcnif Bruxellas 
Sigifmuhdus Polohis Rc gis filius hatil maxi-^ 
mus i comitatus qiiadraginta Polbnis , nobilifl 
fimis per tbtum iftud regnum prognarisfami^ 
his , CUm magna ihfuper fequela cufruum ac 
impediraentorum.Huhcaduentarevbiintelle- 
xit Ifabella Auftriaca , impefaiiit Spihok, vtex 
omniCbpiafuaequeftrilegeret triamilJia , flo~ 
f em toriUs equitatus,& vcrtiehtlPrincipi Polo^ 
ho mitteret obuiam. Paruit hic,mifitque equi^ 
tes,qui eum exceperunt apud Mofx traieauixi 
& Brtixelias vfque dedaxefUnt.Exceptus hic eft 

fexqui-* 



ILiifitis honoriWs quibus excipere par erat Atin Hifpania Princeps HecWcus cum 

filium&hSredetopot?ntiflimireg.s,quifpa- Madutumvemiret,exceptuseftabeoRegeto. 

cio qu7tuor annorum admirabili fuccelTu in taqueaulaHifpanicaiishononbus,quibusma- 

aciedeieuetatadCCCC.milliaTartarorum& ioresnunqunmviderat.Paresvelet.ammaiores 

Turcatnm.quosSolymannusinPodoliammi- exhibitifuntCarolo Archiduci Auftr>^,Ferd.. 

ferat • qtnbnspartimc^fispartimprofligatis, nadiImperatorisfratn,Ordm.sEqueftr,sTeu. 

Poloniequiresad LX. milliapenetrauerantvf- tonici magno magiftro : qu. tanien fabuanei 

QueadipiaOttomannicaftra,quieaceleritate morteineav,beexnnaus,tot.aul2.p(.quere^ 

rei-ritusftiei-at,vtfeConftantinopoUmfugienti giingentemlu6tusacmftitiaf materum luppe* 

Incrtedientc Vtbem PrincipePolono,armafi Sed nos i rebus exteris ad obfidionemBce. 
ftetereciues Bruxellenfes , & tonueruiuhor- danamreuertamur:quamantequam hniaraus, 
rendum inmodum cormentasnea,quibus ho- luftremus propius ipla Hifpanicacaltra , vbi 
norhabituseftPrincipi , qui in Spinok^des quirqueducum metatusfuent , deindecsieta 
/dedu<ausibiquehofpitariiu{ruseft,Fifcoregio difpiciemus. ,^;,iii,„c 
rumtus bp.iientiffimeruppeditante. Confluxe- IgiturP^K/«^B./.««mI^W«JCum \ I. milUbus 
rantadhancVrbempr/cipuiviriPrincipes,il- peditum acmilieeqaiabus,e!egufib,plan.c,e, 
luftribufqueprognatifamiliis , defernsCaftns quanrBdgsT./H9^e«vocant,vbicafttapoU^^ 
anceBredam,vteihaberenthonorem , quos eaquevallocinx,tatquefo(ra,adepmspoiieaia 
omnesexcepithumaniftime , cumprster Po- netaCataraaarum nonnuliarum.quiba^^aquai 
ionicam linguam loqueretur Latinam ltali--/impedirepoterat&iniindare regioneiii.d opus 
cam que • fuitque multum tempori s infumtUm foret. Uhannes Conm mfum ex adueilo conle 
in canuiuia,ludos,feftiuitates,decitrfuseque- ditcumfuisLegionibus, iux£aPagumTmm« 
-ftres&dial-Etitispu-blic^egenera. ^f^j«,vbi qu^dammunimentaeXcitauit. B^roB^ 

Prscipua caufa aduentus eius fuerat , vt vi- Untforim ipfum PagUm,quem dix^mus, occupa. 
derct caftra Hifpanica , quibus cingebatnr Bre- uit : Erabanfonm mxta eum conledit.occuparc 
aanum oppidum , operof.ffima iUa quidem& Delubrb quoaam. Sic fadum eft , vt qi.ic. 
monfttoffamplitudinis. quid intetceaitjpacij inter pagum Ginn^am & 

Bruxellis igitur profeaus cum ingenti co- Ter Bejiden, totum occupatumtuentvaliopec 
taicatu virorumPrincipum nobiliumque , in petuointercedentibus van.s muTi.ment.squa 
caftra cum veniiFet , magniiice exceprus eftA dratis,foffis,aggenbus, paludibus, vtnevnu 
^iarchioneSpinola/quicumVl.miilibusequi- quidemcurrusingredipotuent , multom.nu 
tam in oCcurfum eins progreirus fuerat cum aliqua militum manus , n.fi ruptis aggtnbus £S 
Omnibuspropemaioxum gentium duaoribus pulfispropugnatoribusvalh. 
militanbus. Obftupuit Princeps Polonus vifg Manhto Campolatem vallum produxit zQm 
■ lam operofo caftrorum ac munirtientorum ap- fiecazA ijaoam Pagum , atque .nde ad nuuluiT 
paratu , qu^ qmnque milliaria com pleaeban- qui a Smderto Pago ad Bredam lab.tut vbi Com 
iur,accedentemilituttinu.neroadXL. milliai tfenburgtm tetcndit , perfea,scxqu,lit.smun. 
tormentis circiter centum conftitucis adcon- tionibus,excitatoquenouofortaiinointerH< 
Cutiendum oppidum :idautcmcum primismi- gamScBredam, perduaoque vallo vfquedumi 
tatuseft , intanta variatum gentium confluge coniungeretcum Balionaeo , quiponteltraui 
' bmniareaeatqueOrdinefieri,feruaridiicipli- ratfluuiura , quiamurisoppidivJcinumnia, 

nam militarein , prsftari fummam obedien- petit. r ^ 

j-^j^ rrancifcmdeMedmaC&\xwmmVi:stta\xsi 

Iticaftriscum aliquandiu fuiiTet, hofpitatus noae pr^greftus exercitum occupauerat mo 

?pud Spinolam in domo deliciarum NaiTouij, aquariam inter Ginnecam 8c Br^dam qua par 

Braxelias rediit , Jifdem prope comitantibus poterantobfeflifacilime eruptionem bcere 

eum,quiproficifcentemabvtbeincaftradedu- caftraSpinol^ , eamquevalloacfoflamunu,. 

* iat. ErantautemhincindeincaUnsftruaihi 

Intereaobfeffifaaaernptione ptoximamu- ni,gid coquendospanes, Bc ofl^cins cereuifi 

himentaadortifunt.captoeciamhumiliofeval. ria,quaefufficcrencrociexercitui.^ 

lo &occifis propugnatoribus. AtSpinolacum Csterum Ifabella Auftnaca cu inteKexilK 

ceieriter eo mifiiret maiores copias , fugere de- Principes quofdamexteros , & Refpublicasc 

mioHoilandicoaaifiint,quoinc6fliauvttini. ftitu.fle , totosexercitus.neasmrenonstie 

que multicecideie, pluiestamen ex oppidanis, maniaeprouiiicias mictere , qux regi Hilpai 

fluorummultiimbreplumbeo perfperfiin Vr- parent, venturumque certo Maiisfcldiumcu 

bemi^edirenonpotuerLmt. AngHs, vtvaftataFlandriavel Brab3nt.acog| 

At Princeps Polonus cum valde laudaflet ra- rer Spinolam difcedere ab obfidione : repeni 

tiGnem&inftitutumbellicumSpinol^ , ma- EdiaCquodCarolusV.Imperatorfanciuen 

gnafque Ilabellae Auftriacs pro pr^ftitis fibi ho- vt v niufcuiufq; Proumciae pagi ^tq; vi Img! 

noribus egiirergratias,difceffit Bruxellis,fp!en- lae quaternos mitterentinbellum pedite^,lur 

didifque o;natus muneribusper Germaniam in tibusCommunitatis : fingulaautem oppida ce 

Italiaraprofeauseft. tura pro modo facukatum armarem equ.tu 

* niitn 



C ^ N F OE 

?itii\erum ; ipfi vero diies armi capet-enr ad de- 
■enfionem murorinn. Paruerlint mandaco om- 
lesearum Prouinciarumincolsj&agreftesqu^ 
labebantin vrbes comportauerunt, vt nihil in 
gio relidum fuerit, quod deprsfcdari ekteri po- 
ilcrint,ablatoeriamfrumentDarquealimdnia: 
bntibus infuperin prdcindu viginti c^uinque 
rmarorum millibus , qui venientibus kollibus 
orporafuaei-ant oppofititrireratqiifeinprirnis 
kiansfeldij nomen aliis quidem terrori aliis 
eroodid ob rapirias , quasexercituseiuspau-, 
isaniiisantepecprouincias iSallia Belgicsfe- 
srat. 

Interea mulrum iricommodi accipiebant 
lifpani iri caftris , ob anni t empus pluuiis fr^;- 
uentibusmadeiis , foIoirifuperfi.iafpdnte hn- 
liliatquepaludofd j vtmilitesatqueiri primis 
xcubirores vfqtie adgenua iri aquis ftareco- 
erenturiaccedeteobnimium madoremmor'- 
0 , quovltra decem milliaeonimperieruntj 
uibus necefTitarib. ad cdrinmiierationem md- 
illabella Auftriaca,fuisfiimtibus fieriiuliitfe- 
ecies niilleparia ocrearum, quibus inuhire pe- 
esatq,-cruramilites poirerit, quiiampropein 
pis natabaiat,parura proficientibus pohtibus 
gneisaireribufque , quibushumumfterniiuC 
rat Spiriol^i Eadem mifit in caAra ingentem 
m dmriis genetis commeatus & alimonia?, in- 
:imiscereuifi£e,abvrbibuS,Antiieipia,Brhxel- 
5>MachhniaXouanio,PufcoducOjadditisXII. 
ilhbus milituni , qui omnia deducerent in ca- 
ra , ne ab Hollandis rapi aut intercipi pof- 
nt. 

Per hofce Dies Mauritius vidcris promiifra 
ixiha,pr(?rerfim qusab Angliacxpedlabantur, 
imis cundari,ft:ituit extremum femedium ag- 
:edi,&tentaire,anfublatis Cataraaisimmiila- 
iie iqda marina vhiuerfa Hilpanorum 'caftra 
juis obiruere atque iniindare pdilet,cui rei de- 
inaiierat vltimum lanUarij dierii jqud riodilu- 
ium futurum erat; Sed & id corifilium efFeau 
iruit, cuih aqax tam alte adfcenderehon pdl- 
nt, foldnoriadcohttmihdepreiloque i viefl: 
[©llandicum. 

Obfeffi mrerim quotidie ad maiorem rcdii- 
:bantur inopiam.deficiehte ihprimis vindjce- 
uifia , fale , vt prsfedlus oppidi ftatuerit , fuos 
los habebat mihtes nori diutius affligere & 
mlumerefariie , fedextemporig difficultate 
pere cbnfihum , fi non miture folueretur ob- 
ho: qujBtes qUam difficiiis fadu fuerir , fatis i 
3bisfupraofl>enfum eft. SictamobfelTiquam 
)fidentes ad petperienda onbiriia dbfirrnaue- 
ntanimos , nechisdeferere necilhs dedefe 
'pidum volencibusjvt obftinatione riiaiori vix 
iqiiam vlluni dppidumi dbfefliirri deferifumqi 
erir; 

Poftremo tot malis defatigati oiafeffi aducrfe 
rrunjB rnanus dare coadi funt, cum ab Arau- 
>nenfi.Pdnc!pePi;Efe6busoppidilitterasaecei 
fletjc^uibus perfcriptu erat, fruftra efle i,quod 
erec, depelli Hifpanos ab obfidione pofle : ca- 
-rf^.t igitur ccnfilium ex prsfehtt hecefl^tate»' 



& dcderet pdtius oppiiiim horieftiffitm^ui- 
buspofletconditionibus vquam lineretinedia 
corifumi cum ciuibijs fideliiHmiS iFohiffimbS 
iTiilites. ^ 

igitur A. D. V. lunij menfis anno AN.d 
MDCX^XV Prafedusoppidi.quem vulgo Gu- 
bernatorcm yocanr,cgrelfuseftcum dinhipti?^ 
fidiariorrim riUmero,qui erar.pedirum quideni 
figria^CLV. equirum verdll. contraSpindl* 
Marchio ipfe cum prscipuis Ordinum dudori- 
busintrauitdppidum i mihtestamen ingredi 
pafl^us nori eft , cbhftitutis ad pbrtas excubitpri-^ 
bus,&hoc padoBredaoppiduni vfclutpoftli- 
minid in Hiiparii regis venirpdteliacethi 

Sithm fcft autcm iftud oppidum in ea Bra- 
bantiae patte,qua; Campania , vulgo Kempen yo- 
catur , diftatqueabAntuerpiaLeucisVIII. ab 
oppidoBergafupriSdmamfluuium Vl.a Mon'. 
tc Geirtrudis 11. Aget circa id abunda t frumen- 
t:o,pratispafcuifque j iriuitis inteircedehtibiis 
dumetis&tefquiS; 

AUuuntid duofluuij.qudfumrriaioirinomeii 
eHlMerca. Ipfum oppidum elegans eft & amae- 
- hUm,in qub mulra funi: domus nobiiiurii,Tera„ 
plura irifuper amplum & orhattim valde , quod 
NalTouij Comites adiuridis aedificiisrionnuUis 
auxeriiiit ^ pracfcrtim Sacello , Vbi fpedatur fe- 
pdlcht-uriiltriagnificum Renati principisCabil- 
lonerifis. Subedciypraeftfubterrahed , inqua 
conditifuntPrifcipidomini fitie Bai^dhes Brs- 
dahi. Altiusautemiritef oninia idificiataput 
cxcplIitPalatium , qupd Hehricus Nallbuius 
ftruxit, GuihelmiNaflouij ; r*rincipis Afaufio- 
nenfis patruus.Palatium hdcCaftellum fiue Ar- 
cehi hdmiridtre poffis , quddvaildcirigati:ii &: 
dhplicifofl^apleriaaquis. Eftin ed Aririariierita- 
rium iriftiudiflim um omni armdf um & itachi- 
narum beUicartim gehere i fpris autem durante 
bbfididne |)!hfiri:ia rioua cxcitafa fuht muni- 
inedta , quibus ipfa vrbs inultd firmidf qiianei 
antefadlaeft, vtinferrnunitiffimaStotiusbr- 
bis Chriiiiani referri mereatur. Dehdmihatur 
ab hbcdppido vicinus ager , vt appelleturB^^ro- 
hiaBrcdana, quae fatis kte patet , cdmpledirur- 
que haec oppida j Steenbefgam, kdfenddlium , S 
bfterhudam. 

AnnoA.NCMDXC.egifPliilippUsNafc 
mx Coriies ndmine Mauritij Principis cuni 
quddam nobili vird Carolp Hcraguerip , Ca- 
meiracefe fuper deditione & dccupafibneillius 
vrbisjquammeditabatur Araufiohcnfis i?rin- 
ceps,openaurafum j quifcefpitemfoflitiuin & 
catbohes in eam cdnuehef e folebant.Hefague- 
rius , cunniin fe fufcepiftetjpfouihciath illam,; 
vfuseftopefacuiuldam Adriani Bergenfis,qui 
confueueraf celpifes alehdo igni ihferre Ard; 
Igifur cuni impdftiiifent naui figillafim ihebs 
vlusadorriatas LXXrailitesaudaciffiriids i eof- 
que ab omni parte ceipit 6 texifrenf ; adcgef unc 
eam a. d= III. Maij ad Vrbein , cumcfueleuafje 
eflent CaltaradfaE.penetraueruiitiri ipfam vfque 
arcem. Vndecima hora hddl-is Heraguerius iuf- 
fiEfiidsegredi ehaui j &auxilid centurionuni 

iaiihberfi 



fYi. SIespv 

Lamberti &Fernclij occttpauitarcevfiuilrare- 
pugnantibtis accrrime praefidiariis. Certioc 
Jiac de re fadus Araufionenfis in veftigio ad- 
fuit , Scfinc difficultateoppidumquoquefibi 
fubiecit. 

AnnoAN.C. MCDIX Grobedotrquius 
PrJefe^ausBufco^ucenfiscepit confiliumoccu- 
pandi oppidi Bredani,egitque cum Rupenfi, vt 
acccptis II. millibus Coronatorum fihi traderet 



Vrbem. Simulauit Rupenfis fe tracJttacuffli 
eam , iuflirque Grobedonquiutn aid cerrum 
diem adefle. Adfuitfcicad condi^um cum IV. 
miUibus pcdiium & X I. fignis equitumantft 
portam. At oppidani fa<Sla eruptione in Hifpa- 
nos , emififque in eos tormentis elufcre confi* 
liumGrobedonquij.qui coaiSusnulia rc e&Ctt 
fe recipcre dtfi:elllc,cum oppidani po.ntempca| 
fileni fubito adduxiflinit. 



f 



I^ESPVBLIGA HELVETIORVM 

SIVE DEPAGIS HEi.VETIORVM F^DERATIS. 



SVMMA GapITA» 



i DefcriptioHeketu. 
X DeRhetk,&ipJiuslmitlhus. 
'5 DeFaUefahis. 

4 DiuiJioHeluettoraminXtllTa^os. 
$ De Pago Vrienfi , qui Taurus diSiu temport CAfdrist 

&Vndeh0fipfinomen. 
16 Tfta pagiis;diuifusi)t decelm ciMtates , ac prihium 4e 

Suitfia. 
y DeVndervvaldia. 

8 DeLucernA,&kcisiunJdtStiofttipfmfkhte^. 

9 DeTigtiro. 

10 DeTUgits. 

11 DeterntorioGlaronx. 

li DeBerna,qudndofueritmdffa}deiiHldemmtini-' 

cipiis&dnnexit. 
13 DePagofriburgenfi. 

J4 Detertitorio Schaphufiano '. & vnde'mmndcce- 
ferit. 

'15 Deterritotie ^hbatis-ciB<e,'&quareitaappeUetur, 
ipfiufque in duddecim partes diuifione. 

16 'DeTa&efanis y qui infuperiores & infenoresdtiii- 
duriiur,&eorundemc6nmntibus. 
DeRhetis,intrespopulosfaderamdiuifis. 

"iS fitfertilitds Hehettd, & quibus abundet. Ititm 
quisfitpfoaentus agri Tiguftni dlioruriiquepi- 
gorufn, & quid iUi proferant. 

15 Deirigenio & morihus vetertim Heluetiorumy & 
de eoruttdem fortitudine heUica tempdre C*- 
>Jkris. ' " 

10 De mgenio Heluetiorum huius dtatis , eorumque 

procliuitateadarma&temulentidm. 
it stefHim mtitorii Helmiorum , exctpiis pk- 
fciiis. 

11 Situs Heluetii tiatura loci munka , propter Atpes, 

quA funt ipfis loco vaUi & propugnacult. 

13 Re^ublicaHeluetiorum , trihuspariibus conjldns, 

& quot pag6s vnaqudque contineai. 

14 Qudndo& quomodo^Heluei^ fadirefe foctduerinti 

& Rempub.fuSm inftituerint. 

15 Defideretriu^PdgoruinBddenapircftp , dnHo 

'MCCCXXV.&iUiuscdpita, 
iiS Dealiof<tdere%Ucern'£,Vria,&e.&quidiUUdcofi.- 
tineat. 

X7 ConuentusSangaUiquatubrfuprnediitiirumpagb' 
fum>vim babem kgk &f<edefisc 



I 



iS Tidus Tigurihorum cum Pagis , & iUius iari^ 
culi. 

X9 Tadus Tugienfium cum quinque Pagis. 
5® Tadus Glaronenfium. 

ji Fadus hftreditarium inter Imperatorem Uaxiti/ii 
' lianum,Cardumarchiducem AupiA& Htlue 
iios. 

"j z ConiiffiBio irium pdputorum fdderatorum Rhtti 

cumPaguHeluetiofum. 
35 CoAclufio & articuli ex iure-CanoniCD (um dotni 

nis&incoUs4^aUefix. 
34 Tadus SdtigaUenfei& tUiusfprm*. 
55 PoftremapaxcumTigurinisfa^a.dieS^dSiaiUini 

dnnoMDXXXI. 
3? Pax Bemenfis , antfo "M DXXX VI L & iUiut af 
ticuli. 

37 ratione Refiuhhca celebriores , tdm vettrt 
quamrecentes^uumittiperiumauxirini&pn 
pagarini. 

jB ^tieduplici Sendtu Tiguri& Bafika^&quot Stn* 
toribus conftet. 
/ 39 Degeiieralihtts Hetuetiorum cmitiis. 
40 Demiftura&diuerfitatereligioniSiHeluetimi 
&deturbisin'RhetiA&VaUe TeUmapiopttrt 
oitis. 

4r Tieipf&rumfjtderibuscum Regibm &Rebt^uflif 
in Europa, & qua efficta proftipendiiSiqtts acii 
puntjpriftent. 

SErmonem nunc inftituimus de pluribus Rc 
buspublicisiquaE; faederc inte tfeiu ndae, coi; 
liridrum i& auxiliorum communicatione lor 
goiamterapore incolumesperftiterunt : ade 
vt nuUus easfit auius aggrcdi , quih re infcfl 
dilceflerit , & cum damno repuUus fuerit. £1 
eriim Helucti) tain ardbo nexu hodieque iht£ 
ie deuiiidi func.vt Princeps, qui fseduis ipforui 
diiroluere cohetur , quamuis omnes artes 4d 
hibefer,oleum & opcf am perdituf us fit. Vt ig: 
turadremveniamus , &ordinempropofituf 
perfequamur.Heluctia prouincia eft Gef tnani< 
quiead Ortum Rlietia,€onftantia&parceSu( 
uise ; abbccafuVallefia & ComitafuBurgur 
diaejameridieDucatu Mediolanenfi propcCo 
itium; a Septentrione parie Alfiitije terminatui 



H E L V E 

iKUidoquidem Bifilea Heliicti^annumerarnr, 
!ntei tteciecimPagosrefertur,tametfiin Al- 
cia fitfra. SuJic prxterea trcspopuli faederati 
.hetiiSr,ciua-D!imiuperiorS;Lfi.idi6tafuit:de- 
ide,Abb:itia& vrbsS.Galli Mulhufmm , 6c 
.otuilla ; qLii fcedus cui>i Heluetiis iun.ce- 

JlU. . 

Rhttio:iim!tesrunr, abOri-nte.Comitatus 
'irolehiis: nb'Occidciuc , Heliictii : a MeridiCj 

c;u us Med i 0 i a n e n fis , & t ri-i to ri u m Bergo - 
: iSeptenrrione ditio Regis Romanoru, 
a.c' uirifdidioni ipforum interinixraeft. 

His aunumerancur feprem dectiris Vailefa- 
orum, qui olira S.dunenfes didifuerunt , & 
hc)danuniaccolunr. Hi . b Oriente concermi- 
;« habeac HeIuecio>:ab Occidente,Sabaud!a: 
Mcridie, Lacum Mnioi em , & Pcdemoncium: 
) Aqui!one,LaciunLemanum,&p3rcem Hcl- 
:tt£.Omnis autem fcederacorum regio diuidi- 
rin partes tres.tn Hdueciam,Rhetiam &Vai- 
nani. 

Heluetiifubdiuiciantur ("vt antiquiores diui- 
anesin £rgouiam,Turgouiam,Vchtoniam & 
las hmiles prouincias omircamusjin tredecim 
igos,Vriam,Suicfium,VndervvaIdiam,Lucer- 
uii,TigurUm,Tugium,Glaronam, Ber.namj 
ifiIeam,Fnburgum, Soloduru , Schafhufium, 
Abbatis-cellamj 

Primus pgus,quieftVria,nunam vrbem ha- 
:t'; pr^cipuailiius fedes&aliarum capuceft 
l«orfium,qui locus eft apercns,&Luceina mil, 
-;ri.iterIcaiicodiftac. EiusiurifJiaio mon- 
• Gochardicranfcendit. Nonnullipcrhi- 
i-i , enm temporeluiii Csfatis Taurmn di- 
nm tuifte , Sc nomen illiid inde ortum,quonia 
ptiuallenies hodieTaurosappellarir Vros. I- 
i?pagns eciamnum caput Tamiinarea viridi 
fuisinfignibusgerit, Incok aiunt, feagente 
ladam ethnicaortos , qua:nomen Gdcorura 
Vrorumhabaerit , pofteaqnead rcligionera 
llriftiananiconuerfafuetit.Poftmulcasin-.pe- 
)rum mucationeSjkaECpars vicirholoco a Ger- 
a n i s au ul fa , ad Tigit ri n os re d ii t , ed te m po re, 
10 Rom; Imperium translatumfuirad Grr- 
anos,&omnesprouinciK,qu^o!iraRom.Im- 
^riofubieda; fueranc , libertatem recupera- 
nCjforma Reipub. intet fe confticiica , nuilum 
perioremagnofcenceSjprecerquamRom.Im- 
r!um:vtapparetexpriuiIegiis,qu3eipfisaRd- 
)]phoHabfpurgenfi,RegeRomanorum,aliif- 
je Imperatoribus concefla fuerilnc: neque vn^ 
lamdoinui Auftdaci, vtnonnullivoluncpa- 
erunc: quohiara cum Imperatorexiila fami- 
L eledtus efiet , Imperatorem quidem domi- 
im fuumagnofccbant j ndnautemfamiliaEi- 
ius ha:redes.- 

Hicpagus Vriain decem partes feu ciuita,ces 
uiditur,quasGno(ammanniasappell3nt. 
Suicfia oppidum eft ad ripam lacusLucerrien- 
! ficum , adextra, qua Altorfio Luccrnam itur, 
: nomen fiium omnibus Heluetiis impertit. 
loc oppidum conditum fuitabiis ,quiexre- 
noSueci£exieranr,vtnouasfedes <jua:rerenc,- 



tior:Vm. 

Eius nomcn roti regioni tributum fuir, vel qui.a 
Heiuecii primumin Suitfenfium cerricoriopro 
libertace parria-pugnarunc : vcIquiaSuicfenfes 
primiexpoficifueriincinuafioni AuftriaCori^im, 
& crium pagorum,qui foediisinicio pcrcuftcruc, 
pocencillirai fuerurit • ira vt nomcn ipiorum 
poftea ad omnesfcrderaroscranfieric. 

SuitfisVndervvaldia verfusOtTumfubiacer, . 
Sc in fuperioiera acqj inferiorem diuiditur.qna 
filuaKenrovvaldis mediamdifierar ; nihilomi- 
nustocushicpagus Vndervvaldia/eufiluaira^e- 
irior vocacur. 

LncernanomenacGepitaloco,!n qnoficacft, g 
quiolira. Lucernanominabaruraturre , inqua 
noauluinen accendebatur. Frequencari c.jpit 
proprer raonafterium illic a^dificatam a qno- 

dam Vincardo, anno DCCCXL. luxra illud & 
illius pociilimum caufa cohdica fuic. 

i?er Vibemfluuiuslabicur,qui Ruffiusdici- 
tur,&prodicexmagnoIacuhuius vrbis, quem- 
admodumRhenus exhcuvrbisConftannac, & 
LindmariusexIacuTigurind profilic. Perhunc 
lacumadcrespagos Vriam, Soicfiam & Vnder- 
vvaldiam icur , ad radicem alriffimi mdntis", qoi 
iuonsfradus & Mons Piiariappeilacur, & ori- 
ginem huic vrbidedic. 

LocainrifdidiohiLucernatumiubiedafunt; 
Vkenia,Sempachium,"WiIiifoaia, Vallis Ench- 
buchiana, Roccnburgum,H,:bfpurgum , Bero- 

na,Chel3mcium,Merifciiuadia, Ebicoha, Hor- 
ba&Kriehciun. \ 

^ Tigurum vrbseftanriqua , amceno locofica, 9 
ad excremicarem magni !acas,quiiliicdefinir,in 
quem flr.uius Limagus prope Glardnam fe in,- 
fundic. Hiclaciisvrbcminduas parcesdiuidic, 
cparutii vnamagna , aircra parua vrbs apptlla- 
tur : vnatameiicpraaireca tribuspontibus ad- 
modum incirndi.^ itirgiiin-. Ha:c vibs habt^r/ub 
fe prsfcaurara Kyburgenfcro , Gruioiiiei-sfrm, 
AudeJfingenf-m, G ifencnf m ^ Eidifunenfem, 
Regen ipe ) gc , Va di s 1 1 u i ! lan amr^^a d iTc h o- 
uillanam ,Lupodunenfem , Vintercutenfem Sc 
Stefhen{ein;qica? duopoftreina locafunc oppi- 
da T ! g lu-in o r u m i m p e r i d fii b ie<5i:a. 

Tugium vibs eft-,a qua paruLis quidain rracaus j» 
nomen accipii: , Suicfii cerricorio verlus Aquilo- 
h e m c 0 n r n -n i n u s , V r b s fi r a e ft i n rn a rg i n e p a r - 
ui lacUs , & fub fuo inipei io habec oppidii Cam- 
pium,pa!:um Andre.x, Huneiberegium , Oua- 
chenillam,Sceinhniinm,S.Woifgan<7uiTi. 

G!a rona vailis eft projjeLimagum fluuium.ii 
Non admodum magna eft:!n lohgi. udiriem tria 
rancnm miiliari'a Germahica piuec , &homen 
forcitura pr.-Ecipud huiuspagiloco , qui Glan- 
fium icii Glaronaappeliatur.TribusIocis cingi- , 
turalciffimis monribu^,& aMeridieacqtie Orcii 
RhecisiabOccidenreVrienfibus & Suitfenfibus 
confinisefti Huic pago rribuitur Comiratus 
HamburenfisABaioniaHumbergehfis'&Rin. , 
genbergehfis. Vrbs Glarona impeiiura Unet in . 
Comicatura Verdenbergeniern , quemmagi- 
ftracusproRepub.emicannoMi3,XVIL 

Berna conditafuica Bercoldo I V. Duce Ze- li 
A23 rin- 



|ij4 R^sp 

ring«,& Comite Vchtlandiaf , qui c%to vrfo in 
venarionenomen Bernac ipfiimpofuir, quia 
Gcrmanisvrfnmdenotar. Hacvrbseftinftar . 

f>eninful^,quamefficit fluuius Arula,qui ad tria 
ateraeamariuft. Inillius extremitateponseft 
lapickus eaparte , qua vrbs Meridiem re(picir. 
Hic fluuiushumililocoab occidentein orien- 
temlabitur, deinderedit, &;ia£lutormenti in 
occidentemtendit. Solumhuius vrbisconti- 
^nentem tangit, &'fi ifthmus,perfoderetur,Ber. , 
n,i eflet infula. „ ,. 

Verfus Metidiera & 'Septentrionem cliuus cft 
prx?.ltusvfq-,adfluuium , quiadi.pfius radiccs 
labiuii" .- & verfusorientera facilis eft afcenfus, ; 
qu-oadfumraitatcm vrbisperuenitur. 

Bt rnafub fua poteftate habet vrberr Laufan- 
nam , cuiusfituseftadmirabiHs-.namduoscol- 
lesoppofitos&vallemintrric^laoccupar. Ha- 
ber.praeceieaBernafub fe vallem Haielana , Vn- 
dcrfevven oppidum , fuperiorem & inferiorem 
vallem Simiara , Fruringara , Sanam , ^^lenara, 
Thuniura , Lupodunum,Si^nauiara, Drachfe- 
vvaldiarrijferandifiumjSicomifwaldiai-n.Burg- 
dorffium,Bireneclcam , Landshuium , Areber- 
gamjNiclouiamj^Eriachium.^Wangenarn , Ar^ 
vvangenam,Arburgura,lBiberfteniura ,5chen- 
ckeribergam , Lentzburgura rtumciuiratesli- 
beras,Zoffingaro-,Arauiam,Br«ck)am. 
^3 Friburgum monri impofitum eft,qui duatjus 
rupibuseredisfiilcitur : ab altcrolatere iri 
valleiacet, montib.non niraiumarduis cinda, 
quorum vnum fluuiusmediocris magnitudinis 
ad infiraain partern vrbis praeretlabitur» 

Tribunal inrupependentefitumeft. Mon- 
tes fuftinent maenia : qUanquam verfus Orien- 
tem nullafuntsdificia , |)rxterturres &: muni- 
tiones: quaqua yerfus per vrbem ituriafcenden- 
dum aut defcendendura eft. 
'J 4 Solociurum , quod olira rantjum arx erat , ad 
eara tandem potentiara perueriit,qua nunc pol- 
lerecerhitur. Vrbseftnon contemnenda,qujE 
fub fe agros & horaines habet. Vrbs e'ft fira in 
planitie ; atq;hocl6coS. VrfusexlcgioneThe- 
tjanorum martyrium fubiit , cum L X V I. 

fociis. . , 

"i5 Territonura Schaffhufianum firtimeftin 
Germahia,ad'R.henura &filuara Hercyniam.il. 
lud noraenaccipitametropoli , cuiusmaenia 
Verfus MeridiemRhenusalluif.eregionever- 
fus Aquildnem cft moiiticulus.-in vrfce ©omplu- 
res funt fontes egregii. Nonlongeab ea confpi- 
citurVrbsBadenak ' 
\G Abbatis-cella noraerieftpagi , qui diuiditur 
in duodecim partes , quas Weluetii '^okn appel- 
lant. 

Sexciuitates funt fubditione Abbatis : aliae 
fex fuampeculiarem iarifdi(£tionem habenr. 

Nurrieranturauterainhoctraduodo pari- 
ci2.-nempc,Abbatis-cella,Gays , Vine(cbcn, 
Trogen,Tiiflren,Hcrifgovv, Hunduil, Sc parce- 
cia Foflx. Ciuitates cxtraditione Abbatis funt, 
Hcri(govv,Hunduil,Trogen,Vrnefchen,Gays. 



VBLICA 

& TufFen:in ea funf Abbatlr-Cf4ia , SclivventJy) 
Bruslifovv,Gonres,Winxelbach,&HasIcm. 

Vallefani in fupeiiores&infcrioresdiliidUn- 
tur.HihabirantCabtefii,propeS.Mauritium:il- 
liin valle , qux incipit a monte Furcse , & v erfm 
Rhodanum ab Orienre in Occidentem tridui i- 
tinere vfq-, ad S.Mauritium cxtenditur,curn di- 
uerfis roinoribus vallib. ab vtroq; latere. GlaOi 
dirurvndiquealris raontibus , quinquiesmisle 
^afTuum fpario, & ampHus. Quibufdam loci; 
ram-ar6ta eft , vt vix rranlitum Rhodano conce- 
datiqueraadmodum videreefl:ad S.Mauririum, 
vbimontesadeovicinifunt , vt perpotnemv. 
nius arcus ab vnoad alcerutn rran-fire licear; 

Pr£EtcrcaVaUefanidiuidunrur& di'ftin^uun 
turinliberos& fubiedosi Liberi fubdiuidun 
tur in ieptem ciaitates, ncmpe Scdunum , Sier 
ram,-Euquiain,Baroniam,Vefpachiura,6riquis 
ISomefam. Subicdi dmjduntur itiduasprafc 
duras, S. Mauritii, & Moncis Olonis. f luuiu 
Morfia hos ab illis leparat. 

Sedunum.vrbsprimariflVallefrsBjfupergc 
raino monte fitaeft.Rhodanus,qui eam pr^rei 
labitur,arituradradicem MontisJ^urcae.prop 
raontem S.Gothardi,& per fupradi<ftam valler 
ferrur,donecinlacumLemanurainfluit , qr 
Cablefio Gencuamvfq-,Oiao railliaritira fpat; 
porrigitur.Gablefiura agro Foflignano confan 
eft. 

Rheti habitant iri mtridionali partc Helue 
tia inter Legarura , Adasm ,toraitatum Tirc 
ienfem & Athefin). Diujduntur in tres populc 
faederatos,quorum primi Rheti dicuntur^alt^ 
ri a domo Dei, terti i a iui:ifdi<ftione feu corami 
nitate nOmcn habent. 

Rheri tenent vallem Mefoleam & Calanqu 
nam » neenonagrum Rogoretanum & Mufc 
ceniemi, cumfeptemaliis vailibus trans Alpe 
per quas Rhenus & Glenerus labimr. 

Domus bei poflidet vrbem Curiami qusf; 
ris elegans eft.quamqueLafcarisfluuius prffte 
fluit. Agrivicinihuicquoqi Pagofubif ^fifun 
cumprius adEpifcopum&Lcclefiam Curiet 
rempertiherenr : adhaecpoffidetvallem Agni 
dinam fupra& infra > & Bregalliam ^ quasft i 
XXV.comrauriitates corapleiaitur. Tert iapa 
Rhetiie ComitatUi Tirolenft contermjMfl 
Rhetis Vallis tellinaincludifur , qua-mult; 
habetatces&fedescoraraodas , inquibuscei 
turahorainumrailiiadegunt.LocapraectpLiai 
eafuntfeorraia, Sondria,Tiranum , Pofcl.iii 
Morbegna.VaUis Tellina finitimaeftvaUtCi 
uennsjin quaeft Puirum, Haeduae Valles Vic 
comitibus,Ducibus Mediolanenfibus ,aRb 
tis ereptSE fucrunt i queririadmoduro Heluei 
riiulras alias valles cura agro Brifaccnfi jLoca 
nenfi, BeUinzonsc&Lugnamioccupatunr. t 
^is mox vl)etius agennu^s , quia hic (edcm be 
inrelligimus tflTe mrer GaUia & Hifpanii Re 

ges,propter inuafionem Vallis Tel- 
linae,quaefadacftanno 
MDCXX. 



Q^V A L I T A S. 

Regio Heluecioruni tnultos montes & val- 
continet i ex quibushsEvtcunqueruntferti- 
; & quaniuis illi fint afperi > tanien eorum ca- 
Tiina hon minus virent&iucuridafunt, qua 
lOfnifljmi caropi. Quapropter incok pecus 
gno niimeroalunt. Abuiiciatautem h-ecre- 
)cum animal:bus man/uetis, tum feris, atque 
migenerecatnium. Obhanccauiammulta 
:a Ia6ticinia,&magna buryri & cafeornm co- 
reperitun Aereftbonus&ialubris: Soiuni 
iricolisiraexcultum eft,vt rionrantum resad 
manas vitjevfnmncccirarias , fed etiam deli- 
sipfisfuppediret. Frumentum magnacopia 
)tert • raractliinmultis locisfemen fruftra 
rs mandaretuf, nifi eaiprius coburcretur; fed 
or & induftda hominurii huic incomrnodo 
decur. Multislocis tamgenerofum vinuni 
fcit,vc Rlienanitm curiiguftu tiimpr^ftantia 
igefuperer. Hisaddendafuritamoenaprata, 
]uibus greges riiagno numero pafcunti AHt 
oq^ue ha;c legio multos vrfos.ceruos, damas, 
ireas,lynces,apros , & aha fimilia animantia^ 
3B incolffi venantur : quibus etiam varia volu- 
iin genera non defunt.' 

Vcrum vt aliquid in fpecie de hac regione re. 
amus, folum circa Tigurum vberadmodum 
,& virii ac frumcnri feraciffimum. Vinum ra- 
:n pierunqueafperumeft, nec omnino ma- 
efccre poteft , proptervicinitatem Alpium. 
)c rarrien vinummaturefcir,autfa!tem mice- 
ofialiquotarinosieruetur. Lacus Tignrinus 
lumerabilem pifcium miilfirudiriem alit. 

Necminusfertile eftfolum circa B^fileam^ 
od oprimum vinum &magnam frumen ti co- 
mgignit ; icavtincofe vicinispenurialabo- 
itibus alimenta fuppeditarepoilint. Inhoc 
dlufuntlata&pinguiaparcua.' 
Territorium Bernenfe vini &frugum faris fe- 
:eft: Friburgenfeomnia necefiariaproducitj 
etervinura.quodaliundeaduehitur. 
QuiIacumLemanumacGolunr,§ftatenimio 
;u,hyemenimiogelufevriqueruntur.Nihi- 
Tiinus Iacus& Rhodanusraroglacieadftrin- 
ur.nequesBftas illic tam ardens eft, vtin Gal- 
vicina. 

Solum facile&aptum eftadcultum , &ad- 

)dum fscundum. Nam vinum, ftumentum, 

megenuslcguminum , faenum ,auenam & 

rdeutn large profert. Frudu s ordinarii funt 

ces,poma,piia , diuerforum generum , cera^ 

luitanicajdulcia:, acida, moracandida &ni- 

i,caftane£e,amygdalae:ficusfuntrariores. A- 

Tialia volacilia non magis defunt quam piices 
tfcra;. 

i^cernenfes pl us fere commodi cx lacu vici- 



ho ,quam foldpercipiunt ; rametfi floridaprata 
&opima pafcuahabeant , pecorialcndo apta; 
Haec ora minus afpera eft,qnam cstetffi 

Solum Vriae , SuicfiaE & Vndervvaidix 
tanrum profert j quantum aleridis incolis 
fufficir. Glarona ladiiciniis &pecoreabundar. 
Illic inter mbntium anguftias nec lereridis a- 
griS nec plantandis vineis locus eft. Puichra ini- 
bivi(idaria,pdmisrefeita,&ariioenapratacec- 
riuntur. Vinum&fi-umentumaiiuadeillucini; 
fertur. Lactispiices, mbntes carnem ferinam 
fuppeditant : volucrumi etiam rioagnacopiail- 
lic reperitui-. 

In tradtu Vallffanocaciimiria moricinm vbi- 
qucfuntcandida , fedima&valles fuauirervi- 
rent, Soliim taiii felix eft i modo aliqua cura ad- 
hibeatutj vtgranata , ficus& malaaureaferar. 
Abundatpr£etereafiugibiis,vino,croco&la(5li- 
ciniis. In montibus varia animalia nafcuntur, 
inter aliahircus fylueftris,qiji riiagniiudirie cer* 
iuiftijpedibus capram;coriTibu s, qui quotannis 
ipfi in nodum creicunt , hircuim refert. Vbi- 
Cunque pederi:i figerepoteft,ebaf(eridit. Mira 
agilirate ab vnoprsecipirioinaliud defilit.Inal- 
tiffimismbntiura iugisdegicvbiglacieseftfri- 
gidiffima:& deficiente fdgore vifuro ai-ni ttir.In- 
termontes valleculareperiunturplens glacie,- 
lo:igo tempore induiaca, ita vr acryftallo difcer. 
rii nequear;&illaquibtifdam locis adeoprofun. 
daeft , vraliqt/arido incred.bili f agore nimpa- 
tur , & hiatum trccentorum pedum , atque am- 
plius,pa/idat; lllic venatores fuas carndsferinas 
fufpendimt , vtfrigore rigerites ranro diurius 
durent.In,tethaScpriEcipiria funtveria;aigenn, 
qu^darii enam plUmbi, jEris, cryftalii &agarici. 
In territorio SioriisrepertusfuirannoMDXL- 
IV.fong ralis.Sunt etiaiilic rhermse diuerfbrum 
generum,& balnea admbdum lalubria. Infuper 
quidam lapideshic inueniuritur , quiigniad- 
motiardent.; 

Rhctia,quamuis magna ex parre fit mon tofa,- 
tamen plurimas habet valiesadmodnm grarasj 
qus mulia ad hominumvitam neceflaria pro- 
ferunt. 

MORES AisT 1(^1. 

Hr'luetii omni teraporemilitarivirtuteex- , 
cclluerunt, vtliquet ej; C, Ca>(ariis commenta- 
riis, cui multum ncgotii faceffiuc-rnl-.t. Nam cu 
tranfirum peciiflent, vt perprouincia Romano- 
rum in Xanronum oram proficifceretitur, & il- 
lic {ed''?s figeren t , ille ipfos metueris murum ex- 
ftruxit, qi^ocoriatumeorura prohiberer , cum 
meminiiTet, L. Caftium Cof.ab iphs quondam 
fuper3tum,& exercitumRomanufn (ub iugum 
miftlim fuiiTe. In coiendis agris parum oper;?; 
ponebanc , nequeiafis alimenn in fuo rerrito- 
rioinueniebarit,riori illius vitio, quodiam fere: 
ybiquefertile& vfibus humariis aptum reddi- 
derunt fed>q«o<i iilud runc nonex.eolerent. 

Aaa i Cer- 



^0 Respv 

Certu qtioq-, efl, ipros tffmpbre GaEfaris in pagos 
faiVc diftributos , ficut hodie:fed tunc^emporis 
non niiiquatuor erant , interquosTigurinus 
pririciparum obtinebar.Heluetii primi fuerunt, 
qui viiftoriamdeRomanisreportarunt , & vi^ 
ciffim ab illis bello domiti fuerunt. Atidaciai- 
pfoi:um'&€<Jucia,qnam in lais armishabebanr, 
exeo cognofcitur , quoddomos fuas incende- 
runt , &rolumincuitumre'liquerunt,cumina- 
nimum indu^xiflent.nouasfedes qnaerere.Nihi- 
lominusin boc fa^iro magna imprudetia & bar- 
b- lieselucet- Ingenionon admodum politoe- 
ranttattamentemporc Carfaris repertEfuerunt 
imer ipfoslitters Giaecefcriptse , &t3bukea- 
dem ImguaexaratsE vquibus conrinebatur cata- 
loguseorum > qui fcdibus (uis egreffi , & armis 
ferendisidoneier3nt:necobliticrantnumeriv- 
xorum & puerotum , qui trecenta fexaginta^o- 
ao rniilia hominum compleaebatur.Hmccol- 
ligitur,eos nonyfq; adeobarbarosfaiire, ficut 
habitifuerunt.fedlitterisGrxcisdedft6s , non 
niinusqnam Galli. Vernacuiam linguam multi 
viri ioGti exiftimant ipfis peculiaremfuiiTfjnon 
Germanicam :qus poftea corruptafaerit,quS- 
60 peregrini exdiuerfis locis in Galliam feitl- 
fuderunt. SirationesinvtramquepartemaHe- 
:garevellem, tamLedoriquam mfhi faftidium 
pareremvSatiserit curiofos ad eos remifiCe, qui 
inregrostra^tatus dc hac quarftioneedideiunt, 
Sc cum accurate pro & contradiipuraftent ,tan- 
ttinde profecerunt , acfinihil hac dere fcripfif- 
fent; quemadmodum omnibusiltis arcidit ,qui 
apices argumcntorum confe^antur , vt conic- 
^uras fuas ftabilianti 

Nondubiumeft , quin hi poptiU magnaex 
parte Gallorum mores imitati fint , quibus lon- 
■go teropore annumerati fuerunti Poftcaverd 
hxc 'vcgio maignamuhitudine Gimbrorum re- 
pleta fuit j"quipatriam defererectjaa^ propter 
maris inundationem ,• Getmaniam peruagati 
funt , & partem Belgica: occuparunt 1 qtix cum 
tsittrs miTkiri|dini non fufficeret,ad Rhodantim 
progrefE funt , vbi a Romanis terras , quas cole- 
rent,petiuerunt : qusecumipfis denegat^fuil- 
fentjpars eorum inltaliara tranfcendit,vbi a R.o- 
roaniscsfi fuerCirit : paf s , quae cis montes man- 
Tit.in Heluetia.vbinunc Suitfia & Vriaefti con- 

federunr. 

Alii fcribatit,rgporeSigi$berti regis Sueci? hos 
populosSeptentrionales numero itaabiadaffe,vC 
pars eorvi tiouas fedes quajrere coadafuerir.Hi, 
transroiflo Rheno,Gallos ftiderunt-itaque ahas 
getires attonitse legatos adipfos miferunt, a qui- 
busnihil aliudpetierunt , quamvrfibi viuere 
& terram colerie fioe alioram damno liceret. 
Quaproptet Heluetiiipfispermiferunt , vtpar- 
tem interiorem fusB regionis habitarent , quse 
montibus &lacubusplenaeft. Eamillicultura 
fertilem reddiderunt. 

Deindc memorant hiftoriae, ad Oceanum 
GermanicumtrespopuloshabitalTe , Saxones» 
Aog}os,& Vietes* 



B 1 1 -C 1 _ \. 

Anglos cum parte Vietam traiecifTc in maid; 
ris Bcitanniae eara partem,qux hodie Angliadi* 
■citur>& illic confedifle. 

Alreram partem Vierumin Heiuctiam mi- 
;graffe, &iliic manfifle,quipofteadidifmtSm 

thes. ^ 

Tande^m omnes haegeiitcsin vnam, motibu 
petmixtis ^coaluerunt, dc qua taon nifixgre & 
per canieiitu: as vanaiu btilitat* mulcifque If^ 
puhs inuolutasaliquid referre licet. 

MORKS HODrERNi. 

Heluetiihominesfuntmilitares , &adqf 
msincommodaperfereridaidonti.quoniamr 
afperaregionenatifunt, Armisdeditifunt,&i 
bello egregium ordinem obferuant, Thorac 
ferreo rfanffa, xiphomacbara & pugione del( 
dan r ur, n e c ign ari (ii nt vfii s fcl op petorum. M( 
diocris funr ftatnrse^fed robufti. 

Qupniam reg oipforum non vfqueadc 
frugibus exuberar, ilhus defearum fua induftti 
farciunt. In veftesparuminfumunc , necmu 
tum peciiniajpro alimento eiogant,exceptop; 
ne&vino: csterisenvm, quae habent,acqui< 
fcunr,nec3ppetunr-exotica: carne&ladicini 
affatim vefcunrun 

Satisipfis eft,h hypocauftum habean t, in qu 
frigus acorporedefendant : tnsdibusiprorui 
non magnam fupelle6tileiii inuenias:in conue 
iaiione furit inGiuiles , diiri , agt el^es & inoribi 
iinpblitis. 

'Cscerum fupramodum bibaces fmt , & ii 
tegros dies ac noacs potarido confiimunt : q 
furor & fsditasvfqueade0apud ipfosinualui 
vtnihil cumeisagere necamicitiam cdntrah 
repoflis , nifi largiter bibendo , & quiciater 
ftreniie exliauriunt , ac vino fe ingurgitaht, pi 
viris ihtegrishabentur, & iispraefcruntur , q 
crapulAm corpori &animohokiam auerfanru 
IsfequehicfuroripforuiTlconfiftit,ficutinFla) 
dria, &t0tolBelgio: fedfiquisrecufet,vino 
mergere , eipugibneni ftatimiugulo admou 
bunt, &quodm ipfolaudemmerebatur j ns 
argumentumfuppedirat. interim fatendumei 
ipfos efleprudentes&circumfpedosjtiaoma 
liijcrtate^m fuam tanto teinpore tueri , & pace 
mter ie colere poruetunc , tametfi relfgionc di 
crepent.Praetcrea itafe gerunt,vt fummiPrinc 
pcs€urop^ fcedus cum ipfis petcucere fttfdeaii 
& quotannis, magnam ipfis pceuniae fumma: 
ntimereric, - 

Quod ad Htteras^ttlnct , quamuis celebn 
habeant Academias , tamen ndn tantoftudi 
qu;mtoalii,i!iisincuri3bunt : namarn)'.mag 
appetunt.Equidemnon nego, fuifle interipfc 
&adhilc efle viros do6lrina praeftanres '. fed hi 
rumnumerusexiguuseft , &deplerorumqt 
moribus & confaerudinc nuncverbafacio. Ii 
genium quoque ipforum nonvaldefubrile ci 
&ahquid ci-aflitiei exmonriumafperirate trshi 
icd quando in aliquam rem funt intenti, eam < 



M E L V E 

■m capiuhc,ta Aet/i Uhdi & ftudiunl ipfis ad- 
bendam fir. Pauci fant , qui folum muranr, 
ibus noh .iliquidex patriis nmotibuS adhsre- 
: imo gehn^ rii£E cbnfuetudineni in veilibus & 
iis rebus aiFedare videnciir. Qui vci:G ek ipfis 

■legrinatii&infekterisrcjgionibusvcrfotiiunt, 
ios calliditate fuperatit , & aifficilius decipi 
lihincquam quifl]uamcseterait:urti hatibnum, 
iKaftuciifims habehcur. 

O P E S. 

In Heluetia hon fiihrquajrends opesBaby- 
iis,ht:c Arabum diuiciae : hasenimregionis 
is &i5ualitas negacqure eiiifmddi eft,vt miil- 
ii prarftct , quod incolasfudsalati t^odfi is 
:tis inrcripros efler j quemadmodum apuda- 
gentes j mdxextremaino^ia &pailpei:tate 
iflidarcntur. Sedmagnumipfis vedigaleit 
umonia : & argeh tum,quod A vicinis Princi- 
iiS accipiuht,fadt,vtin te fihtlautiori, quarii 
:dera iprdf um noh tam care emeientur. Fa- 
rqiiidem, maghas&pe ftimmas ipfis deberi.- 
ilorainiis illae taiidemipfispehduntur : drqj 
pueri , jjiii ignari funt eius , quod ipfis datur, 
exteris Principibus ftipendium accipiunti 
nnPrihcipesfummaopenitt.ihtuif ; vthahc 
(tem fibi bbnoxiain reddahtitq; recineann 
f vtaliquid dicam de eo , ex qiib cbhimodlum 
erepodunt , qudniaiii de<jUaIicare i:egionis 
raobirerrantumaliquiddixi i reinfepfefa- 
ntexpecotci quod alunt, &expafcu!S ,qu2e 
iehti Tlguritantafrumenci topia Vendituri 
es pahefideniriiperet. Bafileaamertatorii 

mUlruiTi frequ&nracur i 6c Rhenus eam al- 
is maghas ipfi commodirareS & grahde e- 
lumentum affert. Mulrilibri ih hac Vrbg fex- 
perroram Europam diftrali! ihtui- i vhde ad 
ilas qu^ftuireditvberrimus. LuCernide-- 
iUhturmerces.quiekCdmiratuBurgundi^, 
:gionibUs vicihis in iraliaiii j &cx italia in a- 
regiohes tranfuehuriruri Narii illac irer eft 
ahaiTi pefmonccmS. Gothardii& iiiejfcesi 
: vcniuht ex Icalia i per lacuiri 6c fluuiurri 
fum ih Rhehurii , arijue inde iri riiare deue- 
tuti Tantaetamcn ipforumdpfeshon fiihtj 
lagrii faciehda: videanmr : qtii|)roptei:iliis 
i« , pdccntiahi ipfoturti fcdnlidetabi- 



p 6 T £ N r I A. 

Heluetia Alpibus vndique ita ciaudittiri 
icols in tuertdalibertate catti aniiriofi atque 
inati fuhc i & qui eos inUdferunf j iU 
tam infelicirer rcs cefllc ; vf hullus 
'riricfeps ihEurbpa ^ ^uiteUiim ipfis ih- 
e , & loca, in qjuibus hsbicant ,adbf iri & op- 
hare aufit. Ac licetregioilla dccupaffecuri 
ahiemolurhenfi vidtbriifFerret • adebvceic 
0 cdntta ipfoS fufctptb ^ia^ dsltilfli {jtfatii 



TIORVM.' 

cbmmodiexfpedtandum iic. AdhjEc tamardto 
ihter fevinculo coniundi &coIligatifunr i vc 
diihculterfitbigi, &intcgrade ipfisvicaoriare- 
jpdrtari jpbftit. Habeht etiam vrbe«; quafdam & 
lota muhita , ^uibusn/Dri deeft apparatuis ad 
bellum neceflariijs. Addiucurham obfidionerii 
Iuftincndam,& qudEuisincbi-nmdda|3etFereri- 
daaptifunc; fedadoppugriahdurii &infuiharii 
prbnbcapireehitendumhoriValcnti 

Siquis ipfosin ebfurii regiohe aggs:ederetiifi 
exercicuml quariiprimum colligerent,& pugnai 
iipoireric comriiiccerehr : qucmadmbdum f^pe' 
fecernnccurii fubcoi-nmodo. Necfpes vUaeft, 
illos delbellandi , q^ubniam fiabinitio , &chiTi 

hondumomncsfsdereiuhdieflent.exiguaebs 
rum manus iiuiriefbfos exercitus tlidic : qiiis 
hodieiniegram genrem riorirefofmidai^ei-, qu| 
hefcitfugere , & ignauiarii inagis auefratufi 
(quairi iiibtteirii 



Pcriieniriius iam ad pfaecipuam Sratus Reir • « 
|)ub.Heluetibrum partem , quae eft ipforum re- 
gimferi, Illudigiturfpeciatim tbnfiderabimusi 
& particulatim cnucieabiiTius. Hcliietia diuidi- 
tur in quatubr partes , quas ipfi Gerlriahicb vo^ 
cahulogomds, hoc eft,tgrritbriaappfellanr. 
iguatuor partesfuhf , Territbrium tiguririumi 
Auencici, Argouia&Turgouias. Refpub.aui 
tem tfibiispafribus cbhftat; In|3nmafunttfe- 
dccim pagi , qriia Gefriianis tredfecifri loCa vo- 
cantur; Hiibiiincerbmne^ftEdgfatbspbteilai 
tertihabfehtdebmnii^usrebusad Rern|)ukper- 
tinehtibu^ inpLiblicis Contiehtibus dehberari- 
di,&fuafuftiagiaferuht,oiTiniuri!ijuecbriifnb" 
dbrUrii &ini:bmrilbdbfuriiF£defisfuntpafrici- 
pes. infCcuhdariutriefarituf Abbas&VrtjsS; 
Gallii Vallefarii ; Rbtuilla i Mulhufiurii & Bifela: 
Adtertiariircfeiuhtuflbca i quainpoteftatfeiii 
huiUskeipub.ieufpoiitejfeuviarriioriirii verie- 
fuht:vttufgouia i qiiaefuitreda£tafub iinpe- 
riuin Heluetiof utii i anhb M C C C d L X.Ba- 
deha ( qusaiia eftal? edi quarii Marchiones Ba- 
derifesteneric)Tubaaaaiinb MCCCCX 
ipx odbpfimispa^ispafec : ktiegiiftuliii j fca- 
Jjtum arino ^il)XIiI. Jquod tredecirii j^agis 
fhbeft-S^rringahai veridica arinb M C d G C L- 
XXXIll. a Coiniire Gcofgib Wircciribergi-s 
fco,fepreriipririiispagisiquiillutlrerienr: Libe- 
f 2B prouihciae bccupat^ arino M C CC 'CXV. 
atidofititgm ief^terh pririibfufn pagofum a- 
ghoixunc i Luganurii , Locarhuri) j ivlehdre- 
fiiiiVanis Madia,libfefalitaceM^^iriiiliahi Frari- 
cifciSfofcii , DuciS Mediolariehfis j Heluetiis 
dbhata fucruncsanho M D X 1 1 1. Hscloca brii^ 
riibus pagis func ftibiedla , excepta Abbatisteila. 
Bilitonum& Bellizohafuntinfide & ciiehteU 
ifcrium prittibfumpagoiuin. 

Sedvcfciamusi qubpadtdHeiuetiifaedds 
ihccr fe ihiuerint i tc irt vnarti Rempiib. taiii 

^ii |/ ■ itefrfiis 



^ E S P V 

fontiid.ibilem coaluerlnt , tencn^u tn eft, quod 
poft vaiias dominii mutationeSjVrienfcs^Suit- 
fenfes Sc Vndervvaldenies tandem jn liberta- 
tem fevindicarint j adeoYtnallatnfiiperiorera 
agnofcercnt ,prxrerquam Rom.ImperiCm:fic- 
utapparetexpriuilcgiis,qu3e RodolphusHab- 
ipurgenhSjR^ex Romanorum , qai rcgnauit an- 
no MC CXCI. &aliiImperarores , quieutti 
fequuti funtjipfisconceirerunt. Atque hijjopuii 
nunquam fuerunt fubie£ti domui Auftriacse, 
ficuc nonnulliexiftimanf:fedcumAuftriaci Ira- 
pei ium Lenerenr,Imperatori ele^to, non autem 
fucceiroiibus domus Aufttiacae parebant. 

Iraque i um eam libertatem haberent,Imp6- 
ratoresprsfe6Vos'Germanosipfi! mifcrunt,qui 
rcgimine &adminiftrat!one'Reipub. ipGsreli- 
da,'iustantumdiceredebcbant. Horum non- 
nuUiproprerirtfolentiampulfi , alii occ^fifue^ 
-mnc , qUbniaiTi multafepe turpiter.&nequiter 
rpatrabant ; quemadmodum vnusex pr£efe6tis 
Vnd€rvva!dia;,qui cum velletjVt vnus exincolis 
iugo boum alligaretu^ ilH iugfim iftud fubite 
'nollec 5 man dauit , vt ^ugo fubderecur.lUo au- 
tem aufugientejprsfedtus, iratus , patrem ipfius 
'exoculandam curauic. 

In eadem vaile alio tempote acciditjvfpra^ 
- fedus mulierem , abfentemarirojiuberetfibi 
calidum balneumpatarc , & il!ud{ecummgte- 
di : qu.-Ecumiftudfacerediftulifletvfquead re- 
. tlitum^maritijilk excandelce-nssidlu lecuris eam 
necauit. \ 

•Prst-etea prafeaus Suit fiae & Vriae , amenci 
'pferulantiamocus , baculumerexit , cuipileum 
i' ;p of iit , luffitqae , vt omnes , qui illactranfi- 
ferit , jsileo f >b honoiefn exhiberent. Quod 
eurn Wilhehnus quidam Telltusfacefe detre- 
flatct , p aff ftas ipfum accerfitum iullic , vt 
icka arcubaJ fte ponram excapite fihi dectne- 
rrr., r.,m ; , r,^ oqu^ compluribus dicbusfa- 
■cAe recuiaff- • , i-andem imporrunis praefedi 
.mandarissdadosp.-U-aitj&diuinafducnte grk- 
th , pornum capitiiitii fuiiropofitum emnufa.- 
p i ; r Accigir,fiiio illajfo.Prxfechis vidensjipfum 
s f3Gutasattulifle,quxfiuitex ipfo, quorfum 
ii ■ eram C^gictaiii airumfiiret.-cui Teiiius refpon- 
dic, fi primoiduaberrairet, & iiliumkfiifet, fe 
alteramfagircam tnipf nnprjEfe^tum mifllu-um 
fuiire.Pra-fedlrus, his audiris,eum comprehendi 
•iafGc:cuniquceumcymbsim|)ofuifret, vteufti 
in QUoddam fau ' u palatiixm ititer Vriam &;Bru- 
chara duceretjille t \ cymba euafic , & pcr mon- 
res , quifuntcircutn lacum vagatus eft" , vindi- 
'dtam animo meditans. 

Populiharum trium vallium tiequitiam i- 
ftam &:aliasfimiles ii.dignefercntes , praefe- 
itum fuumabegerunt , & feinlibertatem alle- 
rucrirat, itavt Imperatotespofteaiudicestan- 
tumciuih-s ipfismuterent , quosnonaliUnde, 
quamexiprirum territorio eligebant. 

Anno M DXI V. I.aperiofadionibusfcii^ 
ib , quoniampais Eledoram Ludouicum Ba,-' 



B 1 1 c A 

uarum, alii Fridericum Archi^uoem AuftriSti 
legerancqui duo de Imperio conrencfebant :ha£ 
vailes noluerunt-Imperatorera agnofcere Fri» 
dericum , proptereaquodpauciora habuiflet 
fuffragia. Quapropter illebellum ipfisintulit> 
milfoLeepoldo, filiofeo, vttcrritoriumSuit- 
fenfeinuaderet , cum certo ftatueret , Ludoui* 
cum ipfis opera ferre non pofte. 
' Leopoldus igitur cam numerofo exercituin 
territorium Suitienfe ingreflus , quod vndique 
aquis &montibus cingitur ,-cura Margutenatn 
veniire t,a tribus pagi s, Suicfenfi , Vrienfi & Vn= 
dervvaldenfi c-sfus fuit , plurimum ipfis opitu- 
lante regionis anguftia,&anni tempeftate, quis 
omnes viiE glacie obtedaE erant, ita vt equicatui 
inilla pugnainutihs eKTet ; cumque Helueti 
foiummodo iapides ex iinontib. in cquites con 
iicerent , ilhmetu attoniti vltrb ih lacum fe pri 
cipitabant. 

Bodem temporeComesStambutgius, qii 
Veldanas verfus Vndervvaldia habitabar,iu{Ii 
frideiicijhostres pagosinuafit : verumillifau 
cibus occhfis eum tranfitii pi ohibuerant ato 
hoc i-nodohoftesfuos , nullis viribus cxcerni 
adiufi,repulerunt. 

Cum hoc bellum duobus integtis annis ft 
ftinuiffent, tandem ad maiorem lecuricatem i 
tranquillitatem,focietatemcoireatquei6l;ofa 
dereconfirmare decreuerunt, quodfuitappt 
latnmfoedus trium pagorum.UUus hxc fuecur 
-capitab 

tn nmnhe D'£i , 6cc. Cum memorta hominui 
fluxa fit & debilis, ac res priEteritas facile ob 
liuioni tradat ; vcile admodum & necelfj 
rium eft , vc quae pacem, qaietem, commc 
dum &honorem afferunr , Htterisconfigner 
tur. 

Ob eaiTi caufam nos populares Vrienfe: 
Siritfenfes & Vndervvaldenfes notum facimi 
omnibus,quihas ]egent,autlegiaudienc ,quc 
vt diihcukatibus &: aduerfiratibus temporui 
mederemur , & pacem arque concordiam inn 
nos meliusGolere , vitamqite &fbrtunas n« 
ftrasfadliQstueriac defenderepoflemus , ft 
bihs&perpetijiiuramenti vinculo nosobftri 
ximus,ac mutuo fidem dedimusjnos nobisco 
pore,facukatibu$,propriisfumptibus , in &e: 
tra noftrum tcrritormrfi j opem&auxiliuml 
luros , contraomnes , quialicuinoftruminii 
riam in corpoTeautfacilltatibusinferent , a 
inferrevolent , ira vtahquis nollrara damnu 
inde accipiat .■ cui pro viriii fuccurieraus , & ii 
iuriam &<lamnum quacunqj rationeipfifar* 
endum curabimus. 

Deinde boc Foedere inter nos cbnuefi 
nulium ex noftris terriroriis aur pagis , mul: 
minus vlluni exnobis priuatim dominium a 
quod fibi viTidicaturum,autd6itiinura recept 
rum ,finevoluntate& confilioaliorum : ied 
numquemque ( fiuefitmas autfoemina^ vei 
fuo domiho aut Senatui in iis , quas ipfipraefta 

ten 



inetttf.qiiirqachdneftafiint , obfeqnentem 
•re: ncn autem iis <,ilominis,qiualiquod tx no- 
listcrdronisarmara manii occupare , ndlque 
Ires ininflasndigeie volcnc qnandoquidenl 
illum ipiis officium prsEftjndum eft,quamdiil 
imiLiti;i?,&difien<ioaesillis cum dominis no. 
:isinteiC£'dunt. 

Caticum eciam fuit , ne vllils ex noftris Pagfs 
it nobifcum fssderatis percgrino , caeteris 
gis & fsderatis inconfnltis, auxilfum fcfar. 
Nullus f^deratorumcum pereg. imstrada- 
Caliisinfciis&nonconfentientibas, qisam- 
a Pagi non erunt externo dominio (uhi jdi. 
qtiisvllumexpagisprodat , &:inpoteftaiem 
■eriu5tradar>au!:aliquideor nn,qusfrprafcii- 
sfunr,nonobferuec sproprodicof? & nullius 
cihominphabeb!tar,eoquepagis ^itadito bo- 
ipijus-fifcoaddicentur'. 

Adhxc pacti fumus,ne qnis ex nobisferataut 
i fumat vlii^m iudicem , q|ui emit argento 
icia , auc alia bona , nili fit ex poptilari»- 
s. 

Si qiiod diffidium aut belluiti inter f^deratos 
iatur , meliores&fapiencioresillud fopient^ 
amice cbmponenc. Si vna ex partibus contra- 
:at , reliquifsderatialceramiumptibuscon^ 
diccntiumiuuabunr. SiquisexfcEderatisal- 
umoccidatjcapitepledetur- nifi pi>fficpro^ 
re ( quod ipfifiicere iKcbic ) csdemaie fa- 
.tti , vt ie defenderet. Si homicida aufugiacis, 
i eum hofpicio excipiet aar dcfendet inhac 
;ione ■, profcriberetur , nequeipfi in hanc 
;i6n-em fedir e licebicsnili communi omnium 
jorumconfenfi]., 

Si quisexfaederalisiniiciatignem sdibuSal- 
iuSjnunquamipfiin hancregioncmredu-e li- 
)ir: &quiipfumhofpitioexc!pief , auttucbi- 
, damftum parti ofFenf« & querekm inftitu ■ 
:i (arcire tenebitur. 

Alretab altero pignushon capier^nifi cerfi. 
li n i s caaia',& pe r mitte rt te L d ite. Vntffqn • fq; 
1 ludici obtemperabit,& fe ip{i fiftecquando 
iserit. 

5i quisfeoppon^tludici, necipifi mor^m ge- 
, auc [uainobeditntiaalicuiexfsderatisno- 
t,fcederatjeumcomprlIenf, vtdamnumiar' 
t. 

Vtautem hoc f* dus &capitulatio ornnefque 
us clauful^perpc cuofirmjemaneant &ob- 
lentur, nos populates Vrienfes,SuiTfenfes & 
dervvaldenles noftrahisfigi'la appofuimus. 
lura Badena: ,anno MCGCXXViprimo die 
rtispoft feftum S.Nicolai.Eodem annoom- 
pviutlegiaipfis corifftmata fueruntafupta- 
to Imperatore LudouicOi. 
Diflidioin Imperio compofito, quidam alii 
[ikuitiafuorum prsefidum moti, Scdulccdi- 
libettatisilledi » infocietatemfasderiscum 
>usfupfadi6l:isvenirevoIuetunr.Lucernapri. 
huic faeder : adlcripta fuit , anno MCCCXX 
^I.deindeTigurum , annoMGCGLL ScCe- 



qupnti anno Tugium , ^larofta atqUe nlii. Pa- 
a;um fsderisquatuorpagorum ( ouiiffisillis, 
quae lupra narrauimusj tale fuir, 

Fadus quatmrpagomn^LuterniSi, Vm,Suitfm 
& Vndervvaldk^ 

NosSenatirs , Confiliarii&ciuesvrbisLu- i4 
cern^, nofq • populares Vris , S u it fis & Vnd er- 
vvaldi;5e, norum facimus omnibus , quihas le- 
gent autlegiaudient , quod vt viramnoftr^m 
tanto facilius defenderemus , inuicem nobis 
promifimus ,iTosnot)ismaruGauxiIium laturos 
& confulturosin Omnibusrebus infra fcripris, 
& aliishoneftati &£quitati confenfaneis. Nos 
Luccrnates,Vricnfes,Suitfenf?s & Vndefvval- 
denft^ nobisreferaauimus Imperatorem , Do- 
minum noftrum,& Imperium Romanum,qii?. 
queiplipr^Eftaretenemur : ficutabomnisuo 
facere conlueuimus. Praeterea nos Lucerna- 
tes referuauimmvfbemnoftram , S' nacores& 
omnesipforumdignitates , acJat.d;!bibscon- 
fuetudines interciues &peregiinos : ficutfa- 
^tum eft I noftris maior ibas. 

Nos fuptadidi nobis prsrerea psfticuiare 
iiis referuamus in noftri.s finibu.s & lirnitibus, 
lecundum nofcrii ftauita & legitimo vfu rece* 
ptam coniuetudinem , prouc noftri maiorcs an^ 
tehacfeccfunc. 

Nos ciuesLucernatesacquiefcemus iftisiu- 
ribu s erga tres pagos, ficut fiipra cft commemy^. 
ratum. 

Nofefupradi^liciues Vrienfes , Sninenfes & 
Vndervvaldcnfes Lucernatibus lat|sbcjemuss, 
vcfupra didumeftifedfiaccideict (qiiodDeus. 
prohibeaty^ vt vllusnofttumuitraauc extraius 
in alium vfurpare , &ei iniuriamaut daninura 
infcf reveller: tuncpars offenfa bonafideconh- 
detabit,2r. ifiiutia boc damnum ipfiiliarum liie. 
irt,&alteram eiusceraoremfaciet : arq^amirig 
cum vrbe Lucef na corafraeos , a quibas orta eft 
iniuf ia , & contra quof<.unq; coipor e & faculta- 
tibusfibi mutiro opeiTifefent. 

Nos ciues noftris fumptibus aukilium fere- 
mus fupndidispagis , concraq, nosfupradid:! 
pagi auxilium fcreiuusnoftris fiimptibus ciui- 
bus Lucernatibus , idquebona&integra fide», 
abfq; contradifiione. 

Si cafualiquo finiftro diffidium inter nosfil-i 
pradidosoriatur , ex meliotibus&fapientiori- 
bus quidam eligenrut,qtiidiffidium iliud amic^ 
componar: cuj compoficioni 11 vna pars relud:e- 
tur , casteri fsderati alteram lumpribus contU' 
macis iuuabunt, 

Si diirenfionesintet rrespsgosnalcanturj, 
& duo sntet fe conlentiant , nos fupradi- 
d:i ciues Lucernates opcfam dabimus , vt rer- 
tius in priftinatn cencordiam cum duobus re- 
ducatuc , & ille voluhtati eorum fe accom- 
IrtiodeE i fi nos modo didi ciues Lu- 



/ 



5^6 !^£S']^'V 
cerliates id duobus pagis expedire Comperier- 
mus. 

Praceieaititer nos conuenic , vtfupra- 
didi ciueS pro fupradictis popularlbus V- 
rienfibus , Suitren(ib'Us & Vndervvalden- 
libus , iifque lii viciffim pi'6 ciuibus Lucer- 
natiblis fideiub"erepoilintj&; vtnullusnofthun 
jfoedus ineait autpacifcatur cumauo quoquam, 
intra aut extra hanc prouihciam , nifi confciis Sc 
conferitiehtibtis ca:tcris omnibus ioedera- 
tis. . . 

^^ulltfs pighus ab altero capiet > hiii propter 
"condudtionemautlocationem : ftequehocfiet, 
iaifi legidmafententia interuehiat. 

'Qui exTupradidlis fsderatis cdhtra iudicium 
'cdnteftabitur,aut contumacem feprae'bebit,d 
hxccdfitumaciajiliquid demmeriti vhi ex (qdt- 
tatis afferat,ls darfirium fatciretenebitnr. 

'Si q,uisf2deraforura crimeh adiTlittat ,'pr6- 
pter quodexluo territoviOprofcribacUr j &hsl: 
ptdfcriptio iitterispublicis & figilioiUius loci, 
ex quo prolcriptus eft ,aut vrhis Lucetnae , aiii's 
faede^ratisfignificfetur,idemexaIiisquoqiTe'ter- 
ritotiis eddem hiodd profcribetur ': & fiquisi- 
pfumfdueat &:cibunvacpoCumfubnr(iniftret, 
£0 cognito , iiie eahdem piE^ha^hi, quam alter in;;* 
'currec : ttequ^tquath rameh tapitali fuppUcid af- 
ficietutv 

inruper vhanimi confenfiidecreuimus , vc 
' '^uicunque ex.f2deratis omnia , qu^ fupra dida 
funt^ imofinguliiquseque&parciCularia, qusfe 
•hiscoritiriehtur , non obfetuabit , pro homine 
vano &nulhusfideih3beatur* Atq, vthsec om- 
^iia,queraadniodum intcr hoSConuehta, & ex- 
pfeffii verbis confignafa fueiunt,a nobis omni- 
bus& fihgulis {a'h£te atquc inuidlafe obfdrUeh"- 
'tur : hdsfii^radidlus Sehatus j Confilium & ci- 
ues Lucernates his prsfentibus figillum ho- 
'ftrum cdMtiune& ipccialcvniufcuiufque pi^gi 
apponi cufaUimUs , in fidem omnium fupfaicrir 
ptorum , qujefadla&tranfaiiafHntprimadie 
Sabbati ante Martinalia , ahhd MCCCXXXIL 



B L I C A 

C!^od hobis Liicerhatibus Vifiito fuit faU 
qttum,iudecorum & iniuftUm ; ciih^; hxc Vct* 
ba ndn plehius explicatafuiiTent ih fcedefe piir= 
petuo , qudniahi horUmaukilidruhi hobisia 
mentem nonVenerat:prdpterea ih hoc conueti. 
tu commUhi c^nfenfu&maturocohfilio jrttet 
nds cdnuenitjVt quoad huhcarticulum nos Lti- 
ces*atestot1idmineSiadhibeair.us,qudt nOsiU- 
pradidipagi , Vrienles , Suiti^ni[es& Vhdci:- 
Vvaldenles & omhesffes fimulolhnem literri 
'&: caufamjqujE incidet|,deddamus, & vtriufque 
partis parfitpoteftas &aud:6ritas. Tum fi qujt- 
dam dilTcnfioheSinter nds trcspagos exifteiet; 
& opus effec , Vc tenof huius F^deris p ropohe- 
retur & explicaretur,pf opter hsec verba,voiun' 
'tas,confenfus,ius: om n is hsec cbntr oUeifia pati- 
buSaoSciliis, vt difbum eft,terrolhabitur. 

Et fi huiufmddi diffidia & tont-rouerfijc in. 
ter nos Lucerftates & aliqueri:i ex pagis interue 
nifeht , qudtiefcunquededfficioduaruriipar 
tium agef Ucj illa aequaii auxiho , vt fupra didun 
eft^idirimienturi 

Atque Vt haec,qu^ fupra cdmhiemdrata liint 
perpetuo duf erit, iureiurando ea fitniauimusjfi 
rids hoitrofque fucccfix)f es ad ea inuiolabilite 
bbfef uanda obftrinxiihus. Quapropter ilia ob 
fignauimus figillo tam Lhcerh« , quam ttiun 
pagorum , & hdftri territorii : & quatuor exem 
plaria prdrfuS t6nfoi:mia &climii{dem figilli 
ejcpediricurahimus exquibus hdS Vrienfesy 
lium , Suitfenfesaltefum, & Vndetvyaldehfe 
tertium accepimus , omhia vniuseiufdemqiii 
formie. A6tum prima die yercurii anteDomi 
n i c a m Palma rum jan.MCCCCLXXXL 

Tigufini f^dus padti funt cumtjuatudf pJ 
gis.anno MGGCLl. 

Tdii)VS tiGFRINORFM CVM QVA 
iuorPagis. j 



Nos ConfuicSjSenatos & ct)mmuries ciiic 
Tigut i , Lucerna? , Ynx , Suitfias & Vndet vva 
diae, notumfacihlusomnibusi &c,quodbbn 
Cohfilio &maturadelibeiratioh-'., proptferfi! 
hiam pacem & defenfionerri noftrafuhi iacii 
tatum&pisrfdnarum , omniurhciuenoftrarUt 
ciuitatura attdtius ndftfiterricbtii, &pvoptt 
VTOsSenatus, &Centuffluiri , duimagnus commuhebonumatqueemolhmentum i cbr 
lVsenatusappellatur,vrbisLucern£e:&nos uentuhabitd , approbammus &fan(ae iilrau 

mus coraihDeo& ipfiusSanCtiS i campronc 



CdNrENTTS HASirVS SAIJTGALLI 
inter quatuor pdgos, vm habens Legis & 



>appe 

PraEtoreSjSenatuSipopUlares &omhes commu. 
nitatestriumpagorum, Vria:,Suicfi±& Vndef- 
vvaldia.fupra & infra Siiuam, hifce declataimuSj 
quod inter hos tres pagoS & alreram patcism 
contf oUetfia orta eft^quohiaaj-fecundum tend- 
rem articulihoftrifaEdefis j quiioquitufde vd. 
luntate & conifchiu,fiue de iure , adione & fen~ 
tentialata, quocun(|uc modo id fa6tum aut tra- 
6tum fucrit, poftulatur , vtquOthdmin&snos 
Lucernates prjBfididalicuiimponemus , autad 
negotium aliqUodadhibebimus.totidem fihgit. 
Utces^pagifubmtniftrare teneantur^ 



bis,quam pro hoftris fucceitdribuS,quos iti pci 
petuum volurhuS comprebendi hoftro faeden 
prscipufe vt habeamus & obferuemus perp< 
tUam fajderatiohem j q^ olim fuit 6c deince| 
ei-i t fiiie maculajbdnajfirma , ftabili & pefpeiu 
fide, 

Etqttdniam reshuroahiobnoxijE funtobl 
uidni,& cuf fus huius mundi voluituf &trahfi 
o thiiiaque mutahtur; prdpterea nos fupradi^ 
citiitates & comitiunitates ndbis rhutud damt^ 
tiaoG fidl perpetua , & hocclaru teftimanifijhs 



'rfs di fcrtpm : it3 vt pa rati e(ie deheamus ad o- 
;m nobisiinituoferendam line vll.iconrradi- 
lone, qUanritminnobis& faculraribns no- 
risfitiimefit , contraomnes , quivirarano- 
ram.forrunas & honorem kdere , noois vira 
l-crrc , & (ine caufa nos inuadere , aur quen- 
nmeorum,quipriuilegiisgaudent, mol; ftin 
^ereveiient, quinimirum iiocfcBdete nunc 
iiW>reiicnduntur, aut deinceps in illud recipi- 
irii}|,in ra limircs infra {criptos: 
Primo vbi Arola nafcitur,qui locusappella- 
r CV".iiel , & inde inferius verfiis Bernam> 
i^ue vbi ArolainRhenamlabirur : ihdevbi 
u nutor.tnr , & ab hoc ponre per Rheriain 
;Jite ad cafteHiim Rcingcmburgum : inde 
inj monrcm S. Gothardi vfquead montem 
irierum,& inde vfque ad torfelurn , rurfufq; 
juead Crinefelam, vbi Arolafuam fcaturigi- 
mhaber. 

Sed ijiinra hoslimiresaliquishoc fsdere 
mprchenfijs damno quocunque afficererur» 
e in boUisjdue in fua perfonaitunc Senarus & 
Timunitas ciuirarisaurrerrirorii, cui damnu 
tum fuerit,fub fua fide cognofcct de damno: 
nqueSenatus&iftacommuniras ,autmaxi- 
pars ciiiitatis aurrerrjtorii , quoddamndra 
«pir^iudicauerit.quoaivxilioopusfit, iftius 
jorii cau(a,de eo c^reras ciuirares &commu^ 
aies bocf^dere comprehenias cerrioresfa- 
r. 

;^o fado, per Gurforem aut per iirreras Se- 
usnunliius ciuirarisf urerritorii Senacori- 
tvium pagomm abfque mora fignificabirur, 
em ad cuiirates deferr, nr,qus ili ico fub fua fi^ 
^araraelTcdebebunrcum omni eo , quoo- 
crir ^ daLixihumferendumiis , quidarnno 
rintnfFcfli. 

Ncque vllusnoftrUm eXfupradidis pagis 
1 quoqnara hocfedere compiebenfo ager, 
ucverboaiuf.doquidquam molietur,quo 
auxilium polfK impediri , tardari auraman- 



t r o R V 



'raeterea ynaqu^que ciuirasaut rerrirorium 
auxilium fuis fumptibus abfq-, haficatione 
nini(^rabir, 

t quishoc fsedere Gomprehenfus damno af- 
erur.ita vt quamprim um opus efler auxilib, 
rura erirprompre exomnib. locisipfi fuc^ 
ere , itavtdamnumabfquemoralarciatur 
Modicerur. 

cd fi negorium tanti tnotnenri fie , vt con- 
umindjcere oporrear.&intereaaccidererj 
la e^ciuiratibushocfifidere comprehenfis 
lioindigeretrconfeftimhabenduseritcon. 
tus in domo Dei Abbariae S.Maria-, & dfeli- 
ndum, quidfaitoopusfirivtanxiliumiisi 
Iludperiuerunt,promprefubmirtaruri 
qua ciuiras obfidione cingarucftipendi jm 
lum erir iis ^qui illi opem tulerunr, aut quos 
lii caufa reccperunr.-&hi fumptus ficnr pro- 
obfidionem illius ciuiratis. 
_ quis fine cania alteri hoc fedeire compre- 
b,etiamfi extra fupradidloslimites domici- 



liumhabeat , damnuitiinferar,(^uereiadeeoi 
qiiidamnum intulir : aurpigneratione vfuseft» 
delata.fiilleinmanustaderaroriim ven)ari,rura 
ipferumii , quieumiuuabunt, & eorumbona 
pig orisloGocapientur.&lcqueftro dabuntur, 
acdamnum quamprimum^arcire cogentur. 

Si t ueniat, yt nobis Tigurinisaliqiiaconrro^ 
uerfia fitcum faederatis noilris Lucernatibusi 
Viienhbu$, Suitfenfibiis, & Vndervvaldenfi. 
bits, auraliquopriuato (quod Deusprohibeat; 
ob e mcauiam ad comitiain domoDei venie. 
mus, & vrbs Lucema ac tres pagi f mul ,^ut pti- 
uatus j cuicontrouerfiacurnnob s Tigurinis 
inrerceder , duos virosproboseligent , & nos 
duosaliosel!gemus:& hiq aruoriuiabuntco- 
ram Deo&fanaisipfius.f hancranlain quam- 
ptimum vcl per amicam contpoiii ioirem vel 
per ludiciumexpedituros : & quodabhjsqua* 
tuor,3utmaiori eorumparteftatucrur,finecuni 
darione autteigiuerationc ab vtraq-, partc ob- 
feruabitur. 

Sed^ quatuor ifti.qui hui us Cont^ouerfi* ii» 
rimendarcau/acled:ifu£runt,parircnrenriaaim 
numero diuidantut , autilli inrerfe diffide (nr* 
ruc fub ea fidt ,qua lurarUnr, vnu ex fa^deraris e- 
liget,& fibiadicilcenr, quem conftabir a, dium 
ihhaecanfa, necmagisvniquatoalren parriad- 
diaum efit.Q^ern aurem e]egerint,ei ab bac vD 
beaurhoctcrrkorio mandabitur.vthuicntoo- 
tiovnacum quarUoraliisincumbat , &pcrfi^ 
demfuam,quantum m pf -eft,operamd( t, vt 
coiitrouerfia illa citodtrjmatur» DepeMihia» 
(\ux deberur j vnufquifqueaget , &ius ruum 
perf.quetu. fn ea vrbc autternrorio , vbirf as 
habirat, & illic fub fiqe negotiura illudf rotapt^ 
decid tur atq; ^xpedietlit. 

NuUus eorUm , qui hoc fiidefe cbmprehen^ 
duntui:, altetiusb ^nismamiminiitier, autea 
feqiieftrabit , nificrediro t noniacis idonee 
cauruni fuerir ; ainillo eriaiii firderaton i-n pro- 
prei: ahum quacunque de caafa pignus capie- 
tun 

Si quis boc fidere corhprt Kenfns commit" 
tardelidum , cuiuscaufaex fuo terri uriopro- 
fcribatur, & hjecprofcripriOappenfis figiilisal- 
teriterritor)ofignifjcctur:is , quiprof r ptuiii 
hofpitioexcipiet, aut ei cibum & potum praebe- 
bitjfiid palam fiat,eandcm pa'nam incurrctjne- 
quaquam ramen de vita periclitabirur. 

Prarereacauimuspro nobi)SomnibusfimuJj 
aurpro aliqua tioftrarum ciuiratum &ditionuin 
particularium , qui fasduscuinahquo Principe 
aut ciuirarepercurerevolent , neidipfislicear* 
fcd hoc fa?dusiriter vrramque partemerit per* 
petuum , ftabile&firmum , &omniahisIir- 
teris cohtciita & deciarata fctuaie tenebi- 
Jtiur. 

infupetexprefre decretiim & declaratuni 
fuit , fi quis Dominum Rodoiphum j Bruire- 
num Equitem , qui iam Confuletn agit , & 
Senatores huiUs vrbis , hoc fa^dere com= 
prehenfos > in ipforum iudieiis & iegi- 

bus 



R E S P V 

busturbare,autipfismoleftiamexhiberevellet: 
quandonosiupradiftiLucernates , Vrienfes, 
Suitfenfes &Vndervvaldenfes deeareper C6- 
fulem aut Senatorem Tigurinum cercipres fa- 
aierimus , tuncpernoftram fidempararieri- 
mus ipfis opem ferre.ita vtConful),Senatoribus 
& Tribunis ipforumpoteftas ^ leges&iudicia 

falua marieanr* . 

Kosfupradidi Tigur-itii,Lucernates, Vrien- 
fes , Suitferifes 6C; Vndervvaldetifes nobis in hoc 
fffidere rereruauimus Dominum noftrum Re- 
gc m, & S . I m pcr ir. m , & id,ad quod ab o m n i an - 
tiqiiitate 6c bona confuetudjne obftridi lu- 
mus. 

PiKtereahosTigurininobis reieruauimiis 
noftrasconfiderationes , foederationes&ap- 
probationes ante^ hoc foedus a nobis fadasv 
NosfupradiaiLucernates/Vrien{es,Suitfen- 

■fes &Vndefvva!denresnobis referuauimus fx- 
dera & padainternos mita, quibus hocfsdere 
•hihilderogatura volumus. ^ ' r 

Iftprimisatitemfciendumeft , riosclarefan- 
X fle,vtii,quifuntinhocfc)edere, fuamliberta- 
tem , iura & bonas condaecudmes ficut hade- 
nus , retineant:itatamenvcalteralceririullam 
'moleftiamautiriiipeditTientumafterar. 

■Adhaec fpecialicer decretum fair , cjuo fcedus 
hoctanrofirmius 6c certius omni cempore per- 
maneac, vtdeceriiabhinearinis.circamenfem 
- ,Maium, priusaurpoft,infalIibilitcr, ficuttres 
'fupradii<Steciuitarcsconfticuerurtc,aucfivnaci- 
uitashocab alrera peteret , operam dcmus , Vc 
hoc fsdus&vnio cumiliius verbis,, fctipturis 
■df iuramentis explicetur , & vt omnia , qui ne- 
cefritas poftulabit, fianr, 6i omites, qui decimu 

arii^um egreffierunt , iurent , fc hoc foedus 
cum omnibus ipfius capitibus hoc fcripto 
contentis , fine coricradi^iorie obferuatti- 

^osi i „;., , ... - 

Sedfi contingeret,vt non omniapraecile hoc 
'termino conficerentur , &illepropteraliquod 
'negotium protrahatur , iftudnuUum pra;iudi- 
ciumhuic fsEderiafferet , quoniam difertecon- 
ciufura eft , vt illud perpetud ftabile & firmum 
cum omnibus hiscapitibus & airticuhs manear; 

iDeriiqiie bbria & matura deliberatione re- 
feruauimus , fiopus effet , vtpr6pter rioftrum 
commodum & emolumentuni comraurii con- 
fenfu, vt dccecfiue iam,fiue in futurura , aliquid 
iniis,qu? in fcedcre hoc incundo diaa &fci:ipca 
fueruncmutatemusjidiiobisconiundtimface- 
reiiceat.-quanddquidemnos , quiin hocfaedus 
coiuimus.vnanimiter femper confultabimus,& 
id , quodmagisexpedirevidebitur ,,haudcun- 
elanterdecerriemus. . ^ 

Atque vt omriia 5 qux a nobis modo perfcri- 
pta funt , aut deinceps perfcribentur , noftro 8c 
)fucceirorum nomine , vera,& ftabiliain perpe- 
tuum raaneant , nos fupradiiStaE Ghiitates & ter- 
ritoria,Tigurum,Lucerna, Vria, Suitfia, & Vn- 
dervvaldia , figillanoftra hisappendi curaui- 
mu«:,Tignri,die S.Walburg!,Calend. Maiii an- 
, ftoMCCCLL 



Tuwium fadere fe iunxit cum f (pradidtis pa- 
gis , anrio M C C C L I L quemadmodum ex l^- 
quenti diplomateliquet. 

lOEDVS TVGll CVM QVliJSlVE 
Pagis. 

Nos ConfulesfjSenatores ciues & commu- 
nitatesvrbisTiguri,Scnatores,ciues&commu- 
nicaces LucernafjPraetores , Senatus & comrpu- 
nes ciues Tugii, & omnes, qUi illic dfficium ge- 
runt : Pr^tores , Senat6tei,populares trium pa- 
gorum,Vrt3e,Suitfi£E& Vndervvaldix , notun 
tacimusomnibu'S,&c. 

Verhapmedentia congrmntcmnfuprapofirii mfi 
dere Ttgurmorum cum quatmr pagis , vbitul.mfini 
defignantur,vt videreefiab initio fecundicapitu. 

Porro fi quis effct;&cc.legatur articulusfeqiien: 
qui incipit : fed fi intra hos hmites , &c. imtioft 
cundicapitit, ((uodprdf^ cum hoc confentit. 

Et fi vlla lupradidarum vrbium,&c.5ei;«nt/«i 
caputcumhoiquadrat. 

Nosetiam vrbs & territorium, &c. Summ, 
hocfdus idem eftcum priori.niftquodnomenTugit hu 
infertumeft. Datum Lueerns ,anno MCCCLI 
primadieMercuriipoftfeftiu-n S. loannis. 

Glarona cum aiiis fsdcratis fe fociauit, anr 
MCCCLVn.qUemadmodumiriipfmsfaede] 

videreeft; 

, ioBDVS GLARONAE. 



Nos Confi]les, Senatore^ , & comrounes. 
uesTiguri , Pijecores&commimespopulat 
Vrix,Suitfis,Vndcrvvaldi2e& Glarons noiu 
facimus, dcc.ftcutprMedemia. _ 
Et nbs fupradiai Tigurinii Vrienfes,Suitfe 
jfes & Vndervvaidenfes , proptetbonam 6ein 
mamamiciriampermittimusGlaronenfibus 
poflintf«dusiungerc , fiipfisplacet , CLUnr 
ftris fcederatis Bernenfibus i Lucernatibus 
Tuoienfib.aut cum quibufda horu in fpecie.l 
lege , vt hoc foedus alteri pracpolleat , & rit p 
pe[uum:&: nos Glaronenfe^ nuUuriifrrdusci 
quoquam Principeautalio finepermiflu &^ 
luntate fupradiaorum nbftrbrum fadera 
rum,Tiguririorum, Vrienfiurii ,Suitlenfiun 
Vndervvaldenfium percuticmiis. 

In qaou\m fidcm,8cc.ficutinprioribuslitti 

appofito nomine Glaron&. Datum die Lunae^ J 
finic feptimanain Pcntecoftes, anno MCCC 

VIL 

^OEDVS ^E^nATVU CVM TRlBP 
Tagis. 

NosSenams ^ Confiliarii& diicentici 
communes vrbis Bernae in Nuchtlandif, & 
Pr£etoresaccdmmuuespopubresVris,Sui 

& Vndervvaldiae notnm facimus, &C. 

Cominct hocfadttseademcapitd&vtrbd , qtti 
gurmorum cum qiiatuorpagis : [edlociu conmntui 
Memboltitm; j 



No)s nipwdidi Bernarespoflbmusauxilio 
iiocaic xrts <apTadi(aospagoscontraeos,qui 
•s , noftrosciiies , cV eos , quifantin no-ftra cJi=^ 
fela(S.'proprieacinospertinentj damnoafH». 
:e vellent,non autrm proaliis:& illi teneburi- 
rnobisopem ferrej inprimis nos tres pagico- 
isauxiliares iHis mittemiisperBrunicum vfq} 
Vnderfuuenum J &-Bernatesvnicuiqueno- 
3rum,quosip(isarmatosmirremus,quotidiei 
amdiu eorum operafuis fumptibns vtenturi 
lendium dabunt i &illud nobis fatisfacieti 
nec noftriab eorummilitia Vnderfuuenum 
leanr, neque vlterius. Et quando nos Berna* 
auxilia tribuspagisrupridiais.autvniexil- 
ubmittemus j eademlexobicTuabiturvfque 
/nderfuuemum, Sinaccidat, Vtomnestres 
■ finuil obfidionepremantur iiosBernates 
bisiumpribus illisfuccurrenms» 

(ibellumaliquodomnibusinferaturi&ttos 
natcs aut nos tres pagi contra hoftes figna 
Lieamus j eorquedamnoaliqOoafijciamiis, 
icunquelocoidaccidat , nulluseorum,qui 
; fosderecomprehenditur, ftmptusabalte* 
epofcet» 

nos Bernates ihidiaderetnus & bccUpatemils 
itoriumfuperius noftrorum vicinoru, tunc 
pagitencbunturhoftesinuadere.acquan- 
poftiintiinfeftare:necproptcreavllusabaU 
fumptasrepetetjcontrafi nos trespagi 
;rcm us.eadem lex obferuabitut» 
los fupradidri Bernates nos obftrinximus , fi 
Uini & Lucernares opus haberenr auxilio, 
ludatribuspagiseum ipfisfoederatfS pete- 
, &atrib.pagisdeauxilioinrerpellaremur^ 
illud prompte (am|Jtibus noftris fubmiifu- 
Sc noftrosaliorura caftrafequututos. 
S; Lucefnates&Tigurinifuaauxiliacum 
uae trespagi fubminiftrabunt , non coninn^ 
, vt nobis Bernatibus opem ferant ^ nds Ti- 
uis & LucernatibMs nullum ftipendium 
mus.SiqnandoaccidatiVtnDsBernates&: 
respagiauxiliares copiasnobismutuofub- 
smus.conuenif, vt fi yna pars hoftesdamno 
i^^.&c. quemadmodtm in fecmdo capite. 

>i quis hoc fsdere cornprehenfus qaerelam 
«aionem contraakcrum habeat,rem ad co- 
i deferet.vt fupra di€tum eft. 
cle6lor eliget ex fuo territorio aut cf uitatg 
inemneutripartiaddidum,&quiabipfius 
buseruntjcum rogabunr,vthocnegotium 
>am fidem in fe recipiat; poftea parjigs , tam 
•quamreus, duosaliosfibi fingul^ adfci- 
{ &hi quinquc negotium per fuam fi- 
promptc diriment , fiue compofi- 
!, fiue iudicio , abfque vlla contradidione» 
^c^aliiicongruunti 

Siquis hocfsdere comprehenfiis aliquid 
Jeat j nemoabfqae cau^eum podeftlone 
a exuet , fed vnutqaifque ipfi , prout ius 
fafqueerit , fupperias 
fereu 



FOnDt^S UAEREDlTAklVM ttiTES. 
Imp. MaximUianmn & Caralum Aichidu- 
cem Auftn<e,atque Eeluetm 
inkum^ 



^JOsMaJcimilfanUSj tieigMtifi Rom.lmpe-t^ 
•^^rator , remper Auguftus,Rex Germanis^. 
Hungariic,D3lmatiaei& Croat,a:,Archiduic Au- 
ftnaf, Dux Burgundis,Brabnntix, ComesPala- 
tinus,&:c,noftroiiotnine,& tanquani ptoteaor 
ac nemine Illuftriffimi Principis , Caroli Archi- 
ducisAuftris , DucisBargundijB& Braban i*, 
Pnncipis Hifpani«,ComiiisFIattdn-ffi& Tirolij 
&c.ab vnaparte:& nos fxderati Heluetii, nem- 
pe Tigurum, Bcrna,I^acerna, Vria.^iitfia, Vn* 
d^vvaldfta fupra & infr^ Sii uam ^ Tugiuiii cu m 
officio externo , Glarona, Bafilea , Fribargumj 
cum Abbatia& vlrbeS. Galli&territorio Ab^ 
batis- cdl« , ab alrera parre , his pr£eff n tibus pa- 
lam tcftamur& notum facimus : qoemadn^o- 

dum nos Maximilianus, eletaus Imperaror Ro* 
man^jrumjfoeciali noftra bonirate &benignira=. 
teatq; exoftscionoftroparatifiimuSi proutde- 
cet, omnesnoftWs&S. Impedi, inprimisno^ 
ftros hsreditarioi & fideles fubditos, cuiufcun^ 
quegradu5,ordinis & conditionis fint, in bonA 
jpacei tranquillirare&conco/dia gubernarc, ad 
conferaandas & augendas ipfortun facoItatcSi 
&damnumipforumprohibendum , habitara- 
tione emollimenti illuftriilimarum noftrarunj 
famiharum, Auftri2& Bnraundi^, quarumdi* 
tiones finitima funt didis Hclueriis fa-deratis» 
qui vrilcm ip-fisoperam nauarepoiIlint,etfiiIlad 
lam fadlnm fueritd noftrop;itruo,Sigifmundoi 
ArchiduceAaftria: , quiperpetuofaEdere cuni 
ddedo nofrro fratrcLudou.co regc Galli«,fiia 
& fupradiaoium Heluetiorum nomine iun* 
^us tuit i lirteris d.Vtis Mcch|i n i« , X. lun . ^nnd 
M C G C CLXXI V.iuxra feqUcnrcm formairt 
tederationis ha?reditaris,qu£e fuit fa€ta Tigurij 
die LunsanrefeftumS. Gaili,anno MCCCC 
LXXVII. qua c6ucnir,vrHeluetii effent fubdi- 
ti,&fe prffbereUr fideles ac volunrarios exeqmi- 
cores & bonos vicinos fupradivai ImperaroriS 
R.omanorUm ; prour nobis & fupradiais fami- 
his Auftii.T &Biirgundi.T connenir , idq-,ih ho» 
horem Dei olnniporentisiNosImp.Maximilia- 
'nus^tanquam Archidux Auftrix , rarione ditio- 
num i qua:permctrem fupradidtinoftri patrui 
Sigifmundiadnosdeaolar^funt,&quaeiisad= 
hsrent , rGveiutproreaordilc€l:i&nobispcr^ 
chari CaroIi>PrincipishiIpaniae,ra!ioneComi- 
tatusBurgundia?, maturoconfilio ,exceira fci- 
entia &plenaconfidetatione,f2dus perpctuum 
cura Rege Ludouicojarci-, hxc , qujefequunturi 
fcedera hafredirsiiapepigimus. 

Principio nos fupradia-as partes, omnefqug 
noftri fuccelTores & Wredcs, fubditi &popu- 
lares , & omncs, qni ex nobSs nafcentur j pDiTus 
inus & debemus infututuatqj injjerpetuiS fse- 
deri s iilius participes cireiiia v t par s vna al teram 

defeni 



164. R E S ? \' 

defcndar , & fibi mutuo fidem det, quod illis i a 
omuibus noftns Piincipatibus , Comitatibus, 
aominiis, vibibus , reinioriis& limiEibus adiu- 
mentum dabitur , ipfisque licebittuco & libere 
commerciaexercere , uecvUumipfisautbtjnis 
eorum pericalnmcreabitur,j &lDoteruntvbiq; 
tracStare ac negotiari, fme impedimento , onere 
&iu^ouatione noftiorum ftatucorum , quo- 
cunqixe modo id fiati abfque omni fraiide & da- 

innOc • j- 
Similiter- nos Impeiator & Carolus fupradi- 
Cti veraurus , ne quis noftrorunvfubditorum & 
laccellbrum quidquam contra hoc yniaerfale 
fceaus , fmc ui genere fme io fpecie , comittatj 
hec qucmquam tederatorumoffendat , vndc 
b^4ium aliquod poffit Oi itl. : 
, , EademmodonosfcsderatiHeluetii caue- 
- mus.noftL-o&fuvceirorammoftroiura , &qui 
'vei iamiunt , autinpoftemm eruiicfub noftra 
iu'nfditt,one,fide & cHentcla , aut vUo modoad 
. nbspertiaGbunr^fiaeiirirhomines , fiuevrbes 
& arces ,amnium deniqae npftrorum populo- 
ram Momine , nequis benigniilimum noftrum ' 
Impei-atGrem,& Carolum' Archiducem . ipfius 
hEredes , fucceCTores 8efubdit03 , hocfoedere 
■ coiriprehenios , aut aiios , q ui ipfis in genere aut 
in fpecieadhsrebunt . offend'at , vikrauebelii 

occafionem ptiebeat. 

Aic\ -yrh^eclriudabilisconuenrio& fcedera- 
tio inter fup raaiaas pr.rces , & noftros fucceflb- 
res,(libdiios&adhsre(itescantofirm!orfi^,de- 

ciaL-aaiinus , fiquando comingerec , vcabquis 
Xioslmperptorenjnoilrafq; ditioneshoc fxdc- 
ie comprelienlas , aut nosCsroUun Archidu- 
cem, & hoftrumCoraitatnmBurg'4ndi£ , aut 
'nofti-os ha:redes& focceiK'>res inuaderec , nos 
lupradidos Heiuetiosfeduiooperam^daturos, 
ne^Imperatori aut iiiis vis atq', iniuria fiat. 

Atquevtpax&concordiacanto mehus fta- 
bihacur , nos Impcrator Maxirailianus & Caro- 
i lus Archidux noftro & noftrarum ditionum ac 
fubditorum hocfcEdere pe/petuo comprehen- 
forum, omniumq-,, quidpofteaadiungcntur^ 
nominepromittimus,nosnihi!fa£l;uros„'quoci 
bellum mouere polik : idem ijos quoq; Hcluctii 
.promittiraus. 

Qui in fpecie aut ;n genere , nitnc a-u dein- 
-,' cepSjOpushabebuncprotecTiione&defenhone, 
quique ad nos Archiducem Auftris , notlros 
Principatus,vrbes & lerricoria hoc federe com- 
-prehenfa pertineni, aut in fucurm-n , eadem For- 
i-na , in geiiere autffjecie , eidem adiungeutur^ i- 
-temquifubnoftra Heiuetiortmipoteltateiunt 
conft!tuti,& habebuntaiiqu^m querei.am,pro- 
ceirum^ aaionem &prKtenfionem-, ficonrro- 
.uerfl^ ainicecomponipqfrit i adorparcem ad- 
ueriamrogabit , vtrationifeftlbi-nitcat, acran- 
dem pirs rogata coram epifcppis Conftantieii- 
fi & Bafilicnii.prsfentibus & futuris, abiq; mo- 
ra fe fiftet,nifi forrna lcgum aliud poftulet &cau. 
fa iila incratres menfes, cxquci agicaepraeft,de- 
cidctur,& fi vna pars fc non fiftatmec obten-ipe- 
ret,quodiudicatum eritjexequucioni inandabi. 



B L I <: A 

tur,fineappell3tioneautexceptione, nifiqiv 
docere poifit, fe graui & neceflaria de caufafui 
fcirnpeditum,quominusiudicio iefiftctet. 

Concroueifisdefcudiihsreduariis , bon 
immobilibus,vi,mihoiibus nonrinibus & fiir 
Ubuscaufishoci-nododifceptabuncur. Deh' 
iufiriodifeudisagetur cdramdorainofcudi, 
fecundum lus hsereditatum -caufaE debonis &' 
yidifcepcabum^ur in iudicio eorum locoruttii 
bi bona iunt fit^-, aut vbi vis fada eft , nifi is, c 
vim fecit,ex illo loco dirceilerit,& fugain me; 
tetur : tunc vnufqiufque caUfaUTfuam viteri 
contrafugitiuum perfequetur. Cxttrx cac 
sditabuntur coram iUdicibus ordinariis lo< 
£urn,in quibus rei habitant;&quod rationict 
fen;aneum iudicabitur , abomnibuspartil 
abfque mora , appeilatione aut exception 
feruabicur. , ■ 

Vtaucem infuturum vis &iniuriaproi 
tur, coimenit, vtanccquampartesiadicicci 
tendant , fecundum fori confaetudinem & 
fum V vt vna & altera pars ficaufa tadat i d. 
mnofarciendocauear, 

Partes licigantes fcriptoiudicibusad caul 
decidendam eledis fe-obftringent , quodp 
pter femenciam latam nuUum eorum odio 
,bituri,autiniuriaaffe(ifutifint:quemadmod 
dLudoaicb,Ghri,ftianiirimoRegeGaIiiae,inj 
pecuo fxdete fancitun-i fuir ; necnoninfcec 
hsteditario apatrubnoftro SigiimuidoAn 
duce, felicis recordationisiidoi quoodo^ 
nempe Tigurum,Bei'"3,Lucerna, Vria,SUi' 
Vndervvaldia ^ Tugium&^Glardna com] 
henduiltur. 

At nos vrbs Bafilea , Fi iburgum & Schafl 
fiutn poftmodum cum odo pagis fasderatis 
nos AbbascutB Abbaria&vrbeS.Galli&t( 
, torio Abbatis-ceila;,eiuldemquedppido,! 
bus &iocis ad eam pertiencibus haud ita 
di^m inperpetuam focietatem iuris& ctui 
cum duodccmipagis coaluimus. 
~ Et nos Ii-np'. Maximihanus, Carolus Ar 
d u X , & c. i tt p e r p c t u 1 1 i-n f oe d u s , V c iu p r a d i c' 
eft,recipuTiusBafi!earn , F iburgum S)^h 
rumjSchaftluifium , Abbaciam &opp.du 
Galii, non i-i-iintis quai-n iupradidospagos. 

Aiquevc in nrodo didislocisomnia 
rum feraina tollantnr,conuenit, vt vtraqiu 
fadis &dia:iscontuiiiehofis abftineat.-quii 
faxirjfecundumfon-i-iamverborani , al 
OLatia,dai-i-inetur, 

Pr^Etei ca vsraqae pars quonis deccnt: 
prsfens fadus fibi recitan curabic, vrfingu 
diusinteliigancquidobfertiandurafit. - ' 
Adhxc ndsdidjepartesin hdc.^-ojderc r 
Uauimus S.Sedem,S.Impetiuiv, & omn^'S, 

btisiumitsdeuindi; 

Inliiper refct uauimus,vi fosdus,.vnid & ' 

iitiorum communicjtiu , iMSciuilc,&ius 
tium, atquc h^ec noff ra h^reditari.i vnio, df 
racio,rcnouacio,cumcmendatiombusmgi 

re &in fpecie,a43obis diths parcibus , & i'^ 
haifedibussiuccellonbus^fubditi-jj&c.ia^ 



M iE L V 

Atrt IntiJolatjiliter Sc Iiiie fraiide obferuetur at- 
iicexequucidhi mandetur. 
His paftis nos Iinperator ex gratia (peciali 
c ad augendam mutuam beneuolentiam, no- 
ro nomine, & tanquamprotedtor Caroli At- 
liiducis,promifimus,nos quorannis fupradi- 
:is Heluetiis, nempe fingulis pagis honorarii 
>coin vibeTigurinajdie S.Crucis, menfe Ma- 
) perfoluturos ducentos florenos Rhenanos: 
bbati vero fan<51:i Gailijiremque oppido &Ab- 
itis cellanis,(ingulis centenos,quoufq; Caro- 
is tutela exemtus ditionum fuarum impe- 
um fulcipiat : quituncfosdushoeiureiurando 
)nfirmabir. 

In quorum fidem hosImperitOrScCairoIus 
rchidux has iigiUo noftio obfignari ciira- 
imiis j quibus nos & vtriu{que hasredesacfut- 
ilForts obftringimus ad omnia huius fede- 
s capita muiolabiliter obleruanda , & exequu- 
jni mandandaj& proptcrea figilla hoftrahis 
pendimus,& iurauimus > nos ob(eruatUroS> 
c. 

Datuili Budse in Huhgariai, die VII. iPebr.M- 
XVII.annonoftri IraperiiXV.&noftritegni 
HungariaXXL 

ftsdm trium populorUmfaederdtorum M RhittM 
mmfagis Heluetieis^. 

Nos Cortful, Sertatus, PrsetoreSjConfiiiatif, 
pulares & communitates Tiguri,Lucern&i, 
n\\sr, Vndervvaldie lupra & infra Siluamj 
igium & ipfius oificiales i Glarona, & fe- 
;m pagii ab vna parte: & nos Prstoies Sc 
mmunicates Rifeftris, Fioghfii, & commU- 
:as LugtefiijPrsBtores & communitaslordij, 
in loppe , Pratores & comihunitas Vberfa- 
i, PrcECores &communitas Hrifii, Practoreis & 
mmunitas Scorii, Prjecores & commuhi- 
I Rhegemburgi ■■> cutti Tofcaha & Rtetziaj, 
jetores & communitas Chiriualdiae , Praeto- 
> & communitas Mufocoi &c Rogereti, to- 
jue vallis Atrifoiij Praecores & conirounitAS 
Juliiri, Prxtores & communitas Scoppoui- 
mi.Praetores & eoroniunicas Fiu2ii,omnes ih 
iilv.Tfuiir>qui funt in fcedete Rhetieo,ab altera 
rte , foedus perpecuuih ac fidum percuiTimus, 
c. Vc vnus alterura honoretinullusmoleftia 
3ciatur,vna paris alteri opem ferati&: iUa fc 
ituo defehdants&c. 

Si. qua cOntroiaerfia inijet hos Oriatur , Sic. 

Llleftadiieundum eritivbiilla decidctur. 

Si inter prmatos litesorianturjCauracoloco 

itabitur,vbi reushabicat. SiilliciuSipfinOn 

ddatur,alibi legi bus experietur. 

Si in fucurum foedus cum aiiisineatutr.hon 

eiudicabit huic prasfencij quod in rer orahiaa- 

ftabit ac firmum manebit. 

Si vtraque pars cum alio quopiam belliim 

rat.vnapars pacem nonfaciet,nifialtera quo- 

leparseacompreheridatur; 

In quorum fidem,&c. Datuth dicMercurii 

ite feftum S.Ioannis,MGCCXGIIL 



1 6 R V M.^ 

Ftprfwi vdkfamrttm cum lidttetw. 

Vt veniamus ad Valle(ai)os,anno MCGCC- 
XVII.hs quinq; decuriae,Sedui1um,Sidrefium, 
Viipium, Brigium, & GembCumfcEdus iunxci 
runt cu Lucerna, Suitfia, Vndervvaldia & Vriai 
> Hoc foedus poftea fuit renouatumannoM- 
DXXVIII.ab Epifcopo jipfius Capituio & fe- 
ptem decuriis totiusterritorii Valle/anicum V- 
ria,Suitfia,Ondervv;iidiaiLucerha,Tiguro,Fri- 
burgo & Soloduro. lam ahte,itempe anno MC- 
CCG LXXV. feedus miueranc cum Berhati* 
bus-. 

Gohclufio & articuTtmris cdmfHtiiscUni Ddmim 

&terriforioVallefanDrum. 
PfcithO hos N. N.foedus iniuimusiure-com-' 
ithuni, & quo maiores noftri vfifunt,&c. 

Quod nobis mutuo amicam opem fere- 
hius,&c. 

Et quOhiarn complures vrbes variis de cah- 
fisab antiqua fide C hriftiana defciuerunt , <i illas 
nos ab eaabftrahere vednt » nos nobis mufud 
hoftns fumptibus opitulabimur. 

De hotnicidiiscognolceiuL &iuQicabitureo 
ioco,vbi commifta fuerint;neq',vliuspignu6ca- 
fiet.&c.vtfupra> 

Ncutra pars fubditis alterius oher , . edtigalia 
aitt fimilia imponet fed eadehi erit reipubiad- 
hiiniftratio,quaeprius,&c. 

Si accidatj&cv vtvnavciaiterapars feintcr.*^ 
ipbnati 

Nos amlio hobis refeuamus ahttqnaih li- 
bertarehi ,& viueridirationemj^quamhatSehus 
iequuti fumus. 

Nos nobis reieruamus antiquiora foEderak 
excepto folummodo capite de fide Lkriftianak 
pro cuius defehfione cu'icuhquevintiquo tcede- 
ri obfiftendum eft. 

Ad hoc fdedus pr^tcrea accefferuhr EpifcO- 
pus & Capltulum Surfiahuih,& du& decurise 
Sufe & ReueniB j qus fibi refer uant antitjuiora 
foedera. 

Inidem, &Co Datumdie S.Catharin^, MD* 
XXVHL 

¥ Oi BV S S. G A L L I. 

Abbas atq-, oppidani S.G2lH|rerpetuiimfaB-i 
dus pa<3ri (iint ciim pagis, Tiguro, Lucerna-,Su'ic- 
fia& Glarona.anrfo MCCCCLlV.quamms ef^ 
fehtbeneficiarii Imperii. Ilkidtakruit? 

NosC0hfui,&c.Tiguri,Berhx,Lucerna6,Su-' 
itfiaejTugii & Gla'rons :nos Confui,Senat6- 
res & ciueS oppidi iS.<3aIlijperpetutim fcedusin- 
mithuSi 

Secuhdo , vha pars aiter am tJefe ndet j Sc 
heurra pars beiiutn moirebit,aut paCcmfaciet 
finecorilehfu alteriMS,aut pietorumqhe. 

iri hoftris controrierfiisobtemperabimnsff- 
deli cohfilioeorum ,quiillis : unihnririiplicitii 
& vel amice inter hos ttanfigemuSi velrationi 
cedemus, 

Si iriter nos f(xde'ratos,&c.j^ fipra. 

Si quis homicidiurn perpetrarct, aut aliuci 
deliduhi & hoxiamadrnitteret,iudicabitur& 
Bbb ipunietui^ 



y65 • R E S p V 

■piinictur fecundum legemiurisdiilitfnisjin qua 
dcliquir. „ ' ' 

Nos nobis muruo referuauimus, &c.vfy«/)ra. 

Si quae conrrouerfiae orianturj vrexpedian- 
tur,&c. , 

Iii q«orurafidem,&c. Datumdielouispoft 
Penrecoften.anno MCCCCLVIII/ 

Muliiufium fcEdus pepigit cumcaeterisian- 
no MDXV. & illud contmet eadem capitaiqu^ 
priora, quemadmodum etiam fcEdus RotUilia- 
num,confirmatum anno MDXIX. 

Vltima paxfa6^a cum Ttgumis , die S.Olla- 
mani,anno MDXXXh 
Nos Capiranei, Vexiiliferi , ConfiHarii belU 
&pacis,& commnnitatesquinq; pagorurajLu- 
cernce, Vrije, Suirfix, Vndervvaldiae & Tugii.ab 
vna parce : & nos , &cc. Tiguri , Bern^E , BafiieiF, 
Sciiaffhufu.abaltera: omnibus omiftis verara & 
fraternam pacem fanciuimuSj&c.Haecpax con- 
tinet qu^edam capita de religione s&nonnuiia 

alia particularia,&C. 

Primo, vt Quinquepagici cum fociis anti; 
quam religionem Chriftianam tetineant. 

Tigurini.&c.noucErehgioniadhaerebunr. 

Ne vna pars alteram contemhat proprer reli- 

' gioriem. 

Vrnihilahisfoederibusderogetur. 
Vt capciid , tolerabili iy trisperfoluto , vtrinq; 
dimictantur. 

Vr dmnes controueriirE hoc bello &antehac 
intcr nos orrse aboieanrur. 

In quorura fidem, &ce. Datum die S.Odauia- 
n!,annoMDXXXI. 

paxBernenJisjamoMDXXXVlL 

5 Hsc pax fa£ta eft interuentu Regis Galli;^» 
& bellum tuncgerebaturaQuinquepagicis& 
jaliis,propterre!igionem,quoniam£ccIeliaeRo. 
luanae addidli iunr: Conuenit aurem inter v- 
tramqj parcem , vt religio neutri fraudi eifer , & 
vr Ucerer relida noua iide, prifcam ampledi.- 
quiveroeam,quam p£oficererur,religioncm re- 
tinere veller,id ipfi ius fasque efler. 

BrengarduSjMahffieruSjFrimorius & vnuf- 
quifque amicos & iocios fibi refeiuar. 

Propter religionem vna pars alteram nori 
defpiciet. 

Vrraq; pars ad formam fGederisiureiurandd 
fancitiredibit. 

Bernenfes Quinqucpagicis quinqiie miUia 
toronatoruiTi perfoluenr pro damnis , quse plu- 
irimistemphsinruleruni:. , 

Captiui prd vidufarisfacienr. 

Hac pace omnes ebncrouerfiae, qU£E prius or- 
tx erant,abolebuntur, neq-, earum menioria vn. 
quam renouabittir. 

In cuius rei fidem , &c. Datum pridie fefti S, 
Catharin£e,anno MDXXX VII. 

H'.ec funt pada & foederainrer hos populos 
iriita.ex quibus Ledor plene inteUigit , quale fit 

ipforumiegimen; 

OmneshipopuUdiuidunturin nouendecim 
mernbrajex quibus componitur vnum corpus 



B L I C A 

bene compadtum, & firmo vinculd cdnnextir 
Membra lila funt tredecim pagi j Rheri , Vall 
fani, Abbas&oppidumS. Galli, Mtilhufiiim 
Rot^illa. Vbiobferuandum,l.<efpabhcaSjqu 
rum ahqua memoriaextac , triplicem viamfui 
fe fequutas,quafe amplificarentj& hnes fuos c 
latarenr. 

Primafuit illa,quam inftiruerunt Sparrani 
Athenienies.quivrbibu^occupatisillasfibifu 
iiciebanr , & cum impares elTenr tanto oneril 
rundojfe in exitium pfcecipites dedemnt. Dil 
cile enim eft, ciuitates Iibetrati aifuetas viat 
gete, vt iugUm fubeant :itaque haec via min 
cdmmoda eft,quamaiiarum vila. 

Alteram viam teriuerunt Etrufci, anteii 
tium Romani Imperii, qui habebant daodec, 
vrbes , inter quas eram Fefulas, Aretiumi^ 
lerrEE. Incer easftjeduserarpIuriamReruu^ 
.blicarura , inter quas nuUiim eratdifcrimeua 
thoriratis , & terras , quas occupabant , fuse| 
tenticE confotres reddebanr. 

Terriarii lequtiti func Roinani,quicomp! 
res Refpubhcas iocietate fibi iunxerunt,ita vt 
mnes nidem legibus vterentuc , & Romani ii 
jpetiimi tantum & aggrcdiendi poteftatem 1 
referuarenr; 

H^c tatio inter omnes alias palroam tu 
qU£E etiam ipfisefFedis&frudibuscomprpI 
ta fuit. Secundus ab haclocus Etr ufcorum in 
tuto tribui poreft, quo imperium Erruriae 
in^gnam piarrem Galliae Cifalpins tenueru 
& diufuamJibertatemacpacemconreruaru 
doriecvismaioripfosoppreflit. 

Formamreipub.EtrufcaHeluetii&fcede 
ti ipforura hodie rctinentj qui omnes vn; 
Rempubl. conficiunt in plitres diuifam , in 
quas nuUa eft gradus aut dignitatis diitiuiSt 
quoniam onlnes dynaftas, qui iurifijidliom 
in ipforum rerritorio habebant,expulerunt,i 
vUos fupetiores pr^terquam fuos Magiftrai 
agnoicunt. 

Caeteri o mnes funt jequaies , tametfi quid; 
inter ipfos fint,qui ab aliisraagnifiancprop 
ipfoium prudentiam. 

In magno pretio etiam apudipfoseftNo 
litasjficut & Argentinae, vbi nuUusad ofli 
Magiftratus & (upremam vrbisdignitatcni . 
mittitur, nifi nobfle iiium genus viqueab aca 
deducerepoffir. ' - 

Verum vt iri fpecie aliquid de ipibruniie. 
, mineaddamus,fcieodumeft,ex vnaquaqifoc 

tare iequalem humerUm vuorum eligi, qii^' 
Senatus eft habendus. 

Tiguri & Bafile£,quarum vrbiuin miior 
' audoritas,geminuseftSenatus, nempemar 
- quando complures ndmine totius populicc 
ueniunr,qni tantum in grauioiibus &niaxi 
niomenri negociis cogitur: & mindr, quiquc 
die Remp. gubernac,& de ciiiium conrroijei 
cos:noicit. Trgurifnaior Senatusducentisvit 
Bafilca; ducentis quadraginra quatuorconlt 
NuiuetusSenatorumTiguriin minoricftqUi 
quaginta ; Bafilesicxagirita quatuor. Natn i 



M i L V 1; ' 
Weit imiecUfi eicvAacJu^^^-, fdcierate in tviaiorS 
ertitilm allegLintarifed Tiguri odddeciiti ex 
lobilibuscIigantur.Tigarini tres exVn^uaq,- 
ribu inminoremSeiiatumcooptant, Bafilien- 
es qUatitot. His addunr duos Confules, qai 
int prindpesSenatusin vnaquaque vrbe. > 

Praeter hos BafilexfurtcdaoTribuni.qui v- 
acamGonfiilibusSenaruipr^Iunt.Adhxc Ti- 
uri nobilium focietasfeJt^xfuonumero jreli- 
ax focietates trcs tantum minoriSenatui fup- 
cdiranc.-deinde alii fex eJcahqilafocieratfe vel 
ribu pro arbitrio Magiftratus eliguntur. Minot 
enatusdiuiditur in veteram Sc nouum» 

Vcteres Senatores appellantur, qui miinuS 
lud dimidii anni /patio gederunC.Q^amUis att- 
;m hi in Senatum quoque veniant : tamen noh 
mper in eum vocantur, 8c qusdam funt nego- 
a.qua; a nouo tanCutti Senatil tradantur. Bafi- 
•X eadem eft Senatiis diuifio. Minotautem Se*- 
atus plerunqiie terautquaterfihgulis hebdo* 
ladis conuenit. 

Vterq; Senatuscaput habetConfuIem,queitt 
a hngua Burgeirmeijlir appellant, quafi ciuium 
lagiftrumdicas; Hica mAioriSenatuehgitun 
ribuni poft Confuies maximam poteftatcm 
abcnt, quos Tigutini Obmftemeifier, id cft , Su^ 
remos magiftros', Bafilienfcs ^unfimeijier , id 
IjTribuum magiftrosvocant.Horum tresfunt 
igu ri,Bafiles duo. Si quis pluxa de his CogUo- 
erecupiar.Iegat lofiam Simlerum.qui h^c fufe 
;ricquutuseft. 

Veniamus nuncaci capur,quod matori eoufi^ 
;ratione dignQ eft. Omnes ki pigi forma Kei^ 
ibl.gubernantur , cUm omnes fintvnum cot- 
isjcuius mertibra fu<it,fi fcorfim cofideren tur; 
lauis vnufquisq; pagus fuumpeculiarecaput 
ibeat.ex primaria fua vrbe aut vico leftura. Na 
lifqs fuos peculiareS conuentus agit i fed fi nc- 
itium magni momertci tradetUr, comicia ind- 
[ua vrbe ab ipfis conftituta celebrantur, ad 
12 quaruof aut quinq; prKcipUaeaudoritatis 
ros ex vnaquaque vfbe aurvicomittunr. In 
liberationibus.quas habent,magna eft vo- 
ntatum confenfio,itametfi vna vrbs in alrerani 
iperium non habeat. Si bellum pf o omnibus 
gis fufcip atur , vhufquifque pro ratoc&nfert 
lantum ad illud gerendum 5equiritur,& quod 
aacquiritur, omnibus commune eft. Si vero 
o aut trespagiahquidarmisfibicomparent, 
inumpartumquaefituraquenoneftDmnium, 
ItantUm eorUm^quifociaarmaiunxerUnt. Et 
amuis antehac citeris videretur, fequoq; in 
rtem prscdae venire debere.-tamen quaeftio illa 
m a Rege Gallia; decifa fuit , quiarbitct ab i- 
$inhaccontrouerfiaele(5tus,cen(uit,particu- 
ium quorundam pagofu fpolia adaliosrton 
ftinere. Quamobfcm quandovhuseJcpagiS 
IlumprofefoIogereteinitirUit, mihtes in fo- 
ipfiusterritorioconfcribUntur. Sedficxerci- • 
5 (exeph caufa pfo Rege GalliS^ viginti quin- 
e millium peditum cohferibendusfit,t)^mpa- 
m puliatur,& omhes p3giniiIites,quos VO- 
it fuppeditant: duces autem ex ttiginta quin- 



i 0 A V M.^ 

"que aut quadraginta millitjus vigmtl qUinque 
hiillia eligunt, caeteris domum remifiis: & vhufL 
quifq; pagus fuum habetpfffroriahumvexiHuiti. 

Valleiani Principeiii ac DominUm cum in 
iemporalibus tum fpifitualibus habent Epifco. 
pumSedunenfem.GarbliMagni beneficio,quoi 
ab alhs ImperatoribUsconfirmatum fuit:&hic 
Epifcopus eligitUf ii CanoniciS Sedunenfibus» 
& quibufdam delcgatis ab omnibus feptem de- 
curiis. Huic Principi poftea ludex in caufisciui^ 
libusattribuitUr , qUi vocatuf Capitaneus & v- 
liO(|Uoq; biehnib feriis Katalitiis dcIegatiabE- 
pifcopO&dccuriis eIiguntnouumCapitaneUn3k 
Qusuis decufia habet fiios ludices & iPr^fe* 
'fto«:quemadmoidum fex CbnUentus,quiP<?«»g5 
id eftjfigna militaria appellanturjfoo^s habenfc 
Gubetnatores & iudices. 

RhetofUm RelpUb.eftdembcfatica, quifin- 
gulis bicnniis fua cbmicta Cur iae peragunt j vbi 
creahtpraefeftos&Iegespfomulgant. 

E t 1 G I p, 
£x tfededm pagis quidarti funt pnretrAthbH- 1^; 
fci,quidam mixti,quidam prorfushaerecici. 

Catholici funt Suitfia , Vria, VndervyaWiai 
Lucerna,Tugium:qui fuhcconcermini. Ftibut- 
gum &SolodUfum aquinqjpagis &incerJediS 
uifi funt. Soloduf Um maxima ex parre CathbU- 
cis ; Friburgam haereticis conftat ,quemadnib- 
dum Tiguf urii , Berna, Bafiiea & Schaffhufiurai 
Mixti lunt Glatona & Abbatifcella. Nam 
CuramediifintintefpagosCathblicos&b^re- 
ticos , vrrifq; participanc. <QnahqUam pfiiharii 
Abbatifcellenles & liiaxima pars pbpuli funt 
Catholicii 

PtimuspaguS,queiii h*re!is ihuafit,eft tigU- 
rum. Occafio fuit indignatio ex eo coliceptai 
quod incolis ftipendia,qu£Efibia Papaluiio lU 
debefiafrerebant,n6fuiiIentnumefata,tZvvini 
glib faces iratis fubdente.Itaque anno MDXX' 
VI. MilTam pef totum fuum territorium aboie* 
uerunr,in cuius locumCbenamrubftitueturiri. 
iEadem feda Fribufgum 6c Bafileath occupauir* 
Anno M D XXVHi XXVL lantiar. Bef nspoll 
longam difputacioisem imagines San£lofum 
decurbacae,& MifliaiiciquatafuiCi 

Rhetifoederatimaioriexpaftefunt Cjatholi- 
ci.caecerifere bmnes harecici, Zvvihghidoiari- 
hae add:di,qui etrorem Berengarii Sacramenra- 
tiiolimdamnatuiii rehouauic. NihilominusSi 
OfficiuiB Cufi£,Fuftemberg£, vbi Epilcopus 
per dimidiuiti ^nnuth cbmmofafi tenecur, & 
koiruni,quod eft feudum ArchiducuniAuftfijei 
more Romano celebratuf . 

In valHbUs Agriadina & Brcgalina.qujB acJ 
iFoedus domUs Deipertihcht>&inthultislocis 
btfto coihihunitatum qUidam fuhtvici,ihqui- 
buis Milta ^ thuito tempore hon fuiraUdira. Ve- 
fcIauium,Iocus FcEdcfis dortiusDeiidiuiditUE 
in hfffeticos & CathoHcos : fed illifehipctha* 
bentMiniftrUiii.tuni^tef i aliquot aiihit ficef- 
dbtecarueriht. 

^ Liberum efl vhicuiq; inRhetiapirbafbitfia 
viuere,&religiohcn),quavuItampied):niiiilo=> 
B b b A irainus 



(f6^ R E S P V B L I C A 

nainus illi, quinouaEOpinionifuntaddi6ti,Ca- p0ffecocedere,vtCatholicispresbyteri,quibu 
tholicis in eo vim faciunc , dum Miniftds diuer- opus habent &acquiefcere poffint,denegentut 
farura nationucn vti.intur5ncq; voIiintperWitte- Quantum ad auxiliares mlhtes, quos Mediola 
re>v:Gatho!icipresby teros peregrinos habeanu no fubmittere clebent,attinet5neminem cogeh 
indigenaeau.tcm,quihdcofficiofiinguntur,mil- dum,vtilluceat,fed quivltrci noi/nenmilitisda 
le probris ab ipfis a^ciuntur.Quse ex parte caa- re & eo proficifci velic , euiTMifyn detinenduni 
fafuitannoMDCXX.caedisRhetoratnProte- fed illi poteftateraabeundiiinecontradidion 
ftantium a CatholicisVallisTellinspatrataj.qui 'dandam,'modo ipfi non bpushabeantfuis mili 
ab illisdefecerurit.-vnde fa£tum,vr totahscVal- tibus: quo cafu ille tadiu dorai mariere Sc pafri; 
lisaniitteretut,8caRegeHifpani£c6ntra6mne miliraredebeat,qU6adipfii'ni'operamdigebii 
iiisoccupareturrquoiiominearmahodieinlca- Nihiltamenhacihpartefacienduiriab(q-,cc 
iia,Sabaudia,HeIuetia&Rhetiafumuntur,vt 'filio &:confenfuDomirio'rutriuFoedei:uni,4i 
Valiisillain priftinumftatum reftituaturi intra fpafiumdecemdieril ,exquoauxiIiapeiit 

COM.M.ENTARIV S DE TVRBIS ET fiieririr,a!iquidccrtic6ftitiient.item,vtDomii 
'metihusinRhetiL fcEderati prsfidilim trccentdrum militutn pi 

Die louis.IX.Dec.ftilo anriqu6,annoMp b> DucamMediolarienfi Regi fubmiriiftrent,qui 
5CXX.virnobiIis,AnroniusCalmonfius,Secre- -do illis opushabebir,&eos petet,& vcilliscui 
tarius ordinarius& legatus Ducis Mediolanen- fuo duce ordinario MediokriiH proficilci licea 
fis ,obciilit litterasfiduciariasCiroli, Principis QuandoRex&Pra:fe5 DucatusMcdiolam 
Arragoniae, Ducis de terra ttoua , Domini Ca- fisopus habebunt , vc milites&apparatumbe 
ftelli Lontiani , Pra^fidis Ducatus Mediolanen- licum ex Gerriiania in Italiam pro Ducatuill 
fis,primimilicuiriducisinlralia. ^ &:dici6nibus,quasRexinItaIiahabet5tuend 

Honoraiiis & pfudenribiis Dominis Confa- riraiducar , copis illa; tam equeftresquamped< 
libus & Senatoiribus vf bis «Guris , nunciata pri- ftres liberum & tutufn tranfitum abfque irap< 
mo locofaluteaSiiaGelfit.tribusFoederibusiri dimcrit6 per territofiuriitrium fcEderuriihabi 
genere&propofiti6nefa<5ta,adSuam Celfit.al- ant, modo difiuridtis ordinibus incedant, nj 
latum eire,qu6fdam Cbmmiirafios triuitiFce- plures quam quinquagitita vna vicetranfean 
derufn aliiquid rioui tentafte contra fubditos -&' 'pro vi<3:u fatisfaciant, ac modeite fegeran 
Vallis TellinEeincaufaadccligionempertinen- NihilomiriUs huirifmodi tranfitiories ablqi 
te,dumriolintcoricedereexercitiumreligi6riis Veriia &toriferifuD6min6furiitriurii^'oederu 
j Catholicsj&duoaggreftifirit. ^ rionfiaritjqUoilliarinonaiil riecellariamproci 

Vhum,quod Sondrii nouumc:ollegiumfeii fare poftint. Rcx Catholicus idemtribUsFo 
Teminarium inftituerint, ad propagaridam no- dcribiisRheticis & us,qui iurifdiiti6ni ipfofu 
uam religionem,in magnuni & fingulareprseiu- fimt mbiedli, vicillim bffeit, tam <|u6ad aqx 
dicium ac decrimentum religionis Catholicx; liiim-, qtiam quoad tranfitum & defenfione; 

Alteruiri,qu6d inteidixcrintjue pfesbyteri lerritbrii ipforuitij iifHem, quae modo did 
extranei admittetentuf : 'quo fiat,vt Cathblici funtjconditioriibus. 

VallisTeIlins,quipresbyterisindigenisdeftitUj- Adhaec fosderati Rheti & eorum fubditi j 
antur,exercitiofi.t* religionis frui nequeAnt : berc ac tuto pbterunt iter facere , peregtinai 
Quoniamyero terr^, ditiories ac fubditi Re- ire , redire &riegotiari abfq; ylla ihquifitione i 
■gisGathbliciconfinesfuntfuhditistfiumFGede- mbleftia j cumquoadcbrpora,tum quoadboi 
jrumRhetii:orumiri ValleTellina.itavtnulluni ipiorum,pef omnes vrbesjagros&dominiait) 
fit inter vtrolq; iriterualiumtSuaaUtemRegia do di6l;il3ucatus,haclegejVtadifputatioriibi 
Maieftasomriinodecreuit,religionernCath6li- abftinearitj nec librbs prohibit6S in Ducacu 
caminfuisditionibuscoferuareactueri,acpr6- infetant: qui vero contraueniet^ab iis ,qui £ 
inde matuie orani occafioni occurrere , qua il!« eam rerii erurit cbnftif uti , puriientur. tderii ii 
huiufm6dicoritagi6inficipofllrit,&Sua Maie- erir bmnibUs ihcoiis & fubdicisDitcatiis&c 
ftas cogatur illiid viarrii6rum& caedibusextir- , tiitatisMediblarienfis. 
"parcficut hodie etiamtium fiar in BeIgio,& fpa^- Prsterea Rex Catholicus & V^saks Me<iit 
ti6vigintiarinofumfa<5tuffl eft:etfiquo^dc£Ete- lanenfis annuurit &:permittunt tribus Fcedec 
raSua Maieftas & ipfius praffe^ti ac miniftri , qui bus,cis&traris morires,vt omnis generis mefc 
illisfuntvicirii>nihilaliuddefiderent,quamius & boria niobilia emarit.exceptofrunientb,! 
Vicmitatis &fitmamamicitiamcumrribus Fce- Iigine,oriz3 & aliis leguminibus:quofumt 
defibus colere : tairieo qiiia pef huiufmodi mu- meri cet ta copia tribus f o^deribuS prO ipfbru 
iatiorierii feligionis in Valle TelUnamagnuni vfibus concedetur. Atquevtoniniabufui.q 
periculuri:! ditionibus & fubcJitisSiiasMaicfta- vtrinq;commiftipofl^et,occurratur,mod6me 
tis creari pofiit, illam huiufmodi nouatioiies ces fint vifs, fa6ts & elabofataeih vrbe&diti 
riullo modo fetre aiir pefmittere conftituifte. ne MedioIanerifi,hbere poterunteasexnidc 
t^aproptetSuafnCelfit.nbriiineRegisCatbo- ditto Ducatu & vrbe in fuas ditioUes &teri 
iis:ittiaiFcEderaingericreperamanterrogare, vt toriaconflehere, fine ve<^tigaiibus,portoriisa 
femiharium illud ex ValleTeUinafemoUeanr, tributis, qu£e CaiTiers Mediolanenfi aUt al; 
aut fi eo carere riolint,iliud longius a finibus priuaris bencficiariis & communitatibus p«| 
DucatusMediolanenfisttari$ferant:dcindeno dunttir.- 



7 H E t V 

Sic rtihlVl vdtera prluilegia & immuniraces 
R Ducaru Mediolanenfi tiibns Fcederibus 8c 
f>(orum fubdicisjcuiuk-unque fint coDditionte, 
ediribus aureqaitibus,renoaabuntur& con~ 
kmabuntur.-quiporeruut ire.tranfire.redrrc, 
ommorari & negotiari cum fuis bonis &c mct' 
ibusiira vt nullum tributum , lubfidiumjvcdii- 
,-.1, portorium, collacionem aut indidionern 
)kianc;& rempoiepeftis ineundem Ducatum 

:cipicntur,mododocumentumexhibeantfa- 
itatis. 

Si controuerfia&diirtdiitm 6riattir interRe- 
em Catholicum,PrxfidemautlegatumDuca- 
is Mediolanenfis & triaFffidera^caufa Clauen- 
X aut Morbegni coram iudicibus & arbitris 
rrinquedeledbisdeciderurjquorumrententiJB 
craque pars acquiefcet. 

Atque vt Domini trium Fffiderumbeneuo- 
n;iam,amorem &l!beraiicaremRegiserga i- 
os per^piciant , deincepsjquamdiu hoc foedus 
irabit , vnicuique Foederi oos.aureosHiipa- 
cos quotannis perloluet, qui ex Mediolanenfi 
iria rationumn.imentur,& Clauenn^in&ra- 
jm abfque vlla difBcultate Sc fiimptu trium 
jederum inferentur. 

Cfeterum tria Foedera fibidiferte referuarunt 
nnia & fingula aha ipforum ffledera, & vetc- 
s tabulas ac figiilaabipfis acceptaautdataiu- 
iurandofirmarunt.itavchjBccapituIacionuI- 
m ilhs prasiudicium afferat , neque quidquam 
intra ilias ab vnoautalterocommittatur,fed 
: firmiter atque inuiolabiiiter obferuen- 
r. 

Hoc autetti fincerum fc&dus eritfirmum , o- 
tiiaque ipfius capita inuiolabihcer feruabun^ 
cquamdiu Rex Catholicus & fihus ipfius 
rdinandus, Princcps Hifpanis & Dux Me- 
aianenfis , virafruentur, ac decem infiiperari- 
spoftipforum excefium^continuato foedere 
0 ipforum fuccefTotibus , qai titulum gerent 
:icumMedioIanenfium,vfqueadfinemdecem 
arumannorum. 

ISSIDLVM. INTER EPISCOPVM CV- 
rienfem & Rhetos\ex qao orufunt iurbapro- 
pter ReLigtonemi 

Epilcopis Curienfibus ante centum artnos 
aues contro jerfiae cumRhetis,quotum iunt 
•mini in ipiritualibus, interceflerunr, qUae fas- 
renouata: fuerunt: inprmiis cum Foedere 
iddenfi,quod trium FoBderumRhetieorum 
iximura eftjcuius Epifcopi erant dominiet- 
n in temporahbus : vnde nomen Gaddi gerit, 
lafi di.as Foedus domus Dei, quoniam erat 
'poteftareEpifcopi. 

Sed maximum difiidium.vtfacileconiicere 
et ; natum eft tempore mutationis religionis, 
ix tunc accidit,cumHelueni4prifcareligio- 
defcifcerent Tunc epifcopatum tenebat" 
ulus , qui variis hoftibus & moleftiis pppreC- 
>,FcEdcri Caddenfi hos iex articulos concede. 
coaftuseft: 

Vt toci rcgioni hodiernse religionis exer- 



r i b k y 'ik^. 

citium permitrdreh 
H. Ne Epiicopatuinalferirefignarftinfcio 

aut nort confenriente vniuerib Capicu- 

loCaddenfi. 
IH. Nc quid ex boni^spiroprierariis Epifco- 

patusfineconrtnfumododidrCapjtu- 

liCaddcnfisoppigneraierautalienarft. 
JV. Vt Capitulo & Gaddenfibus ranonem 

rcdderetdercbusad Epilcopatnin pvT- 

tincnribus, quadciid sbipfo pe-^cretun, 

V. Vr quajCaddenfes ex bonis propriew nis 

Epifcopatus eo tcmpore, qcoipfeF:^^^ 
lcopusfuiflet, vedidtfieRt, ra a h - ''!5 ;"rf, 

VI. VtiempevCaddeftfesadtvflficiaEi : 

tus promouerer, quaHa funr of. .. 
^ Archiiriclini,PrsfediSurft-aanr.ri; 1; ; . 
pitaneiFurftamberii & Ramr. ; 

Notahdum autem eft, prscipjiam occa' -o 
nem huius tumultus &maleuolentire CaHde}^- 
fium contra Paulum epifcopUm fuirlt , qu-.^dv 
cum efiet peregrinus & Secrerari'?s In.t::'. Maxi- 
miliani, EpifcopatUm na€£u;' eftnii - fiuo- 
nem & compofitione cum priori Ep:fcopo . qui 
cum inuifus eilet Rhetis,in ai.lam u\u-icA\6d 
Imperatoiis fe reccperat: cunique in illu d iplum 
tempus mutaaoreligionisin Germania&Hei- 
uetia incidiflet, diffidium, quod erat inter E- 
pifcopum & Rheto5, procui d;i.bio iplo-; im- 
pulitjvt &c illi religionemmutarcat.-iftudvti- 
que cerrum eft , qrtod goaftus fuc rii- ad aiiq'!:..m 
faltem quietem obcinendam, vtin fuptadidos 
articulos confentiret;trtfi nihiiorriin-us rotisil- 
lis XXXVIII. annis , quibui Epifcopatura te^ 
liuit, variis modis exagitatus fuerit. 

Inrer Paulura ilium, quem modod'ixiimus,5c 
Beacum, qurhodie eft Epiicopus Curienfi^j^duo 
in:erce(letunr,quoium poftetior, Thomas di- 
6tus,fditexfamiliaPlantarum. 

Hoc morriio,anno M D LXV. niagtta exorta 
eftcEmulatio & conrcncio iiirer ditais famslia-: , dc 
Plarita & deSalicibus , qus muriiis odiiBir :r 
ie flagrant, 6c funr pr^cipusin illagente - q ~ 
rum yrtaque Epifcopatum lUnm an^b^oati 
Plaht£E fufFalri magna au6to! iraCe Rorbmufil 
(quae forte piascipua fuit caufa c-rlijs ipfius iri 
hoc tumultu) in eledtione Bcaci. vno fji&agio 
pra5ualueruht,qui EpifcOpaturh filioRothmu» 
fii , Decano CurijE , adhuc mucni remare deb 
bar. Sed Sahces csterorum Capitulariu.m fu& 
fragiis & fauore G .ddenfium iubnixi , vnum ex 
fuis viinEpifcopacumillumintraieroni .-lauiil- 
lum altquandiu tehuit, dum, vna & altera pats 
Romam cOmmearet. Tandem.exaSisaliquot 
mcnfibus interuentu BdlieurjEi , Itgati Regis 
Chriftianiffimi in illis oris , & Heiuetii? k inter- 
pbnentibus , Beatus, tanquam lcgicime dec^USj 
fuit recepms & in Epifcopatum introduiaus.' 
& verifimileeft,'Generarem f oederis illilis Cad^ 
denfis inter alias caufas, propter quas tam 
nixe fauit Salicibus, qui illis locis magha pol- 
lent au6toritate, & quotum familia pro antis 
quif3imahabetur,eftq;opibus&:numerofubdi- 
£oru in Rhecorucoramunitatibushabitantiuhi 
Bbb 3 pdten" 



570 



pocentiflima , hac inprimis fuiffe momm , vt ex- 
ploraret,an ipfe etiam aliqua fufFragia inilla e- 
ledione effet habicuriis: ob quam ca^fam et- 
iam EpiFcOpus Paulus fidem date coadlusfue- 
rat,ne Epifeopacura vUialii rcfignaret , nifi con- 
fcio & conlentiente Capitiilo Gaddenfi. 

Dum illa conrrouerfiaagitaretitr,m2tgniab 
vcraque parte conuencus habiri,multaconui- 
uia inftituta, msgni fumptus fadi & miilruni 
ieris aliehi"contra6tum fuir, partim aFcEdere in 
generc , parcim a Salicibus in fpecie, quorum 
iyngraphas &: parciculje viginti & viginciquin- 
quemilliaflorenorumcontiilent. i 

Ad drffoluendum iftud ars alielnum Ffledus 
modo didum & Salices diu litigaruntcum E- 
pifcopo, vr fumptus iilos ex vectigaHbus Epi- 
fcopatus refundercc, quorum parrem occupa- 
runr,atqueetiamhum inlequeftro detlneBt. 

Adhxc noux coditiones qusruntur in iura- 
"mcntOiquodnonnuUae communitates Epiico- 
po.cuifuntfubiedae, praeftare teuencu,: 'praEter 
alias moleftiaSj qojE.ab hoininibiis iftis licen- 
tioiis Epifcopo cxhibentur, qui fere omnes ma- 
ioriimiacraeierarunt, &afuiY miniftris,oleurn 
camino addentiblis , cumincendium poiiusre- 
ftinguere deberent , ftimulantur. 

Epiicopiis, vtab ilHs vexationibusie redime- 
3agosHeiuetiorum confagit,quiad tria 



Respvblica 

illorura ftimptuum &debitorumproipfiusaf- 
bitrio diipungerecur. Qua: fententia ctim ad- 
rnodum ambiguaelTet, materia renouandxlitiS 
parnbus non defiiir. 

Ab eo temporeEpifcopiUperpetuo Fuftem- 
bergae commoratus, nec Curia confpedus fiii'^ 
prscefquam his ifvIartinalibus,quibuscovenit 
poft duoriim Helutticorum legatorum, t^uos 
eo roittendos cUrauerat ,aduentum .-quibus di- 
gteflis, ille confeftim etiam abiit ; qu^ caufaefti 
quod cum Fuftemberga inHeluetiam & ad a'ios 
fcriberet, capiit caulae , quae incer ipfos difcepca- 
tur, in hunc vfqae diern cognofci iton potueriti 
Nihilominus Epif opus Deo aliquando ra- 
tionem feddere tenebicur ,(^uod propreriphus 
cpntumaciatTi 8c negiigendam in curando & 
pafccndo fuo grege paucs communitares in 
illo Foedere Caddenh,c|uK ^dhuc rcligiouccn 
Catholicam retinent,(uam ex vhdecim tanninl 
Surfeczenfis fi)pereft,cum aliqua parced'-)aruiTi 
aut tnum aliarum )in eo fuht, vt prifca rcligione 
rehda ad Proceftances tranfeaht, quorum do- 
sSlrinam reliqua omnia foedera ampleduntur; 
quod vt tanco citius faciant,du2e facisfpeciofa 
caudeiilosfacileimpellere pocerunt :vna,Ytve- 
ftigalibus, qu;e Epifcqpus ab illis exigit, exone- 
rencur ,qus adhuc deb^nc ab eo cempore,quc 
a d E pi ic oparum f u i r e u c (^l: u j . P r i u fq ula m autctr, 



ret 3 a ^ ^ 

Rhecorum Fdsdera Iiccerasdederuhc,&diuer- ,_>illa foluant, Epifc6po & reiigioni Catholica 
iisvicibus,tanqliamle<5iiarbitri,fencentiamtu- nuncium remitcent 
lerunt :cui cum Rheci rion parerent,Hehietii 
legatos miferunt, qui rationes quardam £:om- 



ponendi diflidii fcripto confignatas propofue- 
runr. Cum hic quoque hiboi irritusfuiflet,& 
houi iemper rumukus orirencur .Heluetii de- 
nuo iepteih legaros nomihe XHI. pagorumeo 
miferunr,qui menfeNouembri M D LXIX.slv- 
bitrio ad fedelatOjiententiamptoriuhciarunr, 
qua rariohes (forhponehdi difllidii a prionbus 
Heluetiorum legatis propofiras , & fencehtiam- 
a tfibusRhecorum Fbederibus ahno M DLX- 
VI. Uianri latarh cOmprobairunt. Capitaaucem 
qua; illafentenciacontinenturianerainehatte- 
nus vidcri aut cognofci potueruric, cum folus 
Epifcopus ilia habeat,& Fuftembergse in Co- 
mitatu Tifolenii , vbi fixum domicilium habetj 
quoniam Curienfibus non fidit,cuftodiat6 

Ihterirhconftatjpartesantequam fe arbitriO 
feptem lUorum legatOrum fubmitterent, prore- 
ftationes quafdam vtrinque interpofuifle. Cad- 
denfes inter alia cauebaht, ne arbirrium iftud 
fuae libertati fraudi eflet , & volebaht , vc aere a- 
licnosqiiod^proprer controuerfiam EpifcopO- 
rum cohflaflencleuarentur. Epifcopusvicimtri 
hac cohditiohe fe arbicroruni fententia ftarfi 
velle dicebat, ne cbgeretuf fiimptus, qui deceir- 
herentuf , ref^undere j nifiprius iutamenrum ab 
iis,qui fuae iurifdidioni fubie6i[;iendnt,pfxfti-- 
tum fui(let,& fequeftfiin1,quO ftia veaigalia 
cOhftrida tenerentur,laxafetuf . Legati tamehi 
non habita ratione illarum pfoteftatiohum 8c 
cpnditionum, ftatuefunt,vtEpiIcopus mille o 



AUera, quodcum maxi- 
mam pajrtehi teitiporis a fuo Epifcopatu abfit 
nec quifquam parsciaS pro rinore obeatacviii 
tetf qua de re Gapitulum ipiius grauitercon. 
queritur j Catholici funt inftar ouiumiinePa- 
ftorcsqui intetea a Miniftrisalteriusreligioni 
lolicitantur,vt ab EcclefiaRom.deficiaht,&fiiii 
Gstibus Ce aggregenf. 

Interea faCtio Salicum squseafuiscOnfiliis^ 
machinationibus non defiftebat, fauore Rheto 
rum Proteftancium & FcEderis Caddeniisani 
mata,Pl^htas,inimicos fuos,perfequutdeft. H 
vero,aaiundisfibiqiiibufdamiu£fa£t-onisho 
minibuSj&abillisadiutijConfiliiscum impeta 
tore & Praefide M ediolahenfi cOmmunicacis, ii 
capiit Rhetoriim Proteftancium ^ qui cum Ca 
tholicisin Valle Tellihadomiciliam habebant 
confpifaruht, 8c prscipuoS ex us, partini domi 
partim cum inconcibneeffeht,per totamillau 
Vallehi, fub hoc prstexltu obtruncaruni^, quoi 
religionem Cacholicam opprimerent.&miilti 
ihiuriis ieafi^eciflent. Prscipuiauttoresharun 
csdium fuerunt Planra: fuptadi£tij & Robu 
ftellusi qui omhfcs Cachohcorinm cOmmuhiia 
tesadhasccedesperperrnridas inftigarutrquam 
uis non letiisfuipiciGv:flec,cxterorumqubqu 
conifilia &c hor^atus acceflilfe. 

Cu igitur Carholici in ValleTellihapfife 
£tos Rhetorum hsrericOs jmenfe lulio, aUnc 
M DC XX, immanicer trucidaflrcnt,& metue 
rehtj ne breui a magno &:potente exefcitu Pro 
teftantium,quemFcEdera vndiqiie colhgebant 
vt tam indignumf^cinus & necemtotpopuloi 



-^tingentos florenos fuppeditaret, quibus pars rum in ilk expeditiohe nefafie ihteremcoruq 

vlcifce-' 



H E L V E 

lifcerentur , nec ie viribushoftiumparesefre 
icncqaiin Helucria, HoMandia &aliis locis, 
efeiciin Bctn^e ac Tigur' copias cogebanti 
rlideai Mcdiolanenfem (qui hnic occafioni 
deiiihuibarj tanquam vicinum & Cntholicis 
lenrenl jadieranti eumq-, fupplices rogarunr, 
(e iiiluiim ladem & cntel «mactiperec , &au- 
imn.quaurb opa^ efrccad Vallem TeUinam 
itra cxttcitum Rhetotum deferidendamj 
)nipce iilii iubmircereri 
Prsfes Mcdiolanenfis,expIorata Regis Hi- 
ni^B , do mi n i fli i , volu n rare , n on foium auxi- 
es equitum pcditumque copias m;.gno nn- 
ro Cjttholicis in Valle Tcllina fubminiftra^ 
jq iatiim ope vimRherorumpropuIfaruntj 
«tercitum ipibrum fnderunt: ^^d etiam o- 
es arcts Sc propitgnacula m Valle Tellina 
■upauir,&nona,qiiordm vndecim fuerunr, 
truxictic Clanennam, Sondrium & Curiam 
nitiic , atque ita totam Vallem in fuam pote- 
emredegiti 

runc cognitum eft, Hifpanum tandem fni 
i eompotcm cfle fid im , q uod iam ante du- 
tos annos meditabatur,vtGallisiterinlti- 
i pi\TcIuderer, & auxilia, ^uae VeOeri aliique 
i.ift£ in Italia ab amicis &fcederatisexte|:is 
ifu nsce/firaiis fperare poflent, tranfitu pro- 
eretiatque hanc opportimiiateniabHifpa- 
ab omni rempore faifle expetitani, vt copias 
c:dia ift Germaniom & Belgiumficilerradil- 
?r. IraqueRex Gnll DuxSabaudis, Vene- 
iehiecii & magnapars lcalis ,qui hancinua- 
lem Gbi detrimenrofam ientiebanc, grauiter 
a conquefti, bellum fufcipiendum decreue- 
tj vt omniain priftinum ftatum reftitueren- 

3um hsec agerentur, Rex Chriftianijlimus 
:em Bailo.mpetram» legatum extraordiha- 
n,in Hifpaniam mific, vc dc Vaile Telhna 
iRege Caiholicorranfigerer,& turbceinrer 
holicos & Rhecos oira? compdnerentur: 
cum Mantua: Carpetanorumeir^t ,habita 
berationein Confilio Caftihai, in hosarti- 
)Sconuentum fuitl 

. Vt VaHis Tellina inpriftinum ftatum re- 

ftiruererur; \ 
L Vr memoria eorum , qua? Catholici con-^ 
tra Rhetds patrairent , obliteraretur , & 
RhetiCarholiciseacondonarcnt. 
1 1. V r muniriones & propngnacula a menfe 
lulioMDCXX.exftruiaadiructencuri 
& prshdia Mediolanenfiumatqueex- 
rerorum dimitterentiir. 
Vuoniam vero Rheri Veni* Cathoiicis iri 
c TeUina a Regibns conteftac fubfcribere 
:bant,CarhoIi;i nullomodoconfentire vo- 
nr.vtValiisRhetisrefticueretar, cum vere- 
«r, ne ir> eorumpoteftatem redaaicapitali 
'hcio afficerencuv. Ciim autem RexChri- 
liiljrrius ik alii Prtncipc s atque Ordines foe- 
ti inftirent, vc Carholiciin Valle Tellina 
faftinnem Mantua? C irpctanorum inter 
s Rcges faaam ample(a:crentut',& Vallem 



r I O R. V M. ^yi 

R h ecis reddcrent , fub proreclione vtriufqi Co- 
ronje,& munitionibus dirutis eampriftinsli- 
bertari reftiruerenri ac pt^fidil Medi^nen- 
fuim,qucTat:cetfiuiftent,dimitterent:quodnifi 
fponreficerertr,futurunl,vtarmiseoadigeren- 
tur.incolip Valhs TeHins, Ecclefiaftici &: c-eteri 
Catholici , prolixnm fcriptUm nd Regem Chri- 
ftiandTimum miferunt,quod ipfiannoMDC- 
XXII. in arce ipfius regia Fontebellaquco k 
duobus 1< eligiofisiqui a Catholicis in ValleTeL 
Ima ad fuam Maieft. mi/Ti fueiant, exhibitum 
fuit,qui Regi caufas expofuerunt',prdpter quas 
aflentiri non poftenr^vr VaUis Teilina Rhetis 
hartc^^cicisreftitueretur. Oratioipibrum.adeo- 
rum , qui eam rrtinere ciipiebant, nutum com- 
pofir3,ex lingua Itahca m Latinam tradudla.hu- 
iu{i-r;odifuii: 

DomincNos ecciefiaftici&incQkCatholL- 
CiVallisTellinas ingcnuefatemur,nosnimium 
Cundaros , antequam venii;emus , vt nosad pc- 
des Veftr2MaieftatisChriftianiffim*,necnoa 
R-egis Catholiciiabiicerernus,& vobiSpuraiH 
& fimplicem veritarem edriim, qus in Vaile 
Tellihaacciderunt, referremus, miferunT& la^ 
menrabilem ac commiferarione dignum fta- 
tum, in quonos c£reriverfamur,&exrremam 
neceiTirarem, ad quam redaa-i iumus , vobis ob 
ocnlos poneremus , humilhme togantss , vr fa- 
crarillimd VeftiaMaieftasnobisbenigneopeni 
ferati 

Canra illius mor^Eexparrefuit, quod nnilus 
noftnim hbere auderct aiilam Tu£b Maieftatis 
accedcre,in qua Rheti,hoftesnoftricapitales, 
commorantur, a qmbushonnifiiniuriam &a- 
cerba quarquecxrpedliare pdte;ar!lus. 

Altera caufa noftra; cundationisfuitingens 
pa!ior&confternatio,qilx mtntes noftrasefua ' 
fede dimouic, amiifa fpe remediarurn malis no- 
ftris adhibendorum , & nos in beliuas pigras^ 
rorpidas & rharcenrestranfimitauit,cum vide- 
remuj,nos in hac noftra extremamileriaab o- 
mnibus Regibus& Principibusdereliaosefle,' 
& fauorabilem sturcm Tus Maieftacis & Regis 
Catholici nobis occlafam efte,quo minus <equi. 
tatem caufsp noftra; v-obisdeclararepoffcmus. 

Cum .uitem Deo nuncplactlericradiisdiui- 
iisp fnx Incis mences & animos HeluetiprumCa. 
cholicorumilItift(are,quiperfpeXer(intvquanto' 
pras udicio fides Catholica & 2:quitas noftr» 
caufae fauciaretur, & quod exirium atque interi- 
tiis vit2,bonotLmi,fidei &'religionis CathdlicjB 
plus quam centum vigihri rmllibusanirnarum 
in hacvalle habitantium impenderet.-cumquc 
vidiftent rradratum Mantuai Carperanorum 
XXV.April.M-DCXXLihrer TuamMaiefta- 
tem & Regem Catholicum initum , & multum 
temporis in eo fuifte Confiimtum , quod caufa 
elTcc magni itiomenti, decrero publico confti- 
tuerunr,in reftitutidnem Vallis Telhnc-E^qua il- 
la in poteftatem Rhetorum redeat, non confen- 
tire.-quibus etiarn fcederari Veftra; Maieftaris & 
pagus mixtus Abbatis-cell^acceirerunt, quih- 
quido animaduerterunt , quahto in difcrimine 
Bbb 4 fides 



^jra R E S P V 

fides CathoUca & vita omriium noftrum verfa- 

retur. t • j 

Tuq£ caepimus refpirare Sfarfimus nobft r^d- 
iit , vt confilium capecemus , ad Tuam Maiefta- 
tem & Rcgera Catholicum aduolandi , nosque 
adpedes vellros hamillime abiiciendi,quo p > ae- 
fens lcriprum vobis exhiberemiiSjquod veram 
narrationem & fijmmam eorura,'qu3£ his po- 
ftremis tu bis m Valle Tellina euenerunt, com- 
ple(aitur. Poiiiceraur nobis de regia boiiitate 
tua;Maieftatis,quamfcimus t-anto zelo erga fi- 
dem Cathoiicam , & odio aduerfus haerefin fla- 
g-fare^imbtantoftudioiuftitiaededitamvvtmeL-i- 
to lufti cognomen getat,eampondefatacauraE 
nOftrae xquitare ,& habita religionisCatholica: 
raciohe,nOn modonohallaboratursmjVtrupra- 
didusrractatusexequutioni mandetur, Val- 
lis Tellina Rhetis reftituatur , fed etiam miferas 
Gatholicorum famihas,ab omnibus derelidas, 
in fuam regiam protedionem recepturam, & 
icligionis Cathoiicje inilla Valle confdruatio- 
nem , de qua potiflimum agitur , cura; cordique 
'habituram. Ex hocautem fcripto Tua Maieftas 
plenam totius fa^icognitionem hauriet,dtio- 
■bus his capitibus coniideratis^ 

Prius eft,neminem, quicunque fit ,pofle vr- 

gere , vt cradatus ille obferuetur, & execijtioni 
mandetur, vtque VaUis TeUina Rhetis reftituii- 
tur,nifi iuftitiam violet,rehg!Onem Gatholicam 
& fandtos Canones oppugnet,& in poenas Bul- 
la,I»ca?«4 DowiBi/ancitas incurrat. 

Alterum,non fatis eCTcTuam Maieftatehi 
cxequutioiiem fupradi(aitra<aatus & reftitutio- 
n^m Vallis TelliHae non vrge* e, fcdcandem, co~ 
;gnitoexcrenkopericulo,quQd nos circumftat.ea 
tempora attigiire , quibiis lex charitatis eam in- 
uitat,imo obligat,vcproximo infummaipfius 
neceffitate opem ferat. 

Quod ad pnus attinet, multt aiitti effluxe- 
iunt; ex quo pa^ta conuenta lunt inter Vaiiis 
teUina; incolas & Rhecos. Liquet etiam, eo 
-temporcquoVallisTeUinaRhetisloco ftipen- 
dii aRegeGalliae, quituncDuxMediolanenfis 
eratjdata fuit^incolas illius non fuifle Rheto- 
rum vafaUos aut clientes jfed fcederatos & fo- 
ciosrficutapparet excontradibus & tradaribus 
3Uthehticis,quiinnoftdsArchiuisdiligenteraf- 
leruantur : atque hoc nomine iuramento fideH- 
tatisnunquam feiUisobftrinxerunt, Sedpoft- 
caquam populi illiyhaerefi imbuti fuerunt,ani- 
Uiis cfferatis, Rheti, qui nobis potetiores erant, 
cum & prscipui in noftra VaUeieas&hxrefi 
ipforum addiai eftent, ccEperunt pauUatim tios 
tradtare non tanquam focios & foederatos , fed 
tanquam mancipia & vafaUos, atque hoc modo 
dominatum tyrannicum vfnrparunt non tan- 
tum in vitam & facukates , fed etiam libertatem 
noftrarum confcientiarum & religionem no- 
ftram, quam cum veUent nos abnegare, & mtfe- 
( rabiles feaas ZvvingHi& Caluiniinternosin- 
uehere conarentur,maioresnoftrianimofere- 
flicerunt,& minati funt.fe Ptincipes vicinosCa- 
tholicosauxilioaduocaturos,&ineorumfiderB 



« L 1 C A ^ . 
ac clientelam fe tradlturos. Ifaqiie ^Bgoiiaft 
compofitum,&concordia farcita f uit,pei qiTatn 
exercitium religionisCatholicaE& fideilibettas 
falua manfir ivt liqu«t exconuentionibusina- 
aa publica Vallis Tellins relatis.Verum fuccei- 
fu temporis, audp Hugenotorum Caluinifta- 
rutn numeroitam ex indigenis^juam extetiSj 
qui exdiuerfis Ga^hoIicOrum ditionibus & pto. 
uinciis in haAc vallcm , tanquam inazylum ,lufc 
protedione Rhetorum, magno numero con 
fluebant , ryrannis ipfotum vfque ad-eo inualuic 
vt violatis padis conucnris ptoiibertate reli 
gionis C^tholicae , omnia pro arbif rio& affediii 
bus Rherorum gererentur, qui malicioiofuro 
re M^niftrorum ,Ghriftiani orbis incendiario 
rum,incitati, imperium fibiinnoftracorporaS 
confcientias vendicarunt. 

Breuitatis caufa hoc loco praerermittimu 
barbaram immanitarem , qua onus raonftrof! 
& ini quae auaritiae fubire coadi fuinius,cum ad 
uerfus Catholicos coRtta omnem formam a: 
quitatis & iuftitiae ageretur , bonis iUos Ipoliar 
do,& tot iniuriis afficiendoi vt nuUus eorum d 
caufa , quam iniudicio obtinuerat, & fententi 
fecundura ipfum pronHnciatis,ccrtuseffepo 
fef • imo longo temporc interiefto, Pra;frde m; 
giftratu abeunte,& alio in ipfiuslocumfucci 
dente>omnes (fntentiae & iudiciarenouabar 
tu:r,& nouae,.pecunia data,impetrandxeran 
qua deficiente , priores fententise inducebanti 
& lacerabantm: ,imo ;pro pectmiaparti aduerl 
reddebantur.-Denique cogebamur abiilibfe 
re quidquid perfidi & improbi homines, q' 
nuUum alium Deum &feHciratem,quam atgc 
tum & ebrietatem habent. fibifmaginabantu 
qui vitio laudem virtutis tribuebanr , & quibi 
certum delibcratumque erat , nnilifidero ,pti 
miirum aut iufiurandum feruare , ira vt non ir 
tius ab illis haberemur,quamfi fub imperio 
poteftate S .ytharum & Tartarorumfuifrerou 
Hoc tantum addemit« ,ipfis fion fetisfuifl 
quod infraftis omnibus conuentionibus n 
bifcura initis , libertatem noftrs RcUgionisi 
terdixeruntjfed eos etiambona&facuitatesn 
ftras nobis eripuifre.exercitiumnoftizreligi 
nis & omnem cultum atque officium ecclefi 
fticum fuftuhfTe, bona& reditus Ecclefis ocf 
paffejegata ad pias caufas, quae Ecclefiis a fidc 
bus morientibus deftinata eranr,vt Miffaru 
& precum ab illis poft fiiam mortcmfadare 
participes e{rcnt,inuafi(Fe, & adfeminatiai 
uentutisHugenoticaeacftipendia magiftrorti 
& pra!ceptorumeiufdera fe<aae,quos Gencua 
hanc Vallem accerfiuerantjapplicaire. Praetct 
Cathohcos ad alendos MiniflrosHugucnot 
obftrinxferunt , templa iUis ademerunt,quaB 
fynagogas Satanae transformarunt : arque ns I 
cis , vbi Vnum tantum eiat templum Cacholi( 
iUud fibi'& Catholipiscommuneefle voluen 
ita vt eodem locoiinquoIaudesDeicaneba 
tur , & S.Miffa celebrabatur , idololatr^ Baal i 
taribus adolerent coram prca Dei : in eadem « 
thedra , in qua vcritas GathoUea & verbum H 

aanli 



H E L V E 
ihiinciabatiir,Minifl:n Iiajretici blafphemias 
: abominarioiies fuas contra iliudipfum Dei 
?rbum ehidarcnt. infuper interdiaum erat 
acholicis , ne noulirii tempkim conderent , 6c 
idulgentias autlubila?um pubJicarent-Epifco- 
jm Neocomenrem (ad cuius diGecefui Valhs 
eUina pertinet^omnifuaiurisdiaioriepriua- 
iit.necpcrmitcerevolueruntjvtrfuasviriratio- 
■s ordinarias obiret, & Ecclefiafticos deHri- 
icntes, qui fub ipfius infpeiaiohe eraht jpuni- 
t. Quodam teiHpore cum ipfo conuenerunt, 
illi hs efletiuosinuifercmodbquirigentos 
reosipfis humcraret;verum acceptaillapecii- 
i.cum ille vifitationem fiiam in Valleinchoaf- 
:, qnibufdarii negotium dederunt, vt eiim 
mpreheriderentrqui qudd ipfis mandatum 
;rar, exequud fuifTent^hiii lile fugalibi confu- 
flet. Rim ilii iibipoteftate^ii arrogabant ca- 
jandt & puriieridi ecclefiafticos, dilpcjnendi 
oihciis&beneficiisecclefiafticis,&iudican- 
de caufis ecclefiafticis , berieiicialibus & ma- 
inonialibus, ac fcuere in eos animaduerte- 
nt,quiei'eratah:erefi.reIigioniCatholic»no- 
;ri<iederant,quiqueeosreceperanc,ciim hx~ 
i reriunciarent , & operam fuara ad illos cbri- 
tendos accoriimodarant j posriasa presbyre- 
S(:curionibusrepofcentes,ciim innumeris a- 
indignis facinoribus j qu» mbleftum effet 
[■nnieraorare. 

Neque his conteoti , vt fola religio Hugenb- 
i in Valle obtine^et , Cathohca exterminatai 
iratifaerunt a fuis Miniftris, qui plerium im- 
ium in corda&cbnfcienciaseorum hjiberit, 
'ra^cipuosEccIefiifticorum&alios Catholi- 
,zeIoreligionisflagrantes,aquibus noriabC 
: ratiorie fibi metiiebant, rie perniciofis ipfd- 
:i conadbiis fe bpponerericdeiiiedio tolle- 
t : quo decreto fado , perfequticionem a Ni- 
loRufcajarchipresbyterovrbisSbndrii, vi- 
ariaitate vit£&do£trin£e pricftaritia cximio, 
no religionis Gathohca; columine, exbrfi 
t , quem extrabrdinariis rbniieritis excirucia- 
1 marcyrioafFecerurir,anrio MDCXVlli.cu- 
vita 6c martyrium atribiis diueirfisaudlori- 
defcriptum & typis euulgatum fuit, vt de eo 
imonium pofteritatireddererit.Ebdem mb- 
prscipubs quofdam Cathohcos iriValleTel- 
. morte mulciarunr, vcica omries Ecclefiofti- 
Sc totatri Nobilitatern extirparent, & iiife- 
is condicibnis Catholicbs metucohftcrria- 
miferabili fu2 k6k£ adhjcrefe cogerfent. 
taque Gapitarieus & legatus ijifiusiri Valle 
lina , qui ambo Hilgenoti eranc, fajpe in ore 
ebantjnbn aBiturum annUm,quiribmnfes 
aVallevnius rehgionisfuturiefteriCi Secun- 
y hxc confpiratio fuitdete6ta,quai-n Mirii- 
& Rheti iti oppido lanto,qiiod ad Foedds 
^cicum percirict , machinati eranc; quamcjue 
ffl-T us£ Maieftati hotam Qilecupimus ,qua 
ini Clerum & NobihtateriiaIios<:{uezeIoin 
^ibnem Cathbhcani feruidbs iriterimere 
reuerancforma & die,quaexeqiiuciofieri 
ebar;confticiica.Qi.iod decretiim abftrbrum 



T i O R V M' 
ini micorum nos ad extrema adegit, ita vt de vita 
defperahres cbriuentum inftituerimus, iri qub 
clam capita contulimus, qub pasao c^iJdelem 
inoitem,quamhoftesriobisintencabant,eiuta- 
re.& Vallem Telhiiam ab h£erefi,qu£EaboIita 
religione Cachblica totarii Vallem breui perua- 
fura videretur, & cuius caufa h»c Confpitatid 
contra nosinitafuerat.purgaremiis. Cumdiii 
multumquc deliberafTemus de rarione expedi- 
endae falutis , nori alia cbmmbdior ih hac hecet 
litate occurrit, quam vtarmis fumris hoiles nd- 
ftros anteuerreremus, & qubd coritra nos & re- 
hgionem noftram riiacfiinati eranc,in eaput i- 
prbrum retoiqueremus. Hoccohfiliocaptbar-: 
ma pro viCs &alrarium hoftrorum defenfione 
cornpuimusj&omnesprfffearbsRhecorumar. 
que incolas Hiigenotbs Valhs Tellins, qiiot= 
quot in manus noftras verieriinci neci dedimusi 
Qup pera6b,cohFeftmi Religiofosdiuerforum 
Ordinum vbcauimii$,vt verbum Domini liobis 
annunciarent, cbnfeilibries rioilras audireriti 
Calendarium GtegorianumiBuIlain InccemDo^ 
mini & lacrbfanaum Cbncilium Trideutinm-ti 
in Vallem intrbducerent ; Epifcbpb accerfito S; 
Inqaifitio fuic confticuca, omiiibus decirctisj 
iqua;coritfareligibnemCachoIic£lra fadaefanti 
abrogacis. Acqiie it^breuicempofefeligib Ca- 
fhohca per cocani Vallem faicftabiliCa: qua^a- 
«aio tam facile &prDfperefucc£lIic,vt:manife- 
ftum efter^Dei mahum nobis adfui(Ie,& cam iu-- 
ftum ac rieccirarium opusad exicumperduxiire: 
&nbs(oli,aux!iiance Deo, abfquevliiiisPrinci- 
i^is fubiidio, hbertatemnoftramforciferviridi- 
tauimiis: prbut etiam fatis viritim iiobis eftepii- 
tamus, quibus R hetis refiftere pbffimub, fi fuos 
vlcifcivelinc: ledcam pbftea irirellexifteraus,i- 
plbs cblieab ex Bernenfi& Tiguririopaais nu- 
merofo exerciranos aggredi vellis,viribusno- 
ftris d ftifi.ad Pra;fidem Mediblanenfem , nobis 
vicinum & Caihohcisfaucntem , coiifagimtisi 
ciimque fuppliceS rbgailimusivt nobis contra 
vim hoftiumnoftrorumfupipfeciasferfer; Quod 
fe£ir,poft~qa£imaliquahdiUieludicusefi:ec,noS- 
ique ccElefti f ulbre & fubhdibMedibynenii ad- 
iuci,viribus cohiunffis & ahimis Cbnfirmatisi 
hoftespauUoferocius excepinitjsiqu£im bpiriati 
traint,& exercitiim illbriun deleuimiis.Sic Deus 
txecrabiiem;prorum£iudaci£imderiuotbercefe 
voluic quam iBofmii & ih £iliis locis rfegibnis 
p£iucis dnte diebus excrcueraht. vbi fandiili- 
muiii & fumme rerierendum Euchariftis Sacra.- 
mfcnrum piroph inatierant. alcaria & imagincs 
Sancl:oruriicorifregeraric:inprimisaucfemvcne- 
faridaiii admbdom B.Vrrginis imagiriemiquam 
pbpulus Catholicus in Valle Tellina feligiofe 
tolc-baf , fclnppefbruin idibuspraetferebraranr: 
prxtereavafaiacfapollucranc,C£ihces,patinas& 
aha facra Eccleii* vtenfilia ftiff urati erapt : quo- 
f um honriulla in ipforum faf cJnisi qusedamfub 
armis occifotum reperra fuerunt -quibusraris 
& miraculofis fpedlaculis vindicaai diuiria,vt te» 
ftafi poflunt, quicoramilla videfunf ,fuamp6- 
tentiam demoiiftrafe t^oliiicj qtiaiuftitiarii & 

i:aiiiSni 



R E S 1? V B 1 1 C 

uennaj inue6l:£etollahtur&:aboleah'tffr,qtrS«fti 



'taufam CatholicorumprotegitJlam igiturVal 

iis Tcllina fe ih libertafem afleruitjquam mu- admodumtertioarticuIoc3iitumfuit:tameno 
crone gladii fibi peperit jadhibicis iuftis armis mniaftatutaj fcita&decretatontTa-Religionen 



pro iufta fua". vitai & religionisCatbohcse defen- 
fione:ita vt nunc libe«jpura 8c ab^mm-genere 
haerefeos Sc fedlarum -contrariarum repurgata 

fo. : 

Exindc inteHeximtis,'qu"ofdarn articulos ob 
hanc mutationem Mantus Carpetanorum in*- 
^er Tuam MaieftatemChriftianiflimam&Re- 
gem Gatholicum fuille confignatos, vt Vallis 
Tellina reftitucretur, Ad quod hocfolumre- 
ifpondemus , in caiiia Religionis 6c vbi agitur de 
rebus ad Rempubl.noftrampertinentibus nul- 
los articuloscondi.nec VallemT^llinamRhe- 



Catholicam ante inia^m anni mododi^i M 
DCXVIl.'fa(Sla hoc rertio aiticulo confirma 
buntur & approbabuncur. 

Certum namque eftuqnod exceptiofimatri 
gulas m contrarmmin cafibus non mepfw.ItaqucCa 
tholici non habebunt, quod conquerantar, I 
ftatuta & deeretaiilaaRherisin vfum reuocen 
tur & exequutioni mandenttir: quandoquider 
nouitates 8c alia contra fidem Cathoheamant 
Calen.lanuar.anni M DC XVII. fada,deince{ 
abolerinonpoteruncficut nunc poflent, obfei 
uatis padtis & conuentionrbus fapra aliegaris, 
Cum autem omnia>qu2BpauHoante comrtii 



-smt. 



tis reftituijnecnos iugo ipiorum tyrannico ful>- 

iici pofle, nifi allenfum prabeamus, & iufts no- morata , & a Rhetis concra CathoHcos petpc 
ftrae querelae ac ratioiiesaTuaMaieftatc Chri- trata fuerunt,notrcomprehenfo martyyo A 
■ftianillima &^egeCathoIico|)riusauditaefue- chipresbyteri,& omnia decreta,«xi]ia & pn 

fcriptitjnes religioforuTDjaliaque-ftatuta in pra 
indicium Religionis CatholicjE fancita, cum ( 
mni violenti£B & imufticiaj genere,qus iami 
vfum & confuetudinem abicrunt jfaSa fint ai 
te initium anni M DC XVIf.prout conftat,&( 
ipfis decretis liquet , necefTario fequitur , fut 
ru ra,vt omnia adminicula & argumenra Catln 



Nos enirn libertatem noftram tecuperaui- 
imus, & iugum tyrannicum Rhetorum optimo 
iure'excuffimus ;primo , quia tra(9;atus & pa6ta 
robiicumconuentaftegeruntj&Iibertatem no"- 
llras Religionis ititerdixerunt : quamobrem 
j^rangenti fidem nendandafidesi deindepropter de- 
fenfionem noftras Rehgioriis, quastotannisab 
ipfisopprefla.funditusextirpatafuiiretjfires i- 



licis eripianturjquibus antiquas fuas conuei 
tiones concra illa decreta & ftatuta,qu2 fant r 



pfiseX votoceffiflet:tertio,prapternoftram de- centiora,defendere pofiiint. Nam R.hetiproc 



fcnfionem, fecimus, quod fupra di(3:umeft 
'cum prius •dmnes alias via« 2c remedia ten- 
taflemus :nequeaHudcertiusiiobis ininentem 
^enir,advit^mnoftram, ecclefiallicorum & o- 
'IpniumGathoHcorum innocehtum canferiiaii- 
Ndam , quam fi eos de me^io talleremus, qui fan- 
^uinem noftrum fitiebant,&:manus fiiaseop6l. 
luere volebant. QujErationeslatisruperqueo- 
'jftendunt , noftri officii fuiife , vc hac adione in- 
tollerandiim iugiim Rhetorumexueremusi & 
libertatem noftramcupri(codominatu,qucm 
abfque omni dubitatione.ipfanaturaliratiohe 
fufFraganre,obtinuimus, recuperaremus. Quo 
iure noftra libertate,&iufto domina'tu,quemia 
Valle poffidemus,priuarcmur>Gum nulluma- 
liumin rerris dominum agnofcaraus,quam Im- 
peratoSrem, qui direiiie dominus eft regionis, 
ficut fr uiStus ad nos pertinent. Nec dubitamus, 
-quin Tua Maieftas nunc agnofcat , hoc omniiu- 
ilitis repugnare, vtVallemRhetisreftituamus, 
&: vltro iugum , quod a ceruicibus noftris repu- 
limus,rurfum fubcamus, omniqj iniuriife, quam 
ab iniquis illis dominisferre cogemur , nos ex- 



dubio pro ftabiHendis ini&fiiisdecretis & ftati 
tisiudicium &fententiamduorum Regam,Gi 
li^B & Hilpamae.obtetidentjatque ob eandcm i 
mnes nouitates ih religiane poft illumannu 
contra iplbrum hasrenn inue<5tas abQlebui 
NamannodemumMDCXX.S.inquifitioan 
bis introdu<5ta;au(51:oritasEcciefi2e reftituta:C 
lendarium Grcgorianum receptutti; S.Coni 
lium Tridehtinum admilTum: legataatl pios 
fus reli<5ta, ad eofdem adhibita ; bona ecclefiaf 
ca,ab Hugenotis rapta, Ecclefiis reftituta :lcn 
narium haereticura abolitum ;Miniftri &luc 
magiftri Hugenoti puifi jtota VaUis-Tellinai 
haerefi purgatailibertas HugenotOrum do(9:i 
nam ample<9:endi,qua;anteaGoncefraiRierat,t 
uocata: decretum fat9:um j vt nullus apoftat^ 
Rel^gione Catholica inValiemTellinamj;e( 
piatundenique orania figna & vcftigia kxreth 
prauitatis fublata fijerunt. Itaque certum e 
Rhetos omnia antiquaturos , qua! faciunt ; 
Gonferuationem noftrK religionis,tanquam r 
cens inue<3;a contra ipforuftatutaanteinitiii 
ahni M DC XVIIifa(3;a : quod ipfis iuxtaartit 



ponamus,& enormibus peccatis hos obftringa- lum fupradi(3:um licebit:& religione Catboli 



mus,quaepriusquamTemittantur, pareftiVtiis, 
quidamnoaffe(^i fuerunt,foisfiat. 

Quod fi fecUndura articulos Mantuae Carpe- 
tanorUm.conclifos orania in Valle Tellina ih 
priftinum ftatum funt reftituenda, hasrefis quo'- 
que reftituenda erit:eJc quo hoc infalHbiliter c&- 
fequetur,vt religio CathoHcainillanon mod<3( 
infirmetur,ied etiam prorfus extirpetur.iSlam li- 
cetomnesnouitatesabannd M DC XVII.in 
YallemTellinara & Comitatum BormiiacCla- 



in eura ftatum reftituta,iri quo artteilluma 
num eratjh^erefis & omnia,quapauiloantec 
meraorata fimt , inftaurabun tur & reflotelcct 
6c quia abfblutum imperium in Valle Telli 
penes ipfos etitjncmo ipfis audebir ditrere, Qu 
re ficfacis} nec vllus Principdm malefe(itis Jpi 
rura interccdere volet. 

Maneat igitur verura ac cettum , quidqtii'! 
nobis contra Rhetospacratumfuit,loIumroi 
do pro defenfione religionis GatholicaSi^, 



H ' E L V E T 
los ab opprefllonibuseorumIiberaremus,vira 
cclefi.ifticorum 5c Catholicornm tueremiu-,& 
luddem ipforum machinarionem&conipifa- 
onem de omnibus Eccleiiafhcis & prscipuis 
:q; in(igni zeloergafidem incenfisCatholicis 
iai5bandis anteuerceremus , furceptum fuific. 
iuod autem m hoc confilio cdpiendo honvfi 
luiisopera quoriidam Principum qui fui com- 
lodi taula , & vt fines luoS prolatarent , nos ad 
ocfacinus audendum exftimulaf int,ex ipfa no. 
torum inimicorum cofeilione patet,qui Mar- , 

rologiumcompofuerunt,inquOomnes,quia 
jbis morte affcdli fuerunf ,martyrumelogio 
:nant,annotatis ipforum nominibus&cogno. 
iinibus;afq; huius poilremiadushancratio- 
;m affcruntjquodcum VellentEcclefiamEu- 
igelicam,vt appelLmt,iH Bulcia, regione ad 
»mmunitatem Telienfem pertinente.confti- 
ercin qua Carholici vnum exfiiis Miniftris a- 
re tencrentur,Catholici vi armaf a reftiterunt: 
quo tumultu Minifter Brufus fuftevfquead 
ortem ca^fus ,& iuuenis HugenotusexTria- 
)mtetfedusfuit.Atquehifunt,quosprimitias 
artyrum appellant ; reticent aurem , quod 
ius vero martyrioaffecerantBlafiumPiarrum, 
itrem Curionis Tellienfis , virum nobilem 8c 
moratum , qui folummodo dixerat, fe cupere 
re,an Miniftrum in Bulcia cofiftifUere,& Ca- 
nlicis fuum templum atque vfilm' religionis 
itholicsadimerevellent.Tif.iIushbrieft.-F^- 
^anAtis udis Euangelicorum a Pontifictis rebellibus 
naioriparte Vallis Tellinx amoMDCXX. dtelX.lul. 
(equmtibusyftylo vetere,pdtrat£: edita in lucem,ne- 
informationis & admonttioffis loco ad omnes 
roi RejpuhlicM , & vt omnes veri Cbriftiani exem-' 
mperfeuerantia in pura profepone S.Euange^iiin- 
'tpiant.Matth.^.io.Beatt,qmperfequutionempati- 
ur iuftitidicaufa-.quoniam ipforum eftregnurncoelo- 
►i.Hafc eftinfcriptio libri &cafalogi occiforii, 
os pleno ore Marcyres appellant, qui tantum 
^pter fidem Euangclicam inreremci fuerint. 
ramen illi ipfi funt , quoslucis vfurapriuaui- 
s, vt Vallem fupradidam ab hsBfefi purgare- 
s , & viram noftram periculo mo:cis,quod 
M$imminebar,eripciemus;exquoclareper- 
itur , nos ad hanc c£edem nullo alio ftimulo, 
im Religionis Cacholicae conferuandae ftu- 
incitatos & exrrema necellitate addudtos 
fe.vthocpadofidem Cafholicam deferide- 
ms ; cnmque hoftes noftros praeoccupaueri- 
s,cauimus,nepoftremamfuam coh(piratio- 
n contra noftra vitamhocfaltemcofilioini- 
I & texram, vt religione Cathohcam in Valle 
linaprorfus extirparent,exequeretur.Ne igi- 
politici & qui huic negotio imphciti {unt, fi- 
naginentur^noivllaaliacaufaadhocfacinus 
.'t-rranduindudtosfuifle. Nihilaliudrefpe- 
us , qu.im religionem cstera enim vfcunqv 
t;rabanrur:& nosconfifiauxiIio,quodnobis 
piomiflum ad vim ipforum repellendam,- 
ram ahquam in extremo illo confilio capi- 
o intcrpofuimus, ita vt parum abfuerif , quin 
nes interuemus.Caeterum Tua Maieftas au- 



I 6 R V M. 

retti non prsbeat iis.quiparnm funtfohcifi de 
falure ariimnrum &de fidcCathohca,fed folum- 
iTibdo rationesftatuspoliciciattendunt. 

Quod bellumin Iralia metuendum eft?quor- 
fum cot mms a militibus iaflata ?S'i Tux Maie- 
ftati placefetj in rei verirarem' inquirere, ficur 
eam credimus infigni erga fidcm Catholicam 
zelo flagrare,& iuris arq; asquitatis inprimis ftu- 
diofam efle,adeovt vbi haec vel ilb penclitatur, 
nuUum iocum' haheant axiomata policica,nec 
, vllus Regum aucPrincipum conatuszeliipfius 
& «quicaris folidiraeem labefaaare pofllc: ita 
riobis cef co perfuademus, futurum, vr Tua Ma- 
ieftas oculos fuse' mifericordi^ in noftram mi- 
feriam & afflidionem conuertat, & reiedis* 
Rhetis ha:recicis,quOs conftathomiriei efl!e fine 
fide diuina & humana, nos miieros Catholicos,' 
atofo mundodereli£tos,inregiam &paternam 
fuamproredionem recipiar. 

C^is credar, Tuam Maieftarem, omiffb bel- 
Io,quodfanfafehcitate cum riugcnorisgerir.vc 
eos ex Gallia expellat.fuos exertif us m Iraham 
mifluram, vt nos raiferos Cathohcos opprimar,^ 
&ba!rericosdefendat?Qais haricopinionem de 
LudouicoIufto,qui fancoardorefideiCathoIic?' 
addidus eft,concipiat ? Qui Tu^ Maieftaf ! per- 
fuadere conantur , nifi id faciar, bellum iri Icalia 
oriturum,hudrsipfius,qu5 rocaorhe celebran- 
rur,& qu^E funr prxcipuum acpreciofillimum 
rui' diadematis ofnamentum, te nimirum efle' 
Regera Ch:riftianiflimum,religionis Catholica; 
araore flagranrifl[imam , & potenriflimum hs- 
redcorum atq; harcf os , quocuriq; te vertis fla- 
gellum, ofl^ufcare, concraque infigneni infamise' 
notamipfiinurereconaricur. Alia,Rexfacratif-' 
fime,fuppefuncmedia,quibus pax& quiesin I- 
taliaconferuari poflic,vc non necefl!efir, Valleni 
Tellinam Rhecis reflirui, Si quof uridam Prin- 
cipum & Refumpublicarum in Iralia condifio* 
& fecuriras pofta.at , vc Tua Maieflas huiug rie- 
gociicuram fufcipiar,cur nos rion squeac R.he- 
ti ab ipfius partibus ftaremus ? An minorein fi- 
dem rribues Catholicis , quam Hugenotis , qur 
fibi laudiducunc, nullam fidemfefu'are,&pro- 
mifl& acpada yiolare ? Quod Pracfidem Medio- 
lanenfem in fubfidium adaocauimus,ideb fal- 
tem fadum eft , quod Carholicus eflTet & nobis' 
vicirins, quodque propcerloci opporturiifatefn 
auxiliu,quo maxime indigebamus,riobisprorii- 
ptefubminiftfarepofiTer. Nam fubitoadnosal- 
latum eft,magnuia exercicuma Rheris in Ber- 
nenfium & Tigucinorupagisad nos opprimen- 
dos & rrucidados cogi.Eode tempore peiiimus,- 
vt quaedam munitionesinlocfsmaxime necef- 
fari I s & opp o r t u n is ad n o fl:ra m de fenfi o n e m ex- 
citacentur rion autem dominium in noftra Val- 
lem cuiquam ceflimris : nam omnino liberi effe 
cupimus:fed Mediolanerifibrisillas raunitiones 
credidimus,donec negotiucomponerefur. Na- 
fi Tuae Maieftatiplaceat, nos fuaaiia:otitate&: 
potentia contra Rhetos, Berrienfes & Tiguri- 

nosproregere,ncnobisriegotiumf3ceflan,,nos 
foli munitiones illas , q.uas ad noftti coriferuia. 

iionens' 



^M^^ RespvblicI 

tionem atjfolute neceflarias efle iudicamus» 
Tus Maicftatisregiaproredioneacque auxilio 
freti, cuftodicmus. Si c^teri Principes arbicran- 
turjfe aiiquida nobis & Rhetis Cperarepofle, 
Sc de eo aliqua tranla<aio fiat:-,omnia a noftra 
partemaiori fide prasftabuncur,quamaRhetis. 
Nam Tua Maieftasnonignorat,rariuseffe,no- 
bis fidere , qui fumus Catholici , & veram fidem 
profit^miir , quampetfidis Hugenotis, qui non 
Tolum tanquam ha^retici, fed etiatn tanquam 
Rheti,nullam fidei data? &promiirorumruo- 
rum rationem habent:cuius rei Tu^Maiefta- 
tis legati ampliffimum teftimbnium reddere 
poterunt, Rheti ingeniofuntferoci,proteruo 
& fuperbo,qui cum beneficia&fauoremT.M. 
grato animo agnofcere & prJBdicarcdtberent, 
palam iaditant ,eam propter antiquumfosdus 
Regum Galha;,tuorummaiorum,cum Rheris 
obftriaam eire, vt illos proregat,& in priftinum 
llatum reftituat. Nam fi Tua Maieftas digna- 
bitur ,'rationum , quas fupraattuiimus , memo'- 
riam repe[ere,3gnofcet,fe non folum non te- 
nerijillos protegere, fiquidem hullum eft pa- 
^um aut foEdus,q uod qhliget, quando legi Dei, 
■qu3£ omnibus contradibus prasferendaeft,re- 
■pugnat;fed contra obftridamefre,vteosdefe- 
latjtanquam hoftesDei, S.EcclefiaB Cathohcafj 
^& omnium Principum vere Carholicorum; 
fimulque brachia lux protcrd:ionis nobis pati- 
'dct,6wniferisCathoHcis,ab omnibus dereUais, 
fauebicqui funt humiilimi ipfiusrerui,&ran- 
rguinem pro ipfa Vfque ad extremam guttam 
profundere paraci:cum nunqua/m Rhetis obli- 
gata fuerit , atque eo minus5reneatar ipfis opem 
. ferjre , quod ipfimet capitulationem in Hifpania 
fatlam infregerunt,ncque vMuam noftri irn- 
punitatem & prseteritorum obliuionem in capi- 
tulatione ilia praefcriptam iurare &proiiMttere 
volucrunt.-atque ita Tiiam Maieftateiii omni 
vinculo foluerunr,&; iniufta ac crudeli illare- 
cufatione fe illius protetaioneindignos reddi- 
derunt. . . , . 

QLiid boni Tua Maieftas in Rhetis rejperit, 
'quod iilis tam irapenfe faueat , & eostam beni- 
gnb oGuio intueatur ac tanta beneuorentia 
compledatur?Si fidem illorum refpiciat,omnes 
funt haereticijpetfidijimprobi.templorum expi- 
latores,bonorum ccclefiafticorum vfur|>atores, 
& hoftes Catholicorum. 5i ingenium & mores^ 
homines funt vilis &: abie£t£econditionis,qui 
- inuliumaliudnumenreueretur&colunt,quara 
autum &argentum ,cUiuSaccurauiatio &con- 
feruatio inter ipfos habetur ius naturale &dm^ 
w«wi:dcnique funt homines,inter quos fidem 
dare,crimen eft: fidem feruare,probrum. 

Acfanenihileft,quodTuamMaieftatem ma- 

gis inftigare debeat ad Rhetos deferedos & hos 
protegendosi quam cofideratio fui ipfius,fi per- 
pendat, fe eflfe Lvdovicvm XIII. cognorhento 
IVsT vM , filium primogenitum S. Ecclefiae , de- 
fenforem Fidei,& hoftem lixrcticoruth > qui 
cum la6te haufit immortaie odium h^refeos, 
qui iuftitiaj eft amantiilimus » qui bmnem ratio- 



nem politicam gloriae & cultui ftei pra?erl 
Quapropter confidimus, Tuam Maieftatern.v 
bi cognouerit,bancreftitutionem ValHsTelli 
nae i quam Rheti vrgent, efle contra omnera iu 
ftitiarn,& infigneprseiudicium afterre FideiCa 
ttioUcae, mutaturam fetitentiam,neqjpermjfli: 
ram,vt plus quam centum viginti milliaanima 
rUm Gatholicarum immanifurorihoftiumnc 
ftrorum iuratorum exponantur. 

Quod ad altcrum caput aittinetjTuam Mai< 
rtatem prjecepto charitatis obligatam efle, ^ 
nobis in cxtrema noftra neceflTirate fiiccutra 
iliud ex prsecedentibus latis manifeftum ei 
Nam nunquara in animum inducere potei 
mus,vt iugo tyrannico Rhetorum nosdeni 
fubmitraraus , cum propter multas grauesca 
fasfidem ipforum verbis&promifEs haberen 
queamus. Nos autcm viadigere, vtilludfad 
mus,nihii akudcflet, quam centiesviciesnu) 
komines innocentes rabidislupislaniandosr 
dere, quorura furore infatiabili ftatim deuoi 
rentur , & Vallem csedibus afljduis repie 
Nam fi ipfis fideremus, magna eflct deme 
tia : pr imum quia Rlieti natura funt perfidi , c 
nefciunt jquid fit fidem fcruarci & ftare pi 
miilis eriam iureiUrandofirmatis-.quemadn 
dum Tua Maieftas jnteliigetexDominoVii 
qui multis annislegatum nomine Regum G 
iiae apud ipfos egit.Idipfum omnes alii Princi| 
& Respubiicse , i md etiam priuatf homines, q 
bus neg<5t!um cum iliis fuit fatebuntur , neft 
in omni contrai^luum &tra€tatuum gcnerefi 
nUnquam a Rhetisfuifle feruatara.Atqj vtrci 
exemplum proferamus, dicat DuxFeriajprae 
Mediolanenfis, ailRhetifcederati pa^a & a 
uentiones poftrema hac hyeme fecum ini 
feruarint. Conftatenimincontrarium.ttiul 
commanitates,poftquam pa^Sta illa iureiurar 
& manuura fubfcrijptione firmaffeiit, alia pol 
in prajiudicium priorum fecifl[e ,& ineaiura 
picat legatus Tua: Maieftatis, quales cicf 
tus fic Rlietos i & quam indigne abipfis habi 
fuerit : hec inficiabitur Respublica Vem 
huhc populum femper infidelem fuiffe. Q 
ciim ita fmt , tota Maieftatis tua , imo 
tius mundi potentia noh(tifficiet ,vf ingeni 
Rhetorum mutet , quod Heluetii probe co| 
tum & perrpeftum habent , ficut & variara a 
incertam Reipu.ipibrum formam i quae tant 
cSftanS in leuitate fua eft : pb quam caufam p 
denti iudicio hhnquamptoipfiscauere,au 
demluaihterpOniere yoiueruht. Adhicom 
cautiones &c promiiliohes Tuae Maieftati 
Principum ac RerumpubHcarumtotiusmu 
vitae & fottuhis noftris atq-,adeo fidei Catho 
Apoftolicae &Roman£Efecufi[atem pKeftari 
poterunt:&Rheti,fi rerum dehubinteriios 
tiantur,Remp.pro arbititio adminiftrarevol' 
& mille prastextusinuenient.vtprimumfo 
confilium exequantut,quodque prius liia» 
nati crant,yt nos vno idin &vnaviccbbtt 
carent , pauliatim exequentur,& nos lcntcci 
fuaientf Quis tunc Princijpura v«hiet,vt vM 



I - — •'"'""lauuti.icuailljtJU 

fllis conquerebantur , & ad ftiprem um ipfo- 
n tnbunalconfLigiebanr , vtillius fidem at- 
e opem contra iniuriam fibi fadam implo- 
ehr. Nobisdemedio fublarisquidprodcrit 
licMaieffatis profeaicautpsriajquam fiim- 



.idihnoflraVallegeratur? &quisinternos tauros iHos efferatoslhemoria fanguinis fuU 
. eros vcrernugafubd:tos3udebitadmagnu ^^obis effufi rabiem fuam n^ft o3qul^^^ 
quem Pr.nc.pemconfugere, quiriprotinus pleturos,&n6contentosfor vteofSrJ^ 
.umrebelhon,.incurrat. Atquevtmaxime tent/cderia,.manusfiias,vtp laiX^^^^ 
fiuum ru^Ma,dlans nosconi.cerevelimus, ablaruros. Iftudapprime oEau t M^tho 
.snob.sfpondcbit,nortras^des,antequam lonus,extra6rdm.fuzsTu j^Ma is^^^^^^^ 
mmnob«sfubmunftrerur,nonforeablm.s qui noftrisLucernam miffisS feS sfn m 
damenrisd.rutas, &inci.1cresreda<aas: fi- aduerrere , fierinon po^ T^sSl^v^ 
fde.. meaipfaVallefubRhetoramdomina- Tel!ina,vit'a n6ft.a&ELsCa7ho^^^^^ 
pr.hdesleueremeosammadueftebant,qui Rhetipromittant^ftluamanSf^^SoSS 

ferand^ ru.n£Epericulumfubitura : intefimra- 
noncspoliticasnonpefmittere, vf fnunitiones 
la eorummanibus, quieas nunctenerent re- 
linqucrentur. Nosautem nonpoirumus nobis 
.;,^m,<:^^ N^ft 1 - ; r>r""'^-"' pcrfiiadere, TuamMaieftatemplurisfaduram 
a m,sdehoft.busnoftr.sex.ger ? Pr^terea raciones politicas , quam honoremDei, iufti^" 
.nru.Carperanorum.n tertio arriculo cau-' tiam , fidem Carholicam MpoftoTicTn & Ro' 
el-g.on,sag.rara,&hocvnumiRherispdri- manam , imopropriamfalurcm •&qmiSe 
n t.K, vr ..ob.s veniam darenr, & u.punitati ^ui efTet, fatis indlcaret . fe . femnre defide' 
'.ndoart.culont>b.sconcefi'^fubfcribere„t. autprorftrseflepoliticm^fiue Et^^^^^^^ 
r..n.Eex.pforumcommuniratibusrefragar? tem omn.noneceirefit,propternoftiam deferi 
t,nequevnquamhtucarticulorubfcribe?e& fionem &fecuritatem, vtmur^iSSw ia' 
^mobft.„gerevoluerunt: &quamuisnon- quonuncfunt. ftatumaneanf "nec^I^^^^^^^ 
!jallcnc.renrur.tamentotproteftationes& deftruantur:nontam'enproprercacuS 
mrc^rnrudtl"" ' vt nulla in earum abi.s,quieasntmcoccupLt!retiSu . Al" 
m,ll,j cat.tudoefiet : quod.deo fecerunt,' namqueviaiiVueniriporerit , quafecuritat.no 
J arma T.g.nnorum & aliarufm^ potentio.; ftr. &publ/c. quieri confulatr, qZ v "i^ 

> commun,tatumrefor.T,ida&Quidquid noftra &religioin apcrtumex,tiu.™ip ! 

m"o " Ji^ MaieftatisapUd,Ilo1 le- tur.Pr.fidia|u.,kIcin,lIislun"deS^^^^^ 
1 . moneret& (olhc.taret, promiffioriem ,1- & Tu^ Maieftatis confiho ac bon^ voluntaTe al 

. (ictTb?or"^^r'"'^°"°^^^' Atqueh,ccharitasTu.]VlTi . 

li lecure lub ,pfoium doriunatu v.uemus, ftatrs er^a populu,u,A Valle Tellinafce^^efere 

> nec fidem nec pf omiiTa vnquam feruent: debet. N,fi enim nobis fubueniat S omnSus 
curpenfi^nonhabent.quid promittant: ,ra, mortalibus fumus derel.ai^ , qu ndoSem 
Ir^^S"^ ' fefuare,lliicura.ri6neftj Rex CatholicusJeobftriaumf^tif?S^£ 
.tav,seftaffe(auum,quibusdfedaviatrans- tioneiu VaUis Telluis in rratUu illo promif- 
^iabr,p.untur : tantaodii, qu&U contra nos fam exequatu,; : ita vt magis fit, quod inde me- 
int.acerb,ras,vt v,rus, quo pedora ipforum tuamus,quam quod fper^ii^us: Itaqije in Tuam' 
^!^:^!!^^'''^':^''''?^^^ Ma,eftatem omnis fpes noftra pof Deum ^ 



Jlrare non pof uerint , & maluerint , capitu- 
>ncm abrumpefe , quam qaicquamiri rio- 
m commodum & (ecurirarefri protTiirtere. 
ueadeoriecisnoftriEauidifii'nr,&fanguini- 
1 noftruftifiriunr. Quapropter Tua Maie- 
riac^tatuilloMantudbononamplius tene 



cu.Tibit ;'illa folanospotcft iuuare : neque dei- 
pfiusftudid & beneiioleritia dubitamus, Nam 
certifumus , eamiion commirfuram , vf|fuam' 
confcietuiam oneref,&fuaman.ma.Ti torhomi- 
num innocentu,u c^de,im6 tot animarum, ex- 
... "-"''"T^/"=* ^cnc- ercujo fideiCatholicspriuatarum , exitiepol- 

iecobltnaaeft,vt!l]ojproregat;qu6nia,ii liiat,acpermittat . vt fiorinnes perfidi&infide- 
Tt ^[f-^a offitiddchct^t: les.quinullopaaoadduciporerunf.vt qu.-eno. 

dTuaMa.eftas.fiplacet,atfendat.Infupef, bispro.T,irerunt, feruenr, nobis&remonino- 
.arquamnosnecefitateadaai,vtv,tan,no. ftr^impercnr.quisanimamfiiamtaiifiponde- 
n &hde.T, CathoI,camdefendercmus,fa- riso,icregrauaret , &reobligaret, ytbeofari- 
s , hid aggrelfi fumus , vt omnes ipforum guinis & animarum rot miferorun, Cafh61ico- 
ectos&Hugenotos,qu,inValleerant,& riim rationeiT, redderet ? Non tiia cetfc Ma 
.comprenendere potuimus^trucidaremus, ieftas , qux fifmirer credat , ftuftra omnem cul 
tam mhuman.ter rraaabant i &nosinr6f. rani, laborem &operaminfumi. vtnobisper- 

fuadeatur.vitam noftram, fidem Gath6licarii'& 
facultates nbftrasV reftituta Rlietis Valle felli- 
na;in tutofore.Nkm nunquam ftabuntpfpmit.' 
fis,,iequeipfisfiaerep6ferimus,quidquidPrin.- 
cipesproteftentdf,qubdcunqueaiixiIium,tiite- 

" • r-- uia- lam & prote6bi6nera'poIIiceantur. Nam ob 

' .quasproculdabio- caufas fupradiaas&raultas alias nihil nifiaffi- 
,entercuftod,ent,vtnos,mperiofuofub,V= dux e^des&perpetuumfanauinisdilua um ih 
cenearit,&prolubitutraaerit.Cermmcft, hac ValIecorifpicLtur:atStco.q^^^^^^^ 



^ <.>.uv<,aL>cllj|. , t\.iiusiiucr- 

oneoccidereconftituerant , quantumuis 

ivicinorumCarholicorumreforiTiidafent; 

nuncfacient,cu.Tifpevia:oii2denobisre-' 

ands , &faucreTu£MaieftatisacPfinci'. 

Iraliaffretiinfolentioresfunt , quamvn- 

nfuerunt ? praefertimfimuriitionesiri ma 
j.,r r 



R £ s 1? V 

riculofumeftRhetis , vtValleminfuampote- 
ftarem redigant,quam nobis vt fub ipforu pote- 
ftate redigamur. Difficillmum enim efl imperarem- 
Untibui. Itaque Tu£B Maieftati placeat , dealiis 
ratipnibus ftabiliendi publicamltalias quietem 
cogirare , quam quae ha£lenus propofita & pro- 
bara fuit. Deus, vt confidimus , aliam ipli fugge- 
ret ; atq; hoc pado ftmper parati erimus ipfi ier- 
liire acpro virili (atisfac^ire. Si aliudaliquidin 
noftrum detrimentumtraftetur , ratio^icon- 
lcientiJpoftuiat , vtpfiusaudiamur , quamaii- 
quid coricludatur , & ne reftitutio Vallis , quje 
n'oftra eft, fine noftro cofenfu decernatur. Qfta- 
refi Tux Maieftaci piaceret, legatum mitrere,e6 
loco.vbi a Rhetorum , inimicoriim noftrorum, 
Infidiis tuti cfle poftemus , & illi mandata dare, 
VE de aptroribus& aEquioribus mediis Vaflem 
noftram pacandiageret , femperinnobisani- 
mum fidam&ipfi obfequendi cupidufn iriiie- 
niet. Nihilaliud fpedlamus & vouemus, quam 
cDnfetaationem iioftrae iibertatis & Sdei Ca- 
tholicx: in caeteris omnibus rios accommbdabi- 
mits , &Tua;MaieftariIuculenrioraanimiipfi 
addidtiflimi &omnisgeneris officiorum docu- 
rnenta ekhibebimus , quamfi ipfiusfubdiriaut 
clienres cffemus. Tuam igitur Maieftaremrup- 
piicesrogamus , i/tnosfuaproreftionedignaii 
velit ; quoniamfubvmbrariililiofdmriosreee- 
|)amus, & ab ea Vitam acque iricolumitatem fpc- 
raraus. Statlententia , tyraririidem R.herorum 
non amplius tolerirfe , & millies riiori j quarn i A 
ipforum poTeftatem riirfum concedere. Qriam- 
'obrem adTujeMaietlatispedesproftrati , earii 
humillime obteftamur &adiuramus per {angui. 
rfem , quem filiusDeipro totanimishominurh 
efFudir,vr in hacadione zelurii fuulTi adrairabi- 
lem erga fidem Catholicam i n lucem afpeiStutn- 
^iumque profetat, vt fuam potcritiam in debei^ 
landismonftrisinfernalibus.qu^cbritranos in- 
larreXerunt,demonftret,vt fuam magnanimita- 
terainmiferrs hominibusfubleuandis ,quiiri i- 
pfius mifericordia & boriitareomriem fuamfi- 
duciam coIlocarunr,oftendac: deniqiie vtconK- 
deret, feabfqunfignicoritraiuftitiam & fideni 
Cafhphcatn prjeuaricatione riori polTe au6to- 
rem efle, vt Vallis Teliina Rhetis reftitaatur , & 
charitatem Chriftianamipfam obligare , vr no- 
bis inextremarioftfamiferia fiiccutrat. 'Netra- 
beftiU dnimds confitentes Deo, & animas pauperum 
ne obliuifinris infiffetn. Hacfiduciamanebimus 
liumillimi Sc deuin€lillmi T.Miierui, cui omni 
oc^cafioneparati erimus qiiaeuis ofGcia pi^ftare, 
t&Deum omnipoteritemafliduisprecib. inter- 
peilabimus , vtgloriofis Tuie Maieftatis coiiati- 
bus profperos ac feiicesfucceiTuslargiatur. 

Rex Chriftianiflimus,qui integraiii & fince- 
ram cumfuisvicinisariiicitiam coht,iioh potuit 
ferce , vtluiamici& veterifajderefecumiuh^Ji 
a fuis popularib. opprimerentiir , ied illis bpem 
ferredecreuit, cumpriusoriinesaequas &legi- 
timas vias tentaffet , quibus Rh^tos 'pacaret,& 
reiigionis Catholicae exercitiuiil conieruaret, 
Froceftantibus fua libectate reii£ta,v t ita omnes 



B i. I C A ' 
tanquam commutjis patriaEforietare deufh^ 
tranquillam inter ie vitam,abfqi turbis &xmi 
iatione , (iibprotedione & amicitia Principul 
fxderarorum, agerent. Videamus iguur.quai 
prudenter Rexin hoc negotio de Vaile Teilir 
fe^eircfit , &qhaEfueritinterHelxietios conl 
lior um ac voltintarum colenfio. Rex,qui ei 
rum faluf efemper follicitusfiiit ■» Marchione 
Ca£urfum,legatum fuum apud Pontificem,R( 
maaccetfiuit, vteodcmofficio a,pudHclucti( 
fufigerctur , & ftudiumac finceram voluntate 
Regisprp commodo & quieteReipub.ipforu 
teftatam faceret. Aliquanro poft temporeiu 
commendator Sif lerius, legarus Regis apud f 
fan£litatem,reuocatus fuiflet,Bethun^us quo 
Confiliariusregius , vir iniiuiufmodinegot 
admodu exercirarus , 'qmapitdmaximosort 
GhriftianiPrincipijs&Refpublicasvariasleg 
tiories obierat , vt candidum I-legis, tanqua 
magni arbitriconirotterfiarum,'quae interChi 
ftiarios oriuntur,animum illis deciararer,in a 
hm reddt.Rex,perfpedaipfiusfide&longae 
peiientia,eumRomatm-nifit,vtPontificigrau 
caufas exponerer,quibus Rex moueretur.vtt 
ftiturionemRhetorum in Vallem Tellinam c 
traHi^anorum machinationes vrgeret : cui 
c'6ntroucrfiasdiiudicatio,vtaequisconditioni 
componeretuf,arbitrio Pptificis eommiflafii 
rat. £odem venit Dux^Paftrans , legatus Rej 
Hifpaniae,vthancvfurpationemfupradi6i?Vi 
lisdefet)deretiperquamR.ex>dominusipfius, 
berum tranfitum exltalia inGermaniam fibi c 
cedipoftulabat i quemBethunceusnomineR 
giSjdomini fui, recufabat , & contra propofiri 
riem legariHiipanici varias caufasin medium ; 
ferebat,propterquasRex,dominuslunstran 
tumillum RegiHifpani^ non pofletconccdei 
cum elletproteitor Rhetoium f^dere fibi iu 
dorum : illum autem fiihilaliudcuperc, qiia 
vt traifiatus Mantuanus de reftitutione Val 
TeUinae & khetoru exequutioni mandareti 
tlaecconrrouerfiaanxiumhabebarPontificei 
quod duoshosmagnosregeslenrenriis difti 
dos ih concordiam redigere lion poffer , qui 
coeranr,vrbellumfibimuruoinferrcnr.Iraq 
hochegoriuminhuncvfq;di? ijndeciliim raa 
fir.-inter ca riaagnae cOpisvtrinq-,coa(3fc, vtR 
Hiipanix ii non vltro , faltem vi armorum cc 
duSjVallem Tellinam miflam faceret.Quod ; 
Heruetiosattinet,MarchioC?urius,cumBad 
D£B in ipforum comientu effet j omnearrificiu 
boniOratbrisadhibuit, vtvhiohem , pacem 
concordiain inter Heluetiorufn pagos,tam C 
tholiffos quam ProteftanteS,conferuarer,& b 
humacfideleconfiliuRegisChriftianiflimif 
falute &quiete'Rcipub. Helueticaeipfisnotii 
faceret : ficut videre eft ex hac celebri oratioi 
quam ad ipTos habuit ; Magnifici Domifti;Re 
meiisdominus ,vefterintimiisamicus&vDfe 
GUm fsdef atus, cum iti omnibus cauiisgwui 
riijus.quxfeinhis locis Pbtuleiuntilatisded 
raflct , quanram pro commodis veftris curag 
reretiin eade voiuntate & ftudio erga Reropu 

Vtftw 



He L V E 

:liramperfeueira^is,meextra6rdinemmifir,vt 
hoc generali conuentu vos deeoCertosred- 
:ret , vobi^qi fignificaier , quanti vcftram ami- 
tiam fnceret, quiE ipfum impulif.vt in Reipub. 
.dtx commodum atq-, emolimientum vobis 
iteoculosponeret , quodpoftquamDeopla- 
lit, luis laboribus & curis in generali negono- 
im Uiorumadminiftratione benedicere , 6c ic 
> perducere, vt omnes populi ipfi fiibiedi dul- 
(S:certaquictefiuacut, ifiitplenaacfideli er- 
fe obedienria conipirent, oculos & cogitatio- 
;s liias confeftim ad exteros conuertit , eodem 
idio ac defiderio flagrans,vt bene de omnibus 
erererur , omiiemqi vfcrparionemfifteretac 
ohiberer,&amicisfecumfa;deratis bonumil- 
d, quod tanto ftudio domi qusfiuit & ftabili- 
t, nempe felicitatem bon^ pacis atq; concor- 
E.procuraret. 

Quemadmodum. igiturfrngularem veftri cu- 
1:3 gfrit,cumpropternaturaieminclinationej 
xipropterantiquamf^derationemMtafuaof- 
ia&confiliavobislibenterirapertitur,& vos 
hortatur, vteoanimo,qu6vobis ofFeruntur, 
ampledlamini, quandoquidem nonalioten- 
nt,quamvtin hocgeneralicouentu, omiribi 
triscontroaerfiiscopofitis , firma&ftabilis 
ncordia intervosfarciatur,qtiae ndnpoflit la- 
fadariabiis , quinuUumaliiimfcopum fibi 
opofitum habent j quam totaleni diminutio- 
m&iadturamveftraslibertatis: qilodprove- 
iprudentiavobls artentecofiderandum cft, 
m faciliusfit,malis prxuerrere,quam ea fana- 
Dchocargumcntomultapofiremverbaface. 
. &oculis animifq; veftri': fubiicere , quanto- 
reh^cdifienfio vobis nocere , i&potentijeac 
)ris veftra:magnitudinem imminuerepoffirj 
i Rex la m anre vos ff pe monuifter,res veftras 
nquampfofperosfuccefrushabitiirasj&nul- 
i l^rincipespotentesamicitiam veftrain expe- 
uros,aut vires veftrasformidabiles fore,qua- 
ifolid;E& perfedsamicirijE viriciilbnbnef^ 
iscolligati i cuius defeduscomraunesamJ- 
s fcEdcrevobifcuiunctoS magriismalis&ca- 
niratib. inuoluir. Nullum a.dubium eft, quin 
ilatius ferpant , fiue vi , fiue artificio & cbrru- 
:lis , &idempericulum, imororaleexirium 
;ipu,vcftr2impendeat,nifiilla difTenfiohiini 
:endia intervosextinguacur: ciim certum fir^ 
eniadmodum corporanaituralia i ita& poli- 
sper eafdem caulas viuere & Conferiiari, ex 
ibus initiocdmpofitjE& cbnftitutifuetunt, 
perconrrarias caufasdcftruiatqjeuerti. Ve- 
um igitur eft, Magnifici domini , in hoe peri- 
lovosipfoscolIigere,& animosfumere , vriri 
dem ftatu , quem a generofis veftris maioribc 
epiftis, perduretis, &poftetitas cOgnofcat,- 
s nominofiftudio,quamipfos,reipub.vcftr3E' 
?nda? fuiflie inflammaros,& vos eorum exem, 
3 inciiatos , vt haefediratein (udore &fahgui- 
ipfo! um parram conferuetis,& eadem gloria; 
pace,quaillarn vobis ;cliquerunt,ad pofteros 
mfmirraris. Hsc igitur eft ptima cura Regis, 
iminimci , cuiusanimusmi/erabili ftatu&- 



T I o R V M. 

conditibne,in quam Rheti ,c6mmunes veftri a- 
miciacfsderati, redaiaifunt, excruciatur: qui 
hominusillorummiferiis&calamicatib. quam 
fipropriiiuifibditiellent, aflicitur: taineifi ni- 
mis verum fit,eos proprereain hanccalamirate 
incidifle , quodferia&fahitariaipfiuscoilfilia 
neglexerint. Necvosfugit,M.ignifici dominii 
quacura&foIicitudineRex reftitutiohemVaf- 
lisTellinajvrferir, & raeminiiIepoteftis, quid 
exequucionem traftatus Mantuani iinpediue- 
rit j nempe quod quidam ex pagis veftrisd Rhe-^ 
tis fe difiunxerinticuius diflidii perniciofos fru- 
aus iam perfpicitis , qui ipfis nunc impu!:antur: 
fiue induftria &attificium aliorum hoc incom- 
modumprsuiderit , fiuealiofiniftro cafijacci^ 
derit. Rexveto quidudumhiecmala&pericu- 
la , quae mora & cUndlatio huic negotio allaruri 
efl^entjomiiiabatur, iamantebienniumconfti- 
ttjetat, omiflrancgotiarione,armisremgererei 
hifi veftra confilia & preces obftitiirenr,quib.fa- 
(ftumeft, vtpoftprimam negotiatibnem nbui 
RomcC odiro menfium fpatio agitaretur,qu* va- 
riosarticulosproduxit.quorumcumnonnullo^ 
Rex Catholicus repudiaflet , Rex Chriftianifli- 
mus caeteris propter multas grauiiljimas ratib- 
nes,quae publicum bonurni veftri conicruatio- 
nem &fuum honorem acdignitatem atfir gunr; 
acquiefcere necporuirnec debuit. MaximuS 
fcrupuius, fusMaieftatiobiefitus , fnitpci-irio 
rranfirms per Vallem Tellinam , qucm Hifpani 
fibiconcedipoftalabant • inqiioquantummo» 
taenti fitpoficu, ipfi fatis intelligitis, vt nbn ne- 
ceflefic,merationes,qu*Regel-hadeumdene- 
gaiidumimpuleruncfafius explicem.-vnam tan; 
tuminmediumafFeram i qu^fatisValidaeftad 
eumdifliiadendum,quodarmadbmusAuftria- 
cx liberum aditu ad veftras bras & ditiohes ha- 
bihiraeflent , quod noti poteftnbn efle fumrae: 
periculbfum &detrimentofuiTi. iraq;RexBe- 
thunc-rd.Iegaro fiio, qiiem RomaiTi mifit , man- 
da;tadedit~", vtexpbfiriscaufis , propterquasiii 
illum tranfirumconfentiretit.npofl'et , reftitu- 
tionem Vallistellinae iis condiribn'ibiis,de qui- 
bus Mantuie Cairpetahbrura cbHuenir,cUm de- 
bita&neceirariaReligibnisCathoIicsefecUrita- 
tcapudPontificem vrgeiet.In hbcftudib&of- 
ficiopeiIeuefabit,quam diu/peserit iatisfadio^ 
nisprbRhctis,qualemiuftitia &raribpoftdlat:' 
&libenter viamamicsEtfanfa£l:ionis& compo- 
fitiohis rigori pr^cferer ; nihildminiis veftr5 hac 
de lefenrentiam & confilium a:udife cupit , & o- 
ptat, vtihhdctantimomentihegbtib concor- 
4ibusanim!sdeccrnatJs,quodexveftro&fasde- 
ratofum vfueftcputabitis, fperatquefutufumj' 
Vt pr(?cIaro &fihcero fub i.-sftituto {uftragemini. 

Infuper Rex mihi fn mandatis dedii:,vt deib- 
lutione pehfibnum,qus vobisdebentur, vobi^ 
fig'nificarem,quamdin negocia fua regrii pcrmi- 
ferunt , eum regiarh fu^m beneficentiam vobis 
exhibuiflTe , &eahderhpecunisriiimmamvobis 
mififl^e^quamtemporeHenriciMagnf^parrisfuij; 
gloriofiflimaememoris:,accipcref6lebatis. Ex- ■ 
ihdemotus&grauia regninegotiaobftiterUnts' 
G c c z quo' 



5go Re€PV 
iqao niinu^tantamfiimmamvobis fuppcditare 
pofJet.Ia vero pace in regno reftiruta,&reiquae- 
ftoria digneaciedulo adminiftrata,annoiape- 
riori fubridiura fexcenties mille librarum vobis 
mifit.-quamfummam hoc anno non rantum co- 
tinuare, fed etiamaugerc voluit. Eandem inpo- 
fterum quoq; ampliabit: idq-, eo iibetius faeiet, 
quando cognofcet,vos ofEciis veftiis^rga fuura 
regnum & erga patriam veftram iiberalitate iua 
vos dignospraeftarr.EademjinquamjCura &de- 
fiderrum vobis benefaciendi ipfum femper te- 
nebit. Quodi^erficere vult,vt fai ex Galiia in pa- 
,gos veftros inuehatur,co folummodo fpe6tat,vt 
fru6tum &emoiuraentum indecapiatis .■ cum 
vfiis faiis Gallici faiubrior fit , & vilioris pretii, 
quam eius , quem aiiunde vobis ctDmparare pof- 
fetis .-(luemadmodum Vallefani & Neocomen- 
fesvigintiannorumfpatio expertifunt ,qui fci- 
•Unt , quanta fit inter vnum atq, alterum differe- 
tia. Rexigiturraihiinmandatisdcdit, vtillud 
Vobis o^errem , ficut omnia alia , qiiib. regni fui 
.proumciae abttndant,& quorumindigetis.-cam 
ipfi petgratumfuturufit,vtvos,ipfius araici& 
facderati , commereiacum fuis fubditis exetcea- 
tis , &ar6tafitintervQS&illos condietudoac 
femiliaritas-.vndefuibonos mores attrahent,5c 
virtutem ex vobis difcent; quod etiam vtrofque 
in ftudio 8c propenfione animi erga lianc coro- 
»iam Gonfirmabit. Sed quemadmodumRextot 
indiciis acdocumerisfui fauoristeftatum facit, 
quantopere cupiat , exemplofuorum maiorum 
vosfibifsdere &amicitiadeuiilcire : iraeciam 
muruamavobis beneuoientiam &officia,qu£ 
jpfi debetis , exfpedat,& ne qujcquam in vete- 
-ribus tradatibus inter vos & rcges Galliae fadis 
"muteturautinnouetur ^ quocunqipraetextuid 
ficri poiFet ; & fiquid in fiuim praeiudicium ten- 
saretur, ideuitetis & reparetis, omnibus in pri- 
ftinui^i fuumftatumreftitutis. Iftudetiampro 
, veftra pruden tia confidetabitis,quod ex quo f^- 
dus cum Gaiiia pepigiftis , veftra amicitia a qui- 
bufdaVeftris vicinis expetita&in pretio habira 
fuit,qui priusaudadtet &aperte,quod hodie cla 
"tantum & te6befaciunt, veftra: liljettatiinfidia- 
bantur.Nimisprolixuseflem,ficximiosfrudiis 
&commoda, qua? ex fsdere cum Regibusno- 
jftrisinitopercepiftis , commemorarc&iigilla- 
dm recenfere veliem i & qua finceritate atq-, in- 
tcgritate cum a Rege,domino meo , tiSiab ipfius 
maiorib.iliud leruatum fuerit.Sicutautcm prx- 
clare nouit,firmamecum Reipub. veftra:,quam 
vnice conferuatam cupit > effe concordiami qua 
iibcrtas veftra fuicitut:ita non poteft , quin eam 
vobisfuadeat,&adiliam vos hortetur.Ne igitur 
charitas Scpietasergapatriamin voliislangue- 
fcat : omnesfimultates&fufpicionesdeponite; 
Vincuium amicitiie &fsderis cumRege firmate. 
exempio maiorum , quae vicini veftri patiuntur, 
edoikijea quae vobis euenire pGirent,auertite,& 
vnamini fententiafida&: fa!utariacohfilia>quae 
vobis fuggeruntur, ampledtimini j vt non tailtu 
quiete & felicitate , quam Rex , meus dominus, 
vobisoptac,iruamini>fedetiaconiun6l;isftiidiis 



B L i ic A • " . 

in idincumbads,vt Rheti , cotntjianes veUr 
fnici & faderati , eiufdepi fintp articipes , & 
fton minus gaudeant,quam tutic, ctim folun: 
d us Gal 1 i eu m inter e os fl or cre t,gauifi lu n t . I 
ftatj MagnificiDomini , vt de me hoc addj 
quod quemadmodu fummt) hotiori duco , 1 
gem dignari, quaiicunque mea opera in fuis 
gotiis vci , ita maxime iiter, & in potiffimaf 
citacis meaepartedeputem, qirod legatroad 
ftram Rempub.raihi demandata fuit,proptc 
quod generofam veftram gentem&illius fi 
heroica plurimifemper feci i quodadhucc 
dentiuscognofcetis , qnotiefcunq', mihi oc 
fiodabitur aliquod officium ,fiuepublicej I 
.priuatimjVobispraEftandi. Zclum vti^qi &c 
dorem in mandatisfuf Maieftatis eXequcnd: 
me defiderarinonpatiar :Jiiecdubito , vos p 
fadutos in omnibus veftris a€tionib. &da 
tisfuperpropofitiones Regis uomine fa^a; 
veftrum affedumanimiq-, iinceritatem , qi 
Vos &maiofes veftrihadenus iemper dem 
ftraftis , fiisE Maieftati dcinceps quoq? prob; 
ros. HaecfuitoratioMarchiouis Casurii, le 
extraordinariiRegisinHeluetia^inComiti 
pforura Badenseceiebratis. Pofteaidem 
chio,acceptis quibufdam copiis aLadiguieti 
M.& adiutus a Vaubecuttio cum ahquot fi{ 
iegionis ipfius,ac quibufdam equitum turmi 
liiiq} auxiliisab Heluetiis fubminiftratis , tta 
tumquendam magni morafenti , qucm Stej 
appeilant , intercepit , vt archiducem Leopc 
aditu inVailem Tellinam ptohiberet : qt 
tranfitum toriiientis,annona,& valido milii 
prsfidio muniuit. Deindeaccedentib.qnii 
damJihetorumcohortibuSjCuriamiquatn 
ftes tenebant, oecupauitj Epifcopo , homin 
ditiofb,&aliis,qiuHifpanorum partibnsai 
6Ji erant, profligatis,fperans, fe nouis copiis 
doexereitumaioresprogrefTusfadurum. 

AemuUm ili^anorum aduerfus Gaiios , propter J 
mm Helttefih , ex hijloriapacisia Petro Matih^i 
hijlortograpbo defiriptHi 

lamdiucft , quodRe^cHifpani^fuamrit 
tatem prodidit, propter fsedus generale Rc§ 
Gailiae c\xm trcdecim Heluetiorum pagisjat 
operamdedit ^ vtillospauiatimadfiiaspa 
traducerer. Noftri autem Reges ipfius cona 
fempet obftiterunt: neq-, ille in fsdus eorun 
cipi potuit,tanquam Rex Hifpanis quamui; 
tione domus AuflriacK faf dere ipfis iun6f u 

Cum regnante Carolo IX.Rex Hifpania: 
duscumHeiuctiisinire veiler,Beiiieurseus,! 
gis Galliaelegatus , videns, Heluetios Cathi 
cos eo iam inclinare, vt nouam amicitiam ve 
praefcri.ent,ipfisoboculospofuitmagnaaii5i 
&beneficiajquffi aRegibus GaKisadftabili 
damipforura libertatem accepifTent^quamc 
tra Auflriaei bmnibus feroper viribus conati 
fentpelirundare. HeiuetiosUlIumgefriireci 
Leopoldo, ArchiduceAuftria: j quiinpu^ 
Sempachianacsfusfuerit , &cum Alberto 
Maximiiianolmpcratoribus , oiloprafliisci 



Me L V E 

loc poftremodHieifisIociscommillis. Ncigi- 
lu rideren'- £Ederi cum Familia , quam tam gra- 
iicer<)ftVndcrinr,&in qua vulnus,quod ex mor- 
etaumPrmcipumabipfiscxlorum j accepil- 
et,t tiamnum fuiguinem ftillareCi 

Non dubium cfle, quin Rex HifpanijE , ek fa- 
Oili» Auftiiaca prognatus,odio h.Treditario pe- 
tcmacperniciemipfis machineiUr.-quaproprer 
lus potentiam &felicitatcm ipfis fulpedam e£ 
:deberc» 

QuxcommonefadtiorantamvimhabuitjVt 
;gaci Rcgis HiIpanijE,ieinfc«aa,domum redie^ 
iuti 

Sed poftea cum R exp^bprer bella ciuilia to£ 
cgotiis in fuo rcgno implicitus efTet, vt extero- 
imcuramgerere uon poifecRexHifpani^ex^ 
ptatam rei ge; ends apud Heluetios , & vidto- 
amobtinendi,cumnemoeflet, quiipfiaduer- 
.cctur,occafionemhactl:us, quanddquiGtem a- 
ntidx mercenariorum, deficieiitepecunia , e- 
aniicunr,auro GaUicononampliiisin Helue- 
aliicentc , tot ducatones fiue afgenteos inter 
iinorespagosdif]..erfir vtpfiora ihorumfe- 
linaprsfocarent , &:in GalMa Heluetiicontra 
[eluetiosinacieftanrescortfpicerentuf , quo- 
imilli,tanquamfaderati j Regidebitaofficia 
rsftabant ;hi , taUqUam ftincndiafi; Regis Hi. 
aniae.infertainGallijmarmaittttilerant. 
Cum igitur bi viderent , penfidneskRpgefi- 
debitasnonfoiui , &ducibusac;tribunis{i.iis 
pcdia nonnumerari , quinque minofespagi 
diiori vinculo cum Rege Hifpanix fe coniun- 
runt,& Phifferus , Chiliarcha j qui magna a- 
id ipfosaii<aoritate pollebat ,ipfis audorfuir, 
Solem.in Indiisdrientem refpicerent j & ve- 
rumamicorum obliuilcerenturi Potentiores 
gi conftantes in amicitia cum Rege GalHse 
iftitetunt» 

HacadueHa tempeftate, Bruslardi , qui pofti 
faau.seft G.iIliceCanceiiarius , prudentiae- 
xit.Nam bellisinteftinismaximefeuiehtibusj 
imRcx huUum ah ud fccptrum haberer,quam 
iiceam ^ nulIamLuparam,quamfentorium} 



nullum thefiurumautxrarium , qnam fpem &>: 
ius legitimi regis Heluctios pr^Eter omnem 
fpem m oflici o retinuit. Certe in hac legatione 
DptimedeGalJiameiituseft : & fapicnriffimi 
quique admirati funt , quomodo horiim popu- 
lorum ahimos cohibefe potUetit , cum verbis 
tantum ipfiusprudentia? pafcerentUr j & quo- 
hiodo defperatisGallijE rebusfpem tamdiuin^ 
tenpfosaluefiti 

R.exfecerar,quodpotuerat> vtaliquidpecu^ 
hisipfisfi.ppeditaret Curia Sehatu;; aliquore- 
diaapromulgauerat , perquEeorgenrumipfis ~ 
dandum conficeretUr:quaIiafuerunr,de officiis 
Scribarum dominiofuo rurfumaduhandi de 
nota Coriisimpnmenda j demagifteiio opifi- 
cum, 

Dumduces &tiibunim-!irehiconfcribe-, 
bant, legatuscffterosvefbiscielinicbat , &3U- 
reos monresipfispollicebatur. Adh^c Resjis 
confilia,qHomodoresfuasftabilire,&.ipfisfati's- 
facere vellct,ipfiscommunicaui:.Tandem Rex 
ipfispfecuniammifif,XIX.Iuh.MDXCVIl.fub 
praefidio GubcfhatorisLugduhenfis : fedcuin 
illa exlpedtatidni ipforumnoh refpohderet,&: 
hiaxima parsilHsaffignatafuiilet , quiinextre- 
mopericulo fidelemoperam Regi nauaiieranti 
animieoruin exafperati potius '■, qnam fatiati , & 
clamoresaudifueruht , itavtfubinitiumanni 
MDXCVIILMorfontdnus,legatus Regis,mu- 
hus fuum de(ereret,& in Galliahi rediret. Qui 
exhoc difceirucompehdiumaliquod captabar, 
rumoremdiftulerunt , quafiviexpullus atque 
eie<ausfui(re£:veru.mipfevltroihviamfedcde^ 
tat,qudd id rebus Regisexpedift putaf et,quan; 
doqiiidem ad hoc iter fuicipiehdum & poftula- 
ta ipfofum Regifignificanda fcobtulerat , vt 
amplainlegatiohem j quamadiprummirtere 
volebant ^ inhibcrec , cum qUa tam commodd 
tradafi non potui{Iet,cioam ihref ipfos:nec did 
cundatifuntHeiuetii , qninreditum ipfius flaa 
gitarent.poftquem mox obiic&Soloduri 
magnificeac fpIendidefepuL 
tUsfuiti 



RESPVBLICA VENETA, 



S V M M A C A 



P I T Ai 



Quamlatepateat dominium huiusReipubliu : qu& 
' regionesAnfula, Vrbes,oppida, Arces&CafteU 

Venetorum agnofcant domimuni. 
Quo paSio Magt/iratus aptidVenetos creeritur. 
De magnificmftmo S.Marci apud Venetos Temploi 
Numerus Ctuium & incola, um Vrbis Veneta. 
frimt venetiarum babttatores an pifiatores fue- 

mt?Negatur, 
Defcrtptio magna Are^ S.Marci Vtnetiarum. 
Bibitotheca Veneta. 

Muranum opptdum officinis vitudriiicelebr^t 



^ . InfutaS. GregdriiiUonafierhm in ea pulcherrimUi 

10. Numerus Templorum & Aedtum facrarum iri 

Vrbe Veneta. . 

1 1 . Domus Mercatoria Germanofum iti VrbeVenetia-^ 

rum. 

iii Qualitasagri Taruiftni', meperflatuffaiuhri^ab- 

undatrehusoninibus. 
i^. Mortsantiqui Venitoruni. 
l^i MoresVenetorumnoflritmporis. 
i$t Opes & dtuitia S.eipuhlic<& Veneta, i^ mdiexigeti- 

dapecuniat 

Ccc 5 



5§i R E S P V 

1 6. Vires Vmtorum In militia terrefiri. 

17. vtresVenetorummmiUmnaualt , vhiagiturde 

Magno Armamentario VenetOyquedvulgo Arfi- 
nalevocMur. 

1 8 . Modus adminifirandit 'ReipublicA apud Venetos. 
15). Quid nonnulli defiderent in adminijlratione Rei- 

puUic& Veneta. 

2.0. Vrbes&tortalitiaqu&Vemtorumagmfcuntim- 

perium, inprimis per ltali& conttnmtm -: & pri- 
mumdeBrtxiavrbe. 

2.1. Verona. 
IX. Bergamum- 

23. Crema^ 

24. Vicentia, 

25. Vorummlii&eiusoppida, 

i6. AqaikiaVrbs ,em Anttquitas y agerfiuetmito- 

rium. 
iLj, Ifiria. 

z8. Marca Taruifina,& quaintaoppida. 
29. TaruifitVrbisdefcnptio. 
j o . Oppida minora per eam ItaliApArtem , qu^Vent- 
torumfubefilmpmo. 

* pOfil<3lcnt n-oftratetnpeftate Venetiperlnfu- 
A briam fiue Longobardiam&Marcam Tar- 
■uifinara feptem vrbes florentiffimas, opulentas, 
amplafque , praerer niinoraoppida& magnum 
numerum Arcium Caftrorumq;. 

Vrbes funr hx , Bergamum , Crema , Brixia, 
Verona,Vicentia,Patauium,Taruirmm. Cste- 
ira oppida runtBaflanum.GaftellumiFrancum in 
Marc.a,&alia multa ,qua:omniaenumerfireni- 
mis longum foret» 

Vbi cein Aquilonem conuerteris , videbis 
eos pofliderc prope totajn regionem Foroiuli- 
cnftm.cum Iftria,quaeeftextremaltalia prouin^ 
cia ab ea parte. Dom inantnr in fnper Veneti fer- 
me toti littori infulifqj Dalmaticis, cum oppidis 
Zara,S.palato,Cataro,& aliis. 

InfaucibusfinusAdriatici obtinent iidcra 
Corcyram Infakm(hodieCorfu)extraqueeas 
CephaIeniam,ZaCynthum , Cythera aliafq-, mi- 
nores, dequibuspoftagemus: inprimisautem 
celebratiffimamillamCretamfiueCandiam. 

^ DeipfaVenetiarumvrbehocdicerepoini- 
mus , omnesexteros , quicuriofiusperltaliara 
peregrinantur &maiori omuia perluftrant di- 
iigentia , confpedlahuiusvrbispulchritudine, 
eam non folum eleganciffimam iadicare om- 
niumciuitatumltiiiicarum , veruraetiaminter 
admirandaorbisreferre , ob ingentemfuper- 
biffimorum^paiatiorum numeru, quorum ma- 
gnificentia priuatoium autrnediocris fortunas 
hominum captum iuperare videtur,& ob sdes 
facras fabricae exquificffima^. Cofiftita.fere ma- 
gnificentia & fplendor Palatiorum iftorum in 
co , quodintusnullus occurrarmutusvelpa- 
riesjqui non Inceac vel marmore, vel iafpide aut 
alabaftro , aut lapide porphyretico , nitentibus 
fornicibus fiiper columnas diuerfi marmoris, 
intercedentibus variis ftacuis , fimulacris pidu- 
rifque,quibu8 omnibus fpcdlatorcm in admira- 
jionem rapinfecefteeft» 



BLICA 

Cum autem ingens fitrumtflofiffimbtuttis 
dificiotum,Pa!atiorum , in quibus viri IUuftre: 
Nobilefqi &pleriq; Senatores habitant, num< 
rus,nec miBor Bafiltcarum,TempIorum , xdii 
quc publicarum,vndetoti Italisenonleuisaca 
ditgiotia , quaevelfoladiuitiarum VenetarUj 
fufficiens efte pofiec oftentatiornos depr^cipu 
quibu(clara tantum diccraus. 

Occurric c 'go prim um omnium aff.plura : 
ftud &antiquum Palatium Patriatchae Aquih 
ienfis ,quod eftinter operofiffima Vencticori 
Intus enimvidebiBingentem numcrumftatu; 
rum & imaginum,qu^ (uis difpofitae locis &0; 
dinibusr^praefentant multos R.omanorumDi 
ces & Imperalores antiquos , ex marmore ,?E! 
vel metallomixtofufasacqueeffigiatos. Acc 
dunt ad hasalisB ftatuf atque fimulacra Deaftr( 
rum gentilium , louis, Bacchi, Mcrcurii , iutn 
iiis»PaIIadis,Veneris , eiufdemarcificii & mati 
riae cum iuperioribus. Praecerea vifunturibi ( 
asreCorinthiofimulacraFortunse , BoniGcr 
&Cupidinis : quff omaiaMarinus Grimani 
Cardinalis in eo ftudio Auu m fecucus, miroai 
tiquitatis amoree dmerfis Greciae Italiaequeli 
cis Venciiascomportari fecir , non fine immei 
fisfuraptibus , vtoperofum iftud Palacium rci 
derecilluftrius. Multaautemfpedtanturhicvi 
nerandsantiquitatis ipecimina » quse Veneti 
translatafuerepoftruinam florentiffimf quoi 
dam Vrbis Aquilciae , quaeantiqua Roman( 
rum Colonia funditus euerfa fuit per Attila; 
Hunnorumrcgem , quocrudeliusraonfttu; 
nunquam euomuit Orcus. Vifuntur in eode 
Palatio locisquibufdam peniciorib.parui qu 
dam le(fti , quos veteres in Adytis tcmploru 
fuorura conftituebant, ibiquelf difterniafaci 
bant , fignati variis htteris arque chara(Sl:eribu 
cum paruis quibufiiam alcaribus. Infcriprace 
nuntur his vota,quf prifci faciebancDeofuon 
telari atquc gentiluio Bel :no>quem pecuii.rir 
colebanr Aquileienfes , vtnarranivetereifo 
ptoresj Herodianus&luIiusCapitoIinus ,q! 
prior recitat , cumaliquando Aquileia Vrbs 
Maximino Imperatorefruftra obfefla& oppi 
gnatafuiffetjLegacoseiusfiuc Fecialesmtrav; 
bem nequaquam admiflbs fmfie , qui &libi 
VIII. fuae hiftoriae mentionem facit infcriptit 
nis cuiufdam fuper tibulam marmotCam mir 
antiquitatis , quam tabulatnaffirmatGrimiJii 
Patriarcha inter cacera antiqua monimeta V« 
netiasfetranftuMe , inque Palatio illo conit; 
tuiflTe. 

Hoc fequitur Palatium Ducis Venetiarum 
euius ia^Sailunt fundamentafub annumlncar 
natipnis Dominica: DCGCIX.per AngeluPai 
titiatium , Ducem Vcnetum.-quanquamauteH 
Palatium hoc quinquies triftiffimo cafu incen 
dio confumturH fuerit, roties tame inftauratun 
& clcgantius reasdificatum fuic quam antea fiie 
rar.Forma cft eiquadrataj nep ramen exa^a . ci 
paulofitlongius qualatius. Vetfus {cptentrio. 
nem Ipe^aat ttupenduillud S. Marci Templum 
a Metidic off"ertfe ci mare , aditui autcm acim- 
tau 



wrcpcf prffcipunm PIareamVrl-)is,qua in Occi- 
denrem porrigitur. Aprima Palarii Porra vfque 
ad Armamenrarium magnii Vrbisangulusex- 
currir , aquovrcjudalrerumiuxraponremPa^ 
iienfem ablarereMeridionalifpecaanrur forni- 
:cs ingen ris ftruauric, XXXVI. fuper rotidem 
roiumnis quiefcentes. Sunrineodem Palarib 
"rontifpiciaduopulcherrima,cmarmorefea:o 
tque inquadraspartimalbaspartim rubrasdi- 
lifo. 

Narrant Ahnales Venetorum ^dificium hoc 
?do coopertumfuiireplumbeo, cum primum 
rudumj cum aurem rories arHiret.deinceps x- 
rintedufuit, •> diun£l;i s infuper quaruor Fron- 
<i5iciisaliisadquatuorprincipaIeseiusporrasj 
uarum prima propinqua eft S. Marci Templo, 
ira fada e marmore , ornara quatuor ingenti'. 
Lis pulcherrimifq; ftatuis e marmore c^fis can- 
difljmo. Intus area eft fatis capax.veftibuii in- 
ir, in cuius medio funt duo putei ornari variis 
laginibus&fimulacris , £reispleri(queinter- 
dentibus ramisvitium cum clauicuhsfuis & 
«risplenamaturitateconfpicuis. In finehu- 
s areae eft alia porta , qua i tur ad vicinum ma^ 
.IngrcllisipfumPalatium ftatim occurritlon- 
feriescolumnarum , quibusalisluperalias 
«impofirae porticus &deambulacra,quibus 
rtotumPalatium circuiripoteft. 
Exteriora fiimtuofillimihuiussdificii Frdn- 
3iciainterioribusn6funtdiffimilia,nifiquod 
lumnas totidem forniccfque non habent,fed 
rnm loco ingens in medio completaantur 
ci um. 

QuapartcidificjumhdcOrientemSolcm 
(^^•at , (upramodummagnifice ftruaumeft. 
rnices enim mmores habetX X V I. cum to- 
pm rubied-iscolumnis marmoreis, quib .in- 
iturXyftusfiuedeambulacrum , quodregi- 
rurfum fornicibus L I V. & totidem colum- 
. Omniafuntibiexornatiffima,pulcherr{mis 
eftris , coronis.ramisarborumviridantibus 
soperibusincifis. 

i^bi per principalem portam inttditur verfus 
:entrionem , fcalaelaborarillimaconlurgit 
hle.ua , qu£BducitadccEnacu!am& Came- 
I Ducis Veneti:ad pedem lcala illiusdus vi- 
ur ingenres columna: marmore» , quarum 
nnitirurfimulacrum Martis , huicNeptu- 
Gumaliisinfuperduab. quarumvna imagi- 
I Adamiprimihominis,alteraEuae exhibct, 
quibus fingularis clucet ars ftatuario- 

Eft praetereain ifto Palatio Xyftus & deam- 
crum pulcherrimum, vndedefpedtuseftin 
Jdtum Canalem , acuiusXyfti vtraque ex- 
litatc adlccndirur ad alia deambulacra pau- 
:iora,dc quibus iam anre diximu s •, in vnius 
rum didarum fummitatefcriprum eftEu- 
im Henrici III.Gallise &c Poloni^Regisjlit- 
aureis in tabula marmorea. Definit autem 
ibulatorium iftud sectificium in paruu hor- 
locoapeitoconfitum , inquoeftexiguum 
lura , ca facie qua fuerunt veterum Lararia, 



E t a: 

quxpriuatim fJbiin ciomibuSquiTq; fuishabue- 
runt.Hicpotiffimum folet Dux Venetus preccs 
luas pnuaras ad Deum fundere. Vifuntur infu- 

perin eodem locoaperro,qUamuis non magno, 
plurima fedilia non magna , ad modum tribuna- 
lium ;ar qua a Meridie in Oricrem itut trespul- 
cherrimK adfcenduntfcalis /^tiscabaces, qui- 
bus patrim irur ad Cameras Principis,parrim ad 
eollegia.Et vt vno dicamus verbo , quacunque 
ingreftusaliquis in hoc adificium cohiiciat ocu- 
los. nihil eioccorretprxtercolumhas variige- 
nens , tholosacfornicesvmbonibusdeauraris, 
ftatuas atq-, fimulacrapartim marmoreapartini 
asneajahaq; operaincredibilismagnificentix & 
artincii» ' 

Collegium fitumeftab OrientehuiusPala- 
tii , fuftineturqi liipra contignationem ingcntitE 
trabium , exteriusornatum magnifice,deauratis 
tignorum interftitiis , & variisperpi(aum hifto- 
rnsacemblemacis. Hicroletvfiraromore reli- 
dercPrincepsdn medio eft Thronus Ducalis, v- 
biconfidercfolercumconfiliariisiuis . quories 
dereb. ademolumehriim Reipublica:fpedan-- 
tibusconfulcandum eft. Eodem in loco ?udiun- 
turlegatiexterorum pnncipuin plerique,vc&ii 
qui naitruntura legiunibiis & vrbibus , qu^ de- 
pcndenr i Repubiica V enet;i, Eft in codem coL 
legioS .la(vtvocani)rpaciofiffima, in quadepi- 
dae (unt artificiofiffime omnes regione .,mf l^» 

vrbes,oppida , arces,caftdla, cam mcditcrr.mea 
quam maritima, quotquor £i R( p j biica Veneia 
reguntur.Spedantunbidem XI. ftatuxlmpcra. 
torum maximi ob artem precii , f i dla- plersque 
exmixtamctaUifpecie , moreantiquopcrcle- 
ganter. Solecautem hicfrcqiiehscohuehrieSe.- 
hatus ,fiuevtIoquuntur, corpusReipublicsE» 
cum deahquograuidehberandum eftnegocio» 
in quo verticur Salus Reipublica , &prouincia- 
rumincrementum» 

_ Digreffijs ab hoc ?dificiopau!um VetfusMe* 
ridiem,quaadmareitur,videbisTi-ibuhaliaDe* 
cemuirorum fiuePrsfedorum Vrbi , vbiom- 
nia quxoccurruntocuhs magniiicafunt at. 
qne mirabiha.Sunt hicXyfti,ares,deambuIato- 
ria, vbi ciues frequenter conuenire folent , fi de 
realiquaconfulenduseftSenatus, autnoui le- 
gendi Magiftratus , qui creantur ad hunc ferfi 
modum» 

, Qnppaclo mapflrdtus apud Venetdscmntur* 

Primum confident Patriciijdeccmuiri & Cu- ^ 
bernarores Ciuirarisfuoquifq-,Iocoarq; ordi- 
ne.Obferuandum autem eft, ih hahc congrega- 
tionem neminemadmitti , hififitnatusgenere 
Patricio » & vigefimum quihtum attigeritah* 
num. Vbiconfederuntadhuhcmodum,veibi! 
nemoproloquitur.fiteleaiofiiiefortitioveriuS 
perparuosglobulosargenreos.cjuidiftribuun- 
rur per cerros quofdam homincs Viritim cir- 
cumeuntes. quofacao circumeunt duo CoL 
ledlores, quiin vrnamfiUevasligheumrecolIi-^ 
guntglobulosillos , cuiu,sVrn»orificiumeII 
^cc 4 angu* 



5^4 y BLi c A 

anauftum.vtvlxmanuspcridinreripoffic. In- genio loachimi Calabri Abbatis Sanflorianlj 
fra^vas iftud funt diiie arcul^e in ciuas diuifim cuius magna fuifreputatur in prsnofccnd.s re- 
^ecidunt didiglobuli , quiitadfuffragantibus busfuturis faculcas & folertia , cumdui anrc 
nnttuntur,vtCGlleaorcsipfifcirenon poffinr, pr^dixeric clades ^,/''^"^^^^'^;;^^^.^^^^ Jf^ 
in vtramex duabusarculis delabantur , inde- .ir.f-inrtrimi<; nr 

xtramneanfmiftram , illincenim coniedasfor- 
tes addicunt magiftratum , hinc negant adi- 
muntquCi 

Cuui -aurem noh paucifint inter primi quoqi 
nominisfcriptoresjqui eaquxapud hanc Rem- 
publicam pulchra , confpicua , obferuacionc di- 
gnafunt , praefertim de variisapudeam Magi- 
ftratibuseorumqiofficiisperfcripferunt , nea- 
dumagerevidearjmanumabiisabftjnebo, cu 
fcriptorum lUdrum vbiuispoffic haberi copia: 
iam vnde digreffi famusyeo reuertemur, 

Ait Hieronymus Capugnanus Monachu^ 
Dominicanus Bononienfis , habere locum il- 
lura in quo magnus Senatus, fiue vt loquantur, 

Grande^confihumconuenirefoletjnlacitudine 
pedes LXXIII.in langitudinc CL. fuifle aUtem 

sdificatum anno AN. C MCCCIX. yifuntur 

in eo depi£taemanibusceIebertimorUra picto- 

rum pertotamltaliamomnes conflidus i pr^- 

iia.Vidoris Venecorum, quas a diuerfisrepor- 

tauerunt hoftibus ; pra:cereaquelongo ordine 

omnesDuces,PrincipesSenatus,Senatores,vi- 

ri Ccjnfulaces 6c I.lluftres,itemque ahi , quorum 

clarafuit nominis celebritasnonapud Venetos 

tantum, fed & per ca^teras ItaHs partes ^quique 

armis vellitterisfcienriiiqi prxaliisclaruecunt. 

Magna camehoruni monimencorum parsfor- 

tuicoigneperiit,quocooflagrauirelegantiffimu 

iftudsdificiumannoChrifti MDLXXVII.in- 

ftauratum denuoannoSalutisMDLXXXIII. 
Vikmtur adhachodietres eximiae artispi^ 

£l:uras,tres hiftorias exprimentes. Prima eft Fi i- 

dericil. Imperatbris, Secunda Alexandri III. 

Pontificis.Tertia Conftantinopolim exhibet,a. 
, liquandofub Venetorum poteftatem redadam. 
Porrigitur hincilluftri3porricusvfq;ad Ar- 

fenale fiue Armamentariu Palatii Ducalis,quod 

nonoftenditurnifivicis magninominisj quiab 

exteris prouinciiseopdtiffimum Venerias ve- 
nerunt fine , vt quid ibi rarum fit atq-, fingulare 

contemplentitr^ 

I)E ldAGNlflCEl>!TISSlM.OS.MARCt 
apudVenetosremplo. 

'5 Pofiraagtiaiti iliamCuriamPublicam fiud 
Domum Senatoriam fequiturfamofailla Area 
Venetiarum , quaetiam AceaS. Matcidicitur, 
quod ineaextruaum fit Auguftiirinmm illudi 



Inter aliisnigmatahscfuntinprimis not4- 
tu digna;fpedantur duo galli gallinacei,qui ro. 
ftris prxlongisfodicanr atque vulnetanc vulpe 
cuiam ^quofignificaturvidoriaduorum Gallij 
regum de Sfottiis Mediolanenfibus. 

Leo macilentushurai repicfefens fignuioS 
Marci Veneti-, quoinhucrevoluit AbbaS, Vc 
netos negociatione & pugnis matitimis forevi 
aorcs , opulentos & beatos ■■, terreftribus veri 
praliisnopariterfelices^quib.nifiabftineatjdi 
minutiiirieoru Imperivi. Sunr &alia his fittnb; 

Muri Templilapidei intiis dmnes inccnftai 
func tabuhsmarmoreispolitis ^ coattiticic 
iunaurs vixappareant. Addextrumparier;. 
Vifuntur duo marmoraj ex eode faxo c£fa,qac 
rum nigrslinearcandorem inttrfecancesitr 
tificiofe iundlae funt , vtad viuum reprsfen: 
exceriora lineamenta fiue defcripctonem hc 
nis, vc infiniri horaines id naCurae imitamen ll 
fpicati exiftimauerinr, non fponce ica lufiflc m; 
gnam matrcmindefcribendisiliislineis * fc 
hominis artificio illas faaa<:. Albccco Magno i! 
placuic hxc tabuk, vt eam. inter miracula Nati 

rasretuleriti 

Fornix flue iCameratempli exdrnataeftpli 
rimis iifq^ excellentiffimis pianris diuerfifq; h 
ftoriis , fuftineturque columnis ex marmoi 
Phrygio XXXVI.quarum craffiitiei diameter e 
duorumpedum geometricorum; Ambitushi 
iusTempUcontinethemifphaeria quinqjplti 

botedas , - . . 

Poitaie ( vt vdcant ) cjuod refpicit Magna 
Areampublicam , habetquinquepra^granc^ 
vaiuassreas , pecquas pacec incroitus,ellq 
cum ab fummoad imum fa<Stum opere G a;c 
nico,exornatumemblemacibus&diciisobif 
uatione dignis,nec non infinitis ftatuis matm 
rcis (anddrumordinefuocollocaiis. - ' "^ 
ftigium port£eprincipaiis,fpeilantiirc]. 
FufaeexKteCyprio&Corinthio , quastc 
phantem de fuis hoftibus oftentanc Princip. i 
Fuerunt ha:quadriga:Roma transiar^Conft 
tinopolim, pofthac a Vcnetis deuicta , Ve 1: 
deportat^ atque in adicu templi coilocats > 
ludredderent Auguftiilsmagnificentiufq;. 

IraprofeaoeftTquicnnq; Templum hoci 
greditur , nod poceft non obftupeicef e vifo ta 
incredibili numero imaginum ftatuaraniq 
marmorearum&fcnearum , vcVelhocndtni 
inter mirabilia mundi referri ffiereatnr. Efta 



fanaiffiimumceleberrimumqueS.MarciTem , -n. j ,r,l^ 

plura,admirabihsartificii,ftupendspulchritu- remconft^nsfam3,Templum!ftud,cumtaie 

dinis,cuivixflmikintOtoOrbeChriftianoin- tantumfit , intrdvigefinTumiaraenanuumc, 

ueniripofl^eputatur ,quodinceriuspohtiffimQ pium perfeaumquefuifle. _ 

ftruauraeftmarmoreleuigato,habenspauime- Ingrefllisipfanisdemfacram, vixleiiaws 

tumexPorphvrite&Topaficparietesatq-ifor- cu]os,cufetibrofl^srecadinirandaftatUai>.M. 

nicesexOphitealiifqucIapidibuspreciofis,vbi ciEuangelifts faaaopereMofaicoi extcnde 

omnialucentelegantiffimispidluris.emblema- alrerum brachium &r cfflum re(piciens. 

tis.?nigmatibus,rebufqueingeniofisfimihbus: hoc per certos g adus lapideos intracut ^ 

interqusmultafuntinuenta&excogitatiin- Adytum flue Chorum , vbi oculos ^ 



fet 



kc raprfporceritofe tabiiLifaiiricac , fuper Alrari, 
qii» Conftantinopoli Venerias deporracaibiq- 
collocarafuit.Eftautem tabulaillafaaaexauio 
Siargentopurojinfculprismetallo ftgurismui- 
fis variifquci, exornara tanra vnionum , gemma- 
rum & preciofoium lapillorum multicuciine, 
i^taddiuitias illas nonpoflitnonobftuperefoe- 
aaror. ^ ^ 

Totutti hoc Aitare regirur laquearifornicaro 
leganriirimein crueis modu , ex marmore per- 
eaiffimcquodJaquearfuftinerurquatuorpuI- 
herrimis columnis > itidem emarmore fadlij, 

[uaruminterftitiareprasfentantvariashiftorias 
am Vererisquam Noui Teftamenti; 

Pofthoc altare vifirur paruum Sacellutti , in 
uoreconditUtti eftEuchariftia: Sacrametitum, 
(Ornarum quatuor coluiTiellisex Alabaftroe- 
laculatifllmae pnritatis , adeoque (plendentej 
: e vitroauc cryftallo fadta- videri poflinr. Cum 
irem plurims hic oftendanrurfandorum ho- 
inbm reliqui* , inter omnes ramen eminet 
irfms SMant Euangeiyia, &Hiflgria eius Euangelt- 
j quam tpfefua manu fcripfijfeputatur. C^terarum 
ram facrarum infinira eft multirudojqu^ ideo 
diiishoc Jocoanobis filentio pr^rereuntur. 

Eft & in eodem Templo Sacellum interius, 
lod vujgus Thelaurarium voear , in quodpa- 
tincroitus ad dextram eonuerfis per ianuam 
jidibusaccuratiflime iundtisftrudam. Valua 
;nea rora laminis aureis teaa eft : inrerius fpe- 
mturcunj aliaepicturs , tura imaginesDomi- 
:iCaIagurritani & Francifci Afllfiatis j hos vi- 
5 pcr loachimum Abbarcm ibi repra;fentatos 
Igus opinarur,diu an requam mortui fuillenr. 
jortet aure obmurefcere §c extra fe rapi,qui- 
ttq-,immenfas diuitias , quae in ifto Thefaura- 
'funt,confideraueritattentius. Nam pnmum 
iltae ibifuntimagmesfiue fimulacra San£to- 
t) &magnaviscoronaruiTi , omniaepuriflii 
I auro ; prsrerea no^^ pauea capira j pariter ex 
0 obryzo , infertis plurimis gemmis exorna- 

GemmarAimenimhiceftincredibilisvisjCU. 
vifenturinufiraraemagnitudinis Pyropi, A- 
nantes,Topafii^rhiopici,Chryfolithi,Hya. 
thi , aliiq-, lapiUi valoris atq; precii inaeftima- 
is. Taceo lam va(a preciofa varii generis & 
^ulaexOnyche , lafpide , & Gagathelapide 
;a. Oftenduntur etiam in eo dona atque rau- 
a , quxexteriReg;es &Monarchsmiferunt ^ 
ipubhcae Veners , interque alia duo Cornua 
•nocerotis , maius vnum,alrerum minus.Tii 
opuspreciofiflimus , illatus&denatusilli 
aper DominicumGrimanum Cardinalem. 
terea Vrnatedta , infinitisaepreciofiflimis 
rnaraarqi obfitagemmis , quam Vfuncafla- 

PerfaruraRex donomifirSenatui Venetq. 
lique hic referuatur folennis illa mitra , quje 
liDucisimponiturcapirijCumPrinccpsRei- 
•IicaeGreatur,quamquegcftareverticefolct 
1 e Palatio fuo habitu Ducisprodit,prqcipue 
3us feftis atq-, folemnibus. Eft hsc mitra ex- 
nspulchritudinis , torafimbriataauroarq; 
inifcata } opertagemmisimmanispteeiidn 



fronreemihet Pyropns incredibilis & Vix2;ftf- 
mandi valoris. Er quis pofl^er omnia fendo per- 
cenferccum non Vrbisled Oibishic videantur 
alleruari Thefauri ? quisnumerfttoranreosar^ 
genteofque calices , vafaithuribulai candelabra> 

pelues,polIubra,vcftesDalmaticasaliaquequje 
ad peragenda facra adhibcntur? 

Csprum aurem fuit extrui hoc templum aia- 

«o A N.CDCGCXXIX. allatisadciusfabri- 

cain lapidibus permulris & columnis marmore. 

jsab Athenis&c£Bteris Grsci^vrbibusaliirque 

locis , adexoinandum tantum quancum Scna- 

ttisVerietusanimotonceperatadificiiiiin.Plan- 
ta eius eft cruciformis , corapletaicurq; toto fuo 

ambitujforis&intus.pilasatqicolumnas circi. 
ter quingcnta^. A quacunqne venies parte, in- 
grediens per veftibulum pulchre fornicatumj 
cuius pauimentum ftratumeft lapidib.verfico- 
Joribus quadratis & fubtiiilfima iundis coup 
mifi:iira.Pofthoc S.MarciTemplunffargictan- 
risincredibilispulchrituditiis^i, ftrudtarota efa- 
xoquadraro,quadrara &Jpia,cuiusvnuipqnod- 
que laruspedes continet Geometricos XL.Non 
eft haeccurris conrinua TempIo,fed diftarab eo 
pedibusprope LXXX. iFundamenrdeiusfimc 
exrreme profunda ; faftigium cedtum eft tcguiis 
ex sre Cyprio fadis atq; deaUratisjquse acceptis 
Solis radiismirum ipledoremreddunt.eoium- 
qtle feriunt oculos , qui ab Iftria Ven t tias naui^ 
ganc&Liburnia. Adfcenditurinfummahuius 
curris perfcalasGochleatasvfquead fupremum 
rabulacum , vndequispoteft magna voluptare 
concemplarii dmnes Vibispartes , compofitas 
exmulcispaiuislnfulis i cohsErencibusinterfe 
lundiurainfinitorumpontium.Hincfacilequis 
diuidecafeinuicefex VrbisRegiones, plaCeas, 
compita & loca publica. Hie incurrenc in ocu- 
los pleraq; Templa,Monafteria,Bafilics,Pala= 
tia& aliapraEc^reriseminentiaafdificia. Con-- 
fpiciutur mfuper ab hac Turri &a!i(? exrra Vrbe 

lnfuk,nunleroadLX.omnesdecoratsele<Tan- 
ti bus cemplis , Monafteriis aliifq-, magnificfs x- 
dificiisj necno horrisviridariifqjamcenifl^imis^ 
In quibufdam funrparua oppida & vici, antiqu? 
CoIoniaEAquileienfium,Vmcentin0rum,Opi- 
terginorum,Concordienfium, Arelbnorum a- 
liorumqjpopuIorumVenerisvifinorum.-quiaf 
fligentibus Hudnis Italiam & Af tila raultas Vr- 
beseuertente , receperuntfefecuritarisergoin 
paruas iftehaud longea continenti diffitasln- 
fulas. PrajtexirurauteiTiipfi Venetiarum Vrbi 
incurruumlittus , inarcusbahftarii formami 
quod magno naturae behefieio claudic Mare A- 
driacicumj&furenciseiuscohiberiracundiamj 
excendicurq-, ad milliariaXXXV.faaiseciam a- 
liquot infulis. Habecaucem ficcus hoc fiue repa- 
gulum hacurale quinque incifuras veluc oftiai 
perquaeaqu£marinsingrcdiuncur,ftagnancef- 
que circum vrbemaluncatqueviuificanc lacus- 
cumqi per duo oftia nauigacib. ad vrbem pareat 
aditus , velurperportasduas,quarum vna voca-^ ^ 
tur Clodiana,alteraMedoacefis.extru(aa fuht acl 
eaduo/ortalitianiunitifliraa * inftru<aaomni 

a|Jpa* 



■^U Respv 

apparatu Sc inftriimento ad gerendum bellum, 
vc quantamuis nauium numerum ab introitu 
arccre poffinr. •. _ 

Poirunrihriipcrabeadem Turrilpeftari Al- 
pes Carnics& Promontorium lllria; , ipfeque 
pater Apenninus, qui mediamperlongitudme 
lecacltaliam : qum & rumma: Alpes Gifalpinx 
Galli^.Produnc fe deniqi rpedantibus oftia flu- 
uiorum nobiliilimorum, Athefls-, & Eridanifi- 
uePadi,quiadiuerfispopulisvenienres , illea 
Germahia , hic ab Italia , aquas fuas hic in finum 
Adriacicimariseuomunt. Aiuntfandamenca 
h.nusTurrisiadtafuifleanno ANi C. DCCC, 
LXXXVIIl.eamq; incendio corrupcam,inftau- 
raram paulo poftjrefedamqifuiire , multifqiin 
iocis,vcappaiec,deaufatami Faftigioeius ann6 
Salucis MDXVII.impoficafiiic ftacua Angeli li- 
gnea,tet1;a2reCyprio inaurato , qusicafada 
eft , vtvideaturporre£ta dexterabeneprecari 
populo>cumqueventovehemehtioreagitacur, 
veitit feinomnespartes. Aititudohuiusturris 
h^c eft. A pede fiue fundamento vfquead me- 
dium rabulatum numerantur pedes Gebmetri- 
ci CLXIV. Hinc vfqjad Angelum deauraturri 
pedes CLI I . Gradus quibas ad fammum vfque 
adfcendicur, fihgulariartificioitafaaifunt, vt 
^ honmagnadifficulcatefcanianttir. IpfaTurris 
abfummaparie variisexbrnataeftcoiilnis&re- 
prsfentationibus Leonum aenearum & aliairum 
, figucarum marmorearum. Ambicus eius confti- 
tuitpedesCLXIV. Poft turrimiftam,vetfus 
',Poitam P^lacii ofFert (e porticus luperbiflimaj 
- cxquifitainduftriafa«^iaopereCorinchio,irifcri- 
pta variisfentenfiisjemblemacibus, figuris hie- 
roglyphicis&snigmaticis. Inhac,cuminCu- 
naScnatus haberifolet , conueniiint Adubcati 
&Pro(:uratores C2ufarum. Numerancurin Vr- 
beVenetiarumpbncesiapideijquibusirifuI^co- 
iungimcur vkraC C G C L; prxter VIIL miUia 
fcapharum, qus (emper pr^fto funt.vt lis vti vb- 
lehtelsperomhesvehantciuitacisparces. Ciim- 
que canalespiuresfunt ; vnustamenpis csce- 
ris dicitur Canalis Magnus fiueGrandis quod 
pedesXL.htusfitjiongusautemMCCC.Inter 
pontes capuc attollit liie qui MagnoRiuo (uper- 
ftruduseft.fingulari ftrudiirae magnihcentia.in 
quam muitamillia cbronarorum infumta fue- 
le. Adfcenditttr in eam trib. fcalis operbfillimis , 
quarura illaquaein Auftrum, verfaeft , gradus 
habec L X V I. at reliquaz dus altiores func , ha- 
bentq; fingulaegradus CXLV; 

4 Ciim defcriberetcir numerus habitatoruni 
iiuiusvrbis,depreherififuntCXC.mille,DGC. 
XIV.capita,inquorumalimohiamrequuuncur 
quo(:annisfexagies nouiesmiile , quiiigenti& 
ocloginta fi-umenti feptarii.Totus autem aiiibi- 
tus ciuicatis eft exade V I. millium. 

5 Nequis auteni prudens & cordatus homo fi- 
dem tr buacimper tiaj &ftohditatieorum, qui 
fciipferunc & credi fibi voliint, Magnificentilfi- 
mam Venetiarum Vibem a neicib quibus pi- 
katbribusprimo fundatam : operae precium eft 
audireCalliodQrumRauennatemsSenatocem 



B L I C A 

Romanum.quivbideTheodoricoGothorutt 
regeloquitur.itafcribitadVenetos. Vvsquinu 
merofa nauigiameimconfinwpofidetis , &VeHm 
pleKiRl<Iobtlibas. ScripficautemhiBCcirca annun 
Seruatoris hoftri CCCCXCV. ideftaprim: 
Vrbis Venetx ifundatione anno oftbgefimo vc 
honagefimo. VridecuiuisfacileeftconiiceK 
an piHacores tam breui temporis fpacio tatur 
potuerint acquirere Nobilitatis & Pocentia 
■quara bftenditepift:olailla , maghiRegisItalii 
nomine fcripta , faciens mehtionem plurimai 
nauitim , quas quidem paiareacpoflridere no 
potUeruht , nifidiuitiismagnisamaioribusat 
teptis. 

befcriptio Magna AreA S. Marci in vrk Vem- 
ttarum. 

Amplahxc & fupva modum pulchra Area 
Marci exornatur cmgirurq5 abomnibiis pa 
tibuselcgantiflimisfuperbiffimifqi aedificiiSii 
primisquafpeaatTemplaS.Marci&Gemini 
ni:ibiafliirguntPalatiaoperofa&magnifica,c 
nata porticibus & deambulacris ihirapulchi 
tudinis,nec nbn taberms perguhfque variotu 
artificum. Solenc huc cohfluerc infinit; mori 
les ex omnibus noh Europae duntaxat paitibi 
fedc^ Afisatqi AfricsjhicaudiUrtturdmerfil 
tns lingu ^^fpedia ntur varii ignotiq; vulgo hal 
tus & veftiendi modi, breuiter , tanta huc hbn 
numtbnflugesfft,vtVenetiaen6VrbisfedC 
bis inftar habeie videantur. In ea huius Ar 
.parte, qus littori maris proxima eft i attollunt 
dux prsgrandes cblumnae , ethavmore Phi 
aio,folids,qu2e a ConftanrinopbU Venetias i 
portatx fuere. Apparent h^ e longmquonai 
gahtibiisadvrbem ; inaltera harunilunt ari 
ciuitatis fute ihfignia deaurata. Vhaiuftinet 
gniim S.M n-cijLeohem alatum .-3 Itera S .Th< 
doiri ftatuam. E regione harucolumnarumfi 
plicib afficiunturU , q«iicapitisdathnati fu 
Sunt & alise mulcae columnde Venecias del: 
per SebaftianumCianum,tres cameh cbnfpic 
magiiitudims : quarumduaequidemillaii 
Marci Area , vi: dixi ihus eredlx conftituiae fu 
tertia , cumiamin portnm&adipfarh Vrh 
aduetla extrahi e naui debcret , mmio pondi 
omhiainftruihenca machinafque tradonas 
bit,&ih a^uaS dela pfa e ft.Nec po i uit a b eo ce 
po e extrahi , qilod nimis a!te in fundo ni; 
fubledifler. Lai)dacurindufttia exc^lIentiUi 
ScuIptorisNicolaiNeratii , qui duasiilasm 
ingehio nauibusextraiit , redValqaeconftiti 
prb quo labbre ilium aiunt hon aliud aRepul 
caVehetapethirepraemium^quamvtliceietl 
dionibus,menfaS luforias ibi cbnftitucre,& r 

ierisprbpofitisadludedii alios inuicace. Qu 
ari itafic nec ne,euhi nuUb velim ego recipro 
feferram : cevcepbpulus Venetu>m ea6ft p 
fuafione; Necmale refpohdetopinioni hc 
cum nunqiiamnonibi inueniantur aleatot 
circulatores,hiftrioncs , & id genusinuti.iat 
rspbhdera , quibusorahisvitaih ocio&t 



Vidctur aiifchi magha illa Area vna & (ini- 
lcxclfe, cum ramediuidnnuihpnesquaruor. 
'rirnaeftiaxraPa!atium,Secunda,inrraP.-i!ariu 
:BibliotIietam , adidiscolumnis vfq;ad Het- 
alogium.Terria eft poft S.Marci Tcmplim) vf- 
iie adardemGemihianijin cuiusparread ma- 
itm dextram aflurgunr rumruDfiiuryia; jll^ Por. 
cus , rrihusordinibus columnarum (ibi alter- 
irim impofitis , obferuata exaaiintne propor- 
jne,omnes e {blido ijtiarmore.Quarta pars A- 
aeeftididto S. Msrci Temploviq;addomos 
anonicorumilliusSacrs^dis , qusfolapars 
rcfcontinerin longitudinepcdesCDLXX.in 
:itudine CXXi Abalrerahuius Are^parre vi- 
nturpulcherrimaquardamjEdificia , maona 
raftruda. Redlaexaduerfo TempliS.Marci 
funtur-trescabuIajjerejB , pendenresde tribus 
Eceffis arboribusfiue ftirpibuspineisjinqai- 
s infcriprae funt qusdani figurc Hierogiyohi- 
■JndicesLibertatis Venetie. ^ 
Secuhdam parrem Magns huius Arese dixu 
isiniriumcaperea fupradictiscolumnis , Sc 
tirifinemadporram Horologiiiperquam 
r ab Area magnaad forum rerum venaliums 
laurem porta iftaftruda epuriffimo marrao- 
fuftiiietque decantariflimum illud ciuiratis 
)rologium , mquorepr«fentanturcumaIii 
culi caleftesjtum vel in primis Zodiacus, cu- 
omniafignadfauracaSol&Lunainrrantfta- 
vicibus,& ita menfesannidiftinguunt. Inuei 
inrur infuper ibicomplures ftatu3e.asne£e*,ar- 
dathcmaricacompofitt-E : &abeolatere Pa- 
i eft .^rarium Vrbis , ram folide Sc curiofe 
«ilis marmoribusjvt ne minima quidem paris 
uscommifiiiraEappareatv 
Bibliotheca Veneta incipit a fnpelleiaile li- 
ria Francifci Petrarch^ , qui hior;etis Sena- 
nVe 

nerumfi:ripfith^redem,au<5tahxc poft- 
dnmfuitacceflioneBibliothecsBefrarionisj 
xandn &GrimaniCardinahum.Omnia quf 
inoculoyincurnint , elegantiflirnafunr, & 
lirandiartificii. Frontifpicium huius^dificii 
rnaturpulcKerrimiscolumnis , vthiclocus 
cum piasftantiflimis rotius Europs fabricis 
itcrripoflit , quod verbum nobisefto inftat 
bofe delcriprionis. Sunt prjerer c^rers huius 
ficii ornamenta in eo ftatuaeX X V. niridiffi- 
, omhes ad iuftam hominis alritudinem aC- 
jentes, Doricas&Ion.c£,anriquomodofa- 
. Omtiem tamen fuperat pulchrirudinemio- 
)fq-, pcnirus ad fe rapir.illa huius sdificii pairs 
:Magnamfpe£tat Aream » quaequeohines 
nium veterumartificum inuentiones fupe- 
e videtur : quod opus incredile continuatur 
iieadTemplum Geminiani , porrigiturque 
e vfque ad Turrim Horarum i ^ 
)porret hic me muKa pra^tctire fiIentio,qu* 
icn notatu funt dignjflima,fpe<aanturque in 
-^ErarioarqueBibliorhecaj nemoleftusfim 
-tori.ImitaborigiturFrancifcumPetratcha, 
Libroquarto SenHium fuarum dehacS. Marci 
gna Area fcribit, nihil fe ta^aut fimile per v- 



niuetfumOrbcm Chriftianfiinuenireporuifle. 

Mil!i.tii vnoa Vehetiarum vrheabeft Iniiila g 
xiuasdaro.m qua fUnr excellenires tabernx & pcr- 
gula;nri;ricUili,inprimisvitriari5,quodvirri ee- 



gtii;cnn;ncum,mprnnisvitr;an5,quodVirr!gt- 
nu.-; ciaric.uis crgo cryftalli nomine appell.uur. 

AuinrhancinluiamiVcxnnribusHiiioni.t&Atci. 
la italiam,occupatam a certis Einn!ii.c> Alcinii' & 
Opit.igiis. Ea hoftro sno eft redaaa in formam 
parui oppidi , populoqueabundat valde ciuili» 
in quolunt qU.-vdatn ^desiacirs.aliaquesdifi- 
ckpulcherrii^p. , habenrqueciues ramin haci- 
pfa quam iil vicirii.anfulis hohosamdeniflimos, 
ytnilincundias vfpi.im extarepurem. Etninet 
iDCcr Templa huiusInfulT Monafterium PetrSi 
Marryris,vbi Cohuentus eft MonachorumDo- 
minicanbrum.cuiiisMonafteriireiTiplum cele- 
breeftobexquifitiflimaspiduras. Eftineo Co^ 
UenruBibliorhecapulcherrima , inftruda infi- 
niris raris bonifque exemp!aribus,cui cob^re nc 
horti hon pauci, in quibus fcairurien tes duicis a- 
quaefonteis , crefceriresplantasarque arbores 
liUraeaant fpcaaculb fupramodum incundoi 
Licet hicperegrinisirigtedi officinasvirria^ 
rias, 8c videre quo pado conflentut celcbrariffi.i. 
hiaillaperOrbem vafavirrea Veneia , qujeres 
nonporeftrtonafterrepariteradir,irationem&: 
dcledationem, obartificium. Et fane riues hu- 

ilis oppidiiure dici poflimr fuperare omnes arri- 
fices rorius vniucrfi inarrevicfiaria , adquatn 
laudemmuituroiuuatraareria' , quavrunrur, 
boriitas , vnderioftraeprouincjaicantoperemi- 
fantur, quae inde ad nosapportancui valavitreaj 
tarii clara , polita , peilucida , vrhatiurE cryftallc» 
hequaquam cederedebearit.eaque decaufa vuL 
govafacryftallinaappejlenrur. SurirautesTi arti- 
ficcs hivitriariiincredibili dexceritate & iblefi 
t5a,noninconflandisVafisduritaxat , fed &di- 
ucrfiflimis coloribustingendis,infupbrqueau- 
rarisargentcifquelineisdcpmgeridis , variisfi- 
gurishieroglypiiicisihcideridis • necfolurnpo» 
cuia fdcinrit cx ea inareria,red & patinas dift bfqi 
& vafa ad vanos viiiS: vr fi Plinio in fuperas oias 
iedire licear , IniratUruhi ilium ibirter , melio- 
feq; iure didurnm , fi fragillras huicgeneri de- 
raipofl^et , necauruni necai-geritum cohtrafca- 
fumfururum. 

Quirigehris circiter paffibus a"b Vrbe,ad la- 
tus Regionis S.Marci alia occurrit Irifula, qu* a 
S.Grcgorionomcnhaber.ih qUbeftMohaftetiu 
fumtriofiffiriium , habestemplum marhioireuraL 
incredibili ftruaum induftria. Viluriruirin hoc 
tabulae facrs & ftatiia magnificas , qui ibi fadx 
fum , riecnondiuerfaihonumehra&fepulturi 
Principura fiucDucum Venetbrum.Nihil am^- 
nius firigi poteft hoc Monafterio, in quo omnia 
pulcherriraa fiirir,ctEnacuIa,porticus, dormito- 
riun),camera5,conclauia , fiibliothecabohisli- 
bris inftrucaiffiina :accedente horrorum iilece- 
brofa pulchrirudine, iqiiaEOmriiainuitahtcuni 
ipfutti iPrinciperii turti Senatores csterofque 
Proceres Veneros , vtlaepehucahimigratiafca- 
phisve^fciadueniant^ » 



5S8 RESPVBLICi 
j Eft inVenetiarum vibeTempIdrum JEdi. 



umque facrarum ingens numerus , qua; cliuerris 
fandtishoiBinibusciedicatic.acdificioruiii Iplen. 
dore ipedatotes in admi;ationem irapiiint.- 
inquorum numeroiunt , qusvocanrur Paro- 
chia: L X V I. XXVI. feruiunt vfibus (andoriim 
6c deuoiorijm hoitiinuln , & L I V. lunt doroits 
Religioforulti diuerfbrum. itiolpitales domus 
in ea lu ht XVl I. Sunt ihfuper in ea vrbe X VIll 
Sacella fiue ftadones pro totidem magnis So- 
cietatibus , quas ipfi Confraternitates vbcant, 
inter qiiias S.Rochi maxima eft , cui raagnus po- 
puh numerus nomen dedit. 

Inter cae tcras aurem aedes facras dignuhi eft 
admirationeTemp{umDominicahorum,jedi- 
ificium fuperbiffima: ftru(5lur£e , decoratum plh- 
rimis ftatuis marmoreis &pi(3;uris excellentlf- 
fimis. Nec minoris fplendoris & magnificentiae 
■eftTempktmD.Zacharixdicatum; . 

'(^idfamderehquis magnificentiflihiis o- 
perofi ffimifq; sdiSciis dicemiis , qu^ omnia or- 
nata funt exquifiti^Iime , ftarais cu primis mat- 
knoreis ^neifque , tam pedeflribus quarn eqiie- 
ftribus ,ihquibusferigendisornandirquenobi- 
liffiiiii ciues atque S"enatores inter (c cerraffe vi- 
'dentun Spedatur inter ahas ftatua cqueftiis 
propt:Coloffea,Bartholom£eiCoIeonis, homi- 
nirnobiliffimi,(|tiam ei pofuit S.P. QvVenetuS 
bb viitutem &fidehtatem inPatriafti^irrgeritia- 
quein Rempublicammerira 



^dUtas agri Tamjtni . 



Perflatur Hicaere (atisbonoatqufetemper: 
t6-,qua cultus ?ft,m0gnam vim tritici omnifqt 
adeogenerisfrumenti i)roferr,yt & ftu6tusai 
boreos : pr^cipua tamen eius gloria in gigrfct 
do vino optihio. Res pecuaria Kic frequens i 
quzftupla: nec deftituitur Colutn alicubi fubte 
raneis metalli venis. Fluuu haiustraduis in( 
gniorfesfunr, Plauis, Brenta , Baehilio , Afhefi 
Ticinu?, Addua,cum paucis minoribus. 

VallisCamonicaaburrdatftrrifodinis.Sedi 
Verbnenfis aet bonus eft & falubfis , qiiai 
quam ag;er in multis loCis fit ftefilis , nccin vti 
uerfum copiofumibiproueniattriticum. 01 
cameil atque viriiferaciffimuS , vt &fru(3tuii 
arboreoruOranisgeneris. LanaKic reperitur 
ptima, 8c quidem magnacopia.La^cus Beuaci 
abundat pifcibus omnisgeneris. Haud prbc 
abvrbfe mons eft (atiseditus,ih quocreicunti 
tantuth vulgares , fed & med cats herbx. Ag 
Bergarnenfis afper eft & falebrofus, & ab late 
feptehtnonalipropedmniaoftcrilis , obvii 
nosmontes ,fedalibifer£ihs,in quonihilde 
derattir eorum , quieadvitashumahx vfus n 
teflarios requiruntur: riifi quod prouentus vi 
hicrarior , ob cohftitutioneilri aeris frigidiuk 
lam. Casteruminvicinis vallibus , quae Vrt 



Bergaihenfisdomiriiumagnbfcunt , penhu 
Sunr pra;£erKiperiora omnia Veneriis Tri- lumcolligitur olei,alrc;ubi etiaftf vinum optirr 
buriilfa L V I. vbi pcra^unthircaQf^&iusdki- ' • ■ _ 

tftiflitigantibus. Suhcdecem portisene^:Ho- 
irbl»giapubhcaXXV II. Porticuspubfieasfiue 
xyfti CXXIV. Compita LIII. Turres in quibus 
i campans CXIV- Equi aenei diueriis in locise- 
xe£ti collocatiqipubhceX. Puteiin vius publr- 
cbs CL V. Hortf dehciarum CLXXXV. Palatia 
CXLI. pr£Ecer sdesampliffimas C.quae ob ftru- 
'£turam nobiliffimam Paiatia iure dici pofienr: 
quibusomnibus,qusnarn perItaiiam vibs , vel 
, etiam pertbram Eirropaft3compaifai:iqueatj 
lii ^ , Eft&f^e^Satu cum primis dignaDomus 
MercatoriaGermariorum , quaeimmanisftru- 

£lur£ ambicufuocompIedliturpedesDXII.in- (vulgo fimplicia vocanr ) quasauide extcr 
tus vbiqueperpidla elegantiilime , ornacaptil- quajficumhucproperantMedici.-inhuiusmo 
cherrimis pbrticibus&deambulatbriis fibi iri- ; tis fummocacuminefons eftfalientisaqtii.C 



not£B,fed noriin copia. CircaCremam vctol 
xuriantagrifrumento,vino,frui^;bus',duldbi 
aquis,iri quibus multicadopifemm.Solum cir 
Taruifium eft amtEham , pinguc atque fe 
tile. . f 

Foioiulienfis ageroptimivinima:gnam g 
neratquanritatem, mirius cannfenqtifamptoii 
colarum neceffitate ^ritici ofdei alrarunr.qi 
rerum. Veht:menrerh£ecfegioexpofitaefttTii 
tationibus aeris' &ventoriim. Iftria monto 
eftjnectai-ntnhorridaautalpera^abundaCeni 
vino,oleG,tritico&parcuis. Mbnsibieft. q 
Mdior vulgo, benignus Herbarum inedicarui' 



uicem ordinerefpondentibus.Suncih eadorob 
conclauia C C. in quibifs hofpitari poffixnt 
hiercatotes eius Nationis,qui hic frequentes.Sf 
quisvelitftatuasjtabulaspi^tasjfigna , aliaque 
Antiquitatis monimehta , qusefuntin hac Ve- 
netiarum Vrbe, orstioncperfequi , islepanter 
atqiie alios fatigauerit jCura ntoerarf n6n poile 
videantur. , 

Iriueniuntuf in hacciuitatepef omniaprope 
annirempora ad CC.fru(5i:uum genera , prscer 
olera &pifces,aIiofq; cibos delicafiffimos, quibl 
Illhftres ac Patficu viri& afiiopulentiores ci- 
ucs perpefim ohefant m'eniasiuas. Eft autem 
in ea vrbe ingens" nobiliiim hominum nume- 
rus, vt antiquitus ih ea humerari fuerint ad L V- 
lILPrincipes & Gubernatores. 



quunt &IftriSaIera marinum. 

Moresamiqui. 

Ducunt Veneti origiriem fuam a maiorib 
fuis , qui circa airnum a Chrifto nato trecente 
mum vixerunt.fueruntque Aquilcienfes, Pac 
uini, Opifergirii', Heraclcenfes , Aquihni, Gr 
denfes,CapreoIenfes,circa temp6ta Accila:, q 
anno AN.C.CCCCLVI.Icaham vaftabac.Hi, 
verifimileeft,excamulcislocisconucnas,fuoi 
quofque mores acque conluetudirics retihu 
le. Abhispopulisortumtraxic nobiliffimaV 
neciarumciuicas , nonaucemapifcacoribus, 
mulci n ugancur. In eo tamen fempetconuen 
runtomncsjquodfueruntvirjgraucs,augend 



VfeN 

^dienux auiciijibertatis verb ahte omnespo- 
piilospropugnntoresacetrimi. 

Cstera per Longobardiam & Marcam Tar- 
ifinam oppida & populi, qui Venecis parent,vt 
c Foroiuhen/esjferefecuti funt mores atque 
Dnfuetudineseorum ,aquibus<ieuidi fubadli- 
ue fucrunt:regnauerunt enim& hicfrequen- 
;r fadliones ac feditiones ciuiles,quod per o- 
incm prope Iraiiam fadum eft. 

hloresVenstorum nofiri temporU. 

Magnam pric fe ferunt Veneti in omnibits 
iis.i(5l:ionibusgrauiratem atque continentiam> 
leo vt feueriratis legitimos videantur egredi li- 
lites.injomnibus pt ope, vbi dominanrur,locis> 
d mcnfam difcumbentes verborura perquam 
irci funti Equitesimperiti , qui Vrbem inco'- 
nr.totam mari immer(am,vbi exercitio eque^ 
:i aut nullus aut exiguus locus eft. 
Hinc Nobilitas Veneta rnarinisfereacnaua- 
3Ui pugnis exercends virruri locum qusrit. 
genia eorum non videntur communiterelfe 
i viuida & acria, vti caererarum quarundam 
intium itaIicarum:iudicio ramen maturbo- 
niaficiunt,qus caufa eft,vt pleraque iis feiici- 
rcedant. 

Eft in Venetiarum Vrbe magna cbpia prs- 
[ntilfmiorum artificum in omnibus arcibas 
ientiisque. Viuunt hic Grjeciatque luda-ifuc) 
lifque more ac religione, nec inrerpellatur 
lilquairii 

Aiant vulgo per Italiam, Venetos efle mai. 
ificos, ver(ipelIes,raptoresaIicni ; Veronen- 
; ftadiofos (k fideles ; Patauinos leues ac mo- 
es: Vicetinosvindi<aae cupidos.Rurfum; Ve- 
tosad bellum afferre argentum;Taruifinos 
dios :Brixienfes vallum lacere «Scmunire ca- 
■X. Itemque : Venetos armarccIafrem-,Pataui 
stra(^areequos;Bergamefeslatcreininfidiis. 
DefGeminisalio vruntiirprouecbio.Creme- 
efrefiaudui:-nras:Vicenrinas conftantes:Ve. 
tas fapf rbas ik. infblentcs: Vcronenfesgratio. 
:Brixienfcs diiigentesj Taruifinas Zelotypas; 
rgamcnfesaftutas; Ahud.Bergamenfcshabe- 
multos maIedicos:Pataui! e(le bonos mjlitcss 
centiae multos Comites jBrixienfes effe im- 
tes ergapauperes. 

Opes Dtuitki 
Percipit Refpubhca Veneta ex oninibus qui- 
simperatproiiinciisiterrisoppidisqjfmgulis 
1 is, cum alra pax eft,duos auri Milliones, hoe 
)do. 

Ex vrbibuis oppidisqj quas habeCper Italiam» 
XC. coronatorum millia > Brixienfibus atq} 
rgamenfibus folis vltra CCCvmilliaperfol- 
itibus. 

Ex ipfa Venetiairiitii Vrbe DCC^ milliaiquDd 
rum.e variis vecligalipusportoriisq; colh'gi- 
,cum confter folum Vini vedligal facere CX- 
C.miUia coronatorum. 
CoIIigitur autem magna infuper pecunijc vis 
diuetfis decimis & taxis, qus tam Nobilibus 
amplcbiVrbana:imponunrur,itcmq-,exfale, 
i in littoribus diuerfis maris Adriaticiexeo- 



quitur,nec nort ex teloniis,ve(aigaiibus & fu bfi-. 
diispccunianis,qu£eciuitatesmaritimspcift.I- 
uuntReipublicaE,ex quibus omnibusvltraqnin- 
qnies centena eoronatorum millia annuatim 
fubfalrant. Totidcm quoqi olim dicitur colle- 
gifle ex Infula Cypio : vetum ea iam eft in mani^ 
busTurcarum. 

Paricur aarem idem hxc Refpubllca,qnod 8i 
pleriq-, alii Prindpatas & regUa OrbisChriftia- 
ni , qnod prope omne hbc argcntum , quanrum 
eft,confumirur in expenfis Ordinari s ;puraitt 
conferuarionem copiarum militariam,in ador* 
nandas inftruendasq,' clalles,in municiones vn ' 

biamafciumq;,quaj fiinr neceffiui£E,in ftipendia 
Magiftratuum & Miniftcriorum pubIicorum> 

vnde funt.qui exiftimentjtam grandes chefaaros 
Rempubhcam Venetam n6habert:quodquic- 
qUid fupereft ab expenfis illis, foleanc conuerre* 
re in dillolutionem dtbitorumjquajfuperioriT 
bus remporibus contraxerunt. 

Neque tamen proprerca qiiis opin<ui debetj 
Rcmpubhcam illam non effe valde porenreni» 
quod ii Principes fiue Respu bliciE , quib. pki res 
fappetuntracibnesattrahendazpecuni'£, haberi 
debeantpotcntiores.His rarionibils fiue mediis 
Venctiabundant,accedenreetiam qupd mino- 
re mecn &periculo illis mediis vti poteft Refpu^ 
biicaha^cquamalii Principes Chriftiani. Quo^ 
ties enim bellum gerendum eft.autapparaCus 
bellicus faciendus,etiamfi aperte bellum noti 
immineat,vr fi Turcae ingenrescopias contra- 
hanr:recurrunt Vcnetiad media eXtraordinariai 
qit.T quarauis multipiiciafinriJc varia, omniara- 
men ad tria genera reuocari poffunc. 

Ptimumeft,vtcrefcerefac!antdecimas,qua; 
iam anteafolaereconfaeuerunt Nobiles &Ci- 
ues in oppidis , qai habfeac agros fundos que , 5^ 
prouentus exiis percipiilt , quod fi fiat, multuna 
hxc auc^io importac pecUnis.Piitaifi qnis femel 
tantumanreaperannum fo]uir,tuncicavolence 
Senacujbii auc cer per annnm foluere cogituri 
Idem fic cum duplicanturTaX2,quaspendunc 
mercatores pro valore & prsftanciamercimo- 
niorum fuo um,quae Tax« prope decimann par- 
temconficiuntfIu6lusarq-,lucri,neq;ab hisvlli ' 
immunesfunt,fedparicer NobilespIebeiiq-foL 
uiinr. Fit & norinynquani exa<iiio a piebe,inpria 
miscum gerendum eft bellam,cuncenim noue» 
runcomues,quoc miliribusdebeanrperfoluere 
ftipendia in vliim RcipublicE. 

Primum hoc exigendse monet^ rnedium noH 
eft difficile autimpedicum,quodpropeomnes 
libereatq-, voluntatieconferant,qaodq)itaexi- 
gatfaiusReipubiica^.SitamenhocnonfufficiaCi 
ad fecundum recurritur , qubd eft, vt Magiftra- 
tus & qui funt cum.officiispabliciSperahquod 
tempus fuis careant ftipendiis falariisque: de- 
indc, vt primi in Republica honores , qui 
viris nobihbus ob egregia merita gratis con- 
ferrifolenr,vendantur,non vteosperpetuoha- 
beant gerantqiie^ neque velut in audione 
pluris licitantibds , led qui intei- emco- 
res digni videntur , fitque nonnunquain 
jDdd vti» 



f90 



R E S P V 



vt is qui minus obtulit, auferat pr* alio , qui 
pluspollicituseft i digniorum cnim habetuc ra- 
tio. Hac racionejCuminfoedereCamcrsccnri 
fedus feciflcnt adnerfura Venetosplertquere- 
gesChriftiani,acquifiucruntvltraD.mUhaCo- 

ronatorum» „ • , . . 

Eft 8c alia ratio emungendi pecuniam apud 
h3ncRempubIicamvfitata,quam appellanrDe- 
pdfitum Confilii: cum liimirum Patriciorum fi- 
liosminoiennes,acceptapecunia,declar3ntido. 
neos, qui inSenatum veniant,vtficconfequeil- 
terobtineant officia. 

Tertius modus acquirendi argenti eft cum 
Respublica in magnis conftituta necefritatibus 
cogiturmntuo fumerepecuniam apriua£is:qua, 
fi bona eorura voluntate habeire non polllt vj v- 
titur , venditq, bona ciuium,fiue ea fint mobilia 
fiueimmobiha. Quodetiamrifi t, non tamen 
jjropterea oritur tumultUs aut ieditio.vt apud a- 
iias fieiet gentes,quod ceirta accedac moderatio. 
Exempiigratia. SiSenacusdecreuerit, vtterrja 
pars omnium 'ciuiura , qui priuati viuunt , ven- 
datur, & ex iis bonis diuenditis fiat mafta ar- 
gentii tunc profiretur Respublica fe debitricem 
priuatorum liiorum , obftringitquefidemfuami 
reftituturajTi fe bona fide ,aliquando pbft cer- 
turaannbrumnumerum ,aiiquandb finitobel- 
lo:inierim conftituitiir vfura,quam percipere 
debet is,'qiii pecuniam credidicferuatodifcri- 
^ mineinrer vetera&: nouadebita, vc dehisplus 
fbluatui: foenori qaam de illis. 

Solet etiara Senacus aliquando vti Cambid, 
ic vorfuram facere quis velit omnes corra- 
dends pecuniae modos, in cafuneceiE atisdun- 
tax.-it reccptos ;ipud h mc R.empublicam recen- 
fere,cum Verietiin his rebusfintomniummor- 
taiium exercitatiffimi : nec quicquarri rina- 
, gis mirandum eft exteris , quam quodomnia ea 
fiant fine turaultu,acquicf-eniifibu3 nonnobi- 
libas d ntaxat , (ed &c ciuibus , adcoque infima 
plebe, (eq!'cntibus in eo omnibus exeri:iplum 
Pr ncipis iiue Ducis , adeo , vt non pauci ex No- 
bilirate & ciuibusconferrefoleantfponteacli- 
ber:. volunrace , cuiti in rieceftitate videntcon- 
ftitutam Rempublicam. Reperci eciam funr,qui 
vxorum fuorum mundum, gemmas, monilia, 
&aliabrnamentamuliebriavendiderunf,6cpe- 
cuniarain vfus Reipublic£E conuercerunc. Ne- 
que vero fihguli dUntaxat aut priuatilabbran- 
ti Reipublicas pecuniis fubuenire folentj fed 
etiarri vrbes , Venetis fubieds, qua? pro mo- 
do facultatum publicarum & priiiatarum ar- 
gentum conferunt, prsECer vedigalia & exa- 
d:Jones,quas foluere hilTi fuerunt. Omnes e- 
nim amantmite &moderatumdominandige- 
nus , & exadtam iuftitiae obferuafionem , vbiius 
dicirur nori minus egerioinopique quara ditil- 
fimb cuique. Optimo igitur iure de Veneciis di- 
' ci potert,nihil referrc,anRespublicamulcum 
ari parum habeat pecuriii, cum priuatt fintia- 
tis opulenti,quorum diuitiis Respublica citra 
\ omnem difficultatem vtipoteft,quoties necef' 
£tm eft. 



B L I C A 

Hinc denique confedbatium eft,difficulte 
fciri pofte, qUantum thelaurorum fit in .^£erari 
Veneto. Et dediuitiisquidemhuiusIlluftriiT; 
mje Reipublicse diximus,qu« dicere habuirau! 
nunc de viribuis eiiifdem & robore bcllicovi 
deamus. 

ROBVR FioVlN CIAE ET 
viresmilitares. 

Praecipuus ac prope vnicus huiusReipubl 
cae fcopus eft, date opeiram, ne quid a qupqua 
excero detrimenti patiatur, ira vt rion habei 
vnde fibi iiire inetuere poflit debeatve. Si ve 
de Fortalitus munimentisqrie ( vrde iis in coi 
mune Ioquari-sur)iudicium erit.dicemusfai 
vix vllum Principem Chriftianum habereff 
iiora,raunitiora , ampliora, qiiam videraus V 
netospojlidere. 

Teftimoniura dicent Tarinftum,Ltgnanum ( 
lim ForumLicinii^^dc Cmna. Quibufdam vrbib 
ipfius peripHeriEe ampluudb pr^fidio eft,q' 
tanta , vc nifi ab immani exercitU obfidione ci 
gi non pofiintjcuius gcrieris funt Patauiam 
Verona. R.eliquae fuas habent arces fiuemui 
raenta intrale,quibus fatis tuix praftantur; 
omni vi excernf;,vt videmus Brixia,Bergami,&i 
ipfa Verona, in cuiusmedj©duaefuntarces,v 
fupra alceram a^dsficata; 

Arces Marcae Taruifinae, quae fottalitiis < 
numerati poifunt.hs funt : Orcinoua , JjfolaB) 
fana, Pefqueria & Lignmum^ cuius paulo ar 
mentionem fecimus. Omnium tamen in 
Gonuertit oculos No«<i P<i/»j<?EndecagonOS: 
eft , vndecira propugnaculis munita , cuiuspr 
cipuae plate^e rediflimaj funt, oranesque dt 
nunt ad c: ftrurn, quod vmbilicum ciuita 
obtinet, tanci roboris, vt vi capi nbn pofle 
deatiir. Habenc iidem Veneti alia quoqueiti 
nitalocaper Longobardiam.quaenacura&n 
nu ira fatla func , vt ad deferifiorieiri fibi ip 
fufficianr. In agro Foroiulienfi vix cft vilum ( 
ftrura maioris mbmenti pr^ter Martamnft, 
tura inter paludeshaudprocularoarijvrides 
iri non poteft,cumprbpefeparatuniaterrai 
ma nacare videatiu-. 

Vnum habet jditum,qui tamen a paucisp) 
fidiariis aduerfiis mulcbs facile defendi pbt( 
Caftrum Ofopienfe fupet: altum montem fici 
eft, firmucn inprimis,6<: qubd proficifceu 
cum exercituin Itaiiam ab iis parciBus reir 
rari pollit,ne pereara viatntranfirecopia:,; 
maiora cormenta lccum traHere qiueanc. , 

Ciuicas Vtinenfis Btmi non eft, quod ce 
glareofa atque fabulola in aggeres cogiden 
rique rion poirit. Nec ftio an y !!us locus mui 
rus fic in Iftna,priecer Iupnopolm,qux nb9 
xuo CaputJfiriiidicnur. 

In lictore DalmatiseScIauoni^equefuntqu 
dara oppidi munita iuris Venetici , cuii 
modi eft Zara & Catarum. Verum Oppi 
Drdmati^ non esenc munuTientis , quod n 
xeftfi itinere ob morites adiri noripbninc,rj 

pari 



V" fi N 

nriiidcnhi mahii,vi!snonfolaim obconniuert- 
am montium nnguftis.veiuetiamalpefrithisi 

Igiturad defenfioncm teirArnm, vrbium ar- 
iumqlie fuarum Re(pub!ica vtituroperaifideli 
jforum incolarum jfiintquc in Longobaidia i^- 
b ex colonis &ciaibus minorilm oppidorum 
ircicfer XXV. miliia , qui homines qtlotidie ex- 
rcentur in armis > vt in caeteris quoqlle Vene- 
irumprOuiriciisjpediteSomnesi Sed fi vieturri 
iteri volumus , cum plerique ex agro ledi fint, 
arum videntur npti ad feruandos Ordines & 
atarium pUgnxgenuSi Cum autem iuilis co- 
ii$ bellum gerendum eft» folec Magiftratus 
anfcribere militerrt ex oppidis (nx poteftati 
ibicdis, adiundis auxiliis mereenariorum e 
lermanis aliisqUe riationibus» 

Habehtur autem pedites Itali anithofi>ag5- 
s & ad velitarias pugrias fubitianeajque im- 
refliones admodumapti,vt &adoppugnariG" 
is oppidorum.-neqj tameri inferuandisordi- 
ibus 6c fiiftinehdaimpreffiohe hoftili cu Ger- 
ah!s cOriferri polTancqui in hoc genere omhii 
Ti optimi putantUt,qua de cauia Relpublica 
eneta , cum aliquando qUindecim millia in ar^ 
U habuerit,conftitit is exercitus magnaex par. 
militibuscxteris; 

SoIencquOque Veneti perpetiid ftipehdio fii 
addi^kos haberequofdam Heluetiorum Pa- 
)s &:partem RhsBtorum.vtiis vranturmiliti- 
is,cum opUs eft, qua tatione ficj vtpoffintcol- 
jerc exereicum XXX Vel XXXV.millium ho- 
mum.fi necfrfiicasexigaCi Quodfupcreft,ica 
ftribuicur , vt pars oppidis & arcibus impona- 
vpra'fidio,pars vero nauibus ad v/us marinos. 
firatum ftipendiu«i pedicis eft in milicia, Vt 
es icucacosacfipiac mcnftriios •, fi vero.pericu- 
mab hofte iramineat, quatuor vel quihquci 
i)e Equitatu Venecorum ita haber. Aluhc 
irtim ad defenfionem proujnciarum partim 
Iftruend^audloriratis ergoDC.equites grauis 
matura: ,qui finguli folebant oiim habere ter- 
5s equosjfed noftratempeftatehorinifiduos 
untjOptimaE tamen not3e,necreie6ticios. Nil- 
crancur aucem fingulis quocahnis vicenifeni 
ucaci.iuncqimaximaexparceledi^hobilicace 
r Lombardiai-n, qUacenusea Vehecis parett 
lanquamautem Mippotrophiaperagrum Ve. 
:tum non finc,polIuht tamencogere,fiopus 
jM.vel MD.equites armatosi 
Soiebacolim h^c RespublicainLombairdisfe 
a parce , cui ipfa im perirat , alere niille equites 
lis atmaturae: fed hoftrO jeuo fuftiilic fuper- 
los & inuciies illos fumrusrquod ad oiiines re. 
intinos cafus confcribere poffit euhdem equi- 
m numerum, praeter eijuites, quOs cx DaUiia- 
i CcEpiro habere poreft in copia,quiq; Srratio- 
vulgo appellantur & Capellati^natiad fubita- 
:as incurfiones,&vtpoiiremum agrhenclau- 
mt.In c6 tameh confiftit prscipua ipibruin fci. 
itia bellica,quod ab cquicibus grauis airmatui:^ 
jftiiitTn preffi atque profligaci,celeriter fe vnire 
integirarc turmam noueriht. Ex Dalmatia igi- 
ir &c vieiniis Pcloponnefo quibufdam IniU- 



lis Grscis poffunt Vcneti huius genetis mili- 
tUm ad bellum habere 1I|, miliia, nee multo 
pauciOresexcontinenceltalit. 

Cum bcllij terrcftregerendumeii,foleth*c 
Respublica pleturtiq; oinnibus copiis iiimmuitt 
Ducem prafficcre.no apud eos natum,{ed cxtra- 
heum, conftatq-, rnultoties eos hanc dignitatent 
detuIiiTc Principi cuidlabfoluro,pUraMarchio- 
ni vel Duci, feUmqUcampIiffimis eo nomirie or- 
haiTe muneribuSiHuicilimmo belh duci adiun- 
gunt velut focios dUos Patricios ek Ordine Se- 
natoriOjviros dt Republrca pr^etlare meriroSi 
qUos orhant titulo Prmiforum Geneulmm^ Vint 
quotUift confehfii & approbatione non lieec 
fummo illi militiae c^piti conimicrerepraihumi 
auc quicquam Faceremaiorismomehti, inqUo 
Respublica vel coinmodum fentire poffit vel 
decrimentura, 

B^crifm md^diilm ArMMenmU Veneti qu&d j 
PalgoARSENALEvacatur. 

Cum ordo exigar,vcetiarii deMiliti& Mariha 
dicamus,in qua potiffimae Venttoru confifturrc . 
Viresjdicendum eftprirao de Magno illo Arma- 
mcnrarib, in qu6 parScUr clafies^quibus tainum 
valeciilaRespublica. Eft igitur hoc Arfenale ri6 
foIUm ahiplum Knagnumq-, fed & fupramoduta 
elegahs , i nftraail copiofiilime rebus omriibuSi, 
qus iri vllo Armameritari6 cbcius orbisinuehiri 
pbllunriSiturii eftiriektremitacequadaraVrbisj 
in ipfius maris crepidihej aquo nori videtur eiTd 
diU!fum,fed cOncihuum ac cohaerenSjquasres 
hoc Atmariientariura Facrt admirabilius apud 
rerum harum peritos. Muriscirigicur opciriiisi, 
ifine came prdpugnaculis Vel prOieauris,cuhoft 
egeac iis,vc quodcormencis^rieisconcudrioil 
poffic.In infula conftitucfi eilc,dicere quide hon 
|5offiihius,quodpropecingacutcanali, non ipfd 
itiarjiqUi tamecanaliis nauigabilis eft. Nuriiera- 
turaliquandohicin ftationecii:cicerCCj.Trire- 
tiiesjpr^ter eas quae femper ih hiarihabehtur 
humero XL.irite r ^uas funt XX.maiores,qu^ ii 
c'u rilirioribusc6ferantur,poffiihtdiciCacaphra- 
£1« vel NdueSgraUis3rmaturse,qu6d tainleucS 
agiiesq; rion fmt,rieq;tarhcclerivraricucremi- 
gio, vt cxierx , led rau]i:ograui6ri ferahcurim- 
petu : bieUirer j tales func, vc ii iectihdoferahcujc 
venco in prslio naUali,poffihcad6ririatq;6p- 
pugriare elaireni cenrfi parUaru nauium , & ma- 
ximurii ad vidoriam adfeire niomentUm,habe- 
ahturq,mulc6 meliores bellb,qua riaUes milita- 
riter inftcuiftffi fine irerais, quod Veriets no velis 
tantum feraritur,lied & rehiigi6 impellantur. 

TantUm autera eftinhocArreharurmoruiTii 
ad inftruendum cjuantumuis maghmti exeircitui 
vt ftedtatores vifa tanta copiaobftUpefcerehe-' 
ceiTe fitjtantum t^tmeritorum aenebrUrti omriis 
generis , vt ftbKtantum inftruendis rbt riauibusi 
ibd & geiriehdo bello terreftri obfidehdisqUe vr-; 
bibusabundefufficiant.In hbcelin6,ifcrro,aErei, 
ligrib , canhabi , bm he haucici apparacuJi geriusr 
iinchor* infuper, catenii fpir*, harpagbnesi 
rttdenteSi vela quocidie ac iine intermiffiorid' 
i)dd 4 tdiiiSi 



0i , H i s ? V 

conficiutihit-ttiprtiiiisiutetii niatcris ligneaead 
fabncandas naues hioingens copia, quod qucr- 
cus ac ioboraali£Eq",aibdre5hucfacile conueiii 
|)olIint beneficio fluuiorum , qui Sinum Adria- 
ticum irrurapunt. 

Vc autem de illo Armainentariopaueis vet- 
bis multa dicamas, certuiiiefi;, in toto terrarum 
Orbe non inueniri vllu,inquo tantus fitfabr6- 
jriim omnis gcneris numerus , cxpertiffimoriim 
quidem in fua arte,cum vitraCCG.affiduela- 
borentjtanta ailigetia & peritia, Vt vix ciredi pof- 
fitrvnde 'confrat, aliquadc) (pacio X.dierum per- 
fedas inftru^fiasq-, fuiffieXXX. Triremes ,ita,vt 
8.d comit^ittedum praelium nauale ftatim emitti 
potuerintjvnde de reliquis quoque,qu£e de Iioc 
generedici pofTunt, facilis fiet coiedura. Remi - 
gib.no deftituuntur,ciHdmniaoppidamaritiraai 
ipfeq,* adeo Venetis honlafratim fuppeditent, 
Vc&militfiexagris ledorumjquantum dpus eft. 

Prsefedi atque Capitanei nauium maxima es 
i^arte leguntur c Patriciis velNobilibus Vene- 
tis,quorum ingens eft numerus, vt finguiaB Tri- 
remes prster Comitem (vt vocant) duos vehat 
Nobiies Venetos 5 volentes eo pado exerceri iri 
militia hauali. Nullusreiiiiiscontingerepoteft: 
inopiajpisterquam panis bifco6l;i,eum ahnonae 
eft difficultas: quanquam & iiuic malo mederi 
iiouerunt,eum horrea acgranaiiafiabeantpre- 
na omnis generis frumento ,6 quo facilepanes 
cOnficipolfunr. 

Ad coiifeiruationem & {ecuritatem Pbrtus &; 
Infularuih lonici Maris pespetuo habent in ina- 
ri expediiaclaffem XXXV. velXL.triremiam,- 
camProuifore,quem vocantj&Piffifedoportds 
Hue Sinus Adiriarici : in quam clailem ipfi quol- 
ahnis impendunc L.miliiacoronatorumicom- 
putatafimulaiimonia&pariebifcodco. Hsau- 
tem 'criremes non foiura pr;£ftant totum iftud 
tnare tutum a PiratiS, fed etiam prabentocca- 
fiohera Nobilitati.exercendi fc in reclaffiaria, 
quanquam hic qtiidem muita pr^lia naualia non 
coinmictantur, magnopCre tamen faciunt ad 
' icpnieruationem dignitatis Reipnblic*. 

Quoties armari Turcasnunciacar,dupiica- 
turharitniTriremium numerus,& tunc ^eatur 
iupremus dux iiaualium copiarum , cuius no- 
men ita terrori eftTufcis, vcpiopiusadSinum 
iftum accedere nonaudeant; tancam abeft,vt ad 
ipfamVenetiarura Vrbemappropinquent. 

Et(iaij.teharum triremium vires fatis magna: 
funt , hon fufficiunttamen ad prasftandafn fecii- 
ritatem omnibus qusperhuncSiniinauigant, 
triiretriibusjcum minores naueSiquse nu longiiis 
a littore difcedere audentjmiiltoties diripiantur 
a certd quodara genete Piracarum,quos Vfiochss 
vocancqui circa Segnam Sc Fleuam oppidaDal- 
matiae incoiUnc,in cerris Archidiici Auftris fub- 
iedlis, Hi enim Vfcochiprofiliencesexinfidiis 
cum nauigiis fuis armaco milice plenis,admo- 
dum molefti func minoribus triremibus bire- 
mibusquejVt neceftTe habeac Rerpublica,quinq-, 
]l,iburnicis liccoraiftaoberrare,quarumvnicum. 
biSiciUm eft,vc tucos prasftenc ab hocpericulo 



& i. i fc i 

nauigarices : quse qiiidem f es,qua!iqiiam ilt ffit: 
gni fumcus ekigui prouencus:c dignicatetame) 
nominis Venetieft, caftigareprsdoncSiftos». 

Non eft aucem diificiie ludicarei quantar 
Ilespublica^fta poffit emicccre claffem , cii nul! 
re ad eam neeeliaria defticuatur : non l,ignis,no 
armis,honhoramibus,n.bnpecUniis|vudetan 
cam quaritam Veheti veUnt, citra controuti 
fiam inftruere poffimt nauium multicudincn 
Etfi autem alongotempdrevltocentum trirt 
mes fimul habuiire comperti non fuerint * cui 
paucisnaUibus fineremis:istamcn , quirenip 
nitius confiderauenc, facile deprehendet,eD 
ahceannosCC&CCCjCum nondumadiftu 
opum &potentiffifaftigium perueniirent,adr 
cuperandam terram fanclam GC. triremes a 
matas mittere potuifle , & totidcm ad occupai 
dam Conftantinopolim,cu luas cumGalliscOi 
iunxifTentvires. Quisigiturdub!tabit,eoldei 
noftra terapeftate, vbfiongefunt opulentioie 
potentiores ,inftrud"lioresabomnibus rcbus,'' 
rieceflefit,eLmdem veictiamampliorem armai 
polfe nauium numerum, quanquam hoc nc 
faciant ne fimul ac femel de omnifuaporent 
marinapericiitentur. EtfiaUtem Tutcis cedm 
riumero,yiribus tamen noncedunt;adeo,vtce 
tum fitjfi a Turcica claffe triremes Veneta: lace 
ferentur praEiiOjhasilliriequaquam cefturas^fc 
abhoc Turcae quidem ha6tenus faperiederun 

Modiis adfnmfirdndiiReipubliuapud 
Venem. 

Nunc deinceps videndum efl,quo ordinea 
qhe ratione adminiftratibnis Respublica i( 
hadenusgubernatafueritjVrperftiteritlogiii 
qiiamVlla ahaiqua; quidem ad notitiam hoitra 
pe.uenit, Nara coniideratione digaumeft.qii 
pa6to fiac,vt fua mole ftet firma& mconcuda ii 
ter tot bella & furores hoftmm , vrfubdui eiu 
fi cum aliis confei-antur , aureum fecuium hab 
r e poffint dici , eam viuant in ocio & tranquill 
tate,crelcantque profperit ate & dmi tiis fingul 
propediebus. 

Et pnmo quidemomneidtribuendumei 
nouimus gratix &bonitacidiuins,cum vide; 
tur Deus iigiiiatim faUere huic reipublitx. D' 
inde multum fibi vendicat optima admmiftr 
tionis fiue gubernacionis rano,inrtitucapnm 
tus ab hominibus prudentiffim!3,qui fi priic 
^Gr^ECoram vix!lIentfecuIis,bonoiUie interpr. 
ftantiflimosPhiiofophos & Legislatores refer 
potuillent.Etfiautem hanc Rempublica Arill( 
cratiam poiius ac reiiius quam Democratiai 
appeilaueris : dici tamen ccrco nbn poteft, an 1 
dominatio muitbrum anpaucbrUrii : neqi quo 
dominetur vmlsahquis,qaamuisfuumliabc 
DucemfmePrincipem. Sicigtur ftaruuncPoi 
cices perici: conftare hanc rempublicam c cribi 
illisformis vficatisnotisque,vndecompofiral 
velucquarcaquxdam fpecies perfedliflima; 

iam primum Maieftacem Imperiireprsfei 
cac vrius , qui D VX dicitur, grauicace, fplendoi 
veftis , diehicate nihil non rcgium prs le feten 



V E N 

[Tii videciir in eum finera creatus, vtcjeteriin eo 
iiciieamurhabitum, vultum omniaq-, cxceriora 
^Mncipisabfbluci. Creaturenimeledionepcr 
pfos Patricios & excorpore Patritiorum,,quanr- 
uam non plus habeataudloriratis quam quiuis 
lius cpcimo Nobilitacisordine. Nam cum Se- 
atus haberur,non nifi vnius fufFragii ius ha- 
ec ia fcrenda fentencia , vc cxceri, nifi quod 
eculiaricer ipfi incumbic, refpohdtfre Legatis 
scerorum Principum nomincSenatus. 

Nihil ei iniuffu Senatus nec pace agere nec 
ello licet : iple Senatum confuHc , Senatus Au- 
ior clecernit,,quamuis Decrera Principis no- 
oine promulgantur.. Licitum eftei, inomnes 
'igiediCurias,&adomniatribu:naJia,fuamq;. 
3i djcere fementiam , ita tamen vrcuiuiseSe- 
atoribus contradicerefcnrentiareiusliceac. 

Apparet deinde forma Ariftocnticafiuegu- 
ernatio paiicorum , non diciflimorum,,neque 
acentifliraorum , verum fapienciffimorum , & 
ui oprime funt de Republica merici. Primo lo-- 
3 cftConfiiium fiue Coilegium Decemuirale: 
lod coniuniSbum cum aliis quindecim Sena- 
>ribus 8c VI. Confiliariis,Pracfide Duce fiue 
ruicipe,poteftatem babec deliberandi atq; de- 
rnendijneqjeaDecretareuocaripoflunt. 
Tertio multahicocciirruntjquscpoflunt re- 
fffentare Democratiam fiueDorainationem 
uicorum.Necmihi propoficumefl:,fingulaiila, 
cucate per(equi:iftiid dirntaxat dicam,Dem.o- 
atiam' dici non pofl!e , quamuis multi firit„qur 
»n(licnuntvnuraaliquod ConfiIiiCorpus,piv- 
CCXXV. qui vere ac proprie appellanrur Se - 
Mvs ; Venetiis vocanturRogariilz Pregadi.Gc- 

olim Komx PatresConfcripti. Rationominis 
i,,quod primis Reipublic^ remporibus, roga- 
mturfapientiores c ciuibus, vrvenirent ad fe- 
ndafufft-ag;ia,.&confulerentfaperneceflitati- 
iisReiDubiicae. 

Legitur aucem hic Senatus exalioquodani 
iuium corporejmuito maioreatquenumero- 
)re, vndc euocancurprudentiores,&quibus 
aior eftreriim vfus, cum per hos deeidiopor- 
ic maions momentt controuerfias,vt res belli . 
xisvc .'itemq; cum muniendaeft Vrbsaliqua 
■1 Gaftriim, cum creandifunrdudtorescopia- 
m,& Legationes mittend^E^ad Principesexte- 
>s. Perleguntur in hoc Senatu omnes epiftolar, 
lo: mictuntur ad Rempublicam , & vt vno 
rbo dicam , quicquid amplioris eft confide- 
"ionisaut in confequenciam trahipoteft, hic 
rtradacur. 

Videcurautem hicSenatus conftititereRem- 
blicam,quanqaam reueraaliterfit,quodnon' 
^rediantur cum nifi Patricii vel uobilibus 
ocreaci familiis, quorum contcripta funtin 
imcro Senatoru nomina.neque quifquam in- 
ire tnSenatum poteft,nifi oftenderit vigc fimu 
lintum artatis annum fe fupergreffiuTi rquan- 
lam aliquando ishabirus fic nonnuihs honor, 
anceid cempus,ideft,annovigefimo,veI vigc- 
noprimoingcedcrentur:verurahocraro con- 



Eft aurem omnium Patritiorum fiueNpbi- 
lium , qui in Senacum vcnirepoflunt , numerus 
MMD. Cum autem magna pars horum extra 
Vrbem geranr Magiftratus & Officia, aut aliis 
auocentur Rcipublicae negociis,Bt fere.vrnun- 
quam fupraMDC.conueniant,cum frequentif- 
fimifijnr., 

Conueniunt aurem hi fingulis feptimanis (e- 
meljdie Dominico mane, vr & aliis Feftis folen- 
nioribus: hiccreancurMagiftrarus,hic diftribu- 
irnrur ©fficia publica, omnia» quidem ordine' 
pulcherrimo. Hic eligunturexomninutnero, 
laris viririm fuflTagiis,quid'ebeanT fecipiinCoI- 
legium eoru m qui Rogati vocantur : quique in 
fanitius Confiiium fiue Collegium Dccemui- 
rale,vbi (emperpotiflSmarariohabeturiapien- 
tix. Ec quanquara multum Fortunapoflevidea- 
tur in obtinendis dignitacibus , hic tamen fola 
valenc merita: vrnemocandidatus,quem am- 
bit,adipiicipoflit M.igiftracum,nifi mediapars; 
Senacusiracenfuerit., 

Poflem hoc loco>copiofe oftendercquo v- 
tancur Veneci inaeandismagiftracibus ofdine,, 
quara commode, pacace,fuaairer omnia fiant: 
feddandaeft:opera, nenimiaprohxicas Lc6tofi 
taediumafFerat :adalia igirur properandumatq; 
dicendum eft, quopadto in csceris quoq^, rebus 
Senatores Vcneti adrainiftremRempublicam., 
Admittunt ergp nonnunquam iuniores ad 
deiiberationes: in caufis Vrbanis ,qu£ res raul- 
rumfaGit,adinuitandaraiuucntutem,,vtomiflis 
ludicris ad res g:raues&Reipubiicacvtilesma- 
ture conuercanraiiimura , fuoque velut iuuenili 
fc-raore iettum: frigidiora calefacianrconfilia6c 
feB'fentias.. 

Poftremo mita & laude digna hic ihtcr a-^ 
mnesammaduercicuraequaHcas,,non habita ra- 
tione diuitiarum aurpaupercaris , quod'& firin 
diftribttendis officiis cuiuimodifunrprsfedtu- 
r£^ exrra Vrbera,inarcibus, oppidisqiie, & fimi- 
libus,vndeemolumentum poreftpercipi. Hinc 
fit, vt populus optimofitin Nobiiioresanimo^ 
{equelibenrer hisfubmitfant,eosobfement cp- 
lantquejcontraNobiles fuiccpco Plebispacroci- 
nio, eidem placere ftudenr, plebeiosq; aliquan* 
doadeadera officiahonoresq;promouenr,qtu» 
bus ipfi fungi folenc, 

Habec aucem Senacus Venerusmagnam ra- 
rionem paupertaris public^, cui omnibus mo- 
dis occnrrere nicicur. Nam dac omnem operam 
per Agoranomosj vc colerabili precioVendacur 
cum panis tum caerera , quae ad alimonramho- 
minis neceflaria funt: vndemirandum non eft, 
plebem asquo animo & propeflne conrradidtio- 
ne fub ire om nia a Senacu i mpofita onera. Sed & 
caecerarumvrbiamciucshaicReip.funradmo- 
dum fideleSjquodGubernatoresearam ,quiiis 
Settarusnoraineprsfuntjiuris aEquiq;maximatn 
habeant rationem,&Vrbium falutemomnibus 
modisproraoueantrquifibenepraefijerihtjde- 
cedentes Magiftratu domum rcnertunturcum 
cerra fpe, adipifcendae maioris digniratis: qujt, 
malegefleruntrem,acriter puniuntur. 

Ddd ^ Altex» 



H E S p' 

Akera ratio,ob qiiam populus amat Veheto- 
rum rationem adminiftrandaj Reipublics haec 
efle videcur: quOd non exhauriunturnimiis ex, 
adlionibusj vtficin,plerifqj vfbibus Tyrannorti 
iugo oppreffis. ExhisigiturjqujEdiximusfatis 
apparet, qusnam jfitforma RetpuMicae Venetae^i 
^ qui plura de ea fcire defiderat , is legatlibrum 
Contareni,vbi fatisfaciet curiofitati fax^ 

Porro fi hancinftitutacomparationecuma^ 
liis RtbuspubKcis coferre voluerimus, qUasan- 
tc eam fuetunt,non quide rattone magmtotlinis 
&potenr;ie5{edquodadinternamgabernatio- 
nem,for;tiam &racioncm,adeoqihonaslcges 
attinec:deprehendemus,hanccietensGmnibus 
mulrum pr^are.quod dici non poflicadminii. 
ftrari Rempublicam Venetaab hominibus praf- 
■ds: 8c ranguims humaniauidis, quod de illisvcre 
perfcciprura eftiSedquodabipibCreatorere- 
rum omnium fundata, 8c a (apientiffimis homi- 
iiibus otnara atque inftituta fit, ad eain,in qua 
perfifticperfedionera. Optime nos quidem hic 
vcemur exemplo Rei|)u.R.oman£e. Hi enimjetfi 
totum prope terrarum Orbem fibi fubiccerinti 
libeffatem camen fuam non vIcraDCC. annos 
tueri potuer-tmr. Ac Vcneci^cindi vndiquaque 
potcnciffimishoftibus,quihuiusReipublic(jin- 
tericum omni qusefiHemncconamine, cum vix 
vllo vicinoPrincipeamico vcerencur,permille 
ducentos isnnos liberamincegramq;pocueru'nt 
conferuare fuamRem.pubIicam,vt hscaliquanv 
do fola refticer ir immani porencix Turcic^, ali- 
quando pluribusRcgibusPiincipibusqifcEde- 
re iii^tis.Neq,- profedo vel hoc jeuo videre pof- 
fum,qusnavires facis validseiTepoffincad eam 
vincendam acpeftlindandam,ni(i Difcordia.fa- 
tale malum Rebuspubliciseam inuaferic.QLTOd 
ne fiacpocifllma parsPacrum mcigna vigilancia 
cauet.Ecquamuisnondefincqui cxiftiment,ob 
ingencia fcelera &flagiria, qusequoridie Vene- 
tiis commictuntur,eamdiudaraturamnonef- 
fe,fed tempeftiue ruituram: opponunt tamena- 
lii, Magiftraciium diligenriam in iisopprimen- 
<3is,& multorum piorum hominum preces&: 
religionem. 

i5> Nunc , cum vix vllum corpus tam perfedum 
reperiatur,quod non aliquem n^uumhabeac, 
videamus quid nohnulliinearepublicadefide- 
renc. 

Primo aiutprouindas,vrbes&oppi(ia;quas 
Veneci obcinencadeo abundacepopuIo,vcad 
alendam cantam muidcudinem opus habeanCj 
ab aliis locis pei iram inuehere alimoniam,vc ni- 
fi commodirace marisyterencur,cuius benefi- 
cio ingens cricici farrisque vis V enecias aduehi- 
tui i perpetua cum fame conflidtandura foreti, 
qua quidem re nulla populopottftacciderea- 
cerbiocEc hsec prisecipua ratio eft.quas illos mo- 
uetjVtpacem cum Turcafadam, tantoftudio 
fcruent colanrqwe , cum ex eius regnis ac pro- 
uineiispiurimum frumenti conuehatur Vene- 
V tias. Eandem ob caulam maximifaciuntamici- 
tiam RegisHifpani,quieismuIcotiespermittit 
frumencumex Sicilia Apuliaquei 



7 L t C A 

Deindeaiuiit eos in hocpeecare.qirolin^je 
lis poriftimum vcantut peditatu Italico, cum t 
men hic multum depriftinagloriafuaperdid 
rir,'ob magnam diuetfitatem interantiquum ( 
modernum pugnandi genus : vt nequaqua; 
pr^ftent eam inpugnando conftantiam.& i 
feruandis ordintbus peritiam, quam Heluei 
csterique Germani: vnde putant multo teiftii 
faduros Venecos,.fi pedicacu ex HelueciistSe 
manisque confcripto vterentur, 

Ter tio id crimini dant,t[Uod non eligantfun 
ttium copiarum Duccm ex feipfis aut ciu.bi 
fuis,fedextraneum,q:!odeftfep{umaIreciusl 
dei & arbitrio permiccere; quodvenimium a 
genti infumancinFomiiria atque munimenr 
quod fubinde a bellicofis hominibus nousi 
tiones oppidainuadendi excogitenrur, vnc 
muniendi racio fubindemutandaeil.-quoqu 
■dem exhauritur Fifcus, 8c diniinuunrur vir 
Reipub. 

Vetum his malis omnibus poceftficileaffe 
ri remediura, cum ipfi Senatorcs ahumfcopu 
non habrant, quam confcriiandas Reipublit 
inpace&Jihcrtate. Neque vero mulrafunti; 
lei: eos turbae-ac rixs, cum oftenfioncsnon ; 
nantin apertas excrelcere inimicitias, fed 
multates illas e veftigi-o fopianc , vel amica cor 
pofitione, vel au€l:orita.c Collegii Decemi 
ralis. Accedit quod nemoPatriciusNobilis 
ptx caceris ad rantas afcendit diuitias,autpi 
tentiam, vt Tyraiinidera iperaie aut defider 
re poSiti fed ftudcnt vuiAicrfi paci & concordt 

VENETpRV M. 

Habentuf Vcheti firmi bonique Catholic 
cum ipfi tum corum fubie^liperrcalialn. Q 
vero Corcyram & Zacynrhum Infnlas inci 
lunt, Graecorum leqnuntur rirus culcusqucr 
tionem. Nechis ideo moleftifunt Veneti,i 
caulam habeanc fedicionis,& Latihorum dom 
nium excuriancquanquam lupamm Corcyrei 
fibus iniedum fic perarcem municiftjmamh 
fu\x & ptafidium in ea.Idem de Creca infala d 
cendum eft, vbi quamuisnon paucifinc Romi 
nx Reiigioni addidi , cateri tamen omnes Gra 
cos cultus obferuant. 

Be Vrbibm & tortaluiU,qU£ Veneiorum agmfm 
mpermm^per ltali& cmtmemem . 

i 

Brixia Vrbs eftLongobavdi^ifuhRcipubli 
CiE Venetas dorainio conftiriica , fatis elegans S. 
celebris, non tam ob ambitum murorumiS 
muicitudinera populi .cunvin vhiUerliim vixl 
millia ca^icum in eairtucniantur jfedobiuril 
diiaionis fuas 8mp!ittidiiTem,quiic t»uItasconi 
pletaicur vailes populofas &oppidaaliquotne 
quaquam contemnenda, quibus Brixia domi 
natur , inrer quje prim i nominis habentur Albl; 
& Sa!um,in ripaLacus Benaci,qniGermani; 
G(<r^i-/eedicitur;inter vallesaurememinetCa 
monicana, qux in longitudine haberc dieiiu 



l 



Lminia pafi: plenahatitatbnbus. In eiufdein 
urifdidione etiam comprehendiintur LaCus 
Ifeiis&Hydriniis, 

Alluit Vrbem Brixiam parnus l!iuiius5 nonii- 
»e Garaa , ab aliis Mela diarus, qui ei non miil- 
umprslbrcommoditacis. Ipfi Vrbs vetuftiri- 
nacftsqusfemperantiquum fuum nomenrefi- 
iuit,olim caputCenomannorum populorum, 
ftquead]iuchodiefafiscu!ta,plenamercatori- 
lus opuIentiffimis,vaIidis munita muris.arce 
iperbiens munitiffima J quodqne maximam ei 
Jicbntatem afFerr, eft, quod ciues habeat lau- 

)s, nobiles, folertisque ingemi, inter quos qui- 
im gaudent ticulo&honore Patriciorum Ve- 
etorum. 

Quanquam autem,vt&fupetius dixiraus,ra- 
3ne amplitudinis & cin6tus murorum fpacib- 
limis maximisq; Italia: ciiuratibus adnumera. 
non polhcfecundum tamen iocum obtinet 
:cr Ciufrares Longobardicas,ob dominii 6c 
:ntorii amplitudine, cm Vrbs ip(a domirtatur. 
Ll3nquamMagnusGeographusdemuititudi- 
inco arum longealiterfentiat, quieam mul- 
populohofem facit,quamfupraperfcriptu eft. 
PatetTerritoriumBrixienfeinlongitudinem 
.I.C.a Limone Bena JLacus vicoad Vrcea- 
m oppidmn.Laci rudo eft milliarium L.a Mo- 
/iq; ad Dialcngem. Sirus eft hic ager incer Be- 
:um Sibinumq; Lacqs ,abundatque populo, 
n m ulta in eo fint minora oppida , vici a cque 
Ji,plcniagricolis&:pecuariisoptimis;fercilis 
Ta modum & vber omnibus ad vitccnecef- 
os v/us vtilibus, tricico,reliquisqUe fcumen- 
encribus , vino, oleo, milio al-isquelegumi- 
us.vt & fructibas diuerlarum fpecierum.ne- 
: carens ferri srisque foscunduate , vnde co- 
is pariter ciuibusque in vrbe iion exiguiim 
iilic lucrum. Eft in eodem Brixienfi agro Vr- 
num oppidum , quod Veneti munitiffimum 
;runt ornatum fede Epifcopalijinftruaam 
^inquaprsfidium militum, frtixmhoc eftirt 
busDucacus Mediolanenfis, 



ift Verona Vrbs magna & palchta,ornata 
;nifico &admirand£E ftrudurs Amphithea- 
in qua milleanciquicacis oftendancurmo^ 
enta, qua: veterem vrbis ceftanrurgloriam. 
itur concinere vlcra LXXX.millia habicaco- 
. Non eft ingens difFerentiamter Vcronam 
arauium , quod ad magnitudinem vtriusq; 
is & ambitnm murorum attinct.-Verona ta. 
muito populofior eft,vt fere dimidiaci- 
ipartefupetetPatauium. 
2c caufa eft, cur Veneti multum impen- 
inVniuerfale ftudium Patauinum, vt vr- 
habitatiorem efficiant. 

'^RGAMFM, VICEHtU, CREMA. 

'Tgammnomen eft Vrbis antiquiftims^qus 
:aeftineditomonte,vtperdeclivependerc 



E t A. 

videatur,fuburbiis luxtapedem montiscum ca 
cohirencibus&eam veiucambientibus. Nihil 
hicviderceft,qaam variigencrie magnificas do- 
mu s & iuperba iEdif^aa. Populus eft amd u s glo^ 
iis & honorum , quamuis iinc;uam fonenr pin- 
gmoiem Sc rufticanam , nec ad Laciiauc Hetru- 
ri« punta tem accedant. Ingeniofunt praditia- 
cuto Sc fubcili . apci ad pcrcipiendas littcras & o- 
mnisgenens arces,vt in hoc genere ne Florenri- 
nis quidem cedere credancur. Ak Leander Al- 
bectus , Terriroriu m Bergamenfe ferriliffimum 
elle , ommbusq; rebus bonisabundare, pister- 
quam qua inAquilonem vergit.vbi obafoeritatl 
moncmm &fcruposfrequerespropeftcrileeft. 

Sunt autem per rocum illum agrura mulrx 
Valles,incerq; alias h^e : Seriana,Brembana,Val- 
IisS.MarriniJviaucana &alii£ quKdam,qiiarum 
nonnuils gignunt vinum & oieum fuaipftimu, 
ahj omnino fteriles funt, nifi quod venas f rri ' 
habent. Qus vinitriticiq;impadences/lint,pa- 
buium gigaunt , ouiumgrcgibus aieadis .. quo- 
rum lana cum cenuisfir,perto;am dm<;ndi<^ur 
Icaham, Eftautemipfa Vrbs Bergamenfiimeni- 

taratis,cin<aam£nibusoptimis,&arcefii-mata' 
non contemnenda. 

C^-^w^^Vrbseftnobilis.amana&perpulchra, 
fita in planuicfpacium compledens amplum, 
muris circumdara firmis.abundansdiuiriis .o- 
mnibusque rebiis ad vitara vtilibus, habitata 
populcquifibi^ipfi multumtribuit,{acis nume- 
ro.o.Ager dus optimus eft &foecundiffimus,ri- 
uis ammbusqaeahquocirriguus. Vinum quod 
hic crcicit, in primagloria eft, frudus arborurti 
abundantes 8c fuauiffirai. fiuuii qui hnncper- 
cim-unt non oculos tantum liquidiUre fuade- 
edant.fed muito magis pif ium fiu^ime pa- 
larum .qmin iisoptimi, prscipucLampeti s Sc 
quos accol^ vocant porcellos rearSnos , quo* - 
rum guftus omni.s cihi ruauitacem fuptrar. IVoti 

admodumlateparetsgerCremenfis.fLifficicta- 
men in alimoniam iTabitacoribus fuis. 

Vkentu non mukam ciiAtrt a Ber<>imo & 

Crema^racioneamplicudinis & nuin. rS h bira- 
torum poceftque certare cum Mutir.a , quan^ 
quamhaechabeatpeculijremPrincipcm. M a- 
gerVicencihuslongusai-nplusqucabundanso- 
mnibus rebus advit^faftencationem vcihbusi 

()RV M IVLli Ef EIVS 
Oppida. 

ftnes F6m«^ze;?/?r£gw«/hifunt:ab brtulftrJa: 
ab Aquilone Monces Japidei ;qua Occafuselt, ^ 
Alpes Vindelicx Norica-que cerminanc: qua 
Aufter, SinUs AdrfaticUs. Gaudet autem hsc ' 
regioDucatus titulo, adiunda regione Car- 
lioriim populorum , quos olim Liburnosvoca- 
cosfuifii BIondusaffirmat.Forum luliidici qui. ' 
dam autumantab lulio C^efare , quiahquot Le.^ 
^iones hac aduerfifsGetroanosduxerit. Clon^ 
dus autem idnomeneittibuitabdppidoprimi 
nominis,ForoiuIio,quod penitus deftruc^um 
cft a Gancano rege Bauarorum. Eft ^uccni 
^dd 4 iijeg 




hxe proprieatque vereRegic'AqUiltienfis,no- 
mineaccepto abAq^uileia Metropoli,qua; qaam 
^ amph potensqi olim fuerit , adhuc hodie teftan- 
tur eius riidera. M^net ei adhucvetusnottien, 
qiianquam id vulgiis ItaHcum cortiiperit,& pro 
Fi"oroiu[io Friulum dicat. 

Diuidiaif ad Oitum Solis Forumiulii ab I- 
ficia intercurfuLifdntionis amnis.vel vt aliis pla- 
cet,Formiohis,vel vt tertiis vidctur,Alb? fluuii^ 
iuxta cuiiis oftium fitum eft cciebre bppidum 
luftinopoliSiVuigoCaputtftricE. Verfuslepten- 
tiionem afpicit Alpes lulias, &:ad OccidentehT 
R bcecica s Helueticasque, Sc ibeb ktere fepara- 
tuL- a Mafca Taruifvna per Liquentiam amnetn. 
SitumeiusLeifideritadefcribit.vt dicatincipe. 
rc apbhitie iuxta mare,deindefenfim attoUii & 
primo quidem cofurgere inj:olles,deinde paul- 
iatim in montes aitilliraos,q.ui eamregionem 
vndiquaque cingunt , vt ad hunc modum velut 
corona montium redimira, aliqiiani Theatri 
fpeciem referat,in quod per aliquotangJiftias 
patet tian&us/icuti6cperLilontronisamiiis o- 
ftium adfcenditurin MarchiamTaruifinani.Ab 
bmnibus csteris partibuscingitur Alpibus lu- 
liis,Carnicis,NoriciS,ciuastranlcendere neceire 
eft hac tranfire volencibus, vel raaEinauigiisad- 
uehi. 

InliabitaruntpriniuiTihanc regionerri Euga- 
Hei : inde fucceflu tempoiis Veheti : mOx GaUi: 
pofiea fub Populi Romani fuit imperio,cuius 
maifeftate labafceme , in Longobardorum venit 
poteftatem,habuitqs XlV.Duces e fingdinere- 
gum LongoBa-ddrum , & Duos e Ftancis , vfqv 
ad tempora- Caroli Magni, fub cums poftcro- 
, i-umq-, eius tltjperiapermanfit, vfq^adLudoui- 
Curhlll.Fraiitorum regem.Abhoc adBerenga- 
rios deuolutus eft Principacus , quos eutli deui- 
ciffet 6c cepiflet Ocho Imperatot,cionauitbo- 
ham eiuspa.rtem Ecciefe Aquileienii.Huicdo- 
, faationi adiunxit poftea Gonfadus impcrator, 
ireiiqtiam partem Dacatus huius cum Marchfo- 
mtu Iftrise,eftq; hotara ImperarotumGerraahi. 
Corcim liberalitate Patriaicha Aqmleienfis ade- 
ptusdomiriiumrdtiusillmsijegiohisjdoEieceam 
poftremO Veiieti fui iuris feeeranciquod aecidit 
anno A N.CM CD XX.qui hodieq; ea potiun- 
mr: licetmultaConlitibusDorainisquefubhnt 
pe Juliaribus , qui t araen & ipfi iupetioces agnO- 
fcunt Venetos.-adfcripti innuraerumPatruio- 
rumilliusReipcib; 

Beant hanc Regionemcceilimtempeiratum^ 
ae.r faltibris , campi laii,irrigui, frucluumque o- 
i-ntns generis fersiles, exceptis locis quae Aipi- 
bcis propiora funt^alibi pratanicidjfljmai vic^s 
vinagenetantesoptima^Syluffihic [ammatecia 
csdenda quaffi- venationibuscnuniiicaEVpafeua 
nutriendis gregibus & 'armentis ixtav Monres 
MctallorumMarmortriTiqi vanoruiii , nec nOn 
preciolortjra Idpidurii , Bcrylli, Chaleedonii 
Cryftalliqueferaccs^ > 

£ft in hac regione elegans fluuiusldciafluc 
Hydranomihe.vbifuntargentifodina:: necpio- 
cul indelocus Mons Falconis di(5tus,vbi fcacuri- 



B t I c 

untaqusecalidaE, viroedicaprsEftantes.quarir 
& Pli nicis facit mencionem,easq; appellatBji/j 
MontiiTalconis. Alius ibi flcums eft,TiHaucmi 
nauigahiiis,a Montis Mauri radrce profiiiai 
haud longePhornia-o oppido, vhi ionseft h 
rabilivi praedicus. Siqui&enim-lignum inet 
coniicic, continUa tota eiusfubftanciamuia» 
inlapidem. 

MetrOpolis hiiiusregioniscft Vtirium>Vi 
ampla & magniflca,reDu> omnibusneccfla 
afFluens jhoh a:dificataper Hunnovvtquid 
putant, auc per Pcincipes Auftris, cum vtEift 
iitantiquiorj.necdchnr, quicius menfiiouen 
pud Piinium fieri credant.Fuit in bac vrbe fe 
Patriarehar poftq^uam Aquileiapet Hunnos 
tUta fuit,'& mater hominttm ing niofoit 
quorum etiamnumlabores-dodonimterun 
manibus. Soienthuc Veneti mittere Prarfid 
curh poteftace ,quem Legatumappeliani.vt 
ciuicatis adminiftcet. Arabicas. muroium < 
rniliiarium eft quinque jctuium vero in ea 
meruiXVLmiliiiiin,; 

A^lLTElA VtBS TERANTIOVA 1 
eimdgerjiuererruommo 

Sunt in regiohe Foroiuiienfiaritiquarud 
& reliquia^ Vrbis Aquileiae , fedis qiiondam 
triarchalis Iraliae,quaE olim fuit Vrbs ampla, 
piola, iucsnibus hririiflima, templis, magni; 
Theafro,ahisque operibus pubhcis &priu 
fupta modum orr aca, aljquando etiarcidoir 
litmi &:commoratiolmperatorum- Inhac 
guftus Casfar audiuit controuerfiam inter 
daeos & Herodem Regemjtulitqjfcnfenci 
vc refert lofephus Hiftorieus. Hic eommot; 
cft Tiberius Caefat cumIuiiavxoretua,qua 
qUileiae cftuditintemp ftiuumpartum. Hc 
infrequens eft colonis,&adrokcudinem prc 
modum perdudai Ab Attila Hunno; nm R 
totum obfeiratriennium,.fandem capta,vall 
in cineres redatta eft.trueidacishorribiUc 
adXXXV. hominrum millibus , carccris Grr 
infuiam elap6s.;Et profc^to ni fi ha^c Vrbs tic 
conftanriahia Hunnorum Gonatibus obftiti 
hiibntx haegentesvniuetiampercurnllcnc 
Iiam,vCmaioiUm noftrorum a-tateTurcaeAi 
Graeciamquc. £ft ergo noftto cempote Aqu 
pagtls verius quam Vrbsautoppidumicot 
uat tamert adhcte dignitatem liiam Patriat: 
tusjilluftraca iTDemoria S. Mard , SiScde V 
ram Patriarc harum. 

Eftin his finibusLiuentiaaranis,cuius fc 
rigo cum fu exAlpibusraari niraispropinc 
ipTe fluuius celerrcer fe condit ipio tnan.q 
curfu rapidoingredifur. In huius fliuintip 
caftium Cohteaniim , itemqueSacile&M 
oppida,. Super Lemonem amnem eft Coni 
di2,& PortusGruaruis, SupraTiliauencuni 
tifarum&Spil)mbcrgura;& non!ongeifid< 
foppura S.DanieliS Fanum.SupraNaciloi 
cft Ciuitas Aiifttiaca.oppidum boncHU &c 
lentum. Ad Lilbncionera>Goriaa & Gud 



[ti^omiiiaparenrPfiridpitjas AuftrLicis;^^^ 
•locul ab oftio Timaui conrpicicur Tergefte, 
^•«pidum validura, vnde totusilleSiMis Terge- 
:musdicicur. 

Sed vt ad Aquileiamreuercamur : h^cpbfl:-. 
uam euerfaatque peflundata fuic , cranslata eft 
idtsPatriarchalisjGrados, vicinum oppidiim, 
ib Geiafio PontijSc.Cum autem Vcneti mulds 
lnispdftea6bcinuiffentEpifcopum,fuitdigni- 
is ifti ab Ecclelia Gradenfi transportata Vene- 
as,fub Nicdlao V.Poiitif.Maxim.itatamenjVt 
fon Venecusjfedretento veteri nomine Aqai- 
•icnlisPatriarcha diceretur.Sedes quoquePr^- 
His fiue Prjefedi Foroiulienfis , cum tribunali 
: iudiciis migrauir Vtinum : de quaVrbeinfu- 



:rioribusIatius egimus. 

I S T A 1 A. 

Huius iniciurti fiimitur ab Rifano , vel vt aliis 
.icec.Formione amne^exteridiEiirquevfque ad 
Vici oppiaum. Arfiam fluuiuni habet ab Ortu, 
id fpacii quod intetfineshdsinterceditGG. 
iJlum inftar conficere credatur. 
Pra:cipus huius Peninlulse oppida funt lufti- 
>poIis Sc Routnium, vtrumqiie in infula fitum 
ponteannexumcontinentijdeindeVinacum, 
ranum, Piranum, Ciuiras Noua, Parentia, Vr- 
ium, Pola, quae temporeScrabonisIimeserac 
lis, HancdcfoJatam Venecireplere Colonis 
pientes/omnibusquiineam habitatutn con- 
5ant,certum agrimodum affigaarit, vndevi- 
ncaddicis fingaiaribus priuilegiis; & immnni- 
ibus.Interiora oppida^cum finc roinoris mo- 
?nt!, nobis netecitanda quidem putaijiiTius. 

iJAARCA TAKPlSlNA, ET Q^M 

ineafintoppidd, 
Horum primum dccurrit Tridentum , elegnii- 
antc cstera liuius traftus , ceJebritate vero 
mmisfupermultaacpleraqjvicinatvbicomo- 
ifueiemulci viri Principes , Gardinales, Pa- 
irch^, Legat! ab Latere, Archiepircopi , Epi- 
ipii AbbatessOratores & Legati Regumj ma- 
arumq; Principum totiusprope OibisChri- 
ni.preefertimiisannis.quibiisConciiium ce- 
ratum fuit in hac Vrbe Vniuerfale&Oecu- 
nicam^rion tantum vtcrefcentibashajrefi- 
I iretUr oBuiam , fed &' vc mali ac perniciofi 
rigerentur mores ,qui apud plerofque Chri- , 
ni nominisprofcfTores altas egerant radices, 
^rafiudicium & impedimentum Religionis. 
fctc HierOnymus Capugndnus fualtalisTo- 
;raphia , Synodum illam Generalem coniio- 
'.ra fuiiFe ad Templum Magnificuni Macris 
g-inisrn vrbe Tridentina,in quo cemplo fer- 
quiefcere corpus infantis Magni illius lu- 
srum Sacerdocis Simeonis , qui olim a lu- 
s trucidatus fuir. In hoc ipfofuitfepultum 
auer Hieronymi Cardinaiis Scripani^qui 
rcuus fuerat durarice Synodo,hofnddeEc- 
ia bene meritns , verfarus probe in dmnige- 
efcientiatum, clarus ob vitae inndcentfam. 
-labcEtt autem Csnonicihuiusi£disSacraf, ' 



qui plerique omnes Illuftribus aut Nobilibus 
funt nati faiHiliis , ius cx feip/is creandi Epifcopf, 
qui Dominus eft Vrbis taminfacrisquampro- 
fanis, vel, vt loqUuntur,taminTemporalibuS 
qaamSpiricualibus,&: fimul S.IhiperiiPrincepsi 
quam dignitatem fuccelliue habuerurit Chri- 
ftophorUs & Ludourcus Madruccii fratres,&: 
poftea Hildebrandus eorum Nepos.Hkbent ta- 
hien & Veneti ius quoddam in ciiiitatem, & td- 
tum agrum vicinum,quod miriimenegligurir. 
Cingirur Vfbs mafnibus fatis validis, nec noii 
vaJlo atque foiTasriuperque adeo prsfidiuhi mi- 
Jitum ei impofitum eft,ob motusRhaticos &r 
bellum in Valle TeIlina:quod idem Veneti quo- 
que feceruntin omnibus Arcibiis & FortalitiiSj 
quotqudtiricontinehteltalis&poflident. 

Difcriptid Taruifii Vrbis. 

Eft Tairuifiimi ejc iintiquillimig Reipublic^ 
Venetf vrbibus,quippe qttam exctuaamfefunc 
ab Oiyride tertioArgiuorum rege,quem decem 
annis in ItaIiaregnaiIeaiunr,adoptat'jm deindc' 
aDionyflo in fihum & hsredem totius ^gypti. 
Cumque poft eius mor tem certus quidam bos 
^gyptiis apparuiffecrati i€gyptiieum Ofyri- 
dem fiiifle, diuinos honores boui decreiierunc, 
eumque Apih vocauerunt, vnde aiunt Tarui- 
fium Vrbem primo Apin appellaram , quod 
hauddubieab Ofyrideasdiiicarafaiflet. Ecfand 
vifuntur hincindepei: Vrbem multa;peranti- 
cjacK pi<aui-s,intferquasapparetfiguraBoitis ficie 
Apis,quam rem Taruifini fii:roiter tenentme- 
moria , & peregrinis oftentant,vt ed pado anti- 
quitatem luaB Vrbis adftruaric. 

Alii originem vrbis ad focios AnrettorisTrd- 
iani referant; quod quidam de Troianisfaceri- 
tur,deAnrenoie negant,fed aiunt,Troianog 
quofdam e P^hlagonia in Iialiam nauigalTej' 
cumque fibi fedes quitrerent, ilhc Taruifiutn 
Vrbem excruxifTe. 

Perbelleomnia.arqueeleganter. Qtiiseninl 
riori vider cuncla ifta de repeiitionetam lorigi 
temporis ab Ofyride & troianisfabulofaefTe^ 
Nos igiturnugisiftisvalereiuffis,libenterfate- 
mur, Taruifium multis annis ahte manifefta- 
tum in carneDeumftrudumfirifle. Cajterum 
ipfaVrbs,ampIitudine & dignirate riori itiultuni 
cedit Pataiiioj & quanquam irifulaipfa vider^ 
pdflit, quod ab oitiriibus partibuscircundetuf 
aquis vt vel harnm patrocinio capi non pofld^i 
per vim videaturrhabet taffien muros validos at- 
que cfaflos , inq; iis cdnftitiitas machinas senea^ 
noft paucas ,quibusIongepfopellereatquear- 
cere pofKint vim hoftilem ,vt hac ratidnefati^ 
munita efTe videatur. 

Fuit prifcis tempdrii)ug,cum VrbiJiUicTu- 
i-ioni nomen eflet , teftantibus etiam id armis fi- 
ue infignibus Vrbis, vbi in squore albo pingun- 
tur tres tufres cumpirinis murahbusinfaftigio; 
Elegerantaucera fibi in nobilillima hac ciuitate,' 
qtiscaeterasomne^huiusMarchionatusfpleh- 
dore fuperat, Ldmbardici Marchiones fedem 
atqAie domicilium, vhdefluxit denominatio , vc 



R E S ? V 

pofteri eotum aUquot fscuUs fe ap{)ellaueTmt 
Marchiones Taruifinos.-ErantqueinhocMari. 
chionatu antiquitus fex oppidaflorencia,qUcE 
tamtnnoftrafctate ad quatuor tedada funr, 
cum paucis quibiifdam ^rcjbus,quaetameno-- 
lim itiagno fuer unt numero. 

Porrigitur haec regioab OrtenteinOcciden- 
tem per quadraginta milUapaftuum ,a Meridie 
y ero in Aquilonem ad milha quinquaginta.Fuit 
ksc primum fub dominio HnnBorum ,deinde 
Longobardorum ideindeadepta eftpecuhares 
!feegulos,qui ei aUquandiu imperiuauerunr. Hi 
tamen poftea profligati fucrunt pei Scahgeros 
& CarrarioSj quoinm Tyrannidem Marca Tre^ 
vilafla fatis diu pexpeflaeft, donecantto A N.Ci 
M CCC LXXX. bmnia oppida,vici,arces,pagij. 
ipontelTededideruntinfidem &ciientelaniRei 
pubUcae Venetae , iii q-Ua had:eni^s conftanter 
permanferuwti necdominosmutarevolueamti 
aAmplexi Rehgionem Chtiftianam Tatuifini ae- 
«iificauerunL egregium Templura in Vrbefuai 
dedicantes id Petro Apoftolo,infuperque arma 
tiuttatis fuae mutauetunt ,deletis tribus nigris 
lurribus pinnatis in aeqtiore alboj& fubftituta 
cruceaiba,quaE clypeum lubeum quadrifariam 
interlecat,additis duabus ftellis. Anno anato 
Senlacore noftro M CCCXVlILfundacaeftin 
fciac Vtbe Academia fiue ftudium Vniuerfele^ 
prcjpe eodem teiTipore,quo etiam Yniuerficas 
Pataiiinaeredafuic. Ailuit Vrbem Silis fluuius* 
co dedui^us ob claritatem & pHlchritudinem 
aquarum fonranarum, ab altis montibus pcr 
certos quofdam aquae dudtus & Canales fubter^ 
raneosi 

Ab Oriente lambit earn egrcgiusfluuius A- 
ilaXjnauigabiUs quidem,per qucm muka bonse- 
que merees in Vrbpm inuehuncur , cum magno 
numeroahmonia-jinprimisfrumenci. 

Abundat autem omnis hic ager mitum in 
modum non (olum rebus neceftariis, ftd & qua 
habet,optima habet:inprimis vitulis&Cuni- 
cuUs Taruifinis tribuituf caro quam alibi fua- 
uior atque deUcatior , vnde a diuitum tantum 
menfis appeticuT j de rebus lerra nakentibuSj 
{iiperius diximuSi ( . 

.^dificla apud Taraifium mulea funtexcel- 
ientia & ipagnifica,NobiUtasquoquetamfre- 
quenSjVt oUm inea riumeraci fuecint CGC.No- 
biles viri,parcim Dorainipartim Praefedivici- 
iiarum arcium &oppidorum,qui ramen velha- 
bitare Taruifii voluerunCvei eo Uberos fuoS mi- 
ferunt , vt exer ccrcntur , vel in litteris, vel in ar- 
HiiSjvel in vtrilque.Eft enim ager vrbi proximus 
incredibiU ameenitate, nec puto quicquam ad 



B t I C A 

vitx fnauiter agendae &in deliciis cofRplenicft: 
tum optari pofle , quod non vel in vrbe vel in a 
groitotaj^larca Taruilanainueniaturj vtadcc 
non abste aquibuldamappelleturDeUcia:Ica 

Quarto a Venetiistniiliari, quainterioraco 
tinencis lcaiiKpetuntur, occurritparuum oppi 
dum , nomine Almia. , quod aedificatum fuic pe 
Anronium Thiorenuni,poftea<vero deftraiStur 
per Atcilam Huhnorum Regem.IntcrVenecia 
autem & Piicauium eft vicus laiis elegans & co 
piofus, cui Noa^/enomeneft, euiusincolaiierr 
per kabicifunt opulentiores caeteris. 

Hinc fl te infeptencrionemeoniierteris,v 
debis antiquum vicum Afafmmm fltum fup? 
exigUUitimontem.Fuithic olimcoIoniaRom; 
norum , habuitque pofteriotibus cemporibi 
eum in deiitiis Regina (Cypri,cum Veneci 
commocarerurj qu^iS*: ad quarcum lapidis f; 
dWmab eo ,locapulcherrimo>extruxitcafte 
lum, ih quo fuht falientes fohtes pulcherrir 
cum piicinis non paucis * eftque locoilliprac 
pua ameehitas. Ablatereenmi (eptentrionf 
vfque ad Alpes attolUtur humus multis coll 
bus,e quibus fonticuU lcaturiunt prope fine n 
mero,qu6rum decurfus totum eum reci^ tr 
(knm fupira inodum feraeem rcddit tam vii 
quaih frumenti* ' 

Inter fluuids Anacem & EUnantiarh Verfi 
Orientem oceurrit aliiid oppidum , thodicu 
iftud quidchi, quod partim in collc fituin £ 
partim inpIaho,NQmineCe/le^/<«KisiWjCuiuSjec 
ficia vel cum magriis vrbibusdepuichricudii 
cercarepoflunt. Coelo vtitur fupra modum dt 
ci & clemence,vt raro ibi dominentur mor 
concagiofi,qu£B caufa eft,vt populo fit affluent 
fimum,confluentibus etiam eo crebrismetc 
toribus, inprimis Germanis, cum prJEter caete 
oppidumilludfonteshabeacUmpidiffimos.S 
lebanc oUih Veneci in hoc oppido eligerePi 
mum Magiftraium in Continenre,vndeapf 
retjidnon ieuicer gEftimatiab eaRepubliea. 

Transfluuium EUnantiam, quain Orience 
te verces, defcendendo verfus Mare Adr;a 
cum,occurruncmUlcaparuaoppidula,cuiufni 
di funt CoUatejiiemeJia, CafteUum S.SduatorU, cu 
nonnullis aUis , quibus origp eft a Nobiliflui 
famiUis Comitum Collatinorum & Opitergi 
rum.Haud procul etiam eft Ale«rfoppidum,f 
tria Alexandri Cardinalis , cuius natalisiU 
lam celebrem reddidit: quanquam 
au(£tor eius fitinc^rs 

tUSi 




) E INS VLiS M AlilS MEDITE 



RANEI, ADR4ATICi ET lONICI, O.V ^ 

SVNTSVBDOMINIOVENETORVM. 

SVMMA CaPITA. 



* treta ftue ( vt hodie voutur ) Candia Ittfula : em 
longttudo, latitudo,amh ttus,(itus ^miics. 

Corcjra infula^ (]ua hodte Corfu dicitur ; huius ra- 
tio/itus, litnitcsylongirudo. latitudo,quando juh 
imperitim Venctoruni redMa. Abundat melle 
O' cera,frttlis eleo ,phmts autantiis &citrtis, 
mnon vino. NaturdCaldai,hitfontii. IncoU 
fequuntur Gracorum Rebgtonem. 

Cephatenta Infula, eius aniplitudo & ambitus. 

ZaijfnthttsinfuU.,htiiusfmis,}nagnitudo,circuiiusi> 

Si7iiis Veneticuii & error qtiorundam circa eumi 

CHETA SIVE CANBIA INSVLA. 

' S T hxc exfamofiflimis Inrulis totius Maris 
'Mediterranei, fitu adeo pulchro 6c com- 
do,vt fa6ta a Nttura ipfivideatur^adobti. 
;dum imperitim M. ris Mediterranei & vici- 
um vrbium httoraham Europi, Aiis; 6c A~ 
X. Nani vetrus Aufl;rumdj{latabi£gypto, 
;parseft Africs ^milliaribus CCCCL.Ver- 
leptentrionem Archipelagus Infuljirum 
rcanim obiicirur ; qua Sol occidit vicinani 
et Cyprumi quingenns millibus inde di- 
temifuntque ex Cypro in Syriam nonnilj ■ 
.niijh'a; 

.ongitudo eius putatur eireCC LXX.mil!. 
itudoL.Ambitus DLXXXVIII .quanquaral 
acdimenfipneGeographivarient.Situs eius 
jaulo Orientalior quam Peloponnefi , cum 
fitinter Atticam regiunculam Gtsax. 6c 
enen Africs , poiBtque via bidui vel in illam 
n haric c Creia nauigari.Regio omnis afpe- 
l,montibus vbique horrens, crebra in Mare 
ttensPromontona inter qusc prjEcipua funt, 
nuftro rempore nouis appellantur nomini 



non nifi tres vrbes cclebtioresin hacnoftro^- 
uo reperiri,cum oUm ccntum habucrir,ea de 
caufa Hecatompol.s 3 Poetis Giaecis noaunaca; 
Vrbtum nomma haecfunt ; Candia, ohm Matm, 
totiiis Infulas primaria,quar & incienomenac- 
cepit ; Canea, oliin Cydon ; Sc Rctimo , cnaquis^ 
Rhetymna didta. Tantum m .catiir al.ilia. Por- 
tus Rhetyninenfis paulo incoit modior eft: ac 
Canea & Candia cbmmodilTimos h,^l,e.. 
/ Fluuii hic nulli funt; n.Tuigfb Jts, .•,api:j ta= 
men riui,inprimis in feptenrribnali parre;vbl 
fluunt Mehpotamus, Scahniis , Cla<l!iis,Epi-i- 
doiTjus,Gifto,Diuotro. VeriLis O^ cideiitemeft 
Nopuhar,& verfus meridiem Liroens,: 

Diuirise Infulanorum confiftunc in oafciiis' 
conuallium,vbiphiiimanutFiunt?irmeiK-^ : fed 
& e diuendito vino Crc^tenfiplurimum argenti 
percipiunr,quod vinum propter exquifirim bo- 
nitarem toti prope terrarum Orbi notuin eft. 

Deimpeiio hnius Infub ita Kaber.Bald. inus 
Comes Flandriaidemquelmperator Gonftrn- 
tinopolitanusdediceam Marchioni Montisfer- 
raci, a quo vendita eft Venetis anno MCXCi V» 
immani aufiprecio,quorum dominium adhuc 
agnofcit. Videturautem hsclnfukfataa.vt do= 
minari poffit toti Gf scis, quod non loiige diili- 
ta fita Peioponnefo, totique mari Gracc impe-.- 
ritare quear. Qi.ia de caufa mittunt Veneti naii 
folum tertid quoque anno Gub/^rnatorei-n ira 
haric Infulam fiuc Prifeaum cum Proi-egis po- 
teftatce nuraero Patridorum , fed&duaores 
copiaium ac mihtes pr2r|diarios,q'.ibus nonar- 
ces folum &littora Irifulx muniuntur,feo Sc na^ 
ues inftruumur; Habentenim prjefidia nume- 
rofa &adfefifte,ndumrufticieri'tia, qucd -V. per- 



.... . petua finr diflideritiaobTurcam&Hiip^niimi 

. Caput Sulomom: Caput Spad^JiuegUdti: Caput riec haec foluri),fed & armamentaria inftrnd-a fa^ 
fMB«fi;& hEEc duo quidem (uni yelut extrcmi tis ad Portus maris & FortaHria, quibns npn de- 

funt tormenta maiora & csrera neceifarii. 

Etfl aurem monrofa eft,vaUi.s tarijen habec 
fertiliftimasjciim irfigenturinnumeris riuulis, 
qui de montibus iucundo riiurmiire pr^cipi- 
tantur, & campqspereirant.' Vinurii hicexin- 

_ — ■colaiuriifententiaprouenir,quodipfiMaluati- 

s yecatur : deinde Montes If«« , qui Plinio cum vocanr. Laais hic abundantia,vt & carnis, 
ifi , a C,etibu5 modernisDeMWWdicun- vt non iniuria ab' antiquis lM/K/iFe/>ArappeIlata 
poftremo Diaa,Q^m hodie Serfckappellatur; fuerit. Cupreffi hic feliciusproueniunt , quam 
tnoutibustota fecundum longicudinem in- vfpiam ahbi, vc & alis arbores ad fabricandas 
scatur Infula .inprimis Difta, cui magna a- triremes,qu2 res ^enatui Venecoapprimevtilis 

eft. Infula omnis Lupum, Vulpem, Serpentem 
aut omnino' animal noxium, prarer Phalan- 
gium nafura non habet, quanquam nehiqui 



es Infulaejalterum verfiis Orientem,alce 
iverrusOccidentem. 

'ars Meridioriahs arpcrioreft&montofior, 
ifta Auftri flatibusparumfalubnbus, vnde 
ida maiofis moriieririirieanonfunr, Mon- 
eius nobihores funt tres : Idd^c^iw Pfiiorltinc 



, , , " ci 

lcriptores celebriias.non fblum ob prouen. 
1 Diaamni.fed & aliarum herbarum medi- 
rum. 

^arfat Bellonius iri fuis obferuatioriibus,' 



dcm iri Creta fam exifiofi fintquamin Apulia 



\ 



I N s 

aut alibu Abundat Capreis.Damis, Ibicibus 
& Capricornis, qui rnagnitudme quidem ca- 
pram non vincunt,carnis tamen pulpofe taUr 
tum habenr, quantum mediocris ceruus •, pikim 
habet toto corpore fuluum , barbani nigrefcen- 
tem. Capitur liic aliquando, cutti ten'er eft §C 
paruns , vt hutriatur inter capratum gregeSj 
fiarque admiffarius , vt inde piocreeniur pul- 
chriores & guftu fuauiorcs hsedi. Adultus ca- 
pidifficulter poteft , cum nimia agiliratepedum 
& ceruos & canes curiu fuperet,ad centefimum 
enimpaflum odoratur infequentes fe yenato- 

tcs._ ~ 

Vt igitur huhc capiant, deligant ad adinirh 
aliquem montis caprarndomeftica.m :huiusd- 
dore alledus Capricornus accedit, Sc alaten- 
tibus venatoribus fagitta verberatur : qux niCi 
mortalem i6tum afFerat,eciamfi venenotinita 
fit,nihil tamen damni vitafeiusaffert, nouite- 
iiim cyrare plagam Didtamno herba, qu^adeo 
adueriatur venenis , vt ferpentes aliaqae virola 
animalia necare potis fit. 

Sunt Gretenfes ad quoduis maleficii gehus 
&arura pvoni,& iamoiim vecuftiffimoproueri- 
bio mendacitatis nomine nocati; fiauduienti 
infuper,rapaces, auari.laborisfugientes,;iuliaS" 
queartesexquifitedifcentes. 

Et tales quidem olim : hodie naturaeimpuirii 
■8c ab ipfa pueritia Scy thico arcu fe exercere fo- 
lent , Vt etiam Turcas ipfos fagitta ndi peritia fu- 
perent: quinetiam dexrri,a,gilcs &:ftrenui in pu- 
gnis marinis fimt,ficut olira» 

Porro ipfa VrbsCandia, vnde noixitiuiri nd- 
menlnfiilafortitaeft, ficur& Canea.municilTi- 
vnx funt,tam naturalis fitus beneficioj quam at- 
te humana:Rhetymna veto &Siciafortesdici 
non poflunt.nifi folo fitu. Eft apudC^andiam 
Armamentarium fabricandis nauibus, omnt^ 
'busrebusinftrudiflrimiihii. 

Fuitolim tanta Cretae InfiilaBpofcentia,vt vel- 
'Ut inie(aofreno totam compefcere Reges Cre- 
tenfes potperint Grasciam; nam Cretenfes pyta- 
bantur eflfeoptimifagittariitotius Jnimdi. Re- 
gnanteapud eos Cydone,!nuentasapud eas tras- 
dunt faltationes Pyrrhicas,quas adolcfcentes 
arrtati magno cum fiidore defultabanti 

Fuitautem htiius conluetudiniS tantapcrti- 
iiacia,vt etiamhum duiret apud agreftesGandio- 
tasjvt iuuenes rHfticifeftisdiebuspublicecho- 
Sreas agitent, faltantes Pyrrhicani^armati, ipib 
itteridie, cum Sol intenfiitime feruet,nihili faci^ 
entesvmbram,fuftinentes dorfo phareirram ple- 
ham fagitlis>altera manuprxferentes arcum, ai- 
teranudatumgladium* , 

Qui inter Grajcos olim fuere f opuli praeftani. 
tiftimi , leges fuas a Cretenfibus acceperunt, te- 
fte Platone & pofteum Plinio,quas omnium p- 
ptime obferuaueritnt Lacedaemonii. Habebant 
inter alia Legem quae iubebat infantes in publi- 
co alijvt pauperes, videntes Uberosfuos eodeni 
modo ali quo diuitum .miuus caufsehaberent 
iis inuidendi. Accedit & alia cauia,vt diiro edu- 
cationis generepueri adfueixeirent patienti» ar- 



y t M 

morum 6c inopis, vt difcereht, cum vfus fetr< 
toleraresEftum , frigus ,famem, fitim & vigili; 
vrque adiucfierenra tenerisad arcurh, gladiui 
& omniabelliexercitia. 

<:0RcrRA i^svLA, no- 

dieCnfu. 

Fuit Corcyra Infiila, quae hodie CorfuyQVim r\ 
tilis,bello &nauibusinprimispotens. Snz' 
in mari Ionico,relpicitque Italiam ab co lat( 
vbi Caiabii habitant, vicinam habeiis ab i 
ptentrione Epkum fiue Albaniam, a qua a< 
nifi vnomiUiariltalicodiftatjvbi refpedatE 
throtura vetuj. oppidum cum tamen ab h 
drunto Itaiis soppofiro CorcyrsLX.mill.a 
fit. Fuithjec Inlulaoiira velutpila&ludibrit 
eorum , qui aiii poft alios maris in-iperium ot 
nuerunc, vfqueadannum A N.C.M CCCL 
XXII cuiTi Corcyrenlesjvidcntes feexpofu 
omnium iniurus, dediderunt feinfidem & ( 
enrelam VenetoruiTi , qui eam ftrenue adu 
fus Turcarurarabiem defendcrunt , &amqi n 
nimentis nouis adco firmamefFecerunt,vt< 
pugnatit:apiqj vipoifenonvideaturi Longii 
do eius multovincitlatitudinem ,conftituitc 
velucleiTiiciixulumjaut nalcentis cornua Lui 
habens duas extremitateis ceii promontoi 
quorum id , quod ocGidentem refpit it , voca 
Caput Le««»«?»,a quononniuitum diftatin 
dem finu Caput Blamumfme Alburtii. 

Alrerum Aquilonem r. fpicir, homeh t 
liehs a S. Catharma,\hi eit Portus Caftbpen 
Tertiuiri Acron mediain Inililam obtinet,^ l 
pfutn oppidum CorfuCnum eft,vnde excuirit. 
rus in apicem qucndam ,aS.Nicolaodenoi 
natum,re(9taex aduerifb Infulx D.Viti & Can 
lomSk , coroplettiturqj totum illud fpaciun? 
Pun<Sto Leutino vfquead PortumCairopehf 
vecam tocius Iniula longitudihem , qua: cot) 
tuitLIV.raiHinrialralica. Lacitudoautem,fai 
initioaCaftroS.Angelijtftquafi milliariun-; 1 
licorum XI V. Ambirus ergoeiusfacietcirci 
milliariaLXXXjquanquam fint,qui ncfcioqi 
modo menfiici CCG. tributrunt. Diuidituc 
quatuor Praeifecturas, quarum prima qiiaein ' 
rienrem vei gir , appellatur Leucina : qus Oc 
dentem ireipicitjLaguirana j tettiaeft Frsfefi 
ramedia;&quarcavocatur Loroc^na. 

Corfu oppidum caput eft totilis Ihflil«&al 
rum oppidorum caftrorumque jiquibus om 
bus Veneti fine exceptionedominantur. Altt 
huius Infulje oppidum dicitur Pa^iopolis , pi 
Pakopelis. Portus oppidi Corfufatiseftampli 
&c capax quahtumuis multarum nauium. Sii 
& alia Ioca,quibm ad littus adnauigatipote 
quos & portusappeliare queas: velunCaflope 
fis , Sideirenfis , Timonaeus, Guniseus, Spilen 
& EuripenfisXed vel anguftiores funt recepta 
dis mujtis nauibus,vel peri(Sulofiingrefluris,i 
primis Siderenfis & Tiraona^us. Hxc eft illac 
canrarain Odyfllea Homeri Iniula PhaEacurii,\ 
rcgnauit Alcinous cumNauficaafilia,quice 



Ve N E T 

■es ill^osliortbs poflcderunt , vtnoruntqui 
^erasli geriinr. 

E(l aurcra Corcyra qua Auftru fpedlat mon, 
Oi,Sc ilcnlis veprctibus fcabrajvincunt tamen 
perirateni riuulicampospererrantes , quales 
lirPinirius.Alclongins , Euripus & Poramus. 
errusAqii'ioncmpLinaeft&:campeftris,exce- 
ovnonionte , quiin marecxcurrit, in cuius 
mmitace eft cxtrudum Cafteilum , quod 
ouumappelljtLir. 

Haud procula Pala^opoli fonseft , nomine 
■Uachm, c^mtam vberee cerrae vifceribus pro- 
tveua.vteiusaquisnon folum oppidiCorfa 
rolsaquentur , cumaquaoppidi i]tcrafla& 
culenra, Sc ob eam cnuiam minus (alubris.vn. 
ciues hanc vrnis doliifque plenis in vrbem 
lorcanr; ied etiam ingentes naues onerarice 8c 
:emes hincfibi de limpidiffima ac faluberri- 
iaqua profpicere queat. Nf c proculinde ab- 
itfalma: , quibusnobilioresnonhabettota, 
inia, (oiuuncq; Cretenfes beneficiofalishu- 
poriffima Reipublicse Venetaj vedigalia. 
rteruminfieio , quod interPromontorium 
xopolitanum & Necrothalaflum intercedit, 
uiis eft finus , quemiure Ichthyotrophcion 
:imotura pCci\!0t\ nominarepollis,quoccjuoc 
nari medicerraneocapiuntur. Acceditquod 
pcr hyeraemficftatiofulicis mergifquegra- 
ima, vndenon infrequens harumauiumca- 
ra: Porro Cxli in hac infula mira clemenria, 
ific,vtipfaNemori^exCicris,Medicis,atquc 
;enusarboribus conftenr. 

Agercirca Corfu oppidum mulcumgrgnic 
llis & cer.E , vr & vini magnam copiam ,prx- 
aa camen laus eft oleo,quod vix vfpiam inue, 
irmelius.Frumentigenusomnegignithiec 
ala , necpaciturautalitluposjvrfos, aut vl- 
I animaigregibus noxium , quorum loco 
Icas fuppedirarferas , quasvenatores perfe- 
:ncur,quodcarnes earum fintefui.Eftinhac 
Iiifila Corcyra haud longe a Corfu oppido 
talicmm praeftanciffimam,quod non fine ra- 
ic clauis porcusfiuc finusillius appellatur; 
firmum vt qui id cum mediocri milicum 
idiaciorum numeroobtineac , facileabin- 
fu arcere poffic quantamuis magnam hofti- 
clalTcm. 



CEPHALENIA INSVLA. 

In Cephalenia Iniula neque fluuius, neque 
s , fednefonsquidemeftaquaeduIciSjVta- 
alia, qua; domefticanonfuncnecab homi- 
is importata potantur aqua , quoties fiti 
|uentur , ram vefperi quam mane aperto 
ilillantis rorisguttasexcipiant. 

ZACrNTHVS INSVLA. 

Inter Cephaleniam 8c Achaiam collocatur 
aPlinio. Agerlnfuls frumentumproferc 
;na copia,inprimi s Vuas pafias, vc 6c vinum 



Oleumque. Narratdehac Herodotus , efiein 
illafonces , qui vnacumaquiseuomant picem 
liquidam magnaabundanciarrnagnahicpafcuo- 
rumcopia& (yluarum^vndePoecxLacinodici- 
tur Nenmofa Zacpthus^ 

DE SINV VENETICO SIVE VENETO, 

&ErronbiisquorundamctYca 
eum. 

DeSinu Venero,quera qindam eundem ft- 
ciuntcum AdriaticoMari, nequisfeipfum de- 
cipiat jfciendum eft , eos quiin Orientem naui- 
gant , rotum Mediterraneum marediuiderein 
tres Sinus Principales. PritTius dicirur Sinus 
Leoninus , perquem inrelligitiir totaillapars 
Maris OccidentaIjs,ab Infula Sardinia,vlquead 
tretum Hf rculeum fiue Gadiranura. 

AlteraparsMediterraneiMariseft veruspro- 
priufque SinusVenetus,compIe(5titurque quic- 
quid eft fpacii inter Maltam Infulam & Pro- 
montorium Crecicum S. lohannis , habenspro 
limitibus ab Aquilone Cephaleniam & Za- 
cynthuralnfulascumPeloponneio, &abAu- 
ftroAfricam. 

Tertius qui &|)ericulofiffimu$ eftSinus,df- 
cicurScrelenfis, incipitquea Rhodolnfula, & 
definitapud Promoncoriiu-n S.Iohannisin Cre- 
ra, cindus his regionibus , Caramannia,Syria, 
^gypto , ipfaque Infub Crera. Archipelagus 
InlLifarum Giscarum , fi vecerum fequimur de- 
fcripcionem incipitablnfula Cithera ( hodie 
Cerigo ) vfqueadfretunaHdlefponriacum,& 
hxc eft longitudo. Latitudo eft a Grascia vfque 
in Minorem Afiam.In hisduobuspoftremisfi- 
nubus mulca fiunc, taa Cbriftianisquam a Tur- 
cisnaufragia. 

Dignum autem eft obferuatione fpe(5tacu- 
lum , videre , quocies Turcs vcl Maurirani feia 
vicffconflituroseircpericuloanimaduertuncvc 
metu mndidix diuinas confugiant ad ea reme- 
dia , qu£elexMah©metanamiferis fijppeditar. 
Abiedis eninsomnibus veftibus penitus nudi 
in puppinauis lau^ntcorpus,abfummovertice 
ad plantam pedis : &ficIoti reeitant preculas 
fuas : perfuafi ex traditionibus Mahomecis , fi ad 
hunc modum abluant fe totos,nihiIin cis rema- 
nei c peccaci ,^fed eorum animaspenitus,vc cor- 
pora^mundaSjapud Deumefi!eingratia. 



OVl RITVS AT(yVE CEREMONIAE 
obferuemur inElettione muiDucis Ve- 
netiarum. 

Conftitufo ad EledlionemnouiDucis fiue 
Principis Reipublicje Venetas die, conueniunt 
in Palatium oranes Patritii & Nobiles Veneti, 
qui trigefimum Ktatis annumattigerunt , •vbi 
claufis ianuis apponicur vrna, in qua tot funr pi- 
luk leu gbbi quotadfunt viri Patritii,fed globi 
Eee illi 



illiverricoloresfunt, trigihtaenitnfunttlcaura- 
ti.cseceii alhi. Hinc cximit quifque ex nobilibus 
glabutnvHura: porroc[uialbosextraxenmr^,in 
eodem ^oco matict : qui vero auratos na^li funt, 
in aliud ducuntur conclaue. Ibirurrus ccm(H- 
tuitur vrna, in quam tdginta globi coniiciuntur 
inter qnos funtflouem deaurati epererialbi.Qiji 
ifouem deauraros arnpucrurit , nominarir qua- 
draginravirosjquidicunturElet^oresprimaeE- 
ledionis. Rurfum hi quadraginraconiiciuntin 
aliuci vas XL.globos,exquibus Xll.aurati funt, 
^u6s'l|ai extraxerunt, dic^nturEledtores lecuh- 
Ele^aioms, hi enim denomina:nt'alibs XXV» 
Hivigihti quinque extrahiint totidem globos 
cx a!ia vrna , inter quos nouem func inaurati , & 
■pbftqaam fbrtitifunt, qui inautatos adj-pti fue- 
runc , appellantur ^,ledore'srerti£e Ekaionis. 
Mienimnominant XLI. viros , penesquoseft 
creare Ducem fme Principem Reipwljiicas.lt hi 
XLLEligunteum in hunc modam. 

Vbi conuenerunt,i0'loco,vbi freqiTensSena- 
tusbaberi folet, eliguntex fe ipfistres prascstie- 
ris venerabiliores,quos vocant priores congre- 
gationis & duos Secretarios. ^.eftanrX X X 
VL quiinfufFragia veniunthoc modo. ^Tres 
priorcs (ficdidi j confident intotidem fedili- 
busemmentioribus , ibifecretatii vocant XX- 
XVI. illos-ordine, vtinfcriniara mittantpraf- 
fentibus prioribuslchidiacomplicata , inqui- 
bus quifq-, fcripfit nomen illius , quem futurum 
Ducemcligere conftituit. 

Digreffo vnoquoque in fuum Iocum,legant 
Secretarii fcedulascoram prioribus , deindefa- 
ciunt aliasfcbedulas , quotinprioribusnomi- 
natifueruntDuces,necrefert,eciamli vnus aii- 
quis plurafuffragia nadtusfuerit hasomrses 
promifcue coniiciuncinpileum , vnde extra- 
huntur &ordinecollocantur intabula. Antc- 
quam autem extremae hs forres cxtraharitur, 
cuiUsfiomenprimo exiit , fi iseftin numero 
XLL Eleaorum , iubetur difcedere in vicinum 
conclaue , tuncpriores cseceros percunaantur, 
fi quis quid habeat quod ele^tioni eius oppo- 
nat. Si quid ei obiicitur , vocacur vt relpondeac 
ad obieda.quod nifi facere poffir, excluditur vt 
Dux fietinQnpoffit. Sifatiscommoderefpon- 
dic, iubeturiterumdifcederc. Etficdccstetis. 
Exrremus atohiceft. Super fcamho eodem 
conftituuntur duae vrnae.vna dicitur confenfus, 
alterareprobationis>Mittuntur ergo tortes tam 
diu, donecXXV. calculi vnum aliquem con- 
fenludefignentfutururaDucem 
fiue Principem Rei- 
publica»^ 



i,'OGVS 

, - - . ' ■ I -T I I- I [T I- I rfi -■hij.i»"! (T • I -tr-,r 

CATALOGFS VVCVM S 

VE 'PRINCIPVM RElPVBLtCAE FEN 
ta i-cumbteuiannotatione rerumquM quifque 
ge^n durante Magijlratu. 

\. iSIarrant Annales Venetorum , primii 
Populi Principem fuifle faulutium AHafellm, 
ledtumin vrbe Heracleaanno A N.CDCX 
Vll.virum iuftitiae ftudiofiffimum. Praeftitit 1 
iuramentum in manus Chfiftophori Patri 
ch£E'Gradenfis,fe (ande obferuaturum leges 
omnia pofthabiturum bonopublicx). Comp 
fuithic, qLTs.shabebstcontrouerfiascumLu 
prando RcgeLongobardorutn , fecicqjami 
tiam cum Ariperco Rcge. Equdinos ,quiaf. 
defcceranr, parcim audoritareparcimatmis 
obedienTiam 8c officium reduxir,au£^oqucd 
minio Veneto mortup-s cft,cum prjefuiflet R 
publicae annis XX.menfibus VI. diebus VIII. 

il. Secundus , qui &ipfe Hcraclcas eledl 
fuit,nominaturM4mflMjTeg<«/M««^;iaudatutr 
mine pietatis in Deutn , comicatjs & modcft 
addiligentiamtaiBen aiitecefibtisiuiin gubi 
natione reipublics non accelKt.Huius terapc 
Luitprandus tranftulit Sed^m Patriarchai 
exoppidoGradoAquileiam , mulcumincci 
cocerrancibus Epifcopis,quorum digladian< 
Marcellu s feimmifcere noluit mortous ci 
Diix fuillet annis IX. diebus XXL 

I I I. HerteusHypatus cognomnc Vrfus, No! 
lis Heracleenfis egregiis fadlis illuftrc fibi r 
men acqliifiuit. Vidis a Luitprando Longob; 
do Graecis &Rauennaobfidionecinaa , ec 
fugit adhunc Paulus Exarchus, nec fruftraih 
patus enim iterum occupata Raiienna cap 
uomfecit Nepotcm Regis,occifoqueDuce ^ 
centinorefticuicExarchum. Aquileienfesti 
bantes pacempublicam teprefiir , exerciiitq 
iuuentutein inarmis , ipfeoccirusihfedition 
lefulanis concitata, Principatusfui^hhotnc 
citho menfe quinco. 

AnnaAk.C.^CCXXXVn. mortuo fl)p' 
tomenere Patres^&feceruntdetretum, nt eltgenm 
liusPnticep , fehtcbnjiituereturTribums militi 
cum Principahpotefiate , cutusmdgifiratmttenH 
annum vnum duraret i fed lnoc non nifiper qutn(]Ut 
tikim obferuaturn efi.Anno enim Atl.C.DCCXL 
furfiu ad ek.Bionem jyucis progrefi Veneti , /f«; 
^ foftea Principesftbi creauere vfque ad nojira ttmpo 
tnhuni autem militares cum pteftate ConfuiaH , 
iftud quinquemium fuerum hi. i. Domnicusl 
i. PelixCornicula. 3. TheodatmVrftfilius,aam 
Sktliumyfedreuecatus ^ continuatoetiaminfutuu 
mnum magiftratu,quem tamen adire nonpvtuit,nh 
hofuhlatus. 4. lulMnmCeparefJiThtodattfucctS 
5. cianus Pahritiatius,quem cum ocuhpriuaffent , i 
gnitatedepofueruht. , ^ 

I V. Quinto poft patris fui Vrfi dbitam D 
fuitcreatus T:beodatusnypdtm,x\x\Q quinquehr. 
Tribuni Militares prjefuerunt populo. Hic d 
fetta Hetadea Malamocum «Qneelfu > vbi 



t) V C V M V E 
itnnm crenrus fiictat.ibiconuenitiiitei-eiim 
Ailhilphum Longobnrdorumrcgemde vtri. 

regni finibus. Poftremo iug^Vlatus eft per 
lendam GaliamMalamGcenfera Ciucm anno 
incipntusllii decimo tcrtio. 

V. IgianGaliaMalawocinJis, homonefarius 
reditiofiis.aim poDicit Jsfiiiflretfereredcfen. 
remlibertatispiibiicxjl^heodatofiibiogarus 
t.Cognitaa.hominr.pcrucrficate.quodafFe- 
itet Tyrannidemi qua de caufa interfecerat 
icodatum , populiisincufddoimpetu,eruic 
aloshomini , eodemq; annopoteftate deie- 
,quaeam vfttrpauerat. 

VI. SubrogatiisGail^M.iIamoCenfifuitDff- 
mtsMonegarim. Huic» ne abuteretur potentia 
icali.adiunxitpopulos duos Tribunos. quod 
m is impatien ter ferret , nihilq; de fuper bia &: 
ogantia remittcret, & ei pariter vt an tecefTo- 
iioeruti func ocuh , quinto principarus 
:io. 



N E T O Jl V M.' ' etij 

XI. Fuerat Patriis Angeli in J^rihcipatu fo^ 
ckxsluflintanusFatutiatms, poftctiius mortem 
confirmacuseft.-ipopulo, EthicabConftami^ 
nopoh vocauit lohannem fratrem iiuim , eum- 
que participemfecicdignitacis. Subhoccreuie 
auttoiitaspopulijCumqueaSaraccnispremere- 
turMichaellmpeiatorGrxcoruni , tuliteio- 
pem luftinianus. HuiustemporeS. Marcicor- 
pusabAlexandriaVenctiasptrlatumeft , qui 
Dmus poftea fadus eft Tutelaris ciuitatis , ei- 
que nobihffimum illuddedicatum inVrbe tem- 
plum. Fuit hic Veneiorum Princeps per anno* 
tahtiimduos. 



VII. MauntitisGall;aius, HeracleenriselecauS 
famamiapientis&iuftitije , opuminf per, 
ciuitfibiinMagiltratufilium , vtfimuidud 
jellent Cumeiustemporeturbar turHccle- 
Gradenfis j mifitMauiitiusLegatoSad Ste- 
inumPapam, vtcomponeretdiirenfiones,5£ 
nouusEpifcopacusS. PetriOliuolenfis ere- 
$eft. Mortuusefth ccumprxfuifletReipii- 
.a-annisXXIIL ^ 

/III. Poftquam lohannesGalham cumpatre 
fimul prsf.iiiret , gub^rnanirpofteaRem- 
»licam fblus perannos 1 X. Fecu & hiccon- 
em imperi. Mauritiumiiiiumfuum. Curh 
0 vterque Icelerate viuerent & arroganter 
ninnrentUr,occifo ttiam lohannePatriarcha 
idenfi , quemapr^altarurripira-cipitemde- 
ant.faaiumcftoperaFortunatiPatriarGha?, 
lohannilucceirerat, vt popui;is in eius per- 
cm conuira'et: quod cum refciuiiTenriparer 
igitinGalliam , iiausvero Mantuam , cum 
iicipjruprsfuiilentannisXVl. 
X. PrxualenteergofadiloneFortunati, 
'iwptinceps creatUseft, AiTumfirhicfibiro- 
m B«4f«w2frn trem*& paulo poft alteru quoq; 
rem Vaientinum.Nufandum eft , non Obe- 
umledBeatumfratrcmeuis , innumcrum 
cuma Vencriu-efern , quoddie Pip;num 
jemltah^ irriraucrit.vrinferretbellum Rei- 
hcxquamBeatusquinqueannis j quibu;^ 
fuit,pra;ft)titmcolumem. 

i. Cum Angelus Patntiattus rem bene geffif- 
in bello eontra Pipinum eiedtus fuit Prin^ 
s de voluntate populi. Vocauit hicad fe fra- 
n ab vf be Conftantinopolijvt ih focietatem 
eftatis veniret. Hic eft ille qiti primus extru- 
Venetfis Paiatium Ducale. Fada diuifione 
3erii m Orientale & Occidenraie , Venetis 

itinmediorehtaiSjfuamanfitiibertas.Tunc 
numfuit diuifa ciuitas in certas partes, con- 
uti Patres Rogati.&Iudices criminal^s.Pre- 
:hicannis XVIII, 



XII ivhannes Patritimus luftiniahi frater de- 
fundo hoc permanfit m principali dignitate» 
Auxit hicS. Marci Templum mirifice j adilitis 
nouii cleti, i.. & conftiruto Primicerio. lufliE 
trnncaricapite Obelerium , quem obfeffum ce- 
peratinlnfulaCoifica. Euertitoppidum Mala- 
n.ocum, qirodpopulusObeltrupartes fecutus 
rebcUaDcrat ; deinde Nerantinis beilum intu- 
ht, eofquedeuicit. Poftremocumihimici du* 
in eum confpirairent, dum S.Petri tcmpium pe- 
tit , interfuturus iacroofficio , coi-repcusabiis 
omnibus ornamentis&dignitatibns Principa- 
]ibusfpoiiatUr,inque Monaftermm detrdditur, 
vbi Mohachusfadhis cxtindus eft. 

XIII. Succefll^ huic Petrus GradonicusPolanuSi 
rfietirus hanc digniratem quod fortiter feciftee 
in bello concra Pipinum. Admilit hic fi ium 
fUumadMagiftiatusibcieratem , iuuitquebel- 
iolmpera^iotelh Conftahtinopolitanum , qui 
Venetorum opempcr Theodofium Legat. m 
implorauer^t , fubmiflls fexaginta tnremibus 
m jlitai.-irer inftruauis. At Imperaror Gtacus pro 
talibus meritis illum Protofpatariuhi itBperii 
filifecic.LudouicUsii. ImpcratorRom.multis 
eumornauitpi-iuilegiis: OccubuitPetrusocci» 
fus m fedirionepopuh cumahoosXXVIi.rebus 
prjefiiiiret. 

XIV. Vrftis Partitiititis, cum turaultnm csuiu 
fedauilicr,fa<auscftDux.HuiusPrincipatuTur-* 
cS vartauerc Dalroatiarn vfque ad gradum vr- 
bem. At Vrfus comniiftbcum jispraeliOjviifto- 
riamrcportauitjopelohannisfiliifiiijquemfibi 
in principatu iunxeiat. Bafilius Imperator ma- 
gnum oh id fadlum virohoiiorem iiabuit, eum- 
que Profofpatariumlmpeuifuiialutauit. Gu- 
bernauic Vrfus Rempublicam per annos 

xvn. 

XV. iiuius Vrfi filius M^wm, confirmatuS 
in digniratepatriacepitComachiam > cumquC 
fevlcifceteturdeGomiteComachienfi,quiin- 
terfecerat Badoarium lohannis filium j vaftauit 
omnemagrii Rauenhatem. Cumajtenuiflima 
eirer vaietudine, extruxic fuo fumpcu Malamoci 
dm s xdes facras,SS. Corheiii & Cypriani: cum^ 

que pr2ruiflecrebusannisV.menfib.feXi vitro 
le abdicauic magiflratu. 

XVL QuoabeuntcDucalem Thronum ih^ 
CeditPetrasCandianus , homoin armisexerci^ 
Eee 2 tatiifis 



6o4- C A T A 

tatitfimus ,nec taraen minus Pius inDeum.I^ro- 
fediis eft ipfe cum decem triremibus contra 
Narentinos,quiPiraticaminAdriatico maii ex- 
erccntes muItumdamnidaBant Venetis. Kos 
alic|uotpriEliis naualibus deuicit, mortuufque 
eft > cutnia:m noiium animbagiraret belltim. 
NumeratuiraquibufdaminterDuces , 8c Cin- 
diaiio fufficitur Dommm Tribmus : qUem tame n 
alii, nonminusdiligentes ineuoluendishifto- 
riis omitturit , quddnori nifitribus menfibu^ 
diebusXill.DuciS titulo vfus fuerit, Nihil me- 
morabJle ab eo geftum inuenitur. 

XVII. Huiusfihus JffrmTnkwMiDuxfa- 
dusj obtinuit a Giiidone R.ege Italia: confirma- 
tionem anciquorum Priuilggiorum. Huius 
Principatu Barbariffimi Hunni , cum in Italiarn 
irrUpifTent , edertemncatquecxrifreruntHera- 
cleam &alia qiia:dam Venetorum ditionis op- 
pida. Hos adortus Petrus ingenci ftrageconci. 
dit , fuicquehoctertiurabellum , quoBarbari 
Reipublicce Venetie teifas & dominia inuafe- 
runt.RexitPethis rem Verictam ahnisXXlV. 

XVIII. Vrfus Badoarius pfimuv faic , qui no- 
men iuum mutauit, diciq', Patritius vbluit. Mi- 
fit hic Petruri:! filium fuum Conftantiriopohm, 
quem Imperacorcreauit Protofpatarium. Sub 
annum C M X X^obtinuiE a Rudolfo Regelca- 
licB cbnBrriiationern piiuiiegiofum & anElquae 
potentiiE Venetofum, vciushaberentcudehd;E 
peculiaris monets, Cum vero totus culcui di- 
uinodedituseflet, abdicauitle Magiftratu,c^uo 
peranno§XX.fundusfuerac, vixitqipofteavi- 
tfarn Monafticam; 

XIX. Petrus Candtanus Il.Vir bellicofus.intu. 
litbelium LantcrioM.archioni lftn2,qui Vene- 
rorum negociationesinterturbabat.Hilhcis vi- 
cic, tbtamqj oramlitrotaiem Iftrias Venetoirum 
adiunkit dominio.Vicit& Albertum filium Be- 
rengarii , quifepro liriperatoregerebar, & oc- 
cupataRauenna , Venetofum nauibuSriioIe- 
ftuserat. HocDucefiliaeriubnesraptae fuerunt 
a Tergeftariisjfed a fuis vi repetitse.PrasfuitCan- 
dianusReipublicsannis VII. 

XX. petruinSatoarmm Sclarii fiue Dalmarae 
eeperant:hanc Vriuspateratmis vindicatumli- 
bertati reftituit. Prsfuit hic rei Venerae folo 
bierinio,a!ta p3cevItis,cuiuslemperfuirftudio- 
fiffiirius.Berengarius,quipericaliam titulum v: 
furpabaf Irripef atoris ,multum huic Petrb fauif- 
feperhibecur. 

XXI. PetrusCandianuslil.CiLndhmli.ilVms 
aftitiTific fibidignicatisfociurri filium cognbroi- 
nem,armauicque XXXIII. cfiremes& nauesa- 
lias aduerfiis Narefanos. Secundo bellofecit cu 
iispacemi Cuinhic corripuiiret filiumobviti 
morumquepferuerfitatein , infurrexitfiliusin 
parrerri ipfamq;Rempublicarii. Veneciergocii 
eum adneceiriciusfererit , pfofe(5tus(pbncein 
exilium , coniunxicfecijrii GufdoncBefeiigarii 
filio,nec patrem (altemifed & totam fem Vene- 
rammultis aftecicdamnisatque moleftiis. qucx 
nonobftantei 

. XX(I1. likip[e PetrmCandianuslV.hamsnti^ 



LO G V S 

minis , quanquam pbpnlusiuraftetdeeoirip^ 
triam non admitcendo, reuocarus camen fuit al 
exilib, &Princepscreatuspoftmbrrem patiis 
applaudente vniuerfo pbpuio. Impe^rauithic; 
lohanneXILPoncif Max.vtEcclefiaGradenfi 
eflet Pattiarchalis&MetropoIitanatofius do 
minii Verieti& Marchionatuslftjriae. Adeptu 
eftidem abOthbnelmpesacorevarioshonore 
& rioua P*iuilegia:inte£fe6ius pbftremo in fedi 
ciorie popuIaricumfiUo , poftquamannis X> 
prafuilTet. , . 

XXIII. AddidiffiniusDiuiriocultuiPffn 
Vrfeolus,no\ens2i populo Princcps lalutatus fui 
Solebac hicfiimtb plebeiohabitu , ric nofcer; 
tur,vij[cre pauperes, & eos qui alebantur in N( 
iocomiis:cumque pacis eftet ftudiofus , rediiX 
i n gratiam Iftros atqueVenetos.vt illi his tribi 
fumfoluefent. Hiccum BeatoRomualdoR; 
Uennenfi feligioflim Vnx genus aroplexus el 
cum rei Vcrietas annos 1 1. menies 1 1. dics X} 
prcEfuiiret, 

XXIV. VitaUs CandiamsVetnlll. fiWasd 
dus percuflitcum Othone Rom. Imperator 
Cum priraumexequiDucismuniacaepit, gra 
mofbb arreptus,nuncupauitVotum , fuiufiv 
feMonaehumjfifanitatireftititeretur. ybicoi 
iTaluit,pr£Ell:itit quod pfomiferar,ingreflLisM( 
nafterium,cum vix anno vno priEfuriiec. 

XXV. fribummMemummgftmes opes cor 
mendauef unc , quo Rempuhlicam gerente pe 
niciofiediflerifiones ortcBhjeruntinterMorol 
nbruiTi & Calaprinoru farnilias,vnde nonpa' 
cajCcEdesvcririiquepefpetrararFueruric. At M 
mius MoirofinisfaUebac > quafe aduetlarii V 
ronab fe rfcepefant ad Ochorierri Iir,perat( 
fera. DonaaicS. Gebigiilnfiilam AbbaciMs 
rofino:cumq; rem Venecamrexiflec annisXI 
^(Stuseft MoriachuSi 

XXVi. Secutuseftiiunc PetrusVrfeolusU.h' 
fnb miraJdexcericatis , quitarricbrhmo(ie (g 
cum Bafilio & AlexioImpp.i Gi£Ecis,vt Veiu 
bmnibus vc(3:iga!ibus & Portorris cximctc; 
tur. Curil huic nacus efletfilius,dignauiseft< 
Otho Impefatorebhonore , vtpuetum Saci 
leuaret Frbnte. Piirilus hic trariftulit finesdi 
minii Venetitrans mafe.occupatisaliqi.otloC 
per Iftriara Dalmatianique , cumque perfecifl 
Templum 6c PaIaciu'm,obiit dieiti fuuin,XVl) 
principatus fui anno. 

XXTII. Prfffuit Reipublic^ aliquandiu i 
ptre Otha Vrfeolus , confirmaius in dignitat 
eura annum sgerer X V 1 1 L Tanta autem hi 
huius yirieXiftimatio , vtGeyfa Hung-ris r< 
forofem fuarii eidafetin vxorem. Iftrosquir 
bellauerantdeuicifiprbfedlurqiipfeeitcurtic 
piis inDalriiatiama(iuerltis OreimUrium. P< 
ftremo cum quid-am , qui gibris viri inuid 
banc , in eum cbnfpiraflent , miferunteiii 
abrala i^nominis caufabarba exulatiJ in Gra 
ciaiTi, SuccefJir huic Petrns Cantranicus lu 
B.ar^bolanus : ied cum non poiTcccomponei 
diflenfiories incer ciues & vicirios > ca 
dus eft fcnunciaie dignicaci i & iridoei 

Cucu 



l3 V t V iif V E 

iaillum, Poft huncvoluitDdminiciis Vrfe- 
liis arripereDucalem tituliim.fed profliffatus i 
o^uilo mortuus eft Raiiennse, 

XXIX. Eluaus ergo fuit Doinmm Flaueni- 
is ahdione coium,qui DominicumVrfeolum 
toHigaueraar. Hoc adminiftrante rem Vcne. 
m,h;ibitum cft concilium narionalc,ad tol- 
ndos. abiifas in rebusEcclcfiafticis.quodfuit 
l nnnum A N. C. M XL. Conatus hic fuit o- 
uibas modis, non folum fufpeftam reddere 
Hid populum, fed omnino proculcare atque 
n^rimere famiham Vrfeolorura. PrffifuitMa- 
itraruiannisX.mrniib.IV.diebusXII. 

XXX. Vix fuit vilus princeps gratior apud 
'pulura quam Bommm Contarenus. Reftituir 
: Dalmari^ pacem , qus valde affliaa fuerat 
bdlione Zarenhum, Adfuithic Noniiandis 
lura KobertumRegem Apuhs.Idemfopiuir 
ntrouerfiara,quie erat inter Rempublicam & 
ponem^Pattriarcham Aquiieienfera, Gefiit 
rprmcipatumannis XXVIII. 

XXXI. Cum anteceiroris fui funuscomita- 
ur Dommkus Sjluim,-i^o^n\ns inter eundum 
lavocemagnisqueaccIamationibuseumDu- 
1) conialutauit. Tanra autem fuithuiusviri 
aoritas, vt Nicephorus Imperaror Grsecus 
et ci fororcm fiiaiil in Matrimoniura. Huius 
Iieris fuafu Syluius bellum intulitRobertd 
;i,a quo primo prslio egregiam retulitvi- 
riam, capto Dyvrhachio oppido. Pofteriore 
iiictu fupcratus , magnam accepit ftragem & 
ominjam. Incruftauithicpnmus^deraS. 
rci tabulis marmorcis,& exornauit carao- 
J Mofaicdjdcfutlclus decimotertid Princi- 
isfuianno. ^ 

^ X X 1 1. Si m ul ac Vttalk Vdlerm Dux creai- 
fuit , obtinuit ab Alexio Imperatore Grsco 
■emam poteftatem in DalmariamLiburni- 
jue.Henricus Imperator Rom.prolixe ei fa-, 
cumqjaliquando Venedas venifter, vtviii-' 
:corpus S.Marci,fufcepit ex ficrb FonteVi- 
fil>am. Pe:rexit hicinard.ficanda&exdr- 
ia S.Marci ^dcfuntan^- Magiftratu XIL 
s. 

.XXIIL At Vitalis M.icbael\ong<s\ztec^,^io- 
iiiitdominiura Venetura, Pediiafusab Vr- 
3 n. Pontiiice, f rofcduseftin Pal«(hnam, 
muItisChriftianis Principibus,adrecupe- 
tim S.SepulchrumDomini.Amifcreeo bel- 
ifidelcs Smyrnim & Hierolblyma Vrbes, 
totapropeSyri3.MortuuseftMichaeI ciim 
s Vl.rem Veneram rexillct. 
XXIV. Habuit Vitnlisfiliumeundemque 
JiTorem Orddafitm Valerium,(im Baldumo 
adfuit contra infideles in rccuperanda ter- 
i6la , quo cum mirabili potitu&fucceflli to- 
prope regnum ludaicum partitus eft. An- 
■inciparus eiusVIII.MalamQcum oppidum 
e totum in cincres redadtum confedit, qu:E 
1 fait , vtSedcsEpifcopalis transferreturin 
ium Ghiozam. Profedus hic ipfe eft cum 
s naualibus aduerfus Zaram, quse iuc^um 
[fcrat, pocitiisi|ue viitoria mortuus cft in 



£ T b R V ii; 

ipfd belli fecuridi apparatu curtperXV.annoS 
Pnncipemegiftet. 

^ XXXV. Qiiem excepit in Dticis dienitate 
DommmMuhael, virde republicaoptime meri- 
rus,ideoq; magnxauftoticatis. £t hic perfuafus 
a Cailifto Papa in Palaftinam prdfedus eft 
c»m CC.nauibus, ad cuius cLflis aduentum fo^ 
ura eft obfid.o lappenfis , quam vrbem infide- 
les valdepiemebant. Tyrum Vrbem cum cepif- 
<et,tradidit eam VnrmuhddPatriarch*Hiero- 
lolymitano. Fecit huic bellum Emanuel Imp; 
Grscus, cui MichacleripuitChium.Rhodumi 
Samum,MityIenen Infulas, acalia. Cumque 

annis tredccim pdtitus fuifl^et dignitatc ifta, de- 
pofuiteam fponte volensque. 

XXX VI. Huius generum Petnm Folanum 
commendauit Patribus lapientis fama,qu« taii. 
ta fuit,vt le£tusfuetirarbiterControuerfiarum 
intervtrumquelmperaroremConradum&E- 
rtianuelem. Bellum intulitPifmis&Patauinis, 
vicitquevtrofque.Idemiuuit didum femanue- 
lem aduerfus ApuiiV Duccm.CuietipuitmuI- ' 
ta, quK is iam antelmperio Grscorum perviiii 
adcmerat. Quidam tameh aiunt, bella ifta fi- 
hum confecifle, quod pater morbo detihere- 
turvquo extinaus eft cum XVIIL annis prs- 
fuiMer. ' * 

XXXVIL Jieddiderant PiratsEquidamAri- 
coniraniinfeftum Sinum Adriaticum, quosDt^-: 
immm Morofinns proiiigauit, ducemqueeorum 
Guifcardum fulpendio inreremit, Obfcdithic 
Polam,caraque cepit cum Parehtia Vrbe, (vtra- 
que enim rebellaUerar)adeoque totafermel- 
ftria.Fffidusfuirhuic cum Guillelmo RegeSici- 
liiE,aquohuiltasimpetrauitexemptionesinfa- 
ilorem mercatorum. Huius opera Zsra fadta 
eftMetropoIitana, Dominico Petrifiiio,creard 
illius VrbisComite. 

XXX VI!L VitalU Michael II. huius nominis; 
fubegit Tarentinos, quiiam tertium rebellaue- 
rant^ Idem tepitaccarceri mancipauir, Vlricuhi 
Patriarcham Aquileienfem cnmduodecim Qa- 
ndnicis.Expediuit hic fpacio G.dierum C.rrire- 
pies, eafqiie emific in mare aduerfus Emanufi- 
-jem Impcratorem Grsctim. Defecerarrptalu- 
ftimani familia vfquead vnUra ,quieratMona- 
chus. HuicdeconfcnfuRoroa.PontificiseMo^ 
riafterio extiaao coniunxit VitaHs filiamfuam 
m.itrimonio.Innafirlubeiusgubernationehor- 
ribilis peftis Vrbem ,cuiuscu!pamcumineura 
coniecifret populus, ^ quibuidam fureiKibu.^ 
ica Isefus fuir,vr ex vulnereobierit,cumrebus 
prarfuiffet a nnis XVIi.diebus XX VIL 

XXXIX. Primus qui per decem EleaoreS 
treatus eft,fuic Sehajlianus Cianiis,cuius tempore 
jngentes fuere difcordia^interFridericum Bar- 
baiuft^am, Imperatorem, & Alexandrura IIL 
Pontificem jOaauiano quodamfaaoAntipa- 
pa:vnde Alexander coacaus eft,deferraRoma 
Venetias profugere. Vbi cum diu iatuiftbt iri 
Monafterio CHaritatis, poftremd agnitus & 
iiononhce exceptus fuit ^ Principe & totoSe- 
mm. His atiditis Fridcricus Venecis bcllum in- 
Eee 3 tulitj 



ioi G A t A 

tulit •, cuius filius Orhdcdm aVenetisperaftum 
captns fuiflet, caufe extitit atquc medium re- 
conciliationis , vt Fridericus ipfe venent Vene- 
tias. Obtinuit llic Ciatius multa priiTilegia a 
Pontificej mortuusqueeftanno V.Principatus 
fui. 

XL. Ciano mortuo,per XL.patreseleaus 
eft Aurid mripetrm. Adiun6li fuere huic YI. 
Gonfiliariijmaioris aud:oritatisergo. Dcfece- 
rat oppidumi,araiamquartavice. MifithicaU- 
xilia Chrrftianis Pfincipibus in Syria aduerfus 
Saracenospugnantibasjodogefimo odauoan- 
no poft quam Terra Sandta a Chriftianislibe- 
ratafuerac t capta ibi fuit Ptolemais , & AndrO- 
nicus Emanuehs Imperatoris Grjeci fiicceflor 
phirimos mercatores Vcnetos hbertati rcfti- 
tuit. Abdicauic fe hic fponte Principatuquem 
per annos XIIIL gefieric , ingreffus Monafte- 
rium. 

XLI. Huic fiicceffit TienfitUs Dahclul^i qui 
Zarenfes qttietis imparrentesdenuo vicit. Hu- 
ius tempore ab Europaeis \^€ta atque captaeft 
Conftanrinopohs cam toto Orientis Impcrto, 
Henrico Galhs Flandiisque {ubmirtente auxi- 
lia j qui ^ fupremus copiarum exercitus Euro- 
paei Duxfuicmortuus cum XIILannis Rempu- 
bhcam adminiftraflet. 

XLII. Non e veftigio poft Dandufi mofj- 
tem i fed ahquanto tempore poft ele^lus fuit Pe- 
trm Cianus Sebaftiani fihus,quod tunc Corre- 
dores inftituexentur. Veneiunt adhuncOra^ 
cores Athenienfium & Achaeorum,vtimplora^ 
rent patrocinium •Reipubiicaj. Eodem audlore 
niiierunt Veneti Coloniam nobilium Vencto- 
rum inCretam Inlulam. Vxot PetrifuitCon* 
jftantia , Tancredi Regis Sicihae filia. Poftremo 
abdicauit Magiftratu,GuiXXIIILannispriB- 
fuerat. 

XLIIL Excepit hunc in i?rincipatu latobm 
Te/>«/««,quanquam Rcinerio Candolorotidem 
fauilfent Galcuh fuffragiorum. Ab hocftditiofi 
Cretenfes , cum rcs houas mohrentur , grauiter 
cj^igati fuerunc,& Zarasquajiugumexcufle- 
rac.iterum fubadla eft» Beilum huic fuit cum 
Ferrarienfibus, vr & cum Ezeliho Regulo Pata- 
uinorum. Poftremo depofuit Magiftratumjquo 
non nifi quatuor annis fuit fondus. 

XLIV. Igitur XL.Patres EledOres creaue- 
runc Ducem MarHnum Uorofinurni qui irerum 
Senatui au6tor fuic , mittendiSE Colonism Gre- 
tam Infulam,^ quibus poftca Canea oppidum 
extrudum fuit. Et huic bellum fuit cum E- 
zehno Tyranno obfidertte perid tempUs Man- 
tuamrqui Ezehniis,cUm reminfehcitergefilf- 
fet, adtus in furorem iuflit in frufta concidi 
ahquot miiha Patauinoruxh ,qujc in fuo exer- 
citu habebat. ObiithicannoqiiartofuiPrinei* 
patus. 

XLV. Succeflit hmc Vieimnm Zeiius , cnm 
PraefeiStus Firmi oppidi fuiflet,qUem vtaddui 
cerent , miferunt Patres IV. trircmes. Sub hii- 
ius du6tu & auipiciis Vcneti egrcgiam rcpor- 
taueie a Genuenfibus vidoiiam, qua taiitien 



t 6 G V § 

diu i«tari non potiierunt. Michael cnim Pj 
lieologus eiecit Gallos Venetosque Conftanri 
nopoh Vrbc,adiutus copiis Genuenfium, LVl 
II. an nis poftquam ea occupata fuiflet. Sed G; 
nHates l^elnerius etiam fecundo praeho vicr 
mortui(s,cumattnisXVl.rexiflerR.empub.V< 
ttetam. 

XLVI. Memores Pattes , quam ftrenuai 
Reipublicic operam nauaflet in prslio conri 
Genuenfes apild TyinvataurentimTepulmylix 
cc.m eum creauerunc. lunxic hicfiliisiuisdui 
puellas nobilifllmasjfed extranea^, quae rescai 
fam praebuit legi, neid deiticeps fierer. Subhc 
Principe Ceruia Vrbs venit fub imperium Re 
pubiics, & Bononienfes vidi fuerunr. Pra 
fuir rebus LaUtentius annis Vll. diebi 
XXV. 

XLVIL Odtbgefimum agebat annUm Uc 
hfte Contarenm,c\im exProcuratore S.MarciDi 
fadtus eft. Hoc fiiadcnte Lexapud Venetosl 
taeft,contraiIlegitimenatos,he ad vhos adrai 
terencurhonoresautofficiapubhca-, Coepera 
houaagitarc confiha Iftri,& Genuateshofti 
quid meditabantur , ied fopiiae lunt controue 
fiae. Cum autem nimis grauarecur fcniimol 
ftiis, depofnit Magiftratum,coh(cntieiite Sen 
tu.cui ahnis IV.praefuerac. 

XLVIII. Danduld fauicForcuha,vcqu3mii 
ablens Dux creareCur. Afflixic hoc adminiftra 
te Rempubhcam graliis cerrae motus &inui 
datio aquarum eiuicacem Veneraim. Bellti 
huic fuit ih Iftria aduerfus Parriarcham A<ji 
leiehfem & Comirem Goritia?, Cumque id ab ( 
peciiflet Nicokus Pontifex , cuhc opem Archi 
piliopo TripoIitahOj fubmifiis trircmibus XJ 
V.ipfc mortuus cumannisoAomenfibusVj 
Principem egiflec. 

XLIX. A duobus magnis maHslibcrav 
ciuiracem Tetrus GradonimMt magnianimi. Pi 
mdquod erexicciuitacem, qui confternatafa 
rat aducrfopr^Iio contra Gennate<; Fado : dci 
de quod opprcfilt coniurationem Baiamoi 
tiam,csfis coniurationis fociis in ipfaS.Mar 
Area. Lege lataiuffit.vtadminiftrariopubli 
pencs folos Patritios efiet,inftituitque Con 
lium Decemuirale; cumqile Principatum geff 
iec annis XXlI.menfib.IX.morcuuseft. 

Li Tahta fuic bohicas Uarini Georgii , vc Sai 
dli cognomihc brnacus fueric. Gum Vcneti o 
cupauiflient Ferrariam j Anathemati atquc dit 
fubiedta fuicciuicas fOco Principatiis illiusten 
pore. Rebellauerac iam fextumZaraoppidui 
mulrumque fuic fauic Principiobiedtumhb* 
ris, vc ^iam fub iUgUm redUccrec. M onaftctiu: 
S. Domihici fundaui£ GeorgiUs ahnos nati 
LXXXI.mdrtuusque eft, cumpraefuifletann 
X.diebustotidem. 

LL Quod lohannes SUrentius Zaratti & al 
Ibca quse dcfeceranr , armis rcccpit, Princip; 
tiim dattuhc. PofteaEubteamfiueHigropot 
ciimlnfulam bccupauir,intulitq; bcUumGenu 
tibus. Cum Francifcus Dandulis fupplcxjfea 
pedes Pohtificis abieciflet, cateham ftrreai 



D V C V M V' 
:eI!ogcftans, impetrauit: vr Ariarheniad cxime- 
:ctur ciuitas. Siibliociohannt; crcuicnumcrus 
'rocuratorun.1 S.Marci,vr Vl.ertcnt. Pra-Fuit 
licrebiisannisXVI.menfliuiis VI, 

LII. Exrrema Framfci Daiiduli humilicas, 
|uam pro falure Patris non fabtertiigic , Itipre- 
nura viro tonciliauic honorcm. JHuic Duci 
reato lubmifcre fe Poiani & V;illefani, vnde 
latum dl beliuminrerR.empubhGam &Patri- 
rcham Aquijeieiirem.Ccperat Albertus Scali- 
cv Patiuium jTaruifiaro vero citm Comiratu 
lanlit Vcnecis. Fecit f^ranchcus cumaiiis Prin- 
ipibusChriftianisfcEclusaduerlUmTurcas,ac- 
dicque , vr LX. Legati vno rempore eflent Ve- 
ctiis,quam VrbemrexicannisX.mcnlibus IX. 
LIIL Septuagelimum feptimum 4gebat an- 
um , erarque Procurator S.Marci Barihoiomaus 
radonim>c[imDax crcatus eft.Huius tcnipore 
cidit mirabiie illud oftencumjquofandttho- 
jnes> Marcus , Georgius & Nicoiaus vifi funt 
• hoiribiii inundatione liberaffe Ciuitatera. 
retcnies coeperant rebellare , led caftigati acri- 
r quieuere. Cum grauis annonjE caritas pre- 
:rer Ciuitatem, incurrit Prmceps in odmm 
ipuli, qui quarto anno poftquam ad guberna* 
la Reipub.venifler,morruus eft* 
LIV. Hanc annopaj difliculratem leuauit 
dre.is^ Dandulus, Gtfndoinci fucccflbr, qui ah- 
ot trir&tnes^iias tritico ex Siciiiaaduexit. 
ninuitidem a Rege Babyloniorum , vtiibera 
et Venetis nauigacioinJ^gyptum. Rebella- 
ratiam (eptimum Zarajfcdmie^loacri Lupa- 
cohercita fiiit. Fuic Venetis bcfllum cum Gc- 
cnlibus^afflidaqjfuieciuicasaduobusmalis; 
■ttk motu & morbo Peftifero. PriefuitAn'- 
fas Rejpublicasannis quaii XIL 
LV. Romae Legatumapud Pontificemage- 
t Uartnus Phalereus, c\xfn ad Principatum tuic 
catos. AfFe6tus iniuriis aquibuldam,eum 
idiftam quam volebat,ab ns exigere non 
iTct, iratus ftatuit fe Dommum Reipublic^ 
ere,cum iam odogeflmuagcrecannum. De* 
la aucem coniuracione per Nicolaum Leo- 
ra,amputatum eft ei caput in ipfo Palatio, ad- 
aetiamadimaginememiignominiolainlcri- 
one.PrincipatugauifuseftperX.menfes. 
LVI. Naloni cognomentum fuit lohunni 
tdtntco, homini ingcnio cleganti, facie t urpi. 
a hoc recruduit bellum cum Genuenlibus, 
od tandem in pacem exiit: Cum Rege tamen 
logarije bellum gcftum eft ob Dalmatiam* 
ruifium per hoctempusobIeflumfuit,prae- 
te ipfo Principe. toturn tempus guberna- 
nis ems fuit annus I. menfes tres , dies 
V. 

LVII. Eratin oppido Taniifio, ab Hungatis 
ic obleflb I(>^4»««De//?/;;B«f,cuaSenatuDux 
•cUacus fuic. Pro hoe mifit Senatus ad ho- 
i» vt libcrum darent nouo Pnneipfex vr- 
cxitum; quo negatOj Delphinus aflumtis 
cquicibus vrbe exiuit , vel inuitis obfeflbri- 
$,peruenitqueMaiglieram,quo Patres vene- 
it, faulo poft irapofuit huid)clio fiue*xecu- 



E E t © A V M. 

peracis oppidis , Cftniliano , Setaualio & Afolo. 
cu Hungatis ica padus eft,vr fup cra (im Daima- 
tȣedominimn maneret Venens,morcuulq;eft 
annos natus XLV. cum gubernacuia tenuiiicc 
per.inno3 1 V.menfes n.dics XL ' 
^ L VIII. Lauremto Celfo ralfus nundus viaoriae 
aGenaenfibuspart^Principatumpeperitcon- 
cutrentibus cum eo Pecro Giadonico , Leonar- 
do Daudulo &c M^t^o Cornario.Subhoc defc- 
cerunt a fide Cretehfes lliirquc magni laboris 
resrecuperareldfuiam ; quacaula , folcnnes 
preces fid^ func per templa in ciuitate. Prafuit 
hicannisIV^dicbus II, 

LIX. Milk Marcus Cornaritts , homoquicum 
fipienria lirterarum notitiam coniunxerat , in 
Cretamlnfulamexercitum , qui fidem Reipu- 
bhcs debitam abiecerat , vbi commifllim cft 
acroxpralium , Pontiflcc infuper onmium de- 
haorum gratiam faeiente iis , qui ifi Cre- 
tenfes milu.-'.renf, Piinitis autem magna fe- 
ueri ate (editionis audtonbus j don mit Ref- 
publica Vfbano V. Poiiti. Max. aiiquot trj- 
remes pro pr^ftita opera. Ten u Marcus 
gubernaciila annis 11. menfibus V. diebus 
XXIV. « 

L X. Fugerat Andreas Contafenus Patauium, 
quodvereiitur,nek ParnbusinPriocipem eli- 
gcrecur , qui:fipra;/-,g!r.n- animo fucurasRei- 
publica^ cakrfiicjtes.Fuerunc hmc diuerfa beilai 
primumconcfa Tergcftjnos , ddndcaduerfus 
Carrarios,proprcr hnes Patauinorum, quo qui.^ 
dembeliocaptooppido Chioza, in muxmiara 
diicnmen fuit addudaciuifas. Obur Andrcasj 
cumprafmiretrebusannis XV. menfibus IV* 
diebasXV. 

LXI. Micbaeli Morejino docari nae arqtie lapiert- 
tixfama Principatum acfilhr. Aiunthuius rem- 
ponbus Tdnedon Infulam tapram fuiire , non 
PrincipatuContareni,aHtecclIoriscius. Leges 
hic vanasperfulic, ince tqiie eas vnam , vt homi- 
cidas, qui hactenus laqueo luftocatifuerant , in-^ 
pofterumgladiofiuefecuri percuterentur. Fuic' 
nonnifil V menfibus& diebus quihque Prife- 
ceps Reipubl i cs, mortuus LXXI V. a tatis a rino. 

LXIL Fuic Antomus Venentts rigidus obfer- 
uator lufti tjs, vc qui filium luum exulare coegc-- 
rir , quod nobilcm quandam muliereminiuria 
aftcciffeti Cnm Galcario Vicecomice percuflit" 
Fa;dus aduerfus Carrarios , quibus tuoc ere- 
ptafiiit Patauina Vrbs. EmanuJi Imperatori 
auxilia mific aduerfu? Turcam , vc & Sigif- 
mundo Vagariaeregi.HuiUsajuo TemplumS. 
Marcielegantiflimc cxornatumfuit. Mbrtuus 
eft Venenus cum annis X VIIL menfe vno, die- 
buslll.prafuiflet. 

LXIIL iH?f/;rfWi stoo Procuratdri S. Marci 
Ptincipalisdignitasobugir.cumcommiflopr*- 
lio vidtoriam a Genuatibus retuiiflet. Vicit 
hic & CarrariumvlcimoconfliaujeiquePata- 
uium & Veronam eripuit.Vicentihi autem per- 
taefi Tyrannidem hominis, vltro veneiUnr in fi- 
dem & clientelam Reipublics.Sed & Ladislaus 
Vngarias R.ex Zaram , quam occupauerac, defe- 

£ e e 4 ruit. 



6o8 C A t A 

rtiit. ObiicSteniis annotcrtio dfcimojdie tcr- 
tio Principatus fui. 

LXIV. Erat ThomM Mocenim Prasfedus Si- 
lius Adriatici cura ad gubernacuk Reipubli- 
cx vocatus.eft. Pacis hic ftudio 6c amore fla- 
■^rauit, vti eiucs negociationibus re£fcius va- 
care pofient. HocPrincipe Vtinum fub Vene- 
torum venit obedientiam, cum parte Foroiu- 
iienfis fegionis, fauore SauorgnAnornm Dy- 
iiaftarum,qui ob eam rem intcr Patririos Ve- 
netos adfcripti fuere. Pi^ftirit Hic opem Flo- 
rentinis in bdlo aduerfus Ducem Mediola- 
ncnfem , morruus anno decimo meijlc certro 
■principatbs (ui. 

LXV. Fhiudfciis fofcarmas reprcffit ducefti 
-Mediolanenfcin magna vi, qui pacem Iraliae 
turbabat. Eo ccmpoe adepti funr Vtneti Bri- 
xiam, i5ergaiinirn,a!iasqne Longobard eas ci- 
tiitatcs,, vt & Laudem Pompeii, Parmam ^ 
llauennam. lidem profpera vii funi fottuna 
in Peloponncfo. Scnarus cotemporemiiicau- 
;xilia Palxologo L.-pperacori Grsco aduerfus 
TurcaSjqui Conft :ntinopo!ini obil-dcrantcir- 
xa annum-A N.C.MCCCCLIiL Dux Medio- 
lani hunc FrgiicikmT! arbitrurn nominauic in 
controueriiis , q-iise ei intevctd: bant cum vici- 
jiis Italis Principibus. Sed & Datorirm Priu- 
ceps per id tempus.facliis cft^Patrittus Vene- 
tus. Ipfe Fofcarenus yrandis 3'raic, rfnuis va- 
letudine abiit Mawsftracu, cui anms XXXLV. 
prafuerar, 

LXVL In cuius locum fuilxftus cft Fafihu- 
lis Mahpetms , cm-u Procuraror S.Marci fuifict, 
akero poft Fofcurerii ceiLon.-Hi die. Autflor 
"hic fuit Legis, ne Princtps Vaierus impoftc- 
xum Magiftratu deponi podct. Hnius Princi- 
.'patu Venetias venit imperiitoris conuix, & Ar- 
rnamentafium mirum in modum creuit , Vene- 
tJS alta pace fruentibus. ipff mortiius eft,cum 
annislV. meaiibus VI. diebus V. prafirif- 
Tet. ■ i 

LXiVII- Huius faccefTor c/jn/o/?/j£?n« Mcr^- 
fim 8c ipfe S.Klarci Procuratorfuerat. Studuit 
liie populo conferuare pacem ,donecTurcafe- 
cundogubernationis eius anho , elatiore ob ca- 
|)tani Conftantinopolim factiis animo, V enetis 
denunciauit beihim, Ergo inito foedere cum 
Pio II. Pontifice & Phihppo Duce Burgundis, 
^aecirtxerunt fe Patres ad id bellum-. Pio autem 
inottuOjdeferri Veneti.foh perannos XX.fufti- 
iiuetuntilhus Lellimolem.Exceffite viais Mo- 
refius cum pra^fuiiTet tebus annis IX. meafi- 
busVI.- 

LX Vin. Fauit Fortuna i<iicolao Trom, vt Re(~ 
jpublica fehciter fub eius principatu bellum ge- 
reret aduerfus TurcaS. Pecrus enim Moce- 
nicus fummus iti Archipelagb clailis pr^fe- 
6tus , coniundlis cum Pontificis , Ivegis Neapo- 
litani & Rhodiorum nauibus,fuistriremibus, 
cum clafiem confeciflet LXXXV. nauium, ce- 
pit cum aha,tum Sataham Pamphihs Vrbem. 
Quin & fosdus percuffit ciim Perfarum Rege 
contra Turcas. Per id tertipiis venit Venecias 



L o G_v S 

lacobus Gypri Rc^ , dtixirque vlcidrerh CaiRa! 
nam Cornariara. Prjefoic rebus Nicolausanr 
vno,menfibixsVIlI.diebusV. 

LXIX. Et iiicokm MarceUm ex S. MarciPr 
curatore fadus eft Dux , cum Corredoresfa 
te leges quafdam tuhffent. Fuit per hocTCr 
puS dereda coniiiratio quorundaip, qui C 
prum Infuiam Ferdinando Regi Neapolc 
prodere conati fuerant. Verum Petrus Mbc 
nicus profedus eo cum magno exercitii fac 
omnia compofuit,m.igna feueriratepunitisi 
dirionis audoribus. Scodram Albaniae Vdjc 
obfidcbat Turca,quam validedefendebatjA 
tonius Lauretanus. Tenuithic Princepsgitbi 
nacuia per annum vnum , m'enfes IV- d 
XVI!. 

LXX- At Pstrum Mocenicum tgteg^o)an) 
Rcmpubhcam merirorum recotdatioPattil: 
comraendaivitjVteum crearent Principem. 
(ederant Naup.attura{vuIgoLep?:ntum voc , 
TurcjE masnis viribus , ftrenae defend'et 
Vrbem Antonio Lauretano, qui & ipfev 
iufe atque coniiHo fuo in caufi fuit, ne iidi 
Barbari Lemnum Infuiam occupafent. A 
nit hoc Principe Venetias Ferdinandi Re 
filia cum fratrefaoCarditiale.faitqae vtcrq 
rcgali excepttisapparatu.CudirMocenicuj j 
nus MonecjE,quod a nomine fuoappellariv 
luit , obiitqueciunann6vno,menfibusiI.dii 
IX.praffui(!et. 

LXXL Noh eadem quse in Petrum Fot 
nse fuit indulgentia in Andream Vindramim 
Exercitus enim Vencti bisaTurcisc^fipro 
gatiqufe fuetunt: Primoiiaudprocul Croia'' 
be Albanis : deinde in Foro lcdii. Ipfe fin 
ci Q hoc i n ter formhi bo na n umeran d u m cft, 
citfim hoc habuic boni a Natura, vt cun 
p!e eftet homb admodum Pulcher , vxor 
haberet formofiftimam, liberosqtie elfgan 
limos, inpriiTiis iilias, quas nobihfrimis Vene 
rum eldcauit. Rexit rem Venetam anno v 
menfibusod:o. 

LXXn. Ubannes Motmkfts Pcvii frateiyCi] 
diubeliumadueriusTurcascontinu s.u iilet, p 
ftrerno fecit cum iispacem jhisconditionibi 
vc iiberaeftent Venetis comiTsCfciaratnScoci 
&aIibiperEpiium A!baniamque,quamin !| 
ConftantinopcIi.OrtumefthuiuS tcmpore b 
iumaduerfusFerdinandum NeapoiitainmiF 
gem.inftiganre Sixto I V.Ponfsf.Maxirn.quaE r 
demde cauiara praebuit Beilo Sociali,quod 
pacem exiuit Venetorum commodo,quieOp 
clo adepti func Rodigum &c Poieianum oppic 
Deformata fuit ciuitas incendio & Pefte, qi 
ipft quoque Prirtceps obiit gubcrnarionisfi 
anno Vll.menie VI. 

L X X I II. Qnx poftquam graiTiiri defiif, i 
ftauratiit Marcns Barbadicm Palatii eam partcr 
qux ig!?e confumta fiierat. Habuit hic pecuii 
iequiddam &-feparatum abomniuriiferePrii 
cipum confectudine, vtfaciie condonarer, 
obliaifceretur quoq; iniuria§iquibiisipfefigi 
iatim afFediis fuetat: quae verb' in Rciripiic') 



D^CVM Ve 

3111 admitterentiTr i puhlfetfeuerillime. Ciim 
icDiixc eatusftiilfet,mifitadeum Ottoman- 
iisOiatores,qiii de noua dignitate Virb gratii- 

lentur.qiianquarapofieanoucirifdlisrnenfi- 
us p:.Tfuerit; 

LXXl V; Impediuit inultum fucccfliis fe- 
ces Caroli VIII. Galloirum regis Auguflinm Bar~ 
tdiciis, ciim is lex Arngoniis bellunl taccirec no- 
lineregniNfeapdiirani. Ciircahuiusteitipdri 
iinutTurca Venetis Naup3,6lum,C:'ordnen & 
lethonch.Vicillim re^num Cyprivenitfubtu. 
lam &patrdcinium Keipublic:E, deduddCa- 
larina regina Venetias.Afflixit &Peftis ciuita- 
m , quaEAiiguftinumfuftulitcuiilprsfuiiTet 
biisannis XV diebusXXL 
LXX V. Sab Leonardd Lduniano Principc fii- 
nuit Refpublica Venetaacerbi/Iimu bellum^ 
jpugnafaapra^cipuisOrbisChfiftianiPrinci- 
bns , cumCameiacenfi fsdereiunxifleritfe 
laximiliarius Iniperator , Rex Gallorum , Rcx 
eapoIeoSi&Duces,Sabaudiae,FerrariaE,Man- 
X , quosomnesin VenetoSconciiaueratlu- 
1«; I L Pontifex. Amifere eo bello Veneti om- 
a, qua^habuerantincontinenteltalix, exce- 
a Taruifio ; fed paulo poft omnia recuperaue- 
nt. Vixit Leonardus in Principatu annis XIX.- 
enfibusVin.diebusXX. 
LXXVL VwtztAntonmGrmanuszAnQtCnvA 
ilmmjairiiffispropedmnibus copiis.quarum 
premus Dux fuerat: dciedrus igitur a Procura- 
raS. Marci certo quodam locofe continere 
(rtiseft, necegredi , nifi dcvoluntateSenatus. 
c ts contemto mandato Patrum Romam fe 
ntulitad filium , quierat Cardinalis , vbi tam 
obefandluseft officiofuo ^ vtnonfolumin 
iftinam reftuiieretur dignitafem , led & ad 
incipatum Reipublic» vocaretur , cumiam 
num ageret fecudum & odudgcfimum. Prx- 
itautem vno foloanno cum X. merifibus,die. 
isduobas. 

LXX Vll. Magn um atf ulerat Andreas Grmus 
recuperationemPatauiimomentum , quod 
m gratum fecit Patribu s, Fuerat hic captus a 
jeGallorum, quocum tamdextreacfolerfer 
erenouit j vtrexfoedusfaceref cum Verietisj 
lod fctdus in cauia fuit , vt Veneti Veronam 
Brixiam receperint. Nouithicfihgularimo- 
I ie medium gerere inter Carolum V. Impera- 
rem,Francifcum LGaIIiaer?gem,&Sol!man-- 
imTurcam , quituncmutuisinter fefsuie» 
ncbellis. Fundius efthocMagiftratu annis 
VILmenfibus Vll.diebus VIIL 
LXXVIII. Perrexit Tetrus Landus in deferi- 
nda Repubhca aduerfus Turcarura rabiemj 
m quibuspoftremopacemfecit j magndfi^to 
no , digladiantibuJ adhuc ihtcrfe Carold V» 
Francifco I.pra:fuif annis Vl.dicbus VilL 
LXXiX. Vfus bcneficiopacis ryrfwfi/fajDo". 
tits ornauitciuitatem multis elegantiffimifq-, 
lificiis , inprimis Palatio Nouo. Mifit hicco- 
isauxiliares in Germaniamad Caefirem , qui 
r id tempus bellum faciebat quibufdamPrin* 



NEfORVM. 
cipibus Germanis. Cum Vcnetias veriiflent 
Guifiani Principes honorificeibi ab Senatuex- 
cepti habiciq; funt. Gubernauicirempub. annis 
VILmenfib.VL 

LXXX. Singularis fuit pietas in Deum Mar- 
ctAntonnTreutfam , quinihilantiquius habuir, 
quaravt refpubhca aburidaretomnibus bonis, 
commodilque vteretur mofibus , cumipfe fud 
exemplo ofterideret , viciis nonefl^eintra nos 
dandum locum, quod fere in diutrirria pace fie. 
riiolet. Rexit rem V^nefamriori omriirio per 
anntimvnum.; 

LXXXI. Singularis fuit prudentia Francifci 
Viuerti, quiitarebiispr^eefl^enouit , vtquamiris 
Turca bellumgerereciri Apulia^ & Rex Gallus 
in Hetfuria , nihiitamen Refpublica acciperec 
detrimeiiti. Venit ed teriipdre Verietias Regi- 
na Poloniae, exquifitis ab SenatU exceptahono- 
ribus. TenuitFrancifcusgubernaciila arinis IL 
menfel.diebusX^C. 

LXXXIL SollicifaucratPontif Max. iaii- 
rentittmPriolum , vf belluminferretlmperatori.- 
Cum auteriiisefretamicusReipubiicK , noluic 
eumLaurcntiuslaceirercfedpotiuscoritrouer. 
fiascomponere, ita, vfeoobtinentePruicipa- 
tum , pax intef reges Gallis& Hifpanix fada. 
fuerit. Pi^fuit Reipublicae annjs IIL menfibus 
XLdiebusVliL 

LXXXIlL Huiusfratef Hieronjmus Prioltis 
particepsfa<auseftmaximorumhonorum,qui- 
bus Pius t V. Pontif. Max. Rempubiicamaff^e- 
CK, VtLegatiVenetorumRomaeaudirenturirt 
Palario RegUm. Huius temporibus finemha- 
buit conciliumTridehtinum ^ ad qiiod Hiero- 
fiymus PrincepsLegatosmiferat Nicolaumde 
Pontc &Matth£enm Dandulum. Hoc fempore 
Rerpublica Vchetafideiuffitinfacro Baptirmd 
filiiDucisAllobrogum / quemisfufceperatex 
Margarits Francica.Obiif cum pra-fuiflec annis 
VliI.mcrifib.II.dieb.lv. 

LXXXIV. CdntigitPefroi<j«re^/^Ko,vtDux 
fieret,praEtef fuara aliorumque exiftimatiohem,' 
Cum duo aiii multitudine ftiffragiorum ipfi pa- 
fes eflent. Arfit eo Dace Armamentdrium illud 
magnum , fLiirquererumomriiumirigenspre- 
dum. Nadlus Sohmarinus leuem dccafionem, 
rupitpacemquam cUm Venetishabebaf , repe- 
fiitq-, abillisCyprumlnfulam , vridenatumeft 

bellLim.rexitgubernacuIaiperanrioslV.menfes 
V.diesVIIL 

LXXXV. Secutu^ cfihuncLudouicusMocem^ 

cwcumiamarderetbeilum Turcicum. Amifere 

co Veneti Cypf um infukm , cum Nicofia expu- 

gnata , Famaguftadeditioriemfecifl^et. Feccre 

hoc tempdre Venetifxduscum Pio V. Ponfifi- 

ce,& Phihppo il.rege Hifpahd, qui cum clafles 

fuas cum Venetis cdniu nxiflent, reportauerunc 

infigncm ab Tutcis vidoriam anrio AN. C. 

MDLXXLPauIdpoft venit Venetias Henricus 

ilL Francorum rex ,regalimagniiicentidexce- 

ptusabSenatu.Mortuus eftLudouicus cum VlL 

arinis Priricipacttmtefiuiflet. 

LXXXVt 



CAtAtOGVS DvgVM VENEfi 



6lb 

LXXXVI. Fuit tancoconfenfu &applauru 
ornniurn Princepsfaluratus SebafHanui Venerius, 
V r & Turcaf,qui pcr id tempus m vrbe erant ,ac- 
cutrecent,& ei ofcularentur pedes. Cteati fue- 
retanc quinqueCorredores j qui fecundnm 
leges tradbartnt negotia iPalatii.Ceffauit&dira 
P(iftilentia,quae diuafflixeratVrbem , cum Se- 
baftianus Princeps votumfeciitet , extrudu- 
rum fe sdem R^edemptoris» Arfit Palatium y re- 
pentino corieptumincendio , cuiusbonapars 
f^de exufta eft^Noh ^mnino atlnum prefuit hic 
rebus. 

LXXXVll. -Creatus ergo fuit Nicokus de 
PoK^e , vir in omni fcientiarumgenere verfati ffi- 
mus, adeo vt etiam eas Vehctiis pubiice profef 
fusfuetit. Adfcehciit hic ad culnien iftud per 
omnej honoruragradus , adquosciui Venetd 
daturadfcenfus. Inftituithic litterarumamo- 
rcSeminaEiumS.Marci.Veneruht&Princjpes 
quidam Venetias ex r^motiiriiiia a noftro Orbe 
Iri.li ' la lap onia, quos Senatus om ni humanitatis 
genere con piexy s eft. Struxit Nicolaus etiam 
Pontcm Canareggium , mortuu*queeft, cum 
Magiftratum bbtmuiiretannis Viil. menfibus ^ 
IX.dieb.Xin. - . 

' LXXX V I il. PafchaUs Ciconius , cu m S . Marci 
I^idcurator eiret,Dux elecausfuit dnm in Tem- 
plotactis vacatceremohiis. Magnafuerehuius 
tempore bella,inter imperatoremRom.&Tur- 
cam , necnoninterGallos &Hiipanos , fuper 
fedemontana regione. HuTus au(piciis exttu- 
da eftmimiriffimaillaciuitas, NouaPalTna,in 
finibus Fori iulii, ^ nouum Fortalitium in Ce- 
phalenia lnfula. FuitidemauthQr admirabilis 
PontisinRiuoalto , quempoftquamperfecit 
rnagno honore mortuus eft jfun^us Magiftra- 
iu annis X.& paulo amplius. 

IXXXIX. Tantaanimorum prcmptitudi- 
ne & gaudio populi Dux creatus eft Uarinm 
6n«?rf«WjS.MarcianteaProcurator,vraIiqu©E 
"iics hilaresagerctdelihutal3£ticiaciiiitas« Aite* 



roPrincipatus fuiannovoluitcorotjath Dtld* 
lem imponi capiti vxori<; fu^,cui Clemens VliL 
Pontifex dono inifit Rof: m aurea m.Magna hu, 
iustempore fuitperitaliamlfftitia , quodpax 
coaluiflet inter Gallum & Hifpanum regesj 
Cum Pontifex Ferrariamveniiret , quiPrmci- 
patus iure caducitatis ad Ecclefiam deuolutus 
Fuerat , & Aldobrandinuscum aliis Cardinali- 
bus ob eam cauiam Venetias ttanfiretiexceptus 
eft ab Scnatu honorificentiirime. Quinto Prin- 
cipatus eius anno tanta fuit aquarum inunda- 
tio , vt fcaphjE& nauigiaaduaria agerenturin 
MagnaS.Marci Area,baud iTecus ac in ipfo roari, 
Luxithuiusmdrtem vniueriaciuitas, quac ei ob- 
tigit , cum annisX. menfibns totid^gm modera' 
tus fuiiletRempublicam. 

XC. Merirorum. magnitudoin Rempubli. 
cam , fingulatisprudentiainque tradandisrc 
bus dcxterivas , per omncs hbnorum gradusvi 
quead Prineipalem dignitatem extuleruntiw 
nardumDenatuma.d.X. lanuatii menfisanno/ 
N. C. MDGVI. Fuerst hicante miltus Orato 
Conftantinopolitti,vt Mahometo, qui Turcica 
MonarchiK nuper composfaausfuerat, gratu 
laretur,& iolita pr^ftarer officia.Fuit huius tan 
ta in omnibus rcbus dcxteritas & folerria , & e 
memorijEfelicitas, cum,pietatisftudio coniun 
aa , vtSenatus eiplusdetuleritquamvlIiantc 
ceflorum eius. 

HuiUsLebnardiPrincipatu excommunicat 
fuit, eiuitas per Paulum V.Pontificem Maximv 
quod quaedam Ecciefiaebona viutpatet Refpu 
blica. Contra quod fulnien immobilis ftctit, 
pfa , iiaudlecusacMarpcfiarupesaiduefrusair; 
hentisaqusfludus. Cumquedux Chriftiar 
brbis eoiuninjE minarentur rliinam , Henricu 
IV.Galliae Rexcomplexusvtramque,fuftinuii 
donec per bratorcs eius fopireniurtam pcrni 
ciofe controuerfiae : meritus eo fado Arcum 
Triutnphalem,ad imtnortalemfui 
jjiciBwiam* 



RESP\ 




R.ESPVBLICA GENVENSIS 

I N L I G V R I A. 



S V M M A C A ^ I 



t A. 



1. li^umfines:eadupkx\tijp^ddna &TranJp4d^ 
t. AgerGtniienfis^emprA(ipuaoppida. 

2. ^itus &amhitHs vrbis Gemenfis. Olim magna 
usinmitripotentia. 

5. Altquottes mutauit dminos y paraitpfmo Cv- 
itibftSydeinde Diicibm. 

4. Sauonavrbsqualis olm& qualismnt. 
5 Corftca Irtfula. Eius amplitudo , atnbttus , coH- 
na,partes , oppida &arces. 

6. AgerGenuenfisadeoqueomnisLiguria montofa 
pltnapritcipitiis , abundans tamen oleo.pothis citrits 
ranttif^, 7. CorficadiuesmeUe,cera,vuis,oleo, 
ubus, buxo,alumine, ceraliis. 8 . Therma Petro- 
\anx , habentesaquasfulfurtasvimedicatapnditas. 
^ PuUi Sylueflres InfuU Galltnaria. 10. Li- 
resoltmPtrattcamfirenueexercuerunt : Corft vero 
itit quam bominihusftmiliores.AfnofrodttoLigures, 
yrimis Gtnuates viuido ac fubtilifunt ingenio, tlati 
faitkft. 11. Corfietiamnuinprocliueiinvindi. 
m.crudelitatem &fmtatem. iz. Prouentm& 
\itiA Reipublica Genuenfts, in quibus rebusconfifiant. 

Loca munitiora, & numerus triremium,quas iri 
ri babent Genuates. 1 4. Terma Retpublic^ & 
sadminifiratio. Senatus CCCC.ciuium, &confiliS 
tum Nobiitum, 

ij, Eleclio Ducis,qui caputeft Mpublicx^eiitsvefii- 
,aucioritafi 

16. Gubernatoresqui , &quodeorumofficium. 

17. Pmfias Prafe^tiextraneorum , &qudi/iteiHS 
fdtaio. 

18. DefupremifSpdicis , &quanturnpofiimpol- 
itque. 

1 9 . C onfilium Rota , VhipertrdHantur materia & 
'rauerfia ciuiles, 

Lo. Au£loritas6 officiumCotifulumi 
.1. Origo vfficii S. Georgii , quam fpletididis vtdtuf 
ilegiis. 

.1. ProteHeresefficii S.Georgit.quomodohieligari- 

officiumquadragintaquatUorPirerum, qam 
xnfamcreentur, 

4- Archtepifcopus Genuenfis, eiufquefuffraganei 
(opi. 

ta eft Liguria intra Varuni & Macram atri- 
ies,habetq-, hos fines. Ab occalu Alpes,Gal- 
1 Narbonenfem ab Icalia diuidentcs : ab Or- 
ietradam , Macrainterfluentc : quaMeri- 
;ett,Mari pul/aturLiguftico:quaSeptenirioi 
:nnino monteclauditur. Nominarurhxc 
!,de quaaiauri CMxim, Liguria Tranfpadana, 
^ifFcrentiam Cifpadanae , quaecftDucatus 
ntisfcrratenfis. lUa fiuenoftraLiguria vo- 



caturvfitatb nominehuteracle GenoaCme Agei 
Genuenfis, a pr^cipua eiUs vrbe , diuiditurq-, ii4 
orienralera & occidentalem , itavt Genua,quie 
cft MetrOpolis,inmedio fitconftituta.Parsod- 
entalisincipitdl^ortuLuns, pergitq; Genuara 
vfqi:occidcntalis ektenditur abilk yirbe vfque 
Moncecumi 

Oppida maioris momenrf prxrcr VilJam 
Francam & Nicaeam , qusDucis Sabaudisa^ 
gnofcuntimperium , & MoncEciira, quod Hi- 

fpano regi paret, qui illuddnte aJiquot annos e- 
mitdlocidomino.procetui-ncoronsrouimiTiil- 
libus,vte}ciftiraanthonnu!li,h£Ecri'nr. Vra.mi- 
lia, Arbengaftue Albi,,gaunum,Curea, Fmariu»: , nh 
aensfalubritaremcelebre, NaulumcCipvicLi n5 
contemhendo,54ao»4,&alia.lLUtahancnoftre- 
mam incipitainirgereApenninusr.JoSiS^ vbif^ 
extendic (ecundumlittusmarinum vfqudBo- 
biumoppidum,ibicuriiarusihAquilonem,fin. 
ditltaliampermcdium vfq; ad oppidum Afcu- 
1 u A pulix. Hic ft di iiidir Mons ifte in d uo vel uc 
corriua.-vnum definitapud montemGaroanumj 
alrerumrurfiisinduo brachiafindituriqiiorum 
illud Barium agrum intetfecat, hoc Calabriam. 

Vt autero ad Mare Ligufticum reiierramuri 4 
inhrtore eius occurrit nobis Genua,capnt ScUe. 
tropolis totiu s Lignriae,qus non tahtum domi- 

nacuriIIiparticontinenris,fed&propinquisIn- 
fulis.GalHnari^atq; Corfic^. PortuWbetpul- 
chrum,& magnificum , ad Auftrum & Africum 
patentem , ipfaampliffimccirca littus confur- 
gehs,dorfoSeptentrioniobuei:fo,lcn!teirin pja- 
niGieihdefcendit, Montiuroihhixaradicibusi. 
quotum a tergo conrra feimm Aquilonis affla- 
tutn vallo munirur, non rbta montofa , nec rota 
plana, fed mixra fpecie Putac u r baberc in ambi- 
tiiiuo Vl.milIia,magnumq;comple6iiturhabi- 
tarorum numerum , ^dificiainfupcrfiaftiptuoia 
ScPalatia magnifica,que inprimis fecundurn lic- 
tusporriguncur, vtvixquicquamam^nius auc 
ornatiusin oculosinchrreic pofllt.-vndc non fi- 
he ratiohc vuJgato apudltalos prouerbio appel- 
latur GENvASvpERBA.Hxcfiruscoi-nmoditas 
fecit, vtvrbsiftafemperiritcrPrincipestbtius 
lEalii£computataf«eric,acccdentep6tentiama- 
rina,qu2olimquantafueric , teftantureoruiA 
res geftx.Conftat n.Geniiates iTiuItas ilJuftres iri 
thari obtinuifteviaorias.fu^q; dbmihationis Ji- 
mites extendifle vfque ih Ponirum Euxinumj 
vbi Tanais Europa limes aquas fuasin Moeo- 
tidettj Paludem efFundit. Hic enim occu- 
paueruht Theodofiahi vrbem , qui ho- 
die Capha dicitur in Cherfbnefo Taurieaf 



6tt ! R E S P V 

vciam no Jicam de Indilis Cypro, LesbojChioj 
ipfctqaeadeo Peraoppido eregionc Conftanti» 
nopoleos. 

Parueiiint Ligurcsabinitio Romanisvfque 
ad annum GiacincDC.runc entm Rotaris Lon- 
gobardorum Rexexpugnaititrpoliauitque Vr- 
bemGeniiam.Cija.pofteiis annisfe iteru coUe- 
giiTet.Carolus Magnuseiufqj filiusPipinusJta- 
lise Rex,& horum (ucceflbres, Francoru RegeSi 
domin^tifuntin eapercentUprope annos,con>- 
ftitutisibi Gubernaforib.quosappellabant Co- 
mites. Cumque Saraceni {ibi fubieciflent Corh- 
cam f nfulam , Ademafus Comes » inftru6f:is aii- 
quot triremibus eam inuafir ^ profligacifqne 
Barbaris eam Gcnuenfium fubie^cit dominio» 
Fuit autem perid tempusimagna huius ciuitET- 
tis potenria,quae tantuni valuir clnire , vt Piiatas 
diu repreneric,nepro lubicuexercere in mari la. 
trociniapoflenr» 

Poft CaroU iViagni & pofteroruiTt eiusdo- 
mioatiottero , ariipueruntnunchi nuiic illiex 
porentioribus ciuibus tyranriidem , valideq-, af- 
fiixerunt ciuicatem , vtnonfemelcoadlafuent 
exterorum Principti(efubdetefiominio:quod^ 
que perniciofiusfuit , fa£lum ertciuilibus iftis 
diiTenfiombus, vcprope omne maris imperium 
amiierint.Namannoy^N.C.MCCLVnLgra- 
uisortaeftdifcordia interGenU3tes& Vcne- 
tos , ob Tytum & Pcolemaidem Vrbes ; in qut- 
bus duarum illarum Rerumpublicarum ciues 
negociabancur. Cum veromagnam'GcnuaCes 
a Venetisaccepiflenrcladem,vlturi iniilriasvo- 
cau e r un t i n a u X il i a m M ic hael e m Pa! £E ol ogu ra ) 
GraECorumImperarorem,cuiusadiiiticopiis ca- 
ptam Gazam vr(:>emcxpoHaue!e, quae Venetd- 
rum erat , ptdgreffiqilelongius vfqaeadq- 
ftia Tanais mulca oppida 8c inlulas jfibi fubiece- 
runc. / 

~ AnnoAN.C.MCCGX;XXVn.elegeruntfl- 
' bi Ducem exem.plo Venetorura , quem cum 
claire milerantin Cypium,eoeUentu j vtcapto 
Rege ac Regina, inquecarcerem raiflo ? totam 
fuiiuris ftcennrlnfulam. Pofteatamen padiciJ 
RcgeCypndetributoannuo , temiferunteum 
in regnunl , retenta fibi duntaxat Famagufta ci-» 
Uitate. FecitptsteieaprimuSille Genuatium 
Duxbellum Venetis>(ed cum victusfuiflecpra:- 
lio,ddie6lus dignitate & in carcerem conie(?cus 
eftjfubftitutoalioiquimagnoanimoaggrefius 
' Venetos, pluriraiseosaftecitdetrimentis , fed 
hicpoftremoihbellooccubuit* 

Itefum ergo alium fibi creauere Genuates 
Ducem > quiprofedusConftantinopoIin jtara 
bonam illilroperatoti in bello pr^ftitit operam, 
vt adepcus fueri; ab eo Mityl^nen Infulam , qua 
retinuerunt Gentiaces vfquead annu AN.C.M.», 
CCCLIV. Poftccmam creaueruncfibi Princi- 
pem anno Salutis M C C C L XXXL poftquem 
tradiderunt fe Patrocmio Caroli VII-Franco- 
rum regls,qui eo mifit Legatum fuum. Percje/i 
autem cito dominationis Gallic£e ,iunxefur^t{e 
Duci Mediolanenfi,quo vfi funt protedore,vf- 
queadamaumMCDXXXV.ibirepudiatoPbi- 



B L i C A 

lippo Vicccomitefiue DuceM^diolani , pro 
prium fibi creauerunt Ducem . Non placuic hoi 
vniuetfisc uibus , cum multienobilioribnsfe 
querentur Francoram , nec pauciores Mediola 
nenfisPrincipisfadionem. 

Adextremum veneruntfnb Gallorumdo 
minationem.quibus paruerunt donec Andtea 
Aurea ftiblatis feditiofis contentionibus inte 
Adurnios& Fregofosjquorum illi nobilitaveh 
plebe fouebatjCiuitatihbertate conciiiauit, qu 
eti.imnoftramemoriavtitur.Spedanturauten 
inagro circum vrbcm a?dificia multa fuperbii 
flma , quse nihilcedunt Palatiis Vrbanis , cuiiii 
modi vifuntur apud Albanum , Bifagnum , M? 
rafinum,Mifagnum, aUifqi locis pluribus. 

Sauena LigurijEciuitascftantiquiflima , qiii 
nonnuUi olimSabariam diitam aucumant.Am 
bicus eius compledtitur M D.pafTus ,ipfa ornat 
aedificiisn^agnificis. EthEecaiiquocicsmiuau: 
dominos, conftituta fub imperio Genucnfiun 
Vicecomitum,Sfortiariim,Gallorum,aliqiiar 
do ctiam libera fuique iuris. Nunc vero Gent 
enles cogitur ferre dominos.Dedit Sauona tre 
Poncifices Maximos-.Gregorium ViLlahuml 
ec Sixcum iV.In OriecaliGenuatis agri parteir 
ueniemus retro Caput de Monte Portum pul 
chrum, Clauerium, Seftrum de Leuanto , loc 
noncotemnenda. Occurritdeindeparuusqu 
dam SinUs^qui conftituit Portum veteiem.po 
quemfLintSpecia, &c Lericiaoppida. Poflider 
infuper Cenuates Herefanum,locum vaide mt 
nicum in finibus Florentinorum, a quo locodc 
pendentcura oppido Vintemiliia , multaeatce 
cafteUa,pagi at q; villae. 

Inter tresliifulas , qua?noh longediftanta 
iralia,Cor/c4miuimaeft,cedeiisamplitudineS 
ciliae&Sardinifc. GraecieamappellancCjrnw) 
afiho quodamHercuHs iliiusnominis , exili: 
mantque nonnuili eam ab OindioTerapbnendi 
ci. Ab Occidente & Sejjtentrione refpicit Mst 
Ligufticu : ab Ortu Tyrrhenum : a Mendie Sai 
diniam. Habetenim alatere AquiionariCapi 
Corfum, qualpedatPortura Vcneris inLigr 
riajaquo LX. miUibustanrumabeft. Abelta 
Sardinia , fi Straboni ciedimus LX- ftadiis, al 
mn nifi vnomilhari Germanicodiftaretraou 
quodconficiticerduarumhorarum.Idem £ 
bo tribuit huic Iniula; longitudinem CLX. nii 
Iium,cum camen nonhabeatnifiCXX.niil. P!) 
niuslatamfacitmill.LX.SrraboLXX.qnod 
rius eft,vt ex dimenfione conftac. Ambitus pi^. 
cife habet mill. C C C X X V. Sita eft m qunn 
CIimate,occupatqiXll.&XIII.Paraileluiti,> 
Jongiflima eiusdies fitpera?ftatem borarur 
XIV. vei X V. Obtinaerunc hanc Inintam prifci 
tjmporibusprimutxiTyrrhentjdeindeCattha 
ginenfes , quibus eam Romani ademerunt » qc 
ea funr potiii , donec a Saracenisfuerunt expul 
fi.Hi rurfum eie£tifunc per Genuenfes quosvi 
ciflim profiigairere Pifani. Inde venicfubdomi 
nium Pontificnm.'adextfemumeam ftabiliim 
perio fibi fubiecereGenuatcs,qui&noftranie 
moriaobtinenc. Nuncbifatiam iLpartfS eair 

diftio' 



G £ N V 

ftingiinnt, Plagam qii« Orientem Soleni 
(picit, latits interius : partem huic obuer- 
m, Latus exterius vocanr. P.irs qux Italis 
opigl eft,Cifhroqtanaj& qu3E verfusSardi- 
am excnrrit, Vltram6ntanadicitur. Nume- 
uit olim in ca Plinius vibes XXXIII, quod 
iam cx eo notauitMartianusCapella:quan- 
lam Straboni non tam Ciuitates quam Ca- 
:lla fuifle videanturjquiiiiotemporetancum 
latuor in eavrbesnumeratrRomaniduasin 
m deduxere Colonias : Marianam vnam,& 
eriani alteram,a Cornelio Sylla co miOami 
ascipunm ac piope vnicum in eanoftroEEuo 
: oppidum i Baftia, non fane ampium , haud 
ocul £1 marijin quo tribunal & ledes PrsefedSi 
In extrema Inrula,qua Sardiniam l^c&atiCz- 
am eft Bonifacii, olim Porrus Syraculanus, 
rtum habenspercommodum. MiieruncGe- 
enfes ancc aliquot annos Coloniam Ligu- 
n,vt eo paiflo habitacioremefiicerenclnfu- 
i,qui noui Coloniexcruxerunthaud^iocul 
onifacii Caftroparuum op{-.idum,quod Por^ 
n Vctcrem dixerunt. Aicria diftatquali tri- 
s milliaribus Germanicis a Baftia , fcd hoc 
npore in ruderibus iacet, nec quilquam ibi 
jitat pr^ter paftores gregum. Epilcopi fe- 
; , qua: ohm hic fuic, Baftiam cransiaca eft. A- 
lam in aliouo numerohabentCorIi,Iedre- 
a cxigui momenti eft. Cum Galli hancln- 
im ahquot annis poiIedifTent,fa6ba poftre- 
' ihrer Reges Gallia', & HifpaniiE pace , quod 
itigitannoA N.C» M D LlX.reftuucafuic 
rluacibusi 

Qualitas & ingemum terH. 
Eft Ligunae folumr magna ex partealpefum, 
nontofum, accolliturque ab omni prope 
TC rupibus atque prscipiciis, per quae te- 
:s admarcpatentaditas , vndeScrabanipC'^ 
ts fterile iudicatur,& quod nihilmemora- 
lignum habeat, priTcer vaftas fyluas , & ex-<, 
rits magnitudinis arbores,fabricandisnaui- 
aptas , quibus nauigant eciam extra frecum 
litanum. Noftro camen asub melius culcumi 
,oiei,ai variorum fruduu prouentu colonos 
■. Agcr enim iuxta caftellum Tabiam vinum 
lit, quod nullo modo bonitatecedit Vino 
uatico Crecenfi, nomiiiaturque Apianum. 
fert Liguria «tiam maximam vim olei, vt aii- 
ialiquotmilliavrnarumliueBarilarumred- 
. At ager iuxraD. Remi oppidulum Paimis, 
is Mcdicis,Cictis,Limonibus aliisquefru- 
us arboreis mirum in modum luxuriar^ 
les circa Andoriam cooperci funt vitibusj 
1 in vniuerfum omnis ager Genuenfis amoe- 
mus, frugiferis arboribus vbique conficus, 
rccdeniibus vineis atqueoHuetis. Videtur 
■m quicquidgratiai, quidquid fiiauitatis& 
Enitatis cocaLiguria habecNaturain vnum 
ique exjguum iocum compegifle, qui haud 
:ul ab vrbeGenuadiftans,abincoli$Nerui 
:llatur. Hic enimlocusaereperflatur opti- 
& temperacifiimo, quo fiiauior ne opcari 
lem poiriE, vnda ferefemperflorechumus, 



E N S I s-. 
& arbores pomis aliisque fru^ibus onerac» 
iuncvc non iniuriaParadiius terrtftrisnancu- 
pariqaeat,€uraaliadannitempns ignoreccrje- ^ 
ter Vcrnum & Au6tumnale,intenlifdgGns& 
ffftus infcitiSi Frumenti tamen in Ligurianon 
adeo mulcum gcneratur, nee copiam habet cari. ' 
nis.-quicquidaucegignicpetfcdlar bonitaciseft. 

Incenora Corfics magna ex parce moncofa / 
funt, nec 3gerad culturam fatisapcus, vnde nec 
friimenri nec le^uminum magnus prouencus» 
priEterquam paucis in locis, vbifercrraaperic, 
fluminibusqjirrigataferaciflimaredditar. No- 
bilcs tamenatquedulcesiTruausproferr, &vi- 
na pr^ftanaffirnse nobilicAtis. Abundac lufula 
melle,cera, viii.s,oleO & ficubus.C^terum mella 
Corficanaamaraeflenotauerenonnulli,obTa- 
xi copiam, e qua apes mel legerc putancur^ 

Eqoi hic nafcuntur inprimis feroces,& canes 
venatici ipedtatae magnitudinis. Mufnw animal 
hic repencur.Plinio arietisgenus,quodCorii ^ 
Muffoli vocant,qtiod nufpiam al5bi perEuropam, 
pra-terquam in hac Infula & Sardinia vifitur. 
Coiiumhabcc& pilosinftarCerui, nonlanam 
vrouiJIurn genus.Reperitur & Alumen,&erui- 
rur eterrafejruminComicacu Nebien/i. Sune 
& Saliax,vulgo dia-K Ro?^, haud proculi 
PortuS.Florentii.Suntaiicubi profundte valles, 
seternss cooperts niuibns,fub quibus pluri-^ 
mam Cryftalli inueniri tradum Jn.ra Cotficara 
6i Sardiniam luxca S. Bonifacii Caftrum iittus 
Coraliorum apprime ferax efti 

Scaturiunt ineadem InfulaThcrraxnatiua', g 
fulfurats,qu3S vulgo vocant Balnea de PetraPok^ 
qux tollunt fGabiem,& laxant neruos reftiidos, 
conducunrque piunbus morbis inprimisafri- 
gida caufa ortis. Prascipui fluuiilniuk func Ge- 
lo,Tauignanus,Sagonai 

Eftin Infuk Gailinaria ingem vis pullorum ^ 
Gallinaceorura, qui noftris non raukum func ' 
diffimiles, canta tamen nefcio vnde iis eft fe- 
ritaSj vc in dotnibus ac habitanonibus huma- 
nis necouaponantneepullosexcludanr.fedo- 
mninoiniyiuisdcnfirquenemoribus. f 
Mores antiqui Ltgurum & CorfdrMmi] 
Eft peranriqua Ligumm vecerum apud Hi- j^-, l 
ftoricosLaas,quodinarteexercendi Piraticam ' 
ante alias lemperfusrrint Genres,coadidome- 
ftica inopia ,foris la^rocinando quasrere ea,qui- 
bus domi opus habcbaht. 

Neq; tamen femper latrocinabantur , fed ali- 
quando abietes ac robora fua permucabant, a 
mercatoribus pro iis accipiences oleum,vinum, 
ahasque res neceffarias. Plurimura autem viue- 
banc iaae,aut carne-ouium arietumq-„bibentes 
faaicium quoddam pocus genus ex hordeo & a- 
qua.Fueruatquidaminterprifcosau6lotes,qui 
cxiftimauerunt , hanc nacione a Grscis defcen- 
diffe,inter quos eft Srrabo, Sed Thucydides eos 
a. Siculis deriuati Meminit Florus quortindain 
Ligurum,qui in fpelunds & cauernis Subterira- 

ncis Montiumdcgerefolitifuerint,c2tetafero- 
ces&belJicofi. 

DeGorflsStrab.iiarratqrotiesRoraaniduces 

Fff h^ik. 



faaaia illara InruUm expeditione,numeium a- 
liqucm captiuorum fecum Romam adduxe- 
nnc.miratos fuifTe vehemeilter Romanos, illo- 
rum hominum barbariem &feritatcm,qui bru- 
tis qiiam hominibus firaiiioresviderencur.Nam 
v«l eos vltro mortem appetiuiiTe quibus poffent 
tnodis, vel dominlsj qui eos emerant,impatien- 
tia & ftoliditate (da tantum exhsbuitle moleftia^, 
vt eos emiflepoenituerit, quanquam paiuo ad-^ 
modum prsEitinauerinti 

Moresharumgentiumnopitemporis. 

Ac noftro seuo Liguresomties.inprimis Ge- 
nuates, depofita omni illa brutalitate & feto- 
cia mrignam oftendunt m rebus fuis indu- 
ftriara , quodque fmt ingenio viuido Sc fubtilr, 
inprimis in mercatura.quarncadexteritaretra- 
aare nouerunt , vt multisinde fibi acqaicarit p- 
pes. Nallum eft periculum , q«od non fube- 
anc lucri gratia,vrunturque nauibus prsgrandi" 
bus , nec vllisgentibus cedunt, quK Mare Me- 
diterranf um aecolunr. Magnd ftudio ea cu- 
rant,,qu£e ad falutem Reipdbhfaciunt, quan- 



B L I C A 

Cum Corfi apud exteros veiTanrur.mutiidfr 
bi pro vinbus inuicem prseftantofBcia , iadant; 
que generis Nobilitatem , quanquam pleriqile 
t cuni primum ab Iniuia ad nbs veniunc jlaceru 
funt deformes veftibus. At rehqui omni op( 
conantur , vc eos ruffus inftruanc , veftiniento; 
quedccentiadornen't,cumin publicum prode 
undum eft. Videbis tamcii inter ebs ,qui alii 
natiohibus in ciuilitate & commoditate mo 
i-um neqiiaquam ceifuri fmt,athiquidemfua 
in exio-ub numero. Litterasatqueartes melio 
tes cum ipfinequeament,nequedifcci:eexpe 
tant : in aliis tamcn iaudant atque ofculantu: 
Antequath autem hunc de Ligurum moribu 
antiquis fel-mohem finiamsfcicndumeftvetu 
fcomma,quo Gehuates acsterisItsHsnotar 
tur,vt dicantilr ignorantes in materia cbnhli 
Hofpites fatis tenuiter excipere fcruntur, ne 
valde hiiaribus auribus eorum accipiunt ac 
uentum,q'uod fere vi{fl;itentladucis&;conu( 
hienter eorum habitui corporis : at in Merc 
monii^ pertradtahdis , patiehter omhiaferun 
citm ipli Cmt Piratices nohiine famofl , teni 
contenti (orte , domeftica- rei attehti , inuidi 



quam finE raobiles &faaioij'prs cffiteris.auidi- 
que rerum nouarum. Memorabiie eft quod 
Galiis Rex refpondic cuidam huncianti, Ge- 
nuates fe velle !pfiusfubderepatrocihio,mflit 
eos in rhagnam malam crucdm abire,in quo- 
rum conifiiis nihireflec coH^ftantiae. Statuta 
corporis pkrumque proeeri funt , &facienon 
inelet^anti. Domi viaunt tenuiter & par- 
Ce,cum autem in fplendorem cxternuFn aH- 
quid infumendum eft, nuUis parcunt impen- 

fis. . . 

Sunt inter eos multibonifortesquemihtes, 

& Duces copiarum oprimi,vtapparetinfami- 
iia Aureariim fiue Doriarum , & Spinolarum, 
quibus omni laude fuit partim,parcimetiam- 
num eft maibr fciencia bellica. In praeliis au- 
tem marinis funt valde prseftantes , in comraer- 
ciis vero atque negociatione cauti ac pruden- 
tes. . 

Cotfi plerique omnes nondumadeam cmi. 
litatem Sc morum elcgantiam peruencrunt, 
quamin plerifque videmus Itaha; populis. Nara 
fcii funt 3c criideles fopra modum, ftudent- 
que in hac re vctus feritare fencothium, quod 
& Csfar iis tribuic. Bello autem fe fortej 
viros prceftant,& pilgnantfatisahimbfe, quod 
non vno docuerunt edito fpecii-nine. Poftre- 
mo^viridiiaa gsns hzc adeb auida ei^:, vt Ita- 
H vfitato iadent prouerbib : Homini Corfo 
nec viuo fidendum efle , hec mottuo ; quod fi- ' 
mul acaliquis inrerfeauseft, continuo omnes 
agnaticorifanguineiqiieinterfecticbnueniunrj 
& homicidam ad mortempetuht, qufem fiadi- 
pifci pofliinc ,fine dubitatione hecant, Quam- 
uis autcm res f):anla<aionec6mponatur,nemd 
tanien alteri quicquam fiditiquodvtriquealte- 
risinfidias ftruant, vt optimum faiStu fit , cauere 
fibi a reconciliatis , nec araiorem cum illis inirc 
amicitiani.' 



rurfusinfames.MulieresGenuenfiumvuIgocl 



cuntur petulanteseire & iafciuse, 

Opes & diWu harumgmium. 

Ex agro Gendcnfium quotannis magna v 
pomorum citaorum, auranciorum, limoni. 
rum, vt & olei plurimum in feptentrionalialof 
exportatuf , magno cum incolaruin isriiok 
inentd; 

Viriym quod in Corfiea ciefcit,etiara R< 
mae , quo magna copia deportatur, in fumniat 
exiftimatione. Sunt prsterea Gcnuates 
facienda verfura & cambio prae ca:refis ve 
fatiflimi rquod quideri:i hicri genus ad priu 
tos duntaxat redit , non ad vfuih Reipub 
'cs£. Prbuentus ehim anhuus ciuiratis non ' 
perat triginta miUia coronatorumi quoci 
rum velut cenfum viritim a ciuibus coi 



gunt 



Caterum opes Reipubhca confiftuhtin v 
ftigaUbus & portoriis , quse pleraque irope 
duntur in fumtus Palatii.qhbdcaeteraetetfar 
pofleifiones Reipublici fiils fufticiaht Vix 
dus prifedisque. Eftque hic reddicus.q 
ad CGCC. miilia Coronatouim cohftitu 
Hypotheci nomine aflighatus Societnti Mo 
tis laha;i Georgii , qux eos prbuentus de 
hc ac pradehter difpbncre hbbitjVtvtil 
fmt ReipubHcs. Ex Hi^pahia tantiim a 
quiiunt iucri , vt vix vlla ciuitas l^^^^^J 
qu£E priuatim eiues habeat bpulentiorcs. Su 
cnim intcr eos , qui quocannis certum ai 
modum percipiuht, vt qubcies opus cft,3pi 
notos Mercatores tahtum pectihia cbnficiai 
quantum Regi Hifpanisr^ bpus eft^ Debetaute 
is Rex Genu^tibus ihcredibilem pecun 
vim,quod vel hinc coHigerc IiGet,quodam 
Grati« M DC. nicircatores pubhcc inua f atioi 

tot 



I 



>mferennt,ire|em Hifpaniifn debete Ghi ad 
VlII.auriMiIliones.Hincfacileeftconiedura 
'equi,quantum id xs a!ienum ad h^c vfque 
mpora ejccreuerit, fi modo Genuenfes , vti 
nus foliti Fjerunt, nuinetare pcrrexe- 

Deip/ius Reipublfc* proucntibus, rteitio eft» 
li cerram iniueritrationcm ,quantum ex con- 
lenris Iralia; terris ipilquotannis percipiat^ar- 
tranturque complures, illam pnbhce diui- 
;ti adrtodum non eflc i quodque necefle fit 
rurum, (i quod negocium gtauis momenri 
iicererur, priuatorum vri thefauris, quod 
rtum ^r , fcriniaarculasque (Senucnfium non 
eo turgere.poi(re , vt Venetorum. Quod au- 
n in tam ex'giiis Therauris eos animoros&: 
nfidentes focir» cft,qnod iii Rege Hifpa- 
magnum h .bcanr piyndium, qui, pirum 
eft,quin eorum fit iioh tam Patronusquam 
)minas. Ex Corfica InfuIaR.eIpublicaGenU- 
(is vel perparum vel omnino nihil pcrcipit» 
m omn? id aes in pxffifidia mihtum , aliosque 
LS Infaljc neceflarios infumatur» 

* ^ohurregionis&foientiamilit4rU. 
Non habet RefpubJica Genuenfis,quod glo- 
tur de munitis Jocis atquefortalitiis per Ita* 
tn:& ip(a qaidem Vrbs,qiianquam niuros 
aeat oprimos, & ingentcm rorn;entorum 
!]icorum numerum, magis ramen fidir in Re- 

Hiip.ni pr«fidio, quam fuis viribus. In 
iffica Infula c«tens munitiora funr Baftia 
Mdum, & Aiacia, & Caftellum Bonifacii, 
bet autem vfitaro more Refpubiica iri ipfa 
»c Gcjiuenfi ali^uot Corforum miiitum fi<. 
i,quipraEfidio funtciuitati',vti viciffim in In- 
X Gemienfes tn firmionbuslodsin prsfidio 
locantur. Pra?ter hos confueuitRefpublica 
luot figna equitum alere, quorum id eft offi- 
m,vthctusmariscurfimobeqUirantes, Tut'. 

Piratns prohibeant, ne in iittuscxfcendere 
Tint, & rapinis csdibusquc infcftare mari- 
la loca, cum conftet» latrones iftos multo- 
i tapuiire homines, inque Africam vendi- 
fe-. 

[n vniuerfum repuranti planum fiet de Ge- 
itium robore aut viribus m.^gnifice fenti- 
lum nort efie.excepto m ri, vbi adhucktis 
t potcntes : accedente firmo Hifpani regis 
lentaculo, quod Rcipablitae nunquaro de- 
itum eft.nifi ipfi regi graue nafcatur bellum-, 
juod conficiendumomaibusfiiisviribus o- 
ifithabituius. 

^.>bet praeterea Refpublica Genucnfis per^ 
uo quatuor triremes, quae nauigando cir- 
n littora Liguriae,tuta ca praeftant aPirata- 
H cxcurfionibusi lu Armamentario Gcrtu- 
i,ex lege veteri debeht eirc petpetim crire*. 
s militares XXV. vt in^irui armarique pof- 
Cquoties repentmus vfus < xi^it; 

hlUtts Guhetmtionii. 

Anno A N. C. M D XXVl.inftinierunt Gc- 



nuares aliara ac dhierfam afiipcnoreguberna- 
tioiiis Rcipubiicae formam ,quainhuncvique 
diemvtuntur.eftquetalis.Defcribumuromne» 
fimiiiac opulentioresjtam Nobiles quam Ple* 
b-iffi , qua: quidcm habeant fex dottiicilia aperta 
intra,vrbem,atque ita fubduiJtarationedepre- 
hcndunturXXVni.adhuncmodum. Omnes 
ca-ters familiae, quje roridem domicilia apetta 
non habent,quanquam fatis fplendidx fint&; 
opuleni^, adiungunairtamen illis vrgintiodto, 
ita vt gubernatio p blica fit maneatque pcnes 
illas famiiias (quas & tribus appellare poflis) 
vig^ntiodo , cum lif ult» Pattjciorum fiue Nobi- 
Uum,€xcLfo populo, nec tamen prohibitis 
Nobilibus illiis, fi velint fiionumcroadiunge- 
fe dtrera plebeias familias,quje velopibus vel 
virtuteadnobihtnema. cedere poirunt ,idque 
fingulis annis. Esomnibushis trb' busfami» 
liisve legirurSenarusquadringentori.!m homi- 
num quotannis,qui vna cum Duce & Guber- 
natore capciFunt Kempublicam. Hi CGCG. 
viti cligunt Ducem ,fiintque Gubcrnatores o- 
€to cum M.giftratu pcrbunnium. Hicporro 
SenatUs tra^tat omniamaiorisniomcnri ntgo* 
cia,inprimis incrementum & incoJumitatem. 
Rcipublicff,repraffen'antqueadeoipficumDu- 
ce Rf mpublicam iplam. 

Quod fi quK res minoris momenti in de libc» 
rationemveniat.vtiturmagnusilicSenatusmi- 
norcconfilio.quodcorft^tcentum Nobilibus, 
quimiifispcrSenatores maioi-isconfihicalcuiis 
eliguntur excorpore CCCC virorum. 

Totius Rcipubhcs arque Senatus caput cft i| 
Dux, Ornaturqce eonuenientibus citulis & ho- 
noribus. Eft h«c dignitasperantiquain Cinita- 
te, duratq; per bienr;ium ,quo temporehabitat 
in Palario Pubiico.ftiparusprjEfidioquingenta* 
rum mihium Gei roanorum , velut Prsetoriano'' 
rum^vt ita abfo utum aliquem Principemre^ 
praefeniare vider tur. CiVm primum in Duccm e- 
ie<aus eft,geftat per duos dies habitum Duca-- 
Iem,dJnd.aIio vtiturveftiru fplendidoquidS 
atq; preciofo > cxhol fercopurpurei vcl viola- 
cei coloris. Audoritas eius magnavaldc eft,cum 
jpfi foli liceatproponertSenatui quicquidvifum 
fuerit,quod ahi Sena ori nequaquam permifl 
fum eft^ Eihxc caufaeft, vr fi quis quidh.bear, 
quod ad Reipublics emolnmentum ptninere 
arbitretur^necefle fit>vt priusdc cocumDuce 
agat.qui deinde proponi t Senatt i. 

Eft autem modus eligendi Ducistalis. A>.Di 
III» lanuarii menfis conucnit S< natus cumcon- 
filio mmorc in certoloco j extlufo tiimen Duce-, 
qui ekpfo Prihcipatus fui termino primo iU 
lius menfis die in fuam migrat dohTim , manct- 
quc ibi priuatus cum titulo P.ocuratoris Rei- 
publicjc. Ergo Senatus cum Minore Ccnfilid 
cligit viginti ofto viros Nobiles, cx qualibci 
tribu vnum ,qui ttatim vbi eleiai funt, Vocdhtat 
ad Palatium,includuhturque inIocumfcpar£i- 
tum cum Sena'oribus,qui vel pcr atatem vcl 
per contumaciam famili* funtinhabilesadca- 
peflTendum Principatum.Hirurfus ehgunt aliofi 

fff » xviii* 



616 



R E S P V 



XVill.qiu vnacum fupenonbusXXVHI. pro- 
ponunt Magiio Senatai/quos ipfidignos iudi- 
centPdncipalidignicace.Dignumauteraeftob- 
feruationebcjuodfas n5 riE,Scnatiii plures quam 
quatuor proponere fiue nonlinare , quodq-, rie- 
ceffe licvt in ele6\:ione eoru dax tertiae partes ex 
vigintio£t'ovii.'is confehtiaht cu illaSehatus jiar- 
te , quibulcum cotulere confilia,& eos quatuor 
quidem cportecomnino cffc e Sehatoru nume- 
ro. Hoc fado Schatus vterqueconiiehifi&ibi 
propohuntur noroina quatuor iUorum,quos E- 
ledlores Principatu dignoS iuaicauerunt imit- 
tuncurque ab Vniuerfo Sehatu calculi, &: qui 
vincic numerc^foffragidrahi cseterds , e veftigiQ, 
faltitaturDia&PrincepsReipublicx. ^ 

^ Suhf prxterea Gubernatores Vlll.qui affidec 
Duci veluc eius Confiliariiiquorum officuex- 
pirat biennid exado , qni cum Principe praeiunt 

- Reipublics, nec tamen Decrerum facere poi- 
func foli in caufis raagni momenti , vel quse falu- 
tem Reipubi.concernunt/fedremittunc omnia 
adMaius Gorifiiium. Eliguntur autem hi Gu- 

\ bernatoresbiniinhuncmodum. . . % 

I Cdnueniente Magho Senatu &Confilio Mi- 
hore cu ipfo Ducceliguntur XXVllI.viri,ex hn- 
gulis tnbubus finghlijqui cuSenatU & Pnncipe 

^nominant aliquando XILaliquado XiV.ex qui- 

bus fehatas miftls calculis viium eo quidem die 
eligit.Alterodieeocie&bferuatocirdinefecudlls 
elic^itur.Et fiG felapllslex menfjbiis eadehi repeti. 
tufeie^hQ, Cum quis Gubernatorum iftoruni 
' ekpfobiennio deceditMagiftraru,manetS.Ge- 
brgii Pirocuratoi: per annoSduos, vcfemperiri 
Collegio ProcHratorura fiht 0^0 ,quifaeiunt 
Gubernarorcs Re.pubiicae^qui Gura Duce, Ma- 
iore Cdnfiiio, & Nouis Gubematotibus in Sc- 
hatum veniuilt , & de caufis graoioris momenci 
deiiberant. Incumbuncautem his Gubernarij'- 
ribus potilTima Reipubl. ncgocia, babitantibiis 
dupbus 'cum Duce in Palacid , cacteris in fiiis x~ 
dibus,ita tsmen,vt akernatit-n tertio quoque 
menfealii duoin Palatium concedant. 

Funauntut auteni quidam iftaProcuratori^ 
dignitate per omnes vit^ fux dies,'& hi funt qui 
aliquando Duces fuerunt:csetefi,qui tantum 
Gubernatores fuere,exado biehnio decedunt 
Magiftratu.Viia tamen i:ra6tanc riegotia publica, 
inprimis prduentus, veaigalia,srarium Reipu- 
blicS,quo fit vt in magna fint audoritai:e, maxi- 
iftiqiiefiantapopolo; 
'7 Decupanturaute omnes hiMagiftratus duh- 
iaxat circaadiiiiniftrationem Reip. Naquod fid 
ludiciaatrinetsinprimisincaufisCrimitiahbus, 
eft ibi fummus quida Iudex,peregrinus fere atq5 
Doftor Legum,cui Sehatus honeftu foUiit Sala- 
rium,affignaturq; eiPalatium vicinum ei,in quo 
Duxipfehabirat.Cognofcithicatq-,fertfenten- 
tiam de omnibus criminibus,qu£B fi fit capiralis, 
mittere eam in executidnem non poteft, nifi de 
confenfu Senatus. Adiunguntur aute huic fum- 
mo iudici dudquidaalii Dodof es luris , & ipfi 
peregrini,quorum vhus appellatur ludcx Male- 
ficidrum,aiter Prsfeaus Fifci>qudf uin ope Pii- 



B i i c A 

mus ille vtithirinfefendafententiacapitiMM 
que caufiscriminaUbus. In caufisciuilibus Pri 
marius illeludex vtitur Legatd fiao,q^i ius ditit 
Eft & aliud oflicium Septem virale , quod-ej 
traordiharium vocanticuius tahtahabeti?ra{j 
6toritas,Vt fere ipfum Principemrcprasfentet 
qiidd in loUs caufis falucem Reipublics concei 
nentibusoccupetur.PdiluntautemSeptemuii 
ilU vel proldngare vel cdntraherecaufaruma 
aiones i cohftituete pupiliis chtores , & U agilai 
inkrfelitigenc,autfi pauperi fitcoiitroueifiac 
diuite,daht hi Septemviri iudiccm qui feri 
fentenciam incer Ucigantes.Duratautem hoc D; 
fieiiim mehfibus VI. eftqud magnaeauddritaci 
Magiftratus aUus dicitur C^inquevitaU 
conft^ns quinque fttpreihis Syndicis,quipo 
funt pidaudoritate lationem vlt^ acgeltorui 
fepo(cere,tam aDiicejquam a Gubernacoribu 
eum expirauitrempusdignitatiseoium. Incai 
fis ReipubUcie idemfacerefolcntiquodcaetc 
Magiftratuspoffuhfqi multam irrdgareDuci< 
Gubcrnatonbus , fi quid prster ofhcium fecii 
cdmperti funt : Abeuhtibus autem Magiftrai 
Duce & Gubernacoribiissmadante Senacu Pt£ 
co magna voce prociamat: fiquisquidhabi; 
cona-a Duceta aui:Gubernatoresivi:veniat2 
Syridicds,& conqueratur.Hac de caufapertoi 
odiduum commorantur Gubernatores cu 
Duce in,locd Syndicisaffignato , quibus diebi 
fihitis , vel puni tiin tur , fi in ndxa fuef int , vel al 
foluuntur fi extra eam i orriati etiam teftimon 
pnbiico Senatus , quod rede fecetinr officiut 
fine qtio adProcuratotiam dignitateihadmii 
ndh pdlTaht. Eft & ad hos Syndicosprouoc 
tio ab alus MagiftratiBus jCohftatquevelcx< 
quanta fit huiusofficndignitas,quodinScn 
tum veniunt, & interfunt deliberationibusc 
RepubUea,&airident Duciin ipfo Palacio.vm 
inirandum adeo noh eft j quod Patres ad Sur 
mi Syndici digriitatem elegerinf Andream j 

Amea. . . 

Nunc deinceps etiam aUquid dicendiimt 
decaufis ciuilibus. Igicurinhisconfticucifui 
(juinqueltirifconfulti,Pei:egriniqitidem,vrfii 
guU annis binis prsfiht;& iftud quidem lun 
confultorum corpus vocatur GonfiliomRot 
Gdgnofcunt hi Dodores de Caulis CiuiUbi 
comrriordnturq; in Palatid Ducis , iitdicantqi 
controuerfias ex uife ciuili C^fared, aguniiin 
caufae ex moreiudiciorum confueto ciuitatis, 

abantiquisteihporibus. 

Quod ad collegia raercatoruhi &opificur 
funt certi quidam Cenforesjqui dant operam 
venditdres rerum, aut qui negotiahmr, iuftis ' 
tahturponderibus & mehfuns.exlegibusCiu 
racis, vcerites ad eam fem artificum Prsfe^^i 
quQS nominant vulgo Confules. Valetautei 
quifqne Cdnful in tui aftificii baminesmagt 
auaoticace, inprimisis,qui iis pr^fefe6tuseft. qi 
fericum tradtanc , plus caereris potcft polieiciii 
v t poilic eoi ighomihia notaf e, piofcri bere e p 
rf sa, remo ad tempus addicere, vel aliis pro del 
aimagnicudinea;ffieerepiEhis,- ^ , 



G E N V 

Stlht Mi V be Gemia XL. Tribuni militares fi- 
tCen ciiriones 3 e Nobilitateledli, <jui fingulis 
itiis mucantur. Habet autein qtiifqj fubTe vi- 
>s centuiii epopuloiVtin vmueirfumeuadanc 
r^riiillia, (juibus Vtitur Refpub.iri omnibus re- 
rnrihis caiibus, vt (1 in rebtls dubiiscuftodien- 
1 cft Ciuiras, vel Princeps atque Senatores 
'fegre proficifciintur, tuhcXL.illi Centurio- 
?s comitantur ebs , brnati vcftibus holofeticis, 
0 dignitate Reipublics.Prartei: h^c 1 V.lecSto- 
im ciuium millia,omnes mares,fam in ipfa Vr- 
; quam fuburbiis,abannostatis vicefimovf- 
lead fexagefimum,ii]ti)enturprofitcri nomina 
ud certos fubs Centuribnes,quiebs in nume- 
ro habcnr, fcr udiuntqiie i vt qubties ita facerc 
lfifuerint,adfint armati. 
Denique habet Reipublica Genuenfis per- 
tuo fummum aliquem copiarum ducem, 
tem Gcneralem vocant,cUi &armorum cura 
que ihfpedio demandatai eft , vt quoties iis o- 
s eftjarmari ciuitas rede quear^ 
OfBcium & Magiftratus S. Gebrgii, quod iri- 
• csEtera nobiliflimum eftiri t ota Ciuitate ,in- 
rutum fiiiranno A N. C, M CCCC VIL Hu- 
; beneficio Refpublica Ibngo f erapore confer- 
rafiiit; quaJcmTi obfoliafperitatem 8c multis 
locis fterilitatem,terra diuitiasextraherenori 
(let.habuit tamen femper viros acutbinge- 
) magniqueiudicii , ad excbgitandas rationcs 
pifcendarum opum,quibus Refpub.innc- 
fitatibus conftituta vti poiret. Hinc fadum 
,vc fuperibribus remporibus ii,quitra6iabant 
^ocia publica,a priuatis colligereht pecu nias, 

voluntarias vel coaaas. Neautemciuesad 
nc modum pecuniis cmuri6ti caufas habe- 
it conquerendijlbluiciisMagiftratus viuram, 
:entum coronatos feptem, odlo, vel etiam a- 
uando decem,pro ratiorie & diuerfitate tem. 
rumivtque inpofterum nummatiorcs ciues 
iori promtitudirie darenei^utuum,pignoris 

0 ipfis affignatifuere proucntus publici , ex- 
pli gratia vedligalia vrbis,aut alia quasdam 
3i iurifdidiones frumentaria,vinari3e,confe- 

1 fuper ea re litterispubiicis. Etquiad hunc 
>dum fruebantur pignoribus&Hypochecis 
t.dicebantur ea Emilfc vel Comparafiefibi: 

contraclus omnes , cum inimmerifiim cre- 
:ent, &mulcum gignerenf confufionis,po- 
;mo omnes ad Officium S. Georgii reda<ai 
it.vnde hoc natum eft nomeri. 
Cumque manifefte cogriofcerefuf huius bf-^ 
i dexteritas,quod res illas,de quibus dixt. 
s, magna gereret prudentia & iuftitia,quod- 
r nuiltum vfui efl"et Reipublics,creiiic eorunrt 
Derus,qui ilfi prserant fingulls prope die- 
1, vt poftcemo huic Officiomultasfubiece- 
c cerrn s,dom i nia Sc pofieffiories. Accefl^eriiiac 
nde multa Priuilegia, qux iUi Officio data 
t primo quidem ab ipfa Republica, deihde 
im a Pontificibus, Imperatoribus, aliisque 
icipibus, qui Genuje domiriaci fuerunt. Sic 
ur habet : quamuis Officium Georgianum a 
publiea deperideac,&- abillis quigubernanc 



E N S i s. ' ^jj 

palatium, Magiftcacijjus tattieti' ^ Gubernato- 
ribus Ciuitatis fubieaumn6neft,fedcontrao- 
mnes, qui ad Magiftfatus Sc Gubernationem 
ReipubhcjE adm)ttuntur,iuramcnto fe obftrin- 
gunt,conferuatUros fe iura atque Priuilegia Of- 
ficii Geofgiani» Vc autem pleraqite huiufinodi i 
cenuibusoriginem trahuntinitiis,poft veroado, 
lefcunt &admacuritatemquamdamfuamper- 
ueniunt.-ita MagifttatUs ifte Georgianus multb 
fcommodioribusnuncquamolim.regicurleai- 
bus. Acquifiuicfibi infuperhocofficium qu%- 
dam dominia dum lciculentis feddiribus.qus ab 
initio omnia non habuir: brcuirer muko lani 
pius pof eft polletqrie tam in expeditione caufa-^ 
rum.quam poeha de]inquentium,&re<aurafub- 
iedi populi,quam ohni; 

Q.ui ergb res Ciuifatis Genuenfis exadius 
confidefabit, videl?it, contineri in illa velut duq 
quadam corpbra aur Communiraces,vnam .Ma- 
iorem.altefam Minofem. Maibr regirur a Pala- 
tio,compIe<aitufquetotam C.uitatem. Mmor. 
dependec ab officio Gporgianb , in iis duncaxat 
iebus, dequibusfupradiximus,comprehendiN 
quebmnesPrsCuras. Maiormutationibusob- 
noxia eft, & fipeperpefla dominos violeniiores 
csteris : Miriorfempetfuichberafirma,fuisqae 
conftansciuibus. , 

Habet etiarti hoc Officium Georgiarium 6- 
Guberfiatores, quos vulgoappellanr Prore. 
a:orcs. Durat iisliaec dignitas non vltraanhumi 
leguncurque fingulis ienis menfibus quarerni 
fimul ex omni Prxtorum Collegio,creditori- 
bus i-egionis & extraneis ^ certo tamen finguli 
nuraero,liocpa(fto. 

Eliguritur ex bmniCreditorum numero viti 
LXXX.quicumconueneruntj&exvrna nomi- 
na quaedam exrraxerunr , denuo qoniiciunt in 
eam LXXX.fortc s, e qmbus extrahuncur nomi- 
na XXXIV. &hiincluduncurcertbconcIaui,e 
quo eisegredifasnoneft,nifipriuso(5loeletTe- 
rintprbte£t6fes. ^ 

Prasterea annb A N.C.M CCCC XLlV.zi 
creatum fuit aliud officium Oaouirale, quod - 
ab anrio qriadragefimo quartb fupra millefi- 
mOm quadringentefimum appellacioriem tra- 
xit.vf Quadraginraquatuorvirorum etiamap- 
pellatumfuerit. Caufafuir,quodO(ficiofupe- 
riore vehemenrer audto fpatio trigirita feptem 

ainnorum , Protedtores nori pbtuerinf expedire 
vno arino negocia, quae oblata fuerunt; vnde 
riouis opusjfuiclquafi mferioribus Magiftrati- 
bus : habec aurem hoc 06touirale Officium fub 
fe cumjlnfula Corficapli^oppidaal.iaqueloca 
non parui momenti, qubftim prouentus in vfus 
ReripublicaEcbnuertuntur. Mitfiturautemfin- 
gulis annis iri eam infulara Praefe<aus Genera- 
lis,quirefidcrefo!etinBaftiaCiuitate,vt &fum- 
iTium tribtinal luftitis, qnod Genuenies ibi 

conftiitueriinc , cuius profeito magnus rigor ell 
Sc feueriras in miferos Corfos , vc vix ie- 
tcndi firic tam acerbiexa<aiq,- 
iudices. 



Fff 



DI 



til R E S P V 

Dt REilGiOlJE ET KEBVS 
Bcchjiafikif. 

: jPtofitentur omnes Genucnfes & CorfiCa- 
tholicam fidem. Ert& GenUx ArchiepifcopUs, 
iub quoiunthiEpircopi; Sarzahenfis, Bobien- 
fisjBruiTiacenfisjMetetienfis fiue Maranenfis, 



L 1 e 

Acoienfis, Naulcnfis, Albiugauhas , 3cin CttS 
ficalnfulaNebienfis. 

Epifgopi Cbrfic^funt hiprjEcerNebienferoj 
Aiacenfis, Alericnfi?, Sagonenfis, Ciuitarenfisi 
& hi quidem funt (uffraganei Arclii^ifoopiPi. 
fani. 



RESPVBLICA LVCENSIS. 

5 V M M A C A P I T A. 



'f 



(iri^oHominhVrbisiiica. _ 

Biusfttusyambimmurorum,4ger,fnes. 

Crux aurea immanis pecii, qun conjpicituir U 

Templo Vrbis Luca,vliin a Ftfanis oppignorata 
\ LUcdHis. 
Luca Vrbs olim fubpoteftate Gothorurft) kinie 

imperdtorum GrinCorum. Bahmt variasdomi' 

nos. 

Ager Lucanus fertHipmus , dere frUitur falubet- 
rmo. ^ 

Lucenfes ingemoprmditi fubttli & acri , vthani, k- 
mdtores hbertatts , idtoma eorum iucundum & 
putuih. 

Opes eerum coriftfiuntinpt&fentipemrfia&n^ga^ 
ciafione Serici. - 
8 TieJpubUcd Luceiifis per fe imbeci&d , nec eius pofen- 
-tia , vt hofiilem vtm a pr^ulfaVe fuis viribta 
■pefit. 

^ Senatus Lucenfise tripUci hommumgenere conipb- 
fittu. Caput B.eipubl. Confallonertas^qUomodo k 
r/eetnr Commanddtor 'Gimtatis ,&quafit eii» 
potentia&aacioritas. 

t o Secretarii tres yquod fit eoruni ojficium , quie itirilh 
di£lib. 

11 'Conftltum CoUoqmi (ompofitHm ex o&odectm d- 
uibus. 

ix SexvtriPr&feilidrdrib. 
I j Confilium RotA compofttum ex trtbus DoBoribm 
lurisperegrtnis. 

14 Citria MercatbruiHvenfiam nbuem viris. 0§cmm 

Abundantiie. 

15 CotmniffarttmiVttare^iitcu 
x6 ConfiliumDifcolorumqUale. 

17 Confiliurn Diuerforiorum , compofitumex oBoVt- 
mquibus incumbtt vtcuram ifitbeamexterorunt 
at<iueho(i>itum. 

r8 De' 



1 



i t Vca Vrbs eft elegans&ampla,i1iomenfbc- 
JL^tita, vt vulgo pucatur, a Lucurobne Kege 
Hetrufcorum t ip^ qilAque fitain HetrUria fiuc 
Tufcia. Ait Strabo Lilcam Vrbetn prbpinquar» 
cfle Montibus Lunx. Neautemperqiiiramus, 
quantaolim fuerit, conftat, eam hoftra atiate 
habere tria niilUa in circuitu» 

j Sita eft in pknitie.nori prociil k nion tibus b- 
praGetuiamamnerh. Cingiturmurisqptimis, 

^ornaturqUe mulcis jcdificiis publicis priuatiSq; 
fplendidiffimis. A Septentriont cohtiligit vai- 
lcm Carfagnanam» «ju« ferax cft omnium re» 



rum boniruni,& plena*j[)opalobellicpfo,a'ca' 
mihtiam promto. A cxterispartibusomnibul 
dngituc Magno Ducatu Hetruri^E fiueFloretiae 

Pi ^ecipl^um in ea Tehiplum S. Cruci dedica 
tum eft.S^edaturin ea'Grux aureamagniptecii 
Vttjuic XV. millibus coronatorum aEftfmetur 
<^uara Pifanialiquando OppigrioraUeruntLuca 
hiSjCa conditione,vt redimcrc poflent,^uod ta 
men hadenu^ fadJuhi hon eft. 

Saeptus h-acVrbsmutauitdominbs. Prinn 
chim fuic fub domini©Gothorum,deindep 
riiit IniperatoribusConftancjnbpoIitanis-,po( 
hosPhafeoiiSjCaftfuciiSjSpinoliSj^calatiis^Flo 
fentinis.poftremo Pifanis. Sed&CarolusBo 
hemiae ILtx eam aliquando poiredit , cotolHtut* 
ibi Prsfefeao Cardinali quodam , qui accepti 
XXV.millibus Scutatorum,; Vrbem libcramFe 
cit. Fuit hxc|)rima Vrbs Hetruriie, qu2 fidcn 
Chrifti ampitxa eii . 

jQualitdsagriLucdnii 
QtiaWiuis non late pateat territbrium Loca 
hum , optimufti tamen eft & fertiliiTimum 
quod abuhde compeniatcolonorum laborein 
Aere perflatur bono & falubri , v t f aro compet 
cjim fit , cbntagiofos morbos ibifaeuiiffe. 

Mores & confuetudines. 

Habentiir communiter LucaniaflPabiles,hU 
hiani mbdeftiqj jbenigniergaqubfuiSjquimu! 
tum Gandoris atq; Hbcrtatis oftendantmbttim 
busftiisa^tionibiis. Ingenio ferefimtacri viui 
4©que,apptehehduntquefacilc6mhesarres,a( 
quas applicaht animum. Libertatis amatorc 
j!uht maximi, quiad 'eius cohfctuationem nc: 
languini necvit* parcu rit. Ciuiurapleriq;fun 
addiifH mercaturae & hegociaiiorii. Dicuntdi 
Lucenfibus IcaIi,eos ante aliasarresaiharefci 
entiam Sacratutti litterarum , efle feenfcuolos a( 
liberalcs in excipiehdis holpitibus, facilts ad i 
gnbicehdutti.qiii in hegoriis cbhtradlibnsqm 
maximahi habeattt bons fidei rationem , ipfi in 
tcr fe qubq; borii acrelSliobieruantes&afraa 
dibus alieni : jMulieres eatum ftudcrc praealii 
fcErainis Italicis pudicitiae. Vt aurem inrer Itali 
ca Idiomata Hetrufcum habetur optimiih>,fi( 
ih ipifa HetruriaLirigua Lucehfium cbthmenda- 
tiir ob fUauitatcm & puritatem : rieque cnim in- 
eptis accehtibus odiofa eft> vt cseierarum Tu" 
fcaruinciaiiatuiBi 

op(f 



L 



Snht communirer ciues Lucenles ciim re 
4ufa & opufenti , ob frc^denda meTcimohia 
|U2 tradtanr, cxerccntes negoriatiohes fuas 
'er totum prope OrbemChnftiartum,inquo 
imen genere primas fibi vendicat mercatura 
;nc« maten«,cuius nomine clarj funt & ce- 
;bres per totamEuropam. CumCaftruccius 
.attracanus Tyrannidem Vrbis arripuiret, 
mlti jciuibus odio feruitutis alio mWaue- 
mt , detuleruntque fecum non folum ma^nas 
> diuer/a Itali^e oppida diukias, fed & attem 
irandi fefici,FIorentinos vero etiam docue- 
int rationem conficiendi pannos ^ filis aura- 

MrtquoartificioexcellerecredunturLucen- 
5. Ipfa refpublica valde diues effe non p6- 
ft, vt cums iutifdidtio non lare pateat : ha- 
■t tamen fingularcs rationes atq-, modos con- 
:icnd* pecunia: , qua nequaquim deftitui* 

^ohur & vim militarei: 
Ipfa Vrbs Lucenfis fortis habetut rationefii 
s, accedentibus firmjifimis muris^inftrufta 
rmenns machinis^ue belhcis , crediturque 
cra luapomoena comprchendereXXIV. mil- 
hominum. His aurero omnibus non obftan^ 
•us, & quod Gothi in ea fex menfium obfi- 
5nemperruIerunr,obfidente Vr bem Nadetei 
[t niani Impcratoris di.ce belh: creditur ta- 
:n non earum cfle viruim, vc dm refiftere pof- 
Magno Duci,fi illam armis aggredi vellef, fi^ 
lue lubiicere, nifiab aliis adiuuaretur. Eft 
nen commums fcntenria , eum plus inde 
mmoditatjs & vtifitatii percipere, quam fi 
hbcra feruam faceret, fibique mancipa- 



MODVS GVBBRiJAfldNU. 
V^taharum Rerumpubliearum ita quoq; Lu- 
ifis fundamcntum eftScnarus,quodabhoc 
idcpendeat, &inde nafcanturomnes Magi- 
rus reliqui.qm velut certaquadam&intc- 
nriafunthuiuscorporis membra. 
fgitur Senatus omnes caufas&negociapu- 
:a traaaceftque adeo Refpublica ipla. Con- 
autem e tnbus hominumgeneribusi Primi 
qm Ordinarii dicuntur, & hi manentin ea 
nitate perannura vnum. Secundinonfunt 
Imarn , fed quafi voluntarii , cum nulli certo 
ipon fintalligati. Tertiifubrogancurinlo- 
1 demortuorum. In vniucrfum autem eon^ 

^natus,CLX, ciuibus,quanquam fcre vltra 
A.nonfinr 

Jiuiditur aatem Luca eiuitas in tres partes 
Ternas : Vna dicitur fanfti Saluatoris , fe- 
da lan^i Paullni,tertia S.Martini. ExhiseU 
Senatus Confihum Nouemuirale, ex vna- 

quc Giui tans parte tres , qui iunftim nouem/ 
Itituunt, penes quos cft fumma poteftas. 
r*ter hos creat Senarus Capue quoddam 
pubho*,ciuodipfiGonfaI[oneriumvoca„T, 



V G E ^ s i s; 

& hic quidem eiigitur nunc ex iiai: huhcexa- 
ha auirn.s Tertia,putaeTerriatiisSah,atorisi 
deinde Pauhni, poftremo Martihi,obferuat0 
hoc ordine in fi;cccffione. Hic additur No^ 
Uemuiris , vt ita deccm fint qui regun t liempu* 
bhcam , quorum m.giftratusiihitexado trien- 
mo, vocaoturque omnes, eafcepro ConfaHone- 
riOjSenioreSi 

Eleaioautemfithocmodo. Pdm6 creahtur 
rrcs,quos ipfi fortitotesvocant.exvnaquaqu^ 
i:eg.oneau.tatisvnus. Peneshos eftnumerar<i 
calculos fiueforteseorumquicliguntur.^qui- 
bus eum Senatus elegit quos voluit , iidem crc- 
ant Confallonerium , aftum|,to ad hoc officiuht 

eo^qu.videturaptiffimus.aigniillhiusque.Dum 
amem haec eledtio fit, m orantur did. Sottitorei 

mlocofeparato,numerantquecalcuios,donee 
eosluflicientehabeantnumeroioporcerautem 
vt ommno fint CXXI V.fufficitqueid folos nof- 
fe Sortitores, hec eft necefte.vt figniiScentSena^ 
tm. Ne qua aurem fraus aut dolusabipfis Sor-- 
t.toribus commitcatur.affident eis duo Moi 

hachi,vnusefamiliaFranciicana.alcer^Domi^ 
rucana. 

^ Habent praterea hi Sortirores po^eftateim 
iis, qm ad tapeffendos Magift.atus e!e6b. (unt 
certum conftituere tempus , quam dh, illo fun^ 

5 ,'l"'S'^;^^b^^t--omnia autem fiuntin iecretd 
«lubfidefilenrii. 

CreatisergoSbrriroribus,creanrurNouem- 
uiri, qu. Magiftratuum omnium primi fimt; pc- 
nes hos eft adminiftrario luft.ti^, largiriones» 

6 cognicohbellorum fuppl.cum. Htnonii^ 
cet efterrepedem Palatio , fed fempcr in eo ma^ 
nent,conft.ruta pena capitis : H.s Seharus pvx. 
betihmoniam. P*- . 

mo Confaiionerio,ehgiru. vnus ahquis cani 
1 itulo Commandaroris <juod altetnatim fit^e^ 

iaphstnbusdiebus,quibusdieb«'sproaurhori^ 
tatcpc>teftj-nandare omn.bus colljgis fuis,et^ 
etiam ipfi C6nfalIonerio:decerneretamch alL 
quidmnegOrhspuW,cisfoIusnonpoteft,quani 
quam fi hbeilus fuppIexoffbraturComhjanda- 
ton, in fua habeat poteftate eum vel cxh.bere 

coIIeg.sveI„on;quifiexhibeacur,propohiteum 
*>.ontalIoneriusSenatui. 

Officium Secretariorum , qui humero ires 
funt.max.mi momenti cft.Nam penes hos folbs 

nun Maieftatem Reipublicx.qu^tesfacit, vc 
abioluta vtantur pdtentia,&fihtfupraCohfai. 
lohenum. Antequam autem quicquam cbhclu- 

Idd '.>T"'"'^"^' ''P^"'^' yteiusratiobeiri 
reddant Sena tui quanquam aliquando fic dd^ 

eft"X '^^^^-"^"onem.cuhi 
res fa«aa eft , & promptam requirit cxpeditid- 

ncm vtnon poffitcitrapericulum cxpeLrido- 
necconuen.atScnatus. 

Confilium Cblloquii fquod ita vocatnr^ rR . 

natum. HoTumofficium eft/ifoL DecSmuhi 
fiucfummiMasiftratus4«bufintihfcrendXl 

4 tentja 



^2.0 R E S P V ^ L I C A 

tetitk aliciiiijs conirouerfise ,nec latis iis Iique- 
at, vfipfi in deliberationem vocenc , com- 
municatoque cum Decemuiri§ confilio, fi ita 
VidearurjSenatui pioponaht. 
jx Sex virorum ofRcium eft ,curamhabereex- 
penforum &c prouentuum. publicorum , funtq> 
inftar Qusftorum & PrxiFedorum ^rariiRei- 
publicsei qui ihreredidicitur Cameracius,eain 
executionem mitat , quae in deliberatione de- 
cretaiiintieligunmrque hi dmnes 9 frequenti 

Senatu; . /t 

'3 RocEe ludicium Lucenfibus commuhe ell 
cum mulcis Italia; Vrbibus,conftacaute«i tribus 
iureconfukis Peregrinis ,quosqmnquagefimo 
ab Vrbe Luca haros efle necefte eft milUan.Mu' 
tacur horam dignitas finguiis fcnis menhbus al- 
ternatim , vt vnus tic cum Poceftate , akec Ihdex 
caufarum capitalium , cercius ciLiilium: & hi hoc 
pado fibi inuicem lliccedunc , vt qui hoc feme- 
ftri fuerit curti PoteftatcCequenti fiac ludex cri- 
mirtalis, tercid ciuihsjucccdentibus cseteris. Si 
primiis inter eos, quem Poccftacem vocanc, da- 
mnet aliquem ex ciuibiisobnoxamcapitalemi 
cxhibet Senatui fencenciam fiiam fcripto cdm- 
ptehenlara, quam pGenam reus mericus fuiife 
videacur.Senacus vel probar vel reiicic ilUus fen= 
tentiam,qui rarhen eadem de caukipfe ingredi- 
tur iriSenatuth. Si veroperegrinum habeat fub 
rnahibus.qui ciuis ridn fif,exequicurfencentiam 
fuam abfohite nemme contradicente. Vne ver- 
bo.per tres iftos excrcenciirmdicia&tra(5tah- 
tur omnes controuerlias ciudes. 
14 Sunt & praefedi rei Frumentariae,qui ope» 
ram dant,vtfempe\ piaftofirannohaintotum 
li.ifEcienst •iennium. Sunthifrequeritcs in gia- 
nariis & repoficoriis frumehti , danrq; operami 
nc quid det timenti ab gurguHonibus capiat, fed 
8c iufficiuht d; houd, quantum abiurntum fuit, 
CumqueapudRempublicamLuceinfemcer- 
ti conucmns fini eornm , quifeexercentinar- 
mis ad cspeflendum , fi ita vfus ferar bellumv 
coriftituti fu nt fex G ommiffai:i i , quibus ithpe- 
riura eftin illos cdnuentus miUtares, qui omnia 
1 'qu2Binhocgericredecernuntur,profuoconfti- 
tuuntarbitrio.PrsterhosfunrrreSvirieSenatu. 
ledti , quibus incumbit dare operam, vc fanicas 
, in ciuirate conferuetur , profligatis morbis con- 
tagiofis, Curancigitur,vtfahibriavendantura- 
: limenta,vt iordes ac quiiquihae exportentiir Vt- 
be, vt femper Aiexiteria praefto finc aduerfus pe- 
ftem aliosque epidemios morbos ,quifubinde 
folent affligere magnas Vrbes ; 
16 ■ Cumqiinoranibuspropeciuitatibusreperi- 
amiir errones &ocioacdefidi£ededitincbulo- 
nes , qui viram vel meridicirate vel riiaUs arribus 
, tranfigunt, & ciuibus molefti funt; eft apiid Lu- 
' cenfcsinfticucum Confihum,quodDifcolorum 
' <feriEcaYOCedicitur,id cftvagabundorurii&luir- 



L V e E n' s i s. 

conum. Conueniunc hi Cettis tempdribuspe[ 
annum, fuumque quafi quehd^m habehc Sena- 
tum, licetque in eum ingredi <> mnibus. Srat ibi 
ciftula ligneai in quam cuiuis fas cft cohiicerc 
fchedulam infcriptam nortiine peirditj &luxii- 
tiofi aUcuius. Qu°"^ ^ excmcis fortibus vhius a- 
Ucuius nomeri inpluribusinueniacutfcriptiirn 
fchedulisjhabetur ptoDifcolo , deferturqufead 
Senatam, incuius damnatioriem fi miflis faftta- 
■giis duae tcrtiae Senatils conueniant, |)tofcribi- 
turatqueciuiraceeilcicur. 

Damnatus profcripcusque ad hunc riiodun 
iubecur pertrienniura exularfe,&ad quihquage 
fimum miiliare abeffe non ab Vrbe duhtaxat 
fed Bc ab omni lurifdtdioiie Vtbana: ihtra quoi 
rempus,fi dpmuih reuerti aufus fucritjadurh 1 1 
deeiiis vita.Daranatusautem fufficiente fuffra 
giorum humeiLd,antequaiii Schatus dimitiatui 
publicatur voce prjEconis in qnacudi.- Fori paiti 
bus Difcdlus &i inUtilisciiiicati.iubeturquee 
adhuc vefpera exireciuitatcatq; verterefoluir 
Exado trierinio^cUrii iriV rbem reUerfhs cft,ne 
corrigit proHigaram yitam, dehuo eiicicur i 
exilium eodem modo atque ordihe. Moltur 
aucenl habet fimilchaecprdlcriptio cumOftri 
cifmd Athenierifium, nifi qudd Athcnienff 
eos duntaxac Oftracifmo ad deccnnium damn; 
banic, quorum fiifpcda efTet pdpulo potentia.i 
qui viderfentus: ob opumiriaghirudihemadfpi 
irare ad Tyrannidem. 

Sunt & Lucsoftd MagiftriCjuerfdriorun 
qui atreritd funt animo,quomodo fe gerant pci 
cgrini qui Lucam veniunt:eaquc de caufafbier 
Pandochei in diuerforiis omniurii qiiiperegt 
adueniunt, cdnicripta noriiina his Magiftri 
traciere. Quod fi quem rtientiri Gondhgat & i 
jiudprorudfingerenomeri,iubiiciturQuaftic 
iiibus aderuendamveriracem. Siveroquisal 
cuius ciuis fe haberedicatnotitiara jiriqliiriti 
iexada diUgehtiain euiti,fi fufpe^tus fit. Siv 
bonus deprehenfus fiierit, neihcy ci ampiii 
riioleftusefts 

Aht RelptibUca Lucenfis centum iniliti 
petegrinois , qiios quihqua^efimo ab Vrbe mi 
hari naros efTe oporret, qui velut Prsroriahici 
ftddiarit Palatium; Capitaleiiis eft,fi quis dc n( 
de ad paurds accedere aufus fuerit 5 velfoliis v 
cum ahis, cuni foUus paiatiicuftddiajdcftiiia 
fint» Mtiri enim ciuitatisperipfos ciuescuftdd 
untur ,qui vigilias irt iis obeunt, habentcs if 
intra Vrbem pighorafua jideftvxore|acqtte ' 
beros. Ad portas parirer excubanc oppiclani,h 
betque vnaquaequc Porta dtids e numerO c 
uiura Prafedos.quorum vnus manec ad po 
iam,curii ea raarie apericur , vfque ad tetri pu: 
prandii,a!ter aprandid vfquead crepu- 
fculum,eLim poi:ta elau- 
ditufi 




RESPVBLIGA GENEVENSIS- 



S V M M A C 



A P I T A. 



''CiuitM Genemifisantiquifima\ emfitmpulcher 



. amanmq^. 

Qniku rebusahundetager Geneuenfis: qui hicpo- 
ttjimumcrejcantfru£tui;qmli tota rcgio perfle- 
turaere. 

, Geneuenfes natura pingimrtsingmi,p'arumcomes 
ri>; '&heneuoli tnhojpitesatqiie pengrmos. 
Eius Vrbu dtmtu, in quibiis rebus confifant. 
Geneua Vrbs firma &probe mumta : eim Arma- 
. memarium : mnimenta qux ftnt in illo ternto- 
fio. 

Tortahtium S; Catharini & alta,deftmaa per 
EennttmlV.fegem. 

Antiqui Comites Geueuenfium.QuihiisraTionibtm 
& argumeHtis Duces Sabdudu fibivtndiceni 
popfimisins in eain vrbem.Ouando tidem dtSto- 
ruiti Comitum iurisdiUidnem apprehendennt. 

Suprtma Curia Gcneuenfis C0i:fidns Senatoribus 
XXV. Quibm Legibus Statuttsi^vidturillaRef- 
pubiica. 

Mtgio Geneuenfium qualk 

> Eneud Vths, qux viilgo accenfetur Sabau- 
'dias,annqui(Iiitia eft, vc cuius Gx/armen- 
nem faciac iJbro primo De belid Gallico, vbi 
fuiire ibi pohte iitnaas, Rhodani npas , qui 
is tuncfuerit in poteftate Heluetiorum. 
liraeftGencualocbadmodumamo2nb:abea 
ce qua Rhddanusamnise LemaiindLacue- 
tiitur, hiUTtilior eft at alibi fenfim alturgit In 
em,cuimagaaex parteinCiu-nbic. Eftauteni 
leua velut in dnas diuifa Vrbes , interfluente 
od-!no, poiite vtramque ciuititem contie- 
ne.Maior ih Meridiem vergit,Minorin Sc- 
iitrionem. Gcrmariihanc Vibemaljbreuia- 
.omineappeilantGenfF; 

■Ager Geneuenfis qualis. 

ioluni drca Geneuamfertileeft, ttiinimeq; 
atum colonis.ciim gignatf umentum 
i,tapa,melopepones,hordeuiii5aucnam,ie- 
lina omnss geneiris & foenum. Firudtus ar- 
;i })0till;mi hi (urit.poma&pyra varii gene- 
Cy d onia mala , ceirafai , moraalba & fangui- 
i iuglandes,' & cum amygdalis caftaneae nu- 
Ficuum prduentusrarior. Aer hdiusregid- 
3onus eft & lalubris:Hyemeshicnontani 
Is, vt funt iri Germania, nec asftates tam ini- 
iins vt in multis Idcis per Delphinatum; 

qui magrio numero in LacuLeraarino ca- 
>tur,exquifire funt bohitatis,inpnmisTrut- 
'iuratajjaliiqne, tjuiLugdunuiTidcportari- 
flagiioque obguftus fuauitateinvGndimtuf 
ioo- 



Mores Geneuenfium. 
Sunt hi vulgo crafliores , moribus rudiufcu- 3 
hs,mgenio tamen nonincpto, vtquiapprime 
nouerunt fiiis ftudere cdmriiodis. Pe-earino- 
rura in vrbe la;i prafl^nti. m ndn amant, p^^fer- 
tim fi fufpicio fit,eds^ireCatholicos,quo.m 
hoipimsdiuerforiisq-,pub!iasbmni,fipbll]nt, 
emunguntpcGiinia. Couenitiarii multoraclms 
Geneuenfibusciim Gallis^quamaniea^exquo 
rempote fu:c Rex cum exercitu in Sabaudia, 
luumque jus atmata matiu repeiriit , & cadem o- 
pera eos a.agna maloium mole leaaiiitjinpri- 
tois a periciilo quod a S. Carharina? Fonaiirid 

nsiranliriebat,quddcamGcneuenlibusvngais 
m vlccre cller, niUn regis lolo ^quatam fuir. 

_ Tarira mulierei Geneucriles pollentcaftita- 
t!sa.quepudicitiilaude,qiiancavix vljarperEu. 
ropara, quaraquam etiam putentur eSh, qu^ 
furtiuis amoribusdperatti denr. Grauibtisatq; 
fcontineritis hic ftudium firigulare, 

Lingua Fraricica apudelegcintioieshiceftiri 
vfu,non ca ramcn puritateqba alibi.-vulaus Sab- 
Jlaaiceloquitur.ln veftitu nlediocritatifvel md- 
deli:irclimiresnonexcediini,neque .pudi losiri 
more poficum eft, ^t fplendidioris amidtus 6- 
fteritationefuperbianr. EtproFeaofihocface- 
renc , dabiurn noti eft, eos exaeto anno exiiruoS 
h.abi£urdsprouentus. ^ 

bpes &di!iiti£. 

Cer;um eft, ReiripuBlicam Geneiienfem ab- £ 
undare diuiriisnonpoire.cum -leganrerfecum 
agi exiftimellt , h fe ipfos tr,uifolabore & mole- 
ftia in honefta confeiruent libertate. Qudd nifi 
Jibri bmnisgeneri,<.hicimprimercntar,&canta 
'^is pararetur veftis fetica:, & ad exteros exporta- 
retur, dubiiim nori eft^ quin Reipi.blicacito ca- 
ritura eftet furafibus. Vtuntur inLpet magna 
parfirinonia , qnanquam diffimulantcr , inuentis 
fiibinde nouis corrog.tndaepecunis rationibusi 
in quo c|uidem magnam teddituufe eorum cbl- 
locantpartem.'Mi£Cuntinfuperadextcros,pr^- 
fentiqiiepecunia veiidunt,bonos Cafeds,& Ca- 
pones fiue Gallinaceos exfe<aos,& fila deaurara, 
in quibus prater artificii pulchtitudinem ftre"' 
.cium ipTuin cdsiimendatur. 

Robur & vires mititares. 

6pti rrie riiiinita eftGerieua &fifriia ad quatri- c 
uishoftilem virii depellendam,inftruaa infu- 
per plufimis tormentis riiilitaribus «& inftru- 
mentis bellicis. Magna hic in cuftddiendis mce- 
nibuS & ^cruaiidisexcul3iisdil!gemia,&quo- 
tics exti-aneus alitjuis in Vrb&mvenit,accurate' 

iri^ui- 



R £ s ? V 

inqciidtur in omniaems diaaarq^fataa. Si^ms 
circumiens ciuitarem eius curiofiusconfidcret 
m^nia atque munimenta, pr«terquam quod 
h^c res ei non diu permittitur,eft mpertculo 
vit« fortunarum. Eft in Vrbe Armamenta-- 
tium inftraifcum omni armorum gencre^mhi- 
busque rcbus,qus adfuftinendam iongiffimam 

obfidionemlufficerepoffint. 

Fuerunt fupedoribus annis mUlta m agro Ge- 
neuenfi munimcta.inprimis Fortalitium S.Ga-^ 
tharinacexquonontantumSabaudiaEDuxmul^ 
ta inferebac Gcneucnfibus incommoda,(ed & i- 
platn vrbera totraentoruaEneorumiaibusver- 
beraf e poterat , quod<:um Heriricus IV. Galha: 
Rex ad annum MDC cepiftet,iuflit folo squa^ 
ri.Sed & aUud,quod rcda cx aduerfo Vrbis coft.. 
ftrudutn fuerat , ad inquietandosciues , eodem 
iuljente difieaum compknatumq; eft, vt expe- 
^itior efl-et c5ficiends pacis ratio. Tertmm mu- 

nimeriium,cuiRipallis riomen erat.venil m po. 
tcftatcmGencuenfium iuuantibus ropt imisGal. 
iis anrio A RC.MDLXXXlX.cum id per folum 
quatriduum obtinuiiTcntciues ,eiicrteruntpe- 
nitu$.Sunt & Turres qu«dam,intetque eas vna 
qUsMagiftra dicitut , qaarvrbem defenditab ea 
parte qua Lacus eft , & fines Sabaudiac neo non 
Slia , qu2 dicitur Turns Infulae, fme 'Csfaru, hta 
in fumraa Infula Rhodani ad dcfendendiim 
Pontem , qui olitri fuk iri poteftate Heluetto- 

rura. Gum auteto de munimentisfoitahtiifquti 

dixerimus, qus Sabaudia? Duxad occupandam 

facilius Vrbem eXcitauerar : non abs re erit li- 

ttiul dicercquibus argumeritisGencuamadie 

pertinere adftruant Sabaudis Duces. 
7 Sciendum igitut i anciquura Litigtum f-uiHe 

Epifcopis cum Comifibus Geneuenfibus .vtrl 

dominarentur Vrbi. Mortuo igitur Hiunberto 

quodam EpifcopO,futceflbr cius profedus ad 

fridericuml. Imperatorem obtinuttabco,vt i- 

pfe folus eflet PrincepsGencua&,heuemrebus 

Politicis vlU prxtcrqUara Impcratbn fiabicaus 

tiTetjVtq', abomnitributoimmuniseflet. Re* 

uerfustamen GeneuamEpifeopus. iifdein fub- 

inde quibus ante affeausfuitinoleftus.donec 

quidam ComesGeneuenfis ob tebelliong inlm. 

peratoretri non foluproferiptuS eft,icd &bnlnl- 

bus berieficiis,qu^ abEpifcopo habebat,excidit. 
Cum autera bellum fuper hac re natum dUia- 

tct longius, viribus ciuitatis 6c Epifcopl valde 

imrainutis,GeneUenfes in Patroclniumimad- 

uocauctunt quendarti Morierinx Coraiteiti , 
qui poftea Sabaudi^ Gomes faauseft. Sed& 

^::!^^^^^^^:^^^^^^ -^.^^^-^^^-"x:: 

r , nfirrcSaocfBM ipfi Vrbipto-pius fititiitate haaer.uS letinuit.vc erlpi vel « " 
fdrae^rNcSen,"^^ t„™a„in,i.velex,tbetolli.n.llish„n,an.sn, 

rat, petiit infupci fumtus in id bellum fa6tos fibi 
reftitui. Refpondenteautem Epifcopo,dcberc 
Comitem contentum effe iis,qux nomine Feu- 
diobtineretab Epifcopatu, nouaiquerelae&h- 
rigia exorra fuerunt,cumque populus metue- 
let.neirritarusSabaudisComesacerbiorama- . 
la inferrei ciuitati, padus cft cum eo roagno fuo ^etfecit. 



B l 1 e A 

incommodojVt poffideret ipfe taafutri iufiSift 
vrbe , quantum anre Comites Geneuenfcspof- 
(edetant, idque nomine ac tirulo Hypoihecxv 
Ifigrcffus autem vrbem Gomes,Tytannumini 
ciucs cgit rvt Cahonici quidaitofa<aacumciui- 
bus confpirationcGeneueniem Comitetn veU 
Ut poftliminio reuocauctiut,qui cumveniffec 
cum aliquo exercitu, vii^us eftaSabaudi$,qui 
obtinebant ciuitateri:i. Hi etgo Vf€boresfadtii 
ingreffidomosciuium.extradtoselatibuliscon- 
iuraros in tcrfecetunr. Durauit aute infelix hod 
bcllum , donec Comitum Geneucnfium ptofa. 
piaab ftirpc interiit,vbiSabaudia Coiiies occu- 
pauit huiUs CoriiitatuSpofleffionem, 

TandemAmcdcus SabaudisePrinccps,cutr 
molcftc adiriodum fcrrer,prarlarun) fibi EpifcO' 
pUfn , ftuderecquc omriibus modis lupra illun 
aflurgercimpetrauit a Carolo IV. Imperatotc 
vt Vicarius Imperii effetin futs prodnciis» tatu: 
huius tituli magnitudine Epifcopum infra i 
conftitutum iri.Epi(copatusautem cum fe vali 
deopporieretComiri,obnnHir,vtifaluafibima 
ncrct audotitas ,& populo libertas^ vfque a( 
tCmpbra Amedei Vlll.qui NeposfmtilHusA 
medei , qui primus e Comite Dux fadus fueta 
Sabaudis,pofteadaus Felix Papa. Hic a Maiti 
nO Papa obiiriuitIurisd:6tionemintcmporali 
bus vrbis Geneuenfis. Sednc hicquidempei 
fiui porUit iis quae tarito labofc impetrauerai 
rion magis,quam antecefi^bres eius. 

EftinvibcGeneUaCuria,inquaconiicniur 
finguUs diebus viginri quiriquc Scoatoies, > 
confulant fupet negotiis Reipublicae. HoctJ 
men obleruatum eft k multis.eos m •■udicus ti 
mium faucrc ciuibusfuiSi litigantibuscunial 
quo extranco, vtpcregrini,quiciucs Gencucr 
fcs in ius vocant, difcedentes conquerantui 
non obferaatam fuifte infetendafentcntiad» 
finitiua iuftitiam. 

DE RELIGiONfi eENEFEN^irM. 

Nullum cft in vrbe hac Relig'onis Romdtit 
Catholics cxercirium , fcquentibus omnibi 
■Geneucnfibus noua, fiue Vt ipfi vocant , Rcf o 
mata dogmata. EteftfaneGeneua velutoftic 
na qu^dam, vnde iri varias otbis partes eitiigr 
ucrunt mulri Miniftri& ConcionatoteiEua! 
gelici. Notum eft, hanc ciuicatem,quae ohml 
desfait EOtEpifcopof um.rccepifle ad fe lohai 
nem Galuinum circaanniun MDXXX^*^ 
que hunc Antiftitem Ecclefiae fua: cofflKt«' 



uiniii.aib nttM.v»iuj . f 

rum animisivcl ex vtbe tolli,hulIis humanis m 
diis pofte videatur, nifi fimul omnes ciucsaiqi 
habitatorescmcdiotollantur^ . u • 

Sed vtprius impoffibile, ita pofterius hoc t 
miscrudelevidetur. 

Expeaanda igitur funt huiusreifemcdiaj 
ipfo Deo,qui nonfemelresriiagisadmirand 




RESPVBLICA RAGVSINA 

Q.V^ OLIM EPIbAVRIA. 



SVMMA GaPITA. 



Ra^uftum VrbsoUmappelluta iE.pidaurm.Qmtfini 
fumntj^ hum nomtnisoppida.&inquocultus 
AEfculapiusi 

Ongo vocabuli Sclauoni<t:quoufque extendatur , e- 
ius (ongitudojatttudcfub quo (Imaiefitaiprin- 
cipaltaeiusoppida. 

Eagiftum Vrhs Sciaum<t,penditfributum Tur- 
cisfttm eius rdtio, & vicin^e Infitk. 

JgerRagufimis felixgignendo oleo,vino,frumhm\ 
pifcihmahtindans, vhi &arboresoneratAofireiSy 
qu& iertio quoqueanno colliguntur. 

Grauofa hifHlaplena hortis pomanisque , e quihid 
kguntur malagranatd.citria & aurantia.lan- 
gofiaalta infula vicina, dbuHdansohuis,vuis,ce- 
lebris oh capturam pifciuni Sardindrum. 

Hagufii vel poiimEpidauriiveteresnaturdcrude- 

, les& barbdn,fapientesoriginemScythic,m,a 

( qud genteortum traxerunt. 

Mos Rugufienftum,qm in rddendis cdpitibus con~ 
tranum diuerfumque ab Hungaris fequuntur 
modum. AmatofeUqualitatis. Ratio eorumve- 
ftiendi ; quibm potifitrtium coloribiu dele^en- 
tur. 

Eorum matrimoni^ , quibm modm confittutm e^, 

quanta deheat ejfe dos multeris. 
^a vt anitir Itngud, qua ratione infiituendi imlii- 

t cris diuinis & humanis. 
Diiiitia Ragufinoram corififiunt in mercdiura. 
Virihm militdribm funt perexiguis. 
Utto admtntfirationis Reipublic^ Rdgufinorum , 

mipar cum Venetis. EtprmdqiiidemdeMamd 

Senatii. 

t)e Patrtbm Confcriptis fiue Rogatis, Magiflratibm 
annuis, & quam latepateat eorum iurifdiStio. 

Senatiis Mtnor,quod huim ojficium &quamditi 
durei. 

'Jeclio Redorisqui captit eH viriufque Confilii. 
2»!nque Proutfores, & qued eorum offitiumfeu, 
munus. 

SexConfules injlituti ad cognofcendas cdufas ciuiies 
inprimalnflantia. 

lutnque ludices caiifdrum capitaltum fiue criml- 
nalium. 

'rxfecti Unificio & negociationi Lanarid. 
Collegium XXX. virorum ^ quibm funt commifi 
caufe Appellationuitt. 

^tqftmqueviriscurandafanitati,eorumqueau5t6- 
rtt.ite. 

^eprafMis vecligaiiuthi 
>£ Canerariis fiue Cubiculariis. 
^refetit AEfafii tres , quibm comrediii fhefauri 
publici,bona ptipiUorum,& depofitdi 
'r.if'cii Afmamentariii 



i6 AEdiles,quiprecia confiituuntfrumento&vma 
curantqtieviaspuhlicas. 

27 Vrtsfe£tiexcuhiarumnod;urnarumfex. 

28 DeNoiafio & SeCretario. 
25) DeCaricelUriis. 

3 0 Capitanei & cdmites , quihm locorumguhernatici 

concreditur extraRagufium. 

31 Tres Procuratorcs Ecckfii Cathedratis Ragufien- 

fis. 

TpvEfctiptun Rempublicam Ragufinam , o- f 
' *-^psrae precium exiftimamus,Le£tori dubi- 
tation:m atquefcrupulum ,quihicomipofler, 
anteomniaeximeie. Cuni cnim Ragufiumohm 
dt6lum fuerit Epidaurm, & vero triafuerint e- 
ius nominig dppidaifciendum cft,dequonos 
loquamur, ne vniim piro altero fumatur,&eo" 
padio gignattiL- confufio, Scieridum igitiireftj 
quod a Vcnetiatum VrbeifecundLimlitcus ma- 
tis vfquc trans Ifthmum Corinthiacum ttia Cmt 
dppida,quibus o!im nomen fuirEpidaurus. 

Primum eft in Siiiu Adiiatico , a nobis hodie 
&ppeihtvLmMdgufiumi 

Akerum eft in Laconica reg.iuncuia,iii5iw« 
Nauplierifi (quem hddie perperam Neapoiita- 
hum vocantJPi^Mi^irf^didum. 

Tertiurii eft in receflLi Stnus Saronici,Maiuafid 
di6la,& hoc loco olini rriagnarehg.onecultus 
fuic /Ciciilapius. 

Sed omiflis cseteris , rioftra Epidaurus fiue^ 
Ragufiurii eft Vrbs Sclauoniae , flue vt cum 
prifcis loquamur, Dalmatiaj, qnx regio no- 
iiiflimum hoc hornen adepta eft a Slauis po- 
puiis,quitcmporibusIuftiniariiImperatbrisve- 
riientes ab Sarmatia , tranliuere Danubiuria, di^ 
itifoque bifafiam agmirie,pr,i:sin Macedoniam 
irrupit i altera in Thraciam.-qui & ipfi Imperan- 
tibus Mautitid &c Phoca Dahriatiani fubege- , 
runtj 1 

Extenditiir autem hoc seuo Sciauonise nd- 
rhen longelateque, nempe ab-iiir/^amne vfque 
ad DrinumQauium , quodipatium inter duosa- 
rininesconficereoediturcirciterCGCCLXXX. 
miIlia,Iacitudo vcro a montibtis CroatisE fiue 
Lubuirnicis Vfque ad Mare habet miil. circiter 
centum. 

Sita eft iritra medium quinti CIimatis,poft 
XIII. Parallelura vfque ad medium X V 1. vt)i 
longillima per ieftaterii dies eft quindecira ho- 
rarum ciim dimidia, Meridianus eius Otienta- 
lior tranfit graduni XLVI. dccidentalioi: vefo' 
XXXVI. Mareqiidd inter Itali a&Sclaudniacrt 
intcrcedie , fUciciir Siauf Adnatkm exEeflditur<|; ' 



V 



ti4 k E S p V 

in laium per fpacium DC.mi!lium jvbi latiffi- 
mum €ft,CG. millia non fuperans: vbi angu- 
ftilfime in fauces coit.habetLX.Quod Alba- 
niam Macedoniamq; alluit ,appenatiu- Marelo- 
ntcum. Huiusregionis,putaSlauonis Dalmati- 
c^.pars paret Venetis, pars Imrperatorijquod fu- 
pereft,Turcarum Monarch^. Vrbes in cafunt, 
Ilamorta, Sema,Udera,Zara,{o\im Sebenuicutn) 
fuperquaHungari&Venetipropeperpctuura 
3 bellum getiex\int:Sicum& Sp_alamm. Prscipuo 
ramen loco eft in tota ilia ora Ragafium , quK 
vrbs fuam ita tuetur libertacem,vt Tutcarum 
Principi, quotannis XIV. millia ducatorum 
pendere cogatur, & prt^pe tantundem in dona- 
tiua inUunere , cum Barbara illa genscontenta 
non fu annuo triburo> hifi duplum addacur, 
quod partim ipfi Ty ranno partuTi eius Gonfilia- 

nis aulicisque donetur. 

Nott multum terrarura poflidethaecRefpu- 
blica incontinente, fed in mari obtinet quaf- 
dam paruas Infulas valde bonas , intra Curfo- 
lum rippidnm^Sinam-Catarenfm. Antiqua 
pidaut us fuit in eo ipfo loco , in quo etiamnura 
Vifuntur rudera, quas vulgo appellantur Anti- 
quum Ragufium. Gothienimcum omniprope 
potiti Italia,maximam infuper Illyrici &Dal- 
mati« partem fibi {lTbegi0ent,euertefunt Epi- 
daurum atque folo jequauerunr. Igitur ciueS 
qui rapereraiit , cum loco ad habitandum cora- 
modQ deftituerentur , cccperunt ex ruina vete- 
ris Epidaurinouam.extrucre 5 quam.Ragufmm 
«os appellamus. Ipfa vrbs frequenter habita- 
tur:,loco fitaamGEtiifrimo, baiid procula Mariv 
Plena eft fontibus falientis aqua: dukis ,dedu- 
£tis riaulis e proximis montibus in vrbem,cum 
totius agri vt;Iitate,qui (ndefextiliorreddituri 
Munimemum paruum habet manu fadam , fa- 
tis commodum'& firmum, ab alcera parre af- 
furgit mons altus & pr$ceps ,ad cuius pedem 
eft extruda Vrbs. Ager ,quem Ragufiniextra 
wioeniapoffident,anguftus eft, verum inmari 
jhabent aliquot Infulas miras fertiiitatis, inter 
quas Langofta theatri fpeciem cutuatura faa 
repraJentat* 

Qualim ap-i Ragufmi & Infularum tm. 

r Eft faneagerRagufinusfuanaturapropefte- 
^ rilis, led incolje magno labore & affidua cul- 
tura eum vincunt, eiufque duritiera fubigunt, 
vt inde percipiant non oleum duntaxat & vi- 
num,leti & frudus arboreos egregios. 

Eft ibi qusedam vallis , in quam per hyeraem 
tantum colligitur aquarum j vt iude lacus fiat, 
in quo qui nutriimtur pifces, adeo pinguefcunt, 
vt frigantur fiue coquantur fuo fibi adipe , nulia 
alia ad iita pinguedine. 

, Circa tempus vernum,exficcata aqua.feri- 
tur eodem loco triticum vel aliud frumentura 
quod tanta vbertate & celerltate ad maturi- 
tatem peruenit , vteodera annb in eodem cam- 
po & pifcatio fit & meffis. Vtuntur 8c aliain- 
duftria cxtrahendi fruilus ex mari, «juafaci- 



B . L l C A 

uht vt arbores oftrea ferafit. inclmatbs efilift 
depiefrosque arborum ramos alligatis grandi- 
bus lapidibus in mare demergunt,adquosini 
tra biennii ipacium tanta vis adhasret oftreO" 
rum , vt incredibile di^Slu fit tertio vero annc 
ita m&tureicunt ^ vt iucundum cibura prs- 
ftent. 

Efthaudprocul in mari Grauofa Infiila^ama- 
niffima afpe<5lu , plena hortis pulcherrimis ar 
boribusque , e quibus poma Citria., Granata & 
Aurantiamagnacopialeguntur. 

langofia vero fiue Angojia Infiila vndique al- 
tis montibuscingitur,incraquosRagufimfaas 
habent villas atque ptaedia:nam in medioho: 
rum rnontium eft egregia planiriesjin qua vi 
tium & oliuarumproucntuslstiffimiis. Capi 
untur iuxca hanc pifces expecifi ab liguritori 
briSjquibasSardinJsnomen eft. Duobus urafci 
puis abluitur tora Slauoniafluuiis,magnibilli: 
(^mdeaii-Sauo ^ Drauo qui vtrique raDaaubiun 
corruunt» 

; MdresveterumSlauorum^ 

Fucrunt hi olim barbati & crudfclcs vquibu 
vnicum vir^e negocium, latrocinaii terta,& ma 
rjpiraticam exetcerei SxribitFIorusdelllyrii! 
Primo bello Punico eos populationibus noi 
contcntos, hcentias fcelus addidifte, Legato 
Pop. Romaniiure agenres.non glidio,fed vt vi 
dimas fecuribus iriteremifte : Praefedos na 
uium igne combufTifle j idque quod indigniu 
for£t , muliercimperante , quam illc Teutam vo 
catam fcribit. Procopius vero deiis nartat.Scb 
aos fiae Slauos, geriteiT) Scythicam ingreirac 
Illy^|icum>irtiperante luftiniano ,ibiquc coiif( 
difte, atque ita fadlum elTe, vt prifci habitato.< 
tranfirent ex parce in conftietudines & mor« 
nouoruhi hofprtum. 

Titns Liuius ex3s appellat nationem feraiT 
deditam larrociniis &: Piratica. Sed Sc Ronu 
nis neceffe fuit,femper in his paitibushabet 
Legiones,ad'refrenandam atquc cohercendai 
iiorum populorumferociami 

Mores t.agUfinbruin noftri umpru. 

, Alunt Ragufinicapillos capitis a mediapiri 
furfum ,cae'teTa parce rafa contra Hungarorin 
morem, qui ea parre, quam Ragufini caluai 
habent,comam nutduHt,abrafis alibicapilli 
Sed ne muUeres quidem Raguficnfes promi 
runt capillos , fed breuiores_habent ; eosquefir 
gulari artificio,non flauitie fed riigredine tir 

gunt» - r 

Viuunt plerique acqualitet , fi ne Gpcrohs c( 
remoniis.cum alteri alteris honoieni non h; 
beant , vt apud nos fit , aperto capite, (ed fiinpl 
citer falutat alter altdriiim, vel exprellb verb( 
vel nutu atquegeftu,e quocolligipoffit.qui 
ipfe ^elit. Adeo aritem amant fortis aequ: 
luatera , vt Lcgem liabeanti quff vetat , X-- 
quis ciuis Ragulahus fiat in vrbeEpifcopns.r 

ob dignitatem illam esteris Qmmbus pra 

cmiBCi 



niiierc poffit ; aut altiofe eohfirtefe gradu» 

Liimpcrlcgeslkeari 

Veftiuntiirdiuerfimode. iiinioresenim He- 
ufco more fiiie Florentirid ami^i funt i mcdiai 
:3tishominesgeftantpallia ^ C^iies veroturti- 
smanicacas.ficutPatriciiVeneti.- Vcficmfc- 
:am geftare nulli fas eft.exccptd FLe(5lore Rei- 
iblicse.cumcj; co Dddoribus & Equefitis Or- 
nis virij./^llacis tempofe, cum maximecaletf 
jftant muicitia auc vcftes tenuiores. Eadeni 
ugaliras in veftitueft v/Itatafeminis , qiiibiis 
r cotamviram non permircituf alius ami£l;us 
iamlaneus,pi2ecer(|namcumpuellanubiti!i- 
umeftgeiLireveftemfcricam , iedpervnilm 
ntaxat mcnfemi piftingiimitiir fe qnapiart 
inferioris fortis femihis mulicres honora- 
■res. Ux enim diebus Domihicis fiue Fcftis 
nfueuerunEpoirareealyptraritriibeam.colo- 
(antaliuyaciuntqi id , poft^uam nupferunt. 
etcrum fJlacctilliseeflor caftdneusfiue b.^ti- 

s , rubeus &c2fuleiis, eateroscontemnere 
icricur; 

In Matrimoniis conciliahdishunc otferuaf 
luiem , vtrioritemefevelpfomiicue ducanf 
b.intque,fedquifqueeiuidemordiniiatque 
lerislegatconuigem. Ncqueehlm Patficius 
nobilisplebeiamducerepotelt j fed hecex 



4ij 



littcras ; cuireiSenatusmaghisifqjopuIentis 

ftipendnsalitin vrbe Le<5ioreitl kd inftituerida 

luuentutem inartibu$& fcicntiis , cum tribus 

quatUoriie Repetitoribus. Vocantetiahi fingu- 

lisanhis celebrem .-llicjuem & diferturti ab Italii 

Concibnatorem , quiadfolosvlrds coriciones 

haber,quodniuliereslinguaElcalic?igriar2,euiii 
intelligcrenonpoiBnr. 

F*iscer Ordinis Ecclefiaftici Viros& Sacer- 
dotes i quos animarum MedicoS appellare poP 
fisjaUtetiam i4efpublica duos Dodlores Medi- 
cmxcumtocidem Chirurgis.conftantisstatisi 
qiiibi laurafoluuhtur falaria. His irieiimbir om^ 
ries finedifcrnhine iriuifefesgrottis i tampaii- 
peresquam diuites,iifquemederi:fed &in vni- 
uerfum bp^ram dare, vtconfefuata ciuiurti bo- 
na valetudine * vrbs %prbisedfltagiofis pr*-- 
lefuetur.- 

Opes^dmitki 

HascxagrdfiioFtagufirisishdripofl^e pefct- 
pere clariim ell , qui elegaritef fceirin agipUtanr, 
h nec( ff iriaminde percipianr alii-noniam-qud- 
qusihl hascgenSvltraplerafq} aliasparee&r fru- 
galiferviuat.- Quicquidhabeht opuhiatquefa- 
cultarum, idomnenegociatidni acceptuiTife- 



n^,„, j --""t---", .v.u.iL.tcx- '-"«''1«'", laomnenegociatJdni acceptuiTife- 

neamquidem , quodex.ftnnenthoc padtd rahf oportet , cummercatoresfintfolertiffimi, 

Kroiumcontam.narifangumem, &anciqha habeantquemultasnaues, quibus variasEuroI 

•nSM ^ /'''^",5"'^^^'"^''^""^^^ P^Regionesadeunt^vhdepIurimuIpadeS e. 

[ll vd?y i V r ' ''''^ Maximoautemeorum coSmddofit, 

rilll ? D^'^"^ q"^'Ji-'<^"^ficioXIV,miUiuiaiDiicatorum.quOs 

f''' ^^g-TU,c.perioluunt , liberenegociStuf 

ceIieemmeft,hnob.l vu-ononhcetducere ptr dmnes OJromannici lmperiiF'roulneia$& 

•rem hliam cims.vclahb, quamdomi natam^ regna i & quidem fiiie vefelibusatqs porrd- 

ldrnus,Il^poftremddeducanm fiis.Sednec tamehinccocludipoteft.eiTe h.nc 

^efum, Quodfiquis Nobihgeriefe iiatUs Rempublicam valdedpnle-tam N.fieriimtur- 

raquadamadduausracionealiamquamRa- cico nirereturpatrocinio , iattidudumali.sin 

mamducere veht , poteftidqu.deiiifacere, pr^dam ccffiflbt, inpfimis Venetis 5 rieqiehuii 

nmodohtDalmat.c.genefis . &quidemin poiTer tanfumcohficeiestiriaroenfidne , vfih- 

eg.or).sparte|qu^eftitttraZ,.fam&Cata- fturti exefcicum terreftrem milnuniqueiriali- 

i.nata.non al.bi.C^od Ci quis exffatteam fe- qudt anhos fuis defe poflctftipeiidiis; 



i.nata.non alibi.Quod Ci quis exffatteam fe- 
lam^^calem qtiidem vf diicimus jducat,ne'cef^ 
It , vr ad euiri afFcra t dotis nomirie mille dii- 
}sauredS,nonpaucioresi S\iht ehim limita- 
latrimdnia cerris legibus ad mille ducatos 



nobur^p^ientUmUiiaris. 



' r" uutaius Ciim Re^ihblicadeftffuathf maghiscdm- - 
^os,quaquamhocparmnoc>fcructuf,&Pa. modifaribus,appafet , v.res eiusm.lLres ma-" 
reperiantur , qu. fihabdsfhisl V.V.velfcx gnas efib non pofli , quod aUtem fubfiftunf. 
..1 ducatorum ddt.s nomind dent. i aamq-, ha^. i^Us tuentt?r libef tatem , eft , vt di' 

ximus,alutrahsfcribendum. Eil quidem Vibs 
Ragufinafatismunicai ; fedpracerquamquoci 
fira eft ad radicem mdntis, qui eiimminef af que 
mihatur:certumcft,eam .fiagnam , vidlehfani 
Stq; diuruf na[m abfidionem fiiftincre hdri pof- 
fc; DeeophsmihtafibusfciehdumfeftiR.agufi- 
hos hullos alefe miiitcspratfidiafiosigritef ce- 
f um Hungafos curn fuo CehrHriohe -quibusfa- 
meh &ipfis Reff^ubllca magisvtifur ^ adcxe- 
-„ " o"" v^»«".t/cici.- quehdumquiduisneceilarium , duamidaiias 
iniFrancamvocant: vulgoaufemihtef fei^ bccafiones. Nonenimfdlethxcsensduenquj 
s alio IdiomatequamDalmaticofiueSlaiid- tcfpicere,fedindifFexenfereafaeere,qiimpe- 
Dnonvtuntur; . ratafucrunt.idquemagnd fide&pfompthudi- 

Muliimtcr eosappIicantahimuiiiiaBdriiisi he i fieutHeluctiii quiobfidclitafem%unfur: 

^g§ acima= 



iaducatorhmddtishomihcdenti 
NumcratUf autcmargenfuiti ddt^Ie futh 
narito anrequaih vidcateamquam habitu- 
sftvxorem j ciimautemcoritradldsrcriptd 
iprcbenfnsefti &dmniafa6taj tuncabitirt 
tutm Ipdn/ae,eamq; inuifit:Non enim fdlehf 
bafiareautamplexari muhefe.Ti , riifi defp5- 

m.quaquideminrefeqiiuritiuicgesRdma. 

Ecclefisej 

)ranesiuniores Ragufienies, veifaltim ple- 
le , fciuntlingua Italica lotjui j quam p"et er- 



ad mngnorumPrincipum tuftrocliamiHabenc 8c 
Ragufini extravrbem CaftclluraS. Laurentii, 
quoel latis eft validum, nouumqi infiiper Forta- 
lirium e regione portae , qua; in orientem vergir. 
Scd vtverumfateamurjomniahaEcmulto funt 
imbecilliora , quam vtpotentiaihoftili.fi quis 
omnibus viribus ciuitatem aggrediatque oppu- 
gnarevellet,refiftcrepoflent, 

Modusadmmjirationis ReipubliU, 

Fuir Ragufium non femperpceuliarjsRef- 
publica, cumdiuerfistemporibusdiuerros ha- 
buerit dominoSj& nunc quidem paruerit Grae- 
cis , nunc rurfus Albanenlibus* Caeterum poft- 
qimmhunc viuendimoduatq-, Reipablirse for- 
mamamplexi (untciuesjconrcruaueruntfaadle- 
nus liberratemjnon Ciae laude prudentiaj. 

Curaenim conftitiiiment.libcram conlerua- 
reRempublica, propofuerunt fibs optimocon- 
fihoexempium Venerorum ,eorumqj oidinem 
iii Republica. Primumigiiurmagnuminiiituc- 
tUnt Senatum , gnari , hanc efle tundamentum 
Reipubhcs & veiutcolumnamatqj fulcrum ci- 
uitatis. Ad hunc admittuntur ornnes Patricii 
nobilefqj in vrbe, qui quidem vigefimu m annu 
fupergreffi funt , 8c docere poftunt , fe Nobiles 
efle,& Nobilibus prognatosparentibus.In hoc 
magno Cofiho fiueSenatu ercantur omnes cae- 
teri Magiftratus Vrbani , quosiamrecenferein 
animuinduximus.Primiomniuoccurriit.quos 
IraliPatres Rogatos vocanc,cjUorunumerusfe- 
re nnilio minoreft,quaefte debt t.cum ex veteri 
cotiluetudine LX.e(Tedebeanf,reda<Siis adpau- 
citatera, vt (upra diximus nobilib. familiiSi Hi s 
incumbunt oncra Reipublics , iidemq; iudicac 
caufasciuilesincafu appel!ationis,fi eontrouer- 
fia fit vltra CCC.ducaros.Sed & in caufis capita. 
libus fententiamfciunt , fircusfitvclPatriiius 
vel EqueftrisOrdinis,quemconftetiuredead- 
millrograuicnmine accuiatum. FungiJturii hoc 
Magiftratupetannum vnum, itatamenvtnon 
omnes firaul abeanc ab ofttcio , f d alii nunc alii 
poftjVt nbn fimul ad dignitatem hanc vocati fue. 
tunt. admittuntur autemiidempofteaad idem 
hocofficium. 
j Gonfilium minusj quod ita vocatnr refpedu 
magniSenatus.eftidcuiuscaputRc^tordicitur. 
Conftat a.viris XLomnibus ex diuerfis ledis fa- 
miliis 5 quiadiunt Redorivelutmembra capiti 
Rcipublics. Audiunt hi qucrelas, & petetcs fibi 
ius dici tam exteros quam ciues . Ab hisaudiun- 
tur Legatiexterorura j peilegutur Epiftolae per- 
cgre allats.fun tq-, velut manus , per qua magno 
Senatui oftemntur, quaEcUnq;indehberatione 
venire debent. Igitut prodiuerfitate caufarumj 
velipfieasdcciduntfententiamqjferunt^vel le. 
inittunt ad PatresRogaroSiHi poft exaduman- 
num vnumomncsabeuntmagiftiatu , iimulac 
femei, fucGedentib. aliis vndecim ad d. i. lanua- 
riicum nouoReilore. 

Eligitlira.Redorhic, quiPrinceps &caput 
$ft omnium Confiliorum,in raagnoSenatu.tri- 
plici genere eledtionis t\t§c in cxceris fir Magi* 



BtlCA 

ftraribus : quarumelcAioStJm vfta fitperSci 
tinium,(de quo & quid fit , in creatione fum 
Pontificisdiximusjcaeterffiunrperfortem.r 
autem exrenditur hiec Re^oris dignitas vl 
mcnfem vnu,quo durante oportet eum fe cor 
nereinPalatio.GeftatisintetimhabitumDut 
id eftlongam tunicam cum apertis manicis j 
quoacfterisdifl^ertjaudoritatisergOiPerhii 
menfem nonnifiquinq; Ducatose publico 
cipit.-quaquam, fi eftin Patrura Rogarorum i 
meio,quotics in cauia appellationi» fed & j 
tribunaliaccipitindiemfingulos ducatos. 

Conuenita. Redor iftecum confiliariisi 
aprandiojomnibus diebusproftftis,quand. 
etiam feftis,fi res raagni momenti oborta fue 
Antemcndianum tempusfere cribuit Roga 
vel venit in magnumSenatum,prout viusf< I 
nectffitasi Quod fi Redor pr«fto non fir , ■ 
maximusnatucftinrer Senatore^^vtius v 
iubic, neqi tamenquicquadecernmiripbi 
pr;rfcnte. Datur etiam huic Redon Legstu 
caufisciuilibusduntaxat, nonahis: neq;po 
quilquam ex Gonfiliariis in Re€i:6rem elig 
annodumin Magiftratu efti 

Suntprstereaquinqj PiouiforeSjquos 
gulos quinquagefimura annura fupergreiroi 
ex diuerfis farailiis natos efle oporret, penes 
eft approbareexpeditionesfaftasper quem 
Magiftracum,quicunqplle fic, funcqjpraefei 
cnraSenaru^ habetuf, hi poifuntcreariRci 
tesantequam Magiftratum adcant,funtqiv( 
principes ciuitatis, qui raagna valent aildoi 
te , funtq-, fere fimul e nnmero Confiliarion 
Pra^tcr hosfunr VL Confulesj qui audi 
controuerfias ciuiies ih prima inftantia,quai 
cunque pecuniae fummain litem veniar^ E 
funt homines magnae au€toriratis , quiqjins 
diunturin SenatumRogatorum , ftarurq;n 
toties eorum iudicio.Nonhcec hic partibus 
gantib.muitis vti aIiegationibus,vt alibi fieri 
ler,ft d confulesjcognira caufa j deliberant,vt 
quod lu ftitia requirit , detrahunturq; e fing 
ducatorum cencuriis, quae in conttouerfia vi 
unt,ducati bini.Intraduos annosRedores i 
nonpoiruntjneiropedianturcxpedirioncsc 
ftrum ciuilium,fedii[igantescito veldamn 
tur vel abfoluancur, cum h his iudiciis pcrpe 
vacent. 

Hos requunturquinq;IudicesC|iminaii 
cauiarum,quoium iudicio plerumq; ftarur.i 
bilestamenab hociudiciocxccptifunc.cur 
caufis crirainalibus iudicencur a SenaruPair 
Rogatoruro:ii vero, qui in ©fficio aliquo coi 
curijftipendiumaRepublicaaccipiunc, refp 
denccoramconfilio minore» Sunt&aiisetn 
dam caufe , m quibusquinq; illi iudices non 
runt fententt im,quod ita videatur Patribus 
gatiSjVtipfidecauiacognoicantiHiipfiiudit 
quod nonnimiumoccupencur , poftuntf 
Redlores vel Pmuifores< 

Sunc&crcsPracfedfi, quiexpediuntconr 
uerfias,qu2 iuper negociationc lanaria » aut 
nificio ©riuncurincerhomines huicmercacr 



Sf iptficiodeditos , cl'hiquoq-,venmntinnu- 
ieru'm iogatorum,& poflunt quoq; creari Re- 
torcs. 

In Collegiumtrigintauirorum admittuntur 
iiires ex eadem Eimilia nati , pencs quos eft co- 
nirio incaiifis appellationum, vfq; ad fummam 
:CC. ducatorum ; percipiunta. hi finguli non 
iliternosducatosannuos , quodquidemper- 
ciguum eft , fed ideo gerunt Iioc officium , vt i 
Eterisoneribusciiiitatisljntimmunes. Nilfa- 
unttrigintahivid , quamvtvacent proitoca- 
onilius, foletq; ex iis fuppleri numerus Roga- 
m\,Ci quos defeeiire contingar, vt &]?rouiroru. 

Suntinruperquinq;pra?feailanitatis f vtita 
jpellemus) quorum officium eft, vtciuitasfa- 
aconieruetur, &obhanccaufam Vocaturvul- 

0 Prouifores Sanitatis. Non leuis eft horum 
i61:oritas,quod eds qui in hocgenere delique- 
nt,punire poirunt,fiintq; in multis rebus fimi- 
sProuiforibus Sanitatisin Vehetiarum Vrbe. 
ofluntaucem hi,durante officio fuo,creariRe- 
:ores. 

PrxfeaiveaigaliumPortoriorumquefunt 
aatuor, qui curant ea quas huc pertinent ] faci- 
titq; omnia qu^ in hocgenere fieri folent. 
Camerarii hicduofunt , &ThefaurariitreSi 
jminfes magnae auiloritatis taobdiuitias qul 
u probiratcm. Et hi quidem habent fub ma- 
biis fuis Theiautospublicos , praetereaqjpe- 
mias orphanorum,& depofita,qus omniaipfi 
iftodiunti Manet autem iishocofficiiim per 
iinquennium,poffiintq; fieriRedtoresifed & 
lorquot fiunt Redores,fere ariteaPrsefe<ai x- 
riofuerunr. Nec defuntyqui ftudio luftitis jii 
vnice incumbunt,vt res ad vidum neceflaris 
gitimomodohabeaiTr,vtqueiuftapondera& 
enfur^ in vfufint,nequ?frausabinftitdribus 
t mercatoribus admittatur.fed vt redle atque 
dineomniafianr. 

Gumq; Vrbshabeat Arffiamentatium , pro 
odo potentiarfu^ & opum, eft prafedfcus qui- 
m Armamentarii illius,qui fubfe habet fabros 
cuftodes armorum. Hidantoperam,vt Ar- 
amentarium faluum fir, vtque prsfto fint om- 
ad militiam tara terreftrem quam naua- 
nrequirutur.Sunt autem hi fere iuuenes, qui 
osveluthabentEphorosmaiorisexperienti^, 
luibus illimagis magifque difeurit rationem 
mfeiuandi Armamentarii. 
Aduehitura. quotannismagnavis frumenti 
' aliislocis Ragufium , idq; impenfis ex xrario . 
iblico, Huicreiduoquidamprasfedtifuntjvt 

1 emantvelvendant frumentum , fiidexvfu 
JipublicaEeiTearbitrentur. ProuenrusRagu- 

:nfiucoafiftuntmaximaexpartejnvino:huic 
itur conftirutifunt tresephori , qui cum alia 
hocnegociocurent , tum velinprimis ope- 
mdenr , aeprohibitavina in ciuitatem infe- 
titur,quoi&lcxprohibec , fubgtaitispoen» 
imminaricne. 

Et ^dile; quida funtapud Ragufenfei , qui- 
is veJut curatoribus viarum publieartjm in- 
imbitj vtpateas > triuiaa« eompita refieia^t; 



cumq; hocofficiumnon fitmagn^ (bllicitudi- 
nis aur labotis , iurioribus ciuibus plerumq; dc4 
Inandatur. 

HabetciuitasfexPrsfeaos vigiiuihno<aur- 2 
nos , auialrernatimde no£l:eexcubias obeunc 
cum Hungaris , quos centum elfe diximujcura 
fuo centurione, qui prsfto funtarqueparehriis, 
qul aperiendis cIaudendifq;porrisvrbispr^fe- 
<ai funr. Hiperduosmenfesillorauneirefungu- 
tur , obleruaturqite is ordo,vt li.qui fub initiuni 
nbdlisportasclatidunt , eafdem manenequa- 
quamaperiant , cum circa mediam rioiaem alii 
fuccedant, , 

Eft&quidam SenatuiMagnoaSecretis,quc 
ipfi Notariumvocanr,cUiomniafecietioraatqv 
fandtiora committuntur. Eft &alius , cui idem 
iriipertitur titulus, c^tcrum fecrcra Reipublics 
maiorismomentieinon creduntur, vtfuperio- 
, ri; EchiquidemduoSecretariiferuiuntinom- 
nibus occafionibus i quoties fcribendx funt lit- 
ter^.faciunrq; officiiim Notariorum,quando i- 
ta vfus exigit. Suntptsterhos tres Caricellarii^ 
qiii prsefto funt Confulibus, plurimum in caufis 
ciuihbus,hifaciuntinftrumentapublic3,eftque 
vnus ihter eos,cuius officium exteridit ad cau- 
capitaIes.Singuhsdiebus,quotiesadueipera- 
fcit,mittiturquidariicumpoteftateceuturidnis 
in CafteIIuraS.Laurentii,quod extraVrbem eft, 
nechaljerhiceonoroineftipendium , iedcogi-» 
ruridfacere. Aliumitidemmittuntin nouura 
munimentum : legunturq; advtrumqjhbc of- 
ficiumiuniores ciues : quienim quadragefittia 
annum actigitabeo onereimmunishabctun 

Qixi Prsfeiti , Capitanei vel Comites , vt ap< , @ 
pdlanr,extravrbem mittuntuf adguberiianda 
dppida i veWnfuIas , vel fertaskdhancRempu. 
blieam fpe6tates , omnes creantur per magnum 
cpnfiliumjduratq; nonnullisedrum ea dignitag 

perfeprem menfes.aliis prorogarur induodeci- 
mura vfq; mefiiem. 

UeUgtoRaguJienJium. '■ ' 

Populus hicvniuerfus profitetur Religionc jf 
Romario-Carholieam. Habet vrbsRagufienfis 
peculiarem fuum Epifcopum , qui in ea habirat. 
Sunt &tres Procuratores magni tepIiCathedra. 
lis, qui nori tantum ipfius facra; ^dis,fed & Re- 
liquiarum cutam gerunt , quatUrii ibi ingens epi 
fepeihibeturnumerus , quaEq;auro , argenro, 
gem mifq; preciofiffimis vel inclufe vel exorna- 
ta; funt.Manct his Procuratoria digniras per ro- 
tum vii^edrum rempuSi pdiTuntqrinterim fieri 
Redores ,vel ConfiIiarii,vel Praefeiai ararii 
publici , veldenique quofuisa- 
lios adire Magiftra- 
tus. 

finiS RERVMPVBLICARVM 
per firbemChriftianum. 



Ggg 



PoTENTlA OtTOMANNICA SiVE 




POTENTIA OTTOMANNICA 

S I V B I M P E R I V M T V R G I C V M 



PER EVROPAM. 



5 V M M A 

> . mpitttio & nfiitiit Impefii tunki Utifimt 
patens. infimtdlocacumpofuleatperEuropami 
Afiam,Africam,pmipuA regna & Frouinic<& no- 
minantm. 

X ;g«<e regna , qU4i tmds prouincids^ Turca mfird 

atuoinEuropaobtineat. 
j Topogrjiphia Particularis TbracM,(juam hodie Ro^ 

maniam vocant, in quafita efi ipfa ConfiantinO' 

pgliSilmperiiTurcicicaput. 
'4 Defcriptto accuratior vrbis CfnftantinopoHtan&i 

^qu&prAC<tterisineafji)e£iatudigna. 
f Defcriptio generalis Seralii fiue Auk Uonmh& 

Turcici. 

$ Bt Coronatione Magni Turcaje titulis quibm ipfe 
'Vtitm\quihus vtatur vefiibus & exercitiisvfi" 
tatis. 

f Ratio cmmdt & prandendi , & quihus ftatuf 
tibis. 

% Magnitudo &gramta4 hum frindpis, eiusfoedtra, 
cum exterit : quo paSio foleat excipere Oratores 
TLegum exterorumt foletnonnunquam fe obieHA' 
reartificiismanuariis.eiusAmores». 

j> Vxores & concubins. eirn t quomodo viuant & ha~ 
bitent.harumfilu quo paUo elocentur.Ltberi ma. 
fculi quo modo educentur , & ceremonu incir^ 
cumcifioneeorumadhiberifolita. 
De donatiuis & muneribus^qua Turcarum Frinci- 
fi exhiberimosell,& quaipfivicifmaliispra- 
fiarefoleat. 

ti AErariumhuiusVrmcipis;&quantiemprQuentm 
annui. 

II Quam magnifico apparatu foleat ingredi&egftdi 

Confiantinopolivrbe. 
Sj DiuanumlocusinRegiaTurcicapublicusyvbiexpe- 

diuntur emnia negocia publica maioris md^ 

menti. 

14 Pueriqui trihuti nomine penduntur,Eunuchi albii 

alii. 

t$ Uinifiri Aulici Magni Turcii & decuraalimoma 
profamilia Aulica. 

15 ComitiuaauUTurcica» qu& fequuntur Frinci" 
' pem, 

37 Amplifima Baffarum Turcicorum digni' 
tas. 

1% carceres apud Turtasfrequtntes, & de turpihus eo- 
rumflagitiis. 

19 AmoresfurtiuimulieruminaulaTurcica,qti(sfei^ 

pfasmutuodepereunt. 

20 Quatuox Trmpui nominis TtaffAAdVortam\ qui- 

buspr&cipuefaueatTrinceps^ 
XI Eiu$arma,infiinia,Sigihm, 



C A t i t A. 

iz Mors,Lu£lm,exequiii & fepulturaPriacipum tur- 

carum. 

i} AntiquiThraces feri &rftdest quibtts vfi fuerini 
confuetudinibm. Thraufi &quifiteorumMi- 
gio. 

i4 Mores Thracum nofiri temporis. Rativ viuendi qm 
turcti vtmturper Thractam,& inprimis in vrk 
Confiantinopoli. 
2.5 Gracta eiusque Prouincut : Attica, Macedonta,Epl 

rus^ Peloponnefus yaita. 
i6 Antiqu£vrbes MacedoniiR. ^ 
xj Epirus Albaniapars. 
a8 Achaia. 

2 9 Locri & Opuntii , Phocis , in qUa Delphi, Mtotiit 
traBusMegarenfis. 

30 Peloponnefus bodte Morea dtcitur. Arcadia,Agi\ 
Corinthiacm, Argi, Laced&mon,Mefmii,Elien- 
fes, Acbaia proprie fic diUa , Arcadia, Siciw 
Vrbs<. 

31 Quod fit harum regionum omnium ingenium 6 
qualitas. 

31 Macedonia temperatior quam vUa alia totim Im 
px regio. 

5 3 Albaniafertilis, amma, in ea pcies quadam inci 
gnita auri reperta tempore Afiftotelis. 

3 4 Thejfalia Macedonia pars optima, amcena, optimo 
rumequorumnutrix. 

55 olj/mput mons celebris ob laureta, MonsAthospot 
tis decantatiftmm ,ab fummo perpetuis muibti 
te£tm<. Abundatarboribmfru£tiferis,vineii,oli 
uis: Tempe,locmammiftmm,multum habetfa 
lismtneralis. 
}6 Epirm&Attfcamidtisittkckfiirilit. 

3 7 Peloponnefi fertilitas '& ajperitas Arcddii , vhi vi 
numreperitur, quodmulieresfoecundasfactfy vl 
ros vero in rabiem agit. NalciturhicTaxusaT 
bor i cutm fruHm venenati comedentestnterfici 
unf, fed&vmbra eim noxia eR & peftileni, 

38 Ingenia & mores anttquorum Gr&corum. Mace 
donesprifci belltcefi,nec tamenminmdiditifci 
entiis & epulis. QuibmTheffaltpr&c^erufue- 
rintobnoxiiviciis. QuiTheffalaTempiincdue 
funt, Religionibm De&m & facrificiisfefiisjjd 
diili. 

39 Orac.ulumDodon£um,&eimfylua. Vores&Vt' 
lafgi Gr&corum antiqutftmi.AEolesrobufti,Pho- 
cenfes agrefies. 

40 Athenienfes ingenio atutifimd : nultos coluen 
Deos,variis operam dantes facrifici(,fefiis mjftt- 
riisque. j 

41 Lacedmortii mdati & Uagnimmi. Cf- 

reinQnu 



r 



iMPERt^M Tv-A.ClC 
l-iHiohk eornm in cmrahendis M^trimomis , /t- 
luqueeGnftictndims. ' 

z Barbt^nes qwz nojiro arto tfcamohtinet GucUmi 
tihgsut qua bodie iftl domines vtunttlr,proftm 
accedn ndipeteruin Gracoritm hn^uam^ quam 
halonan Idionu adLtttnam. Quibusvtuntur 
ritibui dum hibunt ubunig^capiumxmim vefti- 
menta&fupelUx. 

5 Antiqu.i-RijpuhhcA Athcntetifiim , quoniodo fuerit 
admimfirata. Eorum Origo, Legesjnpnmts So- 
lcniti Origo Tribtttorum,ElecYio Magiftratumn, 
Areop.igitxMriwonia tn ludictis.^NomothetA & 
liom:)pbj'aus , in quibtcs diffarant. lurisdidia 

■ qa nijuevirortvn in Catifis Ciuilibus. Varia no- 
mtnit Magiftratuiwi , qtu apud ?rifeos Athen> 
evfsin vfufmunt. 

L Vetits ReJpMlici Spartanorum ,qiiopa£ioguhtr- 
iiatafueritperlcges Ljcurgi.Matrimonia eoruM, 
nattuitas hberorum, ht tnfurtisedutatl. Mores 
eoruin reUqntiadrnimfirativ itifiicie. 
Rehgio Grscorum noftri tempovis, 

■ Infuk ArchipeLigi^quibtis hodie dominatarTurcd, 

vt &exparteinSclatioma. 'Ear'umfittis,amhi-- 

tiis,pr£cipuaoppida,fertilita£,resrmores:mores 

antiqui & recentes. 
Cjprus Infula, quomodo diuidatur. fitus eius, lon- 

gitudo, Lttttudo, regi ones proxinta. Ingenium Cj- 

priorum,Mo>es,tohtia,Religio. 
Rbodus Infula^etus fitus & circuitus. Coloffus tsreus 

olim Soherelhis, altits qutnquaginta cubitos, 
Bofiiia,Bulgj^ria, Seruia,Rafcia,& quantum Tur- 
Sapofideat in Eungaria. Ou£ in His oppidaprd- 

cipua. Mores & confuetudmes eorumpopuh- 

rum^ 

'Vit potentiffimus hic&vereficdidusMo- 
nareha iam a mulcis non dicoannisfedfeGU- 
toci orbi Chriftianoformidabilis , curti fem- 

■ nos mualeritj & occupatis Chriftiahorum 
nts,proninc!is, vrbibus,eos fubindeaugu- 
>ribus circumrcnpreric limitibus,' vfque ad 
ftra tempora, quibus non tantum domefti- 
ruorum feditionibus, &defcdionibus Prs- 
lorum agitatusjfed & Perfarum validis ar- 
s grauicer coneu(r.is, nobis incerquiefcen- 
itdic fpacium. Ec fane, cum tanrospofTuex 
:umeri9 quas obrinet prouinciis colligere 
:icicus,oportec eos,qui vim ac impeturneT 
non meiuant , auc omni cerebro iudicioque 
ere, aut fuam deplorare ftohdicatem , qui di- 
i lintjVr opprimanrur ab iis,quos velnullo 
peJlimocon(iIioconten:)ferurit, necdeauer- 
Ja tam grraiisvalidiqiiehoftis violentiama- 
ecogitauerunr, 

VtaLitem omn bus pateat,quantumille pof. 
:ac regnorun-! & prouinciarum, & quanra 
eius ab omnibusparcibuspocentia,cuiuso- 
ics terrjc atque dominationes incer fe con- 
1-ftxiunt.Mggrediarprimum oftendereacquc 
umerarc regna ,principacus&dominiaeius< 
inde fi ngala c i rprim atque ordinej quantuiTi 
ripoteftjconhderabo. \ '>:f^''^f"' 
Sumemus autem inicium Imperii Turcici a 



r M P E R E V R b P A ^i-^ 

Sinu AdriacicofiueVetietOjvbiexteriditutafi- 
nibus Ragutjenfmm, comple£l;icui:que totum 
Archipclagum & Proponridem, cum magnd 
parre Ponti Euxini , vfq;ad vrbem Capham fiue 
Theodofiam , in Cherfoncfo Taurica, vbi hodie 
Tarrari Precopenfes. Si veroihterioraluftrare 
velimus , deprehendemus id porrigi a Budgi 
Hungaria: vfque Conftantinopohm,quo fpatici 
maior meliorq; fnperioris HungariEE pars com- 
prehenditur^pt^terea Thracia ,hodie Ron^a- 
nia,xum Grscia , Macedonia , Epiro fiue Alba= 
riia, Achaia , Peloponnelo , omnibiisque Inlulis 
Maris y£gei,pauculis exceptis,qu2 Venetorurri 
agnofeunt imperium in Mari lonico, cum partd 
IUy rici & DaImaciaf,omniq-, Bofnia,Seruia,M^- 
fia,BuIgariaque. 

Habet igitur Imperium Tiircicum in EuropS 
hos fines : ab Orient^Mare JEgenm , Proponci- 
dem & PontumEuxinum.A Mericiie MarfcCre» 
ticimi & Mediterraneum; ab OccideneeiAfdria- 
ticum :aSepteritrione Hungariam, Trafffi^Iua- 
mam , Moldauiam. Ambitus littoralis haruni 
prouinciarum creditur conftituere X. milh3.& 
D,miUia;rium ItShcorum. Si metiaris fuperfi- 
ciem & reducas omfiiaadmilkquadratos ,iri- 
uenies circiter CCC, & Xll. millia CLIX. infu- 
pdrraiiliarialtahca. 

In Africa pollidet Turca totum Irttus&re^ 
gionem maritimam ab oppido Velez deGome- 
ra vfq^ad MareErythra2um,exceptis quibufdami 
lociss in quibus Hifpanorum Rex dominatur. 
CGmpreheduritur autem in ifto fpacio regnurat 
Argerianum ,Tunetan)am , Tripolicanum cuitl 
rota Barbaria,qu5e olim fuit Numidia & Mauri- 
tania , tota infuper i£|fyptus ab Alexandria vfqg 
ad Sienen , cum parte Arabise Troglodytics , afe 
initio Sintis Arabici vfq; ad vrbcm Suaquenara.! 
Totum hoc littus Africa2,cui domihaturMa- 
gnus Turcaru Monarcha;confl:ituit MD CCLi 
millia,.fuperficies autem elfepGitefl^milliariuin 
CCCLVI^ mille, CLX. Cum autem iftseregio- 
nes in plurimis locis non babitentur , fed deier- 
t^ firit&are.nofae,ahcubietiamnonagnofcaric 
Turcicum imperium , dieemus eum in Afries 
dimidio minuspoffidere. 

inAfiatribucmusimperio eitJsquicquidPta- 
lemasuscollocatinpfima Afiae tabula,riimiruni 
PoncQ, Bichyniam, Afiamq; proprie fic didami 
yt & Afiam Minorem fiueNatGliam,Pbrygiam-, 
Bebryciam, Lyciam, Paphlagoniam, Galatiam;^ 
Pamphyliamj Cappadoeiam, Armeniam Mino-* 
rem,Ciliciam,qu5£prouinci2eomnesnofl:rame- 
moria alia acceperuncnomina, &comprehen* 
dunrurfubgeneraliNatoIixnoitjine. Ambitus 
huius ingentisPeninfai$fumiturab littore Sy-* 
riaco vfque ad TrapeZunrem, conftituitque cir- 
citer Il.miliia & GC. milliaria. 

Poffidet idem Turca bonam partcm earum 
tcrrarum.quas Ptolemasus in tercia Afiaf Tabu- 
la collocat.-reliquum enim obtinentTattari&. 
Perfs. Eft autem Armeni-a Maior quain Turcae 
vocant Turcomaniam, 

Donainatur infuper prepe oranibusteirris» 



4^<o J^otenTiaOtt 

quas Prolemseus quartas Afiae Tabulaaffignar: 
nemoe Cyprum Infulaoi, Syriam jPalseftinam 
cum ludaea,totumlictusSyriacum circitei CC- 
CCXXX. milliaria. Scd ik Arabiam Petrsam, 
Mefopotamiam, Arabiam defertam, Babylo- 
nem cum Chaldaeajdicstur autem illahodie Ba- 
gadet» 

Occupat idem Turcarum domimum quic- 
quid Ptolemaeus quinta Tabula Afix comple- 
d:i tur.-nemp c: Amafiam.atqj inde pergen d oTra- 
pezuntem, verfiisfeptentrionem vfqj ad frerum 
liueBofphorum Cimmerium4quodfi.etiicoHfi- 
ne eft Cherfonefo Taurica; , & hincad HetnJva- 
nafiam Pcolemaei ,qu£ via eftfecundum jittus, 
mdliarium CCCGL. proficifcendo^autem ab 
vrbeSuesj quamPtolemsusfub novaine Ciifina 
^rdtfidum conSprehendere videtur, & circum- 
eund o Arabiam feUcem vfque ad oftium Tygris 
ifluo*ierunt M lliarialll M.DCC L.Ica fi omnia 
veliifms txade metiri & ad calculum vocare, 
qujeirFurcarum Mofiaxxha poilidec in fijla A- 
iia, emergetincredibilis milliarium numerus, 
pec urbando potius quam erudiendo lcdori 
aptus. Accedit , quod hxc menfuratio certo 
conftare non poteft,cura multa in hisramva- 
ftis r--g!DaibusincuIta fintnechabitentur, mul- 
ta jnluper loca Turcse dominium non agno- 
fcantjVcfitin Arabiafelici & alibi. Igituromne 
terrarum (paciumjquod Turcapoffidctin Afia, 
teaninacur ab Oriente finu Perfico.Tygriflu- 
uio , & parte lictoris Maris Hyrcani fiue Caipii: 
ab Occidence S:nu Arabico fiue Maci Erythra:o, 
Archipelago,Bo{phoro Thracio,Ponto Euxi- 
no.A fepcencrione eodem Ponto EuxinojMaeo- 
tide Palude , & partc Sarmatis Afiattcae» A Me- 
ridie Oceano MeridionaU fiaclndico & Mari 

diterraneo. Sed nos de hisjqus Turca^poffi- 
dcnt in Afia & Africa, ampUus agemus in ie- 
qttcjici Archoncologis noftrae Ubro : nunc Eu- 
lopam cantumjqua Otcomannieo Imperio fub- 
eftvideamus. - ' 

rnRACtA SiVE tOMANlA^ 

5 Cum prima ac prjEcijSua Ocfomannici Impe» 
rii vrbs fita fic in Thratia, qua hodie Romaniam 
vocant .-vifum eft ab eainicium lumere. 

Dicitur aucera Romaniaproptervrbetn Cd- 
ftancinopoUn, qu£ aliqUandoNouaRomaap- 
pellata eft. Fuerunt & aliaantiquices Thraciae 
nominaOdi:yfia,Haemoma,Crcftonia;Iofephus 
audtor eft, eam ab Hebraeis Thyras appelkri. 
Habitatores eius dicebantur Strymonii, Bardi, 
DolongijSirhimii. Fines eius funtab Oriente 
PontusEuxinus,vbieft FreturaConftanrinopo- 
litanum, Propontis & Hellefpontus , quihodie 
dicitur FretUtn fiiie Stridura CaUipoliranum. 
ASeptentrioneclaudicur Hsemo monte,quem 
IcaU nominanc Cacenam Mundi 8c Monccm 
Argentcum , Turcx Balkan, Slaui vero Cumo- 
nizen. AbOccidenteeftMyfiafuperior,&pars 
Macedoni£e:a Meridie Archipelagus. Incipir 
autem a Scrymoneamne, velfecundum Bello- 
niumjMarraara,extenditur^ue vf^ueadPtn- 



OM A^inCA SlVE 

tum Euxinam. Habec in longttndine VjgiH 
dierum iter:u-k lacitudine VII. nempe ab Ha 
mo monce vrquc aABofphorum Thracium. S 
ta eft Thracia incra XlH. gradum eleuation 
Poli, vfque ad XLIV, vbiiongiffima dies eft pi 
. aeftaccm horarura XV.cura quarta hori patc 
Longitudo eftagradu XVII, vfqueadXX> 
VL 

Vrbes 8c oppida huius regioiiis pracipt 
funt hxc : ^W^m ,Democriti Patria, quam h( 
die Polyftilon diciraulti autumant. lSkofolis,i 
Hsmum montem iScFhilippOfolis inmontee 
trudla, cuius ruinae admirabiles oftenduti 
quanta oUm vrbs fuerit. Eft enim ibi Arapli 
theatrum , quod propeintegrum permahfit , ^ 
que ad hxc tempora, potuifierque durare mul 
longiusi nifi Turca?gradus,quifuntex raarni( 
re omneSjabftulillent. 

Figura ei eft Sph^rica oblfSnga. Sunt& h 
aUa antiquitatis monimenta : vt quacuor coli 
mns pra^^ltse 8c Crafla^, quajadhuc fuperfun 
Tempio Claudianccutn nonnuUisftaiuisma 
moreis. Hadmnopelm Turcae Endrem vocar 
qux maior idro eft Philippopoli, fed nc 
cinda faris firmis moenibus, nec vallo autfc 
fsL valde munirai Qu^cumralis fiCjpimimu 
tamen locuiti obtinet poft Conftantinopoli 
inter ciuitates Thracix, fuitque olim doipi( 
lium atqueregiaTurcicorum.Principum ,cu 
conftet Hadrianopoli habirauifle Amvr. 
T HEN pnmum, fubannutnAN.CMCCiC] 
XIII. TrdiAnopolis adhuc noftroaeuopopulof 
quens efti Seljmbria fna.talittciLe Propon^ 
dos,Portura babec pro excipiendis rainorib 
nauigiis,maiores enira in Sinubus fubfiftui 
P«n«f/>j«hodienoi1iinat:urHeraclea, vtiUaqc 
fita eft ad SinuraMaleaccnfem. Habet Perii 
thus portum commodumad excipicndas nau 
mercatorias & triremes. Fuirhicolim Ampl 
theatrum Marraorium maximi precii. Prast 
hzsed ApoUonia. 

Scd nosom!ffis'hiS5tritiibus,ipfitniprouii 
eiae caput Confiantinepolin vide.imu«> quanc 
ftrui ccEptafuerit&vndedenominata; 

Cum Graeci aliquando penderent auimi 
quotiam potiffimum Thraeias loco ciuitate 
exrruerent,neque intet eos fatis conuettire po 
fet: Confuluifle dicunturOracuIupi Apollini 
refponfum tulef unt , vt nouae vrbis fundamei 
ta molirentur in Thracia , recSla ex adi»erfoc! 
corum: fit: enim Chalcidenfes appellabantu 
quod cum priroi in eamterram pedempofui 
fent , non applicuiflent aniraum ad confiderai 
dam fertiiitatera terras, fed profe(3:i in adue 
fum liccusi eondidiflencoppidum inlocoafp 
ro,fteriliac prope deferco. 

Igicur PaufaniasSpatranorumPrinceps.u 
telledo OracuU fenfu, ftacuic aedificflre Vrbei 
in eo ipfo loeo,; quera Apollo defignaOera 
quam Byzas prsfefStus claffis Megarenfiam c 
fuo nomine appellauit Bjz>antium. Rerinuirn( 
ua vrbs hoc nomen multi^ anniSs fioruitqt 
^ntei caeteras Gcaeeia Thraeiaeque vrbesjinpf 



tth agri fertilicatem,conftiriira(ubSparta- 
ibrlim dominio,anno Miindilll M.DXXX- 
/•hMnteliardm Ghriftum DC LXX. Conftanti- 
iusveroImperator,vtdicemus, nomenei nm- 
auitjCiim iam anceferaper fuifiTetPortaEuro- 
X ,-Sc velut Pons quidem ,ex hactraiiciendi in 
^fiam» 

Cum enim fibi propofiiifiTet Conftantinus, 
jlinqnere poft fe immortale pietacis fax in 
)enm fpecimei? , relida PoncificiRomano vr- 
e Roma cumcocaltalia, ipfeOrientemverfus 
tofedns.,Byzancium adiuic, dudis eo Cecnm 
luftrioribus Icalis , qui pacem Poncificis Sc 
uiccemcurbarepotcranc, ^dificiisaucemin- 
uraecis ad Byzancium vrbem additis , vc xter- 
it^ti confecraret nomen fimm, voluit eamde 
o nomirte appellari Conftantinopolim. 
ulacus eft ancem hicPrinceps Antiquam Ro- 
am,congeftisineam omnibusrebus.qua; ad 
•natum vtbis facere porerant,&: quicquidin 
ito Oriente pulchrum fuit atque preciofum,vt 
ftantur firmiflimi muri, Palatiafuperbiffima, 
iificia puicherrima, columnarum mir^nda 
agnitudo & fpecies, omnia fada ex marmore, 
arphyrite vel lafpide lapide, vc nihil nonhic 
entftuporedignum, 

Fuit hxc vrbs deinceps domicilium &regia 
jperatorum Orientis,poft defertam Romam, 
diuifum inter filios Coliftantini Imperiunu 
)ftremo autcm cumanno A N.C.M CDLIII^ 
pra fliiftct a Mahomete Il.faiaaeftJiabitacio 
('cannorum Turcicorum. Hincfadlum eft vc 
anftantinopolis etiam noftro seuofapramo^ 
m abunder diuitiis , populoq; ad miraculum 
frequens , & yeiatcentrum omnium nauiga^ 
inum coa-nmetciorumque Imperii Turcici. 
Eft in ea vrbe Magmficentillimum Tem- 
im S. SophiaZiqUod luftiniani Impipiecas a 
idamencis excruxic & Diuin^SapienciaEde- 
:auir,cuius ftruduca Caliserac & diuiciajcan^ 
, vc videacurisprmceps aliquomodoarmula- 
/oluiire gloriam Salomonis &perfed;ionem 
mpli HieLofoIymicani.Erat ibi candelabrum 
irem eliychniis curiofiffime fabricatum, ali- - 
;nto iemetipfum fponte ad conferuationem 
>pcdirante,ita, vt ii ignis vnius myxi extin- 
:retur,fimul omnesmorerentur. Strudum 
fedumque fuit hoc sdificium anno Salu- 
CCC XXXIII. Ha;ceadern vrbs),quam iure 
ginana Orbis terrarum dicere poffis, vidira- 
lot annis poft Inftauratorem fuum glorioie 
imphantem de Perfis,recepto in finum fuum 
ciofiffimo totius Chriftianitatis Theiauro, 
npe parte Crucis Dominica?,quam pia curio- 
tc inuenerat Matronarum Regina,S.HeIena 
nftantini Mater.-fuitque tantum huius vrbis 
dium , fplendor , magnificentia , dignitas, vt 
.il ad gloriam eius accederepofle iudicatum 
Habuauerunt hic diuturnafucceffionepo- 
tiffimi Principes Orbis Terrarum. Sed vt o- 
lia nata intereunt , & mutationibus func ob- 
xia,itaquoque non perpetua fuicvrbis huius 
fiaatqueeminenti|j 



Annoenim A N.C.MCCCCLm.dieMar- 
tis poft fcftum Pentecoftes , expugnata fuit 
ConftantinopoIis,faaa in praedam Barbaris «Sc 
crudelitatis Turcicic experimentuiTij cuius qui- 
dcm extrema; infelicicacisdnonnulIis,quinon 
facis eXpendunt,aIiquando ipfam Romam,in- 
primis noftra mfemoria anno Salutis MDXX- 
VII. eodem aoienie Maio idem prope pafi^m fu- 
iiTe ab exercitu Caroli V. Csfaris, Ii^ec aflteri- 
rurtquod^ ritus atque ceremohias a Romana 
EccJeUa alienas fequerentur Grsci, quos illi 
propterea Schifmaticos appeilare elegansputa- 
bant. 

, Sicautemhabec, Turbaueratlongocempo-' 
re diffidium incer Pontifices Ecclefias Occi- 
dentis: quo extin£to,cum iam omniapacatacre-' 
derentur,ndn tamen conquieuitfchifmainjet 
Ecciefias Occidentales & Orientales,qnod tam 
multis annis durauerar. f ueratOrientisImpe- 
riUmiamvaldelabefadtatumjabannoMCCC- 
XCVI. defertumque ab Occidenris Principi« 
bus ob continuaL.annorumbellainterGalios 
& Anglos, variis obnoxium erat mutationibusi. 
Gonari fueranc multis annis ante noftjriRegcs 
arque Principcs , quanquam fruftra , recuperare 
ludsam 6c extorquereSan£lam VrbemeSara- 
cenor um manibus.Perditum ibi eft tantum ho- 
minum & nummoruraivc mens horreat dicere, 
cumtamen nihilefficeretur» ^ 

Confiftebat tunc totum Orientis Imperium 
in his prouinciis : Grscia, Macedonia, Theffa- 
Iia,IIlyricipartc,M£fia,patteDacis,Seruia,Bul- 
garia , accedente parte Minoris Afiae & re- 
gno Trapezuntis. in hac infirmitate tanta ta- 
men fuit Principum Orientis ftolidicas , vt 
hoc qualecumque Imperium Gibdiuiderent 6C 
veiut lacerarent in mulras parciculas & pro- 
uincias minores, prjEfedlis variis Regulisat- 
que Defpotis, vt vix quifquam ex omnibus fo- 
lidi quid haberer. Hac confufione & mul- 
torum dominatu mirum in modum crij^ue-^ 
runt res Turcic<E, firaulque blaiphemia Ma- 
hometana, magno Chriftianorum per Orien- 
tem derriraento & interitu. Non eft me* 
mencis figillatim percenfere hiftorias , fufFe* 
cerit roihi notare, quo pado fucceffii tempo- 
iis Imperium hoc Orientispaulacim peflum i*- 
ueric. 

Profligacis Gallis ex Imperioillo Orientali, 
quod fibi imaginaci fueranc, Palsologi reruin 
pocici per Griciam,miris modiseam rexerunt* 
Nam Michael , Andronicus , lohanncsManu- 
elque varias exagicaueruncincer fe curbas atque 
tumultus , eredo G onftantinopoli velut Thea- 
tro,in quo fpedaret Orbis eorum Tragoediad 
atqueLanienas,non fine magnanominisChri- 
ftianiignominia. Poftremusfuic Conftantinus 
Pakologus, qui omni decedere poffieffione co- 
adus a Tuica,regnandi panter & viuendi fineni 
fecir. 

Teftantur Annales Vngarorum,quam horri- 
bilem irraprionem fecerint Turcse i-n Vnga^ 
dam fub Regc luo Baiazeche,vbi cjfefis inter- 
Ggg 4 necionS' 



PoTENTtA 0 T t 



necione Gallis captus fuic lohannes Bargan- 
diseDux. Hacvia:oiiaparra,videbacur nihilre- 
ftace_,quain vc Baiazerhes ceda reuerfusCon- 
ftancinopolim, guam obfidebat, expugnaret. 
Sed Deo aliter vifum efi:,qui vc ChriftiaDis^ion- 
nihil largirecur temporis,& veluc darecindu- 
cias , qmbus flagiciofam emendarent vitam, re- 
preffit hunc Tyrannum pet alium Tyrannam. 
Baiazethes enim acie vidlus acque captus a 
Tamberlano Tartarorum Pancipe , poenas de- 
dic crudelicatis fuae, rehda oecupatione Gon- 
ftancinopoleos fuccefforibusfuis,quieam quin- 
quagefimo odjauoanno poft , fictolentibus fa- 
tis , exfequereiitur. PrsUum enim , iil quo Ba- 
iazethes pocicus vidoria de Chriftianis, vicif- 
£im a Tarcaris vidluscaptus eil:, commifrum fuic 
anno A/N.C. M CCC XCV, Conftancinopo- 
lis autem capta fuit anno M CCCC Llll.a.di 
XXIX. Ma'! nienfis , per Mahomethem II. Ne- 
potcm Baiazechis , y.erum inftrumencam iix' 
Diaio^,ad,caftigandam impietatera, cj:udelita- 
t£m lammamjque didolutionem vica: Chuftia- 
iiorura 5 inprimis eorum , qui in fupremi Magi- 
{Iratus confticutifaftigio , aiios cohercejte dehe- 

Fuit autem Mabomecus ifte Amuratis filius, 
Hacus macre Chriftiana , filia Defpots SeruiEe^ 
inftituctis priraum a. matre iii fandamefttfs 
ChriftianjE fi ^^^^^^^ ^ T^r nn^^ ^^ ^^ 
^^lta.negabant. Vnde Tyrannus ifte,Qaiac- 
eeperac quendam guftuin ve-rs ReligiQnis^cum 
etim denuo vomaiirec,& abiecifrec penituso- 
tnnem pietacem ,coinmodiffimu,m prsbuirirae 
■diuinjE, ad caftigandos Pieudochriftianos fla- 
gellura. Dedk aucem hic Mahomechus iliuftre 
fpecimen crudelicscis fu»,cam vixdum vigefi- 
liium annnmagerec* Primuscnim cumeftecirt- 
ter Amuracis hiios, ne haberec regni focium,\ 
4uos fratres fuos, Turfihum & Calepinura e 
«iiedio fuftuiit,ilIo qtiidem in iabro aquispie- 
no fubmerfo , huic veio elihs fune faucibus. 
Sublatis ad hunc modum fratribus, negauit 
iBaflasillos-,quihoraicidiai!Iaeommiferant,di- 
gtios eftcqui regiisfiliiscirentfaperft.ices:iuf 
licigicuc incerfedores fuo languine parema- 
jre incerfe£t!s,eofque fequi ad Orcuro. Haecfue- 
lunt initia imperiieius, quibusprofundamen- 
to iadiis , oranes cogicacidnes in pernicierii 
Chriftianorum conuercir. Aggrcftlisigiturlra- 
perii Oriencalis terras,egregiara proferendi do- 
minacus fuinaftuseftoccafionera aduocacusab 
ipfis Chriftianis, vtarbitereHecincer licig^ntcs: 
ibi fufcepco imbecillioris aduerfus potentio- 
rempatrocinio,homoingciiiofus, proraptus Sc 
audax , magna in partera aduerfam vfus eft feue- 
tficacev 

Adeptus ad huncmodmn pattem quandanl 
Grxcix',cum Chriftianorum res coniurbatrer, 
Sc difcordiae perniciofam arborem in eorum a- 
nimis plantafIec,.non multo labore opas ha- 
buit ad obiidionera Conftantinopoleos , fecu- 
rus a viribus Grascorum &impecu< ^Jji iltoc- 



OMANT7ICA, SlVg 

nim habebaac:>- rajiiralinrias . hoftes .(IhuMaM 
^uajm i^^fos C h r iftia} ;|,ps. Confueerant Palsolo 
gi cum Eccieliis OriencalibusadPaparnScIrn 
pcratoiem Rpmanura.ad Regem Francorun: 
delatisqaerelisad Conciiia;Pi!anam, Conftan 
tienie,Bafilienfe, fedproauxilioretulerant nii 
da verba, exprobraciones.ludibria. Securixs ai 
hunc modum Mahomechus,qai nuUa ab Occi 
dente vencura auxilia nouerac, obfedic Con 
ftancinopolim, qux uihil erac.quam Laruaqus 
dam vel vmbra Imperii,& ingens ftrues Inp 
dum , oftendensnonquanta janTieilcCsfcdquac 
C2 fuillec pocencU ;, Oriencahum Impexaic 

Nulla habsbac Conftantinus Palaeologusa 
exteris aaxilia, prster cohortes qualdam ab Ve 
neris & Genuacibiisfubmiftasjcum Mahometc 
haberei: CGL. triremcs miii;ariter inftrntla' 
eum niilicibus ducenties nnllt , mcer quosir, 
gens erac mukicudo Gra;corum agrernum , qi 
hdem Chriftianam profkebantur. Obfefli a 
excrema fe deduftos animaduercentes,id vn 
ce agebant,vt quam maximo precio vendv 
rent ianguincm intericurnque fuum obfciTor 
bus. Sed quid faccrentmileri ?deiecerannai 
Turcs magnam parcem murorura horribiliin 
pecu rormentocum beilicorumf porcus occup: 
bacur incredibili nauiimi Turcicatum numeri 
ipiis oppi4^ifiis i^"^ vehcmencer affli6tis imm 
nucisque. 

Cum igicur Turcs vrbem validiffime&fiti 
in£ermiffioneoppugnauifienc,cap;afuitpoftr 
mOjdeficiencibuspropugnatoribus.Conftant 



' — - ■ i. i UJ . 

nus Palsologus cum comitacuS agmine luoriii 
per pprtam iiberam fugere conarecur , miferui 
vits finera inuenic. Turcis enim, qai iam po i 
vrbe fuerant, fugientcs roagna vi inlequent 
bus, Impcrator in ipfa porca v! preifantis inult 
cudinis elifus peCiitcum.plurimisaliis. Tnrc 
memores,quancum inobiidioneiI!iusvrbisf! 
diffenc laiiguinis , ad fuinmam crudeHcaceni u 
hii fecerunc rehqui, trucidatis habicaroiifc' 
promifcue , nec obferuata fexas-, xtatis aut c 
gnitatis diffsrentiajfuitq-, tamlamentabilisr 
rum facies, vt fcribi legique line lacrymis v 
poffit.VirivelgladibamHeruntvuamjveifiCi 
cuce mucauerunc Iibercacem; maci on* virginc 
que,Gum iis fatis fuiirencadexplendamiibic 
nem abufi Ture£e,poftremo crudclitecmat^ 
cs incecierunt. Ad hunc moduili eIeg.jjUiiiiX 
illacocius Orienris regio,vrbs qa$,,capWi^ 
rac Imperii,in qua auditafuitvoxEuangelii 
ore coc land^iffimorum & prasftantiffimoru 
Dodorum Ecclelia;, qui magno cum fru^ 
fuis tempbxibus Deo ferUierunt, illa tnqua 
Ciuitas fada eft abyffiasimpiecatis.oflicinai 
rormn, fchoia barbariei & iniquitatis, in q 
Mahometus , filius perditionis, coilocauit chi 
pum iuurn fuper multos R.eges &i'£ixiti| 

Sanc qui dicant,Mahontecum incaptavr 
cancam crudeHcacem exercuifTe in Grxcos. 
vindicaret clades TroianoraiM5quasantcm| 



iARrtbrum centurias capta Troia Pljiy^ia; in- 
leranc,£l quibusTurcxrraxifreoiiginern crc- 
inmr. Sed hoc inepcunl cil & prope pue" 

Vffratum eftgentiilliinhuncmodum feuire 
debellaros hoftes , nequeprofeao noftii ho- 
nes inter fui genefisorigihisqiclementioreS 
iftuncfiin quara vrbem aurojjpidum nt>n ad. 
lli>ferrd arq; viaditumfibifacerecoguntur, 
exempla docenc horumannorumjnprimis 
roannilyiDCXXII.&requentium.Etitarane 
:rueranc Gra;ci,quibus leuis caftigatiofuffi- 
•enonpoterar. 

Ptimusigitur Mahometus, hiceX Ottoman- 

a familia Conftantinopoli collocauit Solium 
im , pofterorumq; eam clfe voluit domiciliu, 

iTurcscorrupco,ruomore,vocabuloStam- 
im velStamboli vocant.additis epithctisMa- 
;,Regalis,Abundantis, Celebriorainealoca 
iie xdificia eandem fubfuere mutationem» 
barisque noftra tempeftate appellanturno- 
ubus. Sita eft ipfa vrbs iuxta Eu.ipum , vbi 
'ropontidem influic Pontus Euxinus, quem 
4m Prifci Geographi nominantBorphoium 
:acium. Ambituseius putaturhabereXIir. 
fecundumahos XVi. milliapairaum .-Inco- 
im numerus excedit DCC.millia. Diuidi- 
Sc veluti inciditHi- in tres partes, intercurfit 
arum matinarum. A latece leptentrionali 
brachium fiue fimim maris, quem Cornu 
ellant,quem Bofphorusefficit.ibiinEuro- 
litrus ingrediens, ab Orientc habet excre- 
11 Euripum : & a Meridieflu<aus Proponti- 
. Ab Occidcnce firma folidaque eft, habens 
limice ipfam Terram Thraciam. Forma e- 
longa magis quam iaca,propemodum trian- 
iws eft: muri eius funtincredibilisalticudi- 
compledences ambicu fuo feptem colles. 
lus eftapud Palatium fiueDomum Imperia- 
. iuxta quera ea fupecbifTime exardificara eft. 
mus refpicitextremum vrbis angulum huic 
ofitum,qu3 terreftri itine;e via ducit Adna- 
olim.Incer terciQ &quactuextenditur vallis, 
3ppellaturMagna,vbifpc<aaturAq^Lijedu- 
rara 8c exquifitae ftrudura.opusGonftanti- 
tagni,qui per cum aquas in vrbem deriuauic 
pcimo milliari.SoIymannus vero ll.per duo 
lavIreriusprogrelTusauxitaquasmirificoac. 
i.qu«tantacurruntabiuidantia,vrper DC- 
L. lubos publice ialiant, non connumeratis 
jui aquas vomunt inlauacra.quazlcruiunc 
im dciiciis partim fupcrftitionibus Tur- 
im. 

d cxtremum fepcem colliumvfficur anciqua 
^Lira arcis.cum fepcem turribus: Turcs vo- 
GtedmUmyhoc e(t Caftrufeptem Turrium, 
losdificiocancafuicArchicediars&foler- 
c eaquxdicuntur in vna turri.intelligantur 
liquisommbus,nonquidemfimuI,fedfu<:- 
tieatque ordine. Sunt hic in prsefidio CCL. 
tes fub centurione, qui eius curam gerit, 
1 hcet cuiquam Prsfidiariorum hinc pe- 
' cfFerrc , ni^ de confenfu prxrai Purpurato- 



rum,exccptis duobus anni diebus,cum illi prs^ 
cipuaduofcftacelebranc. 

Solebanc ailcem ptimi Turcatum Jmperaco- 
res, poftquam Conftanrinopolin occupauere. 
rHefauros fuos in illis curribus deponere ai 
huhcmodum.Primaconcinebacmalfasauriin* 
Jeeti,vc & inonccam auream -diia: feqUehtes ha- 
bebanc taalfas argenti&monetahiargenceam. 
Inquartaferuabancur diuerfa arma & orna- 
hicncapromihnbus,hechohprocquis,preciof4 
pleraq; & auro variegata, gemmis ihfuperlapiU 
lisque exornata, In quihta cuftodiebantwr arma 
Vetufta,imagines&dias»niiqiiitacismonumen* 
ta prec.ofiora. In fexfa erant Machinje belli- 
Cx. In leptima alTeruabatur ArchiuumPrinci. 
pis & hrteruum documenta, vbi porticus cfi 
|erelegans,in qua fufpenfafuertmtfpolia.quas 
Seiimus primus ab Tauris vrbe Armenis fe- 
cum eo detuht , cum ttii! mpharec de Perfis. O- 
mnes hi Thefauri ibi cuftoditi fuerunt, vfqu6 
ad cempus Imperii Selymi fecundi. Verum i* 
demmultoriesacciditinregnisatquepiincipa- 
tibus,quod in priuatorum fiuniliis, vCea,qu^ 
pnores magno collcgerunc labore & pruden- 
tia.pofteris cedanc in prodigahtacis maceriam. 
b^e ?.> fl l §£j»mii . V £.tinidxfto.l utus^efTet &.efcai- 
totUi^ multis vidererur nacusadruijQaoafg* 
g£iTu£ciL i.fi Chcifti^nis fuiffetaninius,pfa£eia- 
UUaSiFi occafionibus,; is inquam magnarn 
partena thefaurorumfuoruminfumpficin expe- 
diendam claflrcm ,qu«tamenpofteaad Naupa- 
ttam viaain Chriftianorum manusperuenir. 
Conuerteratautem idem Selymusbonamho- 
rum thefaurorum partem in bellum Cypriut«i 
quod fuperfuit,dilapidauic diftribuitque intec 
concubmaii &alia libidinis fua? obfequia.Amu. 
rathes igitur Selymi filius mutato ararii loco, 
Gazam Imperii in Regia cuftodiri voluit: voluic 
autem , quod nihij cariushaberetauro^vnde iA 
ab (enoiebat abeirs bngius.Hoc padto mutatu« 
eft vtiis rarnumillarum,vtqu£canceadeftinac« 
fuerani reruandis chefauris ccgni.poftea faa» 
fuermt cuftodis ac catceresa.egnmPrihcipttm. 
(Jiifi ab Turcis in bello captorura. Cumenim 
magna loci fit capacitas ,fatisampIumineoca- 
ptiui habenc fpacium,qui non induduncuria 
Turrim Mans Nigri,quK curns nouiffimishis 
annis deftinata eft cuftodia magnorum homi- > 
hum illuftriU)-nq,ue. In hac enim capriuus de- 

centusfuitannoChriftiMDCXVll.Corefquius 
Mcldauis Princeps ; in candem incluferunt rc- 
belles lanitfari anno Salutis M DC XXII. Suka- 
num Ofmannum , cui poftea fauces laqueo eli- 
ferunt. 

Compledtuntur autem intrafefemuri Vrbi* 
Coftantinopolis vlttaduomilliaTempIotiaiE- 
diumve facraru Turcicarii,quas diuerfiMonar* 
chaeTurcici extruxerunt.'de c«terisenim,qUKia 
hac Vrbe Imperiali fpcitaru digna fdt, poteft ad. 
iri AntiquitatiiliberP. Gillii, qui hxclargiuscfl 
perfecutus. InteromhiaautemTeroplaantiqua 
longe cxcellentifnmum eft S. Sophi*, OpuS 
luftiniani Imperatoris, quod Turc* etiatn- 

hum 



^^4. PofEiiffiA Ott 

mmvocim AiafopUan. Murieius , quielatere 
eodo ftrudiruntjveftiuntur intus Scforis mac- 
more candido,porphyrite,aliifq-,preeiofrslapi- 
dibus. Porticus templum cingunt aperts fex 
portisjingentiartificioftrucaae.lpfumtemplum 
eiufq; interiora adeuntur portis quatuor. Te- 
dum plumbeum & laquear fornicatum prafal- 
tum oftentantmagnificentiam operis,quodfe- 
decim operote columnse fuftinent , quarum 
quatuor lunt ex marmorelaipidato exInfulaCy. 
|)ro : quatuotexmarmorecandidiflSmo * totr- 
dsm ex Porpbyrite t & rurfiim quatupr ei: alio 
preciofi lapidis genere» Eft ibi Petra quzedam 
iTiarmorea , fupraquam opinanturTutcas Ma- 
trem Domini noftti lauiire linteaminafilii fui» 
iquade caufamukutnhabentlapidi jUihonoris, 
quod Turcae Cliriftum magnutTi Prophetaiti 
furlTearbitrentur. Adeiufdemingentis Machi- 
haefuftehtatiohem lcruiuntinfuperXLVIII.a- 
lise columnas , minoresquidem , fedex cadcm 
materia.-minus autem laquear fuftinetur colum- 
nisXXIV. exporphyrite lapidc & marmore. 
Statuae &fitaulacradiuorum , qmbusoHmae- 
des illa exornatafuit , iam nonampliuS vifiin- 
tur.Vna duhtaxaiiriiagoi deieflis cstexis-»lal»a 
JjtianfitjGenitricisDei.cumitifantuloinpraele- 
pijitjliifdiolaqueattis.HuicpraetenderuntTur- 
C2te veium , ne confpici poiTet , quo taraen Chri- 
ftiani pirohiben non poffunt , quin admotis fca- 
lis adfcendanfe , &earhcontemplet)turimagi- 
nem,cui-n iis liciium fit cettis horrs ingrediMof- 
queamTutcicam , &itahoequoqiTemplum, 
quod olim multo maius fuit quam nunc el^ > cu 
ldilg6 fpacio cum iplum Templum tum adiun- 
^fcaaedificia perrediafuerintjin eum vfqj locuna, 
vbi nunc eft Rcgia. Verum Turcs potiti Vrbe, 
demoliti caetera , nihilreliquerunt integrum, 
pr^cer Chorumy£dis i vtfibipraftaret vfuin 
igmpli Mahometici. 

Longitudo & Latrtudohutus sedisoptirae 
poteft coUigi ex eius altitudine, quae tanta eft, vt 
etniftb efclopeto matiuatio globoeius fumrna 
contingipoffint. Quae fubter ipfum Templum 
funt , omniafuntfornicibuslc laquearibus fu- 
fpenfa , vbi plures funtars & diuerfae fepulturs, 
qUaecauiafuitTurcis , vtportasquaeeoducunt 
Jliuris obftruxerint. J^qso quodam haud procul 
indc difEtOj, vifuntur decem dolia (atis capa^^a^ 
jplena oleo inde a tempQribus yfqtie Gonftanti- 
i^i f quod oleumin hoctfquetempus durauit 
" i^iacorruptum, nifiquod album inftar Ia«5lis colo», 
/em traxrt. Vtuntureo medici duntaxat 6c Chi- 
rurgi , ad paranda vnguenta atque pharmaca 
jjro Magrit) Turcarum Iraperatore eiufquf 
alila.. 

Digreflus indemcidcS inciyptas qtiafdam 
fubterraneas , fornicatas, admodum paruorum 
Jacellorum , ftruaas 6 marmore , cum impofitis 
paruis ^diculis in illis cryptis fepulchra funt fi- 
liorum Maghi Tutcae. Per eademloeacamera- 
tadeicenditur in aUasdua^ Cryptasfiue Antra, 
qua: extenduntur fubter pauimentovrbis : v- 
num Antrumducit te^aadRegiam , akemm 



b M A N I C A , S I V I 

fubter aedificia vrbis longo tradu porrrgjiaf 
Nuilus harum cryptarum hodie eft vfiis,prfi^ 
quam quodpofterior perquafdam feneftrasfi; 
uerimas , quastempocis diuturnitiasfecit, lu^ 
cem dubiam admittit vnde feruit tis qui feri 
cam lanam parant , quo nomrne exiguum veili 
galpaucoEum Ducatorumquotannis ^ixfe&i 
aeratii, quod a parfimohia homen habewibl 
uunt. Omnes tamfen pereleganres & antitjuj 
Fabricae , qus olim ambitum Templr decora 
banc , iuftuPrincipumTurcarumabolitajfun 
pr^cer pauca quaedam habitacula,qu^ vfumh« 
bitacioni5pr;Eftant Religiofis Mahomqtatis fu 
perftitionisi Praeterhanc tam admirandsftri 
drurxS.Sophiaeaedem , vrfi.rnturadhucquatu( 
TemplaMahometana,clariffima &perpetuair 
dicia Magnificenrix Turcicse. Primum extrl 
xitMahometuslLcumTriumphu egrfi»dcc: 
pta Conftantinopoli. Hoc aufpiGatus eftaihi 
emplumS.Sophi^tepli,icdmulco humiliiw^ 
guftiufq;.Affignauit.huicLX.miiluuTiDucat( 
rum prouentus , exttudis circa id centum cgr 
giis cubiculis,ili fonaa cubica,plutabo coopc 
tis, tamvrin iishabitarentSacerdotes ^ahiqi 
qui rem diuinam faciuht:quam vt rbirecip^te. 
tLir peregrini, cuiulcunqui fintReligj^QniiJ 
lislationis : omnibus enim hic daiur diuerff n 
iggus pertriduum j ExtrahocvelurClaufttui 
aedifieata funt quinquaginta alia cubicula , pi 
aliispauperibus. 

Seculldam Mofqueam fiuetemplnm fttu; 
Baiazetes{ecundus,huiusMahometifihus.T( 
titimSelymusprimus , BaiazetisfiUus. Qua 
tumSohmannixs , alterSelymifilms. Tresp 
ftrepi hi Principes fepulti fun t , quifque in Pr 
nao Templiai^eexcrudi , in monimencisfupe 
baeftruduraeifuperpendentibusin-numerislai 
padibusardencibus , &facerdocibusfiaeint£ 
miffione fuas recitantes preciilaS pro faiutear 
marum illorumMonarcharum. 

Eminet autem inter quacuor illa tetifplai 
ludjquod Solimannus Il.aedificaiiic, vt nihiidi 
beat largiri autcedereipfiSopbia: temploi j 
marmora autalterius materia: pra-ft-antiamci 
fidereis : quanquam in Arehitedur^ perfefti» 
ne illud huic multo fit inferius , qus canca eft, 
hemo mortaUs eamha£l:enusaftequi potueri 
Selymus II. fundauit ifibi Teriiplum iil ciuit 
te Adriahopoli.Acomates,qui ance aliquocai 
nos motcuuseft ingenteraaurivim conttilit 
fabricam Mofqucs , qu^ih proximishis ann 
extruxitinvtbeConftantini.CaeteriGraccotu 

Principes nulkcxtruxerunt tenrtpla , quod nc 
amplificauerintimperiummaionimfuoruma 
ceftione nouorumregnoirum&Priacipatuur 

TiFgf^r nnim ram r?g^>i qiwm ^^^^'^ 

ijis prohibeni; , ne quis PaQfie ps , Tm ^ 
^iiicec Templum , nifi protulerit.pQmaEtiaJ^ 
gpiTurcici , acquificislibj.quefubi£^K£iu 
ftianojTum tetris , in quibuj?ii i i h,ihinr d ad i 
Hgm Alcorani. quod fi quis Princeps coi 
teracis legibus , id facere aufit , huic fefo; 
titsr ©pfponeE Pontifex TurcartMn fiue M» 



!MPERivM TvRcic 

\,(ixn negatnrus fit , fecifTc Principcm aliquid, 
iodlaiiuieiusprodcflc quear. 
Grsci qui Chtiftianam profitentur Religio- 
rm , habcnt ih vrbe Conftantinopoli XL. 
cmpla i8cSacella,in miibus Deum fuo ritu co- 
nt. ArnieniispermiirafuntquatUor.Ladnifi- 
■RomanoCaJiohci , qiiibushicminuslicet 
r.m cxteris , inSuburbio Conftatltinopolis, 
ta Peram {Iiie Gallaram noltiinare faS cft , o- 
uHt nrici I V. GalJorum Regis obrmuerunt 
urcgiumlefuitarum , quihicremDiuinam 
ragunr. Eftaurem Peraeregione Conftan- 
lopoleos , inte; cedentc brachio maris , quem 
maletti vocanr, confinis Hortis Principis, qui 
ntiguiruntRegiae , habetitq;ineaChriftiaili 
tiiii quatuortempla » in quibus peraguntfe- 
iMyftcria. 

lud^is multum in Vrbe Conft:antiiiiperiliif- 
n cft , in qua nouem vicos inhabitanc , Syna- 
fi»sha^entes XXXVIII. 

Mm Conftantinopoleos permanferunt 
speintegri;: funtqucduplices , quateriaiii 
e continentem (pedat vrbs , ekceptoeo tan- 
w locoj vbi eft Porta Sanda , fic di^a ob muK 
idinem corporum SancSorum , quxdicun- 

requiefceieinqiiodam Sacellohaudprocul 
ill.T porra, Perhnnc Mahometus ciuiiaterti 
;n friiscft , vtcontaminaretloci fanta tatem. 
ibetautem Vrbs porras omnino XIX. qui- 
5 parrimviaeftin terramfirmam , partimad 
rr. Exr.mr vbiquemulraanriquirati'; moni- 
nta, Pynmid.s mirandiEalritudinis ,iilter 
is vna fublimius affurgit csteris omnibus, 
: tainen xquat altitudinem ObeJifci de Pd- 
oRbma^ Vifonrurinfuper iiicires ferpen- 
marmorei,(ahidicunta:nf;ose{re J addud- 
1 hominumaltirildinem adfcendentes , fibi 
tuisnexibusimplicati. De hisTurcjeirafa- 
antnrtinfeftos fuUIe aliquando lerpfenrcs civ 
i4k ihipopulum fufisad Deum ptecibus hds 
iferpenteserexifTe , eoruinque beneficioab 
ommodoillohberatosfuifreiputoipfos all- 
dde Mofisarneo ferpente in deferro inaudi- 
e,&hucnaxi(reiDevulnere,quodvnUsfet:- 
tum illorum in collo babct, ita narranr.Ma- 
netem I f. ingredienrem capram ab fd vr- 

, & ferpenres illos confpicacum,ciredidiftc>, 
opusalicuius Magi aur Vcnefici» Concita- 
jirur equo , infedahafta in ftirpenrem il- 
I incarride , cumque hoc modo vulne- 

iratineademareaColumna perelegaris , o- 
? (vt vocaturj Ruftico.marmoribusquibus 
ftat,finecalce & camenfoadunatis, habens 
ledio fcalam turbinaram ,per quam adfum- 
madfcenditut. Hicfcfeexercentincurlue- 
ftri Nobiliores inret Turcas , fingulis die- 
Veneris.&cum folcnnefeftum celebraturi 
•d ip(! Bolan nominanr. Foritm irerum veha- 
n haberur rribus per fcptimanam di^- 
, Mercurii, louis & Veneris. Speflantur 
um hsc loca vlfra bis millc officiniE liiter- 



Vk Pik Ivro^aM. 

polatoriae, in vfum eorum , quivili fumtu velinc 
lacerasreficerevcftes , neque veft-gal r.im vi- 
lium rcrumrameft exiguum quinxraiio Prin- 
cipisinferaiXi.milliaCequinouim , vclXL» 
millialibrarum ; noueruntcnira veiex,£einini- 
ma Turcig tributmn exigere. 

Taberna mcrcatorum vcl inftitorum in hae 
vtberam mulrjE funt, vt numerum XL. millium 
excedcre credanrur. Diftinguuniur autem in 
certa loca , fecundum diuerfirarem mercium 
quaeproftanr,habetque vnumquodqucopificii 
genus , fuamfibiaflignatam plateam , fempcE 
habita ratione commodi pubhci, Aurifices* 
gemmarii&qui relas vendunraureas, in pccu^ 
hari ioeofuashabenrofticinas atque rabernasj 
quiIocusfigil!atimdicjruraTu!ejsB^;y?*«: cs* 
i^ralocaappclbnruri^^rfmi Eftaucem iocusi- 
ft:e,inqijotam preciofa?resvenduntur> cindus 
firmisrnuris/expedes l:\rij5, habetque quatuor 
portasduplices , perquasparetingiefius velut 
in exiguuin quoddam , fedprobe munitum op- 
pidum. Ettinfoio hbcopuleniiffimoporricusi 
habens XXIV. columnas quaefornicera fuftii 
ncnr,in quafuncplurimajtabern^minores, v- 
naquajtij (cxpedcs ionga , lataquatuor.'hicpro- 
ftant preciofie iilae mcrces expofiiae omniuni 
obturuiinparuismenfisfiueabacis,&perftrinA 
gunr fplendore fuo (peftantium oGuIoSi 

Oporterautem negociatdres hosnon leue 
lucrum cx hoc loco pcrcipere, r^^rr.a^rj-,^r, 
j i ifmPrinripi qw aniOl^ucMOLaaLdaamil-^ 

exponergliref^r: 

In alia quadam platfea aiturgit colurhha^ 
Porjjhyreticolapidcmultislociscirculisincini 
£laferreis: alaterecuius vbipnuliim digceiru^ 
fueris,alia attollitur columna,Hiftoiiahs appel- 
Iata,praealra,infculptis multisfiguris hominurii 
eleuacis , vr illa quse Romse confpicitur iuxtk 
Templum Perri & Pauli.ln mcdioeiusfcalaeft, 
quspctring;rvfquead/ummum,fedrupra&fi- 
nfedubioiuituia , hifi vinculiiligatacfier fer- 
rds. 

Poftbscomnia ipedatu dfgnum oecurrii 
anriqUiim Palatiuti) Conftanrini ,CLiiusrioncft 
tanra eleganria • hochsbetquod eo iocofituni 
eft,vbipr,rc3puaeftaerisfi!ubricas. Superfunc 
eciam iri vrbe dub Templa Chriftiana , qUorum 
alrchnndedicatumeftD.Nicolaojalterum Vir^ 
ginj,Matri,cognomentoConftantinopolitan§j 
quod etfi paruum eft , inrcerum tamen adhiic 
fubfiftir. 

Prasrer Foturii iftud Aurificuni,qubd a Tur- 
cisBrfjy/?»t»vocaridiximus,eilahud ininuSjCin. 
(kum & ipfum muris, qui X V I.fuftinenrur for- 
nicibus.in hoc venduntur relae ferica: : fedjxtta 
illud eft deteftabjlis illfc IbcUs, vbi vedHnturio- 
mineSjViri &femin£eAObfej:uatb tame ceixa-dit 
crim in e . Ali bi n .proftar ca m ancipia , qus ia ieti 
uired!dicerunr,&aliquid opificii exerccrenoi 
uerunt j alibiea,qu*nihiIhoruiTifciunt. iii 

hoe 



5 



Po T EN T I A 
hocloco mulco tnahifeftius quam infuperiori-: 
busappaiet formidabilis Tutcarum Tyrannil, 
qua in cfetf ftaBifem (eruituffem addicuntur ii 
cjuos Doiiiinardr Mundi crcauit Hberos. Ad- 
»'-funt Mercacofesj&excutmntmerccsillasjira vt 
huda proftahrium ihfpicianc corporajcuiufcun-i 
«»\oCru^^que fintgenensaijtfexus , larisneomhiafinrfa- 
■ na,itavtnohpaTcantcuriofeintuerseasparrcSi 
A' ^iias nacuralis verecudia vuitoccultari. Molie- 
res & puel!.T,q'ia;prsca:tefi3eif gantioresfiinCi 
fere mniori vediintur precio , aliquado vc luccil- 
l) barhorrido&defoimialicuiitrhiopi.Qu^Tunt 
f dcformiores,paruoemuntur,vcadi:esturpes 8c 
/ o H fc ae n a s & i m p u r 3 p r s fi i n d a fe r u i t i a 2 d h 1 b e a - 
/ tur jVtilluftnb.aiiraiioquin opuIentismuheribi 
(' Tiircicispnrftoliht , quoricsaddeponendhm 
V vetirris ohus loca fecretiora petiihc' De miferiis 
/• quascscerirniieriHomincS , qUiadhunCmo- 
/r dum emptitia^m feruirc cogantur feruiturem, 
II faftinent , raalim alios fcribcre , cum bsc fic trs- 
ft-ffima pa'<irotiushuinsmate iar.Quisenim ll- 
* nelacrymis videatatqigemitibui tahtum Ghri- 
fti^ndrum numcrum , cjui orancs in carenis 6c 
1, compedibiTs ferieiisexpc^tnntquauis mdrrca- 
cerbicnem feruicutem?Ah"ol6'covenduntui nu. 
tr;ces fiue ladaccs muiieres , qnas TurciE eniiinr 
I» dd riutritionem liberorum /uorum: eftq', in viii- 
ueirlum tantus buiuS neqbtictionis fru£ti.'.§ vt 





i^Mangones & Plagiarii siH foliiaht quorannis 
•iMagno Principi vecligalis nomine X Vt.inilliaE 
»,Ze<^uinorum jqijiconfti:ituntLXIV. mil.Iibf; 
Sunt & mttlta alia locapUblica,ex quibus lo- 
culos fuos implencQuseftores & PubhcsniTur- 
cicr. Cauponesn.atq, Oenopol:t,quiChriO:ia~ 
n is & l u dasis p u bl i ce V i n u m ve n d li n c a I i quan- 
do & Turcis, fcdihfecrefo ) quorum numehis 
acccdicad MD. periduht quotarinis XXXVI. 
i(ineraMonet£E', valeraut£m quodq", onus Md- 
netae mille fexcentis rriginca rrib. zequinis. Qui 
lictus mprisaccolurit Pilcatori&s, ve6ligal e pifcf 
busperfbluunt , quodfii5gulisahn,i$XVIlto- 
nera monetce (ionficit. 

Forum Frumenrarium, vbi & leguitiiha & fa. 
rinavenditUr,infert quotannisiuarrariumXIV. 
onera moriecaf, 

Mercatoresquiab Cairo>(£gypti Conftanti- 



OTfOMANNICAjSlVE 

nifi facriffcii gratia. Quin 5i ludiM coguntur 
hocipfdemerelicehtiam maclandipcciidesli 
litu Qgod fi Capfaballaifte conuitlusiueri^j 
uaritia luaiilaiuscarniBuScgnftituifre pregi 
quaroperlegeslicet , fifurtuifiiidadcQgtuti 
nem Magni Turcae perucnerit , hemd eurixti 
deliflSraae morti fua inteixtffidne lubfrahc 
pgt,c.ll'' Viuuienirain qiiatuorlecatur patti 
qu^inrhacclliaditu locis puljhcis iriffigujuu 
vt exemplo fint caEteris; fiic tantas fclieiita 
mcf u s h o c ge n u s ih o i^i c io c ontiher fa c itqaej 
publicum boiium priuaco emdluuittitopj^f 
riant. _ 

Vcciigal quod Odlobri & Noueir;bri hier 
^us exingentiboumnuraero,tjui ex Hung.^1 
ConftanCinopotim venales aguntur , foluf 
ob magnicudinera (uai-n fupputari facile 'ii 
poieft. Dutantib.enlm ilhs mei)fibusfi^itir.| 
fofo boaiio , in quo pdpulo du ntaxat , non vi 
lanionibusemerelicet, videnturndtmunqu 
vno die boum qtiidem XXV. millia, veroec^ 
verdXL. 

Dici prteterei non pdteft, quar.tum artari. 
principis accipiar ex Venditidne domuum i \ 
uium,fcapharum maiorum iriuidrumq; fiue 
lahabeani: fine non, vbi ecnteniriuriimi bit 
perfotuunt Qujeftoribiis ; quod idem facii 
orrines merces mari aduedse; vride dici noh j 
i[eft,quantiitii qudtannis Ecdeatatgcdti; 

Vedbiglalquod u"p^nduht , qui nauigvre ' 
luntjCdhremhendum non cft. 

Sienim Turca lirqiii riauim confcehdltil 
u i t a ffie r u iti n u n1 m u m V ri u m 5 fi C h r . ft 1 a n u s 
IudaFUs,duos; ... 

Tributum.quod foli Iudaei,quiConftantii 
poIidegunc,peridunt,conftiiuitqriotannis. 
itillia, eCC. iequino5. Soluitiiutemvrlufqi 
que iudxusmaS quotannis Zequinuni vni; 
quaoqUam muki inhac gentea ttibutoiilo 
beri&iiTiniunesfint. Pfaeterhoctcibutarai 
ludccidonafiuum annuum Principi ofFcttJt 
miliiuiti Zequirioruto,pro confirmatioiiept 
legiorumfudrum.vtqacilliil ceai-Ivabmuii 
uecapui Synagoga?h;ibete,CC.veroZiquii 
pto fepu Itura mprtuorum. 

Gr^ci Chriftianijquiadvnam Leucamci 



nopolifuas venduntmercesinferuntin ^rarium Cdnftanrinopolim habitaht, itiem qitodlfi 



Prihcipis Onera mon(ita: XXIV. 

Magnum Portorium, quodexigiturab om- 
his generis nauibus onuftis peregriuis merci- 
bns ab Arce Callipolitana,vfque ad Arcem Ma- 
ris nigf i,conlicit CLXXX, oriera morierar. 

Magnuiii Macellum, qudd eft extra vrbemj 
vbi madlanturoiies &maiorespecudes , quae 
deincl£rria£htae &mundataeinciuitatemrhiin- 
ditieigratiairaportantur, foIuitXXXlL onera 
monerafi 

Seruiunthic CC.LamiquosTurc^C4/>/rf/>/^- 
mvocarit , quorumPra:fe6tus SfiMagifter Ca- 
pfabajfa didus i operamdat , vtreibcntescarnes 
pra:fto fint fcmper: neminique p'ermifliriTi eft fi- 
ne eius confcnfu bouem vel arietem maftares 



faiuerecogunturTributum , mfingulacai 
mafcuiafingujosZequinos-quieonfi.iuiitvl 
XXXVin.roilliaahnua. Penduntiidem G. 
XXV.mi.liaZe^uinorumqnotannis , -vti] 
habereliceat Patriarcham,viq; conftrucciir 
mcrus Teroplorum quaeipfi paillni habeni. t 
&r ias fepelicndi morcuus , conftaciis vltral 
Zequirioiruttiriiillia. . ^ 

Sed & vedtigal Puellare diditam fcruit rejj 
disMagniTuiCic loculis , cjuod^piiellis cxi 
turiquaenuijcrevolunt, quarumomniume 
dushaberurcr.talogus. Si virgdnuptuneris 
Tufcicigeneris , foltiitduas teriiaspaites vn 
Zcquini ; fiIridaica,Zequinurri intrgrum : 

ChriftianajZequinuin vnura cuih dimidioi 

Si 



Im P E R I V M TvR C IC 
Simt aurcm Chriftiani Latinimagnaexpar- 
exempti a violentia 8c oppreffionibus iniu- 
irumexaiStionumi dicimtenim feefTeexfami- 
, aut clientela alicuius Legati fiue Oratoiis, 
cgis velPrincipisexteri : Albanenfesautcm 
aeuTini& Genuatesabomnibusoneribushu- 
(modiliberi &immunesfLint. 
Cum autem tam grauibus Sc numerofis Tri- 
itis populi opprimanturpcrhunc Orienraliu 
?gionum Tyrannum,nece&eftvtomni$ ge- 
ris moneta cudatur. Sic apud Conftanrino- 
lim inmagnafiue Imperialimoneraria , (ine 
rermilHone laboratur infundenda ferienda- 
lemonetajad quodtam preciofum artificium 
moadmittiturnififithomo GraecuSjfingula- 
?riuilegioPiincipis : quihocornauiteam na- 
)nemmunere , quodfodinaeargenri&auri 
itfiibGrarcoiuP) Dominio. Laborantautem 
eaofficinamonerariaperperuo CC C C.ho- 
ines ; incumbitq-, Prsfcclofiueprimo Magi- 
ohuius ofHcina;, omnibus Calendis fingulo- 
m menfium torius anniin Regiaminferrede- 
mmilliaZeqainorum inmoneraaurea5& vi- 
irimilliainmoneraargcnrea , iravromnes 
immirecentcrcufifinr : ficvolenteMagno 
incipe, vclcmper abunder Regia nouis num- 
sargenteisaureifque. Haberidem Prsfedus 
raonera iK pofeftarem denunciandi orani- 
s voce pra^conis, v c fi quis moneram pereeri- 
m penes fe habear, eanv intra rerrium diC^Yad 
itferatjfjbpcEnaconfiicacionis. Poftremoli- 
c ei exmafTi canrum fiimerc arwenri auriue, 
antum ipu opusefradinftruedam officinam. 
Ecallifodinc-E aurcm , e quibusaurum velar- 
Eirum cruirur , in£uropapraecipu£e quinqiie 
ic.Primacftin Macedonia,ad radicem Mon- 
cuiufdam.qmem Moncemfandum vocanr:& 
haceruirur aurum.Secunda qus idernMetal- 
n fundir, eft i n Bu Igaria , qua accingit ea fines 
jcedoni^e. Tercia, quarta & quinca, qusar- 
itoruncopuIenciffimK , reperiutlturin Grs- 
.Ex his prscipuisahifq-,. 

Iffodtuntur op^initamenta malorum. 

Vtautemadmagnam noftram Conftantino- 
Iimreuercamur,fecitmagnificentiaquorun- 
mPrincipum , & nonnullorum Baflarum 
ulcntiaineasedificarivltra CGC. Carauajfe- 
!(iJ,ideftamplillima&capacifl!malocaad cx. 
iendos peregirinos. Domus Hofpitales pro 
:nis&: raorbidis funtad XC.interqusfunt 
.prscipua;. lunxerunt autem has domos fiue 
jfodochialmperatoresTurciciTemplisfiue 
3fqu.;is,quas ipfi viui extruxerunc , additis 
juencibus, vtpcrpetuacirenrpietatis &be- 
Rcentix documenta. 

Numerantur prseter hsec omnia quinque 
illcgia 5 in quibus inftituitur iuuen tus Turci- 
alunturque Scholaftici , quieorumlingua 
thi , ideftStudiofiSapientiacvocantur,cum 
lera nihil minus fint, quam quoddicuntur. 
: cuiquepeculiare fuum cubiculum, ad habi- 



VM PeR JEVJ1.0PAM. 
tationcmeiusjin quolc(fti duojftragulumpro 
menfa , quatuorpanesdiurni » potus horde 
aceus,cum candclabro : dantur mfuper fingulis 
quotannis bina: veftes, & his eos oportcccon- 
tentos elfc primoanno. Secundo additurin fin- 
gulosdies Afpernummus , qui valct folidatn 
vnum : tertioduo , quarto tres : &:ficdeinceps 
pro numcro annorum , quibus in CoUegio fue- 
runt. Magiftris&prasceptoribus foluuuturfa- 
laria ex proucntibus coUegij, 

Ca:temm tam exiguo^aere ftudiofi illi nullas 
poflTent fibi facere delitias, nifi aliunde maiores 
haberent prouentus. Prxcipuum eorum luciru 
eft,quodlibrosdefcribunt (Turca: enim Typo- 
graphia non vtuntur ) vnde tantum accipiunt 
pccunijB, vt non modo alere fe. fed & gul^ ope- 
ram dare poflint. Obeunt pr^cerea opulentio- 
rumdQm0s,vteorum prmatiminftituanchbe- 
ros» Nulhautcm euadimtperdiriores inemni 
iuiientuceTurcica , quamScholaftici:nullum 
enim genus eft petulantiae aut mahci^ , quod 
non impund committant , abutentes Pri- 
quibuseos diuerfi Principes ornaue" 
runc,& ad omnem proiedfaudaciam. 

Non negauerim quidem cos Conftantino- 
jjoli modeftiores efle ob reuercntiam prsfen- 
tixMagniPrincipisdebiram : CaEtcrum Vrbcs 

r Caramaniae & Anatolias lentiunc eorum im- 
portunitatem. Voluit aliquando Amurathes 
P£ince|?s feire humerum homm iuuenum , de- 
prehendicque inita ratione eos adfcendere vl. 
tranouem raillia , tam in Gr^cia quam Afia mi- 
nore;in quibus compurari non fuerimt , qui per 
Syriam,^gyptum & Arabiam,acque aliisin lo- 
cisftuduerunt. , _ 

Eft & alius locusin Vrbe qui ei fpeciem Sc 
dccus coftciliar , cui noroen eft apud Turcas 5c- 
raj/aaaM eft Domus Ephippiaria , vbi fiunt prs- 
ftantillima Ephippiafiue Seliae equeftres, cum 
oninialio ornaitu, quo Cquiinftrui commenda- 
rique ocuHs folenr. Eft & hicjocus cindlus mu- 
ris fiiis , firmifque occlufus portis, Non poteft 
grarius fpedaculum occurrere^iis , quibusres 
cqueftrisvoluptatieft , quamvidere quatuor 
milliaoperafioEUra , quiperpetuo inofficinis 
fuis occupantur , folummodoiu conficien,dis 
fellisaliifque equorum ornamentis. Hicvnus 
aliquis confpergitmagnis vnionibus cphippiu, 
proequoArabicigenerisin ftabuIoprimiPur- 
puratorum : alius aptat frehum ex auro puriflS, 
mo ad habenas e prsciolo corio Ruthenico» 

' rubri coloris alij aliam apparacum equeftretn 
pingunt opere Phrygio , aurgemmis lapillifque 
abexrremovfque Orienrepetitis,au6l:o inim-' 
menfumprecio, operiunt;almsaIiaagit: breui- 
tertantusibiapparatusequefl:ris , tantiprecii 
gemmae,vniones,-omniaaurea , nonpoflunt, 
nonperftringerefpedatorumoculos, &inad- 
mirarionemrapereanimos,cuminhocgenere 
Turcaelongo omnes ahasnatioaespoft fe rc- 
hnquantinrcruallo. 

Inmediohuius Ephippiarii (vcitadicamj 

Templum eft in quo pietatis officia faciunc ope, 

Hhh rarii. 



tfjS PotentiaOtt 
rarij , nec tonge indc fons (caturiens , aquas 
inuitis tubis mira vomcns amsnitate & vti- 
litate. 

Sunt & duoalia loca in Vrbe, cindla maeni- 
buspeculiaribus , qu3enoiifinerationeC<«/?r4 
FratorU appcUare poffis , quod in iis ftationes 
fiias habcant Ianitzari,qui non tantum fimtPr^ 
toriani atque ftipatores corporis Magni Prin- 
cipis,fed&optimaparspeditatus Turcici. Al- 
teriloco nomen Barbarum t(iEfciodalar ,({nod' 
iriterpr^ari poflfis veterem babitationcm. 
Forma huic quadrata , diuiditurque in plura 
habitaeula,in quibus Decuiiones commoran- 
tur,quos Turcs vocant Ababafllbs^id eft Capita 
gloriae. Huius ofticij fiue poteftatis compores 
Cant CL. impcriranrquc finguU ducenis la- 
nizaris , qui e caftris pr-^roriis pedem non 
audent efFerre fine permiflu huius Abobaifi, 
cui & denodte claufis portis , traduntur cla- 
ucs, 

Eft Armamentarium Conftantinopojitanum 
inter res totius Vrbis ipeftatu digniffimas,ex- 
tru6lumiaHttoremaris , continens CLXXX 
Arcus, ita vt f^jb fingulis finrelegantes Porticus 
& deambulationes. Operarura numerus in r o 
ergaftulolaboranrium ingenseft,vra nonnuliis 
XLVI. millianumeratafuerinr. Conrrnethoc 
tam vaftum iieminum corpus nihil magisqua 
exquifitus ordo , qui rehgiofifl!ime qbfcrua- 
lur. Sunt enimcertiquidammercarores,qui- 
bus ita cum Praefedis magni Principis con- 
uenit , vt femper in promptu habeant o6to- 
ginta triremes , inftrudas omnibus rebus, 
quae ad expediendam claflTem funt neceflTarix. 
Puluis formentarius conferuarur in pluri- 
buscircum vrbismaeniatntribus, inprimisqua 
Peraobiicitur. Affertur autem puluisiftefere 
abCairo.Aegyptivrbe , vbideiuflfuPrincipis 
maxima conficitur copia. 

Granariafiue reccptacula frumenti , in qui- 
bus ingens tritici & hordei afleruarur copia, 
conftrudafuntin angulo quodam Vrbis,ver- 
fusPeramvbimuriomniumfuntfortiflimi , & 
■ valuae portarum ferreae. Etfiautemhicinmul- 
tos annos frumentum reconditum fit , folet 
id tamenfingulis trienniisnouari , itavtdem- 
pto V€teri,no«umfubftituarur. Aiunt reghan- 
te Amurathe Tertioibi incredibilem vim mi- 
Iijrepertamfuifle , quod miliumfaluum inte- 
grumqueeoloco permanferitfpaeio ocaoginta 
annorum. 

Non poteftautem tam vafta ciuitas , & qui- 
dem Impcrij fede s rcgi atque in oflicio contine, 
rifineadminiftrationeiuftitiae , quaeeftanima 
Mundi. Caputhuiuseft^upremus Iudex,quern 
Tnrcae appcUanc Stambolcadijtn, idcftludicem 
Conftantinopohtanum. Eftpcneshunccogni- 
tib tam cauiarum Ciuihum quam Crimina- 
lium,nemoquead mortem ducipoteftnifipet 
hunc condemnatus fuerir. Habet hicquatuor 
Legatos cura poteftate , per quatuor Vrbis par- 
5|S prkcipuas, qui fub eiusaufpiciis ius dicunt. 



OMANNICA SlVE 

ita tamen , vt ab iis adhunc detur pfouoi 
tio. 

Praeter hunc cft quidam Capitaneusluftit 
qncmSubaJfam vocant,cuius potiffima pat s o 
cij verfatur circa carceres.vt audiat caufas i 
ptiuorum,&deindcreferaradprimumViz 
rum Er hic habet quatuor Legatos fub fe , fe| 
ratosprorationepiaecipucE diuifionis ciuitai 
in quatuor regiones , quibus ad manum fiint 
opificum vulgomagnonumero alij inferior 
quiillis ad irnperataprxfto fimr. 

In Ca rcere Conftantinopolitano viluni 
duo ergaftulor um genera-,media pars amaeni 
tisquidhabet. (Si modo invllo carcerean 
num quid efle poieft j ob Colv gramine coof 
tum,quod faiiens efonte aqua irrigat. Don 
ipl^a eft tabulatorum duorum; in interiotilo 
cuftodisaffignaruseft reis capitalibus. Qui 
ciuiledelidum accufatifunt , in fiiperiori 
afleruantur. In fuperiorc quidem contigaa 
neTurcs , ludxi&Chriftianicaptiuipecu 
ritercuftocliuntur:arininferioreergaftuloc 
nespromifcuevolutantBr,quosfubiatogen 
difcrimine flngitium capitalc omnes p 
facit. 

Porro, vt de beneficcntia Turcarum alic 
dicamus , oportetvtfateamurnosChrifti 
quanquam nonfinerubore , Eleemo iyn^! 
ppera.charitaris , quaeTurcai exerGent.|aJ 
diebus, fuperare noftrorumhomin mn hcp 
cemiam aIiquotannoiruift;;,vt non videantui 
rare qui dicunr , ob hanc cauiam Dcum ha 
nusid Imperium conferuaffe,quamuisimpi 
blafphemumquefit. Etftne vtmalapunjur 
acriter apud Turcas , itavirrutes &vic*ii 
gritas non carent fuis^apud eofdem_jtfaa 
Accedit quod ipfi Turcarum iPrincipes 
tis cum m aliis rebus rum in ea oftend 
animum fyum ad mifericordiam proni 
quod maltoties magnum captiuorum 
merum fuis redimunt pecuniis prouenti! 
que , vteospofteamanumiffbs libertatiri 
manr. ' i 

Et ha-c quidem funt , qu£e in ipfa Vrbe C 
ftantinopoli commemorationedigna vifi I 
runr ; nuncvoeatnosinftitutirario ad fui 
bia , priufquamdefcribamus omnino Au 
Ottomannicam , eiufijue loca vicina , ai 
quam defcribamus operolam illam Regiam 
qu^inea ipedatu ac commemoratione di 
fimt. 

Primo in extrerao quodam Vrbis ans 
haudproculaportu iuxta aquas occurritlV 
quea fiue Templum Sultani Aiug, in qual 
caram principes , cum primo ad Iraperium j 
ueniunr,gladium accipiunr. Ab alreraparti 
Stabulumregiumcum adiundis horris. > 
longeinde , nempe in crepidine maris fu 
Portam eft Armamentarium nauale , in ( 
funtcirciter CL. Triretnes,fineinftrumenr( 
ficcoexpofit» , &LXconuenienter inftru 
intraaquas , expeditse ad quos vis repcntl 
vfijs.In loco vicino,cui rofrfw^nomeneft,!^ 

nwgj 



/ 



Im P E R IV M TvR CIC 

ignus numcrus lormentorum sneorura fine 
aibus».ex quibus nonnuUa in ipfum Porcum 
nuerfafunr. - 

Nonpoirumusquin velutin tranfcurfume- 
ncni faciannis parua: cuiufdam Infuljc , qua 
inextrcmomaiisbrachiofme Canali,ad duo 
lliapaffinMaiiNigro , defertaquidemob 
rpetuasrupes, fedfpedtatu digna ob columna 
iammarmoream,quaminfumma rupeerexit 
i.PompeiusMagnuSjCum deuiciffet Ponti re. 
inMithridatem. 

Hinc vbi abillo Trophseo Conftantinopo- 
1 reuerfus fueris , inuenies fupra Canale eiuC- 
m Maris duas Turres, quibusfauces ill» fiue 
itus cuftodiuntur : in has turres includuntur 
utincarcerem EquittsMelitenfcs , velalij 
iriftianinobiiigcnerenati^poftquaminbello 
jcifunt.Hacpartevkra Vtbemadodo miliia 
iTuum, vidcu cu r planmjE dom us ad volu pta- 
n&delicias cxtrudse cum maximo nurncro 
gantiflimotum hortorum ; redtavero ere-» 
)ne Vrbis eft Pera fiue Gallata, fita inter Na- 
ia&areamTopana,habitarurqucmaximaex 
•teaChriftianisLatinis Grsciique,quorum 
n hi quam illi non paruum habent templo- 
n n u m er t: m , i n ter qusB Mon a ch o r u m Fran- 
;anorumexcelIit. AlisealiisDiaisnuncupatac 
it;D.Mar!£E,lohanni, Antonio, Benedido, 
tro & aliis , in quibus more Romano cukus 
■agitur. 

dircum hoc oppidum vilimtur mu'taE domus 
ticae & prsdia fuburbana mirse amajniracis, 
juibus nonnunquam commorantur Legati 
erorum Principum,Regum Galli^, AngliaJ, 
netorum aliorumque. 

Longius ab hinc in eo ipfo latere occurrit in- 
is paguSjGui nomen eft gcu tarOj>cuiu s poflef- 
olim ipe(3:auit ad Matrem MahometisPrin- 
is,qui ibi extruxit Templum amplum & eie=- 
x^additis prouentibus , vt quicunque eaiter 
ijlftt,Cuiufcunquenationisfmt , hicpertri- 
U»i^ii.velint,habeant hoipitium & alimen- 
CL-Turca; hunc locum fiue Xenodochium 
:s.ntCaruaferatum. 

PofteavidebisCherfonefumThraciam,VuL 
Drachium S. Georgij ,in quo eft Callipolis op- 
tim quatuor dierumitinere a Conftantino- 
[i. Primushicfuitlocusquem Amurathesin 
ropaoccupauitanno MCCCLXIIL Maeni- 
5noncingitur,necportuscapaxeft maiorum 
lium : finustamenproximus eascaperepo- 
:. Habitatur CalUpolisaGrscis, Turcis & 
ixis, eftque hicfrequenciftimustranfitusex 
ropainAfiam. Omneautcmiftud Fretuma 
llipoli, vbi finit Propontis , Archipelago tc- 
5 nominatur HelIefpontus,interduo Caftel- 
nonlatiorquartavnius milliarisparte. Has 
irduxillae ArcestamclarxinPoetarummo- 
mentis ob Leandri & Herus amores, cumq*, 
m dicercntni: Sejius 8c Abydui , hodicillisrio- 
n eft duobus Dardanellis,SeQ:\is eft in Cherfo- 
fo Thracisj pendensa decliuitafe collis ,for- 
i Trifolij: Abydus eft in Anatolia. 



M Per Evropam. 

Propontis dicitur illud mare » quod inter 
vtrumque fretum inclufum eft, puta Thracium 
Bofphorum fiue Conftantinopolitanum , & 
Callipolitanum. Propontidi nomen efthodie 
MmdeMarmora. 

\ 

Defcriptio Generalis Seraitjjiue Auk Magni Tur. 
carumvnncipis. 

SuntinVrbe Conftantinopolitres Aulsfiue 
Regix,Prima dicitur Turcarum hngua Efchy Sa. 
ray , VetusScraliumfiucAula,qu£eprimafuit 
domusRegiain vibc extruda , poftquam ca 
Turcjepotitifunt. Obtinetautem hscdomus 
fere Vmbilicum Ciuitatis , formam habens 
quadratam. Ambitus eius compledlitur iria 
milliatialtalica , fiueLeucam vnam GalHcam 
maiorem , cuiufraodi funtin Langedociavel 
Prouincia. Seruithxcinhabirationem Illuftri- 
busraulieribus , puta vxoribus defandorum 
Principum,eorum fororibus , fi fint innupts, & 
nutriciLus liberoruiTi regiorum. nullaharum 
poteft exire cx hac domo fiue Gynaconitide, 
nifinubat. Qujeintereasastatc, prudentiavel 
meritisexcelht , 6d cfEtcrarym velutiMagiftra 
eft,dicitur vocabulo Tmdco CheiraCadunidL eft 
Magna Doraina. Solent aurem Magni Prin- 
cipes in hunc locum facpe ferecipere , vt ibi 
percipiant voluptatem quam alibi non inue- 
niunt. 

Secunda Anlafiue Regia minoriseftcapacj- 
tatis,fitaiuxta Hippodromum , ieruitque hodic 
ad ludorum folemnitatcs & poinpas. Eft&in 
eo AcademiaCCCC.nobiliumpuerorum,^ni 
MagnpPrincipifuntafeuvitiis ; inftitu'unturij 
hocinlocqiniitreris Turcicis Arabicifue , in 
artefagittandi , aliifqueequeftribusexercitiis. 
Suppeditatur hisahmonia &veftitusex serario 
principis , nequeiislicetinde velute ludogla- 
diatorioexire , nifi vfum armorum compara- 
uerint. Dicitur hxc domus Aula Abrahami 
Baife , quigenerfuitSoIimanniiSccundiTur- 
carum Principis , qui eam fuis cxtruxit fum- 
tibus. 

Tema. AwhdLkifxk^^BrymhSaray , id eftAuIa 
Magna : &hscceft veraRegiaarquehabitatio 
ImperatoiisTurcarum , de quanosdeinceps 
dicemus. SiracftampliffimahjEc domus Idto 
peramjEno& commodo , vbi olim fuit vetus 
Byzantium , in lacinia quadam terra: , quas ex- 
curritin OftiumPonti : formaeiuseft Trian- 
gularis : duo latera pul/antur flu6tibus Ma- 
risAegaEiitertiumcohaeret vrbi. Cingiturab 
omni parte praealtis firmiflimifquc muris, 
intcrcedentibus frequcntibus turribus , qui- 
bus omne id Ipaciuu) cuftoditur atque defen- 
ditur» In Ambitu habet quinque miilia paf- 
fuum , quae conftituuntduas Lcucas Gallicanas 
cum dimidia.Ingtefluspatetper portasmultas, 
tam a terra quam mari : quarum quje prjccipua 
eft , relpicitqucTcmpIumS. Sophis,femper 
patet i caeteraenonaperiUntur , nifiitavidea- 
tur Principi. Cuftoditur hscporta diebusar- 
que nodtibus niagno nximctQ Capigomm idcft 
Hhh a Oftia- 



I 

ft 



PotentiaOtt 
Oftiariomm,quipcr vicesexcubant. No<3:eac- 
ccdunt aliquor manipuli lanitferorum , quibus 
extra portam diuerforia funtafljgnatainparuis 
domunculis lignets : hi przftantvigilias ca- 
ftrenfi morc , &fi opus eft,dant figUum Gapi- 
gis.In turribus , quibus diftinguunturmarnia 
Mignaehuius Aulae exciibant A^mogtani , qui 
fiint pueriTributinomine adaulammilli : hi 
intcntisfiintocuhs inmarc , anahquisnauigio 
accedatad Regiam, tuncenimdantfignum ex- 
plofbtormentoaeneo, quae iniftumvfiimpraj- 
fto fiinc. 

Gamcra! & Cae-nacula habicatidnis regiae di-, 
ftributa fiint fccuodum diuerfa anni tempora. 
Hybernaenimfunt fita locis aequis planifque, 
acdepreffioribus : Aeftiuaad vitandum impor- 
tCinumfohscalorem,incolhbus vellocis editid, 
ribus. Aquibufdam patet profpedus inmare 
fludibus agitatum , hsec loca vocant Turcae 
Cfjwfihiid cft caueas &cameras pulchrfpfofpe- 
Stns. HucnonnunquamadfevocanE dominas 
fuas , ibiquc nuHum iion gcnusvoluptatis cum 
iisexercent. 

Haud proculab amasno ifto loco cft Audito- 
rium MagniPrincipis , inquo audit O.atores 
cxterorum Principum , eofdemquc , poftquam 
filacxpediueruntnegotia,domum dimitiit.Lo- 
cus hic eft in parua quadam infula,perpida ele- 
ganiiflimis flonbus, quamque multi tubiaqua- 
rum {alicntium per{pergunt.In mcdio eft Sopha, 
id eftThionus coopertus , vndique te<5lus Au- 
I»isatquepcriftromatis Attahcis, intercutjren- 
tibus ftraguhspurpureis, quorum fimbria; auro 
ficmargaritis perpidse funt. Appellatur autem 
hic Thronus exterior , ad differentiam cius,qui 
cftintusin CameraMagniPrincipis. Inilloex- 
terioreconfedit Ofmannus fecundusjno ita pri* 
demalanitfaristrucidaruSiCnroalteruinteriore 
poflSderenonpo{iet,qnodibiincIufasefletMu- 
ftaphaatmo A N.C . MDCXVILMuri & parie- 
tc$ huiuscameraeincruftatifiinttabuhslapidcis 
verficuloribus , {peciefupramodura iucundn. 
Casnacnlum huic vicinum fpledidius ctiem eft, 
parictesenimfijnt incruftati laminis argenteis 
alicubi inauratisrpauimentum inftratum aulaeis 
varfegatis auro & ferico, opere Perfico. Recef 
fu^vbiafleruantur mdicres&puellae Libidini 
MagniPrincipisdicatae , eftinftarlpaciofi ali- 
cuiusMonafterij Virginum facrarum:nifiquod 
hic neque vouetur neque praeftatur caftitas. 
Sunt huic peculiaria fua balnea , dormitoria, 
refcdloria, porticus, Xy fti , horti deliciarum , fa- 
lientesfonticuUmagno numero , vtetiampcr 
ipfa deambulacra riuuli fluitent. Eft & cu- 
biculis auUcorurn fuus fplendfflr & iucun- 
ditas. 

Haud proculab hoc aedificio fpaciofa fe ape- 
ritarea , inquaeft Stadium ad currcndum in 
equo,Gymnafium adludlam exercendam& ia- 
culandum »Brcuiter tot TcmpIa,Scholaj, Ther- 
mae fiue balnea, cuUnx , & eiufmodi fingularia 
aedificiaaugent mirabiUtcr magnificentiam hu- 
iusAulae i dequibuscumiamantegeneratiia 



O k A N Nic A SiV t 
quaedam dixerimus,ordo exigir,vt nunc ad pa 
ricularem defctiptioncm deueniamus,quatent 
quidemhadenuslocaillaoculisarbitrariliGui 
Interiora^mm huius Regiae ingredi nulli exr< 
rofaseft , nifiMagnusPrinccpsperegrcabfi 
quo taroen iplo rempore difficilimumidfad 
eftjrtifi quis pcculiarifauorealicuius cubicai; 
rij vel magni Purpurari njtatur. Putant cnii 
TurcaepiofanariMaieftatemPrincipis, fiqu 
extraneusinpenifioraiUaadmittatur^ 

Primus Seralijmurus proximus eftprjecipi 
S.SophiEe^difacra: , intcEcedente fupcrbail 
porta Magni Palatij, cuiushyperthyron exo 
natum vifitur Utterisaureisjfoliishaederasacv 
tibusphrygioinodo ; Cuftodiunthancquii 
quaginta ianitores cum armis fuis , fclopci 
manuariis,arcubus,fagittis,fecuEibus. Pet hai 
patetinrroicusinampliflimum artiura quadt 
tum, oftauam Leucx partem in longitudine h 
bens,tantundeminlatitudine , inquoadm 
flum dcxtram eftNofodochium Aula; , cui pr 
fedus eft Eunuchu$,habens fob (e raagnum h 
minum n umerum , qui prs ftant fcruitium aeg 
Palatijcomitiuis.ab altcra paftevideturingp 
vis lignorum, quae plurimis paruis curribus d 
uehunturadfocos diuetforumlocorumin R 
gia. Superiusaedificara eftHypaeihrabenelo 
ga,in qua afleruantur antiqua aritia, Caflidcs 
GaleSjManicseferrejB , Loricae ,^Aflagaiae 
fclopetaminora,quibusarmanttiropera£inN 
uaUbus vel Armamcnratio , vt & aliquandoi 
ueSjVt praefto fint vel Magno Principi , vel p 
marioalicuiinrerpurpuratos, cum ingtcdit 
vrbem, Vtitur hac porticu velut paruo qu 
dam Armamentario , ad defenfionem Rcg 
fii3E.SuperhanccftaUiid Ambiilacrumplurin 
feneftris vndiquc perforatum , puroLX \ 
LXX. vbi diftribuuntur officia a MagnoPri 
cipe. 

In hanc vfque Areani fas eft Baflisaliifq 
Turcarumprocexibus,equove61;isingredi^\ 
rum vbi buc deuenerunr , oporcet eos cqiio c 
fcendcie , &pediresingredialiud Atriumn 
nus, fed pulchrius , & parietibus ornatum m 
moreis.in quofpaciofaaflurguntjedificia.Po 
per quam in hoc intrarur, pari modo cuftodii 
a CapigisarraariSjvrprioriUa. Per hocatrit 
inrraturintertium , quod etiam fccundo h 
minus eft, ftrudum in formam Clauftri Moi 
chalis. Nihil hic non fadum ad delicias : foni 
vberrimafluentcsaqua,porticus& Ambula( 
ad line^ redituSinem duda , tedta defupct c 
pteflisarboribus , ab vrraque patre plantai 
fiint &puluilli hetbidi floridique adfummi 
oculorum deledationen). Hanc Areamncr 
eques ingreditur, nifi qui pcenam capitisfubi 
vult,excepto Imperatore, qui ad rcrtiam dcr 
fiuevltimam portam defcendit. Ab omnipai 
fimtelegantilJfmae porticus , phjmbo intciSl 
quaefiiftinentur pilis marmoreis,exci;^i quas c 
fiftunt longo ordinc lanitfati bene vcftiti arn: 
tique,quotiesaliquisOratorpcregrinusingr 
futuseft ad Impetatorem , fuaquefunftur 



Imperivm Tvrcicv 
5anon.e. HicetiamfoletMagniis Tiircaam- 
icare capira per fpiculatores fuos purpuratis, 
los in crimi ne deptehendit,vel fi illis aliam ob 
ii^am ira(citur. 

Sunrinfuperinhacipdareaaddcxtram ftru- 
xculinaeaulicx, numeronoucm , feparatis 
iificiis afc inuiccm diuifjc , cum miniflris offi- 
isfuispeculiaribus. Primaeft CuhnaPrinci- 
s:fcciindaSuIran£c,quamin tanto vxorum Sc 
iicjbinarum numero velob morumelegan- 
m, vel pulchii tudinem corporis , vel denique 
cunditatera omnium maxime araat. Tertia 
procajterisSuItanivxoribus.QuactaproCrf- 
^4,ideft,Magno Magiftro Aulae. Quinta,pro 
uano , vbi ius dicitur nomine Principi$, 
xta , profamiliaribusSulrani , quimagna 
parte Eunuchi funt, Septima pro miniftris 
irrioribus. Odaua pro mulieribus quae 
ita/eruitioSuItarum. Nona proiisquiler- 
mt in Diuano , cuiufiniodi funt Appan- 
es,cuftodes,oftiarijaIiiqucfimiles. 
Ad finiftram funt Hippotrophia Magni Prin- 
is,in quibus non vltra XX V. aut XXX , equi 
n;ur, ad vfura Principis& familiarium eius, 
inestamen cxquifits pulcbritudinis. Infu- 
ioreilliusicdihcij parte funt complures ca- 
rx fiue conclauia , in quibus feruantur 
lippia , frena&aliaequorum ornamenra, 
niag?mmis, vnionibus&aurofulgida , vc 
um preciura xftimari non poftir. Inueniun- 
ibi duae habenaj cum pofiilena , quarura 
ciumaiuntcxcedere valorera vniusraillio- 
librarum ; fiatiam conicdlura, quantide- 
.teflefellacum c^tero ornatu equeftri. Ad 
iis Canalis qui alluit muros Seralij viiun- 
longo ordine ftruda ieptendecim fta- 
a equeftria , in quibus habet Magnus 
3ceps ingcntem numerum equorum prae- 
itiflimorum , quos (ecum ducit , cum 
aellum proiicifcendum eft , aut cum ex- 
fitapompa Vrberaingrcditur , adperftrin- 
dos alicuiusLegati exteri fulgorefuo ocu- 



?aulo vlterius eft Diuanum , in quo Ptimus 
licrus , LegatusgeneralisImperijTurcici 
1 magno iudicum & fenatorura nuraero 
itlitigantes&iusdicit , quatuorperfepti- 
lamdiebus.Iuxtahoceftaeratiura , fiuevt 
ellant,Thefaurariuni Magnura , in quod in- 
mturprouentus omnium prouinciatum , & 
c numerantur iis quialiquo funguntur offi- 
, ftipendia. ProhiscftpecuharisCaraera, 
:qiridftipereft,in Fifcum Principisinfertuf, 
es quem fblum funtclaues. 
neodcm Atrioad manum finiftram often- 
e magna porta domus , in qua habitant Sul- 
J,id eft vxores Principis.Cuftoditur h^cper 
lipulum Eunuchorum horridorum & ni- 
um , quibusaudadler muliebris cuftodia 
credi poteft. Sicut autera in interioribus 
itant innumerae fa:minae , pulcherrimje qui- 
i , & quas tot Gratias dicere poffis : ita exte- 



M Per Evropam. 

rius aditura ad eas Icruantmonftra,plena terro- 
ris&odij , haud iecus ac Triccps Cerbe^usin.» 
troitura in carapos Elyfios. 

Vltimapars huius clegantiffimas Areaeprsc- 
ftatacceirumadMagnumPrincipem , aquoo. 
mnesfinedifciiminearcenturmortales,pr£Eer 
mancipia quae ci funt a feruitiis. Quod fi quis 8 

Purpuratisobvrgenremaliquamcauiamingre. 
di cupiat , oportet eum primo per miniftros al} 
ipfoPrincipe intiandiimpctrarelicentiam.In- 
grefrosre<aa viaducitad Auditotiu, inquodfe 
infertSuItanus,auditurus aUcuius Principisex- 
teriOratorem. Obruuntur ocuIifpe<aantium 
multitudine elegantiarum ineo, ita omnialu- 
ccnt marmore & fontib.elegantiffimis.Magnus 
hic conclauium cubiculorumque numerus , in 
quibus vfitato more prandet Canatquc Prin- 
ceps;conuenitenim hiclocus huicreimirifice, 
ob multitudinera lauacrorum , quibusTurc« 
pranficaenatiqueimpenfedeledantur. Sunt& 
ibi , quanquamin aduerfolaterc Acftiua Princi- 
pis,in quibus aeftiuis menfibus &anno calidiffi- 
mocomraoratur , quodprofpedusinaquam, 
marinamreciprocentauraro,veIinhottosam£B- 
niffimos conuer fe fint feneftrs, in quibus inges 
vis falicntis aqus & viuoru fontium cum aqu«- 
dudibus excellentiffimis,3eris fimal feruorem 
niitigant,fimuladd 

eainbulandnmin vmbrain- 
uitant,acccden te alia voluprate , quam capit ex 
lufu Eunuchorum & mononum, qui rniros ge- 
ftus in aquis ciei;e nouerunt. Eftautem Concla-. 
ue Imperatorishon (olura magnificentiffimum 
oranium,quasinea AuIafiint, fed&qusevUus 
Rex aut Pnnceps fubfole ifto haber. Pro piilis 
enira Aulsisyariegatifque Periftromatis , qui- 
jjusnoftrireges veftiunt fuacubicula , omnes 
ibiparietesfadifuntexLigno Heberiomaximi 
precij , intercurrentibus fuis locis gemmis, 
vniombus & infinit o auro. Ledtus Magni Prin- 
cipis eft ex villofa ferica vefte , fiue heteromalla, 
purpureicoloris. Sponda cum columellisfuis 
eftexfolidoargentoinaurato. Ceruical , To- 
mentum,Lodices » Lacinix,omniafimbriata 
auro & margaritis. Pauimentum cubiculi re- 
<aum eftperiftromatis Babylonicis exquifiriar- 
tificij&precii. Candelabrahic non aliaquam 
exCryftalio , autciscirculiscindSa &gemmis 
exornara. Frequens ac prope quotidiana efl: 
eius deledatio, circura fe haberc morioncs , qui 
mille cau^s tidendi ciere norunt , quibus & 
multumdoqatauri. 

Aiunt vulgo Turcas odia habere libros & ar- 
tera Typographicam.-dequopofteriore, vtnoa 
negauerim,itavidercnonpoflum , quomodo 
prius illud locum habere poffit : cum haud lon- 
ge a Cubiculo Magni Principis Ca^naculuni 
amplum fit,in <juo feruatur Bibliothcca,raris 3c 
curiofis hbris inftru<aiffima , quiomncselc- 
gantcrligaticompa<aiquefunt , & hxcfigilla- 
timappellatur Bibhotheca Ptincipis. Eftenim 
etiam aliain vfum nobilium puerorum & Mi- 
niftrorum Aulae , plenavoluminibusomnium 
artiuni & lingiiarum. Supereft autem & ibi 

H h h 3 anti» 



^■^i POTENTIA OtT( 

antiquaBibliotheca ConftantiniMagnilmpc- 
ratocisjinquafuntlibri Manufcripti .membra-. 
nis tam nicide & concinne paratis,vt potius ma- 
tcriaferica videantur quam pelles. Jjjhis^etiatn 
fUEitLibri Veteris & Noui Teftamenti , tesai 
oranino argento deaurato » mp4o aivciquo,or- 
natjLque lapiilis prccioGs^ Debctur autem ho^ 
rum confcruatio pulchritudini & precio eo- 
rum > cuminfinitaaliaexemplariarupta,fcifla» 
deperditafuerint , muhaetiam igneccemata, 
tunccum Turca ConftantinopoH vi &armis 
potitifunt. Quiautem fuperftites manfcrunr, 
prope fandi habentur , vt eos nemo tangere 
audeat. . 

Sunt omnino in Seralio Mofqueae fiueTem- 
pladuo. Vnumferuitfigillatim vfibuslmpera- 
loris Sc familiarium eius : alterum eft pro 
Reginis , Concubinis , Eunuchis Manci- 
piifque. 

Poftremo vt de hdrtis eciam aliquid dica- 
mus , quorum amoenitas & incredibiles delitiae 
hanc aulam magis reddunt admirabilemsnume. 
raniurinvmuerfuraXX.Odtodecimfuntfupec 
littusadeoqueipfam crepidinem Matis,ii.i qui- 
busmagna visaiborum exociearum , qu£efrn- 
dusferunt aromaticos .odoratos.raros noftrif- 
quepartibusincognitos , accedentepulchritu- 
dinead vtilitacem.Treshortiptincipalescufto- 
diuntur invfumipfiuslmperacoris, cscerifcte 
feruiunt Reginis & concubinis adeo toti Gy- 
nxceio. 

Et hxceft Aulae Imperatori^ Conftantino- 
pplitans noftroaeiio magnificentia , magna cx 
partedefumptadefcripcione ex Commeiitariis 
Antonij , TheuenCofraographiGalii,&cxli- 
bro,quem fuper eadeni matenafcripficE.\ude- 
rius, e quorum mopumentislibenter ea iv. utua- 
tusfum , quodvideantarveriora caeteris fcri- 
pfiile, quorumSfirapofterumnosnon pigebit 
vtilucubrationibus, vbideM^gnoillo Princi- 
pe , ciufquc gubernatione auUca & quo- 
tidiana viuendi confuctudine diduri fu- 
mus. 

6. DE IPSO MAGNO TVRCAB.VM MO- 
narcha. 

Didurifigtllatimdeiis , quaePcrronamMa- 
gniTurcarumPrincipis concernunt , initiam 
faciemus aprima a6lione , quaipfiim adir Prin- 
cipatum , capeflitque fceptratam abColatxSc 
formidabilis Monarchias , quafine exceptione 
imperitatomnibus, quiagnofcuntmagnicudi- 
nera RegniOttomannici. Primus igituradas 
Regalis fiue ImperiaHs eft , quando confecrarur 
Sc Diademate cingitur. Quam primum enim 
Turcaru Impctator fandus eft vita , Filius eius 
velquicunqi tandemhaeres, quidefutjdtofuc- 
ceflurus eft , vocatur ex Vrbc vel Proiamcia, cui 
Proregis nomine praseft Cneq-, enim vn qua^- 
fuaferis- Magtjp,Px)OC^ lucceflbrem fuum 
fer.Hr" hab itare.finai,)^? veniat Conftantinopa- 
IjEB.Venichicferemaritimoitinercnauigio ve- 
^^us , vt ignocus aliquis , excipiturque a Magno 



DMANNICA SlVE 

Imperialis AulxMngiftro, qui ei hbbotisgrati; 
cum triremibus aliquot proficifi;itur-obuiam 
Egreftus naui.ingrediturinSernhum , ibiqa 
coUocatur in ThLono-Imperiali>quo confluun 
omnesPurpurati&qui praecipuis per Imperii 
5c Aulam fungunrur ofticiis,vt ipfum adorec, ^ 
extrcma eius deofirulentur veftimenta , qui ho 
nos r.n peratonb. TurGainim naberi folct. Hin 
proditinpiiblicum , vtamultitudinecognofc 
(alutariquepofiir,prseunteprapconecumtabi 
cinibus,acproclamancehis verbis : Vtanmadi 
futiSlt SultariiAttrniifruaturglona & immortAlitat 
Vtque nouits IftiperatorN.perpetuo jiorcat,perpetuaqi 
Vtaturfeiicitdtsplurmisannis.lioczatcnon cant 
audicur perConftancinopolim, verumetiape 
omnesregiones acque Vrbespr;Ecipuas,quai 
latepatftlmperiumOctomannicum.Huiccoi 
ueniuntfrequences in Diuanum omnes , q' 
confueucre in fenatum Imperialcm ingredi,V 
zierijBaflfe.Prjefcdbi Prouinciarum, & quicu 
Magiftratu funt : fitautem hic conuentusal 
fente Imperatore: quo finito confurgut orane 
euntque vtfalutentNouum Imperatorem.nu 
lis adhibitis operofis cetemoniis. Hoc fa61 
difceditur jvbiiniongo Csnaculo paratum« 
folenneepi;in.ra. 

Finico prandio conuocantur in Regiam 
mncs Auls PrcKcres , cum vniuerfa Nobilif^ 
Principisjquicunc confcendicequum qucml 
bec mter omnes pulcherrimura,exornatufn ^ 
mis atque vnionibus fuperbilfime. Hoc vcd 
Xriumphanusin modum egredttur Regia , I 
quentibus purpuratis & qui funtcum praecip 
dignitate & ofticio,cura omni Nobilitate & I 
patoribuscorpoiis:hacfepompainfertperpr 
cipuos vicos & platcasciuitatis , v t ab omni p 
pulopleniuscognofcatur , quipofitis intet 
genibusacclamatiaetis vocibus, Viuat regruti 
diutifimeSultanusN, Poftquam feitalmpctat 
rem effe oftendit , antequam redeat inRegia 
deduciturin Magnum S. Sophis Templui 
vbifolennes concipiuncur preces , vt fclix 
eiusad Nouum Imperium acceflus. Dein 
recicantur aliquot Oiationes & Sermot 
Pan,egyiiciin honorera &laudcm nouiPrin 
pis : tettio accedit fummusPoncifex , quem i 
Muftivocanc , vceibcneprececur,eumquc: 
cingacgladiolraperialijvicifliraqueabcocxij 
facramentum, daturum operam vt amplificei 
aiigeaturque Imperium , vidurumquefeci 
dum leges &c ftatuta Alcorani : quod is fe&(S 
rum ptarftito iuramentp promittit. Cunnquc 
manum Potificis iurauit, bene precaturis no 
Principi demoreieptem vieibus , adhibitisv 
tatis ceremoniisjte^ondente atque fnccinci 
populo. Finito coniecrationis adu. Princc 
in Aulam-ferecipit, &caetcriin fuuquifqvloc 
Primusque fequentib. diebusfufcipic,lab 
eft,vcinfpiciactnremescaeterarq-,n»ues,cogn 

fcatq;,qupt fint numero,& qua bene inftru61 
HincingcediturArmaroetariu,luftratqiatina 
tormofnra militaria,ca5tcraq;inft^umcta bclli' 
exigitquea prasfsitis copiariim r^iiones i 



Imperivm Tvrcicvm 
ntflib figtiis legioncs & turniae, taraad vrbem 
nam in aliis Im j?erii Regionibus. Titiilis vtun- 
ir Turcarum Principes nimis fuperbis arro- 
intibiift]ue.duin feJR.eges Regum &Pijndpes 
ciBCipum nppellant.qua: Sacra: litera: /oli Dco, 
'jc^QU Sc ConferuatGri huius vniuerli tribu- 
iif.Etad hunc qiiidem modum (alutari voluit 
•limusOttomannus. Sed vanitns hsc melius 
)p.irebit,vbi recitaueroarticulosAcomati Pri, 
ij > qUos ratos habuitingratiamHenricilV. 
allormn Regis bono cotius Reipublicae Chri- 
lixnx. 

De habitu veftituque eius diuerfimode iudi- 
indiimeft.Aurenim vrirur eoami6i;u,cuinul- 
is principis per orbem terrarumornatus com, 
innipotclt.-aucriirrum vihori, quinonmuitu 
perat precium & bonitatem Procerum,qui il. 
isfrcquenranrAulam.IgiturinfoIemnib.aai- 
is.cumgloriam & magnificenfiamfuam ofte- 
recupit,autcumadmittir Oratores exteroru 
incipum , rogam fumic e filo aureo , vndique 
nfperlam vnionibus &gemmis , inprimis A- 
mantibus,quibus perftringitfpeilarorum o- 
ilos.Cum vlitato more veftjtuscft,ami(ause- 

5tftiongior,quamProcerumAul£B,aquibus 
lam diuerfunodecalceatur. 
Tabula fiue mcnfa , qua vtirur magnus Prin- 
psvtplurmium.luftinerurquatuor columel- 
Jcdhumilibusj necomninotrespedes altis; 
itcjjtamfulcra quamidquod fuftinetUre fo- 
loai genro elaboratiftimo.Capit in hac menfa 
)um omnibus diebus,fspiussftate,cum dies 
nt longiores,quam hyeme, quando funrcon- 
uSliores. Panis cftcx farinapuriffimafubada 
mladecaprino,cuiusmagna eft in Aula cd- 
i.Solet autem aliquid cibi fumere, loco jenra- 
li,cum primum foloritur,poftquam iam vix e 
atis {lirrexir. Patina , quibus ei cihiria ofFe- 
ntur,omnesruntdup!ices,exauropuriflimo, 
vtalteraalteriimpofita fit. harum non pau- 
)res vno raifluimponuntur menfe qua XXV 
tXXX. cum totidem fcrcults ve) ciborum 
ncribus,feruientead menlam Magiftro Aulje, 
mpincerniscarptonbufque, ahifque culinx 
niftiis.quiomnesdum miniftranr, infidenc 
nibus,fumroumcihabcntes honorem. Cibi 
is non funt conditiaromatibus aut aceto.aut 
niquealiis gulaeiiritamentis. Nemoverbu- 
n prolociui audet eo prandenre vel casnan- 
; fignistantum & nutu alter alteri (uos fen- 
cxplicat, itatamen, neis videar; morioni- 
s duntaxat Aula: Sc qui ciendi ritns gratia 
lunt , pcrmiiKim eft nugari & ineptirc ro- 
prandii tempore. Porus eius eft fuccus e 
mis citriis hmoniifque mixtus ad fiiauem 
ju.imdulcedinem , accedentibus ahis her- 
falubribus expie llis : Vinum enim nequa- 
am inferturmenfis Principis Procerumque, 
i fuperftitiofiores multo funt in feruanda lege 
ihometisquampopulus. Obferuandum au- 
neft , quodtototempore fblennisleiunii, 
od triginta diebus durat, quocunq; tempore 
liiliudMuftidefiunciet, nullaabaco impo- 



Per. Evropam. 

nuntur vafa ex auro vel argen to , vel n iice Ind j- 
ca,neque csnante Magno Principe,ncque Pro. 
ceribusaurPurpuraris.quiillius amulanrurex- 
empIum:rantumibividereeftdifcos & pocula 
fi*ailia vel Porcellana,vti vocantur,veI etiam li- 
gnea;nequeaufemfterniturmcnfa,auccibusvU 
liiscapicurperrotum illiusjeiunii tcmpus,nifi 
ftellae in ccelo appareant. 

Tam vc deeiusquiere noaurria aliquiddita- 
mus,non vidcturineubiculo eius alius le'd:us, 
quam illequi ad oftecionem parsrus eft , de quo 
lam ante diximus,in quo ipfe dormire non folec. 
In eo autem cubiculo,vbi dormirurus eft,Ieaus 
non fternitur nifi cum eu m fomnus incdliti tUc 
pararureiiedusnonfupra grabatum aut fpon- 
dam,fed in pauimento,quod cubicularii infter- 
nunt crebris denfirque raperibus Turcfcis, in / 
quibus explicantculcitasex goftypio delicatif^ 
fimo.Ledt-ushictamhumiiiscucutndatur cor- 
tinaexferico, auro&purpura variegata; & iil 
hocletStofoletMagnus Turcaram princeps v- 
fitato more fomnum capere. Circumftant dor- 
mientem luccrnaFaccandelabracum cereis,qui 
per totam nodem ardent : ante forescubiculi 
excubisfunt , intusveropueriqui acubiculo 
pervicesvigilanr. 

Mirum eft & prope incredibile memoraruj 
quod deenaEmiji,rrogantiahaiusprincipis nar- 
ranr,nulJilicereiIJumaJJoqui:quod quidem fe^ 
rendttmeCet, nifi cuam Jntueriin illum tedtis 
ocuhs forer prohibitum,fub crimine bfse Maie- 
ftatis,: nec.demin©f«ragentium hoccapiasau^ 
iic!s,ipfis Ba fllspar conftuu ta e ft poena.paoiiUS 
tantum/as eftad euiri.accedere & Golloqui^^Ma. 
gno Pontifici^ue M«£ci.&J?rimo Veziero; qiii 
tamen ipfi,quoties eum accedunt, fupplicum ri-/f 
tuidfaciunt, manrbus comphc^tis &oculisirw4 
terramdeflexis. VbipropiusaccelTerc, proci-^, 
dunringenua, oculos veto nequaquaminfa-o 
ciem eius conuerrere audent,fed ita adorant la- 
lutanrquenon vifiim. 

Cum per vtbem ingreditur.accurruntab oi 
Hinipartepauperes&plebeii homines,qUibus i K 
Magiftratibus iujfuum negatum eft,lii libclloS 
fupphccs yirgis longioribus velperticis alliga'* 
toseiporrigunt,eoquodinchnatiin terram,ne- 
que ipfius faciem inruenres.de manu in manum 
porrigcre roinimeaudeanr. Sedneilii quidem 
quifamihariflimifijnt , alirerquamperfigna 3c 
nutusinterle coIloquunfur,cum altum fir circa 
eumfiIentium,vr&pertotam rcgiam,vbinulla 
propeaudirurvoxjfedomnianuribiis & mica- 
tionibus digitorum peraguntur, velur inter fur- 
dos & mutos.Nechoc mirandiim adeo eftjcum 
pfe Imperatorverborum firparcifi^mus,prohi. 



bentibus lcgibus,nc cum fuis colioquatur. Scd 
nevxores quidem liccnriam fibi fiimunt eum 
eocolloquendi, fcdperpuerosferuOs, &eo3 
quidcmmutos, qui fignis pro verbis vtUntur> 
quae voiunt,expediunt» 

Idem prope narrat Bauderius de Magno 
Principe Abifllnorum, Afrorum Aethiopumqi 
rege , cx iibro rcrum Aethiopicarum Francifci 
Hhh 4 Alua- 



^44 PoTENTiA Ottomannica,Sive 

Aluarefii:qui capite L I V. mira refert de incrc- nat. Domine , adducimus tibi liberos iftos ho. 
dibilifuperbia&faftunon tolerandcquois A- mines ficut imperafti, quae verbafubindcrepe- 
fercolivult , nontantumafuisquibusipieim- tebant , donecprogrefliadinteriora, audircn 
peritat.fed&abcxteris : cuiusrciexemplum refponfum abiisquiinteriuserant , quodqui 
profert Aluarefius ille,vbi defcribit legationem, dem idem erar cum fuperiori- Sic per vnam al 
quamLufitanijeRexadAbiflinorumiUumMo, reramque ftationcm peruenimusadM<i/4t4»i 
narcbam miferat, vbi AluarefiusOratoriLufi- ideft.ledlum principis,inquo fbmnumcaper 
tano , cum primum adraitterctur ad confpe- folccanteqnemerantaccenfi multicereifuna 
6bumilliusprincipis,pra:fensadftitit, & omnia les,quitamenerantiidem, quosvideramusK 
arbitratuseft oculis auribufque. Sic ergo ait primumnoftrumaduentum:&circiterLXX3i 
Francifcus. nameraueramus,bonodi(poficosotdine. Era 

A.d.i.Nouembris,quieratMercuriidies an- aucem Maftaba iila fiue ledus principis adin 
no A N.C. M.D.xx.mifit Praste-Ianus Abiflino- grcflTim magn^ domus,fupra vnum tabulatutr 
rum Monarcha nobilem puerum, qui nos ad fe luftinebaturque grandibuscolumnisecuprcfl 
vocaret. Audiro Imperio Principisaccinximus arborcfuperiusmtedis afleribus pukiicrnm 
noscveftigio.vtobediremusmandatis. Dedu- depidtis , qui vfque ad terram demmcbamu! 
6ti igitur circum locum palis municum, ad por- Culmen intedum erat hcrbis , quas tcrra gi 
tamperuenimus, vbiinuenimus ftationem ja- gnit,quasindigenjBnobisperfiiadercvoleban 
nitorum,quinosvlteriusprogredi prohibitos, per vnumfeculom durarepofle.lnipfodomu 
perintegramhoramibidetinuerunt , vbi no- adituerantanteledlumpraEten&cortinaequii 
bisfrigusadmodum moleftum erat , obven- que:mediaerat e.pannoaureo,caErera:ctelaf( 
tum tenuem&ficcum , qui illa loca perfla- ricapuriflima. antehasviicbaturperiftromair 
bat, Vidimus ibicomplures, qui funales ce- gensfpidum , pofteatelaiduse Goflypio,ca 
reosacccnfos manibus prxferebant. At nos, terate(5taerantftoreavariegata,vtpauimentui 
cuin ita prxter neceflStatem moleftadetinete- flue tabulatum omnino non apparerer. Omni 
murmora,duosfclopctosexmaiori genereex- ibiacalce, quoddicunt , adcarcerem plcna( 
plofimus.lbi Piincepsiufl[itexnobisqu£Eri, cur rantj,ardentibus cereis,eoquemdiximus raoc 
nonpluresadduxiflemus? RelponditLcgatus, &:ordinecollocatis. Inhoclococumaliquai 
nos noncovenifle, vtgereremus bellura, fed diucommoratifuifleraus,accidiivtaudirerai 
qnia conciliandas pacis ergo aduefiiflemus,id- poftcortinasillasipfumRegemloquentem.q 
eonos eiufmodibaculos igniuomos non nifi. nulLovfusexordio,ied neciisaff"e(flibusmor 
duos tresue attulifle , oble(ltacionis noftr« busqucquibusoratoresindicendoperfuadci 
gratia. Hic igirur dum prasftolamur , quin- fepofleputant,nobisrefpondit. 
que e prxcipuis Aulx Aethiopicse Proceribus Habes led:or,ftultam ambicionem 8cm{\ 
ad nos veniunt , inter quos erat quidamno- perbiendo infaniam , quam oftentant hirege 
mine Adtugas , apud quem nobisfuerat afli- quos inftar Alexandri Philippi filiinoncapei 
gnatum hofpicium , cum primum eo venifle- pofle videturorbisterrae, quitamen,vbirao! 
mus, IliigiturRegis nomine nobis locuturi, eisperfonimdetraxit , quinque velfcxpcdui 
continuovfifuntconfaecisceremoniis , quos foueacontentifunr. 

& nospariceleritate imitati Iqmus. Poft pro- Nunc deinceps aliquid dicendum cft , qu 
grefli quinquevel lcx paflibus, conftitimus pado Legatos fiue Oratores exterorum Prii 
iuxtaeos, comitati a du(9:oribus noftris, qui cipumadmittataudiatque. Sunt autem duui 
alaterenoftro nondifcedebant , fednosvei- generumLegarixjuimittuntur ad Portam 0 
utmanu deducebant,quocunqueitemus.Ade- tomannicam:Magni,quiagrandibusMona 
rant duo viri , ardentes cereos manibus fe- chis Regibuiqueiiiittuntur , cuiufmodifui 
ifences, qui altavoce pronunciabant haecvcr- Imperator Germanorum,RexPer{arum,Ga 
h& Atem&tim:HuncabiaUhuchiaabeton : quod lorum,Anglorum:&Minores:vtVenctoturi 
eft : adduco tibi, Rex , eos, quos me adducere Ragufenfium,Florentini Genuates, Marocan 
iuflifti. Hunc clamorem illi continuo repete- Argeriani. Cum quasftio eft dc admictend 
bant, donecvenimusadlocum quendam , vbi Legato alicuius Monarchae , cum priraum 
audiuimus pluresvnafcrmocinarites dicentef- Conftantinopolim venit, accedit Purputato 
que:C<«f<iCt««to,quGdeftingfedimini.Nospro- oranerque qui in praecipua dignitateconftitu 
grefli paulum , fubftitimus , vbiiterum repetita funt.Horii fibi ante omnia conaiur is conciliai 
fimtverbaquae fuperius recitauimus , donec fauorem,&fitquandoq'„vteoruranutu&int 
rurfus ingredi iuiufuimus, eodem vocabulo, tacionemittaturaRegevelPrincipe fuo.Pauc 
quodvideturaliquidmyfterii habcre,quodab dieb.poft,cfiMagnusPrinceps intellexitdeac 
ipfo regeprofe(Stum videatuc Duces noftriin- ucntuLegati,nunciati ei iubct,efle fibi comm( 
cUnabantcapitavfqueadterrampofitisetiamin dumeuadmittereadofculi5veftiraetifui. Pof 
pauimento manibus , quos n os quoque imitati qua coftitutus dies adeft,qui fere obferuatur c 
riiimus. Vbiper fecundam portam ingrcfli fui- velfiniturvelincipithaberimagnusSenatusi 
mus , dudloresalia verba & velut aliam cantile- regia,ita volete vel ipfo Principe vel primo Pui 
namordiebaturinhnncmodura : Caphanhjaw» puratorirjvtperegtinisoftctecuramplitudoM: 
Cajnha Al^angHesahmn, qaod noftra lingua fo- ieft.Turcics^coftituutur oes Pr^toriani niilite 



ImperiVm Tvrcicv 
mati antc Rcgiam duplici ordinca piima fiiie 
incipali porta Seralii vique adipfiimlocum 
quo haberur Senatus , Sc rurfum hine vfq; ad 
idicorium,vbirciponderefoletImperatorLe- 
risi DeindcmittiturOratori.quiaudiendus 
:jVcftisIongaTarcica,cpannoaureo,firabria- 
egregie auro ik filo fericorfed & prjpoipui Le- 
rionisfocii veftiuntur ad cundem moduha- 
■nte$ pileos nigros holofericosin capitei qua- 
.qjetiam mittuntur eis equi praeftantiffimie 
iibulo regio,qiiibn.s vefti ad Aulam accedat» 
3bilc$,quifuntad Regiam,prodeunt Orafori 
uiam,ni3g n o n u mcro&:magnificentia,quam 
;entantnonfokjm auro argentoqueacgem- 
sin vcrtibijs,fed &in ephippiis,habenisatq-, 
ftilcnisequorum. Sicoratoringrediturme- 
13 intcr duos Baftas.qui ab eius Jatcre non diC 
lunt jdonec eum deduxerintadprimum Ve- 
rum.qui eum deducit fecum manu prehen- 
ninlocumconfiIii,)ubetqiie fibiaflidere in 
:a, figillatim in eos vfus parata , inftrata peri- 
jmateTurcicoj vbiexpedandus eftaduen- 
PrincipisinDiuanum. 

Anteqiiam autem fungatur fua Legatione, 
luiuium inftiuitur,cuiad funt pleriq; omnes 
minominisproceresAulici, & Legarum ad 
irirateinuirant.Epulo breuiter finito,ingre- 
ir Princeps, Attalicoamidius fplendore,fuL 
uibusveiftibuseius vndique AdamantibuSj 
ropisaliifquegcmmis, a pileo capitisvfque 
corrigiascalceamenti, expedratque in con- 
toauditorio peregrini Oraroris aducntum. 
rgo Magrtus Ceremoniarum Aulae Ottoma- 
^ Magiftefjcuqi eo Primus Vezierusdedu- 
iteu medium in Auditorium Imperiale,vn- 
;fiiIgenspreciofifIimoapparatu,Sequuntur 
hi Eunuchi Cubicularii Principis, dtio vero 
Rii cxoftiariis apprehenfiim brachiis porro 
lacuntfiftuntqjlmperatori,coramquototo 
linato corpore ofculatur veftimentum eius; 
mfaciunt quosadduxitLegationis fbcios,& 
biles.qui eu officii caufa fecuti sut.His pera- 
profertlitteras Impcratoris fui vel Regis fi- 
:iarias, cafq; magnahumilitateexhibetMa- 
'Principi.quituncquide ipfe nihil reipon- 
jicd nefcio quid cii priraoVeziero loquitur, 
rurfura paucis verbis aftatur Oratorem, qui 
liftus in peculiare fuum fe confert cubiculu, 
inorumPrincipum,fiueRerumpubIicarum 
;atis non idem habetur honos , neq; tara o- 
afeexcipiuntur. Mittitur quidem iis vcftis 
rcica,qua indati ingrediuncur Regia,fed no 
ipiunturepulo,neq-,deducuntur perBaflas. 
'ormaauteni iuramenti, quod prafftatMa- 
is Turcarum Princeps , quoties foedus facic 
1 aliquo extero Regc aut Principe » talis eflfe 
libetur. 

ro & promttto per iia^um Deumtqui ereauitca- 
&terram , ntcmnper^animoi feptuagitttaPro- 
arum,per meam ipfius &parentum acproauorum 
rum animastferuaturum me fanittfcedm , quoA cu 
•ptpigt in omnibufpunilifarticulisue, teftorque, me 
iifiejfHrum abemmii}tU,feiommtf(g4tris m- 



M P E R E V R O i» A 

ditiontshabiturMmfacratinuiolatilefque,ftiutdttlara' 
ta &figno meo confirmatafunt. 

Sed pcrgamus jam ad alia , quae magnum ifta 
Monarcham figillatim concefnunt, Nouimus 
quamimperiofusfitafFcaus Amor, & quanta 
impudentiaproteruusilleVenerispuerRcgum 
fbleatfibi manciparepedtora. Sed mehercule 
vix vidcas vllos per orbem Reges magnofque 
Principes ad eum modum agitari veneris acla- 
fciuiaeimperiisjquam Imperatores Turcarum, 
Sicpleriq; Prouinciarum in hocImperioPrjc- 
ffii6tinonabfquerationepofrunt vocari Vena- 
tores, qui venanturatque compellunt inietia a. 
moris, vbicunqucnancifcipoiruntj elegantes 
puellas,quasdignas iudicantcofiietudinetam 
Magni Principis. Vel enim cmunt eas a roatri- 
busconfanguincifquefuisjvelvi rapiunt edo- 
mibusparentum, aut bellocapcas easacatera 
prsdafeligunt, inftruuntque in mcurum fuaui* 
tatcvrfimuldifcantcanercpialfere, ialtare, lo- 
quiad placitum:quspoftqua ad huncraodum 
inftitiitacfunc , donanturMagnoPriiicipijqui 
cosdquibus tam grara donaciuaaccepit, vicif- 
fimampliinmisprofequicurmuneribus. Hsti 
elegantcs puelk dedud^ in Regiam ^ expoilc* 
funt eupiditati Principis,qui multas fimul ex ca- 
rura numcroin vnumconuenireiubct, ibique 
(altando aut aliis artibus lc exercere, vt ex iis eli- 
gat vna,quacum fcqucnte nodledormiac.Hanc 
nadtus qualeni vult, alteJo die magsiis cumulac 
diuitiis,affignatis fplendidis prouentibus an* 
nuis, & bonoEunuchorumferuorumquenu- 
merojkquibuscoHtur vtSultana &Domina in 
eadem Regia,donec placeat Iraperatori,eam a- 
licui cx jProceribus aular nupcum elocare.Prima 
ex his mulieribusjquibus cum coniucuit Impe- 
rator,fipuerumparitin Aula , futurum Impe- 
rio fuccelToremjialutatur Regina, &cetonatUE 
diademaceegemmis& vnionibus , trahitque 
poftfecomitatii Regina vellmpcratricedignu» 
NuUam autem ex omnibus illisfcBminis legiti- 
mam ducit vxorem , cum eas omnes habeat 
proconcubinis, nififortecoadus amorjsma- 
gnitudineilli, qujeprimaeifiliumpcpcrit , ^-^ 
demdetmatrimonii , qiiod tamcn legibuspa* 
triisaduerfatur,qu2nolunt , vtlmperatoresv- 
?oresducant. 

Sunt a.fcsmins Magni Turcarum Monarch^ 9^ 
indupIieidifFeretia.Qu^dadicunturAdiuIiercs, 
qua: ii confuetudinem Veneris cum eo expertje 
funt:aliae a.quai non concubuerurjt,dicuntur fi- 
\\x fiue Puellaf,vt & reucra funt. Muheres habi- 
tantfeparatimin Gynacconitide Magni Pfinci- 
pis, viuentcs in fummalibertate & ocicquibus 
& muItaferuitiaprxftolunr.Puellasalibi diuer- 
tunt,viuuncque vna, prandentes in eodcm c«- 
naculo,quanquam fingularia habeant cubicula, 
quo fe recipiunt cu Matronis, a quib. rcguntur 
atq; informatur. habent a.dena; puellaj Matro- 
na fiue Magiftra morii vna. In veteti Seralio ha- 
bitanc Sorores Magni PrinGipis,quib.peculiaria 
ac6cubinisregiisfiintaffignatahabitacula.Ab- 
undat hae veheracntcr gemis , cimeliis , omniq; 

mundo 



POTENTIA Ott 

mundo mulicbti , vt par eft , ncc aliis nubunr> 
quamprjecipui nominis Baflis per Imperium, 
Cxteix , quaemagnumPrincipemcogEijitione 
fangaini&attinguntf, viuuntjin codem Gynae- 
ceio. Sed & Matcr Principis hic habitat , magna 
vtcnslibcrtatevtfaeercpoflitquxvult , Sceat 
quocunqucfertanimus.FiliseRegiijnutritintuc 
epud hanc magnafollicitudine , nullifquefere 
, nubunt,nifi chriftianis rcnegatis. 

Liberi raafculi, cum prinium nati fucrunt,fi 
plurcs fmt ex vna matre genfti , omnes iundim 
cducantur.-fi ex diucrfis,in diuerfis locis. 

Decimotertio fcrc a; taiisanno circuciditar iu- 
ueriis Princcps.quiadlus eft intermaximefole- 
nes omnifi,qui peraguntur in Impt ri o Tur cico. 

Tota autem Scena inftruitur in Hippodro- 
jnG,qui eft conftantinopolijhabes in longitudi- 
nc L^XX. Orgyias, in latitudine XL. extruais 
muhisfornicibusatq-, colunis,magnoartificio, 
Poftquamprxftitutus dies adeft, venit eo Im- 
peratorcquo vedus *, ad cuiuslatusadequitat 
fiUus,3uroacgemmisrutilante^rnatusveftitu, 
Huc 6tiamconueniuntPtimmVezierus , Be- 
glcrbegi.ideftSummi priefecaiEuropa; &Afiae, 
necnonpierique,quifuntadRegiam,Ba{]s at- ^ 
qucPurpurati.Hosfequuntur lanitfari omnif- 
quecuftodia Auhca.Hiomnes-cum Hippodro- 
irium ingrcfli runt,falutanturatibicinibus ,au- 
ladis.tympaniftis, ^ComniMaficoruiti gi^eg^» 
acclamantepopulomsgnavoce ; VtuatMagnm 
Sdtanusyviuatqueemflm. Praefetuntur his duo- 
busPrincipibus aliquot accenficcrci, triginta 
ferepedesalti , gemmis&variis floribus exor- 
nati. 

Indecum ab equis defcenfum eft, fuum quif- 
quelocum occupat. Pater quidem Tabernacu- 
!um pcculiare ingreditur, Arabico artificio fttu- 
€lum , vndeinomncspartespatetprorpedtus. 
Pofthocahud erea«ra eftTentoiium Vxorum 
fiue Rcginarum. AlatereeiuseftlocusR,egal{s 
filij , in quo fella conftituta eft , quam infidet. 
Circum ha:c funt diuerforia Purpuratorum , & 
Legatorum exterorum , tam Chnftianorum-, 
quam Mahoraetiftarum. 

T^ercmoniaruminitiumfacitMufri,fiue Sii- 
n^ius Turcanim Pontifex , quem ingredientem 
{equitur Camelus dorfo ferenstabernaculum-, 
ipfe libmm tenet manu,quem fine intermiflio- 
nevoluitlegitque. Circumftat Poiitificem in- 

* gens iacerdotum & Monachorum Turcicorum 
numerus,& ipfi e libris admurmurantes. Poftea 
' ' egcefluse fuo Tabernaculo Mufirius ingtcditur 
:concl3UePrincipaIisfilij,eiquedonoofFertaIi- 
quot libros , in quibus Lex Mahometis perfcri- 
ptaeftrdeindeferecipitcumfuo Clcricatu. Ad- 
funt ibidem duo Chriftianorum Patriarcha:, 
Gr£Ccus&Armenius,cumomninumeroEccle- 
fiafticorum,vcftiti cucuUis nigris. I los fequun- 
turMercatores omnisgeneris ,ofl^2runtque iu- 
ueni Principi donaria,quifq-,pro modo & ratio- 
^ Jiemercifiruarum : idemfaciut opificCi collegia. 

( f Extremus adus con fiftit in multitudinc ignia,- 
qulhilaritatispublics teftesmultis inlocisac- 



OMANNICA,SlVE 

cenduntur,necnonignesartificialesvarijgcne- 
ris, addele£tationcmno£l:urnam affabtefjdti, 
Poftremo concludit precibus Pontifex, & ficfi- 
nis eft ceremoniamm. 

Cscterumquiadedonis &muncribus,qu5 
Magno huic PtiiacipiofFerrifolent,aliquid dixi- 
mus,fciendum eft,iIIotum neque numeium ne 
que modum efl^e. 

I. Primo enim omnes Purpurati>Baflae,Pr$fe 
6ti Prouinciarum,& qui cum fingulavialiquaii 
Imperio dignitate funt,offerun t certo anni teni 
pore donatiuum Principi, prstereaqueincir 
cumcifione filiorum,& cum dcpofitaPrsfedu 
ra luaConftaminopolim reuettuntur. 

n.PrafediExercituum & Dudores copia 
ium,adepti vidotiam aliquam ab hoftibus,c!o 
natiuum emanubiisofferretenentur. 

III. BaflKredeuntes a gubernarione Alexar 
dria: &Cayri,non minus donum exhibentprir 
cipi , quam qu od ad quatuor aut quinque libr; 
rum miliiones accedat, 

IV. Idem faciunt Chriftiani,quorum Patria 
ehaSukanonuperDiadematecindo egregiui 
munusofferrecogitur. 

j V. Cubiculariis & Eunuchis MagniPriiic 
pis,Turc3£ ipfi obligatifunt , qui eos multis v; 
riifque muneribusdemidcentjvtcumopnsei 
eorum fruantur apud Principem interceifior 
&fauore. ^ 

Sed & ipfe Turcarum Impcrstor quotanr 
immenfam auri vimptodigitin munctaatqi 
donatiua,quae vatiis prasftarefolet. 

L Reginis,quas tot muneribus pra:diuitesf 
cit. 

II. Magno Pontifici Muftio, quem Pricept 
rislococolir. 

III. Baflfs fiue Purpuratis, quibus nonl^n 
mictitXenia,fedgemmas, loculos auroarge 
toque fignato plenos,veftes e tela aurea &fcri 
lana,p!umasfiuecriftaspraecionis &aiia. 

IV. Magnus Imperij Turcici Theraurari 
dicitutquotannisex Aerario regio impende 
quata©rlibrarumMiUiones,inpannos aurec 
conficiendistogis,quasdiuerfisMagnusPti 
ceps donare lolet. Verum omnia hxc donati 
re'deuntad donantem. Reginis enim inQrti 
omnisearum mundus & apparatus reuolnit 
adPrincipem : idem quotiesBaflaaliquism 
rlturstotamarripic hsreditatem, ficutdotnin 
leruifui peculiura: vtpotiusvidcaturfibidor 
re quam aiiis. 

Eftautem AcrariumPrincipale duplcx,vr 
exterius , alrerum interius ; in exterius infcru 
tur prouenrus totius Imperij Turcici , cam ft 
atquecerti , quam quicoUiguntur cxtraori 
nem, cuius clauesfantin poteftateprimi Vifi 
&MagniThelaurar!j. Inrerius Aerariuinha 
longeabcftabiplacommorationc MagniPn 
cipis,&,vt nonnuUi volunt , fub ipfo eius cul 
cuIo,in quo dormire folct. Prsfecftus Fifci, c 
Eunuchuseflefolet , vnamclauemadrelcra 
dum hoc srarium habet , ipfe vero Imperat 
alteram. 

Tertiu 



Imperivm Tvrcicvm 

Tcrtium xrarmm eil in Gynafconiridae fiue 
vt vocacur ) Seralio Sultanarum, vt inde fum- 
is promantur pro Regina. Porra: huius func 
:rrea:, ca?teriaditus totiesmuroobftruuntur, 
uoties msfia aliqua argentaria infcrcur. Qui 
iferunt , mutos eile oporret, vt mcliore filen- 
ilideoccultencviia. Seruaturaurem iftudar- 
:ncumpraEgrandibus faccis fiue cuileiscoria- 
;is , quibus reconditum demirticur in cryptas 
bcerraneas , qua: ineum vfum fodlixfunr. Sic 
.vtpecunia, quascumtimore feruarur, cum 
borecolligitur, cum dolore poftremoamk- 
:ur. 

Porro.quando de prouentibus annuisdice- 
nosinftitutinoftriratiomonetjfciendumeft, 
sdiuidiinccrtosatqueftacos, 8c quifuntex- 
loidincm. Certifixiquefuperantquocannis 
^inti Milliones aiiri : Qui funt excra ordinem. 
(i minoresneqiiaquam funt , minus tamcn 
fcifunt, confiftuntquefcre inbonis fiducia- 
s.quaecaducafiunt, &cafibusfortuicis, vel 
andp aliquis e Procerum numcro moritur, 
.icprinceps hsres eft cx afre. Accedir,quod 
e primus fic & folus Oeconomus totius fui 
peiii. Sienim quislegetTeftamencoaliquid 
:erdotibus , Princepsinitaratione,cantum 
rmitciciis , quantum ad eorum vfusfufticir, 
odfupereft,fibirecinet : Erficfiec, vrisqui 
idioiem velit iniie racionem prouentuum 
igni Turcarum Principis.deprehenfurus fir, 
od cam forcuiti quam certi ftatique fupera- 
i fint in fingiilos annos XL. auri Millio- 



Quaraautcmgraphicus fit oftencatorpom- 
&magnificentiaefu^, ollendit, quotiester- 
hiitinerc Aulafuacgreditiir, aucxedux Vr» 
iiingreditur ; necnoncuminftrudtaclafl^: 
)ficifcitur. 

)i hbido ipfum inceffit,oftentandipercgrinis 
ntis fplendorem amplitudinisfLtae , eligit 
idicmVeneris , quiapud Turcasfacereft, 
?madmodum apud nos dies Dominicus : ibi 
'ficilcitur ad Templum,non tam vtrebus di- 
is opctctur , qaam vt fe oftentet populo. 
editur autem Rcgia per Portam Magnam, 

0 vedtus , veftitu non fplendidiore , quam 
nivti folet. Caput habetredum pileo exi- 
iobIeuitatem,fequuntureumPurpurati& 
auls Comitiua. Anreit Principem Prsfe- 

1 Vigilum,quem Subafiam vocanT,quinqua- 
raftipatus fagittariis,vt expeditam faciac vi- 
Principi. Sequuntur Eunuchi, Cubicularii, 
riaferuitiis;quieipr2ftofempere{Ie {blenr. 
latus adequitanc Prxfedl-us nobifiumiuue- 
n , & Magi fter O ftiariorum , qui a ccipiunr li- 
osfupplices&exadiones, qu£E eiexhiben- 
Er adhunc quidem modum proficifcituiab 
a,vt obeat equesCiuitatem.Cum autem ex. 
Vrbem in agrum velperegrcprofeituseft, 
iens operam dat, vt per ftringac Scin admira- 
lem rapiat oculos Legatorum exterorum, 
rimisidftudioagit , vt incaftellumaliquod 
dlongeabyrbepofirum diuertat, vnde fi- 



Per Evropam. g^y 

gnificariiubet,ingreft^urum fe feqnenti die Vr- 
bem cum gloria & magnificentia.-dencigitur ii, 
qui ad ciuitatem funr, operam , vt omniaparen-' 
tur,qux ad excipiendum eum requirantur. Er- 
go Viatores in id incumbunt , vt platex noua a- 
renaoperiantur , vtqueidcmfiattotoillovis 
lpacio,quoPrincepsingrefrurus eft. Purpurati 
omnes &proccres cum cundtis Palatii comiri- 
msidaguncvtaduentanti Principi prafto finr. 
Ibividereeftpeditesleuisarmatursprimumin- 
gredi,quosfequilur Legiolanitfarorum, fplen- 
dide exornara.poft hos eunt iudices Conftanti- 
nopolitani,adeoquetorumiuftitijecorpus:hinc 
facerdotes, Monachi &InterpretesLegisMa- 
hometanae.Sequuntur cum primo Vcziero cx- 
tcrieiuscoiIegs,cumPraBfe(ais Sc Gubernato- 
ribus Prouinciarum:hinG Aulici Miniftri & Pa» 
lacii comitiua, cum infignibus magni Pr incipis; 
ingrediuntur autem hocprdine.PrsceduntX» 
pedites, qui cotidem cquosregioluxu exorna- 
tos capiftris coprehcnfos manu ducuc. Sequun. 
turL.Ianicfaripedites , poftLX.fagitrariicum 
arcu&pharetra, Medius inter hos ingreditur 
Magniis Princeps , indutus togam preciofilli- 
maro, auro, Vnionibns, margaritis vel in tcne- 
brisfplendentem. In pileo gerit criftam fadl^ 
e pennis Herodii auis : Cingulum eft Adaman- 
tibusobficum. Ad hunc exornatusmodume- 
quum confcendit , Imperatoriamagnificenria 
newiindignum,cmusfetuitiiscirciterCCCq.e- 
quitespragftofunt. 

Inde fequuntur Hippocomiorum Prafedi 
cum ftratoribus & cquifonibus poft quos it 
totusMuficorum&Aukdorum chorus , qui 
canticorum fuauitate deuincirefibrobuios,iri- 
primis Proceres ftudenc. Vhimum agmcn clau- 
dunt nobiles pueri qui fimc Sultano a ferui- 
tiis : habetautem quifqueFalconem Auemma- 
nui Cax infidentem , inter quos funt multi 
Eunuchi& ianitore^triginta , qujnquaginta 
aucupes , ingens numerus puerorum , qui 
Triburi nomine ad Regiam miffi funt. Et fic 
eft finis rotius Pompae Imperialis , qux noa 
paucioribus conftat quam X V.hominum maii- 
bus. 

Cum ei placet marino itinereproficifci,egre- 
ditur per vnam ex iis portis qusfunti«horto 
regio.quaislitcus marisrefpicit, ibi confcendit: 
Myoparonem habentcm X Vl.vel XX.cranftra. 
Locumipfecapitin puppi, praeciofis ftragulis 
inteaa. ante ipfum ftant familiares ferui & Eu- 
nuchi,eique ad mandataprsftofunt. Pueri Tri- 
burariremigio funguntur, ducuntquc nauem 
miradexrcritate &celeritateper vndas.Sequu- 
tur Principem alix naues atauarisc Sc cacafco- 
pia , dantqueoperam , ne nauigatuti illac pcr 
Canalem tranfeanr,nauiganceiUiG Principe , hc 
ei fint impedimento.GubernacuIum nauigii te, 
nct Prasfcfaus hortorum rcgiorum.cui (bli per- 
mifliim cft loqui cum Principe. Poftquam ad 

hunc modum iuo fatisfecit defiderio,reuertituc 
eade m via in Regiam . 

Nunc deincepj diccndum eft de Diuano fiue ij 

Magno 



g^t POTXNTIA OtT 

Magno Confiiio huius Monarchae , vbi fenams 
habetur quotfeptimanis quater , in fecunda Se- 
raIiiCuria,Iococleganterexornato.Hic conue- 
niunt omnes , quibus iuftitiae cura demandata 
cft,qui omnibus squalitcr ius dicunt. Cogun- 
tur autem litigantes ipfi pro fe caufam dicere, 
nec locus hic eft Aduocaro aut Procuratori, 
quod hominuibgenus oK petacitatem Turcx 
oderunt. Ducit autem Ador Reum manuve.1 
vefte comprehenfum ad Diuanum , vbi necefle 
liabetipfeadpbie<aa refpondere^cumque duo- 
rum teftimoniorum fides accefrit , e veftigio 
reus vel abfoluitur vel condemnatur. 

Primihuius ConfiUiProceresfunt , Magnus 
Vizierus,vehit Praefes, da o Beglerbegi , Roma- 
ni«&Anatoii£, BairaDiuani, duoprimiiudi- 
ces,quosTurcaappellant Cadilefgercs ^'Pi-xft^i 
Aerarii Generales , abarbaris Tefddrtatididi: 
- hincGancelIarius,SecEetariusPublicus,Nof<?Kg« 
vbcatus , SecretafiiBafrarum,cumnonexiguo 
numero Notariorum & Prsefedo curlorum 
Turcieorum. Sedenchiomnesin iudicio,fao 
quifqueloco&ordinein Diuano,habeturqu:e 
Senatus a prima Aurora vfque ad Meridiem. 
. Poftquam pranfum eft , omnes abeunt ad Re- 
giam,vtapudPriRcipero reddantrationemeo- 
rum qu2 in iudicio perada fuere. Et hi c eft mo- 
dus ac r?itio exercendx luftitias. apud Aukm 
Tutcicam. 

14' PrsEteringentem minifteriorum Auhcorum 
numerem,quibus fuacett^ funt delegata officia, 
liint etiam A^moglam, qoi funt Chriftianorum 
libefitributilocodati, vihs.quidemconditio- 
nis.quitamenexigunturper Bafias&: Capigos 
ImperatoriSjleguriturque quibus vidbtur natu- 
laplus largitaprs aliis,fitquc idterrio quoque 
annp. & hos quidem exigunt nomine tributi 
MagnoPriiiapidebitiaParentibosChriftianis; 
cumquehorum numerum fatis magnum coUe- 
gerunt ,'ducunr Qosad Aulam , vbi veftiuntiir 
HioreTurcico , iis quibus vidcturPrincipi, co- 
loribus , ita tamen , vt perpetuo ferant pileura 

" flauicoloris.ExhislegitPrimus Purpuratorura 
ad bcllum,quiaptiffimiad idyidentur.Circu-m- 
cidunturautemomnes.&demandaturcuraeo- 
rum primohortdrum Prjefefto, qui corum vti- 
turopera,cumnecefleeft,deinde inftituuntiir 
anarmis, lucta, pugilatu , alij in re naUtica : qui- 
damappHcanturad artes & opificia manuaria: 
nonnuili traduntur Baifis & Proccribus Auli- 
cis, qui iisad fceda & turpia diduabutuntui: fer- 
«itia.Omnibusautemjn vniuerfumfuppedita. 
turalimoniaexfumptibus Principis. Qui aute 
interhospueros Tributatios ( vtira vocerous, 
i)ono loco intcr Chriftianos nati funt ^ fepara- 
timacsterisin Regia habentur , vbihonefte 
cducantiar , &inrebuslibero homine dignis 
exercentur , erudiuntur etiam in Lege Maho- 
anetis,& traitationearmorum, vnde fit, vr qua- 
quam conditionequidem fintferui,tamennon 
folum libcri euadant , led etiam ipfis Turcis in- 
genuis imperitentatque dominentur, adeovt 
Pr£efe6lurs Regnorum atque Prouinciarum 



OMANNIG A ,Sl V 

ipfis committantur.Iungithis quandoqueP 



-( — (_/ » * 

feduscubicuhRegijpucrosTurcis paremil 
natoSjin quibus maior alacritas &ingenij prc 
ptitudo apparetjverum id facere non audet , : 
impetrata eius rei licentia. 

Sedage, perfequamurcxtera .quoque A 
TurcicsEminifteriaiiueofficia. 

Primianteomnes nobis occurruntEunii 
quatUGr,quos Albosvocant , qui in pueriti; 
tributariis Chriftianorumiibcris eliguntur. 
horum maxima au6toritas poft ip fum Magn 
Piincipem,funtquevelut Aulaecipita. 

Primus dicitur Cafi Aga, fummus factici 
cali Prsfedbus , quiplurmiura poteft poUei 
in vniuerfa Regia, cumeifoliintegrum fn c 
Iinperatore coUoqui, quotiesita vifumfui 
SecundaseftC^W^/- Baffa, ideft , Pra;fe( 
Secrctioris Thefauri Principahs, quivnar 
Gaiam clauem habet, Principe ipfo habe;nt 
terain. Tertio nomen eft Chihrgi Baffk , id 
Magno Capfario fiue Prarfedio rei Vcftia 
quiveftesPrincipis , &omniaqu2Eeiuscoj 
penitiusconcernunt , in fua habet potell 
QuanusQ&: Seruiagaj^t , qoafidicas Caj 
neumSeralij , quicuram gerit aedificioru' 
Regia , vndefolet frequenrerobireomrua 
nacula & conclaui3,& operam dare,ne quic 
trimenticapiat domus Imperatona. 

II. Praster quatuor hofce Eunuchos et 
alij funt , quiiphus Principis curam ger 
cuiufmodi funt cubicularij , atrienfes , &ali 
gnitateeminentiores , quiferetriceni fms 
oificiisprsficiuntur, aliisquidem veftesrc 
interiores , alias togas & chlaraydes mu. 
conferuantibus, ahiseiusvtenfiiia, arma, I 
Iraperialia,ornamenra , gemmas,&fup 
ftiiemaureamargcnteamquecurantibus. 

III, Teitiumgenusefteorum , quiferu 
Magno Prsncipiin iis qua: ad mcnfam f 
nent,quibaspr£Efe6l:ifuntqUatuorvelutfr 
dores , Argihap didi , quicurantvtvnuf 
que officium fuura re<ae faciac Poft Argib 
eft Mimutm , quiprofert nummos inexpi 
finguloruro dierum.Tertius dicitur Ckcei^ 
eft quafi fcriba rationarius Regis,proximu 
a:oritate Magiftro Aul^e. Quartus eft i 
nuenfis. 

His omnibusminores funtaudoritate 
fequuntur,&quosiis , qusapud Turcasi 
nent,appellabimusnominibus. Baltagijii 
tur , qui pabuii & lignorum ad focunicurai 
• bent>funtque vltra CC.BoftangiCnMhoav 
vltraDCCC.Puilarij D.Palahenarij fiueii: 
<aoresequorum D C C Caliiqueplurimi 
omnisminifteriorumaulicorum , quitar 
Imperatori , quam Reginisatque Dorain 
{untaferuitiis,numerusaccedatadXIV.c 
capitum,&hi quidem omnes cibum in auls 
cipiunt. 

Qw.otiesTurcarum Monarchac pUceti 
gia proficifci maliquam Prouinciam iongi 
Vrbe diffitam, trahi t poft fe tam i mmane a^ 
hominum , vt nihil tale de vllo Orbisterrs 



Imperivm Tvrcict 

incipelcgaturvelaudiatur. Nam pro ftiparo- 
ms corporis habetXXXVI.Ianit&rorum mil. 
Spahorum, quifiintequites lcuisarmaturae 
lliaXLIV. Capigos bis mille, II. millia Sola- 
orum,qui velut runtinteriores cuftodes cor- 
ris regij,qui remper eum circumftanr. Curfb- 
uliueTabellariotummillia IV. quibusvti- 
, vt eos mittat ad Principes exteros , & ad ex- 
endam iuftitiam. Prarter hos adfiint ei mini- 
mtque D.nobili genere nati, qai cibos e culi- 
petitos ferunt vfque ad ianuam CaEuacuIi 
gi, vbi praefto lunt alij, qui eos portant, men- 
[ue regiiB imponunt.Praeter hos ad hnc inges 
feruitiorum numcrus. Scratores&equifo- 
; ad ter mille.-Inciratores canum in venatione 
idcm .-corum qui lignacxduntad vfum culi- 
V I. raillia •, Coqui & ftru6Vores ferculorum, 
Veftiarijaulici MMD.Piftorcs DC. 
iiitcr fu/cipitin bellum profe6turus,nume- 
irorum quibus curareitormentaricedelega- 
ft,acceditad XLVI.millia.Fabriarmorum & 
rumentorum numerantur quaterdecies mil. 
Magiftritormentorum minprum fiuefclo- 
orum VII. mill. vt iam nihil dicamus de mi- 
:ibusfcruitiis , quorum incredibihs multicu- 
Imperatoremfcquitur. luroenta omnisge- 
ispaucioranonfuntXX. roillibus, praster 
los.- Videbis enim fere X. Camelorum mil- 
totidcm raulorum. Quid iam dicemus de 
ledimentis , quafPurpuratiatque Baflasin 
editionem proficifcentes poftfe trahunt , 8c 
m\m numerus pariter eft ingens ? In vniuer- 
ifupputantiplanumfiet , Sequi Imperato- 
1 iter facientem ingentem hominum nu- 
rum , vltra centies mille mortales , & 
; quhdem cum alra pax eft. Cum autem 
bellum proficifcirur , propemodum du- 
:atur numerus , etiamfi in eo non com- 
hendamus mihtcs , tam equites quam pc- 
;s. 

Honfidcrabimus iam, fi placet , amplirudine 
[arum fiue Purpuratorum in hoc Iraperio. 
gnaefthorumaudoritas , diuitixgrandes, 
eftas ingens, prffifartim in Prouinciis regniC- 
: , qoibusa MagnoPtincipepraefectifunc, 

nonnunquam magna vtuntur infolentia. 
aueenim hihomines tamdiuites tamq;po- 
sexiguo cum comitatu incedunc {)Cr vias & 
era,inprimiscumapprehendunc poftellio- 
1 commiflas prouincia;. Equicacus enim qui 
spraeit , &numerusNobiliumdomcftico- 
ique,quieoscomicantur,fuperacfplendore 
itorum magnorura Europse Principum , vt 
dicsvnusfatFefburusfitfpedaiori.pompam 
n confiderare volent i, cum ciuicatcmingte- 
ntur, vbi cum imperio fiuc magiftratu futu- 
int. Sspe neceffe eft , diurna luce deficiente, 
;osaccendere & lumen praeftarevltimisin- 
dientibus. Omne enim horum hominum 
iiumineooccupatur , vtfiiperbiatquema- 

appareant coram populo , necvllispar- 
itfumtibus, dumraodo magnura numerum 
locum comicomque concnhanc. Antc 



M P E R E V R O P A M. ' ^49 

omniaadhibent diligentiam , vtftabulacquo- 
rum habcant ornatilfima, inqueiisequospul- 
cherrimos > quibus ftratores& equifonesad- 
duntprope fine numero ; videbisenimalicubi 
Hippocomiastaminftrudtas , vtindctotxalaf, 
& aliquot equicum figna depromi pofilnc , cum 
mille ducemis mulisad ferenda impedimenc^> 
necpaucioribus Camelis. Habentinfupermul- 
tas fecum aluncqile f^mmas & concubinaS, 
quarum cuftodiaeprjeficiunc Eunuchos Aechio- 
pas picenigriores, inquam vnam remingences 
quandoque Thefauros infumunt. Domicilia 
eorumcotfuntPalaciaregia , incredibilifiimtu 
ftru6ba : quae tamen omnia ferenda func, fi cum 
infano luxu conferancur, cui in omni vita dedi- 
ri funt,& cum ornamentis,quibus interiora do. 
mus, Csnacula, conclauia Sc cubicula ad ofi:en. 
tacionem exornant. 

Eftaucem AuIaOtcomannicagraphicumln- 18 
uidiasacLiuotis regnum. Purpurarienimper- 
pecuis le infedancur odiis £erauIationibuique, 
inuidencealcero alceri ob proiperitacem: cumq; 
fibiinuicemnocere tfonfacilepoffinc, nullum 
genusmachinationis occuIce intermittunc,vt 
aduerfarium quifque fuum perdac velelidat, ne 
a veneno quidem auc magicis rebus abftinen- 
res, dummodo defideriis & animo vindidascu- 
pido fatisfaciant. 

Porrofuntin AulaOttomannica inrercste- jo 
rosquatuorBaflaeeminenriores, quicumipib 
Magno Principe rcgnant tam grandis Imperij 
Machinam,funrquehi, Primus Vizierus, fiue 
Princeps Seqatus. II. Archithalaflus. III. Aga 
lanitiarorum fiue Praefedtus Pra:torianorum. 
IV.Prsfedtus Vrbis Conftantinopolitanae. Pe- 
neshosfuntprimainlmperioofEcia , hos be-< 
neuoIentiafuacompleftiturSuItanus , csteri 
vcroomncs colurit & obferuant cos. Eft autem 
Primus Vizierus Legatus Cencralis per cocuiti 
Imperiura , DuxfummusCopiamm,Magnus 
Cancellarius,& Princeps Senatus. Archicha-v 
lafltis fiue Admirahus eft Princeps reimarinae 
& fupremus Praefe£tus claflium , tam bello 
quam pace. Aga lanitfarorum non tantuin" 
Praetotiano militi fed & vniuerfi) pedita- 
tui in exercitu Turcico dominatur. Prjcfe- 
itus Vrbis res vrbanas curat, fine fbcio. Etft 
autem ofiiciorum ratione hi quatuor inter fe 
funt diuerfiflSmi , pares tamen funt au6to- 
ritate & potentia , quae tanta eft , vrfiiisica 
cxpedire videatur , polfint Principem de 
fblio dencere , translato Imperio in alce- 
rum. 

Ancequam omnino Seralium abfoluamus, 
dicenda funt quaedam de inioiciabili fa^minarum 
in AulaTurcica libidine , irapudicicia & curpi- 
tudinibus.Quaedamcnim,cumIauacum adbal- 
iieas eunc,quod frequencer faciunc, omncm la- 
pidem moucnc,vtvideanteos, quorumamorc 
captzfunt. Aliaequibusdoraifunt lauacra, ne 
ad lauandura exire d»mo necefle habeat, quod 
fere eft in asdibus raagnatum , aUis vtuntur 
modis > quibus irapudicitiz fiias (acisfacianc, 

lii mucuan- 



P O T E NT I A -0 X T O M A N N I C A , S l V R 

mutuanteshabitumiTiancipiorumfuorum , & buscandclas &cereosarcientes,iuoque mod 

itapcnetrantesadeos, quorurafurtiuisoperam cantillantes. Sequiturquidam quiTurbanm 

dantamoribus. Si hocgenusarrificijnonfuc- fiue Pilciim defandi praefert lanceje milira 

ccdat,addona&muneraconfugiunt , quibus impofitum , cum cauda equina fubtusaffix 

dehniunt tam muliercs quam viros > quibus Poftea eunt Praetoriani militcs atquc ftipat 

DominsBcuftodiacommiiraeft , vradopratuni rescorporis,Ianit{ari,Spahi, SpahQg!ani,quc 

perueniantfinem.Peflimumeftomnium,quod fequitur omnis Auhcorum natio , fuo qui 

cumfe mancipauerunt libidini alicuius exteri, queloco&ordine , du<5toreMagno AulaeM 

vbifentiunteum velmoliridifceirum, vcllaf- giftro. Praefeftus Srabuli regij praefert ain 

fum Venerefegnioremefle , quam earum exi- mortui , &magnum vexillum , nonereftu 

gantturpiadefideria,quodeumvclperficarios, illudporrans , fedexplicatumhumo traher 

vel per venenum e medio tollerc nitunrur, Omnes Parpurati atque Proceres vltimum 

quafigrauiflimc abiilo laefje fuiflent. Vtuntur praeftant cfTicium , circumftantes veftitulug 

autememiflariisfuis,quipertotam vrbemcon- bri, Itafepeiirurcorpus Imperatoris inTer 

qmruntrobuftosadolefcentcs,quifintexpIen- pIofiueMofquea , quam ipfe viuus extrux 

dsDominshbidini. infaceliointeriore , iarcophagofemperintei 

^^' Sed omitfis his tam turpibus rebusvideamus, pannoholofer^co nigro. Si inbeUi expediti 

quaefintpropriaArma,idcft,Infignia Impera- nemormus fuit,imponiturpileuse:ustumuI 

torum Turcicorura, quibus etiam in figillo fiio fin feciis , affigitur parieti ; proxime iuxtafepi 

Vtuntur.Non habentautcmhipecuIiariaArma crum, ornatuspennis Erodij alicis. Adpede 

fiueinfignia,nequelegimusvfpiam , familiam tumuU ftant duo candelabia deaurata , cu 

Octomannicamiisvfamfuifle.Extinxerutenim totidemardentibns cereis , funtque certiqi 

penitusomnemPalacologorumfamiliam, qui damfacerdores , ineum finemcondufti , 

poftremi Grscorum Imperatores fuerunt. Si fine intcrrniflione pro df fandti orent atq 

qua^habent fignaTurcae , funt eapotius nota cantillentex Alcorano anima. Singulisdieb 

Tyrannidis&crudelisdominationis,quamge- Venerisinregunrur Tyrobi Imperiales noi 

neris aut famiiis. Sic pingunt globum terre- Vmbellis , &operiuntur floribus , orantq 

ftrem,&fupereumcrefccnriscornaaLunae:hoc omncs,quiiisdiebus Temphuningrediunti 

ynum eftfignum,quod confpicicur in omnibus pro animadefunftorum , plorantes gcment( 

prope vexillis&labarismiliraribus: hocoften- quefuperrumulos , ahquidqueflorurafecu 

tantinfiimmifatcturrium:hocfecumferuntre- indeauferentes. Ethaecfuntea, Ledior.q 

ducesij, quiReligionisergoMecham Arabiae generatimdicerehabuimus.tamde VrbeGc 

* adiuerunt.SigillumautemhuiusMonarchaeni- ftantinopoli , quam MagnificentiaSeralijli 

hilcontinetpraeterCharadtcres Arabicos,qui- Regia?,dequegioria,potenti;i,diuitiis,fupcd 

buitamipfius quaPatriseius nomenexpnmi- atquefaftu Principis Tutcarum. Iam,vnpi 

tur,&vcrbaquaedam iadlantiapraefentemfeli- mifimus, addefcriptionem particulaicRegn 

citatem. rum Prouinciarumquepleraruraquc incoli 

3.1. Venimusadextremuma(^um, deciusmor- perionosaccingemus. 
te,lu£tu,iuftisexequiifque. Sedoportetprius 

de eius morbo videre. Cum primum eum Natara & (^alitaiTemThraciiH. 
jEgrotare contingit , adeft Primus medico- 

riim cum multis aliis , conferuntque confi- QuamuisTraciamagna ef parte frigerib 

lia de reftituenda homini valctudine. Ve- fitobnoxia , hominibustamenabiindatqua 

rum,vt maxime.VifunturhicegregiaepIanicieSjinqi 

bus plurimum coUigitur farris & leguminni 

Statfuamiquedies&ineluHabiklatum. quaveroadmareitur^nonignobilesreperiu: 

turvites. Sed &PIinius ipfe Thraciamlaud 

Ita cum Magno illi Monarchae decurfa vise obfertilitatem,commendansfrumentumpo 

metanouiflimaeft , cogitureolligere farcinas, dere,vini)mautembonitate&robore.Frigid! 

&OrcifubiregaIeam. Quo mortuo, quieiin tameneft,quo longiusaimariabit, vnde&i 

Impcrio fuccefluruseft,fumitlugubrcmhabi- lumeft tritico atque frumento generandoir 

tumadpaucos diesfimulansmagnam vultutri- quius. Arboribuspropein vniueriumdeftittJ 

ftitiam , vtoccultetquamtotopedtoreconcc-^ tur : planicies enim non iyluis autnemoiibr 

pitlaztitiam.Si dum bellum eft, cum mori con- fed nudis collibijs diftinguitur. luxta pagu 

tingat , omnesBaflaefiimunt pilcolum minu- Chapljllar,qmolimoppidam{aitaomineCjipi 

tum,in fignum lu6lus : Signaatquevexillami- /«5,alumeneruitur. 

litariaomniainuertuntur, cufpidibusinterram Monteshuiusregionisprscipuifunt Hmt 

defixis, donecnouus Sultanus , depofitalugu- ^hodope , qui afperrimi funt & perpetuis tei 

briveftePaludamentumfumatlmperatorium. nmibus : item Orbetus 8c Pang£u$ fs£C\ir)di a 

Corpusdefundiireconditurinfatcophago, in- gentifodinis , qujecumhicfunttumaiiisinlt 

tedlo linteopuriflimo , pileuseiusinfummo cis,necnonM«j(/rf^«f, alperrimisrupib.inaltui 

larcophago collocatur. praeeunt Sacerdotes& confiirgens. 

MonachiMahometanifunus»ferentesmani- FIuuiorumpra;cipuuscftHf^r/« ; poflihun 

habe 



Imperivm TvrcicvmPer Evropam* 



ct minores l^ejfum , qui hodie Charafon dici- 
fecundiim Bellonium , Melanem, Strjmonem, 
limes eftThracia: & 'bAs.ctdomx:Arfum,Tta- 
aliofque. Vehic autem Kebrus quem Merca- 
ioftroa:aoM«n7^w, Nicolaus Nicolai Vali- 
appellaritradic , (abulofuo ramcnta auri, 
que cam Iencus,vt in quam partem raouea- 
diftinguere vix poflis. Aquas eius turbidx 
jverumpotufuaues , vt vel mcdiasftate 
ieifrigusa;mulentur. Hyemis temporeau- 
,raquispluuialibus& niualibus,vr»deintu- 
:ens rapidiasaliquando fcrrtur ,inundatque 
ntemplanitiempafcuisobfiram , quaeno- 
atur Dorifca , in qua nuUa vifuncur aedificia, 
ilurimacqaorumarmenra,& quasdam Vir- 
1 , ciim viridariis non omnino ftcrihbus. 
ipitautemHebrus Tearumamncm , cuius 
Efuntfalubiiorescasteris fluuiis omnibus, 
intenim ilabiem &c impetiginem tamho- 
i quameqnorii. Oritur Teaius XXXVIII. 
bus , partimgelidispartim Natura cahdis, 
Iib eadcm petra fcaturiunt. Darius Vet&,- 
Rex , cum valdeprobafletguftum huius 
oerexitmlictore amniscolumnam , eius 
:m Grscis infcnbenslitteris. 
j(/i«ab Hsemo montedelcendens , &ip(e 
)flijminc peigirjaliqaanto minorStrymo- 
multum camen vehensarens, Haudpro- 
idcfluit£i//o?2flimii!S5 hodieB«ro« didlus, 
nispienus pifcibus. Bofphorus Thracius 
cXXX bonos portus , partira inlittore 
ipa?,partim Aflje, plures camen iliicquam 
Mutat autem curfum fuum , qui in feptem 
obferuatione dignis multd rapidior eft 
lalibi •, nempevbipromontoriaquasdam 
proieclurffi telluris acontinente in iplum 
m cxcurrunt ; ibi mare vehementer 
:ur, vndein quibufdam locis difficillime 
s Mai e nigrum naaigari poteft , nifi naues 
lus trahantur fecuadum longitudinem 
is, aut tranfuerfim dirigantur acper amba- 
inigia. 

perante Conftantino Copronymo totus 
lorus Thracius cum parte Ponti Euxiai 
;onftri6las fuic:glacie viginti cubitos craf- 
mquenixcopioiillimacecidifletfuperifta 
:m, fadum cft vt adhuc ad XXV. cubitos 
nderct , vt tam homines quam lumenta 
pedetranfirenrexEuropainAfiam.pacen- 
toribas itinere veluciterreftri , abVrbe 
lantinopoli vfque adoftiaDanubijfluuij. 
autemlubfincm Februarij Menfisglacies 
ifuiffetxfludtuabantingentiaglacieifrufta 
parua Infula in Mari , in quibus vifeban- 
limalia mulra ac vana , partim viua partim 
ja. Illa poftmodum glaciei fragmenta, 
magna vi ventorum ad Conftanrino- 
lappulfafuiflec , multum ciuitati damni 
:runr , deiedis proximis littori aedifi- 



6^1 



Hyemisingens vispifcium tranfit in Propon. 
tidem:appetentcautemvere remigrantinPon- 
tum Euxinum , quod Pontus multo per hye- 
mcmPropontide fitfrigidiorob magnam flu- 
uiorum multitudinem, qui aquas fiias in id ma- 
re dcponunr. Accedit , quod cura Pontus hu- 
milior fit , etiam magnis agitetur hybernis tcm- 
peftatibus. Hinc fit, vt pifcesfugientes frigus Sc 
procellarum iraportuniratem , (ub Hyemis 
initiumPropontidcmpetant : fubtempusau- 
tem VernumadBofphorum redeanr,ipfumque 
Pontum Euxinum.cuius aquae non adeo amarse 
funtjob multitudinem fluuiorumjquibus edul- 
cantur.Sic incredibile memoratu eft , quantum 
in fllofreto capiatur pifcium ,dumpopularirer 
iTiigrant , pr^fertimapudConftantinopoUm, 
vbi etiam mulieres , cum ab aliis laboribus 
ociantur, pifces capiunc , proieiloafeneftris 
domuum fuarum hamo : inprimis capiuncur 
hicmulci Thynni minores, quos Grjeci Pelo- 
midasvocant, , 

MORES THRACf^M ANri^ORVM. 

Faerunt Thraces ab omni tempore habiti fe- ^ 
roccs & immites,fuitque tantusiftorun^ barba- 
rorum numerus,vtHerodotus dicat.fifub vnius 
PrincipisfuiiIentimperio,autinterfecoluiflenc 
concoi diam , vinci ab aliagdnte cas no potuifle, 
quod omnium mortalium fnetinc validiflimi. 
Diuifi autem inter fc imbecilles effedi (unt.Etfi 
autem non per omnia Confenlerint , magna ca- 
men fuit inter eos morum coformitas , exceptis 
Getis Thraufifque , iifquc qui Chreftonem ha- 
bitauerunc. Gecisperfuafum erac,eos nonmori, 
fed migrare ad Deum fuum Zamolxin. Fuit au- 
cem Zamolxis iftedilcipulusPythagorse .• qui 
cum domum reuerfusvidiflet Thraces barbarc 
admoduniviuere , &prope brutorum mote, 
prsfcripfic iisleges ^ crudiitqueagreftegenus, 
perfuadens, cos qui moriuntur , cx hac vica dif- 
cedcreinmeliorcm , vbifummis perfruercn- 
tur gaudiis. Cum ad hunc modum aliquam di- 
uinitatis opinionem inter Thraces fibi com- 
parauiflet,repenccfubduxicfeabiis , vcnemo 
lcirepocueric , quo gentium abrepcusfuiflec, 
magno fui ciuibus relidlo defidcrio» Mic- 
cere igitur folebanc quendara forte ledlum 
cum quinqueremi , qui cum perucftigarec, 
fiiorumque ciuium ei exponerec neceflitaces, 
fiquidem eum offendiflTec. Quidam incer 
eostenebanccriacela , caECeriapprehendebanc 
hominerii , li^atifque manibus ac pedibus 
eius, proiiciebantinahum, vcincideretincela 
illa , fequeiisindueret. Quodfi morereture 
veftigio , arbitrabancur Deum fibi forcpro- 
picium:fifupetftesmanerec , accufabanc eum 
maiicia; , nequam Legatum effe pronuncian- 
tes. Hoc igitur abdicato raittebanc aliura, 
qui parifadoapud Orcum conueniretZamol- 



;quevero vllus finus cftautfrctumtocius xin,eiu{queprociuibusfuisimpIoreropem. 

Mediterranei , quod ita abunde? pifcibus Quoties conicruaaudiebarur &fulgura vide- 

:Bofphorus. Per hunc enimfub uiitium batur,iaculabaruj:Thraces fagictas verfuscslu, 

" , lii 1 rainari- 



S<^Z POTENTIA OtT 

minantes Deo , quem non putabant efle alium 
quamruum.Idem faciebant Thraufi.-innatiui- 
tatetamen vel obitu alicuius hominis fingula- 
rem hunc obferuabant morem. Nato infante, 
parentes ac confanguinei eius circumftabant 
puerum , deplorantes cum lacry mis ingreflum 
eiusinmundum, recitancesomniamala&mi- 
ferias,qu;E ei forent perferends , acculantes c6- 
ditionera hominum veluc omnino malam. 

Si-quisautemmortuus fuiilet , fepeliebant 
cum ridentesjgratulantesfepulto, quod toc mi- 
feriis ac calamitatibus vitje exemptus fuifTet. 
Quidam inter eos habebat plures vxores, quod 
fivirummoricontigiflct , maximalisoriebatur 
inter coniuges eius, aflerente vnaquaque fc ma- 
rito chariorem fuiire cxteris. Conuenitergo 
populus , Sc audicis vniufcuiufque racionib. fert 
ientenria m , fic quae vicit caiifa,ded uci tur fupra' 
tumulum mariti.acceditque defundiproximus 
agnatusj&mulieri pra:ciditceruices,quaEvelut 
fuccedanea vidtima mailata eius Manibus, 
cum ipfoiepelitur. Atqax fuperfunt, infelices 
feexiftimatic,plotantes , quod ip&damnatae 
iudicum lententia , hojiore ifto indignae habita: 
fuerint, quafi omne vits tempus ignominia no- 
tatic. 

Ah*a quxdam Thracumgens folebant libe- 
rosfuos vendere , antiquasideflcdicentescon- 
fuetudinis » nequePatresautMatresfiliasfuas, 
quas habebant nubilesjcum cura cuftodiebanr, 
fedfin^bantillas amori operam dare cura quib. 
ipf^ voluillenc.Vxorum tamen caftitas illis cur^ 
cordiqneeuat , quasmagnomercarifblebanr. 
Habebant autem quoddam fignum a natura 
frontibus eorum impreflum , quod fi qui often- 
dere no poflent,iudicabanrur|plcbeio & vili ge- 
nerenati. 

. Vendebantur nliz mulierefq; apud illos, ve- 
lut au£tione faiba , illi quiplus obtulillet precij. 
Pulchrsprimum venujn exponebantur , pro 
quibus fere numerabatur precium , quanti erat 
sftimatae.Deforraiores ipf^ emebant viros qui- 
bus nuberent. Nuptiaj ita peragebantur,vt tam 
viri quamfseminaeindulgerentgenioafiidenres 
adignem ,coniicientesinprunas quoddamfe- 
minisgenus , cuiusodorfiuefumusprxfentes 
aliquo modo ftupefaciebat, ita pro fumma Ixti- 
tiaa:ftimabant, fihebetatisfenfibusviderentuc 
cbrij .Honeftifllmum erat apud eos, vitam ocio 
tranfigere,alere feiuofque latrocinio, vel furto: 
vtcontraignominiofum& miferum putabant 
agrum colere. 

Colebat vulgo hi Thraccs Martem , Bacchu,^ 
Dianam,&; Mercurium,per cuius numen etiam 
xurare folebat, quod fe ab illo genus ducere opi- 
narentur.Omniiim Thracum domuserancad • 
raodum humilcs , vi6tus conueniebat fim|)lici- 
tati habitationis , vinearum nequecultumneq; 
vfum noucrant. ~ 

Cum nouus Rex eligcndus erat,non habeba- 
tur Nobilitatis aut Profapias ratio, fed qui pluriu 
fuffragiisdcftinabdtur,fiebatRcx.Populus enim 
eligebat cal^,cui^%4ntegritas vits^ ac moru cu 



omannicaSiVE 

clementiaconiun£tanotacrat , quiqueianii 
quoufquescatc progrefluserat. Sedoporte 
eum defticutum eflc liberiSjquos fi haberet,t 
lafpcseraiadipifcendi rcgni , quamuis cst 
omnia conftarent. Quod fi poft fumtum Dia 
maliberos gigneret, cogebatur fe abdicare I 
giftratu,adeocauebaritThraces, nerfgntiaj 
cosfiereth^rcditarium.Quamuisautemici 
a^quum bonuraq-, 6mnibusexhiberet,nole 
tamenThraccsei nimiura licere.-idiungebar 
cnim ei quadraginta viri, qui eiin confiiiisai 
fent, nc ipfefoiusmdexeflet in caufiscapita 
Si veroipic in criminevel noxadeprehenfiis 
iflet,condemnabaturfinecun6tacioneadn 
temiis tame ei habcbatur honos, vt nuUus nr 
talium ei inferret manusjied vr omnibus ne 
fariisad vitam deftitucus , poftremo coger 
moriinedia. 

Magnaribusintereoshocmodoexlequia 
bebancur. Deferebatur corpus in locu publ 
vbicontinuo triduofiebancfacrificia, mafi 
diuerfisanimalibus;quiaderanc,agicabantc 
uiuiu ad hilaritate fe inuitaies. Deinde cum 
tu eiusmodicedefleuiflentjdefodiebantidt 
vel cremabant igne , cineu s lubter hamuir. 
fodientes, Hincin honoremdefundidepuj 
bantinterfe apud tumulum , inprimisau 
vfitatum erat duellum inter duos. 

Quibusarmis vfi fuermtin expeditione 
rij,refert Herodotus , dum ait eos galeas vei 
tius cudones capite geftafle e pellibus vulpi 
Camifias infuper & figa non vniusgeneris 
mora illos muniuifleCaligis e corio capreai 
porroarmaquibusin hoftem pugnarent , 
fuifle;fpicu)a miflilia bina,CIypeum vnum 
pugione.CelebranturTracesobexquifitai 
gitcandi peritiam, quamartem etiamab fei 
tam tradunt.Linguaeademiiserar,qu|Scy 
narrarquePiiniusjVniuerfamThraciaraali 
dodiuifamfiiiifle in L. conuentus. Ethafc 
funt , quiEdepiifcis Thraciaepopulisant 
perfcripferunt,videamusnuncrecentiores 

Mores horumpopulmim noflri temporis. 

Qul noftro aeuo Thracium habitant , ve 
ferbciae multum retinent, furio,fi,crudeles 
bufti , incompotandi confuetudinenullig 
fubiftoiblc cedentes , vt inter eos vidcr 
quifemperebrijcitubent : & njfi Lex M: 
metisTurcis vfiim vini interdiceret , non 
bium eft , quin alia diflolutionis (pcciminaq 
tidie ederentur. Cum autem non vnius gei. 
hominesfintinThracia , >&:prscipuein^ 
Conftantinopoli, vbi mixtimhabitant Tu: 
ludxi 8c Chriftiani , vt de eorum mori 
coniundtim dici non poffit , cum mul 
alijabaliisdifFerant:optimumfa£lucrit , v 
tribus iftis nationibus feparatim verba B 
mus,quid in vnaquaque obferuati.one dign 

^^^' . . .,i 

EtprimoquidenoeaeftTurcismoruciuili 

qu£e plerifqueper Europapopulis,cu &liab 



Imperivm Tvr cic 

ic veftitui corum habeat nefcio quid abfurdi, 
lodnovcirraindignationcm & faftidiumvix 
cueri poflli mus, cum extremitas vcftis non te- 
;u lintcam , & omnisamidtus tam ruditcr fa- 
isfitjquafi non peritus veftiariiis , fedineptus 
difque conlarcinator fecifter. Cibum inter 
snemocnpitinfidensfcamnoautfedili , fed 
mcshumiconfident , inquincunccmcom- 
ifitis cruribus , vrfarcoresfolentinofficinis 
s. Tabulaeorum , ita enim fineappellemus, 
plurimumeft e corio bubulo aut ceruino, 
idoquidcni nec prsparato , cumadhucpi- 
s habcatjin rocundam formam adunato , cum 
orumpedum &dimidij latitufiine , additis 
irulis ferrcis ann u lifque, vc loio contrahi col- 
ariquepoffit , inftar crumenaeautmarfupij, 
commodius circumferri poflir. Hanc men- 
1 coriaceam infternunt linteo , pofitis iuxta 
ntilibusadextergendasmanus.Solcntetiam 
■\ in domibus quam in Templis , vbi pa- 
iientum humiliuseftvelimmundius , iftud 
egereftraguliscraflioribus , velopcrimen- 
nunciscontexro , alicubietiam humumin- 
nererabulacoligneo. Aeris Campani fiue 
)larum vfum ipfi penitusnonferunt , neque 
Lint vtChriftianiquiinterillos habicant , iis 
ntur. 

Tara virorum quam f^minarum veftesfunt 
(lixioreSjIatifquelaxsE , abfummoadimum 
xraEjVtinferiores pattesoperiant , &tegere 
umcorpus polliur , cum ad naturc-e necef- 
a abeunt , ne quid turpe appareat. Quin & 
u operam j^Vt runcdorfum verfus meridiem 
Litrrant , quia&eoconuerrunturcumpre- 
»tur : fcrunC3Uceminiquiffimoanimo,fiin 
3pere ab aliii deprehendantur , quod fedulo 
icnt , neeain confpe6tumyeniant,quaena- 
aoccultarivnlt. 

Potiflimus Turcarum cibus eft caro hae- 
:um caftratorum , qua magis de!e(£tantur 
imvllaalia , vndefit,vttantaviscorijCor- 
jcnfis , (vt vulgovocant)eTurciaad nos 
;ratur. Pofthanc eftiisin vfuouilla& ver- 
:ina , & agnina , &capreoIoium. Bouinx 
iimagnuseftvfus , &quicquidparantcar- 
m , aiTatas quam elixas ciedunteflefuaui- 
s.Hasigirurcarnesad cibumparacasomnes 
3onunt prsgrandipatinae , yelpotiusSca- 
o culinario , mixtim & fine ordme , cum 
:osmultosvariofquenon habeant , vtnos, 
j poilint fingula fercula fingulis imponeie 
inis.. APorcinaomninoabftinent , con- 
antcamen quoddam intindus vel embam- 
:is gcnus ex caepis & allio , quod in tanta cfl: 
d eos aeftimatione , vt etiam magnatum 
ncipumqucmenfisinferatur. Paniseorum, 
) vulgo vcuntur,(atisater cft, quod frumento 
inaqujedamadmifceant, quibusfitvtrcde 
nentariexcoquiquenon pofllt. 

^tautemreliquum eorum viuendi morem 
fcquamuc , vixeft vlkgensfub Sole arro- 
itior,autqu«fibiplustribuac , aliafquena- 



VM PeR EVROPAM. tfyj 

tiones ita prae (econtemnat,quam Turca:. Cau- 
fa huius tcritatis & infolentiae adfcribi poteft 
crebris vidoriis , quasbatbariiftiabomnibus 
propenationibusreportauerunt.quibus&tam 
amplum Principes eorum fibij acquifiuerunt 
Imperium. Scortationi omnifquegcnerislibi- 
dimbusdeditiflimifunt , vt& Sodomije fcelus 
propemodum publice inter eos excrceatur, 
praefercim in triremibus,vbi non minor efthuic 
flagitiohcenria , quamcapiendicibipotufquc. 
Fides didtorum fa£lorumque apud eos null;i^ 
cumpro nihilo habeant , negligerepromiila, 
quaseorum fraus &infidehtas fimplicioribus» 
Chriftianisraultotiesexitium attnlir , cumni- 
mis fiderer eor um verbis:fepe enim-accepf a fti- 
pulationevit£e&iecuritatis,^perfidisillispr3E- 
tei" ius ma£lati aut in leruirurcm abdudti fue- 
runt. Nemo fibi pcrfuadcri finar, Legatos fiuq 
Oratorcs cxtcros apud Turcas in precio aut 
honoreefle , veliis lus Gentiumfcruati , vc 
apudnos fir : quin fi Thurc^rum imperator 
Legatamahquem fu/pedum habeat , lcuitcf, 
SBftimat illum dcdereneci , quanquam caufae 
nonfinrmagnimomenti. Sed & Purpurati Ait- 
licique , nifiabunde colanturmuneribus & ob- 
fequiisabLegatis Chriftianis , ludibrioeosha- 
bent , nulloquenoniniuriarijmgenereexagi- 
(ant. 

Nullagensminus videbitur ad litteras nata 
quam Turcica:fed folum ad arma fadta , in qui- 
bustamenpluseisprsftatmultitudo , (iimroa 
obedientia , & certafpesParadifiMahometa- 
ni,quamanimimagnitudo & virihtas.Habent 
tamen inter le & libros & dodtores non qui 
humaniorcs doceant litceras aut Phtlofo- 
phiam , fedtantumdodtrinamMahometi.fu- 
per qua & multa conicripiere volumina, 
& vatias in medium propofuere quseftio- 
ncs. 

Chriftianostanto profcquunruradf o, vt eos 
alio nomine non appellcnt quam Canes. Et 
quamuiseosin conuerfatione ciuili videantuc 
^tis comiter habere, eolquc iis afficere honori- 
bus , quoscaptushuiusnationispermittit, ca- 
uere tamen non pofliint , quinquotics de iis 
verbafaciunt,totieseosCanesappellcnt,veibis 
fatis prodentibuSjQuo pa<3:o intus erga nos affc- 
«aifint. 

Scd& Auaritiaelupra modum dediti , rem 
quamuis in lucrum fuum yertere ftouerunt. Vi- 
denturautcmhuius rei cauias aliquas habere, 
quod Magnus eorum Princeps terras quidem 
&IatifundiaMiniftrisfuistradat , feditavtiis 
duntaxat fruantur donccviuani : quaratione 
fit , vtnihiladlibcroshaeredefque iiiOstranf* 
mirrerc pofllnt , praster peculium , id cft, 
TheGutos quos corrafetunt , vt inde vi- 
uant. Nec tamen negauerim , fi Patres be- 
nc ac fidehier feruiuerunt , & filij oftcndanc 
aliquam indolis generofitatem , Principis 
beneficio pofleftSones Patris fiepe in filios 
dcriuaci, quin&, fipofteameji^ntur , maio- 

In 3 ribus 



POTENTIA OtT 

•^ibusaugcriprouentibus. Quin & hoc boho 
iure-dicam : Turcasnon pafluros fuifle ,tot 
Chriftianorum millia, quiinteripfoshabitant, 
cum ingenti EccJefiafticorum hominum nu- 
mcro , nifiaUedifuifFent &cflnollitimagnitu- 
.dincTributiannui , quodhiillispcrfoluunr: 
Quin ipfum fepulchrum Dominicum , quod 
adhucfatisintegrum vifitur in VrbeHierofo- 
lymorumjiamdudumfruftillatimconfradtum 
aboIitumquefuiiTet , nifi fcirent , Chriftanos 
fan£titate loci alledtos eo peregrinari, multum- 
quefecumatgentiafterre. Vndevidemus, qua 
decaufa & Chriftianos & fepulchrum Domi- 
nicum patiancur iiiter fe nerape , vt inde lucrum 
percipiant. 

Mulieres Turcics veftitu vtuntur faris ho- 
hefto , funtqueinomnibusrebusgnauae&fo- 
lertes , quodoptimaEinftitutionitribuenduni 
eft. Capitistegumentumeftacutum,operiun- 
turquecorpus velo taappofitcacCon.cinnefa- 
£to, vt quamuis ex parte pendeat , cito taraen il- 
ludjfi in confpedum virorum venian t , attrahe- 
re,&:operircfaciempolIint,folisapertisoculis. 
CsEterisautem veftibus fuperiniiciunt Unteum 
candidiffimum ,quoomniateguntur,ita,vtne 
viri quidem vxores fuas cognoicere ppftint , fi 
incer turbam cura caeteris verfentur. Sed & raro 
veniuntinealoca vbiviri verfari folent,nihil- 
que reoeprse confuetudini roagis aduerfatur,-^ 
quam videre virum alienam mulierera inpubli- 
coalloquentem, Quodfifiat ,autfiquiscum 
aliena faeraina extra Vrbem deambulet , rcs 
peregrina &c monftro fimiUs videbitur. 

Quiintereosvxorati(unt,pr|ffenribusaliis 
necverbo nec fa£to alludunt coniugibus fuis, 
fedhe colloquuntur quidem iUis, quodeofit, 
vt vfitata crga vxorem vtatur vir grauitate!& 
feuericate,&hxcipfiim viciffimcolat& fufpi- 
ciat. Qui inter TurcasiUuftrigenerefunt,aut 
cumMagifttatu , e^quodvxoribus fuisadefte 
non femperpoffint , relinquunt eas fubaritS 
Eunuchorumcuftodia ,iVt adeaspr^ter mari- 
tum, vitaUusingredinulIomodopoffit , aut 
aliens cbniugi vicium aft^erre. Etfi autem has 
vel maxime amatores adniittere velint ( neq 
enimdefunt haec iis defideria ) fblertiffima ta- 
men Eunuchorum cura earum affeftus reddit 
irritos. Ipfi tamen ferui & raancipia , de quibus 
adeo raagna follicitudo non eft, quod domefti- 
cis diftineantur laboribus , fjepius Currucas fa- 
ciuntdominos fuos, quam peregrini. Quodfi 
infado deprehenfi , aut rationibus conuidti 
faerint,adult«ra(reheras , tantis excruciantur 
tormentis, quaetibifinehorroreneimaginari 
quidem poffis,poftea trucidaotur. 

Sed &dc ludis exercitiifque Turcatunl 
aUquid dicendum eft. In Vrbe Conftantino- 
polifeftum quotannis per aUquo^t dies agita- 
tur , quodipfiBee/4»vocant. Hifcediebusfe- 
ftis conueniunt equitcs in Hippodromum, 
perticas manibus fgrentes , velut fpiculamiffi- 
lia , diuifi in certas tHtrnas fiue alas , ibi concur- 
rentes > mitcu||^aUji.naliosiIlahaftiUa , belli 



omannicattSiVE 

fimulacra cientes.' AUbi celeriter equltant 
feruntur circalongurionem , mittentes (agitt 
ab arcu ad globum quendam in apice long 
rionis fuftixum , quiseumpra: cseteris ccrti 
feriat, 

Plauftrorum curruumque vfnjin tota vrl 
nuUus cftrbaiulorum enim &heIotarum vice 
prsftant Armenij, quiomniaoneraperVrbe 
ferunr, Sunt autera raifcri ifti Armenij , prof 
fione Chriftiani , in cultus ratione nonmultu 
aGrascisabeuntes. 

Videasaliquando Turcasebriosperplatf 
Vrbisincedei,°tantainfolentia , vtnihilari 
gantiusin toio o»be Chriftiano tibioccurrt 
poffir, 

Si enira greffu titubantes , Chriftiano hot 
ni veniunt obuiam , continuo irruunt in cu 
eiquerailjemodismoIeftifunt,quodquede 
rius eft,nullaeftratio ,qua deeo totiniurian 
exigcrevltionempoffis , nifi veliscertamr 
gnamque incurrerepoenam-, tanti faciuntfi 
Turc^ , vt nec improbos quidem aflinefc 
culpslaedi velinrautpatiantur, contra cog; 
exceros ctiam innoxios iniuriis fuccumbe 
dumqae ftudenr fuam andtoritarem adftr 
re , nihil penfihabentipfam proculcare lu 
liam. 

Vnum hoc in hac gente laude dignum 
quod liberales fint & multum erogent eL 
mofynarumin pauperes. Sedhoc faciuntf 
ratione &di(crimine,quodnonminuserog; 
pecunisinalimoniam canum aUorumqiie a 
maUum,quam ipforUm hominum. Ec rale q 
dem efteorumin exerccnda raifericordia ii 
cium. 

Chriftiani qui inter Turcas habicant, eot 
fereviuendifequuntur modum , exdiutui 
confuetudine, Quiautem ab aliisprouin 
regnifque hac venerunt, fiio quifque morc vi 
atque inftituto, nifi quod prope omnesTur 
rummodoveftitiincedunt , folocapitisce< 
mento facientedifFercntiam. Loquorautcm 
illis , qui non funt orti e terris aut prouim 
Turcarum , fedquiveniuntcxiisregionib 
vbi ratio ifta veftiendi non eft in vfu. 

ludaeorumjqui inter Turcas Verfantur , v 
cumftudiumeftlucrati , quare inprimisaci 
6ti fimr mercaturaj , inquaexerccndainfin 
vtuntur fraudibus&maUsartibus , vtvidc; 
tur abiedta pmni conicientix & honcft; 
ratione , vnum idagere , vtditcfcant. P; 
ci (unt ihter eos , qui Medicinam faciu 
in qua quidem ita feUciter verlantur , 
Purpurari| atque Baflae , adcoqueipfc Ti 
carum Monarchaeorum vtatur opera. 

G R AE C 1 

Inuenit ur nonien Gtxcix diuerijimdde 
tum ab Audtoribus. Nam proprie atqae ^ 
re nominant Grsciam , quam Ptolemac 

aliiq 



Imperivm Tvrcicv 

iiqlic appellin t A tticam, cuius caput erat cla- 
llimailla Athenarumvrbs.Deindecxrendunt 
jc nomc niulto latius,comple6l:entcs in Gr^. 
ipr.trer Atcicam quatuor cclcberrimas Re- 
oncs:Macetloniam,Epir um , A chaiam & Pe- 
poQnelum : fubquibus, cura ali^prouincise 
inorescomprehcnduntur, tum etiamlnfula: 
nici & Aegsei maris. Et hac latiore fignifica- 
(nenoftro etiamseuo fumitur Vox Graecia^. 
)rcflautem&ampliusextendi,vtfimulinclu. 
turThracia , &bonapars MinorisAfixfiue 
latolrx , quas partes veteres Graeci poirede- 
nt,&ineas milerunt Co!onias. Sed &pars 
sdamlcalis , vbihodieCalabria 8c Apuli» 
acdamloca , olim MagnaGraeciaappellata 
t, 

Carterum ficommuniore fignificatione fii- 
rur.tna mariaeam alluunt : lonicum ab Oc- 
lcnrc:Libycum a meiidie: A egsum abOiien, 
sd (eprcntiionem vero monuous a Thracia, 
. Iia (iipei iore 8c Dalmatia (epararur Sub hoc 
Tctinomine comprehcndirur etiam Creta 
ula,de qua locuri fumiis , cum de Republica 
aeradilleiuimus.Quicquidautem terrarum 
ifloGiXcisnomine comprehcndirur , in- 
dicui iotragiadumaltirudinisab Aequacore 
:XlV.<<:XLIlI.eI cuationisPoii, inrraquod 
:iumlongilljma dieseftabhons X IV. cum 
re quarra,vfque ^d X V.cum quarra parre, vt 
1 diuerfitas longiftiniie dici Ut vuius hors. 
*;)iiodadlongicudinem arrinct , cftGraecia 
aMeridianumXLII.&LlIL &paullo am- 
s. Obrinent in hoc terrarum fpacio Veneti 
:dam,fedealunrram exiguimomenri, vrne 
ompurumquidemvenire dcbcant : omnia 
iir Imperio Turcico adfcribcnda funt , ficut 
ifrics delcriprione omnes Prouiocias, quas 
loco perfecuri fumus , Regi Marrocano ad- 
)emus,quamuisiniisnonp3Uca abLufira- 
'offideantur.Sedad parxiculariadeuenien- 
1 eft.iSv: perluftrandiE partes Grieciae. 
'rimanobisfeoftertM^cdoKW , antiquitus 
thia di dla, vt Plinius habet ,& F£oma,poAAe- 
!Uy vr Liuiusaudtor eft. Gerbelius & Niger 
ifuntfententia , vt Albmtam hodiedici exi- 
ent.Verior tamcn eft M igini fcntentia, qui 
duntaxar Maccdonis partem ita appellari 
|U2 Marelonium refpiait.Ea enim pars qu^ 
•rienrem vergir.inrer Sinum Strymonicum 
"hefTalonicenfem barbaro vocabulo Umboli 
cur.Quicquid inrcrhas raedium cft, vctus 
len Macedoni^e rcriner. In medio duorum 
ium,Ioniiaboecafu,& AegeiabOrientcfi- 
l:ab AquiloneDalmatiaepartem&Myfiam 
riorem; a McridieEpirum&Achaiam at- 

it.apartcThraciasDrinone &Strymone a- 
busfcparatur. 

lumerat Gerbeliusfex Macedoniae Prouin- 
abeapartcqua Graeciam fpedlat ; Emathi- 
Pieriam, Pelafgiam , Eftiotam jThclTaliam 
ithiotas,intcr quas Theflalia(Turcishodie 
e/onifrfr» didtajvt caftaldo placet^c^teriabo. 
reprjgftac. Collocatur a nonnullis hicO- 



M Pe R E V R O P A M» 



IjrtipusMonsModieLacha didus.vt Caftaldus pu- 
tat,tantaealtitudinis,vt decem numerentur ad c- 
ius faftigium ftadia,fecnndum Plinium. Si igi- 

tur fumamus VlILftadiapro vno milliari,altior 
crit quarta parte,quam vnum milliare ,• hinc fit, 
vtaccolxfummumeius iiigum coelumnuncu- 
pent,quodibiflarevcnti nunquam deprehenfi 
fuerint . Videbis & Pelionibi, quem monr£ non- 
nulli volunt hodie Petras dici , cuius altitudo ta- 
ra eft , vt Dica?archus , quem Plinius cum men- 
fum fuifl^e affirmac , deprchenderir m. c c i. paf- 
fus.Sunt&interaliosceicbriores Offa&Pmdm, 
abcuius radiceproditaraaeniflimusfluuius Pe- 
ncus.Omnium autem hoc quidem tcmpore ce, 
leberrimus eft Athos qui noftro xxxo MonsSanam 
appellatur.a Grarcis x^ytov a^©-,qui ex partceum 
incolunt. Formacieftquafis Cherfoncfo ^n- 
nexo conrinenti per Ifthmum m. d. pafliHra; 
ambituseiuscomple(aiturLXXV.millia,^r- 
rigiturqucinlongitudincmviarridui , cum\[n 
laritudine medii diei itcr habeat. qui marc iftJd 

nauigant , vident faftigiumcius abtrigcfimd 
milhari. 

Hiceftillc Athosmons, quem Archiredus 
quidamfein horainis figurameffigiaturum A* 
lcxandroMagnopollicituseft, quiconatum i-. 
ftum non admifit ad animum. Eft iam oUra hic\ 
Mons atcributus Calohieris Monachis Gvz- 
cis,OrdinisS.Bafilii,quipecuIiari quodamnixi 
priuilegioiliumincolunt, eftquetantalociRe. 
hgio, vc ncc Grscus aliquis nc Turca ibi habitet 
^j^^^^^ ex Calohkro^^^^ 

uerfis locisinhabitent,exrradis.in eoXXIV^- 
tisaraphs&perantiquis Monafl:eriis , d.n(ais 
b onis muris,inter qus dup,fuiit,eminentiara. 

InterfecaturMacedonishttus , qu« Ma'ri 
Aegaeoalluitur , quatuor praecipuis Sinubus: 
Strymonico,Syngctico . T oroniaco & Thefla- 
lonicenfi,quibusomnibus noftrosuo aliaatq- 
barbaranominafunt:a quibuflam annumera- 
tur his Sinus Pela%icus,qui hodic dicitur Golfm 
Arminnfis. •' 

Flumina Macedonis CantptxtetStrymonem 
qui cft in finibus Thtzcix, Axius,^ Turcis Varda- 
mdidus, pulchrior cjeteris*, &aquisfuaui6r 
hmpidiffimis , qui a raontc Scando profiliens 
longoGurfufinum Theflklonicenfcm ingredi- 
tur.Scriptum reliquerunt antiqui, oues , qtixet 
caiibcre fohtx fuiflent,Ianam albam in nieram 
mutauifle.Huncfequitur En^o«»« hodie 
««fdidluSjfiSophianocrcdimus, fivero Mer- 
catori,D£«orf(»oriturhicinmontibus lUyriGis^ 
peragrataqucPaeonia, cum alluiflTet vrbes He! 
racleam & Edeftam,cum Axiofeconiungit. ; 

Aliacmon,qm olim fuir,noftrojeuo PelecasSo- 
phianieft, quanquam ^um Plaramonem dici 
exiftimer.Ex Montibus Psonia: hic pf odit liti 
tushabensdifiJcileact2diofum:aiuntqueGrsi 
ci,fi quis vehtouesalbovellerehaberc>vciis cx 
hocnuuiopotumprsbeat. 

Pe«wamnis,qu6pa<aohodiedicatur,intec 
%cographos,Sophiaham ,• Th^uetum & Mcr- 

4 catorcm 



POTENTIA pTT 

catorcm non conucnit:iftud conftat,eum fece- 
ptis aliis fluuiis quataor tumidum,SinumTheC 
ialonicenfemirrumpetc. 

SuntjnTheflaliaam£Eniflimailla& tot fcn- 
ptoribus Grxcis celebtatiffima Th^dA Tempe, 
q ui locus habet fexies mille paflus in longitudi- 
ncm,& prope quinque pafliium millia in latitu- 
nem,eftque vallis pulcherrima inter duos mon- 
tes celeberrimos , Off^am & Olympum , quam 
medius perluit ctyftallinis vndis Pe»m amnisj 

is A7ababac&:. 

VrbesMacedonis celebriores olim tuere 
hx:TheJfMonicayPeUa,Stagyra, ApoUonia, Djrrachiu, 
>!«/o»,&aliaE,quac prope omnes etiam noftro s-^ 
uo habicantur.Fuitautem Tfo<jf4/o«?M tempon- 
bus AuguftiCxfarisflorentiflSma, totiusq-, Ma- 
cedoniseCapuc , populo habitata frequentifli- 
mo, obfitusopportunitatem iniei Chabnum & 
Echedoram zmnes. ^ 

Hodie appellatur54/o«iw,eftqueadhuc vrbs 
ampla , celebrisobmerciraoniorum frequen- 
tiam.vt cum Ncapoliltalia c^mponi poflTu', in- 
primis autem multi hic habitantMercatores, 
qui mercibus Indicis negotianrur. Fuit hsec ali- 
quandodominiiVenetorum: Verum Amura- 
tes, Mahometifilius eamReipublicaeereptam 
fibifubiecit.S^i/emrfppingens paguscft,vt oppi- 
dum videripoflit,refcrenceBellonio.Petf««,q«^ 
hodiele«i«<«dicitur,fiueZMcbm(contendunte- 
niminterfeSophianus&Niger ) eonomine 
clari(Iimaeft,quodnutrixfuitprimumPbilippi 
-RegiSjdeinde Alexandri filii emfyStagjra Paciia 
Ariftotelis,haud procul Atho monteabeft , cu- 
ius etiam fuperfunt non pauca rudeia.Putat Ni- 
ger,eamhodie5ff/4rdici,S^DphianusLiLwo«4w, 
tlicetaiMacram,ApoUomao^Am nomen fait cele- 
bre.quodinca Auguftus Csfar Gtaecasli:teras 
didicerit:fita eft fupra Echedorum amnei-n,dici- 
tai(ivichodiePiergus.Djrrhachium,cni quondam 
^idauro nomenfuit,dicicur noftroaEUoDar/i^o 
oppidum eft in liccore quod Italiae obiicitur. 
Non habitatur frequencer ob infalubriiatem 
aetis,qui perpaludesftagnantium aquarum vi- 
eiatur. Eripuitid oppidumBiiazether Venetis 
annoAN.C.M.CCCC.XLIX,DiftataBrun- 
dufiooppido ApaliaeC. millibuspafl^. Aulonem 
vrbemcelebrem facirPortusMarislonici , i- 
pfum oppidum tranlpofitis primis litteiis , ho- 
die dieitur Valona. Caftrum munitum fatis eft, 
csteramoenibusdeftituuntur. Abeft autemab 
Italis extremx oppido Hydrante mill. fcxagin- 
ta. NumeratBelloniusinterVrbesMacedoni- 
casetiamCrf«4i/<<wi, quam falfo creditveterem 
edeBueephaliam. Hzcnoftro aeuofatis frequen- 
ter habitaturC quanquamolimpropedeftituta 
fuyerithabitatoribus^ob copiam fontanarum a. 
quarum , quaS Abrahamus Baflain vrbem in- 
troduxicfiraulqueeam moenibus cinxit,excita- 
toineaXenodochio , ad excipiendos nurrien- 
dofqueperegrinos&viatores. Crojam quoque 
huc referunt , ciuitatem mediterraneam , haud 
longe ab Lilano amne.Sophianus putat efleAn- 
tigoniam antiquotum,fcd putatur in eo errare. 



pMANNICA,SlVE 

quod Antigoniam coftetfuifle Epiri oppido 
iuper fluuium Celidam , vt magis credendum 
Epieariam efle,ob fitura qucm ei Ptoleraa?us t 
buit.Fuit olim haec vrbs acerrimeobfeflaa Ti 
cis, eum eam teneret Georgius Caftriotus, 
dus Scanderbegus : cumque mille modisaf 
d:amillemiferiasfuftinuiflet,poftrerao inT 
carum manusvenit. 

E/>jn pars efti4/&4»i<«,reliquum comprehen 
turfubMacedonia, qua ea fpedat Marelo 
cum.PucatCaftalduscarnefle,quxhodiel4 
dicitur.fedipfclocifiEusfatisoftendit,Pron 
ciamlannam , quae ira dicitur aboppidoei 
1 dem nominis.cfle vlcra Pindum Theflalix N 
tem. Richerius & AeneasSyluius vocantc 
Lariam: fcdconftat hanctantum efle Epirif 
tem. Terminatur hscrcgioab oitu Ache 
fluuio, a Meridie Atriatico Mari, ab Occide 
lonio vfquead CelydnumfeuPepylychnut 
mnem:a feptentrione habet Macedoniam. 
tenditurverfus Mare Mediterraneum ad( 
milliapafl^inter Gelydn.im & Acheloura 
uios. Diuifi fuit ahquando Epirus in Chm 
(quEeproprieEpiruseft) & Acarnaniam, qi 
hodie delpotatum fiue paaiam Gra^ciara 
cant : & h^c quidem pavs in Orientem Sol 
porrigiturvlquead Achelqum amnem. 1 
gantiu-hisprouinciisabaliisTbej^ro«4,4»J/)i 
chta,Ambracta,CafiopeatDolopia, qus omnes! 
tegiunculae inter Chaoniam & Acarnani 
Mercator Epirum diuidit in veterem &nou 
Veteremvocateam , qus&oUm hocnoi 
habuit:No!)ameamMacedoniae parcem fi 
qu.-E hodie.4/t4wi<i vocacur. Porruummar 
rum norainahaecfunnPanormus, Onchcfr 
Cafliopius,Buihrotins:quostamenomnes 
nitate fuperat Sinus Ambracienfis. Fuit au 
olim Ambracia caput totius regionis , & don 
lium Regum Epiri.quaenoftratempeftatc J 
nomen haber, avicinofluuioeiufdemnom 
Fuir& Nicopolts aliquando bonum & freqi 
oppidum,ab AuguftoCaefareconditum, 
VnaoriamaMarco Anconio, nauaU prsH 
<aoreporrauifler..!(^i«w, Augufti&ipfam 
loniam incer Acarnaniae vrbes rcferc Ge 
- lius:nouaB rabul^ ei nomen danc Capo ¥igah 
AcbaiayqaamV tolemxus Helladem appt 
mNouis Tabulis leuandia fignacur. Term 
rur afeprencrione Thcflaha luxra amnem S 
chium, finum Maliacum & OetamMoni 
Aboccafii Achclao amncvltra qaeramox 
ri tradus incipic.Qua Orienseft,nonnihili 
ptentrionem refle6tendo,Aegeo Mari & A 
toopulfatur,vfquead Sunium Promonton 
nvinc CapiodeUecolonne , quod ibiexrentru 
qusedam & columns Templi Neptuni. ' 
Meridieseft , Peloponnefumhabetobiec 
Ifthmo coniundam.Achaiae regioncs apuc 
toreshas inuenio : Doridem , Helladem,A 
liam,Locros,Opuntios, Phocidem, Boed 
Atticam,Megatidcm.Dcr« iuxta Painaflun 
vnde linguadiciturDorica , intet caeteros ( 
cisidiotifmosfuauis^ HeUadem Gcrbehu 



Imperivm TvrcicvM 
ngicsterisprouinciis , nempeab Aquilone 
luhioride.d Metidie Phocide , ab Odence At- 
ca Si Bo<;otia,ab Occidente Poiide. 

AetoluCita eftinterCallidromum montem & 
iMarelonicum. Multas lisc olim habui: vr- 
:s,interquaspriminominisfuic Caltdon, qux 
jdiecumcaeterisin ruinisjacet. £«e««jamnis 
mpidillmnis hanc perluit. 

Locmum& opuntiorum regio Amphiftm ha- 
lit, vrbemmaximam&nobihllimam, cuius 
lidcmnomenponiturintabuhs, quanquam 
igerdicat Lampmum hodie dici. Ed & in hac 
^«/)4<f?««,quam ahi in AetoHa locant. Ipfi oppi- 
) Naupado hodie nomen eft Lepanto , vnde 8c 
uis ille Lep intinus dicitur. Abftuht hanc vr- 
:m Venetis Turca eodem tempore , cum & 
'trhachium , & Methonen & Coronen fux 
biecirpotenrati. Phocis iuxta. Parnafllim mon- 
meft,priminominisoppidLimhabensDf/;)/70f, 
iquondamTempIumApolhnisfimptuofif- 
tiam& Oraculum, quototafolebatconcur- 
rcGraEcia&conferiemuncra. 

BowrwinterMontesfitaeft,.rigaturqueIfme- 
&Afopofluuiis,cuiusclarifrima Vrbs The- 
inruderibus;acet,locusfiuenun£Edicuntur 
die Sttbes Cme Thtua. Attica tota maritimaeft, 

:enditurquefecundumhttusaPromontorio 
niofiueColumnarum,vfqueadCynofuram. 
lius regionis caput , Athenarum Vrbs , longe 
noreiljquamvrindicaridebear. Hodie im- 
ne quantum ab illa m utata. dici tur Setine cft- 
evicusoumArce , qux olim putaturfuifle 
mplum Mineruac. 

Utgark a. Megara vrbe nomeiThaber,iux ta Ift- 
inm pofita. 

Monies Achaia: celebrioresiunt Parnaflus, 
iicon,Cytheron,Hyi-nectas. 
Parnajfusbiceps eft,Mons Phcebo Bromioq; 
:r,tocus ab fu mmo reiStus nemoribus. Cjthe- 
jltior,a(perior,contiguufqueMontibusMe. 
snfibus& Atcicis. Hymectoapum multitu- 
k faui pisftantia nomen peperit. 
•luuiiprxcipuihi ; lfmenus,SttahoniCmpus 
'Ms:dcinde Afopus & Euenus. 
imus Portufquc habet Achaia fatis commo- 
.celebriorcs tamenfunt,, quiinMeridiem 
erfijPeloponnefum obiedum habent,funr- 
Sinnsa.dNaHpaiium& Corinthiacus. Verfus 
'C/^gxvmCantPelaJgtctu&MaHacus , quo- 
iillchodiediciturJmire«/w,hic5/ro«i«j. 
eloponnefo apud antiquos variafuerenomi- 
^iO:a.enia\CnitAegiatia,Apia&Pelasgia. No- 
luocommunitervocaturMwrf. Situseius 
Kcr Mare Acgsum & lonium , iieque vlla 
irteconiungitur Achais, prseterquam Ift- 
perangufto , adeo firmo Iblidoque , vtper- 
nunquam potueric. Conaci quidem id fue- 
incipcsnonnulli , interquosDemetrius, 
a:far,CaIigula,Nero&alii,vtita Pelopon- 
in Infiilam redada ex Mari Adriatico ifi 
EumbreuiorefTet minufquepericulofana- 
:io,fimuIquePeloponnefoabincurfionib. 
iciareliqua maior elTet fccuritas. Eadem 



Per Evropam. 

quopue de caufa murum ducerc placuit, ab vna 



cxtremitateadalceram , quem Hexamilium yo 
cauerunt. 

EumAmurathesTurcadeiecit , rotamque 
prope Peninfulara in prsdam vertit. Veneti au- 
rem feum anno A N. C. M. CCCC. LIII. fpacio 
XV. dierum reftituerunt. SedTurcKicerum 
eum poftea folo xquauerunt. Dicitur autem 
Ifthmus hic Corinchiacus , quod Corinchus 
Vrbsantiqltiffimaabeohaudlongeabfit, &cft 
^nelfthmus hic omnium celeberrimus per Eu- 
ropam. 

Refpicitautcm Peloponnefus ad Ortum Ma- 
reCreticum, ad occafumloniumfiueAdriati- 
cum,ad Aquiionem Corinthiacum finura, que 

StraboappellatMareCryl&um.&AIcyonium; 
prastercaqueSinum Saronicum , quem recen* 
tiores Golphum deBngea vocknt: Etinterhos Si- 
nus Ifthmus pofitus eft. A Meridie habec Pelo- 
ponnefus Mare Mediterraneum. 

Longitudo eius ab Ifthmo vfque cd Metho- 
neneft CLXX V. iiiiU.pair. Peridromus vero 
DC.mill.Platani folio , vtfcribit Mela , fimilli- 
ma,pari prope longitudine &r latitudine.Habi- 
tauerant han c an tiquiffim is feculis A rcad es, Cy 
nurii,Dryques,Lemnii& Corinthii. Eftautein 
Pcmnfulahscveluti caput& Arxtotius Grse- 
cix,vt PIiniusait,eftqucadeo noftro auo jniya 
quoquebarbarie magis habitata quara reliqua 
GraEcia.Magnaeiusohmfuitcelebritas propret 
Respublicas & Principarus Mycenarum, Argi- 
uorum,Laeedamoniorum,Sycioniorum, Elie- 
fium, Arcadum,PyIiorum & Meifeniorum.Ho- 
dieomniah^cfuntfublmperic) turcarum, vt 
omnis Gr^cia,quanquamIongo tejiipore acri, 
ter defenfafuerit Peloponnefus , partim per 
Defpotas Grjeci£,partim efiam per Venetos: A- 
rnnesceIebrioresfunt^yp/>a^, nunc Arbonlhc^ 
ucto,P/««aj,hodie Igltacus di6tus,^//,k«f,quiac. 
cohiKophaa , quem Itahci generis Naut£E Of- 
/»»M»ivocant.InhuncfluuiumdicunturCXL 
p,aruiriuuhinfluere.Prf«i/aj,S/yowonuncNiero* 
fed Ptmaz.a in tabulis Gaftadi & Mercatoris. 

E«m^,hodieB4%or4W»«,Sophiano,Mereato* 
ri & ahis, fed Nigro irU; poftremo Inachu^, qui 
plerilquehodieeftp/rfwi:^^^. ^ 

Corinthiain Ifthmo fita cft.-nomen ei ^prima- 
riaVrbe,qusprimumE/>^jredi(aafuit,habuit* 
que yndecim mill.paff: in circuitu. Arxinhac 
fuitluper montem,exquaprofpe6lus patebar, 
hincin lonicumillmcinAegsum mare. Agru 
Cormthiacumfequitur ^/-^irf, vcrfus Orientem 
qua Peloponnefus Mari Cretico alluitur. Purac 
Ortehus hodie Romaniamdici.lnachus amnis per 
hancfluit , petirqueSinumArgolicum,iuxta 
Naupahamvrbem, quae hodie corrupte Nea- 
pohsdicitur. Argos olimceleberrimJmhuius 
proumciae oppidum fuiffe conftat , quod &no- 
ftro aeuo vetus nomcn retinecfirum loco amoe- 
niliimoiuxtalnachumamnem. 

¥dfuro celebritatem peperit famofiffimum 
ilIudAefculapiifanum,inquoinfinitihomines 
lanitatemrecuperauerunr. Laconica regionis 

Metro- 



rat. 



POTENTIA OttOMANNICA SiVE 
Metropolisfait^f/frrrfjeftquehtc traduslonge ccndum eft.neprolixitas Leaori tsdium afF 
amaniffimus , cxcurritque inPromontorium 
Makx & Tsenarum , quorum Hlud hodie dici- 
tut capo MaliOihoc Capo Metaphan.Habet hoc lir- 
tus mukos pcrpulchros Sinus , quorum ille ca- 
paciffimuscft,quidiciturlrfce»ic»«, hodie Colo- 
chmius. 

PeduitLaconicamEurotasEuuius^hodieBa- 
(ilopotamusj deponitqueaquas fuasin Sinum 
Lac-onicum. Caputregionisfuit , vtdiximus, 
Sparta,qus & Laccdsmon^hodie MifithraAid- 
tur.Eft & Eptdaum tertia in Sinu Argolico , quae 
hodie Maluajia dicitur , diuerlaab ea quae eft ad 
Sinum Saronicum. Mejfeniorum regio includi- 
turintraSinumMeftenmm , hodie Coronen- 
femdiiSlum, &MareIonicum, extenditurque 
verfus Meridiem & MareLibycura: Primaria c- 
iusvrbsfuitMe/e«e,quam Caftaldus Mattagiam 
diciait,alii Mofenicam cffe putant. Eft & hic Me- 
thone,bodieMadendi6tiiinfignis quondam ciui- 
tas,& nunc Sangiaci Turcici fedes,nec non Co- 
rowe.quas duas Vrbes Turc s ademerunt Vene- 
tis.FjlitSi patriaHomerici Neftoris , hodie Na- 
uanne dicicur. E/« in occidentem vertitur eftq; 
velutmediainterMefteniam, Achaiam& Ar- 
eadiam.VrbsEhiosprimariaeftE/», perquam 
iTiediara Pencus amnis H uir,vt & Alpheus , qua 
nonnulli hodie Beluedere a.ppeikn tradunc, con- 
iedura parumfirma.O/7Wp?4,qu£B celebris fuica 
LudisGraecorurajhodicWe^^^Kifo dicirur. Po- 
ftremo ?ifa. Eft &c aha Peloponnefi regio , qiias 
dicitur ^c/ww/^^-o/^n-isad dift"crenriara iiiius,quae 
eftin continenti Gra2ciae,fiue Helladc , qua de 
jam ante diximus , excenditurque ab Araxo 
Promontorio vfquead Sicyonios , incerStym- 
pkalum montem&Sinum Corinthiacum.-prs, 
cipuavrbsfuicE^trrfjfuperafperum collera ex- 
trufba, nunc veroinruderibusiacens. Aegtum 
Vrbs,recentioribus Voftiza dida , a Turcis di- 
rutaeft. • 

Habet hxc Minor Achaia etiam Fatras vrbemi 
oiiminfignera,quaEnomenadhucretinet.D;»Je 
hodie clarentia dicitur, imponitque nomen il- 
lud vicino Promoncorio , quod ante Araxium 
didum fuit. Vifuntur ibidem duo alia Promon- 
toria,Rl>iaw &Antirrbium, quibus inciuditur Si- 
nus Corinchiacus,nominaturqiTe Fretum iftud 
no(ktosuo StriilumCapllorumLepanti , vulgo 
etiam Dardanelh.Sicyonius ager anguft us ell,i ncer 
Achaiam proprie fie didam , &Afopumflu- 
Uium.Vrbs pEimaeft Sicyon antiquiffima omni- 
Km Graeearura,quam hodic Bafilicon dici aucu- 
Hiant.MerGator taraen in tabuUs hanc Sicyonc 
diftinguit.iiJ-f^^/w mcdiura propemodum Pclo- 
ponnefi obtinet.Praecipua eius quondapi Vrbs, 
Megalopolis,\\oAiQ Leontaru dicitur,fi Sophiano a- 
hifque credimus. Montes Arcadiaecelebriores 
{antCyllenius , pholoe y Ljceust MMali^jfarthe- 
nim, 

Qualitas & ingenium tertA Gr<ecit&. 
Exada defcripcione plerarumque Regio. 
num Graeciae , iam de fertifitate & fteriiitate, 
commodis incommodifque earum brcuiter di- 



31 



Prffftabatautcm oUm hazcregioreliquisE 
rop2 Proainciis coeh benignitate & temper 
aeris;fruguminfuperomniumfcrtiUtafe , gc 
gumarmentorumqueomnisgeneriscopia, 
etiamnum.Vicinummare &fluuii infinitosp 
fces fuppeditabant, cratque quoddam velut c 
piae Cornu. Nauigaciodelocoinlocumhicf 
ciiisobplurimos Sinus & Portus Marinos, 
fluuiosnauigabiles. Scdnobisincumbit, nc 
confiderare , quales o!im fuerint hs prouinGi 
fedqualesnuncfinr , vcvideamus, quantuni 
prifcafacie mutarafuerit Grsecia. 

Macedonia igitur ab omni parre ferrilise 
quanquamalciscingatur montibus. qua lor 
um mare refpicit,pianaeft,nemorola camen. 

Albaniti longe lateque paten s regio eft , vbi 
tamenferax&amjena. Gignit terrahaecetia 
aurum & argentum,annotauitque Ariftoteli 
ohmrepercutnfuilI| auri genus ahbiincogi 
tum.Iuxta Apolloniam & Aulonem Vrbesv 
nseinueniuntur AfphaltifiueBicuminis. 

Thsjfalia, h.odie Comenelitaris,totms Maced 
niaeregio ell:opcima, eft enimingensquasda 
planities, cmdaalris , nec tamen minus fetti 
busmontibus,quibusnihiladlpe(3:uiucundi\ 
Equi qui hic nalcuncur , caecens Graecani^is b 
nitate praeftant,magnique jeftimantur. 

Oljmpi Monti s celebre eft nomen .cooperit 
hicbuxetis&lauretisjGredunturquenulliinh 
monte verlari Lupi. O^a Mons niuibus perj 
tuisdenfifquefyiuisteilus eft. Pinus arborl 
intantacopia ,.vtflante ventorami murtn 
quoddam non abfimile tonicruo edanc. Is 
minoribus niuibusreguncurfummaPi»rfi.-4r 
Monsperpetuaniue abfummo candef4.it,ni 
nunquam colliquefcente. Hcrbarum ineo 
mnisgenerismiraabundantia , necminor^ 
riarum plantarum & arborum fruftiferacu 
Multa: hic vineae & oleae , arborefqueperpec 
virenc,olealiriputo,mytri& laurus. 

Thejfala Tempe, Vallis eftamaenitate omnil 
propc Oibifis iocispraelucens.ekr/ew^Patalc 
fisolimtantafuicfecundicas^ vt leptem vrfc 
in ea fuerinc:noftro autcm asuo lyluis coopc; 
cft,& vix quicquam vtilead vitam gignit. lu; 
Aulonemfiue Valonamfal minerale terraeruit; 
gignuntque colles ^am prjeftans vinum, vt in 
ims vixill® inloco Europas bibatur. 

Mpirus noftra aecace infreqiienter habitatur 
ger eius muitis in locis fterifis eft,ahbifyluisc 
mifque obfitus,qua tamenin mare loniunn 
curritjfer^ioreft.Quadrupedumomnisgei 

ris corpotahic quamalibi grandiora, pucab 
um5equorura,arietum,addcetiamcanum:hi 
enimfuntMoIoffi, Afini taraen hic nulli 
gnuntur. Montes Acrocerauniifrequentib 
fulminis iiflibus cselicus petuntur, eoque nor 
ne funt formidat^iles nauigantibus. Si enim ' 
cxigujenubeculae in illorum montium faftig 
conlpiciantur,ha«d dubie fequitur magnatei 

' pcftas» I 

Atti 



Im P E R I V M TVR CIC 
AttfUtciTx (olum noftro rempore ficcum a- 
kmquecft.OIim tamenincolaruminduftria 
fcdus ifte reparatus fuit , vt £uis bonarum re- 

mgcnueriradneceflaiiosvfiisvicx.Aerishic 
ira dementia &: filubritas , vt vix alius habita- 
ini locus aptior eligi poflir. 
Boeotu tellushumidaeft&pahido/a,pin(Tnis 
iK-n etfertilis.fita inter medios montes,vnde 
fceiiduntmultiriui,quilacus paludefqueef- 
iunr.Acr huius regioniscrafllis valde eft. 
MLilcomelior& temperatior cft aer Doriu 
)uincix,gignitque cerra affarim frugum, fi cx 
ciplmarufticacoleretur. Cumvero Turca; 
rerumpotiantur, intermiftaculturaagriar- 
rc(cunt& fterilefcunt. 

Megmnfis piouincia alpera eft Ik horrida. 
«.«^«inlummoniuib.rcdus eft,ca:tera (ylu§ 
incm.Cytbmnemcithta buxecaperperuo vi- 
: faciuni: : agn verocirca Hjmettum Montem 
f mi omniumque rerum feracillimi funt ; m- 
ni^eftineomonre flonim incredibilis co- 
, vnde Apicuk mel colligiinr , laudatiflim» 
licatis. 

►mnibusvero rebusad viramneceflatiis,ad- 
ciamad delicias , abundac Peloponnefus. 
iiciescnim hicfiequentiffimx, interceden- 
scollibus,inquibusmagnafrumenti quot- 
is 'eges:vndehascPeninfu!amagisabundat 
tempore populo , quani reliqua oranis 
cia. 

'otiusautemPeloponnefiregio pulcherri- 
■0:Laeomca,ia qua-ingentes campi & arua fe- 
lima, quamuisdifticultercoIantur,obin- 
LirrcntescolleSjScarpericates quafflam. Ait . 
ius.frequenres hicfieri rerra; motus , quod 
icterram efiecauernofani Pmnatorium Ma- 
m olim nautis formidabile fuit , quod flu- 
ibiperpetuisventisagitentur , vndenaui- 
es coguntur longo circuitu procul tenere 
:s , mfivelintcum Ncptunopartirimer- 



tircadia afpetior eft quam vlla Peloponnefi 

lincia, eftque frigidior &nebuhs vapoti- 

ue obnoxia.ait Plinius hicctefcere vinum, 

i muliercs foBCundas faciat,viros vero in ra- 

iagat:idem dicit Smilacis arboris tancurn 

enenum,vtfiquisfubemsvmbradormiat, 
atur. 

Mores Antiqmrum Gr&corum^ 

:m in fuperioribus defcriptionibiis primas 

rimusMacedoni£,deilf4«(io««wprifcoru 
bus& 

confuetudinibus primo dicemus.l- 
hipopuhgloriamilitari femper excellue- 
vtapparet ex rebusgeftis Philippi Regis e- 
efiliiAIexandri : cum qua tamen laude 
:a etiam bonas htteras fcientiafque con- 
;tunt, vndcfadtumeft, vtdocaiperGrx- 
inprimisPoecae nonalibi magisquamper 
doniam Mufis habitationes & feceflus af- 
.lerint.Vocantcuimeas Pimpleides,aPim 
ontc , &Libetrides,aLibctrooppidoin 



VM PeR EvroPAM. <fy^ 

monte Olympo fito. Scd & Ariftoreles, homo 
omnium mortalium doaiflimus &ingeniofif- 
fimias,Stagyrs,quodoppidum Macedonix eft, 
vitalcs adfpexitauras. 

Fuerunt aurem Macedoncs ftimptuofi in c6 
uiuns epuhfque vt apparer ex Arhenao , vbi lo- 
quKur de nuptiis CaraniPrimi Rcgis Macedo- 
num inquibusfinguhs peregrinishofpitibuf- 
quefingulavafaargenteadonatafuerunt.qua: 
quidem res magnifica fmt pro captu illorum 

temporum , vbimaiorfuitquamfequenti^uo, 
rrugalitas. 

Thejfalos,qm funt pars Macedonum , notauit 
antiqiutas.quodfintfraudulenti. nihihfacien- 
tes promiffoium fidem.Sed & judicati fuerunc 
yitae diflblutioris inter cxteros Gr^cos , non ta 
myeftituluxoriofi , quamconuiuationibus& 
gUiofitate,vndeprimireceperuntPerfas infua 
regionem,quosimirahanturin dehciis , conati 
eos etiam reliquae Gtscix obtrudere. Voraces 
putati funtadeo , vt vixfatiari pofll-putarentur- 
mfLiperqueftuprisadulteriifquededitiflImi,cu. 
ms H<agitii nomine ab omnibus prope fcriptori 
busaccufantur. Hxc tamentottanraque vicia 
non impediuerunt eos , quo minus fuerinr viri 
tortes,vt quorum arma non femel fcnfic reliqua 
Gr^cia.vt cxperti fuerinr Theiralorum inimici, 
animos neruofque eorum luxu non ita em-olli- 
tosexhauftofque , vtnonpofrentfortiter pu- 
gnare , &excorquerevi(aoriam abftinentilfi- 
mis.SenferunthocPeIoponnefii , quibuspro 
Athenienfibus mihtantes inrulerc bellum.Hoc 

tamenhabueruntmali,quodnonpotuerinrex- 
cuterenaturaleminconftantiam, fed prodide 
runtfaepeamicos fuos ,fueruntque in caufa, vc 
Athemenfesmagnaclade deuincerentur aLa- 
cedsmoniis, non fine ignominia Theflklici e- 
qmtatus , quipurabaturpertotam Grxciam o- 
ptimus. 

Qui incolebant Tempe , deliciarum illum 
vaIIem,qmquchabitabantadripasPeneifluuii, 
tepe conueniebanr,ad off-erenda Diis fuisfacri- 
hcia,quibusperaaisvino epulifque vniuerfi o- 
peram dabant, Cumque femper aliqui efl-enr, 
qui Dus fuis pethtabant,fa<aum cft , vt qui illac 
iterfacerent, iucundum odoremnaribushau- 
riren t,vnde is honor loco habitus eft, vc dicerc- 
turDiisfacercfle. 

InDiovrbe,vtPoIybiusait,erant fchoklu- 
diquelitterarii.vndecolligicgf.illoscircalitte- 
ras &arres non incuriofos fuifl^e. Colebarur hic 
prscstcrisldolum Adonidis.vndeclarumeft 

quanticiuesfecerintdeIicias,cumAdonisahuci 
nihil fit quam voluptas. 

Coluerunt iidem poft huncAefculapium, 

cuius excabat magnificum Teraplum . plenum 

anathematis & tabuhs, inquibusperfcriptae- 

rant nomma eorum qui a merbis coniialue- 

ranr:permittenteDeo,vcDiaboIusmiraopera- 
rctur in fuo regno, id eft inter eos , qui eifidem 
habebant. 

Chaomos Epiri populos a Thracibus ortum 
traxifleperhibent , quosGrsciinterbarbaros • 

retule- 



« 



POTENTIA OttOMANNICA SiVE 



660 

retulerunt. Putant quidam Chaonios didos 
fuiire 1« j^«iv«v,quod femper velut hiantcs 
os femiapertum haberent. 

Acarnanes comam promitterc folebant , nec 
vilo modo fibi dcfecari pariebantur. Aurigandi 
arte esterishi prajftabant & curfii, inprimisin 
Olympiis aliisque iudis,vt ex Paufania coUige- 
re hcet,qui ait Acarnanem quendam , nomine 
Polyden viilorcm extitiilejnon in curfu tantum 
Olympico,fed.& in Pychiis.Nemeis Ifthmiifq-,. 
Fundatores etiam optimi fuerunt Acarnanesj 
Rec tamen minus prudentes &induftrii , qui 
prudentcrrexeruntfuamRempublicam,vtfint 
quidicant,Ariftotelem bene multos librosfcri- 
pfifle de lcgibus & gubcrnacione publica huius 
gentis.Sed ii quidem libriintercJderunr. Fuit in 
EpirooraciilumDodonaeum, adquodconfu- 
lendigratia ab omnibus pattibus confluebant 
hommes NarratHerodotus,folitosSacerdotes 
Dodonaos reciure , aduenifte olim duas col- 
lumbasnigras Aegypto, quarum vna quidem 
Africamvolatupetiuerir,alteraEpirum,&hanc 
pofteriorem fuper Fagumarboiemconfedifle) 
Jocutamque voce bumanadixifle, fore ibi poft- 
hac OraGulum,&Refponfa daturosDeos,idq-, 
pofteaitaaccidiflc. Hisfiibiungitidemj mulic- 
rcs ibifuifle , quaeDodonenfibusrelponfade- 
derint. Dedu autem SyluaDodonsealocum 
verbo,quo dicirur, prifcos mortales glandibus 
viiftitafle , quod Pelafgi ea inhabitantes loca, 
nondumfcirentagriculturaerationem , fed vi- 
uerent e pomis& frudibusarborum. 

Ambradenfibm tribuitur,eos Leaenam pro Dea 
coluifle.-quodquidem itahabct.Periander Co- 
tinchiorum Tyrannus , cum hanc quoquevr- 
bcrafuofubiecifletimpericf , occifusfuicamu- 
lierequadam,cuinomeneratLe£En£B : cumque 
hac rationc a Tyrannide liberaci fuiflent Am- 
braciotjE , habuerunt mulierieum honorcm. 
Fucrunt & rcrum pulchrarum ftudiofi, tefte 
Plinio , qui ait Fuluium Flaccum Gonfulem 
Romanum capta AmbraciaRomamfecum de- 
tulifle cffigies nouem Mularum , quas inea vr- 
beinuenerir , pidas manu Zeuxidis excellen- 
tifliimi (uo aeuo pi6toris. 

Nun c porro nohis Achaia adcunda eft. In hac 
frirainobisoccurruntDom, qui poftPelafgos 
omnium Graecorum putantur antiquiflimi: ad- 
eovtaudeat Plinius csteros Grajcos barbaros 
appellare,praeter Iones,Dores & Aetolos. Do- 
rcs enim & lones , celebriores fuerunt cseteris 
Graecis populis,plurefquc emiferunt Colonias 
noninGraEciam folum , Ced 8c Afiam Siciliam- 
quc. Dores enim partem ciuium fuarum mifc- 
tunt Chalcedonem, Vrbem ftrudam fupcr an- 
guftasfaucesPonti Euxini , fucrunt homines 
bcIlicofi,&audacespraEcaEteris,gerentescriftas 
ingaleisefetisequinis, quas motocapitecon- 
cuciebantjad inferendum hoftibus terrorem in 
praclio. 

De Locris OpuntiUqut narrat Paufanias, prifcos 
iUius regionis incolas ignaros rei veftiariae mu. 
niuifliccorpusaduerfusfrigora crudis animali- 



um pellibus » verfis pilisinteriusadcalefaci( 
dam cutem j qucd & adhuc de quibuldaro 
ptentrionalibuspopulisnarratur.Colebantl 
crcnfcs MineruamZofteriam praealiisDiisl 
abufqucjob Zonam fiue cingulum , quod ge 
bant ad fimilitudinem Mineruae , demicrcr 
latam Zonam ab humero dextro fubter b 
chiumfiniftrum , obhque, & iUiappender 
gladium,vcadhucapparetinftatuis militari 
tam Graecorum qtiiam Romanorum. Fucri 
aucem hipopuli celebres ob robur & vircui 
bellicam,quodque opcime tradarent arma 
fte Pau&nia,quiaic,beUo PerficoLocros gr; 
busarmis vfosforciterfecifle. AitidemHo! 
rumdeiis natrare , eos ad beUum Ttoiar 
fundas &arcusattuliflecum fagittis. 

Eademvirtutis militaris opinio contigii 
fo/«,de quibusPaufanias recitat,quod Aetc 
mnium prim.i refticerint irrumpcncibus < 
Brenno m Graeciam Gallis.Sed & idem eos 
tillimos omnium Graecorum aic , quorun 
uencus florcntiflimafherit & alacerrima tc 
Gracciae. Vtebantur & hifundain beUo , & 
dem melius quam arcu & (agitris, vt Euftatl 
fupcr Homerum^nnotauit. In bellum prc 
fcenies, crusdextrumopeticbantcaliga, 
ftrum nudum habentcs. 

Pc ^phocenjibus ait ftrabo fccutus Ephor 
quanqdjjm ineorum regione coUocetutl 
con MoQSjfeceirus & habitatio Mularum,\ 
quisexiftimarepofl[it, cos bonis artibus fc 
tiisquededitosfuifle , nihil tamen minus 
fed homines rudes craflbfque,qui abhorre. 
litteris.Hincfadumeft vt laudcm acmagi 
dinempotentiae, quamipfis Epaminonda 
pcrerat.confcruare non potuerint , cura pi 
bcUumnallirei ftuducrint. Vt autem hc 
atque Boeotorum ingenium roelius nofc 
narraturdeiis idcm quodde habitatoribi 
fiilarura Balearicarumlegimus,quodfoIiti 
rintfeminudiingredi pralium ferentes fc 
tres fundasjvnamab coUo dependcnteni , 
ram oblique ab humero , terriam manu 
nentcs, quodque incredibilifuerintpcrit 
culandi lapides.Boeoti craflS ingcnioquc f 
doiudicacifunt : nam fiquis inter eosaes 
nura flatodie nondiffbluiflet, ducebaturi 
rum plenumpopulo, vbi iuflus confider 
culiabaturfub Calathovimineo, prtebeba 
caeterisludibrium , quac res dcbitoribusil 
pcrpetuam vergebac ignominiam. Nequ 
men putandum eft,inter Phocenfes & Boc 
nullos fuifle acri praediros ingcnio,cum hi! 
pulis debeacur Amphion Poeta Lyricus 
quiflimus , nec non Amphiaraus ceieberri 
interfuitemporisVates *, poftremo Pind 
cuius viri quodfuerit ingenium, quae ars , r 
vctufl:as, miratur pofteritas. 

Attici habiti fuerunt rei nauticx & m 
moniorum peritUfimi. NuUibi plures viri < 
atquc littcrati per vniuerfum Orbem vno 
fueruntquamhic , qui deinde Athenis cg 
t^tam Graeciamextcr^fqucnationes dofti 

oiir. 



» 



lMPER.rrM TvRcievM Per Evropam» 



i4i 



nataerant Priuilegiis , eratqud COnftitutum 
legibus Eumolpi , nc quis reciperetur cxtra- 
neUs,adeo, vtneHerculesquidem, cum facris 
iftis iniciaricupercE , riBcipipotuerit, nifiprias 
fadlusciuis Acticus , adopratus a quodam A- 
thenienfi, nomine Pylio. Eranf autem Sacri-» 
ficia ilia plena rerum execrandarum , vt Dia- 
bolus , qui facile videret , ca abolitum iri,fi 
in vulgus efferrenrur , omni ftudio conatus 
fuericea 



lihibus impleuerunt. Hinc dicitur Mtnetua 
rodudaeterraoleaarbore, nomen fuum A- 
icnarnm Vrbi imperciuifle.quod abundantia 
:dulcedofiu£tus arboris mulcum fimile ha- 
McflLiidseloquentiae&fuauicatiartiumatquc 
icnciarum. Athenicnfes primi perhibentur 
ucntoresIanificji,quiqucc£BtcrosGrKcosdo. 
lerintrationemferenditritici&coJendjcvitis, 
im priici agriculturs faciendarque fementis 

rfcu.arborumfruftibusanteviditaflent. Ce- fuericea tegere , vnde yariisac horrendis vu 
opem Athenienfium Regem primum fuifle /ionibus prohibuit facerdotibus ne ea litteri» 
:ihibcnt,legitimimatrimoniiinter marem& defcriberent.QuiniplePaufanias, ctfimyfteria 
;minamau6torem : hinceiduas faciesattri- illa toti mundo propalarct, non tamen nega- 
litantiquitas. uit,aCerere fibi id interdidum fuifle. Vtau-* 

Erantapud Athenicnfesin TempIoMiner- tem propiuslpe<Stemus Grxcas nugas , iuuat 
;virginesvcIatae,iliiqueDea?confecratae, qua: audireCIemenrem Alexandrinum in Oratio.» 
ftodiebantperpctuumignem, iuxtaftatuam ne ad GenteshaecpercenfetemvbiaicBauben, 
inecux,quamc£BlitusdeIapfamaiebant. Ha- Tript»lemum & Eumolpum habitafTc: Eleufi- 
barautem ftacaa illa formam procers&ele- dem. Et Triptolemum quidem aratorem fu^ 
iicismulieris.veftitaqjeratpallalogavfquead iircEumolpum vero paftorem, a quode(cen- 
os,capiceferebatgaleamcriftatam,fuperqua deruntEumoIpidai , qnibus incumbebat an-* 
vcmonftroiaSphynx, & Gryphi iculptiabv- nunciarc feftum cercris. Cumque Baube hb- 
iqueparcecaflidis.Pe£lus munitum erat lori- fpitio cxcepiflet Deam 
,dexcra praeferebac Iance3m,in clypeo vifeba- 
rCorgoneum Medufecapuc. Ad pedes eius 
)ebacDraco,& noitaa alljdebacfuptr clype- 
ijquodeaauis peculiariterdicacaeft Paliadi. 
ncDcmofthenes icurusin exilium , excia- 
luit.mirari fe ,qaod Minerua tribusturpifli- 
sbeftiis deledareturiDraconcNodua, Po- 
lo. 

Tribueruntinuentiouem oleiAthenienfibus 
:eres , quodincotaGrjecia nullibiplura ef- 
t oliucta quam in agro Attico. Quodau- 
n Arhenienfes rei beliicae perici fuerint,nc- 
) negabit , qui nouerit , quoc & quam 
indiabcllaterramariquegeflerint ac confe- 
int. 

Culta autem prascipue fuit Ceres ab Athe- 
infibus & Eleufiniis , cuius feftum diccbatur 
'fmophoria. Hoc cum folenniter eflct cele- 
indum, ait Plucatchusmulieresab omnici- 
abftinuifTe^adimitationem facrificorum y£- 
)ciorum,apparctque ex Ouidio , eos per no- 
n dics ab omni virorum confortio abftinuif- 
Feftatur Aelianus, mulieres per eos dies fe- 
j Hagnen herbam ledis fuis impoiuiiTe , 



obtulit ei ad bi- 
bendum quandam potionem , tofta polenta 
codlam. At Cercs plcnamaeftitise & faftidii ob 
amiiramfiliaranoluitbibere. Ibi dedignataa- 
nusjcumcxiftimarctvilemeflefcsminam , qu^ 
oblatumreipuerat, fublatis per contemptum 
veftibus,oftendicCereripartes pudendas.Pla* 
cuitDeaeiftavrbanicas, acceptamque abeapa. 
teram inferuit cophinofuo itaomnesillius 
fefticereraonijeconfiftebant in repr^fentatio- 
neineptiarum iftarum muiiebrium , erantquc 
fymbolaeacteflerx pcruigilantium hiec verbas 
Ieiunaui,bibipotionem,accepicraterem,reco- 
didi in cophinum meura.Ferebantura.a mulie- 
ribus fifcellie ac caiathi varii generis, aliiqui- 
dem pleni erant floribusjalii ipicis triciceis(qui- 
bus duobus fignificabancur veris &£Eftatis tem. 
pora)praeterea oftentabatar,non vtin Priapeiis 
grandis Muto,ledfimulacrum foBmineigenita- 
lis,quomonebant,ftuIramiIIamBaubcn eftcn»' 
difle Dea: Veren da fua.Cumquc vellent reprss- 
fentarc, quanto ftudio Ccrcsperquifiuifllerfi- 
liamProferpinamaDite raptam, incendebanf 
ingentem uumerum ccreorum &funalium,im- 
ponenrescurruiinfiicellisresvarias , colum 
folum quod arceret ferpentes,fed etiam ex- cum fufis & lana parata ad nendum, paruas pla 



^uercrdeliderium rei Venereae , vt caftiores 
acra Cereris accederent. 
Aha autem crant Thefmophoria a Myfte- 
Eleufiniis:haec enim iub pcenacapitispro- 
tre nulli licebat , Gui rei , cum Alcibiades 
titium non prjeftitiiTec , iuflus cft ire in c- 
umjquifitunc Athenis fuifl^ct, dediflet gra- 
imas garrulitatis pocnas. lam abfens da- 
atus eft communi omnium Saccrdotum 
icio,quae res eum commouit , vt Athenien- 
is bellum inferrct. Sicut autcm Sacra haec 
exccllentiam Myfteria difta fucrc , ita Sa- 
iotes Myftae funt appcIIati.Erantautem My- 
ia duplicia:pa[ua & magna, Haec mulcis or- 



centas,pugillum ialis,figutam DraconisBaccho 
dedicati , poma granata, hederas , & papauera» 
Celebrabanturautcm Maiora Myftcria menfe 
luniojMinora vero Nouembri. 

Opuntii plurimum venerabantur Hefcu- 
Jem,in cuius honorem agitabant fingulis annis 
feftura,in quo illi immoiabant hircum, arietcm 
&fextauros. Habebant iidem&aliud gcnus 
facrificii noncruenti, dequoPlutarchus men- 
tionem facit,vbi quaerir,quifnam illefit, quem 
Opuntii Crithologum appellauerinr ? reipon- 
detque,eirecum,quicoIIigathordeum : hocc- 
nimfrumetigencrcantiquiflimosGraecoruvibs 
fuifl^e fuis pieruetuftis facrificiis, fingulis ciuibus 

KJck pri- 



66^ PoTENTIA 

pritnmas fpicaram hofdei ofFerentibus , vnde 
facerdoti , qui illas accipefet atquc colligeref, 
nomen fuifle CrithologOi Erant autem apud 
Opuntiosfacrificiinduplici difFefetitia : qui- 
damenimfecrificabintDiis i quidamDsmo^ 
nibus & Geniis. Obferuandum autem * pri- 
fcos Graecos , adeoque mulros Romaiiorum 
in (acris fuis deteftatos fuifife efFufionem fan- 
guinis , quae eadem mens fuit Opuntiis,cort^ 
tentis ofFerrePiisfuispiacentasfimplicesofde- 
aceasmodicofaleperfpetfas. Megafenfcs Te^ 
reo facrifjcantes; , loCo panum ordeaCeofum 

quafi HeroSifte 



Ottomanni C a',Si V t 

beris,necn6Iouiregi,Apollim,Saturno&Cl 
reri Euf opiae, quse diceDatur ipfum nutriui 
TrophoniuniiNecefie a.erat, vt facerdos pr^l: 
efietfacrificanti,vrq;diligenter infpicerct cx 
viciimarura,eiq', iis conie«3;uram facerct , pi 
pifiumnehabiturusis eflet Trophonium, c 
confulturas erat oraculum.Eav.noile qua qi 
ingreflufus erat cauef nam fuhterratteam, op 
tcbat eum i m molare arieterri fupra fpecUtn , i 
▼ocato fubindenomine Agamedis.-qUodfit 
v\ atietis refpondifi^entextis priorum lacrifi 
orumjautetiamlsetiorafuifTent, magna fpdc 
teraperagebantur.Deducebatutautemdefci 



ofFerebant exigUos lapillos 

tam infipidus efTet , vt inter paneS & lapides fiirwspriusadHercynnamfluuium, vbi eu! 
difcernerenonpofrec.SacerdotesautcmCeretis cetdotesinungebantoleojpofteaabluebatu 
Eleufiniae , quae feruiebantinPropylseonega-^ 
bant fas effe alias ofFerre V>zx placenras , quam 
qu£C ex ordeo in earum agro nato confcias fu- 
iflent» 

luxta Calydonem Vrbem vifebatuf Tcm- 
plum ApoUinis, in ipfaverovrbeFanumDia-^ 
naEjCuiadhuncmodura factificia peragebatuf* 
Circum Aram , in qua facrificia comburendjt e- 
tatir,plurimum coaceruabaturligrtoru viridius 
inip^vero ara repofita efant lignaiicca&ad 
concipiendumceleriterignemapra. Appetente 



duobus pucris tredecim annorum aquafluui 
qui pueri filii erant cuiufdam ciuis Lebadien 
Vocabanturque Mercurii. NeqUe tamen pto 
de ftatim ad Oraculum deduccbatur,fed ad fi 
tem ill ius fluuii,vbi iubebatut bibere aqua C 
liuionis(itain.appellabantjvtomniumpr<ct 
tarumcurarum obliuifceretur. Deindegei 
bat de alrera aqua,quiE dicebatur Aqua men 
ris j vtflrmiterrerinercpoiFet, qUs vidiflet 
audiuilFct inAntroOraculi.Eratibi ftatuftjqu 
nefas efat confpici praeterquam ab eo , qui it 



fefta parabarttur gradus e tcrra & cefpif e,quib. nitiatus in fpectim deicenderatlcoram hoc L 
" (cendi poilet. Die autem lole- lo fuas rundebat preCes , deinde Confulebat 



adipfam aram adfcendi p 
mni facrificio deftihato , popuIuS longo Ordine 
&fplendidaPompa,adtemplurn ibat : extremu 
^gmenfequebaturSacefdos, quam oportebat 
VirginemefTcinfidenscurrUmaduobusceruiS 
tra6to.Altei6diepeiagebatur fcftum Venatri- 
cis DianaE.impofitis in aram variis duium gene- 
rib.qusE in cibum vertire folent , nec noii omnis 
generisvi(S5:irais,apriS,capreis,cefuis,capreolif- 
que.His iungebant nonnulli lupds.Vrforum ca^* 
tulos 5 vel etiam beftias maiores & fcrociores, 
additisfrudlibusarborum pomiferarum. Hind 
fubiedoigne omnia fimul cf emabantur \ quod 
fiqU^beftiafuptis vinculis eftugiflet, eani re- 
duci oportebat, alioquirt non pUtabantUr fc t\x.t 
ifi 



preCes 

taculum veftirusftolalinea , cindtufquetsn 
crepidasinpedibushabens,quasibiinduerc 
fciplinaexigebat. Pfaeferebata.manuplacer 
meUitas, commoratufque paululum,lentic 
fevelutabimpetuofoflumineabripi , quic 
ad intetioradueebat,& cooperiebat. Hinci 
fuseiiciebaturpereundcmaditum , pefqu 
ingrefTus fuerat,pcdibus prirao loco exeU 
tibus. Aderant facerdotes , eumque contii 
exceptuminfellacollocabant , quam appc 
bantMemofiaS, haud longe ab ingrcflaar 
percOnrabantuf que ex eo,quidnam in adyti 
lis vidiffet & audiuifTet.Hoc fadto, commen 
batiteumiis, quOrumiulTu&impenfis haE( 
iliniaficbaht , vtipfius cufam gererenr,do 



defundtosfacriticio . _ . 

ApudNaupacaumcolebatuf NeptUnusciim fibiipfifeftitucretur.Hideducebaftteumin 
Diana& Venere,noniiiTemplisDelubrifque, fpitium Geriii & Bon* Fortunaj,ftupentem 
fed ih CryptisfiueCauernisfubterfaneis. 

OfchomeniiquiparserantPhocenfium,glo- 
tiamilitaricelebfes erant ^ vtctiam Thebano^ 
aliquandiu tributarios habuerinf j donec hos 



huC &attonicuraiVt nec fe nec eosnoflet,a( 
busducebatur* 

Vltimus adus erat , vt qui ingrefTus i 
rdtantrilm, feliriqueret ibi tabulam , inqua 



Hercuieseferuituteexemit. Erat aUteii^apud fcriptaerantorania,qusvidifretvel audiun 



eos ifides Gratiafum 

NulIaresmagisLebadios claros fecitquani 
luperftitio \ quanquam eundempfope omnes 
GrzEci errauerinf errof em , putantes j nulla re fc? 
expeditius immortalitltem hominis adipifci 
pofl[e,qUam ihuentione nouit iira Ccremoniaru^ 

InprimismeitiOrabilefuitAntrum Tropho- 
niijin quod nemopoterat def cendere,nifi ptiuS 
aliquadiu fuiflef in i€de Genii & Bons Fortu-^ 
niE.qu? eratin VeftibuloTrophoftii.Donec a.i-^ 
bi verfabatur , oportebatillfl cafte atqUe fobrifi» 
viuere,& corpus fubinde abIuere,Vt & tunc, cu 



vtinferuiretvfibuspofterorumj 

Chetronenfes ante omrtesDeos Gentili 
Venerabantur Sceptrum Regium,dicentes\ 
eanum iftud fabticafle , vt co luppiter vt< 
tur.Hunc vero id MerCurio dedifle , qui ru 
idPelopidonauerit* Ab hod illud adAtre 
peruenifle , ab Atred ad Thyeften , ab 
poftremdadAgamemnonem. Nullum tar 
huic aedificabant Templum: folummodoSa( 
dos ridiculum illum Deum domi fuae ferua 
ofFerens ei firigulis diebus aliquid facrificii , 
tadarnesvel alia edulia, quair ipfum conui 



facrificiumofFerebaiipfiTrophonio, eiufqjli- e3£ciperef,ApudChsr0D5araVrbemiqu«ci 



Imperivm Tvrcicv 

: naulibusPlutarchi.fcnptons fine pari, folc- 
nte variis odoribus &c pcrmixtione florum, 
!arum,!iliorum, Ireos , hyadnthi vngiientum 
rparare , cui non folum tribuebant vimie- 
ndi dolores iiin6tararum,(ed etiam.quod fta 
isligneasconferuaret acarie & teredinibus. 
lcm Chxronenfcs folebant facrificare Leu- 
chesfiue Aurora:vel Matutin^ Descftace My. 
anteportamTempli cumfcuticain manu& 
, lamantc,ne quis feruus velferua,./EcoIus vel 
rola, auderet ingredi locum fandum ,donec 
radumcfretfacrificiura. 
Placecnfes potiti vidoriaa Perfis , in perpe- 
im memoriam inftitueruntfeftumLiberatio- 
,coiiftitura in loco prsUi louisEleutherii fta- 
i,ad quam rota Gnecia quotannis cofluebat, 
:rceb.mturq-, homines in curfu armati,ad re- 
endam meraojiam conferuatorisfui.-vidori 
labebatur hoaor,vtcoronatus cercisinfiiper 
xeretur praemiis. 

Apud Oropenfes prs CcBteris erat in venera- 
ne AraphiarausThebanus, quemterraviuu 
^Kuiuerat, cumq-, Oropenfes huictemplum 
ificaircnc.cacceriGraeciomnesdiuinisaftece- 
ueum vatem honoribus , cui &LudifoIen- 
j&certaminainftituta, &ab ipfiusnomine 
lominarafunt. 

Mcgarenfesprster Idolum Iouis,quGdco- 
ant,exctuxeranrNo6tiTemplum ,quam co- 
anc vtDeam.Honorabanciidemlouem Pul- 
rulentum,cuius delubrum ccdo carebat,fic- 
Romae id quod Deo Termino dedicatum 
:rat. 

im vt de Pcloponnefo dicamus,{acis notum 
.Corinchiosin armispotecesvalidofq;fuifte, 
rimifq-, virib.fiiam defendifle lib,ertatem.Co. 
-atur apud hos inprimis Venus, & Simulacru 
iisinvicinonemore. Sed& Cyclopibusha- 
DantCormthiidiuinoshonores,extruxerat- 
eiisTcmplum cum Ara, in qua offerebant 
rjficia.Eracapudeofilem faccr quidamlocus 
>terraneus , Pakmoni dicatus , qui ibi occu- 
ife fe dicebatur. Hic praeftabantut iuramenta 
rebus dubiis , & quicunq; hic peieraftet,per- 
ii pcEnam nequaquam effugiebat , vt Paufa- 
saicfiueCorinthius isfuiflet, fiueperegri- 
s.Sed vt ad Venerem reuertamur.permiflum 
cin templo cius fcortari omnibus fine mctu, 
rei conftiturae ibi erant circiter mille mere- 
:es,qu2 nuUi vfura fui negabar.t , cuicunque 
hbuifletEtfiauteraCorinthiimilitarigloria 
;s eirent celebres , adeo tamen deliciis dediti 
runt,vtcon(pe(fta eorum molHtie.Laceda?, 
iniilegem tuletincne quis Spartanus extetis 
nis confuefceret , quod noflenc , Corinthios 
auerfatione cum peregrinis ita emoUitos 
ruptofquefuifle motibus. 
pud Trcezenios nemus erat , inque eo Tem. 
m Hippoly co faccum,cui in eo iacra fiebant. 
clexerat,vtpuella:nubiles,antequaminma- 
m fponfi conuenirent , deponerent capillos, 
Hippolyco &crarent: idem Lucianus de a- 
efcentibusrcferc, quos primamlanuginem 



mPer Evropam» 



€6^ 



malarum dcfedam in ea xde deponete tnoris 
fuiflcaftirmat. 

Lacedsmonios viroj fortesftrenuofq; fuiflci 
& gloria railitari ante plerofq-, alios, oftedit Im* 
pcrium,quodin casceros Graecospropc oes tem 
porc facis longo obtinuerunt.Fugiebant .n.ma- 
gnoftudioquidquid ad eff^aeminandos animos 
eorum facerepoterat, vt oftendemus Vberius, 
ciimderationc adminiftranda; reipubl. didluri 
fijmus.EratapudcosfeftumGymnopsdiorum, 
foIcnncprsBcaeteris , inquoiuuencs nudicho- 
reas cxercebantinhonorem ApoIIinis.Colebac 
iidem & Parcasquibiisdedicaluerant templum 
locovrbisfpedtatifliimo. Ephebeum locuserac 
Spartas , vbiadolefcentesintentieflenthuicfa- 
crificio,committebantinterfeapros,quosma-. 
fuefadosadduxcrant , cumqneipfiquoqiinter 
le ludicram pugnam exercerent,faspc fiebat , V£ 
iIIe,cuiusapcrcaeteros viciillr , ipfequoque in 
pugna fociisfuperior euaderet. Erat autem Gy- 
mnafiumillud vndiquecindtumaquis , inftaf 
Infulaf,adibaturque duobus poncibus,in vno e- 
redum eracfimulacrum Hcrculis,in ajtero fta- 
tua Lycurgi.Veniebant autem eo in certa agmi- 
na diuifi adolelcentes , ahiquidem ad inferenda 
pugnam,ahiadfiaftinendam: pugnabaritq', ma- 
nibus ac pedibus fe mutuo percutientes, ncco- 
culisnecfacieiparcentes , vfqueadfanguinem, 
quandoquevnguibus ctiamac dcntibusinad- 
uerfariosfeuientes. 

Erat in vtbe Sparta ftatua Martis, cuius crura 
catenisferreisalligaraerant , nebellicofusiftc 
fugere ab vrbe autad hoftes tranfirepoflet. Lit- 
terasnon multumamabant ; & quamiiishabe- 
rentTemplum Mufarum,in eum tamcninfer^ 
uiebatvfum, vtibiadd fcereturMufica, cum 
folerent ad tibiae cantum in aciem prodirco 
Matrimoniaineundi prscipua ilHs cura erat , vc 
tollerentliberos.&defucuris ciuibusprofpice- 
rent patrise.quse ratio crat , vt praecipuos vxori- 
bus fuis deferrent honores. 

Sed&virgihcsfiliafquefuasfolebantexer» 
cere in curfu, gladiatoria, ludia, difco.milli- 
hbus aliifque armis.vt exuta velutlexus imbecil. 
litate & mollitie,robuftiorcseuaderent,& faci- 
lius vincerent partus labot cs. Exercebant ur au- 
temfaltandoludandoque.prorfusnudae, vta- 
dolelcentes, infpcdtancibus virisaciuuenibus, 
ncquetaraen quicquam ibilafciui animaduer- 
tebatur. Hmcfcihcet ortacftflla Lacsnarum 
magnitudo animi , promptitudo & alacritas , 8C 
in fuftinendis laboribus patientia , qua omnes 
Grascas muliereslongevicerurit. 

Filiaeviripotentesrapiebanturabiis.quibusnu- 
pcurae erant,ducebaturque nouanuptain cubi- 
culumfponfi, vbid^efecabantureicrines, poft 
venierisfponfus^foIuebateiZonamvirginalem, 
totamquenodemfbluscumfolain eodemexi- 
gebatcubiculo. 

Senibus ad procreandos hberos ineptis li- 
citum erat,vxorcsquashabebant,bon«fpeiauc 
Kkk 1 frugi 



PQTENTIA OtT 

frugiiuuenibusfubftcrncre, vtinde virtuo&m 
prolem tollerent,&quamuis mulicr cxaltero v. 
terum ferrer,liberitameneius putabantur , cu- 
ius ipfa yxor eratrnec rcs hsc vlli omnino dede- 
coricratautignominiae. Ridebant cnim alia- 
jtum gentium morem , apud quas confiietudo 
crat,iumentorum canumquefoemelias, quam 
prsftantillimisfupponcreraaribus.vtgenerofa 
Turgeret proIcs,idque quandoqueargcnto&^re 
acquifitis,& tamen vxores fuas in atSta afler.ua- 
rentcuftodia. Nouos partus mulieres non ab- 
luebant aqua,fed vino.quod aqu^ neruos mol- 
lioresreddcreiudicabatur.Infanteslinteisnon 
inuoIuebant,nequccuni$imponebanc, Ccd tc- 
ncbris&folitudmiafuefaciebant .- hincmulti 
^xteriliberisfuisSpartanasadhibuerenutrices, 
quod optimam noftenc educandi infantes ra- 
tionem. 

Eratautem omnisLaccda;mon,iorumpopu" 
lusin tres diftrihutusordincs,vtebatuiq; quifq» 
brdo fua peculiari in publicis conuentibus can- 
tilena.Senes.n.cantabant: Nos fuimusrobufti 
validiqucAt vjri &iuuene5 aetateperfedlja dice- 
bantt At nos fiimus tales.qui dubirat,experime- 
tumcapiat.lbipuerorumagmcnfuccinebat.Ec 
nostalcsfututifumus,adeoqnevobisambobus ' 
meliores. Narrai Plutarchus,ftio etiaranum z- 
uo (olitps Spartanos ad fbnum tibis in aciem 
prodire, quod ctiam Germanoshocipfoiem- 
porefacerevidemus. Videtur autemnonid v- 
trisque praeftare vel prjeftitifle tibiaj cantus , < vt 
aniro©iioresindefiant,red vtpaflTu aequali, fcr- 
uatifijueordinibus vclucad harmoniam ingre- 
diancur.AmabantSparcaelupra modum fermo- 
nis concifam breuitatem,vt brachylogia omnis 
indenomcninueneric, cum dicirausLaconit 
mum & Laconice loqui. 

Sed iios,qui fatis in fuperforibus vetbofi fii- 
iflevidemur.oraillisprifcis, videamus quo pa- 
do ii viuanr,qui noftro icuQGrasciam incolunt. 

Moresnofirl Temporis. 

OpprimunturGracinoftratcrap£;ftaccmife- 
rabiiifcruicuccpaucisexceptis, quifubdomi- 
nioVenetorumviuunt. Turc£Ecnim vniuerfa 
propemodum obtinent Grxciara , tam qus in 
continentieftquam Iniuiispraecipuis. Quace- 
nrmVenetipoftidentjfere Infulasfiint.Corcyra, 
Zacynthus.Cephalenia, Crera&qusdam aliiE 
parui raomenti. Hitamenomnes , quorquot 
Venctis parent , multo toIcrabiUus viuunc, 
ob religionem Chriftianam , vcBelloniusair, 
quam quibus Turcae imperitant,quiidem quo- 
quc obferuauic , vtrofque fcre imitari morcs 
& viuendi confuetudinem Dominorum fuo- 
rum , illos quidem Vcnetorum , hos Vero 
Turcarum, Fatendum tamen eft , apudvtrof^ 
queitadominaiibarbariem , vt in nulla Vr- 
be Gra:ca vlla inueniatur Acedemia , perdi- 
fcendis bonislicteris,adeoGfa:ci floccifaciunt 
inftitutionemlibcrorum fuorum. 

Vtuntur autem in vniuerfiim omnes vnaca- 



OMANNICAjSlVE 

demqueiingua,qujEcorrupta Grarcaeft, qu 
quara aliialiis loquanturterfius &concinn< 
Accedunttamen verbaeorum multo magi: 
vcterem Grascam, quam vci Itahcam veivli 
aliamhnguam.QuiVrbes Venetar Reipubl 
fubie<fias liabicancpierumque nonminus 
lice loquuncur quaro Gtaece. 

Ruftici vero non aliam quara corrupi 
GrjEcanicamfonanc.Idem iudicium eftode 
qui fub Turcas dominio habiranr. Quienir 
vibibusdegunc Turcice & Grsce loquum 
qui vero ruri in vi llis & mapalibus vicam agi 
Girsece taniu m. Nomina propria rerum fen 
tincnt, excepcisiislocis, inquibusfrequei 
peregrini vcrfantur.vt crebriu s videmus mi 
rivocabula rerum in oppidis maritimis qi 
mediterraneis.lllienim frequenci cum Tu 
& Italis vfu mucauere muicarum rcrumno 
na,hinoniccm , quin&Turc£emuIta$vc 
Grscasvfiifeceruntfuas, cumres, quasin 
Gra;cia inueniebanc, appellare aKtcrnonj 
fenr. 

Qui Nobili genere nati fnnt , autinterca 
rosopulentiores, eadem cum dominisfuis 
ftiuncur ratione acmodo:at humiie vulgusji 
fub Venctorum quamTurcarum poteftate c 
ftirutum,nihilexantiquismoribus retinet. i 
pillos hi fere promittunt per humeros , antei 
restantumdefecant, ne frontem oculofqu 
periantrpileis vtentes dupiicibus craffiique. 
pellediiem operoiam &locupletem hicne 
habet, vtinecinrerTurcas quidem, ncque 
dtisplumeis indorrniunt, fed ftragulis tom 
to fardl-is. Non conffieuerunt aqua miicere 
nunijmerum bibentes,morequevetcripcrg 
cances: vxorestamen corumnonadfuntvi 
rum conuiuiis ac perpocationibus. Pifciun 
fu magis deledantur > quam vilo alio cibi 
nere, 

Macedoneshodierni, inprimis qui Alb; 
amincoiunt ( quam Macedonispartemf 
mus)feroces funt & immites veluti Scythar: 
gnatoresrobuftijinprimisinftatario&pede 
pugnxgenere. nuliumfub folegcnusadeo 
pinxdedirum putaturquamhoc. Sed&pc 
liari lingualoquuncur Aibancnfes,TurcisG 
cifque pariter ignota. 

Epirus pars hodie eft Albaniar, Egrediun 
autem Epirot^tenuioresperaeftatempopuli 
ter c patria fua , ob fterile folum , con 
runtquc fe vei in Thraciam vel Anatoliam, j 
condudi a Turcis , frumentummetunr, | 
turant , mundantque. Exadoaudumnocj 
mum repetUnt , vtpcr hyemem & verci! 
vxoribusliberifque viuant, Ethiaiiam qu^ 
Grxcam loquuntur linguam , quanquam j 
hanc calleant.Ex his oris prodicre priroi Ay4 
ncSjVicochi.MoriachiiRcmigcsfercacnau^ 
fcrumhominumgenus, agile &indomituii 
natum ad tolerandos labores, mirae celcritat 
quibus ludus cft Vagari perpctuo laltu pj 
Bofnis & DaImati£E montana : nec min 
induftrii in re nautica , piraticam lcml 

ft 



( 



rMPERIVM TvR CrC 

in Adtiatico mari facientes, & omnes alios 
tiumlocobabenccs. 

Antiqua ratio retpublicitAthenienJis. 
im ca,qiiae deopibus.robore bellico,&mo. 
iibcrnationisGriciasdidnrifiiimus , ina- 
I coniecerimus locum , vbi generacim de iis 
ibiis fub finem ImperiiTurcici dilTeremus: 
ledubionondc fint, quignari , quamfa- 
ter confticuta fuerit Refpublica Athenien- 
, dcfideraturi fint illius rei liaberenoti- 
, vt&:Laced£moniorum:ftatuivtriufque 
liirempublicam ita delineare, vtcuriofus 
ornihilhabiturusfit , quodin hocgenere 
Ddum defiderare queat. Neceire eft autem 
rnarum vrbcmper virosfummx fapiencis 
udenrias primirus conftitutam & admini- 
im fuifie. Hinceft, quodpiifciinitiaeius 
icis ad Mineruam referunt, innuere volen- 
y fpfaSapiencia&prudeniiacxcrudam fuif. 
t Theleus quidem eam inftaurauir poftea, 
1 vero tales ciuicati leges pra?fcripfic , quib. 
eri vci dedignaci non (unt,adeo vtipfi quo- 
Lomani cum rempublicam fuam forraare 
nt , Legaros Achcnas miferint , qui Leges 
msinde pecetencrfatentes eoipfo,Acheni- 
rafeleges csteris omnibus pluris facere. 
jeigicurilliusreipublicieformam. 
icur Athenienlcs, qmCeeujiix^hvcu;, idefl 
etes.iniplarcrranacos , non abaliagence 
dicebant,difti nguebantur cribus nomini- 
)cimi enim fe vocabanc (^Trvir^^cv; , id eft 
les Sc Gererofos, qaales Roms erantPa- 
Secundos vocabant j«WjUi^sV,id eft Agre- 
ue Rura!es,quod olim maximam agri At- 
irtemc6lui{renr.TcrtiosappellabantA««- 
(idcft opifices &quiMechanicas artes tra- 
nt.veleciam A>j^<4f^yiff , quanquamDe- 
;i nomen eciam Publicanumfignificet.qui 
os honore 8c dignitate vincebant , dice- 
ir A>)uo;«aomf,erancque qui Romx Sen^- 
, quifummuma populoaccipiebanc ho- 
n. Primum Autochchonumiiuclndige* 
omennonfuicdatumnifi illis , quorum 
tes & maiores communi confenfu confta- 
ntumAchenishabitafle , quiquedocerc 
ant , eosnonahundeaduenifler Manfit 
'Us nomen,donec fadiones in Republica 
funtjdifceflionemfaciente populo a Pa- 
i,quaediflenfio durauit vfque adiempora 
JnisquiconftifuicMagiftratuSjaudorque 
chenicnfibus ^Aiya^icK , ideft Domi- 
iiis paucorum. Nomina eorum erant, 
ht, 'o^^KtQi, knTHf^o^ot. Primi, 

;teros vincebanc opibus , fauebanc inpri- 
►ligarchi£e,fecundi imperio populari , ini- 
:rentes,pocenci<^-es primum in republica 
lobtinere.Parahi modo his modoillisfa- 
it,adhaerentes illis , a quibus plus emolu- 
ifperabant , eoque padtoipficumfuam 
liorum impedicnceslibertatcm. Atinte- 
mnescalamitatesincumbcbantinmiferos 
:morios , quieranthominese viliffima 
> cogebanturque lingulis annis fexcam 
^bonorumfuorumdare potemiQribus: 



vmPerEvropam. 66^ 

vnde fiebacvteaparsplebisopprefTaab iisqui 
maiores opes habebant,tantu non in feruorum 
haberctur numero. Vt aucc mehus intelligacur, 
quo ingenio & iuduftria magiftracus Achcnien- 
fiu ftudueiint populuin officio continerc,n6 e- 
rit alienu a noftro infticuto,eaadfcribere,qu? de 
eo Polybiusreferc Hiftoiiaru fuarum libro VL 
SicigituraitPolybius. Semper populus Athe- 
nienhum nauib.clomino carentibus cft fimilis: 
inquibus quotiesautpropcermetum hoftium, '» 
aut ob faeuientis tempeftacis pericuIu,ve<aorib. » » 
vokmtasinceffitvnum conlentiendi & Guber- » * 
natori parendi, fuo quifque oflicio eximi e fun- ' ' 
gunturoes:vbi v.resutisanimisredloresafper- »-» 
nari coeperint,&ahis aliaaucumantib, fenceciis '» 
inter fe diffidere:tum enitiiucro.cum pars nauj- '* 
gationemcupiatperfequi,parsinftetacriterGu ' 
bei-natori,vc naues aliquo eiiciat,aliis rudentes ' ' 
cxplicantib.ahis manu et iniiidta contrahcre iu- " 
bentibus.-dum inter fe rixantur cundti, & Cediti. »» 
onera mouent i tuncprocul fpedanribus fcedu ' ' 
exiftit fpedlaculum^&ipfis qui in eadem vedtan- ' » 
turnauipericulbfiffimeefthicftatus:ficq-, adeo " 
perf^pcvcquivaftiflimacluaatifucrint raaria, ' » 
&tempeftatesmaximeinfignes,inip(o portu& »» 
ad terrara naufragium faciant.Quod faneAche- ' * 
nienfiumreipub.jamfspiuseuenit.Hsc.n. pe- *» 
ricula interdum ingenti:i m^ximeqi terribiiia " 
cumpropulfafletpopuli &l^rincipumciuitatis " 
virture:nefcio quatemencace &praECer omnem 
racione,rebbstranquilhs,cunuhueratpericulu 
infiaudemahquandoincidic.HarcPoLybius. 

In cantaigiturfencctiarura diucrfitate.velpQ- 
tius (editionum frequencia,curp in ea volunra- 
tum difcrepantia nihil concors aut pacacum vi- 
derctur,necefl[e omnino fuic , vt qu^reretur ca- 
pucaIiquod,quodfcnfuscxorbitantes &difcor« 
dances,veluc chordas ininftrumencoMufico 
ad harmoniacogerctatq-, gubernaret. Confen- 
tientib.igituromnib.inprimisplebe,Solonad 
capefrendamremp.vocataseftjquodperfpedta 
eflct viriintcgritas,&quod nunquaconfenfiflec 
optimatib.infraudepopuh.Etquaquarecurare« 
iIladignitate,potiortamepoftremoapud ipfum 
fuitrefp.quxomninoremediisindigerea pru- 
decia&cofiliopctitisvidebatur. Primaeiusfe- 
tenciafuicerigendosefleeos, quiopulencioru 
potentiaopprefrifueranc.LataigiturlcgenulI^s 
pronunciauic-oesaaionespraEcericas,quib.pau- 
pcres adeodiuitibusobligabantur,vteccorpo« 
rain feruicutem darent, vetuitq;,rie quis debiti 
nomine invllius ciuis corpus aut libertate quic^ 

^ iuris haberet.Ii,quibufcuSolon leges illas co- 
raimicauerat.antequa eas promulgaretjdiili fu. 
eruntChreocopides,q,eftacfidicas,decerpto- 
resalienixris: q^quide fiebatingratiatenuio- 
rum. Ahiaiunc hanc Solonem miuifl!e ratio- 
nam , vt pauperes fe poflent liberare xre alieno, 
quod vehemcnter auxerit prccium pecuni», vc 
nioneca, quasanteaLXX. drachmas valuerar, 
pofteavalucritC.minas.Sedneutraharum re- 
rum videtur toIerabihs,nifi vna cum altera coru 
iungatur. Amputatio enim debirorum quagra'- 
ta fuitpauperibuSjtam niolefta. grauifq; fuic cre 
KJck ^ ditO'. 



66^ POTENTIA OtT 

ditoribus,vthacrationeflamma feditionu ex^ 
tingui non videatur potuifTcfed potius fufflafi. 
Incremcntum precii minaru non fuit fofficiens 
remediumpauperib.adfoIuendum,vtitavideti 
poflitSolonvtrumq-,eode tempore coftituiire, 
vtautaioneillapreciimonetae diuites videacur 
accepilIe,quod a pauperib.adipifci nonpoterat. 
cuma.plurimumfaeiatad roborandam legem 
ipfiusLegislatorisexcmplu , rcmifitdebitofib. 
fuisipfe de fiio fex Tal6taauri, quod noftra mo- 
netaconftituitXLV.milliaeoionatoriS.Cumin 
ca lege perferenda totus eifef Solon, no placuit: 
quod diuires fe nimis ealaedi dicerentj&paupe- 
resexpe6t:arentconfenfumAttica?:verumpofte- 
rioribusannisjcumvidereturpaxinterciuesilla 
legeconftituta,adeoplacuitomnib.vtinterres 
fandiores adlcriptafuerit* Allataciuitatihac 
Medieina Solon paulatim operam dedit,n^ reC- 
publica denuo in illum morbum laberetur. Su- 
ftulitigiturniimaneiliamdifFeretiam.voiuitq,-, 
vt vnusquifq;,cui modicus cenfus eflet,adraitte 
returad honoresinfepublica,itatamen,neNo- 
biliores,quicum m^giftratu erantjco le noletes 
abdicate cogerentur. Hae via coniunxit fubli- 
mioreis eum lis qui humilioris conditionis erat, 
idque eo magis,quodanteaplebeiisad officia &c 
murtcra publicaacccirU;S non fuilFet. Idem Solo 
ciuium cf nfus quatuof excogitauii, ita vt qui ex 
ficcishumidilq-, rtiodidsgxplerent quingentos, 
in prim^claflecollocarit:quiqoadringencos,in 
fecundajqui trecentosintertiaireliquosinde o- 
mncsirt quafta:Hos Gra°cis nominib.iraappel- 
laiiit.primos mvrBinsaio^i^fAViss>fecu.dos <z<raf«f j 
tertios^si;j/<f«w,quattos^Tfl£<. Exhis omnibus 
iis tancumiquiopibus abundafenr,Magiftratus 
credi voluit. Et Pentacofiomedimni quide pf i- 
nominisefantinciuitatepoftSenatores.vdca- 
fcanturque primijCumprolalutereipublicKfe- 
rendaeeflentfententiie. Hos fequebantur Hip- 
peis , id eft Equitcs , quod iis liceret equum 
alere , horum taintas oportebatelle opcs, vt 
durante bcjlo pofientcquitipcr integrum an- 
nuntinumerdreftipcndia.HoriiAriftotelesme- 
tionemfacitvbi de tabuhs inftitutifqj Solonis 
loquituf. ^<jC;^T<*tf Vocabant, quipoflentC.& 
quinquagintaMedimnos colligere. Aurifices, 
Tindtores & eiufde artificii hominesvocaban- 
turThet£Ei&hi quidem nihil conferebant ad v- 
fus reipub.praeter coronatutii vnum , quem ap- 
pellabant Theticuincq', admirtebantnr ad Vliu 
iftagiftratumautofficiumintepuhIica,donecirt 
ea cenfus exiguitate clfent.His ad hunc modum 
c6ftitutis,fanauitSoIoh rempub.qu£e antea in 
miferando ftatu fuerat,easq-, leges tam d Nobi- 
libus quam populo appfobatas immortalitaci 
(joniecrauiti 

lam poftquam vidimus » quo p&^o populo 
paxreftitutafuerit, conleqtiens eft,vt&priraa 
origine tribuu Atticarum ^ideamus. Confue- 
ueruntautcmGmnesnatidnes&populi, vt T< 
Liuiusait, originemfiiamVel adilluftrcs viros 
referre,vel etiam ad eos,qubs ftolidacredulitad 
«ntiquorijproDiishabuit, vndevidemus plu« 



OMAN NlCA,SlVE 

res iadare de Diis gentis vel originis fuae conc 
torib.Ioue,Marte,M[ercui'io,VuIcano, Palki 
&aliis. Arhenienfes non contenri vno nobili 
tis genere,quod de Pallade gloriarentur,inip 
fuerunt etiam diucrfis populi partibus, i.c. T; 
bubus,noniina Epinomorum vel Heroum.V 
.n.vocabant cecropidem,a cecrope Maioreja 
Autochthonen.id eftindigena: tertia Adsai 
quartam Paraliam.AtCranausnumerumqui 
feruauirjnomina a.mutauit.Primam .n.a Ci 
naidem dixit,alteram a filia fua Atthidem.teri 
Meibga;am,acampeftrib.Arcicaeincolis:quat 
DiacridemamoncanisappcIIauit. At Matet; 
riahthonii,vtocculeretaduIrcriumfaum,fin: 
fe filium fuum ex loue concepifTe: matcrnjeq 
fraudifuccinensfiiius, fingens fegratiamre 
dere patri caeterifq-, caelitibus,mutatis Tribuu 
nominibus , primamaIoueDiadem,aheran 
Mincrua At henaidem,tertiam a Neptuno Po 
doniadem* quartamaVulcanoHephaeftiade 
dixit*cumque has itcrum in trespartes diuifif 
jfinguIas,fa<5tumeft,vtindeXlI.emergerenr.f 
duodecim partes durauerunc vlque ad tempc 
Alcmaeonisjcirciter DCLX.annis,qui monit 
oraculo cas in decem tribus redcgit , inhonc 
decemprincipum qui ante eum regnauerat 
fuerutqihi.Cecrops , Erechihcus, Aegcus,F 
dion, A camas,Leon,Oeneus,Hippocoon, A 
tiochus & Aiaxvnde&notnina tnbimm de 
uatafunt.Cuma.expIendusefler numerusdu 
denarius,acceilerunt adhuc tribus du^.Antig 
nia & Demetria. At haerurfus fifigulae, cuin t£ 
nasfubdiui&fuiffenc , emerfitindenumer 
XXX Vl.cuius quidem diuifionis qnae fuerit 
tiliras,infequentibusvidebimus- NuncMa^ 
ftratus vidcamuR, 

IgitucMagifttatus Athenienfium lcgebant 
tnbus modis;veI forte,vel calculis {ufFragiifqi 
popuH,veldeniquepraerogatiuadignitaris. P 
muslocusinrer Magiftratusfuit Senatuiquii 
gentum viru,qui quidem omnes lortelegebai 
tur.lbac aatem populus in fuftiragia, cuiuPol 
marchi, Hipparchi &ciufmodimagiftrarusl 
gendiefrent.Quibusiplendor generis & diu 
tiarUmdignitatemconciJiabat,vocabantarcb 
cagi , praeerantque ludis & iacrificiis public 
in quibus exhibendis magna vtebantur pr 
fufione&magnificentia.Conftabat crgociuir 
Attica veluc ex tribus vinculis. ludices enim d 
fendebant ciuitatein ab iniuriis tam iplorum ( 
uium quam exterorum:mihtesconferuabanti 
augebant dominium reipubltcae : & tertii cur 
bant ea quse ad religionem pertinebanr. De h 
igitur fingulisiam deinceps agemusjfadloiniri 
ab Areopagitis, 

iFuitautem Senatus Arfeopagi iuftitis&ieu 
ritatisnomineclatiflimus interomnia iiidici; 
quoru vnqua Hiftorici meminerunt;cijq; fiicf 
mus huius ordinis honor eflet,confequensfai 
fenatoru numeru no efl!eexiguu,quanquais cc 
tus definituiq; no fuerit,qu^ taraen incertitudj 
kThefinothetis profedlaeft,de quib.inferius d, 
ceraus.Hi.n. cum annuo Magiftratugefto ratit 
" ' ■^' ' ner 



Imperivm Tvr 



CI CVM Per EVROPAM» 66y 

e>ita:ruxLogiftisreddidifrent,recipicbatura. adVirtutes ample<acndas haberecalcarfolere. 

Sed ad Nomothcras fiue Legislatores ve- 
nienduracft , quostrespra^cipueapud Athe- 
nicnfcs fuifte Suidas referc Draconem , Solo- 
nem&Acfchylum , nonTragicumillum,fed 
alium , ciuem Athenienfem. Solebant etiam 
Athenienfcs fub Nomothetarum nomine in- 



qiiado incer Areopagitas.qui ad Logiftas ibat 
rddituri rationem, profitebantur nome fuum, 
nodperfcruum pubhcumhis verbis profere- 
itur : qujvulthuncvirumdeceflurumprope- 
icm Magiftratu , alicuius aiminis accu(are,ei 
berum cfto, Omncs cnim qui accu(are vole- 



mt.dummodoprobarepoirent,admitteban- tclligerc Milleuiros , quibusincumbebatoffi 
ir.HicautemLogiftarumfeueritasefficiebar, cium oferuandileges , infpiciendi,mutandi& 
pauciliimieflentinnoc^^ntes&digni, quiin mitigandi,fi opus efTct. 



reopagitarum numerum admitterentur; nam 
iifiraudisvel auaritis nomine accufatus fue- 
tjnequaquam admittipoterat. Ne quaautem 
lusinteriicniretaut conniuentia , cogebatur 
us f cipondcre coram populo & lenatu. Hinc 
ftum cft.vt Thefraothers n ullum certum co- 
tuerenumerum poflent. Fuitautem hocin- 
ntumSolonis , adiunfta feueritate Epheta- 
;n , quierantnumeroquinquaginta& vnus 



Pronunciabanthiapudpopulum , fileges 
placuilTcntan fecus, neq; valere vlla potcrat lex 
aut tabulapropofita , nifi Nomothetarum fub- 
fcriptamanibus» 

Solebant autem etiamiidem interefTeiudi- 
ciis diuerfarum controuerfiarum, inprimis ma- 
iorismomenti , quodfi velaaor velreusnon 
ftetiiretiudicum fententiis, Nomothet£e miil- 
ftamei irrogabanttrium drachmarum , idque 



tc Solonem , & iudicabant de caufis capitali- prxfente Archonte. Et hsc quidcm eft Pollucis 
is , quKmdicupenesregesfueranranteinfti- fententia.Bud^ustamenidquoddelegibusdi- 

ximus,amplius explicat, cumaicNarrareDe- 
mofthencm,quodSoloninteralia conftituerir, 
vtfiquaLexproponerctur populo , primum 
omnium ea recitaretur per Legislatorem, dein- 
defcriptaaffigercturinloco aliquo ciuitatisil- 
luftriori,vbimaximuspopuIifitconuentus,vtfi 
quidminusplacui(retmultitudini,auferridele-« 
riquc pofTet. Poftremo vt deferretur ad Np. 
mothetas , vteam probarent •, quodfihifer 
ciirencrunc demum dicebarur Lex perlara efte. 

Differebanr autem Noroothetie & Nomo. 
phylaces, ideftCuftodes Lcgum > quodfruftri 
quidemNomothetslegesapprobauiirent.nifi 
ea: obfefuatafuifTent , & fecundumeas iudica- 
tum. Eorumofficium fuifieairCiceromterrio 
de Legibus , non folum lirreras , fed fadla eriara 
hominum obferualfe , ad legefque reuocalTe. 
f ueruntautera eohonoreafFedi Nomophyla- 
ces , vr ftrophioalboinfignirentur, &ludisin 
fellis adueifus Archontes confidercnt.Et quan- 
quam AreopagitiE nonnunquam curam con- 
feruandarum legum in fefufciperenr, nihilota- 
men eoipfo detcrior erat Nomophylacum con- 
ditio , cum fuperius officium eriam aliarum re- 
rum rationem habere peffit , fi id neceflitas 
exigar, 

HosfequebanturQuingentumuiri,quorum 
crarcognitiode rebus ciuihbus & quoridianis 
hominumadlionibus. Eranthi veIutLegati& 
Vicarij Areopagirarum in multis rebus , da- 
banrque operam, ne fcelerum licentia in Vrbe 
crefcerepofTet. Cum autemtantamultitudoin 
vnum locum commode cogi non poflet, aut ro- 
garifcntentias.diuifaeftindecempartes, fecun- 
dumnumerum rribuum,habebanrque finguli 
quinquageni certos fuosdiesinquibusiudica- 
rent, quivniucrlumeranrXXXV. Hicautem 
numcrusdeciesrepetitus , conficitannum La* 
narem Athenienfium conftantem CCCL. die- 
bus: quamuisnofterannusfiue Solaris conftet 
... . , XV.diebus&VLhorisampIius.Cumautem& 

ncbantob virtutcra,gnari,honoresraagna ipfe quinquagenarius nnmerus videretur efle 

' Kkk 4 • • 



:um hunc ordinem.Videmus igitur Soloncm 
nftituifle in Repubhca Athenienfi Senatum 
ixima: audoritatis, cum penes cum eiJent no 
umiudiciadecriminibus , fcd&omnibus 
isrcbus quaj eranr maioris momenti.Fuerunt 
tem Areopagira^ per totam v iram in co Sena- 
:&quanqHam publice punirentomnesfaci- 
rofos , propric tamen ad iudicium eorum 
ctinebantvcneficia,c£Edes,vulnerationes, in- 
idia.proditioncs contra patriam, & idgenus 
□rmiaflagitia.Iudicabant aute.ad huc modu. 
!^i acculatusfuerar coram Areopagitis,poft 
mam quaeftioncm , iudices audiris coniedu- 
, tcftunoniis&probationibusjfubitoferc. 
it fententiam,nullaiHtcrpofitamoraautdi- 
lone.Nonlicebat Areopagitismoueri velad 
nvel mifericordiam. Eiv>ntautemineopa- 
Ephetis.quodfolebantirrogare paenam pro 
gnitudine criminis. Oracoribus aderapra 
t omnis conciliandorum & commouendo- 
n afFedtuum per Praeconem faculcas. Rco in 
ceremeoniedo^^mprimis obcrimcn homi- 
ij j citabantur amici & confanguineiinterfe- 
quibus recitantilius de fa<5lo , imponcbatur 
sna , fcrebaturquefcntentiaproacrocitate 
:i. Caetctum,vc narratPollux,tertantumin 
nlelegitimis dicbus, quatto, tertio & fecun- 
ibsuntis iudicarefolcbant, necnifi inlitibus 
ximi momenti. Excreebanr autem iudica 
Jtu,&fummocumfiIentio, nelitigatorum 
>ortunis obtunderentur clamoribus, aut in- 
umpereturaufcultandi diligentia. Celabant 
iper oraniafummataciturnirate, &fcribe- 
tfententias , vtpofterisquoqueiniudican- 
locumentoefTent. 

Marrat Valerius Maximus, Areopagirarum 
atum , folitumfuifteraagnacura inciuium 
lenienfium fadtain quirerc, vnde quifque vi- 
et;itemque operam dedifIe,vtiomnesftu- 
ent honcftati , vtque ratione m vita: fuae red- 
cpoflent. Mehoribus ciuibus coronas de- 



nmns 



66$ POTENTIA OttOMANNICA,SiVE 

nimismagnus,elcgeruntexeoX. Praefides, ex gerebanc Tiiremium hinc indeinportu&nj 
quibus fepteni legerentur forte in fingulas fe- ualibus conftitutarum.-nam &earum numetu 
ptimanaedies, quibusprcefidebantfinguliexpe- explebanc&iacerashiantefquereficicbant.E 
dicndiscaufis,afferebanturquead eumjquiper coilationibus vero , quasciues Arhcnienfes 
iftumdiem Praefidisofficiofundus fuerat, lub nauesfaciebant, itadefeglotiatur Demoftb 
Ve(peramclaues Arcis»fedde,hisinferius. nes.proCtefiphonte, Ego cumviderem , diui 

Prylauesnumerabant pecunias confignatas p4ruisfumtibuifaliiivacatwnemhabere:qutvtron 
ab iis qui litigabant,!udicibus aliifque , qui vti- dicisaut paruafacultatibuiprdiditt ejfentMfiafuaco 
liareipubiicaeferuitiaprasftiterant.Putanturau- fumere ; pvoptereaque ciuitatem omnes ret ^ert 
tem itadidiaPrytanaeo,in quoiusdicebant,& occafiones amtttere : legem tuli , qua dn 
vbi vi6tusinperpetuumdabaturiis,quipr£Ecia- tesinefficiocontinui , pauperesauttminiurtalibtra 
refiierantmerirideRepublica. Habebatautem Meaenim kgefanftumeft , vtprofacuUdtibusfing 
hic Ordo curam Ediitorum , Decretorum6c penfitarent,&quiantevniU5 triremisfextmautde 
Legum, vteas, fiopuseflctinterpretarentur: muserat contrihutor ,illeduarumcrteratchuseuafe> 
ablquequofifuiflet , facile potuifict Populus nequeeriimianifcTrterarchosfedContribtttoresvoi 
feditioncmconcitare,quodmultitudofeperes bant. 

fibinoxias(ciuerit&approbauerit,nifipruden- Qui nocentes homines ant ante iudicii 
tiorumconfiliumeas lalutares efFecilTet. His cuftodirent , autpcftidfi3pplicio exlegeaffic 
ipfis Prytanibus incumbebat cura belli, pacis, rent,Vndecimuin didi fuerunr,fingali quids 
induciarum,Legationum,Edid:orum. Decreti inftituti ex fingulis Tribubus , & fcriba vnde 
porrofcribendiratiofuit.vtoratorispotiffimii, mus cum eis adnumetatus. Horum ofEcit 
autfenatosis,quicenferct,&Tribus , quaein erat,nonfoIumconuincerefures,ied&fiqni 
Prytaneatu eiret , einoinenaffigerent. Vtpro carcere quoquo modo euafidet , erateoti! 
Ctefiphonte : Archonte M.nefiphilo,'Ecatmb&onis ttiunerishominem conquirere. Polluxautt 
vltimo,PandiomdeIribuprjtaneatumgerente , De- fures ,plagiarios&gra{^coresabvndccimui 
mofthenes Paanienfiscenfuit. Cum autem numerus ait abdudtos , vt, fi confiterentur , capite mul 
caulatumciuiliuminfingulos diescrefceret, & rentjfinminujjinforainrroducerentj&fidai 
QuinquagintaiUinonfafficerentaddiiudican- natieflent,vltimofupplicioafficerent.Notai 
daseas,additifuntiisXLIV.Arbitri,partim lor- runtquidam , VndecimuirosiftosinParaby 
te creati pautim eledione. Hos oportebat fexa- ius dixiiTe : alij vero locum iftum Nomophy 
gefimumfuperaflcannum, & reftimoniis pol- cionappellant , pcrcuiusloci portamChai 
lere vitaehoneftead:^. Verlabanturhifrequen- niamiblitifuerintadfuppliciuaiducifacino 
teriniisLociSivbiparteslitigabant huncferein fi. Nomopbylacas autemhosifuperioribus 
modum.Eligebantfibi Adtor&Reusexeonu- diftinguit luidas , quod illi Magiftratus ( 
meroquofcunquevolebantjinterpofitapadio- gerent viuere fecundum leges , hivcrop 
ne, vtificoramhisconteftatioUtis fadtafuiirec, bem. 

ibidemperficerctur : quifecusfaceret,poenam Dcdecem Pr^fidibusitaaccipeieos^uidi 
fiibiret. Quifortecreatifuerant,nonadmitte- oporteiecollocari vel ante veliuxtaQuingfj 
banturadcxaminationes caufarum , fedvtad tumuiros,inrerquos&illieledifuerunt:q^ 
Senatumreferrent,quideeareiudicaret:. Vte- autem Decemuirorum horum pcculiaria fii 
banturautem Grseci in ferendis fuftragiis non runt offieia,deillisfigilla!imaliquiddicendi 
calculis , ledfabis , iifque velalbis velnigris. eft.Legebaturigirurquinquagintaviriexqu 
Qu^fitoresparuradifferebanf abDi^tetisjquo- gentisiilis edecemTribubus.&exiisquinqi 
, lumofficium fecundum Pollucem eracinqui- gintarurfiu-n eiigebantur decem,quibusco 
rereincaufas,quorumnaturanonerateUidens, mittereturRefpublica.Quodfiquisexmeqi 
vt veritateni ad Senatum refcrrent. Quodfi rat,quopadoilheIigipoffint , quosipftvin 
quisex Arbitris ele^is comnaififlet aUquidor- iUuftresfacit&hudabiles.^eiegoreipondel 
dinefuoindigtmm,vcigrauiterpuniebaEur,vel hocfacilefieripocuifle , adhuc fieri videir 
cum ignominia a caeterorum conlbrtio profli- apud Venetos, quiprimoiplbsEledtoresfo: 
gabatur. creant,quideinderurfiisahosleguntconied 

Erantpeneseofdemetiam iudicia rerum fa- invrnamforribus. Numcrabanturautemap; 
crarum, quodipfihaberentur Sandihomincs: AthenienfesFabaj , vndqconftat,locumfuii 
incaufis verodcbitorum negat eosPollux vltra quidem fortitionibus , ledinterilluftres atq| 
valorem decem drachmarum iudicare po- virtuofoshomincs, Rurfusexiis decem foi 
tuifle. ' &meritisaddignitatemeue6lis,crcabaturvr 

lam de Trierarchis dicendumeft. Suntaa- velutPraeles,incuiushonoris partem&digi 
tem Trierarchi qui armainenra triremibus & tionemireliquiquoquevcniebant. Dabaturs 
vidumremigibusdabant , ipfi quoquefimul temopera, nequisvnus eodemanno bisad 
Triremium Pr£Efe6li. Inhorum numerovaria- 'officiumcligererur, quo^duranteiei^cthafc 
tumfffipe eft. nam aliquando duo fimul trirc- batfecumclauesadaErariurmPopufi Athenie 
meminftruxerunt, aUquandotrcs ,aliquando fis,&adlocum, vbicuftodiebaturfigillump 
decemvelctiamplures. Erant autem omnino blicum:&quotiesPrytanesconuocabantSer 
duodecim,quicumb?UumttulliUTieflet,curam tum , eligebathicexnouemtribubustotide 



Imperivm Tvh. cicv 

racfidcs,cxdccimaenim , quxtuncPrytanea- 
m gerebat, & idco nominabatur Prytancnfis, 
cxquaipfecrat , aliusnowcligebatur. Cura 
temaudiretdicentes caufam dabac operam, 
quicquamomicterer,quodadinformandum 
licemfacerepolTct. Tribuic hoc idem Har- 
cration Epiftatis , vc Joquitur de fentcn- 
lCxi contra Elpagoram. Eranc (aitis) 
henisEpiftat^duo , vnus elcdus /brtcper 
^nnes, alter jjer Proedros , quod quale fic of- 
lum, oftendit Ariftotclcs. Oblcruamusau- 
ticx Hyperidc, Epiftatam communiterdici 
:uiftc vnumquemque , qui caufi vel negocio 
luipracfeaus cft .- Procdri vero func quafi 
ncipes Policiac.Eratauccm magna horum di- 
cas , vtapparctcxhis Domcfthenisverbis. 
Wrf Prjtanea,vndecimo die in populo , votis aprMo- 
uncup'ttis,legu)m<mx,tt^<nevi'cifi4t:primumfena, 
irum,detnde commtmtum , ttim earum , qu£ lat<t 
nouem Archontibus , popa aliis Magiftratibusi 
iiifitio autem prior fit, cui vtdeantur leges fenatori<e 
cere ; pofterior vero , cui non videantur : deindede 
munibuseodem modo; difquifitto vero legumfiatex 
us ffut extant. Ouodjiquxlegesrtceptaimprobat<e 
Frytanes , quorum m magiftratu dtfquifitio fiet, de 
'obatis vltimam ex trtbus habeant conctonem. 
dri vero.qui forte in ea concione pr^fedtrint, necef- 
' reftranf.primumpoft Sacra de Nomthetis , quo- 
Dcorifidant , &vnde Ntmothetis ftipsfuppetat. 
wthet£veroftntexits , quiiusiurandum Hdtafti- 
turarini. Qupdfi Pritanes , proutfcriptum eft,con. 
mnonhabuerint,autProedri , proutfcrtptumeft, 
■etulerint, Vrytanum quijque mille dracbmas Mi- 
idtredamttasefto : & iudicatio eorumfu apud 
mthetas,nonaltter , atque cum quis Magrftratum 
,cum<trariodebet. Thefmothet^veroiudicatosin- 
icunto inforum ex legt , alioquin ne adfcendant in 
lagum , vt qui legum emmdationem peruerterint. 
mcionem vtro Athenienfis, qui legsmferre vetit, 
fiatanteEponymosfcriptasleges,quasftrat,vtpro 
tudinepropofitarumlegum , detemporedecernat 
w Nomothetts. vtro nouam legemfert, de- 
ns m album proponatante Iponjmos quotidiejo- 
neio habeatur.Leganturautem ex poptilis qui leges 
rifunt,qti£ inter Nomothetas abrogentur , quin- 
n ex Athenienftbusommbus, dte vndecimo Eca- 
>aeonismenfis. 

:rum haec de legibus dixifTe fiiffieiati vidca- 
_am formam iuramenci , quod Heliaftsiu- 
blcbantanccquamad iudicandum confi- 
it. Sententiam feram vt iubent leges & decreta 
Athenknfis,&Senatusqutngentumutrum. Ne- 
irannorumneque paucorum dominatum confti- 
■.necfiquistuertat popularem ftatum Athenien- 
m dicat,autfuffirageturaduerfushac,patiar. nt- 
uas tabulas , nequecapitedamnatosreducam^ne- 
squiincolumesfunt , expeUamcontralegtsqUA 
'>&decretapopultAtbtnienfis,&Senatus,neque 
quealiumquenquamviolartconcedam , neque 
hatumertabovtmperet , rationibus alterius 
hatusnonrelatis ,fiuefitex noutm Archontibus, 
itromntmon ,fiutquicunquecumnoutm Archon. 
odem duforte Ugumur ,&^ra(o , &legatus , & 



M Per Evr OP AM. €6^ 

fynedri'.nequebiseundemmagiftratumeundemnrum» 
neque duos magiftratus eundemgerere Rnam eodem an- 
no:nequeaccipiam munera propttr Heliasiudtcatumy 
aut ego aut altus qutfquam mihi , autaltj mt confcio,ne. 
quefraudeneque machinatione vUa. Natusautemfum 
amosnonminustriginta , &audiamaccufatorem& 
defenforem aquo animo , & fententiam feram de quo eft 
aato-.adturo Iouem,Neptunum , Cerertm.&ipfemihi 
ex^Jmtmprecor^&famtliAmetJtquidhorumtranf. 
grediur. Stnbonafidepraftitero,praclaramihimult4 
eaquebonaeueniant. 

InfercndisfufFragiis fabis eosvfos fuille di- 
ximusiScd & Senatus eodem modo ledus fuit, 
vndemuenimus apud Thucydidem T«fA«vo,> 
rot^r»Kuxixu> , ideftfenacumquingencorum 
tabarfortelegemcs. Fabasauteminforce adhi- 
bucruncica.vccuialbaobiigifrecishonorisbe. 
nehciutn aforce accipcret: cui nigra , repulfam. 
1 lucarchus vero «f;^'»'"'''*/**^'^}., magiftratum 
lortitoleaumdixir. Videturaurem nonnullis, 
ideo Pythagoras damnaui^e quoq; fabas , quod 
Graci as in damnandis reis vtercntur; vel quod 
luaderec , eum,quivelittranquille& bearevi- 
uere,abftmerc debcre i capefTenda republica,& 

ambitioneMagiftratuum,quosfortefabarum 
lcgi conftat. 

A7rB^^;ci,,,deccraa Chrifthcne funt indudi. 
Eorum vero cum fornto legerencur, negocium 
Juit,veaigalia,coIiationes, CTcerafque qus pu- 
blico deberentucpecunias in Senacu,fenaton- 
bnsinlpedantibusrecipere, eafquein cabulas ' 
pubhcasrcferre, acdele6tisdebirorumnomi. 
n>bus,xfanocabuIascradere. Solebanciidem 
lices his de rebus concradlas iudicarc, &fi quid 
controuerfiaexifterec, inforum introducere. 
Vc aucem Apodedts in fenacu , fic Ancigraphei 
mpopulocabulasconficiebanc. 

Quxftoreserant non vnius generis: Helle- 
nocam^ , Quaeftores Deorum , Pradtores, 
^T„T«,ffiuemquificorcs, Qu,a!ftores Populi, 
QusftoresMilicarium, Qu^ftores Thcorica- 
rum.ij vcro qui Magiftracus acque Curariones 
omnesrepofcendisrationibusin officio mane- 
re coegcrunt , dicebantur Logift^ & eM.oi 
GogebantnraucemhisMagiftracus incra crige- 
limumdiem, anccquamabofficiodifcederenr, ^ 
reddere racionem. DeEuthynis Arpocration 
^i^'Euthymdecemerant,apudquosqutLegationefutt' 
^if^anf><tutMagiftratumgeJferunt,autaUqufdrerum 
publtcarumattigerant , iC^yu^ dabant. Koyaxi vero 
decemerant,quiiu^6ycu; eorum, qui adminiftraftent, 
f>^\ducebantintraXXxdies,quandoMagiftratuabire 
vtUent. FrequensLogiftarummenriocumalibi • 
tum apud Aefchinem contra Ctefiphontcm, 
vbidoceclegibusfancicumefle . vcSenacus 
Areopagi , omne^quequialiquidreipub. acti- 
giflent, apudLogiftasrationes referrent eciara 
hnihilpccunixpubHcajtraaaflfenc : Logift» 
vero cos m for um introduccrenr, & per Prlco- 
nem ciucs ad eosaccufandos inuitarent. Adeo 
autemdiffidebatRefpubIicaiis,quirerumfua. 
rumrationemrcdderenonpoterant, vteospe- 
dcmextraciuicatemefferrenonfinercc,interdi- 

ceba- 



PotENTlA OtT 
cebatur iis omnibonorum fuorum vfu.non po- 
terant vllam rcmDiis confecrare , neque manu 
mittereferuitia , fedomnes eorum facultates 
ecantveluttacitaHypothecaReipublicae : ne- 
que quifquam omnium ab hac lege immunis 
habebatur. Hincilla Aefchinis verbaad De- 
mofthenem '^onmofortthatuoDemofihmesfatu 
Logiftamm Pracommpromnciare ediaumhoc patriu 
&kgitimum:Qui5Vultaccu[mt Optandura forct, 
hanclegemctiamapud nosobferuari, vtlicen- 
tia furandi raultis colle<aoribusquaEftoribufq, 
adimeretur ,quod profedofuturum eiret,fi iis, 
quos depeculari funt , dareiiytssykgcufandi in 
iudiciorepeiundarumlocus. 

Antigraphei nec ipfi vnius fueruntgeneris; 
conftatenimex Anftotelisfententia duosfuif- 
£e,yr\\xra'^ ^otx.n<niau aIterumSenatus,ex quo 
intelligi poc^if accepti tabulas binas fuiife; 
jKnsif-y quas confecerint Apodeds in Sena- 
turalteras ,^uas Antigraphei proSenatuin po- 

pulo. r r% 

Habuerunt infuper Athenienfes fuos De- 
marchos,fiue Tribunos , (quanquam interhos 
aliquiddifcriminisfuerit , vtpoft videbimus) 
quosPolluxaitfucceffiireiliis, quireguiptem- 
porib. Naucratij didli fuerint. Tenebantur au- 
tem pxifci Naucrarij , cum Reipublica bellnm 
gerendumeffer, equites duos &nauem vnam 
fubminiftrare. Erant aucemXXVl.Naucravis, 
totidemque Demarchi & Naues , equites vero 
beUi tempore CCXL, prsrer eos qui ftipendiis 
e publico depromtis militabant.Erant autem hi 
Demarchi popul o graues,prsfertim in exigen- 
dapecuniaad mftruendam claffem ; hanc igitur 
iuiban t rationem: defcnbebant prsdia , fundos 
& bona Pxoui nciarum & v niuerfi agr i A tti ci,& 
proilhus velfterilitate velfertilitate,exigebant 
fubfidium pecuniarutn.Hocrecepto Demarchi 
confcribebant nominaomnium adolefcentum-, 
quiatatisratione capaceseranthaerediratisjvn- 
de non parum emolumenti percipiebat Refpu- 
blica. Si deahcuiusatatedubitatioeiret , adi- 
banturlibri,inquibus omnium liberorum etat 
infciiptanomina. Nequeenimcuiquamexmi- 
noribuspeimittebatur rerum fuarum admini- 
ftratiojdonec in aetate ea eflet , quae per impcri- 
tiam & ftoliditatcm diffipare facile Patrimo- 
niumpoflet. Scd&hoc§cillaiuuenum& ado- 
lefcentum defcriptionc nafccbatur commo- 
di , vtpoflentinde eligi , quiad belbm prs 
csteris apti & habiles eifent ; qua quidem 
in re Turcae noftro aeuo imitantur Athenien- 
(es. 

Qupniam autem Athenienfes, vt in Leptita- 
na fcriptum reUquit Demofthenes frumento 
inue£titiofere vfifunt, ob fterilitatem foli Atti- 
ci,fa(aum eft,vt praefetti quidam fint conftituti, 
quiexternumfrumentumreipub.nominemer- 
catifunt , idque recondiderunt. Hiverodice- 
banturSitonK,ipfumq-, munuscotum SiTwc/oi, 
Hisfereconiundierant I.iTs^^Chct.Mf , quicu- 
tabant, vtfrumentum , farina &panesiufto 
precio venderentur > iropericantes co noraine 



OMANNICA, SlVfi 

Sitiometris. Nequeenim minor Athenienfib 
reifrumentaricEcuraquamRomains, qui v 
lueruntimpenfispubHcisfoirasriuulolqucpt 
multps deriuari in Nilum , per quas foflasnai 
giafrumenroplenainNilumdeducerentur.c 
inde Alexandriam & porroR-omam.Conftit 
ta le^e , qua capitali fupplicio afficiebanti 
qui aggeres Nili rumpere aut deprimere ai 
fuiifent , qaa quidem res , quanii lumi 
la&orifque fuerit , difficile eft ad fidem . 
cere. 

Dcadolefcenribus, quorum nomina libris 
(cripta fuereJupeiius diximu;. An tequam hi 
capellendam ediraremadmitcerentur.fin 
atque annum oftauum & decinium iiint 
greffi , obieruntvicinasregionesjadappfchi 
dendum vlum armorum , ab ea re -s^viKat, 
pcilati,& quidempei biennium,vncieAclch'i 
inquit, (e vbi primum ex pueris excc Ifit , pei ; 
nos duos Peripohim regionis fuifle. Exai 
biennioilloinrabulas Lexiarchicasrebreb, 
iur,fuique iuriscompotesfiebant,poftcam 
tari Sacramento fe obftringereiubebantur, 
docuic.Lycurgu s in oratione aduerfus Lcoc 
tem,vbiait ; Vobis eftiusiurandum,quod 
lantomnesciues, pofteaquam in Lexiatchi 
tabulas relaci,&ephebi fafti funt, fe nequcat 
dedecoraturos,nequeordinem defcrtutos;; 
patriam defenfuros melioreraque traditui 
Erantautem figillatim Lexiarcha2fcx,qui,qi 
ties magnus Senatus coibat,poteranr fibieli; 
reXXXCoadiutores qui velut ccnforesno 
banreos, qui paroifaciebanc Leges , & ofcic; 
ter fe gerebaiif in Senatu^nequefanehietfu! 
bantpasnam, 

In Heliaftaruraiudicio erantThefmoih( 
& Rex quipraseratcum Nouemuiris , qu 
eamdignitaterononadmittebantur , nifio 
ceptisverbisiuraflent , natosfepatre&mjj 
Athenicnfi , maiorefquefuos ciues fuificA 
cos.Interrogabanturenim, eflentneindigc 
anverocxaiiagenceautpopulooici j anh^ 
rent Apoilinemquidemaucorem, louemv 
DeumTurelaremjfed&inquirebaturineor 
anteadam vitam ; an viciffim beneficifuiff 
in parentes ? an ar ma ccpiflenr pro falute patr 
pro aris focifque ? an digni elfent iis honorib 
quaequidem fi omniaredehaberent, admir 
bantur, nec aliter. Qusrebant autcm haec 
mniaexiis Arcopagica: , quorumiufrupriii 
Sacramentoeaquoquevefbaaddcbantur ;/l 
tosinperpetuumobediemslegibus , nequepetitun 
plebejiatuamauream , quantumuis pr&clmdtB^ 
blica meritifuipnt : i n tudmif fe non habtiuros r<i| 
nem lucri. De his omnibus cum ftipuiati tuiflel 
dcducebanturaSenatuin Acropolirti , ibi(| 
fupcr iis dcnuo folenne prjeftabant mramcj 
tum. Aderant autem ibi prjeter Archontesj 
Thefiiiotheta: , Eponymusvnus.cumReg^ 
Polemarcho. 

Prseratautem Eponymus feftis Viony^ 
cis,nec non Apolhnis & Dianae : idem cum c 
legis audtcbac controueifias incer raaiuum 



iMPERtVM TvRCIC 

)rcm , ifcmquelitesjintet cognatos & con- 



giiincos : irrogabat cciarti mulram iis, qui 
is iniuriis afFeccrant.Orfanorum curam atqj 
lurumEponymus inprimis gerebat, iifque 
>rcs arque curatores przeficicbar , viros bo- 
& honeftos, prierarquefamiliaecrcifcun- 
^ccommuni diuidundo* Curatores illi vi- 
rnm dicebantur Grajcis x*'?'^^ c)^T^a?re/,tU- 
:s vetopupillorum cT^Tf ot< o^(pdvaiVt Inpri- 
autcm curam habcbant EpOnymi earimi 
larum.quasdecedentes raaritie vitagraui- 
rciiquerant , dabantque opetam , vtab 
libus ciuiiibus eifcnt immunes, vtque poft- 
li honefte educatentur. 
lcx Sacrorunn apud Athenicnires Myftcna,/ 
2a & Ludos quiin Lampade did:i Cant , nc- 
anai henaea,Hepheftia & Pt omethea, & in- 
rfacra ctiam patna procurauit , & gentibus 
ccrdoribusius dixit.'ad Myfteriaverocura- 
s a populo creatQ5- duos ex Eumolpidis, 
nexCcrycibus^dfciait.Choragididifunt, 
in Dlonyfiis&: Panathenacis chorumduxe- 
jvtque varij chori, fic ehoragi etiam diuerfi 
erunt. 

uantum autem in ludos praiertim fcenicosi 
^nderint Achenienfesjpatet ex orationc Ly- 
e muneribus , apud quem Athenienfis quii 
ait , feTheophano Archonrepiofeflum, 
im Choragum Tragocdis tr/ginca rainas 
;ndiile,& tertio menie Thargeliis vidorem 
iChoroduomilliadrachmarum , Glaucip- 
^toArchonte in Pyrrhichiftas , Panathe- 
magnisodingentas , Panathensis Paruis 
lonte Diocle C C C. Choragum verofa- 
ipuerilichororainasXV.ampliius.ChoroS 
eosita duxerunt vt vidum eis fuppedita- 
, &quidcm Muficis arcificibusdehGatio- 
nechuncfolumprsbuerunt , fedcoronaS 
n aUreas , veftefque choriipfius , qtix qui- 
resfuitmaximorumimpenlorum. 
3ft regera pr^cipus in lacris iudifque par-^ 
rant Archontis , quiDionyfia& Thargelia 
bitiscuracoribusinftruxit , &facrapatria 
Jr.iuic , inprimisautcmludorumfcenico- 
curam habuit, vfque eo , v t eius 3 udlorita- 
^ttacula regeientur.Tertius fratPoiemar- 
,quiDianje agrefti & MartiEnyaliofacri- 
ar,qaodillanumina rebus beUicispraeefle 
:rentur. Dabat idem operam , vt ludi fune- 
is qui in bello cecidifrent,fiercnt , vtqUe li- 
^orum , quiinaciefortiterpugnandooc- 
iirentjC publico alcrentur , qus reS raagnu 
nienfibus ad virtutem calcar pr^buit.Idem 
narchus folebat prajfidete ludis funebri- 

inquibus adolefccntcsadtumulum dc- 
i depugnabant, & in cius laudem cantile- 
queverfusdecantabant , quod&inaliis 
atque celebritatibus fiebat. Ahx tamcrt 
rantinbellopartes , quofinito, folebat 

quiordinesaut aciem de/eruiflent, tta- 
Vreopagitis , & hirurfuiri eos condcm- 
i Vndecimuiris , vt fupplicio afficeren- 

Etquoniam de rebusbellicis orfifumus 



VMPEREVRO^AKi. 

dicere , videamus caetera quoque in eo ge- 



nere. 



Polemarchum,qui caput erat miiitis,feque- 
bantur duo Hipparchi, qui fub fe habebat Phy- 
larchos X.& illi quidem vniuctfo,hi veto fingu. 
larum tribuumequitatui ^inguliprsefuetuht.ita 
vtfuppliciocapitisineos pofl^enranimiduettc- 
re (inprimis Hipparchi)quiaciemdeferuiflene, 
prohibemcs si direptione colonorum milites, 
neUequiscentutio,decurio,autgregariusmiies 
fine hoOefta miflionea caftris abirct,aut aliquid 
aliud contra Sacramentum militare dcfisna- 
rei, ° 

\ Taxiarchi e finguiis ttibubus deni fuerunifi 
Horumnegotium fuit, vt ordinesmilirares in- 
ftruerent,peditesin pfdium mitterenriiifdem.^ 
que j quoire , &perquotdieScibumpafafe 
oporteret , perpr£econem denunciafent, & 
fi libcret , militem ex afmatof um datalogd 
delerent, De raaritimo gencre belli fu|iefiui 
qua^dam attigimus , cum de Trierafchis dixi- 
musi 

ThefmothetjB forteiegekntUf.prolae tameti 
prius excufli oranesa Senatoribus. Hofumof- 
ficiumeratcurare,Vt iudicia fierentrecundum 
legesfctiptas. Potcrantautemiidem , quotie^ 
videbatutjCogereSenatum , enunciabanrqtie 
populo decreta Senatus , iubebantque Ma- 
giftratuspublicare legesipoftremodamnabaHt 
cos qui alios falfb accu/aflenf , aut /2!%; v -^^^ 
fentteftimonium , aut fi quicitraeoftimcon- 
fcnfum legem ahquam publicare aufi fuiflcne 
aut in iudiciis non bona fide verfati fuil^ 
fenf. 

JniudiciisrolennioribusaflifliebantRegijVei 
Archonti & Polemarcho Paredij bini,hominc$ 
pfobarae vit^ , quos tamen nonnifiinSenatu. 
quingen torUm,& in iudicio probatoS magiftra- 
tum geflifle,& magiftratu peradto f ationes red^ 
didifle cum Polluce Harpocfation aliiquetnew 
mofi^ pfodiderunt. CaUfa huius reueritatijS 
efat,quodresgraUiflim^maximiquetii6ttjenti 
iis commitfefentur , in quibus tiiagnavtcndum 
etatfide & integritate. ObferUabantautem in 
ludiciis fcribaS Nofariofque , ne quid aliud fcri- 
bcfcnt quamiudexdidabat * autiudicum fen- 
tentiam peruertefent. 

Eranr infuper apud Athenienles Prxfetai 
Coioniarum , qui confcribebanc eos quos l 
ciuitateerant Velinagrum Atticum , velinpe^ 
fegrinum &ab hoftccaptum dedu^aturi. Iii par- 
tiebanturintcr nouos colonos rerras, alligttatd 
cuiquccerto agrimodo, quain re potilllmuta 
Vtebantuf fbfte* 

De Quaftoribus tarij gener is fupra diljcimu^i 
iiihil ramen de iis , qui trieraf chis funt atcri buti, 
vtpecunisfationesconficefent , quxincom- 
ftieatura , ftipendiumquerociorumnaualium 
irapendebatuf . Arque hoc cnm in ahis tf ifemi- 
bus obfef uatum eft, vtfuos quaque tf ierarchd^ 
&qUaeftoreshaberet , tumraaxiraciniis,qu® 
Sacr^ didlajfunr. Hae vero vfque ad Antigoni 
temporadu£efol«fuerutjSaIaminia5sParaIusf 

Sak 



Jrrz PoTfiNTlAOtt 

Salamlnia aiitem etiam Delia nominata fuit. 
Fucrant autem praeter viftigalia & ttibuta ci- 
ttium Hellenotamiacfociorum. Suritautemin- 
ftituti,au£tore Thucydide,eo anno, quo primu 
Ariftidesrociis tributaindixit , &aerariumin 
Delo conftituit. Ait PoUux, hos quoque foHtos 
fuifle exigeretributaab Infulis Graeciae^quae fub 
dominio fuerunt Athenienfuim. Nondefunt 
tamen auftores Grasci,qui dicunt , Athenienfes 
deuidto Perfarum Rege nauaU prslio;, v t j)arta 
vtercntur vidboria & auftoritate exegifleac^- 
teris fumtus in id bcllum fa61:os,quo communis 
totiui Gr£ci£ehoftis vidtus profligatufque fuif- 
fet:& hanc faifle caufam iUius nomini,s , vt Hel- 
lenotami£E dicerentur, 

Qai virorum caetus & conuiuia fumtufque 
infpedarunt , Oenoptaediaifunf » dequibus 
AthenSEUS ittxah. Oenopuerat Magipntus Athenu, 
qui injpiciebatprandia , anaqualiter biberentqui con- 
utneranf.eratautem magiftratustinuis.quipr&htbat 
canantibm Lycbnos &fundta. Videtur autem pro- 
pe idem fui fle ojSiciumGynaeconomorum quos 
inlpexifle conuiuiaidem au6tortradit,&:nume- 
> rum conuiuarum , an eflet fecundum leges, lu- 
ftrauifle. PhUochotura autem fctiptura reli- 
quifle, Gynasconomoscum Areopagitiscjetus 
infpeaafleinsdibus , & nuptiis &ficrificiis. 
Gyn£ecocofmifuerunt.XX. quiin mulieres par 
rummodeftas animaduertebant, &multasea- 
tum infciibentes cxponebant in Platano in Ce- 
ramicoi 

Agoranomi negotiatioiii & nundinationi 
prsefucrunt : dehis , quamuis diuerfifacrint, ita 
communitermeminit Ariftoteles. Prtmaexne- 
sefarus curationibus ejlyqua inforo verfatur , cum ma- 
giJlratumaliquem,quicommerciorum moderationm 
dtJpiciat,pr<iificereoportet. Nawfereomnibus ciuitati- 
husqu£damemert,altavenderead mutuos rerum ne- 
(effariorumvfusnecejfeejl. 

Fueruntautem Agoranomi k forte le^ai de- 
Cera.-quinque in Piraeco.totidem in vrbe , qui & 
inforovenalia infpexerunr. Theophraftusair, 
^«'oranomos duarum rcrum curam habuifle 
cx legetmodeftiae in foro , & ne niendacium di- 
cerent, non folum qui venderent, fed ctiam qui 
«merent. 

Eorunderaapud Athenienfes partes erant 
curare,ne quisciuisplusfrumenti viniquedo- 
mi repofitum kabetet.quara ad fuos famili^que 
vfus ncccflTarium eifet , fed vt quicquid fuperef- 
fet,iufto vcnderetur precio. 

Poftrcmo habuerunt Athcnienfes etiam fuos 
quofdam Epifcopos , fed longe alia notiorie, 
quam Chriftiani fuos. Si enim quor undam,qui 
inMagiftratibusvelofficiis conftituti fuejrunt, 
fufpeaam dubiamue fidem habuerunt , tum 
Ycro ad adiones eorum infpiciendas cxploran- 
dafquevoluntates mitterc foliti funtcos, 
quos Graece Epiftopos fiuc Inipc- 
^ores appelltiuere. 



OMAMNiGA, SlVl 

B E KE PFSLICA A 2iX I 
Laced^tmoniorum. 

Fuit Lacedirrioniorura Vrbs , qux dc 
noraincSpartadicitur , omnium ccleber 
ob prsftantiffimotum ducum fortitudine 
morutu integritatem , doncc florcntibus n 
Gr^corum , LycargiLegibus Spattanivfil 
harurii enira obfcruatione valuitillarelpal 
viguitque jadeptaetiaraaliquadoprincipai 
non iolum vicinarura GrEEcise vrbium,fed 
rumetiam Athenarum. Contentisautem 
dem Lycurgi ftatutislegibufqiie , fenfimc 
p(a & poftrerao peirumdata fatt. Qualesai 
fuerint illae LycurgiLegc s , quibus tam firi 
eflecic &inui6tara Spartanam Rempablii 
operspreciumeft videre , quodnontar 
coafiderationc dignae lint, fed & admirabil 
a cajterarum vrbium atque rerumpublics 
confuetudinibus longiflime abeant, 

IgiturLycurgus, EunomiRegisF.Pryi 
disN. cumRegnante Agefilao Charilail- 
de<ais fratrisfilij tutelamgeretet , legcsL 
d£moniisfciripfic,quibuslonge aliaquamc 
riIegislatoresingreflusvia,effecit,vtpatriav 
ta mirifice crekeret.Primaei cura fuii circa 
pagationem ciuium , id eft procreationem 
rorum.Cum autem ali^gentesdelicatiscxi 
quecibariis foleantnutrireprimariaspuel 
quibusexpedatur futurus ciuitatisflos, ii 
aut nuUum praebeant vinura aut nimis dilu 
vtquamuis naturabonae fint, detra^ao iis 
reddantcuraturaiundas : Lycurgus conti 
bonis plcnifque nurrimentisibis ali voluit, 
defraudatonaturae genio &defidcriis:de] 
taquc feruis & anciUis nendi texeadiqm 
ac re veftiaria,c6nftituit,vtingennae v!rgin( 
minusexerceientcorpusluda , curfualii 
exercitiis.quamiuuenes , quodeasnonfo 
llocpadovalidioresfiericrederet , led&i 
lem inde nafci robuftiorem ttOic opinarj 
Coniundlis autera ad eum modum matn 
nioviro&faemina , oporrcbatmarirumit 
grediadvxorem,&rurfumabeiusconfuet 
nedifcedere ne a quoquam videretur : £ 
furtiuaevelut Veneris& obreptitiae hasLyi 
gusvidetur habuifle caufas.vt maiore cam. 
derio operara liberis darent, cum rarius cot 
nirent , neue nimis crebro ufu rerum Veiw 
rum in morbosinciderent,auttaedioafii£C 

tur. 

Adolefcentibus puellifque pro fuo arb 
nupiias contrahere non permittebac , nij 
ante maturosannosin,thorifocietatcm coi 
nire , quodeamrcmadfaecundiratem&a( 
burprohs mirifice facerc fciret. Quod fi ct 
f(Etofeninuptafuiflecvxotiuuccala, quia 
aliasgentesreseftplena fufpicionis & Zel 
piae}VolebatcontraLycurgus, vttaJis fcneJ 
gcrct^bi iuuenem validum & magnanim 
quem fenex ille domum lccum deducebat, 
vxor«Ha tradebat, vt ipio inde mafcuJara v 



Im p E R IV M TvR c rc 

quc prelem fufciperet. Inueniuntur aurcin 
ta huiufmodi in legib.Lycurgi ,qu£ omnia 
rorum procreationcm coneernunt , mul- 
t|iieilifferuntacscterorum Grxcorumcon- 
udinibus , vnde facilc quifque coUigcrepo- 
quscaufefuerit , qiiodLacones reliquos 
■cos & ftatura & robore corporis vicerinti 
\\m autem de procreatione liberorum haEG 
ifefufficiatjvideamusiameorumeducatio- 
ipariterinmultis rcbus ab aliis GrtCGisdif- 
nrcm.Hi enim, dc inprimis qui liberos (uos 
bant nobilius educare rradebant eos in 
us feruorum fuorum , fi quos nadti fmflenc 
ratosjvel mittebant eos alio , vc addifcerenc 
us , & Muficam & percutiendi fides leien- 
.practerea calceis muniebant eorum pedes, 
us vero molli ac preciofo amidlu ,cibos m^^ 
rfuppeditanres delicatillimoj. 
>-curgus nonferuis Grammaticaftris, fed iis 
liuere volebatpueros e quibusfummi crea- 
cbant magiftratus , vtfubhorumdu6tu& 
rutione ad virruris &c modeftiae imitatto- 
a tcneris adfuefierenr , vnde & viriilli 7r«<- 
toiappellabantur.Hisius crateonuocandi 
os , & exercendi, & caftigandi vcrberibiiSj 
id deliquifrenc. Adiungebanturpueris mi- 
3US ctiam adultiores , qui adferettcesin 
nafium virgas , verberabanc minor^s, fi 
foret , vndein pudorem &formidinem 
im coniedti pueri minores facile obxdie* 
inftitutoribus. 

ihacstateocreis iilos calceifque vtivetuic 
slator , voluitque vtnudisingrederencur 
3US , quod hocpa^koeosGelerioreyadad- 
lendum &defeendendum euafiaros crede- 
ad curiiim aptiores , qunm fi a prima jeta- 
ceati elfcnt. Aho per aeftatem quam hye- 
tegi corporaeorum ami(5lu nonpatieba- 
juod hoc fimplici & eodem veftitus gene- 
sadferendum frigus & calorem pariter ad- 
:ridiceret, 

^ibis fuos ciues vci voluic non exquifitis 
ibufque , quibus corpus obefum fierer, 
ishuiufmodi homincsad ferendaincom- 
a belli meptos efte , iedeiufmodi nutrime- 
lar corpusficcum, ncruofum compadlum- 
edderenr,quodea&ad pulchritudinem& 
raracorporisfacerent. Puerisnon praebe- 
[imoniamquotiesfemepremerentur , ne 
lertiam &facile partis implerent ventrem, 
olebat eos rapere ac fiirari cibos , vt difcc- 
cum cura fibi atque induftria parare vi- 
. Ec eftiane res manifefta.eumquifurari 
id velir,peru!gilesagere nodes, & inerdia 
ibusartificij gcneribus vti, cordatum infu* 
flc & ingemofum. Quod fi quis ex me 
ac , cur camen idem Lycurgus iulfericeos, 
ifurtodeprehenfifuiflent , acrirerverbe* 
Ifiirtum rem bonam & vtilem iudicauitj 
areipondebo , nonideoidfadtum fuifle, 
Ifuratusfuerit , fedquod non eafitvfus 
eritate,quam adhibere debuerit, ne depre- 



VM Per EvROPAk. <r^^ 

henderetur : non i^itur furtum fed ruditas 
punita fuit. Si contigiflct Paedonomum pcregrc 
abefle,runc,nepuerieflentfineMagiftro , ieX 
volebat i vtpenesalium aliquenvc prafcipuis 
ciuibuseirctauthoritas Picdonomi.quieis pras- 
cepradabat,ebfqucquotiesdeIinquebant, cor- 
ripiebaf:qu2res puerosintrahoncftatis mode- 
ftiaequelimiteseDntinebaC. 

Nunc porro de iuufenum &puellariim amo- 
ribusaliquid diceridum eft. Pleriquc Grjcci* 
folisBfcqtisexceptis , in eare magna vteban- 
tur (eueticace , vt ne permirterent quidem ama- 
toribus cum filiabus fuis colloqui. Lycurgi 
Gontraria fuit opinioi Si enim iuuenis alicu- 
ius puellasamore captus fuifl6c,cognito amoeno 
& mafculo amatoris ingenio , non prohibe- 
bat illos vnaconueriari, optimam hanc hone- 
ftiffimamque iudicans difciplinam. Si vero 
comperiflet , qucndami ngn aniraum ied fc- 
lum corpus alicuius faeminjB amare , cogebac 
edm non minus ab ea abftin^re , quam pater 
foletafilia , quodattinetad res Venereas. Es 
iis igitur qux de cducatione & inftitucione li- 
berorum diximus patet , quantam legislator 
ilIehoneftatis,modeftix t continentis&ob«-» 
dientiffirationem habuerit , adquacomnia ec- 
iam hoc accedic , quod cum apud csteros Grjs- 
Gos pueri egrefti ex ephebis defcrcaque fcho-^ 
la , fine Magiftris formaroribufque in ma- 
gnaliberrareviuerenc .• Lycurgus , nonigna- 
rus altos efle adolclcentum fj>iritus , & ma- 
gnas ad voluptates inelinationes , occupa- 
tos illos volebat petpetuis laboribus , vtpro-! 
cul ab ocio habiti male agere non difierenr. 
Quod fi quis imperara facerc decredlafler, 
omnis ei fpes ad honores in Republica per- 
ueniendipraecidebacur. Nee hisiblumineiim-* 
bebac illa cura , de quibus diximus , fed & 
ipfis parentibus agnatifque' adoleicentum« 
vt fuos quifque cohiberet , ne vagarentuf 
pervrbem , aut alia infolentia: exempla ede- 
rent. Inter incedendum GOgebantur manus 
fubpallioocculr^are , oculifqueinterramdefi-- 
xis virgmalem prffi fe ferre modeftiam , ita 
nulliifsaudiebaturvox , Iiaud fecus ac fibpi- 
des aut ftatuae obambularenti Cum interci^ 
fenc epulo alicui non nifi intcrrogati loque- 
bantur ; breuicer , maxima fuic cura Lycur-^ 
giciica inftitucionem iuuencutis j quodeum 
nonfug ereCjfitales , qualesipfeformarivel-* 
let,euaderent,magno id olim reipublies bona 
futurum, 

Sed & aham rationem excogitauerat faga- 
ciflimus Legislator, qua aniraosiuor um ad vir.^ 
tutemaeueret.Ephorieligebanrtresvii-oseflo- 
rencillima eiuiumparte, quosHippocrito^ap- 
pellabant,quiaequiccseligerent. HorumvnuP 
quifquc legebat fibi cenmm equices , manifefie 
ofteftdens,eIe6tisnGnnullis,c3eEctosferepudfa- 
re. Ac qui prxceriti fuerar, id ignorainiae loco fi- 
bi ducentes,aperteinimicitiasgerebantaducr-- 
fuseos,quosfibiprslatos indignabantunvnd© 

Lli ficbat^ 



^74 POTENTIA OtTi 

fiebat : vt altcrialterosintentis animisobfer- 
uarent , fiquisquidminushoneftum faccret. 
Fuit autem vtilifliffium hoc certamen tcipu- 
blicae, cumalteri3ltcrositivirfute& honeftate 
(ummis viribus fuperate niteretitur : quod fi 
rcfpublica vtriique opUs habef et.ftatim depofi- 
tisfimultatibus in gratiam redibanti Sed & iidc 
cogebaturmagnamianitatis habere rationem, 
quodfemutuopugnis dalcibulque inipeterent 
& GoUudlafentur^ quotiesfibi mutuoobuiam 
venirent:adeo in omni re aliis potiotes fe often-' 
dere nitebantuf. pugnantes adeum modum 
quicunque ciuisinrcrueniflet , modocumali^ 
quaaudtoritateeflet , dirimerepoterat:quod fi 
quisparerenolletjPsdonomusciiem eidicebat 
apud Ephoros i a quibus feueriter punieba-' 
tur , nolebant enim quemquam adeo indul- 
gere iracundias , vt legum obedientiam cxcute^ 
rer. 

Eos qni ad matUtiofem atdtettl peruenif- 
fent , plerique GraeciMagiftr^tibus & officiis 
bcUici s pfaficiebant , non habita ratione robo- 
ris cofpoiis* At Lycurgus eofdem eadem illa 
aetate volcbatexierceri in venationibus, nifi for- 
te offiicij publici ratio eas ab illa reuocaret: 
aiebatenim.grandibusnatunon minus iflbel- 
lo tolerantia laborum opns efle quam iuUeni- 
bus. Gumauremnonignoraret,aconuiuanti- 
bus intrapriuatos parietes multa prater de<;o- 
rum fieri .cpegit eos id publico e{!)ularl,gnaruSi 
coshocmodof<tcileoiDitaS tranfilire noflpof- 
fe; ficenira omnisluxus&fupcrfluiiasCollebd- 
tur, cumnemobibcrctnififitiens , &nemoad 
alterius riutum vel bibete vel fitire cogereturj 
quis cnim in illa publica conuiuandi ratione 
vel nimio cibo infcfcire corpus vel ebfietite 
debilitare aufus fuifret. 

In ajiis vrbibus ij folertt freqUentius conue- 
tiire , quiinterfea^qualisconditionis funti Af 
Lycurgoplacuicin iua vrbe grauitatcm fenum 
cum alacritate iuuenum mifcete, credens rem 
vtilemeflepatriae,vtquifquedicat,qu£Ehoncfte 
in vfbefecitmulla audiebatur ibi turpitudoaut 
cauillatio, nerao confpiciebatur ebriuS , aut qui 
fc tivrpitef daret , led omniaad honeftatem gra- 
uitatemque crant cfompofira, Sed & hocboni 
expublicis ilIisepulationibusnafcebafur,quod 
lurgentibus e conuiuio, necelliuTi ellet pedibus 
domuraircvbivelexipfogreifucognoicipote- 
rat,fiquis nimiofeobruiffetvino: ricqueenirrt 
ibipernodafepoferai7t,vbicaenatifuetant , vc 
ebrietatisprobruckin haberi riori poflet.Cum- 
que eum nort fugcret , cos qui si fum to cibo cer- 
pusexercerefolent , botto habita iarioque & 
rubicundaefl^e facie , quaeindiciutrtprxberec 
bon^ conco£fcionis,voluiC,vt qui raaximus riattf 
eflet in aliquo cjetu,daret opetairt , ne cxceri ni- 
miscomedercnti vcHfumto cibd dciarentuf, 
cum ociofosferc morbis obttdxids derrierct.-' 
vndemiranduninoneft , fi Ldcedacrrioriij vix: 
vUos cx omnibus Grjecis fimiles habuerunc 
in ianiraCe & robore corporis , cum in per.s 



>MANNICA,SlVE 

petuis exercitiis membrorum aetatcm ( 
rinr. 

Guraqueapudplerafquealias nationcsc 
quepater fami|ias dominus fit fuorumlibl 
rum,feruorum,&diuitiarum : Lycurgusvo 
ciues fuos citfa ofFenfionem vUius lecipr 
velutiuregaudefealiofutribonis , fanxit 
quifquenon fuisduntaxaC fed&altcfiuslil 
praEciperepOfler,qUatenusejSpedirct. Etfi 
puer a vicino verberatus ciue , querelam 
tuhflet ad patrcm fuum , hicnon eifugicbai 
tam, nifi&ipfe filiumvcrberibusincrcpui 
adeonemocredebatur alicnis filjis iniufta 
perare. Eadem lex erat de mandpiis , fi qiii 
cinileruoad fuaoperavtivoluiflec , adqu 
cumque rem collubitum fuifier. Par rati 
vtertdis alienis equis erat. Nam fi quis al: 
profedurus j curru vel equo deftituebatur 
fes longiorem moram non ferfet , vicin 
riientovtebatur,Confcdtoqucitincre idci 
debat > aiSiSgratiij* Praetereainlocispub 
ef artt communia quafi diuerforia , vbi ij 
prioresadueneranCveleveflationevelaliu 
poftquam cepiilent cibujpi > omnJa parar 
linquebant ytiis aduenruri fruereutur, 
que pauperes cum diuitibus in eandetr 
rura neceiTariarum vcniebant pardcip; 
nem. 

InomDibusaliis ciuitatibus commflne 
lum eftauaritia, vtquifqueproviribuscon 
coaceruare fibipecuriiam, cumaiij fintadi 
faEnori,aliiagricuIturaf,tcrtiinauigationi,(] 
ti opificio aiicui. Scd Lycurgus prohibuitL 
ros ingenuoique ciues vllam rem conrinj 
quas ad coUigendas opes facerepofTer, iuffii 
vfiinfolis iisOccuparentur , quxaddefent 
danilibertatcm patriae feruiunt, Et fane, i 
opusieratcoacetuafeopes in ea ciuirate , 
oinnium rerutri neceffariarufficommunis 
diftribucio?namhaCiege cauit Nomothetci! 
quishaberetcaufara defiderandi argcfld, 
ad vfum vel ad voluptatem : Neque cniri 
opushabebantad fplendidas comparandas 
ftes , cumnerii'oiisvtefetur:ficfadiumc/i 
nemo cum alferids daffitto dite/cete ve 
Conftituit Lycurgus mofletae quoddatn 
nus , valens decemminisj quodgenusiti 
muni aliquam illaCum occulcairi ob lOsij 
rudinem nqn poCeraC , aurumenitn &arg 
cum in priuaCorurii domibus curiofc peru 
gabatur , quod fialicubiinuentumfuiflct,jj 
ieflToracritcrpuniebatur. 

Quisigituf in ca ciuifate voluiflet opei 
darecoliigendis OpibuS, equarum poflefTif 
plus metuendura erat mali quam ^etand 
commodi? I 

QEodautem Lacedicmoniifamobedier 
fueruntlegibus,facitvtfu(picef,eum,ante( 
eas perferrct , ctim primoribus ciuium cgi 
coiqueinfuam pellexiflcfentetiam, Cumer 
in aliis vrbibus quiporcntioresfunt,vidcrii 
iint,q> metuacMagiftracus;Sparca; taincciia j 



iMPEX.iyM Tv^cicv 

n (uinnufaerepotrntia, gloriofura fibi du- 
unt ? obedire legibus , vt cjEtcros fuo mouc- 
tcxemplo , quod& reucraaccidit. Ephoros 
ureflcvoIuitLycurgus , quorum potentia 
:aregcserat,(juodnonignorarer, quantum 
idiciJtiabonum cflet, tam iii pacequam bel- 
quodciucs facile Magiftratibus patiturief- 
: , fi (circnt , cos quipriraas tencrent in Rc- 
ilica.aliisvelutluperioribusparcrc.Poterant 
ur Ephori punire quofcunque voltbant, et- 
anre tempus moucre Magiftratus officiis, 
isvocare.carceribusmancipare , poftremo 
tritifuiflcnt, capiralibusfuppliciis affiaere. 
1 pofium auicm non laudare egregium Ly- 
ji inuentum , quo ciuesfuos legibus reddi- 
•bedicntiflimos. Has cnim populo nonnn- 
ropofuit , quamcumprincipibusciuitatis 
ruluillct Oraculum Delphicum , cflet ne 
ta futura felix ac beata,fi illis obcdirec legi- 
'curaquercfpondiflet Oraculum, itaforc, 
:dcmumpromulg3uir,omnibusexiftimau- 
srcmlummaeimpjetatisfote, nonobtem- 
rc Oraculo Apollinis. 
t autcm adfuefacerct ciiics fuos prjcferre 
:ftam mortem ignorainicrae vitae , hocvfiis 
)mmcnto. Fecic vt bonifeliciterviuerenr, 
autcm & nequam homines milere : cumqj 
isciuitatibusjfi quis degcnei peflimus cua. 
ctfiperuerfihorainisappeliationenotctur, 
jrum tamen ei cft,inrcr bonos vcrf ;ri &nc- 
m,in codcm etiam loco. At Spartac in ma- 
urpitudincponebatur ,vcrfari in focierate 
rum hominum , aut quicquam cum iis c«- 
s habere. Excludcbantur autem viciofi etia 
crcitiis Muficis, & ab lufii pilae, in quo ctfi 
itcariaspar^esfeparatiiuderenc , a neutris 
a improbus collufor recipiebarur. 
giebacurautcm talis abomnib.proraifcue 
teis vicifquc , & arcebatur a conuendbus, 
)acurque etiam iunioribus de via dece- 



icminus admirationis habuit inftitutum 
[Uo vo luit, vt vnuiquifque ftudcret virtuti 
vfquc ad extremam ienectutero. Cum 
;am actatcm cxtremum vitaBterminum iu- 
:r,voluit vtlcnes quam maxirae curain ha- 
thoneftatis &boBiratis.cumquelegeiun. 
vt iudicium honeftae vitae pcnes fcniores 
cfFecit, vtmultoplurisaeftimarcturfene- 
uam robur iuucntutis. luucnum enim 
tia plcraquc fucre corporis : fimilc vero 
nen crat ingenij & magnanimitatis. qua- 
Kcm mcns pr^eftat corpori , tantum hxc 
:ia illis.Nunquam igitnt fatisdignc lauda- 
ritLegislatorifte, quivoiuit vtvirtutcs 
: publice excreerentur. 
■a & iispa:naraconftituit,quinonmani- 
peram dabanr, vt quam optimieuadcreti 
1$ prodi Rempublicara pcr ociofos & vi- 
iitoshomines , quosgrauibusparnisco- 
idos cflc rcdc iudicabat.Hoc infupcr ad- 
neccflarium vitx ciuilis ornanjcntum, 
jlttit , vt qui per omnia boni ciuis officiu 



M Per Evkopam. 
feciflent , etfi corpore eflcnt imbeciflo aliifve 
deftitucrentur mediis , acqualcm tamen partcm 
haberent in Rcpublica. fi quis autcm fe forfmo- 
ientum aut negligentcm in oflicio luo often* 
diflctjcura nc in ciuiura quidcm numcro haberi 
volebat. 

CumbcUuminferenduraautpropuIfandum 
efler,incumbebatEphoris,conftituere tempus, 
quando copiac educcndae cflent in hoftem , pri- 
mo quidem equites , deinde pedires , qui era n t 
ciuesgrauis armaturae, poftremoopifices. Se- 
quebanturhosomnia belii inftrumenta , vel 
curribusvedaveliumentis portata , vtftatim 
appareict,fiquidearum rerum dceiret. Militi 
tribueratfagumrubicundi coioris , &fcutum 
sreum , quodcoloremillum belligcrantibus 
optimc conuenire crederct:adolcfcentibusli- 
cebatgeftarealtaracEi^atiem in cincinnos erej^ 
dam, vt eo pa6lo aliquid ad tctrorera & ftat ilrsB 
altitadinem adderent, His ita conftitutis diftri- 
buebat tam equites quara pedites in fexTribus, 
ira vt qu^que Tribus vrbana haberet Tribunutn 
vnura,quatuorfignifcros , fcdecim dudlores 
ordinum,poftrerao 0(Slo quinquagenarios. Cu 
aurcmnonpauci cxiftiment , LacedsEmonios 
confufe & fine ordine in aciem prodireiblitos, 
oftendamiis,fruftraeositalentire.Habuitenim 
vcre qui(que LacediEmoniorum ordo fuum 
Ducera,cumcactcris ofliciis &rcb.neceflariis; 
alijenira ducetanrrniiires , alij fequebantur, 
omniaeximperiofijpedorum.Cummouendus 
ciletexercitus , fumrauscopiarumdax tcflcra 
pronunciatafignum dabat. Cunei alias eranc 
denfiores,alias rariores, qus difcipiina non dif- 
ficalceraddifci potuit. Quod fiquando foiuti* 
ordinibus confunderetur acies^non faciie quir^ 
quamfatiscommode inhofl:em pugnarepoce- 
rat, nifiindifciplina Lycurgi inftcuftuseffet. 
Sed&facile percipiebantLacedicmonij easar- 
tcs,quasalijperdifliciies exiftimabant, Ingre- 
dientcsenim fub fignis itaformabant phalan- 
gem , vtinorbempugnatefacilepofl*ent,erat- 
que perin dc,fiue afronte fiue a tcrgo ingredien- 
tcs adorirentut h©ftem,quod ab omni parte virl 
fortesaflllienribus ie opponerent. Erfi autem 
locusacieiiadextro agraineeircthonoratior, fi 
quando tamen Dux belli cura fiiis in finiftro 
latcrccurareiubebatur , neraoproinde dete- 
riorcrailloruraiudicabatcflecaufam : ficnim 
abeaparcehoftisimprcflSonemfeciflet , vccii- 
cumueniretSpartanum agmen,non habebanc 
magnascauiasab hoftefib;raetucndi , quod 
infiniftrisbrachiisgercrentfcuta , & eorum 
beneficio totum illud latus armatum cijcuiri 
facile non pofl^et. Si ob aliquara caufam Dux 
beih dircda acie in hoftem dudurus eflet.ipfe 
indcxtroiatere,vtidiximus,confiftebar,proxi- 
miabeoinfiniftro , & ficraouebantur in ad- 
uerfum hoftem dircai , velut trircmis,obuerfa 
in aduerlariosprora. Si vlcimam aciem aggref- 
fiisfuiflechoftis , repriraebacurdfcufacis, qui 
vcluc clypeus quidam crant torius aciei ab ea 
parte. 

tli i, Quo4 



6<J4 POTENTIA OtT 

Quodadmodumcaftramctandiattinetj Ly- 
curgusdamnatisanguliscaftromm , voluitvc 
in orbem ea ponerent,nifi forte ratio fitus, puta 
viciniaalicuiusmontisaliter exigeret^ Excubi- 
toresvigilefque in omnibus partibus colloca- 
bat,ad cohercendos cos , qui nodle caftris cxir^ 
volebant , hi enim excnbitorum vigilantia non 
minus obferuabantur, quamperegrini» fi qui 
forte de nod:e circuire caftra atque fpeculari 
aufi fiiiflent, Seruis arma ferrc non permitte- 
bant , neque ipfi ab arniiis longius difcede* 
banr. 

Sed omifla re Lacedacmoniorum militari.vi- 
deapus qua authoritate Reges in fua ciuitate 
prasditos effe voluerit Lycurgus. Piimum o. 
mnium ciuitas fiippedirabat regi alimoniam, 
&iisquosisfecumhabcbar. Cum militixRex 
eflcc , prandebatcaenabatquefrequentercum 
Tribunis mihtum , vtpereamconuiuandioc- 
cafionem dercbus belli vna confiilerent. Ha- 
bebatauteminprimiscircum fetres velutcon- 
filiorum focios , qui in omnps belii ncceffitates 
cum regeintentoerantanimo. Du(5turusel£tra 
vrbem exercitum Rex , fecrificabat primum 
in ciuitate loui Hegemoni fiue Dudori aliif- 
qucDiis. Pexafto eolacrificio , Sacerdos,qui 
Pyrphorusdicebatur , quodignemprasferret, 
fiimto igne ab altari , praeibat vfque ad fines 
agri Laconici , vbi Kex iterabat Sacrificium, 
htabatque loui & Miaeruae. Vbi perliratum 
fuit, pergebatur vlterius, & lemper prseibar fa-- 
cerdoscum ignepei:petuo > fequentibusvi^i- 
misqusemaftanda: eranr. id autem omne fie- 
batfub ortum lucis , vt maturc Deorum fibi 
compararetbencuolentiam. Sacrificantcm re- 
gem circumftabant non (blum dudores ordi- 
num , fed&Epkoti , qui tamen nihil facie- 
bant ipfi , nifi quod attente obferuarcnt cx- 
tcros j qu«agerent , caftigar-enrqite pr,3eua- 
ricantes- Ablolutis facrificiis Re* cogebac 
concilium dabatqucprascepta quae ex vfu vide- 
rentur- 

Cura fex armatum fudfutn duceret agmeOi 
fi nemo obuiam veniret,oppofiturus (c ci, fi)lus 
ingrediebatur, exceptis fpeCuIatoribus in equo, 
quos anre fe mittebat fi V^ro pugnse cflcr fub- 
eundaalea , tunc ducebaf ipfc agmen primae 
tribusvrbanasjidqueinarmisexcrcebat , do- 
nec fequentibus aliis ipfe conftitueretut mc- 
dius inter duos Tribunos militarcs. Ad pri- 
mum hoftium confpedum immolabarur ca- 
pra,volebatque^exmiIifaris, vtfimulomnes^ 
tubicin^s tonarent, &nemoLaconconfpice- 
recurfinecorona, vtquequifquearmahaberct 
acuta atque fplendida. Regis erantpartcs,ca- 
ftrorum ponendorum & rempus & locum prae- 
ftituere , & ftare iubere figniferos, vbi manen- 
dumefler. Scd&ad eunderaregem pertine- 
batmittcreLegatos Oratorefque , facetefoe- 
deracumexteris , dcnunciare bellum , con- 
ueniebantque ad eum , qui tale aliquid fieri 
volebant. Si quid controucrfiae obortum 
{uifler,ccx omnc id remittebatad iudrccs,inpri- 



OMAJJ^NICA, SlVE 

mis fi concerneret pecunias aerariodebitas,a( 
praedam ab hoftib. captam.qiia: vendendaer 
Affignauerat prartefea Lycurgus Regi dc 
nomine partem earum rerum qusfacrifiiaba 
rur , tribueratqneduplumagri modum , n 
quodillumduplopueris egerecrederet.fed 
qua re neceflaria egere poflei. Vtque rcj 
quoqueinpublicocibum c^perent , inftitt 
funt epuls lolcnnes & feftiti^ , inquibusr 
duplam volebat dari porti6nem , non qii 
vellctillum diiplo p!us comcdere reliquis, 
Vteapartequosvellethonotare poffet, Mi 
quoquealiaidem Lycurgus aifignauit regil 
honoris ergo,quae nobis quidcm vidcntur vi 
apud Lacedsmonios vero eranc honora 
fima, 

Aflufgebant autem de fede fiiaaducnta 
regiomnes Magiftratus >foIis exceptis Epho 
Iple rex Ephoris , & hi viciflim regi fingulist 
fibus prsftabant iuramcntum : Ephori quid 
nomine ciuitatis,RexautemprofcIpfo, It 
batautem Rex , praefiiturumieciuitatifec 
dum leges;Ephotiautem,ciuitatcm (emperc 
{eruaturam dignitatcm regiam. De honoril 
quos Lacedaemonij habuerunt Regibos 1 
vitafundiis, vnoverbomulra compfehend 
dicamque,voIuifleLegesLycurgi, vtillisha 
returhonosnonvr hominibusiedvt Hcwii 
femid^ifve. • 

RELIGIO GRABCORFM -lipSI 
temporis. 

Cum de Religione antiquorum Grafcon! 
&quam infahum in modum IdololatriaEdc 
fuerint,fatistuncdixerimus,cumeorumprii 
moresperiecutifumus : confequens eft v 
cuItuNuminis , quonoftriacuiGrafcivcuni 
aliquid dicamus.Fuit autem ReligioGraccoi 
diuerfa in muItisaRomana,ipfiq; feparatiil 
mana Ecclefiaab antiquifl!imis annis,cu (tra 
fuum habucrint Patriarcham , qucmcaput 
infpiritualibus dgnouerunt. Numerantur a 
Ecclefiarum Oricntalium Patriarcha: omn 
quatuor : Conftantinopolitanus , Alcxaa 
nus . Hierofolymitanus & Aniiochcnus , 
quibus omnibus fuo quoque loco dicerr 
qui autem veram proprieque fic 6xOaxa G 
ciam habitant.non nifi Patriarcham Confta 
nopoUtanum caputfuurhagnokunt; dcci 
eled-ionediximuseoloco , quoresMofcoi 
casperiecuti fumus. 

Sunt autem per Grsciam paflJm multi i 
loieri , Sacerdotes Monachique Gracci l 
inde pef prouincias fparfi , vbi quiuis lit 
Religioms fu^ vtitur exercitio , fiimpofn 
foluat tributum , quamuis lubinde & on 
bus prope locis cogantur Barbaromm f< 
faftum & infolentiam , qui ibi dorainan 
Sed nos quaedam figillatim perfequemur. 1 
Mons Athosohm deftinatus prifcis Caloij 
MoQachisordinisS.Bafili) , quibusdataf 



Imperiv M TrRcic 

iiilcgia } quaJctiamnumnoftieaEUoobfer- 
itiir , vt in co monte ncmo habitarc poC- 
, nififitGrarcusex numero Calohierorum. 
fadlumeft , vtin eomonte vltra (exmill^ia 
;um Monachorum habitent i inXXIV. 
iquis & fpaciofis Monafteriis , quasbonis 
nirque muris cindla (unt , vtlatr.onibus& 
itis , qiiieosfubindeincutfionibus vexare 
■nt , refiftere queant. Inter ca Monafte- 
duo prac caeteris eminent : vnum dicitur 
opedum , alterum HagiaLaura : invtroquc 
ntui prxclarsReliquije , qua:& abomni- 
; partibusReligionis crgoadeuntur , nec 
I Tcmplaac Bafilica ftrudura: fuperbiffi- 
, acpreciofi ornams. Acftimant autem 
:ci tantiMontemiftum , quantiLatini Vr- 
1 Romam , nullibiquc cercmoniae Grae- 
im obfcruantur curiofiusquamhic, vnde 
orCalohicrisReligionis & fanftitatis opi- 
.. quamcaEterisGrKcisomnibus. Quin& 
Crarci ranti huius Montis accplas Mona- 
i faciunt , vt lis muhas f«bmittant Elce- 
"ynas. Multum autem difFcrt vitahorum 
}hierorum a noftratibus Monachis : illo- 



VM Pe R EVROPAM. ^77 

rum cnim nemo per ocium & inertiam vi- 
tamtranfigit , fed omncsftrenuifuntinlabo- 
rando & artem ahquam mechanicam cxcr- 
ccRdo. Omncs enimfurgentes mane , egccA 
fi monafteriis laborando fibi fuifque viiifcum 
acquirunt : Sc alij quidcm fodiunt vincas, 
ali) caduntarbore$& fccantligna , alij fabri- 
cant naues , alij aliud quoddam opificij genus 
exerccnt. Veftituseorum parabiJiseft , vel 
potius vilis , amiftum reprsfentans Ercmita- 
rum. Camifias hneas cannabinafquc non ge- 
ftantjfedlaneas , quasipfifibi iuis confieiunc 
roanibus. Pauci inter eos littcrarum ftudiis 
dcditifunt,quincontramultosinuenias , qui 
neque fcribere norunt neque legere. Hofpi- 
tahtatisimmcmores minimcfunt : fi enim pe- 
rcgrinus aliquis^ negotiorum fuorum ratio- 
neperhunc Montcra Athoniterfaciat , Ca- 
lohierieumhofpitioexceptum , noncrbotan- 
tum potuquc reficiunt , fed & omni comi- 
tatis gencre profcquuntur , nec quicquam 
abipio eonomine cxiguntpecunijc : quseli- 
beralitas famam eorum auget & exiftimacio- 
ncm. 




^SVL^ MARIS JEGJEl. SIYE 

r NOSTRA ^TATE APPELLANTVR,AR, 
chipclagijqu^ Turc^e parenc, vnaeum iis quas pofEdet is 
Piinceps Per lilyricijm fcu Sclauoniam. 

SVMMA CaP I T A. 



Iribuntur in fequentihus infuU MarU Aegttiy 
uaquidem MagniTuru fnbfuntimperigiearum 
minaantiqua & recentia,fitus, amplitudOiperi- 
romus^prtusmarini&oppida. 
FentlitiU cutufqueinfuU , i. & quantum in hoe 
nerealiaalijprxfiet. ^.Thafus pragnansmarmo- 
candtdopinuqnearbore,olim metalluadeodiueSi 
tFhilippusMacedontaRexquotannif inde perce. 
ritLXXX Talenta. Samothraciaabundans 
imts&MeHe. ^.Lemnuslineo ,cannahi ^trittco, 
^uminibus,vino carnibus,Una,ficubus, niitibus, 
nygdalis,ohuis, oftrets , ThermU natiuis & Terra 
'.mnia fiue SigiUata. 6. Euhai fiue Ntgropenti 
'tra\fretum,fluxus fiue aftus & reciprocatio, oues 
iefcUe,copia olei,vini,marmork,AmiantosUpiSi 
li tn Itni quandam fpeciem reduci peteft , vt inde 
tt teU,qua in ignm conieita mundatur.y .Melos 
ebris obfontesaquarum fulfuratarum: multa in 
oltU£,vtn£argenti,Latomiamarmoris. Locus in 
quidam,vbiquantum terra effojumfuerit, tan- 
•.mfpontev.atur&fubnafcitur , &foffafineopera 
mtnum compktur. 2.1n ?olj&go rant nunquam 
axantes,MagnesUpiifrequens msiphno : Varus 
undat marmore candido , Upide Ljchnite & 
trdonjche. Jft Nax9 inucnitur Ophitts lapis , & 



velpa,quaruma(tdei mortem afferunt. Leria Alot 
lignb&marmorediues.CosVino,CupreJfo&Te' 
rebintho, ChiospomisaureiSiVino Maluatico i^r 
' Maftiche.leshos Gagathe Upide, vmo prajiantifi' 
moyCrimnone&Ma^. , 
III. Ingenmm & mores eorum qui has Infulas incoltte- 
runt, tam veterum quam recemium : Leges &con- 
fuetudines cutufque regisnis : idpU fiue eultus Nh- 
hinisfacrificia & fuperftitiones vettres, & qux Re- 
ligionoftroawobtine4t. 

MA R E Aegaeum,quodparscftMedirerra- 
nci , feparatque Graeciam ab obieda Afia, 
plcnum Infulis , dicitur d reccntioribus Archi- 
pelagus.-Turcas vocantMare Album, vt Pontu 
EuxinumNigrumdicuncDiuiferuntautem vc. 
tcres Infulas per mareillud fparfas feife in Cy- 
cladas&Sporadas. Cyclades funt , quaenoa 
longe ab ie iouicem difficje velut orbem auf 
Circulum conficiunt : videntur autcm Omnes 
ambircDelonveiut mediam, numeranturque^ ; 
lecundum Ifidorum quinquaginta , qaamuis 
alij non nifi duodecim reccfcanC.Es vero,quae 
hincindc fparguntur per Marc AegaEum,vcr- 
fiisCretam Afiamque ,fine ordine» Sporades 
tU j dicua- 



phiau us Ghymium^ 

Mc/flfeditaeft fiipra vndasaltis litforibui 
6ta ex aduerfb Promontorij Males in Pel 
ponnefo. Varia huicolim fuerenomina , i 
phne, Acytos, ZephyriaxftautemformaeCi 
cularis ic pejie exa<aae rotunditatis , naaj 
quam vUa Aegaei maris Inftila. Ambitusei 
compie(fiiturvltta vigintiqUatuor LeucasG; 
li(;anas j habetqueoppidumelegansinradi 
mOntis i antequemcftamo?naplanicies,qi 
eXtetldlturvfqUe ad mate* Kon longeaM 
lo Infula alia ffiitiof eft > dliin fol^gaa dida,h 



6y% POTENTIA Ot T^O M AN NIC A j SlV E 

dicuntur. Nos igitur , cum in defcriptione folum prbptei: Vitiliiam , fed 5(rquodeam(ul; 
Continentis initium fecerimus a Thradii": ita adhuc frequentibas tremoribus rerra^fitobiic 
nuncab iis Infulisofdietiiur , quas e tegioiie xia. Prsecipu^eiusvrbsolitti Chalcisfuit,qu 
ProuincijB illi obiiciuntut.Igitiir Tfr<i/«f , quam hodie Nigroj^ontus appellaturi Sita eft loc 
Ptolomaeus etiam Thilafliam appellat j olim plano^ captaaMahotjieto!!!. TurcarumMc 
quoque,vt Plinio placet i Eria&Ethriadiftai narchaanno AN.CiMCGCCLI > quim; 
proximaeftThracijB j intraoftiumNeffifluuij gnam ibiChriftianorUmediditftragem ; cui 
&AthonMontemi Ambituni eitis Nigcrme^ teliquis Turcae ibi pfomifcue habitant^ E 
titur miUiaribus XL quanquamalij L. hiime-^ &ibi oppidum Caryftium , cui olim nottic 
rent. PrdecipUo Oppido idem, cum infiila ho- fuit Chironia. Eft infuper Vltor Capbareu 
meHcft,quodlocoplan6fitumjmaghumfinum t>fdmpfttofium GraiCuium naufragiis nobil 
refpicit veffiisfeptentfionem. PortuSeiuscir- quodhodieFigefeumNigerappeilariputat,S 
citerduobusmillibus diftatiContinentisMa- • — 
cedoniae littore. Habet haec adhuc duo alia op- 
pidavetfiisMeridiem , alocisdecliuibuspen- 
dentia , quod ibi cota infula coUibus moncifque 
alpetetur. 

Samothracta a firma Thracias littore diftat 
iniUibusX- aithanc olim PJinius didtamfiiifle 
Dardaniam, hodie Barbaricorruptc vocantSa- 
niandrachin.Multoshab.et porcusmarinos,cu 
oppido pr^cipuo verfus Aquiloneffi fupramon- 
tem editiffimum aedificato* 

im»o Infulae olim nome fuifle aiiit Ophiuf^^ 
©b ingentem ferpentum in ea multitudinem, diel;(</f6»<inrf, noftroaeuodcferta, vt&pler 
quitamen omnes ibi interierunr. DifpoHn et- que vicinae. Ad orientem obtenditur Cjm 
iamappelkfamfuiireaiurtt,obduobppida,qujg anoftrisPo/iw^^^Mappellati , cum oppidoci^ 
in eafuerunt i hodie appcllatur Stalimene j lon- dem nominis.Aliaefiint, Voliandros,LagufttiOt\ 
gamagiseftqUaffiIata,porrigitufqUeaborieil- ho^LxeSkhind^Sicandmy eiufdemptopcomn 
te in odcidentem , C0ffiple6tens ambltu fuo magnitudiflis : quibusadMeridicffieftlnft 

Centiesmillepafll fuerune olimin eaduoop-' therajid , cxxtn Saiutnma , quxolimdidafi 

pidapraecipuidominis; Lemnos,quaE&Myri- CaUtfte , ideft , P«/f/»em/W4,ceIebfiseojqui 

ne,cuiUshodienonraagnaeftceIebritas,quan- fuerit pafria Callimaclii Poecse. HaudpiO( 

<^iiam eueria non fit , etfi noftroaeuoneqUa- Therafiaverfusorientemoccurritvi«rfj)j5f,qtli 

quaffi tam frequerts populo flt quam olim fuiti 

Sitaeftharc vrbs inCollejquivicinOmariimmi-i 

neC i quo eciam tempore iblftitij «ftiui Vffibrarn 

fuaffi Athosmons proiicif * ctiaffi lorjge stnte 

quaffi folad occafum iricliUetur , quanquara 

millibus LXXXVII. inde diftctw Alteta ciuitas' 

f uit Hepha; ftia ^ quae penitus i n r ud er i b us iacet : 

LocusMbftiro suo Cochina nuncupatur. Etfi 

auteffi huius Infulaj ambicus adeo magnus non 

eft j repefiuntUttaffienineaoppids minofa& 

Burgi fiue vici LXXV. Narradplinius, in Lem- bec X 1 1 1. mil. in circuitu. qua Aquiloncm i 
no ohm fuifle LabyrirttliUm ad excmpium ipicit,concauaeft, flngensimaginemcrelcc 
Acgyptij &Grebci.verUffi Bellonius aitnulluffi tis Lun^. Noffien traxiireputatui a Cto i 
eiushodieveftigiuffifup^fefle.- gante Titanis filio * qui eam primus inl 

Buboeaveto, cuihodieNi^r^/^owfonometiell, bitafle perhibetur. Portum habet Veffus ( 
fuperarmagnitudineiOmnes AegxiMarisInfu- cidentcm non iiicommodum i aiaflt aut< 
las i poceftquebonoiUreReginaArchipelagi eam olim H^drufam di^tntti fuiHe. Haudlo 
dici.Separaturaviciriolittore Atcicopefangu-i ge inde abfunc Stjirro/ , 8c Oenos , nonniul 
fto freco si etreridifUrque per omtiem littoris niinor quam Cffia v nec non Seriphtu ihodie Z 



Barbari Narfiphion vocanc > oppidum habensi 
rUpe ejttrudlum , ad cuius radicem iluuid 
riafcitufcampeftfiaifrigansi 

Painia ei vicina eft,lnfula exigua , in qoaol 
Homerum iepultuffi fuifle memorant. Porttl 
habetiatis comffibdurn , nec tamCnfrequc 
ter Kabitatur ob perpetnuffi Piracarum tr, 
tuffi. 

CdainCuh , qushodieZiadicitur , dect 
ffiillibus diftata Proffiontorio Surio, ipial 



phenia di(Sta , Cum oppido eiufdem nomn 
verfiis meridiem , & campolatiffimdvfque 
mare.Peridromuseius eftXIILLeucarum G 
licarum. | 
ScquitUf Siphariu^ i &\{m Siphnm , Aoi$& i| 



Atcici & Bosotij longitudinem. Latitudoeius 
habereputatur XX. ffiillii i conftiruitque peri- 
pheria eius milL CG C L X V. Fui t hsec prifcis 
tempor ibus yatrie ajipellata i Mdcra^i Abanfias* 
Ghalcis, Chalcodoritisi poftremo AfopiS fefe- 

rente PliniorVuIgo Nigropontum dppdlantv ropirfdi£la,puIchraadfpe61:uInfula, habensai! 
Tutcisverodicitur Egfiposd CrediderUnt an.; bitum Leucarum X. cum oppidononco 
dqui , hanclnfulaffl olim COntinuam fuifTe cura temnendo verfus oricntem. qua Mcridiera ^ 
Grazcia , auulfamaucemabeahorrendotetfa^ fpicit,pofcumhabet jiuxtaquemolimfiiito 
moturquodnonadeodifiicilecreditiieftji nou |»iduTOtotiusrnful« e3picale* PIer«qii€^aute 



iMP^RtVMTvRCICVM Per EvkoPAM: €7^ 

Infuk tjtUdes appella,itur,cinguntque D^/^ auteiii ab Aquilohe in Auftruib, ^dttibicaitUr. 
orbciH ,incerquasemmctveirusOrienteih i. • u.n, corapzcctitur- 

■w.antiquum n6mcn rctinen,solim ctiam di- 
i Hyne,HyIiefla,MinoiaX. miliia in pcriodo 
3en$ , quacpropevigintiLcucas cdnficiunt. 
rrigiturautem leeunduni longitudincni ab 
;cidente in orieritem,habc;is in medio amx- 
5 & late patentes campos, cum pulcherrimis 
]UorrEdificiis, & Temploantiqui/Iimo, ad- 
cpropcintegro. Eftibimons Calnpierus, 
:cipu£alcitiidini$, olirn Mafpefix irupi ho- 
n fuir,ad cuius radicescft oppidum ftruftum 
lapidibus incredibilis magnitudinis. Ipfa 
s Paros in occafum obucrfi cetnitur , quan- 
imoiiraftrudliafuerititillttoremaris , haud 
gcab oftio Afopi fiiuuii. In Aquilonem fta- 
itPortus,iuxtaquem eftmunimetitum,Ce- 
lium didum , ipfi Portui cdgnoraeh eft Bo- 
Ca^ter? ItifuljE,qu2 in Boream vergunr,altis 
;anturmontibus.VenitParosInfula in po- 
uemVerictorum.rcgnanceConftantinopo. 
:nrico* BaldouiniFiandricifratre : Verum 
lometus iL capta Euboea j Paron quoqU^ 
jpauit. 

f^mlnfuia, qii^bodiej^y^/w^dicitui:, m 
iiuhabet}^X. LcucasGallicanas, fuitque 
rioribustemporibus cuni Cretafiib domi- 
^enetorUm. VerilmSclymus, Solimanhi 
T eam Venctis cripuit. Ipfutti oppidUm, 
d toti Irifulaerionfolumimperat,fed &no- 
impeftir, fupraaltummontemiitumeft, 
ptentrionespioie6tumi Aiunt illam olim 
im Infulam Veneris, Diam, Dionyfiam , Si- 
tii Miriorem3& Callipoliri^ 
bitedrierttem vcrfus ad littus Mirioris A- 
jnuerterisi occiirret C/«e>-oy Inlula, cui ho- 
'.aUmonovAtn eft,cum X. millium peridrci- 
^lenaeditismontibus.Vifurirurhictiidera 
[usvrbis, quainEurumventuDl obuerfa 
Secuhdum lorigicudiriem huius Infuls fi- 
ft,cui Cakmo nomen eft, cu.ra oppido eiiif- 
appellationis-Supra Claron Lem CmcUrU 
acft,cattiambitu XVIII. millium, &arce 
is ottum.Ad Auftrum eft PermLepidi vbi o. 
lit oppidum.totius Infuk caput,ad pedcm 
imontis. 

audptoculabiftfsinfuiis ofiTert fe Pathmos 



que in longitiidiriem tircitcr XVlII. Leucas. 
Merbps fuit vetiiftum eius riomcrtjTurcjs Bat- 
barico noiTii4ie5^^Wf«w vocant, 
I? In Orientali inrulxparteoftentatfe Arangiai 
prascipiwnominisoppidum, in cuiusmedioia- 
cuseft,qufstareamiffisaqais exficcarur. Sunc 
in Colnfulattiultaantiqua ffdificiainatmorfea, 
inf erque ca extra hiuros bppidi Palariutti Hipa 
pdcratis Mcdicoirutti Priricipis , qui Cous fuif, 
tioh minus quam Apelles Piaroriim fui feculi 
Coryphaus. Ipfa Infula non longc difta t k littd^ 
tcMinoris Afias , reda ex aduerfo Cyprilii- 

' , Et^rfwiw^ahtiqviiinihortien fuum ifetmct,n6& 
tlmiTiagnaquamtdebris , porreara abortuih 
C)ccafum,habeasqueXX.mill.in ciMiitu. Va- 
Iriis haec notata fuit riominibus ^ poftquam eani 
Cares deferueturit j qus huc afferre ni hil atti- 
het. Fuiireolimihcarion conteriiriendam vr- 
bem,oftenduntvetuftariidcra,quKconfpiduii- 
turlohgofpaciofeeundumhttus mafis. Eftad» 
huc ibiArmattieritafiura naualc,pulchrum fane 
lpaciofurii,eutti aggei^e latis ^dif d. 

^««evriaeftexCycladibusverfusbccidett^ 
tem , hodie Mycok dicicur j 0^:0 riiilhahabeiis 
in cirduitU.Habet hxcfvortum cUm Armaroett^ 
tarib,habitaturquetotaj ad brtum eft caftrUni 
S. Attn«,ad Meridiem S.Stephajii.iiiter Eurutti 
& Aquilonem Portiis eftPandernenfis. Hinc 
nonprocuUTOGy^rteoccurrunt, Infula ho/i 
ttiagnaj cinaavttdiquerupibus floftro *uo 
B^rbarumriotiiehhabet , dicitUirque ^tobodid. 
HucRdmaminexihuihmitteicfolebant,quos 
ffidrte dignos iudicabanrf quattliiis feidem fup- 
phcioctiam citer* inter Cyclades hafcelnltt- 
Is defertx ittfctuire folit£ fuejrinf ^ 

Celeberrimaautem omhium eft fyeiusobO- 
raculum Apollinis, eriamnoftrojeuoDi/enuo- 
cupata.Olim diaafuit brtjiiaoh numerum coi 
turriicum,qut:ibifrequehtes etantrquam variis 
bhm pt^ferriihk Poetis ihfignita fuerit fiomi. 
nibus,hihil opus eft cottiriiemorafe. £)iuiditur 
hsc Infula intercelTu canalii cuiufdam in dua^ 
partes : ih quarum altera vifuntur ruinz ingcn- 
tisilIiusTcmpliApollinis. luxtaDelumaliaeft: 
InfuJa,qu* ohm Celadufa & Artemifia didla fuiCi 



:nsobcommorationemS lohannis Ado rT"'^"*"'""^^^^^^^^ 
quihucinexiliumtSlluifm"^^ ^-^- ^ 'pra I>./.diciturnonminusquainipa 



lodiePalmofa dicitut: 6c quahquam hsc 
nonnulJis vicinis finC Afiatic^,vo!iii tamcn 
r«cis adnumerarc , cum quod lingUa lo- 
tur Gr«ca , tuiti qUod Turcarum Impera-^ 
areartt.Sienim feorfim de hi$<feEurop£eis 
ire voluiftem^res fuiftet niagni labof is,nuL 
amen vfus vel deledatioms^ Eft autem 
ttos parua Infula , nbn hifi VIIL milliarii 
:acircuitu;fQo metiens, fecenfetutquein- 
potades fam a vetcribus qtiarii antiquis 
oribiis. 

Infulzhodienomcrieft Lortgt, eftqiie vl- 
;arura qus in Orientem tendunt, fecun- 
ongicudinem littoris Afiatici* Porrigitur 



^ £t ^;^i/m Infula eft ^ Cycladibus , tf ftiiriimu 
XX.Leueasfuoeontincns peridromo. Ethuic 
dhm varia £m^Q nominaaitMyrfylusLesbius* 
dppidumin eaorientem tefpicit,cutti arccbr«- 
alto fcopulo impofita, ad quam nifiper pontem 
penfilem venirinonpoteft. chius oppofita^ft 
cherfohefolonic^. quam Smyrttaih nominanr, 
intercedcnteintetvtramqUeahguftdfreto,'bre- 
uib.^srcopulifqueplchb:eftqueh^cmediain- 
f er Mi tyleneh & Sattion,pro Chio olim .£tha. • 
ha dida : peridfottius eius cdnftituit circiccf 
hiiUia XXX, extchditurautemfecuhdum lon^ 
gitu4incinabAquiloneinAuftrum,aiuiditur- 
<i3cindHaj|)artc5yquarUmvnadicitur%eriof; 

l-ii 4 ' alter^ 



Po TENTI A OtT 

alterainfcrior.Occupauit hanc Soliraannusan- 
»oaN.C.M.D.LXVI.PhrygiamAfi2rainoris 
regioncm Turcx Barbaro vocabulo Sarcum 
appcUant. Huic opponitur Lesbus Infula pul- 
chcrrima , Mitylenc diaaapraecipuooppido. 
PrifcaciusnominafueruntAntifla , Pelasgia, 
Macarea,& Egyra, vt Plinius narrat. Ambitum 
eius metiuntur fere XL. milliaribus noftrati- 

bus. ... 

lam vt etiam aliquid de iis dicamus lOcis, 
Max poflidcnt per Sclauoniatti,numeratur in iis 
primolocoC<i/2«S«wNtf««»<, ftruiaum in Golie 
humiliiuxtaSinuraRironicum, qui hodieCa- 
tarenfis dicitur. Hanc vrbem non ita pridcm 
Hifjianis eripucrunt Turca: Scniram , qu» Bar- 
barisS(«W«dicitur, Vencri aliquandiu pofle- 
dcrunt,led hodieTurcisparet. 

Diftat autem a mari mill.pafl'. XVIIL incum- 
bi^ns prxcipiti rupi , & fub fe habens lacum am- 
pliflimum,vt cuius peripheria CXXX. millia 
conficiat:c£eteracditimontesambiunt,przter- 
Guamverfiisfeptentrionem. 

Prster hjBcpoflident Tnrca: exigua quaedam 
lc male habitataoppida, Buduam, Antiuarum, 
& Dulcinium , quod oppidum Ptolomaeus Vl- 
cinium nominat,cJCteri Graeci Olchiriium.Ha^e 
tria Venetis eripuit armisSclymusII. Turca- 
tumMonarcha. 

Qualitas &lngmmm\}arumlnfHUrum. 

In T&^yS lnfulacandidiifimum effoditur mar- 
mof.quod RomanioUm magnifccerunt.Mon- 
tesinca coopcrti funt fykiisfrequencibusePi- 
nu& AbietcioftenduntqujC adhuc fcoriae &pur- 
g^menta,quam diues aliquaudo hsc Infula f)ic. 
ritMetallistquanquara idcertius praebeatindi- 
cium , quod Philippus Macedonias Rex quot- 
annisexeaargentiTalcnta LXX^. accepe- 
ric 

^rfwoffemi^lnfulaabundatmelle , funtque 

«lultaeineadama:. / 

leiMnjfertilitasnoftroaeuotanta eft, quanta 
vixvnquam alias-,gignitenimcum eannabeli- 
ntim,fi-umefttum, legumina, &vinicopiam 
iMagnam.Carnium hic, vt & lanae , aliaruraquc 
bonarumrerumvileprecium ob copiani. Li~ 
gnorum tamen hicalicubipenuria, inprimis in 
parteorientali,vbidumusaridioreft: qu«vero 
in Meridiem & Occidentem vergunt , humi- 
diorafunt& perpctuo virent. Valles irriguae, 
qu«intercollesmultaefunt , feracesfunt nu- 
cum , amygdalorurn , ficuum & oliuarum. 
Fluuiistoralnfuladeftituitur , pifcatio tamen 
eftinlittore maris viciniquaeftuofifllma , in- 
■primisoftxcorumoptimorum, quibus magna 
cfti noftratibus diftercntia. Scaturiunt etiam 
alicubi aqu£ecalidas,non tamen adeo feruentes, 
vt in multis aliis locis.In hac fola Infula , non a- 
libi,reperitur fw-yrfirwMW fiue/^j//4f<t,quae muL 
tum valere creditur ad peftem &defluxiones. 
Fiunt autem indc paruse raalfx rorundae fiue 
Wochiici,infcnptivariis fignis fiue charad^rir 



t3 M A N N I G A , S I V E 

bus Arabicis.Magnaaurem folennitateccrtii 
Geremoniis terrahaec effoditur: ciaadfoliidie 
VLAugufti menfisaperiaturcauerna, ^wa 
ruitur,caeterisomnibusannidiebuseamvel • 
dete nefashabetur : quin & ipfisLemniisinn 
didum eft,ne eam IniulaefferantiCapitis coh; 
tutapOeha. 

Quoties Otatotes fiuc Legati exterorum 
gum Conftantinopolim veniunt,magniacpi 
ciofi dpni nofninehaec ipfis terra offertUr.qui 
maximi Turcaefacere fblent 



.qui 



^are quod etl irrter continentem & Etfi 
Infulam rapidum eft & impetuolum, quodfi 
gulis diebus quater , vel fecundum alios , fex 
retiproco xftu fluit atquc refluit , vt nau 
quaniuis optimo ferantur vento , parum tarr. 
promouere pofllnt. Cuius reicum caufam i 
ruralem indagare non poflct Ariftotcles, tJEi 
& moBrore vitam finiuifle pcrhibetur. Abun 
"^uhAA farre , leguminibus , vino, oleo,Ottinic 
generc arborum,inprimis earum,quae ad fab 
candas nauesaptaefunt. Dicuntur etiam oi 
in hac rhfulafcflecarercquarera ego proco 
p(?rtanonhab€p,Inagro Caryftiogratidiarn 
raoris fragmenta exciduntur , inuenicurque 
lapis Ami .nthus,quiin fila inftarlini rcducij 
teft , ynde fit cela, qus quoties fordidatailie 
nonaqua eluiturjfed in ignero conieda-iiai 
buspurgatur. 

Habet & Mehs Infula optiraos aqujc fiilpl 
reaefontes, muUisinlocis', quarum vfus 
faluberrimus crt.. Eft auten> fpluro huiusic 
lae. pingueatque fcrtile, vtgrana frumegiiii]| 
qnadragefimum ab fatione diem ad jLTftam|i 
uener i nt al titu d inem,&.paulo poft, doiiELi {I 
tuerint. Oliuetis multislocisabundat,vin(j 
aiicubi. Subrcr terram oftenduntfenonnu| 
argenti venae,cum folphuris copia,quo vixpi 
ftantiusvlluminucHitur. Exhacipfalnfula]! 
cuUusprsftantifllmamarraoraprimusRon) 
fccum afportauit.Aiunt in certa quadam hu 
Infulaepatteearaeflefolinaruram , vtfifa 
fofla excauetur humus, cauerna paulo poft.f 
humana ope,fuafpontc rurfusimpleatur. 
- In Serifho Infula Ranx mutae efle creduar 
quodnunquara coaxa^itesauditaefuerinti y 
de lofuspr Quctbio , R A N A S E RI P H I 
quanquam Pliniusfcribat , eas , fi extra S' 
phum alio exportentur, non minusclamofas 
le quamalias. In Stfhno Calamira rcpcritur i 
merofa, nefciturtamen vulgo , vbinamesa 
&argentifodinaefuerint, quae Infulanjtam; 
lebrem reddiderunt , cum nullafuperfinttaj 
Thefauriveftigia. ! 

Tms Infula olim diues fuit praeftantiffi! 
marmorclaudaticandoris, quilapis, quod| 
Lychnuchos fiue cadelabra expereretur.Lyi 
nites appelIatusfuit.Narrat Solinus in Paroj 
lulalapid&m quendam , quem ipfc Sardum i 
pellat,inucniri, quivcl praeftantiflimum M 
morvincercqueat, neque tamenin numerj 
gemmarum vel precioforum IapiIlor6m rcla 
a quoquam fucrit. Plinius tamcn huitfs la 



Imperi V M TvR CIC V 

S ih Paro Infula mentionem nullam facir, I- 
ud quidem pcihibent , fi quis rem aliquam al- 
im immcrgat mari ab ca parte , vbieft Arma- 
icnrariuii) Nauale.continuoeam nigram ficri. 
cr huius In(ulK ram falubris & (erenus cft , vt 
I liimmam fcneaurcm incol£eperucniant,ne- 
Lie ranien ii qui totannis oneratifunt.fenedlu^ 
$molertiisregrauitcrafficiquerantur. 
Naxus hodie Ntfiia , plerifque in locis vineis 
>operca eft , noii min u$ quam olim. Lapidem 
ibefquem Graeci ophitcrt , oos ferpentinum 
•canuis,quiterraeruitur. Mokx hicfuntve- 
r,vclpotiusThaones ; quarum aculeipun- 
ura non minns lethalis cft quamScorpionum, 
cintcmpqreaftefatur remedium. OfFerunt 
inhaclnnilaaurivenaefatisluculentae,fedne- 
gunrur,(iueid incolarum fiat incutia vel in. 
ria, /luequodTurcxprohibuerint, quod& 
iltis Griciapartibushen nouimus.Inlero fi- 
Lenalnfnh multum fubminiftrat terra ma- 
isfnarmore«,eftque ipfum folum fupra hio- 
mferax.coUigiturhidignum Aloct , quod 
srmacopocinoftriplurimifaciunt ob prafta. 
n. Vinum Coum, in quanca jam olim fiierit 
nationefa:isnotumeft, prarlentim quod ab 
pponc denominaturjfcd & cadem Infula ab- 
iat frumento & pecoribus.Cupreffiatbores 
quam elegantiorcs,vt necFraxini necTerc- 
thi:Bombycumctiam,vtoIimitanuncquo- 
:brgushicprouentus, vnde quoque fcrici. 
:r tot bona non ieuc fentiunt Infulani da-, 

umexlacuquodam,quiverfusoccidentein 
nans, tam tecros exhalat vapores , vt impof- 
L-fiteas perferrehominibu$,quofit,vtrota 
ilieapaisdefcnaficiiabitatonbus , magis 
cn noxiifunt vaporesper jcftatem, quam a- 
tnnitcmporibus. 

'iwo^ Infulavinum non gignit , quanquara 
nx abundet vitibus , etti vt Strabo teftatur, 
^rarumrerum bonarum fitfcraciffima.Fru- 
iri copiam multifcriptoreseinegant,quem 
:(aumolei incredibili vbertate compenfaft, 
f^^coKelnfulatantum olim murium domefti- 
im niaioris gencris fuifle pcrhibent , vt mi- 
comncs coegerintincolas. 
:bm tanrum habet malorum aurantiorum, 
srumexprcflusluccus plenis dohisconda- 
ScConftacinopoIinVenetiasquemittarurad 
iiendos giariifimo illo acorccibos. Arbo- 
quibus Mafticheextillat . inlittorc maris 
;o ordine plantatz confpiciuntur , paru« 
lam«khumiles , cumfolio qualeeft Buxo 
-ctifco. Vulneraturautem correx arbuilu- 
us circa ftirpem fingulis annisduodecies, 
de Mafticheextillct, quae eftiuffarrcfinK. 
ifitin arboribus, exquibusad cummo- 
extrahirur Terebynthina , putanturque 
duovixvUibi perorbem protienifeprsfta- 
.Confpiciturhicinfuperin praalris arbo- 
s fta&as quidam , fpecie fabarum in fuala- 
umtunica , qucm Gra^ci Ondorinen vo- 
.Latini vcro viicum,vnd e glu tinofusillcvi- 
coIIigitur.Nec parualaus eftChio ItxfuIseJi 



M Per Evii op a 



62t 



vmoMaluatico, quod hiccrefcit, quatiqiiam 

bonitatemfra Creticum, Olim folebant Chii 

Romam inittereoleumCabaiinum,vthodieex: 

ProuinciaNarboncftfidefcrturLutctiaminque 
rcliquam Galliam. ^ 

M Inful* prscipualaus ob eximiam fettili. 
tatem;nam omnes frudusarbbrci^quihicpro- 
ueniuntfuauioriifuntguftusquam alibi. Aere 
truiturfaluberrimo.Multihicmontesvifuntur, 
Jn quibus ohm Latomi^ Marmoris , cuius tarr,5 

noneapulchritudoqu^Parii.Gagatcslapis,qui 
hic colligitur. m magna eft^ftimatione. Vinum 
autem Lesbium prsftantiffimum inter omni» 
vmaGrxcamdicatur. Equorum hicarmcnra 
numerofa,qmquamuisniinofesfint,roboreta- 
men&pulchritudine corporis nihil cedunt ma- 
loribus. Cafei hic&omnisgenetisffumenti 
abundantia,vt& confeaionis arohiaticffgene- 
ra du o, quib usTuf cs in paran do potu fuo vt»m- 
tur.Barbara nomina eorum funthodie Trachana 
ScBoulmtpnCci& dicebantur Crimmn &Ma^. , 
DeSamothraciafupradiximus. Quodad ioca 
lllyrici fcu Sclauoni^ attiner,qu«fit eof um fer- 
riliras&natur./atispQteftiutelligiexiis , qua: 

de RepublicaRagufina, &iis qu2 Veneti inea 
orapoffidentjdiximus- 

MeresAmfquilnfulanorutKArchipeta^i. 



SolebantolimC<e*j«/i,/^habitarores,cuma£. 
tedtos lcnio vir^ raedium cepiflet, fponte Vene- 

numbibercod.oimbeciliitatisc^tefafumque 
leneajemoleftiarura^eratquepermiffiimcuiuis 
exirc evira,dummodoidpermiflu Magiftratus 
tacerer. Eratautemapudilloslexquarinbebac 
eos,quibeneviuerehonpoflenr,honeftemori: 
eosveroquifcxagefiraum atatis annura eflent 

lupergreffi,vtvencnurahaurirent.quovi<aus, 
queraienesabiumtufifuifl-cntfuppetercfiunio. 
ribus.TeftaturidAelianusinvariafua,dumait, 
raorti dcftinatos folenne facrificium fecifl^e, 
quopcradlocofonatos floribus dcuram bibif- 
le , gnarifeampliuspatri^prodefrenon pofle. 
FinguntPoetaehancInfulam olim habitacam 
fuiircaNymphis Corinthiads , quibus&idco 
litcoufccrata. 

seriphui olira Tutelarem habuit Apollinem^ 
quipracztctisineacultusfuit. 

Siphnnncola aliquando tam potcntcs fue- 
runt,vtcuraLaccdsraoniisdepfincipatu Gra- 
ciaecertare belloaufifucrint, vnde magnuseo- 
rumaniraus&adfummaadfpitansintdligipo- 

At P4ri< leuitatis &mendacii nomine accu- 

fatifucrcquoddeuiai a MiltiadcDuce Athc- 

nicnfiura.fidem ei obedientiamquc iurauerinr 

fedpromiflbrura nihil feruauerinr : vc indelo* 

cumproucrbiofccerint,ImitariPatios , ideft 
fallercfidem. 

NrfATiirudes & obcfo ingenio reraper habiti 
lunt. In hanc Infulam olim mulr^ fe recepcrunt 
mulicrcs , ybi in mcmoriam violat*^ Thefeo 

Ariadnes 



POTENTIA OtT 

Atiadncsjdeteftantes virotura petfidiam, innu- 
bam duxere vitara . 

In Coo Infula futt olim operofiiEmum Aefcu. 
lapii Templum,c cuius pofteris (e genus ducete 
aiebatHippocratcs, Ad hocabomnibusGrie- 
cix pattibus confluebant aegti , fcilicet vt ibi re- 
cuperarenc lanitatem. 

5<tMi«fingulari cultu profequebantur luno- 
aem , cui multainftituerant fefta atque facrifi- 
cia£rexeranthuicftatuam,quaeam vrpuellam 
nupturientem reprjB(entabant,quod eam in Sa- 
monatamarbitrarentur , ibique vfqucadpu- 
bertatisannoseducfltam , vfquedamlouinu- 
pftrit.Dedicauerant eidem etiamNemus luno- 
nium,in quo alebanc multos pauonesapartir 
bus tranfmarinis aduedos. Fiebant aurera in 
hacInfulapraEftantiirimavafarertea, vndeLu- 
tum Samium in prouerbii vfum tradum eft. 

Tancum autem honoris habuerunt Athe- 
nienfes Dtlo Iw/«/<e,vt omnes tumulos apetiri, & 
fepuUoium oflain vicinam Infulam R.henen 
transferriiuircrint.qusineumvfum confecra- 
ta fuerat,a PolycrateSamiorum TyrannO,cum 
isimperio Marispocirecur.vteflec vebtDelio- 
rum Cxmeterium.Fa6badedicationeperAthe- 
nienfes,infticutum fuit feftum folenne , quinto 
quoqueanno agitandum » vbi omnes qui erant 
lonicigenetis 5 conueniebant , (equeexerce- 
bant curfiijpakftra fiue ludla & Mufica.agitan- 
tibus Uberisciuitatibuschorcas in honorcmA- 
poUinis. In haclrifialanefaseratcanemalere. 
EtCb«oliminmaripoteniesfuerunt, cumque 
"feinlibertatemafreruiireni-.magHafque acqui- 
fiuilTent diuitias , inftituernntegregiamdomi 
formam Reipublic^. Ad extremumtamenab 
Athenienfibus iubadi fuerunc, deinde a Mace- 
donibus,poftremoaRomanis , poft quos*fub 
Graecorum Imperatoru dominio fuerunt.Mul- 
torum iiluftiium hominum patria fuit Lesltus 
(hodieMetelina)Iufula,fuicqueveiutiemina- 
rium dodorum virorum , & elegantiorum lit- 
cerarumftudiororum.HinccnimprodiitThco- 
phraftus,&PittacusinteiVlI.(apieniesGraJciaE 
rclatus,& AlcaeusPoeta,& Sappho Poetria,cu- 
ius fuaui (fi mi extant verfi culi, led oppido quam 
pauci. Eademgenuit Diophantum Ora^orera, 
TheophanumHiftoricum&Poetam , Thcr- 
pandrum infignem Muficum &Poetam, vt& 
ArionemGitharoedorum clarifllmum. 

Coluerunt olimprjBcipue BacchumlwWi, 
hac de cau(a,ytait Paufanias; cupifeatores Me- 
thymnjei e ifiari extraxiflent caput humanum 
ex oleaftco fa6lum, cum nefcio quid diuini ptx 
ic f crre videretur, quanquam peregrinaeius ef- 
iet facics,& a Graecortmi Diis aliena , confiiluc- 
lunt Pythiam, quis Deorum Heroumquc eafa- 
cie rcpraefentaretur i refponfum fuit , vt id 
caputBaccho dedicarentcognomcnto Cepha- 
lcnio. ^> 
Samtihrack Infula olim celebtis fait,quod vel. 
Ut comunis fuerit fchola , i n qua addilcebantur 
ritus , ceremonia: & (acrificia omnia.qux cuiq, 
iper vniu^m Gcaeciam Idolo oflercnda eflenc. 



9MA NNt C A , SlVJt 

\:Moycs etrumnojiri temporu. 

Quamuiseodem prope modo viuatut in ( 
mnibusiftis InfuhsGraecanicis ,noncrittarac 
alienum a noftro prqpofito , quaEdam dc iis e( 
rumque moribus fingularia dicere , quibusn( 
ftro seao vtun tur. Primum igitur (Giendum el 
tantum Piratarum verfari aflid ue circa has In(i 
lasomnes , vt habitatores catum iu petpeti 
veiui rpecula excubare oporteat hoc pado.hi 
eftvUusmonsauteditarupcs , inquanonfii 
fpeculatoresperfotum diem , vt vifaaliquan 
uiPiraiicafignumproponanr:facileeniradi(c 
nerepoITunt intcr naues Piratarum & Mercat 
rum. Cum primumnaucmpraedatoriamcoi 
fpicatifiinc,extemploignem cxcitant, cumqi 
interdiuignisnonfatisclareluceac , eiufmo 
materiasingerunt, quae mulrum caufanturf 
mi:fi plures fint nauesiplures excitantut igni 
C0n(pe(3:ohocfignoomnes armatiadportu 
confluunt^ibiqueoperamdantvt commuoc 
peftem cxcenfione & novaprohibeant. No^ 
nonlblum ignes inmontibusclarevi(unnir,( 
&nauigia confpicipofTunt.Vndefiifficittotf 
ces exigere,quot fe m confpe^turo dederuntr 
ues.Ipfi vocant Marepurum, fi ouUumtalel 
gnuminraontibusconfpiciant : conttaturl 
dum,fi vel ignis velfumusappareat. 

Pathmus Infula, hodie Palmofa , habiiatui 
Grjecis Chriftianis, viuentibus inpulchertin 
libertatc,itatamen,vtTurcarum Monarcha 
, fiimmum fuum agnofcant Magiftratum, ctqi 
annuumpendanttributura. Agri coluntnrp 
Chriftianos:funtquein haclnfula pluritniC 
lohieri.Tenet ncfi;io qus fuperftitio CooSjft 
lida quidem ea & abfiirda. Serpentera cnim i 
gentismagnitudinisconfpicati , aiuntcaml 
liam efle Hippocratis Medicorum Princip 
camque adhuc uiuere,quodexquifitasinMa[ 
fi:ientiae Saga fucrit, 

Oppidum Stancum foliTurca: habitant,exc! 
fisomnino Chriftianis,necoppidodi3raxac,( 
& omni penitus infula,praEter duos pagos agt 
ftes,in quibus Chriftiani Grjeci habitant, agr 
atque vineas colentes. Idem fit in Lesbolnfu 
vbi Mytilenen vrbem foliTr.rcseinhabitant, 
grorum cura & cultura vinearum GraEcisjx 
mifla.Idem faciuut Grseci , qui Lemnum inc 
lunt , vbifinemetupiratarum degunt,Sok 
forrtiidineper milites , qui per eam Infulam 
praifidiadiftributifunt : & hicmuItifuntC 
loieri.vt & in csetcris omnibus Aegei roaris l! 
fiilis. 

In ChioInfuIaTurcae nuIIihominiChrifti 
no permittunt, vt in oppido eiuf<iem nomir 
habitetautdiuertacquanquam Epifcopus prij 
ptereanonintermittat celebrare MiflaeSacru 
in domo Epifcopaii,quas cftin ipib oppido, v; 
& certa qujedam domus hofpitalis e(l, in qiw < 
mnibus pauperibus & viatoribus Chrittian 
pertresdicsno(9;efqi^e holpitium vi(Slu(cj»gt| 
cis datur.Horum etiam iuxta foflamvrbis fepij; 
. cra 



I M P E R I V M T V R C I G V 
Jiaconlpiciunrurmonumema. Ab oppido 
milha pafrcircirer X V.Olrtr prsgrandes cafa; 
hcani in quibus commotanrnr circirer L* 
LX.iufticj,quorumidVnicumcftftudium& 
ficium.vrquouisanniremporealant perdi- 
,quas magna induftria capere noucrunt ter- 
poftquam exdu&funt die. Has itaadfuefa- 
:iciunr,vt quamuis toro die per agrum cairi 
tiueerrenr , fub vefperam ramen domunt 
cant.Cumad corcem reuocandcc fiint s puU 
i* qiiiuis occulrar fe inclinaroiti cerram dor- 
c grana rririci intra labia tenens , quje dura 
•revulrpefdix, -.gnofcit m£tgiftrum nutri- 
tiqueluum.&iradomum defertur. Harcin^ 
rialnrulanorumfacit, vt ibi magnaperdi- 
i ur copia,vrque vili precio vendanriir. 
Erhac quidem delnfuJis ArchipcJagi fiue 
is.<£ga;idjxilIeruificiatirtamCyptum,Rho- 
1 i &: Iniulas Proponridis ad perfcriprionem 
u) tcrrarutn &regionum referemus , quas 
;nus Turca per Afiam poiHder : nunc vero 
:luluros poretiriam Orthomannicam peif 
)pam,iuuat levi pcdepercuncre. 

^mdm , Bulgdriam, SernUrn , nafcinm% 
cum fis quA per Hungaricim 
Turc£obt.inent. 



tautemBofnia regioIlIydci.qnamOrof^us 
lanianinominat , aJii veroMoefiamfupe- 
m. Nomenhoc recenrius cidedirBoiha 
is,qui in Sauum amnem iufluir. Diuiditur 
n Bofnia pmnis in dua$partesjquarum ilk 
.hscducatus noinine cenf tur. SitiiSeiu^ 
:crDilnubium& Sclauoniam. Porro re- 
I Bofhis occupat infcriorem regionis par-- 
uius prscipua eft ciuitas & velutcaput re- 
slaieza , Iita in (ummitatemonrisirtfer 
amnes, cumarcej qoaihumanisviribus 
;naii non pofle viderur.hoc regnum Tur^ 
1 fubiecir anno a N. C- M. CCCC.LXIVw 
le barbarica facuiriadetrahi iuflKTerStepha 
jHiiae regi,eidcq; defpor.E Rafcis Seruix.. 
•ucat'Bonfiinominecefenturfuperiora, 
R.3gufienfibus , nominabarq; fe Dux ifte 
ofniac duntaxat , fed & S.Sabic & Montis 
principem. Sed &: hic idem Ducarus in 
ru manus peruenitanno Chrifti M. CD. 
. eftque ad eum modum omnis Bofnia 
tempofe(Iibvnampra:fe(auramreda<aa. 
Beglierbegi eft in oppido Bagnia luca, 
uim &alia plura oppida eifubfinr. 
liani mulridccipiunrproanriqua TribaU 
regione,&parte fuperioris Moefi» : fitus 
;interBofniam& Bulgariam. Prscipua 
: ciuitas eft Senderomia,quam ahbi Spen. 
im vocanr. Turcis diciturSemondcri 
ris & Germanis Sendrerfl, Nonlonge 
diftar a Belgrado , fupra Danubium am- 
Dccupauithanc Amurathes Turcarum 
cha anno Salutis M. CCCC. XXXVIIL 
;gnopatriam fuam debctluftinianuslm- 



mPer Evropam» 6%^ 

{)erator , prajter quam&Senderomiamjii^jfcci- 
pua Seruia oppida funt; Vidina, a Tuircis Kira* 
toun vocata,htaad mdnrem Argentarium , de- 
inde Nouogardia^ ad fincs ipfius Scruiae, quam 
nonnulli male nominantmontem NouUm;pd« 
ftremo MohsNigefi 

Bulg^ridquafi Volgariaquibufdam c(icitur,k 
popuhs quibufdim.qui progreffi ^ Volgafluuio 
citcaanrtumiN.C. DC.LXVI. hanc regionem 
oCcupauerunt,qua?putatureffe veterum Mcb- 

hamfcnor.FincshuiusfuntSeruia,Romaiiia& 
Danubius amnis.Cafut regionis eft Sofia oppi- 
dum , quod Niger accipit pro Tibifcb Ptolo- 
mai. Siraeftaurem Sofia loco.commodiflSmo, 
cftque ampkac populo fredUens,hec tamen ff 
tismunita. Hancfequifur Nic(jpoh's * quam" 
Turc£e()ronunciarionc Barbara Vocartt Ncge^ 
boIin.Rafcia JnterTermem & Danubium am- 
neseft. Vrbes &oppida irteartumerallrurhsc 
Sarfonia , Crufoviccia , Couinura,Nouabarddi 
Seuermum, Columbefta &Bodum. Habuic 
Rafcid olim firtgUlarcs fUos Defporas , quo-- 
tumejftfemum profligauit & principatu exuit 
Aitiurathes. 

Pt±ter h*{; obtirtet TurcirUffi Monarch^ 
BeflJ^aratiam.qua? pars purarur Moldauije, irtque 
caoppidaKilim &Moncaftum, vbicommora- 
tur Sangiacus iiibiedUs Beglerbego Gracije. 
Vencruntaurem haec oppidain Turcafum bo- 
teftatem , cum ipfa regioneahrtbaSalutepet 
Chriftum reparataM.CCCCLXXXV. 

Deiis qujE Tutca per Vngariam polfidet, tud 
dixmiusj cUm ipfumfcgnum Vngariainfupc* 
tioribus defcripfimuSi 

i^alttaid^iiaturaharumregmm. 



Eft Bofnia omnis afpera & plena montibu^j 
nec valde muitum emolumenti affert colonis 
fuis. Morttium pf opefolum & vnicum bencfi- 
cium hoc eft,quod regionem dccelTu difiicilem 
faciunr. InUeniuntur ramettalrcubiafgentifo- 
dinae,quarum|irouerttus ttort eftcxfguus. Fal- 
ConesadaUCupiumhicinuefliUnturoptimi, & 
quibuspulchriores alibi fruftrafisqusfiturus. 

Scd& Bulgaria ffiaxima fuiparte montibus 
atrolhtur,quipofrigunturmddo veffus Danu- 
bium.modo vetfus Romaniamfiue Thraciam. 
A fperiora tamen funt niedia f egionis quam ex- 
frema.Etfiauremminferioribus raulrieoccur- 
runtvalles&plartides , pleraque tamendenfis 
coopermrtrur nemoribus,veIfurtr deferra;& ob 
haec incommoda Confumptse hic furtt reliqui* 
exercirus Ladislai Pdlorti* r^is. 

Eadera eft rtatura&ingertium SefuisRafciar^ 
que , quanquam Scruia C£Btera harc regua fu- 
pcretbortitate aurifodinarum , vtBofiiiavenij 
argcrtti* 

Mons&itigeniaincoiaruni, 

Conueniurtf hiin plerifquc fuis 0/ortibus 
cum ScIa.uorummoribus,quiiara aute maxima 

6Xpafte 



POTENTIA OtT 

ex parte a nobis dercripti funt. Participant ta- 
men etiam in quibufdara ob vicinitatemcum 
Polonis,qui & ipfi Sclauici funt genetis .In vni- 
uerfumtamenreputantiplanum fict , omnes 
hos populos efle vinofos & ebrietati deditos, 
crafTos rufticofque.Nemo qui fapit.eorum ver* 
bismultumtribuet , quod ob lenem aliquam 
caufamfoleantfidemfallere. Dicere pofliseos 
natos ad laboram & fatigationis tolerantiam.i- 



O M A N N i G A j S I V E | 

tavixvnquamdefatiganturi Extetis tametti Itl 
prirois noftris hominibus grauifllma cftfercin 
tolerabilisearnmconuerfatio. 

Animofi tamen {untvel potiusaudacesa 
temerariiad fubeundapericula,vtcoecumpo 
tiusac brutajemin iisdcprehendere pofllsim 
petum , quam fortitudinem , quae ciira 
prudentiam efle non 
poteft. 



CATALOGVS OMNIV M PRINg 

PVM, TAM CHRISTIANORVM Q^VAMM|i 
homctiftarum, quiConftaiitinopoliimpefauemnt, abeovfquetcii! 
pore, quoprimumlmperium Orientis ab Imperio Occideutis, 
' quodpenesCarolumMagnumfuit, 

feparatumfuit. 




Jlrum Elenchum Imferatorum Con- 
JlitntinofolitAn^rumndnhoc loco , fed 
(irnniumpojlremojpojirectt/iitas res Ot- 
tommnic£ fotenm fir Jfani Afri- 
camquecoUocAre^ Nosiamen^memons 
infiituti nojiriiqui infrimo Archonto- 
logiA huius tibro de iis Princtphm , qut 
pr Europam ddmicilium fibi fxerunty 
etjialibiquoquedominentur i nos di^ 
Burospollicitifumui , hunc ipfumlo- 
cum Catalogo huic tribuere ■voluimmt 
(Ufn quod T urcarum 'JMonarcha Con- 
JiantinopoltinThracia , quaprouincia 
eH Europ<&-, fedem habeat regiamque^ 
tum quod eo cum primls nomtnemter 
Principes Eurepaos relatus > ac prtmo 
huichbroinfertusfuerit^ 

r^ONSTANtlNVS Vl.Leonisiy.fi- 
VJlius , patri inlmpeiio (ucceflit^nnok N. 
C.D CC.LXX.Regnauit hic nouem annis ado- 
lefcens admodum cura Irene matre fua , cum v- 
trique perfuafitTherafuis Parriarcha Conftan- 
tinopolitanus, vtconciliumcogerent CCCL. 
Epifcoporum,quorum confenfu Imagines Te* 
plis Chriftianorum reftitutas fuerut, qiias Con- 
ftantinusVxiecerat.Aliquotannispofteaamo- 
uit Conftantinus matrem fuam a gubernaculis 
Imperii.iuflitque erui Nicephoro oculos & am- 
putarilingu*m,cumillum fecreto ad Imperium 
adfpirarc animaduertiflee. Scd & vxorem fuara 
Matiami Garoli Magni filiam Monafterio in- 
clufit,dua:aconcubinafua,& quidem deconfi- 
lio Matris Irenes,quae per id fadlum filium apud 
populum inodiumadducereconabarur. Huic 
matrisconfiliocumfortunafubfcripfiflet, ipia 
fuperiorfa(aa,captofiliooculos eruit, eumque 
in carcerem compegit,in quo mortuus eft anno 



aN.C.DCCXCVlILRegnauitigitutforal 
ne annis V. Huius temporibus Imperii Oc 
dentalis Diademate cindus eft Carolus M 
gttns,annoChrifti DCCC.I.Sccutus eftlreni 
Islicephom Pacricitis , bonus ab initio PnBce| 
delndefadusmalus&nequara. Periitinpr 
liocaedisaBulgaris. 

Huius filius Stauratm,cnm in eodetpa{iU( 
fus Bulgaros prslio vulnusaccepiflet ,ablro{ 
riodeiedlrusefttercio menfe poft , quamK 
chael Curopalates Procopiam Ibroremeiusc 
xiirer,qui &c Stauratium Monaftetio indufiti 
ibifiniretdiesfiioSi - 

Fadus igitur Imperator Michatl C«f»p4i 
annoaN.e.DCCC.XL tammplli&laxof 
animo, vcfada aduerfapugaa,feraelfugatt 
Bulgaris, abiedaoi^ vlterioxislmperufpf 
Monafterium fe abmderit. 

AnnofakuisDCCC.XIII.Imperiiliabci 
fufcepit Leo ^yMM/Jw^huius nominis V. cuni 2 
tefupremus Dux militum Curopalatis fiiil 
Priuauit hic geniralibus filiosMichaelis.eoTc 

in exilium mifit. Imagines , quas templisebi 
nauerat, reftituere, donec vixit, noluit , oGci 
insedefacra duranteleruitio diuino,o(ftauol 
perii fui anno. Vxor eius Monafterioind 
fuitjfilii exulatum miflli. 

MkhaelBalbHsCmc Traulus, nefariusparcic 
Leonis V.I mperator fadtus an . a N.C. DCC 
XX.mortuuseftfluxuventris. 

Huius Balbi filius Theophilusid Impcriumf 
uenitanno Chrifti DCCC.XXIX.vir vt lult 
ammansjfic ofor ftatuarum & imaginutn.ad 
vt eosjqui illis honorem babiiiflent , acriter ; 
niuerit. Inf lix hie fuit in bello , femperfere 
ausabhoftibusjvndetantatriftitiaafFcte 

vtabomniciboabflinens, nflpr«terfrigia 
biberet.quse res eicaulafuit dylcnteriat j qu, 
pfum e viuis fuftulit. v; 
Theophilo marito mortuo,vxotciusT| 

dmiQum fe pro Tutriee Michaelis filii m\ 



Imp E R,IVM- TVRCICV 

iperJofatisfelicitcrprarfuit , reftitutisin 
laimugiiiibus, CumautcniMichacl Im- 
cticrat.cmcapaxfadlusfuidet, Matercef- 

0 fil io,p ipfcfl^fe Mouialem , anno Salu- 
XCLVr. f . 

ur Af/Wi/<i!/Theophili filius , cumpatriin- 
cccl]ilIct,adultiorfiiftLis Bafilium Mace- 

1 Impcrijroijiumadlciuir.intcrfedluspoft 
rariflimoillio , cum poll abclicationem 
simperairerannis Xl.mcnfibusl X.die- 
invniuerfum veroannos XXV,mcnles 
iXlV. 

t Macedo ifte Baftlitu cum anno Chrifti 
2LXVII)Imperator fadus fuiflet , di- 
jnErTinifli"^^" YiiaeJAemadeptus elt, 
tftm if^^M^Jp vpJ3Jtri£vng ^ qui cornua. 
bus eii..'.5iinp£gfi.'at. 

li Vi coc'nomen fuit Philofopho , qui Im- 
n au(pic>\tus eft anno Salutis DCCC 
CVl. Salcbathicdcnoftc mutatohabitu 
revigilum llitiones,vtvideret , anexcu- 
s redte facei cnt officium.Cum autemali- 
oimportunius idficeret, v£xb.erarus ac 
£rr.reL>uiflas^jc£j:o.dig^ cam iniiotuifler 
llfjo a^eojioQ^^lii^aaduaruL^ 

ciituseft frarrcm Leonem in Imperio 
dcr3.nno Chrifti CMIV. homo deditus 
catibus, mortuusproflauiofinguin!S,qui 
naris &:genitalG membramerupit , cum 
ventre nimis ie cxercuiliet in lufu piliE, & 
jnicendens equura nimia ihtenfione cor- 
'enamrupifleti 

rptimumannum agebat Gonflantintts Vli: 
arcreiusLeo VI.moreretur,q!>i filitim te- 
atfub tuteh marns fiije Zocs.Mortuoau- 
itruo Alexandroanno CMVI. ipfeimpe- 
cpir.Reftituit hic prifcura fplendorem lit- 
>r2cis,rcliquitque filioluo i!brum,quern 
riplit dc negociis Imperij , quem Veneti 
preciofi thelauri etiamnum ctiftodiunr, 
luic hic annis XIV vna cum matre ftia 
ClIIannisfimul,&II.cum Romano, qui 
ufus fuit penitus Imperio fpoliare. 
;ic enim Romanus Leta^inus tam moleftus 
onftantinoin imjKrio, vtcogercteumfe 
n adiumcreannofabuiisCMXX.Roma- 
limdcdit Conftantino filiam fuam vxo- 
ulus poftea generum toto imperio euerte- 
dquead fe & filium fuum Chriftoferum 
erie.Sed dum bellum geritcontraSimeo- 
iulgarorum Ducem , capitur a filiisfuis 
ano& Conftantino , quieumipohatum 
ioin monafterium dertuferunt. Cumq; 
I froudem molirentur in Conftantinum 
ipfi captitonfique& Monachifafti funt. 
anftantinus folus pacifice regnauit, 
oaN.C. DCGCCLlXImperatorfadus 
mnus ftt«i(?r,C6ftantini VII filius,'fub du- 
tutela NicephoriPhoca?. Pepulit hicin 
m macre fororelq; fuas , quae deinde qus- 
rporefecerunt.Ipfequoqi Venefi&gulae 
jSjhaufto veneno mori coadlus eft» 



mPerEvropam. dSf 

Sequutuseft pupillum NicephomFhocasTa- 
tor,Impcratot fadusanno S. C. M. LXIIL Re- 
cepit hic Ciliciam ciim hiagna parte Afiae mino- 
ris,quam Saraceni occiipaueraht; Idfem Nice- 
phorusdenodeaggreflus Antiochiam j cepit 
vrbem.Cum autem ob ea bella giauibus popu- 
lum prcmeretcxadionibus j & nummos ncqua 
cuderetj&diminuerct pondtis rcriim j bdio^ 
fuishabitus , cum noctit dormiret in cuBiCU- 
lo fuo interfedus cft a lohanne Zimifce, Xheo- 
phania Niccphori vxore ipfa pcricuflbrem ad- ^ 
niittentecum girege ficariorum nbdurnorum. 

Eteo parricidio ad Imperium venitlofe^wKM 
Zimifiesnnho a N.C.CMiLXIX.hoiTio magh^- 
nimus&rbbuftusjquiqtte totam Bulgariam te- 
cepitjquam Roxolani occupauerant : qub fadlo 
propinato vehend fublatus eft. A fliimplerat hic 
in Imperii fociefatem Bafilium & Cohftanti- 
niim frarres, Rohiani j qui Nicephori Antecef^ 
^,forfuerat,liberd<i. . , , 

Igiturhi duo Baftliasli. & confiantinm FJ.fi- 
inul imperatoires fadi funt anno D C C C Ci 
LXXVl. Sub his vniuerfaBulgartafubiedlafuit 
ImperioConftahtindpolitano , quasantfeatO- 
ties rcbeilauerati Poft morrehi Bafilii fratris fui 
CohftatinuS felus impcraiiit afiriis tribtis, mor'^ 
tuufq,ueeftimmerfnsdeliciis;Succfellitei genei: 
Remdnus Argyropiius znno Salutis M. X X I X. ve- 
ritm hunc vxor Zoe peradulterumfuumpro- 
ditorie fuftulit , ctini in vapdrario corpus la» 
uaref. 

Et is quidem Zoes adulcer, qui Argyropiiuhi 
interfeceratjfuit AIit/j4«/P<!«/^fo/<ig«, ftupro &par- 
ricidio ad Iraperiurtt eueitus anrio Salutis M. 
XXXiV.fuir hic obnoxius morbo caduco, pul- _ 
cher quidem & forhiofus , vnddetiam a Zoea-^ 
matiisfuitjiedinge^nio hebes. Poftremointer- 
iitHydropicus.' 

Fecitigitur Zoeimperatorem Mkhinetem Cd-i 
taphatenht[iiem ipfa in filium adoptauerat , curti 
MichHptitts mulicriiuraflet, fe dhcmine quam 
ab ipfiaCcepturum Imperium. Pofteaautem 
Zoeinreritunl minatuseft, dicehs veneno ie 
ab ea appetituin : & fic eam captam Mona- 
flerio inclufir. Verum populus excitata (edi- 
tione cdntra Michaclem , Theodorahi Zoes 
lordrem Imperatricem crcauir , extrada e Mo- 
nafterio Zdeicalaphatera autem periecuti fcdi- 
tioficepeEunt,& cumipfituihfratri eius erue^ 
runtdctilds. 

Ad hilnc tnoduhi reftituta zioe partita eft Im* 
perium cnm iheodoraCorore yCum Michael Ca-> 
laphatesnonnifilV.mehfesreghaflet. Erfi ati- 
temZoeadmodumanusefleti annumquexfa^ 
tis LX.fupergrefld , ardertstameriadhucrigida 
prurigine reuocauit ab exilio Conftantinum 
Monomachum.eumqUe fecit maritum & Impe. 
ratoremfimul, cum mulicbreiftudlmperium 
non nifi per tres menfes durauiirer. 

Confiantino Menomachd fiue Nondgcnus fuit 
ab Imperatoribusjis vt diximus , per Zoen vxo- 
rem ad Imperiumperuencratanno a N. C M. 
XLIL homo diflblutus & voluptuariUs , qui 
Minm elegan. 



POTENTIA OtT 

clcgantespelHccsprovxorcanuinibat.Perfecit 
ramen cum alia bcila rum ciuilia duo.Zoe mor- 
raa eft fepruagenaria,quam paulo poft ipfe quo- 
que fecurus eft,morbo fra<aus articulari&pleu- 
refi necatus. 

T/;eoi/or4,qua?cumfororeZoe pcr tres mcn- 
fes Imperium obtinuerat.icerum & quidem fola 
cxtinfto Monomacho Imperare caepit anno M. 
LV.fed non nifi duobusannis : quo tempore ta 
felicitcr praefuitrebus, vt fumma publice eflct 
tranquillitas. Accedentibus autcra ad fencftu- 
tem variisJDorbis &incommodis , moniraper 
doilneftf^os fuos , communicauir Imperium 
cun^Michaelequodam& ipfoiam fenc , ncc 
diupoftfupcrvixit. 

IgiturMiffe^dille Semor Conftantinopoli im- 
perauit cum Thcodora &poft cam,{ed non diu. 
Cum cnim vix anno vno rcbus pra:fuiflet,deic- 
-i:k eum fblio Ifaacus Comnenus.vt Michael ce- 
densfortunsealiquandiu poftpriuatus vitam fi, 
jiiuerit.Et fic faftus eft Impcrator. 

Ifaam Commntis anno Chrifti M. L V 1 1 1. vir 
magni animi.fed ingenii arrcgantis,quod nobi- 
liflimogenerenatuseflfet. Diligenter hicinne- 
gociispublicisvcrfetuseft : {cdcuminvcnatio- 
neacriusperfequeretur feram , Plcurefi corre- 
ptus , ftatimque de recupcrahdafanitate defpe- 
rans.Monachusfadus, Hajrcdem imperii dixit 
Conftantinum Ducam,confentiente S,P.Q^ 

Annus erata N. C. M. LX. cum Conftantinus 
X.cognomentoDW/ftf Irnperium adeptus fuit, 
homo religionis & iuftinx amans , auaritiae ta- 
men crimine fiiis exolxis, ab inimicis vero con- 
teratus. MortuuseftDacasfexagenarius, reli- 
£to Imperiq Eudoj^i^ vxori Sc tribus fuis fi- 
liis. 

Tenuitergolmpcrium Endoxia cumliberis, 
muhergerendis rcbu5,vt videbatur fuftcitura, 
nifibeliaabexterisnataimpediuiflenr. Cum c- 
nim vicinasgenres Imperii vireslabefadtarcnt, 
exiftiroantibus plerifque, viri nonmdieriso- 
nus efle , capeflerc rcmpublicam : perfua(a 
Eudoxia,obhtaque promifll , quod fecerat ma- 
fito morituro, nupfitRomano Diogeni, cuius 
fadi eam celeriter pocnituit , cum non ferret ar- 
rogantiam heminis , omniaad fuuraarbitrium 
trahere volentis. 

Tenuit tamen Imperium DiogenesRomanus 
anno M.LXVIII.Captus in praelio a Saraceno- 
rum Sultano Ayantc , honorifice habitus mu- 
jneribufque excultus Conftantinopolih remif- 
fu s eft, qu» comitas Sultani caufa pacis inter v- 
trumquePrincipem fuit. Conftantinopoliaute 
ftniniaturbatafuerunt.Eudoxia enim inexiliu 
rnifla, Diogencs ab Impcriodeiedlus, & Mi- 
chael Conftantinuslmperator fadus eft,Priua- 
uit hic oeuhs Romanum , inque exiliuth ire 
CompijIit,i|j quo mortuus eft,tumulatus ab Eu- 
doxiavxorc. 

Anno a N. C, M.LXXI.Imperialc Sohia con- 
lcendkMichaelParapinaemiCmcdgnomttocm- 
fa dedit ingens fames, qux eo impcratc ciuitate 
S»ffli,«t,cumadc(uiduispottus«juam adrcgnan- 



/ 

OMANKlCA,SrVM 

dumfa£fcuscflet. Cumcnimtotunr/etri 
fctcomponcndis carminibus, vfiisPfd 
giftro , Turcaeabomnibuspartibusinuj 
Impcrium , in ptimis in Afia. Proccrcs 
Gr2Gonim,ele<ao alio , Michaelem cuin 
Monafterium compegerunt, vtibivcrfi 
retjinepius ad regnandum. 

SuccelHt Parapinaceoanno SalutisM 
VIII fSicephorus Botoniates. Sed dciedas fo 
Comncnos, inter Monachos paulo pofl 
finiuit. ' - 

Ifaaci igitur Comneni filius Alexiiu hn 
c^pitannoMLXXXI. Conatuscfthic 
psorum Principum viresfrangerc & im] 
conatum,cui> proficifccrenturadrecupt 
terram Sandam. Verum poftremo co 
pollicitus eft fe commeatum & res nccc 
luppcditaturumcxercitui.Mornius eftA 
feptuagcnarius,diuturno confumtas moi 
Huius ftarer Caloiohannes obtinuii 1 
riumannoMCXVIIIjipfefibifacauscauI; 
tisjcum telum vcnenotindum , quoada 
venationem vfurus fiierat , manui impr 
irapegifler. 

Eius igi tur frater,vcl vt ali j volunt,filii 
nuelComnenus obtinuit Imperium anno S 
XLII , horao perfidus & malitiofi ingeriij, 
lithicbellumTurcis , cumqueregna^retl 
annisXXXVIII.morboextinduseft. Suc 
igiturManueli patri Alexius filius annoC 
MCLXXX,quigubernauitImperiumAi 
nico primura rutore fuo , deinde Impcrij ( 
poftrerao inteifeftore. Andronicuscnim 
vt AlcxiopraBcidererurcaputfecrcto,&c( 
in mareabiecitjcum adolefccsefletannori 
Ecficfuit Imperium pencs Andromcum\ 
nenum Ifaaci filiu,qui caepitregnareannoC 
MCLXXXIIl. Intulithuicbellum Guilie 
Sicilia:R.ex,vt vlcifcereiurmortem Alcxij; 
que ab aliis quoquepeteretur , imminci 
Ilaacus Angclusj vicitaciehominem impj 
quepriuauitjcontentufque ynum eiecuiffi 
lum,afino eum prxpQftercimpofitum,alii 
CQXonarum, iinpoi^tamanibuseiusaiiai^ 
pro frcno , fic per vrbem ludibri^ caufaduc 
fit. Incedenti hoc fcJlernate populus pia 
conuiciorura ingeflit , pueii vcro & fcr 
ftercus equinum & cacnum vicorum , ba 
infiiper &lapidibuspetcntes mifcrum.Sic! 
fputus verbcrarus cxcruciatuiquepoftremi 
p.e.adjL£,«-, nauhcr uinqucyngulisxujnfciilus 
ftufta fccatusariifctam fiaiy4.uatam. 

Caede Andronicipcruenitad Impcriuir 
caannumDomini MCLXXXV. iftaaii, 
gelus. Huic Alexius frater minornatu 
los&Imperium eripuit , cumquedennv 
carcere,donecaIiusAlexius > liaacifilius 
petratoa Francis & Venctis auxilio , pai 
in libertatcm rcftituit , qui cum nirois ai 
poft diuturnum carcerem liberiorcm hau: 
acrem , non diu fiiperuixit. AtAlexiusfi 
rior , Angeli fratcr , profligatus a Baldi 
Flandro & venetisJmpeiiQ iK>^<^ * 9"^ 



Impemvm Tvrcicv 

ned AltxiuilimorlfaaciAngeli filiLis,anno 



rifti M.CC.I V*quem , cum iam vix impera 
■upiHecmterfearMiirziphilus.humililoco 
us, lcd per Alcximnadhonoresprdmotus. 
mauiem miiitife Muiziphilo opponerent, 
idcns viribus ruis»aufugic nodte cum vxore, 
icubinistheGurifqueruis.Sed captusinPc- 
unnefo&Conftantinopolin redudus * vi- 
I mifcrc finiuicSic manfit Impetium Baldo- 

0 Flandro, quiprimus exhacgentc fuit Im- 
itorOnentis. 

Inno a n. C. M. CC. V. cxpit Conftantino^ 
iimperarc BaldumusConies Tlandru, recupe- 
t hic atmis fibique fubiecic omne Grxco- 

1 Impcrium excepra Adrianopoli ,qnam oc- 
aucracTheodorusAlexiihomicids gener, 
q'ic lui Imperii fedem fccerariCuiiiqueiam 
aeflctjvt vrbsa Gallis capi^r^tur, Balduinus 
imcaurcnbiprofpiciens a Grscis & inter- 
iisefl:, cum vixper vnum regnauiiretannu. 
lui cam fucceffiiretanno M. CC. VI. Henn- 
•atcr,morieris ha?redem reliquitViolancam 
ti,nupram Petro Coriliti AuXeirrano. 

ui Vetrus CortenAns,Ludonici CraffiFrahcd-' 
Rcgislihus,Comei Auxei:ranus,beneficid 
revxoriifu^adlmperium perueiiitannoa 
:.M. CC. XVI. Huicin folcrtniepulo capuc 
amputatum per Theodorum Lafcarem , 
c Adrianopoii appellabat Grascoium Impe 
rcm, quosvmbrapacis&failb iilramehtd 
aspar^-espcrtraxerat. AliidicuntLafcarem 
)cati, infidiis in faltu intercepiire Petrum^ 
TheflalaTempetrariffreti captumque in 
jrcinteremiffe. Tcnuit aurem Violarirav- 
iuslmpetiumduobusillisannis ^ quibus 
rusincarcerefuir. 

umspetrifilius tobertus audita infchcitate 
s.cgteiTusFlandriavenit Conftantinopo- 
cftqueibi recepcus in Imperatorem annd 
ftiM.CC. XX. Appetiuitkicinvxoxem 
iram quandam iuucttculam,quae antea de- 
afuerac Nobili viroBurguridd, qui tanta 
impatiens , clam inPalatium ingreflasy 
Jtauitipdnfaelu^nares j marremnufem e- 
jnciliatricem houatum nuptiarum,in ma- 
ECipitem dedit.Roberius , qiii tunc Roma 
cifcebatur ad fufcipiendum Diadema,cda- 
jft hanc rem tacito deuotare filenrio. Re- 
s autem domum ,dum totus eft in vltionis 
ationibus,morruus eft in Achaia. 
ibuit Robertus fucceflbrem Balduinum Se- 
th hlium,qui accepir Imperium paternurri 
aC.N.M.CC.XXVin. Cum autcm Bal- 
ishicmagna claileinftrudiusBofphorum 
ciumintraret,Michael Palsologuspadlus 
Byzantiisdeproditianeduitafis , ingref- 
bem Imperarorem fe dixit. Et fic Gr«- 
eperunt pdrteffionem Imperii Orientalis, 
'landri prope per LX. annos potiti fue- 

haehfaUologo commiferat Theodorus La- 
: moriens lohannem filium fuum, oueni 
,n eft in proueibiD .HicMichael cumGui- 



M Per Evropam. 

lielmum Achaiaeregcm profligaflTct, eiufqiipre- 
gnum ope Genuenfium occupafl^er,anno a h.C. 
MiCCLIX.Conftantinopolipotitus eft. Ve- 
nithicadConciliiim Lugduncnfe , vbiintcri- 
pfum & Grcgorium XV.PP.firma coaluic ami- 
citia : ob quam rem in tantum Gracorurti inci- 
dit odium , vt etiam motieris fepulcur^ houorc 
taruerit. Manfit tameh Imperium koc penes 
^)ofteros eius totis prope ducentis ahhis, donee 
aTurciseuetfdmeft. 

Pal.aeologi fiIiusrtiaior,.lMrf?-(»«if2« jj, fucceflic 

liatriarinoS.M.CC.LXXXIII.affIimfithicfoci- 
um Imperii Michaelem filiumiqucmaliioene- 
rtim eius fuiffeptitant * mortiiurti anho S. M^ 
CCC.XIX. fic confort cm pdf entis fecit aliuiri 
Artdrdnicum 0efp0tari:i,in locum defuriai Mi- 
chaelis : vnde irriratus huius filius Aridronicusi 
infurgensaducrfusaUumImperatoi:ehi,euma- 
cie vicit,6pe Gendenfium.Scd Veneti fencni re, 

ftituerunt,qui poftremo mortiiiis eft>cum vltra' 
LXX.annos vixiflet' ' 

Geflit AndromcUs lil. Michaelis filius vltra fc^ 
annos bellum aduerfusauum:quorempore,etfi 
fa?piuspaxfadafuerir,inreruehruamicorumv- 
triufqtte non camen tenuit , vfque dum ?nno S. 
M.CCC.XXXii.Andronicus luniorintra Vr- 
bemadmifliisfuit:quinulia auummdleftiaafli- 
cieris,permifitfericrti regnare fecum dondc vi- 
xit. quomortuo, glbriofavidoriadehoftibiis 
fuispotituscft: cumqiiequinquagefimum aii- 
numageret, correritus febre & doldre capitis^. 
intra quartum morbi diem expitauin 

^^^^IobannesCanta(uttnusloh.znnisPa\x6\6i 
gi tutor & in Imperio ibciUs ab ahno M. CG C. 
^Lhd6tiecloh4nnesijiePaUologUi,cim & Caloid- 
aiines dicitur.ipfe fufc^pit impcfium , piofliga- 
to C^ntacuzeno :' qui taitert quinto anno pbil 
belluminrulit Caloidanrii&matii eius i fuic- 
qiieprimusquiTufcarUmarmainEuropamad, 
duxit. Ad extremum potitusCantacuzenusCo- 
ftaririndpoli i hiilli hdminuiii virii atculit * fed 
c um lohanne Impetium partitus ert, dafa ei etia 
tiliafuainmatrimonium. Poftea auremcuPa- 
kologus vrbepulfus fuiflct, bellum exdrfuscft 
dpeiampnmi^Turcarum.quibiis&habitatid- 
nemmEuropapnmusaflignauit,&ficConfli, 
fmopolimmgrefluseftannoaN.C. M.CCC^ 
L VII. Ibi Cantacuzenus defperato Imperid,* 
Monafteriumingrcflliseft , Mat thsus vero fi- 
Jius emsad focietafem cum Palsologd adfpi- 
rahs.defifterecoaa:us. Obiitlohannes annoS. 
M.CCC.LXXXlV.poft<juamciiftiCahfacuze- 

Vwfr"^" T'' ^«f^"^ annis 

AAVll.quilimuIcoriftituuntahnos XLIII At 
Andronicusfiliu^eius, quanquamlmperiuni 
Ipacio trmm annorum adminiftratierit , in nu- 
merum tamen Imperatorum Grxcorum noti 
rererturi 

Poft pafrem loarifiem venit ad Imperium Ma-^ 
nuel hhus eius.anno Saluf .M.CCG.LXXX VII 
Iftuditi tota eiusvita memoria digniflimum eft,' 

quoddecedehsVII.filiosrcIiquit,fcripfohsrc- 
denatumaximo/ 

~ Mmm z Err^ 



POTENTIA OtT 

Ergo Manuelis filius ifte primus.nomine lo- 
hannes patri {ucceflit,aufpicatus Imperiumanno 
^I.CCCC.XXI. Hic cum pacis magis quam 
belliamoreteneretur,airumptisPrincipibus& 
Proceribus Ecclefiafticis Gtxcis , fecums au- 
itoritatemEugeniilV.PP.veniradConcilium 
Ferrarienfe,quo d poftea transktum eft Floren, 
tiam.Ibi aiunt ex duabus Ecclefiis,Grsca & La- 
tinafadam efTe vnam.Reuerfiis lohannesCon- 
ftantinopolim,non diufuperftes fuit.fcdniiUis 
relidtis liberis mortuus eft anno Gratiae M.CD. 
XLV. 

Excepit liunc in Imperio Confiantinm, kcwn- 
dus Manuelis filius, fraterdefunailohannis. 
Cum anteaRex in Peloponnefo fuiflet.Draco- 
nis nomen ei inditum fuit , quod fumma crude- 
litateinTurcasvfusfuiflet. Cum auremCon- 
ftantinopoliscaptafuifletaMahomecoII.Amu- 
rathis n.filio, volens infelix Conftantinus cum 
fugientium turbaerumpere porta vi bi s , a mul- 
titudinepreftantiumclifiisperiit a, d. XXIX. 
Maiimenfisanno dN.C. M.CD.LUI.Capur 
cius haitsE longas fuffixum per hoftiura caftra 
circumlatnm fuit. Ad hunc modum Byzantiura 
vrbs ad fummum fplendorem Cuedta & caput 
Imperii conftituta per ConftantinumHelens 
filium , fubhoc alioConftantino , aliusHe- 
filio capta& iugo Turcico fubiedta fuit. 

SdO:,Le6ior ^mflitiitt noftri ordinem poftu- 
lareiVt iamfertexamm Catahgum impe- 
ratorumT mcicorum,quiafii6rte Conftan- 
tini PakologiByzantit Imferitmcrunf.ne 
tamen manca fit & dehills feries Regum & 
Imferatorum T urcicorum , •vifurri. eft, eo- 
rum Elenchum pmlo dttm repetere fa£fo 
Ah Ottomannoinitio, cuim pofteritasno- 
ftro mo tam late dominatur. 

O T T O M A N N V S igitur Ortoguli filius 
RexTurcarumfuitanno aNX-M.CCC.Pri- 
raushicnon infuamduntaxat familiam fplea- 
dorem intulit , fed vniuerfsTurcaruranatio- 
ni magnam gloriam conciliauit. Cum enira 
anno Salutis M.VIII.Hierofolymorum vrbem 
cepiflent , vi6ti tamen poft a Godefrido Bullio- 
maeo Chriftiani exerciius fummo Duce , Ni- 
ceam fe receperant , nec leguntur poftca re- 
gcm habuifle alicuius nominis vfque ad hunc 
Ottomannum,a quo velut bono aulpicio Tur- 
casfuam ordiunturhiftoriam. 

Subegit enim magnam Bithyniae parteni & 
multa loca littoralia Pontici Maris. Magis ta- 
nien auxit gloriam fuara capta Sebaftia vrbc. 
Mortuus eft adraodum (enex,primo annoregni 
Philippi Valefii fn Gallia. 

Huiusfilius ORCHANES paternum 
(ceptrum tenuitanno Chrifti M.CCC.XXVIII 
patre vahdior & maioris animi , liberalis ta- 
men infuos&gratiolus. Occupauit hic armis 
Myfiam , Lycaoniara, Phrygiam Cariamque, 
cumqueccpiflet Prufiarn Bitbyai» capiw mor-- 



OMANNIGA,SlVE 

tuuseftexvulnere quod in eius obfidione at 

ceperat.Regnauirann.XXir 

SOLIMANNV S Orchanis filius regnau 

tantumduosannospoftpatris incetitufn. imi 

lit hic bcllum Gt£ecis,traie£l;iique copiisex Ai 

in Europam,collataacie vicit Bulgaros , cepiii 

vrbes Thracia: Adrianopolim & Philippopi 

lim.Scripfere quidam,ip(um viuopatrepcriifl 

lapfumabequoinvenatione , vndepatermc 

roreobierit.HiHcamuItis non refertur ia ni 

merumregumTurcicorum. J^; 

Orchanisfiliusquoquefuit AMVR.ATfli 

LTurcarura Princeps , qui caepit regnaream 

a N.C. M. CCC.L. Mifithigfollicitatusdca 

xiliis lohanni Palsuologo duo Turcarum mill 

qu£E prima fuerunt tudimenta inreritos Co 

ftantinopoleos. Alledus.enimdjuitiis EuiOj 

AjKyutathfeS pauio pDft.mifit in GrsciaiaJ 

Tnrcamramillia , vlus Gjenuejifiuin Xcii^t 

bus,fubfpeciequidem,vtiuuarecGr£EcmnJi 

perajQtg.tu ,ceaera aurem vt occupar,ct,Gfi£t 

Sic rraiedis Hellefponti.anguftiis interSeftu 

& Abydum, cepit Callipolim aliafque vrbes, 

moxlmperatoremipfum inuadens , quini 

hoftile ab eo timebatjCepit Seru am Bulgariai 

que,incerfe(51;is harum Principibus.Qiiidani' 

ro e domefticis Lazari Defpocas Seruiae , vrvl 

fceretur mortem domini fui , pugione conf 

fumAmurathem , crudelitaiifineminponi 

coegicanno M.CCC.LXXL Ca-fo patre Am 

x2x\itBM(iz£thes\. fratrem fuumnatunuiott 

Solimannum proditione circumuenrum iug 

lauitjVtipfcfoluspotiteturregno. Cupidus\ 

ro vindids mortis paternas bellura iritulit M 

co Bulgarorura Principi eumque vicit atq 

mori coegit,occupata maxima regni eius par 

Didtus fuit hic Cfc/iri«B4i^^£iLid.dl£(itetfu| 

Gbincredihjliin bello vim.& c^lcricataiuSul 

cgit hicpropetotam Gr^ciam , cinxitqufob! 

dioneipfam Conftanrinopolimifcdadcxttet' 

vidluscaptufqueaTemirlanjfiuejVtquidaray 

cant;Tamerlane, caueae fetrcse inclulus , & { 

Afiam Syriamqueludibrii cauiacircunidu^li 

illisraiferiisimmortuuseft. Quidam hicinti 

regnumftatuuntjvfqueadMahometufiliiici 

Alii vero fubftituunt Cyrtfielibefti , quem q' 

dam Iofuam^idn,{sd male , Calamum nomina 

dicuntq; filium Baiazethis fuifle natu roaxia 

Huius patre deuido , Temir lan vniuerlani ( 

populatusAfiam, filium captiuum Conftan 

nopolin mifitad Imperatorem Grscorura-, c 

cum loco Principe digno habitum , poftea 

mifit in Afiam , vbifacile recupcrauitpaterni 

regnum. Aiunthuncinterfedumaftattcfi 

Muftapha, in ipfbflore a^tatisannpSeiuatci 

noftriM.CCCC.VIL 

Sed&MVSTAPHA, quiaitonomineW| 

fulmannusjt«T' i|o;:^^^i' didtus eft , regnof 

tricidio partonondiu Ijetatuseft , vi(Suspi 

fligatufque a fratre Mofc. InueniohuncM 

ftapham aquibufdam Orchanen H. dici » « 

& affirmant filium & haeredem fuifle Iol« 

fcd crucidacum k Mofe parruo fuo., q"' 

tara 



ImpbriVm TvrcicvmPer EvAdPARt* 



rn iuftapaulo poftNemefis arripuerir,inter. 
im vicillim a frarre fuo Mahometo. 
ertijautumancjMahometum tuncimme- 
■ poft patrcm fuum Baiazethcm icjTnafTe, 



6%^ 



hiftoricos interfe digladiarifinamUs 
imus.id. 

iAHOMETVM. I. qui rexTurcarittn fuit 

^ A N.C. MCCCC VII. hufc cnim multi oyroium oc Arabum exerGitibus 
ibuncqujedeCynlcenbediximus. Quic- modum pefTundatis Mamaluquii 
Tamerlanes pactiBa.azethi adcmerat,id Imperiofuo Arabiam , Aepypium 

ehicrecepit , proiiigatisetiamcxGaiatia, . ^^^- 

io&Cappadocia fiiisipfius agnatisnecet 
lue. Reuerfus in Europam , Adriano- 

regni fui caput & ledem regiam confti- 

pulfis inde omnibus Chriftianis. Exrin- 
?ft regni fui anno XII, Chrifti MCCCC 
1. 



)rianosadcaftodiam corporisfui , quos 
«wvocanr.plerofquc renegacos Chnftia- 
luafithicVngaiiara.Bofniam.Albaniam, 
hiam Grxciamque : Theflalonicam veto 
tis eripuir.Regnauiraunis XXXII, reh<ao 
iFore filio fuo 



Eodemigituranno,cumSEL iMVSparri- 
ricidio ad Imperinm perucniirct , au/picatus 
id cft ^ cxde fratriim fuorUm Acomathis 5£ 

f A • iT r 7x7 ^""7"" S""^^"^'' rrncidatisinfuperfeptcmadolefcen- 

ifrdavelloluje , vel Muftaphsvel Mofis tibus fratrum fuorum fiiiis. Sopho Perfuum 
t.one.Scd nos in tanra fententiarum diuer- regi sum bellum intuhfret,potitus viftoria , fed 

cruenta, profligauit Perfas. Inde duos Aegypf i 
SuUanos, Campfonem Chiaurium & Tomu-i 
beium deuicit penitus , cxCis Aegypriorum, 
Syrotum & Arabum exercitibus. Ad hund 

> adiunxic 

' ---b/r » &maxi-* 

mam orbis tcrrarum vrbcm Cayium. Re- 
uerfoin Graeciam natum eft m.ihgnura Vlcus 
inrenibus , quodeumemediofuftuhcoaauo 
Imperij cius anno , Salutis vero noftrs M 
DXiX. 

Huiusfihus,SGLIMANNVS, quemnon- 
^I'huiusnominis dicunt , nrimo Svriam 
ccelhrpatn AM VR ATHES II. anno, qu.GazelloMamduquo duce^deLer^ 
.prox.med.xnm.s. Prnnus hic inftituit cepit. proi^igaroGazello : deindeBelgtadum 

& Budam vngaris , nec non Rhodum Infu- 
Jamcepit.AnnoMDXLllI , Srrigonium& 
Albam Regalem occupauic : hinc rorrenris 
iriftarin Orienrem conueifus , Airyri:.m & 
Mefopotamiam cum Babylone vrbe fibi fub- 
AHOMPTnTT ■ cjx ^ ^^.C'^' vaftarifqueacdifpoliatisfimbus Arme- 

M Crrr .^"'5^^.^^^"^/""°^ h.^, Medi^Perfi^que , Taurosvrbem cepir. 

mifn^;^ F ft^rrm .ugulanmffit fracrem Muftapham fiiium nacu maximum ftran^ul 
mmorcm Fuith.cnon Turcarumfolum lari iuffit , vt grarificarerur Concubinx fur 
omnrumho.n,nnmfceIerariffimus, qui cui nomencrat Rofe , qu^ Selymum fi! rm 
umqu.demeftccrederer,qU;quenonPa- in Impcrio fubrogatnm pacri volebar V e n 
lasfolum&Prophetas lud.bno haberet, nam /uftri.cumlbfidroL cinxi^t rcpX' 
.pfumMahometu.n Leg.slatoremfuum fugatufque armis Caroli V. Impera in 
:.sarguerer &mendacii. Euettithiclm- Gr^ciam fe recepir. Morruus eft anno S;b- 
nConftanc.nopohtanum,caprav:bea.d. ris MDLXV. cum Sigechum Caftrum vn 

Ma., menfis nnno A R C.MCDLIIL gari^obfideret,annoI..peri)ruiXLVI 
3uoque fbcir de Regno Trapezunrio in Bona & fideli opera Mehemeci Baflk ad 
. Ademiftb hic pechibetur Chriftiahis rcgnum peruenit S ELI M VS II Inrealtn 

MC^lxxvut^^^^^^^ ^^emorte'patriseiusvulgoaudiret;.Sr 
..MCDLXXVIIobfed.t oppugnau.tque Infulamvenetiseripuitfnno MDLXXL fed 
.m . fed fruftra, defendennbus vrbem & eodem ^ anno viftus nauali pr^lio ad Naupa^ 

(aum,aiohanneAuftriaco , oranemclairem 
amifit. Sed accepra clade acrior fadus , inftau- 
rata clafl^e, Tunetum Africx cum Caft^ro Golic- 
tano Hifpanis eripuit , exrindbufque eft anna 
ChnftiMDLXXIV , Imperij fuo otW 

nsfihusBAIAZETHESILopelanitfa. ^o^noZt^^ttP^^^ 
fiue Pr.tonanoram ad Impe^riumeue- confuSnaru^ ^ vler ^"f 

annoChriftiMCCCCT XYYT nni ^ concubinarum , Venenque ac Baccho 

(Calachia™ fi" DacL^.y^nfei ^^^^ ' ''8" 0„o,„an„.da. 

amHcbraeumMedicumpatremveneno cenrnm li^^™,^ j r P "-'i"^™ 
annoAN.CMDXII ''"'^^'''^"o ""^"'"^'be^onimpater.defunaus inoc.ola- 
'-.ML^AH. tnenfeanno A N.C.MDXC V.sraris L, 



, v.v.j.k,xjM«.UI.lUUS VIUCIII OC 

m egregie Equiribus , quorum Magnus 
:er crat Petrus Ambofius, Gallus.Pollre- 
im e medio fuftulere tormma ventris, 
xcruciatam beftiam ad Tartara mife- 
cum vixilfet annis LVIII , regnaftet 



6$0 POTENTIA OtTOMANNICA,SiV« 

Succelfithuiceodem anno MAHOMETVS regiae.SedpaulopoftOfraannusinterfeausel 

III»filius,qui ex difciplina Ottomannica interfi- pcr lanitfaros fiue Prstorianos , quorun] volc 

^ ciiuffitXIX.fratresfUoscum aliquot concubi- batimminuereaudloritatem &licentiam,cun 

nis , quaspater Amurathesdecedensgrauidas primo Vizieiro.quodfadumeftmenfeMaioar 

reliquerat. Cum autena inteilexifret fiiium fuu no a N.C. M.DC. XXII. Sicarii vero tt ucidat 

maximum natu ope raatrisfu^ Aftrolbgdrum Principe , Miiftaphamcarceri extraaurainrc 

follicitafte nuraeros , quanto tcmpore ipfe re- gium (oliiinl collocarunt j qUi cum circitet at 

gnaturusefletjiuffitVtrumquenecari^AnnoMi nflm vhum poft Ofiiianni ctdem re^nauifle 

PC. III. recepit Sophus Perfarum Rex Ecbara- denuo incluius eft.eledo ad Impetium Amut 

na&Babylonem , cum amphllimis terrarum theOfmannifratre,quivIturusmortcm.firatri 

fpaciisjquas Selymus I.&SoUmannus armis ac- ftatim primo Purpuratotum gulam laqueo fr; 

quifiaeranr, Obiit motboepidemiolanuario giiuffit, deinde animaduerfurusinlanitlatc 

menfeanniM. DC. IV. cum iraperaflet annis c^dis audlores, cruentam de iisreportaaitv 

nouem. dtoriam. HincmultojumperprouinciasPrif 

ACOMATESergoeodemannoimperatdr aorumfecutaeftrebelho.quibusPerfanimn 

fadus eft, cum nonnifi X VII. annos natus fuif- partim clam partim palam fauebat,inprimija' 

iet.AnnoM.DC.V.occupauitStrigoniumcum teminfurtexitihetimProrex Baby!om>, ^ 

aliis ahquot arcibus Hungarise.Fer t ur hic cada- vrbem Perfis proditione tradidit.Sed & Dam 

uerpatrisfuiatomatibus conditum, (arcopha- fci Prorex cum tota Syria &Mefopocamiad 

^ goque plumbeo inclufiim iecuni in bello cir- fecit/editionetti augentibus lattitiaris.quao 

cUmtuliffe,nefcioquavana{pe,forevthocmo- cafionevfusSophusMagnUsPerfarumRexp 

dofeliciusccderent ipfius conatus. CumRu- tafqueProitiiicias, qiiasTurcajmuItisannis 

doIfoIl.Imperatore&FamiUaAuftriacaindu^ AfiaMaioreobtinuerunta fuis fibi vettdicai 

cias padus eft in annps XV. vt arma fua in Per- armis. Ab alf era parte Poloni & Coflaqui Por 

fasverterepOiTet. Ad petitioneni Henrici IV* EuXinilittora,egreffiex Volhinia Podoliaqi 

Gallorum Regis Iibcra permifitomnrbus mer- crebris excurfionibus & latrociriiis infefta 1 

catoribus per Orientem commercia i fed ita Vf cerunt , vt in eas anguftias redadus Magn 

fubinfigniGalUconegociarentur > cui&ho0 TurcarumMonarcha, qui tot hoftibus fira 

dedit, vt multa faceretingratiamChriftiano- par elle non poierat Anno a N. C. M. D 

■tumjquilepulchrumdominieum&csteraloea XXVII. cumhaec fcriberemus, pacemaF( 

{andareligionisgratiaadetinfj dinando 11. Imperatore petere coaftus fuer 

Succeifit huidfilius OSMANNVS, pr^teri- quaiti &vix obrinuie , FERDINANDO m 

to Muftapha,quiquodvidereturineptusad re- vbique longeaclatevidoreac 

gnandum, inclufus fuitinconclauequoddam Triumphatore. 

- \, ^ ■ ' ■ ' ' , ' 

ARCHONTOLOGIA^ COSMICAU LIBRI PRlMI > D£ 

MONARCHIS AC REBVSPVBLICIS EVROPJE tlNlS^ 




ARCHO: 

I 



ARCHONTOLOGIy^ COSMICt^ 
LIBER SECVNDVS, 

MPERIORVM, RE 

;N0RVM, PRINCIPATVV 

PER VNIVERSAM ASIAM ET AFRI^ 
cam Defcripdonem continensi 

Os qiioquemMt, '■^elutommailUrefnaii^ mmncias,qui 
Ji^pemre Iwro dejcnpfimm , ippperagrauermm ^ ocuIm arbi^ 
trati ((s* menfifmrimm adfinem Europxferuemjfei qu^, etfi 
fartium Orbis '^muerfijiterraruffiacia mettarii^ minima fit, 
maxtmam tamen partem huim noftri oferps fibi iure merito 
yendtcamt ^ tdqae multu nommibm , quahm adducefe nthit 
metJam tempm, tnftitutiratio.fi^tpfim-viA commodiias nos inAfidm yo- 
Miirosbeneficioanguftifreti^quotranfito ex Thraciaatque Gr^ciatnAfiam 
dinamgatione n:/enttur,Cumque trtplexnobtsoftendaturtfaieSi-i , ^e^t^/tef 
hm^S Abydum, quem aliqUandoLeandertmhenteEerus fiderena^do con- 
ts^velper Bofphorum Thracium^qutm nobis Tdtirm oftehdit; ueldeniqtie pef 
'Uefi,ontum,cmmfauces Phryxm auratojnfid^ns ^ellertfuperduttinobts per- 
eerit, quonjtamur , dummodo ex hisKurofnpanibmmMinortm ^AfiaM 
nfeamm^ > 




DE POTENTIA OTTOMAN- 

NICA PER ASIAMi 

SvmmaCapxtaj 

\Si4Mmr,qU£&N4iolia(reamAnatoi'ta) p. tilicid. 

■ vtl Alut Turctaappeaatur ; ttuspracipua Pro- io, Ahfoluta contmnte Afta Minofis JquuhiurMS 

utncitM-,mtes , latttudo. lon^itudo , cltnata.fa. circa iUdmlnfuU^&prwioqmdem Cyptusl . 

u.ihodas. ^'^ 

Wi'f[P'*rticttUrisAnatoli<t.Ponttis&Bithfhi4 ii. infuUPropontidos. 

olifnfepararareana.FtnufquefiHes&pmipux 13, Armenia. 

frbesacopptda. ^^. Turcomannid; 

Itaprtprtsficdtlla : msfines & primi nominUof- t^. Georgtd. 

, ^ . i5. ArabidDeferta&Petred. 

njgtavtraquefupenor&inferior. RuderaTroU 17. Arabtafeltx,eiusrtius&melioraoppU4Jntefclu4 

v^btsqtuadhucfuperfum. Mechd,p,triaUahomett. ^ 

^rta>MyJta,Ionta,Doris,Ljidid,Lycidiemnium i^. tdumxd, 

'J^"^Jl"'G4llogrma,emfi„es&amplitud9. mmprimaUl^tna Z'™'*^"?*''. 

*J • ^^^f^ mnium iUarum prouimiarum dh , kenipi 

AA 



PotENTlA OTTOMANNtCA 

honus&temperatusiquibas rebut abundeniu pcllamus ingentem illam Chcrfonefum fi 
regiones. AnAtoliacelebrisnd»tintmultomm& Peninrulam,intraPontuEuxini5,MateAegcu 
celebriumftuuiorum : BithyniaifylUA^muUum & CiliciumPamphyliumque. H^cpeninfi 
ntateriafuppeditafiiesfabricMdii nduibuSiLapis noftra xtare appeiiatur Natoiia ( vel reQius : 
SjnnadicusAkbaflrofmilis, AquacaliddHie- cundum quofdam Anaoolia ■^i^ aJauAff 
rapoleos,qU(tpetreJiUnt.Ma^nestapisiri Caria. AlbaTurcia. 

Mbea loni<t,Arenadurea Lydiai Crocus Tmoli. Comple<air ur autc has prduincias fiuefvt ' 
TripUcia animalia Chjmara montis in Ljcia, teres vocabantjregna:Pontu,Bithyn am,Afi 
cuiusfummaobtitienturaLeonibus , mediaca- peculiariter ficd 6ta,Lycia,Galatia, Pamphy 
frarumgregibus, ima ferpentibus. Vinum,fru^ Cappadocia.Cilicia, Armenia i nferiore. Limi 
iius,metatta,argentum>cuprum,ferrum,alume, eiusfunt : aborienteEuphratesfluuius(ho 
CtjftaUus,Ia{pis,Onjx,Alabaftrum,armenta Apherat,)aMeiidieMareMediterraneu,qu 
€quorum , apesduumgeneruminCappadocia. variafortitur nomina.&nuncLyciu.nucPp. 
traaltA Cedri AmaniUontis ,mjneta CiliciA: phylifl.modo Cilicium appellatur,pro regio 
Da£lyli,Manna, Coralia, Amethjftus Arabm bus,quariapulGitliitOra:abOcci(lenteeftM 
TetttA.Valmeta,T<lardus,Cafia,Ctnnamomumi Aegeu:a Septentrione Pontus Euximis.Ing 
Thus&Mjrrha Arabi<xfelicis.Rofa,Melopepo- hoeeftterrarufpaciu,^intraXXXVI &X1 
ites,pomAcitria,oM£,ficuf,malag^anata,vineA gradu c:6prehedatur,id eft,intra mediia IV. < 
terquotannisbotrosproferentesinPaUftina.Mal. matis & XI. Paralleii, & mediu VI. Climati 
famusldum^a , CannamellitA & fabulum ad XV.Parallch, vbi msximamufatiGiongitud 
puriftmam mattrim vttream in Phdenicia, diei eft vnius hbr^.Pars.n* Auftralior longiil 
21. ^atard,mores&conftittudinesveterumArabUm, diehabetXIV.horarucudimidia,parsvrto 
SabmurtiiNabathmumilud&ofarn,ArmetiiO' realis.X V.horaru cu dimidia. Latitudo eiuj , 
runiyCappadoeunit cunduPlinium,eftcirciter CC.mill.Palfpi 

ij. leges&Statuta ludAts^ufcriptaptr Moyfen y& Sinu IlIico,qui hodie Golphus Laiazzxdici 
quidin iis potiftimum memorabile. Emigratio vfqj Trapezuntc in littore Ponci Euxini. C 
Uebrmumex Mgjpto , & tranfitm eorumin fentitautemhjecfcnbensPliniusHerodoro, 
Iudaam,eaufa&ratioaGentilibmperperamin. aiclfthmum Minoris Afiaquinquedierum 
telleSta.Tres SectainterludaoStPhariJkiiEpni, hominisexpediticontinere* 
Sadducat. Fueruntaute oUm PontiiS & Bythynia< 

14. Ingentum , mores&modusviueuditurcarum, prouincia;feparatae,intercedeteSangarcflui 
Arabum,ludaorum,aliarumquenatmumAfia qni vtraq;alluebar,feddeindcicoalueriit,dic 
mhabitantium : ratio.eorum veftiendi, capiendi turq-,hodie communi nomine Burfia,velrt 
Cihum. Eorundmafma,domicilia, manfiones ftaldoaliifq;placet,Becfattgal.Fineseiusfun 
quorundam fubtentoriis,mapalibus,palmarum occafum Fauces Potiad BofphOruThraciui 
faliisvelcauernis. parsPropetidis- AbAquiloneparsPotiEuj 

3^, OpesAfiainquibusrehuS potiftmum conJtftaHtiin A MeridieAfiafigiilatimficdida.iuxtaRhir 
negociattone Goffjpy ,Magnetislapidi^mCy-^ cuamne,abOrietePaLphlagonia.Eratinhoc| 
prio,materia veftiariaepilis Camelorum,farOt cio famofae olim Vrbes Chalcedon , Nico 
alumine,CryftaUo, lafpide, Onychelapide,Ala-' dia,Apamia,Piufia,Nic2a,&HeracleaPonl 
ha^ro,aromatibus,gemmislapiUtfque,vniont.' C^4to</o«,quaevrbsclaricateacquifiuitaqi 
hus&Thure.Tributaeorum,quivelSepulchrit toConcilioineahabitOjnoftroxuoinrude 
DomtntfumvdMedinam Keltgionisergoddeut. iacet.Aiuntaute nonnulli,eam redaexadm 
16. tlenchus Afctum , Caftellorum,oppidorutttque Coflftantinopohseffc,diuidiqiaparteBofpl 
mUnitiorUminomnibusprouincik AfiA , qu<i ff)aciofepteftadioru,efreq-,eaqu?hodiedic; 
Turcicofubfuntlmperio. Galata„Alijpu;Sceamefre,qUcBaTurcisScii 
27. TieUgiones & SeSiadiuerftJSimAtnter tosqutfupe^ appellatur,& Conftstntinopolioppofitaeft. 
riusenumeratas Afiaregionesincolunt,&ipfi N«o»i^<//4 £ib amcEniffimocolie dependt 
quidem chriftiamLatini Gr&ctqm variediuifi, qtio permultae aquarum fcaturigines profili 
inUMitas,Nefiortanos,Diofcorianos],Arme. qu^ saufateft, ^muItiTUrCs ac GrsciniiJ 
nianos,Iacobitas,Maronit<t5aliofque:haruvife^ ibihabitent, quanquaipiavrbsmagnacxp 
itarumorigines&circaTidmerrores, inruinisiaceat.I*rH/?4(hodieBiitfia)vrbscfti 

ampla, haudlonge Olympo Monte. Fait^ 

VT viia velut Hypotypoli * quid Turca irt aliqoabdo Regia Ottomannorura ahteqaa 
Afia pofideat.oculis tuis,Lc<aor,fubiiciaroi tirentur conftantinopoli, Nw.« hodie flome 
ficaccipe.Q4jicquidterrarumcftintraPontum chiieft,qu^oliracaputfuitBithytii2,fitaii| 
Euxinura * Mare Aegeum , Mediferraneutn, Lacum IfiiicUm. ! 
iEgyptum,SinumArabicum,SinUmPerfieum, ' J/?^figillaciftiitadi(aa, aTurcisBarbarc 
Tygrim amnera < Mare Cafpium dum Ifthttlo, aiine Sacruappellatur. Fines eius funt , fecu 
quieftintervtrumque MarejCafpium & Euxi- PtoIcmaeUm,abOcca{u parsPropontidis,l| 
hum : idinquamomnetamvafturaorbisfpa- lefponti&MarisAega^i : ab AuftroMareR 
ciumnoftroaEUoTurcicofuSiiciturdominatui. diuciapartcLycis&Paphylix.-abortuGali 
Nos a Minore Afia ordiemur , quo nominc ap- ab A^juilone Pontus ScBithytik^CotafietX 



p kk i 

th Phryjgiatti , Canam , Myfiam vtramque, 
liam,Ioniaixi,Dondem & Lydiam. 
njgia fiiperior , vtolim , ira noftro quoque 
pagoSpc)tiUsh.lbetc[uam vrbes &oppidai 
quxtameneft Midea.MidicRegia, iuxtii 
arcm fluuium.Maxima tamen hiiius t*hry- 
/^rbiumfuit Apamia, olim Cihotis.lPhrygia 
:ior ex aduerfo Athbn Montem habet. 
in hacolim decantatilHma illa Ttoia, haud 
cabldaMonte , quihodiemiraiiominis 
itione dicitur Gargarus. Surttautem adhuc 
ida admiranda rudcra Magna; ilhas Trdj^, 
pe macerii quarundam tuitium & fun- 
;nta muiorum , & exira murorum am* 
1 in ampla via regia fpedilnrur multa fe- 
irorum monuinenta , ex vno folido- 
ingula marmore. Extanc & ruinx fatis 
X duorum Cartellorum , & ipfi marmb* 
, necnonprsgrandes Cololli antiquilli- 
Tiumiftrari , ^^portaqusdam mmrorum 
;adhucincegra; , fifideshabendaeftDel- 
, qui ait Xanthum & Simbenta riUos ho- 
TenuIIius momenti , qui nohnun<Juam 
: exarefcant , & non adco multas per hye- 
aquas vehant. Verum nos de Troiae icli* 
plura dicemus indefcriptione Infulamm 
antidos. Sed & Pergamain Troadefue* 
oppidumnonexiguinorainis , ^patria 
li Medici. 

erloniam&Lyciamfitaeft C^inrf , duiuS 
fuit Metropolis HahcarnaiTus , noftro 
4effiadi(5ta. Aliudoppidurii Catiae , & 
m intet meliora eft Tabum^ luxta Hali 
[Tura , ad manum dexreram incipit 
Taurus. Suntqui Cinx MiletumqUo- 
fbcra accenfeant , alij vero lonia alTe- 

im Myfia per Ptolemsumin fuperibretii 
eriorcm diuidicur. Fuit hic olim Lam- 
oppidum , fupta Hellefpontum fitum, 
;x aduerfo Ca1Iipohs:iednoftra tempefta- 
itaiacet, aicqueSophianuslocumvbifti- 
lodieLamficum dici^ 
j^dus vererum Milefioritm colonia fuit, 
ellelpontiaci fred latitudo in feptem fta-^ 
m anguftiam coir. Perftatautemadhuc 
us,quanquam nomen mutauerir, & Aueo 
itifitainlocopaludofo , &apprimemu- 
arcemhabens , qUxvnacumoppbfitae 
ie Seftana arce clauis eft Impeiij Tur- 
ab eaparte. Exhis enim atcibuspoffunt 
:ntorumglobispetiactanginaues , qu£E 
trare volunt Hellelpontum , vel exirc 
s Praefedis Turcarum* Vifebacur & 
inhis oris Adramittium , Athenien- 
Colonia , quam hodie corrupte Lan- 
ttin appellanr. In hac regione fluit 
cus amnis , qui accolis Laflarus dici- 
ad quem Alexander vicic Satrapas 

lia fecundum littus Maris i€g«eiporrigi- 
mtque eius potiflimas vrbes Myrinc, Cu- 
lodic Caftii ) & Phorcsa, qu» nuncFolia 



S 1 k 

vetusdicitur , habens duosPortus , cuiuspe^ 
ridromus olim fuic 11. miUia vt Liuius lecu- 
lit 

lomtfLatftudinem firedlaiinea metiaris,iii.- 
tJenies XL.miIlium:Lohgitudinem CC.fecim-^ 
dumlittusmarisjvbieftEphefus vrbs celeber- 
rima quohdam , hodie Figena diiSta, fi Caftaldoi 
credimus- Soplianustaraen putat , eamanti- 
quum nomen fuum retinere. Magnam ad ve* 
terem gloriam huie vrbi acceffioncm pepe^ 
rit,primoTentplum DianafEphefina , quod 
interfeptemmundimirabilia ^ Cvrcumvulgo 
fabulemur) refertur : deinde celeberrimum 
iftud concilii^m Ephefinum. Quidam etiam 
Milerum huc locant. Dgris excurrit in Mare 
ih Promontorij /peeiem j vbi celebrius eft 
oppidum Gnidus , ob Veneris & ftaruam & 
cultum» Huius iam vrbis locus pro vrbe fu^ 
pereft , vocaturque Caput Orittm. Quidam 
huic regioni adfcribunt Halicarnaflum , de 
quafupra diximus , quod hbdic aiiisappel-. 
letur nominibusi Regnauit in ea olim 
MaufplusCariaeRex , Cui mortuo Artemi-. 
fia vxor fupetbum illud fepulchrum ere- 
xit. 

I^i/i-eveitusnomen eftMjeohfa.-inhuiuspiro^ 
uincia; oppido Sardibus habirauit olim diueS 
ilie Crcefusi Uxc cum per rcrrx motum deie^ 
^tafuifl^et, per Tyberium inftaurarafuit. Lparri 
Stephanus Girauus olim Myladem & Ogy- 
giam di£tam fuifle * hodie vel-o Briquam api 
pellari autumat. Caftaidiis nouo noraine 
eam vocat Aldinellam i Thcuetus vero ab 
Arabibus horainari aic Bene/acam. Vergie 
hacc prouiheia maxime in Mare ^ quodeide 
caufa Lyclura dicitur j clauditurque ab bc- 
eidente&abAquilone Caria : abOrtuPanA 
phyiiamhabet : aMeridieMareLyeium ^ ad 
nauigationem circicer Vicies milie pairuumj 
Habuit hzcolim circiterLXoppida , ^qui^ 
busadXXX. adhuc fupererant cemporibuS 
PauhApoftoIi. Pracipuahscfueruac : Xan- 
thusjPacara, Pinarui , Olympia j Myra, Ly. 
myra. Pacarenfis ciuicas potior erac reliquis.i 
Sed & Telnefa erat oppidum iuxra Promon- 
torium eiufdera nominis. CoIIocarur a pri- 
fcis fcriptoribus in Lycia Mons Chymira^ 
quinodtufolebaterudareflammasignis. Pr«^ 
cipuooppidonoftri tempotis Fifconomenefti 
quodportuiaa marinum habet longe eomrao. 
diiliraum^ 

GalaiiA fiue (^allogr^cia a veteribus Gal- ^ 
lishoracn fortitaeft , qui fe mifcuerunc cum 
popuIisAfis , cemporibusPyrrhi RegisEpi- 
rotarum. Hodie Chingaram dici Caftaldus 
aucSoreft. Limiccshos habec : ab Cccidence 
Bichyniam Phrygiamque : ab Oriente Cap- 
padociam.-aMeridiePamphyliam j atAqui- 
lonePohtuni Eiixinum , cuiusfittusibiexten- 
ditur ad CCL. millia paifuum. CeieberEi- 
ma eius Vrbs eft Ancyra ( hodie Ang.ufus* 
cUuis celebre eft nomen ob muldtudinem 

AA X mats- 



4 PotentiaO 

materiaeveftianae , quae a Camelis fiueeorum 
pilisnomenfbrtitur. Accenfetur huicprouin- 
ciac ctiam Paphlagonia,cuius pracipua vrbs Sy- 
nope,fita fupra collem in Peninfula Ponti Euxi. 
ni,bonumhabensportura. Sed Si Amifaolim 
di6la,vrbs maritima,hoclie Simifo dicitur* 

y, Fiimphjlia}}tno(ito aeuo Setiliam dicijGirauus 
&nonnulli alijtradunt^ AitTheuecuseamab 
ArabibnsZinam dici: Bbllonius tamendicit&: 
hanc 8c Cilidam iundlim Caramanniamdici,in 

V qua feptcm Sangiaci Turcici commorantur. 
Attingitautemab OrienteCiliciam &Cappa- 
docije partem:abOccidente Lyciam cumparte 
Afisepeculiariter ita didlse: aSeptentrione Ga- 
latiara : Verfus AuftrummarehabetPamphy- 
lium , inquietumfemper atqueprocellofum. 
Oppidaeiusprscipua ftintPcrga,quasmediter- 
ranea eftad catara(2:am fluuium,nec non Sida 8c 
Aetaiiamaritimavfbes. Aetaliaautem,quasca- 
putefttotiusprouinciae , hodieSataliadicitur, 
eftque ampliffimd atque munitiflima omnium 
vrbiumcotiusilliusorsB s vt&proximo Sinui 

, Matisnofflertfuumcommufticet. 

8. Cap^aiiocia,cimtn StraboLeucoiyriam vocatj 
plerifqaehodieeaprouinciaeft , qux Amafia 
dicitur ,eXtenditurque vique ad Ponrum Euxi- 
num,limites habens ab occidentePaphlagonia, 
partem PamphylijE & Galatiam: a Meridie par- 
tem Cilicis : ad Oiientem eft AntitaurusMons 
ingenSjatcingens Armeniaminferiorem &par- 
temEuphracisamnis;kSeptentrione habet P6- 
tumEaxinum. Fluuij eius celebriores funt hi: 
Halys oiinilimes RegniCi CEfi,quihodie OtCo- 
magiuch vocatur : Ifis , hodie Gafalmach :& 
Thermodon, hodie Permon didus. Capucre- 
gionis eftTrape2usoppidum,vu]go Trebifon* 
da,quam ArabesMachpmachnominant , vbi 
aliquando Gtaeci Imperatores fedem fuam ha- 
buerunt.Deindeeft,Amafia,quaraquidam3ied 
perperam,PaphlagonijE adfcribunt. Antiquum 
nomen hxc vrbs retinet,communicarqueidem 
toti V icinisE , fita eft in, ptofu nda Valle, fupta Ifin 
fluuium. Fuit hxc quondam Patda Strabonis, 
nnnc vero fedesPrsfediTurcici, quiievocat 
Beglierbegum Amafis & Cappadocix, Iconiu 



TTOMANNICA 

funtquiCiliciaerribuant : iedPtolemaeusef 
vrbemhuicprouincisadfcribit ; hodiecoK 
ptevocatur Conia. ficaaucem eftadradia 
cditi moncis, humedtatuiquc multislimpidi 
misfonticulis,qui mde defcendnnt.Figurae 
rotunda eft , muri antiquo ftrudturaj gene 
quadratisturribusinrercedentibus. Portasl 
bet odo, cum mukisTemplis&BalndstiK 
Turcarum. 

CtlictamloU ^lws TarfiiiTinorairtat, Heb 
Chalach dicanr. Putat cam Niger hodiec 
Turcomanniam.Sed rediiusfenciuntqaiCa 
mannis nomen ei cribuunt, cura Turcorran 
nihilfit aliud quam Armenia fuperror. Igi 
Caramannia , quseprcEterCiliciametiama 
prouinciascompiecSitur , terminacurabOi 
denje Paraphylia.afeptemtrione TauroMi 
te,abOrienteMonte AmanOjVulgoMonre 
gro,aMefidiehabetMare Cilicium. PrjEcij 
eius oppidum eftHaraa , olimTarfus, fici 
amarna valle,quamCydnusanin;sirr-igat. S 
6tatur & hid Adena oppidum,amplura iatis, 
finemcBnibus , arcetamenmunicumquat 
tUrrib.inftru(Sta. AitBelloniusm Ciliciaqu 
reperiri vrbemHeradeam, Ipaciofam quidi 
adradicem Tauri Montisin pulchraplan 
fitam.criduiitineteab Adena diftantem, m 
ptentrionem& occafum verfam. 

Armenix Minori zdhac idem ellb nomen 
N'ger : Girauustamen aliique Anadulen 
AladuIenappellariaurumancCaftaldusPej 
nam.Jn libro Noticiarum Pirmia dicitur< Fi 
habet,ab OrienceEuphraten , qiiodiuiditi 
Turcomanniafiue Armenia fuperiorC.'ab< 
cidente Cappadociam:a MeridicCiliciamfu 
Monrcm Tauruin,cum parce SyrisefupraAi 
num Monrem:ab Aquilone PontumEuxini 
vbidicitur definereinAngulum,quemEupI 
tes & AntitaurusMonsfaciunti Sedhocce 
rum fpacium non folus Turcarum Mouat 
poflidetjfcd peculiares fuos habet Regulos., 

Finica defcripfione Minoris Afis, qua coi 
nens ea eftjintra maria, Mediterraneum, 
&Euxinumfica,ad Infulas illiusprogredienii 
&primode Cyprodicemus. ' 



CYPRVS INSVLA. 

SVMMA Ca^ 

l' QMfutrintprmihahitatoreihmmirifuU.fubqtio^ 
rum eafuerit dominio antequam per Selymum 
occupata&potentla Ottomannica fuhithafue- 
rit. 

2. Qm fit tius fitusy amhitui, longitudo, iatitudo,fuh 

quoclimate&Parallelo, 

3. Ou&finteiusprMipuaVromontoria. 

4. dlimdiuifainquatuorpartes , hodie in duedecint 

territoria.eiuspracipUiivrbes i oppida , pagi^ 
Montts. 

y, lngensagrifertilita$,quiahundatomnfsgeneriifrU^ 
&ihm»inprimis malis citrtis, limoniis amatifqui 



iXA. -I 

Vui} nigris.quas Zihetas vocant , daRjlis,fA(i\ 
ecannis mellitis, croco,coriandro , lenttfio , ft 
bintbo , colocjinthide , rhabarbaro , fcatntm 
chryfocella,chakantho,alumine,auro,fem} 
projapillis preciofis j Smaragdiss Admantu 
Chryftallo,coraliis alhis ruheifque,Amiatito l\ 
de, vnde fit tela tquizin ignem conie^a non vr 
fedpurgatur,goffypio,lana & fale. 
^bus veteres Cjprij vfifuerintUgihus & conj' 
tudinihus: Scortatioolmnonmodomn proh\ 
ta , fed&permiffaatquelaudata.Venmpn 

fue in Cypro culta & Dea Infuk tutek 

Acpii 



P E 1 A 

A quihtis j^ationibiu bodit pfiieatur Cj- 



pm. 

iodusgubenutuonis Politiu,quisfuerit fubdomi- 
Mtione Vemtorum-.quAlis is hodie fitiTurcis Ijtn 
fulamobtmtntibus. 

;ltpo Cypriorum antiqUA & hodiefna. 

NT qiiiCypriim Infukm primumomniil 
jLiphetoNoffPatiiarchx filio habitatam 
it : deinde fiib dominatione Monarchiae 
riorumfuiffe, quaextinc^tal^yrannis Grae- 
iruiiTc.-hincad R.omartesdeIatam eiuspoC> 
iiem , nb his Ptolema;is ^gypti regibus 
ilIam,moxiterum ad Romanosdeitoluta 
. Poftealmperatores Conllantinopolita- 
am pofledilfe per fpacium annorum fetme 
'C. Cumque ad manus fiimiha: Lufinians 
lliaperuenilfet.eam an. A N.C.MCCCC 
III venetis fubieftam, acpoftremoanno 
'^.MDLXXperSelymumpotentiiBfubie- 
Otromannicse. 

: Volaterraniis , eamlnfulam pfimo Cry. 
ippellatain , id eft occultam vel fubterra- 
, quod protul videatur fludibus marinis 
etiamfiiitCeraftisa multitudine mo- 
quos Poerscornibuscomparant. Casrera 
lomina funt Amathufia , Paphia , Salami- 
[acaria, Amaeanris, Alperie, Colinia. Sed 
iltveriuseiuspartes. 

aeftfecundum ProIemeEum inmedioSi- 
iCO,quihodieLaiacenfisd!citur , eftque 
■uusmari y£gyptio inter Httora Cilici^ 
jue. Refpicit enim verlus meridiem JS.gy~ 
imSyriacumque Marc , quodrdemmard 
habetadortum,vtadoccafumMare Pam. 
un,&adSeptenrrionem Cilicium. Pars 
' qua» orientem refpicit , diftar aSyria cir- 
nillibus C. qux via vnius nodis fpacio 
i poteft. At pars MeridionaUs diftac ab 
idrianauigatione crium vclquatuor die- 
ACilicia fiue Caramania abeft millibus 
ongitudociusporrigitur aboccidentein 
em , fiicitqueaHcubilfthmosfiueangu- 
■rrjc , qui incertam reddunt eius latirudi- 
Sita eft fub initio quarti climatis , fub de- 
parallelcvcneoteticisplacecvbilongilfi- 
raeftatemdicseft horarumXIV cumdi- 
: compiedliturque tres gradus csleftes iii 
udine.PeridromUseiusjfiStraboni credi- 
habct CCCC. XX. ftadia fupra ter mille, 
ciuntCCCC.XXVn.miIliapafl:PIiniuS 
»ribus ambit cam miUibus palf nempe 
LXXV, Alijdicunceosquinauigando 
reumeunt , deprehendereD. mih.paff". 
elongicudinemomnino efle CC. mille 
vbiverolatiflimaeft , L.velLX.millia 
bere, 

>itafiuePromontoria habet aIiquot,ex- 
jratia verfus Occidentem Promoncoriu 
mrij,quod nunc Capuc S. Epiphanix di- 
^romoncorium Drepanenfe , hodie Tra- 
Melechiae ; Gapuc Zephyrium,hodie 
fme Melota,qiiod & Chelidonis dicicur. 



S I A M. J 

In lacere meridionali vi^tur Promohtorium 
Phjeurium, quod hodie Caput Album : Daden- 
fcJ>quocl hodie Caput Chitium.-Curienfe, quod 
Dellcgate:Thronenfe,hodic<]apuc de Pila, A4 
oricrttetn eft caput Pedafsum , hodie Caput 
Gr*cum,& in extremitateInfukClides,hodie 
CaputS.Andreas. Ad AquilonemeftPromdri- 
torium Crommyon,hodicCaputCormachit- 
tium,interquod& Promontorium Epiphanise 
Mare Pamphylium eft , hodie , fiiius Setahenfis 
nauigantibuS olim fotmidabile , ad fpacium 
CCC.milhum. 

Hanc Infulaniohm in quatuor partes diui- 4. 
fam fuifle, Ptolemius aireri!;; in Orientalem fi- 
ueSalaminiam : in Occidcnralem velPaphiams 
inMeridionalemfiueAmathufiam ; &inSe- 
ptentriohalei-n, quae & Lapathia. Noftro vpro 
xiiodiuiditurinXII. Territoria-, quibushxc 
furitriorhirta ; Nicofia , Famagufta,Paphus, 
Aridime, Limifla , Mafbta,Sahna, Maflbriaji 
Ctufbcum , Pantalia & CarpaffliSi Noueni 
ohm in hac regnafuiflemiriime contemnendai 
&oppidaXV. teftesfuncDiodorus , Phnius 
&Mela , quorumoppidorumhoh paUcafre- 
quencibus cCriae mocibus corrucrunt. Pa- 
phuspriminominisvrbsiri Regione Paphienfi 
eraf , & hodieriouaPaphos ncimehanciquum 
recinet,fiNigroid fcriberiti aifentimus. Deinde 
Cithera,vndeahquando tota Infula ,& ipfaVc- 
riusdenominacafuit; verum hascnuipiam cdmA 
patet , quanquamihlocoeius oppidumcori-' 
fpiciatut Contielia noriiirie. Curias ohiTi fuit|, 
vbihunc vifiturPifcobiaoppidum j tntef rtie- 
lioralnfuljB. AtAmathus ,maximiohmriomi^ 
riis,hodiepenitusinruderibusiacet. Cerauriia, 
hodie Cerines , per Cyrum ^dificata ferturi 
Cum Infulamfuaelubiecifletporeftati, debella- 
fisnouem eius regibUs , eftquehocoppiduni 
in patte Infulae leprenrrionah. Sed Nicofiai 
VetiisRegUm habitatio , fitaeftinvallcMafla^ 
renfi. Adtrigefimumfextum ab Nicofia mil- 
hare Faniaguftaeft , quxprimo Salamisdeilx*^ 
de Gonftantiana dida fuit , Vrbs eximia^. 
quariqifati>nori defunt , qui putant Famagu- 
ftam fuifle vnam ex quatuor illis vrbibuSi 

quaecommuriinomine ArfinoesappcUat^fue- 
tunt. 

Pra;terhxcoppidanumerarm:vlcra DCCCL. 
vici fiue Burgi fine mKrtibus , in quo camen 
riumcro etiam qucedam deftruda euerfaquc 
comprehendimusoppida , qiiorumomniuni 
habitatorum numetus accedere putatur ad 
LX.milha. SuntnohpaUcainhisIoca , quj^ 
Cum ttiediocribus oppidis comparate poflis, 
tam ratione amplitudinis quam incolarum* 
Prxcipua inter ea vulgo a Cypriis fic appcl* 
lancur. Lapicho,Sicuris, S. lohannisde Cat- 
peflb , Lefcara , S. Conftantini , Limriate, 
Silico,PelIehdria, Chilani , Coloffi , Epi* 
fcopia , Salinx , Conuelia , Crima , & alia 
quaedam. Omnia autem haec loca , vici & 
pagi , olim diuifa fuerunt iri tres partcs; 
dua: afllgnatae etanr Camerae ^egfs : tertia 
AA 5 partim 



6 PotentiaOttomannica 
partim hominibus Ecclefiafticis, partim Nobi- dis:adde his Amiamum lapidem , equotc 
litati. genus fieriaiunt , quod in igncm conieftu 

Cum autem multi Montes fint in hac Infula, non comburatur fed purgetur. Largus etiai 
Olympustameneftaltiffimus interomnesjcu- eftiiicolispiroucntusex goflypio & lana , c 
iusambitus ab imo oitodecim mill.paff.com- ius ibi mira copia , conficiuntque epilisi 
ple6tiputatur. Spedlantur inhocplurimaMo- prarum matericB veftiariae quoddam geni 
nafteria Graccorum , Monachorum ordinis S, Cameloto fimilc. Lacus eft haud longe a 1 
Bafilij,quiCalohieridicuntur. toremaris, Xllniilliapaflaum incircuituco 

pledlens , inquemeXiguusinfluitabOlym 
TERTILITAS CTFRIIT^ Monteriuus,excuiusa4uisplurimumfalis( 
fula^ * coquitur. 

QuiCyprum Infiilam incplunt , vehem( 
S' Fuitantiquis temporibusharclnfiilatota ob- tetorrentursftu, cumeafitafitfub XXX! 
fita fyluis nemoribulque , 6c quamuis incolae gradualritudinisBorealis , vndefiilabiisl* 
plunmum lignorum confiimeient quotidie m geabellenonpoteft , cumverfiitur inTtop 
fundendametalla&fabricandashaues , ranta Cancri : inter fpiranstamen Aquiloinmu 
tamcn fubinde pullulabat eius materiai copiai locis mitigat caloris atrocitatem & refti 
dumi 8c yeprcta virgultacjue vix erimcari & rataerem , qui ea de caufa in raontanis \ 
humus (letegi potuerit. Poftremo lege lata de fubtilis eft. In vniiierfum tamen Aer< 
cuique permiflum eft , vt tantum quifquccae- prilnfulxiriiucunduseft , parumquefalut 
dererarborum i quanrumipfc vellet , vtque ob plutima ftagna qu£B malignos exhai 
omnisager ,quemisad eummodurricsfafylua vapores. Fluuijhicprope nulli funt fed po 
in aruumconilertiflet, ipfiefletproprius. Ne- torrentes jquicum xftateexarefcant ^ gra 
gat autem Strabo Cyprum Infukm vlli ali| colonis aquae defiderium relinquunt : 
fuo aeuo ceffifle fettilitate , vt quae genueric que hoc inter maxima inComrnoda ^ qui 
yini & olei abundaritiam , fatifqueproduxe- Cyprij diuexantur. Narrant hiftoriae , 
, rit frumcnti ad alimoniam incolarum. Sed fulam haric ante Gonftantini Magni temf 
& rioftro tcmipore feraeiflima eft omnium re- defcrtamfuiffeperXXXVI,3nnos,quodo; 
tumboriarum s quaeadvitsliiimanaenecefla- eo tempore nulli ceciderint imbres. Pori 
lios vftis requirunturj Prxtcr triticum cnim commodum ad recipiendas non nifi vnum 
& caetera frumenti genera , fru£tus irem ar- bet Infiila , nempe ad Famaguftapi vrb 
boreos , excellens hic crelcit viniim , qiiod Quanquamautemolimplureshabuerit , 
in o6togefimum vique annum aetaterii ferrei ftcudi tamen funt completique inipetuofn 
perhibetur : qu6 quidem tam longotempo- maris. 
re vinam cyprium e rubro in album conuer- 

titur , odoris fragrantiflimi 8c guftuslonge lua- Moresantiqui C^pmrum, 

uiffimi. AfFeruritur itidem ad nos e Cypro 

ni^ra: illae vu£E paffas , quas vulgo Zibilas & Fait antiquitus in maxima exiftimati 
Zibebasvocant : & vt paucis diCam , quic- haeclnfiilainprimisob Venerem , quam 
quidoptimorum fruauumalibi nafcitur , cU- Poecae e fpuma maris naram fingunt , c( 
iufmodi funt pomacitria , limonia , aursintia, munior ramen opinioefl: , eam in hac Im 
non folum hic largiter ptoueniunt , led & natam fuiflc. Quin & vulgo crcdirum 1; 
eos i quialibigigriuntur , guftusluauitatefu- illam Amorurri Matrem Dominatti Regini 
perant. Gaftaneas ^ corna & cetafil non que Cyprifuifle , vtque tcgeret irtipudicit 
profert , fedplurimum faccari hiccolligitur fuam i Icgem tulifle vt Icortationes liber! 
emellitiscarinis s vt & croci , &Cofiandri,' finci metu exercer^sntur. Hincortaeftc 
cum gerterei quodam da(5l:ylorumj (jignic fuefudo, vfpuelljeCypriae , antcquamni: 
etianiaerpracierolcraivtllgaria Colocafias fiue rent j certisdicbusad mareircrit , vtpri 
Fabas y^gyptias aliatlque herbas optimi fucci cuique ^uife ofFerret > proftituerent corj 
Scga&asi MelCyprfumalbumeft , 5^eXqui- dccepto prccio , vtque hoc pz&o coll 
fit£e boriifatis : lacciarum autem fiibnigrurrt dotc ^ latisfacerent Veneri pro raptu vi! 
vocaturque vulgo Meldzum^ lafgus infii- niratis fua:. Hauferunc infuper Cyprij r 
per hic prouenf us earumrerum , quafum iri tura crudelitatis a vicinse Afiae Barbaris 
Medicina vfus , ciiiufinodi eft Terebinthina, pulis ^ Teucro illis oft^ndente vi(ilimasi 
Colocynthis, Scammoriea , Rhabarbarum , vt manaS &efFufionem cruoris humani; Qui; 
&herbaquaedam i ecuiuscineribuscoquitut Idolumlouisadorabant,durauirqueeacon; 
optimumSmegmai Chryfocollame vifi:eribus tudo vfque ad Adriani Imperaroris tcmp 
terrae promrint Cyprij s vt <Sc Chalcanrhumsi qtiicrudeliaillafacrificiaaboleuir. 
alumenquci Ptaeterhjecfiiritibi vense auri* Sc Capitistegumenta, quibusprifcireges' 
ferrifodinad , inprimis autem vberrimae jeri^ prfvfifuerunt,referebantMitras, quib.nol 
Cyprij< Inueniuritur etiam in haclnfulagem-' tesEpifcopivtuntur,qualib. &veteresPeri 
rax &c lapiUi pre!cidfi,|jtlta Smaragdi , Adamarl- reges vlos fuiife accepimus tunkx vcroeoi 
tes j Cryftalli , cutn Coraliis albij & rubicurt-* logse erat,vt eas quas Tuic«geftat:in cstera 



P E R A 

ccoiiim feruabant confuetudinem.QuahtJE 
nhuiiislnfulicfiierintdiuitix , quanra po- 
imultirudo, hincpntet, quodin diueifas 
tcs Colonias emiferint, in ipfaque Hi/pania 
iiiot oppida condidcrint, & vicini marisdo- 
liumdiuobtinerint. 

Morescjipriorumnojlritemporis. 

iuunt incolaj huius Infula? vitam fatis iplen- 
am &ciuilem,affluentemque deliciis.Pere- 
loshoipirefque mira comirate excipiunt tra. 
itquedapfiliter.vrbaniciimprimis&hofpi- 
s.In bello fun t robufti vahdiqae,boni mili- 
vt ad bellumnati videantur , difpofiti agilcf- 
, fedmelanchoIicisafFedlibus plus nimio 
lOxii.Qoamuisautemvariisgentibus habi- 
rInfuIa,potilTimi tamenGrscifunt. Impe- 
;e Conftaniino Magnocx variisOrbis par- 
shuchomincsconfluxerunt,ex/€gypto,Iu- 
, Syria, Cilicia, Cappadocia,Pampliyliai 
acia,inprimisautemc multis Grcecislocis, 
lantea aliquot annis Infula deferta fuiflet 
quarum inopiam, Nobiles tamen Cyprii 
llimum e Galliis originem traxerunt. Cum 
n amiilis Hierofolymis rota terra fanda 
iltianiprofligatifuiirent,multiNobilesGal- 
Cyprum lereceperuntcum Rege Guidone 
[iniano,circa annum Domini M. C. LXIII. 
rquam autem Veneti eius Infuk Domini 
ifunt, non tantum ciues Venetiquiin Cy- 
habitabant, proNobihbus Cypriis habiti 
unt ,fed etiam omnes , quicunque in terris 
aminiis Venetorumnati , in Cyprummi- 
lerunt.poftquarhannis quinque in Nicofia 
ihabitauerunr. 

loreslnfulanorum,vt&in raultis aliis In* 
, mixti funt : multienimhicviuuntniore 
etorum, memores originisiuae ; Tmcx vi- 
i vt alii Turca; per Afiam Europamque, po- 
s fere fequitur ratidnem yits eof um , quo- 
agnofcit dominium^ 

Modus Guhernaimis. 

luicunquecxtra vrbes& oppida in Cypro 
tarefolitifunt, in quinquegeneradiuerfa- 
condirionum diuifi fuerunt.-in Paricos , E- 
leros.Pcrpiarios, Albanenfes , & Venetos 
s. Paricoium conditio omniumfuit mifer- 
, vix quicquam a mancipiorum differens 
n.nis. Pendebant enim fingulis anniscer- 
argenri modum dominis fuis, cogebantur- 
erre quicquid imponebatur oneris, cozQii 
ilis feptimanis duorum dierum gratuita 
:are{cruitia,prjEtereaqueterriam dare par- 
omninm fruduum terrx. Habebant au, 
iominieoruraplcnumiusin cos, vt pot 
cos pro lubitu in carceres compingere, 
:ribere,verberare, quasftionibus fubiicere, 
iter,omnibusaflligereraodis, dummodo 
interimerent: vitam enimauferre reis fo- 
;x potcrat, Vendcrc autcm eos iicebac, aut 



S l A M. y 

permutare:fi quistamen LX. coronaros domi- 
no luo foluere poterat , ipfe quidem libertatem 
adipifcebatur, ftindus tamen cius &ager erat 
obligatus Domino ad eandem conditioneth. 
Quiadhunc modumlibertatem acquifiueranc 
vocaban tur Eleutheri.id eft Liberi fiue Liberri. 
Horum liberos,quospoftacceptara libettacem 
gigncbar,fequebaturpattiahbertas:quosantea 
procreaaueiant,Paricos efte atq; manere opor- 

tebat.SoIuebrfta.Eleutheri quinram velfexram 
partera fru<auumagri , neque iicebat his cum 
Paricis contrahcre marrimonia.liberi enim qui 
indenafcebantur.proParicishabebanrur.» Pcf- 
piariifunt, quicum conditioneParicifuifTent, 
liberracem adeptifucrunt temporc RegumCy- 
priorum.pro fe iiberifquc fuis, ac omni pofteri- 
tatceacamenlege , vtfingulisannisfoluerent 
XV.Perpiros , quodgenuscratMoneta? Con» 
ftantinopohcans: agritarpencorutH erantob- 
noxii.vtpriorum.Albanenfeserantmilitesmef- 
cenarii , qui aliquando in Infulammilfi fue- 
runcvtillicefientPraefidiocolonis : horumli- 
beri mares compar cum patribus ftipendium 
pcrcipiebancmanfirque iis hocius, donec Infii- 
laa Turcis occupatafuit. Veneti Albi funtcerti 
quidam habitatores Infulas, tam ipfi quam hbe- 
ri eorum conditionis liber^,ita t^men vt velRe= 
givei Reipubl.Venets, cerram quandam pecu- 
niam quotannisfoluerc obligatifuerint. 

Potiti autem funt Veneti Cypro Infula anno 
aN.C.M.CCCC.LXXlII.polTederuntqueea 
vfqueadannumM.D.LXX. quofubieciteam 
SelymusII.potentiseOttomanic^. Qno pado 
autemeadTurcis gubernetur, tunc dicemus, 
cum de modo Regiminis Turcici in vniuerfura 



agemus. 



Fiieruntollm in haclnfula EpifcopatusXlV. 2i 
Graeci omnes.qui taraen redu<5tifuerunt ad I v] 
per Papam Innocentium ni.gratificantem Alici 
Regin^. Sic ArchiepifcopatusNicofienfis du 
plex fa<aus eft , vnus Grscus, alterLatinus: 
quod idem & de Epifcopatu Famaguftano fa- 
6tumeft,& Paphienfi,& LimifTenfi. Et Epifcopi 
quidem Latinifuahabencpr^dia,pagos, villas, 
atqucdecimas ; Grxciveroexiguntquotannis 
certam pecuniam a Presbyteris Diaconifque 
fuis quibus imperitanr, morcaliorum Pralato- 
rura Grafcoruminaliisprouinciis. Agnofcunt 
autem Epifcopi Grsci Latinos fuperiores fuos, 
ita,vt cum Epifcopi GrarciperConfiliariosRe- 
gios eledifuerunt, confirmati faerint per Laci- 
nos:& fi qua lis in fpiritualibus ortafuiirct,darc. 
turaGrxcisprouocatioadLatinos. 

'NonhabitabantautemEpiicopi in ciuitati- 
bus,qiiarura fupra mentionem fccimus, fed alia 
iis l»caafiignauit Alexander IV.Pontifex, vtle- 
gimusin Summa Alexandrina. Archiepifcopus 
enim Nicofi^e fedem fuam habuit in antiquo 
oppidoSolia, vocauitquefe Epifcopum Solien- 
femjDuccm &CapiitpopuIi GrsciNicofienfis; 

AA 4 Epi=. 



PoTENtlA OxtOMAl^NtCA 



EpifcopusPaphenfishabirabatArcosoppiduni, 
&LiiTiiffenfis Amathuntem. Cumautem haec 
fionhabitaretur, migrauit in Lefcaram oppi- 
dum.PoftremoFamaguftanus fedem fuamha- 
buitCapafli:poftea tamenredieruntadfiipradi- 
£tasvrbes,excepto Limiffenfi, qui non mutauit 
federa Lcfcarenfem.Notandum etiam eft, Ar- 
chicpifcopum Latinum Nicofienfem , qui fe 
Archiepifcopum Cypri nominat,nullum agno- 
fcerePatriarcham , fedimmediaredcpenderea 
Pontifice, vndc &gaudetTituloPrimatis Re- 
gniCyprii, &LegatiPontificii. Sub Pontifice 
tamen Pio IV.fadi (unt Veneti Patroni Archie- 
pifcopatus huius,qui & quatuor v iros Paps no- 
ininarefolebant,equibus ipfeeligebatvnuro in 
Archiepifcopum. 

Sunt autem prajter Graecos&Latinosalije 
quoquefedaeinhaclniula, Armenii, Maroni- 
tae , Iiidi , Neftoriani , Gcorgiani & lacobitae, 
quos omnes Saladinus eiecit Hierofolymis, 
cum vrbem cepillet : habcnt autem finguU 
fuos priuatos Epifcopos. Hos omnes Turc£E 
liberos,quoadconfcientiam , viuere finunt,hi- 
hiiqueab iisexigunt praeterfidem & obedien- 
tiam,cum triburo,quod fingulis annis ab iis exi. 
gunt. ; ; 



RHODVS INSVLA. 
Argumeiicum. 

Mhodo InfuU 'vma olim fuere mmim^ 
Ckra quondam oh ColoJfumiereume- 
normis altitudinis* Sitm eim ^ ampli- 
tudo^ Rhodi oppidi cekbritas dr muni^ 
tio^triplici cingitur muro-Joabet XIII^ 
turreSjCafleUaV^Rhodumlnfukmolim 
dedit ConfantinopolitdnUs Impirator 
Tquitibiss^S^IohanniSifednoJlroauo 
eamTurcdobtinent, obnoxia eji elu^ 
uipnibtiSfabundatfaJcuk^ar}>oribuspo- 
miferisomnisg^nerisjdroliuis^ Vetm 
, fotentia^ robur Rhodiorum Romanis 
Cr^cisque cognita^ Leges eorum obfer- 
uatdin officm muneribttsque publicis. 
Rhodii curioji in fcientiis , If beralibtts 
AfttbmMagia df incantatione:immo^ 
tauerunt olim Saturno humanas ho^ 
flias^Rhodm noftro auo ATurcis ludais 
dr Chrijlianis GrMishabitatur, qua^ 
quegentefuisiJtentelegibm^ 

Habuit Rhodus Infula olim,tefte Plinio , va. 
12, tia nomina:di(%aenim eft Ophiu(a, Afteria, Ae- 
threa,Trinachia , Corymbia, Poee{&, Arabyria 
ccMacatia^ Clacaquodam fuitinterahaobin- 
gentem CololTum Solisxneum , quiiriter Mira 
Mundirelatusfuit. Dedicatus hicfuitSoh,(c- 
ptuagintacubitoruraaltitudinis» Pollicem eius 



vix iuftac ftatnra: vir amplefti pOterat.Poft LV 
annum terrse motu proftratus , iacens qiioqv 
miraculo fuit.Digitienim maioreserant,qua 
pleraeque humans ftatux. Sulranus nongent< 
Camelosaere huiusftatuaeonerauit. Abeftai 
rem Infulaab AfiaecontineteXX. millibuspa 
complediturque circiter C. XL. milliaria.V 
bem nunenon nifivnamhabet,Infuk cogn 
minem,fitam in Orientalipartelnfulje.parte 
in accliui colle,partim ad lirtus maris. cindai 
autemtriplicimuro,habetque turresXIII.pr 
a.lras, Arcc s V. eftque aliis propngnaculis exc 
nata & munita admodum , vtvixexpugn; 
pofTevideatur. Longe maior &vrbishuius 
InfukfuitprifcisreCulisglotia,quam pofte%< 
fubEquitibusvel fubTurca , vt hiftoriaru 
monimcnta produnt. Cum araifla Terra fan^ 
Chriftianitora Afiaprofligatifuiftcnt.Impei 
tor GrJECorum iis hanc Infiilam poflidenda 
deditannoM.CCC.VIII.Annoautem aR 
M.D.XXlI.occupauitcamSolimannusTurc 
rum Monarcha , cum Eqoires vrbem ci cied 
fent,hac conditio ne , vt ipfi libt-ri inde abirei 
Infulani autem ibi raanercnt, fi vclient. Pala 
&DomusEquitum Rhodiorum adhucnoft 
iuo integrae fiint , conlpiciunturque ibidem 
ma,pi(Slurae , fculpturaf & infcriptiones vetei 
quae omnia Turcse confciuauerunr. 

^ualitasagritihodij. 

Haud procul a Rhodo vrbe , in latere 
ptentrionali planities eft ( Cxtera enim funt 
fpcramontibus^non qufdem lata, fed inlonj 
tudinemporredta; at ptopius vrbera aflurgiJ 
crebricoiles,vitib.arboribusq", fruitifcrisob 
ti,ar te potius & induftria humana,quam nati| 
foli , quod csteroquinhasresnongignit. I 
fcuorum tamen vbique fere perlnfularatni 
bonita s,& arborum, vt diximus , pomiferari 
abundantia, qus malacitriaaurataquemag 
copiaproferunt , vt&ohu«, nonnullaterij 
perpetuovircntes. Inundationibus &illuu 
aquarum haec Infula mire eft obnoxia,quanq 
incolae denuare eas multis modis humumq 
detergereconatifuerint , vt iam agrificCioi 
fercilesfadinonamplius itafquaieant, neq 
inundentur , vtantea & quidem ter faftutn e 
quaruminundationum vltimaatrocifljniafu 
contigitque , qUando AntigonusRexEun 
nen vicit.vbi tota Infiila aquis cooperta , & vi 
uerfihabitatoresdemerfifucrunt. Non aun 
hoc contigit flu^tuum marinorum irruptioi| 
fcd frequentibusac tempeftuofis imbribus,c| 
circaveris initium taneodefcenderuntirtipel 
vtdeiediseuerfilquedomibus plurimi mor; 
lesrumaoppreffi, pluresveroetiamfuftocatij 
quisperierint, parumqueabfuerit, quintC: 
vrbs , quae humiliore fita eft loco vivndarci 
abreptaintericrit.. 

' , MoresE.hodiorumprif(i. 

Quantafucrit vctcrum Rhodiorumviri 

militai 



< P £ R A 

iraris, &r in bellordenriaparirerarquepo- 
:ia, ipfi Romanilociiplesdiccre reftimoni- 
poirunr, roties Rhodiarumnauiumauxilio 
iiimis priiiis fadi fuperiores : nouerunr ii- 
i,quanravirture&conremprupericuiorum 
jdiilibcrtaremruamdefcnderinr , &pere- 
nmiugnmabicdepulerint : noruni cnim 
uantomiperucumCnffiopugnauerinr.Sed 
lulfis annis anre diuerfimode vfi fuerunt 
^nriafua.moJopro Lacedsmoniis aduerfus 
enienies.modo pro liis.Conrra illos, prout 
loruai vcl illorum parribtis fauebanr.Curti 
II populus eflec liber.carreri Graci horum V- 
ncut opcra, vt Principes EuropsiHelue- 
atti, Habcbantautemlegem, qua diriores 
bantur renuiorem fubleiiare egeftarem , e- 
icalere. 

;d &cerriquidam hominesdeitinatierant, 
ibus pub!icis,quique Inborantibus deviv5ta 
piciebanr,dabanrqueopcram, ne quidre- 
neceirariacumdeeiler, inprimis vromnia 
toeilenr , quse ad remnaurieam require- 
ur, Habebant Rhodii etiam Secretaqu^- 
in Arniamenrariofuo , qu^ nefas erata 
inam morralium videri.Quod fi quis ea cu- 
lauiusfuiirerluftrareocuhsjautpedemin* 
rre>damnabaturad mottem. 
on paruaaucem Ciuirati Rhodia laUsac- 
afdenriis &artibusliberahbns , qua ibi 
erunt , vt ipfi Ronianihberosf los huc mi- 
t, vt erudi: entur in bonis lirreris. Noii erat 
n tanrafuduitasautgratia in fermoheRho- 
uantain AtticOj cum vicinorum corrum- 
ur idiotifrais , & multum traheret garruli-* 
A.iiatic.T. 

fi autem Rhodii ciuiles faetuntliumani- 
aittamenEufebius, eos fingulisannisSa- 
'hominemimmoIarefolitosfuifle.iSTarra- 
;iifdem, fuiffe eosanriquitus fotrilegos 8c 
icosadco noxios.vt infufione Ccnx aqu£ 
irarsfcgeres ^orrHmperent , &animalia 
lederenr.In artibus gymnafticis, pugilaru, 
irura mire cxercitati fueruntjingemo fub- 
adinueniendasres notiasapto. 



MoresRhodiorumnofiritmporii. • 

aVrbsRhodushabitaturaTurcis , qm 
ore tiuunt,& ludaeis, quiex Hifpania huc 
unr, Chriftiahis in ea pernodiare nonli- 
lodiis Turc2minimefidant,veritirebel- 
naliquam vel proditionem. Interdiu au- 
Uegrumiiscft , intramosniacommotari 
tradarenegotiajnemineprohibente.Qui 
lin pagisvillifqf habitant, maximaex par- 
:Chnftiani Gra:ci,qui colunt virteas hor- 
igros. Viuunt hi eodcm per omniafcre 
,vt carteri Grsci in vrtiuerlum. 

FLAE PROPONTlDlSiSirE 
vt hodis appelUtur i iMam 
de Marrnora^ 
'pontis proprie dicitur .Mare Conftintl. 



S I A M* 0 

nopolitartum-, in quod per Anguftasfaucesfe 
infundit Ponrii^uxinus,&perHellefpontum 
terminarurin Mare ^gsum,dirimitqueEuro^ 
pamabAfia. Cum aurem multa; in hocMari 
fint Infula;,alix tamen aliis func ceIebriores,in- 
prirniseaquxhodie Poodon dicirur,o(a6miI- 
harib.aConftanrinopolidiftahJ,adeopuIchra& 
amoErta, vrfpeaiatoreSadfcrapiats &adcom^ 
rtiorandumineairtuireti Irteditoquodam hu- 
ius InixAx monte Mohafterium eft cum con- 
uentu Monachorum Grxcorumj qui Calohieri 
dicuntur:fub qud vbi Ad littus maris itur,vifuq- 
tur ingen tes rmn« veterUm Thermatum , eum 
fdaIislmegradibilsirtcircuiru,inforraaAmphi- 
thearrir& reliquiis operofiffimorum Palario- 
rum,qu£ vererem loci magnificcntiam loqUuil* 

lUf, 

InfulaPrincipis , vt vdcatur s firaeftmSt* 
nuNicomedienfi,ado<aaiium milliare ablnfu- 
lafuperiorc:fatis amplaeft &:plenapopulo Gr^. 
co.fertiHs infuper & bona , vn de plend eft bagi^ 

villifque, abundansfyluis,vinei53 &irtIittore 
pafcuis. 

IrteiufdelrtSiriusfaucibus eft S. Andresln^ 
fula, duasparuaslnlulas vicinashabens , notl 
quidem habiraras,cultas tamen & in precio ha- 
bitasapudContinentisaccoIas. Habitaturau^ 
temifta Infulaa multis Graecis,paUcis Turcis& 
ludaeis , paudoribus veroChriftiartisLatiniSi- 
quitamertin eaSacellum habent , CUiferuiunC 
Cordi^eriMonachi obleruaneSi 

Ipfe Ager afper eft & montibus a^tollitur,fe^ 
rax taffien omnium retumbonarura , gJanenS 
inprimisvinumalbum prsftantiirimum^quod 
By^ahtiumjPiufiamj ihquealias vrbesdepor- 
tatutj 

Reda eJc aduerf^oTenedi Infula^ in imo Simi^ 
receflTu oilendunt fe rudera vrbis ahcuius , qul 
Coloni dicunt fuifl[e magnam iUam Troiam,ad 

latusVcroSinusilliusaflurgitrupes.fupraqUani 
corifpicitur parutim delubrUm ^ vride ptJrro in 
cortCiflerttemifur, Mox inipfoIiteofeofFertfe 
antiquifllmusmufuslatei:icius 3 inrercedenre 
marmore&cafmento j qui porrigifur ad tria 
rnillia pafluura in longitudinem, coitque in ex- 
tremiraribusvelurinduocotnua,vtiraPen;n- 
lulam quahddm conftituat,promirtertti^iIJater- 
rxnortrtifiiu^a hunc murum cuffi cohtinenti 
colterentcaiuritqueincok, olim foffa quoque 
f uifle diuifam illam partem , qua Ifthmus eft in-- 
ter vtrumque Sinum ^ fucceiTu autem femporis 
aggefta arena foflara fuifl^e completam, & ex I n- 
fula rurfusfadtara Pemnfulam. In mediohuius 
muriaflurgit ingens turris quadrafaedmporr^ 
pr^alta, quam Grascivocant Porramferream, 
exiftimantesill^mfuifleVnamepracipuisTro^ 
Pottis,diaamque fuifl^e Porram ScfCUara.Ad 
manum dexrtam erat exrrudaipfavrbsiri mon 
tibus,qui adhuc albefcuhtlapidibus fuderibusl 
queaedificiorum,extahtibusadhuc quibufdam 
in locismtermonresparietinis materiis&tur- 
ttbusemarmorc,admirabiliopere,vndecortie- 
6turatien poreft de veteri vrbis fplendore. Vbr 

circifef 



t>OTENTIA O 



le 

circiterLeucam vnamGdUicam progrefliis fue- 
ris inter didum murum & vrbe m , tranfgrefllis 
vicinum lauretum , inuenies antiquum Priami 
Paktiumivtvulgoappellaturs Situm efthocin 
fummo rotundi coUis fatis editiiad cuius pedem 
verfus Aquilonem aperit fe ama;niffima vallis, 
inqualacuscinauspafcuis , & paulb extetius 
montiCuliSjqui multis veftiuntur arboribusjvn* 
de iucundiflfimus oculis patet ptofpedlusino- 
ricntem .Quod ad ipfumP riam i (vi putatur} Pa- 
\ latiumattinet , nihil fcrede eofUpereft quam 
eiimuJus marmoris nigri , lapidibus artificio- 
fe fe^is>5c fere adhucintegris, incredibilis craf- 
fitiei j cum deplorandis fragmentiscolumna- 
rtimatque ftatuarumi Greditur autemomnis 
illa materia marmorea olim ex Infula Marmora 
vicinifque locis,qus non nifi VIII. vel X. paffu- 
um millibus inde abfuntjperira fuifTei 

Infra diftas illas ruinas,fubter humum offert 
fesdificium adhucfanum & integrum, vbi ma- 
tcriatamfirmiterfibicohaeret, vtdisiungi fer- 
menonpoflit, nifiinquibufdamlocis, vbiex- 
emiiruntiapidesinaliosvfus.Vifunturhicfor- 
nices &Laeunariaartificiofefa(aa, qucirum alia 
aliislocumdantviamqueprxbenr , non feeus 
acplateJE & viciinoppidis.conftatqueexsdifi-. 
ciiratiorte , olimportasfuiffe, perquasadv- 
trumqucSinumexiripotUerit, Si quisinccnia 
face , ( aliud ettim lumen ibi non eft) defcendat 
^ in profundiora, inueniet fontem aquse frigidif- 
fimae, vtbibipraefrigorevixpoflirj Nonadeo 
multi anni (unt, cum in hane Crypram fubtfer- 
ranearacrebridefcenderuntoperarii i vtinde 
efFringerent marmora i ad aruduram magnifi- 
centiflimifepulchri, quod Aehm^tes PrincepS 
TurcarumPatrifuoMahometiexcitabat.Inar- 
duo montis cacumine, in eodem loco rcftat ad- ' 
hucambitusmUrorumvetuftifllmf areis.Atin- 
fraPaktiumPriamiperuetuftUm TcmpIum cii 
ruirta ludlaturrcrepido enim eius & media pars 
^ ciauftri adhucfunt integra,c2tera coUapfa.Iux- 
tavettts hoc templum,in medio loci rorundi & 
paulum intraterramdepreflifons (caturit, cin- 
^usannofis arboribus,quarumdenfi&intorti 
raiiii vmbracuii vicem prkftant amceniflimo 
huicNyitipharum reccifui , ne a fragrantibus 
PhcebiradiiseaftracarHm feriantur autincen- 
danturpeftora^ 

in oppofito Grasciae littorfe cft milnita ArXj 
Syrocaftrum,quamTuresZemeniam voeanti 
extru£tamoreGraec3nic£),inextremoapicepar- 
ui cuiufdam promontorii j habensportum fatis 
eommodum 5 credirurquehocprimumfuifle 
Caftellum , quod TiireaeinEuropaobtinue- 
runt,quodqtie Amurathes communiuit j Vt ibi 
fecurum haberetcxAfiainEuropamtraie^um, 
vtipofteapatuit. 

AdlauGesHellefponti dus^ confurgunt Ar- 
ces,quazappelIanturclauesCbnftantinopoleos: 
vna eft in Afia;altera in Europa, diftatqUe illa ab 
Iiac Ill.paffuum millibus: tahta eUim eft l^titu- 
do freti intercedentis. Eft autem vtrique fir- 
tnumrailitumimpofitum ptaefidium , quibus 



T T o M A N rr' A 4 

prohibisntibus nulia nauisGohftantinopoi;! 
pcnetrareporeft , nift velir ex hisarcibustif 
mentis laceraci mergique. Olim his cafte, 
hajcfuere nomina-, Seftus & Abydus; Abyc 
eftin Afia minore , !oco plano & 3Equabilifu| 
littus mariSjCingiturqueab oraniparte, prit 
quam quamarialluitui:, palludibusinaccei 
Fortiiaeius eft quadrata , habetque in vnoqi 
quelateretresturres , in medioautem arc 
praeualidam. SeftuseftinGherionefo Euro| 
fupralittus marinum, ad radicem alti mon 
qui arcem hartc ab ea parte tegit.Pulchrior I 
eftmulto & niehor qitam illa Afiarica* 
cunqUenauishaGingrediturHellefpontum, 
gitur praEfidiariosdemore&Iutaic, &demi 
reantennas cum velisi&vexillaagitare,expi 
aliquot tormentis maioribus. Egredicnti 
incumbitjvr proiedaAnchora confiftant.eJ 
denrqucdonccapraefidiariis vifitentur. 

Gis Tenedum ad manum dextram eft Lem 
Infuia.inquaolim Principes Grjecisconuc 
runr, fccdufque fecerunr adobfidendaml 
iam : fed nos de Lemno intcr Infulas /Egsi I 
risdiximus , vt& derationeefFodiendxte 
LemniJE v e! Sigillataj,quo padto ille a.diVl. i 
fisAugiiftieloco abdito quotannis eruifol 
adhibiri» muitisceremoniis , confluentibu 
omnibusCalohieris , quotquot Athonm 
tem incoiuntj&fequente populo vicinaruni 
fiilarumi 



ASIA UAlOK. 

Abfoluta dfefcriptione Afiae Minoris 
quoad continentem quam pra^cipufts Inu; 
eonfequens eft vtAfiam Maioremjquatenu 
la poten tise paret Ottomannicae , adeantus : 
cumhEEcintcrcedenreArmeniacuraiiiaco 
reat, Scverode Armenia Inferioreinfinci 
Minoris anobisdidtumeft : nuncdeinccp 
Qz^ztKtfnperioris ArmeniisotAxemux , qu2 
nomine r«?-<:ow2/«»/iecomprehenditur, com 
dliturque ipfa Gcorgiamjquaepars eft vetet; 
berias.Fineshuiusfuntafeptentrione Colc 
hodie Mengrelia: ab Occidenrc Euphrates 
uias cum A rmenia inferiore ,• ab Oriehte h; 
camfupcrioris Armenise parrem , quaeGeo 
dicitur i ^MeridieMefopotamiam,qushi 
Diarbec didtur. Montes cius funtPerian 
nunc Chieider didus.; Anritaurus,hodie M 
Niger,&aliinontiulUi. Prxeipuumeiuso 
dumeftEfechia, quam quidam putanteifi 
perftirem partem magnse vrbis Artaxarae. \ 
naArmeni«eft regio Gurdiftan , vt Perf;, 
Turex voCant , A rabes Kelda n dicunt. Ca| 
dus Gorden nominat,accenfetqueArmGnii 
periori. 

Gmgta , alias Gurgiftan^compledtitur a 
quam Iberiam cum parte aliqua fupetioris 
menise.&parte Atropaf iar.Contingit hatcat 
cafum Colchidem fiue Mengteliarajad Aqi; 
nem Zcmiriam,<iuaEolim Aibania : adOr 
t€mmediam Attopatiamjhodie SeiUjUi 



P E R A 

.idiefiiperioris ArmctiiVpartem. Vixit hccc 
s in aiiira libeitare vfque ad noftra tempora, 
JoPer'ariim, modo Tlircarumfecutapar- 
'i.ibujtqucpfcuIiaresfuDsPrintipes.quira- 
1 hoc Suo maiorc ex parre Turcarum agno- 
it Imperium , qul & pleraque in ea regione 
ida& loca munitioraobtinenr. 
ibia ligeneratim ^umaturjcompleditur in- 
iterrarum fpacium, quodinrerduosSiiius 
odum Penmftilae tnchiditur jSinu&hi funt, 
sicus, qui Sc Mare Rubnim & Etythrsum 
ccidenteiTij&: Perficus ad Orienrem. A me- 
! habcc Oceanum ; ad Septentrionem Syiia 
uphratern amnem. Eft aiitem Arabia tri- 
:DcIkta,Pctriea & Fcehx. Deferta , quani A- 
im Ariftidcs, HumilemSeruius, Profun- 
Lucianusappellat, ab HebraisKedar dici- 
Fineseiusfuntab Ortu MontanaBabylo- 
rumparrcSinusPerfici: ab AquiloneMe- 
raitiiiiuxtaEuphraremfluiuiinKaboccaru 
i& ArabiaPetrsa: aMeridieMonfana A- 
cFelicis. 

na tangitSyriara ab Occidente & Sepren- 
le, habetqueconfineiil abOrienteDefer- 
Sca Meridie Felicem.HancPlinius,Strabo 
olemsusNabathsamvocant, Tyriu§ fe- 
aminonnulli Inferiorcm. Perraeadicitur 
cipua rr gionis Vrbe Petra. Bai baiis hodic 
llatur nominibus,diciturque Barra,vtZie. 
s putat.Ve! Bengacal.vt Caftaldo placat.In 
(ISinaiMons.cuustamfrcquenscftinSa- 
tteris mentio,quod in eo Lex Moyfiia Deo 
aeft.EftautemSiha MonsprjEaltus.&ad^ 
jpeidifficilis , gradibusiilduftriahumaii^ 
lirienri viuum&petrasdiiriflimasincifisjVt: 
nes oc iumenta illas tranfirepoffinr. Eft in 
lonteconuentus Monachorum Chriftia- 
[Ti,fcd Maronitarum,qui Grxcorum roofe 
it.Suht autem Monachi circiterquinqua- 
qui viatorcs,qui illu c religtonis gratia p^- 
lantur.hofpitioexcipiunt.Eftineademre- 
•aliusttions , non rninus celebrisinHe- 
:um tnonumentis.nomine Horeb , iltitu- 
amen raultum infra Sinamjappellanturqi 
o Montes a PtoIcmaJo Mclanes. Caf>ut 
Arabiap eft Petra vrbs , quam Sacrx Htte- 
cantPeiratnDererci, quononfacileadiri 
: ob viarum difficultatem : mu!tiqfciefunt, 
m ipfam putant efle Mecham, in qua Ma- 
res natus fuit:fed harc fenrentia repudiart- 
etur,cum Mecha commUniter putatur efi- 
s ArabisFelicis. 

:c ArabiaFclix cum Dej(erta& Petr*a cdri- 
ur,excurritquein modum Peninfulx in- 
os Sinus, Atjbicum & Perficum.coniple- 
^uecircumnauigatioeiusl 1 1 M. D I 
SolinoaliifquediciturAyaman,fiue,vta- 
junt, Giamen. Pcaeftantiores eiusvrbes 
IcdinaTalnabi ('idemqUod Ciuitas Pro- 
) fitaad latus Arabiae Petrsa; , fatisfrcr 
populo Spcdatur in hac Sarcophagus 
meti Pfeudoprophetce, circaqueravftra 
npadum milliaatdcreperhibehtur. Pof- 



S I A M. ■ ' ii 

ro Mecha ciliitas , patria Mahomcti non longe 
dift.it a b oppido Pctra, quanquam non ipfe Pc- 
tra fit,fcd fitus potius rcfpondeat Mecharae Pto- 
lemafijlocus eft iatis amcenus & elegans, ctfi in, 
tra montcsconcludifur& circumfedefertaha- 
befiipfaqubqucvrbsdeftitutamcenibus : nu- 
iiieranruratitem in eaadfexhabiratioijum rail- 
lia. Proficifcuntur fingulisannis Mecham trei 
Carauanx , vnaab Damafco,alteraabCayro, 
tettia exlndia , vifendi caufaldci natalitiiPfeu- 
dopropheta: : quo vifo Medinam proficifcun- 
tur,vr & fepulchtum eius deuoti ialutcnh 

Zidein oppidum eft marifimum,diftans XLi 
hiilhbus a Mecha, Muros non habet , domibus 
tamen pulchfis conipicua eft. Zibeth prxcipui 
eft totius hnius Atabix yrbs, fita locb plario in- 
ter dnos montcs,fupfa fluiiium eiulclem hamU 
nis,ititiere mediidieia mariErythrso.Cum A- 
denvrbem TurcKcepiflcnt, hanc quoqueoc- 
cupauetunt,miirdeoBeglcrbegocUmek^rcitu. 
Adeti vrbs eft regia, fita iri littore Rubri M..ris, 
haudproculafaucibusfreri, quod Babelman- 
del dicitur. feftque hxc omriium Arabicarurii 
vrbiumpulchernma , fortis &tutanonfolum 
rafionefitusjied 8c humanaeinduftriai.Aggere^ 
habet&propugnaculafirmiflifila , &porfuni 
claufum.popUloque valde aburidat , vt quxfcx 
domum millidcompleaicrcdatifr. Aftu Sipto- 
ditioneceperuhtTurc^hanc vtbemcumtoto 
rcgnoanno a N.C.M. D.XXX Vin. occifo Re- 
ge.Praceft huicnoftro xuo Beglerbegus Turci- 
cus j ii:iftrudl:um femper iuxta fe habens cxercl° 
tum; 

pigrefli Afabia itigTcdiamut idumaani , ^u^ ig^ 
incipitab LacU Serbonis , eitenditurque in oiir 
cntem vfqueinIudsain.Habeth2cGazam,vr- 
bem vetuftifiSmam , inrfa ^uam & Cayrum 
Caf tiaeft,poft Oftraina,Rhinocorura, Afcaloii 

&AzOtUS; 

^jmprduiriciacft amplilfima intraEuphra- ia, 
tem>Ciliciam,Arabiam & Mare MediterraneiS, 
iticipiens k gradu XX5^II.dcfinens fub XXXVl 
DiuiditurinriiinoresprouinciasV.Pakftinam, 
Phosuiciam , coelefyriain ,Syriam & Cdmage- 
rien. PaUJima , intra mare mediterraneufti & A- 
rabiam fitaitetum duplcx efti cis & vltra iorda- 
hctn.Tribuseniin Rubenitaruiti,cum Gaditis & 
dimidia Tribu Manaflltarum feabitaUeruntvl- 
tra lordancm : cjetefi omncs cisflumen. Huius 
cifamnainas prouincis Regiones tres funr. lu* 
dsa, Samafia, Galika. ludaea eft intra Mare 
morruum &Meditc£raneum, cuius Hicrofoly- 
macapUf eft.In hac regione eft Hiericho vrbs iii 
Amoeniffimavalle , qua: in longiriidine habec 
hiillia pafl^XXX.iri latitudine X V. Samaria no- 

men accepit a primaria vrbe,quaBhodie ivfaptos 
dicitur.Galilasadiuidituf in fuperidrem &infe- 

riorem,iricipiensque a Lacu Tiberiadis,in lati- 
tudinehabetmill.paflT. V. inlongitudincXlL 
cuius centrum propc conftitUit oppidum Na- 
zaretha.Superior Galilsaincipitab LacuSama^ 
chonitidis i extenditurquc ad vf^ueLibanunj 
Montcfii. Vix fuit vlla fub hoc Sole prouiriciij 

qusiii 



,3^ ^OTENtrA ® 

quse in tamangufto terfarumfpacio tantuma- 
letet horainum,quamPalceftina. Cum enim iil 
longitudinenjon vltra LXV. in laticudine vix 
XVllLmiriiapaff.habeat , deprehendittamen 
Dauid.cum populum reccnferet tetdecies cen- 
tum millia vif orum ad bellum idoneo ru m.pr^- 
ter tribus Leui & Beniamin, quse connumeratx 
cum cstetis non fuerant. Hac tempeftate oro- 
tiisillitegionifplendorablatus eft, vt nihil ex 
tototnamentisreftet, quamfolum bonum & 
fettile,pulchcumitem amdEnumque adfpedu. 

B^tgnamHierofiljmkanuMi 

tait Vrbs &Rfeg6umHier6folymitahuiTi, 
interomnia regna & principatustotiusOrbis, 
femperinmaximo precio & hondre apudogs 
lutiones atque populos habitu,fiueideo, quod 
Deus hunclocum fibipeculiaritei-elegerir,fiue 
atiodipfe locusper fe amote 8c honorcdignus 
Ut , fiuedetiiq; ^uod homines abfttufa quadam 
rationead-euradiligendumpropendeant.Hoc 
neque Hebrsineq; Chriftiani negabunt,faten- 
tibus etiamipfisTurcis,Peum iplum hoc regnfi 
fibielegilTe atqj tefcrualTejVt hic gloriofamMa- 
ieftatemfuam mortalibus patefacetet,, vndefiS 
ipfa vrbs a nemine eius appellata,&; tegip Ter- 
ja fanda cognoniinata,6b fingulaf ia prmilegia 
&beneficia,quafDcuSin banc terram contulit, 
potiusquamiti vllaitlaliamin totoorbe terra- 
tum. PrsEtetquam enim quodprimum hominc 
hiCcreatum volunt,redorera & dominum cae- 
terorumanimantiumomnium,conttat,fi}ium 
Dei hic perfecifle totum opus redemptionis gc- 
nerishumani.-inhacregioneimpleuifreProphe 
tarura oracula,natum fuiifehominem , creber* 
xiine vetfatura.claruiire miraeulisipa(rum,mor- 
fuum,in coelosaftummm faiife : vtnotl iam di- 
cam,deve[eribus Patriarchis &Prophetis,quL 
bus fe Deus variis modis raanifeftauir. H* fcil. 
futttcaitf£,proptetquas tam mulcosardens ca- 
pitdefiderium^haec taro fajndaloca oculispef- 
luftrandi.Sed&Noachus poft Diluulum vni- 
Uerfaleprofcdtus ab Armenia & Gordiseis mo- 
tibus, vbi Arca fubftiterat , reuerfus in faam pa- 
triam , erediturineodemmontefacrificafi[e,in 
quo (vtCabalifta:Hebr£eiafteruut,Ad<iraus,A- 
belus,Enochus, & ipfe Noachus anre Cataclyf- 
mum Deofacrificia fua ofFertc confueuerant.iti 
quopoftcaMeichifcdecusfinaam illam Soly- 
jTiorumvrberaextruxit, conftirutis intribosi- 
ftis montibushabitationibus-.nempeinmonte 
Sion,Ohuctl & CaluflrisE. 

Fada aute diuifione inter nepotes fuos Noa- 
chus,cu Chami pofterds Chananaeos ipfe trafi- 
re cx Afia in Africam iufllifet , hi fadto pcr terrai 
lanftam tranfitu,ciim eius pulchtitudine & exi- 
mia benitate captifuiiTent, c6temto proaui im- 
perio.fibi eam terram v^endicauerunf,defrauda- 
tis eaSemi poftcris,ibique habitauerunt* 

At Deus audacia illa & vfurpaflone alicRi 
territoniadiracundiam commotus, vocauit e 
Chaldsis verum Hsredem Abrahatnuni» eiq*, 



T T O M A N-N^ t C A 
tetra ifta ha^reditaridiii addixit , iiec ipfidutiii 
xat,fed & pofteris eius longa fetie nafcirutis." 
haec tnrer potiflimas caulas fuit,propter qnas 
duxit Deus Abrahamidas e captiiutate i£g 
pciaca,iifqucreft!tuit^at.irimonialestertas,ra 
ioribus eorttm proraiflas , eiedtischananacisi 
iuftisvfurpatoribus. Videntur autemetiamS 
ccaclittetsinnuere , Chaldsotam Regesm 
aliam magis caufam habuiife HebraEisrotiesi 
ferendibellum , quam defiderium polfider 
regnu iftud , qttod &:poftretno ceperuncatq; 
uerterunt,Hebr2is,quigladii acicm effugf 
Babylonemcaptiuiiabduais.AtCy.usPc, 
Rex,cura MonarchiaChaidaiea potitusfiiifl 
nsotusmifericordiaergaHebrsos, ebshi ; 
dtSmurrt proficifci,&inftaurare templum 
ciuitatera iuffit.Alexander Macedo,cude i 
lociexcellenriaaudiuilTct, doraitisacdci. 
CariiSatrapis.afmainHierofolyraoruravrb 
conuertit, fimiliscftero Leoniomniavr.f 
fo.Sedad eonfpedtutam fandiloci magis r;,. 
fuetus efteitus eft quam agnus , cura vidcret 
fijper laddura fiiraraum Sacerdotcm,induti 
vefte Pontificali &comitatum turba.Sacerd 
acLeuitarUm, prodeuntem fibi obuiam. Ib 
de!apfusequo,procumbensin rerram adora 
ve^umDeum,<;uiusintuebaturfaccrdotcm. 
htmcmutatusmodum magrtusiile Triurap 
tor AfiaE.ingreflusTemplum Hierofoly mita; 
gratesperfoiuitDe0,oblatil!q; ritefacrifieiis 
tantura nihil damni intulit Iud*is,fed & mu 
eos auxit ornauitque priuilegiis. Praeterea 
ftanturMaccaba-orum hiftorix, Antiochuti 
Ptolerasura/uccefioresAlexandriinparrf' ' 

narchix Graecs^multa bellacum ludasiJg 
proregniHierofolymitani poifcfliane. Sc. 
Herodes Magnus adiutus a Romariisid eriji 
Maccabaeis & Afi[±moneis , extin6lo omnip 
pefanguineregio , vttutumfibireddcrcti'' 
Diadcma.Sed nec Romani,Iulius Cffiaf» Po 
peius Magnus, Marcus Antohius&Aug"' 
hoefegnuni cpntemiefunf , vt Tacitusau^ 
eftjVefpafianusvcrd eiufquefiliusTitus,qi 
nonfecerunt,vtcumRomaniImperiinjagni 
dine regni Hief ofolymitani fplendot em f ' 
gerenfJ&ipfiquidemadtflnts vrbis obli 
pfofedi, nullis pepercerunt moleftiis iabi 
bu(que,donec ad cseieravidotiasnomina Iu( 
costriumphosadiungerenf. 

Adfianuslmperatorciimintellexiffcttjco 

£iitiarn quandam ludaeoru manu moliri inft 
rationemvrbi^aTitodeftrudaE.euerrirrcliq 
asciusabimisfandamcnris : ied poftcamui 
fentenria re;fcdificarieam iulfir, appeliaaitq; 
fuonpmine JE.liam.Par cupidf cas Coffoenr' 
fururaregemftimulauit.vtinuadercthocret 
quotamen nori diugfauiftjseft.HeraHius«r 
Imperator indignatus tantUm fe amifi/fef hcl 
tain , cdmmiffo cum Perfis prselio , dcuicit ! 
p«orem , tctulitque domutti ex Perfide Cj 
cem Dominicara cuminnuraeris captiuis. I 
gesSaracenorumcuranon ignorarent, qua 
ia Lege Mahoinetipafitira eMofe partim ex 1 



R 



Ii6 defumta , vrrnmiq; autem horum exre- 
icrofoiymorumprodiiHejvbi&venerabi- 
ulchrum Domini noftri conipicitur , que 
jcumfaccntur , inhac regionc cxtremum 
orumiudicium tnihiladfummam dilig5- 
rcliqui feccr unt , vt hoc regnum fibi fubii- 
it; vtq;illud diutiuS confcruare poirentjCo- 
lerunt Templum, quod Salomonis dice- 
.Pfeudoprophcta: fuo Mahometo.rehdta 
tiunisTempIo fepultuc? Dominicjeivcque 
endcrent, non Vnum bellum cum Gra;cis 
uftt Impetatorib. obtinueruntq*, id armis 
10 inciirnationisDominicx DC.XXXVI. 
adannum AN.C.M.XCrX.quando pius 
igiofus Princeps GodefridusBulhoniEus, 



LotharingiseDuXjCumqueeoinnutndtifenci- 
pes & EquitesChriftiani,ingre/n cum immenfd 
exercirus Afiam,San6tum hoc RegnumSarace- 
niscripuerunt.ipfo Godefridopnmo Hierofo. 
lymorumregqcdnftituro, cUiUs fucceffores id 
obcinucruntviqUeadatmiiimM.C.LXXXVlL 
quoSaracertieoiteaynpocitifuerantrquxdam 
rameneiUsoppidji, V(^lucrc!iqui£e mahfcrunciii 
potcftate Chriftianorum vfqUe ad annum S;^iu- 
tis M. CC.XC.qiao tempdte intermedio miilti 
Principes Europaei iure fosderis Sc matrimoni-* 
oramvfifueruntTituloRegnihuius , vfque 
dum id a Turcis occupatum fuic , cuius rei no-. 
titiae fequens regum Elenchus multum lucis af- 
feiet. / , r 



NEALOGIA KEGVM HIEROSOLf^ 

MITANORFM ET crPRIORFM, INPRIMIS l 
efnmilia Lufmima. ortum traxere^ 



UfridoBuliidnab patdrfuic Euftadhius Co* 
esBononienfis , materlda 5 Euftachii 
c.Hunc Godefridum adoptauit in fijium 
iidus LotharingiiDux , cuius vxore- 
is Matcrtera : GumqucGodefridus Ld., 
jus fine liberis deceffiflet , BuUionsus 
cattisLotharingiciddepcus eft*Prima hu^ 
r fuit Sibyila, filia Fulconis Comicis An- 
nfis.exquanullosfuftuiicliberos. 
iecundisnuptiis iunxit fibiFlorentiamj- 
■)IofernisiDucis Caiabriae.Cumq; Prin- 
: magno ceneretur defidcrio, proficifce- 
cxteris Prir cipibusChriftianisin Afiam 
perandam terr.im fandlamjvendiditpat- 
neiparisfui , eolleiaoque exetcituiion 
>Orientisparte9petiit,ipfe&vxoreius 
iatres,Balduina:, &Euftachius. Cumqi 
iis caiceris Chrii^ianis Principibusjmille 
linis , pietatis & virturis ipecimina edi- 
rrMi noremAfiam, inprimiscircaAn- 
11 aliafque vrbcs maximi momenti:po- 
icaditvtan.A N.C.M.XCIX.a.d.XV. 
nfis,quieratdies Veneris , horapriraa 
hana.Hierofolymorumvrbscaperetur, 
riam fedem obtinentc Vrbano Il.PP.Im 
; Occidcntis Henrico IV. Orientis Ale- 
1 neno i Regnanta in Gallia Philippo L 
mo,poftqaam illi Prineipes, qui in Afia 
fuerant,crucisfignumadhaneexpedi- 
iifcepiflenci Oclauo dieaeapcavrbede 
ni omnium Principum confciifu pri- 
•rofolymotura Rex creatus ftxit Gode- 
e Bullionaeus,quod ipie primus fuiflet, 
ppugnatione vrbis confcendiiret mu- 
cpulfisSaMcenis. Contradicebathuic 
ausComesToIolanus-.fcdlicigiumhoc 
■mpofitum fuit. Salutatus Hierofoly- 
^ex Godefridus, cum pius eflet & mo- 
cinceps, negauiteonucnirefibii vtipfe 
is efiet Chnfti, aur ea tempora cingeiec 



Cdroria, €umSeru^tdt&E)oininu^ nofteted 

locofpiniscoronatusfuifiTet. Ipfam tamenf6i 

gni aiiminiftrationem lubens fufcepit , fadi^ 

ftatufislegibufqiie pulcheirrirais.Confticuiciri- 

fuper.Patriarcham Latinum , crcauit Archiepi^ 

feobum & Eptfcopoisdericofque : erexicrribu^ 

nal caiifarura ciuiiium , Sc Forum criminales 

mulcaque alia laude digm ihftituit. Sed cuin 

nondum annum integium iregnafTetjreliaa terf 

reftriHierofoiymacaeleftempetiit, nullij rdi- 

«aisiiberis.Corpusems,vtipfepetieratjinmoii 
te Caluarix iepaltum fuifi 

Succeflitergo Godefrido ^n^td MduitiUsh 
anno AN.C. M. C. Deferuit hic dignitaterti 
Clerici & Beneficia Ecclefiaftica qux habuecat 
apud Rhemos & Cametacenfes , duxitque vxo- 
rem Guttam , Guilhelmi Normandis Dticisfi.s 
liam , eius , quipoitea AngliapRcxfadtus,&: 
Conquaftor cognominatus eft. Hacadmari- 
tum proficifcens in Sydara , Marefia: in Afi* 
Mmore mortua eft , vt nulli ex hoc matri- 
mortio fuperfuerint liberi. Mortuo Godefd. 
do Baiduinns permiira Lothariqgia- admmi» 
ftrationc Guilielmo fratrifuominori , ipfe ad' 
fecunda vota trdnfiit , dufla vxore Tafroci Ar- 
meniorum Principisfilia , quam tamenpoftea 
repudiauit,pr$ferens ei Adelafiam , RogeriiSi- 
Cilix Comitis filiam. Correpcus autem graui 
morboiCumconfitercturdeliaafnaSacerdoti, 
polheituseft , recepturumfeadfeprioremAr.^ 
mertiara.dimiiTaSiculai 

Mortuus eft Baldoilinus dedmoodauo re- 
gnifuianno, Dominica Palmarum,tumulatui 
in Monte Caluarisiuxta Godefridum frarrem ^ 

Suceeflit huicB4to«jz/,ComesBurgenfis,- 
DominusInfuIaruminFIandria ^ Rejc £i(aus 
annoA N C.M.C.XVIIL VxoreiusfuitMor^ 
phsa , filia Gabrielis Ducis Metelenenfis iii, 
Minore Armenia. Fuerat hic Balduinus an-^ 
teCoraesEdcfl^», feddedithuncComifefuift 

BB patruo 



14 



POTENTIA OxTOMANNtdA 



patruofaojGircHno Currena^o, ipfe amplexus 
pofTeflionemRegniHierofblymitani.ODiithic 
diem (iium cum regnallet annis XIII. a.d. XXI. 
Augufti Mcfisj fepultus iuxta ahceceflbres fuos. 

Quartus ergo Hierofolymorum rex fadtus 
eftF«/« Comes Andegauenfis &Thotonienfis. 
anno A N.C. M.C.XXXI. Prior eius vxorfuit 
Guibara.filiavnica&hsres Heliscomitis Ce- 
nomanorumjperquam&adeptuseftHierofo- 
lymam.duxirque Melefinam, Balduini II. regis 
filiamjcuius&eonomincinregnofucceiforfa- 
dtuseft. CumqUe iam vndecimumannumre- 
gnaret,& operam dans venationi.in campis cir- 
ca Ptolemaidem leporem acriter perfequere- 
tur 5 prxceps lapfus ab equo fregit ceruices , & 
mortuus iuxta fupetiores regis fepultus eft in 
Templo Montis Caluariae. 

Huius Fulconis exMelefina iiliusBaldmmii 
III.patnfucceffitannoA N.C.M C.XLII.in re- 
gno.Cindus eft diademateipfo fefto Nacalitio- 
tum Dominijdumdeciraum tertium aitatis an- 
num ageret,matre pro filio gubetnacula cenete. 
Cuma.vigintiannos regnaffec, morcuus eft an- 
num agens XXXIII. a. d. XXV. Februarii men- 
fis. Corpus cius apud patremconditumeftin 
Monte QiIuariEE. 

Amalrko fecundo Fulconis &MelefinaEfiIio 
pater dederatcomitatusloppenfem & Afcalo- 
nenlem.Primisnuptiis fibi iunxit Agnetem,Iaf 
feliniSecundiComitisEdelTeni filiam , quam 
coadlus eft dimittere , poliquam adregnum 
peruenit , , quod nimis propinquo confangui- 
nitatisgtadaei iunda eiTet. Duxit igitur lo. 
hannisComneni, Procofpatarii , &Eraanue- 
lis Impcracons Grsci filiara , nom-ine Ma- 
riara,defundus ipfe a.d.XV.IuIii menfis, cum 
Xl.annisregnallec, (epulcus iuxtaanceceflores 
fuos. 

Et fic I?4W;m««^ IV. Amalrici ex priore coniu- 
ge fihus.patri fucceflitin legno , anno A N. C. 
M. C. LXXHI. a;ino£tacis XIII. cumRomae 
federet Alexander III, & in Gallia regnaret 
Ludouicus pater Philippi Augufti. Fait hic 
BalduinusLeprxmorbodiuexacus > quajcau- 
fa f ust,vt non diu regnauerit. Mortuus enim eft 
anno Grati^ M. C. LXXXI V. a. d. XVl.Mattii, 
humacusinTemploCaluaris. 

B^WwwwiV.filiusfuicSibyna^Comitiir^Iop- 
penfis , quae (oror fair Balduini IV. & hseres 
regni. PatereiasfaicGiiile.mus de longa Spa- 
da,MarchioMontisferrati. tiic cumquincum 
jetatis annura ageret^fuccefTor regui defignarus 
fuitper Br-lduinum Quaicum Auunculumfu- 
«m,quo mno M. C.LXXXIV. defuna;o,fuc- 
ccfficQuintus ,verum oCtmo menfe regni raor- 
tuus eft-jion fine fufpicioae daciveneni. , 

NotiUi: RexHierorolymtrrinusfadtus eftGai- 
do LuJimamiSypoOL mortem SibyllEe Reginae vxo- 
ris f.i.-^^qus cum IV.iiberis detunda fueratjdu- 
raoteobfidionePcolemaidis. Hxc aucem mu- 
lier n orituraGuidonem Regem dixerat, Cum 
autem vsderec , ius rcgniadlfabellamfororem 
coniiigis deuoluLum fuilfe * csffit omnc ius fu» 



um,quodhic prstendebat , Richardo Angl 
Regi , a quoctiam emitlnfulam Cyptump 
centiesmilleCoroaatis , quanti eam anteac 
6tus Rex vendiderat Templariis , erepta 
Ducibus Graecis veris hsredibus > qui ilb 
benefieii nomine poffidebant ab Imperatc 
Orientis. AnnoigiturM. C. XCIII.Gui 
Rex cum orani aula fiia , alfumpto frattej 
merico, qui erarConneftabilis Hicrofolyn 
traieci^inCyprum, quaralnfulam mircex( 
nauit,exftrudisTeraplisLatiiuj,muItifq' 
citatisptopugnaculis. Qmn&nouam Vrt 
excruxic Ncmofiamque vocac.it , inftitut; 
bi Curia Regia» Creauir idem C C C. 
tes , quos & Baronesdixit , voluitqucvc: 
cofia Vrbs caput ellet totiusRegni.Poftce 
annotercioRegni fui in Cypro , quietata 
ronationelerofblyil^icana duodecimus , ir, 
tuuseft,inuenitquefepulchrum Nicofii iti 
de Templariorum. 

Duxerat Henrim Comes palatinus Cmpa 
Henrici Comitis & Marije Francis filius , 
bellam , Conradividuam , quasregiovte 
baturtitulojVndefalutatusfLiitdecimusHic 
folymjE Rex.Coronam tamen regni Ordine 
noncontulerunt,quodGuido adluicinCy 
viuerec , qui omne iusregnifuitranftulers 
Richardum Anglormii regem,vc dixiraus. 

Almericm Lufm!anm,Con.aeAah\nis Icrof( 
mse.habuiran, M.C.XGVI. vxorem Ciuam 
limenfem , BalduiniRamatenfisfiliam. Vc 
rat hic in Cyprum cum Guidone Regcfi; 
fuojfadlusqueeftprimusCypriConneftabl 
Hicdelnde fuccemtjfratri in regno Cypri ^ 
demate tamen ciniStus non fuit , qaod C 
nondumad re^ni iubhmitatem eue5:a ! 
Quamuis autcth fepius ab Imperatorc C 
folHciratusfucriri vt coronamabfefufcipe 
aftcntiretamcneinoluitjvtqni malletabln 
ratoreOccidentisrcxfalutariatquecorona: 
gitur anno A N. C. M. CC. mifitHenricus 
Sueciae Dux,Eriderici Barbaroflic filius , In 
rator Occidentis ,Hyperbo!ium Cancellar 
fuum in Orientem cum duabus coronis; Vi 
pro AlmerieoLufiniano : alterara proLe 
Principe , qui poftea vi illius diademaiis Ar 
nisrexfadluseft* AdhuncmodumAlmet 
paucis dicbuspoft vxorisobitum coronar 
mitus , vocatus fuit a Principibus Hicioi 
mam > qui ei matrimonio iunxerunc Ifabel 
ReginarajHenriciCampaniaeComicisvidt 
vnaquefiraul regnum tradiderunt^^ Cui 
tem Ifabella reginaparirer deGe/filfetj&regi 
Hierofolymicanumad Mariam filiam ciu; 
mogenitam deuolucum fuiifet, Almrricus 
in Cyprum reuerfus,ibi mortuuseft,ajinor 
fuidecimotertiojfepultusinS.SophixTem 

quod eft Nicofia:. 

Defponfauerar fibi lohatines Brtennenfis 0\ 
in aula Philippi regis Francorum Dclphi""j 
pelIatus,Mariam,primogenir2aiIfabeii«fi| 
per quana & Rex fadus eft. j 
AtFridmmlL Henrici IV.filius, Fridi 

Ba 



P £ ^ A 

•arofTs Nepos, Sueuiae Dux ,Romanorum 
erator.Siliciai&Ncapoleosrex j dcfunda 
reconiugefiia, iunxit fibifecundis nuptiis 
i> lohannjs Briennenfis &MarixRegin3e 
n , & pcr eani fa<5tus &coronatuseft Rex 
ofolymitanius. Cui monuoConritdwdims 
ile Hierofblymicatia fiicccffic. 
t huic Conradinus frater. 
n Cypro vcro HugoLu/imanut.AlmeridSc 
: ftlius fucceiHrpatri in regno.dufta in vxo- 
fecunda fiha iGbclL-E Regin.-s. tffi a.ad hac 
inem^^ita enim vocabatur)optimo iureper- 
lat regnum Solymorum , quia tamen fecus 
>atut Patriarchs & Ordmibus regni , qui 
X iam diadema impofuerantjantcquam A- 
i regina Cypricoronaretur : Hugo titulum 
i i\?gni obtinere non potuit , qui poftrcmo 
hdione Cayri reuerfusTripohm in Comi- 
1 fuum.ibi mottuuseft , cum regnaifet an- 
lll.Cadaucr eius in Cyptum del.itUTn , & 
mpioHofpitalariorum S.Iohannis rumu- 
lert. 

huius Hugonis Pritni filius » Henrim Lufi- 
pternum regnum adiuit anno A N.C. 
^.XXlV.cum adolefccnsadmodura efTer» 
:mdiixir PIacr;ntiam fororem Bermundi 
ipisA;itiocheni.F!iithicrexiuuenis,ante- 
ad regnandumaptusefretifub turela Ber- 
'nafta:, quicSc totumregnumadrainiftra- 
luius reg!.s rempore in Cyprum venit S. 
aicus Francoramrex,comuatusvXore& 
3us, cui honotisergoobuijmprogrefius 
n icusrcxCypri, cum vxoie&omnibus 
pibus ac Baron ibiis regni.qui & Ludoui- 
onorificcdedux!t,abvrbeNemofiavfque 
:ofiam. Cumquehic rex adftiifiet Ludo- 
jbellofacroad Damiacam &Cayrum,po- 
3 captus fuit. Libet autem fadus in Cy- 
reuerluseft, mortuufque annoXXXIIL 
fui.fepultusin vfbeNicofia. 
liqueratHenricus Rex moriens filium v- 
1 , puerum admodum nomine Hugonem^ 
iftratioergoregniCyprii penes raatrem 
lohanncmlbhmenfem , quifevocabae 
:hal!am Cypri & Gubernatorem regni. 
nfafucrat huius Gubernatoris fiha Hu- 
?gi , fcd matrimonium Gonfummatum 
l , Rege quartodecimo aetatis, regni vero 
oextinao, & in TemploDominiGano- 
id dextrumlatusmagni Altaris fcpuk©: 
jem Regina m.-iter regnauit. 
9tcrtiasLufinianus,Princeps Antioche- 
ccc/fir in regno Cypri, Hugonell. Con- 
nco fuofinc ha:redibus hberis mortuo, 
IN.C.M.CC.LXVI. &cumConradi- 
)rtuus fuificE, in regno HierufaIem,quod 
oxfmaagnatione contingeret. Sufcepta 
pud Nicofiam corona Cypria, traiiciens 
sniciam , cum Tyrum veijifl^ecreccpitet. 
iadema lerofolymitanum per Patriar- 
& Magnum Magiftrum Equitum cru- 
atorum. Vxor eiu; fuit ex famiiia Ibli- 
Huic RegidedicauitThoraas Aquinas 



S t A M. i| 
librum iuum de hono regimme & gubernaiione Prin^^ 
ctpu. Audor &Fundatorhicfuic egrcgijE illiud 
Abbaciae mxta Caftrum Ceritienfc , Ordinis 
Pra;monftratenfis , in qua ipfe poft mortetil 
humatus eft,mortuus anno regni fui XVlL 

FuitIo^;<i«««I. huius nominis Lufinianus fi- 
l(usprimigenitu.sHugonistertii , patrifque itl 
regnofuccciror.CoronamCypriamfufcepitan- 
no S M.CC.LXXXin.in vi be Micofia, H.ero- 
folymicanam vero Ptolemaide, patri non niil 
dnnovnofupeiftcs , fine vxore& hberismorA 
tuus/cpultus in vrbe-Nico/ia. 

Excepit ftatrcm in vtroque rcgno HenritUs 11, 
LufinianusannoAN.C.M.CC LXXXIV. Et 
hic cum Nicofiae fex Cypri coronatus fuiflTeti 
profedusPtolomaidem j etiam D/adema Hie- 
rofoiymitanum fu/cepit. Fuit hic vltimus Hie- 
rofolymofumRexcoronatusineoregno : fiic- 
ceflotes entm eius Famaguft^ in Cypro coro- 

nam Terr^ fandxacceperuncnomine & citulo 
d^untaXatreges. Fecithic viaendifinem , cura 
XXXIIL annosrcgnauifi^et , horno jufticiffi^- 
mans, patiens, conftans, caftus vtquieciami 
macnmonioabftinuerit. Sepultusfuitin Tem- 
plo Francifiranorum*. Huius fCgis tempore, 
quicquid fuperera; ex regno Hierofolymiranoi 
occupatumfuitaSarecenisTurdfque, vtnihil 
Chriftiaois rcliquum faca-um fuerit in totoO- 
rienrcprsterregna Cypri & Armem>. 

Succefiithuic HugolY. Lufinianu..,Guidonis 
Conncftablii Hierofofymorum filius annoM. " 

CCC.XVIl-rcgniCypriicoronamfufcepitNi- 
Cpfia^.Hierofolymicanam veroFamaguftie, ad- 
hibirisfolennibusceremoniis : &hicpf?mus 
fuit Rexextra regnura coronatus.. Vxorem ha-^ 
buit Aiifonemlbhmenfeni* Peruagatus hiceftf 
tocam Italiam & Galhcam eum filio fiiopnmo- 
genito,vtPrincipes Chriftianos exoraret,adfe-^ 
rendam fibi opera j quofinontotumregnum, 
faltemeiuspartem, quamanreceflbr perdide- 
rat,recuperarepoflet: fed nihil obtinuit.Mor^ 
tuusergo eftan.regni fui XXXVI.fepuItusNico 
fisin Monafterio fracruPrsdicatoru iuxtapor- 
tamTemph.Monumentum eius humileeft pla- 
numquefimplici marmorc, venuftum ramcni 
eregione eius in muro ereaum eftahudmar-, 
mor Epiraphium eius contincns. 

HuiusfilmsPffmlM/Hirfwai, ComesTripo^ 
litanus,qui ob reru m geftaru pr sftantia cogno.^ 
mentumMagni adeptus eft,fuccefllt patri in re- 
gnoCyprian.AN.C.M.CCC.LlIJ.&coroni: 
quide Cypriam Nicofis^Hierofoiymitana vero 
Famaguftxaccepit,ex morc &inftituf o maioru. 
Hic dum in Italia regnoq-, Neapohtano cfl^et,v- 
xorem duxitEleonoram,neptc Aragenii regis:' 
cumq; multosadiuiflet reges& principes Chri- 
ftianas,rediitin Cyprii oneratus nummis aliifqj 
donis, nec n6 liberalib. promiflls. Et paulo poft 
adiutusopcMagni MagiftriEquitu Rhodioru, 
cxpeduutclafl-e CL. nauiu,cuius ipfe caputatq; 
Dux eire voluit. Hac claflc vicit prslio nauali 
Sultanum iEgypti, captaque Alexandria vrbe, 
expoliauit mulra alia Acgypti oppida. Hinc 
BB A con. 



le PoTENTlA O 

conuetfo inPatnphylkliabello , aggreflusTur- 
cas,cepiccaftrum raunitiffimuin Candelorium 
jdiasque arces , & fic-fclidrer finitaexpeditione 
iUa,rcuerfase{lin Cyprttm. Cumaurcm Regi- 
nam yxoremincereamattimonii fidera fibi non 
feiuafTeincellexiilec, c poceftate roentisexiuiCi 
fadus feuusacquecrudelis , vcafrarribusfixis 
interfedus fuerit , tumulaCas iuxta patrem in 
templo Dominicanorum,cuniXVlII.ahnos re 
gnauiflet. 

Huius filium,P<m««J» Lujimamm f oft cardem 
patris agnati &proceres regni regera proclama- 
ueruncanno A N.C.M.CCC. LXX. cum vtia- 
quecoronamfufcepifiec, illam Nicofijc, hanc 
Famaguftje. Obiic vndecimo regni fui anno, 
quie(cicquein Templo Dominicano iuxta pa- 
trcm&auura. 

lacobus 1. Lufininnus, Petri Msgni frater,& 
Petrinipatruus.Senefchallus fuic Cypri.Abdu- 
xeranc hunc Gsnuenles fururu obficlem,& poft 
in carccre c6pegeranc,quod Perrinus Rex cum 
Venetis fefGedereiunxiirec& Duce Medio'ani 
aduerfiisipfosGenuenfcs.Defundl-oa.Perinno, 
venerunc Genuam OracoresabCypro>petences 
ab SenatuSe.ncrchallum fuum,vc qui proximus 
hxreseflet regni,quod&faci!eobtinueruc.Se- 
natusn.& Patres Genuaces cu deuincire fibi no 
uum regem vellenc , ipfiprofedbi adcatccrem, 
eumindeeduxerunr,oracescaptiuicatismalsq-, 
tradacionisveniam.Pofteadeduxeruntcucum 
vxore&paruofiliojquosdumlacobus capriuus 
fuerat,GenuacesIibcralicerhabuerar,inCutia, 
ibi pax intereosfadaeft, vt vrbsFamaguftain 
perperuum mancret Senatui popuIoqiGenuati. 
Hisaaisrcxconfcenfistrireraib.vnacumLega- 
tis Cyprum petiit,adiungeceSenatu ccaliaj na- 
ues,q'J£e ipfiim deducerenc&: comirarentur , iu 
quib.erantLegatiGenuenfiu.cum niadaiis/la- 
rentopcram,vti padla aprincipib. &: oi dinibus 
regni rata haberentur.Exceptus apud Niccfiara 
rex cum vxore honorificcntiflime,eodc die dia- 
deraateCyprio cingi voluit,&a!tero Hierofoly. 
mitano,quodidFamagufts fieri non polTet.De- 
fundo a.Leone Lufiniano in Gallia,qui rex Ar- 
roefli*fuerat,fine liberis,et Armenia regni co- 
irOnaNicbfiafufcepir. Hinctotusconuerfusad 
munitiones oppidoriS & caftellor u , tres de no- 
tio ejctruxic arces,nepe Secura.Caua, & Poram i- 
am',.£dificauit etarce Nicofianam.multaq, alia 
memoriadignafecit:mortuusannojregnifriivi- 
gefimo,& fepultus in Sacello Magno icpii Do- 
minicandru,iuxcamonumetuHugonisSecun- 
di,vbiecpauIopoftfepultafuitreginavxoreius. 
Fuerat lacobo Lufiniano dum obfes apud Ge- 
nijam in cacGereagerer,nacus filius lannsLuSnia-^ 
w?M,cuipateridnomehab vrbc Genua, qua'& 
lanuaalanodicitur, impofuerat. Succeffithic 
pacri ih regnoanno A N.C.M.CCCC.II.Vxoc 
eius foic Carolocca. lacobi BarboniiComicis 
Marcanlfilia.HiceodedicjConcrainfticucania- 
iorumtresfibiimponivoiuitcoronas,Cypria, 
Hierofolymicana& Arraeniam,idq;anno S.M. 
CD.XVI.velvtaIiisplacer,M.CD.XX.AtCayri 



TTOMANNICA 

Sultanus.ftimnlar-usvindidscijpiditatcqBo 
magnaei damha intulerat PetrusLuGanusrc 
Cypri,capt3& fpoliata Alexandtiaalijfq-,opp 
dis,nUmctolam claflcm ad Cyprum uiifit,ado 
tufque ex iraprouifo Neraofiam.ccpit, Ipoliau 
& exulii t vr bc : h Inc dudis verfus Nicofiam c< 
piis,rege c«m cxercitu obuium habuit , qui c( 
miflo cumyEgyptiis pralio viilus.ad montcst 
fugerc co:^d-us fiir.Cuma.dcnuo collcgiirec, 
liquam inilit-iimanii,ipfedcnuoviduscaptiif( 
fuit.cnm none^iguo Principum procefumqi 
nnmero:fcateil v.regisHenricns GalilaesPtii 
cepseummuliisfuorucsfuseft. At Saraceni 
rentes vir^oiia \vlicofiamceperunt,penetotii 
Infuls fidi dolnini , excepta Famagufta cu 
paiicis quibufdam arcibus.Rex capriuiisadT 
umphuui telcruatus Cayrum dedudus,& pa 
lo poft multoaaro redemprus fuit pet Nobii 
quoldam Cyprios. Fuit hic ptimusRexCyi 
qui icTributarium fccit.Cum a.exvtgyptod 
mum ieuetterctur,memoria tot cladium &i 
fortuniorum contabuit,confedustfifticia, ; 
no vigefimo nono regni fui.cum vxoreiusp 
lo ance e vira migrauilTf t.Spedacur vcriufqin 
numenrum in MagnoSacello TempH Dor 
nicani,epolicomarmore,eregionemonura( 
cipatiii. 

lohannes lI.Lufinianus,lani es CarolottaBi 
bonia filins,fuccellit patriin rfignoannoAN. 
M.CCCC.XXX.voluitq; codem die trib.co 
nis oneraripocius quam ornari , Cypria,Hici 
lolyroitana & Armenia.Ceniux eias fuitfilia 
t obi PalaeoIogi.Marchionis Moferratenfij.q 
cum murationcaeris ferre no poflet,pauiopi 
mortua cft.Secudisigirurnuptiisiunxitfibil- 
Unam.filiam Andiea* PalffoIogi,DefpotiPe 
ponefi.qui frater erar lohannis ImperatorisC 
ftantinopoIitani,eius,qui Cocilio Floretino , 
terfiierat.Dbiithaec Aprili mefean.A.N.C ' 
CD.LlX.in Cameraregia apudlacobines^ 
nachos ,voluitqi fcpehri in Monafterio Gra 
Manchanefi , quod ipfa paulo ante fundauei 
TerriomenfepoftraorruuseftetiamRexin( 
meraregia S.Dominici,ilIatus raonumentoJ 
trisanno regni fui vigefimo nono. 

Regnauitpoft hiic CarolottaLuftniatiaBihf] 
annoC.M.CD.LlX.viuoadhucpatrevidua 

da f uerat lohannis filii RegisPortugallis.P' 
cipis Antioclicui. Secundo nupfitLudou 
Gomiri Geneuenfi , filioLudouici ComitisS 
audisc & Annas Lufinian^, qux foiorfuetat 
hannis fegis. Cutn haecprimum diadematcc 
da fui(]'et,vciut poftea fponfujeius, celcbra 
que cum ea nuptiis, in Regem Cypri corona 
eft.Scdvtrumqueregno exegit Sultanusit 
ptius.conftituto rege laCobofratre eius fpui 
laeobus&liasSpmias lohanisILregisfuirSi 
diaconus&eledusArchiepifCopusCypri.M 
tuo patre eius.ius regni Cypriilegiriroafucc< 
onedeuolutufueracadCaroiottafiliarcgisli 

tima. Adlpirabatad regnum lacobusjcunia' 
derer fe. odio efte proceribus regni.mifitquo 
efuisddSultai»um.dEgyptii petiitqiabieojV 



1* E R A i 1 A M. 

& paulo poft confecratus. VocatusRomam.re- 



mimis fuicpcrPontifice vnacum Gibelino Af- 
chiepifcopo Afelatenfi Hierofolymam, iti caufa 
regm illms.Vetum Legatus aepofmt hominetii 



g;humpattiumcollocarct , nequepermit- 
fororem fiiam regnare. Dum ha:c fiunt, 
ometus II.Tiircarum Imperator , miffis ad 

inumhtteris.pattimprecibuspnttimminis ^fgnimms.VetumLegatusaepofuit hominetri 
coegK,vtprofl,gatoexCyproLudottico abPatriarchatu.dedit^jelEpifcopatucireS 
iu«, mlocumeiusfubftitueretlacobum, PriuatodignitateAbremaro&mortuoDaao* 
.ncmaptumj^'iTg(sfilium,amicumq.Ma- berto, ficStuseft Patriarcha HierofoIvmitaSuS 
ctnnorum. Sic Sulranuslacobum Regcm G.bdn.us ^rchiepifcopus Afela enSS^ 
. falutau.t,m,ficci^cun.exerc.tu,vt hbiiub- tusApoftoI.cus^q^anqiafeneautegrauis&fe. 

crep.tiis,mortuus Ill.Pot.ficatus fui anno. Ma- 
gna haaenusvafricie egeratcu Patriarchisfupe, 
rlor.D. Arnoldus Mal^eus, Archiepifcopus hL 
rofolymora,donecipfeadhancdignitate'con- 
lcendit.At Papaimprobatisadis hominis,mifitj 
fipikopo Aurelienfi Leg.ito fuo Hierofolyma,- 
pnuauueiim Patriarchacu. Verum Arnoldus 
protccT:usflomamverbofiimlenociniis&mira 
calliditatevfuscftecicvcreftituererur in di-ni- 
r£ite:mortuuspofteaVlil.annoPontificatus"fui* 
Hunc fecucus eft Garemudus Galius e cerricO- 
rio ortus Ambianefi,quo Patriairchacjepit ordo 



:t Inllilam. Vxorem habuir Catharinam fi. 
M.uciCoinariiSiyjarorisVeneri,quocon- 
3 macrimonio paulo poft mortuus eftFa- 
I fts,condi t us t u m ul o laci s m ; fe ro h u m i 1 i- 
:um regnaftctannosXn. vixilfet XXXIII. 
I pucant cum veneno fublatum peiiille. 
ius filius Pofthumus ex Catharina Corna- 
Ucobus nomine Tertius hxres pacris fadtu s 
.A N.C.M CCCC.LXXILadminiftran- 
;nummatre auxilioTucorum quos pater 
?ns aaco conftiruerar.Obcinuic h^c niulier 
im Cyprium ope Venetorum per annos 
vfque ad annumSalutisM.CD.LXXXIX. 
rScnatus Venetus deConfenfu Procetum 
)biliutTi regni creauic nouos Magiftratus 
Ailofque pcr Cyprum , qua racione rocum 
mpauiatim in Venecorum manus deue- 
.\m enim Cacharina Regina effet Venetiis 
eS.Marci.donauicDuci Sen.cuiqae Ve- 
iibiconuencranc, Simulacrum Cypriln- 
3tumargen:eum,fimileilli, quodadhuc 
tur marinori imprefrum in i£de S. Salua- 
pud Venecos fupraportam Sacrarii.Vicif- 
nacus ded ic regmiE,donec ipfa viueret, A r 
fulanam in agro Taruifino, permifitque, 
ifanguin.ei eius inter infignia fua etiam 
mcarmafamilisE Lufirania\-Georgio vero 
ae fratri cerros reddi tus in Cypro affigna- 
rharinicpoftea mortuae corpus Venerias 
in.&in Beacorura ApoftoiorumTemplo 
atum fuit, 

4L0GFS FATRtARCHARrM 
LAtmornm^efuiHierofolymis 
fmrunt, 

) poftcaptam ciuitatem .San6tam menfe, 
J.C.M.XCIX.defundo SimconePatri- 
IrjEco, perordinis Ecclefiafticiproceres 
is,accedcnte aiuaoricateGodefridi Bulli- 
:gis,primus PatriarchaLitinus Hierofo- 
:rearus eft Dagobertus Epifcopus Pia. 
ditq-, eiqaar.raciuiratisparfeGodefridus 
; ea ftuererur,qnemadmodii antea Patti- 
Sr^cusfecerarpermiftloneSaracenorum. 
k^no poft,fefto die Pafchatis , donauit ide* 
iceras vrbis partes. Elapfis v.tribus annis 
tibus, pctiitidem PatriarchaaBalduino 
RcgeCiuitatem & lurifdraionemeius, 
fi Godefridusdonauefat. Sed repulfam 
;ftSacerdos,quinimium petierat; 
marus presbyter homo fimplex & prope 
:us,fuir viuente adhuc Dagoberto Parri- 
)er Balduinu rcgem & Arnoldum Archi. 
um eledus ad Patriarchatusdignitatem* 



fcquitu Tetnp'larioru,que is confirmauit & am- 
phhcamr.HabuichicCociliuNationaleinciui- 
tate Neapoh Samaris,fi£tus et Gubernator re^ 
gn. C.1 Euftaciiio Granario &Coneftablio Baui^ 
lio,quoru cofiho & ope Venetoru Tyril vrbe e- 
ripmtSaracenis tuccuBaldduinus Il.captusfu- 
iflet.morruuseft cum annis X. Pontifex fuilfet* 
AnnoAN.C.M.C.XXVnLPatriarchafa6lus 
f ?S ^'^'^"""''^^""'^^^"deMonachus 
& AbbasS.IohanisinVaIIe,Di^cefcos Carnu- 
tenhs, vnde ec natus fuit.Nobile huic genus M 
qui propmqua agnatione Baldumum reKe' con 
tmgebac. Aiunc eum veneno fublarum annofe-" 
cundoPontificatusfui, quodregem perpetuis 
peritiombusobtundendifinemnonfaccrer 

Gu.lielmusFlander.patriaMachlinienfis's. 
SepulchnPrior,homofimplexmiiIrxqueigno- 
ranti£E,fadtuseftPacriatchaanno A N.C.M C 
XXX. qui fe comem &facilemommbuspta^ 
buir.ObntannoXVPontific.fui. 
Centefimupropeanni4 2tatis agebat Fulche- 
rius Archjepifcopus Tyri , cuad Patriarchatnni 
vocatuseft.Cuq-Templariihuicncgaretdeci^ 
mas,mq;multisaliisadderfareatur,accufauitc-. 
osRoms,,pfeeoprofta:us.Clrq;Gaufafupetior 
tuiflet.reuetfus domuin extrema feneaute ex- 

pirau,t.Almericus5dpfeGallusfuic,^territorio 
oru,ndusNou.odunenfi,exprioreS.Sepulchri 
faausPatnarcha,c6tradicecib.EpifcopisCsfa- 
nenfi^& Bethleemenfi : qua decaufamificRo- 

niaAdfiar,umFriderici,EpifcopuPtolemaidii, 
qui eiattulitconfirmationem &paihum Patri- 
archale, antequam smuli eius eoperuenift^enr, 
Arch.diaconus erat Hierefolymis Heraclius. 
cum confcnfu communi omnium Patriarcha c 

led:usfu^t.Mortuushiceftm^rore^nimi,cum 
viderer regem fuum captum, Principes interfc- 

aos,vrberncumregnoinmanusSaracenorum 
delaplamjquem fecutus eft 

^^^"''''l^l^^t^ %'^^0P"s Aicalonenfe. 
Cum a.yrbsfanda abinfidel.buscaptafuiiref, 
folo cotccu eueiTe oportuit titulo &parre qua* 

i damii^- 



it P o T E N T 1 A O 

dam iarifcli<aiGnis : ipfe fcdeta fibi fixit in vrbe 
Ptolemaide. HiceftUle Aiberrus, qui pritnas 
collegitEremirasaCarmeloMonte,eorquerc- 
4uxitin Monafteria.conftitutis idgibus regubi- 
que,vt & habitu qoo vteientur. Sed hos dcin- 
ceps reforraauit Innocemius Ilt, Pontifcx.qui 
Reformatorem nominauit Hugonfem Cardi^ 
i^alcm Ordihis Dominicanorum , quo auftore 
hancriuendi fatioeem amplexi funtqua noftro 
temporevtunturi 

Poft hune Albertum multi alii fueruntPa- 
ttiarchaf,quiomnesPtolemaidemvrbem habi- 
tauerunt , & cum hacc quoqi cum ipfa Hierofo- 
lifHorum vrbe aSaracenis capta fuifTct , P^rriar- 
chxfedesaliquandiu in Arce Nicofiae vrbisin 
cyprofuit. Verum hxc de Regibus&Patriar- 
chis Hierofolymitanis dixilFe fufficiat , nunc ad 
aiiapergemus. 

Habct Hierofolyma , in cuius diuetfis obfidio- 
nib.tot hominum myriades variis modis inte- 
rierunt,noftrotcmporcnonvltraquinq-, habi. 
tatorura millia: & nifiipfa locifanditasquoti- 
tidic plutimosChriftianoruadfe pelliceret,lo- 
eus ifte (ane foret exigui mometi.IpJapoti6 ti t- 
ra (andla diuiditur vclut in longicudinem a lor- 
danefluuio , qui inradicibusLibaniMontis^ 
duobusfontibusnafcitur.haud proculafediiri- 
tis.atque indebicorniserumpit,alteri fonri no- 
menloreft, alteriDan, quiconiundiefficiut 
lordanem Duosautemlacustranfiifluuiusifte, 
quorum priot eft Samachonicis,ifque niinor.al. 
tcr dicitur Lacus Galilseae fiue Ty bpriades.roul- 
to amphor. Tandem cxit inMare ir.ortuum, 
quodafcriptoribus Gfsecis Latinifqi Lacus A- 
fphaltiteJdicitur. 

pfejrMKWpropetoiamarltimaeftjIudsae oppo 
* fita.Prscipuaeems vrbes fuerunt Sidon & Jy- 
rus.quibus hodie Bai bafa nomina, & illa quide 
Sait,hxcSurappellatur,Tyrusolim Infulafuit, 
tam propeautem iunda continenti , v t Akxan- 
derMacedointercedentis maris fpacium terra 
cxplcueritje^mqucpititemcontincntiseffece- 
ritjcum cara vrbem obfideret; Huius vrbis am- 
plitudinem,diuitias&magnificenfiam Ezechiel 
Propheta tton faris depraedicarepoteft.No mul- 
joinferior crathac Sidon velporenriavel pul- 
chritudinc. Vtrique vrbiclaritatemattulittin- 
£turapurpurar,quamPoet^diuerrimode,modo 
Ty ria modoSydoniam appellant.Vtriufq; pau- 
ca: fuperfunt reltqui*,vt & loppes & Acrat. 

Syria fpcciatim fic di£ta extenditUr a Tyro vr- 
be vfqi adSinum < qui hodieLaiaccnfis dicitur, 
quo in fpado cominentur hae vtbes ; Bcry tus, 
Tripolis,Torfofajdaarum priotcs duae frcque- 
tib.mercimdniis celebres funt:in mediferraneis 
Damafeus eft& Laodicea, Daraafcus et noftro 
suovrbseftvaIdepuIchfa,fitairiampliffimaval 
lcdomib. cJiduIta, quaru ornatusinreriOf exte- 
tiorifpleiidorirefpondet. Platcs tamc eiusan- 
guftse funt & tortuofx:pt3ecipuum a.vrbi decus 
cftabaquarumcopiaqusper veftibula ^diuini 
fluitatcs hortos mitaiucUflditate irrigant.ln ei 
<juoquc eftArx cxcellcn», quamMamaluccttS 



TTOMANNieA I 

quidam Florcntinus extruxit , cum ad funjnial 
perueniBct diuitias,& vrbi hutc prxfedlus fiiif.j 
fct.qus caput eft totiusillius prouinciar* 

Citkfyrniptopxie eft ea patSjquaeeftiniertnori 
tes Lib.xnum & Antilibanum, vbi funtfontc 
fluoii Orpntisjqni hodie FarfarUs dicitM»incu 
iusripatft AntiochiaSyri» .quareiaefiiiipliu 
{epulchromdicetepoflis, tota iacensinfuuj 
rudefibus. Mcfeniorutamequidapaitesadhu 
cxtantcs,& egregioopers ftruds.veteremlc 
citeftantnr gloriam. ^i^erfunt&turresquj 
dam,(5c caftcllum monti inxdificatum; Audei 
ctiam aliqtii oftehdere domnm,in qbaS. Pcin 
Apoftokis crebro diuef terit,&lociim qucnda 
anguftum,vbimu!tosbaptizauetithoraincs./ 
oftiumOrientisfluuii fpeclatuf adhucSelHlj 
Pieria.qua? hodie Soldin dicitUf. 

Cdmagena pars eft SyricB,qux iequitur cutfo 
Etiphratisamnisvfquead fines Armenii. Al 
pum ( Epiphania veref um hxc putarur efle ) c 
put eft huia s regioni s,numeraturque rcrtiol 
cointerprimafiasvrbesImperiiTurcici : f 
eft fnpra Singam amnem , babetq; canalc aqt 
lubterraneae.vndeplutimifontespubliciptii 
tiqi in liicem crumpunt. Complcdlitur autt 
Montes quatuor, cumarcefarisrpacio(»&ru 
urbiis arapliffimisr^dificia tamenfplendida! 
pauca func , prjeter Mofqueas fiue Tcnipla W 
hometana, & ApothecamfiueTabcrnaroj 
blicam pro pcregrinis Mercatoribus.De Ing; 
tipopuli,quiincaeft, multitudinehincfienf 
teft iudicium.quodanno A N.C,M D.LV<ri 
in vrbe quam fiiburbiis mofbocpidcmioext 
dafuerunt fpacio vniustridui vltra viginU 
millia hominum. 

^royrietas terra fupra diSiarumre^mm 
mmumitarn Minoris quam Ma- 
iorisAfi^, 

Fruirur Anatoliafiue A fia Minor acrcboi 
fuaui & temperato : agri largiterferebantol 
omnisgenerisfrumentum,campi&pratavl 
f ima pro pecudibus pabula, & vt vno verbo 
Cam i abundabantincolaseiusotnniliustel 
ad vitam fuftentafldam neccflatiis. At nol 
tempeftate non cftcadetn regionibusilUsiq 
oUmferrilicas,quanquamdubiumnonlIr.l< 
gchumitm foreferaciofcm bonarumrcrunJ 
melius coleretur. 

Inteiiofa & h. mari remotiora lariffimisibi 
dant camfSis aruiiqUe*in quibus frumentun 
f itur & golfy pium crefcit.Buthini b u$ cnim i 
gaturpcrmulris, infcrqus pfittiinominisl 
Iris,nunc CafalmachuSrHaiys, hodic Ottoit 
giuch«PartheniUs,hodieDolapus:Sangati$.i 
Sangri:qui omnesin Pontum Euxinutn cxo 
rant.Pfopontidem influunt Afcanius,R.hin 
cus, Afopus & Granicus. Hellefpontotnpet 
Simois & Xanthuf. .£geum mare ingredi 
turCaicus, Hermus , Cayftrus , & M«n 
tnultis tortuofisqi fle.xib.marepet€ns.Hic« 

wn 



P E R y 

usetiameft Melasfluuiiis, quiiqoasfuai 
iphratcin deponit. Mare meditferraneum 
intCalbis,Limyrus,Cataradei5iliique. 
itiiynia piurimurti ftrris g'gnir, fubmittitq-, 
ntem vim faiin* Aula: Turcica: , inprimis 
fcrax crt frumenti circa Prufiatni Prixterea 
idat harc regio adeo matcria h'giiea ad fa- 
indas nancsjvt quisdictrc poflit,triremes 
pontccrefcae& in fubiedtum niare dela- 
mceleritelrconficiuhturomnisgenerisna- 
I. luxta Niccam repciituir Auripigmen- 
in nipgna copia. 

fiapecuharireritadiila, praetercscterabb- 
ibet Synnadicos Montes,vnde lapiscrui- 
\laballro pulchritudinc non muItUtii cc- 
,qUiolimaRomaniscxpctitiis fuit ad fa- 
Jas Columnas ftatuafque. 
gtr circa Troiam hodie macilentus eft & 
is,dquarum laborans inopia : at Pergunien- 
nge meliorferaciorqile. Inueniilturetiam 
atomiar.inquibusrepcrtafunthumanaci- 
racofUm, qui {ealicjuandoin iiscauernis 
lorc belli occultaUerant : prorfus in petras 
cacouerfa.TribuicHlerapoliStraboaquas 
asnatiuas , quasfacileinlapidemrophum 
lcercair. Aliaehicfunt aqu^,adtingejidas 
adcoaprae , vrqui iis imbuuncur panni, 
:erit lis > qui herbis radicibufquc tincai 

Caria Magnefiicager olim fuit in maiofe 
latione, quod mulcum frumentigigneret, 
3rtgeinucnireturabeavrbeMagnesLapis* 
ontibusCarixreperiturIapisad*difican- 
peiaptuSjgraii iplendidique cindoris.Fuit 
jrouiucia olim multis cdncufla terrsmo- 

fCiatn coltimendant vineap ,qUae in tcri:ito- 
impfacenofrequchtes& vinovbefes. In 
imulrum ctertaeXtrahitUrMinij, quod ibi 
juitur : alicubietiam viriuiticr^fcitopti- 

ilebrantutvcteresLydis diuitiac, obauti 
nra , quxmuItiriuifluuioIiqucaTmolo 
:c defccndentesfedum vehebant.Mulcum 
Lydi habebantauri,vt&ai:genti , acce-^ 
; ad has diuitias foh culti bonitate » inpri- 
aadarus fuit Tmolus Mons ob ekiniiam 
itatcm , prjtcipue ob vini Sc croci co- 

ciaafperaeft&incomitidda, obTaurum 
em , qui ibiattolli incipit, campostameh 
delquehaber iatis feraces* t)e Chym*ra 
:c aiunt,iumma eius olim plena fuifle Leo- 
» media capreis obpaicuotum bonicarem^ 
rrpentibus.HincnadtifuntPoetafiiSlionis 
: Ohymaera argumentum.quod beftiafue- 
lemeuoraens , capiteLeonino, corpore 
',caudd draconina. Tremores terrcehanc 
; afflixere.InPamphylia vt &CiIicia ferutit 
pilos tcnerrimos , inftat lanjg moiliflimi;* 
iam Seridae matefiae:, &quiadniuiscan-' 
n mundahtUr.Gappadocia abundat omnis 
is frtiraentojvino, frudibus arbor cis* mc 



^ S I A M. 

hon argento,ferro,aIumine,IafDide, 5nyche 8t 
AIabaftro,quamuisdeformioi^ Aluntautem 
& Cappadoccs innumera Equorum arinehta.' 
jalicubi timen afperior eft reg o,nec fatisfclix in 
proferendis ad vitamhumanamhecisflariis.Ait 
Pliriius iuxta Thermodohtem amnem duuiA 
gchctuhiinucniri Apes quaruhi aliacquidem 
in cauis arborurii truncis , aliae vero in fpecubu^ 
& caUerhis fubterr^hcis hiellificehh Argei Mo- 
tis lumraa tam xftatjs quam hyemis tempore idii 
uibuscodpertafutft. 

Carapiinplerifque Amaiiae partiijii^ defetti 
fuht &culcura vatui,pabuli tamcn pto gregitus 
&armchtisfetaccs. Iuxtalcon>tm coUescoo- 
pertifantvineis.qUaf tapraEftansvinumgighQri 
vr hulli per Afiam cedere debeat; Giiicid dijple* 
eft : aliaArpera,qUaeihoCddentetTivergit,aIii 
Campeftris,quae Oriehfemtefpiciti HiecmuU 
tisriuulisaiTinibUfqUeirrigatui' vridetnuitoS 
fert fi U6iusaliiifque tci bonas, niltritque eqUoi 
rUmarmehta pUirima. Eadera aqUaifUm copia 
incaufaeft,vttnaxiilidpafsCiiiciae mediOcritef 
«ulta ^r,(juamUis sger argiUofus fit.ie sequaio- 
ca lignis deflicuta , qu2 necj^fle eft procul a 
rtiohtjbUs peti i qui ptope Isiduiitinetfeabfunt. 
Ihterfeos hiontes eft AraanUs,^in quo ctefcunt 
cedrialtiitimK, vc & iuniperi , alijfeqUearbdres 
innumers. Sunt tameh in CiiicJa muha loca 
valdeamobna.vbifimtarboi espetpettio Vireh- 
tes.'alibi vero fbium iheirs cft & lUtilt j ih cahi. 
paslatepatcntcsdifriifum , quotum hemora- 
tionemhabet : vrcuiquc ihtegtumfitfUoUbi 
pafcetegtcges, iriptiiTiiscapellas, vndeihcOli§ 
largaladlis cafeiqiie cofiia. 5uhtaU£femliattiiti 
captat uiii pili molies ac dclicati, vt vix bottib^-' 
cuni kti^ cedahti Habet alieulji Cilicii iyluasj 
in quibus Myrtera.quorum Iiu6l:us albus eft, 
6c frequens Pihus atque Tetebintiius. Fluuij 
iiuiHsrcgionisfuhtiPyramusjhodieMalmiftrl 
didus , qui pforepcns e mediopulchrjEplahi- 
tieiMongevltraMonteraTaurura , poftquairi 
acqUifiuit vireSjciet raurmur tOhitrUo fimile, vt 
a lohgo exaudiri poflit. Cydnus veto fJ uuius ab 
AhtitaUropfpfiliens , frigidus cftrapidufque, 
aquasvehenilimpidifl^mas, quibUsPliniustri- 
buit viro Curandi Podagtam* Repcriuntur etia 
hic parui Iupi,qui gregatim difcUf rUnt,quofquC 
Gr^civulgo vocant ^.KvhctHcK, {ahr^tapaeita- 
tis , vthihilveteahtutdormiehtibushodlufu* 
peruenite , iifque etipere quicquidihuehiunt* 
pileos , calceos & tcs fimiles. luxra Hcra- 
clcam ait Bellonius amossham cflc planiticra, 
ih quafint omnis gerieris arbores frudtifer^e 
vbi & magha vis equorum perpetuo nuttia^ 
tur. 

Armenia fupetior tota pleria ell mohtibus 
collibufquc, quamuis non deftitUatur vallibuj 
frugiferis. Solura eius vulgo fefax habetuf, 
quodqueraultafiutriatahimalia , quahqttatti 
hicfrequentius detiia niuei de c^ io Cadant.nctJ 
tamcitoliquefcant- 

Georgiatotamontofaeft&I^lfuoia , vnde 
diflicilis ad eam hoftib,us acccflijs.-habet famcn 

BB 4 If 



2^5 .P©t£iJtlAO 

& cattipos squoff Feracelque , nec non amcEnas 
valles, quas liquldi amnes pctluunt j intet quos 
piimi funt Cyrus & Araxes V 

Quattiuis in Arabia defcrta vaft^ fitit fbUtu- 
dines , habitaturcamenfrequentibusoppidulis 
Villilque , neqiie deftituttur incolairuW multi- 
tudine, inptimisiuxta Euphratem , &circa 
- hiontana Arabiae felicis : ea ciiim pars quai in 
occidentem potrigitur , tota atenis ctjoperti 

eft. . . ., .. 

ArabiamPetraeam Vetetes omniho ftenlem 

iildicaueruntjiUa tamen pars quae Syriam attiu- 
git, mciioreftaltera. quicqiiidfit,cohftatfere 
defertam effe » & carere pierifque rebus.ad vi- 
fam commode agendam neceflariis' deftituitut 
Wtein vel maxime lignis & aqua duIcL Palmx 
lamehalicubicrefcunt ferentes f luftus traflbs 
'6ctenerOs, quiquenoiluimisabundanrhumi- 
ditate.Sed & Mannahic deciditj & in littoribus 
hafcitur Corahon,fpecie quidemiatis pulchra, 
fed intus|concauum. Inuenitur 6c in quibuf- 
•damhuius Arabiae parcibus Anffethyftus gctfi- 

Arabia iFeiix inelius quam vel Petra:a vel De- 
ierta cuka cft, vc quae plunbas riuis & fluuiis ir* 
ii:igacur,quorum honnulii etiam irt lacus diffun- 
duntar. ErgO fert ordeiim &t eaetera frumenti 
•genera,inpfimi,sori^am j vt&meiliscerxque 
copiam , necnonarborumomnisgenerisfru- 
£tus , Bis&hicinannoferirur,bism6citut,vt 
&inIndiajpIerifqueIo'eis. Proueniuntinfuper 
hic PalmaruiTi Da^tyli , Nardus, Cafia, Ginna- 
nioraum,Myriha,Thus & alia; res atqufe herbaj 
odoriferaemaximacopia. NecMetaUisomnino 
.deftituitur,nequegemfnis lapillifque , inprimis 
qui in littote raaris felici pifcatione extrahun- 
tur. AUtpriterca Arabiahxcequosprasftantif- 
fimosj&atietcs adeopingues, vtcaudaeorum 
noniiunqaam vigintilibraspendat, Agertam€- 
eircaMedinameftpiopefterilis, quinonmul- 
tumgignitrerumbonariim : is vero quicirca 
Mechameft,etiamaqu£e potabilis inopialabo- 
rat. 

Palsftinje puichritiicliriem & amcenitateih 
augerit campis patcntibus interiperfi moiltcs,& 
aquarum (caturientiurn mulcitudo : vnde frii- 
••ttientiin eafruituumque abundantia, Naih& 
Rofehicfimtquamalibifuauioris odoris , & 
faffim aGtemere crefcit Ruta, Fceniculumj Sal^ 
■ Uia, alislsque hetbae faIobres.Oliuse,ficus,& maU 
Medicaehicinraagnafuntcopia, Palmetaere- 
bra , vitieaelonge laceque coUes ac campos ope- 
rientes.Etfienimvfu viniTurcis inrerdidueftj 
inultum tame hic fit vitli, & yixideraiantur vites 
quotannisLtrihusjKidbus.Poma quidem fimilia 
iioftratibus,veIpyrai vel^etafaatit nucesjaUot 
qtie frudus noftris iimiles tellus ea nonfeft; 
vertlrtihacab Damafco &aUuade eo depor- 
tantur. Sunthoninlloco hiccetti quidam frU- 
- ^tus , qui in arboribus feruantur per totum ari- 
siu, cufusgeneris funtmaibraillapomaCitria, 
&qu£evocantur Mala Patadifi. Humi vcro re- 
puHt Melones > Pepones, Cucttmeres > omnes 



icen: 

1 



ttoMANNlCA 

(aporis exqui firi . Dedi t ha?c terra bli iti BallaraC 
Uquorem hutc foU regioni , vt veceres credide 
r unt, conceffam , quotameh noftra state deft 
tuitur. Capreoli hic niulti , lepores , perdice 
6bturnices, &eiufmodigu!aeiUecebrae. Inu» 
niastamen etiam loca qujedam dcferta , qu 
ratires& fbrices nirniafui muititudinefibivei 
dicant:vtnifiabauibus quibufdam deuorarei 
tur,neque femeiitis fieri neque meffis iniis loc 
pofleti 

Vtrumque lordani latus denfis falieibusjiu 
ciscanniique obficumeft.Lacus Samachonii 
quandoquepcr a;ftatemexarefcic,fucctcfcen 
busibiduinis , vepribus & arundinctis ' 
quibus fe Leones aliasque ferse occulta 
lcnr. 

Campeftria circa Lacurii Genczareth 
ta funt,ob fpinje quoddam genus , quod ibipi 
lulattaniaimpottunitate i vtaratiletiqueaj 
nonpoilint. Habitantur tamen littora lacu; 
pifcatoribus , abundantia pifciura eo al 
dis , qui & vicina loca indies cuiiioRy|j 
duntv 

Laciis Afphaltitfes fiue Mare Mortuum 
quinquedierum iter ab AqUilone in Auftri 
excurrit, latitudo eius ab ortu in oecafam pat 
Longitudincmhuius maris quidatnLXX.ir 
Ubuspafl.LatitudinemXlX.metiuntnr.Exha 
hicfemperfumum denfafque nfibulab qaatt 
tuiTi lictus vidnumque agrum fterilitate dai 
nant,vfque dd D.paifus.NuUus in eopifcis,n 
auisaquaticavlla: quin & fi viUumaliquoda: 
mal in eum iniiciacur , nonmergitur.fedadl 
tuspropellirur, ctiamfi eipedes ligentuii € 
UIxs folum ipfa Natura omnium bonaratn i 
ritmferaxeft,inprimisarboiumfru£tiferaru 
cftque cukUtn bptime.-infecior tamen, q 
tra lordanem amriem excutrit; afpera quxd- 
loca & deferta habet. 

Satnaria partim Mofttola eft partina cam| 
ftris:eftaucemamccna , fetcilifque.abtindj 
fontibus & riuis aquEedulcis. Magnahiceft 
horccrum,& oliuetaplutima , aliarumquc 
riimvtiUum prouenrusktus. Montcsctrcal 
matiami vt Bellonius refcrt , funt obfiriatbc 
bus fruaiferis , funtque oUus hicctaffiores 

altioiesquaiTialibi. 
Quod ad ludsam attinet,tionftat agrum H 

rofolymtranum egregie ciTltum eiTcpIurimu 
queproferrepomorum,amygdalorum,ficui 
& oliuorum.Montana abundan t omnis gen( 
arboribus herbifque,tam fylueftribus quam r 
dieatis: fed necrupcs quidem culcuraeexper 
funr , inquibusmagnolaboreplantanturvi 
ali^que atbbres fru6tiferar,excifis in petrasg 
dibus,quibusadeasadiriqueat. luXtaRaro 
oppidum,ager cft egtfegie bonus , nequc tan 
fatishabitatus , vndeagriiiegligentiusculti 
fuetur , qualiquamGraeciqUiibihabicsnt 
rant triticutn, hordeiim &Iegumina , paocx 
ttien ibi funt vines. Sunt & ibi palmas arboij 
quarum tamen fruftus rarb maturcfcunf iqu 
acribifoleatelTefrigidiufeuIus» | 



P E R A 

upramoduni fertiles funt eac Idumjcacpar- 
qH.t vel propinquo mari , vcl ludara? vicinse 
::atqiia Atabiam concingit , fterilioreftob 
)ros montcs. Palmastamen h.\bet,& anti- 
stemporibus habuit quoque Balfamum. 
nt (fripcdres j regionem hanc difficulter 
;xtcris occupari polFe , ob loca dcferta 
ibifunt & aqux inopiam. Sunt quidem 
.)ntcs,lcdo6Culti , quosfohincolainoue* 

erriroriumSidoniui-n in Phcenicis fertilif- 
;m cft , &: quod cannas mellitas magna co- 
;igiiit : feracius veroetiam circa PtoJemdi- 
, vbiprjfeteregregiapafcua plilrimae funr 
X , &hortiacviridaiiala;tilhma,equibns 
lis gerierisfruftuspertotilmannum perci- 
t.Fluuio qui vrbern alluit, nomen tft Bcloi 
ibulum vehitconficietidjc tnateriae vitrea; 
[imum. Ager Einiirenus aquis vndique eft 
iiusj vnde omnibus rebusad vfiis vitseaf- 
, inprimisarboribus fruiaifttris vdiij ge- 

Moresamiqui Afiaticorum. 

•tes& (cientias prifci Arabcs hili nonfa- 
nt. Cnpilloscapitis promitteb.Ti^r omnesj 
tm veroalij radicb.uit mento tenus , alij 
luicirtcrosc-etateanteibac , h.ibeba£inin- 
s imperiiim. Qui fangnine iundi cranr, 
:s ficultates fuas communes h.xbebani, 
rauheres , vt quiuucrdiuprimusadali^ 
I ingie/rus fuilIet,pofiro ante oftium bacu- 
i.ciusfruereturconcubitu : noilem vero 
?at mulicrcum maximo natu. Hacratio- 
uies inttrr fefratreshaberi volebant , con- 
lincm Veneris etiamcuminatribus forO-' 
[uehabentes, brutorum inftar. Aduhe- 
noitepimiebatur : isautem habebatuf ' 
:r,qui cum alia confijefceret l4iUliere,praE- 
imcumfanguineiunda. Quicquidhoc 
inaliquafamilianafcebatur , habebacur 
nurw. CurammortuotumnuUamgerc- 
•t qui & regcs fuos vita funilosin fterqui- 
defodiebant. 

em in promillis contradiibufque ptxcxr 
inde prxftabant , cumque de re aliqua fti- 
volebant.tertius quidam inter duos con- 
ites confiftebatmedius, perciliraque pal- 
musfus , contrahentesineamimpone* 
rimoresdegitos.deindefumebatpaiuum 
idevtriufque veftimento , tingebatque 
nguinemanusfus , <&:confpergebatfe- 
apidesjin hunc fincm ibipr£efentes,inuo- 
[ue teftes Dionyfium & Vraniam. Huc 
:bant certae obligationes , comparituros 
i ad huncmodum pacifcebantur.coram 
udicequem Mediatoriftenominabat,fi 
flctjfiuepercgrinusisforetfiue ciuis,ha- 
irque hoc honeftillimum pacifcendige- 
10 vtebantur in conciliandis nouis fccde- 
utamicitia. 

naraomura colligebant non ali) g6am 



* 1 A M. , ii 

Sacerdotes Arabes , qui .inte atiiihaiia ^««aatH' 
facrificabant: quinqire intereo^ au61:oritatecsB- 
teros prsftabat , diuidebat Cinnamoi-numitt 
certas pattcs,rcforbato primurii fafciculo in ho- 
nbrcm Solis. qliddfi arbitrareturi cihriamd* 
riiumaeqtialiterdiuiftimeire,excitatbVehemeh* , 
tia radiorUm folarium ignc , fe ipfum edcktirfci 

Fuir Sc certa q usdam gens inter Arabe s, qoae 
ferpentumcarnibusvefcifolebat , vndeOphio- 
tihagidiaii fucrunr. Alij CamfelbrulTJfarnibuS 
&:la<acviuebanc , quibiis et:iam vcebanturad 
expeditiones belli & ferenda onera. qtti veri* 

inter eos Debes dicebantur |)aftionihus & agri- 
cultUrae dedit i er^,nt.'perhibehanrur hi nonnum 
quam inirei: glebas & cefpires rerri inueriire 
auri puriglobos rotundos , admagnitudirieni 
nucis iuglandis , quibus inchidantpreciofos la^ 
pilloSiatqucindetbtquesacrtioniliafconficianti 
Veridebant auterin etiam aurum vi cinis exrra- 

neifqucduasaurilibrasdahcespidvnairisCy- 
prijjautetiain alius Metaliii 

ApudSabiosfolusRekiudicalaateontrbuet- 
fias^eligebanturque irfeges arbitrjopopuh,ad- 
Idtisfetead eum hbribrerti iis , cjui eieaorfi 
crantfamiha , vnde anteaquoqueregeseleftt 
fueranr.- Perfiiafum autetn erat rrgibus ift.S/* 
qriod fi progrederenfhr extta Palatium regiumi 
c veftigio obrucndbs elle lapidiBus a populoj 
vndepedemporta Regis noii eiFerebant. Le- 
dicx eorum & cathedr^ prsEgrandes eraritj 
quarurti pedcs fiue fulcta folido cbnft.han£ 
argentb i refpondcbatque hui.G rtiagnificerti 
tiae reliqita fiipelfex regia. Negant aUteta (tri^ 
ptores, eo3 vnquam captbs fuilTe defiderio , in^ 
uadendi rapiendique alienas tchak aut potfeA 
fiones. , 

Garsorum,qu] &ipfi Arabes fuerunt taritaS i 
fui'ireaiuntdiuicias , vtomnis eorumfupelleji 
elletexauro&argento , aditusv£roadium&: 
ceda & parietes ex ebore. Infra quem fplendo^ 
remmuItunierantpofitiNabath.ti, apudquos 
iftfamiaenotamincurrebat, qui bbnafuadinii- 
nui patiebatur.Panchaij vtebantur in bello cur- 
ribus,diuidebantque Rcgnum fnum in tres par- 
tes.primamafllgnabantSacerdotibus : fecun- 
dam laboratoribusitertiam bellaroribus,in qui- 
bus etkra cerifebaiicur Paftofes.Sacerdores dc- 
ddebatbmnialitigia,fiueverfarenrurinterpri- 
uatos fiue coriccrnebant ReiaipuWicam , cxce- 
ptofupphdbcdpifali, , 

Laboritoresdumcollegifi^irht frudus terr^, 
Coriferebinf cosiricommune , quinqueinter 
eos habcbantur magis ftrentii , riumero decem 
lehgcbantur, vtdiftribuercntfru^ius viritim, 
Paftoresobligatieraht vtimagria diligentia in 
publicumprofetrent eaquae ad racrificiafolen- 
ma fpe6tabant,vfquc bmnialegitime diftribue- 
renturfecundumporidus.-ifanihileratintcreos 
priuati,pr2rerquam domus & horti.Tribura 8c 
fubfidiaerantinmanibus fiicerdotum,quicui- 
que dabant pro neceflicaf is exigentia , ipfi vero 
duplumperci^ebanc, corifentientibus careris. 

Habi* 



2J, P O T E N T I A O 

tiabitasveftitufque eorum purus crat&rniti- 
dus,quod lanf apud eos mulro molliores eflent 
quam noftrates JTam viriintereosquam femi- 
njegeftabantaurum , ferentes collotorquc5& 
monilia.armiUas brachiis,diguis annulos,auri- 
culisgemmasmorcPerfarum , vcentes calceis 
vcrficoloribus. Defenfio regionis erat penes 
tercium genus > nempe bcUatores. Sacerdotes 
vitam viuebant ddiciis affluentem,caftitatis ta- 
men ftudio clari. Vefteseorum erant ftolaelon- 
gse,candid2p,x lino puriflTinao, quidam etiam ge- 
ftabant togasemoUiorilana. Capitibusimpo- 
nebantmitras, aurificum indnftriafaaasexor- 
natafque, vacabantque fere feruiciis diuinis,re- 
citatesad fonum harmoniacum hymnos in lau- 
desdeorumfuorum. Aiebantautem omnesfe 
genusabipfo louedicere, quiineorumregio- 
nemaUquando veneiit, tunccum interhomi- 
nes moraretut. Aurum , argentum ca:teraque 
metaUarcgioneexportarenefascrat.necUcebat 
SacerdotibusegrediTeraphslocifqueficris.vt 
fi quisin locoprofano deprc henfus fuifTet , im- 
puncaquouisintcrfici poiTet.Donaatque Ana- 
themataTemplorum magnacuracuftodiebat. 
IpfelocuSjVbiSimulacrum Dei quem colebant, 
cuftodiebatur , longuserat cubitosfex, lacus 
^^uatuor, magnifico & admirabiU ftruftus ope- 
re. Omnis autem ager circa templum ad du- 
centefimum ftadium , fahdushabebatur , & 
quicquidineoproueniebatjferuitiis diuinis ap- 
piicabatur. 

•5« Atiud2i(fiacHebE2i,vtamurenim fanehis 
nominibuspromifcae^quiohmludaeam , Sa- 
raariam & GaUlxarnpoflederunt > cum ahisvi- 
cinistcgionibus,legesfuasvinendiqueritusab 
ipfo Deo per Mofen Propheram acceperunt: 
quas ego fi omnes pro dignitate perieqjji vel- 
lcm,nimislongusfaturuseflem : contentusigi- 
tur prsecipuas maxiraeque mirabiles retulifle, 
in carteris Ledorem ad facras Utteras remittam 
&; lofepht Hiftorici fcripta. 

Voluit igitur Hebrajorum Legi$lator,vt ptie- 
ri ab incunabuUs inftitucrentur m LegeDiuina, 
in qua omnia {alubria vitaf praecepta xontine- 
rentur.Vt Blafphemus,quiDeo male dixiflet.fu* 
ipenfus {epuIcurachonoreGarerer,Vt nihilfurto 
aut fomicatione acquifitum offerretur in Tem- 
plo.Voiuit idem,vt in vnaquaque ciuitate eflent 
virifcptcm, prudentes&luftitiseamantcs.pe- 
nesquosaudoritas effec^iudicandi controuer- 
fias ; fiqusE tamen quftftio maioris momenti 
obortafuiflet , autlisgrauior, vteiiudicio iii^ 
cetueniretaudloritas Summi Pontificis. Iii te- 
ftimoniisdicendisvnifoU credinoluitjfedvo- 
luit vtminimumduoeirent, iique vitazincul- 
patx. MuUerem leftimonium dicere prohibuit, 
vt & hominem conditione fernum. Fru6tus ab 
arbore coUigi vetuit^nifi quartoanno poftquam 
plantatafaerat: ibi neGeflecratfbluereprimitias 
decimafque. I ufl^t & perfblutis dccimis partem 
fruiauCicolledorum impertire proximis agna- 
tis, vt&percgrinis adueniique : qiiod fupererat 
dominierat. Viatotes&peregrinos ptohiberi 



TTOMANNieA 



noIuit,nealienum fundum ingrefliindedecj 
perent aliquid pro praefenti neceflfitate.Mere 
cem & qu« corpore quaeftum fecerat>a cjuoc 
in vxorem duci vetuitjneque fponfam-alien; 
Siquisignaius dcpudicatampro virginedu; 
fec i lapidibusobnicbaturmulierautcxure 
tur.Si quis defpor)ff<tam alij fecum haberct,c 
fentiente vtroque in fcelus , vtrumque tt 
opdrtebat ; fi vero pueUa vicompreirafuil 
violatorfolusrubibatrupplicium. 

Si quis mortuusfuiircc , nuUisex vxorei 
^isliberis.oporfebatfratremdcfundivxo! 
ducere viduam, ne i ntermorerecur gcnus.q 
fi frater id facere noUer, fieci: flc erateiuniii 
in niedium aftcrre rationes coram iudicil 
qiiificasprobaflrent , licebat homini ads 
tranfirenuptias. Defundos vltratrigciiir 
diem lugcri noluit. Filius qui patri aut a: 
maledixiflet,autiniui:iamintu!i{rer,extracii 
tem dudus fufpendio necabarur. Hoftcs in 
lo interfedos terra obrui oporrebat. Cted; 
noh licebat vltra diem vnum retinere pi^ 
paupcris debitoris. Si debitoc latisfacere 
credito nonpoflet ,cogebfltur feruire credi 
tantifper , doneciUi fatisfadtumfuiflet. Si' 
fef uum Ifi-ae!itam emiflet, oportfbat cum 
numittere pubhce.Qui alienimi iumentur 
rans ofFend)fler,aut aliquid de grf ge, teneb 
idadgrsgem reducere,autdomiaiferuarc, 
nec is veniret ad qucm pertincbat. Si quis ( 
uidus fmfletjprasparafle alij venenum, ccg 
tur ipfc fumere.C^i alij oculum aut dcntcn 
cuflerat , talionis mrc idem patiebatur. Ta 
quifquameiusveici carnibus, FUiuspro p 
delido neque in corporc nequeinsrelui 
necpaterprofilio. ' 

ConfticuitidcmLcgislator , vtfiextra 
aUquis populus Hebrsis fua rapuiflet bons 
mumottinium feciaUs res repetitummit 
tur:quifinilaquiobtinuiflet » ibituncdc 
ciaretur rapcoribusbcllum.Siexercitus du 
du5eflctinhoftem, autobfidendaciuitas/ 
erat Iscdere arborem frudiferam.Qui Mag 
tuirebeHes extitiflent:fuppliciu capicisadii 
vt&hoftes qui pertinaciusrepugnaflent : 
verofpontaneam deditionem feciflent, tri! 
riifiebant.Mulieribustradarearma, quibi 
ri inbellovfurierantjfasnonerat. Afangi 
efii , cuiufcumque animalis abftinere Heb 
oportebar. Leprofi&Gonorrhoiciextram 
ciuiratishabitabat.Mulieresmcnftratasap 
coabftinereoporrebat. quicidauer hama 
attigiifent , per Vll.dies funeftihabcba; 
Mulier quae mafculum pepercrat,antequ£ 
gefimum a partu diem in Templum nonac 
tebatur,nec eaqua; puellam enixa fucrat, ; 
odogefimum. Siquisadulterij nominefi; 
£tam habcbat vxorem,adducebat eam ad 1 
plum.vbi parabatSacerdospotum Zcloty 
farina hordeaeea , quemmulieriiurataipr 
oaftam efl!e,potandum exhibebat:quac fi pei 
fct,mouebatur fcmur ^ coxendice, & inua(j 
putredoventreracius , vndemiicrismodi 



P E K A 

gucbatur. Si cafliafuiiretinihilmalipatieba- 

Adiilteros,ince(luo(bs, paedicones finedu- 
) mors manebar. S.icerdos qui non onmibiis 
'mbrisvtercturinregris,ad (eruitium Akaris 
n admittebatur , ali tamen eum oportebat ex 
qux Templo olFcrebantur. Omnis ager, 
pm Hcbrjeipoflidebant , feptimo anno cjuic- 
bar, immunis ab aratione &:meile:in eoanllo 
icquidlponte proneniebarin agro & vineis, 
llius erarpropriumlcdcommnne.Quinqua- 
Imus quifquc annus IubiIa'uscrat,quo fundi 
•ique venditi redibant ad veriditorem eiuf- 
eliaeredes : fed 8c Creditores moratoriam 
:rogacioncmindulgebant debitoribus , aut 
tem debitJ remittebanr. Tunc & feruiacci^ 
banrlibertatem, &erat velutpublicakdcia 
qaafi quacdam Saturnalia , fi ica dicere li- 

"uernntaurem pr;r cjEterisgentibus tfraelitx 
iicircligionibus&ceremoniis , habucrunt- 
:abinirio duolaciificiorumgenera , maius 
ninus. Maius vocabatur Holocauftum , qua- 
?redirioresofferebant , vbianimalimmo- 
dum vniu s erat anni. Ibi Sacerdos adfperge- 
aramranguincvidtima , eamque diflccabac 
>artes, deindcimponcbat igniatque com- 
.ebar. Tenuiorumvidliras , qu^isfacrifica- 
it,eranc vltra annum , quorum ianguine cum 
)utum ftiiflct Altare, coniiciebancurin igne 
escumpinguedine & inttrands:coxadex- 
Jebebatur facerdoti *: quicquidfupererar, 
;lumebacurproximobiduoabiis , quiiacri- 
im obtuleranr. Pauperiores ofl^ercbant 
columbarumaut tuiturum: equibusvna fa- 
icabatur.alc-racedebai vidliraario. Qui de- 
im per imprudcntiam admiferar, offerebat 
m velhircumaraiculum jquiautem occulti 
linis fibi confcius erat , facrificabat arietem. 
nes autem Sacerdotes in Templo facris 
rantes , vidbitabant tarnibus vidlimarum, 
ifinefine madkabnntur. Vcebantur autem 
icrificiis hoG di{crimine : qui facrificabat 
am,adiungcbat certam quandammenfuram 
: quiarierem,duas:quicaurum,tfes;in- 
gebant etiam quibufdam oblationibus 
un. Erat autem folenne llatumque , fingu- 
lebusduosimmolate agnos , vnummane 
mmvefperi : dieveroSabbathi geminaba- 
d ficnficium.Kalendis vniufcuiufq ue men- 
crifiGabantbouesduoSjagnosIcptem , & 
ein vnum cam hirco vno expiatorio pro 
linibus. Pratereaadfiftebancadaramduos 
os , quonim vnusdimitcebatur^-TempIo, 
p t r cari s o op . ' : , a I re r d e d u s i n fii bur ba- 
nmoiabatur ik Comburebatur.Menfc Mar- 
|uo ipfi luf^jirabanturannum, Luna in ple- 
imiMecxiftente , ficSolefignumarietisin- 
Ojiacf ifici i ..'uu agnum Paicli.ilem, quod eo 
tempore rni^iores eorum i£gyptoexiuif 
Obfert .iVyanr & eodem rcmpore ccrtos 
, quos --iv.poj vo.jabant , qi.odpereos 
;tenturpane uoa fermcn • aco , facrificantes 



5 1 A 

fingulisillis diebilS tinds taufdis ] krfetemV* 
nuni,agniculos ieptem,&hircuin vnnm.Habe'. 
bant & certa faci ificia cum primitias frudluum, 

6 primitias frumcnti ex noualibus cum al^- 
quanto olei iri templura afferebant , immo^ 
lantes tuncr.gnum in Ho!ocauftum. £tfi aiitem 
mulraalia huiusgenerisfimt , quiararaenpra:- 
cipuadiximus , ca;teraexMofisfcr/ptispetan- 
tur. 

Caitcrum de ipfis rudseis inter Scriptores Sa* 
cros& Profanos non fatis conuenit. Corne.i 
litis enim Tacitus , vbimigrationis Hebrsc)- 
rum ex y£gypto mencionem facit , ait , inuafiflT^ 
cireaeatemporageniis quoddaro fcabiei i^gyi* 
ptios.valde moleftum : vt Bochoris rex coaftus 
fueritjlouisHammonis Oraculnm confjlere, 
quodrefponderit , purgandum regnuifteflte, 
eiiciendofqueludaos , qui Diis infeftiefl,-nt| 
eos igitur debere ^o^rere sfiud doniidlium* 
Idquidemfadtumfnifle , cumque inciedibilis 
multitudo eiufinodi feabioibrum horninum 
coniieniiret, quendamincv : ^os MoyGnr-omi- 
ne CKteris petfiiafilfc, vti fe iequerenrai' , & fie 
eos ingrellos viam , quamprimara dij often- 
diflenr. Cum autemvehementiexGr-idatifitii 
parumabeflcnt quinperirent , Con^picatosar- 
menrum onagrorura , qui redeuntes a pati:ionej 
rupempetierint , clenfifJima^cooperram lykui 
ibiquercpertambibifle aquam. Dcindefufce- 
pifleaMoyferitusS; ceremoniasjalorummor- 
raliumconfuerudinibus plane cdntratias. Hil 
fubiunxit nugacor , eos in locoTempIiiacratif- 
fimo efligiem afini coilocafle, quodeiusaniifla- 
lisdudunon folum fitim teftinxiflTcrit , fed& 
eiusfecutidudumineaperueniflentloca , vbl 
poftmodum fedes fiserunr. Arietcm veroraa- 
dtaifcin eontumeliam louis Hammonis , & 
bouem in contc mcum ^gyptiorum , quifpliti 
fintBouem Apim velutDeum colere. A cafni- 
bus autem fuiilis ait eos abftinere,quod kfcabig 
fibimeruant&Iepra , cuianim.aliftudobno- 
xiumeft. Sednosabhis hominisprofaninugis 
&pottentofismendaciis , ad verioranoscon- 
uertamus. 

ErantinterludaeosSed^tres , quasquife^ 
quebantur,mujtuminterfedifterebant&genei 
re vitas dc inftitutis difciphnifque. Pharifaei 
enim,qui prim i erant,gtauem & feueram viueM- 
difequeban tur rationem, Leges Mofis fuo quo- 
dam modo &arbitrio interprerantes. In frontia 
bus finifttifque lacertis geftabanr charrulas, 
quibusinfcriptaerat LexaDed per Mofeiitra- 
dita, quaschartasappellabancPhyiaaeria. In 
tunicis fuis habcbant latas fimbrias affixis Ipi- 
nis , quarumpundlurisfubindeadmonerentur 
de obferuandalege. Tribuebantautem omnes 
resDeo&Fato , qUod confiftcreaicbant , in 
motu corporum c^leftium, quanquam intetihi 
non negarent , accedcre inelinationem &deli'- 
bcrarionemhominis advel eligendum vel rd- 
probandum iufta.Nemo eorum a pt?ceptorura 
maiorumquc iuorurn opiqione vel latura vn- 
gucmdifeedebat, Aisbant extremiimfGrefui» 

^nem 



PoTENTIA O 

^nem rfiundi & vmuqrfale iudiciutti , nam & 
animas immortales effe , quae fi pis fuiflent iu- 
ftitisqueacvirtutisftudiofae , tranfirent in alia 
corpora vfque ad diem refurredionis * iniufto- 
lum vcro &flagitioforum aniraas aEternis dam- 
naricarceribusi 

Sadduciei (nam hi fecundi erant) Fatt»m nc- 
gabant , dicentes , Deumquidem resomiles 
nofle.inhoministamenarbitrioefre , vtbene 
vclmale faciat. Demortuisitacenfebant, eos 
pofthancvitamneque vllisaflicigaudiis neque 
torqueridoloribus; Refuirredioneffi mortiio- 
tumforenegabant , dicentes animasinterire 
cumcorporibus : fcdneccredebant vllosefle 
Angelosaut Spiritus. InterScriptaSaerafolos 
Libros Mofisredpicbanr , tepudiatiscxceris. 
1 ieucramagebant vitam , neipfi quidemintcr 
femultum conuerfantes. Eflbni in commune 
viuebant inftar Monachorum , abftinentes a 
matrimonio&omni faerainarum cekmmeircio: 
nonquodabiisadeoabhorrerent , autveltent 
extindlum genus humanum , fed quod detefta- 
renturleuitatem femineifexus , quarum vix 
sentcfimamputabantferuarefidem matito de- 
bitaiTiiNihil apudipfoseratpriuatijeommunia , 
omnia. Vnguentis balneifquc vti indecorum 
putabant : contra honeftiflimum exiftitnantes, 
fuiipfius non magnam habetc ciiram , ft d ope- 
tamdate j vtalbafmt veftiment^. Deyllare 
ante Solis ortum loqui profanum putabanti 
fed tantum precabantur Deum, : Soleautem 
orto j quifquemaHura applicabatpperialicUi 
per horas quinque : tunc lauabat corpus , & ea- 
picbat prandium magno cum iilentio. iurare 
nefas putabanc, nihilque diftare inter luramen- 
tum & periurium. Neminem reeipiebant itt 
fbdalitiuffifoum , nifiprius eum exploraflerit 
perannmuintegram : quemfirccepi(rerit,ad- 
hucperbiennium feratabanturilliusingenium 
& mores . Siquid in eo viciofi deprehendi fleht, 
ciieiebant eum e focietate , vel fi fceum retinc- 
bant,hacpoenaafficiebantj vtper pranem vi- 
fam rion nifi herbis vefceretur. Cum decem 
:Bflreniconueniflent , nullusintcreosaudcbat 
loqui , nifi confentientibus caeteris nouem. 
Praifentibusaliisnemoexpucbat j nequefali- 
uarii in dextrum latus dciieiebat» Sabbathum 
tam ftridke obferuatant , vt eo die ne ad necef- 
fariaquidemnatura: reqiiifita irent. Deie<auri 
aluum.fecurn ferebantinftrumentum, quo tet- 
ramefFodiebant,vt excremcnta oceultarepof- 
fent, idvnicc ftudentesnequid turpeobtutui 
Solarisluminis cxponererur. Viuebantautem 
pledque longo tempore , quod laboiiofo gene- 
tivitxSc fimplicitati vic^us tribueiidum vide- 
tur,cum potiflimumpalmarum frudtibus vef- 
ccrcntur. Auri Argentique fignativfumrelpue- 
bant: ebsfelicifllmemoriarbitrances , quipro 
iuftitia morerentur* Dieebant infuper , quan- 
«luam animaBk principio creacE cflent i &fuo 
temporc vnaqiiaequefiium naneifcatur corpus: 
eastamen , quae exirentecorporibus bonita- 
cis & innoccuti» ftudioflsi tranfitc Oceanum, 



T T O M A ff N I C A 

vidluras in certo quodam Idco,, vbi perfiuei) 
tur omnibus dcliciis:contra eas, quae facino 
fumcorpus inhabitaflent , delerto illoho 
tio profieifci in loca inhabitata ob ingent 
vimfrigoris. C^idam inter eoscompertif 
fututaprjedixifle : quidametiam vxoresdu 
runt , quibufcuin tamen rariflime confue 
runt , dicentes id eo duntaxat fine facere ; vt 
reros homines cxemplo moucrenr ad ca 
fendum matrimonium, nefinerentintemp 
ua abftinenria totum interire genus hui 
num. . , 

CAPPAbOCVM ingeniuni taleera 
nonpoirentviucrefinerege ; fucruntautcr 
omii tempore iiialitia: nomine infames. 
tantur eri.,m in hac prouincia Amazone,' 
gnumiuUmhabuiflTe , iuxta Thermodon 
fluuium. Doris, ionia 8c Acolia multos hafc 
runtviros dodos , qui optime fctiprcrur 
hngua Gr^ca ; Phryges piimi putantur it 
niflc auguria , tibias 6c inftrumencum tr 
Chordaium. Telmefla Lydx vrbs clara 
ob auguria 8c interpretariones fomuior 
Cilieesob Litrocinia male auduierunti P. 
niccseredunturinlienifre htteras &artem 
uigandijiftudquidemconftat i frequentid 
fexerciiifle eos cum exteris gentibus comr 
eia.Idumaei vecetes barbari habiti fuerunt , i 
biles , feditiofi ^Sc nouarum rcrum atn 
resi ■Ijt 

Mores A/iatimum tiopHmpofitiifj^ 

Anatolioe longe maxima parS habitatu 
kominibus vilibus & abieilae conditio 
Ture2enaciui,qaihiepaffira viuunt, funt' 
pliciorcs , magifqueidquoddicuntur • « 
germani Turc£e,quam iili, qui deferto Chii 
nilmoTureaefadtifunt , nequeadeoach 
&crudeles. Nullahic ?ft nobilitasgencris 
omnessqualesfunt , habenturque pton 
eipiis Turcarum. Ruftici hic fere odofi 
&ignaui , vr qui non mulcum ftudij ini| 
dantinlabotandumagtum, inprimisqui^ 
aliquarefunt , &nififeruic0lerentruSjq 
quid eft terrarum in dumoS & tcfquaab 
Cappadocia quidem habitatur a Graecis » l 
eis,Iud^is, Arabibus & Armcniisi Cilici: 
modum infrequenter habitatut j & quican 
colunt , neque pifeationi nequc nauigat 
operam dantjfednecagrieultutas, cjuanqi 
{olum fir non malum < vt quod multis riuis 
medatur. Simr apudl^umjeos quidam4 
ptij ex vrbe Cayro, qiii vtunturcolumbis,» 
rum opera rcs , qn£e illic geruntur ^ Cayrun 
queenunciarepofTunt. liarum enim alis: 
alliganturlitteras , quaecumauolant,non(! 
quiefcunt i doneead columbarium arciJ' 
latseinHeniantfocias.intcrcedir autem VI. 
rumiter inuium plane & deieitum* 

Palaefiinain noftro tempore inhabitani 
netC.ffims Nationes : Turcae , hidxi , Ara 
Craci,Syri, Armenii, Oeorgiani, Nubii,j 



P E R A 
^yptirque. GalHaram potiflimum incoliint 
abes, iiomincs ftariiric breuis,geftanres toga 
[ueadfuras talofvedemiflam , epiiiscapra. 
n texram,€xalbo & nigro variegarara. Huic 
iciunr pallium non breuius, cum manicis 16- 
&capacibu.<:, rcfti caputpileo nigroacumi- 
o.In bello vtunturarcubus &:iagittis,gladiis 
)ugionibus. 

iidsa etiam plena cft peregrinfs exterifque 
ninibus , partim quiinealiabitant.parrim 
co Rcligionis graria confJuunr. oporret 
rm vnumciiTemqueS. SepuJclirum ingredi 
icntem,lolucrenouemScutatos. Peregrini 
hucveniunc, recipiunrur , quifqueabiis 
•ruraprofitcrurReligionem. Lariniferedi- 
runtapud MonachosFrancifcanosjqui Mo- 
enum habent excra vrbem in Monre Sion. 
rci recipiunrura Calohieris , quiincraVr- 

I hjbiranr iuxta Templum S. Sepulchri. 
eri,pura Abyffini.Georgiani.Armenij, Ne- 
ani ; Maronirar&alij.quifqueapudfuos: 

-;aeenimSea:a habcc hicproprium & 
-..iL- luum SaceiJum. Solenc s^tem Mo- 

II Franciicani , qui maxima ex parte IraU 
,crcareEquireiS. Sepuichri , &Magnus 
m Magifter dac peregiinis litceras , qui 
iusmoieftias illasvisrufceperunc , qui- 
idem facit peradt* percgnnationis. Cir- 
omam meros videas Gr.Tcos & Arabas, 
ntcnti funr cultuta agrorum & inpri- 
vinearum. Idamasi in monbus & vi- 
i ratione fimiJimi funt Arabibus vicinis 



nrautemArabescoIorefufco , ingeniofi 
'tile$,fuperftitiofi,boninegociatoies,vin- 
, nouiratis »S< murarionis rerumcupidi. Iti 
minefuntlatrociniisdediti, quiquemul- 
noleftiruniviaconbus. inbellopluseffi- 
folertia & vafritie quam robore & for- 
ne : pugnant non fcruatis ordinibus, 
1 potiflimum numero. Hoftem ab omni- 
iteiibus fimulailiiiunt , donec turbatis 
;bus rumpant aciem, Aggrediunturau- 
loftem difpetfi , fugiumque rurfum in- 
mIi celeritate. Mulierum funt appeten- 
! , ducuntquepluresiimulvxores , nec 
cvUamprodirein publicum , nifi velata 
Multi eorum fub rupibus aut Cryptis 
raneishabitant. Ingrediunturfeminudi, 
es finuofa pallia & caligas laxas. Arma 
1 funt , Arcus cum fagittis & longum 
' , quodmittiemanu poteft. Quiper 
im deferram iter faciunt , duaam So- 
tellarum fequi cogunrur , ob lariffimos 
isarcnaredosjaccedenrealioincommo- 
jod etiam numerofi fxpcab Arabicis La- 
us muadancur , & multorum dierum 
Sc aquam fecum ferre cogantur. Pet- 
vc plurimum viuunt c dacSylis palma- 
luicibus eotum optimus eft & vulgatif- 

ttorc Rub« Maris faliun t ficcantque tna. 



S 1 A M." 2| 

gnam copiam pifcium', qui fic indurati benefe- 
runta:tatcm. In Arabiafeliciraulti viuuntexre 
pecuana,multictiam , praefertimmaritimi,ex 
negociatione. 

yeriautem propriequc ficdidi Arabcs fub 
papilionibus actcntoriis vitam degunt : nam 
quiin oppidis habitanc , Mauri appellant\!f< 
illorum cibus vfitatus eft maza fiue placenta iiab 
candentibus carbonibus cofta : oleumeiuC 
quc vfum in deliciis habent. DiuitiE eorum 
confiftuntinCamelis , paucioribufque eqms 
& armis: hajc funt bona qus a patribus ad filios 
harrediraris iure tranfeunt. Soleas ferreas 
equorum vngulis nequaquam inducunr,ephip- 
piis vtenccs leuiffimi ponderis ; inque hac 
paupertace magnifice fenciunc de fua Nobili» 
cace. 

QutTurcomaniaminhabifanc , omncmia 

latrocinandolaudem ponunc , crahences pri- 

ginem a Tarcaris fiue Scychis ; & hi fub ten- 

toriis viuunt , pafcentes greges armentaquc 

fua. Qui tamen in ipfa prouincia nati & velut 

ind!gena:funt , agruracolunt&artesexercenc 

mechanicas:fiuntenim hicelegantiaperipetaf. 

mata,ftragula;veftes, vndulacae epilis caniciQ- 

rum j &alianonconcemnendamaceria veftia- 
ria. 

Georgfanosipfcnumerus & mulcitudo Gon- 
fidentesfacicaccedence nacuralirobore &fe- 
rocia, quapolJencinprimisij qui montes inco- 
lunc. Diuhxcgensarmis tutata eftlibertacem 
fuam aduerfus Turcas , vfque ad noftra cerapo* 
ra 5 fed poftremo cedere & iugum fufcipere 
coa(5taeft. ^ 

Opes&diuitu Ajiaticoru)n> 

QuiAnacoIiamincoIunt, poriffimumrem , 
faciunte goflypio , cuius magna in illa partc ^^* 
orbiserefcicabundantia .- Bithyniveroex Au- 
ripigmento , quodinvariasdiuenduncregio- 
nes:CariaexMagneteLapide : Galatscxarrc 
Cyprio , quiinde luculcntos percipiunt red- 
ditus. Pamphylias incolas diuires facit copia 
materiK veftiarix , imprimis Camelorti ( |vc 
ira vocemus ) vndulati , quo vix pulchrior 
confidtur alibi. Cappadoces opulentos red- 
duncmecallifodins , argenri & ferri,necnori_ 
alummis,CryftalIi , lafpidis , Onychis & Ala- 
baftri. Cihces e pilis Camelorum , vc & 
caprarum , quiapudeosmoUiffiraifuHctelas 
magni precii conficiunc , qu^ ab excraneis 
mercacoribus coemunrur. luds^incolis raul- 
tum lucri afFerunt peregrini , qui viiendo- 
rum locorum iacrorum gratia co proficifcun- 
tur. Phsnices quoque adhuc exetcenc anti- 
quamercimonia ; Arabiaramen feiicisincp- 
kmulro magisdeditifuntnegociari^ni , veo- 
denres mercaroribus exceris aromata , odo- 
res,gemmas,vniones & alias Orientis opcs • in 
primis autem cancum habenr Thuris , vcper 
vniuerfum mundum id diftribuanc.Mccha£m 
ponam eft celeberrimum , quo infinit^ merces 

CC yeniHn* 



*** 



Z6 



PO T ENT^A O 



veniuntab Acthiopia.Indta, aliifquererootiiri- 
mis regionibus. Sed&PeregrinantesReligio- 
nis gratiain cam vrbem vt &Medinam quotan- 
nis multum inferunt pecunise. Aden autem Em- 
potiumeft frequcntius & opulentius fupradi- 
ais omnibus. Nam hucincredibilem mercium 
copiamconuehuntlndi , Aethiopes & Perfe, 
quas hinc afportant mercatores Europaei & 
Afiatici,magno coemtas prccio: ita enim genus 
hocaddiaum eft lucro , vt nihil ab iis adipi- 
fcaris nifiabundanterpraeftita (olutione. 

t.ohm&virts harum Regionum. 

i^. In Bithynia Minoris ACix regione Prnfiaeft, 
* hodieBurfia, antiqua Imperacorum Turcico- 
rumfcdes, fatis firma & munita. In Carama- 
niaeftLarandavrbscum Arcefiue Caftro mu- 
nitifrimo , tam fitus ipfius natura , quam attih- 
ciomanus humanae. AmafiavtbsPaphlagomae 
habet pariter arcem firmifTimam , fupct editum 
ftruaamcoUem , inquanumerofumeftTur- 
carum prxfidium. Trapezus in Cappadocia 
vrbs eft minime contemncnda , cum loco fita 
f^ccommodiffimo , adiedisfirmatamunimen- 
tis , poftquam fub Turcarum poteftatem venit. 
In Regione Ayaman fiue Arabia Felici , funt 
-tres magnx vrbes munitiffim£E,quarum nomi- 
naluntManca, Nazuae , Bailacpraterbohum 
numerumfirmiffimarumArcium. Eft&Aden 
vrbsfatis ficma , vallo& propugnaculis,JVt& 
Arcc munita prxualida. Portus eius claulus eft 
funtque ibi aliquot Turcarum millia in prae- 
fidio,quibuspr«eftBaira. InSyriaoccurritpri- 
mum Arx Damafcena firma & defendi apta: 
poftquam Antiochena non contemnenda eft. 
Alepum in Comagena maximi momenti efle 
putatur per fe,quanquam Arx eius in edito colle 
pofita,vrbem etiamreddatfirmiorem. Csccra 
minorisfuntfconfiderationis , vt Ledori in his 
talibusmora^eCcnonvelim , cum certumfic 
m!hi,fuoloco devinbusmilitaribus Turcatum 
Monaichs ex profefTo agere. 



lt.eligionesqudsper Ajiam. 

Cum confticutum mihi fit , de Mahometana 
^*^' Religidne velpotius fuperftitione figillatim& 
fufeagere , vbiadfinempotentix Oitomanni- 
c^peruenero: omiffaeain praefens , dc caetcns 
fiucReligionibus fiue Sedis agam , qua? noftro 
auoinvtraqucAfia , quatenusea: Turcicum 
flgnofcunt dominium, reperiuntur. U£nmp 
Lry n^uidem^uocumq^ 

' inSimriemm^ir^ difpcrfi funt, 

'//kVitaetiam peromnes, quarum fupra mentio- 
/ nem fecimus , prouincias Afiaucas vagan- 

tur. , . • w 

De Chriftianis ita habet ; innumeros m his 
viucre regnis prouinciifque , raultum tamcn 
intctfediuerfos , curaalij obediant Ecclefiae 



T T O M AJN N I C A 
Roraanjc,alij verominimc. Quodadpric 
atrinecfciendum eft, praster Mercatores Vc 
tos, Ragiifinos, Gallos & aUos , qui magno 
meronrgociancurinvrbibus , Tiipoli,Da 
fco, Aiepo^aliifque locis Afiae Syrixque , & < 
bus in rebus fpn icualibus feruiuht Mon 
Francifcani, qui Hierofolyrais , & Berhleh 
habitant:pr;Eterhos,inquam,exiguusqui 
eft populus , qui viuit inter Armenios n 
Latino. Alangiacana eft oppidum curo ^ 
duornm dierumitinerea TaurisfiueEcbat 
vrbe , v;gincicpinquepagosfiibfuahaber 
rirdidione , qui omnes agnofcunt Ecclc 
Romanam , hcetloquanturlingua Arm< 
tum.Dicuntur autem hi hqmines ad Fideir 
manamconuerfipet quendam Bartholotn 
Bononicnfem,Dominicanam , quifadu 
Epifiropus Armeniaeanno AN.C.M. C 
XXXVII. fub lohanneX 1 1. PP. Erant,vi 
mus,tuncpagiviginti quinque , fedhac 
funccantum XII. qui perfiftunt inobed 
Ecclefis Romanae, dercUquis XIII. ital 
partim fecuti funt audoritatem Pattiarcl 
periotis ArmeniaB,partimexcififunt, du 
bus bellis inter Turcas & Perfas , funtc 
Xll.illispagis , quiPontificis audoritat 
quuntur circiter MCC.familiae. Curamt 
gerunt in SpiritualibusMonachi Ordin 
minicani,fub Epifcopo eiufdem £imilia:,Q 
giturper Capitulum &MagiftratusinPi 
lis,& confirmatur a Papa. 

F.ieruntautempaulofuprahancztate 

clcfijB Latinae in ciuitatibus Prulia & 1 
zunte : fcddefedufacerdotum &ccren 
rum Romanarum inteiierunt , fuccedc 
vcl Armeniisvel Graecis. 

Veniamus nunc ad C£Eteros,qui &ipfi< 
Chriftianidicivolunt , quamuisintres 
fciffifint , dicanturque Melchitae, Neft< 
Diofcoriani. Melchitae nomen trahont! 
Mclech , quajregemaucprincipem figi 
proprerea quodtamin Fidequam Conc 
cuti fint exemplum Conftantinopolitai 
Impeiatorum , &talesquidemfunt omi 
amf lediintur in AfiaGraecorumReligi 
lub Patriarchis Conftantinopolitano, A 
dfino, Antiocheno & Hierofolymitaoo,' 
bus Antiochenus non commoratur Ant 
fed D^mafci. Eliguntur autem hi quatu 
triarchaper Epifcopos cuiuique regionii 
cupiunt a Romano Pontifice confirmati 
quamidaliquandofecerint , fedimpei 
centiam gerendi munerisa Praefeais Ti 
confirmationem autem ab ipfo Tutcatu 
narcha, fubcuius patrociniofuam exen 
rifdiaionem.Hi rurfum Patriat chx eligi 
chiepifcopos & Epifcopos.iifqi cum aut 
prsfunt. Qmnesautem hiPartiarchs M 
eorumq; Epifcopi funt Monachi S.Bam 
ordinis pleriq; funt Gouentus per totu C 
Celcberrimitameintet eos funt, quidu 
Sabs Hierofoly mis, & S. Catharin» in j 



P E R A 

i,ic Calokicri Motis Sanfti in Mari Aega'o. 
pledun ur autcm hi Melchit£E ctiamnum 
niailla dogmata,quaE olim pcr ipfos Grscos 
inatafucrunrin Concilio Fldientino , eQi' 
horumnumeruspcr Orientem longema- 
us.Hisenimplenaeftomnis A(ia Minor,& 
a,acidecriam i£gyptus, vfquead Coriara- 
I & fincs Regni Perfici.His Melchicis ctiam 
nfenturGeorgianijqHifiibMetiopolicano 
iliari r.gnofcunt aucStoritarem Parriarchje 
ftancinopohtani. HabenchiGeorgium in- 
anftos Aduocatum,vndc & nomennadti 
, quanquapermulti ex iis fadli fucrint Ma- 
ctiftar. 

:cundi funt Neftoriani, dc quorum etrori- 
rbcriiis dicemus in defcirptioneRegni Per- 
('tunturautem Neftoriani illi variis huguis, 
daica, Arabica , Turcica, &Gurdeftano- 
idiomate, provarierareregionum in quib. 
mt , officium t^men diuinum peragimt lin- 
Jhald^orum. ^ '. 
;rrij func Diofcoriani, diuifirurfum in tres 
s:in Atmenios,Iacobitas,&Coftas.Aime- 
uloPatriarchajnonvntim aliquem , fed 
shonorantePrslatisfuis , creacispartim 
eTiirc£e , pacffimeledisper coadiurores 
ircharum , conitntientibusEpifcopis& 
lo.Vniurrlalistamen PatriarchacTitulum 
ifiduobustribuunt, quotumalterprseft 
ni.Tfiiperiori,alcerinfen'orij : .illehabitat 
maftcrioEcmeazino,haud procul Eruana 
'crfidis ; hicinoppidoSiiioCaramanis, 
3ngeab vrbe Tarfo, Non nuilroaucem eft 
imeniorum Sedtaminorquam Melchica- 
Prouincias enim &oppida vcriufque Ar- 
ECilicia,Buhyn!£e,Syriac , McfopotamijB, 
funthishominibus,vt&ipfaPerfis.Quin 
nid Armenij reperiimturinomnibusvr- 
ImperijOcromannici.vbiexcrceturMer- 
iia.pura Pruljx, Augorae, Trapezunti , A- 
Iria?,Alcayri, Conftanrinopoli , Caph^. 
autem tanta hbertate vtantur pcr Impe- 
rurcicum.caufanonvnaeft.prsterquam 
luodfunthomines alti fpiritus, &nego~ 
peririlfimi , quodquemaioreseorumde 
ahorneranapraeclare menti fucrunr,Ma- 
cusipfe Prophetafertureos commendaf- 
iS^ibusfuccelTorumfuorum : vnderantis 
nntur priuilegiis vrhberecum Turcis co- 
j & negociarjpolfint. Plurimi aucem Ar- 
babitant in oppidis Ciliciasj Sifio, Ada & 
:irca Tarfum , vt & Alepi in Syria & alibi, 
iftituunt circicer vices millefamilias, ha- 
MonaftcriaX V 1 U , Epifcopatus vero 



aSifium oppidum fpedantur adhac ru- 
rerisarcis&palatij Regum Armenioru, 
labus .xdibus facris vicmis , quarom vna 
S.Saluaroris,alceraS.Sophix,&hscipe- 
Patriarcham. Alix in iis ftatus velima. 
on funr,pra:tcrquamCruces ^reje & fer- 
.imuis muIcaB fincin condicoriis Sando- 
^liquias.SoIcbat olim Parriarcha fingulos 



S i A M. 

Mxdlnos ('monerargenus eft; exigerea /inguli^ 
Armeniorum domibiis:verumTurca hocius cl 
ademit , vr iam cogarur viuere e /blis oblarioni, 
bus & Eleemofynis. Vtautem fe fuofqueaier* 
pofiir , Cxpms obit vifitatque Prouinciam fuami 
imponicqucmultaspecuniarias iis qui delique- 
runf . Celebrantautem Armenij Sacrum lintyua 
vulgari Armeniaca,quanquam vulgo aliterlo- 
quifciaHt,inprimis Conftantinopoli, vbiadeo 
.jdlueiicruntlingus TurcicjB,vc vix Orationem 
Dominicam Armeniorurn lingua rccirare pof- 
finr. Haberaurem mulroserrores eum Diofca- 
rianis propticfic diftis comuricsj peculiares du* 
temeorumrirushifiinr j VinuminEuchariftia 
aquanonmi(cent:ouis &la6tc vefcuncut vefpe- 
ra Sandi Sabbathi,comeduntque carnes omni* 
busdiebus VenerisaPafchate vfque ad Afcen- 
fionemTeftumannunciarionisB.Virginiscele- 
brantavd.VI.April!S,NaciaitatisDommic;^a.d. 
VI.Ianuarij.-Purificationisa.d.XIV.Ffbruarij' 
TransfiguratlonisXIV. A ugufti. A lu n c infuper, 
Chn ftum Dominu m exp mpcum fuilTe p ffioni, 
bus&necefliratibushumansNarurs.AbftineC 
certoquodamannitempore non folum ab efu 
carnium, fed & ab emptione & maaatione , di* 
centesTehocideofacere,quodprifci Idololacrs 
eo remporeliberos fuos facrificauerin tldolis.Iri 
Sacnficnsprodefunaijconiecranragnum , & 
poftquameum fuper plicaram Sacerdotis ftola 
rmpofiteriitporriguteifalebencdiauadcome- 
dendu,&cumeumcircaade"facramduxerunr3 
maa^nt coraedunrque. HiscercmoniisquidS 
motj,voGanreosSabbarinos&Iulianiftas , v£ 
quinimisdediri finr fup^rftitionibus lud^coru, 
&imitenturinmulcislulianum Apoftaram. Ec 
haec talia faciehres , purant tamen fe confor^es 
eiTeEcclefiaeRomans , quodfoliinteromnei 
OrientisSe<aarios in Euchariftia vtantur pana 
nonfermeptato. quod aurem aquam paninon 
admifcer , ita excufant,vt dicant,ne prifcam qu! 
dem Ecclefiam Romanam id fecifie. Signuni 
crucis duobusfaciunrdigitis , non vno vrla- 
cobir^ folenr,fa<aoinitio alatere dextro in fini- 
ftrum , cum lacobita contrarium facianr, 
Poftremo recordanrur acjhucprimsE vnionis 
cum Ecclefia Romana , tempore Sylne- 
ftn Pontificis & Gonftanrini Imporato- 
ris. 

Porrode lacobitisitarenendum eft. Diofco- 
rus&Eutyches , nolentesfubfcribercdecretis 
Concihi Chaicedonenfis , habucrunt afieclas 
luos,qui,vtaitLeontinus,diuiferuntfeinXlI. 
Ie«aas , inter quas etiam fuit lacobitarum, 
adeptanomcnklacoboquodam Syro, qutvi. 
xittempore Pelagii II. & Mauririi Imperato- 
ris. Cemprehenditur fub his bona pars Chal- 
dsorum , qui palllm habicanc per vrbes &a- 
grosMefoporamiffi , Babyloni^ & Syri^ ma 
ximo numero , vfque ad C L X. mille fami^ 
fias , quarumpra-cipujEfunr Alepi , Caramiri. 
runi in monranis Mefopotamia. Habueruuc 
hiohmduosParriarchas.quorumvnushabira- 
barindi<aoMonteTurio,alrcrinMon3fterio 
CC 1 Gifra- 



POTENtlA OtTOMANNICA 



Gifranehfi> iuxtaoppidiim M6rdihium , vbi 
Monfeelltdmaltus , vt Turcx negcilt > eos qiii 
in eiusfummitatehabitant,vnquam vidiileaues 
^per eorum volantes eapica.Noftro tamcnxuo 
Iacobit£B non hifi vnum habeht Patriarchani 
nerape Gifranehfera j qui maioris commodira- 
tisergoCaramitihabicat. Habct hicPatriarcha 
fubfeMetropolitahum, qui eftHietofoIymis, 
nec non alium qui Mufali viuit, & Archiepifco- 
ftoshois:Damarcehum , Orpheanum,Surieh- 
iem, Caiamitahuni & Cyperium j cum hiUltis 
fipifcopisperfupradidasprouinciasi &Mdnai 
fteriisMonachofumordihisS;Antonij; Pera- 
guni: autem lacobits SacrUm fuum hngua 
Chald^orum , loquehtesipfipariterTurcicei 
Afabice 6c Arraenicc. Habent autem praeter 
ctrorescum Armehiiscommiines , hoslingu- 
laresi In faciendo figno CrUcis peCuliari vturt- 
tiirratibne j difceduntqUe in eo a confuetudine 
©mnium Chriftianorum oriencaliuiH i qiioci 
ladiciniis &:carnc vefcuntuf omnibus diebus 
Mercurij&verieris i Vefperi cuhi Sol occidit, 
dicentes cum die fimul terminiim abftinentiai 
expirauiiTe, & iara diem lotiis atque Sabbati in- 
^epiftci 

Hacvix vafritie conieiiunt carneS oiiinibu^ 
^iebusantii , cxcepto duntaxat Carnifpriuio 
quadrageiimali. Coniunguhtautem (e lacobi- 
tisiftismulti Afabes.qui vnacum iisiniifdem 
habitant oppldis pagifque,& hi Af abum lingua 
dicuriturXemfinir, ideftSolareSj quodimei' 
aUaS fuperfticiones eiiam Solem adorafe con- 
fueuerint. 

Maronitas pleriqiie pro abortU iacobitafuhi 
habent: vtriqucenimantiquistemporibusfub- 
ieitierantPatfiarchaeAntiochendyqUi Patriar- 
chatus hodie e& in manibus Mekhitarumi 
translatus Antiochia Damafcumi Sed &vtri- 
quevtunturlinguaChaldaica, iifdemquefcfi- 
bupt Charadteribus Sytiacis* Quod ad vnita-J 
teni voluntatis & operationis lefil Chrifti, 
eimdem erfabant errorera< Vttique fibi ven- 
dicabant Patriarchatum Antiochehum , vt la* 
cobitarum quidc omiflb nomihe pf oprio Igna-- 
tijvocafi vellentj Mafonitasautem Petri,vtri- 
qup fe Patriafehas Antiochenos nominaateSd 



NoinenMaronitarumviideadeptifint , va 
funtopiniones : quidam enimputantaMa 
ne.qui pagiis eftad radicem MontisLibani; 
ab AbbathiaMaionenfi.-alij deniqueaMan 
quodaro Hsrefiarcha. 

Eft autem Stflia hxc minima intet Ora 
ChriftiaUorum fedas, qu« pcrorientemcc 
fiuntur ^ cumvlcia duodecim rnillia faro 
rum non compicdtaruf , quae tanign majcitn 
jparce pauperes funt. Habuant autem paflim 
pagosmoncisLibani , &inroiti6ribusopf 
Syrije. MeHus tamen afFedla eft ergalLomai 
fecclefiara CaeterisoiTlnibuSjCuiusreidbcan 
ta dederunt Maronitas intra trecentos at 
ptoximosjcum & PetriisPatriafchaMatoi 
ruiTi Legatos fuos miferit ad Conciliiim I 
ratienfeanno M.D.XV. Mifit ad hos Gtcgt 
PontiMax.duosIefuitas , qUicumconui 
fentSynodum j cui P3triarcha& Epifcqi 
tetfiierunt , induxerunt cosad tocalcm 1 
Caiholica:profeffionem : vtlibrospleno 
rorum exufterint , & Monachoshincinc 
(perfos in duo; Monaftcria compegerint 
^qUibus pueri infticuerentur in dodirinaC 
ftiatia. 

Eftailtem jfetriarcha Maronrtarum Ot 
S.Ancontj ,eHgiiurque per Epifcopos& M 
chos,deindcconfirmaturaPapa , habita 
ipudTripohnSyri*. Suntautcm quidam 
nachofiim AniGnianorumConuentus,& 
dam paucinumero Epifcdpi,qui nullamcc 
habfentfedera &hiquidemdicuntufco; 
toresPatiiafcbae. Inuocanf autero interc» 
Sandos Mafpnem s pernegantes curo I 
Haefcticum , fed afferentes virum piami 
& Abbatemfandlae inculpatzque vics. 

InueniuntUrinter hos Maronitasqui 
qiil Albivocantuf; hi quahquambaptiwi 
funtjChriftianosfttamenprofitcntur , l 
piuntque Sacramenta, fed in fecreto ; «t 
autem viuunt more Mahomctiftarum. 

Gilirdes fiue Gofdii partim lacobit*^ 
partim Neftoriahi,adiungentesad multos 
busimphGaiifunt,errores » cxtremaonr 
Diuinarum ignorantiam ; quamais&inte 
fintpluf imi Mahom«E«QL 



DEF 



r 



Per Africam» 



DE POTENTIA OTTOMAN- 

NICA PER AFRICAM. 

REGNA.-ARGERIANVM, TVNETA- 
nura^Tremifenmii. 

A R G V M E N T V Al. 

Abfoluta defcriptione eafum frouincieirum rsgwnumque quds MAgnm Turca feriEuro* 
fam AfiAmquepjJldet.Jit trmfitm m Africam , d- expediumur ea loca , qu^i TurcicuTa 
agmfcunt dommiumfaclo initto a <J\/Lauritama, & regno Tremifeno in ea, cutu4 ofien- 
duntur limttes,amplitudojongitudoja'(mdo,&promfja£ m ea compfehe^fa. Pofi de- 
fcrimoncm regni 6- -vrhis Algir^fiue K^lgeri^ , agitur dt regno Ttmetam,quod dtnt^ 
dttur m qtiinque froisinciaa:harmn amflmidofiitm& prscipua oi.p;da. C ?r.> ha^ro -jetu4 
in hacparteAfiiCitfuityolim oi>.>:uU Rom£, Htncpergitauthraaimurap^ &]e--t:Lta- 
tem harum ngionum ydeinde ad tngmium &moresmcokrum , aitque tj^^...i,r2:^mam 
ahundarefrumentOysUoJa^ylispalmArum ,frucithmarhoreis omnis oern ris , «rr^t;-, 
houm &gregihm ouium caprarumqu€-,nec noiifrcquentihmHippocomisMores & con- 
faetudines Maurorum veteres &nduh Miditrts apudeos olimcommmicsfi.dnoHr.> 
'vtuntur monhm Turcarum, ^uihm parent. AfriMaurmeah omm mo exfilmaii vafi- 
felles,perfidi & infidcles, Bu^ apud eospotifimmm Religiones; Chrfitamfimm & Maho^ 
metifimm, Ds tllo hoc loco,de hoc tnficquenttpm agitur. 

A.VRfTANiA duplex eft, Tingirana & 
Jxferienlis.InillacomprehendimrurRe- 
llanum &: MaiTocanum , qiiieadhanc 
icera niareriam niJiilperrineur,cuni Tur- 
orainuni non agnofcant. DeCaiaricnfi 
dicendum , qua» hodie fermc Regno 
l.-iio fiue Teieufino comprehendirur. 
igicnrhocregnum ab occidenre Mauri- 
I Tuigitauam iecundwm Muiuiam flu- 
aborienrc Ampfagam :aMeridi.e Numi- 
jctuios : aScptenrrioneMarcMediter- 
n, qua Sardmiajlnrulaeobiicitur. PrO' 
cdit lohannes Leo Africanus ad Ptole- 
1 in defciipiione AfriccP & inprimis re- 
leufinij , cumaitjidfiniriinlatereocci- 
iZa^iuuioSc' Muluia *, ab oricnre limi- 
0 habcrc magnum fluuium , quem ac- 
lagradamappellent , antiquis etiam co- 
ilub nomme Bugradis : .i Meridie ter- 
defeitis Numidioe : & ab Aquiione 
riediterraneo. Fuithuic regno Roma- 
; tempore nomen Mauritani* Csfa- 
I.ongirudo eius ab ortu in Occafum 
:CLXXX. miiliarium, Latitudo ar- 
ad m :lliana XXV redada , videiicet a 
lediterraneo vlqueaddefcrraNumidixj 
.•rperuis Afrorum incurfionibus vexa- 
idefettaillamonrium incolunt. Ethxc 
ia, quod Reges Tremifeni omni tempo- 
lodo ambiuerur^t amicitiam Numida- 
[uanquam iiis nunquam potuerintiatis- 



Compledebatur autem regnum Trcmife- 
r.um olim quacuor prouincias , ab vrbibus 
capirahhus denominat.is , nempe Tremife- 
, num , TuneranL!m,Bngienfe,A!gn-anum:ho- 
dic multo anguftioribus coercetur lijDiti- 
bus. Ipfa Tremifena Vrbs aiiquando fam 
ampla fuit, vcXVL vel X V IL millia do- 
mutj,m compiexa fuerir , fed exhaufta con- 
tinuis bcihs muitum d:minuta aneuftior- 
que fa£ta eft. Primo enim a lofepho Rege 
Fezzano per corum feptennium obfcfl^ fuit,- 
deinde moicum eam afflixerunr bella Caroli 
V. Caeiaris , quieamfub iuum fofcepitpatro- 
ciniam. tertio a Turcis obfeiFa captaque eftj 
poftremo non ieue detnmentum cepirbellis 
grauiffimis inter Seriff^um & Turcam ,vr mui- 
lum d.ftet aveteripotentia. 

Algma fiue Algira vrbs olim iiib rege Tre- 
mileno fuir. cum autern nimiis -oppni-ncre-- 
tur oneribus & exaarionib !S , defeeic cb eo 
ad Regem Bugieniera. Hoc irerum deferro, 
Ferdmandum Hifpanire regem admihr. De- 
nique capraa Barbaroira anno MD.X V. Im- 
perio Ottomannico adieda eft. Creuic aii- 
tem haec vrbs ceiebritate & diuitiis fupra 
niodum , quod fit receptaculum Pirata-: 
lum , qui innumera ipolia & thefauros in 
eam inuehunt , vt ita fada fit fedcs Baf- 
fac fiuc proregis Turcici. Situs eius efi ve- 
lut pendens a vicinis moniibus , habet- 
que tria millia in peridromo , continens 
inira fc circiccr LXXX. miilia hominum. 

CC 5 Hodie 



JO POTENTIA O 

Hodic Turcarum opera ita pracfidiis ficmata 
cft , vt humana ope vix expugnari poiTe 
videatur. Praeftat ei parua Infula obieda portu, 
quamuisnon magnum& Aquilonibusexpofi- 
tum, Extenditur autcm Regnum Algiranum 
Tercotum vfque , quodeftoppidum I V.roille 
domoshabens,& Gargalum , quod compledti- 
turfamihasfexiesmille. 

Rtgnumlumtanum contin^y: totam Aficam 
minorem & magnam partem Numtdiae , a Ma- 
gnofluuio vfqitead fluuium regionisqtias Mif- 
rata dicitur. Diuiditur hoc regiium a quibufda 
in partcsquinque : Bugienfem,Confkntinenfem, 
lumtanam, TripoHtanam & EzAabenfem. Prouin- 
ciaB«^j£«^fincipitaflimioMagno , extenditur- 
que ad montes Conftancinenfis , iuxca Mare 
Mediterraneum, & hocquidemfpaciumcom- 
pledtitur circiter C L. mill. pafT. lacitudo autem 
vixXL.millia.Oppidahabetparua.fedpopulo 
fiequentiflima.qualeeftNecausinfinibus Nu- 
midia: , & CholoiuxtaMare.Praecipuaautem 
vrbseftB^^irf , qusnomen fuum impertictoti 
prouincis.antiqua.ampla&copiofa, extruda 
haud dubic a Romanis,(Hpra montemMari im- 
minentem. Snnt ciui putent effe Ptolemxi Ta- 
buacam,alij aliam fuiireaucumancj Veriim Ca- 
ftaldus,cuifaniorespleriqucaccedunt , Igilgilin 
cfleputatjpeifoafusfiniilitudinefitus. Habuir 
hxcvrbsoiim elegantillima Tcmpla& CoUe- 
gia, nec non diuerforia magnifica , Domus Ho- 
fpicales &Monafteria Afrorum moreluraptuo- 
la.Verum Pecrus Nauarrenus eam expugnauit 
fpoliauitqaeanno AN CMDVIII.a quotem- 
pore omni penitus ornatu & iplendore ca- 
ruit. 

Confiantina Piouincia fica eft intra montem 
Conftaatinum fupra fines regionis Bugienfis & 
territoriumTunetanum,iuxtaflnuiumGaadil- 
barbar. Caput eins eft Co«/?rf«?/»<«vrbs, quam 
Marmeliusfumicpro CulcuaPcolemai,collo- 
catqueejra in NouaNumidia. Paiiius tamen 
louius , Oliuerius & Commentator Mek cum 
aHis,magis credunc efle Cirtab , Rcgia'm Mafi- 
niflae , quam Ptolemxus vocat. luliam : vrbs eft 
locuples,am£ena:murisaltiflimiscin(Sta,etfian- 
tiquis, prffcer quosetiam altis rupibus inapcefla 
efticitur. Numerantur aoftro temporc in ea 
VIII. familiarummillia ; domibas ornatacft 
J elegantibuS , fpedanturque extra moenia cius, 
multaantiqua2edificia,pulchraramen,interque 
ca ArcusTriumphalis fimilisiUis , qui Rom^ 
Vifiintur. In eodemcraduC.penemill.kMari 
' McdicerraneoeftBonafiucHippona, aRoma- 
nis condica,caius EcclefixolimD. Auguftinus 
prjefuit, 

Prouincia Tunetmfts fita eft inter fluuium 
Gaadilbarbar , & Stagnum Hipponitis, vbi eft 
longitudo Proutuci^Conftamincnfis, nec fion 
Capetem fluBiuffl,qui facitlaqiis quofdam , qui 
oHmpaludcsfueruntTritonidis- 

Claritatcm toti Regioni dit Tunttum vrbs, 
totiusrcgni capur; Ptolemaeo nominatur The- 
Biifa.Initio paruum oppidulum fuit , fcd poftea 



T T O M AN N I G A 

creaitexruiRis Carthaginis , & ad idconfc 
dic faftigium , vc hodie prima ditiflimaq 
omnium vrbiUm illiiaspartis Afcicae habeat 
Amplaeft &fpaciofa , plateashabensditcfl 
aedificiahumilia , vtvallofiueaggeretegip 
fint. Numerancurinea familiaiura X. mil 
circuicusputatur milliumV. 

Cum Turc£E Guletcam Arcena ceperunt , 
muletiamvrbemhancoccupauerunt , eiei 
proflig:tifqueHifpanis: dcindetributartos 
fcccrunt Mauros loci natiuos doraino$,eori 
que regem.neque tamen eos pcnuus , libifu 
cerepoiuerunt , vtcaEteraquietipoiriderei 
poflint,prxterlocamaritima : fienirattil 
cogerevoluntabiisquipfoculabfunt, o[ 
tec eos cnm exercitu progredi in interiota 
gionis.Eft in ea vrbe Prorex Turcicus,cum ( 
tuor millibu s lanitlarorum , quibus numt; 
tur ftipendia.vtprxfidio finc regioni ; in hoi 
manibnseftomnisaudloritas , CaraOfma 
hic tantacumpoteftace Gubernatoremage 
vcnon Magiftratus tantum ca^teti , fed& 
Purpuratus,leges ab eo accipian t, 

Diuanum fiue Senatus habetur in dc 
Agae fiue DucisIanicfcrorum,in Ibcocoopi 
fub vmbone : ordo confidcndi refertfigu 
Scuti. Princeps Piratarum noftri tempori 
hac Africse ora vocatur Morar Raia , an 
fusLatrOjfiiraofifllmusfuifeculi , vtqmF 
ticam per LX, annos exercuerit cantaproi 
ricate , vt videatur marc & vemos in lua pi 
ftatchabere , poflitqueveregloriari , rtul! 
Chriftianum Principem claflem inmatihj 
re,cui non aliquottriremes interceperit , < 
ipfiusnauis contra a nuUa Chriftianaiutr 
reraium vnco comptehendi potuerit. / 
batautem , cumhscfcriberentur , o£toj 
mumannum,homoftaturabrcui , papuli 
ciem deformautibus , cruda tamen vtcni 
ridiquefcncda; habebat aurem duastrirc: 
proprias optime armatas infttudblqtie |! 
ftantiflimis remigibus& mflitibus , vtint 
resin rota Africareperiri non potuerint , 
credibilis infuper celeritatis , fiue fugien 
eflethoftis fiue infcquendus. Ad frctum 
gni iIlud,quod Tonetum ducir, fitafuii Go; 
ta Arx munitifl5lma,capcaa Carolo V.Impcr 
rctunceciamTiinecumcepit, qus tatner 
quotahnispoft , cuni conuerfa fortuna 1 
cae vtrumque recepi flent ,ab VchiaUBalfj 
ftrudla eft. 

Omnium AfricjB Ciuitatum olim antic 
fimafuit& potentiflSma C<<«fc<«gff > cond 
Phoenicibus , LXIL annis,vtcreditur,i 
Romam sdificata. Vrbis todus arab 
fuit XXIL millia eamque Cotam fcre 1 
re cinxif Aula hacc fuit olim cum R<: 
vibe de Impcrio orbis collatis viribus 
gnare , vr cuius Imperium non pcr Afti 
taHtum,fed&inEuropaperHiIpaniam,Sic 
poftrem o Icaliam lotlge laceq;pacuerir.Tan( 
a Scipions capca tocos diesVII.arfit. Rcfti 
cftaC.Csfarc , qui & Coloniamcotradii 



y 



iP E R. A F 
iiAaruit in Peiiinfula.fuper trcscolles, inrer 
ijlatiflimxvallesinterccdebanr : collisqui 
oreftreliquis, alluiturqiicmali , facirpro- 
ntoriurti.quodabvrbedcnomiiiatur, afpi- 
iie Capur fiue Promonrorium in cafciam 
'um vergens.quod Bonum appcllncur: alrer 



ermunimentumGollettiEad oc.afum , in 
is (umniirate vifuntur adhuc rud- ra&ma- 
rveterisArcisByrfae. Teitio (ubeftlargd 
icies , inquamdefpicir.coniiiniomnege- 
truditerisarboribuSjiiiprimisoliuetisiqu* 
ndiiur vltra fex millia palH in longicudii 
i,pcrquam ttanfucrfim ftrudus fuic A qUiC- 
:us arcuatus , qilo ex moiicibus foiebat 
i in vrbem dcritlari , & hic aqua du- 
prdpfi folus reftat ex omnibiis anciquje 
;ftarismoniimencisiArcemhabuicByifami 
ia,vtdiximilsvrbeficam , extruiSb.im aDi- 
t , cuius fpacium credicur fiiiile daorum 
ium pafTH.-BC vrbs j poftquam a Citfare iri* 
.ua fuicpofteacamen a Vand iiis,Gochis 8c 
cenisf^piiis vaftaca &ad feam cenuicaccm 
(flafuic , vcnevigefimaquidemciuspars 
ehabiMriqiiear. Dicuncutadhucibiintie- 
CXV.cabe nxinftitorisE , &cifcirerquirt- 
rdomus , humiles camen & n-aljeaidifi- 

:/M(&ipfavrbseftpefanciqua, m lirtore 
sMeditcrranei , iuxcaflduiumqnendam, 
imolim exigunsfiiilTec , pau'aiimuoftro 
naiorampliorquefir.EftDpudhancvrbcm 
isMarinus cap.ix velmaximarum nauiumi 
lic f cur^ appellere poflbnti Aiunrnon- 
hanc ipGm efTe Vricam , qna olim proxi- 
locum a Carthagine incer vrbes tenuit,& 
^(aaeftmo':teCaronisVricenfis. Accen- 
eciam huic regioni ampli/fima VrbsCai- 
Sv:.\in pIaniticdefefca&arenofa,celebris 
dium iiirirprudenti>,fecundum Icgcs& 
nciones Arabum , quae hic peraccutate 
Jantur. 

Jo/jr^w^ Regio incipit a fluuio & Sinti Ca- 
. cxrendicurque vfqueadMefi-arsamre. 
m,vlcravrbcm Tripolim. Aiuntnonnuill 
prouinciam aliquando ionge excurrifle 
encrionem, antcquam inari ea parsfub' 
fuir,quemNeptuni furorem. metuentes 
E fein mediterraneaverfusMcridiemre- 
ncSunc in ea compluraoppida , quorum 
micapuceftTripolis , qua addiffcrefl^ 
yriacjedicicur 

olii B4r6<im.Acquifiuit fibi hxc vfbs nd- 
oftro cempore,fcd infarae ob Piracas,qui 
quenceshabent ftaciortes , & kcrociniis 

Irahsliccorainfeftafaciunccummaio- 
)ftroru m scacc frcquens elfet Empori um 
)n Afri cancum,fed & Veneci, Genuaces 
h al/ique appuletunt, &mercaturara ex- 
Linr. 

:ima prouincia regni Tunctani dicitui' 
1 , vlcra Tripolitanam fica verfus Orien- 
int in hacaliquoc oppida, fed non mapni 
iti. ° 



^ I C A M; 

Praecipua eius regio dicitur Mefratsa , iukta 
Marc Medicctraneum , prope centum milli- 
buspalluum aTripolii multisexculrapagisat- 
qucvilhsitaminpIanitie<luammonranis. 

iS!4iura foli huius (tartii Afriu. 

Confi(ierahres in coniinune Natiiram & irii 
genium terra: in regno Tunetanb,dicemus eam 
latis elief eracem bonarumrefum , alereinaen- 
temnumeruih pecudum , &abundareafbori^ 

Dustrudtitcris.inprimisqUiinOGcideritemSo- 
lem vergit:namOrientaIis liuius regni plaga fte^ 
riliorefta^eriorquebbdefedam aquafum lu 
uatdutem finguks eius pairteS accuracius exami, 
nate,& inc/pere k ProUincia Bugicnfi.Eft hjce iti 
mulcis locis am oena & iuctirida afpe6lu,fdcisque 
terax bonarum rerum j cum pef mulruhi gignaf 
TnMa&omnisgenerisfrumenci: aJiCtibitamS 
^deoinerseft&fterilis , vc niliil irifelidusaut 
mifjriusbccurrerepo{ric.Ec.-,gerquidcmcirc.i 
VfbemBugiam , quanqdamprocreandofarti 
ribn admodum fit idbneiis i frudits ramen gi- 
gnicexcellenciftimeis. ° 

Intieniasin hac rcgix)rie hioritci afbefrimos, 
incredibilisaltitudiniS ^ qtii conrmuis operti 
funt fyluis,peterinibus foncibus irriguis,in quii 
busfyliiis infinitierrantgfegescaptafum&hir-^ 
corum.&afmentaboumequorum^ue. Tcrri- 
torium Conftantinerifeplurimum liabet oleiS^ 
frumenri,abundacquebutyrbobingeritemnu- 
merumpecudilm4u£Eibialuricur. CifcaHipi 
t^otiam ingensiepandiccamptjs , longus 
raillia palTuum j latiuS XXV. ,in quo irieiedibiUi^ 
vis frumenti quocannis crelcif. 

Agcr tunefantis ad quattum quintumue 
milliarccircaipfamVibemrofus Coopertuseft 
oliitetis , parumtaraenineocolligiturtritici 
hordeiautauens , qtiod agfeftescoleferusex 
difciphnageofgicanon poffint,obmetum Nu 
midarura, qmperpetuis eJicurfioriibusvexane 
miferbs. 

EzzabenfispfbuiriciAegregioSinfpecieffl 
l^atentefquehabetcampos , in quibusneque 
triticum nequeca:terafrumenti geneta eX fen* 
tentiaproueniunt, quem defeaumcompen. 
fant denfa olmeta & crebra p.ilmefajaccedenci- 
busetiamaliisarboribus frudiferis magnonU« 
mero. * 

Mm Veterum Afrorutn in Maufitamd. 

Vetusmulieruminhispartibusconfuetudtf 
fuit,vtvcrutnqucfemurcircuIo ^neo includc^ 
rent,& capillos quam long fllmos alerent , qm 

mosvterqueadhucdura;inmulcislocisAfric« 
incer Mauros.E^gdem mulieres aiicubi tam hor- " 
ridae&obfi^nserant , vtcaptospediculospu- 

I.cefquedennbuscommirtuefent,inqueterram 
expuerent. ^ 

Andrimachides incer Psnos refefebantUf, 
qiiibusmmorepoficumerat, vc fihas fuas nu- 
biles , antequam conucnirenc in manum ma. 



5, PotentiaO 

riti , regi fuo proftituerent , qui eas flore 

vireitulupoliabat.prsaenienseoofficiofpon- 
fum. Qui ad Tiitonidos paludes habitabant, 
fynciputi-adebanr.ab occipitio demittentesca- 
piUos : contrafacicbantAuripopuli,quifi-on- 
tem capillatam gcrebanr, qualis pmgitur Occa- 
fio. Harum gentium puelliE depagnabant hn- 
gulis anais ftaio die fefto in honoremMmer- 
, lapidibas bacuhfqucinterfe atrociterfe- 
uie nt es.Quae in eo conflidtu interibant , vioia- 
tx pudicitisB pornas dcdifTe iudicabantur:qii2; fe 
ftrcnuasprseftitifrcnt&viaiiceseiiafiflentjacx- 
teiis magno honore affiaebantur^hae enimiUas 
a,rmabant,vt fmiulacrum Minerus confpicitur, 
imponentes capicibus carum galeamCorinthia- 
eam camcrifta' , impohtafque pilento penfih", 
triumphantium in fpeciem circumducebant 
eas circaHttusLacusTritonidis. Fceminarum 
vfushisgentibusfaitpromifcuus, &liberi,qui 
exconfufa aiaVenerenafcebantur, fimulacad 
pubertarisannos peruenifient. producebancur 
inconuentumvirorum,vbjeIigebarfibiquifq;, 
cumquo commorari veliec , &c is habebatur pa- 
ter eius.Couueniebant aurem, viri pueriqut* ad 

hunc modum tertio quoque menfe. Fuerunt 
Pceni ab omni uo crediti verfipelles acque pc-r- 

fidi , vt eordm infallenda fide nequitia prouer- 
bus locum fecerit,quibus di cicur :Pawf f rjWwr, 
8c:Fides P^mc^.Oftendit huius rei excmpla funv 
mus eorum Dux Han nibal adusrfus Romanos: 
quanquam fatendum fit,P(Enis neque aniraum 
in bello neque vires dcf uifte.Duabns tamen re- 
bustradusfuitinuiaasanreid cempuspceno- 
rura exercicusifadionibus Sc diircnfione:& Se- 
plafiabainei(que Capuanis. 

N^nfolebatR.exTremifcnus cum quoquam 
loqui , pra^ccrquam cumproceribusaulsefus, 
quosloco&dignicatemouebatproIubicu.Ha- 
bcbat interprjEcipua AuUe fus Mmiftetia Le- 
gatum Generalem,quiin militiaeadem quarex 
ipfe poilebat auc^oritate:poft quem eiai Primus 
^Secrecis,quifcribeb.-.t&rerpondebatnomine 
rc^is.Pra-fcdas Xizni tertio loco erat,qai gere- 
^ bar curam Fi^ci rcgii. Quartus erat Quxftor, 
quidiftribuebatpecuniasiufTu regis. Quintus 
eratPia:fe(aus Prxcorio, qui imperabat ftipato- 
ribuscorporisregii, Cubicularii quamuisnon 
deeffenr , non tamen prsefto erant regi, nifi ma- 
gnificentia: oftentaftd? ergo.quoties exterorum 
PrinCipum Oratores admictebat.-cum enim fo- 
luserar,vtebatur(eruiciomancipioru|n,fc3emi- 
narum Sc Eunuchorum. 

MoresMaurorumnopttonpom 

Eadcm jMTope viuendi ratio , iidem morcs funt 
Tremifrcnis , Tunetenfibus&eorum vicinis, 
quiPefranis&Marrocartis, dequibus fuo leco 
agemus:qnanquam illi m igis accedant ad mo- 
resTarcarum,quor;imfubfuncdoniimo. Na- 

midispermiftifunt Arabes,dequibus iaregno 
Marrocanoagemus.Nonamantautemindige- 

nx Afti Turcasjquibus znuiti fcrmunt, necdu-- 



TTOMANNICA 

bium eft,fi fe ofFerat recuperandx libertatis c 
cafio , qum pr i mi irstas manus fint iiiatuti ini 
ftisdominis & raptoribLis alieni regni. . 

Csterumipfi Afri, ha:cregna &prouinc 
incolcntes , funt fctc bono corporis tcmpei 
ruienro , jlp;iad pcrferendos quofuislabor 
ftrenuique,vr pierique adfummam feueduu 
perueniant, nifi violenta moice e mcdiotolla 
tur.Morbisuequemultumobnoxiifunt, m 
eos mukum metuunt. Bugienfibus fere mai 
res quam caeceris opcs,iadancibus nobilicau 
ffeneris , vnde &citiilioresfunt&humanioi 
cstcris Afris.Vecus iis confuetudo,nefciOf vr 
profe£ta,cruce nigra pingendi maxiilas.Con 
Tunetaniregniinco!£Efcrepaupcresfant,eu, 
quiintereos nobiles habevi voiunr, quodnv 
exerceanr inerchr!onia:in moribuscumtupe 
oribus conneniunt,ninquod hi magii ftudi 
fintlicte-rarum : Carthaginenfesverofunt 
lentes ac fuperbi , quanquam vitam degan 
miferam. 

Poftremo totum littus Barbaricumpieni 
eft latronibas & piratis ,quibus id vnicumo 
hcium eft,infeftum facere marc, 5c ommara 
requEeofferuncur. Multi apud eos Chrifti 
funt,qui mifcram feraiunt {eruimcem.inpM 
inAroerianavrbe, numcranturqueiniislc 
vltra XX V. railliainfeliciuhorum homiBu 
quorum quifque {equitur geniut»^ & mores 
trisfus.quanquamviuerecogantur cxarbu 

eorumquibusferuiunr. 



opes eorum atquefacultates. 



Oppida maritima , in quibus frequcntia 
ercentur mercimonia &adquae peregtininei 
ciatoresadmicruntur , neceftariomagnaso] 
habent,exccptaTripoU, vbi prsteri^iratas 
vUos inuenies homines:& hsccaufaeft , qt 
Veneti,Genuarcsahique mercatores, qoio! 
multis nauibus huc venire folebant.iamloc 
illum fugiantjvt Sy rtes&Erebum.In vtbc C 
ftantinafrequens eftlanae ac pannificu mcc 
tura, necnonolei, rerici& telslanex. Adci 
autem mercatores Genuates fcte Bonam o\ 
dum,vt inde frumento& butyro onerent na; 
fuas, quodidem faciuntapudTunetemvib 
Veneti aliique mercatorcs. Magnuro aut 
qusftumaffert Afrishifcerespfcuaria, qu 
quam & multum lucri percipiunt ex raancij; 
quos magno numero ad varios laborcsac 
benc. 

ReligioAfroruminMauritania. ^ 
Omnes in vniuerfum Afriaperteprofijen! 
&fequunrur Mahometifmum , de quo vbei 
agemits , cum generatira de Turcarum rcli£ 
ne diduri fumus.Quod admancipia Ctifilti 
attinccytunturquidemillifuacolendiMun 

ratione.fedintermaximasmifenas , cumr 
melius > imo peius etiam tradentur , q" 
in regnis Feftano & Marrocano , dc qwbus i 
locoagemus. ^^^^j 



P E IL A 



' ^R. I C A M. 



)jESCRIPTIO NOKA^MAVRirA NIM 

GAESARIENSIS y ID ESr y B A RB AR lAE ^ FT REG Nt 
Trmetani y dr- Argeriam ^ x/icimrumpe 
jProuinciarum^ 



Xcurrit littus Barbaricum prope ad txX. 
'milliamari cenus,velut longatabulajad cu- 
/tramqucextremitatem eminentduo mon- 
vcluc Promontoria,diftarque vhum ab alte- 
kX. millibuspaflicantaenimeft latitudoiU 
tabulsc. Quod Oriencem afpicitjdicitiir Ca- 
a,a nomine munimenti,quod in fumtiiitate 
I Montis extri^um eft,per Hifpanos.vt pu- 
r; parsautenroppofiraPromontorio Bono 
ngenj Rujpes , fupra qUani praeter duas Spe- 
s nulla vilantur af dificia.Haud procul aPro- 
icoriofiueCapitcbono funt dua oppofitae 
ijc Infula: , vel pocius duo fcopuli , Zim bres 
:llaci , redaexaduerfoPrcimonceriiBorti, 
rcedence fere mille pafliUim incer vtrum- 
fpacio:&: rainor quidem dire^te opponitnf 
Tiontorio , tnaior autem eft Occidentalior: 
Ecquidemlnfulaaipcra eft , irta;qUaIis & 
uentibusinccrcifaprxcipiciis, ebfetuatio- 
imcndigna. 

nusfiue Portus Tunetartusformam prOpe 
ndamhnbec , cuius Diame;er eft circiter 
miiLpair.orificium eiusconuertiturin A- 
Jten ventum. Eft ibi Lacus fiue Stagnuifl 
millium,inrerquera&finummarisverfus 
-lentcmprftcendituranguftatefra , velut 
nus.quo feparatifraqua marina, ne fe cu^n 
iftri mifccrcpofiir.In illo angufto tei fpa- 
xtrudafuit Arx Golletca , munici^Iima fud 
•oreomnium Africanarum , in qnaxdifi- 
a dicunturHifpani infumfifle tempUs qua-^ 
ntaannorum,quanquamedn1pofteaintra 
Iragefimum diem amiferint.Eius hodie ni- 
npliusrupeieft, prstermaeerix&inme- 
nguluspropugnaculi,in quoTurtetafti ha- 
perpetua excubicoresXXX.enumero la- 
rorum.adcuftodiamPortus , ^umdecem 
enrisarneis. Vifuntur etiam ibi ruinx & 
^iafofiidupliJs, quasadhucinfluitaqua 
na:ca fofla quae Arci fuit propior i lata fuit 
sXV.cxteriorverotanuE laticudinis , vt 
nis ineacommodenauigirepotueric.' &" 
}uidempofterior , incercifo^iftoangufto 
: fpaco , quod diximus veluc Ifthmum difl 
re aquas marinas a lacuftribus i prjefta- 
am ciaibus,qui veniebancab vrbe ad Por, 
td onerandas vel euacuandas friremes.In- 
ramque foflam fuper Vallum latifllmum 
6la fuerunc duo munimenca.vnum defen- 
: Arcem,alcerumjn lapygem ventumcon- 
m erat,& hoc quidem primo a Turcis ca- 
fuir. Praefedtus GoUecca?, cnm paucis die-- 
oftconfulcum putaret , alterum quoque 
menrum deferere, &fetum militibusfuis 
ccm ipfam recipere vcilet, cumiam hofti- 



bustergum obuertifl^et, caufam iis dedit, tanto 
impetu&furoreinfequendi . vtTurc«mixti 
Hilpanis in Arcera irrupcrint, eamqUc occupa- 
uennt , quod fadium efta. d. X XI V. Augufti 
menfis anno A N. C. M. D. LXXI V. Regnante 
inHifpamaPhilippolIXonftantinopdliautem 
Sehno Turcarum Monarella. Sic per jgnatiiatn 
fegnitiemque tur|)icer amifllim eft cattrUm o-^ 
mniummunitiflIm'um,quadragefitnodiebo{t, 
quam a Sinario Bafl^a & Vctaialio Thalafliarchis 
Turcicis obfefl[iitri fuerat claife triremiiJ C C C^ 
hiagnariim nauiUm XX. mulcarumqueinfuper 
Liburnicarum^celocium.SinailusBaff^acapta 
atcctanfimomenti, vocatum ad fepi^^fedum 
eius,quiHifpinus ctatsnOmine Petrus de Car- 
roga,acritermcrepuitiCuraquehomihiigrt'aUia 
& tnniditatem exprobraflet.alapani eiimpegit, 
compedibu.fqueferreisincluftimConftaniino- 
pohmmifir , quotameii mifer hdn peruenitj 
mortimsin via^ 

Qui noftra tcmpeifatcTuneto Vrbi cUm Iiii^ 
perio praeft,vocatur CaraQfinan^nationeTur- 
ca.e lanitfarorum iiumerogregarius miles,opi- 
ficio SutOr;ea tamen ingenii dexieruate.vt ^tc- 
^mns hifce XV^ annis e^i^ s^uaoricacein fibi* 
quammspr^feausmilitum dunta^fatefl^et) ac* 
quifiuu i vt omuiaab ipfius nucu dependere vi- 
deantur,ita vrne ipfe Bafla quidem Contra euiii 
mntueaufic.Etq.janquamOlmanjillecuriipr*^ 
torianisfuis militibusad portam Bafl^aincufto. ' 
diaficmhiltamen BaffifiueprorcXille cortclu- 
dic,ne in Diuano fiue Senatu quidem,nifi intef. 

uehienceauaoritaceOfinanniillius, fiftautem 
vix ftaturae mediocris i corpore quadraEo & rd- 

t^ulto,moribusfcrus &arrogans,toruum &fu- 
tiofumquidintuens ^ facie plana & roturtdaj 
mentoque rafo muftaccm alens , vt omneS pef 
Africam lanitfari. Veftitu vtiturfimplici,vixd> 
vulgandifFerertte.pileoTurcicorubrocaputte- 
gu,camifiam infra gefliia derait^ens, iniedto fa- 
go violacci coloris vfque ad media femora per- 
tmgence. Huicfuperirtiiciclotigara cunicam ^ 
pannocyarieicoIoris,quaquocidiev£icur,aI«- 
tere dep^ndcnt duo pragrandes cultri vagina 

condui EregioneVrbisTunetaas,fecundum 
longuudincm freti fupradifti, ad fspius memo- 
i-atumlacum, iniicnitur auiSqOxdam amaiori 
gertercquam Mauri Luzsam , Turc* coluuem 
vocanf,crurahabensgracilia& longa* magni- 
tudo^corporis quaEErodio,pIumisferc cooper- 
raalbis i fumma alarum circa ceruicem fubru- 
bea,pennaelongiore$ furtt nigrs.CoIIum habct 
pr^longUfflalbaveftifumlanugine,paIlcnteacl. 
niifto rubore, oseiufdem colorislongius : ha- 
tum aujumibi Catus cftji umetus, vt aquas muU 

fitudine 



-\ PoTENtlA O 

tudineftiacoopcriaitt. Sed vtadTunetum vr- 
bem reuertamus,eft haec caput totius regni, cui 
& nomen fuum impertit, quamuis olim Mauri- 
taaia C^fefarienfis di€tum fueric. Ager eius flc- 
cuseft inopfque , habensverfus Aufttumlon- 
gamfetiem obiedorum montium , quiboni 
Tuntfertileique, ideoque aMaurisinhabitan- 
tur , qui tamen non habentloca fiue domieilia 
fixa,feddegunt inpagis ambulatoriis, quicon- 
ftant G C. vel CC. paruis vilibufque tcntoriis, 
qux fubindc mutant trarisferuntque de loco 
inlocum ,procommoditatc temporis&abun- 
dantiapabulipropecore , cuius magnumalunt 
numerum , inprimis equorum. Coilocant au- 
temtantoriaillafmctabernaculaeoordine , ve 
inraedioplaieaerelinquanturaHguftae , ficutin 
eaftrisvidemus. In medio fpaciofarelinquitur 
area,vt eo cogi pecudes poffint i cxtiremamapa- 
liafibiinuicemcohacrenr , ita vt velutmutum 
prseftent toti illi pago, qui duos dunraxat habet 
exituss vnum per quem aguntur pecudes : ake- 
rumperquem homines egrediuntur &ingre- 
diuntur.Nodu ports ills obcuxantuipraEgran. 
dibus fafcibus acutiffimarum fpinarum , ne Le- 
ones aut noxiae bcftias ingredi poffint. 

Adfcptentrionern VrbisTunetanxeftLaCiis 
iftcfiucStagnumXILmill.paffilongum, in ripa 
meridionali, in qua Hiipanihabuecuntmuni- 
mentum , quod&ipfumamiferuntpaulopoft 
perditaraGoUettam, Ab hoc raunimento itur 
pcrruderaillius arcisvfqueadlocumvbiconfi- 
ftutit nauesjquae quotidie ibi appellunt. 

Dici autem fatis non poreft quam impudica: 
S^libidinofsfintmulieres Tunetan^; , vt vix 
quicquamdifterantapublicisproftibulis,^um 
nihilvcrcantur , in media viapublica vfuram 
coirporisofferre praetereuntibus, fiique inier- 
dum,vt finepudorcpublice & fpedantibus aliis 
veneremexerceant,moreDiogeniaaov!/el po^ 
tiusinftarcanum. CuraqueAfrinonignorenc, 
rem iftam tam obfccBnam,aliisnationibus , qui- 
bus pluseftciuilitatisjperegrinamflagitiofamqj 
videri , danr operam , vc eos tranfeunres in eiuf- 
m-odilocadeducant, quo fpedaculi affiduitate 
adfuefaciant eos ad eam tucpitu di nem , ne eam 
deinceps vei hotreant vel mirentUr. Se;^os 
hanc plufqUam caninam imputitatem illis re- 
linquamus,qiUE a Chriftianislongiffime abcfle 
debet. 

Videamus potius Muficameorum,quae con- 
ftat equacuor inftruraentoram generibus , red- 
dcntibusharmoniam non iniucudap . Et Tym- 
panorumquidemgeneraduo habent j vnum 
quodfimileeft noftratibus , quod pendens i 
coliopulfantpatuaclauulaincurua , idquema- 
nudextra,finiftra vero repercutiunt virgalcuio- 
ri. Alterum genus Tympanorum eft aereum, 
magnitudinegaleae militaris , vtinftar aheni vel 
lebetis a concaua & protuberante parte clau- 
fum.abvnoduntaxatlaterepulfaripoflit. Ha- 
btnt autem huiusmodi tympana fcre.gemina, 
qucCcumpuKare volunt,reponunthumi,incre- 
pitaritque arcificiofe virga fle^^li & delicata. Et 



TfOMANJJlCA 

ha?cefteorumMufica , qua vtuntur tainpa 
quam belli tempore.In folenaiitatibus vcio,. 
iufmodifuntNuptiae,Circurocifiones,Fefta 
niuerlaria,inprimis cum fuum Bertan , idcft! 
fcha celebrant , aut in Circumcifione Princi 
adiungunt minoribus illis alia tyrapana p 
gtandia.tantae vaftixatis , vt a fex hominibu? 
fcrri poffint. 

Argeriavrbs eft , fiue Algira,qu2 lotirej 
nomenfuumimpercit.Sita eftinaccliaiparti 
gidicollis,extfcndicurqueabeius fiimmovd 
ad fubiedtura littus maris,it3, v t figaram Tl; 
rrirepraefcntet, aedificiis fibivelucgradatinj 
cumbencibusjicavtabomnibusasqualitetf 
ipe£busin raare paceat.Forraa eft quadrang 
.ris,longatamenraagisquamlata : d^MBUsl 
denfeatqueconftipacx, niMis adic(2::shoi 
fed anguftis corcibus fiue impluuiis^ in<]u 
€ifterna*,in quibusaquapluuialis co!ligitur 
n.e vnicus qiiidem aquas viuac fons fit in toco 
pido,fedquicquideftineofalienci$at]ur,al 
gis fpaciis per artifioiofos aqusdudus in' \t[ 
' deriuacur:qui tamen, fi vrbem obfiden con 
gerer,faciliincetcidipoflenc>vndcfir,vtfrecj 
tibus vtantur,cifternis,fiue lacubus coroplii 
fubterraneis. Domorum tevtapaticer&pj 
tes intus atque foris illiti func cecStorioall 
calce viua,vr tocus mons procul adfpiciemi 
cretaceus videatur.Circamuros, qui claBd 
latus vrbis quod mare refpicitjfunt aliquot 
ciofadiuerforia , yt in fingulispropcftabt 
fingula lanitfarorum fignapoSinr,relidain 
diopatencearea, vbi miliresinaciemcollo 
inqueordlnesdiftribuipoilint.TotaVtbsci 
citerC.millia inpetidromo fuo complcitii 
funtquein ea vltracenties raille capita,con 
meracis X.milhbus mihtum,qui ibi luntinj 
fidio. In Arce VrbiimminenteruntvltraC 
tormenramilicaria , metallo fufa , tam ma; 
quam minora. Extra vrbem , ih IarercMs;ci( 
nali, fuprafaftigium vicinimontis , extri 
funt duo propugnacula , a quibus ipiainf;;! 
ppceft : verrusfepcencrionemautemi ccnt 
paffibus a portu,muniraenti genus eft, quo 
pud Arcliitcdurserailicarisperitos nomcn 
betacalcari , vndepofllintaccefluatCCTi tt 
meshqftiles. 

Quaecumitafint, potiffimumtamenic 
YrbisAlgiranxconfiftit-in decem millibus 
htumprcEfidiariorura,qua:iUipra:fidiofunt, 
bellum fitfiuepax: Conftant autemcfexm 
busprscorianorum fiuelanirfarorum : tri 
milhbus milicun:! leuis armarurs,& mille U 
ris.Conftituuntautem lanirfariiliicorpasn 
tiae i & abfolutam quandam fibiarrogant 
tentiam,orania faciences confufe &curault 
fe,neque ipfius Turcarum Monarchat vcrei 
imperiuro,nequeBaflkagnofccnte$ audor 
tem, cui aliquando manus inferunt,cuniqu 
carcere tTj) coniiciunt,fi ad condiftum dicro i 
foluatiisftipendium. Sunt autem pleriquc 
mnes Chriftiani renegari, perdtrifllnioruju 
mi^um GoUuuieSjfine fide , fine canfcicntt 



P E R A F 

gione,qaosveredicercpofl[isconflugem&: 
cam omnium Prouinciarum Europx « cum 
que fin t profcripri c patria , au t (pontc ob a- 
jdmaleiicium higitiui. facieomnino func 
.practcrfiiperius labrum , in quo muftaccra 
t, armati fplendide , vtpronihiloducant, 
iragintavelcciam plurcs coronatos proe- 
iribombardamanuariaexponere ; vcftitu 
turprcciofo , e matcriaferica vel coccinea, 
ad vfque genua porredlo , aureis argenteif- 
emnifcis fimbriato, cui iniiciunt promif- 
:unicamtalaremeiufdemmateriaj , caput 
itcspileo rubroTurcicojcrura operiunt ti- 
buscoccineicolorisjfupetinduiilisocreise 
) delicato verficoloribus.Qui inter eos tri- 
funt, autordinumdudorcs, folo capitis 
mcnto diff erunt. Qui inter hos militcs v- 
5 non habent , his prarrer vfitatum ftipen- 
1 hoc prajftatur benchcii.vc fingulis diebus 
[uaternipanesprobinis denariis vendan- 
quos panes ipfi rurfum quo XVI.denariis 
erepoflLint, idque velutftatumfixumque 
jeannonxprecium creicatfiue decreftat. 
a"ter ha:c deccm millia militum , qui non 
lccimam parcem popuh Vrbani confici- 
labirat etiam ingens /£thiopum & luda^o- 
inranumerus, hi tamen pauperioresfere 
quam in aliisOrientis partibu s.quodMau- 
ogantur habere vfurse &commerciorum 
s,quinon minus verfiitifunt&traudiilen- 
imipiiludafi. Vefticu vtuntutlongo, pro 
ictudincregioni?,iniicicntes interiori tu- 



R. I C A 3J 

ni ca: pallam longam mgtatn^um cucullo fuo a 
tcrgo pendcnte. Aliqui geftant in capite pilcum 
nigf um aut coloris Violacei,altUm & acumina- 
tum,in modum pyri inuerfi.Quiautem c Cata- 
lania aliifque Hifpahiac partibus httcmigraue- 
runtludarieorymqucpofteri.tegunt caput mi- 
rra,vel capi tio aur caliendro e panno nigro , cu- 
ius excrema lacinia dependet a tergo vfque ad 
cingulum,^vtvetul«mulieres Lutetias Patifio- 
rumgeftareiblent. 

yEthiopibus fiue Mauris nonminusarmo- 
rum vfu interdidum eft quam Iud«is:crgo toti 
deditifuntmercaturae : veftitus eorunipariccr 
cft longus , pileosfiue Tulipanos geftant albos, 
caetera fimiliter vt alii veftiuntur.Mulieres in v- 
niuerfum incedentes per vrbem coopcriunt in- 
uoluuntque totura corpus ingenti teialinea,vel 
laneafubtihorijtegenresfaciemduobuslinteo- 
lis, quorum vnum tegitftontem defupervfque 
ad fupercilia;alterum inferiorem faciei partem, 
vt nihil conlpici poifitprffter oculos. Veftiseo- 
rum plcrumque eft c preciofa materia ferica, 
quandoquectiam e filo aureoargenceotie.~LQ- 
cotibialium geftant femoralia longa , e pura 
materia linea , quas tendunt vique ad malleolos 
pedam; coilumvero, brachia&cturaornant 

torquibus armillilque , ahiique ornamentis au- 
reisjinfertisgemmis & vnionibus.Vngulafi raa- 
nuum rubras efficiunc hcrba quadam , qu» 
tam Turcis quam Mauris^f»<« appellatur.PaJl- 
pebrarumcihorum,capitifquecapillos tinguac 
nutriuntque Subio exufto fiue Antimonro. 




GYPTVS EIQVE VICINA 

REGIO TROGLODYTICA. 

ArgVmintvm. 

ix vllum regnum eHin vnmerfo teryiirum orheM pkra funt mmorahilk ^ ohfer. 
mtionedtgna,quaminAegypto : quAinteqtiamaggrediatur Au5lorJefcrihifpriusfi, 
ttm iiu4,& vananomina quihus Aegypmamiquitusappellatafuit. ^egyptiorum 
rigo. Regtoms longitudo yfigura eius.cm reiftmilisftt, Suh quo climate & paraUelo. Aezj- 
pmoUmyartedtuifa.tnprtmis infupertorem&inferiorem. Tempore^mafis reqis 
habttiJJeferturXXF[.miUtaoppidorum.Nomtnapracipuorum,interquxSyene,vhipr0. 

ft*ndttsputetiseU,inquonulUconJpiciturvmhraMefignumcancriingrediente.Mern- 
phuclarayqtiodfuerit domicilium Regum,&oh viciniam Pyramtdum.qua inter mira- 
cuUmundtrelat£fuerunt. CayrivrbufguratrianguUris, inqua Turrlsejlindexfutu^ 

y^perAegyptttmfrttlitatt6autfteriUtatis.K^lexandriainCructsformamextru6lA,in 
qua Cifternapulcherrtma;rudera antiqui FaUtti Cleopatra Regina Atgypti. Damiata 

&AU^Vrh€$.'Nilu4fluuiusadmirahilis,exprimitUtterismminisfuinumerurnakruf» 
anntfeptem ofttts Mare Medtterraneum irrumpitfactt inundatiom fua Ae^ptum fer- 
ttlem-.origoetusveterthusignota, noflrofculo cogntta. SuperhaadificUhuiusRizni- 
SepuUhraregumMeUfci,Sphynges,Pyramides. Tcecunditas Aegyptiinomnibusrehus 
terranafcemtbus^tnprtmufrumento omnisgeneris,gofypio,faccaro , Finoquoddiudu, 
rat,(iaiiylupalmarum yfycomoru,fcuhus,malisgranatis, tamaryndis.preciofisUpittisy 

inpri^ , 



PotentiaOttomannica 

m^/mii Aettte lapide mira virtutis, Balfamifera arbor iuxta Cajrum cfefcent, T» 
nium Aegyptiorum fam fubtile & aeutum , ^vt antiquitas iis tribuerit inuemiomm 
tium drfcientiarumfoemina K^egyptiorum apt^t ad exercenddmercimema ^ ehei 
da officia virilia^ i^ntiqua Aegyptiorum confuetudmes &. ritus^ ratio Lu£lm eort 
modmfcribendt a dextra verfus Jmijiram : Uttera quibus vtebantur dupltces , facrt 
frofanA. Vefiitm Sacerdotum^.facrifcia, epuU.feJla folennia, in conuiuio fceliton 
cumferrifolitum , TompA funebres & exequin tam in funeribm Regum quam priiu 
rumMirosjibifnxereDeoSyquosinanimalibmvariisfecolere dicebant. LMtdm 
uendi&reli^o&eorumnojiristemporibm, LegeseorumaniiquAdemercimonm 
furtOide matrimonio Sacerdotum.Au^oritas &potentia Regum : ordo m genndu 
gotifspublicistritmin facrifcio Tauri.^uis fitjlatm Religfonis noftro temporein At 
pto,& qua ratione viuendi vtantur Chrifttani Cophita diciu Reges Aegyptiorum a 
Bru£iione Imperij ^omaniyvfque dum tdregnum Turcarum Monarcha (ubegit^ 

DE yEgypto Yatii intet vetetes vatie fehie- tura illiTd rpacium , quod in odto dictam 

mnt/Quidatner>imeanifingalarcmoL-bis porrigituraridum & aquaEexpen.AbAquil 

pattemconftiruerunt,diuerfamabAfrica&A- clauditur Klari Mediterraneo.quodabcap 

fia,fedintervtramquemedlam.Alii,quiNilum vocaturPelagosAegyptium.Ex hisfaiifclai 

conftituuntIimitemAfi2&Afdcae,/£gyptum eft, vetercsidfolumterr^Aegyptinonvnei 

partimin hac partim in illa collocant. Ptole- fuiffe , qaodhabitatur&alluiturNilo, id 

mxustai-nen&infiniti alii cum eoftatuuntSi- quodcingiturgrandibusdefertis.faaoinii 

num Erythrsum fiue Mare Rubrum verum li- vicinis Syenae locis vfque ad mare meditc 

mitem inter Afiam Africamque, vnde fequitur ncum. Omnis autem iftarcgio ad vtratnqui 

"iEgyptum Africsepartemefle» Variahuic olim pam Nili , ab AfnavfqueCayrum ainmiljri 

& propemodum ipfii vetuftate abolitafuere no teft fafcis oblongasexplicataE, fi excipiascu, 

tnina:didaenim eft Aeria,Aetia,Potamia,Ogy- turasamnis , qux, vtaitStrabo, funcinfin 

gia,Hephceftia,Myare:fed&^thiopia,ob ^JE- Conficiturautcm figurahscpcrmontesqi 

thiopumineamultitudinem,vccumStephano dam,iuxtaqaosfluuiusdire£l:eflueas,lcdin 

Euftathius annotauit. y£gypei-nomen abifigy- guftias reftridusjanguftos qnoque camposj 

pto,vnofratrumDanairegis:velaNilo,quem labitur,non vltraL. ftadiaaut XXX VII. r 

alias Aegyptumdiaumfuiffe , eicontigiifepu- pafl^latos^quanquamnehzcquidemiisfiti 

tant. Vel etiamaMerfaeispopulisachamoori- quelatitudo.annotantibusrecentioribus, 

ginem ducentibus,quos Aegyptios vocaros fu- ram alicubi adeo concuifu montiura coan 

ifleIofephusau6toreft.Multaetiamhuicregno ftari , vt non vltralV.autquinqucmillia; 

Epithetaadiedafuereadiuerfisau6toribiis,vc fuumlatafit: 

quam ApoUodorus nominat Regionem Me- Infra Caytumautem , vel iuxtahancvd 

kmpodum,refertque Plutarchus in Ofiiide, in diuidit fe Nilus in duo praecipua brachia, ii 

facris Aegyptiorum Ceremoniiscam Chcmia figuram triangularem det Aegypto, cuius( 

appellatam:fortafle voluit dicere Chamiam, vt extrema larera funt duoramiNili.qui vtrira| 

Orteliuseleganteradmodumobferuauit, de- marepetunt,kmanuquidem dextraadOfti 

dudo nomine a Chamo Noachi filio. In libris vfque Pelufiacum iuxta Damiatam vrbcm : i 

HebrsEorum facris Mefraimappellariaitlofe- niftravero vfqueadCanopicum,vbihodie 

phus: Chusvcronomeneiusefleprobabilius daturRofetumoppidum. BafishaiusTrig 

videturAria;Montano. Scd ha:c facileconci- eftlittusMarisMediterranei.intraduoqua 

riantur,Gunti Ghus & Mefraim filii fiierint Cha- ximus Oftia, Pelufiacum & Canopicum , q; 

mi,quifuitfiliusNoachi. VidenturautemAra- fpaciumGompleaiturcirciterCCC.ftudia 

bes ad Nomen Mefraim alludere,cum etiamnu CLXU.mill.Italica. vt Straboni videtur: vt 

AcgyptumMefrevocant.TurcisdiciturElche- aliisplacet,CLXX.millia.Habetigiturpar! 

bit,vtPinetusauturaat , velElquibet,vcMar- ptentrionalis Aegypti, qu2& Aegyptas" 

molioplacct. Termini eius funt ab Occidente rior dicitur , Infulae formam , inclufa mai 

vltra Nilum deferta Barc£,Liby^ & Numidi* duobusbrachiisNili , vnde eamfubnoit 

cum Regno Nubi«. Ab Auftro agro Bugienfi& Ddtaexprimunt Hiftorici &GeographiGt: 

Nilo concluditur,quQ loco Nilus ab Occafu in quod figuram licter^E Grscac A.exprimat. P 

Ortumnonnihilfertur.Pliniustaraen,quera & dromum huius Infulx Strabo facit ftadior 

MaiorparsGeographorumfequitur,eamfinit termille.quaefaciunt CCCLXXV. mili' 

Syenevrbcqux nuncAfnadicitur. Tertiidi- Italica. Recentiorestamenaiunt , D« 

cunt,habere «amad Meridiem Catara£tas, quae contincrc in circuitu circiter CCC. miHiac 

funtanguftaprsecipitia , perqusNilHS magno ab Rofeto vfquc ad Dam.iatam i'""^^'^,^ 

impetu&murmure nontamdefluitquam prae- CXL. mill. vtrumqueautem brachiumNil 

cipitatur. Ab ortu funt deferta Arabi» , qus in- longum LXX^mill.Hoc terr* fpaciunn appc 

lcrAcgyptum&MareR.ubrumfunt,cftqueto- PcolerasBusDeltaMaius, diuidetisi4itemt| 



\ 



P E R A r 

Ita mimis & tertium,clicens minus contine- 
terfluiiios Bubaftim&Bufiiin:Tettium ve- 
omprehendi inter Bubaften & Atribum. 
Dmnes igicur vno oreaiunt, longitudinem 
;ypti porrigi ab Syene fiue Afna vlljj ad Ma- 
egyptiacum.cftquekxclineafccundumPii- 
n D.LXXX V.miilium paflT. quaquam neo- 
:i dicantad D.milliaextendi. Quo pado ea 
Africanusmetiarur, niliilopus efthncre- 
;,cumobaliascaufas , tumquodquicquid 
:ans Nilum orienrera verfiis Aiix tribuar, 
ngiiudincm i£gyptx longe fupra Syenen 



atur. 

a eft autem vera iCgyptus prope iuxta Tro- 
m Cancri, vergicque ab eo in Circulu m Ar-> 
m,intraVIIIA'X.patalIcIum,prjEcipuefub 
ido climaEe.V ndc con/cquens eft:longifli- 
1 eius diem per ^ftatem efTe horarum XIIL 
dimidiaiin partibus vero {eptenrrionalibi 
.Sc paulo plus:in c ludirnrque intra Meridi- 
1 Alcxandiias&Teneflje , quorum priot 
ir per LX.gradum cum dimidio ;pofterior 
XlIL&partcmquarram. 
irie autem diuidi i£pyptum apudAu6tores 
limus : quienim Nilofluuiodifcritninant 
n ab Africa.tres eiuspartes ftatuuntr^gy- 

Afiaricamfiue Thebaidem , qiia?hodie 
;dicitur:i€gyptumAfricanani,qii5eftpars 
1 Nili occidenral i : & yCgyptum inferiore, 
'ptentrionalem,inrer duo brachia Nili, in 
iDcltaelitexce. Alii diuiduntin Saperiore 
eriorem,(ubfuperiorisnomi!ieinrellige- 
ignm & anguftum illud fpacium , a Gara- 
fupra Syenem &finibusi£rhiopia: ad yC 
ayrum vrbem. Inferiorcontineturinira 
iaNili aCay ••o vfq; ad medi terraneu m, ha- 
ormam Deltajlitreije.Sunr rutfus alri, <jui 
ntur/Egypcuminfamraam,raediam,infi. 
5ummam appellant , quam incipiunc a fi- 
/fithiopiae, extendunrqne eam duntaxat 
ad Arfinoen,oppidum in ripa Nili , quod 
fricanus vocar Anthium;& haec pars eft i- 
laThebaisfiueSayda. Mediam dicuntea 
lintraAntibamoppidum,&apicemfiue 
n Deltap raaioris , qua: pars alias vocaiur 
polis & Hepranomia, Infimam cum cs- 
acuuntDeidformem,quam& a Romanis 
lanicamappellaraminuenio. luftinianus 
.'.ror in Nouellis fuis conftirutionibus di- 
ip>if?iam &Secundam.Pofttemo Leo A- 
is aflect aliam diuifionemitgypti, quas 
littunccumMahometaniregnum iftud 
luerunt.Partirurigitur eam in rrcs regio. 
Sahidam,ideft, terreftrem,qu2incipita 

regni Bugiae.vfque Cayrum.cftquehsc 
ir i£gyptus.'in Errifiam, qua: eft pars Oc- 
ilis Nili a Cayro vfque ad Rofetum:&in 
im fiueMaremneara, quaecompiedritur 
im Nili Oricntale. 

idumautcm etiameft,Aiexandrum olim 
ri£gyptumin multasprfff(;duras,&Ro- 
longotcmporepoftidemfecifle. Hero- 



R I .C A M* 37 

dotus numerat Nomos fiuc pra^fe^lnfas XVIIL 
Strabo XlX.ProIemacus XL VI. Plinius ^ppe L. 
MeliusOtteIius,quiex diuerfisfcriptorib.col- 
legit eiufmodi Nomos fiue Prasfcdluras LX VL 
lam quid de vrbibus in hoc regno dicemus.? 
funcquiineofuifledicSrregnatcAmafiXXVL 
roillia.airq; Diodorus,fuoremporecirciter III^ 
milliafuperfuifle. At Orrelius,ctfi fummaadhi. 
buitdiIigenriam,vltraCCC.perueftigare tamc 
non potuir,vt vcrofimilc vidcatur, veteres in il- 
lo tam immani numero Comopolcis.vicos arq-, 
Pagos complcxostmfle.Neq-, tamen quisquam 
negat, bellisSyriacis , iCthiopicis&Romanis 
mulraoppidapenitus in nihilum redadafuiflc. 
Sed relinquamusqu^ftioneiTi hancin medio,id 
conftat, inrer Vrbes ^gypri ha$ primi nominis 
fuifle,Syene,Thebas fiue Diofpolin,Tcntyram, 
Heliopolim,Memphim, Babylonem , Alexan- 
driam,PeIufiracumaliismultis. ' 

Eftautera Syene.quae hodie Afna dicitur,re- 
da fitafubTropico Cacri.TeftaturPlinius,Ma- 
themacicos hie puteu habuifle profundilfimii, 
qaem re€l;isiineis folrotum illuftrauerit , cum 
fuerit in ptincipio Cancri. Memphis olim Arfi^ 
noe^Regia vrbs.fita vlrraNiliim,in ripaeius oc- 
cidentali , nonlongf a famofisillisPyramidib. 
quarumtam frequenseft apud Audoresmen-f 
tio. SucceflithuicCayrus, fedes Sulranorum, 
quanquam non paucifintquiexiftimant, Cay- 
rumeffeeodcmloco,vbiohmBabylon fteterit. 
Bellonius tamen , qui omnes illas regiones ^er- 
luftrauit, viderurkfleucrare,vtbem, quam vete- 
resBabylonemdixere.pauIofupraCayrum fuifl 
fe,con(piciqueadhuceo!ocofp!endidorum z- 
dificiorum ruinas.Eteftetiamnum hodiepagus 
vbi mulfi Chriftiani Gr£Eci&Armeniihab!tant. 
EftautemCayrusvrbs triangulariforma extru- 
d:a,cin(5ba firmiflimis moenibus , non tamen ab 
omniparte, cura multis locisNiliw eipro muro 
fit.Vifuntur extra ambirum' .uuirorum pluriifea 
aedificia,vt&munimentumquoddam fupra e- 
ditara rupem,arci fimile,ad quod pergradus pe- 
trs incifosadfcenfus daturrin ca arce falubris eft 
commoratio&amoena , yt fiquisdefeneftris 
profpieiar,conuerfainomnesparres facie, ma- 
gnam partem ^gypti intueri poflit , quam ion- 
geoculorumobtutus pcrtingerepoteft. Maior 
pars zdmm in eavrbe duplicipauimento inftra- 
taefunt,obingcntemcalorem, atportaefiueia- 
nuaedomorumtamhumiles&anguftsfunt, vc 
totumcorpusinclinareoporteatcum , qui in- 
gredi velit. Magnatum camen domus ianuasal- 
tas pulchrafquchabent,quaies funt in prsecipuis 
vrbibus EHropjc. 

Eft in vrbe Cayro turris folida , ad eura ftru- 
damodum, vt futuraEfelicit^tisperi£gyptum 
omnibus annis manifeftafunt hinc deprehendi 
itidiciapofllrtt, ncmpeexNiliincremento:di- 
uerfx n.not£funt,quibuseluuieseius & altitu- 
docolligitur. Si cnim altius adfcendat fluuius 
& fuperiora foramina,quae indicium przbenr, 
conringat , certifuntincolae, vbcremfrugibui 
DD fore 



) 



58 Po TE NT I A O 

fore annuili. Aiunt alii indicia illa fertilitatis 
eaptari in delubro Turcico cui nomen fit E- 
fchiaia > ibi in columnalapideamenfurariad- 
icenfum NilijhaudlongeaCayro Vrbe.Sedni- 
hileftabfurdi, idemimribus fieri locis , atque 
adeo crediderim , in mulcopluribus obferuari 
alcicudinem tambeneticiincremenci, cum ne- 
mocupiac fucuri anni nofle bona. Sednosde 
hacre pluradicetnus,vbide fcecunditate Aegy- 
ptieiuique caufisagemus. 

In(5adem Vrbe locus eftingentibusrepletus 
di\imis.3afejlan loco nomen , vbi venduncur o- 
mnisgenerisvaiaaurea&argenrea , & omnis 
aurificumlabor, nec non teljeargencarKaura- 
cxque, cum aliis Oriencis preciofismercibus. 
Huc maximusnon Mercacorum folum (ed &C 
Procerum concurfus eft, quod quicquid rarum 
&preciofuinrocavrbefic,ibiiun<ftimfpe6betur. 
Ipuusvrbis ambitualiiatq; aliidiuerfmiode me- 
tiuncur. QuidamenimXIV.velXy. milHaria 
deprehendunt , aliiad VIII.reducunc,fcdhaJC 
cfficit milliarium diueriitas. Iftud conftat, ad 
XXIV. miUiaplacearum incam vaftavrbeefle, 
quseomncsnodtuoccludancur : quaecumroc 
autetiamplures finc,omnes tameninterfecon- 
iun<5ta:cohaerent. 

Templorum continetXXII. millia , putatur- 
quequinquiesmaiorLutetia , vt refettur To- 
mo Il.vrbium orbis Terra: illuftrium. Sunt ec- 
iam^tam. incra quam excravrbera horcielegan- 
tifllmi , in quibus praerer plantas vficacas vulga- 
refque arbores crefcunt arundines Cafiam fe- 
tentes , vt&Tamaiices, Palnw: , Sycomo- 
ri , MaliaurarjB , citri^eque limoniasqne, ac- 
cedencibusarundinctislaccariferacibus; f^pi- 
tnentacirca illos hortos plena func Chamajle- 
ontibus,vtapudnosIacercis. Maiercalocns^^ 
iuxta Cayrum horcisamceniilimus : in co con- 
(piciturObehlcusf2i|>ideusere£l:us,maiorcraf. 
fiorque , quam ifU qui Alexandrix vifuntur, 
(fd &aItior illo quiapud ConftancinopoHmaf- 
rargit in Hippodromo. 

De famofiflSmisillis Pyramidibus Aegyptiait 
Bellonius , eas in vno eodemque loco ad iydera 
eleuari, rantaeahitudinis , vt ad quadraginta 
millia pafllium abfentibus apparere incipiant. 
HasnominantAegyptii.vtidem aitPharaones, 
multoqi plus admirationisafFerunt propefpe- 
^antibus,quavllavnquaHiftoricorudefcripfit 
induftria. Antiqua enimRomanoru opera&ftu- 
pend« fabrica: cum his conferri non pofle vi- 
deantur.Stantautem molesillae lapidesinloco 
defertoadquartumkCayromilliare , ad ter- 
tium lapidis iadtum trans Niluni fluuium. 

Qujeintercasalciflimacft, etiampulchriru- 
dinecjeterisantecellit. Bafiseiustanta eft , vc 
fingulaexquatuoreius lateribus CCC.pedcs 
contincant , vnde conficitur ambitusinvni- 
nerfiim M.CC.pcdiim.altitudo eius ad DC.pe- 
desadfcendit. Saxaequibus ftrudtaeft , pro- 
pe omnia intcr fe sequalia func , tics pedes 



TTOMANNIGA 

longa,lata duos , alta rotidem. Et qu, 
quam apex eius in exadum definere videa 
acumen , obimmctifamalcicudinem , eft 
meninfiimmoplanicies quadtata XXI. pc 
lata. AitBaroBellouacenfis , feingreirun 
eam , defcend)fleprimumadL.palfus,deit 
rurfusadfcendilfe ad X L. hinc in Cryptopo 
cuniincidifle,Iacam pedes IV.altam V.long 
paffus XXX. ad cuius finem fuetitparua < 
raera quadrara.odopafTus lara & longa, co 
piac&men&plenalordibus. Eundem pere 
dem rcuerfum porricum , vidilfe ad man 
dexcramorificiumCifternae ampla»ac prof 
dsE.Inde cumconfcendiilecpaflus LXVIII 
crauifleinaliudconclaue fatis altum, incru 
tum intus marmore, lacum pedes XXL lon^ 
XXIV.&dimidium. eoinlocofuiflelapic 
Concauum,marrribrThebaicum,IongtHn^ 
pedesjlacum V.altum V.& dimidium : eum 
lapidem materiaetampuraefoUd^que fuilTe 
iiquisaUumei impingeret lapidem , tmr 
camclarum,vtses campanum. 

Addithis Bellonius haberePyramider 
lam gradus, qu2 ab fummo de icendentcs,! 
indemaicrcseuaderent, vnuniquodqticau 
lacus continere CCC.XXIV.ptdes A bali^ 
vfquead fummum faftigium numerariC» 
gradus,quorumqumisaltus fir roleasquim 
foleam aucem metitur nouem pollicibus. i 
tudmemeiustantamefleaicidem , vtxobu 
&expedicus fagiccarius corqutns abncruc 
lum,facere tamennon pofllc, quiniagittaro 
gcadibus ab altcrapartePyramidis illabatut. 
eo , quod debeat bafintranfiUre. Summica 
eiusaitelfe planam , tantae ampUtudinis 
quinquagiiita homincsfacile ibi vefCiripoI 
Deca:ceris Pytamidibusiam nihildicara, < 
fuperfluum foret,& in vna caecerasvidcrc qi 
mus : iftiid praecerire racicus hon poffum , q 
paulo fupra Pyramidem illam fc fpedanc 
offeracingeris illc Sphyngis CololTiis , iuxt 
ueumNiU, cuiusdefcriptionem huc nont 
xam, cumapudHerodotum, Pliniuroaliol 
ca fufficic nter inueniri poflit. 

Dignationefequitur Cayrum ^/«;frf»<IW/t 
liminrer praeftantillimas totius Mundi Vr 
vtquaefoli Roms crffcrit ciuium &incoIa 
muhixudine.Sicahaec eftinfelo fabulolb,ii 
trem itate Maris Mediterranei , in crucis « 
£taformam,latamagisquamlonga,dioiJic 
in veterem &nouam, Illa rer mille paff.lc 
exiftehs,includitpr2tcraliarara,quacibivi 
tur,duosmontesarenofbs. Antiqni rauiil 
adhuc prope integri,inreriora vero cojlapl; 
habitaripoflunt. Pleraque sdificiafubtus 
concaua,Iacushabenciacompluuios , quo 
fornices marmorcis fuftinentur columnis 
reicaulampraebuitaquaeindigentia , cun: 
potabiUs in vrbe aon fir , nifi quae^ Nil 
dcducitur , qut ceitis canalibus hinc 
dcriuatus cryptas iftas fubterranea 
implet aquis , idque femel in anno 



/ 



P E H A F 

< V. Augufti mcnfis. Plateas habet A lexan- 
fpaciofas&rpulcherrimas , in quibus (pe- 
da: fe ofFcrunt niulta: antiquitatcs & rui- 
leplorand;c. 

llenditurinteraha locnsPalatiicuiufclam) 
n domum fuide fabulantur Regis Cofli, 
i.itcrfuericS.Catharinai iuxtaeminentfex 
mnimarmoreiE, adhuctribusOrgyiis fu- 
crram c-\iftentcs. Monftratur dc inlonga 
MXi platca locus, v bi S. Marcus Euangelilta 
f truncatusperhibetur, eikjueibidemad- 
fcmplum , in quo Cophita: Chriftiani fer- 
lapidem , fupra quemcaputipfiampura- 
ucrit, vt&rCathedram , deqnaadpopu- 
;oncionatusfuerit. Sed &c in Templo S. 
arina: oilcndicur pars columns quadrata:, 
quam decapitatamaiuntfuifle beatamil- 
irginem. 

'ud murosiuxtapprtamfjiedbantur adhuc 
)bc!i(ci, multuminrerfefimiles, rotiin- 
i aniiquislitteris hieroglyphicis , quorum 
irope rotus rerra tcgitur.alter vero X. or- 
iiprafolumextat, vndecimpedes conti- 
n quadratura. Paulo fuperius locus appa- 
•i hiit antiquuni Cleopatras Regins Pala- 
inquofuitporticustamlonga, vt perre-' 
fquead mare, velutadhucruinaeiuso- 
nt.ExtraVrbem extat Columna Ca:faris, 
:folidomarmoreerexit, Trophxura de 
oPom.peio. Eilautemaltaadmodum.vt 
ius&Epiftyliurn conficianc LXX X.pe- 
:ometiicos , ambitus vero habet pedes 
II. 

aVeteri Alexandriaadnonam rranfeun- 
t,qu2pauIoplushabetamceniratis,ftru- 
-ukhraplanitie.ad/iniftram habens Por- 
terem , qui protegitur a cafteiio vrbis 
: cum autem fit incommodiorjvfus eius 
icocft frequens. Ad raanum verodex" 
tportusnouus.expofitusquidem Aqui- 
s.defenfus tamen ab vtraque pattcdua- 
ibus,quasPharulo8vocant : vnaeftin 
eninfula, non habensaliamaquam po- 
i.quam quae e cifternisVrbanis eo defer- 
crahuicredaoppofica eftj oportetquc, 
es nauesingreiTuras Portum , inter hsG 
lcUatranicant, quae vtraque tormentis 
robcfuntinftrudta. Debetur autem his 
; portubus , quod ciuitas haec vtcunque 
ur ficnimhosfuftuleris, paucisannis 
itur populojob inlalubrem loci iUius ae. 

«infulafuit, reaa Alexandrix oppofira; 
ero asuo no n amphus eft Infula,vt tem- 
sfaris&PcoIemsi , anneditur enim 
riti,habetqueCafteIIum lane incommo. 
lod in id fingulis diebus neceUe fic por- 
amdulccmdorfis Gamelorum , hau- 
lifternis Alexandrinis. 
remediidiei ab Alexandria abeft Rofe^ 
idumelegans,inripa Nili^extrudum, 
llibus aut circiter a mari. Doraos habes 



pulchas fane &c bene «dificatas,pi<auris elegan- 
tibusauratisqueembleniatibusexornatas, quse 
rescftadmodumrarainillisprouinciis. 

D^wwfrf Vrbis magnaeft celebritas:eft autem 
vicina mari mediterraneo ; Veterum Pelufium 
hxc eft.aho nomine Heliopolis, vel vt aiiis pla- 
cet,/£llopo!isdi^taab-(£!ioPnncipe, quieam 
triphci muro cinxir. Suidas.hanc appeilatcla* 
uem Aegypti:quanquamOrtehusputef, Pelu- 
fiurtifuifie eam.quajhodieTenefadicitur.Sunt 
autemprajter has Vrbes&aliffiin Acgyptoce- 
lebres , quashiccommemorarenoneftnoftri 
inftituti; vna tamen eft pvx caeteris eminens,F«- 
C4,CineFuoa, vtappelkturj quaepoftCayrum 
maximaeftomniumAcgyptiacarum,exaduer-' 
fo Infulas Edibebx,quam Nilus efficit.Oppido- 
rum & pagorum incredibihs eft mulritudo in 
Aegypto,inprimis ad vtramqueripamNiii , qui 
IocailIafacitamcEniffima,ingentefquehabita-» 
toribuspraftatcomraoditates. Pagorum vero 
&villarum , quilongiusa Niloabfuntearatio 
eft, vt in locis editioribus ftruai fint , ad vican- 
das Nili inundationes.domicilia in iisfadlafunc 
exargillafpifta, pingui& tenaciffima, tcdaeo- 
rumfaftigiata , quanquam etiam multaplana 
finr. 

lam deinceps de Troptodytis etiam cJicendum 
eft.Obtinethscgenslaiumfpacium, quod in- 
tereft iiirer ripam Nih Oriencalem & litcusE^ 
rythrsiMaris , ad manumdextram Aegypti, 
Ptolemsus eos appellar Acabas Ichthyepha- 
gos> Caftaldus dicitiegionem illam hodieSir->- 
fiam vocafi ; videtur tamen recaifEnae a neoteri- 
cjsappellari Arabia Troglodydca. Oppida eiiis 
pra-cipuafiint C0ro«^fsi/,ad Mare Rubrum,cum 
poitu marino fatis bono. Deinde AlccfirCm^ 
Chofir , quam nonnullifumiinrproBerenice 
ProIema?i; hicfc aperiunc montes , prsftancque 
viam ad mare,per q u a m A byffinis fr u ges a b A e- 
gyptofupportaripoiTunt. Huc pertinet etiam 
Suaquena , quamOrteliusputatPtoIemaidem 
Mels efTe.Phnio videtur effe Epitheras,& Pto- 
lera^oTheton.-habet & hocoppidumportum 
commodum. 

Poftremo eftad ipfum velut caput SinusE- 
rythra:ioppidum Sue^, quod Petrus GihefusSg 
BelloniuscapiuntproArfinoePcolomai, Zie- 
glcrus pro Potidaea Srrabonis;tertii putimt He- 
ron vrbem eife, quae Ptoleraff i Regis & Roma. 
norum aeuo maxime floruerit ob mercimonio- 
rum frequentiam , quae huc veniebant ex f ndia 
& Arabia,atque inde Cayrafa deIata,porro dis- 
tribuebanturper Alexandriam & roram Acgy- 
ptum. Sed noftro tempore neque mercimoniis 
frequenscft , neque populo ob nimiamom- 
niumrerumdifficultatem , quanquam Turc^ 
nihil non fecerinr,vteampopuIo- 
fam rcddercnc. 



40 



PoTENTtA O 



(^aUtas&naturafoli JEgy^tmu 



Dehacdidturi, initium faciemus a verfibuS 
Lucanihis; 

Tena fuis contenta honis,non mdtga menis 
Autlouis-.inSolotantaeftfiduciaNilo. 



ISIilumigiturfiruftuIeris , Aegyptumipram 
euerteris. Regioenim hacfluuio NilototiuS 
orbisnobiliflimofecatufsirrigafur,impingua- 
tur ac foecunda redditur .Multa huic amni a ve- 
teribusimponunturnomina , qaorum aliqui 
conantur rationes reddere. Diodorus vocat 
Aeton , id eft Aquilam , ob celeritatem cur- 
fas eius verfus cataradtas. Fuit eciam ipfi flu- 
uio nomen Aegypfo , a rege * qui idem no- 
men fuum toti regno communicauit. Feftus* 
Euftachius & Piutarchus etiam Melum fiue 
Melam didum fuiffe aiferunr. Cedrenus & 
Epiphanius i>ominant Chryforhoam , qua- 
fidicas Aurifluum ; Dionyfius einomendat 
SyencE. Antiquiflima eius nomina fuifle di- 
cuntur Ofiris , Triton , Aftapus&: Aftaboras. 
Sacrze Litteras eum appellanf Seor vel Sihor, 
quodfignificatturbidum » eadecaufa, quia 
hmum kitumque fecum Aegypto infert , quan- 
quaminiifdem S.Utteris Gehon&Phifonap- 
pellari quibusdam videatur. Af gyptii vuCaue- 
runt Noym, Abyflini Tacuin, AfriNikxm , Ta- 
cafliAbanhin. 

Dehuius fluuii origine diuerfaefemper fue- 
runC opiniones , pleraeque tamen omnes in- 
certx. Noftro tamen tempore fatis conftat, 
quod non proueniat e Montibus Lunae, vt Pto- 
lemxus opinatUS eft , fed ex prxgrandi Lacu, 
cui nomen eft Zaira,in fupcriore Aethiopia in- 
terduoregna, CongoMonomatapa, fub grd- 
duvndectmoaut circicer eleuationis PoH An- 
tarftici. Sednecminuscertumcftiftud , flu- 
uium huncIongiflSmis fpaciisper diuerfascur- 
tentemregiones , non folum mirosfacerefle- 
XOS& Maeandros , fedetiamplurimaslnfulas» 
inter quas ampliflima eft quae dicitur Meroe, 
Vbiautem primum JEgy ptum ingteditur.labi- 
turintermonfesangufto terrarumfpacio, ve- 
rum vbi emerfit,facit nobiliflimum illudDelta, 
diuidirque aquas fuaS in multas valles diner- 
fosquealueos : quantum cnim difcedunt afe 
ipfis montes , tantum etiam extendiiur fluuius: 
vbi coeunt,coit quoque fluuius : rdrfum nadus 
liberum fpacium ingreditdf per campos 6c am- 
bitiofo curfuvelutluxuriat. 

Quaradiu dutem iecundum Aegypti longi-' 
tudinemingrediturNilus , multum fimiliseft 
Pado fluuiolfaliacvt BellomUsait jittprimisfa- 
aoinitioabVrbe Ferraria , vfque dum aquas 
fuasexonerat: nauigari^imvterquefacilepo- 
teftexplicatisveIis,etiamberteficioven£iadaer- 

fofluuio. 

Dc oftiis Nili nort minoc eft incerpCJlcoS 



T T O M AN NIG A 

audlores , quam de eius origihecontrouei 
quidam enim numerant VII. quodfacit l 
la, Strabo, DiodorUs &Herodotus. Aliii 
Uem cum Ptoletmaeo. Plinius habetvndeci 
Koftri famen homines tria tantum nouer 
vel quatuor , vt Guilelmus Tyrius & Pet 
Bellonius , qdi harrant ea qua ipfi videri 
Vt & aliiplures. Infra Cayrum enim in quat 
brichia fiue ramosfinditur, quorumduol 
nauigabilia i nempe oftiUm Pelufiacumii 
Damiatamr& Canopicum vbi Rofetum.In 
dationis veroeiustempore,pluribnSa!ueist 
dk nauigabilis. Reliquo tempore anni iti; 
ra nauigia non fert,ob paludes , limum & fa 
Inm. 

Caeterum ipfe fluuius per Ce mirefoecun 
eftmutrit cnim incredibilem vim pi(cium,| 
terque hoc alia quaedam aniraalia Amphibi 
monftraipfoafpedu faeda , nempe Hippc 
famos & Phocas.Crocodilositemaliaquei 
ftaanimantiahomin^bus. Aiunthuncfluu 
iiuilosgcnerareventos, aquasque eius eil 
mnium fluuiorum longedulciirimas, quod 
lc probe excoilac > ipioique tam longo pei 
denfifllmas regiones curfit purificatae , v: 
fubfileseuadant, citm non nientianturqi 
cunt , nullum tofius otbis flumen tam 
gumcuriu fuo emetiriterrarum fpaciam. 
feruauerunrautem efiam veferes,nomenfi 
huiuslitteris fuis exprimere numerum dic 
AnniSoIaris,inhuncmodum,N,5o.E.5.I 
A. 30. O. yo. 2* 200. fumma hacc colli^ 
CCC.LXV. 

Incipit aufem Nilus inundare .^Epyptu 
d.VlI.vel XVII. lunii menfis , crefcttqu* 
diesXL.toii iemquedecrefcif , non poft 
C.^ vt opinatus eftHerodotus. Fitautera 
cum /€rhiopia fiiperior , qujc longe eft I 
i£gyprum,perpefUisIongisqnemadercitin 
busjinprimis in montanis,vbi aurem denfa 
pluuiae cc ilaucrunt , etiam inundatiodc 
rcuertit urque fluuius in veteres fuosaliieo 
autem rcsfaneadmirationedigna , videre 1 
fluuiura excrefcere in tantum , cnm alii 
crefcunt.vicifl^m, fubfidere cumalijintu 
cunr. Duiante autem toto huius increi 
titempore , omniaoppida&pagi/tgypti 
paru£ quaedam Infular , citmlociseditioi 
fint impofita , ne eis illuuics nocerc q 
ficalijadalios accederc non pofliint , ni 
neficio nauigiorum. Male aufem cum 
aoimalibusferifquc agitur, qua* aquis pen 
nifiinIocateditiora*confugianf : itianfuei 
tem & domeftica in ftabuhsferuantujc&ai 
minibus nutriun tur , qui iam ante iis de p} 
proipexerunt. ^ 
FaeruntfionfiuUiy teftc Strabonc, «J^ 
ftimanerunt * y£gyptumoIimtotamfui(It: 
merfam afque coopcrtam mari vfque ad 
des Pelufiscas Monf is Caflii & Sorbonidt 
lumautem peipefuis fuis inundatioiiibus 
tura iiluexiflie limi&lutt, vthufnasindc 



r E R A F 
iltiot eHafeiir «?: talis , qiialis noftroaruo 
nitiir. Hiiius (11« opinionis firmamcntum 

h. )bcnt , c]uod iubtcr arenani limumqine 
icntibus innumcra occutranc oftrcorum 
iilearumqueteftcr. 

■ftautcmipfaAegypti regio plaHahumilis- 
, circnsmontibus , vndeprofpeduslon- 
non datur : aere perflarur eahdo & perc^ri- 
nprimisnoxio , vnde con(ueuerunt inco- 
. t-crenteLeoneAfiicano,inomnibiis oppi» 
:xtruerepr2altasturres,quibus&:iniummo 
limoportageminacft, conuerfa in domos 
icantium; per fuperiorfm ingrediturvcn- 
, &perlkturperinferiorem , quod miri- 
■'acitad mitigandumardorem Solis &c reci- 
dam auram trigidiufcuJam. Non tamen 
) obnoxium eft hoc regnum calidillimis 
:n iiaribus , vt Ga;reras Africs rigiones, 
ruirur ftigidiorc Aquilonis flaiu , quihic 
nhumiduseft , cum alibiexiicc.n-e exin- 

0 Uio ibleat. Terra:motus hic nulii , fed 
le pluuia;,quibus nihil opus habenr , con- 
humore&pingufdineNili. Quod fiqua: 
.idantpluuia; , qaod tamcn rariifimeac- 
.noxijefuntmortalibus .caufentescjthar- 
fcbre<,tumoresinguinum &aliasiEgritu- 
5. Poftremo , ecfifa^cundillimaeft Aegy- 
omniumque rerum fertilis , magi 1 n raaic n 
:a premirur , fi Nilus pareius mundet a- 
, tantum momenti ad hominum fclici- 

1 fitura eft in vnius fluuii exorbitatione. 
autcraper torum regnum hincinde plu- 
fofla:' manu fadl:;\: , quibusftagnantis Ni- 
xintercipiunturj neii, quilongiusa flu- 

i. ibitant , aquarum premantur inopiaj 
) vetetem fjam fedem repetente. lufti- 
olum Aegypti ita ftEcundam efTe iireiir, 
nentorum nulla terra feracior fit in vfus 
num. Vetercs etiam plurimi publicum 
s Horreum vocauerunt , aflerence Pli- 
Romani Imperii amplitudinem absque 
pti opibus frugibusque, diu perdurare 
lotuifte , cuminfoloNiloPop. Roraani 
Hantia vel fames eflTet. Idem etiam tefta- 
iicabundchcrbisad cibum accommodis 
pti agrum aftluere , yt vel frugibus ca- 
loftit. Scilicet hinc funt ifts Regum Ac- 
orumdiuirije , quas admiramur , &qua- 
idemus fpecimina , in fuperbiflimis illis 
mianiam fumptuofis ftruciuris , iepul- 
inquamregum . Labyrintho , Obehfcis, 
lidibus , Sp liyng.e ; quas omniaincredibili 
lextrudafuiftenecefte cft. 
igitur fumma in AegyptovbiqueTritici, 
lis , Hordei , Aiaenx, Leguminum , vi- 
m optimi fertilitas , «ec de&nt pafcua 
na : Oleo tainen nonpcrinde abundar. 
lis tamen fiue Aegyptus Gjperior fupe- 
eteras prouincias omnes vbertate & 
leguminum, lini, multitudinepecoris, 
arum 6c Anfcrum. Prsterf a pars ea Ae- 
qua: Orientera reipicit , aftluit frudi- 
borum , ordco&oiiza: parsvctooc- 



K i c A 4I' 
cidenralis goflyp.io & faCcaro. MefljS incipig 
Menfe Apnli , pcragiturque tanta celetitate i 
vtcirca vigefimum diem Maii menfis , omnes 
frugcs iam demefnE & condits fint. Campos 
circa Nilum ait Belloniusmaximaexpafteple^ 
nos eftc ori2;a& arundinetis iaccari,(ed qui lon- 
giusa fluuioabfunt horti,magno laborecolun-« 
tur&vciles rcddunturi cum certorum inftru-* 
mentorum & rotarum beneficio , qux a bobu9 
trahuncur, hauriendafemperfitaqua , &irri-' 
gandis fulcis eftundenda» 

De vino fuperius duo verba diximus. ho4 
magna copia per Acgyptum creicit , diuerfis 
in locis : nam circa iacum Maraeotidis opti-? 
mumcoUigitur vinum , quodlongotemporg 
incorruptum manet. Olei habet parum , 
patitutlignorum defedum ad vfum culins S4 
£Edificia,cum pr^ter palmeta,quarum arborurfis 
&fabricasexcirandasvfus nullus eft j vix yUm 
arboresrcperiantur. Ad fiimmam autemalti* 
tudinem excreicunt palmae per omnem Aegy-^ 
ptum , vifsquefunt, referentcBellonio , e% 
vnotruncovigintiftirpes pullulafte , grandes 
illas quidem & feparatjc. Creicunt & pr^tei* 
palmas inhortis alii frudns arborei , pomapu^ 
nicaaurantia , limonia, nec non Cafia, & ra-' 
matix,c|uamtamenferi cum curaoportet. Sy-' 
comoris perpetuus viror , tanrae viracitariss 
vt cseterje arbores pr^ hac paliere videantur., 
Colitur Sc magna cum cura Arbuftum nomi-» 
ne Alcana , cuiusintegranemufcula vifuntur:^ 
huiusfolia , poftquamaruerunc , trahumfla- 
unm colorem , vtunturque iis mulieres Turci- 
cae 6c Aegyptixadtingendasmanus , pedes&: 
partem capillorum. Florum odoratorum hic 
magnacopia : quin& Plinius vaiios fuffirusS^ 
odoramenrapreciofarribuit Aegypto , quan-' 
quamfateatur , flores commqniter nonaded 
bcne olere, quod aer ferc nebulofus fir,vapori«' 
bus e NiloaiTargentibus. 

Pr^ter beftiasikuasacnocuas ,quibus hjed 
abundar , animalia domeftica miracopiaalita 
Bubalos , Boues , Camelos , Equos , AfinoS;, 
Arietes& Capras : quae quidem omniainma-- 
gnam excrefcunt raolem , tefteBclIonio , ob 
aeris temperiem , pabuli abundanriam , aC 
ftirpium a Nilo irrigararum bonum alimen- 
tum: intcrreliquavero Arietespinguesadmo^ 
dum &crafli funt , amplamque &denfamar-- 
quead tcrram vfque propendentem caudarat 
trahuint , palearia infuper a collo dependen-- 
tiavtboues habent , nigra veftiti lana. Cura-. 
que h^c regio tepida fit admodum & palu-- 
ftris , in eam aues aquaticas tanra copia com- 
raeaut , vt agri & prata iis albefcant : inpri- 
mis Ciconiarum hic multitudo vtiliseft: tan- 
tum enim hic ranarum gignitur , vc jiffi i 
ciconiis deuorarentur , nibil illisefretfrequen-' 
tiiis. Chamskones etiam hic frequentes 
teperiuntur , inter fa-pifnenta hortorum & 
ramos certorum arbuftorum repenfes , qut 
non viuuntorHnino vento , vt vulgo fabalan-.- 
tar , quanquam longifllmo tempo:^efinecibcy 

5 Viueie® 



^2, Po T E NT I A O T T O M A N N I C A 

viucrepoflint. P ^gjr vniuet(ar" vgf" Aegyptu tn rilia.Viticontrarorpentesocio.intradomos 
^,j\ \i^!>\\lpjf f-fii ^i-ni>tref'Yr\i-^Ai.rinn Q\\e nr , ffH continebant i & fi quod onus aliquo fere 
f pn ar ni '^''"^fi P^^ pvrr n (^ad iab£nt.ia4uibu^ dum eflec i vin id imponebant capiri , f( 
f j3anj-qnaru r.ro""rnmmillia repnnunnqUQ^ minae hutjieris. Viri reddentes vrinam de 
tAW ^a!"' f rn iip frppf P''*"^"^ ""^' v "mnia.n - debant incnruato corpore : mulieres ftani 
iHn(T| P i nif.vri.irlan tur j mingcbant: vtrinque tamendomiquidemi 

MecallisAegyptUsnunqnamomninocaruitj tra(Stabantncgotia , foris &:inpublicocafi 
iniisprsfertiffllocis , qu^ pfopiota funt Ac- bant.MuIiet facerdosalicuiusDei velDeie 
thiopis j vbi&gemm£Equ2damrcperiuntur. nortpoterat:ipfiquoq; Aegyptii nonconfcc 
Aetites lapis magnacopia iujfta Alexandriam batfevnialicuiNumini,fedomnib.timul.In 
reperitur.quinauibiisimpofirusauehituf , tra- {acrificos etat vnus quidam fummUsPontif 
ditqueBelloniusinobferuationibUsfuis.crede- ec£ErerisSacerdotibuiele6lus,cnimortuof 
reAegyptios,eamiapidiiUiine(reviitutem,vr cedebat filius in dignitatcPonnficiali. Lit 
faciatagnofcereatquedeprehenderefures. legitimi nequaquam fecufabant alere par 
Muheres Aeoyptis admiracuiumfcEcundfe tes fiios , quod ita volebant leges Acgy: 
funtiVtnohfitraruraiis.tresautquatuorfimul ExpOnete natos muheribus non iiccbat , 
faytus efFunelere, obf^ruatumquc eft , partus o- cogebanrur eos tollere atque educare. W 
dimcftreshicvitales eirenecmoriftatim, vta- tis popuhsin roorepofitum e-at, vtcumlu 
libi fit. luxta Cayrum vrbem locus eft , qui Me- rent defunaos fuos , caput fa;darent , pror 
tareadicitur,ibi crefcit ArborBalfamifeia.Cif- terentque capillos&barbam: contra /\egy 
ca Alexandriam vifuntur grcges certatum no- cuminiu6tuerailt , tondcbant capiit&m 
bi(queincognitarumcaprarum,quasiprsGa2eL tum, pinfebantquepanesfiuemailasmanil 
ksvecant.Ctefcimr&hicmagnonumetama- p.edtbusque:fimt&quidamreiimperiti,qu 
laPunica,hraonia,aurantia,citria,ficus,cerafa, hstribuunt inuentionem circumcifionis. 
& ptieter hos mulci ahi frudus arbofei nobis hsc Grsc otum funt nugamenta , quihus r 
peniEusignotij&quiinEuropanonprouenmt. conftatdehiftorialudasorura. 
Gignit & ager AlexandiinuS mulnim oriza:,' Scribentcs a manu dexcraverfusfinifti 
hordei.fpelr^&ieguminum.Nontaraen nega- progrediebantur , vt adhuc faciunt Heb 
uerim, tefram illam omninofterilemfuturam, Arabes , Turca; &Perf2. Muhere^conte 
nifimaximo& indefeiTo incolarum ftudioco- erant vnatunica, viriautem, quimolliore 
leretur:inprimisiniislocis,quxlortgiusaNilo f3nt,geftabantduas. Litterarumgcneraa 
abfunt*,quodmachinarumtraaoriarumbene- ilioscrantduo ; vnumSacrum , qnono 
ficio & minifterio boum aquainarentesagfos mnibus promifcue vtifas erat , quodacc 
magnolaborededLicendafit. Edtbeba Iniulaab- rant ab Aethiopibus : alterura profanan 
undararundinecisfaccari,fycomoris,palmis,o- commune. SolebantSacerdotestertioquo 
riza,&omnisgenerisleguminibus. dtepilosabradereperfotumcorpus.nequi 
ArabUtroglodyncaefltegio fterilis , fabulofa, hsimpuritatisinhsreret, cumadtemplavi 
deferra&inculta,qasinfcequenteradmodum crificia irent. Veftes eorum erant linea: , i 
habitatur, quod perraroibiaquatiabcripoiTir. didsacrecenter!otae:eranrqueadeoroun(j 
qum&iprumoppidumSuesadeoficcuiTieft,vt ftudiofi, vtprsciputiumpenisfeidcoampu 
expureo,quiduobusm!llibusabvrbeabeft, a- dicerent , nequidiub eo u-npuritatis occu! 
quam extrahant,eamque dorfo camelorura ple. tur. Calceos gerebant facaos ex lignoatb 
nisvcnbuscadifqueimpofitam^inoppidomde- qusPapyrusappcilahatur. 
portenc , quamuis pauluium amara fiue falfa Fabas Aegyptii veter es pr orfus non I 

bant,(edne iis quidem vefcifas erat, fir 
aliunde importarencuf : Sacerdotesvero 
UoresanpqmrumJEgjpmum. ne intueri quidem audcbant , quod dice 

eflegenusleguminisinquinarum. Cotpu: 
fueruntAegyptiifetnperhabitihominesitl- guhs diebus ter frigida abluebanc , n 
t^nkifi&rpirituacriac fubtih praediti . vnde vero bis. Viaimarii eorum abftinebanta 
Macrobius Aegyptura Matrem Artiumnomi- pitibusanimalium,qusiramolauerant,fec 
nat, quod inijoteciusfueriiatinuentoresGeo- moconuiciorum ac malediiaorum plault 
metriae, Arithnreticx,Mcdicinae &m.ulcarum a- ea defpuebant , additis horrendis execraci 
liarumartium. Aegyptii enira primi applicue- bus,pofteavendebanchofpitibusacperegi 
runtammumadobfcruationera^ftforum: pri- quifinulhadeirent , abiiciebant cainNi 
mi putanturoperam dcdifl^e Magia&Incanta- MaiStabantautem in facrificus boues , ta 
tionibus. Apud eordera primuminuencafunc & vitulos . vaccas vcro & iuuencasim 
nominaXII.Deofum,fueruntcre(aaAltafia,I- lare fas non erat , quod facrs eflent i 
dola Delubra,ftatusanimalium, quaetameno- quam fmgulan honore colebant. Vclce 
mniacos ab Aethiopibus accepifle putat Dio- lur panefiligineo,&bibcbantZyrluun,^ 
dorusSiculus.VeterumAegypti^rumfoemina: vinumapudil^SHoncrefcetet.Sed«pii« 
exercebantmcrcimonia,aperiebantdiuerforia uorabant partira cr udos & m fole cxicq 
lctabernas,&obibantpIetaqueaha®fficiavi- partim falc & rauria conditos. AiU)^' 



P E R A F 
eliqua ciboriini genera vcfccbantur cru- 
um fale.qui autem opuleficiorcs eranr, veC- 
ntiirauib,isaquaticis&CQturnicibus,quas 
mmis dtliciiihabebanr. 
um conuciiiirein in publico aliquo epulo, 
|U-un conuiuanJifinemf.iccrcntj intrabat 
am fcrens fcelecon hominis mortuiafRibie 
m,;iltitudiniscluorum cubitorum: idolFe- 
uromnibus ordine conuiuis , additishis 
s : Edcjbibe , &hocre/picc , cumenim 
ntentia vixcris , tahs polt mortem futu- 

ii 

iuniorcs grandioribus natu obuiam fadi 
ntjdecedebanciisde via ,fed &:cum confe- 
it , afliirgebantiislocumquealTidendida- 
lupiatcis fi fcniores habuiflentobuios,(a- 
antcos , nonquidem verbisjfedextenta 
i,(k inclinato ad eorum genua capitc. Li- 
■cftimcntisvulgovtcbancur , iniicicntes 
ilispallia cx eadcm rcla;veftibusenimla- 
'tif.is omninononcratjinprimiscuingre- 
Ijcireutlocafacra.quinnefepeliebac qui- 
;orpora in laneo amidu. Sobrietati in me- 
nodumltudebant .carncsaliasquam vi(u- 
anfetinas mcnfis vixinferentes:vini cer- 
^!ie nicnfuraeratrieftinara,quam bibeier, 
iis fiburraret cibis vcntrem auc incbria- 

:gesvtebantur fumnvinianfuetudineerga 
lum , quaratione mire fibi conciliabanc 
cudinisafFeaus , adeo, vcnon folumSa- 
tes , led&plebsinvniuerfum niaiorefol- 
hneintentieirent conferuationi Regum, 
(\iz ipforum aut liberorum vxorumque 

Quod fi Regem defungi vira contigillct, 
s triliicia exonebatur apud vn iuerfos , qui 
)dum quidem lugendi 8c lamentandi fa- 
u y fcilTis enim veftibus occludebant tem- 
)n prodibant foras, vitabant for um, abfti- 
u a Feftispubhcis, inquinabaiicluto capi- 
n:>enfcsll. dies XII. cindli lintcofubter 
ia : hoc habitu conucniebant tan;. viri 
mulicrcs per CC.dics , fingulisdiebus 
:renouabant kaum plainaumquccaa- 
i maeiiias in laudcm mortui , dcp^cexlican- 
isvirtutem atque fanaitatem. Hoctoto 
5 tempore abftinebanc a co6lis cibariis, 

twbebant vinumaut Zythum, aut vllum 
genusad hilaritatcm fadum.-fed necla- 
irautvngebant corpus , ncque dormie- 
nledis fuis , vitantes etiam concubitum 
rum ; fcd omnibus diebuslugcbanr & de- 
sancmorrem Rcgis. Intereafadis omni- 
jm excquiarum diesadcfl^ct, ferebatur ca- 
mor tuianteportam , Sc dertitucbatur an- 
um fcpulchri.lbi Orator quidam habebat 
ionem funebrem , qua pcrfequebatur vi- 
czdi Rcgis ; quo cacente , hccbat cui- 
vicifljmeiusfadta & vitam accufare. Ad- 
itSacerdotes , & audicbant pcrorantera 
amortui , quiexpofituscjat oculisvni- 
multitudinis.Siquidlaudcdignirecitare- 
probabancidcomplofis manibus ;Ci «juid 



minusplaciliflec i reiiciebant inconditomur- 
mure & cum indignatione. Vnde f^pe Fa* 
^lura cit, vtRtgey,quorum geftapopulum of- 
fenderant , cxtrerao Sepulturic honore carc- 
renc, nec regibus digna tumularentur magni- 
ficentia. Etprofcdo, fi verumfaterivolumuS, 
CQntinuiimetusiftercgesinofficio ♦ vc ftu- 
derentinnoccntiae&iuftici^ i nifimallenccor- 
porafuapoft mortem fuara ea affici conturae* 
lia. 

QuodadNurainaeorumattmct, nullagens 
fi«jSoIeiftofuit , nondicofuperftitiofamagis» 
fed magis ridicula quam ^yptij , qui noa 

concentiftaCuisdefunaorumhomiiiumjetian* 
bcuta & viles beftias colucrunc,tara viuas quam 
mortuas. vti Caties , Feles , Lupos, Crocodilos* 
lchneuraoncs , Milu os , ibes aues. Tantura au* 
tem abfuit , vt vererentur illius ftultitite publi- 
caraprofeflionerafacere , vt contralaudifibi 
ducerent tam ftolidara turpemq; Idololatriara. 
Ferebant eramhotum ahiraalium figuras ScCi. 
mulachra circum oppida & per pagos , often- 
ranteserrelut Deos Tucelares omni honoxe 
digno$.Si quis horum Deorura %yptiacorura 
moTtuusfui{ref,inuolucbanteura ftolidi ilh ho, 
mraespurolinteo » deploranteseiusmortera 
m ulti s clam o ribus & vlulatibus, & pe (Stus per- 
cuticntes ; poft vngchanteura oled cedriho, 
condiebantquearomatibuspteciofis,defodie- 

ban tque cofpus in certo quodara loco,quodita 
condt'tum,diu feruabatur a putredinc* 

Siquisharumanimantiuffl aliquam interfe» 
ciflc't, isnullopadovitam conferuarepoterat^ 
populus enim concurfu Fado illum cfudelifl 
Umismodistrucidabat , non expedatodonec 
leiiudiciocondemnaretuf : quimetusincailfi 
ftiic,vcmulti , cumhorumaniraaliumaliquoA 
cafudefecifl!er,e veftigioqudm longifl^me dif- 
cederenc , velacerbisIaCrymisrant<Ereiiii(au- 
ram deplorarent,ne viderentur dei fui interitu 
laerari. Incumbebacautem priraoribus Mpj- 
ptiorum curaalendi aniraaliailla , qui ea ffia|i 
nutriebanrfollicitudinc, nec finemagnisira- 
penfis,cibo e delicatiflimo flore farin« , placert- 
tifqueela6te&fimilaparatis , apponentes iis 
rntcr ahos cibos cariiesanferum clixas&aflaras. 
Vuae cx iftis animalibus dele«aat)antur Carnibus 
crudis, ns coeraebantauiculasretiveltranfcn- 
m captas:& vt vno verbo dicara , raaximi con- 
Itabatillorumdeaftrorumalimonia, Defundo 
aliquo horum animaliura , roaiores ciebant 
plandusatqueeiulatus , quara fiiibcrieorum 
chariflimi expirauiffcnr,fepcliebantque id mul- 
tisfumptibus&raagnificentia ; vtconftet,re- 
gnantePtoIeraaeoSapienteiEgyptiRege , ia 
Vrbc Mcmphi bouem nimia fenciSta mor- 
tuum,ab eo,quiipfura mitriuerar raaxirais fum- 
tibuselatHraturaukcumqueFmllc , eundem- 
quc ab rcge mutuo fumfiflb L. argenti talen- 

ta , quaeomniaimpenditincamridicuJascxe- 
quias. 

In honoribus quos defan<9:is habebaiif,noa 
nonnoxant^gyptijmodumautfinem , adeo 
PD 4 prodigi 



POTENTtAO 

prodigi erant opHm fuacittn. Defunao enim 
aliquo.propinqui eius conueniebant , faedatif- 
auecapitibus circumibant in ciuitate , lamen- 
tantes rine intermiflione donec corjws terra 
obrutum fuitret. Intcrea temporis neque ab- 
luebantcorpus,nequebibebancvinum,neque 
vllum dbum delicatiorem comedebant, neque 
preciofisvtebanturveftibus. Sepulturaegenera 
eranttriajprimumvaldefumtuofum , alterum 
mediecre, tertium vile. In primum iufumeba- 
turTalentumargenti-.in fecundumX X.mins: 
intertium propenihilimpendebatur.Erantau- 
temreifunerarias velutquidam pra:fe61:i , quafi 
ad idofficium nati 8c nutriti •, hi ferebant fecum 
libellosimpenforurafuneralium , conaentif- 
. que propinquis mortui , fcifcitabantnr, quanti 
defunaumfepelirivellent ; ergopoftquamm- 
ter eos de precio conuentum eft , tradcbatur li- 
bitinariisiftiscadauer , vtea.qasadcxequias 
neceftaria eflent,expedirent. Primus omnium 
fcribaaderat , q[ui cum corpus nadum humi ex- 
pofuifler, notabat in eo , vbi fieri dcberet mcifio 
ihlatere fmiftro-.deindeaderac Sedor, qaiacu- 
tiflimolapide Aethiopico findebat latus mor- 
tui,&celeritcraufugicbar. Infeqaebantureum 
afliftentes , maledidtis iapidibufque eum impe- 
tentes,ac fi flagitium aliquod admififler-, perfua- 
debant cnim fibi , feri non poire , quin ille , qui 
' tantum vulnus infligere mortuo aufus fuifler, 
idfingulariin eum odiofeciflet. I!iivero,qui 
condiebant Balfamo airomatibufque corpus, 
pr£Ecipu£e inter eos erant exftimationis .; hi 
enim frequentes folebant efle intemplis , & 
• ferfaricumSacerdotibus. DumVefpiilones& 
pollindlores ad hunc raodum oceaparentur 
circacadauer , aliusfecabatinteftina,faluota- 
mencorde&renibus , ftatimque aderat alius, 
quilauabat inceriora vino ab Phdeniciapetito, 
permiftobonisodoribus , deindcvngebacto- 
tum corpus cedria , moxdiuerfis compofitioni- 
' busaromatic;s , pct integf um menfem : neque 
tamcn contenti erant illis tam ctebris vndio- 
nibus , fed &: parabaotinfufionem exmyrrha, 
Cinnamomo aliifque aroraatibus , omnia in 
eumfinem , vtnonfolumcadauer longiflSmo 
tempore a putre fadione prsferuarent, fed & vt 
gtatumilhconciliarentodorem, 

Ad iftum modum pollindura & paratum 
corpusreddebantprop^nquis , cumiamante 
membra omnefque corporis parteS tam apte 
adunaflent , etiara vfque ad palpebras & fuper- 
cilia , vt dormienti eflet quam raortuo fimi- 
lior» 

Hisfaais habebatuc oratio , quarecenfeba- 
tur omnis eius vita a prima infantia , quara pi»s 
fucrit in Deos, quam do£tus , innocens, iuftus, 
integer,continens. Fadto dicendifine , inuo£a- 
bat orator Deos Infernales , vt mortuo alligna- 
rentlocuminterbeatas animas. Refpondebat 
his precibus populus , magnifquelaudibusdc- 
mortuinomen ad aftra vehebat. Poftremofe- 
peliebat vnufquifque mortuum fuum in pro- 
prium fuum monamentum:qiuaHitem non ha- 



TTOMAN^MiGA 

bebant peculiaria raohumefira, coilocahattt 
daucrafuotumin domointer duosfirmiflTiiT 
muros i farcophagilm ftatuentes erectunr 
csmentoobtarantes aditum vtpofteridit 
rcs fa£tr,djflblilto are alieno qnod morti 
debuerat , ipfum exemptum fepehrent ho 
fti». 

Cum cosdi inopia mUtuum accipetetit 
gentum , {blebanr credicoribas pignorid 
corporapropinquQrumfuorum.qasfiquis 
rcdemiflec,no folam perpecao infamis habe 
rur, fed & ipredemorcausfepuhuraihonorc 
rebat. 

Vt autem finem de his dicendifaciam , vi 
bant^gyptijomneshaberi Nobiles , &c 
quidera faerant ignaui, delicati, rnolle?,tni 
biles,venrofi,m3gniloqni,mendaces. Aca 
bantalianarurjE eOrumvitia , qaodetian 
perbi & fediniofi elfent , & ad noaandasrcs 
tius apci quam ad expedienda rede negocia 
iuriasaliis facileinferebanc, cam tamen ipl 
lidi fortefqae non eflent , exrcrnxdominati 
itnpatienciflrimi , &quiobleuescau{asir3j 
ciebanttumukus. 

Mores Mgj^tmum mpi tcmporis. 

Qui reftant noftro seuo ex veTis geniiinii 
i^gyptiispauci {unCi& fcre redadti adexigi 
Chriftianorum numerum , csKeri Mahon 
ftje funr, permixci Afris & Arabibus. Nobi 
cnim y£gyptia, qaae fe conculerar in oppida 
ririma,tunccuraRomaniImpcr!jfede8in( 
ciam translara fait,i-ecepitfeinThebaidem 
fiip.criorem^gyptum , cumMahomctar 
gnum inuafiflcnt. Vixraiiien eft vllanatio, 
plus retineatex vltima antiquitate, quam 1 
Cumaclhuc videantur in vrbibus eodemv 
tusgenerevci, quiaprifcisaudtoribusdclci 
tnr, Quiinvrbibus oppidifque habftant, 
aliqaoiTiodocolorealbo : quiveroinpag 
agrocommoranrur , fufci func quammax 
Sunt autem plerique non mali, in conuerf 
nc liberi,necingrati : quanquam infenor^ 
ptusmultismodisfuperet in ciuilitatefupe 
rem.Mediaenimregni huius nonvaldead( 
turaperegrinis , nifiab Aethiop bus , ^ 
quidem ipfisnumero paucis. At ea pairs qui 
cundumlittus marisporrigitur , aditurai 
risexteris , Afris , Europsis & Aflyriis. i 
ritaumagis dedici funt , quam vllaaltag 
in faltacionibus Cboreifque immodici i 
nonnunquam ctiam cura vitae pcricul< 
liant. . . 

Tunicis veftiuntur ftriais, ab anterioii{| 
confutis,&ad talosvtquedemiflis , ctinij 
nicis pariter anguftis. Aeftate vcro amiciu, 
tela Xylina verficolori , hyeme pan nis cral^ 
bus. Mercatorestamcn & diriores incerc 
veftes fibi conficiunte panno Europ,aeopr« 
fiore. Capitfvni uerfi reguntur pileo Tur( 
quem Tulipanem vocanr, diftinguuntatqij 
uerfatum Seaarum hominespcritgypture 




I* E R A F 

itistcgniento , qitod&inaliis locisfitpcr 
)erimr. Tiircicum. Fcmoralibus vtuntur, 
libusantiLjuillimiytgyptiivfifuerunt.Mu- 
jsnunquaniprocicuncinpublicum nifi ve- 
ficic , quod tanien non in hocduntaxar, 
Dmnibus regnis fir , cjuibus Tuic* imperi- 

jrLco Africanus , ^gyptios inprandio&; 
1 iacpc vti caieo rccenti &c mufteo ,'red Valde 
, vt&acido h&e, &certoquodamriiodo 
;ulafo. Etliautcmhasresinterprimasdeli- 
icputantj petegrini tame ncguftare quidem 
^uippiani poilunt , quod quideni hottiini. 
iftjs non fit vcrifirtiile : nam omnibus 
ilaciftudmagno extererum faftidio admi- 
t. 

lomiciha eotum vulgo funt tam humiliaj yt 
bus rccipiendis non hominibus ftrLida 
antitr , cuiusreicaufaeft.quodfereiniis 
rnt&dormiant , cibumvero capiantfub 
libusarboribusjinprimispalmis, vteartim 
vmbra hberiore fruanf ur aere. Amant 
1 ^gypi ij & Arabes prs omnibusahlsgen- 
5, nodemcontinuaminnudacubafehu- 
ub dio.nec nifi ftragulo Vih refti , au t vefte, 
perdiemvfifunr. In rtandiartepraftanti^- 
funt, quam quidem coadti addilcun t i ctim 
ilisannistetra ab inimdante Hilo obtega* 
bi oportec vt alteri altef os adirc cupien tej j 
coinlocum natentiCum non femperiaec 
es polfint vti fcaphis lintribufque. Ale- 
rini , adeoque fereomnes VrbiumiEgy- 
arum ciucs Aiabica & Africana loquun- 
ngua : at TurccB quiinispaftim pefmixti 
diucrfoabilhsvtunruridiomate, 
iftremo de Troglodytic^ incolis hoC di- 
labemus : efte eosrudiffimos , pauperti. 
barbatillimos * breuitef ^ infelices ; qliod 
em veriflimum eft de indigenis Trogro- 
Arabibus. qui enim inter hos habitatili 
* & Arates caetefi * paulo Viuuiitlau- 



Vetus GuberriafioHis ratio. 

itvniueriaiigyptus olim diutfa iri plilres 
s,Nomos,fiue PrasfedlurasidabatqUe qui- 
ra;fedusoperam,vt in fua prouincia omniji 
atque ordine fierent. C-Eterum tributa 
juentus rcgni trifariam diuidcbantur. Prl-^ 
irs cedcbat Saccrdotibus , qui fupra mo-' 
Kofiorabantura Populo jnon folum quod 
ifandVi &cuItuiDeonim confecfatiefTcutry 
: qUodc£Etcrosdo6itrina ariteirenf. Pctci- 
tnt autem hancprimaixt proUcntutim par- 
acerdotcs , vf eatnimperiderent infacri-' 
kfacrarum Aediuffiornamcnra : deindtf 
upeium intereosfubleuatent egeftatem. 
le cnim^gyptijoblinifcebantur quicqua 
■n,qusadSacrapertinebarit,nequeputa-' 
Fasefrcvtijdeftitucrentuf jlimonia , qui 
liisfcirentad vfum Reipublica: , ciim Sa* 
(tesfempet vocarencur ifi Senaf am M 



i c! A wr 

Coniungerent cumcastcris confih'a,pr«^icenc«IS 
nonnunquamfuturoseuentus , vclexprinci» 
piis Aftrologicis , vel ex infpedlione extb- 
fum in immoiatis Viftimis; Sed & Hiftoria- 
tum habcbant cognitiohem , horantque vev 
tctum regum praeclara texefe fa«aa , quibus 
pofteros ad virtutis a:muIationcrii accende* 
bant^ 

In Sactis piutimiini djfFeret>ant iEgyptij i 

cofifuetudirieGfaecotum,quivoIebanr,vtvnuS 
tantum Vir, aut vna mulier prieflet rcbiis facraa 
tiSiAtilhsplaCcbat , tnultosfimulelindeni barr; 
ticipare honorem i pluribufque fe fimiil addice- 
re diis j ita vt etiatn is honot hjereditario iure 
liberos edtuili propagarctur. Erat atitem lactde 
fandli ifti patiter immunes ala omniexadibne 

pecUniatia,ve(aigaiibtis&Subfidiis,eran£quek 
Regcprimi in toto tcgtib. 

Secunda pars ptoueiituuni Ifegni cedebat 
Rcgt i quieosimpendebacirineceirariosvfiil 
Reipublic^, pUta in bellum j alimonlam Auli- 
corum , quiqueinde virtUfisprjemiaperfolue- 
batvirisfortibus&depatria bene tTietifiSi £c 
hiricfiebat * ncpopulustributis^utexaaioni- 
busprxtcrordinem grauarecuf ^ cum vciarege 
niihribusfoluerenturftipendia ^ velexTertii 
parte ptouentuUm dafenturpraniia ^ qui in 
huricvfutncoriftitUtifuerunt , Vtquiiiisprbm- 
ptioreanimoproficirceretut^d bellumj Wk^di 
prsmiis Virf utis, vitafn fuatii ex piintttt beri- 
cUlis; . 
^ Sed k eofiim Relpublica ttifariam diui^ 
fuifj ad torius Corpotisfuft^tationctTi ; neiTipd 
in Labbraf ores , Paftbres j Attifices.i^rimis elo- 
cati ftiet unt agri i Regibus .pfcdbiibn ti1agri6i 
vbifeexercerenriticoieridofurekpritiiapucti-^ 
tia i potiilimainqfue paffeiTi2faris it^ teretehfs 
vndefieb^t, vt ptxftaritiflimi eUadetent Agri^ 

coI*iparrimnatura&inftituton]aibtu>paffim 
vfij&cxercitarione< 

Paitotestbtierant lii ilitandisgfegibiisfuisi 
qUi & ipfi ex difcipliria Maiot Um oiTinem vitani 
in hbc genetd tfanfigebarif; Dd opificibus it4 
fenriendum cft : dubitlrii hoH efie^ qUiri plet^- 
qucattesi^echanicas in ^ig^ptb ad fualiipefr 
feaioriem peruerief intjcutti ij, quiadha« femel 
ahimumapphcuiflenfi hulUahjfeimplicafenf 
officio i cUm lex iubefctquemqUe id exercef^ 
opificiUm, qubd l niaibribusftiis veiut hxredi- 
tateaccepifllbc , ne^uefalcS admitfeteritufail 
tta£tandanegociaReipubiic* < vf ita Verifithii^ 
«t , eos omhi ftudio ili fuo qUemqUe 
herc ad perfbdibhcm annixos fuifl^e , cniii 

nbnhabcfcnf/petn j ihaliovifjegenefeemef-' 
gehdi. 

In iudiciis hihilfiebaf fertiefeaut fupefficia- 
rie ifed bmnia magnacumprUderifiaiCumhoii 
ignofareht, redtefaaartiagnUmjidexcnipiuni 
in Rcpublica obtinere momentum. Quin^ 
ifa iehriebanc , no eflle Validius f emediUm ad ex- 
f erminatidsi flagitia i tJUam fi fcclerari purureh* 
f ur,oppfefli Vero & affli«ai veluf pbfrccaaraahtt 
fobleuasentut j eeJncra v«e( fiiliil fiocfenttti^tf 



4^ P0 TfiNTIA O 

quartiflagiriofos impufiitos dimirtere j nuUus 
igitur hicerat velg at ae vel donislocus. Hac dc 
caufaeligebancur m vrbibus, Memphi , Helio- 
po!i,Tht;bis,aliifqaepriminominis,virigruUes 
&fam£eintegrjE , vtexerderenriudicia.aqud- 
tum fcntciiriisnonmagis dabatur prouocatio, 
quam ab Areopagitisapud Athenienfes. Hi au- 
temiudices , qui trigintaomninoerar!t,e]ige- 
bantPraefidem & Caput Confihj eum, que fcie- 
bantexcellerevirtute, fapientia , intcgritate, 
fubftitutoinlocum eiusalio , vtnuraerusiudi- 
■cMm perfeduscflet. Alebanturautemhiex pu- 
biico,nonfinemagnis fumtibus-, inprimis^lar- 
gitctfuppeditabatur PrafidiSenatus , quige- 
ftabat Collo Torquem Aureum cum appenfo 
(igno Veriratistpraeferebantur ctiara eilibri Le- 
gis, numcro oclo , ne poflet aberrarea redo in 
iudicando. Erat autenl moris, vtquialiumde 
crimine accufare vellet , fcripto conciperet 
a£lionem,adhibitaotnnidihgentia,vtcafusfiue 
fa£tum accurate narraretur , &:quomodofe 
lasfum exillinlaret. Reodabatur rempusadre- 
fpondendum (atis amplum j Vt pofletaGCHiatiO- 
niscapitadiiuerej iiatamen , vrpatirerid fcri- 
ptofaceret.Iudices,audi£avrraqiie parte, difce- 
ptatacaufain confilio,reni ita decidebant:Pra:^ 
Jesvertebatimaginem veriratisin eum quime- 
iioreniri videbatur caura,arqueiradefinitiuam 
fercbatientenriam> Et hascfaitantiqualitigan- 
di& exercendi ludiciaapud i^gyprios ratio& 
modus. " 

Cuai autem eorum Leges & fl;aruta in genc- 
reattigf^rinTus , noneritaiienuma noftco^prb- 
pofiro,prciiiusa!iquanroani:iquashuius gentis 
conftiraaonescofiderare vndepatebit.rediius 
conluluiirefuisrcbusquamplerofqne aHospo- 
pii!os,&legeseorirmfLiiflefaluberrimas. 

Primutp igitur qUi (dcns peieraflet fine du- 
biointerficiebatur , vt qui duplexadmifillet cri- 
men; quod non reueritus fuiflet Deos , & quod 
abolcuiflet fidem, vnicumin icbus humanis fo- 
cietatisvincuktm. 

Quiviatorcmlpoliariatqueopprimi vidifltt, 
ftequeeiopemtuliflet , autmortem eiusnoii 
- impediuiflet , cum tamen id facere potuiflet , &c 
ipfemorteafltciebatim Sieumcdnferuarenon 
potuiflet , tenebatur fadum deferre ad Magi- 
.ftratus , & indicare latrdnes , fi eos cognouiflet. 
Si nehocquidemfeciflet, raptusin iudicium, 
flagris casdebatur , reccpto certo iduum nit- 
mero , &:pertriduurndetiriebaturincarcere. 
Qui alium falfo accufaitiflet , conui(51:us ca- 
luraniae , eandem fufferre cogebatur pdenam, 
quamalterfuftuhflet, fifceleris conuidtusfuif- 
fcr. 

Alia quaedam Lex iubebat ^Egyptios defer- 
renomerifuumad Praetofem , ibiqueprofite- 
ri , aninLaboratorura,anPaftorum, anOpi- 
ficumnumerocflTent : fi qais mendax depre- 
henfus fuiffl t , aut turpi lucro tranfigere vi- 
tam, feueritatelegisadmortem condemnaba- 
tur. 

Siquishomiaemfciensprudetis>&eum cer- 



TtOMANNtCA 



to propofiro interfeciflet j non habens iufta 
caufam , fiueinrerfeduslngenuusfuiffetfn 
Seruus : & ipfe fine exceprione roorti addiceb 
tltr , cuiiilegesnondiftingnercntinterconc 
rionem homicidse : fienim ij, quifetubsint 
remiflent, tam rigidepuniebantur , exiftitti 
bant ingenuorum vitam eo magis in fali 
fbrCi 

Parentibiis, quiLiberos fuos interfecifTci 
Legislatores -^gyptii certuiii luppliciuin in 
conftituerant , fedcogtbanturtotum tridiit 



& rrinofbiumiuxta cadauer exigcre 



aquo 



difcedercnt, erant conftituti cerri hominesjc 
eos obieruarenr. Quod autem ilU faClo f. 
mite conftituiflentposnaegeniis , caufamai 
rcbant,quodnonviderctutfasefle, eripere 
vitam,qui aketi dederat.arbitrabanturquefa 
fupplicijfore , fidblore iHointerno &pacnii 
dine acerbiflima lueret pater iracundi^pr 
cipitannam , putantesinfuper , quauismo 
idefle acerbius , vitam in pcrpetuatam hotrci 
fGelcrismemoriatranfigerej 

Si quis autem fada Naturae ipfi irtiuria 1 
treminterfeciflet, huicexlegibusciudeicfv 
eundum eratfupplicium •, confofflts enim 
laGcratuscuheUis j ftyHs&acurisarundinib 
deindeviuits comburebatur i quodputarc 
deteftabilius ctimen in mundo inucniri n 
pofle, quam ptiuare vita eiim.perquemipie 
tam & hutriraentum acceperis. 

Pr^gnans mulier ad mortera Gondemna 
nonoccidebatur , nifipriuspeperiflet ; ne 
enim exiftimabant , duas pro vna comn: 
tere c^des , & interimere innoxium pi 
rum» 

Militares i£gypriorum Leges tales era 
Quidefcruifletordineminacie , autiionp 
uiflerTribunofao,ignominiaafliciebatur, < 
batusornnifururihonorisfpe.Sed &inter(Ii 
batur ei penitus vfu af morum.Huius legis fei! 
ritasignauiamadimebat miliribus , vcptaefi 
rent gloriofam mortem turpi & in aetetni| 
ignominiofjE vk£. Qui fecreta confilia hc 
prodidijret , &cum eopaibusfuiflet, huici 
fcindebaturlingualqiii vero adulteraflet 
netam , autcorrupiflJetpondera&mcnfui 
quique aliena imitatUs figillacorrupifletlit 
ras,autfuppofuifletteftamenta ; huicpubl 
amputabatur vtraque manus , Vt raembra.q, 
peccaflent plefterentur, neue quid taleimpo 
rumfalfariusfacerepoflet. 

CotUpar erat legum feueritas aduerfuse 
qui in mulieres deliquiflent.qui enim vifu 
giflet Hbera: eonditionis mulierem , huie vui 
prsecidebantur , pcnisinqitam cumgcminis 
fticulis , vt amifljone trium inftrumentor 
triplexluerctpeccatum:iniuriara , raptun 
corruptionem alienasfaeminx, quodqueau 
fuiflet , fuppofitis Ipuriis eos cum lcgidmen! 
confundere. (Qui inadulterio dcprenfus,^ 
mulieri nullam fecjflcc, is damnabarurad m 
i^lus virga infligendos , mulieri vero na 

arol 



P E R A F R 

«abantur , vt eo vulncrefocdareturfacies, 
1 Jultct o tancopcrc placuillec. 
iiam lcguui, quar in mercim oniis & nego- 
ineob(cruabantiir , audor putaturfuifle 
horis:quKiubebant , vtfiquisncgaretfe 
lifTcpecuni.-sm , eoquodfyngraphanulla 

0 eflet , creditori ramen crederetur, ira.fi 
Iccfcargentumcredidifle : tanticnimfa- 
inc i^gyprij iurainenti religionem , vt non 
:cnt quenquam illud facilc violaturum. 
icnimiis , quiinrebus leuis momcnti& 
rciurant , fi.ics ferme adhiberi non folear: 

1 lcdulo dabantoperam.ne virosgraues & 
)erta: fidei facile ad iuramentum adige- 
nefamamexiftimationeniqueintcgritatis 
ercnt. Sednec dubitari volebant de fide 

qui alij argcntum fine Chirographoprs- 
et , cum iuraret in propriafua caufa. Veti- 
n fuper erat, ne vfura fcii pto coraprehenfa, 
ret duplummutui ; iubebaturquecredi- 
onatantumdebitoris , nonipfum corpus 
cre , vel eum mancipem facere aur in 
im dare, Bonaenimdebitorumcreditori. 
orporaautemReipublicaobligari ; vnde 
litesquidcm ob debitumincarccrem rapi 
inr , nefas arbi trantes , eos, qui pro ialu te 

:vitamimpenderent,alieniiucrigratiadi- 
ivinculis. 

t y£gyptiorum De Furro talis erar. Qui 
vium fuftentareconftituiirent, debebant 
erinomenfuum apudSummum Ponrifi. 
&:huicai^crreresraptas , fimulacfurtuin 
liflumfuiiret.Alcerum viciffim,qui refua 
:us fucrar,oportebat apud eundem Sacer- 
lindicarediem&horatn , quaremfuam 
:ar. Ad hunc mcdum fnrto facile dctedo, 
aniiferatfua , rccipiebaciliico , prcerer 
m;partem,qua:furimanebat , critque 
dut caftigario alreri , quod rem fuam 
Lidiofius tuftodiuiflet : malebatqueLc- 
>r , partcm rei ablatx perire qqam to- 



i c A M.' 47 

& Citharam adfuefiert eos nolebant , quod 

priusnimispericulofum putarent , poftenus 
leue. 



crdotes finguli fingulis vxoribus con^ 
ran t.-cacteri tot ducebant, quoc volebant, 
rrnepotcrant. Nemo inter eos fpurius 
iabaiur,etfi ferua genitus fuiflecquod fo- 
itremau<aorcm gencrarionisarbitrarcn- 
lulicrcm autem duntaxac receptaculum 
qux&cumpoftcanuttiret. Eracautcm 
nec iiimtuofa cducandi liberos atque 
[idiratio , cumiisvel radices iunci.vcl 
svilcscarbonibuscandentibus toftas in 
darent, vel etiam hcrbas temerecolle- 
aqua clixas , aliquando etiam crudas. 
nccdebantpcdibus nudif, quin & maio- 
ni partcm omninonudi , quodaeribi 
uo tepefcat. I ta fiebat , vt omnes fumtus, 
nater in alimoniam pueri impendeber, 
dpubertatisannos , vix acsedercntad' 
ichmas. 

irdotes inftitucbant pucroriin iitteris tam 
uam profanis , docentes cos inpri;nis 
Jtrianj&Arithmcticara» Adpugilaium 



Quiircrfaciebantautmilitabant , fifortein 
morbum incidilfent^gratis curabantur, quod 
Medici vbiquc prxfto efl^^nt^quibus numcra- 
banturcpublicofalaria , vnde&Lexeosiube^ 
ba t curam .-Egrorum gerere,& in eo prxfcriptam 
ab antiquis medendi rationem obferuate. Si 
Medicus fea¥er quod in libris facris perfcri- 
ptum erar,& rame morcretur a?ger, nemoipfum 
dc c£Edeaccufabat. fi vero vfus fuifli:c ahis rer 
medus , etiamfi morbidus conuajuifl^et , id 
Medico impune non erat : tanti faciebant anti- 
quorumpiacitapr^ periculofis Neotericorum 
inuentis. 

Porro ifigypri reges non adeo aburebant^c 
potentiafua ad omnera licentiam , vtaliarum 
Nanonum Principes , quibuspro legeeftvo- 
luntas ; curoeostamin alenda familia Aulica 
quammcolligendo tributo fequioportcretle- 
ges&confuetudinesregni , vc DiodorusSic 
referr. Minifteria Regum & Comiriua Aul« 
nonlcgebanrur^feruis , fiue exrranei iiiifiuc 
dominacifuifl^ent; fede.xllluftrium Nobilium- 
queviiorumfiliisatqueSacerdotum , quiiam 
vigefimum annumfuperauerant: quod non du- 
bitarent , ingenuos hofce virrutis magis ftudio- 
fos&didoaudientesfore , iprumqueregem, 
verecundiataranobiiium miniftrorum , nihil 
defignaturum , quofamaipfiusdetrimentum 
caperet , cumin eorum facie & oculisorania 
faaurusefl^et. Erantautem Legibusconftituti 

■ceradies&hor^,quibusrextra(aarecnegocia 
Reipublicx mane eriim recipiebar Jirferas, 
ep)ftolas,libclJosfupplices , &commentarios 
rerumgerendaruiu.Hocfadlocomitatusagmi- 
nehommumprudentum , JauabatcorDus in- 
dutufque preciofis Veftibus ibat falutaturus 
Deos&oblaturusfacrificia. Huc vbivenifl^er. 

addudaiamadarasvidimajSacerdosaltavoce, 
audientc toto popiilo, precabatur Regi longam 
&teacera vitam , fi comiseff^eterga multirudi- 
nem ,^&mftusin aaionibus. Finitisprecibus 
digrec^iebatur in Jaudem Regis , eiufqiie pr^df- 
cabaclongoordinevirtutes. Si quidineode- 
fideraretur, benigne idexcufabat , translata 
culpainminiftrosregios. Hisperadis, horra- 
batur Sacerdovregcm , vtinregritate & vits 
innocentiafeESis charumprsftarer, vtqiiefe- 
qucretur pr^cepra fapientum. qux ipfum haud 
dubie virtiitis & honoris tramitcm perdu- 
Gturaeflenr. 

Ad extremum , poftquam reximraolairec 
'i"? r ^V''' ' Pr^'egebac ei Sacerdos di- 
aa&fa«aaflJuftrium hominum , commonefa- 
cienseumvrpopulofefuauempr^ftaret & ex- 
emplar luftiti^ in omnibus fuis aaionibus. 
procul valere^iufla auaritia & congerendiin 
fifcumauridcfiderio. Ec h^c quidein publice- 
led&pnuararegis vica ccrcis ccherccbaturle-* 
gibus, Quibusobtemperaretin capiendo db*>, 
deambuIando ,exerccndocorpus , lauando, 

oblc- 



4« 



POTENTtA OtTOMANKICA 



obfcquendo rebus Veneriisaliifque; nc limites 
exiret mediocritatis. 

HULlGlOMGrPTlORVU. 

Inueniunturini£gypto Mahometani, Chri* 
ftiani &IudJBi , quanquam hi minore numero. 
Et de ludaeorum quidem ac Mahomctiftarum 
fuperftitionibus alibi dicedi locus crit. At Chri- 
ftiani pcr<£gyptum vel peregrini funt vel mqui- 
lini.Peregrinos voco, qui eo veniunt ncgociani 
digratia » inprimis in Vrbibus Alexandria& 
Cayro. Cum enim regnum hoc inter duo Ma- 
riafitumfit ,Rubrum & Mediterraneum : con- 
iungitaliquomodo Occidentem cumOriente 
per amphffima mercimonia , eftqucvelutvia 
aut tranfitus , per quem opes Indis atq-, Orien- 
tiscommunicanturAfris.EuropaeisatqueAfia- 
ticis. Hucergo venircvideas non foUuTi Vene- 
tos, Florentinos , Ragufienfes magno numero, 
£ed & Gallos , Anglos & Germanos Inferiores. 
His omnibus, fi exiganr , prasftant operam fuam 
in Spiritualibus Francifcani MonacH.,qui com- 
morantur Hierofolymis , qui incedentes per 
iEgyptilocaadmiriiftrant Sacramenta_& con- 
cionantureverbo Dei ChriftianisLatinis,pcr 
regnumiftud negociantibus jfacitque Anglo- 
rumBelgarumque , quifrcquentesfuntinhis 
oris,aCathoHcafidedifrenfio , vtneccfrariafic 
corum opera. Chriftiahi natiui in iCgy pco,qui 
reftant de tot Batbarorum inundafionibiis & 
crudelitateSaracenorum , Mammeluquorum 
&*Turcarum, adpaucosemaximo numerore- 
dadfeifiint , cum vixquinquagintamilliacapi- 
tum putentur efle,fparfaquidem per varia loca, 
inprimisperoppida.Cayrum , Mefiiara,Mon- 
tem falufis , Buquctum aliaque oppidain ripa 
vtraquc Nih» PlurimietiamfuntMini£e,incu- 
iusagromultaeorum vifuntur monafteria, S. 
Antonij , Pauli&Macarij , quatriain omni 
>EgyptofuntceIeberrimawPrimum,S.Anronij 
eft in Troglodytica,in eo monte, vbi Antonium 
Eremitam fKpeaDiabolis perculfum aiferunt. 
Sccundumnonlonge inde diftiat in mediode- 
ferti. Tertiumvificurin defertis Bulacenfibus, 
inparteoccidentaUtransNilum.Eftautemhoc 
Monafteriuro,quod Nitriinraonumentis anti- 
quorum dicitur,ea opitior de caula , quod aquae 
Nili inea regione extri alueum fuum egrefrae, vi 
SoUs condenfcntur in falem & nitrum. Ad 
fextummilliareab vrbe Memphi , fupraripas 
Nili magnificum fpedtatur Monafterium lub 
nomineS. Georgij. Fuerunt aliquando in eo 
CC Mohachi magna viatorum illac tranfeun- 
tium commoditate , qui hic excipiebanturho- 
fpitio & gratis reficiebantur. Cum autem ante 
annos CL. atrocis peftilentiae iseuicia omncs 
Monachi ^ medio fublaci fuilfent , manfit locus 
abeotemporedefertus. 

Vtautemdicamus , qualcfnamfintij Chri- 
ftiani.fciendum eft, eos Cophitas dici , & Chri- 
ftianosde Cingulo. Hiquamuis Baptilatifint 
vcnos > circumciduntuttamen etiam, yt ludsei» 



vt ideo quidam dicant , Fidem eotUiti tion p 
rigiinfra Cingulum.*. Quodautem propepe 
eft, fcquunturiamfermeamilleanms Hitc 
Eutychianam, perquamfeparantur abvnic 
cum RomfmaEccicfia.Huic Schifmatioccal 
ncmdedif ConciliumEphefinum, quodD 
fchorus pfo Euchychianis co%erat , qnii 
damnatierant cum au6tore fuo in Conc 
Chalcedonenfi , per D C.XXX.patresEccle 
fticoS,quos Leo Imperator conuocauerat E 
CophitsB cum metuerent , ne cogerentnrfa 
inChriftoduasHypoftafeis , fiduasNati 
admittcrent , dum voluntvitateerroreml 
ftorij.faaifuntEutychiarti.Sactumfuanip. 
gunt lingua Chald^orum , farpiiis admifc 
tes vocem AUeluia. Gum eo deuen.turo eft 
Sacerdos Pacempreceturadftantibus, qu) 
ter illos iunior eft , tatigit manum omnium 
rum,qui Sacrointerfunt:poftfadl:aconfecia 
nedatfingLiiisbucellampanisfimplici?, qi 
quot participare cupiunt. Obediuntautem 
ttiatchae Alexandrino,g'otianturque,canc 
fe fequi Fidem & Religionem cumMagnc 
byffinorumregc» 

Forma Reipublica dr Guhemationis t 
AEgjfto,pojl inclmationem Rm, 
Imperij^ 

Numerant .^gyptij cii citcr CCC. annoi 
eotcmpore.cumexliberis.nobilibusingcn 
(que fadi funt ferui rcdudbi fiib Romanot 
dominium , poftquodtempusvariis fom 
viciffitudinibus ladtatum fuit hoc Regni 
Antequam autem videamus , quo paaoini 
rio auito & antiq u a libertaf e cxciderint, op 
precium cft confiderarcquas mutationes, q 
tcmpeftatesrcgioiIlaperpe(rafuerit,3cadqi: 
finem redada fit fortuna i€gyptiorum. Igi 
itgyptus , poft collapfam audoritatem 5: d 
fionem Romani Imperij , cum prim! 
buifFer Ri g: s Pharaones , deinde paiu, 
Perfis,tertio Ptolemzis , poftremo Roi 
nis , qui eam in Prouinciae formam redegcn 
tandem nada eft dominos Iraperatores C 
ftantinopolicanos. Sed non muitis annis f 
pcrrxfi vEgyptij faftum,auaritiam & {^e»bi 
Grjecorum , cum in iis etiam parum e^tpt; 
dij :defertis Grsecis , vocauerunt in aaxilium 
racenos , quorumope&armisomncs Grx 
eregno fuo profligauerunt , eled/ofibiR 
Calipha, Ducc Militias Saraceno , (^ifc epo 
ris Mahometi Pfcudoprophetx genus duc 
gloriabatur , qui fecuminuexit LegesMa 
metanas , edodrina Arrianorum & fupc: 
tionibusludaidscompilatas , &iamaple 
qufi Oricntis gentibus rcccptas. Poft h 
Calepham omnes qui eum fecuti funt & 
pti Reges,affiimferuntfibi nomcnCaliphati 
renouata Pharaonum & Ptolcrasorum c 
fuetudine. ' ' 

Vltlmus huius nominis Rex inddii « 
«empotft , quibus Chriftiani Europei duce ( 



P E K A t 

doBnllionarototam Afiam Syriamque vi- 
buspeniagatiarmisjConftitueruntReguu 
Dfolymirannm. Huicregicum admodum 
;ftus cftct Almcricus Rcx Hierofblymo- 
, quiBalduinofticceirerat , &^gyptius 
ftianorum armii folus parcrtenon poflet: 
iiicinauxiliimi Sultanum Syrias : quinikil 
tatus , cum ipfeexercituniduxifTcc inPa- 
lam.fradtis Alma-iciviribus , /Egypcum 
ncinuafitjCofucceftujVtvidoacquecapto 
>h.i , corum rcgnum obcinueric, ciim Cali- 
riihiiminus quam hominis amici tantam 
iiam&crudelir:.tcm metuerer. 
) eo remporejcum Calipha: poteftatem re- 
perdidiflent.rcrumDiuinarum fiirama pe- 
losfuirjVtfadi Antiftitcs , habcrenc pore- 
1 firmandi R.cges,vtvidemus Imperacori- 
omanislongiffimaconfiietudineaLcide- 
Summoj Ponrifices. 

74coni , (ideninmomen fueratSnkano 
) (iicceffit Saladintu fi :ius, qui , cum & ipfe 
fefclliftlt.aci^icicfugailirqueChriftia- 
n exercicus perSyriam &i Palasftinam , ex- 
/quepenicuseorumviribus , aboleuicco-i 
•gnum Hierorolymiranum. ~ . 
tS.iladinum, quimoriensRegnum reli- 
arri , mulri rcgum fihj &nepores obti- 
nc i£gypcum,vlque ad Mekchjahim. ciui cu 
Itimusexecrum regum linea , perpecuis 
il Chiiftianos beiJis - cumque in tot bellis 
liis pierofque vescranos Sc omne robur 
cusperdidiflcc , parum credens fidei&: 
/Egypriorum, confcripfirexercitum va- 
numexmancipiis feruifque quoscoeme- 
laferantcircaidtempus Taitari , Natio 
ca , fada iri uptione per montes Cafpios, 
liamAfiamquc : cumquefubhaftaven- 
:innLimero.shomines , qiiosper Coma- 
'< Cappadociam viuos ceperantiMeiech- 
ftusoccarionem,cocmit magnum eorum 
umprsfentipccunia , eofque fecumin 
umdedudtos.armisinftruxir , quorum 
lonrantum defenditlimires regnifui,fed 
:ditS.Ludouicum Gaiiiseregemincaftris 
teDamiatam , qnsoHmHeliopohsfuit 
!ulium:cumqueegreflumcaftrismcmo- 
ra:lio vicilTet, Regem quoque viuum ce- 
deindeperfoluro Lyrroferedcmir, rcli- 
erim obfidibus Gallorum Nobiiiffimisi 
no cum feriii ifti milites ipfi confpiraf- 
Melcchlalam dominum fuum , trticida- 
cum : & hicfuic finis tam iliuftris de 
anis vidoria-. OccifoRege , vir Co- 
Lim omnium foiriflSmus , nomine Tt^r. 
tiSi principaruminuafit : curaquefein 
)catum faftjgioviderer,obhcus priftins 
Dmoamens , cspircontemnerefbcios, 
]ue in eos vti infolentia , qua ofFcn- 
•ilis quidam Comanus , Cathus no- 
ingrefliis Palariumnouirijregis , cru- 
hominem indulgentia, fortuna: 

lus cum Rex & Sultanusfalutatus fuiflet 



R 1 C A M. 40 

ab exercitu.conciditir^entcfn Taftatorum nu» 
merum,quos HialoninSyriareliquciat , ipfe 
paulopoft proditione circumucntus & conci- 
ius , accipienteregrtuminparricidijprjcmiuin 
Bandocaderiofucceflbre, 

Qai Bandocaderius homo militaris&audaxj 
inuadens cum exercitu Comanorum /eruorum 
Richardtim Anglias Rege, & ipfum & quicquid 

rcliquum fuic Chriftianorum in SyriajeXtetttii- 
nauit. 

Bandocaderioveneno e jnedio fublato Elpis 
rcgnum cenuit , &pGft hunc Meleclm Sc Vftre- 
fhus , quorum ille Chriftianos 7'ripoli vrbe 
eiecic , alcer aggreflus armis ProJemaidera, 
quae fola in Orienre mifcris adhuc reftabaC 
Chriftianis, coegiteosfadadeditione vrbeex- 
cedere. - 

Erfi aurem ^gyptusab eo ternpol-e multos , 
habuic ex hocComanorum genere reges, viros 
Vtiqueforces & ftrenuos, eorum tamen nomi- 
naadnoftram memoriam non peruenerunt, 
quod eorum res geftae , quas magnas atque 
memorabilesfuifieresipfaIoquicur,Jicterar«m 
monumencisconfignat^B non fuerint. Incero- 
mnestamcn,auoruro noftrorum memoria ceJe* 
berrimus tum ob pocenciam turo ob virtutem 
bellicam fuic C^ml^eiMf , quicum bellum illud 
fermle per manus a maioribus fuiy accepiflet, 
auxic id maiore diligenria, & liberalitace ,quam 
quiuisanteccfl!brum eius:iratamen, vtin perpe. 
tua fpecula eum cfl^e opos terer, neMammeluc- 
corumferuinoui quidmolirentur , quipaulo - 
anre coniurauerant , &moIcftiffimurabclIum' 
concitauerant,conrra ipfum Regem & Nobili- 
tatem eius. 

Hiceftille Cantbems Sultanus,qui cum ^gy-* 
ptiRexefrecaudita Principum Chriftianorum 
fingnlarivirtute&magnificentia , nonvnum 
beneuolenti^ in illos genus oftendit , cumque 
pIurimicosfaceret,mific Camelo-pardalim, in, 
credibilisaIticudinis&mir?rpecieibeftiam,do- 
no Florentinorum Principi LaurentioMedici. 
Hicipfe , cumTurcasin Cilicia proftrauiirccs 
Per^is vero , qni Syriam ab Mefopotamia inua- 
feranr,debellaflret, domitifque Arabibus vidri- 
ciafignaMechamvfquepromouifler ; Magni 
eognomentumindeadeptus , exiitcvitaSnno 
regni/uiXXXni.eodem tcmpore , quopu- 
gnarum eft ad Tarum inter Gallos Vcnetof- 
que. 

Mortuo Cafirbeio fumma rei Gumaudori" 
tate penes duos crat *, Achardinum & Carapfo- 
hiam, q"icum diuinterfefupet Principacu di>- 
gladiatifuiflent, magnaquecrudelirate bellum 
gcfl[^iftehr,perturbara vniucrfa Syria & ^gypto: 
Mahometus , Caritbeijfilius, arrepta occafione 
•inuafir Principacum. A c hic Mahometus , qui fe^ 
dera paternam contra leges&confticurionesin- 
uaferat , cumperporaret inierferuiciorum & 
concubinarumgregem, concifus fuitper qucn- 
damCircaffijm : qui,qiiod camilluftrcfacinus 
aufus fuiflrct , & videretur reftituifiTe iu? eli* 
gendi Principis Mammeluccis , f^iucatus 

E E fuis 



PotentiaO 

faitSultanus ^gypti^ fauetitibus homini vni-' 
uerfis militibus.Hoctaniennortobftante.Gia- 
palatus , qui fuerat ^rsEfcClus Damafci & Syriae, 
progrelTus cunlexef cicu Cayrum vfquc deiecit 
hominenl de iSolio regiojcumque longo manci- 
pauitcatceri, 

Viciflim Giapaiatus yC\xm regndret crudeliteh 
auare& Tyrannice , adeo ofFeiidit aduerfam 
fa£l:i0nem,vtcomprehenfiamhominem,mari- 
ciparencfirmiilimo carceriapud AleXandriami 
commifla Tomubeio ciiftodia eius. Hic verd 
Tomubem,quiLCi nihileiadPrincipatum deefleri 
quamvroranibuismodisfuperaretincriidelita- 
te Sc tyiannide, adde & atiadtia &c omni fceletis 
genere Giapalatum.cuifecieto faucesehfctatj 
ita pro principe catnificem egir , , vnde cum in 
popuU & mihtiith odiaincurriffet , conuenien^ 
tcs Mammaluccidecreturafecerunt, vt captii^^ 
fufpendiopuniretur; Senfit id Tomubeius-,igi- 
turcum conatus fuiflet per cryptam quandani 
(ubterraneanieuaderc i abamicisGiapalatifu- 
gitiuum perfequentibus deprehenfus Sc ma- 
datusefti 

HcJctrucidatoProceres Au!a-i£gypti« , vt 
cbuiamirent cruentis feditionibus Mamma-' 
luccortiihjqui hadenus fcifli in partes, pcr intei' 
grum quadriennia m inutuis ad regni fui inten-s, 
tum interfe digladiati fuerant lanienisi obiuie^ 
iuntPrincipatumCampfoniGauriQ i homini 
bellicofojiuftitiae amaiori minimeque ambitio- 
foi Hicattdtiitustam recehti tot Sultanoruni 
calaraitatd, quos rtimiafuperbiain ptscipitiuni 
lapfos conftabit * poitquam d Proceribus rcgni 
St ducibus miiitnra in Palatiiim hdmeris dcla^ 
tiisfuiflet i conftantcfrecufauirPrincipatum^ 
noluicque Sultanus appellari j indignulii fe iub- 
indecIamitanS- Gumautemnihilefficeret,ftil- 
lantibusaquaocuhsobfecrateamicos i tog&tt 
~ proceresj vt fe priuatdm viiiere firierent , ctin^ 
tencumillovitaegeliere , rieucfibi mahifeftum 
vitsconciliarentpeciculum i nonhabentiau- 
tum <i[uOdintcf militesdiftribueret, vtpridre^ 
Sultani fecerant : fed & rempublicam inilla 
cotifufioneaho egerecapicc; , in quo plus efref 
audof itatis 6c fapieriti£E.C!dritri mottebant etmi 
Principcs regni , rie ftohddobftiriitiorie aut iri- 
teiripeftiua modeftia , confenarietetpulchcfri* 
mim rideritis fortunid occafioriem ; quin imoi 
quo magis effct r^ffiublica i eo ma- 

gis ipfum debere labciranti fufccurferei Acci-' 
peret igitur , quod felix faiiftaraquc cffetj 
magnum illud 8c Auguftuiri Suicani rid- 
mert j quodvniiierforttm conferifus ei dfter- 

rct- - r- ' 

His cxhottatioriibus confirmdtiis Camplori^ 
paius eft fe Regem & Sultdrium appellari , vti- 
que cum oiTlnes concejsiis vdrbis iurauiflTcnti 
non defuturufri illi ^iiicqiianl j qriodadcon- 
feruandam Princ4pijS maieftafeiii effet rieceffa- 
rium , cum in mariu ipfius elTerit futuri fingii- 
lorura thefauri & facriltates : fed ncc mihteS 
exailtnros quidem folcnnc DortatluUffl ^ a^j 



TTOMANNICA 



tequam Praefedi rationuiri &Qui(lotesid(i 
audtotitate publica e tribiif is & bbllationib 
ProuinciarumcoUcgiflent. Siccum Campfc 
iufcrpta adminiftratidne ^gypti , Millione 
Auri, vt loquuntur i inter milites diftribuifl 
&fingulari in tantci faftigio modcracionen 
&nam defe exiftimacionem concifauifltt, tei 
tuit prirrium oirinium pcrtufbatas prouitii 
pacem,fcdatisturbis&tertipeftatibas , fub 
tisvenerionouitatis & tumUltuumatldonb 
vthachominis prudentia& dexteritatepeti 
hos XVl.netjue in ^gypto neque Syriatutii 
tits aut bellum ciuile exortum fuerit.Et fic ci 
pibnpbflctiriterbonOs Sc felicesPnncipes 
feiriifimagisamauiffetin pace& bpuleiiiia 
uerei& domfeftica perfrui quiete^qitatn acce 
temercarmis fortunain periclif atii 

Accidif aliquando , vt lachis & Cadilelcl 
Legati Turcici , profeili ab Agogria , intca p 
cos dies vcnifent ad Sultanum Gampfoni 
quifunc kabebat caftta ad Orontem fluuii 
cui nunc nbriicrt eft f arfai^.Hi igitur,cum s 
iie &humanit6f ab eo excepti fiiilTent,eaqu 
riiandafisllabebant , otatioriecompi^anit 
queexpofuiffenf.conUocatoiriPrsrotiaO 
SenatutefponditCaropron i Antiquamh 
efleSulfanorumiEgyptiotuhilaudem , vt 
quifacileprimieflTent intcligione Mahoiii 
ha i magn^ cura & irtduftria caeceros quo 
Principes Makomcciftis in pacc 8c conco 
coiilCruaferit : in quairitem ipie ha<^Cnui v 
incubuefit , & eadem decauia c^riiexcrcii 
Syriara veherit , vrpacelrictiiii Pcrfarum i 
ptrfitadef etSelymo ; qui fi obftiridtius petg 
in gerendo bello & oppugnando Ifraaelc 
pho , (bcio fuo & confaederato , ie nonpo! 
dee(Fe:{cd rifec fas eflciSelyriirim, hominctn 
bitidfriiri^alienifegni cUpidumi vtdciid 
fuis^fisfaciat,itdca;ium tcrrae s diuiuaKun! 
mifcefe; 

Legati,ecli {citenr,Seiymum riequ^uaf: 
pdfiturum arraa , fimulabant tamen , roa: 
fibi pacem cordi clTe , neque fe dabitare , 
perluafufi eflcnc ei s vtcum Ifinaele pacifi 
tur ; fibicnimmollesviriaditus&fecrcta 
filianofa efle. HacfpepIenUs Caitipfonjdi) 
Legatos, rcgiisaff^^itos m<»rieribuS ; quift 
profedifunt^d Selymum iqUifunceratC 
reae; AlteraexparteCampfon , cumCaftta 
uiflecab OrdntCi venitin Comagerienad 
Jjiam vrbem i quam eX rUderibus Hiei 
leos excruxit Alypius * Vssfedni Ii 
imperatoris ; quamque deiride Hialon 
tharum Rcx oppugnatione Captam fpoli 
rat' & rjiuflerat * qUod ei .nifflis pecci 
tef reftituiiTet: quod iccidit circa id ten 
cum Chriftiani fupet pofleflidne luds 
Syria: digladiarCritut cum Sultanis . 
pciis. 

SelyriiilscuriiintcilexifletexLegatisfui; 
ab Sy ria redierant,& omnia diligenccr fpC' 
fuCfaDts cauiamaduentusCampfoiiis* ^ 
— — arr( 



P E K A F 

antiam,ftatiiit omiflb Pcrfa ipfi bcUiim in- 
(ingens aiicem fcin Perrasmocurum,prx- 
antcexcrciruni irapedimecisacl Sinacum 
n.quse olim Scbartedidtafuit , deinde di- 
tisiis pcrMcfopotamiam.ipfecumcopiis 
m3gcncnprofici(ciftatuit , &hoftemex 
luilb ador;ri ; prius tamcn hoc con- 
fuum aperuit lanitfaris fiue Prxtorianis 
bus > quj omnes (ubiacis manibus clama- 



K. 1 C A 5* 

fiium exercitum in quinquc acies partitus 

cfl:i 

At altrinfccus Selymus ad hunc modum Cv.os 
inaciecoliocauerat.EquitatuiAfiaticodextrum 
latus.Europaeofiniftrum aflignauerar; pcdiratUi 
quifcre c lanitfaris & Pixtorianis eonftabatt 
medium locum obtinereiuircrat i cum tormen- 
tis aeneisjqui in ter equites ac peditcs pr^e cse teris 
eminebancinfrontepugnaturicrant.Coramif- 
iuceretqiiovellei.IgiturSdymus raptaro fo pr^hovidebaturfortunadiuinambiguoefle; 
tuperviasdifficilcs & vulgo incogmcas, fedquodGampfonisexercitumfregic, hoceft! 
euiorcs, lubindepoliicebacurmilicibus, Caierbeius.quihaaenus finxeratfeproeara- 

pfone militare, transfugit cum omnibusfuis ad 



raiitcrrecompeniacurum omncsiliosla- 
S(:molefti tsviA\ Hinemiffis fpecuiatori- 
bcbac explorare, vbi eflet Campfon cum 
tu; ipfe interim magnainduftriacaucl^ar, 
Dprondeiuoaduencucognofceret. Po- 
),cum lam nunciaretur , adeiTeSelymum 
cercitu , Gamplen, qui nihil magis opta^ 
4m acie confligcre, ftacuit ei, fiveliet, pu- 
ipiam f icerci Gaftraeius erantloco com- 
SciecurofupraSingamfluuium.Habfbat 
Mammaluccofum vixbene XII. millia, 
iimaucemoptime armacorum & magna 
:e equis infidencium numerum mulro 
Mii. Quid ma'tis?habebat Campfonex-^ 
iiinftrudliffimum &peneinui<5lum j fi 
itiain pugnando vti voluiiTeti 
nmalucqui longis barbis horridi , mina.» 
culis , quadratis&mufculofiscorpori- 
im naiuo roborc coniunxeianc dexceri- 
Sc.igi ic rcmjgiturcumftruereturacics, 
bilcm oftendebantfcienciam,nec mino 



Selymum,prodico turpitcr Calnplbni; , &hae 
fraude Selymo vidloriam in manus tradidir* 
Cfffuseft in prslio Campfon cum Damafquind 
& Tctrarcha Tripohtano,& omnis eius exexci- 
tus vei periit in pugna vel fugit. Caftra /£gy- 
ptiorumSelymus militibus fuisdiripienda de-; 
ditiipfe Alepum vrbem petiitj qiise ftarim ei pg- 
tefccitportas. Commifliimeftcruentum hoe 
prseliuma.d.XX.AuguftiMenfis*Damafcus& 
alia: Syrix Vrbes , videntcs ad fe aceedere vi<ao- 
rem exerGitum.dcditionemfecerunt, implora^ 
ra Scly mi gt atia : idem fecerunt Tripoiis , Bery- 
tus,Sydon>Ptolemais. QuieprxlioefFugeranE 
Mammalucqui j hoseoUeitos Gazellesraptin* 
Gayrumini£gyptumdux!t i ibi clegeruntfibi 
SultanumTomubeiumfecundum , multumin 
eofpeicollocantes. SalutatusTomubeiusRe;ife 
iEgypcijftacimquancum pocuir,coegitarmato- 
tum,fequecum Gszellisreliquiiseoniunxit.lbi 
denuo pugnatum, Sinane Balla, S. lymiLegato 



plapugna.Fract!semmprimoconcuriu Tureas ducente,eoeuentu , vtTomubeius&* 

us,nonvnumpugn£genuscicbanrinuc Ga2cllesvidifugatiquefuerm-,tomubeio et- 

arcu & (agictis , fcucis in tergum reie- iam ex vulnere graui , vr vix Cayrum efFqgere 

ncclauafccrea,aliasAcinacePerficoho. pofl^et. Paulopoft^ cumSelymuseumSinane 

rientes, vrlocus& Gonditiopugnseexi- Baflafeconiunxiflet,ingreflliseft^gypcumim^ 

.quieorumerantvalidi&generofijmul- manisTurcarUmexercituSi ^ 

ifimiles CantabricisautLuficanicisfta- Prodierat tomubeiusex vrbe , &pofuerag 

:elcrit3te,&quod opinionemfidemque GaftraiuxtahortosMaterenfes , habensfecum 

umhommum fuperacitadociles.vrin^ omniatormentacum inftrumentisbellicis , 8i 

ent fig n^ ., nutu s,&yoc£^quitantmm,. cinxerat caftrafofl'» atque vallo. QuicquidVu* 

nreraeos parcimnaturapartimconrue*,/ percratMammalucGorum,erat(;um regefuo &; 

duxcr ^r. Telacnim& faaictashumof^ Arabumequitatus non contcmnendus. Gilnt 

is tollcbant i &equitibusf .isporrigc-/, accedererexcrcitusSelymi , vchemenrer \sCui 

arantquehoftes, quosdcntibusvngU-,, fuittormentotum iclibu^ , quje fine fine^ca- 

ppetcbant,horr«nauminraGdumcaki-r^ ftris Campfonisin Turcas fulminabant i ne- 

morbem, necftupefa(aicon(peaofuos quedubiumcft , quin Turcs eodicfufifuga- 

... . , , «ique fuiflent , nifi alia proditio de nouoin^ 

r^anturm his equis habcnaE& frena af- teruenijTer. Quidam enim cx eafttis TemU. 

ephippiainaurara, & loricisfquamatis beij, eumad Selymumpeifngiflent , detexe- 

rofumcolla&pc<aora ; quihumfmodi runtinfidias quas Tomubeius Tufcis ftruxe- 

hirur,conccncuseftThoraceferreo,vel rat. His vitatis tertio acriter dimicari c^ptum 

aex laminis chalybcis contexta. Primi eft , & diufortunadubitarcvifa ed , vrriusfe- 

;cquucs,&qmcumrelautafunr,galcis qucretur partes , cum machins ^ne^ v- 

Tuntrcaetrrilefatisaduerfusiausmu- trimque^ plurimos difcerpeient , multum- 

ilcncpileo & fafciis hneis ciebro ple- que damni darent, Tanta aucem frit pu- 

ie complicacis : fimpUces vtuntur gnantium rabies , vt prslium ab ^sypi^is, 

iUofis rubris , quos vix aliquot idi- quater inftauratum fuerit. Mammalucquo- 

ccutilIimigladi)diirccarepoihs. Cam- lum incredibilis fuir fortitudo , nec fegni-- 

ur,quualeshabebatmiiic?s , omnem ter pugnaucrunt cquitcs Arabes , qui cnm 



I 



1 ■ 



<^z PotentiaO 

per Equitatum Eutopaeum perrupiflent , ad me- 
d iam vfque lanitlarorum aciem per uaferut, ibi- 
que interfeccrunt Sinanen Baflam ,SelymiLe- 
gatum. Adhimcmodum acerrime pugnatum 
eftjtotiS horis quatuot , Tomubeio mirafortt- 
tudinisedentefacinora. Poftremotamenexcr- 
cituseiusnumero minor , infugamdatuseft, 
cumquereceptuicaniiuflTellenr j reccperuntfe 
omnes ad cum,non meruinfequentium , fcd vt 
fe difto imperatoris audientes efle oftenderer. 
Poftea Mammalucqui Cayrum vrbem fuga pe- 
tietunt. Pugnatum eft a. d. XXI V. lanuari), qui 
dieseratIouis,anno A N.C.M D.XVII. Inper- 
fecutione fugientium ciptus eft Diadarus,muU 
tisaffedusvulneribusjcumque eo Bidonusjcui 
globustormentocampeftrimiirus alterumge- 
nu fregerat.Hos duos altero die Sely mus neca^ 
riiuiTir. 

IntcreaTomubeius.qui nondumpenitusde 
fuisiebusdefperauerat, coUedisdenuoMam- 
maluccorum reliquiis j pofuis inrra Nouam 
Memphim & Nikim amnem cafttis confediti 
vocatifque ad hbertatem odo railiibus feruoru 
Aethiopumarma dedit , apertoantiquovrbis 
Armamentario :fed & atmari iuffit feruos & ii* 
bertos Mammahiccorum , & Mauios quofdam 
beneficiariosiuos , necnonludseos&Arabas, 
difficihorem quam anteaaufurusrcm,cum c6'- 
ftituiiTetdenodte TuicarumCaftia incendere. 
Quo intelleao Selym us ( nam & hoc prodito- 
res eienunciauerant j imperauit fuis, vt omnes 
copi^ per totam nodemin procindlu ftarcnt> 
vtq\ie infiniti ignes in omnibus partibus ca- 
ftrorumfuofumaccenderentur,qu«di!igentia 
Tomubeiiconatuselufit , quicumahquoiies 
emififletequites , femperijrepulfirunt,multis 
exiisinterfedrs, qui nimisaudaftcrinhoftem 
inuedli fueratit.neque dubium eft,quin Tomu- 
beius omnino ea node deuidus fuiflet , nifi 
Confpe£to ad lucem ignium in caftris Turca- 
tumpericulo , cohortesfuasceleriterrcuocaf- 

fet. ' 

Hoc quoqueigiturlapfusconfiHo Tomube- 

ius,recepitfe Cayrumcum omni fuo exercitu* 
vbiarmariiufSt omnes familias ; & i^gyptii 
comportabant in fumma sedium fuarutii rabu- 
latalapides, lignaaliaquemiffiIia,togatia mi- 
htibus , vtquifquefuoloco hofteifi prohibe- 
ret. 

At Selymtis Campfonerti cum fuisin vrbem 
ferecepiffevbiaudiuit , admouit &;ipfecaftta 
vrbiptopius,hortatus fuos, vt quoddeeflet ad 
fummam vidoriam,alacres conficerent. At mi- 
litcs Tutcajcumquashabebantfpoliaipfiexuf- 
flflent,nihilahud eXpedabant quam fignum in- 
uadendivrbem.Primusquiintrauit, fuit Sely- 
musipfe,cum du<aisfecumperportam Baflue- 
lam cquitibus , eos in varias vtbis partes dimit- 
teret j ibigtauiffimedimicatum fuitinterequi- 
tesTurcas & oppidanos,in ipfis vrbis plateis,ac 
lanitfaris per latidres vrbis vicos ingrcdienti- 
bus. Caeterum ibi demum Mars acerdme fie- 



TTOMANNICA 

uiit , vbicumipfisMammalucquisTurcisp 
gnandumfuit,apud aggeres&munimenta,Qi 
Tomubeiusin ipfa vrbe excitari iuflerat ,*3 
qua^Turcsedemoliricupiebant. Abhorumm 
nimentorum dcfenfione nemo abcfle voleb 
fed omnes pugnabant vfqae ad mulieres , 
Turcspromifcvfe & ingenti numcro cifi v 
neratique prouoluerentur infoflas fubtctv 
lo 5 contra ipfiglobis fclopetorum cr.iiicieb; 
omnes , quocquor de fcneftris profpiGetej 
fuiflenr,vrplate£Evrbisnatarentfanguine, I 
rauit aucem cruentiiEmus hic conflidus di 
busdiebus &:totidem noftibus , vt vixqiiiii 
fcirepoflet , vtrimeliusandeterius haben 
Sed Mammaiucqui , quinumerocumTu 
coUati , pauciadmodumerant, exhauftii 
pertinaci labore j parsetiamvulneribusc 
fedi i ad extremum delcrere mmiime 
fuacoadi , receperuntfeinadtsciuium, 
cukantes fe » vbi quifque quam optime | 
fet. 

Tettid Vero die prodeuntes denuo, cui 
inextrema.quoddicitur , 'tegulaconftituto 
derent, tantis viribusfurioforuminftatpuj 
uerunti vt Turcasper longum fpaciumrep 
rint , iifquealiquot tormenta minoraetM 
rint.quovifodicitur Selymus defperaiTed 
dioria , & mandafle , vt fubiefto igne dotm 
Vrbs incendererur. Multum iamdcprior 
doreremiferantTurC3e , pugnabantqacte 
fius , audientes clamores cohortantium fc 
tuo ^gyptiorum , necquicquamexpedat 
nifi vt receptui cancrctar : cum a pluribus 
tibusfirnul nunciatumeft , deicdos^Egyi 
de fuis locis vnde pugnabant , & infolaiu i 
duciam habere , quod Muftaphacumfuiss| 
ra loca occupaflet. Muftapha enim dcduij 
quibufdam^gyptiis , proditoribuspatriaj 
peruenet at in amplam planiciem , vbihabe| 
Mammalucquiequosfuos frenatos ftrato!| 
vt fi pugnandinullafpes fupereflet,fcftine 
fcenfis equis in locum ahquem tutumefl 
rent. At Muftapha, cum profligaflet cufti 
tuibamequifonum&muhonum , adept 
mnes iftos equos abduxit , quae res vehem( 
fregit animos Mamnialuccotum , iilqi 
mnem porro pugnandi ademit volunc; 
Deferta igitur vrbe fugam arripuerunt 
fusNilum , quemtraiecetunt beneficio 
rundam nauigiorum , quae Tomubei 
promtu efle iuflerat. Alij intra vtbem 
nentes , occuluerunt fe in asdibus .- tei 
apertum eyiaferunt campum. At duo 
lia .^gyptiorum cum in fpaciofiflimurj 
tius vrbis Templum confugiifent , diu! 
eodefcnderunt ; adextremum tamenp 
bitrioyi£l:orisdeditionemfacerecoadi;h'| 
partem Selymus madiari iuflin , feruatii 
tetis. i 
At Turcarum Monarcha , cum iam V 
riam in manu habctet , iuffit extingui i 
qui iam muftis locis vrbcm corripucrani 



I N G £ 

abrc(bmimprdPConisverbisproclamari;qui 
lammalucquis intra duodecimiim diemfc 
jri dediflcnr,eosf3luosfore,poftidtempus 
.laquam.Prodierunt ergo e latebris fuisMa- 
icqui , Turcifquefa6li(untfupplices,qui 
iimmamperfidiam , cumdedititioscatcnis 
illent fer reis , dcdudtos in ergaftula ma6la- 
;nt. 

rerea Tomubeiusalium colligebarcxerci- 
in Regione Seiedica , qu:E verlus Cyrenai- 
:^ftvltraNilum,conuenerarqueadcumno- 
ohors MammaIuccorum,quosab Alexan- 
?uocauerar, vr & alij multi e variis regionis 
buSjVt ka iuftum conficererexercitum. Eo 
:o., Albuchomar quidam y£gyptius audlror 
elymo , vt cum Tomubeio pacem facerer, 
i.idhuctantas habere vires aiebat,vtnon 
iSelymoeriperevidoriampodet , fed& 
I cum omni excrcitu in periculum \kx ad- 
e.Selira ergomiflisad Tomubeium Lega- 
mdauic; , vt euin armaponereiuberent. 
malucqui,vifis TurcarumLegatis ,impe- 
nimo iuononpofucruntjiedirruenresin 
adlauerunteos , cum verbum nondum 
curi fuiflenr. Hoc fadlum itairrirauit Seli- 
ivrconceptis verbis iurauerir,inairumfe 
1 dimifl^urum. Nilum igitur ponte fterni 
vttfaducererexercitum. Quodvidens 
ibeius , accurrit celeriter cum quatuor 
im arraarorum millibus , & decem Mau- 
latqueArabum , profedusantedilucu- 
fuis caftris,vt Turcas ex improuiib oppri- 

ftapha,qui Selimierat Legatusapud ejfer- 
,mte!ledoaduentuTomubeij,excIama- 
ivoce : EcreToauibeius adeft. Adhoc 
n tam ij qui iam tranfierantfluuium , qua 
luc inponte morabantur, properauer ur. 



N E R E. 

vtaduenientem ercfpel-ent. Cumq; lam vtrim- 
que magnis viribus pugnaretur , mifit Selymus 
aliquotlclopetariorum Gr^corum millia , qui 
plurimum damni intulerunt Tomubeianis : ibi 
Mammalucqui pugnare vlrerius non potue- 
runr.equis eorum lallis &fudore diffluentibusi 
foli igitur fupererant Mauri 8c Arabes , qui acri- 
rer reliftcbant Turcis. cum autem lanitfarorum 
peditatusiisfuperuenifl^et&roburPr^toriano- 
r um,ibi cito dcbellatum fuir/ugientib. omnib. 
quicum Tomubeiofuerant. 

Sequente die,cum Muftapha fugientes pef- 
fequererur , inucntus caprufquefuitinfelix To- 
mubeius, immerfus profund^paludi , quofe 
feruaturusvitamreceperat , &;tcrtiodicCay* 
lum dedudtus. Sulymns qui ipfum trucidare 
conftituerat.noluit hominem videre , fed iuflJc 
eum fubiici qusftionibus , vtin Eculeo farer^- 
tur,vbi nam efl^^entThefauriCampfoniS.Seque- 
tidieexcruciarumvili Cameloimponiiuffit, &c 
ligatis a tergo manib. per plareas vrbis circum- 
duci, vr y£gyptiis ludibrio^iret , qui paulo ante 
Rex & Sultanus eorum fuerar. ad extremum 
fuipenfus vnco ferro in laqueari porta finiuic- 
vitam,vifus&irrtfusabomnibus,quiil!acrran- 
fibant. Sic periit Tomubeiu£,vItimus ^sypti 

SuIcanus,a.d.Xin. Aprilis menfis, anno A N.C 
MD.XVIWieLunspoftFcftumPafchacis. Et 
adhuncmodum extindus eft Principatus 
gyptiorum , regno inmanus Turcaruni dela- 
plo , quorum Monarcha ibi abfolure domi- 

natur,exrendirque dominium fuum inhac parte 
Atncx vfque ad /£thiopiam fluclmperiumPre- 
te-Iani , cuitamen & ipfl ahquam partem ' 
regnieripuir,nempeprouinciam 
Barnagenfem. 





ARRATIO VLTERIOR 

REBVS TVRCICIS IN GE 

rej&primo 

A Morihui 6- Ritibm Turcarum nofiri tempork, 

T Turc.T partim originarij & naturales, 
i genus originemquc a Scynhis fiueTar- 
cunt: partim snllritii.a Chriftianis Apo- 
efcendenres. Incommuni tamen,facie 
a.membrisiuftaproportioneadunatis, 
ffi & robuftL Capillps crefcerenon fi- 
aeter muftacera in fuperiore labro. Inge- 
^o funt tardo & inepto ,Ienti parumque 
infuis negociis. Laboresfugiuntquam 
■,&tarneafnnrauarifnpr^odum,pe 



DE 



inaudioneexpofita,quodq;Turcsnunimo£- 
tahquicquamprffiftantofBcii , nifiinteruenru 
argenti.Ipfiinterfehumilesfunt,ftri(aamqifu- 
perioribuspraftantobedientiam i magnoqu^e 
audiueruntjcelantes fiIentio,&quieti ptafenti- 
bus Magiftris. Verumergapcregriuosadeofii- 
pctbi&infolentes , iaaantesresincredibiles 
magnaarrogantia,vtinhocvanitatisgenereo- 
mnej homines fuperenr. In Joquendo proiiciut 
ampullas&fefquipedaliaverba^inreritninfrau- 



Ans amantes quam vUa gens fub Sole. des&decepteksinteti,7ihlTp7iair«rori 
.vt.uftuuapudipfosv_er)alisfic,&_vduc ^^ot^i^J^raM^^^^^^ 



Pk- 



54 D E R EfB V s 

Pleriqueiuntocioi& ignauisdediti, cohuiuiis 
& ebrietati indulgttites , vt nonnunquamin 
tertium vfque diem comeflationes producant. 
Et quanquam lex iis vini vlu interdicat , bibunt 
tamen idvfqueadpudendam ebrictatem, Ad 
icortationemtotisanimispropendentjfuntque 
interillosfrcquentiffimimarculorumconcubi- 
tores, vtapparet in nauibus eorum , vbi femper 
vnumautakerumpraeftohabent , deftinatura 
"execrandohuicflagitio. Incredendo aliisfaci- 
les funtjfuperftitiofifupra modum,multum tri- 
buentes fomniis& pra;ragiis,diuinationibus& 
ominibus arbitrantes vniufcuiolque fatum & 
horam mortis in eius fcriptam fronte quam 
itranfihtenuUarationepoflit : & ha:c eft cat^fe, 
curfe tam temerario aufu in pericula pr^cipi- 
tent, 

Licet autem Turcis Lege patria tot habere 
txores , quotalere commodequilquepoteft, 
fimtquecrcberrimaintereosdiuortia , marito 
vxorem leui de caufarepudiante.Mulieres eoru 
raro prodeunt domo in publicum, nec niii vela- 
tafacie , magnum in Veftibus oftentantcsfaftu, 
auro&gemmisexornatae, tingetescapillos co- 
lore rubro,necnon dcntes,manus &pedes , in- 
primis autcni vngues. Singulis (eptiman is bis in 
Balnealauatum eunt, quod& ipfi virifaciunt, 
(cd quique feparatim. 

Aleavelchartulispidlisnonludunt. Libcra- 
lcsfuntiniuuandisegenis &dandis Eleemofy- 
nis,no foluili erga fuos,fed & prga Chriftianos, 
ahofq; quofuis.fine difctimine religionis.Quin 
& eodcm modo erga bruta animancia affedi 
funtjcumaliquando captas auicuJascoemant, 
eafque liberasdeinde auoiare finant, donatabe- 
neficij loco libertatc. 

Veftibus vtunrur longis vfque ad talos pedu, 
ab anteriori parte apettis , excepta tunica inte- 
riore fiue indufio,quod geftant extra femoraha, 
vt nonnunquamapparetininceflueorum. Eft 
autenn amiituseorum vel ex lanapuriflimavel 
exbombycino , perfperfus aliquando vnionib. 
gemmifque. Teguraetum capitis eorum album 
eft,prxterquam eorum , qui le dicunt ^pofteris 
& confanguineis Mahometi i hienim vtuntur 
Tulipanevitidi. : 

Salutatiiri aliquem daput nequaquam apl- 
riunt ,eftqueapud illos iiniftr um latus honora^ 
tius dextro. Qui opulentiores funt iaut coditio- 
nis fupra vulgus,fere equis vehuntur.In capien. 
do cibo immundi funt , ignorantes ca qua: nos 
habemus in deliciisTcr autem in die cibum Ca- 
piunt,mane otiente SoIe,circa meridiem & ve- 
fperi. In comedendo nequemappis vtuntur nc- 
que ftrophiolis , fed confident humi compofitis 
in quincuncis modum cruribus , circa menfam 
rotundam, parumadmodumaterraeleuatam. 
Vefcunturautem omnium animalium , qu^in 
cibum venire folent,carnibus,excepra porcina, 
quamiisLexnegat^Orizafrequentiflimfiapud 
eos cibi genus eft: neque capiutur Afiatici Tur- 
cx efiipifcium,Europa;i vero cospraeferunt car- 
nib. ^ui inter CQS ftri(^ius obferusit Mahometi 



Tvkcicis 

Lege,(Jiiinino a vino abftineC^biijentes aqtla 
ditiores autemfrigidaE admifcentmelatjtfac 
rum. Hyebistemporecofueueruntinaquai 
tinguere carbonem ardentem , ne nimibnoc 
frigore; Succus papaueris in crebro apudip 
vfii eft,nec eii: fere quifqua, qui eo no vtatur,| 
tantenim edaugeriaudaciam&contemtuni 
riculorun)» Vtinam reddentesdefident vd 
mulieres. 

Domus eorum maxima parteelignisfuni 
terra,angaft£e&malejedificatje : putanter 
immanisdehdiinftar haberc.ijdificaredoni 
diutiu.s duraturam quam hominis vitnm.In 
truendistamcn Templisfiue Mefquicis&i 
mibusHofpitalibusfuntmagnifici, vt&inl 
neispublicis , qujEfereiuxtafoatespuIche 
mos ftruda funt , non folum ad commodai 
minum,fed&brutorum,vtquefemperfica( 
inpromtulauaturiscorpus, antequam io.te 
plum ingrediantur. Hinc fit , vt tam ciiriofii 
in Aqua^du^tibus , &fternendislapideviis; 
bhcis , inquibusduabusrebuspr^cipuecbi 
ftit magnificentia Turcica, 

ScudentautemTurcidiesnodeiquevici 
rumgentiumad ie pertrahere commodaS 
fuperioreseuadere : quodfiviaapertaobcin 
nonpoflunt , moliunturcaUiditatc&perii 
conficere;neque turpe putant fugere,Jicona 
eotum non fuccedat. Militaris vero rci fciet 
iis adimcndanon eft , vt qui magna curaconl 
uent difciplinam in bello. Parent enim leligi 
admodum ducibus fuis, tolerantes laboni, ii 
diae aliorum queincommodorum .cibis cont: 
ti funtpaucis nec magnipreoij. Armacotiifi 
lancea,mifl!ilia, clauaferrea > iecuris :gladiu5^ 
tusbrcuis &:incuruus,quem vulgo Acinacij 
vocant, eumqueauro&gemmisornanr. N 
gpo autem omnia in bello agunt filentio t 
gnaque modeftia, non folum cum pofitiscaP| 
alicubi commoranrur , fed&cumtotiscoli, 
tibus inceduntjfitqucnonnunquam , vtqua 
uismaximo numero ita faciant , adeotan' 
quietevicinalocapraztereant , vtnonanim 
uertanciu-. 

SigniSjfignifeiifijueautvcxillisnonNtunt 
fed in vniushaft^ longafummicate fioccos I 
lacinias vei:ficolores affigut , cuius intuitu qt 
quemilcsducem centurionemue fuulequit 
tibiarum tamen tympanotumque fonicu(n| 
tibus animum adderefoient. 

CumTurcarumMonarcha foris bcllaroi 
rit,quiinvrbibusoppidi(quemanferunt,pre« 
fundunt pro miIitibus,idq;non in templis di, 
taxaf,fed Scin conuiuiisconuentibufque : fec| 
proiis orant,quiin bellooccubueriir, putan 
felices eos cfle,quod n5 inter gemitus & lam 
fuotii ,fed vt virps fortes dccct , pro falute paij 
oppetierint. Maiorufuoru viftoriascrebris 
pctuifetmonibus,cantatesetiaeas,vtc)i:cni| 
moti milites nunquam non fortiterfacianr- s 

Signisarqi ^gillisin obfignandislitterisn 
vtuntur , neinDiplomatibusquidemreg: 
nequeeavUadifcernunt figuia, Campani* 

.. ..^ - --, ^ 



, "^^"3 j ^iuosperactare 

««narepetMntVb.cunqiieconfidanr,fiuedd- 
i/uieinTemplisJubfternunrftragdamvillo- 
11 vcl Scoream iunceam , alicubi etiam alTer:. 

ycooperuinthumum. advitandas fordesc^ 

luinamciuaGeneriviraeContempIatiuoauE 

eraramftudiisvixpaud/nmideduifunt.qna. 

imhabeantpulchraspatentesquerchoIasJn 

bus prdcguntur Legcs patris, c\'inftituun- 

pueri vtrei diuin^prseirc&reipubhc^bo. 
nprxftare operampoffinr. 

y co.igregationesauc Conucntus virorum 

lieresTurcic^Enunquamaccedunt, eftque 

:uerinimeinterdi(aum,neinforumemendi 
dcndiqaccaufa commeenr : red& in pr^eci- 
' Temphs fua funt mulieribus ailignata lo- 
procu avirilibus, vt vireasneque videre 
ueadilJasingredipoffic. Rarum eftautem 
rcvu-umcummulieieconoquenteminpu 
o.vtetiamfiperinu^grumannumibicom' 
eris. vix ramen femcl tale ahquid vifurus fis 
comugacifunr,cauent.nealludanradvxo- 



te , quodTdrcceadconreruationem perpetuas 
raihti«,raexhauriantpopuJos , vrvi^ tantum 
f«pcrficmife„s,quofeipfosaJerequednt.Hinc 
fic vt calati,itofi homfnesdeacq^uirendirJp"! 
b spenitusdefperent. fed&de precio opL 
laborumquefuorumautnegotiationis , ii vel 

iintvigiIantilIImi.<^orfumehimatrine,ferere 
cumcuraquodaJiusmerat^autmeteJSi! 

pe Ottomannicumlmpcriumvideasimmanes 
In noftris regionibus anndnjfe difficultas ferc 
prouenrtexn.miamultitudinepopuhiacinre- 
gn,s Turcias exinopiahominumfagricolis at. 
qucarator,bus,quiinpagisviuuntpereunt.bus 
magnaexparce,dumperJongiffimafpaciaarma 
&ahmoma.Tiexercituifubuchere coguntilr. E 

decemeii.rnhorumhominummilhbSs , quil 
don.,cih,sfiiisextradti, ciaftraadeummodum 

iequicoguntur.vixquartusquifquedomumre, 
uertitur, quod velnimioslabores vel mutatio 



-svI!opa6topr.fent.busaii:rfXagna ^ n^ 

grau.cacem fuam conferuanr mar.ci. q f& ho eor^lf "''."^" ^"^"^""^- '^^'^ 
3m,n...i.,..„„,L._ M ... .'^'-"'^ ^^"^"'^^'s^quodTurc^etiaminnauahmi- 

lItiaanofanni<:nriIit,^.v,^ 



'"""i mdiui.quiOC 

^minecoiunturabvxoribus.ViriPrincipcs 
1 lummisd.gnitatibusconftituti . qm vxo- 

5remperprsftoe/renonpoin.nr,rehnquat 
^icucifubcuftodiaEunuchorum, quiea- 
:am foiliciram curamgerunt.vtimpoihbi- 
/el valernmo aheni thor, capcaton, adeas 
diaucearumlabefaaarehonorem 



Opes &dmtk Turcarum. 

'mpleaiturrmperiumTurcicumre2na& 
ncmo.rn.bus rcbus bonis abundantes. 

en,mfubSoIeregioeft,q„^plusg/g„ato 
5ener,sfrumentiquum^gyptus:Africa, 
Aha?qu2 eft fert.l.or vin. aliarumque re- 

!UamHung3r.a,Gr^cia,Thracia ? Quid 
clevrb,busConftantinopoli,CayrolAle. 
4«e , "iqmbusomnibusinxftimabiles 
l'"nt,irThe{huri?Con[bncinopohsenim 
)cuse<t,vt non tantum ab omnibus parti- 

numer.coconfluantmercacores , fed & 
ud per vniuerllim Imperium Turcicura 
turauriargencique,eo compoiretur. A- 
i>yr,£vrbseftprimaatquemaxima , & 
entrumregionis , ad quod omnesThc- 

:mercimoniaAfia:finemodo&numero 
unc.Oyrusvero&penus &prompcua. 
>cuplet,fti,^um, non ^gypt, duncaxat, 
^frics Indixque, i qua poftcrioreinnu- 
aercesperS.num Arabieum adueds, & 
rcMansRubri Camelorum dorfisim. 
meam vrbem doportantur 
ouentibus Turcici Monat chc nonnul- 
riunt,eum quotannis non nifi oaoMil- 
'erc,pere.quanquamvide?ipoflIt,muI. 
id .pfum redire e toc terris &prouinciis-, 
eire,quodomnis Turcartim wura in ar 



litiaqnotannisper hyemem armamenta & re« 

no.gesdetrahantnauibus,vndefequenti^ftate 
quiadremum&minifterianaut-caappJican. 

S;pXt'"""^'5"^^---4-em 

i^IteraegeftatispubIicscaufahsceft,nuod 
commerc,a& negotiacionesprope omnesfine 
tn mambus lud^orum autChriftianrrumEL 
rop^orum.puta Ragufenfium , Venetorum, 

FrancorumAngIorumquc:habentqucTurc^e 
mta^Iacift]m.sper£uropam fpaciis , „on nifi 
h^cEmpona . Conftantinopolim , CapJur^ 
TheflaIon,cam ; m Afia Alepum.Damafcum 
Tripohm & Adenam : In AfSca Alexanddam; 
CayrHm,& Algeriam.Vtautem breuiter omn^I 
compledar.omnisinopiaharumregio^iumorr 
urexomjraagricuItura,quiomni?mprren 
tuumfundamentumeft&radix.H?cenCfup 
peditatmateriamartihus , artes vero eft^un; 
negoaarionematquemercimoni.. ' 

r?;r. ^''''"^^""'"'^'"^^^«"^"^"sord/na. 
r /ccundumillos , non nifi tantum quantum 

ncZl^lr^r ^-^^<l-ndeci.^MiL" 
nes extendunt ) maximi tamen faciendi func 
fruftus , quosextraOrdinemMagnusTurca 
* ,7"^g^'«"«fiantConfiLtionesS 
DpnafiueMunera. Purpuratienim Pr^fe^aio^ 

prou,nciarum, quifubikorumfang^S 

Itimabiles , qu, tamen omnes poftremo ad 
Pnncpem veJutad ptincipium fu\,m reSun- 
tur.Credturen,mAbrahamusBaflkCayroel 
portaftec,rciterVl.MiIIionumprecium,Ma- 

limiJI.Soro_rt?mop«Ientafuit,vtquotidiedu^^ 
M 4 millia 



D E R E B V s 

millia & quingentos Ducatos ex redditibus 
perciperet , & inceperit Aquaedudtum a Cayro 
Mecham vfqttejeorura bono,quireligionis gra- 
tiaeoperegrinarentnr: quodquidem opusfuit 
non vnius Principis,neG finiti laboris. 

Adde quod Magnus Turcarura Princeps fa- 
cile ptoteft inuenire caufas, propter quas adiraat 
{uis ora.nia bona , ipiaraquc adeo vitam,ri ita vi- 
fumfuerit. lamdicivixjpoteft, quantumacci- 
piat donoruna atque raunerum:cum nullius ex- 
teriprincipisOratorvel Legatus eumfinemu- 
neribusGonuenireaudeatj&nemoprorfusfibi 
fpera facerc pofllt adipifcndae alicuias dignita- 
«is autofficiifineargento.NemoprGuinciade- 
cedit nifigrande donatiuum fecu ofFerat Prin- 
cipi pro accepto beneficio:nec enim fas eft, exi- 
guum aliquid offerre tanro. Monarchs.Sed& 
quod Vay vodae Traniryluanise, MoldauiiE, Va- 
lachi3EquietefruunturPrincipatibusfuis,acce. 
pmmfercndum eftmulcitudini & magniradi- 
nimunerum^quae ipfi offerunt.Et Valachiaqui- 
dem atque Moldauia fubinde mutant dorai- 
nos,quodisprouinciascas adiptfcatur^qui plus 
donare poteft: quod autem vt coiligi poffit pef- 
fundantur regiones & coniumuntur pppuli. 
Sed, vtcunquefehaschabeantomnia, comper- 
tum taraeneft, bellisPerficis exhauftum fuifie 
jerariura Turcicum confuratafque tancas diui- 
tias : vndetamConftantinopoliquaraperto- 
tura ImperiumTurcicura valor aurtab aliquo 
tempore in tantum audus fuic, vt Ducarus Au- 
reus duplo plus valueric , quam folitus antea 
fueric,& additaraentum Moneras in tantum ex- 
creuerit , vt inde lanitfaricauiamarripuerinr, 
fubiiciendi ignem vrbi , & teriorem incuriendi 
non folum populo fed & magnatibus Turda- 
riim.Arguitur 8c pauperies Fifci ex eo , quoda- 
pud Alepum fexcenta coronatorum millia a 
mercatocibusmutuapetitafuerinr. Ethazqui- 
dcm funt diuitiaE Turcic2:nam deTimariispau- 
lo poft diceraus.vbi agemus 

3)E POTENTIA , ROBORE FT FIRI- 
hmTurcaMfliianbffi^ 

Gonfiftunt hae in Pecunia,Equitatu, Pedira- 
tu,Claffibus&Re tor mentaria. Etdepecunia 
quidem inluperiotibusdiximus. Etfi autemo- 
ftenderimus , prouentus eius tantosnonefle, 
quantosamglitudo regnorum & prouinciaru 
polliceri videntur.-fciendum taraeneft, habere 
Turcarum Monarchara aliquid in fuo imperio, 
quod multo pluris faciendura fit , quam omnes 
eiusfrudlusatque redditus.Idautem nihilefta- 
liud.quam ingenshumerus Timariorum. Tur- 
carum enim Principes abibluti fiunt dominio- 
mniijm terrarum,quas fibifubiiciunt armis,re- 
lidcavcteribusincolis nonnifiexiguaportiene: 
reliquum omnediuidunt in Timatias,quae funt 
veluti Comraendaturae , quas virtutis ergo tri- 
buuntmiiitibus, qui in eobello fortiter fece- 
rVmt , hac lege , vt certum numerum equo- 
tura alant > qaos feraper ad bellum & fctui- 



T V R G i c 1 S 

ciuraMagniPrincipis prsfto habejht. EAqi'! 
hoc inuentum vnum ex prseclariltimis conft; 
titutionibusjcuihauddubie debdnr eonfetusj 
tio Rcgni Turcici : nifi enim in tsgionUm incc 
lumitate falus &commodamilicuminclafae 
fenc , iamdudum omnia pelfum iuiflent 
Turcis ipfis fatentibus , nullam ampliusil 
crcfcere herbam , quolocoMagniPricipis( 
quus femel pedem pofuifTet. Alunr autera il 
Timatii, qui funtvelutnoftiiFeudatarii&Bi 
neficiarii,circiter C L. miliiaeqUorum, quii 
mnes parati runcvt ad prlmum iniperiumine 
peditionembelliducantur ; necopuseft, vt 
pfe princeps vllum denarium impendat ad co 
trahendumtancum equitacum. Mequetam( 
negauerim , ad alendum & conferuandumti 
immanem hominura equorumque uumem 
vimmaxiraamaurirequiri.quamnonuuiXr 
Millionibusaeftimauerunr.Facichcec tesvcn(| 
fatismiraripolHm incogitantiam quotundai 
quicum proueruus ImperiiOtcoraannici cu 
opibus Chriftianorum Principum conferutl 
mentionem nullamfaciunt horum Timariot; 
in quibus tamen confiftunt potiirimae diuit 
regni Turcici .In bellojquod ante viginciann 
Turcarum Monarcha cum Rege Perfarum gi 
fit tantum adeptus eft terrarum , vt fecerit CjU 
luor millialTimariorum. Nonerrauirqui di) 
hancTimarioruminrtitutionemj&Azamogi 
norum,id eft puerorum,e quibus Isnitfanfiui 
eledtionem , efle duo fulcra Regni Otcomanr 
ci , quarumpofterior videturfadaadimitati 
nemRomanorura. Prstocianos cnimmiiitf 
qui haud fenne ab Imperatoris latere abiced 
bant,e!igebantclubic6lisIraperio, &oftcmj 
Tacitus,dele£l:um iftum iuuenum cau&m pr^ 
buiife Batauis contraRomanos infurgendi.Si; 
Sc in eodem Imperio Romano huiulmodilj 
marias fuilfe conftat,quarum vfusftuiauscec;; 
recmilicibus donecviuerenc, inpraemiumv!| 
tucis &fidei.Permifit Alexander Seuerusmilii 
eoruhffiredibus.vtbencficiisiftisfruercntur,; 
tamehvt&ipfimilitatumirent. Conftantini 
Magnus perpetuo frucndas dedic cencurioi 
bus Tribunifquefu!s,quorum habebacpetlf 
dam virtutem , easipfasterras , quarum anc 
cantumfrudtusad dies vitaeperceperant.Eadc 
prope ratio eft Feudorum fiue Beneficiorui 
qu£ a Chriftisnis regibus & Principibusdepe 
dent , vtquaeanteaad certuratempuspermi 
fueranr,dcindefa<fta fint perpetua. 

Geminum autem redit ad Magnum Tutc 
rura Principem ex hocTimariorum cquitatUj 
molaraentura.Primiam,quodpopuliexpugrj 
tatum Prouinciarura pereosintraofficiilinii': 
contineantur & velut capiftro coherceantuc^ 
adpriraura eorum motura ftacim equitcspr 
fto fint,eo(que qui res nouas quxrunt , comf j 
fcant , & hac de caufa per vniuerfum Imperiu, 
difperfifiint. Alterara eft,quod in meraento,! 
itadicam, ocii|i,tanturaTurcarumM8narc| 
poteft habereequitatum , quantumipfeopt^ 

aut defiderarepoteft,ad quafuis vel cepcnriij 
. . - j^^^gj 



IK G 



cflitatcs. Ita funt Timarii vclut Turcici Im 
iipracfidiariimilites , impedimehtum fedi- 
»um,&pi:Ecipuusbellineruus. Praster hos 
Turcarum Monaiciia bonum numerum e- 
tum.qHibusftipendiafoluit.eofciucremper 
um fe habctjdtuifos in triagenera:Spachos, 
fagos & Caripicos. Sunt aurem hi vekitie- 
ariumpr^cipuorumMiniflroriim Aula: 8c 
icdorum per Imperium hoc;cx his enim v-' 
omorclegunturBafe , Beglerbcii &San- 
i, Vltimum locum obtinentinter equitcs, 
Alances dicuntur,quique ex Tartaria,Vala- 
& Moldauia veniunc,vtacceptisftipendiis 
tcnc Turcarum Monarchar. 
scundum locum interea,in quibilsconfiftit 
«ur Turcarum militare , fibi vendicat pedi- 
)j quipotifilmnmconftarexlanitiaris, in 
ais plcrifque duas res confideranrur : Natio 
Parria,& difpofitio corporisad vfum armo,- 
.Et de patria quidem ita habet : non legun- 
'fitato more in numerum lanitiarorum ho- 
:s Afiatici/ed Europsi: quod tot bellorum 
ompererint,iIIos elTc fere molles atque dif. 
:os,& dum bellum eft, animos magis in fu- 
iampiignahabere:contraEuropsi femper 
ti fun t cordati & ad mihtiam apti , vcin O- 
e milites AfiaticifimpIiciterdicanturTur- 
uropjeiautcmRumi.ideftRomani.Quod 
ifpofitionem corporis attinet , eliguntuf 
i , in quibusmanifeftafutursforcitudinis 
ccnrindicia,quifuutmembris terecibus a- 
Lisque,quiqueaudaces videncur&magna- 
, qua; tres virtutes in bono milite requi- 
ir. Conquirunturautem huiusmodi pueri 
otertioquoqueannofemeI,nifineceflitas 
t id faepi us facere. Hos pueros fimul ac C5- 
inopolim addudi fiint.inuifit Agafme Prse 
sIanit(arorum,qui operam daf , vt aboleat 
enpueri, inducatquc obliuionem paren- 
itque patria:. His kdis diftribuunt;ur pars 
iam Minorem,parsinahasprouincias , vt 
nt linguam,Ieges,vicia & rationem viuen- 
ircarum ; vno verbo , vt fiant Mahometi- 
quidam etiara aflcruanturin Regia Con- 
nopoli vcl PerjB , & qui liberaliori fimt fa- • 
monbus venuftioribus.in fecretiori parce 
aluntur.Donecautem Azamoglaninomi. 
ir.ccrtum capuc non habent, neque deter- 
racxercitia : fed alii quidemadculturam 
)rum,alii ad xdificia, alii ad labores dome- 
fimilefqueadhibentur. Dicuntur autem 
logianidonficfiantlanitiari , &tuncvo- 
uad Aulam,fuique fingulis dantur Redl:o- 
Pra^feai. Hic demum applicanruraddi- 
exerciria manuana,laborio/a illa quidem, 
[ue nutriuntur tenuibus, male veftiuntur, 
iunt multi fimulin locis Gapacibus,cuiuf- 
fcre funt dormitoria Monachorum.prs- 
lumine&cuftode , ne quis pedem inde 
:repoffit. Mox ditcunt arremfagittandi, 
ndifclopetosjin quibus exerciriis, cum a- 
u coraparaueruntfcientiam,fiunt lanirfa- 
Spachi , quoruniilli nonnifiquinquevcl 



E N E K E. 



feptem Afperosnummosln diemaccipmht. hi 
• yero decem.Ad hunc modum lanitfari fadi.vel 
incxpeditionembclhducuntur, vel ad Prxfi- 
dmtrialiqiiodmittuntur', vcl mancntadPor- 
ramRegis Ottomannic^, affignantulrque his 
vltimisqu«damvelutCaftraPr;etoria,qu^funt 
locaamplainftarMdnafteriorum,numerotriai 
ibivumntfubTfibunisdu<aoribu4quefuis.Ia- 
n.oresadmanum fuxitmaioribusnatu, eofque 
jhhonorehabent , niagho omniafacienTes fi- 
lentio. Capiunt ^utem finguli Manipulifin^ul 
cibum , fimulque in eodejn cubicul^longiori 
dormmntAfiquisextrahoc^licubipcrnelare 
aufit non impetratalicentia,is fequence vcfpef* 
ahquotidtus baculorecipiet i cftquetantahod 
in loco difciplmx obferuantia, vt fi duis percuf- 
fusfuerit , etiam ofculetUr rtiahumeius dqHo 
plagasaccepit.MuItisIanitfarigaUdentpriuile- 
gus,vndecolunturatquettietuuntutabomni- 
bus,quahquamplerofque ofFehdant fua info, 
lentia. Incedentescnimperplatcas, diripiunt 
Chriftianorum pergulas & taberhas , nec quif- 
quamcohtramutircaUdct:ementesaliquid , i- 
pfi pro lubitu conftit uuhtprecium,nec poflline 
conuehin aut iudicari Corahialioquam fuo A- 
ga:<Scneficquidemad moctem duci duifquarti 
fihemetupublicsfcditiohisi vi>deraraadmo-. 
dum in ludicio publico fertur ineosfcntehtia 
capms , fed&piusnodtu nemine alid Confcio 
plectunturcapite. 

Munera atque donatiua k diuerfis diuerfa ac- 
cipmnt.ahi enim adiungunturextcrorum Prih^ 
cipumLegatis,vtillispfsftofint&fciiji4n,p.d^^ 

lubenturiterfacientibusilluftribushomimbu^ 
prshdio elFe, eofqueabihiuriisdefendere Eft 
m eorum manu ele<aio Iraperaroiis Turfici. 
quodlmperatorem dicetefenemo noflic, nifi 
de horum confcnfu & voluntate, & quicunq .je 
houusImperaToridomniumprimo ftudet vt 
eosmuneribuspIacet,eorumqueaugeatftipen- 
dmmCumbellumaliquodoboritur!proficifci. 
tur adidparslanitfarorum i ducent^Aga, aut: 

d^iSiS:^^™^"^^^^^^^^^ 

' , y^^^^^^f te""^«ltumhicIanitrarorumof. 

Turcs,&qu,dem Afiatici , Ianitfari,cum olim 
tantum Chr.ftianorum liberi ex EuroparecT 
pcrentur. deindeducuntvxores , contrapri- 
lcumm0rem,quieosMibesefl£iubet.Tettio 
|nvrbediffluentedelidis&ocio,eosmolles& 
aborummipatientesf^ciat.Quicquidfif,put*- 
ur omne roburTurcicUxerckbs confiftefein 
lamtfaris , cum quibus collati c^teri pedires, 
qui Afappi vocantur,Tytdnes & cxigu£ eflical 
c^cmil.tcshabentur, quipIuspoflirnthafta& 
palo,quamgadio&fclopeto:quorumquepfar- 
cipuusmbeIlovfuseft,vtipfamultitudineW 
ftem f«igent,non virtuteprofligent. Solentii- 
dem implere foffas corporibuf mortuorum. 
vel ahorum vel fuis , atque ita lanitfaris in 

oppugnationcfcalasefiicercvtpereashoftilia 
coniccndantmoenia, ~ - 

Tcrtii 



5« 



DeRebvs Tvitcicis 



Tcrtia pars potchtiac ttiilttaris & toboris Turr 
cici confiftic in claffe & rebus marinis. Multum * 
ibi poteft hic Princeps : neque enim quifquam 
vfquameft ex omniregum principumque nu- 
mero, qui facilius &c maiore commoditate pof- 
fit inftr uere & armare clairem jquam Ottoman- 
nus. Nam primoSylu«Albarti*&G«raman- 
nix , inprimisveto Nicomedicnfes &Trape- 
zuntins non folum funt vaftiffimae, fed arbon- 
bus ahis craffifque plenae , aptifTimifque ideo ad 
'ifabricanda nauigia omnis generis , vt quidam 
non infulfe dixcrint , videri naues iam fadas de 
arboribus labi in Slnum Nicomedienfem 8c 
Pontum Euxinum.Neque fabrorum & nauicu- 
iariorum hic eft inopia , cum fpeslucri etiam m 
Armamentatiaac Naualia Turcicapelhciato- 
pificesChriftianos : quodvelhincpatet,quod 
poft amifTas aduerfo prslio nau-ali ad Naupa- 
^um clafres,paulopoft lamen aliam m Mare e- 
niiferit, qusfufEciensefTepotuent , feeundo 
pishocum Chriftianisdepugnare.Nec mirura, 
cum multas habuerit triremes apud Infalas, 
Lesbum,Cyprum,Rh6dum,nec non apud Ale- 
xandriam:quodquefoleantTurc£ Piratis dare 
receptum in vrbibus Africx Tuneco, Hipponai 
Bugia& Argeria aquibus &naucatum & re- 
migumcopiamadipifcipocuit. Oftendic item, 
quantum claffe pollit Turca , cum obfedit Mal- 
tam & Gollettam , nec nonapudCurfolares& 

Naupadbum. ■ 

Quaitb, necrciTormentaris defeaumvl- 
lum patitur hie Monarcha , cum abuiidec vehe- 
roentetrnachinis£Bneisignivomis.Namexfola 
Huntraria quinque raillia tormentoium abdu- 
xit,& quingenta in Gypro nadfeus eft,nec muko 
pauciorainarceGollcttana.HabentautemTur. 

c» enormis & abfurdx magnitudinis cormenta 
anea, vl folo impetu venti &boatus , ne dicam 
iauglobijtremerefaciantrauros.Sed&globo- 
rum & pulueris nitraci incredibilem vimfem- 
perhabuerunt , vt oftenderunt m obfidione 
Malt3e,quod oppidumplufquam fexaginta mil- 
libusgloboiumferreorumconcuircrunt , Fa- 
roaeuftam vero X Vlll.millibus , GoUettam au- 
tenipluribus , vbifpacio XXXIX. dietum 
deieceruntatquecomplanaueruntomnia mu- 
iiimenta,qUaE Hifpanifpacio XL.annorum mo- 
liti fucrant. Ybi non eftlocus tormentis igni- 
vomisjibiligone&palaremagunr : fine Guni- 
culi quidem fuccedunt , complete folent fof- 
fas,vel terra, fi poilunt , vel corporibus interfe^ 

dorum. , ' 

Tribusautem potifHmum febiis terretTur^ 
cacaeterasgentesatquepopulosiprimoinfiniti 
hominum multidine-, deindeexadta difcipUna 
milicari;rertio numero machinarum xnearumi 
Etapudalios quidem ipfamultitudo caufa eft 
confu'fionis,vnde fadlum eft,vt Cxpe magni ex- 
ercitus vi6ti fuerint a minoribu s: Verum in ex- 
ercicu Turcarum tam elegans & exquifitus fer- 
uatut ordo, vtvelhoc folo vincant minorcm a- 
ciem , quajtamenfaciliusin ordinemcogipo- 
tuerat. Ita videmus , Turcas fuperaxe alias gcn- 



tes,non rnultitudine duntaxat , ffed &attific.i| 
atqueordine;addestiamdifcipHnamilitaii,qii 
neipfisquidcmRomaniscederepiitantur.C 
fiftitautem hsC in mulcis rebiis , puta in difti 
butionealimoniaE. Viuunt autemcxiguopai 
cofto fubcincribus , & orizacum paulo pulu 
ris e carnibus in fole ficcatis : V ino ipfis m vr 
uerfuminterdidum eft, non feeusac Carthat 
nenfibus, Guiti incaftrisiunt,femperduodc 
fttumhabentdecurionem i cui obedinncfii 
coritradi€tione.F(xminarum nemo vUanriD ( 
ftris eorum vidir i/ed mirum vbique prsftat 
filentiura,intent!smilicibHSinnucusoculetu 
&motusraanuum:funt autem tam pertinac 
in conferuando fi}entio,vr nonnunquam dii 
mulauerint , fe audirc confringentes eaptiu 
vincula » neeosinterpellandotumuituinn 
aiurnum excitarenc.Comentioncs & iurgiai 
ter commilicones,vc & furtum acriter puniui 
Facientesiter {ubfignis,non proculcantfeget 
aut vineasjimtque boni ftrenuique militesc* 
tidepraEmio,ignatiivero de caftigationsJm 
bibus perno 6lare iii non hcer, 

ConfueuerOntaurem ImperatoresTutc 
femper inaliquo locobelliialere, vtfuoscon 
neantinexereitio. Cum autcm exercitium 
difciplinain bellonihilpollic, fi armis ahisq 
rebusnccefTariisdeflituatunideoTurcaEferaf 
fecum in bellum ducunt ingentem apparati 
armorum , tormentorum &inftrumentotii 
necefrariornm , vt videantur huic vni rciuitci 
efle:& id quidem fatis oftendunt hotiibilesi 
nx & vafti tates.quas in multis regnis prouinc 
quefecerunr. Habet Turcarum Monarcha 
Oriente viciiium RegemPcr^rum , fiducas i 
neam imaginariam abvrbeTauris vfqueadl; 
zeram. Et fuperioribus quidcmbcilisfelicil 
intulitbellu*mRegiPerfae, quem fuperabati> 
diratu &reitormentari3eabundantia , quo, 
troque rex ille carcbat. Er quamuis Perfs a! 
quando Turcas vicerint inapeito campo» fei 
per camen multum retrarum amiferunt. Sc 
mannus cnim eripuiciisMefopotamiani,Ani 
rathes Mediam , itavtnonloiumipfiPcrfaE 
• iis beUisgraaiaacceperiurderrimenca,fed& 
mic i corum. Selimus enim Primus Maitin 
lucquis eripuirSyriam & i£gyptum,& Amu 
thesIII.magna ftrage concidicGeorgianos.ac 
cps &confcBderatos MagniSophi. Etucq 
demolimfair. Accum hsclcriberemus.qu 
tuicanno A N.C.M.DC.XXVII. Perfaca), 
BabylonealiifqueMefopocamiije locis.Tur, 
ahqnot praeltis vicftos, vlrra Euphratera fubnr! 
uerant,eofqueauxiUo Proregis Syriae.qui aEj 
mino fuo defecerat,in eas rede-get ant angufti 
Vtcum ChriftianisPrincipibusTurcaruml r 
ceps pacifci , vltroque pacem velinducias ro| 
re coadus fuerit , Vt vimomncm in Perlascfc 
ucrterepoflet. j . j 

Cum Lufitanis , qui eius viclni futit intcr 
dente Mari Ervthrso ,infelicicer hadtcnus b 
lum geifitTurca^quod controuerfi«,qu2«n; 
cos funcalio modo quam bellonauali dccidi 
- ^ iiitJq 



I N G B 

ueiion pofllnr. Tahtoaiucmplusvalent 
cgeneieLufitaniqiiihi Taicx, quantum 
mus Indicus pfxftat Sinui Afabico. Ha- 
enim illi perplufirtia Indix Idca hon oppi, 
lum.arces & pbttUs marinos, (ed ei:iam re- 
k dominiajc quibus bis fuppetit ihateria li. 
.commeatus &:omnisapparatus iiauricusi 
indpibus quidem deftituti Barbarisjquo- 
niruntur auxiliis.contraTurcx nuUum fHa- 
momenti locum obtinentin Sinu Perficd 
;rBaJzeram. In obiedlo littore Arabico* 
fcin an plura quam tria quatuorue Idca 
ieat Tui'ca, a quibus Lufiranifibi metuete 
ult > in quibus tamen ipfis , vt & aliis locis, 
nifi maxima difficultate inftruere clafiera 
\, quod regidnes illa^pfopc omnibusre- 
dcjcpediendasnauesneceflariis deftituari- 

uotics ergo Turcaf um Mori^tclia clafTem 
ire Rubrum emittere vult , ( quanqilam id 
.1 difficilius fic in Sinu Perfico } oporter , vt 
:iam fabricandis nauibus ex Bichynia 8c 
Tianiaad oftium aliquod Nili deuehat,de- 
iducrfo flumine Cayrum vfque,vbi eartte^ 
1 dotfisimpofita deportatur adoppidum 
in quo eftArmamenfafium Naualc.Sed 
olo, quories remhac viaaduerfus Lufita- 
titauirjnihil reportauit nifi dedecus 8cde- 
itum , vt ci acciditapud Dium anrtd A N; 
D.XXXVin. &:apud Armufium Anno 
sM.D.LH, poftremo ante Mombazsam, 
Chrifti M. D.LXXX. vbi LufitaniTufcis 
epefuntlV^ttiremes , cumoiiefariama» 
la. Eft &eodcmM3riErythra5ointefce- 
, vicinus Turc^Ianus BeiulfiuePrete- 
Abyflinorum iErhiopUmque Monarchaj 
:dubiura eft, quin huicPrincipi inultum 
ient Turca, fiue refpicias duces & pra:fe- 
ellijfiue arma & tormenta miiitaf ia , qui- 
rtttibus A byflinusRex multd infefiof eft, 
:Ioca quidem munita & expagiidtU difii.^ 

iregnofuohaber;&quanquamingentem 
aminura in militiam educere poflSf , o- 
tamen vel leuiflime vel omniiid notlaf- 
int.Ec hxc eft caufa, cur SarnagaiTx Pf in- 
ui Prorcxin iis partibus erat Ayflini tegis, 
•tedus Rubri Maris , totum illud Htrus a- 
r,coad:usetiam tributum foluere Impe- 
Turcico,fi pace frui velit, 
pd ad Serilfum attinef , nefno negabif, 
m plus co pGflidcfc in Africa terrarumi 
btincat quicquid eftinterSinum Afabi- 
:oppidum VelezdelaGomera : Intefim 
nturomnes,Serifliprouinciaseflemagi§ 
; , ditiores , magis vnitas ideoque fortio- 
lintcfhosnoneftbellum , Cumvicinus 
lus vtrique formidabilis,vtrumqueintr^ 
rbirascontineat. 

ta t igituf vt de Principibus Europdj,dui 
confines funf,dicatt)us , inter quos pri- 
:cutritPoIoni*rcx.Sarisayempatuitej^ 
uu "^"^g^^'s,quanttim alter contra 
n bellp poflir. Et primo quidcm poflic 



N E R E. 

Turca videri magnifaccre,& aliquo modo for^ 
midare Polonos, cualiquoriesgrauiflimas cau- 
fas habuerir inferendi illis bellu,nec tame fece- 
rit:vt regtiante in PoIdhiaHentico,cum lohan- 
nes Way vvoda Moldauia cum Tufcis bcllum 
gererer,cui plurimi Pdloni iriterfuerunt, & Co^ 
traTurcaspugnauerurit j neCnohSigifmuridd 
rertio regnanre,cumCoflaqui in dirionesTur- 
carumcxcuffionesfeciirent , &Iohahries t^. 
mofchms fegnuhl inteftind tUmultUtUrbarett 
Veruiii Tuf cs,oblui vfitar« fuperbii , difllmu- 
laueruntfeea rfe , neqUe vlldpacad iriiufias 
vltifunt. VicifllmPolonipoftmdftemLadislaf 
non Idlum rilhil mouefUtitaduerfus TurCafe fed 
nec Moldauos ValachofqUc focids &c cdnL- 
der^tdsfuosdefendefunt , quibusTurcieri- 
piebariti quicquid habebant terfafum ddPori- 

tumEU3tiriu.Hsctatiieriignauia,fiitaapBfelIada 
eft,po tius Regi dorum ^uam Nobilitati acCepri 
fcreda eft.Certe Srephahus BaroiiuS,quiui§ ef- 
let magrii aiiimi Pririceps & vir foriis , pcricUlo- 
lam fore aduerfus Turcas eXpeditibnem feae 
cenmit,quariquamiritef fUos non femel dice- 
ret, le, fiXXX.milliapeditum habefgt, qUoi 
cum equitatii regnifiiiconiurigerepoflet, ridti 
folumfurcepturum bdlum aduerfu^Turcas,fed 
& edS haud dabiepf ofligatuf um^ 

ch* lunt Germani, iriferque eos Prineipes Au^ 
ftfiaci magts c|uam vlli alii, £t h*c c& caiifa, 
quddingentes fumtbs facianf iii defenfioriem 
& conferuatidriem atdum & pfopugnaculda 

Lrx?"'" n '''^"'^^'''^'^'^"'^^ pefpcf uo vl. 
tra XX.millia mihtum parritii equitUm bartini 

peditum ,,^q,„bus&pecOniui.guritLiS 
a Pr.napibus Jmperii n,,fla,Scmpe?tameri ma. 

gisftuduerurirfuadefendefeatqcieconfetuafe, 
quaniamifl^areeuperare, autexteridere domi. 
nmmfuum , quodqUidem FefdiriandusPri^ 
ftiuSferitaUifadBudam , Srrigonium & alib* 
maiore tameri aiiimo quAtn fucceflii. Fuitaul 
emmfelix,ftaali^queexpediriories,ridHduod 

offtc,um,fedquodom«iatardiusfa6tafuefirir* 
necJtispfofpeaumeXefci.cuiVquifatisvalidui 
fuit&omni milirum & toritienrorum genere 



■ . ^ — ••wuuenrorum genere 

iriftfudus. Gefmariienim &jJoheminatuf^ 
quodamgen.ofardiofesfunt . & adftararium 
pugnyenusapt, cumcoritfaTufcSmiraagi. 
htate&celerifateinbellootonfeagarit. ^ 
EtVerictOrumrefr&acdomiriiafinesW. 

If ZllT * P''^^^^'^ milliariumceritu- 
rias.Sedhiquoquecoflteririfuhf , fifua aducr- 

fusfamgrauemvicinumdefendant.^ vrideroti 
funt iri muhieridis firmarid.fque locis limiti 

Vlum prsfidiariorum ; intef ea^himum nonab- 
nauntinpcficulis,fedmagriavigilantiainf^^^^^ 

Li^bX^r^'^^"'"^""^^^-^^-"^ 

tftTaf"^^'!^}^'^* rilultisiocis viciriUg 

cftTurc*>aonfidcfamus,dei,tefaeiidinius,hon 

muU 



fnulmm intcrefleimcrvtriufque potentiam & 
vires.Etdepecunia quideni invtriufque opum 
defcriptionevidimus,Hifpanumeain parte ne- 
quaquam cedere Turcis . etiamfi Timariorum 
in eacomputationehabeatur ratio,cum his op- 
poni poffint debeantque Beneficiarii, qni m toc 
legnis & prouinciis obligatifuntHifpanoRe- 
ci5)ropriis kis mihtarefumtibus. Accedit.qaod 
ingensilleTimariorum equitatus nontamva- 
lorcfuo formidabihs eft , quam muhitudinc, 
cum eraoUefcant & effeminentur vbertate & 
affluentiabonorum, quaicxpagis vilhfquehbi 
affignatispercipiunt ; vt magisincolhgendas 
diuitias & reddendos agros fruauofos mtenn 
fint,quaminvfomarmoiUp,vndeenanlpacem 
bellofempcrprxferunr. Sed&profediabdo- 
mo,cum aliternonpolTunt^sgrnnuinque mih- 
tant.fcroper animoshabetesinvilhs delicnfqiie 
fui$,& reditum defiderantes. QuocTfi enim mi- 
iesadept,aspr£damahquam , minusdemdee t 
appetensbelh & pugnae:qu>d exiftmiabimusiU 
h animi effcqui roilitare cog tur,cum domi ha- 
beat fundes, polTeiriones, vxorem,hberos diui- 

tiasquefuas? ... 

Pra;tereafatiscouftacTimariorasiUospotius 

■infticutosefle,vnn fidecontineantfubaaas ar- 
mis gentes.quam vt in longinqu.m proficifcan- 
tur mihtiam.H?enim coaasTurcis obediunt, 
oderuricqueeos, nonfcantum caufa Religionis 
fed &C ob importunain dominarionem. Arabes 
quidem & Maurim'a''einisvolunt , ob Seda^ 
ram diuerfitatem:& Ghriftiani, ex quibus plul- 
quam dimidia pars lUius Imperii conftac , dece- 
ftancur eos obeandem caufalm.vc maior pars li- 
lius equii acus domi habeat quod agat , neque e- 
grediprouiuciis poirmt, nih cum metu apertffi 

iedirionis. ^ - 

Poftremo in tam longe diffitas rcmotaicue 
prouincias & regna difp^ rfi funtTimariots il i, 
. vt in vnam ahquam txpeditionemadeomuln 
euocari non poftint v neq; longo tempore com- 
modeveifariinbello, vtnoningrauesnecelii- 
tatesincidmr.Vndecdl.gimus, parum firmas 
, fore res Turcarum , fi noiv^ilio quam Tiraario- 
rumnirerennir *und.amento. Dpcuit infuper 
nosfuperiorum temporumexperientia , pares 
prope Ytriufque.e(re vires fi opponas fugam 
.claffis Turcicx ad Mfehten Iniulam , ladurs, 
quara Hifpani feceruntante Alzerbamlnfulam, 

&amiffionem PigA^nli d^^-Vekz amiffiomAr- 
dpolletanse. Sed &>vt€rqae habet , quocum 
femper beUum gerat i' & a quo impcdfetar , nt 
alcer al^eri beUum tdtis vinbus inferre polht. 
PerfeenimTutcas.ddVinent&fatigant,&Ger. 
mani inferiores Hifpanum.H?cautem duo bel- 
kingentibus fumtibus vfriusque regis gerun- 
cur.maioribus tamcnHi(pani,qaod Belgica.in 
GuabeUum iam diu geftumeft , longe diftet a 
csteris regnis &principatibus huius regis.Nam 
qiiamuisPerferwm regnum longe; abfita Con- 
ftantinopoh, vndeviresbeUicsfereprodcunt: 
viGinumtameneftMc.iopotamiffiahifque Tur- 
cicis prouinciis,vivdearma,pecums&annona 



sTvReicis 

caftrisfacilefupportari queant. Qiiipoitd: 
hanc rem dici poflunt, breuitatis ftudio filent i 
prseterimus. 



MODVS crBERNJiTIdNlS 
folitiu. 

£ft hsEcabfoIutiflima.Turcarutn enim Pri 
cepsvereMonarchacft& Doitiinus omnii 
eorum quae in regnisprouinc^ifque eius fu: 
adeo vr fc Seruos eiuS dicant, qui eius paret Ii 
peiio , &nemofe poflit reifisdicercDor 
num.Noniamloquorduntaxatdedomi^us 
gris, pofleffionibufque, fed &decorporib 
exceptis quibusdam farriihis, quje Conftai 
nbpolidegunr,quibushbertatem peculiarif 
uilegioiropertiuit Mahometus II.Imp.Neq 
nini quifquam in tanto opum aut dignit; 
conftitutus cft faftigio^ vt dicei e poflitfefc' 
rum etre, non dicorerum fortunariimqaef 
rum , feciTpiius vit2 ,'nifi per grariam Princi! 
Duabus autem rebus tutatur & confertiatal: 
lutum iftud fuumdominium:priorcft,quoc 
mninoauferriubie(5i:ishiisarma:ahera,qRoi 
mnia credit eoriim fidei , qui abiuraueruntl 
hgionem Chriftianam,quique| ueriadmod 
inter rnbuta ad Aulam Otfomannicam ir 
fueruhr.Hisduobus mediis duplicen^ adipi 
rur frudam : primo,quodexhaurit proum 
florearqueneruofuo , id eftinuentute, c\ 
'putri bonjeindoHs &futurum populirobm 
aiias terras veluf aeternum exihuro depoti 
tur:deinck,quod iifdem , vbiad armaadfuef 

funt , vtitur corporis fui ftipatoribus , optir 
.quemilitibus. 

Fuit prima fedes Regum Tuvcieorumr 
fis in Bithynia.translata deinde Adrianopoij 
& poflremo Gonftantinopolim, vbiadhuci 
Pi Eeconanos hicMonarcha e lanitfaris le<i 
habec quarer miUe,quorum fummus Duxe; 
qui dicitur Aga. Prxterhosaht M.D.fqu! 
quibusftippndiaaPrincipefoluunturjlunt 

diuifi in Spachoglanos , Vlofagos,Si!iftat>(; 
Caripicos : quibusnonconnameranturil 
quites qui fub Begkrbegis funr. His omni 
foluunturftipendia ex2erarioMngniPii«<:! 
Ahi decies miUe lanitfari fparfiiuntperto 
rmperium,& ipfiftipcndiarii.qiiorumTrH 
& Ccnturiones fuperiorem ahum non 
fcunr ptxv r ipfum Monarcham.DeTimat 
inaGcedentibirsprolixediximus.Omncsb 
rtntSangiaccis,hiveroBeglcrbegis. | 
Diciturautem Regia fiue Aula Ottomj 
vulgato nomine CapjM eft Porra , vndetj 
modusloquendi , vt dicamus 4yi P«rM?»'i 
mmmcam. Quetautem ibifint ofticiaaut r 
fteriailongum &raediofum foretdiccic.Uj 
qusipiumPrincipcm concernuHt , obcr; 
fere ab Eunuchis,qui rurfusfub fe ahosinti 
res habenc&ipfoscaftiatos. Piora tarocn! 
gefuntcxrr^Regiahi, fic exigenteadminj 
rione Imperii. Primum locum inter omn^ 
bet qviidicitnr Mufti,eftque furamus hitc, 



I N G E 
Mtii. Hanc fequiintur Cadilefcheri, qui 
rupremi cAufuum iudices , ad quosab infe- 
b, iudiciis dacur pronocatio.Fueruntolim 
mi duo Cadilelcheri in hoc Imperio , quo- 
prior dicebatur Rumeliae hue Romanix, id 
iuropae:->ltcrAnatoli£e> Sclinuisautera I. 
ixittertiuni, qiii iiidicarecperjCgypcum, 
m, Arabiam & Armeniam. Poft Cladile- 
os fequunrar Vi/leri, Batrae ,qui funt Con- 
Turcici Imperacoris,nec tamen ccrto nu- 
I. Fuerunt aliquando cancUm cresvelqiia- 
noftraautem ?ratefuni:nouem,interquos 
rifidis locoeft , dicicur Magnus velPri"- 
^ilierus , qui vnus plurimum poceftpol- 
e pertotum Imperium , Sc cuius pra:eipue 
ritconfiliii Princeps in maximis negociis. 
[ierosexcipiuncBeglerbegi,qui func velut 
inducesropiarum.-primusdicicurBegler- 
i Romania?,qui fub (e habecomnem Gr^- 
'thraciamqne. Secundus eft Beglei begus 
)hjE llue Ahs. Tcrcius dicicur Demzi 
rbc-guijideft, Thalailiarchusfiue Prxfe- 
ei Marinae. Ec hiquidem eundem cencnt 
lelfu ordinem quem Vifieri Baflfe in Di- 
(iue Auditorio caufarum publico. 
iccrca innc Prouinci£B,Magno Turcarura 
ipilubiedjCjin plures Saugincacus diuifas 
eruntolim D.CC.XX. VerumpoftbeU 
erhcum raultum auduseft hic numerus. 
II veluc Gubernaroresprouinciarum,ha- 
ueluperiores.quibusparenr, Baftas: fex 
opA, BallamGra^cise, Pricfedam Maris, 
il<;m , Themefuarienfem , Boneniem & 
rnfem.ln Africafunc IV. Algiranus , Tu- 
is,Tripoiicanus& MeiTiranus.qui fubfe 
Cayrura Vrbem cum tota.;Sgypto. In A- 
t XXIX. Baira A natolis, Cara.man!£e, Si- 
fis,Tocatenhs,Dulg:.ridanus, A'epenlis, 
ruenfis, Tridolitanns Syriae , Maralinus, 
30tamiae , Babylonis, BalzitenCis, Ca- 
ifis, Gemcnfis, Adcnenfis inArabiafe- 
C^hebczenfis , Seherzulenfis in Alfyria, 
;nfisin finibus Perfidds, Arzecumenfis in 
nia fuperiore , Tefticenfis in finibus Guc- 
orum, Phafienfis in Mengrelia feuCol- 
, Sochunenfis in confinio Gurgiftano, 
;nfis, Reuanenfis, Somaquienfis, vtla- 
; his omnibusvideri potcft,apud Leonda- 

enaliafiue Armamentaria Naualia habet 
rum Monarcha IV. inftmd:illima. Pri- 
;ft Pera:,c rcgione ConftantinopoHs, ha- 
>.XXXIII.Tr.guriaprotocidemTriremi- 
:cundum cft Calhpojj; vbi fimt X XiXii-.'. 
eftque vtriufque cura commifiTa Ar.ehi»v 
o, cum nonnullis eius S.nngiaccis. Ter- 
ftin vrbeSues,adinitiumSinusArabici, 
u XXV.domicilia. Quartum & vltimura 
zerae,in Sinu Perfico, continens triremes 
ntqtie haecduopofteriorafubcura& cu- 
Beglerbegorum , Belzerer^is & Cayren- 

autcmTureisiniHorepofitumi vt fimul 



N E R E.^ 6t 

ac prouinciam aliquam fibi fubiccerunt , ftatim 
omnem Nobilitatem exterminent aut abolc- 
ant , inprimis autem qui funt ex (anguineregio: 
familias verodiuitcs & porentes tranfportent 
alio.inlocaiameorumdominationiadlueta.Qb 
ptimum tamenhoc eft , quod vnumquemque 
fuomodo finunt Deum colere , neque queii- 
qUam coguntmucarereligionem , Sc abnegarrii-^ 
priorem Fidem & de Deofententiam:ncque ta-. 
men permiccunt iis,qUibus dominantur»alieJia. 
caftrafequi, aut principialicuiexteromilitarc. 

RELIGIO rrRCWA SIFE VEl. 
UriumtMahometi^ 

Fuit Mahometus Pfeudopropheta>ex pofte- 
ris Ifmaehs , Abdals Idololatr» &: HennirtJe 
ludaicsmulicris filius, nacus anno A N.CDi, 
LXII.parenCibuspaupeiibus, viiis &abied£e' 
conditionis. Cum iam adolcuilfct, raptas clt 
ab Arabibus Scenicis , foiicis excurfiones fa- 
cerc in vicinas regiones , & latrocinio viue- 
re , qui cum vendiderunc Mercacoci Perfs, 
Hic cum adolefcencem viderct impigrum ia 
negociis, hbcraficereuni habuitj&ipleMaho- 
mecustam bene pocuitvti foro , vt defunao 
Hero duxerit vxorem eius viduam. Fadus ad 
huncmodumdiues , ftarini altiora cxpit agi-' 
tare animo,vfus beneficio remporum , qusead- 
modu ad nouandas res pulchras fuppedital>ant 
Gccafiones. Nonfolu^tac Heraehuslmperator 
ftipendia Arabibus , quorum fuerac in bello v-' 
fusopera , quod eos vehemenreraccenderat. 
Lacerauerant Neftoriana Sc Arriana Hsiefis 
miferismodisvnitaiemEcclefia. ludai ie ©- 
riente vehemencer audi eranr : SaratienQ- 
rum creli;ebat potentia : iaImpe£iflAo.ajaBa 
doaiinakantur {erui. His Q£eaiiQjaibu&2ajii 
dudus Maliometusconfufionem jnconfiijGQ- 
ne facere.ftatuit in huncmodura. Cbn.forma- 
uitigitur nouum dogma , in cuius partieipa- 
tionemomnesiftivenirepoirent , cura ex fin- 
guloramplacicisaliquiddecierpfiiret, & in no- 
uam illamfuamLegem mirabilimij/cionecon. 
gcflTiiret. lUiisuift .aut.em in conftipando ilia-. 
C£n,rofffr -filfl-fipera duorum lud$orurn Apo-* 
ftatarum, & duorum Monachorum hsretico^- 
rdm , quorum prior lohannes Set^a fuit Ne- 
ftorianus, aiterSergius Arrianus.Omnium igii 
tur praecipuusfcopusfuit euertereDeicacem le- 
fttChrifti ,quam liadlenus infelicicer fatis oppu. 
gsaueratiiidsorum & Ariianorum colluuies. 
Primum omnium perfuafic ille Legis lator vxo- 
ri fux,&perhancam'icis viUriifque fuis, incer- f 
cedere fil)iipriuara cum Gabriele Archangelo 
colIoquia,itaquidcm, vt quotiesmorbocadu-, 
co , cui obnoxius erac , proftratus laberetur,, , 
tribucrercafumfuumfplendori Angelico, quc// 
eredto corpore ferre non pofIet.Deindcpermi-<J- 
ficfinsomniaqua fenfibus & defideriisinordi-,:- 
natisarridebant,feruis,quilcgeluaaccepillenr,/;/ 
pollicituslibertate. CumauteHerieoru,quos./ 
adfugam perfidiamqueconcicauerat , homine/j 

FF perfe- 



D E R E B V. s T V jL c I c I s 

perfeq.uerentur,fugit in oppidum MedinaTal- dotes confcenfis akis tutribus » eUtftqqe yof. 
nabi,&commoratuseftaliquantifperinco. Ab daraantes ad eultum & pteces vocant popi 
hachorainisfuga&exilioordiunturMahorae- Ium,idqucterperdiem,bis Yeropernoaem.l 
/r tanifiiam Aeramfiuenumerumannorum. Ni- . NoluntauteraMahometift^Turcaeappell 
// hilautemomniumadeo ptomouit SedamMa- ri, quod voxillaapud Hebrxosfignificttcxi 
hometi,quamcrebr«evidoriasMahometi,quas lcraautprofcriptum* Sed Mufulmannivocj 
/ de Perfis reportauit , quibus dominiCi Arabias volunt,ideft,rc6tefentientesdefidc,quafiO 
/' adeptus^etiamRomanosdeiecitpoiTeilioneSy' ihodftxosdicas, 

/; risjitavtfuccenoreseiusSaraceni extenderint SuntinfereosIV.Se6taf,ve!utqUatuorRe 
/.'ImpetiumfuumabEuphratis fluminisripavfq; gioforumvelMonachorumOrdincs,rtjultu 
//adlirtus MarisAtlantici,occupatisetiamHifpa- intcr fe differentcfi ratione & modo viucm 
Vniis,Sicilia,aliifque rcgnis & prouinciis , quan- veftitu & ceremoniis.Nomindautem otdifit 
' ' doperpetuo vidoriarum cutfu fubegeruntaf- eorum hqc fiintiTorlaqui,Derinfii,Calendei 
vflixeruntque , fpacio C C C. annprura totum & Huguimali , omncs fceterati & viciis ob 
! propeOrientem &Occidentem. homines,inidnati,vtfimpliccm fraudibusl 

Vt autem redeamus ad Legem Mahometi, circumucniantpopulum. Verfanturantettili 
arapiediturineaCircumcifioncm,diftinguit- ruboteauttimoreinter Cbriftianos,bibunt( 
quc inter cibos mundos & immundos , vt fe meduntquecumiis, &negotiantur libetrir 
accommodetludxis.-negatDcitarem lefuChri- quin &ahquandocarum filiasin matrimoniil 
lti,vtalliciatArrianos,qui per id tempus poten- fibiaccipiunt , eftqueinprimis notandum, i 
tes erant : eongerit plauftrafabularuiTi,vtpla- d«um neminem Mahometiftam ficiipofle,i 
ceat,Idololatris:laxatfrenavoluptatibusturpi- prius baptizatus Chriftianum fefadumpK 
-jjusque defidenis, vt ad fe pertrahatmagnam teatuf. 

partem homin^ra ,. qui odetunt diuinaeLegis Abftinent autem Turcs a blafphcraiis r| 
ieueritatem. foIummodoinDeura&Mahometutn.fed^ 
ConfitenturTurcae.vnumelTeDeumrChri- ChriftumjMariam Virginem,alio(qucSani 
ftumhonoreafficiunt,nonvcfilium Dei,fed vt homines; feuere animaduertentes in blafp 
ProphetamnatumMaria virgine:inerucevero raoS&maledicos, cuiuscunque illifintSe 
raortuumeumfuiirenoncredunt.Imaginesfta. autconditionis. 

tuasuenequeveneranturneq-, ferunt vilomo- QuifidehtcrferuantLegeiitlahomcti,! 
do.DiemVenerisferiantur,vtnosDominicum. finedubiopoIlicenturvitarfiaetcrnara,idefl 
ieiuniumagitant, nonXL.fedXXX.dierum, radifumdeliciisaffluentem,&perpetuarac( 
quodvocantiiow;ot/4«,quibusdiebusomnibus morationem in horto quodam fub cdof( 
interdiunihilcome^iunt: (ubinitium verono- no&3eretempcrato:qucmcrebriirrigeutrii 
«aisomnibuscibispromifcuevefcuntur , praf- li,inquoomnibusfintgrauifurivoluptatib.(i 
terquamporcinai abftinentautempereosdies excogitariqueant:ibifordmen^s exquifitii| 
ac no€tes etiam aVenere & Vino.Poft leiunium bis cupediiiquc femper oneratas ,pulcherrir; 
iftud celebrantPafchafuUm , per tres diesfe- quemulieres,quaecouiuiseXaureisafgcnte;| 
riantes , quibus hilaria agitant &cutim beant. rainiftraturae fintvafis.Aiuntinfuper, Ang{| 
Quanquamhocfeftumvariabilefit,ncceodem eorumfore,Carptor.es&pincernas-,brcaitcr|! 
anni tcrapore recurrar, cum aliquando vere , a- mirtunt hottds A4onidis, Hefperidum&ci 
liquandoasftate, nonnunquam auiftumno aut posElyfios. Contraiis ,quipeccentadueil 
hyemecelebretur. Cau{aeft,quodannuranori di(Si;asLeges,minantur infernalcscruciatui 
cx Solfs fed Lun?e curfu metiantur.Hinc magno ternaraque niortcm.Hasautem tamatrcccs 
ftudio obferuant pouam Lunam, illamque ialu- nas,vCaliquo raodo mitigent , fpem faciunt 
tant, eiufque figura non ahtervtuntur, quara linquentibus , raodofirmitet ampIeiUntUj 
ChriftianifigTiocrucis. quaein Alcoranoperfcriptafunf,nequede: 

Circumciduntur Iuda:orura more , non ta- ruradubitentcertitudinc,curaiam6vitae> 
men o(5tauo die , icd poft o^aauum annura , ali- (uri iunt,inuenturos deli^arorum gratiaro, 
quandoetiamtardius.Nolasinremphsfuisfiue protorraentisperpctuisgaudia 
Campanas non habent , fed eatutn loco Sacer- fcmpiterna. 

iMFSnj OTTOMJNNICr PBR ErSiOFAMi 



VdPERIVM MAGNI SOPHI 

SIVE REGIS PERSARVM. 

JnterpresLedori S,Di 

ntcqum mjlorkm Perftcam dggrediamur ^AmiceLeStor , m.nendum te velpotim rd^ 
gfndumputaumu^,vtnobuvniuireifaciasgratiam,ExEuropa K^fiaque exteriore, 
Cparte^fnc^,mpemtipmamtranfire cogmur^fiam , magno [ane difcrimine • a- 

»onaho,certequodregienum,ppilorum,oppdoyumfiuminHm,m6ntium&homiriHm 
nommaattmet Namhaetenm eaqmdemferlufirauimmloca, qu^ vel Romdnis-veH 
Cr^cismmmibmantiqutsnotafueH , autfiqu^narbaraprtfcisfmcefiere , nonade^ 
mtiltafutre,neque tam contumaciit , vt Romanam limam atqtie flexionem non alimo 
modoadrnttterent. Htcveroetfiquadam,eaquenonpaucafHnt,q^^veterumGeozra^ 
fh^ru^meIlattonesadmittunt,{dequibmn 
^enlongtjf,meanoHr^lingu<zgemoabtre,&Ardicis,Chddaic.t^^^^^ 

i^^'_'i'^^Ortentaltbtisvocabulislocumdarenecefehabemtis.J^ndiffitem 
'^[''^P^raqueexitsfottdffhaliquomodofup^ 

Normarnfingt&recudtfedmbis tdnefctoquo modo abfitrdumineptumque vifum m 
cumnofira /ententiafatittsfit , audtre Arabas Perf^ & Scjthasfua eaque ^nmmltn^ 
gualoquentes .quamcorruptum&defrauatum , fortafieettamtpfaterminattone alie^ 
mm altqmdttnntentes. Multafunt , qtuperfenon mak mixttone aut detorfione turpiA 
^»''^»»t'^tamddtcatifuntauribti^,vtappellationesPerficasferrenonqueam/^^^^^^ 
^'intadvttandamnaufeamabipfiusHtfiortdtkmoneabfiinere. 

SVMMA CapiTA HlSTORt^ PERSlC^, 



\o Sophoruttt VerftA tegutrt.Confirmatio& pro. 
rejfns Mahometifini. 
^s,ltmites,confinia Rcgni Ferjicii 

'busregnisprouinciKquePerfarumexnoJlrat- 

tte domineturmittofaao a Media, 

ria. 

ana. 

opotamuti 

chata. 

tbia. 

cania. 

rgiana. 

Iriana. 

panuffus. 

'■ngiana^ 
'ofia, 
'ngnia. 

ratio recenttor fuptf qUihufdarh ihfirmihi^ 
romnciis , qua funt fub domittatione Fer- 
a. 

uincU Perftdos , qua mfira atate appetimt 
trcat 

rachi 

bott. f 

rbaion,- 

lonj j 

tfan. 

nm 



if. UauHnahdf. 
x6. Vsbeck^ 

iy. ProuiHcia ^afiifimi huiiis tegtit ex pdne fupri 

tnodumfoecunda^exparteverofteriles. 
1%. VbifttabundantiaBituminis, Naphtha, jimontli 

i^offjpijM^jlorum,tntici,ficuumaiiarUmdm 
arberum. 

Ip. Mores- & ritus Viuendi antiquorum Perfarum, 
Commoratioprifcorum regum in locis montanis> 
tnbutaqu&exigerefolitifint. 

^o. ^uptiA&MatrimoniaPerfarUm:plufesfingulii 

Vxorespermiff&:exenitiaiuumtutii,eorumar^ 
iha,veftitus. 

|i. ixequix eorum apud mortuos , Sdcrificid X- 
doU. ^ ' 

|2. Antiqua Parthorum Poteritia &pugttaHdi ra^ 
tto. 

Medortimgeris effoeminata: fundebant fanguinem 
fuuminfoedefibiis. 
34. Veftitus veterum ^ffjriorum,confueuerunt annu^ 

_ lum&fcipionemmanibuspi'£ferrei 
^f. lex & cbhfuetudo dpud Afjrtos,qu£ iuhebati^^ 
numexponereelegantespueUas , vt coUigefetut 
dosprodeformibus. 
i^. Alia confuetudo exponendi agrms ih Ibco pU^ 
blico, vtfiquiforte hranfeunttbuieodemmorhi 
laborauifient , fuo confilio poffent iuuate laH^ 
guentem. 

i7' Affjrifokbam mpora defunaorum mttte illinm 



^4 ImperivmMagniSophi, 

&condire.torutnfepuhura,iuJlA& txfqukji-' Arabum exercitum , petquos fibi multas\ 
miks Mgjptiacis. cinas rcgioiies fub nou«ReHgionisfpecieful 

^^. Afyriamulieres admittebant ad congrejfumpt-^ iecit* ^ . 

regrtnos , dicentesfeidfacere in honorem Vene- ElocaUetatiam Mahometus Fatimam filia 
fif^ fuam ex ptiorc matrimonio cuidara Haly agn 

39. MagiAj^jriorumChald/tappeUati , ineodema- tofao , eumquefexagefiraotertioatatisani 

pudhoshabitihonore, quo Gymnofophijlaapud morietishaetedem reliquic * nonfolumcopi 
indosy&SacerdotesapudMgjptios. rum & dbminii , fed &: nouaeRehgionisfuoi 

40. Mos Carmanienjium , vt confcenfis afinisin cofummQ Amiftitemcreauit,attributonon 
beUum projicifcantur : non licitum erat iu- neCaliphje. IndignatUsautemBubacuSjqin 
uenibuseorumvxores ducere , nifiiti tonuiuio Mahometus, quifoceriopibuscreuerat j 11 
fublico ofientafient capita hofiium abfiinbeUo Malyn gcnerum prstuhiTet i hominem ado 
interfeilorum. fccntemjmagn^eXperierttiajfeni , decurba 

41. SexagenarijapudMargianosevitafuhlati,eorum^ Halyniliadignitateatqueprofligauit » adiui 

quecorporadeuorataaproptnquis&confangui-^ obOmaro&Octomaro,quimaiebantPom; 
figlf^ Ctm liabere Bubacum confanguineum , qu; 

41. ferfd^ mftro mo ciuites & vrhani : fiudiofi fci- Halyn , quod celefior fucceflionis fpesin An 
entiarum , mercatura , artium mechanica- ftitioeosmanerevidereturinSeneBubacoq 
rum. Eorumergamulitres comitas , magnifi- HaIy,quod&contigit» HabuitenimBuba(j 
centta&fpleniorinvefiitu: vtunturhodielin- primoOmarum deinde Octomarumfuccef 
gua Arabica. ^es. Nam Omarus a matlcipio csius Oicom! 

43. Diuitiseorum confifiuntinpannoaureo i fericot dignitatcmfehqueraCquieadiulsetatusnoi 
Vefieftragula, Margaritis &VmmbuiatqM trucidatuspaulopoft infeditione. Sicdigni 
gemmis. Caliphxvelutpoftliminii iure adHalynreu 

: 44. ProuentusMnui&diuitii&S.egisPerfaruni. faeft,quatamenquietcperfruinonpotuit. 
45. Vireseiusmititares.MilitiaFerficaqualis:quantd Quidamenim Mauia» difcipukis Ottoir 
valeatpeditatutquantumequitatUm in beUum bellumintulitei , quod dicerct Halyncaul 
emitterepeftt. fuiflemortisOttomaro: cuiusquidetrjbell 

4^. fotentiores Regis Perficihofies , quosvtcims& uentusisfuit , vt Halys occiderecur aMa 
confineshabeat. in praslio apud Cupham oppidum in ripal 

471 Vorma guhernationis ferfica multum difiimilii phratis amnis , quod & iioftro £uo muc 
. turciCiS. nomine dicitur Mafladali , ac fi dicas I 

48. cum infuperftitione Mahometanafim tV*St' muS Halys * quod hic bello caefusibifepul; 

£ia,quamnamfequanturPerfenofiri(iiui. fueric^ ^ 

^ff. ludai & Chrifiiani Melchita,j!iefioriani, Armt' Quo mortuo Cuphenfes Cahpham 

nijinPerfide. ueruntOccnumFatimaefilium , quempti: 

50. EpitomeCtmnicorumRegumPerficorumexMir-^ Pontificati|deiecit,deindevenenofuftulicl| 
kondo Hifioriographo. uiaifa£tusipfePontifeXGumabfolutapocenj 

- habuicquHticCeflbremIafiumfiIiumfaara.l[ 

ACdEN sEtVH Impetium Sophbrum, porro int^r filios , quos Ocenus morienst; 
quod fub Regni Perfici nornine mulras re- qtierac , fuit Mahometus Mahadinus , qii 
giones&Prouirtciascomplcditur , non finc nenuncquidemmortuumcreduntMahoni 
ratione potentiflimis tocius Orientis Monar. ft£E,fedipfiuspr£eftolanturreditum,qaemc 
chiis. Nam quamuis aliquandiu debilitatutTi uerfurum tocum muiidum arbicancur , fa 
opprefllimque fueric per Saracenos , deinde initiodMafladalioppido : qua decaufapei 
etiam per Scythas fiue Tartaros , ijui illud ve- tuo ahtur ibi equus > inftrudus paratufqu( 
hementcr afflixerunt * primum quidem fub equitandum, quem fcihcet oblaturifuncci 
Chingi, deindefubTatTierlano: hoftracamen Mahadino reduci i & ica quidem illi nu[ 
jEtateomnem properaodum gloriam &fplen- tur. | 
dorem priftinuii recuperauit vircute Ifmaelis Hfleinimicitis, quaEHalyintcrceirerunt! 
' Sophi: decuiusoriginehoclocoahquidproh- mo cumBubaco ,Omaro& Ortotnaro.d; 
, xiusdicere, operiEprecium exiftitTiamus,quod decumMauia,gtrauiumdiffenfionnminteii 
idcuitiprimisadRcgniPerficicognicionem*- fteroscauiaeextiterunt. Perfseniraaiunc. J 
cerevideatur. lyn verum Pontificem fiue Calipham extitj 

I. lam primum fciendum eft , Mahometurti quod Ma,hometus eum teftamcnto hairei: 
Pfeudoprophetam.audorem infelicisiUiusdo- fcripierit; contraArabes Omarum csteros, 
gmatis.quod in tot regnis Orbis terrarum radi- duos ei prsferunt.Et fic quidem perpetuo li 
cesegttjCummagnamaudoricacemapudAra- hos licigacum fuit vfque ad annum AN| 
basacquifiuiflet,defun<5tapriorc vxore, aham M. C£; C. LXIX. cum Mahomctiftae ! 
duxifle, A(Iiam,cuiusdam Bubaci hominis opu- ue vt Hifpani , Itali , ahique eos vocant V 
lentiffimi&incerfuosclariffimifiliatnjdcinde ri ) defticut^Calipha (poftremus eniml 
opefocerifuiBubaci&auxihoOmari&Octo- ftarenus Mumbiia a Tartaris in acie ci 
inariaftimumfuorum> collegiifeptopeiuftum fucrat^nho A N. C.M.CC.LV.jncfcirent' 



V 



S 1 VE Re G IS 
:rrerenr. Ibifurrexitvirqnidam Pcrfa.uo- 
le Sophy ( c]uem nos Sophum dicinm> ) 
indus cx oppidoArdeucla , dixicqiic (e 
rogenie Halis oriiindLun , rarioue Nepo- 
ius , quifuerirvnus e diiodecim fiiii? 
:incuiusrci /ignum mucauKoperimenmm 
cis, adiundisXII.apicibus» accjuiliiiicciue 
ari m fibi ac Sedx lua- non paruam au£toii- 
V. ExccpichuncGuinnafiiius, tjuifuccef- 
nhabuir Aydanun, gencrum Adcmbeci, 
magnas per Syriam & Periidem habebac 
'iliones , princ;ip.uu ramen (Ibi nondum 
irinaro. lacobusciiim Becus Ailembecifi- 
infcnfusquodrancum auctoriratis in Ay- 
m contuliirec, interfecic parrem : poftea 
)sduos Aydari tilios , Ifmaelem 6l Soli^ 
nim rradidir Amanzaro Praefedofuo nii- 
I , iubenseum pueros S fqua: , loco mun> 
lo inter monres includere,perpetuo raan- 
os c .uce ri . A r A m a n z .uu s d c cefta c u s heri 
uitiam.clclaros in domum fuam pueros e. 
-lircumfuisliberis. Vidensau emlibivitje 
> adelle,verirus,ne adoleicenresgraue aire. 
■^iupcfricuium, vocatosad femonuit, vt 
:i(cereiitur,qti5licurimatrem,donauifque 
ic centnm aureos nummos &cq,ium ia- 
um.SicIImae!, Cjuimaiorerarnatu, cum 
im veniirct^nihi! habuit antiquius vltjone 
IX ca?dis:quscum ex fcntentia ei cccidif 
aiani pioicirus ell fc Protecllorem faaoril 
,aquoipfegcnu$duceret.Et ne quc resifta 
t, f^iinfK rcguuuntum capicis aJtiusre i- 
niifisqueOratoiibusadPrincipesOrien- 
i Mahometi dodtrinam lequebantur , co- 
:usefteos , vrfuam fequerc-ncurfiaione. 
itione, vfiis magnain lebus iuisprofpe- 
formidabiJem lefecitroti Oiienti , cum- 
ouilTet bellum OcenoPerfarum Reg!,in- 
reumcum duod^cimfratribuseius , vt 
fivnusluperftesfuerit , nominelVlora- 
iii cum folus efFugiffet , implorauit auxi- 
elraiiI.TurcarmTiR.egis. 
licitidem Ifmaelapud Lacum Vanenfem 
1 prxhoSabacanum , Tartarorum Z.ica- 
n Regem , cumqueinftans fugienti vei- 
fequi Vidoriam , obftitit ei Aftrologus 
r. ,cu! multcim Ifmaelfolebattnbuerefi- 
:ens,multa fe ligna videre , qus ei IjBcam 
idcrentprofeclionem , adreditum vero 
I) fe vidtre. 

;!iqnit moricns IfnaeliftcfugcelToribus 
iplilfimum regi.uni,eplurimis conftans 
ciis, quxeum Dorainnm Piincipemque 
gnouerinr, quanquara non omnes eum 
!'ateRtgmi.ignQuerint,in quibusfunt 
hajc.-Macram,Patani,Guadcl,&Ormus, 
oftrosuo rributarium eft Lufitanis.Sed 
igianijetiamfinonfubeirent eius impe- 
ius tamen milkauerunt anfpiciis &: fti- 
i. Noftrotaracnauo SophoruiMmpe- 
nguftioribus includitur iimitibus ad 
odum. 9 

n cft inter Turcicum Iflipeiium , Tarta- 



PersarvM. 

rosZacathsos^Cambaiae rcgnum,MareHyrcaj 
canum feu CifpiuiTi,&Sinum Pcrlicum.HabeC 
igiturabOrtuIndos&RegnumCambai^ , k 
qiiomontibus&defertisfeparatur. A Septen- 
tr onefunL Tarrari, iuxta Abianum fiueOxum 
fltuuum.partcnf reliquamcianditMareCafpia: • 
ab occilu funt Turcs iuxta Tygridem &Lacum 
Giocho i ad AuftrumSinuPerficoalluiturS^ 
MimlndiLO.Quodfanererrarumfpaciumam- 
pliilimum eft,compJcc1:euspIus minus graduS 
XXXVIII.abOrtu ad Occafum. Meridianus 
nim eius Oricntalior eft adgradum CXX. 8i 
OccidcntaJior tranfic LXXXIL Pr^Etereaa 
Meridie in Septentrionem compJeaitur prd- 
pegradus XIX. dg adu XXI V.ad XLlII. 

Rcgiones autem Impcrio Ptrfico fubieds | 
hafunrrMedia, Airyria,Sufiana, Mefopotamia, 
Pcrl.s,Parthia,Hyrcania,Maigiana, li^dcuiti-H, 
Paropamiflus, Aria, DrSgiana.Gedrofia & Car- 
mnnia.Etfiaucem Turcx quasdamex hisoccu- 
pauerint, Rcx tamen Perfa noftio suo e^s 
plerafque oranes recperauit , fuoque dcnuoad- 
lecitimperio. 

Medtahodie Serudn dicirur, inrer Perfidem & 
Mare Hyrcanum fira. Ad Orrum Hyrcaniaiii 
haber&Parthiam :ad Occafum Avraeniam rn^ 
norcm&Aifynam.Fuit Mediaolimpotcncifli- 
mum Ali^ regnum, diuiditurque inMaiorcm 
fiLic Auftralem & Atropatiam,qus Seoren trio. 
nalisell.MediaMaior fiue Superiorcorapleai- 
turidterrarumlpacium c]uod circa Taurin Vr- 

bemeft,quampieriquccumOicelioEcbr3cana 
vererumftatuunr: quamuis Pauluslouius Tc- 

tuam,NigerveroTigranaomamputct,vrerqud 
raUo,vtdodifljmeMaginusoftendit. Pofitacft 
Vrbs hxc ad Orontis ridices , diftarpite l M. * 
n Cafpio odo dierum itinere. Ambitus eius 
pencX VL millia pafiuum eompJc<aitur fcd 
nonabommbusparribus cingirur moenibu^, 
Antequam eam Amurathes Turca cepit, quod 
facaum eftanno A N. C. M. D. L X X X V. ha- 
buiL CC.habitatorum milha: fcdabillofcm- 
pore multum imminura eft. Fuit harc aJiqiTan- 
dm Regia Sophorum fedes, anteduam Taraa-^ ' 
fuseam tranftulitin Vrbem Casbin , quar meri- 
dionahoreft , & fedes fiue habiratio RePum 
Perfauim noft.o sito. Eodcm tratau terr^eft 
oppidura Tui GomanraterTaurim & Casbim, 
prstcrquasm Media fuperiore numerantut 
hae Vrbes : Saru, Su!tania, Na/Ihvam,qi,am 
quidamputant Vercrum Arraxacaelle. Eft& 
ArdeuiJla , in qua regnauerunr Guinneus, Se- . 
derdinus, diique Scda; Sophianorum au«ao^ 
res, His adnumeranruretiamMaramurainex- 
rrcmicareMedis, &Sancazina, haudprocul 
diftans ab Tauri , locus ceJcbris ob prshum 
comraifliira inter Amurathem Turcarum & 
Sophum Perlarum Regcra. Erfi autem hu- 
ms Regionis partem non modicam Turc« 
latis longo tempore pofl^ederunt Per& ta- 
men proximis annis vi & armis reccpe- 
runt. ^ * 

AtropMkki^tQnmQmYiot pars eftMedis,iuxra 

l Mare 



€6 ImP E R I V M Ma G NI SOP H I, 

MareCafpium i feparatutqUeab Armeniaper lium. Efteaadhucinterpulcherrimasamplifl; 

Canatum fluuium. Prascipua huius regionis mafqueOricntisvrbes,cUmambituseiusput(| 

vrbscftSumachia.fitainrraoppidaDcrbent & turXX. milliapalf.conftituere , &complcd 

Eres.Caterahuius oppidafuntSechiin finibus LXimilliadomuum.SitaeftautemfupiaBind 

GurgeftanijeJauat.inconfinioMedisSupcrio- mirumfluuium. 

liSji&Eres , cuiusolimcelcbrenomenfuitob ^^rf/jwnouum homencftCharaiTen.vtN 

magnamvimferici. gerputat i qui eam itadiciaitaprsccipuavrl 

4. iij(^mwjNigervocatAdri(am, GirauaAze- CharasjMercarorVocat AracK.Tcrminaturj 

miam, McrcatotSatham,poftremoCaftaldus OfiehteProuincia Aria : a Metidie Cartnafl 

Arzerum,qUanquam&fint,quieamCufeftan deferca,ab OccidenteMedia,&aSeptenttioi 

diciveUnt.Habet haecadottumMediam,ad oC' Hytcania.Prarcipuse eius Vtbes runtCaiTan, ( 

cafumMefopotamiam, ArmeniamabSepten- pibusafRuens;,Sembran,Teracani, Amadan, 

rrione, Sufianam abAuftro , interCedentibus mamraadillafar, Malam,MalIiar,Safuar,Gor; 

montibus quibusdam. &aliaqii2dam. Caput tamenearumomfiiu 

Vetushuiuspiouinci^ gIoriamagnafuit,ob diciiur Hiipaham,quamquidam Hecatomp 

fedem in ea Monarchia:,& propcer V rbem Ni- lcn antiquorum eiTeautumant, quse & tamat 

niuen fiue Ninon , qus multo maior fuit Baby- pla eft & elfcgaJis < vt Perfae cam mediam patte 

lone: fuitautemNiniuefitafupraTygrimflu- Mundiappellent. 

uium. Prouincias hxc oHm habuit Arapachi- UyrUnkm Niger a Barbarisdici aitGirgia 

rem,Adiabenam & Sittacenamiquidam eaSno- vd Cotcamjquamuisfint , quitotam Hyrcar 

ftroxuoitaappellaiiaiunt : Botan, Sarcam& amMefandramappclleut,&Erythr2uscainA 

Rabiam. CetHyrachw Marius AngioiefliiseamStraua 

5. S«/<iMrfaSufisprimatiavrbedi£ta , Nigro diciinquit , &MercatorDargument. Vrbs 

GhuseftjMercatoriCufiftan* Fineseitisfunt, ius praedpUa eft Hyrcana, fortis &munitai 

ab Aquilone Aflyria,ab Occidente Babylonad fionefitus ; Scythse vocatitCharizat. Reliqi 

Tygrim amnem,ab Oriente pars Perfidos obii-' funt Befta,Mefandratia &ali£e, 

citur,& a Maridie Sinus Petiicus. Celeber rima Margianani vbcat Pinctus Tiemiganam ? ^ 

iUaSuforum,qu^hodicChusi, vel, vtaliispla- gef putat earaeffepartcm Tartarias Zacathq 

' cet,Suftradicitur,oliiTiXV.milIiapaiIuumam- Caftaldo & afiis dicitur Ilelbas. Limcs ei 

bitufuocomplexacreditur,maxituaeXparteiil abOriente cft Badriana , ab OccidentcHy 

longitudinem eXtf ud:a, cania , a Septentrione Oxus fluuius , & 

• MefopotaniM in Sacris Litteris Aram fiue Chst- Meridie pars prouiticia* Aria. Metropolis 

landicitur ^ vulgo noftro aeuo Diarbeck, vt iuS eft lodion « quae prifcis Aiitiochia fii 

Mercatoroftcndit ; quanquam duntaxat pars Quidam huccoIlocantOxianamPalildcm,< 

Azemiae i cuius reliquiim Aflyria conftituit, ctintque eara vocati Lacum Batbacamben^ 

duobusceleberrimisflimiis , Euphrate&Ty- Mafu. 

gri includatur. Fines eiusfunt , ad Septentrio- IbaBrtatia pafum abeft , qtlin vetaS flotnj 

nemArmenia MaiofapUd Tatfrum montemi fuumretinear,vtaitRamufius,quieama(ih' 

adOccidentem Syria , iuxta Euphratem fla- Batter appellariaffirmat Caftaldustamcn 

uiura : ab Orience feparatur ab AflyriaTygri litque Charaflanam dici aiunt , Nigfoconi| 

amne : adMeridiem habet Arabiam defertam. aflerente, eflepartcmTartariaeZacaih^s.Ci' 

VrbeseiuspraecipuefuntOrfai qucC VI L mil- gitur ab Oiiente*& Septentrione Sogdlana 

lia pafl^. ambitufuocompledipuratur, vbiM* pud fluuium Oxum , ab Occidente Marg 

CraflumRomanum interifle pcrhibenr. De- x\x Montanis > ^ Metidie Prouincia Aria 1 

inde Caramita, qua; Turcarum linguaNigfam tetcedcnte pat te Paropamifli Montis. Habi 

Ciuitatem fonat , 6c noftro seuo Amida diei tur: Badriana olim clegantia oppida , quorum qu 

MetfopolisMe{opotamiaE,quamSeIymQsTur- dam Alexanderaedificauit.deftrudisaliis- P 

carumMonarchaSophiseripuir.Merdinfedes mitamennominisfncreBa6tra,hodieBocIir 

eft Patriarchae ChaIda»orum,& Mofus Patriar- lecundum Nigrura>vbinatiperhibenturZoi 
chae Neftdrianorum , duius audloritas ad IndoS after Magus vcl Auicenna Medicus.Secundt 

v(que& Cataiumextenditur* alioseftIftigias,qu£etamen vfbsnonpcromi 

7. per/?fpecuIiafiterflcdi£taolimPataia, deiii-' fiibcftdominationiSophorum., j 

Cephea,poftremo Perfis dida fuit,aPerleo,qui parepamip noraen dedit forma fitus » qij 

cGraeciaitt Afiamtranfiit.Noftroaeuo appclla- ptopePeninfuIariseft , cum ferevndiqaccij 
tur Farfi vel Farfiftan , vt Mercatori videtur* gaturfluuiis. SiNigtocredimus, Daebahot 

quanqium nonrtulli Azemiam eam putent , & dicitur ; Minadocus tfam vocatCahdahar ;z, 
qu£e Cedren nominatur in r egione Cherafan* vcro Sableftan, Ab Septentrione eam attinij 
Limitesciusfuntab Aquilonc Media,ab Occi- paisBa(5tfianae,iuxtaParopamiflnm Monte! 

denteSufiana,ab OrienteCarmania,ab Auftro ab Oriente Solc habec Indos , h Meridic.j 

SinusPerficus, quihuieprouinciae noracnfuu rachofiwn,abOccidenfeAriam.Pf2cipua^e,ii 

debet. Vrbs cius primaridhodie Sifas dicitur,. vrbs eft Candabaf,EmpofiuminillisIociscej 

fuitqucolimipiaPerlepolis, velvtaliisplaceCj, berrimum. <^ 

Cyropolis,fcdes quondam MagorHm Osisnxs^ 4rw;»Niger airtetmercnomcnfuum;fJii« 



ocant.Caftaldas Cocfan , Mereator Sctne 



SivE Recis Persarvm; 



^^^^^ ^ss^^ 

inhgneshabe:h^cp.ou.naarres..Annm. bis feferentur.^Sicut elm erqSr& Tag^^^^ 

fuit in obferuandis rebus notaru dignis eua- 
cUnquetrahfiic ■ itaqiioqueftucliiitfinguiarem 
hbi (cientiam comparare, non folum auidqiid* 
tjuc in loco fadluiB fuilTet , fed & prouinciarum 
Omniumintam vaftoregnbfitus & ptoprieta- 
tes,quod qUidem iiecciTe erat facere ei , q Ui latn 
apud fe conftituer^t, Hiftoriain Perficam brcui 
quddain corapleai tompendio. Sicitxiturot- ' 
ditur, ^ 

Pfr/M,ait,fiueP£y/y,quaiii incola Parc,8c Ageth i 
vocant , vndeipfiinhabitatoresvuJgoPary'& 
Agemy appellatiir,cum vna fitexmaximis Uo- 

narchiisOi-bisTerra?,interqueceIeberriniasac 
populofilfimas meritoccnferidai rion poteft de- 
lcnbiautdetermifiaricerto . ob iiigeritem va- 
tietatem iregnorum &pr0Uinciai:um in ea Mo- 
narchia coinprchenfarUm , quaaliquahdo lori* 
ge laieque patucrunt,aliquandoariguftis fpacii^ 
compad^fuerunt : igitufhoelocotantumde ' 
iisloquar,qu2 diufiusfubRegni Petfici Guber- 
nationepetftiterunt s & riiinoribus riiUfationi- 
busobnoxiafueruftti vt 8i deptaicipuishuius 
Imperijjpopulis , vndendriexigualuxhiftoria! 
Perfic^ accedet , reliais finibus & collimi- 
n>s cuiufque iegioriis Geographoirum fta^ 
tioni, 

P A R C. Si {"paeiura terrafufti confidcres, i| 
iion erir h«c prouincia ex ampliflimis huius re- 



mfignes habet ha:c ptouincia tres ; Arium, 
elptum,Arapenen,pra:terrainores. Caput 
mis eft Eri vrbs , habens in circuitu XIII. 
pafi: 

■angianam hodie Sigeftan dici ait Metcator, 
ibicTibuntplerique.-NigerAracholiamcu 
giana coniunaiam Sigeftari dici vulr. Qui- 
iderurit , nominari eriam Regnum Cabul, 
jeiftfinibusregni ^erfici j & habefepro- 
1 fuum regem Mahonletaftum. Finesdus 
b Aquilone & Occidente Aria i iiifra Ba- 
Montem: aMcridiepars Gedrofia : &:ab 
ire Aiaichofia, Mcdianihaftcprouinciam 
it Drangsisfluuius , quem nouse tabuls 
raphiciE vocant Ilmenciim , eilque hsc 
lU claufi montibus, vtamnis hic vix exitu 
iat. 

ratNiger, hodie Chari-rian dici, 

Idus Circan.Giraua & Moletus appellant 
■aten , cin-ntamenccftumfitGuziiracen 
rtcm rcgniCambayx, Quicquid fit,cori- 
Gcdroiia a Seprentrione Drangianam 
ofiamque : ab Occidente Garmarifam: 
intcpartemlndofumfiue regnum Cam- 
: poftrcmo a Meridie Oceaftum Indi* 

W4WrfChodieCherman)dupicxeftfecuri- 
coln-nxum:vna deferta, altera habirata & 
e Carmaniadi(a3,Iil,i anonnullisappel- 
^iilcinda , inquanullafuntoppidai fed 
at pagi.iiqiie rari admodum.Fines ci hos 
nis. A SeptcfttrioneParthiam 5 ab Occa- 
;mPerfidos; aMeridie alterattlCarma- 
Ariam ab Ortu Solis; Caramariia habi- 
: yera fita eft intradeferra Gedfofix,par- 
riidis & Oceanum Indicum; dicitur aute 
rmania SuperiorfiueMaiorjad difFeren- 
eferta:. AUuitMare IndicumhancPro- 
:iadCC.miniaria,ifatamenIittuseftim- 
[um , vtnullibiappellefenauespoffinr, 
enribus breuibus &fcopolis. Caput re- 
•rtoppidum Chirman. Nonnullifecen- 
ciamnum diuidunt Carmaniam induaS 
juaruni vnam Dulcindam vocantjms&is 
ilem , in finibus Cambays, aiuntqueiri 
tiricti regna,Macran, Eracan, Guadel & 
quorum Rcgesiamolim tributafijfue- 
gibusPerficis ; habitaturautem omnis 
10 admodum infrequenter, Alrerara 
Carmanis aiunt eireOccidentahorem, 
Iiie poftus commodi/firaos & oppida 
ca, 

:s,Ledl-or,veIutinbrc?uiqaadamSyno- 
\x partim apud audtorcsprifcos inueni^ 
rtimexnarracionibuscorum , *i ipfi 
is &prouincias peragrancfnhf , haufi- 
deturtamen nobis texierHs, dequoin' 
buspluradisemus, h^comniamdifig 



gni.Caput ems eft Seyrai, , vrbs magna & ftobi- 
iis. Ager abundatfrumento dmnigenO, carni- 
bus & frudibus. Iricoljcmagnivim cbftficiurit 
AquxRdfat*,vt&cori| preciofi,quod rios Cor. 
duberifdvocamus,riecnotitekferic£E ^ ouaS 
merces per omne Peffarurii imperiura diftra- 
hunr dmeriduritque , ftreriuarii eJjercerites ne- 
gociatloriem. Pofthariceftdppidumx^;' , fiu^ 
I^^rf , vtLufitariiprofturiciarifi ^nde Larinide^ 
noramati funf , genUs riiorief^ atgeritopil- 
tillimo,cuuis raagnus^fus eftper tofura Orien- 
f em. Fiuftf irifuperhiclonge optirai arcus ad fa^ 
gittandum^quibus mehores noft inucfties in to- 
toregnoPeffico. Coft<:uflItharic vrberiimeri- 
(e Septerabrianno A N.C.MDXCIILtairi hof. 
nbihsfeirramotus, vtvlfraMCG. dorausfuc- 
nnt euerfs , nlagnaparSmaEriidrUrridofrUetir, 
plera^que cifterris corrupfae fuetur, (nara aliaffi 
aquam ^UampIuuialera ftofihabeciniisiocis.) 
obrufis cxfindtifque circiter fribus horainUm 
ifHlIibus.Sunt in codem rcgrio hxc oppida: Ta* 

rora,Iaharora,Ka2roft,Laftara,cuiu$iricolsfe.- 
rcorancscaluifurif , & vbi ctefcic Afa fjetida 
Nery,cuiUsagerexfrerausabufidatfefrifddinis 
& purgatifijraocolorecaEfuleo , fiuelapidcLa- 
iurio i cudufiturinfuperhicafraaprajftantiffi- 
ma , fiuntqu^res ali^ curidi. Pat fah & Dafa- 
guerda celebrcs funt ob varios frudusarbo- 
^^fcatos, ^uibusabundant,vt & 



aquaRofata. Prstcthaeequa recitauitnus , alia 
permulta loca funi , fed minoris aeftmiatio- 

io.^'^HIENAK. Efthocnomen altetius Ptouin- 
' ci£ePerfidos,maximi momenti,cuius Mettopo- 
lisdiciturlMipWow.vrbspopulofrequentifrima, 
& qusaliquandofuit Sedes Rcgum Peificoru. 
Mnltiplex hiceftnegociatio, qaodvrbsaffluat 
omnibusrebusneccflariis. Proximopoft Me^ 
tiopolinlocoeftT^yti^, cclebreoppidum,non 
tam ob magnitudinem fuam , quam obincredi- 
bilemamcenitatem&delicias. Fiunthicprae- 
ilantiflinia^periftromata fiue Taperia Perfica, 
quibusm.elioranullibiinuenies. Eft &hicma- 
gna vis ferics materiae nec non Aqua Ro- 

KACHON.Abundat hiclocusfupra modum 
materia ferica, omnis generis, eft enim ^"1^^;^ 
interfediuerfa. Ager huius vrbis eft fertihfti- 
musinprimisfruauumarboreoru , interquos 
prscipua laus eft Cydoniis malis Kachonenii- 
bus,qiiod noftra muitum fuperent. Ca:rerahu- 
ius prouincice oppida maioris mometi hffc [unt: 
Kom,Sacah,Krrzuin,ciuitascelebris , &iedes 
Repia,Amedon 7 Nuhaoand, largazuT, Da- 
n,aoand,Taharon,ReyCharear , vbimaltum 
coUigitur Mannx, fed non fatis purae : iv^c non 

^ ahaimikaminora. . 
21. ADERBAIONvel^:(frto».H?<:proumcia 

eftvnaexampliffimis , cuiuspra:cipui v bseft 
famofa iUa Tabri^Cine Tauris job Aufam Regu 
Perficoru,qu£hicfuit,antequam inpoteftacem 
Turcarum redigeretur. Inuenitur hic mirao- 
tnnium rerum neceflar iarnm copia,& mulrs ra- 
ra , qu» alibi noa feperies. Exe rcent hoc loco 
cum inco'is extcrs gentes fua mercimoma, Ru- 
theni,Poloni,Mo!c;ouitae, Circain & Gurgefta- 
ni,vtiam nihildicamdeprouinciisPerfiGis.In- 
ueniunturalrcubi vena: argenti , plarimumque 
aluminis , &lfarishicfiueRubiatindoriaco- 
piofe crefcitjquam incols vocant Calanges.C^- 
teralocapiouinciaehuius funt,Seyrnan, Naxto- 
' han,Hordobat,Ardauel, Halkancummultis 

aliis» . . 

11. GVEYLON fiueGMyte.Ethaecproumcia 

interPerficaslonge latequeextenditur , conri- 

nensintrafequsdam ampla & opulenta terri- 

toria , AttingitMareCafpium,imponitqueei 

ifta inparte nomenfuum , quiaPerfaeidD«>'i<i& 

Gueylunnd eft Mare Gueyionium vocant. Diui- 

ditur in quirique Prarfeduras jfecundum quin- 

que prscipua oppida , quoriun nomina funt 

' hsc: Rach, Laion, Gaechkar , Langar & Canu- 

cudam. Porro ipfam prouinciam Gueylon Per- 

vulgoappellant Eudftfed , ideft Indiam Al- 

ham, ob amojnitatem & feitilitatem agtorum» 

Attingit haec prouincia aliqua fui par- 

te Mofcouiam , quam Perfas vo- 

cant Mofevu. 



A G N I S O P H 



Jf. * 



Ha qu& feqmntur Krbes circ/t C^are 
■ mmfme Caffium extruEi& funt 
inlittm. 

Mazanderon,Strabatai,Boftam,Sab2ab 
Nichabur jvnde vcneruntTurcE & alijotnt 
quiolimfueruntdomini regnorum &prou 
ciarum iftarura ; v erom noftro tempore fub 
minium Pei ficum redaaae funtjlk vetovrl 
quasmodo commemorauiraus,luntampl, 
popiilofiequemiffimae. 

KARASON.Hancprouinciara Imj^eiio 
phorumfubieaam,vocantLufitanicomim 
tetCorafii , funtqueineamulti populi&vi 
maximi monienti , inter quas prs cafteiisca 
efFeit Mccfofi, Ciuitasampla & populofa.in 
Perfarum prifciReges,&pofteoS Ifmael& 
phusfepukifunt.HancfeqiiiruroppidufnT 
quodabundat praeftaatiffima matena Botr 
cina.DeindeT^t^,frequens populo:i:<i<Krii 
ius ager Croci fcrax ; Hmy, vbi plurimumci 
gitur Manns laudariffims , & cuiusmu: 
luunturfiigidiffimofluuioHjbrajdeiDdei 
Wo,H^>-4«-,ali?que magno numero. Pedturei 
exhacprouincia diuenditurque ingcnsvis 
Isorum Pei ficorum , & res quadamracdic 
interqueeas Afafaetida.cumhis ficomniur 
rum ad vitam necefTariarum copia. Paruit 
pr<)uinciafemper Regibus Perfirura;nun 
men ex parte fiabie6taeft Vsbequiis , qaivi» 
tes Reges illos ocaipatos inbellis contra j 
cas,vfi occafione inuaferunt hanc,& multa 
ineafibifubiecerunt._ 

KERMON. Hajcregio eftinterPerfidei 
Karaion, cuiusprincipslisciuitas idemno 
habcrcum prouincia. Abundat populo , 
qniratoadfenedutera peruenit. Dathscc 
mulcum Aquffi Rofata;, AukorumfiucSj 
matum Pcrficorum,Tuti£,SemenSanto; 

Sumach. 

Sufit dr multA diAm Pcrfide Frvm 
cu-^vt: 

Sagiftam , Turbaftam , Cableftam , T 
Sph lar , R ut , Curdeftam , Loreftam , Sitar 
pluresalis , quje non funt tam celebrcs,v; 
hicdefcriberedebeamus , neLe6ioriNaul| 

creemus. . i 

Abundatautem omnepropc Imperiurrj 
phorum fiumento,carnibus ,fru(aibusviri| 
&ficcis,ram exeo genercquod nobispetE| 
pam notum eft , quam exoticis nobifq; inctj 
ris,vendunturqueomniatolerabihprecio.| 

mines funt pulchri,colore albo,bonadiipol 
necorporum , veftituseorummultumlr 
cftTurcico. Inreligionefuafequuntur le' 
Haly s ^u£ in quibufdam dift^ett a Lege M 
meti.Potiffimaeorummi!itiaeft,vtcxequ( 
gnent.cum laecca&fcuto: caeteraeorumi 
funt arcus,fagitt»,gladius latus & incuruus 



SivE Regis P 

nacem vocant, claua fcrrea , loricaex annu- 
;onrciTa. In bellofantfarisfortes&animofi, 
[uiomnes laborcs &pericula perferre pof- 
rinvniucffiimfunt Perfa; deditiledionili- 
irum,quibus multum ttibuuUt, applicantes 
uando animum ad Poefin, in qua non pauci 
;reoscxcelIuerunt,vteorumadKucextantia 
ra teftancur. Cupidinei funt rcbufque Ve- 
eis addidti,multum eciam tnbucntesartibus 



ntiifquelpeculatiuis, quas Profcflbreseotu 
jnatradantfubtilitate&euriofitate.^orum 
Comroune non aliis perfcriptum ell volu- 
ibus,quam ip/aScCta quam ptofitentufjlu- 
lenimcommittuht viris magn* audorita- 
c probats vitar. Et vt vno verbo multa com- 
br , potcft Perfarum regnum cum amplifli- 
otiusmundiMonarchiacertare,noh{o!um 
nitudinelua,fed velinprimisbonapoliticie 
ernationisratione. 

cniuntautemftatis tcmporibus anniabo- 
biisPerfici Regniprouinciis totaMercato- 
agmina , qua Carauanas ipfique casterique 
:ntaIesvocanf,Armafium,!biquccumlu- 
is aliifque Chriftianis,ncc non Mauris Ge- 
jfque,quieolocohabitant, ftegociantur, 
'dis m cam vrbem mercibus fiiis , auro , ar- 
o,lericofudi&:elaborato , pannisaureis, 
Iromatis Perficis ,Rubia rinaoda , alumi- 
huria3Rha^arbaro,aquarofata,eqUispuI- 
timis ,alii(quemercibusinnumeris, quas 
atoribus fado cambio vcl permuratfone 
int,!pfi viciftJm abiisaccipientes veftes & 
spreciolas, caryophyllos, cinnamomum, 
lamomum,gingiber,nuces myrifiicaj, fac- 
n , Qntalum , lignum Indicum , ftannea 6c 
ellanavafa,moIchum,ambram , lignum 
i,&qais omniapercenlerepoftet ? Perfa- 
pociftimanauigatio eftin Mari Calpio > qui 
ab Armufioin Indiam nauigant, faciunt 
nfciis & permittentibus Lufitanis. 
fi autem Perfae plerique Mahometani funt, 
i tamen intet eos inueniuntur veterum 
iliumretinentes errores, &ignemrefque 
idoranrcs , quietfimultividentur , cum 
ibus tamecollatipauci funt, ludcei fruun- 
la libetrateper omncs Regni Perfici pro- 
as.funtquein iis vltraX.millia familiarum, 
pauci inter Perfas habuant Chriftiani , Ar- 
iramen&rNeftoriani. 
A VRENAH AR.Sic ipfi appellant ferras, 
unc vltra Gett4t» fluuium , quofeparantur 
Prouincia Karafcn t Ibi eft Coarraz.M , 8c 
uun,dQindeTmqueftum (^sbekjTatur , KeatOi 
, &ali2propefinenumero, quarumin- 
non minus fuur opulenti quam belli- 

BEK enim prouincia eftamphfl^md, qu^ 
mi temporc Perfis regibus fubieda fuit; 
iveroactateabeoregno non folum fepa- 
[Ijfed & Perfis bellum f cit, quibus & n5- 
ocaademit. Lareautem cu.y primis patet 
;gio, multosintrnfe conrinens popnlos 8i 
iasciuitates.MetropoliseftiJ4%jdeinde 



Samarkand, patriaTcynliirlangl, quiin hiftdriis 
TamberIanesvocatur:hincDamarkand,Bokar, 
patnaBoaly fiue Auicenns.Kachgar, Achkar, 
vndevemtprafftatiflimum Rhabarbatum ali^- 
queresbon*. 

Incialafuntbellicofi , ferefexequobugttafl- 
tes,armishis vtentes:arcu & fagiftis,IanCea,Pk- ^ 
dio, clypeo , le<ai corpUs lorica c5c hamis annu- 
Wucceieres in fuga.ProtuIithic populus ncftra 
& patrum mcmorialoiigedominij fiupomcfi- 
tia, fubieaofibireghoDeKahdar,cuiusReX , 
antc annos quafi XX. alieno vfurus auxilio , fe- 
ipfum fecit benefidarium Maghi tartarorum 
Prmcipis V qucmMogulvocanr,qui,quamuiS 
Johge litpotentiffimus, reftituere tamen clien^ 
tcm m tegnum fuum hoh poluir. Eft autcfin 
ysbequorumregnumnonhxreditarium , fed 
folenrprbcereis mbrtUo vnoalium ^ligere. 

Csterum ipfe populus conftat plerumqiie 
virisrobuftis,quiValidoqliadratoqUeruntcor^ 
pore,fed rameh eo laboraht vicio , vt loquenres 
verba pet hares pronuncieht i quemadmo- 
dum Chmenfes folent , quibus illi multuitx 
fimijes funt in geftibus > aaiohibus & prohUft. 
ciariohe» 

Sludim^ 'mturafili pmmiarm 'Regni 
, Perftci, 

Cumlatiflimep^teatlmp^rium hoe Sophd- if, 
j;um,ncce{reeft,mulrum prouincias illnsintei: 

le diftene.Alicubi enim maxima deprehenditur 
fcrtihtas agrorum , verbi gratia , qua ,n Sinunx 
1 erficum yergit , obingcntem fluuiofumnu- 
hierum qt"buscampiirngantur,vt & cirdaMa- 
re Calpium , vbi ad aquarum vbertatcm etiam 
accedit temperamentum acris frigidiufculum. ^ 
Quicquidfupereft , iiccitatibuseftdbhoxium, 
deftituiturquepropeomnino aquis , acceden- 
tibusafperishorridifquemontibus,vhdemult4 
mnslocisdeferta , &ficubifortefluuiusVnus 
&altereft,nauigabilistamehilu]luseft * habec 
autem regio illa metaUi fodinaS, & reperiuntmf 
afiquoclocispreciofilapilh. 

-M^^^^^maxim^aexpartemohtofacft, &rerpe- 
diucaeferarumfrigidior , inprimisin latere 
quilonari, VndeineapartenOhmuItumgigmc 
frumenti , neque tameh daretarboribus frudi- 
feris& beftiisvariis. Patceehim hic prouehifc 

filigo,nequenutriuhtunbidoHiefticaahimaIia. 
At quain Auftrum obuertitur , abuijdatomnis 
|ertetis frumento , vino , gregibus &armentis. 
Fruitur Media fuperior circa Taurim Vrbem 
aere valde bono.quahqUam ventofior fit, & fla- 
tushic:fintfrigidiufculi.Agerfera5ceftomnium 
rerum bonarum,inprimis circaTautim flue Ec 
barana. Atropatiam fupra modum fertilem fal 
cit Araxes fluuius,vt &Cyrus,quo vtroque per- 

Juitur.fmtqucpactummcmoria hicmaximavis 
Serici. 

^^«rfpropein vhiuerfumplaha eft, /rrigua 
iiuuiis,&obidadmodumfc6cunda.^<//?4«4ua 
contingicSinaftiPerficum,etiampaIudofaeft. 

ln= 



Imperivm 

Ingenshicpcrsftatemcalor , cuius caufafunc 
montesfeptentrionioppofitr , quiimpcdiunt 
Aquilones , ne perflare regionem poffinr. Agn 
fluicquid Golitur, plurimum profertfrumenti, 
inprimis hordei.quanquam folum alicubi argil- 
lofum & bituminelentumfic,vtherb?illicplan- 
txque sgre adolefcant : fed & aquae illorum lo- 
corumbituminisnaturaminduunt , &kdunt 
inteftina , quae muitis caufa eft repentinx mor- 
apud Sufa vrbem mukum Napths colligi- 



tis 



tur , funtquepleraqueloGaplenaferpentibus, 
quinonparummoleftifuntincolis. . 

Inuenies in MefQpotamid loca quaedam.quibus 
nihil fertihus fingi poteft,&vbi ingens.vis peco- 
riserrat : alibi tamenadeoexuriturardoribus 
Solis.vtpaucafmtanimalia, qusexftusillqsper- 
ferrepoffint,Paucihicfontesrcperiuntur,quos 
tamencolonotum inuidia aperegrinis viaton- 
bufque occultat. Hyemis cempore icinera hic 
funt difficilima, ob argiilaceum folum , cui tani 
' alte inprimuntur veftigia , vt pedes vix extrahi 
poffint. Sunc&multainMefopotamiadcferta, 
&campiiatiflimiperpetuaarcnatedi, vtnihil 
cmninohic gignereterrapoirifAmomii tamen 
optimiodorishicprouenic, vc&raagnacopia 
Naphch^ , quamaUqui bicumenhquidum ap. 
pellant. Agcr circa Caramitara vrbera nigram 
habetglcbam.infigniter fertilem,Merdinenfis 
autemabundatGoiTypio, 
i8. pey^jproprieficdidanon eft vmusnaturse: 
Septentrionalis enrm eius pars eft montofa & 
frigidior, necadmodum aptagignendisfrudti- 
bus.lnueniun tur hic^maragdi , led viroris fub- 
obfcuri. Mediahuiusregionisplanafunt, irri- 
gui fluuiis & lacubusi vnde & ferunr omnis gc- 
neris frudus. At qus in Auftrum porrigun tur, 
Sc ad Sinara Perficum , Calida funt ventofa at- 
que paludora,vbi praeter palmatum dadylos vix 

quicquam crefcit. 

P^iyf/jirfvero ncmoribus(ylui{que plenaeft, 

cindta vndiqueprsealtisroontibus : quanquani 
autem maximis caloribus fubieda fit, fatis came 
benigna eft in proferendis fructibus arboreis, 
quamuisoliuis defticuatur. fluuiis ac torrenti- 
bus crebris hsEcprouincia humedatur. 

Planior multo fertiliorque eft Jlyrcama, cura 
plurimum przftet frumenci, vini,ficuum , vt & 
aliorum fruduum : fed&arboresquadamhic 
fudant rofcida mella, alis vcto alut Bombycum 
copiam. Parscius Aquiloiiaris tota nemorofa 
cft, in quibusingensarborum vis,quercus,pi. 
nus,abietes,pra£bentesluftra ac fpekaimmani- 
busbeftiis , Tygribus ,Pantheris,Leonibus& 
Leopardis^ VerumparsadMare Cafpiumver- 
gens fem per florenfibus herbis graminibufquc 
viret,otfrequentes riuulos aqusdulcis,quic 
■ vipinismontibusprofiliunt- 

Margtana cum fere vbique fabulo cobperta 
fit,propetotadefertatft,exceptacaparce, qux 
Marga & Ariafluuiis irrigacur,vbitanco faecun- 
dior eft. Id quod fterile incultumque iacet , no- 
ftfo f emporedefertum Bij[«/appellatur ; ea vero 
qps cultuferaciafaaa funt dicunturC^JiWj»» M^r. 



MagniSophi, 

giani, quorumambitushabetCXCi milliapz 
fiium,quod omne (pacium , fi Nigco credimc 
Antiochusfotermurocinxit , cumineatani 
altitudinis & eraflicieireperiantur Yitei,vt qu; 
dam vix vir vnus fingulas cxtcnfis brachiis c 
cumdare poffiti AiUntautem &c fingulas vv 
fere ad vnius , quandoque ad d uo c um eubit 
rurniongitudinemperuenite : tantutti diff 
huiuslocigeniusavicinis , in quibusnevit 
quidem vUo paClo crefcunt , quodquemai 
mireris totusilielocuscingituraliis monubi 
Iiaberque arenofum folum. 

Nec minordiuerfitas terrsin &4Sridniii 
maduerti tur , cum fit partim culta partim de( 
ta.Quod cultum eft,Oxo fluuio aliuitur,feri 
fi:urnencura aliaique rcs bonas : namfccquc 
tes hic funt riui , vnde Ista pafcua > & omnis j 
nerisarboresfruftiferasjprietei olcaslndefe 
parteomnia fquallentarenis.in quibuserri 
viatoresinmarijftellarum no<5te fequeotes 
dicium , cumorbitaEaucveftigiaviaiurafat 
conturbentur , fublatoaYentisfabul&» flai 
cumprimisFauonio,quiaiiquandovelutnal 
arcnccin alcumeleuat , qmbus cotd viacon 
agmina obruit & confepelit.Dat tamen haect 
raalicubimetalla,&gemmasqiiardamegen 
Smaragdorum,HyacinchorutB & Chryfolid 
rum. Vbi culta eftterraittigaturmultisflm 
minotibus,quitamenomnesaquasfuasinC 
deponunt. 

Jria prouincia torrecur ardentiffimo Sc 
cingiturque defertis fyluis & montibus. Ne(] 
tamen negaraus,habereeam multaloacara 
ftria, inquibiisegregijfrudlus proueniunt, 
primisadradices montium, qui fubie6tasc| 
lcs abvTcdincSolisvmbraiuadefcndunt.Qi^ 
taeautembonitatisviHum fit, quodhicctelj 
inde coUigi poteft , quod nc in odogefiraij 
quidemannumvapcfcat. Colligitur etiara I 
Myrrhas quaedara fpecics, nccnonfaphiii(| 
plices,nigriflauiquecoloris. | 
Gedrejiacmn arenofa tota fir, maximafuip: 
tedcfercafquallet , eoquodaquisdeftituat 
nimifqueexpofita fitSohsaeftibus,vnde&f 
fterilitaccdamnataeft, quanquam peraeftat 
aliquando pluuias habeat : Nardura lainei 
Myrrhamgignir. 

C<irw<jKwdefertaeftfterihfque , obniiri 
quibus vritur Solis calores , cum & in fuperi 
loca mari vicina dcftituantur cum aliis tcl 
tumarboribus, exceptis palmis, ericisaliifi 
paucis. At media regionis fatis bonosfiui 
gignutit,inprimis vinum laudaciffimuni. 



Ums vettrum Perfarum. 

Solebant vetcres Pcrfarum Reges arcei 
palatia fuain editis extruere montibus , ibi'; 
afferuare cum ihefauros fuo$,tum tributa,qii 
variis gentibus exigebantur, vt omnib. plan 
fieret,eire eos^on prodigos fed pari4monis_ 
drofoy.ExigebantaUtem tributa, ved:igalia,l 
fidjaq,ue illa diuerfimode. Mcrcatorcs en 



SivE Regis 

nanncgodabantur,cogebanturpccuiniam 
de mercibus fuis : at qui mediterranea loca 
lebant , dabanteaqujc vnaquaeque tcllus 
cbatur,putalanam,aromata,resmedicatasj 
landoctiammaioresminotcrquepecudcs» 
lutem magna fuctit Regum Perfarum au- 
tas , priuarctamenvitahominemrexnul- 
atcrat , obfimplexaliquodpeecatum Vel 
lum .-neque etiam licebat vlli homini Per- 
iiitiamexercereinfuosdomefticos. PlureS 
ilivxores habebant > proireandafobolis 
, quibustamen magnumadiungebantnu- 
imconcubinarum.Erantfiquidcmiisare-' 
ojpofira prasmia , qui voo art tio quampluri- 
ibcros genuiirent i qui cum nati fuinent, 
'roducebaftturincon/pedtumpatris , nifi 
[uintum atatis artnum : tamdiu enim inter 
?res fatis delicate nucriebantur. Califam 
affereban^, vt fi quem interca e pueris illis 
ccedere contingeret , paternonmultum 
et defilio nunquam vifo.Nuptias cclebta- 
/erno temporeicirca Aequinodlium. Pri- 
:fpera contentus era r iponfusin cajna fim- 
pomo , aut medulla alicuius animalisi 
imta pcr totam nodlem dormiebat cum 
l 

jrcitiaiuuentutis Perfica^ a quinto sratis 
i^fquead vigefimum quartum ha:cerant« 
are ex difciplina , cquum in gyrum agere* 
afpargere.iaculari, & fupraomnia Verum 
.Habebanccrgoadole/centesinexercitiis 
[agiftros virosgraues, prudentes , yirtutis 
tietatis ftudiofbs , quimoderabanturiu- 
i.recitantesiis hiftorias , inquibusmaio- 
miafadacontiiiebantur, quandoque & 
cnas ineurti finem compofitas* Conuc» 
ntautempueti ad hxc audienda , vocati 
itintinnabuli in locum quendam confti- 
1 , vbi reddebantpucrieaqusaudiume- 
: imprefterant. Poft hsc ad celeritatem in 
idfueficbanr; eleao quodamilluftri loco 
[uicaEterorumduxeflet , coBtinebatque 
n quo exercebantur curfu , non minus 
triginta ftadia, quaefingulahabebantC, 
paftas. 

urabant etiam corpus ad perpeticndum 
& calorem : diicebantnatareper rapidos 
iccsimpetuofofquefluuios.femperaddi- 
ui labori , veftes confetuantes mundas & 
litida. Delicatiores eorum cibierantpi- 
ices Terebinthi,quaEeftarborferens refi- 
irebinthinam , glandes .pomaacpyraa- 
: cibus verovfitacuspoftmultoslabores 
)res,pannispra:durus,guftuinfuauis , na- 
m & allium cum fale , carnes bubula to- 
mis , potus vero aqua fluuialis, Gum ve- 
ibant , fequebantur pra?dam equitantes, 
agulis 8c verutis amentatis , iaculantes in 
rfuf^gittas , quamuis etiamdenfoslapi. 
funtJa mitterenr- Exercebanturetiamin 
agrifque , plantationc& infitionearbo- 
uncandisfenriumradicibiiil, repaftinan- 
jouellando agros. Alibicudebant apta- 



Persarvm* 

bantquearma , quidam plicabant tetia adci* 
piendas fcras atquc pifces* Pueruli s parcfebatut 
ob tcneritudinem > vt ad vehationem non edu* 
cerenturi 

EratPyropuslapisapud eos in fummo pfe 
cw.ytcapitaleduccrent&piaculare , contingi 
eumcadaucre i fednecignemadhibebatit auC 
prxferebant iiiexcquiisfunefum, nevideren- 
tur parum deeo magnifice fentire. Ab anno vi* 

gefimovfqueadquiriquagefimumcaftrafeque* 
bantut acmilitabant, ignarilitigiorum & iiego- 

ciationis.ScUtaeorumparu^efant,teti£ulifof- 
ma,geftabatitquepra:terphatettas &arcus gla- 
dmm cum fica , vtentes tcgumento Ca^his acu* 
minato i niunicrttcspeausthoraceefquamig 
cortfertofifisValido.Viripfiri£ipesintereQSfc« 
moralibuSvtcbantur> ferenteS fagum mniciL^ 
tum bilice,demillum vfque adgenua,varii§ pef- 
pidumcoloribus AcftatecfaiDtpUrpufeism- 
dudiveftibus,hyemealitef,vt euiquevideba- 
tur. Vulgus induebatur tuhica duplici, ad mfedia 
pertingentc ftmora , tegebantque caput pilco e 
plicat uris fafciarum donftipato , non abludente 
ob corum operimentis capitis , quibtrs etiam- 
iiumhodievtuntun Lediebfum & VafaefanC 
exornataauco, & caeterafupcUexmundaacdue 
preeiofa* ^ 

Derebus ieiunieonfultabai^t, ncquetamefl 
deeceta faciebant nifi poftquam bene bibifreiits 
exiftimatttes confilia quidemaieiunisredefu- 
fcipi , delibefataautem meliusin effedlum mit- 
ti , cumventriculus&cerebrum aliquomodd 
liquoreBacchicoincaluifler.Quiirtterfefortu- 
hae bonis,£Etate & Conditionepafes etaht, cum 
ahjaliisobuij faaifuiiTent , falutabant feinui- 
cem amplexu & 6fculo;inferiotis autem condi* 
tionishomines defetebahthohdremfublimio^ 
nbustotocoipofe inclinato. Corpora defun- 
<aorumdefodiebanrperuh(aaCera , exceptis 
Magis, quofum eadaoera deftituta fepultural 
cambusdeuorari finebant. Tufpiffima autem 
apudeos , etfiperantiquafuitcohfuetudo,vt 
hhj prster natura ius mifcetehtur matribus, 
CoramRegeexfpuere , grartdearbitfabahtur 
nehs.Graacos deteftabantuf , eo duod dicerent 
Deos ab hominibus ortos fuilTe. i£re alieno 
obrui turpeiudicabanc , mulco vero turpius 
dicere mendacium- Patribusihahguftiareifa, 
miharis conftitutis.pefmifllim eratfuccUrrere 
mopiaeproftitutisfiiiabus. 

Cxlumipfum crcdebant eirelouem : Solem it 
mprimisadorabant, qucmfualingua Mithram 
appeIlabant,fummumcfedentesDeoruxn.Prs- 
ter hos colebantLunam, Veherem,Ignem,Tcr- 
raiTi, Aquam , Ventos, qiiibus omnibus tamcn 
nullas crigebant ftatuas , fed neque Templa ne- 

qucA tariaextruebancfedofferebantiacrificia 
f ua in locis editis,fupra monres & colles , d u od 

ealocavicirtioracfedcfentcxlo. Viclimamim- ' 

molaturi yerbenis coronabanc, dneratam priua 

maledidis&exfecrationibus , quamcuinSa- 

cerdosinfruftadifl-ecuiflet , quihbet partem 

ahquamfecuradomu defcrcbat, nihilomnino 

relin» 



elinqucntes Numinuquod negabant vefci ho- 
ftiafumcarmbus , contentumaniraainterfeai 
aniroalis. Eranttamenintercos , qui viaima- 
rumcremabant interanea , hauftoaGraeciseo 
more. In ignem factificiorum , qui alebatur h- 
gnisaridis decorticatis , iniiciebant pinguedi- 
nemfacrificatae viaimae, & fuperinfuhdebant 
oleuro : inignemorcnunquamfufflabanc , fcd 
vtebantutfolle ,quod fi quis contemfi(let , vel 
ahquidim.purum , aut cadauerofum in flam- 
mam inieciiret, mortem effugere nunquam po- 

'"FlumineviuonemofeinterPcrfas abluebat, 
' ncquein id mingebat,aut cadauer aliquod abu- 
ciebat,cum fandos crederenteircflumos , eol- 
quediuinohonore afficerent. Oblaturifacrifa- 
ciumadLacumaUquem. vel fluumm velfon- 
tcm, primo faciebant humi foifam , m qua prs- 
cidebant guttur viftimae quam immolabant, 
fummo cauentes ftudio , ne cruor vfq-, ad aquaS 
diraanarer,quodfificret,poUuraeratommseo- 
rumceremoniii. Porro(;atovi6l:ima:occifsm:i- 
ponebatura Sacerdoce fuper Myrti & Laurus 
jamos , comburebaturquelignismmucis, non 
finecerti§imprecarionibus , mifcentesmedus 
maledidtis atqueinfundentesviaimaE lac , mel 
^ oleum. Duigebantur autem iUas exfecratio- 
- nesnonadignemnequeadaquam , f:d adter-' 
r^m , quas longotempore demurmurabatfa- 
C£rdos , tenensmanufafccm virgatum myr- 
tearum. Qui regiis mandatis inobedi. ns fu- 
iflet,isamputatocapicebrachafque , ptiuatus 
fepultura , incampumautviam publicamabu- 

ciebatur. r • • u u i ' 

Vmhorum femper maxima fuit m bello glo- 
^ ria, antequam nimia opum nffluentia infuper- 
biamelatifucrunt.Veftimentisvtebanturrudi- 
bus fimphcibufque, diuerfisab vfu vicinarum 
nationum, Poftquam autem potetes fadi funt, 
omnis eorum araidus auro geramifque rcfple- 
dult , accedente exquifito candore rogs, quo in 
luxuimitatifunc Medos. In miliriam ciim pro- 
ficifcebantur, nonlegebantmihtesexhommi- 
bus hberis ingenuifque , fed ex feruorum nu- 
mero : vndenullic populo licebatferuum ma- 
numittere, vt ita crefcenre mancipiorum muhi- 
tudincfimulcrefcerent vires beilicae. Eofdem 
feruosatenerisannis non minore cura nntrie- 
bant.quamfuosipforumliberos , inftituentes 
cosin fagittandiarte,equicandiquepericia,vt 
iis poftmodum in bello vterentur ; vnde miran- 
dum non eft, fi fempec Parthorura reges ingcn- 
cemcircumfe habuercequitatum : cum con- 
ftet,interquinquagintamilliaequitum , quos 
contra M. Antonium in aciem duxerunt PeifiE, 
non nifi o6to milha fuifle condicione liberos, 
catcris omnibus feruis.ComrainusParthi nun- 
quampraehabantur , damnantes ftatarium pu- 
gnaegenus , muitofflinus autem adducipote- 
rant,adoppugnandavtbiummunimenta. O- 
mniseorummilitia confiftebatinequitatusce- 
leritate,cum aliquando fugam fimularent, raox 
conucrfi magna vi irruerent hoftibus^vt eorurn 



A C-NI § d Pkl, 

folaerentordines. Tubisiituifque ndtiVtcW 
rur vt noftri equites,(ed paruis Ty mpanis, pr : 
pemodumvtnoftcipedites. j 
Fuitapudhanc gentem aliquandomagh 
auriargentique contemtus,vt eo non vcetent 
nifiadornacumarrnorum fuorum. In vicap 
uatavniceftudebant fatisfacere defideriis k 
vndemulcasfinguli habuerxtntvxores : inq 
bustamen tantum indulgebaht Zelotypiae 
adukerij fufpicionem fola morsabolerepoti 
rit.Hoc autem incommodum vc vitaretur,ti 
pcrmitrebant mariii vxoribus fais , vt ve 
confpedtum alioium virorum prodirent , 
dumadconuiuiapubhca, Scripfcruntquid; 
Parthos , qui prolem ex vxoribus fufcipere t 
poirent, duxifle vxores fuas ad eOS , quos fin 
laricQmpledebantur fauore , vc exiis fici 
grauidx. Fcequentiflfimiis iis vidus erat e: 
venationecapta. Omnisiisprope vitain.ec 
icavtequites colloquercntnr &negotiare'n 
Vna NobiUtatis & ferUitutis olim apud : 
thosdiffetentiaerat, vt Nobiles&lngeiili 
fidentes equis , ferui vero pedibus ingrede 
rur. 

Morjtuis nihil deferebant honotis.telini 
teseoium cadaueraruri , vt acanibus & v 
cribus abfumerentur : deuoratis autemad I 
modum inreftinis carnibufqae' , collcfta 
cumcurafepeliebant.InculcuDeorumfuc 
fatis eiant deuoti/uperbi tamen fupra moc 
fediriofi , aftuti , fallaces,prsefra6li,crud( 
rem &c violentiam viris maximc conuenit 
bitrantts , comicacemautem & humanit; 
mulicribas : hincfieb^t vt nuntjuam qui 
repoflent , vei vicinis inferentcj beliuni 
mucuisincerfeipfos&uienteslanienis. 

In pertradandis negociis fuis rcligi( 
obferuabancfilentiura ; regibus magift.at 
quefuisfimmamprasftabanrobediemiam: 
quod id n srursquadam bonitate facerenlj 
roctu fupplicij, In cibc? potuque fobrietaij 
duifleputantur , inferuaiidaautemfidc,! 
uis arundine leuiores , nifi cum vel metusp 
vcl emokimentifpes contrarium fuaderet, 
Medos omnisanciquitas molles&eiFcBi 
tos credidit ; bonos tamen equites & figit 
peritos , quiquemagnohonorefuoscoi 
Principes. Tiaram ferehant Capite rotund, 
acuminatam' , tunicas habenres finc maj 
Primum quidem folis Regibus permiiTuni 
pluresfimulhaberevxores, quitamenm. 
indeimirandilicenciaad pluresfluxit , 
taxatobferuata differentia , vt certusre 
merus definicus noneffet , cseteris non i 



ptempermiffaeerant. Sed necfsminaeqt 
facilecontentae erant finguhsmaritis , f 
bant clam plures admiffarios. In facienc 
deribus imitabantur Patthi Graecorutr 
rem, vulnerantes brachia & fcapulamm it 
ras , multumque mittentes indefanguini; 
resfignuraei^t, vfque adfanguinemfcri 
iri amicitiam. Cumque latus huius pro^^ 
feptentrional? fterilefere fit , folebant 



SivE ci/ PeHsarVM. 

inr,am)rgt^aIafiuenucesGr?castorrere,& 
farinam conficere, vt inde fieretpanis vti- 
Ticioni. Poruscorum mixtiiserate varia- 
dicum fnccij. Carncsdomefticorum ani- 
mimprobabanc , folis ferinisvelcentesj 
■enationccapiebanr. 

lios veterc.s duabustunicis vfos fuiireac- 
us,inceriore longiore & ad talos demifla, 
)rc mulco breuiore jvtraque tamen linca: 
einiiciebancpallium e telacandida , cal- 
ntagerentes fimiiiaThebanis. Capillos 
[oiebantpromittere , iilifqueimponere 
hftigiatos, ad mrrrarum pcrficarum fpe- 
Inpublicum AlVyrii vix vnquam prodi- 
lifi mofcho aut alioaliquo odore perfufi. 
um fignatormm quifque fcrebat &fci^ 
a raanibus , cuiusfiftigium veliloris cu- 
I , velal^s rei imagineexornatum eratifi- 
: ornatu in publico nemo eonfpicie-^ 

r alias Icges huius gentis hxc quoque 
vt filiae nubilcs perducerentur in forum 
mi, &: venderenturadvocenl praeconis, 
quamvellet fibifumere vxorem : expo- 
urautcmprimoeleganriores , vtficrct 
licitaiio. quod inde colligebaturargen- 
jponebaturdeformibus , quajfinehoc 
•esnonfaciIeinaenturaEetanr. Sic quod 
us form£ dabat pulchr.tudo , id po- 
busccnciliabatprecium , audbionefor. 
mparturn. Tfadirautem Herodotu?, 
's Henetos , qui partem Illydci lit- 
roluerunt , eadem vfos fuifTe confae- 



Lexiubebara?gros confilium petere ab 
eademanreaIaborafrenta»gritudine,vt 
:urarctur morbus remediis. Sedverifi- 
, huncmoremprifcisobferuacum fuiHe 
ibus , cura nullus etiamnumMedico- 
scirer. Alijannotant,foIicoseos inlo- 
blicum deporraresgros.vtomnes, qui 
norbigenere antea coIUnaati fuifl^ent, 
iere , atque decumbenci narrare pof- 
libus ipfi potiffimumconualuiflentre- 

5ora mortuorum illinebant melle t exe* 
lumparum difFerebanf a ritibusfepui- 
isyEgyptiorum. Vir Aflyrius qui cum 
3 concubaerat,concingereeam vlteriu^ 
^ibusnonpoccrat , nequemuliermi- 
ihvterquereccntiaquafeablui/Tet. 
luibufdamex nobilioribus f^minisAfl 
n more pofitum , vc mifcerentcorpuS 
jenishofpitibufque,dicencesfeidface- 
lorem Veneriy Genicricis. Expoficurse 
ad hrnc modum ibant adTemplum 
;a:frequenresadmodum , coronata & 
! ornacs v eftibus,vt magis placerent ad- 
lincubilquefuis. Ibiqu;fque hofpitum 
team, quammagisprobabat, cumque 
irgeti modum ci in finum iijccifirct ,fe- 
r mulier emptorem fuum , in locum 
n haudprocuUTemplodifliwm, vbi 



porrooperam dabantrfi Veneresmerccsaute 
ftUprim feruitium Templiimpendebatur. 

ErantinterAiryriosIchthyophagi,qui'taAta 
vcfcebanturpifcibusinSolcficcatis , quosin 
m ortarns contufos in farinae fpeciem redigebac 
atque inde certaS quafdam maftas depfeoanr, 
quibuslocbpaDisvtebantur. 

MagiAiTyriorum ChaldaEi nominabantur, 
eiatquens conlpairaudoritas cumSacerdonb, 
&Diumis in ^gypto:ham & rerum diuinaruni 
curamgercbant , &Templorumatque Wifi. 
ciorum r<^tumvita:fpaciumconfumentcsin 
ftUdus & coiltemplationibus Philofophicis. 

cxercentesfeinAftrorumfcientia,vtexiisfutu- 
ros mortalm cafus prsdicefentv vt quifq; quod 
expcdit,fequi. & a malo cauere pofiet Non fole- 
batitautem Chald*i ilii addifcendarum fcien- 
tiarumgratiaextrapatriaproficifci,quod Gmci 
faacbant : fed-quifque d-fcedebat a parentibus 
agnatifquefuis, tradebanturquedifciplins ill^ 
velutperraanusinmanum. Aiebantautemar- 
rcmfc;ennamque fuam non fundatam elTc in^ 
certisdubiifqucopihionibus,vtGr?corumpia. 
cica: fed retincbant conftanrer ea quafemel ap-s 
p*:ehenderanl: , ncquefincbantfiiosdeprind- 
pns & caufis rerum difputare.ErataUtem voa ex 
Maximis Chaldsorum firmiffimis , mundum 
creatumminimefuifTe, fed ab ^ternoextitilTe, 
nequevnquamhabicurumfinem : rbtumhoe 
Vmuerfum regi Prouidecia Diuina;corpora c^. 
left,anonmoueriafeipfis,neq-,etiamperacd- 
dens,fedefievittutesquafdamDiainas,qu^ilia 
moaeanr.eofuraqjcaufentufinfluentiam.Intet! 
omnesftellas plurimu tribuebantSatufnoeffi^ 

cac!2,SoIemtamenomnib.a^iispr^ferebant,ei. 
que longe maiores viresadfcribeb2t.in Diuina- 

tJonib.fuistamenpIus.tribiiebatpofitioniMar. 
tis,Venens,MercUri,&Iouis , quodhiveluE 

Aftrorum omniu Caduceatores & I^rernundi, 
meliusoftenderent Cafusfutufos,&fiiperiotl 

'^f F-Tf""'"''^'"'^'^"* Vteblturiidem 
Chald ji & aho d.uinandi genere , per flatus ve^- 
toru,cfFufiores imbres,ardores immodicos JE^ 
ftatis,appaririones Comecara. defedlus Solis & 
Lun^.terrae motus&eiulinodi res, Aiebant & 
ftellas quafcafubiectasfuperionbus, dicentes, 
allasquidcmdrequ^pererreatluftrentquend- 
ftrum Hemifphxri^, alias vero qu^ aduerfum, 

DeosprinCipalesfibifingebanc'XII.quib.to- 
tidemtribuebancZodiadlocfinguiisfingulos 
adfcribcntesmenfes.NumerabanfextraZodia^ 
cum duodedm ftdlas magnas. quaruXII.refpi- 

Gicbancfepcentrione.totideMeridie.-Eteasqiii^ 
demquaEapparenf,aiebantfouircviuentibus> 
quavetononapparent,mortuis. Supputabant 

aiitemtemporaf.ataminepreatquerid/cule.vi 
ALlil.millia annorumnumerarent4primaftli 
memoriavfq-,adaduentumAlexandriMacedo.. 
msBabyIone;q-anquafimrrquihunccauulier^ 
rorcexcufant,dicentesAnnosLunaresifttete 

Cum puCcr Camannna bclluirgc, vrebantur 40. 
Afinis . quodequorumeosfacere eogebatpd- 
nuna : red&MartifacrificabancAfinum, Ne- 



74 Imperivm 

mointcreosvxorcmduccre poteiat.mficaput 
hoftile corpori dcfitutn Rcgi fuo obtuliflecqui 
illud inPalatio fuo collocabat , exemptaprius 
lingua , quamminutatimconcifamcumpanis 
meduliafumebatipfe, deindeporrigebatei qui 
attolerat,ciufquc familiaribus, eratque is in ma- 

; ximo precio , qui quam plurima huiufmodi ca- 
pitaattulerat. 

41» De Margianis fui tcmpoti« refert Strabo » U 
quifquam vir inter eos (eptuagefimum attigiflet 
annum,eumcerts morti deftinatum fuilTe, poft 
conuocatos propinquos neccflariofque cius, 
totum corpus deuorando abfumfifle* V etulas 
fuffocabant,earumquecorporahumi dcfodie- 

bant. 

MmsPerftrumnofiritemporii. 



41. Dc Perfis noftri temporis hot vcre dici po^ 
teft,effe eos omnium mortalium fuauiflimos & 
humaniflimos , quos in toto Orbe repetire pof- 
fis,adde ctiam magis hberales quatn vilosaiios, 
quos Sol hic adfpicit» Moribu^ enim nequa- 
quam vtunturbarbaricisjvtlndi & Scythae, eo- 
rumvicinitfedciuihbus ingenuiique , ftudiofi 
infuper iuris & iuftitise funt , & in magno prccio 
' habentlitteras ac littetatos. Multi quin etiam 
inter eos funt, quos ad fummum in Medicina Sc 
Aftrologia pundum perueniire » dicercre<ae 
pollis.qui vero circa Poecices ftudiura ambitio- 
fifunt , eoruminuentiones &operanemofa- 
tis admifati poteft : cuius rei IpeGimen eft Poe- 
maqU<jddamPerficura , quod cuminmanus 
cuiufdam GardinalisRomsperueniflet jCique 
cxplicatum fuiflet , homo in eo genere do(5lif- 
fimusmirarigeniumeiusfatisnon potuit. Sed 
&in mercimoniis ttadandis , exercendifque 
artibus mechanicis miram oftenduc deXrerita- 
tem,vtteftantur panni aurei,quiapudeos fiunt 
longe equifitifllmi. Fratres, Soroi es , cajtcrique 
confanguinei &neceffarii magna inrer fe viuunt 
concordia & araicitia, qua quidem in re longif- 
fimeabeunrilTurcarum eonfuetudine, qui ne- 
minem magnifaciunt , nifiquifadbis meritus 
' ideft. Sunteciam intereos muki viri illuftres, 
nobilibus antiquifq, prognatifamiliis > pollen^ 
teiqueopibus : &vtVnoVerbodiCam , multis 
jnodisPerfspraeferendifuntTurcis , fiuccon- 
fideres nobilitatemgCneris , fiue ciuilitatem 
morum , fiue denique ingenuitatem hberta- 
temque animi. Adde his qUod erga perCgri- 
nos mira funt comitate , excipieiites hofpitcS 
prolixe , vteftcaptuscuiurqueregionis ; caete- 
rum Zelotypiae vicio ante omnes mottales la- 
borant : vndefxminis ttequaquamhCet,vtfe 
oftendant exteris , quanquam in caeteris rebuS 
PerfsnihilfoIeantnegarevxoribusfuiS , quaS 
tantumnonadorant , cum contraTurcxeaS 
prope ancillarum numero habeapt. Et funt 
fanePerflcaemuIieresIonge formofifl!ims, ac- 
cedcntc fplendore veftitus , quo mirum in mo- 
dumformaepulchritudocommendatur, vtfa- 



MAcni SoPHli 

cile cum quarumuis gentium faeminis de j 
gantia certare pofljnt. 

GeruntautemPerfsfacile raoremomn: 
fuis defidenisjimmergentes fe deliciis,inpr 
autemludoveneriojquempofthabitisomn 
rebusfedantur.ln veftibus funt fumtuoli, 
quefpargentesdefe fragrantiam , comtio 
tiquevariisgemmis. Quodmaximeiniisc 
nandum videtur hoc eft , quod a mafculc 
inlano abufu non abftinent , etiamfi multa 
minas domifirauIaIant,quaquideminiiii 
bitate nihil cedunt Turcis j eiufdem fuperl 
nis Mahometanae fociis. 

LingUaeorumfiiauiseft&mafcula , v 
que in Auiis plerorumque Principum 0 
tis. Habuerunt olim peculiares Chara^ 
infcribendoi quivixfuperfuntinantiqmi 
iiumentis ; aquoautemtei-npoteamplexi 
Mahuraetifmum , cumlingualirterasqu 
Arabicas recepcrunt. Noramantur eciam 
mesfiue Azemi), propter Aflyriam , qu 
nonnulUputantj Azamia dicitut. Perfivi 
turaPerfide , praccipuaregione:exCheii 
ob cfpirium rubri coloris quod ge(lant:p( 
mb Sophiani a Sopho , quod eft cogAomci 
guiti Perficorum* 

bpes&dmtWPerfarum^ 

Taatum conficiturm regnis prouinci 
Imperii Perfici pannorum Sericorura,vt noD 
tentiduntaxat iisfintincolae atqueciues , 1 
magnumeorum numerumin remociffimi 
giones , ini£gyptumvfque& Syriamd 
dant* Necminoreftineo Impetiogemm 
& vnionum negociatio. Maxirnastamei: 
tiasIargiturMarc * cuiusbeneficioingcnl 
mcrus nauium ad litcus perficum appclhcj 
candi graria. Sed vt de quibufdam raercih; 
gillacim dicamus,reperiuncurinP«rjWeSn, 
di j quos mercatores (atis viii emunt pij 
quod non adco pellucidi fint vt casceri. Nt 
nus eX hac prouincia exporratur Sericiinal 
gna.quam ex tijrcaniaiLVit vicinis. BaUrui] 
gnicintra fuavifcera varia metalla & gei 
quafdam, itiprimisSmaragdos , Hyacii 
& Chryfolichos , vnde incolis mulcum 
ditlucfi. In ^lrw prouincia colligitur ph; 
ci quoddam genus , non abfiraile M) 
quod indigens extraneis vendunt , vc. 
phiros diuerforum colorum. Chirman 
uinciae Carmanint caput eft , in qua vcb( 
rimumtexiturpanniaurati &argencatJ. j 
Sednunc ordopoftulat , vcquoniam; 
mus , in quibus r ebus diuiciae populi conlii 
etiam prouentus regios confideremus. ; 
profeaoita eft , nemo vfque in hunc dicr 
to fcire potuit quoufquciliife extendant,| 

ne ij quidem,qui ineam vnam rem omm. 
diisincubuerunt,fimiIiamemorisprodidj 

Alij enimei rribuut triu Millionu auri red 
ahi quinquc^Dux ramen res funt,quibu5P 
deraur,Yt noii nifi opulentiffimuefleaea 



S 1 VE Re G I S 

•rihcipew. Pdorieft , quodTammasSo- 
Pcr/arum Rcx , qui patrum memoria re- 
■, prohibuit» neampliuscxigcrcturvcdti- 
iis rcbusquasimportanturaut cxportan- 
jonftituerat autem antea ve^tigal iftud 
liUiaTomanotum.id cft,Auri Millionera 
&DGCC. milliacoronatorum., fiTo- 
m vnum XX. Coronatis a:ftimemuj» 
Itam luculentumportorium Rexiftefine 
non luftuiiftet , nili aliundc multoma- 
habuiftet prouentus , quibus inuitatus 
pcregrinis mercatoribus gratiam feciti 
cft , quod omnes regni Perfici prouin- 
ufe;lunt,inreptem,vtloquuntur,genera- 
,quarum Ipfaanafohiit quotannis D C C. 
Coronarorum , &Syrafanatantundem, 
nfintopulciitiffimse .* namCorarana& 
jmena vtramque longefiiperant, quarii 
iridatmetallisgemmirque , hacmatcria 

odfi qiusme iampercundfcetur > vnde 
Rcxillepcrcipiatiantos thefauros , cum 
n fpohaueric tantis ve6ligaHbus atque 
iis , qusex ncgociatione ad ipfum re- 
t? eiegofiGrefpondcbo ; quodpercipiat 
liflimisdominationis fuae terris , exde- 
ru(ftuum,exjErifodinis,poftrcraoex ccn- 
;ularum atque tabernarum mercatoria- 
uiUbetenim , quicrigereOfficinanlaut 
amrcrum venalium vulc, tenetur fingu» 
is regi certam pccuniam perfoluere. Ta- 
neximiamunera atquc donatiua quac ei 
us\ nec non ab vrbibus integrifque pro- 
ofteruntur:nildicodeconfi{cationibus 
ufquehamis, quibusingentemvim auri 
inisattrahit: poftremo de Tributisexte- 
Principum qui Perfico fubfunc impe-= 

BVR MT yiRES MtLl- 
tares. " 

ififtimthuiusregni vires magisinvalote 
itudine railitum quam nuracro homi- 
untautcmtriamilitumgcnera : primum 
im , quos rex pcrpetuis ftipendiis circ^ fc 
ccundo funt Timariotae, cum ingentcm 
equitum numerum , quibus proftipcn- 
litaricertifundiacpolleffioncsfub con- , 
: Fcudiattributifunt , vtapud Turcasj 
agenus confiftitin mercenariis, quiar- 
:onducuntuc e Gurgiftanis atque Taita- 
Scythis, 

vtdeduobusprioribus , qui proprieac 
iriteradregnum &regempei"tinenc, di» 
, neutri eorum aliter quam ex equo pu- 
, ita , vt cum arraa fint in manibus nobi- 
on hbcnter iiginftruant peditatum. £t 
:ud oritur incommodura,vt Perfe omni. 
eant militia maritima. Nam quamuis ab 
tehabeanc Mare Ca(piur|,abalteraSi- 
:rficum , in neutro tamcnvnquam ha- 
cclaflem. QijaaquameciamMate Hyt- 



P E R S A R V M. i ff 

canuminlongitudinc habcat D CCC. milliaj 
in latitudine D G. nullic tamen in ca viden- 
turnaucS , &quicquid eftnauigiorumin Si- 
nuPerfico,adLufitanospertinet , qui incola- 
Ce dominancur , cum fempcr aliqudt na- 
uium ftatidncm habeant in Armufio iii- 
fula; 

Ecfiautem.abundatractallis , inprimisplrd^ 
uincia Cora(ana, non magnus tamen in regno 
Perfico vfiis eft tormenrorum bellicorum jmuL 
toqueminushabentfccntiae muniendi , obfi- 
dendi,quatiendi,dcfeiidendii oppngnandi lo- 
cumaliquera , eum omnia haec pertineantad 
mihtiam terreftrcm » perinde vt in apertocam- 
poconfererepraelium , &:fortirer pugnaread 
equiratum fpcdtati quo profedto in genere Pera 
faeegregiamnoruntpraeftareoperamj 

Alterum incomraodum,quod militia^ Perfi- 
cse mulcum impedimenti affert , eft defedtus v- 
nionis , oriturque diuifio ifta ex duabus potiffi* 
raumrebus : prioreftfitainmagnitudinePrin- 
cipum Perficorum.qttospotentiainflatosfaciE 
atquecontumaces:pofterior,quoddiflieulteri 
tamlonginquisregionibus conducicopispof- 
fint » quodferenuUiibifintflu.uijnauigabiIes* 
qualespleriqjfuntfluuijregniPerfiei. Influunc 
autem omnes velin SinumPerficum , velin 
Mare Caipium , vt media regio prope deftirua- 
tur aquis : hinc parer , quod nihil fic in iis flumi- 
nibusopis,adcondacendas copias &'coninn~ 
gendasviresregni Perfici , fieurfaciuntRhe^ 
nusjDiihubius & Aibisin Germania.Ligerisin 
Gall;a,PadusinInfubria , ViftulainPolonia« 
Scaldis ihinferiore Germania. Adde hisdifti- 
cultatibusimmania deferta & altiflimosMon- 
tes , qui interfccant diuiduntque proninciasn 
quainparrehocregnum magna expartcfimile 
eftHifpani* , vbipaucafluminafimtnegocia- 
tioniapta , praeterquam vbi aquasexoneranci 
interiora montibus locifquc defertis impedica 
funt,ob ficcitatera nimiam. M.iMirafqtTifnjYo° 
^liliilLbj£-|ail£4efeitj[ nauipiLQms-iarcis 
J^i£lurimaiPedii%^edit^ 
(grendb^s api^ffitnos 

onusferatCamelusquiuis , quam robuftifll-/^ 
musequus j &fitlaborisaclonginqucevi£epa*(', 
tientiflirnusi Camclus enim raille hbrarum(' 
onus dorfo fuo facile feret , idque continuo ly 
quadragintadicrumitinere: cumqucperagran-«- 
da funtloca ficca & humore cafla , qualia func (i 
inLibya , Arabia& Perfidci vbinequepabuli/, 
iumentisfitcopianequeaqux, n ojihiibtantila-^ 
m c h ^i fi, q n in toqaoquiedi£ , f£jUB£qa.e.fiiiiUi. 
toHSiSa^ eceflk^ju^^ 

cibiparfimenia ; namvbidemcumfueritdor*,; 
foeius onus , fufficie.t ei ahquantum hetbKi /, 
auc folia a ramo vicinal arboris detcrfa j , 
nuUura aniraalvideatur Otbishabere.ji^aail;/ 
ia tanta laborura graiiifllm^rn m parfrp ia/ 

aUQori]3uii-.alai;arj5^^ Optime igitur 

conucnit fiticulofis illis^:& pabuli inopibuS 
tcira pattibus , Afia & Africs , cum Ga- 

QQ z meli 



-jG i P E R. i V M ^ 

mcli ipfi pro paaco cohrenti > multum profint 
dominis magiftrifqueluis; Sunc autem Gamcli 
intriplici differcntia : prirrium gentiseftmina- 
tum,nec vtile nifi ad ferendds homihes: fecun- 
dumhabetduos indorfo gibbosj aptumadfe- 
rendasfarcinas:quiintertio geiiere funt, maio- 
resfunf vtrifquc prioribusj hifque tantnmeft 
roburcorporis , vtvfitatoponderemillelibra. 
rum onerari foleant. 

Quanttim porro equituni numerum Rex 
Perfisiri aciem aduerfus hoftem educere pof 
fit , patuit prsteritis bellis inter IfmaSlem So- 
i phum,&Selymiimi. Turcarum Monarcham: 
itemqueinter eundem Ifmaelerii & Soliman' 
num ;poftremoinrer Codabandttm & Amura- 
tem HI. riullus enim ex hi s regibus vnquam vl- 
traXXX- milliaequitum Turcis oppofuit, fcd 
ad eum modum armatos , vt nihil vcriwfuerinti 
cuni multo maioribus,praelio cdnfl gerc Turca- 
runi copus. Qui enim inter eos maiore cum 
refunt,itaarmantur,ytequitescataphra(5ti per 
Europam : reliqui cdntentifuncgaieajlorica, 
fcuto , prastereaqueVel laricea , veiarcu6c(a- 
gittisi 

46^^ Vicinos Magnus Perfatum Rex hoshabet^ 
Ab drienteMdgpres fiuelridds: aSeptentrio- 
ne Tartaros ZacatBaeos: ab occidcnte Turcam: 
aMeridie Keg;nurri Armiifinum , quod olitri 
Sopho triburarium , hddie Hifpanorum regerri 
Patronum agnofcit. Etcum Indis quidem Per- 
farum reginorimulriimeftnegocij. Namficuc 
Galli&.Hifpanifeinuicemnon valde ofFende- 
repofrunt,ob PyreriaEdrum moritium-anguftiaS 
&impeditostranfituS:itaiimifesIndiaE!& Cim- 
baix, quam Magoresdceupant, vaftilfimisde- 
fertis & afperrimis rrioricibus feparantut a re- 
gnoPerfarum , vt neutri alteri^ nifi'maximis 
moleftiisbellum inferrepoffinr. Sunttameri 
quandoque bellaintefedsjcircafines.api^id Ca- 
buI&Sableftan , quaElocalridoruiriregesfibi' 
fubieoerunt:. : 

iPrduiriciasMagniChsmi Tartirot^um Prin- 
cipis non immediate contingit Perficum Re- 
gnum,inteccedentibusprimoquibufdairiprin- 
cipibus fiue regulis , quibus fua qiiaedam Auto- 
xiomia:deindc ingcnti defcrto: vicJetrirqii Oxus, 
fluuius fiue /ibian in cum finem a Natura fa- 
6buSiVtIimitisofficiofurigarur , diftinguatque' 
Iriipcria.Oriturhicfluuiusin regioneSablena- 
ria,ad radicem niontisC>aIinguer,confe(Jioque' 
curfulongiffimo', vbiacceffiiplurimoruamniu 
&riuorumvaldeexcreuic , tandem praecipicar 
aquas fuas in Mare Hyrcanura' , diftingui^que 
ad Aijuilonemregnura Sophoruma Zacathieis 
Tartaris. Hunc ffuuirimt nullus vnquam Rex 
Perfa iranfire aufiis fuic f fed & Saba Zacathaeo- 
rum Rek altrinfecusfiuricatiinem tranfgreiTus,' 
ingentipr£EJidvi(SusfuitablfmaeIeSopho.Cy- 
rus^cumfluuiunihuncporicefirauifl^t , &per 
cum exercitum fuum'cdiitra Tamyrin Scytha- 
rum reginam duxiflet ,■ oblitus eft reuerti,csfus' 
aScythiscumomnibusfiiis. 
- Tuccatii Sephus cdnfii^em habet> a Cdtd fpa-^ 



A G N I S O P H I, 

ciooccidcritaliregnifuijideft j aMariCafp 
vfque ad Sinum Suriuni j quod fpacium pe 
XV.graduscompleditun Hoc hefte Soph 
nullum habetmagispotentem , magifcdefi 
niidabilctn ; quotiescnim Turcaercgniitnh 
iritrauei-unt , totiesaliquam terrarumfuan 
partem amiferunt Perfa* , excepcis proxit 
hisannisjcum SophianiTQrcasaliquocicspi 
fligauetunt , &ahquotdeiis vidoliasrepi 
tauerunr. Facebunturtamenoilines , fuper 
res Perfarurii iaduras iraperitix eorum ; 
fcribcndas , qui bellum iftud male gcfleri 
cum in fdld equiratu & rortnentis omnera 
duciam collocallent , nihilintcntimuaiuo 
bus vrbiUm , ii-nponendifque praEfidiisi i 
eum , qui riiilires imjiendat Conieruarioni 
corumi nori fatiy habiturum virium ad pugn; 
dutri cum hofte aperto cainpd. Coadb auf 
poftea & edodli ipfa necefficate ahimum 
Archite^turarii railitarem applictieiilnt , 1 
cruitis munimencis prcpugnacUlifque ad ( 
portunds trahfitus j nouifque ffdificacis ai 
bus , quibusortinibus fufficiens ifhpofueri 
milicum prifidiiim , cum tormeritis raac 
nifque bellicis. Cum Luficanis qul Arii 
fium obtinent;, nihil Perfarumregicftnego 
cumipfenullahabeatldca matitima, fineq 
bus fruftra efi i id iregnutri recuperare velle ; 1 
qucLufitanis fiippetunt mcdia , quibusiii 
fioratcrise fibi Veridicare queanr, Eranti 
qUando , qui Tammanl Regem ftimulab; 
adinuacieridutn illud regnurii ; ex hisquili 
Taramas' i ecquidboni crefcerer inillo regn 
arifrumenrura ? anvinum & egfegijfniCtj 
aliaqlue expetenda ? cUmqueiriteliexifrec,roli; 
quiderri tn^ fterilc , fed negOGiationiscomii 
daibt magria efle : irrifit , diiiitque donaui 
fe populo fuo noriagintai millia Torrianoci 
eiufd^m naturae , qux pQtUifTet fingulisc 
nisinfjumredigerefifcum : intelligensveii 
gaiiaraaximimomenti i quie fuis vltrorerl 
fifTet. 

UOlSVS GVBERT^ATIO^lS' 

Exrraomncm dubitationis aleameft, rat! 
neragubernationispoliticae in regnoPetfan 
longeimelidrem aquioremqucefle , quanXj 
reroruni Principuiri Mahometanorun» j 
mnium , quOrum ad nosperueriitcogftitio; 
profe<5to , potefias Regia non adco abfoli 
libctaeft^ fedcertisboni& iufti continetut ;l 
gulis , quddapudalios huius fedtae Princif 
vixinuenies. Cjetericnimreges MahomeKi 
cdnfi^ieiierunt extirpare f*^obiIitatem , eoru 
in locum adfcitis feruis mancipiifque ; fed & f 
lenr fratribus vel vitam aditricrc vel oculj 
InrerPer-fas vcro Nobilicatifuu^efthorior ,1 
ipfi reges amare fblent fratresfuos , iifqtiei 
mncm prsefjaire beneuolcritiam. Praetcreaf. 
bent Reges Pqrlarum riiulros fubfeopuletit 
poccncefqueprincipes i cnm apud Tnrcas 1 
VHiim <juid«m inueriire liceat , quicura hoft 



SlVfi Re GIS 
omtiis Nobiliratis , funulac regniim fiue 
ciparam aliqucmfibi fubiecerunt, tollunt 
dioq-jicquidexilluftrinatumeft/anguinp, 
ogatis nouis hominibus.quiramen nequa- 
n fiiintPiincipesc\'Domini, feaPr^fcai 
Joum , quos pro libitu dignitate mouere 
mr.Vt vjio vcrbo diCam.Hon cedit regnum 
iiumvlii rcgnorumEuropa:orum inopti- 
ubernadonis forma , vr tcftantur ij.qui co- 
Dmnia ocuiis arbitrati funt^nec faris depra:- 
e polTunt ^quabilem populi viudndi fa- 
:m.Nosquidem id pro nonparuoinfortu- 
ucimus, quod nemoeorum rationem rei- 
cac , modum adminiftranda: iuftitis &Ie- 
;gniannot3uir , vnde nos aliecr quam ge- 
im de huius regni gubernationc dicere 
mus. ^ 

RELIGIO PERSARVM, 

mao M;ihometo,auaore fatalis iilius Se- 
qus vclucflammaceleritcr totum Orien- 
ripuir , quatuor eius cognati, Halys, Abu. 
:r,Omar & Ottomar,magnam inter fe orfi 
oncenvionem , cum fequilibetverumiU 
rredem atque fuccelTorem fcriberer. Hac 
ouerfia fuitradix & fcatebraquatuorilla- 
eiaarum principalium , quKedamnum 
Mahomeranos glifcunr. Et Halys quidem 
i<aor illius Scdi, quielrnemia vocatur, 
quefecurifunr Perfyjndi , Geibini Afri- 
'leaque Arabes.Dec?reris hicnihil com- 
)rabo,cnm faris prolixe deiis dixerim, vbi 
rum Religionena fum perfecutus. Habet 
iPerfarumopiniopIuratationi &natur2e 
uanea , quam c^rerorum , cui& mulcum 
■'tatis conciliauit parrum memoria Ifmael 
is , qiiicumdixifrerfeorcumeprofipia 
,exculitmagnificeSe<aamfuam , denun- 
tiambellovicinis Principibus , nifieafl- 
^cum ampledterentur rciigionem. Fere- 
: tegumentum capitis rubeum cum Xll. 

, in mcmoriam duodecim filiorum 
>qiii filmsfuitHaIys,voIens , vtiomnes 
m (equerentur, eiufmodi vtercntur pileo 
■gentesm huiuslfmaelisiuerunt fenten^ 
Jnprimisquotquor habicabantinterEu- 
m&Oxumfluuios , nec non Perficum 



P £ R S A R V M/ 

& Hyrcanum maria, qui poplill dmnes dd hanc 
vlque airaremin ea perlaierauerunt opinione. 
Sum &Iuda:i in Imperio Sopliorum , expo^ 

fteritatecorum,quiinAflyrlamanfer'uliF,cum 
Eldras&Nchcmias rcuerfi funt in ludjEahiaa 
mftaurandam Vrbem & Tcmplum. Qiuiauteni 
cum alns profedi non fuerunt,elegeriintflbtin 
Aliyria , vt Ongenesait,Caputfiue Principem 
exfamiha Dauidis ,extruxeruntquevrbeinfu« 
per ripam Euphraris fluminis , quam appellaue- 
runt matdeani;id eft fluuium /cienri^. 

In Prouincia Corafana inueniuntur Chri- 
ftiani Melchirxfiue Gr£Eci,dc quorum Religio^ - 
ne fupra dmmus , & hi quidem ob ediunr Parri- 

arehjeAmiocheno.NecdefunthuicreguoNe-' 
ftoriani,introduai in Perfidem , vt Paulus Dia- 
conus fcripcum reliquit, improbirare Cofrois 
Perfarum Rcgis,qui in odium Heraclii Impera-^ 
toris,'aquoacievi<aus& malehabitusfueiat 
fpoliauit omnia Cfiriftianorum templa ; quorl 

quotmfuoregnohabuit,eredtifqueCathoIicis, 
lubftituifineorumlocumNcftorianos , quifc 

Paithfs ""^^^""""^ ^^J^'"* ^edis arque 

^ Sunt&mulriChriftianieiArmeniorumSe-- 
€ta in Pcrfico regno, qui huc tranfiuerunt meta 
violenti^Turcics , habentqueadhucPatr.ar- 
chasduos,quorumprior,cuiusau<aorifasper 
fupenoremArmeniamagnofciCur , habitada 
Monafterio Ecmea^ino , haud pf ocul ab Er uai» 
vrbePerfidos. AIter,cuiparenrArmeni$infe- 
nonsincob , haberfedemfuamapud vrbeni 
Sls in Cararaania. Cum aurem de vtroqUe faris 
mulca dixerimus, eo loco , quo de Religionibus 

per ImperiuiThTurcicum egim us , Le<5torem eo 
remirtimus. 

Eth^cdixiirefufficiatdereligfonePerfarumi 
quiquamms eundem MahometUm cum Tur 
cisSe<a« fusprimum au<aorem agnofcarir, c J 
pitah tamen i batbaris hifce odio d.irident, non 
minus ac nosper Orbem chriftianum : funtque 

nonpauaexprudentioribus,quiexiftimant,fi . 
Chriftiani Principes pluris feciirent Ora^ori^ 

Perfic,poftulata,quifuperioribusannisin 
Europam mifiTus fuir,pocuifleRegem 
illum paulatimadduciadfi- 
dem Chriftianam. 



I M P E R I V M MaGNI SoPHI, 




SYNDROMVS RERVM PERSl 

CARVM,CONTiNENS HISTORIAM REGVM 
eorum cx Audoribus tam Grsecis quam Latinis* 



SVMMA CAPITA. 



1. 



i. 



Chmlm ahhreuiatu Regum Perficorum^ex Sacris 

LmtrisPhiloneludm&aliisfcri^tdribHS. 
AliudCbronicon paulo coplofus juperiore , ex Hero- 
dot» , Xenophonte, luftmo , aliifque fcrtftoribus 
Gracoram. 

3. CyrusprimuslAonarchfdiPerfiuaullor» quieamh 

Medis ad Perfas tranftultt. 

4. Hiftorid Dantelii inftueam Leonum conte£lit& 

qua de caufa IndAU ptrmijfnm fuerit adificart 
Templum. Cyrus fuha^aLydia captoqne tius Ke- 
ge Creefo» infertbe&um Stytbis, aquihusprdi» 
vincitur&oceiditur* 

5 . Laus cyri. Dillusfuit Rex tegum. Primus in Verft- 

dem introduxitvfum tuniutalaris , &, vt qui- 
bufdamvideturiTyara. ' 
£. Cambyfis deuineit Mgyptumi inteffitit Smtfderi 

fratrem fuumdius facrilegta &fauitia,mors. 
7, Smerdes vnus Uagorum &egnuM fibi vendicat* 
' quomodofrauieiusdeteHafuerit. 
Z^^^^guopaSioDdriusHyftaf^isfiiiusad DiademaPer- 
ficumperuenerit,auxitregnumPerf{cum. refli- 
tuit fummum Sacerdotium ludsis. Intiafurus 
cum irtgenti extrcitu Gr&ciam , h morteprmeni* 
tur 



15* <^ando & qtiomodo ttegnti)H Perfirumdttiii 
fuum ^kndortm recuperauerit. Origo Mtax 
xis , eiusMagsitudo,vinciturpfdu)ab^AUxi 
dro MarnmxXi eft vtrfdtifimus m fcieHtiid 
gicisi 4 

16. SdporesPerfaadimit Aoman^partem Mtftpt 

miit,aliafqueVrbes nonpaucas. Vinctturw} 
gnaaduerfus Gordianum Imperatorm.vm 
viciftimVdlerianum , ipfumquelmperatk 
viuum capit. OdeHatusiex ?almyremrumf 
fternit ingenti prdio Saporem , toqut initrcl 
curfum viHoriarum eius. 

17. VardanespacirHfatttcumProbolmferatm. ( 

rus vtci ftm adtmit Perfts MtfopotAmim. 
xt, iiarfesmulta& arduaconatus , ingtntipi 
vtncitnra Mdximiano t qu<t yiBorta Perfuii 
busexiiiumattulit. 
i^. Mifdates,itafolentepatre , coronatunniegt 
adhucin vtero matrislatens.sapores U,Ciifk 
• Cbriftianorumhoftis, oltiespotiturfiSotti 
tterfus Conftantem mperatorem , ipfopt^i 
viilus in Armeniaper Arfacen.Exercitntltdi 
Apoftata cafus. loutnianuspacemfacitcmh 
fts. 



9' 



XerxesfuccefirPatrisdectaratus ♦ qUodfueratp.a-' zo. Dtjfenfionesvariaittttr liberos Saporti,fiiftfj\ 



treregegenttus,C£terifratresnonitm.AEgyptiot 
qui rebiUauerant,magHa feueritateadobedien- 
tiamreducit. Quantiscumcoptis terreftribus, & 
marinis Graetam inuaferit^ ftncitur ,fugatur» 
moritur, 

10. prmnfto Artabaniad regrtum, cHtusmalitia dete^ 
gitur&caftigatur. Artaxerxesvlcifciturmor- 
tem Xerxis Patris fui. mittitingentem exenttum 
aduerfus Atgyptioi. temitttt Efdram Hierofoly^ 
ma,muitis affe^um beneficiisi A Egypty excutiut 
iugumdominationis Perftci. 



cefwne in regno paternoicrudelta Artaxtrjoi] 
cinorai \ 
iU tfdtgertes Theodofii adolefcentii & ItHferd 
TUtoneius irt PupiHumfides &merita. Grd 
ab initio chriftianorumperfecutorftdfopi 
aiiterperfuafuseftab AntiocbOygubtmatDrt 
uenis imperdtorii * cutusfilius a Dmonio libt 
tusfuef^t precibus MathuHtis Epifcopi. 
ii. Varanesperfequitnr chriftianosivitttituratl 
dofioinuene,T^ndefitfinisperfecutioni.Paxk 

Imperatorem & Varanem. 



II. 



CyrusDaryfiliUs Captiuus , &qUadecaufa. qutf 25. MuminterPerofuiH&Euthalttas. Ongohi 



tempore moftUusfuit Darius T<}othus. 
II. Cyrus euadit e cuftodia. Virtutes hutUs Principis & 
, ! Mors.ArtaxerXesMnemonpacisftudiofusyCona. 
tur GrMOsciuilib. inttf fe feutentes kUis ingra- 
tiamreducere. 
15. ludaisquitfcere neientihusymitttt eontraeosDd- 
rius Ochtts Rex Bagofumyqui eit trtbutum impe<^ 
rat.Origoludaofum Abramidum. Sedita Arta~ 
bat^eiufquemorsin catifaeji , quodAEgyptust 
Tbcenicta &Cypr«s fub dominatiortem Perficam 
relabuntur. Darius eiufque liberi per Bagoam 
ventnotoUuntur. 
14. Darius txuitur Qmni imftrtQ per Alexandru0 



gentis. Perofusiurat fidelitdtem RegiEutbd 
rum.MoriturPerfidui. ' 
i^i VaiensfittributariusEuthalitis. CaUddatttm 
iugumexcutit,crudeiitaseius,&lex,quann 

reseffevoiuttcominuHeSi 1 
i^. In Perftde regnarenemo poteft, ittfiR^ortiUl 
guirte. Conftiium (jitfanafcadis,quiddtCau^, 
tefaciendum ejfet.capiiur hic , &ptr vxtrtn^ 
, bertatireftituitur. SeofesconfugitadAmfttf 
Jmperatorem, adiutus ab Euthalitis recuf 
poffeftonem regni fui. Caufa cur i» Chrijlif, 
fuerttciementier, * 
%.6i Cofroesanfuhr litterarum & litteratorum. r« 
hUHm fuftmiano impirmi t cum jwfJJ 



Sivi Regis Persarvm. 

pAcenifucit. quam tanienpaulopofi vioUt. vin- 
cintraliquotpultisa BdifdriOi, moritur mmrc 
/inivii. 

Mum HormtfiAregisadiierfus Kemdnes.Tiberius 
impcr.itor graui & memordbili prdio vincit 
Hormifd.im. qHifemuloprdio vt^lus} Phiiipjii- 
(0 Romanonim Duce,amtttit]!iiftbm Vrbehi, & 
Arfimenencumparte MefopntamiA. Hormtfda 
redditTurcoifihi tributarios , deiiciturfolieye- 
gio. Cofroisexecrandatrudtlitas , ^uamexercuit 
inpatrem Hormijdam , eitd vxorem &filmm, 
fratrcm fulint. 

iigenscoijjpiratioin Cofroeiii <iuamisvttaiinuo- 
(ati Deo chrifitAnorum. Kefittuitur in regnutn. 
Uemorabiiis hifioria de Turcit , ferehtibusfi-^ 
gnum Crucisinfrontibm fuis. Narfes infar^it 
in I mperattrem. Cofroes inudt Vhocam auXttta- 
rtbusarmiSi 

)ofrdcs omnipotttur Mefopotdmia dttjae Syria, 
pr£tereaque Pakfima , Armenta, Cappadocia 



Utfopetamtamque. Solimamf eoptt ^dgddu 
tumfiue Babj/lenemf&iteruttt dejptliat Tauritn 
r^rbem.kuiutexercttus ctditurd Delimtnto 4m 
Perftrum, 

^ Aftutia Ifmklu Sppht iackfd eft,vimntantum 
perdatregnurn,fedipfariiquoqutvitdm.Vi£tori» 
Amuratis ilotiarcha. Turctci de Mahomtto co» 
gnomentoCaco , cuiquasertpumtVrbes&ter- 
rasycotnmemdratur. Turtarumexercitusvtncu 
turpet AbdmPerfarumRegem , qui&Ugatdk 
fuottriGtrmanidm mifttddRudolfum Imptt^ 
teremi * 



CHRONIGON REGVM 

I>ERSICORVM IX SACRIS 
Lictetis>Philone Iudae6,&aiiis 
fcriptoribul» 



pe^untini , ipfe elocdt filiam fudm SecaidetO. 
VxorVfuncaganifanaa VttifamiHa. BtaaeiUi 
tontra Mahomttim tegem Turcarum. Vguelij 
Malwmetif n bcUio contrdpatrtm,qui dd TUrta- 

rumopemconfu^it.VfumaffanesiqUdCdUiditate 
Infiitum vfusfuerii. 

lofiu Tragiea de mortelacobi Patijfs,eilis vxofii 
ttque fiiij. Suaiderus cotripit arma dduerfus 
^rttKtptmfuMm. 

iiderus vincitur &ocCiditur. Educdtto ifmaelis 



GaLtia,necnonvrbibus,Edeffa,CiefaredCappa- TISI ^pr^rik.Hj;. - 'L ?; 

doeu,Ddmdfco.ipfaqueH.eUiAumct!L l^rU^t^^^^^^ 

tt : dbducnfecum San^amtruL in hrfidem. fumu Sehf vt noH fnl?'""" ^ 

DeuinctturpofiremodbHeradtnmperatL SdStu^^mlHL^^^^^ 

tgesPcrfarumMahometft^profiigatiatartaris, Z^T^^^"^":^"^^^^^ 

TameLesfitDomtnJprlpeZL O^^l ^^^^^^^^ 

cmuspoficri^efivfuricaPnk ''^.^^^.^^^^^^ 

^.ncaff.^^^^^^ ^^-tster^t;^^ 

qux fuerint cuiufque tegni & PrincipatuS iii* 
ctemcm atquedecrem^nta. Ideiii ihftieututA 
hofttum fctiatii deincfeps iii irelsus Perficis ob- 
letuabiitius , quod fanc regnum dignum eft, viJ 
ciusaccul:atinsfcbnfidei?emusviciilftUdirie§, tVL 
nontantum Reges Perfarum falimtdfiushuius 
VmuerfiMonarchiamobtinuetint, /ed&no- 
ftro^^iid ampli/Efflis natidnibus ac geht ibuS fc- 
rociflimis iraperirehL Hicenim videbimus^ 

^opht^nmusemconatus. Alamutu^Peif^m poS^S ■ I^I^^l^^^^ P^^^^^ 

^xmaltremgertt.Commtjfoprdliocum fina,. Ees&SS^e^ll ^ 

^AUmutusvincitur.Sophiviaoroccupatfau^ «rhSh S^.l ' ni,grantedfgnitateRegiA 

im , muscruddttas trg, matrem dtflribi f^P t 

ur. ^ ntatrem aejcribi- irifamiham.Faczemusaufem.quicqiilditimitiil 

^aei nouumfunit capitis operimeritum rubri ^X*'''^*'"*'"^""'^""'"^ pf°f"i^difate& 

olorU,ndeLum,filmtncha(^Wrt2Z '^^T^'^''"''''^^'^^^^^ 

finamcentraMaricanum Zup^^^^^ ^^^^^'''^'''M^''^ * ^"^^ 

-t^r,:iam:quaverfi.tidafe4moittJf^^^ tamabftrufasirilucemproferamul. . 

nesregtoni;.lnuddttSydLm,tntJfeLZ dam n T'''"''''^"^'^'^*^^^^^"»»^"'* 
- ^ - ^ ' daminominetcxicta i quicumlegifletHifta- 

mm Perficatii , fcripiampelrqilehdamhoihine 
TankMtrkohd i natiohePerfaiti. 6dnfccit«i 
ipic Chfonicon iJuoddara^Ber fumma tabitd 
colleaum i in quo videttiti>ptim5ofdiricde 
duxifleiucceflidnes Magndhim iftdrhiti l>rih- 
c«pum , ab driginc hiriusMonarchia vfqticaa 

^llttni:qu.fiterstcaufd'i;;i^^ dum eS^S^^fe'"?^^ 

uosPrincipes. PraliumddSdideranam.inquO nbLnikf^c l ^**'^"'' "^^^'"^^ » * 

fmaetaTurcis vtclus fugatufaue fui sZ °r"'^^*^"P.="°"^j «»<a°"l>iisdifctcpah- 

iusoccupatTdufmVrbem TdmmexL f"'*fi^f«»'^^d,flicultatis,W 

r otm , umqueexjpo- fcnpthmcumahisconcordate velle.Neqtieta. 



■Miusprcpetotum regnumfibi veHdicdt. Iterum 
nncuMurat. Canum. TdrtaftbtUumirift^uni 
fifiae!iSopho,quiSumachiamoccupat ^ ekpu- 
uata armis Darbana ciuitdte. AmOrinfignii 
ntlitumin ifmailtm , qutquihusVerbismone- 
tmarntnteamaureamque fignauerit , ofiendi- 
tr.StljfmusTurcarum Monarcha infertlfmaeli 



Imperivm Magni Sopmi, 

idfcribendum mutarioni,quam rerum aut Per- 



fonarum. Vcautem illis fatis faceremus , qui in 
Ghronographiis &Genealogiis Principura plus 
fideitribuuntantiquitaii , optimumfadluvi- 
fum cft nobis , primopcrfequiea , qus hiftoria- 
rum veterumque fcriptorum monutnenta ha- 
ftenusprodiderunt, & de quorum veritate ne^ 
■ mo dubitauit:deinde fubiicere ea, quaeTexiera 
V ex Mifkondo tradit, vtLedor inde queat difpi- 
ccre,quantumvni velaheri debeat tribuercfi- 
dei:refcruato nihilo minas mihi iure adiungen- 
diquiedam, vbivfusexigerevidebitur : nonvt 
contradicamTexieras , fedne defidcrariaLe- 
itore poffint, tot adta & facinora illuftria , & res 
memorabilps , a Rcgibus Perfis cura con- 
tra ahos , tum inprimis aducrfum Turcas 
gcfts', 

l. Cumautem Philc» ludaeus & Metafthenes, 
auftoresantiquiffimi , inmuItiskGraecisfcri- 
ptoribusdiflentiant , cum Sacris vcro Litteris 
apptimeconfentiant. non eritalienum^ib infti- 
tutonoftro,quidipfifentiant,hucreferrc. Sic 
ergoaiunt. Cyrumcreptum AftyagiMedorum 
regnum , auunculo fuo Dario reliquifle , cuius 
deindeauxilioipfeceperitBabylonem , tranf- 
lata Monarchia Aflyriorum ad Perfas . Duobus 
annispoft Darium reuerfurain Mcdiam, & Cy- 
rum folii in Babylonia regnauifle. Hunc ipfuni 
Cyrum pofteafufccptaexpeditione inScythas, 
reliquifle CambyfenfiliumfuuminRegno, fe 
abfentcquoditaiuberentlegesPcrfarum , tc- 
^Unquereinregnocura Rcgiapoteftateeura,qui 
languine Rcgi quam proximus eflet : & hsc 
cauiacft , obquamaudtorcsilli Carabyfi ordi- 
nera locumque inter PerlarumMonarchasnort 
danc, neque mcncionem faciant duorum fratru 
Magocum , quifraudulenter fibiregnum vfur- 
paueranc.vtfuolocodicemus , quorura etiam 
poteftasnonnifi per bimeftre tcmpus durauit, 
Dario Hyftafpisfilioin regtfra elc6to. Huicfuc- 
ceffit Xerxes filius , fed nc hunc quidem in Mo- 
nareharum ordinem referunt , quo d hi c ftatim 
fubregnifuiinitia , reliqueritfceptrum Dario 
Longimano filio fuo. Gra:ci autem ncquaquam 
omittunt Carabyfera & Xerxcm,, fed eos fuo lo- 
cointerPerfarumregesadfcribunt , vndenon 
mirum eft,fi plures annos numerant,quam Phi- 
lo & Metafthenes , apud quos Reges fiue Mo- 
narehf S Perfarum hoc ordine inuenimus. 

CYRVS cura Dario regnauic annos IL 
. CyrusiderapoftraortemfoIusannisXXII. 

Darius Hyftafpis filius , elcaus in regem,& 
cognominatusArtaxerxes Afliaerus , regnauit 

annisXX. ' 

Darius ArtaxerxcsLogimanusan. XXXVIL 

Darius Nothus annisXIX. 

A Aaxerxcs Mnemon annis LV." 

Darius Ochus regnauit annis XX VI. 

Arfames rcgnauit an.IV, 

Darius vItimus,regnauitan.VI.deind« viiSbw 
hiceftab Atexandro Magno MacedonumRe- 
ge , qui Monarchiam k Pcrfis ad Gr«co$ tran- 
ftdic. 



ELENCHVS REGVM PERSteO 
rumex AȣioribusGrxcis Las 
tinis. 

Sediuuataudire, quidHerodotus , Xent 
phon,Iuftinus,Agathias,ProcopiusaIiiqucH 
ftoiiae Perfic2aud:ores dicant,quorum quidai 
obiter &incidenter ,alij vero ex profeflbReg 
Pcrficotum meniioncm feccrnnt : fcd priroui 
audienduseftIofephus,mitusantiquitatisfcti 
tatot,quidePerfarum otigine hschabci, S 
mo,ait,Noach!fi!io,quinquefiieruntfili), qi 
&■ Afiam poflederunrab Euphrate vfque ; 
Oceanumlndicum. Elymscenim pofterifu 
tunt ElamitsfiueElymjci , aquibus originc 
trahunt Pcrfae'. Porro quod ad appcllatione 
Perfatum attinet.non eft ea valde antiqua: prii 
enim didifueruncPanchj Rege qoodarati 
(aadcnonaination©. ,• deinde Cephenij,r)oftr 
mo Perfae a Pei fcolouisex Andromedahlio, 
pucauit Herodotus. Qui autem Pcrfci huii 
fuerintfucceflbres,ncmofcripturarcliquit,n 
qucidquidemfinecaufa. Nonniultissnimai 
nispoftfubicdi fuetc Petfae Monarchiat Aff 
riacje,fub qua & manfcre , donec Sardanapali 
vltimus Aflyriorura Monarcha folio rcgiod 
turbatUsfuitab Arbaceptimo Medoram Pri 
cipe , & Phul Belocho Babyloniorum reg 
comprchendente tunc Medorum Monatcb 
PerfidemjBadrianam, Patthiam & Hyrciniai 
Vltimus Medorum Monarcha fuit Aftyagt 
qui cucrfus fuit regno Confilio &follicitatioi 
Harpagi,cuius interfici rex iuflcrat filium,eiu 
que carnes co6las pacri ad comedcndum pr 
pofuerat. Tanrumfacinusviinicgevlcifccn 
tur Ha t pagus, mifir ad Cyrum , A ftyagis ex fil 
Nepotcm , qui tunccum patre priuataravua 
viuebac in Perfide , eumque inuitauit ad vinci 
candara vcriufqueiniuriam : fe'enim libctum' 
inregnum acccflum confcdurum , vtfad 
rexPerfasa Medorum feruitutc libcrarrt. C 
rus probaco hominis cenfilio , egit cumPei 
fuiSjVtcxcuflbperfedifionemMcdorumiug 

tributuraiis negarent & obcdienciaro. Aft) 
ges cum haec intellexiflet , vocauit ad fe Cyrui 
vtrationemredderctrebeUionis fu«:cainu 
ciari Cyrus iuffit , veturum fe celcriusadrcge! 
quam ipfi expediret. Hoc accepto tefponfo . 
ftyages vim &armaparauir.Cumquepromh 
haberetiniuriam , quaHarpagumanfcaffcf 
rat.concredidithoraini fummum copiarurai 
uerfiis Cyrum imperium, magnofuomalo. (, 
cniraadpraEliumresveniflct , ducesplcriqii 
quibus cum Harpago confiliorum crat foact, 
Cyri partes fecuti funt;cstcri quos proditio i 
latcbat.defertosfevidentesafociis , inwg 
pracipitesabiuerunt , vndcpriroo inclina| 
aciei, deinde effufafuga Medorumfecata.! 
Aftyagefubinde Cyto morrem minitante. O 
ftutcm prius^bnfuluiflet Magos Diuinolc 
fu©s , quifututus cflit illatum rwura ««! 



SivE Regis PersAhvm. 



les vno ore fnaferut, nefequeretur amplius 
otem.fed/lnercriprum vrifortiinAi duam 
ijin manus dediiFenr.Sed Aftyages,cum & 
jonfpirationiscum Cyro participescredc- 
Uilpendi Jaqueo iulfitomiies. Hincinftau- 
bello&maioribus quam ance coadtis co- 
n Cyrumduxit,voluitque ipfe pra-libinter- 
iamnofo admddum cottfilioi 
i^as enim acie , ■amiirb exeircitu ipf^ Aftya- 

muscaptiisfuit^Cyro,quinihilacerbius 
lum ftatuit , Monarchia duntaxac /poliaru, 
:ania?prsclli iu/fit : huc enini vfque excen- 
feImpcriumAftyagis,vt aboccidentead 
m ludaeam,&m minore AfiaadCappa- 
im &fluuium Halym, qu.-e vltrahunc etki 
'dorum rcgnumipeiaabant. 



ii 



Regnim Cyri, frimi MonlrchA fth 
Jarum^ 



kegnum Cyri & Cyaxaris fiue Daftj. 

■ui<ao&inordinemredaao AftyageAud 
:no,Cyrus commune habuit regnum cum 
iculoiuo Cyaxare,aliasDario, Aftyagis fi^ 
velpotiusfratre,vcpIuribusplacuit. Fuit 
Darius admodum Seneic, & tamen Aftya-- 
uemnatumaiorcmfuiftepareft , ipfein- 
cpra:lio,quoaCyrovia:tlsf.jit.Hiceftille 
Jresfiue Darius, cuiusiuflu DanielPro- 
m foiieam leonum conicdtiis fuit* 
m enim magnjEeflenc aetnulatidries iiiteif 
resregni , aalici vno eodemqueconfiiio 
njelem con(pir3nres,perriiaferunt regi,vt 
improponerer i ne quis moitalium in to- 
^oquidpiarti peferetab vllopriricipe auc 
^iedneabipfoDeoquidemprstetquaiTi 
'-yaxare. Hocenim modo, aiebanteori- 
^silli^ampucabiturfubditis regni occafio 
um confugiendi,querti hadtenris omnes 
emum regem coluerant , eique fupplica^ 
:quem tamen Zonafas negat,ad hodEdi- 
ommotum animofbifTe, cum videretiri 
pfos Deos qtiidem excipi. Gum aUtem hi 
tmctpes non nifi per bienniura vna rei^ 
it.conc.gitCyaxaremmori j &:Cyruni 
tumfociofolum regnare. Deuicerathic 
:e apertoprslio R.egem Aifyrioiia|»,fubi 
auxilioyicinarumgencium , ASbiura 
m&Lydorum, quimuIcamalaMedis 
)t. Hincvidtoriamperfecucurus Cyrus,- 
proculcare penicus faftum Babylonio'- 
•go poticus aliquoc deChaldaeis vidioriisi 
^obfideret anriquara illam&fuperbani 
riem , quam&poftremocepic. Pocicus 
)e , receptisingratiamludsispef mific, 
mm rcuerfi inftaurarencTemplum, fer- 
ue Deo fuo, eumque orarent profalutd 
'crfici. Sic hi quidem' profea:i Csperunf 
■eDomumDei , & mznibus claiider^ 
ly morura vrbem,quod contigitCvf qui- 
im Chronologis placet janno Mundi 
l.M.CCCC.XXVII.OIympiacIe 
i€xagefima,regnanteR-Jmaj 
Seruio TuHio,- 



Medisadhunc mbcliimfubiugum redaaW 
&dcbihtacis Aflyriis , Cyrus vt lc de Lydis vl- 
ciicerecur, quorum Rexruhcper Afiamvalde 
pocens erat , tranficis Taiirb & Aniaho Montii 
bus,mific Hairpagum culti copiiV, Vt Afiam mii 
noremagetetatqueferret , ipfere^iaaduerfui 
Croeiumduxit.qilem&adcVidumviuumc^^ 
fit , parumqueabfuitquinmiferCr«rusi2ne 
cremaretur.nifimeinoirmGnitiSolonis , %nt 
negaueratqueinqu^in antebbituiti beatum dici 
Mebere,eiusm rogoingeminafletriomcd. Kw^ 
lia RegniLydijtotam poft fe tiraxit Afiani Mt^ 

noretti,ab Hellefpdnto vfque ad TaurutB moii*' 
tem, quamuis lonij ^iteirique per Afiam Gcxdi 

quiLydorutticbnfederatifuei-anfialiquaiidid 
infuavixerintlibertatcquitameh&ipfipoftre^ 
mo Perfarum fufcipcrc iugum , ebfquefuperios 
resagriofceirdcoa6li funt t vtimpcdurii Cyrife 
tune cxtchderit k Mari Agso &Propohtide 

queadlndiaeoificntaleSterrfiinos.Vtautemariii 
bicio hommisfiriari iiori poteft, Cyrus nori co- 
tencuscaimpel-ijamplitiidirie , ftatuit ScythaS 
quotj^fibifubiicercquialiquotinAfiafeceranf 
'"■"P"onfs. Sicprbfearus curti excrcituvltra* 
Araxem flumeri i prjeteritifque Baariarii^ 8i 
Hyrcinisi veriit in regionem Maflagetariirti & 
Ifledbnum i quxgehtesnbftroiuoTartari.ac 
regio eorum Samarcanda appdlatur. Nohduni 
Jnuerierat Cyrusvilum Principeni ih toca Afiai 
c[uiaufusfuifl^ccfeeibppbnerc i gnariifduec0 
temporeScythi^Mairaaetis imparare mulieireiii 
nomirie Tomyrin , miht , qui eam fibi peterent 
m matrimoniura, honquodipficbrdiefl^entrc-' 
ginsnupti^ , fed vteaufamhabetetacforiendi 
regnuraeius. Sedh^cmtellcdopetiridnisacu- 
leo,nunciari Cyro iuflif, ne ingrederetur regnii 
tms : ipfainterim collegit quantiiriibotuitvi- 
rium,vtiuftumPer&bppc)ncrecexerciturii,cut 
lummijrtiducrettip^sfecitfiliumfuurii i queirf 

llabebatvriicura-.Afadolefcerisnondufflgnarus 
traudumbellicarurti,depreherifustalifuitftra- 
tegemace.Cyri exercitu^,cum fugam firtialaiTeti 
tehqii. t caftrapl^na viho & cupediis : qui cuni 

ingrcflIfuifrehfMafl^aget^,riihilfufpicances,it^ 
leiramerferunt deliciisiftis / vc prbpe bmhei 
ebruobdormirent , qui &plerorumquevlti- 
musfuitfottinus. C^Trus enim,qui interimla^ 
tuerat m infidiUifuper veniens icpiris , Uaffs&i^ 
tasparrimconcidit,parrimviuoscepit. Iriha* 
mero captiubrum fuit eriani SpagarpifeS To*; 
ttiyndis fihus , dux exercitus. Mater intellc(5to 
filij infortuhib , ttiific c^duceatbrem, duiado- 
lefcentem repeterer,fittiulq'uc rtiorieretfegem'- 
dilcederetquantocyus l terrafua , dimd rtiiTA, 
<^^.Ukmmsiml£jtmhsnix AtSpagarpirei 
vincuIoruttiimpaitictts,fupp!icauitCyro,vtife, 
folmiuberet, DedithocRexacfolefcentispre»/ 



IMPERIVM Ma GNi SoPHi, 
.'nrr^^f>nte rvro pkdiQ_tiaDsfim-At ficatione Tcmpli ,^prohlbJfis Satrapis Pra 



foraytis cutn.nihilacquia GyfQimpetraflct 
colleaisomni^^usviribus , inftruaaqiie acic 
ipfain Cyrum iuit. Commiffo prxUo.quamuis 
Perfe & Mcdi fortiffime pugnarent, omnes ta- 
men a Scy this infruftra concifi funt, repcrto in- 
terftruesmortuorumctiamipfo Cyro , quiai" 
^j^in^r.^nfjfli.ifnrrnna-fiiy nnnfnpjrab^ti K- 

fl n qiina^ i^_^^" im"nrm mnP^'""^ fortem fu- 
^r^Tnrelleaa eiu5 cgde Tomyrisconquiri ca- 
dauer iuflit , inuchtoqucamputaricaput, quod 
ifitiil2fanguineplenaimmerfifledicit}ir,additis 
hisverbis ; Saummncdmumvtlmerttimcruon 
humano , cuiuspsromriemvttamfmentifmusfuifti. 
Hic fuit vita finis Magni illius Cyri , cuius trun- 
CumPerfaPafagardam delatum ibi tumulaue- 
runt, Fuit autem Pafagarda illa fedes & Re- 
giaveterumPerfidis regum , quo & Alexan- 
derMaccdoferecepit , cumPerfepoHmexuf- 
fiflet, & vbi SacerdotesReges confecrate fole- 
bant. 

f' Magn«autemmultaequefuerunt huiusRe- 
gisvirtutcs.afhrmantibus fctiptoribusmagno 
confenfujfuiflc eum comeni & affabilcm ,libe- 
ralem , ingenio excitato &vercnobili , iufti 
«quiqueamantem,inbellofortem , inpttgna 
validum.audacemadquofuis magnos conatus. 
Qu.icquidabellisna6tusfacrattemporis , id 
omnetranfigebatvelSufis , velEcbataniSjvel 
Babylonc ; cnnH^it quehuicp rbno i vrnpi i w ) 
^^^gj^t.E^Bfgnm diegrgtMytqogYCJJaa^J^ 
Sss^&xxe ,^onjanKjiito€ius^^ 
quem eundem Titulum & (licceflbres eius fibi 
fumferunt, vtapparetcx Capite Vll.libri I. Ef- 
drae&EpiftolismifcellaneisHippocratis , vbi 
Artaxcrxes adPoetamfcribir^ldcm Cyruspri- 
musauftorfuitRegibus Pcrfiis geftand^ tuni- 
c« talaris , quac fuit , expUcante Procopio , veftis 
longa auro & purpura variegata , perpidta variis 
animalium&auiumfiguris: Graciveftem eatt» 
Poderemvocant , quamuis &breuioreregcs 
vterentiir pallio purpureo , manicaro&fira- 
briato.Indubioeft , Cyro an Artaxerxifitad- 
icribendainuentio Tyars:iftud conftat ,petiin- 
tiquis temporibus in vfu fuiflc. Reliquit Gy- 
lus moricns haeredcm regnorum fuorum fi- 
lium natu maximum , qucm ex vxore fua Cafla- 
danaPhatnafpis filia (cuius exceflum adeolu- 
jcrat , vtomnibus diebusvitae fuxlugubrem 
habitum non dcpofuerit , ncc ciues fuos id 
facere voluerit } fufccperat , cum ipfe re- 
gnauiflet annis XXIX , anno Mundi ter- 
millefimo , quadringentefimo , ttigefimo 
quinto. 

mrchAPerfarum. 

Multumhic aPatre ^yrodegenerauit, ctu- 
dclis fuperbus & infolens fiipta modum , o- 
mniumque adeovirtutumhoftis, impiuspr«- 
tcrca , omniumque contcmtor Religionum. 
Hiftc fa^tum cft, yt iropcdiu critluda eosin «di- 



6tifque,nc qua ire ipfos iuuarent , quod amea 
cerant ita volente edi^to Cyri. Prima cius ex 
ditio f^iit aduerfus Amafim J*gypti rcgem , 
ius Bliam Cambyfes in matrimonium pcriei 
fuafu Medici fui,qui etat y£gyptius , & infct 
fimus AmafiRegi : cuiusquidemconfilijr: 
hsc erat, quod fciret Amafim fummo affc^a 
iri dolore , fi Gogeretur ei tradere filiam auc i 
gno infortunio fi negaiet,quod vi^irices Pe 
rum manus i£gyptiusefFugiturus non effct, 
Amafis parum lalutari vfusconfilio , filiam i 
demfuamfecumretinuit , mifitautemad 
rum aliam quandam virginem elegantiffin 
Niretinnoroine, filiam Apriis RegisyEg} 
quem Amafis oeciderat. Haeccum in PerfK 
ddata,& a Cambyfe filia Amafis falutatafui 
falleris^inquit.oDomincjcgo enim filiafun 
rimultomclioifisquamAmafiseft , quen 
proditorieinceremit.occupatoregnoeius.i 
uiter hacG res ofFendit Cambyfem , qui I 
Amafi irrifum videbat: & mulierem quidei 
cumretinuit , vindicareautGnimortemp 
eius Soceri fui , & debitum vxori regnum o 
parearmisftacuit.AdiutusergoaRcgeAra 
ingreflusi£gyptum,deuicit bello Amafin 
filio.cumque Memphimperueniflet , ii 
moraento proferri cadaucr Amafis , & 
flagris fcuticifque caedi , pcrinde ac fi (( 
aliquis ipfi ineffet : nec contentus hacinf 
mandauit illud in igncm coniici & com 
quamuis id eflct contra Religionera F 
rum , quieotemporeignemintetDeosi 
bant. 

Hincconftituitapudanimumfuum , 
gcm i£thiopum ducere, fed impeditusatq 
i£gyptumrcdirecoa6tusfuit , vbiplenii 
rum Tcmplum Apis euertit , intcrfeao 
bouc,quieratinterNuminai£gyptiotum,( 
in femorc vulncrauerat. Mifit idem Cam 
excrcitum in Libyam , vt Templum louis 
monis , quod ibi crat celeberriraura dcftn 
fed is quidem pluuiis tcmpeftatibus fuli 
bufque repulfus^infedare ad Cambyfent 
Huiusautemimpietaus, quametiamin 
Deos comm iferat,graues paulo poft pcen; 
dit.Primo enim , quafi pcnitus e potcftate 
tis exiuilfet , ita amiciffimum qucmquc t 
guine iundura trucidauit , interquc eos * 
denifratrem,motusinf0mnio , quoipfu 
quie^em yiderat regio infidentera foho , ' 
ftcUas cxii conringcntem. Qua de caulai 
Cambyfes Perfidem quendam ex amicj 
fideliflimis., Prcxa(pcnMagutn,quiSra(j 
occideret , quodhic quidera itaexfecud 
Hinc alia infa«ia Legem tulit , vr propriai, 
manamque Sororem invxoremduccrelii 
qus res ante eum dicm inter Perias in 
fucrat : c umque intL £Qnisd n\fCrr]nT\G[\{ 



licerer,aliamomenfereperifle,qu(jveUet 
regi quicquid voluiflet : quo quidem ref 
fuppUcittmcapitiSYitaHwunt ^ tjuodha» 



SlVE Re CIS 

Wdimfrrnr.fiilitfr rejgondifl^;_^^_ ^um Ty- 

^SttUWiimiUimintcr^^ 
x>h ^Mrf f IT* *i:^rikjIL!lI!J2n" ocafttui.« 
EracCambyfcs vino fupra modum deditus, 
xopcmodum quotidie incbriaretur ,.quan- 
amviniiiaturamfatis commode non ferret» 
noxiusmorbocaduco : cumqucaliquando 
rius cx Proxalpe Mago,qui Smerdem occide- 
(cilcitaretur , quajPerlarum defeeiretopi- 
'?&;Prcx3/pesillosinca:teriirebusomnibus 
:claredeeofentire,vini tamen nimium vfum 
•barcnonpolle.rclpondiflet: Cambyfcsfa- 
siracundusexebno, iuilitadduciPrexafpis 
im, correptoquc arcu milic fagittam in pueri 
ius.hisadditisverbis, nonrecufarefequin 
ieras hbi vitio verteretur.nii! cor pueri cerco 
Nnatoque idu percufliiret. Apertd igitur 
porc, deprchenrum cftmediumcortrans- 
.m.Atinfelixpater, cumhocpraefensintue- 
ir,compreffisiacrymis,etiamfagictandipe- 
unlaudaiiic in eo, quiperludibnum moni- 
sfuiHJjum inc«rfecerat. Crefcente aucem 
nia , praEftantilfimosquofquecxamicis& 
•i- luae comitiuis interemit, quospaulopoft, 

icuseosfuoiuiruC?(osfuiire,qualiadhucvi- 
;nc,adfe vocariiulHt. 

'rohisrantis talibufqiie fc^inoribusacfla- 
scompar eura vira exitus inuenit. Cum 
n _ab i£gypto proficifcerecur , allatuni eft ad 
ifunefturnnundum , Magosconcitacafc- 
3ne mualillc Regnum , inpnmis auce duos, 
ilite.cui ipfepJurimum fidebat, eiufque fra- 
iSmerdemvfurparefibiDiadema. Quod 
lemhominimagnamtriftitiamacculic , m- 
anri ob proditionem Magorum,& dolenti, 
iquamfero , interfedum abfeSmerdem 
em. Proficilcentiad compefcendosrebel- 
^ncigit , Ytcmae nmim rnn frf ndf r>-r , |>|j,- 
vj gina|^^ is^^retxoxam ejn^ 

r ;i( ^afY vnla e ris maiign.ro^.. «^nngrr 

silQrrii F.rb^rfina , vteiOraculum prs- 
rat , quanquam ipfe tum non intellexiflet. 
uit Monarchiae Perficae Cambyfes an- 
/II. menfibus V. nullij relidis liberis b«- 
>us , qui fuccedcre polfcnt : femells e- 
ilucccffione apud Perfis legibus cxclude- 
ur. ° . 

^tgnumSmerdiiUagt. 

ondum credebant Perfae , iuflu Cambyfis 
fedum fuilFefratrem eius Smerdem : neq; 
diebatPrexafpi , commiflam a fe cidem 
. Hinc Perfarum proceresad Smerdem 
imfaaroconcurfii , eumregemfalutauc- 
Cyrifiiiumexiftimantcs. AtMagus',cuin 
aitoadlmperiumveniirct , miffisediais 
mnes regni PerliciProuinciasrcmifit po- 
bonam tributorum veari^iiumquepar- 
jusresei voluntatcs raultitttdinis mirifi- 



Persarvm. 8j 

, ccconciliauit, vtfacileomneshaberctadobfe- 
quium.exceptis ipfis Perfis.Smerdes cnim pro- 
be fciens, fi confpe«auspubIice fuifl^ct , fe agni- 
tum in.nunquam prodibac in publicum. Aqtaa 
hmccft Pcrlisfufpicio,eireeumMagum,cuius 
rei vrcerti elfe polfent.hoc aftu vfi funt. HabuC- 
rac Cambyfes mccr concubinas Phicdynen fi- 
ham Ocanis,filii Pharnafpis , cuius magna erat 
mter Pcrfas audoricas. Eadem tum concubinas 
prsftabatoperamSmerdi. QusfiuitOtanesex 
hlia.cum quonam cubaret ) at hac nihil refpon- 
derepoceratadrem, cumnegaretfcSmerdem # 
Cyrihhumvnquamvidifleraddidiceadem mu- 
heres de eare ne colloqminccrfequidem pWe, 
cum rex eas feparacim habercc. Hinc multo ma- 
gisfufpicaiifuerePerfae, efl^ceumMagumqui 
regnaret,Otanesigitur,vtomnem'toIIeretdii- 
buationem mandatfiliae , vt cum eocubans 

fcrutarecur,habererncnonusrexauricuJas,quas 
SmerdiMagoprscifas fuiflenoratiuflli Cyri. 
At filia cum carereauribus eum, quo cum cuba- 
recintellexifl^et, nunciauicPatri : qni rem sftam 
Afpolatino&Gobris nunciauit, Hitresfibi 
aliostresfociosafllimpferunttlntaphernenjMe- 
gabyzum,&Hydarmen.RedicratGommodum, 
Darius ab Sufiana,quam habueratprouinciam, 
& is mox fepcimus alledus cft confpiracionis 
focius,quinongrauatec£Eterisacceflric , vtique 
cumintellexit , SmerdemCynfilium verecx- 
fumfu fl^e. Tantaaucemprudenciahifeptem iri 
tanto illo negocio verfatifunt , vtconcifisin 
fruftaMagis , Prexafpes, inrcrfe<aorSmerdi« 
hhjCyn, delperationeveniaexalcoPalatiofe 
pracipicem dederitj cum ptius omnem fadi ve. 
ntatem expofuiflet, &omnem Populi multitu- 
dinem inMagos coneirauiflet,qui regia pocefta- 
tenon nifi o(51:o roenfibus abufi fuerunt.vnde 
planumeft , Perfarumregnumnon diupcnes 
Cyn pofteros ftctifle , nec tertiu ha:redem p^r- 
tisciusgauifumfuiflc. 

DARIFS HrStASPIS FILlFSy 
tenms PerfarffmMomrcha. 

ExtinaroMagorumdominio, nuncadEIe* 8. 
ttionem veniendum eft. Cum aurem feptem 
ilUPrincipes , quospauloantenominauimus» 
interfehonore&opibusacquales eflent, con- 
ucnitintereos , vtfubprimum Solisexortum 
omnesequisinfidentesexirentin campum , 8c 
cuiusequusprimusorientis Sydoris iubarhin- 
nitufalutauiret,isrcxfieret. EfFecitDariusafta 
cquilonisfui, vtilludoraenprimusacciperer, 
vndecontinuoacxcerisRexfalutatuseft. Erat: 
autera hic Darius filius Hyftafpis , magni intec 
principes Perlarumnominis , qucm Cyrus pri- 
uare vita yoluerat , quod vidiflTerperforaniuni, 
eura liberis fuis auferre coronam regiam.' Nota: 
iam anre erat viri virtus, quie tancum eiauiaori- 
tatisconciIiauit,vt faciletotius Afi^populiim- 
peracaciusfacerent,pr2ter Arabes , quietfia 
Cyro & Cambyfcfuerint domiti, nunquam ra-> 
mcnadperfoluendumrributum cogipotuerat. 

Iun<= 



84. I M P E R 1 V M M 

lunxit fibi ftatrlmonio Darius duas Cy ri filias, 
non tantiim vt tantiregis fplendorem in Tuam 
inueheretfamiliam , fed&,vtPerfaseopado 
magisfibi redderet beneuolos. Hiccum qua- 
tuor Imperij fui annis toti rcgno pacem refti- 
tui(ret:fecit ludaeis pOteftatem iterum xdifican- 
di Templi , & inftaurandi murjos lerofolymita- 
nos , fuppeditataillisperpraEfe(ftosmateria& 
alimonia,auto &:argento ,aliifque rebus nccef- 
fariis,volensfim\iI, vtadDeum Patriumludsi 
votafacerentprofeatquercgnofuo. Hicputa- 
turelTeillePerfarumrex , quiinSacrisLitteris 
Aftiierus yocatur , cuius frequcns eft mentio in 
hbro EftherjB , quaj & HadeiTa appellatur , cu- 
ius operaludaei ieruati funr a perniciofiffima 
Hamanis confpitatione , & in precio ac honore 
habitipertotumrcgnura. Primus hicpartitus 
eftomnePerfarum Imperiuin odtodecimpro- 
uincias fiue prrfedluras , quasipfe Satrapiasno. 
minauit, quibus finguHsfingalosSatrapas pra;- 
fecit , iuifo vnoquoque certum argcnti tributo- 
rumque modum ^ fua quotannis colligerc pro- 
uincia, tam ad neceffarios vfus Anlx reg'2 , qua 
ad fumtus belli. At Perfe.qui hanc rem non pro- 
uidentiajfedauaritiae tribuebant, hoc eum no- 
tabantfcommate , vtdicejrent, Cyruraqui- 
demfuiire Patrem Populi, Cambyfem Regem 
& Tyrnnnum > Dariura autera efTe Inftito- 
rcm. 

R.egnoadhuncmodamconftitUto , duxit 
cxprcitura aduerfus Babylonios , quirebeilaue- 
ranr,6c fibi propofuerant,omne potius infortu- 
nij&calamitatis genus perpeti , quamPerfis 
dedereCiuitatem. Verum Zopyrusfilius Me- 
gabyzi , quifueratinterSeptem PrincipesEle- 
€torcs, miroacpropeincrcdibilivfas aftu, Da- 
riotradiditvrbem. Cumenimfibiipfinafiim & 
auriculasprsecidifret, comamque ignominiofo 
more refecuiflet , ita lacer & defor rais confugit 
adBabylonios , fingens fe d Dario totaflfedum 
iniuriis : cui quidem Babylonij crediderunr, 
perfuafi tum habitu-oris , ti\Tn viri amplitudine 
' & ipldndore generis- Iiitro dudum ergo eum in 
^ ciuitatera.prsfeccruntcopiisfuis , quialiquot 
eruptionibus&praeliisleuiorib. aduerfus Per- 
fas tantapro oppidanis edidic virtutisfpecimi- 
na,vtnemopertotaravrbemdubitaret , quin 
reifummaipiiequeciuitatis claues ei credendae 
eflent.Hac potentiaZopyrus ita vfu s eft, vt Da- 
rium regem cum exercitu intra mccnia vrbis 
receperit : qui cum Babyloniorura perfidiara 
feuere caftigaflet , donauit Babylcnera cum 
omniagroatqiieprsfeduraZopyro , incuius 
gratiam etiam vrbem omniexemit tributoatq; 
iubfidio. 

Finitoexaniraifententia bello Babylonico, 
Darius , cupidusexigendx aScythi^ vindi6tas, 
quod Cyrum oGciderant , delcto cumregeo- 
mniPerfarumexercitu j ftatuitillinationibel- 
lum inferre.Noluit tamen ea vti via, qua Cyrus 
in Scythas iuerat , fed conuerfus in occidentem, 
iund:oqueponte BofphoiO ThraciofiucFreto 
ByzancinOjtraiecitinEuropam , aggceflurus 



A G N I S O P M 1, 

Scythas , qui partem PpntiEuxiniaccoiunt, f 
Boryfthenem Danubiumq-, fluuios. Vidcnsau 
tem Scythas folm-nmodo carpeie cxeccitur 
fuum,pugnaB verocopiamnonfacere , plur« 
tamenfubindcafuiscadere 5c minuicopias,V( 
ritus neinterfGiiro ponte Danubij fibiredeuni 
cOpiamadimeient , (joa^^tuseftomitterecxpi 
ditionemillam & reducere exercitiim , ciii 
circiter XC. hominura miilia variis cafibi 
amififlet i qnod adeomirandum non eft , cui 
pro cbmpertofit , vniuerfum eius exercitui 
nonpaucioribuS quam D C C. raillibusmi; 
tum conftitifle.Ne tamen nihil euni iftaexpeii 
fionefecriTedicas, fubegitfibiDariusMacedi 
niam , Thraciam &Pc£oniam per Megabyzii 
Zopyrifiiium , quempaiticopiarum fuaru 
pra;fecerar. Caufa huius belli pociftKnafu 
quod Amymas Macedomiae rex interfecer 
Oratores k Dariorege miflos. Mifit &eodc 
tempore AmafimaduerfUs Afros , cjuiaiiqui 
naues Perficasinterccperant, occifo Arcefil: 
Claffis Ptaefedlo , qui rcx erat Cyrenaica: , qc 
vicinacft ^gyptp. Huiustamen Arcefilaimo 
tera vltus eft Amafis occupata BarcevrbeOcc 
dentalis Africar. Paulo poftOtancs,quemD 
Jius Thracia: prcefecerat,cepitvrbcs Byzantiu 
&:Ghalcedonem , cum infulis Lesbo , Andto 
Irtibro. Cumque lonesf ebcllaireuc D^rio.pe 
fuafiab AriftagOraPrincipefuojtnifitRexcoi 
traeos cxercitum. Ibi Athenienfes , cumbel 
illife immifcuiftcnt , obfederunt Sardeis vrbe 
Lydis , eamque ccperunt atquecreraauerur 
quae caufafuit Ipngi & difficilis belli. Dati 
enim contfaeos miffit Arthaphernem,quico( 
mifirocumloniis&iMilefiis acri prdio , viil 
„ Gra:cos,cepitque Miletum aliafque Afi«vrb(j 
quas regi fuo fecir tributarias. Ataiibi Mardj 
niusPtcEfe^ausrei Marin* denuo fubegitMj 
cedonas,& quanquam vltraXX. milliahoni 
num tempeftatibus naufragiifque petdidifltj 
cum reliquis ramen copiis ingireirus Thi! 
ciam joranem Imperio PerfieO fubiecitpiotti 
ciam, vtDarius hicfueritomniumMonarJ 
fum, quiantecumfuerant , longepotentil 
musC 

' His bellis confedis , rcftituit Iud;EisSamr 
Sacerdotium , omni eos infuper proftcutus fc 
neuolentiEe genere. CumautcmCaresMin; 
ris Afiae popuii} vicini Cilici^e , curfum viftori 
rum eius incertumpere aufifuifTent: sggte^' 
eosbello facilevicit vna[ cumEretriis. Neci 
men eadem eius fuit fslicitas aditerfus Atl 
niehfes. Hi enim,nefcio quo potius fau«re C| 
quara viribusfnis, vicecuntexercitumcius,cj 
cc Miltiade,in Campife Marathoniis, proflig^ 
Mardonioduce copiarura PerficarUm. Mo 
bjeccladeb Darium ,vrconftituerer tantUitia 
ucrfus Achenienfes duccreeXercitum, quifi 
ficiens eifet ad calcandam atque proterend. 
vniuerfam Graciam. Infumiit aurem inhi»i 
belliapparaturptum triennium,cumqueian 

GrsEcosircyellet, allatuseftei nuncius, de-' 
fc<aionei£gyptiol:um.Potiortamcnapudei 



S r V E R E G I s 
ira exigemlnrab Athenicnfibus vindidtar^ 
etqiie haiiddubie tn cbs qucrn ratorem- 
;olleger^t cxercitum , nifi mois eum in 
rcorrepriimt virafuftuliiret , annorcgni 
!;elimo(i;xto, Mundi ter milfcfiimo , qua- 
:ntc(imoj nonagefimoo6tauo: Olympia- 

:xvii. 

xESc^ARrvs Persarfm 

(J^lomrchi* 

cdens c vira Darius i magham reliquit li- 
iiiscoccndendi matfrriam , cum irtcertum 
rjiiis patri in impcrib fiiccedere debcret. 
lencscnirn , quem Artabazanem alijvo- 
filiorum edechitu majcimus , allega- 
primogeniriircT.propterquam Petiarum 
is icgnum fibi dcberi affirmabat : erat au- 
cDaiio natiis e filia Gubria:.Contra Xer- 
.un;iruserat AtolIafiliaCyri , etfimini- 
aw erat , negabat tamen cac; efds efTe filioS 
, verum hominis priuatr, quddeos Da»^ 
nte acceptitm Diadema gertuerat. Se 
k a Dariotcgegenitum , ik ex Regina> 
regis filia nai um , regis infijper nepotcm 

W$adh:incmodnmcorhpetitoribusXcf- 
>titu/que Diademate > duxit in ^gyprios, 
'bi pc rdomuir, magna {eueritate puniuiri 
• acerbius ineosanimaduertens , qUam 
s patcr fecerat , conlUcuro iis pra:fc6to 
Tiene fratrefiif) , qlii poftea CJEfus eftab 
Afi6,tege Libyx. ^acincara ^gjrpto, fta- 
ntinuarebellum ift Gra^cos, quodpater 
sapparatutotius triennij aufpicatus fue- 
ad quod tempus illealios annos quatiibr 
ut, vt nullusanteeum tantam hommum 
udinem Rex fub fignis habuifie ciedirus 
Lddeciesenim centum hominnm millia 

fertl , >r , qn^s C"pia«: ni-nngi Inftroiiit- 

iaidfiisJftbera* Tanta autemhuiusmul- 
nti ceperac hominem fiducia , vtnonib- 
uicquid vnquam efthomifmm , fed &:ipft 

ac tlaaios diiSo {Mp audientes fore fibi 
iderer. lufliit ergb flagris caedi Heliefpon- 
quod inquietior negaret tranfitummiliti- 
is, cique iniici compedefi.Hic tamen tarri 

& iraraaniscxercitus vidtus arque piofli- 
faitpermanipulumautpngillum GraEco- 
omiuum : primoapudSalarainemduce 
liftocIcrdeindeadPlatcas , fiibduceAri- 

vccota illa tam operoia expedirione nihil 
rir, nifiquod omnibusregiombus > qua- 
letranfiic , calamitatem intulu^tqueva- 
m, quodque Athenarum Vrbem defer- 
ciuibus in ccn derit ,,y t Mare infano qona- 
»te ftrauerit. Cumquedenuo nouas col- 
•t vires , prioribus non multo minores,in- 
s claflem D C vel vt aln annotauerun.C, 
.LX. nauiura j vterquetamcnexercitus, 
:rreftiis quam naualiscsefus eft a Cymone 
lienfc. Prrefeccratautcm cfcpiismaritimis 
iften,terreUribns vetorhraandatcm.His 



coties iceratis cladibiis> multum de priore faftii 
& iniblentia remitcens Xerxes , cogicauit fc ho» 
mincm elle , coadtufijueeftnobilemillamcuni 
Grafcis pacem facere, qua promifitiurauitquei 
feinpofterum ad vnum ftadium exercirumad 
fincsG scixnon addudturum , hequenauigai 
turum vltcrius , quam ad InfulasChcIidonias; 
& Cyancas. Non longe poft occifus fuit Xer- 
xCs,cumdormitcC,pcr Arcabanum , quidedi- 
gnacusiufelicicacem cius , primo conremfit ho*. 
minemideindeintcrfeciti Cumque eum prope 
certa fpes regqi cepiflet , ihcidir in eafdem pedi* 
cas,quas regi filo tctenderat. Hic fui c finis Xer« 
xis Regis Perfarum , qui ram immahi copiarum 
apparatucremcre fecerarpropecorumhocvni* 
uerfum , quibuscamen hihildigniim tDemoria 
fecit.mortuus, vtdiximus, anno regni fui vigefi- 
moprimo. 

Gommifloiri regem pamcidio Arsflbaniis^ 
veftigioadiunioreminterregalesfilios, nomi* 
ne Aitaxerxem fecontulit.inentitufqueeft, Da- 
riumfiiuimmaiorem naru occidiflc commune 
Pacrem:re6ieigiturfi<a,urum Artaxerxem.fife 
cum Artabano coniun^erec&ram arrocCm c£e-" 
dernvindicarer, anre^uaDaniisfrarerinuade- 
i-etregntlm.Ata.dolefcensmotusihdfgnititefa- 
<fti,correptisarmisfequiturproditore,obtrun- 
carque fracrem nihilminusquam ralequidex- 
pe6tantertt.SicArtabanus,fiibiaroXerxc,&Da- 
rio maibre filib,aquo fibi maxime meruerar,fra. 
cernis armisinceremto, ingrcflus Palatiu , iiruic 
in Attaxerxem,eiqueinfl!gitvuInus,'fedhonlei 
thale. At iuuenis cij idum declinaflet , coIIe£l:o 
ipiritnqaam maximispotuit.inproditorem ir- 
ruicviribus,eumq-,obtruncat, potitus fceptro-, 
quo Arrabanus per Vll.menfesabufus fuerar. 

L/lRtAXSRZES LO^NGIMANF^ 
qumtm PerfarumMonarcha. 

Vid|s fein (olio conftitutu regio Artaxerjjes, 
hihil habuit prius potiufqucquam animaduer- 
cere in cos qui vcl audtores fuiffent caf dis pater-. 
nafveladiutores,nec hosdutaxatatrocib.afi^e'- 
cir fuppliciis,fed «& Pr«feaos ac Satrapas, qQib. 
parii fidebar,Iocoac dignitate mouit , quafeue- 
ritate toturegnii a maloruui hominum coragie 
purgauit, vt omnes valdeadmirarentuf adoleffc 
cenus prudenciam. AdhuncconfugttThemi- 
ftocles Achenienfis , palfiisio cxiliu inuidia gi- 
Uiu fuorum.eftq; honorificeacceptusa Rege,& 
inhonotehabitus.Irtterea .£gyptij,videtestur- 
batas res Perfiirum fluduare , defeceruhc a Bdc; 
eledoqi fibiregc ; omnesPeriarttm PraEfe<5tos, 
Qua£ftores,Iudices,prouinciaeiecerunc,poftea 
cu Athenienfib.faEdus percufletunt,vtcomroq>' 
nib.virib.Perfisoppugnafer. Atrex,cu mififl€C 
AthemeoeDariifiliucuCCC.miIIib.milituad^ 
uerr GraECOS,citius e5:pe<3:ationeaccepitnuci«, 
fu(asfngatafq;copias fiiasab Athenienfib. Ajio_ 
igitur vlurus cbfilio, terauit, anLaccd«mohios 
in Athenieies cocitare poflet tg? cu n6 fiiccefiif- 
fet,aliucx€Kitu,uonmiao|efLipeiiore,ducibus 

HH Mc. 



%6 



Megabyzb & Artabazc mifit coBtta^itgjrp^Si 
qut poft longttmvariumquc bellum' cxtt*- 
mum cocgerunt i€gytios difcedere ^faidcre^ 
Athcnienfium , fuitquepoftremo pax fadain- 
terPer(as& Athenienfes , vt hi incolumeso- 
mnriEgypto decederent,neq-, pofthac cofttto- 
uerfiis inter Perfas &:'i£gyptios fe immifcerent. 
Artaxerxesmortuuseft , oum regnaflet annis 
XLIV. Princeps bonus &pacisi ftudiofus , pro- 
lixaqiie in ludxos vfus bcncuolentia , vt qui Ef- 
dram Hicrofblyma tnifit t vt turarettara ea, 
quxadPolitiaminftauratae vrbis , quamquae 
ad Tcmpli & Sacrorunjr rationcm pertine- 
tent. 

XERXES SEGt^NDVs* 

Reliquit Artaxer:^es moriens filids duos, 
quorummaiors quemXerxemfectindumap- 
pcUaucrunt » nonnifi duobiis raenfibas regnd- 
uit. 

SOOJiiANVS. 

AlterinomenfuitSpgdiano , ctiiusitegnum 
vix o(9;omenfibus durauit, Nihil autenineque 
abhocnequeafuperiore n^emoria dignumcft, 
vnde a multisin numerutii Regum Pffrfarum 
omnino non referuntur.Nds vcro in-his reccn- 
fendis fecuti fiimus Eulebium, quiin fuis Chro- 
nicis eos hoc ordine poft Attaxerxfei goUo- 
cat. 

DARIVS JSt6'THFSiSEXtrS VE, 
ff^ Perfarufhre:£ dr tMonmha^ 

i. Duobus his Priricipibus mottnis,Dariui5,co- 
gnomento Nothiis ad Impermm pcriienir. Sub 
hoc iEgyprij excuflb Pcrfarum iugo , in liberta- 
tcmfeafleruerunt , conftitutofibi Saitorege. 
CumhocDariofecerunt Laccdaemonij foedus, 
Medi verorebellantes jfiibadi funtab eo, vtvl- 
tro venientes , frdem & obfequium ei detule- 
rint. Habuit hic rex ex Parifatide Vxorefilios 
duos,maiotifuitnomenArtaxerxi,minoriCy- 
ro,qui multo quam firatcr fuit ftrenuior.faipien- 
tidr&humanior , acproinde magisamatusab 
omnibus. Hurtcconftituit pater SatrapamLy- 
di« & Ioniae,iuflum opemferre Lacedsmoniis 
aduerfiiseoruminimicos. VndeilaEpic fieriin- 
iblentior , vt quofdam e rcgio ian^uine princi- 
pcs,quiipfiim non rcgio morCfalutauerant, ne- 
cari iuflerit. 'Hac dc caufapater exmorbo de- 
cumbcnStiulHteumadfevenire, &;ilhtis cxdis 
icdderetationcm , vtputiiretur etleglbus& 
iudiciofapientlam regni, Paruit Cyrus,reIi6to- 
que in lonia Legatb hid', Lyfandro Lacedsmo- 
nio , cuiusvt & aliorum Gr^cbrum opera poft- 
ea vfuscftin bello aduerfusfratrem ,dedit ie in 
viim. Proficifcenti affertur nuiicius demorte 
patris;, qua non obftahtead fratrem dedudus, 
fc^n carccrem conic£l;us9ft.^ ' &hiix. Darius' 
diein fuum anno Miirfdi cel^mttlelimo quin" 



gentefimofexa^efimofecimde i eoipfo; 
qud Ciuitas Athenienfium capta & exuft 
dLacedaemoniis, &DiomyfiusTyranrm: 
flfgatUs c Sicilia , qui tres cafus annum . 
feccruntilluftrem. Rcgnauit Datiushfc; 
XIX. 



ARTAXERXiES iLiCOGNm 
tOLMneMQnjSeptimHs Ptrfarum 
i Moftarcha.. ^ 

i 

SuGccfllt hic patri in Impcrio,finc cuiufi 
contradi(£bione : nam Cyrus fratelreius tur 
tinebaturin cuftodiajquitamen paulopc 
fradlo carcere cum effugiflet,profedbus in 
ciam,tollegit ibicopias , Grcecis duchini t\ 
benterfequentibus , qupdinter ipfospr 
paeroenutritLisfuiflet : &profedo,vide 
Cyftis fratreni Solio regio depellere pot 
nilieum ftatimab inifto mala forSuna'de 
fet,& fi praecipitia confilia fua modferaripc 
fer. Erat enim infingulari gratiaapudina: 
defidcrabaturaPerfisiidiligebaturabomn 
Sed cum in pugna nimis feruide pugnan 
cijneo{eintuh(fet,rccepitvuInusift capni 
mof tuus eft Princepiffortiflimus , in iplo ; 
flore j cumiam fratrem in eas redegilTeta 
ftias^vtquofe verteret,planencfcirer, Fu 
^^tem Arraxerxesamatorpaiisfingularis , i 
quebdlumfraternum exfententia confec 
ftuduit & GraECos diflidentes ad concor 
reducere , diuerfo ab anteceflbribus fui: 
confilio , quidifcordiasinterillosfercrc^ 
trire ft iiduerant.Scd'& Grseci ad hunc Art 
xem miferuntLegationem {plendidiilitaai 
^ua& fuit Pelopidas Thebainus, qucmrex 
bentePhitarcho i prae cxtcris raaximoa! 
horiore. Cum autem Artaxerxes regna 
XXXVI. annis*jdeceflit,reMoha!rcacIi 
Attaxcrotc Ocho. 

DARirS AR TAXERXES 061 
oclauus PtrfarumLMonarcha^ 

Initia ftuius Iraperij excepit tumultu 
daicus. Iuda:i enim , cnm inter le contendi 
fupec funimo Pontificatu , varias domi c, 
runtrurbas , adeo vt quidam nominc Ic 
nes in ipfo cemplo occidcret lefum fta 
fuUm , qui fummus lerat Pontifex , qoo 
idctii facinore ^& populi^s amifit libett; 
&Teft^lum fuitpollutum ,ingrefliiini 
gbfi', quitiondehnqueritesduntaxatf^i 
puniait , fed&ttibiitum VII. annornr 
d&isimpofuit e cumquepauldpoft Ochi 
betn quandam ebrtiih cepiflet , iuflbimi 
reex ea omnes incdlas , rraduxit tiaW 
Cafpl um ; & hi ftmt i j , quos EuftbliiiAfeij 
des vocat , qui & noftra memdri^i' niiii 
Indaifmo retiiiiere meiiidr3ntuf.'**'G( 
hlmi lDariuffti rtiouit fcditionetn^^iiii'» 
pHraFOi Sattapfeiahi nutti^f» > "^"^' 



SlVE Re GIS 
_is , geditque diutnrnum bellum cum 
edlisLegatJlquercgiis , adiutus copiis vici- 
im : icdadexaeraum intcrfeaus deditre- 
onispcEnas. Recuperauit eaoccalionc O- 
^gyptum,Cyprum,Pho:niciam.&Sydo- 
VI bcm proditione cepit , vbi niorte alf ecit 
.icorcm.qui vrbem tradidc rat, Cum autcm 
luilktDaiiUs Ochusannis XXVI. fubla- 
(t vcncjio cum omnibuj libcris (excepto 
perBagoam Eunuchum. Quiautem vjrus 
•rar, A R S A M ES,rcgn.uiit propatrc?, fcd 
Iiu. Quartoenim annopoft ,idem Bagoas 
:r veneno eum fuftulit , xum omni pro- 
regia nequetamenipfe parricida regno 
I potuirj quodperuenit ad Codomannum 
:>pem virum , qui fe appellauit Darium 
cnicumBagnas idem quod fuperionbus 
naturus eflet venenunr, coegitcum Co- 

nnus,id iprumfuraere,&ficfraui cccidic 
inccm. 



P E R $ A R V M. 

tentia Grcecorum in Orienre,& Partki.qiioriirtl 
antca vix noraen erat notum , fadi funt dominl 
Onentis,obttnueruntque Monarchiamfp^cid 
ducentorumannorum,vfqueadremporaAita- 
bam.nouiillmi Parthorum regis, qui fuit pritil- 
tus regno ik vita per Artaxfcrxera Perfam . hu- 
mihnatumgcnere , dacuiusor-tuinhuncnar- 
rnnt modum. Nupta f icrat matereiuscuidani 
Paueco, hominipiebeio, vltima:conditioniSi 
qmopifidoerat coriarius , fedrel Aftrologic^ 
& diumationum peritus.E«enit,vt quidam na- 
bdis,nommeSanh^us , iterfaciensper Cadit. 
hos, diuerteretapudPauccum, etfi hofpitiniti 
ideratvile&egenuni. Pauecus , qiiiavtisfurd 
benehcio Vidcbat hofpitem fuum fore autho-^ 
remllluftriffim^ac Potenti/nms famiha, roa- 
gnatriftitiaaffeauseft , quod non haberetfi- 
liam velfororem, velagnarara, qtiamSanli^d 
contungerer , vrindenafcerenturliben ,qui- 
buscumipfidemcepsconfanguinitatis lurairt- 
tercederenr. Videns aijtem Pauecus , fe ad id 
relicitatjs confottiumaliaratione perueniren6 
pofle, obdudohoneftatisocuhs velo, fnbftra. 
uitSannaJopropriamluam vxorciia , conditio^ 
nemeopado Cdmfottuna mutaturas. Exilld 
•concubitu natus eft Artaxferes ille liue Artaxer- 
xes,vt ahisplacet,dequoagmiiis , nutritusiri 
domo putatitij fui patris P^ueci. Cumaurenl 
ftrenuitatefuain honoris ciirreretftadio, lisfu- 
pf r eo orta eft,vtriurnam ellet ifiius , cum Paue- 
cuseumfibivendicaret,&Sann2:usabfeaeni- 
rumdicerer. Poftremoconuenit, vrdiceretui: 
Paueci filiusi natus ex femineSannai. Ethanc 
fuiire onginem huius Regis tradit AgathiaSi 
quiprope in momento oeuh cotius Afia rc- 
gntimadepruscft , qaod contigir anno A IS!, 
CC.XXVIII.tenenre Ppntificarum RomsVr- 
banoPrimoJmperance Alexandto Mamma:^ 
filiO' '•"^"«aquem PerfaiftegefficbelluiTi , coe- 
& quomodo Regnum Perfamm pri- ^'^^"^^ Romanos, quiiam ad Mcdi^ finespro-^ 
^inumfuumfplendoremreeupe- ceflerant, ferecipere, VerifimiHus ramen efti' 

rmerit, ^^^"i^antumpartem Copiarutt Imperaroris^re- 

puhfte , demde enim commifto totis viribus 
cum Alexandroprxho^viai fueranfPerfie ,aiic 
Alexander Syriara & Mefopotamiain obtinue- 
rit,ibiqueexcrcitumrefecefit , Perfaeumla- 
cefTcre vlterius non aufo , quod haud dubie fe- 
ciflet i fiprimopraelioYiaorextitjflbt. &h6e 
paaoconeiliabimus Lampridium ciunHejo- 
diano. 

Mortuus eft Af taxerxes liic , cum fcghauifl^ec 
anms XV. veriatifllm us in fcientiis & difciplinis 
Magicis,vt&Ph.!ofophia , qualisinterPerfaS 
mvluerat : vnde ilia fatidicorum & diuiho- 
rumnat.o infojentior fuit quam vnquam an- 
tea , eumnihiUmeeorum fciEui-exifteface^ 



iRlVS SVARTVS, PerSA^ 
riim CMon.irchavltimffs^ 

liro ad hunc modum Bagoa vencfico, Da- 

.odQmrinr.usad Imperiuin penjenic Per- 
,quo tamen diu Istatus non eft. Gu enim 

tannosrfgnaniairt, venitex Macedonia 
aderM.ignus , Phi!ippifihus.eumqHe& 
& vita Ipohauit, eueria fimnl Monarchia 
\, quod acciditanho Mandi ter milleffi- 
centdimo tnge.Gmo quinro, Oiympiade 
ima uiiodecima , ^anno poftquam eam 
Mcdis eripuerat ducentefimo vigr fimo 
>,quod qu.dem renipus valdebreueeft fl 
[onarchia A.Tyriorum conferarur , qus 
nodumrotdurauitfecuhs, quanquam 
e ruunt tam potens, vt Pcrfica. 



e^aad huncmodum Monatchia Perfi^ 
elut humiproculcata , feruafaciacftex 
a , lcpulta quafiatquelatensin potenria 
on.ca: qux etfi per annos CCXCIII. du-^ 
; non tamcndiu imperauitPerfis. Mor-. 
im Alexandro Magno , Principes Mac^- 
i,confliaatii.KerIeciuihbusb.iIis,cum 
iapatuconrendenderent,quidaraAifa- 
obd,sParthus(alijBaacrianuradic«nt) 
'mnesParchorum rcges pofteum Arfa- 
<ajfuere tr.ahens iafuacommodaillas 
onumd.fl^enhones,def^citabAndraso 
t , q^'emAlexanderParthisprafece?at 
eproumcia eiecit , feque ipfum Partho- 
inc.pem conftituit. nolensamplius Par- 
i Macedonum dependere audoritare' 
ccidit aimo Mundi ter miileifimo fel 
itefirao docimo feptimo ? Olympiade 
trigefima tertia. Sic collapfaeftpo- 



rer.: 



Sapms Trimm , Rex Perfaram feetm- 

Sccundumhic obtinet locifm fh houohoe lii 
rcgumJ.erficoraordine,quiDiademaadept«s 

HH 1 eft 



23 I M P E R I V M M 

cftanno AN.C.CC.XLIII.Pontifice Antcrio, 
Impcratorc Gordiano, qui & difficilc cum hoc 
rege bellum gcffit', cumque inter Senatum& 
duos Maximinos ciuiles efiTent difTenfionesjSa- 
poresvfusoccafione diffidij , occupauitpropc 
totam Syriam & Mefopotamiam coegitque 
Gordianum luniorcm arma contra fe capere, 
qui&eaprofpcritatecontraPerfas vfuseft , vt 
multasvrbeslmperio Romanoereprasrecupe- 
rauerit , velutipfeoftenditinEpiftolaad Sena- 
tum. Cumautem Philippus Arabs Gordianum 
occidiflet,Sapores non ce(rauit vrgcre propofi- 
tum.Peruaftata enim Syria & Cappadocia, Cum 
inGiliciamirruiffet , obuiurtthabuit Valeria- 
num cum exercitu Romanorum. Commiflo 
ptaelio tam gloriofapotitus eft rex Perfavido- 
ria , vtnontantum LegionesRoraanasconci- 
derit , fed&ipfum Valerianum viuumceperit, 
cumquecaptiuuminPerfidem deduxerit , vbi 
in miferrimaferuitute()eriit , quse res nuUi ante 
cumRomanorumPrincippm contigerat. Mo- 
tus indignitate rei Odenatus Palmyrenorum 
Rex colledum exercitum graflanti per vido- 
riam Pcrfeoppofuit , vbicum ad maniis vc- 
niflet , vi^us Sapores fugere coacStus eft , quem 
iti Aflyriam vfque perfecutus Odenatus , coii- 
cubinis regiis , Gaza, oranibufquecaftrorum 
impedimentispotitus eft, fuifletque hauddu- 
bieadtum de Impeiio Romano , in Orientis 
duntaxat partibus,nifi Palmyrenus ifte fe Perfis 
oppofuiflet. Concinuitfe domi poft hanccla- 
dem Saporcs, relidtoque fucceflore Ormifdate, 
, mortuus eft cuni regnauiflct annis triginta & 
vno. 

ORMISDATEf, FEItSJRrM 
RexTertins^ 

Nihil hic memoria dignum geflit , cutn non 
nifiper annum vnura legnauerit. 

FARBJNES REX PERSARrM 

Ormifdaten in Impedb fecutus eft Vardanes, 
BuUarememorabiH geftaclarus .•' Perfs enim 
longo tempore quieuerunt , qui &,vt Vopifcus 
ait , Oratores cum munciibus miferunt ad Au- 
rclianum Imperatorem. 

VARDANES lU REX FERSA- 

17. Vardaniprimo fucceffit eiusnomimsfccutl- 
dus , quintus in hoc ordine Perfarum rex. Fuic 
huicbellumcum Proholmperatore: fedtande 
intercospa)tfa£fcaeft,itaVfmanercntPerfisali- 
quot oppida quae ceperant. Hsec resProbum 
apudmiiitesin odium& contemturrt adduxit* 
aquibus&paulopoft obtrUncatus cft i fadluC- 
quefuiflet haUd dubie Vafdancs dominus to- 
tius Orientis, nifiCarUsNarboncnfiscumCa- 
tino & Numeriano fiUis affliilas rcs R omanii» 



AGNlSoPHI, 

in fe fufcepiflent,Gaausenim cum omnerat 
piflet Mefopotamiam j in mediam vfque Af 
progrcfies cft.qui &fine dubio vlterius vift 
protuliflet arma , nifi mors ei fiUim interc 
fet.Potitus eft vardanes regno Petfarura pc 
nosXVI. 

VARDANES UL PERSARV 
RexFL&Narfeas. 

Cum hictantum quatuor menfibusi 
gt^ovixilfct , mortuus eft nuliarememoi 
gcfta,reliquitqaeiceptrumacdiadema N; 
(ucceflxjii: qui cum eflet virelatifpititusai 
quc indomitijSgrc tuht^ Romanis eas poi 
nin Afia teiras & prouincias , quasipfe pu 
ad Perfatum regnum pertincre. Aggrefliin 
tur bello Armcniam & Mefopotaniiam,b( 
Romanis intulictfed repulfus fuic per Gaic 
Maximinum , quiprimoprarhoprofper; 
fortuna , Perias vicit. Cum autem fecund 
gna,qujeinterCarras& CalHnicen coni 
fuitnimis temerarie in hoftem inuceiusfi 
aggrefluscummodicis copiis ingenterae; 
tum,fufus fiigatufqucad Dioclctianum ft 
pit , qui tam elato calamitofum excepiC fu 
lio , vt ne currum quidcnl quo ipfc vehc! 
fiftiiuflerit , Galerio magnum viaefpaci 
Purpurafequentc. Impatiens igitut dede 
colledfeis ingentibusper Illyriciim Myfia 
copiisinorientemduxit , vbiPerfarura 
nominatiffiraoshabuit obuiosin Minon 
quibus Cum congreflus acie, infignem rc 
uit vidtoriam , non minore vfusaftu & co 
quam promptitudine. Ipie enim curadi 
Vel tribus equitibus, fpeculacoris offaeic 
dusjCaftra hoftilia ambiuit , rimatusPerfii 
fiha,quem non vicit fblum,fed & offlni G;! 
gia,omnibufque impedimentisexuit,caj^ 
gendNobilitatePerfica.Narfeastimorep; 
fus.in ahditaregni fuife recepir,petensfolI 
nes. Ergo Galerius potitus tam illuftri vii 
teucrfub in Mefc)potamiam,a Diocletian 
iaro nouas parabat militum copias in fubi 
eius , Triumphantis in ipeciem except 
cum duceret ante currum Triumphak 
prcdiensRoUiam : vxorcs,forores&l 
Narfeae i quicumcontentus regnopat 
non poflet,amifitctiam quinqueprouini 
iraTygrim fluuium , qus in Romanorun 
rtint poreftatem. Abco tempore magn 
Perficaf ceperunt detrimentum,& Narft 
diu fupciuixit , defundus fcptimo re;. 
anno. 

lmisidates ocTArys i 

ferfarm' 

Succeflic huic filius Mifidates.tetnpori 
ftantiniMagni.aiunthuccoronatufuifle 
invteromatds,itavolentepatre,cuiusqi 
nihilfimile legitur in vlla Hiftoria, vtho^ 
dum natus Diadema regni aeciperet. U 



S I V E R E G I S 
um regnaflet annis VH. mcnnbus IX. an- 
\N.C. CCG.X. PoncificeMaximoMar- 
) , Impcratonbiis Maximiano Galeiio 
onftautino Magiio, nulla rGmemorabili 
1. 

4P0RES sEcrNvrs nrirs 

rtominis^Kex Perjkrum nonm, 

ic Milidaci patririiccedensjcum ad eam «ra- 
penicnillcrjqua; rcbusgerendisapcaeltjie. 
rauitomnia , q jajantecelTores eius vltra 
ri ni u u i u m i n A i ly r i a , & ci s e 1 1 m i n M e fo - 
miaamiIaant,anno A N.C.CCC.XXVI, 
(btempore quo primum Chnftiani inre- 
;ius publicc vili auditique funr. Ergo S apo- 
npulfus ac {iinuilatus a Magis Sacrificif- 
j aquorumnucu omnisilla Arcaxerxisfa- 
. dependebar, csrpit magno furore in Chri- 
osfjEuire , inrerfcdio vuo San6tx vita: , Si- 
le Epilcopocum ccncum aliis bonispiifqi 
,quiouines vnodienecatifunt. Cumque 
:ribendi&: trucidandi finem noti faccrer, 
tantmusMagnus, miffisadeumLegaas, 
iut hominem , vtmitius tr..<5l:arecamicos 
anilmperaroris.Conftantinoautem moi- 

maioreSaporcs in Chrifti^nos debjccha. 
t quamanre,fa^uitia,vtoftead!cHirtoria 
(laftica : vteciam ij, qui f? metu cyra.nnidis 
[crca & folitudines.abdiderant pec Ally- 
&Mefbpo>amiam , vim eiuseffugerenon 
:rinc. Quicum virinalocailbifubiiceret, 

eft bclium incer cum & liberos Con- 
ni , in quo Romani praetendlus & vulnera 
reportauerunt, vt EutropiusannotauiciH 
riaRomana , vbiaicConftaiitemdiuerfa 
la , &magnaexparce concrariain belhs 
fuifle. Multis enim magaifque aPerfis 
uni inconimodis , mulca deaderauille 
a,mulrosamifiiTeexercitus, nec vnquam 
iarbarisconflixiflc , vbinon Sapores vi- 
m obtin^i.erit , excepro vno praeUo ad 
iram vrbem, vbipotmflerdomarefuper-. 
boftium , nificcmeritas&furormilitum 
t\ fcliGitatem e manibus eripuiflec. Scd 
setiam de hac Conftantisinfclicitate lo- 
rPomponiusLactus,cumait : Conft^n- 
ihilvnquamin Orientef ifccpilfe, quod 
m habuerit cxitum , quin fempereum 
lus inferiorcm abuiiflc. Anrio enimvn- 
o Imperii eius , cum vix igre pocitus 
: vi(3:oria femei apud Syngaram vr- 
, eadein ftulcicia & teracrirace milicutn 

fmc perdita. Sic cnm poft o6to aduer- 
lia , vnavice vicilfet Conftans, ftacim 

, veluc eam posniceret conceflas pauli- 
alma! , recclTit vid:oria,& adhoftes mi- 

, qui magna celenrate occupaiierunc 
Syngaram , Bazabdam , & Amidam. 
ocics vidor Sapores inuafit Armeniam, 
le obfidione cinxillec Nifibin vrbem , au- 
Vlaflagecas cum armis co^^ra fe venire, 
fum hos cum proficifceretur Perfa, Con- 



Persar-vm. 8^ 

ftansvfus, occafipne , militadeum LegatoSi 
quipacempetercnt, _quara &obtinuir. Inter^ 
ca pergens Sapores in bello aduerfis Arme« 
nios , fcnfit (e fortunam non vbique habere 
ad vota ancillantem- Ar/aces cnim eum vi- 
cit,&in Perfidemfercciperecocgir. Et qusm- 
uis bellum Armenium non fuit magni mo-» 
menti ^ multorum tamen detrimentorum cla- 
diumque Romanis caufi extitit. Inlianus e-, 
nim , qui Apoftata yfurpatur j ratus meliore 
fe fucceifu conrra Saporem vfurum , duxitia 
eiimcxercitum , vbiipiecum omnibuscopiis 
fxde trucidatuseft : pugnabat enim cum eo, 
quem Deus (aluum volebar,etfi infidelem. Ne- _ 
quefaneahter merueiat lulianus omnium ho- 
minumdeterrimus , quam vtfecundolmpera 
fuiannomoreretur , faluns veronoftrs CCC» 
LXV(I.regniSaporisLVIII. 

Noneft tamen animus Saporis csede Impe^ 
ratoris & internecione Romanarum Lcgio^ 
numfadtuseiatior , cum conhderaret , quo€ 
virosfortes ipfecfuis amififlet , occifis eciam 
Elephancibus,quos in acie habuetac , & Roma- 
nos nondum peiiicus abiccifle anin.um , icd 
nouum agitare apud fe bellum , nados louiiiia- 
num , virumfortem atque ftienuum : noluit 
igiturvlceriusprogredi : qus Gaufafuic,vr pax 
intereoscoalueric, quanquamnon admodum 
ereRomanorum , neceflariatamen. Quan- 
quam AnimiatfUs hanc pacem omnibus modis 
damnet-, vtquaea molIi& eifsmmatoanimo 
profluxerit , accuferquelouinanmTiignaui£E& 
timidicatis.Nosramen huicignofcendumarbi- 
tramur , obfequenticemporum neceflifati,& 
nimisdedirolaudibusluhamfui , cuiusduifea 
caftraftcucusfuerar. 

^ RT A X M RX E S X. P E R 
Rex\ 

Cum Sapores LXX.annos vixifler,& totidem 10 
rcgnauiflet,fecitviuendifineanno Salucis No- 
ftra: CCC. LXXlX. relinquens Arcaxerxem fi- 
hum hsred em Diademacis & pocen ri^, no item 
felicitatisfus. Cum enim Sapores plures habu- 
iflet vxores , ex illuftrioribus intcr eas habuie 
hhoshos:Ormifdam,Ardanaflem , &Narfen:. 
ex ea autem qu^ pulcherrims quidem erat for- 
m«,fedplebeiigcneris j vnum fuftulerac, Ar- 
taxerxen. Er Ormifda quidem fouebaCbartes 
Romanorum : & Ardanafli dcbebacurregnum 
lureprimogenicuiae ; fed p.iterperofuscrude- 
litatem hominis , eura fibi fucccdere nolue- 
rat. Cumenim Legaci ab MefopotamiaSapori 
dono obtuliffcnt tentorium e corio camcJo- 
rum,gemmis&auroexornatum,donauitpater 
idArdanafllfilio , fcifcitatus, fatifiie eiplace- 

fi4il2^is_cagturur^ 

li^iii^-iiainams. Ad hoc refponrUmTm;^ 
plura futurx crudeHtatjs fpecimina accefllC 
fcnt , noluic patcr hune fibi regno fuccede- 
re. Sapores cnim Rex de coromuni con- 
H H j ' filiano^ 



Imperivm 

fiUariorumprincipumquefententiaiufleratjVt 
Artaxetxcs filius fuus , rcgnarer. Sed nc m hoc 
quidem inueniebant quod defiderabanr. Nam 
patre mortuo iuflit , e veftigio nccari Ardanaf- 
fcn,Narfen autcm priuari oculis , & Orraifdam 
incarcerem compingi , aufpicarus regnum ab 
inauditacrudelitare.Ormifdatricaptiuumvtin- 
uiferentjimpetrauere faemin£B,mater eius, vxor 
&foror , permittente rege , dederuntqueei 
limam,quarupitcancelloscarceris , &adcon- 
ftantinumlmperatorem efFugit , cuiperutilis 
fuit in rebus gcrendis. Sic Artaxerxes folus 
potitusregno, pacem.quampatercumRoma- 
nisfecerat , feruauit , &:abellisomnino abfti- 
nuit , mortuus cum vndecim annis regnauif- 
fct. 

SAPORES Ih I2i_H0 C REGNrU 
Ferficorum ordiney Rex vndedmw^ 

Hica parte Artaxerxe haeres regni relidlus, 
tanrum quinque annis regnauir,quo breui tem- 
pore nihil memoria dignum geffit. 

VARANESyPERSARrUREX Xlh 

Secutuscfthic in regno Saporem Patretn, 
ftuduitquc omnibus modis feruare pacem cura 
Ro manis,quos prpffpereac feliciter agere vide- 
batfublmperioTheodofii Maioris ; fubcuius 
Liberorum , Honorij& Arcadi^ipfcregnabat 
apud Perfes , quibus cum X. animis praEfuiflet, 
mortuuseft. 

ISDIGERTES REX PERSA' 
rum XIII* 



11. Aecepit hic Diadema regni anno A N. C. 
CCCC. V I. Pontificatum gerente Innocentio 
primo.Hic eft ille Kdigertes , in cuius probitare 
tantum habuit Arcadms Imperator fiduciae , vt 
cum Teftamento tutore fcriberet filij fui Theo- 
dofii,tam vt compefcere t rebelles,quan^ vt ado- 
lefcens pacatofrueretur Oriente.Id Teftamen- 
ium cumadeumdelDtumfuiiretjfingulariRex 
Perfaaccepitlaeritia , colUitque tnagna fide & 
aequitatepaceracuraRomanis , quampater& 
auus eius iurauerant. Quin & mifit ad luuenem 
ImperatoremAntiochum quendam,virum{pe- 
datae virtutis,fidei & iuftitis , & omnino digmS 
tam excellenti oflicio , qui dici vere poflet Pro- 
tedor Impcratoris,& Conferuator iuiis Pupilli 
fui:fcripfitque ipfe Rex ad Senatum in hanc fen- 
tentiam , referente Paulo Diacono : Pojiquam 
Arcadius moritum me Tejlamento optauit Tutorem fi- 
lio fm',mittovobis virum idoneum , quimeo loco Tuto- 
. remagat. Nequisigiturtam audaxjtt , vtpuerivitd 
Jlruatinfidias,negraue&imolerabilebeUumpejfandet 
RemHomanm. Et nequisvliomododeeiusdu- 
bitaretanimo , renouauitfosdusintet Pcrfas & 
Grjecos , fctibente etiam Antiochofa:piusad 
Ifdigertem in fauorem Chriftianorum: vnde fa- 
&a.m e&yVt C hriftiaria Fides ionge lateque pro- 
pagareturper Regnum ^erficum, laboranie in- 



Ma GKI SoPHI, 

primis Marunthe Epifcopo Mefopotamle./I 
teaautem fuerat hic Rex Chriftianos crudeli 
perfecutus , magisinftindtu Magorum & h 
lolatrarum quam , propria malicia, In illa pci 
cutione deiecerat Auda Epifcopus , virincul 
tse vitacjfedintempeftiui Zeli , TempiumS; 
Ignis , quem Petfasadorabanr. Reximper; 
Epifcopo,vtiddenuo atdificarer.Refpondit 
malleicmoriquamparere. Etfi autemculp 
dumcum iftud fadtum tum refponfio non 
dctur,caufa tamen fitit acris perfecutionis, ( 
pofteaceflauit , vt diximuSjdanceidRegei 
folamgrariaElmperatorum,fed & metnisl 
runthisEpifcopi , qui Varanen Ifdigcrtisfili 
Dacmoniacum , quemcurareMaginonpo 
Eanr,fanumfecerat:vndepermifit rex Epifcc 
Vt tot in regno fuo^edificaret Templa fiae C 
toriapro Chriftianis.quor ipic voluifler : qii 
beralitate Regts multiperfuafi fuerunt , vd 
dereiit R.egem fadum fuiffe Chriftianum : 
iremMagi , quiplurimumin regnopotei 
Morruus cft lidigertes anno A N.C. CO 
XXyil.cum regnauiflet^nnis XXI. 



VARANES II. P E RSARV 
Rex Xir. 

Quaut u h u i u s pater fuerat i nC hriftianos 
mens&beneficus, tantum hic faiuus&im 
nis eorum extitit perfecutor.Cumquevixp 
oculos claufiflet,aenunciauitbeilumThec 
fio Il.fiuc luniori , qui tamen cum copiis P 
obuiamprogrefliis , viciteosacie , hiiffei 
hauddubieperlecutus vi6toriam , nifiini 
tiam Chriftianorumfubftitiflet, veritusncj 
rannusineostormentis faeuiret plusquan 
tea. OrfushicfueratperiecutionemkPtini 
bus Magnatibufque , qui fidem Chpftia 
fufcepcranc, quosadeamredegitneceifitai! 
Vt camelos pafcerenr.aut vilior» priftarcnij 
nifteria.Cum autemeos ne fic quidemadai| 
gandum Chriftumimpellipoflc vicierct,cr 
liffiraiscxMagorum (ententia eos fuftulit 
pliciis : accepta tamen a Theodofio ciadc c 
uit aliquantum perfecutio. N^m Imper; 
quamuis iuculericara rei bene gerendaf na 
fUifletoccafionera,tantumtame deditbor 
tranquillitatiChriftianorupublica:,vtHcl 
Patricium & Anatolium PraEtorcmoricntij 
Varanem mirtetet , aduros de pace , qui 
repudiauitoblatas conditiones , fedfecit 
Imperator voluit,& fic ceffauit perfecutio.; 
gnauicVaranes annisXX. mortuusanno.| 
C.CCCC.XLVII. Pontifice Romano L' 
Primo , & Theodofio beUum gcrentcadu^ 
"Wandalos. 

VARANES IIL REX PERS^ 
rumXV* 

Hic patris exemplo monitus , quem noi 
in magnas a "l^ieodofioredadum anguftia 
oranib. votis pacera optauerit , i bellis om 



u». , ^ SivE Recis Persarvm;' 'ri, 
,,_bI>,„end„™.fl-ea;,xir,vnde„ihiI™o„i. , nequi viok,utam leges p, 

trias. o 



> > <>uk illllll lllUUIl 

Istatiiscft tianquillitateapatrcparta,mor- 
scum rcgnauiflec annis XVII. menfibiis 

'EROSFS.PERSARVM REX 

ucceffithic Varani , Iiominipacis ftiiaiofo, 
atoranimofus elato ingenio, qui remeri- 
potius (juam bono vfus confilio periit in 
.'ditione contra Neptalitas, non ram vidiis 
)re hoftiiim quam propria temeritate & 
itia.Tranfiens enim per hofticu, cum caute 
ic arcumfpedte iriccdere dcbuiiTet, adeo fi- 
iribusfiiis.vthoftesrecuritatceiuscogai- 
ruenteseiexinopinatojconciderintprope 
leseiuscopias.cumnihilclummcmoriadi- 
n efFecjfler. Et fic quidem refert A gachias: 
rocopiushosnonNeptalitas , fedEuthali- 
x,u,quos& Albos appcllatos fuiirctra- 

contra quos Perofuv duxeritexercitum. 
autcmEurhahtKiihex progenic Hunno- 
.nequerameneorumvicini , cumqmbus 
eincxpeduionemproficifiruntur , fedat- 
mtPerficiregniterminos a Septentrione. 
ipuaeorum Ciuitas Gonfa dicirur.incoUi- 
) Perhdos , cuius incolxJipius bello lacef- 
mt vicinos,vtproferrentfinesfiios. Non 
utem Euthalitas Nomades fiue Paftores vt 
1 Hunni , neque fijlent Romanos fioes in- 
piacdandigratia , nifi fintinfocietatePer- 
i.Colore/unt,inquitProcopius,aIbo,nec 
maurfuriorum tuentur,vtC2teri,neque 
n Hunni Barbari funt , fed habent quanda 
s reipubiics formam. Obediunt enim 
dirsvnialicuiPrincipi , qui fupeiiorera 
^nofdt , ftudentqueahquo modo ciuili 

rationeaciurevtences crgavicinosfaos. 
itereosfehciflimiputantur , funthiqui 
tios nadi fuerunt amico? , puta viginti auc 
; jcumquibus cibumcapererolenc,&o- 
Iibonorumhaberefocietatcm,eciamd0- 

Mortuosfuos honefteefFerunt&terra 
;mt. Hisfubiungitidem Procopius, cum 
us in ralem cum fuis deducT:us fuift^ec lo- 
'nde infi euadere impo ftibile efl^ec , mififTc 
n Euthalicacarum Regem, eiqucnunciari 

?,(ive!icpericulumiftudefFugerec,vtadfe 
:t,pra?ftitoque fibi fidelitatis homaaio iu- 

'roconfuetudineregionis.Perfasnunqua 
JpsfadturosEuthahtis bellum. Perofo 
nti hocconfticutum fuggefl^erunt Macri, 
imento i^fum quas vellet ^Eicere pofl^e. de 
:ionc,rcuerentia&fidelitace , ipfinihil 
, quod nefas eflec Perfas prater Solem 
lam adorare.Cum aucem periculofum vi- 
,nihil horum facete , hanc vclut mediam 
xeracionem, vcfummomane, cumpri- 
Iilucelcerec, Perfaad Euthahtam pcrge- 
nuerfufqueadorientemSoIem , ficde 
adoraret eum : hoc enin? pado ipfum 
umpericulum , & confcruatuium ho- 



trias- 

Hocigiturmodoferuauit feipfum I>erorus. 
led nihii eorum prsftirit quae promifcrat. Vix 
cnim in regnumfuum pcruenerat.cnm colleiao 
ingenti exercim,in Euthalitas progrelFus eft,re- 

haodotmCauadefiliofuo.quiprWtregno. 
Sed Pcrofus c^fus eft ab Euchahtis cum ?di- 
qnis libensfuis, cumque magna parre nobihta- 
ti$,& ingenti numero virorum fortium e Per- 
fis, anno AN.C.CDLXXXIV. Ponti&atam 
RomanumgerenteSimphcicLeonelmpera- 

• 

VALENS FERSARVM REX 
XFIh 

Fraterhicfuitfuperioris.poftquem&fufce. i 
pifgubernacularegni,Cauadeadhucintrapu- 
bertatisannosconftituto.Vmbracamenverius 
Regisquam Rex , nihilmemoriadignumgef- 
fit. Ec fane Euchahcs potius regnabant q,rain 
ipf^, quibus 8c ipfe fadus eft tributarius , miod 
quiduispotmsoptaret . quam turbas &fcila, 

affhais yehementer rebus Pcrficis. Nec tamen 
quiete iUa diu laetatus fuit mor tuus cum pr^fu- 
ilict regno annis quatuor, & duorumannQrum 
iributumperfolmfi^ir. 

CAFADES I. REX TERSARFM 
XFIIh 

Cum Valente mortuo Cauades Perofi filius 
adRegnumperuemfl^ec, inuenitPerfasabEu- 
thahtispropemodumoppreflbs. Vndeipfe,ca 
efl^echomobelhcofus , ifeimpatiensocii,ftadm 

vicirE*^^'^"'^^''"^^'^^^^""^'^^^^ 
vicit abiedfacorum dominacione. Deindein- 

tulitbeIlumRomanis,alhfquevicinisgentibus. 
aquibusahquotreportauitvi<5torias. Virfuic 
h.c.ngeniocrudeli , iracundi^adeolaxansha- 
benas,vtcumefFerbuifret,fedaripJacariq?enon 
poflet. Qum&volupefibiduxic.vecerLl,ro" 
gare Perfarum lcgcs atque confuetudines, fub- 
^icucsnouis . mcer quas vnafuit indignarege. 
& quspotu.fl^et totum Perfarum regnL eu?rl 
tere : vbi voluit , vtmuheres omnes?ommunes 
cfl-ent.Omnes emm Perf^h^c legeadeooffenft 
funccummhilpucarentrationitcbonismori- 
busmagis aduerfari , vt Proceres ac populus 

vnovelutimpeturebeIlantes,correptumhomi- 
nem incarcerem compegerint, cumiam vnde- 
cimaimosregnauifrer. ' ■ 

BLASES SIFe'lAMASES REX 
Pers. xix^ 



Cum Cauadescarceri raancipatus , non ha- 2f 
berech^redemmafculumregnicapacem. Per- 
farum Proceres elegerunt Blafen , Perofi rePis 
fratrem : leg.busenimprohibebantur.aliquem 
adregnuni vocare. qui nonregio fiiifl^etortus 
languine.Hic ig«ur,cum eJedionead regnum 

HH 4 per- 



^ j, I M t E fi. 1 V M 

perueniflct , primum omoium ad deliberadum 
ptopofuit , quid de Cauade faciendnm eflet: 
etii autem yaiiae dicerentur fen centiae , populus 
t^meheumnecati minime volcbat. IbiGufena 
fcadps Sat rapes Prouincise, videns Senatum ni- 
Mej^pedire , cum vefte protuliffetculrellum 
longitudincvniusdigiti , quofolcnt vtiPerfae 
inprxcidendis vnguibus , eumqueoftendiflec 
cxteris, dixit , hunccukellum eflicerepofle, 
. 'quodpoftmodumne XX.quidemmiilibusho- 
mirium facilefuturum flt: oftendens , quanrum 
malomm expedandum eflec a Gauade , fi e car- 
cere euariflec. Neque taraen his aut aUis pcrfua- 
derePerfispqtuit', vtmortiaddicerentregem 
fuum.-omnium fententia haec crat,v.t homo cru- 
delisi-egnoque inutilisin perpetuo cuftodire- 
turcarcere,Blafesv€ro,fiueLamafcs,fiuedeni- 

que Zambazes (cria e n i m ha: c tr ibuun tu r ei no- 
mina)tegnaret,viriufttis,benignas&;affabihs, 
' fub cuius Imperio Perfce haud dubie ex animi 
fenrentiivi£turicfl"ent, 

Harum taraen cogitationum paulopofteos 
'psniterecoegitCauades , vfusoperacuiufdara 
Scofisamicifui , qui'nonlonge habirabat a car- 
cere. Hic enim , cuin dies & nodesconfidera- 
ret , quo pado pofler carceri eximere Regem 
fuum,id folum defiderabar, fi qua racione cum 
captiuo loqui poflet. Licebat autem foH vxori 
Cauadisadmaritum ingredi, eique res prsftare 
neceifarias: perhancnunciau rSeofes Cauadi, 
eoloCo , vbiipie habicucus eilet exeundico- 
pia.m , adf aturum fe cum celeribus iumentis, , 
ipiiimquededudtnrumquocumqUeveUet , fi 



AGNlSoPHl, 

lanetttt qui Magiftratus habtbat fummumln n 
htiam Perficam impcrium : fuitqueSeofesi i 
primus & vltimus , adquemhonor iftedel 
tus apnd Pe tfas fuit,^. 



mulqueoftendebat.vbiillaeflencpraca. Nec 
defaitconfiliofortan-. Mu!ierenim,cum vc- 
ftes fuas msrito induiflet , cffecic, vt is facile per 
excubicorum ftationem ecarcere euaderet, & . 
ad Seofcn eiufque focios fe coferret, qui omnes 
vno agmine ad Regem Euthalitarum effuge- 
runt , qui Cauadifua^ia inmatriraoniumdedit 
filiam. Alijdicunteumad Anaftafiumlmpeia- 
torem fugifle, cum tamen vix videatur vci ifimi- 
le, ImperatoremChriftianumfuam horainiin- 
fideh voluiireelocare fi!iam,quiiam anre plures 
habebatvxores. VeriorvtdeturfentenciaeoriTi, 
quidicunt , Euthaht^ filiam eitunciundam 
f uifle,cum Perfaeinterfeciflent eam , qus vitam 
{uam poftpofuerat libertati mariti : quo quidem 
fadofatisoftenderuntPerfx , quomodomre- 
gem iftum afl^edi/uerin t,<:um ne coniugali qui- 
demamoriquicquamindulferint , quxramen 
potius veneranda erat quam punienda in tam 
magnianimimuiiere. 

Euthahtarum igituradiutuscopiis Cauades 
inPerlas rediit, quoscToncra prodi£eaufos,pri- 
raocongteflufudit fugauitque; inde progref^ 
fusinSatppiam Gufanafcadis , quiregisocci- 
dendi fuafor fuerat, mouit eumdignitate& gu- 
bernatione,fubftitutoai;o. Hincre6):apetens 
Regiam , ea fine magna diflicultate potitus, 
Zambazen Regem cum Gufanaf(iade interfici 
fmcmoraiufllt ; Seofen vero cuius fideifuam 
^ebebatlibettatem , conftituit Adrajladaram St- 



CAFADES eU^fuscnrcereiitemnt Perfih 
Rexi 

Recuperatoper tot difficultates Per^n 
regno Cauades fadus cautior, muUo maion 
fuos vfus eft,quam antea fecerat, modeftia.I 
bebat aurem magnam auri vim Eutlialitan 
regi-,quod debitum & diflo]ueret,mifuad A 
ftafium Imperatorem,petiicquc , vti fibiaiiQi 
talentamutuodarer. 

Paflusautem repulfam ,occafionemcaift 
rrpuit,inferedibellumRomanis. S cigitmr 
(s, fiidta itruptione in Armeniam , Amidam 
bem ceperunt , camque vuermsprogredii 
lent , otcuriu Euthahtarum coadi luntped 
figere.Romaniigitur,cumprtci6ccrtupill 
pr£Efe6lumvrbis , recejierutciuitatem.Intc 
Cauades jcim fenio iara fierec vicmior , raet 
aliquam inPvCgno Peifico poft mortero fu 
murationem , ftatuit fucceflbrem regnino 
nar e . C u m au ; e m ha b e r et fi 1 i o s t re s i ^'rattei 
duobus raaioribus defignauit fucceflbrem r 
_ miniraum.noraine Cofroen , cumpnmogi 
tum, Cauadcm nomine,parum probacet,6 
cundus,B, zsus.lufcuseflTet, vndead Diadi 
legibus Perfarnm nonadmittebatur,quaer{ 
diabant omnes mancos aut vllo membrc 
ptos. Tettiusigiturpatricordicrat , qaei 
propriafuafororc Abeneda geuAietat , qi; 
peftremoregnumobtinuit.Hocfadcadptj 
quendosChnftianosconuerrus,muUactU(| 
tati s exempla edidi t.cujn que quib afdam pCj 
tesfuccidiflet , nihflominus tamen aipbulj 
runt, Deindeobfedit caftrumquoddamllj 
rum munitiflimum.nomine Azubdabar, ci 
cm-n nullii viribus expugnarepoflet , adeij 
raum ChriftianoLum precibus adimus Ci 
Cumautem thefaurum inaeftimabilispreci 
eo caftto reperiflet.delinitus praeda dulcec 
multum de prioreerudelitate remifit , qu 
omnibus,qui baptizari vellent,id permifir, 
hibitisinquifitionibus & tormentis , qusa' 
invfufuerant. Exarfcrat bellumincerhu 
luftinumlmperatorem , quodtamenno| 
durauit , ftatim confecuta pace & pauloi 
Cauademortuo , cum poftteflimcionem 
ecarcereregnauiflTctannis XXX. &antec 
uitatemfuam XI. quianiiifimulfurnti cc 
tuunt X L I. Rehquit hic Cofroi filio fuo j 
tumregnum : Cauadesetiim maior natu 
fusfueraccum Manichsis', reusconfpirat| 
contra patrem.Incidit autem raors Cau 
disinannum ChriftiD.XXXII.Im- 
pcratore Iuftiniano,Bonifacio 
11. Pontif. Max. 



C0l 



COSROES RBX PERSARVM 



)efun«ao patre Cofroes Regnum Pcrfarum 
pruseft,decuiuslaud!busAgathiasinhanc 
.hutiloquitur.Nonfoli,inquit,laud3Uerunt 
dmnati funt hunQ regem Perfe,qui fortaffe 
ij fueruncm eius laudibus, fed & multi Ro- 

iorumfaciunteumamaroremftudiorum& 
^'^"'^^'""arum ' vtquiadperfeaam Gra:- 
'hilofophi£B cognitionem peruenerit , muU 
le Grafcorunj opera in linguam Perficam 
ierteric : quidamautemeumtam bonum 
onicumfuilfeaffirmant , vtneTimsoqui- 
cedere quicquam debuerit. Agathias ta- 
confideratis hisdccuratius, negat id libero 
utqueimpoftibileeft^c . hominum Barba- 
> natum & cducatum inter molliiruiia aul« 
quia,eff:Eminato(que , ignorantes&adll- 
eshomines.ad eas virtutes mftitui poruif- 
eriquepncantnonahundehancipfinaram 
m , qaamquodtammulcivirido6tifubin- 
rfarenrurinaulaeius , mirancibusomni- 
luomodofierec , vtrex Barba;us , rantx 
utudmj&potentia- tantificerecdoclrrinas 
narum artium profelTores. In caceris tamc 
iceum Agathias, facicque tercium poft Cy- 

Artaxetxem. 
Uumei fuic aduerrusIuftinianumLnpera- 
n,qui iam vicerac Gochos . omnium nacio- 
^erocKfimam , & negocium habebaccum 
alis alufque gentibus fepcentrionalibus, 
luotamen pofteapacem fecic-Cofioesau- 
adtisnonobfcruacis , poft tdenniumin 
amSyriamqueirrupic, &r Anciochiam vr- 
:epic.Aduer(us hunc profedus cum copiis 
nus,vicicPerfa$,eofque fe recipere coef^it- 
)es igitur in Perfiam reuerfus diu tam^en 
;ere non pocuic, fecl cum animus immen- 
;rlici Rcgnilimicibus contentus efl^enon 
:,cumexercituin Comagenen irrupic.Sed 
obummhabuitBehfarium , Squovidus 
lufque tertio eft. Diirauit ramen hoc bell-j 
IV.continuisannis,3tcmporibusImpera- 
^Iuftmiani&Iuftmi,donecMartinus,Iu- 
cognatus commilfo cum Pcrfis in loco 
..m Sagartha acerrimo praelio , eos deuicit 

0 anno quo Cefroes morcuus eft : qui re- 
cannis XLlI.quo coco cempore nunquam 
inos vcra pacefrui fiuit. Aic Agathias eum 
>a &: indignacione morcuum m vrbe Se- 
1 , quod viderecMauricium ducem copia- 
uftmilmpcratoris , excurfionesfacctein 
Arpianoram , inqueipfius vrbis,vbicum 
)es commorabacur , oculis omniafcrro 
ue vaftare , tranficoqueSirraafluuio,o- 
Hammaacquefanguinemifcere : quxres 
'cn , ciufmodiinfolentiaruminfuetum, 
Ti^rore triftitiaque afFecerit , vt in «gritu- 

1 lapfus Seleuciam deporcari voliieric, vbi 
lus fucricregni fui aiino , i?cundum Aga- 
XL Vlll.Contigere hsc anno A C.D. 



SivE Recis Persarvm; 

lXXlV,Pontifice Romano lohannelU. impe- 
ratorcIuftinoIuniore,regnantein Gallia Clo- 
tariodpofteri«Clodouei° 



HORMISDA REX PERSARFM 
XXh 

HormifUaCofroisfilius , vbiprimumnioi:- 
taopatreDiadema fumfic , concepc^ maiods 

prolperitacisaduerfusRomanos,fpcUcllumin 
hospropecum ipfo regno aufpicacuseft. Dux 
enimcopiarumkormifd^ . Ariardancs.cum 
errasImperi^Rom^nilongcJaCequedeprsda. 
tustuiliet cumfpohisopimisinPerfidemte- 
uerluseft,du<5lofecum magnOcaptiUorum nu- 

mero:fecundacamenpugna^Romanisvi«auS 
repulfufque cft.Cum enim Tiberius venilTec ad 
Imperiumcumluftinoluniore , mifitvcecque 
OratoresiuosdepaceadHormifdam,qtiosrex 
PerfaeIatusprofperafuccefrucon£emfit;nequ<J 
vllas tranfadionisrationes admittere voluir. 
Hinc vehementer iraeus Tiberius coUegit in- 
gentem excrcicum , diuifitqj enm in plures pat- 
ces,vtab omniparcePerfasadorireCiir. Profe- 
itus interim eum copiis Hormifda agebatfere- 

batqueArmeniam,vbicuraduoexercitUsihvi- 
cmiacaftra pofuilfent, commiffum eftpr^elium 
atrox &cruenrum.Poftrerao tamen cum Baby- 

lonijcergaverciifenccraxeruntfecuminfugam 
toCamPa'farumaciem,vndemagrtaciadeafFe^ 
ctusHormifdaamificomniainipedimcnta.Ga- 
zam.EIephancos , fuumqueipfiusCenforiura» 
Huius aduerfi prdij rurpitudine Confiderata 
tulicHormiidaiegem , qua vecuicimpofterum 
1 erfarum regesipfospraliis interelTe , ob ped^ 
culum quod ipils contingere poffec.Nec tameft 
hcqu.euic,fedalium cofcripficexercicum. Cum 
autemTibecius ContraipfummifilfecMauricifi 
&Narfecem , virosforces&ftrenuosbellidu- 
ces,Perfa:abhisiraconcififunt,vtomniaami-^ 
fennc, qu* luftiniano & luftino Iraperantibus 
Romanisademerar. Hanc maculam vtgenero- 
foahquofacinore elueret Hormifdaaliquoties 
tentauic,fedfruftra,cum iadliiraaliaaiiam pare- 
rec , enpienreeiinfnper PhilippicoLegacSlm- 
pcratoris Nifibin Mefopocami^ vrbem , qui & 
Vlterius in ipfam vfque Perfidem progtefilis, 
amphfllmam pr^dam fecum in Mediam detu- 
lic. qttm&annoalteropoftidem Phihppicus 
niitcenceMauricioImperatore,inPerfat5imre- 
gnumirruensomniaferroatqueflammavafta- 
mt,magnumqueterrorem omnibusrcRnipro- 
mnaisintulit. Perfisconcrainaciemprogrcffis 
Magi fpem fecerancpotituros eosinfigni vido. 
ria.-ied prahi euenrus vanas ac mendaces often- 
d.tAftrologorumpr*di6tiones , Romanisvi- 
6toribus,PerfisautcmmagnacIade affcdtis. £c 
vc rcm ,n pauca contraham , quocies Hormifda 
cum Romanorum exercicibus conflixicnon ni- 

livnapoticuseftvi(aoria,obquamcamenipfam 
Mauricius Imperator Philippico cdpiarum im- . 

per.umademic,fubrog,toaIcero,quiPrsfc(aus 
Unentisfucrac. 

Eodem 



Imperivm 

Eodcmtempofccum HbrmifdaTurcas fibi 
feciflettributarios,addixiteospofteaftipendiis 
fuis , eftqueeorumopera vfusinbellocontra 
Romanos: neque tamen haec atque alia fubfidia 
impedire potuerunc , quo minus Bara fummus 
Perficarum copiarum dux fufusfugacufqifue- 
tit,militum eius maximapartecotlcifa : quod 
tribuens Hoimifda infcitix eius, loco atqtie di- 
gnitate hominem mouit. Hac afFedus ignomi- 
iiiaBafarebellionem contra Regem fuum ex- 
'citauit,accedenteconfpirat;one>vtHormifdaa 
proceribus captus.magnis mfuper a Bindoa,qui. 
regcm in fuacuftodia habebat, iniuriis afFedus 
fuerit,cuius rei is fuit euentus , vt Cofroes filius 
eiusinpatris locu regaU throno impoficusfue- 
rit.frurtraproteftante captino rege, & beneficia 
fuain Perlarumgentcm allegantc , quod toties 
vitamfalutemquefuampioiisexpofuidet , & 
nuperTurcasPerfisfubieciifet. Poftremocum 
videretfruftrafehscdicerc&illosomninoco- 
ftituifteDiademaregniinaliumtiansferrcmo- 
nuiceos , nedarentfibiCofroenfucceirorem, 
hominem crudelem ^ ambiciofum,cum adhuc 
alium haberet fiiium , ingenio miti & benigno, 
quiregno vtilior futuruseflet. Macurauithoc 
p5fihum fenis interitum jCofiroes cnim, patrera 
fibiaduerfarividens , omnem moramnoxiam 
iudicansfecitvt coronareturin Regemanno A 
N. G. C. D. LXXXiX. & faaiofi.qui eiusfecuti 
fuerant partes,correpram Hormifdas vxorem & 
alterum fiiium^Gofroisft-atrem crudelibus mo- 
dis trucidauerunt , infpedante Sc ad fpe(ftaGu!i 
atrocitatenaingemifcenteinirer^biUiene , cui 
poftremo erueriltoculos jiuifoin perperuocar- 
cereinfehcemclauderevitam. Ecprimuraqui' 
dem pra;buit Cofi-oes patri non neceflariafo- 
lum , fed & eum liberaliter ac laute cradari iuf'- 
fit:cum verofenexfinem nbnfaceretaccafandi 
eius ambitionem,ingratitudinem&parricid!u: 
irritatus degener fiUuSjiuffit fenem patrem tam- 
diubaculisverberari , donecvitalem (piatum 
efflaret. ' 

COSROES Ih P^RSARFM REX 
XXlh ' ■ 



Cum payricida hic ianguine ac morre patris 
in regno fe ftabilitum exiftimaret : Perfs.quorii 
nemo non tam atrocis fadi immanitatem peni- 
tus de«eftabatur,omnesvno animoati vindidta 
dccingebancur , ptobe animaduertenres>non 
mentitum fuiife Hormifda,quifiUum hucam- 
bitiofum , crudelem & fme vllo humanitatis 
'feniuhominem effedixerat. Sic iidem ilU , qui 
paul«anteinpatrem coniurauerant i eiufque 
njiferiaium caufa extiterant , confpirauef unc in 
perniciem eius , quemnuper regali foUo impo- 
fueracvindieacurifariguiiiera iIUus,cuiuspro- 
curaueranc moicem, 

Quin & ipfe Bara (quiabaUis Varanesdici- 
turjoff^enfus malitia hominis,nouaE in Cofroeo 
conlpirationisaudlrorfuit. Quemcotrafe cum 
exercitu venire videns Cofroe^» ipfecumco- 



MagniSophi» 

piis minime contemnendis ei ocfurricpQiuit» 
vtetqicaftraapudZabamiiuaium. Ac CofiOi 
videns militcs fuos quotidie deferco ie ad hof 
transfug&re , feqae non vnis appcci infidiis • ii 
terfedisprimum. c.fuoexercicu qCibus-Boni 
tis fidebacde csteris non micioracogicabat. 1 
cum omnes iraciad atmaconcurcifient,vecic 
perniciem, celerirer aufugic ad Corceiamcu 
yxocibus,cnbusUberis,& parteqnadamNo: 
licdcis Petlki? , confefrufc]; poftcr. eft le non fi 
miracuIoeddclacamfuiflcjCuniinfigiEte. 
Deum Chrifti.inoram inuoc.iirjc.Poiuer^ii 
rabundus coniccic fe in brachia M-tuntiiIra{ 
■ racoris,apudquc inaeniCjqaodrocvofistp 
uerac. Mauritius enim firir.inimiseumadi'' 
copiiSsquibusnixushoftcsfuosvictoriiT. 
ftrage^conddic. Narfesenim , Roniaiuii 
Copiatum fupremus dux fex inillia ingeni 
rumPerfarumcscpcaCofroi donauit ; Tur 
vero capciuosad Impcratorem inifitConfti 

tindpolini. 

Annotatlthichiftorici de TJ;cisad!n1pe 
torem Chnftianummiffis^fosinfionnbusi 
tatosftiiffc rtigmate crucifoi mi , atvi coio: 
quodcumGrici mirarentur ^.^qutrrerente 
reicaufam , cumipfinequecrucinequeillii 
in ea morrem pecpeilus fuersc , vllum defecn 
honocemsiefpondifleeo,?. : PDCriameoriim: 
quocannis ance grauifliaia .tfflidamvaibca 
quefaiflepeftilenria,vc vix pauc: vinieuafcti 
IbiChnftianos,quiin Perfideh:?biranc , 1; 
fuggeiU(rec6fiUiim,vc icadeummodumiig 
ccricismunircnr , fic enim cellacuram cor. 
giem. Ecfequidem, cum mouentibuspan 
fent , ftatim [euarnen roaliier.hire , Vndci 
fiffnum iftud Giutis lanitatifquc fua: circu 
ferre. 

- H.ie vi£tor!a , cum Cofi-oes denuoRegio 
liopotitusfuiilec , nolens r.mpl!i!sfiderePcj 
iiiis, iemper h^buitcircuni fc a-iinevirosCfj 
ftianos,quos ipfiexomnibus t opiisleclosN' 
fes adiunxerat : fliaumque eff hac necclli' 
Cofi-ois , vtceirtrecbcUunUiiceiRoma 
Perfas,quod per XVL annosdunmeracfuKt 
pax , donec Phocas occifo"Mauririo inuafitl 
periumRomanum , quodaecidiccircaann 



A C. D C I fedence Romx GregorioJi 
trnoPP.Tuncettim Narfes, quiMaunriofi: 
hcerinferuierst , & rebns prsclaregeftis. «! 
gnus euaf- rar, defecica Phocaparricida, coij 
tataque rcbeUione_occupauic EdelTam Mefo: 
tamiae , Hoe audito . mandat PiKjcas Gt;cm| 
Pr^fedlo arientis,vt Vrb?m Obhdionecin:j 
Narfes eo vifo confugic ad Coftoen,qiicm itj 
gnumrefticuerac , petensab eovaUdannlK| 
auxilia. Non defair R.ex petenti , fcd mifice:| 
citum,qui congi.-c!rus acie cum Geririano,li)| 
rior fuic, vulneraco eriam Gcrmano in hum| 
vndepoft paucosches mortuHscfl. Sed & 
vjdofia dc R.omanispotuUseftCofroes,in 
prjecidi iuflTit capita omnibus Chriftianis , 
arma concra l^riasruleranc. At Phocas Na 
tempeclegatos cQmpeUauit) vii ad feven 



■maniullic. f^S"Jiietanms XXXIX. periitmifcrismodis, 

. lubiicK fopotamiam Syriamq«e Tem^ ' L n 1 ' rfctrafit carcc 

reiiftcntcadeSmale comLatume a"cu^ ftrlc' f^K-^r'"^ u * P'"^'" ^'«•bmiDi. 
iimnolmpenorcuerfufqueannr^fo^^^^^^^ fttaVis.fubm^feexprobrans ; quodmultosbd- 

.ftinamqLoccupat cX etaquXme' ^tl ^"^P^"'^ 8^""^ ^"""l^^Tet: 

.Cappad'ocia.GalL&rp£Sa,^^^^^^^^ 

:halcedonem,vrendo&ffcanIo'a;ien^d^:taS^^^^^^^^ 

rucidando miferandam prouinciis iftis va- '"'''^"^'^''"^^^'^«'"""'^«^^^amejceixuerat. 
item inferchs,abduccnsnonpecudesduri- S^R O E S RE X P^P p ,^ 
ir,fed&J,omines , inprimismulierescum f i,;/ ^ ^ 

nnbus.Hoctintumdamtium, quodChri- aaiii. 
nrunc vbiqueperpcir, fuerunt , acceptum ^ Cumhiteti quem diximus mrfd^ihH 
ndumcftpammTyrannidiPhoc^,pattim vlt^sfuifretauam%e7uen^^^^ 
indieNarfetis . qui maluir Imperium Ro- gitioadRcefirfm pSniS • n 

.r.LautLphocK S;He^^^^ 

^"cLHi^""^"*^°^^"^^""^ » ^cmillodti^S^SSS^^ 

mnlcisChnftianoruuiprouincus.quascc;- triareha Hicrofolvmitano cum mtTnik 

t , rurlamprogreiruscumcopiisiri^Syriam mentis & v^sS T^^^^^ 

:,annoAN.C.D;C.XIir.vbidaptisEdiira puera'. ' ^^«e^cavrbepaterta^ 
ipellavrbibus , Anciochiam vfquecxGur- 

^jdirqdeacfbgauicRomantosobmampro.- K^DHlESpRREX^PERSA^Sir^ 

iua)3.tdKacantaeorumftrage.vcpauciviui ^ y^^"^^^^"^^^^ 

r:nt.VfusergovidoriaRexcepit"&C2fa- /^-i/f* 

CappadocicE, Saracenis eodemtcrapore PiliushuiusfilitAdlipfir ^T„;«„a 

dum ftatuerer efftindendo fan^uini hu- 

s.AtPcrla.quuamadMonarch!amadrpi^ , . , YYrr ^"^l^ M 

pctita Heradii defuperhabuiti profcduf- 

icrololyrtiamannoSalutisD.C.XV.c&-" Nechuicdiu^omicit rceno tamHf.<ril ^ 
>em . duaofecuminPerfidemZacbaria frui:cumenimS^^^^^^^^^ 
rcha.cufnomn,busornamentis.v.afisfa.. «^^rcgiofedilTet.occifuseftabiXS^^ 
ommapparacuprecioro.Inprimfeautem «onefletortusregtofansuine ^ 
itfecumCrucemDominicam,inquoLy- " ^ 

.umanigencrisperfolutumftKrat.Hist6t'^ BORNANP^S PERSARVU Pvv- 
lueviftornsadeoformidabilemfefecit ^fr/ > ^^-^ 

;es.vc^gyptus,Aiexandrii,omnirqueLi- 

que ad Athiopiam in eius veneritpocefta: ' Sublafo ad kunc modattt^ niedio Sarbar, ' 
obedicnciam , cum irrffiper muicas Afia: 1^'fefelegeruntBornanuhi filLm r«r i 
occupalfet.vtmultinond^ubicrencqhln I^mdemaLtum; r V^^^^^ 
unisciretlmpcriumt^otilisMundiifipor- »"'meniesgdtauit. 
viaoriasgrairaretur. ^ i tiV^^MD^ IL RMX Pnp^^i^zr^^ 

^maftimiflatusHeracUuscumAuari- n . "^^^^^^ ^BRSARFM 
Hunnisplacemfceicprofeaufque-cftco-. 

las , Saracenorum adiutus copiis^ vbi co- ^ Vl^im&s hk fuit rex ex fakilia 4 rtn v^ric n. 
.ugnaf.^erior fa.^usadXL.nfillilhomi- • ^uej. Saraceni & MaroS&^^ciSun^ 
p. ,quo.omnesfinepreciodimifit.l^^„ ^.Per^cum regnum aVca anSl S^Tj^g "c 
clade territusCofroes . fed mifirSar^a. XXX iV,a?n<^^^^^^ 
icemfuafti,qmfraaafide. qfl^resbarbal " l^f^curhPartLe?ipuerat.?tc aS^ 
ihar^eft.denuo.ncurfionesfecirinIm. " «o>rege««um,/rfac darSo^^^^^^^ 
omatttterras. Heradius4gitUrfecundo ^ * 6«o>quadringenteffimede! 
«eum«ercitumducerec?a,ausicapro. diiio^rtio" ^ 

emilrtamt. vtpropcomniareceperic \' 
«%o«upaaeto,7fquta^i{n^sJ4e^^ * 



9^ 



Im* e B.i.vM, Ma © Ni Sop Hi, I 

,^ .r. .pezuntinifiliam,S[tiai!ipaterciveIideononne*i 

REGES PBRSARVM 1^^« tuxUia aduerfus Mahometum II. Turcarum 

r^CtH-^i' principem, aqudpremebaturbello. Permifit 

, . V : • JO,.A«Arat>as. autetn VfuncallanesOouitiaevxori.vtfjomore, 
,, ,Nttncdettique4euemraas adRegesArabas» ^"^^*" qusr&affidue 

qaipoftintrpdudatn& ^'-«-gf^^^ ^^fe^uU Calohieros; M^nachosGr. 
ficoMahometifraumibirernmpotitifunt,jo. officia. H buithxc 

rumdefcribeTeGencalogias&Sup^eflkne^^^^^ '^X^Z^r..^\^-^^mM^^x.. 
plenaeftconfufiQn«;;Cumi,qiuae|iisata^^ 'ramm Jiln.abiiunxit 
. meraori^ prodidfcmtit. . adeo finfi ord.pefcn- f ^^^/^ P;^^^ reliquas duas macerfecu. 

bant,&,qudddic.tut*,6xtraolejsvagentur,v^^ cura^^^ 

vixraagno labbrc inde aliqmd difcere fedulus ^ > ^^^™!^ , vnbiv.tamfolita 

Uaptpoiru . cara nullusiU^fecuhs eonng.nt -JJ^^J^^^^^^^ ^^^^o.c cumfil.abu 
fctiptor^qui Agathiam iil obferuando ordme & . ^'^^ ^ ^ f^^]^^^ ,egus , mnr.tolarguc 
fide^^hiftorica imitari potuifTet, Neaurem res ^^^""""^^^^^^^ 
tanta. obfcuritatis vano& imniei.ralabore m ^ " 8 ^ ^^^^^^ 
apricumerueireconeraur . nos^.pfosmutihcer "^^"^ ^^^^ 
defatigentes , hocnobis in inft.tutabreuitate ploS.Geo gi),vb»caam 
(hfficilt.qU5dArabesquidemhasptc>uin^^^^^ 0^'^ «temfuicVfuneaff.nigercndicu, 
JongotemppreobtitiueruntidonecToieseoS .^^^'^,^"'^^.^^„,0*1^ 
|,rilofuoincurfupolkffipnedeiecerunt,qm Turcisbe.h^^^^^^ 
&progreffivlteriu5,&MinorepotitiAfmvalL- ^^*'^^^"^^^'^;?.^ 
dumfibiccinfecertmtregnum,vnde^rodierunt Cararnanni. diatur^^^^^^^^^ 

Noradini & Saladini . qui poftea tot mahs affe. f ^f^^^.Sj^^;^ tta quoquc nihil face 

cerut Chriftianos inTerra Sanda. E.eaisacite '^^«'^P";^^ "^^^^^ Tur 

his profligarifque per Tartaros ex regionibus P^««P'° 3" J,'^^ 

TurqueftailiaiPerfide.cummarationefam,. ^^^'^"XtTft me^^^^ 

li* eliara raucatio .ccidir ipfius ftacus regm. " ^^^^^^^^^^^ Turcs, fedV 

mutataquefaeruntnotHinaproumciarum.Za. f f miUcariUm eoteporcn. 

cwenim . MagniChamiTartaroiumReg.s l!^XuZn^X^mctMnd.L,.^ 

4ter,cumoccupairecMargianara,Sogdianam ^^^Srn^^^^^^^^ 

, &Baarianam, v6luitvtdefe dicerenturZaca* f^^'''^ ^^"""'^ 

t^lirategntirii , vcdeiloftro^uo^appaiaricur, * "'J;"^: valdeauxiiretexercit^ 
Tofth^ceamOcacacham.svivfutpairetMe. ^"^'^^JZ^^^^^^ 
diam.Parthiarh&Perfidem.voluirvth^cre. ^"^V^V, "^^^^^^^^ 

gnaiunaimdicerenmr AzamlaJ vndc fadura : ^^;,^! -^^f ^^^fSui^ ^ ^ 
fft . vtPer&etiamnum hodie vocencur Aze^ ^J^^^^ ^ Euph.i 

"^Vegnauitamei^c^ar^omtnlHrpsi. ^"--S^nl^bem^:^"^^ 
PerfiaaEanno ChriftiM.CGLX.adid v%e ^^^^^^^ 
tepipus , quo (e Taraerlanes dommum co^nfti- "^'l''' P'^^"^' . ...^(nnem cum omniregn 
tuittotius^propeOrientis,viacicapt6queBam- ^'Z^^^A^ 11^^^^^^ 
zetheRegeTurcarurri.ExhuiusenimTamer- Calul , fecu. 

knis hberis orci fuat Perfarut^ reges vfci«e ad f^^^\^Z^oZ^inc^o. Eratau 
Ifraaelem Sophum .quorura tamen regnum no Jg'^ ^^^^^^^^^^ t var.is nacion.l 

admodumdiudurauit.Tamerlanesenmnmor- ^^''' '^'^!^' fberil Albanenfl^us, Geor 
ruus eftanno A N.C.M.CCCGIII. & Sophus ^^^^^^^^^-^te cutn eonfpic 

raduseftPerfarurarex.nnoM.CDLXXVIII. ^J^X T^^^^^^^^^ 
vt ita Vfiincafraflesvcuitaralongotem^eene* f^ff^";^;^^^^^^^ \^ h^ec erup.i6 ve 
gociumfuitcumTurcis..elfiliusporuerite(Ie PfjSTlS^^ 
TaraerlanisvelNeposeius,ficut& fidnpotuit. ^'/'f'^^^^^^ , Ji.enim vaftifTimus ;i 
vtterrc. 2acat*. d bella immunes Rierint luh '^^^^^^^...i ^ari fimiUs. De'i 
dominioregUmPeificorura,donecVfiin,caira- Tu,^U^^^ * ""^ 

Ifcsinde rfcit qiiendara pdminelaufam , qm ^^^^^ contraho 
didtusfueratfuperefleex antiqu^ ft.rpe J>arace. 7^^^ 
'^ot^'^- 2ftatrociffimus.peieuncibusexvt«que|j 

b^u^PerfarumRex. J^Tnc fupplcmLta . q-f ^^^^^^ 

31. Na<aus hic tranquillam Regni Perfici pof^ ^'''''^^fZlS^^^^'' 
i^ffionem.petiirfiainn,aerimoniun.c^riRc- ^^^^^1,:^^,^] 
gisfiucImpefatoris(itaemmdicebantur)Tra- edidu Yiuncauan * 9 



S 1 VE R E G I S 

itanre teceptixi cecinerunt, quod Sc Peifa 
luem penes viaoriaillius diei fuit , quod 
.scfuisderider.iuerit , Cum^Taurisad 
miJIiaoccubuiilent , inrcrqueeosmulti 
nominis viri. Hocram infclici aufpicio 
isMahometus , nonaufuseftpeniriusin 
m Perficum ingredi. confiderara difficul- 
luiorum.monrium locorumqae deferto 



E R S A R. Y M. 

fui admittens. Adeo autcm fcitc ludebatur 
hxc fabula , vt rumor Conftantinopoiim vfque 
deferretur, aegrotareregem Perfam ex msrore 
animi ob defedtionem filii fui. Crefcenre au- 
cemfamaajgritudinis,quidam exintimis Vfun- 
caflani amicis regem morruum rtientiti funr, 
millismfuper ad Vgurli-mehemetum litteris, 
vt cakata omni mora venirct ad Reeiam, priuf- 



uaromniafuperanda eranr ReciDienr h ^'"'";"°'^?i.'"°?^^""^«adRegiam,priuf- 

muenem dubiratio.celeb rara func regi cxequi» 
pertorumregnum , cumquetertiusadcfretca- 
bellarius , quicunaantem properare mberet, 
venirmiferVgurli-mehemerusTaurimvrbem' 
vbnnPalanumdeduaus inuenir parremfaiuu 

&fanum,qui&filiumftarimcomprehertdiiuf- 
fir&fine mora inrerfici , quanquampotuifiTct 
cgmmus euis in regno fien fucce/Ior.fi boni fi- 
lij omciumfecifiet. ^ 

Sublatoemedio Vgurlimehemeto , quod- 
contigitanno AN.C. MCD.LXXVII.ineen. 
tem collegitexercitum VfuncalTanes, fimulans 
leinTurcasduaurum , cumtaraen inanimo 
haberer oppugnare Iberorum , qui nunc Geor- 
gianiQicunrur , regem , quodfibiinTurcas 
eunri negamfler copias auxiliares. Sed rex ifte 
cum aho quodam vicino fuo , ingenfifumma 
pecunis , quam Pertededcrunt. pacemrede- 
merunt , vc Vfuncairanes,occupatomunitiffi- 
mocaftromtranfituraoncium , Taurim reuer- 
lus fuerit. , vbi morruus eft anno A N C 
M C D L X X V 1 11. relinq uens filios quatuor,' 
quorum tres ex eadem marre erant geniti, 
quartuseiarfihusmulierisGrac^ , regisTra- 
pezuntinifiliae, qui cum annum ageret XXI 
con/piratione f acrum iaqueo elifus 



vlcimumagmenairecuripugnamcon- 
Jt. Sedhic Perlkumardorcitodeferbuit. 
air^nes enim equo infidens Nabatha:o 
er cffiigit.ducis exemplum mulris aliisfe- 
ibus, in quaconfufione occifus eftfilius 
iru minimus Zainelus. Verum eft, Perfas 
m in feprimam velotaauam horam fufti- 
, nequevelpoft rantumtempiiscelTuros 
tiifi VfunciflinesRex, veriaisne abim- 
Turcarum mulrirudine, velurindagine 
erur, fugje inirium feciiret,qaiquidem in 
uic , vt fiiiLiseius occideretur , velut dixi- 
imqjeoad decem milfia Perfarum.amifla 
:iuirare Cararlar. Anno A N. C. M C D. 
[ V. cum Vfuncairanes morarerurapud 
lam vrbem,accepirnuncium, filium luii 
mehemetum rebeilionem concitafl'e,& 
as vrbem cepiir . Profe^tus eft e veftigio 
»piispater, vrfilij ftoli^itatem caftigarer. 
mdienspatrem aducxfum fe venire, ftul- 
rauitexpcftare : accepra igitur vxore, 
:lie/aurilque fuis , confagirad Turcas, 
rius adBaiazerhemLegans , quilibe- 
tnmearum impctrarent , Bai.^zerhes ce- 
:em nunciarpatri Mahomero , qui de 
arusfecurirjreannuicprohibuirtamcn, 
zerhes filius vrbe Amafia egredererur, 
)iendum Perfam , non quod eum hono- 
ffici nollet , fedquodfraudemaliquam 
metueret. Hanc diffidenriam vrafea- 
ur Vgurli-roehemec , prsmific prius 
1 liberofque fuos, vc eftenr velur obfides, 
fefecutuseftcum CCC. circiter equiri- 
em Baiazerhes magno appararu & fum- 
Kcepit conuiuio. Hincprofcdluseftiu- 
1 ipfum Mahomerum , quieumeriam 
lorevultuafpexit, quam fiiiusfeceraC) 
us fe eum regcm Perfirum fadurum, 
' Vluncairanf , quem capitalem haberet 
.SicacceptisaTurca copiis Vgurli-iBC- 
celerirer reperiir Pei fidem , cumque vix 
m Syrasappulifter,fecitexcurfiones ho- 
i terras patris. Mifit aduerfum hunc 
Cujes milires, fed nequaquam fufficien- 
ero,vr facile. apparerer, non magnopcre 
Jarrem quid facererfilius ; fedhscerat 
i, vt inopinantem deprehenderct. luffit 
argifimam , iniquilfimo fe fcrre animo 
ij temeritatem , quem lam properdito 
»erer , adeovtetiammorbuminciderit. 
mfidtioillafidem inucnir^y , continuit 
iquot diebus in fuo cubicuIo,nemincm 
plurimumfidcbatipfe , ad confpedum 



^ „ •^"v.v. v.iiiua periic, 

quod nefas effe dicerenr , fiiium Chnftia- 
nsmuherisimperarePerfis , &quimuimm 
lam iapiebatreligionem maternam, 

lACOBFS PATISSA , SECFN-^ 
dm Rex Verfinim exprpe Ffm- 

cajfanis. . 

Hiccumfecunduseffetfiliorum Vfuncafta- 
nis,conuen,t cum tertio fratre , eui nomen erac 
Mangom, vndefrarernaru maximus coadus 
fuit fugere : ficque fadus eftrex lacobus anno 

Sa lutisM CDLXXIX.BcIlumhuicfuitcum 
Sulrano^gyptio , qui Mammaluccos fuos 
miht vlque in Alfyriam anno A N. C. M. 
CDLXXXII. vbipoft vanos conflidus, 
velirationes & fortunae mutariones poftre- 
moPerfajporitifunc vidtoria , Mammalue- 
quis rora Afiyria & Mefoporamia eie<5lis , & 

rm^^^Pvv'?.lfP"'^'' ^"^'^ accid.rannoS.M. 
CDLXXXVII. Habuit hic lacobus Rex vxo- 

rcmfihamcumfdamDynaftsSamurrs , qua: 
ipfi caufa exritit intentus. Cum enim efTet 
impudica&apperens Veneris , capicclandc- 
ftmo amore operam dare cuidam noi>ih iuuem 
mteraulicosmariti,cum^uchuiusprobauifiec 

II in 



g ImP ERIV M Ma CNI S OP HI, 

inmilitiaAphrodirufttenuitatem , quasrebat Vl.marestres&totidemfemlnar . orancs 



pitales hoftes Chriftianorum , cum ineo 
lutin perfcdtione quadam gloricntur Mal 
metifts , fi Chriftianisquara plurima roala 
cerint.Feccrat hiciamantemultasexcutfiQ 
in Circaflbs,qui cum fe imbecilliores vidcn 
quam vt Sophianorum potcntiae obfiftcr' 
imploraueirunt auxilium Regis Perfici,<joi t 
erat Alamutus.^ 

i^LAMrrrs ri.jERSA&p 

rex efofierli rjmcajfmis. m 

if 



SucceflithicRuftano * eratquepcri 



omnibusm'odis , quo padto fublaroemedio 
marito amatorem ad regnum euehetet. Col- 
ktis igitur cum adultero confiliis , mifcuif toxi- 
cum valde fubtilc » fed pracfentis ad necatldum 
cfficacis. Hincparauit balneum exfragranti- 
bushetbis , vtapudPerfasinvfueft* Vemteo 
lacobus cum quodam filio fuo,feptem atitio- 
rumpuero, ingreflufquebalneum, Satisdiiliii 
iUomanfitjdeinde contuUtfein Gynaecciuro. 
At vxor qu^ noucrar , folere maritum abal- 
neo bibere , praeueniens poftulationem eius, 
obtuht ei inPhyala autea lethiferam potioiiem, 

maiorevtvidebatur.quamfolebat , hi^^^^^^^^ nusaPudTaurim Vrbem , cumcinuncia 
rp nifiniiodcolorem ahquopaao tacieimuta- pusapua lauimi viucni , 
Srat • vnd^S^ nVcio^uid fufpicionis cft Secaidarem vrbem Dcrbcnruxn occ, 
obortumeft : quivoluit vt vx^orfibipr^gufta^ uifl^e , qu^adMare Cafpmm fitalocoop 
ret potum. Non aufa eft Venefica id negare tea- 
rito,bibitigitur,deindededitviro , quicum 
bibiiret.porrexitfiholo fuo mixtum iUud.(?uius 
tanta fuit violentia, vt fequente nodte morere- 
tur,qui guftauerant.Magniim terrorem &con- 
fufionem hsec tam fubitanea mors Regis,Rcgi- 
TiX & FitiijPrincipibus totique Auk attulit, to- 
tumqua regnum inluauni &laerymasconie- 
cit,quod demde velutprjeda: fuit pofterisVfun. 
calTanis id inter fe diuidentibus , vt quifque eo- 
rum plus poterat atque poUebat* 



irLArBR» TMRTirS IN BOC 
ordmerex^ 

' SuccefllthicparentidefuniSto * namfratcf 
ciuscum patrcinteticrat , regnauitquetribus 
anhis , quo tempore nihil memoria dignum fe- 
cit. 

BAsiNGiR ir. REX nnrs 



tuno i anguftumhabettranfitum,Yelad 
t^ie vel cxcludere tranfire cupientes pc 
Hac dvcaufa mifit Alamutus cxercitum 
uerfusSdphianos , qui non detredrabani 
gnam* Cumque ad manus ventura fii 
quamuis Sophiani fortiter pugnaflcnt,& c 
tec quatuor millia Perfatum occidiflent 
poftremwmtamen vifti fuerunt. Cecidit 
confli6tLt Secaidar , cuiuseaputtruncoau 
eanibus ad laniandum obicdum cft. M 
eius potiflima ex patte trucidati ftictunt 
fummo enim apud omncS crant Sopl 
odio , vteUadereviuifanenonmulcipc 
riht* At filij eius audira patris c$de in dju 
partesfugerunt , primus in Afiammino 
alter Alcpum Syris , tcrtiusinlnfulamq 
dam Lacus Gclucalat : & hicfuic Ifmae, 
SEcatis annum agens deeimum quaitum , | 
cher&formofusadmodum , grauis&ta 
affabilis,breuitereaindokprsditus, qu 
hil parui prs fe ferebat. Sacerdos Armei 
quipuerihuius cnram gerebacAftrologi 
ritiflimus, tanto plus in eius educationen 
t)endebatftudii,quodfcirct exartefua ,| 
hanc puerum plim potentiirimum ; curi 
videret eumk pluribQsadmorternquaeri, 
moadolcfcentem occultabat ftudio : cui 
eonaretureum inreiigionc Chriftiana in( 
re, Ifmael, quiiocaaEtatelongcaltiora 
animum fuUm agitabat , valedicens patite 
tati &nutriciofuo , quem hadenuspatri: 
coluerat , difccflit ab eo , id tafnen ex inftii 
neaflecutus , vttotodeinceps tempotea; 
fuerit& benignus Chtiftianis. Chilanum 



Confpijrauerathiciflmortem lacobi Patifl^x 
cum adultcracius vxore, fed non ftifi biennium 
inregnoexegir. 

RrsTANrs r. rex ex rsrN- 

cAjfnnidis* 

Vigefimum atatis annum hic agebat, cum 
fuperiorifucceflit,tenuitquercgnumperannos 
VIL & hic cft ille , cofltra quem pater IfmaeUs 

SoDhibcllum$eifit,nomineSecaidar,cuiriu- o- - .. 

pSrat , vtdiximus.vnafiliarum Vfurvcaflk- dclatus,apud Aurificcm quedamdmc 
Ss,fuitquecaputScdt«Sophianorum.ideft toremSea^Soph.ana.. &qmomnto 
eorum,quinortrecipiuntAicoranum, nificJt 
interprctatione Haly , qui gener fciit Mahome- 
ti, inuexirque nouam haerefin in Mahometif- 
mum.Sub huilis Secaiadari aufpiciis multi hinc 
indedifpetfiagcbant , eiufdenl cum co opi- 
nionis, quiqueeumreucrebantur , vthomi- 

nemfana:um,quiacumhabitaretinA£deuilla — - • r„ii nno. 

ciuitatchaudlongeabLacu Vafthano , habc- Maumtuagajin lutorc Mans Caip j.quo' 
batconcionesadpopulum,quibusinnumeroS tagemafequodavfusoccupauit,cuaeni« 
ittfuam pertraxic fentcntiam. Fuerunt «i libcri vUum met^eret^ne? ftationes miUtu aop 



addidusetatfamiliaeSecaidaris. HincfafH 
cultas adamicos fuos,qui Ardeuill? habits 
mifitlitreras, quibus cumpoftrcmopatl 
dc vlciicenda mor te Secaidatis Proplicis 1 
terneeione exercitus abAlamuti militibu!; 
Derbentum trucidati* 

Prima eius expeditio fuit adueifus ca 



_ SivE Regis Pe rsarvm» 

it. Kanc velut Arcem bclli conftituit, vndc 
ras tecit excurfiones , fiducia loci, qiii capi 
pofTe videbatur , quod huc fubuehi polTec 
meatus a mari Cafpio, frequentibus eo ap- 
:ntibusnauigiis. Acceflltalius fortunsta- 
cum Ifmaehn oppidulo , quod Arcifubic- 
lerat , repcrillettheraurumina:ftimabir{» 
ij.quo in largitiones conuerfo, non folum 
ihiibiconciliauitanimos , & confcripfic 
es,fed & Magnatibusproceriburqucdona 
. vt m caula fua fautores cos ac beneuolos 
riretur. 



9^ 



i fadum eft, vt Ifoael, quj non nifi ducen- 
ros habuerat cum arcem illa caperer, mox 
is copiis f^ntum acquireretaudacis^vt ex- 
Jmb. terras Aiamuti Regis infeftaret arro- 
.occupatifque locis nSn ullis publice que- 
Jr,deberi hbi regnum, vt qui eftet natus ex 
ibeu hha , ilium vcro qiu iam regnaret, ne 
quidcm (anguine ortum. 
ralrera exparte Alamutus, videns Arcem 
nutagam expugnarinonpoft^e , noluitin 
bhdioneconfumereexercicum , rarusIC 
•in vlrerius nonprogieftiirum.contentum 
b;ipfe/ibnntereavigilandumdicens,vtil- 
lopaianremiccurumque opprimeret pu- 
[ue. Sedlongealitercecidiralea. Ifmael 
:ummagnas cotraxilletmilitum Copias, 
ob/idioneSimiachiam vrBera magnam& 
it.mi, in fiaibus ArmenioriTm &Medoru 
tiaudl6geamariCafpio.Sermanglogli(fic 
•ocabarur rex illius) videns nonfatis fibi 
^iumadreiiftendumSophianis , deferta 
rugit ad Arcem Califtanam , qa« videba- 
expiignabilis. Ifinael ergo poiitus vrbe 
iciie tiucidatisciuibiis.ingentipotituseft 
> vt & miKtes eius indediaites euaferint, 
mTapertotamAfiamfparfaeft^iacaabatur 
r Ifcaelisfapientia, ftrenuitas , forticudo, 
as & l:bc-.l!tas fupra omnes PriiKipes 

vndc,vtfit,infinitiSophianorumappella- 
n vltro ambiucrunr , tantum vt participes 
cipoliorum. 

lammusvidensfeliceshominisfuccefttis, 
uid poruit contraxit virium, vt Scaltcra ex 
iophus fuas , qui & ad Reges Georgiano- 
iilit.quiperidtempustreserant : primo 
ner^t Scandcrbeio , fecundo Gargaram- 
rcrtio Miizambeio j ab hisinquamauxi- 
iuit.pollicicugliifilm .fedaturr.m opera, 
-ics Chriftiartl^r totum Perfarum resnii 
:rrem (nar.i & Georgiani fc ChriftiaSos 
ibantiirj^x: ditaturum omnes quicaftra 
uerentiir.Horum rrium Principum mific 
uifquelim.ielitriamillia cquitum , & V. 
Iberorum.florem railitix totius Orientisj 
Ifmaelcm apud Sumachiam reperiirent! 
sr excepti donatique funt opibus, quas in 
)enaa:usfuerar. Alamutus,quituncage- 
num decimum feptimum , (vt Ifmael de- 
1 nonum) videns ingcntem aduerfarij fui 
tum , Taurimaccefilt,in^^re(aapctens 
:hiam , certus confligendl cum Ifir^aele. 



Huic occurritlfmaclhabens recumnon vltra 
XX.hommummillia, cxercitatiflimorum qui. 
demoptimorumquemilitum. Sicoccurrerunt 
libi duo ifti muenes magnanimi,de reruni fum- 
ma dnmcaturi inter Taurim & Sumachiam 
Vrbes . mrercedentefluuioiatismagno , qui 
alte»osabalterisfemoueret.^phustotanode 
laborauu donecvadumrepcrit , tranfitoque 
flumo,mhiIanimaduertentehofte>primodilu- 
cuIoadortuseftcaftraAIamuti , tantarabie& 
impetu, vtPer&antequam cfomno euigilarenC 
& arma caperent , magna ex parre concifi peric 



nnt , Aiamuto rege vix tanrum nado fpacij , vc- 
Taunm effligcrepolTet , cum exiguo fuomm 
mampulo , quiacasdefuperfueranr.ipfevi<aDt 
cum quatriduumin caftrishoftilibus quietere- 

fS'"J"'" ' re(aaTaurimduxit,quam 
& fine difl[icultate ingrcflus eft . cum nec cindti 
ht mosmbus , nec bellicofo refcrta populo Ibi 
mcnto accufatur Ifinaelis crudelitas , qui ne 
vnura qmdemex lacobi progenie viuuh! reli- 
qmt,fedetiamdiflb(aisgrau.darumaluisf£tus 
erm&foloallidiiufllt , nechacviuorumlanie^ 
n3 contentus,etiam inmortuosfsuiir Voluif 
emm vt corpus lacobi ^ monumenco eruere- 
tur, ahorumqueprincipum , inprimis eoturti 
quiprdioad Dcrbentum , vbi Sacaidar patcc 
Iimachs,occubuerat. interfuerant.quorum ca^ 
dauerahue ofli iufllt exuri loco publico : vtque 
oitenderet , quantum deledtaretur effufione 
cruoris humani , iuffitproduci CCC. fcorta 
pubhca, nfqaeamputaricapica .'prstereaqua-^ 
dnngenris viris qui Alamutum fecuti fuerant.' 
poftremoomnes quii„ vrbeeramcanes , ne- 
lcio qua de caufa necari yoluit. Hiiic crudeli^ 
tati&f£emt/^impoficurusGolophonera , im* 
peramtoccidi matrem fuam , qu£fuerat,vt di- 
ximus , fiha Vfuncaflani , qnam Ifmael, vtaie- 
bat, horrorihabebat , quodpoftmortcmpa^ 
tns fmSacaidaris , fecundis nuptiis conuc- 
mfferm manum illuftris viri Perfe , qui in. 
tcrMerat pugns ad Derbentum : vnde ipfe 
colhgebat , quod id feciff^et odio prioris ma- 
rm patns fui , qu^ & amore Sobolis ex 
poftenore concept^ , fagile priuatura fuifl-et 
pr>oris matnmonij liberos fucceffione regni. 
Quamcunque autcm caufam huius ma«i- 
cidij habuerit,fatisoftehdit Ifmael hac inpar- 
te mimme^^^, , ^^^d fuerit vnus ^ trticu- 
lenchhmis Tyrannis , qui vnquara fuerunt vi- 
fV'Vrr ^^^'^Jiuncmodum perit vniuer- 
fimi'^' '^^"^" P«far um gloriofif- ' 

LINEA SOPHORFM SIVB S 
ff^i^»orumJSMAELSOPHFS,fnmus 
exhAcgenteRex. 

Stabilito fibi adhunc modum c^dc ac fan* * . 
guine throno, Ifmael viaonas fuas &acerbita. 
temconnnuauitaduerfumomnes,quifeeiop. 
ponereaufifuerunt ; qua dc caufl multi virl 

11 X Prin- 



losconiecit in Aladuliorum tcrram , quifu 
populi Minbiis Afiat r & interceperant qu 
dam terras Regnanrc iacobo Patiira. Mifei 
iam ante contra hos Ifraael Vftagialum ci 



ImP B R I VM Ma G NI SOP Hli 

Principesvltrbadipfum vencrunc , prsftituri SubaaaMefopotamia . Sophusauarosoc 
fidelitatis iuramenium ,^ & deefculaturi ma- 
num cius , fumto ctiatri pileo fuie Tulpno Per- 
ficoGum apice rubcb \ quse not^ eiatSophia- 

norumpr6pria,quafe(aamfuamab^liisdifGer- . - - ,. „ r n ^ - ^ J;<. , a 

nebant i etfiintrafeptumpedorislongealiter cophs,fedis re!nfeaadomui.Tredierat. An 

toen , nec Ja de cauL mutar^nrVligio- igitur A N.C M.D.X/colledo .ngemuxet 

nisprofeffidnem , quamvtferuarentabhomi- Sophus ipfe contra eos profeilascft . n 

nisLdelitateVitam;bumautemifrt.aeIapud qubdcrederett^nt.sad camgentem expug, 

Taurim vtbem 'cum ducibus tribunifqne Vuis dam fibi opusefTe v.ribus , fed quod vereret 

hikrragl4t,nunGiatur ei, MuratthanemBa- n. vel Turca vel Sultanus ^SyFnu^eot. 

byloni/sultanum , brtum cfanguine Aflam- fufc^ptbpatrocimo , negotmmhbifaceffete 

Erapiirecumexerdtu. Moui^thicnuhcius -^S^ ^"7,Sj3'" 

Sophum,quitamennonfaaustimidibrcolle- nefeimm.fccrentnegocjo Aiduhorum^^^^^ 

«oroborcexercitus,proditeiobuum,horta^ qualevoluerattuhfletrefpor,fum W 

turque ad virtutem milites. Idem fadt altera pore totam fcrme aib.ecitfib, proumuam , 

expmeMuratchanes,quin>hilmfedefiderari terfeaisquibufdamexfegnshber.s.&trUc. 

XeMuoav.rumfo^^^^^^ tamagnapopuhmulntudme. Pofttemotan 

5ucem facere conueniebat. Cbnflixcrehiduo ^^-^^'''^ ^T"'''"^^^ 
perintcgrumdiem,tahtaanimorumekacerba. ^«'^'^^^bnoxiafunc, Goaausellde^ e te. 

tione, VrkDarijtemporibustamcfuehtum& iHas i ^^^'^''^t'^'^''^ .^^^^^ 
vtrique patti fuLeftum pr^lium commiflhm. bdia, quam Catbems Aladuhfihusdcfe d, 

fuifTenonputctur , yihcenretameh adcm-C «""P^«f^V-u"r' K ''""HTlla; t 

mumlfmrelc . S^alteroBabylon.mfugientc. ccpiteumhbiao, obtruncand.fuam^ u 

qu£epugnaaccidit an.ao A N.C. M.CDXCIX. nem. quod & contihuo fecit , vt non longe. 

cum Ifmael dedmum honum annum nondum ahtecefl-ori fuo Alamuto , q"^"^ P ° J 

compleuiflet. > Ahubews, aurpariter Ifmacliuadexteravi 

PofthuncGoiifliaumftahiitlfihaelMefo- eripuefar. . 
potamiaminfuamredigerepotcftatem,quam VtaurcmSophas.ftehomoeratoc-.,&q 

antiquitustegniPerf.G.prouindamfuifl^eno. tisimpatiens,co..fc6lobelIocontraA ad 
uerat , tuhctutettimukoshabebat aominos, ,nouumagitarca.hmo cspit. Noueta Mu 

interquealiosSuItanumCahbam , dynaftam -chanemBabyloniorumSnlranumfib^^l^^^^^^ 

Azanchifa: . Hiccum Ifmaelis propbfimmin- perregnoPerficbmouete. Huncig. urpeL 

tellexifl-ct.honexpeaato.dohcceivisadferre- darcftatuit atquc P^-^^^f P-^"««^' ^ 

tur , vcnitvltroihfidcm&clientelamSbphi, pirsEtexen^cauiam, quodMuratchanpo r 

ofculatufquemanumdu^.&pr^ftirofidelita- tehi Ala.muW pbiTefliohem i^^^f^;;'^^ ; 

tisiutamento , fumfitSed^ Sophianx indi- apprehendiflct , quae Capur eft &Me toc 

cium : qus res Ifmaeli tam grata fu.t j vt cum in Perfid osXub fpecie.quod ipfe ptox.mus ell 

Principatu confirmauerit , fororbmque fUam beroru Vfuncaflin.s agnatus.Colle^eratvt 
in matrimoniuna dederit. Eadem hi.manitate 
vfusergaquofdahlf urcas , qui venientes ab 
A natolia, fua ei obtuicrant feruitia , haeirefinque 
Sophianam amplexi fueiranc , inter quos facile 
primus erac Vftagialus Mohiutbegus , qttem 
Ifmaei fecit Satrapa Mefbporami^ , exccpti^ ci- 
uitacibus Arancheua& Amida,quas voluitefle 

affinisfuiCalib^. Cumautcmhicnbncbnten- /' ^.<pr i 

tusfuifleftetiris,quasdlfmaelafflgnauerat,iuf- tdamatquepatrocul.umfuumreapere • 

{useft ctiam his vrbibus aecedereeafqudvtta- W^^elcontemtoiurege.itmm, lufhcte^^^^^^ 

Halotraderc, quipra:tercaiufli»eft , vtMagi- cutiLegatbs,addcns,fiM|g|:haheslev^^^ 

Iratu quoqhe Regis nbmine fungerctur in agnofcci:cdom.humfiiperrore.nqueU^^^^ 

prouinciaCdib^,nonbbftante.qhbdkicaffi- ^iflepotmnpfum vchife.nonahosmu e 

nisregisc/ret. AtCalibaS i cum huic maodato B;lbylonius Alamutiexemplotertebat^^^ 

parerenollet , qiiod (^urdiorum natib , ^ua dcIei:toexerc.tu,aflhratistnbusrnill^ase 

fpfeoriginemduccbaciHiquoanimoferretSo- f,hiisfuorum,rtatmt Akpumprofugere.VI( 

phianorum imperium : bcllo petitus fuif ab Euphratenfluuitimperuen.t.tranh oc^^ 

Vftagialo . chi&ipfi Ifmacl fororehi docaud^ P^ft*"^/'^'^^^""'. '''^ 1° V ' trm^^^ 

rat ,%riuatufqucpi?opettibdum ohiniditionc, tem. Ifmae ehjmintclleaafugacius.j^^! 

confcnticntelfmaele , qmvblebatohines nati- williaexped.t.ffimoruequitum , qm qu a 

uosindigenafque Principes protcn & e me- afl'equerentur,parumabfu.t.Supcrato^^^^^^^ 

diotoIli,vtpe?cgrinosineorSm locum fubfti- uio , Vid.t ab altera rip^ parte Soph» ano 

tuerc & hoc bencficio cos fibi deuindre pof- mincntesfibi C, qui ^^"i^f^ y^''?^^'^ 
^•gf^ tera , itrito laborc perfuneti domuro r| 



Princeps ingentemcxercitum,fed Ifmadni 
bat mehores milites, voluncarios omries,'| 
concraBabyloniuth fui pleriqueiiiiiitifequ 
tur,cfireekdarentur,fu^crioreaduerfasIu 
lem tonflidtu X X X. millibus fuorum pai 
eiSafiire,. Non ignorabat Mutatchahhuric 
riim sffedum : cii igitur defperafletde vift 
mifit dratores ad Sbphumi pctes.vt fe iti cl 



S I V E R E G I S 
r. Miimtchancs Alcpumfaluusperucnir, 
\u vrbc cuni Aladulo Cappadocis pnrtis 



ilolibcralicerhabitus fuit, fumtibusSukani 
^prij. 

iumadhunc modumlfmael vinccdifinem 
facirct , ca-pitHeri vicmis liifpcdus arque 
lidabiJis.hiusigiturproipcntatiscurfum vr 
ngercrChamus , Rcxrarcarorumrorum, 
; viridi capitis tt gumenro denominaiitur, 
cxercitu irrupic m Gorafanam rcgionem, 
:quemulrasp'ilchras&: opulentasvrbesin 
rcMa isCa(pii. Hicrraxirin eas p utcsSo- 
n,vt(copponercrviribus Tartaroru , quod 
cir. Coaduseniroeftfubriftere Tarrarus, 
iquam fimularcr i rcrdigionisergoprofe- 
iiiiMcduni , &vifiiatLirumSfpulchrum 
omcti. Scd Pcrla id noluit credere. Paulo 
, cimiSerm.indohus Medorum R.cgulus 
(ler pad,! qiix curn liinaelc iniuerar, uruit 
m Sophus , vaftataqueornniregionei fpo- 
eum roto principatu : hinc dcdic negociu 
»usluisdueibus , vrcumparre copiarum 
erentSumachiara vrbcm, qu^ vltrodedi- 
mfcct , vt& Caftrum Calaftanum, o- 
qucarccsatquemunimenta,amonteTau- 
[ueadMareCaiJiium , vtomncsillarum 
num prineipes & dynaft^ , percuUi mcru, 
Lierinc coiorem pilei,fciiueSophianos pro- 
iicrinti 

[asc ram iliibara fcliciras tantt^n homini 
militcs fuos conciliauit audoritatem , vt 
1 abfuericquin eum proDeoadoraueriiit; 
tantum in eius feeunda fdrtima habue- 
ducis, vtabieftis Clypeisin aciem prodi- 
ludo pe<a >rc &c braehijs , clamances fub- 
chtacSh:ac quxvox Pcrfaium linguaDcu 
cu , q xcdhunc teftem eierentptomtJE 
)luntacis. Hoctamenn0men5c/>z4cetiam 
phoittributumfuilfe , oftenduntticuli 
quibusctiamnoftra memoriadidtuscft 
Ijmnd. In moneta Yctoeiushacepigra- 
ipta fuit. lUa he lllala, Muhamed rtful aUa^ 
3iumvecbcrumfcntenriaha:ceft : Dtus 
) \mu.s , & Mahomettm nunctus. In aduecfo 
iJEC iegcbanturvcrba : ifzmatlhalifehtUa- 
id cft : Ifmaeltji Vicarm Deu Quod fi quis 
i bcne aken^voluiiret , non aliis vceba- 
bis, vt -itLifbnclaius,quamhis : Schiac 
it defiderium tuum : fuuedt Schiac conati- 
is. Mutauit & hic Ifmael fotmulas 
ionum quas Mahometns conccperat, 
Litis aliis muitum a prioribus diuer- 

emih: iam Lcdlor ftultitiamhomintim, 
amorem huius viri canc pcius &angue 
itcffterosomnes Mahometi fcaatorcs, 
lendore nominis eius effafcinati; Atque 
I non eadem infania multos teneret , qui 
anidicivolunt ? Nempeis , quiomnia 
& crudelitatis non ftatuit fcd fuperaUif 
la,quiiuterfecitraatremfuam,quimuta- 
^spatrias , qniregnumfuujiigne&fer- 
mir , quiaUenumrapuit.-isinqaampro 



Perjaavm. ifei 
Deo coletur,& Dcus afcftelalatatitui:, tantum 
ideo,quia fclix fuit in occidendiphominibtjs & 
perpetrandis impurte {celeribt=rs-^^d talib, Diis 

Heroibufqucdignifuhriquicunqueexhbmini- 
busDcosfaciunci 

Ha:c erat forruna Ifmaelis , vt vno perfundia 
belloaliud excipetet. FuitDomus OttomSnica 
ab omni tepore mimicanon Sophianis d iitaxar, 
fed &faitiili2Vfuncaflanis,eorumq;anteCe(roi 
ribus,breukerfuerut Sophiani ij ipfi <|ui rcprs- 

fentant Caramanni pofteros , qui olim in Perfia 
fugaferecepcrunt,Ieraperquefu-runrinrerne. 
cini hoftes Monarcharum Turcicorum,crefce- 
tein tanrumodio , quanrnmhorumcreuicpo- 
rentia. Ad vetushociniiTiiciti*genus,accefiei 
runtalisbellori.mcaufe , duoRegcsIuucnes, 
Selimuslmperator Turcarum , & Ifmael Perfax 
rumrex,vterqacambitiofiiS , ftrennus&pu^ 
gnaxjcupidus alieni , criidelis.felix camen in Cx- 
peditionibus; Accedirquodidemiilud, quod 
amicitia: & coniunaionis cauiaclTe debuk gra- 
uiffimum bellum peperit. Miferat StjphusLcA 
gatosadSelymum , quieigratulaL-enturopta-i 
renrq ue f ehx au fp . ci um Imperij , & loco m une- 
rumfimulmi(er.itprsgrandem Leonem. Sely- 
mus quiinrelligebac velpotiusopiiiabatiu-,eci 
velut Hieroglyphico figno crudeluatem fibi ex^ 
probrari.nonparumiratusfuirLegaris , qui 
quanquamdicerenr , voiukleregem fuum,no^ 
bilem, magnanirtiam , vereque rcgisiti beftiam, 
magnoRegidonomittei-e: non tamenperfua- 
ferunt/edSelymusplenusiiarum, cnm Orato- 
res nullo ^fFeCltos honore ftarim difcederc iuA 
fiftec, mific cis duos canes , ccHento hianrej ri^ 
(Stu &maeuIatislanguinepeaoribus,quosof-' 
ferrenr vicii/fim dono regi Per/a?, additis pixto-s. 
rianis milinbljs , qui eoifine mora ad fines re- 
gionisdeducerenti 

His ad rcgem fuum reuer fis , Ifiuael pr^ ira- 
cundiapropeamensfadus , iuraukconceptis 
vcrbis , lianc ignominiam fenoninukamre= 
liaurum. Habebatautem fecum- Amuraceni 
Zelebyn.Selymifrartisfilium.qui poftmonemi 
Achmeti fcruandi fui caufa in Perfidem fuge- 
rat. Huncprimum arraauklfiiinelinTurc^Ssi 
qui & patrui fui regnum, ingrefTus hoftilitet 
cgit. Hmeaddefenfionem coadusSelymus ■ 
duxit validiffimum exercicum in Perficum 
regnum , eumSophusnihiltninusexpedarcf; 
qui iam Coraxenos populos habitanres maJ 
re Hyrcanum inuafeiac : accepto autem'de 
Turcarum irruptione nuncio , liacim pedcm 
retuiir. Vcneranr iam Turca vlque ad Tau- 
rim vrbcm , vbi paulo poft commilTum eft 
praimm illud famofum ad Salderantiift ^ in 
quo poft longam & acrpcem difpt!tationem 
viaoria ceffit Turcis , Ifmaelc qaantocyus 
fugere coado , qui amifla maxima parte mi. 

htum,omnibufquethefauiisacimpedimentis 
mhmofapaludevitattferuauit. Confiixerunc* 

autemhiduoann.AN.C.M.DXlI].Potiiusvi 
aoria Selymus Taurim vrbem cepir.quam c«m 
abquandiu inceJumem confcruairce , poftea 

} tambia 



lO^ 



ImPERIVM MACNlSpPHI, 
tamenexfpoliauit i abdudtisplurimis ciuium tempatrisregnumadeptus 5 nondiueobta! 
Confkntinopolimi DifcedentisSelymiextre- tft>cum obieritanno vno Scrhenfedecimop 




DXXV.relinqiiensqtiatubrliberos 8c regnuni 
ampliffimum nobiliffimumque. 

SCHJM , SIVE THAMAS VEL 
T achmaSifecundfts Perjarum rex 
interSofhianos^ 



darnomenfuerit , coniedisincarceiemfra' 
biis. Verum cum fe iam in regno ftabilitiitti 
derettamremilTohabetique fuiflcanimo , 
proceres regni eum coiicemneie cjeperint j 
mojdcinde odiifci pofttemo rrucidanetint, 
maelcfratrdeiuse carceire extbdto tkinrej 
Soliocoliocato. 

Qiii cUm non fatis fideret proceribus Pe 
riim, edox^tns reccnti frattiscxemplo, quod 



3^ HisnominibuSapud hifioriarum fcriptores 
inuenitur primogenitus Ifmaehs filius , qui 

mortuoinregnofucccffit.Huicgrauiffimacum fibicontingere pofle cogtratet.occultamt, 

TurcisinterceirerebellaiqUorumnonrainmia Regia , adeoqucabommum conlpfdtuat 

cauiafuitquidam^proccribus regionis.nomi- nuit, vtdiffipatafamamortuem;ficilecr& 

neviama,quicumtegifuorebellaftct , Turca- fuerit,inpiimisabmimias ems,|meacred 

rumpartesfecutuseft,mouitqueSolimaniium, tatedecepti.t^cuhoshadenusaff.dusfuc 

vt cum valido exercitu ingrederetur Perfiami lucem protulerimt. Verum capratores vetb 

quinonfolum Taiiiim vrbem ccpit &cxfpo- iiiommbuslodsdifpofiti , deomnibusce: 

liauit , fediuxtaillamPropugnaculiimxdifica- remfaciebantUmaeiem,qui vclntnouum( 

Uit,quodtamenvtrumquepaulopoftPerfarrc- pus efepuichroprodiens , appaiuit maleu 

ceperunt; NeqUc tameti hoc impcdiuit Soli- fuis,non vtiiianefpeclrum , fcdvtPnncep 

mannum,qtio miiius totam fibifubiecerirAfly- iiftam prouocatusiram. Supergrelfus rar 

riara&Mefopotamiam, iiipuroisl?abylonem, omneua vmdidl<Emodura , totamRcgiam 

vbi CoronatuseftRexPeifarum,perCaliphattx pleuitcacdibus, qusfxuitianoiiarummre 

illiusvrbis;GumquehidaIiquandmcommora- turbarumCaufafuir, accedente aliaanimo 

tusfuiflet.fecuiidaviceTauiimreuerfuscoegit exacefbstioneexnoualege^quamapudGai 

Tacmamfiigafibiconfulere. Huicvrbi miram propofuerat , addsracapms pe^naliquis 

T„..^.r.,.Uvf. von-,ro*-^m o.ifprpnr^c rprhm paruiiTec. Ingensieitur ineum faaaeltco 



paruiiieCi ingensiguur 
ratio procetura regni , cuius is fuit edemii 
gCrmanaeiusforor.noitiine Perca,quacin( 
fpiratione cum Principibus erat, hominen 
caret. Vndetancairiregao Perficonataeij 
rumperrurbatio , vtnunquam propiusatj 
fuaabfaerir,funtquequiputanr, fitum poj 
aliquishoftis Periicas res aggrefius fuilTetj 
miriem ei refiftere potuifTe. Cum autem oil 
indiesdeferiorafierent , eledusfuitinRej 



Tuicae atculere vaftttatem , auferentes fecum 
quictjUid raruiii arquepredofum erat , &inii- 
cientcsigneffl vicinislocis.SedDeliraentusdux 
Perfaharum rerum tationetn ab iis exegit. AfTe- 
cutusenini vltiinura agmen cuni impediiiien- 
tis > omnes quos nadus eft , in frufta concidit, & 
ylaraatti fugere coegir , quod accidit a/d . Xli I. 
Odobris ann. A.N.C.M.DXXXVl. DeUmen- 
tus opertus fpdliiii & plenus gloria ad regem 
fuumreuerfuseft.ingentieditaTurcarumftra- 
ge. Santnoilcontemnendiauaores ^ quifcri- quidam Cddabandes, homo ignatusncgc 
bunf , eqaadringentismilhbusTuv(:3rum Cqui rii'^^ regni,quibellum non viderat.ljppis( 
- prefeclo numerusingenseii; qui Euphrarem hs,timidus &mconfideratUsin(Iusa(aioni 
tranfierur,f, vixoauagics mille fahios fanofque quodquepeffimum crat , in nuUaapudl fi 
domum reueclos fmire. PcSft Solimannura pa- pes exiftimationc. Hmcfadum eft , vtregi 
trem BaiaZethes filius Pcrfarura rcgmnn inu^- ift"<l ' quod^ntea mulfis fdrmidabilistu 
rit,fedexiguocumeffeau, Igitur Soluiiaiinus* pofteanonfolumexteris^, red&vicinispo; 
affedus ienio > cUra videret diuturnura fore' 
iftudbelluin > eiufqueeuentura ancipitera,ad 
pacis cogitationes conuerfus eft. Confugerat 
Baiazethes Solinianni filius ad Periarura Re- 
gera:cum autem tta(9:aretur depace i conucnic 
interReges y vrBaiazetesraiferadoIefcensne- 
caretuti&ficPerfaprodidif fupplicem , inrer- 
uentu pccunisc. Regnauif TSGmasannis LIII. 
morruus anno Salut is M. D^ L X X V I. reIi(Stisi 
filiisduobus : Schach Ifinacle * & Mehemctd 



caeco. 



SCHACH I^MAEL Ilt REX E 
Sofhian^v 

PrimogenicushicrupcrioristegiS poft nioi:* 



iudibfiofuerit& contemtdi. 

SCHACH C^tAHEMEDESyi\ 
gnowentoc^cmi ^ltiartm Rexe 
lineaSo^phianorumi ^ 

Inhismotiijus turbifque regrii Perficij 
quibus in fuperiofibus diximus , proueij 
Diadema Mehemedes, quem paiiloanteC 
bandcm nomiriauimUs , Cui cogncjroenj 
CsECO , talis oiiliiinoi ,qualem eum fuiilcdj 
pfimus M eftad quiduispotiusvtilisqua j 
gdura. Arripuit hinc odcafiortem Atnur;. 
Turcarum Imperator aliquoties tCiitand 
tentiamPer(c.:am, miftbin MediaroMufl 
Balla , qui cepit munitiiiimum cafttum Etj 



SiVE Re Grs P 
vrbcs Sumachiam Deucnopiamque , fadluf. 
eelteopa(fbodominus propetotius Mcdiaj- 
rlx tamenalu]uam ciusparrem poftea rcce- 
runr. Sic omne tempiis quo iiic Peinceps rc- 
3Uir (regnauiraurem annis duntaxat VJ ) 
Imodivicillltudinibusabrumtumeft , cum 
:Iaalusc]uidcmvrbes Bc oppida amitterent 
■s reapecent . variantefimul &veIutcom> 
i/ante fortima cladcs & vidtbrias intcr v- 
ique. 

HACH ASAS , ^intusRexexSo- 
fhunis, 

:-cpcrathic tradare negocia regni viuoet- 

numpatre-cumqueadrcgnumperUehiirct, 
u!t Turcis Taurim vrbem , exemicbue bo- 

iMedispartemeorumiugOiitatamen , Vc 
traquepjrre aliquoc clades accipcrentur 
:usliicellaIiquotannouiminducias , fed 
iwnideo , vtrefpirarepolTet; Pauiocnini 



poft , inprimis regnante apud Turcas Achmai 
r u ,"^"|t«n;Laiorcexacerbationc animorum& 
Jahgumisfdfiofjc tedintegratura eft bellum. 
Gum vcro AbasaudiuilTet, dgitaripacis confi- 
l.amtcrChr,ft.ahc,s&Turcas , miiitLcgatos 
fuostamad^udolfiimlmpcrarorem quam ad 
rehquosAuIkia.Archiduces,vtimpeLncil- 
beK''''"**'"^"^' vcdiffipatis invaria 
bellaTurcarumvir.bus,ipfemehiishoaiiUire, 
hftcrcpofler.Sca&reipUblic^Chriftian^taha 
craht temf*ora,eahifirrairas,Vti>acc & tranquil. 
lirate quam maicimc opus habere vidcrecur 
coaausigitureft,ipferebusfuisconfuJere Ne- 
quc tameq protiiius \ bclld deftitit, fed illud, vt 
&fucceftoreiuS , vfquead noftrahiccembora 
fconcmuauicEc h^cfunt edquK dc regibus Pcc^ 
lacum apud auetqr^s tam veteres quam re= ^ 
centiores fcripra inuenimus ; nune ^ 
eorumfiibiicicmus Cata- 
logum; 



MOHARCHA PERSAkVM: 



/nniMundi. 



54^4. 



1. Cyms cuni Cyaxarefiue Dario. 

1. Cyrusfolus. 

2. Cambyfcs,inqUodefccicfadixCyrt 

3. SmerdisMagus. 

4. pariusHyftaipislilius. 

5. jCerxes. 

6. Arfaxenccs Longimamis. 

7. Xerxe&lL 

8. Sggdianus; 

9. DariusNochiis. 

10. ArtaietxcsMnemon. 

ir. DariusArtax^rxesOchui. 
\ti DariusCodomannusvltimus. 



Anhircgni.Menfes. 
7. 

44. 

I^. 

4- 



Anni Salutis. 
2z8. 



447- 
484. 



t. A rcaxeres fiiie Artaxerxe^.- 

I. Sapores. 

3. Ormifdares. 

4. Vardanes 

5. Vatdanes IL 

6. Vardanes IIL 

7. Narfeaf^ 
Mifdates^ 

S*. Sapores 11. 
10. Arcaxerxes. 

II. Sapores UI. 
, U. Varanes. 

ij- liUigcr tC5. 

14. Varancs IL 

15. Varanes Hlh 
Pfjojfus. 

iy^ Valchs. 



ii 



15. 
51. 

f' - 

11. 

f 

ii. 

17. 

4» 



4i 



104 

55* 



Imperivm Macni Sopi^i» 

iJ.Cauades. ^^^* 
19. BkfesfiucLamazes. 

10. Cauades ireram. 5°» 

11. Cofrocs. 

zi.Hormifda. 44- 
13. Cofroes II. 39* 
24. Sirocs. 
iy.Adhsfif. 

i^. Sarbara. ®' 
317. Bortianes» °' 
^}4. z8. Hormifda ll. 4- 



LINEA VSVNCASSANI^DJRVM. 

AnniChrifti \, , Annire^mMenfes 
14^3. t. Vfuncaflanesqui&Aflambems* 

i. lacobusPatiflah. ^^* 

5. lulaner. ^f- 

4. Bafllingir. 

5. Rufl:anus. 7» 
.6. AiamuruJ* 3* 



i Menfcs 



LINEJ. SOPHIANORVM. 

1495. I- Sophuslfraael. 

z. SchachTachmas. '5i' 

3. Schachlfmael. 

4. Mehemecesc£ECUS. 7" 
t(?o^. 5. SCachAbas. 53' 



4 



g^edfeqmtur,Chromcon K^bbreuiatumyK^mue LeBor , denfumefl & locupkir 
rum ac mrratiomm , 'vt fiea^ (ecundum eam , efuam ha£len»s obfermutmui Uiieth i 
dumfigillatim per fequi -vellemti^.Hiftoria nobis nonEpitomefcribendaforetj qmp 
dubto Leiiori non parum iffa froiixitate efet allatura t&dij,cum tamen mn duomm 
quin mnminui vttlitattsex contra^iore hac r.arratjone ■percififnpt,fi(juismddoj 
riem rerum in ea contentarum prde obferuei,qua tales efi^Diuiditurhoc ChrcmconR\ 
gum FerftcornminpluresfamiltasfaSio initio a Kayumarra K^rani filio , quipiitp, 
Semi&NeposNoachi , ifqueadJlexandrumMagnum. Pojl Alexandrumfi^t<imi 
dam 'uelutinttrregmm L XX. annorum :poft qmd tempus Perfi velutpoftimmoti\ 
rum dominaricdtperuni , quodam ex pofterts Dareh intrante in imerruptam tUamp 
cefionemyqud deindedurauit vltra CCC.annoswt tta familta illa primi regtsKaj^nm 

' rAvltraM. CCC^annosregnauerit. Vltimti6€xeafttrperexfuitIa7^egeYA^({^idt^ 
eimeft folioper Arabes & CaltphdsBabylonicos , qui&ipfidiBinguunturinfmtl^ 
tres.Prima. eft Homaristqua tantumXFII. durauit annts, Secunda eft Ben- Humja , 1 
prLXXX.annosfubnttit: Cutfuccefjit tertia^Ben Akz.quacirctterannis DCXlLco 
muataeft^ SedpoUremiCaUph& mnamplifis ntftjole nomine vftfummti CHmvn 
quAqueprouincia peculiarem fuum haberetPrimipemmtione Arabem:qui tamenomi 
profligaft fuerunt a Tartarif,primo fitb horum Prinape Chingi Chamo>qutAlmoUA(t, 
Caliphampojfeffione deiecit , quinquageftmum OBauuminordtnem Caliopham , vj 
dwe vi^oriojo Ola Kukan Tartaro , qui Catipham iHum interemit. Pofi ea demtn 
fuermttJ^agolesfiue U^ogulesTartanex pofieritateChtngis Chamiper amosiju 
XCFII^HosfecutifuntpofleriTeymurUngifiue T amerlanis , quitamennonpih 
fedplures fimulregnauerunt * quares multointricatioremreddit hifi(rfdmperpcf'\ 
CC.annorum. FltimmeorumdtSiu^fuitCMir^iih^lucar , proflignius &mter 
tlttsper Kara Jflufl Turcomannum. Fuit regrium Perft^m eo tempore dmfumindk 
partes, quarum vna diSia fuit Carakyonkjoltsra dkuydnlu. Prioris quidempfOjjfff 

P 



SivE Regis Persarvm. io[ 

fofiijuamper dnnos LXIII. regmuertmt > deiempmt dominh per foneriores,quorum 
Caputfutt^zembecm.fedhmusfamilianon vltra mnosXXXI K durautt.venien- 
tihus Sophiants .qttbrum DuxftdtifmdetSopht^s , quiplenumPerfict regmdowinium 
adeptfts edanno A C. -JH.D I, cuita pofieritas vfqueadnonra hac temporayperan- 
nosCXXF,rerumpotitur. 



5soLVTA fuccindla defcriptioneprouia- 
iaruni Regni Perfici,& Monaircharuni at- 
;guni , qui in iJlis dominatifilere,a Cy ro 
)regev/queacl Aban.quihoftris tempori- 
gnopracfuir, ficutillaminfcriptis Hifto- 
; tam veterum quam recbntitim fcripto- 
iuenimus:Con(equenseft,vteorundem 
I Ordincni & fiicceflionempertexamus, 
epeiirur in Annalibus Perficis ab ipfis 
:onfcriptis,ex quibus prxcipuacollegic 
fa, Caric-Mirkond > memoreS, hosidab 
-cdtoii pollicitosfuide. 
igiturProuinciam Azerbaiohfiue Ader- 
vt hodie appeliatur,ciiius caput eft clarif- 
opulctiffimaciuitasTauris fiue Tabnz, 
:flc ex oprimls & populofillimis totius 
is.Cuiusinhabitatores,nafciinfingi!los 
lic-s ciuilesdillenfiones Videces,eoqi)o^ 
berent Caput ahquod fiue Principem, 
mt fibicommuni lentencia Regem no- 
ayumarram , qui primo deprccarus eft:, 
ic, dominacionem inca:ceros;iicgans fe 
fti piouinciaf jpoftremo tame vidusiiti- 
isprocerumprecibustonienfit. Depor- 
■rgo in locum publiciim j iddiierunt no- 
cusgenere , mnlGumdiuerfoiiviilgari, 
ignum tegii faftigii imporuerunt: ciipiti 
juuiii quoddam capicium,quod Tageni 
unt , crarqneillisquodnobisCorona 
fignumautemfubieaionis&idbediett- 
:cedenresdeofcuiati fant nianameius, 
ifuetudo manfic in illis partibus. Fa:c 
Cayumarrasifte , (fi Mirkondo credi- 
lus Aran j nepos Semi , jpronepos Noa- 
mPerfevocant Affani AdArti, id eftfe- 
lAdaraum. Hincnatuscft etrorintsr 
uiti Kayumarras ifte &c tpfe Aclamus co-' 
lan voluerit,poftqnamRex C! eacus fiiitj 
Lilgo pUfant Adamum primam homi- 
dorcninoftri gencris primii fuiflc Pet'- 
^egem, 

FMARRAS FRIMFS REX 
Perfarum. 

hicaufpicatdsert regnum ititerPerfaSj 
us ciuilem policicamqucinter fuos vi- 
cionem conftituit < lafis legibus, obfer- 
inre, defendensfuosaducrfunihoftesi 
:n s poftcris fuis pacatiim tcgiium j quo 
cus fuerat per annos XL< 
uic Kayumarrae filius,nortiine Nazck, 
s vicae folit^riae & contcmplationi re- 
iiralium , quifecura vxorciua recepit in 
tiDamoandam, qua^dJndeAderba- 
ifuit, noftroqueaeuoHicnakappelU- 



tur.Hunc virum profunds fcienti^ patcr fapius 
inuilere fblebat ^ quoties a negociis regni feria- 
batur.Hic Nazekaliquando in feceflu liio raor- 
tuus repertus eft,pluribus coribifusijlagis icum 
tame neque vxor heque domeftici de csedis au- 
6fcoreqmcqiiamfcirent. Hbcigiturcomplora- 
to&pro!oci confuettidine combufto.curao- 
mnes defiderarent fcireiquifiia ranti fceleris au- 
ttorfuiflet : pacuitpoftrei-hojfeciiTeidlati-onds 
quofdam,fa(ftaevicinislocisexcurfione. Hoo 
intelleaoKayuhiarras , colledisVndiqueviri- 
biiS) contra illos profedus eft in rcgionem Ma- 
charek, obtinuitqueabillis vidoriam iriteri:i- 
torioTrabaftano, vbimialtisinterfe6lispldres 
captiuosfecum doratihi deduxit, iqui ei deinde 
injcdificinda Balka Ciuitare ictuorund operim 
prjeftitcriint, cuius j vt & vrbis Staliar ipfe fun- 
datorfuit , in qiia pdftetiore rcgiam faam ha- 
buit. Caetefa qu^ ipfum au£torem agnofcunt 
oppidahafcfanr.Ardencl,Kabulftatli,Kamuz, 
Microa,Nachibem ,Gerioti,S3giftdni & ^O-i 
mes, tvcsw rionnullis aliis , de quibu^ in fcqueri* 
tibiis dicendi loeus erit. BaJca^^Uteni crat in 
prouiricia Vsbek.populo fiequehs , diuitiislo-^ 
Cuplesicii»eshabens bellicofos j vtfuntinilliS 
oris* 

SIAMEK, SMCFNDFS PeRSA. 
rum Rex* 

keliqderatNazek duixi iricerficeretur vxo^ 
remgrauidam,qu2clapforemporepeperitfihu 
nomine Siamek, queni auus nuf riuit 6c in legi- 
busi crudiuit patriis i cumque jierifateitt vide- 
tetureftecapaxi conftitiiiteum deconfenfupo- 
puUfuccefloremfuum.Ad ektremum decedens 
ipfeprincipatu', tradiditregnuitiin riiarius Ne- 
pocis ftii Siamek i qui paucis diebus poft cum 
CophsinhoftcsfuoSprofeftiiS eft i quos cum 
armatosofFendi(fer,pr2liumcOmmiflumeft,irt 
quo viiSioria S iaWek poriru s c ft , fed valde clUe, 
ta&pcfinitenda.Saudafusenimleclialivuincte, 
inquc tentdfiura fuumrelattls,expirauit,graui- 
darclidavxore j quimiurariiento interpofito 
fibipollicericoegitjfi raafculum peperifTctj da- 
turamfe operam , vt is mottem patris vlcifcere- 
f ur. Sic regnum r urfus irttra manus Kayumarrs 
relapfumeft, quifefumto aduetfusptioresho- 
ftesbelloi , quiiaminPcrfidemirruperant,eos 
vicit , Ingentiquenumerdcaptiuorumpotitus 
eftjinquciisai^^loribus caedis coramiflxinfu- 

periorcs Principes* Sunf qui huic Kayu- 
marra: tribuant inuentionem plero- 
rumquearmorura , quaapud 
Perfasinvfufunt. 



1«^ 



orCHANtTERTirS PMRSA- 
rumReX' 

Kayumarrhamottuo , OuchanSiamekifi- 
husconfenfu totius popuU ad regnum perue- 
nit.Cumque in co eflct vt coUeaiis militum co- 
piis mortem patris ylcifceretur , & hoftes prio- 
res in cum feciifent impetum , pugnatura eft 
haud longe k Damoanda,vbi Ouchan lapide ca. 
put idas eft adeo vt mori eogerctur,cum quin- 
quagi nta an nis regnaflet , & filium T hamurem 
poft fc haercdem rehquiflet. 

rHAMrR VIFBAND, REX 

, Ouchanipatrihicfuccefllt , cuiDiiibando 
CQgnomen additum eft,id eft Domitori , ob in- 
fignes ^iitorias quas contra Perfarum hoftes 
obtinuit. Cumque populus multa perpeflus 
fuiflet fuperioribus bellis , rcmifit ei in trienniii 
omnia tributaatque vedigaHa : Pacis ftudipfus 
hienon mjnusfuit quam amator bcUi : vnde cu 
regnum tcifius ciuiltufque reddere velleX quam 
id inuenerat , muhas bonas leges tulit ad reipu- 
blics vtiUiatem facientes. Primus hic omniuni 
regumcreauitPrimum Vizierum,quemignari 
lingu£ecorruptcGuaflUum vocanr.quiprimus 
Magiftratuseftpoft Principem, CoUocauithic 
prsfldia in finibus Regionis Aderbaion ,quod 
omnium prouinciarum regni faciie princsps 
effet.Famaigitur Victoriarum &prudenj:ia2 hu- 
iusPrincipis in caufa fuit,vt mulu e vicinis Prin- 
cipibus vltrofubeiiis venirent dominationemj 
Poft hanc autem feiicitatcm horribilis peftilen- 
tiainuafithasterras quaeinfinitos mortalesfu- 
ftuht, &interaUosquoqueThamurem , qui 
mortuus eft in Vrbe Balca prouincis Vsbe- 
quenfis,cum regnauiflet XXX.annis. 

lAMXEDi^INTFS PERSA- 
rum Rex. 



Hunc quidam dicunt fuperioris fuifle fiUum, 
quidam fratrem , tertij patruum. Fuit autein vir 
fingularisprudentiaj&inteUeftus , necminus 
peritus artium beUi , vtquiadregnumfeptem 
Prouincias fatisamplasadiunxerit , quasnon 
tantum pacifice rexit,fed & a morbis con tagio- 
fisrepurgauit , vfiis opera Medicorum per id 
tempus clarifl[imotum,quorum vni nomen fuit 
FaelafufRabon,alteri,Fayecha Gorres. Cumq; 
recotdaretur difficulratisannonae,qu^ regnante 
Thamureregnum afflijcerat , conftituit hinc in- 
de horrea & granaria , in quibus vis ingens fru- 
mentiadfuturos vfes reponeretur. Tribuitur 
huic nonnuUorum armorum breuiorum inue- 
tio , putaturqueprimusapudPerfaspreciofbs 
lapillosornatuscaula inclufifleauro. Aiuntil- 
hus temporccxcogitatas fuilTe veftes fericas va- 
riegatas , &periftromataqa3eBabyIoniGadi€l:a 
'|>oftea Eiere. Plurimi faciebat aroinara Sc ces 



M A G N t S O P H t, . I 

odoratas , quas etiammagnisfumtibdscy 
longinquis petebar. Primum hunc yini vfmt: 
Perfidem inuexifle memorant , de quo ]>arr; 
hanc hiftoriam.Habuiireiilum inter mulier 
gregcsanciUampraEczterisfpeciofamjquatT 
anteomnes dilexerit. Hancgrsuiflimodoli 
capiris correptam , fruftra omnibus medicat 
tis vfam, curarinon potuifle. Poftremo de( 
rationis plenam loca fecreta & abditaqusfi 
fe,&cafuin Apothecam illam venifle ,vbi 
liolum vinirepofitum fuerit.Hic fiti,vtin n: 
bisfit.tentatam, bibiflevinum ,quofaao U 
mcn maU eam fenfifle. Vnde fsepiuseoiti 
& bibifle largius , donec plene conualu( 
Cumautem haecomniaregi expofuiflet,ad 
ratum eum potionis vittutem , longe in 
iore precio quam ante habuifle ii^uo 
iftum. 

Solebat hic rexferehabitareinvrbeSag 
vt in hac velur regni VmbiUco reftius eri 
poflet de omnibus, qux in regno accidebar 
omnibus coniulerere. Debenlnr huicpi 
initiavrbisSyras , quajcaputeft regionis, 
peculiariter Pcrfis appellatur. In hanc vrl 
tranftulitpoftealamxed regiamfuam , co 
tutis nouis tribunalibus,&mihtibusfingi 
lege adftridtis , vetuitquenedeinceps.ig.i 
& qui rus colunt,aliispubHcifvefe immiicc 
negociis. Idem quoque de operariis niecli 
carum artium csterifque , quocunque ge 
\nx vterenrur, fadum eft : vt his iegibus ai 
conftitutionibus regnuni Perficutn floii 
creueritque pace & dmitiis.Hacprofperitai 
dus infolentior lamxed , cum omniattibi 
fuaeprudentiae&folertiaj , voluitvtDeui 
atqucadorari , propofitiseo norainecdifti 
omnesregnifiiiprouincias , additaetiatn. 
tispcEna, Hac fuperbia motus quidamA 
dux miUtmTi primi nominiss, ingentcmci 
eumcontraxitexercitum , fcni cinnpraefe 
cOgnatumfuumnomineZoahkjiufliteui 
dainregem ducefe. Erat tumlamxedin 
Scyras , qui profe£tus cum copiis occurrit 
ri;iedcommiflropr2lio,vi£lorfiiitZoahk) 
xedvero captu^ad vidoremque dedudn 
fpe(51;anteeoiugulatusfuir. Habuithicfih 
annorumtrium , nomineFraydhun,qui 
vxore Framaca fuftulerat , qua: fugiens 
vi^loris occultauitfe cum filio , vc iniienir 
potueririt. NuUibi reperitur , quamdiula 
regnauerit. 



ZOAHK PERSARFM rrS.A 

Interfe(9;orege, Zoahkregnominua(i| 
fuit confanguincus lamxedi , ex pofteris 
marrae,Heluani fiUus,viriillufttis, &qui: 
ad reges Arabum referebat.^Rerum natur 
cognitionideditiflimus hicfpit , inqua 
ccUuit , corpore tamen deforrois&odio 
mnibus. Hii cum aUquandiu regnauiffei 
reptus eftxgritudine ^uadam,cui Medic 



• SlVE Re CIS P 
s adftrre potuerunr. Vnde perfuafus d Ma- 
&vencficisineamvenitfcntenriam , curari 
on poflc , nifi totum corpus fanguinc inun- 
:t humano : vnde promifcue multos diuerfi 
is & atatis homines in Vrbe Scyras maftari 
f. Hoccumprudenriores vidiffenr, dimo- 
rab infania ilJa hominem conati , fuafcrunt, 

:ohumanocruorearietinovteretur,multis 
idis rationibus,curhuic fanguini quam illi 

mcfrccredcrentvirtutis.HisfuaforibusfaA 
ftZoahk , arrodifibiperpetuoaduobus 
brisintctanea , (equeiamaliquotannosin 
iipphcio tranfegiflc, quo cruciatu durante, 
lefeper fomniumatribusfe vinciri viris, 
umvnusquidem clauapercu/rerir fibica- 
rehqui duo accepto cinguIo,quo ipfe cin'- 
:uerat, pedcseiusalligalTc , &interl:am 
andam traxiile. 

rrritus huiUs fotnnij atrocitate Zoatik.b^ 
Migos&Diuinos conuocauit, quivno 
iinterpretatifuntvifum, Priuadum ipfum 
no&vira , quodapud Perfas cingulum 
lota honoris & digniratis. Metuens ergo 
k, nehoc fibi per Fraidhunum lamxedi 
icontingeret , iulliteura vbiquegcntium 
iri: fed Mater Framaca fatis longe amoue- 
um, vnde irritatus Afpenum mulicris pa- 
)ificio motum etiam iuteremit. Poftrcmo 
xa , cum defperaret filium occultari diu- 
)ire, iradidircum bulbulco, vtcuftodiret 
m. HocintelledloZoahkipreadarmen- 
iprofeduscft, repetituruspuerum. Sed 
ntario iam cum puero dilapio , iracus 
z , niagnum boum numerum interimi 



E R. S A R V M.~ 

dis infemia coniuniStum^ruperefle enim lamxe- 
di fihum nomine Fraydhun, cui mcliori iute re- 

gnumdebeiretur.Vifuseftveradicercafrcntien 
te multitutidine, cum IZoihkadfuitpoftfctra^ 
hehscxcrc.tum. Finiro confliau Zo^hkvidlui 
&adFraydhunura dedudluseft , vbi receptd 
clauaverbereihcaputmortuuseft.Deindccum 

rat. EftadhucapudPerfascelebrishuiusregis 
iT.emoria, ob lcientiamrerum l%ficatum &: 
Magicarum , &quodadmodum multis aiinis 
Vixerit : ncquetamenquifquamfcriptumreli* 
quit,quam diu regnaucrir. Multi in ea funropi. 
nione , quod hic Zoahk non ahus fit quahi lo^ 
roafter.Magorum celeberrimus. 

Rex. 



in Hifpaona Ciuitare,qua caput eft pro- 
; Hieraz , quidam vir magnsaudloriratis 
rntis, didus Koah, cognomenco Angar, 
^ Faber ferrarius, ciiius duos filiosinter- 
erat Zoahk , grandes iam & in honore 
utos. Horumintctitum vt vlcikeretur 
uiaorfuitinregera con(pirationis,con- 
busadeum omnibus , qui hominem ali- 
caufaoderant.Sic collecto exercicu lon- 
queprouagatusprouincias,nonconten- 
iiis,etiam vrbei qualdam cepir.Pugnauit 
ties concra hunc Zoahk , fed A ngar fem- 
tor euafir.captaquc Amoanda Vi be , vbi 
n fuam habebat Zoahk, coegit tegem fu- 
fcinfupcrHereyoppidumcepir,&pau- 
etiam Carafon. Eftautem Herey oppi- 
iam noftra ajtate clarum , cumobalia 
tionia , tumobMannam,qusob prcC- 
m fuam deferrur Armufium , &porro 
am Orientem.Capta hac vrbe Koah An- 
uocatis omnibus fuis , oftendit, motum 
3C bellum inprimis libertatepatris , pro 
ratusefletetiam vitamprofundere. Da- 
;itur ipfi Diadema cuicunquc vellent, 
im in eorum efTct conftitutum manibus. 
imauere vniuerfi ipfum fcjum efle di- 
:cgno,quiid virtute naeritus fuerit. Ne- 
fc acccpturum honorcm cura Tyranni- 



Poritushic vi^om , inrerfeao anrecefTofe 
ad regnum patrium peruenir, cumque iam noti 
dubiusefletrcium dominus , voluit,vt Koaht 
Angar fupremum in militiam Perfieam obtihe- 
retimperium , mifitqueeum verfusoceafum' 
almm vero ducem Garchacein Orientis partes 
militadregioncm Machar6clc. Funaus efteo 
munere Koah viginti annis , quo tempore ple- 
raique promnciasfubiecitnouoregi , inpifimis 
Hisfaon & Aderbaion , i quibus comirer exce- 
ptus, prsfeauramiliamgeflitperahnosX.ap. 
probanterege&populo ; quo tempore cXaao 
mortuus cft.DoIuir amici mortem inpritois i:ex, 
qui bona quidem eius confanguineis reliouir» 
hberos autemeius in Regia fplendideeducari 
voiuir.lpfe vxore duxit vnam h filia bus 2oahk> 
quem mtercmerar,cumqUeiam antc haberetfl- 
humnominelregen , quemfufceperarexillu. 
ftn muhere Perfica:fuftuiit infuper ex illa Zoah- 
ici hhosduos,Salrou & Turum.quiiuoZoahko 
nuliarefueruntmdiores. Etlreges quidem 
crat comis affabilifque , ac proinde ab omnibus 
amabatur,qu« respatrifuirgrati/rima. Frueba- 
turtuncregnum Perficum altapace; & Frayd- 
hunannismorboquefegrauemvidens , cum 
hxredemantemortem inftituete vellef , con- 
uocatisomnibusregniproceribus . eorumvo^ 
lutatespercun61:atuscft,quicommunibusfuf. 
tragasin Iregcm iuerunt. Non difplicuit hoc 
patri , qui tamen difcordiarum materiam ^ me- 

dio tollere volens , vt fatis faccret ciEteris,dcdi£ 
Salmo tcrras Magarcbias in occidentem verfas, 
& lurio Magarckam Orientem verfuS pro- 
tenfam.Iregi vero tcliquit Perfiam, Aflyriam & 
Mdopatamiam cum titulo regio,dcfcriptis ccr- 

tishmmbusomnibushisregionibus. Et Turus 
qaidemvrbem condidir , quam defuo nomine 

Turonaradixir,qua:poftearegioniTurqucfta- 
nis denominarionem tf ibuit , quam etiim ad- 
huc noftro 2UO rerinet. Sita cft in littore Maris 
Caipu,verfus1Drienrem,in rcgione qu^dicitui: 
Maurenahar. Indetraxcrunt originem fuam 
liirc»,,&indeprogrefliramlongelatequepro- 

tulerunc 



Imperivm 

tulerunt imperium fuum vt ita vanum fit , lUos 
velaTroianis velThracibus dcriuare ,cum de- 
beant generis fui primordia Turo Fraydhu- 
nifilio : Turqueftaniaenimnihilahudfonat 
quam prouinciam fiue regionem Turi. Cae- 
terum Salmus ac Turds acceptis prouincns, 
cum fubefle fratri iuffifuiiTcnt , a^greadtno- 
dumtulerunt , criminanteseumfpuriumefle: 
communicatis igitur viribus venerunt inre- 
gionem Adcrbaion , vndeper litteras ad Pa- 
tremqueftifunt, praelatum fibifratrem , qui 
fpurius eflet:a cuius dominio fi ipfos exmieret, 
re^te habiturum :fin minus , jus fuum armis 
qusefituros. 

Nunciauit hxc e veftigio Inregi fiuo pater, 
raonuitqueeura , ut finc moraaduerfusfratres 
veniret cum copiis. At fiUus pacis mediabeiio 
prseferens , ftatuit finearmis convenire frattes, 
multum reclamante patre. At inreges , af- 
fumtis ad fe viris dodiffimis prudcntiirimii- 
que auls fu£B , ignaropatread fratres iuit, ut 
eos coUoquio a fententia dimoueret. Nihil 
gratius duobus ilUsconringere potuerat , qui 
correptum in veftigio fratrem truncauerunt 
capite , quoadpatrem miferunt, qui vifoee , 
quantopereindoluerit, dicinonpoteft. ReU- 
querat Ireges fiUum nomine Manucherum, 
queraavus FraydhuninfiUi Iregislocum fab, 
ftituit. HicpofteaSalmo&TurobeUumintu- 
lit,eofq; prxUo deuicit , ut inter cadauera c^lo- 
rum fioccultare neccifc habuerint, fed magna 
perquifici di%entia & ad vidlorem dedudli.vi- 
tsfinera inuenerunc. Manucher enira eciara- 
numapugnacalens, ucequo vehcbatur, tam 
certo deftinatoq-, iaupercufTit ceruices Turi, 
utei eaputamputaret : quod conipicntusSai- 
mus, m2erore& formidineexaniraiscoUapfus 
cft. Ne q-, vero hi duo duntaxat mortui funt , fed 
cum iUisvltra XII. miUia, partimcaefapartim 
, captafuerc. EratjamFraydhun KratecaEcus& 
affUaa valetudine , adquem cum Manuchcr 
cxultansviaoriaingrefrusfui(ret,rogantelenc 

quis eiret?Sum tuus,inquit , Nepos,qui c«dem 
lregisfiUituivltusfum,ti:ucidatishoftib.meis 

Salmo & Turo. Ad haecvetba fenexamplexus 
nepotem,cum exofculatus juvenem fuiffet, de- 

tradtam capice luoTyaram, eiimpofuit, utei 
pofleffionemregniconfirmaret.Fuitautemhic 
Fraydhun haud dubic laudatiffimis regibus 
;^dnumerandus,fapicns, magnanimus, Ubera- 
lis,& amicus eorum qui in virtute ipfi vixerunt. 
Autumant Perfac hunc temporibus Abrahami 
regnafle, 

M ANF C HE R VUI- P M R S J- 
RrU Rex. 
Fraydhuno mortuo Manucher cius nepos, 
Inregis fiUusfolus rcgno potitus eft; quod cum 
longc lateque pateret, necefTe habuitprimura 



M A G NI SoP H I> 



impofuitZalo.Rexcumhocaudiuiflct,p 
apatreperUtteras,utad fe mitteretinfantei 
enim videndieius capidefideiio. Quod. 
Natimon feciiret , confuluit rex Magos & c 
nos fuper puero , qui rcfponderuni , fore 
virumfortem & Principi fuofidelem. Vi 
ergo rex , ut in aula eduearetur puer , dom 
juventutisannospervenifret,quib.parent 
lemprsftarepoflfec operaro , quieumcup: 
MeridionaUbus regni prouinciisprsficeu 
cum aliquando a negotiis pubUcis feriar 
Cf pit eum cupido egrediendiextraSatrapi; 
Umites, &vifendiPrsfcauram Cabufca 
quje tamen apatris fuiSatrapiadependcb 
hucmiferatquendamecUenubusfuisMe 
ham. Hic intcUeao ZaU aduentu, occu 
obuiam,ofculaturusmanum eius & hor 
ce hominem excepturus. Poft fibi remj 
non potuit , quin eum coram vxore fua 6 
homineRudabah , pueUa cxquifitff pulc 
dinis,fubindelaudaret,aUasquidem puic 
dinehGminis,aliasvefovircuteseiuscxt( 
His encomUs accenfa puella,c^picamarc 
nemetiam non vi{um,qu^rens,quo padi 
osaftedtus nunciaret.Poftremo mificfer 
as vcrfus te n toriu m Zali, ut iub fpecie col 
dorum florum darent homini caulam fcil 
di,ecqu£enameflenr?Probauit venusho 
filium.Zalusenimcumeas percontatus! 
cuinamreruirent?Rcfponderunc,Rudal: 
rahxi filis, cuius pulcnrirudinem & cor 
catem morum ita dcprsdicauef unt, utn 
nore in virginem accenderetur juve.nis s 
Euencushicfuit, utcumamanccsiftial 
doclamconueniflent , defucuro interl 
fuerinc raacrimonio. HocfadtoZalusre 
cftinDroHinciamfuam,quocumveni(re 
ux & inqaierudines hominem agitaui 
quodabeflTeafedoleretamatam. Cum 
affedui repugnarc amplius non poflec, 
dus ad patrem fuum , rem totam ci e: 
rogauicque , utifecum ad regem prof^i 
petraret fibi matrimonii permiirionem. 
cutus patcr filio.regem primo morofum 
ficilemoffendit : quicamen poftrerao 
confenfir precibus,ut redeuntes v tcrq; i 
ftanam,ceIebraucrintnuptias,Zalus& 
bahjCx quibus paulo poft natus eftfiiiui 
ne Roftanus,de quo in fequentibus dicii 
cuserit : obhuncenim Roftanumtotai 
hiftoriamcommemorauimus. 

Prxfueratjam Perlarum regno Ma| 
in fumma tranquiUitateperL.annos.j 
Turqueftania regione quidam Afracijj 
bellionem concirauit, quoddiccretve| 
cifci mortera Turi. Hic coUedo exerc 
valido in Perfidem irrupit. Norat hoc 
cher , fed fufq-, deque ferens.cum omn 
gentius expediret , dedit vidoriara hoi 
manus,qui fugitiuo regi inftitit ufq; ad 



fuumVezicrSoraNarimon inpartesOrientis - - . , „ r t 'r 

initrere.Huicprouinciamiuamgubernantina- Amalura,c(:,mq-,ineocircum(edit.L.ur, 

tus eft filius toto corpore hifpidus&pflofus,cui obfeffi valide fe defenderenr, & oblelK 

N«iraon obftupcfadus nouitate rei,nomen cxpugnatocaftronoadifcefluriYidctw 



iSlVE Re GIS i? 

lyems his cupiJitatem iniicit repetcndi 
patrios. Quciintclledto Afraciab. tnaliiit 
;um{iiodii'pendiopaci(ci, quatn ciim de- 
; lc rccipere.Sicigitiir intct cos conucniti 
inusfluuiuscelcDcrrimusclTetLimesin- 
liam & Tarqueftaniam» 
e :»d hunc modum fadla, Afraciabus cum 
piijdorhum rediit,&:Manuchcr^greflus 
agiftam vrbe regiam petiit. Nondum ex- 
aucrat Afraciabus (iios milites , Cum Ma- 
rcolledlis totius regni viribus abeunti ir- 
it hic converfus magnavi inPerfas ivit. 
itiushoc bellum geiritManucherquam 
t j enim cum hofte conflixit,uteum vice- 
I iga ueritque,adeptus i ngentem captiuo- 
imerum.Hscvidborialonginquam Per- 
:m peperir:Sunt enim qui eum ad CXX. 
rcgnaflcexiftimant , poft quod tempus 
js , Naudari filio , falubejrimisinftrudto 
tis,i:egnum reliquit. 

drDAR iX. REX PER- 
farum^ 

lira morte Manucherij , & iiitelledloj 
re Diadema Perficum fumfiflc.Pachan- 
rqueftanije Rex.vocauit ad fe filios fiiosi 
ortatus eft, nein iilamutationerei bene 
X occafiorlem h mahib. dimitterenr.Pri- 
ifiibfcripfitpatiri fuitAfraciabus,cuiiariii 
fic§ notiores erant quamfratribus.Qijid 
'collegitexcrcitii.cuiusinftafadCGCC; 
iominurrl afcendiire credicur j ram pedi- 
lam equitum,quas copias redta duxit Sa- 
CuiusaduentucognitoNaudarceieritcr 
icauit Som Narimon,Zali patrem qui ca. 
ii^praE:erat,quifatisvalidas,etfifenex,ad- 
lUitumcopias.Cumhicad regem venif- 
iberatu eft,qaid fa£to opus eflet ? Somus 
Af raciabum petrexit , (ed cium jacitatio- 
per fumma fcneibiicem fcrre non poflet, 
re mori CdacSkus eft : qiia quidem rc nihil 
I Afraciabo contingere potuiflet.Nauda- 
na cum reliqua parte exercitus fequentfi * 
riufque partis caitra non longe 4 fe inui- 
>eflent,prodiit in medium miles quidam 
prouoeas virum Perfam ad duellij.Com- 
prouocantiadolefcens quidam, nomine 
lus.nepos Koah Angari,de quo dixiitius 
Fraydhuni. Monomachiae cventtis hic 
Cobadus cxfiimTurcamfpoliauerit, & 
•oliis ad fuos reuetius fuerit. Tiircae , qui 
viro fe vidtos dolebanr,ftruclla exremplo 
•^laudaris copias aggrefliconferuerepug- 
uam fuper veniesimber miraobfcilritate 
5 dircmir. Animadvertit ftatim Naudar* 
)us Afraciabo parem efle non pofle, uude 
er ad fe vocauit duos filios fuos , quorum 
rhus, alter Goftamdicebatur, quibusfe 
atCarenus Cobadifrater , quiegreflus 
ma vtbe , omncm familiam & fupelledti- 
im deportauerat in Albor Kurh,qug ccr- 
:dam eft regni Perfici prouAcia, ubi ado- 
«batlgnis. , 



E R S A R V M. iop 

NonfugitAfraciabum,qu^Naudaragitabat 
animomnde prxmifit quendam ex ducibus fiiis 
quitedintegraret pra:lium. Periitibi Carenus, 
cxteris fuga fibi confulcntibus.Nec videbatur 
confiiltum quiekete Afraciabo jam bis vi£lori: 
tertioigituiraggreflusNaudarehi ,viciteUm ce- 
pitqiie , interfedis inultis itiillibus Pcrfaruttt; 
VicSitoiria tam iliuftri potitus Afracialjus , mifit 
XXX. Viroruni millia adoccupandanivrbeni 
Sagiftin,qu2eeratRegiaNaudaris , quaiftatini 
deditionemfecif. FamahuiusvicStotidfpcrotri- 
nes prouincias Perficas fparfa.petvehitietiam in 
Satrapiam Merabah i qUieratSoterZali. Hic 
miflls ad Afraciabitm legatiscum muiierib.pirai- 
ftantiifimis , iuflit ei nliniiiari , ducere genus a 
Zoahko,ideoq;propinqulimciuseflre:Etha(Ste- 
nus quidem fe iiiferuifle Perfarum Regi , fed 
coacStum &quQd ahter non poflet.NuncVero 
coniletfisrebusi feforeinpoteftare Afraciabi, 
6c petibluturimi etiam ^rilpliiis tributurti,quam 
Perfepraftitiffet. Clait) autefh mifitadZalujn 
gcnerum fuum,cique quas gefta fuiflent ,expo- 
iiiit:quimagndcelerirate contradlised^iis,ma- 
gnisprdgreirusitinerib.celerius omnium opi- 
nioneadSagiftanvrbem adfuit. Hocintelledlo 
vehemcnter excandefcens Afraciabus , iuffit 
Naudarem obtruncari,qui ita mortuus eftjcum 
tantum Vll.annisregnaflet. 

JFRACJJBX. PERSARrM 

Refi^ 

Potitu$ hic ad eurii rriddum regnof erficd» 

ftatim nunciari iufllit patri fuo Tarqueftanis re- 

gi,quamfelicibus vfusfuiiretfuqceffibus. Ipfe 

in Perlastamacre& acerbum cxercuitimperi- 

iims utiiieiusconiurarent perniciem, vocato 

per jitteras Agarife in auicilium fuum. Reipon- 

dJthic,mcliuseosfacSi:uros, fi Zalum vocarenr, 

elq*, demaridarent ftimmahi belli,quodhi fece- 

tunt.iam veirappetebat , & Zalus qui tuncapud 

Sagiftih erat , curii qu^ ad belltiiii tieceflaria e- 

rant^conftitiiilTet ^mifit dueciiuadiitii * magnas 

audtotitatis diicem Tabraftaiii verfuS , qui ibi 

belldinitiiim faceret.Noii poterant hgc: tam oc, 

culf e peragi ,quih ad Aff aciabi perucnirCnt no- 

titiam:qui fratrerii Agariren cdnfpirationis par, 

ticipem intelligehs,ftatim eum necariiuflit .At 

Zalus tara ddio fcf uitutis quam cUpiditate vin- 

dicStaeaperte Iiortabatur Perias ad capiendaar- 

ma,qui cum ab omttibi partibds Concurriftcnt, 

congrefli cum Turcis horretidum ediderunc 

confli6lu,quiper toturiidiem dufatiit cumim- 

mani hominum Vtriusquepartisftfage, fed nox 

fupsrueniensincertum pugnje exitumrcliquir, 

C um igitur in caftra qaiq; fua fe rccepiifent , co> 

tinuisfexmenfibusleuioribus prasliis intercos 

eft dedertatum , cura inieritu multorum homi- 

ftum millium. Indeinvafit eos primurafames, 

&hanc iecutus morbus contagiofiis, ut vacuis, 

ad huc modum caftris , utriq; adpacem inclina. 

renttin quam non difficulter confenfit Afracia^ 

bus,conccntusrcdii'einTurqueftaniam , de- 
— . ^^^^^ 



4ia Imperivm 

fertaPcrfidc ] quamper XII. annos obtinu- 
erat. 

BJZAMREX PERSARVM 
XI. 

DigrdlbiUo dcmlerunt Pcrfe regiium ad 
Bazabum, famiUaOtrumregia , quicumjam 
odiogintaaiinosnatusefret, alTumfitfibi colle- 
gam quendarri propinqniim fuura , nomine 
Garchafef.Cumq; connderaflet,quot calamita- 
tes Perfe fupcrioribus bellis perpeffi fuiflrenr, 
ftacuitomnibusmodis conferuare pacem, do- 
nec vixitjSed &vItro remifitpopuiotributaat- 
quejuraregia , utrefpirare poflet , &inv(us 
pablicos 5 induxitin Perfidemduosfluuiosex 
alueis longediffitis, quorum vni nq^iien eft Hi- 
bin,akeriRazabin,Nonhabuithic?rariutn,ne. 
qite ftiefauroscolligerc voluit ,feddiftribuit eos 
inter milites fuos Srdudores ordinum. In vita 
priuata ait cum Mirkondus ebrietate & gulx 
dcdirumfuifleiUtquinouarum cupediaruni iri- 
vcntorextiteric. ' 

KATKOBAD XIL REX P E R- 
famm^ 

, Hic vbi ad regnumpervenic, (urnmurnco- 
piarum (uarum ducem conftituic Roftanum 
Zali filium,qui cum nonnulbs aliis belli dudo- 
ribusjinterquosetant Guecuad , Caracnusalii- 
quc , in infidiis coniederuntante Afraciabum, 
quem cum valido exercitu aduentaTe acce^ 
perant. Iriquas, cumhic incidifiet, ineasre- 
dadfcus eft anguftias , ut duorum dierum in- 
duciaspeteret, quo tempore depacettadare- 
tur. Cuin vero Perfaeeani abnuiflent,commiC- 
faitetum pugna , & maioribus quidemquam 
aatcanimis , Roftanusvoluit, uti quisinipfo 
pugnsardorefibioftenderet Afradabum. Sed 
crrore quodam alium raptum vindumq, ad re- 
gcm adduxit , elapfo Aftaciabo : Vbi Roftanus, 
cumfedecepcumvideret , plenusconfufione, 
ignoici fibi petiit , hoc genus fraudis amplius 
nonadmiftufO. AfraciabuselapfusinTurqiie- 
!ftaniam,mifit Icgatos de pace ad Caycobadum, 
quam Sc obtinuit.Hocfado , cum Caycobadus 
the^Ciros fuos militibus diftribuiflet, reVerfiis 
domlira,ad juftitiae & pacis artesanimum adje- 
dt, fundusboniPrincipis officiodonecvixir. 
Ad extremura cum vfum ocuiorum amififlct, 
ac4sedencibusetiamaliismorbis,extin£tuseftin 
vrbelsfaen, ubi habitauerat , cum regnauiflet 
c6ntuma£inis,reli6ii:ofiliohkrede. 

CATCAFS ET SALOMOH 

Perfarum Rex decmm ter- 
tim* 

Arripuerat eSt fupcfiofum bellorum turbis 
nouorum tumulcuum materiam dux quidam 
militi^PerfajhocregeDiadcmafibiimponentej 
Mc Mafandroniaraprouinciam cum arrais inua- 



MagniSophi^ 

deret,qua; eauiafuit , ut Caycaus magno C( 
(9:oexercitu, eumab omni parte circumf 
lit. Eratautem oppidum in quo duxiWel 
latebat, natura & opere valdemunitum,5 
pugnatudifficile. ScratagemateigiturvtetK 
vidensCaycauSjfinxitfibideeflealimoniaiT 
copiisjinterea fccit ut cum quibiifdatn obii 
rum clanculum agcret de venditioneanni 
Horum faaiionibus jUt & immefo predo, 0 
pro alimonia (bluebatur,ille£l:i cives , vend 
ruht obieiroribus iramanem eduliorunn 
nonanim^duertentes, hisdeficicntibuso 
dum cito fore in Regis poteftace.Eftautem 
fandron oppidum primi no ininis in illis ot 
cinam habens prouineiara Gueylon,qu2a 
git ab Aquilone Mare Cafpinum. Incoli 
fimc robufti &.beIlicofi , & adnumerantui 
pulisfubieftisPerfarum regibus. 

Finito hoc bejlo , ftatuit Caycausinii 
prouincias iuas,intet"qi iilas Arabiam.incei 
&Perfidem interceditSinusPerficus,inc 
extremitate occurrit rex Arabs Per(is,utpi 
congredetetur cum Perfa.quo vidus Arab 
ietta regionc confugit in arcem quandam j 
multum fidebat, in quara incluferat thelai 
familiamq-, fuara.cum filiaexquifita:pujch 
dinis. rbi Arbitrorumquorundam interu 
pax fa(5ta eft,ita,ut Arabs daret filiaro fuam. ( 
cao vxorem,quam frater eius in Perfidcm a 
ceret cum mille fpeciofis ancillabus; &ita( 
brataefunt nuptise Gum publlcalstitia. 

Dum hsec in Airabia fiunt , Afraciabusrt 
fafta irruptione inPerfidem , multumds 
dedit:adextremumtamevi(3:us rcpulfusq: 
mu.mferecepit. AtCaycaus,conftitutisri 
pcr prouincias exteras, reuerfus eftinPerfi 
cura Sodabavxore , ubi Roftanum plui 
au(Stum honoribus,Satrapara conftituitSaj 
nia:&KabulftaniaE.Fuithuicregi,antequan 
inArabiam , filius nomineSyauex , hi 
virtuti deditus & ob fuauitatem morumab 
nibus dele(51:us.Non placcbat hoc Sobadj , 
femper conabatut juucnem apud raari 
inodium adduccre. Fingensigitur feamo 
iiis capram, nunciari hocei iuffit. Exhoi 
adolefcens ad rei turpitudinem , negaui 
mulicti quod petierat. At hsc , cum prci 
propofitumconftituilTet, fciensregem in , 
claui fuo ledere fubtriftem & morofum , iri| 
in id fparfis perhumeros capiliis, ploranl 
menfqi (?c pedus percuticns, dicens; Syaue; 
us,6Rex , honoriiiaeovimafferre voluit.! 
Rex imperauit , ut adoleicens comprehc! 
in anguftum fquallidumque comping«| 
carcerera. Difcufla autem caufa Syauex irl 
censpronunciatuseft,parumqucabftut , <j 
r(ouerca citis viva combureretur.-Sed hancij 
quidem preces & aftedus in eara regis corj 
uauerunt. Inuaferat , utfupra diximus \ 
fraciabus prouinciam vrbequeniein , pf 
riefatque ufqMe ad Balcam vrbem. Cc; 
hanc Caycaus mifit filium fuum cum XII. 
libus cquitum 6c pedicibus totidem , iu 



Sl V E Re G IS 
^agiftan vrbem ire , & fe cum Roftano j qui 
nmaiorem habcbir excrcirum > coniun- 
, Syauexabvrbelsfaonpro£"{aus , oflfen- 
.oftaniim,Cum quo conculit confiliunijqua 
Hmum via in hoftem cundum ellcr, Vbi 
iciiic dc itinere , profcdi ad recundum 
are ab hofte confedcntnr. Miflis fpecu- 
ibiiscognoueront, Afraciabum tertiano- 
imicatiirumpr^ho:cuiusisfuiteucntus,ut 
:iabus vidtus &: nnile habitustar.dcmali- 

»e pace bona fide (eruandaconlilium 
que a perpetua rollicitudinc eximen- 
JtadhocnegOtium qnodam propin- 
loGarcencquitancadcxteriMteinco ver- 
rft.utSyauex, Roftanus& Confiliariiaf- 
enc.foloRege contradicente, quicondi- 
>pacisrefpuens,(cripfitfilio,mandauirque 
tcr,uchoftemperfequeretur,&ubicunq; 
,prxlio cum co dccertaret : qui fi pugnan- 
»iam nonfaceret,cotumeiusagrum deva- 
Roftanoautcmiamadmodumfeniindul- 
:domura proficifceretur. ParuitSyauex 
atis patris, duxitque copias fuas ip regio- 
rhus.quaerens Afraciabum. Habcbathic 
excrciru dudlorem quendamOrdinum, 
ne Pirond Vayfa , quem Syauexfamiliari-' 
uGi at.qui confentiente Afraciabo, occur- 
DRegalii Excepithunc comiter Afiacia- 
cdudumqus Syauecem in tentoriura fu- 
xra fc in throno fimilifuo confidere iuflit> 
oftendcretquantieumfaceret, dcdic illi 
rtmoniumfiliamruam quje Fianguysdi- 
iL 

n placuit hoc Garcefii,necfratn Afracia^ 
■rS<]\ Au!aeproceribus,qui dedecus iftud 
recantes.confpir.-iueruntinnecem Syaue- 
c latuit hunc confilium inimicorum t ro- 
5iturvxorem,ut,fifibialiquidaccidifIct, 
quem pantura etat,educandm-n tradetet 
;rfaf.Paucispoftdiebus occilus efta con- 
Syanex , qui & vxorem eius interfedluri 
uttollerentid fimulquodfefebat vtcro, 
nPirondVayfaprotexiflet.Hajccumpo-^ 
iampcpcfirter,nominauiteumKaycotz- - 
[uem & ipium occuluit Pirondus, donec 
iPerfidem mifit , quxmagno doloreob 
m regilis filii affedaeratiiiiprinlifquepa- 
i ut vlcifcerctur mortem eius,iuiritRofta- 
am valido exercitu in Afraciabum ire.' 
fccitid,eumqoe deuicit j cafo fratre eius 
ne, 

icBaturCaycaus Rex magno defiderio vi. 
lepotis fui.ut & nurus Cux Franguys, qu£C 
:at in vtbc Turona. Mific igicur eo Vi- 
:r{am, magn^ nobilicacis &dextericacis 
e Guyncm, Gudarii filium, qui admiflus 
:m cum vidiflet mattem & filium, pef- 
i , ut omifli Turqueftaiiia veniret (ecum 
idem : quod 8c fccit mulier, comitata 
at Giiyne illo Sc Pirondo Vayfa , do- 
Aulam Perfici regis venerum, cxcepci 
a Rege, ut par eft- Ex el tcmpore vi- 
laycaus plurimamm virtutum icintillAS 



Persarvm. tii 

lucere in Nepote fuojpraefecit eum militiai Per*. 
ficx , remunerato largiter pro fide &feruitiis 
Guyne. Magnbrum h«c res in Regia motiluln 
caulafuit intcrThuSj Caycoiinepotenexalte- 
ro filio Fraybotfo, & Caycoztapn. Is enim ini- 
quiflime ferebat, prafetrifibiindigenshomi- 
hcm cxmuliereTiircica natum,qu«gensfem- 
perfuer3tinimicaTurcisJta,utAuIafa<aiones 
in duas diuifa fuerit , procetibus pattim illi par- 
tim Kuicadhaerentibus. Hoc tam noxium difli- 
dium utRexCaycausdiriraerct, fecitidquod 
fequitur. 

Praeerat cuca id tempus Ardeiiilk ciuitatt 
quidamBahamanus,qui fadis incutfionibus td* 
tam infcftabat Perfidem.Contra hUnc CaycauSt 
duoscollegitcxercitus, pari itiihtum numero» 
deditq; cuiq^ ex nepotibus vnUm , addifa coii* 
ditione» Utquipfiot fuperior fadjjusfuifletho- 
fte^vincefetaltefummagnitudine & dignitate. 
Acquiefceilte vtroque,Frayborfi filius , nulia re 
memorabili gefta petiit» Af altcr, \ido Bahami* 
no,fubiecit etiam fibi ciuitatcm Atdeuillam.re. 
uerfusq-, ad regcmiialutatus fuic h±res & fucceC 
forregni, Guynesvero ftmmUsduxmilitiKe- 
ius. Caycaus autem in folitudinem ferecepifi 
cum regnaflet,uc(ctibuiit,anriisCLj 

Eftautem Ardeuillavrbs celebris Peirfidosiii 
ptouiliciaAderbaion,diftanspaucisitineribu^ 
ab vrbe Tauri fiueTabriz,patria IfmaehsSophi 
tegis clarifllmi, cUius poftetitajf Ctiamnutii no- 
ftrojeuotegnafi 

C JrC 0 Z RA Oi REJt PERSJ^ 
rumXIVi. 

HiccUm taiil iudicio aui quam voluritate pcJi 
puliadregnumpervenifl^et , volens ederefpe- 
cimen probitatis fuje, primum omnium iuftiti^ 
legibufquefuum cofiftare vigorem voluit, qu^ 
vehementer Iabefa<aata fuetat ob caufas fu- 
periorum beilorum > magnairi plebem fimul 
ufusmaniuetudine&liberalitafe.Miriciridiais 
rcgni Comitiis , propbiuit ofdinibus delibe- 
ratianem belli Tutcici,uf vlccfceretur ri16tterii 
patris.Laudantibns omhibus fuamque off^eren- 
tibus operam,mifitFrayborfum i^atruum cura- 
que eo ptopatriiumNaudaris filium cum XX5C». 
equorum millibus ,uf Tutqueftsiniam inuade-' 
rent.Eratautem Gaycozfat) filius, nomine Sya- 
ucx,qui ^gcrtime fercns inlfef ri auo fuo bellurti, 
quafi grandem aliquam iniUrlam aecef)iflet>Tu. 
f onam lc recepit.Sed & Pirondus Vayfa , qui cxl 
Guyno inPerfidem venerat,uxoremqi ibi dux^* 
fat.fufceperatiiliumj nomirieFefudutei,qui& 
ipfe abiuit inTurqueftariiam. AmabatRex hunc 
iuvenerilutfilium,camq;audiuiflet, Fetudutn 
ptxcire caftto alieui in Turqueftania, mandauei- 
tatexpreflcducibus fuis , ut illud declifiareht: 
quod hifacere nonpotUcturiti itirietis fiti<^ne 
adidducente. Ferudus tJognito hoftis adyeft- 
tu , eruptiooem incumfecit , fcdiflfelieiter 
praeliatus intet priiH^s occubait. Magnam 
naccraors tegi Perfietriftitiamattulit> cumqtte 
KK i " Thttf 



1,4, Imperivm M 

Thusaccufaretur caufafaiflenecis eitis, reuo- 
catum cum ad Aula mancipauit Carceri , Fray- 
horfo & Gudarzo bellum in Turcas continu- 
«ntibus/ed infelidfucceffu,via:is Perfisconci- 
fifque immani ftragcper^untibus inter cKteros 
LXX. equitibus, dmnibus e Gudatzi familia. 
Bleque tamen Rex proptcrea defpondit ani- 
Riuro,fcd miflb iterum Gudarto cum nouis co- 
piis,adjun<aus cfl:Thus,qui iam k re^c receptus 
Fuerat in gratiam. Vix fuerant hi egreflifines 
Perfidos, crim inuefierunt hoftem paratumad 
confligendum,Confertapugnatam/ortiterprf, 
liatifuntTurcs, utPerfx coadbi fuerint , ina- 
grum Demonium ff rccipere , ubi om ni ex par- 
teabhofte cindi & circumfeirifuerunt. 

Ad nuncium huius obfidionis aduenerunt 
duoalii reges vicini Turqueftanise , opem laturi 
Turcis, vninoraen erat Halcon, alteriChan- 
gal, quKresomnino Perfis Ipem animumquc 
ademit.His fuorum miferiis intelleaisCaycoz- 
rao,ccleriter mandat Roftano,ut maximis pro- 
ficifcatur eo itineribus, laturusfupperiasperi- 
turis. ParuithiCi &Pcrfaeeiusaduentucogni. 
tcadeo ktaii funt,ut humufti ofcularenturteu- 
que utriq; fuas conjunxiflcnt copias , tanta ani- 
mofitate & impctu adorti funt hofl^s , ut praeci- 
puos exiis trucidauerint , inter quos & Halcon 
fuit. Hac vidoria non contentus Caycozrao, 
quatuor infuper diftinflos exercitus mifit ad 
peflundandam Turqueftaniam. Primum duxit 
Gudarzus aduerfus Balcam vrbem , & huic ne- 
gocium eratcum Pirondo Vayfla.quiin eo bel- 
locaefuseft, &caputeius ad Regem Perfarum 
miflum : qui non eft dele(5i:atus eofpeaaeulo, 
dolens pb intcritum nutricii fui. Dicuntur aute 
ineoprxlioadC. Turcarum millia periifle, & 
captafuifle , inque iis vndecim primi nominis 
duces. Magnisaffccit Rex hic ptiemiis omnes 
eos, quiinhisbellis fortirerfecerunt, donatis 
Frayborfo prouinciis, Kachenfi & Macronenfi, 
qujcfunt circa Goadelam, ad introitum finus 

Perficf. r rr 

At Afraciabusinftaurato cxercitu fuo aflum- 

toq-, filio.in cerram Corazinam irrupit , qux eft 

confinisTuronix, ubi tuncPerfae caftrahabe- 

bant.ffid eadcm quaantc vfiPerfs profperitate, 

vicerunt Turcas,extin<ao Afraciabi filio,coege- 

runtque patrem fuga fe iiiarcem quandam te- 

cipcrccumdomefticisfuis i Gumautemloco 

illiparum fideret, &alium fibiadrecepturalo- 

cinn qusreret , incidit in manus Regis Perfae 

cum vxore fiia & filiabus,qu? ante a Caycozrao 

captffi fcd liberaliter habit^ fuerant. Afraciabus 

paulo poft captus &interfe6tus finem impofuic 

non folum longiflimae vitaefuse,fed& txdiofifli- 

mo bello : quo finitp Caycozr ao ad exemplum 

regum anteceflbrum fuorum , fubduxit fe a 

tumultibus aulicis , cumque filium non habe- 

ret,fubrogauitfibiLorafphum , Caycaij fratris 

filium .fruftra contradicentibus quibufdam ex 

principibus , & non longe poft mortuus eft, 

cum prius omncs facilllates & poflefliones, 

quae priores reges proceribus Perferum abftw- 



A c N I S o P H 

leranr,reftituiflet,omne aes iliCDum difloluifl 
paupercs fibi bcneficiis obligauiflet , ]nim 
cuique dixiflet j & milites pr»mii$ affc( 
fet. 

Huius temporibusfuetutit interPctfasd 
prjecelebresPhilofophi , quorum vnusdid 
fuit Horez.alter Lokman.Et huius quidem| 
fterioris cxtant adhue opera quasdamjqujeii 
limehotninis tefl^antur ingenium, intcrqui 
Apologiquidam & Similitudines.nonmult 
abfimiles FabuUs Aefopicis; Putatur aAn 
ipfcefle,cuius lingua Perfica defcrijptlKct 
ferturvita, ubipcrhibetur ingcns fufflcPh 
fophus , fervustamcndominofuofidelis& 
id ualde gratusi &quod ad mortetncondt 
natu? fueric. Vna res eft , quae hos dubios 
cit, quodvulgodiciturludjEUS fuiflc. Na« 
efthuicapudPerfas Prouerbium, quo dici 
Non efle neceflTe , ur quis quicquam doi 
Lokmannumvtanta eft ctiamuum famafc|| 



eius. 

LOKJSPH XVI. PERSASJ 
Jtex. H 

DcfundoCaycozrao,utdiximu$ , finefl 
perueniihicadregnum, qui,utfupra attigin 
fuit filius Caycai, & defundb regi quam p 
ximeiun^usfanguine. Cumautemnimia 
minisfeueritas vel potius crudelitas vulgo r 
cflct , impedimcnto f uere prinpipes ,nccoi: 
maretur in regno , inprimis obftitit Roftani 
ter. Pejuicir tamen Lorafph, ut Rex faluti 
fuerit. Primum omnium, cum prouinciasi 
luftrauiflcrab vrbe Kfeon vfqueadBalcam, 
fit Gudarzum cum exercitu in Mefopotara 
Syriam & Pakftinam,redegitquc ccleriter 
fuam poteftatem Babyloncm & Damafcuro 
de duxic verfus Hierofolymam , quamP. 
vocant Bcyt Almocadas. BeytenimPerfii 
lingua fonat domum , & Almocadas i 
£torum. Rex eius deditionem fecit , ca c 
ditione,utfoluerettributum,deditqueinlii 
rei multos obfides , nobilibus ortos fim 
quos omnes Gudarzus ma^aariiufllt.cum ii 
lexiflct agitarc ludseos rebellionera adu« 
Regem Pcrfarum.PofteaGadarzusco|le(ft! 
ribus fuis.reuerfus Hierofolymam , validec 
cuffit vrl)em , eamque cxpugnauit , in 
Perfe horribili crudelitate io ciucs 
runt, dedu<ais plurimi? eorum fecum ia ! 
fidem, , . 

FueruntLorafphoregifilii duo : maioru 
nomen cratGuftafpho, minoriZariit. Hjj 
elatum fcroxque ingcnium , & bclli auid 
qui pertra(£tis in lcelerisfocietatem quibuf ; 
nobilibus,rebellauitcontra patrem, uteun 
gno deiiceret. Ec ab iuitio ;quidem nonpai 
habuitfe^aatorcs: Scdcum patermulcora 
rem collegiffctcxcrcitum perfecutus fineic! 
miflionefilium , coegit eum , qui imbccii 
erat , vniueAd profugerc regno. Cum ] 
«is igitur iri Turqueftaniam euadeas ,^ 



S I VE R E C I s 
vfus eftfortuna.utregis filiam adipi(cerct 
jniiigem.ctiam ignotus:quod in hunc mo. 
accidir, , 
ac tunc apud Turqueftanos pcrantiqua 
jctudo, V t fi Rexuellet filiam iungere ma- 
omncs in campo publico conuenirenr» 
inc in Aula regis erant » quifquequam 
jidifnme ornatus cultufque. Hisita or- 
zonititutis , accedebat piiellanupcuriens, 
aanu apatrc dcdudta, aitera pomumau- 
tcncnsjgemmis operofe exornauim.De* 
conft:tuta in locoquodam , ubiomnes 
•sconfpicariexadtepoiret, cum diumuU 
ue Omnes confiderailet , ponigebat ei 
im , qui quam optime placuiflet : 8c ea 
mresefficiebatfirmum mattimonij vin* 
1. Accidit autem , ut venicnre Gufta- 
Rex elocaturus eflct filiam , quar curio- 
folita cupiuit nouum videre hoipitem : 
dcoplacuirpuellaj , ut ei Cmc mora tfa- 
pomum. Dilplicuit cum patri tum pto- 
isregnl » quodinuerfoordineperegri- 
amo ignotuique adeamveniifctdignita- 
t impofttrum lege latacautumfuerit.ne 
iaregis ulli nuberec, pr2eterqu.4m quem 
mi commendaret (plendor aut merito- 
acia. 

sebat & Rex ifte prster hane alias filias 
ira: pulchritudinis , qu^ pccebantur a 
m regum vicinorum filiis , qmbus & pa- 
itaspollicitus eft , fub conditione , ut 
iores regni Principcs , qui multis malis 
antpatnam.fub fuam redigerenr poten- 
^faipfjsefthacresnon parum difficilis. 
lUtcm muica de Guftaiphi valore& vir- 
cellexiircnt , pcrfualcnint homini j ut 
riculofum illud in fe fufciperetofficium, 
amamicorum. Hicfingens feadvena- 
I proficifcicum comitatu, qui videbatur 
ico iufficiens , tanta dexteruate fingulos 
alqueinuafit, uteoscaptosduobus tra- 
ratribus Pcocis , qui eos deinde fticerunt 
gem. Horum mirarusRex vircuccm& 
iciam , elocauit ijs filias fuas. Paucis 

poft cumin Aularegis certamina ludi- 
iitesederent , Guftaiphi rantafuitperi- 
dcxrerica; , ut rex laudare eam fetis 
tuerit : Cai refpondic Guftafphus , non 
:o mitandum , eam haec in ludicro prx- 

qui regnum purgaritab inquietis ho- 
is & perturbaroribus pacis publictc. 
m haec verba ad animumadmififlet,&: 
do omnia gefta fuiflent intcllexifl^t, 
s eciam quam antea faucre homini per- 



Persarvm. iij 

nuncio Lorafphus , cumq; inquireret in aufto- 
rem,cuiufiiam fuafionibus motus Rex Tufque- 
ftanix hoftis faausfuifl^t .• Relatumeftei.efle 
quendam hominempercgrinura,magh2 virtu. 
tis,quicafu quodam fadusfuifl^tgcnerregis: 
hunc omnis mali cauiam eflt. Ndn conquicuit 
Rex Perfa,donecplenius ^cberegrinoiftocog. 
nofceret,ubimtellcjcit,nonalium eum efle.qua 
hlium fuum Guftafphum; de quo cum iam ccr- 
tus efl^ct , miflt fidum hominera ad iuniorcm fi- 
lium fuum Zariam,utduohi profe^ai^dGtlftaC. 
phum,perfuadercntei , ut Veniret & pbPreko- 
nera regni apprehenderet. Audiens de horum 
aduentu Guftafphus , profedusab Aula occur- 
rit eis , collocutufque cum Zaria fratre, iumflc 
piadema de manibus eius > quodpater miferat, 
impofuitquc id capiti fuo , falutatus continuo 
Perfarum Rexab omnibus quiaderant^ Ibi dc- 
mumjubetvocariSocerumfuum : Quividens 
gcnerum in eo dignitads faiiigio,terricus exifti- 
mauit proditionem efle, qua ipfe Regno ever- 
teretur.Cum aurem mehus edpdus fuiflet,am- 
plexus generum,non vnum Isptitias fignumedi- 
dit.GuftafphuSjCum vaIedixifletSoCero,in Pen 
ham fulcepit iter , accepta rimul Catahuda 
vxore fuafid enim erat nomen illis qns ei pomu 
porrexeratjfequentibus multisdiuitiis&ma- , 
gno fcruitiorum jumentorumqj numero.Exce, 
pit cum Lorafphus pater m^gno cu^rfaffetau, 
quemeriampluspofteaexferuit deuinibusplu- 
rimisegregiifq;filiiin femeritis, qui&poftre- 
mo cum (e regno abdicaff^ct.reliquir eius admi- 
niftrarioneminmanibus filii,tranfadijrusreli- 
quos vit^ fu* dies in fohtudine.ubi & n? ortuus 
eft,cumantcafalubribus imbuiflet filiumpr^- 
Ceptis.Didus fult hic Rex Loralphus Balcanus, 
quod potiflimum tcgni fui tempus Balcx cxe- 
gerit. 

GFSTASPHrS PERSARFM 
RexXVt^ 



rea Gufta/phus , cum cogitaret,quanto- 
trem ofFendifl^ectransfugiofuo ad ho- 
non acquieturus eflet , nifi de fiho vin - 
exegiflet : Statuit illi bellum inferre, 
e fuafit Socero fuo, ut Perfarum regi vfi- 
legarettributum : qnodfecitRexTur- 
rqut Lcgj tum ad Per/am ,j^ui ei beilum 
;iaret. Territus cft fupra modum hoc 



Fuit hic inter Principes bellicofiffimos , nec 
minuscallens artiumpacis,fupramodum tame 
addiaus cultui Ignis,ut&eosbeIIoinfeftarer, 
quunhoc Idololatriae generc diuerfum fentie- 
bant, inrerquos Ariafphus fuir Turoniae Rcx, 
quiGuflafphumeonomine per lirteras repre- 
henderat.quodfolhcitatusab hoGadxterniig- 
nis veneracionem fuiffer. Ceperatautemh^c 
fperftitio prima fua incrementa i-n Prouincia 
Aderbaion,id eft Prouincia lgnis,fuirq j primus 
huius Sedx inueritor appellatus Zarduch , id 
cft, Amicus Ignis.Huic igitur A|iafpho cum ob- 
reprehenfionem vehementer fuccenfuifler Gu- 
ftasfus.aflTumtofrarrefuo Zazir , &fiiio Sphan- 
diar.bcllum intulit, commiffbquepr^Iioapud 
Turoniam eum vicir, cumque omnibusdome- 
fticisnecidedit;Necmora,ipfam vibemaggreil 
fus,celeriter captam expoIiauit.-Cumque rediif- 
fetin Perfidem , conjecit incarcercmfilium 
luum, Sphandiar, ob nclcio quam prauam fu- 
Ipicionem» 



& E K l -V'M M A <5 N I S G P H I, 

dtus , quodnihilaud^ret negare{)atri,fa 
iftud dixir,parum hxc conuenire iis,quaeR 
no optimc de rege merico iam olim promU 
iffenr.Sed tamen profedtas eftjaffumro fib 
fno Bahamano:qui cum prscederet parter 
detproculdefcendere de coUe Roftanum 
occuirir.dicitq-, quale illud elletagmenqii 
fequeretut, Ad huius confpedium expaui 
ftanus , properanstamenofculatuseftni: 
Sphandiari: qui cumdixiiTet , vocari eum; 
giain : refpo nd ; c Ro ftan us, exi m i fc i pfa len 
teab hac proficifcendi necell[itate;c£terur 



tt4 lU 

Dutti H^c m Perfidefiiinti Ariafphus nouis 
colleftis copiis fado in regnum tmpetu.Balcam 
vrbemcapitfpoliatq', neq'yeoffa'cinofe eonten- 
tuspcnetratinteriorarcgnijtantaprdmptitudi- 
nejVtGuftafphuSjdubiusquidfaceretjtoMOca^ 
rct Gonfiliarios fuosjqiti vno brefuafetuht , vt 
eKemtum careeri filiumfphandiarem.pr^ficeret 
cxetcitui ,quam taiiien dignitatem hic refpuit, 
ncccarcereegrediv&lair.nifipaterpolliceretur, 
fe eumh^redem regni f a6t:urum,fi viftor reiier- 
fusMih Hispromiflisvvf &:Iamafphifratris 

b!anditiisaddua;is,inAri3%humduxif, viao- - /r j n 

mmq^ab coreportauit. Redeuntiin Patriam fusfpret, femper fep.racum elTeadpr^r. 
OGCUrrit pater, collaudattimque ob virtutem fi- regi obfequia.Inftabat Sphand.ar. lubeba. 
iiumadmonuit, parurhin ea vi^toria effemo- 
mentijfi forores eius effent in manib. hoftisCce- 
perat enim easapud Balcamvrbem Amfphus) 
& feruirent feruitutem.Erubuir ad hoC verbum 
Sphandiar, & ne quid in fe defideraripateretur, 
cHg;it ex omni qua habebat miliru copia XXVL 
milha, Xll.miUiaequitum, totidem peditum, 
airumtoq-, frarre fuo mihimo hatu Buchutano, 
perfequiturhoftem. Ibi cum facientes iter ad 
triuium veniffent, diuiferuntcopias, iuffitqile 
Sphandiar f^trem fuum latiorem viam itififte- num Roftano , corpus vero Buohutano 
rLusiucundaerat.&perkcaducebatpafcua foo, quuUud m Perfidem deruhtaf Sep 
adTurbniam vrbem.cummandatiivr fi eo per. Doluufupra modum filu moi-tem Guftn 
ueni(ret.adlocumquendamParuindez , ibife adeo.vtftatueritomni Re.pubhcaadmr 
quietus contineret in infidiis. Cumq-, fub initi- 
um no6lis pro cdnfuetudine loci multi ignes 
per totam vrbem mcenderentur, tuncipfequa 
maximopofietimpetu aggredereturciuitatem. 
At Sphandiaralfumtis quibufdam Ibciis per aU- 
am ibat viam,habitumercatorum, eumq, Septi- 
modiead vrbem Turonamadueniflenr.onufti 
gemmis, ynionibusaIiisq-,mercibus pteciofis» 
tanieleganrernouit agere perfonam fuara , vt 
hofpitXum ei in ipfo Rcgis P. [atioaffignatu fae. 

rit. Cum autem de aduenrii fracris cum copiis 

cOgnouifiet , periit ut fibi liceretin (equentem 

diemRegemeiufq^familiam AuHcam inprcxi- 

miscampisfuburbanisconuihioexcipere;quod 

vbiobrinuit,excitauitpercaufani]aEciti£publi- 

CEEplurimosignesfubipfisvrbisrncenibus. Bu- 

chutanhisConfpedisjprogrelTuselocoinfidia- 

rum,magnaceleritate oranesoccupatvias, ma- 

gnoq; fmpetuirrumpensin vrbem, horrendam 

edit ftragem,totamq; exfpoliac:ipfe fibi cx onlni 

pr^da nihil referuat quam thronum aureum.im. 

mcnfiprecii,gemmisundiq-,exornatuhi,&Ele. catur etiam Ardchir , cftquehoc £on 
phancuraalbum. Hisfadisinlibertacemalferit nomen eiusin ChronicisPerfarum » c 
lororesfuas, quasSphandiaradpatreminPer- impofirumfuitperhancoccafione.n.Cu 
fidem remific. Ipfeporro viam infiftitad Ocea- macer vtero ferret , venit Aftfologusc 
nu.nIndicura,vtcogeretquafd3mnationesam. adGuftafpham eiufq-, filiumSphandiare 
pledi fupcrftitiofatn colendi Ignis ceremoni- cum falutalfet reges , conuerius ad Sph 
am.ReuerfoinPerfidempater.proregnoquod rem,obculiceiparaulumcophinum,aien 
poIlicici'sf«crat, mulcas difficilimafq; obiicit nus id effe pro nafcituro filio , fimu 
cxpeditiones , quashic omncsmagno honore lans quod offetre per renuitatem (uai 
feliciterconfecir.Poftremomittiteumpaterad ftantius donum non poflet. Cophino! 
perueftigandurnRoftaniijquileinlocumSiilon inueneruncpauxillum lafti? &farinaf : | 
receperat,nec praefto fueratGuftafpho cum dia- quidem mimus ob ipfius Aftrologifern 
dema rcgni fumeiet. Fecit hocfilius,fed coa- *deo proba^iim eft principibus i 



nem proficifcifecum^qui cum pernegarer, 
giisconuiciisq', adarrna deueneruntiHal 
tui Sphandiar inter ferociffimos & au(i 
mos omniumprocerumPeriarum j vndt 
nem in eas redegit anguftias , vt prxclare I 
agiarbitraretur, fiobie£fcu Glypeieuitatec 
donccinexCTemaconftitutusneceffitate, 
catis velufviribusjtam valide Roftanosin 
ferrum ceruicibus Sphandiaris , vt ex e 
moreretur,commendansfiliumIuumBal 



tione abftinereiCum aurem Turqueftani 
de more excurfionibus vexaretPerfiam.ci 
eft illi obuiain ire , cumq-, repellere. Rc 
domu.n viditaduenientem nepotem fuu 
hamanum ab Siftone , quem hsredem rq 
•xit,ip{e in locum quendam GhozglinarC 
pit,uc in Solitudine clauderet dies fuos.E 
tem locusifteob aracenitatem ei Archin 
pulchricudinem in admiracione , ut vulgi 
returopusSoiimanniBcndauit.ideftSalo 
filii Dauid,diftans a Scyra XXX.millibus 
Guftafphi eft AfuarcaGiuitas, quamipl 
hat cognominauic , moriuus annore< 
XXVl. 

B A B A M 4 J^Tt A R A Z D A 
Rex Ferfarum decmmfefti- 

SuccelTit ergo Auo nepos Bahaman 
gnomeco Darazdaftus,id eft,Longimani 



1 1. 



S r V te R E G I s 
0 nomcrt ihde impofiicrinr. Ard eniin Per- 
im linguacrthuina , & Chirbc : Vnde no- 
n c duabus voculis conuindum e'ft Ard- 
r.Gi\tciArrnxcrxendicunr, (untquehocno- 
icpiurcsdeiiidePerfarum rcgcs vli. Fuithic 
t vahdis beneque compofitis membris , ha- 
isbrachium&: mnnum dextram longiorem 
ilr.i:in cartcris nihil ipfi defuitjquodin bo- 
principcdelider iripollef.inprimisadeo bo. 
ubliciamorctaiigebatur, vtcl^mpcr fidem 
nos hommcs obYertiari iuberer omniaada 
fedtorum & miniilrorum iuftirixjvteosqui 
eprsfuiflenfpr£Emiis,quimale,poenisaffi- 
■poiTer. 

dtero anno poftquam rex fa £tm fuerar, co- 
luit Ordincs regni, quos palam & fine dif- 
latione hortatus cft , vt fine metu di . erent, 
inipfo defiderarent. Quodfiqiiid Maie- 
rcgiaincifgnumficcret , vtife regio lolio 
icrcnry^ialle enim fe parere melioribus qua 
He,fi bonipubliciratio id exigeret.Lauda- 
vniuerfiercdumregisanimum , precati- 
unt ei longara viram &: omne profperitatis 
!s. Iplecumnonnuliis Ordinum inpriua- 
libuidam gratifi^catus fuiflct , foluitcon- 
um. 

iburauit hic rex plurimasdificiaqu» col- 
fuernnt , conftituitq; regninegociaquam 
ne.Hoc fafto, ad vJcifcendam morrem pa- 
jianimumadiecir. Mifitigitur exercitum 
b Sifton.qui cum in via ciTctjadfertur nun- 
> Roftaiium quidem mortuura efte,filium 
eius,qui diccb.uur Framaz occurrere cura 
s.CommilTimi eftprsElium atrox & cruen- 
vincentead extremum Aidchiro , qui (an- 
:am reportauit vitaoriam, fortiffimo quo- 
• Perfis intetfficao. Etab.dteraparte Fra- 
loftanifiiiuscsfus fuit , Zalus veroauus 
juiruncadhucin viuiserat, ciptus. Poft 
pugnam fubiecit fibi Ardchir Sifton 8c 
il, eftqnc Triumphantifimilisreuerfusin 
lera. Pofthrecinculit per duces fuosbel- 
iyrisarquePaisftina» , fuopopulosillos 
:iensimperio,mulrofqneludsoscaptiuos 
ccnsinPerfidem. Habuit Ardchirfiiiura 
ne Sanam, tjui multum vcrfatus eftin ftu- 
hiioibpliicisAftrologicifque , quibusvt 
usvacarepollct,non Aulam duntaxat& 
ipum regni deferuic confjetudinem,fed 
ipfiusregni.-idminiftrationeabhorruit,vt 
imniumOtdinumindignationediadema 
n e n t ad v\-o re m A r d c hi ri , q u a: c u n c fere- 
erum. Hui'is tempoiibus floiuerunt in 
la H ippocrates , qucm Per/ac Bo catat vo- 
k Democricus, quorum fcriptahabent, 
ipenbus Pl.itonis , qncm Aphiatum no- 
ir : Socratcm Periac fando acceperunr, 
LieappcllantSokorar,vtAriftoteIem Ara- 
. Soientautem Pcrfe magnifacere Grar- 
1 fcripta,omnefque haberc in precio littc- 
itteratos , vtArdchir folirusfucritdice- 
insdodtisAuIam regis femferpaterc di- 



Cnm autem Roftanusvh fuerit intcr terfas 
lUuftriflimus , &iammuItotieseiusfadafuc- 
rit mentio,n6 alicnum erit, de ciusmorte quas- 
dam hic narrare,qtis ei hocpadlo contigit. Ha- 
bebat Roftanus fratreiti nomine Chagadum, 
cui demandauerat partcs vifitandi prouincias 
(uas , & colligendi prouentus & tributa earum» 
Hic cura in regionem Cabul deueniflct, captus 
eft amote fiiiae Prsfedi , eamque a patrc fibi pe- 
tiit vxorem.Negauithic filiam Chagado,eoqufc 
magis , quomagisilluminftareanimaduerte- 
bat. Poftremopollicituseftearaamarori, fife 
eximcrevelletdfratrisobedienria , interfedo 
Roftano.Hisad hunc modum padisjSiftonem 
reuetfusChagadus , multumde Prsefedo Ga- 
buienfi queftus eft ,a quo ipfe contemtus '&fri- 
uole habitus fuifret. Excandefcens Roftanus in- 
ctepuittimidiratcm fratris.collegitqueexerci- 
tum,vtcaft igatet Prsfedti infblentiam.Impedi- 
uit hanc expeditionem quibufcunque potuit 
rationibus Chagadus,negans opus cfTe exerci- 
tu,foIam ipfius prasfentiamfuffeituram adredi. 
gendumin ordinera honiinem. ParuitRofta'- 
nusdidlis eftquc profeduscum fratre&alio 
quodam homine fijdo,nomine Zanada, paucif- 
q[ueferuis, quibufcumprouinciam Cabulen- 
fem petiit, Edocuerat dc his omnibus iam ante 
Socerum Chagadus,quiprodiens Roftano ob~ 
uiamquafiexcepturuseum j collocaueraria^ 
anteininfidiisaliquot e fuis audaces hominesi 
Ibi Prasfedlus propms aecedens ad Roftanum» 
fimulauitfe delitftotum veniam peterejcumque 
Roftanus ignofcere fe ei dixiflet iCabulenfis ro- 
gauiteum, vtfecumveniretinviridariura vici^ 
nui-n,ibicapturusquietem, eumquededuxitin 
loGuminfidiarnra, Erant autemfofla; qusdam 
ramis viridantibus ohkdsE, in harum vnam de- 
lapfiis eftRoftanus cum equo. Vidensautem ^ 
fe circumuetum, nec vlUm efle euadendi (pemj 
rogauiteosquiaderant , vti/ibi darentarcum 
cum fagittis , quibus feaduerfus ferarum iniu- 
rias defenderer jne ab iliis viuus laniaretur. Qui 
aderant fimpliciores , dederunt ei qubdpetie- 
rat. At is nadusinftrumenta vindidx fu^ , Gum 
duas fagittas neruo impofuifller, tanta vi iacula- 
tuseft,vt vcrumque,& fratrem & Socerum eius 
traiiceret.Eftautemvulgare apudPcrfas , duas 
trefvefigittasfimulabneruomittere , vth«e 
arsraRoftano^mh-andanonfit , qniearatione 
eos fecum rapuit , qui mortem ei mac hinati fue- 
rant.quo pa6to rainenipfe perierit, hiftoria non 
commemorat. Eftautem Cabulpccuiiarispro^ 
uincia,olim fubieda Regno Perfico.firainfini* 
buslndiae , oportebatqueantiqiiluseum,qui 
proficifcivolebataCabuIadLahor, vbiRegia 
cft Magni Mogul & centrura rotius IndijE , triia ' 
menfium fpacium in via confumere, ob copiam 
latronum, quiperimmenfos circuitus vitandi 
erant , cum noftro acuo viginti quinque 
diebusicerilludomne facilecon- 
fici poflit. 



KK 



hOMAtA 



Imperivm 

HOMA YA Perjarum regma , m ordinere. 
gum decimum oStauum locum ob-^ 
tinens* 



IAag ni Sop h it . 
vtbdm Gerbatcon , extruxitque per vnim 
fum Pcrfidos tegnum vltra mille Pytamidi 
quas Alexandcr Macedo poftea omnes dei 
cit. 



Poft mortem Ardchiri regis adminiftratio 
rcgni manfit pcnes eius vxoremHomayam,qu? 
vtdiximus, vterumferebat, exaaoquequinto 
menfepuerumenixa eft admirandae pulchritu- 
dinis. Statimpromoreregionisadfuerunt A- 
llrologi.quiex Aftrorum pofitudefuturapue- 
.rifortunavaticinarentur-Refponderuntij,ma- 
gnorummalorum in regno eum caufam tore, 
>vt eflent , qui eum ilUco necandum arbitraren- 
tur. His tamen confentire maternus amornon 
potuit : fedcumahternonpoffctjinfantemin 
exiguis cunispofitum,cift£eligncaeinclufit,ad- 
ditis plurimis gemmis aliifque rebuspreciofis, 
vtfi quispauperineamincidiflctjiisadnutiie- 
dumpuerumvteretur t & hocpadoimpofue- 
runt eumlehuno fluiiicqui capiulara ciro e fpe- 
^anti^im oculisabftulit.Appulfamidlittusar- 
cam primus omnium confpicatus eft hbmo 
pauperculus, qui in ripa fluui| linteamina laua- 
bat. ' Hic primum obftupefadtus rei nouitate, 
curaattradtamarculamaperuifl^et , videtinea 
infanitem admirandae pulchritudinis; ftd multo 
roagismiratuseftconfpe(5listantisdiuitiis,vn- 

de fapile cogitare potuit , vir i raagni & illuftri s 
cflefilium.SubtataigiturquxinUeneratomnia, 
advxoremfuamdetulit, quae magna curaedu- 
cauit infantulum,eumque appellauit Darab, 
formatoa cafu nomine : Darenim fignificat 
lingua Perfica tabulam ligneam , & Ab aquam- 
Aliquotannispoft,Gum Darabus pubertatis 
annos actigiflet , Voluit eum iotor ifte linteami- 
num opificio alitui admcuere:fed pueri ingeniu 
longe altiof a fapiebat, fatifque teftabatur , ne- 
quaquam humili fe ortum genere , cum femper 
adarmaferretur magis quam adquiduis aliud. 
. Hoc vbi cognouit fullo,emit ei arraa & equum, 
exornatumqueprout captus eius erat , dimifit, 
vteques alicubi faceret ftipendia Parabatturtd 
Regina Homaya expeditionem aduerfds Ru- 
meftanorumgentem , &iafleratconrcribimi- 
lites. InterhosnomenquoqueluumdeditDa- 
rabus:& quanquam hoc primum eius elfet Ty- 
rocinium , confertaramenpugna, tam fortia 
cdiditfacinora , vtomneseius commiUtortcs 
cum fu{picerent. Confedo bello fumrausCo- 
piarum dux refert reginje , vt o rania gefta fue-' 
rant.inprimis de noui militis fortitudine,quem 
fatislaudarenonpoterat.vcReginailliuSviien- 
diteneretur defiderio. Pcrcundbata igijiuriu- 
uenemjquodeiefletnomen 5 & cuiufnam eflet 
filius ? refponfumaccepit : vocarieuraDara- 
bum,patrem &matrem aliura nonnoflequam 
fuUonem &eius vxorem : poftrecitauitcaufam 
nominis fui,&c2tera, qus ex nutricio fuo per- 
ceperat. ExhispaulatiracsepitReginaagnofce- 
rchuncipiumeflefiliumfuum , cumqueiam 
certioribus indiciisomne fublatum fuiflet du. 
bium.tradiditeiregnum , quodipfa guberna- 
ucrat annis XXXII. Aedcficauit haec muii«r 



DARAS KEBAR , R2X PERS, 
rumXlX, 

Eo quemdiximusmodo DarabusHorraa 
fiiiusadregnum Perficum euedlus , omniii 
ordinum regrti confenfu & publica iaetitia R 
falutatuseft,cum omnesegrcgiara,necvanai 
deeofpem cdncepiiTenc. Etfuperabatquidc 
bonitate & prudentia plerofque ex anteccf 
ribus fuis , qui & ipfi bonorum Principum h 
dem meruerant: vnde etiam exteris Cnarusf 
regibus , exceptoPha.ylacorege Yunoni2( 
cftPhiiippoMacedonisRege)qminflaruini 
titudine vidotiarum, quas a Grsecis reporcai 
rat,negabatDarabotrii3Utum , quodmaio 
eius,& lones Perfarum regibus foluerant. V 
de&arma fumfit , intulirque beiluraDaral 
primopcrdueesfuos , dcindeipfJxoram, 
tamen vidusfuir, & in ArCem qur.ndamfiig 
coadusjin qua cum a Darabo obfiderctur , | 
intereosfaaaeft, vt Phaylacusciufquepoft 
quotannis Darabo & eiusfucceiroribusfol 
rencXL.milliaiibrarumauri^vtquepaauifl 
eflet inuiolabile, petiit fibi Darab. dan vnam 
filiab. Phayiaci, quje virginura eo aeuo pulch 
rimahabebaiur:quamtamen paulopoftrej 
diauit Perfa, quodmale oientemducerer 
ritum. Circa hoc tempus contigit , Kaciraatl 
xoreraPhaylaciimpr2gnari(nonexmarito( 
vtaiunc fedex alio aiiquo ) qusepofteapep( 
Afcandarum fiue Alexandrum. Darabusexl 
loPhaylaci reuerfusinPerfidcm , paulop 
mortuuseft , reliao haeredeDarabofilJO.o 
regnaflec annis XXIV, 

V 

VARAB SEGVMR SIFB KVCBl 
Rex Perpirum vigefimUi^ 

Fuic hic Darabus fuperioris filius, cogno: 
toParuus , quifimulac ad regnum perue 
oftendit ingenij fui prauitatem homo nul 
fidei,fine comitate & beneuolentiain fuos.i 
ua inluper & deformifacie.-vndetancum ac 
disodio habicus eft quantum pater eiusar 
tus fuerar. Creuit autem odium Perfatun 
eumadeo , vtfada confpirationeftatuerei: 
dedere Alexandro Phaylaci fiuc Philippic 
quem & plerique proccres inuirauerunt , 
fine raora in Perfiam vcniret , cum maxi 
militum numero , inuenturum eum 
rum paratos aniraos atque arma : vtque ( 
ciembellihaberet , fuadebant , recufare| 
butura XL. millium hbrarum auri • q; 
pacereius foluerar. Acccpit Afcandai , 1 
natura bellicofus erat , tamluculentaroc 
ditionem , ^eue dimitteret oecafionei 
manibus , fecit rei initium ncgando tr 
tum. Darabus , qui mirabatur homini! 



Sl V H E GIS 

lam, reperebatpcrLegacos ab eo debirum. 
'ponciitAlexander , eosxjuiroiuercconfuc- 
!at, raortuos cfle. Mi/jt igitur Perfaftcun- 
Lcgationem,fimulquc puilum Noduinu, 



idefaccumplenum lapidibus , & Abacum 
rtumdenanis. Etfiaucem nonomnes vno 
ioharumrerum myfticam fignificationem 
piunt , plericiuetamenitainterpretantur," 
»rimumdenor.iri crudam & imperitam A* 
idriadoiefcentiam cperiecundummultitu- 
mpopuloruniquiPcrficofubiuntimperio: 
:rrinm ingcncem vim opum Darabi. Res 
edir:Ingcnrem cile remeritatem , Alexan- 
I , iuuenem &exiguspartis Graeciae domi- 
, bellolacellere vellerantas poteiitias Mo- 
lam. Eftenimfrequens apud Orientales 
lodi vti figuris & fimilitudinibus. 
cepit AlcxanderhaxicLegationera , cum 
rerexercicum , quem confcripferat.non 
:madeomagnumnuraero hominum,fed 
u ex optimis militibusquibus furama erac 
iabellicumpugnandi ardore coniunda, 
ue dona a Darabo miilalonge aliter inter- 
usfiiiiret , &inIafcaominaconuerrifrec, 
utus icerfuum, A fiam ingreifas eft,nemi- 
nodnm refiftenre.ExtruXitidemin j£oy. 
Kta Portum celebrem ciuiratem nobile, 
defuo nomine vocauit Alexandriam , ro- 
irum orbe pofteacUriifimam. Cepic& 
m,qu:e femper fLiic rorius Mgypu Capur, 
isMemphis,abHebrKisMe(liaindi<aa, 
lenunccorrupcea Perfis& Turcis Mef- 
tur, De nomine Cayr ifa rcferrMirkon- 
rfi parre quarta Hiftori^ fu^e , vbi de reU- 
lalipharum Cayri, variiiqueeorumfuc- 
3 loquirur.-Meiicrvrbcm venilleinporc- 
regiscuiufdam nomincMohez , quieo 
la^o mifericducem quendam lauar Ca- 
ifuo nomineprzclfet Ciuitaci. Adhunc 
s rccuritatis ergo extruxifTe caftrum non 
.b vrbe , idque appellaffe Kayrch , in ho- 
illuftris cuiufdam rnulieris , qu« ira vo- 
lerit ; deinde fucceifu remporis Ca- 
d in eam creuifte amplitudinem , vt 
lomen Meifer prope abolirum fucrit, 
c per tocum orbem , inprimis vero 
un , fubnomine Cayrivrbsiilanotior 



: profedus eft Alexander in Arraeniaifi, 
spidiccerasaDarabo , qujbusadraon^- 
e rcm commicrerer ancipiri pr^Iio.qua- 
valde follicicus cflcc de ipiius ialute. 
dit Alexander, Rcgna & Imperiaa Deo 
li ea dct cui velit : & fic progreflus venic 
inciam Aderbaion, vbiacievicicquen- 
ucibus Darabi , penecrauirque vfquc in 
iara Gueylon. Fuiraurem hoc olim ma- 
^inisregnum , fcd redadum poftea in 
i prouincix , & diftributum in quinquc 
uras,Ec Perfae quidem vocant Gueylon 
>'Ion , ipli vero incok appellant Endfa- 
: Indiam Albam , quodHt »mxna& 
[habiuiadumreipedtuvcrslndis. ha. 



bec harc prouincia Dortus aliqlbt marinos , ^ 
quibusfrcquens cft negociario in alia regna.vt 
quead Tarraros habitantes ad Aftracanam^u- 
uiura,&variosMofi:ouijep6pulos , quopluce^ 
ducuntfluuij nauigabilcs. 

Ex hacprouincia duxit AlexandcrexeEcituia 
inregioncmNacuduniam , cuiusprxcipuani 
vrbem cxcullit vaftauirq;vfquead fundamcnral 
hinc progrciTus in Pcrfidcra bbuium habuit 
Darabum cum iiinuinaerabih excrciru , vnde 
crucnrum commiifum cft prjeliuni , in quo vi- 
doria fuicpcnes Alexandrum.fugientc Darabo 
cxfacie , &relinquenre vxorcs,fiIiafquefuas 
cumomni Gaza regia in manibus Alexandri. 
MuIciexDarabi militibus ftquenires iregera m 
fuga,perierunr influuio qui rranieundus erar, 
cuiusrepcrirevadum non poreranc,quoadex. 
tremum inuenco,cranfiirDarabus ipfe , &poli 
eum copiae eius , quaiiquam inhuraeri horamci 
fubmerfi pcrierinri iDarabusin lecuro corjifti- 
cutusloco,tamftohdusfuit vtaudercc adAIe^ 
xandrumfcribere , fifitiredderet muHcresiBI- 
liafquefuas , &reuerteretutih Grsciam,feei 
remiflurum triburum pendi fohtum , &fu- 
periorum annorum debita in acccpta relatfl- 
rum : ipieinterim mittcbatad Reges Macha- 
rccenies& Indos , quos pattits beneficiarios 
habebatparcimamicos, quotumauxilio coUc-^- 
^it cxercitum mulfco ctiatnmaiorcquamprioic 
fuerat. 

Imellediispropoli tis a Dario eontJirioniijuS» 
rifitAlcxander,nihiIque1terponditaJiud, quaut^ 
in viifcoria fita efl!eea omnia. Sicigitur conferta 
pugna tertium vi£tor Alexander, coegitDara- 
bum fugere in CaftrUm ^uoddam munitum, 
Vbiaquibufdam exfuis mulris iilibus eonfof- 
fus,& pro mortuo rehdus eft. Alcxander euni 
deproditione illa inteilexiflct, contenditfiira- 
ma cum feftinatione ad locum vbi Darabus 
erat , quem cum ikm animam agentem deprc- 
hcndiflet , &e tanto regnoin eas redaifcum mi- 
leriasjClFudit lacrymas,Ieuatifque ad caelum rha- 
iiibus , vocauitDeosintcftimoniuminnoceh- 
ti^fuae. VidenshacDarabus , Sccrederefeea 
omnia,& gratias agerc vidtori dixir, rogauitqu^ 
eum , ne parricidas rcgis fui eiTc finerct iUpuni- 
tos , vcque duceret fiham fuam Ruchanch vxo- 
tcm » nctet tegnainpcregrinas deucnirent 
manus. Pollicitus cft liberalirer omnia A-, 
lexandcr } arDarabus, cum multa de vitaehu* 
mana inconftantia & mifcriis queftus fuif- 
fet , quasIatiusperfequiturMirkondus , cx- 
pirauit } cum praefuiflet tegno pcr annos 
XIV. 



^ONAKCHJA ^acedonfM. 

KyiSCANDAR SIVE ALEXAN» 
dertRex PerfarumvigeJimwp^U 

QVem Alexandrum nos vfiirpamus Philip- 
pifilium, cumPcrf» , Atabcs &Turc» 

Afc»h"> 



AftahdkrfiueScancldfnotninant , aliquietiam 
Zuikarnek. HO:nici\ hicdominus nortfolum 
reeni Perfici^fed &''Graecis,tartariai»Indiae,& 
jntioris partis Orbis Terrarum. Arabes , cum 
de regno Perfico locjuuritur , diuidunf id itt 
duasij^artes , appeilihtes vtramque Hieraken: 
citetior,cuiusM'etfopolifanavrbseftIsfadn,vo. 
catiirHieracagemy,ideftHierakPcrfica:altera 
eft iBabylonica* quae conftituitpartem Arabiaer, 
coplediiurque >£gyptum cum aliis prouinciis, 
diciturque Herak-Aeaby: cum autemdicunt 
Hicrakhen , de vtraqy prouincia fimul loquun- 
tur 



M A G N I S O P H I, 



iNTERRBGNyM TERSIAiA 

VoftmertemAlexnndri mira cotifufio atqut ftrti 
batiotnuafitomnes emproumcias ynumeraturqut 
terregmm in Perfide LXXII. annorum,quo toto m 
re regrtum Verficum adminifiratum fuit per Sntu^ 
donecexa&o eo ruffum deuenit iri poteftatem eori, 
quiafuperierihtis repbHsoriundifuerunt, quoruit 
quenstexitur elenchus* 

CHAF^R XXII. REX PERSa 
rum* 



Aiuntautempropeomnes Pcrfarnm Hiftor r -r xrxrT* . • a/i 

iicL AlexandrSmnonfuilTePhaylacifiuePhi^ ElapfisLXX I. anmsinterregmpoftfl 
- • xandrimortem,elegerunrfibiPetfaeregeini 

mine Chapur,propmquam Darabi.quanqu 
eum Mitkondus fiatrem vocet,ex morte Pe 
rum &: Arabum , qui neccffarios confano 



pur nihii memorabileacddit,quod qaidem 
ftorije anndt?uerint,quanquam per LX*Mi 
eumregnafleairerant* |f 

lJRDECHIR BABACONi PE 
farumRexvigeJimwtertius, 0 



lippifilium, fedquendam exbeneficiariiseius 
nomine Colum , amore reginae captum , aliam 
adthalamum eiuscommodiorem viam, nefcie* 

tem.trucidafferegem. Alexandrumautemaf- ^ . , y r] , 

fumto fibiqudaam^fidiffimis ducibus qu?fua neofqaefuosfrattesappellarefolent , vt « 
inuentumqiGoIum.fnamanuinteremi{re:qpo facris lutensfien v.demus.RcgnantenocC 
feaoipfumadiuifl-cPhilippumadhucfpirantg, eur nihilmemorabileaccidit,quodqa!clem 
eiq;fumtamde parricidavindi^kam nunciafle* 
AcPhilippum conftituifl!e AlexandrumiHtne- 
dio Procerum Maccdonum,& rogaflTe s vfeum 
fe defundo regera agnofccrcnt,eique parcrent» 
iam anteper Ariftotelem Philofophum in piae- 
ceptis beneregnandi falubriterinftituto.1 Atqi 
hisdiaisPhilippumeXpirauiire. ^ NomehfnitHuieregi * ArdechitBabac 

Igitur Alexander cum iam Pcrfarum domi-' quod Perfarum lingua idem fonac quod A 
nusfa<ausfuiirer , defundo Dario duxit eius fi- malek, ideft,Pater &Rexfiue DomiDUs. I 
liam Ruchanch , quod nomen fignilicat lumen minis ratio eft , quod fuerit Princeps optiit 
fiiiecandelamardentem. Sed Scadminiftratio- &itaregnauerit , vtrtemode eoconquert 
hemreginPerficicommifit cuidameXpropin- cauiam habuerit. Aiuntautem inhuius re 
quisDarabijdiuifitquetotamiftamMonarchia temporaincidere natiuitatem Sefuatorisl 
' innonagidtaSatfapias.cum cuique peduHarem ftri LC.contraquam fententiam.ctfinonpa 
prsfedum conftituiflet. luflit idem 8 hngua dbiicipoffint * nostameninftitutaibreuii 
Perficain Grscam fransferrihbros tres.Primd memores,adifputarioneifta abftinebimus. 
nomeneftTeb,qiiiagitdeMedicina.'(ecundus inuenimushunCvllumbellumgefll(rc,toti 
dicitur isIoiun,tra61:arque de rebus Mathemati- lis fcxaginta,quibus regnauit annis. 
cis & Aftrologicisfettautem NoiunPcrfisStel- 
lafiua Aftrum)TertiuS eft Philofophicus. Ex- 
truxit & fupra fluuium lehun vrbem nomine 
Caracon.quae & alias dicitur Herar.-nec non Sa- 
marcandamin Vsbequia. Conftitutisadeum 
moduin rebusin Perfidej in Orienteitl tntn ex- 
crcitti feconuertit,cumqu|longiflimas diffici- 



CHAFFR ZABEL KETAF R. 
FerfarumXXIF' 



limafqtieviasconfeciflret , peruenitinlndiam< 
CuraaUtemhsecomnia a diuerfis fcriptbribus 
cunbi ctira enarrata finr, non eft neceflle vt ttosea 
perfequamur.ldiatis conftat,ampliflimis rebuS 
geftis eum mortuum fuifle apud Babylonem 
vi:bem,annum agehtem XXXVL cum regna- 
uifletannos XVII. Imperauitautemdonecvi 



ReliquitArdechirmoricnsduosfiliostli 
Chapur,&: alium quendam minorem :cuni 
admodumpuerieflentjTutoriisconftitutu 
propinquus quidam eotum , nomine Arde( 
Hormofifilius,queni multiex Principibu! 
f ege habebant , vt & ^ quibufdam in nttme:; 
regum refertur ; fed nofter Hiftoricusait, i'; 
recufafle , prafuiflTe f ?men regno magnaptii 
tia,inter mediasconfpirationes & technas 
micorutn. Cum autemeitempusvideietui! 



xit, vigintiduabusmaximisprouiociis ,in trib. cauitpupillumfuum Chapur ZabelKctar, 
Orbis.pattibus,e quilfus tredecimReges perpe- educauerat inftruxeratque in virrute &iui 



tuo eiuSfunf fccuticaftra. 

Haben c autem Pei li huiils prini:lpis vitam & 
adla vehit miraculofa » fcripfef untque plures li-« 
brosdeeiusrebusgeftls , partim carminepar- 
tim oratione loluta , in quibus vtrilque mira in- 
genij & venffi vbertas appatet.vt latius oftendie 
MiriCortdusHiftoricus. ' ~ 



omnibufque regedignis virtutibus : quibij 
nunquam deeft cdmes inuidia , cum aliqua 
Chaputdormiret furi in tentofio fuo.ingrf 
nefcio quis parricida,dormicntis faucasinii 
fune elifit. Eg^edienf cs autera ficafij iiicide 
funes, quibus tenfura fuerat tabernaculatf 
it^ collabetetur. Elegerantauterainfidiatj 



SlVE Re G IS 

cinduftriafibinoarem pliiujam & inrcm- 
im, vc vidf retur vi ventorum deicdmn tc- 
im obrmlle tegem ; neq; jioft,a fcui pocuir, 
ant;uc£cdis aiidorcs fueiinr Luxitaurcm 

inregmimnioiccmhuius Principis , cui 
uit annis LX» 

HARON KERMONCHA , REX 

xxr. 



: iuniorefrarrcqucm Chapur Zabcl Keraf 
frii,iiipra dixmius: & huic liiit nomen Ba- 
i,c]uem fraier Sacrap.uvi lecc raiKermoni^j, 
:ll cognomcn iltudKcrmoncli.i.Eftiuircm 
loniiuer pr.ccipuas rcgni P<?rlici prouin- 
ti qua eft territorium Caiaclionenle , cele- 
?r Oiiencis partes.ob mcrces o^wx hincpe- 
r. Nocandum auccm , magnam vim Aqux 
slnc conhci,vc&apud Chiraz , Iazd& 
■'n,camquefieri duubus modis , infufio- 
Jccodione , demdediftillatioue. Illam 
c luahngua Pcrf^ GuL-ip ; lianc Arka 
idcft fudorem Rofa',"quod nomenfuis 
ic, quomodofiar. deferrur aucem diftra- 
uc haec aqua cx his locis per totum O- 

TS. 

irmfuper in Perfiaperift|-omara variega- 
bntilhma , &qua?ob idPerhcaappei- 
ipfi cafua liiiguavocanr Kalichcy. Qua; 
bonicarcanteccllunc , fiuncintcgione 
anr£E cxcdlcnria: , vi fingiila millcnis du- 
ireisvendantur. Secundum gradumob- 
AukaKermonenfia , &rcrrium Kara- 
a. RcperirureriaminKermoniaTutia, 
ahbiquam hicinucnirur , Perfe vocant 
I , in quadam eiusprouincis parre, qu^ 
diftatXII. Parafingij,vnderran(porta- 
lerafqueOHispartes. ConhcicurHiuem 
:modum. Tcrram cx eo agroperi^im 
it aqua pura . deinde addunr ccfpiris 
ra genus, coquunrque in furno fiue cU- 
r vafa fidifia c oquifolenr ,cumque ma- 
. probe excoda eft , poliunteamred- 
e niridam doncc induac formam Tutis 
Imiaefoflllis : hancpofteamurunr Ar- 
ivcnduntque. VndeapparcterrorDo- 
larciar , qui in Dialogis Ihis dc Simplici- 
i«air , Turiam fieri ex cineribus arboris 



Peilsarvm. ii^ 

ciusimperiooffenfuscn: , quodtenuirperan- 

nos XILquibus propecJapfisingcns feditioin- 

tcr Auiacminifteria orraeft , adquam compo- 

nendam ipfc in medium prodirc ncccfle habuit. 

Cumquciam omnia fopira vidcrenrur , qui- 

dam c fedirioforum nuraero , g media popuU 

prefturafagrtraeum traiecit , vtftatim mortuus 

collabererur , dolcnribus omnibus regni ci- 

uihus , quifubregciftointranquilhrate vixe- 
ranr. 

TARDZ GERD REX XXFL 



Cum fiuis remporisluaui indulfiiTent Per& 
ob morrcmBaharonis, elegerunt in locum eius 
Yarzd Gerd fihumeius. Hicanrcquamregni 
gubernacula cepir.fuirin hohore &precio aputi 
omncsjftudensfepraeftare comem &afFabilem 
ergaquofvis. Rexaurerafa<ausmutauit virtu- 
resillasinarrogantiam , crudelitatem &auari- 
riam,'adco infuper implacabilis, vtcuidam cum 
geraini & lacrymis veniam oran ti , refpondenr, 
tria efle quarparceire aut ignofcere non pofllcnt.- 
Ignem , Mare , & Iiatum Principem. Vxorcm 
habcbat , fed vclutinperperuo cura ea viuebac 
duiorrio , quod ex ahquor infanribus quos eni- 
xafuerar,nuIhancducareporuerar, Poftremo 
tamen inrer media iurgia & ilomachariones 
grauidafadajpcperitfiliumBaharoncm : qucm 
parervidensviralcm cfle, cffiterisomnihusin- 
rra menfem defunc^iis, ablegauir aRegia in con. 
finia Arabia: , commendauirque cum cuidam 
regi,bcncficiariofuo,nominc Neaman,ctii plu. 
rimumipfeconfidebar,quipuerum educarum,' 
mcacolendinuminisr^ioneinftiruit , quam 
ipferequebatur. AdoIeuerariamBaharon ,cum 
Ncamanmorruijseft, rdi^lo haredeManzare 
filio,quiparri nulla virturefecundus crar. 

Inrcreadumharcin Arabia fiunr , tegnabac 
YarzdGerdin Perfide , nulhgratus,grauiso- 
ttinibus , mprimis ob crudelirarem &fkuiriam, 
quam non mutauir vfque ad finei-n virKfux.Ca 
ahquando contcmplarerur equum exquifir^ 
pulchrirudini$,animalnulla manifefta caufa fe- 
rociens,ram vahdehominip6fteriorespedes,& 
quidcm bisimpegir, vr ftatim mortuus cocidc- 
rer,ne vno quidem prolaro verbo , cum rcgnaf- 
Ti.cuiGunanomennr ^"^"•XXILmenfes V. Etfiautcm obinrerirum 

^l.,-.."r":_"o^'*'"'^.'"\'l^"^^«"='P- ^^^P"ncipcsrcgniort^fucruntdirfcnfiones,ca 

quidam chgj alique ex omni procerum numero 
vehent,aln veroferuarimoremparrium,crfihi 
pofteriorcsmetucrent ne nimium forte Baha- ' 
ronparriflraret.Adextremumperuicirfa«aioep-": 



rum.quicIigiRegem volebanr.miftifquc fuflrri-' 
gns eleausfuirquidam Cozracdefundiregis 
proximusapnatii« 



cuiujforma & magnicudo coccum ce 
t , coopcrrum pcilicula in flauum ex 
rgcnrcvndc rcrum naruralium ftudio- 
onhciunr.quorum ramen ncquaquain 
^lus, quieftTuris fiueCadmiaKer- 
.s.Rcperirur&inhaccadcmprouincia 5.o.....«.n.uqui 
-efrurex , quam PerixDramchKer- proximusagnatus. 

:anr,vndcparaturpr«ftonsilludmedi. Baharonintcreacumh^cficrcnr,crarin Ara- ^ 

bia, cumquemtellcxifl^cr dc morre pacris & no- ' 
uuaribus.qusinregnoaccideranr, comiinicari 
re cum Manzare Neamanifijio,rogauitiuuenc, . ' 
nefibidecfletin reciiperadoregno iurcfibidc-': 
btto,quod Co?rao iniufte vfurparer, Prpbauic 

ftudium 



JL i — •-***»*«»ai,iJCUl— 

m , quod in officinis noftris Aliccrnrcs 
r. 

romiflls his ad Baharonei^redcamus, 
porefohdo&iano , magnique virlu- 
rudentix, vnde&nemoinvniuerfum 



IMPERIVM 

ftudium Baharonis.laudaiiitque conatum , vt 
idercidecemmillia Manzarequmtm. qui. 
bu7cumprxgreiruseftBaHaron.fequenteMan. 

ta^cum^XxSc.miUibuspeditum.q^^ 

vniuerfum conficiebant XL. n^^l'^^^^^^;"^^^^^ 
Aduentaniehocexercitu . vane afficicbantur 
Pcr&:& multiquidem^prmcipibusfe cum Ba, 

LaJone^dnmn.erunt. Neque tamen Cozrao 
quieuit/^occtirrrteicume^ercuufatisvalido. 

Intcre^ndn paiici erant, qmbuscm>lc hoc bel- 
lumvaldedifplicebat , qui& miriedmmp o- 
eteffi,antequamc6currereturarmis,pacemm 

rereoscomponereccinatifutit , eoeuentu.v^^ 
BaharonRexfalutaretur,e.queomnesmrarent 

obedientia; inter quos primus foinpfe Cozrao, 
quem nonnuUi ex Pcrfarum Hiftoricis m nu- 
merum Regumreferunt. 

BAHARON GFR . PERSA- 
mmXXVlU 



Vtprimumiri regiidpattio fiaharon ftabih- 
tusfuit,ignouit, fuadehteManzarc, ommbus. 
qui in fupcrioribus turbis adiierfano faucrant, 
conftitufa Amneftia pubiica.Hirlc ad ftabilicn- 
damiuftitiam animum applicuit , & optimam 
adminiftranidiregni rationem . exornansre- 
onum multis nouis sdificiis . & inftaur^ns anti- 
qua,quecoUapfafuerant.Mantariautem,cum^ 

beneficio debcbat regnum , cum ptolixe gratias 
cgtflet,ihgcntia(ionauitmuncra,reteWofccum 

inRegiafilioeius,ddHecadolef£eret. Ergafuos 
autemea vfuseft prudentia, humanitate & hbe- 
rahtate.vt dmhes fe demum natos fub hdc prm- 
cipe putarent, cum tarh bcata U firmapax in re- 
gnofloreret.vtmulfiajimisinpofteirumfibinon 

opusfoiredic^feh^ . . 

' Sed duni ita ih craiiquillo velut luduni Ocea- 
nd & alta Malacia,accipiunt nuncium , Hakon 
Chinih,tartarorumiegem,ConfpeaoPedaru 

ocio & beata vita i cum cxcrcitu CCL. railhum 
homiBitmfinesregni idgfeflum , omniaagere 
atque ferre. Terruit hoc vehementer Prihcipes 
reeni cum nulk copis prxfto eflbnt , quastam 
' potentihoftiopponerent.AdRegemig.turpa-, 
uidiconcurrentes , cxponunt ei hdceffitatemi 
«uifatis ftigide refpondit, qilafi rem hS ddmit- 
teret ad ahirtiQ. £t ed ipfo terapdre luffit omnia 
pararia^venatidnetii.HabebatBaharoninAu- 

la fua VII. regulos , .fceheficiarios fuos i & hos le 
ad venationem fequi iuffit. Fecef unt hi im^era^ 
ta feqiiutique funt Cuni comitatU fahe ttiodicoj 
neqiie vefo rexipfe vitfa CCC equitcsfecum 
habe{)at,fedfeledos ex dmni niimero. Fticrunt 
autcni ab dmhi kuo cum I>rincitJes vifniitef 
Perfas , tum ipfi Reges fiipra mddilhi dediti vC- 
nationi i ingentes in id exdrcititim fad.ente^ 
fumtiis , amplitlidinis & magnificentiae hanc 
hotamc:iiftimarites^ Ethxd eftcaufa.curPrm- 
cipi huic cogndmen Gur additiim fuerit i quod 
fighificat Onagrum ,quoci immddicus fuentm 
huius ferx venatiorie. Quamuis amblguum fit 
vocaijulum hoc,6c foueam quoque, fcpeliendd 



MagniSophi, 

corporihumanopuhaamdenoter.Quodaut 
Gur foflam quoque flgnificat, opt.me conucn 
cum ratione venandi apUd Perfas vfitata.Nou 
runt hi eiiam Falcones csterafque anes rapao 
adfaefacere,vtOnagrosquamulstaagnos&f 

roces fubigantfternantque. Auis emm dehf 
intcfcornuaanimalis.fubindefcntroftrooc 
loseiiis,ideoq-,moleftaeftei , vtconfiftercc 
gat.donecadfintvenatdres.&bcftiam.nte 
mant.Vtuntur&Per(2praErercahesomnis! 
nerisvelociffimos.LupisceruatusfiueLync 

& Leopardis manfucfaais , quos caue.s l.go 
iricIufdsfecumvehuhtadvenationem:ahciu. 

,iaraedsdorfo equorum fudrum pone ie.m| 
hunt.ifatametjmuhitisldricaequ.s.vtvngt 

beftiarum illarum Isdi hdn poffint.P.unro. 
tem faciuht venationcanimalis cu.uldam.qi 
ipfiGazalvocahicorporishabitucapteohs 
ftiatibus non abfimilccornibus reftis ,acut 
hiis&velutcontoftis , cuiusmitaelr inci 
perriicitas. Habent&genusquoddamterai 

. diiium» ^ 

Eft & apud Indds vfitatum, vt fcras pcr e 
dem generisferasvenentur<:apiamque. H; 

ehim carum in domibus fuis magnara copi 
qiiisadeamartemmanfiiefecetunt,quasle( 

duciihtadvenatidnem , vt Yelfuigcnem 
maliadeducantintetiaplagafquc * vcleas 
lentes fequi pelliciahtinpedicas. Vtuntui 
tem hac fallacia : cicures ferae. (vt ua dicim 
f anfes in pabulis cutti indomitis.cum vcnat 
prsfto effe animaducrtcriint.acceduntadt 

ces,& veliic blandiunttir, cornua cdrnibus 
ffunt.atque inde laqueos , quds fu.s gerunt 
hibus,ignarisfcaudisiniiciuht. Mifumat 
inprimiieft . qudd dc Elephantoriiinm 
ianlhfularefer^int , (juo^a^kdvmusbcnc 
fxmelU manfuefaas multi indom.n n 
incaptiuitatem pclliciantur & poftea cici 

Ty<*res ma^no numcro habet Or.ens , 
in eadem infulahoc pafto capere aiurtt. V 
buftusmunitfiniftrum brachmm vlqucj 
bitummanicallaminis Chalybe.s fatisfa 
iridextra tehcnspugidnemprxicutum , 
libfatofiltuiniicit feanimah , lUudquer 
in ventrem confodir iaibus j in quo ccrta; 
ocnere Infuiahlifti tam exercitat. futit j \ 
rumqu^feram confidant:4uanquam&i| 

vitaacfanguinecohftitit : func emm 
Oriehtales robuft* & fupra modmt. te 
Eftautemapud Kayros& Malbareslnd 
gnalahs.interfecifle talcanimal. A.t 1" 
qui torum drientera peruagatus elt , n 
auam tygridi eatti inefle ccleritatem , quj 
|d^biSur.quanquamde(ju.t.an^| 
get, qu^incafiteitrema. quodcunquc 
tniraal , fieiusE»r±fehriara perferttlfca 
xam eftbgerc ficile ^dfle : homuu. 
qua.Ti raaxitne beftiani lUam infeftan 
quemrciatfa^ ccleritctcurrere non po 
haricait idcm audlor veram cire caufan. 
magishomincs appetat , non quoa 



S I V E R E C I s 

igiiis fiiauior , aut car nes palato, quam cce- 
umanimalium-gratiores. R.efcrtidcmau- 
uino A.N.C.M DC.inMalacafuperflu- 
Par.inacam Tygrem depugnauilfe cum 
odylcj idemque fadlum elle poft apud 
aamamncm. 

d vt adBaharonen noftrumredeamusjis 
in modumad venationem inftru6l:us,re6la 
1 regioneCara{bn,vbi hoftes erant,reh6to 
Prorcgc quodam propinquo fiio Narfio, 
quidaminterreges numerant. Hic cuna 
Aiis regni proceribns venic in eam opi- 
m,fug!ircRegcm:miferuntigiturLegatos 
kon Chinin, qui cum eo de paceagerenr, 
tcpudiauit Tartarus quod ofterebarur, 
uc defuga Baharonis non diibitaret>mul- 
.•mificdeimpetuluo, fecitq^ omniain ca- 
:gligentius , vc ne excubias quidem rcde 
ruerec. Interea Baharon,cum longiiis ab 
iroueftus fuiflet,conuer/a inRegionem 
vf.ion Armeniamqj via,habens(ecum cir- 
[.railliaequitum^adeumenimnumerum 
i excrcuerat comitatus eius).fedledlilll- 
Ti hominum , raptabat agmen fuum per i- 
muia & occulta,fiibinde capcans.quid re- 
ofti j agerec.Cumque fe haud longe ab eo 
intelligereCjmiiristribusdiuetfis viisfpe- 
ribusjvoluit certus efle denumeroho- 
& quomodo pofiiillent caftra.Cumq; il- 
cfinunciallent,magnafecuritate&incn- 
mia apud hoftcs agi , vtne excubiaE quide 
itur,Baharon neperderettempus,quos 
Jtequtces,manu quidepromptosomnes, 
uorturmas duiilu, vlusq; occafioneob- 
iiodis cu t'!ba?omnesclanxiflent,aqua- 
artibus hoftcs magno imperu inuafit , vc 
ab hoftc inexpeftato percurbati , pattim 
nis territi cencbris,defettiscaftrisomnes 
srripftent. ArRcxPerfa fine mora tento- 
fajtari petit,quem inuenit fibiinduen- 
taa fed impadiio i n caput eius acinace , ni- 
ipofteiuni opns efle armis oftendit. Hinc 
itus fugienres vfque ad fluuium lehun, 
m eorum edidicftragem. Echicfuitfinis 
:xpeditionis,quamTartaroiumRexHa- 
; I liny in Perfidem fufcepit ; quo caefo pax 
ledditacft. B ihaion reuerfusdomiicura 
>U3 fpoiiis & honore, in magna apud fuos 
iniratiane , qnod tantillis copiis tantum 
'.mfugafletferocifliraorumhoftiuro. 
hajccepitBaharonem defiderium vifen- 
iara,quo profcdus eftcomitatuspaucis 
1 , non tamen fe Regem profefllis qua- 
? tranfiuitjfed primaruim aiiquemSatra- 
;ui ob qualdam cum Rege fimulrates dif- 
cadtempus. Hic vbifuit,addixitoperam 
lidam Indorum Regi , intcr cxreros po- 
mo, qui (J^c huius Baharonis opera aii- 
idorias ah hoftibus reportauit. Huius 
,vt rcpcnderet I ndus graciani,dedit ei v- 
juam habcbat fiham in vxot em. At Per- 
iam haberet coniugem, iilquefibiam- 
letuendum putaret, detradia perfona; 



P E R S A R V M.' lif 

quis cftet fafliis eft, quo quidem focer clus adeo 
hxtatus non eft, veritus, ne id nouis rebus occa- 
fioncm praebcret.cum Baharon iam anteplus 
facisablndiscolercturatqueamaretur. Verum 
hic nihil talcagitabatanimo, vtqueSoceroo- 
mnemful{5icionemeximeret,aflum:a vxorefua 
rcuerfus eft in regnum fuum» Hic vbi aliquan- 
diu quieuit.mifit quendam e ducibusfais,vC 
cum exercitu Romanorum terrasinuadercr.in 
quibusmultaoccupauitneminerefiftcnte.Ipfe 
cum alioexercitu Arabiam ingreflus,hvftiHtec 
iiiuafit regnum Hamonis,qiiod difFcrt ab eo, 
quod Aiamandicitur.quanquam vcrumq; vici- 
num fit regno Saba;,vude orta fuic reginaifla 
qnx Hierofolyma venit adaudiendumlapien- 
tiam Salomonisjqua: via non eftadeoionga. 
Neque enim mulier ilia ex Abyffinorum regno 
aut .^thiopiainPalaeftinamvenit, qusfunrre- 
gnalongiflime^indediftantia. Hiccumpotitus 
vi(5l:oriano(5tequadamfugiencesperlequeret:ur 
Arabes, incidic cura equo in paludem quan- 
dam,in quafufFocatusperiicuecinuencuspoft- 
ea efticum enim no<ae id fieret,fciri aPeriis 
non potuit. Vbi di!axit,magnaeumquffifiue- 
runt diligentia,fed fruftra.Hicfuitexitus Rtgis 
Baharon Gur, cum regnauifl^ecannis XXHI» ' 

TJZD GERD, REX PER- 

farimXXXVlL 

' Extindo Baharone patieperuenithfcad re- 
gnum , qui Narfium propinquum fuum confti- 
tuit Adminiftracorem Regni,vt &:parer ancefe- 
cerat.adeovtiam terciumpra;fuencregno,vndc 
miranduiti non eft, fi inter reges nurneratur. 
Fuit hic Yazd Gerd ram araans iuftitix , vt nihil 
vnquara in iudicio grati^ vel ofFenfae dederir, 
vnde & diieclus fuic ab omnibus donccvixir. 
Annoregnifui XI V.duxitexercirumaduerfus 
RomanoSjfedcumres con)poneretur,apra;lio 
v^rique abftinuerunr. Habuit hic rex fiiios 
duos,prion nomen fuit Phoruz.pofteriori Ho- 
moz,quem pater teneriusamabar,quatn maio- 
rem, cupiens etiam ei poft mortem fuam re- ' 
gnum rehnquere. Haec caufa fuiccurPheruz 
ablegatus fuerit, vt gubernaret proumciam 
Nimrus , & per abfentiam eius nemo eflet , qui 
alcerias fucceflioni contradiceret. Sicregni fui 
annoXVIII.morcuus,rcliquitfiiiumminorem 
fucceirorem. Fuit huic additum cognomen Se-- 
paphdux,ideft,AmicusMilitum. 

H 0 M 0 Z P ERS ARFM ' ^ 
RexXXXVIIh 

Non patris duntaxat cIe6tione , fed &: totiu s 
populi confcnfu hicRexfadus eft,quem tamen 
cito poftpromricudinisincumpoenituic. Fuit 
cnim Homoz ingeniimaIigni,quodtamenar- 
tificiofe difl^mu!auerar,donec adfaftigiumre- 
gium confcendit:vnde primus popuhincum 
amor citoinodiumconuerfiiscft. Hocvbiin- 
tellexit Pheruz frater maior natu,quem pater 
y I-L iniuftc 



121 t U P E K 1 V M M 

iniufte regSo euei:terat,contemnendam occa- 
lionem eam minime ratus,adiauantibusami- 
cisjinprimis Abtelas regejquem Pherus data 
parte quadam prouincijt fibi obnoxiumfece- 
rat , vt fibi cum XXX. miilibus equitum prxfto 
eftet, Perfidem ingreflus eft. Occurrit huic Ho- 
moz, cique pugnandi topiam fccit, fed caefus 
ifuit exercitus eius , & ipie viuus captus. Paucis 
diebus iuffit eum Pheriiz e medio tolli i cum 
non nifiper aiinum rex fuifleti 

PHERFZ,^ REX PERSA- 
rumXXIX. 

Cum hic caede fratris regnnm adeptusfuif- 
fetjftuduit iis, qu2 necelFaria funtad optimam 
regni guberHattonem. Cum frater eius Homoz 
adhuc in carcere detineretur & nouis rebus 
aduerfus fratrem rcgem ftuderet , pelledis in 
iocietatem quibufdam ^domefticiseius,iuffit 
irex ex iis conuidos tres capitis fupplicio affici. 
initia regni huius ftierunt infamia ob ingen- 
tem ficcitatem , quae totis Vll.annisPerfidem 
ftfflixit , & tantafuit , vt non lolum fontes exare- 
fccrent, vcriimetiam qusdamfluminajfuntque 
qui de Iehuno&PegiIa,ideft,Tygriidemdi- 
cant. ^ 

VndemuItihomines,muItopluresvefo pe- 
Cudes fitidefecerunt, & campiplcni fuerunt a- 
^libus fiti ene£lis,accedente etiam fame , cura 
terraexufta nihil gignerer. Pheruz,cum omnia 
feciflet,quac ad fubleuandam populicalamita- 
item facere poterant, poftremo vimingentera 
populi conuocanir , quibafcum in publico dies 
noiSlesque diuinum Numen precibusfatigauit, 
donec pluuiam impetrauerunt,vndc ten^afog- 
cunda faila eft^ 

f oft hsc venerilut quidam populiad regcm 
hunc quorum Rex Abtelaedepopulatusfuerat 
agros, &■ peteljant ab eo opero. Erat artuem hic 
ipiC; cui: dedcrat Pheriiz regionem Mermer- 
dampro XXX.miliibus equitum,quibusipfe fi- 
bi regnum vehdicauerat. 

De hoc AbtelK regc tradunt Hiftorici Athio 
& Turnamirus efle eundcm Euthalitarum re- 
gem,incuiusfoffisperiitPheruzi:ex,qua? abeo 
euentu Pheruzs didlcefaerunt. 

Et fime vocant Perfs Euthalitas Abtclah , fi- 
gnificatque vtraquevox Nationem Septentrio- 
naiem. Auditisigitur,vt diximus,qucrelissdeil- 
lius regis excurfionibus, ftatuit ei inferre bel. 
lum. Cognitis his Rex Abtelx, valdeperturba- 
tus fuit animo, vt quem non latebant Pheru- 
tX vircs. Quidam vero ex Satrapis eius.cum an- , 
gi dorainum fiuim mcnte ihtellexiflet, dixit 
le exempturum eum hac follicitudiue , fi ipfe 
poft mortem fuam huius beneficii memor ef- 
le vellec , & dignam vxori liberisque fuis rcpen- 
dere gratiam. Hsc vbi rex omnia pollicitus fu- 
iflet,digreflui5 ab eoSatrapes,iumtfibiampu- 
tari manus, pedes, nares & auriculas, & ad 
Ixunc mutilatus modum dcferrivoluitinrecef- 
iumquendamiquafciebattranfitucum Pheru* 



ACNt SOpfe?^ 
zi exercltum. Hunc cumvelites.qiiipitll 
copias , confpicati fuiflent ad Pheruzumc 
lerunt, qui motus atrocitate fpedlaculiq 
uit^quis iSiaquoiam malctradatusfaiffct; 
fpondit is flebili voce , eflc fe Satrapain& ( 
fiiiarium regis Abtel«,quem cum videte 
tum efle in apparatubelhaduerfusPerfas: 
nuifle fe, confideraret etiam atque ctiara 
inohfetur bc omitreret rein tam dubii( 
tus : illum fidem fuam affeftumque tamit 
accepifle animo, vt fe iulferit ad huncmc 
truncari,& in fyluam abiici, vtabcftiisc 
raretuir. Hoc efleprsmiumadmonitioni 
Expauit ad' hanccrudeHtatem hominisPI 
zus,,cumque dc verborum veritate non> 
taret,(blatasefthominenit;verbis,dixitque 
uife vlturum inTyrantio &hoc&aiiaeii 
neris flagitia. Egit quas potui t sgcr gratiaj 
cumque rex ab eo digredi vellet,fingen 
gno ie Satrapestenerivindiiliadcfiderio: 
le eum,fi fequi vellet, breuiori viaded 
rum , ita ne ab hofte conipici pofltt. Petl 
Rex iufllt illum ante agmen ferri, omm 
fubfequi copias. Lufit autem mutilusift 
dextre perfonam fuam,vtPerfasinealo( 
duxerit,vbi magna pars fici periit, U caeter 
ipfo rege in Eiithalitarum pcteftatemp 
nerint;quorum rex infigni in Periasvfu 
iTientia, omiies iiberos dimifit, vnumdur 
pa£i;us ine rcx Pheruzus fibifliisquedeii 
bellum fa cer et,neque ipie pcr fe , ncquep( 
ces fuos : quod hic iibertatis defiderio pi 
fit. 

Sednihilhorumleruauif Peria.Vixcnir 
mum reuerfus,magnura conlcripfitexctc: 
vt iret dcnuo in Abrelx regem jquanqua 
innes qui eiaderant,omnibusrnodisdett 
hominem conarcntur. Fruftranea tamer 
.runt horum & confiha & preces. Millt 
qui vocarent ad.fe quendam ex propiii 
fuis jSatrapam Siftomenfem, nomineSuf; 
cuicommific cum gubernationem regni 
curam filiorurafuoruni,Bp'^icis& Cobad; 
afllimta filia fua rar^e pulchritudniiscum 
cicu profeduseft. 

Vbi ad fines AbrelaE Peruenicoccui 
Rcx, impediturus ne progrederetur vlt 
roonuitqi fimul cum , rccordareturpadc 
fed ha:cclaufis accepit Pheru? auribuSi Ft 
autem Rex Abtclffi hinc inde iuxtaviam 
fundas fofllasjeasque aqua rcpleuerar,& 
to tcxcrat artificio, vtfccile Iatcrent,cui: 
viderct Phcruzum ab infania dimoucrf 
poflcjfimulauitfcfugere.AtmilitibusPerfii 
uit audaciainfequcndi, nonpraeraiflisob 
nationem exploratoribus viarum, vnde 
que in foflas illas prascipitati perierunr 
Phclfuze rege , qui per XXVI. annos regl 
rat. i 

Ac Sufara Prorex,inrelIet1a clade rcg; 
contradlis magna celcrirare copiis progrel 
Eurlialitas jCoegit rcgcmeorumpaceropi 
ita vtredderetcaptiuos,lpolia &Pheruii£ 



S 1 V E R E G I 

vvalde inuirus reddidit Euthalita, quod 
/aldearaaret. Sufara vidor domum reuer- 
■egem fecit Belaccra , maiorem Pheruzi fi- 
, At minor Cobadus, cum Ce co padokSu- 
iiiuriaafFcitum quereretur.ad Turquefta- 
egcraconfugit. 

LAX REX PERSARVM XXX. 

fic quietus pofleflione regni gauifus eft 
.Cobadus autcm in Turqueftaniam fugi- 
fliimlerat iibi Bezarmeherem , Sufarae fi- 
, amiciflimum fuum, qui vxorem farai- 
ue fuam habebat in Nichabur. Hic ergo 
Liit Cobadum , vt huc ex via dcflederec, vt 
lofpitio excipere,& abftergeremoleftias 
) raodo poflir;cui paruit Cobadus. Habc- 
ircm Bezarmeher ille filiam admodum 
•fam , quam vbi Cobadus vidit , illico de- 
CG?pit:quod iplum id erat,cuius graria 
lum in domum (uam inuitauerat : obtulit 
am Principi, qui nihil pluribus opcaucrat 
duxit eam vxorem, ex qua vertente anno 
c filium nomine Anuchiron. 
ebratis Jtanuptiis,commoratusaliquot 
! apud Socerum Cobadus,reh<5ta apud 
ivxore , perrexit in Turqueftaniam, quo 
:niflct,deditfeinfaiT)iliam&clientelam 
1 Chini,qui tuncciregnopiserat,exa- 
Mnaulaciusquadriennio,petiitpropra:- 
rsftitorum officiorum exercitum fibi da- 
n vbiimpecr.iuit,duxitCobadusin Per- 
iduerfus Belacem fratrem iiium,qui tunc 
usgracusregnabat. 

LTtitaucem CobadusadNichaburjVtvi- 
xorem fuam & filiolum , quem nondum 
c :dumque vlceriusproficifciturinPerfi- 
ccipit nuncium de morte Belacisfratris 
tantum per V.annos regnauerat^ 
lurem Nichabur prouincia iubieda re- 
;rfico , fira iniia Carafon , Vsbek & Tar- 
pla quideni,red plena campis fabuloiis & 
s. Hxc eft ea prou!ncia,in qua Perfarum 
ci referunt.Tamerlanem vnodiemorti 
iCCCC.irilliahominum. Inueniuntur 
em gemniie.quas Turquefis vocantur, 
ique per rcgnum rotum perfedtiores 
ajrcperiuncur, quam hic excepto Bezoa- 
I in Periide eli: oprimus. Vocantautem 
lapidcm Bczoar per excellentiam Paza- 
eft, Antidotum. Zahar enim gencrale 
1 eft.fignificatque Virus vel Vcnenum. 
[uadam Perfis prouincia,nomincScaba- 
:iuiias Lara.in cuius campis frequens na. 
ilanta, hctbs Croci nonabfimihs, quam 
anc arietes illius loci. In horum ventri. 
encratur certus lapis, qui czreris omni- 
> virtutem & praeftanriam prsfcrtur, 
ipides maximi fecit Schach Abas.inter 
nos noftri feculi reges. Virtus eft huic 
nutrimentoanimalium:arietibusenim 
1 tcrram translatis,nonamplius ingene- 
tc lapis. Qui habitant hanc prouinciam, 
habentincapitepilos. Obferuauithoc 



S P E R. « 'A k V M. 125 

quidam ex miniftris Abae regis ,petiitqueabeo 
in feruitiorum fuorum praimium.vt finguii Cal- 
ui in regno eiusfibifingulosiblueretitducattJs 
aureos.Hancpetitiottem.cumvidereturridicu- 
la,isfiicile obtinuit. At hic, qui huius tam vaftb 
prouinciicincoksomnes caluos nouerat,breui 
tempbre ingentcm vim auri acquifiuit. Lapi- 
dem Bezoar, qui cx America ad nos aftertur, 
audtor nofter nullius preeii cfle exiftimat. 

COBABVS REX XXXU 
Mors Belacis in caufa fuit vt Cobadus pro 
hofte Rex ingredereturinPerfidem,tranquil- 
lamque regni acciperetpofleflionem,cumfra- 
ter lucceflorem non reliquiflet fifium. Omnes 
ergo in occurfum eius progrefli,teftatifuntin 
excipiendoeo,beneuoIentiam.Prsfueratinter- 
earegno Sufarax,qui ob virtutem & bonitatem 
omnibus 6harusfuerat,exeeptololoGobado, 
qui eum intantofaftigioaudloritacisconftitu- 
tum toruis intuebatur oculis , femperque cogi- 
tabat,quo padto eum humiliaret & opprime- 
ret penitus. Hoc aucemcogitdbatperficere o- 
pera audaciscuiufdam in Aula fua militis,quem 
in confenfum mortis Sufaracis pellexerat.Hunc 
cum ille aliquando inuiferet,poft variacollo- 
quiaprimum ad iurgia,deinde ad arma deuene- 
runt , in quo certamine Sufarax ab altero csfus 
fuit. 

Cum iamcircirerX. annos Cobadus regna- 
uifler,furrexitin Perfidequidam nomineMez- 
dafc,qui venerateregioneStahal.quiconaba- 
tur nouam introducere in regnum Sedbamjple- 
nam abfurditatum & fuperftitionum circaad- 
orarionem Ignis.Appellabatfe hi? Prophetam, 
fingebatquc , effe fibi priuata cum Igne ifto col- 
loquia, ex quibus mulra defuturis euentibus 
dilcerct':& hac qnidem ita iadabat, vtmultis 
^ vulgo perfuaderet,cum prsfertim aha qus- 
dam in medium proponercc : exempli gratia, vc 
res omnes inter vniusSe<a£ehominescommu- 
nes eflent.etiam vxoresliberiquernequidvi- 
uum interficeretur ; aliaque abfurda. Et mulci 
quidem, cum fallacias eius nondum faris co- 
gnouiflenr,amplexi funtiUius dograata,inter 
quosipfeCobadusRexfuit,quiomnes,quot- 
quot hunc Pfcudoprophetam fequebantur, 
honoribusprsmiisqueafFecitjipfeveroeum vt 
virum landum venerabatur, AtvinPrincipeS 
& prudentiores in rcgno, videntes quanium 
hxc res damni poft fe rraheret, dolcbant regem 
ita circamuencum fuiffe: quamobrem roga- 
bant eum,vt afeamolireturhominem,velet- 
iam c medio collerer, Cum hoc faspius ab eo pe- 
riiflent,nec monitis precibusque fuislocum da- 
ri viderent,indignaa regno Cobadumpriua- 
uerunt,eumque carccri firmiffimo incluferunt, 
dato Diademare cuidamlamalpo.agnatoeius^ 
qui tamen inter reges non numeratur.Cobadp 
capto,conabantur Perfe Mazdiakum e medib' 
tollete, fcd non porerant eum interimere,qtioil 
ingens multitudo hominum eum feqoer^tuf, 
Quan quam poftrera o fuc ceflerit,vt %uetUr. 

2, Habcbac 



ti4 ImperiVi^^. 

Hibe^at CobadusSproreHi pulcherrimam, 
cuius ipfe captus amore, thalamO potiri vole- 
bat ; quod & difpenfatione Mazdaki faciie ob- 
tinuic , qui in his taUbus non niniis erat fcrupu- 
lofiis» Videnshaecfratrem eundemqj maritum 
fuum captiuum/entiensque duplici le iuread e- 
ius amorem obligari,quasfiuit,qua rationc eum 
circeri eximeret. Tandem vifa fibi eft modum 
czteris coramodiorem reperifie. Veftita igitur 
veftibus preciofiflimis.gemmis &auro drnatis, 
quibus hatiuK piilchritudinis adiuuabatur 
fplendor j iuit in Cobadi carcerem , cum donis 
ac promiilis, quse prope honeftati repugna- 
feant, vnde tantum k cuftodibus nada eft li- 
Centis , vt dormiret ea no6i;e cam marito , qUa 
finita, iuffit per famulas coliigi ledlum fuura, 
iisque inuolui Cobadum, inque fuam deferri 
domum. Ipfa interea erat in cxcubiis, vt daret 
marito tempuS ad euadendum : qui fe tam ce- 
ieriter in locum tutum recepit, vt nemo eo qui- 
dem tempore perfenferiti Deferto igitur rc- 
gno Perfico contuUt fe ad Abtels regem,fpe- 
tansfeeiiisauxiliisfubleuatumirijqui enmhu- 
raaniter quidem cxcepit,eopiistamenmihta- 
iribusnonadiuuir. 

Aliquot taraen annis poft dedit ei XXXie- 
quitum millia.quibus cum aiiam manumad- 
iuhxiifetjintrauitinPerfidem. Ex hoc eii.is ad- 
itentu magna contentio orta eftinter ciues^e- 
gni,anrecipienduscl3ec.'aUis vtamicum venifle 
afleueraritibus. Poftremoviceruntii,quiomni 
cum fubmiilione eum recipiendum efie aftif- 
iTiabant, fuitque pfittius qui (e ei fubmifir Jaf 
ma(pus,in cuius manibus adminiftratio regni 
liierati Han^cviri fpontaneam iubie^lionem ita 
remuneratus eft Cobadus vtomriium delidd- 
rum perpetuafaceretgratiam.Quodabeilisfii- 
p.erfuitcitemporisjin conftituendamiuftitiam 
conuertitjCUtioius inprimis in excitandis sdi- 
ficiis erigendisque vrbibusjinrer quas funt Bar- 
dahet Guania, Periit confiiilitus mocbo cUm 
XLIILannos regnauillet. 

KEZERE ANFXIROT^ REX 
terfarum XXXIL 

Kezere Anuxiron fiue Anuchiron,fiue de- 
teique Nauchiruan (his enimnominibusava- 
riisappeIlaturjCobadifiliusfuit,ex Zarmeche- 
ra vxore,poftpatrem reX fadus.Multx magna:- 
que fuere huius viri virtutes , quae ei tam apud 
fuos quam exterosclaritatem nominispepete- 
runt. Primumomniumcondemnauitadmor- 
tem Mezdakum Prophetam omnesque eius 
fe<3:atores:quodquidemiudicium tanta(eueri- 
tate cxercitum cft, vt mtta paruum tempbris 
{paciurii omnes fubiati fuerint,quanquam ob 
multitudinem extingui non pofle vifi fuerint. 
Ipfe vt miriore labore regnumgubcrnaret,di- 
uifitidinqu.atuorfiimmaSpraefe£luras,quibus 
ptxfccit viros ex omniPrincipum riumerole- 
i^iffimos, PrimusSatrapesfubfehabebatpro- 
uinciashafcc;Carafon,Sagiftam,Kcrmdn,Mau. 
tenabiat< Sectiudiis Isfaon, Kom, Adctbaion & 



. G Nl S O P jH t, ^ 
Armeniam. Tertio fuberant,ParcfiaePcr§ 
Ahuva. Quarto Hierac.Babylonia &Rume 
riia,id eft pars Gra:cias. His ad hunc mod 
cdnftittitis copias conduxit,quibusacquif 
Tachaftai:, Zabulftam, lugonyan , kabullhn 
Abtelam. Talia agitantem Tarcarorutn \ 
Hakon Chin^f interpcllauit,qui cummai 
Tarrarorum manii irigreftusregnumeius, 
fubiecit Berchach, Fernam,Kaich,Nefaf, 
markand, Bokara,Eftautem Sarhafcanda> 
Vvjlde potens in territorio Maurenahar^ v 
•Tamerlanus ortus fuit, Princeps peromr 
prope renarum orbem celeberrimus. N; 
hic fuit ndnpatreiatroneaut viaruminfed 
vt vuigo nugantutjfed parentibus nobili! 
ex fanguine ChingiCham TartardrumRi 
X de quo m pofterioribus diccndi locus erit. \ 
ucnit autem ad regnum , non pulchritui 
corporis,fuit enim lufcus & gibbo defor 
fed ob ftrenuitatCm in arffiis & pugnadtai 
quibus virtutibusetiam dominumlecorill 
magnaj partis orbis babitabilis:comis&b 
gnus in eds, qui fe Iponte dedidillent: fz 
ac irhmanisin eos qui reftitiffent. Nomen. 
propriuro fuic Teimur, cognoraen Langi- 
tft, Claudus. Hinevidemus, vndf cotrupi 
iftud Tamei lani noraen ortun) fuetit. Al 
iis vulffo vocatLJrSahavbkaronj ideit.dom 
tor forranj'. Exracdceoliber pecnliarislin 
Perfica (cl iptus,ftylo valde clcgami, 

Reiiquit hic morien;s pluresfilios,qnid 
ferunc inrer fe terras pacrias:quin & Mag 
Tartaror .i/n Mogul , quem Peifs potentilli 
Mundi Moriaichis adnumcrant,quiquen 
rerum incer Tarraros porirur jcrcditar elTi 
dlaiius ab ifto Teimur langh , defcenden 
nea divetta. Noiriina Monar Jiaiuraifton: 
qui Perficum imperium obtinuerunt, i 
hxc : Turcae, Pei-&, Tartairi, Ch:nenfes,&lj 
gulcs, quorum porenria porrigitut a Ga| 
Huuio vfque ad regnum Macronium in li 
Pcrfico,quo in fpacid comp-ehendnnturj 
rimaregna&prouincijE opulentiifimse. 

Eftaiiremipfequidem MogulminimeC 
ftianusj ab omnibus tamcn cciam reliquis 
6tis alieniffimus, cum fuum quoddam pe 
liare fequatur infticutum. Colitur iufe a : 
Numinis inftar, habetque fempcr feeum f 
bas,qui «liud nilfaciunt, quam vt omniac 
didta atquefadaailnotent. Praefedtivigiiun 
Aula cius fempet funt VI.reges,beneficiai 
ius,qui perpetuo verfantutin Regia.Scdtioii 
hocahbiagemus. i 

Bokara Vrbs eft ptouinciae Vsbequenfisj 
qiia Vitalcs auras primum adlpexit Auicen:: 
Medicus experientiflimus , qucm Pcrfa; p 
prio ndmine vocantBoalynrmultumquetri 
uritlcriptiseius Medicis, appeUanies eum (| 
qimis Boaly Ehm Sina: id eft , Dommus Boaly I 
liusSina; :Nobilihiefuit generejnequctani 
Pririccps, neqi Cordubenfisj neqjHifpanuj 
quidam putain'. Scripfit hic plura, qujBcnui 
rarc nihU attinet,cum eafintinmanibus^ 

' dicoii 



S t V R E (5 I s 

iin\Scripficaiircm non Perljca.fed Arabi- 
gua , «luod hxc per Orienrcm vfiratior & 
icnciorjquamilJa. Sunt qui eum non fatis 
rificedcLcgeM.ihoniccifcndfTcarbirren- 
NJocahdum autem cll:, apuu PcrHis omnes 
cos fiinul habere Pharmacopoha & Offi- 
,cx quibas ipfi depromunt a:gris Medica- 

l nos ad Kczcrcn Anui-hironcn reuertc- 
HiccuraH.ikon Chniyn iiuegoum irru- 
ognouifict.militadiierUim eum Hormq- 
um maximomihfum nuiueio, ijuomco- 
epotuit.ciuitam dihgcuh iu fuofuiroiK- 
r propere pofitis liaud longcabhofte ca- 
i m va riis fariga ueri t; er up 1 1 o r, i b u s, leuio - 
jrdiis & flratagemaris, v; pulhetiio difti- 
ibi ipfiretro domum lc reccperir , pienus 
line cehdbs omnibusiislocisqusoccu- 
c. Reuerfiis igicur & Hormoz eft du- 
umgloria<S(: Tiiumpho. Er hic fmt ftnis, 
uidembclliTaitarici. , 

10 poft Perfarum regl nunciatum eft, 
m Rumeftanis fiueflonjaaoiumduccs 
□sfuiflererrasManzans Rf gis Arabum, 
^fai.ibiqucrapicndo & vrendo mukuin 
dcdillc, incerfe^s Arabum phirimis. 
cgo ad Imperarorem queftum miurias, 
lenpoftulataneglcxic, ilcx, vbihocfci- 
c61:oexercicu,Mefopotamiamingre(rus 
"rbefn Dara Medine)raham,inde pro- 
in Syriara,ccp;c Antioshiam ahasque.vc 
t Imperacorcm Grxcum pacempctere, 
coahiir, vr Grscus magaam vnn auri 
erct , ipfe conrraa Perfa reciperet terras 
azirat. Heyaz, Zarnan,Thacf,Burgra &c 
1, quas omnia ad Imperium fpedlanria 
ithocbclioPcria:. 

erac fibi iam ance matrimonio Rex Per- 
:rem Chi-!ftian.-im cxquifita?pulchritu- 

11 deinde multam moleftus fuit , volens 
^cre ad abnegaadum Chiiftianifraum, 
.mcn fruftra fuit ob mulieris conftan- 
.ibuic tamen exea fiHum nomine Nuch- 
i poftquam cum lattecombibitmater- 
;acis inicia, nunquara ea pofteadepo- 
:ecis minis proraiilisque parris, qui ci 
:oniecit adolcfcentem in anguftura te- 
e carcerem , eumque vt viiiinmum e 
abuit. Acciditaucem circ.nd ceaipus, 
: quidam popuHrcbellarent Pcrfis, vn- 
chiron coadtus eft ipfecoproficilci.v- 
:andem «gritudinem lapfus eft , vt'o- 
; coadrum crederenc. Quod cum intcl- 
Nuchzad,qui tuncm carceteerat.in- 
cionem euadcndi ex eo, & conuoca- 
gnaomnes Chnftianos, qui in regno 
umero lane non exiguo, iisqueconiun- 
ot cohorces mihtum Perfarum. Poti- 
oer thefaucis patriis liberahter eos in- 
diftribuir, conftitutis nouis prxfidiis 
is regni , vt parer iam anr£facerccon- 



P E R S A IR. V j 

raaxiraa diligentia conlcriberet quam maxi- 
mas copias,&: Nuchzadi conatibu$|obuiam 
iret,neque tamen euminterimeret,fedfipoI- 
fct,viuum caperet,& honefto ahquolocoaf- 
feruarer. Habebat Nuchzadus ducem belli 
Chamas Romanum , quiaufus eftaduerfarium 
ad pugnam prouocare,& abinirioquidemvi- 
fa eft viaoriain Nuchzadum propendere : ve- 
rum Rambarzinusprocurrens in medium fuo- 
rum , cum multa fortirudinis exempla ederer, 
w caufa fuir,vt inftaurara pugnaRegii pr;Elia- 
fcntur animofius , yndc Nuchzadi mihtesin 
fugam verfi funcMpfe %tra per loricam non 
facis denfam in pe^us idus, paullo poft ex- 
pii auicmulrum doiente Rambarzino, qui mor. 
r uum ea pompa Sc ccremoniis , qus intcr Chri- 
ttianos vfirara:funt,fcpeliriiuffir. 

Conualuerat incerea rejf, compofiroq; bel- 
lo Syriaco in Perfidcm reuerfusfuerat,vbife- 
datis nouarum fedirionum initiis , cogirauit 
transferre bellum in Indiam & Zeylon Infu- 
lam , quam putant Perfas Taprobanen cfl^e, cu- 
ms regem coegirpacempetere&tributumfol. 
uere, adeo, vt Rex ifte Perfa imperauerit per 
prouincias Maurenahar, Carafon, Darband, 
Hezran, Hyamama, Tarbaftan,Gerion,partcm 
Indta:, Kerrnon , Parcy qu»Perfia eft, Aderba- 
lon, Hieralc, lazriac, Homan,vfquead Ayaman 
Arabiae & MagacebRomanorum. 

Huius regis temporibus ex India in Perfi- 
dem allari fuerunt duo libriphilolophici,ma- 
gnie celebritatis : vni nomen fuit Keldah , alteri 
Vuademana, cum ludo Utrunculorum , quem 
Indi fimul miferanr Perfis , vt eos admonerenr, 
quam varia; 6c inconftantes efient res huraa- 

n^E, vbi velutin eoludo,in quoperpecuum bel. 
lum eft, varius exicus. Aiunt nonnulli, Per- 
fas Indis remifiire Friiillura,in quoteirarislu. 
dirur, vr fignificarent, cam prudentia auda 
ciam comungendam, & fiiciendum, vt poft- 
quam dm deliberaunnus, tandem dicamusla- 
tta eft Alea. Porro ipfe Rex Kczere Anachi- 
ron. vir fuit fapiens, mira in fapientes vi- 
ros animi propenfione, inter quos facilc pri- 
mum loeutn obcinuic Hormozus . quem pater 
antequamdecederet,fucceiroremr4gnidecla. 

rauitquodaccidicannoXLVIII.regnifui,cum 
ei moriturus inprimis pacis ftudium & amo- 
rem populi comraendauiiTet. Aic Mirkondus 
hutc cognomenfuifleAdelo.idcll,Iuftitiario, 
& floruiire fub eo regnum Perficum,omni pro- 
Iperitatisgenere. ^ 

HORMOZ REX PERSA- 
rum XXXni. 



w 4 ~H->-«>v.^W«.Ull« 

At Rex auditis his, mifit Rambar. 
num cx pcritiffimis ducibiis,vrquam 



Non femper ea nobis vtiliffima funt, qus 
maximis optamus dcfideriis . Fuit femper Hor- 
mozus pro bono Principehabirus, donecpri- 
uatus vixir: fcd fimulac habcnasregniin manus 
accepit, mutauit cu fortuna mores. Erathicna- 

tusmatreScythica,regisTartarorumfiIia,viidc 
mirum non eft , fi regnum fuum aufpicatus eft i 
crudehtatc oinnibusq; viciis:&vrnemo eirer. 



13,6 lut i^ iy H H 

qUitam fceletateagentera corripere aut mone- 
re poflTer, fuftulit e raedio plerofque regni ptin- 
cipcs,deponcns ab officiis Miniftros luftitiae, 
negans conuenire,vt in fuo regnopraeterfea- 
lius hxdtin eflet. Crudelitas eius erga vniuerfos 
tanta fuit,vt Xll.primis annis regnifuipero- 
mnes (uas prouincias trucidauerit ad XIII. mil- 
lia hominum illuftcium , prjeter incredibilem 
numerum plcbeiorum , vt mulriad fugiendam 
hanc ptftilentiam vitatoregnoinfpontaneum 
abiuerintexihum. 

At Irapcrator Conftantinopolitanus, cum 
dc mala regnandi ratione htlius regisaccepif- 
{ct,noluit tam pulchrara occafionem e manibus 
dimittere , fed , vt recuperarer terras & \ibes, 
quas Perfe Romanis ademeranc, cepit arma, 
fuperucnietisque Perfis iam adNacibenvfque 
peruenerar.quam Perfae Niniuen elTe aiunr , A- 
rabes vero Moful in Diarbek vocant, adeoque 
non dubitant, vt dicant hic concionatum fu- 
ilfe Prophetam illum , qui poftca a Balsna vi- 
llus deglutitus fuerif.quod fi verum eft, Niniue 
nunquam omnino deftrudba fuit,cum etiam- 
num noftra terapeftate fatis f^oreat^ Ad hanc i- 
gitur vrbcm cum peruafiflet Imperator Chri- 
ftianus , nunciauit Hormozo i fi fibi vdlet red- 
dere terras&dominia,qu£eadRomanum Im- 
periumpertinent,(efineraaleficiodomurared- 
iturum. Cum autem refponfum commodum 
k Perfanon accepilFet pr ogrefliis vlterius,totam 
peruaftauit Armeniam 5c Aderbaion , mififque 
duos beUiduces cum copiis non modicis adde- 
folandum agriim Babyioniiim,quiremgnaui- 
terexecUtifunr. , 

Eirat ea tempeftate Tartarorum Rex Hakon 
Chiny, AuuncuIuS Hormozi j qui nepbtem in 
illo confpicatas pericuio , conlcnpfic exercitum 
GCCC.hominum,vtaiunr,conftantemmil:li- 
bus , non vt Hormifdac opem fcrret, fed vc eius 
fibi vendicaret terras,quod &fecit.tra:n(gceirus 
enim lehunum fluuium, venit m proumciam 
Carafconenfem : ibi demum Perla cognouir, 
quantoerroreprimoresPerfarumintcrcmiiret, 
cum iam nuUum haberet, quem hoftjbusop- 
ponere re£te poffeti Conuocatoigitur Senatu, 
bonum fadum vifum fuit cedetc Impcratori 
Ctxco terris acpofleflJionibus , quas aatc rcpe- 
tierat , ne quod ab illa parte bellum eflec, acque 
©mnes regni vires in Tartaros conuerti pof- 
ent. Hisitafadis HormozuSjCoiledtasomnes 
fuas copiasdu(^oriGuidamPerfaedcmandamt, 
quem cordatiflimum interomneshabuit,qui 
& hadenus Armeniam rexeracBaharoni Chu- 
bid nomcn erat ; qui vbi ad Regiam venit acce- 
pto mandato Principis fui , nihil morae indnl- 
gens, duxit contra Tartaros,etfi vltra XII. mii- 
iia militum fecum non haberet,veteranos ta- 
mcn omnes & in armisexercitatifliraos; breui- 
1 tertales,vteumiliisaggrediaufusfuericnume- 
I tofiflimum Cabachx exercitum eo euentu, vt 
I Cabacha cum multisTartarorummiUibusc»- 
fus fueritjcaptus innumeris. (Cabacha mortuo> 
ijTartari in cius locum fuffccemnt filium, qui 



A G N I S O j* H t» i 
continuauit bellu m aduerfus Per^ Wdcifif i 
tuna: maligtiitate qua pater. Perfae enira fern| 
viftoresexciterunt , inprimisautemynocon 
£lu Tattari prOpe in vniuerfum delfetifunt 
incrcdibilem amiferunt prsdam , qua poti 
Baharon Chuby, mifirpcrfiliumfuumadH 
mifdam regem M CC L. Camdos onera 
auro & argentofadi;oinfe6toque,cumaliis 
bus raultis pretiofiflimis. Scd raala virtuti 
" que fidci huius hominis funt rcpenfaprsn 
Qjii enim erant ad larus regis , tafti inaidiaf 
tiihmi iihus viri, calumniiseum apudHorr 
zum lacerauerunt,quaf! aliquid contrarcs 
moHretur. Rcuerfum domumprorotegic 
mcritis carcer exccpir, quae ingraticudoc 
icelere coniunfta adeo male habuit virun 
, lum,vt elapfus cuftodia,Cozrao,Hormo2i( 
ptimogenito , media obiecerit rebeHandic 
cra patrem, qui &c veftigiomonetanouii 
men fuum infcripfit,& armaatqueappellai 
nem Rcgis fibi vfurpauit. Habebar Cofr 
duos auuneulos > quibus multum innitebai 
vni nomen erai Banduhyo,alteri Boftano. H 
moz, cum detotaconlpirationisferieintellc 
fefc,omnibus viribus conatus eft nafcensr 
kimopprimere. At alteriusfadionisibcii.d 
dentes roborifuo,aufugerunt. Cozraorep 
feprimumin Armtniam,deindein Adcrbai 
At duo iJli Hormifdas affines capd fiicri) 
Cum aucem efFregiircnccarcerem,collc6loi 
uo railite, ex improuifb fuptfruenicntes H 
mifdasjcapro homini oculoseruerunt. De 
ftatim rcsad Cozraon,inuitauiteum,vtcel( 
cer inPerfidem venirct,vbi rex faluratusfuir. 
bilicus aucem in reono,veniam orauitapai 
quam &obcinuit, icdealege, vc vindicaicti 
cicacem luam adaobus auunculis Uiis. 

Rebus ad huncmodum per vnitierfumf 
hmin regnum rurbacis , liaharon Chah) 
cnm iatisteciflec vindictaB, conuercit vltioi 
ftudiurainambicionem,cftqueau(usadPcil 
ruai regnum adlpirare. Coliedaigiturinaj 
priedonum &graflatorum manu,vnmerian 
trociniis afflixjc Perhdem, concra queni ( 
zrao ,cum in acicmprodiiflcc , vidtus ,&C 
itan tinopolin profugere coadtus eft , cum d 
bus iuis auuneuIiS' Suaferanr hi rcgi.vtaf 
ranem inimicispraecidendam bellioccalior 
patrem ihterficeret. Ad quod flagitium cun 
iiumpcrpellerenonpoircnr,ipiidigrcffiab 
feni Hormilds in carcere fauccs laqueo e; 
runt. Hicfnit finis vitse huiusprincipiSjdig 
niniia crudelitace eius, At Cozrao.quiC: 
ftantinop<ilim perfugerat , duxit vxorem Inj 
ratoris Graci filiam, qui vt Gcnerum,in! 
gnum reftituerer,dedit ci C.miIliaarraator| 
miffo fimulfilio fuo, cui Cofroesm liguum;: 
titudinis dedit fragmcntumCrucisDomit; 
quam Patereius Hormifaahabuerat.Igitur, 
zcoa inftrudus tam bono exercitu , rcttaiu; 
Perfidem aduerfus hoftem fuum Baha 
(quem nondLUi in Catalogum regum £ 
runt,)cumque vEriquecaftracx aducrfah^ 



SiVE Recis 



, prodicrun t tres Centurioncs h copiis Ba- 
nis & cxprouocationc multoscontrapu- 
ites ex Grscis interfccerunt. Indignatus ad 
Ipcdtaculuni Cozrao,iulIic fibi afferriar- 
[uibus ipfe inducus , fruftra dilTuadentibus 
congreirus eft cum iadlatoribus illis, dcui- 
ic lingulos ordine, vnura poft altcrum: 
1 virtuccm admirati milites Baharonis , de- 
hoc ad Cofrocn cranfiuerunt. ac Baharon 
iuus ab Pcilide, in Turqucftaniam aufu- 
«aliquanto tcmpoiepoft morcuuscft. 

COZRAO rARVEZ, REx 
XXXIIII. 

jeratus a rotadiier/icatibus Cozrao , & 
cum adepcusregnum Per/arum ,facisfecit 
tpacri viuo pollicjcus fuerat. Auunculos 
fuos Bortanum 6c Banduhyen , qui pa- 
sius incerfcceranr , feuero fupplicio affici 
Anno huius regis X I V. iebelJauerant 
Imperacori fuo, eumque incerfecerunt 
ilio fuo,qui CozraopeJKnriregnumpa- 
adftiterat , vc vix magno labore riiius mi- 
parricidarum manuseualcric. Hiccum 
lam confl^gi ^Xct, exceptus habicusque eft 
:ifice, admcus infnper a Cofioe copusmi- 
us & bonis duCionbus, ad recuperan- 
cgnum pacrmm. Hic igicur cum Perfis in 
3 &Pal.xftjnam vbiperucnir,reaapetiit 
mtinopolnu, peruaftacis louge kteque 
ibdudiisque innumctiscapciuis. Eleae- 
\ixci in pnorii locum quendam Arc^I, 
eraclium , virum prudencem & bellico- 
!ui incelledo Perlarumaduentu.occur- 
is, viftor iDagnam eorum ftragem edjdir, 
circicerXV 1. miliibus exeis : cscerinon 
tunr tugcrc, donecpatriaelimkesattige- 

;batur annus rrigefimus regni Cofrois, 
I ArabialiirrexitPieudoprophetaMaho- 
,qui ex vrbeMedinamilfisadPrincipes 
laftas lictcns , obfecrauii eos velut Dei 
e , vci lc audircnt, fuamque fequerentur 
um. Scripfir <Scad Cofrocm.qui tantum 
, vt eum audiueru, vt contra conuiciis 
leritnugatorem.Nequetamenminusfe- 
s pcr Arabiam vicinasque regioncslate 
ta f uir. Sed vc ad Cozraon reucuaraur, 
t is , compofito belio Graco , quietus in 
gno.cumque moraretur apud Vrbem 
lem, nofte quadam cum altum dormi- 
fus eft fibi videre vrbem altis cindam 
in quibuseranc yndecim turrcs,easque 
ordme corruifle vfqueadfundamenta, 
ciuitas omnmo munimentis propugna- 
ic nudata fuir. Territus infomnioK.ex. 

:atisDiumis&AftfoIogis,vifionisinter- 
jnemleilcitatuscft' 

ondit quidam intcr cos, vndecimtur- 
Qtarc totidem Rcgcs,quiadhutdomi- 
mt in Perfi^c.poftquosT^onarchiam 
ibituramfinem. CoIroes,quicredebat 



P E R S A R V *f 

fc prsfagii Veiitatem impediturumi putauit dii 
cordiam liberorum fuorum huius ruin» iau- 
fam futuram , hocigitur commentuseft, iujJit 
cos comprehcndi omncs , prohibuitque fingu- 
lis , ne quis vlli mortali loqueretur : (ed ne vxori 
fux. Eratauteminter fihoseiusquidam no.ni- 
ne Charcar^qui ante omnesvxores&concU" 
binas fuas amabat quandam Cherin ob exi- 
miam pulchricudinem : & ipfa quidem vox 

Cherin Perlarum linguadulcem amabilemqu'3 
fignificat,extatque adhuc hber,cui titulusell 
Cozrao Cherin,quem Prmceps qmdam regio- 
nis ( minime autem Rex) confcripfit carmine* 
maioris fuauitatis dubiccsanartificii,quodec- 
iamnum maximifitinter Perfas. Cherearigicur 
priuacus iucundiffimo Cherinje fua adlpectUi 
cum illius abientiam dmtius ferre non poiret, 
quidnam faccrct,in varias animum conuertit 
partcs. Enimuero eft ingcniofus amor,inuenit 
vndecunquc tandem doloris fui lenimencum. 
Fingic fe ianguere , & opus fibiefle venx fcdtio. 
ne,cumque id iamantecum Cherinacommu- 
nicalIet,muIierfumto Chirurgi habituingredi- 
tur carccrcm,vbi cumaliquanduicummarito 
fuiflet,tecepic fe domum,fcd ferens vtcrum,vn- 
deeum,quipofteanacuseft,iaIiumvocauitYas* 
degcrtem:qmcnucntusfuitindomoCofdrois 
aui fui per annos quiuque , nemine confcio* 
Verumilenexcum idinccllexiiret,iufliteum ne. 
ci darijconftantis id efle pucans animi , non mu* 
tarefencciatiam. Atmatcrauditainpucrumca* 
pitislententia , prouoluca ad gemia loceri, Guin 
mul tis lacrymis feruauit vitam infanti ;iftud ta- 
men dcprecari non pocuic, quin in denfum ne- 
musexpofitusprsdafierec beftiis carniuorisjita 
Aftrologi illius vaticinium fecit Coidroenfu- 
Ipicacem, timidum, auarum,maIeuoIum,luper- 
bum ,fuisque odiolum, e quibusmultos nccari 
iullit, ftolidis addudtus imaginationibus, nc 
Naemani quidem pareens Manzaris fiho,a quo 
tot beneficiaacceperat. 

Regnauerat iam XXXVIII. annis Cozrao 
Prauez in Perfide.cumOrdinesregninon vke- 
rius ferre valentes fauitiam & ctudehtatem ho- 
mmis,communi confcnfu cumiolio regio de- 
pofueruut.demandatacuftodiaeiusducibenico 
magnafidei &exiftimationis,reccptoquein re- 
gem fiho eius CobadoChiruy6o,inquomul- 
lum /pei habcbant. Accedit autem hoc anno 
nono Egira:, vt Mahometani numerant anno 
vero A.N.C.DC XXXI.velcirciter, eftquehic 
iple Cozrao.qucmGrsci vocant Colroenvel 
Cofdroen. 

COBAD CHIRVTEH, REX 
Perfirum XXXF* 

CredidcrantPer!2,ie hac mutatione reei* 
malor u luorum reieuamen adeptos, & inpofte- 

rum bono ac clementi vfuros Principe : fed val- 
de fe deceptos lenferunt. Hic enim vbiinregno 
confirmatus fuit,primum omnium iufficinter- 
acipaucm fuum,(iuih aftenusincarcerelatuc- 
^ i i tix. 



tat. Qiio vno fa^o fimul acfetnelomnium o- 
diuminfe concitauit.-etfienim fencm nonama- 
bant.nemo tamen cruorecius fuas ha6tenus vo- 
luerat commaculare manus. Ad huiuscaedis mi- 
nifterium obtulecat fc quidam Hormoz Mor- 
domchx filius ,quem CofdroesinterficiiuiTe- 
rat : qui ingreffus carcerem , intuitus Cofroen, 
nihil aliud dixit,quam iuftu eft,vt is, qui meum 
trucidauit patrem .yicilfim a me interimatur: 
quibus didiSiprascidic feni ceruices. Reuerten- 
temacaEdejlaetafronte excepitCobadus/ciici- 
tatus exeO jquonampadoresfuccefriiTec ? At 
hic etiamlucuienturo fperansprjemium ,repe- 
tiit eadem verba,qutbi!s affatus fuerat regem 
moriturum:Ibi Cobadus eadem rerorfic iii i- 
pfum verba, eique in vcftigio caput amputari 
iuflic. Nec in paternacsedeftecitiilius infanra, 
XV.quoq; firatresmori coegitcum primisCon- 
filiariisatque Satrapis, 

His a<51;is atrox inuafii Perfidcm Peftilentia: 
& dua; Sororcs Cobadi, motae calamitatc po- 
; puU, fumtaauda,ciafratremcorripuerunt,lcele- 
ra eius inq; primiscsdespatris&fratrumcau- 
fam eife omniura infortuniorum , neque du- 
bium efle, quin Deus grauioraimmiflurusfit, 
nifi corredis viciofis moribus rupreraiNumi- 
nisimploretgratiam, His&talibusdicenubiis 
Sororibus , cum vera eas loqu' fenciret , in c:in- 
tam incidit triftitiam animi, vtinrrapaucos dies 
mortuus faerit,cum non nifiYIIl.meniesie- 
gnaaifler,relidofilioh2ercde» 

ARD CHIR CHTEFTHE» 
Rex XXXIX. 

Cobado mortuo Perfe ftatim in throno rc- 
gio colioxauerunt filiiim eiusvnicum Ardchi- 
rum,etiamnumpuerurafepcennem. Q^uidam 
autem ex eiuspropinquis.nomme Chareara- 
iias Gherkam,quigabernabat Prouinciam A- 
genen(em,intelleda Cobadi morte,& contem- 
ta noui regis pueritia,nouis r?bus ftudu!t,cplie- 
£taqi quanta potuitmihtummanu,irrumpens 
in regiamobtruncauitpuerum,cummultisaliis 
qui vitam eius defendcre voluerant : cumque 
exercitus nadus fuiifet fauorem declarauit fe 
ipfum regem,quo titulo miferrimuspuernon 
nifi petquinquaginta dies vfus fuerat. ' 

CHAREAR rrRANNVSy 
Rex XL^ 

X Confcendit hic , vt diximus y folium per cx- 
dera pucri regis & corum, qui cum faluum yo- 
luerant. Poftea conatus eft omnibusmodisa- 
nini6s Principum rcgni fibi facere obnoxios, 
led id fruftra fiiit. Eranttuncin Aularegistres 
' fratres nobili genere nati & manu promti , qui 
Tyrannidem huius iniquiflimis ferebant ani- 
mis.ncquc eiusparebantimperiis. Gonipira- 
tioneigitur fa(3;a,ftatuerunteum e mcdio tolle- 
re, quod Sc finc mora cxecuti funt. Cum enim 
aliquan^p cqunqj conlcendercrr ance portam 



L G N r S 5 1? H t, 
Palatii.tres ilh ir ruptione ia ^Ufti faftajptoftt 
tijm humi Tyiannum pugionum iftibus cot 
foderunt:adftantepopulo &quiefcentc,qail! 
tabatur eius morte , cum non nih annuravnu 
regnauiflet : aiii tantum dc XL.diebus fcriljuc 

10 07^ CHIR, REX 

Per/arum XLL iff/l^ 

Excuflb Tyranni iugpPerfieobtulcranti 
gnum loonChir,qaod fignificat iuuenetnLe 
nem, agnatum detundi &c pattuum Baharoi 
Chubu, qui bellum fecerac Cozrao Patu< 
Magnam hic fliftinebat populi fpem,foteei) 
Pruicipero generofum , quam tamen repenci 
mors eius celerirer interrnpit, cura poftarint 
primum Scregno Ik vicaptmaretar. 

rVRO 2^ DOKT, REGINA, 

Conicendic igitur regale fGlium Tur 
Dokt , filia Cofrois cognomento Paruezi.ir 
ior natu earum,qus fratremCobadum tara gi 
niterreprehenderant.EftautemTaronnomi 
proprium mulieris , & Dokt^ fignificar Don 
nam fiuc Viigincm. Fuit haecmulicrptudei 
qua: bene praifuir rebus,refticuca regnotra 
quillitarejanjmaduertensfeuerirerinlediriof 
iJc qui noiiis icbusftudebanc. Excantmulta 
hus sdificia , qos parrim de nouo fecit,pari 
coilapfa inilaurauit. Primum in regnoCor 
hanum conftituit vnura e tnbus illisfiatril: 
Tyrannicidisjconcraxitque ardam araicitii 
CiifT; imperatore Grscorura. Sed morstaran 
biiera (Sivrilem rauheremabftu!it,campopul 
vix vircutibuseiusperfruicoEpiflet:ne<jacen 
^yitra Vl.meniesregnaiiiti. 

lASA N C ED AH REx 
ferjArum XLIIL j| 

Extincia Turone Perfae elrgerunttegem 
fancedah , cui cledioni multa interucnen 
contrana: peruiceretamen,qui eum regcmV 
lebanc. Aiuht,cumipfi Diademainipoherct 
\ixc eura dixifleverba:nimisfepremipond 
eius,& velle fe denuo ablatum a capite, Etfi; 
tem quidam hoc prudencer ab eo didlum psi 
aerunt,quod nuilum onusgrauiusfitadmi 
ftratione tanti regni.-aHitamenexmcraftu 
tia hsc eum protulifle crediderunr, quon 
fententiam probabiliorem facit,quod proce 
eadera proratitudine , quaeum ad regnura 
cauerant, ctiam defoliodcpo(uerint,cum r 
multis diebus rcgis titulo abufus fuiflet. 

I 

K^Z ARMI DOKT> Regm\^ 

Prsefcrenres muHebrem dominationc C 
tititia: virili Peris, voc^ucrunt ad regnuroi 
zarmi Dokt, minoremfiliam CozraoPatu 
fororem Turona:,non minore prajditamfoi 
clegantia quafti prudcntia & mgcnio: Ftt 
tempotibus Cofrois,vt & tiinc,illuftris & f" 



S i V k R E G n 

)ri$ vir Fcrrociis Hormoz Satr^pa Prouin- 
"anifbnenfis,qui ille<ftuspulchrirudine re- 
, & cxigentibusprouingiac commodis, vi- 
i Auiara,reli(5lo domi filio fuo,qui prseffet 
incix. Cumqiie oftcndiflctreginnm ,tam 
lilis & importunus eifuit, vtnnilier jquie 
3ri fuo confultum^ellet.cum ambliriafe 
valcris , ficapiis obiicket honiinem. At fi- 
rius Iuega/,qui Cara/oneniem inrereare- 
prou>nciam , aucilra morte patris amens 
s , coi'c<5tis magna celeritate militibus , ex 
3aUo in regiam irrupit, 8c rcginam crude- 
is modis mterfecir,furdus adeiiispreces 
icnta muliebria.cum non nifi per Vl.iben- 
gnauifict. 

'ESERE, FILIFS IJSAN- 
ce^/<e,RexXLK 

Fccerunt hunc mulieri Perf*, fiiium la- 
ix , quem fupcrius ob ftoliditatem regno 
um FuiHe diximus. Sed hic ncquc iapien- 
itpatre, nequc aptior adregnum ,vnde 
pes pert£cfi hominis in fijlfos mo res, eum 
iiem neci dederunt, cum regnaflet mcn- 



E k s A R V m; 

multitudoin Turqueftaniam Veniehs,p^rNd- 
hoandam fe in Pdrfiam infudit,omnia, qui- 
cunque ingredcrchtur , in vaftitatcm rtdi&ea- 
tes. ^ 

His cum Dbufairi iuifiet Isdagerdes , coa- 
«us eft fe rccipere in Carafonem,vbiaudiuiti 
Arabas ,duces Mahonieti,alia cx parte in re- 
gnum fuum irruirTe , cumqueiam in eo eflet , Vt 
cum copns cis occurrerer, adfuete nuncianteS, 
eos lam nimispropeefte : celeriigitur fugafein 
Cai-aionem recepii:, vbi fubitaneamorre fub- 
latus eft, cnm regnauiftet annis XX. Fuithic vl- 
nmus ddrum , qiii k Kay umarra defcenderuriri 
8c in qito expirauit Monarchia Perfica,tranfiit- 
que ad Daiiphas/ikceflores Mahometi, qui fe- 
depXuam habuerunt primum in Vrbe Cufa* 
deinde apud Bogadetum fiue Babylohem, vc 
pofteadicemusi 

HECIES PERSARrk EX ARA- 
btbm quivJqueaJmPd tempora dominiir 
tiftim ex eodem Adirkondo Hi~ 
ftvrico Perfa^ 



'RROX^ZAD REX PERSA- 
rnm XLFL 

de regno Cobadi Chiruyc h egimus, di- 
eum XV.fratres quos habueratinterfi- 
le , quae rcs tantam formidineiiHr^teris 
nianguineis attulitj vt omnes certatira 
ce niterentur, Sc fe ab iniania hominis 
ere. 

luem rnortiio, quidam reilerfi funtin 
;m , iiuer q^uos fuit Ferrozgad , Coftois 
Mepos Colrois Paruez , qui cum agnitus 
rex (aliuacus eft.multafibideiplopol- 
>us omnibus, ied vix vno menfe elapfo 
I lublacus eft per quendam Icruum 

:>GERDy ^I ET ISDIGER- 
Rex Perfarum XLVIL dr vltimas 
ex hac natione. 

ra CozraoParuezi diximusjfilium-tus 
: imprxgnaile in carcere vxorem ' am 
im.ex qua natus fuerit fil ius Ifdagerdes: 
oftea agnitum Auus obiici prsceperit 
n fylua,hunc vero Paftores quofdam, 
:udes iedantur, motos mifericordiafu* 
tquc cducauille, ignaros quis efl^t. 
cem rempus omniainapricum profert, 
: hiccumadoleuiflet,cumIongeaItio- 
t, quam loci illius,in quonutritusfue- 
isferebat,in AuIaraPerfarum Regisie 
vbi tam ftrenuum feprsl^ tit , vt agni- 
gnum vocatusfuerit,quicuraoptime 
'S XIX.regnauiflet,ingens Turcarum 



In hac ttiutatidne regni Perfici & ad aliani 
gentem translatione tarn confufa atque intri^ 

cata lunt bmriia, vt foiidsversquemrratiorii 
Vix inuenireJnitium poffit. Quo nonobftan- 

te,conaturMirkondus,vtabmrtiofecit,irane 
nuncquidemleaoremperplexumimphcitum- 
qu^rehnquere,fcdidag,t,vtCaIifarumc^te- 
rorumque Principum Arabum fucceffiones 

pertexat.quemadmodum progeniem Caiumat* 
tJBordinededtixit. 

Air igitur, poftquam Mahomecus Pfeudb- 

prophetainfra deccm annorUmfpaci(rm,«Ju. 

resnat,onesfibiadh^rentesfec^rat,reselL^in 
magna fu.fl-e poft mortem eiUs confufione, 
pr^cipuis eius duc.bus de rcrum fiimma in- 
ter fe contcndencibus. Poftremo poftdiurur- 
num htigmm rei fummam deueniffe in manui 
Aububaquerl qui fe prixnus appellauit Ca^ 
hpham quo tuuio & fucceifores eius vn>o. 

^yf^^^V^^^^^ifti. Volenresimpe- 
num fuum fuicire fpecie & fulcro reiigionis, 
abufi pietatis & /anftitatis riomine perfuafe! 
runtpopulo , diuinitus fibi ea regna data , feque 
a Dco miflbs,vt flagelli vice omncs alias gentcs 

caftigarent.Dominatuseftiniisqu^antfceffbf 
acqmfiucrat, Abubaquer per annos II. men. ' 

HOMAR n. CALtPHA, Mt pRl. 
f»^RexPerJaruminterArabes. 

Poft Abubaqueri mortem fceptram Ma- 
hometi m manus Homari peruenit, qui cam ^ 
lam illud per annos X. menfcs Vl.obtinuifl^et, 
videns fibi omnia ex fententia fuccede^ 
re , accepit nuncium , Pctfas d Turcis vehe* 
mcnter pretni ; exiftiraamt igitur ^ refuafore. 

fife 



fiieilll^jcllo impUcatec , quo4-^fecit tempote 
"lazgerdis.vt fupra djjumus ; tam aucep jptpfpe- 
*re ^cceflerunt ei omnja, fijbitanea Pcrfarum 
' regis morte.vt intra paucos diesdominusre- 
gnieuaferit.cfti\isfaaust,?xque,mipfefibiper- 
f^adere potuerat. Sedemig.itur fibi poftetisque 
fuisconftituit 5agadetum,mortuusanno A N. 
" C. DC L V.Egira2 vero fiue annorum acompu- 
_Satione Mahomeci XXXIII. 

PSMAN Strn OTMAN nu\ 

Succefli t hic Homaro, deque eo nihil Hifto- 
ri£B vkerius annotancquam qaod annos XI. 
menfes VI. regnauerit : & arma Mahometano- 
rum eo quidem tempore magis in Europam 
quam Afiam conuetfa fuerunt, quae fere tqta 
corum paruitarbitrio. 

HALlty SIFE K^LT, C ALU 

Reliquit Mahortictus Pfeudoptophetamo- 
riens agnatum eundemquegenerurn fuum Ha- 
lyn,qui DiademafumficOtmanomortuo.cu- 
ius feftatores numeranc plurimas regioncs 
quas ipfe fibi fubieceric,multadeemsvibelli- 
,ca iadantes,quas tamen fabulis quam veritati 
funt propiora. Hic eftille Haly>qui primus no-, 
u« fe<aae inter Mahomeranos au6tor fair, & 
quiB fuccefliue durauic vfque ad tempora So- 
phianorum, qui fe ab eo defcendiffe feiuut, 
perpetui hoftes Eunorum.qui idemcircareli- 
gionem fapiunt quod TurCcC. Regnauit hic 
annis IV.& menfibus Vl.inteifedus prodito- 
ric a feruo quodam fuo cumcfletinCufaAra- 
bi^ Vibc. Narrant qui cius fequunturplaci- 
ta,corpusciusmottuumafaislotnm,&aroma- 
tibus de more\Conditum,cameli dorfoimpo- 
fitum fuifle , cumque nemo duceret animal, fed 
fponte currere finerent omnes, delaturo id fuif- 
fein dcfertumquoddam prope Cufam ,& ope- 
rofotumulatumfepulchro. 

Cumque multi exfedatoribus eiuseocon- 
ferrent dona & anathemara, ex iis adificatam 
fuiife MofqUeam , fumptuof^ fane & admiran- 
ftru(3:urjE.Cefl*antibusautemcumtempore 
donis & religione peregrinantium,multum de • 
pcrdidit t;emplum iftud a veterifpIendore,ali- 
cubi etiam penitus corruit. 

x^GEMVS CALIPHA F. 

Haly mortuo, magnae concentiohes ortae 
limt inter Arabes,fuper nouoCalipharaliis qui- 
dem Acemum Halys filium , aliis vero Mau- 
vyam Safionis filium fibi pofcentibus ,expofte- 
ritateBenhumi^. Peruicictamen Acemus,Ca- 
li^ha fadus, qup honotcnonnifi Vl.dies laeta- 
tiisfuit. 

lMAFFTA CALIPHA FI. 
Competitoris n?iorte ad Pontificatum ad- 



A G N I S o p;ri I, 
fcendit hicanno Chrifti DC LXII.Mahoi 
ti XLI. prafuitpue rebus per annosXX.< 
bus camen nihilmemoriadignumgeffit. \ 
hic fucrac bona & fideli operacuiufdatndi 
bcUici Abdal2yad,cui inpra:miurafideid( 
ciuicatcm Bafora , incer duos fluuios Tygcii 
Euphratem , co fereloco vbiconfluunt,fiti 
que in finum Petficum prscipitantur.Mori 
eft Mauvya anno Salutis DC LXXXII,: 
keLXI. , », 

i 

THEZIDFS CALIPHA VII 

Succeffit hic patri in Pentificatu & re 
Perfico, quod vtr uraque, cum vix apprchei 
fet,petitus eftbelloab Ocemo, Halysfilio, 
hometi nepote , Acemi fratt e , eftqueintci 
commifliim praelium in campis Cabelanii 
bi etiam noftra memoriavifiturVrbs.qua 
catur Mechet Occm,ftrufta in dcfertoin 
norcm lepulcursc eius. Interfecao Ocei 
dUx quidam Arabs Abdalazuber arma co 
Yhezidum fiimfit, vt vindicaret Oceroi n 
tem,fatigauitque eum cruento trienniibi 
dumregnauit: poftmorcem veroeiusperu; 
uit prouincias cius,A^abiam,Perfiani,A 
baion,Cararon,ahasque. 

Dei«,cLimin:i€gyptum irruifla,peneti 
vfque ad Medinam Arabias vrbenijvbi 
gnis porcus eft Maris Eiythrsi .Monuu 
Yhezidus anno A C.N. DC LXXXV.Ei 

lXiv. 

CMAFFTA II. CALlPHAn 

Mauvia II. ncpos fuic Mauviae prioris . 
lius Yzahedi.quem & m tegno lccutus 
Cum autem nimis remifllis regnoque ii| 
hs cflet, depofitus eft a folio, quadragel| 
primo regni fui die: quae res magnis moti 
in regno caufam dedit,cum quifqucex 1 
cipibus ad regnum adfpiraret: ledadeii 
mum Mariwanifadioprapualuit.adquam 
mulcum iuuic Abdalzayad , cui Mauvya 
tatem Bafora donauerat , vc fup ' 
mus. 

lMARFFAT^CALIPHA 

Odtogefimum iam agebar annum.cur; 
ad rcgnum perucnit,quod tamen inquii 
curbatumque inuenit. Coadus enira eft: 
gnum colligere cxercitum ad impediendi 
rabas Mechanos, qui ei negauerant obet 
tiam,& prxfcrebant pofteritatcmHalys.j 
enim omnes.qui non ex eius orti fticrantj 
fapia.Tyrannos fuiflcaiebant. Inhuncfc 
conueneranc ab omnibus parcibus,cleget:; 
fibi caput Soiimannum BenCaeb.fueraiij 
adorti Cufaij- ciuitacera ^quaecuncpiaiop 
racArabia noftroxuo tota in rudenbuJiai 
deftru<aa eo ipfo tempore pcr cos,qai « 



S t V E R E G t S 

m lanleham exercuerunt in ortines qui e- 
: c poftcritate Benhiimy»,excjiiaerarMar- 
n. Hk cum accepiiTet de aduentu hoftis, 
urritcivrqucadOifim MefopotamiifjqHjB 
uuiqiiorum Vr, vbiChaldxi voluerantex- 
:e Abrahainum, nolentem eorum fubfcri- 
: Idololatria:. HoclococonflixitMarvvapi 
1 hofte , obtinuitque vidtoriam , cxfo Soli- 
ino Arabum duce. 

ic Triumphantem "Warvviinum domi lon- 
raufus makimexcepit. Vxorenimeiiis.qui 
uinisnec(./Jiratejnn6tacrarSolimanno,& 
is &a!ioiumpropinquoiumfiiOrum mor- 
vlta, iniecit viri collo Liqueum > eumque 
igulauit , agentem annum ^tat. LXXXI. 

0 S. DC LXXXVI. Egirs L X V I. regni 

SDELMALEK CAttPHA x. 

.cilem hic pervidloriampatrisad regnum 
13 eftacceiTum , quo ramcn d'u pacatofrui 
potuit. Quidam enim ex fait.one Chiha- 
mi , qui Haly nfequuntur,cum copias non 
!cas collfgifirent, excurfiones fecerunt ih 
ncias Adcibaion , Diarbek, Auuas.alia- 
JcaPer fidos &Mefopotamis,omnes qua- 
ite traniiiTent per funnham crudehratcm 
entes.qui cnm ipfis nonfacerenr. Aduer- 
)s eduxit A bdelmelechus exercitumLXX. 
am hominum, aggreflus primum Abdala- 
ra , cui 8c vidoriam & viram eripuit,cum 
fta Baforar fuillet annisXLI, Eiuspraefe- 
m vidbor deditAbrahamoMaleko, Bafb- 
:em Ma^aebo A bdela' fratri. 
inde bello petiit Moktam,eumqUeacie 
n pariretoccidit. Paulopoftduxitcopias 
(us Mazaeb Zoberum, cui viiSbo cripuit 
qiias in Perfide habuerat. Proft dus de- 
Damafcum, prsmiiit Ofiagum ducem 
qui debellaret atque necaret vltimum ex 
ibus A bdalazobeium , qui & id profpere 
:it. Oppreftis adhuncmodumleditiofis 
melcchus,pacificumnadusregnum,de" 
lago^to prsftita opcra Satrapias duas, 
lueniem & Carafoneniem : ipfe per o- 
idificauitfrequentilTImam ciuitatem Va- 
litamiiiterduosfluuiosin mcdioMefo- 
ia:, cui.is nihil amplius iupcreft praecer 
. Abdcmelechusjcumregnauifletannos 
menfem I. mortuus eft anno AN.C. 
VI. Egir^E LXXXVL reliais fihisqua- 
ielido,Solimanno,Ihezido&Ochone. 

ELIDVS CALIPHA XL 

^rauit hic omnes anteceflores fuos po- 
liuitiisque ,cum ope ducum fuorum re- 
rs longe latequeprotuliflet, intpr quos 

1 cepit Caraibnern vfqueadTurquefta- 
aetereaque regiones Mau^nahar &Co- 

liaexpartc Mefelema Ben AbdelMelek 



P E 11 § A R V Vi. 

cum valido excrcitu ingrefllis terfaslmpecaro' 
ris Grxci, add^uxit eum ad folucndum iribu- 
tum. Nec contentus fuit miljtai '' qlori;? Oi^!:; 
dus.adiunxit&^dificiorumla .dem , conftn.; 
<ftis plurimis fabricis fuperbiilimis, imer qu v 
eft Mofquea Damafceoa, cuias ArchireCtu;.!; 
artificium , vt & immenfcC diuitijE omnes in au- 
mirationem rapitlpcdatorcs. 

Gircahoc tempus morruus eftin C.-.ra (bnia 
Ofiagus jcuius Sarrapa fuerat , anno sBtatis fa^ 
XLV. cuiUs tanram fuilfe crudeiiratem a- 
iunt,vt temporc SatrapijB fuaein {uadiinr.-^xac 
prouincia ad C. hpminum millia neci dcdetic 
prxrereoSquosbellointeremit ReliquitXXX» 
mancipiorum millia, variarum nationuin , vii- 
de de c$reris eius opibus coniednra fieri facile 
poteft. Snbexitumeiufdcmanni,quifuitSalu- 
tis Hoftrae DGC XV.Egirs XCV^mortuuseft: 
Oehdus,annosnatusXLV.cumregnalfetann. 
IX.menfVilL ■ 

SOLIMANNFS CALIPHA XII. 

Abdemelechi fihus hic fuit, frater Oelidi. 
Nondum omnino redudi fuerantPerfs fub iu- 
gm-n Calipharum, fed femper aliqua puilula- 
bat feditio,nunc in hac nunciniiiaprouincia. 
Duo inpri.mis erant, quinondumfuerantred- 
aaiinordinemrOeiion & Tarboftam. Contra 
hos mifit Solimannus lazidum Ben Mahalep, 
virum fortem cum valido exercita,qui vfus bo- 
naoperaIafarBarmaki,primiVezieri,eosroni- , 
pefcuir. Hinc ad~ corredionem monetje am- 
mum adiecir,tn qua re ha£tenuspopuIusgra* 
uatus fuerat.Ipfe CaJipha mortuuseft DamaiciV 
ex Pleurefi , cura annos 1 1. menfes V I. resna- 
uiller. ^ ■ 

HOMAK IL CALIPHA XIII, . 

Filius hic fuit Abdak Acis Marvvan^ ne- 
pos.frater maior natu defundti Caliph^.quo 
pado autem illi fucceflerit, non eft necelTe dif- 
putare. Fuit hic Arabs valdefuperftitiofus &a* 
crisiafuafe<aa. AGcidit autem anno AN.C. 
DCC XVIL vt pofteri Abantis , qui fuerat a- 
uunculusMahometi.infurgerentinHoroarurn, 
eique bellum facerent , aientes ad fe fuofque 
pertinere Pontificatum. Princeps intethos e- 
= rat Haly Eben Abas , qui miffis ad exteros Prin- 
cipes Icgatis auxiliumjogabat aduerfus Ho- 
marum : fibi potius daPri regnum , legitimo 
hafrcdi &amatoriiuftfia;. Dum h^c fiunt , O. 
chon ,'AbdeImeIechi jlius, Sohmanni frater, 
venenum prsbet Homaro,qui inde mortuus 
eft quadragenarius , cum rcgnauifl!et annos 
duos menfesquinque. Inciditmorseiusinan- 
num Salutis DCC XX.Egir^ CL 

lEZIDVS IL CALIVHA XIF.^ 

Homaris morte regnum adeptus cftTezf- 
dus, Abdelmelcchi fiims tertius. Aduerfus hfic 

infurre- 



JJ2, I M-P E --R I V M 

infurrexic ftatim abipfoinitiqi-egniquidam A- 
bu Mocclem Carafon , perfiiafus ab Aly Ben A- 
ba,qui duo firaul continuobiennii bello fatiga- 
uerunt lezidum , quo temporeexadlo Calipha 
mortuus eft.nullare memorabili gefta, cum le- 
gnauilTeE aniios IV.menles VIIL 

OCnon^IL CALIPHA XK 

Hic eft Ochqn ille , qui dedic venenum Ho- 
maro, frater lezidi , qui vbi iniperium per- 
uenit, habuit quod in Perfide agereCvbi Nacer 
Sayar &c lufeph Eben Homar , Tnbunimagnx 
virtutis,egregiara ei pr^ftiteruntoperam. V- 
trique OchonprofideiuculenfamtribuitPrse- 
feduram, Sayaro quidem Carafonis , lufe- 
pho vero HieraquenseSatrapaconftituto. Re. 
liquumtempus,quodfuitannorumXlX.;men- 
fmm Vlll.Perfx quietitranfegerunr,vfquead 
mortem eius.qu^ incidit in an.SalDCGXLIIL 

EgirsCXXIV. 

OELIDVS II. CJLIPHA XVL 

Ochone mortuo^ in Cahpham eledus fuit 
Oelidus lezidi filios^Ingentia hiiicfuerobel- 
kconcrafamiliam Abancis,-moi:ienteintenm 
pra;cipuo ek \is Abdala Ben Abas , qui fibi Ca- 
liphatum Miogabat; cuius intericu pucabat fe 
Oelidus vfarura pacato regaO,vnde & SatrapaS 
creauit duos eius"fiiios,ratus eos fibi ad hunc 
modum fadurum obnoxios;. Et profuiirenr fi- 
ne dubic) hxc ei , nifi terribihingenio & naturs 
quadam maHgnitate omnium inpriniis mili- 
tum In ie concicamtret odia, qui eum truci'- 
dauerunr deeimo quarto dominationis fu^e 
inenfe. - 

lEZIDFS IIL CALIPHA 

xriL 

Qelidi filius hic ^fuit, cognomento di£l:u$ 
Nokhes,ideft, Diminutus,qaod{olitusfueric 
repeteie a poireiToribuSvquae fuperiores reges 
iis donjiuerant. Peruenitadregnumnatusan- 
nosXL.qUo non ylcra VLmenres gauifuseft, 
mortuusDamafcii 

' EBRAHEM. CALIPHA XVIlL 



lezidi hic frater erat, qui non nifi duobus*'- 
mdnfibus fceptrum t^icDiirolucum hominis 
ingenium, & ad rJ||-aues ineptum caufam 
pr£Ebuic proceribus,vt magna in eum vterentur 
infolentia.donec quidamexiis ,Marvvanno- 
mine,eiurdemfaraili?,e"umccpit,pertresmen- 
fes in carcjsre habuit, & ad extremum necari 
iuffir.- \ 

MARVVANFS IL CALI- 
fha XIX. ' 



A G N I S O P H I,' 
fio orta eft» Prxerat Carafoniae Nacer Saya 
cui bcllum eraf aduerfus Malabumprorege 
Kermonix ; fuitque hoc bellum atrox & cr 
entum. At alibi Abantis faftio aduetlabat 
quibus Carafonenfibus & kermonenfibu 
cumque ad manusventumfuiftctjvicerunt 
bantiani, vltra centum hominum millibus 
aduer]^ parte interemtis qui fupererantcC 
rafonennbus eft^ugerunt Sauuam. Qui duxft 
rar vi^tricis parris, Abu Mocelem, noncontc 
tus pr^cfenti fortuna.ad maiora animum ad 
ciens , mifir Catabeium , ducem pcrituni ,cii 
vahdo exercitu, ad occupandam Hieraquens 
prouinciam, qui rcmgHauicerexecutuscft. 

Hinc Cufam Arabisepetiit, vbiobuiura! 
buic Marvvanum ,qui Vaceto egreflus fiiet 
Vt cum illo cbnfligeret. Noxerat,&pugnabai 
in ipfa Eufratis ripa,vbi inftar Andabatari 
digladia,bantur. 

Sed iVIarvvani milites tanto impetuadc 
funt hoftes ,vt eos cogerent ad fluuium fuge 
feruaturos natando vicam : hatiftus eftibi Ca 
beius aquis cum jnultis ahis. At militesei 
ignarieius cafus, rati ducem fuum pugnare,! 
uerfi e fuga,iam viculantes & PsEanacanen 
hoftes magna vi adorti, m fugam corapuleru 
Accidic hoc fab ipijus Auroi 2 iubar. Ac vbi 
luxiCjVidentes^ibidee^rcrducem.creauerun! 
iiura,Acemum Catabeiifilium.quiiinemi 
perfecutus fugiences , nihil effecit , iliis iara C 
fam tenencibus. 

Cum autem redeuntesincidiflentinSafa 
qui erac ex Abanris familia, creaueruntei 
Calipham eriam repugnancem. At hiccan 
iiternon pOfiec, aftenfus corum voluntati.ij 
fir tres auuijculos iuos Sophan , Abdulun:| 
Abfaaeruni cum magniscepiisadiierfusMj 
vvani hlium , qui iam exercuum fuum iter| 
adEupluacemadduxerat, | 
ibifecundo magna vi pDgnat,umcft,filcci 
bente Marvvano, qui fugit Cayrumiui; 
ptum.qua in vrbe captus & occifoseft-.ai 
iAN.C.DCCLI.EgirxMahometiciCXXlj 
cum regnauiffetaiinis V. Perieruntajiterac 
eovltraLXXX.hominesepoileiisBenhuni 
fueruntquereorum qui iam ol)iuerant,aperti 
pulchra,& exiiftaofta morcuorum,nuiliqii' 
uoparfum eft ,praererquam vni,noraine Ha 
Ben Abdaiah, cui ingens vircutis & boni!; 
famaetiam inter hoftes,confentientibusor| 
bus vitam feruauit. Et hoc modo ceflauitm 
rium in pofteris Benhumiasin Marvvano,t; 
iuirque ad familiam Abancis , pencs quo! 
gnum multis annis fuit, vt ii^equentibus e;| 



b 

caljinius. 

REGES PERSARVM EX FAM 

LIA AbANTIS. 

SAFAHy CALIFHA XX. 



Cum hic caede Principisfuiad regnum per- Safa,filiuV Abdak,neposHalys.pfonj 
ueniirecmagnainter Arabumproceresdiflen- Abdal», abnepos Abantis cum ad liunc 



S I y E R E G I 

iducrftrium {uum^lcamolitusfiiifler, de- 
peram vt in regno confirmaretur. In 
5uietus>fublato Kmulo, mifit duos fiios 
nquos, Abdulam,vt prsellctSyriE,i£- 
> Sc Africa:,alterumDauidcm,vtregeret 
nam & Mecham. Vacetumveroadfra- 
liium Abuiafarera mifit Safam,vtillire- 
pacemredderet. 

ne iuflit eum proficilci in Carafbniam, 
;arum pr ouinciarum opulenciflimam , cu- 
put cft Vrbs Mcchad,in qua Ifmael So- 
iudjucpoftenfepultifunt. Habetautem 
ifta in intermceniis fiiuroru tm res CCC. 
ce vnaabalteraadidum olobierormcn- 
nuario emifli: ager eius eft valdefertilis, 
: colore albo,apciadarma,inmoribusa 
s Perfis nihil differences . Inter hancpro- 
m Garafonenfem , & Turqueftaniam , Sc 
uiam, intcrcurrit celeberrimus fluuins 
is, vlrra quem quac regio eft, dicitur a 
Maurenahar, quod vltra ripam in Se- 
ionemverfiific. Hjecadmonitioleruirad 
em incelledtum ,cum de hac vel illa pro- 
fermocft. 

:ir cum prouinciam Carafbnenfem oc- 
fler Abuialcm , videns concra fe venire 
"arem Caliphsfratrem , non folum prae- 
obedicntiam ,fed & fidam vtilemq-, ope- 
dit : quod quidem eo tempore rarura 
;mplum ,cum natioillavulgoaudiatin- 
is & infidelis. Erat pnmusSafasConfi- 
^uidam Ambuzalemah,cui rexobfidem 
ia rauirum debebat: & ramen cumpa- 
Etura fuiirec, eum cum nonnulhs aliis 
alle in vicamregis,capitetruncatuseft, 
:o alii officio eius , qui in eo maiori vet- 
:prudenci.i. PofttemoSafa,cumregnaf- 
V. menfes IX.morcuus eft,anno A N.C. 
.V.EgirjECXXXVI. 

■sr 

F!4FARy CALIPHA XXI. 

bccefleratdefundofratri Abuiafar.cum 
:um ei eft, Abulalemum SatrapamCa- 
• , quem fuperius eidem Abuiafari , viuo 
antum honoris detuliflc diximus,rebel- 

Calipha miro aftu effecir,vt Abulalcmus 
im venirecquem ftatimincerficiiuflit, 
nius hominis csdc acrox bellumcom- 
1 eft. Sedin ArabianonicafuccelTit, vbi 
,ni Baforenles feditionem excitauerc: 
hoc mifit Abiuafar duces fuos , vt eos ad 
reduccrent,quod quidem fadum eft, 
finemuha(anguiniseiFufione:annoSa- 
:CLXin. Egira CXLV. Confefto et- 
cbcllo voluit Abuiafarvifitareprouin- 
;ni fui : profedlus igitur ab Cufa , cum 
Mefopotamia ad ripara Tygris flumi- 
ieniflet,adeo placuit ei loci amoenitas 
jandi commoditas, vt ibi amplam la- 
tatem adificare cogitauAit, quam ob 
um^ abundantiara & hortorum amoe- 



Persarvm. t0 

nitatem vulgo appellauerunt Bagadad , a Perfi- 
co vocabulo Baga, quod hortum fignificat.Poft 
quod terapus cura tribus annis regnauiflet, 
mortuus eftduraiterfacitMechara,indeferto 
Byr Mayraura , quod eft ac fi dicas Puteus May- 
murai,ab eo qui eura fodcrat. inciditmorse- 
ius inannum Salut. DCCLXX.Egir«CLIX. 

(JHAHADT BILA^ CALI- 
phaXXIL 

Reliquit Abuiafar moriens filium, quiciin 
Caliphatu fuccellic, & prxfuit regno primis 
IV.annis quiete,& fine motu,qmbus elapfis 
quidara Akera Ben Ochem,qui fuerat A Se- 
cretis Alaufalemo , quem Abuiafar necari iuflb- 
rat, fedicionem concitauit , pertra<ais in rc- 
bellionis focietatem prouincialibus. Hic ho- 
mo elati fupercilii, raoribusferis, non folum 
volebat vt Rex coli,fed & vt Deus adorari. 

Et ^uanquam talia haec monftra nunquam 
careant aflentatoribus fuis: multis raraen diC- 
plicuic h£cin/ania,vtique cum velotedtusfa- 
ciera in publicum prodiit, indignam iudicans 
plebera rquiein ipfius incueretur vultum. Effe- 

cit taraen vt in afiquotproainciisrexfalutatus 
fuerit. , 

At Calipha,cura hxcomniaintellexiffet, mi- 
fitaduerlus eum exercitura fub du<au cuiuf- 
dara Monlaebi, qui magna diligentia efl^ecic, 
vtceleriterCaronemaduenirer. ' 

At propinqui atque nece/Tarii Akemi, viden- 
tcs fibi non fatis cfl^e ad refiftendum virium, 
prabuerunt homini venenum, credentes hoc 
pado fibi receptumforeadgratiamducisPer- 
fae:ipfi interira ad vulgus fpargebant,eum in 
coelumiuiflb. 

At Monfaebus , cura omnes terras qax de- 
fecerant, recuperauiflet , indignacus, quod ho- 
ftem fuum nequeviuum nequemortuumnan- 
cifci poflet , multa crudelicatis excmpla in con- 
fanguineos &fea-acoreseiusedidif,cum muI- 
tos viuos cremari iuOIflet. Accidere hac o- 
mniaanno A N. C. DCCLXXXVL Egir» 
CXCVn. quo eodem anno mortuus eft Ma- 
hady Bila,natus aiinos XLIILcuraannisX.& 
menfeI.Caliphafuiflet. , 

^LABT BILA (JUFSA, CA- 
Upha XXIIL 

Succefllt huic filius Elady, bieui tempore 
hac dignitate gauifiis, cumque eiret Princeps 
comes,afFabilis,omnibusquevirtutibusorna- 
tus.mortera taraen eftugerc nonpotuit,qua: 
nimis propere ipfiim rapuit, cura non nifi anno 
vno raenfibustribusrebjjsprasfuifl^et. mortuUs 
eftannoS.DCCLXXXVIL 

ARACHIB BILA HARFMt 
CalifhaXXIF. 

Secundus hic fuitMahadifiliuSjnjonefta- 
MM nis 



ter eos anno SalucDCCCXXI. Egine CCV 
Hoc ipfo ahnomifitMahamnsinProuinciai' 
Garafonem , Taher Zulern inum , quarauis (c 



134 Im?krivm Macni Sovnri 

tris ad iraperuJtn eaedils inifit hic anno A N, baion tumultus excitauit; _Sed pMfaftaeftlt 
C.DCCClV.EgiraECLXXXVH.quiinterime- 
rent Beramequos , qui erant ex illuftri orti fa- 
Kiilia»vnacum Vczierisfuis^quodeosconfpi- 

rationis aduecfum (e initae fu%e£tos haberet. ret,non contentura fore hominem prjrfecli 
Tertio anno poft mouerunt ci Graeci bellura; ra»vnde necefle fuit cum iex tempore pan 
fed Cahj)ha coegitlmperatoremingentivipe- tcre, 

cuniiE pacem emere. ExcepitKoc beilum aliud Oppofuit igitur ei qUendam Hamcd Al 
in Maarenahar prouincia , vbi quidam RafFE- chatedum , qai conatus eius opprimeret.J|i 
ben i^acer ie regemappeilabn[. Conrtahunc hicmecuSfubiatuseftmorceTaheri. " 

Neque tamen minusTeiurderaprcuincisS 
trapiam cuidam Taheri filiodeditj Talahi 
nomine , cuius fratrem Abdulam pater raii 
rat aduer{usVsbequenfes,quidiaerfuminci 
ru Numinis fentiejjant. Hiccumvidtorex 
Jjcllo reuerfus fuiflet , inuenic paticm m 
tuum , & fratrem in poirefliione Satrapiz cc 
ftitutum ,qua quidem vtraquerenihiHpfip 
tuit aceidere grauius. Talaheustamen,conf{ 
tiente Califa,fratrem in prafeftura fociumi 
mifit , vfque ad raortem Maharo umi , quico 
tigit anno Salutis DCCGXXVl. EgiriCC 
cum rcgnafletaTinis XII.menfib.VII. 

1 

4BF EZACH MATACOH. 
CA- Calipha XXVIh 



Arachidus iple volebat ducere exercitum ,fed 
praeuentus motte obiitapud oppidum Thus, 
cuin regnum obtinuiflet annis XXV.anno A 
N.e. DCCCX. Egirs CXCIII. Habuit Ara- 
chiciusfiliosquatuor,MamedumHammi, cui 
dcdit pater quiccjuid poflidebat Alepi oc \et- 
fus Occidentem. AltereratMahamus,6uitra- 
didic Perfidem & Carafonem , cum inde de- 
pcndentibus prouinciis, Tertio Acemo , dedit 
Satrapias Aderbaionis & M.efop6tami«.Qu.ar- 
td^nomine Mataconi , ctim eumparum amaret, 
riullam aflignauit partem , quanqiiam portio e- 
ius fucceffu temporis quam reiiquorura non 
fueritdeterior. 



iJiiAHAMED i^MlN, 
iiphaXXF, 



Nominauerat htlnc pater iticceflbrem regnij 
4119 vhi potitus fuic,non parum dolaitjillud 
ita in partcs fcifliim efle,fibique exiguam reli- 
£tam pprtionem , vnde prima haec fuit eius co- 
gitatio,qiionara modo quofdam ex iisfuis e- 
u6rterei: pofteflionibuS. CoUefto igitur exer- 
citUjiuiriti vxi duces fui re6ta Perfidem pete^ 



rent. 



AtMahamus,cuieampaterdederat,vidfns 
fibi vigilandum effe,ci3m tempeftas illahaud 
dubie fuae incubitura eflet prooincia: , &: ipfe 
cfoilegii: eietCitura , cui praefecit Vezieium 
fuum , nomine Taher Bert Ocem , cjui ftacim in 
hoftes duxiceoiquc acie vidosperfecutuseft, 
vfquein vrbem Bagar^quanr. ingreffus vi &fer- 
ro,cepit Caliphara Mahjamedem Amin, quem 
feciim abdudum in vianecauir,cumtenuiiret 
regnura annis IV. raenfibus Vll.anno Salutis 
DCCCXlV.EgirsE Mahoraeticae CXCVlIL. 

MAHAMFM BET^ HAAfM, 
ta/iphaXXFf* 



Fratribus defundis hic ad regnum pcn 
nitj quem pateriracontempferat.vtncporc 
nera quidem inter illos ei aflignaueric. f 
mum eius in regno operum eft nouaCiuit 
nomine Samarra , quam excruxit in psrteJ 
ptentrionali k Bagadeto,fiipra ripam Tygriilj 
uii,quaE cum aliquando floiuerif,hodievij; 
lius luperlunt ruinse. Morcuo Mahamumo,li 
beeus Aderbaionis Prf fedus bis rGbtllauir,,; 
ad extrcmuns tam validum aducrfuseumt 
fit Matacon exercitum , vt Babecus viftus 
ptusque fuerit, cui Califas primo raaniiS|j 
desquestnputari, deinde laqueoeumfufpci' 
iufiit, / , 

Ncque tamen fic Carafonia qiiieta fu 
prouinciam Siftonenfem , quxeftinfraCani 
nem&Kermonem,veriusfinumPeificum. 
hac ehim Siftonenfiqnidamfediti,ofus,cua 
bi vahdam manura collcgiflec,maximamf! 
tem occupauit prouincisE. Cumqaeea.qui 
occupauerat,dependerent a iurifdi^ionet 
rafbnenfi.Talahaeus qui tuncibi Satrapcsc| 



correptisarmisoccurrit Amzff (ficenimvoi 
batur fcditiofus ifte) quem & vicitaeic: hinc 
SupcriorishicfraterfuitjCui&occiloinCa- uerfus in Carafonem, lapfus eft in motbi 
liphaCu fucceffit primurahicfibiConfiliariura qui eum fiiftulit anno A N. C.DCCCXX| 
cpnftittlit Fazelera Ben Salehjhdmiriera pru- 



dentera&politicura. 

Curaquc tranquillo frUeretur Imperio , ma- 
ghos impendit iumptus in translationem li- 
brorum Graecoriira & Syriacorum, qui de Phi- 
lofophia Naturali & MoraIi,vt & de Mathema- 
tica,AftroIogia & Medicinafcriptifuerant,in 
linguaro Arablcarh. Perficaetaraenprouincias 
hac pace diu laetatae non fuerunt. Quidam e- 
cim Babecus Coramdious in regione Ader- 



Egirx Mahometica; CCXIII. reli^a Gul| 
natione fiho fuo Haly,contra quem vicinip: 
cipes diuturnuragefferuntbellum,iiiquol 
lysoccubuit. | 
Neque taraen fic bcllo finis fuit , quo^ ' 
exarfit veheraentius. Dumadhuncmoa 
Petfide tumultuantur , Matacon petit b' 
Grscor um Iraperatotem , eiq ue ali g uo t exii 
quct vi«ftorlfes,pauloque poftmorituran 
natu$ XLVIII.^ N.C.DCCCXXXIII.E| 



S 1 V E R E G I 
i^II. aim rcgnafTetannis Vlll. Reltquit 
ricns filios Vlll. filiasquc totidem,cum 
iillibu$tnancipiotum,captisqueo<5)^oci- 
us prarcipuis in totidcm rcgnis,dedit ne^ 
.rcgcs. 

Sc Vlll.millioncs auri in thefauriseius 
)s ailerunt,vt ita hxc omnia ocftonario 
o rcfponderint. Et quamuis vir fuerit 
Martiiis , comcm tamen afFabilemque fe 
it, charus omnibus, inprimis vcro mili- 



:ECFSy CALIPHA XXVUL 

lefllt hic Mataconi patri,nccinuenitur 
am memoria dignum admifilTe: nifi for- 
,quod in Caralbnc moituo Haly Ben 
fuccellit Abdula Ben Taheri, fub cu- 
fcdlura , quamuis terrae i!ls ob fcrtilita* 
inibus rebus abundent, horrenda ta- 
nes cum hanc tum alias prouincias affli- 
'. per tres aniiosoontinuaita,eaminpri. 
ionem prope habitatoribus vacuam ef- 

autem poftea denfi imbics delapfifo- 
IX, vtantcareddidiflent,redieruntpti- 
ni. Confpirauerant tunc Perfae & Ara- 
queMahometani,in Gentiles,quorum 
:i adhuc erant in eaprouincia,venera- 
nis dediti,quos etiamnoftroxuoma- 
ncro in Pernde inuenias;ex his Pcrlae 
es innumeros occiderunti quo rempo- 
: in Carafone AbdulaTaher jCuifiilfe^ 
a Vaceco Califafilius, Tahcr Ben ^b- 
Utcro anno poft mortuus eft Vaceeus 
nairctannir V.menfibusIX.annoA N. 
CXXXVIII. Egir«CCXXlI. 

LMOTO VrAKELy CA^ 
Itpha XXIX. 

ci frater hic fuit , quo regaante Cicpit e- 
fadtio Haly,cuiQs afleclis hicproviri- 
btit, ne rcligionis ergo ad fepulcrum 
egrinarentur, quod eft apud Mechac 
n defertis Cabclanis,vt luperius dixi- 
rque eos facilius impediret.perrupit 
n locis aggeres, qnibus Euphratesco- 
rur.vt inundantibus aquis campi ob- 
ceflum omnibus in illa planicic nega- 

Califa m orruus eft in CarafoniaTaher 
Julae, relidta Prafeaunfua filio Maha- 
[ui cuidam patnio fuo dedit terras Tar- 
,vt iis donec viueret.frueretur. Sed de 
loco dicemus. Habuit Vacelus Cali- 
um Montacerum, regnandi cupidifliu 
dco vt non ex pc6hita mot te patris eum 
tia fiia c medio tolli curaucrit , poft- 
annos XH.regnauiflet.quodaccidic 
anno Salutis.DCCGL.tgir* 
CGXXXIV. 



S P E «. S A H V M. ijy 

MONTACER BILA, CA- 
liphaXXX^ 

Breue huic ex regno parricidio parto gau- 
dium obtigir .-«cum cnim lex menfibus diadema 
geftaflet.grauisfuperueniensmorbus.indigno 
longiore vita cum fpiritu rcgnum abftuIit,quod 
tantopcrc defidcrauerat. 

ASVL ABAS HAMEDy CA^ 
fyha XXXL 

Mahamedi fiIiushicfuit,Maraconisnepos, 
ideoque proximus regni h^res. Cum autem 
prsfuiflet rebus perannos V.menfesIX.mala 
luorum voluntate, irati milites correptum eum 
angufto induferunt carceri,vbi fame etfhi mor- 
tuum aiunt. Ex eo tempore res Perficce aliqud 
modoconfufsfuerunt.cumin Tabarftanapro- 
uincia,de quapaulo ante diximus,quod ea Zu- 
leimanno data fuerit, feditionem mouerit qui- 
dam Acem Ben ZeydAlauuy,ideft,Adeoda- 
cus,qui totam Tarbaftanam fibi fubiecit, cq- 
a€to Zulymanno Bagadetum confugere, vbi 
benigne rcceptus eft per Califam,multisqueab 
eo afFcclus honot ibus.lntcrea Acemus,cum lo- 
cis qua: occupauerat,firma impofuillet ptffifi- 
dia,ingrcflus Perfidem,cepit vrbes Casbin, Ze- 
nion , Geylon , Habar & Deylon , quod accidif 
anno Salutis DCCCLVI, 

OHOSTAHIN CALIPHA XXXIL 

Sublato a militibus Rege fiiperiore,non po- 
tuerunt inter feconuenire Arabesdeeligendo 
alio: poftremo tamen confenferunt omnes in 
Moftahinum , defunibi Caliphs propinquum, 
eumqueinregiocollocauere folio,quo honore 
ktatus diu non eft.Poft deeimum fexmm enim 
menfcm motbo fublatus eft,anno A N.C.DC- 
CCLVIILEgirarMahometicae CCXLIL 

uALMATEZ BILA, CALI- 
fh* XXXIII, 

Hic cumprimum fceptro potitus eft, mific 
infttuaifljmum exercitum aduerfus Acemum, 
fub duftu Muza: Ben Buca, qui ingreflus Perfi^ 
dem conflixit cum inimicis,potitusquevida, 
ria de iis,rccepit Ciuitates regias,Charear,Cafl 
bin,Hebar,Zenion,cocgitquemoriAcemifra- 
trem apud Tarbaftam, vt necefllc habuerit Ace- 
mus,aiium ex fratribus fuisineiuslocumfubp 
mitcere nomine Matemedem Ben Zeld. 

Interea,dum hxc in Perfide fiunt,mihtes Al^ 
matezi pertsfi dominationis eius, hoe modo 
eum e mediofuftulcrunt, Lauabatur Almate- 
zus in Vaporario calidiflHnK): ad hune irrumr 
pentes militespraEtoriani,coegeruntmiferum 
fundo tenus exhaurireingens poculum frig^r 
diillmaeaqu^, qua: cam violenca in corp.ore 
mutatio homini m«)rtem attulit,.cUm i?P,gpa- 
uilfet annis IIL mcnfibus V L,aiM>o A C. 
DCCCLXILEgira CC^-VL 

MM A UotAbt 



Ijg I M P E ». I V M M 

MOTABr BILA, CALI- 
phaXXXir. 

Eledus hic eft poft Almatezi mbrtcm, quem 
poft vndecimum menfem fecucus eft, pari- 
ter a. Praetoiiahis fublatus , annb D C C C- 
tXIIL 

JLMAT HAMED BILA, 
Cahpha XXXF. 

Hic vc fe fecurum p.aeftaret a confangui- 
heis propinquisque fuis , a quibus tunc maior 
erat caUtio , quam a peregnnis , cogicauic 
eos omnes fub honefta nisirione a (c amo- 
lin,p:^.:im in Arabiam feliccra , Medinam 8c 
inaUaloca. _ 

Cam autem in tota hac hiftona Medmas 
fepius fiac raentio , non erit alienum ab hoc 
loco mdnere leftorem , efle vocabuium non 
vnius dunraxat fignificationis, vnde &fempei: 
alia vox ad conftuuendam difterendam ei ad- 
ditur :veluti in Hifpania dicimusMedinaCtE- 
li,Medma Sidonia, Medina Campi,qua£ vo- 
cabula Hifpani a Mauris aeceperunt. SicPer- 
& Arabes Vrbem , m qua eft (epulchmm 
Mahometi Pfeudoprophecasper cxcelknciam 
appellant Mcdma El Nabi,vciTalnabi:id eft, 
PopaidsPi.ophec2. , , • 

Cumque pi:rcgcinantur ad hoc fcpulchrUm, 
ecfi kiaat le Mccliam pcoiicifci.dicunttamcn 
fe Medinam £1 Nabi ire.cum tamen du^ ills 
vrbes iongHrimis fpac.is inter ie diftem. Me- 
dma enim Mediterranca cft , diftans ab altera 
quadridui itmere, Meclia vero eft manciraa, 
lita in Hctore Eryrhraji maris, ynde.frequens 
eftnauigaiio ArabuminOrient( m. 

Cum auce m ii , qui cx parcibus Orientis Me- 
dinam pc tuncapud Mechara in terram exleen- 
danCjideo fe dicunt venire a Mp-ha. 

Sed & idera dicunt qui abOccidenteveni- 
unt i ita , vt poftquam reiigiofs perc grinationi 
fatisfecerunt,Mecham fe Gonferant, vt ibih- 
bi de diuerfis mercibus Orientalibusprofpici- 
ant ; cumque Vrbs ea , vr diximus , fita fit in iit- 
tore , & vna omnium a frequentiirimis ad- 
eatur nauibus,vocant Luiitani iUamSinusA- 
rabici pactem Fretum fiue Striaum Mecha^ 
num. 

Siue igitur Medinam dicas fiue Mechamj 
in Sinus Arabici faucibus eam reperies, non 
autem vt alii nugati funt , in fihu Perfico. 

Sed nunc ad res Perfieas redeundum eftj 
qu£ per illos annos cbnfufffi admodum erant, 
lacobo quodam Leyfo rebellante in Sifto^ 
ncnfi tetritorio , quem ab initio non multi 
fcquebantUi:,quibus cum tamen miraprofpe- 
ritatc, ipfam Vrbem Sifton , caput prouinci* 
oecupauic. Inde progreffusinCara{onem,pa- 
ri fucceflu, vfque in terram Maurenahar pe- 
netrauit. Habebat ibi Mahamed Ben Taher 
prafidium militum : cumhis conflixit lacobus, 
cepitque vrbem Ha*t^vnde na<St«s cft ai^da- 



A G N r S- O P S Ij 
ciam adbriehdi ipfum Ben Taher,9attapl! 
Caraibnis, qui non expedato boftcaufuj' 
Nichaburam/ Atalibi AcemusBenZeyilfci 
per pluratoea occupabat,etiam terras Geti 
nis. Hic coadlus fuit Mahamedes fubfiltc 
inipedicnte hoc ei tranfitum. NuUum igit 
euadendi fpem cernens, fed pugnandura 
rnninoicolledtis circum fepromtifliniis,cc 
fiixit cum lacobojfedviftusatqueprofligati 
rehquit opulentiflimafpoHain manibus vifi 
ris , amifitque iniiiper rerras , Siftonenfcin, C 
rafonenlcm, Acemo autcm ceflic Gerio- 
vfque adCharear. Iplecomitantibuspauto 
fugit Nichaburam , lacobo indcfmenl|j|| 
quente,qui in hac Via inciditin AbdulafOT 
lch Taherum^ Vezierum, a quo incerroga 
eft , cuiusnam authoritate bellum illudgerei 
quod fi ptoCahphamilitarct,ncminemcii 
ftiturumi 

Atlacobusextrafto c vaginagladio,inli 
ait omne mihi ius & audloritas. His auditis, 
natus eft TaheruSjpromilTa fecuritatc, hoi 
nem ad fevocare,quodIacobopatumpki 
Pugnam igitur conferuere , in qua Tihctu» 
nit in potcftatemlacobi ,quieumintcrfid 
fit, vltimum qUieam prouinciam rexerit. I 
aurem homo ing^ niiplufquam regii.maio 
que virtutis quam anteceftbres cius. 

Cum aurem a£ta Iacobi LtyGinonpar 
habeant admirationis, & in eius geftisnii 
notatu digna occurrant, non ingracuronos 
dori fafturos arbitrati furaus, fi ad roaiot 
Hiftoris lu^em vitameius defcribercniB». I! 
in Siftonia Prouincia Faber iErarius, noro 
Leyfus,cui erant tres filii,Iacobus,Harae, 
Haly. Inrer hos primus cum didiciilctof 
cium paternum ,adolcfcensadmodumobe: 
bat, exercensopificium fuum, quofcpatiteii 
que patrem egenum alerer. ExluccUo aui 
femper aliqaidfibi referuabat , vc pecitlmtti 
luccampcftre conficerct,vrque haberet.q 
inganeisi luftris& alea perdcrer.Necdefuet 
ei lociijquibus eadem vitiE ratioplacuit,( 
buscum pcrpetaum ci intercefTu confortii 
& quos iupra modum lacobus iliefibiobl 
uit, vt fa£fcradultiores & ad res gcicndaji 
non recufauerint ipfum fequi quocunque 
ceret. Igitur cum eos remere armisinftru 
fet , CQgpit cum iis infidere vias publicas j fci 
femperinfociosvfusliberalitate,aquibus& 
a:orcreatus,latrociniaftreniieexercuit,rai 

tamen in pauperes quara diunes. ^"'P^ 
tempus Carafonia: SarrapaTaherBen Abc 
de quo in fuperioribusdiximus,adquemi| 
ts deferantur a fpoliatis qucrirooni«,<lia 
bus, quendam SalekBen Afaratcraxifleinlj 

focierarem lacobum Leyfum cum manu , 
rum,fpe pramiotuifi & lucuIentiftipeWi 
hunc iam ingteflum Siftoniam, ipfani cepil 
expoliafle Vrbem.His de caufisTahcr Benj 
dula mific c^j^ias fuas Siftonem,quilaco| 
cum iuis inde eiecerunti 
Paulo poft inortuus cftTahcr Abdula, 



SiVE Regis 



rouinciafua MahamedloBenTahcr. Vix 
diucrat Pra?fc£turam ,cum Tnbunus qui- 
Dram Ben Naccr , pcrtradlo in partcs iuas 
)o, alibi latrocinia exercuit, & loca ali- 
in fuam poteftatcm redcgit. Et Dramus 
rm pcrrctfturus alio , reliquit Ptxfeda- 
Siltonis Vibis Leyfio. Tahcr intclledlis 
coegir Dramum fccum decertare, quem 
m viuum cepit & Bagadetum milit, vbi 
Calipha angufto includi iuffit ergaftulo, 
3 mulro tempore fuir. 

lacobus, cum nullam perderet occafio- 
videns feliberuin a Sacramento milita- 

0 Dramo fidem fuam obftruxeratjSifto, 
ominum fe appcllauit, ita tamen, vt a 
libcralitate & comitate in luos nihil re^- 
■et,quofccit,vt in dies ipfis ficrct cha* 
Zam igitur vrbem muniuiircr,& pr«fidr^ 
ca idonea prouincix difpofuiflet, c£e- 
:urliones faccre in agruui Carafonen- 
jod acctdit circa annum Salutis D C CC- 
. Egirx CCXLIM. Hmc cepit oppida 
Sc Fuchanch, delcciidensque in Ker- 
n , profligauit milites, quos ibi inprajfi- 
llocaMcrat Prsfe6tus Scyranus, quam 
lobfedit. qux & ■; cum fe aducrfus vim 
;fendere non pofler, deditioncm fecit, 
lires cius incrcdibili potitifucrunrprae- 
p(e nihil fibi referuauit pr^cr XX.Fal- 
qui Pracfedi fucrant, decem quidem 
& tocidem verficolores, cum magna 
:i puriffimi, quas rcs mifit Bagadetum 
lifam , fua fimul ei offcrens terui- 

:a,cum omnia cx arbitrioconftituiflet, 
iftonem. Vemmanno A N.C.DCCC- 
Egirae CCLIIl.cum audirecturbasef 
Scyras Vrbera , profedtus eo , & cafti- 
-idoribus omnia tranquilU reddidir. 
iphx non vique adeo grata eranc qu» 
:eflibus lacobi Leyfii nunciabancur, 
lam fe fuaque omnia ei ofFerrec ; leii 
r ei nunciari iuflic, exirec Scyra Vrbc 
e co:a Perfide fine mora , neque vn- 
ngrederetur eam prouinciam , fed con- 
eirec iis, quae ahbi occupaca per Ty- 
impolHderet. 

audebac Leyfiis tants fe opponerepo» 
relpondit igitur , fadturum ie impcra- 
um dido deferta Perfide Baitara iuit 
inciam Maurenahar : hinc vique Ca- 
venicquae regio eft incer Carafoncm 
im : hanc ille Iiibegit, & profeftus in 
Liram,decerrauit cumMahemedoBen 
tifupradixiraus. 

hic fubfiftcre pocis, Caraibnem inua- 
fitaquc Taburftana apud Sarym con- 

A.ccmus Ben Zeyd , quem fupra Ad- 

1 cognominauUYi diximus , (Jccurric 
fed vidus ab eotft, & Vrbem Del- 
jerc «oadlnsj^UK cft caput prouinci» 



P E R S A R V M. 137 

Gueylon. Sublacd «muio hocLeiyfus.perlc- 
cucus cft hoftes Amalam vfque, cum iam ad- 
ulta hycms cflcc, & regiones illa: caetcroquin 
fint frigidiorcs,& runc quidem tamalfjececi-J 
deran t niues, mixtique grandmibus irabres , yc 
coa»5tus fuerir.prius remetiri iter,cum vltra IV. 
m illia c fuis inclementia tcmpeftatis fublatos a- 
mififfet. 

His lacobi aducrfitatibus cognitis Calipl^i, 
cupiens per hanc occafionem hpmihem oppri- 
mere, mifit magna diligentia curfores pcr o- 
mnia loca,qu£ELeyfopareb.Ynt,hortatuspr£B^ 
fedtos eius , ne impofterum lUminiobedirent. 
Quafi contrarium imperauiflgc, ita omnes in 
in hde erga lacobum confirmati funt,vc qui- 
dam Mahamedus Ben Vacel, Arabs & dudtor 
eorum , qui cunc bono numero in Perfide e- 
ranc,adortus fueritpr£Efidia,qu* Califa hinc 
inde in oppidis Arcibusque difpofuerat, qu* 
partim occidit,partim ad leditionem conci* 
tauit. 

At alibi MucaBen Bugan.princepsmagn* 
partis Arabis & vicinarum Pcrfidi regionum,^ 
confcriptum exercirum Abderamo Bcn Mof- 
feh tradidit , qui cum Mahamedo Ben Vacel 
congrcfTus, vidus acie caprusquefuic. 

AtLeyfusintereanondormiebat,fedinmo- 
tibus iftis pcruigili oculo in omnesefatinten- - 
tus occafiones,vthisvterctur."ingfcfllisigitur 
Perfidem tam tempeftiue venit, vtftatimpro- 
tiincisDofhinusfa(ilusfuetit,occifisomnibus» 
a quibus fibi m^tuebat, cumque fatis fibi efle ar- 
bitraretut viriumaltiora tcntandij duxitBaga- 
detum, ' 

Calipha , cui audacia hominis valde fulpe- 
«Sa erat, vt eum k propofitodiuertereckribic 
ad eum,ne progrederetur longius, feei, fidb- 
luum redireve!ler,liberepermifliirum omnia, 
qux vfpiam obtineret. R.GfpondecLeylus, ve- 
nifle fcvcipfum coram viderer, nequefe nifieo 
vifo ab vrbe difeeflurum,quicquid alii dicant 
faciancque. Caliphaacccpcohocre(ponfo,ma- 
gna celeritace cogiccqpias^quibuspraficirfra- 
trem fuum , qui redam Leyfum duxit, dimica- 
turuscumeo. 

At lacobo longe alia mens erat, qui no£t6 
niotis caftris.pet vias impedicas nec omnibus 
noras,verfus Bagadecum raprauic exercitum, 
dubiumacperplexumrelinquens Galifa fu-^ 
trem,quapocifHmum viaillum fequeretur. 

Interea lacobus magnis progrefl^is itineri-»^ 
bus,augebat tamennumerum militum fiiorum 
quacunque tranfibar. Propcrancem ad huhc 
modum Colici corripuetedolores,confulcique 
Medici refponderunt vnoore,oporcertiliumi; 
fi conualefcere veliecClyfterevci. 

Ac Lej^usie moricurumcitius quimi illo mc-i 
dicaraenti genere vfurum afleuerauir. lutci? 
niedios.quibus torqucbaturdolores,adfuit O- 
rator ab Calipha, fua<iens,ne progredeirecitt'i'1-' 
teriusiafledit lacobus, vt potuit fiitord^iib hV' 
manum dextram Acinace Perficd imfini^tatt . 
pane&allio.refponditLegatisCaliphs.Dicitc 
MM I Principi 



158 Ik^MRIVM U 

Principl veftc6,mortemifi raihi cx hoc mor- 
bo concingat,fiocm allaturamnoftrisconten- 
tionibusi Si mibi conualefcendum Gt , gla- 
diura hunc deeifarum litem fuper regno in- 
ter me & ipfum» Si petdam aleam , vt mihi 
nuUa amplius fpes fuperfit : roe in femoiifli- 
jtias terras in exiliumiturum,ibiquepanehoG 
& allio vidlurum. Vix rediecant Oratores 
cum hoc refponfo Bagadetum.curaiUosfecu- 
tuna eft nuncium , raorbo illo extindum elle 
lacobuiti, anao a nato Chtifto DCCCLXXX- 
Vill. Egirx CCLXIX. cum iam perannosXL 
in Perfia dominarus.fuiflet, vir plane Mattius, 
prudens , liberalis^affabilis , amans iufticigE , in 
cuius farailia- vfum quocidie ma€babantur a- 
rietes XX. boues V. 8c alitcs permulti» cura- 
que iple fobrie admodura cccnareti raulta ex 
his ctogaret in vfus pauperufti. Defundkoeo, 
nihil preciofi in eius tentorio rcpertura fuit, 
pr^ter arraa quibus vtebatur , & Aulaeura Per- 
fieum,cum cetuicali.cuifolebat indocmire. Ll- 
beros reliquit nuUos,quae caufaeft,vtfratrem 
iuGcelTorem habuerit, ; 

Hamcr Ben Leys hic dicebatUr , haeres o- 
mhiitm fraternarum poirefTionum ; qui mul- 
to melius duxit , grai ia 6c amicicia Caliphae v- 
ii:miflis igicur Legacis,fuamobculiceiobedi- 
entiara , petens feingratiam tecipi. HancLe- 
gationem tanti fecit Caliph3,vt non folum 
ei confirmaueric poircftionem Perfidos, Ca- 
saf6his,6mniumqne cerrarum quas fracer oc- 
cupaueiratifed 8c Hieraquen^n:\addiderit,cu- 
ius capuc eft Vibs Ifphaon ;praetereatonfticuit 
eum fupremum luftitiae Praefidem apud Ba- 
bylonem, poft Galipham, quodtamen offi- 
cium pcrmifluregistranilulitin Abdulam Ben 
Taher. Hinc duxit Haraer cxercitum ad Vr- 
bem G^sbin, inde ad Ciuitatcm Rey , tdiQco' 
Vtxkdo Perfidis quodam agnato fuo Maha- 
tnedoBenLeySj, 

At hic videns ilterum abfcntem,Rex falu- 
tari voluiti Verum Hamer raoxreuerfus> ca- 
ftigaturus erahftoliditatem hominis, nifi ce- 
leriter aufugiiTet, rcli^is f^liis opukntiffirais, 
quae poftea Hamer omnia dono mifit Cali- 
phae. 

Interea a multi? partibusafFerebanturque- 
rel» luper infolentia & crudelicate Hameri, 
vnde Calipha ediftum propofuit,quo Hame- 
ro omncsauferebat prouincias.quas antea pcr- 
mifcrat, confcriptisque omnibus locis mili- 
tibus ptfffecit quemdara Saydum Ben Mocha- 
let :quiacie Hamcrum vicit atqueprofligauit. 
Erat intcr duces eiusquidamDamus jquilon- 
go tempocc Bagadeti captiuus fuctat, Videns 
hic infelicem Hameci fuccefllim , fugit h cafttis, 
quod Hamerus quoque fecit,non multjsco- 
■nitatnsmilitibus. 

Cum aiitem nouas poft raodum collegiflct 
copias , &: fuos vndique ex fuga ad fe eonuocaf- 
fct , ftatuic pcr vim ingrcdi Vrbem Scyras, At 
Monfccus Calipha fSater prKueniems cum an». 



ACNI SOPHI. 

te in Vrbcm irrupit,vndc Hametus,abieaaciaj 
potiundae fpc,Kermoncm,Siftonem &Cati. 
fonem adiuit* Ibi mortuus^eft Almat Hamet Bi- 
la, Calipha XXXV. cum regnauiflet annij 
XXIII. anno A N. CDCCCXCIII. Egira 
CCLXXIIIL 

\matazed SILA HAMED. 
CALIPHA XXXVl. 

Frater hic fuit fupetioris , cui & in Calipha 
tu fiicceflitjhorao animofus, nec mmus pni 
deas &ingeniofuSi Gum Hamer BcnLcysj 
mifla fpe Vrbis Scyras in Carafonem profc 
£bus fuiflct,rcbeilauerat quidam ex Gubcrns 
toribus illius prouincix, nomine, jRafeaBe 
Arfumaaduerfus Calipham, fecutns {nQiioau 
Mahameti Ben Zcydi,aduerfus qucmHami 
rus, pcrmiflu Caliphae, duxit fuas cohortei 
cumque vi<3:u m viuum cepit , & caput eius Ci 
liphae mifit , qui plurimi fecit hoc donum , ga 
rus , Rafcam illum multum damni dcdil! 
Proumciae* In huiusfafti prajraiumdonau 
Calipha de nouo Hamero Carafonem , Mai 
nahar , Perfidem , Kermon & Sifton, iuben5,\ 
nomen eius vexillis infcriberetur publicu, i 
fignum fidci &obedienci2e:quodacciditaDn 
a nato Chrifto DCGCXCVlIL viciflim H; 
mer Ben Leys,vt gratus efl^ccjprotantisdoni 
mifit Caliphae praeftantiflima munera, mom 
V£ argenteae vim immanem , multa vafaautf 
Sc argehtca, plurimum Ambrae , Mufci & Z 
bctta , & materiam veftiariam prcciofil) 
mam. 

Diu iam erat , cum regio Maurenahat iucu 
dapace vfafuit.excuflb prope iugo Pci(ic»,cu 
Ifmaei quidam Bcn Hamcd ibi dominateti 
Aduerfus hunc profedlus eft cum copiis H 
mer Ben Leys. Expedabateumlfmaelinri! 
lehunis fluuii , qui prouinci^m Maurenahatl 
parat aGarafonenfi,vbi poftaliquocaducrla 
fecunda praelia vftius & alreriu^,Hamerus 
dus eft, & ab Ifmaele captus. Aiuntquida 
hun^ adiutum argento ab Califa altcti pf 
ualuifle.quem raraencemiterhabuit.curai 
raflet, fande 1e irapoftetura obfetuatutum [ 
cera & araicitiam, ueque vnquam illaniri; 
bellum prouincix Maurenahar. 

At Ifmael cum de profpcro hoc fuofucc 
fu fcripfiflct ad Galipharo , mandatumacccf 
vt Hamerum mitterct lagadetum , quod 
fccit, Ibi Galifas eum necari iuflit,cum XXI 
annis dbminatus fuiflct. Fuit autcm hoi 
iracundus Sc feuus > lufeus fimul & 
facie. 

Fuerat iam alite,ncmpe anno SalutiiD 
GGXGIIIL Egir» GGLXXX. Ifmaelexp 
uincia Maurcnahar cum exercitu profeil:»! 
Turqucftaniam , vbi multas i Turciiobun 
i;at vidoriasjin vltimoquc prdio caipcrat 
gem Turqucftaniae cum patre & vxotc 1 
nec non X. lfomii«m miUibus , & M«da t 



SivB Rects 

iitcvt fingulis militibiis « Ifiiiaelis co- 
ccflcrint millcdcnariiaurci, quicon- 
c MD. ducatos aurcos. Potitus hac vi- 
vcnit Samarcandam , & hinc digref- 
)nferuit piignam illam cum Hamcro 
, habcns ipfe fub fignisLXX. millia mili- 
iincfadumcft^vtMarazedus Caliphaci' 
ir titu]um Maurcnahar, Carafonia? , Scy- 
flon Sc Kcrmon» 

c cum ita accidiirent, intellexit lCmae\, 
nedum Bcn Zeydi excurfionibus ve- 
rabraftaniam : igitur ip(e cum copias 
iret,mifit eas fubduduMahamediBen 
qui illum acic vicit, adiecitque domi- 
i ifinaelis Prouinciam Gerionenfem 8c 
(lanam , qaas ipfe poftea rexit iub au- 
te Ifmaclis, quod accidit anno Salutis 
rCl.Egjrie CCLXXXIX. Ipfc vero Ma- 
s Biia Califa altero anno poft mortuus 
1 regnaflctan.IX. menfes IX. 



(OKTAFI SILA CALI- 
phaXXXFIL 

Lzedi filius hicfucceiHtpatri, quotem- 
fi Arabes in mulras diuifi turmas, la- 
i per Arabiam pallim exercucrunt, fu- 
:ddentes mcrcatoribus itinera, & pe- 
ntcs Mecham impedientes. Fa6tus 
rat Taher Ben Hamedinlocum Aui 
Siftonenfis,intraueratque cum copiis 
erfidem armatus , vt eam fibi fubiice- 
Q iam ante deuiciffetprasfeiaum pro- 
Vbduls.qui qucrelam detulit ad Ifiiiae- 
hicfcripfitadTaherum,monens eum, 
bus aufis defifteret,quod is fecit,fiue 
itixdansfiue tiraori. Hinc ad vrbcm 
reuerfus eft Taherus Anno Salutis 
Egirs CCXCIII. eodemq; anno mor- 
Moktafi Calipha, cum regnauiffet an- 



OKTADER SILA, C 
lifhx XXXrilL 

rcliquerat fupcrior ifte Calipha libe- 
re Principatusad fratrem cius Mokta- 
ieuoIiKusett, quoregnante, Maha- 
5en Aron , qui , vt diximus vicerat & 
:rat Ben Zeydi , recuperaueratque Ge. 
& Tabraftanam, quas prouincias I- 
regendas commifcrat, is, inquam, Ma- 
i Ben Arcn,rebellauit,&clam padus 
libus oppidi Rey , occupauit iftud. 
jnito Ifmacl occurrit ei : vcrumistcm- 
igafibiconfuluir. 

lael eum perfecutus,rccuperauitCat 
iam &Tabraftanam :quasprouincias 
obedicntiam rcduxit : ipfum tamcn 
n adipifcmonpotuit. Cum igitut 
I fufficicntibus prsfidiis muHiuiflet, 
1« in Turqucftaniam fe contuHt ,ac- 



PiiTsAitVM; 

quircns fibi nouas terras &noOaMgtiainqui- 
bus incredibilem collcgit pra:dam. Haccum 
onuftus in prouinciam Mauren,ahar yeniflct, 
annoSalutis CMIX. Egirx CCXCV.reliquic 
rfgnum fuum Hamedo filio,qucmCaliphai» 
cius poUefljoncconfirmauit, 

Cum enim Caliphxnoninrcbusadcultuia 
Numinis duntaxat fpedantibus, fed & in re- 
gno fummara obtinerentpoteftatem,noncre- 
debantur ii bono titulofuaspoflldetcprouin- 
cias^quieas nona Caliphisobtinuifll^ent. Frue- 
batur interea Taherus vrbe Scyraaliisquctcr- 
ris,quas ei Caliphapermiferat,cumqueinre- 
gionem Siftonenfem venatum profedtus fu- 
ifler, quidam Lcyfi feruus, Haly filius ex im- 
prouifo occupauit Scyras: cumque accurrifl 
lct Taherus ad foUiendam obfi"dionem, tam 
audax fuit Sangherius, fid enim homini no- 
men erat ) v<t cum illo acie decertaret , in qua 
Taherus viaus captusque fuit cumfratrefuo, 
& miflus Bagadetum.cum rtbus fuis prafuif- 
fct jpcr annos Vl.vtqaepartismaiore fecurita- 
te frueretur, cepit etiam Leyfl filiumnomine 
Halyn cumquodamfratreeiusMadedo,mifit- 
que vtrumqnead Calipham , quod acciditanno 
AN.CCMXlV.EgirxCCC. 
, Interea Hamerus IacobifiIms,ncposLcyfi, 
videns Siftoniam tumultibus plenam , colle- 
ais copiis milirilmintrauit ineam,totamquc 
Ipacio noucm mcnfibus fubegit , interfeeiij 
multis ex feditiofis.fed non diufupcruixit,re- 
li<ao fratre fuo natu maxiraaCaleboBenHa- 
madingubernationeprouincijE' 

Hic cura religionis gratia Mecham ad/rc 
vellet , rchquit fuo loco quendam propinqumn 
1 Hum , Taherum Ben Ocem , qui arrepta ex ab- 
lentia ems caufa,concitaint in abfentemfedi- 
uonem ,qui rediens ex peregrinatione. por- 
tas fibi vbique claufas inuenit, vr necefle ha- 
bucrit ad Yibcm Bokaram in prouinciam Mau^ 
renahar confugere, & Manfuri implorare au- 
xihuma quo non contcmnendis adiucus co- 
pns recuperauit Prouinciam Siftonenfem ^ 
qua Taherusiamprofugerar. VidensfeCalc- 
bus lampacato frui regno, remifit auxiliares/ 
quibus vfus fuerat, copiasad Manfurum : quod 
vbicognouit Taherus,reuerfusSiftonem vr- 
bem iterum cepit, coegitque Calcbum fecun- 
do de auxilns implorarc Manfurum, cumquc 
Siftonem properaret, accepit nuncium mor- 
tuum cflif Taherum, & filium eius Occmum 
patri fucccfllfle:qui vbi detduentuKalebiac- 
cepit, reliiaa Siftone in munitum fc rcce- 
cepit cafttum, in quo eura Calebus tam ar. 
<ae obfedit, vt ad extrema reda<aus Manluti 
imploraucrit patrocinium ad obtinendam 
Calebi gratiam : Sic Occmo permiflhm cftJ 
vt reuerfus Bokatam, tantum i Calcbo ac 
ciperct terrarum , quantum in vfus vitx fuffil 
ceret. Erant omnia illa regna Manfuro tri^ 
butaria : Sed Calcbus , cum iam profpc 
rt ageret , immemor acccptorum benefi. 

4 «oram> 



iidtuM, obliWS eft tributiitii foluere. Irariis 
ingtato hoiTiitii Manfurus , tribuit Ocemo Va- 
M\xm e^cetcitum» vt caftigaret Calebum . 

Attiic diffidens campo»rccepit feinarcem 
qus videbatur expugnari non pofle. Hanc 
cum Ocemus capete non poiTef , mifit Man- 
ilirus aliura ducdttii Aboaly Ben Semur cum 
maiofibus eopiii.qui fe ctim Ocemo coniun- 
«yerer. His contpeais vifibus,Calebus egreflus 
eft Atce, quae Dif eca vocabat.u r, quam tradidit 
ManfurO, qiii viciffim illum reftituit in regnum 
futitrii Talis fait huius PrincipiS viciflicudo, 
qai tdtifes euerfus fegno , loties reftirutus 

fuiti r,. / 

Ad extremum pulfus eft a filio luo nomme 
Taliero, cumque ingraco illi cuculo armis re- 
flfterenonpofler.finxit fe sgrum,& iampro- 
ximum morti cupere cclloqui filio , eiqueai 
perirej quo riam loco Tliefauros fuos recon- 
ditos habcreti ad id fe cOgi paterno afFeau/ 
& quod fciret hxc talia ir.aie credi feruis. 
Gredidit ftultus adolefcens verbis paternis, 
qui aduenienrem amplexus fua manu confo- 
dir : & hicerat thefaurusi quem Calebus often- 

-jruc • 

Sicreuerfus in regnum, cum sdiub hnem vi- 
t* iterum ami fifl^et, morcUus eftjrelido filio^cui 
nomenerat Abu Afes. ' ^ 

Alibi Hamedus Ifra^ejis filius , qul confen- 
tietite Calipha part;im regno fucce{rerar, in- 
greflus Sdmafcandam, adiuit gubernationem 
iliius, vbi auunculum fuura Ezachum nefcio 
qUa de caufa in carcerem inclufit, fed paulo 
poft in hbertatem reftituto, tradidit guber- 
mcuia prouincise. Praefeaiiram Nichabu, 
t& tradidit Maniuro Ezachi fiiio primogeni- 
co anno 

Salut.CMXIIII.EgiraeCCCi. 

Cum aliquando venafeciir accepit nan- 
cium, Tabraftanam rebellafle, quo cum per- 
terruus in fitum fe triftisrecepiffettentorium, 
cft occitus a feruis fuis dormiens in Idao , & 
corpus eius tumulatum in Vrbe Bokara( qu£e 
Badtra funt) cum regnaflec annis VI. iiietifi- 
bus IV. Fuit hic vir magni animi, fed duabiis 
rebUS nimis deditus : iracundide & vohiptati- 
buSi ReIiqaitmorignsfiliHmNacereum,an- 
norum X< ^item quidam Hamet Ben Hamet 
LeySjBadtrbrurai pfaefeaius-, fublatum in hu- 
raeros/equente m^agtia popuU multitudine per 
Vrbem circumtuht-, clamante praecort^ ,hunc 
effetegem. At puerPrincepsitafecifcumferri 
videns, ploraba^ lafgltei:, quiferens {ubinde eX 
ftipatGtifeus fuis, an 6c fibi moricndum elTet, 
quemadtnttdtlni pacri. ©mnibusautettl negan- 
tifeus a<:^ltieuit ceffaliieqUe a lacty iTiii . 

Erat p^r tbs dfesSaVr>drCand«Eza(;huS,de- 
ftf^£i;4'tegis pfbpinquus, qui intelleita mor- 
i,e- i!egis i &' f^reta pueritia fihi eius, ingenres 
ct#Metipfie cofSiaii j «jctttpaturus eius domi- 
riim$i<. - i ' ■ r 

-M l^adeteu^ , ^ui & A\io nomine Amit 
Sf^f dicitasv ftiifU prdpiriquorum mifitad- 
iKJJlttS eum dufeem- quendam nominc Hamu- 



iehum , qui Ezachum duabus pugntsVicit,c( 
egitque eum fugete Samarcandam, vbi lel 
qiterat luo loco filium Eliam , qui&ipledi 
ferta Vrbeaufugit. SicEzichus coaftusfuit 
dedere arbitrio Hamuiehi , qui eum Boki 
ram mifir ad Nacereum , cuius iuffu in catci 
re riecatus eft. Patris tam indigna mortcii 
telledta filius eius Manfur, PrEfeftus Nich 
burix , c.epir arma in Nacercum , cum qi' 
Manfuro fe coniunxir Ocemus Ben Halys.c 
riefcio qitam offcnfam quam a Naccrco acc 
perat. His vt occurreret , prsparauit fe H 
muiehus.fed dum in expeditione eft, accij 
nuncium de morre Manfuri. 

Neque tamen fecius perrexit Ocemus B( 
Haly, fed cito finem fecit, vidus captusqi 
primo prxlio & Bokara m miffas. Eodem ttt 
pore dedif Naeereus Gubernatorem Cat 
fonenfibus, nomine Hamet Ben Sal, (juia 
iutus a prouincialibus,Gerionem & Maroc 
perfeditionem occupauir. Sed &i huncHani 
iehus vidtum captumque Bokaram mjfit.v 
in catcere periit anno Saluris CMXV. Egii 
CCCI. quo eodemtemporemoituuseftCa 
pha Mau6taderus imperii lui anno feptimo. 

lAFAR BEN MATAZEB. 
Calfha XXXIX. 

Frater hic Mauaaderi eidem in Calipha 
fucceffit, qui non maiore pace ocioqoein 
ktatus fuit,quam anteceffores eius. In T 
braftania enim quidam Leylaha:us Ben R 
man cum manum latronum collegiiret , t 
citrfionibus vicinas vcxauit prouincias, n: 
gna vfus profperitate. Aduerfiis hunc !v 
cetcus raifit exercitum , a quo Ben Naei 
VifSlus fuit. At milites Leylahsi raale sci 
pti vias infidentes publicas , viatores fpol 
bant : hos Nacereani perfecuti .trucidaiien 
om nibus locis j recuperatis fpoliis, fed & tpli 
Leyl^hxum captum truncaueriint capite. I 
dem rcmpore in Vrbe Rey alia lcditiofl 
eft , fed hanc ccleritcr oppteflit Nazeteus, c( 
ftituto ibi ptsfcdo Singuro cum valido p 
fidio: hinc profeaus eft in fegioncm Mau 
nahtr, vbi de nOui in Perfide rebellione 

cepit. . 

Quidam enim Vir Perfa , nooiine A 
ftiia , paupere quidera cenfu , fed 
natils familia, & qui genus fuunri ad ! 
fcos Perfatum reges referebat, tres hibun 
lios , Emandum Daulsum, & Acemum , 
Achmetiim. Hoic aliquando per fcmr 
oblata eft vifio i qUa vifus eft dbt vidcr 
gnem ptodeuntem a genitali fua pr^*' 
magnam regionis parrem incendio a 
puerit, & poft in triplicem diuifus J 
mam conftiterit per longum tempus. t 
territus confuluit Aftfolcfos * qui reJpot 
runt futUrutr, eltm' dominum ampliUiiaai 
promhdanii^;,inquas&filiipdftiffi««''^ 
rium habituri fint.Erat eo temporeTabrait^ 



S r V E R E G I s 
ti'as quidam Mikon Ben Kaby: inhuius 
ura a:.cliencclam dejirjie Abufiiia cum 
; Hlits. Accid.c aurem vcAzfar quidam 
1 Makoncm infurrexenc , vndc natum 
n vnius anni , quo finito M ikon iiior- 
.•ll. Azfar igirur vfus occafionc has oc- 
itvrbcs; Kollandaden, Rey,Casbin,Ha- 
L-nian , Taromin & Amcdon ; in t|uibus 
jninibus niagnam £cic vaftitacem , vc 
us necelle kabuericcum magnis copiis 
)ri il!i occnrrerc, vbi pofl: longam dif- 
ior.cm pax fifta eft,vfAzf\r fibi Kabe- 
r occupaucrat. In his igicurterris,po{l- 
Nacerus aliquandiu abfliic, tr.nnilcua- 
l,fcdftatimipfiuspra:lentiaomniatran- 
ceddidir. 

: quidem in Perfia fiebanttatin Arabia 
larronum manus Mecham Vrbem in- 
[uam penitus expoliauir, abfiris etiam 
heGuris, quos a mulris annis Arabum 
umquc fuperftitiofa deuotio in ipcum 
Dnge/Terat. 

t^' fierofandtum illum lapidem fecum 
abftulcrunt, de quo miras Sacaceni 
nti funt fabulas, intef quae haec non 
ma: Adamum, cum e Paradifo expul- 
,eum fccum tuhile: hinc eundem ve- 
porcftatem Ifmaehsfilii Abrahami,&: 
lo Mecham fiue Medinam delatum, 
c ctiam, eum coiore per (e effe candi- 
1 fi fccicratorum tracletur raanibus, 
rre. 

ixc omnia rifu digna func, quibus o- 
los ad lafarem Calipbam reuercemur, 
I rcgnauilFec annis vigihci, morcuus eft, 
lato Chriftc CMXXXlII.Egirs CCG- 



P E R S A R V Mi m 

MFKTAFI BILA EBRAHEM 
CalffhA XLIl. 

Mauftadeii fihus hic fuic,creatus Calipha 
poft rtiortem tratris fui, eum graui fameapud 
Bagadecum iaborarecur, quam famem horri- 
bihs iecuca cft peftilentia, qu« magnam ho-- 
minum multitudinem fuftulir. 

Ar MuJcrafio milices elFoderunt oculosan- 
no Saiutis CMXLIII. Egirs CCCXXX.ciIm 
pr.vfuilTct rebus annis quacuor , ^uanquam 
poft amiflos oculos adhuc XXIV.annos vixe^ 
nc, quo tcmpore caliphacu pocicus eft filinc 
eius. 



HERBILA lMAHAMED 
Caiipha XL. 

moituo, detulerunc mihtes Imperium 
em eius Kahelbilam Mahamed Ben 
d , qacin tamen iidem non dru re- 
lerunc.-nam elapfis menfibusoarode- 
?runt ei ocalos, Anno Salutis noftra 
<V. Egira CCCXXII. tranftulerunt- 
lumin 

UN BILAM UHAHAME. 
dum,CalifAmXLI. 

/laucladcri Calipha? fihus fuic, &.Can- 
uo aliquor menfes poft abfcindi ma- 
inde ipfum dc patibulo fufpendi iufl 
d fe inconfulro edido cuidam, etfi 
ni tnomcnti.fubfcripfiftec. Fuerar ha- 
1 more pofitum, vc Calipbx ipfi in - 
:nturLegcmMahomcriadpopuKim, 
iidoiuilh:, vt id impofterum Confi- 
Vezicrifacerent. Rcgnyiithic Calf- 
s IV. mortuujque cft anno Chrifti 
:iX.Egir«CCCXXVI. i>. 



MrKTAFI C^BDELA] CA~ 

liphaXlJIL 
Rcgnanre hoe primum accidit, vt Nace- 
reus,pdftquam cum Azfare tranfegiKret, Phti- 
fi mortuus fueiic: vir, dum vixic, bchicofus* 
qui obiic anno regni fiu XXXVIII. Salucis 
Noftraj CMXLIV. Egir^ CCCXXXL Fuic 
Pruieeps liberalis aff.bilisque. Nominauerat . 
quidcm hxredem regni hliam primogenitum 
Ifi-naelem : hic vero cum motcc fua pa- 
crem prajuenifTec, iunior nominc Nuaus ei 
iucceffit. 

Nune dicemus de Abufuia eiufque filiis, 
qui haaenus Azfari mjlicaueranc. Cum Az^ 
fir rediiff^et cum Nacereo in gratiam , mi- ' 
hc Emandum Daul^Eiim maximum natu cum 
fratribus eius aduerfus Vrbem Hifphaon.quse 
eaput eft Hieraquen* , cui cunc pr^erac Mo- 
latac Ben lacuc. 

Hic imbeeillioremTc videh s,defertaregio 
ne fugit Scyras ad lacururapatrem luum,vil.V 
de ambo eoniundis viribus duxerunc in ho- 
ftem, cumque Nardauegem habuilTenc ob- 
umm.conferca f ugna viceruuceum. AcMar- 

daucgesfugiensiraplorauitopemEmandiDaii- 
laji fracrumque eius, concra quos pariter la- 
cucus ica duxic fuas copias,vfus hoc ftrareee- 
iRate. Pedicbus, quos prasire iuffic, dedit 
oilas ficljlcs in^ipleras Naphcha.& bicuminei 
eum, myxis ardentibus//c incenfas illas inad- 
uerlum hoftcm jwiccerenc , quod & feee- 
runt. ^ - 

Cum vero vencnm haberenc concrarium 
non blum hofti nihil intulerunc mali ,fed & il 
pfi ambuftijgnefuerunc. Pariccrequicarusla- 
cuci.percerricis flamm a equis,inuciiis fadlus eft^ 
cum equi confternaci conremto feflbrum im- 
peno prscipici auferrenrurfuga.Hos Eraandus 
Daulsus perfecutus , opulenriffimis potitus eft 
Ipoli.s , ynde ei creuit animus, vc comicancibus 
frarnbus ingccirus Perfidem eam prope fine 
fanguine fibi fubieccric, hinc obfedirScyras ca- 
pur regionis ,cumque Vrbs efl^et primi nomi- 
nis.c^ a. muJnshabirarerurnobihbusfamiliis; 
ioJuca de fuo milicibus pecunia.redemic eam 
ne ipoiiarerur. 

Cum Emandus aliquot diebusin regia la- 
cuti qm^uiii^e:, magna eum foliicitudine ba- 



AbdulMaleco. 

Cxteruro Emandus jCumhatremAcci 
ad occupandam Hieraquenam mififTct, 
edam alterum Achmetum ad inuadendan 
uinciam Kermonenfem ,qwam & cepit, 5 
fidi is muniuit : deinde duxit Bagadetum,- 
vrbem deditionem facere coegit. Etga 



k1 «uo debit* Wilit\bus perfolaer« Mardevegem , cuius ipfe haaenus militi 

^^T^"^:^'^ :f H^racj:enamrco.uHtque vires cu. 
3rtSif<^rmidmi,,in^ boaly, cm tum n6n bene conuentcbac 

edctito Vticat Caoos, imperatq-ie us, vt fine 
raota detttoliawwr teftum , quod erat pla- 
num rn^re sBd4ficiorum in Oiietite. Eo fa- 
4to, in«m folum oftcnderunt ferpentem iftum 
eam nonnullis aliis, quos e veftigio mteit-e. 
cerunc.fcd & incredibilem thefiurum, quem 

qBantote,t,potcpoftaha^^^^^^^^^ ""naucratannoslV.&totidcmrnenles: 

t^SmZ^^ci^^ .c|dita„no.a.u.isCMXLVn.B,t.C 

VeftiariuS , qui antea lacuto in eodem opitv- XXAl V . 
di genere feriierat,ante eum conftitiflet.iuf- 
Ht fifei Emartdus porrigi baculum* At far- 
(tor plenus formidinis,cHmfcipionemfibi im- 
■paaum iri ccrto crederccproftratus humi, i- 
4nofci fibi petiit.faffuritm fc verit^tera etiam 
non vetbetatum. luflus ergo-dicere, habc^ 
<rc fe domi fus , inquit, X V H. Oftas boms 
iebus plenas,quas laCutus proficifcsnsab Vr- 

he aoild fe depofuifler. Statim miffi fnnt , qul uia.iw"^ , -j" — ^ 

.craratrire^^^^^ quibus v.s ing^ns tel^ au- xint Mecha,& Cafam tranftulennt:<^v 
^SiS^ per a fuit, & ftr^agulorum ac &aliotemporeiaemilleLapisMtcham, 
^Lorumta^^^^ tatus,&appenfocontra.uropar.pondc 

^^"jiS:S:mt,WflItNu.Us ;'^-^-n^s^-^™^^ 

Nacerco patri in regnis Maurenahar, Cara- lapfusnonprocuUmortefeabeflefennr 

fone Nichabura.fli.sque regionibus vid- catumadfe AzudumDaukum.nepo te 

lone , iMcnaoui ,45 exAcemofratre,h«redem.nftKUit,ipl( 

poftmortuus. 

Perierunt & circa idem tempns roi 
Principes,tnterqueeosVaxusMagir;hu 

in venatione aper mortem attulit , cum 
equicrurainEoliiret,eodemq;impetuep 
feflbrem euertiflet.Et Achmetus EmaiK 
Baeadeti mortuus eft. Acemus itcm Bt 



(JliOrrA BILA FAZELl 
CaliphaXLJF. 

Cum Superiori Caliphs vfum oculoti 
emiflet Achmerus, fubftituir ci Motya 
km Fazelem j Modaderi fiiiam. Hoco 
re rec&ptus eft Lapis illefaK(aus,dcqu< 
diximus,quod Arabes Latroneseunial 



At Himuiehus felix ille dux muitum non 
' ^ef orania fem iebat cilm Nuso , cumqut hunc 
^am in regio coliocatum vidciet folio, nihil 
dubitans, quin ptiuatas perfccutuias effet h- 
«niiltates.fubduxit fe clanculum ab Aula,red- 
iitquedomum» 

Ac NusUs tam plenis beneuolenti^ eum ''''S-"--^'"'"--'" •--•v; 

inuitduir licceris . Vt Harouiehus ad Regiam re- iani m 1 abraftana , & Caphutus Hac 

S fae;^,cd NU.US ded.t Satraplam Sa- pud C^y--' ^^^^^^^^^ 

«larcandar. Poft h*c tempora Nusus varus <aris,acapudDamafcum^SeyfL)aul^^^^^^^ 

locis 'bella geffit , fed per duces legatosqae 
^flbs,quoEum omnium infsiix fer€ fuit exi- 

X €um enim Atoaly prafeaus oppidi Rcy 

tebdlaiffet, profeaus aduerlus eum Nusus, ^^'^"'■'«""'VV^rArimf 

fed bis vi J fuit,& alter ingrefllisBokaram go ^^^^^^^^f^T^Z^^^^^ 

duitatera voluic cam penitusfolosquare.ni- omnes fibimetacrent ,nemoiealceri 

nS^^^ V ibus .Untis exltus ^^]^^^ 

Pkea tamen Nu:.us, cum meliore fortu- f '^-»MalecusNujifiliusperH^^^^^^ 

m^fus omnia tecupe.aflet,crudelibus modis ^l^'^"'^^^^^^'^^?^!^*;,^^^"^^^^^^^^ 

«nm»dmtit in^niives, quotquot rebdlaue- M^r» SSorJ 

rancquaf^uitiaefl-ecit.vtmulti defertofead ^-^^^ "^: "^^^^^^^ 

kus itx V*ibcl<yr«s , acccpic nuniiittm, ualnit^aio ManfiK4, & Alba»qu.i 



mo etiam Imperator Conftantinopc 
Fadta fiint hsc anno Salutis CMLVI 
CCCXLV. Afflixit eGdem tempore( 
nam , Carafoniam , aliasq-, Perfici rcgni 
cias horribilis peftilentia,erantqueor 



S r V E R E G I s 

apuJBalcamviftiisfuit. Quofuc- 
. Maii(iuus,conucrtit arma in Hie- 
.11 & Quicatcm Rcy. Acemijs.qui 
1 poflidebat , occurrens ei cum copiis , mit- 
rnterea filium fuum , vt valida ciim manu 
urfionesfaciatin Carafoncm .addiftrahen- 
Manfuri vircs. 

ntercaAbulOcenus,duxcopiarum Acemi, 
:ns ncutrius Principis animnm abhorrcre 
icccejpit de eamenrionemfacere:qaa:ita 
clufa cft , vt Acemus Manfuro folueret 
XX. millia dcnariorum auri, ipfe Manfu- 
in confirmationcm foederis Vxoremduce- 
Accmi ex fratre nepf^m ,quod accidic an- 
V N.C. CMLXX V.Egira: CCCLXlII.quo 
0 ex Paralj-fi mortuus cft Calipha Motya 
cum XXIX, annis rcgnauilTct , reliao filio 
iha Abdclo Carimo. Manfurautemduo- 
innis poft mortuus eft,cum regnaflfer annis 
rehciofilioNuafo. 



Persarvm* 



14- 



teris charam,quaE &fpeciereliquajaliteceu(.' 
bat. 



''AIAHA ABDEL CAJtlM, 
CdiphaXLF. 

icccflit hic patri mortuo in Caliphatu, 
obcincnre regnum , ( vel potius vmbram 
j nam Caliph.-E iam folo nomine regese- 
aliis regna & prouincias obtinenribus) 
E res obferuatione dign^ in Perfidc ac- 
unt. Duobus annis poft elccflionem hu- 
orcuus eft Acemus Daukus, qui filium 
Azudum regem Hieraquenje fecit, qui 
mortem patris regnum luum valde au- 

larus vero Ben Manfur .Princeps prouin. 
Vlaureuahar beliorum naftus eft mate- 
Cabusenim Changuiri filiusrebellauic 
fus eum, cepitqne regiones Gerionenfem 
^raftanam. 

rca idcm tempus magna fuit controuer- 
ei- Azudum Daula:um &FacotumDau- 
fracres.vt ille contra hunc copiasmiie- 
imque coegerit in Cabufanam prouin- 
Fiigere : qnem Cabufus honorifice exce- 
fuaquc omnia ei ofFerens. Grauiterof- 
: liic res Azudum,quiinvtrumquedii- 
:xercitum vtrumque vicit , receptaque 
ne & Tabraft.ina , coegit Cabufum & Fa- 
1 fugere ad Niiaeum Manfuri filium , qui 
mis militibusque adiuuit , quibus cum 
) congreifi & fuperiores fadi cocgc- 
um in munitifnmum quoddamcaftrum 
■,quod & obfederunr. 
m aurem obfidio iam vltra fecundum 
m trada fuiilet , proditione cuiufdam 
ioniscaptumeft. 

n autem Facorus Daulaeus paulo poft 
us fuiflet , Azudus fiiblato fratreamulo 
regni dominus euafit. 
:a idem rcmpus mortuus eft AbuOce- 
>rimus Nusi Vizierus, cuius mors, nifi 
obferuatione digna eft. Habcbat inter 
s quarum gregemalebar,vnamprxcs- 



Cum hac dum aliquando rem Venerear/ 
exercer, repente eum mors corripuit, eftquc 
mediis immortuus voluptatibus, quod omncs 
non parum admirati funr. 

ReIiquitfiliosduos:primonomenfuitBo3- 
ly , qui patri fucceflit in Satrapia Carafonenfi 
& Nichaburienfi: alter dtcebatur Faech,cai 
Nua^us dedit Vaciratum Hieraquenfcm , qui 
duo frarres inuidia&ambitioneftimulatimu- 
luisfeappetiueruntarmis. 

Sed Boaly prasuento fratre prior duxit ad 
Bokaram.qui confugitadMaruon, vbicolie- 
gic quantas potuit vndique viresrquocognito 
Nusus miiit aduerfus eura Innahacura ^ hs.^ 
durum,duos belli duces , vt Boalyn ad oificiura 
adducerenr. Hi perfecuri fugientem, nuliibi 
eum confiftere finenres, primo Balcam fe re-^ 
cipere coegerunt,inde Tremedam, vndelcri 
pfitad Bocrachamum Turqueftanis regem,in- 
citans eum ad bellum aduerlus Nusum. Kis 
ad hunc modum inter fe digladiantibus , dac 
Aboaly Ben Ocem litteras ad Nuffium, pet;r^ 
queab eo fupremam prsfeduram cerrarumCo. 
rafon & Maurenahar,a!legans fua ineumma- 
ioresque eius mcrita, 

NonabnuitNuaus.iratamenvtAboaly ter« 
ras illas fcudi & beneficiiiure,nonahrerobri- 
neret. Verum Aboaly, cum harumregionum 
pofll^fllonem nadusfuifl^et , Tyrannum prc Sa^ 
trapa egit , cumque monitus a Nua>o Feudido- 
mmo , non modo nihil re/ponderec , fed & Bo- 
charachamum Turqueftaniaf regeni ad Socie= 
tatem futuri beUi vocarer, vitro in reentim 
Nuxi irruptionem fecerunt, diuifis inc^er ie, 
quasoccupauerantterris&oppidis. 

Illeaus hoc fucceflu Turqueftanis rex . ma«. 
iores armauitcopias , idemque fecit & Aboaly., 
funtque denuo ingrefll regnum Nujei, idqae 
variisaftecerecladibus, j< 

Nuapus colledum aduerfus eos exerciriim 
tradidit Innahaco, qui Faechum vicerat, qui 
cum duobus illis congreflus acie, viilus,^ ia 
1 urqueftamam miflus eft. Hoc affeaus decri- 
mento Nusus.coadus eft exhoftibusamicos 
facere,vnde Faechum quibuspotuitmodjs fi» 
bi rcconciliauit,eumque Samarcandam Jiiifit, 
vtvrbnlhpraefidioefrer. ' 

At Faechus videns Turqueftanum aduer-. 
fus fe venirc, non defendir prouincia'- , fed 
deferta ea Bocaram abiuit,vlcifcens ho.: v:^. 
do priores Nusei ofFenfas. 

Hasc proditio penitus proftraurt ^fujEuuji 
vt defperata incolumitace e regno aufuf^e- 
ret. 

Interea occupat Turqueftanus Samarcan- 
dam , mdeque profeclus Bokaram coniun- 
git fe cum Faecho, quem ille mittir cum vali- 
dis copiis ad occupandam Balcam Vrb^m 
cum vicinoagro. At Nuaeus quamoccultiffi^. 
me tranfito lehuno fluuio , circa Hamnlche» 
tum confcdit, quo ad eum confluxere md^ 

tiex 



ti cxamicis eius,vciampeneiuftiexercitusiti- 
ftar conficerenf.vndcariquam concepitis fpem 
ineliorisfucceflus.Datis igitur lif ceris ad Aboa- 
lyn, monct hominem , vt memot eflec accepto- 
ruml)eneficiorum,ampliora etiam poliicitusi 
liadofficiumreucrciveUet. Refponditfimula- 
tc Aboaly , fingens fefa<aurum quod iile petiif- 
fct,quaerens interim occafionera interficiendi 

Nusii . . 

LabiturintereairimorbumBokarachamuSj 

Sc dc confjiio Medicorum in Turqueftaniam 

fc depdrtariiubetjvt ibi paternaacfalubriore 

frueretuf aura:fcdingrauefcente malo moritur 

initinerci , . 

HuiUsintclleaamorte Ba<ariani,fa(aain ca- 

ftra eius , quae iam fine capite erant, eruptione, 
ingentem ediderunc ftragem, adepti etiam 
ptadam inctedibilis prscii. HancoGcafionem 
non negligendam ratus Nusus reuertitur in 
rcgnum , accipiturque ab vniuerfis cum gau- 

At Aboaly audita morte Turqueftani» re- 
gis , voluit redire fub obedientiam Nusi , quem 
frater Faechusiquamui&capitah abcodilhdc- 
ret odia , i fententia dimouic , perfuafitque , vt 
cpniundis fecum copiisbcllum faceret Nuaeo, 
qui iam ante hosmotus in Indiam cUm exefpi- 
tu mifcrat^Sabutaquin legacum fuum , quioc- 
cupatis aiiquot regionibus circa id tempus 
cum larga pr$da vitaor leaerfus fuerat, Huic 
Nu^usfupremumcopiarum imperium detulit, 
eumque raifit in Carafonem.. 

Aboaly Videns ingentem Nusi apparatum 
armorum , cupicns prsuenirehoftes, qucenca- 
micitiam Facori Daul^i, quara & ingentibus 
muneribusadipifciciir. 

Incetca Nuaus & Sabutaquinus egreffi cum 
ejcercitu.comicantibiis Satrapis BaicaaojGe- 
rionenfi & Gergeftano , qusrunc AboaJyn, qui 
cum aliquot veceranorum cohortes a Facoro, 
8c legionem vnam a Cabufo accepifteCjegreirus 
Hieraquena ftatuit cum hofteconfligere. Sic 
cum prope caftrametati fuiifcnt vcrique, diu vi- 
tari prj£Uum non potuit. 

Ab®aly quidem ica fuam ftrUxit aciem : Fae- 
chb dedit alam dexcram , Abalcacemo vero al- 
teri fracri , finiftrara : ipfe mediam tenuit aciem. 
Nua:us cum fuam aciem in plures partitusfa- 
iUet cohortes , prjefecit fingulis fingulos duces: 
Amir /tamen Sabutaqiiinus Sf. Seyfa Daulsus 
mediura acici robur obtinuerunt. Conferto 
pr£e:io vtrimque fortifBme pugnatiim eft, ad 
excremum tamen Aboaly equites tergaver- 
terrtnt,vnde totius aciei inclinatio feeuta eft. 
Quo vifo Sabucaquinus cum fiiisacriusinfta- 
re pcrculfis , nec ance ceirare quam hoftes peni- 
tus profligauerit. Glifccntehacpugna,Dara- 
bus Cabufius deferco Aboaly,Nuaei partesfe- 
cutuseft, quas res magnum ad vitloriam Nuaea- 
norum atculitmoraentum, 

At miUtes Aboaly.quia ftrage &caede fiiper - 
fuerunc, mrale hafeiti, vt quifque potuit, Nicha- 
bttrameaafetunt. ^ 



AGNI SOPHI, 

Vi<adria ad hunc modum parta diuififque 
Ipoliis , creauit Nusus fummum copiarum fua- 
tum ducera MahamudumSabutaquinifilium, 
ita exigente patte, AtNuiEusvi£torBokaram 
abiuitjSabutiiquinus Gazancham, Mahamur 
dus Nichabutam petiit. 

Aboaly vero & Faechus fratres in Gerio- 
nem ad Facorum Daulsum confugerunt,qui 
eos comiterexcepit&benignehabuit. Atho- 
fpites -hi tam i m portun i fuer unt , vt Facoti gra- 
tia diu vti nonpotuetint.-quodfentiens Aboa. 
lymortaliumingratiffiraus,quxfiuitmedia,Fa- 

coruminterficiendi. 

Noiuittamen confentireFaechus fratri , fed 
fuafit, vt potius Nichaburia regulura Muha- 
medura inuaderent: qiii fentiens tale aliquid, 
patrem de auxiliis appeUauit: qui dum tardius 
opem fert laboranti, vincitur Muhamedn$ ^ 
fratribus, eiiciturque prouincia. Audita hlU 
clade Sabutaquinus, confcribit cclericer co- 
pias, egrelfusque Siftone aflbcurus Aboalyn, 
cum eo praslium committit.-quo maxime gli- 
fccnte fuperuenitcumaliquotcohoftibusMa- 
hamudus, vnde in fugam conuetfihoftesma- 
gna ftrage concifi funt. Ipfi fcarres vixmagaa 
difficukareinCalatem arcera muniriffimam fc 
reeeperunt, inde diffidentes loco recipientes fe 
ad Maruoo,de gratiaatq.veniaappeUaueruni 
Nujeum. Ec Aboaly quidern eamadeptuseft, 
fed ita,ne Getionia, nifi permittente Nuaeo,pc- 

demeff"crrec. 

At Faechus ferocior ad llcchcanum Tur- 
queftani:c regem fe recepit,qui Bocarachamo 
fucceUerat. 

Diffidebat Vatiniano odio ab Aboaly Abu 
Abdula Prafctaus Corrazamstquialiquando 
irrumpens Gerioniam.capcum Aboalyn abdu- 
xir. Hunc viciffim iuffii Nusi capit praefedus 
Herionis reftituitquc in libercatem AboaUn, 
quem & huraaniffirae habuitjnoftes diesque 
cumeoperporans. 

Quodam die cum largicer bibiflent,Mah3. 
mumus GetioniEe pra:fe£ius produaum ex 
carcere Abu Abduiam, iruncari iubet capitc, 
Hoc fadto fcribit adNu2eura,petitqueignofci 
Aboaly. 

Refpondic Nu£eus , dudum fe ei ignouiile, 
& iam yelle , vt eum ad fe mitceret, habet e fe fu- 
per quibus cum ipfo colloqui vellet. Mit- 
tit MahamumiJS Aboalyn , qui ftatim vbi ad 
NusBum vej^t angufto incluhisergaftuloineo 
periit. 

Huius frater Faechus perfuafit Turquefta. 
nix regi,vc Nusobellum infcrret.At hicquera 
nihilhoruro fugiebat,mifluracura copUs Sabu- 
taquinura.iubet praeuenire Faechura, mandat- 
quc Maharaudo, vt ic cura fuis roiiitum cohor- 
tibus e Nichaburia patri coniungerct : ipfs 
noua vrrique fubmifit miUtum fupplemen- 
ta,vt ad iufti exercicus magnicudinem acce- 
dercnt. Hunc apparatum videns Turque- 
ftani^ rex , hon ncccirarium dedignatus bel- 
lum, de pace cum Nuao egit, cuiusbeneh- 

cia 



SlVE Re GIS ] 

:ioFaecho praefefturaSamarcanda: vrbiscon- 
tigit. Etfichnis fmc horiim bellorum circaan- 
num Saluiis CMXCVI. Lgira CCCLXXXV. 
Abhoctemporelxcatus e(l pace Nuxusvfque 
jdvitaEfhaefineiUj quieiconrigic bienniop6ft> 
cum regnauidet .^nnis XXII. &fil!am Abul 
HaresManfurfucreflbremrcliquiflct. 

Dam hsc ita fiiint in regionibus Vsbek, 
Maurenahar & Carafon , ipdim regnum Perfi- 
cumquietum nonfuit. Nam Dauisi , dequi- 
busfuperiusdiximus, &qUarumrerumnarra- 
:ionem huc vfque reieruauimus , pergentes in 
rebcihonefua, iTJuItum regionidamniintule- 
runt, Er Azudusquidem Dauisiis ^ cumre- 
gnum adeptus fuillet j mifit Abul Fauarezfi- 
lium fuum in Caraibnem , vt compcfceret Pra^- 
Fedtum quendam qui jebellauerat, qiiem & vi- 
;it,Sed&MoezusDauljEUs,Auzudifraterapud 
Bagadetum mortuus eft , cuifjccefficBaftear 
ilius ,qui cumpatrui & clonfiiiariorunl monita 
;ontemner.et j fuit in caufa , vt primo Subata- 
quinuSideinde Albataquinus ciim magno Tun 
carum numeirO regniim eius innaderentt Ibi 
Baftearimpiorauit AuzadiaUxiliuth , quiac- 
currensmagnadiligentia , profligauirTurcas, 
jofqueBagadetum vfquepetfec'jruseft,vbieos 
Badbfrar obfedir.Cum aucem oppidnni diu acri- 
lerreftitilTent , poftremo Tarfc^ aifamto Ca» 
lipha , confugereadTecritiim MefopotamijE 
[uper Tygrim fluuium. Badear fadus domi- 
nus vrbis , Caiiphae reuocaro podeffionem 
;iusreftituit. Dilplicuerehsc velieivienfer Au- 
tadoDaulaeo , VLnepotemcaptum caiceriin- 
:luferit , queiti tamen pauio poft exdmtutn re- 
lituit; 

Pofteaduxit Auzudus copias fuas in Ara- 
3iam:&Ba£te.ir , fpretaeius abfenria , inre. 
^numeiusincurrit, eique magnam vaftiratem 
iutubVj Reuerfb autem Azudo , Badlear in 
Mofulvrbem , quamquic^run putant eileNi*- 
leuen , (e recepit, Praeerac huic eo tempore 
Abufalebus , qtifi cum vigcnci m llibus armato- 
:um Badeari fe coniunxit : ied ab Azudo Dau- 
aeovidtus , ipfequidem Abulalebus effugit, 
3a6tearverocaptuseft , cui patruusiuffitaril- 
3Utari caput.CumqueterritoiiumMofuIanutn 
'upramodum Auzudopkcuiflet , ftatuitibi 
ibifigerefedem , adiundtisVicinisregionibuSi 
pfcBagadetumvrbem , quxfuperioribusbei*» 
isprope peffundata fuerat , inftaurari iuffir, 
:emiffifque populo tributis annuis , puteos 
lincindeefFodiperviaspublicascurauit , fau- 
:oi»nfignis Philofophorum , Medicomm & 
Poetarum, addecriamChriftianotum , qui- 
bus non folum permifit vti tcmpla fiue Ora« 
toriain fuo sdificarent regno , fed & ipfe e 
fuoaerario partem fumptuam fieri iuffir* An»' 
no A N. C. CMLXXXIL Egirs CCC.LXXL 
cxtruxiuBagadeti fumtuofam illam domum 
Hofpiralem , quam luculentis dotauitprouen- 
tibus , apudScyrasveroaiiam nonminorem: 
cumque praeterea multa bono p?incipe digna 
feciflet , incidit in ipeciem quandam Mania:, 



E R S A R V M. i4f 

mortuufquc eftanno A N.C.CM LXX X I IL 
Egir£E CCGLXII. cum regnauiflet annis 
XXX IV. rehdistribusfiliis , Sccrfa, Scatn- 
fo Sc Bahaone Daulxis. Scerfa quidem fibi 
Perfidem elegit , ScamfusBagadetuni.-cumj* 
que ahqtiando fratrcs ConUeniiftnt , cepil 
ScerfaScamfum , elimquein catCerem com- 
pegitiied pauid poft mocr aus eft j anno Chri- 
ftiCMXC. EgiriCCCLXXl}^. Scamfus 
igirur exemptus carceri irt eius locutn fuffe- 
€tuseft. AfluiTifithic fibi in regno fociuni fea- 
haonem f ratrem fuum , fed gntiahxc citoin 
bellum exarfit, quo Scaiiiius Bahaoheraacri-- 
rerperfecuruseft. Sedacciditi vtraiiites po- 
fcenres a Scamib f* :bita fibi ftipcndia ^ cum 
nihilaequi obnnuiflair , cQncitara fedit^one, 
Scyras vrbernoppugnatent j inquaeratScam-i 
fus, q ui cu ir; fugc rc vc 1 le t i capr us eftabiisapud 
Dudmonem , duobus Parafahgis ab vrbe j in 
quam redudtus 6c cum raatiefua iiecatus cftj 
cum regnauiflfet ann.IX. meniibus V IlLanno 
AN.C.CMXCI. EgiraeCCCLXXX.cuiBa- 
haofraternatuminiraus fuccellit finc contro* 
uerfi^i 

£rae tunc reix 6erionis , vt diximus Fdcg- 
rusDaulaeus , quifacicbatbellum cuidamSa- 
haioHebado, hominipraediuiti j quemvicit, 
eiufque potituseft thelauris. Poftea curacon.^ 
fedlis his bellis in Arccm quandam Tabarar 
cam ie recepiflet , tantqm comedit inmenfa 
bubulae catnisfahrae, ingcftis piurimis wis,vc 
dolOre ftomachi inrra paacas horas obiuerit, 
nemineadrnbdum roorcem eiUslugente,quod 
faeuus & crudelis fuiffet. Audira morte cius, 
tanrafuitin Vrbe confternatiopopuh , vtca- 
d?,uer humari non potuerir , donec fatorc 
Coafti illud terraobruei-unt. Habuirfilios rres, 
de quibus in fequeniibus dicemns. Primus 
bclli dux Bahaonis fuic quidalm Boaly , cui 
impcrauit , vrex omnifegno Perficoeiicerec 
filios Badeaiis , quOiumnatumaJtimus Abtt 
Nacereus PraEfedum Kermonenfem omni, 
quamfibi vendicauit j eiecirprouincia. Con- 
tra hunc miferat Bahao Daulasus Mufecum, 
qui eum vicit fugauitque , quem pofteafe- 
ruus trucidauiti Primo regni fui anno depo- 
fuitBahao Pontificatu Taiam Abdelcarin Ca- 
lipham,curaiiladignitateannis XVIL &mcn- 
flbusll.prasfuiirer. Ea tunc erat Calipliarum 
conditio , vt qui ante oranibus ^mperitaue- 
ranf , poftea multis parere cogerentur. Anno 
A N. C. M X I L morruus eft apud Bagaderum 
BoaUduxbelH , EgiraeGDL fi^annofequen- 
ti Bahao Daulaeus tex , cum vixiflet annis 
XLII. menf. I X. regnauiflet vero annis 
XXIV. 

KADER BILA HAMnV) CALI- 
fhaXLFL 

Etfiiamohmomnis Calipharum porentia 
ixoleuerat , & nudum elTetfine regnoautim- 
perioiaoracn , y c quorum omnis audtoricas 

NN ia 



ihSpiritualibits , vtloquuntuc , confiftebat; 
cum tamen Miikondus Sc Tcxiera Hiftorici 
cosrcfcrantinnumcrum Principum y advi- 
tandam confufioncm rnosquoqueeum ordi- 
ncmiet^ui voluimus , curn ttrum Perfica^ 
Ifum intricatiffima feriej Grpe intcrrumpat 
ordinem Chronologicum. Igitur Bahao Dau- 
l;eus , cum Taiam Abdelcarim Caliphacu 
mouiiret , fubftituit in cius iocum Kaderum 
Bilam Hamedi , Ezachi filium , Mo^taderi 
ncpotein : fubquoquseacciderunt j haecfere 
(unt* 

Facoro Daulaco rcgc Gerionis mortao , Mia- 
iudusDaulscusfililis fucceffit , Rex falutatus 
quamuis trimuius pucr eflet. Interea Sayda 
matcr eius gubcrnacula regni tenebat mur 
liermagnaeprudentiae , & aptaid conferuan- 
daminregnopaccm. Cumautem filius ado- 
leuiffct , volebatomniapro temeritate iuue- 
«iliagerc, contenitomatrisconfiiio , quxin- 
dignata rccepitfe m Arccm Tabaracaro. Lc- 
gctat autem fibi rcx adokfcens Confiliarium 
quendam Aboalyn , reclamante matrc s qui ve- 
ritus ne mulier cgrelfarcgno magnas datet tur- 
basjinffitomncsobfideri vias : nequetamen 
ficimpedirc potuit , quin regina in Ciifcfta^ 
nam peruaderet ,quam tunc regebat Acemus 
"Nuichus: quifcAvifa , & edoa:usderebusfi- 
lijeiiJS , collegitmilitumcopias , afliimuque 
fibimuiiereduxcrunt in Maiudum Dauiaeum, 
SaydsB filium , ciufque Vezierum Aboalyn, 
quem vtrumqueviceruncacque ceperunr. Sic 
regnum rurfus pcruenit in muliebxes Sayds 
manus , quseci magna prudentia & confilio 
pnefait. 

Regnabat dirca id tempus in prouinciis Ca- 
rafon&MaurenahLirMamudus Gafnaeus , vt 
fuoioeodicemus , quicura vidlriciaarmaper 
omnes vicinasregiones citeumtuiiffet , mifit 
OratoresadSaydam , pccens j neineiusre- 
gnoalia,quamf lain vfu elTet monera, fao in- 
fcriptanomine&armis , addens» nifiicafie- 
ret habiturum fe conquerendi caufam. Re- 
fpondir mulier appofitilfime. Si raaritus meus 
inviuiseffetjiureraecuerem , nevirvirobei- 
luminferrec, dubioquidem euencu. AtnuUc 
Gum & mulier fim , Sc vidua,{atis fcio , te arma 
aduerfum imbecillitatem mcam non cafitUr 
rum , Gum mulco fis animi generofioris. , Et 
hocquidcmacceptorefponfo Mamudus tunc 
acquieuit. Paucis diebus poft recepit Say- 
da in gratiam Maiudum filium , nec tamen 
omneregnumcipermifit , fedScamfo fecun- 
dofiliodedit Amadonem , & Abuiafari tcr- 
tio Hifphaonem .• fic rexitharcmulierprouin- 
cias regni Perfici in pace & tranquillickte vfque 
. ad iliorcemfuam,qu3ee!contigitanno AN.C. 
MXXX.Egir£ECCCCXX Hajcmorsma- 
gnarumin regno confufionum caufa fiiit. Ma- 
mudusenimGafnaJUsduxit exercitumin Hie- 
raquenam , ecuiuScaftrisdiiceifitManuche- 
rius Cabufi filius > Vaxi Mangtiirinepos, Ve- 
yitusautcmMarawdiiracundjam , ingentibuf 



VIa©ni So^Hi, 

eum placaiiit muncribus , qtielrutti J>ftcliitH 
DG.miiha ducatorum aureorum excedetc cre» 
ditur. . , 

Sednuncdemuriiad res CaraioniaEredeun- 
dum eft, Nuseo mortuo fucceffiifc diximus fi- 
lium,Abul HarezManfur.Huiuscopiatumdux 
erat Badurus , cui Abulllecchanus Turqueftax 
niae rexbeiium intulit , vt & ancea patritius. 
Hine turqueftanus mific Facchum cum fuf 
ficientcmiijturamanu ad Bazaram , Vbi erat 
Manfurus j qui deierta cmitatc fugit. Hanc 
Faechusingreifus , negauic feregisoffendendi 
ergo venifle , ied vt fua ei praitaret feruicia, 
Reuerftis Manfur , cum Faechum non fimulate 
locutum incellexiiret, dediteiptacfefturamCa- 
raionenfenn 

Girca haec rempora eontigit mors Sabuta- 
quini , qu£E nouorum tumultuum caufa fuit 
inter filios e;u$ Mamudum & Ifmaclem , vt 
Ifmael confpedum fracris fugere necefie ha- 
bueric. Poftea adeptus eft Mamudus Praefe- 
(Siuram i3aicanarh , Tremedenfem & Heraten- 
fem : qnibusillenoncohtencus j inuafitcum 
cOpiisNichaburam > vbirexerar, quicumpa- 
ratus non eftet i diffidens loco/ugam arripuic. 
Mamudus tamen , qui rebellis regi jiio audite 
nolebat , vlteriusprogrcffus non eft. Vene- 
rat interea quidam cx domefticis Manfuri A 
Faechum , apud quem queftus eft , fc parnm ho. 
horifice a rege habi um fuiiTe. Huic viciliim 
narrauii Faechus , quoc modis ipic quoquea 
Manfurooffenfusfuifiet. . Sichiduo , cumin 
regem con!pirauiflent,oectipato iliiinterepu- 
laserueruncoculos , cum non nifianno vng 
& menfibus VII. regnauiirtt ; fubftituto in re« 
gnum Abdel-Maleco fratie eius. Maniudus 
Gumhscintellexiilet ,du61:oin parrieidasiiloj 
exereitu , omnicosprofligauit Caraibnia , fa- 
6tui ad cum modum foius illius propinciae 
dominus* AtquiefFugerant, correptisdenuo 
armis in Mamudum ibant , cumque res adf 
prshum ipedtare viderctur , jnterueniens 
morsFaechi id impediuir. Caeterum Ueccha- 
nus Torqutftaniae rex , auditis his motibuSj 
cum magno exercitu Bokaram venit , Ab* 
deUMaleco regi fuam dcferens bpem auii- 
liuraque» Crediditnimisfacilcfimplex ado- 
lefcens , mifitque praeftanciifimos quos cir- 
cum fehabuit viros ad Turqueftanum , vtei 
agerentgracias ; quosilleomnes capciuosfe- 
cir , vndc teiritus fupra inoduro Badrorura 
rex , nune fugam nunc latibulum circum- 
fpexit. Ilecchanus autem ingreffus vrbem, 
ilationes militum per vias difpofuit , & ad 
portas turrefque murorum cxcubias. Poft per. 
quifitum vbique regem adolefcentera , in-r 
uentumque ad Vicandam mifit , ybiperiitin 
carcere. At Ba&iani elegerunt fratrem eiu» 
minimumnatu , quitamenbreui cemporere- 
gnauit. Acciderunt ha;c anno A N. C. M* 
Egirae CCC. LXXXIX. Rex Tuiqi:efta- 
nus vidensB€caramin fua manu, cepitetiam 
^bulHatesManiiir , cumque priuauitoculis, 



SivE Regis r 
/t& omnes rcgio ftnguine ottos > quosfin- 
julos fingulis inclufic crgaflulis , additis fer- 
jis qui iis miniftrarent. Inter hos erac qui- 
lam , quem miferatio fortis Abu Ebrahcmi 
:aptiui tangebat : hunc vt liberareceearcere» 
edum praslonga palla muliebri , peregrino 
chemace extraxit ergaftulo , deduxitque in 
lomum amicK fus , vbi aliquandiu latuit, 
lonec v(us occafione egrefius Bocara Cor- 
azanam vcnic , vbi colledum exercitum 
:uraadBocaramduxiflec,conflixic cumTaqUi. 
loIlccchaniPrxfedlo , eumque vicit & ccpit 
:ummulcisnobihbus. 

At ahbi Arialon Balu totam regionem de- 
laftauitjvfque ad Cantarjeum minus , icui alius 
lecchaniprasfedluscumeopiis occurrit , pari- 
er vidtus ac priorille, Pofthazc rediit Mon- 
ccerus Bofcaram , cum honore receptus ab 
)mnibus , cumqucie cum Arfolaneconiun- 
iflec , cranficoIehunofluuioveneruncinNi- 
haburam. Ad horum aduentum Amur Na. 
:erus Mamudi filius deferuic prouinciam, 
irofedtus Hcratam , vbi patereiushabicabac: 
[ui magnam riiilitum manum mifit aduerfijs 
tiontecerum. At hicftultum ratus expecSla- 
c, aufugitinp.rouinciam Cabulanam , eft- 
[uc excepcus cum muneribus , vc Mirkon- 
lusreferc , quidona iila velutper ocium enu- 
netat , inranraquamuis anciquicace cempo- 
um. Polhcicus ei fuerac Cabufus copias au- 
:iliajRs , ducibusduobusfiliisfuisDarabo& 
vlanucherio : poftea Camcn mutauic fenten- 
iam , reuocauitquefiUos fuosadie : quod 
adum eft anno A N. C. M II. E?ir« C C C. 

X X X X I. Eodem tempore niiifit Mamu- 
lus filium fuum Amir-Naccrum ad recu- 
•crandam Nichaburam , cui oppofuit Mon- 
ceerus Abub Cacemum & Arlalonem , 
jui acie ab illo vidii fucrunc. Monccce- 
us ex pr£Elio fugit Ibudam , quo eum Na- 
:erus fecutus fuit } fed is deflexit in Gerio- 
lem. Cabufus ihtctim intelleda Monteceri 
nfelicitate , mifitduo millia miUtum , qui 
mpedirent tranfitum eius , adeo homini in- 
hgnabatur , vteumad coiifpedtum fuumad. 
nitccrenollet : fic infelix Moncecerus aliam 
nfiftere viam coadus eft , iullicque in ipfa fu- 
;a interfici Arlalonem , lcui iane de caufi», 
rnde omnium in fe concicauic odia. Ppftrc- 
Tio iterum vi6tus Montecerus , cum pau- 
;is fuorum.incidit in manus Turcomanno- 
:um. Suntautemhipaftores , quipaffimer- 
■abundi pafcunt gregeS fuos , habitances in 
uguriolis fuis. Hi cum Moncecerum co-) 
mouiflent , omne beneuolentiae gcnus hoi' 
iiinipraefticcrunc , memoresamiciciae , quse 
ipfis cum pacre eius incerceflerac. Exhisce- 
[eritercoUegitaliquammanum , eftquecum 
iisprogreirusin regionem Maurenahar. Op- 
po{uit fe huic Rex Ilccchamus : verum Tur- 
comannidenodte inuadentes caftra eius , in- 
gencem hominum numerum ijiceremerunt» 
potiti oranipraeda & impedimentis. Haec vbi 



ERSARVM. 147 

fecerc,ad mapalia fua reuerfi fune , & Montece- 
rus lehunum fluuium tranfiit , quod nifi celeri- 
ter feciflct , a Turcomannis , paulo ante Codis, 
ob inique diuifaipohairaris , deprehenfus,peB- 
nas dediflet. H»c fada fiint anno M I Egirae 
CCCLXIV* 

Erat ea tempeftate quidam Abuiafar , homo 
plebeius , quiexinfidiatore & latrone viarum 
ad tant?am confcendetar potenciam , vt coci for* 
midabihsefletviciniae i ab hoc peditMonte- 
cerus auxilia. Tantum autem abcrat , vt Abu- 
iafareumiuuaret , Vc contrafeomnibusei op- ' 
poneret viribus. Coadus ergo Moncaccrus 
cumeoconflixit , eumquevicir. Inde Cumfe 
Ibudam cortuetriflct , aliud inuenit obftacU- 
lum i Abu Nacerum, Vrx fc&atn prouinciae 
illius, quemMontacertiscruento, eoqueno- 
dlurno praeho vicit& occidic. Erfabat incec 
hjEc Moncecerus , nec vllibi habebaC locum 
rcfugij i cum pra^rerfpem ^diiicus ab Sacrapi 
Smarcandx & Nobihbus Turcis , qui in Vrbe 
habitabant , aliquot confcripfit cohottes , qui- 
busBoeatam vrbeminuafic eamque cepit* II- 
lecchamushoc audito occurritei , fed vidtus, 
tantumamificfpoliorum , Vt Monteceri mt- 
litesindc diuiteseualerint. Atlllecchamusin- 
ftauratoeJcercitu , rurfusinMoncecerUmdU- 
cicaquoquidam dux milicunicumV. homi^ 
num milhbus ad Illecchanum cransfugic , quae 
caufafuic , vcMontecerus pulfus fugatufque 
adlehunumfluuium fe reciperet , quemcum 
fuperarenon poflet , per inuiaicinefa, vitabun- 
dus occurfum hoftium in Coreftanam perue- 
nit : vbi defertusobinfeliciratem abomhibus, 
propefolus Bocaramvenit. Huius vrbisPrs- 
fedlusprimopolhcitus eftei auxilia : fedcum 
aliquidpericuliVerererur , iufl^ceumexirc ci- 
uitate. Siccalamirofus Mont:ecerus lacuit ali, 
quandiu in humili cafa , in parce Carafonise, 
cui quidam Arabs EbcnbaigUs dominabacurj 
Quod cum innocuiilet , quibufilam Arabi- 
busjprofedieo deuodc obtruncauetunteum, 
finemquefecerunc laboriofa» illiusvitje, anuo 
A N. C.MVI.Egirae C C C X C V- Huius mor- 
te incelle£la Mahamudus » quamuis hoftisei 
fuiflec,indoluittamen,iuffitque Atabem, qui 
eum interfi^cerat , ctudehhus enecaritocmen- 
ris. 

PoflSdebat igm XVHl.annum Cabufus Vaxi 
fihus pacifice quidem terras quafdam Cara- 
foniae.DuGcbat hic genusab antiquis Perfarum 
regibus , vicaueratque fblus illos digladian- 
tium regulorum tumultus , vnde noningen- 
tesfislumacquifiuitopes, fed& magnampru- 
denriae famam. Cum Subataquinus Aboalyn 
in Catafonia deuiciflet,venitBocatam, aidia. 
quecum Cabufo cotttradta amicitia , obtulic 
eiopetamfiiam. Erat tunc Getionis PrincepS, 
vtdiximus , FacorusDauIsus,quemoppret 
fumibaiSabutaquinus , vt Cabufo eam trade- 
re prouinciam poflet. Huicrciperiit ab Tur- 
queftaniae rege X. millia militum , quos vbi 
6um fuis conTunxic cohorribus , cfFccit exer- 
KN X citura 



oitum noft contemhendum. Dum autcm apud 
Bakam dcleftnm militum agit Sabutaquinus, 
mors eum rebus humanis eximit, idcm acct- 
ditFacoroDauIaeo , cuifucceffit Maiudusfi- 
lius. HabitabatapudKumes Abul Gaefmusi 
qui poft mottem Safeutaquini ad Gabufiim fe 
contu4it j petiuafitqucei , " vtcommuniope- 
ra tcrras Facori Daulaei occuparent. Nec mo- 
ra,Gabufiis Nichaburam ingreflus cft , perque 
duces {uos magnam prouinciae partcnl hbi fubi 
iccit , quodidem&duxeius Siabedus in Ta- 
braftana fecit , occupta Amala loco magni 
momenti. Huc cum AcemusFerazanusaccur- 
riflet , aSiabcdo ctuptionem faciente vidus 
captufquc eft » cum centutionibus circitet 
XX. Elatus hac fottunae indulgentia Cabu- 
fus, adaltioraanimum adiccit , ingreflufiijue 
Gerionem rex falutatus eft anno AN.C. MI. 
Btqiiamuisnondefuerint , quifeeioppofuc». 
xunt,fcmpertamenfuperiorfuit , vtadextre- 
Hiumtotam Gueyloniamfibi fubieccrit , quae 
prouinciaeftlatiflimcparens , cui&Satrapam 
deditfiliumfuum Manuchetum , miflisingen-^ 
cibus ad Mamudum muneribus , vt bona ipfius 
pace his terris frUeretur. 

Eratautemiuftiti^Cabufustam rigidus cul* 
tbr,vtptope modumeXccderet > vndeamor* 
quo a fuisanteadiledtus fuerat, in horrorem & 
odium Gonuerfus eft. QUodatti die cum in ten- 
toiiofederet, ingrefli quidam fuiit ad eum , in^ 
tcrfedluri hominem. Sed euafit eX eorum ma- 
nibus,effugitqueBoftam. Sicarif vcro otiinem 
furorem fuum conuerterunt in tentorium te- 
gis , quod ab iis difciflum eft , & omnis direpta 
fupellex regia.Cum autcm filius eius iam crearl, 
dusclTetaieditiofis rex , dummodopolIiGere- 
tur , impune illos laturos hanc petulantiams 
noluit aceipereadolefceijis diadema citra cofen- 
fum parentis j pluris faeiens officium filij in 
parentem j quam opulentiiHmum regnum. 
Quidam ergb miffifunrad Cabufum , vraiTen- 
fiimeius impetrarenti At pater dele^atus fili) 
obedientia,emancipauiteumab obfequiisfuis, 
&vltroineumtranftulit regnum , quodMa* 
nucherusitademumacGeptauit , magno cum 
vniuerforum applaufuiCabufus vero, vtifeli- 
quum vitae fuac quietus tranfigeret , recepit (e 
in Caftrum Cacecum, vbi Gerionenfes, de ipib 
yiuo vererinon defiftentes , eum intetfecerunt.' 
necpotuit longo tempore Manuchcrus refci- 
icerc , quinammanusfceleratas patriintuhf^ 
fent;poftquam autcm eos adeptus eft , feuerifli- 
mb fuftuIitfuppHciOi 

ErgoManucherus Gabufifilius j aiiono* 
inineMalech AmaliUs di<5kus , videns (e do- 
minum prouiiiciarum Gerionis & Gueylo- 
nis , mifit Oratorcs ad Sultanum Mamu- 
dum , Vtfeeius profitcretur clientem &be- 
neficiarium , & offerret tributUm annnum L. 
millium denariorUm auri , qui conftituunt 
circiterLX.milliaduciatorum.Mamudus vicif- 
fim defpondit Mamuchero filiam fiiara:fed paf - 



cis poft nuptiasdiebus Manuckero mdi!tlittfu<il 
celfit Darabus frater. 

MifcuitfehicDarabusi Cabufifiliu9,tebui 
inter Nu3eum& Boalinjcuius pofteriotis pat- 
tes fecutus eft , & deinde fadionem Nusei s quo 
mortuocum dpatreniiflus fuiffet in Tabtafta* 
namjVteipraeeflerprouinciac , accufatus quo* 
rundaracriminumnomine , pargauit fe coram 
patrci Adeo autemmomorditaccuiatioillaani- 
rmim iuuenis.vt ad Mamudum confugerit, qui 
eumhonorifice excepit. Gum autem Mamu- 
dum offendiflet , videns fe eius excidifle giatia^ 
confagit ad Schacharem Gurgeftaniae regetiii 
Poftremo fucecflit, vt dixiihus fratri,bre«ikta- 
tusregno» 

De controucrfiis inter fratires Mamlidum 
&Ifmaelcm poft mortem patris fuperius dixi* 
mus. Mamudus autem iUis fopitis videns (c 
tranquillo potiri tegno , conttaxit amicitiara 
Cum lllecchano > quod tenerctur defiderio 
inuadcndse indiae , vt patereiusfecetat: &fahc 
reportauit in iis teiris illuftres aliquot vido- 
rias » adeptus infuper fpoha opulentifliimai 
Hanc profperitatem inuidit ci Turqueftanus, 
neglcftaque f^deris fandtitate, abfcnte Mamu- 
doinuafitterrasillius , mifloTaquinocontra 
Balcam» Tenebateo tempore Arialon Praefc' 
(fturam Herarenfem Gum vicinis regionibus 
amphflimisproMamudo||i quife oppofuiflU 
lecchano & Taquino. Sed & Mamudus intel-« 
ledaconfa:deratiperfidiaT,(OmiflSs rebus Iwdi* 
fis domum properauit,vtregnumfuum defen- 
derer jco euentu , vt Turqueftanus vidlus , pul- 
fusprofligatufquefuerir, amiflSsplerifquc ne- 
ceflariisprQpinquifquefui§ , rehtStbfratfeca- 
ptiuoi 

Haec clades perculit iUecchani anitnum : qui 
cumviderettamvalido hofti feparemeflenoD 
pofl!e,perGuflitfQBdus<:um Caderchamo, rege 
Ketaonis, quaro regionem Uos Catay vocamus, 
ita vt hi reges tam in Cataio quam in Tutque- 
ftania& Maurenahar ingentem coUegerintcx- 
ercitura » &iundisviribusIehunumfluuiuiT 
tranfiuerint. Hunctamformidabilemappata 
tum vbiMamudusapud Tabraftanam intellc 
xit,celeritcrprofe6lus Balcam,magnum nume 
rum Gollegit Turcarum,Calangarum,Ga{naEo 
rumaliorumque populorum quibus £um fua; 
copias coniunxifletprslium atrox eommiflun 
eft. Et initioquidemvidebantur Turqucftan 
vi(5tores,quodconipicatusMamudus , defpe 
lansiamde vi6toria, confi;endit ingentem Ele 
phantum eumqiie in denfiilimum hoftiuir 
cuneumegit , vt ipfe quidem multum damn 
daret, ied & viciflum ab omnibus peierctur. A 
mtjires eius, videntes regem iuumin tantopc 
ticulojcontemta morte hoftibus illati, cum pU 
gnandoferuauerunt , & fic viaoriaminfpera^ 
ram reportauerunti Putatur autemjhoc prs 
lium fuifle inter atiociflima & cmeiitimma 
qu£Evnquam in Oriente commifla fuerunr , ac 
ciditqueanncAN.C.MyilLEg.CGCXCVIl 



S I VE Re G IS 

Hsc vidona Mamudo ocium peperic,vt nc* 
hiodcinceps eius inlndiam expeditioncs im- 
! pcdircaufusfueric, quipopuloslndorumlub- 
ados coegif ampleiti fuperiticionem Maho- 
mcticam.ErgovicinilndorumregeSj vidences 
dclibertatc &opibus fuisagi, colledlum ingen- 
tem exercitum oppofuerunt Mamudo. Pugna^ 
tum ibi eft per inregrum diem , fed vidtoria pe- 
nesMamudumftecit> qui interreliqipam prx- 
dam opuJentiftlmam XL. Elepiiantos cepiti 
Quifupereranrexlndis,receperuntfe in mu- 
nlmenrumquoddaminexpugnabile , ficumin 
mediolacu , inquodcoaceruaueranc omnes 
fuos thcfauros , cumfacraGaza&; Pagodibus 
fiue Idolisfuis. Et camen in hoc munimentum 
intrarepotuitMaraudus , in quoquantum re- 
pereritauri,vnionum,gemmarum,aharumque 
rerumpreciofarum, incredibile memoratueft, 
nec operae precium velle percenfere. Accidic 
hoc annoAN.C. MXI.EgiraCCCC.Pari 
fortunaefauoreMaraudus aduerfus Gu2aratas 
vfuseftjcaefoeorumduce , qui fe Perfis oppo- 
nercaufiisfuerat. Ingensperidtempusfames 
Corafanamafflixitprouinciam , vtvulgohu-^ 
manascficauerintcariies , nuIIoob.Q:ru?toveI 
fexus , veliEtacis , velaonlanguiniracisdifcri- 
minc. 

Confedro bello Turqueftanico Mamudus 
Bagadetum obfidionecinxic>vcCaderBi]a, qui 
tunc erac Calipha , coadtus fueric fe dedere, ei- 
quequinque milliones drachmarum auriper- 
foluere,quo auro fibi pacem redemic Poncifex, 
reuerfoin Perfidem Mamudo. In huius Ma- 
mudiclientelamfededic , pfofefiusferuitium 
AbuNacerus » confirmatus pfoinde ab eoin 
Sacrapiafua. CumaucemMamudUs profedu- 
msdenuoin Indiam , Nacerumfecum ducere 
velleCjdeprecacus eft cam longum icer Nacerus. 
Ec cunc quidem difiimulauic iram Mamudus: 
Citterumreuerfusdomum , mifitadueffuseilm 
Altuncacem, eUmquegrauicercaftigauic* Ipfe 
Mamudus tercio in Indiam profedus , icerum 
aiiquoc viftoriis pocitus eft, & IpoUa opulenciP- 
fimafecumretulit. 

Praeeraccunc pfouinciae Goarzanae Mamu- 
nus quidam,paulopoft hscrcmporamorcuus, 
rclido filio Aboaly, qui iunxicfibi matrimonio 
fbrorcm Mamudi, magno fuo bono:vixic enim 
in pace 6cocio,donecrerii pocicus efl-,habuitqi 
mortuus fuccelTorem fratrem eiufdem nomi- 
nis,qui&ip{epaucisdiebus poft mortUus eft, 
non fine fiilpicione venenijper quendam Neal- 
Ataquinum porre6li. Huius Mamuni interi- 
tum impatienter tulit Mamudus , ftatuitque 
eum vindicare , quo fineconfcripfit exercitum, 
eumque mifit in Coarzanam.H unc mane quo- 
daro ex improuifo adortus Neal— Ataquinus» 
magnum Perfisterroremintulit, vtvidtoriaab 
initiodubiafuerit , quje laracn ad extremum 
Mamudipartesfecuta cft. Nesl Ataquinus in 
fugaa fiiis correptus » ligaciique manibus ad 
Mamudum dudtuseft. Ecvidel^cur Mamu- 
dus fafturus homini delidocum gratiam : 



Persarvm. /145 

cum autem fatis ruperbe loquei'6tur viftori, 
iracus rexiufilicillum fiifpendi , ttanslataSa* 
trapiaCoarzanenfi in Altuntacem. 

Quarta' Mamudi in Indiam cxpeditio hoA 
minusfelixfuit fupcrioribus deuidto Gulcan- 
do regc Idololatra. Hic cum fe vidum vidcrct, 
amiflis L.miUibus hominum,metuens ne vxor 
cius j qiiamibrmofiflimam fapra modum ama- 
bat, in hoftium veniretpoteftatcm y iugula* 
uit eam, & deinde feipfiim quoque inipfis Ca- 
ftris. Superauit in eadem qUoque IndiaregcS 
Gipalem&Iandebalem , potitusimmanibus 
diuitiisjtcuerfufque Gafnaeam » cxtruxitfuper- 
bifllmae ftrudurae Mofqiieam in gratiarutn, 
adtionem pro tot vidoriis. Hinc tuminPer- 
fidemveniiret , cepicvrbes,Rey,& Hifphaon 
inHieraquena , cumque per annosduosaeget 
decubuiffer,excin(auseAann.AN.C.MXXXl. 
Egir£e CDXXl. Duobus diebus antequam 
aniraam efflarcc , voluit fibi ad ledum afferri 
omnes fuos thefauros , & quicquid vlpiain 
preciofihabuic, quibus CGn(pe6tislafgicerilIa- 
crymarusverbum nullum procuht ,vtdecogi- 
tationibus eius tum quidem conllare iiionpo* ' 
tuerit : exeotamen quod mandauir , Vtcum 
curacuftodirentur > colligi poteft:caufatrifti- 
tiseius, quafuit j quodiisamplius Igitarinotl 
potuit. MortivicinusvOCauitad fe mihimum 
natu ex filiis , quem ingenij turbulenti noUerat, 
eumquehortatus eft , nequidaduerfusfratres 
moueretjfed maximo hatu obediret: refpondit 
adolefcens, nonefllecuripfevereretutaliquid* 
i ta fe vi £t ur um cu m fratr ib u s , v t ipfe pater cuni 
fuisvixiflet. ' 

DamhacinCarafone , Maurenahar&Vf-j 
bequia fiunt , res Perfic± non in minore erant 
confufione. Magiddus enim Daulaeus Rex 
Gerionis negligens admodum erat rerura 
fuarumi & improuidus. Mamudus ergo vit 
ambitiofus tioli negligendam occafionem ra- 
tus, mifitaduerfuseum cxercirum , cuinihil 
quiequam repugnauit Magiddus , gnarus 
Mamudum nuUa re ofFendifle. Sed decepit 
eum \xkc fiducia. Captus enim eft cutH filio 
luo Abuzeyfo. Vix aCcepit de his Mamudus, 
cum fibi Magiddi thefauros afferri iuflit > iii 
quibuserat praeter Millionera vnum denario- 
tum auri ingens vis aureae & argente^ fupel- 
ledtilis , &resali£eincredibilis precii : dein- 
de voluit ante fe fifti Magiddum Daukum, 
quem prffifentem interrogauit , an ynquam 
legiflei Chtonicon Regum Perfis ? & boc af. 
fcuerante , qua;fiuitalterporro , annofletlu- 
dum latrunculorum J & hoc itidem affir- 
mante , Icifcitatus eft potro , anvnquamvi- 
diifet duosreges in eadem area idem regnum 
poflcdifl^ ? quod cum negauiflet Magid- 
dus , Mamudus ei raultis Verbisexprobrauk 
hegligentiara & diflblutionem cum regnandi 
imperitia coniun (3;am,eumquc mifit inCaralb/> 
nem. 

Sed &inter iplbs Daukos valde tumultua- 
tumeftinPerfide &Kermone , bcUigeranti- 

NN 5 bus 



i^o ImperivmMagniSophi, 

busAlbufabare&GelalafratribuscumTomo tisfaceretmiliti , multasres preciofasvenderg 
i)aul£eo,quipatriBoadaulafofucceflerat % fed coaftuseft. 

poftremopaxintereosfadaeft. In Diarbccana In Bafora pariter laboratum eft diflenfioni- 
intercedebantclandeftinapadtainter Accmum, businterTurcas&Dialemenfes , quoruroilli 
Boadaulsifilium&quendam ex ducibus Sul- fauebant Malek-Acifo , nepoti Gela-Dauki, 
toniDauljEijquacvbidete(fta fuerunt,vix com- quem oderant Dialemenfes. Hac pro fc vfiis 
ponirespotuitnead arma veniretur. Conue- difcotdia Abui Gamiar , pccupauit Baforam, 
nerunttamenita , vt Acemus BoadaukiPrse- progreffusinde Vacetum: quemtumGelaim- 
fedluselletHicraci^in Arabia , Sultonus vero pedirevcllet,mili£escontraipfumpugnareno- 
DaulsBUS haberet Aunacem cumPerfide. Sul- luerunt,q[uodfibinonfoluta caufarentur fttpc. 
tonusverodomum reuerfiis , maioresquam dia. Interea AlbufabaresKerraonisrcx.videns 
anteacopias confcripfit quibuspraefecit Eben resPerficasad huncmodum tnrbaras , profe- 
Salacera.quem mifitcontra Acemum. Verum 6turuseo cumexercitu, mortuuseftinvia.poft 
Salaxvidus , coaftus eft fe vi£torjsdederear- cuiusobitum vocatus a Kermonenfibus Abul 
bitriojfaluavita , vndcintantum creuere Ace-- Ganiar , Rex Perfidos&Kermonisappellatus 
moBoadatikifpiritus , vtfeipfe Regem Re- eft. Cumantem vclletapprehenderepoflefllo- 
gumappellauerit , quodacciditanno AN.C. nem,obuiumhabuiteumexercituGelamDau- 
MXXI. EgitcE CDXl. Anno fequenti iuflit kum,aquo Abulvidus &profligatuseft. At 
Salacieruioculosr Eodem anno Bagadeti rex Gela,cum Vaceto fufiiciens praefidium impo- 
faduseftGela Daula^us.fa^aumqueeftnouum fuiiret , reuerfuseft Bagadetumanno AN. C. 
fxdus inter Acemum & Soltanum Daulxos, MXXXII.EgiraeCDXXII. quoannomortuus 
interuentu potiflimum fiiij Sol tani,ita, vt Hie- eft Cader Calipha, cum (edem Pontificiam ob- 
racem Ar^bijchaberet Acemus,Perfidem vero tinuiiretannisXLLmenfib.IV. incuius locum 
& Kermonem Soltanus.qiii duobus annis poft fubrogatus eft filius eius. 
mortuuseft,annoAN.C.MXXIII. Egirae 

CDXIII. Pofthuius mortemquidamexpr^- ALKAHBM BEAMARTLA ASV' 
cipuiseiusbellidueibus AbuMokaran noroi- iafar{^JbdHla,CAliphA XLVJL . 

ncjvoluitarmataiiianuinregnumintroducere ^ 
filiumeius AbuI Ganiarem ; fedTurcomanni Huiustemporanonfuerunt pacatioraquatt 
quiinPerfidchabitabanr, vocaueruntexKer- {uperiorumCalipharum: &vraCarafoniaprQ- 
moneAbulfabaremSultonifratrem,-eumque uinciaincipiamus, diximusin fuperioribusd( 
inScyrasvrbemreceperunt , dum alreradhuc morre^Mamudi,cui(ucceflritMahametusfilins 
jnviaeflet. HocintcUedo AbulGaniar mifit Erathuicfrater , cuiPaterviuusdcderatPro 
exercitumadScyras , vndecompetiroreiusin uinciam Hifphaonenfem , qniftatim, vbid< 
, Ketmonemie recipere coa^tus cft. Neque ta- morccparris acGep!t,armafamfit aducrftisfra 
menprbindepax fuit , cum quidam bellumin trem.Antequaraautem ineumduceret,fcripfi 
Abulfabaremcontinuarivellenc.Adextremum Mahometefrarri,nonaliofeadtieniflefine,qii 
tamen poft varias vicifl5tudines Abulfabar vtfuaei probaretferuitia.-fibicnimfatisfuper 
reuocatus Scyras regnum Perfidos obti- queefleterrarum , admagnificetranfigendan 
nuit. vitam. At Mahametus , qui calianonopMba 

AnnoAN.C.MXXVl. Egirx CDXVI. feruitia,rogauicfrarremperfuos,vtdoroumre 
morruuseftBagadetiAcemus,qui&Moche- uerterecur.HocrefponfoadeoofFenfuseftMa 
raf,Daukus,cumvixifletannisXXIII.men- fudus,vcfeconfeftimfrarrishoftcmprofitere 
fibusIII.regnauifletannisV.diebusXXV.Vo- tur,quanquam mulrireconcihationem fuade 
catusigiturabBafora cft Geia Daularus , qui rent. Sed hoc fruftrafuir. Mahametus enin 
cumnonfatistempeftiue adfuiflet*, tranftuie- prafmiflb aduerfus fratrem Ifluf Sabataquinc 
runtproceresregnum ad alium. Vkurushanc ipTecummaximisfecutus^ft copiis. Cumaut 
iniuriam ad Bagaderum acccflit Gela.ied repnl- Tanganabatam yeniflec , fubftirir ibi per vnur 
fusfugatufque Baforara fe recepit , cum omnia mefem, quod eflet quadragefimstempus raot 
impedimentabonamquepartemmilitumami- Mahumetano. IbiMafuduseumcircamueni 
fiflet. Anno fequentiTurcseceperimr Bagade- vtproditionelflufi&malitiaAmirHalys, du 
tum,quamfpoliauerunt&incenderunc,quod cum pra^cipuorura, Mahametus capcus&fr£ 
fcceruht , ne cflcr recepcaculum Arabum, tritraditus fuerit , qui proditoribus dignar 
qui circa eam vrbem habitabant. At incolx perfoluit mercedem. Iflufum enim ferra 
vocatum Gelamrcgemdixerunt , quiingref- menris oneratutii in profundam deinerli 
fusvrbemcomiterabCahphaexceptus , Pon- foflam , Halyn autcra laqueo fufpendi iu 
tificipedesofculatuseft. IntereaTiircs, quo- fic. Fratri Mahamero iuflic Mafudus cri 
ruinGelafueratvfus opera, petebantfibifolui oculos , &ficfa(^i:uscftdominus totius Cars 
ftipendia: curaqucGeladeftiruererurpccunia, fonias , Gafna:a& Hieraquenae.-quodaccid 
illimultacdidcruntinfolentixcxempla, ipolia- annoAN.C.M XXXH. EgirseCDXXI 
"tisprsecipuisdomibusptocerumjinclufbquein Poft hjec mifit MaUidus Altuntacem Satn 
domoquadamGela, quemnolueruntdtmitte- pam Coarzinae conrra Halyli -Taquinure 
re,nifiCaIiphaproeofpopondiflet , qui vcfa- qui tcnebaf' Saraarcandam & Bokatam 



SivE Recis 

hi cum confligercnt , vidliR fuit Taguinus, 
quamuis ab initio fuperior vifus fuiflet : Sed Al- 
tmitax vidloriam illam magnoemcre coadus 
i eft ,cum&floremmiliturafiiorum> &:ip(am a- 
mififfetvitam. Sentiensautemfemortiexvul- 
nere viGinum,padtus eft inducias cum hofte,ne 
fuidcftituticapite csderentur. 

Anno A N.C. MXXXlV.Eg. CCCCXXVI. 
rcbellaueruntMafudo vrbes Gibal&Rey, & 
nnilitespraEfidiarij.qaspateripfiusinlndia reli, 
querat : Contra ipfe occupauit Gerionem & 
Tabraftanam.Sed&ducesTurcasvicit, & iter 
inlndiamadornauit. AtTurcs , quidiffipati 
noncaefifuerant , multapet eius abfentiamin 
Catafoniam occupauerunt, cicceruntq; Alao- 
rem Dauic-cum 8c Abufalemum fuis Sacrapiis 
undeMafuduscoa£tus eft inGerionemreuer- 
ti. Inicinerecertior fitjLatronemquendam cu 
centum graffatorum raanipulo, inmunimen- 
tum proximum ferecepifle,folitum ipoliarevia- 
tores. Hunc cum fuis ad (e vocauitMafudus, 
poilicitus fecuritatem &fa!uum commeatum. 
Vbi vero praefto fuerunt , iuffic omnes ad unum 
iufpendio necari, dicenshochominum genus 
quocunq; modo 6 medio tollendum efte: Dum 
perfcquituritcr fuum Mandus, inuhsadeiim 
afferunturquerimoni£e,(iiperlaeuitia&Tyran- 
nide Nuri Taquimi.Satrap^ Balcani. Progref- 
liisvlterius, accipitnundum-, Daudumquen- 
dainducembelli Turo^m aduentare cum vali- 
dis copiis,vt opem ferret Nuro Taquino , cum- 
qi iamad Balcamperuenifte. ibi Mafadus Ycri- 
tus neincluderetutjperrexit inDaudum,habens 
viciffim fequentem a tcrgo Nurum Tarqui- 
num,qui vltimu eius ceciditagmen.magnaitiq; 
partem impedimentorum abftolit. Mafudus ita 
male habitus,non taracnomifitinDaudum du- 
cere,quem & vicit, & in Gafnsam fugere com- 
pulit. Hinc cum filiumiuura Maodudura Bal- 
cara mififilet , comitatus Naceto Hamedo Can- 
cellario fuo,raagnoq; numero militum, ducens 
cciam fracrera fuum cf cum,perrexit in Indiam. 
Cumqi ad fluuiura veniffet , qui vulgo Sendus, 
PcrfisPangusappellaturjnecaliuseftquamln- 
dus.tranfiuit ipfe cgBi fuis in altcram tiparo, in 
ciceriore vero [rcli^iffratrcm cum thelauris 
f.ibcullodiaNiilVirquini Tribuni. Hicabufus 
abfentia Mafudh diftribuit thefauros regios in- 
termihtes , &IaIutauitRegemc2cumMaha- 
metara.-qui cum prirao oblatu dedignatus fu- 
iflethonorem^ad exrremum formidinemortis 
accepiteum : Quofaito &ipfitranfitofluuio 
impetum fecere m Mifiidi milites , qui non 
nuiltura repugnauere , cum nihil minus quam 
hoc fociale bellum e.vpediauiflent. Mafudus 
captusfuit,aquonihil exegerimtaliud , quam 
ut priuatus in aliquo loco viueret & quietus. 
AccepitMafudus condicionem, elegitquefibi 
Caftrum Cobracebir. 

AtRexca^cus, cumanimaduerteretferegno 
^arumapcumefle, refignauitid Humedo filio 
fao.quiafllm-itofibi IflufFTaquirv) iuniore & 
Aly Caehoando,quorum patres Mafudus inter- 



P E R S A R V M. ift 

fici iullerar, non minus quam Hamedi patri o- 
culoscruerat: hiinquaminarcemCobracebic 
ptofedti , intcrfcccrunt Mafiidum , cum dcccm 
annis Rcx fuiflet^homo animofus & liberaHs in 
fuos. Miferat hicante Maodudutti fihum fuum 
Balcam , qui Mahametirediium ab Indiainan- 
guftiis apud Gafnaeam praeftolatus , eum ccpit; 
Gum fiho HamedojNuftaquino, & duobus iw 
quiaudorcs csEdispatcrnaefucranr, cum multis 
ahisgenerercgionatis, quosomncs necariiuf- 
fit,exceptovnicoAbdeiramo,Caferfiho,quem 
viuuni conferuauit taU de caula. Mafudocap* 
to,q'.!idam exfratribus eiusDiadema capiti eius 
detradum humi abiecit , deteftatusfortunae 
iniquitatem. Ibi Abderramus accurrens , re- 
pofuit Tyaram capiti Mafudi , folatus homi- 
nem ut potuic Hoc vbi Maodudo Mafudifi- 
lionarratiimeft,itapIacuit , vtei vitam refet'- 
uauerit» 

Potitus tam infigni viAoria Maodudus» 
fumptuofum excirauit Eedificium quod FalHa- 
bad appellatum eft. Casterum Mafudi mortcm 
mukx turbs fccutae funtper Perfidcm & Indi-' 
am , vencruntquepaulopoftterrce Indicaecum 
Prouincia Maurenaharinpoteftatem Maodu* 
di.Turcaetamen quip^rid tempus erantin Ca* 
rafone & Maurenahar eura non agnouerunt, 
contraquoscumMaodudus mififletexercitum» 
victxfuntGopiseius, Et AlibiTurcaeprogrefli 
e Turqucftaniacum ingenti mulcitudine.cxcur^ 
fionesfeceruncin regiones Garraeram& Can- 
dacharam ; Scd hos prsefidiarii Maodudiin an- 
guftiisaflecuti,magnaftrageeonciderunr. 

Hoceodemtemporerebellaueruntaduerfiis 
MaodudumregcsIndorum,quihacl:enusn be- 
nefidarioseiusfjffifueranttCumq-, fiiascontu- 
hflentvircs, veneruatlad obfidendaLahoram, 
ad quam eripiendam ex eorum manib^s , mific 
Maodudus maghadiligenciacopias fuas. Sed 
haeccontrouerfia compofitafuit,duxitqi Mao- 
dudus mihtes fuosaduerfus Turcas Saliuquen. 
fesjquioccupaucrantCarafenem. Seddurata- 
lia mohturjcorripicur dolorib. colicis , qui eum 
in viainteremerutan.AN.C.ML.Eg.CDXLL 
Ecfiautem hic duos reliquit filios : mihtes tame 
ad regnum vocauerunr Aly bcn Mafudum, fra- 
frem eius,qui tamcn non diu hacdignitategaui* 
fijs eftrnan^ fummus Confiliariorum Mafudi re* 
ftitutum in libertatcra Abdum Aachidum, re* 
gemfalurauitjcocgitqialcerumhuiccedere. 

Interea apud Bagadecura nihil pacati erat , 
populofiibindcadueifiis Gelam Daujaeumre* 
bellante , qui & in huius contemtumregem 
appellauit;Abulganirem , qui tamen oblatnm 
honorem nonaccepit. Etquamuis Turcxpadi 
fuerint cuvli Gela,ttanfa6tiotamenilia ratanon 
fuitilllient<n,uthabcrentcaufam fpoliandi vr- 
bem,fubiecermiteiignem , expulfuri eciam eo 
modo Gelam.fi potuiflent, quod contigit anno 
A N.C.MXXXVII.Eg.CDXXVll. Hos motus 
fecutum eft tantun) gclu , ut Tygris fluuiui 
decem continuis diebus glacic conftiterit » 
tantumque niuis decidit ccelo , ut omnis 
NN 4 ageE 



sigcT circaBagadctumad tces palmos conteitus 
fucrit , qus profedlo res rara Sc admiranda 
eft , fi fitum illius rcgionis & clima cxli feonfi- 
deres. Anno Chrifti MXLIV. Egirae CGC 
XXXIV. quidam dux Turca Ebrahem Nea- 
ly ingreifus Hieraquenaro cepit Amedon ; &a- 
lius occupauit vrbemRey jdum interea moritur 
Gela Daulaeus , cum regnauiflet aniXVII. Erat 
tuncfiliuseius Abu Manfudusapud Vacctum* 
qui ad regnum Vocacusfuit. Caeterum taniis is 
domiimplicatus erat tumultibus,utadconfti- 
tutum adefle non poflet * Ynde gubernatio r^- 
gni Abul Ganiari delatsfuit. Anno S. MXLlXi 
Egir« GDXL. mortuus eft in Kermone Abul 
Ganiar,rcli6tis quinque filiis.quorum haec fue- 
renomina:ManfurFuIadSotun , K.ozraO,Fe- 
ruz, AbuTaher.AabucayduSj, &AboaliKayr 
kozrao. EtSotunusquidem , quodnatuma- 
ximusefletjdebebatfuCcederepatri : StdCoC- 
roesFeruzuspotiorefuitlocO, qui adeptusre- 
gnum mutauit nomenfuum, appellauitquefe 
MalekRhaym , qui& poft multas turbasrc^ 
gnum retmuir* Apud Bagadetum volebat Gali^ 
phaDamafcenus , quieratex Ifmaelisfamihij 
deijcere fede Pontificali Calipham Alkahe- 
mumjque & cedcre vtbe coegir,& adTozel be. 
eum confugere , qub cum ei intercedebatami* 
citia. At hic mgreffus BagaddtumjOmniamifcu- 
itflamma & fanguincnulliparcenS, ne mortuis 
quidem,in quorum lepulchrislatentes quare-^' 
bat viuos , & fic reftituit Alka hemum in Ponti-» 
ficatilra. Dumha2cgeruUtur,venitBagadetUm 
Ganiaris filius Malck Rhaym , quem multa pro 
jurefuo allegantem Toielbecus in Carceiem 
coniecit , inque eo mori coegit. Nectamen 
interfedigladiariceiraueruntfratreseius , qui 
feraetipfos mutuisconfedere carceribus atque 
lanienis ,.pertradis ef iam in Csdium focietatem 
Turcis. Poftrerao Aboaly Kaykozrao, AbuU 
, Ganiaris iilius , ultro ceflit Satrapia paterna,' 
eamquetradiditOlobo Arialomi , quieivicif- 
fimdeditterrasNaobartdiam& Adtacam , in 
qua rehquos vitae fuae dies exegit,femperab Ar- 
falone comiter & benigne habitusimortuufque 
eftpoftfratresfuosanno AN.G.MXCV.Egif^ 
CDLXXXVII. EchicfuirfinisregniDauIaeo-^ 
ruminPerfide. 

Porro pcrfecutus eft Tozelbecui Abdum 
Rachidum,quifeinmunimentumfirmiflimum 
recepir.Quod cum ille nullo modo ie expugna- 
repoflevideret, corrupitexcubirores, quiRa- 
chidumcum propinquis fuis tradiderunt To- 
zelbeco,quieosomnesmadtari iuflit : Cum- 
que (e ipfum Regem declaraflct , duxit vxorem 
fororem interemti. Sed paucis diebus poft.cum 
de more publice (aliitandus eflet a populo Rex, 
decemex primisciuium , cum eum falutaturi 
circumftitiffent , trucidauerunt eum di£tociti- 
us,nemineadTyranni necemexcIamanrc.Poft 



ImperivM Magni Sophi, 

gir^CDtXVII. Kllido fucceflbre Ebtahemd 
Mafudijfratre fuo: quo ipfo quoque anno diem 
futim Obiit Alkahemus Calipha , cumPontifi- 
cioprjcfuifletan.XLIV.menGlV. 



i^LMOKTJDr BILA 

fhAXLrin, 



CALU 



Poft Alkahcmi mortem hic Calipha fadlus 
eft.-quoSedem obtinente multimotusPerfidem 
exagitaUcruntinec tamen magni raomenti. Ai in 
Carafone & MaurcnaharEbrahemus,quiFer- 
rogozadofratri fucceflerar,pa£tacumTurcis fc- 
cit.Cumque regno fuo pacem peperifler , duxit 
in Indiam , eftq-, nonnulhs vi<^toriis cumprjeda 
opulentiflima pothus. Verum Malecha Tuf- 
queftaiiiae Rex Perias tam diucurna pace frui 
patinonpotuit.iedmagnas collcgitcopias, ui 
Perfideminuaderet.Ebrahemuseo cognito,rai- 
fit OratoreS adTurqUe(tanum,qui magna der* 
terirateufi,eUm a propofito auerterunt , nec 
hocdunraxat,fed & effeceruntjutroborandxa- 
miciti| ergoMalecha dederit filiam fuamin ma- 
tfimonium MafiidoEbrahemi fiUo': quibusfa- 
dlis mortuns eft Ebrahemus anno Siilutis 
MLXXXIX.Egir^CCCCLXXVI.Sexcoanno 
J)oft viuCndi quoq; finem fecit Calipha Almo- 
dady Bila , cum Sediflet anriis XIX. men.^. 
busV. 

K^LMOST AZER BlLA, CALU 
phaXLIX. 

Almodtadifiliushicfuic , quo Caiiphatuiti 
obtinente Bagadetum vrbs eluuie Tygrisftuuii 
inundataatq; cuerfa mutauit fitum , in alteram 
fluminis ripam ttanslata , quas Orientemte- 
fpicit, ubinuncfiracernitur, locomulfocom>* 
modiore quam antea. Habuit haec velaprimi 
fua fundatione vcl inftauratione per Abujafa- 
remXXV.Caliphas, quorum nullus in iplavf- 
bemortuuseft, quodquidem videturadfflira- 
tione dignum. Vfus eft Almoftazer alta pace 
prope toto pontificatus fi|fetempore , quem 
gefllcXXV. Annis , menTibusVI, quotcm- 
pore elapfo mortuus eftanno SaL MCXXIX. 
EgirseDXII* 

K^LMOSTARCHnp BILA ^A^ 
ZELE , CALU 
PHA L^ 

Maghi hic fuic homo ammi & ad geredabel- 
laprocIiuis,utqujquofdamPerfaruraPrincipes 
oppugnauir, & Mafudo Saliuquio Carafonix 
regi quafdamprouincias ademit, quo cUmca- 
lipha bellum variafortuna geflit;Scd ad excremu 
Mafudus vi<5toreuafitapud vrbeTaurim.ubiCa. 
hunc extra<5tus carcere FerrogoZadus , Mafludi lipha fuga fe (eruare coadus eft , Scd nihil iuuit 
filiusjAbdiRachidifrater » regnoper Vl.annos eUmhaecfugajcaptusenira pauiopoft,&adMa- 
fotitus,mortuuseftannoAN.C.MLXXIV.E- fudum adduCus , iuflu nuius necatus fuic, 

anno 



iS I V E R E G I S 
.fehnb A M.C.MCXXXVI. EgirxDXXlX.ciim 
J?ontifex fuifletannisXVII.& menfibus II. 

BILAy CALIFHA Lh 

\ ^iliushicfmtfopenoris.qindumeonaturvL 
cifcimortempatris , contrahitcopiasquantas 
poteft maximas , proficifciturq-, in Perfidem 
aducrfusMarudum,magnamq; paitem regionis 
ciadimitXum autem Mafudus euigilailet,ma- 
gnopra:h'oSacerdotem deuincit , quivixsegre 
Hifphaonem Hicraquenaelapfus , iultu Mafii- 
di trucidatHr,anno A N.C. MCXXXIX . Egir^ 
DXXXII. poft cuius mortem Mafudus Bagadc- 
tum venit , & ncraine repugnante adwiiilus 

^LM.O CTAF 13 IL A,C ALt- 
^haLII. 

Mafudus fadlusBagadeti dominu5,in locurti 
Rachedi CaUpham creat Almodafi Bilam,pro- 
pinquaumdefundli; Etpaulopoftipfemoritur 
inPerfide. Vndearripuit Almocaafus occafio- 
nemconicribendiexercitum , eumque inPer- 
udem mittendi,ubiuon magholabore recupe- 
rauit omnia , quas Mafudus patri auoque eius e- 
ripuerat : quascum nulio prope interpellante 
^uietUspoiredifietperannospropeXXlV.mor* 
:uus eftanno A N.CMCLXLEgirie DLV. 

^LMOSrAt^GRr BILA ISSFF, 
Cdifha LIIL 

Succeffcrat Mafudo inPerfide mortUo,Ar^ 
faloncha filius in Gafna^a regione , qui cum vix 
DiademademorefumfiiTet^iulfitcompiehendi 
omnesfrarresfuos, quos multoshabebac , & 
vinciri , practer vnicum Baharoncham qui eua- 
fit. Horum proximi agnati crant fiatresduoi 
priorSamar, Satrapa Carafonise : Alter Maha- 
medus Hieraquens. Ad priorem igitur Sama- 
rcm confugitBaharoncha , quicum cuni Ar- 
filoncha fratre in gratiam rcducere tentauit 
cum vero hic abnueter,Samar ei bellum intulit, 
mgreflusque Gafnseam , vicit Arfaloncham, o- 
pimis poritus fpoIiis.Nec hac contentus vido* 
tiaSamar,inftantcBaharoncha , eumfecundo 
vicitjtotamquedeprjEdatasregionem , Balia- 
roncham in eius pofTeffionera mific» At Arfa^ 
lonintelledo Samarisdifceftu , ingreffus Gaf- 
n^am , cogit Baharonem fugere, Iratus Samar 
rcuertitur , vincitcapirque Ar/alonera tertio, 
eumquetraditBaharonifratri , qui necariho'- 
minem iufficcum non nifi tresannos regnafleri 
anno A N C. MCXIX. Egirs DXIL Baharoni 
magnajtrlbuunrur virrutes, quodfueritcomis 
&rliberaIis,faciUsadignofGendum, amatorlit- 
teratorum , &ip{edod;usadeo,utqu£Edamin 
Philoibphiaicripierit, nec tamen rerum belli^ 
carumimperitusjuroftenditin expeditionibus 
fuis.quas in Perfiam IndiamqueflJTcepir. Obiit 
hicPrincepsdiemfuumanno A N.C.MCLill. 



PERSARVMi 't\\ 
Egirz DXLVlLcum XXXV. annis rcgnaffeti 
Succeffit ei Cofdroes fihus. Profedushicfta- 
tim fuh initianoui regniinlndiam,reucrfusin- 
uenic rcgnum fuum occupatum ab Samate Ca- 
rafeniaerege • Cumque noh fatis habferec 71^^ 
rium,quibusfuarecuperaret , reuerfuseftLa- 

- horam in Indiam , ubimortUuseftannoSalu- 
tis MCLXI.Egira? DLV.cum regnauiflct annis 
IX. Succeffit ei CofHroes Maleeus fihus La- 
hora: , quae caput eft regni Multonii inlndiai, 
omniaenim per Perficum regnum iamabahis 
obtinebatttur , nec fatis erathuic adolcfcentf 
vel animi vcl virium ad ea reperenda. Sed& 
ex Lahora IndiEB pulfus Malecus > inGafn^* 
amrediit , vbi mortuus eft anno MCLXIX» 
Egiraj DLXIII. Tertio anno poft finem vi" 
uendifecitGaliphaAlmoftangetjCumXI.annis 
prsfuifl^et. 

ALMOSTANZT BENFR ELAH 
K^CETs^, CALIPHA . 
LIF* 

Laudatur hic Calipha j qui patri in Ponti- 
ficatu fucceffit nomineliberaUtatis , cruditioi 
nis,6ccjeterarum virtutumprinci^c dignarumi 
Pr(^fuitrebusannisIX.menfibus VIILmortuus 
annoAN.C MCLXXX. EgirxDLXXV* 
Nihil fub huius pontificatu memorabile con- 
tigit. ■ 

NACER LADIiSt j CALIFHA 
LF. 

Filiushicfilperioris , Caliphatum obtinuit 
totis XLVIII. annis, floruitque fiib eo Bsgade- 
tilm quam maximei ^Hoc Potitificacum ge- 
rente, Coarzini Salincosinua/erunt , eofque 
penitusdeuidos fibi fubiecerunt : EtTartari 
fub Chingi Chamo Turoncm & Agemum oc- 
cupauerunt , omnia vaftantes igne & fangui^ 
ne,quibus calamitatibus tantum mseroris con-». 
cepir Cahpha , ut moreretur anno AN.Ci 
M CC XXVI.Egira DCXXIL 

. j 

K^LTAHER BILA MAHAMM^\ 
dffSjCaliphaLFL 

Naceti filiiiis hic fuit , fucceffitqucpatri i 
fed in nouem duntaxat menies , mortuus e-. 
nim eft anna Salutis MCCXXVlL Egir«^ , 
DCXXIIL ! 

ALMOSTANCER BlLA CALt- 
fhaLFlL 

Succeffithic Alzaheropatri , cuiusrantaiti ; 
fiiosfuitliberaiitas velpotiusprGdigaIitas,utex4 , 
haufto aerario fuo largitionibus pauper euafc- 
rir.HuiustemporePerficum regnum alra paee 
laetatumcft: VcrumMogoIesfiucTartariillud 
ingreffi,nonnuIlasfibifubiecerunt proUincias: 
quibus cum fc oppofuiflTec Almoftanccr, coegic 
eosmulta rurfiis deiercre qus occupauerant, 

cum. 



Imper.xvm1s 

cumq; eosaliquot pracliisviciflec,raottuuseft 
annodceiiT.ofeprimoPoiirificatuslui , Salutis 
Noftr» MCCXLIV.Eg.Mahometan^DCXL. 

ALMOSTACEM BILA ABDFLJi 
quini^uagejimus oSIauus ^ vlumus 
Calipha Bagadetenfis. 

Tattari ab Almoftanceto Bila ad eum quem 
diximus modom vidi.fubAlmoftacemofiiio e- 
ins virKjicias aPerfis exegerunt.O''acufan enim 
Tatrarus "osvicitiocridrq; Catipham, cum di- 
gnitaremillamannisXV.rocnfibas VLfuftinu-' 
iiret. SicdefiemntcaliehaedcBaga^jeto, quam 
vrbem nosBabyloneiPjTurc seBaidach vocant, 
qujm Tartari occupauerunt Um vniuerfopro^ 
pc regnoPerficG.Fuit autem Almofltacemus tri- 
gefimusfeptimusexiftafamilia, quxCahphaS 
mppeditduirperannosprope DXXIII.plasrni^. 
nusrde quibus Sigi latim adum eft,pio ut illi in 
Chrontco regnm Perficorum enumerantur. 
Fecitaqrem vitas finem Almoftaccmns anno 
SalutisMCCLVllI.Eg.MahomedcaDCLV.-, 

VE MOGFLIBFS SIFE TARTA' 
ris qui in Perfide dominati 
fuerunt. 

CHIJ^ GV IS CE A M t prmmVerfarumHex 
exTartarii. 

Primushicfuitqui vim &:arma Peffisinku- 
lit,filfus Stiky Badu , cognoraento didus Vali- 
dus,cuius iam fubiicicmus Genealogiam ,fado 
initio abhuius Chinguis patrc ufq; ad odauum 
citisavum. Badur, Fil Cham , Toraana-Chan, 
' Bayf?mger-Chan , Cayduc- Chan , TQmin- 
Ghan, Bucca- Chan, Buzan- jar,quiQ£lauus 
fuit AuusChinguis-^Chan, quinatus eftanno 
AN.C. MCLIL Egir« DXLVL Amifitpa- 
trem annos natus XII 1. Sic defpefta cias pueri- 
tia, multimotus iii regno Tartarico orri (unt, 
quiduraueruntufq; ad annufalurisMCLXVI. 
EgifajDXClX. Peruicirtamenomnesdifficul- 
tares Chinguisjfupetarifqiiis, quifucceffionem 
eiusdnbiam teddere volebant, potiruseftvni- 
verlbtegnopaterno. Nomeneiusantea fuerac 
Tdmachin, verum vbiin regno ftabilitusfdit, 
quod acciditanno AN.C. MCCVII. Chin- 
guis-Chan nominarivoluit,quodTartarorum 
hnguaronatR.egemRegum. Fuithic Princeps 
longe potentiffimus , qui fuo fubiecit dominio 
omnesHordasfiuefarailias Tartarorum,cum 
Regnis Cataio, Helan , Tangar & aliis,quaE fibi 
fubiugauitannoSalutisMCtxiX.Eg.DCXV. 
Egreffits hic cum copiis innumeris irruit intc- 
gnum Maurenahar. Oppofuerat huic Ic pri- 
mum Mahometns Corraeemchajfed videns fii- 
asviresiiihilpofle aduerfiisillamtcmpcftatem» 
ceffitfigitq; Carafonem. 

IntrauitinMaurenaharChinguis-Chatiaii- 
fto A N.C. MCCXXlV.Egira: DCXX.iHterfe- 
ikis omnibus pubenbus in tota ptouincia i 



Iagni Sophi, 

Idem fecit in VrbeBalca , unde mifit XXX, 
milIiaTattarorum,quiperfequercntutCorra- 
cemcham , qui femper fugiens eum praeibat: 
Ad extremum adepti fiint eum Tartariinpro- 
vinciaGueylonia , vbieummadlauetuntcum 
fuis , peruaftata regione eius igne & gladio. 
Hinc ad Vrbem Rey delati Tartari,putantur in 
eatrucidauifle DC.hominum millia-.InNicha- 
buravero viros XI. cenries mille , pueris& 
mulietibusnonConnuraeratis : Ad eummo- 
dum tortentis inftar infinitis caedibus grafta- 
tus eft Chinguis-Chan per omnes prouincias 
regniPerfici. Erarper id tempusCaliphaBa- 
gadeti AlmoftanierBila, quiveritus irruptio- 
nemTartarorumin fuasterras, collegit quan- 
tum potnithominum ut ptoccllam illam di- 
uerreret. ErantiamTartari fecuri fadi, etta- 
banrq, fpatfim ac diuifi:Hoc ita magna pruden. 
tiaaggreffiisGaliphajCoegitpropetoiaexcede- 
re Perfide , & fe in prouinciam Maurenahar re- 
cipere.Accidete h^canrioialuiisMCCXXVII. 
Eg. DCXXIII. Mortuo Mahameto Cott azinat 
rcgcvidens filius eius Tartarorum violentia; fe 
obfiftctenonpofle, aufugitinlndiam. Huius 
veftigiisiDfiftentcsTartari , eumaipudlndum 
fluuium aflecutipugnare coegerunt. At isvi- 
^usinMuiteniam 9 adeoque inrerioralndix 
filga (e recepit. Ipfc Chinguis Chan , cum viam 
feciflccfuisinuadetidiPerfiam , reuerfuseftin 
Cataium , ibique mortuus , anno AN.C. 
MCCXXVIII. EgiraDCXXlV. cumvixiffei 
annos LXXVIII.I labuit omnino filios quinq;: 
primo nomen erat Tuch-Chan , qui Vl.mcnfi- 
bus anie patrem mortuus eft. 'Altet vocabatur 
Chagatay-Chan,cui dederat prouinciam Mau. 
renahar. Aygorto Corrazinam . Quartus 0<3:a- 
cayhonfucceffitpatti.Quintus vocatus fiiitTu, 
li-Chan , cui pater dedit qua^dam terrascum 
omnibusrherauris.Sed&hicmorruus eftanno 
AN.C.MCCXXXIL EgirafDCXXVlII. ita 
ut ex quinq: Chinguis-Chani filiis folus fupet- 
fuerit Odacayhon , tant^potentiae haetes futu- 
rus. Reliqueranttamen&fratrcs eiusliberos, 
de quprum fuccefSone in fequentib. dicemus. 

OCTATCAHONylL REX PERSA' 
rumexTartaris. 

Quartushic fuitinordine Chinguis-Chani 
filius,quifucccftitpatrian-AN.C.MCCXXX. 
Eg.DCXX Vl.tantum hic laudandus venir,quu. 
tumpatetvituperandus : Libetalisinpfimis& 
munificusjUtMirkondusreferar^fummamdo- 
norum.munerumq;eius,qu|extraordinelargt- 
tus eft,accedere in n oftra ratione numerandi ad 
X. Millionesauri , & DC. millia ducatorum. 
Primuseius confiliarius fuit GerbahonNoyn. 
homobellandi peritus &prudens , quemmi- 
fitadperfequendum Galadinum , quiinMuI- 
toniam Indixfugctatj collegeratque quicquid 
habebat viriiun , ut Gerbahonem impediret, 
fed vi^bas CKfuiqueeft in acic. Hinc viftor con- 
vertic arma in Pcrfidem , camquefibi cotam 



S I V E ^ E G I S 

ttAjccit . cxcepta Begadcto , cumqueregnauif- 
fct annisXlIJ. mortuus eft inflammatis exni- 
mio vini vfu vifceribus, anno A N.C. MCC 
XLII. Eg. DCXLiX. Relido fiiio Vnico , 
Gajuc-chano i, qui quod puer cITet , vixicfub 
tutela matrisj^uaeregno prxfuit annxs I Vi 

G JIFC-CHAN, IIL REX PERSA- 
rumeTartam. 

Caspithicregnarean. A N.C.MCCXLVL 
EgirxDCXLIILfecitq; omnibuS/pem boni& 
Jaudabilis Principis^cum amarct iufti tiam,neq-, 
odiohaberetChrirtianos,unde&ipfeaborani. 
busamatusfuit.-Sedbreueiusregni primusan- 
nus cripuit ; mortuus enim eft anno a n. G. 
MCCXLVII.Eg.DGXLIV. 

MANCHVCANON IV. REX PER* 
fmm e T maris^ 

l^uithicmaximusnatufihorumTuli-Chanij 
qiii quintus in ordine fuerat filius Chinguis- 
Chani, adeptusDiaderaa,cumnullospaEruus 
eiusreliqi;iflethberos, viranimofus, iiberalis 
camen & benignus. Fouebat hic Arabas , ita 
tamen , ut Chriftianos non haberet odio , 
qiiamuis interim ludceos calie peius & angue 
Ddiflet. Dedit hic fratri fuo Cablsco Caboni 
Regnum Cataij, qui illud valdeamphficauiti 
Eftque hic Manchucanonprimus fundator ce- 
^eberrimx Vrbis CambaUi , quae noftro suo 
edes regia eft Magni Tartarorum Principisv 
l^iaho 

veroCucharto alteri fratti donauitpro-^ 
iinciasPerficas,cumq; regnauiiletannis XIIL, 
ecitviuendifinem,annoAN.C.MCCLX» 
jirsDCLVIL 

''LA KVKAN.- r. REX P£rSA~ 
rumexTartaris. 

Guberhaiictat hic , ut diximus, prouincias 
'erficas viuo fratre fuo j fed ab anno Chrifti 
4 CCL VI. Eg. DCLIII. poftquamfolusreg- 
areca;pit, adortus Ifmacliam locum maximi 
lomenticepit: in qua tantam exercuit crude-' 
ratem, Ut omnes mortales iuxtainterfecerit, 
tiam infantes. Hinc in Hieraquensm daxit, 
uamfibifubiecit , &:annofequcntiaduer{us 
agadetum profedus , viclum acie Almofta- 
:numcaliphamcepit.Etoccidit cum qnatuor 
liis.interfedistamBagadeti qua alibiomnib* 
lortalibus, utcredacuriugulafit; deciesfexies 
rntena hominum miUia.Anno M CCLXI.Eg. 
>CLVIILduxit copiasad Alepum &Damafcu 
yriae,& expugnauit vtramq; , relidlo ibi prsfe- 
:oSuryo captucaone.-Hincruriusprofedtusin 
crfidem.cum in ProuinciaraAderbaion venif- 
t , crudelemeftlauitanimam , annoAN.C* 
ICCLXVL Eg.DCLXfll.A ntequamorere- 
u-diuifitterras fuas tribus filiisfuus quosha- 
?bat.Maximo natu Habcacayoni'^edic rcgna, 
fieraquenam,Mafandaronem & Carafonein* 



P iE R $ A k V M. i0 

Secundolachemeto Armeniam Aderbaioni 
TaudunO tertio Rabiath & Mefopotamiath. 
Primo Viziero fuo donauit Bagadetum , ut eara 
vrbeminftaurarer, quodhicquidcmfecit, alii 
vero Confiliarib fiib tribuit terras quafdamRo- 
manas.Fiorebatpcrid tempus in Perfide cxcei- 
lens Aftrologus nomine Naciradinus,qui com- 
pofuit librum Zichel Kony, de thematibus cxU 
&iudiciisAftrorum, qui mter Perfas eftcele- 
berrimus.Fucruntautemprater tresijlosfihos 
VlahKuican o etiam alii duo,quorum prior vo- 
cabatur Nicudar Ogiam, alter Taragec-chan, 
quibus,quodiunioreseIIent,nullosPnncipatus 
afljgnamtpater , quanqiiam &his fua deinceps 
eefTeritportio!, 

HABCATCHAN , REX PB^SA^ 
rumeTartdrisVL 

SucceflithicpatriindominibPerfico. jBelliS 
eifuitaducrlusIJorachanum, quiingentem cx- 
ercicum collegit in Ghagataio annoSalutis M 
CCLXXI.Eg. DCLXVIII. Cum hoc eommific 
Habcay-Chanprshum, eumq,- vidum profli- 
gauit ufquein Maurenahar;Regnauican.XVIL 
quib; exadlisJnortuuseftapudAmadoneman* 
nb Chtifti M CCLXXXII.nuIlis relidis Hberis. 
Habuit igitur (ucceftorem fratrem Nieudar O- ' 
glaraum,qui&alionomineappellatusfuir* 

HAMED C HAN, PERS ARVM 
RexexTartarisVIL 

Hic cum Arabunrreligionem amplexiis fuif* 
let, murauitprius nomenluum , fedregnauit 
tancumannis duobus & mcnfib. dudbus, mor- 
tuofq; eft .innoSalutis MGCLXXXllL Egir« 
DCLXXXiII.& fic regnuni ad libcros Habcay- 
Chani deuolutum eft* 

^RGON-CHATi^, Vllh REX PER- 
farumexTanaris. 

Habcaychani filius natu maximus hic fuiti 
peruenitq; ad regnum morte patrui, quod obti- 
nuit per annos Vll. quibus finitis morcuuseil 
annoSal.MCXClI.EgiriEDGXC. relinq^eias 
regnumfratrifuo 

GANlATV-CHAlSipi REGI EX 
TanartslX 

Quiquinto poft fratris mbrreiti m(^n(et)ia'» 
dema fumiicPrinceps hberalis multiffc]; ornatu» 
virtutibus,quasomne&obfcuraHitambrvohip, 
tatumi Cumaliquando deftituereturpecunias 
volnit in Perfidem introducere vfum moner| 
papyraces , Iicut in regno Cataienfi fecerat : 
Sed nemo idprobauit,nemb tamen acrius ei tei 
adueriatus eft quam Badu- Chan , adeo. ut con* 
trouerfia in bellum eruperit, in quoGaniatU" 
Ghanus occubuir , cum cribtis anniS regnafletji 
annb Sal.MCCXC V.£gic« DGXCin. 

BADV- 



BADF-CHAUyS REX PERSA^ 

•: -1 ' rum ex TartarU Xi 

Turgahei hicfuit filius,& Vlah-Kukami ne- 
pos qui cum regnum per violentiam mudfiffeti 
aduerfarium habuit Gazun j Argon-Chani fili- 
um , qui in eum duxit exercitUm ex Mauris & 
Arabibus conftantem. CommiiTo praUo Ba- 
duchanus vidtusfugit , led eaptus&Taatim 
ad Gazunura perduduSi iuflueius intetfeaus 
eft , anno A. N. C. MCCXC. VL Egir® 
DCXCIV, cum tantum per annum vnum Rcx 
fuiflet. 

GAZr^i^iRFXPERSARFM 
exTartaris X/« 



' ArgonifiUus,Hal3cayciiaiiinepos,Vlah Ku- 
kanipronepos,Rexfa6lus,iuftitiameximiea- 
mauit. AnnoAN.C.MCCXCVlII.Eg. 
DCXCVI.DamafceniaUique SyrispopuU, fa- 
^tocurarege Aegyptiofoedere, re)5elhiuerunc 
aduerfus cum. Sed Gazuii vicit eos, & ad obe- 
dientiamrreduxit , reueifus vifiocGaibinum^ 
quse poftea fada eftfedesFiegumPcrhcorumi 
ubi mori euni conrigit akno A N jC.M CCCV. 
EgirxDCCIIL Sepultus fuit Tauri in fdm- 
tuofo teraplo,quod ipfe viuus ftruxerat: eft^ud 
etanto fepulchrotutn regiorum numero hod 
folum integrum & fupetftes , eaeteris iniuria 
temporum corruptis. 

K^LrAPTFS i RE^ PERSARFM 
iTartaris XlL 

In huius maniis , cjui frateir Jefunai regis fu- 
it , deuenit regnum , qui curti religione Arabs 
eflet, mutauit nomen , voluitque appellari Sul- 
tan Mahomet,Ben Argori.Agebataniiiim vige- 
fimitm , dum regnaf e inciperct , conftituitque 
regiamfibifedeni apudTauritn. In eicequenda 
iuftitiavaldefuitieiierusj qUa rationepOpulos 
fuos in frdno cdntihuit,fuitque prlmusi qui tti- 
butumexegitaUberisChriftianoruiri & lwd(jo. 
f uffljipfofq; alicubi liberos,ut eos fud niodo in- 
ftitueretformdretq;; Annd A n.c.mcccvl 
Egirx D G C V- ^dificare cacpit vrbem Sultania, 
annoque fequenti dccupauit Gueyloncm : Lp- 
gitqj-exercitiimaduerftis PrjBfedfcum Damafce- 
num quiiam fecuiidavice rebellauerat : quenl 
vbiad officium reduxif:,in Perfideni rediitjcftq-, 
defunflius in vrbe Sultania , anno A N. C. M 
CCCXVlI.Egir£e DCC)CVI. cum regnauiflet 
annis XU.menfibJXi 

KABVZArii ^AHEDEA-CHANi 
Rexe>6Tartaris Xllh 

HicAlyaptifiliuS regniim pateirrium adeptus 
cft,cum annum aitatis ageret XII. Vezierus eiu^ 
fuitAmirChupon , cuifiliaerat cxquifitae pul- 
£hricudinis,{ed (jux inm viro nupta ecac, Huiu^ 



AGNlSoPHI» 

amorecumRex;?eriret, petiiteam a patce. \^t^ 
gauitpatef fibiquicquam in eam iuris e(re,uc 
quxiarii haberetmaritum. Ergo Abufaydtisa- 
mans & araeris vi aani rapuic* interfedo per ira. 
curidiampatre &maritoeius. Hxcmulieiita 
fibideiride mancifJauit aniroum regis , ut Rex 
tradefec ei iri raanusgubernatularegni, quae 
magna prudentia &moderationegeflit : Ipfe 
Rexinterea viiiebat vitarii folitariara , addictus 
icdioni Ubrofum, quibus apiirime capiebatur, 
Aeftatcs fereexigebatSultaniae.Hyemes Baga- 
deti , camque regnaflet arinis XIX. morcous eft 
anno A N^ C. M CCCXXXVII. Egira: 
DCCXXXVIL^ HuiuS obitu diuifa eftpotcn- 
tiaTartaricaperPerficumiregnam,curtiquiuis 
fe appellaret regem iUius prouinciae , quam 
cum imperio obtinebat , vfque ad Tamefla^ 
nem > qubd fuit fpacium fexaginta trium fenrie 
annorum; 



REGES TARTARlCi EX POSTE^ 
ris Tamerlanii^qui in Perfia domi- 
mtifitnti 

tErMrRL^NCij fnmus ferfaruni tex exhai 
familia, 

Cluem nos vulgo Tariierlanem dicimus , ei 
verum fuit nomen Teymur lang ,id eft Teymuf 
claudus. FuitautenifiliusBaianchani , &de- 
cimusquarcus {Ucceflor Chiriguis-Chami , 
et cuius ipfe of cus eft Sariguine. Nequeenim, 
utriiultinegatifuncfuitvelLatro, velmulio, 
Vcldeniqudpaftor/edbenatorriiagnanimus.ut 
eitis res gcftae (acis oftendu,nt. Natus eft Sa- 
mafcandffi, fecutus caftra & railitiam rit majo- 
fcseius.Atauuseius, riomirte CararcheacNu- 
yon cum Chingui-Chaiio ex Tartaria profe- 
<aus eft eo rerapore, quo Chinguis fecundo fuo 
fiUd ChagarayChan tradi-dit xegria Maurena. 
har.Argon&Coarzinam.quiNuyonemiUum 
primiimfibiconftituit Vizierum^ , quain dig- 
nitate ipie pofteriq-, eiusconfticcruntufquead 
Teymurem hurid' , , ^ 

Regnabat turic iri Chagatxa Rex nomine 
SoiorgatusMechcon,apudquemTeymnrfun- 

gebatur fummi ducis bellici officio. Soiorga- 
to autem mortuo , Teymutlang dmnium con- 
ftnfuialutatusfuitRex. Adeptns ed padofe- 
gnum , cduxitfecunlinnunierabilemexerci- 
tum i raagnamomnibusrcbdsvfusprofperi- 
tatei,ita utfpacioXXXVLannorum quibus im- 
perauit,pr£eter regna qua antea poiTidebati ac- 
quifiueritetiam Maurenahar, Tufqueftaniaro. 
Coarziriarii, Siftam Carafonem , Indoftam, 
Hieraquertam,Perfidcm,Kermonem , Mafan- 
d^rerij Adet baiori & Cufiftam , qus f egna om- 
nia partim liberi eiuS partim duc^esinter fe mor. 
tuo iUo diuiferunt. Annus erat a nato Bono Pu- 
blico MCCCLXXX. Egirs Mahomctic^ 
DCCLXXJi^X, cum Teyrtmr,audico rebellari 
vulgo apud Hilphaonem , qux caput eft Hiera- 
quen» in Pcrfidc,ipfe coprofedus cft, ut fediti- 



SlVE R E GIS I 

Sos compe(cerct,vbinimismagnorigorevfus, 
dl^X. milliahominumtrucidauit. Regnabat 
bCapechacaTodtamech Chan, beneficiarius 
reyipurlangi,qui Sc ipfe rebellauetatj fed Tey- 
nurmiiro contra eum cxercitu , profligauit 
lum rotorcgno , & in Gurgeftaniam fugere 
ioegit.Ann.AN.C.MCDII.E.gira:.DGCCIIL 
iluxit TeymuringentescopiasinSyriam , ce- 
I itque Alepum & Damafcum, vi6lo etiam Sul- 
: ino Farache , ^gypti rege:hinc in Baby lonem 
I onuerfus cepit vrbem > & ciicura TaUrim hy- 
iiernauir.Anno fequenti coadis maioribus qua 
],nte copiis,duxitincampeftria Angorenfiaad- 
lerfus Turcarum Regera Baiazetum , qilcm 
cie vicic captiuumquefecuiti abduxit occupa- 
amagnarcgni eius parte. Baiazetes anno poft 
icriitincarcere. 

Dum adhuncmodum Teymut occupatuf 
•cllo Turcico,quidara Cara liluf ex improuiio 
apitBabylonem , puUoindeSatiapa,cai Tey^ 
Dur eam vrbemtradiderat. Dura aute ex Ana- 
oIiarediitTeyraurlang,raictitcOntra_Iflufum» 
lepotem fuum Abubaquerum > qliireceptam 
'tbe dedit Sultano 'Weizo , vt pofiea dieemus. 
feymur Ardeuillam profe<3;us,ibialiqaOtdies 
;xegit,deinde omiflaPerfiiderediit in Garafo- 
liamjatq; inde Samatcandam iiipatriam fuam, 
^bimultum temporis dedit laeticia; publicaeae 
eftiuiracib. inconciiiandis interfuos nuptiis. 
?oftremocum fe Anzaram contulifl"et,qua2de- 
jendiceregno Cataienfi ,VmorcuUseft anno A 
^.C.MCCCCV.Egirs DCCCVir. 

Fuere Teymurlango filii I V. maximo natu 
lomenfuit Guir, qui mortuus eftanno vno an- 
:epatrem,reli6tis duobus filiis Mahamedo Sul- 
:omo,&Pyro Mahamedo,quemTeyraur tefta- 
iientoicripfithajredem regnorum Gafnaes 8C 
fndiaeiverum Pyrus Haly eum intererait. Secu- 
do Teymuris filio crat nomen Hamar Cheque, 
(jui viuo patrePerfidemrexeratjfed & hic mor- 
:uus eft in caftro Hormatu ,^in Loreltania. Ter- 
tiu&eratMiruncha, quifucceflitin regnis Hie- 
raquena & Aderbaione , vfque ad Daraafcura. 
mortuuseftannoChriftiMCDVin.Eg.ira:D. 
CCCX. interfcdtusab Krufo Turcomanno. 
QuartusTeymuri filiusfuic &ciufdem fuccef- 
(br,di6tus 

CHIR Z ACH-CHAROKJL Perfarum 
rexexTamerUnidis. 

Minimushiceratnatuinter filios Teymuif- 
langi.commoiabaturqueiu Carafone cumpa- 
ter morerecur.Noninuenithicquietum regnu, 
vt opinabatur. Hieronenfes enim & Tyronen. 
feseuraregeraagnokerenolebant j quoscum 
compefcuiflet , duxitaduerfus Caramlflufin 
Aderbaion , quiomnivife defendere confti- 
tuerat,fcdmortuuseftinvia , relidisduobus 
filiis,quipugnau6runtadueffusCharocum,fed 
vi6ti ab eo fant : quitamenrainorem Mirzah 
loncham in gratiam receptum, ii Jf oflelHonem 
ptouincis Aderbaionreftituit. Pofthscextru- 



ERSAR.VM. 157 

xit Charocus in Maiirenahai: vrbem i quam de 
fuo nomine vocauit Charoquiam , cumque re- 
gnauiiTetannis XXIIL clauiitexttemumdiem 
AN.C.MCDXLVLEgir«DCCCL. Habuit 
Charocus filios V. Inter quos natu maximus 
didtusfuit Ologbecus » cui dedit prouincias 
Turqueftatiiam & Maurcnahar. Secundo no- 
menfuitEbrahemoSultaho > qui antepatrcm 
obiit,cum Perfidem texifletannisXX. & multa 
ftruxiflet aedificia memoria digna. Annovno 
ante patrc raortuus fuic tertius eius fih'us,tiomi- 
ne Baesfangor^ Quartus fuit Mirzah Mechconj 
& Qujntus Mahamed luguy, fed &c vterque vi- 
uo patre mottuus eft. 

Salutauerant mottuo TeymurlangoSamaf'^ 
Candenfestegem propinquum quendam eius, 
nomineSultan-Kalil, contra quem infurrexit 
quidam ex clientibus eius , .Kodadah Hofque- 
hus 5 cumque Cepit : poftea vocauit in auxihuttt 
Chamalonum > Malgoftania: fiue Tartatije re- 
. gem,eiquepatefecitaditumin prouinciam:{ed 
hicadeptusdominium , perfoluit condignutn 
proditionis Hafquenp pra:mium > eumqueift" 
terfecit. 

lMIRZAH OLOGBBCrStllLRex 
exTamerlmidis. 

Rexerat hic viuente Charoco patre Turque. 
ftaniam & Maurenahar, venirque Bal|5am anno 
Salutis MCCCCXLVIIL Eg;r^DCCGLL 
vbiaudiuit, Aladaoletum propinquumfuum 
vfurparefibiregium nomenper Hieraqiacnam 
& Corafonem. dudtisigirurincumcopiisfuis, 
vicit hominem , cocgitqae fugeJre ad^fratrem 
fuum Mirzah Baboreni j cura quo cum arma 
coniunxiiTet, denuovenit , pugnaturusGum 
Ologbeco. Ergohic digrefliisHieracaBalcam 
venit, coegitque omnes fuas copias ,4ed in iplb 
apparatu nunciatum eft ei, fihum eius Abdela- 
fiumpariterdefecilTe^ Coadusigiturconflixic 
cum Aladaoleco > in qua vidtus csfulquecftia 
acie , cumregnauiflctinillis oris anpisXLL 
poft mortera autem patris dominus totius 
regni per annos 1 1. A N. C» M C D L. Egirae D. 
CCCLIIL 

tMIRZAHARD2L.ATlVVVS.Reie 
eTamerhntdisIV. 

Caefo in ade patre & fratre , hic faftus eft 
rcx.neminecontradicente : fedpoft VLmeiV' 
fes amilitibus fagittis traiedus occubuit. 

lMIRZAH lJB DVLA, V. rex Ver- 
farum i TAmtrUmdis^ 

Succeflitergo AbdeIatifi*o mortuo Abdiik 
frarer,quo cum anoo vno Ixtatus fuiflet , Abu- 
faydus Caralbniae Rex dcpopulatus eftregnum 
eius:cuicumoccurriflct Abdula , excrcitum& 
vitam perdidit anno AN. G.MCCCCLIL 
Egir^DCGCLV. 

00 umAH 



0 



MIR ZAH SFLrON ABFSArDFSy 
SextusPerfirum RexexTamer^ 
lanidis. 

Mahamedi hic filius fuit, Mirotiichae il(ipd§j 
Teymuns pronepos , qui interfedto Abdula re- 
gno potitus eft. Nouum tunc ortum eft bellum 
inter Ebraheraum & Mahamudum ibcios , & 
looHchamjqui duosillos fugauit,occupatis eo- 
^umterris : poftremo tameninterfetranfege- 
runt. Vix fa<5tafueratiIlapa6lio,cum Saniar & 
Aladaoletus cum filio fuo Ebrahemo bellum 
intuIeruntAbufaydoapHdSaracam , fed vidli 
profligatique , AladaoIetus&Ebrahemusqui* 
dem aufugerunt, relido Saniare in manibus vi. 
a;oris.Tunc fadus eftAbufaydus poflefTor pro- 
uinciarurajBadachonis.GafnaeajCabudijSiftd- 

nis&Coariisinse^ 

Anno A N.C.MCDLXVlir. figlr^ t)CCC. 
LXXII.interfccit Acebecus Alibeci filius, Ido- 
eham.vnde Abufaydus vocatus eftad pofTeflio. 
ifem Kermonis,HieifacSe& Aderbaionis. Oc.^ 
culuerat fe elapfus Acembecus, miffifque ad A- 
buiaydumoratoribus pacem petiir, fed obtine- 
recam non potuit,vnde repiilfaiii paflus , coii- 
fugitadmdntesCarabagos circaXaurim , vbi 
intercepto omni commeatu , in eam redegit 
Abufaydum annonas inopiam, vt inde effugerc 
necefleh^buerit. Sed captus & ad ladigareiti 
Mahamedum Acembequi focium dedudus, 
vitamGumregnoamifitanno A N. C. M C D, 
LXIX.Egrs DCCCLXXIII. 

\m1RZAH. SP-LTON BAMED 
tLexVILeTafnerkmdis^ 

Aburaydi hicfiliusfacceflii? patri ca^fo inre- 
gno Maurenahar , quod obtinuit per annps 
XXVIII.quibus exa6tisyiuendiregnandique 
fincm fecitanno A N.C.MCCCCXC V.Egirae 
DCCCXCIX. 

,MIRZAH BABOR, VIILrexexTa- 
mexlamdis, 

Succeflithiciureconfanguinitatis Hamedo 
in regno Mailrenahar aiind A N.C. MD..Egirae 
CMIV. Sed Ichay Bekan venicnsex Vsbeqnia, 
Soiio eum deturbauit , & ab omni fucceflio- 
ne Tamcrlanis pofteros exclufit. Babor ela- 
pfus venit in Gafna^am , & hinc in Indiam, 
vbi fixit fibi domicilium , cumque omnino 
regnauilfet annis XXXV 111. hquit vitales 
aurasanno Salutis MDXXXII. Egir^CM. 
XXXVII.rehdtisduobusfiliis , Homaionc 
& Camorane , qui poft patrem apud Indos 
regnauetunt, Et Homaion quidem duccm 
belHhabuit , qui mota in dominum (editio- 
ne, regnoeumexegit , &inPerfidemfugere 
compulit , vbi tunc regnabat Chatannas, 
qui & exulem iuuit ledo exercitu X 1 1. mil- 
lium militum , fub dudu Beyram-.Chani, qui 



ImperivmMagniSophi, 

dudlum fecum Homaiotteni in rtgnuttt refti* 



tuit. 

MIR ZAHlADlGARyReX Perfarum 
nonm ex pojieritate Tdmerlanis. 

Fuitladigar SuIrdniMahamedifilius , BaeV 
faugorisnepos , Charrocipronepos,abnepo3 
Tcymurlafigi. lanxerat hic feanno Egirs Ma- 
hometicae DGCCLXXIII. Acembeco, occide- 
ratque AbuiaydumjVtdiximuSihincqueaduer- 
fus Strabatum duxerat copias. Vetum Ocemus 
Manfuri 6lius,intelle6to ladigaris conatu,ceIe- 
riterStrabaro fiippetiastulit, alterumque vicit 
znn&Gxziix MCDLXX.Eg. DCCCLXXIV. 
fadigarvidusreccpitlead Atembecum , qui 
eumetiammaioribus quam antea inftruxitco- 
piis , quibusaggrefliHS Ocemumpotitus eftvi 
dioria, alteroillo Balcam vlque profligato. Si( 
fadtus prouincije dominus ladigar, volupratib 
viciifquefetradidit , negle£lis regnincgociis 
qua fomnolentia animaduerfa Ocerous nodl< 
quadammilletantuinftipatusmilitibus , tantf 
viiis eft induftria , vt hoftem fuum viuum cepc- 
ri£,quem ftatim morte iu^fit affici, & fic iteruir 
fuo potitus eft regno. Acciderc hxc anno Salu- 
tisMCDLXXI. Eg. DCCCLXXV. Defiitau- 
tcminladigareriadix Charroci. Etfiautemfii. 
praannum A N.C.MDXXXn. numerauimus, 
&hicannum MCDLXXI. repofuimus.miflo 
ladigare poft Baborem ^ caufa tamen huius rei 
eftjquod Prouinciae Perfics tunc diuife fuerut, 
&pluresiniiseodem temporeregilIi , quia!i, 
quando totum regnum Perficum , aliquando 
eiuspanem poffederunt,yndealiquid dandum 
fuitdcfcriptionirerum fubhis Ptincipibus ge- 
ftarum , nehiulcusefletautimpeffe^tus Chro- 
nicorum curfus & ordo. 



SFL TAN 



OCEMVS 
merknidis^ 



X. Rex ex Ta- 



Adeptushic poftliminii velut iufe regnuroj 
quoper ladigarem priuatus fuerat , diururna 
pacc beauit populum,cuius non minus fuir ftu- 
diofus quam Ipftitia?. Exornauit hic regnum 
fuummulrisfuperbissdificiis, inter quaeemi- 
netdomus Hofpitalis furoptuofifllmje ftru<9:u- 
raj,recipiend!spaupcribus& pereg-rinis » opus 
lane roagno Principe dignuravHuius tempori- 
bus irruperunt Vsbequenfes in prouinciam 
MauTenahar,multafquc inea terras ademeiuut 
pofteris ramerlanis,quashij hadlrenuspofledc- 
rant : quibus cum occurrete vellet armarus 
Ocemus,morruu$eftinv!aannoSaIurisMDVI. 
Eg.CMXLcumregnauifletan.XXXIV.vixiffet 
an. LXX.in quo tamen numero XX. annos 
cxegit captis Paralyfi membris , vt equun» 
confcendere non potuerir. Filios 
mbuit X I V. e quibus duo ei 
fiicceflerunr. 



SivE Regis 
BAHADI i^MAZONt ET MySAFAR 
Mirzah fratres , vndecimum ohtinen- 
teslocum inter Perjarum Reges, 
exfefleris Ttmer- 
Unis. 

DuoiiifratresjOcemi filij regnaueruntfimul 
)oft patrem , raro exemplo.His bellum intulit 
Jhaibecus Vsbequenfis. At fratres imbccillio- 
es fc videntes i cefleruntfortiori , regnumque 
lefecuerunt. Et Bahadi Amazon quide m Tru- 
:hifium confugir, vbi confcripto cxercitu con- 
? xircum Vsbcquenfi , /edvidtusinPerfidem 
ugerc coadtus cll ad Cha Ifinaelem qui tunc 
egnabat, a quo humaniter exceprus , &c certo 
igrimodocircaTaurimdonatuseft , vnde vi- 
leret , additocertoauroannuonon modico» 
:tfic vixit in vrbe Tauri Bahadius annis VII. 
rfqiie ad annum A N.C. M D X V. Egir« C M, 
<X. quoSehmus Turcarumlmperatorcapta 
Fauri vrbe , Bahadium lccum Conftantino- 
>olimduxit , vbi fequentc anno pcfte extin- 
:his eft. 

^IRZAH HOMAR , XII, RexeTa- 
merlmidis. 

Miromcha , tcrtiusTeymurlangifiliusduos 
labuitfilios , quorum prior Mirzah Horaar 
iiccellitpatriin regione Aderbaion; alter Abu- 
iaharBadageti. Poft mortem Teymuris Ho- 
narfeRcgemappcIlauit , occupatifque terris 
\budaharis , ccpit fratrem in vrbe Sultania. 
>ed captiuusjcum corrupiflet quofdam c cu.fto- 
libusjmcerfedlis caeceris, euafit e carcerc,c6lle- 
rtaqueinPerfidemagnamanu milirum, duxic 
nfratrem , qucm&vicit,&inCarafonemfu- 
;ere cocgit. Huic Mirzah Garroeus dedit vna 
k alteram Toparchiam vnde viuerer. Cum au- 
em quietus cire non pofiet , bello appetiuit 
pfum Carrocum, eumque vidum Morgabum 
:iigcrecoegic , vndecumSamarcandamicre- 
:iperevellet , mortuus eft in viaanno AN. C 
•VlCDVl.EgirxDCCCIX. 

yiilRZAH K^iBVBA KAR, REX 
e poflens Tarmelmis decimus tertim. 

Horaarishicfrater , Miromchjefilius, Tcy- 
nurlanginepos , raanfitquietuS apud Tautim 
Doftmortemfratris. Satishuicanimiadbcllan- 
ium,fehcitafisparum. Caracnim IftufTur Ki- 
non, quianteaCayrum in ^gyptum fugcrat, 
biscumeoconflixicapud Euphratem fluiiium. 
[n priore praelio periit frater eius, & Abuba Kar 
/iftus acie,fugit primo Kermonem , deinde Si- 
[lonem,anno Salutis MCD VII. Eg. DCCCX. 
Anuofequenti , cum magnis fubnix^us copiis 
lioftem repeterecextindtus eft in itinere , defe- 
:itque in eo tadix fucceflbrutH<]hingtns-Cha- 
li , & Teymurlangi Regum Tartarorum, 
ijui in rcgno Perfico longe late»|ue domina- 
•ifucrunt : dequibus partim iamanre multa 



Persarvm. i^^ 

diximus , partiin in fcquehtibiis 'plura dicc- 
mus. 

D£ POSTERIS KARAKVIONLV, 
idefi,%^rietisnigri^quiin regm Perfieo 
dominatifuerunt. 



C ARA-IS S VF i primtu Rex ex hac fa^ 
niilia. 

Caralfluffeen Cara Mahamet, Turcoman- 
nus ,dedit fein clientelam &feruitium Helko- 
ni,SuItaniBagadetcnfis, qui inprsmiumfidei 
&prjBftitasopera£eum creauitDucem Turco- 
mannorum eorum , quiab Ariete Nigro deno- 
minabantur,ad differenriam caEterorum,qui ab 
Ariete albo appellatioiiem forriti fueranr, vc in 
pofterioribus dicemus. Obftruatione autem 
digrium eft , eodemillotempore inltalia duas 
fuiflefa(aiones,AIbam & Nigram, quarum ea- 
demprope refetunturfa<£i;a,qujE horum in Per- 
fide.Fuit autem Cara Mahamet , Cara Iflufi pa- 
ter,Nigrorumcaputdonecvixit, qux dignitas 
eoraorcuoadfiUumdeuoIuta eft , quiinime- 
mor beneficiorum,qu2a Sulcano Helkondac- 
ceperaceripuiteiBabylonemvrbem , quam 
ilh Teymur rradiderst.qui tunc bellum gerebat 
adueriiss Baiazetem Turcam. Reuerfusautera 
abeaexpeditione , intelledaptoditioneCara- 
Iflrufi,mifit Abubacarumnepocemfiium , qui 
patuotemporeomniarecepit , ipfamquoque 
Babylonera Sultano Helkono reftituit , qui 
camraraendiuobtinere nonpotuit , cxpulfusl 
a Mironcha , quieanjdeditilliipfi Abubacaro 
filiofuo. 

Vidlusadhunc modum fradlufque Caralfl 
fuf, fugitin ^gyptum , vbi Rexeum in carce-, 
rem compingi mflrt , in quo tamdiu fuit, doraec 
nunciatumeieftdemorte Teymuris, quain- 
telledla non conquieuit donec e carcere effugic 
&inPerfidemvenit , vbimagnaindufiriacol- 
legitexercitum , quemnonveritusfuir Abuba- 
caro opponere. Interca Helkoiius eieaus Ba- 
gadeto,nailus redeundi in eam occafionem, vi- 
gilauitin rem fuam. Dum enira Abubacarus 
contraCara-lflufumducit , ipfe irrumpit cum 
fuisinBahyloncm,eodemrempore,quoAbu- 
bacar apudNacchoan a Cara-Ifl^iifo vidlus fuit, 
quilflufus, cum etiam Taurim vrbem cepifl^et, 
earaqueneceflarioprsfidiomuniuiflet , iuit in 
Caram Ofmanum Baiandurum, quipofllidebat 
Mefopotamiam , quamlffufuscaptampriefi- 
diifqucmunitamreliquit , &Taurimreuerfas 
cft. IbinouasconfcripfitcopiascontraHelko- 
numjquemacieyidlumoccidit , &ciuitatem 
occupauitanno A N.C.MCCCGXIII. Hinc 
perGurgeftaniani ingrefllisMediam , regem 
emsConftantiumoccidit , Ebrahemum vero 
captum Taurim abduxic , qui vitam deinde re- 
demir,ingenriperfoIutolytro. HincccpitKara 
Iffuf vrbes Sultaniam , Casbin & Taronem an- 
no A N. C. MCDXX. Egir« D C C C X X 1 1. 
PoftcaoppugnauitAzebumSyriae vrbem , fe4 
OO i fupet- 



j^O I M P E R 1 V M M A G N I 5 o p i4 r, 

{uperacniente MiraahCharraco ab Carafone, cum audiuiflet , fiHum quendam fiium aduer- 
defiftensapropofito , conuertitacieminhunc furarerebellaflrc apud Tauiim , quopaicffihe 
hoftem ; antequam autem ad manus deuenire^ moraaccurrens,filium cepit, & angufto manci- 
tur,m0rtuuseftCara-IflufLis,apudOioncirca pauitcrgaftulo. Vixcomporitus erattumultus 



Taurim , cumquenequepropinquumcircuni 
fehaberet neqiieamicum (Tyrannicnimami- 
cos nonhabent ) direpta eftamihtibus omnis 
lupellex regia,ade0 vt ne indufio quidem cada^ 
uer te(9:um fuerit; cumquc id ad huncmodura 
abie^lumhumi aliquot diebus iacuiflet,pc^ftre- 
moagnituma quibnfdam humo tedum eft.hie 
fuitfinis Caralfliifi , poftquamfegnauifletan- 
nisXIV,Mottuus autcm eftann. A N.C.MCD 
XXIII. EgirsDCCGXXIII. F-lioshabuit VI. 
Primo nomen fuit Py ro iBudacc hano , qui antc 
patremextintStuseft. Secundusdidtus fiiit A- 
mirScandar.-tertiusMirzahlooncha : quartus 
ChaMahamed, quii?erfidemrexit , donecab 



iftccum nunciatum eft ei.aliura fihura , Pyrum 
Budahum, Praefedum Babylonis mouiflefcdi- 
tionem , vtloonchaneceflehabucrit , hunc 
quoquc peranniim integrum in ifta vrbe cir- 
curafidere , nempcanno A N.C. MCDLXVI. 
Egirae DCCCLXIX. poftremotamenintcrce- 
dentibus amicis,inter patrem filiumque conue. 
nit:cum iam in gratiam rediiflet Pyr u s, quidam 
exfratribus nomine Mahademus, euminterfe- 
cit,fedin{ciopatre,quiTaurim reuerfus, fum- 
rao imperio vfus eft in totam Adcrbaioncm, 
Hieraquenam , Ketraonem & magnam partera 
Sytia:. 

Anno MCDLXVIII. EgirxDCCCLXXIL 



V.ilia. iviauaiiiv.v* , •> — o 

Hamedooccifuscft:quintusAmir Apial&ipfc fufGepitexpedirionem in Ozun Acembecum, 
yiuQ patre mortuus eft : quintus fuitAbufay- ^atrapamDiarbecenfcm ; fedprogreflumali- 



^us , quera AmirusScandar fraterraoricoegici 
vtiamdicemus. 



SCANDARy 



Secilndus hic erat Cara Ifliifi filius, {ucceltit- 
quepatrianno AN.C.MCPXXIil. Egirae 
D C C C X X II I. qu i ftatira fub initia regni fui 
beiUim fecit Mirzah Charraco , a q-jo vi&us in 
Iviefoporamia , trdns Euphratcmfugit. Vidor 
Chartocuf Taurim pctiit , vbi a ciuib ns adraif- 
liisnoneft. Charrocus igitur nihil ie efl"ed:u- 
ram videns,Carafonem iediit,& ScandarTau- 
rim., quipoftea&vita& regnopriuauii: Ami- 
rum Chamcadinura,regem Calanum. Idemfe- 
citSuItano Hamedo , Sarrap* Gurdcftanijc. 
An. AN.C. MCDXXX.Egirs DCCCXXIV. 
cepit Sultaniam , eiedis praelidiariis Mirzah 
Charroci, qai cum in Cararonem veniflet , iup- 
pletiscohortibusfiiis,iniiafic vi-bemRty,eam- 
que cepit : reconciliatus autem lonchteljcanda- 
ris fratri dedir Taurim . At hic virtute ilhus do- 
hationis, cepit arma adiierfus fr atre m , eu m qu e 
acie vieit , coegitqueScandaremle Aleniacurn 
recipere,Ion6haeumpeifequitur,fedScandar 
kfiliofuo,quiinmalapatris eratgratia,obtrun- 
catuseft , cumanteAbufaydumfratrcmScan- 
darinterfecifrer. 

J O 0 NC HA , urtm huifisfamitU 
Rex. 

Scandare csfo , looncba ftatirninuafitre- 
gnum , nihilque cundlatus eepit arma adiierlus 
Gurgeftaniarti quam fibi fiibiecit , dcinde plu- 
ies f jcit in Perfidcm expcditiones, quam prope 
toramfubfnamredegitobedientiam , eieitiis 
pr£eGdiis,qux Mirzah Mamudus filius Baisfan- 
goris ibi conftitueirat. Hmc duxit in Carafo- 
nem , faduruisbcUum AladaoIctoEbrahemi 
filio.quiim vicit. Regnabattunc Balcie Abuiay- 
4as,cum quo fine diflScuhate ttanfegit loncha) 



quovfquecum copiisrigor hycmisredire do- 
raum coegitjdflatacxpeditione in tcmpusvef 
nura , quod vbi venit perre?:it cum exercitu. 
Confiieueratlooncha fingulis prope not^fcibus 
feinebriarevino , &inmuhamlucemfterteic, 
fiuevtconciliaretfibilbmnum , velgrauesme- 
rodilueret foUicitudines. Hunc morem eius 
nonigoorabat exercitus , itnquenihilofecius 
progrediebatiir, ipfb looncha cum mille circir- 
terledis equitibus fequente. Hoc vbi Ozun 
Acembecus cognouit, aflumtiscirciter quin- 
queraillibusfuorura , tunc loonchamadortu» 
ert , cumaprajraiflroexercitunihilopiscifcrri 
potuit, Sicipfecumplerilque iiiisequiribuscaj- 
lascftj&duoeiusfilijcapti. Maiorem na;uMa- 
hamedera Ozunus obtruncari iuflit : minorcm 
Iflufum priuari oculis. Sic p^ riit Iooncha,cum 
regnafletannis XXXIII. vixilferLXX.virma- 
lus,&peiorprinceps omnibusdeditusvolu- 
ptatibiisdeliciifquevita:. 

k^CE:^ HALT , RexJF.exhae 
familia. 

Hia morte patris haeres regni fadus , omni. 
bus pariter thelauris cius potituseft. qui cure 
eflentgrandes,&ip(eimperitusrerura,collfgii 
exercitum C C. milliura hominum , quibui 
vnius anni ftipendia numcrauir ,antequam eo! 
inbcllumduceret. Accepto auro militcs dif 
fluxerunt , quorum maior pars ad Abulaydun 
Caralbniaeregem fecontuht , qui deindc ilH 
ipfis copiis AeenobeIlumratuht,quivi<9:usfu 
gatufqucinmanujOzum Acorabequi incidit 
a quo morteaffedus eft, defiitque in eo familii 
Caracuionlu,quihaftenusinPerfideregna- 
uerantrquodacciditanno A N.C. 
MCDLXIX.Egirs DCCC. 
^j^XXV. 



5l VE R e G IS 

! J)E POSTERIS AKVIONLV.SIVE 
K^rietis Albhquidomimti fuermt 
in Begno Perjico. 

OZVN ACEMBECfTs y primut exhacfa- 

Exrin<aa in Aceno Haly fadione Nigri Arie- 
tis, fadio Arietis Albi faftigium regium con- 
fccndir, beneficio Ozuni Acembcqui Tarco- 
Bianni ,qui virin bellis felix & exerciratus , po- 
tiffimam Perdxpartemfibi fubiecit. Appella- 
turhicvulgo inHiftoriis Y(un-Ca(Ianus. Ob- 
tinuerat Otnianbegus, Acembcqui auus Melb- 
potam ia? partem , quanv Cara- Iflii fi m or te ad e - 
ptus fueratjfcd Sc Acembecus , vci diximus,in- 
tcifedlolooncha^aurim &c Aderbaioaemoc- 
cupauit,& cxCo Miizah Abufaydo Garalbncm. 
Rcliquerat , vt diximus looncha filios duos, 
quorum aherum Acembecusnecauerac , ake- 
rum cxcauerar. Ciecus vbi Scyras vcnit , ab 
omnibusrexfilutatus eft. Verum Acembecus 
aggrcffus vi vrbemjeam cepit , interfe^ta Iflufi 
vidua:hincKermonemfibifubiecit&Babylo- 
iiem , cumque Hieraquenaminfijper& Ader- 
baion &: Perfidem fiib fuum redegiflet dorai- 
nium.intulitanno AN.C.MCDLXXII.Egirae 
DCCCLXXVI. bellum Sultano Maham^do 
Turcarum Imperatorf , qui Accrabecumfiue 
Vfiun Caflanem prselio vicic in Arfenione, vn- 
dciprequidem vidtus Taurimferecepit , Tur- 
csveroConftantinopohro. Paulo poftextin- 
dus eft Ozivn Acembecus, ncmpeannoSalu- 
tis MCDLXXVIII.Egira; DCCCLXXXIL 
quo ipfo qnoque tempore periic OgorluMa- 
haraedes fiiius c feptem Acembequinatuma- 
ximus, SecundusdidbusfuicSultanCalil jcer- 
tiusIacnppusMirzah.-quartusMaciah Mirzah; 
quintus Ifluffextus Macfud Becus , qui occidic 
Sukanum Calilfratreir, fuura:feptimusZeynel 
Becus periitin belloconcraTurcas. 

SVLTAN CALIL , IL Rex ex Acu- 

ionlis. 

Acembeco mortuo Calil pofleflionem pa- 
terniregiiiadeptus , dedit lacuppo fratriPrje- 
fedluram Mefopotami» , ipfearmafumfitad- 
uerfus Morat- Begum , quem fugauit , & in ca- 
fl^rum Feruz fc reciperecoegit.Eratin ArccTri. 
bunusquidam , quiOccmbegum fub fpecie 
proditionisincaftrum admificadmifliim vin- 
xit & ad Moratum mifit , qui eumjiecari iufllt. 
Epdemtemporefurnfic lacuppusSatrapcsMe- 
ibpotamiaarmain Calilum fratrem,duxitque 
exercicumadTaurim , fijcium habens expedi- 
tionis Macfub Becum fratrem fiium , qui Cali- 
bm nihil tale expe<5tantem cepcrunt , quem 
Macfnbfuismanibusiugulauit, cum menf, VI. 
regnallec. 

lACVFPVS BEGVS, IIL Rex ex faS^io»e 
i_j:lbiArietis, 

Ozuni Acembequi filius hic fuicqui deiei^o 



Pe R S A R V M. iSi 

ab folio fratre ad R.€gnum peruenif. Anno 
MCCCGLXXXn. Egir* DCCCVI. qujdam 
exducibuseius,BaiandurBecus , rebellauit ei» 
quem lacuppus vicit & capite trunpauic. Eodie 
annoextindluseft Conftantinopoli MahopiPr 
tus, Amuratisfihus .habuitque fucGeflorem 
Baiazetemfilium. Circaidem tempus bellutt» 
fccit Gurgeftanis Aydar Ardeuill» Sulranus: 
cumque Mcdiampeteret, prjEueniteum Farpr ' 
cus lacatusrexMedis, appellatodeauxiliisla. 
cuppo , quiei militum aliquot Cohortes ful?- 
mifitjfiibdudlu Solimanni Begi prasftantifllmi 
ducis,qui congreffus acie Cum Aydare, vicit oc- 
ciditque eum , captis infupei: duobus eius filiis, 
quorum priorinomenfuit HaIyMirzah,mino- 
riChalfmael , quos inclufitin ArcetnSterco- 
facam,vt in pofterioribus dicemus. Ipfe laciip- 
pus cym tegnauifletannisXlI. morcuusin Cg* 
rabagehaudlongeaTauri , AnnoanaroBono 
publico MCCCGXCIL EgitsDCCCi 
XCVL 

BATSANGOR CHlRZAHyllL resi 
sxfa6iione Alba, 

* Filius hic lacuppi moete patiis ad regnum 
peruenif,cum autem puer adraodura eflTccTu. 
torcidatuseftZufiGalilMufulus , Prsefe^tus 
copiarum. Sub initia rcgni cius valdelabora- 
tumcftfadtionibus , cum Baiondurani vcUcnc 
regem cre^reMaziam', coque nomine bellum 
inferrent Zufi Calilos qui procludtis copiis eum 
conflixilTe , Mazia in pugna cjefus eft , & Rofta- 
nus Becus.eiusex fracre Macfiido nepos captus, 
ficinArcem Aleriiacenlem dedudius< Interim 
Sukanus Baiodurus cum Ie<Sta miHtum manu 
aggredicur Aleniacum , in qua Roftanus cufto- 
diebacur , eumque in libertatem reftitutura 
proclamat regem.-hiccum fadlione fua Taurim 
propcrat , occupaturusibiBayrang9rem,qu£ 
deferravrbe , cum Calilofugit ip Mefopota- 
miam:hos perlequitur Roftanus & Calilem in. 
terfecit:Bayfai)gor fuga clapfu s eft , poflxflione 
regnipenes Roftanum permanente. Aecidere 
hsc anno A N. C. MC:DLXIII. Egirx DCGC. 
XCVH. 

KOSr AUBEKylV^rexexfa^ionc 
x^lba^ 

ProfligatoBayfangore, Roftambecus Mac- 
fudifihusrcgnum adeptus eft , qui primumo- 
mnium Taurim profe6ius,ecarceribus exemic 
Haly Mirzam & Cha Ifinaelem Aydari filiosj 
At Bayfangor , qui ius fuum armis repetebac vi- 
dbus casfufque in pr^elio eft. 

Reuerfij pofthanc viiSloriam Taurim Rofta. 
no , Haly Mirzah deconfenfii eius Ardcuillam 
inpatriamiuit , psenituitque adutum Rofta- 
num , quodeumdimififlit, veritusjie fiducia 
paternsememori» res nouas mohfccur. Mific 
eigoftacimepra:corianis , quiafl!ecutiinviain- 
caucum adolelcentem ma(^auerunc : atfracec 

00 3 eius 



m 



Cius irina*elcUiifit,Vtporuit,in Gueyloncm ,vbi 
cunc regnabit K r Kia Aly, ad quem mifit Ro- 
ftaftusoratbrcs , quiadblefcentemrepeterent; 
▼eruhihicproderefuppliccm noluit. Agebatur 
«nnus5 alutiS MCDLXXVIlh Egirae CMII. 
cum Hagmetus Becus , OgorluMahametifi- 
Hus , Ozun Acembequinepos validum cxerci- 
tum in MefopOtamia cblledum ^dticrfiis Rd- 
ftanuraduxit , commiffoquepr£Blid vi<5toriam 
obtinuit i fugientcRoftarioinGnrgeftnniam, 
vbi mottuus eftcodera anno cum regnalFet an^ 
V.mehfiVL 

HAGMET BECFS. RexF.exJca- 

ionlis'. 

Roftani tndrte tranquillum adcptus eft regnu 
HagmetusBecus , Ozimi Acembequi Nepos: 
qui Kermonis quidem SatrapaconftituitHay- 
ben Suitanum , & PcrfidoS Cazemum Becum. 
Scd hi duo colpiratione fada in dominumj bel- 
lura ciintulcrunt.&iuxta Ifphaonem prsho vi- 
ierunt , in qiio ipfe pcriit.vt itdncrrid fuperfutir 
rit ex pofterirate Ozun Acembequi, piaeter tres 
paruos ncpoces:equibusSultan Mor3t,Iacnp- 
pifiliuseratin Media:Alaen Beciis, Iflofifiliifs 
inAderbaione : & MahanTedus Mirzih fratcr 
feorum , & hi tres interrepaititi funt , quic- 
quid tsrrarum Acuioniij in Perfidc pollede' 
tunt; ^ 

ALFFAN S ECFS i F i. reji ex Aiii^ 
ionlis: 

Hagmctoitaa clicntibusfuis ^regno & vi- 
rapriuatOjfucceffir AlvvanBccus , liiufiiiliLiSi 
Qzurt Acsmbequincpos.quiopepropinquoru 
fuorumfabnixus i Tauiim venirivrfeiungeret 
curaHaybeo Sultano » quiaMahamedus Mir- 
aachus , Alvvani fater fe legem appeilabat 
apud liphaonem Hieraca:. Acluerlus hiincmifit' 
Alvvanus copias (uas , qui non expcdbtd vi fra- 
ternaaufagir.Cumeum Alvvanusporro perfe- 
querecur,aMahamedomagn3p!gnavi£tuseil:j 
in quaSultanus Haybeus qiildera petiitiAlvva- 
husveioin Meibpotamiara anfugit. InteihaS 
turbasirifuirrexcriintdaofi-.itresHaybeiaduer- 
iusMdrafcumSultariurii , Hiei^aqiif nse regein, 
tumque magnas in Media coegiiTcnt copias, 
duxeruncin Mahamedum Mirzachum , cum 
quoconflixerurttapud HKphaonem , inqua 
Mahamedus caefus eft.anno A N.C; Mp.Egir» 
CM V.cum vno anno regnauiirct; 

SrLTAN lMORAT i VIL nxex 
Acuimlis. 

Hiclacuppi BegifiHus i mortc*Mahahiedi 
adepcuseft regna , Perficum &i Hieraquenum, 
tetinehte Al vvano dominiurii Tauris & Adcr- 
baienis.Anno A N. C.MDI.Egirx CMVl.bel- 
ium inter hos ex ambitionc natum eft , pbfuit- 
«jucvterquecaftraapud Gasbin Vrbera j hc* 



A e w 1 S o^ n^t 

quetamcnpugnatumfiiit, icutnirbitrioBotiol 
rum virorum ita res compofita fuiflet » . vt quif- 
que fiio rcgnocontentus circt.Eratco tempore 
regnumPerficumpIenumiatrociniis, opprefi 
fionc , acccdente incredibiU omnium rerura 
caritate,& peftem poft fe, vt fit , trahcnte. Nu- 
hierabaturannus A N.CMDILEgira CMVII. 
quando Cha ifmacl Aydari filius,(egrefitis Nac- 
choana , magnam armatoruiri marium Tautim 
duxit,vbimorabatut Alyvanus, quiftatirinde- 
ferta VrbeBagadetumfugit , &hincinMefo- 
potamiarn , vbipaulopoftbbiicanno AN.C. 
MDV. &ficvrbsTauris venit in poteftatcra 
ifmaelis j quimoxarmaconuertic in Sultanutii 
Moratuin , qui Scyras egrcfiiis pngnandi cd- 
piam Ifmaeli fecitapud Amadonem, fcd Mora' 
tus vidtus Scyrasfugit, & hinc Babylonem , cu- 
ius vrbisSatrapaeum infuiirri fukepitpatioci- 
hiurri. Anndautein fequente , qui tuit A N. C. 
MDIV. Egiirae CMIX. vcnitaduerfus vttum- 
que Iftriaeljcuius vim illin«ri expedantes aufu* 
geriint iri Caramaniarn.Hiric reuerfus Motatui 
iri Mefopotamiam , paulo poft intcrfcftus cita 
Cafielb^fis , ahnd Salutis MDX V. Egirs C M. 
XX. disfinicque in ed regnum tadiohis Albi 
Ariecis fiiie Aeuionloruiri m Perfidci 

i>E POSTERIS CmiNGriS- CHANli 
in Vshequia, Maurenahare d»" 
minatifmt. 

CHA TBEK CHAi^, Rtx mtaumi- 



burii reS ad eiim queni dixtmus hiodum ia 
Perfidegeruntur, dbminabanturin Vsbequia 
pofteriTuchichani , quifiliusfuit-Chinguisi 
Chanijobtinuenintqueamplifiimum teirraruni 
fpacium.Anno A N.C. MC DXC VI. Egitic 
CM.egreffuS Vsbequia Chaybek Chan, Buda.' 
qui Sulronifilius Gum rnagnis milicum copits^ 
peruaftauitprouinciasMaurenahar &Carafd» 
nem , qnas intraquarnim annum c>mnino oc-. 
cupauit , fed poftcoaduscfteas cfedcrc Tcy-- 
murlango.Cumanho A N.€. MDVIII. Egirai 
CJM XIII. Pady A zaraon.Otemi Mirzae fitiis 
nonJatishabererviriumadrefiftendum Ch ijF- 
beco,fugitinPerfidemadIfmaclem , eiulque 
implorauitopem,aquocomitcr&benigneac- 
ceptus eft. Anno autem A N. Ci M D X 1. intrt* 
lit Cha Ifmael bellum Chaybeco, fuitquecdcfli 
miirumprasIiumapudMarvvOn: fed Chaybcf 
cus vii^usinpugnaoccubuic, cumregnafietaai 
nisXII. 

KF CHE TiGf CHON Rex 11. MM- 
! renahxris. 

Obtinuir hic caifo Chaybeco Kianrenafai- 
remannoAN.C.MDXIII. Egip CMXVIIIi 
Mifit eo anjfo Cha Ifmael validum cxerci- 
tum in Maurfcnaharcm ftib duOtvi Nagcmr 

Soniji 



Sonij qui coniunxic vires cum Babozcregc 

jpartisIndi(g:Hiergo rimuloppugnaucrucVfbe- 
ii quenfcsjied ab his vidti func : Ec N gemus qui- 
li /dem i n pugna csfus periit , Babor aucem amiHo 

icxereicuin Indiamaufugic. Hancclademvlcil- 

ci volensCuGhengis.ingreiruseftannoA.N.C. 

iMDXXX.Egir.-e CMXXXV.cum exercicuPer- 
^ lidem,in qua tunc regnabac Cha Thamas Jfma^ 
!ciisfi!ius,quifeeioppofuir,Yi(aoriamqiteabeo 
ireporcauicjvnde VsbequenfisrecepicfeinMau.' 
jrenaharem * vbi noitas expe(£tabac copias ab 
I Marvvo. Scd pace fada Kuchengenfis vlcerius 
1 progreflusnon eft , led rc-uerfusin Maurenaha- 

rem paulo pofl excindus eft , eum regnaflcc 

Xx.annis 

K^BrSATDFS CHAN, 111. REX 
2\iaurenahar(s. 

*. - 

FiHus hic fuit (uperioris, peruenitquc morte 
patris ad rcgnum , quod obtinuit annis IV. 
mortuuspofteare nulla memoiabili gefta an- 
no Salutis MDXXXIII.Egira GMXXXIX. 

OBETD CHA2i,i IV. REX MAV- 
renaharki 

Qitam primu\n hic Diadema adeptiis ell: , in- 
fruucCaraibneracumvalidoexercitu, volens 
inde penecrare in Perfidem : Verum Cha Tha- 
masaliud eum confilium eapere coegir,eripuir. 
queei totam Carafoniam. Verumfecundaviee 
rcuerfus Obeydus, magnamterris illisvaftita- 
r§)T) iiuuht, vfque ad annum MDXL. Egirac 
GMXLVI.quoperiit cum regnafletannis VI. 



^BDVLA CHAN. 

Maurenaharis^ 



Vi REX 



' KncticnguisCiianihicfihtijfuit,adeptu$fe- 
gnum morte Obeydi , quo tamen non vltra VI. 
menfeslartatus fuit, quibus exaiais viuendifi- 
nem fecit anno A N. C. MDXLI;- Eair« 
CMXLVIIL 



t^BDELATIFVS 
fextfts. 



> REX 



SncceiHt hic pdtrl Abduliin regnoNlaurc- 
n.iharis,qjod obrinuic vfqueadannum A N.C. 
MDXLIIL Eg. CMXL.inquo, eoannomorl 
tho , cxcin (aum ciil ius regni Maurenahar pofte- 
jtorum Chinguis-Chani. 

dRICi^ SCHACH tSMAELIS SO- 
fhi ^imprium pofterorum elus quodfer re- 
gnum hrftcum ohtinuerunt ujque ad 
noftratempora, 

Vocat nos ordo & inftittiti ratio ad pcrfe- 
quendam fericm rcgum Perfico*m. Ante- 
^uam autem^ rcbus geftis Ifinaeiis Sophi 



dicamus,opera:preciuravidetur \ origincmc* 
ius repetere , obfcruata quantum fieri poteft* 
breuitate. PaterlfmacIisfuitChcquus Aydar, 
avus Saltari luncius , proauus Ghcquq&Eb- 
rahemus, abauusChequus Aly, atauus, Chc- 
quusMucha, tritavusGhequusSophi , ScCic 
fuit decimus tertius nepos ab Haly , quifuit 
propinquus &gencrMah0meti Pfeudo-Pro-' 
phera;. Cum iTamerlanes poft dcuidtum cap- 
tumque Baiazetem in Perfidcm reuertereturi 
traxit fecum ingentcm mancipiorum nume- 
rum , cam ex Caramania quam aliis nationibus» 
quas omnia ftatuerat trucidare. Hoc confilio 
ingrefllis Ardcuillam , fubftitit ibi peraliquot 
dies. Erat tudc in ea vrbe quidam Checu» 
Sophy , ab omnibus pro viro Sando habitui 
culcufque : Cuius viri fama ctiam ad Tcy-r 
muriaHgum peruenit , qui eius defiderauii 
& notitiam & amicitiam. Huie cum optandi 
copiam permififlet Princeps, Sophusidoneum 
forcicuscempus, orauic vitam veniamquecap- 
tiuis. Teymur , qui viro illi nihil ncgatura 
volcbat , omnes ei donauit , vt pro arbitrio 
cum iliis flgereti His ita acceptis , Sophusde 
vidlu veftibufque profpexic , deinde omnes 
liberosdimifit j vtfuam quifque repetcretpa- 
triami Athi domum delati, memores acce- 
ptx falucis, donis muneribufque afliduehune 
virum.&propefingulisdiebuscoluerunt, nec 
eum duntaxatjfed & pofteros eius, viq; ad Siil- 
tanum luneium , qui vixit temporeloonchs^ 
filiiCaralflafi , dequo iamantediximus. Hic 
Princeps, cumvideret quotidie tantumequi- 
tum pcditumque ad luiieiumconfluere , reni 
in fufpicionem voeauit , dixitque parum fibi 
placereiUum hominum cdHcurfum; velleigi- 
tur fe ipfum deiiieeps huic rei fuperfedercj 
Oflenfus yalde luneius hoeregisedidto , egref- 
ius Ardeuilla fequencibus mulcis religiofis ver- 
ius Mefopocaraiamfprofecaus t it. Erac tunc rei - 
iUiusprouinciffOzun Acembecus, quihomi- 
nem magtiohonorereeepit,foi:oremquefuam 
Radyam ei vxorem dedic , ex qua luneius filiurrt 
fuilulit Aydarcmi 

Habebat hic luncius iempcr circumfe cer-. 
toscurfores, quitotamperuagabantur Gurge- 
ftaniam,& quos in\ercipiebanr, fuam cogebanc 
ampIedireligionem.Aeciditaliquando utgraC 
iatores iftiTrapezunremingrcm.interficercht , 
regem,vrbemque traderent Aydaro luneij filio; 
Camautempoftea AcernbecUsIoonchainrer- 
cmiiTet , venit Aydar Ardeuillam, vbi vxbreni 
duxit Alcmcham filiam Acembequi , qu^ ei pe- 
perir Halyn & Ifmaelem, qui pofterior natus eit 
anno AN.C.MCGCLXXXVIILEg.DCCC- 
XGIIIi quiie Sophy vel Sophum appelkuit ob 
caufam quam (upraadduximus. 

Annofequenti, cum AydarregnumMcdiji 
ingrefius fuilTet.occifus eft a Ferroco laflTuto re- 
ge illius prouincii|.fucruntque capti duo eius fi- 
liijHaly &lfmaei,quosRofi:anus Bccus deinde^ 
libercati refticuic.Maiore autemHaly poftea oc. 
cilb, fugiclfmaclin Gueylonem, hsficqueibi 
QO 4 per 



Igj^ Im? E RIVM M 

pecaBnosfex , quo temperc res Pcrficar valde 
turbataBfacrunt ob dominaticnem Acuionlo- 
lorum Jfmael prcfedus Arfeniortemjinuenit ibi 
ad Vll.millia hortiinum Sophianorum,ex diuer. 
fis familiis,qtli etlm omnesfecuti fant , quamuis 
vixXIV.annos natujeflet.quodaccidit A.N.G. 
MDi.Eg.CMLXVI.Cum his ingreffus Mediam 
confiixit cum Farroco lafluto , qui patrem eius 
interfecerat,potirufquevi£toriaocciditFarro- 
cura,fa6tus pro eo Rex Medise. Anno fequenti 
bellum intuiit AlvvanoinNacchaone, coegif- 
quceumfugere, captaTauri vrbe. ?otkus& 
hac vi(£fcoria, fumfit Tulbannm fiuecapitis ope- 
rimentum rubeum , cum duodccim fafciisin 
inemoriam Xll.filio! um Ocemi, nepotum Ha- 
lys , quiinterfanAosaPerfiirelati funt,aqui- 
busiple fe genus duceregloriabatur : appella- 
uirque nouum iftumOrdinem militaremCafel. 
Bas,quafidicas CaputRubrum. Abfenfeah"cu- 
bilfinaele , rediit Albanus occupaturusTau- 
rim: Sed ftatim adfuic Ifmacl , coegitque alte- 
f umfugere.primo Babylonem, deinde in Diar- 
feeeanijubi mortuus eft anno A N.C.MDIII. E- 
gir» CMVIII. Poft huius raorrem duxit If- 
rtiael exercitum fuum in Perfidem adueifus 
Morat Becum qui vidusamifitvitra X. milHa 
militunj , reHquicque Ifmac-li Pev fidem Sc Ker- 
inane. Hinc cum hybernaflet Comi,mifit Eliaf- 
becucontra ciuirate Rey.Hunc ex infidiis ador, 
tus Ocember Geloh^eusjvicit & occidit.Ifmael 
auditahacfuorumclade, duxit in Gcloha£u,qui 
refugiens ccpit fe in caftru municiflimu , cui Fc- 
ru^khu nome erat. Ifmael cum expugnarc id yi 
no pofler.acjemit obfefiisaqua.vnde prasfidiarii 
dedidonera fccerunt. Eifi autera bcUum hoc 
diuturnum hon fuir,vltraXXX.tamen hominii 
miliiaineoperierant : c]uo confcdo Ifmaelin 
Garafonemiterdirexit. Vixegrefiiis fueratre- 
gno ; cu m tegul n s q ui da m , n o m i n e Maham e d e s 
Garrhsus aflluTitamauualiqua militum regio- 
neminuafitIaztenfem,eamq-,occupauit.Occur. 
rit huic Ifmaeljdefendit fe alceranimofe;Sed ad 
cxrremumred ida in poteftarem luam ciuirate 
GapcumCarrhaEumviuumexuritannoMDVI. 

EgirsCMXI. 

ScyrasPerfidis vbi perucnic Ifmaeljpropofiut 
^didum in formiprofcripcionis , quoomnes 
moriiubet,quicunq; pr^lio, inquo Aydarpater 
eiits occubuerat , intertueranr. Sicpcricrunte 
prdrcriptisvltraXXX.milliahominum.-Cumqi 
hybernansapudTaronem inteliexiflctdcmorte 
OzemiMirzachi.Garafoni^ regis.cuius regnum 
ocdapaueratGoybek-Chanus Vfbequenfis,ex- 
clufislibcrisdefun(ai,qui ad Ifmaelemconfu- 
getant : Statim cum copiisiuitin Mefbpotami- 
am ,dcinde tentatuit Babylonem , cuiuspraefe- 
dusccnfugitad Turcas. Deinde fubiecit fibi 
Cu(iftam,qua?eademeftcum Sufiana,in qua o- 
lim Airuerus&Hefterfuam habuerunt regiam. 
Mcdia deinde hyeme duxit excrcituminMe- 
diam , cepitque Ba cum & Darbandum anno A 
N.C.MDXII. Eg. CMXVII. Inuaferatinte- 
rca Carafonem Chaybec-Chanus : Scdau- 



agniSgphi, 

ditolfmaclisaduentu , retrogrcflus eftMaf- 
vvon. Verum Ifmad aflecutus properantena in 
campo, cdnfligere coegit , inquoChaybecCiS 
cum regno vitam amifit,& fic Carafonis domi- 
nus fadus eft Ifmael. 

Eodem anno mbri contigit Baiazctcm II, 
TurcarumMonarcham,cuiinImperiQfucceflit 
SelimuS filius: anno vero MDXIV. natus eft If- 
maeli filius Gha Thamas. Annd eo quilequcbs. 
tur venit Arlenioncni Selimus cum magno 
Turcarum excrcitu, cui obuius fadus eft Ifmael 
egreflusHifphaone, apud Chalderonem , vbi 
atroci commiflb praelio vidus eft Ifmael, qui 
primo Taurim fugit, deinde Gazin. Anno eo- 
dem intrauitSelimus Taurim,Gommoratufquc 
ibiper diesXV. profeituseft in Amafiam. Eo 
quilequebatur annocepit Sclimus Kemacatn, 
magnimomenti iocum in Saladulia , &SuIca- 
delam , & Alepum S^tiae. AnnoveroSalutis 
MDXVILEgirf CMXXII.Subegit Damakura 
& Aegyptum,pofteaMefbpotamiam,eftque cx. 
tinaustmorboannoMDXXI. Eg. CMXXYI. 
fucceflbrem habens Solimannum filium. Ipfc 
Ifroael Sophus cum totiregno Perfico impcrita. 
uifletperannosXX.mortuuscft, anno Chrifti 
MDXX V.Eg. CMXXX.astatis XXXVIII. Vic 
in belhs terribilis,audax & mctus expers.magis 
crudelis&feuerus quam fuauis &humanus.So- 
lcbat crebris vfurpare fermonibus;Sicut vnus if» 
ccelisDenseflet, itavnumin terrisdebcreciTc 
regem:q^odii£to nimiam regnandi auiditatera 
fatis teftatuseft. Intanta erat apud fuosexifti- 
matione , ut vuigo eiim pro homine Sando ha- 
berent & ReIigiofo,quin & non deerant adula. 
totes, qui ei diuinicatis honorem tribucbanr, 
quem fe rcijcere fimulabat palam,fed clam afte- 
«aabat.Cum enim aliquando pr^rei fpem maxi- 
mi momenri adcptus fuiflet vidoriain , appella- 
tibus eum aliis Prophetam,aliis Angelum , aliis 
Deum:tantumabfuit utillas a^lulantium voces 
comprimcret , ut contra iuberet effbdi profua- 
damfoflam, coniedoqjin eam calceofuo.pu- 
bliceproclamari iubercr,ur is , qui fe quam ma- 
ximeamaret, infihensinfoflam , inde pereret 
calceam.Cum dictoingens horamum mulcicu- 
doinfoflamfedemifit, in quos terraegeftair* 
I ruens,omncs viuosobtexit, perfolutaadulato- 
ribus illis impietaris roercede. Filiieifuerunt 
quatuor;Cha Thamas,Elias Mirzah , Son Mif- 
zah,&Barhon Miizah. 

CHA rHAMAS, IL PERSARP'M 
V rexexSofhianis^ 

Succeflit hic IImadipatri,geflitq; multa bel- 
latotisillisLIILannis , quibusregnopraefuir, 
maxime contra Turcas. Mortuuseft anno 
MDLXXVI.Egirs CMLXXXIII.Reliais 
duobus filiis,lfinaele & Maha, 
mcdo cseco. 



GHA 



V 



Siv £ R e CIS P 

€H4 ISMAEL II. REX EX SO- 
fhianis III. 

Maiorhicfiliusfuit ChaThamas,regno Per- 
fcrum non nifianno vno& menlabus X-l^tatus, 
^uo 'tem|)ore exado mottuus eft , rehnquens 
rcgnum fratri fuo Mahamedo,cognomento c^- 
co,an. A N.CMDLXXVIII. Eg.CMLXXXV. 

CHA MAHAMEDFS , PEMSA- 
rutn Rex exfamtli/i Sephiano-^ 
rumlF^ 

Ifmaelefecundofmeliberisextin6to,Rexfa- 
fius eft Mahamedus frater eiusi: qui etli captus 
cfletoculis, regni tamengubernacula perVII. 
annostcnuit, mortuufque eft anno Sal. MDL- 
XXXV.Egir^CMXClL 



E R S A R V Itf^ 

CHA ASAS , REX PERSARVM 
ex SophianisV. 

Succeffitcsco filids Abasinregno, qtii&i- 
pfeplura bellageffit, rcportatis illuftribus ali- 
quot vi6toriis,inprimis Caftigauit Gueylonen- 
fes qui rcbellauerant , cum fuo tum ipforura 
damno. Obledit Bakam vrbemvfbequiaeper 
aliquotmenfes,fedfruftra.ReguIumLarenfera, 
latrociniis in Pcrfide graflantem , interfecit. 
Taurim vrbemTurcisreliquit, quieamaCha 
Thams temporibuspofrederant. Hanctamen 
Turcjepofteaiterum amiierunt, cumplerilque 

aliis locis qu^ per Perfidcm occupauerant.MuL 
ta memoria non indigna fub hoc principccon- 
tigerunt,quae partim ad nbftram notitiam non- 
dum peruenerunt,parcim propter inftitutg bre- 
uitatis rationem hocloco Comraemorarinon 
polTunt. 



Anniregni, 



ELENCHVS R EGVMPERSI- 

CORVM, VSQVE.DVM ARABES RERVM 

pocirifunt,recundumMirkondum. 

Suppuutionem annorum ad marginem adiecimus. quibtts numeras nullus additus eji, 
de eo certi ejfe ex Chronicis mn fotuimus. Littera G. adieiia , Gubernatores illes 
fuijfeojlendityetjiaquibufdaminterngesrecenfeantur^ Hacnota ^ includit reges» 
fub quibus illt gubemauerunt^ Pojierieribtis etiam annos AN^ C.^^Egirta ad- 
iecimus. 

Nominaregum, > Anniregni. 

Caiumarras. ^ 40/. 

Syamecus. 30. 
Ouchangus. 

Thamur Diubandes. 50. 

lambchedus* / 3«, 
Zoac. 
Fraydhun. 
Manucher. 

Nauder. uo. 

Afratiabus. . 7. 

ZaabfiueBazad. n. 

CayCobadus. 5. 

CayCaus. 100. 

Cay Cozrao. ijOi 

Lorj/phiis. ^o. 

Guftaiphus IZQ. 

BachamandarfiueArdchin iie. 

HomaiaRegina. 112. 

DarabusPrimus. 30. 

Darabusiecundus. 12. 

Scander fiue Alexander. 14. 

INTERREGNVM annorum 72. 

Chapur. 6o. 

ArdchirBabacon. 50. 
ChapurZabelKetaf. 

ArdchirFrazandHormoa. ^lf' 

Chapur 11. ^®. 

Baharon Kemon Cha * if. 

lazdes Gerd. 22. 
KeiereCofroes. 



NominaRegum, 
Baharbli Gur. 
Narfi,ONa{aG. 
BaharohGur.ii. 
lazd Gcrdes. 
NarfyG. 
IiydGerdes ir. 
Hormoz Farzand 

fFeruz. 
<. Sufata. 

LFeruz.G, 
SufaraG. 
Feruz. in. 
Belax. 

{lamaspesG. 
Cobadus. 
Keferes Anuchiron, 
O.Nauchiruan. 
Hormoz. 
Baharou Chubi. 
CozraoParuez 
Cobadus Chiruiehus. 
Ardchir Chiruiehus. 
Charear. 
loonChir. 
Turon Doc,Rcgina 
lacenccda. 
Azarmi DocRcginac 
Rcferes. 
Ferrogzedus. 
lazdGcrdcs ni. 



%6, 

48. 
12. 

-4 



I. 
I. 



I. 



Siv? Regis Persarvi*?. 



CAtALOGVS CALIPJF/AKyM BABTLONICO' 

tm,qumrumm Perfidepotmfuermtjfojlquam emArahes 
(ihifubiecerunt. 



Anm A N.C Anni Egir«* 



^44. 
66i. 



6U. 
685. 
6SI7. 

718. : 

fzcC 

714' 

^45- 

744- 

745- 

74«* 



8^0. 

i6^. 

^05. 
907. 

959- 
543- 

'.947. 



2. 

ii. 

35- 

40<, 



4t. 
61. 
64. 
66. 
67. 
86. 
96. 
98. 

105. 
1x4. 
125. 
iz6. 



Notnina 
Calipharum. 
Abubac^r. 
Homar. 

OfmanvelOtman 

MortsHaly. 

Acemus. 



tX VAUILA BEN nVUrA, 

Mauuya. 
lezidus. 
Mauuya ii. 
Maruanus. 
Abdel Malech. 
OeFidus. , 
Soleymannus. 
HamarvelHonier. 
lezidus n. 
Ochon. 
Oelidus II} 
lezidus III. 
Ebrabenrus. 
Marvvanus 11 



Annire- 
gnieorum. 



75*' 


132« 


754- 


i}6. 


777^ 


159. 


786. 


169. 


789. 


170. 


810. 


19}. 


815. 


199. 


^z6. 


210. 


833. 


217. 


g}8. 


i2i. 


850. 


234. 


8ji. 





MXFAMILIA nBMN ABANTIS. 



Safa 

MahadyBila. 
EiaddiBilaM,ura 
Arachidus Harum. 
MohamedAmri. 
Mahamum. 
, AbuEzechMatacon 
Vacecus. 

Alm otouua Bilalafar. 
; . Montacerus. 
Abill AbasHamed 

r ACAVIT CALIPHATVS, 

MoHai^^inus 
Almatez Bila. 
NominaGahpharam.. 

MocadtBiIa 
AlmatBilaHamet. 
Matazed Bila Hamcd. 
ModafyBilav 
M6<aader Bila, 
lafar. 

Caher Bila Mahamed. 
Razi Bila Maha|^d. 
Mo(^afi Bila Eb^em 
Moftachfi Abdala, ^ 
MutyaBilaFaziie; 



24|. 
246. 

Anui 

Egirse. 

250. 

Z51. 

279: 

289. 

293. 

301. 

320. 

322. 

329. 

330. 

334- 



Menre8.Diss. 



1. 
i. 
II. 
4- 



10. 
3. 

1. 

21. 

2. 

2. 

4' 

19. 

2. 



4« 
23 
10. 
I. 

13- 
4. 
12. 
8. 

5' 

12. 



I. 
5» 



Anniregni, Menfts. Diej 



2}. 

9'. 

4- 
7- 
2® 

4- 
4. 
4- 

4- 

29. 



y / 






40J, 








407. 


1095. 


487* 








529* 


Ii55>. 




ilol. 


i> ^ 


II7I. 


$66. 


JI8O- 


575- 






1117. 




1144. 


^$^49. 


REGES 


TARTA 



tfl 



SiviHegisPersarvm» i^-^ 
TahiaAbelCarim. 
KaderBilaHamed. 
Kahem vel AUcahem Beamaryk» 
AbuIafarAbduIa. 44 
AlmodtadiBila. 15* 
AlmoftacerBila 15. tf». 

AlmoftftccrBilaFazcle» 17^ z, 

Rachfetus Bila. 2. 
AlmodbafiBila. 

AlmoftangerBilalflfuf. iu 
AlmoftancyBenVrElach. , %^ 

NazerLadinla» 47. 
AlhazerBilaMahamcd. 
AlmoftancerBilaManfut 
Abdula. 



^»/'/;?? ferfide dommati fuermt. 



GV I S CHA^ 



Jio7» ^oi. Chinguys-Chani u 



"}o. OrlcayKhaon. 
'^4^' ^4J' GayuckCayon* 



7* 

t. 



■ ii 

'^47* 644. ManchiiCayon. Ij. 

"^o* 657. VlakuCayori. 

Ji^^* ' 6^J« HaxbayCayon 17» 

. HamedChanvcINicudarOglan» 2. 

i^^3' 681. ArgonChan. 

^^53' <»5>0' GoniamChan. 

»?5* ^9?» Bul.Chan. 

i2-9^« <5S>4« Gazun-Chaii. 8. 

^joy* 705. AiuaptuChan.poftSulfanHamcd. 12. 

»317- 7i<^. AbyayBahaderChan. 15,. 

REGES r ART ARlCt EX TOSTMRltATMtAMMRLA^ 

nisyquiRegnumPerficMmobtmuermf^ 

AnniAN.C. AnniEgir^. Noininaregum. Anniregni. Menfts.dies. 

*388. 789. Teymurlangn. 

^405* 807» Mirzah Carroi. ,45. 

'447<' 850. Ologhbccus. 4. 

8^5. MirzahAbdelatifus^ C 

854- MiriiahAbduIa. t. 

REGES lMAFRETIAHARTS. 

HS^' 855. MirS;ahSultonAburaydus. 18. 

1469.' 873. Mirzah Sulton Hamed. 18. 

JJ3Z. 937. MirzahBahpr. iS. ^ 

REGES CARASO^IS Et ADERBAIONIS. 

1469, 875. Mirzah Hyadigalrus. i. 

147 1. 875. MirzahSultanOeeni j^» \ - 

1556. 5!i<?. BahadyAmazon. , &Muzafafratre» 

fimuL I» , ' 

In Aderbaione* 
140^. 809. Miromchak 

1407. .810. MirzahAbubaquer. 

TrttCOMANUt EXFAMiLIA NlGRt ARlMTtS^ 

r^iu 815. CaralflufF. I4. 

'458. 841» AmfrScandaK t6. 

I468. 872* looncha. 3J. 

»4^9. %7)i AccnAIy t. 



I47Z. 
1478. 
148^. 
1492. 

1498. 
1499« 

IJOO< 



1501* 



I UV E R 1 V M M A G N 1 C H A M 1 



87«^» 

882. 

88(^. 

89(J. 

897.' 

90Z. 

9©}. 

905. 

FHIJN 

90(3. 

. 930- 
985. 
985. 





II* 


SultonKahil» 




lacuppus Baylangor 


iz.^ 


Mirzah N. 


I. 


Roftanbecus. 




HagmetBecus. 


I. 


AlvvanBecus. 


I. 


MoratBecus. 


I. 


DESCENDENTES AM 


' ISMAELE. 


, GhairmaclSophus. 


iO 


GhaThamas. 


53- 


Cha Ifmael II. 


I. 


MahamctusCaecus. 


7- 


, , ChaAbas. 







DE IMPERrO MAGNI CHA- 

MI SIVE REGIS TARTARORVM. 



3 



5 



impenl rartarict ingem amp^udd '6" faptas\ eius 

finesfiueltmites&climaCosli. 
Situs &amhitus Vrbis Camhalu, qua eaputeft hu^ 
itisregni. 

Quojruatuf hoc regnam aere '. abundat Orit.a,frU' 
mentovario,fericaiana, Khabarbaro Mufca. 
Jdulta in eo camelorum & equorum boumq^ dr- 
. menta.LithaHthracMmhiccopia,quorumufusad 

igjim.CrebrihicFhafiam&alijalites. 
Tulgura&Tonitruahorribilui in Tartaria , & 

ventiimpetuofi. 
Lacus abincolis CanicUdi^u^, itt quo mira Marga- 
ritarum abundantia. Fluniina huius reghi cele-. 
briora. 

Kobur &ratio viuendi Scpharum,quiTartarorum 
maioresfuerunt.Mos eorum planeBarbaricus,bi- 
hereexcraniiimterfeliorum hoftjum, &feeo- 
rumdetraUistegerepellihui. 
^u&prdcipue coluerint l<tuminai eorum facrificia, 
ceremoni^ cruenta in contrahendisf&derihus. Exe^ 
quiarum ratio in fepeliendis regibtts , quihus im- 
molabant fervos & miniftros regios, 
8. Quibmvfifuerintceremoniisinfunerib.prmatorum. 
5. Quihuspigmentis foleantmuUeres Scjthic£ceruffa' 
" refaciem.luramenta&LegesScjtharum. 
Orig^ImperijTartarici-.quopa^oavicinorumdO' 
minio liberatifuerint per Cbangiftum fiuechin^ 
guinchanum. 
lngenium,mores,conftantia,Leges,cibus,p6tm,ve^ 
ftitm,exercitia&armaTartarorum. Ratio eo- 
rumpugnandi;exfequia. _ 
Opeseorum conftftunt innegociatione Ori"^, ma- 
teriitferic£,cannabe , lana,rhaharbaro , mufco, 
panno epilis camelorum,gingibere,Carjioph^llis , 
fabulo aureofluuiorum , coralio,lapide La<.urio, 
& aurifodinis. 
Uonetaeorum ecorio 3 arbortim cortice & cochleis 
marinis. 



7- ^ 



10. 



II 



12. 



14. t^bur regni Tartarici conftfiit in fitu & amplitu- 
dtneprouinciarum,in oppidis , multitudinepopit- 
hrum & Eordarum in campis. 

15. Nomina Regum Tartaficorum , litteris aureisin- 
fcriptapracipuisTemplisvrbium.Totentiaeorum 
abfoluta,cum iure vita acnecis infubditos. 

16. Lex & Ordomilitaris , audore Changniftoftut 
Chtnguicharto- . -p ""l ^ ' 

i 7 » ^ds Soleant adhihere anhtonias iti Cmrtanao 
tiouorege, ^ 

1 8 . Sigiliunuquo vtitm MagniuChamTartarorum in 
diplomatibmeMif^fuis. Summm & rigidiu 
luftiti&obferuator. ^ 

19. Confilium eius dtiplex, Regni & Mititi^ , vtriuf^. 
hirifdiftio.Potentia & au^ioritas Aftrologorun 
apudrartaros. 

10. Toen£ & fupptidafurihusaliis^flagitiofisirroga- 

rifolita. 

11. Hordavoiiquidftgnificet. ; 
21. Religtoi[artarorum eft Gentoquidam compofm 

ex Paganifmo,Mahometifmo & Chrtftianifmo 
]£orumratiacultm,preces.Credumimmertalitit 

temanimorumt 
li,. origolud&orum quiinterTartaroshahitant. 
24. Error Chrtftianorum inter Tartaros, qui pleriq 
funt Neftoriani, ^ 
15. Cenealogia regum fiuf imperatorumTartaricoru. 



QVicariofius cx Geogfaphomm principii 
menfi runcVaftiflimum cerramra fpacium 
quod ingens hoc Magni Chami Tartarorun 
Regisimperium Compleditur , inearuntfen 
tentia.vixuUum principemper Afiam& Euro 
pam tantu(fi araplitudinem fpedes j) poffider 
tcrrarum , quantum Mogul poffidet : uifi forti 
Hifpanorunc -egem excipias,quem, utnon ne 
gamus , ob Aduerfi fiue NoaiOrbis fpaciofiffi 
mas pcouincias &:regna , plushumiinterre( 
' hoi 



S r VE R E GIS T A 

liocglobiambitu , quam Chamum obrinere; '. 
Icarurfumfatenducfl:, Tartaricarfgna&pro-. 
vincias continentibusfpaciisiungi, & velutv- 
■ num corpusconllituere; cura contra Hiij^anica 
potcncu pcr I V.Orbispartes fparfa , velut laci- . 
niofi Gt,8c vix vfquam , pra^ccr^u^ m in A rnetit.' 
ca,cohgreat,fed palfim inrercurfualiorumpriD-- ! 
oipatuum feparetur & dineilaCitr. 
- ' Igitur ingens hoc regnum ( fiue Imperium,) , 
qnodincola- Mo^ul len Mongul^ nos Tartariam 
voeamus.afluuio rrfrf^»", quibonamparteme- 
iusalluit.hisGircumfcribirurliroitibus.AbOri- 
ence vafto &famoloillo regnoChina; , Mari 
quodDe Cin appeJlatur,&:FrecoAnianciifi.Ab; 
Occidente Imao Monre, quicotumiltudlatus 
i-Jaudit,exceptisquibufdamHordisTartarorii, 
qni cis montem habitant , & Magui Chami im- 
perium agno(car»t. A Mertdiehgbet lndiam ex- 
traGangem,ipfumG:mgem fluuium,& Oxum, 
qui hodie Abia dicitut. A feptentrione Mari gla. 
ciali terminatur, ubiprorfusignota incLilraque 
eft,&inhabitataputatur , ob Poli Ard;ic'pro- 
pinquiratem& frigtditatem.Vt brcuiusdicam; 
Imperitac Magnus Chamus omnibus ilhster- 
ris,qua5 veteres (libnomineScythiascXcralma. 
ummonteintellexerunt, cum regioneScrum, 
quifubregni Cataienfisnomine hodiecenfen- 
tiir. Qu.idamquires Geogtaphicasexaftiusfe 
percepifleautumant,itadefiniunt. Scatuuntv- 
mn-n limitem deferrumLopenfc,exaduerfoLa. 
cum Kytay,vfq;ad murum,quiporrigirur intra 
XLIII.&:XLV.Gradum,abvrbeOchioiaintra 
d. os monces fita,v{qiiead alium montem , qui 
mare contingicdiuidttq*, Tarcarosa Chinenfi- 
bns.ErabOceanoScythico vfquc ad finesTi- 
purae Sc vicinarum regionum. Comprehen- 
d'.inturinhocfpacio multaregna & prouinciz 
amplifliras.multis bonis 6c praeftantibus oppi- 
disexornata;. 

Praecipua rotius regni ciuitas eft Camhalu, 
quam quidam putauerunt efte veterum Jjfedone 
imc<»»« ,fira (upra Po///^^i« fluuium,forma qua. 
drara,cuiusambirus haberepurarurXXlV.miL 
liiria Icalica. Porrashabet duodecim , cumto- 
tidem (uburbiis, in quib.Cua funt hofpiribus& 
roercarorib, diuerforia. Tenetautem haec vrbs 
velut vmb'licum regni Cataij , eft nonhuius 
duncaxat , led&csterarum in circuituveluti 
cenrrum. 

Hibet.iurem hoclmperium praeceropulen- 
tifllmum regnu Caraienfe,aliaquoq; non con- 
tenenda:Dc Tangut,Camu!,Tenduc, Tainfur, 
Thebct.cum vrbe & prouinciaCaindo, quae o- 
mnia pro dignitateanobisdelcribinon poirunt, 
cumvixquifquam dicerequeac, leea perfe€le 
no^iifle, vel quse fcitu necelfada funt, ab aliisdi- 
dicifle. 

^ditasdr ingemum folt Tartmci. 

Aiunt regnum Cataienfe abundare Oriza & 
'Tritico,jahisquercbus ad vi^luyi neceflanis, 
quatiquamaere perfletur frigidiori. Sed & auri 
argentiqi hic multum reperuur,& fenci,& rha- 



RTAROKJ\!M.T l^^r 

barbaci & M«fei. 'Adde magnum ajnimaltyin i 
numerum,-& ut vno verbo duam , praeftat ii^q. 
regjo,quicquid non ad vidusduriraxatnecefll- 
tarem,fed & dtteaarioncmGcnii faCerepdtdl.^ 
Innumeros hic videbis.Camelo.'?, &armtnrae- 
quorum frequenriflima.Narranr Epiftob Tar- 
tar!C£B,MagnumChamumalere equaj^^uit) can- 
didiffimarum decem millia, quarumlac bihar. 
ViDumvixvllibi coUigitur,conftatq;in Catafo 
non prouenire. Repcriunturhicetiamfaxani*i 
gra,velutCarbonesfofllles, adalendumignem 
vtiles,cuiufmodi & in Germania inferiore repe- 
riuntur.Aeris remperies hiclaudari non potefl:, 
Xuntenimhicperarftatemtonirrua&fiilgura^' 
deo horrcnda,utpr£Brimore homincs animo: 
linquanturtlamcalormagnuseft, mox frigus, 
&dcnfiffimeniuescadunr.Ventorumfrequen. 
ter tamvalidiflarus, utequites ipcurfu fiftant, 
autarboresradiciriiseuellanr,muitumqjdam- 
ni regionibus inferant. Hyeme nullje cadant ^ 
plaui2:a£ftatefrequentes,ied.adeoleues , ut vix 
fuperficiemfolihumedcht. Auium in hisoris 
ingensmultitudo, inprimis Phafianorum&a^ 
liarum , quarumapudnoscommendarurra* 
ritas. 

IrfwhabetTartariaplurimos, quoslongura 4» 
efletenumerare : pra:cipuostamenrecenfebi- 
mus.In Prouincia C4«i<:/«Lacuseft,inquo tan- 
taMargariraruracopia.urprecium earumom- 
nino viie fururum eflet , fi cuiq; quantum libe- 
ret,pilcari permittcretur. Quare fub capirispas- 
nacautum eft, nequis finepcrmifljorteMagni 
Chami VnioneS in hoc Lacu quxrat. Scatet au* 
tem &pifcibusidemLacus.In prouinciaCarai-^ 
ma alius eft fupra modum piicofus,centum am- 
bitu fuocompledlens milliaria. 

Tlumitiibus rigatur Veftiffimura hocregnum 
non pattdSjmerqazPulifachmsvelPoUfangisfa^ 
cile primum locum obtiner. Caromoran in O- 
ceanumeuoltiicur , oblatitudinem&profun- 
ditatemfuara ponri^impatiens. ^ianfuhdtu.- 
dinemdiraidii milliarishaberecreditur, pro- 
fundusadmodura & pi{cofus.jQ?//rfworaaiorem 
in Orbc non elleputat M.Paulus Venetus ; re- 
fercenim laticudincm eius quibuidam in locis 
X.milliariumefle, inaliis Vni. in ^uibufdam 
VI. Longitudinem vero eius porrigi in iter C. 
dierum. 

Derebus, quas qUfcque prouincia prse aliis 
gignit,figillatim dicere, difBcile eft, nos tamen 
qu^dara affereraus.In regnoTangus plutimum 
crefcicRhabarbari,quod per plerafq; orbis pro. 
uinciasdiftrahitur:InregnoTenduca«rifodi» 
nse func,& venjeLapidis Lafurii. ProuinciaTafc 
infurcsEteriseftcultior, itaut etiamvineasha- 
beat, Regnum Thebetanurapaludibusvdum 
eft.obficum tamen nemoribus , in quibusfera- 
rumcopia: rcperiturhicetiamCoralium , & ' 
•Mufcusodoratiffimus,ahaequei:esaroraaticae» 
Haec funtea , quaedehuius Iraperii nacura & 
^ualicace dicere habuimus,nunc,cum aliud.no- 
bisinhac inopia noninnocueric , videbiraus. 
cum veterum Scytharum , tumnoftri aui Tar- 
PP tarorura 



iMflMVM M 
taroruai morct i caBfttetudincs&viucadira- 
tionetn. 

SMORES ANTI^VORVM SCT- 
IHARFM* 

i'. Qius gentes popdofquc hodie gcneratim 
appcUamusTartaros : ijolimomncs fubcom- 
muniScyrharumnomine comprchenfifuerut, 
habitaucruntqv cis & vltca Iraaum montem.Et 
ab initio quidcm Scytharum regio admodum 
amplanon fuit:fed fucccffu icraporis & incola, 
tum virtute longe lateq-, eiusprolacafunrpo- 
jnorria , fubieceruntqi fibi Scy thatalias quoque 
prouincias&nationcs exteras , fadicelebres 
per totum terrarum Orbem'. Ssepius ab exteris 
principib. pctici,fubadi nunquam fucr u nt , ncc 
ynquam percgrino fubmifcre colla iugo.Et Gy. 
tumquidcmcum omni fuocxetcituiugulauc- 
runt,ducc f«mina:& Darium turpi fuga fe rcci- 
perc cocgcrunt: Alexander veroMacedo pcrdi- 
dit omnes quas aduerfus cos mifcrat copias. 
Audiuerunt quidem Scythae nomcn Romano- 
rum.corumverovircs &arraacxpcrti nClunt. 
Viuebant veretcsScychae, nonaliamquamna- 
curs Icgem ©bfcruantc s.Fartum deteftabantur 
&punicbant, utquigrcgcsfuos noniniTa cra- 
tcsautparictumf9pimencacuftodiebant,n.dru. 
ri ccrarc fincbant, Auri & argen tiapud cos no- 
titia nulla , ncc aliud in vfu ad vitam alendam 
quamcarnescumlaae.&mclle. Aducrfusfri- 
gora rauniebac corpus fecarum pellibus,paran- 
dse ad vcftes lan-TE artcra ignorantcs. Captorum 
caforumuc inbello hoftium capitaad rcge dc- 
fcrebantjaliterprasd^participesnonfiebanr.In 
ampucandis koftium capitsbus hac vtebantur 
rationc. Poft aures circa ccruicem incidebant 
nouacula cutiminorbcm.eamqucdetrahebant 
capiti.deindeincifoCollo & fepaiatisvccct bris 
cscauabac cranium.Exrcliqua pellecorpoci de- 
m6l:a&: pcf parara f.iciebanc h .benas frcnotum 
fuorum.aucadhibebantadalias res,inquib. co- 
rijbubulivfuscft. Quidam qtiamdexrrasma- 
nus hoftib. amputabanccasq-, cxcoriaias appli- 
cabantpharetrisfuis,pcllemanuum eas veluto, 
pcrculistegcntes. Aliiinregrampellcmdetra- 
hebant homini.eamq; ex tcniam in aftecc ficca- 
bant,& velut Tropha:um prsferebanr. Capita 
hoftium.dcquibus fupra diximus , excoriata & 
coriobubulo inclufa , dirioces intus dcaura, 
bat,vteb3nturqiiispropoculis,caq;aliquando 
petegrinis (fiquidcm viri illuftres elTent } dono 
offerebant, narrantcs fimul quae quifqj fortitcr 
feciiret. 

Principcs folebant quotannis hbnoris crgo 
vinum cxhibcre milicibu$,qui fortiter feciifent 
in bello : ij , qui nuUum adhuc cx hoftib.intcce- 
meranc , excudcbantur e cxrciorum confortio, 
quac quidcm maxima habebatur ignominia. 
Qui pluccs cscteris interfecerant,duplum bibe. 
V bant,qnin&:totafferebantadconuiuiacalicej, 
quod occidcrantinimicos. 

Inter falfafua auminaprscipuc colcbant Ve- 



A GNI Ch A Ml, 

ftam,quam omnib.rcbuJpr^efrccredcbanCtJei 
inde loucm &TeIIurem, quam louis putabant 
cfle coniugem,& hos quidem cum primis colc. 
bantplacabamqv Prxcerhos adorabantctiam 
Apollinem,& Venerem csleftem,& cum Mar^ 
te Hetculem : nullitamcnhorumomniumul- 
lum cxtruebant Tcmplum aut Arampr^terqu» 
Marri , cui facriBcabant ccntefimam omniura 
quacbello ccpifTent: immolabanteiautem iii- 
primis equos,animalis gcnus bellicofuro. Por- 
corum omnem abiicicbant curam, Rcque intcr 
grcgesferebant. 

Siquis a Rcgeadmortcm condcmnabatur, 
non in ipfo fo!o ftabat fupplieium.fcd & ad libc, 
ros eius mafculos cx tendebacur. Percutientes 
foEdus5cyth2,capicbantollamfi(9:ilem,infun- 
debantqjin cam primo vinum.dcindc languine 
vtriufqj partis contrahentiu facdus.h^cq; fimal 
mifccbant :cohumore pcrfpccgebantgladio* 
fuoSjlecurcs , fagittas&arcus. Poftcarccitato 
iiiramento plcnohorribilibuscxecrationibus, 
quibus deuouebant caputillius,qui prior fidem 
fccgifret , bibcbantomncsexoihvelcratcrc, 
quicumq, adcrant contrahentibusfacdus. 

Rege mortuo, profundam foffam inprime- 
bant humo,quadratam. Hincexeteratum cor, 
pusinfercicbant odoramcntis&(«minibus:d«. 
indcimponcbantcadaucr pilcnto, circumue- 
hentes id ab una gente ad a !iam , ubi ab omnib. 
cum honoreexcipicbatur.Scquebanturinterea 
minifteria aulica & domcftici rcgii,findentcs fJ, 
biauriculas & abfcindentes comam in fignura 
trifticiac , vulnerantcs ctiam brnchia & vclli- 
cantes narcs vfque ad fanguinem , manum vcro 
dextram cdam fagittaperforantcs. Circumdu^ 
6tum adhunc modiim cadauer regium in rc- 
motiflima rcgnipartedcftitaebant. Ibierige- 
batur monumcntum, corp).i(q;farcophagoin- 
clufum dcmittebatur in foflam.Circum tumu* 
lum dcfigebant lanceas & hciftilia,cum fafcicu- 
lis virgarum & quiburdam dcfundi veftime is! 
fepcliebatur ctiam fimu! vna ex Concubini s rc. 
gis,quam puratnsfuicpraecafteris amauiifc do- 
nec vixit.Pairabatucauccni& opushaberemini- 
ftiis feruisq, in alfcra vit3,qua de cnufa ftiangu. 
labant iuxta icpulcrum regis , pcsfcftum cubi- 
culiregiijcoquum, pincernam , parariumfiui 
ftratorem,mulioncmcutncquogradario,&hi 
omnes fepelicbantur vna cum defundfco Prin- 
cipe , additis vafis &fupcIle^kileprcciofiore. 
Confueuerant autcm fingulis annis adeundcni 
moduin tumulo dcfundti excquias darc, & cius 
rccolcre memoriam , quamuis honor is con- 
iundus efrct cmp intcritu mulcocum illuftriuni 
nobiliumucScycharum:ncq;enim vllus , qui 
conditioncfcruusefTct , ad miniftcriumrcgi! 
admittebatur.Eligebant inftipcr cx iifdem qui n 
qjaginta viros ingenuos cum totidcm equisi 
quosomnes ftrangulatoscxcnterabant , excm- 
ptifque inteftinis ac vifccribus vcntres rur 
fum confucb|i,nt. Hihc fuffixos palis cquos eri 
gebant & nccatos viros iis imponc bant.ut con 
ftituti circum tumul u regium,feflbrum in equ; 

fpecien 



SlVE R E G I S T A R T A R O R V N. 
fpcoien>referi-en"t, quafi cor equites ibiftatio- 
ncni habcrentad cuftodiam regiifepukhri. Ec 
hisquidemScythce vfifuerunc Ceremoniis ia 
fepeliendisrcgibus (uis. 

Ac in tumulandispriuatisminus erantam. 
biciofi.Defimdum vita propinqui imponebanc 
curruijdeferentescum ad propinquos & ncceC 
firiosjquorumquiuisfuper cadauere conuiui- 
uminfticuebat.inuiratisconranguineis&ijsqui 
fiinusdeduxerunt. Hoc poftqliam itaperXL. 
dies circumduxerunc , imporucrunc tribus 
lignisindudiio defuper centorio, deinderepo- 
nebancidinvafead fimihtudinem nauigii , ad- 
dentes gemmas lapillofque lucentes , uteos 
nancifci poterant. Et hxc quidem de ratione 
fepehendimortuosapud Scychas ufitata acce- 
pimus:Nuncahavideamus. 

Viri apud Scythas nunquam lauabantur, 
muheres aurem fricabant corpusad faxaalpera 
Srfcabrajinfufa defuper aqua, cumqj cutis hoc 
jnodo inflaca fuiflet, perfricabanrearamfuper 
fcobe 8c hgno cuprelli , cinere & thure , ijfdem 
rebus ad conciliandum bonum corporiodore 
praefertimfacieijucentes , admiftistamenqui- 
bufclam medicamentis fiiie odorainentis , ut 
hocmodo pulchrioresndfpedii. & fuauiores o- 
dotacucuaderent. Maxiraum &penevnici!m 
Scycharum juramentum erat perThronmii Re. 
gis. Si quis peieraiTe conuittus fuiirct ( magi e- 
nim perforces, virganira lahgmarum faciie de- 
prehendebancperiariuni j nullo modo vicabac 
fupphcium capicis , bonaveroeius addicebanr 
tutfraudis indici & vindici. 

Cataienfes(qui veterum Seresfunt^fuauiter 
&:amice vnaviuebant,exrerptumveroconuer. 
lationema(pe»:nab:intur , ut ne verbisquidem 
vterentur in negociaciohe. Si vero fiiasresvel 
permutarevel venderevolebanc , aucexcero- 
ruui merccs emere , oporcebat pcrcgrinia rranf- 
ire fluuium , ibi quifq^ exponeiJac merces fiias: 
Ibi Cacaienfis , luftracis dihgencer omnibus pe- 



171 

narrant confirmacum fuifle vifione fn fbmnis, 
quavifus eft fibi videre Equitem inarmis albis, 
infidentcm cquo eiufdem coloris , qui eum ita 
affatus fuerit.Decreium eft Deo,Canguifte ( id 
enimerat vironoraen)uttuTartarorum colla 
iugoleaesperegrino , atqueTarrarorum Rex 
6c Moderator eos tua: genti fubiicias » quibus 
ipfanunc tributum feruile pendir. Paulopoft 
Tartari defiderio hbertatis accenfi elegerunC 
fibiregem Canguiftum, qui primus huius po- 
puli fuit Princeps. Aiunt autem accidifte hsc 
anno A N. C. MCLXXX VII.Fuir aute Chan - 
guiftusilIe(quemPerfeChinguynvGcant)ho- 
mocautus&prudens,&virashoneftifIim£E,co- 
nabaturque omnibus modis Idolorum cul» 
tum e fuo regno ehminare. Edido igitur ve- 
tuit coli ftatuas,iubens vnum folumque ado- 
rariDeum,cuiusbeneficio , ipicadcamfedig- 
niracem pcruenifle aiebar. Poftremo cum la-K 
tis fibi viderct efle virium Canguiftus , irruit 
fiiper Scytharum vicinoruro populos , ram cis 
quamvltralmaum montem jcofq-, fibifccic tri- 
bucarios.fuiique primus qui Tarcaris audaciam 
dedir,eofq, formidabiles fe cic,cum prius pafto- 
res eflfencacq', armencarii. 

MORES TARTJRORP^MNO- 
STRI TEMPORIS. 



SuncTartariftacura mediocri, robufti, pe- 11 
ftus & humeros laci , Ocuhs mngnis&extra 
capuc protuberantibus , redis denfis hiipi- 
dilque fupereiliis. Ficiesijs efl: lara&plana, 
rarum iri menco barbi:ium , myftace camea 
prolixiore. Solem occipitiuni radcre , inan- 
ceriore parce alences comam , quam csn isini- 
plicitam recro aurcs coiliganr. Neqiie vero 
foli Tartari ad hunc modum confi funt , icd 
omnesjqadtquotinteripfos viuunrhabirantq-,. 
Equites funt expediti , (edpedites nulliuspre- 
cii:Neque vero pedib. ingrcdi valde lolenr , fcd 



regrinismercibuSjfuafinguiisconftituebatpre. fempervehuncurequis,eciarafi perexiguum fic 



cia.oporcebacqueperegrinum huic iudicio ac 
qi'iefcere,nuIloprolatoverbuIo. Vxoradulce 
tera, &fur non vocabantur apudillosin iudi- 
cium,nccaudicumfuit anciquicus , ullumho- 
micidiireum peradumfuifle; Cumnihiljeque 
mctuerentScythae, quam inobedientiamerga 



conficiendumiter. Honeftumhabent , &fi- 
gnum magnificetitije , fi campanula a eollo equi 
pcndeatclarum tinniens. Clamofiadmodum 
fuht & voce Stentorea , etiam cum familiari- 
ter colloquuntur : Cantantes veio fi audias,^ 
lupos ululare dicas, Bibentes ignominiofum 



legespatrias, &muIroquidemroagisquam A- fibiputanc, ficeflentnifiebrij fadi. Mulci in 



ftrologorum nu^hieros & pr^didiones. 

Cum vxore gcaridavirScychanondormie- 
bac,neq',laborance menftruis. Animalisimpu- 
ricarnibus nerao vefcebatur : Sacrificii genus 
vnumcantum nouerant,eratqifibi quifq; redc 
agendi magifter. 

Cajterum, hi populiTurtaria?, quiMagni 
Chami agnofcunt imperium, parueruncolinv 
vicinis regibus,perfoluebantq', lis tribucum , a- 
deo diflbluci erant & ignaui : Sed poftremo ex 



tereosneque inpagis neque oppidis habitanc, 
fed ruridegunc fub cencoriis yel papilionibus. 
Hyemistemporeinplanitie agiint , aeftate ve- 
romontcspetunt, pabuli {edantesbonitatem. 
Panisvfiimmulci ignoranc , quem nepinfunt 
quidem : Capiences cibum neque mappisv- 
tuncurnequeaholinceamine. Csceras gences 
omnespraefecontemnunr Tarcari , ucChri- 
ftianos etiam Ganes appellenr & Idololatras. 
Magicisartibus & interprerationi fomniorum 



cuflerunt iugum peregrinum beneficio fcni.s funt apprime dediti , quidam etiam Idola Sc 
cuiuQam , qai idem crat in regno Tanarico, ftatuas in fecreto confulunt. Defideriis fuis 
quodapudnos&GallosMaceic^alius » quem mo^umponereadeononnouecuncutrempla, 

PP » cicam 



Ifi ImP E RIVM M. 

citam vi rapianr.modo is non fit Tartams , qui 
eam habet : putantque ita licicam efle. Siquis 
Tartarus alium quempiam in via ofFcndat, non 
habentemlicteras^uicommeatus , cumcap- 
tum pr o maneipio fi bi vendicar.In com modan. 
doargcntogcauero exerccnt vfuram neqi vn- 
quamerogantegeniscleemofynas. Si quista- 
men cacnantibus aut compotancibus fuperue- 
iiiat,hunccibip6tufq;fuiliberaliterparcicipcm 
laciunt. In capiendo cibo potuque vaideim- 
immundi funt , cum nequelintcamina habeant 
neqi manus lauent. Oleribus leguminibufque 
non vefcuntur,fed ferc carnib. animalium, ne 
^ canibus quiderafehbufq; abftinences. 

ObtinuitapudquofdambarbaricusmoSjUC 
captum aliqucm cx hoftibus ad ignem aftent, 
vndidlsq; nimia cupidit?.te magno numero c6- ' 
vcniant & affatum hominem dentibuslanient 
deuorentq;,haudfecusacfamelicilupi. Pocus 
eorum confuecus cft Lac iumencoiu,Nefas ha- 
bcturapudipibsjfiquidpia ex cibo pocuqv perc- 
atjVndeollacanibus nonproiiciunt, nifiprius 
meduUam curiofe cxtraxerinc. Adeo aucem 
fordidefuntauari,'u.craro lanum aliquodani- 
malmadtenccomedantquefed expedent, do. 
nec vel claudum fiac,vel debilc,vel deniq; mor- 
bo infcned;uceconfc(5tum. 

Vno fere veftimcnto concenci fant finguli, 
lam viri qaam faEminsE. Viri propileisin capite 
geftanc mitras,nonadmodum prof undas, cum 
apicelongoabtergodependente : quxneaca- 
pite defluant au t ven to dci jc ia n t u r , i n fra m en- 
tumlemntfcis alligant. Miiieres tegUnt caput 
initellarotunda,inftarfifceIl£E vimineae, fefqui 
pedemlonga, filisfcricis &plumispauonum 
cxornata.aliquandoetiam margaritis, gemipis 
&'auro. ^ Ditiores veftiuncur ferica mareria vel 
coccinea. Tunicicearum fiinc abdexcrolatere 
aperr^jquaparteinduuntur &cxuuntur , hia- 
tura quatuor aut V. vinculis conftringences. 
Vefticuper^ftaccmfere vcuntur nigro.per hye- 
mem,cum crebro pIuir,albo , fago infra genua 
nondefcendente.Frequens eft mos Tartaris.ut 
pellibus animalium veftes fiibducant : Quidi- 
tiores ruti'r,partem glabram ad cutem, pilosex- 
terius vertunt , ad oftentandam pelHum pul- 
ehritudinem. Sagittandi peritia excellunt, ex 
cquo optiraepugnant , armis fcite vtuntur , fa- 
eiuntquefuum in bello officium. Vxorcs Iibe- 
rolque fecum ducunt,aIiquando fimuiacra ho- 
minumequisimponences , uc maioremmen- 
tiantur cquitum numerum. Fngere turpe non 
ducuritjcumnccefleeft » &cum periGulumeft 
ficonfiftanr. Pugnant per manipulosfiuetur- 
mas,&itaquoq;fugiimc. Si hoftis infcquacur, 
rctroemiffis fagittis eumpetunt i Sipaucife- 
quantur,feruatisconucrtunturordinibus ', & 
tuncferepotiuntur vidloria, cum vidliprofli- 
gatique videhtur, Jnuafuri regionem aliquam, 
' parriuntur copias fuas, uteam a pluribus paf- 
tibus fimul adoriripofllint , ne quis euadere 
poffit, & hocmodomultocics vi<^orcs cuafe- 



runt. VidorlainfolentiflimeabutontUr , fialU 
parcentesmortalium , nemulieribuslqUidcm 
aut pucris ienibufque .- ppifices tamen ali- 
quandocohferuant , uteorum vtanturopera. 
CaptiuosiugQlacuri,denosfcretraduntfing«lis 
feruis.vteosvelclaua y veUccuriautdolabra 
occidancvelutipeeora , vt fpedtatoribushoc 
modo metus incutiatur. Semper e millenis^- 
nura ab longa pertica humi defixa fufpendunr, 
capitedeotfum pendente.ut intetfedlos humi- 
ftratos intueacur. Mukiinter eos proeumben- 
tes humi.exfor bcnt cruorem morientiitm,dura 
vulnusrecenscft. 

Promiflforum apud Tartaros nullaconftan- 
tia nccveritas. Quin fub hoc velut vmbracuio 
maximam erga dedititios cxercent crudehta- 
tem. Scortationi vix vUa gens fub Solc adeo 
deditaeft , ac Tartarorum natio : Etfi enim 
finguU tot habcantvxoresquot alere pofTunr, 
nec vllis cohfanguinitatis gradibus matrimonia 
inter illos prohibeantui: : Flagiciofetamenin- 
quinanturexecrabili Sodomi^ crimine- Con- 
iugemnemoappellatnifieam , qua: virofobtf- 
Icmrpeperit, neque vero donationcm proptec 
nuptiasaGcipiunt,ancequam pepererint ; Vn- 
devirislicetfterilesrepudiare , &aliasinea- 
rum locum adfcifcere. Adulreria tamen cer- 
ta& conftitutaex legepuniuntur. Habetau- 
tem in domo vnaquaeque vxor fuum peculia- 
rc csnaculum , famulitium , & velut paruam 
quandamfamiliam,viuuntq; firigulae caftcatqi 
temperanter. 

Reuerfiabelloviri , gecunt curam grcgmn 
fuorumin campis, exercentcsfefubinde vena* 
tione&luda-.Cfficcrafsminiscura funt , pa- 
rarecibum, potum.veftimenta, SuncTartari 
omnium fuperftitiofifllmi. Vrinam facere 
inpubliconcfas putant, quod fi quis obftina- 
ce faceret, fine dubio interficeretur. Qi^odfi 
quem mingendi ncceflitas cogat -y fub ten- 
torium fe rccipit abditque , Delndepurgan- 
tur & cxpiantur omnia qux in eo iunt. Fit 
autem expiatio^in huhc modum. Duos ignes 
cxcitant , in quorum medio infigunt humi 
duas perticas , petringente famiculo ab vna 
ad alteram ; inter has duas perticas tradu- 
cunt omnia quae purgare vel expiarc cupiunt- 
Adftanc duas mulieres , utrimquevna, quz 
aqualuftrahrranfeuntcsadlpergunt , admur- 
muranteshefcioquaecarrnina. In confpedum 
Regisnemoadmittitur , cuiufcunque isfitdi- 
gnitatis , njfi prius ad hunc modum purga- 
tus. Qui non vocatus ingrcdiatur tentorium 
Regis vei magni Principis , morremnonef- 
fugiet. Multafiint, quxTartaripropiacuIari' 
bus habent crimioibus , quanquam leuiora 
fint : Verumhomincmvulnerare vcloccidc- 
re , alienas inuadcre cerras , rapere vicini bonai 
contemnere mandata Dei , & his grauiora , a- 
pudcos Peccatillahabentur. 

Si quem vfqqead mortcm ajgrocare conrfri- 
gat, aateeiul;^anuam defigicurhaftacumlaci- 

niela 



SiYE Reois T 

Intolanigra.nequisincautus ingrediarur. De- 
ftn^o 2Egio,tota fimilia conuenit,cfFerturquc 
corpuscxtrapapilionem , cumque fofTamfatis 
ampl un clcprcflcriint.erigirurparvum tentori- 
um , in quo fuper menla a liquid eduliorum de- 
ponirur. Dcjnde coniicitur corpus indutum 
opcimisveftibusinfoflamj&inieAaterrafepe- 
litur. Defodituretiam cumeoiumentfi vnum, 
& equus ad pompam inftrudtus. Qni inter eos, 
ditioresfunt , vnumaliquemexfcruisnorant, 
impredo in cutem cautcrio , vtcumdefunfto 
hcrofcpultus, in alteraciferuiat vira. Peradtis 
exrequiispropinquidcfiinclialiumequum inv.r 
danc , inftitutoque conuiuio vnacomedunr. 
Potus eorum prasftantiffimus ex Ori2a Sc 
Oxyacantho coquitur , qui non minus inebriat 
quam vinum. Amant etiam lac acidum , ut 
Arabes , & lac per Alcmbicum ( ut vocant ) 
diftillatum , quoditacxcoftum colorem vini 
albiacquirit , &propepares adinebriandum 
vircs. A Porcina penitus abftinent. Faciefn- 
tesiterinlongillimiscampis , ftellam Polarem 
ducem fequuntur j fiintenim in Aftrorum cog- 
nitione iatis exercitati. Artifice s apud eos pau- 
cifunt, &rarusmoneraEvfus, przterquam in- 
tcr Mercatores : Cffteri permutationibus re- 
rumvtuntur, Equi eorum funt humiles&fe- 
recalkati , /edrobufti. Pro calcaribus vtun- 
tur flagellis , eftque omnis equorum orna- 
rus leuiffimus. Dciedti ab equo , & inermcs 
humi proftrati , defendunt fe manibus pedi- 
bufque,etiam,fipo(runt, dentibus, vlquead 
exrreraum fpiritum. Laboris & incdia; Tar- 
tari (iint patientiffimi, cupediarum& delicia- 
rum ignari. Sepulcra rcgum Tartaticorum 
funtjUtrcfcrt Hayronus Armenus , inmonti- 
bus Altaiisfiue Bclgianis, &qui funus regium 
tffcrimt , quoicunqueinvia obuios habenr, 
trucidantjcum his mandatis : Itc & feruite regi 
noftro inaltero feculo. Ad comprobandam hu. 
lusrei vcrit^tem narrat Paulus Venctus,raor- 
tuo MongnleChamo (qui obiitsunCcun-j Pau- 
lus ifte in Tarcaria eflet ) vltra deceih milliaho- 
minumtrucidata fuiflcamilitibus , quifunus 
comitabantur , ob eam quam diximus cau- 
lam. Quiprouinciam Camulinhabitant, de- 
ditifunt ludis & falrationibas, humanitamen 
&ho(pitalcsadeo , utperegrinos non tantum 
comirer3ccpiant,lediisc£iam,fipcranr,vxore$ 
fuasproftituanr. 

OP£S ET DiririAE TARTA- 
RORVM. 

Stultumerit&abfurdum,meiudice,negare, 
Tartaros abundare diuitiis, qui tot in Europam 
Afiamque f^cerunt cxcurfiones , qui tantis 
prxdas exMofcouia vicinifquercgnisdomum 
retulernnt, qui omnium regnoium nobiiiffi- 
vanm Chincnfe tammultis annis poiTederunr: 
cum conftet.genrem illam quicquid in vnaqua- 
quc regionepraeftantiffimum fu j,fecum afpor- 
iaire,8citaha!^tenus conferuaile, utnullagent 



LR.rAR.OR.VN. 17j 

cxtera Tartaros armis la ceflecc auj& faetit. Ad* 
de quod ingens regnum iftud ratione fltus ad 
commercia agitanda aptifllmum cft, , partim 
quod rhagna ex partb planum eft , partim quod 
ingentes in eo lacus ( ut Cazayenfis , aquas 
fahas habens , Guiamenfis , Danguenfis , Ca* 
tacorenfis, Xanduenfis) & flumina nauigabi- 
lia non pauca. Accedit quod tcrramultasva-* 
riafque merc cs gigJfiit : Orizam,materiam feii- 
cam,lanam,cannabin,rhabarbatum,mufeumj& 
pannos h Camclorum pilis praeftantiffimos. 
Ait Marcus Paulus, Prouinciam Ghainduet- 
iam gignere multumgingiberis , cinnattiomi. 
& caryophyllorum i Qujcquidem nemo ©i facL 
lecredet. In quibuidamfluuiis inueniunturra-^ 
menta auti inrer arenas. 

Porro moneta qua populi in tam diuerfis s 
huius imperii regnis vtuntur , non eft vniufmo- 
di. In regno Cataienfi certa qusdam mone- 
ta nigra in vfii cft , qus conficitut ex delicata 
pellicula fiue membrana , qux eft inter cor- 
ticem &ftirpem arboris cuiufdam , qujemcm- 
brana complicata glutine denfatur , & ligno 
ac nomine Magni Chami infignitur. At in 
Regnis Gaiacano & Corafino cerrs quasdara 
Cochleae marinEC in vfii funr. Rex omne au- 
rum argentumque coUigit, illudque in maflaS 
fundit , inque munitiflimis locis conleruat* 
vndc funt qui credant , inaeftimabiles eum 
poffidere thefauros. Eodem aitificio vtitut 
Prete-Iamus, AbyffinorumRex, in cuiusie- 
gno ialis micae & piperis grana pro num mis ier- 
uiunt, 

Cum autcm Cambalu Metropolis vmbifi-' 
cum regni Cataienfis obtineat, defefuntureo 
merces exoricaeablndia, Chifta , aliifque Ori- 
endspartibus , inprimis gemma^, margaritae, 
fericum, aromata, &fi quid prstereaprecio- 
fum eft. Poriffimum Rhabarbarum , c:uius 
vfus in toto ptope orbe eft , ex regno Tan- 
gut petitur. In Tcnduccnfi prouincia lapis 
Lafurius effotiitur , funt & ibi auri venx iub- 
ccrrancae , vndcmultunl lucri accipitur. At: 
Thebetenfibus mercimonia multas diuitias 
conciliant, puta Coralia,Mufcus,Cinnamo- 
mura , & alia aromata. Si quid incommodi 
eftinhoclmperio, inillos incumbir, quifep» 
tentrionalespartcsinhabitant,quibusinfinirae 
res defunr,etiam ad vi<Stum neceflariat, quas ali- 
unde & a vicinisperant opottet. 

ROBFR ET POTEHiriA. 

Facit hoc Imperium firmum & inuiftum , 
primo,ipftifitusratio,qu£equaIisfir, fiipraano- 
bis oftefiim eft.deinde amplitudo eius , firmitas 
& magnitudo vrbiu , puraSuccuir & Campion, 
quscduasnoftro modo munirxiunt : Prstetea 
Ergimul,Corazam,Thebet,Gaindu, quae om- 
nes diuerforum regnorum huiusltoperii lunt 
Metropoles : Tertio abundantiarcrum advi- 
ftum neccflariarii& magnitudomcreimonio- 
ium,equibus Magnus Cham decimas accipit, 
PP J Prasci- 



1/4 



ImpERIVmMaGNI CHAMri 



fe^clpuus taraett heruus regni atque robur 
confiftitinmagno militum numero,;quosper- 
pctuofub fignis habet. Hi ftatiua fua habent ad 
quartum milliare ab vnaquaque v rbe , percipi- 
untq-, pr^ter ftipendium militare, quodipfisab 
Rcgeperfoluitur, plurimum lucriex armentis 
grcgibufque quosalunt^&eorum ladeac la- 
na. Si vfus ferat , vt magno exercitu opus 
fit , colligitMagnusChamusex omnibusluis 
regnis quantum opus eft hominum, ut olim 
Romani Legiones confcribcbant per prouinci- 
as, Non confueucrunt Tartari pedites mili- 
tarcprseterVacenfes , quinonfuntfubMagni 
Charhiimperio. Arma eorum praecipua funt, 
Arcus & fagittae , quibus vcuntur cum pug- 
nando tum fugiendo. Non grauant exerci- 
tum multis impedimentis , cum fere nihilpoft 
fe trahant quam tentoria , fub qax fe recipiant 
a vi tempeftatis.La£te&:butyro viuunt fere,&: fi 
neceflitasvrgeat, etiam fanguine ex venise- 
quor um extraao.Raro ad ftatarium pugnae ge. 
nus accedant,omniafagittis efficientes ut olim 
'Parthi. Qtiifortiterin bellofecerunr,pi.iSchris 
afficiuntur praemiis , admitt^ntur ad ptxd- 
-puos honoies , & fuis fruuntur imraunicaT 
tibus. 

' StipaforescOrporisMagnihuiusMonarchf 
-aiunteffe XII. millia etjuicm-n , putacui- CllaL- 
mns Giv Ait , ma.iQrempo(re expedire€qu«3- 
^,iiT \;qua iVi ylius Pance.ps cotius O tbis. In vni- 
Herfum reputanci planum fiet, ia duabus re- 
bus inuidum eius robiir confiftere : Edfflia* 
is^iimani homiaum vi , cum tor p®ffi.deatjce- 
gaaafflaentia omnibusrebus , eoquepQpulo- 
ijffima. Peindejquodoranesmilitacuripraeftp 
i^ljii,,-atad pnmura mandatura expediri in bei- ^ 
iu-m progredi polliur ,quff.pjof&dQ rcs eft ma- 
ximi momenti, Nocum enim eft^quid expedi- 
tus proraptufque miles , nallifqiie tardatos im- 
peciimenrisprceftare queat , fi csteraconftent, 
Tales enim copiae comparancur non immerico 
cum Aquilis,Tygribus aut Lf-onibus , qiii cnm 
agilitatecorporis robur membrorum conum- 
jcerunt. 

- Dicuntur Tarcari vel omninonon v.ti fcu- 
tisclypeisque, vel raro admodum , paucier- 
iam ianceis in hoftem pugnare , fed necgla- 
■ diis longioribus. Eniibus vtuntur , quibus, 
' magna cft firaihtudo cum Acinace Perfico 
verTurcico,ad humani brachii longitudinem, 
quibus prope fubeuntes ferire poffunc. ]snp.li- 
inUi£Qiksjiak£tllJ^> iui diiHg^^ii irpperiis.eft. 

RATIO GVBERNAriONIS^ 

i;, Hunc MonarchamTurcg Vlucamimiocanu 
ideft,MagnuraPrincipem,atMokouitae Czdr 
CataifkiMcfi Cifarem Cataienfem, cuius nomen 
tabulse rube.T Htteris aureis infcriptum, & fum- 
mitatibustemploruminVrbibusafExumeftJa. 
ij^^pj.J]o^.jvP;i;.iQ npj , VmhraDei&Anima- 



JJfiL. Tanta autcm per omries fuaS prouinci'ii|i 
colitur obedientia-jUt veibaeius rigidiffimx lc- 
gis vim habeant.^ftautem abfolutailla&fuiar' 
ma potentia profeda a Canguifto fiuc Chiac 
gui-Chano,quicum eflet ele^us Rex Tartaroi 
rum,volensexperimentum capere proraptitu- 
dinisfuorum,imperauit VII. Principibus, qai i 
ante ipfum rotum regnum gubernaucrant,ut 
finguli fuos liberosfuis interficerentmanibus, 
Etfi autem patribus acerbum& atrox videbatur ; 
hocimperium ,quiacame vercbanrur infaniam \ 
populi, qui virum iftum ceu cslitus lapfum ve- 
nerabacur , fecerut quod iuffi erant,fuofq', quiC 
queftrangulauitliberos. Abeotempore omne 
jus yicje ac necisTarcarorum fuic pcnesRegem, 
nec quifquam aufus eft voluniati eius contra- 
venire. 

Voluit idem Canguiftus fiue Chinguis- ; 
Chan,utomnesquiperaEtatemarmaferre poC» 
fent.incertumquendam conuenirent locum, 
quemip(enominaturusefl€t,vbieos infigna& 
ordines diftribuit hocmodo : ut Dccuriones 
fubeffentCencurionibus, &hi rurlusChiiiar» 
chis rPoftremohiDucibusLegionum. Idera 
quoq; legera tulit,ut fiqui&Tartarus in viajaf- 
fcnierec virum* veljsffiijnaiiu aut e qiiumjieo 
inftru<3:ai-n L'cteris^ltu -CQiidu.ii!i3t> ^ ho.aaL- 
nemillura veliumentum martucaptum fuisad. 
dicerec feruiciis,haberecque fibi propriunOiquat 
fi,fuo pecu!ioacquifimflef.Sanc& dccimasjpor- 
toria,ve£ligal^ , ahaequeexadtionesinhoc re- 
gnc/tam immanes, urnulla gemCibiaksiaio- 
ribus quam iiaecpremi oneiibus credatm- 

Decoronationeregum Tarcaricorum ficac- 
eepimus.Siquisadregnum peruenit,fiue idfiat 
fucceffionehaereditana , ciira filiuspacrem le. 
quitur,fiue defcdu hcEredis legiciraialiquis cli. 
gatur , qui putatur elTecapax tanti Imperiirad» 
funt Principes VII. tribuura fiue Generatio- 
num , .albisindtitiveftibus (qaogcnereamt- 
dusetiam vtuntur in iucUi pablico , fimilcs 
in eo laponibus j nouumcjuf pi incipero defide - 
reiubentin panno fpiiro nigro harai exrenfi, 
& intueri in ccelum ac Solem , credo ad Dcum 
imroortale_m.anLimft^ inde enira lic non acejxi 
ipfieuenturaorania profpeEa- quod.aifiiaciax, 
adeamredadum eum iri egcftaiem , vcnihil 
ei fuperfutumra fic. , quam pannus ifte vilis 
cralTufque quo fe humi dormiens inuoluar,bre, 
uiter , vitam omnem eum admrummiCerara, 
4yoi^UG©t»j His aflis adfunt ahicum Diade-i 
mate , illudque imponunccapiticius , acce- 
deritibus rehquis , & pedes nouo regi ofculan- 
tibus, praeftantibusiuramentum fidelitacis,& 
munera atque dona fine numero ofFe rentibus. 
Ad extremum infcribitur noraen eius licceris 
aureis intabula, & imponitur omnibus tehi- 
plisinprEcipuis Vrbibus totiusregniTartari- 
ci. Alii ad hunc modum referunt.Si nouusTar- 
tarorumRexdiadcmate cingenduscft,conu#^ 
niuntPrincipesProcerefq;Tartaroru,fequen- 
te mfinicopo^ulojin certp quoda campo ei rci 



i 



Sl V E Re G IS T 

^icftinato , vbi noui reges de more inaugurari 
! e n r.S uc ibi C ' thedra inaurara. in qiiam con . 
ly^^tno uTSresifucarus : ibiomnes^uotquoi: 
j^^in r pro(lu.tiiuia£iem eum adoranr , & his 
, verbis compeliant. Noste rogamus , volumus, 
fn-mdamus, vt nobisiniperes. His refpondet 
nouusPrinceps. Quando ita vulcisiuberifque, 
pareft vtvobisobediam. Accingitc igiturvos, 
vt parati (itis ad facicndum qua: vobis prsccpe- 
^o, vtadfitis eum iuflero , vt me iequamini quo 
duxero,gnari , penes me fore impo(lerum ius 
vobis imperatidi proliibitu meo. Vbi omnes 
,€[uiadfunt,condixerant,3itrexporro : Ericigi- 
turvobis vox meainftarglad j . quopercutiam 
(fcbelles & inobedientes. Adhoc verbum ap- 
fplauditpopulus mambus , oftendens placeie 
fibicoBditionem. 

HisadisPrincipeseum detradtam de thro- 
noregioimponuntpannoilli viiicraftbqucde 
quofupradiximus, hortanreseura , vcfirfum 
adipiciatin cafkim ,&* humiHratem fuam agno- 
fcathumidefidens,addentes hxc verba.Sibenc 
prasfuturus es Imperio tuo, omnia tibi ex animi 
ieiitentiaeuenienr;fivcromale,iamhoccertum 
fixumqueteneo , ad eastedeuenturum mife- 
riis,vrnihil tibiomnibusbonisdiuitiifquede- 
ftitutofuperfuturumfir,pr^rerabic6lumilkim, 
cui nuncinfides, pannum. Hisdi<5liscollocanc 
iuxtaeum vnamex vxoribuseius , quamplus 
c^tens diligere creditur , fublaroique e terra 
vtrofque in altum oftentant pppulo,nouum re- 
gem & Imperarorcm confalutantes , vxorem 
veroeius reginamTartarorum : &cumdi6to 
Principes Procerefque ofFecunr ei dona atque 
munera in fignum deuotionis & obedientije. 

fuerunr , ex quibusquasdamnouus rexdiftri- 
buitilluftrioribus , {eruataiibi raelioreparte: 
cumque ad hunc modum finis faftus eftcere- 
tm,)niimna-i?ccipir- fr.4uii4afi4Q.gULm. 

Suntautemomniain huius regis fiuc impc- 
ratoris poreftare , eciam priuatorum bona , jjg- 
qU£,qiul4UaiS eft ejx omniTaria&oiutnjio^i^^ 
^iiijKjffit.-dicere., xem allquam_^.roprie.j(uain 
jgjOb-Ahbi habirare quam in ea terra , qus cuiuis 
aregcaffignatatft, nulli mortaHum licer.-idem 
foljishabcciu? conftituendiPforeges&Redo- 
res Prouinciarum, Ducefque militis , & hi rur- 
fum legunt Chiliarchas, Tribunos , Centurio- 
nesexmilitibus,fuppletiseveftigiofignis atque 
cohorribus. 

Sigillo magno,quodappendit Magnus Cha- 
mus diplomacibus edidifque fuis > hsec infcnpta 
funtvei ba: Deus in CsElis.& ChamiKlmp-j-a- 

^^rpiniim.. 

Extero Legaro fiue Oratori rex Tartatus 
nunquamloquitur, nequeeosad confpcdtuiTf 
fuum admirtir , nifi tam ipfi quam dona eorum, 
(neque enim fas eft, fine muneribus eum adire) 
anreapcr fxminasei rei deftinatjs aqua luftrali 
coniperfi &expiatifuerint. Tunc reipondet cis 



RTARORVM IJf 

per interpretem,qui dam Ioquitur,peregnnos, 
cuiufcunque finc conditionis & dignitatis, 
oportetinfidere genibus , & attentiffimeau- 
fcultare,ne illos vel minimum verbulum, quod 
interpres regis nomine profert , cfFugiat. Ne- 
quc enim vlh raortaHum licct quicquam in ver. 
bis huius Principis mutare,aut non cxcquiftri- 
diffime quae iuber. Eft enim adeo tenaxlu- 
ftitisobferuator , vt fiquisproprimadelij£to 
fkgris caefusiaidemdenuo crimtn incidat,]intf 
iTiflca^Jfir infiduMn diftecetur. Quaquidemin 

revidenturfequido6lrinamStoicorum,dcpec. 
catorumaEqualirate. 

Confilia fiue Senatus in vniuerfum duo fiint. 
PrimumeftBelli,conftanshominibuspruden- 
tibus& in re militari ver(atiftimis : Pofterius 
& Confihum Regni , in quo funt Senatores 
inrebus Pacri£B& boni pubhci excrcitatiffimi» 
Penes hos funt pleraque regni negocia , in 
eorum manu eft punire delinquentes , & bc- 
ne meriros prjemiis afficere. Sunt infuper hi 
intentiffimiineos , qui de republica aut regd 
benemerenrur, fiue bellumficfiuepax , vt 
eos nouis cumulenr honoribus , contra ve- 
ro ignauos & nullius frugis homines feueris 
coherceant fuppliciis. Et fane fi verum fateri 
voluraus confiftit magna pars incolumitatis 
reipublicas in his duabus rebus : in pramiis 
&poenis : hi^enimduobusmediisetiambar- 
bariffimi Principes m officio continent po- 
pulosfuos , &regnum fuiun fulciunt. Qujd 
enim ali ud facic Magnus Tiirca, Xerifus , Mo- 
gul&Sophus ? Inprimis autem vtuntur prae- 
miispoenifquein bello J omne enim eorumim- 
perium rei mihtari velut fundamento inniti* 
tur , cum parum curiofi fintdepaceauttran- 
quillitatepublica , fedin vidoria de hoftibus 
omnemomentumampfitudinis fis collocent» 
Hincfir , vt n:hil moderati apud ipfos videa- 
tur , cum modum nonferaent in puniendis 
mahs ignauifque , vt neque in ornandis au- 
gendifque viris fortibus & ftrenuis. Nt-que 
profe£lo vllum regnum eft , aucPiincipatus, 
velRefjiublica , in quibustamluculentaftre- 
nuis & bellicofis hominibus propofita fint 
prsmia , quam in regnis eorum quos nomi- 
nauimus , Monarchnfam , ecfianobis Barr 
bari habeantur. Apud Turcas tamen validi- 
tas & fortitudo maximis afficitur praemiis, 
quod apud hos nuUus fit honor nobihtatis, 
cuius tamen aliquis refpedtus eft apud Tarta- 
ros,Arabes & Perfas. AtTurcff vniceftudent 
funditus & ab ftirpe tollcrc illuftics famjlias, 
humilivero&plcbeiogencrenatos , dummo- 
do fedignos maiore forcuna oftendanr,excoile- 
re,fummifqueprsficereofficiis.Idem&Mama- 
luccjLii fec. runr.dum Syriam,^gypcum,aiiafqi 
regiones obcinuerunc. 

lllud quoq; a nonnullis obferuatum eft, plu- 
rimiapudTacrarosfierieos,quiex Aftroru po- 
fitudercbusfuturis vaticinantur,&penes hoc 
genaseiTedeomnib. rebus,qua:pefvniuerfiini 
rcgnuoccurruntjiudiciuferre. RcfertMarcus 

PP 4 Pau- 



20 



iMHMRl y k Ma G NI CH A Ml 

Paulu>Ve«ctus,coquoipfcfuitinhisotistcm. dunc , fcdeafdemexvnocorpore Inaliudnd* 
pore,invibeCambalufuiflecirciterV. mitli» grare,&domiciliumquidemaliascommoduni 
Aftro'logorum,cumquchiCublaiChamoprs. aliasmalumnancifci , protationeaaorumitt 
auciflcnc.tebeUaturamaUquandohancvrbem, prxccdctcvita: quam quidcm opinioncm hau- 
illttm acpifteextrucrcaliam , nominc Taidu, fifle videntur ex Mcccmpfychofi Pythagorica* 
haudlongcabaltcrailla. Ihcaeterisdiuinohonote afficiunt Solem , Lu- 

Infarcs cxlc<^epatriafcucrcanfmaduerti- naro,quatuorElementa,hifqueomnibu$facti- 
cur. Namfiquisquamrcmfuratusfuericquse ficiaofFcrunt.PapamRomanumcumomnibus 
fupplicio capttis futem alligare non poteft,fe- Chriftianisipfi vocantDfinthies,quodfignifi- 
pticspcrcutitutfiuefufticatur, finguhsvicibus catPaganos,&Ghauros,ideft , Infidelcsfiue 
recei>tis plagis X VIL vcl XXVII. pro4nagnitu- Canes.Cum enim inuitati fuiflcnt ab Innoccn- 
dinedehdi: adfcenditq-, nonnunqpamiduum tioIV.P. Max.adamplcdkendam Fidem Chri. 
ftumerusadC. Multiauteminter ipfaflagra& ftianam , eodcmferetcmporeabTurcisvcnc- 
plaeasanimaiiicxhalat.Siquisequumautaliam runtLcgatiafFerentesLcgemMahomcti, &hi 
£ernmaiorisprecij furtoabftulerit , vtcapitali quidemfacileinfuamfencentiam pertraxertmc 
fuppUcioaScidignusfit , gladiopetcutitur»fi. Tartaros,cumdicercnt,Mahomctiftasnonnifi 
verorcdimerevitamvcIit,poteftid,dunuumics. vnumDeuminuocare, ChriftianosvcromuL 
tantum teddatquancum furatuscft. tosadotatc&colcicftatuas rprajtcrcain Alco- 

Cumauteminfuperioribus.vbideampUtu- ranononpcrmittiduntaxat,icd&ctadihomi- 
* dine & Umitibus Impcrij Tartaricidiflcruimus, nibuspolygamiam,&arma; ChriftianoruBiIc- 
aliquotics racntionem fccctimus Hordatum geprohibcrivindi£i:am&vfumarmorum,vnde 
cis&vltralmaum Montem,nonetitabsre,vt cfFsrninatis compctcrc,nonbellicofishomini. 
opinamur,fivocabulumiftudexpUcemus. Eft biis. Faciunt autem hi Tattat i fibi Idolafuact 
igitur Horda conuentus mulcorum hominum, pannofpiflb aut tomcntis,caquc induunt velti- 
qui vna habicant , &quafi patuam quandam busIericis,multumiis dcfcrcntcshonotis.Dic 
Rcmpublicamconftituunt , ita tamenintcrfe vnumaltcrofanaioremnonputant,nequevn- 
diftributorum,vtdecurioncsaUisquidem im- quamieiunant, quodtamen Mahomctiftacfa- 
perent, ipfi pareant Ccnturionibus , & hi Chi- ciunt,fed omnium temporum dicr«mqucapud 
liarchis. Simt autem quxdam Hordae , quas cos eftparratio. 

fuQS Duces fingulares agnofcunt : quaedam Qui intcrTartaros habitant ludsi, aiuntfe 
parent Mofcouitis, lifquc perfoluunt tributum qcigincm duccrc a Tribubus Ifi^ai-liticii^^e- 
annuum ; maximatamenearum pars Magno portatis iuflu Jalmanaflaris_ttg[s 
Ghamofubfunt , ciufque vencrancuj Impe- iaierrani Arzaxetk^^^^^ 

S . ? V ^ (^gjutenvijLtcrraiik^^^ noncftea. 

' dem interpretum fentcntia. Quibufiiam vi- 
detnr Col^horum eflie regi o , qua: hodic vo- 
catur .MSEgKlia , perfuafis verbo Herodoti, 
qui Colchos ait vti circumcifione. Alij & 
quidem plures cenient eflc Prouinc iam Ad- 
oianam y vnde luda rj fi]b nlimine Tarfarorum 



tium. 



■1/1 



RBLIGIO TARTARORVM, 

M jgna inter Tartaros eft R eligionum diuer- 
fitas. Pkuimifequuntur Mahometifmum,que 
rcceperunt A N.C.MCCXLVI.ObferuanrU 



bros Mofis.recinenrquequaedam VeterisLegis egtcffilunc anno A N.C.MCC fequutidu- 



PiffCfpta, clamantesquotidie, UhtllhlUolotk, 
qux verba fonanr:No«e/l «i/< DEVS, pEVS vnus. 
PermixtifuntCaraienfihus quidam Mahomc- 
tiftce, multpautem pIuresIdoloIatraE ,quorum 
de fupremi numinis cultu harc eft fentenria. 
Diiosopinantur eflc Dcos , altcrum quidcm 
Gsli.alteru terrae. A priore, cui fingulis dicbus 
ad^lcnt, aiiudnihilpetunt , quam vtfitMcns 
fan.x m corporc (ano. Abaltero, caeterasres, 
ab indantiam cerranafccntium , multiplicatio- 
ncin pecudis , diuitias . Quin & poftcriorem 
hun c vxorem & I ibe ros habe re afle r un t.curam 



(Sum Chinguis-Chami , qui primus fuitau- 
ftor Imperii Cataienfis , ^umque iam antc 
vrcrcntur Circumcifione , & a!ia quledam 
Legis Mofaicae obferuarenr , facilc jdcgcne- 
raucrunt in Mabometiftas*. Sunt tamenXla- 
taienfes maxima ex partc Idololatra , quan- 
quamintereos finc Mahomeciftae, & Chriftia- 
ni,& Iudsi,fedhi pofterioresnumcro nonma- 
gno. 

PortoChtiftianifmusinhoc regno inmul- 
tis mutatus eotruptufque eft. Vidcntes enim 
parentes fuos iam fcnio afFcdlos , vt citius c mc- 



IlUWl- VAUlClll W I»».»».!. — l • » 

qnc gercrc fementis & negociorum domefti- diotoUantur , nutciunceos pinguedincpraeter 

co um. Quotiescibumcapiuntjpinguiflimam modum&rationem; exquo vidtuculanguidi 

carnispartemaccipienteSjoblinunteaosIdoU, fa<aifunt&viuendifinemfeccrunt,comburuBt 

vt&vxoris libcrorumquecius,quofum mino- totumcorpus,colligentcsmagnacum cutaci- 

rcsfta;uas macmo numcro habent indomibas neres,quosvelurtemm3gnipreciicuftodiunt, 

fu.is , decodtum carnium cfl"anduntforas exira aliquiddeiiscibis mifcentes quocics praiidcne 

domum, vrillo odorcnutriantur Spirirusne- caoantque. Incxterisiequuntuc Neftoti;hac. 

rci».quivEtCdcftemquidem locafumma,Tet. refiro,quxvfqueadvrbeCampionlc extendit, 

tcftremvcroinrimaincolerearbitranrur. Ani- fantqHeeain|]<5l:imuItiiii VrbibusTangui.Su- 

mas quidcm hominura immorcales efle crc- cuir,CambaIuaIiifque.EcfiautemhiNcftoriaiii 

non 



SlVE RfiGlS T 
ndn^rnamloquuntutlinguam , diuinatamcn 
Officia Chaldaico fermonc peragunt. Prjeci- 
innis horumefterror , quod in Chriftoduas 
' Perfonjis ftatuimr. Bearam Virginem Ssotojcsi' 
ji.ueMatremDei .ippcllarenolunt , quoddi- 
cant , vocjlbulo DdtotamTriadcmcompre- 
hendi , vude foqucretur ( vt ipfis quidem vide- 
tur) eam eire Matrem Patris quoqiie 8< Spiritus 
S. "ncquetamcnnegantefle Matrem FilijDei. 
lurcr Sandos vencranturNeftorium , Theo- 
doium Mopfueftije , Diodorum Tarfenrcm& 
P.uilumSamofaten.im i damnantesCyrillum 
y^lcxandrinum. Aliudeire dicunt Deumver- 
bura , aliudChriilum. Concilium primum 
Ephefinumnonrecipiunr,vtnecfequentia.Pa- 
triarchsapud eos non eliguntur , fed fuccedic 
filiuspatriindignitate. Huncprimum creanc 
Archiepifcopum , deinde , Patrsarcha mor- 
t«o , luccedit is , (inevherioribus ceremo- 
niis. 

Anno A N.C.MCXIX.rohannes.qui domi- 
nabatur in Prouincia Hatay,fiue,vt aliis placet, 
Tenduc,recepitha:refim Neftorianam.Sed hic 
XL. annispoftci^erfus eft-regnoperMagnum 
Chinguin Chamum,vtexigu^partisdominiu 
eiremanferit , intercclIioneDominicanorum 
Monachorum , qui eum Magno Chamo com- 
roendauerantjficiubente Innocentio IV.Papa. 
Referunt Angli , qui in ilhs partibus vixere , Co- 
lcre Archicpifcopum Cambalenfem Diadema 
regiumimponereMagnoChamo , cumispri. 
mumaditregnipolleflionem. 

SERIESET ORDO REGrurAR- 

Eum qui veHc enumerare Tartaromm fiue 
Regum iiue Imperatorum fucceffioncs, & quis 
queminordine fecutus fuerit : cum mquam 
oportetahis inftrudum ad hoc opus accederc 
hiftoriis , quam quae in nottras inciderunt ma- 
nus , aut finein vicinishuic tam vaftoimperio 
iliquandiu commoratura fuifle regionibus. 
Nos vero, quibus ad tam exadam huius reico- 
^nitioncm penetrare non licuit , contentos efle 
neceflecftiisfcriptoribus , qui plus aliisinhac 
materia praeftitifle indicantur , quorum noneA 
noftrumafpernariaudoritatem. 

IgiturMarcus Paulus Venecus Tartarorum 
regeshocordinerecenfet. Primo loco collocat 
Canguiftum fiue Chinguys-Chamum , fecun- 
do Chinyn.-rertio Barchimum, quarto Allaum, 
hinc Mongulem,poftea Cublaium,incuiusau- 
la M. Paulus aliquandiu vixir. At Haytonus 



ARTARORVM v^j 

Armenus hiseosrecef^tnominibtis. Primolo- 
coponitChinguin Chamum , cuifubiicitHo- 
coram,huicGinoncm,Mangum , Cobillatn, 
quem facit audorem vrbis Cambalurpofthunc 
ponitTamorem , quoimpcrantevixit Hayto- 
nusannoM.CCCVm. Hisomnibusfingulif- 
que tribuit cognomen Chami. Hocoram aic 
multoshabuifle liberos , & Ginonem quidem 
patri IuGcefljflt,fratrem vero eius lochyum Per> 
fiam occupafle cum Turqueftania aliifque re- 
gnis Occidenralioribus.Baydonem vercalium 
Ginonis frarrem.Septentrionis parrem petiuif* 
fe,mftitutavia vcrfus Hungariam , &abhoc 
quidcm Tamerlanum natum , qui tot malis af» 
fecit Europam Afiamque. Ginone Chamo 
mortuo in Oriente, fucceflit proximu s agnatus 
Magno inImperio,qui Infulas quafdam Orien. 
tales pcrdomuit. At vrinatoresquidam exlnfu- 
lanis , clamfubtermareaccedentes Mangonis 
triremem, perforatamillam demerfcruntcum 
omnibusquiin eaerant. IbiCobiIa,quemM. 
Paulus Cublaium vocat creatus lex , Ghriftia- 
nam Fidem amplexus eft,quam tamen fucceflb- 
rcs eius itcrum abiecerunt, Ac interpres &ab- 
breuiatorAtlantisMaiorishocordineeosenu- 
merat. Primumex Tartarorumgentermpera- 
torem,quiregnumacquifiuit, & Legibus con- 
ftituit atque iudiciis fatetur fuifl^e Chinguin 
Chan,fiueCamum, quiPauro Veneto Cinchis 
dicitur , aitque astatem ilHus inciderein annum 
MCCII. Fcrus ante hunc gentis cultus , flnc Ic»- 
gibus, fine ciuili confiietudine. Ab hoc Chingi 
caeteroruraPrincipum origoeft; propagauitc- 
nimlmperium incredibiii celerirate^Sinarum 
regione& Oceano vlque Mare Cafpium Hu- 
ius fihus fuit locucham , qui genuic Zain-Cha- 
m um, tcrtium Imperatorem , qui a b aliis Bathy 
nominatur.HicdeuaftauitRufliam,Poloniam 
Silefiam , Morauiam & Hungariam.Hiaius Ba- 
rhy fiIius,IV.Rex,fuit Temir Cutlu, qui eft Ta- 
merlanus, ob faeuitiam in Hiftoriis notus , qui 
peruaftata totaAfia in ^gypcum vfque penetra- 
uit,& Turcarum regem Baiazethem viuum ca- 
ptum.aureifquecompedibus vindum in cauea 
per Afix vrbeseircumduxir.Huius Temir Cuc- 
lu filius fuitin Ordine quintus Imp. nomine 
TemirCzar , quiaduerfusOrdinisTeutonici 
Equites in Prnflia fottiter pugnans occubuir. 
Sextus fuit Macmetzar, Temiro Czare genitus, 
cuiusfiliusArmet-CzargenuitSciachrac- 
tumjoaauum Tartarorum Regem 
fiuelmperatorem. 

(V) 




REGNVM CHINENSE, SIVE 

SINARVM REGIO. 



SVMMA CAI^ITA» 



I. VAmappeUationes humRegni, tamveteresquant 
noua. 

X, Ambitus e'm,Jitas,anipUtudo. 
-JPartitioljutusregmin XV.VrouinciasQu&invna- 
quaquepracipu^vrbes & eppida. UorumAr- 
(hiteiluraratioi viai lattfma faxo firata, per- 
tingentesvfqueadmontes. 

4. Murus incredibilis longitudinis , qui Chinenfes k 

Tartarisfeparat. 

5. PAlamm&RegiahuiusMonarcht. 

6. Habitus corporum & Ingenia Sinarum. Faunditas 

terrs. incredibilis , qu& alicubi ter aut quaterper 
anmmfruiiusfert.FrWUm arborei maxime dtf- 
ferentesanofiris. CopiaibimeUis,faccari,melo- 
peponumiprunorum ,pomorum auratoriim tri- 
flictum:abundantiafericiJini,cannabis,\gojfy- 
pij , farris , arborumf variarum , mufci odorati. 
Animalia & pifcts ohinisgeneris,herb&medica- 
td, metaUifodms. auri & argenti , pifcatio vnio- 
num. 

7. chinenfsstndufirij, apti&ingeniofi,laborumpa- 

tientes, conuiuiis &gentodediti , JptendidaruM 
vefiium amantes , qua fintfacie&fiatura cor_ 
• poris. ■ . 

S. RatioparandiMofchiodoratiapudCjnnenfes. 

9. Vefiitits Nobilium,quo modo aplebeio dtfferat. Ali- 
tervefiiunturvirialiterf&min&.Qaopadomu- 
lieresornentcapiUos, &quaceruffapingantfa- 
ciem. 

to. Chinenfium mosgefiandijtngufios cakeos ,&con- 

firingendicrurafafciis. 
ji. Chinenfes in arte fculpendi & pingendi artifices 

pr&fiantesiCurruseorumvelisinfiru&ivtagi- 

tenturvento, 

II. Quasmercesindigenntperegrinismercatoribusven- 
ikrefokant,; 

15. Qm modofiant apud hos populos vafafiiltltaex- 
quifit^pulchritudinis, qu<t vulgo PorceUana vo- 
cantur. 

14. Resddmatrimonium fpeilantes. Dos, donatiopro- 

pter nuptias,fefia & epuU nuptiales. Polygamia 
apudchinenfes. Legeseorumy deSuccefiionibus 
& H&reditate. 

15. Confuetudo Chinmfium , quaeoscogit intracer- 

tum tempus velnubere fVelperpetuum profiteri 
cdibatum. 

i€. MatrimoniaRegum, horumqueliherorum qu&in 
his nuptiis celebrentur conuiuia , ludi , folenni- 
tates. 

1 7 % lufta & exfequiA infuneribus : conuiuiafunebria 
&lu£ius. 

18. Potuseorumex heriaChina , quolocovinivtun- 
tur.Qmbuspotifiimum tibis onerent menfas in 



fuisconuiutis. 

19. Rei Tormentaria &Typographia apud illos vftu. 

Littera eerum Eierogljphica ; ratto ftribendi a. 
Uisgenttbusinufitata. 

20. Currus & Pilentaeorum : apparatus nauticus ^ 

triremes. 

II. Artificium eorum pifcandi per alites quofdam. 

xu Loytiarum, idefi, Dsclorumapudeosfummm ho- 
nor. Qup pa£io peregrinos excipere , vifitare, ^ 
cum iis verfari feleant, 

ip Opes Chinenfium inquibusrebusconfifiant : inau- 
ro & argento quodterra effodiunt , aliifque me- 
taUis,vmonibuSy vaftsfi£iilibusPorcellanis,pel 
libusprectoftSyUno, lana, Xyhno, ftrico, faccaro: 
meUe,PMbarbaro,camphora,moftho/ubeatin 
6loria,aliis; 

24. Prouentusregisquovfque adfcendant : &quan 

tum ex vnoquoque mercimonijgenere tributun 
exigat. 

25, RoburChinenftum&viresheUk&quanta. Ord 

iorum in ftruenda acie & conferenda pugnt 
Confilium bellicum in vnaquaque prouin 
cia. 

2 6, Peditatus & Equitatus Chinenfiumiarmaeorun 

apparatushellicus& confligendiratio. 
27. ' Quantwn Chinenfes claffe valeant. 
i8. Exaiiior cvnfideraito militum pr&fidiariorun 

qutbusinvnaquaqueprouincianumeranturfi. 

pendia. , 

29. Academi& (tue Studia vniuerfaHa Chinenfiuti 

Vifitateres earundem Regij. Promotiones folei 
nestertioquoqueanno. 

30. luramentum quodpnfiant Vifttatoribus Regtis\ 

quiad Grddum Oodoratmadffirant. 

31. Conftlium Audttorum XlLin vrhe Thebain. 

32. Proreges & Guhernatores Prouinciarumqui, 

33. Miniftrireg^alij. ludicesqucmodoexerceantlud 

cta&admintftrentluftitiam. 

3 4. Quihus in facmorojos animadutrtant fuppi 

, ciis. 

35, texeorumaduerfus errones& vaUdostnendica 
tes. 

3(3. idololatriachinenftum , & qua adordrefeka 
Idola.Sacrtficia qua offerunt Diabolo. QU^ti ft 
tiant de C&lo & rebusc&leftibus, 

37. SortesapudeosvarUi&earumvfus. 

38. QutdfentiantdecrtationeMundt,&aquofab 

catttmeumputent. Qujtin C&lo iltiminaag) 
fcant. 

3 5> . Sententiaeorumde animaUbusa corpmbus dig\ 

fis.Preceseorumprodefun^is. 
40. Monafthia qu& apud Chinenfes. Quatt 
apud eos Ordines ReUgioforum , quon 

1 



SlVl SlN AR 

tfululs fmm hahet Generalm, 
4z. CenedoguKsgumChtnenftum^ 

AMpnsstMVM illuct potentiflimumque 
ChinenfiumRegnum , cuiusPtolemxus 
nomennouit , potentiamnonitem , eftillud 
jpfum.quod MarcusPaulus Venetus Prouinciam 
M^Hj» nominat : nos vulgo vocamu» CHI- 
N A M) quanqnamignariplancfimus, cuifun- 
damcnroinnixusfuciit i$, quieiOrientisparti 
hocnomcnimpofuit , nifi forte ex corruptione 
vocabuliortumfuit , vt muratisprimis litreris 
pro^i;74C/>tW4diGatur;qi:od fifi(fti.im eft, pra;- 
iialuit confuetudo antiquitati.actedente noftri 
feculi aftcnfu^quod pofteriorem appellationem 
motdicus retinet , a qua nos quoque non difce- 
dcmus. 

Eftigitur vaftum illud regnum Chincnfe to- 
tum fitura cis Tropicum Cancri verfus Scpten- 
trionem , cxtcndirurqueHttus eiusfecundum 
Occanum Eoum , vcab ortu Solis rerrarum 
extima puteiur. Fineseiusab Oriente O ceanus 
Orifntalis : aMericiicCauchinchinjcregnum; 
q laOccidenseft , Brachmanslndi : quaSc. 
ptentrio Tartari Cataienfcs funt , interquos 
multos habitare Chriftianos, ipfam autem Tax- 
tariam Perfico conterminam regno efle dixi. 
mus. 

PoflederuntoIimTartari hoc Chincnferc- 
gnum.vtipfbrum Annales referunt,idque to- 
tis annis X C 1 II. crudeli dominatione oppref- 
Icrunt, quibus cuiufdam Regisindigenaepru- 
dentia expulfis , murum ftruxere incoljc, 
vcincurfioneseorumarcerent , fibique caue- 
renr. 

Vicini Chinenfinm eos vulgo Sangley vo- 
canr,ipfi veroChinenfes , fi Magino & Merca- 
toiicredimus , regionem IuamT4W<r, feipfos 
TangisappcUant : vclpotius , viAudoriHi- 
ftoriae Geneialis Chinas videtur , Taybin- 
co.quaevox cumRegnumtum eiusincolasde- 
nocat. 

Extenditur autem ferme a Tropico Cancti, 
vfque ad L II 1. gradum latitudinis,€ornpIe6li- 
rurquelongirudinefua omnes Meridianosin- 
rra CXXX & CLX.gradum.Vt autem exailius 
cognofcamuseiusamplicudinem , referemus 
ca , quae ipfi Chinenfes in fuis libris fcripta reli- 
querunr. 

Sic igi tuf ilii cenfent, ambitum vniuerfihu- 
'i')S regni conftituerc LXIX. millia DXVL Dix. 
tas , quaeratio eft apud illos metienditerras, 
quae fiad Hifjianorum meticndi calciilum re- 
ducantur , ficient in peridromo IIL millia mil- 
liatium, & in longitudine M D C C C. Inueni- 
mnsineodcmlibro , vnde haec raeriendi ratio 
dciumta cft, Chincnfcs triplici menfurxgcnere 
vtiih Geometricis , i^dv oc&m y?H& lcham, 
quac voces propc noftris refpondcnt : Sta- 
dio, quodcontinet paftusCXX V. Milliario, 
&Di«tje,fiucvniusdieiitincri. Llj vocanttan- 



VM RegiO typ 

cum terrx Ipacium \ ad cuiiis extremum yox 
hominis validc clamantis perucnirc poific, 
cumaertranquillus eft , & locus planus. De- 
cemhuiufmodi Lij conficiuntvnumPu,idcft, 
magnum milliareHilpanicum, fiuecommune 
Germ^nicum. Deccm Pu conftituunt XIL 
milliariaHilpanica, i5ueX. Germanica, quod 
fpacium ipfi vocant Icham. Ec lecundum hanc 
mctiendirationcm colligitur fotius regni am- 
plitudo , quam in fuperioribus adduximus. 
Etfi autem cx aliis Chinenfium fcriptis maior 
amplitudo colligi poteft , Marrinus tamert 
Herrada , Prouincialis Auguftinianorum in 
Philippinis Infulis , Cofmographus magnafi 
experientix , viditipfecognouitque , eorum 
fencentiam quam nos fecuti fuimus , ellc vc- 
riorem , ftatuirqueillam Peripheriam& Dia- 
metron , quam nos fiiperius aflignauimus, 
fadomctiendiinitioa prouincia Olam , qu» 
eft Meridionalior , & in Malacam ver- 
git. 

Diuiditur aurem regnum iftud , fumta fi- 5* 
mullnfula Anai@ne,in XV. pirouincias , qua- 
rum vnaquaequc fuam habet Mctropolim, 
& a:quarc vaftitate fua poteft quoduis ma- 
gnum Europae regnum. Quscdam illarum 
Prouinciarum denominantur a prxcipuis Ci- 
uitatibus , inquibusrefident Prorcx& Sena- 
tores, Inhisaufemduaefunt , Paguia&To- 
lanchia , quasrexipfe fuo regitimperio , pef 
Confiliumian6tius , quodconfueuerit ipfein 
alterutraharumiiiumhaberedomicilium : ac- 
cedenteetiam hoc , quodfint omniummaxi- 
ra£e & populofiflimae. Nec tamen Iue fblae cau- 
feeuminuitantjVtinharumalterahabitec , fed 
porius vicinia Tartarorum quibufeum Chi- 
nenlesperpetuum bellum gerunr. Poftremo, 
vt facilius obuiam ire poffit rumultibus tur- 
bifque , quae in illis partibus funtcrebriores, 
fimulque plusincommodi creare hoftibus fuis, 
ideo in his oris ftatuit Rex domicilium 
fiium. 

Eft in medio huius Monarchiae Lacus in- 
gens , equo plurimiprofiliuntfluuij&tor- 
rentes , quorum illi quidem adeo abundant 
aquis , ▼tindcvariisnauigiisindiuerfas regni 
partes nauigari poflit , qui fluuij amnefque 
infuper tam faecundum humiditate fua rcd. 
duntfolum , vtomnes res bonasin copiagi- 
gnat , vnde&ripae fluuiorumillorumfcatent 
oppidis villifque.Referutautem Annales Cht- 
ncnfium,quodin XV.illisprouinciis fintnja- 
gnx Vrbes CXV.oppida MDXCIIL non x:on- 
numeratis vicis oppidulifque. 

Porro totius huius Imperij fiue Monar- 
chiae caput appellatur vulgo Xuntien fiue 
rahiin , a noftris Qutn^uij : fignificat autem 
Xuntien lingiia Chinenfium vrbem Cxli, 
cuius tanta cfle peihibciur magnitudo , vt 
homo expeditus in equo vnius diei fpacio 
eam circum cquitare vix poflfit. Sunt autem 
noniina XV. prouinciarum hxc. fafqunh 

Cantttt, 



jI^x R fi g n V 

Cantoii, fbpten, dUtk, Cthctty, 'Stipm toUnchia» 
cdtifapOquiam, Auc,cho,ii()narn, Xdnton.Quicheu, 
idhequeam>&SaxijyiueSdnci. Otnneshx j inpri- 
ftiis maritimiB/epararaefunt ib inuicein eximiis 
f^atuiiSaquxdakrs i prdfuhdis & naiiigabili- 
bus , iltisvtririiqueripis, inquibustotaiTuif^ 
guritvrbes&oppida vthenumerariquidem' 
poflirit,nedum rioriiinari , cum Chincnfestam 
fint curiofi, vt inlibrisfuis referant jrion opptda 
folum ,fed & palatiaac viuaria proCerUjn dele- 
aatiohisergo indpisekcitata. Nobis (ufficiet 
nurtierurii duntaxac indicare Vrbium oppi- 
aaruriique.in vnaquaque prouincia, nc vel Bar. 
barorumnominumafperitas vel prolixitas le, 

dboremoffendati, 

HabetigiturProuinciaPaquia,triqua domi- 

ciliiim' icgis &fummus Senatus,Vrbes quidem 
XLvii.oppidaCLi 

Prdiiincia Cantonenfis, VrbesXXXVL op- 

pida CXC. . , 

Foquienfishabet Vrbes XXXIIL oppida 

CXCL 

'^'lamenfis Prbiiincia, hatet Vrbes XC. op- 

pjdaCXXX. 

Prouincia Cinfaiaria , Vrbcs XXXVIII. op- 

pidaCXXVin. 

Sufnanenfis habet Vrbes XLI V. oppida 

CL. 

Tolanchianaprouiricia habet Vrbes LL op- 

pidaLXllL 

Canfaiana Vrbes habet XXIV. oppida 

CXIL * 

O^uiamenfis habet Vrbes XIX. oppida 

LXXIV'. 

Ancheonenfis Vrbes XXV. oppida 

XXIX. ' 

Horiamenfis habet Vrbes XX. opplda 

CIl. . 

XantohenfishabetVrbes XXXVII. oppida 

LXXVIII. 

Quicheuans Pi-ouinci£E funt Vrbes XLV. 

oppida CXIIL 

Chequeari:ienfis furit VrbesXXXIX.oppida ■ 

X C V". 

SancienfisfiueSaxierifisVrbesXLn.©ppida 

CV. . 
Solerit autemChinenfcs fere termmare Ciui- 

> tatumnominainSyllabnmFu , qUasVrbemfi. 

^inificac , cuiu(modifuntTabinfu,Canconfu, 

Quelinfa : oppidoriim vero vocabulaexeunt 

iri Cheu. Aiunt aUtem in folo. flunio Canton 

piHresrepeririceioces , aphiaaa & alianaui- 

giola , qaam intocafint Hifpania. Regioipfa 

Cx\i ac Soli teniperie , & aeris bonitate o- 

hmiamrerum bonarUm eft ferax , abundans 

tritico.oriza^ leguminibus , necvllumeftan- 

nfreiJipusramintempefatum , vtnonvcl fe- 

stiiineau- , vel metituc aliquid atque colhga- 

tur.Tiiomnibusvtbibus , vbiProreges& Gu- 

beiriiitores commorantur , erecaa eft imago 

fee^is opere Pbr;^gio aulaio vel perjftromati 

mtcJxta.cum infcripcione , MundiDominusac Cali 



U C H I N .ffi, 
jFtii«j.InvniucrforegnoChinenfinuIHcQm te- 
. loambularefaseft,nifiillis,quibushocpeculia. 
ripriuiIegioarege|>ermi{fum eft , tranfeunte 
iureillopottandiarma veluthsreditate eiiam 
adlibeiroseofum* 

SuritaUteriiintanto Vtbiutn humero ferc 
CC.eminentiores ca:teris,qu£e plersqUe extru- 
(Staefuntinfipisfluminumnauigabilium , fof- 
fis cindtse latis prbfundifque, incluf« muris c 
lapidequadrato , quibusincurabitaliudftru- 
«aursgenusclatereeodo , nonexargillaaut 
fragililutoifedeademmaferia, vndevafaPoc- 
ccUana (ficappellantur) conficiuntur , cuius 
materix ea eftfoliditas , vt fiicceifu temporii 
coalefcat inque vnam denfetur maHam , vt 
partes ne vahdiffimis quidem fcrramento- 
rum iftibus difiungi poffint, Murorum ca 
eftcfaflities j vtiniisquaternihominesfimal 
ingredipoffint , alicubietiamfcx.praeterpro- 
iefturas & exedrasctebrointercurrentes , in 
quibus faepe proceres animi gratia deambu- 
lant. Ad defenfionem murorum multa ad- 
dita lunt prOpugnacula, & turres , & loca con- 
ftitueridistormentisjeneis apta , inuicemfibi 
refpondentia , cum cxcubiis idoneis locij 
difpofitis , vt nihil ad fumrinam muniendi 
cuftodiendique diligentiam ftrudoribus de- 
fuilfe videatur. Horum murorum quidatri 
perhibentur eredi ftetifle ad 11. millia an- 
notum , nectamcn vllam prajfeferrevetufta- 
tem aut agere rimam videncuf. Plerarumquc 
illarum vrbium , quas csreris eminentiores: 
elfe diximus.ftruiftura tahs eft.Duas habent fin- 
guls praeeipuas & quafi regias plateas , lon- 
gaslatafque valde , in crucis formam diuifaS; 
vt inde dire£lus pateat profpedus ad qua 
tuor vrbis portas , quse inter fe jequis di 
ftantfpaciis , qux quidem eft res mirasamoem 
taciSi , ' 

Interieeantur autem du^ iWx plates cru 
cifqrmesahisminoribos , in qiiibiismulca in 
terplebciasdomos cxfuignnt sdificia magni 
ficatam pubhcaqiram pnuaia , quae v,eluCindi 
ciam prasbent acque notas viarum & regio 
num, Vifiintur in compitis Arcus quidan 
velut Triumphales , vbi conueriire folenttan 
cmes quani peregrini. Et porticus ibi fun 
crebr» , pfocutrentes in publicum , quibus 
vt dc tabernis opificum & inftitorum , arceniu 
acommeamibus pluuije aliaeque aeris incom 
moditates. 



Vix: autem quifqUam Prorex aut Gubet 
nator clapfo tempore prsfedurje fuae abi 
prouincia , quin arcum aliquem aut opu 
laqueatumepolito lapide , eum vatiis infcri 
ptionibus , in fui poft fe rclinquat memc 
riam. 

Lodo vrbis commodiffimo frequentiffimc 
qaeairurgitfupetbumPalatium,habitattoPr( 
regis,cumad(:in£tishortis ,viridariis,fbntibi 
fahentis aquae dc inde profluentibus riuuli 
, » omn: 



S I V E S 1 N A 

dmnia fiOciad delc£tatidhem horum Dynafta- 
rum,qui iniuper eo loco habcnt fuancmora, 
cuni viuariis, leporariis &c Ornithonibus , vt 
hxc palaria cum mecliocnbus oppidis cbmpa- 
raiiqueanr. Domuspriuatorum maritim^fer- 
inc humilesrunt:at interioles 6c k littore rcino- 
tiorcs plura habent tabulata.pidtsihtus&fo- 
ns velcandidiflimeilUt^tcdorio. Adiritroi- 
tum huius Palatu'ArriumcftampIum&capax, 
perpidlumvariisarmisnobihHm,exornatumq; 
Idolorum ftatuis. In ipfoveftibalooccurruhc 
pifcina; pknx pifcibus , & horti pftniiles ,eciam 
in rcdis sdmm .Toca fti udura eft ex lapide cse ■ 
fo &c afFdbre p6lito,vt fplendore fuo colotem 
auiimentiatur. Tc6lofingularisfirmitas, vco- 
mnesfacilerefpuatimbreSjCdmpcrtumquccft 
huiuffrtodi tedta ad ducentefimumdurailean. 
num. CoIliquisE & fuggrundiaepuromatmo- 
re funtfada. Anteportaisftantarborespatuiae 
& virides jpulchro ordine & ad lineam planca- 
ts,tantiamcEnitate,vtdebilesla(rosq;recreare 
ac reficer^poflint oculos. Etfi autem multa^ha- 
nm vrbium fatis amplis interfccenturfluuiisj 
canalcs tamen atq-, foflaehincindcfadsnaiies 
mercatorias in ipfas vrbes Sc fora vfqueindu- 
cnn t,magna commoditate, vt in qiiibufdam in- 
ferioris Germams vrbibus videmus , hufquam 
deficientibus aggeribus pontibusque, quibus 
fliimina velcoherceturvel fterhuntur,adcomi 
moditatem viatorum, Si qui fluuii ob vaftita. 
temaucirtuhdationesponteslignebslapideos- 
quc nort admittunt, eotum ripje iunguntur 
poncibus ^ fcaphis Icnunculifq, hdisi Extra vr- 
bes.inprimis maritimas vifunturfuburbiama- 
griificis ftrudturis p!ena,cum vicis placeisque 
fatis eIeganfibus,&diuerforiisadexcipiendos 
hofpites , in quibus prstcr pbtum fipidiffim um 
omnis generiscibaria&cupediaerepehuhtur. 

Minorum bppidorum,quorum quaedam III. 
millibusfemiliarumconftant>ita tamehvcpro- 
ximi pagi & veluccohsrentcsfimuliiimantur, 
ranta eft multitudo,vt numerus iniri ftort poflit. 
Sicus eorum fere amocnus,aqUarum lignotum-' 
que copia,domus altae etiam ruri,in quibus Cte- 
bri degunt agticols,opulentiiane&omnibus 
rebus atBuentes. Habent autern fingulae fere 
domns porras Cernas,quarum quae medium ob- 
tinec maior eft caEteiis,obleruara proportione 
ifl sdificando. 

Negari autem nullo modopoteft, Architc- 
£los fabrosq; hoc regnum habereprjcftanciflS- 
mos , nec vllibi per Orbem materiam ad jedifi- 
candum haberi meliorem jcum,vt diximasjter- 
ra alba fic,c quafiuntlaterescantajduritiei,vc 
malleo vix frangi poflinr. Visperregnumprse- 
cipuie lapide caslb ftratje funt,planae rediifliraac- 
que, vfque ad Montcs, pauimenco aptiflimo,vt 
ii,qui videruntjinter res,quaein hocrcgnoad- 
miratione dignae funt , vias illas referant. Nar- 
rant iufitani, vidifle lein vrbe Fucheo Turrim, 
XL.innir^ntem columnis ex folidomarmore, 
quarum alcitudo fucric quadra^nta palmo- 
rutn , latitttdo XII. Hoc opus eflc tantae magni- 



R V M R E G I 6. i 

tudinis,tam infignJs Iplendorfs arque fiimtus 
omnes tocius Ewropae fuperbas & mag5:ifit, 
ftruatiraslongopoftrelinquatinterunUo. ' 
furgere attem hoc tantum opusantePalati.; 
Pra;fed:i ^rario Regib. 

Curti autem in fupcribribus Muri ilKus rrti?rt 
tionemfecerimus.quiChineniesaTarurivcju 
pefcit,hic quxdam mdgisexaaadeeoieftffjfv 
dafunt. Longitudoeiuscumintericdi. rion%C 
bus D.milliariaconiiituere ('velpotius Lj^hcaS^ 
creditur:incipitq;abvrbeOchioiOiqua?iifa^ft- 
interduospr»altosmontes,porrigiturq-, ai^oc 
ciderite in Orientem , ftrudo ipfo murpa Fl^gp. 
quodam Tzinzone aduerfus irtuptiohesTa; 
tarorUhi.Quod aucem de DXeucis dixirhus im 
capieridum eft,vt CCCC.Leucsc occupentur 
moncibus , & fpacia intercurrentia , qux tnmo 
obftru6ta funt^reliqua centuhi Gonficiant. Ipfe 
porromurusefaxis quadratisingcntibusfebri 
catus eft ,quorumpletorumq; tantaeft ,\ srr i- 
tudo,Vt qtiinq; Orgyiashabeantinlatitndik', 
Vll.iri dltittidine. Initium huiusnonhullifu^ 
munt a Mari in Prouineia Cantohenfii dedu- 
Cuntq, eum pet Pafquianl & Canfaiam, fihiunt- 
que in Sufahai kex hoc o|ius moliri volehs, ter- 
tiam pattem habitatoruhi regni adidadhaouit, 
quipropeomncsintetieruncjvel diffieultatevig 
& Iaboris,veI mutationc aeris.Sic opus hoc tam 
fiimptuofuiti & dperbititti in caufa fuit, vt co- 
tumregnum concicaca(editionerebelIaret,fa- 
<3;oq", impcth in regera euhi trucidarer, cum re- 
gnauiiret anhis XL.& cotidem fiiiUs eius Aghic. 
zius. 

NuncdeihcdpsvidenfiifcftipfahuiusMonar- S 
cha! habicacio & regia , nc qu>d defideretur eo- 
tum quae in hoc regno confideratiohe digna 
func. Eft ea invrbe r^^iwfiue XuMietiMfupe^ 
rius diximusi ob vicmialTi Tartarorum.inre- 
gione vcl pr ouincia Pafyuid, fiue etiahi ob aeris, 
qub proiiiricia illaperflatur,puritatem k falu- 
britatem , ipfo noraine Vrbis talealiquid ihhh-- 
ente,cum JfH«m/i ciuitatem cceleftem fonet.De 
huius vrbis incredibili ariaplitudine fupetiUs di- 
ximus, vbi taraeh fuburbiofum meritionem 
nuUam fecimus > qhorum omnium ambitus no 
exiftimatur minor ipfa vr be. Populi in ea rantus 
putatur efTe numerus, vt ipfi Chinenfes afle- 
rarttjCC.milliaadmihtiamaptaindelegipofi^?, 
quorum pats media equites fint,fivrgensali- 
qua neceffitas fcgnum premat. Adintroitum 
huius Vrbis verfus Oricncem offertfe ocuhs in- 
gens illud & fuperbum Palatium Regis , vfitata 
eius habitatio,quanquam etiam duo alia fint; v- 
num in media vrbe:alterum in extremolatere 
Oecidencali. Dc Primo illo & MagnoPalatio 
narranc , id cam amplum ac Ipaciofum elTe, & 
camplcnum fingulari confiderarione tjignisre- 
busjvt quattidui (pacio perluftrariomnianon 
poflint. 

lam primum feptcm cingltnr mun's,_tant(j 
Ipacio ab muicem diflidentibus,vc in fingulis 
irttcrmjenianisX.millia miIitura,cuftodum cor- 
poiis tegii,vcrfari poflint. Intus funtLXXlX. 



j82, R e- c n ^ u 

Palatia fiuc Csnacula magnifica, artificii ftii- 
pendi, in quibus magnus numer us foeminarum 
verfaturjad feruicium regis,quodalibianobi- 
libus viris 8C ingenuis adolefcentibus prsfta- 
tur. In pr^cipua autem admirationefuntqna- 
tuor Bafilic«,in quibus confueuit audire Rex 
Oratores exterorum Principum ,vt &rcfpon- 
dere Principibus Proregibusque regnorum 
fuorum j quanquam hoc rarias accidat, c um vix 
vnquam in populi confpeaum prodire loleat 
hic Monarcha» Omnium harum Bafilicarum 
tantaeftelegantia,tanraarcificiipraeftantia,tan- 
ta materis »ne£e,argente2,aureac,gemmes pre- 
cia.vt calarao fatis digne expiiminonpoaint, 
inprimis vero quarts , qus tres anteriores mul- 
tis parafangis fuperat, vnde & Palacium The- 
fauri regii a populo appellatur, vere dignum 
nomine ifto,cum tantas opes in thcfaurisfuis 
vix vUus rex poiTideac , quantae in illa Bafilica vi- 
funtur. 

Porro prseter hos thefauros mter Citneiia 
huius rcgis infinicaj res ftupendi precii & pla- 
ne insftimabiUs , interque eas Thconus regius, 
in quo Monar,cha iile confidere folet.quoties 
■Maieftatem ofientat luam, 'fadus quidem ex 
Marraore prsftantiffimo , exornatus aucl gcm- 
mis infiniti precii, mprimis Pyropistantsma- 
gnicudinis & fplendoris ,vt vel atram..noaem 
illuftrare poiliuc ,aiunrque rancaroilliparn Ba- 
Bkx afFuadi ab hac Cathedragemmaca elari- 
tatera,quantaab incenfis cereis funalibus af- 
ferri poflk. Pariter fttuaiexornaiiquefunthU- 
ius Palatii parieces , vbi cum pticftantia materi« 
certat artificum peritia, vt omnes, qui de eo 
fcripfcrunt,vno fateancur ore, nihil precio- 
fms auc magis abfolutura in vllo totius OLbis 
ret^no inueniri pofte , cumnihilvfpiam htpul- 
chli auc fpeciofi,quGd hic non exquifitum con-_ 
ipiciatur» 

^aluas & Natura fiH Chhenft^, 

, Poftquam vidiraus vafti huius regni ampli- 
' tudinem ,& nuraerura vrbium oppidorumque 
in eo tecenfuimus, & xdificiorum in eo raagni^ 
ficentiam confiderauimus: conlequens eft, vt 
videamus , an ipfum folom canco fplendore di- 
gnum fit,& anpoirica:dificantibus^xfefefup- 
peditare tam infanarura fubftruaionumfam- 
tus&materiam. 

Primura igitUr fciendum eft teraperamen- 
tura aeris & foli in tanta prouinciarum huius 
Monarehi» varietate jlonge diuerfifrimumef- 
fe,in tanto praelertim terrarum fpacio , qua- 
rum ali.^ in Septenttioncm alis in meridiem 
V€rgunt,ita vt quamuis quasdam huius rcgni 
partes,interque cas Infula Aynan,tantum XIX. 
gradibus ab >£quatoreabfint,ali2 tamen vltra 
quinquagefimum latitudinis gradum exten- 
dantur,vt in defcriptione Situs huiusregnio- 
ftcndimus. Faciteadcm magnitudo & preuin- 
ciarum diftantia magnara co^oris diuerfica- 
tem in corporibus incolarum. Lufitani enim. 



C H 1 N S. 

qui apud Vrbem Canton cum Chinenfibai 
negociantur ( non longe enim abeft ab Ma- 
caone)n3rranE, Chinenfium ibi mercaturam 
exercentiura facies colore valdc diffirailes eP- 
fe. Quicnim in Prouincia Cantonenfi nafcun- 
tur.inque loto eotra6tu,fufci(unt,ficutNu- 
midae & Mauri inregno Fezzano Africaccutn 
hzc regio Gantonenfis iifdem fit fubieftaPa- 
ralleUs, quibus Numidia. Qui vero intcriora 
tegni incolunt, facie funt alba, magis minus- 
que , prout prope vel proeul afngidioribus Se- 
ptentrionispartibusabfunt. Videasergoquof- 
daracapillitionigroreferreHifpanos,aUosrur- 
fum flauesrufofqueelTe , vt Ofeimanifunc. Sic 
igitur eft: Calidum an frigidum fithocingens 
regnum , geiieratiro dici non poteft,cum fit 
comprehenfum in ^ona temperata: vnde &: 
fertilitas eius cognofci poteft,quaE fine dubio 
maxima eft » etiam fi cum ea comparare veUs 
Nouam Hifpniam vel Regnum Petua- 
num» 

Eft enim extra controuerfiam , fdlum ibi tcr- 
que quaterque faetificare per annum, vnde & 
aeris clemenfia colligi poteft. Infantibus pue- 
rifque hic oraniaplenaeftcvideas.inftarfoimi- 
carum,ob fcBCunditatera mulierum, funtque hi 
pueri grati admodum & yenufti , dum pufilli 
funt. 

Si veto de fruftibus arboreis quzflio cft, 
nullum hic genusdefiderarepofliseorum,qui 
alibi praEfertim in Hifpania proueniunt, fed 
& multi peregrini ibivifuntur.noftroqueOc- 
bi incogniti , quitamen omnesiunt lapotcprse- 
ftantiflimo. Aureorura malorura genera hic 
tria, quorum vnum tam dulcem fundit fuc- 
Gum , vt fuauicate yincatfaccarum : caetera func 
cum quodam acore permixta. 

Prunorum hic quadara fpecies, quam ipG 
lechiam vocant,cuiustancaeftfuauitas,vtfa- 
tiari ea comedcntes non pollint,accedcnte a- 
lia quoque vircuce, quodnecftomachonecin- 
teftinis noxia fint. Melopf ponum magna hic 
abundantia.qui raagni lunt, iiec minuslapidi, 
vt & alia quaEdam huius gencris ,quibus omni- 
bus lapor gi aciflliraus. 

Sacean ob niraiara copiara vile preeium per 
vniuerium regnura , vt centcnae librae, etiam 
cum augefcit precium eius, non pluribus quam 
VI.RegaUbus nummis vendifoleant. Idem de 
mellc lentiendum cft & cera.quibus integtac 
naues onerariae implcri pofTunt, Seticihicfic 
multitudoingens&bonitasperfctla.Liniplu, 
rimum, vnde parantur veftes plebeiorum,fpar- 
ti aUtem cannabisquc tantum, vt cxiguo prccio 
carbala rudehtesque,pro nauibus habeti pof- 
fint. 

In locis fterilioribus, vbi terra afperior eft 
& petrofa,multum crefcit gofllipii.cumque cul- 
tus eft ager ille , prdfert filiginem , auenam , a- 
liasque frumenti l!pecies,non fine fosnore. Sed 
rcuera irrigancur agri hinc inde per totum re- 
gnum incre<f;bili multitudinefluuiorum &ti- 
uorura,vc Orizam magUa gignacabundantia, 

qu* 



S I V S A 

i^oi vflFatiis eft horum populofuto cibus , colli- 
igiuitq»eranwc6pia »vt vilioifequam dredipof- 
ilt pfecio vendauir. Nccjue vcro vcl hoc vel cx- 
recafrumentigenera femel in hno.led fere bis, 
aiicubi etiam rer metuntiir.vt fupradiximus» 
Inlociseditis montofibque, qu^ culturam non, 
admi:tunt,pulchra pinus aflurgunt, ftrobUoS 
magnos Sc palatogracos profereures , intercur- 
rcntibus crcbris caftane.s.ncquetamcnfblum 
intcT has arbores fcriari (inunc, fcd ferunt ibi 
frumentumIndicUm,quod vulgo M^i* vocanr, 
eftque vfitatiiliinus populorum in PerUana SC 
Mexicanacibus.Ert auccm pratorum ibi totius - 
que adeo planicici mira amcenitas, omniaque 
variis pcrpi(3:a /unt flotibus, quibus a noftris 
cum ratione odoris tum ipeciei magna eftdi- 
ucrfitas ; accedentibus variis arboribus, ordine 
& velut deinduftriadifpoiitis.qmbusfcrcfluo 
uiorum rips praeteximtur. 

Loycis, quos Chinenlium Dodtores & luce- 
confultos efle diximus, habcnc fcre viuatia 8C 
nemora arre conflta , in quibus multi obetranc 
capri , dam^ , cunicuh , lcporesaiiieque ferae di- 
aerfi generis,fed & raurcsPoncici.viuerraea;- 
lisque beftio!aB,quarum pelies in magnofunc 
i>recio. Mofchi odorari hic mngna copia,qui 
:oHigirur ab animalcLiloquodam,quod vefci- 
ur odorataquadam radic. ,quam ilh Camatuant 
i?ocant,addig ti vnms mag.iitudmem. Boum 
/accarumque hic toc & tanta acmenta,vt fingu- 
lis binisve ad Himnmm coronatis vendancur.* 
Bubalis maius & ferme dupiexprecmm. Por- 
:orum hic gregcsmr<umeri ,quorumcarnibus 
iiihilineftnoxujvr deIalubntaceci.;mverucGnu 
pcrGalliam Hi(pan amqueccrtatcpolEnt. A- 
Liitiigenerisiiicredibil!Scopia,pr;Elcrtmiaqua» 
:ilis , cp.ius tanta multitudo , &c praecipue Ana- 
:um,vt in VrbeCancon,q s vnaeftex ramo- 
tibas huius regni, dccemvelduodecimmillia 
k^nafeptimana comedaotur. ^ 

Pullorum GaUmaceorura & capoiumtan- 
um ibijVt eo um carnes mundata ad libram 
ippenff vendantiir,velutapudnos bubulaE,nec 
jrecio multo maiote. 

H-Jtb.irum r. dicumque ad Medicinam vciT 
ium foecunda materefthocrcgnum,inprimis 
[Ihabarbati optimce notje, gigmt & Radicem 
Zlimam d:dam, cuius eflicax vfus ad mulcos 
norboscurandos, inprimii Apoftemata, Para- 
yfin& Morbum Venereum, Cfetera A omata, 
^tfi a mercatoribusab Indiis Moluccifque Infu- 
is huc afFeruntur, vili tamen precio cmi pof- 
Irnt, inptimis Caryophylii & Nuces Myrifti- 
z. Pilcium hic maior copia.quam ad fidem dici 
lollit, nequein regionibus duntaxatmari vici" 
ifs,fcd inremociffimisab Oteano regniparti- 
)Lis,obfluuiornm lacuumquemultitudinem. 

Eruuntur terra omnis generis metalla, in- 
erqu.eeaaurum & argentum,quanqaam regni 
Jgib is prohibeai)tur«ciues ,ea curiofius in rer- 
* vifccribuspetquirere, itavt multum metal- 
orum ab cxtens importetur. Nlque tamen 
>ropceccaIocuplcciorum domuseo minusple- 



R V M R E G I O. ttj 

hae funt vafis ■ ureisargenteisqucaliaquepre- 
ciofa iLipelledtile, quanquam nonnulli. ;,ftir- 
m^nt.^rgento apud Chinenfeseflequamauro 
maiuspreci-im.quodplurisfiatabillis. Marga- 
ritaihiccopioferepcnrifuperiusdiximus.lnter 
metalla , qua: ChinCnre ft)lum pfoducit * tefcr- 
tur cciam argentum viuum.vt & ^s.fei^rum nu- 
c!«usque ferri,ftannum album nigrumqae.* 
prasterea fulphur,Cadmia &c alia emsgcncns. 
Vni incommodo & prope ioli Chinenfesob- 
hoxii funtjquod Ctcbrisregienes illaeconcuti- 
antur terrsemotibus , qmbus aliquando non 
aedes tantum fed oppida &c vrbcs euertuntuEi 

UHOR£S SINARVM SlVE 
CHiNENSIVM. 

Cum apud nosfcf6vrutlehiae,Vtmm3gnis 7> 
vrbibus locuplctibusque pifouinciis multi re- 
periantur crroncsi defidiofi multi, & inutilia 
t.errs pondera ; apud Chinenfes tQiiien , quam- 
uis regnum omnibus i ebUs 2bundcr,nt,ilios fe- 
re inuenias,qui ocio&infttiatorpefcuht^fed 
omnesiabori alicui addidti , inpf imis illud ope- 
ram dan^j v£ terram fuapte fpoteliberalem, cura 
6c folertia meliorcm reddant, nihilque ociari 
^ermittaiu, quicquid ad cukuram pcrduci pof. 
fitjvfque adlacumpedem^ HosaucemlaboreS 
facile flrunt,ftudiofi rerum fiiarum,^gnari, 
planetas Sc vagabundos noh infamis hota dun- 
taxac inurijfed &grauibuspunirifuppliciis.Ac- 
cedtrj quod ciuis Chincnfis,fiuc in,Vrbe fiue ia 
agro natus fit , pedem prouincia fua efFerre prO- 
hi betur,nccefle igi tur cft, Vt augcfcehte ci uium 
numero agrum colant jfi viucfecoramode ve< 
lint. ^ 

Cum inruper Chinehfts natur^ <Juadam ifl* 
clinatione indulgerc genio &-cuticuIara beare 
foleant,veftiumqUe munditieiftudeantj&ni- / 
tori domiciliorum fuorum, neccflt habeant,VC 
attenti fint ad rem familiarcm , 8c cultura dili- - 
gentiaque fundos fuos reddant frud:uofiores* 
In emendo vendendoquenihilmetiuntur vlna> 
nc telas quidcm lineas,fed omnia pondcfanr, 
quod minus in trutinandoquam menfurando 
fraudis interueni: c pollint . Ncque tamen ipfi ^ 
circumlcibendii decipiendisque peregrinis 
abftmenc, quibuitrum ntgociat7.tur,inprimisiii 
vcndendo Mufcofiue Mufchoodoratcquem 
hunc in modum conficeterolenr. 

Animalia illa, a q iibus hoc odofamentam 
colligererolent,fuftibns bacuIisquecsdunt,vP' 
que ad mortem Jcumquepfobeobturauerunc 
omncsmeatuscorporis.perquos fanguisextil-p 
lare poreft,deponuntoccifambcftiolaminlo- 
cum qucndam,in quo celeriuspurrefcat.Sic ot 
fa verberibus confrada, & carne s conrufe fan- \ 
guine fuo mixrje, vbi purredine v Jut fcrmehta- 
tfffunt,odorem illumprorfusconc piuntimbiw 
buntque. Vbi (atis eompurruifle vii^umeflitD^ 
tumanima!culicorpus,diflrecarurci3mipfaper- 
le in minutaspartes,indeq; conficiunrurparui 
(accuU quos Lufitani P/^pwvocanc;&hiccfto- 
fi9 \ ptimus 



<> / R E <i N V 

nri>,nj-.*/[.>rchnspra:ftanti(nmusquc,quiabO- 

s-Tfn ibus parribus ad nbs adfeirur , quamUis 

CA pliccs deceptelas ad augendum pondiis 

t....iuenii:efoleanC. 

SiintauteriimaiimaexpafteChinenfesrem- 

beraraenro corporis beno ptaediti , puichra 
merabrorum compage.agiles, hilaresqtie, plu- 
resque intereosprdcetiquani humilesbreues- 
que.Facies iisvulgo lata.oculi parui ariguflique, 
iuncquefereCamutifmeSimi. Baibam,vtEu- 
ifopjei, non habent , fed pauci quidam rariq-, ad- 
ttiodum erumpunr ex menro capilH. Non qui- 
dem negauerim.f (Te inter eos quoldam.quibus 
bcuh patenriores.barba commoda,& facies no 
deformistfed HicUm fcKteriJcollati.oppidoqua 
pauci func , putanturq-, genus ducereab exteris 
nationibus , qus fe ohm cum Chinenfibus mi- 
fcueriint,diim idhucintegrurti fuit exirejregno. 
Vngiies itl digitis flniars riianus crefcere fmur, 
in dextraveroabfcindutit. Gomamaboccipi- 
tio promiti:unt,nequecaretillacircavngues& 
capiIlos,curarupetftitione,cumillisfearreptoS 

ad coelum eleuaturii iri putent. 

Veftitus quo viriPrincipesNobilesq.vtun- 
tar , veificolor cft.e lana fericapuriQima , quam 
exquifite parjlre actingerenouerunt,vtfplen- 
dorequddam oculos feriat. Vulgus& qui cum 
re funt tennlori, & ipfi feiico veftiilnrar,icd ve- 
lut excrettienritio,acque ob idminorisprceii, 
Tcl ctiam ami 6fcu vtuntur e Hno vel XyHno. Eft- 
<jue hoc amidusgcnus habile & leue, pro qua- 
iitateregionis,qnstemperataeft,vridepannik^ 
tici hic iiuUus vfus. Sagis operiunturanciquo 
inore finuofis, & in plicas minurascolkcbis,de- 
pendentefacculo afiniitro lat;eie Mmnicae iniis 
funt araplse&capaces. Hisfagis fuperiniiciunt 
ai-nplas cuhicaS fiue togas noftro modo , nifj 
quod illorum togse manicatae funt , n palk lu- 

cubratoriae. 

Qiii eianguineregioottifuntPrincipes.aut 

dignuace inter cajteros emuient, in eo diffe- 
tunt ab EqueftriOrdine , quod virorum Prin- 
cipum faga in raedid , qua cingalo locus eft, au- 
reis,argenteisquelemriifciscircumdantur,c;um 
Cxreri ea orriamenta duntaxai: in fimbLris ge- 
ftent- Caligas fiue femoralia geftant valde Con- 
tienientes,& ocreis calceifque vtunturholofe- 
ticis : qdamuis autem hyems apud eos fit vfitato 
more cleraens & benigna,iolent tamen perid 
tcmpus veftibus vti pelliceis , c pellibus precio- 
(iirimis , quibus cumi rcliquum corpus tura in- 
primis collum muniurit.Sed&qui caelibes funt, 
ab vxoratis differd nt in eo , quod ilhcomam fu- 
prafrontem nutriunt , & pUeis caput tcgunt al- 
tiotibus. 

10. Mulierum citcaamiaummagnaeftcuriofi- 
tas.diftertq-, eatum vciftitus non multum ab Hi- 
fpanico. Geramis vnionibusque velut obficae 
incedunt . diisq; qus mundum muliebrem Cx- 
quifttiorem faciunt.vtentes femifagalisj cum 
amplis manicis, quasinframammillas colhgut. 
Materia veftis eft velpreciofaVelvilispromo- 
do facultaturo .In cXornandis ciinibus fuis riiul^ 



C H I N iE 
tum ponunt ftudii.quoJ Vai:iiscmcinhiscii-c4 
tempora torquentcoiligantquelongavitta^e- 
lut t*nia,vnionibusgeromisquegraui, Faciem 
ceruflTa pingunt,inq-, prima pulchritudinis parte 
ponunt,fi quammiitimos habeantpedes:qua 
de caufa puellarum pedes k primainfartriaad- 
ftringunt cohercentque > etiam cum dolore.nc 
nimis excrefcere polfint. Quanquam huicrci 
eciam aha caufa afllgnari foleat , nempe zeloiy- 
pia marirorum,vt compreffisad huhcmoduiti: 
eruribus pedibusque,difcurrerefacile non pof- 
finr.imonon nifi magno labdre domo exirc.In- 
duit autcm antiquimma haecconfuetudoprd*- 
pemodum legis naturam,vt fiquamulier,vel 
puella eam violaret.infamije noram non effugc- 
ret. Sed & in aliis rcbus honeftati ftudent, de- 
guntque fere intraleptadpmus,vtvixdcfeiie- 
ftra aut ianua profpiciant. Si quem raatitus ad 
ccaenam inuitauit , vxor admeniamminimeac* 
cedit,nec in conipedtum hofpitis prodic, nifi 
propinquus fit aut fanguine iundus. Si quse pa- 
trem , vel matrera , vel agnatum inuifere cupiti 
porratuf infidensielk geftatili a quatuor feruis* 
fic cdoperta cathedta , vt ipfi quidcm vidcri a 
nemine poffit,probe tamenconfpiciat oroncs, 
quacunquetranfit. Sequuniureamferuiancil- 
laeque magno numero. Sicfit, vtrariflimeoc- 
currat tibx in platea mulier ahqua e nobiliori- 
bus aut diguioribus , fiiquc roonftro fimile ,ali* 
quam videre etiam in amplis vrbibus. • 

Sunt autcm Chinenfes fere ingenio acrl & 
fubtili,fculptura2 Sc pidtxtx admodum pcritii 
vt apparet ex tabuhs , arculis & ledicis, qua:ab 
illisad nos adferunrur. In campeftribus planis* 
que rcgionibus vtuntur miro genere cutruuai, 
quod velis inftruiSlum k vencis agitur,noniu* 
mentis nauigii inftar , quibus curt ibuS vias (atis 
iongas pet piamciem eraeciuncur. Iraitatifunt 
HoUaiidi hoc artificium, non omnino infelici- 
ter,nequet^cn paricumfucceiTu. Inemendo 
vendenJbque aftuti funt & verfipellcSiVt qui 
cum illis negociantur , ab eorum fraudibus fibi 
cauereneceilehabeant. 

Extra domus roercacorum & inftitorum , qui 
innniti funt in hbc regrio, propendet tabula, 
continfins fvnopfin eariim mcrcium, qux ibi 
proftant.-Vcndunrur autem fcre in illis tabet- 
nis inftitoriis telae aurcae ,argentea5, fericae varii 
coloris &artificii,vt & materia Xyhna,linea, 
aliaque veftiaria. Idem faciunt , qui aromatafic 
res medicas vendunr. Ahbifiint oS^cinx figulo* 
runi jin quibus vafa porcellana proftant, qua 
quamuis varii coloris &pulchritudinisexqui- 
fitaj fint, mcdiocri tamcn yencunt precio, vt vi-' 
fa fint quinquaginta vafa vendiquatuornum* 
mis regalibus. Fiunt autem figulina illa opera 
fiue vaia hoc modo. Cochleas quaidam mari- 
nas ouorum teftis mifcent, aliaque quzdam 
addentesfubigunt& maflam conficiunt, Haftc 
fub terra conduncibique eam macerari ado- 
duagefimum velcentcfimum vfqueatinum fi- 
nunc j haerecfilbusque fuis thefauri loco relin- 
quuftt s & hsc quidcm cft fentcntia Ednardj 

Baibofx^ 



, SiveSina 

\ Sarbofa?; cui alii aGceofcrc fe pofle negan t, quod 
r lieri ex tanrillamaredatantum horum vaforum 
■ nonpoflit,cjuxincredibili copiain Lufitaniam 
I Hirpaniamque,vt&ca:tcrasEuropxpartei!,ad- 
!i deetiam in Nouam Hifpaniam ik. regnum PcC- 
uariim deportantur. Fiuntautcm optima vafa 
Porcellana in Prouincia Saxiehfi , qu£ regno 
exportari fas noneft.cumomniseafupcUcxfi- 
giilina cedat vfibus regis & Gubernatoium, 
ob pulchritudinerh, quod ea nonminusquam 
Cryftallus pellucida fit. Habirant autem figuli 
ifti in certis vrbium plateis,nec qaifquamiii- 
tei eos commoratur,quinonidemrra(n;etopi- 
ficium. Qui ea vendunt,indicem proponunt, 
qiiantum huius teftacea; materiiE apad ipfos 
proftet. 

\. £ft autem fumma ac prope vnfca Chinen- 
i[iumcura,qualiberisfuis matuie dcfuturoma- 
trimonio difpiciunf , ne in tranfucrfum rapi- 
antur. vnde videas patrcs ir.fantes iiberos vix 
dum natos futuri matrimonii pa6fcionibus re- 
ciproce oblignrcjconcepta etiam eius rei for- 
mula htteris pubficis folemnibusque* lubet 
autem mos patrius, maritum dotem ad vxo- 
rem adferre. Cum (ponia viripotetls cft, & nu- 
ptiaruin dies aduenit,patcr eius folenneinfti- 
tuit coiiuiuiura , vocatis in domuiti fuam patrcj 
.tnarre & propinquisgenerifui. Sequencidic 
idcm facit pacer fpdnfi, aut Ci patrem non ha- 
beat jproximus eiiis agnatits. Finitoiepulodat 
{ponlus fpdnfs dotem ,ipe(5lantibus vniucrfis, 
hxcvcroacccptame <m ruriuiHdat patertribusj 
.fi aJfint,inprec!Umeducatiohisi Hmclcilicet 
lar ,vt ille , qui plarimas habet filiasivir opulen- 
tus iudicerur Poteftaiitem pater eaquamafiiia 
accepit,pecuniavri canquamfiia,fiindigeat:ve-i 
rum eo mortuOjOmnis rcditadfiliameiiiSque 
libefosi 

Licet autem viro tot ducere vxores , quod 
alere commode porcftjdammodo a (orore & 
confubrina abftinear: nam hae nuptis incefts^ 
habentur Sc puniuntur; Pcimara quam quit 
que duxit , vxorcm legirimam putat, caeteras a- 
micas & concubinas. Cum prima vir habitat&! 
comraoratuf ; reliquas hinciiidein diuerlado- 
miis conclauia pa, titui: , quae ficUmillaconfe- 
rantur, aneillarum rationem habefe poflunr. 
Parri roor uo fuccedit filius natu maximus ^ 
prima vxOiC in maxiraa paternaE h^reditatis 
portionereum c^ereri fratres fequunrur,fiuee 
ptima vxore fiue e pofterioribus nati fint. Si fi- 
lias ex piima nullus fit, rransfertur id iuris in fi- 
lium natu maximumexconcubinis ; hincfit vt 
rariflirae quis moriatur, non celidlo hairede 
mafculo. 

Aiunt in regni huius prouinciisiis, quje Tar- 
tarico regno viciniores (unt,mirum huncob- 
feruari morcm , vt prorex fiue gubernator ado- 
lelcentibus virginibusque cectum conftituat 
tempuSjintra quod vel matiimonium conrra- 
hant, vcl vitam profire/intur I^lc^afticam. Qui 
nubere volunt, veniunt ad preefixum diem in 
conftitutara ei rei ciuitatem , fiftuntq; fe coratn 



R V M R E G I o. i8j 

duodccimviris , guos rexiftJnegocIopr2f(^cit» ' 
qui vtriufque nomen & viucndigenusfctipto 
concipiunt,& de dotepercontantur,quam vir' 
miilicri daturuseft. 

Cum autem plufes Cmultamviriquatnfce- 
minx dare foleantnommafua, numcranrurv- 
traque , & fi plura fint noraina virilia quam mU- 
liebria, mittuntur fortes, lube nturque n qui cx- 
tra fortcmpatis cdciderunt , in futurum annum 
expedtarc. Idem ficdepueHis,fi quae fint fuper- 
flu^, Exfiquatoadhuncmodum numero,ftX^ 
duodecimviris iftis , futuros fponfds in tres paf- 
tiuntur ordines. In primo coHocant ditioresi 
non babitarationenobilitatisvelformjerinfc- 
cundo, qui cum mcdiocribus funt facultati- 
bust in terfioveropauperes:idem faciunr fex 
reliqui in puellatum nUptarientiuhi gfegciita 
tamcn, vt m primo agmine forn1ofil!fimaSiin le- 
cundb mediocritet pulchras, in tertio dcfof.- 
iTjes ftatuant. His fa(aisdanturformofiediui- 
tibuS,qui finguli ccrturij aufimdduttijquari-i' 
tus vifus eft iudicibus , pcrloluunt. Mediocres 
accipiunt mediocriter formoias , fed pro illis 
nihil numeranti Deformes clocantur paupe- 
ribus,addit;i dotis ndmine omni illa pecuniaj 
quam diuites foluerunt,quasinteregcnosiftoS 
a-qualitef diuidituf. Pef^dtis ad hunc modum 
fponfalibus ingetis Celebratur feftum niiptia- 
lcparaturque cdnuiuiuni in Domo Regia» 
quaz ilhs feruit vfibus, in qud magnusleftdrura 
numetus Si. abaci rnenfrqUepIunmjejaliaquc 
tes neccflaria:, quibus nubentcs intefim vri 
poffint s donec poft elapftitti quinqusgefimum 
dicm quifqtie in filarti doihiim feilerraruf. Quae 
autera hoc locd diximtiS deplebeiiirelligenda 
funt; magnates enira, & qui dignitate txtetosi 
vulgo antecellunt , his legibus fubie<fti non 
funtjrefd fuO quifque iiuptia? cclebfatatbitrio. 

Ipfc, porro Sinarum Mdnarchai ciirii vxo- itf, 
rem duxit,eiig't fibi XXX. Concubinasi leftif- 
fimas primas ex vniueifo regno , quae in fcgia 
Goiiimofantur donecipfein viuis eft. Defundo 
auccm 0o fucceflbf eitis fumtiidfiffime vefti- 
tas eas iri raagriificurh introducitpalatiiim,de 
quO iilfjperioribusdiximus,coopefri§omnes 
faciebus ne Kgnofci queant.tr cum dido ingre- 
diuntur XXX. Viri Nobiles,qUos Rex tefta- 
niento norainauit, eo orditte quo confcripti 
funt : hotum quiHbetapprehenditroinil vnam 
ex XXX.illisconeubitlisregiiSjcamqueabdu- 
cit, ita velatara, vt diximus, in dottium fuam,ha- 
betque eam deinceps pro vxore fua ,pefcipit- 
que quotannis magnam vimmunefumdono- 
rumque , vt eam habere poflit magnificentius. 
SoLbant autem antiquitus Rcges Chincn- 
finm, quoties vcUibefis fuis vel agnatis nc- 
ccflariisqiie nuptias fac^rent , fblenne iij Pa- 
latio regio inftituere coriujuiiim , vocaco r- 
niuerfo Equeftri Ordine & Aula Comitiuis, 
iuflisque iis,vt omnes fuos fecumadducercnc 
Hberos, fplcndide vt quifque pofTet, exorna- 
tos,quodpatresIibenterfaciebarit.Finitocon- 
uiuio, furgebantEquites, ibantqiie inaiiud Pa- 

R2. S latiuin 



«7 



lS(J R E G N V M 

latium , vbi aflidebanr virgines pro statis prs- 
co,gatiua,ibi quifquc feligebat fibivnamjquas 
rnagis placuiflcc, vxorem; Sed hic mos penitus 
exolcuit,',cum Principes Nobilesque non nifi 
agnatas neceffariasque fuas vxores ducant , ex- 
ceptis duobus primis confimguinitatis gradi- 
bus:quanquam nc in hoc ipfo quidemadeo finc 
obferuantes legura. 

• Inpeifoluendisiuftiscxequiisquedefunito- 
rum his vtuntiirritibus. Cum qnirquam expi- 
rauit > concinuo laiiant corpus , illique indu- 
-unt veftes, quas horao viuus habuit optimas. 



dijcuius margo latiot in dculos vfquc depcfi^ 
det. Pairem vel miitrem perbienniuroluge- 
re iis mos eft*, quodfifiiiusdefunaiPraEfeaa- 
ram alicuius prouinciae obtiheat, non raro ab 
ca dilcedit , impetrata a rege abeundi hccmia, 
Qui remotiori gradu defundlum contingunt> 
paucis menfibus lugubri vtuntur, nonnuUi 
etiam ftatim ponunt pullamveftem,cumafe- 
pultura domum venerunt. Hxc deeorumfc- 
peliendi ratione dicere habuimus. 

Etfi in hoc regno vites funt, praelettim in^^ 
montibus coUibusquc, vinuro taroen ex vuis 



grato perfufas odore. Hinc in perpulcra eum non expdmunr,vt apudnosfit.fcdnouerunt 
cbllocant fede,accedenresque omnespropin. artem recondendivuas.vteaembybcrnumvf- 
qui SC domefticieius,coram eoingenuadefi- que tempus feruentur. Inhuius vini viccttoex- 



dent, faciuncqoe id non eonfanguinei tantum, 
led orl\nes noti eius 6c amici, ne feruis qui- 
dem exclufis,lugentes excefftim dcfunai. Poft- 
ca repdnuht cadauer ihloculumcx pdoracoli- 
gno fa6tum,clauduntque eum exa£l;e,nequis 
malignus odor exhalarc poffit. Deindc infe- 
runt ioculum in Gubiculum propinquum,au- 
Ixis Sc pi(Slurisexornatum ,deponuntqueeum 
ih niehfa, &tegunt linreamine eandidiflimo, 
in quo imago morcui graphice expreifa eft. 
Ad ingrelfun;! huius conclauis rocnfa pofi- 
ta cft cum cereis ardentibus, inque ea multi 
, panes currt variisfrudibus.-ficouehocpei coiti-» 
tinuos dies XV. qao toco tempdre fingiilis no- 
dbibus adfunt Sacerdoces eoriim & Religiofi, 
Gantillances & dcmurmiironceis prcculas fuas,- 
Sc ofterentes iacrificia, omnia more Gentili. 
AfFcrunt etiam muicas chartas, variisim^gini- 
bus depiftas.easque coram cadauere combu- 
rant,addcnces horrendos inconditosqnc cla- 
mo;cs ,quibas fe animam defundi adtioElum 
mitcereopinancur. FiniiisXV.illis diebus,qai- 
bus mcnfe cibis onuftjE faac, vc tam Saenfici 
quam qui cadauer honoris ergo inuifuuc,habe- 
anc quod bibancc-omedancquc,effercur funus 
in campum.dcducehtibus id propinquis & mn- 
gno facerdotum numeio cum ardcntibuscaii- 
delis. Sepelicar aucem fercfuperexiguum col- 
leni, vbifepulcrum eius eftinm anceafaiftum ex 
quadrato lapide. luxcail-palchrum defigunte- 
redam pinum arborem,quJE fi fortc collapfa ia- 
cerhumi, nonaufertur inde, fed reiinquituribi 
' donec vetuftate confummatur; iiabent enim 
prorecohfectata.Quifanusfequuntur,ducunc 
fccum Muficos&Cantores , quifine intermijf- 
lione ludunt canuntque, donec cadauer in 
conditotiopofitumfit. Eftautemmagnifieura 
pra caeterisfepulturjegenus, cuiquamplurimi 
facrificuli interfunt, & libitinarii &praeficac. 
Dum enim illi ludunt , canunt hi lelTos ha:nias- 
que fuaS,intermifcentcs prcces,quibus Idola 



pnmunc fiiccum longe optimuro ex hcrba qua- 
dam norainc China, quem calide bibunt, fic- 
uc & laponenfes faciunr. Hic potus expurgat 
phlegma, medetur grauedini capicis & lippi- 
rudini oculorum cxcatarrhis : breuircr, hu- 
ius pocus beneficio ple^ique ad longxuam fe- 
nedtutem peruenire fblent,amorbiscorpori8 
fereimmunes. 

Nimium M&Htis feruorem miro artificio 
mitigare nouerunt. Deprimunt in terram fof- 
fas cauernafque fatis profundas , ex quibus re- 
ccptum defuper & inpartibusfubtetraneisrc- 
frigeratum acrem , in quamcunque domus par- 
tcm velincemitterepoirunr.Annos faos nume- 
rant per duodecim menfeslunatesjvtpoftexa- 
, dura tertium annumaddant menfem vnum, 
incipientes annum iNouilunio Menfis Martii. 
Ibi vulgo hilaria aoitant, quod & quirque in 
Natali fuo die facit , inuitances fe ad lacitiam,& 
offcrentds alii aliis Screnas atque Xenia. In 
conuiuiis magnifici funr , nullis parcences fum- 
tibus, comicosque tragicosque ludos de nocle 
adcereorumiucem peragcnces. Horumludo* 
rum maceria;funtvelfi6liones Poeticse, velhi- 
ftorice de anciquorum rebus praeclare geftis. 
Poft HiftrionesingrediuncurMimijSaltatores, 
Petauriftae,& rota Gefticularorumleuis nacio* 
platf aefragrahtibusherbis fparfk funt,& odori- 
bus aroroaticis peifumac^ : parietes vero , & fe- 
neftraeaiilsisperiftromarisque veftiti, vici vcro 
ci uitatis iymphoniacis aulaedor um ciiharicdo. 
rumTjucpcrftrepunrconcentibus. 

In conuiviis vero hunc feruant ordinem. 
quiuis inuiratorum fuam peculiarem habet 
men(am,raroduovnalcdent,nunquaniplures. 
ipfst menlafafta eft c ligno nitidiflirao, qualc eft 
Hebcnum , pcrpidba variis bcftiarum figuris, 
non tam colotibus quam lineamcntis aureis, 
vcluc encaufto: quod quidem peculiare Chi- 
nenfium eft artificium. de menfa dependent la- 
ciniaj fericae preciofa: vfquc ad terram . Aflidenc 



fua deprccantur. PoftremO comburunt pluri- conuiuaefinguliinfingulisfediIibus,(uisinftru- 

mas chartasjin quibus depida funcmancipia, <aispuluinis,vt quiesiniiscommodccapipof- 

cqui ,vafa aurea argenteaque.preciofae veftes, fit» Vbiftratis ad huncmodum mcnfisconuiux 

& alia multa, quz mortuum ih altera vira ha? confcderuncafFerunturcibiinfportulis, variis 

biturum cmnia nugantur. Propinqui eius to. floribus fru<5ti|!j>usque viridibus coronatis. E-c 

to illo terapore lugubri vtuntur veftc, fago vi- quamuis Chinenfesabundent voIatiIibus,feri- 

4elicec laneo craiEore,te<^i capuc pilco gran- fla,pifcibus oftreisquc,adcoque oranicupedia- 



Sl V E S tU A K 
rutti gS:nefc:in ptimis tamcn deliciisapudeos 
eft caro porcioa. Illos qui digitisapprchenfum 
Cibum oriinferunr, ruiticitaris accuiant, ipfi fti- 
b"s vci furcillis ad eam rem vtences aurcis ar- 
g^ nteisve, vc buccellasdigito non contingant. 
ereUrius bibunt & poculis minutis,quodfic 
melius reftiugui fitim credant. Adllant interca 
carptorcs 6c Pincerna?, miniftranrque menfe 
magno filentio,renaces ordinis, Virifeparatim 
dbum capiunt, foeminis alibi prandentibus, ob 
fngentem virorum Zelotypiara. 

In (alutacionibus vtuntur inferiores prga fu- 
periorcs his riribus. Manum finiftram arde 
comprimunt,dextram vero fepius admouent 
pedori , verbis vtentesmodeftiiTimis , &ad te- 
ftandum afFedum compofitisi Diuites Magna- 
tesqucinrerreprbfundafvtloquunturjfeinui- 
cem lalutant reuerentia,extendentes&incur- 
uantes brachium in modum arcus, deindcpe- 
ftinatim implicatis vcriufq; manusdigitis, ver- 
bis^d adulandum fadtis, alteri alteros vrbani- 
ratefupt^rare nicuntur. 

. Sed iari? deeoturaingeniofisinuetisaliquid 
dicendum eft. Primum illud non eft afpernan- 
dum , quod vftrinse in fabricis eorum follibus 
non indigeartt, cum aptiflime difpofitis tubis 
quibufdam aei^em perpetua quadam recipro- 
■citione ita attr^hant, vt nunquam vento dc- 
fticuantur. Artem Typographicam, Tormen- 
igniuoma , Puluerem Nitratum Pyrium- 
qiie iadant fe aliquot feculis ante Germano- 
•rum inuentionem habuiile, vel potius alii de 
illis ita narranr. Aiunt enim regem quendam 
apud eos fuifle,Magica; rei peritum,(jui pul- 
uerem & tormenca illa cum inftrumentis a- 
liis bellicis excogicauerit : nos dc eo cum nemi- 
nelirig,ibimus. HludfaneconftarPetfas.Chi- 
nenfium vicinos.ante conflidtumin Armenia 
cum Selirao Turcarum Imperatore habitum, 
de tormencis arneis nihil vel farido accepifle, 
qui ignorantiain caufa fuit , quodlfmaclis So- 
phi exercitusa Turcis.qui inimperitoshuius 
rei fulminabant , vi6tus fuerit. Narrant qui- 
dam inueniffe eos fingulare arcificium fun- 
dendi machinas asneas,ita,vt in partcsdiuidi 
& velutrefokii queant,atqueitaiumentorum 
dorfis.fiiie etiam a baiulisfaciledelocoinlo- 



cum dcportari 

In fcribcndo foliischartaccisvtunturlongts 
admodum, ducuntquc lineas litteratas non a 
flniftra manu verfus dcxtram,vt omncspopu- 
li Eiiropxi ; ncquc a dcxtra verfus finiftram vt 
Hebrsi & Arabes aliique OrientaIes:fed afum- 
ma paginae parte incipiunt vfque ad infimam. 
Litterac eorum Hieroglyphicis yEgyptiorum 
Notis non abfimilcs funt: vnaquaquc enim vo- 
cabulum fignificat prxftatquc ; interdum etiam 
fententiam aliquam aut totam Pcriodum. Haec 
nimirum cft caufa,vt huius regni ciues,etfi lon- 
giflimis tetrarum intcr fe difliti fpaciis, vt hi illo- 
rumlmguam incclligere non pcJGnt, fcriptas 
tamenhttcraslibrosqueimpreirosomnesfaciic 
afle^uantur. Eftautcmpraeter vulgatum vnius- 



V M R E G 1 O. 

cuiusquc Prouincia: Idioma, alia quadam & 
peculiaris lingua,propriaDoaorum hominum, 
qua: appeilatur Lingua Mandarinorum , non 
ignota Magiftratibus, lurcconfultis, ludicibus, 
Scribis Sc iis qui Aulam Rcgis fequuntur. 

Faciente icer non cantum vtunturiumenti« 
varns , fcd & iedlicis & pilentis , a higis quadri- 
gisve tradis , aliquando etiam cunibus veii- 
iiohs,de quibus fuperius locuti fuimus. Nu- 
triiint ctiam magnaque cuta inftituunt aues, 
vt humana iraitarivcrba&faitarcdilcant,pin- 
gentcs illas ornantesqueludicruminmodum. 
Nauigatio & Remigiumeorumomnempropc 
hdem fuperat. Oneraris corum, qus valde ma- 
gns/unt, & Io»^«<eappelIantHr, folo venio agi- 
tatur, qu^dam eciam militarirer inftrudrjB funr, 
habentes duo caftclla , vnum inpuppi,alterum 
m prora: quibus au tem vtu ntur ad tranfportan- 
das mcrccs &grauiaoncra,humilesfunt&ia- 
ta? velut corbita?. Habent prsterharcctiam a- 
ha nauiura gencra , ab iis Lames , Bancones Sc Lon. 
gas vocitatas. Lante vna duodecim prjrgrandi- 
bus agitur rcmis , qui fex in vnoquoque latc- 
rc , quaternis fcnisque hominibus ad quemque 
remum admotis.B^wco dimidium numerum re- 
morum habct & remigum. Leng^ in multis re- 
fpondent noftris triremibus , nifi quod tantum 
in fluuiis earum vfus eft.Infinic^etiamfuiKna, 
uicuk hinc inde ad ripas, quibus ditiores animi 
gratiapermarc&fluuiosdifcurrunt,habentes 
in puppibus aediculas cum feneftris canceilatis, 
& ambituad jitftar porticus dcambulatorijp, o- 
mnia aurd.argento &aul2is exornata,cum hor. 
tuhs penfilibus in fumma nauium parte, vt pro- 
pemariilluderevideantur. 

Picis & Bituminis loco illinunt cannas na- 
uium fuarum lenta quadam matcria , propria ad 
necandas teredines inlfgnonafcenccs. Senti- 
nam e naiiibus maioribus fcite exhatirire no- 
runc, maiorc comraodiratc , quam hauftrafunt 
Hydraulicain noftris nauigiis.Habitanrautcm 
mtegrae csq;numerof^famili2 in nauibiis.noa 
tantum in iis coquctqs & viaitantes, fed & cau- 
poniamexercentes, negocianccs.fuaq, tradanT 
tcs opificia: vtquc vno verbo dicamus,funt do- 
mus ha: mobiles atq;fluauantes inftru6i? omni 
fupelleiftilis & deliciarum genere, vc vixin vrbe 

aliqua cxcipi poffis laucius. Alunc hiPandociiei 
naualcs magnum alicum aquatiiium numc- 
rum,qui interdiu in mari nutrimentum qua:- 
runt , vefpere ad naiiim redcunt, ibique perno- 
dant. Aliud genus eft carum auium.qu? ex mo- 

re volare &reuolare didicerunt ad naucs.fcd di- 
ucrfimode:in campos cnim oriza confitosc^ 
uolant,ibiq;pafcutur,abfumentes fimul hcrbas 
&i^minafrumcnto noxia, magnoagricoiarum 
bono. Vbi vefperadcft,adfonum tintinnabulf, 

qui auibus notus eft. repetunt naucs, in quibus 
fua habent auiaria. Lcmbi acfcaphspifcatpri» 
magnum ciuibus vrbanis fubuchunt pifcium 

numerum.Primoverccumfluminacolliquatis 
niuibus & piuuiis intumucrunt.adfuntpifces 
marxni magna copia,&oftia fluuioruadrccndur, 

aUetai 



R E G N V M 



' alteai ditlcedineaqus pluirialis:nec tninor ho- 
minum muhitado e vicinispartibusconcumc 
ad cflpiendos hamopifces.eftquequ^ftaorum 
iilud tempus ob fcUcem capturam pikmm. 

Vtuntur autem practer vfuatas pifcandi ra- 
dbnes alio quodam modoadmodum mcundo. 
Alant enim domi cdruosroarinos,vel mergos 
raanruefa6tos,6 maioregenere,qui non a lunde 

quamefupifciumviuunt. Hisimum coUu vm- 
culo intercipiunt, laxiore tamen ,vc pifcem qm- 
dcm deelutire,m imum tamen venirem demit- 
tcre ndfipdCrmt. H^auesadeumdrnatajmo- 
^urn , vbi eraiir^ Idnt,ftatim ima vmariorum ia- 
cuumque petant,captaquepr*dadomumre- 

uolant.qus iis egatturc Gluaeximi potelt, ^ 
Hoc senus piicatioiiis per aues marmas mul- 

tum affert magnatibus iucnndaatis , per cotum 
annumidexercentibus. Vidimusfuperionbus 
annistaleaiiquidin G dliaapudFontibellaquai 
cum AngH quidam eiufmodi Phalacrocoraces 
adftrefados babcrent, qiiibufcum pifcabanturi 
infpeaantetotaAulaGallicaha. , 

Ndd pauci func inter Chinenfes ,qm fe ftu- 
diis iittetarum addicuncrariores taraen ad Mer 
dicinam & Philofophiam Aftrblogiamqueam- 
mum applicant. Fidem promiirorum taradiu 
prifftancdonecneccftarium&quaftuofumelt^ 
Pereerinos odeirunt & fufpedos habent , vt cos 
hofpitio nonaccipianr,iieqimuIturacumipfts 
verferitur. dp_preffia^re alieno vendunc iiberos 
fuos,vt fe onere illoeSpiicent.aUraharatione 
infami fe liberant. In csteris inucncionibu s luis 
Videntur fibi omnium morcaUutil efle mgemo- 
. fiflimi, multuraque & crebris induftnam ftiara 
, ia<aanc fermombus dicenteSiChmenfes lolos 
- habereduoSoculos,EUropaeoSvnum,aliosca:- 

cosefle. i . ^ ■ r T\ 

ii Aditurus plebeiusaliquisLoytiamliueDo- 

■ dorem Promotura , eique l<3cuturus , detaitcic 
ife in genua , ancequam ad Cum peruemac , 8t 
\ fic eenibus imiitens ingreditur palacmm ems, 

demiffo capiceoculisqueadterram; Vbnnme- 
dium coehacuii peruenit, fubliftic,expomrque 
defiderium fuum voce humiU &fubmifla, vci 
eriamlibeUdconceptumexhibec. Ade^cusre- 
fponfum eodem modo genibus humi pohtis 
exit palatio,fed prsepofteccita ne vnquam aor- 
fum obuertat Lbytis, donecab eo confpici po- 
teft. Si quisevulgoinplateaoftendatahquem 
illuftri loco natiim ^aut dignitateeminentera, 
cdnfiftit iramobilisi demilfd capite tacitur.. 
nus, don^c alter pra^terierit.-quodnifi faciati 
fuftibus fine dubio conturidetur. Qui ab alte- 
rd vifitatur , dediicit eum abiturientem non yl- 
«ue ad ianiiam duntaxac,fed peraliquampla^ 
tes parteni,hondrisidhabeiisamido. Quod 
fequitur , abfurditatem potius aliquam quam 
ciuiHcatcm pr^ fe ferc. Si quii ex agro yelvr- 
be aliqucm conucnire vulceumque vel in li- 
mine oftii, vcliti placeadfFendic,fi is quiadeun- 
dudsft, non faris comtus ornacusque fit, auc pa- 
ratus ad excipiendum alcerum : eciam compel- 
latus ab hoc falutatusque nikil refpondei, fed 



C M t K JE 

concuaco gcadu eum prxterit,qua{ieumnoti 
vidtrit. Domum vbi peiucnit, induit veftcs 
mundiores ,atquc ica pexus ornacusque prodic 
ad excipiendum alcerum ,kca facie , quafi eum 
aduentancerA iam pnmum,anceanonviderit: 
qujE quidem vera raihividecur&mcraftelidi- 
tas.Hofpices fiue peregtinos comicer accipiunc, 
apponeoces iis ad pcimum aduenturn fru£lus 
arborum & cohdicaqusedam aromatica, appo- 
fito fimul potu per tocumregnumvficaco,qui 
conficicur ex herbis quibuldam medicatis ad 
cdhfortandum cor. Si quis peregrinura ali. 
quem,veIetiaHiciuetiidiunonvifuminviaof- 
fendar,ftacim fcifcicacur ex eo,an ientauericpra- 
fusque fueric ? negancem deducic fine mora iii 
ptoximum diuerlorium,foluicque proeo Sym- 
bolum ; quod quidem facilc eft fa6tu per td- 
tum hoc regnum i eum hinc inde in vicis com- 
picisque inultae fintTabernacinquibusinduI- 
gere getiid cuticulamqUebeare poflunt, exiguo 
tane iumptu, cum dmnia vih vendantur precio. 

Si alEer reipdndeat,pranium iam fe fatutum- 
ijue eflc j tum hic deducic evim in officinam 
quandam ^ v biSalgama, Melimcla , aharquc id 
gcnus cupediasvenduntuiatqueconditurae 
his velut bellariis menfisque iecundiseumcx- 
cipit. Mulieribus in vniuerium/iue ese pcregri- 
nae fint,fiue ciues, plurimum honoris dcfcrunt, 
easque per piateas inccdentes officiofe falu- 
tanrjcaucnres ne vel verbo eas offeiBdant. Sunt 
autem capitales initiiicitiae inter laponcnfcs 
& Chinenfes,quarum hxc pUtatur efledtigb, 
Cum ante mulcos annos coniuratid quisdani 
in regem Chinenfiurn deteaafuiiret,ttatuitis 
atroci vindi6ta de coniuratis fupplicium fu- 
mcfc:fic intetfedis quam plurimis,cum eaden) 
capitis fententia in caeteros dmnei latafuiiTet, 
intercedeatcs damnarorum amici apudregcn 
bbcihuerunt,vt fuppliciiim capitis in exihuiT 
mutarctur i morte non futurum mitius : depbc 
tandos igitur eos efle in vicirias Infulas , dd 
fertas eas quidcm & inhofpiras : addenteS , ma 
gnam hac mutatidne poeuae iaudem clemen 
tiae rcgem acquifiturutnifi in hberos vxores 
que coniutatdrum non anitnaduerteirct acer 
bms. Motus hoirum oicatione rex,qiiotquo 
confpiratioTii illi affines fuerant,Dauibus im 
pbfitos in lapdniani Infuiam deportari iuifu 
qdi iniuriarum illarum'& odu femina fecun 
ferentesica fubinde auxerunt: nam Sc noftn 
«uo lapones cxcurfidties faciunt in Chihen 
fcs , iisquG damna inferunt vbieunque pol 
funt: fed ne cum Chinenfibus quidem merci 
mbnia exercent , nifi interucntu Lufitano 

rum; j 

Oftendit fe autem huius odii magnitudd e 
ingctiti morum vtriufque gentis,non dicbdi 
ucrfitatej fed contrarictatei quam hic aliqu 
modo attingcmus tantumi PrbCdquodChi 
nenfes iis maiius potriguntquos falutantjlapc 
neiifes exutiCicalceis pedes nudant it» fignut 
honoris.Chinenteshofpitesperegrinpsq-,ftar 
tcs excipiunt ; at lapones fedences , inciu; 

litati 



^ S i V E S I N A ! 

■Ifitatis nomitic eos arguentes, qui aliquem ftan- 
ilo ejtcipianr. Exeuntcsdomoipfipalliadepo- 
nunt fiue togas , contra quam alja: gentes , qus 
palliaia: foras prodeunr. Dentes nigredine in- 
iicerc ftudent.albos contra damnant, vt&ca- 
pillitium flauum. Lugcntes mortuos albo v- 
runtur ami£tii,cuntes ad conuiuia &hilarita- 
tem.nigram fumunt veftem. Facientesitcrin 
cquisjdominiprxceduntjferuifcquunturjcon. 
tta quam apud alios moris eft. Mulieres quse 
Yterum ferunr, corpus ardle incingunt, reliquo 
tcmpore fere difcin(5ta?:quoddicanchancrem 
?dpartusfacih'tatem condueere. Paeruminlu- 
cem cditum frigidaabluunt, puerperam vilibus 
cibis&parcequidemnutrientes-.cumapudnos 
contrarium fiat. 

-■ Cibum capientes hisvtunturmoribus. Po- 
nitureuique figilIatimfuamenfi,fineftrophio- 
lo aut mappa. Cibumnondigitis,iedduobus 
lpeciUisligneiscapiunt,&oriinferunt. Potum 
cx oriza fadtum vfqueadebrietatemingerunt. 
Poft prandium porrigitur cuique poculum a- 
qu£ calids , quam itaferuencem abigne bi- 
bunc , fiue fit hyems fiue aeftas. Eundem prope 
morem obferuant Turcae infumendopocufuo 
Chaone, quem conficiunt h certis frudibusi 
b.iccis lauri valdefimihbus,qaodgenuspotus 
ab :^;gyptiis appellatur Bon CmcBan. Sumunt 
aucem illius fiudtas fefquilibram , ficcatamque 
coquunt in viginti libris aqu£E , vnde fingulis 
diebus manefumuntpoculum ynum calid^ fic- 
Mt apud Europaeosmoriseft, Aquam Vitae fiue 
Vinum Diftillatumfumere. Aiuntautem Tur. 
c*,illa decodione excalfieri 8c corroborari 
Vcntriculum, profligari ventos atquc crudica- 
tes,&: aperiri obftruftiones. 

OPESETBiriTlAE 
S I N ARV M. 

QuiampUdimum hocrcgnum inter opulen»- 
tiflima reculerit, imo quiomnium regnorum 
longe diriffimum locupletiflimumqucdixerit, 
noftro iudicio nequaquam errauerit: cum o- 
ranibus rebus adeo abunder, vt non incoiis 
duntaxat largiter fufficiat,fed& magnampar- 
rcm vicinis exterisque fiibminiftrer. Et littus 
quid^'m maris,quod in incredibilem longitudi- 
ncm porrigitar , portus habet multos commo- 
dofqae,ad recipiendam quantumuis magnam 
ckftem. Ipfi Chinenies magnam vim auri at:- 
gentique eruun t c terra.vt iam de reUquis racea- 
mus metallis. ExportanturChinamultsemer- 
C€s preciofs , margarira: , vaiaporcellana, pellcs 
expetitae, plurimum materiac {ericae,vt&lini, 
Xylini , Cannabis, cum incredibiU omnis gene- 
ristelarum copia. Accedit(accarum,mel,cera, 
rhabarbarum,radixChina>Camphora,coIores 
& pigmenta , rubea tiu6toria,Ifatis herba, Mo- 
lchusque odoratiffimus. 

De prouentibus ipfius huiusMonarchsdi-' 
uerfimode fentiunt. Sunt qui ?os ad XXVI.' 
Milliones Auri quotanny|s extendant, qua: qui- 



V M R E G 10. 18^ 

dem auri vis tanta eft , quantam nc tenacilfimus 
quidcm Romanorum Imperatorum Vefpa- 
fianus toto vicae fuas tcmpore colligerepotirit. 
Non me fugit,multosdehocdubitarc:fcdt»- 
men conftar, ex folo pprtu Cantonenfi , qui 
non eft intcr qusftofiffimos huius rcgni, re- 
gem ex ve«aigali falis percipere CLXXX. mil- 
Ua coronatorum » & cx vicinia ex decjmis ad 
eum rcdire vlrra C.miUia, Hiiic iiidicium 
fieri poteft,quantaeauri argentiquc mafl? quot» 
annis in ararium eius inferantur, fi confide- 
rcmus multicudincm & magnitudinem Pro- 
uinciarum huius regni, cum infinito populo, 
cenfu fingulorum capicumdomuumque,con- 
tribationibus oppidorum, veiStigalibus & de- 
cimis meicinwjniorum fru(5tuumque terraes 
adde his merallifodinas , fubfidia pecuniaria» 
tribata,exa£l:iones accidentarias, & quicquid 
in huncindicempr^tercareferridebcCi Vtau- 
tem le^tori dubitationem eximamus, operae 
precium arbitramur, exadms omnia confidc- 
rarci 

Primo loco occurrit nobis numerus tiibu- 
tariorum, qui in vnaquaque funt prouincia, 
quorum catalogus eft pcnes Pra^fe^tos Quae- 
ftoresque rcgios,Yt tributa ab iis exigcrepof- 
fint; vbi notandum eft,tantum prope eorum 
numerum efle qui nihil pendunr, quam qui 
pendimr.-cumLoytiaipforumquedomefticini. 
hil foIuant,vt nec quiiniudiciisvelofficiispu- 
bIicis:poftremo quicquid eft vfqtiam miUtum 
tam terra quam mari,ab hoctributoimmune 
eft. 

Sedad Prouincias ipfas veniamus,fecutieos, 
qui de his rebusfcripferuntdiligentius. Sunt 
in Prouincia Pafquienfi horainum qui tribu- 
tum regi foluunc MilUones duo , praeterea DC- 
ClV.millia. In Cantoncnfi Millionestres.lt 
DC. millia. In Foquit-nfi Milliones duo , 8£ 
CGCGVn. miiJia. In OlamenfiMiUionesIi, 
cum CCXL. milUbus. In Cinfaiaha, MilUo- 
ncs tres cum CCGLXXX. milUbus. In Su- 
fuana Milliones 1 1. 6c L. millia. In Tolan* 
chiana Prouincia , vbi rex habirareibIct,Mil- 
liones VI. & LXXXX. miUia. In Cafaiana Mil- 
liones duo cum M CCCL. millibus. In Oquia'- 
menfi milliones 1 1 1. & D C C C. milUa. tn 
Auccheonenfi Milliones II. DCCCXL. milL 
In Honamenfi MilliovnusGum CC.milUbus. 
In Xantonenfi.) MilUo vnus,CMXLIIILmiI- 
lia. InQuicheuanaMiUionesn.&XXXIIII. 
millia. In Chequeamenfi MilUones IL cum 
CCXLIIILmillibus. InSancienfi,qu£Bprouia- 
ciarumminimaeftjMilliovnusDCLXXILmil- 
lia. Eft autem hoc tributum, quod vnufijuif- 
quc, qui domicdmm & focum habet, foluit 
qaocannis duas Mafas,qu2 fpecies eft raonetje, 
valens duos RegalcsHifpanicos.Etfiautem hoe 
tributum videtur efle c xiguum , & ab co multi, 
de quibus fupra diximus, exempti funt, tan- 
ta tamen eft popuU multitudo , vt detra» 
&is omnibus cxpenfis, in Perfonam aulam- 
quc regis , in flipendia ,militum prsfidia- 

rioruni 



R 2 C N V M 

ridf uttil ih falaria mmiftrotum regni, in clalks, 
in coiiretiianaosporcus marinos,in aed ificia pu- 
bHca ; tanrutri camen regi fupedit , quan- 
tum ck libro rationum regni Chinenlis hio 
fubiicicnfus: qtianqiiam Chinenfes 4jcant,illas 
effe rationes prifcorum temporum , Sc hodte 
ifi tahtaregam opulehtia multo minus pendi . 

Auci puri Cmt Obryzt aantur ei Milhones 
CCtVl. mima&CM. Taha: : Valetautcm Ta- 
ha decem regales nummos & X X I V. Mara- 
iledasHifFianfcas: Argentiveto dtfxcati. Mti- 
lionesIlLcum CLIII. millibus, & CCXIX. 
Tahis. Ex Margaritis, etfi non exade roiun- 
dx fint, redeuBt ad eura Miiliones duo DC- 
XXX. miUia Taharum. Ex Gemmis & Metal- 
lifodinis M.llio vnus.& XXXV.milha Taha- 
tm Ex vafisPorcellanisXC.milhaTaha. 
rura. Ex Mofcho & Ambra MiUio vnuscum 
XXXV. miUibus. Habet prxter has diuitias 
Kinc inde rex AgrosDecumates.cxquibusm- 
finica vts frugum adipfiusquotannisreditgra- 
narium. OiizsE quidcm modiorumMiUtones 
LX.cum CLXXLmUlibus DCCCXXXVIIL 
inodii&. Ordei Modiorum Milhones XXIX- 
C C G XC L miUia, DCCCLXXXII. Modto- 
rum tritici percipit MiUiohes XXXIII. cum 
XXVI miUibus & CC. Sahs Modiorura XXV. 
MiUiones,Gum CCCXL.maiib.&CCCC.re- 
conditur autem fal illc in horreafiueAporhe- 
eas regias,donectempeftiuevendatur, vnde 
ihgenslucrumaccedit^rario rcgio. Frumen 
ti Indici, quod Mayz appellatur, cedimt regi 
quotannis MiUiones XX.& Modiomm CCL. 
jriinia MiUiModiorumMiUionesXXIV.Pa- 
laici MiUionesXlV.& CC.modn. Aucn^& 
- teguminum iun£l:im MiUiones XL. & CL. 
miUiamodiuni. « ^ 

Materix fei-icaefaaa: infcdxqae , vt & geai- 
pii,atque inde confedarum refarum rantu.u 
Cft, vc nec fatis iniri ratio , lilc numerus lacu 
nis'verb'is commode exprimi poific. H ec au- 
tem omnia coUiguntur pro rege Smanim, 
qui omncquod nonimpendicin magnifi. en- 
tiam fplendoremque auUcum , in faum mfert 
iEraiium atque Gazam , in quo ^Erano . quantt 
infint thefauri,e% iupra didis coUigi potertji 
modo tantae diuiua:ab humanamentecogitari 
^oUigiqttepoflant. 

ROBFR ET POTENTIA. 

Qui non ignorat,inmuItitudinehominum 
^^'alicuius regni vires omnes & potentiamcon- 
Sftere : qui itcm cogicat, infinitum hominum 
numerum in huius Monarchiae prouinciis con- 
tineii:dubicarcnonpotcfl:,quinregnumChi- 
nehle fit validifllmuiTi potentifTimumque. Vt 
iititeiTiexaai aUquid dehoc regno dicamus, ap- 
patctmaioreSeiiisviresaddefendendumquam 

ad acquirendum : & ipfe quidem Monarcha 
hictiiagis intetitutfeft, vcfuaconferuet,quara 
Vt'aliena acquirat : cuius rei fufficiens eft te- 
ffiiiibnium Murus illc longiflimu-s irruptio- 



C H I M 

iii Tarc.iKorumoppofitus. 1£t poteft faneisbd-^V 
iia titione concentus etTe , cura vix vUus per 
totutii terrarum oibein Princcps cumcoton- 
feiri poflit. QuoJ fi vel maxime exterum ali-r 
quem Regsu. beUo aggrcdiatur, vix tamen 
Iperandum eft, vt id pro^pero cum fu^feffa 
fiat : quamuis enim mnhjcudine hominum 
abundet, plcrique tamen diflbluti funt & im- 
beUes, ob voiuptates quibus immcrfi funt, 
ob feruilem regnandi modum,quo opprefii 
funt,& cimorem perpecuuminquoconcincn- 
tur. 

Ad perfeiaiorem autem cognitioncm po- 
tentis Chinenfis, eonfiderandui eft huius regis 
apparatus beUicus, genus tmhcum , & otdo 
quem obferuatindefendendoregnofuo. Etfi 
enim iam ab aUquot Monarclia ifte pacefrui- 
rur annis , nunquam tamen futuri belU cogita- 
tionem exanimo deponit.inprimis Tartarici. 

Habetigitur in vnaquaqueprouinciaSena- 
tum Mili tarem * PrSfcdum Copiarum , & cer- 
tum quendam praefidiariorum nuracrum , vt fi 
fe occafio velnecefficasofferatjbreuitempote 
roagnus confctibi queat exercitus , vel terra vel 
mari raiUtacurus. Sunt enim non in Prouin- 
ciis duntaxaCjfed & in finguUs vrbibus prsefidia- 
rii cum tnbunis fuis,qui de die ftationes habent 
ad porcas.de node excubias raagna diUgencia 
obeuncnon fecus acfiHannibaladmuroseC 
fec. His inuit is ingredi vrbcm nemo potcft , fed 
nec egredi.nifi devoluncaceludicis Vrbanivel 
Tribuni mihtaris;in hac cnim patceomnero- 
bur ciuitatis fitum puianc, hic coUocant tot- 
menta, huc intenti funt omnes. Cum no(ki 
claudunt portas,charca glutine UUtainducuni 
iunifturas valuarum, cafque figillo Gubeina- 
£oris vcl ludicis annulo fignant,fiuntquc tanj 
mane qiiam vefperi omnia per hpminesfidos 
Cum autem portse ciuitatis non hifi orto So' 
lc aperiantUr, oporret viatores,qui aUero di< 
mane proficifci vokmt , in fubuibiis perno 
(flare. Vigiles nodlurnos fingulis horis mucant 
lempiir tribunis ordinumque diidboribus ex 
cubias obeuntibus. Vt autcm quies inciuita 
ce conrciuccur, nuUi hcet armato obambula 
re, nifi fic miles ftipendio regis addidlus : fec 
nec arma domi habere.aut cum teloruriara 
bulare licet vlii- Ii^ Vrbe vero Xuntien fiu* 
Quinzay & oppidis vicinis habet rex per 
petuo magnum eqUitum peditumque numc 
rum,qui in omnes futuroscafusexpcditifunt 
vtque fimul cuftodiam agant corporis Rc 
gii. 

Cxtetum miUtum hnius regniduofimtge 
ncra. Primum e^ eorum qui in Vrbibusnati 
prafidiariis velut hafrcditario iure adfcribun 
tur , & hos ipfi fua lingua Cumos appeilani 
fuccedic cnim fihus patri , qui fi decedcns fi 
lium non rcUnquat .mittitur alius aRegc. Rc 
liqui metcenarii, vel in mcnfem vuum, v< 
in annum ftipendiis addidi , funtquc hi ipfi 
quicxcubiascybeunc&Tribunosluftrantesvi 
gilias comitantur ,^u^um iequuntut iroperia 

^uo- 



S I V E S I N A B 
qiiocunque ire iiiffi fuerint,&:hiAChinenfi- 
1 bus Poni vocantiir.' 

Habent autem milleni quique fingulos fi- 
gniferos Sc Chiliarchas, qui a fupremocopia" 
rnm duce dependent: vnde iUijqui veht inirc 
numciumexercituSjfiifFeceritnumerairefigna, 
vnde tot Chihadas colHgunt. Habet autem 
qiiilque tam Chiliarchaquam Genturiodomi- 
cilium,in ipfis ftru£tum moenibus, ipfius infcri- 
ptum nomine, in quo tantilpcr commoratur 
donecbellumcft. ExercentaucemTribuni& 
centuriones, milices fingulis menlibus in ar- 
mis, fiue pax fiue belliim fir, vt dextri fintin tra- 
dandis (clopetis,haftis longis, gbdiis variis, 
clauis,&: icucis clypeisve praetendendis,vt Sc 
in acLnacibus,cre(eentis Lunsfaciem referen- 
tibus, ahisquc armis prophyIa£ticis. Equi- 
tcs quaternos gladios, a fella equi dependen- 
tes in aciem ferunt , led binis tancum femei rem 
gerunt riiiradexteritate. Bellum fiueaciem in- 
trant cindti numero feruorum & domeftico- 
rum,qui equites dominos fequunrurpedites, 
probe armati. Peditum Equicumqucpareftin 
bello experientia & callidicas , vtrique enim va- 
riis nouerunt vti ftratagcmatibus, non folum 
fcrro in hoftem, fed & artificiofis ignibus di- 
micances, Arma Equitum func pr^ter duos 
illos, de quibusdiximus, gladios, arcuscum 
Cigitcis,& lancea: quidam etiam fclopetosfe. 
runt manuavios. 

In regendis equis parum oftenduot fcien- 
ti3E,quod profrenis lupatisque ori eorum ru- 
de quoddamferrum iniiciant,clamoribuspo- 
tias & flngds quam frenohabenisque vtcntes. 
Ephippia eorum ruditer admodumfadafunt, 
ai matura & ornatus equorum omnis leuis.-& vc 
verbo dicam,funt equites non magnje effica- 
cix. 

Nec minor rei mannje cura huic regi quam 
milirise terrcftris : vnde iemper in promtu ha- 
bet inftrudlas claffes cum Nauarchis ducibus- 
qae Tuis, qui obeunt hctora maris totius re- 
gni. Soluuntur autera bona £de, & multo ma- 
iore,quam apud nos, fua militibus ftipcndia, 
iique qui forticer fecerunt, honeftis afBciuntur 
prarmiis. Cnpcos in bello necare non folcnt, 
fed eos vclur sterno exilio damnatos> mit- 
tunt in longinquas regiones,vt ibi in pfaefi- 
diis ftaciuis ajtatem exigant , vbi tamennon mi- 
nora quam caftens.fokHtnturiis ftipendia. Di. 
ftinguuntur profcriptitii himilitesacjpterispi- 
Ico rubro , io cjetero nihila reliquisdiffercntes 
amidu. 

Reftat , vt deinceps videamus,quantum mi- 
litum fit cum in toto regnogeneracim,tumin 
vnaquaque prouincia.Et deScnatu quidem bel- 
lico in quaquevrbe diximus, quiconftatSena- 
toribus quatuor & Prsfide vno, quibusincum- 
bit curadefendcnds prouinciae. Mittunthiab 
Metropoli in catcra loca orania qusfunt ad gc- 
rcndum bellum neccfiaria. Imperatum autem 
cft Quaeftoribus , vt fine mora iis ^cuniam de- 
promant,ncuefintindamno. Fuiiautemnu-^ 



V M R B G I O. 191 

merus militum in vnaquaque prouincia anna 
A N.C, MDLXXVlI.quo anno alta pax erat,Se 
Martinus Hcrradus in hoc regno fuit, talis. 

In ProuinciaPafquienfifiuePaguienfi,in qua 
ipfe Monarchafuam habetrcgiam.erantPedi- 
tum quidem Milliones II. & GL.millia.Equi- 
tumCCCC.millia. 

In ProuinciaCantonenfipeditumCXXVI. 
millia,equitum XL.millia. 

In Foquienfi LVIII. miIIiaCM.pcdicum,e- 
quitumMMCCCC. 

In Olamanfi LXXVI. millia peditum Sc 
CCC.equitum XXV.millia. 

In CinfaianaLXXX.milI.& CCC.peditum, 
equitcs prope nuUi , quod totaprouincia mon- 
tibusaiperetur. 

In Oquiancnfi peditesfuntXXVLmiIle,& 
DC.equitestancum mille,ob eandem ratione» 

In Sufanapeditum LXXXVI.milha,cquitum 
milhaXXXIV.&D. 

In Tolanchiana,qu£ Tartarorum fincs at- 
ringit,MiIIiones func peditumduo&DCCC. 
miliia,equitum CCLXXX.millia. Putanturq; 
hi totius regni longe opcimi, celeberrimique, 
quod interarmanati, & apuerobelhsTartari- 
cis exercitati habeantur. 

In Canlaiana numerantur peditura L.miUia, 
& XX.millia CCXX V. equitum. 

In Honanenfi funt peditum XLIIII, miUia,e- 
quit.XVIII.millia. 

InQuicheuenfipedit.LVIILmiUia&DCC. 
equituui veroXV.millia & CCC. 

In Chequearaenfi peditesfuntXXXIIIL 
mille,equitum Xlll.millia, 

In Sandticnfi peditum miUia XL. equitura 
milliaVL 

Hanc computationcm Martini fi fequamur, 
conficient milites harnm XV. Prouirrciarum in 
vniucrfum, MiUiones quinqucpcditum ,cum 
DCCCXL Vl. jnillibus & quingcntis pedi- 
tum, Equitum vero,CMXLVIII.millia,cum 
CCCL. 

Sunt autem cqui eorum aptiadconficicnda 
itinera, parui tamen maxima ex parte : quan- 
quam non defint,qui in incerioribus regni latis 
^randes & vaUdos reperiri affirment. 

In finibus huius regni crebra aflurgunt ca- 
ftella & propugnacula; fed vbi Tartari confincs 
fimt praelongas ifte ftrudtus eftMurus.quiin- 
ftar valli fortiilimi huic regno prsetenditur* 
Quod fi quae ab illis partibus immineat bclli 
tcmpcftas,ad primum fignum, quod cuftodes 
illius muri propofuerunt , concurritur ad turres 
&propugnacula,cftque totavicinia inarmis.Ec 
vt vno verbo multa dicam,cuftoditur hoc fc. 
gnum iiimma diligcntia,tam a mari quam terra, / 
vt vix fieri polTe vidcatur , vt ab vllo Principe 
bello impune tentctur aut inuadatur. 

Sed videamus potro , quos potentiflimus hic 
rcx vicinos habcat.a quibus aliquid pericuhme. 
tuere poflit.In continente quidc non eft,cur vl- 
lura formidetrege,praeter Magnu Chamu Tar- 
tarorum.Verum ab altero lacei:e,qua Orientem 

leipicitj 



j^ l R E G N V M 

refpicitjlapones hz bet obieaos,& Hifpanos fi- 
ueLufitanos. Et diftantiaquidiem laponiae In- 
fulaab China multnm variat.Nafti a Gotaealn- 
fula laponis vfque ail vrbcm Liampon nume- 
ranturmilliairuLXiadVtbemVeirOCantonen- 
leni miUiaGCXCyn.Suntaute laponcs veteri 
qiiodam inftitUto Chinenfibus mblefti , pirati- 
<:am.cxetcente$,& obieaaSinaruii^ littorainfe- 
ftantes, latfociniis rapiiiisque magis quam a- 
perto bello rem gemnt , qiiod lapbniain plures 
fic diuifa principatus,quibus onlnibusinterfe 
pariitri conuenic , vnde ridn iundmi, fed exigud 
riiiUcum numerd ChirienfesinuadUnt.Suntta- 
itien (^hirienfibus animdfiQres &beUomeUoi 
tesi AUa ex partc Philippirias Infulas , qui Hi- 
ipariorum Regipacentjobiedas habenc Chi- 
rienfes,qu« Infulae his nonfiriecaufafufpeaas 
fiint i cum is fit earUrti fitus , vt ndn parum pof- 
fint Chineniibus, creare iricommodi,quod & 
Lufit^ni facejre poftunt , Hifpano tegi & ipfi pa- 
renti^s. Permifitcamenhis MonatchaSinarumi 
vt iripariia Infula Macaonefuaexei^ceiantcuni 
Chincnfibusmcrcinidnia,vbifundaUeruutLu- 
fitanicoldriiam.fed irinibeciUam,4uod coloniil- 
linimisprcm3ritur^Chinenfibus,paiuriifideii- 
tifius Lufitanico nomini.obamicitiamquaehis 
c-(t cum Hifpariis,ManiUam &Philippinasin. 
colentibu.s. Vride finguli^JatinisLufuariorura 
^cteriorem reddunt conditionerii , imrainuenr 
tes eorurapriuilegia, & idagentes,vteos fpon- 
ie cogant Infula decedere & repetere Indiam^ 

MoJ^ Gubernamnlsi 

n OmnesiUsetam vaftiE &populdf2eprouin- 
ci;^, quasfuprandri fcmelrecenfuiiTlUssomnes 
inquam vni parent Regi fiue MonarchaBj nequd 
hic nocifunt Duces, Marchioncs, Comites.auc 
aUa nomina, quibus pendantur prastef rcgem 
tribiica &exa6tiories. Solus ^exdiftribuic Offi- 
cia.folus creat Ndbiles,vndenon foium eoUtur 
afuis, vtRex,fedadoi:atur vt Deus; Eftenim iri 
yriaquaqucProUinciaftatuaregisaurea.velote- 
dai aifi cum NouaLunaeftj tunc eniraadfunt 
Magiftratus cotarii imagirie illa in ^eriuapro- 
cunibenres,ried minorerii quam ipfi regipra:- 
fcnti fitriulacro honoterii exhiberites. Hac re 
periiius deuciuntur animi multitudinis> vt ip 
potius priaricipia au£ ferUos quam ciues regni 
intelUgan^ 

Leges fuas ante bis miUeanriosfcriptascfle 
aiitri.t,in quibus nihil ad huncdiem mutaEura 
fit. Cumque lUrisprudentia ficporta&aditus 
ad. tionores & officia pubUca,cdmplures ilU fci- 
entia; operans dancfempcr difputantes de rebus 
pdliticis & ratidnibus bene adminiftrandi 
Rcrripublicam. lidem magna cumcurainqui- 
runc in percgfinos. quiportus marinosintraiic, 
quidrcrumgefant. 

P.iofeirorcs honatura Utterarum in omni- 
bus vtbibusjRegiis aluntur ftipcndiis. Ad fcho- 
lasmittuntuEpueriaptimainftintiajfadliaduJ- 
tiorcs & do£tiores»ad Acaderaiastranficribun- 



C H I ir ^ 

tur , vbi accurate obferuantur a Pra^ceptoribus. 
Ignaui aut petulantes piiraa viccvstbisrepti^ 
henduntur : fecunda verberibus increpancur; 
tettiareleganturatqucprofcribuntut. Sttcno 
iriduftriique conuenientibus afticiunturlaadi- 
bus&prxmiis. 

Vifitator Rcgiusprouiriciam ingreflus , pr«f- 
conis vbce piroclaraari pubUce iubet: fi quii 
Schdlallicus adipitet ad gradum Loyciarun 
(qUiiidemfuntquiapudnosDoiStdies ^vtisii 
praecipUara prouincias Vrbcrafeconferat. Vb 
ad didum diem onincscoriuenere, & coran 
Vifitatore coraparuerunt,confcribit bic eotmi 
nomina , cdnftituitque diem , qud fubituri fin 
exaiiien ; qui dies vbi adeft, inuitat Vifitato 
quotquotiri vrbefimtLoytiaeatque virilitteta 
ti ad coriuiuium , quo finito examinantur Can 
didati fnmriio rigdre,propofitisquaeftionibu 
deLegibus &StatutisregnL 

Quos aptos & fuftiGientes probjcqueinfu 
pcr virjB agnofcit, ad cetium diem adefle iubci 
vc Dodoratus infignia ilUs conferantur. Sun 
autem hxcidingulum fibulis claufurisque.au 
reis ^& pileuS , k cUiiis pdftetioffi partc duo k 
mriilci dependent. Significat autcm voxLo) 
tias rion tantum Dodlorem , fed & Equeftt 
drdinis virum: vnde duplices fuot Loyciae: qu 
buslicteiaturalcientiagtadum CGntulit;&qu; 
bus giratia Regis»quafi Dodores BuUatos dica 
DifFerunrhitameninter(edignatione,etfie< 
deni vtantuf titulo. Cdnfiliarii enim regii,Prc 
reges FLedoresqUePfoUiriciarum,& Vifitate 
res Regii i omnes per examcn Loy tiae fadi fun 
at Praefe£ti cof^iarum , Qu£Eftores , ludices , e 
vclUt bencficio ob metita a Rege affefti fijHt;^ 
hof Um quideiTi magrius eft numerus/ 

Surit &alii,quofumnonQxiguaeftau(3:or, 
tas/ed hiiri iccundo gradu cUgnitati^ conftitu' 
filnt,quiinbeUofortiferfecerunt,Equeftticii 
gulo pcr eos donati,qUi Regem inmilitiat< 
pra:i(entant, adhibitis oculatis tcftibus forriti 
dinis virtutisque cdrUm. His prjetcf tifului 
dantut facuItateSiq/iibus fe honeftealetepo 
fi'nt 3 vt eoCum exemplo alleili milites , & ipfi i 
ftrenuitatisvirtutisquc ftudiaincumbant.Ctc 
tus Loytias fiue Dodof ad h«ncmodum petc 
Uitatejjn incedit, Die conftituto, quo irifignia i 
dignitasLoytiafum conferti debet,conueniur 
ruffijs omnes Loytia: cum Vifitatorc indora 
Regiai 

/ Ibi irigrediuntur drdine candidati , fplcndi 
diffime veftiti omnes,habens quifquePatrinur 
fuum fccum. Ibi defidentes iagcnua , fupplic 
voccpetunt a Vificatore dignitatis infignia. A 
hic eos prius prsftare Sacrametum iubct, quo 
tale eft. lurat futurusLoytias, faduriimfeii 
commiflboficio&Magiftratu,quod virum bc 
num deceacdidurum iusafqaalitef omnibus 
neque icaccepturummunera. Regifeanteo 
mnes fore fidum,non venturum in partem con 
fpirationisautproditionisaduerfus eum:a bor 
ciuisofficionfinquam difceflurum : &alia>qu! 
commcraorare longum forer» luraraentoac 

hun( 



S I V E S r N A 

hiiiK modum pracftito, vifiracorillosregis no- 
minc alloqiiicur , iisque confert Tuulos & Iiifi- 
gnia noucTci gnitatis,ebfq; amplexarur,qiiod 8i 
jcicm fdciunt reliqui quotquor adfiint Loytiae. 

Pcradis his ccremoniis egrediuntur domo 
Regiapulchroordine.foiiantibuscampanis pcr 
Vrbem , quaru magnus eft in toto regno nume- 
rus,eodemqj momenco exploduntur rormenta 
jcnea in murisdifpofita. Indededucunturnoui 
ilHfiue DodoresfiueEquitcspertotam vrbem, 
magnacum pomp3,&ad hunc fere modum. 

Totum agmen pnTcunt milites pra-fidiarii, 
cumq-, iis rubicines,tympanifta' &: Mufici ma- 
gnonumero,&caduccatores. Hincfequuntur 
Loytia: equis vedi & coopertis curribus, fuo 
quifque ordine. Poft hos videas incedereprimo 
Pattinos , deinde nouellos illos Graduatos cali- 
gis indutos &thoracibus,infidentes Afturco- 
nibus albis , phalcratis & fiimptuofe exornatis, 
cum infignibus Dodoracus & pileis.qui non 
m ul tum difFer unt a mirris Epifcoporum > a qui- 
bus itidem lemnifci illi dependent.Pileis illis Ci- 
ue mitris affixx funt binae corollje.ex aurovel ar- 
gcnto deaurato,fad1cB in modum rami ab arbo- 
re palma defrafli. Vnumquemq; eoru prscunt 
fex arculaf lignese, fingiilataquaternis virisge- 
Ibr.-Ejin quibus afferuatur telaferica,infcripta 
nomine jfitulis & armis nouipromoti. Abeo 
dicC vt iam caetera.qnac nimisoperofafunt^o- 
mittamus) nouellus Loytias creditur capax efle 
Praffe^lurae cuiufcunque.quam vrdbtineac.e 
veftigio Regiam petic,vbi eihonorhabeturab 
om nibus Auhcis , allignaturquelocns in aliquo 
Palatio Regio,qu£e his vfibusdeftinataper ci- 
uirates funt.lpfe viciffim multumexhibecreue- 
icntix Pra?fidi, A uditoribus, Confilioquc vni- 
iierfo regis,quorum ncmo non /uam eideferc 
operam, & in promouendo fufFragium fauo- 
remque. 

Eft in vibc Xuntien Senatus fiuc Curiai 
conftans Prslide vno , Sc Auditoribus XII. 
hominibus v(u & experientia rerum verfatifll- 
mis. QuiSenatorium affedbat gradum,praeter- 
quam quod in Philofophia morali &naturali 
cum verfiitum elle oportet,&Legum Regni ex- 
pertillimum , necefle eft, vt etiam fit peritus rei 
Aftrologicae,hanc fcientiam Redtoribus tauti 
Impcrii neceflatlam efleaffirmant. Conuenit 
aurem hic Duodecemuiralis Senatus inPalatio 
Regis vbi in ccEnaculoamplillimoXIII.pofita 
fimttribunaha:fexinaurata,(exdeargentata,de- 
cimum tettiumautemcseteraobgemmarum & 
margarirarum copiam mulcis modis vincit. C6- 
fiftit hoc ttibunalfub vmboneferico vclepan- 
no aureo , in quo depidta funt arma Regis , quse 
funcmrextiferpenresfilis aureis.In hocthrono 
aflidet PraefesSenatus, nifi Rexiplc in Senatum 
veniat, quod tamen raro contingit. Si tamen is 
adfit , Prsfes ei cedit, proximumque locum ad 
tnanum dextram occupat.Siquam fedem vaca- 
re contingat , eligitur a Pricfide 6^Audit6ribuis 
nouusSenator,quemabfentem inprouincia,a'd 
Regem deducttnt,reddeacesracionera ele^io» 



R. r M R fi G I 6. 

nis hix: hunc deinceps rex vel approbar vel reii- 
cit. Si approbet , praeftat Eledus regi iuramen- 
tum, in eandcmprope fententiam.vtfupra nar- 
rauimus. His adlis deducitur in tribunal ad fini- 
ftram manum pofirum, mq; numcrum Senato- 
rum recipitur. Cum regenemoIoquitur,nifi 
prsfes.aut eo raortuo , maximus natu e Senato- 
ribus. Nouerimt autem hi Senatores fingulis 
men fib u s quid in quaq; prouincia memoria di- 
gnumaccidat,perfcribetibusadfummamhanc 
Curiam omniapraefedisRedoribusqueregio- 
num, nihil impedicnrc prouinciarum diftantia, 
quarum qua?dam ad quingenf^fimummiliiare 
dCuriaabfunt.HaecvbiexadteintellexitPrxfes, 
refert ad tege^ &fi res ahquaremedio indigear, 
dant operam Senatores, ne quid detrimeti Ref- 
publica capiac. Si quisiudexin prouinciam mic- 
tatur , vt res infpiciat, fecretifllme proficifcitur, 
ne aducntus eius prouincialibus innotefcar. S*» 

Etfiautem magnaeftprimariis MiniftrisRc- 
giisauaoritas.ncrao tamen vel Prorex, vel Gu- 
bernator , vel iudex fupplicio capitis quen- 
quam afficere poteft, nifi capicalis fententia i 
Rege confirmetur,excepto cum bellum eft, 
ibi enim licet fummo copiarum prjefedto auc 
Lcgato eius militem nocentem interficere,non 
confulto rege velfummoSenatu.-fufficircnini 
fi PrsEfcdo y£rarii & Magiftro Caftrorum id 
innotefcat, quorum in hoc pundo^ummaeft 
auil^oritas. 

ReguncurveroProuinciafPaquienfis&To- 
lanchienfis k Summae CuriK Kegix Afleflbri- 

bus.intcruentuMiniftrorumvel Prxfedorum 
inferiorum;at rehquxXIU.Prouinci* fingulos 
fuos habencProrcges.quosipfi infuantoswoc&nt, 
qui femper in primaria ciuirate habitant. Btfi 
autem Gubernatores omnescommuni nomine 
fefe Loytias appelIant,aliudtamenfemperco- 
gnc)mcn addunt. pro ratione Prsfe<aur£B aut 
OfficiiquofungHntm-. 

Summum Magiftratum in Prouincia geric 
Vicerex,qui ab incolis Cowe» vocatur.-proxi- 
mm &h to dicimt Infuantus. Redor Ciuitatis, 
in qua non eft Gubernator , appellacur Tutantu. 
Hic eaqus rhaioiis momenci fiint,adlnfuan- 
tum refert,Infuantus ad Comonem,hic ad Au- 
ditores Summae Curias, & hi porro ad Rc* 
gera. 

Quartus Magiftratus dicitur Ponchajts y efi. 
que iupremus Quceftorin Prouincia, fiue, vt 
noftro morc loquamur , PtxCes Confilii Fi- 
nanciarum. Habet hicfub fe Quacftoresinfe- 
riores.Miniftros Rationales &Exad3:oresTri- 
butorum. Coile<aas pecunias Ponchafis ad 
Tutanum defert,qui veliicfuprcmus eftregio- 
rum Computorum Magifter. Quintus ap- 
pellatur -<l«ffe/</w,eftque Praefes luftiti^ incau- 
fis criminalibus & ciuifibus. Hic cum colle- 
gis fuis ludicibus decidit omnes litigantium 
controueifias , inptimis cum ab inferioribus 
tribunalibus ad eum prouocatio fadlaeft. '^Sex- 
tus vocatur Ajtao, eftque Prailes Confilii Bel- 
lici} penes qUem cft tdnfcribcre miljces» fi o- 

put 



R E G N V M 

pus fit, ^ inftruere naues, & cxpedire com- 
meatus, & praefidiis raunire fines regni. Hic ra- 
tionem repofcic a pcregrinis, qui veniunt in 
prouinciam,quaE caufa fitaduentus eorum.Ho- 
rum autem fex Magiftratuum quiuis habct fuos 
Afleflbres & Conliliarios , numero X. quor um 
de ientcntiares omnes expediti 

Gum in Praetorium hi conuenercjfex cbn- 
lident ad dextram Praefidis , fex ad finiftrara: 
qui ad dexcram confident,eorum cingulaau- 
reis fibulis biillisque ornantur : qui ad (Jni- 
ftram argenteis. Illorum operimenta capitis 
funtcolorisflaui,horumveroca:rulei. Geftant 
autem tam PxxfidesqaamSenatoresinpedo- 
ribus humerisque fuis arma Rcgis, opere phry- 
gio veftibusintextajnequefinehocamiduvl- 
lam adtum folenncm exercere pofTuntsquod 
fi negligan t poenas graues non euicabunt. 

Pra^ter ludices luperiores funt etiam alii 
' velut fubalterni , inter quos eft qui Cmm Vo- 
catur, Vexillifer Regius : & Pochinus , Sub- 
prafedus yErarii : & Pochinfm , cuftos figilli 
regii: & Auxiat^us Prspofitus ciuium. Su- 
per hos funt aUi tres , velut Alcades , Praspo- 
fiti aut iu<lices in Hifpania j qui ius dicunt 
in fuis domibus, quauis fepcimana femel : cum- 
que tempus eft audiendi Ucigantcs, dant fi- 
gnum explofis qnatuor tormentisrainoubus, 
vc omnts adefle & fententiam audiie pof- 
fint. Quod fi quis reus vadimoniura dcfe- 
rat, vocatur per apparitorem ,propofica tabel- 
ia,qua poena perfcripta eftsqase eontumaci fit 
irroganda. Habet autcm quiuis ex his iu- 
dicibus miile babitatores fub fua iurifdidio- 
ne,quce nort extendicarlacius,quamdiftri£l:us 
cius parec. Hi & noflu per vicos vrbis ob- 
ambulanc, curantes vc omnia etiam in priua- 
torum xdihas tranquiUa fint,vtque focus di- 
ligenti cura cuftodiatur , cum magnum fic a 
fortuiro incendio periculum , domibus fere 
cbntigais& eligno fabricatis,quales inCan- 
tabrorum regione videmus. Si quis vlcra 
prsfixum tempus domi lumehhabeac, mul- 
tam incurrit. DatUF autem ab his prouoca- 
tio ad Pr£Epofitum vel ludices Canx non ve- 
to ad ahos, excepto Vificatore GeneraU, qui 
ca;terorum omnium errores & delida corri- 
pitjideoque dicitur ChinenfiumIinguaHp»(i<w, 
id eftjReparator Mali. 

Prsfedus Annonae Ghinertfibus Tompo di- 
citur:at qui in errones & ociofos Planetas a» 
nimaduerrit,Trji«(;voGatur.<2«i»cfcmeftCom- 
mentarienfis,qui curam getit captiuorum:& 
hic quidem ftans eredus cumludicibusloqui- 
tur,cum cjeteros genibusinnixosloquiopor- 
teat. 

Casterum id vniee opefam dant, ne Pro- 
rex aut Gubernator, qui in Prouinciami mic- 
tend us eft , vt & AudiCor vcl ludex , in ea natUs 
iit , velex ea vrbe, cui praefuturus eft,genus du- 
cat, gnari, multa fspe a ludicibu? dari gra- 
tias Confanguineorii>m j, & ex altera pa^te o- 
dia partium (aepe corrurapere iudicia. Nc 



autem paupertate coi^i munera atcipiint k 
htigantibus , Rcx iis opima prjeftat falaria , con- 
traautem eapitale eftludicibus, fi fe muneribus 
donisque corrumpi financ. Quod fi qui aUor- 
fum ad exercenda iudicia mirtantur , iniungitur 
iis (eueriflimea fumn]iGucia,ne quera litigatd- 
rcm aut ailorcm cauiarum domi audiant , neue 
fententiam pronuncient,nifiinpIeno iudicum 
auditorumque confeflu» 

ludcx, vbi confedit, adfunt ad fotes Oftia- 
ru &c Apparitores,citancquenomineeum,qui 
ius fibi dici cupic. Ingreflus cliens in genua 
fubfideti longius tamen a Iudice,exponitque 
vel voce viua vel fcripto fuum defiderium. Si 
fcripto: accipit illud tabeUio, legitque coram 
ludice : qui audita querela fupplicis, decer- 
nit quE iufta videntur, fubfcribitque decre- 
to fua manu, non atraraenco ied fucco rubi- 
cundo. 

lubet autem. Lexregialudiccsieiunosaudi'- 
re litigantei,quae quideqi lex ftridifllmeapud 
cosobferuatur,punitisfecusfacientibus. Mu- 
neribus ad peruertendura iuscorrumpinemo 
poteft,vt non refcifcant reIiquiiniudicio,ob 
caufas quas fupra adduxiraus. Si quis in hocge- 
neredamnasfuerit.vfqueadeo caftigatur,vtct- 
iam a carnifice aliquot i£bus , ob quam caufam 
ipfe tameninfamis nQnfit,quoderebroitavfa 
venirefoleat. 

Aguntur autem omnia , tam in ciuilibus 
quara criminalibus IudiGiis,fcripto,vndeadla 
litis emerguntr& examinantur teftes coram 
Magiftratu, ne quod crimen aut falfitas con- 
currar. Auditur vero quiuis teftis feparatim, 
qui fi diuerfa aut contraria deponant, omnci 
in eundem locum iuxta fiftuntur, vt alii alioj 
confutcnt , donec pateat vcrita§ ; quae fi elici a 
tergiuerfantjbus non pofllc, adhibencur qux- 
ftiones & fidiculs : non camen hx locum ha- 
benc in viris honeftis grauibusque, quorum 
afleriioni fides habetur. In caufis magni mO' 
menti, vel quae viros in dignitate conftitutoJ 
contingunt, non fidunc iudicesicribis auc ca- 
belUonibus , fed ipfi fuis fcribunc ada manibus; 
ne quae fraus auc Gfcicanciaincerucniat : vnde 
fit vt nemo de iudicibus conquerendicauiani 
habeat. Numerant autemludicesinomnibus 
iurifdidiionis fuae locis doraos ciuium , confi- 
gnancque eoruhi dena nomina in cabella,quani 
appendunt ad vltimam illius decurisedomura, 
Qpod fi quis cx hac decuria in aUudoppidura 
fiue aliara plateara in eadem vrbemigrarevc-' 
iit,autiterlongum atquepericulofum fufeiperej 
oportet eum eumtincinnabulofiuejercapelaij 
quam increpac, per tocam illam eireumirepla- 
teara,decemdiebus antequaraemigrerauc pro- 
ficifcacur, vc tota vicinia intelligat de difcef 
fu eius , & fi quid cuiquam debeat argenti , vi 
id prius diffbluat, aut fi quam rem commo- 
dato accepit, vt ab eo repeti poffit^ quod i 
quis jnegligati 8t tamen emigret, cogunt iu- 
diccs reliqu§« nouenii , quorum nomina ito 
tabeila pcricripta funt,aes ciusalienumdiflbl- 

uerc; 



$ f V « S I N A 

(i«fe, quodgnarf eum tttutatutum domicilium, 
; |d credicoriDUS eius (iue iuflitis oon indica- 
j#erinr. 

Debitor,qui lucre in xrevelbonis nonpo- 
«cftjcorpore luir.conicikus in carcerem, confti- 
tutoad rolutionem termino , intra quem fi non 
fetisfaciat credirori.prima vicc modice flagris 
caditur t praiigitiirque fecundus terminus. 
quem fi is non obferuet, flagellatur icerum, 
fcd afperius : & fic tcrtio quartoque caeditur, 
lcnjper crefcente plagarum numero. Facit 
hxc ieueritas • vt debitptes magna cura cum 
creditoribus de fblutione aganr ; captiui yc- 
10 & verberati,fi fruftraamicorum ficpropin- 
quorum opem impIorauerunCjmetutormen- 
-Corum vltro addiirant fecreditoribusin ierui- 
«utem. Fidicularum fiae Tormentorum, qui- 
^us iudices ad exprimendam vcfitatem vtun- 
cur duum gencriam,ea cft acerbitas,vt rei ad 
con(pc^umeorum,vel cciam antequam in me- 
^um profcranrur» vera proloquantur. Carce- 
rum is cft fqualor &atrocitas,vtp(rna?potius 
ijuam cuftodiac rationcm habeant, & horrorem 
cogitantibus incutianto 

Etfi atitem ludicum officium non nifi per 
tricnniur^arat,quo elapfb redderetenentur 
Xationem omnium aikorum : Rex tiamen finga- 
lis annis mittitinprouincias Vifitatorcs, viros 
luftitiz & prudentix Iaudectaros,quiiniudi- 
<um ad^a inquirant:hosipfi ChinenfeslewcW* 
vocant. Hifiiudicesincrimincdeprchendant, 
poffunt eos proaudoritatepunircveladtem- 
pus ab officio fiifpendere, vel eo in integrum 
priuare; fententiam tamen capitis in eos fer- 
fc infcio Rege non pofllmt. APiciunt etiam 
iidem Vifitarorcs condignis praemiis , quos 
cum laude & fide in officio verfatos comperi- 
ont: vt tam metu pocnarquam/pepraemiorum 
leilc £icianr. Ex his omnibus colli poteft , re- 
gnum hoc optimo iute,aequifiimisqueregile- 
gibus. 

Suppliciorum apud cos vatia genera fn vfii 
funt ;Laqucus ,Ignis,ScolopiImus 5 quanquam 
Ignc foli proditores tegis puniantur. Adut- 
(cria capitalia omnino fimt , 6c qui his Hcien- 
Kes conniucnt , ad exemplum aiiorum Qertis 
paBnisafficiuntur.BeUifererematetiam,auttu- 
fnultus concirare nulli fas eft : ncque nifi de 
confenfu regi^ nauigare Oceanum iicet. qui 
negociandi caufa c regao abit , cogitur vades 
£ftcre . Cc intta definitum dicm reuerfurum: 
id ni f^ciat aqua 5c izni ei interdicitur. £x- 
Kraneus in regnum fiue mari fiue terra incra- 
re non potcft, nifi permittente Rege; omnia 
cnim irinera & portus marini ftudioie obfer. 
«anruraviarum littoruraqueprarfeftis, Noftta 
famentempeftace|conniuencPorruumPrirfe£U 
crire c regno volentibus , interuentu mnnc- 
rum,qu(e iis Mercatores oftcrunt, quibus illi 
iccreto licentiam dant, nauigandi ih vicinas 
Innila<,puca Philippinas,aur adlittora Indiar, 
faftumquc eft anno A N C.^TOLXXXV.vt 
ttc$ naues Mexacoris ChiacnTesadliusis vf^» 



I, V M R © © I ©; 

regni Mexicani acceflerfnt,* Tetnpm nntem 
quod profe<fturis ad teditum conftituitur, cft 
Xll.menfium. 

lidem ludices & Gia^ematorcs muItotiesSf 
pcrmitcunt , mediante donatiuo , pcregrinis, vC 
portus Chinenfesii!gredian£ur,ibique vcndant 
cmanfque,it3 tamen neper vrbes vagentur ,aue 
cudohusperluftrentresciuitatis. Darurautera 
cis hxc liccmiainfcnptatabcli«ligneap,quani 
exocici mcrcatores in prora nauis fui erigunt, 
cum appellcre volunt , ne a praefidiariis arcean- 
tur,{ed exercerc mercimonia cum indigenis 
poirint, fi Regi confiietum pcrfolucrinc tabu- 
tum & veftigal. 

Eftque in vnoquoque portu fcriba.quian- 
notat , quo die & hora quauis nauis fit ingrclla 
porcum , vc quaeque nouerit, quando exonerari 
debeat. 

Hinc ficvtquamuis non (emel duo millia na. 
uigiorum in vnoportu fteni,non maiore rameia 
tumulcu& elamorc onerencur , quam fi duas vel 
tres cflent. 

Pauperes in regno Chtnenfi non colligunt 
oftiatim ftipem,neqj inTemplis Idolorum fuo» 
rum , icd inrerdidaeft lege omnis mcndicatio, 
caerecisque proh/bitum , ne mcndicancibus 
quicquam dencfcdcosadCuratorem Paupe- 
rum deferanc,qui horumneceffitatibusexof" 
ficio profpicere deber- Hic ad certum diem pcr 
pfajconem proclamari iuber,fiquis habearli« 
beros ita corrupcis membris,vc laborare noa 
poffinc , vci ad fe dcfcrat noraen eoram, quo eis 
ex prouencibus rcgiis profpici poffit. Eft au» 
tem lex , qu« iubet oftendi infantcra, vt iudica» 
ri polfit,Iitne ad artem aliquam vel opificiuna 
admoueri idoneus. Si cahs deprehendacur,pr«- 
fticuitur patri certum tempus, intra quod fi» 
lium alicui opificio adhibeat,ad qubd vidctur 
aptiffimus. Si vero mancus adeoque debilis fit, 
vt labotare omnino non poflit, iudexfuppedi- 
rari iiibet piatri eius tantum lumtuum,quibsis 
filium ociolum alerepoflit. Sipucr patrem noii 
habeat.commendaturproximoagnacojprafcr" 
tim fi cum re fitampliore. 

Si pauperior fir , oportet csteros omncs con« 
ferrc ad pupilli nuti itionem, 

Si agnatis propinquifquc penitus deftituac' 
tur , recipitur in Orphanotropheium Regiom» 
fiue Domum Ho(pitalcm,in qua aluntur ctiam 
capti membris & decrepicifenes,vt&cmeritl 
vulneribusquc dcbiUtati niilites. Quiadhunc 
modum aluntur,exire Xenodochio nifi de con* 
fenfu Magiftri non poflunt .• heque darur cis ex- 
euhdi I>ccntia,nifi cum nccelHtas fic exigit. Ns 
autem plane ociofi fint Hofpicalarii iili , incum* 
bit eis cura nutriendarum gallinarum , m» 
{erum,porcellorum aliarumque pecudumms- 
noriim. ludici fubeft Adminiftrator, & vtd- 
que imperat Vifitator.qui ilafpiBis inlpicitd- 
iufmodi domus Hofpitaies per prouinciam. 
Cxci non reputantur incer «os , qaos vel pro- 
pinqui vcl rex alcrc renccur,cum molcfcpol^ 
iaar flttmiBOtum»fefoUes duccre iQfabr«€ti 



« C N V M 
eiuCnodi petHcete opera.ad qu» oaulorum 
vfus non eft neceirarius. Puellae deftituta lumt- 
nibus,ad nodurna gaudia in Lupanarinclu- 
duntUr, vbi omnes^merciricesa Lenis&pro^ 
ftibulis exoletisinatte meretricia inftituuntur. 
Reiegatur autem omnc hoc genus meritorimTi 
ab vibibus in fuburbia.habentque in.his pe- 
culiares fuos v.cos , extra quos illi^ pedem ef- 
ferre non iicet , doncc hoc quaeftus gcnus ex^ 
ercent. Pauperculse viduae ad egeftatem reda- 
ds,poftuntvendere Uberos fuos,vtfealanCi 
& funt quidem mercatores , qui magnum ex 
ea re iuGrum percipiunt , cum teneras pucUas 
emunt.eaique docetit cantiliarcludere fidi- 
bus.faitare, & id gcnusarteslr^ues -cUmque ad- 
dieuer,uht,dediictiii,t eas in Suburam i Vc cor'- 
pore quseftura faciant. Addidtun puellam quae- 
ftibus meretriciis , antequatri eam ptoftituanti 
deducunt ad ludicem , cui harum mulierum 
Cara incumbit. ludex acceptam eam manu j 
iUi rei velutitiitiatamaddicit,&exeoteropore 
nihil in eam poteftatis habet nutriciusciuS , fed 
venic finguhs ad ludicem menfibus , yt acci* 
piat e qusftu meretricio , quantum eikludice 
affignatur. Refundituf eidem & educationis 
preciura, 6c quantum f ro ea expofuic , c^im 
eam emit, poltrcmo dida£trum j qUod feam 
iri attibiis illis ludendi fiitandique eruditicu- 
rauit. Qu.odIupereft,Iud!cicedic,quicuram 
carura gei1c,eiufque nomine facionem qaot^ 
annisr^dditVififatOri. Vbi(eneauseasdcfor- 
mes li^pasque efFecit,pro{picituriisaliaraiio- 
ne,ne ege4rtc,efuriantve< 

Pueri k pauperculis matribus vehdici , ad O- 
^ificia admouentuf, qus vbi didicerunt, fer- 
uiunc empcori riucricioquefuoad cercum tem- 
pus, quo elapfo, manumictUntur, vt vxoiem 
ducere & realcrepolTinti Viciflimiuuenesilli, 
vt gfati fintpro bcneficiis oblataftrenafingu» 
iis annis patronos nutriciofquc luos hono- 
rant' 

in emendis merciiDUs uon vtuntur argen- 
to fignato,fed ad cauendam omnemfraudem 
vendunt,emuntque appcnfis ad bilancenpar- 
iiculisargenti,inquem vium fecum feruncfor- 
ficem cum trutina in theca lignea. Si ponde- 
rofius alicjuid examtnandumeft.habentMer- 
catores in domibusfuis grandioreslibrascum 
ponderibus figno regio^notatis ; neque cudunt 
inonecam nifi cupream , valoris vnius Liardi, 
cuius fifiguli niimmi perforati traiedique fi- 
lo lineo cobsrent: fupplcnt autem hoc nu- 
mifmatis generc ,quod maioribusnummisar- 
; genteis fuperaddendum eft , ^ut vtuntur co, 
Gum res viliores emunt. FcEnera^orcs, Peftis 
Reipublicae , fi vfurasyj,trafas cxtendant,graui 
m ulta afficiuntut. Claudis tamen , mutilis c$- 
ifisque in hoc genere aliquid amplius licet. 

Religio veiponmSu^erflitio Chi' 
nenjmm 

^C,- ~:>Sunt ia vmuerfum omnes Chinenles Idp. 
Jolaa*,, exceptis oppido quam paucis, qu^.g 



■■ C ■i^n, A ' 

lefuitis ad Fidem Chrifti conuerfifunti JbJ£ 
bcnt autem Idqla eoriim nihil non horrea- 
dum & deteftabile afpedu , quibus tamen ia^ 
felices plutimum deferunt honoris. Tribu- 
unt autem Idolo corpus propemodum huma> 
num, a quo fummo inter Kumeros prodeunt 
iria capita , fc inuicemintuentia , quibus vnab- 
mniura voluntas, & lelifus, vc ipfi quidcma- 
iunc, inteUigitut: vndc quis fiifpicari poflit, 
pcrcepiiTe illos aliquid de fundamentis Re- 
ligionis Chriftians. Inueniuncur & apudi, 
plbs pidurae XIL Virorum , ca prope facie ac 
habicu, quo apud nos XI L Apoftoli pingun- 
tuf- 

Si vero quis ex ipfis petcundlerur, quinam 
Duodecemuiri lUi fuermt? refpondent, fuiC^ 
fe eximios Phdofophos , & q.ui in laude & vir- 
tute vixerint,ideoque in coelum translatifuc- 
jrint. Conlpicicur Ctiam apud eos imago raulie- 
iis fupta modum puIchras.quaEinfantcmvlnis 
coraple6litur,quaro aiurit virginempepenlifcj 
fuifteque fiham praepotentis tegis. 

Res omnes, fiue ccrni conlpicique poffinr; 
fiue non , ab ipfo Calo creatas fuiffc afleruni, 
ideoque idprimalittera Alphabetie!tprimunt 
hon lcribendo fed fonando : aiuntque Cosl 
Legatum fummum appellari Lacotrrz,4ttW> ic 
eft, Gubernatorem Dei , cui & (ummum ho 
norcm dcferunt poft Solem* Hunc Gubet 
natorem eum casteris creatum ncgant,fed al 
Omni aeuofuifle, heque eum haberecorpus 
fed etre ipiritum. Tertium quoque aiunteiiil 
dem elle Naturae,quem Canfaium y/ocnntiCn 
tribuunt curam rerura fublunarium , aiuntqu 
in eius manu efic vitam & mortem homirvis 
Hunc porro Canfaium tres alios fub fe Spiri 
tus habereautumanc , quorum ipfe opera in o^ 
ficio fuo vcatur^ Nomina horum SpirituuB 
fid cxptimunt: Tamam^ Teiqum 8c Zuiquam 
quorum finguhs finguia adfcribunt pfficia 
tamamo dant praefeduram pluuiarum & g 
mnium aquarum, quibus itriganda eftterri 
Teiquamum prsfidem ftatuunt natiuitatis hc 
minis, aiuntque ipfiim authorem efle belle 
rura, & fegetum fruduumque. ZuiquamusQ\ 
eorum Neptuhus,qui regit mare &nauigan 
tes in eo. ,, His variis Idohs repraffentati 
nuncupant vota Cia , dedicant ludos fcc 
nicps , quos & coram eorum ftatuis .pera 
gunt* 

lu .Jiiumerum Sandorum referunt ingei! 
tem mortalium numerum,brcuiterquotquc 
aliis antecelluerunt robore & fortitudinc i 
bellp, fcieniia& induftj:ia,aufteriore genere vi 
taE.rvt&eo$,quivitaminnoxiam vixetunt.ag 
multis aliis profuerunt, quos omnes vocan 
P4j</it9f,ideft,Tclices fiueBeatos. Diabolo,cu 
ius fta tuas deceftandas & horribiles habent , fa 
criftcia olFcruntjimptobumiUum noxiuraqu 
non negantes , fed ne lEcdantur ab eo cum cor 
potaiCum bona eQrura.Rcliauorum Idolorura 
cum noniir itieunerus j:no& de priecipuis cantun 
mciicionem faciemiis.. 

Prl. 



S I V E S 1 N A 
PrimUs Heroum fiue Sandlonim inter eos 
1 appellatur SHhia, quem dicunt veniffe ab Re- 
; gno Trantheyco.quodinoccidentibusfif par- 
; tibiis. Hanc autumant fuiffe inuentorem vi- 
tx leligiofie atq-, monafticx in regno,qut vna vi- 
ueotes,:\ matrimonioabftinenr, & in coenobiis 
daqfi jEtatcm aguntjtum Sichiaillecaputcal- 
uum habuerir, abradunt capilios quotquot eius 
fcquunturinftituta. 

Deara fiue Sanilam qu.im colunt, vocanc 
QuanDUm , aiuntque fuilfc filiam Tzonronis re- 
gis,cui tres fuere fihae ,ex quibiis dusnupfe- 
rnnrrtertia Quanina elocari nohiit,dicens fe 
coclo vouifleperpetuam virginitacem.Piiterin- 
dignatus filia:,inclufic eam in locuin fimilcm 
monafteriojvbi aqaam hauriret,Iigna porta- 
tet, & prigfande terrae (pacium, quod fenti- 
bus & dumetis horrcbat , pcrpurgaret. Nar- 
rant Cbinenfes ,Simias vltro vcnifTe.eamque 
itiuille, fandlos vero coeleftes haufifte aquam, & 
beftias fylueftreslignae vicinisnemoribuslup- 
portafte. Pater hsc omnia Magicisartibus cri^ 
bucns.iniici iuffic loco ignem,vbi commora- 
b.itu r. Scd cfFufis latgitcr imbribus ignis exrin- 
ftiis fuir. Vtigiturpaternaseffugerecinfidias, 
auKigit occuluicque fe infpeluncavicinimon- 
tts, vbi fandtam ied accrbam egit vitam. At 
Pater k vermibus & lepra immedicabili con- 
lumtus, nequitiac pcenas dedit. Hiiiusmorbo 
cognito filia , qujc dluinitus erudita fueratj 
accurrit, vc ei fanitatem reftitueret , qua vi- 
fa sger cum conuaIui{Iet> ignouit filiae eam- 
que adorauit. Volente aurem filia ab adora- 
tione patrem deterrere,& fuper ea re ciim co 
Iitiganre,intercefticSin6lusquidam,dixitquei 
fibi non filia culcum illum exhiberi. 

At illa confcftim fe in folitudinem recepir, 
ibique magna fmditare refiqnum virajexegic. 
HancadorantChinenfes^vtapudcoelumprofe 
incercedac&graciam impetret. 

Tcrrio loco ponunt aliam Diuam, nomine 
Ksomam, ex vrbe Cochi in prouincia Oquia- 
menti oriundam. Aiunt hanc fuifle viri Prin- 
cipis hliam,qiis cum fugeretnuptias, ferece- 
perir in exiguam quandamlnfulam,exaduer- 
io Ingoae, vbi cum aufteram vixiflet vitam, 
po!t mortem mulris clarueric miraculis. Fe- 
runt aucem Naius ftacuam eius in puppina- 
uium fuariim credlam, eique vota & facrifi- 
cia olierunr. Ex his excmplis videraus.in quan- 
to honore fintapud has gentes Monachi &Mo. 
niales. 

Softium generaapud eos plura invfufunr, 
prjEcipue autem duo, quorum prius eft huiuC 
modi. Duas particulas ligni teretis filo colli- 
gancquas tamenab vnaparteplanajfunt. Has 
proiiciunt ante ftatuas Idolorum fuorum , al- 
loquentes prius Deaftrum fixum certis conce- 
ptisque precibus,orantesque,vi bonum aliquid 
pertcndant Sortcs, poliicentes viciflim grara 
(acrificia. Si proie(fiaeSortesitacadanr,vcpars 
plana (e oftcndat> aut vnum quldem lignum 
parcem teretem ,alterumplanamnumiobue:r- 



R V M R E G I O. 

tat.oblc^num interpretantur fignumjConuerfi- 
quc ad Llolum ,plauftra couuiciorrfm in illud 
clefjiuunr. Satiati probrisiniuriisque, ?A blan- 
dicias Sc palpos conucrruntur,oneranres Dtar^ 
fttum promiflis opimorum muneruni &{acri-, 
ficiorum , fi Sorces ex fentcntia cadant. bi ali- 
quoties abnuanr proiedae lortes, irari , corripi- 
unt ftacuas fiue Idola fuajeaque humo affligunc 
pcdibusque Galcantfrelinmare demerganr.auC 
igni admoucnt, vt amburantur paulum: ali- 
quando csdunteavirgis,flagrisque,idqueram- 
tiiu , donec Sorces iil<e lignea; ceciderinr , vtipfi 
opraucrunr,ideft,parsreres&:rocundafLirf im 
vertatur.Si vero Sorces matu re arrideanr,&: bo- 
num poUiceancur euentum,infticuuntfeftam 
in honorem Idolorum fuorura,cantantes hy- 
mnos ineorumlaudesjofl^erentesroftrum por- 
cinum coctum, quem cibum exiftimant delica- 
ciflSmum. 

Vcuntur pr^tcrea & alio genere Sortium* 
quod tale eft. Multa folia fingulislitterisin- 
fcripta in vas quoddam coniiciunt ,eaque intei? 
fe confundunt, verfantes fubindc. Poft pue- 
rulum admouencqui immiflain orificium va- 
fis maniS, folium aliquod extrahit, cuius con- 
Ipedia littera , qu^runt in libro , qui ad manus 
eft, paginam, quae ab illa lirtera vel nota incipic, 
poftea interpretantur , quod in ea paginafcri- 
pcumeft,vcvideanr,refpondeacne votisfuisaa 
non- 

OmnibushicmoseftChinenlibits,vtingra- 
ui ahquo morbo vel damno ad Diaboli opem 
confugiancin quo inuocando his vtuncurce- 
remoniis. Extenditfe vir quidam hnmi, ita vt 
ore terram contingat , at alius incipit ei libro in- 
canrariones legere , cui pars adftanrium cantil- 
lando refpondet, reliquis impulfu tympano- 
rum & tindnnabnlorum fonura ciencibiis. 
Paulo poftis,qui corpus ita humi exrenderat, 
frendere dentibus,diftorquere os,& horren- 
dos ciere geftusincipic,vndecolligunr,Caco- 
dsmonem iamincorpuseiusingreflum. Tunc 
ii ,qui confulunroracnlum.fcifcitanrurdedu- 
biis euentibus ex obfefTo, qui plerumque ambi- 
gue refponder, ita vt in vtrumque fenfum re- 
fjponfum torqueri pofllr.Si Diabolpparumpla- 
ceat verbis relpondcre , cunc obtinenrab co re- 
Iponium per littefas in huncmodura. Lintca- 
men autfimilequid humiextendunt,fpargunt- 
quca?quahterfuperiftudChcEnicemOri2x,& 
continuo admouenthominem quinefcithtte- 
ras,cum bacilloin manu,adftantes aurem fona- 
re atquecantareincipiuncvtinfraattingemus. 

Paulo poft intrat Malignus Spifitus in cor- 
pus illius.qui baculum tenet,incipitque djemo- 
niacus infcribere in orizam htteras fiuenoras, 
quas colIiguntformantqueinvocabula,vcindc 
refponfum eUcianc,quod camen plerumq; va- 
nuraeft&mendax. 

In csteris itafcntiunt^ab orani retro cempo- 38* 
reCoelumjTcrram&Aquam vnum pef miftum-, 
que Chaos fuifle; ibi quendam nomine r^y», 
fummaj fcientia & fapienci2,Terram i CoeIcj 
RR 3 fcpara- 



I^S R E G N V M 

feparauiflei & cOBluni quidem fummas partes 
petinifle, Terram vero imas,pondere fuo de- 
prefiTatn. Eundem Taynumex nihilocreauiire 
virum p4»/5»ewnomine,& foeminam Panfonam. 
Hunc rurfum Panfonem accepta a Taynopo- 
teftatc crcauifle aUum norhine tanomufn cum 
XIII.aliis,fratribuseius. Tanomufuifleverum 
multipiicifcientia,vtpoiueritimponerenomi- 
tia omnibus rebus creatis,cognita earum virtu- 
te & vfU ptEecipUiein morbis. 

Porro Tanomum & fratres eius numero(am 
habuiffe fobolem, & primogenitum quidem 
Teiencomum gcnuifle Xll-alium TukicomumlX. 
csteros ^ero tlon pauciores. Horum pofteiita- 
tem nugantisc durcuufle X.millibusannotum^, 
quibus elapfi-- defitfle genus hum<inum. Taynu 
enim nefcio quibus affcau iniuriis, fimul & in- 
ttidia.quod viderec homines fe contemto nimis 
fapere velle , fecifle, vt coelum in illos rueret, o- 
.mnefque<Jpprimeret.Hocveroinaltumfubla- 
to,Taynumcreauiirealiumhominem,nomine 
i3f^/«^»MOT,bicornem,qui vbi difparuiflet,reli- 
quericpdft fe plurimos vtriufq; fexus homines, 
a quibus orci fuerintii, quibusetiamnum mun- 
dus repletus eft. Primum qui ex Lotz^zamo na- 
tas fuerit,appellant^^<»/^if««w,quem vixiflc per. 
hibent annis CM.fecundumi^r^iawmacceio, 
qui niarrcnl eiusLaf2«<«w impleuent , generatu, 
Vixifl^cannisDCCC. AbhoCprocrCatumF/rfo- 
«m, & huiiis qnidem tcmporibusmultosfuifle 
in Mandohomines,quinonifircbuscrudisvi- 
yfticauerint. At Vfaonem eosdocuifleinexca- 
Uatib arboribus habitare ,vt tuti eirentanoxiis 
beftii.s.Timalq'ic corpus veftimentis munire. 

Poft Vfionem prodiifle queridam norainc 
Uuntmium quiinuentoignedocucritmortaies 
coquerecibaria,& murarc rem pro re, Iocd em- 
tionis&vendirionis.Pofthimcaiuntfoeminam 
quandam Hautfibonam pep-n(refiliumOfk«r£- 
iKWi,qui rnaltas variasqneresin-jeneric,inque 
primis audorfnenc Ma^timonii. Hunc aiunc 
miraculofe de coelo defcendiffe bono generis 
humaiii hbc modo. Mntrem eiusincedentem 
per viam iricidilfe in veftigium pedis humani, 
cui cum fuumipfipedemimprefliflet^repenre 
lucem delapfamcaehtuscam circumfulfiflc, vn- 
de cveftigiogEau!dafa<aadifcefleric. Ocheteji 
huius fiilium Et;co»2/o»m,inuenrorem Mcdicinffi 
& Aftrologis ludiciariae, hominibus colendia- 
. gri rationem oftendifle. Solitum hunc fuifle 
memorant vefci herbis venenatis , citra tamcn 
noxam,aded vcCCCC.annis vixerit.Filium po- 
ftremo huiusrifeiiKwChinaminregniformam 
reduxifle. Et hacceorum eftfcntentiadccrea- 
tione Mundi"& propagationegencrishumani. 
35> . Animas hominum immortales efle credunt, 
eafq; percipere Vel poenas vel praemia.pro ratio- 
ne eorum , qus cum corpbribus coniunaz pa- 
trauerunt. Aniraam porroaiunt e cceloorigi- 
nemfuam duccrc,aquofubftantiamacceperit 
immortalem.Eorum animas,qui fecundumLe- 
gesPatriasvixerunt,nefflineminiuriaafFecerut» 
fceleranulladefignauerunt,redaineoBlumele- 



C H I N iE _ V " 

uari , vbi stcrnis perfruatdr gaudiis : qui* auterai 
turpiter & fceletate vixerunt , in obfcur© carce- 
re & perperuis tormentis fine fine cruciari.Lo- 
cum quendam cflTc opinantur^in quo Anim** 
qucc in beatorum Geniorum numerum recipt 
debent, purgandae fint ab inqitinamentis cor- 
p0ris,& fuffragia atque beneadaptopinquo- 
- rum multumiuuarepurgationemiftam. 

Oratitri promortuisuafaciunr. Vnusinteir 
eo8,qui Sacrifici partes obit.geftat exiguum ma- 
nu tympanum ; quidam ex nouitiis crcpitacu- 
lum tenet ,alius tintinnabuium: fic accedunt ad 
Aram eorum San£torum, quos defun£torum 
Aduocatos arbitrantut , faciuntque fuflitum 
cx Scyrace , Thure aliisque odoramentis. 
Poftea ponunt aliquot menfas cibis onera- 
las pro morcuis & Sandlis , continuoque ad 
{onum crepitaculorum,nolarum & tintinnabu* 
lotum incipiunt cantilenas hymnosquc quof- 
dam.difcurrentibusnouiciis.&certasquafdam 
preculas pro dcfundis chattaceis foliis infcri- 
ptas ara:imponentibus.Hisaliisquecetemonii!s 
totam noftem exigunt , & fub diluculi tempus, 
inuadunt comeduntque cibos meufis illis im- 
pofitos.de quibus paulo ante diximus. . 

V ulgi error hic eft , quod putant animas ma- 
leficorum,antequaminaeternumdemcrganttk 
carcerem,querapoftinteritum mundicreandu 
arbitrancur , migrare in corpora bubalorum a- 
liarumque beftiarum :qui vcro in vircut-e vixe- 
runt, in Regum Principiimque corpora. 

Inucniuntur hincindcperrcgnumhocloca 
qnxd&m claufa, Monafteriis noftris fimilima, 
non in vrbibus tantum oppidisqucfed etiam in 
agro, vbi multi viri fceminaEquc viuunt com- 
muniter,velut inCoenobiis moreReligiolorum 
noftrorum. Suntautem horum Monachorum 
Ordines quatuor,quorum quifque habet fuum 
prjefeftum Generalem, habitantem in Vrbc 
Xuncien. Appellacurautem GeneralisifteTrt- 
con, qui fub fe habet Prouinciales faos,qui hinc 
inde obeunt Monafteria,& in deli»quentes l 
teguIaanimaduertunt.Hic Prouincialisin vno' 
quoque Conuen:u conftituitalium,velut Ab- 
batem aut Pnorem.cui catcri obedire tenen 
tur. Generalem OrdinisnoncteantcapitulatC! 
(vt vocantur^fed rexipfe,nominanreeum fum 
mo Senatu.Incedit hicveftitus toga holofcrica 
eius coloris quem Ordo illius geftare folet , pu 
to nigri, vel flaui, vel albi, vcl denique fubfufci 
his enim quatuor coloribus totidemOrdinci 
ifti diftingui fdIcnt»Neque vero vnquam domc 
prodic,nifi infidens cachedra: marmorcz vel in 
aurat«,geftatus k VI.viriscodemcolorevcfti 
tis. Quidam intereos mendicandoperplateai 
vrbium vidtum quaeritantjfonum cientes crepi 
taculis fiiis, inftatfacerdoturo Cybeles. Capu 
mentumq*, omninoradunt,orantesqi Coslutr 
inuocant,qucm fiimmum Deorum ftatuunt,& 
poft huncquendamSinchiam inuentoremau 
ftoremque-Ordinis Monaftici.Filius primoge. 
nitus.prohihentibuslegibuspatriisjMonachu! 
fieri Don potcft?cum obligatus fit pattem & raa 

rrcfii 



\ 



S I V E S I N A R V M R E G I I^^ 
Wmmrene^laalcre.Idolis fuis mane & v^fperi uium & afciac fiuc fccuris ad findenda ligna. 
cfferunt thymiamara c thuieBenzoino ,ligno Narrant &fumnnim Archirc<aumfuiffe,& 
Aloes &Caiolaco,vt&:paftillisquibufdamo- mulraextruxifleegrcgiaatdificia. Primushicin 
doratiifimis.Si qnx nauis primum Marc intrar, regniim inuexit vfumauri & argentiin veitibus. 



adfunt Rcligiofi irt:i,proqiieeiusfaluteiacnfi 
cant in puppi, ofFerentes dcpidbs chartulas, 
quascoramldolodifcerpunt, non finecanticis 
& fono tinrinnabulorum, arquc ita honorem 
habentes Cacodaemoni , quem depidtum ha- 
bcnt in nauigiis fuis. Hoc fado comedunrbi- 
buntque ad nauieam vfquccredenteshocpa- 
6ko nauem (andificatam elle,& onmesquiea 
vehimtur,profperavfurosfortuna. 

Academiarum magnus fplendor & folemni- 
tns eftper vniuerfum hoc regnum , florcncibus 
ftudiis Philofijphi* & Legum, neque hic vila 
cft praerogatiua nobilitatis, (ed tantum erudi- 
tionis&do6trinE;hincfit,vtacceirusad Magi- 
ftratiis & honores dodis homitiibus pateat, 
qiiibusiimagnafblennitate cofctuntur.Omnis 
virofum dodorum vitaindcliciis&magnifice 
peragitur, vocanturque Loytijc & Mandarini, 
geftatique fedilibus opettistfemper ocio & lua- 
uitariviri ftiidenr. 

GENEALOGIA REGVM 

CHINfiNSIVM. 
Cum primus Vitem, vt dixii^ius, Prouincias 
Chinenfes in vnum corpus vnumqueregnum 
reduxetit,non abfurde faciemus,fi abilloin- 
cipiemus,dedudofuccefllonis filo vfqi ad eum, 
q ii noftra raemoria regnauit Sinarum Regem. 
Igirur Vittm ifte primus rex intec Monarchas 
Chineniesponirur.NarrantdceoChinenfium 
ahnales incer alia , quod proceritatc corporis 
Vll.menfuras Chinenfes exsquauerit, quarum 
vnaquaeque conftituit duas tertias vnius Vlnse 
Hifpanics , ita vt alcus fuerit quatuor Vinas & 
duas tertias. Addunt eum tam latum fuilleab 
hamer s,vt laritudo Ipaciiintcrvtramqueica- 
puISm fuerit Spichamarum Vl.&roburmem- 
broium omnino refpondifte vaftitati corporis. 
Legatum eius in bello fuiffe Limheottem» qui 
cum fortitudine & magnitudine animi pruden. 
tiamconiunxerit,vtfacilefubiecerit Viteiocam 
amplum iftud tcrrarum Ipacium , eumq-, formi- 
dabilem feceiit toti Afiae. Tribuunt Vitcio re- 
gi inuentionem longioris togje, tin<9:ura:, na- 

C/wKf«e,qui 

Chanteius II. 

Chantem III. 

T^ntzeius. 

Pintarem. 

Tzinz.unm Pintarcii frater 
Huyhannon. 
Cubuum. 

Benthem. Vcgnauitannis«! 
Vntheius. 
Otheius. 
Untheius. 
Antheius. 
iMteius. 
Chiteius. 

Sjtantem firater fuperioris 



\t & Margaritasatquegemmas. Partitusinfu, 
per ciues fuos in vrbe6,oppida&pagos,inftb 
tuit opificia.lata Iege,nequisaliamaddifccrct 
arcem , quam pater eius cxercuerat , nifi de con- 
fenfu regis autPrjEfe(5liProuincia:.Qui eiufdcm 
arris & condicionis eranc, iisin cadera plateaal- 
fignauitdoiTjicilia,vctuitque,ncquamuliero- 
ciaretur alabore, fed vr veliuuaret virum,vel vt 
neret , texeretque, fuicq-, hxs lexadeo omnibus 
mulieribus communis,vt necyxoreiusferiata 
fuerir. Fuerunt Regi huicvxoresIV,equibus 
fuftulit liberos XXV.regnauitque annis C.&: 
poft eum reges CX VI. vfq; ad eum qui longum 
ftruxit murum , omncs eprofapiaViteii,quifi- 
miU regnaueruntannisMMCCLVn.Hos o- 
mnes numerare & longum foret&tsediofunl 
Ledori:contentiergo erim_us,eosfo!umretu- 
lifTejin quibus aliquid momcnti eft ad oftcn- 
dendam fucccffione in hac corona , poft CX VL 
illos reges v% ad cumquinoftramemoriarc- 
bus pra^fuit. 

Vltiraus ex pofteritate Viteiifuitrcw«c»«f, 
cui debetut lougus ille murus , quem ftruxic 
immcnio IaboEc,cum tot Tartarorum incurfio- 
nibus vexari videret regnum fuura.Cum autcm 
in tam infana ftrudurainfinitiperirentmorta- 
les , ab omnibus odio habitus , & a fiiis interfe- 
dus eft,cum regnaflet annis XL. reli«a:o haeredc 
filio fuo^_g««f*i(?,quiiam antealiquandiucunx 
patre regnauerat. Sed&hococcilb.elegerunt 
Proceres Chinenfium qucndara Anchofauura, 
hominem alti Ipiritus & bellicofum , quiregna- 
uitannisXII. 

Succeffit huic fiHus luteius, qui adolefcens 
obiitcumregnafletannis VII.Huiusmortcma!. 
tcr eius , regio orta fanguinc, regni gubcrnacu- 
la per annos XVIII. tcnuit , magno regni bono: 
qu£e cum filium non haberet , Anchofaui filius 
cx alia mulicre rcgnum adeptus eft.qui regna- 
uit annis XXIII. {ucceflbrem habcns Cunteium 
filium,qui rcgnauitan.XVI.menf.VllI.H««?««5 
Cunteis filius praifuit regno LI V. annis ,reli<ao 
fiicceiTore 
Cxill. 
XXV.menfibusUl. 
XVLmenflL 
XXVLmenflV. 
V' 

ULmenfVU. 
VL 

XXXU. 
XXVUL 

XUL ' 
XVUMenfV. 
menfVUt 

XIX. 

menfUh 

h 

XXL 

XXIX. RR ? Hma? 



R E € N V M 
Hnius filius Umhtm tegno praefuit annis 
XXXI. Cam aUtetn parumcomposefletbona 
mencis.in odium Chinenfmm incutnc, vndc 
quidam ex nepotibus cius Uupus leditioncm 
contca cum mouic.conrpirantibus cum eo duo. 
bus Equitibus in Regia, viris fortibus, quorum 
*vni Quateio nomen erat, alteri Trunteio , qui 
ftubebanc Laupium regem facete. Etfi autem 
hocnon fugiebatIantheium,adeotamen diflo- 
lutus & iners fuir>vtquidfaceret,nonmueni- 
f et. Caufa hxc fuit ,vtplures in regno reguh 
Tyrannidem affeclarent , inprimis vero qua- 
tuor,quorum haec funt nomma : Cincoam,So- 
focGuanfiar i^cGuanfer. Hisintuhtbellum 
Laupius , fub prxtexcu iuuandi rege m, curaquc 
aliquandiu intec ipfos difceptacum fuiflec k- 
eic Laupius cum Cmcoamo pacem ,duaahu- 
iusfiliainvxorem,concinuoquebelloappetmit 
tres reliquosTyrannos,de confenfu Regis. 

Fuic tunc regnum iftud diuifum in tres fa- 
diohes.quatum pr^cipuafcquebatuiLaupium, 
defundto lantheio rege , akera Sofocurn , tertia 
Cincoamum,Laupii (ocerum .• durauitque haec 
diuifio donec C««fcLaupiifili,uspollparrtm 
regnare coepit. ContrahuncmfurrcxitTyran- 
nusquidam.nomine Ciambuceius; fed Cuiche- 
ius interfecit eum , vniuitque deniio cotum re- 
gnum.quodfciflum laceiacumque fuerac annis 
XLI.Cuitheius rcgnauit folusannis XXV. 

Huius {ilimVontem regnauic poft patcem an- 
ftis XVIL & vccamtcEdiol3Eenuraeracionisco- 
pendium faciamus,prjefue; unt legno Chinenfi 
€X hac familia regis XV. qui legnaiierunc per 
aihnos CLXXVL Vkiroushorumfuic Quten' 
teim^ ex cuius fanguine prodierunt reges VIIL 
«iuiregnaoetuntannisLXILAduerfusvkimum 
horum Siteium infuriexkquidamnomme Co- 
■fe»«i , pater quinque regum , qui potiti iunc re- 
rumpetannos XXIV. 

Horum vlcimus Otheius trucidatus eft per 
quendam Dianum,ex cuius pefteris quinque 
Reges fuetunt,qui regnauerunt ahnisXXXI. 
vlcimumexhisfuftulkT^i«if«quidam,cuiu5po- 
fteticenUeruntfegnumperannosXXXVlI.Vl- 
tilho fubiato , Tonco, qui magna cum laude Rei- 
public» ptjefuitjhabuit {ucceflbres ex ki^ pb- 
fteritate reges XX L qui regnauerunt annis 
CXCIV. 

Vkimus nomine rronco defpondit fibi No- 
uercam fuana Brf«/2fw,exquificae pulchrkudinis, 
vrqutf.ea potifetur,exiraxit eam e Mcmafte- 
rio, qiiod mortuo marito intraucrat. Poftre- 



\ K V O i M 

mo fecic Baufa,vt Priuignus occideretur , & (ic 
ipfa regnum fola per XL. annos gabernauit. 
Aiunt Hiftotiae Chinenfiam, mukerem hanc 
valde luxatiofam fuiire,quaeconcemtisNobi- 
libus regai nupfcrit homini vilis condkionis, 
cuius iplanoncogeretutfcquiarbiirium. An- 
tequam aucem in manum huius conuenirct, 
interfecit omnes Iiberos mafculos , quos ex 
priore marico fufceperat. Ac proccrcs regni, 
pert^h muliebris dommii cum turpkudme 
& crudehtate coniundi, vocauerunt TronconU 
filium nochitm , eumque creauerunt regcm. 
Tam^oni huicriomen ftut, qui feueram lumfit 
vindidam dc Baufa,cradeli 6i hbidinofafeBmi- 
na. Pater hicfuit VlLrcgum,qui reguauerimt 
annis XXVI. 

Pofttemus horum fuit Cac/ww«5,qucra folio 
regio dciecit Dianus quidam, reliqukquc poft fc 
hsredes duos reges , quiiprsfuerunc annis 
XVIIL Contra pofteriorem infuirexit VtonuSy 
fadtusque rex,rehquit cresepoftericatefuarc- 
ges,quiregnaueruncXV dpntaxatannis. 

Vicimum e medio fuftulit Ff^/«w,qui cum fi- 
liis fuis regnauk annis IX.menfibus IILPoft 
hos regnauic To^ cum fihoannisIV«Huicin- 
tuht beiium Anchius, eumqueoccidicfadushae 
csde eius in regno fucceflbr, 

Vlcimum c poftericaceAuchii e mcdio fuftu- 
lit Zaitz.onm , fadus pacerXVIL rcgum , qui o- 
mnes tranquille regnauerunt p«r fpacium an. 
notum CCC.Horum extremo Tepwfl nomeu 
fuit , quem bello deuicit Magnus Cham Tarta- 
rorum , Vz^m nomine, qui Chinam ingrefliiSi 
totum fibi fubiecit rcgnum,adeoqueilludfibi 
ftabihuic, vc poft eum nouem reges Tartariei 
iraperitauerint perannosXCIlL 

Horum vlcimus T^^nK.oiis cam flagitipfus 
fukjvt cotum ab eods^feceritrcgnum^vocatQ 
fectera quadam eleiririone ad regnum Hora- 
buoj qui genus ad piifeos regesrcferebat i vit 
beUicofus & animi intrepidi,qui magnis viri- 
bus aggrefliis Tartaros, omni eos regno eic- 
cit.Ex huius Hombui profapia prodierunc duo- 
decim reges, fimul n uroeiato eo, qui noftra mc- 
raoria rerum potitus cft : & vadecim qui^ 
dem fuperiores per CC. annos tegnauenmc. 
DuodeGimonomenfukBo«ogi>,quiluccefiitfra- 
tri maiori line liberismorcuo.cumexequola- 
pfus ceruices frcgifiet: fuitautem Bongus vit 
iafticiae araans, ptudens,comis & humanos,qoi 
ex vxore conlanguinea fuavnum fufcepk filiHm, 
regni auiti hceredera. 



REGNVM I APONI.E SIVE 



lAPAN 

SVMMA 

longitfiAoy latttudo, amplitudo, & vicinafiueop- 
pofita regna laponu infuU: ipfa diuiditur in 
membra fiue partes tres. quot in vnaquaque coH' 
j0ineantHrRe^n4ftuePrincipatus» 



I N S V L 

C A P I T A. 

2 Olim fuh vntus JiegU cmftitutap0t(ntia , n<mpi*' 
res,vt nuncagnofcebat Dominvs.Rex iUe Vo 
«e Dair /ftitiquif appeUatus. 
Uponw Vrhs primaria UeacUm. p»U hanc offa- 



Sl V E I A P A N l ^ S V l'jE. zQi 

^*''^^'*"^^^^^^^ ciantur:&prGximum zheoAmagmikm. Ha* 

becRex Mcaci fibifubiearos XXilll.velJQCVl. 
Regulos,& Amaguntinus XII. fiue Xlfl. Se- 
cunda Inlula praecipua.fiue membrum dicitur 
Ximo, Dynaftias coniprehendensIX.inter quas 
prscipus funt Bungo Sc Figen. Tertiun» vo- 
catur Xicoum, prineipatus iiue dominia coia- 
pledens quatuor. liluftriffima omnium pro- 
uinciarum eft Coquinaia , in qua eftcelcberrima 
& ob mGrcimonianotiflimaVrbsMachausfi- 



rumque magnimde &ftus. 
Bontm atris in hac lnjula: ahundantia Ori<^, 
metallorumy auri- Ctdn in illa proceritatis incre- 
dfbilis &craptiet. Animaltattrrefiria& vola- 
tilia. Ouomontes admirandi,quoTum alterper- 
fttuos ignts tuomit,alttr fupra nnbes verticem 
fuumattoUit. 
lapones quofint ingenie pr&diti , & quotempera- 
mnto corporit, Modtts eorum radendi caput» 



■7 
S 



(omedendi» bibendi, dormiendi : colorfaciei, lin 
gua , littera , arma , Academia & fchoU mtno- 
res. 

Opes eorum confiftunt in negociatione , copia Ort- 

Margarttarum & gemmarum preciofifi- 
marum. 

ProuentusannuiRegfsiaponia. 
Viresmarindi huiusregii: adminiftratio regni, cre- 
bra mutatio proregum,principum &guberna-' 
toruminprouinciis. 
5> Trespracipui Magifttatus , Zaco, Vco, Cubacama. 
Populuslaponenfium in tres ordmes diuifus. 

10 Supplicia malepcif & fceleratis qu<e irrogari fo^ 

lita. 

Impietas laponum ,prouidenttam Diuinam&A- 
nim& Immortalitatemneganttum. Sacerdotes 
eorum Bon^i diili: diuifiinfeStasmn folum di' 
uerfas fed & aduerfas & con trarias. 

11 Templaeorum &Pfeu&othei:'£otoques&CameSi 

Varta, apparitiones Diabolorum in diuerfisfor- 
mis. eerundem verfipeUis fafrities ,qua cultum 
adorationemque fui fibi ftabiliuerunt. 
13 lufta,Exfequia,pompaFunebresiaponenfium. 
; 14 Icfuitie in laponia. multorum hominum ad Chri^ 
ftianifmum conuerfio,per trancifci Xautrii alio- 
rumqueconcienes. 

'•TApoNi^fiue lapania nomine magnum na« 
•^rnerum Infularum & velut concurfiim in- 
tclligimus , quae inter fe alicubi tam propeco- 
hsrcntjVt cum magnailla & proprieficdida 
coh^rcre vidcantur.-Omnes autem intercur- 
fu Euriporum & exiguotum fretorum k le in- 
uicem diuiduntur. Maxima earum Maginoa 



ueMeacum. 

Paruit olim omne nomenlapomum vnire- i 
gi., qui patrialingua Vojine VaUi^m Dairv oc&' 
batur,donec is diucurna pace indelitias&Ib- 
cordiam refolutus.Prsfedis ac Satrapis luis, 
ac ptaecipue Cubis ( fic enim duoprimarii voca- 
bantur,quorum alter alterum cxtinxit) con- 
temtuiefle coepit, adeo , vt C«6iilliduo Bairm 
regno demque euerterint. Crefcente autcm 
dominandi libidine.nunchic nuncilleaRegi* 

obedientia fe fubtraxit,fibique finguii Regulo- 
rum npmenvendicauerunt. 

Maufit tamen Dairo tiom^ fuptemi tegis 
laponiae , fed fine imperio vel potentia , vt vix a 
ca:teiis , qui circa Meacum dominabantur , ne- 
ceflaria ad viiaum & amidum acciperet , nil 
nifi vmbra Impcdi laponici. A quingencisau» 
tem annis a Dairo, Coquinaiae Dominus & 
Princcps Tenfa: (fic appellantur quinque illa 
tegna citca Meacumjadeoquefummus lapo- 
ms Monarcha fuitNota^g^Tyrannus, cui 
Faxiba fudceirit , praecipuus ems bellidux,qui 
fibi celeriterL.regnafubiecit. Ectalisfuitno- 
fl:ro aeuo r4w/rfW4 Monarcha laponi^. 

Totius laponis vrbs prijparia eft Meacum, 
haeMachaus, Ciuitasmaxima, cuiusambituso- 
lim in X X I. milliaria patuit, Ced nunc bellis In- 
fulanorum inceftinis plufquam tertia fuiparte 
iraminutaefti 

In hacfedemfuam habetSummusMagiftra- 
tus Iaponi«,tribus Virisconftans. Pofthanc 
fequuur offacaia, ciuitas potcns & libera, & 
vt qiiidam putant, omnium Orientalium loc-u- 

I - , ^ o pletiflima. Magna hic Mercatorumvndiaue 

lusque quibufdam Cfe./.. Marco Paulo Zipan- concurrentium lequentia eft . ZZt^^ 
grt dtatur. Extenduur autem totu, iile Infu- medioctesfacuItateshabent,XXX.aureorum 

Z^aXxiZL'!^^^^^^ -illiapoindetecreduntur:qmdtuuesmdtcr 
gradu X X X Lvfque ad X X X V 1 1 1.Tota hajc tur, mcredibiles opes poflidenr. Bunsum fui 
longuudo m ducentasfetme,vtaumt,Leucas traaus Vrbs pr^cipua,loco fitaeftperoppo^ 



5- 



procutfit: cui nequaquara refpondet Latitu 
do laponiae , qux ahcubi in decem : vbi latifli- 
maeft , in XXX. Ieucaspatef.de ambitu eius di- 
ci certi nihil poteft. Ab Otiente obuertun- 
tur hae Infulae Nou« Hi^ania;; ab Aquilone 
.Tartaros ahosque habent notaiferitatispopa- 
Jos ; ab Occidente ipe<aat Chinam ; a Mcridie 
,vafto Mari interfufo , inexploratae obuertun- 
i;ur tcrrjc. Compleditur hocqnicquid eft Ter 



tuno. Coia ciuiras cuidam Bonfiolicraeft, qui 
Combodafli vecaiur. Eftautemhaceomm»- 
nefepulchmm omnium principtim.-aut liali- 
bi fepeliantur, roittitur tamen hac dens ali- 
quis cadaueris , tantaeft loci veneratio. Iwtt- 
go VrbsXVIIL LeucisaMachauntediftat,No- 
bunangs temporc magna cx parte dcuaflat^ 
& anno M.DXCyi. terra: motu grauiiBm» 
vahde concufla, vt m^gna pars euer&.r p^ 



rarum,LXVLparuaregnafiueprmcipatuspo- pfaque fuerit, quod reflduumjuir, ignc^ 
tms,dmiditurque m tr.a membta. Maximum fummm eft. Huc cti.m rcfcrclk^SiSl 



atque praecipuum conftituit iapian Infula, re 
gna habens LIILinter quae 3l4cl««,fiue Mea- 
(«wpotcntifiiraum eft,in quo Lufitani ncgo- 



' — «WMW» V* II ■■■MM 

, in cuuis Portu Xufiiaiujii^aaaiaiiii 
Vrbs iacis elegaii*, quinqacJfi«ds.i4aat)J il^ 
lunaa , & Sacaio oppofir^i, Cajtetsiam:^- 



matnds. 



Coli aetisque ialaponia falubris eft tempc- 
lies quanquatn fngon & niuibusteriaplulcu- 
lumohnoxtafic.&humidiorobfrequentescim 
hic cadant imbres : folam autemilertiius , ^i^xi^ 
fcre montibus rupibusque afperatur. 

Oriaam metuniSeptembri menfe , nonnul- 
lis vero inlocisTriticum menfc Maio. b teris 
vifccribusincol«vatiaraetallaeruunt,&exte- 
Kisnationeseamerceadfepelliciunt.Q^antum 

sutemhxcinfala fit feraxauri , teftatur ivl . Pau- 
lusVenetus^quiaitfuotemporePaUtmmRe- 
gisaureislaministeaumfaiile.haudaluerqaa 
Ipud nos magnatum domus Cupro vcl Pium- 
i,Looperiuntur. Arboreshictruaifer^.no- 
ftrisqifimiles.plurim^reperiuntui^C^drusvc- 
ffoalicubitantsproceritatis&craifitieiailargit, 
vt inde FabriTemplorumcolumnasiabnccnt, 
& quantumuis.magnae nauis oneranac malosj 
Garapi & prata boum equorum armenus;lal- 

ms & dumeta lupis,apris,ceruis cumculisqi lca- 
tent. Ex auibus frequentiOimae hic anatc5,pa- 
!umbes,turcures,coturnices,gallinsfylueftres 
&phafianireperiuntur.Butyrodeft!tuunrur.vE 
&oIeoQliujs,proquovtunturabdomtneBalae- 
siarum.Anim.aia.qusapad nosdomefticalunt, 
> &ipfihabentafFatim. Inter montestotmsln- 
fula fatis ed^tos prsruptosque duo prxcipm 
vifuntur, quorum alter affidue flammas eiio- 
snitsalter Figenoiama didus tantx altitudims 
cft , vt etiam )pfas nub^saltiffimo interuallo fu- 
percc. Vulgusagrefteiaponenfiumfereefcra- 
Eum carnibus viait,vnde crebraapudeos ve- 
Qatio. 

#, Eft mvniuerfum genslaponum acuta,fagax, 
vafca,docilis,& acriprs aliis mortalibus me- 
mQria. NuUihicpaupertasfuaprobroc-ft-, ma- 
Iedicentiam,furtum,periurium,aleandiqueh- 
bidinera oderunt atque deteftantur orones. 
Viuaccspleriqucfunt,ienibusq; viridis ac cru- 
(da fene^ius , vt iafexagefimum annummilitaris 
aetascxtendatur. _ 
Barbam alunt modicam,in capillovarius mos 
: pueris raditur finciput , pkbeiis ruftic isque 
dimidiumcapu£:nobilibuscaputtotum,reli(ftis 
paucis in occipitiocapiUis,quosattingikquo- 
^uam, maximae contumelias loco habetur. Pa« 
uimenrum ftoreis tumentibus nitidisquc con- 
flernunr,iisq-,indomnuntvclutculcittis*. Mun- 
«litiei apud eosnonminusftudiumquamapud 
Chinenfes. Capientes enim cibum dudbiu pa- 
atillis ligncis vtuutur , tanta dexteritate, vt nihil 
dccidat,nec opus fit extcrgeremappadigitoso 
Capturi cibum cakeosexuuntf ne cataftromat* 
coinquinent, Paupcriores,pracfertimquima;n- 
eima iocaiacolunt , heEbis, ociia & pifcibsis vi-= 



ilitant: ditiores osnant fplendide &op!pare ^ 
conuiuiura: in fingula fercula.fine linteis aue 
mappis mutatuc iua cuique conuius menfajl 
cedcopinu ve fada, alta pedem vnum autpaulo 
plus. Cibi pratftantiores in pyramidaiem for* 
mam afl'urgunt,fcobe aurea cOnfpetfis,promi- 
nentibus ad gratiam Cupreiliarboris viridibus 
camufcuiis. Infcruntur & aliquando patinis ar- 
genteis aues integrse , deauratis pedibus& ro^ 
ftro.Colore potius funt oleaginofo quamalbo, 
laborum talsrantiffimi,auidi gloriae,ofFenfarum 
impatientes,diffimulatores ftudii vindiilac, & 
pro pr oditoribus vulgo habiti. Quidainter eos 
Uberos reces natos fuffocant, odio cdueaiionif, 
Lingua apud eosvnaduntaxat, itatamcnva. 
riantibus idiotifinis, vt aliaE atquealiae lingu» 
videantur. LitteraBeorura,vt& Chinenfium, 
notae funt 2c figna,integis verba&xesfignifi- 
cantiao 

Armis fcre vtuntut hts Sclopcto manuario, 
gladio lato , pugione , claua , aliisque ob ieuita<> 
tem habihbus. Capiie fere fempcr funt apcrto, 
praeterquam cum lugc^it,tunc enim & hoc& 
totum corpusalboinuoluuntvelo. Aquasfim- 
plici admifcent aliquantum Chii pulucris , at- 
que inde delicatum potum conficiunt : ditio* 
res ctiam bibuns vinum ab Hifpanis impor- 
tatum. Caro venatione capta illispotiorefta- 
«limaliumdomefticorum. Gymnafium praeci- 
puum habent, fiue,vt nos dicim us, Academiam 
inoppidoBanoum,vtBonfiidocent. InBun» 
go vero oppido Seminarium cft lefiiitarunif 
vbi lapones addifcunt linguam Lufitanicam» 
& Europxi laponicam. Vtuntur laponesarte 
imprimendihbros ficut & Chinenfef . 

Si quis ex Nobilitate grauius aliquod crl« 
men defignauit , obfidctur domus eius "k numc- 
ro& manu miUtum , iubeturque fib» ipfi manut 
afferre. quod fi cun6tetur,iriumpentesttuci« 
dant eum curn omnibus, quorquot in domo 
eius ofFendunt. Carceres fiue ergaftuiafeci- 
noroforum non habent , fed puniunt malefi- 
cos m aperto campo , aut eos perpstuo da- 
mnant exilio. Si quis ob delidum aliqtiod 
capiendus eft, oportetvtpcrinfidias & nihil ta- 
le metuens intercipiatur : alias enim vfque a^ 
m<)rtem acurime fe dcfendet. 



B If U. 

Eft^gociatiofrequens vanaramquc mef' 
dum in laponia,cumpraterOri«am,quapc- 
tegrini multas qtiotannis naucs oncrant , inco« 
1« mercatotibus csteiis magnam vim ven« 
dant margaritarurosqu* magns fiint & f0« 
tundac, & rubicund{e.ncc tamcn in minorepre* 
cio quam albc. Multum hic ctiam eft gcmm»- 
rum, nec parum auri , vnde facile colligi potefti 
hatum rcrum copia hoc regnum ditiffimum iu« 
dicari deberci|)c pt ouennbus Rcgi* ita faabct, 
Praetcr tributa & donttiua,qua: ei Rcguliln» 
fiib es debito offerulratgpucantur adeumied* 



S I V E I A P i 

i trft qudtannis duo aiuiitiillionescxoriza,qux 
in praediis regiis colligitur,vndedec£Etcrisfa- 
'ciliseftconicdura. Nemocnim harumrerum, 
quod lciam,fubduxitcalculum. 

Eobur militare ^ Modtu Guher' 
nmonis^ 

Quanrx fint huius Regis vires militares , fa- 
cilc ex eo cognofci poteft , quod Faxiba, qui re- 
gnauit ante Taycoiamam , cuius vltimi in hoc 
lciipto mentionem faciraus cum totam fibi 
Liliilam, inque ea quinquaginta rfegna iubie- 
ciflet, ottwiino ftatuerit, coUedlo ingrnri ex- 
crcitu,traiicere in Chinam,eiquc regno bel- 
lum inferre,in quem finem tantum luflit c«- 
di lignorum, vt indc claffis bis mille nauium 
coiifici poflet, ad tranfportandas fuas copias. 
Et funt quidem lapones viri fortes atque ani- 
mofi, vt vel paucjeeorum cohortes iuftum Chi- 
nenfium exercitum profligareatquedelerepof. 
fint. 

Differt autem raodus Gubernationis hu- 
ius regni mulcum ab eo, qui nobis per Europam 
notus eft. Nequeenimpotentia&magnitudo 
hi.Hu; Principis confiftit in prouentibus eius 
annuis neque in amicitia vicinorum populo- 
riMTi tredinmeraaudloritate&imperio. Quic- 
quid enim capit agri ab hofte, diiuditinter ami- 
ros clientesq; fuos,quorumperipe61;amhabec 
Jidem, hac di£ta lege, vt fibi regi leruiantfuis 
propriis impenfis,fiuc pax fitfiucbellumjadv 
dudocertomilitumnuiiiero. Ethirurfum par- 
tiuntur fuaspoircllionesfiduciariis clientibus- 
que{uis,vt eoshocmodofibideuinciant. Sic 
fir, vt quicquid eft bonorum in tota laponia, 
*^ependeat a paucis , & hi rurfum ab vno atque 
folo,qui eftDominus Tenfe,quiinmomento 
fUt aufertque,quid & quibus vult,attolht& 
deprimit,Iocupletat,&: ad inopiam redigit Prin. 
cipes. Si ergo velauferc velmutatPrincipatum 
aliquem ,mutat firaul nobiles & milites inco, 
relidlis duntaxac opificibus &agricolis» Ha?c 
aurem ratio perpecuarum reditionum caufaexi- 
ftit. Sic enimfit.vtPrincipesTenfaaliique vi- 
deantur Tyranni & vfurpatores alienorurabo- 
norum , diftrudlores Monarchia: & hoftes ma- 
gnitudinislaponicae.- vndeapopulo,aliquando 
ctiam a fociisodiohabici,pcrpetuoinarmisvi- 
uere co^untur. 

Accedit,quod Principcs,cum{ubindemu- 
rentur,non ita amentur a populo vtnaturales 
domini:(S<: ipfi Principes metu repennnx muta- 
tionis,nuIlo viciflim conftanti amore populum 
compleftuntur, certi, eadem facilitate, qua 
hunc obtinuereprincipatum , fc obtenturosa- 
lium , & fortaflc meliorem : hinc vel ipfi foli,vf 1 
coniun£la cum aliis opera femper rebus no- 
uis ftudent , & perpetuiv Infulam beliis impli- 
cant. 

HincFaxiba,vtabfolutumfibiftabiliretim- 
p«rium,folebat fubinde dc aliarftaliam regio- 
nem transferre principes , vt praefc^ai nouis 



N t 5^ S V t lo| 
populisrebellare fibi facllc nbn pbflcnfi Prjc- 
tcrea, v t eorum frangeretpotcntiam,diuifi t Rc- 
gnafingulainplures Przfeaurasminoresjvtiit, 
tanta prouinciarum anguftia non modo nihil 
contrafepoflent , fed&ipfiinterfedefinibus 
litigarent.Voluitinfuper,vtinomnibusmuta- 
lionibus tam is qui meliorem nanGifceretur 
conditioncm,quam qui deteriorem,quotannis 
adRegiamfuam vcnirent , ibique prjeftarent 
fidelitatis iuramentum , &off^errcnt regia do- 
naatquemunera : quoquideminuentopotif- 
fimasfotius Iniuk opes ad fe pertraxit. Iclem 
populum diftinuit contriuitq; in ftruduris va-t , 
riorum aedificiorum, puta Palatioria > Templo* 
r^m,Munimentorum,Arcium&Gaftrorum,in 
quibusmolibusfufcitandisquotidie habuitvU , 
tra C.operariorum millia. In primis otfus eft 
dificareTemplum, in quoddixitinfumendum 
efle omne per laponiam ferrum. luflit igitur vc 
plebs oium mercatotibus omnia fua arma & fer- 
ramenta in vnum aliquem locum conferrent,vt 
in vfura Tcmpli conuerteretui;.Hocaftu & fpo. 
li^uitpopulum armis,&perfecitsdificia maxir 
meadmiranda. 

]Vuncvidendumeft,aquibusMagiftratibus 9* 
hoc regnum adminiftretur. Refident Meaci 
Triumuiri , penes quos fumma eft rerum con- 
ftituendarum poteflas.Primus quiZrf^o dicitur, 
Pontificis Maximi inftar prseft iacris. Secun- 
dus Foo,digniratibus & honoribus. Tertius Cu- 
bacama didus,tra6l3t res pacis & belli.Gens to- 
tainquinque diuerfa eft Ordines. Primus cft 
eorum qui cum aliquoiraperio funt, &rerum 
potiuntur : hos omnes communinomine Tonos 
nuncupant.quanquam intef ipfos quoque certi 
dignitatis gradusfint , vt apud nos Ducum, 
Marchionum , Comitum. Alterordoeorum 
cft,qui{acr3genfis &remdiuinam procuranr, 
capireac mento prorfus abrafo. Perpetuum hi 
vouent cxhbatum , funtque in diuerfas fcifll Se- 
Oias , quamuisinvniucrfumomnes BonfiivQdr- 
tentur. Tcrtius Nobihtatis & Ciuium eft. la 
quarto funt infticores , fellularij & varij opifi- 
fice srquintUs & vltimus locus eft Agricolarum, 
Sontibusoinnibusvel capitis fupplicium con- 10« 
ftitutum eft, vel profcriptio , fi benigno vtantur 
iHdice.Gladio fere trucidantur omnes.-etfi qui- 
bufdam in locis latrones furefque conuidi.cer- 
toadignominiam vehicuhgenere , pcreiuita- 
temraptati , extravrbemdepatibulofufpen-* 
duntur. 

VieligtoUfonett^^Pfi.,, 

In Idololatria atque iup^rftitionibus noh lU 
multum diuerfi funt lapones a Chinenfibus^ 
immerfi omni impietati & errotibus hortent 
dis,habentestam abfurdasdefupremo Numinc 
opiniQnes , vt nemorationiscompos harrcih- 
laniaiatis miraripofllt.Loco SaccrdotuDoi3:6- 
rumq,fuoruhabent Bonfios,in vndecim ic(%as, 
non diucrfas rnodo (ed & aduerfascontrariafqi 
diuifos,qui lame in vnohoc confentiunt , quod 

Biuinani 



2Q4 R E C N V 

Diainam negant Prouidentiam &immottar 
tatemanimacum.Wanctamenimpietaicm non 
«btnrounicanc caims,redNobiiibmdiinf.axa.; 
ad populum enim multade pcenisinferntdcq-, 
fut Jta vica Irrmocinantur. Domus incoluat 
magnifice ftiu£tas, multlquevna habitant , ne- 
quc vnquam rnattimonium contrahere po(- 
ftlnt. Academias diuetfas cilm h^beant, prxci- 
piia tameneft Frenoiainfnfis,nouem milliaii- 
bus a Machaunte vrbe dlft^ais.Exrruxit ante an- 
nosCGC.Rex quidam laponiae hincindeper 
regmim MDCCC. Templa, additis conucnti- 
bus Bonfiorum,per dmerfas valles,vt vacatc 
. ftudiis fuis commodius pofient. Adradicem 
montis Frenoiama aediticauit ciuos Pagos, vt 
Monaftetio illi neceflariafuppcdicarent. Hoc 
Gymnafium deindeacquifiuit tantum dignita- 
tis > vt fupca caetera omnia confcendetic , Hc filii 
aC propinquiregum in eo educati fuerint , per- 
cipientibus Bonfiisciuslocitertiam propepar- 
tcm reddituum Regm Vomenfis.Inclinantibus 
vcro poftcarebus Templa illaad DCCC.J:eda- 
eta funt rcUnquentibus Bonfiis ttudia, vt feque- 
renturarma:adeo,vtAnno A N.C.MDXXXV. 
poft perpetrata muhahom.cidia Cclatrocinia, 
ingreffi fuerint Meacum vrbem ,eamque fpo- 
liawm incenderint, Cura autemannd AN.C. 
MpLI. Bonfii nefcio quo modo oiicndiffenc- 
Nobunangam Regem ,iratus hic armis expu- 
gnauit Moniem eotam , interfeaisque quam 
plurimiseucrtitXL.Templa. 

In numero Decaftrorum fuorum maxime 
"' colunt lapones eos,quos ipfi Fotoques Sc Cames 
^ppellant,quorum lUiquidemob exiraiam do- 
dtfinam & aufteram vicam in coelum affumti 
putantur: hi veco ob merita de patiia & multa- 
'rum rerum inuencionem. lUi fere fuerunt Bon- 
fn & Sacerdotesihi Pnncipes &c Opcimares:vn- 
de hc,vc a Focoquibus petant rcs 6c bona fucurje 
vit^, a Camibus pislentis. Neque tamen in his 
confiftit Idolc>latnaIaponenfium,cuminfuper 
& Solcm,Lunam Sc Stedasadorent,aiiivero 
CoBlumipfum:nonnuUidiuinitadsaliquidtti- 
buunt ceruis aliisq-, per ncmoraerrantibiisfe- 
ris. Apud Machauntcm Tempium cernitur, 
dubd dcdic.tum eft Deo Artium & Scientia- 
iiim. Vtitur autem Cacodaemon partim aftu 
partimvi,adperpcliendosmifetoshos,vtfead- 
orent in forma diuerfarumbeftiarum. Ingre- 
ditur cnim eorum corp'jra,eosqnecxagitat cru- 
debbus modis , cttm(^ue intcrrogatur quisfit, 
refpondetCexeraphgtatia^feeireRegemBouro, 
neque egteffurUm cx obfeflb, nifi fibi extruatur 
Templum. Acccptapromiflione,fimulatlcdif- 
ccd^re : fi non fequatur cffedbus reuerfus mul- 
fb''acdrbius quam antea excarnificat miferum 
Hominem , doncc fatisfiat promiffis. Cernitur 
ctiam hic Plutonis infernalis horrendaftatua, 
iiixtaque eam duo Dxmones tninores,quorum 
aiter co nfcribit peccata hominum, altet ea per- 
Kgit.'Pafietes illius Tepii vndiqj perpidifunt, 
^Khisrupphcii sq-„quae Cacodaemones damna- 
ti$ mfcrurit.Oftehdiraatem fe Diabolus his ho- 



. urii'. figur* s & modis , iisq; perfnadcri 



.u maiamq; lucccflum inrtbusale vnade- 
pcrJtre,prourcolatui &honoreafficiatui.C6-' 
fueuit aurem potiflimu hoc modofeexhibere. 

Is^iLii ardet defiderio futura: beatitudinis , 
con ccnfo raonce expeiSkabar donec feDiabp- 
Ins ei ofFer ret. Vifebatur ibi Phantiyfma , qncd 
comparebat in loeis folitariis , & pol^remo pei. 
cunctatorem illurainprofundumquendaroloT 
cum prscipite dabat,in quo ei erat pereundumk 
Tande ha;c fraus dete«aafuitperiuuenequen- 
dam» HiccumPatrcm fuumafimiliftoliditate 
decerrcre non pofret,fecutus eftperitaruclam 
cum arcu & fagittis in manibus. Statim adfuit 
Cacod^raoncircumfufusluminequodam,quc 
dum fenex humi p£oftratusadorat,iuuenisla- 
gittam mictit in corpus illud luminofum: paulo 
poft videt fc vulpem traieciflc. fecutus igitut 
vulpem,qu^eiangainefuo veftigianotabat,vc» 
nit ad ptaecipitium illud dequo diximus .iniie- 
nitque ibi magnam ftrucm ex oflibus huma- 
njs: & ficquidempatriferuauitvitam,aliisvc- 
ro diabolicasfraudes patefecit. 

Addcndum his eft afiquid de Exequiis eo- 
rum & Funerationibus , in quas lapones ingen- 
tes lUmptus facere fulcnt, Bonfiis plurimum ar- 
genciindecorradentibus.Quorura hjertdeshi! 
tantisimpenfis nonfufiiciunt,iivcldenoftefe' 
ctcto fepeliuntur, vel in foricas abiiciuntur 
Qui maiore deuotione colunt Amidam(efthi< 
vnris e praecipuis Diis)iiafFc<ait3edioviuendi 
intrant fpeluncam fubterraneam, quae aUud fu 
fpiracuium non habet,nifi per cannam oblon 
gam. hiccommorancurfine omni cibo,fine in 
tcrmillione inuocantes Amidam,donecmori 
untur. In locis matitimismortcm fibihocpa 
{^o confcifcunt. Ptimumplurimumcolligun 
argenti,ex eleemofynislocupletiorum , fignifi 
cances clara ? oce populo, conftituifle ie exire c 
hac vita,& ad Amidam proficifci.Laudatur ho 
eorum propofitum ab omnibus. Poftea ingrel 
fi nouem nauigium, lapidibus onerant coUum 
brachfa ,femora&pedes, Scitagtauatiinmar 
euoluuntur,continuo haufti profundo. Prs 
ter falfos, quqs commemorauimus Deos etian 
venerantur Xaquum intcr deos maiorum gen 
tium. Eft inter eos Seda qujedam lanfuano 
rum,qui nihil credunt, nifi quod vidcnt tan 
guntque. 

Eft Wfm inffr frBdiffirrairvUi^ffi yj';;'^'''^-'-^ 
eciam bonus ChtiftianQrijm«Hmerus,qui mul 
to maiore zelo circa religionem ardcntquan 
noftri homines, vt quanqua TenfeRcges mul 
tos variis fuppliciis c mediofuftuIerinc&Chri 
ftiani multa tormenta & cruciatus pertulerini 
muiti tamen ibi fint.qui a femelconceptafid 
non defecerunt. Multumhiclaborisatqi ftud 
impenderut Patres Xauerius & Turianus lefui 
tae,multosq-, ad Fidem Chrifti conucrierunt,\ 
anno A N. C. MDL VI. Apud Amaguntiam bi 
mille Chriftiani numerati fuerint , rotidem ar 
no MDLVL^ud Funiam.AnnoA.N.CMDI 
IX.numcrusNeophytoruadfceditad MCCC 

firandi 



S I V E I A P A 
Firandae anhoSaJutis MDLXII. baprizatifue- 
t;ayit duo fraties Regis Cangoxims.An.AN.C. 
' MDLXIII.fafausdlChriftianus Sumiranclus 
Rcxomureufis.fuitqueeiimpofirumin S. Ba- 
ptifmate nomenBarthoIomxi.Idem paulopoit 
fecitPrincepsSamabarenfi';, fueruntque in re> 
gione Imoriana Baptifinacis fop.te tin^Sa V. ho- 
minum millia. Intra quinquagerunura anre cir- 
cavrbem Machaunrem milliare cx[rLi£fca futlt 
' Xi^Xempla Chriftianorum.c quibus pracipua 
' f«cruntinhislocis:Imori,Aye,Tochy,SaueSc 
Caquinoqui in regno Arimenfi \ vbi lefuicae 
tunc habebantcoUegium , &■ ad C D L, Neo- 
,phytos,circaannumS. MDLXIII. Intereapro- 
pagata fuic Rcligio Chriftiana in Infula Ama- 
cufa, Fundo,&Xiqui. AnuoA N. C.MDL. 
XIX. RexBungenfisChriftianusfaduseft,& 
4 Ftancifcns appellatus. Regi vero Arimenfi ba- 
f . ptiz ato Protafij nomen impoficum eft : vtita 



fuerintinlaponiactrciterCXL.tnilliaChriftia- 
norum , oratoria autem CC. lefuitae erant // 
CXIII.incjue eo numero Sacerdotes X L. Laici( < 
v«ro LXXlII.rurfus ex hoc omni numero crant// 
XLVI. Iaponenfcs>caEteri ottinesEuropd. An- / 

noAN.C.MDLXXXVlI.eonuer/afuntaclf 
Chriftum vhra fexies mille capica > & prope pat;^ 
numetusanno fequente. Idem fecerunjt Rex^ 
Bugienfisi & Haeres regnorum Gicungo& Ci- • 
cugc,& Dynaftae Infularum,Oianje , Gomcttae, k 
Cenfur^ & Xiquinas quaeparseft AmaCufe. # 
Ethoc quidem loco fuic Chriftianifmus anno 
anaco Bono Ppblico MDXC. Ab eo cempore,,' / 
cum laponia Infula giauibus concucerecur heUf/ 
lisciuihbus , ChriftianiqUoque dira & atro^r 
ciaperpefli funt , neque tamendefiic flo*,/ 
rere Fides Saluificain mulcis locis ^ 
ampliflimi regni lapo-'^/ 
' nenfis. <i/ 




REGNVM BRACHMANO 

RVM.SIVE PEGVANVM. 

S V M M A , C A J? 1 1 A. 



I . Legdtus qutdani fiui Prorex tegit Pe^uatii, concita- 
tacontraRegemfuum feditione, &hoc &alia 
regna atquepromncias armisfthifubiicit. 

1. Qua ratione fiat , quod tantafucilitate tanti extr- 
(ituscolliganturcUMinhisregionibus , tunt in 
Africa & toto Oriente , vndetanta hominum 
multitudo , &quomodoaliconferuariquepof- 

3. Mxercitus duodecies centunr millium hominum 

Mthtofum profiigatus per PatUum Dia^umy 
DticemLuJitanorum. 

4. jQ«<e Kegna quafque prouincias mjlra tempejlate 

pofideat Rex Peguanits. Situs & amplitudo hu- 
itis regnieitifquePortus. 

5. Regnisiandefiriptio,eiusJitus atqueiimttei , pro' 

uinctA vrbes praciput . 

6. Muantaia. 

7. Camboia. 

% . Campae, Syncapura,Quedoa, Aue, Vermea. 
. AbundantiaOrizttinregnoPeguano.Equiibimut" 
tfyfedparui , Elephanti , Teles Ciuetta , Pfittaci, 
cannadoliolum magnttudineaqudntes. Pyropi 
gemm£,rejina varu,piper, Laferpitium , mof- 
ihits,Aloe,atirum,Tjgrtdes,Leonei. 

10. Ingenium&Mores Peguanotu.funteJfminati& 

deliciii dediti;fiudiefi Mufic<e& variarumfci- 
entiarum. 

11 . Barbari Mores Cambaienfium, apudquos mulieres 

fe iniiciunt in ardentes rogos maritorum fue- 
rtm, &Nobilesittfitiunt Pyras regumprinci' 
fumque. j 

12. Arma prophjla^ica Tarnajferienfiam , vefiit) 

gofijpig craffo , cljpei e corticibus arborum, Po- 



tus eorum aqua faccaro edutcata, teSli e firagutk 
Xjlinis. 

1 3 , Ixequia &funerationes facyificiorumque cetem$- 

nia. 

14, DiUttia eorum conftfientes in mercimontis, Orit^dt 

equis,elephantis,auro,argemo, mofcho odsrate, 
gtmmis, butyro, olto ,piperealiifque rebus mul- 
tis. 

15, Cufiddiacorporisregij confians XXX. millibusho' 

ininum&VLniiUibmElephantorum.Timatij 
fiue Beneficiarij. Magnm numerus militum in 
regnoPtgUanot 
l€. Principatushuius regni dantur heneficijfeudique 
iiomine, noninperpetuumfedaddiesrita. Qu£ 
vfitato more a dehitoribus obtnratis & homicidis 
fumi foleantfupplicia. 

17, Modus{olendi]<luminis in hocregnd^quidfentiant 

deDeo&Jpiritibus , qUos attribuunt homini. 
StatuaCommunis Patrishominum , L.pedes 
longa. Alia Simulacra imempliseorum. quos 
habeantSacerdotes &Sacrificos. 

18. ^tui fit eorum opinio de creatione & duratione 

Uundi.Qua Idota prmcipue venerari foleant. 
quemputentefe fiatum anima ^ cerpere fepa^ 
rattt. 

ipV DeContmtibus Sdcerdotum eerum, quibuscaput 
& barba rafa. Parseorum viuit ex afiignatis 
preuentibus,parsexEleemofynis. 

ANteqxam vlterius pergamus in enarra- 
tionehuius regni , fciendumeft , regna ' 
Brachmanorum fiue Braminorum ( variacur 
eniminhocnomiae) fubiedtafuifle rcgiPegu, 

SS qua- 



40tf kfi GNVli Br ACH k A N O k V 

quatenus illa cxtencJuhtur fecundum littus & quantumuis magnum thefiiurum exliaivif i.fiec 

Vfcrrus Lacum Chiansum.eumque rcgem in his vacuata rediuiuum piiUulare arca , cu m id quod 

Brachmanum regnis prouinciifque fuos ha- terapore pacifico paulatim & per partes colli- 

buiflepracfedkos.AcciditauteanreannosLXX. gitur , belloglifcente pleno finu effundatur. 

Sc quod excurrit.vt Prorcx regni Tangut , fre- Hinc quidam Tiibunus railitum non male re- 

tusmultitudine hominuro quieum fequeban- fpottditSebaftianoLufitanorum Regi, agitan 

tur, &audoritate armis parta , rebellione fibi ti expeditionem aduerfus Afros t Tnbusy inquii 

rcgnumidvendicauerit proprium, interfcdlis adidbellumopuseffetorrentibus, quorumprimusfluai 

proceribus in eo , occupatifque iniuper Iregnis exundeique milmbus : fecuudus , altmfinia i teritu 

fiucprouinciis Promenfi,Melintaso,CaIamen- auro argenteque. Et alius mterrogatus , quann 

fi,Baeame^fi , Miranduehfi&Auenfi , quas pecunia ad bellum requiretctur ? refpondir 

omnes regiones in Septentrionem conucrfas, quafiriem nonbabmt : &c hocquidcm in bellis 

& in CL. miUiarium fpacium excurrenres, qua: in longinquis oris gcruntur yeriflimun 

Braehmanihabirabant. HisefFedisadiecitet- eft- 

iam fpem defideriumque fuum ad Regnum Expertus id cft Turcatum Monarcha Jl 

Sian.peruenitque vfque ad Odiam , captit regni bello aduerfus Perlas , in qub potentiilimu 

Muantsi: (ed nihil efficere potuit. Habuit au- ille Principum adeo exhaufit prodegitque the 

tcm in hac expeditione hominum CCC. mil- faurosfuos > tt coadus fuetic detetiorem cu 

lia, infumfitque tresmenfes in complanandas dere monetam , & auri argentique prcciur 

vias & icineia per afpenimos montes & loca induplumaugerc, quareinfurorem adtiPra: 

inaccefTa , quoinlaborcamifit hominum.mil- toriani , Conftancindpolim ahquoties fpc 

liaXXVL Viciffim ipfe(ec;imabdu;£it Sianen- liauerunt , poftrcmoincendenmt. Intelleli 

fiumcapriuorumCC. miilia. Reuerfusautem hanc pecuni^ ad gerendum bellum ncceffi 

domura , aggreflasefl: Rcgnum Pegaanum,il- tatem lohanncsiacobus Triuulcius , duxbel 

ludquefibifubiecit. Qi^olucceiruelatusanno H clariiTiraus , qui interrogatus 5 quibus re 

AN.C.MDLX VlLiteruminuaficRcgnum bus ipfe gefturus bellum opushabicurus efle 

Sian, regemque vidum cCpit , qui haufto vene- relpondit : primoPecuijia,fecundo Pecunia, tenio Pi 

no viucndi fecit finem , liberi vero eius captiui cunia: qno tam ridiculo refponfo quid volueri 

manferunf, &ficvidormagnam partemregni farisclarum eft. 

iUius fuo fubiecit dorainio. Hie Cohquaftor Haectamen ita demum vera funt , fiPrir 

cumfucceflbribus fuis, appellAntur apudHi- cepsquibellumgerit , ^fuo dominio furatii 

ftoricosReges Bramenies. Lufitaniautem no- petat militaies : quodnihilnouific , exerc: 

biliuseisimponunfnomen.dnobiliore fegno tum aliquem progrediendo vincendoque fit 

defumtum,cofquevocantRegesdePcgu. Cse- nleceflaria parare , 8c ex hofticotantumaccw: 

cerum Conqujeftor iilc muitoties conatus eft rerc virium ^ vt concinuando bello fufficia 

fubiicere fibi nbcm Odiam , ad cuius obfi- SicoUmHunni, Vandali, Gothi , &:rtrabej 

dioriem adduxit decies centum millia homi- fic ante hos Alexander Macedo , & ptoauc 

num. Neautemhiectcsv!dcaturfabuIofa,cum rum mcmoiia Tame^Iancs Tartarus in lon 

detanta hominum multitudinc , etiam fupra ginquisrcgionibus beila geflerunt , finc vUi 

fidemmagna,loquimunn6abrurdumeritofte- prope fuis impenfis , cuius poftremi , vt i 

dere,quopa61:ofiar,vtinhisRliifquelocisOri- priorum vim cum nemo fenet , fecure prc 

entalibus , vt&pcr Africam , tantafacilicace grefli , Gccupaueriint vtbes &oppida , agcf 

tam immenficxercicus colligi conferuarique resarqoefeFcntes regiones , poftremototan 

poflint. gnadeuaftauerunc , viuentes ipficx raproi 

lam primura Igirur fic habet. Bellavelge- intcrnecione populorum!" Idcm accidit Lt 

" runrurinfinibuspatrije,veiprocuIapatria : de- fitanis per India: Orienralis prouincias gra 

indecertumeft , eum,qui nonhabeatnumc- fantibus, idem Caftellanis , NouumfiueAi 

rofos prouentus & vberes thefauros , neque uerfum Orbem pernaftantibus. Neque ( 

diu bellum gercre pofre,neqae magnum exer- nimvUavnquamgensminoribusfuis impen? 

citumfub fignisaiere. Sicutenimcorporishu- pluraacquifiuit, quam Hifpaniin Anripodui 

raanimembrafmeneruismoueri non poirunt; orbe , inqueprimis Noua Hilpania &: regn 

ficexercicusfineargentoexigui eftvfus. Viide Pernano. 

enimmilitivi<aus,arma,inftrumcnta 2 vnde Hoc tarocfl non tamfacile fit noftro tett 

rescormecariaexpediecurfinepr^fentipecunia; porequam preeterito , nectamexpedita rese 

CumqueproucntusPrincipu cercis fint circtim- in noftra Europa quam in Afia, Africa & Ame 

fcripci limicibus.ncceflarium eft,eum, qui anno rica , ob magaum numerum munitiflimorur 

vnovelalceromagnarapecuni^vimimpendar, locorum , qus apud nos paiflim occurrun 

paupcremfieri , emfque thefauros exhauriri. quaequepofluntnonper aiiquot merifes , ie 

Vndebellalonginqua nequefufcipi nequediu annospropcrantisad vidoriam remorari cui 

geripoflunt,nifi a Principibiis, quibusintadta fum. Sicquadamexiguje Arces Turcis remc 

don i & a muhis annis coadunata Gaza arcas ram obiecer^nt , vt patuit apud Zigethun 

rumpitftrangulatque , velquiargentifodinas quodpropugnaculum orbis Chriftiani j cui 

habentpraegtiantesadmodum , cumconftet, Solimannus anno AN» C. MD.LXVL cui 



S I V E P E G 
CGCL. millibushominum obfedilTer , po- 
ftrcmoquidem expugnauit , fed tanta virium 
. luarum iadtura , vt vix tertiam exercitus fui 
partcmdomumin Hyberna reduxeriti Sed & 
Lufitani , qui abinitio cum exigua manu res 
ftupendas apud Indos patrauerunt , parum 
admodum dcinde efFecerunt , poftquam po» 
puliilli vfumrei tormentariae , & aitem mu- 
niendihabitationes fuasapprehenderunt. Ac 
cidit idem Hilpanis , qui cum ab initio inerroes 
Indos inftar pecudum madauiffent , poftre- 
mo inciderunt iii bellicofos quofdam popu- 
los , in vicinia Nouae Hifpanii & Pet uani re- 
gnihabitantes , qnibus ne latum pedemqui- 
dem terrx cripere potueruftt ; cxempli gra. 
tia , in valle Arauquenfi , apud Tucapella- 
nos&Chilcas , qui populi , cum experientia 
didiciflent , figittis tiaiedtos Hifpanos mo- 
ri folere non amplius eos pro immortali- 
bus habuerunt , aut filiis cxli , fed auda- 
derineosiaerunt, contemtis fdopetis equif- 
quecorum. 

Si vero bellum haud procul a patria geren. 
dumfitjnoneritadeo difficile , exiguotem- 
porisfpacio magnum colbgercexercirum. Hu- 
ius rei vr antiqua exempla iam prastereamus, 
oftenduntnobishiftoriae , folos Gandauenfes 
in Flandria cnm LXXX. milhbus hominum 
fe oppofLiifte Regibus Gallis , quod prouin- 
cia eorum e^Tet valde populofa , &c bellum 
elfetin eorum finibus , vnde omnes in mili- 
tiamrueb.int , fcrentcsfecumaliquot dierum 
c baria. Nequetamendiufub fignis contineri 
potuerunt , deficiente peeunia rebufque o- 
mnibus neceffanis , vnde paulatim diffluxic 
raiitahominamcolluuies , aliis ad agricuitu- 
ram , aliisadopificium fuumdigredientibus, 
Sic Scod , qui ob dcfedlum pecunix nihil 
vnqnam memorabile extra Infulam defigna- 
uerunt , collegeruntfspe exigentibus necef- 
fi; atibus Patriffi , paruo tempore maximum ho- 
niinumniimerum , eoquevelhoftesoppugna- 
ueruntjvelfinesfuosdcfcnderunt : non fccus 
acRomani, quiinbellis contra vicinospopu- 
los , multisannis fuis fumtibus miiitauerunt. 
EgrelTi enim aliquot dierum cibaria fecum fe- 
r. banc , imponebantquefere bello finemvno 
aiiquopaacarumhorarum prslio. Cumautem 
aduerfus Veientes , quilongiusab Romaabe. 
rant,bellumgereretur:oportuitScnatummili. 
tibus perfoluere ftipendia. 

In Africa tamen regnifque Orientalibus 
multo facilius eft , quam per Europam noftram, 
ad oppugnandos vicinos fine magno fumtu 
cxercitus conducere , idque his rationibus. 
Primum , qued in vniuerfum regnaillamagis 
abundent rebus neccirariis ad vitam humanam. 
Deinde quod Meridionales & Orientales po- 
puH paucieribus contenti fint , quam noftri, 
parcecomedentes&bibente5,&fimplicivten, 
tesvi6tu:cum noftri invtroque ijiodumferua-' 
renefciant , deliciiscupediilqueetiaminterar, 
ma ftudentes ; accedenci bus necejfTariis veftibus 



V A K V M. 107 

ad muniendum aduetflis frigora corpuj. Vinf, 
qiiod apudnosmaximjediuidiaeeft.populiilli 
vfum ignorant, nam aqua» eorum falubriores 
fere funtnoftris.CuIinariam &Apicianam coti- 
diendi cibaria artem illa: gentes,nefandoqui<i 
demacceperunt. , 

In Oriza & Verlieciiia carne apud Turcas 6- 
mnes conftant delitias : Vcftcseorum & omniu 
OrientaIium,funt minoris quam noftra pre- 
cii. Quidam feminudiadbellumproficiicun- 
tur,fupparo leuiori retai verendajvnde nec im- 
pedimentorum nec opificum incaftriseorum 
rantum,veftium enim apparacus apudeoseft 
leuiflimus. Hinc planum fit,apud illos minori- 
bus impenfis XL. millia militum aliqUam a- 
pud nos X. Adde his moleftiflimum rei tor- 
mentariat tradlum , & quicquid ad eam irem 
pertinct.quo gentes illaelcuisarmaturaj velo- 
mninojvclbonaexpartecaterepoflunt.iiipri- 
mis ill^ quslongiusamariremotJEjinterititl 
regionum incolunt. 

Ncque parum ad tem facit , quod populi illi 
fere militatum eunt fine armis defenfiuis, puta 
Thorace f erreo,galca , lorica, in quje hos pluri- 
mum impendimus; qua quidem in re mulrum 
diffimiles funt prifcis Romams,qui ingredien- 
tes notbtantum armafccUmferebantProphy- 
ladlica & Amynteria,fcd&ahquotdierumci- 
baria. 

Tdt igitur commoditatibtis adiuti populi 
ifti ; bonitatc ibU , fimplicitate vidtus , yeftiendi 
at mandiq, facilitate : multo minoribus impen- 
fis & laborc quam nos poflunt quantumuis 
magnum colligereexercitum. Siclegimusftu- 
penda effeda excrcituum Aflyriorum,^thio- 
picorum, BeIi,Nini, Semiramidis, Cyri, Cam- 
byfis, Darii, Sefoftris &aliorum: & temporibus 
recentioribus , Arabum , Tarrarorum , Turca- 
rum.Ne quisautem nobis paruam antiquorum 
ad perfuadendum efficaciam obiiciat, videa- 
raus.quid Angolap acciderit anno A N. C, MD- 
LXXXIIII. 

Eftautem Angolaopulctaprouinciaifithio- ^ 
pis occidentahs , vicinaRegno Congo. Inhac 
habuit Paulus Diazius dux Lufitanorum ad- 
uerfijs fe exercitum ^thiopum,in quo crant 
duodecies centum millia hominum, Commii- 
foa.d,ii.FebruariiMenfispraeIio,tanra,<Ethio- 
pum multitudo a raodicis PauHcopiisfufaat- 
queprofligatacft. ' 

Enimuero ira eft, tam immanes exercitus 
diu durare non poflunt ,funtquemagisfimilcs 
iropetuofo torrenti quam perennifluuio , quod 
facile quidem contrahipoflint,retineriautem 
non diutius.quam id durat.quodfecum attule- 
rut. Vnde videmus ees breui fere temporc dila- 
bi, omifla quam fufccperant , expeditione,cnra 
non habeant quo ad fe alhcere pofllintmerca- 
tores,aut frumentarios,aut eos qtii exercitui 
neceflTaria fubuehunt. Adde quod prope paf 
numerus requiritur lixarum , calonum, roulio- 
num, aurigarum,feruorunp,aliorumque impe- 
dimentorum > cumque nimis numetofie funt 
SS X copi«, 

% 



2og Kecn r m Bbl 

copix , idcmacciditquodXerxi , cuiusho- 
mitiibus & iument-is vix integra flumina fuf- 
feceiunt ad aquationem. Soliti autem funt 
reges Orientis , antequam in longinquam 
irent cxpcditioncm , fibiprimutn omnium de 
argciito , vi(3:u aliifqiierebus ad rantum exerci- 
tum conferuandumnece/Tariis profpieere,c©n- 
ftatque Xerxembellum Grseum meditantenii 
in eo apparatu totum feptenniutn infumfiflei 
Sedvtad regem BrarainoiUiinreuertamur.oe- 
cupauit is poftremisregni fui annis duos por- 
tus marinos celeberrimos , Martabarienfem 
§cTarnafrcrinum : hincvi6lricia fignanuncin 
Aquilonemvertens,nuncinOccidentem,bel- 
lo afflixit principes Caorenfem & Tipurenfem, 
oceupatiique rcgnis Macino & Aracano , ab,- 
duxit inde horamum captiuorum CCC.millia, 
& multa millia Elephantorum. 

4. Poifidet igitur rex ifte noftro rempot e haec 
regna. Pcgur , Tkngut , Prom , Melinta, 
Calom , Bacam , Mirandu, Aue , & Bramam, 
qus omnia Septentrioni obuerfa funt ; prae- 
tercaSian , Aracaii& Marcin cum portubus 
marinis ad Martabanam & Tarsaflerim. 

Porro fitus regni Pegu refert creicentem 
Lunam ,inter Montes, quos Brachmani habi- 
tant, exrenditurqueinlongitndinemfecundu 
Isttusmarisab Vi beReiqusefubdecirao quar- 
to gradu fita sft,vfque ad Sedoc fub gradu deci- 
nio fcptimo , quod omnefpaciumeftmillia- 
riumpropenonagintainlongitudmem , lati- 
tudine alicubi pvope squali. Alij dicunt rc- 
gnumPeguanumablitroremaris , quaSinus 
eftBengalcnfisCCC. milh.icomple<ai , fado 
inirio ab Vrbe Tauaia vfquead Promonto- 
vium Nigraenfe. Pcrluichocmedium Peguflu- 
uius,roriqueregnofaum impenirnomen.Por- 
tuseiusprJEcipuifunrPega , a.i oftium fttiiiij 
eiufdemnominis : Martabans:Tauay,&Lof- 
min. 

5. Regnum Sm fiuc Siam lariffime paret.vnitn. 
que tam ab orienre quam Occidenre h:;bens 
Mare. Situmeftinrer Cauchinchinam & Re- 

" gnumTermenfe , quatenus iii conrinentem 
porrigirur. Siverolittusle|<imus » exrendctur 
ab Vrbe Campae vfque ndTauaiam , quod fpa- 
cium effioit circirer CCC.ieucas.Obtinent au- 
tem Mauri& Arabes iam aducentis propean- 
iris has Vrbes: Patanm , Vaaniam, loram,&Pe'- 
feam: Lufirani vcro vendicaueruut fibi Malacant. 
Compleditur autem hoc regnum intra ie alia 
quadam minora : Siam proprie fic didum , &C 
Muanray , cuiuscaputeft Odia Vrbs , & Bra- 
tnenfe, Caipumo , Cheneram , Gamboiam & 
Campaen , prErereaque langomen , Cucray, & 
Lancaam , quae tres prouineis habitantur a 
Lai^s. Praecipuae totius regni Vrbes funt hx: 
Sian,Odia,Camhoia,Cmpat, Spcapura, Quedoa & 
Malaca. 

Eftautcm Sian Vrbsampla atque populofa, 
iapta ad negociationem , fita in ripa lati profun- 
diquefiuuijMCnam , frequens hahitacoribus, 
citmineapratgr ciUes k indigetiaS nUmercn- 



A C H M A N O R V ^i, 

tur prope tricies mille famillje iEthlopmnmei- 
catorum. 

0</wMetropoIis rcgni Muntaei maiotetiam < 
crtquamSian , cumin ea numerentur CCCC. 
miUia domuum* Eftautem haec Vrbs Venetia- 
rum inftar in aquis ftru6i:a,vt pcr omnes plateat 
catur minoribus nauigiis , quorum vltra C C. 
milliaibiiunt, 

CrfWJtowfitaeftinripa Menonisfluuij) qui^ \ 
Chinaprodiens , antequamMarelndicum it- 
rumpat , rcceptis multis fluuiis minoribus .la- 
cumefformat, cuiusambitus ducenrarumcre- 
diturLeucarum i eftquehaecvrbs caputregni 
Camboienfis. ' ' 

Maritima vrbs efl: C4W?4^,vndetotaprouin- 1 
ciadenominationem trahit. Spcupurain extre- 
moanguloMeridionahfita , in Promontorio, 
quodappellatur Grande. Ptolemaeusputatut 
hicponercoppidum Zaben , Maginustamen 
magis cxiftimat Palurcn Ptolemsi efle, vnde 
proficifcantur qui Chryfen petunr fme lapo* 
nfam,VrbemM4/rfW?»defcripfimus,vbidepro. 
uinciis Regis Hiipani difleruimus. ^edoice- 
lebritatem peperit ingens piperis in agroeius 
prouentus.il««regnum eft affluens,a Brachma- 
nishabitatumantequamid Rex Ptguanusoc- 
cuparit. Caputeiuseft Aucciuitas , ftruftain 
ripa fluuij eiufdem nominis. Vermitnfe regnum 
paruum eft , vicinum Bengalffi , nec vUum ha- 
bens porrum. Aracanum finitimum eft regno 
Bengalenfi , iuxtafluuium Chaberium. Vrbs 
eiusprincipahs , qusetoti regno nomencom- 
municatjiupta eundem fluuium eft, XLV. mill. 
amari. 

nArrRA et ^yALn'A& 

terrdi. 

Mira eft agrorum in rcgno. P^i^w fertiliias, 
prscipue generandofrumento. Colligitur hic 
incredibilisvisOrizae , qasequidemresPegu 
fliiuijinundacionitribuenda cft ,qui pertoruiTl 
labcns tegnum raagnam eius parccm pinguikus 
fuisaquisinebriar. Animalium oranisgeneris 
hic magnacopia, inprimis equorUm i1nmcro(a 
armenra , quamuis minorum , qui tamcnad 
porcandum apti equitem : itemque Elephanro- 
rumqui in certis montibus capiuntnr , &ad 
vfus belli feruantur. Pfittaci hic numero maxi- 
mo volitant , quorum&voxeftfuauior&pul- 
chritudomaiorquam alibi. Feles Ciuettachic 
reperiuntur, & arundines fiue cannx tanta va- 
ftitate , vtcapacitatemdoliiaemulentur. Inuc- 
niuntur &hicPyropifiue Rubinigemmae , & 
Laccor,qUam quidam putant efle refinam arbo- 
ris,aliifuccum , qui colligatur in foliis arboruiT 
inftarMannst. 

Territorium Siantnfe alris vndiquc eingirui 
itiontibus, intus planum, herbidum , pinguc a- 
fertile , abundans Ori2a>farrealiifquc rebusac 
vitam neccflariis. Multum hic ereicit Pipcri s 6 
Laierpitii ( viBgo Benioiii ) tcrrjevifcerafuppe 
dirahtAiuum , Argentum, Stannuroaliaqu 

Meralla 



S I V E P E G 
i Metaira.Mofchi infuper odorati htc copia,plu- 
I f imique equi & Elephanti. Vifitur in hac regio. 
. nc Ltum Cimncem , e quo prodeunt fluuij,Aue, 
Caipuno.MenatiijMenon cum aliis , qui regio- 
nes quas pererranc , fua inundatione pingues 
faciunt.vt Nilus i£gyptum. Ver(us ortum, qua 
regnumhoceftconfineCochinchins , Sylua: 
acnemoraingentiafimc , in quibus crebriver- 
lantur Leones , Tygrides alizque beftije no-^ 
x\x. 

Agerproui|icixC4wt«^eaffIuitoriza , carnibus 
pifcibufque , abundatquecquis &elephancis, 
necdefticuiturprorfus Auro. 

Regnum Crf?w/>rfe«/evbcres auri fodinas ha- 
beCj& res omnes ad vit£e fuftentationem necef- 
fcrias. Lignum Aloes, quod hic crefcit, csreris 
inhoc genere prajfertur , inprimis idquodin 
montibus nafcitur , cuiu s precium apud orien- 
talespopulps non eftinferius ipfo argento, In 
regno .4a«//zgemmae,inprimis Pyropi reperiun. 
lur , & animalia e quibus Mufcus odoratus 
colligitur , Elephantorum vero wiagnus hic 
cft numerus , vt & cquorum , cerra & his & ho- 
itiinibus omnia neceflaria fuppedirante. 

MORES i^Nri^l. 

NeLedtori ingrata repetitio legendi pariat 
tidium , remitcocumadid , quod in defcri- 
ptioneregni Narfingae didturuslum , vbipri- 
raumagamin communede moribus& ritibus 
pcifcoium Indorum,deindefigillatim de regno 
Brachmanorumahifque popuUs , quiregiPe- 
guano fubiefii funr. 

Ingenium Mores horum populorum nojlri 
tempris^ 

Qui regnum P^^«4Ji«mincoiunc,'func ftatura 
mcdiocri , obefi tamen mtigis quam gracil6s. 
Mehibra iis (uac robufta & agilia ,neque tamen 
ipfiproptereabello vt^es. Incedunt totocor- 
pore nudojvelati cantum partes verendas. Ca- 
pucteguncpannolaHeo albo, in mitras fpeciem 
faftigiaco. Mulierum amori dediciflima gens 
cft , funt quemu lti^inc ereos, quiinj hgrumgra-^ 
ri.inirnnnnn ihnlnm argpnrpiim Vfll anrpiim r^p 
men^hr^ ;^ virili. il£pendc nsgpft eny.vringreHien- 
rt^tppr ni^ifj^fii^I^i ;^nfliflnrnr, Quidam Hebrxi 
fcriprores fentiuucaurumOphir.cuiusinfacris 
litceris mencio fit , e Sumatra Infula pecicum 
faifle , &quodincoIaePeguanioriginemfuam 
rraxerincaludsis, quosSalomonRexhucmi^ 
feric. Ipfi tamen Pegu^ni tam ftolidifunt, vtdi- 
cant fe e cane & muhere Chinenfi orcos ; &i 
' func iane in caceris quoque rebus hi homi- 
nes millc fiiperfticiofis & ridicuhs opinioni- 
busimbuci , & nuUirei nifi volupcacibus de- 
dici. 

Quibusnihilccdunchabitatores regni Sww, 
iiiimerfi omnibus dehciis , toti rebus venere s 
mancipati, &lurconesgraphicj Muficocon- 
cejitu valde deledlanti^c , &a canentium depen. 



/ A N V M. " 209 

dcntore. Artesmechanicas ipfi non tradl-.^nt, 
fed omniaopificia feruisfuis delcganc : labo- 
ribus tamen rufticis non omnino abftinent. 
Gymnafiahabencpublica , inquibus inftitui- 
tur iuuentus in religione & legibus patriis , lin- 
guavulgari : nam addocendas artes icientiaC 
que alia vtuntur , multum a vernacula differen- 
te. Erat olim apud Sianenfcs Lex , vt nouus 
rex , antequam diadema fumetet aulpicare- 
tur Templum alrquod > illudque exornaret va. 
riis jedificiis , pyramidibuS & ftatuis Idolo- 
ruro. 

Regni Camboknfis incolae robufti vaUdique 
funt,exercitatiinnauigationibus &mercimo- 
niis,moribustamen foedisbarbarifque, vtqui 
exiftiraent , hominumbrutorumqueeandem 
efle condirionem. Defundbis & rogo impofitis 
maritis addunt fevxores eorum fociasjin ignem 
infihenres , vt fimul comburantiir. Regi- 
bus vero defundtis idem prsftanc ofScium, 
non coniuges eorum duncaxat , fed & No- 
biles quidam , idque fpontc & nuUb co- 
gente. , 

Apud Campaenfes freqiiehs eft vfus Aloes, 
tam in quotidianis balneis eorum , quamin fu- 
nerationibusvirorum principum. , 

Tarnapmi pro armis defenfiuis mirniunt 
corpusfpifla vefteegoriypio , vtentes gladiis 
breuibus&incuruis : clypei fcorumfa6lifunte 
Corticibusarboriim. Ipfisotnneanimantisge- 
nusincibura venit, exceptavacca. Cibumca- 
piunt humi ledentes fine mappa vel Hnteami- 
ne-potus cftaquafaccaroeduIcaCa.Lediieorum 
a cerra eleuari , &ftromacibiis xylinisiaftraci 
funt,ami(5tusparifcre goflypio, aliquandp et. 
iamefericoi Tetram noftro more colunt fo- 
diUntque 5 & nobis in mulcisrebus fimilem dc- 
gurttvitam. Virgioicacem rriulieribus fuisipfi^ 
nonadimunt , nequecum iisconfiiefcunt,nifl''/ 
priusvireolorisalbi , fiuefit Chriftianus fiue" 
Mahometantis illas iniuerit. Si vero poft id 
tempus maritus vxorem cum alio congre- 
dientemdeprehendat , licetei occideie mee- 
cham. 

MorcuiSaGerdofiscorpuScotnljuritur j fit- 
que folenne iacrificium Diabolo. cinerescol- 
le£tosin vrnam reeonduncbene clauiam&ob- 
turacam,eofque humi defddiunc.Dum ignis ar- 
decconiiciuncinrogummulcuiiialoes , myr- 
rb£e,Laferpitij,CoraIi«rum,thurisfantaIi,aIia- 
rumque rerum arom^ticarum , ad citndam fra- 
grantiam perftrepentibus inferim tubisli- 
cuifqucj 

Incerea adfunt viginti vel triginf a , in Dxmo- 
num habitum deformati (vt quidem pingun- 
tur j quifaltandocircumpyram, miramoften- 
tantlsBtitiam , pecfuaderevolentescireumftan. 
tibuseo tripudio , defundura perpetuis ftui 
bonis : Sola vxor eius percutit pedliis fiiuni, 
ploransgemenfque , fiuntquehjecomnia circa 
Mefonydium. Quinrodecimo diepoftdefun- 
<5li viduainuicat propinquos agnatofijue fuos 
& matiti mortui, iiiqueexhibecepulumfolen- 

SS ^ ne,ca 



taCi co ipfo inloco , vbi vir exuftus fuit. Ipfa in- 
4ura preciolis veftibus,otnata gemmis.& vnio- 
nifeusadeft, matenafuturiEtragoediae. Ibide- 
pritntturfoffaprofunda, ihmodum puteiim- 
pleturque lignis ficcis odoratis , cinguntque la- 
bruiii putei rofis aliifque floribus , tegentes id 
pannoferico, necomparear. Finitoeonuiuio 
circumftantes foflam Muflci cohcinunt , & 

f)oftquam Diabolo perlitatUin eil: • , adcft mu- 
icr , faltanfquc ac plaudens pcdibtis accedit 
foflam,quf iam tota intus arder,vt multas flam- 
tsjascruderjCumqueftcommendauitprccribus 
cOfum , quidiaboiicisinduriadftantveftibus, 
acGeditpropiusadputcum , inuolutaquepan- 
Ho iilo ferico coniicitfe mediam in ardentem 
ilammam. At propinqui Ciiis iniiciente s in eam 
lignaarida,picematquercfinam , augenteique 
flammam , mortem ciils celerius procuranr. Si 
ijua vxor hoc ofEciuin defnn^io mariro non 
praeftafet,per omnem viram laaberetur infamis. 
Notandumtameneft , hancconfuetudinema 
Nobilibus tantum , & qui cum prjecipua digni- 
eatefunt,obferuari , nequequenquam eplebe, 
isA plerofque viros liluftribus Nobihbufquc 
crtos familiis huie ceremonis intercfle. 

Qui Ffrw.Y^//? regnumincoiunt , coloreni- 
gro tindi.protiufquenudiincedunt.nifiquod 
exigualaciniapudenda cooperiunr. 

0P£S MT DIFITIAE. 

; De faciiiratibus diuiriifque horum regno- 
rumfaciIisconie£luraiumi poteft ex /bliferti- 
lirate:quod cura plurimisirrigetur magnis pul- 
cherrimifquefluaiis,quibusimpinguatur, velat 
ifegyptusaNilo , dici non porcft, quantopere 
prouincisiU^omnibusrebus abundenc. Ma- 
gnahicdopiaOrizas , Atui, Atgenri , Stanni: 
plarimi Equi & Elephanti:& hsc orania exteris 
Vendunt. Hac igirur vcniunt Mercarorcs ?.b 
omnibus pattibus , aufGrentes fecitm Ori- 
zatn, Laccam , Laferpirium , Mofchum , Gem- 
m.-.S Argchtum, Butyium , 0!eum , Salem Sc 
malta tcrra nafcentia* Soluunt enim quotan- 
nif vltra XL. magnse naues onuftaeOri^apro 
fala Infula Siimatra,ex poitu Pegu vrbis. 

RegnumSianfubmirtit exteris Piper, Mb- 
fcbum,Laferpirium, Aurum, A rgentum , Stan- 
iaum, &infinitumtiuraertim Eqiiorum, ptse- 
ter Elephantos. Campaenfe vero miiltum ex 
Aloe pcrcipit lucri. Quedoa; piper piae castei^is 
commendatur , vndemagnus adhahc vrbem 
amercatoribuseftconcurfus. In regno Aiienfi 
multi comotantur mercatorcs gemmarij.quan- 
quam ibi ctiam multum vendatur Mofchi, 
& Equi atque Elephanti magno numero. Ex 
hisomnibuscoIligipoteft,Regem Peguanum, 
cnias rerrs adeo omhibus tebus ailuanr,Ionge 
tnaximas poflidcrediuitias. 

F0tentiAdrRoburMiUt<ire. 



L c H M A k o k V M,' 
taridebet , quirimaxima fit. Solus 4nitnRet 
Siamenfis , ab illo oranibus forrunis ifjfoque 
regnoipoliatuS , &cMiusregnum vixquartam 
quintaraue pattem potentiae Peguanae cenfti- 
tuir,folebathabere triginta mjUia militum,& 
VI.ElcphantGtum millia.e quibus III. milliaad 
bcllumadfuefa2lafuerunt:quiprofedonume- 
rus non conremnenduseft , nee patuas iropen- 
lasexigir. 

Haberinfuperrex htc in fiiis Regnis Tima- 
iriothasjfiue Vafallos & Beneficiarios , quorum 
opefaeilecolligerepoteft XXX". milliaEqui- 
tum & CCL. raillia Peditum , qui femper prx- 
ftofintadmiliriam, itavrregnorilm inceiasfa- 
rigarenihil fir necsfle. Quod fi vrgentior ali- 
quis cafiis maiores copiasexigar , poreftad de- 
eies centena milliahominum cogere,cura Re- 
gnum hoc fit amphfliraum , proamciae vrbibu! 
plenaejpopulofejCultiiEmsBque.Solaenimvj^b: 
Odia putatur cmittere pofle L.miliia hominii,fi 
opusfir. Nequefolumabundant huiusMagn: 
R.egis regna & prouincias ©mnib. rcbus ad vfus 
vitae&diuitias , fed etiam hominum multitu- 
dine. 

^Jiiodus Gnhermtionls. 

Habet RexPeguanus merum atqneabfolu 
tum imperium iri omnia fua regna & prouin 
cias , fo!crqueagrosperPra;Feilos fuospartir 
atque elocase aratoribus pro certo frument 
modo.Eofdemtamenaliquandoperniittirpr» 
ceribus regni,, vtinde viuant, fiueid fiarad cer 
tu m rem p us,fi u e ad dies virae , n an quam autcn 
iure perpetuo,vtha;rediraretranfganradbenC; 
ficiariorum pofteros. Conditiones jegeiqiii 
iishasdicit , vti fibi feruiancin omnibusbeii 
occafionibus , cum tanto numero pcditum 
equitum, vel elephantorum. lilaftrioribiiset 
iam Prouincias & vrbes cum lurifdidione a» 
aliqiiodtcmpusconferrcfblet , iifderacondi 
rionibus. Sokbar Ref Pi guanus ctia,m inte 
Praerorianos Cnftodelquccoiporis fui haber 
milie ChLSftianos , quibuspJurimnm fidebit 
&praec!pua aoiaefusnegociacommitrebar.Pti 
rarur aiitem hic Princeps eos grauibus ©neri 
buspremere. 

Apud Tarhaflcrenfes horaicida morte pu 
nitur , nccvllalpes cft venia-. Debitor con 
demnaturad folurioncm prafftandam , ficre 
ditor profcffionem debiti membranae infcri 
pram oftendere poffit : Calecuthctifcs enin 
in eorticibuS arborum & rabt.llis lignei» fcri 
burit. Si quisperegrinus finc haerede morii 

tur,fuccedit ei Fifcus,ita, vr ne tcftaii qui- 
dfioa iiiiliceat,rege lc airerenrcDa- 
lainum omniutn. 



Sed&ecdepotemia huius Momtchaednbi- 



S I V E P E < 

RELIGie HORrM TOPVLO' 
rum. 

g. Etfi Sianenfcs omnis fiiperftitronis in his oris 
audiroresputantur, oreduiittamen Deumcreat 
fecslum &Teiram, eundemque pramiisaffi- 
cerebonos , &pocnismalos. Guinishomini 
duos adcfle fpiritus aiunr, qnorum ille quidera 
c«m cuftodiat & ad bonum ducat , hic vero ad 
malumimpellat diuexetque. Multifuntin ex- 
rruendisTemplis , crigiintqueiis multasfta- 
tuas , quasobvirtutemui CalumadfcendifTc 
opinantur.Ioter alias vidctur V na ftatu 1, quam 
Pacris Gcticris Humani efte aflerunt , longa pe- 
desXXX. Huncde Cslofuiflemiflum autu- 
m.int, exqueeonatos quosdam , quiatrocia 
proamore Deifuftinuerintfupplicia. Sacerdo- 
tes , qui in maximoapud hos func honore , ve- 
ft.unturpannoflauo , quodomneflauumpro- 
pter fimilitudinem cum Sole facrum &Deo di- 
catumputent : inedrumdoraosmuliererain- 
gredi fas non eft , nec quicquam fiemineum,ne 
galiinas quidem» Sacctdos conuidtus bibifle 
vinum , iapidibus obruirur. Crebra apud illos 
ie;unia,vnumtamenfolenne , cuiustempore 
populusad templaconfluicvtaudiat peroran- 
tes Sacrificos. Obferuant hi ccrtas horas rei di- 
uioae conftitutas,paftim interdiu,partim deno- 
de. MUndum huncaliquandoinitiumfumfifle 
nouefunt.putantq.ieeum VIII. miIlibusai?no- 

). r imduraturum, & cx his iam VI. milliaefflu, 
xifle. Scfltiunr finem Mundifuturumperigne, 
& tunc a ppariruros in Ca:Io VII. Soles , qm ex- 
ficcaturi fint fluuios ipfiimque oceanum , & 
combufturiterram;ecineribus autem emetfu- 
raduooua,cxaLeroproditurum virum , exal- 
terofsminam , & hos quidem propagaturos 
nouam poftcricatem hominum. T,unc nullum 
amplius fupcrfoie Mare aquas falfas habens, 
fcdamasnos lacus , ftagna.riuosatque flumina, 
quibus tcrra afFatlm irrigata , produdtura fic 
©mnes rcs bonas.citra laborem hominum. 
Idol 

orum£ilfbrumqueNunMnura apudeos 
modusnoneft : adorantcnim&quatuorEle- 
menta fiue Principia R.erum,eL'gitque quifque 
fibi moriens fepulturaj genus eonforrne Ele- 
menroquodcoluit.QuiTerram veneratifunt, 
dc£bdiiintur ■•, quihonorera detuleruntigni, 
comburuntur; qui colueruntaquara, demer- 
guntur:quiacrem,furpen<iuntur,vta volucri- 
busabfumipofl!int. 

Philofophi Peguani ftatuunt innumeros 



V A N V M. zn 

Mundos , quifibiininfinitumruceedantjtti- 
buuhj^quecuiquefuosdeos,fine numero. Mii- 
dum per ignem deftruendum & ipfi credunt, 
fed paulo poft inllauratum iricum fuis Diis.Ke- 
ferunt & in numerum Deorum certos quoA 
dam homines,(ed hac conditione,vt prius tran- 
feantinpikes, quadrupcdes&volatiha. Tria 
locapofthancvitamforeopinancur: vnumls- 
titi£B,aItcrum tormentorum.tertiumannihila- 
tionis , & huncpoftremum vocant Mibam. 
Quantum cx his principiisnafcaturvanitatum, 
quantum ftolidiflimarum fiiperftitionum,qua- 
tum inaniumceremoniarum, facilius cft cogi-. 
tationeaflequiquam fcriptione. Sunt&inve- 
"nerarione apnd eos certae qujcdam ftrues fiue 
TOoles terre£,inauratae,forma pyramidali , tan- 
tsaltitudinisjvt minimaexiis XL. Orgyiasfu- 
perct.Editifljima cft in vrbe Degum, tanta pro- 
ceriratis , vtexeius fummitatetotumregnum 
oculis comprehendi poflit : vocanc autem has 
pyramides Vareles. Dedicatae funt hae diis , quo- 
rum magnicudinem (vtlndiaiunt j exprimunc 
fuaakitudine. 

I Domicilia,fiue,vtvocant,ConuentusSacer. 
dbrum vicini funtTempIisIdolorum,vbifere 
C C C. fimul habicant. Caput his & mentum 
rafiim,veftis toga prolixa.ad talos demifla , ma- 
nicata. Nulla his penituscummuheribuscon- 
uerfatio,curavirisautemperexigua,quanquam 
peregrinos latis comitcr excipiant. InquibuC 
dam ex his Conuentibus viuitur ex aiBgnatis 
prouencibus , inaliisexeleemofynis&benefi. 
centia opiilcntiorum, Sunt& pto raulieribus 
certa quxdamloca & receflura, infolitudinem 
fe reciperc defidcrantibus. Sunt & quaedam fe- 
crctiorareceptacula , Adytis Sacellifque vete- 
rura fimilia , in quibusipfi afleruant Idola fiia, 
quairaagnacolunt veneratione , funtque<^ui 
fi:ribant , huiufmodi jedicularum ahquot millia 
apudeosreperiti. 

leiunium ftatum anniucrfariumque apud 
eosdurac diebus XXX. quibusabomnicibo 
abftinent vfquead veiperam. Furem in altera vi. 
tailtiusferuumfore credunt , cuius rcs furto 
abftuUt.Interficere quicquam, quod vitam ha- 
bet,nefas iudicaht ; v nde res fu binde propofitis 
edi£tismoneteos, vtataragrauipeccatoabfti. 
neant , neuquod corpus viuum interimanr. 
Noftro tamenauo hoc parum obferuatur,cum 
Magiftratus & ludices corrupti argento 
& hoc & aliud quiduis foUca con- 
niuentia permittanc. 



SS 4 INDIA 



212, 



India Intra Gancem, 




INDIA INTRA G A N G E M, 

SIVE REGNVMMAGNI MOGOR. 



SvmmA CApita. 



7* 



1. Vaft'itas& magnitudo hum imperij , mquonon- 
nuUl numerant quadragmta fepterti regna. DUo 
nouiprlnctpatiisineo. 

1. ExegeftsRegnofumquaMonarcha illepofidet ; & 
primo quidem de regno Cambau.hum longitu^ 
dodimites-iprmpuAVrhes&Jimporia. 

j. 'Regtium Bengak. 

4. Sanca, 

5. DeB, 

6. Origo&Vonslndifluuiiceleherrimi. Ahmdatre- 

gnm CambatA Oriz,a,c^ra,faccaro, thure,fru- 
£libm,aromatibus,goffjpio,firicalan&,gemmis, 
n& Elephantis, Dromadibus,Equis. Ingentes 
ineo Arundmes. 
Diuitia &arma veterum Indorum , comunclid li- 
bera , impudici congrejfus cmnfminis in publi- 
cd , barbara confuetudo mactandiparentesfenio 
affeBos. 

S. Smm mos&plufquam belluinus , defun&Grum ve- 
fcicorporibiis. 

9. Qtufinieorim^i^umina^quAfMrificia. 

10. lngenium & Natura harum gmtium, Coior& 

conftitutio corports,veftes,matrimoniorum con- 
trahendorumratio,incantaitones. 
Opeseermncdnfiftunt innegcciattoneferui - gojlj- 
pii.aromatum^gmmarum.lhefauToruin regio- 
rurtimagnitudo. 
12. Vires militares , confiftentes in eqttitatu pottp- 
mum , tormentis &im , Elephantis & vanis ar- 
miSi 

Quantum numerum equnum , qnantum peditum, 
quantum^lephamorum Munarcha hic in bclhm 
producerepojnt. 
I Quibus rehisincrementmnhuim Monar^hi&ha- 

cienHsimpedimmfit. 
Tres Se.£l<t Religioforum in hoc regno, Paganifmusy 
M.ahometifmis,ludaifmws. 



14. 



*5- 



1- ^^Omprehen dit VR. hoc impe/rio ma- 
V>ximapars veteris Indise , & prope omne 
iftud cerrarumfpacium , intra CauGafam Mon- 
tem &c Sinum Gangeticum atque Mare Ara- 
bicu-m i itemque intra Gangeni & Indum flu- 
uios. Dicifur autem Caucafiis Mons noftrt! 
fE.tateDalanguer8cNaugrocot. Multaregnain- 

' rrd hoc tam vaftum Orientis fpacium cpnti- 
nencur , funtque qui ad X L V 1 L numerenr, 
Non eft tamen diirimulandum , duos ma- 
grtos Prin(i^pe« , 'Ntz.zmialucum & idelcanim, 
quorum principatiis noftra memoria ftabiliti 
funt , amplaminhocRegnopoiridere regio- 
nem , qus Dicania nominntur , porngitur- 



que fecundum longitudinem in littore mam 
adCCL.njiUia. Et Nizzaroalucus quidemre. 
giamfuam habetin oppido Tanagro : Idelcanus 
vero in vrbe Vifapora,(]uzii(]azm prsecipua Vrbs 
PrincipatusiUius fu Btder, quamfequiturin or- 
dine Dtcan, vnde toti regioni nomen. Hsecdi*- 
cimus, vtvclaliquamduntaxat dehisPnna- 
pibiashabeamusnoiitiara , cum pluradeiUis 
difcere non potueritnus. Sed vt ad ipfum hu- 
ius tam magnae partis IndijE Monarcham rc- 
ueftamur j praecipuorum regnorumquxipfe 
poflidet,h£cfunt nomina. Cambaia,DeUi,SanCii, 
Mandrb,Bengala,pxxtet Aliamu\ta.mitiota.Kegi3. 
autemeiuseftinvrbeDeUi , quae totiiUiregno 
horaenfuumtribuit. 

Cambaia alio nomineregnum Guzaracarum 
porrigitur in longitadinem fecuiidum Httus 
Maris m D.miUia,a Eac£Eo fluuio qui iuxta Cau- 
lumvrbem in Oceanum ptcecipitatur , vfque 
zdcircamain , regionemPerfici regni. AtaUis 
expartibusattingit regna Dulctndtz & Mandato. 
Erunt ergo Hmites eius , ab orientc Mandaco; 
aboccidenfeNautacesfiue Gedrofiii:ab Aqui- 
loneeftSanca& Dulcinda : a meridie Ocea- 
nus&coUimitiaregni Decanenfis. Vndecon- 
ftar, regnurahoGampHlIimumefre , Vtbibos 
6c oppidis , caftrispagifque& haminibusfre- 
quentilfimum , vtineonunicrenturLX.mil- 
Uaiocorumhabitacoram, Vrbes eiuscelcbdo- 
rcs fecundum Uttus ba: funt : Daman , Batidora, 
Curat, Rauet &Baz.uin , cx qinbus duae primE 
aliquandoeuetfxfont per Lufitano5. In medi- 
terraneisregnis eft Madaiiar , vel Amodalar vt 
&: CumbaiaYxbs, vnde cognomen toti regno 
eftimpbficum. Pucaturautemhjecvrbshabere 
CXXX.miUiafamiUarum , eftquepnlcher- 
rima in UHs partibuis , adeo vt dicatur Cay- 
xam indorum. Sequitur Campanela, antiquum 
regum Palatium , infummo montcfita , fe- 
ptempHcique rauro cinda. Deinde eft Tanae, 
3c Dius aHquandiu poflefla a Lufitanis , vt 
eft Daman , ciiius iam an.te fe.cimus mentio- 
hem. 

'&.^s^m\mBerigalehfe valde amplameft, mul- 
tifque vrbibus frequens lam maritirois quam 
iTiediterraneis, extenditurque in longitudinem 
miUibas CXX. G«rc» ciu.itas habitatioreguma- 
liquado FuitjdeindeBew^^i/rf» vndetotum regiiu 
& Sinus propinqitus nomen trahit. Putatur au- 
rem h^c vi:b| omnium prope Indicarum pul 
cherrima. , , 

Rcgni Sanqiienfisca^at eft vrbs Ci^rjfica locc 

eom. 



InDIA iNTRA 
4Driirtio^iflinio,habensXn. milliaincircuitu, 
Kdibus cxeulta publicis priuatifque pulcherri- 
inis,murisnontantumcin(5la firmillimis , (ed 
Bcvallo & folTamnnita. Fuichacc regio noftra 
memoriafubpoteftatefamina: , nomineC^^r- 
«;«jfj«<«,qu{c ram magnanimafuit,vtaudetetre- 
giBaduriaenegarettibutum , fed ad excremum 
Cicorevrbe fpoiiatafint, in quam feabdiderat 
cum XXX. millibus peditum, & duobus milli- 
busequitum. Caetetum & yrbem &regnuhoc 
Rex Cambaiae poftea fibi fubiccii:. 

Dellitegnmn ficum eftintra l egnaNarfinga- 
num,Decanenfe,Orixanum, & Cambaienfc, a 
quopoftrcmomoncibus fepp.ctiir. Aiunchoc 
olimab Amazonib.habitatum fuiffe , & fupcr- 
funtetiam ahqux earum rehquiac.quseqnisin 
fidcnt vt viri.Nondum adeo multi anni funt,cu 
rexquidam Mahometanus hicregnauit, cuius 
vxorfercingredifblebatcomitaca equitatumu. 
liebfibismillefsminarum : fedadcxtremum 
& hoc regnum Mogor fibi vendicauit , qui Re- 
giam fuam habccin vrbe Delli,totiusregni Me- 
tropoli. 

^lu^lita^ NntufA huiusfa.rtU IniU. 

Cum Regnum Cambaiae multis irrigetur ftti- 
ui sjndus tame facilc primus eft oiiinium , qui 
medium id ince; luir. Oritur hic in Monte Cau- 
ca(b , qui hodiea Baibaris Naugrocotappella- 
rur,cumque longidimum curfiim circiter CM. 
millinm palfconfecit, prxcipitatur in Oceanu, 
duobushauftiTS oftiisamplilTimis»Abundatau- 
tf m tota regio oriza , cera , {accaro , thure , fr u- 
dibus arboreisaromatibafquc, tantaqueinfu- 
per copia ferici & goifypii, vt aliquando XL. vel 
L.naueseo onerarsin exterasmittantur regio- 
nes.Repeiiunrur hic plurimiEquij &Elephan- 
ti , & Abades , qui corporis dupla magnitudine 
tauros vincunc, habcces in promufcide fiue ro- 
ftro cornu, totuniqi tedi corp' ta duro cortice, 
vtferro nullo perfodi poffint. Sed hi verifunt 
Rhinocerores. Inmontibus vero reperiuntur 
vaiiae gcmmas , Onyx , Adamas , Calcedonius, 
alisque.Styracisliquidar hicplusquamalibi. 

Regnum tengklmfk humedat Chaberis flu- 
uius , quemqiiidamputanrefle veterum Gan- 
gi.'n):q 'inqiiam aliis viderur efltisfluuius,qui 
progrcflns a Gata monte exonerat aquas fiias in 
Sinum Bengalenfem (" qui vecerum fuit Gange. 
ticus,Jhaudproculaboftio Chaberisfluuij. O- 
mnia hic largiter proueniunt, quaead vitam hu- 
tnanamftintneccflaria , fcumentumomnisge- 
neris,Oriia,Saccarura, Gingiber laudatiflimu, 
Pipet longum.Xylini yero &fetici copiaomnes 
alias vincitregiones , &carriium pifciumque 
abnndantia vniUerfam fuperat Indiam. Adde 
quod cotum regnum aere perflatur fiiaui & 
temperato, qus faliibritas etiam extraneos huc 
^"'"ic TnirntunMirihi ^vVarfrt, Mnfpsappflla. 

yy,qiiartim frp ftn.^ ra m grat j fnnr pal^it^, vf tn- 

^"rr i"i4IirLCry'^i'"'T'""M'r^n'"'ir AdnminiPrtf- 



j A N G E M. ll^ 
tapla^es. Arundinum fiue Catinarum ea eft 
amplitudojVt doHorum vicem praeftent fingiiU 
internodia,cumeafintcrafl^tudine , vt abho- 
mine vlnis vixcomprehendipollint. Regnum 
Dellifuppcditatpra:tercaeterasres,quasinalii$ 
prouinciis inueniridiximus, plurimosEquos, 
Elephantes & Droiriadcs e Camelorum ge- 
nere. 

LMores antiqui. 

Certumeft j eosquihanclndiaepartem oc- 
cupauerunt,adeo(jueipfum Mogor(& h^cvi- 
deturefferacionominisj a Zagachaeis Tarraris 
prodiifle , vhde&PrincepsifteeTamerlanis 
poftcritate fe ortum gloriatur : led & oHm MaC. 
fagetas paicem regni huiushabitauifle. Qui»- 
quidfic , noneritalienum anofti:aratione,aii- 
quidde huius gentis priicis rooribusdicere. 

Soiebant igitur hi populi balteos fuos , &: 
Cafljdes gaicafque , & hu meralia , & thoracest 
adeoqueomnia arma , fed & ornamenta equo- 
rum fuorum , ft cnos , habenas , poftilenas aliaC- 
que purgatillimo ot n«re auro. Cufpidcs hafta- 
rumerantexaere , cum neque haberentyium 
ferrinequeargenti. Singulifingulis vxoribus 
contentietant , quanquampaffimmifcerentur 
mulicribus in piopatulo , fine verecundia. Si 
quemlibidovenereainuafiflet,appeijfaad eur- 
rumfuum pharetra , cumvxorefuapalam con- 
grediebatur, nihilpenfifaciens , fiue videretur 
fiuenon. 

Hoc quoque de hac gente annotauerUnt 
prifci , fiquisintereosad extremam (enedard 
deueniflet , conueniebant propinqui &amici 
eius , eumque inftar pecudis madtabant , addita 
oue vel verucee pro vidlima fuccedanea.-hisiin- 
molatis mifcebant carnes humanas cum verue- 
cinis , &itain conuiuio publico abfilmebant 
vtrafquc. Eosquilanguoreaurmorbo morie- 
banrur,noncomedebanc,{edhumidefodiebat, 
deplorantcs infelicitatem eorum , quod carnes 
eorum ab hominibus abfumtiE noii fuiflenti 
Rus nequearabant neque femcRtem proiicie- 
bant , contcntiladc gregum armentof umue & 
pifcibus. I 

Solem ante omnes deos fuos vnice colebanr, 
cuius honori folebant immolare equum , opti- 
mo Aftrorum optimum ceierrimumque ani- 
maiium facrificantes. 

Idoreseorum mjlritemporisi 

Incolae rcgni Cambaiaepropemodum otnneS 
addidi funt mercatur*,ad beilum ferme inutii. 
lcs.CoIore funt fubfufco, ingrddiunturque om- 
nino nudi,nifi quod pudenda Velant. Caput tfi- 
guntpurpureo pileolo , aliquando , fedraro, 
vcences indufio lineo. A carniUm cfu abftincnt, 
viftitanteslafte , ort5ta,otdeo, aliifqueterra 
nafcentibus & inanimatis» Barbam pe£tunt 
nutriuntque , demittentes etiam capillos 
inftar mulierum , eoS ad torquis inftar ple- 
^bentesi Singuli viri fingulis f^eminis con- 
tentifunt , & f*minae pariter, viuentescafte 

in 



India Inti 

iri viduitate. Augutiis & futurarum rerum pras- 
notioni ufque ad Magia: infaniam deditifunt. 
Principes fuos vel vedli Elephantis vcl equis 
mane falutatum vcniunt ante Palatium , ad (o- 
num ftrepitumuc tubarum atque htuorum : 
Eundem obferuantes morem , quotics Rexad 
pf andendum difcumbit. 

Habitatut autem rcgnum Bengalerifc a mul- 
tis nationibus , ob lalubritatcm aeris & afflueh- 
tiam omnium bonorum. Indigcnce plerique 
coiore albo funt , ingenio acri , moribus com- 
modis.attcntiinnegociis, nec omninoalienia 
fcauiibus. Inmercaturafuntverfatiflimi, nec 
facile circumfciibuntur. Nudi non incedunr, 
utreliqaifolentlndi , (edtcguntcorpusindu- 
fiocandidilTimOjadtalosvfquedemiflb , inii- 
cicnteshuicetiamtogamfericarai. CaputTur- 
pane operiunt » imitatione Turcarum Perfa- 
rumquci Magnifici funt 8c moUes atque de- 
l^atijtam in veftibus quam rciiqua vita. Bona- 
rum artium fcientiarumque rudes funt , nifl 
quod qiiidam Aftrologis & Medicinae ftudent. 
Gangem fluuium in magno habent honore,ex- 
iftimantcs, flin eolauentur , omniafuafimul 
abluidelidaatquefcelera. SedauaritiaPrinci- 
pum fa6tum eft.vt nemo in eo fluuio iauare cor- 
pus poflic,nifi numeratacercapecunia. 

Opesc^Dmitid. 

li^ Pf 3Eter ingentem vim goflypii & ferici , quo 
vtroque quotannis innumeras oneran naues,vt 
ad extcros dcuehantur, diximus : Pra^rerque 
aromata& gemmas.quas incols folent vendcre 
pcrcgrinis, &exquibusingentcsdiuitiashuiu5 
^egnicoUigipoflunt : Pr^ter haec inquarn o- 
mnia dignum eft c6fideratione,quod Maphxus 
dc Badiirio refett.qui ramen pra»ter Cambaien- 
fercgnum nihilterrarumpofllidebac : Dehoc 
igitiu Badnrionarratisfcriptor, enm, cumad- 
uerfos Mogorem fuppetias ferret Regi Man- 
daonis, traxiflefecumD.doliola plena auro& 
argento, ad perfoluenda n^ifitibus fuis ftipen- 
dia , idquefidumfuilFeanno ANatoChrifto 
MDXXXVI. Cumque duobusvidus prazliis, 
caftrisomnibufqueimpcdimentis exutus fuif- 
fet, mififleadSolymannum Turcarum Monar- 
cham Legaroscum donoDC. mfllium coro- 
mtorum , vtifibi fuppetias ferret. Scd paulo 
poft tadum poBmtentia,quod atam longinquo 
Principepetiifletauxilia, adamicitiam Lufira- 
norum confLigifle,iifquenonfoIum permififle, 
vt munimentum excitarent in Infula Dio,{ed& 
ingentiamififle munera. Hincfieri poteftcon- 
iedura , quantasefleparfitdiuitiasMonarchs 
iliius , quem Mogor vocari diximus , cum 
non (olum huius Badurii regnum obtineat, (ed 
&c multas ahas prouincias , illo nuUa ex 
parte miRoresaut detc- 
riotcs. 



. A G A N G E M> 

RO BV R ET P orENtlA UU 
LITARIS. 

Decuiustatnmagni principis potentiapari- j. 
ter mdicium ferre pofluraus ex eiufdemBadurii 
exercitu,quem aiunteonftitifle equitib. centies 
quinquagieS mille , in quo numerofuerinte- 
quotumioricatorum XXXV.miIlia:peditatum 
veto eius fuiife amplioremDimillib.hominum. 
Addit Maphseus , tantum eUm poft fe traxilfe 
currum , inftrumentetum & impedimentorii, 
vtdifficile fit,ad fide dicere,fi quis ad Europaeo- 
rum principum rationes aeftimare velit.HabuiC 
le eumait tormcntorum aeneorum II-millia,iii. 
terq", ea quatuor,qu2e fingula fuerint a CCCC. 
bobus tradta , quingentos infuper currus,nitta* 
to puluere & globis ferrcis oneratos , &E!c- 
phantosmiIitariteriufttu£losCC*Siigitur hoc 
loco pari modo,vt de diuitiis, ratriocinati volu- 
muSjdicemus; cum Magnus \\U Mogor praetet 
Badutii regnum,quod fibi fiibiecit, tot regnorii 
prouinciarumque fit dominusjcum poffe colli- 
gereexercitum, cuius vclfi^lumnomen omni- 
bus vicinis rcgibus terrorem incutere poflit. 
Quid cnim pi ohibebit , eum tantas conducere 
copias 5 quantas vix quifquam cogitatione aflc- 
quipoflic ? Quidimpediet,quominuseasaIar, 
armet,inftruat, omnibushisrebusafflucntifli- 
mus?NihiI inuenies in eius impedimentis , nifi 
quod ad gerendum bellum neceilarium eft. 
Abundantia vini, varietas cibariorum, lefti & 
ftragula,calonum Hxarumquc inftrumenta , & 
his fimilia oneraabeius caftris longiflimeab- 
funr. Abimdathic princeps omni materia nic- 
tallica ad fundendas machinasigniuomasiiatis 
hicplumbiad globos, fatis ferri ad fabricanda 
arma;boum,equorum , elephantorum copia. 
Accedit tyrannicum horum principumdomi- 
nium , qui c5fueuerunt opptiracre ciues,vt eo- 
r um facultatibus ditent milites,eofq; magis fibi 
adfidelitatem obligent.Inprimishoc Principi- 
bns Mahometanis non eft infrequens , utifi; 
fuaq,-omniaGommittantferuis,quifepiuscap- 
tataoccafione,excufl!isDommisarripiuntimpe. 
rium,quodvtobtineant,populurapraEd^expo- 
nunt:nequecnim vanumeft , quodilledixit: 
^uemmetmnt,oderunt:qum quifque odit^pmijjeex' 
pwif.SicTurcici Imperiifirmamentumfuntla- 
nii (arijquos vt Princeps habcat bcneuolos , ne- 
cefl^e eft vt omnia illis , qu£E concupifcunt , per- 
mittac. Eodem modo muIrilndorumPrinci- 
pes , populum non pluris faciunt quam iumen- 
ta , omnefuumrobur inNayriscolIocantes. 
Hucreferendifuntreges , Armufius, Camba- 
ienfis,Decanenfis& Acenfis : Quorum om- 
nium vnica fiduciacumfitinmilitibus, fiueij 
ingcnuifintfiueferui ; oportetutnullireipar- 
cant quas ad gerendum continuandumque bel- 
lum rcquituntur. 

Sedh£Bcvel|it intranfitu. PutatufMonat!- 
cha nofter , li opus fit , breui tempore co- 
gerepoflTe Equitura CCC, millia , Elephan- 

torum 



torun^ XUmiili.1, Peijyitum vero numerum in- 
; finftuiTi, 

• Hicmihiobiicietaliquis : Si Rexifte,ucais, 
tampotcnseft.quifir.quodnon&reliquamln- 
diam totumq; fibifubiicic Orientcm ? Huic ego 
rcfpondc bo,muIta obftaj^e. Primo^ficutar^ 8c 
induftria iiominisperpetunm mouensexeogi- 
tare non potcft,cum iit efFedum foliias Dci ; Ica 
tcrum & defideriorum humanorum curfum 
p^rperuum efle non pofTe. Maxima enim Irape- 
rianontamimpulfu exrerorum quam propria 
mole corruerunc.Aceedit quod in tanra poten- 
tia& magiiitudine viuuniKqualiras&aptitu- 
do fcredeeftjucimmaniacorpora tarde atq-,x- 
gccmouentur, currere vero omninononpof 
lunrvEft aucempromptitudo omniura rerum in 
bdio longe oprima.Incefeadum cantum corpus 
moiitur & ieexpedit, iucrancur vicinitempus 
fibifuifq;rcbusquamoptimeprofpiciendii 

Addehis, quodisiquivicithoftes, ferefibi 
metuita lociis , quos in pugna: vidoriiqj parte 
veniHenouit. Athic durafibieonfulit, faepea- 
mittuncuroccafiones,aIiquando &ipf£amit- 
tunturexpediriones.Qii.id quodaliquando mi^ 
lites fad:i infolentes.viaoresPrincipes (equi re, 
cufant ? quodaccidift;enouimusAlexandro& 
LuculIo.Neq-, omitrendum eft.nirais raagnum 
cxercitum deuaftatis regionibus , per quas du- 
citur.fibiipfiaraputaremediaviuendi, utfame 
concidereautdiJabi necefte fic copias , eriam 
nullo infeftante hofte. Hinc optimum eft ad 
frangendos tam immanesexereitus , utmora 
tlebiiitenturjdonec vel defedu pecunis vel ali- 
Rionia! iponre^ifBuantatq, euancfcant. Vlti- 
mum quod huius Monarcha; imperiumintra 
certoscompingitlimires , eftnaturalocorum. 
Caucafusenim , quiinmillebraGhia&raiiios 
dilcedit, qujcdam vicina regnatucaprseftacab 
inuafione,quod eavelutnatiuo muro cingar, a^ 
iicubietiamomnesoccludatadims,prsfertim 
cqiiiracui , inquomaximavishuiasPrincipis 
confiftit. Neq; enim is,qui in planicie & paten- 
tibus campis bene pugnacj idcm in moncofis af- 
perifq; faciec locis. Oftendunc hoc esemplo 
fuo Rcsburenfes,qui mcoientes Montes Cam- 
baiae , nihil fibi ab liuius Principis raagnicudine 
mecuuHC. SuntautemhiResbuteiifesreliquia 
qua^dam prifca; nobilitatisineo regno,qui pri- 
moMahometiftarumincurfupulfifuis (edibus, 
inmontes ilios fe Tcceperunt , quifuntintet 
Cambaiam &Dium. Etnuncquidemfuafru- 
untur libertate,fempcr armati,aii^uando etiara 



quajftuofas in loca cainpeftria facientes exeur- 
fiones. 

His omnibus impedimentis adiungi potefti 
quod muitairegiones finc fteriles ^ qusdam etil 
deftituta: aquis , ijcut Duicinda eft infinibus 
Cambaiae, uc hacexercitustraducinonpoiliti 
lungehisifiplacet , iaauramtcmporisjquod 
?ftasferepi-5tereat,antequamaddeitinatumlo» 
cum duci canc<^copif poifinc-Intereamoriuntut 
autdebilitanturfaltmiequi&hominesjfuper- 
ueniete hycme,fiuntq} omnia hioftib, magis o- 
portuna. Ha:cfesGbegitmilItos, utcbpiasfuas 
nauibiimpoficas in hofticum deportarec, quod 
Gerraanicum feciile cowftat beiio contta Aie- 
roannos. Mdgor autem non folum deftituitut 
ciairefedetiamcommdditatepbrtuum j cum 
LufitanitotumfinumCambaienfcmin ftiaha- - 
beantpoteftate , occiufisciusfaucibusbenefi- 
cio duorum munimencorum , quomm aiterum 
dicitur Diu,alterum Daman* 

Poftremura eft,quod a propagandis imperii 
fuipomoeriishuncPrincipem cohibet.potcncia 
vicinorum regum» Neque enim Rex Pegu^ 
anuseimultum cedet potentia, iotregnoruni 
prouinciarumquc dominus , ut non neceiTe 
habeat , iquoquam fibi metuerei Si enim 
ille regnum fuum propagauic intra Gangeni 
&Indum : Hiciiium extendit intraGangem 
& Malaeam. Poftcemo , ea eft propugna- 
cuiorum & munimentorum noftri tefnporis 
ratio , utveiexiguum caftellura facigare at'* 
que debilitare poflit,quanturauis magnum ex- 
ercicUmrficenim paucirefiftuhcpIuribus,qu(SS 
cogant,omnes fuas vires& chefaurosin vanum 
profundere* 

Rdigioculmfquedmmram. 15^ 

TamlatepcrEufopam , Africam&Afiam 
fparfadifieminaraq-,eftinfeIixMahometifuper. 
ftitio , ut maxima regna & impetia prope totn 
infeceritcorruperitq-,. Inter eaeft & h^cpars 
Indi»,quam modo deicripfimus,in quaMaho-. 
metifmusferevbiqueobtinet. Suntautemhis 
immixti multi Idoloiatrs : de quibusfufius di- 
cecimsicumad regnum NatfingiE nos itineris 
ratio vocabit. Sed & non pauci ludxihicrepe- 
riuntur,negociationipriE cajtens dediti ; Ne<S 
non quidam Chriftiani cx Abyfllnorum fiug 

Abexinorum gentej quos dulcedo lucri 
ex inrima Acthiopia huc 
pciiexita 



3 



Regnvm Calecvtense, 




R E G N V M C A L. E C V 

T E N S E. 



t. L(mptudo&Latmdohmusregm,cumdefiriptid' 
' nepr£Ctpuarumvrbium,popugnaculoramyadi- 
ficiorum. 

Z. Ager Cakcutenfis vberrimus in gtgnendo pipere. 
Uuius aromatis defcriptio ; arbufeula ferax pi- 
perisqualis^ tempus & modus hu granacoJli^ 
gmii. 

3. Gmgiber,Aloe,aUifruciushuiasregionis,&quomo- 

. docoUigantur. 

4. Animalia & Aues huius regionis. Saraurn ales 

canorus. 

5. Simifum & Cercopithecorum copia.Arbor mirtfi-' 

ca.qudfert da^ylos fiuenuces, fuppeditat fila- 
mentd,materimifaciendiiiteUfmiliferiCa;collu 
giturabeademfaccarUm&oleum. 

6. Serpentuminhoc regaogeneraduo, qUorumalte- 

fUmnonhahetvenenum. 

7. Matrimonioruni contraheridorum ratio,'tegibUs 

Calecutefifibus vfitata. Sponfit eorum , ante- 
quamconcumbantregtbus,dtfioranturpeYfum- 
mum Sacerdotem^ , 

8. Topulus Calecutenfis in quinque ordines diuifwSi 

Nobiles &Mercatoresquomodohicviuant. 

9. Modus eofum fcnbendi cum ftjlisferreis infolys 

palmarum. 

10. Diuitidi eorum confifiunt in abundamia piperis, 

gingiberis, cinnamomi,CarjophjUis, nuce mjri- 
fiica,mofihoodorato,nardo&mjrobalanis,thM^ 
re,atoe,camphora,cafia. 

11. Robui' regni Catecutenfis confifiit in peditatu & 

eiaftbus. RatioeorumpugnaHdi&quibm vtan- 
turdrmis. 

ti. Quantos exercitus Eex ifle pofiit exptdireadmi- 
litiam tam terrefirem quam mdrinam. 

13. Jiegibui defun^is fuccedunt fororumfilij, &qua 

de caufa ? quomodo creditor debttorem perfe- 
qUatur. 

14. idolomaniaCatecutenfiumhorribilis,quiflAtuam 

Cacodiemonis adorant ift delubro pleno pi&uris 
diabolicis, 

15» Sacrificia qux Brachmani Diabolo offerant. 
i^. Indnlgenttageneralesfingulis annisper Brachma- 

nos populo conceffji , in certo quodam huius regki 

Temptoi 

!• TNterprouincias Melabai-enresR.egnum Ca- 
i-lecutenfe facile primas obtinet,etfi non vltra 
XXV. milliariain longitudinemfecundumlit- 
tus maris potrigatur.Regis huius potentia con-. 
• tcmnenda minime eft , eftqueeius maxima di- 
gnitatis&auftoritatisin illispartibusoricntis, 
cnmappellaturZ^iWor/», idcft, Imperator, ita 



volentei^dreimalo omnium Malabarum r^ge 
qui profecturus Mecham^bique fincra vitzfa 
durusjnomen fuum,id eft , appellationem Za. 
morini potiirimum reUnquete voluic regi Calc 
cutenfi.Habet igitur hoc regnum,iat diximus.ii 
iongitudinemiUiariaXXV.inlatitudmevixX 
Capuciregioniscft Vrbs Calecutum, commu 
nicansnomenfuum tociregioni, fita inlittot 
maris^tria milliaambitufuo complexa. Moeni 
bus cin6taminirne eft,qUanquam contineacV! 
habitatiortum milliajongisdfeinuicero diliun 
darum fpadis. Milliarivno ab vr-be diftatPor 
tnsjcui Capocatenfi nomen eft. Domus huiu 
vrbis fere funt humiles , ftrudura viU , quod, 
fundamentapaulo deprimantur in tetram ptc 
fundius , aqua fubfiUat,ut magna & pondero; 
sdificia fiiperftrui non poffint. Quin & MetC; 
torumdomus cEeterisfplendidiores vix XX^ 
cOronatis ajftimantur, cum pleraeque aUs vi 
quartam huius precnpartem adxquent. Altiti 
dohorv^m maj aUorumhominisequoinfidei 
tis altitudinem non multum fuperar. 

^lmlitds&IS^aturafotK 

Gignitager Calecutenfis plutimum piperi 
cum idetiam in ipfavrbe colligatur. Eftauce: 
arbufcula ferax piperisftirpe imbcciila, ut(i 
fponre eteda ftare non poiric,red ridicisfulcri 
queftacuminartdaficut vites. Mulcumaccec 
ad fimiUcudinem hederse,qu£e crefcendo proi 
pitfi:andicqueinaltum,ficIauicuUsfuisaUqu 
viciHumapprehenderepollic.Habecautemfi 
tex fiue virguhum iftud plufculosraraos,di 
veltreslpithamaslongos : Foliaeifuntqua 
fere Malo Afl^riac^.nifi quod h(jc fpiffiora p2 
lo func,& tranfuerfis Vineis diftin^Sia. Depc 
denc a fingulis plantis circitet VI. Botri , ped< 
VnUmlongi, colorequdis eftvvatumiamp 
mum macurefcere incipientium. CoUiguni 
0(5lobri &Nouembri mefibus,cumadhucv 
des func.deponuncurque in mappa , &SoliS 1 
dusexponuntur , veletiam fupraftoreisiu 
ceis, vbigrdnum intra tertiumdiemnigrefi 
inftarbaccaeiuniperi. Nonautemegentarb 
culsc ills incifione aut amputatione luxuri: 
tiumfoUorum , fcdtetratantum bonumf 
humanaemanuscultiitaprocreat.PutatPHn 
fruticesPiperisferaces.eirefimillimasiunipe 
nec crefccrd^ipernifiad radicemCaucafiMi 
tis , quaparteisSoU Metidianoobuetfus 
Sed nos expet ientia diuet fumdocuit , 



Regnvm Cal 

. Prarter Piper gignic eciam Solum Calccu- 
tcnfe radicem Gingiberis, qiia: non infra tres 

, pcdcis in terrraocculcaciir, vt cannarum (uiea- 
runditium radices. CilmeruiturGiiigiber.re- 
|irK|iii:urihcerQOdiulTi vniini infofli.&coope- 
fiturrcrra, vndcin filturumaniium denuo ran- 
tilndeiTiGirigiberisindddepr^mipotcft.Qilod 
in rcrta plana Colligicur fpenem allquam My- 
robalanorurii rcferCiScd in agris hutnidi s Sc i ti- 
befcente folb qudd repcritur , non vrlius efi: ge- 
iierisi Defru6libas arboreiS,qni huicregioni 
pccnliares, &nofl:roorbiignocif'unrjdeq; eoru 
baibarisnominlbuSjnihilopuseftmlllca refer- 
reiid ct>nftariqub(Harii inreteos pruHof um Da- 
inafccnorum.alibs ficUum,aUos peporiurii 6c 
iTiclonum iapotem repirxfenrareiSed Aloe quo- 
quehiccblIigirur,gurtimiosfpecies,quod colli- 
gif ur ab a tbuf cula eredta j fi ra plici f ad i ce , i n ftar 
bnculiin rerram dcpaiti. Scirpeeftferiera,odb- 
rc&guftuamaroi 

■ Animalium in hoc fegno varia teperiuntur 
genera:Leoncs,Apri,Cerui,Capreoli,Lupi,Bo- 
ues.Bubali.ElephanreSjEqui&alii.Sunccamen 
qui aflirmenc,pleraque horum tion hicgigni^ 
icd aliunde importari. Omnc genusPficraco- 
riini hic valde frequens eft,virid€s,rubicundi, 
verficolores , quorum tanca hic copia , vr cufto- 
des ruri conftitaendi fint , qui Orizam Sc fruges 
ab iis defendanc.Cornicantur aurcm atqne gar- 
riunt mifum in modum,ncc raagno pojrant er. 
iam plures coemiprecio. Sarauus ibi cftales, 
miaorPficcaco.fed vocemultofiiauiori. Dice- 
res perpecuum hic elfe ver,ira lemper florec hu- 
mus $c vircnc arbores ob (uauitatem aeris & 
temperamencum ccsli. 

. Simiorum &Cercopichecorumncmorahic 
plena funr, qui agricolis non parum molefti 
lanr,ciimconkenfisarboribas,quce nucesrefe- 
runt.euercantvaia, quslndiibicollocauerunr, 
vt excipianr humorem iUarum arborum,quo 
incohc vcuntur loco vini auc codtae porionis. 
Porro ha^c arbor bonitare fiia & vfii vidctur 
mihi csreras onines fuperare. 

Fcrc enim dadtylos inftar Palm«:gignirnu- 
ccs fiiaues guftui : fuppedirac ligna 8e focum , & 
filamcnca qiisdam acmaceriamfaciend^tels, 
qujc fimilis eft hemi(erica:.*quin & vinum,& 
faccarum , & oleum exea colligirur. Sed&alia 
quardani arbor cft,non multunj fpecie abilla 
diffvTens, quae Gofiypium gignit & Byfli fpe- 
ciem. Ex foliis eiusconficiunttelam quandam 
dclicaram mulritio purifllmo fimilem. Subvl- 
timo fruilus cius operimenrolaretnucula,mi- 
nimi digiticralluie. Tota veranuxdumcrefeir, 
repletur aqua,qua;fimulcum nuceaugetur,vc 
cum nuxiam perfedta fit ,coIligatur inde aqoa, 
claritatc nihil cedens aqujc rofarae , quae dcnfa- 
tur in olcum fiitis crafium.Manc.fic veipen inei- 
fo trunco,eftluit liquor , quiillis fuauiflimi vini 
loco ciFe poteft. 

Serpenres huius regionis cor^ore func ad- 
modum vafto, vc nonnulli coriTpedli fuerint, 
non minores raoleporcellis. Capttaillis va&a 



ECVTENSfi» iif 

Si dcformia , pedes quaterni , h.-ibira tio iri locis 
paludofis. Hos incolae venenum habere ne- 
ganr. Alios vero ram praefenti vcncnb afl!ef uri.ri 
V t fi vel leuirer (aucient horiiinem.moficridum 
ci fit: & horuiti qUidcm in iregno Calecutehfi 
numetusnoiieftcxigUus. 

tMores ificoUrupi* 

Narrant tegem dudtufurii vxorcm ,non(o-7i 
lere cum ea ( fiqiiidem virgo fic ) concumbere* 
nifi prius eaui furirjmus Sacerdocum dttioraue- 
tir, pro quotam laboriofoofficioRexeiliume* 
rari iuber rancura auri* quariiura apud rios t)i 
Coronaci confticuunci CapcuruS cibutn tex» 
humi decumbic, fineftraguloautmappa. Cir- 
cumcum confidenrvelaftancSacerdoresidili- 
gencer eius intenti verbis , necad quartum f)af- 
fiirii ad eura accedunc pf opius. Honoratifllmus 
poft regem cft Sacerdorurri Ordo: quosle- 
quuritur Naiiri, qui Nobiliurii nbftforUm iti- 
ftarfunfi Hislicergeftareenfem,clypcum 5ct)i- 
pennem,qUotiesforasprOdeurit.Tercius Ordo 
eft opificum & fellulariorum. Quaf tus pifcato- 
rUm.Quintus eorum,qui piper,virium & nuce^ 
coiligunr; Vicimus(^quicarneneciam prioriaC'^ 
c6n(erur) eftagricolarurri ,qui eicaruis Orizaifi 
& frumeflcum Coiligunt,&: hiprope tiianCipid- 
rumlocohabentur. 

Habiru fiuearriiuiu hcqUferexiiequeregini 
vtuncur niriiis magnifico:& habiratoresvrbiUrti 
prope rori nudi incedunt,IinteoIotantumve- 
renda tedi.Egreito foraS rege,vd ad vehahdijrii 
vel ad peregririandUm jSacerdotes cUram ^e- 
runr reginae. Nobilium & Mefcarofum ratid 
viuendi hxc fere eft. Ihrer amicos &:fodaleS qui 
coniugati funt,non eft irifrfcqUehs,\!^c ihferfiS 
permutent vXores,roborandi amicitis ergo: at 
pueri qui indcnafcuntur,iniusfunt,qUipateil 
cire creditur. Conueniuric aliquahdd iepteni 
in ter fe, vt vnam aliquam fceihiiharti vxof is loco* 
habeant, & alternacim cum ea cdncumbah6 
qus fi infancem ex promifirUo illo cohcubitti 
peperir,darei qui ipfi placuerir, ncq[Ue hidaUdeC 
oblacum donum recufare. Pranfurictinaruriqi 
humi difcumbunc,& prococlearibus Vtuntuc 
foliis arborum. Qui regem fequuntur Aiilici, 
caput tegunr tafciafericacoceineicoloris. Co- 
ttiam omnes promittuntlongilfimam, quam ta- 
mendefundo regeabradunt, vti&barbam.in 
fignumludtus & rrifticiar. Mulieres eorum nul- 
li omnino reiftudenc , nifi vr fe comant ornenr-if 
que, vc fpeciofiofes appareant,ita vt quamuis 
nudx progredianrur in publicuffl j oneratae ta- 
rocn incedaaraurogeramisque,quasin auficu- 
hs , colio , brachiis , crutibus & fupf a pe^us fe- 
ifunt. Scribentes folcfttpingere Itcteras ftylofer. $4 
reoinfoliis qivirundam atborum. 

piuitU CaUcutenfium. 

Maxiraas cxpcs acquirunt cx iiegociafK>fie 
huius regni incolar, cum non Ibluni vcndant pi- 
psr faum cum gingibereperegrinis » (cd & aro* 
TT vcaxtk 



1 



ilS R E G N V M C A L 

mata aclue<SI;it!a, quae ipfinuUo ncgocio permu- 
tatione nancifcuntur. Cinnamomum enira ad 
eos adfertur ex Infula Zeylon^cjuzLjmilliari- 
bus Germanicis ab Calecuto abcftverfusOri- 
entem. Caryophyllos cum Nuce myriftica & 
floribus cius accipiunt ab Moluccis : Mofcum 
ab Pegu:Margaritas ab Armufio; Naidum cum 
MyrobalanisexGambaia:Thusex Arabia: A- 
loen & Camphoram ab Chma: Piper oblon- 
gttm exSumatraInfjh:poftremoIignHi"n Brefi- 
licnfe ab Vrbe Tarnafibrii Siibminiftrat etiam 
Calecutum exteris magnamvimCafiae>qua:in 
eiusercfcitagro.Eiajc merciumvarietasfacit,vt 
Vrbs ifta fic veiut communeEinpotium Mer- 
eatorum Arabum & aiioi um, qiv in Oriente 
. negocianiur, vndeinrerdirillimaslndisrefcrri 
poteftrvndeetiam facihs conie£turafieri poteft, 
quantiE fint opes regis 8c prouentus. 

Vere autem dicere poirumus,negociationera 
rerum aromaticarum tam e(rcqusftuofam,yt 
vel fola Principem opulenrum reddere poffit, fi 
pottoriorura & vedigalium magnitudinem 
confideremus; accedcntibus mercator um diui- 
riis , quae tantae funt, vt cum nonnullis principi- 
bus Eucopa: Afric£eq; depeeuniarum multitu- 
dinccertarequeant. 

Vifesmiliur^Si 

Rarifiima eft apud omiies Malabarum gen- 
' Ees. militia equeftns , non folum quod rcgtones 
• iftae equos paucos gignant(qui enim ibifunr, 
fere e Perfide aut Arabia eo vcnerunt) fed 
quod ipfe fitus ac mgeniura foli equires non fe- 
rac, Sicutenira inquibufdam Septenrrionislo- 
cis apud pedites farilfie illae pralongas in vfu 
nouiunr, nequeapudequiteslanceae,quodfub- 
inde per fyluas iaccucndmn fi[;ira Malabarcs 
non multum equis vehuntur, quod crebrsa- 
piid eos finranguftiseacciauftra viarum ,inter- 
iecis viis alicubi per fluuios ^alicnbiperSinus 
Maris , alicubi per paludes ^ & angnfta facienri- 
bus itinera. Omne igirur eoriim robur miiitare 
confiftit in peditatu & vinbus naualibus. Et 
peditatusqusdcm haceftrario. 

Primomilires omncs funt nobiles, vocan- 
'* turque Naiiri.Hicum feptimum annum atrige- 
runtjmittuntur ad Gymnafium , vt ibi vfum ar- 
mor um addiicantjinftiruti a Gymnafiarcbis,qui 
eos non tantum in e3pala£ftraexereent,ied& 
merabra iundurasq', eorum vngunt oleofefa- 
minOjVt aptiftimi euadan tad pugnandum &fu- 
pra modun>,agiles, vt membra fua iadtare atqu6 
fleilere poffint, tanquam deftituercntur offi. 
bas. Accedit ad hoc perpetua armerum trada- 
tio , quod gnari , vnum aliquem i n multis rcbus 
fimul excellere non polle , toti fe addicant gla* 
diatoriaE.kisntias.Suatautemarmaeorumanti- 
quitus vfitata , hafta longa , arcus & fagittae, gla. 
dius,cum clypeo. PoftLufitanorum vcro ad- 
Ueneum didicerunt artem fundendi machinas 
«ne^s conficiendi bombardas minores, vc 
crad:are ea omniaiamfatis fciteatque commo-> 
deaocincaam & puluiseocuraPyciDsmultis 



E C V T E N S Ei 

modisnoftro melioreft.In acieni p^edeantftfrf ! 
nudi,praetervmbilicum, ncqj thoracibusvten- 
tesnequegaleisferreis. Hincfit,vtoptimctra- 
dent arma,&ad quoduis pugna? gcnus apti finn 
Immin ent enim hofti ex improuilb, & r urfustn 
momento oculi rccipiunt ie; ita, vt cum eos 
longe abefte pu tabis, a tergo tibi inftent , vt ne- 
que infequi cedentes , nequc fugere inftantes 
re<Ste poffis. Neque enim ta rdior eft eorum pe- 
dtumcurfiis, quam expeditiillmiequitis. Vbi 
ad raanus ventumeft,quod non nffi coatti faci- 
unt aut inuitati occafionefaepiuspundimfari- 
uni. Alligunt capulisgladiorumfuorumcectas 
laminas jereas vel argcnteas, quarum conculla- 
rum ftrepitusiliiseftprotubistympanisve. 

Eft inter Naiiros quidam Ordo miUium, qui 
Amoques vocanrur,quorum hacvnicaeft pro- 
feffio, vt magnafeueritate & contemtu pcricu- 
lorum vindicent mortem interemtorum fo- 
ciorum. Quod firegeminterficicontingat,fii- 
rioforum inftar in vltioncm eius currunt.vt 
nullo periculo retineri poffint. Haec eft ratio,vt 
Indorum reges magis minusq>aeftimentur,pro- 
ut plures vel pauciores Amoques habcnt. Hoiu 
exemplo carcriNaiirianimosfumunt.ciialio- 
quin domi vxores non habeant, quat um amore 
apericuiis auocentur. Multa enim funr fecula, 
cumPrincipis cuiufdamcxcmplo legibusqirau- 
lierescfiecomrannescGeperunt.Addcda hiscft 
ingens b orum Naiirorum licenria & arroga ntia, 
ad quos nemo plebeius adire propius audet, nifi 
qui vetbenbusGontundioptar. Tranfituriper 
plateas VrbiSjmittunt antefeferuos fuos,qui 
populum de via fubmouc ant. Quod fi lanitfa-* 
ros nimialibertasaudacesin beliofacir,xquuin 
eft , vt Naiiri animofiores fint > quorum vultum 
nemoplebeiusimpuneadfpiccrcpoteft. Vnde 
fere nonin vrbibusfedagro habirant, indomi- 
ciliis ci ndis fofla & vallo , infuperque duraetis 
vepretibusque in laepimenti fpeciem , vt diffici- 
lis fit ad eos accelfus. 

Si quis igitur fcire veli; c^^a-Stius , quantii mi- 
litu Rcx Calecuranus poffir inmiiiEiamcduce- 
re.difcet hoc ex expeditionibus quas cotraLu- 
fitanos fecit :inprimis anno MDIiLcumLX. 
millia eduxit contra Eduardum Pachctum,E- 
raanuclis regts copiarum dHcem,quituncfiti 
defendendas fumferat partes Regis Cochinen- 
fis. Marina veroeiusRegis claffis conftitit CC, 
nauibus, in qua expeditione per menfes V. per- 
feucrauit.AnnoAN.C.MDXXIV.obfeditide 
Rexpropugnaculum , quod Lu fitani ftruxerant 
nonlongeaCalecuto,exegitq-,in illaobfidione 
totam hyemem. Etfiautem Lufitanialiquandia 
fatis mafcule defcnderuntmunimentum,po- 
ftremo fameu ipfi deiecerunr &complanauerut 
iftud,cum tantam efieregisilliusviderentpo- 
tentiam.Anno^N.C.MDLX.obfeditidemrex 
Galecutanus ArceChialenfem,camq-, obtinuit, 
coadoLufitanoru in ea pr^fcfto facere deditio- 
nii Nec lemel^ftendit ide rcx quamuclaffe ta- 
Icat. Cu enim aliquot obtineat porrUs marinos, 
ad quos crebci commeant mercatorcs, facileci 



« 



Regwvm <2a; 
ibft^tantuttt alrmare nauium numerum , quantus 
lipfiphcuerit. Quanquam non negaucrim , no- 
ftro tcmpore omnes Indorum vitcs maririmas 
Iplurimum ccdcrc claffibus Lufitanorum, (iue 
ipias naues fiue milites clailiarios confideres. 
Iderti ^uoque fidemilitiatcrreftridixero,non 
crrauero.Qtto padlo enim fieri poreft,vt homo 
nudus non metuat ferrum ?aut quomodoar- 
roatus tedusque bonis fetramentis liori erit 
audacior nudo? I^imirum ha^c eft caufajob 
quam omncs popuU, qi.ii inbcUo armis defen- 
fiuis non vruntur, mulco pluscollocencfidii- 
cije in agilirate , quam vi,&inceleriratequam 
robore.-magis enim pugnant fugientes,qiiam 
comminus pugnantes, &in hominum muldca- 
dine j non virtute,proram puppimque vi£toris 
coUocantes. 

MODFS 'CFiERNATIONIS. 

Defuniio rr gi apud Caiecutenfes filii mini- 
mefuccedunt, fedSororis filiusad Principatum 
confcendit. CauTam hanc afferunt , quod vxo- 
rcni regis non ipfe rex , fed Brachmanorum 
fupremus dcuirginauerir,accedente aliacauia, 
qdod femper aliquis ex Sacerdotibus rcginae 
fit focierate & velotcontubernio, lufticiscam 
rigidahic obferuacio,vt qui h.omincm datao- 
pera occidit, palo transfigaturj qui veto eum 
fauciauirjad multam regi perfoluendam da- 
mnaturi 

Creditor videns fe a debitore inanibus la- 
itariverbis,infedum reddircontra<5tum,funi- 
toquc corcice viridiabarborealiqua,vel vimi- 
ne perfequicur debicorem, eurnque aflecutus 
liqdrilio vimine vclfubereadiuransperBrach- 
nianos & Regem ,neindedifced3r,doneciSsa- 
lienum perfoTuerir, Quiad hunc modum con- 
ftringitur ,pedem loco non mouet , nifi placato 
credicore. Si vero fugerc conetur, e veftigio 
morteaJEcitur. 

Religionis ftue tultus ratio afud 
hospopulos. 

Aiunt Calccutenfes fe credere in Deum v- 
nutn ,qui Cceli acque rerrcE,adeoque totius hu- 
ius vniuerfi ptimafit caufa.Echunctamenocio- 
fum Eiciiincjdicences eum, vt fuauiter in vcram- 
que aurcm dorraire poiftr , gubernationem 
Mundi Diabolo commififlejquetn &ipfumex 
ccelitibus vnum faciunt, vtfitludcxterrae,pu- 
niatque vel prarmiis afficiat mortales pro eotum 
mericis. Diabolum ipfi appellant Deunien, 
Dcumwctofamtramum. 

Habec aurem ipfe Rex LarariUm in fuoPa- 
latio , totum perpidtum figuris Diabolicis, ea 
fpecie qua: fingi potuic triftillima. tn rpedto 
thronus eft asneusjinqUie eo Diaboli ftatuacx 
eodam mecallo,fedens, habensin capite Coro- 
ham triplicera mitra circumpiexam , qualis 
Pontif.Maximotumpingitur.A^^imaryarapro- 
ftiincric tria cornua pr olixa«& ifrontc Mi^blex^e- 



, i b V t i N s E.' ii# 

thi quat uo t minora.Otehiat pataIo,a qu6 pro^ 
mincnt dentes quatuor aprugni j nafusrefcrc 
roftrum milui,oculi fcinrillanr.tota (acies eft: 
furiofa &ad terrorcni compofita. Digiti incur- 
ui Cmn harpagonis inftar.pcdes &cruravclut 
gallinacei. Ab imo ridu faupiUm ptominet pars 
abiiimcapiieri,indextra habetahum infantcmj. 
eo habitu, vt iam ori inferacquafideuoraturus. 
Hos infatites ipfi dicuiit animas reprsientare 
humanas. 

Hoc Motiftrum SaeHfici ,quiapud barbarOs 
hofcc Bramini vocantur, finguhs diebus lauant 
aqua rolaecajaliisque liquoribusodoratis,ado- 
lentcs thure aliisquefuffumigiisfragrantibus* 
Dura perfumant ftaiuam,profterhuritie aritc 
cam in faciem, faciuntque idaliquotiesfingu- 
lis feptimanis. Scatuicuribi Abacusinftar Al- 
taris culus pesfiuefulciumaltumcftpedem& 
dimidiumilatitudo pedum diJorum,longicu- 
<3o trmm: humc abaeiim cooperiunt variisfiori- 
bus, inipergentes pulucrem odoratum, Poft 
hxc cffundunt ex vafeargenceQin foeulumar- 
dentiiim catbonum ianguinemgalligailinacefi 
cum mulris thymiamacisrebusqueatomaticis, 
accepcoque thi^nbulo , luftrahc aliquories Ala 
tare , fonante interea cihtinnabulo argenteo. 
Gallo gallinaceo ad facrificiitm deftinatO col- 
ium incidunt cu^tro argenceoi 

Dum autem Sacerdos hascfacrificiaperagiti 
crura cius atque brachia onerata func annulis 
fruftiliisquc argenteis,cx cpibus commetisex- 
oriturfonusiifhnis tinnituicymbalorum.A pe- 
^lore eius depcBdct buila gemmata,qusBra- 
mmos a vulgodiftingnir. FmiroSaciifiGio,te- 
plet vtramque manum rritico , exirque praepo., 
ftere t delubro, facie feraper in Idolurri coh.*. 
U( ria, donecadarbordm extra veftibulutri per- 
ueniar, ibidirpcrgittriticum, reuerfiisqUeinFa- 
num.aufl rt ornaltientaab Altati, 

Rex cibum C ipercnifi aliquoBiramihbrum jj^ 
praefente, & prim; rn ferciilum Cacodsmoni 
ofFerente,religionifibiducit. Vbipranfu- coe- 
natusque cft^ Bramini rehquias cOsuae colU- 
gunr,& corniculis obiiciunr. 

Nec rex nep illuftrium quiiquaihincimtatc 
carnesguftant, n fi petmifTu S.icerdotum,c um 
caEteriiispromif.uevefcantur. 

Non funtautem pr^tereund^ filehtio Irtdul^ igt 
gentiae folennes, quibus populus quotonnis 
donattir rncnfe Decembri, cohciitrenribu - hO- 
minibus cx omnibustotiusrfgniprouiriciis& 
oppidis ad templum quoddam in med'oLacU 
extru(5tum, cuius tedu innititurduobuscolu- 
mnariim otdinibuspulcherrirais, pehdeiiteab 
laqueari prsgrandi lampade, ad nauigii irftar ' 
formata, qu* tou adificio lunien mtnifttati 
Ipfum templum ab omni parte cingitui aroo- 
' ribus viridancibus , nuM.iquc fas ft llud ingre- 
di, nifi fe prius in ft gno iilo abluerit: ugcc-' 
dientes adfpergunt Sa*erdores o;eotxam;-uI- 
la d.promro, poftea fe accinguiir &d off rcri- ' 
dumDiabololacrificium,qneir' vbiadoia-icru^ 
fuam quifq; domu reuettuntur In'er..aBrt»ni"« 
TT i riiFJfi-' 



* 



Reg"nvm Bisnagar 



ni ^blUcentur illie omnium Jeliaoruveniami fas eft cuiquam vld^inera ftimere de iniflaicS 
eftcjue per tnduunj JEdes illa velut Afylum iuojautcotripererohtesjfedneobcrimcriqui'. 
commune,quo datur retugiumomnibus,ner 'demcapitalelitemiritfendere. 




REGNVM BISNAGAR 

S i V E N A R S I N G A. 

j ' . - • - , , , 

SvmmaCapita, 



3 



SUus huius regni. etus Ungitiido. pactpua Vrhes 

tJarJinga&Bifnagar. 
Vrduima Canarenfis, ^u<& & Concanenfts,eiufque 

frimindminifoppidamariiima. 
Magnd agrorUm tn hac regno ferttlitas , in qm- 
bus abunde crefcit frumentunhfitccarutnjpn- 
gther aliaquearomatica,nec non fericam,gofy- ' 
pium,ficu6 & nuceL , , 

4 Mores & confitetudiries horumpopulorum , &ge- 

niratim omniuni Indorum , eorumque diuifio. 

5 De tiiobolii fiue Gjmnofophiflis quorum veftitus 

tH e corticibUs arborim vel Itno incomhuflihili. 
Horumaufteravitd,cUmdbfiinentiaavino& 
Venere, Exercitiaiorumadforiferiidndasvtres 
' corporis ingeriiique. eorundem doSrina,Philo- 
fophia,coUoquiacmnregihusdehhiisdiuinii& 
humanis , de motibus coslomm & Secretis N<j- 
tura; ' , , . ' 

S Gerniani,fiue Carnidm,diligentes in confideratio- 
ne memh^orum corporis humdni, in ciirandii 
morbts,diuiridtiombus,i<!ecromdritid. 

7 ix qiiot & quthus Ordinihus ceriftetPopulmln- 
dorum. Aratoris dh expeditiombits hsilicis im- 
munes. faftores viiam degunt ruri in tentoriis 
extra vrbes & pagos. Artifices &fabri cudentts 
inftrumeriiahellica&rtiftica^ Qutntusgrdoen: 
Militum-.Sexttis MAgtftratuum: Septimui Con- 
filianorum. 

i' Veptiulndorumnoftrotempore. QuopaBoorrta- 
tusRexinhellimeat. • 

9 Prouentuim regiortmmdgnitudcqmquotannts 
ad dmdecim MiUioncs auri adfcindere putan- 
tun 

id Exefcituseiuspedeftris&equeftrki armd,inftru- 

I menta,machinA. 
n idololatriaNarfirigenfium,adoraTitium Biabelum, 

eiquetemplaadificdntium. 
12, DttA in Religione apud hdncgentem SeSite , Banea- 
' mrum & Braminerum. Vtrerumquedoilrind 
& ratio viuendi. Qui. celere foleant iiuminai 

i« A G c E N s E T VR iure iherito Rex hic po- 
x5L.tentiffimis Indor um Principibus , qui intra 
Indum & Gangem fluuios dominantur, cum 
regnum eius longe extendatur inter Promon- 
toriura Comorinum &Guadauerinum ,inter- 
quc Montes Gatenfes & Sinura Gangeticura 
fiu^ Bengaleniem, adeo vt in longitudine ha- 
beat CC.Leucas fiue DC.millia pafliium, Sunt 
<^ui di«ant hocregnum ob amplitudinemruani 



intra fpacium VI. menfium vix perambulari 
poire. Suntin eo du2 VrbesRegiae,N<t?'jjK^4& 
Bi/«<tg<jr , celcberrimas ob raercimonia. Ab his 
duabus vrbibus prjecipuis rex ifte modo Bifni- 
gareniis,modd Narfiiigenfis appellatun Aiunt 
Tarnafterin vrbem ad hoc regnii m pertinere : fed 
eam Rex Peguanus occupauir; Praecipua eft ce- 
lebritas duarum vrbium in hoc regno aChri- 
ftianis Habitatatum : qiiarum illa Coroinandel, ab 
Hollandis Hisc, Malspur , ab LufitaUis incoli* 
tur. Regis Narfingehfis dominio etiam fiibefir 
Prouincia Candrenfts fme Coi^nenfis , quxali-. i 
quia exparteaccenieturregmD-Dccancnfi. Prs. 
cipuie huius jirouinciaciuitatesmaritimsiunc 
Onor, Batticala , Magiridrd & Mangaior. O nor ta- 
men hodie Lufitanisparet,quibus&Batticala 
foUur tnbutum. Siibiedus praEterea eft Regi 
Narfingi, Rex Tfduantoris, quae^cft regio fiue 
parsMaiabarurai) 

Abundar regnum boc omnibiisircbusadv- : 
fixs vit£B humana: neceflariis. Multumenimgi- 
gnuncygritriricijfaccari, gingiberisaliarumque 
fpecierumaroraaLticarum.accedente copialanS 
fcricse & goflypii , quaritum vix alibi fisinuen- 
turus» Ager Bifnagarenfisfertiliflimuscftjha- 
bensetiaiTjfyluas&nemoraariipnifllma. Ca- 
narenfis fert Orizam, (accarunj^ficus & nuces, 
parum tamen auc nihil tritici, ordei autlegumi- 
num.Trauancorehfe folum exfuccum eft & fte- 
i:ile,ineptum crcandofrumeritofciidlibusquc 
arborcis." 

Mores Indernm mtiqui. 

Cum eorum pdpulorurri,quiohmhanctfl- 
d*iae parrem,in qua eft regnrim Narfinganum» 
incofuerunt, confiietudines & ratio viiiendi 
cum omriium csteirofumlndorumprifcisriio- 
ribusritibus<5ueinpieri(queconucn!anr,deii$ 
in praefenti locd iuri££im dicere conftituimus. 
Solebant igitur prifci Indi prse omriiBuS viciis 
fugere furti faeditaterri , no quod haberen^ icri- 
ptas leges , vt qui n5' vterentur fitterisjfed quod 
iisitadi£taretratio.Vinum non bibebantnifi in 
facrificris,curarPotus eorrim vfitatusfaiStuseC- 
fet cx ordeo hc oriza , c quibus & ptifana- 
ria coquebant. lites atc^ue controuerfix erant 

jis 



S i V E N i 

' iU ignot*,'com lus rcripcum nonhaberent , vn- 
! de neque teftimbniis nequc apographis opus 
crat,aim quifque alcerius vetbis fidem habe- 
rer.Digrediabdomo^Kdesfuasincuftociicasre- 
linquebancqus omhia figna funtmiracboni- 
tacis &innocentiae. Viuebantfere folitarii,ccB- 
nas tempus certum nullura erat ,fed vt quifque 
efuriebar.itacapiebatcibum. Corpusfspe vn- 
geb3nt,& hebeno hgnoleuigabant, vt fplende- 
ret cutis» In (epultura mortuorum & erigen- 
dis monumentis>minime crant fumptuofi : vi- 
«i ramen in fplendore vcftium niraii erant,o- 
nufti corpus auro gemmisque. Linteo deli- 
catiffimo regebant faciem ,a fole & vento.ne 
forma fieret deterior, Maximavirtucumapud 
cos erat veritas, Bullusquc erat fenedluti ho- 
iios.nificoniundajjcum prudentiafenili. Vxo, 
res finguhs hciium erathabereplures,quase- 
mebant a parentibus eorum,dances precii lo- 
co par bouni. E mulierum numero quafdam 
feruitio domus deftinabant , quafdara procrea- 
tioniliberorum,tertiasdehtiisio€isque,neque 
cogebant.has cafte viuere,{edlicitumeratva- 
g£ vencridare operam. Coronaticaputflori- 
bus neque /acrificabant neque ad Aramacce- 
dcbant: fed nec tfFundebant vidimarum, vt 
ccETcvge gentcs , cruorem , fed eas fufFocabant in 
iuo fanguine, Falfo teftiextremidigitorumar- 
licuU amputabanxur, & qui alteri prffidderat 
membrum aut inucilereddiderat, nontantum 
idcm patiebatur, fcd Sc amittebat manum , qua 
ficinus perperrauerar. At qui opificialicuio- 
ctilum cxcuflerat , fupplicium capitis fubi- 
bat. 

Regi non pueri erant a feruitiis,autadole- 
fcentes nobiles , fed muheres conditione fer- 
u«:pr3etoriani autem atque ftipatores foris a- 
gebant fub tentoriis exrra vrbem. Mulier qus 
rcgem ebrium inrerfcciifct ,id pra;miiferebar, 
vt nuberet fuccelFori eius, liberique indc nati 
fiiccederent pacri inregno. Regiinterdiudor. 
mire miniiTie licebat , fed & de noite fepius 
rautabat is cubiculum, neinfidiisopprimipon 
ler. 

Cum bellum non elTet, folebat rex audire 
licigances,& iis qui petebant,iusdicere:quin 
& ti eo temporc, quo vngebatur tergebatiir- 
qne^elFenc qui eum de faciendaiuftitiaappel- 
larent,cogebatur iis operam dare. Ad facnfi- 
cium vel venacionem cum ibat,multi eumfe- 
quebantur ftipatores , qui & feras perfeque- 
bantur, Locus vbi rex del*is operamdabat, 
fune cindlus eracextraquemftabanccuftodes 
corporis:quod fi quis ingrederetur, dum rex 
cum aliqua concubinarum coUuderet, ftatim 
priuubacur vica, Facienteregeitcrperrcgnum, 
qui eum prasibant , ferentes tintinnabula & 
tympana fonum ciebant:qui fi nemusaliquod 
intrarct ad venandum habebat circura fe trcs 
quacuorve mulieres armatasifi veroiper cam- 
peftria ingredcretur, ve&us Eler^anto multas 
circum fe habebat fceminas, in vfu armorum 
excrcitataj, quarum ali« qaidcm geftabantur 



H S I N G A.' iii 

Elephantis,ali* eqtiis, poftrcttio aliseufri- 
bus. 

Adorabant Indi louern pluuium, & Flu- 
uium Gangem,& Genios, & eos quos voca-' 
banc Deos Tutelares. Fuerantohm.diuifi f- 
niuerfi Indi in VIL Otdmes. In primoerant 
Sapienccs, fiue Philofophi . qui & Gymnofb- 
phifts & Brachmani ,fupra cjcceros omnesho- 
norati. Hi ab omni Jabore immunes erant; 
cum neque feruii^^hc^cuiquam neque impe- 
tarent; accipiences duntaxat ea qu* a fingulis 
ofFerebantur Diis. GerebAiit hi curam mor- 
tuorum,vt qui plusreliquis a Diisan^afencur, 
Sc (cirenc quid agerecur apud InferoS. Sapi- 
entes pra:dicebant fub inidum noui anni fu- 
turas ficcitates,ventos,pluuias,morbos & a- 
lia , quorum prxnocionem habere vtile eft. 
Quod fi quis horum vatum mendax depre- 
henfus fuifFet, perpetuo multabatur filentio, 
Gymnofophiftas totos nudos incefFifFe no- 
men arguit:incoIebant hi fere loca deferta& 
feceflus,difputantes de caufisnaturalibus,in- 
tuentes Solem a matutino ad vefpertinun» 
tempus immoco oculo. Vt obfirmarent fe in 
pacientia,totos dies nudis pedibus ftabant iii 
ferucnte arena. In Sapientum hofum nume- 
ro etiameranc Brachraani, quorum dcfideria 
incra nacur^ requifita cohercebancur , quique 
nulla re quam fponte terra nafcentibus velce- 
bantur.Sunt qui hos ortos putent ex Abrahami 
filiis quos exConcubinisgenuit,quosque pa- 
ter in Oriencij partes mifit , vt Sacrs Littera te- 
ftantur,cum donis muneribusque. H«c au- 
tem dona non tam conftitiiTe in auro & pre- 
ciofis yeftibus,quam bonis Artibus,inpnmis 
fcientiis Aftrologicis & Magia Naturali , qua- 
rum omnium perfecaam ii habuerunt notitiam. 
Strabo fccutus Oneficritum diuidit Gymno- 
fophiftasinBrachmanosSc Carmanos. Brach- 
mani tradebanc ahis artes , quas ipfi k maiori- 
bus fuisaGCcperant,& fequebanturftudiaPhi- 
lofophis. Carmani erunt alienigens ,ncque ex 
horum profapia oriundi. 

Honoratiflimi omnium erant Gymnofophi* 
ftac, cGoperti corticibus arborum vel tela Ji- 
nea fubtiUffima, quam nonlauabantaqua^led 
in ignem iniedfcam purgabantafordibus,&il- 
kfam e flamma extrahebant. A vino&omni 
foeminarum vfu abftinebant , donec fepten- 
niumin illo vitiEgenereexCgiiFent.Eorum cum 
regibus fermones erant De Republica, DeRe- 
bus Diuinis & Humanis,De Curfu Aftrorura 
^ Mocu CcEli,De Naturae Secretis aliisque hu- 
iufmodi. Corpora (ua indurabant perpetuis ex- 
ercitiis , iifdemq; accucbant ingenia,vt immoti 
elFencinconfulcacionibusiudiciisqUeluis. 

Finis acque Scopus vniuerlse eorum Philofo* 
phiaseratjvt bonam mortemfequereturbeata 
sternaque vica. Multuminpetueftigandisin- 
ueniendisque his infumfit laboris ApolJoniu* 
Tyana5us,vtaudiretlarcham Principem eorum 
diiFerentem de Natufa.Motibus CoBleftit)US,& 
Mutationedicrum* 

TT ' 3 m 



il2, Regnvm 

Hi nitj^icii^faert|Ot.Uli, qtti ceprehendc- 
tunt Alexandrum J/Iagnum cum vidor ad eos. 
penetraffej.quod nqn conteDCusregnopatrio 
totum armis inqaietutw redderet Orientem. 
Hxc quidem $trabo tradit , qucm fequitur Pli- 
nius in Naiur, Hiftptia. Quantum hi auxerint 
fcif ntiatn jvlpiralgm i ex Apuieii fcriptis planiiis 
ilt, Vlii cos iniris modis coinnie^idat, qui ad- 
cAtur. . , 

' i3e Gerthanis( vcl potios Carmanis ) tradit 
fupramcmoratusaadtoceospotiffitnumoccu- 
pari in cpgnitiotiie corpbrum hiimanorum,vi- 
uere Qriza integra & iti farinam reda£ta,mcdc- 
rilanguidisy&interniedicandumpotilhmuni 
vti vndtidnibus&cataplarmafi. Quofdamftii^ 
derediuinationibus&iiicantamentis,iteraque 
NeGromantise jerrare^uc pcr citiitatcsdeloc6 
ahp in aliiim. Has vanitatcs omnes oderat prio- 
res iUi,eosq; vbi poterant, reprehendebant. 

In feciando Ordincerant Agricol» & Ara- 
torcs ,qiii caeterds emnesnumerofuperabant, 
exemptiaboninibusbelliexpeditionibus. 

Hi ghfceilte bello ab hoftenonaffliguiaturj 
fcd omnes eos finunt pacefuisqjperfruilabo- 
i:ibus,quafi totius Orbis bono kbdrantcs . Vn- 
de mirandum non eft, regiones tias omnibus 
rcbus neccirariis aburi4arej& ipfi hac tcanquil- 
litate egregie perfruuhtur , viuentcs ruri cuni 
Txoribus & famiTia, fecuri ab omnibus , fi regi 
«enfiimpendanttributuraquci , 

Tertius ordd erat Paftoruih fiuc I>ecuarid- 
runs ^quiin oppidisjiagisque nonhabitant,{ed 
cxtra ea iii teiitoriis mapalibusque. His vita o- 
innis(firaSterpccuariam)invenatione,ftruenti- 
bus. pedicas rtdxiis animantibus, quarUra in- 
,genis in his regidnibus numerus,vt etiamfru- 
iius arborumlegctesque iaEdant. 

^arcum Ordinem db^inebant OpificeSj 
interque eos fabriarmorum ©mnisgeneris, de. 
indc fabri inftiumentorum rufticorum aUo- 
rumque quorum in vitacommuniviuseft. Et 
hi non folii erant iramunes a bello & exadioni- 
bus.fed & accipiebanc viritim frumcntuniex 
granarjis ^Leg^is. - 

Quiiitum locum obtincbant railites : hi k 
priiria pucritia exercebantur in ar rois^vt ea dex- 
tertime tra<aare noflent.quorum lahe nume- 
rus magniis efat.Eoruni vero Elephanti & Equi 
alcbariturimpetifis Principis. 

iti quinto gradu conftituuntur M^giftratus, 
«[uiintentQ inptifinesocuIoobferuabant,quid 
vbiclue rerum gereretuf , vt rex pct epsde o- 
mniDiis Cettior fadus, mederi rebus labdranti- 
fcufppllet. ■{ i 

ttx feptitTiP fiipremoqiie ordiiie coIIoGabaii- 
tuf 4ui prfiSerantGonfiliispublicis,iiumerofa- 
ne exigu0,clariffimi tatnen prudcntia & nobili- 
tate. horura collegip legebantur confiliarii 
regii , ^i^: qpibq? erauiffijma rcgni negocia com- 
inittebantiir,viide &inpmnibus6ontrouetfiis 
iudicium fprre,potpra|it.Exiifd?m defumcban- 
tur Pra fe,tai 5^ Redlores Prouinciar u m . 

Prxrcr hos omnes ecant conAituti quidam 



B I S N A G A It 

virilUuftres,qiidatent operam,ne quid aduer^ 
paterencur hofpices &peregrini, & li quem ho* 
rum morbo affligi contingccet, adhibebant 
Medicura : fi defungeretur £Eger , mandabant 
corpus terr», teddito auro,argento bonisque 
eius proximis demortui agnatis. Erat autcm pe-^ 
nes iudices vniuicuiufqiicloci , punire eos , qui 
de perpetfatoaUqud crimine conuifti fuilTent. 
in da paitc qux Marc Auftrinum & Malacam 
coritit5git,viuebarit jiaftores carnibuscrudis.Si 
quis enirii fiuevirfiucmuhef in mdrburninci- 
dillet ,aderarit prepinqui agnatique eius , lan, 
gtictrjtemqj neGidedebant,qHoddiutius«gro- 
tando carries faceret deteriores. Interfc^ura 
ergo eomedebant,& ad eundcm roodumde- 
crepitos fenes tfadabant. 

Alibi neque hominem neque aniroal aliud 
vllum interficiebant: fed nec femcnteraproifc 
ciebant, neque domus sdificabant, viuences 
herbis fortuitis , & quadam milii Ipecieteraere 
nafcente. His fimilibusque rebus vicara toleta- 
bant. Si quis eorum in morbura incidiflet,reci- 
piebat fe in defertura, certus, neminera pofthac 
fui gefturum curam,quo padoraoreretutaiiL 
fepeliretuf. 

LMotes recentiereL 

Ditiores in regnoNarfingerififagumferunt i 
bteue,vel potius amiculum,tegentcs caputTu- 
lipane, mor» Turcarumi fed verficolore. Plcbi 
nuUus amid:us,riifi qudd partes genitales tc» 
gunt. 

Exiiurus rex in bellum, pro ^aludamentofu- 
mii logam xylinam, cuifuperiniicitChlamy- 
dem lamellis foliatis aurcis pleriara. pro lerani- 
icis xp fimbriaambeunf ordinesaliquotmargaw , 
ricarum&geramarum preciofiffimarum.EquMfr 
tins non minoribus diuitiis eoopertus eft.vtca- 
f um vix iniri fatio queat. Caeterum incolje pa- 
riem vulgo non comedunt , viueritespotius O- 
riza.carnibus &pifcibus ,fru£libusq;quosari# 
bores proferunc. 

, li qiii Chdfomandelam ineolunt, iri rantas 
adiguntur cjftremitates, vt liberos fuos ven- 
dSnt,fi vnd anno pluuijB null^cadanf ,quan- 
qtiam hoc per plcrafquc Indise rcgiones npri fit 
infrequens,qudd patres vendant liberosfuoSt 
& ipfi aduItiicipfosaliquando,ptecidnonita 
magnd.I^riricipumhuiusregni moseft,vtvalde 
fibi placeanf, fi adiu^cantur ferut)^ nobili n^tos 
genercquibus &Tliquando filias elocant^vt 
hxredes fianc dominorum fiue patronoruiM 
fuorum. 

dpes ^ fiiuiiia^ 

Sunt quinequ3quamdubitativolunt,quin ^ 
Rex Narfingae perdpiat quotannis Xll. auri 
MiIIioueS|)ex quibus illeduoscum dimidioiR 
Thelauros fiue^^rarium fiium rccondat , rcli- 
quum omne impendat.vel in fplendorcm Aa^ 
fii£e,vel fumtus Milita|cs. 

Sttnt 



S I V E N A 

Sutit autemCC.velutfumrnimilitisdluces, 
I igaibiis diftribuit regni fiu agros, bac coditionc 
i yt quifqoecorum regiin militiam profuiicenti 
! «ckincat cercumnumerum Elcphantorum ,E- 
c|uitum,& Peditum. Sancautem Feudaliahsc 
bona tam qn^fhiofa, vt fint, quiex iisannuatim 
colJigercpoflinrauri MilliQhemvnum.Neque 
incredibilehcjfc videri debet,cam in hacpartCi 
qnarprope maximaefttotiusOrienfis,nonagri 
tanrum,red&metaIIifodin£c,(yln3E,ip/3equead- 
coaquashisPrmcipibusquxilumadffranr.NS- 
qiie cnim cuiquam abluere corpus ;n Gange 
fluuio hcer, nifi prius perfoluto argenco , cftque 
in regno Narfingas illa aquacmcndaprecio, fi 
eam a/portare quis velitjadncfcioquascxpia- 
tiones vel fuffcrftitiones. Cum igicur rex fit dd- 
minus foarium in fuoregno,nihilreIinquitur 
populo pirjctet"Iabores : diuifis igirar regni fun- 
dis prardiisque inter Tribunos & Centuriones, 
Virifimile eft,quofdam exiisincredibilesper- 
ciperc redditusi 

Robfir miliure^ 

Commutiis fama cft, Re: eni Bifiiagaris & 
Ni5riing£e habere femper in riri ^ XL. millia 
Naiirorum fiue Nobihum , qui omnes militias 
deftinati fuht,addidbi ftipendiis rcgiis.-praeterea- 
<^ue equorum XL. millia,qHipartimaPctfidc 
vcniuht,partim cx Atabia: Elephantosauteiii 
CC.Si vercJ vishoftilispatrisingruatjcertura 
eft, cummultomaiorescopiasin hoftem dUce- 
repofic. OftendithocIohannesBartofius,curn 
depingit exercitum , qnem ChefnattlsRexElif- 
nagaiis duxit aduerfus Idalcam in expeditione 
Rachienfi. Aitigiturexerciturhillum in plures 
djiiifum acics, velut membra,fub certis milital^ 
ie Tribunis Dudloribufque. Primum agiiien 
duxiffc Camaraicum, cum Eqiiitibus M. Ele- 
phantis XVII. Pcditum XXX. millilaus. Hurtc 
fecutum TierCabirarum habiiiiTe Equitum II^ 
milHa,Eiephancos XX.PeditumL.miIlia. Ti- 
manapaicum duxifte tertium agmen.in qu6 
fuerint Iltmillia Equitum & D.Elephati XXX. 
Pedites (exagies mille. Hadapanaiciim fecutum 
habuiffe Equitum V. millia, Elephantos L;Pe- 
dituai C. miUia, Sub Condouiaro militafte E. 
qnitum nuilia VI. Elephantds LX. Pedituni 
CXX.niiUlrt- Gomorum duxiiren.milha-.Bqui- 
rum&D. EiephantQs XL.Peditu.VfiroLXXX.- 
miilia. I?Qftiernd Gendraium BqiiitesM.Elc- 
phantos X.peditUm millia XXXi 

Poft hanc exercitum proceffifi^e Eunucho^ 
Regis cum M.Equitibtls,Elephantis XV.& pe- 
ditum millibus XL.BetelumCubicUlariura du- 
xiHc Equitcs CC. Elephantos XX^ peditum 
Vlll.miUia.Comarbecum duxifle EqtiitesCD^ 
ElephantosXX, pcditutamilliaXV. 

Hos omhcs feqUtltUm fuilfe ipfum RegenJ 
ciltplJrsjtorianisStipatdfibusque, quorum hic 
fuerit numerus. Equitum rtiillia^VLElephenti 
CCC. Peditura millia XL.Ad latusei adequi- 
talTe Pra)fc«aum Bengaporenlem,eumaliisclu* 



«. S I N G A; 

(aoribus Ordinum.qui & ipfi [\xn€t\m fub fi- 
gnis habiierint IV. milha Equitum, Peditum 
LX.miIha,ElephantosXXV. Pfxterhas copias 
tomnes adfuilfc Equitum miilia Il.pcditum C. 
qui omnes inparuas turmas & mahipulos diuifi 
fuerint,vtinftar velitum anteaciem difcurre- 
rent, & perucftigdrent, qtioriam loco hoftescC 
fent. Excrcifuiii fecuta fuiffe Atjuariolofum 
miliiaXII.SQortorum miihaXX. Lixarum.Ca- 
IonumjMuIionum,Opificum,Inftifortim,item- 
que mmentorum tantum, vt numerus compre- 
hcndinonpoflit, Quantaaurem hxcinvniuer- 
fam fuerit muItitudo,vel indecoIligip^fTeait 
nofter audtcii: ^ qtiod in tranfitii fiuuius quidam, 
qtii primorum coxas aquisluispropcattigefit^ 
vltimis ad potum non fuffecerir. In hanc expe- 
ditionem antequam iret Rex , narrat Bartofiusi 
eum lacrificafTe nouem dicf um Ipacio viginti 
milliaanimahiim jprxtereaque DCCXXXVL 
vicaimas, quarum omhiiim carnes diftribut» 
fuerintpaupcribus in hdnbrem IdohV Af matu- 
ra prophyla(aica horum mihtum omniuth(vc 
audtor refert) fuite materiagofiypinajcoiiteiii. 
tura tam firma,vtvelacutiffim2 lariCes iduiii 
fefpuere poilet : eodem riiddo & Equorurt) ac 
Elephantorum Corporariiunitafuerunt. Cuiqi 
Elcpharito fua crat impofita turris , inqj ca qua- 
terni miJites armati ,pugnantibias etiam beliiis 
proriiijfcide, qua prdongos vibrabantgladiog. 
Peditatus huiusRegis diuiius erat iri fagittarios, 
doryphoros , gladiaf ores & Cerf atos , extremis 
fefentibus tam latos clypeos,vt totumhomi= 
rierii dcculcre pdft fepoflerif. 

Eft antem obferuatione «jigriuria , Regetii 
Narfingse cum hiStaniiscopiispropemoduab 
Idalcano,qui re tdrmChtaf ia optimcinftrudlus 
fuitiabiniridfufum profligarumqucfuifle. Vi. 
denteiii autem confufionem exetciths fui,banc 
magno Principe dignam emififTe vocenii Idnge 
fibi oprabilius fore ,fi Idalcanus glotiafctur, dc* 
cifuriTi ab fefe Narfirig» Regem ijuam vi<ftum« 
Et cuni didto verbis efficacibus folaturii fuos, 
inftaurafle praehum,arque hoflres deuidflc. In- 
rcrfuerunt huic cohflidui XL.Lufitahi,fccuti 
partes Idalcani. Cepit Rexp6titusvi6tofia,e- 
quorum Arabici gerieris IV. millia , Elephantos 
C. Tdrmenta aenea maiora CCCC.& ingen^ 
rem riumerum minorum : de iumentis. eniirij 
tentoriis,im^cdifnenris & c,agtiuis nihil certi 
dici fcfibiquepofeft. Noftrq tempore dup du-: 
ces infufrexeruntih hunc regemjquorum prior 
VirapariajusriomineNfegapatarig;habitat:aiteii 
Vengapatir loca quasdam circa Myipuram o£- 
eupauit. Vt aUtem Rex Narfings fifdmptidri- 
bus vtatur riiiIitibus,fihgUlis anriis edruriilu- 
flirationem inftituir, vbi tam <lu<Si:ores, qUarti 
milites compaferc neccfleeft. Quiveltardiug 
comparent, Vel miriorcrio clientum, quam jm- 
peratuseft.adducuritriurricrum.horiore&offi-» 
ciodeiiciunfuri 

^ua fit Narjingenfium Religio. 
Fatentur hi populivnun3efleDeum,Au^o- iil 
TT 4 «cm 



l-t^ R E G N V M B I S A G A R S f V E N A R § I N G 

lem &DoTninHm totiiis huius vniuerfi. Diabo- Qui vero in perpetuum a matrimonJo abftii 

lum auccm venerantur vcaudoremomnis ma- nent , vocantur. Ethi quidem prouentus 

li.quem enixius eolunt quam ipfum Creato- annuos nullos habent , aufteram viuentcs vi- 

icra,excitantes ei magnificaTempla, attributis tam, aientes feeleemofynis, vagantesperlndix 

opuiencisprouentibuSi Prouincias,abftinentesabomnibus vohiprati- 

Suncatque affiduovcrfanturin hisTempHs bus.donecelapfocertotemporefiantiiWwijid 



certi qu'dam homines qui Idelo {eruiant:at ali 
bi proftant mrrecrices,quae corpore quseftnnf 
facientcs,quidquidhictantiir,adIdohcu!ttim 
conferunt, inftituentes incerim poellas in eo- 
dem arcificio. Sunt aureminhacrcgione,vcin 
vniuerfa prope India,dao hominum genera, 
quideteftandis his facris operancur : Baneani SC 
i3ramirii,fiueBrachmanes. Etilliquidem valde 
numerofiftincin regno,quan-)aisin diuerfas di- 
uifi Sed:as:in eo camen omnesconientientes, 
qUodnecipfianimalviuumoccidantvilum.nec 
ab aliisinteremtivefeanturcarnibus. QuinSc 
auiculas a pucriscaptasemunt,&hberasauo- 
Jarefinunt. 

Rapis 8c allio non vefcuntur , abftinentque a 
vino , aceto , vc & Nympa & Ortaco , quae funt 
genera potionis Indicse. Maceranr ie crebris ie- 
iuniis , fub vefperam duntaxat parum fumentes 
iaccari.Vel Ia(3:is, qui vero fuperftitiofiorcs funt, 
prorfusabftinent. 

Aquam faccaroedulcatam&auicuhs^&for- 
micisexhiberefnlent, qnin & in Cambaiaaiunc 
cfle domum Hofpitalemi curandis acgris auibus 
(leftinatam, 

Quidam magis fobrii,cumfevicinosmorti 
videhtjbonorum iuorum partem legantahis,vE 
per locadcferta circumcantatquearentia, &a- 
quam prxftent viatoribus reftinguend;* fiti. 
Exfenditac autem hsc mifericordia vfqne ad 
papiiiones,cum candclas hiccrnis apceconpe- 
gant , ne infedba illa circumnolitancia exuftis a- 
Tis pereant. 

Inprimomatrimonioacquiefcunt,ad{ecun. 
da voca.non tranfeuntes : opqrtet enim vxorcm 
cum defundo marito fimul fepcliri.Ca?teri non 
fepehuntur ,fed exuruntur , tam viri quam foe- 
Hiinae. Viduae , quae in atdencem mariti rogum 
infihrc nolunt , toto vitae tempore habcntur in 



eft, Perfcdi , Sc in quospeccatum amplius noti 
cadat. Ibi ineipiuntfeimmergerein omnc ge- 
nHsrurpitndinis&hbidiniSjnihil turpeautiUi- 
cicumi;idicanres,quicqnidin mcntem vcnerir. 
Horum Magifter coihgic ingenres eorumred- 
ditus, eofque diftribuit pro Inhicu, mittitquc 
certos difcipulos , qui vaniracibus fuis homines 
fimpliciores inefcent. Cxterum vcnerancur 
Braniini qnendam Parabmnum,eiuC<]i\e itei fi- 
lios,in cuius honorem geftantcrikchoidasdc 
collopendentes. 

In numerum Deorumfuorumreferuntnon 
fblum bene meritos homincs,fed & animalia 
quxdam, quibus & roagnificaTcmpIaerigunr. 
Colunt roiferrimi etiam Siraias, & ElephantoS;^ 
& vtrifqucmagisbouesatque vaccas :adeO) vt 
Rex , cum nouos Equites creat , iis commendet 
Brarainos & Vaccas. Ratiofuperilitioniseft» 
quod in hxc potifllmum animalia defundo. 
rum animas tranfirc opincnrur. Bramini qui 
littoraha loca incolunt , vefcuntur animahum 
carnibus ,excepris bubulis&porcinis,demon- 
ftrantes has fuas fuperftiriones excertis nr fcio 
quoruto Prophctarum hbris. Deo colorem ni- 
grum tribuunt, hunc efife pulcherrimum opt- 
nantes,vnde fit,vt eorum Idolafuraoacfuli- 
gine hicernaruui nigerrima fint , vlque ad hor. 
rorem {pedantium. 

Deos fuos infignes efte comedones , perfua- 
dcnr populo,vt cc plures hisofferantepulas, 
& Sacerdotes habeant qiiod abfuraunt. Sunt 
inter eos quidara Aftrologicasartisperitiflimi, 
vincentetamen malitiafcienriam. Decalogum 
noftrum non ignorant , cuius & explicationetn 
apprehenderunt. Quosfacris rayfteriisquefuis 
iniriant.fiabfide iitrameti ad filentiipromilEo- 
nem adigunt. Lingua prarcer Vernaculum v- 
tuntur peregrina > vti nos Lacina , docentqae 



famesjbaud fccusac fi deadulterioconuidaefu- difcipulos fuos in fchoHs Magiam & Incanta- 



iflent, 

Baneanorurn veftitus idem eft quiveterum 
Brachmanorum:fed &credunt Metempfycho- 
6npythagoricam.dc qua iatis notum eft. 

His tamen multo in maiore cxiftimatione 
lunc Brachmani,fiue Bramini , diuifi &ipfiiu 
duasSedastfQuidam enim vxores ducunt,habi- 
tances in Vtbibus,& aacit^uonoraineBra^ 
mini dieuatiyi. 



tiones. Dicbus Dominicis vacant Do(iiorcseo- 
rum rebus diuinis,in precibus fuisfiepchis v- 
tentes vocibus : Imfloro tuam , $ Demygratiam,& 
auxiliumperfetMum. Crines promittunt a prim* 
fere infantia ,habentque piaculi inftar,i 
manu homiois Chrifiiani cibi»» 
eaperc* 



IMPB- 



1 



I M P E R. I V M A B Y S S I N O R V M S1 V E T r E T E I A N L 




IMPERiV-M ABYSSINORVM 

S I V E P R £ T E-I A N L 



S V M M A C 



A P I T A. 



i VarU Geographorum fententk in defcribendis hu- 
itts Imper» longitudme , Utitudine , &limtti- 
bus. 

i Ouibus Monarcha ifie vtatur Titulis & Nomi- 
nibus. 

3 Trouincii&Monmh&illifubieddL, Barnagaffa,eim 

amplttudo atque fines. Beroe fiue Barua pri- 
maria eius vrbs, huiusquc fitus. aUa vrbes & op- 
f tda Infuk, Lacus, Portus, Phmontoria cele- 
briora: 

4 Defcriptio plenior buius partis ^thiopia; Regia 

huius Monarchtn inciuitateBeimalecbi,vbifre~ 
quentiushabitat. 

5 Vertilitas felt Mthppici , inproferendo ordeo, mi- 

lt« ,ptfis,ciceribus,fabis, alttsquelegumimbui, 
tiobis ettkm incogmtk. Saccaram ,vinum,po- 
maaarata, limontd, citria, oUum^ mel, ceraji- 
mm,coteneiim : animaVta quadrupedia in ma- 
^gna copia, aiies omnisgeneris, cameli, leones ele- 
phanti,tygres,fimia , lepores,perdices,anferes: 
bic omnia hic inueniuntur ; nuUi tamen Vrfi, 
Cuniculi &Cdrduelesauiiuk. QuotannishiC 
duithyemes&du&^tfiates. 
if Vndt hi Mthiopes trahant 6rioiriem:funtimien- 
tores ceremontartm in ftcrificiis , & linerd- 
Tum Hierogljphtcarum. Re^es pnfci Idolola- 
tria dediit. qui vna cum &ru cjpri & argentt 
coniemtn aurum quoque parui afitmabarit. ad - 
oYahant Solem Onentem, conuiciabantm Qc- 
cidenti. Abypni recondebant corpbrd mor. 
iuorum fuorum in vafis vitreis. confiiiuebant 
duo Summa : vnum immortale , alterum mor- 

7 Hefcnbitur regia Preie iant. Commoratio eiusfre- 
quensfubtemoriis:vefiituseius,&quantumpofi 
fe irahat curruumiumentotumquecum iterfa- 

5 Naiura & ingenitim Abjfinoriim , eorundem 
Color, corporis habitus, ctbt confueti, mos dtf- 
tiimberidi in ftromatibus bumt ftratis ■', fine map- 
pjfimpofitis. ^alisftteorumpotus. quavtan- 
tur lingiia,qutbus characiertbus tittertsve. Mo- 
dus eorumlugendidefunclof. Nauigationes J£.-i 
ihiopum. 

> Opes & diuitia eorum cx metaUit i auro , argento, 
cupxo,ferro: Copialaccari&gofiypii. p^ouentus 
annui huiuiMonarcba; 

0 QMntumfiteiufdemRoburmiiiiarL quantosi- 

ductre pofiti exercitus. Quos Reges Prineipesqui 
iicinos habeat: Confoederati & inimtci e- 

1 tigtdiim & Imperioftm dominiigentis , quod Prin- 

(«ps hi( exercet in populum [uum, CQlitur k 



fuis vt Deus. Refert originm generis fui ad R^- 
gem Salomonem & Regmam Sabt. Succef- 
fio inregno. Betieficta Ecclefiafiica & Admmi^ 
firatte Sacramentorum. Meretrices in eo regnoi 
Officia Regia eorumqUe adminijlri tn tripllci 
dtffcrentid.P(£naddulterti. 
1 1 Dua Rtligiones in hoc Imperio pottfiimum vigentesi 
Chrifiianifmus & Mdhomettfmus. Quo pa£l9 
• Fides Chrtfiidna inhasr^gionesintroduilafui- 
rit. 

ij trror Abyfinorum retinentium Cirtumcijiimm. 
Torma Templorum apud eos , qua. caiceatos in- 
gredtnefas eB,& tn quibus jpuere non licef-. 
Ccsmeteria eoruiidem , Sacramenta, Bapiifmusj, 
Confefiio i Mairimontum. Quam asrem dgant 
foimtentiantReligiofi'6rdiniiS.Antonii. Altus 
quiddni Ordo Monafiicus. Ceremoni& vfitata iti 
San£ld,vtvocdtur SeptimMd. Du£ notatudi- 
gni& Prophetia,ex qmhus fuam cumPrancis vnio- 
nem vaticindntur.. 

14 Legationes in caufa conciliationis Ahyfiinorum 
Prete-IanicumEcclefiaRomana. 

PLeriqtie omnes ,qm aiiee rios ea.quipb^ 
tenriflimus Monarcha ifte poflidet jattige- 
runr, ea potiuS perfecuti (unr , quas pirifci Abyffi- 
horum reges ftlb fuo habuerunt impeirio , quatn 
qu£e noftro tempbre fub Prete-Iani ddminio 
cerifentur,vhde & magiiadiuerfitasappairetiii 
tonftitikridis hiiius Imperufinibas. Suhtqui 
ii. ab vno Tropico ad aiterum extehdanti tri^ 
buenteseiL.veljCLVII.graduslatitudinis,qui 
conftitiiunt MCCCC. Leucas Gallicas ; & hxi 
erit loHgitudo. latitudinem eius at) Grierite ad 
Occafmn raetiuhtiir a Mari Rubrd vfque ad O- 
Ceanuni .(£thiopiCum. Clariiis autciii defci:!- 
bunt hmites eius ad hunc rhodum. Ab Aqaild- 
he ponunt ^gyptum , qua parce .^ttihgic NU. 
biam. Ad Oriencem locanrSmum Arabicuhi 
fiue Mare Erythrsum,cum parte Indii &Si- 
hus Barbairici, vfque ad Regnum Melinds. Adi 
Mciridiehi locant Montes Lunje> qui ei veluc 
natiuusmuruspriteiiduhtiin Occideritalela- 
ias eis alluit Niger fiue Senega fluuiusjafccc- 
dentibus finibus regn<ji:um Nubi® & Mahi- 
chngi. Et hi quidem funt fiines , <^uos ci fegri» 
affignant poft alios feeographos Belleforeftius 
& Mercator; Alii.etfi non loiigc! abfeunt,ita ta- 
irien firiiunt.vt limitemi A^iiibtiaremi confti*' 
tiiantsNubidmBugiatnque,vidiha.^gyptd're* 
gna : Meridionalem Montesi Lun^; Oricnta- 
lem, Mare Erythrarum cumSinuBarbarico 
regionibus Aiana & Danfala,<jU«futirparte* 



Imperivm Ab 

iEthiopiae exterioris : Occidcntalem,Regnum 
Matiicongi cum parte Nubiae & flurainibus, 
Niio & Senega.Haeceft fententia Magini & qui 
eum fequuntur.Tertius eft Hugo Linlcotanus, 
quiin fuis nauigationibus hoc imperium cxten. 
dit a faucibii^ErythrsiMariS vfqueadSyenen 
Infulam fub Tropico Gancri.excepta eapatte 
Sinus, quem Turcaf eiademeitint mcraproxi- 
vtios LXXX.annos:& fjc illo diirignarore habe- 
bit Prete-Ianus ab Odente Maie Rubrum, a 
Seotentrione ^gyptum & defertaNubiae,ab 
Auftro Regnum Manicongi, quibus fpacium 
vltraCCCC.mii.comprehenditur. 

lohannes vero Barofus,quem Boterusfequi- 
tur,air,noftroasuoLacuraI3arccnumobtinere 
vmb licum huius Imperii Tquod extendi dicit 
ab Orienre, a lirtore Rubri Maris vfqile ad Sua- 
, quenam per CXXIL miliiaria.intercedcntibus 
tamen inter Mare & dominium hoclongo or- 
dine montibus.quos Mauri habicant, qui & 
poircffionem Maris obcinent, cxcepto Portu 
Ercocan0,quiad Prete-Ianum fpedat. Ab Oc- 
cidchteobiicicur ahus ordo Montii1ra,fecun- 
dum Nih curfum , quem genEesIdoloktrsin- 
Colunt,quiMonarcb2 huicTributura ioluunc. 

Ad confticuendum iguut terminum Aqui- 
lonaremducaturlineaimaginariaabSuaquena 
vfque ad principium Meroes Infulat , quam ho- 
I dieNoben vocantjc-ricqi hocipacidm CXXV. 
mi!harium.HincducenduseftIeroicirculus,fed 
abcutusnecexaclerocundus.veiius Meridiem 
vfque adregnum Adca;(incuiusmontibusna- 
futuf fluLUUS,quemPcolemaEusRatumappel- 
lacqujinfra Melindam Oieanttminfluic>per 
fpacium mili.CCLIXlHmc conuerfo itinerf, 
finicin Adel^regnojcuius Caputeft Alar Ciui, 
tas.nouemhabensgradusalcituduiis.Eclicqui- 
dem habebic cotum iioc Imperium in fua Peri^ 
pherianonnifi DCLXXII.miiliaria. 
^ / Gscerum iaaat fcPrincepshicexftirpeDa- 
* uidis oriundum jnominncque fc Barbarofaitu 
Imperarorem vcriufq-, JEchiopiar,Rcgem Gose, 
Caphecum,Facigaris, AngoiiE, Barni,B iligua- 
^x^ Adcae, VangUrT , Goiam.T , vbi eft fcacurigo 
, Nili, Aumars, Bagamodri , Ambex, Vanguei, 
Tigremahonis, Sabaimi, Sabas, Barnagaftk; 
breuicer,Dominacorem Finium Nubia 
gypci. 

, Cum autem itobis conftitutum fity ita eius 
defcribere Iraperium , vt nunc eft , optimum e- 
rit, fingulaseiusperluftrare prouincias , in quo 
Eamcn ipfo,quantum inftitutinoftriratioferc, 
brcuitatis erimirs mcmorcs. 

Notiffima autem omnium huiusregnipro- 
iiinciarum eft parn^affa, quod vicina fit Mari 
Erythrso , cui reita cx oppofito extendicur Sua- 
g«e»<«,ferme ad ipfius freti introitum vfque.Nec 
lamen habet hxfi proaincia nifi vnum porturai 
nempe Ercocanum. Primaria huius regibnis 
Vrbs vocatur Beroa , fiue Baruay fkm&a. fuper flu- 
uium atnoenifliimum. Nondumadeomulcicf- 
fluxere zhni» eum Turcje horribilem in mo- 
dma eam regionetn peruai^aaefiinc > colk^is 



Y S S I N o R V H 

ingentibus fpoliis Sc abdudis in fetuitute«i 
multis hominum millibus ,pGftrcmopaxfada 
eftjcum Ballap.qui Suaquenae commoratur.per* 
folutae fuiffent Mille Auri Vneia:. In Occidcn- 
taliori huius |j|^duinci£E partefmons fpedlatu 
dignus afthigit, qui ab imabafi fatis fpaciofus, 
paulatim in acumcn aliquod fe colligit : deindc 
iterum fe dilatans Fungi vel Tuberis pingic fi- 
guram , vnum ambitu fuo comple(ftes mdhaie. 

inter jedificia regiafupraeum montemftru- 
(aa,Templumfpeaatur,&Monafterium,&ci- 
fternae dus praegrandes ,cum tSnto agri fpacio, 
vc inde facile ali poirmt D.homines.Afcendi co 
non nifi abvnaparcepoteft,&quidemadccr- 
tum duncaxacpt<scipicium. 

Hinc oporcec alciusadkendere volentesin-'. 
fiderecorbibus,& funibusfurfum attrahi.Tali$ 
igitur huius montis eft naturajvt vi capinequa- 
quaro poflit,heque adfcenfu,quia mmisaltus 
eft',nequefame,quiaquotannis ibi tantum cre- 
fcic,quantumprsfidiofufticiar. » ,». 

i Egredienti tibi Barnaguffam occurrent edi- 
tifllmiM©ntes,Mandafcnles,Ofa!enfes&Gra- 
tenfes,quibus veluci murointergerinofepara- 
tur Imperiura Abyffinorii abRegno Adelenfi. 

Dafilaa Prouincia , Regno Barnagafl» iubie- 
£Ja,babet praccerErfoc«WJ vrbem & Portum,has 
quoque vrbes ; Santaram,GtabelUm,laccann,Ab- 
4araiham.HicmRc&it{eS\nu% Ercocanusvlquc 
ad locum.quem veteres Adultten vocauerunt, 
qui locus fine dubio eft promiuentia illaapud 
Ercocum , vbi terra incuraacur apud Bebulutn, 
faciente curuaturam illam veifus Arabiam Ery- 
liirajo Mari vfque ad initium Freti fiuefauces 
Sinus Arabici,quaE ibi funr peranguftse, aqua 
lubfideme & infidas aliquOi apericnte* 

V bi prstenecis Ercocum oppidum , cui ob- 
iicitur Menfuria Infula, peruenies Zanaguin & 
Zatnam , quae ihnt oppida ProuinciaeLaccenfiS! 
deinde Fertum Vellt , qoae olim , AnttphiU;!^o&ea 
inucnies duos Laeus j qu! Croeodilos alunt.ve- 
lut Nilus •, hinc venies ad Porcum & Proni«n* 
torium , veccribus Mafjlon didum , noftris ho- 
minibus Caput de Docono, quod ipeftat ad re- 
gionem Dangaltn; Inter duo hsc loca Dangali 
& DtfWKofacit ma re finum, fed exiguum, in quo 
tamen V.velVI.paruje emergunt Iufulx,qus 
impediuntintroitum.faciuntque nautisfotmi- 
dabilem , metuentibus , ne in latentes fub aqua 
irapingant fcopulds. Poft Dangalin occurtU 
Porcus Zetk, deinde Daphnnus ,\hi eft Barbar* 
oppidum iuxta Veilaos Montesjhinc celebrcil- 
lud Cnput Guatdafu,iuxta qubd eft Matreum,olim 
Accaneum oppidum,ibi duplicacurPromonto- 
rium iftud, & dcferto Oriente in Meridiem fie- 
dlitur verfusiEthiopiam incerioreio. Inhocla- 
tere primum occurrit Cdrfu,o\imOfene, & Pro- 
montorium Zingitanum, vbi fle(Slitur in femi- 
circulum raare verfus Az,unum & Za^^Um, qu« 
vetcrum fuerunt E/i»« & rcmw: pofthaeciil4- 
gadazum, vbi^Lufitani fua exercent mereimo- 
nia : dcnique vltima prouinciarum , quas titUlc 
fuo expimut Monarcha ifte,ncmpeS4rr«>ha- 
- beni 



$ I V E Pk 

\iiihen$ dwo oppfda maritima Pateam 8c Sra- 
feiJW,(?[aor'im territoriis fcparaturregnum ma- 
en* /Ecbiopiic a regno MelindcC. Lirft-rarisad 
hijiic iiiodum/iniusregnilittoribas.videamus 
wniilliusintcriora. 

l<.t gnum TigremitoHis fitum eft inter Marabum 

Mtmi fluuios,& Mare Rubrum arq; regnum 
Angotenfe. Numeraturaucemrcgnum hocin'- 
tcr prouincias Prete-Iani, quod rex illius Abyf- 
linofitrribntariiis. 

In regno Tn^rf£iegrcgiaciuiraseftC*Artt/««w, 
qnasputaturfuiile RegiaceleberrimjEiHiwsRe- 
gini S.ib;c,suam nomine vocatam faifleM^- 
4]uedam aiunt i£thiopcs, & exSalomoncfurce- 
piile tiiium,nomincM«/«fc«?«. Ineademvrbe 
aiunt habitalle C<i».ii<(fe», cuius ahbi in Sacris 
litteris fit mentio.Sed hocregnum Turcaoccu- 
pauit, vt & magnam partem Barnagailae, vfque 
ad Suaquenam, 

Regnum Angotenfe medio fitueftinterT/gW- 
viaonem&c Amaramm. Subfunthnicprouinci^ 
Abugana , lannamora ali^que. Spedantur in 
hoc regno iupraSabelletam fluuiumhaecoppi- 
da:Angormia,Bachle,Corcora, Betmaria', ad flumen 
vf ro Anconem litaeftregni Metropolis , Ango- 
ta, a qua haud longe abeft aliud oppidum, S.Pe- 
tri nomen gerens. ylw<iw»oregnoab Aquilone 
tinitimum eft Angotenfe: ab Oriente Xos : k 
Mcridie Damutenfc:ab Occidenteextenditur 
vfqueadNilum. 

Regnum Xodcd interregna Amartx, Qamut & 
Pattaar. 

Regnufn Sagamedr£ maius eftcaetcrispervE- 
thiopiara.cumfecundum Nili ripam & aregno 
Gaiamenfi cxtendatur vfque ad Infulam Gue- 
g:ierram,qas veterum Memeft,quod quidem 
IpaciumDC.miil.pnir.minusnoneft. Meroeaa- 
tcm fiue Gueguerra Infula Prete-Iani fubieda 
dominio noneft, vtqu.idamopinantur,fedha- 
bitatur a Mahometiftis,quiiuratifunt Abyfli- 
norum hoftes. 

Regnum Pattgar fitum eft inter Regna Ade- 
U Sc Xote : Dafmitenfe eziam eft vicinum Xoae , in- 
ciufam intet Lacum Barcenis. & regionem 
Zanquabaram. Alii coUocantregnum Darou- 
tenfe vltra Vanguenfc& Goiamenfe Occiden- 
tem vcrfiis, quorumconiecSuravidetur efleve- 
rifimilior. 

Et haecfuntea. quae detam vafto Imperiodi- 
eere habuimus,in cuius defcriptione plcrique 
Geographorum balbutiunt, cum qusecunque 
fcrip{erunt,ex Abyfllnorum, qui ipfipcregrini 
lunt in fua patria , narrationibus , imperfedtis il- 
lisquidem&male ordinatis,bauferint. Nam 
& illi.qui Regiam fiue habitaiionem huius Mo, 
narchjE CUK.umum conftitucrunt, errant, cum 
certum fit.refcrentibusipfis i£fhiopibus,illum 
farpius diutiusque commorari in vibe Beimah- 
fj!ji,quam in vlia alia,tefte Hugone Linfcoto, 
qui omne littus nauigando rafit yEthiopicatnj 
& hxc ex ipfis Abyflinisdidicit.^Quipluribus 
Imperiumhocdeicribctevolueritjlibrumforte 
pluribus iroplebicvetbis foliisque.fedforcaflis 



E r i-I A k t. ±if 

etiam mendaciis. Sufficiat /gkiirnbbispraci- 
piia attigifle:cjEteraenim vel incertafunt,vel 
mdigna,in quibus Sc ehartam & tcmpus confu^ 
mamus» 

^akjft ttatura ingenium ferrd. 

In vniuerfum fertile eft.feraxque omnefo- j 
lum Abyflinum. Etfi enim tritici non multuni 
gigiiit,plurimum ramen dat hordei,miIii, pifo- 
rum,ciccris,fabafahorumquelcguminum,quas 
magna ex parte nobis ignota fiint, At faccatum, 
ctfi humus largiter procreet , ignorantia tamcti 
Abyfllnorii dcficcare & excoquere deccntcrno 
nouit.Vineae ibi permulta:fiint,& in hortis ere- 
fi:it incredibilis vis pomorum auratorum, ei- 
triorum,Iimoniorumi. Ignorat Meiones,rapas» 
oliaas ^quanquam incolacoleumconficiantcjt 
certo quodam frudu , qucm ipfi Gouen appcl- 
lant» Mellis hicplus quam dici pofllt,cum apes 
eriam in ^dibus^conclauibusqj hominum mcU 
lificentjvndc tantum quoq;ibieftceriE,vtinco- 
lae &UO animalium adcandelas non vtaintur,ob 
copiamcerae. Linum ecfiterra benignegignac, 
tanta tamen eft hominum ruditas , vt telas jndc 
conficere non pefl!iut,vtentesproeogoflypio 
ad materiam veftiariam, cuius non minor ibi 
quam lini abundantia. 

Vix eft vUum genus quadrupcdum autvci- 
latihum , quod per Europam atquealibi vifitur, 
quod non & apud Abyfiinosreperiatur. Simt 
eniin hic oues,boues, afini, equi, caroeli, ccrui, 
praetereaqueElephanti,Ieones,rygrcs,Iupicer* 
uarii. Vrfos,Cuniculos,&exauiumgenereca£- 
dueles hic non reperiri nonnulli obferuau^ 
runt.Vniinprimis malo obnoxius eft Abyflino- 
rum ager,quod aliquando innumeralocufta» 
rum agmina in ftgetes inftaramplifl^imsnnbis 
le demittant , vt earum obiedu folis lumen ob- 
feuretur,ipfar vero non f ruges duntaxat & legu- 
mina abfumant,fed & folia accorticcs arborura 
corrodant.Equihicgeneranturnon magni qui- 
dem , (ed habentmultos Arabici^gyptiiq-, ge- 
neris, Simiae hic maiores funt,quam ahbi,& fe- 
rociores» 

Auri,Argenti,Ferri,^risque venisregnura 
hoc non deftituitur , fed incolarem rudita te de- 
litcfcunr. In regnoSagamedrsBArgentifodinae 
reperiumur opcimae, & alicubi aurum , quod 
magna ruditate folius ignisopeextrahunt;Da. 
mutenfes tamcn in hoc gcnere aliquantoplus 
praeftantfcicntiae,inprimis in vtroqidefaecando* 

Campiplenifunt volatiiibus,anferibus feris 
perdicibusque ,addc etiam leporibus, quodra- 
rifi!imi inter Abyffinos venationem nouerintt 
vnde vix vllam gencrandis animalibus & pro- 
crcandis plantis putcm bcnigniorcm rcperiri 
matrcmjhacipfaterra. Suntinfuperhicquoc- 
annis {eftaccsduae & duaehyemes , cempora h«« 
anni non diftinguence calore vel frigore* fed 
piuuiis& ierenitate cGcIi. 

MoresantiqttorumAEttiiefimk 
Autochtorias €flei£tfaiopes,nonaliiindefn ^ 



liS I M P E R I V M A B 

has terras immigraffe,crc<iideruntantiqu!:& 
hos ipfos primos futfle , qui cultum diuiuum Sc 
fecrificiorum cetemonias inftituerint. Litte- 
rarum apud eos generaerant duoivnumnuUi 
crat notum pr*terqaam facerdotibus , vnde & 
Sactdm appellabatur : alterum commune erat 
^lebi. Figurae tamert litterarum non crant talesj 
Vt inde vocabula coUigi poflent , fcd vel anima- 
iium,vel membrorum hominis, vel aliarum rc- 
rum f udcs qusedam dcforroatift>nes, vel inftru^ 
menfa ardficUm , vnaquaqiiepiduxalntegrum 
Vef bura vel ctiam fententiamexprimente^ Vc. 
locitatem enim innuere volentes » pingebanf 
Nifura aaem : hoftiliiatera , erocodilum : vigi- 
lantiam , oculam aperrum : qtiod quidem iitte- 
taf um genuS Hieroglyphicum dicieur. 

Eum inter Sacerdotcs c«tcris fandiorem 
habebanc,qui iti ftar Maniaci difcurrens, ncfcio 
quem diuiniim furorem oftentabat, adco, yt 
etirn aliqtiando regct« crearent,&nefcioquid 
diuirti inillo latens adorarent ; credebant enim 
deijm pfouidentia illa omnia fieri:quiaurem ad 
eam modum fupremum dignitatis faftigium 
confcenderat,eum oportebat omniafecundum 
legcs &confuetudinespatri3$facere. Ipfenc- 
que prsemiis afficere neque morte quenquam 
folebat eoru quibusdominabatur , fed fi quem 
capitepledioportebar, mittebatad cum Appa- 
ritorem cum ligno raorcis , quo viio, reusnihil 
Cuni(Sl;abatur,fibi ipfi mprtem afferre- 

infcgera tam propenfo crant amnesanimo, 
yt fi eum vel lufcum, vel claudum,aut aliqua 
parce mutilum fieri contingeret , ipfi quoq; fibi 
vel alcerum corrumperent oculum , vcl mutik- 
leiitautdiftofquetencmeipbruracorpotis.Sed 
& ij,quos prascipue abregeamacosconftabat, 
defundo eo.fsepe volonrariam fubibanf ne- 
cem , honoratiffimum hoc mortis genus exifti- 
mailfes,&ver£eamicitja?verLtmfignum. 

Fuic olim Meroe Infulahiibitacioregum i£. 
thiopumripfara lafalam pociflimumincolcnti- 
bus paftoribus , venatoribus & aratoribus. Dc 
:/Echiopibus Macrobiis narratHeiodotns,eos 
pluris feciflejesquamaurum , qLiodintef ipfos 
^ilefiierif. CuroLegariCambyilsregisadhos 
vcnifleat, viderunt ibi fontes, quorum labra 
ein&i f ucrunf catenis aureis. Mulieres eoram 
Bon minus quara viri exefccbantur in armis, 
quse ctiam labiaperforabatit&per foraraens- 
neam traiiciebant circulum. Quidam adora- 
bantSoIeniOrientem,conuicitsin(e(aantesOc- 
cidenten*. Efailf qui moftuos fuos in fluuios 
abiicefcnt j alii includebant vafis f err eis, alii vi- 
tteis,quibus<;adauera pcrintcgrum annum do- 
mi confcruiibaBt , diuinos ii s cultus atq; facf ifi- 
cia ofretentcs.Putanf nonuUi.eum apudi£thio- 
pe* regemcrcatum fuiffc,qui c^terospulchritu- 
4ine viciirec,abtin4arct pecorc aliisq;diuitiis. 
laclabant ipiii, colere le nonnifi vnumDcum, 
«uaorcm totius Vniucrfi : cui adiungebanc a- 
lium inccrtun» & mQrtalcm. Poft Deum rcx co- 
lehjatur , inftar Dei : poft regem is,qui meritis ia 
^aiic^ icaitetds vin«er« cf edebacur^ 



YSSINORVM 

MmsAbypmrummftritemporis,, 

Vocant Arabes hunc Monarcham AnUtUt ? 
ha^nm vel Attd4iba^m;ai(\xn ipfeappellatui Be^ 
vel 'Belul Giaiii<\\xx. vox fignificat ^thiopibus 
Praepotentem Priilcipcm,Vndecorrupcelaqua- 
dam videtur ona appcliatio Pretiofi lohannis 
velPfcte-iani. Afri vocant eum AceguenScNt^ 
^««.,qux vOccsRegem Vel Impcratorem fignifi- 
canc.Huicexvetericonfuetudine hullumfixum 
domicihum,huIla certa regia,cum modo hic 
modo alibi commorctur,potiflimum anni tcm. 
pusfub tentoriis exigCns, quorum femper ad 
VI.milliai^fumfequuntur,vCaulailliusaliqua- 
doX.velXlLpafluum millia occupctjcum ina- 
pertiscampiscaftrametatuseft. Vaforumau- 
reorum & argenteorum, & preciofiflimx fa- 
pellcdilis incredibilem vim habet fecum hic 
Princeps , quem ncgant efle col oris atri , vt c«- 
feri funr ifithiopes ,fed ex albo&mgtomixti. 
Cum caftrapromouet ,nunquam vno dic vlrra 
XII.milliapafluumfiucIlI.milliariaGcrmanica 
progreditur, coronam capite gcftans aureara, 
dexrera Grucem pra^fcrensargenteam. Facics 
ciusGoopertaeftlaciniolafericacsruleicolons, 
quam vel atcollif YcIdemittit,pro utillisfauct, 
qui cum eo coiloqui cupiunt. 

Ipfi Abyilini toti nigri funt,boharum artiura 
d odrinarumque penitus rudes , vt quidam vo- 
luur,quanquam Magnus ille lolephus Scaligcr, 
cuius eruditio nunquamfaiisIaudaripotcft,ia 
libro fuo de Corredione fiue Emendationic 
Temporuminoneamquamaliiiistribuatigno. 
rantiam. Medicihac apud illos vfus eftnuUus: 
Vcftitus eorum veleftcxferarurapellibus.vel 
telaxylina: qui tamen honoratiores inter cos 
funt,arietum pellibus tegantur;at viri Principcs 
leonum, luporum ceruariorum , aliarumq', no- 
xiarumbeftiarum. 

Domicilia eorum humilia funt & ftruftur« 
vilis, cx creta & culmis vnius tabulati, vltra 
quod nonadfccndunt: porta: fiue ianusecorura 
kmpcf pStcnt, cum nemo facile altciius do- 
mum ingrediatur.Menfarum mapparumq;vfus 
hic nulius,Cum capientcs cibum humi defidant 
fuper ftoreamaliquamauf viIerapannum.MuU 
cos inief eos conftac crudam dcuorare bubu- 
]am,& reccntem a cultro. Inter aromata primo 
locofuntSal&Pipcr.Avenacionevidenturllu- 
dio abftincre, ignari etiam pifcationis, eftquc 
magna intereosartificumpenuria. Omnespo- 
populosEuropae communi nomincFrancos ap- 
pelIanc,puco quod horumnomen ob capraHie- 
rofolyma & Conftancinopolin olim in Oricnte 
celebrius fuit.Vulgo tamen omnes albos homi. 
nes G/iJww vocanc.Vincas cum habcanr,vinutm 
tamen non exprimuncprxtcrquam in AulaRe- 
gis , & domo Patriarchac, quem ipfi Abunam vo- 
cant : ipfi vulgo loco vini vtunr ur potionc qua- 
dam fatis afpera cx frudtibusTamarindorum. 

Ingenio plqnque funt Icnco & car do, ac iudi- 
cio hebeci,cum linum habeanc,nequctamcn 
iniie tclara coafiecr c noriat:& arundines facca- 

tj,ne- 



j^, neqjjc W^ncn pxtraherc (ciant : & ferrijim.ne- 
ijUf i4ii\iBCtrumenta cuderc poflint, fed febros 
ferf^io? yenefieoi putent insjtlitatores. 

NobiJe.Sjiqpi intcr cds fuj)t>valde impotenter 
(dot)iinaniur plebi , Ciim jtiijiiiliniuftum putent, 
qiiod ncfeflarium fit,vtilih,ijlyer^Antur, omneS 
tenuioribu.s,€^iperc fac^uik^iCes. Lbquelaeorura 
Certis regulls comprehehdi;ionpoteft,vtfcri- 
pturi vnam epiftolam aliquot dits infurrianti 

Charadteribus tamcn vtuntur multri pul- 
chrioribus quam Turc£Caut Aiabes , vtinlibrp 
Emendationis Temporum Scaligeri videreeft, 
& in Onomaftico Tiineri. Nobiles, ciues & 
plebs feparatim habitant alii abaliiSjpolfant- 
.que pofteriores hi id Nobihtatis griidam ad- 
icendetc yircute& fadis. 

Vrbs aiiqua aut Idcus ppptilo frcquentiojc 
viiceft per totam Abyflinorum regtoncm, vtvl- 
tra Il.millia famiUarum capiat quanqiiamhu- 
iusgerierisldcaoppidoquampaucafint. Inpa- 
gis villisque habitant.diiperfisque mapalibug. 
5aleis ad auri pondiis appenditur; Vnurri plcbi 
eft iuramentum,pervitam & ialuterr)iregis,qua 
quidem in rc Hifpands feqiii videhtur; 

Ad ferendaoneramulis vtuntur,vt&adfa- 
ciendum iter, quos ad bcUi vfus refetiiantesi A 
nigro colore in vcftibus abftinent, prxterqilam 
cnm in Lu6lu funt, pulliim amidum feraleni 
.exiftimdntes. Defun(Sos fuds lugent per dies 
XL. In magnisfolennibusquecdnuiuiisfecuil- 
dus miflusfere eft e carnibus crudis, quas conl- 
cdunt aromatibus peripeirfas , habehtque inter 
cibosdelicatiores. 

Nauigacionibus in Orieritalem Indiam,qui- 
canq» liDeraconditionis(itnt,fereaddi(5i;i funt, 
ambitiofi circa artem nauticam ,nec negocia- 
tiorium rudeSjClim ipfi diftinati in certa riierca- 
torum genera, alii quidem Gdam,alii Chinam j 
&Bengalam,&aliaiocaadeant<Nautaeoperam 
fuam mercatoribus exiguo precio addicrinti 
promtiadomneferuitiorumgenus.flagrainfu- 
per &om nes iniurias patienter ferentes,vt mer- 
cenarii parum a mancipiis differant. Habent hi 
omnem (uam fimiliam fecum in nauibus,na- 
tara ad feruiendum . Si cui vel capitis tegumen- 
tum , vel alia qusepiam res-minoris precii inopi- 
nantiinmareexcidat.etiafi nauis plcnisvelisfe- 
ratur , eruntinter eos , qui in vndas defiliant, & 
rera amiiram recuperenr. Laborantes femper 
cantillant, cumque ociofi funtjpraerercim in na- 
uibus Lufitanorum.inebriantiecumVxoribus 
liberisquefuis.cantantes velclamitantespotius 
lubinde. Vxores i€thiopicae geftant oblongas 
Caligas fiue femoralia,vc Yulgus nauticum,pra:- 
fertira inter Arabes & Mahometiftas. 

Facultates opesque eorum. 

Diuites efle Abyflinos fateri nos cogitau- 
rum & argerttum , quodapud eos terra cruitur, 
vt & cstera metalla,inptimis aE^& ferrum.Sac- 
carum natura iis largiter dedit , non item artem 
excrahcndi atque defdccandi ; qi^a: eadem quo- 



T E-I ^ N J. 219 

que ars eos in exco^lione Metallorum deficit: 
quam infcitiaro fi profligarent , muko maiores 
iine dubio opes habituri eftenc. 

Proueritus Regii in triplici funtdifferentia: 
Vel cnim corififtunt in fundis rcgiis„quos v?I ' 
boum vel maricipiorum operacoIunt,creicente 
jfemper feriioruni miiltitudine , cum liberi fe- 
quantuirparcntis conditionem vel in cenfu ci- 
pitum, quem populus viritim foluit, & decimis 
metallorumrvehn tributisfubiedorUm Princi- 
pum,quorum alii quidem eqiiostilittunt.alii 
boU^Sialiimateriamveftiariani.aliideriique a^ 
lias resimfier^tas j finguliprofacixltatibiispro- 
tiinciae fiiae. 

Thcfauros rion exiguos hi;nc Monarcharii 
poflidere credere par eft, inquC iis habere pluri- 
mum aurijgenimarum &pannorum,cumhis 
totum prope regnum abundet.Intelligimus hoS 
cx Epiilola quadam eius ad Lufitanije regem,in 
qua huic dftert adbellumcontrainfidcIesau;:i 
quidem Cimillia drachmaram , hdmirium ve- 
iro atque aliriiohis vim iricredibilem. Putatuf 
etiam qtiotannis in ^rariu rii fuurii ^ quod eft in 
Caftello Amaras, inferre tres Auri MiUiones. 
Nori ncgauerim,ante Alexandri registempo- 
ira.tantum auri reges non habuiiferfed caufaS 
eft , quod id ^xcoquere atque defjecare non po- 
iuerunt,fed cruduni recondiderurit cum ma- 
gna vigemri^arurii.Mittitatitem Prbrex Barna- 
galls Moriarchae huic qiiotannis CL. equos 
prxftantes cum m3gnaviteIaeferic^,gofIypii,& " 
aui^i infe£ti.Rcx Tigreroadnis Idcd tributi mic- 
tic CC.equos Arabicos,ri'ecmiriusG£reratuni 
terura quam fuperior; Citeri fbluunt qudd, 
poffunr^piro captufaciik^ttim. 

Vires ^ Robur Militari. 

Qus huic MonarciixparenrgentesiparufTi iQ 
bello vtiles funf,partim quod nimis feruiliti- 
more coherc^aritUr,qUi, fiquidiniiseftgerie- 
rofi.penitus extinguit, vtinepti fintad arroa ve- 
lut ligaiis tnanibus.-partim quod arriiisprophy- 
ladicis fere defiitulantu^jexcepta galeanullius 
precii aut vili Idrica ab Lufitanis precio acce- 
pta:parcim deriiqUc,quod Idci rritinita,arcesat- 
quc propugnacula nulla habent j vnde omm-, 
bus velut in prasdam expofici funt; Arma eoru tn 
Amynteria funt,afcus cumfagittis&Iancea a- 
nientata,fiu^ Affagaya. Acccdit leiunium L.die- 
r um,quo ita exhauriurttur atque eheruan tur vi- 
res edtuni i eum totos diesinedia ttanfiganc, vt 
vix irigre<li re(ili poilint, & his & aliqudc fe, 
quentibusdiebus. Hanc dccanoneimarripiunc 
Mauri & Arabes,eofque ita debilifatos , bello 
adoriuntur,certiprdpedevi£{:ori3- Etcumin ' 
toco hoc regno, vc dixiriius,Iocu$ aliquis pras 
casteris munitus non reperiatur,oftenderunt 
i£thiopibushisLufitanifepius,quanto melius 
foret ad reprimendas Mahoraetiftarum^qupti- 
dianasirruptionesjfiRcxVrbes&Arcescxtrui 
iuberet.vallo foffisq; munitas,aliwg) infuper re- 
bus iaftru^asaddefenfionem^nece^riis. Se(l 
VV Abyffiai 



25» iMPEfLtVM A 

Abyfliai refpoftdef unt.fiottntiam Principis fui 
non confifterc in mcenibus & foffis , fed in ma- 
nibus populi. Narrat Aluarefius, Regem hunc 
multa millia hominum in ekpeditionem bcUi 
ducere poffe : cum tamen conftet , etiam in ne- 
ceffitate conftitutum tantum exercitum confla-. 
rc non potaiffe.Eft inter eos Ordo militaris.fub 
inftituto Antoninorum,cuiomncSpattesfami- 
lias , qui nobili funt nati gencre, coguntur addi- 
ccre e ttibus filiis Vnum , non tamen natu maxi- 
mum; vnde excrelcit numerus cquitum duodc- 
cies mille, qui omnes dicuntur cuftodes cOrpo- 
ris regii.Scopus huius Ordinis Equeftris eft.de- 
fenderc fines Iraperii aducrfushoftes Chriftia- 
nac Fidei. 

Vicini huius Monarchar.aquorum potentia 
iure fibi metuerepoteft, hifunt : RexBurnaf, 
Magnus Tutca,& Rex Adck. RegiBurnaEO 
paret illud terrae fpaciura, quod extendicura 
Guangalacircitcr L.mill. paff^.in Orientem ,in- 
ter dcfcrta Seti & Barca. Ipfa regio eft ina^qua- 
lis,alicubiplana,alictibi montibusaipcta. Rex 
abundat populo,cui nihilimperatpraeterfru- 
iftuum decimas,horum prajcipua ars eft praedari 
&latiociniisaffligerevicinasgentes,easquein 
fcruitutem abduccre, pofteain Numidia vcl 
Mauritania piro equiS iliisq-, niercibuspermu- 
tare.MuItum hi hotliineS damni inferunt Abyf- 
finis,rapientes cos hbeiosq-, eorum, & intertur- 
banteseosmefFodiendis merallis. PugnahtaU- 
tem Baf n^ie^ equo, Maurorum more, vtcn: es 
lanceis vrrimque mucronatis, arcuque infuper 
& fagittis,& fic armafimodohicmodoUhcin 
Abyirinorum Imperium irrumpunt. C*terum 
hus jXKius Idtrones&grairatores , quam huftcs 
mi bclijcotesappelladeris. 

At Turca,qui ab Oticn e Abyllino yicinus 
cft,ficac 6c Addx Rexab Oiiente & Meridie;hi 
duQ inquam graues Pretc- lano funt hoftcs , qui 
itiulto anguftioribus regnum eius circumfcri- 
pferunt fiftibus, &ad extremasreduxrrunr mi- 
Cems. Prasterquam enimquodTurcapartem 
tegniBarn»gaflanieXpoUauerunr,quodfa<aum 
cft anno A N.C.M D LVIII.& f epulfi inde fue- 
runt.-reuerfi iidem eripuerunt Abyfllnis.quic- 
quid in littorc Rubri maris obiirtuerunc , inpri- 
tnisautem Portus,Suaqu6nam,& Ercocanum, 
inter quae duo loca montes, quiintercedunt in. 
fcer Abyflinam & Mare RubrUmleaperiunt, vt 
pateant ad ncgociationem Abyffinis & Arabi- 
bus. Neque adeo multi annifunt , cum Prorex 
Barnagafla: coadlus eft a Turca pacememere, 
'tributo annUo mille vnciarum auri. 

Ncque tamen, minus huic Impetioimpen- 
dct per JCUU ab Adek rege , qui cohfinis cft re- 
^no Fatigat,& vfque ad MareRubrumdomi- 
hatur,in quo habetoppidaAflam,Salir,Met, 
Barboram,Bidar &Zellam. Barboramappel^ 
lunt pltitima: naucs ab AdenaArabi^&Cam- 
baia,vt fiias CumiEthiopibuspetmutentmer- 
ccs. Et Aiabes quidem mercatores hincaufe- 
iUnt magnam vim eatttltim ,alimoriiae,mellis, 
Accari & cerae.Cambaienfes vcro aul:utti,ebur. 



i V S S I O k' v M 

xSfSc alia mercimoniorumgenera. Ab Zellafi« 
uc Zcila eadcmpetuntur,prxtereaquefi;u£tus 
acborei 6c frumenca varia , Sc arietes , quibus cal. 
puc& coUum nigrefcit,ca;teraalbent,tantapia« 
guedine caudx, vt ea fola XXV.libras psndat Sc 
amphus. Aliud genuseftarietum,cuicaudain 
eam crefcit longitudinem, vt vnam exsquet or- 
gyiam,& quibus obeia palearia de collopen>> 
dent, fieuci fauris. VacGarum hic genera diuer- 
ia. funt quibus cbrnua ab fronte extant inftac 
ceruinotum ; funt quibus vnum folum emiBcti 
ab cxtremoincuruum Sc alix quidem funt ni- 
gtx ahx rubicundx. 

Primaria huius regni Vrbs dicirur jlr<if ,ad 
trigefimum oftauum milliare ab Zella verfus 
Euronotum. Rex iftc Mahometiamplexusfe. 
(%am jSternum fe proficetur hoftem omnium 
Chciftianorum > vnde nomen Sandli inter £ac- 
barosfuosacquifiuic.Expc<5tatigitur,donec A* 
byfliinilciunio illo longo & acerbo debilitati 
fuerint, vt vix domeftica pofllnt obire munia. 
Ibi demum hoftis ille irrumpit, mille damnii 
afEciens regionem,& iiinumera capita incrik» 
ttem abripiensferuitutcm. 

Eft autem magnus mancipiorura Abyflinen»" 
fium vfus apud Principes exceros, vnde&ma" 
gni fiont, ob fidem & induftriam, qua multi 
non Iblum libertatcm,fed & opes diuitiasque 
fijbipepcrerunt,inprimisin Arabia iCambaia, 
Bengala & Sumatra* Plus enim tribuunt his 
■Mahomecani Principes,quam iis quosvifub- 
egerunc, quorum male fida (unt obfequia,vtct- 
iam icruis enui;iis aliquando vitam & princi" 
patum coiBmittant. Horum aiitem omnium in 
pra;ftanda fidc & filentio Abyflini puranturpri». 
mi. Hinc fit, vt Rcx Adcls cantum mancipio* 
rum ex hac regione aut hat, iisque ^gyptum 5c 
Arabiam impkat, vt proiisaccipiatiTiilites,at'* 
ma Sc inftrumentabelli. 

Cum anno A N. C. MDL. Claudio Abyfli* 
norum regi admodum moU ftus cflet Grada-' 
melius Adelse rex,& intcg. is quatuordecim ati* 
nis rcgnum eius pcrpetuis infeftairctincurfio- 
nibus, & iam in eo tflet, vt defertis finiboi 
Claudius in intcriorarf gni le reciperet : implo- 
rauit de auxiliis Scephanun? de Gama, Prorc- 
gcm Indiarum nominelohannisIIL Lufitani* 
regis»qui tunc cum valida clafle fauces Sinui 
Erychrsi obtinebati Mtfit petenti Claudio 
Stcphanus frattem fuum cum CCCC» Lufi* 
tanis militibus , & bono numero fclopcto- 
rum aliorumque a^morum. Tcrcio prjElio» 
cum Adelae Rex haberet M.fclopetariosTuc- 
cas a Pra:fcdo Zcbitenfi , cum XIL tormentis 
jcneis , Abyffini vifti profligatique fuere, cum 
iam antca ope Lufitanorum hoftem duabus 
pugnis viciflenf, periere in hoc vltimoprajlio 
multi Lufitani militesjcaefi k Turcis. Quos cuni 
Adcls rex abfe dimififlet, Claudius eum exinv 
prouifo adortus cft apud Sanalem Montetfl 
cum LX.miiUlfus pedicum , & D. equitibus A^ 
byffinisjvbi Lufitani, qui a nouiffimo prafho fu« 
peifuerant, lam fortitcr fcccrunt offieiurtt 

fuuni 



S f^V fi P R 

I ftffm.vt Claudio vidoriam peperer'nc, vnus 
; ebritm etiam Grudamelio vulnus inflixeric. 
Pdftta 6urn Claudius acie confligcrer cum 
Mauris,Arabibusqae,occubuitinpr£Elio5&rex 
hbftis e us afinoinfidcnsrriumphadir. Habuit 
iilcceirorem Claudsus Adamumfratrcrhfuumi 
iit cjnemjijnod vidcrerur Mahometiftapbtius 
felTequam Chriftianiis ,magnaparsNobilitatis 
fcdinonemcoricitaliit, vtaBarnagaflaePrbregd 
vi(^^usacieoccubuericanno A N, C.MDLXII. 

Cuni autem res ^thiopis adhiincmodum 
aliqiiahdiu fluduaiknt ; fumroa earum tandem 
penes Alexindrum fuirjOpepotiiliibumLufita- 
ilorum,c]ui illatis id regnurhomnisgenerisar. 
mis.excicauerilnt langucntes Abyfliuoruma- 
niinos fuo exemplo ad capeflendam militiami 
Quienimaciede Ghriftophoride Gamaifuper- 
faerant, vocaris ad ie pliiribus commilicio 
fuo, cum lauce dpud Abyifihos haberenturi 
manferuht in regno ,dud:isque vxoribusinfti. 
ifuerunt eam gerendi belli ratibnem , qus apud 
hos in vfu efti ita vt etiam coeperint^thiopes 
fcincmde per regnum excicare propugnaculai 
Sc oppida vallo ac foifa munirciH^is acccflf:runc 
quidam Florthtini,partim curibfitate, partim 
fpe lucri ex negociatioiie aliectii 

Ab eo tempore ccepit Rex Abyifiniis fupra 
modum diligere Fr jncos,id eft , EuropcCos ho. 
mines,qiios cum femcl na<5tus eft,admodum 
gcauate ^b fe dimittir. Habetenimprxtereos 
quosfupradiximuS;eciam alloshoftes.inprimis 
rcgem Dancalitahura j ad qLiem Ipedat. oppi- 
diim Sc potrus Sue!a ih fttore Rtlbri M^risj 
Sed &c MahometiftiiaProuinciaDobenfijdi- 
uifi in XIV".dyijaftias,nonp,irum eiexhibeht 
laboris. H;jbent hi afroceai inceric legem,ne 
quis vxorem duce rep jlfic, nifiprius Xll.homi- 
nes Chnft anos mteremeiic. 

Noftro tempore vicic hicMonarcha,cepiC- 
que viuum prarlio Rcgem Mozarnbiquje,pro- 
fl'gaa!c copias Regins Bernafagje, quaj circa 
Promoncotium BonarSpeidominabaiur: vieit 
infuper Termidam, Nigrirarum principem,qui 
partcm i;lius rcgni occidentalem obcinebat: 
nec non Manicongi regem,cuius regnumop- 
pofirum eftS.Thoma; Infulx,fubip(ai£quino- 
fbiali linea. Quidjm praecereaDacum eiustri- 
bus prxliis fupcriorfuit AzamuriOjPrsefeito 
Turcico.apnd Suaqucnam , capto etiam eius fi- 
lio , cu! caput ampurari iuflit, cum patrialiquoC 
tormentabellica vidirorademiflet. 

-^gypcios Arabasq ie', quieas AfriczparteS 
coluiu, in perpeciio mcrucontinet,non taraar- 
mis, quam citiod polflt eos priuare aqua, ob 
quam cnbutum ipfipendimt. .^gyptuminfu- 
per bme cotam perdeie poteft,fialioderiuet 
Niium ,vt Piusll. Pontifexaliiquerefteobfer- 
uauciunt. Etauintfeidnon ignorare Abyflini, 
neque tamen ficerc ne Turcacaufaminueniac 
euercendiSepulchrum Dominicum.Poftremo 
dubicandura non cft,fi Ivlonarc^ iftehaberet 
fcitos exEuropa & ingeniofos Archiredtos Mi- 
iitares,qiu vei noua excicarenc propugnaculsi 



ia fimbus, vcl quse habet oppida, munirent, ar- 
moturaque fabios, & pcricos militiae dueesi 
quin non folum breai tempons fpado poffec 
Turcas eiicere terrisdominiisque,quibusma- 
iores luos , Abyllinorum reges vi ipoliaue- 
runr.-fed &c omnibus vicinis Kegibus ac pot 
pulis formidiniefle,abundansinpnmis duabuS 
rebusjvidelicec Auro,& Multitudine Morca* 
liuria. 

Modtis Gubsrnatioms. 

Cohercec hic Monarehadeprimicqueeciaraii 
infia mediocriratis condirionem non folum 
populum {uum,ied i^tiam fuperioris ordinis vi- 
ros,vt fe potius feruoseiuseflequamrcgnici- 
Uesmeminerinr. Hos,vcineaferuilitareconti- 
heat , ita fe gerir aduerfum eos i quafi factum a- 
liquid & diuinuhi eiinefler. Nam SJaudito no- 
iT;iine Principis, omnes fe infleduhCi terram 
manu contingentes , & hohijrem fummura de- 
ferunt tentorio eius,quamuis iple in eo non fit. 
Solebant in hunc finem Rcges Abyfllnoram 
fe non nifi femel in anno oiiehdere populot 
jpoftea id ter quorannis fecerunr > Die Nariui" 
tatis Dominic«;Fefto Pafchatis: poftremofo- 
lennidie S.Crucis , Septeinbri Menfe. Noftro 
autem aeuo familiatiores populo fadi func. 

Toparchias & dominia rex aufe rre vel dona^ 
re pcjteft quibus vult, nec fas eft ci , qui dignita- 
te priuatus fuerir, vel contra mutire. Penes 
euridem eft arbitrium dilponendi de Sacris Or- 
dinibus, de Adminiftris Sacramentorum, aliis- 
que rebus EccIeiSafticisj&CleriCorumbonis» 
Prater Regem Vafallos beneficiariosqUe ne^ 
mo habetjcurfubiedi & clicntes nomine benc- 
ficiorum FeUdoiumq; fuorum quotannisiura-* 
mentum prxftaift & obcdieririam. 

Eft hic Monarcha,profiteturque fe eflTeChri. 
Aianumj habetque lub fuo Imperio ReguIoS 
Chriftianos LXII.prxfer Gentiles & Mahu- 
metiftas,qui eifuntttibiicarii, laaatfeoriun- 
dum,vc diximUSje filio qUodam Salomohi^i 
nomineMuIeicho,RegiriaSab«anaco, Fidera 
Chrifti haicgens amplcxa eft regnante Candace 
Regina. Csterumqu^nonnuilidetrium Re- 
gum, Cafparis,Melchioris & Balthafaris poftc- 
rirate hiclongisferunr fermonibusjSdHiftori- 
cam veticatem parum facere videhtur. Itfiau-^ 
tem tam profanarum quam EcdefiafticaruM 
rerum arbitrium penes regem efl!e iupra dixi- 
mus j Diuina tamen officia cum primis Ipeftaht , 
ad Abuftantt vc illi quidcm Patriarcham fuutii' 
nominanr. 

Meretricium omne genus extra ciuirates & 
oppida delegant, vbi eis de rebus necefi!ariis c 
cominuni srario profpieirur, Vrbem ingredi 
fas proftitutis non eft , led oportet eos flauo eo- 
lore veftiri vt nofcantur. H^redirarem parcr- 
nam ex lege adeunt primogeniti. Antiqualex 
eft, quje v ulc, ne Rex diutius in eodem loco hx- 
reat,ad vicahdam annonae aliarumtjue rerura 
Caritaccm , cum tantum fcquatur Regiam ho- 
yV i niinufli 



i^i 1 M P E R t V M A 

minum agmeni vt difHcultcr iiscibatiafiippe- 
ditari poflint. n • 

Priraus dignitatis ordo poft regcm eftEpi- 
fcoptrum &Clericorumifecundus Sapientum 
feu Philofophorumiquos i£thiopes Balftma- 
tes^ Te»^«4m v ocant. TeirtiuscftNobilitatis. 
Quartus cft eor um qui ftipendia vel mercedem 
accipiunt,quocunquc nomine id fiat^ 

i?oftquam ludices de capitali crimine iudica- 
uerunt , deferunt fententiam ad Praefedum lo- 
ci,qui Regis Legatum ibi agit, cumquc re- 
prxfcntat , nec fcciptum hic valet ius fed natu- 
rale. Mulier adulteiii conuiClaiistraditurpu- 
nienda,ad quos ignominia fadipertinerepu- 
tatur; Ilabuat autem Prorex Bainagafls in 
vrbe Barua, habcns fub ie praefeduras Danfi- 
ienfem & Canfilenfcm, quag funt, iu finibus 
ifigypti. 

Eft autem hic rex & hoc regnum , vt Eufe- 
bius annotaUit.velutprimitiac Gentium,quaE 
cccepetunt fidcm &Baptiimum,aeeeptumab 
Apoftolo Philippo per manus Eunuchi Canda- 
ces Reginje*aiuntque norinalli.S.Matthaeurti 
poftea in hxc ioca dclatum, conuertifle Iphigc- 
niam virginem illuftri prognatam familia* De- 
inde Apoftolum in vifione apparuifle proeeri^^ 
bus, & eos hortatura fuifle, vt Iphigeniae fra- 
tirera , qui Chriftianus erac , Regem creatent, in 
defunai regis locum , quilepraconfumtus per- 
ictat, quod Matthaeum interfeciiret Apofte- 

rMligio A^rssindRvM. 

It. Qyj raagni huius Principis Abyffinorura 
inipci io fubfuntjmaxin>a ex parte (eChriftia- 
no. cn'e profiteritur,optimeque funt aftediin 
fegem fuam.-funttamen quidam exrriburariis 
cius Mahometifts , qui nihil adeo qu^runt 
quara occafiones rebellandi. Nos de iisquife 
Chrifti.inosaiuntefle,( &fanefunc, poftquam 
vnura eundcmque nobifcum Seruatorem a- 
gnofcunr,etfi in quibufdam Ghriftians Reli- 
gionis capitibus diuerfiim k nobis fenriunt } 
primumageihusi ,. 

Vt igitur paiilo aitiusordiamur.aiuntfc 
byflini primo ludaifinum amplcxos fuifle, ope- 
ta potiflimuth Meilechi ,filii Salomonis, Ma- 
queds Reginae mattis eius,& ludsorura ,qui 
hanc ledeuntem fucrant comitati* Aiunt Abyf- 
fini,hsc oronia pluribus enarrata i:eperiri in 
antiquifllmo Chroiiico, quod cum multisa- 
iiis librfsaflcructurin vrbeCazumo. Chriftia- 
rijE vero Fidei compotcs £idd funr per Eunu- 
chum Candaccs Reginae, quem Philippus & 
Baptifmo & Chriftianitate imbuit,vt Adta^te- 
ftantur Apoftelica. Tigia primus locus fiaifle 
perhibeturiquido6trinamChriftifufcepit,vn- 
de etiaranuth hodie fcriptura: lacrae Tigiano- 
ruro lirigua praeleguntur. Hi ipfi poftea vna cura 
Cophicis itgyptiis in Eutychianam haerefin la- 
pfi fuerunt , quo^ depcndcrent afc Alexandri- 
tiejP4ttiatcha,qucm caput Ecciefiafusagno- 



y S S I N 0 R. V M 

fc8bant,& a quo ipfi Abunaffi fiae PattiarckaM 
fuum recipiebant.Huius doftrinam fccutui poi. 
pulus /£thiopum, eandem haufit corruptelamji 
cum Abyflinis nullaeirepofrentcumiR.omani8 
commercia , nifi per Alexandriam & iEgy;* 
ptum, 

Vt auterri omnis error fescundiis cft,&vi- 
res acquirit eundojfic Abyfllni cuth Cophita* 
rum crroribns etiariialiacombiberuntdehriai 
Acceflere ad ignoianriam & crrores eorum 
commcrcia cum Idololatris & Mahometanisi 
quibus ab emni pattecinguritur , vt etiam rauU 
tx. ftatu» Idelolattic» temanferint apud eojj 
inprimis in regnis Damut, Coragua,& Agaos. 

Remigirurpropiusintucntibus patebif,Re- 
gem vEthiopumSchifmacicum dicipoire,&ft- 
qui F idem & ccrenidnias Patriarch^ Alexandri, 
nijkquo confirraatus eft in fua opinione ,qtiam 
etiamnum mor dicus defendit. 

Retinent enira hi populi Citcumcifionem, 
neque folum mafculos eircumcidunt, fcd etiara 
fcemellas , nefcio qUo modo,quDd tamen lu- 
d«osfeciSen©n icgimus. ^cquuci prsteirealc- 
gem Mofis abftinent ab omni animali quoi 
non findit vnguiam,vndeabhorrcnt^lepore-, 
fcd nec anferemaiitanatemcomedunr. Dicm 
SabbathimagisvcncranturquarhDori^inicumi 
ludai^antes in hocquoque,de quoriini in Sab* 
bathum reiigionc fatis conftat. 

Laici ( vt vocantur ) nutriunt coiham ,abra- 
duntque barbam , fefentes pariiam Crueem di 
cbllo pcndentem. Gontra Sacerdcites radant 
capiit , promittunt barbam , & crucem manu 
pf sBferunt , habcntes firaui vaS aqua luftraliple- 
num,vt ca obuiosexpierit. eandemaqnaroct- 
iam infpergunt cibis pdeulisque fuis,fauftio- 
minis ergo. lohannem regcm lege iuflifleaiunr, 
ne piures quam quatuor Parcccisr eflenc in qua-- 
que vrbc. Sunt auterii Paroscia: iriftar Coni 
uenruum , cuiti iri vnaquaque firic Xlll.Sacct- 
dorcs qui facrum offTcium cekbtant: & hi tpfl 
de caufis Ciuililaus iudicaric , iicuc ladicestLgii 
dc Criminalibus. Ex ofiini Sacerdoturh humc- 
roeiiguritur Xll-Canonici , qut fcmpcradiUm 
Epikopd , &ipfi ex his XILeledo : ficut cx Epi- 
fcdporurii numero eligituf ArchicpifcopuSi 
quadignitasferemaximonacuintcr Epifcopo! 
obtingit. 

Monaclii vcfticiiro geftant praflongurt , vl 
que ad imos pedes,&longampronuttuntcd 
marii,funtqUe riiaximaexparceiuUenes. Nor 
includuntur hi cerris Monafteriis, fedpago! 
quofdam habitaUt , viuentes ibi fub prdicimi 
Gonuentus obedichtia. TcmpladuabusCor- 
tinis diuiduhtur-, vna praetenditiir fummo Aha- 
ri, appenfis quibufdam tincinriabulis, quo fo!i; 
Sacerdotibus acccdere fas cft:altera eftinmc- 
dio NaojvbivetfantiirreliciuiClctici, iidunta- 
xat ,qui minoreshabcnrOrdincs-.vhde multi, 
vt huc iisaccefluspareat.Ordinesillosfufcipi- 
unt. in vndouoque Tcmplo non niff^vnam A 
ram inuenies, necjue in eaderii ara codcm di< 
piurei quam vna cclebratut Mifla. Mut» ho- 



S I V E P R 
im tempiorum perpiai func variornmdiuo- 
iam imaginibus, puca Matris Virginis .Sando- 
fum hominum,& inprimis GeorgiiEquicis.Sta. 
tuam auc imaginem eleuatam a plan» non ha- 
benc , puto quod eas fiicere non pofTinc. Chri- 
ftumCruciafExum pingi nolunc,dicentes fe in- 
dignos efle^qui eum in cam trifti fchemate in- 
lucantur. Panem & vinum, qu« Sacerdotes 
confecrant poft Miiram,incredibilicucamal- 
tisque ceremoniis fatiunfi Templum nun- 
cjijamingrediuntur.nifipriuscxutis calceis. Iri 
iis neque ipuunc.neque vlkiniadmittuncani- 
inal. Quod fi quisequo vedustemplilmprc- 
teteat,continuo defcendit,vt teftetur locire- 
acrenciam. 

Gcemeceria cotum altis niuris cindtafunt, vf 
beftia; carniuora: ca tranfilirc nequeanc. Cam- 
partas habent longas , IsipideaSi quas percutiunt 
baciilo. Sed& vtunturferreis,minoribusqui- 
dem , vt eas fecum ferre & fonitUm cierc pof- 
fint. 

Nafrat lohannes Hugd LinfcOtanus Bata- 
uus , capite XL.nauigationum fuarum , Abyflfi- 
nos Chriftianos ignoco quodam ignd baptifmi 
genere inurere feciem quatuor notis crucifor- 
mibusj& ^rimam quidcni fupra nafuininpri^ 
ftierevfqueadfrontem mediamifecundam ter- 
ti.-.mque remporibus, pergendo, vfque ad itim- 
mas auriculss : quartam murere mento fubcer 
inferius labrum: v tuntUr ettim in Baptifmc) non 
aqua folum ftd & igni, Pueros ante quadragefi- 
mum a pahudiem non baptizant, riequepuel- 
las ance fexagefimum. Si quis horum incerea 
moriacur , dicunc , fufficere infanti, quod mater 
vteram ferens Sacram Euchatiftiarh pec.ceperit, 
NiiUis diebus Bap£iiant,pr£Ererquam Sabbatho 
6C Dotainico,repecuntque BaptifmumfinguHs 
annis , die fefto Epiphania", in qUem finem certi 
lacusfunc&pifcincEinquibusabluunturi 

Peccata tua ftantes eredli confitentur , neqae 
muitum inconhtendopenfifaciunt,vtrurafe- 
cieca ptoferantannon. Ccenam dominipcrci- 
pi:mt integr;im , in Pane & Vino , pane vtentes 
non fcrmentaroy Menfam Domiaicam acce- 
dunf manibusapertis&antefcapulaspratentisi 
accipiunrque Euchariftiam ftantes. Miflafinc 
Thiue nunqiiam celebtacuccuifempecopor- 
tes rres adefle Ordinis Ecdefiaftici: Sacerdo- 
tem.Diaconum &: Subdiaconum.^ 

Sponlalia contrahunrur interuentu Sacer- 
dori$,nequctamenmatrimofiiafirmaautftabi- 
lia funr. Sacerdores poflant vxores ducere , fed 
non nili femel : prima enim morcuajad fecunda 
vota non tranfeunr, Quodfi hocfacialnt,nUmc- 
ro Clericorum eximuntur, quod & apudMo- 
fcouitas fit. Si cum alia concumbaLncrnuliere 
paritcr Laici fiunc. Religiofi incer eos omneS 
funt OrdinisB.Antonii,cuiusoftenditurfepul- 
chcum in finibus ^gypti. Eft & alius O rdo j ex 
illonatus ,quem quifequunturjab^thiopibus 
Cepfanez. vocantur : {ed hi poti^s pro ludxis 
<Juam Chriftianishabentur. 

Sunc vulgo Abyffini in hacrencentia,aliarai 



£ T E-I A N I* ij| 

Crucem adorari non bportere q^am eatii i m 
qua Seruator nofteripfepependit. Extremam 
vnftionem morituris non impertiunt.iediam 
dcfundl-dsperfumigantjlauantjinuoluuiltlin- 
teis.fundunt prb iis preces,atque ita ad fepultli- 
ram efFerunt , cum ctuce, thuribulo & aqua ki- 
ftrali:Ieiilnium fiium ftridliffimc obfcruarit,ab- 
ftinenres abomnibuscibisprsterquamabher- 
bis,oIetibus,radicibus quibufdam 8c vihbus 
pilciculis > noii quMem ab dmnibus prafeftatuiris 
rigor: Saccrdotes tamen,Monachi & Monialea 
tantum hcrbis vidtitant, vel pertotumleiunii 
tempus.'vel duobus tribusvediebus pcrfepti- 
manami ObtinuittamenconfiietUdo,vtinRe- 
grtis Barnagafl* & TigremaonisdicbusSatur- 
ni & Solis carnibus velcantun 

Cum de deliftis poenitentiamaguntMona- 
chi &;Veftales virgines, acriteraftliguntcorpo^ 
ra fiia,cingentes nudos lurabos catenaferreaj 
aliqui pef totum leiiinii tenipus non ledent, alii 
fubtcf aqUam ftigidam cohimorantur vfquead 
Collum : quidani in fyluis degunt incer tpelx^ 
ferarum,procuI abomni hominumcorifUetu^i 
dine. Clerici omnes ft^ra fua fiabenc ieiuriiafin- 
gulis fepcirnanis a Fefto PenteCoftes vfque ad 
Natali tia Domini : cafteri a Fefto TrinicaCis viq; 
ad cempus AdUericus , fingulis diebus Mercurii 
Veneris iqiunanfi 

SacerdoteSj poftquam Ordines Sacros fufce« 
pcrunt.vXoresducere non poflunt.recipi tamen 
ad lacerdocia folenc j eciamfi vxorari fint i dum- 
modo non viuant in ieeundo vel tertioi itiatri- 
nionio. Sanda feptifflana MilTa non dicitur* 
prxCerqUam die louis &SarUrni> quadiiraric* 
Abyflinj alauactis abftineric , Hcque fibimucuo 
dbuiam facli alii alios fafctanc i qui curtl re lau- 
ciorc funcj nigro vel cajuileo vrunrur amidtu^ 
ncc vlla luccendirur in cerriplislUcerna. Cum 
dies louis priECeriic j repetuc ceremoriiam ablu- 
tionis pedum.Diera paflionisDdminicx Cdtum 
tribuunt exerciciis piecatis,doIdrein fuum ob 
dclidta & deUdtionem rnirisoftendentescefti- 
nidriiis , percutientes feinuicem itiagna feueri- 
tate baculis &virgis. Afacerdotibusautemet- 
iam cruenfds idius recipiunc, vc toto corpor^ v 
fanguis fluat, magnamin hispta;ftantespatien. 
tiam. Tempusfllud,quoSefuafornofterifife- 
pulchro delituit ^ lugubribus amidi veftibus 
exigunt, neque dbiquidpiatti fumerites, nequC 
pedem templo effeterites. 

Sunc omnino iii f otd regno Templa fiue O- 
ratoiiafeptem,qu^ipfidicunteflcantiquiflimai 
aflirmantes ha:c fttudta fuifle eo ipib tempore, 
quo Chriftianato fulcepere fidcni. PrimulTi eflc 
aiunf id , qudd in Caxui-nd trbe eft fub riornine 
S. Mariae de Sidne, qudd pririia Altaris fllius 
fundamenta pdfitafint e IdpidibUs ab illd nion- 
te petitis, funt hic CL. Carionici 6c totidem Re. 
ligiefi. 

Mulieres templa ingicdi non folent , pra^tcf- 
quam iri vrbe Bazua , vbi duo funt : ptiuspro vi- 
ris, Michaeli Archangelo facrum: pofteritis prc^ 
fccminis, fub patrocinio DD.Petri & Pauli.. 

VV I Monafte* 



Monaftctiamm numems exprimi non poteft, 
ad XII.milliareabCaxumovnumeftquddi4/- 
telttid vocatur,cuias nominis rationem hancad- 
ferunt,quod quidam homb Religiofus, dam 
totus incumbit deuotioni precibusque fuisjau- 
diuerit accinentes Angeios in illo loco , Alle- 
laia. 

Monachus vxorem ducere ncmo poteft. 
Conuentus virorum millier nulla ingreditur, 
fed ne animal quidcra vUum fceminei fexus. 
Multi in populo frmul duas ducunt vxores i ali- 
quandd etiam piures , & irapune quidem : non 
tamcnhislicetingreditempla,fcdpoiruntfado 
diuortioquafdamaferepudiare. Excommuni- 
cationis fulmen mirum in modum formidanti 
funcque quidam inter eos adeo deuoti,vt quot- 
annis profedti Hierofblyma,fan6turainuifant 
fepulchrum. _i 
Facentur Ecclefiim Romanam primamefle 
tbtius Orbis Chriftiani : Pontificem omnibus 
mortalibus m^iorem, ChriftiViearium &fuc- 
ceftbrem Petri Apoftoh.-fuam verofectirtdo lo- 
co confticuunt,orram illara abdomoDauidis 
gloriantes.CircutnfetturapUdeos Vaticinium, 
non habituros eos vltra C, AbunasfiuePacri- 
archas ab EGclefia Alcxandrina,fuitq; ille quem" 
habuerunt anno A N.C MDXX.cemefiraus, 
vnde quidara putant habituroseos nduum re- 
a:orem in rebus Ecclefiafticisab Romana Sede. 
Alia qusdam Prophet!a,cuiusauthoresf3ciiint 
duos fandos Eremitas , pollicecur , fore , vt JE' 
thiopes cum Francis, id eft Europaeis coniun- 
gantur,& deftruafitregnam Turcicum cum vr. 
fee Mecha, capta etiam^ tota ifigy pro , vt ita liber 
fir tranfitu'; Europ^eis ad Abyffinos hisad (L 
•ios. Sed &iphMah<»meianiaH!ncinFatiieiie, 
.vz locus iepuichri Mahometis per ^thiopas 
deftruatur, Monotheiirarum Hierefm, vc qui- 
dara putant,'non ample(3:untur, fed credunt 
duas nacurasinChriftonobifcmTijVtexeotum 
Licurgia iEchiopicainlinguam Lacin muradu- 
^a apparet. Narrat ipfePreteknusinEpiftoIa 
quadamadPontificemjaccepifteie.fcripfumef- 
fe in vica S. Vidoris aliisque Piorum Patrum 
fcriptis,futurum,vtMagnusquidamincerChri. 
ftianos Princeps fado fcedere fe iungat cum 
Rege ^thiopum,neque fede eius prsdidtiOnis 
veritatedubitare. 

PoftquamquoIocoresEeclefiaftieaefiuefpi- 
rituales apud Abyflinos fint , expofuiraus , nort 
ef it alienum ab infticuco noftro,dicere,quidac- 
ciderit noftro temporefuper conciliatione Ec- 
clefis ^thiopicjc cum Romana, faitoinitioa 
eeieberrimaLegatione. 
4» Igitur paulo ante noftrum hdc feculum , Da- 
uid AbyfiTHlorum Rex,ecfi adhuc eflet 3dole.i 
fcens , fub tutela Helen^ Aui« fuae conftitucus,' 
mbtus felicibusfucceflibus Lufitanorum in O- 
riencaU India, mifit quendam nomine Mat- 
thasum, natione Armenium, cum quodam viro 
Principe AbyflSno ad Alfonfum Albuquer- 
quenfem, Proregcm Indiarum.nomine Ema- 
^iueliS Lufitanis Rcgis , Vt cHm hoc tege foedus 



y § S IN O 8. V M . 

&amicitiam faceret. Mlfitautem AbyfliQUsad 
Lufitannm regem fuper ca re litteras , cum do- 
nis inter quK tubus totus aureusj cum particuli' i 
crucisDominicas,inclula;auro. Hi lcgati .cuni 
ex Lufitania in Indiam reuerfi fuiflent , qua qui- 
dem in Legatione&: viatotumdecenniuminc 
fumferunt,a primo difceflus fui dieexy£thio- 
pia, dcdudi fuerunt ad portum Ercoeanum pei: 
Sequeiram Thalaffiarchum Regis iufitaniae: 
cumque Sequeira vidiflet ,,quam exqnifitis ho- 
noribus & quantal£fetitiaMacth^usab^thio- 
pibcis cxGiperecur rediix, abiefta omhi quani 
hadtenus fouerant dubitatione , crediderunt 
Luficani , fuiffe eura verum Oracorem & Legar 
tum MagniNeguzi. 

Hanc ergo nadius occafionem Sequeirn fe- 
cit amicitiampacemque perpcruam iui Regis 
nomiaecum Abyflinorum Monarcha^Prorege 
Barnagaflse fui Principis nomiiie in fdedus con- 
ceptis yerbis iurante. Ipfe Sequeira viciflim mi- 
fitad AulamPrete laniRodericum deLimale-^ 
gacum i cui fe iunXic Francifcus Aiuarefius, qui 
poftea totam illamhiftoriamlitterarum moni- 
mentis confignauit.Reuerfus eft Rodericus cx- 
ado in ea legationemtegrofcxennio, annoni. 
mirum A N.C. MDXXVLducensfecum Zaga- 
zabem Oracorem Abyfllnum ,quem Pcete la. 
nus ad Regem Luficanum miferat , nec non 
Francifeum Aluarefium , cum muneribus & lit. 
teris ad Romanum Pontifieem. Exhibica: fu&- 
runt lictcrae JEthiopicae Clcmenti VIl. Papae , ifl 
vrbe Bononia,eoipforempOte,quoCaroluin 
V.Casfarem Iroperiali cingeretDiademace. Fa- 
ciebac Rex itthiops in litterisiiiisfuisad Pon- 
liticem mentionem EugeniilV. Papx , & Con- 
cihi Fiorentini,ncc non vnionis & coneordis 
Ecciefia Oriencalts cum Romana. 

Fecitanno A N.C. MDLlIL LufiranisRor, 
quicquid excogicare potuit, vt Prete-ianum 
pleneac plane cum Romana conciiiarec Eccle- 
fia. Ecfi enim Legacus Daujdi.'. Clemenri regis 
fui nomine obedientiam pollicicHsfuerat: du; 
bjcabacurtamen (necfinc rat!one)deprcmiiTi 
huius verirate «Si effectu,niiiauxilmnja!iqaod 
fpiritualeafferrecuccum nondum penicussbie- 
ciffcncAbyfiiniEutycbis&D!ofcorihsrefin,& 
dependerenc adhuc ab audloricate Patriarchaf 
Alexandrinijkquo &ipfi Abunam fiue Patriar- 
cham accipiebant,qui erat redor &arbiteriB 
rebusrEcclefiafticiSj&adroihiftrabacSacramen'' 
ta,& docebatpopulum, 8c conferebat Ordincs 
per vniuerto i£thiopiam.ConfultifGmum igi-; 
tur maximeque neceirarium vifum eft,veruro& 
Legitimum adebs mitcere Pacriarcham ab Ro. 
rna , & eumeo quofdam facerdotes prob.e vita< 
&dodl:rih2 non dtibi«,qui cotiuerterent popii- 
lum Sc in fide confirmarcnt, difpucando cuiu 
aduerlariis jcohcionando , & vitislumincprae- 
eundo. 

Et videbatnr quidcm huie reilataapertafe" 
neftra,eum Claudius Abyffinorumrexpaucis 
annisantc adiStusfuifletmiliteaPr^feaoLufi- 
Uti Ojbello eontra Gradamelium Adelae regera 

kquo, 



S I V E P R 
I d quo in maximas redaftus fuerat anguftias: 
quiii Sc idem Rcx ^chiops inEpiftolaadStc- 
jihanum GamamappellaucratChriftophorura 
iGaraam fratrem eius Maityrera, qui in eo bello 
occubuetat. Communicato igitur eonfiUo 
cum luho III.Pontif.Max.deindecum Paulo 
iV. concliifum cft, vt mittercntur in vEthio- 
piam Xlll.Sacerdotes c focietate iefu,pleni pie- 
tate & dodrina.Patriarcha ialutatus faiclohan- 
nes Nunncfius Barettus , funtque ei ad.undi 
duo Epifcppi, Melchioi; Carneus, & Andreas 
Oaiedus,lub titulo Epifcoporum Niccas & 
Hieiapoleos., 

Expediuit hanc Legationem lohannes rex, 
inftruxitque proficifcenies omnibusrebusne- 
ceilariisvlttadefiderium nauigantmm .addicis- 
que munetibuspro Rege Abyffino ,nullisinre 
tamfandlaparccnsfumtibus; 

Vt autem hi omnia inuenirentexpcditiorai 
iuiru eiufdem regis ance eos in >£chiopiamab 
Goa vrbe profedi funt lacobus Diazius &Con- 
laluus Rodericus,vtexquirercnc,quo animoeP- 
fet Magnus Neguz, &; quid de conuerlionepo- 
puli illms (perafidumforec. Hiduoadraifliad 
Monarcham ^cbiopum,oftenderunteilitte'ras 
lohannis Regis, quib'us magnara prae fe Iseti- 
liam ferebat Rex Lufltanus.ob vnionem eius 
cum caeteris per orbem Chriftianis,quod ipfe 
quoque fecutus exemplum auipatrisque fui , fi- 
dcm amplexus fuiflecRomano-cathoIicam. 

Ledis his litteiis obftupuit Monarcha ifte, 
y t qui nihil rainus cogitaflet , cumque interpel- 
l.iirecSecretariu m fme Interprecem litterarum, 
adiunxit,mirarife,cut rexLufitanushzctaliaad 
feicriberer.Etfienim maximifaceretamicitiam 
huius regis , nunquam fe tamcn coraraiflurum, 
yc vel lacum vnguem amaiorumfuoruraReli- 
gionedifcederec. 

Neque tamen propterea abiecit Rodcrieus 
animum ,fedomnibusmodis Claudiuraad ve- 
ritacem adduccre conatiis eft, fruftra id quideni 
6um Conciliorum audtoritatem & Hiftorias 
Ecclefiaftic^s, quas Rodericus frequenter ad- 
ducebatmeque ipfe Rex,nequc quifquamPrili- 
dpam i£thiopum aftequeretur. 



T fe-I A N li 135 
Animaducrtens igitiit iniquis fu.os (ermo- 
nes accipi auribus , compofui t & in luccm emi- 
fit Librum, ChaldaicafcriptUra lingua , quo er- 
rorcs Abyffinorura rcfurauit,oftenditque aii- 
doricatem Sedis Rbmanae fupra omnes alias 
Ecclcfias. Hicliber magnorura motuum caula 
fuit in regnp , quos vt euitaret rex , magna dex» 
teritate vlus fuit in eo fupprimendo. 

At lacobus Diaziusi vidensfe inutiliter con- 
lumere tempus,& iam cerminura rcditusfuiap- 
plicarijvaledixit AbyflinoRegi, curaquedela- 
tus Goam expofuifTet , quo loco res apud Aby(^ 
finds eflet, negauitfibi coniultum videri,vt ipfc 
Patriarcha cum Synepilcppis fuis raanifeftole 
exponerct periculo>fimulque fandtaeSedisau- 
£toritatem in difcrimen vocaret. Sederantaliii 
qui tam ialutare confilium no.nprorfusabiici- 
endum arbirrabantur,fed mittenduiTi Epilco. 
pura Hierapoleos cum duobustribusveiociis^ 
qui maiore audtoritate fufceptum pertia6ta- 
renc negocium , in quo lam infelieiter vetfattis 
fuerat Rodericus, Sufcepitmagnoanirabinfe 
Hieropolitanus hancprouinciim , ieq; in viam 
dedit, aflTumto Emanuele Fernandefip & aliis 
quibufdam,numerofanenonraagno. Hivbiiii 
iEthiopiara ad Abyflinos venerunt , patiendj 
potius quam difput^ndi inuenerunt materiam, 
eo quod Claudius Rcx vidlus & in acie cjefusj 
fratrera Adaraum fucceflbr^m nadtus fuifleti 
iuratum Sedis Romanae hoftem. 

Hic traxit fecum in bellum Epifcoptim illura 
eiufqiie iocios,eofque crudeliter admodum ha- 
buit , non rainoref^uitia vfus in A byffinos, qui 
cenuerli fueranr. Scd & hic ipfe paulopoft^ 
Turcis vidtus cafusqucftlit, quiEpifcopp eiuC- 
quefociis oraneseripueruntfacultates,vndeiti 
cxtreraam redadi funt paupertatem & mife- 
riam,deftitutique orhnibus ad alendarnvitarti i 
neceflariisjcoadtifoderc&verterehumumjdo- 
nee oranes illis calamitacibus immoircui iunr, 
excepto vnq ,qui deindeprsfuiccirciterquin.» 
gentis Catholicis , pairtim Lufitanis , partina 
Abyfllnis conuerfisjvfus in hoc offi- 
ciofuoincredibili pa- 
ti^ntil. 



VV 4 ttQt^tU 



R E G N-V^M. "M O N 0 "m 6 T A P iE* 




REGNVM MONOMOTAP^. 



Svmma CapIta. 



I S-itus ifigurd , amhttm hmm Eegni : tmomouxa 
pmipua eim Vrbs. 

1 Tmtur aere tempemOiahundatfluminihus , quo^ 
rutn arent, auri ramenta vebunt. Syluds. hicfre- 
quenusyinqueiismultiElephanti.Copiajrumen' 
thpafcuorum, & aurifoditiaru m. 

5 incoU huim regni funt validis corforibm prttdi^ 
ti &optimotemperamento iColorenigro. vefii- 
bm vtuntur egofjpioy (ibis ex oriza, milio , car- 
nibm,pifcibmtumoleo Sefamino. Modmferui- 
endi RegibusfleXisgenibm. Regum Cuftodes tor- 
pork & alii txercitmMulterum MonomotapeH" 
fium aitdacia.qUd in beUunt proficifcuntur exem^ 
plo Ama^onutH. 

4 Vromntm huim regis dnnui, inquibm rehm conft' 
ftdfit. 

f tatio Poiititeapudhattcgentem.iuftitiaexercendd 
iiipeditdratio. Caufainapertocampddecidun- 
tur,iudice folis teftihm contento,nec reum in car- 
cerem compingente. Tria crimina feuerifiimi 
puniuntur : Veneficium , Turtum » Adulte^ 
rium. 

^ Menonidtapenfium a lide chrifti defeBio-.qui CpH^ 
Uerfi per Confaluum de Sjlua lefuitam , eundem 
poftea tfuctdauerum, perfuafi a Mahometifiis. 
Butus mortem quomodo Lnfitam vlti fue- 
ilint, 

I. T? T s I dfe hoc regno pauca ad noftram cogni- 
A-^tionerM pcruenerunt, dicendum tamen aJi- 
quid de eo eft. quantum ex aliorum narrationi- 
bus haufimus.vnde & de visinorum regum po • 

' tentia iudicium ferri paterit,putdde Ahdelenfei 
Monomugienfi, Matdmettfl& Angolenfe, qui omnes 
regnorum amplitudinfe & potentia hiiic, de 
quo diccte inftttnittius,facile cedunt. Eft igicur 
Regnuffl Mottomotapmfe ,(\\\od ab aliis Benomo- 
^^««widiciturlongelatequediffiffumjcuiusrex 
etiam Imperator y£thiopum lingua appella- 
tur. Situshuiusregnialiqucimodolnfulamre- 
fett, cingiturque duobus praegrandibus bra- 
chiis fluuii longe maximi, qui e Zemhre Lacu 
profluitjcftque hicipfeLacus.e quoprogredi- 
tur Nilm vcrfus Orientem & Septentrionera, 
; ficut ex alio Lacu Zayrc verfusOccidenremo- 
ritur. Huius fluuiiramus is, quifeptentrionale' 
latus ineludit.dicitur Cuama-.ataltei: qui Mono- 
motapam ab Occidentc & Meridie alluitja no- 
fttis Vbcatar fluuius S.Sptritm, Ad Orientem ha- 
bet hoc regnum Oceanum. Putatur ambitus 
huius Infulae continerc DCCL. Leucas Vrbs 
totius regni primaria cft Benomotaxa, vbi Rex 
commorad folet.-proximaabhacvocatur Sjyw- 
bas. Neque tamen intra huius InfuIaeUmites 
ceherc^etur regis huius potentia> cum impe- 



rium eius multb longius exteiidatur, tam iit 
meditettanea jquam {ecundura littus vfqucad 
Promontotia,Mozambicanum & BonjESpa 
Soluunt enim vicini reges nonnulli huic trilsaj 
tum.interque eos Butuenfisicuius regnum pot- 
rigitur afluuio S.Spititus, vfquc ad Promonto- 
rium Currentis. Spedtatui etiamnum in hoc rc- 
gno celebrc illud sedificium Symbaojej ohm cic 
quadrato lapide durifilmo ftrudtum incredibi, 
lis niagnitudinisrfuntquc quihiccollocaridc. 
bere putant Agyfimbam Regionem Ptolematij 
vel allufione nominis perfuafi, vel ratioac Cu 

tVLSi 

T^alurafiUhuifisregm. 

Irrigatur hdc rcgnumplurirjjisfluuiiSjinter 
quos facile exetllunt , qui hodie dicuntur Pd- 
namis, Loanga,Arruia,Mangionm , aliique , qui fe- 
re omnes auri ramenta fabulo fuo vehunr. 
Acre gaudec regiovaldetemperato;folumbo. 
num eft & iucundum aipedu, quanquam fit 
crebris fyiuis nemoribusque obficum. Ma- 
gna hic copia eft frumenti &variorumanima- 
lium,iripnmis frequcptes hic funt Elephaiiti» 
vt ex numero dentuim fiuecornuum,qu2in- 
de ad alias gentcs afportantur, nonnuiii iudi- 
ceilt,quorannis ad V.miUia harum beftiarura 
ibiinterfici. Ineo terraffpacio»quodaCuama 
fluuio vfqucadPromontoriumCurrentispor- 
rigitur ,& inde ad fluuuium S.Spiritusjcampi 
pleni funt gregibus Sc armencis animahum, 
quod venio marivno frigidiufculo perflentur: 
hoc tamcn mali habent, quod prope deftituuU- 
tUr lignis; Ad ripam Cuams fluuii crebriaP' 
furgunt colles & montcs cooperti arboribus, 
quorum conualles gratis perluuntur fluuio- 
Iis,habitanturque ideo frequenter.-his autem 
in monEibuscrebrioberrantElcphanti. Inue- 
nitur multis in locis per hoc regnum aurum, 
quod non fluuiorum duntaxatarenaefiippedi- 
tant,ie4&vifccraterr£E. In hocaucemdiuitia- 
rum genere excellit regnum Butuenfe , acce- 
dcntibus palcuis vberrimis, Lignorum ta- 
menincoeftpenuria, & ventifrigidiulcuh,qui 
hic fpirant aplaga Antardica. 

Mores mcohrum. 

Eftpopulus hic ftatiiUa feremediocri,coIo- : 
renigto,temperamentobono,corpore valido, 
Veftes fibi ipfi conficiunt,c goflypio, quam- 
uis & aliun-dc^d ipios telse afferantur. Vile 
vulgus ferarura peUibustegitut.Rcxvcroad- 
uedtitio painno nonvtitur,quodmetuat,neis! 

intoxi- 



k iE G N V \£ Xi O 

iHfoxicatus fit. Quiinhisorisfuerunt,pcrlua- 
dctc ntjbis £fohantur,militiam tegiam potifli- 
muni conftare cxarmatis mulieribuis^uajin- 
Rar Amazonum arcu (agittisquc peri[riflinic v- 
bntur,mittentes filios.quospcpercrurrr, ndpa- 
trc$ extra prouiriciam,^Uellas fecuttirerinen- 
tes ; & has quidem mulieres verfiis occafiHri ha- 
bitare.non longe k Nilo flimio. 

Qui regi h iiic reruitia prseftant , eos infidere 
genibus necefie eft. Quod apud nos magnates 
faciunt, vt adftenc coram Principcid hi pro- 
ceres fedentes faciunt. cibum aut pbtum non 
capit , nifi a Prxguftatoreexaminatum •, pr«fe- 
runtureihdecarma:fecuris& «Juoiacula. Nar- 
tant eum ducentos canes excubirores habere. 

Qui rcgnum hocincolunt, vulgo viuuntex 
catnibus, oriza, milioi pifi;ibus, cum certoquo- 
dam oleigenere. Magnaeft horumhominum 
in ciiriu celeritas.vt &:equorumpcrnicitatem 
arquentjducitquc quifqnc tot vxbtcs, quot i- 
pfe vulr. Eft alicubi in hoc regno tantaligno- 
tam penuria,vt fimo vtantur adalendum i- 
gnem. 

Opes Robur Militare. 

ExauriGopia.quodinMonomotapareperiri 
vulgo disimus , facilis poteft de eorum diuitiis, 
quiidregnum incolunt,fieri conie<Slura. Nam 
Rex abiis almd cributum nOn exigit,quamfer- 
uiria qncrdam & opera gratuita, cum donis 
muneribusqiie , fine quibus coram eo he com- 
parere quidcm fas eft. De viribusciusinbello 
alind nihil conftat,quamquodtotilmregnum 
(care: popiilo, & pierique (atis furit ahimofi, 
leuiter tamcn & perfundtorieairmatii 

Modm Guhernatifims. 

SoiethicrexRegum Principumqucquilius 
ipfe imperitat, vel quos fibi bencficii iuirede- 
uindos habetjfilios & haeredes in aulafuafe- 
cum educarc, vt patrcs corum in fide & offi- 
cio contineat. Carceres hie nulIifunr,quod la- 
tis fir,reum teftimoniis conuidium fuifie. Cri- 
mma qu» grauifiime puniuntur hsc funf.In- 
ca n ratio, Fu rtum , Adultcrium . Etfi autem vxd- 
res iimul phires habent, ea tamen, quam piri- 
mam vir duxiccaeceris potioxhabeturjVtfilii 
eius patri fuccedant i»boni$,oi:teliquecimi- 
niftrarc cogantur; 



it 6 M o T A p 557 
R E L I G l 6. 

Statuas & Idola Monomotapenfesnohad- ^ 
orant , fed dicunt lc vnum vencrari Dcurti, 
quem ipfi Mozimon nominant. RegnanteSei 
baftiano Lufitanorum Riege acciditvtlnanioi 
ris Regulus, Monomotapenfis Regis Benefi- 
cijlrius cbnucrterccur opera Petri Confaluide 
Sylua, lefiiitae, qui & paulo poft baptizauit i- 
pfum Mohomotapx teglem cura coniugc, in- 
didicque Regi nomen Sebaftiani, & Regin», 
M.iriac. Regis exemplum (ecuti funt citcitec 
C CC. proceres , qui & ipfi Baptiiari voluerunt;' 
Aliquo teiiipbrepbftperruaferuncqliaruorMa- 
hometiftae , qubs Rex in dieliciis habere folebat» 
Regi , Confaltium cffe Magum, qui regem Ma- 
gicis fiiis incantatiohibus tranfiierfumrapcret: 
led &eundem ConfaluumSpeculatOircminre- 
gno agerc, qui populum ad feditiohem com- 
mouerct.Credidit rex,qui iuuenis admodum e- 
ratjfufiirtohumhotum accufationibus,efFccit- 
que,vt Cbnfaluuis abbdofetuisregiiiihterfi- 
ceretur, eiusque corpus abiicetetur in Menfi- 
ginam fiuuium. Hociritetfe(Sto,ebdemfuro- 
re occifi funt L. homines nuper ad Chriftunt 
conuerfi. Cuniautemquidam cxoptimatibuS 
regni, inquc primis Lufitani Regeth dcatroci- 
tate fadi monuiflrent,excufauitlfe is vtpotuit, 
ti:anslata culpa in Mahbmetanos iftos ,quos Sc 
e veftigio iugulari iuflit,aliofque huicctimihs 
affincs adfuppliciacOnquid. Etvidebaturqui- 
dem Religioni thriftianse ftrata efie femitas 
vcrum Lufitani , cuiti debet ent fub itiijflis nouis 
concionatoribus facilitate 8c dodrina admif» 
fum errbrem corrigere,ftatueruhtcsedeiri Con- 
Qui drmis vindicare. 

Aduenienre ergo cumi nhmeirofa claflc, ia 
quamultinobilcsLufitahierahtjFrahcifcoBar- 
ircto, Rex Monornbtapae, vidensfibi immincrc 
cladem ahquam, pittit ad FrancifcUth Orato- 
fes,quipacem petcrent. AtThalafliatcha iftci 
ciira aiiro regioinhiaret,<sontemtis«quifllimis 
regis (iohditibnibus bdlUhi fpirabat. Finis ex- 
peditiohis huiusisfuit,vttamfofmidabihsilIa 
claflis ih funios abiret , conftimtis Lufitanis mi« 
litibus ab aeris fingulari qualitate, qux Euro* 
pxis hominibus eft ihtoler^bilis. Ab do t(:mpo° 
re pauci ibi fuperfuerunt Chrifti^ni,quoruni 
quae hoc sbub ibilbcofumfitfortu- 
ha, nobis non eft fadlc e)^-^ 
|>li§are^ 



il£GNVM 



R E C V M C b N G ol 




REGNVM CONGO- 

S V M M A C A f*i t A,. 



i Amfiimdo & Imites hum regni Dluidttur in VI. 
prouinctas,quafigtUatimdefcnbunturcum Vr- 
bibmfuisprirnarits. 

z Error aniiquorum , qui hanc partem Jiue Zonam 
Orhis Terrs, inhdbitabitem exiftimauerunt : 
qulmliium hic ^rope mrnum. Hjemistemporet 
cumnosJEftatemhabemus,perpetuohicpluit. 

5 fintprtmi riominisfluuti in hoc regno.Zaira & 
Lelonda,inquibusreperiumur Crocedili & Hip- 
popoidmii , 

4 Narratid exa^iort quid vnaqusqut, prouincid 
fmguiare habeat. Bambagignit Elephantos & 
tygres. Zebra animalMulo nondiftmile. Bu- 
bali fyluepes, Teles Ciuetts, yferpentesXXV.pe- 
des longi , quorum carntbm vefcuntur Mthiopes^ 
Mirifici Arietes, Chamdeentes, pfittaci,Pellica- 
ni.ln VrouinciaCongo tlephanti,Simi&,Cryftal- 
lifodini&.ln regione Peniba noua Jpeciesjrumentii 
cui Luco nomtn «^iitethque Uilium album,ficus 
lndica,quas Bannanas vocant: falm& arboris. 
nouumgemis,fuggerens incolis oleum, vinumj- 
cetum, fru£lus & panem. Uontes pkni lafti- 
dibus & forphjrite lapide. Loandalnfula coch- 
leas habtt Cineric^i coloris^ jplendentes admo- 
dum, nec non admirabilem arborem Enfan- 
dam i qu£, certum genus tcU fert , vnde JEthio- 
peS ftliparantveftimenta. Balena nigrA &Sar- 



5 Color temperamentum corporis ,forma & hahitus 

horum populorum : eorum iomus & adifcia-. 
qua vtantur in menimoniis moneta , quihmque 
naiiibus in pugriantmna. Mores eorum non 
multum abftritilesiiigritafummoribus. Quo- 
modo fi intiicem mane falutarefoleant. genui 
vefiimenti eftoreisexcdrticibusarhorum. qaoi 
obferuentriiusin hibendo, comedendo,dormieri- 
doMedicmaeorum e fimplictbus herbis, quaruM 
ipfi cogrlofcunt virtutes. Quem honoremdefe- 
rantngifud. • 

6 I>tuiti& incoiarum confiftunt in negociatione , in 

metaiis, kkphantisyCiuetta.,pifcatione Oftreo^ 
rumftelis e paima, arbore defumtis & Crj/- 
ftaUa. 

7 BDhur militare huius regni , & quot inde armato- 

mm hominum millia in bellum haberipofiint. 

armd Congenfium. 
% Polittca huius regnigubernati0,LegeSi Prafeifi lu- 

ftitin & luri dicundo per ftngulas prouincias. 

Difctplina militarit: ratio ducendi Ordines. tria 

inftrumenta,quibus fummus dux militii, vti- 

tur.SignaprofeHionis &receptus. 
9 idoioimia Cmgenfium. quo tempore&perquos 

iides chrifti in hec regno annunciata&rece- 

pta fuerit. lefuita frAcipua huirn rei Orga- 

na. 



ET s 1 ne dc hoc quidcm regno adulta vcl 
(iifficiens cognitio ad nos peruenerit,vn- 
de eo diflcrere ad eum modumquodecateris 
nori poflumus.-fperamus tamenLedtorem con- 
tentum forc earum rerum expoCitione,qu£ no- 
bis diligenti perquifitiorie innotuerunt. 

iEft autem regnum CongoCme CoKgiaroplifli- 
inum , vt quod extendatHt a Promontorio S. 
Cathariniie,qubd abeft vno & dimidio gradu a 
Linea i£quino£tiali j porrigaturque vfque ad 
PromontOiriumLedoverfusMeridiem. Fincs 
eius funi at) Occiderite Oceanus i£thiopicus,a 
Meiridie Montes Luni 8t Caphres i£thiopes: 
ab OrieiiteMoriteSj^quibus defluunt arones in 
Fontes Niliiab Aquildnehabetregnum Beni- 
nenfe.Cdmprehendititaqi hocregnummgeni 
fpaciurii, nempe a ri:iedio gradu tertio laterii 
MeridionalisvfqueadXIIl.gradum verfusPo 
lum Ard^cura ,nonminUsDCLX.miIliaribu: 
Icalicis.Subed hu iis regis imperio etiam Loand, 
Infala>qu.x f uefiiiuraduobrachiaDadifluuii 
quorumilludBengoyocatur, hocCoanza. Sec 
& InCalx Q/<sEd'dW Z^jij-^eflutiii huiusagnofcun 
doniiriium. Porro Spfuttl regriUm diuiditur il 
Proi:inc5. ^ VL quarumhaEcfuntnomin^, Bam 
ba,S :j 7igo ,Sunda, Vango,Bdita , & Vem bd . 

Porrigirur autem Prouincia Bamba fecun 
duttii longitudinem httoris ab amne Ambrifi( 
vfque ad Coanzam fluuium ,comple£l:iiurqu( 
intra femultasDynaftiasfiuePrincipatus. Ca 
put huius eft Bamba ciuitas , quae nomenfuun 
impertit toti Prouincix, ficut & cateris accidit 
vtab Vrbibus primariis denominentur. AUui 
tur vifrimquc Lofa & Ambrifio fluuiis,diftat 
que a mari milUaribusItahcis circiter C. 

Secunda Prouincia, nomine Songo fita cftii 
loco,quem Zaira & Loangus amnes circum 
fluunt,extenditurquead Ambrifmm fluuiun 
ab Aquilonari latere, fub gradu feptimo cun 
dimidio,finitqueiuxta Rupes Rubrasin finibu 
regni Loango. flbpur huius Prouinciaeeft Song 
ciuitas^ 

Tertio locb occurrit Sunda, quae (pacium ob 
tinet circa Congum Vrbem,cuiLufitaninomei 
S.SaIuatorisimpofuerunt,extenditurquehin( 
X L, milliaribus Italicis fiue VIIL Germanici 
vfque ad fluuiumZairam. Metrdpoliseiusef 
Sunda. 

Pango qux quarto loco a nohisrecenfitaefl 
ahquando Peculiare regnum fuit, Congeni 
minime fubie6I:um- Attingit autem ad Septcn 
trionem Sundam.aMeridie Battam,ab Occi 
dente Songuic , & ab Oriente Montes Solis 
Primaria Vrbs eius eft L<i»go,eiufdem cum Pro 
uincia nomiiiis» fita ad Occidentale littus Bar 

bels 



R C N V JM 

^jbIjp fluuli . qui cx eodem Lacu erumpit , vndc 
FontesNili. 

Pcouincia Bnttenfis attingit i Septenttio- 
ne Pangenicm , & ab Oricnte Barbelam a- 
mnem,porrigitqae finesfuos vfquead Montes 
Soli$;a metidie horum montium coniungitfc 
rurfusBarbek.tangitquemontemquiexuftus 
dicitur.OputeinseftBrfffrfoppidum. 

In Prouincia Pmi^i.qua: vltimacft.fpedta- 
tur Cow^ Ciuitas ,qu£E & B/i»«4 diciturjideft 
CurU fiue RegiA. Incumbit hxc monti,diftans 
a raari quafi CL.millijnbusItalicisfiueXXX. 
Germanicis. Spedlarur hicmonsfatisalcusqiu 
ciicicer II. milliaria Alcmannica compledtitur, 
fotus obfitusvicis jpagis&habitacionibusho- 
nimum,tants bonitacis*vccredacuraIere C.in- 
colarummillia. 

Slmlitas ^ Naiura folu 

Si locus dandus eft vcterum opinioni, qui 

crediderunt Zonam Torridam fiue Exuftam 

ob nimios folisardores habirari non polle.dice. 

mus (S: nos, hocregnum habitatoribus omnino 
vaiuumcfle. 

Sed longe alirer habet,diuerfum nobisof- 
fendentc Eduardo Lupo,Lufitano,quidiucum 
aliis gentis fua: hominibus in hislocis ver/atus 
eft, & bona fide nobis nairat, aerem ibi tam 
tempeiarum efic, vt Hyems fimilis fit Aiiau- 
mno pcr Icaliam,nec incolac necefi"e habeanr, 
mutare veftimenta aut ignem quaerere. Quin & 
fumma montium iuga nee nimiis niuibus ncc 
fugore, vt alibi , rigere ; alicubi etiam magis ca- 
lcie hybcrnis menfibus qium xftiuis, ob afti- 
duas pluaias, quiB propequotidie cadunt , dua- 
bus horisance,cotidem poft mei idicm. Neque 
tamcnnegatcaloremin hislocis abhominibus 
Europsis non bene ferri poflle. 

Nodtes hic ferearquales funrdiebus,vtcxi- 
gua per rot ii annu obfecuetur differentia. Cum 
nos Ver habemus ,apud ipfos Hjcms eft: in- 
cipit cnim a.d.XV. Martii,dcfinitquc fub ini- 
tium Septembrisjita vt perpccux cadant plu- 
uii totis prope quinquc menfibus, nempe A. 
prili, Maio.lMniojIuho & Augufto. Hoco- 
mni rempore vix vlla diesferenaillucefcit,ca- 
dentibus denfis imbribus, qui tamen omnes 
ab arido foloexiorbentur. Contrasftasficcif- 
fima eft&fereplu(.ii)somninodeftituta. Hinc 
fir,vt fluuialis aqua fpifla fiat arque lutulenca, 
qn.-e cum pluuiis creiilt, communicat hancpin- 
guedinem agris. Per i€ftatem flant hic venti, 
quos I. Ca:far & ante eum Hippocrates Ete- 
fios nominauit, Lufirani appellant hunc vcn- 
tum Migiftrum fiue GcneraIem,quodhicpo- 
riilimum ipircr. Huic eidcm caufa tot pluuia- 
rumadfcnbendacft.cumagitetnebulasinfum. 
ma montium , qua; vbi condenfatac funt, in gut- 
tasabeunt,&in humumdelabuntur,funtq; hae 
nebulz in monrium cacuminiburjcertafutura- 
rum phiuiarum indicia.Sunt igiturkae pluuia; in 
cauft.vt faraofiflimiilli fluuii,Nilus>Nigcr& 



C O N C Vi^ 

Senegatantopereexcrefcanticum norinullis a- 
liis harum partium , qui partim in Oceanunx 
partim in Mare Medite^raneum irrumpunt , & 
campos quos pcrluunt,adjnirablli foBCunditate 
luaimbuunt. 

Cum igitur tam magni pontinuique cadanC 
imbres iis menfibus ,quibus apud nosxftas eft, 
rron tantum in hoc , ied & Abexinorum regno: 
non eftmirandumrantopereexcrefcerefluuios 
iftosatq-.inundarc tcrras.etfiin iEgyptoaliisq; 
locis aridis Cprxterquam circa Alexandriam) 
pluuiainullicadunt. Hincenimfit,vtquotan- 
nis Nilus adeo intumefi:at,&e!uuie fiiapingues 
faciat agros,qui finedubioprxficcitateomni- 
no fierent fteriles, nifiad hunc modum ftcrco- 
rarcntur. Ha>c caufa mouit vetcres, vt facrifica- 
renc NiIo,appellanres cum Bowaw/ Ge«i«w,quiti 
& Chriftiani in ilIislocisviuentes,etiamnura 
hodie inundationem Nilimiraculofiquidarbi- 
trantur finequa .(Egyptiis famc pereundu eflet. 

Atperxftatem regnantibusEuronoto &Bo- ] 
tea,ventisfrigidioribus,refrigeraturterra,quod 
idem & Aquilo Eurusqj apud nos faciun t. Sic e- 
nim ferenacur aer,ficexigenteapud-(£thiopes 
& nat ura tetra: & climate coeli. Et profe6to,nifi 
./EthiopumCongiq; regnum horum ventorutn 
beneficio perflaretur,incols intcnfiflimu illum 
calorem perfcrre no poflent-QuiGr^ciam.Cre- 
tam,Cyprum,Afiamminore,Syriam.^gyptuqi 
incolunt , eiufdem venri perfruuntur beneficio. 

Notandum autem Montes/Ethiopiaearque 
Congi vicinarumq; regionumnunquamcon- 
tegi niuibus,nifi forte illi , qui verkis Bonie Spei 
Promoncoriumexrenduntur,velquosLufitani 
SierraNeuada, id eft,Montes Niuofos nominac. 
Quod fi in Congi rcgno Nix vel Glacies haberi 
pofler.non eft dubium,quin vtraq; auro non 
modico vendi poirct ad refrigerandampotio- 
ncm. Vnde paretquam vanum fit,dicerefolu- 
tionem niuis caufam efleexundationishorum 
fluuiorum,cum ea continuisquinque menfium 
imbribus tribuenda fir. 

FluuiorumRegni Congo maximus eft Zaira, ,^ 
qui briturexfecundo Iacu,vndeNjlus emcrgit, 
poteftqjinterprxcipuos Africaecen(eri.narranc 
oftiii eius in latirudinc habereinXXVIILmil- 
lia pafllConficithicmuItasmagHasquelnfulas, 
recipitq; intcr alios fluuios VambamSiBarbelUm, 
qui c primo lacu egrediuntur. Influunt in Zai- 
ram & alii , quorum fcaturigo eft cx lacu Aque- 
londae:inter quosfacile primi funt Coan<.a &Le' 
londa, quorum ille limes eft regnoi um Congi Sc 
Angolaj:in hoc inueniunturCrocodili&Hip- 
potamijvnde Equorumlnfuladenominatur.Eft 
aucem Hippopotamus animal quadrupes, colo- 
ris fubfulci, paucos habenspilos, cgrediens in . 
rerram vt pafcatur node^mane autem denuo 
infilit in aquas. Capitur aUquando & cicura- 
tur ab yEchiopibus , quieorumanimahura lau- 
danc cclericatem: caucndum tamen elle a- 
iunt, ne nimis ptope ad fluuios fiuelacus a- 
gantur,quod his vifis, repcnte fcfe in eps dc- 
mcrgant. Gignunt hi fluuii etiam Vaccas 

Marinas, 



i^d ' R G N V M 

Macihas , quae aK^a^t diebus in fKsco viuerc 
poflunt. Xlstetum abundantia aquatum cum 
cilor« fokri coniunKaa. reddunt has regiones 
fupra modutnfcrtilcs, vtraagnahicinueniatur 
copia plantarUm jhcrbaruili , frudtuum & fru- 
merit-i.nec diibiurri eft, quin multo plus profer- 
iet'folum,'fi diligentius cplereturi 

5cd videamus fl pl^ct,exadiusi quid vna- 
^uaque Prouincia ex iis ,quas fupradefctipfi- 
iButs.fingulare habcaCjpoftea omncs iundfim 
confiderabimiisi . 
i ih Pantba mons eft ,«x cuius vifderibus mul- 
tum effoditur argenti aliorumque Metallorum. 
AbundatinfLiperhjecPrauinciaElephantis.ob 
mulcitudinenl fyluanim.in qiiibus lUiviuunt. 
Sunt jtuterahiElephantiimmanicorporisrao- 
■lccum crefcant ad mediumaBtatisfusE.-perhi. 
l>enWr autem viuere poffe CL.annis.Quos no- 
llra Stas in LufitaniaaliisqucEuropae partibus 
vidit,ii niultd miriores erant.quod in iuuentutc 
c patrio foIoeJtportati,nonfatiscomrnodefet- 
rerit noftriim coeium. Poteft autem belluarum 
Iftarum vaftitas colligi ex magnitiidine den- 
titiin.xiim reperti fmr, quibus fuerit pondu^ 
CC.librarum.Vocanc autem Congian i dentenl 
fiue cornu Elephanti fiia lirigaa,Me«e Manz.aoi 
Elephantos iunibr^s Moano M<«h^- Auriculae 
^orum ndri {imt minores ampliflimis Cly- 
peis Turcicis , qui vero maximas habent, ea- 
rtim iatitudo ad Vl.pedes acceflit.cum ingtedi- 
untur, applicdnteasfcapuhSjharUmquei^cau- 
dx opera.profligant mufcas,quas & occidere 
pbfllintacquceIiderecolle£tainrugascute. Pi- 
; 'ibs in extrema cauda haben- craflbs admoduroi 
inftai-iunci,nigrostamen&fplendentes:iunib- 
res vero elegantiores, vnde 8c maioris precii. 
Videcurautem vecenbus parumcognica fiiilfe 
naturaElephantorum.cumfcripferint, noii ha- 
bere eos genua neque luffcagines , vnde dc cru- 
ra fle6tere ribil pofle , fed dormitUrosappHcaie 
fe arboribus.quibus perfriudemfuccidscapi- 
antur: 5c vero fecus hjcc omnia habercnbn tan- 
tum Lufitani & Hollandi deptehendet int , fed 
^ oujxca^loi teflretur : funt ^riini iis Omnirto iuri- 
€tmx ■; vt demittere & attoUere in altum po(- 
finr. Tygres quoquehicfuntfrequentes ,qua- 
rum figuram hincindeapud nos pi6luraeoften- 

dunt. . 

Negat Eduardus hanc beftiam facileappete- 
re Goloris albi homines, nigros vero infefto 
morfu inuadere folere^fadtumque fuilfe, vt cum 
du^ tigrides, du©s vna dormientes bomines 
offendiflent , Europaeum & iEthiopem , reli<5to 
albo , vttaqUe harum ferarum^nigrum magno 
furore inuaferit,eumquedilaniauerit.Stimula- 
tje famc rapiunt animaiiadomefl:ica,fiferasin 
agro aut (yluis nanciici nullas pofllint, Congen- 
\ fts eas vpcant Mgoi. 

' Habet hsc eadem prouincia pecuhare ani- 
mal,quod ab incohs Zffer^ vocatur,fimile prope 
p^r omnia Mulo , nifi quod generet foetumciue 

jpr ocrect. Color autcm ci per totam cutem in- 

priraisvarius. 



C 0 N G oT 

Pili enim in cute kfplnadorfi vfcjiieadveiii 
trem rribus eoloribus pcrpidti funt,albo, nigrc^ 
& flauo , in quorum colorum diftributione na- 
tura proportioriis fuit obferuantiflHmai cuin 
qiixlibet linea fiueftriatresdigitoSlatafit. Gi- 
gnunt autem hsc animalia fingulis anriispul- 
los fuos,inftar equorum,funtque mirae feritatis 
atque pernicitatis,vt apud Lufitanosin prouer- 
bium abiuerit Celeritas Zebrd. Si maniuefietet 
hxc f era, poflet eius idem efle iri bellis vfus i qui 
equi, ob celeritatem, veiad ferendum equitem, 
vel trahendum Currum , eum nihil eihoium vi- 
deatur Natura riegafle. Cura autem in hoc re. 
gno equi nulli finr,nec ^chiopes nGUcrintci 
curare Zebram , neque denique bobus in tra 
hendis oneribus vtantur, quariquam multo 
habeant ipfi homiries iumentorum vicem pn 
ftant, & onera fubeunt^ Qui enim itct faciunt 
baiulor uni geftati dorfb , fspius murant feruos 
donec ad locurii optatum petueriiant. 

Sed 6i alia iiobisqueignotahicreperiuntu 
animalia,quorum quaedam magnitudine bour 
funi y alia minota , qu£ ab iis vocantur E?npaUn 
ges: necnon BubahferoceSidmodura,& Lupi 
quibus eft olfaftus exquifitiflimus, quique val 
deappetunt vinum fiueoleumepalmaarbor 
extradtum. Neque defiderabis hic Vulpeculai 
Ceruos,Capreolos,Cuniculos,iriprimisLepc 
res iTiagno nUmero , quod non ita agitentur a 
nibus aut capian tur reti, velut apud nos i 

FeUum Ciuettarum hicnonexiguusnume 
tus»qus manfuefaflse in domibiisaluntur,) 
inde extrahatur fragrariciflimusilIeliquor,qi 
neque rioftris officinis ignotus eft. 

Serpentum & viperarum hie varia gener 
quorum quofdam ad eam accedere vaftitatei 
narrant, vt XXV.pedes longi fianc, V.lati,cui 
longa aluo & laxa, ridus vero fauciumquetai 
ta eft capacitas.vtceruum velaliudanimalp 
ris liiagnifudinisdeuorare queanr. Viuuncca 
in aquis quaitiaridai SaturihiDraconesfaci 
fopiuntut & ab iricolis occidunciir,quihoru 
vefcuntur carnibus , eafque meliores quam v 
latilium pradicanr. Praecer h^ec monftra (unc 
alii ierpences fiue viperE,min ores quidem mi 
to,fedquarum tam prarfcns eft venenum,vth 
minem- admorfum intra horam vigefima 
quintam ad Ditis oftia relegenf < 

Vififur & ineadcmProuincia^^w&^anini 
lis qUoddam genus, magnitudinc arietis, al 
Draconinas habens * cum cauda oblonga , pr 
mineote ore,in quo plUres dentium ordin 
Viuunt haee monftra carnibus crudis,pedes I 
bentduos, pellem rufiam, vitidiac caeruleoc 
lore variegatam. Multos quoquehicteper 
eftChamxleonces. 

lam de Auibuspercunaantioccurrenrp 
rima:GaUinae&PuUiIndici,Pauones,Anfer 
Anarcs.Perdiccs duum gcnerum,Phafiani,C 
lumbie , Turtures , Aquilas , Falcones , Milui 
PcUicani. c^ddc his & Pfittacos , tam viri( 
quamcinericiicoloris,cumingentinumero 

uium rubcfcentium, pulcherrimarum quide 

1 



k V u 

i^ui colore ftohlonge a Phocnicopcero abeunt. 
,iQu5s ih Candriis Infulis habcntincols fuaui- 
ter cantilliintcs , cas ne laic quidem defidetaUe- 
risauiculas. 

Prouincia Sen^o pts caeteris niultos alitEle- 
jphantos, & magnum Simiaruni numerumjqu^e 
Varias cientgeftictilatibnes & liugas, dum pra- 
tereuntes homines imitaH conantui% De ani- 
maIibus,quotum fuptafada eft mentio, hic ta- 
cendum putamus. Multum effoditur hic Cry- 
ftalli, iiec non metallorum,ferro tamcn prajci- 
puam aeftimationcm Dbtihente : quod quidem 
cruitiir &c in Prouincia Pemba ex magno illo 
montejCuiuis fupra mentionfcm fecimbs,inc- 
numeratione_ Ptouinciarum. Huius quidem 
rnontis tblum fupra modumferaxeftomnium 
rcrura bonarum job bonitatem aeris .•hiccnim 
aqu£ falubcrrims,& herbaebpci maej& armenta 
acgreges numerofi ,&arboresfru£liferaE fehi- 
pcr virentcs. Frumeto omnis generis abundant 
jnpiimis Luco, (vt vocant jquod tanti faciunt 
quanti nos optimum triticum. Simileeftgra- 
num hoc grano Sinapis, nifi quod paulofuperat 
magnitudineiMoIuntteruntqjhocpiftrinislna. 
iiuariis& verfctilibusjvndeemergicfarinafua- 
liiffimi laporis. Panisquiindeconficitur,vix 
quicquam bonicareceditnaftro. Eftautem hu- 
iusfiuraen:iingenscopiainRegnoCohgo,quo 
fuperioribus annis delatumfuitexiispartibus, 
vbi Nilus capeffit originem fuam , inprimis v bi 
tranfit {ecundum kcum. 

Crefcit infaper hic magna vis Milii Albi, 
iquod ab incolis appellaturjfrumentum Cfiue 
Mazzajid eft Granum de Congo. Prouenitih- 
fuper hic Maizum fiue Frumentum Indicum, 
qnod raraen non magnisftimatur^incol^ vo- 
cnt\tMaz.z^21ampritd,id eftFar Luficanicum.O- 
i:iza,quanquam hic belle cre(cat,in exiguo ca- 
incn & ipfa eft precio. Fru&uum arboreorutn 
hic magna eft copia&varietas,quibuspotiffi- 
inum plebciihominesaIuntur,nam&p6maci- 
fciia , & Imi onia Medicaque admirandae hie funt 
fuauitacis. Ficus Indicas, quasvuIgoB4««<«»!«* 
vel F4M»f<i«« vocant,qu2que ab Hebraeis ^gy- 
piiis ae Syris Mufd vocari putantur ^ nufquam 
maiore afflucntia.quam hicinueneris. Guftu 
funt fuauiffimo,dulcedine cum aciditatequa- 
dam permixta, nec earum e{us quantumuis lar- 
gus quicquam nocet ventricuIo,cumaUmen- 
tumprffbeantoptimum.Campihincindccon- 
fiti funt variis atboribus e palmarum generc, 
quarum alia quideraferuntda£lylos,aliaevct'o 
nuces Indicas. Tertiapalmarum ipecies vtiliffi- 
maeft.cum fuppcditet colonis & oleura, & ace- 
tum, & fr udus & panem. Oleum exprimunt e 
frudibus huius arboris.ficuii nose baccisoli' 
usc.eftque cadem oleoilli eonfiftentia & color, 
qui noftro Butyro, nifi quod pauluraexflauo 
in viridem degenerar. 

Hoc illis & Butyri & Olci vfum prsftaE,cum 
eo lucernas alant , & corpus v ngant ad celeri ta- 
iem;eftque prsterea multiplexnuius oleivti- 
litaSi Vinuin etiam extrahuht ^ fumma arbo- 



6 d u e 'di. i^i 

ris huius ftirpe , perfofTo cotticfe , vnde ftillat li- 
quor albicaiis,limpidirsidemquegelidus- hic 
ptimu dillcis eft,vt iucunde bibatur,fed affertia, 
tus diutius acefcir , vt ad laducas i nftar aceti ad- 
hibeatur. Hibc vinum reccns hauftum , fufcitat 
vrinam, vnde pauciffimos hic reperias calcu- 
lofos. SiquisfeeoinuitethilariciSjinebriaturi, 
citra tamen noxam. Paheminfupercoquuntc 
nucleis frudtaum huius atboris, qui coccos 
ferunt amygdalis dulcibus fimiles,guftus fua- 
uiffimi. Iplefrui^usintus&forisviridisjlaru- 
brirer Gomeditur j, tam crudus quam cxj- 
€tus» 

Suntprzter has omnes &aIiasarbotes, qua*" 
ru m frudus appellatur Cola , ad nucis pineae ac- 
cedens magnicudinem, intus larent nucuiae 
quatuor rubicund^iquas confradasdehcibus 
lihguain ore verfant,ita extingui affirmantes 
ficim. HaenilculiEinaquam conie€bae,eamace- 
fcere faciuht, vtgrata fitpalatb, iuuet ftoma- 
chum, & corroboret epar . Inuehiuntur & ali« 
palmae, fed quas fylaeftres dicerc poffis , qu& 
vberriraos proferunt fru^lus aptos ad cibumi 
& quorum foliis ad varios vfus ih dbmo ih- 
uantut. O^oguesaihoresTuiit, ferentes ftuduni 
fimilem flauis prunis odore & guftu fuauiffi- 
mo. Quid iam dicam de frudlibus, quotum fe- 
lik in Mediciha vfus , inprimis de Tamarin- 
dis duicibus &acidis , quibus curantur inflam- 
mationes febriles ? i£thiopes & Turcae his 
quam felubrrter vcancuri norimi eft, qui pul- 
pa horiim fruduum ciim aqha mixca refrige- 
irant epar,renes,omnesque partes interioreSi 
inpriiiiis cum itcrfaciunt. MelonumjCucume- 
rum, Peponum quahtum hic ficdicere nihil at- 
tinet. 

Saxorum atqUe lapidtim ad sdificahdumi 
& glaberrimi marmoris magna copia , vc vel ex 
hoc folo ingentia Templa & Bafilic^ cxtrui 
poflint. Multorummontiumvifeerafcatcntla. 
^ide & Porphyrite lapide, adde & marmor£ 
tlndido & verficolori,qubd ^.dm^Nutiiidi- 
cum & Africanum appellatur. Poilremo adna- 
fcitur quibuidam faxis Hyacinthus lapis , qai 
facric inde (epatari poteft.Si permixti hi lapides 
reIinquantur,poflunt inde fieri columnaeinte- 
grae , Obclifci aliaque bperaad miraculum vfqj 
pulchra ob admiftos marmori Hyacinthos; 
Taceo iam inuenirirupes,equibusexfcindun- 
tur Metaila.inprimis ^ viridisflariique-siolo- 
ris, vnde fiandi pofliintftatus aliaque viilia ope- 
taconficii 

lam de ftuuiis huius rcgni aliquid dicehdhni 
eft. Zaira Amnisefthuius regni omniurariiaxii 
rnus, qui parcim ex eodem profluit lacu, ex 
quo Nilus oritur, Abundatautemfiuuiusifte 
aquis fupra modum,Vt ihlatitudinem V.mil- 
lium & D. pandatur , antequam mare intrati 
ingreflus autem Oceartum,retinet aquas fuaS 
dulces per XII.velXVI.Leucas.nbnintermi- 
lcens eas falfis tharinis : vnde nailt* fatilediC. 
cere poflunc vbinam locorum hauigent. Po& 
func etiam vel maxims naues onerarise, Bdc 

XX vUo 



2v4r R E G N TM 

vUo periculo per ipfius alueuiji adfcanderead 
quintum vfque milliare: ied deinccps occur- 
runt impetuofa: catarada&formidabiliapraE- 
cipiria, horrendosque fragores Idnge latcque 
cient,vt Niluni,R.henum & Danubium alicubi 
facerenciuimus; 

Lelondd alluit pedem montis, in quo Regia 
Ciuitas Cdngo ektruda confpicitur: hic ceflan. 
tibus pliiuiis hybernis multis Idcis vadofus fiti 
ia ripis Loandae Infuls reperiantur conchx 
quaedam fubcinericeicolons ,valdefplenden- 
tes: quamtiisautem &:alibiper regnum Congo 
fimilcs inueiiiatitur , Loandenfts tamen maiori 
in precid fun ti 

Enfanda arbor eft nobis ignota,rempetVireiisi 
cuius multaiprsdicantur virtUtes. quamuisau- 
tem ranii eius in rtagnaraiexcrefcuntaltitudi- 
ncm, demittit taracn inde velut fxlamenta qux- 
dam,tenuii quideni ,quaE ybiterramcontige- 
-runc, aguht iradiccs , & fic arbor illa multipUca- 
tur incredibiiem in mddumi Inpfimo corticei 
huiu^trtinci ierpitlanugd quajdam,eiquapur- 
gata ficri polfunt veftes proi tenui plebecula.- 
Crelcunt Sc in crepidine maris arboires qu£e- 
dam,quarum radices vnda marina ailuit : his 
inueniuntur oftrea humani pugni magrtitudi- 
ne, guftus gratiffimi ,ideoqijeaccolis probe nd- 
ta,a quibus vocantur Ahlxi-mtau, quafi tu di(^s 
pilcCspetrdfesi 

Circa huius Infulae parterHiexterioteftimul- 
tx vifixntur Balsnae nigrae,perpetuis inter fe de- 
pugnantes conflidtibus , vt multae intcreant. 
Multas ctiant i£thiopes capiunt.quafumpin- 
guedine exempta &:picepermixtanaut»inun- 
gerc naues fuas folent. , Capiuntur & ibidemi 
multa: Sardinjc, & Sole3c,& Sturiones,«Sc Mullii 
aliique pifces infiniti,cum magnavipraegran- 
dium Cancrorum marinotum^ 

MoresincoiarumregmCongo^ 

Sunt hi , vt plerique i£tKiopes , tindi colore 
nodis, etfi inter eos mulieres qusdam fufcs 
potiusftint.in flauitiem degenerante cutisni- 
gredine.- Capilli dmnibus funt nrgri,veladmo- 
dumruffi^ Virifuntftaturamediocri,membro- 
rura fyftemate ferme Lufitanis fitnile-s. Labia 
iis fiiftt crafla,iionfamenitatUmidai,vtNubi- 
enfium&Nigtitatum. Vnltuseftmagna^ifFe- 
rentia,cumiaUinlacilentis,aliiobefis fintgenis, 
alii denique triedium obtiiieant,vt Lufitani :• in 
quo ipfo qudqUe differunt a Nigritis, qui ferme 
oranes horrendo & d^fof mi funt afpedu.- 

lis qui Pambam PrdUinciamincoIunt,tam 
validum eftlacertotumrobur ,vt captuui bello 
mancipiiim vntoi£tuper mcdium diflecarepoC 
fint , & fimiliter ceruicesboui vnoi<9;uamputa- 
re.Songenfibus perpetuum beUum cft cum A n- 
zincanis yicinis cdrum. Sundcnfes plurisfa- 
ciunt ferrum, quam caetera Metalla orania, 
quod ex eo gladii,cultri, fecures, aliaque inftru- 
menta varia fabricari poflint. Qui Pcmbam 
Prouinciam tcncnt, dccidunt ramos ex Qge- 



..C- o- N:'.c;.. Oi; 

guis arboribus , & inde conGciunt faEpes,& 6i 
perimenta,quibus fe aSolisaeftutegant. Ore 
VerfantTamirihdiriaraadleuandamfitim. 

Doraus Congenfium humiles funt valde , & 
anguftaejnoiidefedlumaterisjcutn iamanteo- 
ftenderiraus,quahtopereabuhdetitfaxis,mar- 
inoribus,lignis,fed riiditate & infcitiajcdifican- 
di,cum neque cementarios rieqiie fabros ligna- 
rios habeant. Loco monets auteae argentca:- 
que vtuntur cdnchis fplcndcntibus , 6c hocpa- 
<S:o emunt Vcriduntque. Qui Infulas Zairs flu- 
,tiii cdluntjgeflerunt oUm iriterfebellafcaphis 
Untribusve, c folidis arborum truncis confe- 
dis , (ed excauatis. Appellatur auterii arbot illa 
Lkonda i eftque aliquando tam crafla , vt duo ve! 
tres horaines eipanfis brachiis eam arapled: 
rion poflint : vnde nihil cft abfurdi quod fcti 
bunt,huiufraddi lintresaUquando CC.homi 
nescaperc.Hscnauigiamagnaviipnpelluntjte 
nentes remuiii 6c arcum jcumq*, ad pugnam de 
uentum cft , dmifl^d rcrnd arcum corripiunt , fa 
gittasqueinhdftesmittunt. In InfulaLoand; 
pifcantur conchas hocmodo. Certae quaedan 
mulieres cUrii fifi:eUis iunceiS defcendunt ^ 
littore in raare, extractamquc fporcuUs arenan 
effundunt, legenres cx iis conchulas parua 
admodura :quge duum generura funt , mares^ 
focmelk , fed hx multopulchrioresiUis;&hi 
qUidem eraere omnia poflulit, etiara aurur 
argenturaque ip{Um,& quicquid eftinprecic 
' Nec apud has duntaxat gentes monetae aurei 
argentejeque vfus in defuetudinem venit, fei 
& in aliis Afr jcre regnis , vt & in China , & qui 
bufdam.Indiae locis. /EthiopeS enim piperce 
miintiregni Tombudchfis incel^iuxtaSene 
gam fluuium, paricer vt hi, cochleis conchu 
lisqUC; 

Infulani homines naues Uabent e Palmav< 
Nuce Indica arbore,qua: partim remigiopai 
tim vcnto velisque fcruntur, In artc naram 
tantam acquifiuerunt perfedlioncm, vt omn 
freta nando fuperarepoflint , & incontincntei 
emergere. 

Porrohaberirinvniuerfum Corigenfesmu 
ra eurn caeteris Nigritis coWimunia,m primi 
quihisvicinioresfunt. Bibiturifemperanteal 
quot guttas in terram efFundunt. Inter prat 
dendum netna bibit,fedpoflcpulasaffatiraf 
ci u nt fiti , ingefta Vel aqua , vel vino palraarun 
vel deni(jue aqua mulfa. 

Mane fa<ai fibi obuiara .faluteriidicuntinu 
cem.Si quis honoratior occurrat,in genua ful 
fidunt , complofisq*, manibus expe6tant,donf 
alter refpondeatF«i«^, Vuio, quod eorum eftx« 
ge. Cum interfeipfosfurfumrarocommittaE 
peregrinis tamen quiequid polTunt ,furripiur 
Mulieres rei Veneres dcditiffimae funt , araati 
cum primis peregrinos,nihilifacienteshori( 
rem fuum.dillafciuis fuis obfecudentdefiderii 
Caput neq; viri neq;muUerestcgunt,capill( 
autem in ornatos cincinnos crifpant,etfibr( 
uiores habe^ni : quida tame cortice arboris,y 
putarajne nucis Indicae verticeC^periunt :quic 
/ " deniqu 



R E G N V M 

iStnlque plumcas demittunt criftas , filis ferreis 
tapillorumantii^annexas. 

Veftes eorum fereomnescftoreisconftant, 
ifeortice arborum tenuiori plexis , rubroque illi- 
tis colore, hi!s iniiciunt fimiarum aliarumque 
bcftiarum pelles. NonnuUicorpuscingunttm- 
gulo e rergorebubalifa£to,funtqueeinguIail- 
!a aliquando duos vel tres pedes lata. Mults 
facminaiihduunc femorafuacirculisferreisaut 
atreis ftahneisquej quorum extremirates tam ar. 
titiciofe cohcerent , vt vbiiundii fint, deprehen- 
drrc facile non poffis. 

Stramentishumiexpofitisindormiuntjfru- 
dibus primo creberirimis, deinde etiam pifci- 
b^is carnibusque vefcuntur: quanquamfeteo, 
mnia eadem ollacoquants&eadempatinaap- 
ponant» Digniores csteris folicibilmcapiunt 
Imeconuiua. In fuperficiem huraiexcremen- 
ta alui ntinquam deponunt,grande peccatum 
id elTe opinantes , fed primo follam deptimunt, 
in eaque fordes defodiuht. Muficadorumin- 
ftrumenta ruht tympanum ab fummo latuni 
& in anguftum dcfihens apicem , necnon fiftu- 
la ex ebore. Etharcquidemdeillisquiruride. 
guntpotHrunam mrelligendafunt, qui enim in 
vibibus vmunt , ciuiliores funt atque delicati»- 
tes. 

Dc virorum veftitu fupra diximus. £t fic qui- 
dem olim fuit: fed noftro tempote imitantur 
in multis LuIicanOs. Sic quoquemuIiei:estri- 
plici tunica inferiores corporis partes operiunt: 
habetque qufflibec tunicafiiamcinv5turam,iii. 
tima vfque ad talos pertingente, hledia vlque 
ad genua fuprema femut tegit. Anteriorem 
partem corporis tegunc linteo, pofteriorenl 
mantello, vcroque fado ^ foliis Palm^ arbo- 
ris. Plebeis ferusque conditionis tantumih- 
feriora tegunr. Sed in exornando capitelmi^ 
tanrur mulieres Lufitanicas ,imponendo Capi- 
ti mirram holoierisam gemmisornatam&ca-^ 
catenulis aureis,qucid tamendenobilibusin- 
tclligi velirai 

Rex more Lufitanorum cibum capit ; ius di-* 
Ck in publico fine multis ambagibus,cumhic 
nullm ficRhecoribus Rabulisquelocus,fed o- 
mnia tribus verbisexpediantur. Aulicivtun- 
tur ribiis , ad quarum ftridoreffl choreasagi- 
tant , imirati Mauros , grauitatis non immemo- 
res,& mufica temporaeleganterobferuanteSi 
Herbarum prope omnium virtutes Vulgo no- 
uerunt,eftque quifque fibi laboranti Medicus 
& Chirurgus, ExempIigratia:Febremcuranc 
lignoSantali in puluerem redadto-.dapitisdolo- 
ri medentur fedionevena. Aluumlaxamred- 
dunt cortice quodam a certaarborepetita:& 
ficinc£tens. 

Opes Facultates Qongenfium. 

;^ Nemo facile fibiimaginariporerit,quantaS 
hidiuitiaspoffidcant , cum ade^abundent me- 
tallis , vt non folum multum diuendanc ex- 
t«ris» fed Sc ipfi incredibilem vim fibi retine- 



C 0 N G 245 

anr. Si quishisadiungatElephantos,colliget, 
quantum ex ebore percipiant,quod pro exo- 
ticismercibuspermutant. AddehispreciofiflS- 
mum Ciuetts & odoratiffimum iiquorem, Sc 
orahem abiice dubicationem. 

lam quid deregeipfodiGemus?quicumtot 
Principatuum fit dominusjnecefleell: vtlonge 
omiiium fit opulentiffimus. Quanti fint pro- 
uerrtus eius , impoffibile eft dicere, cum non,vc 
noftrorum principum in auto argentouecon-. 
fiftant. Confentaneum tamen eftra^iohi,cuni 
fubditi huius regni tantis affluant diuitiis, ob 
commerciorum,quaEibiexercentui:multitUdi- 
nem : tegem,qui iis impcritat,efleditiflimuni 
potentiffimUmqUe inter MondrchascociusA- 
fticx. Nam conchiilarunipilcatibininfuldLo- 
anda,quse inftarargentifodin^ eftjtotaadeum 
fpe£tat,qui & eiUs rei giratia Pirasfeitdm ihea 
Infalaconftituit. Ex ProuineiaPembamagnos 
adipifcitur thelauros , qiiam afgentci caeteris- 
que metallis affluentem efle diximus. Eft & 
in ca magnus mancipiorum mercaius, emen'^ 
tibus Lufitanis rerUoSieosqueinlohgediffitaS 
regiones mittentibus , vc ibi pkuis vendan- 

Praeter hxc omnia telx Congenfes , fadias et 
arbore Palma Indica, multum appetuntur a 
niercaCGribus exteris,cum non folum i£thio-» 
pe^ eas coeiiiantjledSzLufitanitotasnaUesiis 
onereht. 

Eft&Ctyftallofiium preciutti,quiinhislo- 
cis cfFoditur, quanquam cum fuperioribus hseC 
negotiatio conferri non poffit. Poftremoperci- 
pit hic rex quotahhis iplehdidiffima munetaab 
AngoIjB R.cge,qiieiii Clongenfis fibi fccittfi* 
butaciumd 

kebur PotemiAmbeliff. 

Cum frequentifllmas populo hic rex poili" 
deat prouincias,cumquc pleriqueadarroana- 
ti aptique fint, facili CogitatUeft j euni raultum 
habitutiim ncgocii j quireghum Congo fit bel- 
lo appetiturus. Munitis tartien deftituiturvr- 
bibus propngndculisque, neque ptjefidia con- 
ftituta habet in finibus regni. 

Ncquc ctiam ea cft Congenfium atmaturi» 
vtnon poffint VehementerabEuropseisexagi- 
tari affligique,fi hi bono lcnumerofoexcrci- 
tu regnum iftud ingrcdi vcllenc* Vicinis ca. 
fflett fuis facile impetitanc Congenfts , eoC- 
que potentia fua velut fteno cohetcent, aut 
imperata facete nolentes cogunt vi & atmis. 
Eft aucem P^rouincia Pemba prapugnaculum 
totius fegni:hinc enim tex bello illato com- 
pefcit tebellantes, cum incolas huius prae ck- 
tetis fint animofi armisque adfueti,vthincfa- 
cile rex , fi necefficas vrgeac, poffic colhgerc cx- 
ercitum CCCC* tnillium hominum , qui ar- 
mati funt pto confuetudine tegni. Atma au- 
tem horum militum funt,gladiuslacus longus- 
que , prope ad modum Heluetici gladii i & hos 
ab Luficaais adipifcuncur. Prscet hbs gladios 

» gpcirae 



R E G N V M 
optime quoque vtUntiir arcu Iagittis,funt- 
que exercitati in pisBtendendis aduerfusi£tus 
fcutis fuis ex arbbrum corticibus fa6tis. 

Habet & Praefeaus Battenfis quofdam iti- 
tcr (uos, quifclopfeti^ vtuntur,quod ad Montes 
Solis iuxta Orientale & Occidencale Nililatus 
degarit certi quida hbmines,quos Giaqms Co- 
genfeS dicunt, cum ipfi fefe Agag appeliet,belli- 
cofi admodum & infidiantes praeci^, quam per- 
petuis excurfibnibus ex vicinisgentibusagunt 
feruntque , inprimis ex Battenfi Prouincia, vn- 
de incolx feraper ;n armis funt,vtirruentibUs 
prxdonibus iliis refiftcre poffint. Poteft au- 
tcm Haec Prouincia emittere exercitum LXX. 
fiue LXXX. milliuin hominum,fatisbenear- 
tnatbrum & Promptbrum ad faciendum ofti- 
cium: & ex his duabus Prouinciis, Pemba & 
iatta, dercliquis facilepoteft iudicarii 

Msdui Gubermmnis tam Cmlis 
qmmMilitaris. 

ri' in vhaqUdqile Prbuineia habet R.ex Goiigi 
° Summum Praefedtum, qui in ea vrbe refidet, 
qua totius prouincias caput eft. Multi func in 
hoc regno viri Principes , qui tamen per ornnia 
regem abfolutum agnokuntdominumicciam 
priuataruj3i retum fuarum. Appellanrur au- 
tem hi Dynaftae lingua i£thiopica M.am , vc cum 
dicunt Mani Loanda y Mani Coanz.4,id eft Prin- 
ceps fiue DoroinusLbandaevelCoanzaf. Sic- 
Ut autem Rex infummb honoreapudfuoseft, 
ka per Prsfe£tos fuos operam dat , vc omnia re- 
& atque ordine fiancinregno. LegesaucSra- 
tiica feripca fruftra hie qusfiueris, Confuetu- 
dinibus maiorum iudicanc, & ius ex Natura 
pecunc. Receptum apud eos eft,ne quispel- 
lem Zeirse animaHs vendere poflic, nifi fimul 
venenum vendac , quod in eo lacec , ne quis ad 
maleficia eo abuci poiTic. Porcos Marinos ob 
eandem caufam piicatores captos regi offerre 
tenencur, capitisfupplicioconftitutoi 

Rei milicaris ratio apud Congenfeshsceft. 
Equites Hic nuUi func, Peditesomnes ,quivel 
dilacare nou.erunt brdines vel contrahere pro 
capacitace loci.In ducendoexcrcicuiignisqui- 
bufdam vcuncur,& clamoremfequuncur fum- 
mi ducis, quiiti media verfacur acie. Siue enim 
ad pugnam procurrcndum ficfiueadmanum 
dexrram finiftramue defle£tendum,fiue quid 
alidd exdifciplina milicari faciendum , certa fiia 
habent figna, fubsque clamores,quibus cognb- 
fcuncdudtumeiusacquevoluntacem. Inftru- 
inentis prsECipue ytuncur tribus,quibus fignum 
danc in beHo.VcI ehim pellem animalis in cruri- 
to excauaco extendlint, quam pellem Hgno va- 
lide percutientes horribile cicnt tonittu: vcl ha- 
benc inftrumentum quoddam triarigulare, iii 
modum Pyramidis,fedinuerfaEjCbmpofitum ex 
laminis ferreis probe adurtatis,quod cundunc 
feriuntqi baculis ligneis : vSldeniq-, dences ele- 
^hancinos in fiftulse fiue cibias modum percufos 
inflant , fonutaq', quen4am miUtarem cienti ad 



G © G d. 

animandos milices,& morcis Cbntemptutti pei:« 
fuadendum. Horum inftrumencorum fummus 
militise dux magnam vim fecum inbellumdc* 
ferre tenecur,inter quac camen iftud eftdilcri- 
minis,vtaIiamaiorafincahaminqra.Cumenira 
fignum dandu eft coci exercitui , maioribus vti- 
cur inftrumentis;fi vni vcl pluribus cohorcibus, 
cunCminorafufHciunt. Sed&ipfimilices imer 
feie certis quibufdam vtuncur fignis j cum in 
mediis cohortibus & anre reliquum agmen 
conftituci finr , qui in ipfo prxlii ardore caereras 
animofos facianc&quolocopericulum vitan- 
dum fic , moneanc , vcenccs certis ad cam rem 
rincinnabulis. 

^ Cum capefienda eft pugna .dilatantnrdio- 
res Ordines , vc comodiusipargeiemifiiliapor- 
fint, & mehus euitare cela hoftilia. Feffis pdo- 
ribus , fignum receptui datur , Sc tunc paulatiRi 
ceduntrecxo,qui in primispugnauereordini- 
buS, dantq", locum recentibus, quod ramdiu fic, 
donec cotrarias acies propius iunds mifceatur. 

Nemo per vniuerfum hoc regnum poceft di- 
cere,quicquam fe proprii poffiderejvndefuis 
benefacere queat, eum omn ia Regis fincqui et- 
iam de priuacorum bonis facirquicquidvide- 
tur. Quin &c liberiRegis eidem confiiecudini 
fubicdi funt, qui, nifi quod debent Regi, qiiot- 
annisperfoIuat,omnibusexuiiiurfacultatibus. 

Prosimum a Rege locum obtinet Prorex 
Battenfis.ianguine ortus regio ,cuiusmaxima 
eft in confultando au6toriras , vc ei contradice- 
re vix liceat. Adhibetur aliquando menfsre- 
giae, fed adftans.non difcumbens,qui tamen ho- 
nornullialiihabetur, neregum quidem liberis. 
Iier faciens hic Prorex , etia m muficos inprimis 
tibiciiiesfecumducir,velutipreRex:gaudetque 
hoc fingulari nec regis filiis permillb Priuilc- 
gio,vt in comitatu fuo habeat fclopetarios. Rari 
admodum ob crimina capiris fupplicium ade- 
unt : & fi cui Congenfi lis lit cnm Lufitano, diC" 
ceptamrcontrouerfiaexLcgibus nonCongen* 
fium ledLufitanorum. 

Beligio Cowgenjium^ 

Etfi Chrlftiana Fi<les in aliquiijushuiusre- , 
gni partibus locum inuenit, plcniuTi ramen, 
eft Idololatris j quorum nonnulli Solem, 
quem Luna Maritum , fupremumque deo- 
rum fabulanrur, adorant, Luns , quae fit coniux 
dus , proximum ab eo deferenres honorcm. 
Alii venerantur deformiaiIkanimaIia,quibHS 
Draeonina fpecies,&: dequibustancmentio- 
nem fecimus,cum de animalibus regionis dide- 
ruimus. Vt vno verbo dicam,tam plena funt hic 
omnia fuperftitioni s & Idololatriae, vt quid po- 
riflimum colant,credantque,vere dici non pof- 
fir. Noneiitautemfortaireingratumle<ftoii,fl 
cxpofuero, quibus initiis Chriftiana Religio hie 
radices egerit, & quo loeo iam fit in hoc re- 

^ Cum lohaftnes ll.PbrtugalIi.-E Rex mifilTct 
Thalafliarchumfuum, lacobuna Ganum,vts^- 

uigando 



R E G Y M 
lafgalidkk luftraret littora AfricE, periicnit is 
, poft lohgam moram ad oftium Magni flii- 
; uii Zairs, concinuataque nauigatione ad ter- 
rasquafdam delatuseft, quarum incolxmultis 
inodis humaniores eranr ccereris quos ad eum 
dicm offendilTcr. Vcque regi fuo , qus viderar, 
plenius narrare pofrct,conftituic Aulani illius 
regis adire : quo cum perucniffet , receptiis hu- 
maniter a Rege Barbaro, coepiteidem often- 
dere vanitatcm IdoIoIatri.T, & Chriftiana: Fi- 
dei perfedtionem. Gratafuere k£Ec regi,adeo, 
Vt difcedentiCanoadiungeretLegatum &no- 
biles aliqnot pueros, quiin Chriftianis iacris 
initiarentur. Hi cum probe inftituci fuillenc, 
temifli funt in patriam .cumque iisaliquoc Sa- 
cerdoces Lufitani, apci ad prsdicandum Eu- 
angelium & plancandam dodrinam Chriftia- 
nam. Manierantautem pueriilli ^thiopesper 
biennium in Luiirania , fuerantque omnino li- 
beraliter habiti & inftituti in Fide Chriftia- 
na, magnaque poftremo folennitate baptiia- 
ti. Confirmacos ad hunc modum in Chri- 
ftianifmo lohannes Rex,domum,vcdiximus, 
remific,addica honefta legacione,in quapraj- 
rer alios cranc cres Monachi Dominicani, ob 
viVrutcm & do6trinam apti ad inftruendum 
populum. 4 

Hi cum Congum perueniffent, conuerte- 
runtprimum auunculum Regis cumfiliofiio. 
Poltea fufcepic baptifmum & ipfcquoqueRex 
cam coniuge.qni eciamextruxitbreuitempo- 
risfpacio T?mplum,fi,ihnomineS.Crucis. In- 
tereaexutebancur pailim (tacucE 6i Idola. 

Rex mutaco nomine loannes didlus fuit, 
vxor eius Eleonora,& filiusnatumaximus Al- 
fonius. NecfiiaconuerfionecontencusRexo- 
pcimusjomne ftudium impendic, vt & popu- 
lumcrroiieximerer. 

Ncque tamcnexiftimandum eft, finemulris 
labcribus &c moleftiis fparfa fuifle dodrmae 
Chriftianae femina. Monachis enim non aetis 
tantLtm roaligniras & intolerabilis seftus gra- 
uis fuit,fed &abipfisCongenfibuspIurimum 
exhibirum moleftiae. Quories cnim de facris 
Ceremoniis Diuinisque Myfteriis fermo e- 
ratjfacis fe dociles oftendebant, quod reseas, 
quaecaptum humanum fupcrancDeononma- 
leconuenirearbirrarencur:fi quisverode tem- 
perantia, fiiga viciorum , reftitucionc bono- 
rum alicnorura, eoodonandis mutuo offen- 
fis,& his fimilibils vircuribus Ghriftianis dif. 
fereret , hic aequis auribus he audiebatur 
quidem, Rex, ipfe cuius circa Religionem 
feruorem laudauimus , incipiebat fenfira re- 
frigefcere , cum nollet abiicere fi.tpcrftitio- 
nem aiiguriorum & fortiiegiorum, nec quic- 
quam minusadaurespdmicccrepoteraCjquam 
vc vna concericus tlFvC vxore. Sed & foe- 
mins, veiicaj ne rcpudiarcncur a polygamis 
fuis maricis, non Regiam lolum fed vniuer- 
fam Ciuitatem clamoribus fui^ percurbaue- 
runt. 

Auxit tumuituancium furorein fccuhdusfi. 



C o ^ G 6. i^j 

lius Rcgis, nomine Pahfa Aquitii^iiis, qui fe Ba- 
ptifinum fuicepturum acerrime negauit, vn- 
de magna: inrer ipfum Sc frtitrcm cius malo- 
rem nat^ funtinimicitije , quifuftinebatpatto- 
cinium Chriftianorum,vtpoterat. 

Contigit in his difcordiis Regemexcedere 
vita, vnde bellum ortum eft interfrarres,cu- 
ius isfuitexituSjVtAlfonfiiscum XXXVI» mi- 
Iitibus,inuocato lefu Ghriftinomine,hoftem 
fuum non modo viccrit fcd & ceperit, qui irt 
carcerc mori maluic quam deferere Idolola- 
tciam. Et laneapparueruntiHeobcilocuiden- 
tia miracula & in Alfonfum Diuins gratiajtc- 
ftimonia. Aiuntenim,tum,cum iam conferen- 
dum eflet pr^Iium.confpicatum fuifleclarita- 
tcm plufquam humanam , qua vifa cum ipie 
tum fociiitaconfirmatifuerintanimis, vtlseri- 
tia inde conceptaexpriminonpoflit. Eofdem 
fiiblatis in ccelum oeulis ,vidifle in aerequin- 
que gladios lucidifliroos , quos Alfonftis poftea 
ciypeo fuo inieruit,quoinfignictiamnumho- 
dievtunturfuccelToreseiusReges.Quin&ipil 
hoftes faiTi funt,vidos fufosque fefuiflenona 
rege vel eius miliribus , fed per mulierem quan- 
dam candidiffimam , quss fulgore fuo perftrin- 
Xerit pugnantium ocuios & Equitem quendam 
cum crucc purpureainpe^tore,quicosgladio 
proftraueric. 

Poticus hae vidloria Alfonfus, conuentum 6- 
gitomniumregnifuiprocerumjquofa(3:umeffc 
dccrctum , vt omnia Idoia atque fimulacra iti 
fummiracem montis euiufdam comportata , fi- 
mul exurerencur. RegnauithicpacificeL.an- 
nis, quo toto tempore mirum in modum creiiit 
Chriftiana ReIigio,rege & audoritace & exem- 
plo fuo eam valde adiunante, & Praeconibus 
Euangeliifiiumfacientibusofticium. 

Neque Emanuel Lufitahi« Rex haric abie- 
cit cogitacionem, qui in Cohgi regnuth roifit 
duodecim Monaehos ex eortim ordine,quiin 
LulTfania Caerulei appellantur, quorum caput 
erac lohannes Maiius. His adiunxic Archite- 
6Vos, Fabros lignarios & csmentarros , vt Tcm- 
plaacque Oracoria extruerent :iiiificque Alfon- 
fus Henricum filium fuura cum multis regni 
viris illuftribus Romam, qui comirer & ma- 
gnifice cxceptifuere omnes. Alfonfo viuis ere- 
pto fuccefl^ir Petrus Filius , cuius temporeini^t- 
be Congo fiue SiSaluatorisereftumeftCdlle- 
gium XXVIIL Canonicorum, Tituib Crucis 
Dominicae. 

Secundus huius lociEpifeopiisfuirexfami- 
lia Regum Congenfium ortus, qui profedtuS 
Romam,mortuus eft,cum reuerrererur. 

Habuit Petrus fucceiforem ih regno Fran- 
cifcum, qui tamenpaulopoft fufceptum Diade- 
deiTia morcuus fuccefl^orcm naftus eft Dida-* 
cum fanguine fibi iun6tum:quae fadtafunrrc- 
gnante in Portugallia lohannelll.Rege. Hic 
cum frigidiorem in Chriftianifino regem il- 
Itim accepifler , neque Sacerdotes aut Mercato- 
res magna tangi cura, propaganda ialuificae 
Fidei^ fcd potius improbitate fua offendere 
XX^I Neo. 



±46 R B e N V M 

Neopliytos j midt in Congum IV* lefuitas, qui 
rem Romanam refticuerent. Hi primumS. 
Thomse Infulam adiuerunt, dcinde Coiiguni 
delati , fatisque comiter a regc excepti,omne 
ftudium ad rem diuinath conuerterunt. Ho- 
rum vnus fchokm apei:uit,habuitque circiter 
DC; pueros i£chiopicos difcipulos. Rehqui 
cdncionati paffim per regtlum coniiertcrunt 
trium menfium fpacio vlcra V. millia homi- 
liutli , credis etlam ttibus Oracorlis. Cum au- 
tem deinceps longis grauibusquemorbiscor- 
repti fuiffcnt, coa£ti fuerunr reuerti in Euro- 

Irttereacreatusfuit tertius Epifcopus, ilatio- 
lieLufitaniis, cuiplurimum obic6tumfuitraO"! 
icftise ab ipfis Canonicis clcricisque; 

Didaco Cbngi rege morcuo , graues {uper 
fucceflioiie orts fiint controUerfis , excitato- 
que grauitumultii, omnespropeLufitani.qui 
Cotigi fueriint , fuht ab i£thiopibus occifi , ex- 
ecptis Sacerddtibus.PoftremoobtinuitHenri- 
cus DidacifraterjDiaderiiajquicumpaulopoft 
in pugna ddntfa Anziquesdccubuiffet^regna- 
uit pto eo Atuarusfiliuscius. Hicvt fibidenu^ 
cdnciliaret Lufitanos ,conuOcauic oranes,qui 
pafllm per Regnum difperfi cranc , fiue Ordinis 
Politici cffent fme Ecclefiaftici, excuiauitqud 
caeterorum casdem apud Regei-n &S.Thomae 
Epifcopum. Vifis litteris regiis,ipfe iri Ccngum 
venit Epiicopus , cumque difciplinam inter 
Clericos reftittiifletircuerfiis infuamlnfulami 
fecit viuehdi finenii 

pigrcflTo EpilcOpo j valde impeditum fuit in- 
cretrfctitum Religionis, cum quidam magn^ 
audoriratis & nobih ortus gencrc, nomine" 
Francifcus palamiad:aret,iriane efle,tantum v- 
iiam haber^ vxorem : cumque fidemChriftia- 
nam proieciflet, parum abfuit j quin exeroplo 
fuo etiam regem peiruerteret. Aiurit quidam, 
cum Francifcus hic Apoftara mortuus &inS^ 
Crucis Templo fepultusfuiffct.malignosSpi- 
ritus partem te£ti deieciffe,& immani cum ftre- 
picu raptum tiimulo cadaueif, per ruinarii fa- 
iStam afportaflTe, & hocquidcmprodigioterri- 
tum vehementer iregenji * multo tamen magis 
eo quod fequitur confternatura animo fuifle. 
Giaquae enim cgrefli patriafua, magno nume- 
ro in Congi regnum irrupere, commiilbque 
prjeHo profligauere copias eius: quitcrritus, 
cura nihil intdCoregno{utumviderec,confu- 



gic inlnfulamquandam Zairxfluuii ,euiabE« 
quo nomen eft, acceptis fecum SacerdotibuS 
Lufitanis & Prbccribus regni. 

Ad has redadius anguftias , ciim praeter amiC 
fum regnum etiai-H fuoS fame mori accepifletj 
confiigit ad dperri SebaftianiLufitaniaeRegij, 
dquo obtinuit DC;milites,quorumfdrtidpera 
profligaiiit hofte^ fuds oriirii regrio^ iritta XIIII. 
menfiurii fpacium» Huiusregis tempore Obtigit 
S. Thomac Epifcdpatus Antonid GHouio Ca- 
ftelland,qui fuperatis mulcis diffitultatibtiSj 
quas ei Prorex obieccrat, poittemd Congum 
veriit, Curii duobus Mdnacnis & IV. Sacerdoti- 
bus.ibique rebusDiuinisaliquandiuprsfuit. 

Exierat iam e vita AluatiisR.ex,fucceflcrat. 
qud ei filiuseiufdem nominis,quinondeftitit 
k Scbaftiano & Henrico LufitanOrum,&poft 
hosk thilippo itHiipanorum rege OrdinisEc- 
clefiafti viros per litteraspetere,adpropagan- 
dam Fiderii Chriftiin regnofuo; Tamptieclara 
^gitanteril ariimoicofripuit mors, reliriqucn- 
tem regnririi filid fiid Aluaro Tertioj In ipfo fu- 
periorilmtumultriuriiferuOrevencrantinCon- 
gurri aliquot tefuirae, ccepctantque infticuere 
popuiiim. Horum opera inLoandalnfuiaerC" 
dta eft domus,iri qua Vl.vel VILEcclefiaftici vi- 
uunt,qui eunr quQcrinquehinciridevocantill 
aut mitcuntur.Cum enim Baptizacorum numc 
rus ingens ficdeficientibus qui eos in officic 
continerenr,fa6laa-i eft, vt multislocisLoliun! 
opprimeret Triticum. 

Annn A N. C. MDLXXXVli.ctini Aluatui 
fc^f ,qudd 11 o n c ile c legiti m o natus matrirtionio 
piope omrji interr>iosdeftitHereturau6torita' 
te,habuit -^ir .am fc vnum ex iis Patribus,<l< 
-qviitu.. i pra diximus, cuius opera faftumeft 
vtvelutRexafuiscoleretur. 

Fauit autem huius regis inftitritis apertedi 
uina prouidentia, cura ab ingenti compctito 
rtim in regno inuafuscxcrcitu,nonialtemho 
ftilcs copias feliciter profligaret atque vinccret 
fed &fummumearumducemtrucidarct. Rc: 
diuinirus Ce adiutum faflus,eo ipfo loco,qii( 
hoftis occubuerat, Templum Matri Virginifa 
crum extrui voluit.Vtque caetcros fiio excmpN 
incitaret , primus ipfe aedificio illimanumad 
mouit , E{li6tisque fuis ac exeraplo cfFecit, vt6 
des Chriftijaccedente Concionatorumin- 
duftria^rairum in hislociscaperet 
incr^entum. 



i 

! 



1 



Regnvm Marrocanvm Et FeZZANVM* 




REGNVM MARROCANVM 

ET FEZZANVM. 



SVMMA CAPltAs 



i Concluditur totum optu Archontoiogicum duohiii 
regnis yManecafto & Ve^ano , quA in vnum 
Impirium potentipmim coMuerUnt. Etprimo 
quidem expltcatur Sltf^S Regni Marroco , eitts- 
que ditiifto in Vll.pfotiificids : quAfigtHatim de- 
fcribuntur. Prouincia Eeenft$,eiu$amplitudoM- 
mites,vrbesprdciptiie, 

% Frouincia Sufana>eius fittis,limites,oppida. 

} Marrocdnapfopriedtiia. 4. Guzalenfis, y Du- 
calenfis. 

6 Hafcorana. 7. Teldenfu. 

8 Biuifio Kegm Fezzant in Vll. Prouincias,eius atri- 
bituStfines. 

jf Ttnefma pfima Proutnciarum in Regno Vezzandf 
huiusoppidd. 

i 0 Frouincia fezza di£ia.eitts longttudo, Idtitudo, vf' 
bes. Defcftpto vberior^ampk & fuperbit vrbis 
Te^z.£ : Templa Hahometana in eo magnifica 
DCC. Domtis iiojpkales, Balned , CoUegia, Di- 
uerfofia publica in modum Palatiorum,alia adt- 
ficid. 

i I Prouincid Afgardnd,eiusfinesy opplda,munimentdi 
1 1 Elhdbeta fiue Ellabata, eiiisque vrbes & oppida. 

15 Etnfia. 14. Garet. 15, Chdu^ 

16 Aeris qualitas &fertilitas foli hartm prouincid' 

rumjbundantium oieo,melle,cera,faccaro~g fj- 
pioJanacaprind^vridefiunttfUCamelottadtd^i 
pelitbiif capraruth: dltcubi Aurifoditia. quibut 
morbis hdc regna potifimum ohndxia ftnt. 

•if Varietds dpinionum fuper originehorumBarharo' 
riim.quibusabomni retfe &uofuitingeniumacre 
& fubttkydoitrina exquifitd,&p^rfeila Medici-^ 
m fcientia,Tft-&peritia equitandi. Vixerunt o-r\ 
lim carnthits ftmiarum,vefiiti caprarum peUi- 
but.Pro DiistslUertmt Solem&Lunam.Sacrifi- 
(ia eorUm noiiUrna,in quibut extinSd lumini 
promifcue inibant mulieres,qUam quifqueprt- 
fnattiJiailusfttijfet. 

1 i hidoles in£:ntumque Ec^anortim &Marroctn^unii 
quifere funt ambttiofi, infideles, iracundi, iaila- 
bundi ffufpicdces ; apti dd labores,fedamatores 
ociii 

Uabitatio Arahum in defertts hafum fegionutri,qui 
Atatem degentes fub tentoriis & papilionibus,vi- 
tiunt agriculturd & venatione. Vxoreseoruni 
quo vtantur veftitu,&quibus pigmetitis ceruffi- 
rtfofeantfactem. 

20 Mores & ritus viuendiinpfouinciiiregniMarftH 

cani. 

21 Mores& confuetudinesPeffanorutn. horumciuili- 

tds , egregtd balnea, dtuerfori^ moUfrumenta- 
ria, habitationes Arabum Optficum a c&teris fe- 
parata. Pora rerumvenaliHm&compitaMer-' 



tatofutn. lAatrimonia , fefta nuptialia , veffii 
menta,modushibendi&comedendi,itemcho- 
reas agitandt. Feftd folennia & ritus lugendi 
^ prppinquos.ludi eorum & exercitia vfitata-.dif- 
ciplina&educatioiilueniutis. 

zi Tria^eneradiuinorum. Philofophi, Chymifta^ih- 
cantdtores. ' 

1} Diiiiti^ tkingentifertilitdtefoli, mquomagna CO" 
pia friimenti , malorum citriorum & aurato- 
tum,faccari,olikdriim,teUCamelina,coriiCor- 
dubenfis,gofijpii. Ingetites htitusPriiicipisprit- 
kentus, qui confiftutit in decimis & primitiii 
frugim & pecoris , vt &inagris, dequibusard- 
tores in finguiaiugeracertumfrumentimddum 
pendunt. Cenfus quemperfoluanipubefesfaHk 
tam mdres quamfocmina. Magnitudo veiiiga- 
lium &portoriortm in vrbeFe«.aaliisque. 

24 kobur huius regii&potentiaconfiftit inmultitU' 

dini militum pfdfertitii equttutti. dritiaiura eitii 
yaria & cotHpofitd , vnde iudicium ferrefaciU 
eU,quantoscogerepofitt e^iercitus. 

25 EX qua familia orti fint , qui mftro duo per Feffam 

& Marrocum rerum potiuniur , & quopaBo ad 
hoc iantutii itnperium peruetiiriHt. 
i6 Senatu4 Regius &Jrihunal lufiitiHnnheMar.^ 
rocOi 

ly AuU fegis Feitani Miniftri & varia Of^cia, TrU 
huni , Equites, Priefeiii vrbium,CommiffariiiU' 
ftiti£,Sarpnes,Prouifores,MagiftriStabuli,Ma^ 
gtftri Ceremoniarum, alii. quo ordine rex itt 
Campumprodirefoieati 

ii Prmfeiius vrbis,iudices,Tribuni,Apoti}ecarii, & 
moduiPoiitiainvrheFezzJi 

29 Mahometifmuiinpiuresfeitasdiuifm. quisprimus 
hant fuperftitionemiri Africain introduxerit. 

56 ludaorum ftabilis &freqHensinvtroquehocregni» 
commoratio. Chriftianorum inhispartibusfer' 
iiitutem feruitntium miferanda cmditio. 

VE N I o huric ad Regiiiiih ^ qiiocl diu durare ^ 
atque perfifterc in eodem ftatu nonpofle 
^idetur, & in quo intra patlco^annds tot ac tan- 
tae acciddrunt ihiicatiGne^ , vt omnem fidem fu- 

perare vidcretur.nifiinfinitishiftoricanarratio 
fijfFulta eflet teftimoniis. Ne qnis autetti exteris 
Princif)ibus lias viciflitiidipescribtiat,fciendum 
eft j Principefs vniusciufdernquefamilijCipoft- 
quam fceleratis indighisque adibus ad domi- 
hatum confcendernnf , mutuis armis feafflixiA 
fcatque alios ab aliispulfoseuerfosqucfuiffe. 
'^s.vn&cMuleyCidanuSi quihodicImperioMar- 
tocano prjEeft, ante aliquotannos regno pulfiis 
fuit:&i4«/<;C^«/W,quiregnuminttafcrat,co- 



i^g RecnVm M 

aftus cft dererrd eb In Algerbiam ad Lufita- 
hum regem confugere ,cum aliqua Maurorum 
rnanu , dum intcrea Abdalla filius eius in monti- 
Ws Arabum exercitum cogit, vt «Cidanum.fi 
pofleriopprimeret. Cumautein haec omniafatis 
hotafint, necvnquamvideaturfuturnsfinistu- 
multuum bellorumque ciuiliutn,doncc Muley 
Chequm, Abdalla & Boferf^ irt viuis erunt : nos o- 
milla hac narratione , ndipforum regnorum & 
prouinciarum defcriptionem nosaccingemus. 

Exteridit igitiir fe dominium Xerifi fiue Serifi 
(fic enimappcilatur hic Monarcha ) a Promon- 
torio Baiadorienfi vfquead Tangeram,& aMa- 
ri Atlantico vfque ad Muluiam fluuium.In hoc 
tam vaftofpaciocomprehendunturduoillare-, 
gna celeberrima Tepmm &c Marrocenfe. Magna 
h uius pars veteribus Romanis Mauritania tmgi- 
fi««4didlafuit. 

Porro rcgnum Marrecanum fitum eft inter At. 
iantem Montem & Atlancicum Mare, trahit- 
quc riotrien aprajeipua Vrbeeiufdem nominis. 
DiuidituE in Proumeias Vll.ampliffimas, qua- 
rum hscfiint nomina. Eea,Sufa,Guz,al<iiM't'rro- 
Cum,Ducala,IIafcora,&Tedeleta, 

HWhiscingiturUmitibus, AbOccidente&: 
ieptentrione habet Oceartum, a Meridie At- 
iantem Montem j ab Oricnte Esfialam fluuium. 
Anf iquiffima huius prouinciae Vrbs appellatur 
Te<i«e/?<i, fitain largaplanicie Si: campoperamoB- 
|io,pofita fupraTenfiftumfluuium. Veterum 
iijEC Tamufis cffe putatur.Omnino prope deferta 
h^c efthabitatoribus. Cumenim ciuesanim- 
aduertiflent,conftituifre Arabeseam Lufitanis 
vendere.ftatueruntomnesindeemigrare. Sed 
jionpotiieruntjprasoccupatiinitineredifceflti-' 
que {uo,& pr©pe omnes concifiab Arabibus; 
^uodaceiditanno A N.C, MDXIV. Idera finis 
manfic Tec«/fiMW, quodoppidurapulchriuso- 
pulentiusque,& commodo Poituinftruiatum 
fuit, ideoquemehus Tednefta. Hadecehis prope 
in ruderibus iacet ; Caftrum vero llefugaguenum 
cfFugit hanc tempeftatem. Tenentum autem eui- 
tarenonpoiuit.quininLufitanofummanusin* 

cideret. ^ 

Praeter haec quaS diximus loca videbis hie Te- 
felgdetum , Tagtefam , Denetum, & Culeihat tlmurt- 
din, quod fonat Caftrum dilcipulorum: ratio 
noniinis eft, quod quidam Haereticus in lege 
Mahometi hic difcipulos fuos,quos numerofos 
iiabebat j noua opinione imbuerit, & fc regi 
Marrocano oppofuerit.Eft in eadf m prouincia 
Hea oppidum Iguilin gigutl, in monte fitiim, 
quem locum oHm Afri rauniuerunt,vt fede- 
fenderenc adtrerfus Arabes.quibufcum perpc- 
tuum gercbant bellurtii Ad raare eft aliud oppi- 
dum,Te/ctte^,Porcum habens marinum.fed qui 
ttiagnarum nauium capax non eft. 

Principatus Sufanus noftro tempore adRe- 
ghi dignitatem adfccndit,cum priufquam Seri- 
fusMacroeanumrcgnumoccuparet,abiolutum 
fuiflec dominium. Eft auterri vltra Atlantem 
Monremjexcurritque in Nigritarum finesiad 
cxtremiiacem AfricaepropriellcdiiSta:. AbOe- 



l R ^ 6 t A M V 

cidente Oceanumhabet,aMendiedefertaU- 
byaf,,ad Oriencem flaiiSufafluuiHS,aSeptea-,j 
trione eftAclasMons. PrimariaeiusVrbscft 
Me^a fiue Maffa,{\K.% inquodamPrombntbtio, 
quod recentiores 'Cd^ut Giloninm vocant , eftquii 
compofita ex tribus oppidis ^ per quae Sufa flu- 
Uius tranfit. Inpatuaaeilimationeefthocoppii 
dum,quod agereius prope fteriHs fit. Vltra Mct 
fam occuri ic oppidum Teientum , in pulchra plai 
nicie,quod diuiditur velut m tres partes,fecutl. 
dum tres.angulos, quos habet inftar Trigoni. 
Tarudantum quoq*, ad Sufanara pertinets in qiio 
Legatus Regis folebat rcfidere, dum Ftzzani 
dominabantur MauritanisE. Adde his Tetfmm 
oppidum, fitum intra Oceanum &c Aclancem 
moncem. Vlcimaefthuiusprouinci^ VrbsT<i- 
uagofta, incer niaxiroasSulans numeranda , lic^ 
in planicie , & locupletibus habicaca ciuibus. 

Terminatur Marrocana Prouincia ab occi-i 
dcnte ISiephifo Monte, qui excendicur verfus 
Orientem vfque ad Hadin\eium montera, dCf 
fcenditqu"e verfus Aquilonem vique ad Tenfifi- 
tura fluuium, donec cum Afinuardo coniunga- 
tur,qui hanc prouinciam ab Heafeparatsfor. 
mara triangularem conftituencem^Piaecer M^r- 
rotum vrbeffl hschabec oppida :Tene^z.ani & iU 
gumubam ,xni\n\izva rationeficus,quod injedifi- 
cata fic alco monti,qui alus m iilcis ciicurafundi- 
tur, in quorum vaUibusoricurfons Afifinuatdi 
Qximi.lmixamifium oppidum fu pra rapera Atlani 
tis Montis ficum , fetis capax eft , iuxta quod an- 
gwftus ille eft Adanris tranficu s , Burris appeila- 
lus, qui neceflario fuperandus eft iis, qui ra Gti- 
zulam proficiicuntur. C^ceruinhocoppidiitn 
quotidie decreicit popiilojvt mulc© intra pri;- 
fcum fplendorem pofitum confpiciacur.Invici- 
na campania occurrunt tria caftella, quibus 
idem Tumeglafii nomen eft. Tefraflumopj^idata 
feprem vellexLeucisa.Marrocoabeft. 

Ipia Marrocana vrbs olim multo pukhtior 
fiiit quam nunceft. Comraendaceam pra;c!piic 
Arx cum Palatio Rcgio, i.]iiad vcrumqnc Al- 
manfor.potentilEmiis Maiintamae Rex llruxit,' 
caamplitudine, vtcum Mcdiocrioppidocerca- 
rcpoiljit; luxtaMarrociiminuenies Agmtumia 
colle quodam Atlanris Montislti u£lum,quem 
alluitTenfc£busfltiuius.iacct hocinruderibus, 
prster Arcem in qua pauci quidam cbmmoran- 
turhbmines. 

Guzula attingit Prouinciahi Siiranam, habet. 
que ad Occidentem Montem Udam^limirem, 
ab AquiIoneAclantcm,ab OrienreHcam Pto. 
uineiara ,&aMeridic Libynm. In torahacrc- 
gione neque vrbs inuenitiir vlla,nequt oppi- 
dura aut caftrumitantum hicfuntpagi&ma. 
paliaj 

Ducalia vicina eft Oceano , qua Occidenrcfh 
refpicit &c Promoncorium , quod veteres Vfo;- 
gium dixerunt , & Montes Solis. Sed noftti fecnii 
homines per Europam Caput Cantinum vc;>eanc, 
Afri Gebelelhud^c. Ad Metidiem eft Habidus 
fiuuius:ad Onentem Tetleanareglo: &adSe- 
ptentrioncmTcnefma.PaucahicfuntlocamcE- 

nibus. 



E t F K 2 

«il)ilscinAa,&fiqu^runt,eaabHifpanistenen- 
i tur , qui 8c noftro ^uo Azafinum oppidum ce- 
pcrunt, fcilicet vt inde facercnt Apothecam re- 
condendis mercibus fuis. Titum fe vltro dedidic 
Lufitanis. Elmedinaah babitatoribusfuisdefer- 
tafuitjverentibus.ne cogerenturChriftianifie- 
ri. Videranc enim quid accidcrat oppidis Cent- 
fuisy Subeit, Temeracofia , Terg& & BuUabuano, qua: 
omnia direpta & deuaftata fuerant tuncjcum 
Lufitani occupaftent Azamorium ,vvh£m Cmm 
lupra oftium Ommirabilis flauiii,quodaccidit 
anno A N.C.MDXIILRegnante in PortugalJia 
EmanueleRegc. 

Prouincia Hafiorenfts incipit iuxta montana 
Ducalis verfus Septentrionem: ad occafum ha- 
bet Oceanam ; ab Orienteattingit Tedeleam, a 
Meridie Marrocanam. Oppidaeiusfuntj4/ew- 
im,THgodafia,EluimHa vrbs noua & Bez,od.nti- 
quajin edito monte fica. 

Vlcima Prouinciarum regni Marrocani eft 
TedeUa. huius funthmitesjabOccidenteQjja- 
dalhebid fluuius, quse vox fignificat amnem 
fcruorumvab Oriente Ommirabilis fliiuius:a 
Meridie Mons AtlasjaSeptentrioneTenefma 
regio. Habet hoc tcrrarum fpacium figuram 
Triangularcm , cum verfus Meridiem in acu- 
tum coeac caneum, & inrra Orientem & Oc- 
cidentem dilacetur. Caput regionis eftTe/^, 
oppidum antiquum, nomen trahcns a quodam 
f ixorum generejc quibus conftrudtum eft. In- 
eumbit hoc Demeio fluuio, nec procul abeft 
ab alio oppido Elfza, in ripa Omrairabilis A- 
mr^fs,in quem Demeius influit AtlanteMon- 
te vcrique originem fuam prsftante. Pofthaec 
occurric Chitita,<\\xx. diii bellum fuftinuic ad- 
uerfus Regem Fezzanum. Vlcimuslocus dici- 
tur Ejtbtadum , abundans omnis generis ali- 
monia. 

R £ G N v M TezzA diuiditur in Prouincias 
Vll.quarum hteefunt nomina. Tenefma,Fezz,a„ 
~Az.agar, Elbabet, Errifa, Canta,&Elcham. Habue- 
runc aucem hfe Cngulae olim fuos peculiares 
regulos , ficut &ipra Fezza Principatus fuif, do- 
ncc per qnendam Mat inum in Regnum fub- 
limata eft. TerminatUr totum hoc regnlim Ma- 
ri AcIanrico,a qua patce potfigiciir kfluuio Om- 
mirabili & Azamorio oppido, vfquead Vrbem 
Zadgeram: & Hoc eft Occidentalelatus. A Se- 
ptentrione habet Fretum Gaditanum &Mare 
Mediterraneum,(S<: cx parte Atlanticum. Ad O- 
rientem terminat Muluia fluuius,& adMeri- 
diem Regnum Marrocenfe, 

Prima Prouinciaeft Tenefma, incipiensab O- 
ceano AtlanticolaterisoccidentalistadOrien- 
tem habet Buragragum fluuium,abAquiIone 
itidem Oceanum. Potrigiturhajcmulto magis 
in longicudinem quam lacicudinem,qu£elati- 
tudo cohercetur intra Atlantem Montem & 
Oceanum. Fuithaecregioolim flostotius Mau- 
ritaniae TingitanaE,vt qus caperet vIcraXL.op- 
pida,& circiter CCC.caftella &'^agos. 

Prima huius Prouincis vrbs eft Amfa,a.Ro- 
manis olim extrui^a in UttQre Qceani : diftat 



t A N V m1 44^ 

XXX. Leucis ab AtlattteMotitejellqueptopc 
omnino deftruda a Lufitanis:vicinum eft ei op- 
pidum Manfor, non mitiorem expettumfortu- 
nam. Haud procul indc fupra ripam cxigui 
ranis Ipedlatur Adendum oppidum,iuxta cuius 
muros fluit fcaturigoaquarum ram copiofa, vt 
lacum efEciat. AffliaahxcacquepelTundatacft 
cum cajteris plerisque huius Mauritaniae,quae 
furorem belli noneuitauerunttunc, cum Do^ 
dores & interpretesLegisMahometanjeinter 
ledigladiarentur. 

Repericur iniildcmpartibUs tegeiera, paupe- 
rehabitatapOpuIo,&fabrisferrariis,quos Ara- 
beshic habitare cogunt,vtfoflbribusariatori- 
busque inftrumenta ruftica fabricent» Sunt e- 
nim Arabes domini , & impotenter plebi rufti- 
cx impericant^per totam hancprouinciam. Iti 
littore Maris vifitur vrbs fatisampla,nomine 
IRahatCwiQ Ruhut,z\x(kott ftruda Almanfore Re^ 
ge. Sita eft in oftio Buragragi fluminis,Ionge in- 
fra priftinum fpjendorem diminuta,cum non 
nifi D.domus bene habitatas numeret , qua: Al- 
manforis aeuo inter populofifflmas Africjefue- 
rit. fucceflere aedibus intra raurorum ambitum» 
horti,prata & vineje. 

. Vbi te in Fretum Herculeum conuertcris, 
occmxit Salana Ciuitas,quae antiquum retinens 
nomen , a Barbaris Zala dicitur. Eft in ea Pala^ 
tium,quod olim feruiuit fepulturje regum.Poft 
Zalam videbis rudera Eanzara, c^ns antiquum 
vrbis nomen retinent. Ab hac non longo diftat 
oppidum jM^moj-rfjance quodcxfuseftLufita^ 
norum exercitus ab rcge Fezzano , quanq^uam * 
Chriftiani Marmoram obtinerent i quam poft- 
ea coafti funt defereresquod parum conueniret 
inter Duces cdpiar um vtriufque regis, Caftell^ 
& Portugallia?.^ ^ 

3f?c»<«p frequens eft populo ciuitas , fira in c- 
gregiaplanicie a Monte Atlante Leucis circiter 
VLaFezza XVl.&aSalanaXXV.vrbshseceft 
ampla & munita, plateas habens latas , & aqua- 
rum abuifdapitiam beneficio cuiuldam Aqux- 
du6tus, qui Romanam aliquam antiquitatem 
oftendit. Caetera oppidahuiustraiausfunt 
miha,Elchmana,Camis,Mergara & BambafiUa,qna.- 
rum priores quidem deftrud:^ iaccnt, vltima 
eft Sacerdotum Mahometiftarum* 

Extendit fcProainciaFe**^B<<vetfusOrien- i62 
tem.a Buragraga fluuio,vfquead Inauum,quod 
fpacium prope eftC.mill.pafltium. Termina- 
tur ab Aquilone Subufluuio ,&aMeridie At- 
lante Monte. Hic eft magna illa & fuperba 
vrbs lezza, quam Ptolemaeus Syldam nomi- 
nafle videtur. Fuit hxc antiquis temporibus 
in duas diuifa vrbes , itavt fluuius interce* 
dens eas fepararet,habuitque vnaquaequepe- 
cuharem fuum Principem,& MufFcium,in Ma- 
hometanis facris Antiftitem. VerumLuntan^ 
Rex cum vtramque exfpoliaflet , interfedis 
Muftiis illis,ex vrbibus duabus vnam fecit. Df- 
gnaautem profedo hse vrbseft, qaasdefcriba* 
turaccuratius. ' 

E$ T ergo vtbs Fefla fiue Fezza longe fpasi 

eiofiilim% 



^jQ RegnvmMa 

ci(}C}if^n9, Sc maximaintcroiTnestotius Mau- 
jfiiani*. Tpta prope montibascoUibusque in- 
jedificap eft, vt nihilprzterquam Vmbilicus e- 
• iiis in planoeflevideatur. Aquaeamkduabus 
partibus ingrediriir ,qu6d fluuitis fele in duos 
canales diuidit, quorum ille qiiidem partem 
ciuitatis , qus iioua Fezza vocatur, alluit , alter 
qui ad Occidenrem eft, plateas vrbisabluit; 
Ducitur inftiper aqua in vtbems&inprimisin 
domum RegiS , Principtim , Citiiumque : vt & 
in viiimMofquearura & d^muumHofpitalium, 
quarum hic cft iagens numertis. Alicubi futic 
receptacula aquarum, vt fi forte plates vtbis 
cxno inquinata: fint,aqui magno impetii in eas 
immittantur , omriesqde fordes ciuitatis fecum 
aufe^ant, Plcraeque intra vrbemdomuslateri- 
,tio opere ftru(Sta?funt,perpi£tajque variis colo- 
ribus,atqueeKornatKhederis,vitibus,arbufcu- 
lisque. Nuliahic domuscft,qu2ri6nadiun- 
<5tura fibi habeac veftibuluni , vel cortem aut 
im^tuuiamsiri quibus excitaritp6iticusdcara- 
bulatorias.acccdente Turrifatis edita, irique cd 
pluribus caraerisjquas auraperflatjinquibus 
mulicrbsfeflse officusfe rccireare folent» 

Putaritur in hac vrbe cfle DCC.'tempIa fiue 
Oratoria,in quibus ndmerantur L;magnificde 
& fuperbiflimiB ftruduirje. Non eft hic vllum 
Fanutri aut Delubrum , qiiod norihabeatfon- 
tem (kum adiuridam Tiit rirp* Primariuin in 
vrbe Tetripluiri riominatur Carruuemm^ ftru- 
^£turafuprafidemmagna,cumcircitcrMD.paf- 
fusam>itufuocoriiple(aatur,habeatquep6rtas 
, XXXL Lacuriar eius in Iqngitudine fornices 
habet X}CXVIli.&vl.tra5ix.inlatitijdine; ex- 
terioraambiuntciompiures p6rticus,in quibus 
velut Apothecis facris referuatur olcum ad v- 
fum Incernarum ampullae,ali2quercsadvfum 
Mofquearuaimeque enim vUus arcus eft in for- 
nicCj de quo non pendeatardens Iychnus,vt ini- 
ta ratione compertum fuerit, fingulis nodibus 
CM.iricernas arderc^ Prouentusannuihuius 
Teiripli tanti funt,vt quocidieadCC.corona. 
tosaureosextendantuh Suntprsercreairi vrbe 
. Feffa duo Cpllegia pulcherrima, quorum prse 
cseteris ea eft riiagriificcntia, vtRexH^MHewM 
iri vnius sedificatioriem infumfifledicaturCC. 
CCLXXX.millia coronatorum. DomusHo- 
- fpitaies5cTherm2efiueBalne2,quashicmagno 
funt nuraero .pulchritudine collegiis non raul- 
iuiiicederevidentur.Diuerforiorum,quxvItra 
(ZC. invrBeFe2zafunt,tantuSeftfplendor,vt 
Palatus magnoruni Principum conferri pot 
firit.MoIjE hic numeratur plutes quam CCCC. 
quff maxii-ria expatteiurepofleflionisfpe(Stant 
. ad Coliegia facerdotum&Mofqueas; Forura 
Mercatotium ab omnilatereclaufumeft,ficut 
peculiarisciiutas. , 

Netf4 F<2:'2r4totacin(ftaeft pulcherrimis ,f(3r- 
tibus altisque muris , ftru6ta in larga planicic, 
iuxta fluuium,diftans a nouavrbeaddimidia: 
Leucs fpacium,interOccidentem &Mcridiem. 
Tranfitinter duos muros parsfluminis, nempc 
adScptentrionem,vbimoI»funtaquariae:aItc- 



RROCANVM 

ra pars fluminis feiteruriunduocornuafinclitj 
vel, fimauis,canales,qu6rumilievrramqucci« 
utratem ailuendo fepafat,altervallum&ho^. 
tos Veteris virbisadlambit; 

Diuifit haric Nouam Vrberii , lacobus, Ab* 
dulachi , prirai iregis ex farailia Marinorum fi- 
iiusjin partes ttes. In priraa conftituit fuumfra; 
trumque &liberorumfij6rurapalatium ;Infc- 
bunda fuerunt nobiles aulici,diftributi in Va- 
rios ordincs,&diuerforiaprt>ducibusbeUicis, 
& inter hbs duos muros coliocatifiintPfitO' 
tiani & ftipatores corporis regri, cum domo 
PriEfu<a:iVibani. In tertiaparitsr fueruntexcu- 
bitorcs regii,haud longc ab col^co,vbicufa 
fuit itioneta,imprefro figno rcgibin atireosar- 
^cnteosqiie nummos. 

Fuit olim prkcipua huius prouipcia: Vrbs, 
MaUrniedk, fita fuper fluuium luauenum in bel- 
la planicie .• nunc vero t6ta in ruderibus iacct, 
cxceptis fnutis. Ad tcrtium a Fezza raiiiiare Bd- 
uia occrirtit fupra curidem fluuiumjfcdciuiiu 
bella hanc pefliindederei 

Supra ZatBoiiem iridnterii oppidum eft GA' 
ii/i ,quod ab ipils Afiris euerfum inftaurauitli/r« 
quidamjfariiftus horiiointer fuoshabitus,qui 
& ineotumuiatuseft. Haudproculindeabefi 
antiquum oppidura, quod vulgo PalatiumPh* 
rdonis dicitur.quanquam nemo vnquamPha. 
raonem hic dominatum fuifle prodiderit. Vlti 
mo loco numerantur oppida MaquiU^ ,Bem^a 
rihehi&Afeii. 

Liraites pr6uinciaevJrg4r^»/riiiifunt. A Sc 
ptentrioneOceanusjabOccidenteBuragragui 
ai-hnis, ab Ortu Montes Cumerii cum part* 
Zarbonis & Zclagi,qui eam feparant kFezzana 
poftremoaMeridieBunazaf fluuius. Longitu 
do eius eJcteriditur in Leucas XL. & latitudc 
pro jje in XXX. Vrbes & oppida hic fdnt : Gium 
ba,a. vetcribus Afriscondica,fediam propcii 
hihilura teda(5la, cum praetcr foifas vix quic 
quam apparcatiin littore Maris o^ert fe Larach 
fiuc lard fupra Lutum fluuiura, qui porrun 
conftituit fatis commodum , nifi quod difficul 
tei: intrari poflit. Poftrcrao occurrit vrbs aedif 
cata pcr AlmanJbrem Marroci regem, nbrain 
CAfdr Blcabia, qno magnitudinem Palatii eiii 
fignificairevoluiti 

Bliabatenam pirouinciatn , ftle Habatanar 
pulfat ab Aquii6nari larere Oceanus:a Mef idi 
aliuit Guarga fluuius j qui & Zuerga diGitur: a 
Oriente Mbntes vicini Gaditano Fretbtcrm; 
nant.-abOccidentePaludes Afgarenfcs. Oppi 
dorum huius prouincia; pf imum e{k$xagena,Cn 
in monte vicino Guargae fluuio,diftans a Fezz 
Leucis XXXV. Solent Lufitani huc vfque cj 
curfionibus fuis fatigate colonos, vnde ci'j£ 
femper expeditos habenc CCCC. equites a 
compelcendos prs dones illos. In eodcm fluui 
fpedatur Vrbs Banitenda ,infrequens babitatc 
tibus-.nec lor^^eindc Aler^rf.deinde Tanfor,AgL 
^arangia, Bafra, cuiusprastcr mffnianihilfiipci 
eft. Propinqua huic eft mmar, oJin) popul 
^ afflucni 



E T F E Z 

iafflucns»nuinc prope dcretta,ob meiiim Hifpa- 
4iorum,qui ibi potentes fiint. 
[• ^ErrtfetiJts Prouincia incipit ab ahgulo Freti 
Gaditani fiuedc Gribaltar , verfusoceideniem, 
tenditqi longo tradu inOrientem,vfqi ad No- 
chorum fluuiumi quem Pcolemius Molothatum 
nominat, quod fpacilini ett. LeUcsirum quafi 
iXX.Fineseiusfunt,adMeridiem AtlasMons 
verfus Guargam fliiuium:ad Aquildnetn Mare 
Mediterraneumi Vrbes & oppida hic pauca 
funtjpagi autem plurimi. Inter oppida piimum 
locum obtitiet Ter^d , alterUm Bdis i fita. inter 
duos montesibonoquepraditaportu.Iuxta oc- 
currunt Infuk Tegelf4,Gebba,8c Meummd^ 

ProUincia Garttana finitur ab Oriente Mul- 
' uia fluuio & parte terrs Chaucenfis i ab Occi- 
dente Nochore fluuio & parte territoriiErri- 
fcnfis.A Meridie vicinahabetdefertaNumidi^ 
fiueBiledulgeridjJiSeptcntrioneMare Mediter- 
raneum, qua in parte refpicit Formenteriam In- 
fulam & arttiqUum rcgnUm Valentise.Longitu- 
do eius eft milliarium circiter XXV. latitudo 
XX.Vrbes &:loca meliorafuntTe^^o?4, in mo- 
te fita,quaenifiab vna parteadiri nonpotcfl:.Mi- 
^eum fequitur , & in litttore Matis laffarinum no- 
uum oppidum , fliru^tum per MaKomefanos e 
familia Marini. Efl: aucem tota prouincia Gare- 
tana in tres diuifa partes,in quarumprimavi'* 
funtur oppida , in fecunda Montesi in tertia de- 
ferra, qua? aMediterraneo MatiporrigunturvC 
que ad deferca CiiaUGenfium j 

Vltiiiia Regni Fezzani ProuinciaCte^di- 
citnrjConiplediturque prope tcrtiam totius re- 
gni partcm , cum longa fit CX^ mill.pafli.nempe: 
afluuioZha,exparceOrieHtis,vlque ad Gur- 
guigaram amnem ab Occidcnte. Latitudo eius 
eft millium CLXX.compfehenditur hoc fpa-« 
cio totailla Arlantis Montis pars, qus Mauhta- 
lliam reipiciCj cum magna parte planiciei, & 
monces,quicerminantLibyam. IntervrbeShu- 
ius prouincix eft rkMref^ifupercollemfitajCui 
ingens planicies fubiefta eft,tofacin£tadefer« 
tis. Uadaggiix. muriadhucluperfunt,qusquafi 
Infula eft mter fluuios Mululum & Muluiam» 
Oppidum Duhdu nomen k vicino Monte obti- 
net. Te-s^munitum &opulentum cftoppidum, 
fitum in campeftribus Dubdo Montifubieftisj 
fuper ripam Mululi fl[mii,eftquehicvelutvni. 
uerfalc ftudium vicinarum regionum , cum col- 
legia hic finc ftudentiura,v£i apud Fczzam. In- 
tra propinquos montes Ipedtanturadhusduo 
oppida prius nomine Sophroium prope defer. 
tum iacet :pofteriori nomen eft Mezedagas. A- 
pud Montem dui nomen eft Cunaigel cherbeni 
qujE vox fignificat TranjituM Coruorum , occurrif 
cxiguum oppidumTf^er^«4,quod Arabibuspa- 
jret, quialterum vicinumque, cui noracn fueraf 
Ymen I«»4;^4,euertlerunf . 

^iuodfit ingenmm ^ Tiatura foU 
MauritAma. ^ 

. K.egni Umtcani fertilicatem ih vniuerfutTi 



Z A N V M. iji 

confidsrantes dicemus , abundare id frumentOi 
frucSbibus, oleo, melle, cera,{accaro,lanacapra- 
rum e qualaudatifl^ms teb fiunt , earundemq; 
pellibus, e quibus corium.quod cordubenle dj- 
citur.paracurjcUi iiomenimponitut^loco vbi 
Conficitur.Fluuiis irrigacur TenJiJioSc Ommirabi- 
/i,quiab Aclante monte pirodeunt. Tenjijius pet' 
currens cerricorium Marrodnntimi recipir a- 
ihneS Sifelmel Sc Najti. Ommrabilis oi:igihetti 
fuamfumitexaltiflii?3i<!rrioncibti$,eapai:ce,vbi 
prouincia Tedlecan^ confiniseft Fezzan^. 

Cum auterti nQrt,eadeni vbiqueperhocr^s 
gnum fit Naturafolijfciehdimieft,ire4WPrO- 
uinciam alperam &petrolamefl"e,plertamqud 
^ltis montibus & denfis h^ttiotibiis i habere ta- 
rtien amcfenas vallesi pafuis amnibus irriguasi 
vnde copiam habet hordei , milii & niellis, quo 
Vefcuntur incols cohtdmnehres cerathiDd Tri- 
ticO tamen nihil hic habeihus quod dicamus. 
Eft hicff udusgenUs ^ quod appellatur Jr^^, fi-» 
mile prope oliuis , fed arbor eius Ipinofa eft : ex 
eo fruftu corificiunt oleum , noh magrii prccii» 
quo vtuntur ad paranda cibaria & aleridaslu- 
cernas; Venatio hic eft fi-equens,CerUorum, 
Caprearum fi^LeporUm. hxtnomebemenferOi 
qui paits eft Atlantisi multum efl^oditur ferri^ 
Lentilci Buxiqug in mdgnam excrefcunt altitu- 
dinemjfuntquefreqiieHcesinhiSrtidritibus. 

U R^giohe SufanaAimz litcilsrtiaris Ambri 
repericur.Terricdriura Teientamm ^ingne eft&: 
fertile,vnde riihltum gignit triciei,hotdei,legu- 
minum. Conficitur & hicpUirimumSaccarii 
quod cum Afri probe excoqriere nefciant,hi- 
grum eft. Eruicur etiamhicaliqu.infdmailri&f 
argehti,m ulr rira que pafatut Corii Cordubenfis^ 
fiue Marroquini. hgetTarodantinustotns com- 
pafcuus eftifefuienspafcendis Arabuihpecori- 
bus^ Teldijium folum ferax eft frumehti , faccari 
& Ifatis herba^. Proueniurit eciam fictis optim^ 
inSufana,nec riori da(ayli,curii mUlttC ibi paflini 
fmt Palmaearbores,qUaruttitamerifru(atts vi- 
liores funt^ In Monte Halemo Aurifodin^ funr^ 
propter qUas incolis perpetuunl bellum cft 
cumvicihisgeritibusi 

Proriiricia Marrocahd vberrima eft omnige'- 
nercfrumeriti,pecoris,frua:uum, habetque a- 
quas optiriias. Montariatameh,quiafrigidiora,- 
ideo ctiam fterilia funt , vt vix quicquam hic 
crefcat prat.-r hordeuiri. Rari tamerihic monw 
tes funt, cftque totahaecprOuiflcia veluciperpe- 
tua plahicies.vt Leo Africahus fcftaf ur. 

Gutula vbef eft hordeo, Segregibusafmeri- 
tisque:babet 8c ferrifodirias & ^eris^ 
^ Mucaiiaaget fatis bonris efiM fariien vt fuflS-- 
ciafincoIisinahriioniam^AdMontemVirideni 
Lacus eft, qui nutrit totam illani regipheni vbe- 
re prouentupifciura. 

lnH4/corrfincfedibiIiscopiaeftolei,vt&pIri-- 
limi caprarum gregcs , e quarum pilis quid fiafjf 
iam ante fiepe dixim^usjvt&expellibusearun- 
dem. Campi valdcferaces funt , & horti Omnis" 
generis frudtuum atborcorum, Nam & aure^ 
malahic vberrime crefcunt,& vitcs ferurit vua^ 

tixhta,» 



IIegnvmMa 

rubras, (juarulii aciBiad nucis iuglandis ma- 
gnitudinem accedunt. Multum hicquoq, mel- 
lis eft, & magna vis optimarum ficuum,& alicu- 
bifcrrifodins» 

Regni Teffam aer alicubiboniis eft & tempe- 
ratus, alicubi fubtriftis & odiofus. Etfi autem in 
eo multa locaafpcra horridaque fint, & montes 
frigidi,& quaedamdeiena : communiter tamen 
dicerc poITumus , efle bonum & fertile , aUcubi 
ttiagisj ahcubi minus. Abundantiaenim fru- 
gum frudtuumque, haud facile vili alii rcgno 
ceflerit:. Mults hic vitesi& oleK, ficus & amyg- 
dali,&raagnavisgoffypii. Gregumarraento- 
rumque nullus nuraerus,vt & equorum,came- 
lorum leporumque. Sed praftat fingulas cius 
co nfiderare prouUicias . 

lam primum Fez,z4nd plaiia eft dmhino, 
aerisque tempcraraentumoptimum. Multiin 
ea equi , plurimi ouium grcgcs j vt non tantum 
fufEciant incolis,fed &iisqui Cumcriosraon- 
tes incolunr. Syluae hic funt rariores, & tamen 
multumleporum atque capreolorumi 

Tendefma & ip(a magna ex parte plana eft > & 
igrifcrtiles. OdetiAami ripa: denfis cbnfitae funt 
nemoribus,in quibus plurimi oberranc Lco- 
|ies,c2teris per Africam feroeiores,vt accolse 
non nifi magnis agrainibusiterfaciant,&via- 
tores (ub dio perno^tarecoadti, vallo&excu- 
biis fe munire necefle habeant snifi beftiarum 
illarum pabuium fieri optcnti 

Ajgarana prouincia vt campos habet aquos 
& latepatentes,itapinguesfercilesque. exhac 
Guraerii montis accols neceflaria vits petunt. 
Ipfum folum adfpedu amcEnum eft, & aer falu- 
bris. Mulcum hic crefeit Xylini , inueniuntur- 
que orania qua; in Fezianai 

Elbabau fertilicas magndpere ptaedicatut, 
cum oranis generis frudus gignac. Jangerenfis 
tamd\n ager nonadeobonu5eft,nifiinquibuf- 
damlbcispvbifoncibuscftirrigausiibifunchor. 
ti peramceni : cacera rqualleac arenisi Monces 
hicinueniuntur raulci, incerque eps odo, caece- 
riscelebrioreSjquiomnesferrihffimifHncqui- 
dam eciam alciffimi , vnde difficilis eft ab hac 
parce in rignum acceflus. 

Em^<«cotaafpera eft & montibus plena frigi- 
dis,vnde raulta: in ealolicudines, &ry!u£ vaftae, 
craflis reiiifllmisque vifendaearbonbus. Fru- 
mcncura hic vixprouenic , iacis canlen habet vi- 
tium,ficuum,oiearHro,amygdalorum,boumo- 
uiumque penuriara iarciunc plurimas capr£e& 
afini,& fimiarura agmina. 

Garetanadcca eft, fabulofa, odiofa, non mul- 
tum diflimilis defercisNumidiaeiQuse in ea.funt 
folitudines,aquis penitus deftituuntur. Mulf« 
hic fere noxiae diueribrum gcnerum , vnde via- 
tores non nifi tocis agminibus itef faciunc. 
Mons Sahir mulcum gignic ex fe ferri , eciam fe- 
rax hordei.G«<«r<irfW»«abundac equis. 

Chau^enjis regio aiper^ eft & horrida magria 
ex parccjin qua etiara multac funcfolitudines. 
Diibdus Mons cgregieferaxobmagnum nume- 
rum fontium q«ics euomir. Confiftic camen 



31 t. 6 C A N f U 

haec fercilitas oranis inhortlsieuraDubdenfei 
neceflaria viras exagroTczzenfipetant,vbivi- 
ni aliaruraque rerum inuenitur copia. Mons 
Magara} non procul a Te2za,ctfi diimetis vepri- 
busque horret,folum tamen habet facisferti- 
le.abundans fmmento, lino, ©leoquc,vc & gret 
gibiis caprarum. In Monce Cauara mulci paflim 
erranc Leopardi & SimiarUmagmina-jIedhffc 
in fyluis : in plano enim Hnum abundartcer crc» 
fcic & hordeum. Mons Uaronis vineas habecj 
quai camen negliguncur colonorum infcicia, 
qui vinum non bibunc. Mons Guertenagus prs- 
alcus eft & adfcenfu diflGcilis,feraxcamenfru>. 
mencijlinijoIeijmalorUm cirriorum & coco 
neorum. 

Gehknim mons per cocum annum niuibus 
obcedus cernicur : Iesfsretifis\cto ferdfodinisv- 
ber eftjfed nihil praefert ad nutrimencum homi- 
nis vcile. Selelgus Mons crcbros habec font es,pi- 
nus & abietes,nec non in fyluiscopiaraLeo- 
nura,Leopardorum & Simiarum.In monce Be- 
ni Merafeno piurimi funt afini & equii vnde hic 
multi proereantur Muli. 

Caterum hasc de fingulis prouinciis dixifle 
fufI]ciat,poftquam vnum regnum poft alterum 
confiderauimus:dicemusnuncquKdam,qu^dc 
vtroq> rcgno communitcr&iundim capipo& 
funr.Sicigiturftacuimus,quicquidterrarumeft 
inclufum incer Aclancem Moncem-, magis ad 
frigidicacem quam inccpium calorem vergere, 
ica, vc ibi fatis gignacui fruduum &frumencii 
excepcocricico.-elthic&bonarumacfalubrium 
aquarumpenuria. Ipfe AclasMonsfrigiduseft, 
perpecuis vercicem obcedlus niuibus , quan- 
quam interie^lar valles facisfcrcilesfincmagis 
tamen eae,qua£ verfus Oceanum porriguntur, 
qnam quseverfusMareMediterraneum. Ecfri- 
gus quidem incipicOdobriroenfe,quodferc 
raane eft vehementius,ira tamen,vr pociusift 
gelidispluuiisconfiftatqiianiglacie.MenfisFe- 
bruarius inconftans eft, fianrque venti Menfe 
Martio vehementiores, neccflariitamladprd- 
creationemfrugum frudtuui-nqiie, Aprili verb 
menfe omnia admacuritatcm properaint,itavt 
' currente Maio maturx ficus coraedantur, lu- 
nio vero vu£E , lulio vt & lunio, pruna, py ra, po- 
mafimilesq-,fru£lus plenae maturiratis.Oftobii 
menfe legnncur Cydoniamala&Punica:Ncf- 
uembri verooliuae. A FebruariovfqueinMa- 
ium raenfera incredibili pulchritudine vernai 
fokmijVt nihil amoenius fingipoffic.-fitaracn 
non pluat a XXV.die Aprilis vfqueadV.Maij 
vix vUafpes eftboni vbcrisq-, anni ^ norainanrcj; 
incoljE pluuiam iflam Nafan,([\i&Ci dicas Aquatt 
Benedidtam. iCftaceshiccalcncquam maxime 
coelo femper fereno : &fane fi imbres decidanc 
falubres minirae iudicancurj cum caufentut raa 
lignas febres , quibus plttrirai raor tales e me^k 
tolIuniur.Morbiyfitatioresinhis Qris fisncCe 
phalilgia j delor dentiura ^imbecilUfasycntri 
culi , impecigraes pucrorum, Cacarrhi.raotbu 
Ifchiacicus & Arcicularis.Nec fcabiei duncaxat 
fed & moiboVeacrcohorainfesinhispsctSbu 

freqaen 



E T F E z 
^requentet obnoxii rant,vt nulla per omnem 
, hancce Mauriraniam fit Vtbspaulohabitatior, 
1 inquahocmalumnon dominetur. 

fJHores amiqui CMmrorum. 

Caruit ea pars Africae , quam vulgo Barba- 
■ riamappellamusjhabitatoribus peraliquotie- 
cula,vt & Numidia: vnde de hoiumpopulo- 
rum origine varii variediireruerunt. Quidam 
eos deducunt ex Pala:ftina, aiuntque eos in- 

profligatos fuifle ab Aifyriis. Aliiaiunt,eos 
oftos ab Sabceis, Arabis Felicis popuiis,an- 
tequam eiicerenrur per AlTyriosvelifechiopes. 
Tertii autumant, eos prodiille a gente qua- 
dam Afiatica, quas primum in Grafciam con- 
fiigerit , fed cum ab hoftibus opprella ne hic 
quidem confifterepotUericin Afnca fedesfibi 
fixcritjrelidisin Gi-arciahoftibus. Vndecunque 
genus ducantjconftac in hac gente excellenti 
doftrina & virtute viros emicuifle , ipfumque 
populum vulgo ciuilitatisfuifleperftudiofum. 
Quis enim inrer Mahometanos facis laudaue. 
rit Reges, Aimanforem, Marinum & Huce- 
phum , qnorum temporibus floruerunt Medici 
& Philofophiinter Arabespraeftantillimi ?Cui 
enim ignoLifunc Auicenna, Albumazar, Rafis, 
Auerroes,& alii,qui omnes nutrici per reges 
Marrocjinos,qai Africam hancce cum parce Hi- 
fpa n ix obci n u e r u n c, fc rip c is fuis funt cLi r i ffi m i ? 
Teftantur Collegia eorum ^ quae in nonnullis 
VrbibusadhucfijperfiinCjquanti fecerindiceras 
^ dodtrinas. In arccequitandi,iudos cqneftres 
& pugns fimulacra ciendr,ante hancgencem 
hulla fubfolefuic.vchas clegnncias abiis Hiipa- 
nijItali.aliisquenationesdidicilTeiuredicipof- 
finc. Bello quantum valeant,non femel vieinis 
populisoll;enderunt,pra;fertim in praliiseque- 
ftnbusjquibus & aliis fadlifuntformidabiies. 
Leuitas camen animi,& nouarumrerum defi- 
derium a nonnulHs in hac gence reprehendi- 
tur,qua' Afrorum anciqua lunc vicia. Solc- 
bant prilci Mauri Simiarum vefci carnibus, 
quarum magnaeratin moncibuscopia,&:fera- 
rum capraramque cegi pellibus. Soli&Luna: 
pfterebant facrificia,& mortuosfuoshumide- 
fodiebanc. 

Han Ltfnanin Chaucenfi Prouinciaoppidum 
eft. Huc cerco qucdamanni cemporefolebanc 
fub initium noCtis innumeri confluere morca. 
les,&cum excinxiflencLucernas,quam quifque 
primam in cenebrisarripuifletmulierem.cum 
ea milcebatur. Liberiquiexvagoeofortuito- 
que nafcebantur concubitu* nuiriebantur in 
templo a Sacerdocibus, 

UUores nojlrorum temporum. 

Qui Fefianum & Marrocanumregnumin- 
' habicanc, eorum moresnon raulcumabludurit 
a moribus & ncibus Arabu*^]! , quanquam 
illi fint hisaliquandociuiliores. Horum gens 
eft auida,fi alia aliqua fub Sole, fimul leqis & 



'z A N V ' 1)1 

inconftans,& vafritic antc plefafqiie. Fidem da- 
tam feruare rem fuperuacaneam arbicranturj 
proni in iracundiam , fufpiciones & Zeloty- 
piam. Ia(5batoresatque vani,membris tamen a- 
gilibus (upra quam dici poflit , in pugna prsfer- 
tim equeftri , in qua incredibilem oftentant ce, 
leritatem,Longioriscamen morae &laborisim- 
patientes.nifi velociter ad optatam.finen.iper- 
ueniant,totum deferunt negocium.Eth^cqui- 
dem in communi de Maurorum natura & in- 
dole dici pofllint.-nunc poftquam Arabesfre- 
quenres inter ipfbs habitant,de horum quoque 
confueris ritibus aliquid dicendum eft. 

Igitur Arabes Africs hancparceminicoleu- 
tes fere in deiercis locis degunc, nucriences in il- 
Camelorum Equorumq-, armenra^innume- 
ros pecudu.m greges, quos & vicinis diuendunc 
populis. Non concemntnda horum eftpoccn- 
tia , cum phuimi finc numero, & bellatores mi- 
nimeignaai", armis tamenprophyladicismini- 
me inftru£ti. Qui Arlancem Moncem accolunrj 
& quicquid incer hunc eft&MareMedicerra- 
neum cerrarum, diciores & lauciores iunt c£ece- 
ris,&meliusveftici,vtunturqueprajftancioribii^' 
tent0riis(fub his enim viuunc vniuerfi jfed & 
eorum equi mehoresfuncac nitidiores,neq5 ca- 
nienadNumidicoriipulchricudin6accedentes. 

Laboriofa eft hajcgens Arabum , agrumque 
coluncferaeenij&muicum frumenci colliguncl 
grcgum vercarmenccrumq;numerusiniri non 
poteitjvnde fubinde mucant pa(cua,cransferen- 
testuguria&papiliones. Inpercgrinos,quipet 
ea loca tranfeuncmagna v uriturliberalitate, 
cum caeceri Arabes feri finc & crudeles.Quidam 
horum ArabumMarrocanorcgt cributum pcn- 
dunr:alii vero auicafruenres libercatefiiperiore 
honagnofcunt.-abeocamen cempore,quo Lufi» 
tani Azamotiii & Alaphyn ceperunc,coa6ti iunc 
vi6toruaccipereleges.Venarionibusfupramo- 
dumfuricdedicijCuirei raagnum numerumca- 
numaiunc." &c quamuisproiixe accipianc hofpi- 
tcSjfurco camenfixpramodrlmaddidti fnnc, vc 
res tuas ab ipfis vix vUa indaftria confeFuate 
poffis. Sed & Poecices canguncur ftudio,iii li.n- 
gua dunta';cat vernacuia,ofteudences finguia- 
rem in verfibus fins graciam,manencqj fua Poe- 
Eas,quicaecerosingeniofuperanc,abopulencio- 
ribus pr^emia. Arabic^ muheresproeapcu rei 
gionis laute viuunt &fplendide veftiuncut ,;ca- 
mifiis teitac amplis cum laxismariicis.quibus 
iniiciuntpallam epanrio » velriigro velcaeruled 
Golore cin£to , quam fcice complicare, & in mi= 
nutas rugas coUigere nouerunr, inprimis quia 
humeros cegit, vbi fluentes finusargenteaco- 
hercent fil)u!a^ Abauriciilisearumdependcnt 
gemma: vel vniones, digitos gemmatis inclu- 
.dunt annulis,& cruta circHlisargenceis,vcfe- 
re omnium mulierum. Africanarum riioleft. 
Faciem velatae vel pocius perfonata" incedunr, 
pacentibus duntaxat ad vfum oculorum fora- 
minibus, ne virbs adlpedtu lim (aucient , ftudio 
nimirum pudicitias & boneftatis. His fi quis" 
propinquus aut confanguineiis occurrat»' 
, - - .YY laruarii 



2^4 R E G N V M M A 

larilim a facie detrahutit.' omnes ahos ydx.x 
atque taGiturnae prastereuri , es. 

Peregte proficifcences Arabes, impofitas ca- 
melis vxoresfuasfecumducuntjinftdeotesfel- 
lis preciofe adornatis» te6kisque vmboniBus e 
ferica lana variegatis adarceridittfti folis tilo- 
rcm : fed & multi ih bellum prbiScifcetes (ecuril 
ducunc vxores fuas, vt earum prjcieritia red. 
dantur animoliores; Mulicres ArabiCs con- 
cubitBrac cum iriaritis fuis , fiue die nu|)tiali fi- 
iie pbft ^uriij depirigunt fibi faciem, pedusjbta- 
chia Sc ni^rius fuccd quodaiil csrulei eoloris» 
niirurii iri mddiim hocfibi pial:ehtesfucdi hunc 
vetiiftiflimum Arabum morem fuilfe autu- 
tn^ntcs , qui primi Africam ingrefli fuerunr. 
Mauris tariieri,qui Vrbes&oppidaBatbarica 
incolurit, hic mos noftro tempore in vfu nbn 
eft,qiSorum foeminx naturaii coritentae funt co- 
lore» Ali^iiandd tamert certilm qupddam fuci 
genus conflcititit c Galla nuce , admifto CrocoJ 
quo gerius iotundo depingunt circulo ,6c fri- 
pcrcilia in Trigoni formarii; merito vero impri- 
iriunt certam quaridam notamoliuaefolionoii 
abfirilileni* , , , 

Hinc accipiunti^oetae Arabesniateriam Ve- 
neireis cantionibus placendi mulieribusAfrica- 
nis. Notandtirij tameri eft.no lieere inulieribus 
hoc vti fucOi, nifi certisquibufclam diebus ; neqj 
ad hciric oirnatas niodum iri pairentum propin- 
quorumq; prodire cori(pe(3:um,quod videattir 
nefcid quid Meretf icium olerCi Qmcquid hu- 
iusgeineris fit , miritorum datur ocuiis, vt ad a- 
moris dpiera iriciteritilr jtum' perfuade fintfcE- 
minsE, mirum iri mddiim barbaricd illa pidtu- 
ra forma^ elegaritiam commendari. Sed iam de- 
incdps ad Marrdcettfium dores derieniendurti 

erit. , , 

Qi C^iH^4»jProuinciamiricolunc,hordeaced 
pane non fermentato vefcurirur, quem inftar 
placentarum depfuntcoquuntqtieirilebetibus 
vel cacabis terreiSjvelincinenbusjVtalicuBi 
per Italiam fitjpauci enim furnd panes excd- 
quunt. Viilorcs viuunt farina ordeacea , quani 
in aqua calida niacerant verfanrque, velutpo- 
lentani ,aidraifi:eritesparum olei, pra-ierdm ve- 
ris Sc ^ftatistfciriporcvbi & ladis pocilium in- 
fundunt ; aliqui pafcdntes olcd, butyrum iri- 
iiciunt. Mappisin capienddcibo ftrophiisqj no 
vtuntur ipro his vtentes ftoreis plexis, quas hu- 
mi exteriaunt ipfi quoque i n ierti defidentesi 

Veftitus eotum frequentimriiui eft e certd 
paririi lanei gencrc ftragulis,quibus ledtiapud 
nos codpefiuntur , non abfimili. Hunc pan- 
jium applicant corpori j cingcrires circ^ fum- 
ma femorat, tcgentes pudendat lanedpanfiicu- 
lo. Caput incingunttaeriialanea, quinqucpe- 
desIonga,Iata vnum, quaiTl nigroinfeditam co- 
lore circa tcmpora impiicant torquentque,vt 
vertex (emper nudus patear, neque quilquam 
prxter fenes,caput pileolo tegit.aut viros lit- 
teratos, Ledi eorum ftrati funt ea opertura, 
quam vulgo Catalaunicam vocant,qua Sc te- 
guntur & cidcm incumbunr. Gcruicalia eo- 

/ 



RB.OCANVM 

ram funt facci tomentis pleni, rudein iti nao° 
dura. 

iuuenes ante conrradum raattimonium 
barbam no4a!unt:fed vxoratieamcrefcerefi- 
nurit. Ferarum apud eos abUnde eft , neque ta- 
meri venationi operam dant. Fluuiorum a- 
mniumque apud eos eftafFatim.riullastamen 
ibi videbis moias aquariasp fed mulierum vtun- 
tur opera ad molendum pinienduraq;. Littcra- 
irurii hic rafignis hiditas, vt & Medicse artis, fub 
qua & Chirur^icam & Pharmaccuticam capio, 
icutri in caufticis omnis eorum medendi rario 
cdnfiftat. In vniuef furii reputanri ^lanum fiet, 
omnerri horurii Kominum virfutem in bcllo 
confiftcre , quodurante peregrinis molefti non 
funtjiediis ialuum prjeftantccmmearura. 

Tefetnam inhabicant, colore raagisalbi 
funt quam vicini cdrum,magisquehofpitales 
in'pefegfinds,vnderionfolurii DomoHofpita- 
li eos excipiunt,qu£eapUdipfoseftlatisampla, 
iTcd & intra priuatas ddmus recipiunt , qus qui- 
dem piiiloxeriiaAfrorumfetepropriaeft. Qui 
Ideriacalem Mdritem aiicolurit craili (unt &ru- 
des.bello tameri optiirii. 

feftenmm Sdfdnie Prouincia; oppidum aliani 
quam auream monetam ignorat , crudo tamea 
infedoquevtiturauronon fignato, Vbivilius 
inefalli geniis requiricur, ferrd vturitur vniuj 
vncix. In cEEteris reBris S ui rii induft jii funt.vt 
caprinum cdrium optimep^-cepararenouerint; 
habetque fioc Suiana prouincia velutpeculia- 
re , vt populo dicatur habitari bellicofo lc adar- 
manato. , , 

Marrecahi Vrbani funt & iiberales. In vrbc 
funt raulti , qui Legcm Mahometi interptetan- 
tur, in querii fincm & certa CoIIcgia ftuden- 
tiuiri fundata furic,& Xenodbchiaproalendis 
paupefibus ftudiofis; Quicampeftriaregionis 
incolunt, fam brucali dccscaritur infcitia,vt 
Cum nullos habtrant coritrou^rfi^f utn diffini 
cores intcr lefe,peregrinos cdganC cdnfiftere, & 
ius inter pattes litigantesdicere ,eftquc hicaf- 
biteridemiudexpariref atqaefcriba.Cibus hu> 
ius populi ab dmnibus deiicus eil remotilfi- 
mus>cumfafinaordeaceavefi;anturinaquafer- 
uenteexcoda, & carnibu^aptinis, quarumA< 
pudillo^eftcdpifi^ 

Gu^ulehfes in risultis rebus brutorurii imitafr 
tur ruditafem',qUariqUam exferro,cuiusapud 
eos rilagria vis eft, Vafaquaedam &inftrumen< 
ta (atis coricirinacoriflarenorunc,quxpermu- 
tanf equis, panno, aromatibus, aliisque re- 
busneceflariis, iuo^emolumento. Vixhiquen- 
quam in totaprouinciafiiperioremagnoicunr, 
vnde perpetua inter illos diflJidia^Vtvixtriuni 
dierum per feptiraanara habcant induciaSj 
quas comraerciorum neceflitas iancir, 

His finitisobuiiobuiosinuadunttrucidanc- 
que , nulla habica aecacis vel fexus confideratio- 
- ne. Oranis eorum veftitus eft indufiam ia- 
neum, fine ma(^icis,^tis quidem anguftum ;ca- 
puc tegunc pileolo e palmarum foliis con' 
ccxto, 

Oies 



£ T V E t 
SieS rn qullbus iiuncliiia; auc mercatus exer- 
t "ificntur,k iurgiisfacrolandifiintjquibusnemo 
I audet ne inimiciflimum quidem Ixdeiej cuni 
pracfcdi tribunique militum in hunc fidem 
difpofiti dent operam, ne pax publica viole- 
tiir. Furtumhiccapitisfuppliciopunitur.vtfi- 
Rc longiori licigio compertusfarti haftatranf- 
ucrberetur,rclidl:o infuper in pubhco corpo- 
re, vt hominibus quidem feueritatis exem- 
plum,canibus vero volucribusque pabulum 
pra'beat. 

Ducaknfes rudes funt , ab omni ciuilitate alie- 
nijincommodi 6cinafFabiles; c^wosliafmanim 
arte prxparandi corii fuperanr. Mulieres eo. 
rum formo(a5 funt, necita, vt cKter£E,nigrae,ho- 
fpicibusque fatis commoda , etfi maritos habe^ 
ancinuidiflimos. , 

Oppida inrtftoj?prouinciaopulentisabun- 
dant mercatoribus, & ciuibus iatis humanisj 
quorum foeminx in fcicntia lanificii & caete- 
ris Minerua: artibus reliquas Africanas fupe- 
rant. Et funt quidem in plerisquelociscandi- 
tiioxes , corpusque argenteisineedunt onerat» 
ornamentis. ErtmeaderaprouinciaMons De- 
2ienfis,quem qui aGceduntjneque oppidane- 
qne pagos habenc, in tuguriis (parfisque Mapa- 
hbus habicances : multi etiam in cauernis mon- 
tium degunt,fures plerique,proditores &Ia- 
rroncs,vt ob rem minimimomentihominem 
iiiterficiant. Mulieribus eorum nihil poteft 
repeririintota Africarurpiusdeformiusque* 

Sediam Tejfanufn regnum videndumeft,in- 
que eo proumcia j4^jreB/ji,qu2propemodum 
tota ab Arabibus incolitur, diuitibusquidem 
^ (atisfplendide veftitis. Magna his bellicae vir- 
tutis fama;,vndc eorum operainmilitiavtitur 
Rex Marrocanus. His non cedunt Elhabaten- 
yJi.robufti & audaces ,in quibus muItumRex 
ille ponicfiducia: , qui & erebris , quas in Chri- 
ftianorum terras faciunt,excurfionibus, mul- 
luro emolumenti fifeo pariunt. 

Em/fwjeimoruminciuihcatem,animimagni- 
tudine &membrorumroborefarciunt. Lace- 
ro vilique induuntur veftitu, deditifupra mo- 
dum ebrietati. Bellilenfes de Gomera in Pirati- 
ca funt valde exercitati,infeftantes myoparo- 
nibus fuis lictora a Chriftianishabitata. Qui in 
Garetann Prouincia Sahidum montem inco- 
luntjtributum nuUum pendunt, fabri ferrarii 
pierique omnes,qui Gonflandi,fcriendique& 
pohendi ferri poilent notitia. 

Qui in montibus Tezenfibus Chaucenfi- 
busque degunt,nc reges quidem fuos metu- 
unt , quibulcum ipfi faepe pugnauerunt , freti 
multitudine hominum .alimoniae & afperitate 
locorum. his animo nequaquam pares funt Ga- 
uatenfis montis aecolje, qui prac timore & igna- 
uia nc in planaquidemdemontibus dcicedere 
audent,gnari,in montibusfc a regibusfuis cogi 
non pofle,quibus tribucum nuUum pendnnt, 
inftrudiinlacibulisfuisalimon jecopia. 

Baronenfs populus albus magis eft quam ni. 
ger, & vxQEes eojum fatise!egantes,ergaquas 



2 A N V Mv iff 

viti incredibili Zelotypia affeciuntur. LefTe- 
tenfes fosda cum paupertate ladtantur, Afro- 
rum omnium imperitifllmi, Qui Montes Zi* 
zum , Mefettazam , & montana Zanagenfia in-. 
coIuntirobuftifunr&efFerijlatrociniismaxim^ 
infames: quiuis eorum trina fert Ipiculafiue Af^ 
fagayas,quasrancafcientia ab manu mictere no- 
uetunt, vtvix vnquamaberrent;fed &gladiiim 
ferunt & pugionem,muItahabentescum Ara- 
bibuscommunia. 

Sed nunc ad ciuium in Fezza vrbe Mores ve- 
niendumeft,qui,vtnobisvidetur,multofunc 
politiores quam reliquorum ineoregno, De 
jedificiis igitur diduri a Thermis fiue, Balneis 
initium faciemus,quarum mira efi pulcfhritu- 
do , & omnia in iis refteatque ordine di(pofica-a 
Extra lauacra funt certa Apodyteria cum fuis 
capfariis. Ingreflurusquifpiam balneum,poft- 
quam per pcimam porcamintrauit,deducitur 
in conclaue frigidum , vbi aqua gehdaaflerua- 
turadrefrigcrandamferuentem.Indeperaliam 
ianuam tranfitiir in loeum calidiorem, vbi la- 
uanturextergenturquelocuri. Terciura concla^ 
ue calidiflimum eft, vtSudatorii vicem prajftare 
poflit. Calfaeiunt autem aquas aridofimo>in 
quem finem Balneatorum ferui ftabulis man- 
drisque aberrantes , iumentorum excrementa 
colIigUnt,eaqueextra ciuitatemexportantes,in 
ftrues quafdamcoaceruant, vtduoruiii trium- 
ve menfium fpaeioexfiGcentur,c[Uaepofiquam 
arida fada funt , in vicem lignorum vrunturi 
Lauacra muliebria a virilibus (eparata funt, ccfi 
qusdam vrrique fexui fintcommunia, hacta- 
men difFeientia,vtvtriquecertasftatasquediei 
horasobferaeht,quibus balneum feparatim in- 
grediantun Ingreflls in lauactum mulieribus* 
funis obducitur januae.ne quisvirvel ftudio 
vel etrorc intret. Qjjod fi quis propriae vxori 
loqui velit,oport)et,vtaIiquaancilIa vtaturin- 
terprete. Capiunt & ahquando in balneisci- 
bum,& agitant Gonuiuia,& luduntjaltavoce 
interim cantiilantes. Adolefcentes intranc 
Thermas illas toti nudi,ne vefendas quidem 
te6ti partes \ qui vero eminentio; i i funr condi- 
tionis corpus hntearaine tegunt, & loco fin- 
gulari feparato a popularibus confident j fiint 
enim feceffus quidam & camera? priuatcefem- 
pcrinhosvfusparatsc. Nequefolumhiclauana 
tur atque perfricantur,fed & inunguntur vn-» 
guentis ad inftaurandas vires aptis,vtenteset- 
iam pfylothris volfellisqueahisqueinftrumen- 
tis ad mundandum totum corpusi Sunt au- 
tem in quohbct balneo plures Tonfores qui 
domino Thermarum certum quotannis fol- 
uunt precium, vr iis liceat hic exercere artifi- 
cium fiiumiCseterum cum ipfaThermarum pof! 
feflio tum carundem vedigal fere fpedtat ad 
Templa Mahometiea&GollegiadocStorum yU 
rorum, funtq-, balnea quasdam tam opulenta, vc 
quotaUnis cetum ducatos lucrentur:aiia quin- 
quaginta ,pluresque vel pauciores,prouc ma- 
gna vel parua funt. Adoiefcehtes , qui in la- 
uacris illis miniftrant^ fingdis annis certum 
YY i quoddana 



R E G N V M M A 

quodciam fl ftum agitant , ad quod amicos fuos 
inuitanr , cum rubis fiftulisq-, egredieiites vrbe, 
vbi quafdam ludicras edidere ccreibonias , red- 
euntad balnbum &indulgentgenid. 

Siintin eadem vtbe Fezzahaarapliflimadi- 
ucrforia, in quibus tamenlediiiuiUfunt.cum 
dornliencibus detur duntaxat ftorea ciim cul- 
citra fiileui petafinate. Edere volentcs ctbos e- 
hiunc & diuorficoricoqiiendiasdant; Paiiper- 
clil^ vidu£e,4uibiis neque teaum eft neque res 
fartiiii^ris , comrtibirantut fere in his diuerfo- 
tiis iin pecuiiaiibus cubiculis, & hae fere curani 
gerunc ctibilium & rei culinariar. Suhc & faic 
mulieres quxdam qux corpore qusftum fd- 
fciunt, vr proftibula m iupinaribusEutopa£:,& 
his licct vendeire vinum,neque in quaeftu fud 
impediuritur a Miniftris regiis. Ad has fxpe 
tommeaat viri di(IoIut£E vit^, partim Bacchi 
partim VetieHs defiderio; HabentdutemMa- 
giftri Confulem fuumj foluuntque ?ts(e0i6 
regio certum qtiotannisvedigalzpraEterquotl 
etiam tenenttir,cumbellum eftiiixarumcalo- 
numque exercitiii certum fubmitreirc nume* 
rum,qui cibaria militibus Cbquant,cum pati- 
cifliraiinhacgentefintcoqui. Eftautemodio^ 
fura vaide Afrishocgenus, vtrieiiibiitteratus^ 
vei mercator vei opifex honotatioc cum iilis 
loqui digraetiit.* neque ipfis caiiponibus licet in- 
gredi tempia,adt Thefrnas publicas,aUt ioca 
vbi mercatbribiis conuenire mos eft , vt nec fas 
putatur,propius iuxta&eras^deserigereTa- 
' faernamfiueDiuerlbriuiti; , 

Sunc& qdidam Mercatores.quifiiplasftu- 
nieiit^rias preeio iocatas obtinent, ex moiitO 
frumenrd quasftum facientes.Farinam enim pi- 
ftoribus aliisque vendunt, ciim pierisquc opjfi- 
cibus non fint cae facultates.vt frutilentum coe- 
mti-e irt futuros vfus poflin^jfcdcbntentifint 
quoiidie tantainfarinae emeire , quaiitum abfu^ 
munt domi fuKiaiiictiamafaiiilaabftiriehtesj 
panes emunt.Quaturidara etiam ft:iblarum pro- 
uentusceduncTempiisfacirisqueGollegiis. 

Habitant autem opificesinhacVrbe iepara- 
tim alii ab aiiis,Scrib:E vcro &Notariidomi- 
ciliafriacircafacrassedeshaberitiqubftimquae- 
dam cumij^fbtcmplorummurocontiguafunti 
alia eifde e diuer^o dppofita numei:dad LXXX. 
& in Vnaquaque talserna fiue pergulafcriprotia 
Notatii duo. Non longe ab his , qtia in Occi- 
dentem via eft,vifuntur iibrariorum taberna^ 
XXX. ad AuftraleverolatusL.&plutesSutri- 
nx,m quibus vis ingens proftat ealceorum & 
dcrearum. AiibiSutoresi-iabitant,quiminutos 
conficiti n t calceos pro pueris & infantibus , nec 
longeabhiscdriariii 

Ex aduerfb Magnae i^orcae fedent qui poma 
aiiosque frudus arboreos vendunt,& flores, 
quorum Qmnium eleganS alpedfcus facile em- 
ptotes inuenit,cum nihil piUchrius fingi pof- 
fit. HincForumLa6tariumoccnrrit,vbiomnis 
generis iadbicinia venduntur&butyrum. Poft 
hoc cft locus , vbi inftitores expoftunt varia 
mercis gencra, goflypium, cannabim, funes 



RROCANVM 

ex fparto velfetisequinisconamparatumtali* 
bi venduntur ephippia,fren3,haben£E,antilena8 i 
poftilen^,aliaqUe equorum ornamerirai 

In Helotis Baiulisque iioc laudandum t&^ 
quod ipfi fefe omneS inuicera fraternoamote 
complcdantuf .-quod fiquemexiismoricon» 
tingatjC^teiri viduameiusviritiriicoliatapeciii 
niailunt:pariteretiamdefuri£tiIiberos,donec 
ad pubeirratisarinos peirueniant. 

Si quis horum vxoicm ducit , exque ealibei 
iros (ufcipit, folenni coriuiuio totam baiulo- 
rnm ttibum excipit: Conuiuae viciflim finguii 
aiiquod ei donum ofFerimt,hequcqui{quam iri 
eofUra recipitiit focietatem, qui nori praftiterit 
epulum CtCterisi interea,dotiec hoc faciat,dimi- 
dium pteciurii pro iaboribus fiiisaccipereco- 
gitur : quod iupereft , cedit fdcietati. Veftiiu c- 
mnibus hilbreuis cft, eiufdem coioris, cum ia- 
boranrjfeftis vcro diebus quifqueproarbicrio 
tedusincedit. 

Raparuni Carottarumquefiue i-adieis beta- 
teae hicmagria eft copia, vtfingulis diebusvltta 
quinquaginta vendantur onera, neque omni- 
bus indiffecenter eas vendere liCer,fediisdun- 
taxat,qui certum Fifco rcgishocriominepen- 
dunt vedigaii Panis melliti atque dulciario- 
rum frequehS hiceftvfus,qiiemieritaculivicG 
fumunCjfeftisprajcipuediebusjCui&aUquaijd* 
fcarnes aflas vfel blfeo in fartaglne frixasiunguntj 
quanquam tarnes non in yerubus aflent fiuc 
cratieuia,fed in furno duplicitorreant,cuiali* 
quando totos veruecesimmittunti fubieftis vi- 
tiis carbonibus, vndc carnes iento igne,qui fine 
furao eftj exceftae, fatis gratum acquirunt (apo- 
rem. Aflantur aritem fere de nodci vt rhane ca- 
lids ac a Vulcario recentes ven di poffint. Aiibi 
veriduritiir c^tries frixi,co£tiqae piices,cum 
fpecie qtiadain pariis deiiCatifliirii,cuivcibu- 
tyrum vei iriel iungunt. 

Aniriialia a Lanik rioniugukriturin raacii- 
lo i fed iri ioco pcculiari iuxta profltientem , vbi 
excoriantur,eortimquclauantur iriteranea. 

Parinuiri qiii vendere vblurit, prajconibus 
cuiTi dant,qui humeris impbfiium pervrbem 
ferunt, magrio venaierii eife vociferantes cla- 
inore. Muiti fe fubsq^uc alunt ex fagihi galii- 
riaruriialiarurnqueairium , quasin Cortibusca- 
rieisque aliintdbnecpiftguercanti Eoiocbvbi 
teiaefirieae venduntur, fuaue eft videre' rixan- 
tes muiieres,qu2e fsepe aiuigiis&coriuiciisad 
tnanus veniunt, non fine vbluptate ipedan- 
tium. Et vtiongioris natratioriiscompendium 
faciam,t?uUumhuicvrbideeftArtificum Opifi- 
cumq,- genusi qi!od aipud aliasgentes reperitur/ 

Phairrriacbpolae 8c Seplafiarii ipfi Syrupos, 
lulapia , Ele^tuarisL cateraquepharmacaconfi- 
Gcre noti rioUerunt, fed Medici haec om nia prae- 
parant, inque officinas mittunt, vbi petcntibus 
ffgris vendiJtur:quanquapotiflimapopulipars 
nec Medicinanoritnec Medicos. Multifut,qui 
mulos c|itellatiCsalut,eosq;magnatibusfa(5tu- 
ris iter elocant : alii vendunt auiculas quas ad 
cantum imitandara loquclam erudiuerunt. 

Nec 



t r t E z 

paud funt m tam vaftavrbe,vt aicPoeta 
Vran^j/bemi ambulatores 

OUfpaUentiafulfuratafradis 

Termutantvitreis 

Sc viliora exercent lucrandi paniscrgomerci- 
monia. 

Lanificii praetereamagnushiceftvfus > vnde 
non paruus textorum fullonumquehicnume- 
rus.-nec multo minot eorura ijuifcricumtrd- 
(ftant. 

Multis locis per vrbem fecantur ligna inque 
aflcres comminauntur,ad quem laborerapo- 
riffimum Chriftianiadhibenturjcapti a Mauris, 
Sc exliberisferuifadlijquibus non datur alabo. 
re requies ,praEterquam diebus Veneris,a Me- 
ridievfquead vefperam,vt & o£lbdiebus,qui- 
bu5 quotinnis fefta fua cclebrant Mauri, 

Pr^ter publica diuerforia funt in hac Ciui- 
tate aliquot Lupanaria , in quibus qua? proftanc 
merctricesjcxiguo precio corporis fuicopiam 
petentibusfaciunt:patrociniumearumfufcipi- 
ente vel Prorege FefRno,velPraEfe6bo vigilum. 
Suntautem & priuati Lenones,quidomifus 
Vinum venale habent & muhereSjCX vtroque 
mercisgenerequseftum facientes. 

Ftumenrum fuum feruanc Mauri in foffis 
ptofundis,quarum aliquando tanta eftampli- 
tudo.Vt vltra G.modios capianti Porro qui eas 
folFas conduutoribus loCant, cencefimum mo- 
diumaccipiunt. 

lam de CiuibuS Fezzanis iure dici poteft, 
eos vere ciuiles vrbanosquceiTe. Veftituseo- 
rum c pannolaneocft, ciiperegreproficifcun- 
tur, vel cum hyemseft. Aliotemporevtuncur 
tunica ftiifta manicata, cui fuperiniiciunt ve- 
ftem laxiotcm anteriusGOnfutams prodeuntes 
in publicum ,etiani palliumfumuntmorcNu- 
ipiidarum. Capitis regumentum nonabfimile 
eft pileis no(5lurnis,quibus vtuntur Icali,fine 
tamen cegumento aurium. NonnuUicaputcin- 
punt fafciis lineis verficoloribus &intortisfe- 
mora & tibias vcftiences prjelongiscaligis.in- 
ftarnautarum noftratium,2ftareduntaxat;hye- 
tncenimocreis furas muniunr.Plebsfagagerit, 
&paIIiafinemanicis,caputexiguiprec!ipalIio- 
lo operientes. Dodores & qui funtEqueftris 
Ordinis,togas gcrunccum manicislaxioribus, 
fermead habitum Nobilium Venetorum. Po- 
ftrcmo qui ex infima plebefuntcrafiisveftiun- 
turpannise vellere naciuofadlis, palliisqueex 
eadem materia. 

Mulieres eorum aliquanto melius qilam viri 
veftiuncLir, asftate tamen folo indufio corpus te- 
gunt,cingentesfrontem &temporafafciis quie 
bufdam , quse illas potius deformant quam ot- 
mnt, Hyemis tcmporc togasgeruntlaxisraa- 
hicis anterius confutis, quales & virigeftanc- 

Prodeuntes vero in publicum , longis vtun- 
tar femoralibus , quibus crura& tali teguntur, 
Tcio quodam & caput &reliquum corpusco- 
operientes. Facicm renui lin^olo velant, vt 
prastcroculos nihilappareat. Abauricalisde- 
pendentes habcnt gemmas fiiic vnionesj at- 



2 A N V Mi ^ • ij"^ 

millas infuper aureas lacertis induunt, tanti 
prccii,vt par vnum ad C.ducatorumprccium 
accedat. quibus minores funtfacultates,argen- 
teis ContentsE funt,circulis ex codem mctalld 
fadisetiam femoraac crura includentes. 

In capiehdo cibo hunc modum obferuanti 
vt dnobus pcr feptimanam dicbus recentibus ' 
vefcantur carnibus : opulfentiores vcro ptan- 
dentcGBnantqueexpaiatifententia.terquoqtie 
per fingulos dies come^en tes. Mane enim iea:^ 
taculum leue furount,ex fblo pane, frudtibiis 
& tofta polentaliquidaquidem, Hyemcvero 
dutartte farinam maceratam aqua calida fu- 
munt cum falitis carnibus. Prandium mcri- 
dianiim lautius aliquanto eft,quo ventremla- 
burrant; Coena fub notSlis initium leuior eft, > 
cum pani vix quicquam iunga ht praeter lacivuas 
vel melopepones. Hyemis vero frigori me- 
dentur artocreis vel alio modo paracis carni- 
bus , aliisque cibis folidioribus , quibus vel bu- 
tyrum vel oleum cepiofum infpergunt. Et hic 
fere plebeiorum viuendi ritui eft, pura opifi. 
cum vel helocarum : ditiores enimdelicatiori- 
bus viuunt eicis. Si verovniuerfumcorumvi- 
£tum cum noftrace per Europam confcrre ve- 
lis , deprehendcs miferandum & obfcsenum ef- 
fe Maurorura viucndi genus, cum humi defi- 
dentes vefcantur in menfis humilibus, iisqub 
nullo ftratis linteamine, vcl niappa, vel ftro- 
phio:vtentes ad carpcndos dimdendosqueci* 
bos noncultro.ied digicisaduncis.Carnes curn 
brodio fuo mixtim apponuntje quibus quili- 
bet conuiuatantum fibiiumit,quantum volue- 
rit,non expedlata estcrorum appiobatione : ac- 
ceptas carnes nemo culrcllo difcrirainat, fcd 
dentibuS laniac , feruatque fibi partem acc^- 
ptam , non habita ratione vicini fui iuxta afti- 
dentis, Cclcriter autem comedunt,nec quif- 
quam bibit,nifi prius probereplero venrricii- 
lo: quo fadio 5 qui fque gran d e p ocul u m a qu se e, 
ducic Hinc conftar j mediocribus facultatibus 
per Galliam Germaniamque praeditos lautia^ 
elegantiusquc viuere,quam virOS Principes vel 
Illuftres per Mauritaniam» 

Nunc ad matrimonia eorum reuocamur, 
Dufturus vxorem , fi non abnuit fiiturus focer, 
conuocatamicosfiios fponfitsinfacram sdem^ 
vbi prasfto funt duo Notatii,quipa£l:a&eon- 
ditiones fucuri coniugii fcripco confignanr* 
Dat autem maritus vxori ( fiqiiidem raedio- 
cris cenfUs fit jcriginta ducacos argentinume- 
rati, cum feruo vno i£thiope, cuius precium 
ad XV. ducatos acccdit, cx panrto yariegatoi 
partim e lana partim e fericoi adie<Stis quibun 
dam rebus leuioribus, pura mitra aut calan- 
tica, quas fceminx in capitc geftare confue- 
uerunt, Addit his , fi vult, fponfus calecOs 
elegances, & ribialia, & crepundia argentea, 
& f!abella ad faciendum ventukim, & a!ia 
huius gcneris ludicra. Vbi fatis inter nu- 
bentes conuenit, ad prandium vocsc fponfus 
omnes quotquot contraf^ui ifti inierfaerunf, 
pariterqiie pater SpoUfi conuiuium inftruit, 
. fiquidem 



R E G N V M M i 
riqaidem liberalishaberivult^aliasenimprxter 
pecuniam nihii obligatur nubeiiti dare filix. 
Noftro quidem temporeaXXX.diicatisvlque 
ad CCC.adfcendemnt iri allignanda dOEc>in 
quonumeirotamerietiam vtenfilia &vcftimen- 
ta comprehendiintur. Quibus res dotni cft lau- 
tior , ii tilias fuas nOn tantilm otnni vcftimento- 
ruro genere fpleridide ornatas elocant,fed & le- 
diorum apparatum & orriamentacubieulorurii 
addunt. Ledi vero diUerfimodehabent,cum 
alii quidem «ftatii alii hyemiconueniant,exor. 
nati pro captu regionis omnesi 

MuHeres quidem fiue iporifje ad huhc md- 
dum dot:atie migrant irinoui Mariti doraici- 
hum. Si opulenci(>resfint,portanturabaiuhs 
fub vmbone,fcrica tela velaureopanriotedto, 
comitatje amicis cdnianguineisque , inprimis 
patre Sc marito , prseduntibris lUbicihibus & 
tympaniftjsi necnon cereis funalibus : fic longo 
ordirie progrediuntui: vique ad roagnani arearri 
tcmpli pi-iroatiijhic valedicit fponlapatiiami- 
cisqde parerrtisi deinde deducitur ad cubicu-. 
lum (uum. Pater,fratre& & confariguinei comi- 
tantur eam.traduntque inmanUsmariti, 6cfic 
vterque cubiculo iricluditur,vt folus cum fold, 
ibiverietur.finearbitto* 

Intereaddmeftii-ipararitcoriuiuium.deftitu- 
ta antc ianuam thori genialis vetula, quse jbi 
morerur taritifper j donecmaritusiponfamdc- 
uirginaiierici Tunc vetula illa cum hnteo cru- 
entaco difcurritpeirconuiuium , exclamansalta 
voce,fponfampudicamvirginemquefuiilc,hoc 
fadlo meretut' anuS illa pranditim>quo perce- 
pto.currirad mairrem rponf)f,idernafferenspu- 
dicilis filialis indiciumi&prsmioaliqUdafS- 
citur. Conuiuiaauteriiritiptiahafiintferetriai 

Prnnum datur ea velpeia«»quain mariti do- 
mum fponfa deducitur. Alcerum fequentedie 
ad quod rantum adhibentur mrilieresi Tcr- 
tium inftruirur feptimo poft nuptias die , & ad 
hoc pater (p©nfa2 prafcipuosfumtus fuppeditatj 
Poft feptimura a nuptiisdiem primum raaritus 
domoegteditur,muhosquepifcescosmtosfe- 
curii domuril fert jidque boni ominis rcs elTe 
ptitatur , antiqila confuetudine ira exigcnte. 
PrsEterhacomriiapatcrfponfar in fua domo du- 
plex inftruit epulunJ. PriuS die vno anre nu- 
ptias fllia^, ad quod f^rOpinquoS neocfTariOs- 
que fiios iriuiiat , cosque quam lautiflime exci- 
pit,partd riodiscantu& choreisinfumta. Po- 
ftero die adfunt mulieres,quarum officium eft 
«omere&ortwrefponfamihaenuptialibuseanl 
induunt vcfltiraeritisjpiiigentes geriasciusmi- 
nio , fiiriulque manus ac pedes riigro inficientes 
co!ore,qui tamennon diu dutat In altcro con- 
uiuio eollocatur fporifa inTheatroIigflcoedi- 
tiorc , vt abomnibus confpici poflit. Cognati 
fponfas offerunt ei munera, plenos cophinos 
mellitis panibus cupediisque curii tribus verue- 
cibus integris , qus omnia fponfie pater inter 
conuiuas diftribuit. Choreaseorum pertotam 
no6tem durant,quas cxercentadfbnuminftru- 
mencorum Muficorumjfatis harmonicum. 



R R 6 C A N V M . 

Saltaricautem non plures nequeiun(5li,fed 
finguli,& miiheres quidcm feparatim a virisj 
pfaltrias & cantatirices adhibentes,non viros 
Muficos. Etkas quidem MauriadhibentCcrc- 
moniasjcum virgonubit : CjBteruminvidui 
nupdis orania funt moderatiora, adhibitis ad 
coriuiuirim Gamicum non hifi XiVel Xll.ho- 
roinibuSiSuntatiteriiillademagnificoapparata 
& feftiuifate nuptiali tantum deNobilium Vi- 
rotum vel Mercatorum riupiiis accipienda.- 
plebs enim lenu* contenta eft appatitu, in con.' 
uiuiis exhibens off am ftue iufculiim ex Jjanc tri- 
ticeo & decodtO bubularum carnium , quxfi- 
mul in fuo iure apponirntur in grandi difco. qui 
aeeuaibunr, nontochleis led raanibusvtuntur, 
quibu^ ofFaui otiadmouent. 

Exhibetur etiara epulum folenne cum cir- 
cumciditur ptier jdie feptimoabeiusnatiuita- 
te,ad quod patet infantis Chirurgum &pro- 
piriquos vocat j quofinitOjquilibetpueromu- 
nufcalum ahqiiodofFert,ipfiqueadeo Chirjir- 
go,cui alii quidein Vnrim, a lii duos pluresve du- 
catos donant. Hoc fadoChirurguscircuraci- 
dit puerum,quod fuperefttemporis,faltandc 
atque cpulaiido conicriiuri Nata vero fiUols 
corapendiura fit & fumtuum & laetitias. 

Sunc & apudFezlanoS quasdam Chriftiana. 
rum feftiuitatttm reliquiaj. Dieenim Seruato 
risnoftrinaralitidfuraUnt certumquoddamiu- 
ris eenus, ex feptero herbarum generibus dcco^ 
ctum, coquenies etiatn eadcm nddlediuerfa lc^ 
gumina,fabam, ciGcr,pifum,comcduntqueilli 
conteratiscibisdclicatioubus.Caleridis lanua^ 
rii circuraeurit, pueri perfonati dori:ios nobi 
hum,decantahces puCriles hymnos. Diefefto S 
loharihis excitantur muiti ignes per platcas vr- 
bis j e ftr^inientis potiflii-num vti & apud hos fit 
Cum pueri primUrn dentesemittereincipi 
unt,ruriuminflruiiurconuiuiumjadquodtan 
tura pueti inititanturj Deobfcruationeaugu 
riorum apud has gCrites vficata alibi dicend 
locuserir. 

Cum^cl pairehtcs , vel fratres alicuius mulJc 
lierisjvel etiam maritus moritur, conueniun 
multas foeminae, abiedoque vficato amidlu , co 
operiuntfe ciliciis , pofteafaligine ollarura ilH 
nuht faciem. Mifcent fe his viri molies, mulie 
bribus induti veftibus,!ympana patua manibu: 
iBcreparites: hi prjecinunt verfus triftes &lugu 
bres in laudem defuridi , mulictibus ferale epi 
phdnerria accinentibBSjgenasque &pe6tusla 
niantibulSjVt ctuor copioius efiluar. Durant au 
tem has laraentationes tofo feptiduo,quoexa 
dlo, quiefcurit per dies XL, poftea repetitu 
idera lti6lUs,qUi tertio die finitur. Et hunc qui 
dcm plebs obferuat lugendi modum, Caete 
rura nobiliores omnia honeftiusfaciuntatqui 
raoderatius , neque laniantes genas , neq*, plah 
gentes peftora. Hos in ludluconftitutosadc 
unt viri graues fenio, atque confokntur : pro 
pinqui vero d€licatiorcs cibos atque fportula 
mittunc , cura naoris non flt aliquid cibariorun 
coquere in xdibus , in quibus cadauer hoinini 



1e t F E z 
elh Funuj cura deducitur, raulieresid non fe- 
quuntur,ctiamfi vcl paterautfratertumulan- 
diislit. 

MuJci c Feflanis ciuibus magnb ftudio cd- 
lumbas alunt, qUas pennarum pulchritudo 
commendit. hascaueisindufasvenutti propo- 
tiuncaliquando eciam emittunt, vt ex eatum 
celeii volatu aliquid voluptaris pcrcipiant. 
Cumque columbae aliquandovicinatcda fub- 
euntes intercipiUDCur, mulr£E inter cdiDUiba- 
rios iftoS rixs atque pugniedriunturjnecfinis 
cftinfidiarum quasaliialiis ftruunr. 

Inter hidos n>axime in vfiicftLudusLatrun- 
culorum: etfi enimalcaequoquealiisquciudo- 
riim generibus locuseft,rudcstamen illifuntj 
nec acre exigunt ingenium , vUi plcbecUla: con- 
uenientes. Certo quodam annitcmporecon- 
ueniunt iuueneS , baculis inter fe depugnantes: 
verum hoc ludi fimlllactrum aiiquando in ve-^ 
rum certamen emergic, vt concuirentibus v- 
trinque partibus ndnnulli mortui vulrterativc 
cadant. aliquahddabiedtis bacuhslapidesarri- 
piuntj&femutuis petuncittibusj Edunturau- 
tciia certamina ha-c diebus feftis, & extra Vr- 
bem , qux 6c tain acria fUnt , vt ne prsfeiftus vi- 
gilum quidem pugnantium pollit compefcere 
pcrtinaciam , fed neceife habeat , quofdam car- 
ceribiis includerejquipofterodie virgisper vi- 
coscacduntur< 

Fic aliquando jvtparsadolefcerttum horuiti 
arreptisarmisnotl:eextravrbemvagentur,per- 
que horcos &camposoberrent, vcliquemad- 
uerfe pattis oftendantimattent j vnderaulld- 
ti s crudeles cdmmitcuntur pugna^.Sed hi gral^ 
fatores feUcre puniunrur. 

Poetarum in h:ic\rhs pluse0,quamol.mmu/cd- 
fumcumcal£tHrw4xu?>ie^itondunt hi verfus ver- 
nacula lmgHa,inprimis tcftenninos venerios- 
que.in quibusaliqaandofine veloautruborea- 
periunt mulienbus quid dcfiderent. lidem 
quotanniscarminafaciuntinlaudemMahome- 
ti fui , qujf die eius nafalitioin publicum profc- 
runr,eon(cenfaque cachedra,a manevfquead 
velperam obreruacoordinereciranr,aufcultan- 
te atque iudicante populo/ccrtanc enim cancn- 
doatque pangendo carmina,&qui cxteros vi- 
cifIevifusert,Focrarnmpiincepspronunciatur,' 
eodantaxatanno. Cerroqnodamartnitempo- 
re inuicac Rex in Palacium fuum omnes viros 
li tteratos c rota vr b e , in tf rqu e eos Poetas,qui- 
busmagnificumexhibetconuiuium,pofteaiu- 
bet, vt prarftantioresintereosfuos hymnosre- 
citent,quos in laudem Mahometicompofue- 
runt.iudicante vniuerfaAula. Quic*feroscar- 
minis (uauitatc vicit,a Regedono accipit C.du- 
catos,equum inftruftum,nouum pallium,& 
mulierem feruam. Viftis m foiatium minora 
dantur munera,nec quifquamabitinddnatus. 

Puerisinfchdhs certi Magiftri prxficiuntur, 
qui edslegereatque{cribercdoccanf,non cli- 
brisjfed latifllmis tabuIis.Pcnfui^ quotidianum 
pueri eftjvr fingulis diebusperiodumvnam& 
altcram ex Alcorano memdriasmandef.cum- 



Z A N V i0 

que tnennii fpacid ad finemperuenerunt,itc- ^ 
rum commini(cuntur ab initio,vc non pauci in- 
cegrdm feptenniurti in hoc ftudiocbnfumant. 
Poft hxc proponicur iis Gramrtiatica ca^tetas- 
que ordinefciencia'. Si quis puer tdtum perci- 
pic AlcOranum,pater eiusinftrudtoprsccpto- 
ribusconuiuidjnouavefteddnarfihum,fplen- 
dida illa quidem&preciofa. hincimpofituse- 
quo gradario magrti precii, a prsfeftovrbis 
niuheraaccipit.equura&veftimentai Seqiaun- 
tur eum longo agmine pueri fcholaftici vfqiie 
ad domicilium eius.cancantes hynlnosinku- 
dem Mahdmcti,deinde datur omnibus toenai 
ipfi vicifllnl offetunt Magiftrisfuis munufcuia^ 
Dies huius Pleudoprdpheta* natalis feftus eft, 
qUa pntres fchoIariUm fihguli fingulds fieieos 
ad Scholam miccunr, quorum ncnhulli tam 
grapndcs funt, vt XXX.libras pehdant. Hos in- 
cenlbs k primo crepufculo ferunt vfque dum 
Sol fuperato borizohce clairelueeacjnoxprx- 
cedehs laudibusMahometiinfumitun Omnis 
ea cera ludinlagiftris cedit,qaieam aliqUandc^ 
Centum pluribusveducaris venduntj neqi quif- 
qiiam eft, qui noh fuum in Prophctahi ftudmm 
hac liberalitdtetcftati Velici Pueris fc holafticis 
quoc fcpciitiariis duorumdierumferiximper-^ 
tiuncuri 

Diuihorum apuel Mauros genera tria funti 
PrimiGeomantiteftudio dedici funt,vaticinan- 
tesexvariisfigurisiSecundum genuSadHydro- 
rtiantiam referii poreft. Ih vas cnim planum vi- 
treumaiquamimmittunt,inied:isqueguttisali- 
qilot olei cam claram limpidamque reddunr, 
inftar fpeculi. In hac aqua fabulahctir fe cerncrd 
diaboldrum agraina^ inftnr ingeatisexercitui 
caftrahlccantis, vnde de rcbusdubiis cohicdtu- 
ram faciunt. Hos enim cum Ariolus qUietos 
confpicatur , fcifcitatur eiiis rerum futufarum 
euer^tdSj cui cacodsmohcs refpohdent certis 
quibufdamfignis. Ponunt&aHquandddifcum 
aqua jjlchum ih mahibUsodenhisvelndUen- 
niSpiieri,qu2runtqUeexeo,ah calem velaliani 
figura contemplecunibi firoplcx puerulus.quid 
VideriCj refpondcti reperiunturquc multi tam 
ftoIidi,vt diuinaf oribus iftis hdh folum plcnam 
fidem tribuanti fed & in cosplririmum impen- 
danc. 

In tertidgenereportuntiirmuiieresfacidic^, 
qus perfuadentpopulo.eirefibifamiliaricatcm 
cum certd Dsmortum gctaere.qudrum alii Ru- 
bri vdcantur,alii Albi,rertiiNigri,&ficdcin- 
ceps.CdnftiIturah*OracuIunB,itaexigentibus 
confulehtibus jperfumanttdtunl corpiIS vadis 
odoribus,&poftquam«jertas recif^ueruntpre- 
culas , intrat malignus SpiritUs in eas, cuius ho- 
fpitis aduet\tu & vocem,& fohum , & faciem 
mUtantjfi^gerttes fpirif Um pcr eaCum Idqui ora. 
Viri tajjhen cordatiores,&quibusmaioreftre- 
turti yfus , appellaht has niulieres Phdebades, A- 
frorum lingua Sah4Cut,qms Latino vocabulo 
dicere poftis Tribades , quafum qus fuetit tur- 
pitudo,& in pulcras adolefcentula^ prfepofte^ 
rusamor, ex veteribusPoetisnotumcft. Ifiuea 
YY 4 niaS 



R E G N V m' M A R R. O C A W V M 

nias multas in hoc Afrorum genere mulieres, Eft & aliud hominum geiiusinVrbe TQzii} 

QMX his flaeitiofis propudiis ,nefeioquavolu- profirentium fcientjam eruendi thelauros iii 

ptate alieas, fe addicunt,adeo,vtfimulantcs antiquorum aedificiorum rudenbus latitantesi 

Lritudinem aliquam , diuinatricem ad fe vo- Egieiri vanifhmi hi ftelhones Vrbcdemittunt 

cent confentiente marito eiufmodi fraudum feleincryptas &cauernasfubtertaneaSiConce- 



ignaro. Hae fagac perfuadent marito, Dacmo- 
nium fflhquod mgreOlim elfe corpus vxoris e- 
ius,quam h vir faluamvelit,neccfreefle,vtm 
clandeftina illa facra eamfmacadfcribiatqiini- 
tiari. Aftentiturhisfraudibus credulaviriftoli- 
ditas, qui ktus hac affinitate conuiuium in- 
ftruit.cumqueprobeperpotatumfaltatumque 
eft,finitabirevxoremiquoviIumfuerit. Gor- 
datiorcs tamen crebris baculorum idibus Dae- 
Inoniumexpellerenouerunt.AliiearundemSa- 
garum opera abutuntur addecipiendasfoemi- 
nas , a quibus ipfi lam anre decepiifuerunt. 

Poffis his adumgerequarEumgenuseorum, 
quos Arabes Muhaz.Zimin \ocam,ide&i Incan- 
tatores. His vulgo tribuiturpoteftasliberandi 
obfeffos, non aliam ob caufam , quam quod ali- 
quando fcopum tangunt: Si enim exorcifmi 
corum fint irriti, caufantur Da:monii poten. 
tiam.quodcoelefteefleaiunt. Modusincanta- 
Eionis eorum inCharaaeribus quibufdam con- 
fiftit,quos certis inferibunt circulis.vel etiam ex 
lineamentis manuum aut fron,tis obfefli diui- 
nant. Hinc recitato carmine quaerimt exDs- 
mone, quo padto ingrcflus fuerir? qua de caufa? 
&quodeinomenfit.?quoperceptoeiimperanr, 
vr fuum deferat hofpitium. Diuerfi ab his funt, 
quibusfacaorum regula eiidkiim-queZairagia: 
fed horum fcientia ex naturae pnncipiis petita 
exiftiniatur, Vnde fere fit vi certiora percun. 
€lanttbusreddant refponfa, quod diuini illi fere 
Aftrologicje ac Arichmetieae fcientiae fint peri- 
tiflimi.Depingunt hiin plano plures orbes, In 
primo loeant crucem cuius excreraitates qua- 
tuormundipartes notant.Inipfacrucismcdie. 
tate fignant duosmundiPolos,&extracirca- 
lumquatuorElementa. Pofteadiuiduntorbera 
illum in quatuor partesaequales,&quadrantes 
rurfom fubdiuidunt inparcesfeptenas,quibus 
cercos charaderes Arabicosinfcribunt. Inalio 
Girculo fiue Orbe notant VII. Planetas.-in ter- 
tio XII. anni Menfes , in quarco XXV III. man- 
liones Lunaenn quinco CCCXLV.diesanni, 
circaque eum quatuor Ventos Cardmales. Scd 
cum huius per Gharaderes diuinationis ratio 
kboriofiflima fit, maximeque perpIcxa,oinitti- 
turiurea nobisjcum non tnultum d fferat a Ca. 
baliftica ludaeorum fupputatione , quamuis in 
magnaapud Afrosfitadmiratiohe. 

In Sapientum numerum etiam ii referuntur, 
quos.Sophos & Phiiofophos Moralescogno- 
minant , qui circa Legum MahometiGarum in- 
terptetationerri occupantur,quas exadeabiis 
obferuari, funtqui affirment,funtqui negcnt. 
Magna horum apud vulgus eft audoritas, qua- 
quam mdta licica efle perhibeant,q.ux legeMa- 
hometiprohibentUr ^Sed nosdehis amphus lo- 
qiiemur.cum de Religione Maurortundicere 
nos infldcuti ratio iubebit. 



piafirmiter hac opinione,Romanos,cum a» 
niiflo Africae ImpcrioinProuinciamHifpanix 
Baeticam trans mare fugerent,multas resprc- 
eiofas,quas per feftinationem fecumferreiion 
potueruntihumi defodifle, quos thefaurosilli 
perueftigare conantur.Sunt & quidam ita face- 
ti,vt dicant, vidifle fe in hoc vel illoloco aurura 
fiue argentum,fedextrahere non potuifle,quod 
appofitisfufliimigiis&incantationibusvfinon 
fuermt. Sed hi foflbres&theiauripetaeparum 
efticiunt,nifi quod aliquando domos aut fepul. 
ehforumfundamcntallibruanteuertantque. 

Non puto vliaminOrbenoftroeflevrbera, 
vbi ffficundior Chymicorum feges eft, quara 
Fczzx.vile hominum genus & maleolcnsob 
fumos & fulphuris odorem, quo penitus iin. 
buuntur,Hi fere vefperi conucniunt in area 
Primarii TemphdifputantesinterfefedeLapi- 
defuo Philo(ophico,albusan aferfit. 

Librorum hisdearteillamagnacopia,quos 
viri magni noroinis confcripferunc , inter quos 
facile primus eft Gebef,(\in centum annis ante 
Mahometumvixifleperhibetur. Suntquieura 
cGrEECO Arabemfadtumfiiifle autument. Pri- 
musabhoccftv^rys^waj.SHkanoBagadetiolim 
a Seeretisjhabeturque in hac arte non futiUs au. 
d"tor< Mugnarim Gtanatenfis cercias obtinet , qui 
Artis huius prseeepta in cantilenas redegic, in 
quera librum icripfit quidam Mamalucm Bama- 
fcenus: fed commentarius muito eft obfcutior 
iplo contextu.Suncautem Alcumiftarum genc- 
raduojquidamfi/mrquaeEunrjidefttinduram 
metalloEum.-aliiperueftigammulciplicacionera 
eorundem,mt(cence$ ahi aliud. 

Oberranc in eadem vtbe plurimi quoque au- 
loedi &cicharafdi,Uidentes variisinftrumeniis 
muficis per vicos & coropita, & rudi populo 
vendirances fchidia quaedam , quibus ad diuerla 
morborum gencra vim medicatninefle.nugan- 
tur. His fubiungcndi tuntviliflimi hiftnones, 
qui faltatrices fimiaspervrbem fecura circum- 
ducunt,collaimphcaca habences ipfiferpenci- 
basatris.AudentiidemmuliercuIisfuturaprjc- 
dicere, &aliavanitatis fpeciminaeduntjVtfic- 
cam profligent ab ore famem., 

IpficiucsFczzanifup°rbiferefun?,&inhu'- 

maniores in peregrinos. Illuftres tamcn & Na- 
bili orci gencrcob nimiam arrogantiam intole- 
rabiles habentur, vnde vix quifquam cum us 
vetfari fuftiner, IdemdeDoaoribus&Iudici- 
b us dici po teft qui vt fuam tueantur audoriia- 
tero,aplebis confuetudine abftinent. 

OPES Bf i>IFlTIAE OHARRO- 
ce»^um&Fez.z,anorum, 

dni vtrumque hoe regnum incolunt, itin- 
dtm dici poffunt abundare ommbus tcbus^ad 



E f F E 2 

viran-i tranfigend.mi neccflariis,cum vniusre- 
; gni (icfcduai alrcrius vbertas larciat 8c com- 
penicr j V t facilc cxcerorum adminiculis carere 
|5ofHiiT, conilerque,(i firuia pace Maurosacque 
ft.iiiiliperfciiicon ihgerctjfciicillimum hocJm- 
jpcnum dici pofle. Montana enim vtnufciae 
proHinciargregibusarmcntisquepIenaiunti 6c 
canipiferme vbiqueferaces frugum.. Tantuni 
in iis prouenic triticij&inhortisfructuumar- 
boreorum, vt largiter ad exteros deuehaacur, 
inprimis poraa aurata & dtria , hec noh oliui Sc 
quaiiiicas faccari. Sed&raultumJucripercipi- 
pumt e telis Camelinisi&coriuminhislocis 
praeparatum per vniuer/uin prope espetitur or- 
bem. Idem resfie dicemusdegolIy|.noatque in- 
deconfedis tehs.quatum prscipuaputacur bb- 
nitas; nec parum kis prodeft ihcohs negociatio 
iaccari. 

, De diuiciis autcm piroiientibus^ue magni 
hui iis regis fciendum eft.euiii abfolutum dd- 
miiium elle non tantum fubiedrorum vtridfque; 
regni,(ed & bonorum atquefacaltatum, quis 
ipli poiTidenti quicquid enim iisiraponaturo- 
fieris,raciti ferunt,neC cdncramUcireaudent. 
Mecus tamen amittehdi regni, qui a Muleio 
Ckeco irapcndec, & peirpetai inotus in caul^ 
funcvcpauloclerncntuiscum luisagatirekMar- 
rocanus, vt ds dulce reddat uigum iu* ddmina- 
tionis. Sdluunc htiic Mauti nondecimastan- 
tura frugum fuarum, fed &primuias magni 
paruiqae pecoris, quahqiiahri exadtores regii 
hacvtanturmodc i:.icione,vtdefriigibus vigeli- 
ma contenti(inc,5c e ce ncum pecudibuS hoti ni. 
fidaoexigantcapir.T, Devnoqitdqueagriiuge- 
ro IbluunturQua^rtori Regis quinquc quadran- 
tes vnuis Ducaci,cantundemdefingulisdomi- 
ciliisridem qubquecenfuseftfinguioriimtapi- 
tunii qua? decimum quintum an uiim fuperaue- 
runt,fiue mares fint fiuefceminae, vndefacilis 
eft coniedura , quahta hinc visaiiriqUdtafiinis 
colligatur. 

In ca'tcris exadlionibus ita verfanturi vt ad 
vitandam pkbii fedicidnempropedupluracxi- 
gant Quafftort^s,& fimplum accipiant, quani 
peculiarem gratiam inrerprecantur infeliccs 
Mauri. QuitamCn montesincdiunt,homines 
feri &indomiti,fretilocdrummunimcntis, vt 
quicquain pendant, adigi non pbirunt: fed Ci 
quas foluimt decimas,idco pcndunc,vt iis iri 
plana & campeftria dcfLcndete liceat. Iuhge,fi 
placet.bis prouenribus Idngc mastimis Tcfo- 
nia, Ve(5i:igalia,Tributa&Subfidiapecuniaria, 
qux tam in vrbc Fezza quamaliisrcgicedunt, 
& ingentem conficics fummam,cum ciucs Fez- 
zaniperegrinarumi-ftcrcium.qusin vrbemim- 
porrantur , quioquagcfimam partcm pendant, 
jxtcrivcrodecimam. Accedichucmolendino- 
:um prouentus , &mctallorum,aliarumque re- 
:um quaftuofilTimariim. Nafn vtdeMoIendi- 
lis dicaraus, habentur in Vrbe Feflai CCCC. 
nols frumentarijB , qua de fiugui^s maghisfru- 
tieriti raodiis regi foUiunt ditTudium nummum" 
:egalem. 



2 A N V M. zffi 
Mofquc^ Caruueniis prouentus olim fucre 
quocannis LXXX. raillia fcucatorum , necmi- 
nores erant rcdditus Collegibruln &Xen6do- 
chiorum sfed hocomnesRexFifcofuoaddixit. 
Si quis Prorex vel Pi^a-feaus Prduihci:e,vdMi- 
nifter rcgius, qui fdarium ab eo accepit , moria- 
tur , Rex ei ab mtcftatd fucccdit , omnesque de- 
mortui poifeffiones fibi vendicar, nec has fo- 
lunijfed & equos,armarhe(aurosque: 

Si quis horum decedens relinqiiat filiumi 
qui regun bello vi ilis eile poteft , eodcm, quod 
pacer percepcrat,fruicur bencflcid. Si liberi im- 
pubetesfint,nutriunturimpehfisregiis,iTiare^ 
quidem, donec ad arma fint habiJes, piiella do- 
nec maritos inueri<ant,qucjs vtceleritis nahci- 
lcantur,promittuntur fponfis eariuii prsfeau- 
rs & opulcnca beneficia fiiie dfBcia. Hihc fit,vc 
radntUri omhi annitantutftudio,vtbdnathe- 
iaurosque iuos dccuJtent s aut ebs procul a Re 
gia & abdculis Puncipis fubmoueant,cctti,tt;a5 



nus emshoH cuuaturos; 



Petemia & Robur Militare. 

Sunt in vtroque hoc regno paucaiocapi:o= 

pugnaculis niunitai vc maiorem vim hoftilem 

Idftihere pofliric, fi e..s demas arces &oppidai 

qus in littore matis fita funcs cuiufmodi funt, 

C^utie Aquero , Lamba & TeruAn.i : omrie enim 

hums Prmcipis lobui; cdnfiftic in miiltitudine 

hdminum,inprimis£quicatu. Eadem deeaufa 

re tormentaria rion prd neceflibte infttuaus 

eft, quari{|uam fitis magnam i-nachinarum c6- 

piam habeat,quas partim ihaidresciusLufita- 

ms hoftibus enpuetancpartim deiibuofundi 

curaucrunt:fed nec Magiftrisfeitormentari^ 

peritis deftituitur. Eftin vrbe Marroco Armk- 

mcrirariUm, ih quo prster alids appaiatits belli- 

tos vis ingchs fcJdpctoriim minoi:tihiaflerua- 

tuti & puluctis nitraci. Hoe armamcntatium 

^nnd A N.C.MDLxIX. forcuito correptiim 

ignfearficimmanicer.vtpattemciuicatisincirie-' 
resredcgciifi 

Ipfa porro armatura huiusPrincipisnon e^ 
vhius generis. Primura agraeneonftatequiti- 
bus MMDCC.& II. milhbusfcldpctariofum, 
qui partim Fezzs iunt |3artim Marroci,magis 
tameh in hac quatu illa vrbe, qUiaMarroci Rex 
habitat,cui inilites ilfl ftipatorum vicera prs- 
benti Securida acieScohftat VI.miHibusequi- 
tum j qui pletique dmnes nobiHfunc orti gene- 
re. Splendidd hi ingrediuntur appar^ru,&ex- 
qUificc drhati ,gemmis & auro lucentes , coru- 
fcantibus minitantcs at:mis,vt fpcdfcantium iri 
admirationem rapiant fenfus. Prxftanturhis 
priEtertriticurii,aueham,oleum,bucyrum,car- 
nesvqua cum ipfis tura familis eorum fuffici- 
an t ; prasrer hxc i n^uam dmnia daritur eis quot- 
annis circiter D. Argerici vncis. 

TerCia mihtiaconftatextimariotis. Rexe- 
nim filiis,fratfibus propinquisquefuis,&aIii$ 
proccribus Afrorum Arabumque, aflignac 6ui- 
qup Gerrum agri modura, bcnefieii FeudiqU'<5 

noitivie' 



2,^2. R E <5 N V M M A 

nomine. Ex his agrispercipiuntvaralliiliifru- 
ges , orizam, auenam, oleum, butyrum, arietcs, 
voIatilia.& certam argenti rummam.Eadem fe- 
re diftribuuntur inter milites : addita veftim en- 
torum materia,equis arimisquetamofFenfiuis 
quam defenfiuis.Quilibethorum Timariorum 
eogitur certum ad bellum adduceie railitum 
nUmerum,eo apparatuquiadbellum necefla- 
riuseft. 

Quartum genus militum conficiunt Arabes, 
qui viuunt in Auaribus fuis ( ita vocant manfio- - 
lies fiue ftationcs fuas,quae aliquado C vel GC. 
familiis conftant ) diftributi in cettas claffes fub 
Gubernatoribus fais j vt ad omnes belli occa- 
fiones prxfto fint. Equo hi ftipendia faciunt, 
funtque potius latrones quam militesdicendi. 

Quintum Tnilitis genus fimile eft noftrati, 
qup perEuropamvtimurinconfcriben^is mi- 
litibus per vrbes & oppida,vtriufquehuiusre- 
gni. Quanquam parum in his fiduciae collocant 
reges,neque facile iisarmainmanuspraebent, 
metu rebeIIionis,nifiquotiesbeliumaduerfus 
Chriftianos gerenduni eft; tanc enim neipfi re- 
gf S quidem hos railites in poteftate habent, 
quod Lex Mahometi ei,qui hominem Chriftia- 
num occidit,veI ab eo occiditur, coslum fine vl- 
la exceptione poll ceatur.Currunt igitur ad bel- 
lum non viri tantum , fed omnis rexus & a?tatis 
horaines , vt vel itn co morian tur, vel alros truci- 
denr, nihil dubitantes de acteraisinCGsloprK- 
, miis. 

Idem ardor eft Turcis oipnibusqueMaho- 
inetanis , 8c in Chriftianos odiumacerrimum; 
quafi enim adfeftumnuptialcnonferaie bel- 
lum progrediantur,ita lati tripudiantesquein 
aciem prodeunr, eos etiam fandos & ter felices 
repurantes,Jlui arma in Chriftianosfumtama- 
nibus tenentes moriantur : eos vero mifetos Sc 
infelices,qui domi inter vxorum puerorumque 
- lamentaexfpirant. 

£x his quaj diximusfacileeft conieduraaffe- 
qui,quantum militura nuraerum in aciemPrin- 
ceps hic educerc poffi t;quanquam id meUus ex. 
perientiamagiftradifciqueat.Annoenim A N. 
C.MDXXVI. obfedit Muieius Abdalavrbem 
Magazanam cum CC. miliibus milirum , quo- 
rum operafoffas compleuit aggere montisin- 
liar,- concuflSs valide muris vi tormentorum. 
Neque tamen omnibus his viiibus addeditio- 
nem cogere Lufitanos potuit.iedobfidionem 
tleferere coaftus eft. Acceditquod Monarcha 
ifte magnum cxercitumvltra duos vel tres men, 
fes in caftris alere non poflit , quod nonfatis ali- 
monije illis fubuehi queat,vndcmultideferta 
militia domum properant verentes inediam. 
MoluGUS, qui Sebaftianum Portugalliae regem 
acie vicit.habuit XL.miIliaEquitum,LXXX. 
millia peditum,praeter Arabes&voluntarios. 
putaturramen colligerepotuifleequitum circi- 
ter millia LXX.peditum veroduplo maiorem 
numetura,quam in aciem eduxerat. 
Modui Gubermtionis. 

'Etfi perdifficilc eft , regni tatn turbulenti for- 



R.RbcAITVM 

mam politis explicare , ob perpfetuas, quibusi^ 
obnoxium eft , mutationes , nunchoc poticnte 
rerum nunc altcro : noftii tamen officiiefl^cdu- 
cimus.eacommunicareledorijqu^ adnofttatn 
peruenere notitiam , fado mitio ab Vrbe Fefla, 
qualis tunc fiierit.cummaximeflorerevifacft-, 
deindequalisnoftraeftaEtate:pra£fatiduncaxatj 
fierinon pofle, vtinrepubHcatam confufacer- 
tus ordo obferuari queat* 

Primum omnium , vt Ledori fatisfaciamus, 
dicendura eft, qusnam fat=nilia hodie rerum per 
Ftflanum & Matrocanum regnum potiatur , & 
quomodo ad hoc tantum regnumperuenctit. 
Fuit fuperioiibus feculis quidam Alfaquius, 
Mahometan3ElegisPontifcx&interpres,t;atu8 
eTigumedeto prouinciae Darcnfi8,vir calii- 
dus & verfutus, nec minus muitaulm gnarus 
fcientiarum , quibus Mahometifts ptc-E cateris 
ftudere folent. Huius filius, nomine Mahome- 
tus Benametus feprimumXerifumappellauir^ 
claruitq-,potifllmum circaannum Incarnationis 
DominicaeMD VIILE pofterisMahometi hic fe 
ortum glofiabatiir, cumq; videret Africam par- 
tim a Lufitanispartimab Arabibusaliisqjlace-. 
rari,aufus eft ad cccupandum regnum animum 
adjicere,fibiq-, lyl^writaniam Tingitanamfubji- 
ccre. Priraum igitur omnium mifit tresfihos 
fuos,Abda!am,Hametum&Mahometum,Me- 
Gham,vt vifirarent fepukriin. Prophetae. Tama 
igiturcumreiigionis& fantaitatisopmioneiu- 
uenes hi peregrinationem illamreligiofanifur- 
ceperunt,vt obiiii Afii,aliiq(.ie veftimentaee- 
rum exofcuIarentur,fanaos eos homines vo- 
cantes. Hi fimulatoresrurfam fingentes nefcia 
quasprofundasconcemplationesjingredieban- 
tur cum fufpiriis & lacrymis,nomen Dei fubin- 
de inuoeantes.neque exalia te quam Eleemofy- 
nisviditantes. Exccpithos reducespaterincre- 
dibiU 6um gaudio^ neue refiigefeeret opinio 
fanditatis.quapopulum imbuerant, mifitduos 
exeis, Mahomecura& Hametum Fezzam: vbi 
Gum a Rege comiterexceprifuiirent,alcereo- 
rura fadus eft profeffor Amoradahi,quodcft 
collegium Vrbiseiuseeleberriraura: minor ve- 
ro fratrum adhibitus cftinftitationiRegahsfi- 
lii. Cumque vterque ita officio fuoprsefletjVi 
pariter regi & populo piacerent , intelledo da- 
mno,quo Arabes & MaurifubfignisregisLu- 
ficani militantes paternam ditionem inuade- 
bant:petierunc arege honeftam miflionem.vt 
fignum railitare crigemes contra Chriftianos 
beUum gerere poflent , pollicici ( quod & rcipla 
pi£Eftiterunt)fe facile in partes fuaspertradu- 
rbs Arabas & Mauros , qui Portugallenfium fe- 
querentur caftra : & hi quidctn eo pado fecuri- 
tatem prsfticerunt prouinciis, Sufanae, Haeenfi, 
Ducaienfi,Martocan»,3hisque,quasperpecuis 

iniuriis affiGiebant Lufitani. 

Huic frattum petitioni contradicebat acrt- 
ter frater Regis Muley Nazzerus, aflbueraHj 
fratrcs iftos aiCeptafub praetextu Religionisar- 
ma c manibus non facile depoficuros, neque 
deineeps in poteftate regis futuro5,cum armil 

horaines 



E t F E 2 

iiomiiT .MdCianr.iU(^afes,vi£l;oriavcroinfolen- 
tes, acceJc -. ;. iia.^?^ ^opuli nouarum retum a- 
I uido. AtverpRex,qnimultumtribuebacfra- 
trum iftorum fandirati, leuiter sftimabar e©- 
fum;quitaliaalFerebant,argumenca,porrexi!:- 
quc ip{c fracribus vexillum cum tympano 
iEneo,pr2tereaqae vigmti ccjuites c^uieosde- 
ducerentjinftrudoslitreriscommendaciciisad 
Dynaftas& vrbesMaurorumficArabum.Con- 
currebat ingfens kominum confluges ad nouam 
hanc cxpeditioiiem,cum Fratres iftiDucalen- 
fem peragrantes prouinciam, vfque adCapuc A- 
(^ueronium pi ogrciH fuifleht, qubr tiinc ab Lu- 
fitanis obi-inebacur : cumque mulros (ccitm tta- 
xilfenc j fiimca audada , pecieru nt ^populo , qui 
dudumfratriim fequebatur , Vt quanddipfi pro 
LfgeMahomeciarmafumfiiieiitadueirrusChri- 
ftianos , decimas Deo debiras fibi foluerenr, 
quod Darenfes omniuinprimilefadluros pol- 
hcici func:quorumpr2iudicibfa(ftumeft,vcfa- 
cilc confencirent iis proUincis , Sufana, Hsen- 
fis,Duca!enfis & vicina*. 

AutSti ad hiinc modum copiis, jirimum o- 
mnium occupauerunt Tedeneftam,deindeTe^ 
faroram , vi(5l:o acie Barriga , duce Lufitanorum 
percelebri, quo caraen in prilio frater natu ma- 
lor occubuit.Cumque blandis iermdriibus ob- 
tinuiffenc, vc in Vrbem Maridchm admicteren- 
tur, fuftulei:iiiit Regcm illum venerio.quofa- 
<Sto Hamettis Xerifus fe prd ed regem appelfd- 
nit. intulcraht fupcrhis ArabesDucaienfes & 
Xarquienfes bellum Garbienfibus » qiiosXeri- 
fus mira vafricie inter fecdmmifeiraticumau- 
tem viderent; muiros vtrimqtie Caiiere, fa(5ta 
pace.negaueranc Regi Fezzano pdcilTimam cri- 
buci parrem,piro omnibus cjuaS pendetefolici 
fueranc opibus,fex duntaxac equos miccehtes, 
&tocidemcanielos,ftrigofosciuiden1atq-,ma- 
cileri tos . Rex iirat as mi fic ad eos , c[ui quincani 
partem praeda; ab hoftibusqudndampartspe- 
cerent, vna cnm criburo,quod Rex Marrocanus 
foluere faeratfohtus,nunatusatrociaquaqud 
iiiparerent. 

Mortuoautem incer hxcFezzanoRegcHa^ 
medus filiuseius.quidifcipulusfucratminoris 
Xerifi,fa6ta pace,confirmauitHametum in poi^ 
lellione regrii Marrocani , ica tameri , vt Fezza- 
num fupcridrem funm &dominum Fcudi a- 
gnoferet. At Xerifi,qudrum potentia & audlo- 
ritas quotidiainacapiebacincremerita,cum tem. 
pus foluendi tributi affuit ,nunciari iuiterant re- 
gi : Legicimos Mahometi fucceftbres non obli- 
gari ad (bluendum vlh mortalium triButum, 
affirmantes,plus iuris fibi eflein AfroSjquam 
Fezzano:qui fiiisamicisin eaVicihiavtivcilet,' 
cedrehabere: fi veroeosin belld adiierfiis Chri. 
[lianos impeditiirus eftet , ferifuf um, Xerifis ne- 
^uc ammum iieque vires deefFe. ExcandiSit au- 
iitohocrefponfoRex FefTanus^cumcJucfratri. 
bus fine morabellumindixiftecjprofcdlusipie 
:ft ad Marroci Vrbis obfidionemjverum prima 
ixc eius expedicioirricafuir. Reuerfusautem 
icunda vicccHm XVlILcquitum millibus , yi- 



2 N V M. , 2.6}. 
0:ns fuic a Xerifis , qui in exercicu fuo habebane 
non pluresVlLmiihbusequirum&xMCC.pe- 
dicibus. Hac via:oriaelacusXcriflis,imperauic 
coti prouinci.t rribucum, cranficoque Atlahcb 
MoncecepicT.ifilerum,m.ignsmdmencioppi- 
dum,vndepamm viadadti.parcimperfuafioni- 
busin eius oBedienciam vcnerunr, qui Monca- 
naper Numis reguum incolunr. 

Cum anho A N.C.MDXXX VL Xerifus iii- 
nior.qm jam fe rcgemSufmum appellabacfuil 
validum co!legi(licexercirum,inltrri(Slusinru-^ 
per niagno cdrmencorum xn: 6 lim numecb, 
quar parrim FeZzatid Regi ademerat , paircim ab 
ApoftacisChriftianisfuiaacceperacftacuicteni 
tare Capuc Aquennum.migiiimomencimuiii- 
mentum, quod tunc Luficani obtinebanc, qui- 
que jllum Idcum forcilfimUm reddideiranc , pri- 
roofumcibus Lupi Sequeri. Cuius Idci oppor- 
tunjcacc cogmca Emamiel Lufiranii Rexcum 
amphus etiani itiuniuerat. Huncergolocum 
cum Xenfus obfedaiet,&:ignem iihmifiiret.ter- 
riti ptfflldiairii a ftacionibus difc.lteruncvhde 
mgrefti Mauri, potici (lincarce, & mulros e LU- 
fuanis viuos cepere.Hac vKaoiria dbcmuicXeri- 
tus , vt tocum illud Atlancis mdncis laciis , curii 
vnmerfo regao Marrocario 8c Atabibusi qui 
PorrUgalha: Regi fideli.acerii iurducrSc, in fuam 
Venircucobedicntiam;vndeIohatines IILLufi- 
tatiisRex,cum viderecfrtitaum riequaduam re- 
fporiderefutticibijs,fponredefetuicoppjdaSafi. 

num,^zamdrium,Arz,ilam&Alcazarem,qu^ 
in liccdre Africano dbcinebaci 

Caufa fuit hsc tam ihopinata rirofperita^ 
magnarum ihreirfracres difcotdiartim , quarunl; 

hJC fuit euericusi vt iunior reporcacis duabus vi-^ 
etdriis^maiof em bello captulllTafliletd dppidd 
incluferit: deinde bello^ in Fe/fanum. Reecni 
coriuerfo, cum edm prima vice depifl^et:, libc- 
rumquc dimifilTecdeniid eo pdticus, qudd fi» 
dem datam fefelliiiet. ipfum eiusqueliberos 
priUauentvita,&occupauerirregnum Etad 
hunc quidem modumperdenit hoclmperiuni 
in manus huius faitilia.qu^ adhucibi reruiii 
potitur : fed in tanca fortuns mutatione, vc mi- 
rum^fit^ qud patad iri ranr.is viciffitudinibus 
conhfterepotuerit. Sed nuncquopadofingu- 
iKproumcj«gubernenttir,videamus. 

Primurii (jiiidem in Prouincia Hsenfi vix 
auditur riomeh iufticia?, prsfertim inter monti- 
colas , Viris NoBihbus vix ahqua m ReipuWicJB 
tormaim iri dppidis Cdriferuantibus. 

In PrduinciaSufanaTelfiehfesdlimfuerunt 
hberi,fmsquevfiIegibus:Sedndfird2Udhabec 
KexMarrocanusineMrchiuumfuum.duiau- 
teiTi mpritanaPiroiiiriGiaeMarrocenfis incolunr^ 
vt & Guzulenfes.hori fua (ponte obediuritPrin- 
cjfiibus,vt&irialiismuitisparribushr. Summa 
regis CiiriacftMarfoci,vbiefttribuftalIufti- 
tiaf. Porrd ih dmnibus Prduinciis & dppidis 
maidris mdirienti,Gcrti cdnftitutifuntPrifetaiV 
qudrum qu« fit cdnditicin fuperioribus cx- 
poluimus* 

Scd iuuatprimo deRegibus Fe/Tanis eorufii^ 

qu^ 



R E G N V M M A 

-j. 

que admtnlftradonc dicercqualistuncfuerit, 
,<iroR'gai!inhocaMarrocanorep.iratumfuit, 

vnd. i^idc niOdo gabei-nr.tionis, qui noftro 
teinporcobrerur.t'.:rmAulahuiusPrincipis,fie- 
ri poterir conie6ur3. Noninuenimnsautern 
qaenquam ex Principibus huius partis Africas 
Elea.ione populi adregnum perueniiTe, neqUe 
Lex Mahometj quenquara iegitimum Princi- 
pem appellarifinit^prsererquanT Pontifices.Im- 
minuta autem horum Pontificum auaorita- 
te, proceres eorum popttlorum, qui deietca Li- 
hyx Africsquehabitabant jvi& armisoppref- 
fislegibus,& confuetudine Mahometanajpfis 
Pontificibus oppofuerunt diuerfos Principes, 
yc fa6Vum eft in parcibus OrientisabTurcis& 
Tarcaris eorumque vicinis, qui infirmioribus 
oppreflis iugum dominationis fua: impofue- 
tunt. Hoc padtoduaEfamili^Lontuna&Ma- 
rina in Mauritania regnare coeperunt. Patet 
hinc ATrorum Principes non ea fuccefilone, 
qu2 per Ele6tionem fit , ad foUum regium con- 
icendere folere , fed vnumquemque morti vici- 
num agere cumOptimacibusregni, vtifibi de- 
fun6tofubrogcntfiliuminimperio. Athi ,etfi 
plerumque liberalicer piollicencar, contemto 
tameniuramenti&de,aliiDiademaimponunc, 
aquoplusfperantemolumenti. 

Igitur Rex Fezzanus , adcpcus i m periu m , fo. 
lebat quempiam eNobilifiimisregnimagnum 
creare Confiliarium , eiquc affsgnare quartam 
pircem prouenrnum regiorum... Poft hanc le- 
sebatfibi Secrecarium.qui & Prsfeitus Jira- 
rio erat:& Magiftrum Aulae. Proximiabhoc 
erancMagiftciEquicum, qui Cuftodisfegiicor- 
poris deftinati eranc , & fere in agrocomrao- 
rabantur. Quaeque ciuicashabebatfuum Pis- 
fcdium Vrbanum, qui fruebatur reddicibus vr^ 
i)is , hac taraen lege , vcipfe alerec cercum cqui- 
tum numcrum,qui ad quafcunque belhocca- 
Tiones pn^fto efienc. lispopulis, quimoncana 
incolebanc.cerci prseranc Commifiarii, vc & 
Arabibus, qui huius regis agnofccbanc impe- 

tium. 1 r j r 

Hi iusdiccbarit,tionexleg!bus,ledconiue- 

tudine cuiusq; popuIi,& exigebanc cributa rege 
debita,dequeiis in computoruraCamera ratio- 
ridm reddebant. Hinclegebantur quidamBa- 
rones,vcl,vt Fezzani eos appellahr, Gardia- 
hi, pofiidebantque finguU fingulas arces catri 
vno vel duobus pagis, quorum frutaus ipfi 
percipiebant,vt fefuosqireliberalicerindeale- 
re poHenc, Regique ad miHtiam profieifcenti 
iuamcommodareoperam. Hisveiuti. Caftella- 
nis dabatur , cum bellum non erat , fufficiens ab 
rec^eaHmonia, frjimct«.ura, bittyrum i falicae 
ca?nes aliaque res, fed argenti parum admo- 
dum, Cumadfninifteriumregisiunt,veftesm- 
fuper accipiunt,neque magnopere curaroge- 
runtequorum fuorum,rege fuppeditante o- 
iiinia,etiam equifones & ftabularios, qui fere 
captiui Chriftiani funt, compedes pedibus fe- 
rentes. Cum vero in beiliexpediciqnem cun- 
dura eft,Gamelis impomintur,qUi cum impedi- 



R R b C A 11 V M 

mencis exercicumfequuntur. Eft & Praffeftds 
Camelorum ,qui pafcua paftotibus diftribuiti 
curamque gerit Camelbrum qui vfibus regiij 
deftinatifunt. 

Huncin ordine fcquebatur Pra:fe6busAnno- 
n^,cuius partes eraaccurare v*c aliraoniafuppe- 
teret tam Regi quam exercitui : huius vfibus in- 
feruiebanc X. velXII. pr^grandia tentoria ,qui- 
bus velutirihorreisferuabacnralimencum, af- 
ferentibus fubprsfeais quotidie nouaro aiino- 
nam Caraehsimpoficamjne^uiddeefTet. Huic 
coqui & culinarii fuberanc. 

Regii Scabuli Praefeao incumbebatcurae- 
quorum,mulorura & Caraeloru, cui adiundus 
etacalinsjqui ruppedicabaciamcnnspabulum, 
fufFedooideo & auena. Pra;fcausahusak e- 
quitum quinquaginca, (juos cckres a|)pellai-& 
poffis, imperac magiftratibus per vrbes & oppi- 
da noraine regis iudiciorum executiones&con- 
fifcationes. Eftpenes huncetiaminmagns ail- 
doricacisvirosanimaduercere,corapingereeos 
incarcerem,&,firexiubeat,ruppUciisaflicerei. 

Cancellariits cuftodiebat figillum rcgi.um, 
muniebatque eo diplomaca & edida* Prare- 
6"tus fitellitura, quorum ingens eft Humerus, 
fcmper adftat regi,quones excerocum Prmci- 
pum Legacosaudic. Regeiter faeience,{upelie}( 
eius & centoria muiis porraiitLu:railicum vero 
impediraenra Cameli.s.Excr6num prxibant du- 
cebantque certi quidam du6tores, gnart via- 
rum itinecuniqae-,hi &vada monftraoancquo. 
ties tranfeundum erat fluraen aliquod. Tym. 
paniftarum magnus erat nuraerus , tymrani 
perciuiemium Faaaex aEre.abfummapaicela 
ca , & ab imo i n acumen definencia. Equis ha:( 
decoUofufpendunc,cuma;4Uopondereuppo 
fico ,habeturque resomnium curpiflima j arait 
terc tympanura. Percuciuncur auiemnOD bact 
io, fed neruo caurino duriOimOj vnde mgen 
eiecui: fonits,qui longifl:irae exaudiri pocef 
Non aluncur hi irapenfis regis j fed coguntu 
Fefiani ciues eorum cercura prasftare numc 
ruai,quorum vfus eft ndncaiicurainexercia 
fed&exequiisRegura. 

InconfiUis pubUcisafiidebacadpedesReg 
Magifter Cereraoniarutn,qui Senatoresiubi 
bac dicere fencentiam , vt ordo & dignim ec 
xuraexigcbat. AularegisplenaeraEancillisi 
thiopici gcneris,qui curam gerebant cubicii 
Rcgins:quanqiiam &multae mulieresChriftf; 
neeibifefuiebant, Hifpanaefere fiueLufitania 
quas cuftodiebant Eunuchi atro coloretind 
Rege sUquo ab aulaprofi^cifci volete , Cerel*i( 
niarum Magiftcr hoc fignificabatCurforibci 
& hi rurfus agnatis regis , praefeais prirtorian( 
rura acqi vigtium , aUisque, qui equo ftipetid 
merent, vt omnes conitenianc loco quoda 
exrra palatium. Ibiprogredicnte regeinfiruu 
curfores agraen,quo ordine quikpedebj 
incedere. Prirai eunt ,qui figna explicatat 
runf,hos fecffiuntur tympaniftae, deinde M 
giftcr Ceremoniarura , Magifter Stabuli , Pr 
kms JExAvio, Secfctarius Regiiis, ludex 



E T F E z 
! biix excrcuus. Hos omnes fequitur Rex,corni- 
t tatus Magno Confiliario & vno alteroqj Prin- 

[cipc^. . . . ^ 

Qiiidam e primis miniftris prefcrt t-cgi gla- 
dium.alius (cutum,tertius arcum pharctram- 
quc. Currunc circa eum ftipatorcs corpoHs, 
quorum vnus fert bipcnncm regis, alius fel- 
lam regiam , qui fimulac pedem in tcria pofiiit, 
apponitur ei rella, in qua confideat. Regeiti fe- 
quitur PraefcAus fatellitum, deinde Eunuchi, 
hinc caeteri domcftici : poftca eqiiites leuis ac- 
matur^.poftremO fdopetarii 6c iagittarii, 

Rcge in caftri* vcrlari volehte, pirimiim o- 
mnmm erigitur irigens tentbriiim, quod Unteis 
cingitur veUit caftcllum aHquod niuiis fiiis. 

Sunt huius tcntorii ports fiue aditusl V.con- 
ftiruiis ad fingulasahquotEunuchisexcubito- 
tibus. Circum hocfunttenfaMiniftrorijmre- 
giorum tabcrnacula , & eprum qui freqacntius 
circa Regcm vcrfantur. Extra bas vifuiitui: pa- 
pilionesprartorianorumftipatbrumquccpelli- 
bas captarura, cuiuimodi & Arabes habent. 
Paulo longius abiunt tentdriaequituriivtriuf- 
que armatiirac , quibus c pcnii rcgio fuppedita- 
rurvidlus.Equircgiiinlocisquibuldamconre- 
dis ftabulantur :^ quibus non longe ipedtantuc 
rauliones Sc cuft^desimpedimentoruraregio- 
rum,& maceila bniorum. Separatim abhis ha- 
benr mercatores & opificcs fiiais tabernas , vt ita 
vcluti vrbis quaedam (pecics Ce ocuiis offerati 
cui pro inuro funt tabetnaculamilitumcOnti- 
guo dudkiiihterfeiunfila, nequiscaftraintrare 
poflif nifipcr portas. Circuhi tentorium Regis 
ardliirimx conftittiuntur cuftodis & ftation'es 
vigiUim. , 

Idem fit cirea ftabultim ^egium : 8c tamen fs- 
pc fic, vt fterteritibus cuftodibus equifuiupian- 
cut,nec hoc dunt^xai , (ed &c in ipfum Rcgis cu- 
biculunsirrepantinfidiatores&Sicani vicame- 
ius appctences. VixautCm abit vllus annus,quin 
rex in campo caftra habeat,cum vt regnofuo 
prsfidio fit.tum vcin fide&ofticiocontineat 
vacillantcs Arabes. 

Ethajcquidem deFezzani regisaulaciusquC 
comitiuis dixiiTe fufficiat, videamus iam cjetera. 
Cumpanni Fezzz vendanturqiiotannis prope 
i n finiii , coaftitut um eft Co nomine vc6ligal , & 
eireiter LX.praccones, qui fignatos apptobatos- 
que illos pannos magno ciamore vcndicant. 
Pharmacopolac peciiliaremciuitatispatttm in- 
habitabant, quae vtrimque muro cindtaduas 
habebatportas,conftitutispr«teicaeorufumtu 
cerris excubitoribus,qui totanodecireuibant 
eum hicernis& canibusadarcendosfures. Mai- 
giftratus vrbani , ctfi non etant in magnaaudlo- 
ritatcdiccbanttameniuslitigantibusi AdPrae- 
fcilum vrbis pertinebat cognitio cauiarum tam 
Ciuiliumquam CriminaIium:adIudicemvcro 
Vrbanum conrrouerfiae fuper lcgibus Maho- 
mcci. Infcrior Iudex,qui ah hoc dependcbat.fe- 
rebat fcntcntiam in cau fis Matririoniorum , au- 
diebat teftimohia 5c de caufis pronunciabat. 
Aderat huic Aduocatus.qui confulebatur in 



Z A N V M. X6^ 

caufis gtauioribus, dabaturque ad hunc a iu- 
dicibus prouocatio, Ci male iudicauiflent. Ex 
poenis multisqiie grandem pecuniae Vim coge- 
bat Pra;fc(^us Vi:bis,quanquam &grauiusde- 
slinquentes ferc flagris caederentiiir, cbntufi idi- 
bus aliquando C. ahquando CC. tiiric carnifex 
iniicicbat collo funem , raptabatquefacinoro- 
fum f)er totam vrbem nudum , praetlervereada, 
altaque voce proclamabat.quodnam admifiP- 
fct fiagitiumi Pcrcipiebat autem pr«fefl;us nOtt 
imaleficisduhtaxat,iedabomnibus qiiiincair- 
ceretri concludebantur , certam peciini^im » bro 
quaiitatc deli(^i. ludicesqui ex Lege Mbfisfen- 
tieritiam fercbant,nullacertahabebantftipeh- 
dia, (ed alebantur fere cicrciilditibusfacrarum 
y£dium, vt apud nos Saceidotes 6c Cleiriitii 

ProGuratoturii & Caufidicbruin inhislbcis 
magna erat riidicas& ignorantia. Eosquialie- 
num xs diftbluere non potcrant, certo quodam 
carcere coherccbant Iudices,& alio ebs, qui vcl 
leuicer deHquiilent. PrxfediVigilumin Vrbij» 
ieirant IV.qui dc no6lc excubias obibant,riec alia 
hisnumerabatur mcrccs, quam multar, quas ab 
iispercipiebant,quiinplateisdeprcnfifuiflenr, 
Omnibusmthcitiim,tabernamfiufepopinam 
haberci &arterii Lenoniariiexerteirei 

Iri*ferenda feritienriaPrfeffQtus Vrbanusrie- 
que ludicum neque Notariorumoperavieba- 
tur, fcd pronunciabat cx hio arbirrio , prout ipic 
volebat.Publicanus vnus prae cajreris eratin ci- 
uitite,qUilocata Habebat vedigaiia, pendebat* 
que fingulis diebus Rcgi XXX. Dacatos,ipiie 
Vcroconftitutos babcbacad fingulasportasSy- 
cophancasfuoscum fcribis,quimei:ces qax in- 
ferebantnr confignabant.ne quis poiletsnter- 
uertere telos; Sed & [tribajNotariivp ifticer- 
tum pei cipiebanr preci Ura ex om nibiis qu<£ uxs 
portabantur rebus,qui aliquando baiuHs mu- 
lionibusque excra vrbem obuiam prodeuntes, 
fcrutabantur eorum iarcinas : ii quis quid occu- 
luiflet.duplcxcogebarurroliifre vedigal.-eratq; 
hoc tale,vt vendicor de G.ducatorumprecio 
duos riumeraret publicano. De frumentota- 
menjlignojbobus & volarihbus, vt & carne 
veruecina, quae inferebatur, ntillum folucbatur 
tributum. Vtautettiiiifta reljusverialibus con- 
ftarent precia,folebantXlLapparitorcspcrvr- 
bem eqilitare, & examinare pondera panisat- 
que carnium ,earumque bbnitatem , &aHarum 
rerumvenaHum, 

Si piftores panerii vel leuiorem vclnequio- 
irem feciuent , Agoraiiomus eos baculis flagris- 
que corituhdcbat, vt parum abcflent a 1 um bifra- 
gio. Et hoc quidem officium fu jieiiori fcculo Co- 
li Nobilcs fibi vendicabant iat rioftro «uo viris 
pruderitib iis Comiriittitui: , qui in magna probi- 
tatis (Unt eijftiroatiorie. 

Eft iri vrbeFczzacatccrtaritsamplitudinisj 
Vt ca(>tiilOturi^in.milli{icaperepoflic,nequedi- 
uiditur incetfaergafti*ia,cum morisapud Mau- 
ros non fit (eparatos habeie carceres.Habes.Le. 
dlor ,ea,qux de hoc regno ad noftram peraene- 
^e noticiam : nam quae de Fczzano diximus , 

ZZ pisraqug 



^66 RegMVM Ma 

pleraque dmnia obferuantur in regno M^rro- 
eano , vt non magna , prslertim noftro seuoihic 
deprefaendatur differentia. 

Heligio ^ culmMaurorum. 
Plerique omnes vtriufque huius regni inco- 
funt Mahomeciftae, praeter mancipia,dcqui- 
bus in 6ne huius hiftorisdicemus. Suntaucem 
interipfos Mahometiftas pkircs (ea.-^jquarum 
vnaqua^ue fuos haber Antiftites&Dodores, 
qui opiniones fuas defendunr. Quidam.cnmi 
noncontentifimpUcibusAlcoraniverbis,adal- 
tiorem fenfumadfcendunr,c6cradicentcsmul- 
ds :qua; in ea lege pcifcriptafunr. Cepitautem 
hsec feda circicer LXXX. annis poft Mahome- 
tum,fuicq-, atiflor eius quidam nomine Elheie- 
ttinuAbilharem,quidogmatafuaviuavoee_dif. 
eipulis ttadidic, nuUisreliaisfcriptis. Centum 
annis pofthunc alius quidam yir ad concitan- 
das feditiones aptus,cuinome eracElharit Ibnu 
Efed,e Bagadetd vrbeortus,confcripfitlibrum. 
eumqidifcipulisfuistradidif.VerumPontifices 
hxrelin hanc repudiaucrunrj omnesq; eos , qui 
huic adhjefifTent, impids in Isegem Mahomcti 
prortunciaucrunr. , 

Oitogefimo anno poft vir quidam mirs ver. 
furix hoc dogmain lucem reuo. auir,qui & fti- 
patus plurimis difcipulis idpublicis populo 
propofuit concidnibus.-quam ob rem a Pontifi- 
cibus & Legiftis ipfe cum totofuo comicatuGa- 
picis damnatus eftilncelledo hoc petiit Dodtor 
ilie per litteras e PontificibuSjVti fibi iiceret dif^ 
putatione aduerfus Lcgisperitos do6l:rinam 
fuam defendere,hacconditione,vcfivi(auupfe 
fuifleccapirisafficeretur fupplicio: fi vero vicif- 
fet aduerfarids,vt ipfi mortisadirentpericuiu, 
ne circumuemitothominescalumniisperirer. 
Intelleiaa pe;itionissquitace,PontificesGon. 
iehferunt ineiuspoftulata. Cumad difputatio- 
nem ventum fiiffet, nnllo prope labo.re Do- 
£tor ifte Legiftas vieic^vt Magnus Mufcius mui- 
tis profufis lacrymis ineiusconceUerirfencen- 
tiam , cui feds adeo fauit, vt aUquot erexent 
Collegia pro ns,qui haius erant opinionis. D u- 
rauit hsc fe6laannis circiter cen cum , donec A- 
fius Malichfa , qui genus aTurcis ducebat, eani 
acrit^r perfequi cGepit,vt multi eius hsrefeos 
affeclxCayrumin^gyptumfugerent,aUiin A- 
rabiam , nec ante decurftim vigefimi anni perfe- 
cutioillafineminuenit,vfquead regnum Cafel- 
hahi.qui nepps fuitMaUcbfx: cmus Gonfiiia- 
rius nornine Nieam Elmnia eam reflituicatque 
denud ftabiHuit, adiutusa quodam Elgazulo 
homine dodlo, qui ingens Volumencompo- 
fuit in libros VIL diuifura, quo pacem inter Le- 
giftas fecit haclegejVtiHjquidemfalutarentur 
Do6kores & ConferuatoresLegisProphetica: 
hi vero ReformatOTe s eiufdem. 

Durauit concordia illa, donee Bagad«tum 
Tartari vaftauerunt quod contigit anno &xx 
Mahometics DCLVI.ncque tamcndiuifioil- 
la nouatoribus quicquam nocuit,cumomnis 
iara Afia 6s Africa illa doarinarepleta fuilTef.' 



Non recipiebantur inter re^ftaiores huiu^ d8i 
gmatis nifi hominesmaltasfcienriae^&inlegc 
pacria verfatifUmi, vt poiTent confutare contia- 
dicerites. Poftea tamen & rudes inerccsquere- 
ceptifiint, quodqaidamdiceienc,artibusfcieii- 
tiisque nihil opus effe ,fedSpiritum Diainum 
docere eos,quibus coraviciispurameflcr:cui 
fu^s fentetiae neCcioquasinfirmasracionesfub- 
ftruebant, Omiflisigiturregulafuae praecepiis, 
tamfbperfiuisquam necfenariisinonaUasquaro 
Letiifts in facris fuis ofHciisobferuabantcere- 
moniis.-inc^tcris rebus,indulgebancgenio,a- 
gicantes conuiuia, cantantes & choreas ducen- 
tes.quod hacorania legibus iuis permifTa dice- 
renc, Quidam intereoslacerabanc vcftimenta 
fua , duni alii canullabant , fingentesque nefcio 
quos raptussdiuinoamorefeplenos c iTefiniu- 
labant, vorantes interim finguli tantum cibo- 
rum , quantum tribus hQminibus faciandis fuf- 
ficerec. Quidam mifcenteslacrymis variosc a- 
moresj prspofterum puerorum amorem non 
difficebantur j exercentes haec infaniaj gencra 
potiffimura,cimiaNobiUbusVirisadeonuiuia 
inuicatifuerunt. Vnde hoc Pxderaftias vicium 
Fezza: vulgo vocacuc Conuiuium Pcregrinaii- 
tium^ per peregiinances aatera intelUguntut 
deititucivxoribus. 

Habent infuper Sedts.qusdam Mahomcti- 
cas abfurdas opiniones.quas cxteriomnesprcJ 
Hsreticis hibenc,& communi fideiaduerlan- 
tcs ,quaUs ha;c eft.-pofle hominebenefieiobo- 
norum operu induere nacnrara plancdiuinam 
& AngeUca ,fi crebro ieiuner & a voluptatibus 
abftineac:ieiuniis cnim cdr hominis&intelle- 
<5tumpurumefBc!,vtampliuspeccarenon pof 
^ fir.ctiamfi inclinatio adviciaadfic:n€ce(reauce 
eirejVCpriusqHinquagintagradusDifcipiinaefu- 
peret:quibuseui6trsdeli6taeiusapudDeumne 
pcccatoram quidcm habere rationem. Sic ab 
auftera & continence yka orfi , poftretpo in de- 
iitias moresqi diflolutos defierunr. 

Aliam regulam non minus ftridtam acer- 
bamque habentMahoraetift^jCaius au6torfui! 
EflerauarduSjOriundusexCorafanaprotiincii 
PerfiddS. Ibnud Faf id omnem fuara do6lrinaiT 
elegantibus verfibus eomplexuseft, quos, cutr 
finc Allegoriarum pleni,li leuiterinfpicias,dc 
rebus amatoriistractare putabis.Tam prsftan! 
f uic kic Poeta, vt fe6tatores cius in feftis conui- 
uiisq, non alios eanartt quam hos verfus , quoc 
intra proximosCCCC ann.neraomortaliuiT 
eo difertior fuifTe putetur. Concinctur illis car- 
minibas,CGelum,Eieraenta,Planetasc2Etcrasq 
ftellas, hsc omnia iun6lim vnius Dei nomiiis 
capi oportere.neque vliam ReUgionemerrO" 
neam dici debere> quod homines id quod ado' 
ranr,certo pro Deo habeanr,quiadorari merea. 
tur : dicencesprxterea, quendam fus fc£taeho- 
minem,nomineElcobum prae omnibus morca. 
iibus ad fummum Diuinafcientiffculmenad- 
fcendifle,Deoc)ii parum fadum fuifle. Sunt in- 
ter hos quadraginta viri, qui vulgo Elauredi, id 
cft , Trunci vocantur, qaod e viU plebe orti fini 

parum. 



lE t F E 2 
^arilrti^iae Iclentcs. ExhisaiuntqucndamEl- 
tbbo mortuo fucceffifle , ele<Stumrorte a LXX. 
{etiioribus.Ex hisLXX.fi quem fnori contingar, 
txDGCLXV.Viris.aliuseifufficitur. Vukkx 
feorum,vtincogniti pcrOrbem vagentur,firau- 
lantes fevelfatuos velfacinorofbs.vndeinrari- 
tam proruunr turpitudinem,vt cum mulieribus 
publiec"congrediantur,inftarbrutotum : inte- 
rim tarMen a rudi plebeculaprolandtis homini- 
bushabentui", 

Sed nuncjfi placet, videamus,quis primus 
Muhometi impietaccm in Mauritaniam Nurai. 
diamqneintruduxerit. 

Igitur Omar,dux railitum Ottomanni , cum 
iCgyprum fibi fLibegifletjintroduXic fecumfii- 
pcrftitionem Mahonietanamjann. A N.C.DC- 
XXXVII.Idempofteain AfLicamperrexitcurh 
cxercituLXXX.milUum hominum, ibiq; deui- 
«Slo Gregorio PatriciojCiecit in perpetuum tota 
Romanos Africa, 8c praefidia Apfymari & Leo- 
nis Imperatbrum,vnderota Mauritania Maho- 
metiftiT potiti funt. Accidere haeeanno A N.C. 
DCXCIX. Hanc tamen infeHcitatem muhis 
modis auxerunt Arabes,tam bello &armis,qua 
tonuerfatione &prxdicatione propagantesMa- 
hometifmum. Multum horum conatus iuuir, 
quod iTiagna Afrorum,Vandalorum & Gotho- 
rum pars infeila erat haerefi Arriana.At Arabes 
cum dodrrina etiam htteras fuas Afrosdocue- 
runt, eredtib CoUegiis ftudentium,& affignatis 
ccrtis prouentibus ad excirandas immenfas 
ftructuras Marroci & Feflae. Plurimumtamen 
fcL ir ad rcm vidoria Miramolini de Afris, k cu- 
ius teraporibus Mauritania Mahometi dogma 
conferuauir. 

Sunt in hoc Imperio etiam ludgi.quicum 
ve hementeraudtifLufientin Hilpania, traiece- 
runt paulatim in Africanl,mprimis Aurifices. 
hoc enim arcificium prohibetur Lege Maho- 
meti,IudjEisveroidexercerelicitumerar,Aiiint 
quidam Edeuetum oppiduttiprouinciseMarro- 
ccnfis habitatum fuifle a ludaeis e famiHa Daui- 
dis ortis,qui tamen deindeferedmnesinMa- 
hometi deliria concefterunti 

Multoautem magis au6tus eftludjeoruni nu- 
merus in Africa, poftquam Ferdinandus Hifpa- 
norum rexicognomento Cathohcus,&Ema- 
nuel Lufitanus eos fuis eiecere regnis: tunce- 
nim incredibilis mulcitudo in haec duo regna 
migrauit,lntrodudtis fecum artibus & cxerd- 
tiis Europaeorum.qu^ Barbaris iftis antea igno- 
ta fucranti Videas adhucintegras platcas ludaiis 
plenas in oppidis Beli, Tezza,Elmedina&Se- 
megclla, 

Qui Chriftianiin vrroquc hocregnocdmi- 
moranrur (exceptis iis locis quje in Lufitano- 
rum funt poteftate) prope omnes (cruitutem 



2 A N y M;' i^f 
leruiunt.eftque ingens eoirimi humerus vltri 
quam crcdi poffir. Miferri ma profe6lo eft ho- 
rum condirio, acccdente ad calamitates corpo-* 
rilm etiam periculofalutisanimae, nefeducani 
tur a Barbaris. Isfeq; enim diem tantum in per- 
petuis tranfigunr laboribus , fcd & bcrnam no- 
d;is partem.oppreffi oaeribus &flagrorum idi- 
bus. ,Maior autemiurcdiciapudnospotcftiu- 
mentorum feiicitas, quam miferorum illorunl 
hominura intcr lupos iftos: onufti enim catenis 
ferreis verberantur fuftibus e neruis bubuhs 
duriilimis,&perticis vnde circuhdohorum co- 
ficiuntur .• deliquiuni animi paffi , feruentis olei 
&ardentis laridigiircisconipcrguntur, deftitu- 
ti irtterim diuini verbi concionibus &iolatiis a- 
nimi Sacramenrisq; EccleficB Chriftians, vnde 
facile coiiigi poreft, in quato firir periculo A pb- 
ftafias, fi vidcar eos qui a Chriftianifmo defecc- 
runr,omnibusaffluercvoluptacibus.Du«rame 
res aliqua iis adipcrgiint eofola tioncni in tantiS 
iftis calamitatibus: primo quod quidam Sacer- 
dotesparirerac careficaptiuiinterergaftulail- 
laverCintur, qui verbumdiuinumanBuncianc 
&Sacramentaconfcrunr,quantura quidemli- 
cec:deinde, quod quidam Religioforum homi- 
num omnes fuas facultates m eos libcrandos 
impcnderefbIeant*DignaatiteminhoCgencre 
omnilaudeeftHifpania , in quaduofiintReh- 
gioforum btdincs, inftitutiadeximendbsmi/e- 
raferuitute captiuds. Priorin Arragbnia fie- 
quens eft,nbmmaturque de Mercede; alter,qui 
multobpulcnci0reft,diciturexprcfreOrdoRe^ 
de,mcioniscaptiuorum. Conferunthiduo Or-^ 
dines fingulisannis magnam vim auri,qiio plu- 
rimbs captiuosredimunt. Mittunt hi Redem- 
tores ccrcos qubtannis horaines Feflam,Maro- 
cura.& Argeriam , qui magnafide induftriaque 
in hoc veriari bficib ,primo otdinis Ecclefiafti. 
ci viros redimunt , dcinde esteros , fa do inicid 
abiis , quiHilpaniregisfubfuntdominio. Eft: 
autem Fezzaefacerdos quidam , quidiligentet 
obferuat neceffitates captiuorum Chriftiano- 
rum,Yt facilior fit cor um poftea redem tio.Et la- 
nehaecrespropius tSgit Hiipanos quamvllairi 
aliamnatiQnem , cumplures hie cxeanarione 
feruiant,quam ex omnibus caeteris Orbis Chri- 
ftianiprouinciis. 

Vltiraum quod hoc loco dici debet , eft, 
quodMauriin Regnis Marrocario &Fezzan6 
multum difFerant incapitibus dehrij Mahome. 
tici a iententiaTurcarum,iritcr quse hoc quoqj 
eft,quod Mauri Calipham Bagadeti caput fuuni 
agnofcunt in rebus ad cultum diuirium fpe- 

ilantibus : Turca: vero ci, qui Cayri in j£- 
gypto refider.prjeftent obedien- 
tiam. 



ARCHONT OLOGIAE COSMICAEy LinRI SECFNDI DE MO- 
natchis y^Regibus dr Prmcipibns AfiA Afric^ 



F I N I S, 



ARCHON^ 



i 




ARCHONTOLOGI^ COSMICj£, 

I.IBER TeRTIVS 

ORIGO ORDINVM 

MILITARIVM. TAM REGVLA- 

RIVM, QVI A S,SiDE SVB ALI^A REGVLA ET 

DISCIPLINA APPRO^TI FVERVNT, QVAM SECVLARIVM, 
ablmperaroribuSjRegibuS & Principibus Chriftianis infti- 
tutorumjcumeoruhdeminfignibus 
&Symbolis. 

gnus,Valentinianus,Theodofii,&aIiiconiplu- 
res Imperatores,quiomnes crucem in fuisinfi- 
gnib.geftare cccperunr , quanqua diuerfo colo- 
re:quidacandido,aIiqui viridi, nonnuliirubro, 




Vandoqvtdem in ahimia 
induximusjad calce huius 
Tradlatus oftendere, quO 
pado hortus amasnus Ec- 
cleiia:omnibusfeculis&a!- 

i ratib. varietatecaetuum or- 

natus & excultus fuerit.qui tanto fuauiore odo- 
rcmper vniuerfiim orbem diffiiderunt , quo 
magis fe claufttis &monafteriisfujsinclu(c:ruc, 
ficut pulchri & odori flores eo grariorem odo- 
rem !pirant,quo magispremuntur : nonabsre 
etitjfi de iis nunc aliquid prsmirtamus , quiin- 
ftar mofchi aut (accini plus odoris exhalant, 
quo maoispublico exponunrur. 

DeOrdinibusEquirum Ioquor,qui velutal- 
teri Maccabaei bella Domini geilerunt , & vcra 
fortitudineptaediti validofuo brachio& gene- 
rolbanimo multoties terrore hoftibus iui Red- 
emptoris & fandJs religionis , quantumuispo- 
tentibus &formidabilibus,incufrerunt,vtficut 
priores illi in fuis feptis contra hoftes inuifibiles 
decertantjhi vifibiles in acie ca:dercnt & profli- 
gareni:: fineeodem vtrifq;propofito,vt nimi- 
rum hcclefia pace frueretur,& Seruator mundi 
dominus totiusorbisagnofceretur. 

lllc igitur cui dara eft omnis poteftas in coelo 
&interra, vtvimfua; vidloriae & triumphide 
fpiritualibus & corporalib. hoftibus manifefta 
faceret, ftatim poil natiuitatem fu2 Ecclefiac, 
cum bonam parrem adificii fanguine marty- 
rum c^menraffet, efFecit , vt non tantum animi 
tranquilli & pacatifeper omnera vitam fandti- 
tati deuouerent, fed etiam bellicofifortitudine 
fuam& arma cum incremento tum protedlioni 
& defenfioni Religionis Catholics confecra- 
rent.Quo fadbum eft,vt monarchae & potentif- 
fimi orbis Principes fub illius vexillo militaret, 
qucm priusfiEuo & crucnto Ijello perfeque- 
bintur.Cuius rei ceftes funt Conftantinus Ma- 



aliiaIiocolore:ca propemodum forma , qua 
Conftantino Magno in cceloapparuir, qujead 
dextrulatus A,ad finiftrum fl,& inmediolaba- 
barum , nempe X,& P,inter (c coiligata , & in 
quatuororisfimbriata,habebar. Cumq,-pauca 
fuerinr regna &refp.in tnundo.quae non alique 
Otdine Equirum habuerint rsqnu fuit , quo{Ha 
csetus inftitui eoru , qui Ordine geretent Regis 
Regura,&feipfius minifterio peculiariter con- 
fecrarent. Quaproprer vuigo creditur , Ordine 
EquituttiS.Sepulchri temporeConftantinima- 
gni iam fuifle inftitututn.Nam cum S.Helena,i- 
pfius mater.Ierofolyma profeda eflfct,vtS.Cru- 
cem&S.Sepulchruminueftigaret, illisperdi- 
vinam reuelationem repercis , pro gratiarum a- 
6liorie templum magnificentilTimum in hono- 
rem gloriofe refurtcdlionis lefii Chrifti excita- 
vit,quod tradlu temporis in monaftcriu Cano- 
nicorum regularium S. Auguftini conuerfum 
fuit. Cuftodiam au||m S.SepuIchti quibufdam 
nobilib. ex fuocomitatuc5mifit : quifuerunt 
primi Equites huiusOrdinis. Arq; ille poftea eo 
locoperftitit & Gonftabilitusfuit : adeovteo 
quoq; tempore , quo Saraccni & Turcae totum 
Orientem,& in ipecie Pal^ftinam , in fiiam po- 
teftatem redegerunt, & tyrannidemarq; omne 
genus crudelitatis in Chriftianos, qui lerofoly- 
mae erant,exercuerunt , hi perfbluto annuo tri,- 
buto toIerarentur,qui tame non immunes fue- 
runt maloril.qus fidcles perferebant , barbaris 
iIlos,quacunq; poflent ratione , vexantib.& af- 
fligentibus. Praccipuum ipfoxu munus fuit cu- 
ftodireS.Sepulchrum , bellumfummisviribus 
aduerfus infideles gerere, redimere captiuos, 
fingulis diebus,quib.poflcnt,Miflam audire,re. 

a cicare 



D e Or 

citare horas Crucis,& geftare quinq-, cruces tu- 
bras in memoriam quinq-, vulnerum Domini 
, noftri. Qujdam eorumpriginem&inftitutio- 
nemad ApoftolumS.l£(cobuiy,epifcopnmIe- 
rofolymitanum,referun\, qui hiortem pro fide 
fubiic, anno LXIII. Ob hanccaufamEquites 
huiusOrdinis Patriarchs letofoly mitani impe- 
rio fiibiedi elTe videntUr. 
Inftttutio Equitum Ordmis Sahli£ AmpuUiit in ade 
S.Reniigii Iburocortori kemrum. 
^ Clodoua:us,primus huius nominis,5fptirhus 
RexChriftianusin Gallia, conucrfusadfidem 
Chriftianam inftin6luGlotildsE,vxoris ipfius.fi- 
M Regis Burgandis,Chriftianifrao per Baptif- 
muminitiatusfuita S.Remigio intemploRe^ 
niorum,&antequamfacrofonteablueretur,de 
religione Chriftiana & Catholica cdiram Deo 
& hominibus proteftatus eft. Hic euidcns rai- 
raculum accidit. NamcumnOn re^eriretUro- 
leum chrifmatis in vafe ordinario ad tantum 
huncregemvngendum,confpe£tafuir colum- 
ba candida,qUtE; phiala cry ftallinam , oleo facro 
Sc diuino plenam,quod cxlitus miflum erat , vc 
hic defeitus miraculofe fuppleretur, tenebat: 
quadelata in mattus teuerendiffimi archiepifco- 
pi S.Remigii,ille Rege vnjcic. Inde eluxir fingu^ 
lariscura, qua Deus femper de falute incolu^ 
mitatc noftroru regu habuit.qui ab eo tempore 
titulu Chriftianifmi vfurpanlt. In cuius rei me- 
moriam hodieqj religiofeferuatur phialaiilafa- 
cro oleo plcna , qu« S . ArapuUa vocatilr,ex qua 
fere dmues Reges Gallise deinceps vndti fue- 
tunt.in templo Abbatis S.Remigii , Durocor- 
toriRemorum* 

Pietas huius magni Regis Clodou£i,ad fidem 
Chriftianam cOnUerfi,ipfura impulir.vt in tefti. 
monium fu» gratitudinis pro fingulari hcK: be- 
neficio, quodaDeo accepetat, quiipfumvn- 
Qione olei caelitus demiffi Chtiftialiifmo initia- 
Vetat , tcraplu illud S.Remigii raagnis pr^raiis, 
tedicib.& priuilcgiisornarcr. Atq; in memoria 
fui zeli& affedtus etga illins lociEcclefiam,qua- 
tuor Barones , viros nobiliifiraos, illius benefi- 
ciarios creauic , vt elTenc Equites S. AmpulliE: 
quem Ordincm infticuic, vc fandtum hoc orna- 
mencum & verse religionis tefletam honotareCi 
Hi Equices S. Arapullae t#gnis & eximiis pti- 
vilegiis fruuncur , quae ipfis a Regibus Gallis, 
diebus confecracionis Sc coronationis eorum 
confirraaticun 

Diebus illis quatuot Equices Barones tenen. 
tutexofficiogefl^revrabellam * fubquafanda 
Arapulla, folenni pompa , d templo S. Remigii 
v% ad cedem B. Virginis in vrbeReraoruma 
caenobiarcha Abbatiaj defercur , &inde refer- 
tur,caefemoniisilhtisconfeerationispera£iiSi 

Nomina Baronatuura Equitum S.Ampifllj^ 
funthaecu.Baronacus Ancri , cuiusrerritorium 
patronum agnofcic Archiepifcopum Remcn- 
femr&c feudum eft Abbatias S.Remigiiiproptet- 
ea illius poflelfor hoc iutis habet, vt fe dicar pri- 
mum Va{alJum,Baronem & Equitem di6lfci Ar- 
chiepifcopiRemerifi$,5£ vtportecprimum fca^ 



1 G I N £ 

pura dextrum vmbelI«,quando S. AmpullaRtf^ 
migiiad B. Virgiiiis aedem defertur. 

II. eftBaronacusNououifianus» 

III. eft Baronacus Lourecianus . 

I V.Loco quatti in c^reraonia alius fubftitui- 
tur,proptereaquod is , quidebebat elfe Eques, 
& fuumordinemcehere, eftaddidtusreligi6ni 
Proteftanrium. 

Ordo Equitum S.Mauricii & S.la^ari 
inter Sabaudos. 

Communis opinio eft,Ordinera S.Lazari in- J 
ftirutum fuiffe teraporeS.BafiUi raagni,vc refert 
S.Greg.NaziaUzenus.Bafilius enim nofocomiu 
condidiCjfub titulo S.Lazari, quipofteanomcn 
dedit huie Ordini.-cui rei fidem facere videntut 
totLazarorum jedesper torura orbeChriftia- 
numfparfa:» CuveropriinahEEcinftitutioapti- 
mis fuis incuiftbuhs extinda fuiflet,propter ir- 
ruptiohe s hdtbaroruiT), & alias iniurias primoi 
rum illorum remporu , vifa eft renafci & inftaii- 
rari hoc fehci le^uloj quo Principcs Chriftiani, 
fahdto foedere iundti , lerofblymam & alia loca 
Terr^fandlasSaraceniseripueruntj Equitibus 
huiusOrdinismagna charitate in fua nofoco- 
mia recipientib. fideies , qui ex oranib. Europa 
regionibus ad tam felicera expedirioneracon- 
fluebant5& fumptus ad tam gloriofam Chtiftia, 
nifmipropagationem cOnferentibus i ptopter 
qus officia PrincipeS Chriftiahi multas domos 
Sc hasredicaces ipfis donaf uti an; MCLIV^quje 
donatiohes dipldmatis Poncificum Alexandti 
lV.NicolaiV.ClemencisIV.IoahnisXXII.& 
Gregorii X.confirraatx fuerunr. 

Profitenrur regulaTfi S A uguftini,& pro iiili- 
gnifui Ordinis gerunr crucem viridem , quam 
Emanuel Phihbertus , Dux Sabaudis, poftqua 
magnus eorumMagifter d Gregorlo Xlll.cofti- 
tutusfuiflec , & hune Ordinem cum OrdineS. 
Mauricii coniunxiflet , limbo candido circum- 
dedit,in cuius raediocruce S.Mauricii incIufiCi 

Q^d ad Ordinem S.Mauricii attinet, Anna- 
lium Sabaudias fcriptores referUnt , eum huiuf- 
modioriginemhabui{re.Amedaeus,dux5abau- 
dix, qui cu ad fupremii Pontificatu eueitus fu- 
iflet,nome Fehcis V.alTurafitjrehdlisreb.omni- 
buSjRipallam ad Lacura Leraahnum conceflitj 
decem EqUitibuscxilluftribUsfamihis comita- 
tuSjvbivitamEreraitaeampIexuseft, in cceno- 
bio,a maioribus ipfius in raemoriara& honorS 
S.Maiiridi condito , longa toga coloris cinerei 
indutus, quarazonainauratacinxit, palliofu- 
per iniedojciufdera cum rogacoloris, cui erux, 
aurotekta,infertaerat.FrancifcusModiusinfU!S 
Pande6t:isafleuerat,hosEremitas.quosappeIIac 
EquitesS.Mauricii,hoc habituinteifuiflecon- 
fectationi Felicis V.fundatoris fui,anno MCC- 
CCXL.atqj ita oftendit,quo in Ordine vixeritj 
&quemhabitura nouus hicPontifexgeftaric, 
ancequaradd Pontificafum euehcretun 

Ordo Equitum Canis & Galligallinaceiyin Galliai 

Audtorcs nih^^certimemorardeinftitutione ' 
horura duorum Ordinura , qui tamen Momo^ 
renciorum familiae tribuuntur* Priinus 



» I N y M 



M I f 



I T A R I V M; 



Primdii,qa6mam gentiles iliiuis faitiiliaefu- 
J)Cr criftam galea: canem geftanr.Philippus Mo- 
leas iii fuis tabuiis de iniignibus Galliaefctibic, 
Bucliardum Momorehcium veniile in aularti 
kegisGaiiiiBPhilippipriraiiluiils nominis,iiiul- 
tis Equicibiis comitatum j qiii oriities torqucm 
fcapitibus ceruorum rcfeitum geftabant,£iqud 
pendebateffigieiicanisjVtfigriificairent fidem & 
lincerum aftedtiim , quo minifterio, proce<5tidni 
&dcfelifibnireipu.Chriftianas & iriprimis Gal- 
liae addidii (.(Tcnt, fimuiq-,antiquiratem (ax nd- 
biiicatis indicatenccuiusfymboldm fuit canis 
apltd bmnes natioiies : quertiadmddum obfer- 
uaiiirLipfius.Epift.XLIV.Ceritur.ii 

De Ordine Galii galiinacci illud folunimodo 
«lici poteft.qudd iili,qui geneddgiam illuftris il^^- 
lius fimili^ defcripferunt,refertint,Petrii qucn- 
d.im Mdmorencium illiusOrdinis Equitemfu- 
iife. Quidquiu fit,verifimileeft,iiiincOrdinend 
prd infigui vfutpafteGaiiijm Gallinaceiim,qud- 
ni.im intcr bmhes vdliicres maximc Martialis 
eft;Vetereseum puUum Martis vbcabantlnter'^ 
dum hierdgliphicedenotauit vidtoriam & vigi- 
lahtiam • qud Equites ifti innuere voluerunt , le 
tflc bellicofos , vigilantes & vi^toriofos. 
Ordo Equitum AJiurconit in G^i&i 

f Qui frequentem annulorum vfum in Gal- 
liam inuexit , Carolus Martellus fuit , pdtens & 
inagaanimas Princeps, qui ian^aens Regum 
noftiorum fceptruminintegruin reftituir,ita vt 
rebelies&infideiesformidabilemfcius vimlen- 

^ferinti. 

^icur autem hicPrincepshaturalitcradaritia 
fropenfus fuit , ita Ordinem Equitum inftituit, 
quos Afturconi ■ vocauit,prOpter vxof em fiiam 
Hallanam didS.cui nomen etatIoanetr^,quam- 
que ipfe laneftam appeilafe folebat , voliiitquej 
Vc effigiem huius animaiis infignibus fiiis in- 
fculptam gererent. Bcilaiusfamcnaliterfentit^i 
&:exiftimat, irtinitum bunc Prihqipem j fufis 
Saracenis in memorabiii illopr^iio prope vrbc 
Ca:larodunumTuronuro,An.DCCXXXVIIL 
commiiib, vf niemoriam iilius perpetuaret & 
fiifUiisfeculisforfitiidinem Galioram,quorum 
opera maxime vidoriam illam obtinuerar cora- 
tnendaref,nomen Afturconis iiuicOrdini im- 
pofuiife jpropterea quod gentem illam dcbel- 
Ja(Ier,quje Aftiiriam Hifpanisregionerninco- 
lit,fic didam , quod illoanimaiiuragenefeab- 
Undet , qus funt fpecics rauftelcejvei pdtius vui- 
Jjis.quotum pellis aibo & cinereo colore diftin- 
^ia eft , intermixf is elegantibus macuiis , candi- 
dis&nigris.HicOrdodurauitvfquead regnUra 
S.Ludoiiici. 

Ordo Bquitum LiUi/tn regno Nauarreno. 

Deregno Garciae VI. regi, Nauarrae, quiNu- 
gerius cognominatus a loco , in quo natus, edu- 
catus, plerunque conuerfatus & fepuitus fuit, 
antiquic hiftofis regni Hifpartix meraorant,- 
liniagine Bears V rgmis, qiiaeeftin tempiomo- 
hafterii reg;ihuinsvrb-s fuiire-jliiracuiofe reper. 
tam.- in cuiushonorem oprimu hunc Regem 8c 
Ticnettam, coniugem ipfius,ex familia Foxia Sc 



Cand.ila- prognafam,monafterium S.Benediifti 
corididilIe:fed Garciarii foium inftituiiIe C)rdi- 
nem Eqnitum Lilii,quiproinfighigerLintdilahi 
cum liliis, in qiladepida erat imago B. Virginis, 
&vdlui^vttog«Equitu eiientfplehdid^iraagno 
artificio tofe6l:y(,&aufoacgemttiiSradiante's.Iri 
liunc OrdineiTi fiiii regum &: tnulti rnagna es 
Galli &Nauafrcni atq; etiaexteri adfcribebatur; 

Equitcs huius Ordinis,eX prifcripf o Gatci£ei 
prii-hi au6toris , tcncntur tueri ac defehdere fide 
Gatkoligam Cpntfa omnesipfiushoftes,&pro 
viribus ampiificare.-itein fingulis diebus retitare 
quaidam pi*ecatii.iriculas, &c certum humcrutn 
Orarionis Domihica; & Salutationis Angeiic^e; 
Ferdiriaridus Arragonijpiqui fuic diftuslnfans 
AhtiqueiJe,an. MCCGCIlI.nomen dedit huic 
Ordmi , cum alitjuot aliis , nori tara generis no- 
biiitateqUam vifturepraeccllentibus jcumq; Co- 
lenni rituiri tei"nproB. Vii^ihisahtiqusinvirbe 
Metiiyrnnaiuitc^it: cuius iymbbltlnVeirat 6lia 
liliicumgfypho; 

brdo Equltuni S.lodnnis ierofolfmiiam, qui 
tdfti Melitenfes votantur. 

Quidani initiui-n hnius Ordinis attribuiint7 
loanni Hircaijib,qiii fuir vnus ex Maccabaeis:alii 
S.Ioarini Eleeriidfynaiid, parfiarch^ Aiexandiri- 
hoi qoanquam Equitesliuius Ofdinis vdtafiia 
S.Ioanrti Eiaptiftinuntupahtjeumq; fuum pa- 
tronum agnofcunt. Aiiiexiftiraaht, huhcOrdi- 
hem primum inftitutum a quddam Girard9,qui 
tempdre Gothofredi ,Buliiorisi,c,umIerofoly- 
hiam vchiiref,vf loca fanila vifi.-aret , extr Aordi- 
nario quodaiii zeio incitatus,bpeqiioruh^ani 
aliofum nobiiiairi, qiiorutn animum eadem re- 
ligioincefTerar jXenodochiuthSv loannisleto- 
fdlymitaniexftfuifit.-arqjira primaliuiusOrdinis 
fundamenfa iecirjcuius Eqiiites a primO ipfo- 
rUmdoraiciliO Hofpitaiariiappellabahtut',; 

Papa GclafiusILprimUs hoc inttituium pro- 
bauif. Veftis ipfofumfuittdgaicUiihfertaferat 
erux candida odogona, vt elTet rtota puritatiS 
ipforum,& ofto beatitudinum,ad quasadfpira- 
rent:idq; ex cohceffione Papjfe Honorii II. 

Officium ipforurii efat, vtcbs,quiexdinm- 
busorbi^partibusiocafanttavifitatum venirefi 
cumomnicharitate excipejrenr,initinere comi- 
fafcntUr , & coiitra Arabes bmnesquealids infi- 
delestuerenfur.contra quos,Prihcipufn Cliri- 
ftianofum dpibus atq;aUxiliisflibhixi,ihftfu6tos 
txerdtusduxefunt,eosq;reiiCiterprdfiigaruht.' 

Vrbem & infuiam Rhddum dccupaiueranrs' 
quapdftearurfusarhifefut,aSdIimanrioII.Tur-; 
Caru Impcfaf of e iride eiedli. Ctirn eam tehcret, 
£quites Rllodii dicebantur. PbfteaCarolus V. 
imperarorinfuIamMehtamipfisdonauit,quami 
femper fortillime defenderiic,iriprimiS iri gemi- 
ha illa obfidione Turcaru, quarn magna virtute 
fuftinuerurir,vnam fubSdhmahnomododi(iios, 
altefa fubSelimo ILvtroq; Turcaruimperaco- 
re, qui magnociim darhno & dedecore obGdio- 
hem folucie coadi fuerunc. Ab liacinfulaho- 
dieq; Equices Meiitchfes appellahtur :in qubru 
humeru nciiio"cooptatur,nifi fitgenere hobiiis. 

ai i > Primus 



4 ' D E O R 

Primus ipforum magnns MagifterfuitRai- 
mondusPodienfis,quipofl:ealeges,quaseciaBn- 
ftum obferuant, compofuit & publicauit. 

Regulam S. Auguftini fequuntur j & fingulis 
diebus Orationem Dominicam , loco horarum 
canonicarum,aliquotiesrecitant,acfidem,ob- 
edientiam Sc caftitatempromittunt. Armafe- 
runtin honocem Dei & S. loannis Baptiftse 
(quem,vtdiximus,patronilo^habent)pro de. 
fenfione fidei Chriftiana?» 

Csretum eodem temporCiquo hi Equitesiii 
Xenodochio S.loannis lerofolymirani (cde fi- 
gere csperun tjfoemln? quEdam,exemplu lilora 
imitat|,mulicresperegrmashorpitioexceperut. 

Mulierum Xenodochium S.Mariae Magdale- 
iix appellabatur,cuiAgneta,matrona honeftiffi- 
ma,praeerat,qu3e cum fua caterna habitumaf- 
fumfit,& vitam regularem infticuit,ficut Gerar- 
dttsfecerat. 

OrdotqummTemplamrum. 
l Cum expeditio militaris in ferramfanftam 
aufpiciis Godofredi Bullionffii vidoriofi tam fe- 
liciter perada,quareligiofe fufceptafLuflet,Or«- 
do EquitumTcmpli fiueTemplarioria(cuius in-, 
ftitutioadtempusGclafii lI.refertur)aPrmcipi- 
bus Gallis ftabilitus fuitjVt c6feruarenc,quod in 
terraSanda Saracenis eripuciSt. Duo primi au- 
<a:ores huius inftitutifaerunt Hngo Payennefis* 
&GothofredusdeS.Almardo,Equites.Etquo- 
niam Rex Balduinusipfiscertumlocumprope 
tempiuafiignauic,inqaodomiciliuhaberent,E. 
quiteshuius OrdinisFracres militiae Tempii,& 
vulgari appellatione Templariididifuerunt. 

Poftea Rex ac proceres regni & patriarcha 
Granmontanus, qui tulicEcclefiaelerololymi- 
tana: prserat , bona c^usdam & prouentus ad i- 
pforum vidtum &amidum deftinauit» 

A Pacriarclia &epi(copis ad remiifionem pcc- 
catorum i mpecrandam ipfis iniundu fuic,vc iti- 
nerai pradonibustutapraeftarentjadieeurita- 
tem eornm , qui religioniscaulaperegrinaren- 
tur,quoscomitari & reduceretenebantur» 

A prima Ordinis inftitutione nouem annis 
habicum (eculareretinucrunt,qui ipfisa popu- 
lo ex charitate & eleemofynis fuppeditabatur» 

Poftea vero Trecis in GaUia Concilium fuit 
celebratunijin quo regula ipfis.pr3Efcriptafuit, 
cuius audlorem perhibent S. Bernhardum , fine 
cruce, ex mandato Paps Honorii & Stephani 
Patriarchae Ierofolymitanii,EundemhabitUraa- 
iiquot poft annis retirtueruncrfed ab eo cempore 
numerus ipfortim cum opibus creuir^ 

Tempore Ppncificis Eugenii Ill.ex ipfius ma- 
dato casperunt rubras cruces palliis fuis affuere, 
vt hac notaabaliisdifcernercntur,& vtoften- 
derent,quod ianguinem fuum prodcfenfione 
lerrsSandae & aliorum locorum orbisChriftia- 
ni concra infidcles confecrailent. Hafc crux erat 
odtogonaad imicatianem eius,quam EquicesS. 
loannis geftabant : quamuis Hieronymus Ro- 
manuS , Hifpanus , aflerat, eam fuiflc duplicem, 
inftar patriarchalis ,qualcm ctiam HuBgari in 
fuis^nfignibus geftabant. 



I G I N I . 

Hic ordo tandem tantas opesaccumulauit, 
vt diuitiis potentiflimosreges jequaret. Quam* 
uis autem vrbsIerofolymaan.MCLXXXVlL 
ab infidelibus capca fuiflet, EquitesTemplarii 
non deftiterunc , pro religione Chriftianaforci' 
ter dimicare. 

• Nihilominus anno MCCCXl.Pap» Cletiic= 
ti V.placuit , vc bic Ordo aboleretur, propcere* 
normia flagitia & grauiapeccata,quGruminfi. 
mulabantur. Opes ipforum variis Equitibtij 
fuerunt diftribut2e,nempe Rhodi"s,S. lacobi, 
Calatranae & Alcantarae inHifpania:exquibuj 
foli fuperfunc Eqtiites Melicenfes , coenobiar» 
ch^ & Commendacores ^ quiiimplicitercandi* 
dam crucem fiiper togns , cafiolas & pallia fua 
geftanc , quemadmodum eciam presby teri , qui 
(acrum folenne in illiscGenobiis&poflefiTioni» 
bus commendaticiis Ordinis S.Ioannis pera» 
gupt. 

Ordo Equltum Teutonkorum , Uo^itu S.Maria 
lmfolymis,qm altas Crmigen & Ma- 
rtani dicuntm. 

Sub hocipfumtempus FridericusII.inftanteS 
Papa Gregorio Vl^.cum numerofuiii exercitum 
, in Syriam duxiflet , vtbelli facri prqgreirus pro- 
moueretjaudlorfuit, vt hicOrdoinftitueretur, 
& in templo atq> Hofpitio S. Marix lerofolymis 
Gollocaretur: quem PapaCaeleftinusIII.fubrei» 
guiaS.Auguftiniapprobauit» ' 

Hi eundem cnm EquitibusTempli&S.Io- 
annis icopum fibi propofuerunt, & eibfdem 
cumipfis profcflic^nisfuerunt: cum nullumpaf'^ 
ne inter ipfes difcrimeneflet,quamqu©dhiaa 
trara crucem candidis palliis infucamgererent. 
Henricus 'WalpocusfuitprimushuiusrOrdinij 
magnus Magifter. Poftea fuis fcutis, Ro&rium 
adiecerunt, quod ciucem fupradidam ambie- 
bac. Hinc eft,quod Mariani & Crucigeri appel- 
latifuerunr. 

Capca leroiblymaicum Ptoiemaida ferecca 
- piirenr,Imp.Fridericuseostranftulitin Germa- 
niam,& in Boruffia collocauitjqua; tunc religio- 
ni noftrae inimick erar, vt eam occupar€nt,& 
Chriftianifmo fubiicerent ; idqi fiib audoritacg 
Gregocii IX. tandem anno M CC LXXIX.fub» 
a6ta hac proumeia di€fci luntTeutoniei&Bo- 
rufliacii 

Haecvidtoriaparcafuit du^tu &aufpiciisHet» 
manni Salza? > qui nrimus infigne CrUi^is in hac 
prouincia fixit. Quo fa6to ifti Eqiiices omnium 
Prineipum Chriftianornm amicici.\m & bene* 
uolenciam fibi conciliaranc.Poftea magna bdl* 
cum Lichuanis , Poionis & Tarcaris geflerunci 

Presbyceri & Equites huius Ordinis bane 
crucem acram palliisfilisargecointextagerunr* 

Sereniflimus Archidux Auftriff ; MaxiraihV 
nus, nunc eft ipagnus ipibrum Magifter, qniin-' 
fignia parcim domus Auftriacae, parcim huiuS 
Ordinisgeric» 

Quamuis auteiti Borufliaiam fic fubiedfca Re< 
giPolonia;tam^ etiamnum magnus huiusOr- 
dinis Magifter cligitm ,qui cum fuis fruitur ii$ 
bonis, qu£ habencio Germania* 

! Ord9 



ORDtNVM MiLITA 
drio ^uituni S.loanm Accomtam,& S.Tboi)t(Z, 
3 Exemplo Ordlrtum rupradidlomm complu- 
res al ii inftituti fuerunr : inrer quos funt illi , qui 
tquicum Acconicanorum &S. Thomajvocan- 
turjdequorum origine &mftitutioneetfi nihil 
certi repei:itur>tamen de iliis refertur,quod offi-- 
tia charitatis ergaeosexercebantjquilocafm- 
6i:a hiftracum venicbant, &omnianeceilaria i- 
pfis fuppeditabanc : fcd pedeteritim officiis ilh's 
■vfumarmorum adiimxerunt,adimitationem E- 
quitumS.IoanniSi 

Ob hanc caufam interOrdines MiHtares mi- 
meramur. Hieronyraus komanu<. aitsquod iii 
Hifpaniafloruerinr, regnante Alphonfo,qui Sa- 
pienriscognomentum meruit:&: quod hic Rex 
omnem fuam fupelle£iilem cum aliqua pecu- 
hix fummaipfisteftamentolegauerit. SedTo- 
ftacus in loluam nuUam propemodum ipforum 
inemoriam fuo terapdre fuperfuifle teftatui-. 
DrdoS.Thomaz,qut militabatfubregulaS.Au- 
g iftini,a Papa Alexandro IV.cumpraeced^nti 
coniundushiit» 

Palaftiha quofdam alios praterea Ordines 
hobis dedit,S. Blafii,S. Mariae, & P^Enitentiae 
fandonim Marryrumi HieronyrausRomanus; 
aireueratjfe vidifle fratres huius poftremi Ordi- 
his,quirubram Crucemgerebanc, &regulam 
S.Ausuftiniobferuabanti 

Ordo EquhtmS.Seriiatorisin Arragonid. 
I Circiterarinum M C XVIII.Alphonfus Rex 
Hifpania:, Nauarras, Arr3goni£e,CaftellaE & To- 
leti,ex partecoiiiugis fus Vrracae,cum velletex- 
fiirpare MaurosSarragoff. & Arwngoni.^,vide- 
recque,quantumcommodivicin£prouinci£ecx 
Ordmibus Militaribus,quos apud fe fingqlae iri- 
ftituiflenr,pcrcepiirent,Oidine Equirum S.Ser- 
uatoris in vrbe Montrea;Ii,capcaCalatraua, in- 
ilitu^r,addic.ihacPromiirione, feillosfaiiore& 
beneuolentia profequuturum , qui fe in bello, 
qnod contra infideles meditabatur, fortiffime 
geffiirent. Quod ipfi tam fehciter ceffitjVtanno 
MCXX.illosomnibus iuisrcgionibus,quasoc- 
tupaueranr, expcllerent. Hanc ob caulam Rex 
ifte huic Ordirii .amplos & opulentosprouen- 
tusdedir. 

Ordo EqMttum Montis-gaudii in Syria,qui in Cdfti- 
lia Monfiaius, <& in Catahma Montgeim 
appellatur. 

Quo tempore Principes Chriftiani Syriam 
occuparunt,OrdoEquitum Montis-gaudiifuic 
inftirutus,qui hoc nomenamontequodam e- 
iufdem nominis prope lerolblymam accepe- 
runt : cui rei fidem facit Bulla approbationis a 
PapaAlexandro Ill.anno MCLXXXvdata,qu3e 
in archiuis Calairau^ afleruatur.- 

Hic Ordo magnis opibuslocupletatusfuita 
Pnnciprbus Chriftianis, propter operam,quam 
ipfisin recuperanda TerraSan6tanauauerant. 

Idem Hieronymus Romanusmeminitalte- 
•fius cuiufdam OrdinisEquituji,quem vocatde 
Truxillo , ab ea vrbe , in qua hic Ordo primum 
hacas eft. Ispoftea magnis donis cumulatiis fmt 



R I V M; . f 

at Rege Alphonfo,qui prjBterea ipfis dedit S.cru- 
cem,ZuHolam,Cabimam,Albaten,&quaedaril 
aliaioca:quod fuirfa£tum anno MCCXXXIIIi. 
Ordo Equittm Ekfiferorum aut Milituin 
Chrifti m Ltuonid. 
InterBoruffiam,Lithuariiam,Rtiffiam&Mo- 
fcouiam fica eft Liuonia,cuius domini fosdere 
i£to cum EquicibusTeutonicis,quorumfupra 
mencio facba eft, ad illorum irhitatidnem OrdiA 
nem Equituminftituerunt,abIrindceritioIII. 
confirmatumjquorum infignefuerunt duo gla- 
dii,colore rubro, formacrtlcis Saric- Andrcanaei 
quos palliis fuis afluendos curabanc. Primu,S 
ipforum magnus Magifter vocabatui: vniusi' 
quodiicemagnosprogreildsfeeeruntj&muka 
loca in Ruffia occuparunt. 

Poftea fe cum Teutonicis conianxerunt ; fed 
ortis inter ipfos diffidiis, ab iis rurfus fe fegrega- 
runt, poftquam ipfis fatis graridem pecuniae 
fummam numeraflent,anho MCCCXLVIII. 

Tandem cum hsc prouiricia infedla fui.flet, 
hsreii Luthcrana, hic Ordo prerfus abolitus 
fuiriCumannisGCCLVII.floruiflec. 

OrdoEquitumS.IacobiinHifpamd. 

Sepultura gldriofi Apoftoli S.Iacobi in Hi- 1^' 
fpania reperra,& fama miraculorum,quai quo+ 
tidie illic fie ban c , paffim diuulgata 3 magna reli- 
gio^non tancum Hifpanorumsfed etiamlonge 
dillitorum populorum ariimos inceffit, 

Seci quoriiam via propter rupes & loci fterili- 
tatem admodum erat difficihs,& Mauripere- 
grinarites inuadebanc & fpoliabanc,metus peri- 
culi mulcos ab hoc icinereabfterrebat. 

Hanc ob eaufam Canonici regulares S.^^Hi,' 
qui non procul ab vrbe Compoftella habica*- 
}:iant,vt huic mcommodo aliqUod remediuni 
afferrent, multa domieilia in Via , quaex Gallia 
eo itur , exftruxerunt , in quibusperegrinances 
hofpitarentilir,'vt a periculb ruciefl^enr. -Prseci- 
puum & maxime excellensillorumdomiciHo». 
rum fuir,quod in fuburbiis vrbis Legionis con- 
ditum fuit, (ub nomine & titulo S.Marci : quod 
beneuolentiam omninm illis cdnciliauitradeo' , 
vc multi Reges & Principes gratitudinis loco' 
probenefieiis',quibusperegrinantesafficiebanr, 
eximiis donis illdsi impertirentur.Pdfteaad imi- 
cacioriem horum Candnicorrim multi riobiles 
Caftilix fimih defiderioincet)fifuerunt:quivc 
melius finem fibi propoficum afl^qhi poflent,ar 
mnesfiiasfaculcates&opesin Vnum cumuluni 
congeflerunt,vc illis in comraune vterentur. 

Hi nobiles.Cardinah Hyaciathoannitence,' 
cum decreuiflent , Canonjcis illisfe affociare, 
certum vit? inftitutura fibi propofueruncquod 
deinceps fequerentur, fecundum regulanj S» 
Auguftini,quam ilh Canoniciobferuabant,& 
illud Alexandro III. miferuncqui cunc Roman. 
Poncificarum cenebac. Legacionis illius prin- 
ceps fuic Pecrus FerdinandusdePonreEucala- 
renfi,qui BuUam a Pontifice obtinuit, & rationc 
viuendi,quam deinceps obferuare deberet , fcri- 
ptaraxv.Iul.MCLXXV.Primiisipforumagnus 
a 3 Magifter 



t D E O Pv 

Magtftetfuit ifte rerdinandas : & domiciUum 
illud S.MaTci,quoderat Legione,his Equitibus 
datumfrtir, vt i^ eo habitarent* Infigne ipforom 
eftcruxrubra,formamgladiitefereHS. Hsceft 
■opinio loannis Marians.lib.i.hiftorijeipfius de 
Hifpania.Verum alii eXiftimantshuncOrdinem 
■antiquiore efte.cuius originein refcrnnt ad tein- 
pusRf gis Alphonfi Gafti: aliiadannum DCC- 
CXLVIlLcuftiRaniiruSjllexCaftiliae.fexagiiT- 
ta millia Maurorjlm ,ad Cianigam fudit, quo- 
niam m eoprajliomiHtes clamabant: DtusmsiU' 
uat,& S.Iacobus-.qai vifus fuicin eqiio geftare ve- 
xi;iam caindi^um ciiminfigni Crucisxubrs. 

SeaBuna,qua'h£ec opinio nititar,qu? dara eft 
foerriinis rcligiofis cosnobii S .Spiritus Salaman- 
ca:,non eft aurhentica,ficut dbferuauitdidtis' 
Mariana: 8c Francifcus Rhadofius Dandrada> 
qui lingua Hifpanica fcripfitChronicontrium 
Ordinum,S."lacobi,Calatraux&:Alcancar2,ait, 
huncOrdinemfajlTeinfticutumann. 
inregnis-Legionis &Gahcia-,al^erdinalido Re- 
ge illorum rtgnOrum .■Bc iongo ante tempore 
fuiffe locicratem feu fraterriiratem EquitumS. 
lacobi, fine forma certicuiuidam Ordinis. 

■PraEterea ait,hunc Ordrnem fuiifeintroda- 
6lum fn 'Caftiliam4 Rege Alphonfo IX.&tip- 
probatum anno MCLXXV.adeo vt audorcs 
hums Ordinis militans fint RexFerdinandus, 
& Pttrus Ferdinadusjprimus m?.gnus Magifter, 
, Onuphrius Panuinius in fuo Chronicoori- 
ginem htnus Ordinrs rcfercad annu M C LXX. 
StaturahuiusOrdinis nuper edica^untinlucera 
aPlantitio,AntU'erpiae. 

Cum Cataua erepta fuifret Mautis a Rege 
SanchioIII. qnicognominatusfuitDefidcrins, 
anno MCLVIII.confignata fuitin raanusTem- 
plariorum , vc municionibus ab eoiHic excitatis 
propugnacirlum elTetconttainfideles. Verum 
cum Templaniinceilexiffent jinfideles cum ex^ 
erdta ifinmtjcrabili aduentare, vt in locum il- 
ium impecumfacitent, exeo egre{fi,illum arbi- 
trio Regis rurfumpermiferunt,ci>m eum nonfa- 
tis firmam iudicarenc adfuftinendamobfidio- 
!nem:cuaTq',Hullas ex regni proccribusiUius de- 
fenfionem fuicipere vellec, duo nionachi Ci- 
ftercerires,quitBncexoccafioneToleticommo- 
rabantucqjorum vnus nominabaturRaimun- 
das Fikcrius , Abbas Piforienfi s : aiter, Didacus 
Veiefenfius:ambo belHs exercicaci,quitamen 
arma dcpofueianti^vt Deofeiuirent , impetum 
ceperunt locum ingrediendijeumqueomnibus 
viribus conferuandi & defendendi. Quodcum 
Regi Sanchiofignific3irent,perplaGuitipfi,nec 
rninus archiepiicopo Tolecano,qui ipfis vires 
& milices provirilifubminiftrauit,fuaau6tori- 
tace & precibus cum nobilescumaliospermo- 
uens j vt in commodum religionis Chriftianae 
hunc locum cum duobus iftis religiofis tucn- 
dara fufc r perent. Atq", illius exhortationes tan- 
eam vim habaerunt^vt omnium ordinumho- 
mines catcruatim ad ope his viris bonis^f erenda 
confliierent» Quo fadu.vt vrbe viris armisq-, e- 
gregie munita, hoftiscanlaggrcdinor^fitaufus. 



Hoc fuitfeliximtiiimhuias miirtiae:itavtRc4 
prsemii loco huncIocumReligiofisiftis&ipfo* 
rum fociis dpnarecfub nomine Virginis Mariaf» 
pacronse Ordinis Giftercenfiun»» 

Abbas poftremis fuis ibciis habitam & regua 
lara Ciftercenfium dedit. Infignia huius Ordi- 
tais fuerunt initio Ctuxrubra,cumduobuscip- 
pis infraillata :quibus fucceftuteporisquatuot 
lilia addita fuetuntaBenedidoXIH.quxfupra 
feapalas geftarunt Alexander IILanno MCLX- 
IV.hoc inftitutum fpeciahBuIlacoraprobauitJ 
& primofiuius Ordinis Magiftfo-Garfi» no- 
menfuit. - 

Q^ando hiEquites funt in aliquo coriuentu> 
candidam togam5& fupraeam, queroadmodurft 
■etiam fupra pe£lus rabram Crucem ea for* 
m3,qiiam mododiximus,gerunt. Papaanno 
MCCCXCVI.ipfispermifitsVtfemclmatnmo- 
nium con-.raherent, necadfecundas nuptias i- 
pfis tranfire iiceret.Nam oliin Religioforum m- 
ftar ' perpetuam caftitare.m ieruare tenebantur' 
Hinc igitur Iiquet,primos huius Ordinis audto. 
res fuiTfe Sanchium , Regem CaftiliiE , & Rai- 
mundum, Abbatem Fiterenfem. 
Ordo Milimm lefuChriftiinjlitutusaS\Dominico 
contra AlHgenfis1}£retms. 
Cum totus fere ComitatusToloIanus &GaI- ^ j 
liaGifalpina infedta eflet errore Albigenfium,S<- 
Dominicus contra eos tanta efficacia conciona- 
tus eft, vt centum miliiaexipfisconuertilTedi- 
catur, le£tis quibufdam deuotis,qui gladio ma- 
teriah eos extirparent,quos giadius fpiritualis 
VeibiDei nonafficiebat» HiscettamvitJEfpiri- 
tualis regalarti praefcripfit, quaecommunem vi- 
nendiratione feculariufuperairet, & inferiore& 
fec ei,quam Religiofi obfetuant. IUo temporr 
fueruncappellatiFratresMilitiffiS.Domihicii 

Haeteticis iftis prorfus exter minatisjqui huno 
Ordmem ampiexi eraint,nihiloniinns in hoc vi- 
taf genere vfqs ad mottcm perfetterarunt.- & fi v- 
xores iTiacitisfiiperftites effenr, cotittcntiam feF» 
uabant : id€ faciebarvirijfi vxoribus luperelTenr. 
Aliquanto pOfthominesc£Ehbes &macrimonid 
iundi abfcj-, difcrimine huic militijenoraen de-- 
dcrunr,qu^pt)ftremoappellatafuitFratrumaut 
Sororum pcEnitentiae S. Dominici.Innocentius 
rcgulam ipfbrum approbauit,annoMCCCLX-. 
Ordo Equitum Alcantar<& inngno Legiom. 
Comefius Ferdinandus,Eques,& vnus cx pri- j 
moribusregniLegionis,fubau(piciisFerdinan- 
di regis huius regni & Galiciaei inftituit hunfe 
Ordinem Equitum contra Mauros , qui inititt 
nomen habuit S. luhani de PirariOj quoniam 
prima domus jin qua habitarunt,fuitcaftrum 
hoc nomiheappellatum, Rex difertis Iitcetis,fe 
protedotem huius Ordinis dcclarauitj anno 
MCLXXVL & Papa Alexandet Ill.cUm appro- 
bauit. 

Anno M C LXXXI IL Papa Lucids 1 1 1. eunif 
' confirmauir, & iurisdi£i:ione dicecefanorum ex- 
emit. Infigne ^uitum huius Ordinis fuit pi- 
rus viridis in campo aureo,donec Alphonfus o- 
(tlauus ipfis Alcantaram donauir, ^ua? fita eftad 

oraR^ 



0 6 I N V M K 
dtam fluraiftis Tagi, Sc nocr.bilis eft, propcer in- 
geniofam ponris.rtruduram ; limulqi hunc Oi- 
. liinem cum Ordine Calatraua: , cni locus ilie 
prius dacusfueratiCopulauic. FatStumeftautem 
proptet rationem regni , vt loeiillius pofteiTio in 
pofteriorem hunc Ordinemtransferrerur,hac 
lege nihilominus,yt hic Ordo pofteriorpriod 
illi fubiedtusefteti In cnius rei fignum ex man- 
dato magni Magiftri duo cippi,qui erant in fym. 
bolo priorum,apofterionbusairijrati, &luE- 
quites Alcantarsappellati fucrunc. 

Tandem anno M CCCC XI. Equites huius 
Ordinis a Papa Benedido XIII qui ie Papam 
Hifpanis dicebac,faculracem a-npccrarunc ge- 
ftandi ad fiaiftritm iatuspeiioris Crucem viri- 
dcm,lilii formam reprjefentantem. 

ViuunrfabregulaS.Benedi^lij&quando vo- 
to fe obftringur, promitr^t fuperioribas obedi- 
cntiam, caftuatem coniugalem , &iandtiracem, 
^ju.mtapraeftarcf poterunt , per omnes virae dies. 

Papa Adrianu.s VI. in gratiamCaroh V.qUi 
olim ip(iusdiicipulusfuerat,treshos Ordints, 
S.Iacobi , Calatrauas & Alcanrara; regno Cafti- 
liac & Legionis in perperuum annexuir» 

Ordo Equitum Glofiofe VirgmU Mark in ltalia<. 

y Anno MCCXXXIILBartholon^us Vice- 
nseus , Ofdirtis Frarrum Prajdicatorum, fuitatl- 
£lorhuiusOfdinis,queminftituit,vtconciliaret 
pacempervtbesItaliJEj&omnes diflenfionesaG 
ichifi-natarollerer. 

Eum Papa Vrbanus IV.anno MCCLXII.ap- 
probauir. Habitus ipforum fuit roga candida,& 
einerea: iniigne aurem Grux putpurea in area 
candida,ftellis quibulilam fuprapofiris. Offi- 
Cium ipforumerar,vcviduas &ofphands proce- 
gerent, & pacem & concordiam inter «pmnes 
procurarenr.DidifueruncFratresHilares,quia 
pacato, &aequoanimo viuebancia iuisxdibus, 
cum fjis vxoribus & liberis,vcSigonius&aiii 
referurtc. 

Ofdo tqmtum Uontefiorunt in ngm Vdenti&. 
8 Equices Monccfii didiifuncaprscipuoloccj 
habuacionisipforum.qui eodem cemporeexor- 
tifunt ,quo Templariofum Ordofuitabolicusj 
adeo vc omnes facultares, quas Tcmplnij in re- 
gno Valentias poflidebant,Montcfiis fuerint at- 
tnbucaEhac lege , vt hmite s regni Valentiffi con- 
tra Mauros defenderenc acconferuarent. Ordo 
ipforum fuic approbacus a Benedido XIII.& 
Martino-V,Geftanthabicumcandidum,&fupra 
cum rubram Crucem fimphcem. 

Ordo Equitum lefu Chrifti in Lujttariid. 
? Dionyfius,cognomento PcnocajRex Lufita- 
niap,nepos Alphonfi X.Regis Caftilise & Legio- 
nis, inftifuit IrancOrdinem,qui vulgoLufifa- 
vix aut Chiiftiappellatur. Idemfanxir, vtiafi- 
gne iptoi um eilet coga nigra & crux nigra , quae 
fronde artexta diifecarccur. 

Papa loarmes XXII.anno M CCC XXLipfir 
|ir3Efcriphc,vc rcgulamS.Bene(^"£l:i obferuarenr. 
Officium ipforum eft, vt bellum geranr, cum 
lauris inBstica. Virtuti iplorum debetur,quod 



' I L 1 f A H I V Mi" ' 7 

impcrium LuficanicUm vfque inOrieOtem,^ 
in Africa,Brafilia aliisque regionibus verfiis Oc 
cidenrem propagatum fuir. 

Ordo Equitum Fafcia & Stama inter Hijpanoh 
&GalzainterVenetos. 

Anno MCCCXXXIL Alphonlus IL Rex 2& 
Cafti!icE,anrequam ad regnum perueniiTetjinfti. 
tuit in vrbeViaoriaOrdinemEquitumFafciaj, 
qui fic 3ppellatifuerutlt,pr5pterea quod eo die» 
quo a Regctanquam magno huius6rdinisMa« 
giftiOjCooptatifuerunt, fafciam rubram qua- 
ruor digitos latam,.raitelkinftar jadextro hn* 
mero mfra brachium finiftrum ipfis appendir. 

Filii nobilium in eti rccipiebanrur,poftquani 
decem vc minimum annis eaftra fequuti fuif- 
fent,exceptisprimogenitis. Magno inpretio o* 
lim fuis:iedjquas cft rerum h.umanarum viciiH-* 
tudo,randem obfoieuiti ^ 

Ordinis ScamjB^ primus audor fuitloannes 
II. Rex CaftiliJE, quo regnante magno in hono^ 
reruicjtefteHieronymo Romarto:quamui«fcri- 
bat , fenunquam potuifle cognolecre , quamuis 
diligenterindagarit,quidfibivelletVocabuiura 
iftudScama. 

Ad imitationem Equicum FafciaJ Venetieo« 
derii rempore inftituerunt Ordinem Gaizs , iif. 
dem ferelegibus.Inhtinc nemonecaDuce nec 
a Senatu admitti poteracqui nonefletgener(* 
Hobilis. 

Hic Ordo renouatus fuit anno M D LXlL 3c 
recentibusbeneficiisacpriuileghsauftus. An- 
dreat Ettenius,excellens Medicus Sc Anatomi- 
cus,atque in omnigenerefcientiarnmepfesie 
veilatusjnuMumahudmhgnereperit, quodha- 
bnerint^quacn torquera :.ureum,^quo peperi- 
derit imago S» Marci, aut leo alatus, cum hoc g- - 
logiOyPax tibi Marce.Quodtamen exconie^lura 
ha bet,quoniam Dux & Senatus Venetus>quan« 
do digno aliquo praemio quendam' inrer fuosj 
quipr£Ec}arederepub.meri£useft,afficerevole-' 
bant , ei torquem aurcum Gurta huinfmddi fym^ 
bolo dare folebant. 

QrdoEquitum AuifinOrum,vutgo Aduifio. 
rum tn Lujitania. 

Oecupata d Chrifti,-inis vrbeEbdra,qij*ce-it 
lebris eft in Lufirania , proprer ordinarinm Kp- 
gum irt eadomicilium,R,ex Alphdnfus,animad* 
uer cens , ficiH & raunicionem ipfius coromodam 
elTe ad bellum Mauris inferendum , prfecipuam 
iedem Mquitum in ea conftituit, qui in rcgno 
CaftilisE Equices Calatrauje, inLuficania Auifii 
appellancur, quamuis initio Eboracenles di<5tl ' 
fuef inc,a nomine vrbis £borae,quaE ipfis donati 
fuifle putatur a Ferdinando Mooceyro.primd 
Oidinis magno Magiftro, in honorem Vlrginis 
Maria?, Patronse Ordinis Ciftercenfiura, vcalli- 
dnis fuis irtcurfionibus contra Barbaros, illcs, 
tandem regnocxpellerent. 

Tertiusipforum magnus Magifter,cuinollie' 
erat Alphonfo Auenfijcnm arcem Auifinam in- 
fidelibus eripuiffet, eam Ordini donauir, quem 
eo tranftuhtjVt eflec hoftibus fuis vicinior,^ 
eos tanto magis infeftaret. Atq jita nomen huius 

a 4 arcis 



m 




g D fe O R i G I N t 

ai-cis ipfi adh^fit. -Hic Ordo confiimatus fuitab 
Innocentio 1 1 1. anno M CG iV.Cscerum cum 
Rodecicus Garzia,oa:auusroagnus MagifterE- 
quitum Calatrause, hunc OidmUi Auifmo- 
lum multis Sc magnis prouentibus locupletat 
iet,ille legibus & ceformationi Ordinis ipfius fe 
fubmifit.fub cums regimine permanficvlque ad 
tempus loannis magni M»giftn,qui fuitfilius 
naturalis Petci VIII.regisLufitani^. Namhic 
Rex,follicitante filio,vtcredibile cft,huncOrdi- 
ncm Auifiorumab Ordine Calatrausieiunxit, 
illisqiiniunxit i vt in fuis infignibus in pofterdm 
gererent ctucem viridem (uper tmnco oblon- 
gcfublata p.yro , ad difFerentiam Equitum Al- 
caiicar^,quamuis ante crucem rubram gererenti 
quaiem gerebant EquitesCalatiauas, vt vidcre 
eft in antiquo Ordinis figiilo,in quo ad bafm 
Crucis erant duaeauicuUj VtfcribKFraneilcus 

Radofius. <^ j 

Hi regulam Ciftercenfmm fequHritur. Quid- 
«juid fit,Radofius hos diios Ordines,Auifiorum 
dc Calatrauffi non inepte confundit :qiioniam 
tradulemporis ambo in viium conflati fuerunt: 
contra Volaterradius faliitur,qui eos Akanta- 
renfibus coniungic , ficut obferuauit Hierony- 
musRomantis ,& Confaluus Argbtefius Mali; 
nenfis,hKi.cap.5Z. de Nobilitare Hifpanis. 
OrdoEqmiumMenf&Rotunda. 
'%l Fertur, Arturum,rcgem Anglia:,tura eleglf- 
(et viginti quaraor nobiies bel licofiffimos & ar- 
mis exercitatiffimos , eoscreafle Eqnites; quosj 
ficut erant pares virtutejita pariter amabat, & vc 
omricm inttidi^aejatque a;ma!ationis materiaiii 
intcr ipfos prscideret.quafi vniraagisfaueret, 
quamalteri,menfam rotundameonficicurauitj 
in qua cibum caperefokbant-.in qilaficutnon 
erac fuperidr nec inferior locus s ita ncrao pote- 
rat de loci prsrogatiua eum akero contendecc; 
Hinc Equites MetafHe Rorundxdi^tifueanK. . 

Vulgusin Angiiacredic, hancmenfam ferua- 
ri in arce Vintonienfi, cui nomina Equicumiqui 
> inhficOrdinemadfcriptifuerintiinfculpcafinti 
"Wilhelmus Camdenus exiftimac, inftitutio- 
Mem huius Ordinis recentiorem eire, eamqj re- 
fert ad veterfemcefnfuetudiniSmhiftiludiorum 
& exeecitiorum militarium. Nam rieprioraauc 
inferioraloc^ raagnacibus,quiillis exetcitiis in- 
) tererancmateriam rixae pr£eberet,menfis rorun- 
dis vtebanttir, quibus promifcue affidebant^ 
nullakabita prioris aut pofteriorisf atione. 
Ordo Equitum Perijlelidu in Anglia. 
^ EduardusIII. Anghs Rex,hunc Ordineifi 
Peafcelidisinftituit, anno MCCCL. vr toUerec 
lufpicionem, quam quidam deComitilTaSahs- 
burienfi ab ipfo , quamuis modefte , araaca con- 
ceperattc , cuius carruleam periiceUden , qus ipf» 
interfaitandumdeciderat,faftulefar,his verbis 
prolatis:!?? firobro fit,qui finiflri quidquam fii^icaturi 
quoniam internobiles , qui aderanc rifus fadus 
c'rat;ipfe vero exhacpetifcelijcfe honorem& 
decus fibic®nciliaturum refpondit. 

Aliidicunt.hunc Ordinein fuum nomen rra:- 
Xifle a quadam fafcia , qua Eduardus fuis dcdic m 



perpetuammemoriamvi<3:oriae,quaPi(3:auii(i* 
loanne regeGallisereportauerar. Hancfafciatil 
finiftro cruri fibula aUigantjin fignumamotts 
& concordisE j quse inter fodaleshuiusOrdinis 
efte debetrpaUitS autem fuisrubramcruceraS. 
Georgii cum fcuto attextam gerunti 

Magnus torquesOrdinisiquem geftahtEqula 
ces,qaandoineumaIleguntuir,difFertabeoruitl 
perifcelide aliquoties duplicara,Candidis &atris 
rofis intermixtis» Ab eo dependebat imago S; 
Georgii,quem voluit eff^ ipfdrum patronum:iti 
cuius honorem templum magnificentiflimura 
in arce Vindefora patiUo ance eondiderat. 

AliiinuenrionemhijiiusmiHcicERichardopti- 
mo tribuunpjquamabEduardofaitemrenouai 
tam perhibent: quod tamen certitudine caretj 
QuidqUidficfolenniahtiiu-^Oi-dinisquotannis 
eerto dic in arce Vindeforiacelebrantur,fcfto 
nimirum S.Georgii,R.ege prsfide» 

GrdoEquttum^akeiinAngHd. 

De his Equicibus nihitcerti habemus, nifi' 
quod Henricus IVRex Anglis eadieiquaLon- 
dini in arce confecratus fuit^quadraginta leX vi- 
ros nobiles,quipraecedentino£tevigiIatieranti' 
&balneo vfi fueranr,Equites creauit,quibus tu- 
nic .s virides cum manieis dediceaiongitudine* 
vt vfque adcalosprDpenderent,eumendtomi" 
de finiftro humero alligatai& faniculo duplic^- 

toexcandidoferieOi _ _ , 

Tempore praereirito duo noljiles^qixiihnu- 
merum Equitum nondum adfcitt fuerant,el5ge- 
bancur, vc in hunc Ordinem multisclrfn csre- 
moniis cooptarencur. Quod fiebatdiecorona- 
tionisRcgam,aut nuptiardmregiarum,autqua- 
dovnusex ipforumhberisidueftittiram ahcuius 
D.icacusaut Comiratusaccipiebat.Nam prsce- 
denri die fogis ctnereisamidierant, qu^ togis 
Efemicarum fimiles erant.cum dufcullo,pileo ii- 
neojt^ ocreis:atq; hoc habicu/S.Miiram religio- 
fe audiebant.-deinde ciim adtiefperaflet, fimiiJ 
carnabant,&duo nobiles cum pediifequofingu, 
lisminiftrabatiti s 
Poft ceenam in fuiltii cubiculuin fe recipie- 
bantj in quo vntcuiq; ledus erat ftratus, cu ftra- 
gulis rubrisjcui annexaerantipforurninfignia: 
deindelabrumappararUm.aptumadiauanduiTi; 
quode£aclinteisobte6turti,in quo.poftquamfe 
Deo eomraendaffent, iauabant.Vt puritatisani 
mi &eorpo!isfempermemoTe3eifent. Poftii 
die mane ad fonitum multorum infttumenco- 
rum Mufieorum excitati, eafdem, quas dieprae 
cedentijveifes induebant. 

Tufm Magifter Equitum Ahgli^ cum Tribu- 
iio &^liis a Rege deiegatis eds con tteniebant,& 
vnoquoque otdine vocato, verba, inqv± itiiar< 
defeebantjipfis prsibant,quod kiiicetanie 
rnnia Deum colere , EcclefiaiTi defenderc, Re 
gemhonorare,iuratuerijVi(^uas&: virginesptc 
tegere,quancumin ipfis efter,veUent. 

Cum in hi^ capita,ta(5tisEuangeliis,iiiral 
fent,ad precesmarutinasduccbartiur, Mufici 
regiis & eaducearoribus prseuntibus. Habi 

fis pv 



L 



O R £) I V M l 
llx pltcibit$,iiclem eos incubiculaipforuni re-- 
tlucebant, vbiexutisprioribus veftibus pallium 
holofericum ca2rulcicolorisindiiebant,vtfigni- 
ficarenrj ardorem bellicum, quoflagrarenr.elfc; 
prorfus ccelefteta. Capiti imponebant pileiim 
candidum , cum fafciculo candidarum pluma- 
rum:&chirothecasfimiculocandidopalliisfuis 
alligabant:tum equos nigro corio,cui album m» 
lerraixtum erat , ephippiatos & phaleratos cr U"- 
ce fronribus ipforum amxa,confcendebant» 

Pediftequi ipforum prJEcedebant,qui deaura» 
tos ipforum enfes, a quibus deaurataeorundem 
calcariadepcndebant,portabanr* advtrumque 
iplbrum latus vir nobilis equitabaf.atque hac 
pompaRegcm accedebant, tubis prjecinenti- 
bus. 

Ad eum vbi veneraUt,aduobus fenioribus 
EquitibusducebanturideindepediiTequiipfotu 
enies eumzonis magno Cubiculario cradebat, 
qui eos magnacumreucrentiaRegiexhibebat, 
Vt iis nouos Equites accingeret:quo fadlo ienio- 
rcs Equitcs iubebat calcariaipfis inducrc : & hi , 
peradta cxremonia ,genuaiplbrumexofcuJan, 
& fauftaqusqueihdemapprecariiolebant. 

Hi no ji Equitcs itacreati men(amRegis fter. 
nere , & in ea limul prandere , ad idem latus alli- 
denres, folebant. Sub horam precum vefperti- 
mrum (acellum ingrcdiebantur, & ilhc enles 
fuos fuper altare ofterebant,qubs poftea certa 
pecuniaefummaredimebanri 

Inde cum redirent.archimagirus Regisipfis 
occurrebat,qui cultro luoprodudo mmabarur, 
leiplis calcana ignominioleabfciftlirum , nifi fi- 
dehter &: fortiter in belio fe gererent. Die coro- 
nationis Regum,eos decenti pompa&ordine 
comitabanrur, enfibus cinilijCalcanbus mduti, 
& palliis csruleisamiai.quaeauteriusreniafe- 
rica candidi coloris decuflatUTi nodara eranr, 
cucullo verfiis finiftrum humerum depjsndente» 
Hxc funt , quae de hoc Ordine Wilhelmus 
Camdenus fpcciatim refert. 

Iijfigne huius Ordinis funt tres corons au- 
resein circul6aureo,cumhocfymboio,Tmi«v*- 
««Wjfuncqvilkfafciahnea coccinea coiligata. 

Ordo Equitum StelU m Gallia. 

loanncs Va!efius,Rex Galh«,inftituit menfe 
Odobri anno M CCC Lll.Ordinem Equirum, 
ii) memoriam ftell^ ,qu«Rcges Bethlehemum 
duxir,vtSeruatorem mundirecens natumado- 
rarcnt ; qui appellaci fuerunt Fratres B. Virginis 
S.Audoem,quoniam Iocns,in quo domicilium 
habebanr,iranppeIlabatur;quiLutecia vnoplus 
minus mjlliari diftabat;ohm dicebatur palatium, 
Chelsum,quod ipfis donatiim foitcumtem- 
plo,& omnibus co pcrtinentibus,&inde depen, 
deniibus.Initio tantum primores regni in hunc 
Ordinem admirrebanrur; Infigneipforiimeft 
ftellaja rorque aureo pendens,autcucuIloveI 
arti eminentioii togjeipforum alligata, cutn 
oc (ymbolo : Monflrant Regibm ^ftra viain. Cum 
autem multi poftea ignobiles & plebeii, falfo 
prxtextu,in huius Otdmisfocieratemiriepfif. 



1 L ! T A R I V M. ^ 
lent, ille mox decus & fplendorem fuum atnifitr 
adeo vc Caroh)s,filiusIoannis,ftipatoresfuos 
iulFent illius infigncgeiere, quo magisvilefce- 
ret. Hodie excubicores vrbis Parifienfisillud fu- 
perfigisdiisgerunr, 

OYdoEqmtumAnnmmimismSahauAia. 

Amedeuslexrus Comes SabaudiJE,poftquam i€ 
hunc Ordinem inftituilFct, eum illuftrem & ce- 
lebrem reddidir magnis 6<:opulcnrisprouenti- 
bus,quibus eum ex luo dorauir.Torquem huius 
Ordinis volnit efte contextum quatuor lamel- 
lis aureis, qu£B catenulis aureis alligarae eflent» 
catenulis illis paruis nodis , qm laquci amoris 
vocantur, colligatis. Vnicuique lamellae ,qua- 
tuorh£Elitter£Eiufctipta:cranc,F E R T,cum 
imagine Beata; Virginis & hiftoria Annuncia- 
tionis ) qu£E in raedio pendebat , a qua hic Ordp 
nomen accepi^. Quttuor hs liccerje fignifica^ 
banr, Vortttudo eitis Uhoduni tenmt : quod in hono- 
rem Ameder dicicur,qui vtAnnalesSabandi^B 
memoranCjhanc vrbt m Turcis enpuir,d>r Chri* 
fto acquifiit , vel potius eam defendit & feruauit 
contia Turcarum impcttim: ita vcab eo tem- 
pore Equites Rhodii infignia Ducis Sabaudiae 
vfurparint, quas eiant mixta cum iis, quae Duces 
SaxonisB gerunt, quoniaraprimiDucesSabau- 
dis aSaxonicisoriginemtrahunt. IUacruciar»- 
gentca; in rubraarea , quod erat proprium ipfa- 
rum iafigne,addiderunr,poftquam inlula Rho- 
dus ab Imperatore Conftantinopohtano ipfis 
donarafuit. Atquehocfymbolum F E R T 
Amedeo & fucceftoribus,in memoriam forti- 
tudinisipfius.,manfit. \^ 

Csremoni* huius Ordinis quotannis die 
Anriuhciationis Virginis itcrantur, & creantuf 
Equites quos Princeps ehgi t. 

Comes autem Amedcus rton fatis habuii 
hunc Ordinem inftituere, ledin eundemadfcri.» 
bi voluit, vnacumquacuordecimmaximeillu- 
ftcibus in eaprouincia dominis , ita vt ipfe deci- 
mus quintus cffet , in hoqorem quindecim ray* 
fteriorumfacratiflimse VirginisMariie» ; 

OtdoEquttumVehrisaureiapudBnrgundos ' 
& domum Auftriacam. 

l^hilippus cognomento Bonus, Dux Buri- 3,^ 
gundias,ex fingulari amore,quo Nobilitatem 
profequebatur , hunc Ordinem inftituit jaiino 
M CCCCXXX.menfelanuario j die,quonu- 
ptias cum EUIabecha filia loannis, Regis Lufii. 
tahiae, celebrauit,ad gldriam Dci, (an6ts Macris 
ipfius,& S. Andrea? Apoftoli.- vrq, animos Equi- 
tum magis infllammaret ad S.fidem exaltandami 
& ad virtutem excitaret, huic Ordini titulum 
Velleris aurei impofuit,aIludens ad vellus Ge-- 
deotiis ,qHod fuit repertum in area , qu^abvna 
parte rore confperla, ab altera |icca eratrlie- 
ut videre eft intapetibusipfiusrremporeelabo- 
ratis , qut fefto S. Andrese, die folennibus huius 
Ordinis cofecrato.tendu ftt ur. Quida aiunt,ho3 
Equites origine |lucereal,egione'rhebana,fed 



D E t> R i G i N En 

hoc obfcurius eft ,quam vtaliqiiodin eo fiinda- 
mencum poni poflit. ^ 
Dax Philippus.inftituto hoc Ordi'rie/mag|nu 
illius Magiftriimle declarauK : &n6uisE(iuki- 
bus togam lancam,cocco tinaaraideditif^qUam 
i&lius ipfius,Carolus iVudax.inGapitulo Valen- 
cins habito iil fer' cam mutauit^ & torquem aii^ 
reum.cui igniarium intexmm €rat,qu6d ignem 
e filfcc ericcrevidebaturi emb!emapatrisi|)fms, 
& in extremo rorque vellus aureum"; hackgcVt 
h^ec Ordirii reftituereritut ,fiquandoaliquisex 
Eq.iitibus decederet, quo ahiSj qul iis digriief- 
fcrits conferreritur. *Para'dinus infuis fymboh^ 
hoc irifigne ita interpretatur , vt fgniario hoc 
, fy mbolnmyAmefefiti qudmflmfna miceti &c velle- 
th^rermm n^n vtle te&er«,attnbuat. 

J»i-ima officia hums Ordiriis liint^ CariceUa- 
; £ius , Thefa uraruis , Feciahs & GraphiatiuSi qui 
iudicarit at>fq; pit)UOcaciune de ommbiis con- 
trouerl[iis,qu$ mter ipfos oriuntutj (Sc detruni- 
nibus, fi qus iricidanc. Philippus initio raricutti 
vrgintt quinqueEquites eregit-fed atenriidpbft 
fexaddidir.ita vt cffenl triginta'& vnus* 

Poftea Garolus V.propter varias prouiriciasj 
quibus uriperabat jnumerutti auxit vfq-, adquin. 
quagirita & Vriiim^, Ab eo tempore Capituhim 
Gandaui hab)tum, audorirate Gtegotii XllL 
pofeftatem fecit PhilippO Ihregi HUpariis, cjua: 
, pofteacorifirmSrafuitPhihppo IlLa Clemente 
VIII. vt pofTet Equites creare excraGapitulumi 
quandocuttque ipfi plateret. Hi Equitesexiis 
foluitlmodo familiis eligunturis quae in Hifpania 
GRndesappellantur, 

kichardus Wailcburgicns iii liiiS antiqtiua- 
tibi.s Belgicis mentioriem facitari:iquorum E 
qiiitumCieonice,a Sulio Btabone mfticutoriim, 
^ qUo, ficuridum qut)fdam,Brabantia riornen 
habtt : quibus hahc auem dedit ivteflet hiero- 
glyphica nota Concordia;;, quam ihter eos efle 
voieb ti 

Ordo tquimm Hiftricis infarhilid Aiirelmefifu 

ag ' Carokis , Dux Aureliallenfis ; quipofteifuit 
^ex Galh3c,& f;xtus huius nominiSjmftituit ad 
imirationem Philippi^ DucisBmgundi^.Ot^i- 
nem Equic;ira Hiftncis jquiinluisbalceisHgu- 
iram hums aniiTialis gerebant , cum hocfymbo» 
lo.tomiytm Eminm,teO;c Paulo loUios , 
Niulh in hUhc Ordmcm cooptabantur , qiii 
non fclTent priScipu? hobilifacis&armis exerci- 
tatiifimi. P^ftv-a Ludouicus XIL rex Gallisfe , ac 
pr6pterea Duic Aurehaherifis & Gomes Bla:- 
-lenfisjfanqiiam iUius h^res,airumht mfigne Hi- 
ftricis coronaC^jCum hac epigraphe,F/fa«*j«oi 
Tm<e. Eiufdem figuram monetaeimprutiendam 
curauitiquam ,iicuc & lupi j Gomites Blsfenfes 
oliiri in fuis infignibus gerebahti 

Caufi jptoprer quain Carolus hoc fymboluna 
afltimfit, hsc eft.quodHiftiixcomihus&eim- 
nu8 fe defendit contra £aries,in qUos aculcos 
fuos.miflilium inftar,iaculitUr. Igicutfighifica- 
re volensi fc efle armacuni contra omuei for- 
luhae impetus,a2 femperparatttmfedefenderc 



contra 6mnes,qui virii ipfi inferret, hoe !rifi|fti 
fuosEquites ornauir. 

Ordo tquiium Cardui Virginis lAdrtA , tnfam- 
liH Bofhoniorum. 



Ludouicus fctundus j Dtik Borb6nius , co- 
:griom'eto Borius, filius Petri pt: mi, qui ih pugni 
Pi€tauienfi , quahi rexloan^es cu'm Anglisco- 
mifit,occubuit,poftquam operam fuam Catold 
V. & Gar6lo V h regi b us dotttra p6|>uIos fftosi 
ipforUitthoftes^commodaffetjreueifiis ex Afri- 
ta,inqriam exetcitdmduxetat cohtiamfideles} 
rlim propter fadiones ihter domiim AUreha- 
nenfem & Burguridicatri tegnumabexitio non 
procui abeiTe videtetur , 6c Burgudus Ordinem 
VeileriSi Aureliaaenfis Hiftricis ihftituiflct,Or- 
diriem Equitu Gar4ui Virginis inftituit , vt ma- 
ititem fuis armis audtoticatem cbnciliatet , qu2 
^idiuitaridos & protegendos G^roluni Ducem 
lAurehahenleni jPhiiippnin CbmiteEbroicen- 
fem,& loaririem Goriiitcm Eng6lifmenfcm,pu- 
pillris Ludomci DiicisAutelianefis fui hepotisi 
totta Burgahdii,qtiieumllefaLieo<;ci'detat,cx* 
ttcuir. Torquis huius dtdiriis eratex aur6 liUis 
c5cisxto jimplexi^pati diftantiafohis cardui,ex 
t|uib.dcpendebat'Ci:ux,Spei fymb^lo adfcripto. 

H6c Ordirie vii?6s nobiles 6rrtauit,cjui fihgu- 
kre ali^uod offieium familiae Bdrbohiae praefti- 
terar»cuius ipfemet magn' Magiftereflev6hut. 

In cliius rei fignum t6rquem fuis infighibus 
addidic , quifotLisliliisCohfituserat in areaar- 
gentea& lubta fiiper fcutuin coloris caeruleij 
ciirii fepigcapheSpei, 

iEmblemate ifto,exliiiis.&:carduisc6pofe6i 
jbuX LudouiCuS cohftantiam faam fignificdrc 
voluit :n omnibus aduerfitatibus ; quaeipfi feue- 
nire poiTent, cu fpe maibrisprdfpeiritatis : (ic^ui- 
dem carduus cum foliisfuis {jungehtibus referc 
aflli£iioheiti,& Ifliuffi.ciuod feiiipeiffoliaviren- 
tia hdbet,fp6m, cuius omni tcmporeajpudanti- 
quoS hota hierbgliphicafuiti 

drdoEcfuituni S* AndreACardm&^HtAinrt' 
pioScottA. 

Hugo,rexScoticE, cuih iii eo cllet i vt coilaH^ 
fignis curn Althelftamo rege Anglofuro deccr- 
hereti , confpexit ih ck\o crUcera prselucidara 
eiuS figiiiaE , iri tjua S AndreaS martyriiiiii pro 
Dd.mno n6ftfo perthlit. Qiiod bohi augurij 
l6GohabensjCUm hoftecongreflilseft j crimquei 
Vi(S:uhi ihtefemit i csfis omhibu^ ipfiiis c6- 
piisj 

IniTiemofiahiiiuius victori^ i quaittribti- 
htierat, vt vetifimile eft, per rinerita glof iofi hu- 
iusApoftdh, Rex voluithariccrucenxinfigni- 
bdsfuis inprimi, &dcpingiintexilliS , qUJpin 
ipfius eitercitu ferebant ur: quod eciairri num R.e- 
gesScotiircligiofeobreruarir. 

jiinc origihem tf axit dtdo Equitum S. AiJ- 
diitjej qui celebtiS eft in hoC regho ; quamuis iUi 
vulgo EquiresC atdiii alppelientUr. 

Infignia: & moneta Regis ihcliiiafunf in for" 
qiie hwUs Ordmis Caidais referca s cohi hoc 
■ , s " - clogic 



,1 Ok lilNVM ^ 

' thpo ,iJmommpanelacefit : quoniamnemo 
carduiim contredVarcpotelt,quinpungacuri 

Torquis hic contextus eft ex fune aureo,plu- 
ribus nodis contorto.quib.infita funt folia car- 
duij&hifce in ima parce aihgata eft imagoS. A n- 
drca?5pr£ fe ferentis crucem (ui martyrii. 

Iniigniahoc corquecircudacafuntleo rubi- 
cundus, antiquum 8c primum fymbolura regis 
Fcrgi in endromice csrulca,duabus rubris Hne. 
is ad oram fimbriata, cum duobus ordinibus lii 
liorum irrctitorum e regione fili aurei j quod 
Carolus M.ignus ei addidir,in fignum fcederisj 
quod percullic cum Scotis&regeAchaiorqui 
hodie etiamnum fuper eft. Nam ficut leo eft in- 
figne huius regni.' ica lilia. funt Galhae , cuius rex 
crachiclmperacor , quivc magisconfirmaret 
hancamicitiam iureiurandofanciram , circulo 
corona: Scotias quatuor Hlia aurea adiunxitj 
eumquatuorcrucibus pariinteruallodiftanti- 
bus,lihis tamennonnihilextantibusjvt totior, 
bi conftarec , Scoros tune obferuatione religio- 
nisChriftianaB, & integricate fidei excelluiffe. 
Quidam inftitutionem horum Equitum tribu- 
unt Carolo Vl.regi Gallise.qui antiquum foedus 
Gallorum cum Scotis renouauit, quemq; amnt 
gratirudinis loco pro auxilio,quod Scoti rebus 
deiperaciilimisipfitulerancilloruminfigniafu- 
isauxifte. Prior tamen fententia cercior eft. 

Inter Scotos etiam floruit Ordo Equitum 
Rurs: cuiusinfigniaerancduothyrfirurs aut 
cardui, a quib. dependebat imago S. Andre» cu 
fua cruce.De iliius origine nihil repericur, 

Ofdo tquitum S.Maridi,aut tUphanti. 

In Dania floruit Ordo, quemferunt inftitu- 
tumfuifle a patre Chriftianiregis, quihocre- 
gnum tenet. 

InfigniaiUius funttorquis elepharitis confi- 
tus,qui turres &arces dorfogerunccum calca- 
cibus incertextis,& infra habent imagmera Vir- 
ginis Mariseradiis circumdatas.cui paruum nu- 
mifma aureum adhzretjin quo rres claui fculpti 
funr , cos , quibus Chiiftus cruei affixus fuit,re- 
prrefentantesi 

InfigniahorumRegum,qu£E funt tres leones 
i^iridesin areaaurea, iachrymis fanguineisaut 
:ordib.hominuconfiti,hoctorqueambiuntun 
Casterum regesDanise citulumElephantihuic 
Ordini tribuerunt , eoq ; fua infignia ornarunr, 
juoniamhoc animal proxime adnatufaraho^. 
ninis accedere& omni virtucumgeneirepr^di. 
um elle videtur,vt fortitudine miiirari , proui- 
ientia,religione, pietate&clcmentia regia:in 
:um finem, vt qui hoc Ordinedecorarenturj 
nemores eflent,fibi operam dandam,vt his vir- 
utibus eo magis exceIIant,quonaturahominis 
Jeftiis eft exceilentior, 

OrdoEquitumCypri^ 

Domus Lufignana, quae tot regcs & Princi^ 



'tLItAklVM? 
pcs orbi Chriftiano deAit, ihphmJsiregnoIeiro- 
folymx,ArmeniaE&Cypri,initiahuiusOrdinis 
ptJfuit,qiiamuis ignoretur , quo tempote idfit 
fadum. 

Infignia ipfiuj eraht torquis atiteo fune con- 
textlis cui implexi erant magni chara<aeres:fub* 
tus pendebat gladius , cuius lamina erat argen- 
tea,& capulusaureus,qiiam hocfymbolum am.; 
biebac, Prd inttgritate tuendaiYt ii,qui in huncOr- 
dinem adfcripti eranr,difcerent , fibi nUhqUam 
prxtermittendam occafionem , qua fe genero^ 
fos&fottesdedarent, «juohiam ineumfinem 
gladiiim geran t,atque vt toncordife & amiciti^ 
nexu inter fe colligati eflent,pro defenfione pa- 
triae & terrae fanax. Infigniagentis Lufignaho- 
rum einftafunt hoc torquei 

Ordo Equitum Columh & Rationisin Cdfiilid, 

Ioanndsprimus,rex Caftili3£,vtauIicosfuos 3^ 
& nobiles ad egregium aliquod &fuoordihe 
dignum facinusaggrediendum excitarer, hunc 
Ordinemadinuenit, an.yCCC.Infigneillius 
eratcolumba , aquapendebattorquisaureus, 
radiis folarib.intermixtis. Huiufmodi torquesj' 
€um eflet Segobia; ea die , qua celebrabacur fe- 
ftumS.Iacobi,magnonumerodiftribuicin remi 
ploeachedrali,quosmuItiscume£remoniis & 
folennitartb.ab altari fumfit,& iis,quos in huac 
Ordine cooptare volebat,dedit,cum libro Co- 
ftitutioniim,quas3biHisobferuarivoIebar. 

Idera Rex alium Ordinem inftituit^quemRa^ 
tionis appellauit,minus illuftrem priori, ad qul 
nbbiles inferioris notxad'mifit,quitamen ftrc- 
huosfepr^bebantin exereiciis milicaribus,vt in 
haftiludiis,& fimihbuss 
Ordo Draconis interGermakes & Hungaros, tufinl 
inBo«mia,&difciplinaruminAufiria. 
Imperator Sigifmundus rahto zelo prbhio- ^4 
vendae religionis Chriftianaeflagrauic, vtnon 
tantum muItispr|liiscumTurcis decerraric,de 
quibus fspius infignem vidoriam reporcauic: 
fed etiam ipfo foilicicance dub generaliaConci^ 
hahabitafuerint, vnum Conftantis j alterum 
Bafile^ , adextirpindas harefes^fchifmataj 
quibus turic Chriftianus orbis > atqueinpriinia 
Boemia & Hungarialaborabari 

Pro cumulo huius fu£B pietatis Ordintm mi; 
litaremDraconis inftituit,quem fic norhihauicj 
quoniam Equites iy mboh loco geftabant Dra- 
conem pracipicatum , vcteftarencurjdracones 
Eeclefiam deuorahtes, nempe fchifiiia &h£Ere- 
fin,ijpfius operafuifle vitftos & proflracos. 

Hieronymus Romanus ait, teihpore iegi^ 
loannis & ImperarorUm Sigifmuhdi atqUe Al- 
bcrtii tresOrdinesifluftres & infignesinGer- 
maniafuifle,quosomnesM0fes quidamDidai 
cusdeValera,Hifpanus,propteregregiamfaani 
virtutem & fortirudine ab Alberro obtinuerit, 
nempeDraconicu,tanquaaregeHungari2:Tu- 
finum , tanquam a rege Boemiai, &torqueni 
©rdinis difciplinarum,candida aquila ornaf um 

(quod 



« Ve Ok 

(qnod eft infigne regumPoloniaejin area rubra) 
tanquam a Duce Auftriaj. 

In hiftoriis Hungarias fic mentio Equitum 
Hungaricorum, quorurainfigneeratCruxvi- 
ridisalligatapalliococcineo. , 

Hieronyraus Mcgiferus , Hiftoriographus 
Archiducis Auftri(j,in tradatu,quem de tribus 
Equirum generibus compofiiit , fcribit i hunc 
Ordinem ante ducentos annos fiiifle inHunga. 
ria inftitutum,vt Turcis eam oQCupar e volenti- 
bus refifteret. 

brdoMilituminSuecia. 

35 Cura, quam olim reges Sc Principes Gotto- 
rum pto perpetuando in futura fecula honote 
& gloria,quam armis acquifiuerant,geflerunt, 
confpiciturin ipforuminfignibus j vexiUis 6c 
fcutis,qujE pluribus locis in Flandria Auftrah in- 
fculptarehquerunt , in magnificoportu Angb- 
vis,quain vrbe reges Suecisebelh & pacis con- 
fiha capiebaht. 

Hodie etiatii vetufla infignia praeftahtium vii 
rorum,qui ohm inter populos iftos floruer unt, 
rupibusincifaordinealphabeticbcernuntur. 

Hi reges oHm fymbohlocohabebaht duas 
Virginescorohatas, telaaureavefticas, quafe 
mutuo compledtebantur ih virenti falturgloria- 
ti fcihcet formofis nympKis &deabus , quae il- 
lam prouiriciani frequentabant. 

Poft ahquot fecula hihilomirius Principes 
Sueci£c prb infignibus accepeirunt tres coronas 
inareacxrulea,propterimperii ipforum ampli- 
tudinem, magnificasexpeditionesbeliicas , & 
inexhauftam metallorum copiam i qus in illa 
regione reperitun ^ 

Poftquam ad rchgionem Cnriftiariam con- 
uerfi fuerunt,ad imitationem aHorumPrincipu 
Xhriftianorum drdinesmihtaresinftituerunr, 
quorum ahqui pro irifigni habebanttorquem 
auteum ex complurib. Cherubinis & Seraphi- 
nis inter fe contextis compofitum , patriarchaU 
cruce intermixta,& Chrifti imagine ornatum. 

Ordo Equitum Enfis&Balthei in Suecia. 

AHus Ordo eft inSuecia,quiEnfiferorurii dL 
3^ citur,quoniatorquisipforumerarmunitusen- 
fibusaureisbaItheocolligatis,quimucronibus 
cruentiscolliderevidebantur.-quodfuitfymbo- 
lumiuftiti£e&armorum:quSBfuntdus colunat 
",regni.Infigne ipforum eratclypeus aureus , cu- 
ius vmbo fubrufus, adpi£tum liabenj leone fla- 
vum & repentem.&circucurii trescoronasre- 
gias,cumtottintinnabuhsrubris. Supra hBUC 
clypeu erat galea,corona murali argentea redi- 
mita,&viridiplumarum fafciculote6la,ex qua 
duo vexilla argentea ptodibat,qu(j in fuis linteis 
gallos rubros depidlos habebat.Ex quo haec re. 
gio religione mutauit,hicOrdo prorfus interiir. 

Ordo Equitum Spica in Britannia. 

.JJ7 Francifcusprimushuiusnominis, DuxBri- 



I G I N E 

tanni£B,fihusIoannisquinti, & nepos loannis 
quarti,cognomento Conqueitoris, qui primos 
hunc Ducatum in familiam Monfforciorum 
tranftulit , quae a magno illo Euerhardo Mom- 
morencio originem trahit , inftituit anno MC- 
GCCL.OrdinemSpic^.cum vtmemoriam aoi 
fuihonoraret , tum vt nobilitatem fuam tanto 
magisdecoraret. 

Cooptatis ih hunc Ordihem dedit torquem 
conrextnm fpieis frumenti, & laqueis amorij 
coUigacuro,pedicuhs retrorfum ia6tis: ita vt co- 
ronain Ccreris quodamraodo referrer. 

Ab hoc torque duabus catenulis pendebat 
muftela alpina fupra coUicuIum viridem , cum 
hociymboloioannisC6queftOris,.4w^irc,quod 
iignificabatahimam pui:am &generofam. 

Hocaninial,teftePlinio, tam ftudiofumeft 
puritatjs.vt venatoribusipfum perfequentibm, 
& illo iri latibulum fuum fe recipiente,fi ingref- 
fum fordidurii iriuehiai:,malit fe capi,quam inil. 
ludirigrcdij&fepoUuere; 

Anna, filiaFrancifcifecundi, DucisBritan- 
hije,& M argaretha Foxia, filia Gaftonis Foxii & 
Eleonorae reginae Nauarra: , fimile fere fy mba- 
lum vfiirpauir,nempe hocMoripotius,Qmd ho. 
dieq; in arce Blasfenfi cisrnitur. 

Hic birdo Equitum Spicsdefiit , qubJido 
Ducatus Britanniae iregno GaUia annexus fuit 
per matrimonium modo diftae A nnx cum Ca- 
rolo VIIl. & hoc mortuo, cum Ludouico XII. 
rege Gallis, 

Ordo Equitum Lunn crefcentis inter Andega- 
uenfes & Siculos. 

Rehatus,DuxAndiuih&RexSiciliaj,Nea- 
polis & lerofolymas , inftituit huncordinem in 
templo S.Mauricii , quod eft cathedrale Andc- 
gaui^&aUeftis in eumdedirtorquemanreuro, 
cuialligataeratLunacrefcenSjCumhocfymbo- 
\6,Gloriacrefcens. Nemoin huncOrdinemcoo- 
ptabatur, quinprius illuftreahquodfortitudi- 
nis documcncum dediffet;q>cognofcebaturej 
numeroprsEhbru.quib.inteifuiflet, &illadefi 
gnabantutbacUlis,quorumfingulaannuloabi 
pfoTijcoIlocumfafciolapendere inclula eranr 
PrimihocOrdinedecoracifueruntjIoanne 
fratcr primogenitus Rrgis fupradidi, quifiif 
Dux Lotharingix & Calabriaf, Vicecomes Bal 
lorenfis,Eftagius,BertrandusBeilouafius, alii 
quorum nomina inueniuntur in templo illoS 
MauriciiAndegauenfis. 

Equites huiusOrdinis renentur ex ?quo pat 
ticiparefortunjefecundae&aduerfasvnius&al 
terius,&fibi mutuo opem ferrc in omni neceffi 
tace,neq", vnusalterum armis tedere poreft. E)! 
tindafamilia Andcgauenfi per mortemhuiu 
RegiSjhicquoq-, Ordointeriir. 

Ordo Equitum Nauts feu Concha. 
Galliolimf.;ritiflimierantarmorum,&inii 
valdeexercitati, tcftePacato, Apolhnari,&5 

Renat 



\ 



O R E) I N V ivf M 

flatd & tanto ftndlo dedifi etant rei nautics > vt 
decreaetintji Yiquam vrbem coiiderentjin qiia 
habirarentjNanem illias infigne futuram. 

lidem hiaUiStores exiftimaiir, quod hailcar-, 
tem a Gepidis didicerlnt, qui oHtn totum Ocea- 
num Getmanicumtenuerunt,in quoifafe exer- 
cuerunt , vtomtiibusahisgentibuspah-narhex- 
peditionibus tfanfmariilis pi&fipuerint. 

In caius rei teftimonium S, Ludouicus fno- 
netam quandam nauis & conichis marinis figna- 
uit: quam etiam confirmat Ordo EquitUm itl 
Gailia , qtii pro infignigerebat diias naites nigri 
coloris ia fcuto aureo exconchism^i-iniscon- 
texro, in quibuserantduce Luna^dimiJiarx co- 
loris rubri, in memonam tot viftoriarttm , qlias 
Galli de barbarisin Orientr fepOrrarunt,&:fi- 
gnorum ipfis ereptorum , qua; figura huiusaftri 
nodurni notata erant , oaod TurcarUm infigne 
ell, ficur aquila R.omanorumfuit, quiilludab 
anriquo Byzantio mutuati funf , quod Lunam 
proinfigni habebar,quemadmodumLipfiusaits 
fe obleruafie ex Busbequio,& numis quibuf- 
darh antiquis , in quorum pbfticaparte erat Lii- 
rja dimidiara, cum hacinfcnptione,BYZAN-> 
TION, 

brdo S.Michacitsin GaUid^ 

Lndbaicus XI. morero,quo magnates tof- 
<iuem aureum geftare {b!ent,a Romanis ad Gal- 
Ibs tradux!t,q'.iando, vt atiilof eft Gaguinus, 
Calend.Sextil.MCCCCLXIX.Ambafi^Ordi- 
neni S. Michaelisinftituit , quem Pleffiaciapud 
Cve^arodurium Turonum nouis conftitutioni- 
tusauxir, &iis,qnoSineuffl recepit,fymboh lo- 
co deditcorquem auream, cochleisinter lecol- 
lig.itiscoceXfum.ad fimilitudinem earum, qttas 
Senatores Romani cxrerius nonnihil promi- 
iientes brach:o,goftabat,cumhocfymbolorl»^- 
Himfi tremor Ofe<f«^.exemplo patris Caroli VII. 
prduocatus , qui in fuis infignibus imagineiri 
MichaeliS Arcnangeligeftabat, eumRothoma- 
gum ingrederetur : quod is fingulari miraCulo 
vifas fuiftet in ponte Aurelianenfi ,defendens 
Vrbem contra Angloseam oppugnantes. Initio 
tantilm triginta fuenmt huius OrdiniS Equites» 
ex piimarus & virtute prjecellentibus virisledti, 
«juorum RexmagnusMagiftereilevoluir. 

Qui in huiic Ordiriem recipiuntur, peculiari 
promiflb' fe obIigant,quodR.egidi<5laaudien': 
tcs efte velipt.nec f)o(runt ex eb expungi jUifi 
propter crimen hsreleos, aut Izix Maieftatis, 
aut fi ftationem fuam in bello defefuerint, 8c 
{)erignauiain fugetint. 

Vno ex ilHs defnn6to,cumaHusinipfiusIo-' 
tum eligendus erat,id non fiebat votis&fuf- 
fr:dgii:,fedfchedulisfcriptis, quas yeneubdllotas 
feu calculbs appellant. E:e in peluim mitteban*; 
tur, ac pofteaa Cancellario numerabantur. Cui 
f lures futFiagati erant, is a Principe in locum 
demorcu! rccipiebatur,his verbis ; Ordo tefratrerri 
& fnddem agnofiit: q^iapropteriibihunctorquem tra- 
flit,qum vf diu geftes,faxtt Deus. 

Qu.ibus di6iis ynumquemque Equituiti iti 



i L I T A R i V M;' l| 

fignuamicitiaEofculatuf. HicOrdohabet/iiUn^ 
Canceiiariuni, Thelaurarium, BacuHferum,S. 
MichaeHsdidtum, &Graphiarium, quicatalo- 
gum nominiim &prscIarefad:orumEquitum 
lernar. 

.Reges noftri hoc Ordineetiam Principes eX- 
trancos honorantjin teftimonium amicitia?, qui 
fi lchoftesdeclarare velintjtorqUemremittunti 
Vt fint libeiri a iilramento ptaeftiro. 

OrdoBquittimS.GeorgiiinCarinthia^ 

Rodolphus I-Iabfpurgenfis,qui primus exfa^ '^^' 
milia Auftriaca ad Imperiuro euedtus fuir, vc 
Hungariam,Syriaffi & Carinthiam contraarma 
Turcafumj quicxitium iliisminari videbantufj 
defenderet,inftituitOfdinem S. Gcorgii,&ge. 
nerali ilHiis MagiftrovrbeminCarinrhiadedit 
fitu amsnanijvr in ea ordinafium fiiufn domici- 
lium h,iberet,eumque dignitate Principisho- 
norauit. AdhKC voIuit,vt Epifcopus illius vfbisi 
qui ex Auftria Venerat 5 ab eo quoad teriiporalia 
dependeret , vria cum Canonicis j qui propterea 
inarcemtranslatiftierunf j&ininfignibusgen- 
tilitiisrobram Crucem S.Georgiigcftarunt.Af- 
que Vt nib,!l deeiretfplendori huius Ordirtis,Im- 
perator ipfi contulit arces & dominia ropaf cha- " 
runi Cranichbegi recens occifofum curaipfo- 
fum fan1iIiis,nempeterritoriaTiaiitmansdorfi 
fin,ScharfFeneckii&S.Patonil!a&. Befnhardus 
Luxemburgenfis in Hbro,quem compofi^iit de' 
Ordinibus Milifaiibtls, ait, Ordinem S.Georgii 
fuiile inftitutum a Papa Alexandio VI.& Maxi- 
mihano Imperafore contra Turcas : cuius infi- 
griia f ueitint Cm% a;urea cUm corona in aniiulo* 
aureoi 

Ord() Cfucit Burgundicd iri regHo funetaHo. 
C^roltis V .Imperator & Rex Hilpanise, poft * 
quam Muleallem, Regem Tunetanum,in liium 
fegnum reftituifl:et,quiab irtfigni illo pirataBar- 
barolTa inde expulfus facrat , Turtetum , viiStor, 
folerinipoffipaingrefllis,paludameritoami(5I:us, 
lupra quod ciilx Burgundica erat, quam iri bello 
geftare folebat , cum cfTetmagno & excellb ani- • 
mo, qui omnitiffl beneuolentiam fibi conciliare 
VOlebat , & viros fortes ac ftrenuos , qui egre- 
giam in hoc belloipfi operaiin natiauerant , prjB-' 
mioornareVelletiinftituithlincOrdinem Cru- 
eis Burgundics ,anno MDXXX V. die S.Mari^' 
Magdalenae:cui cruci igniariurnaddidit,quod 
fcinrillas ex fiHce eIiciebaii^>cumhacinfcriptio- 
nQ^tarbaHa. 

Ordo tquitufn S. Stephani iri 'EtrurU. 

Cbfmus Mediceus, Dux Florentisej anno M- 41 
DLXI. inftituit Ordinem S. Stephani Protb- , 
maftyris eo die,quo pugriadie VI. Auguft.ad 
Marcianumcommifla vidofiam obtinuerat:eo. 
demque artno, Calend. Febr.Papa Pius IV.eum 
confirmauit, con cedens Equitibus huius Ordi- 
nis omnia priuilegia, qua: habent Melitenfes, 
fub regula S.Benedidi, haclege , vcquiin hunc 
Ordinem cooptar entur , votd charitatis, caftita- 
tisconiugaIis& obedienrisefe obHgarent,&ef- 

b fenf 



S4 D O R 

lent nobili genere , ex legkimo thoro procfeari, 
arque inprimis Gatholici, &: nullainfamixiiota 
alperfi. 

Geftafic togam vndulatara candi4i coloris, 
.cum cruce rubra ad finiftrumlatus.quspalliis 
iprorum & vcftibus quotidianis^ictextaeft.Offi- 
cium ipforuTO eft , arma gerere terra matiqj pro 
defeniione fidei Chriftianae, redimerecapriuos 
Chriftianos , fubuenire paupcribus, 8c quotidie 
centum orationes Dominicas & totidem faliita- 
ciones AngeIicas,orditiarii exercitii ipiritaalis 
Ibcro , recitare: quibiifdam tamenferiis (oleniii- 
busnumetumduplicarit, Quando aliquis e^ i* 
pforum fodalitiomoritur , centum apudfe ora- 
fio.nes Dorainicas & centum falutatiolfics An. 
gelicis aat Officium mdrtuorum reeeftferc te- 
fientut". 

Magnus ipforum magifter eft Du^ Floren- 
tis: forma Crucisipforum cft Melitenfifimilis: 
habent quoque presbyceros & Fratres toini- 
ftrantes» 

OrdoEquitumS.SpiriminGa&iie. 
44 Henricus III.rexGalliae& Poloniae,ihpet- 
petuum pietati&&gratitudinisi€ftimonium pro 
beneficiis , quae a Deo acceperat die miflionis 
; Spiritus S.cum eodem die fuifretele^tusinre- 
gem Polonife , Fratr i defuodto C^rolo I X. in re- 
gnum Galliae firccelliflet,& hanc lucem primum 
afpexiflTet : inftituit hunc Ordinem Spiritus S. 
anno M D LXXiX. Calend. ianuar. Luretiae, in 
templo E remitarum S. Auguftini. 

Hic ordo fHitmftitutusproextirpandishs- 
refibus,& amplificanda religione Catholica, A- 
poftoIica& Romana. 

Rex ifte voluit j vt Equites in csremoniis ge- 
ftarent pallium holofericum iiigrum , liliis & 
' Bammulis auteis & argenteis acupidiscOiifi- 
tum,cum magnO torque aurco,liliis &flammil 
lis intertextis ,in cuius extremitate eft crux Me- 
literifis^qiiaein mediohabetcolumbam. fextat 
hber peculiaris de hoc iriftiturp,quifatis eft Vul- 
garis. 

Ordo Equitum fdcri fanguink tiomifn nofifl 
lefuCbriflfyMantu^. 

4 5 Vincentius Gonzaga , quartus Dux MantuJK 
& fecundus Msntis-ferratijinftituit hunc Ordi- 
nerri,anno MDCVIILin nuptiis fihi fui Franci- 
fci cum Margaretha Sabauda , pro defenfione 
& propagatione Religionis Chriftianasjalledlis 
in hunc Ordinem viginti Equitibus s quiordo 
fuitconfirmatusaPapaPauIo V. , 

Qupniam veroEccIefiaftici f epli S. Andreje, 
quod"eft Mantuae, credunt, fe habere partem 
fpongia: Domini noftri,&tresfanguinisipfius 
guttas,aS.Longino,centurione&Martyre,col- 
ledas,Dux Ordinis fuitituiumindefumfit,cum 
hac epigraphc : N/fcj/ ifio trifiereceptv, Tor<|uem 
conficicurauitexvirgulisaureiscolligatisjfupra 
quas eft ignis,interi1iixtis aliis particulis,quibus 
haec verba inlciipta funt j Domine pro^afti : hoe 
fymboloindicare volens,eos,quiin hunc Ordi- 
nem adfcripti eflent,in fummis aduerfitacibus 



I G 1 N 1 

fibi ni utuo fidem;praftare,& inperpetuaamici- 
tia atqueconcordia viuere debere. 

Ordo Equitum B.Virgmii in Monte Carmehy 
& S.la^ari m GaUia. 
Sub initium hufus Tra€tatus di£tum eftde^ 
coniundione horia duoram Ordinum, S.Mau- 
ricii & S.Lazari inSabaudiajiedEquitesS.Io- 
annis obtmuerant etiam a Papa Innocetio VIIL 
vtOrdo S.Lazari cum fuo quoqi in Galha con- 
iuDgeictur : quod durauit vlq-, ad Amarum Ca- 
ftum. Hic cumcflet EquesS.Ioanms & magnus 
Magifter Ordinis S. Lazari conarci s eft efliccrc, 
vc bona, qua:^ adfodalesluospertmebant, ipfij 
rcdderemur. 

^ Hunc jpfius conatum mors intercepit-: fed 
nortra siate PhilibercusNereftaniiSi,non minus 
piecace & modeftia,quam robore & fortitudine 
pr^celiens,veftigiaanteceflorisfuifequutuseft, 
quamuis non eflec Eques S.Ioannis , v c iUe t atq,- 
in hunc finem Romamprofed;uscftad Papam 
Paulum V.vbi voti compos fadtus eft, atq-, iiafu- 
per obtinuit, vt Equitcs GalliS.Lazari nomina» 
rentur Equites B. V irginis montis Carnseli & & 
Lazari: & vtpro infigni incollogeftarentcru- 
cem violaceam,in qua eflet imago&.Viiginis» 
& alteram lateri pallii ipforum attcxtam , ciui- 
dem coloris & figur^e» 

Ordo Funigera, vel Emis infiitmus ab Anna 
Srttannka,regina Galli£. 
Quemadmodum Anna Britariniea-, regina, 
fponfa Caroli Vlll.Princepsfuit cafta & virtute 
praeditaiitafeeminas honeftas & virtutis ftudio- 
ias magni (emper fecit , quarum merita vt magis 
honorarer & debitis praemiis afficeret , inftituit 
OrdineiTi Funiget^, ad imitationem Regum, 
qui mukos Ordines Equicum inftiruerunt, 6c 
FcBminis illis funededitjlocofaicixauttorquis 
equeftrisiadmoneris eas,vr viuerent cafte &fan* 
<ae , & funium ac vinculorum lefii C hrifti fem- 
per Aieminiflenr. Ip(amet,vtifastarito magisad 
virtulem & reuerentiam huius funis aut funige. 
tx ftimularet , fcutum fiium, IiHis Galli« & mu- 
ftela alpina Bdtanni^ in terfe6tum,eo di cumde; 
dic, quemadmodum Reges hottti fuis fcucis 
tor^ucs fuorum Ordinum S.Spirirus &S.Mii 
chaelisprsteXunt. 

Equites a Pontificihuf infiitutk 
Sumhii PoritificeS multos Equitum OrdinC^ 
inftituet unt , nempe lefu Chrifti , S. Spiritus , 
Petri, S.Pauli,S. Georgii,Pap£e Pii,Lauretans,Sj 
AntoriiijIulii&Lilii. Atquehorumtquituma- 
liifuntEcGlefiaftici,aliilaici,omnesftipcndiarii 
l^apae,crucibus diuetfoium colorum a feiriui- 
cemdiftin£ti. 

Equites lefu Ghrifti geftant crucem rubram, 
qualem Equires ciumem hominisiriLufitani* 
geftant, quae iimbo aureo includitUri Primn» 
eos inftituit Pap loannes )(Xii.Vt tiadunC 
Francifcus Taral:a,& loannes Confetrius in de- 
fcriptione priuilegiorum Mendicantium.. 

Equites S. SjCrituSi qui RomacfratresXeno- 
dochii Spiritus S.dicuritur jgeftantCrucem can. 
didam fuper Inis togisautpaliiis, Eramus A20- 

liu» 



OllDINVM> MiLtTARlVMr 



iiils ait ) in Saxonia quoque Ordineni cfle Equi- 
tum SpiritusS. 

Leo X.inftituic Equires S.PetficbiKtaTuf- 
cas, vr refert Alphonfus Ciaconiiis in, hifloria 
i^ontihcum &c CardinaIium.'quoS iPapa PauluS 
lll.conhrmauit. 

Equites S.Georgii audtorcm habent Alexari- 
driuu I V* 

Papa PiusIV.annoMD LX.inftituiteos,qiil 
ab ipllus noniine appellantur, quos voluit o- 
mnium Imperatorum 6(:PrincipumOrdines,af- 
qne ipios EquiresMelitenfes^intecedere, quo- 
nia.m erantipfiusdomeftici &commen{ales. 

Sixtus V.antlo MDLXXXVL inftituitEqui- 
tcsLaurctartiS. 

HxQ fumthatittt di£ta fiht de Otdinibns E- 
«^idtUmjqui aliquod nomen inret Chriftianos 
obtimierunr. StarutotulTi Sc conftitationumj 
quasriogulihabueruntjparticularemdefcriptio* 
liem Le(iior apud audiores inuenieti 

iNSTiTVTlO ORblNlS B^ITVM 
militiii Cbriftian^,fa6ia a Duce Niuernig, 
dnmMDCXX. 

Sequuntur ftatufa Orditiis Iquiturri rriiiiti^ 
Chriftians , fub tituio B. Virginis & S. Michae- 
lisjinftituti a Carolo Goiizaga Cliuenfi, Du- 
ce Niuernio & Rethelenfi, P^tricio Fralicijej 
&c. Sc Adolpho , Comite Althamenfe, Scd Ol- 
inuzii j metropoli Mofaui:^ , die Sabbathij 
XVIL Noueinbr. M DC XVIH. Scpoftearece- 
pti & affumpti VienUae in AuftKia,die Veneris 
VIII MartiiMDCXIX.a tnuLtis Principibus & 
dynaftis diuerfaruni nationum itl eum finem 
congregatiSi 

Hic Ordo pro bafi habet diio pfajcipuaLe- 
gis diuin^ prscepta , Amare Deum tsto corde&to- 
taamma:& proxtmumficut feip^fum. Scopujipfius 
tftjpacem & concordiam ittcer Prineipes 8c 
populos Chriftianos fancire* & ex infideliutil 
manibus etipere eos> qUi ab illis oppfimun- 
tur< 

Omhes Ecciefiaftici &Laici,citiufcunq^iia-^ 
tionisjn hunc Ordinem recipipoterunt , modo 
iis,qu2fequuntur,quaiitatibu$fintptsditii 

iiL 

Pfima eftjvt Candidatus hmus Ordinis 
Vita 8c moribusprobus,inculpatus,nuIla infa- 
mia notatUs,ncc fupfafacukates, quas habet,- 
obaeratusj 

Alfera vf fif legitimo mafriniOfiid ptocfe^- 
tns, exceptis filus naturalibus Imperatotumi 
Regum & Pf incipum fupf emof um* 
V. 

Tertia,vt prdbet, fe nobiligetief e hafuni,vf- 
que ad quartam genef ationem,aut demonftrer< 
fe aut patrem fuum fupremua militis ducem 
fuifte,auf aham eminenfem dighitatem fuo tne.; 
tito & virtufe obtinuille* 



yl 



QUarra,vt arinum aetatis duodecimutii coiit- 
phuerit,antequam inhunc Ordinemadmitta- 
tur,& dectnmm o£tauUm janteqUam ahquod 
taunUs ipficommittatun ' 
VIL 

HicOfdoconftabitcapite,duodecitti ccettd- 
biatchis,fepfuagintadoobuscrucigerismagnae 
cf uciS, comrnehdatoribus 8c Equitibus; 
VIIL 

Quoniam fundamentiirn Bc fcopUs modo di- 
£ti Ordinis defideriura in qUibufdamprEeftanti- 
blti 8c fortibus virisexcifarepotericeUmcapef- 
fendi,quibus forte deeruht certa&indubicati 
fuje nobiUtatis documenta,ilhihafmorum{o^ 
cietatem recipientufjhiodoahisjqucerequtfun- 
tUf ,qualitafibus inftru6ti fint, neqUe quidquam 
commiferint,qUodOrdihi defoget*arque etiam 
fuis iheritis & officiis Ordiniprjeftitisexgratist 
ad maiof enl dignitatem peruenire poterunti 

, ix. _ 

In hoc Ordihedidetiaolficiaconfticuehtuifj 
quorum afiqua Crucigeri .magna; crucis, afia 
Commehdarores & Equites, quaedarh fratres 
feu focii arfflofUmjfeciiHduni officioftUTiillo- 
fum dignitatetii exefcebunt: pfoiit fpecialius 
defefmihabitUf ih prifflo Capitulo geheralii 
quod intf a tf ierinium celcbtabif ur , eo loco , de 
quo iritef ipfos c6ueniet,& quiaptiffimus vide- 
bitur ad eledionein fupfadi£liCapitis,& a,ho- 
f itm prscipuorum Officialium OrdiniSi 

.'. . ... '^- , . V ■. 

Qui fele ofFerenf , vt in huhc Of diheiti rcci- 
piantur , iheUm tanqUam EqUitesadraiftentufi 
Vt poftea adaliasdjghitateseuehantUrinihilo- 
minus donec Capirulum genefale fuerit coh- 
Uocaf Um, f ecipi pot erunt ccehobiarchas, Cruci- 
geri magnj^: Crucis & Commehdaf ores j Vt Of- 
do.viris dighisiqui ilia mtinera adminifttertts 
cOinpleatur : fed pOft illud Capitulum genetale; 
riemo, quariiuisetTiinentilocdc6{1;itufiiS,alitei! 
qua pef gradusiriododiddiineitcooptabitufi 
XI. 

Recipiehdus in huricOfdiriem.poftfaAani 
exhoraologefih,in teropluiti aUtfacelluaduo- 
bils fenioribus Ofdinis j quiin eo efuhtj ifitfo- 
ducet uf , & in genua prouolutus , firte gladio 8C 
pallio ab iifdein cOram eo fiftetur 5 qui Of dihem 
ipficdnfeferidipoteftatetn habebit,quipfiusfa» 
cfameritum j cuius formula ad calcem hofum 
uafutorum fubiicietUf jab ipfo exiget: deiride 
habittim infra defirf iptum , gladium & Crucem 
ti dabitjipfitmque ampledtens dicet ; Uecipimm tt 
iH Ofdinem Equitum MitititiChriJiiaha ifubtitutoB^ 
Virginis& S.Michdelii,vtipforum intercef^ioneS.Tri- 
ftitas te torifirtnet tnglofia nomnisfui j ad pacem Chri-^ 
fiidnorunt , & lihetationem eofurH , qui funt opprep ak ' 
infidelibus,AmeH. 

Quo fadto Eqttcsfurget,&duos,quiipfiiiri 
tomitati funf ,ampled:efur j deindecateroso- 
mries Ordiriis focios i qui adef unt; & a duobus 
illis ad altare ducetur,vtMiflafn religiofe audiatj 
& illa di^k eoriimufiicet. 

b i XII.Hie 



t4 



D * O 



Kii. 



Hic Ocdo pro infigni habebit daas Cruces, 
Vnam auream > caer uleo colote pidam , ad ciiius 
ktiis vnum etic imago B. Virginis.IDominum 
noftrum fuis biachiis geftantis ad alterUmS.Kii- 
chaelis-.atq-, ha:ccrux collo geftabitiir fafcia feri- 
ca cserulea , & auro tres digttos lato , ram a Gru- 
cigeris magnae Crucis & Commendatoribus, 
quamE<Juitibus|alteram ex holorerico c^iruleo, 
auro intexto : in cuius medio ciit imago Beatae 
Virginis, radiis anreis circumfulse, duodecim 
fteliij coronatffjDominum noftrum brachiis & 
fceptrnim dextra tenentis,&Lunam crefcentem 
fub pedibus babentis;circa quam erit funisSi 
Rancifci.&ek qUatuorangulis modo didae cra- 
cistotidemfiammseaure^prodibunt.Hscctux 
ad lat us finiftrum paUii geftab ^ tur , tam a Gruci- 
geris magnsGrucis & Commendatoribus.qua 
£quiribus,ita vr, nullum fit inter illis diferimens 
nifi quorundamradiotum aureorunSi 
XIII, 

Die qua cffremonix peragentur, Snicigeri 
Hlagna; Crucis , Commendatores &Equites b- 
mnes kabitum interiorism gerenc eandidum j 
cum gladio argenteo, vagina & zonapandidai 
Crucigeri autemmagns Crucisfuprahabitum 
illum caiadidum dalmaticam ex tela aurfea coc- 
cineis floribus c<jn(perla,maniGis in mediof - 
€t'K,Sc vfque adgenuapropendentem,candidb 
nduldrio fufFultam,& ifgmentis attreis fimbria- 
tam gcftabunc i cuj fiiperiniicient magnum pai- 
lium ruiTum cum (yrmate, candidb ferico futf- 
fuitojlimbo aureo praetexcum,dextrblaterea- 
pprtum afummo adimum , & adhiimerum fu- 
nicuib ciorttortoall;gacum,€um ftmbtiis ex Ceti- 
co coccineo&auro. Pallitim illud kfihiftraat- 
tolletur^ne brachium & gladiiasimpedianturs 
Defuper obtcgetui: pallioloexpellibusarmelli- 
nis maculofis ,quod vfqueadctlbitum defccrt- 
dat» Supra illudgetehc magnum tbrquem dr= 
dinisjqaindecim funibus SiFrancifci& toti- 
^ dem ftellis manu «urificis elaboratis conrek- 
tum,in cuius ima parcc Crux auriia.de cjuapaul- 
lo ante diximus , tribus catenulis^alligabituri 
& in anr-eriori parte niagni pallii alteraillajex 
caeruleo holoferico & auro intexto fa£taj Pi- 
leum kabebunt pellbus armelliniS maculofis 
fartum , euius oraex rubrb cbcco dimidium pe- 
dem lata ericaureo limbofimbriata,quatubr 
locis pari inceruallo dille6tumi& vnciicjue irepli- 
cacum: eocKurnos geftabunc ex cdrio rubro Hi- 
fpanico, qui dimidiam tibiara cegartc, & oibicu- 
lisauceisadlaceraclaudancur. 

XlilL 

Cotiimcndacbres vefti candida amponenc 
Dalmacicam, fericam caerulei coloris, multicio 
candiiio fuffultam , limbo cxruleo fimbtiabm j 
fupra eam geftabuncmagnapalliuni c^ruleum 
vhdulatum, candido muititio lufmltum, cupal- 
liolo exferico candido,infraquod magrio pallio 
anne€tetur crux cxhoiofericocaeruleo&iauro 
intexto. Cothurni etunt txcorio Hifpanico cae- 
tuteo>cum orbiculis e:^ reiico csj;uleo,eadem 



I G I N t 

forma,qua CrucigeroruHD magnjB CrudSitnfd» 
pergeftabuntpileum pelhrum exholofcrico ni* 
gro, cum (pira rotunda ex mulcitio eandido. 
XV. 

Equites fiiprahabitum candidumgeftabunt 
Dalmaticam ex multitio candido , eiufdem cg= 
loris panno fuffuitam, magnum paliium candi; 
dutti vndulatum,fimihter fuftultum,&paUio- 
lum fericum csErulcum , infraquod magno pal- 
ho annedletur cruxex hoiofetico caeruleo ,aur6 
intext9:cothiirnos cseruleos cum orbicuhs ex 
ferico caeruleoipiieumex hoioferico higro,cuni 
fpira cand!da,eiuidem eum veftibus medodi.> 
^is materixi. 

XVl 

Fratrcs armof nm geftabuntih collb fupradi* 
^zm crucem cncaulto pi(3;am, eum funiculo 
contorto ex ferico esr .iiro, & ad finiftrum latus 
pallii crucem ex holoferico tasruleD,quaIis eil 
Equicum , iexceptis fimbriii & texturaaurii qui- 
buscarebiti 

XVll 

in vh^qtiaque prOuincia,ih qua Ctufcifer hia< 
gnae Crncis & tres Commendatores erunt con- 
Ititutiiitria tempia veiraeellaloeisdiuerfisfun- 
daburitar , B^Virgini & S. Michaeh confecrata* 
in quibus tres (acellani Grueem Ordinis geftan- 
tes Miftam omnibus diebusfeftis& Dominicis 
eelebrare tenebuncur^ 

XVIII. 

in iifdem prbuiticiis eric dohiiis i ih qtia con- 
uentus habebuncur , quoties negotia Ordinis id 
poftulabunt,& ii,qui huiUs funt Ordinis,ho(pi« 
tioexcipieniur* 

XlXi 

in Vnbqtiotjueduodecim cfenobiarebatuuitt 
Academiaerigetur pro infticutioneviginti quini 
<|ue iuiifehuiri Equitum , eum in jbonis moribuSj 
tuin fcientiis &exerciciishoneftis jquiquandd 
ttienhiuth aiit alicjuanto ihinus in iis fuerint^ 
iter facere , aur in hauibus Orciinis mari fe com- 
hiittiere tcncbuntut. 

XX. 

In fupi:adi£tispcouinciis «jubtannis^facrodic 
louis , fex paoperes easrulea vefte , in nomine B; 
Vi ginis, cres rubra,in nohiine S.MichacliSjtreS 
cirierea iri hohiihe S; Franciiei donabuntur; 
poftea Crucifer magnae Crucis,auc6Gabfence 
fenior Commendatoturh,praEfentibus Equiti; 
biis |irouincis,qhi in hunc finciii cbniiotabiifi; 
tur, pedes pahperibui illis lauabit, ptanditirh 
priEbebit,& in ttienfa miriiftrabit. 

XXI. 

in iifHemprouiriciisqilotanhisjdieaffumtid- 
nisB.Virginis.exquindecim paupieribus oihb- 
neftis filiabus dele6tis tres foitelegentuf.qtiJB 
in marrimonium colibcabuhtut, fingiiliS dat* 
qtiinquagihtahbrarum dore. 

XXII. 

Quiin huncOirdinem eooptabuhctir, fingdV 
lisanriis,diebu$^;feftisafrumtionisB.Virgin'is^ 
S, Michaelis aut S. Francifci peccata facerdoti' 
confitcri & Ettctariftiarh fumere cencbunttir? 

finguli^ 



ORDtNVXi M 

luigulis dicbiis Sabbathi Miflam audienr, quae 
duincanicur.liraniasB.Viiginisrecirabunc&in 
caru legitimi irtipediitienti eleemofynas qua{-<ji 
dam pro fuapietate dirtribuenciadhsEc pridie fe- 
ftorum B.Virginis a carnibus abftinebunc. 

xxni 

Viduarum 8c orphanorum peculiarem cil- 
ram gtrenc,& Xenodochia ad mininnimqua- 
tuortcriisannuis, & fefto allumcionis B. Virgi- 
jjis vifitabuntjfi in eolocofint jinquopoflint 
Jbocopuscharitacis cxercerc. 

XXIV* 

Si quis ex ipfis in negotio ab Ordine ipfi de- 
mandaco capiacar,& in feruitutera redigatuij 
fumptibus communis aerarii redimetur» 
XXV. 

Si quis ex Ordiile decedar,Secretarius cxno^ 
biarchatus, in cuius diftrnStu obiic,aliis csnobi- 
archarir-us id nocum facief , vtinfinguhspres- 
byreri & facellani inftituri ab hoc Ordine Mif- 
fam pro falure animsc ipfius celebrenr.Sed fi mo- 
fiatur in conflidlu aurgenerofoaliquofacinore 
pro cultu Dei & minifterio Ordinis , vt ipfius 
raemotia canto magits honoretur j fingularis 
qiiadam ac folennis cxremonia peragetur,ad 
qiiam omnes Commendatorcs & Equites k 
Crucigeris magnae Crucis fingularumprouin- 
ciarum conuocabunrur, ad quam conuenire re- 
nebuncur, nifi legitimumahquodimpedimen- 
tum ipfis obueniat.Ec fi faciniis,quod perpetra- 
uit,orationefunebndignumiudicabitur,qui- 
dam, qui fic idoneus ,ad cam habendam inuica- 
bituii 

tOtMVLAVOTIET I V R A M.ENti 
quod prieftabitur fuper fantla Euangelia ab eot 
qui m nunmum Equitum miptendus 
offmm. 

Ego N. teftorcdram Deo,&: iuropermearri 
Nobilitarem, mc inuiolabiliter obferuatarum 
ftatuta Ordmis Equitum MiUtia: Chriftianae, 
fub citulo B.Virginis &S.Miehaelis,cumarci- 
cuus requencibus:Primo,me omnibus viisli- 
citis & aequis procuraturum paceminterPrin- 
cipes & populos Chriftianos ,atque etiam cum 
mododidoOrdinci 

SccUndo , me operaffi daturum , vt Chriftia- 
ni.quiab infidcUbus oppreftifaot, & capciui de- 
tineajtur^hbereritnr. 

Terrio, me fidem Regi zxxt fiipremo mco 
Pcincipi {eruatururn fubpoenaexauftorationis 
abhocOrdine. 

Qjnrto , rne fempei: Crucem , infigne Ordi- 
nisgeltaturumj 

c;^inro,tTieprompre fiiperidribus huius Or- 
dinisjUi iis,qua ad minifteriam &incrementum' 
illius pcrtinent,obtemperaturvim. 

Ita luro & promitro. 

Praftito iaramenro,qui nlindatum ab Ordi- 
riehabebit,vtEquitem illum rccipiat, poftqtiam 
habitum , gladium & Crucem ipn dederic , vcr- 



I L I T A R I V Af^ if 

ba fiipra articulo vndecimo pofita pronuncia- 
bir, 

Ailum &decretum Olmurzii,dieSabbarhii 
XVII. die Nouembr. M DC XVIII.Signat. Ca- 
rolus, bux Niuernius : & AdoJphus Comes Al- 
ihamenfis. 

iNSTRFMENrFM ACcnpT ATIOSIS 
Statutorum fuprapo/itorum,ab iis, quiprimi 
VienntehtiicOrdininomen 
dederurit. 

Mos infrafcripti , poftquam in fupradidbunt 
Ordinem reccpti fuimus,acccprauimus &acce- 
ptamus ftatutafuprapofira, quaepromifimus 8c 
proraittimus nos obleruacurosfecundumipfo- 
lum formam & tenorem.In cuius rei fidem chi- 
fographa noftra hicappofiiimus , figillo noftro- 
rum iafignium adiundo. Viennae in Auftriasi 
die Veneiis jVlII.Marrii M DC XIX. iubfcripfe- 
tuntj 

Radu!ius,Princeps Vaiachiaj. 

luhus HenricusjDux Saxoniae. 

SamueljDux Coreskius. 

Alberrus,Du»RaziuiliuSi 

Georgius, Gomes Hpmanaius,magnus Cu-^ 
bicularius regni Hungaris. 

Stanislaus Labomicrskius Palatinus S.Do- 
Inierii , 

Lucas Opalinskius, Caftellanus Pannonia?. 

loannes Vincenrius , Comes Arconenfis. 

Henricus Vallenfis,Comes Dampirms. 

loannes Chriftophorus, Comcs Buchamius,- 

Emanuel Sabaudus,Marchio Villarfius. 

Ludouicus Gdtanus.Marchio Rouiilacenfis^' 

Nieolaus Perraskus, Vaiuoda Valachia:. 

AbrahamusMarchio Mirouaeus. 

loannes Comes Conopaskius. 

Erafmus S.Scephanii 

Francilcus Tegnagelids 

Stephanus Baro Kendius. 

Paultis Lieineuvolskius. 

Fridericus a Geisberg. 

Guftauus Baro Sparrenfis; 

MarcusAntoniusScotuSjCorhesDagazanuso 

Perrus Tarnorskius. 

Martinus Baro de Sti-afoldo. 

Petrus BranisfciusjComes de Rufca; 

Rudolphus Baro Oppersdorenfis. 

Gafparus Neiihauferus. 

Paulus Baro Spavurenfis, 

Burckardus Zalderenfis.; 

Er ahquor poft diebuS Ferdinandus Dux 
MantuaSjhuiC Ordini riomen dans, fuprapoficis 
Statutis fimiliter fubfcripfir. 

Hic Ordo fiiit corifirmarus RomjE' VI. Fcbr. 
anno MDCXXI V.a Papai Vrbano Vlll.pra-fen- 
te Ducc Niucrnia,qui habitum & Ctucem vna 
ciim riiultiS aliis Ecjuicibus & dyriaftis illius Or- 
dinis geftabat ."caEremoniafuicperadtaaCardi- 
nali Sforcia,fiho Regis Fezanitin eumque Ordi- 
nem admifli & recepti fuerurit a Poncifice Mar- 
cus Antonius Coraes Placentinus,duoComi- 
tes Galli,& Baro Polonus. 

b 5 DIS- 



t) i S S E ft. t A t 1 ® D E O R D i N S 

m 




5 



'4 




DISSERTATIO DE ORDINE 

£QyiTVM MELITEKSIVM, 



■A k G V M -E "N T V M. 



Viuerfa domiciliaiqttitum Ordink S. loannuUie. 
rofoljmitam ^antequam Melita Jedemfigerent, 
quam ab imp Carolo V.dono acceperunt^ 
Defcriptio infuk Uelitenfis , quot milliaria in cir- 
cuitu habeat, ipfiuf hngitudoy latitudo, fitua cli- 
ma,^draUelmy&prtm. 
Defcriptio ihfuU Goi!.enfis , qua Melita vicinaeS. 
Solutn MelitA lapidofum, quodnibtlominusarbff- 
m fruiljferas fert , vt ficus , malos ,amj/gdalos, 
' vites , palmas .gojfypium, rofas, thjmum ,foeni- 
'culum:alit eues, capras, boues, afinos, mulos, cu- 
niculos , perdices : in eadem fal&mel confieitur: 
caret auteih dquadulci: olimcateiu mtlitdtis ce- 
lebrata-.immunisejld ferpentibus,exjquo S.Pau- 
' lus in eam venit : & ex illa jjpecu,in^ua hicHpo- 
..fiolUSyCum captiuus effet,a£eruatusfuit,fakber- 
_[ rifni laptdes contra yemnum & morfus ferpen- 

tumacfcorpionumeffodiuntur. 
jQm fuerint mores pHfcorum hum infuU intola- 
rum , & de ipforum templis Herculi & luneni 
'cbnfecrdtis. - 

Ingenium hodterhortm Melitehfiurh ,^mile Afri- 
caniszforma veftium : indoles mulierurh,earum- 
que oble^amentum tenipore hilariorum treligto 
&pucAremoni<sin Quadragefima. 
Preuentus magni huiminfuU Magiftri:opes Ordp- 
"nis , qu&confiftunt in arario , & commendatitiis 
foffefiionibmpertotum erbem Chriftianumf^ar- 
fis. 

'Vireseiufdem,qu£inmunitionibmf quas tenet, & 

eqttitttmvirtutefitafunt. 
Deflriiliio&diuijio Ordmis iritrespartU ,ftatutd 
de receptione inhunc Ordirtem j&quacmmo- 
nia in iila obferuentUr. 
De priuatione habttus , quandoaliquisinfigne cri- 
fnen aut graue deliitum admtfit i&quibmriti- 
bm reoreddaturhabitas ,quandovehiam 'mpt- 
trauit. 1 
Ue longo pdilWOrdinis, & (fttibm diebm Equkes il- 
ludgeftare teneantur. ^ 
la De valttudinario & eim prafeito, Medicis &aliis 
fpretio condu^is, vt Agrotos curent. De edrundem 
fepulturis &^xequiis. , 
I j De quafioribm & procuratoribus rei niimdriA , con- 
feruatoribm thefauri, auditoribm rationUm, eo- 
rum^poteftate&officio. 
s 4 D« Capitulogeherali , cuim fit illud conuocdre, qui- 
bm c^remohiis id fiat,& qii&ineokegotiatra- 
Qentur. 

15 De Capitults prouincialibm iqu<t (tngutis dnhisha- 

bentur,& quis ordo in illis obfiruetur. 

16 De forma adminiftrandaiuftifu& exercehdorum 

iudiciorum:dedupliciSenatu,&iudicibm,quiiih 
eo ptafunt & aftideht Je cdkHlis fu^ragloriini, 



31 



publica audientia,&for»taiudiciiiqut)d vdcdtm 
Obferuatio. 

17 De obedientia,quamomnes, qui illum Ordintm 

mnti magno Magiftroprdiftanf.huiw digmtas', 
exceUentia,potentta,iura &.prmlegia : qu<ifiht 
ipoffefiiones commendatitiaipfi afitgndti, dequi- 
bmpro drhitrio dijp9nere,&eds,cui lubet>confir- 
repoteii. 

18 t)e ojficio Pr<tfe£lorum, Pdhnariorum, magni Coh- 

feruatorif, ArchimarfchaUt , Arthimandritm Ec- 
'(lejut Melitenfis: eorum fiipehdia : & in quemfi- 

nemhACoffictdfuerihtinftituta. 
t>e eleUione magni Magiftri, &c£remoniii, qua iH 

eavbferuantur. 
te Deiisqui vel apti Hl inepti fuht adpofitdehda bom 

tommendatitiav& ddqudspertineant ea,qu& ek 

iUisacquiruntur. ' 
2;i De vifitativne po]fe^iohum iommend:mtiarum, 

qu&fitfihgulisqumquenmis. 
12, Negetiationes,teftament^,dohationes&pluraaM 

Equitibm interdiita. 
2,3 "^itfiht crimirtai propter qunsEques habitu priuaA 

poteB. 

44 De EpifcOpotMelitenfi , qui fubeBdrchiepifcopo F'a- 
normitano:de cultu diuino,ieiuntU & abftintn- 
tia,ad qua Equites Melitenfts &fratres Ordinit 
fuht obligatt. 

i j be maghis Eqmtum Melitenftum Magiftris, cume- 
pitemeeorum,quafubfingitlismciderunt^ 

ilires Ordinis S.Ioannis Hierofolymira- S 
hi , R;hodo a Turciseitdi anno M D XXII. 
jpridie naduiraris Domini, poftquamillam inlii- 
iam ducetis & duodecihi annis tefluiflc-nt, Cre-. 
tam primum appulerunt , vbialiquahdiucom- 
hioratifunt : deiride partim Venetias, partihi iii 
alia loca Italije fe Contulerunt, 

Curh aliquandiu Venetiis & aliisltalfaE locis 
Wfiflentjfadultatem at)uce Sabaudiie impctra- 
ruritjVtfibiliceretjNicacam ferecipere,&ibi db- 
niiciiihrh ac fedem conftirueire ; idq-, eo ficiliusj 
quod Turc£e & Mauri in Africa&Barbariao- 
rones oras arque vrbes maritimasCftriftiand* 
riim inuadcbant depra-dabantur^ - 

Poftea cohfilium ceperunt Syrach^s in iSici- 
liam Ce rransfcrendi, quod locus ille Cxxaz vi- 
cinior efter ^quandoquidem rumor erar, Tur- 
cam in Iraliam , acprscipueSiciIiam &;regt)um 
Kfeapolirahum iirrifptiohem eirefadui-um.Tan; 
dcm Impeiaror Carolus V. Infulahi Melireri- 
fem ipfis donauit,vt in eafedemfigerent,tati-' 
quam loco comrijpdo ad impediendum,neTur- 
ca cis eam fincs fuos proIataret,& cogitata perfi- 
eeircti, 

Anf*- 



\ 



E Q^V 1 T V \t M ! 

Ante^qiiam verb ih hac narratione vkerius 
i jJtogrcdiar j (ciendum cft» tria olim loca fu- 
; lille Melicx nomine tnfignica: nam fuit vna in 
Cirjfcia,prope Marathonem ; altera in Gappa- 
docia,non proculab Euphrate :8chxc tertia,de 
quanunc verba fodVuri iumus. 
i Mdita infula diftat a Siciliacirciterfexagin- 
tamillibuspalTLmm verfuspromontorium Paf- 
f iranum,&: ab Atrica plus quam (exaginta gran- 
dibus milliaribus marinis : quod malcos mouir, 
Vt cam inter Europae iniulas numerenti 

In circuitu triginta parua milliariacomple- 
ilitur j in longitudinem viginti j in latitudinem 
duodecimpa<luum millia pateti 

lacetin mari Afdcauo, a Scptentrionepro- 
montorio Pallluano in Sicilia,a meridie A- 
fricx & Tripoli irv Barbaria, ab Occidente In- 
(ulse Lampadufe, & ab Ortu Mari Mcdicer- 
raneo obiedia.Longitudo ipfius a Peloponnefo 
duciturj & inprincipio (^uinti chmatis &o£ta- 
Ui paralleli fi ta eft , f jb aUitudine circiter tiigin- 
ta rriuragraduum. 

Multos habet portus ,{ed duos prae aliisinfi- 
jgnes & multaruinnauiumcapaceSiquorum v- 
ni Marzimufetto nomen, alteri Marzafiroc- 
co. Hos portus efficiunt finuSiqui ininfiilam 

efFunduntj& inintroi^ufuqtanguftijfedfii- 
perato oftio dilatantur , & ex quibufdam parti- 
bus Infulie pcninfulas effsciunt, quaj longe in 
mare f xcurrunt»& infulaparuo terrae ipatioad- 
hsrenr. 

Habct praeterea portus S.Georgii,Benarati, 
S.Pauii, Anrofegii Muggiari & Marzafcala;, qui 
funttutii 

In prominenti rerraeangulo,interduospar- 
uos finus,(qui aliosminoresexfegignurtt,in-' 
primis,qui ad dexrram eft) porrcdo ,Equites 
non ita pridem nonam vrbem condiderunt, 
co loco, vbi anrehac S.Elma fiue Herma fuic , ei- 
que nomen Valects , magm Equitum Magiftrij 
qui hunc loeum foiciirime contra Turcas de- 
fendit impofuerunc. 

tn alio angulo S. Michael 5c Gaftrum con- 
Ipieitur. In media ferc infula & inrer paruas 
pcninfiilas vetuseiuitasappareti qaam Diodo- 
rus a Gartha^inenfibus eonditam refert,olim 
commendaca ab optimo panno,qui ibi confi- 
ciebatur. 

t, Infula ^Gozenfis eadem eft, quam nonnulli 
ex veteribus Glocon nominant, &alii,in qui- 
bus Strabo, Gaudon. PortusipfiusittterOcei- 
dentem 8c iVletidiem fitus eftj & milliari pliis 
minus a Melitadiftati 

Gontinet in ambitu viginti milliapaiTuum. 
in caarxeft,qu2adEquitespertinet. Exhacin- 
iula Turcae anno MDLI.tria homiuum miilia 
abduxerunt. 

S^V A L l t A S. 

^ Huiiis infulae (blum vbiqu jfere lapidofum 
eft.fcd lapide moUi, &ad opus facili ac commo- 
de. Terrafexpedibusfupralapidememinet; II- 



L i T E N S r V Ui fip 

lud tamen ficos , malos , amygdalos , vif es &c a- 
lias arbores fert, inprimispalmas : vites funtra- 
riores,pal ma: fteriles : fruxncntum & lignum eX 
infula& Siciliaaduehitur. 

Quid4uidproducic,eximiumeft,&pr?ftans> 
Vt gollypiunijftuctus & flores jinprimis rofie* 
tbymus, fceniculum, & quidamcarduiagreftest 
qui funt apti ad vefccndumi& huncprxterea 
vl um habent , quod incolae iis loco lignorum v- 
tantUr-. 

Magna etiam illic ouium,eaptarumjboum,a- 
finorum, mulorum» cuniculorum &pcrdicutn 
copia nafcitur, 

Habet quoque fuas falinaSiin quibus fal con- 
ficitur; 

Mel hic bptimum paratur : goiTypium eft 
moUe.exile & admodum candidomi 

Frudus fepe bis inannocoihgunturiinpri* 
mishordeum&goflypiumi 

Aquajdulcisjcum ex aere tum e tcrraproma- 
iiantis,penurialaborat:ea,quamincol£Eh.abenri 
maximam parcem ex plauiis hybernis colligi- 
tur. 

Nam aquae dimidia parte Caitx funt,& ma* 
gno aeftatis ardore ficcantur,qui etiam homines 
adurir & infufcat , adeo vt eiufdem fere fint co- 
loris cum Maurisin Africa. 

Quapropter quidquid inhyeme &autumnc^ 
nafcitur vegetidrem colorcm habet,&elegan-' 
tius eft, quam quod aftiuo tempore pfoUe- 
njt. 

Oiim etiam catellis melitaeisjquibusfeemis 
nasdeleiflantur, celebratafuit. 

Ventis non minus quam ealoti j vt diximUsj 
cJcpofiraefti 

Hoc in ca fingulare eftjquod exqltoPaUluSi 
folum illiu5triuit, nullumgenusferpentisin ea 
reperiatur ,quamuis prius ferpentes in ea fue- 
rincjficut ex Adis Apoftolorum colligirur:& 
icorpiij qui alibi (un t noxii, & in hac inlulapro- 
prer immenfos caiores non minus aut etiani 
magis ,quam vUo alio loco efi[edebebant,eos 
non laedurvt, qui illos manibus tradant. 

Prseterea Deus peculiarem vim rebus lenfit 
deftitutis indidit.vbi viri fandi hofpitiumha- 
buerimr. 

Nam lapides ex fpecu , in qua S. Paulus ea- 
ptiuus afi[ei'uatus fuit , efFoffi , per Europam cira 
cumferuntur, & magnam vim habent con- 
tra ferpentes, eorumque morfus,inpriit)is con- 
tra vchcnum fcorjiionum & viperarum, iSI 
haec fruftula rupis, landi PaUii gratia appel- 
iantun 

Mt)Ris Aisf IQJ^ h 

fcum Romatii hanc infiilatii Cairthagincri.; . 
iibus etiperenr, Melirenfes omhi ex parte be^, 
ti habebanturj piroptet commercium diuetia- 
rum gentiUm , & varias arres, quae in hac in- 
fula eJcercebantur. In prctio crar pannus Xy- 
iinus , qui hicconficiebatur : vnde Cicero Ver- 
ri iuxum & delicias Melitenfes non aiiain 
, b 4 ©b 



±0 D I S S E R 

ob caufTam , quam propter veftes , quibus indu- 
tus erat,obiecir. Inrenm vcium eft, Melitenles ' 
oiim fuiffe admodum deltcatos & voluptatibus 
deditos : (icut&muliercsiploi-umerantprae- 
mdlles & libidmofr. In hic Infula rex fiattus 
Didonem a<: Annam fororem ipfius excepit: 
&Phalaris , tyrannus Agrigentinusin SicUia, 
intimuserat Melitenfibus , &e6s crebioinui- 

febat. . r Vj, y 

Appianits Alexandrinus ait , Gxlarem Meli- 
tenfes, cum defecilTent , magno & difficili bello 
fuperafTcquod maris potentes eircnt , & excur- 
fionibus omnia loca infeftarent i ac cx fis infan- 
tibus,reliquos captiubs venundarent.Quoniani 
ieiturtantblaboieillosdbmuit , eos magiiis 
opibus & viribiis inftrudos fuifte oportet : ac 
licet, vidis GarthaginenfibuS, a Romanis lub- 
afti fuerint : tamen recoUegerunt fe , & viri- 
bus fuperioxes iugum Romanoium excufle- 

runti . - ... , •■ ^ 

lunonemcolebafic , fuitqueiUicantiquiiU- 
mumtemplum , ittquodomnesvicinipopuli 
donaria ma^ni pretij inferebant. Templum 
quoqueHerpuUshabuerunt , cuius iruinit et- 
iamnumextanr. Certum prstereaeft , incoias 
huius infuk amicitians eum Sieulis ^lerunque 
coluifle» 

MORES HODIERNt 

^ Incok admodum feroces funt , & Afrorum 
, ingenium referunt, Nihilominus religioniCa- 
tholic? vehementer luntaddia:i,&contraTur- 
casprodcfenfione patrii fortiter fe geirerunt. 
Tenuiter admodum viditant, prbpter exiguos 
infulsprouentuS. Omnes S; Pau.um fingulari 
aftedu & religione coliint. - , , 
, Vxminx funt elegante&& venuftae.domibus 
inclufscproantiquaioci cbnfdetudine,& quod 
viri fupra modum fmt zelotypi &c fufpicaces. 
Nunquam prodetint,nili velatocapite:&;ple- 
rxque fune religionis bbieruantiiTimaei ptout 
omnia cum fcruore & vehemenria agunt, 
adeo vt fi in vitium incUnent , iiullum nori 
flagitij geniiscommittant, & fintinfigniterim- 
piobsi _ . , 

Lirigua Melitenfium Afrkanae fimiUs eft, 
exiguo difcrimine.Vtraqueautcm eft corrupta, 
& a vera lingua Arabica,quaE ih Ubris reperitur,, 
&;cuius vfus efttahtuiticircum Mecham,pror- 

fus dilctepats . 

MulrahabentMahumetanairiancipiajinquaE 
funtfatisduri&inclcmentesrquanquamlonge 
iriaior eft Mahumetanoru in Chriftianos , quos 
infuapbtcftatehabenf,afpeirit:as; 

EquiteSjVtfiintdiuerfaruni gentium, itafanf 
diiierforiirii morunii Magria eftipforum auCto- 
ritas,&:libereomnibusiisvtunEur,qu£Efuntin 
Infuia. Inprimis quiprse aliisexceUunt ,animi 
cauftafaciunt quidquidvolunc , neminerepu- 
griante. Tcmpbrehila^riorum miUeext ogitanc 
honeftorum exercitiorum gcriera. Quidam 
choreasagunt , alij perriicibus equis adannu- 
kim decurrunt , nonnuUi adrepagula dimicant; 



atioDe Ordine 



funt,qui munitiones exciterit,aliis eas pf6^ii4 
gnantibus , aliis bppugnant biis. Sed tc mpore 
Quadragefimsnihililliseftreligiofius; 

Die louis hnCtk hebdomada: magnus Magi- 
fter lauat pedes cbmpluiib; s egcni<,:deinde illis 
ad menfam difcurabere iulfis vatios cibos o- 
dbdecirii miiTibiisapponi curat, quibus poftre- 
mumfercubm.piurimis aureis^& argenteisnu. 
mis re fertum ,fuccedit : quorum finguli tantam 
topiam accipiunt , v t affatim habeant , vnde to- 
ro anno fe fuftentent. Poftquam his pauperi- 
bus fua manu miniftrauit,aUatis abEquiribus 
mr.gnaj crucis ferculis , Nbfocoriiium mgrcdi- 
tur, &ipiemeraegrotis viitum p.^ebet exargen- 
'teafupelledtilei 

b P E 5. 

Quod hjcc infula ex fuo goftypio &aliis f rai- 7 
libus rebus ,qua£iri ea nafcuritur ,colligit , id in 
ea , quaeipfi aiiunde afFeEUnfur , i.mpehdi t. Ni- 
hilominus magnus M3gifter,qui huiusriifulx 
prouentufrriitur, quotannisdecem ducatotuin 
milUa ab iUa accipit : & vttantohbeFalioreiga 
vnumquenrique eile poilit b fingulis annis ex 
iserario aliquot aureorum millia ipfi fuppedi- 
tantur: prjeterea in vnaquaque riatione pof- 
feflibncm habet cbmmendatitiam , qus ma- 
gnum ipifi vedlgal reddit. l^r£Eterea fiEquitcs 
aliqua praeda potiantur , illius dedma pars ipli 
cedir. Coinftat autem quouis arino exeunte i. 
pibs murta ex iis, qus. hoftibuis ieripuerunc in ra- 
tiones referrc» , 

Ordo ipfe eft diciflimusprbpref magnum nii. 
metum bpulentarum pbflcffionum commcn- 
datitiarum, quas per totum otbem Chriftia- 
numtenet.. 

Exomnibus,qu3einde prbueniilnt,atqueex 

praedis, quas Equites in iuis excuifionibus a- 
guntjierarium ipforum valde loctipletatur. 

Quoniam etiara cbntinuum bellum cum 
Chriftiani nominis hoftibus gerUut, ^equum 
eftjVtdignisfuorumlabbrnm pr^miis fL-naiitur, 
'quseipfisPrincipum liberrlitateobtigcrunti 

Ob hanccauifam omnespraefeClf cccnobiar- 
chae & commendatores qubtahnis Capitiilo 
prouinciaU ftibrum bonorum ac reditaum ra- 
tibnem reddunr, & canonerii , querri dcbent x- 
fariopublicaOrdiniSjiecundiim sftimarionem 
poileffi6niscbrarrien(latitiae,quaadminiftranr, 
pendunt: & conftitutuseftexadtorexEquittiti" 
numerb,quEi eiim quotarinis fefto loannisBa- 
ptiftxcolligit. 

Sciendutri eft prxterea , riullutri ad huius Of 
dinis prbfeilione recipi,quin ius tranfitus,quo<: 
vocantjpubUcb aerario foluat^ qudd centuri 
quiriquaginr^ auteis pro Equite & ceritiin: 
pro fraEreminiftrantesftimarur. Sipnft tranf 
irum illi nonioluaritur i is, qui eos in Ordine n 
fecepitipro iis {atisfatcere fenetur.quamcun 
qiie di(J)enfacioneiri proferat : qui vero iatis 
fecit, ei lus aritiquiratis non poteft dericga 
ri. ExuuicE cSquitum defuridiorum fcedun 
etiam srario publico , nifi foite habuerin 
auteaiTi auc argenteam fnpclte£lilem , cjiv, 



ajSb fit vfibus EcctefisEjCiii rcis liitiufiilodi lege 
d Deodato Gozonenfi,magnoMagiftto;de- 
dic.txfiinr, VtrumquandoOfficiales,quima- 
gnum Magift! uili fe<ftantur, vtdisceta,caftella- 
n';$ & alii Equites,qui ei miii.ftiancfitis conce- 
dHnt,ip(bruin bona & eknuisnon rediguntur 
in arariumifed magnd Magiftro cedunti 

V I R E S. 

iiifillae Mclitenfis aditus^omiies tam ptoiii- 
de citcumclufi, & loca omnia tanta induftrid 
hiunira furit, vl non foliim difficile fed ferme 
impollibile fit,exIcenfionem inuitis iiicOlis iri 
eam facere,aiit ea fatla progredi , aiit aliquoci 
opera; ptetiumfacere. Verum omnibas munt- 
tionibus virtutem Equitum , qui iii ea habitantj 
lo.ogepr£efero,quorum, ficut etiam fratrum roi- 
hiftrantium & milituin,quiillicfunt, tantaeft 
&nimi for.itudo, vt, quamuis exiguo fint nu^ 
i-nero.mgenrfem exereiturri profligare po{Tintj 
cuius tei pr^clarum documentum cdideirunti 
cum maximum Turcacum numetUm aiite ar- 
Ctm S. E mi trueidarunc, quamuis inftar mani- 
pulitantumeirent. 

Tantum autem abett , qiiettiqu^m illois dorri! 
inu^deie, vt cbntra ipfi quOtidie in OtJcciani 
verfils Rhodum &in Africameiccurirant.acfae- 
pe Conftaritinopolin proxime accedarit. Mul- 
tas habent triremes inftru<aas,quadringentd- 
tum aut quirigentorutti riiilitum capaces > qua- 
tum fingulis fedecim tormertta iriiponUnt : nels 
vlla eft militaris arinona,qua£ ipfis dtfit. Deni- 
q -le omnibus adeo fuilt formidabiies , vt d mut- 
l.s iam anriis rienio eos iri ipforum snfiila aggre- 
diaufUsfit- 

1:* 5 L i f i Ai 

Tria fimt genera eorumi qui hbc ©rdiriis 
comprehenduntur; quidaiti funt Equites,quos 
nobili ftirpe prognatos eflc OpOrcet: nonnulli 
funt presbyceritalii dehiquefratresminiftran- 
tesappellantur. 

Presbyteri ^ cruce figriatijdiuidiiritiiriri cori- 
uentuales,& in eos qui ab obedientia nomcrt 
habent. Frarresminiftrantes vel armis vel offi- 
ciisminiftrant: ex quibus pofteriores nQnpoC 
funt i^d honores mihrarespromoueti, quemad- 
modumpriores 

Nam fratres , qui armis hiiniftrant , habitiim 
accipiunt, & idem profitentur, quod Eqaf- 
tes,atque idem iuramencQ prarftanc,rieque vl- 
la eft intetr hos & illos differentiai nifi ratio- 
ne nobilicatis : & quia fratres illi miniftran- 
kcs non funt nobilesi ad digriitatem maioris 
Crucis &officium archimahdric2,prafe(ili alia^ 
queinfignioramunera nonadriiitcuritut; 

Interim poflefl^ones cOmmcndaticias te- 
hent, & locisadOrdiiiempertinencibusprsfi- 
eiuntur, fimulque ad pccuni^ adminiftratio- 
hem, & advifitationemlocoruin,quaBadOr- 
dinem pertinenr, adfcifcuntur: eum alii mirii- 
ftri non poflint in numerum EHuitUhi recipi , 
non magis quam prcsbyteri, fiue conueritua- 
les fiue Qbedicnti»^ StatUta de recipiendis 



t t t" fe l7 s r V M;' " ii 
cquitibus huiufmodi furitiqtljpab Mu^brie fee^ 
uelio,magnD Magiftro,lata fuerunt: 

NuUi fpurii in hunc Ordinem recipiahturi 
hificum conferilu Gapituh gcneralisicxceptis 
iis , qui cx ahqua illuftti fartiflia procteati funt. 

Prsterea inter legitimos & nobiles nullus 
patte ludafo, Marrano aut MahumetanO na- 
tusj etiamfi ficfihus Principis in hunc Ordinenl 
admirtaturj 

Neque in tso locum habebiti ^ui prius alium 
Ordinem profefliis fueriti Hxc tamen lex rioti 
femper obferuatafuiti 

Nam Canonici S.SejJulchti auitorirate Port- 
tificis huic Ordini infiti fuerunt,quamuis(ub 
alio quam fub magno Magiftro profefl^ fuiip. 
fent, 

Adhjfcc iett aliend bbrtituSrionmagisquani 
riiairimonio copulafus huius Ordinis capait 
efti Nec admitcitur,qui homieidiumcommiA 
fitjaut crimen ahquod infamci Habitus nulli 
daturinfraanmiriidecimumo(£tauum. 

Nihflominus magn is Magifter lex pueiro^ 
ek quacuncjue natione ehgere.poteft, & eos 
creare EquiteSimodo fint nobiles: fin minus» 
poteft eos rcciperis in numerum fratirum mini= 
ftrancmm j vtarma rradeut, & Uios omni mini- 
fteno eximere j fed oportet,vt ad minimum finc 
quatuo.dccim annorumi&h spOteftiusanti- 
qi.itatis auferrl in ordine poileffibnutn com- 
tntndatitiarum; 

Vult recipiiisiirii b|)bri:et 'e&ktaiitti;8i. 
hiembris bene compofitis,ac labori aptum. O- 
pottet autem, vt ptius probet.fe efle nDbilem 
nomine & infignibus,eiufdem Hnguae &pr«- 
fe(ftut« cum eaiih cuiushofpitiumfiuecbntu- 
bernium vult tectpi. Nam Mehtae ccrta funt do- 
miciliafiuc teceptacula, in qiiaf vnaqujequc lin- 
gua coit j cibi capiendi , & linguis cbnfercndij 
hbc eft , de negotiis domefticis confultandigra- 
tia. Poftquam igiturahquisfuadoeumentacdi- 
dit coram iis, quiab Archimandnta & conuen- 
tu prouinqi*,iricuiuscontubernium tecipien- 
dus eft,funt defignafiifolenni ritu recipitutrha- 
bitum autem folius magni Magiftriaudoritati^ 
accipit» 

Habitus M^uifcuth eft ^aiiiUrii riigturii.cunt 
Ciindida cruce i ex antiquo ftatuto magni Magi- 
ftri Raimudi Poiiitamen in colore pallii diipen- 
(atur ftcundum loea& tcmpbtaimodoquoact 
crucem ftatutum obferuetur, Hoc autehi dc re- 
ligiofisaccipienduhi,qui armaferunt,nondea. 
his.QuiinnUmerumprbfeflbrum hutusOrdini* 
vult recipi, eUrti oportet arite omnia dehtaorum 
eortfefllohe corifcientiam exonerare: deiridtt 
longa toga indutum abf^uc zona coram altari 
procumbere,& cereum ardcntera manu tenerei 
Mifl!am audire, & facram hoftiam accipere. 
Quibus pctaais fe fiftit cotam fratre, ^ qu^ 
reeipiendus eft, genibus ipfius aduolutus, k 
quo hurtiiliter pecit, Vt fe in fratrum focieta- 
tem & inlartdtum drdihem Hofpitalium Hie- 
rofolymiranorum admittat. Ibi nonnulla ipfi 
proponuntur>qua; obfcruare debeat^poftquani 



li t) I ^ S E R 't A t i 

fueritreceptus.lnterrogatusjahhsecornniapr^- 
ftate velic,annuit, Tum quieumrecipit,per- 
git,&quceritjan alio aliqiiovorofeobftrinxeriti, 
an fidem coniugii alicui virginiaut mulicride- 
deritjautan cuiurquamfitferuuSi Namfivno 
liorum tdum attineatur, reiicitur': fed fi Hber 
{it ab omnibus,is,quieumtecipir,aperitMii- 
fale ,quo^d ipfi ofFertur , & ccceptis duabus ma- 
nibiis eius,qui profitetur, illas facris paginis inl- 
poniteodemquetemporeipfum h^ecverbapro- 
ferre iubet : voueo , & promitto Decbeata; vir- 
^ini MaricE ;dz S. loanhi Bapti'ft^,me duiina gra- 
tia 6c auxilio femper oblequent&m fore fupe- 
rioribiis, quos Deus & Ordo mihi prarficiec , & 
deinceps vi6turum cafte, & nihil proprietario 
iurepofieflurunii _ , 

Poft haecrecipiturjMifraleofculatur, eoque 
accepto iilud fupra altare reponit,quod etiam 
ofculatur : mox hbrum recipit ,eumque in obe- 
dientice teftimonium ei,qui ipfum recipit,afterri 
Is accppto pallidnigrojcandidamcrucemPro- 
feflo oftendens , qusrit , annort credat , hoc elle 
fignura crucis , cui Dominus nofterlefus Chri- 
ftus propter peccata noftra affixus fuerit. lUe 
agnofcic,& cruct m ofculatur. Tura is,quifeum 
recipitjaccepfo palliojcrucem finiflro lateri pe- 
doris ipfius applicat , ipfumque ofculatus , ait: 
Accioe hoc fignum in nomine S.Trinitafis,bea- 
tx virginis Maris , macris Dei , &c S.Ioanhis Ba-^ 
ptiftx , pro incremenco fidei, deifcnfione nomi- 
nis Chriftiahr,& minifterio pauperum. Crucera 
huic ioco applicamus , vt eam ames toto cordei 
8c vt tua dextra eam defendas , eamq^ defenfara 
integramtaeatis.Nam fiinpugnacontrahoftes 
lefu Chrifti fugias, & crucem deielinquas acfa- 
crum ipfius infigne , tu quoque hoc facfo figno 
merito priuaberis,& tanquarti membrumpu- 
tridhni exnoftrocastu refcinderis. 

Hisdi£tis,paiIium vincul0ipfiadfiringit, d,i- 
cens ; Sufcipeiugum Domini rtoftfi , quod lene 
eft & mite, & inuenies requienl anim^E tuae. 

Quo faaojipfe & oinncs alii Eqiiites,qui ad- 
funt ,eum ofculahtur , roultis precatiunculis re- 
citatis, quae hbris ftatutorum huius Ordinis 
continchtur : quibtis cauetur,fi qnis contrafor- 
mam prxfcriptara recipiatur-,is,qui eftEquess 
fiatfrater miriiftrans ° qui minifttat ar.mis,mi^ 
niftret olficio : & fi fit facellanus, fiat frater obe- 
dientis,nec poflit vnquam poffeflionem cohi- 
rnehdatitiam obtinere, neque ad vllam digni- 
tatem Oidinis autadminiftrationerabohoruni 
eiufdcthperuenire; 

£x presbyteris & ficelianis nenio recipitur * 
nifi prius ahhi integri fpatio ihiniftrauerit, vt 
\itx ipfius,& an fit ad hoc officium idoneus,ex- 
perimentum flarjatque eofpatioftimptibusex 
^ario Ordinis fuppediratis alitur. 

Non licec Eqiiitibus aliunl fratrem propria 
ru£toritate recipere, quam'facellanum,quan- 
do irt ipfornm ecclefnsautfacellislocus aliqiiis 
vacatrnecalios , quam miniftros officii, qui ipfis 
in pofreffionibus eorum commendatitiis mini- 
ftrent: atque hos oportet effe probat0s,& a Ca- 



D E O R D i Nl 

pitulo Prouinciali commehdafos,cui ofifefUila 
tur , allignato ipfis certd fiipendip , pro vidti §i 
vefticu. 

Sunt pra^rerea Confratfes & Donati inOfj 
dine,qui non eadcm vouent,t]aas fratr^s, fed 
tantum ptomictunt, fe araaturos Oidinemj& 
quod ab eo dependet, & ipfius commodtjm o* 
mrtibus viribus procuraturos, & fupctiotibus 
proditoies & homincsipfisnoxios,qt oicunqj 
deprehendent.indicaturos. Hiprdeo,quodu» 
'cuntur jpictacis afletflu fportulam fuam Ordini 
confetunt;queiTiadmodum.{olentf6da!es!nfo* 
dalitiO.vtbonofum ipfiusparticipes nanr. 

Nihilominus non licec Ccfcnoliiarchis, Ca- 
ftellanis.Praefedis autaliisinterCommendato- 
res & Equttes quemquarn in nur.ierum Coflf 
fratrunl abfque roagni Magiflri maiidaco reci- 
pere : quod fi quis id faciat, priuarur fuo habifUj 
& recepti in Gatalogum Conrr.jttaiTi r.on lefe- 
ruhfur, nec vUis pruiilegiisfrliuncar , quibusa- 
lioqui ponati frui folenc. 

Donati integfath crucem hongeftantjficut 
briines ii, qui profefli funt: fed ipforum cru^ 
tres tanfurn famos habet, qualis cortfpicittir 
in habitu rellgioforum ian6li Antonii, vbi fu- 
■perior pais crlicis eft ablata : quod fi non ob'* 
fefuentjpriuilegiorum fuoitim frudlu priuan- 
tur. 

Habitusjpriuatiohdcitlddo fif: . 
' Magnus Magifter autlegatiis ipf]usdil!geii.r 
ter inquirit de crimineicuius aliquisarguitur,' 
quo comperto , fi videar , ad exf rema progredi-s 
endum efle, accufatio coram ca^cu, qui pulfu 
campanaecoHuocatur, infticUitur<&crimerico- 
ram reo proponituf , qui per magnuhi hippar- 
chum in cohlefTum adducifur. 

A'ccufationepropofica,magnusMagiflef,qui 
primas pafccs tchef in Conhlioprifetiisman- 
datjVt lationem habeant^nam hoc^enus lo- 
quendi vftirpaturin iudiciis huiusOrdinis j eo* 
rumjqua^contra ream profcriintur,& iudiciunl 
exerceanr fecundum Deum Sc rarionemi & fc- 
cunduni laudabilem & antiquam OrdinisCon- 
fufetudinem. 

Securtdum hxc irtagnu& Magifler aliqueiri 
iudicio praeficit, & firnul vifum bofmm ebn- 
ftituit caufa^ cognitorein , qui cauflafn agaf 
coram iudicii prsefide; & feo licet refpondere 
& fedefendefcqui crimen velfatetur, vel ne* 
gat.- - 

Si fatetur gratiam petic i tunc ludex rela; iorfe 
adrtiagrtum Magifttum &co£rurnfa6la,fetpto 
reoinfercedit,cui fi roagilus Magifter,poftpoli- 
ta legum feueficatCi grafiam faccre vu!t,adio 
cefHit : fed fi pergat pcsnam expofcere, ludex 
in locum fecrecum concedit, vc de cauflaam- 
plius deliberec , &quod ftatucapraccipinnt,exe- 
quatnr, 

Sed fi reusfadumriegefjteftes, probatiortes 
& elogia irt ipfum allata producunfur : atqiie 
ita conuidus v^ propria confcflione vel prob.i- 
tiombusjdaranatur inConfilio->ft haktifpri-^ 
uetur» 



E Q^V I t V M M 

^ Quo fdCtojcauf^cognicorvocacur) cui (en- 
tentia,qii3: lara fuiCjhgiiificatiir. Hic ienm 
Jiorrac.u.vtludices (equatur,qui magnum Ma- 
gillrUm in plenp confeflhadeunt. £o rcus ve- 
1 1 i r , p ! en u s lachry mar u ra , 6c vcn iam o ran s pro 
tjuo ctiam ludices dc omnes , qui adfunt E- 
(guites apud magnum Magifttum deprecan- 
tur. 

Quod C\ id fncere recufent, kd inftentjvt fcn- 
tentia pronuncietur, ter rcpetito mandato, vt 
iudicii prsfes fecundum Ifgem iudicet, ille, 
pixfentc re6,lententiam exauthorationispro- 
nunciat, Sc damnat reum, qui fuit conuidtus 
criminis,quodipfifmtintentatum. 

Danmatus ,Vc ahquam graciam obtineat ,& 
tttagnum MagiftrUm ad mifericordiam com- 
mouear.ad ipfius pedes fe abiicic; ante quem 
ftat hipparchus, qui ipfius aut legaci mancla- 
tum cxfpedat t Tum alter ex ipTis'renm ita 
oompellat: Quoniam tuis fadis te indignum 
reddidifti figno Ctucis & noftro Ordine,in 
qucm propter priores tuas-virtutes receptus 
tueras, nos (ecundum leges 8c conftitutiones 
noitras,ad laudem bonorum 8c terrorem im- 
proborum, te priuamus habitu noftro & fra* 
trum noftrorum fodahtio indignum declara- 
musj ex que te eiicimus & reicindimus» tan^ 
quam membrum putridum,Gorruptum & con- 
tagiofumv 

Ibi hipparchus, qui tnagno Magiftro ad- 
ftat , habitum reo hoc modo aufert» Ad 
primam iuftidnem manum tantum rei palho 
admouet:ad fecundam, vinculum, quo palr- 
hum corpori eft alligatum, diifoluit: ad ter- 
tiara , pallio reum exuit , dicens : Pro audtorica- 
te mihiafiiperioridata,hunc nodumfokiO, & 
aufero abste giatum Domininoftri iugunijquo 
teindignum reddidifti. 

Quo fadro ex mandato magni Magiftri reum 
ducit in carcerem , qui ipfi eft perpetuus ,ex quo 
fuitcxauthofatus. 

Eardem propemodum casremoniaiadhiben- 
tur contra abfentem > qui citatus non compa- 
tuit. 

Quamuis autem iudicium hoc matura deli- 
beratione, nec fine euidentiflimis probationi- 
bus excrceaturuamen non eft vfqueadeorigi- 
dum ,quinreogratiafiat, ficertaposnitentiae fi- 
gnaedat. 

Poftquam igitur reus fatis longo tempore 
carcere fuit deccncus,fi futhmum inipfodefi^^ 
derium c melKlandx vicse appareat » ipfi ignofci* 
tur,<:<c hrabitus hoc ricu redditur. 

Magnus Magifter aut ipfius iegatus pulfa 
carapans crttum conUocat.- vbi Cum magnus 
Magifter, prafedi & ahi ordine confederunt» 
magnus Magifter aut ipfius legatus captiuum 
adduci iubec, quihabitufeculati.interdumfo- 
la interula indutus, ab hipparcho, qui ipfum 
habitu fiio exuerat, adducitur, fune collo in- 
fer o, pro criminis magnitucJhe ,& manibus 
viniSlis-j quibus cereum ardentem tenet. Hoc 
ftatu ante magnum Magiftrum procumbit, 



ELITENSIVM. 

quem humiUime togat.vthabitum fibi rcdd.ic 
atqucin Ordinem & fodahtiumfratrum fere- 
cipiat, proteftatus, fe deinceps fore hominera 
frugi.nec quicquam contra regulam,quam pro- 
feflus fit^admiifurum. 

Mox magnus Magifter refpondet: Qtiam- 
uis tua dehda nos antehaccoegerinc, vtceha- 
bicu priuaremus: tamen propter fpem, quam 
de tua emendatione concepimus , habitum tibi 
rcddimus, crimen ignofcimus, & te in fra- 
trum noftrorum fodahtium rurfum admit- 
timus. 

Quare fis frugi , & caue, ne deinceps occafio* 
nem habeamus extremumiaftitice noftrajrigo- 
rem coatrarcf xercendi» 

Tunc hippafchu<: ei pallium eodem riru» 
quo prius ipfi abftulerat, reddit. Sed quihod 
modo reftituitur , non fruitur iureantiquitatis, 
nec locum , quem prius habuerat , retiner, 
fecundum legem a magno Magiftro SangUo 
latam. 

Quando Equices in mare excurrunt , omnia, 
qu£E habent,mdicare cenentur.qaafi iisiamfe 
exuerent, &r id vocant Proprietat/s abdicatio- 
nena , qua boncrum fuorum propiiecatirenun- 
ciant. 

Omnia tradunt defcripta & %iIIo fuoobfi- 
gnata Archim a ndritSjfub poena ieiunii quatuotl 
dierum , & difcipiinse in Capitulo, & amiflionis 
reditUs annui , qui cedit aerario Commendato- 
rum. 

Equites noft quotidie geftaflt magnum pal- 
huni Ordinis, quod accipiunc, quando pro- 
fcflionem edunt:(ed fufficit chJamydi aut pal- 
ho communi crucem ad finiftrum latusefteaC- 
futam i vt & lagis ipforum ac paludamentis» 
quando in bellum proficifcuntur. 

Sed certi fijnr dies, quibus illud geftare te* 
nentur, vt piidie Nataiis Domini in prccibus 
veipertinis, atque ipfo Narali in Mifia 6c pre-^ 
cibus vefpertinis.* fefto iandi loannis in Miflaj 
die Giccumciiionis , in Milla: Sc vt rcm in pauca 
contraham , prafcipuisfenis Domini noftri,ian- 
das Virgmis Mariaciandli loanois Baptifts,& 
beatotum ApoftoIorum,quandoipfi,s acceden- 
dum eftad S.SynaXm, in Capituhs 8c conuenti- 
buS generalibus. In eIe£tione magniMagiftri 
Caznobiarchasjprjefedos &ele61:ores magnum 
pallium geftare oportet,fub pGenaiudiciiqua* 
dragellarii. 

Paruo valetudihario quidam ptafedus efl', j j 
cum fctiba, & duobus viris piobis , qui vifi- 
tant ffgrotos>& ipfisdeomnibusrebu5nece£» 
fariispro(p;Gitinti, 

Hi iuramehtum praftancfernunusfuumfi* 
deliteradminiftraturos,nec£egrotiS quicquanj» 
nifi ex prajfcripro Medici,daturoSi. 

Ipforum eft, quorahnis ihuentarium confi- 
cere eorum , quae funt in illo val«,rudinario, fiue 
fitautum,fiueargcntum,aUtaliafupellex. Hoc 
inuentaf ium obfignant, & cuftodem iureiuran- 
do obftringunt, quod no-n paiTurus fit, vc ali- 
quid inde pereat, & fe iUam iupellef^tikm ad 

nul- 



D I S S E R T A f i 

iiallos alios vfus, quam miniftetium xgroto- 
i-um, adhibitnrum. Infuper offieiiiapharmacd- 
polse quotannis vifitatur , tie SEgroti vet"uilis& 
corruptis medicamentis lEedahtur potius quam 
curenturo 

brdo habet fuos medicos & chiirurgds certis 
ftipeiidiis cdnduaos, pro fracribuSj tam Equiti- 
busquam Clericis & MiniftrantibuSi Hotumfi 
quis moriatur icura ruohabicu & candida cru- 
cejVCdecctJepelitur. Quatiior funtatrsti, qtu 
cadauer efFerunr.Nulliprsterea lugubriafume- 
re licet,ne magnoquidemMagiftrodefunaos 
fecundum legem a Glaudio Sanglio lacam ; qua 
declarare voluit,vanum effejlugcreeosjquds 
pro beatis Habemus t atic pompam funebreni 
ndn decere paupertatem prbfeftbs; 

Valetudinarium huius drdinis ius afyliha- 
) ijet:adeo vtcriiiiinisalicu&sretos,quifeeore-^ 
ceperuntjinde extraher^ nonliceat.Non rameii 
in omnicafu hociusvalet,fedridohabe£ur cri- 
ininis,an libef tate illa dignltra fit; 

Qudd fi fit s reus prima nauij qu£^ap"pellit, ex 
ihfuk emittitur i heque ex fas eft vriquam in ter- 
ritorium Ordiriilubicdum redire, Sed hoc pri- 
uileoium non prodeft pijedonibus , heque iis^ 
qui nodu graflantur,& agros vaftant,iieque in- 
cendiariis > Sddomitis-^ furibils , cohiutacis, nc- 
y que iisqui dedica opera quemquath veneno aut 
alia ratiorie ne'carit,rieque dbmefticisEquitumi 
qui aliqudd crimen cohi miferhht. 

(^i queriquam drdini adkripciirn , aiit ludi- 
cem aitc Officialem percutii: aut la;uciat, hoc pri- 
uilegio noh fruiturTvt nec obsratiis , necfalfus 
teftis , nec falfarum tabiilatum reus ,aut qui cri- 
meninipfd vaietudinaridcommifit; 
^3 Qnod ad Qu_a£ftores &c reinumariae Procu- 
racores attinet, magno Magiftraaut Archiman- 
drit^E auc Prsefedto Conaentuali fideraiureiu- 
randd obligant , fe ih rationibus referendis offi- 
cium faduros;& quorannisfuasraciones^ cum 
nominibus eorum ,qui facisfecerunt , & qui ad- 
hucdebencCapiculo Prduihcialiafferre tenen- 

turj- .. ^ 

Ad audiendas rationes &c curam srarii ge- 
rendam quidam, quem magnura Commenda- 
torem vocant,& duo Procuratores, qui inter E- 
quites prudentiffimi habentur,conftituunrur, 
Horura finguli clauem asrarii habent , & dmnia 
fiue armorum fiue anndhse prdmptuaria ipfo- 
irtini ciirac cdmmifia fuhti 

Hic Commedator manetinC«nbbio,quam- 
diumiinhsilludgeriti &Pro'curatoribus,qui i- 
pfi adfunt 8c riliriiftrant biennu fpatio, non hcet 
abire aui inunus fimul deferere:fed quandb offi- 
cia rehduahtur,femper vnusexptioribusiqui 
illud dfficiurii adminiftirarunti rehncjuitur, vt 
femper aliqiiis fit,qui reriim adminiftrandaruni 
rationem teneat; 

Habent etiam Conferuatorem irarii, qui pe= 
ciuham ad arbiti-ium riiagniMagiftrj & cum ve- 
riia magni Gommendatoris diftribuit. Huius 
Confcruatoris munus arinuum eft,&in Capitu- 
/ > loquotannismutatur,adquodexbmhibuslin- 



oDeOrdine 

guis,qui funt apti,eliguntur. Verum kffcreguli 
bbferuatur,vt fiquismimereilldfitdefunSuSi 
hullds ex eadehi lingda intradecehhiuhiadiU 
lud ptdmbueatur. 

Sanc prscerea b6to Equices,ex fin^ulislin- 
guis dele6ti,qui fimt veluti auditotes ratiohum^ 



& firigulis diebuscertuthdieiiihuicofficidim- 
'pendunti 

, Poteiks ipforum eft, v t cdghofcaht & bbiet- 
uent,quohVodopecuriiaadminiftretur; & fidc- 
fedum aliquem animaduercanc, qui reforma- 
tione dpus habeat,"rem ad magnurh Magiftrum 
& brdinariurri Senatum referanCo 

Hi per biehniumillooffieiofuhguntuirjnec 
'qiiicquam pectinis ex aerarib, riifi illis prasfenci- 
bus.crdgatur, vttdt teftes impediantineres na- 
maria male adrainiftretur, 

Gonferitatbri adiungiuu virpirudehs,&vfa 
reru.m exercitatilEmus, ac ratiohum callentiin- 
mus. HicCdhferuatorigeneralialiquidrecipi- 
enti femper adeft , Bc quandd rationes reddun- 
turratqud ex diiobus volhthinibus acceptiGon- 
feruator vhum , & ifife alterum tenec , cuiinicri- 
bit, quidquid recipitu^,vtpei:fed:aeiushabea- 
tur cbghitib. Hoc officiiim gei:it,quahidiu Iha- 
gno Magiftrb & Senatui jplacet; 
\ Quod ad gendrale: birdihis caprtuluhi attiJ 
nef,penes maghum Magiftrum eft,illudconuo- 
care,& tempusacdiera cdnftituercquando ha. 
beridebeati, 

C^andd d^ies iiia illuxic, oranibus congrega- 
tis.ah tequam vlla negocia tradlencur, fub ipfunt 
di!uculum ternplum ingrediuntur, vbi MifTa a 
ctEnbbiarcha conuentuaH canitar.-ihde ihagniis 
' Ma^ifter cufii totd crucigerdrtim & Clerico- 
rUm agfrtihe, fQienni pompa,ad locumjvbi Ga- 
pitulum celebraridebetjproceditjibiqj hymniii 
S.Spiriius cariicur. 

Quo fado, magnus Magifter, pri£fe£ii, Gcb- 
hobiaichse & ^lii, quibusiuseftfuftragriinCa- 
piculd , ordlne corifidenc : cum habica concidrie 
omhes,qui Capiculo intereffe nori debent,exire 
iubentur:qualesfuntSacellarii:&antebnnniairi 
■ abfentesihquiritur, &cauila:ipfdruroabfenti« 
ab edrum procuratoribus allats exahiinantuts 
ahfintlegitimx. - ' , . . . 

Pdfthagc Praefe^i, ccenobiarchae 8c Caftella- 
husi, queih Irapdfitidnis nominant, atque alii 
Comniendacores marfupium afferunci in qiio 
funt quinque nuraiargentdi infignhm depreca- 
tionis, vna cum codiciUdcircuraplicato, qui c6- 
tinet ipforum nomina 8c pretiuiB honoriim& 
ofRcidrum,qu2egerunt,necnoriiudiciumipfO" 
rum de iis ^ quje pro publicd bono firir factenda, 
SigiIlbipforuri:iadditofirigu!irharfupiurrifuuiTi 
rriagrio Magiftrb ordine offerunr , ciri manun: 
ofcularituf,& honorem reuerencer exhibent. 

Quo fadto magnus Ordinis Marefchallu; 
fuo ofdine accedens vexillum OrdiriismagtK 
Magiftrd ofter^tuhc codicilli oblati,a Vicecan 
cellarib al ta voce recicantur.-inde ad eledionen 
fedecim ducum proceditur,qiii ea,quae in Capi 
tuld difeeptabuntur & allegabimtor,dirima'rtr,- 

- u 



Hi' pt linguas (eorfum eligunrur,& vnaque- 
tlUe duos eligir , qui lingus Sc negorioirum fax 
genris fin fierici: & fi non firir inrer ipfos idoneii 
I «X alia li igua vrlunl velalrerum artumunr. 
• Ii'^^m iureiurando magno Magiftro & roti 
*oniefiui fidemdancj fefincete&abfqjafFecai- 
blis iudicarurds, qudd ad hbndrem & comttio- 
dumordiniisJLlicier. Viciffim magnusMagifter 
^alif promitrunc,fe ratum habituros quidquid 
Conftiruerinr. 

Tum locum lecretum ingrediunmrj & curti 
iis Procuraror generaHs magni Magiftri,qui ha- 
ber fufFiagium deliberatiuum; fed liihil defiiiire 
aut decerrlere porcft. 

Illic decidunr qudd ad vecTtigaha pbftefiio- 
hum commendaticiarum in fubfidiumOidinisi 
admini-ftrarionem acrariipublici .3 reforinatio- 
hem mdrum &cohftitutionemlegum pertinct: 
acqj in genere omiiia ncgdtia, qux incidunt j 8c 
ad bonum publicum (pcdtanr. Qi^iofadio, exe-* 
unc,&: omni bUs prrElentibus, tam facellanis qua 
aliis , ea , qua; lili monuetiu, vocc VicecaUcella- 
irii publicanruri Tutti marfupia ^ nec rioii figilla 
& vexillum pr^fedlis, Marefchailo & Comme- 
daroribus,qui eain manus magni Magiftn cdn- 
fignaranc , redduntur : & capirulum hdc raodd 
finirur. Indefolennipompaadremplurtiprdce- 
dunr. 

Sed riotandum eft , fi quis ex fedecim capkii- 
L ribus videar , aliquid incidere aurinqilsftio- 
n;mvocari,qiiodipfum peculiarirer rangar, cQ 
non intereire,quando illud decidituraicc vlli li- 
cere concra eos proteftarij aut ab eotuiri fenten- 
tiaappellare; 

Qnod ad Capitula prouinciaiia attinef , |)r^- 
fciftorUmeft&archimandrirarum , eaquoran- 
riisinfuts prouinciis celebrare : qusfunrhs: 
Fraucia, cum XL V.pofteffionibus commcnda- 
titiis: Aquirania,qu^ habec LXV.commendaco- 
res:Gampania , XXIV. Aruernia i LXX-yil. Fa- 
num ^gidii,LV.ThoIora, XXXV.Roiriaj XIX. 
Pife,XXVLVeneris , XXVII. GalHa Cifalpina, 
XLV. Barlerra & Capua , XXV. Meiraria , XIL 
Belgium,XL,Germariia {upenbr , XXVII. Le- 
gio & CaftiUa , XXVIL Caftellanus Impofirio- 
n.is,XXIX;Caralonia,XXVIILNauarraiXXV- 
II.& Luficania,XXXl. Ohffl rriginta dux eranc; 
fed Equices ex vnariihil amplius comriiodiper- 
cipiunr , exqudreligio Catholicain eafuice.x- 
'tinda/ 

In his Capituh's prouincialiljus interdidium 
feft pra-feft s aur archimandriris , ne quid dicanc 
aurf,icianrin decrimentumEquirum.&necur- 
' benr quierem .uit ius rua; prouincii. 

lidem rirus in iis adhibencur ,qui in GeiieraU 
quoad pi-eces:deinde regulaalca voce recicacutj 
vc quilq; de ea obferuanda moneatur ; rum agi- 
tur de iis,qui cam obfetuarunr , aut infiegerunrj 
deiurifdidioneprouinciarum , depoflcffioni- 
buscommendaritiis&comme:(^atoribus , dc 
Vificarionibus, & aliisnegotiis , qusEpertinenc 
ad commodum domorum prouincialium. 
QUoniamveroiierinequic , quiuintanta 



VTe L I T E N S ivk. ■ 

multitudine,;& ingenidrum , riiorum ac lihguse 
diucrfirace conrenciones &fimultaces6riantur, 
iudiciafapienrer ordinata fuerunr, & ne lites ef- 
fent imrnortales, fanciuerunr , controuerfias, 
qusmrer frarres inciderent , nonefTecharris 
committendas * necaiiosadhibendos aduoca- 
tosaut pt ocuratores,quaparres ipfas , qus cau- 
iam fuam proptio orecdram iis , qui ad eam co- 
gnofcendam conftitutifunt,agere debeant. 

Sunr tameh quxdam caulik, vt debirorum,6c 
quando reftibUs opus eftadaliquid probadum j 
in quibtis fctipcura eft neceflaria. Nam iyngra-^ 
pha & depofitiones teftiiim httetis confignari 
oporrer,cum ludicesadfcripturas, qusipfis ex- 
hibenrur , relpicianti Vraurem inrelligatuf , qui 
fintilli.quihisiudicjisprsficiancur, illud,quan- 
tum poterdjexpediaiTi. 

Mehrenies dUplicem habent Senatum, ordi- 
narium,&eum,quem vocanrperfedum. 

In ordinariofuntmagnus Mag!fter,ipfius1e- 
gatus.fi qUcm habeat, epifcopus Mehtenfis ,ai- 
chimaridrica Ecclefis crucigerorumi quoad or- 
diriem epifcdpo xqmlis, odto prsfedi cdnuen- 
tuales aut eorurii legari , ceenobiarchce prouin- 
cialeSj quiiuntiriccenbbio , riiagntis thefaura- 
rius aut quxftor ipfi adiundusi & fubpr^feiaus 
rnagni Magiftri : fedhic jjoftremus nullumha- 
ber ius iuffragii iri iudidoi 

Inperfedlopr^tet fiipradidtosfuntduoE- 
quites vniuScuiufq;hrtgUs : Vicecancellarii q- 
pera m vtroqUe necr fTaria eft : riulli praterea in- 
tere/Iecoguncur,pra'ref prafeaosc&uentualesj 
fine quibus Senatus haberi non poreft.Neq,- ra- 
men hi aUf t|uicUnq5 alii abfq-, venia rnagni Ma-r 
giftri SenatUm agere pdffiint. 

Litigatdres, quiagratia , <Jua partemaduer- 
fam valere videnr,fibi mctuunr,iudicem qucm- 
cunq; refcufite pollurit , arq; adeo ipfum magnii 
Magiftrum , idorieisraconibus allatis,fecun- 
dum cdnfticutioneinBaptift^ Vrfiiji. 

AnrequampartesSenaturnadWnr , riomina 
fuainCaricellariafciiptoprdfitetur, qu^ftioncs; 
dequa intetipfoscontrouerfiaf girarur , expli- 
cara; qud facSondmina ipfdrum iri caralbguni 
referuntur , &fUoordinea VicecanCcIlarioci- 
ianrur. , 

Erijuoniarn iudiciufh in hoc Ordineeftdefi- 
hitiUu,&fumma;atq", vItimjecognitionis,nuI- 
Ii,qui in eUm ho fit adfcriprus, rentetiahi de cau- 
fis hunc otdiriem ptofiteritium ferre li- 
Cer. Interirh fecularibus , quibus £um Equi- 
tibus controUetfia ihicrcedir,fas eft F^rocura- 
tdfum & Aduocaroriim dpetacum in Capitu- 
hsprduincialib. turii inconuentib.vtii 

Laudabilem quoque corifuetudiherin habenc 
fuffragiaper calculos ferendi, quoriesduoadi- 
demofticiumadfpirahc : ruhcanciquicacisrario' 
habecUr , nifi inrer compecicores aliquis fir , qui 
maioiemcrucemgefter:nam hiomnibusprjefe- 
tunrur,&incalculismittendis hicotdo obfer° 
uatur. ~" " 

luramento praeftiro a competitoribus,calcuU 
prius mittuntur pro a6tore,quam pro eo, qui iii 



D I S S E R T A Tl O D E 6 R D i N 1 



ius v6catur;5cVicecancell^rids duo vafa in ma- 
rius fumir, vnum candiclum,altefum nigrum:& 
primUmaccedit magnum Magiftrum jpofteav- 
numquemque ex Senatdribus , fecunidum ordi- 
nem,quo (edent,quibus vafaifta ofFerE,yt<:alctt. 
ium in eaipro af bitrio iniiciant. 

Namfiadtorifaueant , calculumfuiimin v^s 
candidum iniiciennfin minusjin nigrum. 

Qu.ofaao,calcuU pakm numerantui, & Vi- 
cecancellarius candidos in cKarta rtcttat eo- 
«iemque agendimodo vtitur , fi fint duo aut tres 
competitofbs.-pofteaomnescalculosnumerac, 
& qui plures habet, neminc rcfragante dignita- 
tem obtinet,quamambir» 

Si calculoriim numerus iit aequalis , fetafe 
;proue<^liorpra;fertur,auttotares iudicioSena- 
tuspermittiiur , quietiaminomnibus aliisli- 
cibusfententiam-fert , qiiando ealculifunt pa- 
*ces 

* Eadem fuffragii ferendirati^ne VturitOifE- 
quites, ia fuis quique linguis, quando de b^n€- 
fido aliquo , attt nbminatione atque «ledione 
ad prafdduras&dignitatesagitur , quoniam 
non licet bejieficiiim aliquod aut dignitatem 
cuiquam exfratribusconferre . priufquam or- 
■doipfumtangat , nifiexconfenfuomnium^- 

qttitura, .. .. 

Non licet autem Equitibiis in fif iiiatis fufs 
conuentib.de aliis reb.deliberare,quani de fais 
,pofleiriotiibus,Vmeis,£edibus aliifq; adipforum 
linguam pcrtinentibus , neqi depublicis nego- 
-tiisqusftionesltioucre. , 

Melits Senatumfingiilis diebus Veneris M- 
%eiit,c ui inter fu n t Senatores ordinar ii, nec non 
ludices appellationum , Ordinarius , Vicecan- 
celianus,Capitaneu»infulaeMeHtenfisi&Iudex 

-jvrbis. , 

fus f eddituf incolisinful^ , & dmnibttsaliis 
■Secularibus , qui funt fub imperio dorairiorum 
^iuius Ordinis , aut quibiis fes eft cutn 
^ilis. 

^Eqiies n6n|>ofeftaIiuin6b quamcurt<Jue 
'caii^m in iusvocare cotam alio ludice , quam 
tjuifit Ordinisipfius s quicontrafadt, amitrit 
fuum ius antiquitaris , quinquemiii fpario omni 
adminiftratione inhoc ordiniepriuatur , caufa 
«adit , nec poteft eo frui , de (Juo cohten- 
debat , quarauisientenriafecundumjpfum lata 
fuifret. 

Qua in refapienter agurit , cura tiuiufmodi 
appellationes multum derogent iuri fupremae 
poteftaf ist & fi per conniuenriam hisappdlatio. 
nibus aut aiiorum ludicum fententiis locum 
darent , tandem antiquafuaauthbritarepritta- 
rentur, ficutalii,quiius , quodfibiacqu fiue- 
rant.pef negligenriamruriusariiifcrunt. 

Aliam praEtereaformam iudiciihabentEqui- 
tes , quam vocant obftruationem , qax apta eft 
decidcndis breui momento controuerfiis eo- 
rnm , quib. non vacat tempus difceptando con- 
fumere. 

Ex vnaquaque iinguaaut contubernio Eques 



eligitur , &odoillis , quie'liguntur,'hoh'Sscl 
quacunqilinguaaddicur. 

Hic conftituitur Prsfesobferuarionisk mk' 
gno Magiftrcaut Marefchallo ordinis, quando 
■fratres furtt fub ipfius iarifditaione,& reliquio- 
do nominantur ab odo praEfe6fcisConuentuali>. 
bus, quibusiftudabhipparcbofignificatur , ita 
tamen i, vtpraefe^feinonpoffiritalias nominatt 
iprxtdf quam eos,qaos-parrescommttni confcift» 
fii pro iudicibus admittunt, 

Ab hociudicioad eius fupplementum proa 
nocareliceft , in quo mimerus ludicum duplicai 
■tur : ttirfus ia fijpplemento ad fupplementum 
fuppiementi , in quod tres ex vnaqnaquelirtgua 
k)co vnius adfcffcuntur-idem tamen Praefes.qaS 
ab ifiitio eieiSlasfutit, manet. 

Si neqtiehocmodocbntroUeffia dirimipo-- 
teft , magnus Magifter iudicium adhtbdt pi sfe- 
domm c6nucntualium,aut fubpraEfedorum:^ 
accidat,vcpriEfesfitpraefe^its,exaua6ratur,3c 
aiiusexfcnioribus interEquitesipfi farrogatur. 
Singuili autem vnurii tantum fuffragium dant, 
cxcepto Pfaefide , cuiUs fti&agiumprc^gemino 
numeratrir. 

'Prsefes qiiajrit expartibus , ari qucnquam eit 
iudicibus uilpedum habeant. 

Tunc vnufqui^, verbafacieris caiifam fuaiii 
agit,& ius carptim breuiter qi d!dtur,fecundurii 
ordinerii calculorifiii-. 

'Quod kd magnuro Magiftrufh aftihet , ora- 
he's,quihuic6rd:iriifurttadfcripfi , famckri^ 
quam laici , imperio ipfius audiehtes elTe terie- 
f tif . Neftio autem a^ haric dignitatehi euehitur 
quin fit Eques , ac proinde nobili gehere natus 
^ex lc^itnrio matrimohio pf 6creatus. 

Q|iaitouils autem ri^agnusMagifter litcapu 
& princcps huius ordinis.-tamen poteftas ipfiu 
derfis limitibus eft reftriaa. Nam fi cligatui 
;quando eilinirincre , nectemporeeledliorii 
•fuae-Melitaeeffer.nron poteft pluspecuniae fumc 
re ,quam Scnatus Quaeftonbus mandauit , vf i 
pfinumerenti&fi plus infumatjex fuo id depro 
matnecefle eft. OEterUm ipfius offida , dfgmta 
f es & poffeflionet commedatiriae vacant eo ipf 
die, quo eligitiiKquaf um collario eftpenes riis 
ghumMagiftrum, CoBnotium& Conuenturr 
Ex iis nihil f efignarepoteft , fed omriium difrri 
tuf io eftpenes Senatum:quamuisipfe qU6qii( 
quatenus eft magnus Magifter , iis, quibus Vuli 
fufFragari poteft. 

Deiliius , cui fucceflit, eXuuns tantum fri 
menti & vini fibi vendicat ,quanfo bpus habeb 
adiefus elediohisvfqueadproxitnum feftui 
Natiuitatisbomini : reiiquumce^itaErafio O 
dinis. 

Exargentea eiufdem fupelledbile pondus fe 
centarurii marcatum,hec vl'tra,accipit;item fc 
phum& gutturnium aurehm, fi adfir : quod ii 
pereft , in puhMcum aerarium reconditur. 

Magno Magiftrd iarii olim afllgnatus eft lat 
magnus pofllcflionuiii commendatitiarum ni 



fticruj, qua'(^if^niratiipfiusitaaciha:tent,vtab ea 
iduit lli liequeam: quod ideo fa£lum efl;,vt tanto 
Koneftius rcmiliam fiimiliaiem inftitueie poi- 
lir. , 

, llIasran.ienadteTOpusvniexEqiiitibus , cui 
lt|lkc , concedere , aut ex illis penlionem aiiqua 
ipliconttituerepotelt.PoflefliolieSjquashabet, 
luniiftx: ^ 

In magno ctenobio S./£gidii,pofl^eflio Pefe- 
r.atisipfl eftafllgnata : in Tholofaho , Poiftibra- 
tiarin Aruernia,SaIinenh3:in Francia, Harino- 
hienfisrin Aqnitania.Temph Rupellani ; in Ci- 
|3ania, Metcrjfls;in GaUia Ciialpina,Inuernen~ 
iis: Romx, Mugnana; Venetiis,Treuifina:Pifis, 
Prarenfis .* Capi!«,Siciana; Barri,i)amdufina: 
Mcflansin Siciiia,Po!izenfis:CaraloniiE, Mai- 
dcenfis : Nauaihr , Calzetenfis : in prsfediiira 
Irapofitionis, AiiagenfisnnCaftilia^Olmofana; 
inLufitariia,Ccienfis:in GermanLa,Bucenfis:iii 
Boemia,Vratislauienfis:Deniquc nuUum eftin- 
fi^gne ccEnobium in oibe Chrirtianojcx quo ma- 
gnus Magiftcr aliquem frudum noh percl- 
piat. 

Magnus Magifter eiigit Legatiira pro aibj- 
trid ": &hicfratribus veniamomnium edrurti- 
qtisfpetunt, conc2dit:namilli,vtiamdiximus, 
quando in hunc ordinem cooptantur, pidpriiE 
Voluritati renuricianr. 

Sed notanddrii eft , magnum Magiftrum hdti 
jpoflc fratrireo 5 aritequamisfit condeninatus, 
grariam facerecriminis , nequeiis , quifurit 
habituinperpetuurapriuati , aBrquecdnfeiiiu 
tapituligencralis, 

vPoreft tariien ptBnam in aliam mitics- 
rem commutare : fed dportet prsfedos 
-prius proip/(>iritercedere : Iftadlocumhabeti 
quandofratetalrerivulnusinflixit.-iusanciqui- 
taris autem ei aufertur, qui altelum iniuriaafFe- 
cirj& datut nouitiis,ciui vocantur fratres Arnal- 
dinimifivulneratus mortcm oppetat , & aliqud 
ittiembromuiiletur : namhdccaluleges ftride 
dbleruantur. 

Magnus Magifternonpoteft qiiidquamdo- 
iiare ex'uribus , prcTrogariuis(?c reditibus fui 
Magifterii , quod (ucceflbrifitdetrimeritofum- 
6c fi id faciat , donatio nuliam vim habet, 8c re- 
fcinditur. 

Pra^fefti olim inftitutifuerunt , vt ma^nd 
Magiftro adeflerit , tanquamConfiliarn&Se- 
natorcs.HivocanturctfenGbiarchjeconueritua- 
le5:&praetercatituloshabentmagniGommeri- 
datorisjde cjuo fupraloquutifiimus.-MarefchaL 
li , cuiusetiam iamantementionem fecimus: 
Hofpitalis, qui eft antiquus titulus , quem priri- 
cepsordinisgerebat: Archithalafli, quicuraril 
•■h.ibet triremium &:rcrum maritimarum. 

Marefchallus, qriandoeftinexercitu, inftar 
fuprcmi ducisomnibus Equitibus &fratribus 
niiniftrantibus,qui arma ferunt,imperat» Nul- 
lum tamenimperiumhabetinprasfedfos , tatii 
conuentii-les quam capitulare?, neq; in coeno- 
biarchas &:C?fteHanos , quiprofociisraagni 
teagiftrihabencnr; 



' ,QT r T V M Me li t e n s tv ik-. 



Eft pra;terea is, quem olim t^aritiariiim yoca- 
bant,& magnus ConferUator hodie appellatur, 
eftqueiri numeroprfffetlrorui-n : /icut&is,qui 
olim remporebelli facti Turcopbla dicebatur^ 
c^ua: vox fignificabat ducemequitura leuis ar- 
niatura; : eratque hoc ofticiutti piropriurii natio- 
nis Anglicaria.'. 

Marefchalli oflicium eft cohuentus indicerei 
quibus ctiam cbenobiarclia ecclefiafticusiriter= 
elle tenetur; 

Eiufdera eftfigniferumcreare,quemcunque 
vult,qui magr^um ordinis vexillum ferat : qudd 
tamen npnficit abfq-, confilio & confenfiima- 
gni magiftri,aui: ipfius legati. Sedneque Mare- 
Ichallus , neque Architlialafl^usautvUiprcffedi 
quemquam aboflSbio , quod ipli contulerunt, 
reraouere pdfl^iint fed/iicHoriosfoIi magno 
Magiftro & Seriatui ordinario competit, qui de 
criminibus iudicarit,propterquaE:aliquisfitIo^ 
comoLieridus; ■ ' , 

Magniis Comniendardr curam iiabet vi^tu^ 
& arinons i quietiam, vtfupradiximusxrario 
prfieft.- 

Magnus Dia?cetesGerniani|prf erat blim at- 
ci S.Petri,quffi eo Ibco fita eft , vbi olim fuit Ha- 
licarnairus. Hocofl5ciiimperiit, exquoTurcs 
Rhodum occuparunt. 

Marefchallus habtt curam Turris , inquani 
captiui coniiciuntur.-nemiriemtamen exeapd- 
tefi emittereabfque confenfuSenatus. IpfiuS 
cjuoque eftobieruareah Hipparchus faciat of- 
Jiciumj& corrigere,fi t[uid vitii iri eo deprehetii- 
dat. 

Nofocdmus curam habet valetudinarii , hai 
ahquetii praeficit, qiii fit naf ione Gallus , fi qui^ 
Cx eafit,qui fitidoneus: fin minus , eligit ex ahis 
quemcunq? vulr. Hicautem valetudinariiprs- 
fediis tahtam petbieririium riiuniis iftudexet- ' 
cet. , ■ ' - ' : ' ■ 

r^annarius curain gerit Veftirus , iquo Cruci- 
gerivturitur. Neqjcnimillislicet abfqueillius 
periTiiffii veftes fibi conficiehdas cutare. 

Prsfe^tisiexagiritatantuiTiaiLireifinguhsan- 
fiis prbftipendiodantlir , quanddincbnueritu 
rnanerit.*abfentesfuisftipendiisfruftrantur.ie- 
gatiipfotum i^uadragintaaccipiunt , vtinfpe^ 
dionem iricorituberriiahabearit ; Archimaii- 
drita quadraginra biSo 8c Thefaurarius tan- 
tundem. 

Thefaurarius exalia riatibrie eligi nori pdtell 
quam Gallica: arque ifle recenfetur iriter prafe- 
£los Capitula res. Ipfe cuftbdit Bullam ferrais tti 
ordiriis, figillismagnimag!ftri& pr^feitorurin 
obfignatam. 

InteteftSenatuij&quarido rationes feddun^ 
tur,eligiturque tam ex Equitum , quam eorum, 
qui arrais miniftrafst , & Sacellanbrum nii- 
mero. 

Maius tamen ftipendiii m accipir,fi fit Eques, 
^iiam fi fit inferioris cbnditiohis. 

Hunc fequitur Cancellarius, qui conftitiiit 
oSlatitsm Pr;efe6tarn & js femper eft Hii^a- 
6 i- Mui 



, ^ t) t S S E R T A T l'o D E O R D I N K 

nt!isnatione,habcnsfubfeVice-cancellariu,qui gnoMagiftro , ea reneturinSenatum otditia- 

ipfoabfente.litterasexpediti&gratisdiploma- tiumafFerre, iaquoDmniaconfringuntur , ne 

taobfignat,exceptopraemio,quodrnagniMa- quisillisampliusvti pofllr» 

giftrifubpr«feaus exilHs litieris accipit. Tum cadauerhonorificentiflime.fedabfque 

Ofnnesptsfeitiex CrucigerismaiorisCru- luxu&fuperfluofamptutBasmandatur. ^ - 

ciseliguntur-.eamtamenallumcrenon poflunr, Eofepulro, Vicariusdefundieligitur , cutift 

donec in cxtum conuentualemMeliienfem ve- officium durac quoad nommetui Comraenda 



niant. 

Quoniara praefeftorum meniionem fape fe. 
cimus.nonabs re erit.fieosenumeremus.Prae- 
fe(aiexProuinciafuntmagnusComraendator, 
Coenobiarcha S..*gidii, CffinobiarcfaaTholo- 
ianus,praEfe6lus capitularis>lonofquenfis. 

Ex AruerniafuntMarefchallus , CcEnobiar- 
cha Aruernix, pr^fedu-^Lugdnnenfis , quio- 
lim vocabaturLureolius. Franciafunt ma* 
gnusNofocomus , Coenobiarchae Franciac , A- 
quitaniaf & Campania: , pr2fe£lus Capitularis 
Pcloponnefi, &gencralisThefaurarius. Exl- 
taha funt Archithalaffiis,Coenobiarcfaae Roma?, 
Gallix Cifalpin3E,Venetiaruni, Pifarum, Melfa- 
ns,Capus,pr«fedus Capitularis S.Eupfacmi^, 
S.SrephanipropeMonopolin,Tiinitatis,Venu. 
li^,& S.Ioanrys Neapolitani, 



tor,quem eledionisvocant. 

Interea bona , qucs in aedibns magni Magiftrl- 
reperiuntur ,annotantur : deinde quifqueadal- 
terius eleftionem fe Comp3rat,& dies futurs e- 
lecbioni aflSgrjatut: / 

lUa die or ca, omnes in templum coeunt : vn- 
de^ facro perafto , in atrium publicum fe confe» 
TUntjin quo ordinatii catus habentur. 

Vicarius,expofitis caufis , proprer quas in eu 
lbcumconuenerint,mandat, vtEquites & alii 
fraires ex vnaquaque natione feorfum capita 
conferant. Illiiureiurandofidem obftringunt, 
fefincero animoelediurosPrafidem & tiesE- 
leftoresmagni Magiftri, nempeEquitem,fra* 
trem raihiftrAntem & facellanum. 

-0£to frarrfes a totidem linguis eledbi iurame- 
tum pr^ftant de Eledione Equitis , futuri Prs- 



Ex Tarracone , Catalonia & Na;iatra JfdJsfneSo^nem^^^^ 

VicariUs ofiicio fiio fe abdicat. 



iKiagnus Conferuator , ofamPannariu? didus 
Caftellanus Impofilionis, Cosnobiarchae Cato- 
lonise & Nauarrse , & praefeai Capitulares Ma- 

ioric», ^ , u- 

Ex AngliaerantoHmTurcopokjCcenbbiar- 

chx Anglis& HiberniEE, prsfedius Gapitularis 

AquiljE. 

Ex Caftilia , L^gione & Lufitama funt Can^ 
cellarius , C2nobiarchsCaftili«,Legiohis&: 
Lufitanis > & praefedus Capitularis Boueden- 

iis. I ' 

Caterum officiapr?fe(5lorum capitularium, 
Archimandritaeordinis , &commendatorum 
Cypri Sc Langonis omnibus nationibus comr 
mittuntur : EuVjeauiem Commendatoresex 
folis Taraconenfibus & Caftillanis eliguntur. 
Omnes autemiam comraemorati funtexCrUj 
dgeris maioris crucis , & ex Senatu pet- 
Feao. 

Archimandrita Ecclefis Metitenfis impe^ 
£ium habet in bmnes facellanos < , 8c afaos , qui 
' funr ordinis ccclefialjicl, exceptis iis , qui in fa- 
cello magni Magiftri miniftrant. Loquorau- 
tem deiis facellanis , qui Melitse domicilium 
habentrnam c?teri furit fub poteftate coenobiat- 
eharum&Commendatorum in iislocis.vbide- 

gunt* ■ r 

Porro qttoniamdemagnoMagiftro , ipfius 
dignitate , excellentia&poteftatefatis multa 
vetba tecimus:fupereft, vt aliquid dicamus de i- 
pfius eleaionc&quid faciat is,qut munus iftud 
gerit, & graui mbrbo ie opprefllim fentit. Ma- 
gnus Magifter, grauiter affedus ,'bullasat- 
genceas & ferreas , 5* figiUum fecretum in 
rocumarcanumabfcondiiubet, nequisiisabu- 
tatun ^iipfemeteaabderenonpoflit , idnegb- 
tii fubpraefeao fuo committir, qui, mortuo ma- 



Prsfes eledionis , fuae cathcdrae infidenr, o» 
do iilos fratres ad fe venientcs iureiurando adi» 
git,vt tre^ Eledores fide fincera & procula gra- 
tianominent. Hi vero eligunt eos,pc«es quos 
futura eft magni Magiftri eleilio. 

Quo fad^o conclaue ingrediuntur,&clam in. 
teEfetres illos Eletaores dcfignant , quos poftea 
coram vniuerfo caetu produnt , atqi illico pote- 
ftatciu^abeurit. 

Tres iftivltimi coram Praefideeledtionis iu^ 
reiurando fidemdant , feprodituros quarrum), 
qui non erit fanguae ipforum:quo eledo,iurant, 
fe fimiliter quintum eleduros , & fic de caeteris» 
donecodo elegednt; quibuseaderaracionea- 
liosodoadiungunt , vtfintirivniuerfumfede- 
cim , nempeduofratresexvnaquaquelingua» 
Hisdiio$facellanos& trestantumarmis minij- 
ftrances adderehcetmam reliquosoporteteire 
Equites. .' 

Quando hi eiedi funt,deli£l:a prius coram fa» 
cerdoteconfitentur, &S. Euchariftise parcici- 
pant ; deindecoramIudiceele£tionisfefiftunr> 
vbi m!ido capitc & genibus pronis vnus poftal- 
terum clata voce iurat , fe legicimc & fecundum 
antiquaordihis ftatutacaput & Principeraele^ 
auros,qui fit vir profaus & ordini vtiUs^ 
Hociuramentopra:ftito,Gommendatorek 

dkionis & omnes,qui adfunf,iurant, fe ratum ha, 

biturosquidquidiUihacinpartefecerint , &fe 

magniMagiftri,quemelegerint, imperioaudi- 

entcsfututbs, 

Ingrefll in coridaue libere fuam fenreti- 

tiamdicunt devita& moribuseorum , quiad 

cleaionem pr%onuntur , &a nonnuUis com- 

tnendatitur, - _ ^ 

Poft 



2^ 



E qV^ I T V M Me LI T E N S M 

rc ucar. f.mrcalcalos in vak .mmittunc, &qai funt habete cameras magzftrdes iprconcef 

m.metolatfr3g.oramvihcu,e1,g,tur. Tas, &pofreffionescomnldath af qtm£^^ 

torHT •'"""''"^"'"''"^'^^"^'^^"^''^- ^^'^'^^"^^"'^^^vfurpabant^enpuer^^ht Ut^^^^^^^ 

tor eledboms pra-ter eum cjuem redecimmri i- qu.rum Tfusfruilus iute ad m os d per S ' 

jhelc^tnn,propterturah.cntumabipfispt.- ^-nem fratriscuiufdam e^fl^^^l^^^Jin; 

f^dft!.!^'^!^ ^^^^'^P^^^fid^^*';"^ Qui ante ailumtum habitum matrimonic^ 

ft (Iftunr,&teromncsmterrOganr,anfuamele- mnausfuit, &].berosfufcepit , poSrne S 

6t,onenia()probnre&ratamhaberevelmr.Om- commendatitiamobtinerenen^ ir^nf ^ T 

i.busafht.Mnt,bus.EqueseIe6li^ 1-iuunt : neq^^SSSS^^t:^ 
mbrr' " ' reliquisom-,, gratiaautfecundum ordmem aLic^^^^^^^^ 
nibus fede«nbus , claravoce nomeneius edit, ,pere , nihqbinquenniumadiiiinimum S^ 

i^KS::;^^Ss^:^(I"""'^°'^ vllaf.nhoheautredttuannud, ^,1^^:'.:^ 

uaru um lura urdinis, 6c conleruaturum ipfius miniftrauit. 

priuilegia , nec quicquam facauruifl firie cori- Denique nemo poteftfrui poffl.ffione com^ 

fenlu Senatus.Si abfir denuo comitia habentur, mendat.t,a,fiuegratuita, fiu ^d inis aut accTf 

vtkgaxus viqu. admftus aduentum eligatur. fionis,nihquislieritin Con^S"™ p 

fcum_ahas,qa.ndoadeft,legatumproarburioe~ q"i^^"sautexfpeaationishabueTt Lit e a^u 



Durante eleclione non licct vlii Equitiarma 
fen-eeoloco , vbiillafit: alioquiiusfuumfuf- 
fragii amitterer,&fi de eo conqueri vellet,habi= 
tuexuereturo 

, Prxfedi & ccenobiarchse Conucntuales e- 
liguntur coram magno Magiftro. Nam penes 
iplum 8c Ordinarium Sena,tum eft ^orum ele- 
<aio , quemadmodumetiamelcaidccenobiar- 
chsEccIefisMelicenfis. / 

Crucigeri Melitenfes pieruriqueProcurato 



tem pfpethtionis impetrare oporcec anno exe. 
quucionis , qii^e fitper Commerjdatores : riec 
poteft quifquam augmencum fiiibeneficii ob- 
tinere,nifi quinquennium miniftraiieric , & an- 
num integrurii fuerir in fua poflelfione com-; 
riiendacicia,; 

Quidqirid Commendatoresacquirunt,dr-: 
aini cedit.fi fic res foli , peccinec ad pofleffionem 
commendacitiam vicinamprsdio acqiiifico ; fi 
ficrcsiT)obilis,a;rariopublicoinfertur. 

lislocis , in quibusfunc nominaciones bene- 



remfiuebratnrpmh.k.;,^^^ , n c M"'««siunc nominaciones bene- 

iemhueUratoremhabencRomannaulaPon- ficiorum , autcollicioncs , aurofifentacione. 

l "a"T^'' g-erahbus & crebro i dependences a feudis podiHo!^^^ 

niagnoMag,ftroel^icur.EumSenacuscercisde danciarum , Commeidacor d^i^r^a^S 
cauhs,&quandovidec,,p(amadhdcmunusin.^ diiponit, nificonfiiccudo&pnu So dm^ 

epn^efIe.locomouere,almmq;ipfilubftitue- aliudferant^ri.cpoflhntc^LbiaJ^li^JJ^ 

V r * /Lc r- ■,■■}■ ■ Gomihehdacoresdeiisdifpdnere fihar 

iJ&Jstf::!:: ' r^r^^r"''^- beneficia mortea.t aliocafu vaL^c!^ 

bus conceltn?^^ ^^^S""^ Magifter -iilic verfamr : u"am 

bus concefl-afunt , acft.pendiaamagno Magi=- tuncipfauseftdeiisd^ponere; eclfieledt.oiflic 

ftro&Conuentuconfticucatueri. Adipfiuset^ locuhaberetinifi|,^c Lnefic a fuah^S^ 

:r^^;rsr'''""'""^^^^^^^ -p---ahriquiLiscuiu^^^t^ 

immorgerisfeopponere , eosmcrepare , & Max.me autemih hoc Ordinekritum eft dm 

6mnx ngoreperieqm : atque eciam magnum nibus^quiiiluri^prdficen^ tr^^^ofam" 

^fe^;^;S^:ft'r'r"f"''^""'"^ P^iI^fl^nemCoLmend«u;a^:Sn& 

re pSer ftintd^^^^^^ cl.m vel palam , direde vel indiredte ab alic^' 

^SS^^ir"'""""''^""'^^^^^" quocunqc.,qn 

Omniadeniqueofficia inhocOrdihepere^ -;^|^clinihuicad/cri|>ris, p.ne.quoseftilla 

kcuonemconf.runcur. Sibcllun. terrageren^ Siquiscaleciuicialiaviaobcmeat illudinma- 

Arui-t(r'"^"' "5 '^'S^"'"^ ' ^^"^ ^^4^ftn refignare tei etu cuod fi 

^^^""vaS^^^r^^^^^^f^^^^P^ facererfcuft4,uacurhabitu,&fri;^Srri 

inncadignu., &adhocofl^c.umidoneusiri. carcerem coriiicicur. ^ ^ 

ueniatunfi opusfitpr^f,a:o claflis, d nariorie I- Cc.nobiarch^, pr^fbai & Cailellahi teneh- 



talicapeceriduseft, 
^ Siex hishacionifcus idorieiducesrion fuppe- 
tancexahiseliguncur , abfqucprsiiidicidca. 
men nacionis,& iuris anciqui,quod habec. 



turomnib.qaihquenhiispofl^ellionescommen- 
dacitias iurifdi6rioni ipforumlubieaias vifitare, 
autfialiis ntgotiisvel morbisimpediancur, eI 
quicem commendacorem &fac;ellahum,qui et-> 

eo' 



r\ j ■• '1 /r- ^ ' H"''-'^'" '-"J'"™cnaacorem &lac;el arinm nii 

uas , non lieetvili tqu.turo di^fimnl cenere, mittcre, vt nfpiciant , anomniareae admi„i 

;r,xt:::' ciaSet''"'"''^^="''' «--""-''■'r.i„^aific,i. :s'iils 

^ . , , necucaucreparationeobushabMr 

Jbterim ccenobiarch£& Dr^fe£ri ' nSiih.V- / 't"u"eopusnaDear. 

uiaiuisoc pisrecti , q:uihU" Ob eandeincauramEques & Sacell.anuscu- 

^ $ - l^ica= 



' D I E R T A T I O 

bkula & poiTefliones cemmendatitias cceno- 
biarchartim 6cpraefe6torum vifitant. 

Si CQeaobiarchs hacin parte cfficium facefe 
neglexerinr,locumfutim,iurif(ii6lionem 6cpr^- 
erainentiam incoenobiarchatuex confuetudi- 
ne amittunt • & fi vifitatores a Capitulo delegati 
legum tcansgreiroribus faueant , annuifpatib 
fru£tu fuarum poilcffionum commendatitia- 
tum priuantur. 

Non licec Commendatotibusvllam merca- 
turam excrcere ,multo minuspecuniam facnori 
dareautaccipere , necbonaadOrdinem perti- 
nentiavendere veloppignerare , abfquevenia 
magniMagiftri, & confenfuCapituirgencralis: 
&: Capituifs prouincialibus interdidum eft , ne 
de hutufmodi alienationibus aganti, 

Quamuis etiam Equitesaliquid acquiiiuif^ 
lentjtamen nonlicet ipfis illud alienare,fine ■>fe. 
niamagni Magiftri&Capitulivnamillius vfuni. 
imQnfn tantuni habentad dies vits. 

Haud magis licct QuaEftoribusprijediafra- 
mim defundlorum elocare , aut eorum merce- 
des conftituere , nifiin Capituio prouincialii 
pr-aefentibus ccenobiarcha & quatuor Equui- 
busfenioribus» ^ > 

Neque licetfratribus huius Ordinis tefta^ 
inentum condere , neque aliiquid donare , ac ne 
feruis quidemfuis , praeter ipfonim ftipendia. 
Greditpr tenetur fua nomina edere. 

Deni-que omncsin ororiibusvoluntati fupe- 
rioiisfefubmittere coguntur , quinon periiiit- 
ter , vtplus quara fextam parrem bonorum mo- 
bilium teftamento relinquant ; argento autem, 
fignato.quod apud defun€ium reperiturj debita 
ipliusexfoluantur. 

' ipTe magnus Magifter non poteft de fuisbo- 
iiis mobilibus difponere nifi permiffu Capituli 
:gencralis,«& quandomortivicinuseft. 

Qiioniam etiam f^pe fit,vr EquireS magnu 
nunieruni mancipiorum, Turcarum& Mauro- 
inm, habeant ^ quos in excurfionibus maritimis 
capiunt , nonlicetipfis/eosmanu mittere& li- 
bercate donare fine veniamsgniMagiftri & Ca- 
pituligeneralis. 

In eriniinibuscapitalibus caulas ciirarelecu- 
larium , quiiurifdidionihuiusOrdinisfubiedi 
funt,Equitibuseftinterdidum : namtanquam 
homines ecclefiaftici hjuiuiraodi caufas poiiti- 
cisrelinqueredebenc : fimiHterinciailibusne- 
quepublice nequefecreto hoc ofticio ipfis fun- 
gilicet. Pr^tetea fiquisex Equitibusaut Cru- 
cigeris culpara aliquam admifit , nonHcet vlli 
amicorum aut fodalium ipfius pro eo mtercc- 
dereantefententiamlatam : pofteaautempol- 
funt magnumMagiftrum rogare,vtpcEnam mi- 
tiget. 

Vnictiique ctiam ex ^irat^ibusvetitum eftfi- 
demiureiurandoobftringere , autfocduscum 
quoquamPrincipe percutere abfq; venia magni 
Magiftri , aut ipfius Archimandritje : nec licet i- 
ph's vllum conuentum abique eorundem per- 
miffijinftituere* Caufahuiusreieft , vrviten- 
tur acmuiariones Principura , ex quorum ditio- 



nibus fratrcs funt oriundi. Nam^ vni potittl 
quamalteriadh^rerent, ordodetiiraentumpa* 
terctur. NonUcetGrucigerisvagari, autexire 
liraitibus fuarum prouinciarum & poffeffio* 
num commendatitiatum finefpeciaii veniafu- 
perioris.Si oberrarc deprehendantut,nec libel* 
Iuni,quo venia exeundi ipfis concefla fuerit, of- 
tenderepoffint , omnibusGomraendatoribus 
inlundum eft,vtilioscapiant,&incarc€rem co* 
iiciaht,& noniina eorum ad coenobiarcham de* 
fetaVit,vtineosanimadueitat. 

Ad pecuiatunicauendura ,Equitibus , aliif- 
quc,quialiquodofficiuminbocordinegeruntk 
interdiilura eft , triremGm auc aliam nauuu ad 
excurfionem palam vel clam per hommes inter- 
pofirosinftruere : fed hoc pfiuatistantuixi con* 
Ceditur , qui cum officialibusconfpirare & col- 
luderenonpo(runt,quinpGenamperiurinncur- 
ranc : nec poffimt Equites excurrere , niii cum 
confenffi magni Magiftri , &permiffu ordinarii 
Senatus. 

Antequam hsec ipfisfecuitasdetur , oportet, 
vtqiiinque annis miniftrauerint , &iurent , fe 
tetritoriis & poftubus Chnftianoi um nullum 
damnumill. turosrquamdluautem funtin cur- 
fujiure autiquitati^ fruuntur , non minus, quam 
fiAdelicaet flent» - , ( , 

, Nonnifi magnoMagiftro^Senatuiordina- 
irio licetpiratisfaluuracondu^lumdaie i quocl 
tumdemurofaciunt , quandoextreroaneceffi- 
tasidflagiratfficut & fagitiuis, & mercatoribus, 
quiforoeefletunck ^ 

Nequealius praEterquani magnus ^agifter 
&Senatus perfecauscum Turcis , Mauris&a^ 
his infidelibusinducias paciici , auttranfigere 
poteft. Vnicuiqueetiaminterdidumeft , tor- 
menta., puliierem nitratUm & alaim comeatutri 
ex infula& sdibus ad ordinem percinentibus 
auehere. Solus magnus Magifl:er & Senatus il- 
lam poteftatem haber,pioutneccffitas exigit, 

Equitibus & iis, qui armis miniftrant » mter- 
di£tum eft,ne bellis,qua£ funt inter Chriftianos» 
feimphcenr , nequefacraroehto feobftringant 
autftipendiumaccipiant , nifiaPrinciperegio- 
nis, inqua-ver(anrur,idfacereiubeaniur :.nam 
tnnc legibus foiuuntur. Non tamen infignia 
Ordinisgeftabunt , nifibeilumpro defenfione . 
Ordinisgeratur. 

Poena conftitutacftineos,quicrucempalIiis 

aflutam non gerunr. 

R.ixae in Gontuberniis funt interdiftje ; fi qnl 
vis autpugna in iis fiat,id fecundum cafum Sclt'- 
ges Ordinis vindicatur. 

Quoniam fupra diximus de poena, quae fta^ 
tribus infertur,quando habicu priuantur,cau(r? 
quoq-, explicandae yidentur , propter quas eiuf' 
niodiignominiaafficiuntur. ' 

Poenaharcipfisirrogatur , fiaccufentur, rei 
petagantur &conuincantur haei efebs,fodomi?^ 
furti,rapin^,aut quod adinfideles fe receperint, 
aut vexillimiOi^inis explicatum inbello con- 
trahofteisfideideferuerint , autexprjeliofuge- 
rint , &fociosdereiiqucrinc,autmUnitionem 

hofti- 



Jioftibus rradicicrint. Sed diiigensinhis rebiis 
«Jhibecurinqiiihtio, neqiiis condcmnetiu in- 
auditus. 

iFaln tefles, falCini , qui litteras Ordinis cor- 
ruinpunt,periur!, (S<:qui in bello prredis agendis 
operam dant,eo per annum priuantur, 

Q^i alios horam crirainumpoftuIant,nec ea 
probarepotrunt, , eam paenam &ignominiam 
priuationis habitusfubeunt , <quamaliisincen- 
tabanr. 

Concubinatus & omnegenus luxuriae fpecia- 
libus regulis huius Ordinis prohibetur. Deni- 
que nihil eo melius conftiturum eft; & fi quidam 
exorbitent , non inftitutioni & rcgulis Ordinisj 
fedingeniisdeprauatisimputandum eft. . 

k E L i G I O. 

Conftat , Eqiiites huius infiil^ efte religionis 
Catholicae contra infideles propugnacula. I n in. 
fula Meiicenfi eft Epifcopus , qui/ubeft Ai-ehig- 
pifcopo Ponormitano in Siciliai 

Csterumfratres huius Ordinis more anti- 
quo &luaprofeflione tenentur quotidie,fiue fi. 
mul , fiuediuerfisvicibusOrationemDomini- 
cam centiesquinquagies , locohorarum , <ju« 
Ca n o n icx vocan t ur , re ci ta re* 

Verum presbyteri, diaconi aliiq; ccclefiaftici 
tenentur quotidie precationcsrecundum ordi- 
nem &morem Ecclefis lerofolvjreiitan^ pera- 
gerc. 

Omnes tenentur ieiunare tototempore qua. 
dragcfirasja diednerum vfq; adPafcharprffiter- 
ea tempore ftatiuarumfupphcationum , dieS. 
Marci , feftoPenrecofteSi quatuor ieiuniorum 
cardinibus , pridieferiatum Apoftolicarum,& 
loannis Baptiftae, S. Laurentii, Aflumptionis, 
Natiuitatis,Conceptionis,Purificacionis&:Ah. 
nuiiciacionis B.Virginis,fefti omnium Sando- 
rum, & Naralis Domini. 

Praererea tenentur Euchariftiara fumere fe- 
ftoNatalisDomini , Pafchatis & Pentecoftes. 
Quandoinmareexcurruntjdelidaconfitencur, 
iciqi fuis tantum facerciotibus:quibus fi careant, 
perraiflu CGEnobiarchae , aut ipfius vicarii , fi ille 
abfit , hoccafuneceflitatiscoramalioluamex:- 
homologefim facere poflunt. 

Equites, quandofuntin Conuentu, tenen- 
luf mtcreire facris , & fupplicationibus folenni- 
bus.quifq; fuo loco,& fecundum fuam antiqui- 
tarem; nec audet quifquam ex ilhs locum coen o. 
biarcharum, prxfe(5lorum Conuentualium aut 
eorum^legatorum occupare, vthonor, quiec- 
clefiafticis deberur , obferuetur. 

Pro vnoquoq-, fratredefundto tnginta Mif- 
fecelebrantur.OmnesfratreSjquiprima^inter- 
funr.cereum ofFerunt,& denanum,qui pauperi- ' 
buSdiftribuicur. 

Smguli faccidotum defunflo debent vnam 
Mi{ram:Diaconi&hypodiaconiPfalrerium:mi- 
hiftrantes ofliciaexequialia , autcencumquin- 
quaginta Orationes Dominica* 

Scatucura eft,vt vir doftuspublico ftipendio 



EtlTfeNSiVM. 5t 

conducatur , quiiunioresclericosmftitnat, Sc 
eos doceat IingUamLatinam:al)us item.qui eos 
doceat cantare. Nulius autem hypodiaconus 
recipitur , nififitnatus XVIII. annos , neq; Dia- 
conus,n)fi fic natus X X 11. neq; {I;ce. dos,nifi fit 
natus X X V I.Omnes aiitem oportet fuum or* 
dinemprofeiroselle» * ' 

STATrsMAGNOkVM M A G 1-- 
Jimum Mdmnfmm^qm huc vfque Ordi- 
niprit.fHerunt, 

Ordo & militiaS.Ioannis lerofolyjtiitariiini" 
tium &prmiam fiiam origintm habuitin fanda 
vrbe lerofolyma , & ihicptimosfua: pueririag 
annos & magnampartemadolefcentis transe* 
git. Sfiracenis invrbe & regione 'circum illam 
dominan,tibus, templumS. SepulchriDomini 
noftri anno ialutisMX I L ex mandato Equenf 
Cahpha^ Saracenorum deftrudum fuit : qut) ia 
ftacu XXX V L annis manfit , vfqueadtempus 
Conftantiiii J^lohomachi, Irapeiracoris Coftan^, 
tinopolitani,quirog.uusdChrift!ai?!5lcrofoiy* 
mshabitantibus s-confentienre Bomenfore EL 
moinb Stenfabio GaIiphafiUeSu]tano.^gyptii 
iliud fuis fumptib Jnftaurauit, anno MXL VliL 
Lodem tempotequidara nobiles &mercatores 
Itali ex vrbe Melghoporcus & vrbesTmaritTmas 
Synx & ^gypti frequentare folebant , & quia 
raercesineasregioncsKduthebant , cfaarjeranc 
non tantumpr^feaisvrbium , fedetiam Gali- 
pha? u£gypti;cuniquezeIo religionlsChriaian^ 
ferucrent jloca fanda lerofolymaf fepe^vifita- 
bant : &qu]anullum in vrbereceprumhabe- 
bant , facnlrarem aCaliphaimpetraruntcon- 
denditemplum &palatiuminfuum vfum &eo- 
rum, qui eflem fiia; gcntis,loco ipfisaffignato iit 
vrbe prope S. le|)aichrum , vbi Chdftiani habi* 
tabant. 

, Du0 illic monafteria exftrtixertint , vrtum in 
honoicmgioiiofs Virginis, matrisDei , quod 
vocarunt S.Mari^ Latinae, addiiFerentiam rem- 
plorura Grscorum, qu^ erant lerofolyma? : ei* , 
que Abbaicm montis CaflSni praefecerunr ,vt iU 
hcGhriftianos peregrinanreshofpicio excipe* 
ret:alcerum in honoremS.Marjie,'Magdalen£Ei - 
vt fsrainx religionis eigo peregrinates illic ho- 
ipitium haberent , quod a fsminis leligiofis re- 
gebatur, Pofteaaidsficarunt Xenodochium pro 
peregrinisjtam iis,qai;iiFea:a, quamquiinregrk 
valetudine erant nec non templuVn S. loanni 
Baptia$confecracum.H$craonaneria.,tempIa 
&Xen odochium diu fuerunt cohferuata cura & ^ 
fuuipcibus Almaphitanorum , quieafundaue- 
ranr,vrq;adternpiis, quovrbscaptafuita Ptin- 
cipibus Chriftianis,& Godoftediis BullionSus \ 
rex ele(aus:qubd accidit ahno MXCIX. 

t. Cum vrbs capererur , frarer Gerhardus 
etat Reaorfiue AntiftesXenedochii S.Ioannisi 
qui vrbe a Chriftianis obfelfa ab infidelibus 
liiale habitus , & diuturho carcere detehcus 
^ 4 fuitj, 



3i b I S S £ R T A T I b D E b R DJ N E 

fiut , proptei-ea quodipfum rufpedum habe- 'fpicalis S. loannis lerofoly^mitankdeindeEquis 

rcnt, quafiarcanacumCiiriftianis, qiiivrbem tesRhodii : hodieVeroEquiresMeritenfesa^» 

.obridebant^Gonfiliaagitaret.VemvrbcaCliri- 'fellantur. 

ftianis occttpataexcarcere emiirusfuit^, &Xe.- Intantopretio& honore fuerunt , vtple- 

nodochiumS. Ioannisrnagnacam charitate& runque ad grauia & magni moiljenti negotia 

'cura^ubernauit,exftimuIans&mipeUensreges ' adhiberentun 

&PrmcipesChrifl:ian6s,vtiliadlocupletarent Interaliafrater Gerhar'diisGeberrus,Eques 

&dotarent;quodlibetaliterabipfisfadumfixit: haiusOrdinis , miirus fuitaFulquio, Andiuiii 

adeo vt Xenodbchium illud S. loannisbfeui re^ejh An2!iam,vt matrimonii incerConftan- 



tempore rriagnos prouentus & pofTcffiones iii 
Gallia, Italia, Hirpania&aliil Ghriftianiorbis 
prouinGiisobtiriueriti 

AnnoMCXlII. Pafchalis , Pontifex Maxi- 



tiam,Antiochi£ePrincipem,tieptemregin2Me- 
lifends.filiaiti Prihcipis CdeiBundi, & Raimuil- 
dum , filium CoraicisPidlauiehfis , qui tunciti 
au!a Hentici,'s:egis AngliaE,ves:(abatur , par^riiis 



'musJratrem Gerhardiim & EquitesS. loannis eirer.-quod etiam dexteritatehuiusEquicis con 

in titelam & protedHonem S.Sedis ApoftolicSj traduiTi fuit. Eddem tempore Raitaundus Be- 

recepit , magttis priuilegiis%fisconceffis, & ren'garius,ComesBarcinonis&PrincepsCata- 

conftituic',vtpoftobicumGerhardicanonicea^ ioni^,quiiilfulasBalearesMauriseripuerat5& 

cletlionem noui Redoris &guberhatoris pro- caftitatem atqUe honoreiti Mahold^ , vxbiris 

cederecur , quipoftea fuitiappellatus magniiS ImpetacbtisHenriGi V.fingularicertaraineco- 

Magi'fterordlnisfiuemilitixHofpitalisS.Ioan- traduos Equites Germands , quieam falfoac- 



iiislerofolymitani.-qubdnomenipfiin hunc vi- 
que diem perquihgentorumahnorumfpatium 
manfit. 

Anno M C X V 1 1 1. frater Gerhardus es 
Bac vita raigfluit , fub Pontificatu Gelafiill. 
quo tempore ordoTemplariofum initmmfum- 
fit.pi fucceffit frater Raimuncius Puteanus , qui 
■fuit Eques ptbfefflis ordinis: quamuis nonnul- 
liexiTHment fracrem Rogerium Gerhardo fuc- 
ceffiiTej&doraumHolpitaleiTi S.Ibannis guber- 
nafleab anno MCXVIII. vfque ad objrum I5al- 
duinil L regislefofolymirani , quiobiitanhb 
MCXXXI. Frarer Raimand'us in Capitulole- 
rbfolyma: congrrgato , exconfilibEquitum le- 
ges ordinis condidit , regulam vitse , ^qua dein= 
ceps E^uires -yterentut , formauit & inftiruit, 
M^gnus Ordinis Magifte r appellatus fuit , & iii 
fiiis titlilis nomen ferui pauperum lefu Chrifti, 
& cuftodis domus Holpiraiis lerofolyfniranae 
fibitribuit:Regulaipfiuspi-obaf:a&confiniiata 
fuit a Calixto ILanno MCXX.&pofteaab Ho- 
norato II. &Innoc£ntioII. atqueamcceflon- 
i3us,quiofdinefuntfequuti,quiiahciuerunt3Vt 
Equitesf eligiofi f^ctindum regulam S. Augufti- 
iii vitam inftituerent. Hic magntis Magiftef , cu 
videret , reditus domus Hoipitalis qubtidie c/e- 
fcere ; &fenonpofteillbsrhehus impehdercs 
quam bellumgerehdocontfainfideles, bmnes 
luasvires , opes&brdinisfocibsregi lerofoly" 
mitano obtulit.llli autein in {uis vexillis crucem 
argenteam inarearubragerebant ,exinftituto 
Innocentii H.anno MCXXX. 

Exinfracres &religi6h tribiis gradibasdiftin- phinatem, nobili familia Puteanorum progha- 
aifoerunt.NamaliierantEquites, alii Sacella- i"™ : quodiplum lacobusBofius ; Italus , qui 
ni,alii Mihiftrantes>_eura aB initib niillum aliud hiftoriam htuus Ordinis prolixe defcripfit , in- 
interebsdifcrim'eneflet,qiiamquodquidamef- gemxe faf etur. 

feht Iacefdotes&clerici,rd!quiIaici.Atebrem- r Morfuus eft annoMCLX. tefnporeAle- 
pbre nLiIIaexpeditioinPalsftihacontrainfide- xandrilll.PontificiSjhacfamarelida , qndd 
les fulceptafuit,cuifnagnfis Magiftef cufuisE- fuerit fiomo fandtcE vitce , Dei timeris pru« 
quitibus & religiofisnoninterfuetitrquiprimu dens& circum^edlusin negoriispolificis , &C 
di6lifueruntEquitesHo/pitales,feu;domusHo-. bellofortiffiinus. 



cufauerant ad[ulierii,defehdefat , fub vitas fineiri 
huius S. Ordihishabifum airumefe voluit:atqi 
in hac f^Cra profeffibne reliquovirae tempore 
fahdeperfeuerauit ^ vfqueadanhura 
XL , _ ^ 

Subidern tenip^us fertur ^ trCs Equires huius 
brdinis, quierantGalli,inPicardianati , quos 
Sulcanus ^Egypti captiuos detinebat , vno mo- 
mento hiiraculbfe fuiffe liberafos , &in JEgy- 
ptuhi tfahslatbs,cum Ifmef ia,filiaSultani,eb ib- 
eojvbinuncefltem^lum B. VirginiktitiaecJe- 
dicatum , qubdeilenifle aiuntahno MCXX^ 
XIX; 

Anno M C X3^ X I X. magnus Magiiler Rai- 
mundus obfidionem vrbis Afcalonis, quarh ih- 
fideles plus quani quihquaginta annis contri 
Chriftianbs defendetant,vrfit ac ramdem ea po- 
titus eft , X 1 1; Auguft.M C L I V.qui fuic annus 
deciraus regni Balduini III. Remuneratibnis 
Ibco pro hac infigni bpef a , magnb totius of bis 
Chriftianicoinmodo pr^ftifa,Pohtifex Anafta- 
fiusl V. eximia pfiiiilegia Ordini Hoipitrfliuni 
S. loannis cbnceffit , bulla Cal. Nouembr. eiuf- 
dem anhi data,ebfq-,iurifiIi(3:iorii & corrediont 
Prifulmn Orientisexemif, 

Quod iT^agi^as turisas inter Epifcopos illius 
regionis & Equites huius Ordinis eXcitauit; E- 
quites auteril iemper prsfidium &fauoremaf 
pudS.Sedeixi &Cardinalesini£enerunr. i 
Quidam arbitratifimt , magnummagnufn 
Magiftriim Raimundum fuiffe Florentinufn: 
fed verior feritentia eft,eum fuifle GalltjiTi , Del» 



^ Mortuo Iv.iimnndofaccefllrinmagifte^ 
^io&regiminiL: oidinisfrarer AiigeriusBalbcn- 
fis , iCiJinsremporenihilmemoratu dignum re- 
pcritar,r»ifiq!iod BaIduinnsIII.fatofun<auscft, 
«.]iicm Cliriftiani vebemfintcr luxerunt 2 atque 
ipninfidciesfaflifant , Ghriftianosmeritogra- 
ui ludtii proptcr mortcmBnlduini aftedosjquo- 
hiamPrmcipcm aaiiliflent,qui nonh.il>eretpa* 
rem tn orbetcrrarum. MagnusMagiftcr Auge- 
rius , poftquam tribus circiterannis ordinera 
pacpte rexiflct, obiitanno MGLXIII. 

4. Ei furrogarus fuitfrarer Arnoldus Com- 
penlis, vir magni animi &:cohfiIii,qui panio poft 
luam eledtionem , .(€gyprumingre(raseft cum 
Amaurio^nouoregelerofolynMs , cum bellum 
infcrret Caiiphaj /Egypti , quitributum an- 
ruum, quod BalduinoIII.&fequuturis regibus 
lerofolymaj in perpetuum fefoiuturum promi- 
ferar,penderedetred:aret. Hic Arnoldus.poft- 
quam domumHofpitalemS. Ioannisquadra«- 
ginra cuciteranmsmagnaprudentia&fortitu- 
dinegubernairet , mortuuseftan.MCLXVH. 
cuiluccellit 

5. Frater Gilbertus AlTalienfis aut Sallienfis, 
qui excclio animo & tam liberalis fuit , vtin 
prodigaiitatcminciinaret, prffifcrtim ergamiti- 
ces , adeovtmagnos fumptus fecerir , & ex- 
h',ufto omni asrario C>rdinis coadus fuerit 
pecunias mutuasfumere, hacconditiQne,vtIi 
Pelufium,infidelibuspulfis, expugnaretj illud 
Ordmiacquireietur,quodIII.Nouembr,MCL 
X Vlll.fehciter elt exequutus. Eo anno genera- 
JeCapituIum leroloiymshabuit : cumquevi- 
deretjftmultumjerisalieniconflaire, Sc Ordi» 
nem plusquamcentumaureorum miliiadebe- 
rct^dio a&edus , quod fua confilia ex voto non 
fuCCederent,oftjcioraagniMagiftrifeabdicauit, 
annoMCLXlX. 

6. I aque alius fuir eledus magnus Magi^ 
ftt-r , cutnomenG. :fto fiueGafto,dequonihil 
dgnam relatuin hac breui hiftoEiaoccurrir.-cu- 
insrficnufaeftbreuitastemporis , quoordini 
prsfui^Nfqaeenimannum integ.ura hocmu- 
nerefiniauseft, icdeodeiranno, quofuitelc- 
dtusjobiir. 

7. Eodem anno MCLXIX. fucceflorem ha- 
buit fratrem luberrum , hominem religiofiflj- 
mum.quiannoMCLXXVI.feiunxitPhihppo 
ComitiFlandriae , cumin Syriam veniflet , vt 
Bcildaine IV. iuppetias ferret contra Saladi^ 
num , cuius numerofiflimusexercitus menfe 
Noucmbri anni MCLXXVII. ab cxigtia Chri- 
ftianorum manu fuit profligatus. Eodem tem. 
porc Fridericus Barbarofia Impcrator in gra- 
tiamrediitcum AlexandroIII.Pontifice, Tan- 
dem SaladinusexregioneDamafcena difcefllr, 
annoMCLX XIX quoinviuisefledefiitfra- 
ter Iubertus,magnus Ordinis Magifter ,infigni 
charitateergapaupcressgrotosardens. Fetunt 
ipiumaEgritudineanimicxtin(23hm , quodvi- 



ELlTENSrVM. 55 

derct , resChriftianoruminSyrfelabnfcere,^!<: 
propterignominiofas &:damnofas induciasjfuo 
cxemplointer regem lerofolymitanum, Comi- 
remTripoliranum&Saladinumpadas , cum 
ordini prxfuiflet circiter decem annis. " 

8. Huic (uffcauseftanno MCLXXlX.fra,- 
ter RogeriusMoIinaeus, vir majgna pruden tia & 
fortitiidine prxdirus. Ipfiustempore magnai- 
nimicitia & diflenfio nata eft inter Priticipera 
Antiochenum &Patriarcham eiusloci , quam 
vt componeret.&partes dillidentes reconcilia- 
rer.eleiaus efthicRogerius, anno MCLXXXL 
quo deceflit Alexander III. cui fucCeflit Papa 
LuciusIlLldem Rogeriuscum Heraciio , pa- 
tfiarcha lerofolyraitano & f atre Arnoldo Tro* 
genfi.Magiftro TempIaTiorum , miflljS ftiir a re- 
ge lerofolymitano in occidentem , tanqqam le- 
gatus, vropemaPl-incipibus Chriftianis expo- 
fcerer, tpfc&focii benigne fueiunt excepti^, 
Pontificc , Imperarore , rege Philippo A ugufto 
Deodato , quifuittognominatus Conqueftor, 
regibu$S[cili2e,Angli£E Sc Hungarias. omnefque 
in Syriam reuerfifunt, exceproMagiftro Tem-" 
plariorumiqui in itinere obiit. 

Anno MCLXXVIII. ComesTripolitanus» 
fsdere ido cum Saladino , tranfitum ipfi con- 
cefljr annonara ipfius exercitui fubminiftra- 
uir. Cum autem Saladiaus vrbem Ptolemaida 
obfidione cinxiflet , Equites S. loannis & Tem- 
plani ipfiusexercitum fuderunr: (ed frater Ro- 
geriusfortiter pugnansoccubuit , equifiiprai* 
pfum prolapfi&arroorum pondere oppreflus, 
& equorum hoftilium pedil^us conculcarusrcu. 
ius cadauer poftea inter mortuos repertum, 
multis cumlachrymis &magno ludlu humatu 
fuit.Nihilominus Equite? S.ioanhis &Tempia* 
rii vi(5i-onapotiti luntconrra Turcas&Sarace- 
nos , quQTumineo confliftliquindec-rft millia 
perierunt,Galend.Maii,annoMCLXXXVIL 

Hic quoqi fiaterRogerius d PapaLucioHL 
confirmationem regula&priuilegiortjm, quse 
P6ntificesi,ipfiusantecefl^bres,ordiniS.Ioannis 
conceflerant, obtinuit: quo mortuo 

9. FraterGarnerius, NeapoIiSyrfa;, quod 
fuit antiquum oppidum SicIieiTium irt Cana- 
nea.natus, magnus Magifter creatusfuit. Ipfius 
tempore prasiium cruentum inter GhriftianoS 
&infideIescommiflum,inquo Gtiido Lufigna- 
nus,rex Ierofolyroiranus,& proceres regni Cura 
Vcracruce , quan) ChriftianiieGumin pugnani 
ferebant,abii;fidclibuscapti,bmnesfcreEqui- 
tes S, loannis & Templarii partim in pralio oc- 
ciCi , partimpoftilludcapitetruncatifuerunti 
Fratervero Gamerius , poftquam fortirer di, 
micaflet, & diiierfis partibus corports lethaiitec 
vulneratus fuifllef, pernicitate fui equfi eua/it , 5g 
Afcalonem venit , vbi poft decem dies 
exfpirauit , XIV. lulii , cum duobus tan- 
tum menfibus & fex diebus raagnus Magiftsf 
fuiflet» 

t@.Dk 



lo. bie XX. eiurdcmmenfislulii , anno 
MCLXXXyil. Equites, quierantlerofo- 
lymce,elegeruntfratremEtmengardum Apfen- 
fem. Diell. Gdobr. eiurdemanniJ.crofolyma 
in poteftatem venicSaladini, L X XX V 1 1 1- an'- 
nis jduobus menfibus , feptendecim diebus i 
|)oftquam infidelium manib, aGoddfredo Bul- 
i^ionso ereptafuiffet , anno fecundo Pontifica- 
ras'VrbaiiiIII. cumFridericusL coghomento 
BarbarofTaoccidentiSj&lfaacusAngelusCon- 
ftantinopoli Orienris imperiumteneret : &in 
Gallia regnaret Philippus II. di6tus Auguftus, 
Deodatus 8c Conqueftor. Tunc Equites Ho- 
fpitales , f bmplarii &omnesChriftiani Latini 
ierofolyma pulfi faerunt ; ex quibus Chriftianis 
Hofpitales fua pecunia mille ex Barbaror u m ca- 
ptitiitateredememnt. Omniavrbistemplafae- 
Xunt poUuta& prophanata , prsetertemplum 
kefurredionis,quod aChriftianis orieiitahbus 
iiiagnopretiofuicrederntum. ; - 

Amiffa IeroiolyraaHofpitalesfen?perihar- 
iTiis fuerunt , & fidelem operam Cliriftianis 
PrincipibusVquifecrucefignarant , '^tterram 
Sanclamrecuperarent , hauarunt , multisedi- 
tisfortibusfadiisin obfidionePtokmaidis,qu^ 
p o ft l'p nga m t rium an n o f Ui ob fi d i o n e n^ a C h r i- 
'fliianis capt2L & infideUum manibilsereptafujr, 
X 1 1. lulii M C X C L In hac vrbe Equices S. 
loannis fedemfixeruht , &ordinarium fuum 
'(domicilium habucrunt. Eodem anno CHriftia- 
nimemorabilem viftorianicontraBarbaros & 
SaladinUra,ducem ipforum.obtinuerunt, ab E- 
quitibus Hofpitahhus & Templariis magnope- 
feadiuti. Ahnofequenti,quifaitMCXCII;in 
liyememortuuseft magnuS Magifter Apfenfis 
iii vrbe Ptdlemaide; atqj ibidem i n ipfius locum 
'de6tusfair. 

11. Frater Gothofredus. DuifiTonus. Tem- 
'pore ipfius quinquennales inducise inter Chri- 
ftianos ', quierantinterEafan(5l:a& Saladi^num 
pa£l£2fuerunt:obquamcau(ammultim2gnates 
j& viri nobiles diueriarum nationum,qui fe cru- 
'cefignarant , &magnasopesacfacuItatesfibi 
acquifiueranr, domum redierttnt , boniSj qUs 
liabebant,0rdiniS.Ioannisdatis.-quodipfor^m 
reditus vehementerauxit. Mortuoautem Hen- 
'ricojGomiEe Campani^,Hofpitales&TempIa- 
Biexiguamparticulam regniIerorolymitani,q> 
Chriftianis remanferat,admihiftrarut &gubcr- 
iiarunt,HielegeruntAmauriiiLufignanu,qui in 
iregniUn Cyprifiicceflerat , regem lerpfolym^, 
cum cohfenfu Patriarchse , Prsfulum & Baro- 
num regni,anno M C X C I V.& paulo poft ob- 
iit magnus Magifter DuilTonu s , cui per el edio- 
iieralucceffit, ' 

12. Frater Alphonfus Lufitanus jEqtlesor- 
dinis S.Ioannis, exfamilia regum Ltifitanoium 
procreatus : cuius autem Regis filius fuerit , in~ 
certum eft. Statuta qusedam laudedigna cdn- 
didit , quorumnonrtitllahojJiequeinuiGlabili- 



f er abhoc ordine^bferuantur. Ojjohiam vn4 
magnanimus&nimiam durusac leuerus erar^ 
in odium plerorum.que Equitum Hofpitalium 
incurrit; obquamcaufara raagifteriofeabdica- 
uit,&nauem confcendit , vt in patriam reditetj 
eddem, qvioejed:usfuerat,annoMCXCIV: 
vbimortuuseftanno MCCVU. Calend. Mar- 
tii. 

t^. Eodemanho , quo AlphonfLis magnd . 
Magifteriofe abdicauitjnempeanno A-ICXC- 
IV. Gothof edusMus, quierarma^nusGaUi:e 
archimandrita , eledusfuitin msgnumMsgs- 
ttrum,&obiit Saladini ,cuifuccsflitfi!iusipluis 
Noradinus.Donlinus Alepi.Tempore ipfiusSi' 
mon ComeGMontfortius miCTus fuit a rege Phi- 
lippo Augufto cum exercitu in Syriam : vbiom- 
pia Gonfivfa inueniens inddcias decem anno- 
rum cum infideiibus peprgir , ahno MCXC, 
Vin. quibus durantibus raagnum diffidium in- 
. terHd(|)itales & Templarios ortum eft , cum 
Hofpitalesquer^renrur,Te)Tipbnos iuam iunl^' 
di&onem inuafiir:,eam que contemfifte & vio- 
laife: quod diffidium poft malta certamina & hi- . 
riofos confli(aus fcdatum & compofitm-n iuik^ 
interuenturegis Amaurii, Ahtiocheni & lero- 
folymitani patriarcharum , aliorumque Princi- 
pum& Pr*fulum Chriftianorum , qui efFece- 
mnt , vtarbitrio &fentemisInnocentiiIII. fe 

fubmitterent, - - ; 

Quodret3UsChrifl;ianorum in orientema- 

gnum emolUmentum attulit. Nam poft Deuui. 
vnica 6arurpfpes & fulerum abamicitia & cott- 
cordiahortki^duorumordinum militariumde- 
pendebat. Iplexex Ai-haurius Lufignanus eua- 
dem Pon tificem rogauit , vt fe magno Magiftrd 
& EquitibusS. loannis cdmmendaret , quiBn^ 
adminiftrationem regni fui Cypri cbmmific. 
AnnoMCC V. obiitrex Amaurius, &regin4 
Ifabella , qaash^redeminftituitMariamfiliam 
fuam , quamCohradusMonferratenfisex jpfi 
fufceperarieui tutdres dedit Hofpirales & Tera- 
plarios. Anno MCCLX. magnus Magifter Mu^ 
exhacvitamigrauir: cuif>:cceffit 

14. Frater GuennusdeMonteacutOsnatio-- 
nis Aruernianse , qui cum Equitibus fui orditiis 
fuppetias tulitLiaoni , regi Armehis , contra 
Turcas&Barbaros , quiregnumipfius inuafc- 
ranr. Gratitudinis ioc5 ipfis dedit oppidumSa- 
lephum,cum arcibus Camarda & Caftro-nouo, 
atque iis , quse eo pcrtinebaht.Ipfe fc , fuum ha;- 
redem ,& regnum Equitibus domus^ Hofpita= 
lisS.Ioannis.Donumabipfodatumfuitcontir- 

matuma Pontifice Inndcentidl II. dieV. Au- 
guft.annoXIlLPontificatUsipfius , quiinan^ 
numfalutisMC CIX. mcidit : quo loannes 
Briehnenfis &Maria vxoc ipfius , at regm hsreS: 
coronati fuerunr regeslerofolymx. Idem Pon- 
tifex confirmauit ftatuta & priuilegia or- 
dmis Hofpitahum , cum aliquo priuiiegio- 
rum augraento : obiitque annoMCCXVI 
paulo plyft G^iicilium generalc Lateranenfe. 



E QT.l T V M y 
iJionoriusl H. ipfifurragatus , eledtionis Cux E- 
«luitesHo^irales Gcrtiores feeit , quibuseriam 
fc-gefn Hungariae & Archiduccni Auftrije , qui 
feluaiuipfiuscruceiignaucrancicomitiendauit, 
vtipfis duces& adiutores ellent ad i-ecu»peran- 
dam terram fand:am. Atque ctiam Andieas.rex 
Hungarig.inpaktio iplbrum horpinum h.ibuit, 
cofquerogauit , vt fein numerurti Fratnim fui 
ordinisrcciperent ^ quibus annuum prouen- 
xum quingentarummarcarumargeci donauit, 
•quas ipfisex re^itibus Kaliharuiti fui regni affi- 
gnauit,datislitterisahno MCCXVII. " 

Anno MCCXXII.magnusMagifter Gueri- 
nusingensdiflldium,interlfabellam, reginam 
Cypri.regem Henricum,filium ipfius, & ptocc- 
tcs regni ab vna-,& Archiepifcopos , Epifcopos, 
Prqfulcs&ordincmEccIefi;ifticumhuiusregni, 
propcer dccimas & pofrefliortes eccIefiaftiCoru 
octum,cOmpofuit:poftca Romam vcnit, accer- 
fitus a Pontificeideindc reuerfus in tcrram San- 
^lam,ipfe& Equitcs fui Ordinis rogati fuerunt, 
Vt fiib turela S. Scdis , patrociniunifufciperent 
regis Sc regimims regni Cypri. Tandem anno 
MCCXXX magBusMagifter Guerinus Ptole- 
maide obiit » qui propter prudentiam 
infignem fortitudmcm in magnO pretio ha. 
bicus fuita PrinciprbusChriftianis, magnum- 
quefiii d^fiderium reliquitEquitibus fui Ordi- 
nis , quiipfiuslocoeiegeruntfratremBertrani- 
dura Texinmi cuius effigies non reperitlir. 

SubhuiusrtagnoMagifterio omnianegotia 
iChriftianorum ih terra Sandta produs depen- 
ctebam abEquitibus Holpiralibus & Templa- 
riis.quilicetdiflidia & fimuitates inteSrfe exer- 
cerent: tamen in promouendo commodo & e- 
molumcntoChnftianorumcontralnfideles in- 
terfeconfentiebant. 

Imperator FridericUsii. ciim Pontifice Gte- 
gonoIX.reconctliatusjCumrogauit , vtfuam 
audoritatem apud raaghum Magiftrum Ber- 
trandum & Hofpitales inrerpoheret, quofuoru 
negotioru patrociniiiin Syriafufciperet : quod 
Pontifex ipficoncefllt , &ingratiamipfiusad 
magnum Magiftrum fcripfit, XXVI.IuIiisanno 
MCCXXXIII. 

Eo tempore viuebatS. Hugo , E^ueshuius 
drdinis,& commendator Genuenfis, qui ab co- 
demPontificeGrcgorio IX.in riumerumlan<^6. 
rum fuit relacus. 

Anno MCCXL.fratet Bertrahdus Ptolethai- 
idc decefljf, paulo poft aduencum Richardi, Cb- 
mitis Cornubicc , fratris Hehrici , regis Angliaf, 
qui exercitum quadragihta millium homiriuih 
tn Paljcftinam duxit. 

15. Bertirandb fucceflit fratetGuerinuSjCUius 
cbgnomeii ignoratur.Is ComitiCornubia: par- 
ticulam dedit pretibfiflimi (anguinis Domini 
noftri lefu Chrifti,qui lerofbiyhiaE afleruabatur 
per Magiftrum domus Hofpitalis S.Ioannis.Ea 
Comcs Cornubiff in AngiianJattulit. 

Anno MCCXLII. viuis exemptus fiiit bea- 



E L I T E N S I V ' 

tusfrater GerhardusMeccatius , frarermini- 
ftransOrdinisS.Ioannis , narus Viilsmagnscj 
quipagas eftquatuorauttjuinq^ pafluum miili- 
bus Florentia diftans : qUi aflumtb habitu tercii 
ordinis S. iFrancikiadeoreiigioIe vixit, vtpro 
alceroS. Hilarioneihaberetur. 

Magnus Ma^ifter GuerinuTs, fortitetpugnSs 
cum Corafininisiniidelibas, captusabiisfuic» 
& ad S ultanum i€'gypti m iflus , vbi vltimum vi- 
t^diemclaufic, annoMCCXLlV. Ipfiuslocd 
EquitesS. loahniselegeruntinvrbe Ptolemai- 
de magnum Magiftrum. 

16. FrarremBertrahdumcleiCbm.pi$,tem- 
pore Pontificis Innbcentii I 'V. qui cbnuocauit 
Concilium gcncralc Lu^duni , an. MCCXLV. 
rcgnanteS.Ludouico.MagnusiiicMagifteracri 
pirielib cohrra Turcomanos certauit, qui regibi 
ncmcircum Antiochiam depopuiabaniur,m^- 
le Augufto,anni MCCXLVIII. Ineopralioaca 
ccptis aliquot vulneribus lethalibus animani 
exhalauiti&peft ipfumPcoIemaide XX V.eiu& 
dem menfis Aiiguftiin magnum magiftrume- 
le(^usfuic. 

17. FraterPetrhsVilIebridahus.Sut)hocrex 
S. Ludouicus cum multis Priiicipibus &Prafu- 
libus Galli? crucc fe fignauit contra Infideles,5c 
PeIufium,quod hodie Damiatam vocant , obfe- 
dit , ab Equitibus Hoipitaiibus Sc Templariis 
aijiutusjquam moxdediciohe cepit. Anno MC- 
CL.Sultanus i^gypti praelium cmn Chriftiani« 
commifit , inquorcxS. Ludoukusfuitcaptus 
cum fuis fratribus Carolo & Alphonfc^,nec noa 
rege Cypri & magnis magiftris Equitum Hoi 
fpitalium & Ternpiaribrum , ac maxima parc6 
EquicumvtriufqueOrdinis. PoftearexS. Lu- 
douicus cum Suitano transe^ir, & Equites Ho=' 
fpicalcs mutuUmipfi argcntumdedetunc adiya 
trumiuumcklbluendumi 

AnnoMCCLI.magnusMagffterVillebrida* 
husvltimum vitasdicm claufit,PtoIcmaide;cul 
per ele^ionem fucceflSc 

18. FratetWilheithus de Caifeo -h'o'ho,nii 
tibnisAruernian£ie,quifuite)ca<a'ttsiuftitijcvin- 
dekifiib Pontifice Alcxandro IV. qui Equicibus 
Hofpitaiibus arccm & tcrricoiitim Bethahias 
dcdit , anno MCGXXVL IpfiUstempbra 
Chriftiahis terrse Sandse omnis fpfes ptaecifa 
fuitauxiiii , quodiPrincipibu^s Eurbp2cexlpe= 
dabant. 

AhnoMGCLX.MagnusMagiftet deCafttb- 
houb obiic , & Hoipitalcs ipfius ioco elegcrhhc 

, 19, FratrcmHugbnemReuellium , cuiUs 
te^porePapaVrbahusIV. EquitibusiS loan- 
nia mohtem Taboritanum dedit , anno MCt^ 
LXI .quiannoMCCLxiI, emcruhtarcem Ai& 
luriaih , &biennibpoftSaracehisarccmLiIioA 
eripuerunt,occifisduobuslEmirisfiue ducibuS , 
aut Tribunis iSaracenbru:quae fuit caufajVt iSul- 
tanus.^gyptiinanimurainduxeritEqUiresHb- 
iplcaies cxtetminare: {Jrout ciift an. MCCLXV» 

^rcetii 



^6 D I S S E R T A TI b 

arcem Aflui-iam vicepic : in quaexpugnatione 
XCEquitesS.Ioannisdefideratifuerun^.Quod 
Ordinem S.Ioannis veheitienter Iab<factauit: 
& anno MCCLXVII Hofpitales & Tcmplarii, 
pra;lio commifloja Saraccnis prope vrbem Pto- 
leraaidavidli fueiunt , "tota regiorie circumia- 
cente a vi£loribus vaftata. AnnoMCCLXX 
Hofjjitales arcem Cracaiii amiferunt quam 
Sulcanus vi expugnauitjOmnibusEquitibuSjqUi 
in ea erahtjobtruncaris. 

Magnum Mrgiftrum Reuelium iregi S; 
LudouicoinitinereTunetanOjin quo febreeft 
extindiis.opem tulilfe creditur. Tandem anno 
MCCLXXVIIImagnus MagifterReuelius de- 
bitum natur^E peribluit, cum quinque Capituk 
liue conuentus Ordinis S. ioannis habuiflet, iri 
quibus multse prsclarae leges de gubernando 
dc reformartdo Ordine lat^ fuertinh 

20. Eomortuo ele(5tus fuitin siiagnumOr- 
dinisMagiftrum Nicolaus Lorgius , qui vtfuo 
anteceflori nihii concederet, cilm feirers'nullam 
efl"e Rebiis publicis & Ordinibus exitiabilio- 
rem peftemjquam difcordiam , tantum ftudij 8c 
opersin reconciliandis Hdfjsitalibus cum Te- 
plariis pofuit , vtpacem & amiGitiamintereos, 
lanciuerir. ' , 

Ahno M C C LX X X II Equites S. loannis 
memorabiiem vidboriam obtihuerunt conrra 
Saracenos', quiarcem Margatam, prsecipuam 
ipforum munitionem jobleflum venerat : quod 
Sultanooccafionem dedit, vteam anno MCC 
LXXXV corbna cingeret:qu^ fortiter ab Equi- 
tibusdefcnla.tandem deditionefadainSulcani 
poteftatem venin Equites f gnis explicatis Pto- 
lemaida cohceflerunt. 
. / Anno MCCLXXXVIII magnus Magifter 
Lorgius ex msrore obiit, (juod videret , res 
jChriftianorum in terra fanda magis ac ma- 
gisruere, &:ad intciitum vergeie s quibus nul- 
ia ratiohefiibuenire auC remediiim afferrepof- 
fe t o 

ii.Eodehi anno ele<5tus fuit in magnumMai 
g;iftrumfrater loannes Vilherhus , exnatione 
Francica. Ipfius tempore captafuit Tripolis ab 
infidehbusjChriftianis eicdis:quemadmoduni 
& Sidon ac Berychus , anno MCGLXXXlXi 
qu^e vrbes fcierunt direpcs , yaftata; & incenfje. 
Tyrus quoque in Sultani poteftatem redadli 
fuitjcum quo Chriftiani, qui Ptolemaide eiraritj 
induiciaspepigerunt.-interea magnus Magifter 
Brundufium venit>cum magnoMagiftro Tem- 
plariprum , vt Principcs Chriftiahos ad crucefe 
fignandum iiortarentiir= 

AnnoMCCXClSultanusvrbemPtoiemai- 
da obfidione cihxii: , fumma virtute eam defen- 
dentibus Equitib. Hbfpitahbus&Templariisi' 
qui fa^pius eruptione facSta cum hoftibus confli- 
xerunt.-atque ipfe magnus Magifter,vutnere ac- 
ceptb , diu Barbarorum ihfidelium impetum 
fuftihuit. Eqiiites vero repiagulis obiedis in 
quadamvrbisplateafefepferilnt ; qiiae tandem 
captafuitjdie Veneris , XVlIIMaij ,annoiam 
iido , MDXCI. Hac vrbe amifla Chriftiani ex 



De ORbiNi 

terra S a h 61 a eie 61 i fuer u n t, C X C I. a n n i s , d c ce rtt 
mehhbus , tribusdiebus , ex quo Godofredus 
iBuUiohsus eam bcctipauerati Magntis Magis 
fterciim reliquiis fuoramEquituhipermaiein 
inlulam Cyprum cbnfugit vbi a iregeberiigne 
& humaniter exceptiis fuit, qui Equuib. Holpi- 
talibus & Templairiisafljgnauitvrbem Meliio- 
ham,vbieftportUsrharis3 vtillic fedes figerenti 
In ea vrbe maghus Magifter Villieifiusduo gei 
rieraliacapicuiacobgregauitjVnum ahnoMCC 
XCILmehfe Decembrijalterum fequenci anno, 
roenfe OcTiobri: vbinouaslegesordini prafcri- 
pfit. AnnoMCCXCiV.Mdifonee viiamigca^ 
uit:cui fLlcceffit 

ii. Frater Odor^inaeus, Proiiincialis. Tem- 
pore Pap^ Bbnifacii Vlll.bdium &c malt uolen- 
tiam Equitumiui brdihis fibiconciliauit , pro- 
pter fuam negligeritiam &aiaarh:iam: & fueruni 
alicjui fermoncs habiti deipfb exauftorandtS;' 
qubdPbhtifek vitaridilcahdali taufa impediuitj 
Taridem Rbriiarii citattis fuii: , vtad querelas 
Mblpitaliurii refpbrideret • qUb cUrii proficifce- 
retur , iriitirierebbiitjannbMCCXGVI.cum 
ahnis pr£ecedentib. dub cajpitula genciralia Me- 
lifohjE habuilT^c. Chrbhicbnqubddam rnanu- 
lcripturri ref ert s cuin a litteris quibufdara Pon- 
tificis j quse excQmmunicatibhem cbntiriebanr, 
prbUbcaflet , eurn appellatibnera dehuritiafleSc 
brdineconfuetb jperegiflei 

2|, lEquites incelle^ia morte magni Magiftri 
Pinzi , MelifonaeXXIV.Martii.MCGXCVl. 
fucccflbrcm elegerunc fratre Wilhclmum Vil- 
laretum , qui &: ipfe Prouihcialis, & iS.^gidii 
cdenbbiaroha eiar. Ciim eligeiretur, ih illo coe- 
riobio verfabatur:cuiusreicertiorfa6lus , pro- 
tinus in regnum Cyprireuer&seft , vbiinfub 
munere fe prudcnteradmbdurh geilifo 

Sub ipfo Vfluiii Caflam, rex Tartai:bru,Chti- 
iftianata fidem ariiplexus eft,&Ierofolymam re^ 
cuperauicjcuius cuftodiam Hofpitahb. & Tera- 
piariis commifit,annb MCCC.idem Dai-nafctt 
cepit:(ed vcracji vrbs ab Ihfidelibus inox recepca 
fuit 5i &; Hofpitales ac Templarii iri irirulahi Cy- 
prum fereceperunc. Magnus aucem Magifter 
anno MCCC VI 11. e^ hac vita in melibrem mi-' 
grauiti cuinMelifon^quinqjCapitulagenera- 
lia habuiflet,& tbtalerii tuinaiTi EquitumTerii^' 
lividifleti _ . . 

24. Extin6i-d magno Magiftro , iriipfiuslp- 
cumele6tu.sfu;c FolqUecus Villaretusjiridein ex 
Prouihciaoriundus,vir ingenib fagaci & e.xcel- 
fi^animo pr^ditus. Guin adhancdignicateme- 
iie6tus eiferjiilud execjui decreuit,de quo f^pius 
lub ipfius ancecefTore a6lumfuerac , iedadexi- 
tuhi pesrduci hbn pocuerat, vt riimihim Equites 
exirifula Cyprdmigrarehf,& ahofeconfei^rerir; 
quodfeliciter eftexequucus.Nam eoderrianiio, 
qu o f uit elt 6t ds, netri pe a n n oM C C G VI Il.Co - 
ftaritinopolim &indeih Galliam profe6tus eft» 
vbiPapainfuiai^Rhodum ipfi donodedit,qua 
iple &equircs eiusannb MCCCIX. cuhi aliis' 
ifeptem infulis vicinis occuparuht. Atque eb 
translata fuk fedes Ordinis S. loannis , ira,vc 

Equi- 



\ 



E Q^V 1 T V M M 

Equites illius poilea fuerint cognominaci R ho- 
dn.PauUopoftOtcomannus,primusTurcariini 
Iniperator,cum pocenti exercitu Rhodiim obfi, 
dionecinxit.AmcdeoaucemlV.ComiceSabau- 
disobielfis fiippctiasferente,Octomannusob- 
iidionem ibluere coa<5tus eft. Ab eo tepore Co- 
mites Sabaudiae crucem candidam m rubraarea 
infignibus (bis inferueruncinmemoriam auxi- 
liijquod Amedeus IV.Ordini S.Ioannis tulerar. 
Ord ine Tcmplariorum in Concilio generali 
Visnnae in Dclphinatu abolito, plcrxq; illorum 
facultaces Ordini S. loannis a Papa Clemente 
V.concclli fuerunr. 

Anno M CCCXII.& M CGC XIV.Equitcs 
Rhodii infijlam Cariam aliasque in mari Agxo 
iniulas fui iuris feccrunr. Magnus autem Magi- 
ftervidoriisfuisinroIeciorfa6lus,propterfuam 
iadantiam & ferodam in odium Ordmisincur- 
ric ; ita vt Equices ab co defiKtirenc , & nifi in ar- 
cem eiiafillet,eum comprehenfumin cuftodiam 
dediircnt. Verum tum arceillapotirinonpof- 
fcncdignitacemmagniMagiftriipfiabrogatunt, 
8c eiiis loco elegerunt 

Fratrem MauriciumPagnacenfem. Papalo- 
annes XXII.eo cognicograuirer ofFeafus mit:& 
duos Prasfules Rhodura mificvc in rem illaro 
inquirerent j dato mandato Villaretfi & Pagna- 
cenlem cicandi,vt Aucnioneiefifterent;quod 
vterquefecit. IneereaPapafratrem Geihardum 
Pinasuro, Vicarium ieu legatum generalem Or- 
dmisS.Ioanniscreauir.cuiusremporeOicanes, 
Turcarum Imperator,ad obfidendam inlulam 
Rhodum ie comparauicde quoEquices Rhodii 
annoM CCC XXI. .dmirabilem vidtoriam re- 
porcaruQcduobus millibus Turcarum csfis. 

Inrerea Mauricius Pagnacenfis MompeiTuli 
decejrir,annoMCCCXXII.& Folquerus Vilia- 
retus in priftinam fuamdignicacettifuitreftitu- 
tus: qai ciimvideretjfeexofumeHeEquitibus, 
muneremagni MagiftrifeabdicauitjannoMC- 
CCXXlll. & vixit vt Equespiiuatus vfquead 
Cal.Septembr.M CCC XXVII.Tunc mortuus 
cft,& Mompeiruli fepultus. 

Eodcmanno,quoiI!cfeabdicauit,nempe M- 
CCCXXIII.Equites Rhodii obtuleruntPonti- 
ficifiartem IoannemElionem,VilIa-nouanum, 
natione, vt fuperiores, Prouincialem, & cosno- 
biarcham S..<£gidii,vtmagniMagiftri munere 
fungeretur. Pontifex hac eledlioneadmodum 
Jietatus,eLim diplomacis miflis inhocmuncre 
confitmauicmagno cuapplaufuomnium Car* 
dinalium &EquicuRhodiorum. Eratenim ho- 
neftatis,vitcucis&jpbicacisfamacelebeirimus. 

Hic magnus Magiftcr MompeiTnli Capitu- 
lum generale habuicmenfe OdobriMCCCX- 
XX. & cum Rhodum proficifci in animo habe- 
rec , Maflilis ingrauem morbuincidic : candem 
rccuperaca vaJecudincanno M CCC XXXII. 
Rhodum peruenicreodemquc anno Capiiulum 
generale illic habuic , in quo prjclars leges fue- 
runclatae.Cumrebusoptimepra»eirec,Ordono 
tantum omne?sahenum,quod contraxerat,dif- 
foluit,fcd etiam ingentes opes accumulauit: ad- 



J L I T E N S I V M.' 57 
eo vc multi inuidia inflammati , auAores Ponti- 
fici fuerinranno MCCCXLII. vt opibus illisin 
duas partes diuifis , duos ordines niilitares crea- 
ret:quod tamen exitu caruir. 

AnnoMCCCXLIII.fcedus initiumfuitinter 
rcmp.Vencram,regem Cypri&OrdinemS.Io- 
annis. Magnusaurem Magifter, quifelicisgu- 
bernatons cognomentij meruir,RhodiXX VH. 
MaijjMG CCXL Vl.vitam cu morte commura- 
uit , poftquamcenibus ^ turribus palatium ma- 
gni Magiftricinxiflet,& nationibuspraEfeduris 
& dignitatibuscettum ordinemprKfcripfiflct. 

Statim poft mortem magni Magiftri Villa-no- ^7 
uani frater Deodatus Gozoncnfis,Eques Pro- 
uincialis,eiufdem cum fuperioiibus nationis,in 
magiium MagiftriJ cleftus fuit , anno M CCC- 
XL VI. Quatuor circiter annis.ancequa ad hanc 
fupremamdignicacempromoueretur,cum hor- 
ribih & monftf ofo dra-conc pugnauerat , qui in- 
fuiam Rhodum aflligebat, eumq-, intecemera;: 
vndein tantohonorc &prctioapu<I omnesfuit, 
vtmemoriaipfiusinpcrpetuumpofteritaticoni 
mendabilis fit futura» 

Anno M CCC XL VlLregi Asmems contra 
Sultanu^gypti opem tulit. Papaaute Clemens 
VL canci faciebac Equices Rhodios , vt omnibus 
fere munitionibus,quasin Italiatenebat,vnum 
ex illis pr2fecerit:& anno MCCCLI.idem Papa 
iummo ftudio Conftantium , regem Armeni«> 
magiio^MagiftroOrdinisRhodiicommedauir^ 

Anno MCCCLlII.lQannesCatacuzenus,fi- 
lius Imperatoris Conftantinopolitani Rhodura 
venit,opem magni Magiftri implorans:qui Ma- 
gifter cum OrdiniS.Ioannisfeptemannos.fex 
menfcs&decem diesprsfuiflet, VII.Decembr. 
eiufdem anniMCCCLlII.fatisconcefllr. 

Sepultusfuit in ceploS.IoannisRhodii,poft- 
quam poitum in vrbeRhodomurocircumde- 
diflcr>& caftrum mxnibus cinxiflet,ac verfus 
mare c!aufiflec,deniq-, duo generaliaCapituIa 
habuiflet, vnum raenfe Ianuario,anni M CCC- 
XLVL altcrum menfc Martio,anni M CGCLL 

Anno MCCCLIil.magno Magiftro percle- x$ 
dionem fuccefl!!. Pecrus Cornilianus,coenobi- 
archa S.y£gidii , narione, vt fuperiores, Prouin- 
cialis:quo in oflicio rantummodo vixit vnum 
annum,odl:o menfes & feprendecim dies. Nam 
morbo correprus in vrbeRhodo , obiicXXIV. 
Auguft. M CCC LV. Vicam degicadftriaam & 
feueram,adeo vt morum Corredorcogttomi- 
narccur.CapicuIumgenerale habuit Rhodi,an- 
no MCCCLIVan q*uo multae bona; & falutares 
leges conditae fuerunr, 

Extindto magno Magiftro,formafoIicacle-a> 
dlus fnit inmagnuMagiftrumfraterRogerius 
Pinsus ,ProuinciaUs, ficurfuperioresannoM=^ 
CCCLV. Ipfiusrempore PapaperfuaficOrdihi 
S.Ioannis,vc Principacum Achaiae a lacoboSab- 
audo , Pcdemontii Principcemeret : & habitus 
fuit generahs equirum Rhodiorum conucntus 
Auenione , ad illam cmpcionem conficiendam, 
& reformandos quoidaraabufus,quiinterfra- 
tres Ordinis S.Ioannis irrepferant» 

d Anno ' 



\ 



£) I S S E R T A T I 

Ann.MCCGLVII. legesOrdinis in linguam 
Latinam translarx.pofteaq; anno M CCCLIX. 
ex mandaco magniMagidri earum volumenau- 
thenticumad omnia cc3enobiamiffu'.-n futt. 
, Magnus Cbmmendator & MarefchallusOr- 
dinis a magho Magiftioin Galliam tanquam le- 
gati.vifitatores & reformatoresmiiTifuerunt. 

Anno MCCCLXILpoft morcem Papsln- 
nocentuVLeledUsfuitVrbanus V.quihtteras 
dedit ad m^ignum Magiftrum Rhodimti, qui- 
bus eum de obituantecelToris 6c ipuuseiettio- 
necertioremfecit. 

Congregatio Equitum a Pontificc Carpeh- 
toradumconuocara,fednoncelebratafuit,pro- 
pter obitum magniMagiftrijqui e vitadiiceffit 
XXVi[LMaij,MCCCLXV. 

Panperesipfumvaldeluxerunt,quoniam ei- 

ga iptos Uberalis , & largus eleemoiynarius fue- 

rat. - 
5® Anno MCCCLXV.fraterRemondusBe- 

rengarius Prouincialis, eiufdem ,qua fuperio- 

res,narionisin magnum Magiftrum eledlusfuit. 

Is prius Commendarot Caftelli Saraceni e- 

rat.-& iliico legatbs adPapam Auenidnem mifit, 

vtinipfutsfidem&clientelamfedaret. > 

Ipfius tempore Rex Cypri & Ordo S. loan- 

^is,faedere inito,Alexandrianii£gypti expugna- 

runt , quam diripuerunr, expilarunc & incende- 

; ' runt. Anno M CCC LXVl. Papa datis ad reges 

& Principes Chriftianos litteris , eos rogauit & 

Iiorcatus eft , vt Ordini S. loannis & Regi Cypri 

' opem ferrenciarga peccatorum venia lis con- 

cefla, qui id facerent. Armeni pui(i a Saracenis 

ex fuiscedibusi, humanicerabeodemOrdinein 

infulam Cariamrecipuuuur. Eodemtemporc 

Tripolis iu Syria a Rege Cypri & Equitibus 

Rhodiis capta & direpcafuit. 

Anno MCCCLXI.magnus Magifter ele£lus 

fuic aPontifice, vteiretNuhciusS. Sedis Apo- 

ftolic£ein regno Cypri,&illicmotus&diflen- 

fiones cotuponeret: qui ipfemet eo profeaus 

eft,& fua audoricace & prudentia omnia ilUc 

pacauit; , 

Anno MCCCLXXIII. magnus Magiftet ab- 
dicarefe volens munere magni Magiftri, Theo- 
•logum,cognatum fuum, ad Pontificem mifit, 
Togattim,vt cum ipfius venia ac bonagratiaid 
fibifacere iiccret.Sed Papa Gregorius Xl.id ipfi 
permittere noluit , eumque pj:o boho Chriftia- 
ni orbis in obeundo fao miinere pergcre iuf- 

& . - -i. 

Eodem anno conuentus geheraUs Orduus 

S. loannis Auenione habitus fuit.-paullo poft 

, magnus Magifter fatts concefUt, cimi Ordini 

-prxfuiflTct XVIlt.anniscum dimidio,& dub ge- 

ncraliaCapitLilaRhodihabuifTet, vnum menfe 

Martio,M CCG LXVI.alterUm in Oftpbri M- 

CCCLXX.in quibus multx faiutares leges htsi 

iuerunr,prout neceffitas temporis poftulabar. 

5t Eotiem anno MCCCLXXlII.fraterRober- 

tns Iuliacenfis,archiraandrit£iFrancis,eledus 

fuit m roagnum Magiftruni,qui cum eligeretur, 

in fiio coenobioerar,moxq-,aceeptonutlci0de 



O D E O K- D I N E 
fua eledtiohe, Auenionem profeclus eft, ofcuk' 
tura pedes fux fanditatis , vbi bcnigne exccptus 
& magnohonoreaftedusfuir. Ilhcconuehtus 
generalis^rdihis celebratus fuic: & Pontifcx 
prsefeduram vrbis Smyrnenfis Ordini S. loan- 
nis tradidit, ac magrio Magiftro fub pflena exc5- 
municationis imperauit, vt eamfulcipe;et:qui 



anno MCCCLXXIV.nauem ihgrefrus,vtB.ho. 
dum proficifcereturi eo feliciter appuUt,& iua 
prsefentia omnes rumores de praua retum ad- 
miniftratione per ipfius ablentiam Iparios dil- 
cuffic. AnhoM CCCLXXVLaiius conuencus 
Auenione ceiebracus fuir : eodcmque tempore 
Papa domicilium fuumRorhahi tranftu!ir,quod 
iple & antecelTores AuenioneLXXl.annisha- 
bueranc. Eodemanno,XXIX.Iun.maghusMa- 
gifter luliacenfisexhac vita migrauiti 

Eius ioco elcdtus fuit frater loanhes Ferdi- 
nandus deHeredi4,na!ione Tarraconenfis.ex 
vrbeValentiaoriundus,quifuerarccEnobiarcha 
CataionisE, & Caftellanus Impoftae, cumq; poit 
geminas nuptias viduus eftet , habicum Ordinis 
a0limfit,&fa£l:usfoit EquesRhodiuSjCempore 
maghiMagiftri Villanouani. DufimplexEques 
elTet^petmiiru magni Magiftci,landumfepul- 
chrum & alia loca terrs iandx vificatum iuit 
Idem fuit legatus V&px Clemeiitis Vl.ad regeir 
Gailis Phiiippuni II. & regem Anglije , Eduat- 
dum IILAnno MCCCXLVl.finguiareoffi. 
cium regi Philippo prsftitit; Nam cum Rex ir 
quadam pugna contra: Anglosequofiiodctur 
bachs fuiflet , fuum equum ipfi tradidit, cui Rej 
infidens,in locumtutumeuafit. Auenionere 
cuiPoncifexipfumpr2Efecerar,propugnaculis6 
houis msenibus muniuit. Papa, gratitudinis lo 
co, coenobiarchatum S.^^gidii vacantem ipi 
contuHc. Magnus Magifter fadus Rhodum i 
Contulit,amio MCCCLXXVII.&rogatusaft 
premo exercicus Venetorum duce, vt viribu 
mn<5lis fecum inPeioponhefum proficifceretu: 
ambo anno M CCCLXXVIIL vrbem Patca 
obfederunt, eamque cum arce expugnarnnr : i 
magnus Magifter cum prafedo vrbisfingulai 
certamine congreflus,eum interemit. Poftea 
Turcis circumuentus & captus fuit : a quibusi 
gnitus,vt redimeretur,Patra:&alialocaocct 
pata ipfis reddita fuerunt. 

Nihiiominus,Turcasipfumin Epiium duxi 
runt,vbi eum per triehniumpromancipioh; 
buerunc,vlq-, adannum MCCCLXXXI. Dui 
captiuus efletjGregorius XI.Romas obiic,&V 
banus VLipfi fuiriogatus fuit, impulfu popt 
Rom.qui nolebat, vUnm Cardinalem Gallui 
Papam creari.SedCardinales Fundis,Campan 
bppido libertati reftituci Clementem VII. el 
gerunt,qui RomJE pro Antipapa habitusfui 
quod Ecclcfiadiuturho & perniciofo fchifma 
diftraxir. Anno MCCCLXXX.durante caprir 
tate magni Mdgiftri ,capitulumgeneraleOrc 
nis Equitum(?whodiorum celebratum fuit, 
quo frater Berrrandus Flottanus prafidem cg 
Anno MCCCLXXXI.magnusMagifter 
^uacaptiuitateredemptusjRhodumrcdiiCiqi 

leg 



1 



^egati Smyrtia ad eum 'fenerunt, opem ipfius 
'mplorances. 

Anno MCCCLXXXII.aliusconuentus ge- 
neralis RhodiFiiitceIebratus,inqao decreruni 
fuit, vt magnus Mvigirterin G.i[lianiproficifce- 
tiJtur^qu! cum vehiflet Aucnione;Ti,ipre&totus 
OrdoS.Ioannis PapamClementem Vll.verum 
Domini nolliilefu Chriili Vicarium agnouit:& 
fuit habitum Capitulum generaieDrdinis Va- 
leniiaiad Rhodanum. Ob hanc caulam Papa 
Vrbanus Vl.iilum magniMagiilri dignifaccpri- 
uauiCjfurrogato in ipfius locuni fratieRichardo 
Caracciolo Neapolitano , anno MCCCLXX- 
XIIL Verum Ordo himc pro magno M.ioiftcd 
tiunquam habuit,qui viuenteadhucHevedia- 
no obiir Roms.anno MCCCXCV. 

AnnoMCCCXCLBaiazeth.Turcanjmlm- 
peratorjapparatum quendaminftiuxiradobfi- 
dendam Rhodum. Hac de csula frater Philiber- 
tus NailIacefis,ccEnobiarclia AquuaniiE^^miiruS 
fuit a conuentu Rhodio Auetiionem ad ma- 
gnum Magiftrum,cuni htteiis, v c Ordini contra 
Baiazethem opem ferret.NaiiiacenfisRhodum 
rediit anno M CCCXCVLquo anno magnus 
MagifterHeredianusdeceflricquifuitfepultus 
in oppidoCafpio. 

Nuncio Rhodum allato de obitii magni Ma- 
giftri Heredianjjin ipfius locu eledus fuic frater 
PhilibettusNaiIIacenfis,nationis?rancic£e,ma- 
gnuscaenobiarchaAquitani^.ann.MCCCXG- 
Vl.in vere.Eum Sigifmuiidus,iex Hungar!i?,a4 
opem fibiferendaraconcraBaiiTzethem inuica- 
uit:ad quem venicanno MCCC^^CVII.Pugna 
commifla ad Nicopolin Baiazeth vidtoria poci- 
tus eft : rexautem Hungaria; cum magno Magi- 
ftro Rhodum le recepit:quoImperatorCon- 
ftatinopolitanus fua pretiofillimacimeliamifif, 
cum metueret , ne Baiazeth Gonftanf iiiopolim 
caperet. Sed Tamberlanus eum hoc metu libe- 
rauit,qui Baiazethem vidtum caueaefetrejeiti- 
dulumper omnsm vitam tenuit. Obfidione vr- 
bisConftantinopoleosfbluta,magnusMagiftet 
cimeliaadlmperacorem remific. 

Baiazethe capto, magnus Magifter Nailla- 
cenfis cum exercitu in Cariam nauigauit, vbi 
munitionem inexpugnabilem condidit,quam 
arcem S Petf i vocauit,anno MCCCXClX.Iub 
rcgeGaUisCaroloVL 

AnnoMCDIILbellumintef regem Cypii& 
Genuenfes exarfit.quod audloritate&prudentia 
magni Magiftri Naillacefis CompofitUm fuit:ad 
qoe Sulcanus ^gypti legatum mifit,pace pe:es. 
AnnoMCDIX.magnus MagifterinterfuitCo- 
cilio Pifano,quod ad extinguendufchifiiia^, qUo 
tuncEcclefiaflagrabatjConUocaiumfuit. Tunc 
cuftodiaConcIauis magno Magiftro commifla, 
& Alexander V.Pontifex cteatus^eledione mi- 
gni Magiftri Naillacenfis confitmauit » qui capi- 
tulum ge.ietale Niceam in Prouincia conuDca- 
uit : quod poftea AquasSexti^rr^nslatum fuif. 
Idem Pontifex confirmauitpriuilegiaOrdiiiis, 
&dcU6i:orum veniamiispromific,quiauxiliUm 
Otdini S.Ioannis ferrcnt, miflo Iegato,anno M- 



: L 1 T £ N S i V M» 
CDX.ad reges GnUis Sc Angliae.Hic quoqi ma- 
gnusMagilterannoMCDXIV.Conciiiogene- 
rdli Conitantienfi interfuir,in quocres Pontifi- 
ces depofi(i,&MartinUsV.ele6tusfuit,anno M-* 
CD XVII. cuftodia Conclauis iterum magno 
Magifto commifla,qui anno MCDXVIlLin 
Galliam ptoftvluseft» vbi conuentusgeneralis 
Ordinis irt vrbe Auenione habirus,quipoftea 
Plorentiam ac tS'dem Anconam trartslatus fuir. 
Indfe Rhodum rediit,anno M CD XX.vbi capi- 
tulum generalehabuit ; & anilo MCDXXI. in* 
eunte menfe lunio exfpirauit. 

Mortuo fucceflit fraterAntDniusFinuianUs 34 
fiiie Ripanus,nationc Tarraconenfis>fub ini- 
tiuiii menfis luliijanno MCDXXL 
( Sub ipfo CQspir cpnciliumgeneraleBafiiien* 
fe,annoMGDXXXlII.'& capiculiimgenerale 
habirum fuit Rhodi , in quoiegatidenominati 
fuerunt , qui nomine Ordinis S.Ioaniiis Gonci^ 
liointereflent. 

Anno MCDXXX V.SuItanus ^gypti vido- 
fia elat^s,quam in infiiia Cypro obtinue at, m- 
ducias rupit,& magnos appafatus fecit,vc Ri o* 
dum obfider^t.-iedcum inrellexiffet, n.aguUnt 
Magiftrum omnia neceiraria ad luftinenclani 
obfidionemcomparafle,abincepfodeftuit,5^ ' 
Ordinero miflumfecit. ' ' 

AnnbMCDXXXVlI.Bia^nusMagifteifutt. 
dauit & dotauit facelium in vrbe Rhodo , qiiod 
in templb ConuenfUsexftruendjmcurauefact 
&XXIX. Odobr.excremum diea^ c!aufit,cuna 
Ordiiii paullo minus fedecimannfscumdimi- 
dio magna prudencia pra;fuiflet. 

DieVl.Nouemb.eiu(demanniMCDXXX-3S 
Vll.eledtus fuit in magnum Magiftriim fratet 
loartnes Lafticenfis , ex Arlierrtia oriUndus , qul 
cum eligerecuf ablens erat, & in pattia h&ts- 
bat , vbi ctfenoljiarcham agebat. Antequam 
Rhodijm proficiiceretur . cohuentum egit Va- 
lentijB, & menie Decembti MCDXXXVIIL 
Rhodii appulir:vbiannoIeq, nbuum valctudi^ 
nariu jedificare cspit , quod am eceflor ipfius te- 
ftameto fuisrumpcibuscondendumandsueratb 

Ipfius tempore Papa Engenius IV.3 Conci- 
iio Bafilienfi depofitus,&Fei x V.ipfi fiuTogatiiS 
fuir,quem tamenRomanipro Aiitipapahabue- 
runt.Anno MCDXL.Sukanus ^gypti cum ex- 
ercitu ad portutti infuls C^ftelli.rubri ad Ofdi- 
nem percinertciis acceiliccumq-, indeRhodunl 
petiiflet,a copiis Equicum fu|jis5cfugatusfuif, 
tametfi illi oclo tancil triremes habereHr,in claf 
le autem Sultani ododecim eflcnt.. In ea pugna 
feptingenci circirerSaraceni occifi fuerunCpr*-' 
teringecem fauciacoriinumerum. Sulcanushac 
clade accepca ilitacuis, dum Amurathe, Turcarii 
Imperacore,fceduspercuflir,ebanimo,vt^nfuia 
Rhodum caperet, & Equitesindeexpellerct. 

Itaqjartno MCDXLlV.RhodUm obfidione . 
cinXit,quifortiterabEquitibusRhodiisdefen». 
lafuit.MenieSeptembrieiufdemanniconueri- 
tusgenetaUs Rhbdlhabitusfui't j vtnecefljtati-^ 
busOrdinisfuGcurrcretur. 

Anno fequenti lnagrtus M .giftet rege Cypti 
d iT' 1 -_Pon- 



4o 



b 1 S S E R% A t I O 



:i6 



Pbhtifici i:econciliauir,& pacem cum Amura- 
tke fecit-,acgenerale'capituUimhabuKRho'di, ' 
menfe lulio.Eodem anfio mandauit.vt^eneVale „ 
^piculum SenishaberewViquoinagnus Magi^ 
fter fuos iegatos &: ptocuratores milit : mde ca- 
pitulum Romam fuit ttans^atam , vbi celebra- 
tum fuit in palatio S.P'etri,anno M CCCC XL- 
VI. ^iio anno Ordo cumlSulcano pacetri fecir. 

Anno MCCCCXLlX. cefTamt fchifma in 
Ecclefia ,renujrtciatio«fefaaa a Felicfe Viin gra- 
tiam Pontificis NicDlai V.quo anno , menfe Se- 
ptemBrijhabitum fuit Rhodi capitulum g^ne- 
rale ,quo dutante Dux ClmiaE Rhodui*i venitj 
cum reuerteretuf ex ifinere fiiD Ier&Tolymi'ta- 
no , quod religidnis ergo fufcep'emr, vt vlfitarec 
S. Sepulchrum j &: alia loca terrae fandtae. • , 

Anno MCCCCLLgeneralis couenrusRhos. 
di habitus,Tn quo adminiftrafio sjraru magno 
Magiftro commiirafQiti qui anno kCCCCL- 
II. poft mortem Amurathis pacem cum Maho^ 
iTiethe II. ipfiusfilio renouauit. Anno fequenti- 
Mahometh Coftantinopolfn occupaiiitXXIX. 
Maij, & vi£bOriaelatus ma^no Magiftro^fignifi- 
cauitsVtfingulis annis duo millia ducatorum tri- 
buti loco fiXii pertderet,alioqui fe pacem, quam- 
tjis itireiurartciofirmatam,nonamphus leruatu- 
rujn : cui magnus Magillergencroferefpondir, 
Ordinem, infulam Khodum &fe nuUi lubiedu 
effe,qaam S.'Sedi Apoftolicas,^feipfi nunquam 
tributum daturum, quin j-nori malk,quam pati, 
vt Ord ) i qui femper fberit hber m (eruitutem 
redigatur,&tnbutariusfiat» Quapropterlega- 
tos ad Ponnficem & Principes Chri'fti'a'nos mi^ 
fit,opem ipibrum implorans comra perfidn?n 
Mahomechem.Ann.aute MCDLIV. XIX.Maij 
devitadeceflit,cumOrdinei-n-XVLannis, VL 
menfibus &'XIII.diebusfortitergubernairet. 

Fracer lacobus MiUms ex Aruernia , vbi erat 
c6enobiarcJ&a,fuccelficin lochtn magni Magi- 
ftn Lafticcnfis, Calend.Iun.HCCCCLIV.Erat 
in fuo ccEnobio , cum ehgeretur : cuiusrei pri- 
mum nancium ^ fuo nepoce, fratre Georgio Li^ 
gno-rotundo, accepit: & protinus Rhodum 
profedus eft, vbi capiculum generale habuit, 
menfeNouembiieiuicleraanni. , 

Anno M CCCC LVI.infulaRhodus pefte & 
famegrauirer afflida fuit, fic vc dimidia ex parte 
vacua & deferta eflet : quas vt rurfus frequenta- 
retur, Equites pailim cicati fuerunt, vt intra cer- 
tum tempus eo rpdirenti 

Annb M CQ|CLVII. Mahometh infulani 
CariamobfeditjVnacumarceinfulKSingefanaes 
fed fortiter fuit repulfusjinfigni ab Equitibus 
partaviCtoria.EodemannoRcx GalliseCarolus' 
Vll.Ordinife^ecmi milhaaureorumdonauiti 

Anrio MCCCCLIXimenfeOdobri capitu- 
lutii generaIeRhodihabitum,ibidemqueannc) 
fequenti generahs conuentus celebratus fuic; in 
quo multi coenobiarchaejprEfedli & Commeii- 
datores cirati,ad defendendumOrdinem; Anno 
MCGCCLXLXVII.Augiift.m^gnusMagifter 
obiit,cum Ordinem tettiporedubioacdifficiH; 
feptem annos , duos menfes/& fedccitn dies miai'' 



D E O R D I KT ir 

■gna pjr udentia rexifiet.l^gens fuM^fiieti 
iiqulr. Foit enim "adm'odura1>fenr^r)li|',a 
humanus ,& con&rnarids ipa.ci's £fqdk'u 
dise mter Ordinisrotios ftudio^us. ' ' * | 
Frater Petrus S.aifnundus Zlacofta v;h. 
Tarraconenfis ,'Caftcllknus ImffbftiiB , 
fuit magntft Ma^ftcr XXIV. AuguffTM 
CLXL Tunc abfens, & in Hfifpanraerat-j.. 
difceHitanno M CCCC LXlt.&Roi^i^arti 
fadbo Rliodum venit jvbi gdneraret^a!^? 
habuit : quo durante odtaui natib^tG^lt^ 
Lufitanias inftituta fait icum prius'iepre' 
'tum eilcnt, Franciaej AruerniiV, Pxqilufciq 
h£EiTarraconisvAngliae,Germani£e. ™ 

AnnoMCCCCLXIVrexfercitusVi-flfej 
obfedit Rh od um : veriim obfi^clib m oxfui 
taj & Veneti in fuam ditioneih fiintTei&dS 
bellumeflet compofitum prudehtiama^ 
.giftri ,'qui turrira NicolaiiriintroiBi^?|; 
ftruendam curauir,eo ipfolocej^^biitfia^n 
Coloflus Solis.inrcr fepterti m uhditnirac 
meratus,fteteratjad quam ftrutiuVaihPKi 
Dux BurgundiiE decem mllli^ aure^rS c'^ 
Anno MCCC^LXv. TurcaTunitm|> 
leeStos Rhodum mifit,vt pacehi tum£<iu' 
tjEoipitalibusfaceret,qui eam rep^diaruhv 
traquecoram lega'cisbellumTurcaBifadix| 

Anno MCCCCLXVLPonttrdjfcfeifeF^ 
nem Gapituli generahsOrdJrfiSRbniamti? 
rnht5qH'6magnusMagifteriplem'dc'VcHtVi 
pal*aulus; Il.Capitulb iUi intercHB voltift.' 
lequ^cnn XXI.Febnia magnus Magiftet R 
oMif,anno£etatis LXXIV.cum Ofdiniqui, 
annosjfex menfcs &tres dicspraeftiiilet.'$^ 
tusfuit inaedeD.Petri: ' ' 'V 
Frater Baptifta Vrfiiiusi ccbriobiarclia 
manus,hatione ItaluSjfucceflit magri 
Zacoft£B,lV.Mart.M CCCClXVILaifq 
dignitas jpfi a Papa collatafuit,qui3 e^itft 
vacare conngerat : quod ramen fa^um et^', 
fenfu omnium Equitum &Fratrum Drdi 
loanhis , qui tune Romae ei^aht. Magnos 
fter illico iiiramecum prEeftirit coram Po%tr 
Quod vbi Rhodi cognirum fuitiftatr^s 0 
ignes laetitik teftes accenderunt: quo ma 
Magifter paullo poft venit : vbi cum clIetTa 
MCCGCLXIX.acceptonacio,Turcafe 
re potentein exercitum ad obfide^ndarh 
dum aut Eubseamimagniim numecum^qU 
abfenti u citauit , vt in (ulam defenfum v^ti-iB 
adhaecfoedus cum Repu.Venetorucohtfa 
cam iniic.Annoautem M CCCC LXXiMa 
mechvrbtrn Nigropbntu in-Eubasa vicepit^ 
CaLQuintil. & magnam atque lionendaiTi i 
fsuitiamexercuiti omnesq; La£irros,qhos 
muenit^ piigna; fetuore iam remiflbiin teiim 
doschrauit;& tubie ciangore bcllu contrapr 
tieRhodium publicauit.:qua ob (jaulam 
MagifteradPaptim mifit,quiauxiliumpeterfe 
& Rhodiiieiunium ce)ebrarunr,vota nuncu 
runt, folennesfill^plicationes inftituerunt, v 
p^mdiuinam implorarent* 6inhemq[ne2tppar^ 
, tum iiiftrttxeruriC) vcfcfcO^htraexereitijih^ fui 



E I T V M. M 
cum defenderrnt. AiinoM CCCG LXXI.ma- 
gmis Migiftec capicLilum generale Rhodi ha- 
biiir, ia quo lis orra fuit contra procluatores 
auni, qus fuit compofica a legard PonciiScis 
Sixro I V. quieo noiTiine Rhodum venei-at, 

Anno MCCCCLXXV.alcerum Capicuium 
generale .i magno Magiftro khodi habitum 
l-uic,inqilopr.TcerftatdraOrdinisleges Capiru- 
lares condi cceptae. AlinoM CCCC LXXVl. 
magnus Magifter diucunib & mo'eltu aiorbo, 
quo annum feretotiflictatiiseft, Vili. lun.ex- 
tinctus fuit,cum CJrdniem magna .odoricatei 
grauitate & prudentia fpatio iX.annoram, IIL 
menfium &:lll.d;erdm gubenlaire'-. 

A n n .M C C C CLXX V 1 .fi-.. r ei P cr u s Al buf- 
fanus.ex Aruerniaormndus, vbi eciam ccenobi- 
archa erat&pra-fcAus vrbis Rhodi,eiefbus fuit 
in magnum MagiPu-um .•cilU folenne iurjin-i( n- 
rum niore fdhtd prffilirit^ !e ftatura Ordin:.-: ob- 
leruacurummiificq-, Icg.uum Roniaiii,vt Ponci- 
Jicem de f.ia eledione certiorcm facerer , S< ob- 
fequiurii fadmproliceretar.Aano M CCCCL- 
XXVIL tdcam iiifulam Rht/dum obiui: , Sc itia- 
gabsfecicapparatasadeairi defendendam con- 
traexercitum Turcarum,muItosq- ccEiiobiar- 
chas,commendatotes & Equicescitauit, vtad 
capitulum geherale Sc defehdendam infulam 
Rhod imconuehirent.Idenipacem cum Sulta- 
no.<£gyprirenouauit. 

Eodem anno kex Ludouicus Xi, lubilsuni 
in Gallia celebrahdum obcinuit , in gratiam Or- 
dinis & Equitum Rhodiorum , voluitque , vt o- 
inne argemum,quod in eoefFerrfetur ,adipfb.s 
rum. defenlionem impehderetur; 

Ex eo lubilso magna vis pecunias cdlledta 
eft, qu2 iri rnuriieridis locis Sc arcitjus infulse 
Rhodi collocatafuit. Iridueiaspadiuseftinter 
Ordiriem S.Ioarinis & Regem Tuneriaturiiad 
XXX.annos. Anno M CCCC LXXVIIL capi- 
tulum generale Habuit , in qud adminiftratio 2- 
rarii ipli cdmmi|ra,& drdo S.Sepulchri lerofo- 
iymitanicum drdineS.Ioaiinisvnitusfuif; 

Anno MCCCCLXXlX.deci-etum fuit iri 
confilio Aiahdmeti II. turcariim Irtiperaroris^ 
y t Rhodus obfideretur: quod piotiniis raagnus 
Magiftet Pontificinuriciauitj&auxihumiHius 
impl orauit. A n rio M C CC CLXXX. Turcairuni 
Imperator vrbem Rhodum potenti cum exer- 
citu obfedit: in qua obfididne mult£eeruptidnes 
h&:x , & Turcz femper repulfi 8c iri fugairi adi 
fuerunt,quamuis ipforum exercitus,vt mini- 
inum cencum milhbus beliatoirum, & claffis 
CLX.riauibus conftaret. Magno Magiftro o- 
pem tuiit frater ipfius Aritonius Albuft^dnus, 
V'cecomes MonteIifius,vir multarei teiiics pe- 
ritiiiclafus, quifupremuscopiarum riiilitariUni 
dux fuitconftitutus; Paucorurri die:rdrii fpatid 
Turcas mille feptingentds tormeritorUm i6lus 
contra mznia vrbis difpldferunt,& fadta fuit 
ftupenda oppugnatio aqdaciragintaf urcaturri 
rniUibus.qui fortiter fuetunt rc^iilfi. In ea ina- 
giius Magifter quirique vulnefa aiccepit, quo- 
inm vrium Icthaiefuit iudicatuin; Denique db° 



E L I T E N S ivm 

fefli ranta virtute Turcis reftiterunt, vt iii ab 
dbfidione difcedere coadti fuerint,multis ex fuis 
amiffis. Atque ita exercitus Turcarum magno 
cuiri damno & igndminia Conftantinopoliti 
tediit , cum Rhodiim oftogintariouem dtebus 
fruftra obfedilTer. In huius vidorix memoriani 

RhdduenlplumB.Virgiriiviadriofsfuicffdifi- 

,cacuiTi. 

Poft hanc obfidionem Mahomethes impe= 
tum cepit Rhodum in propnaperfona aggredi- 
endi:& tunc habitus fuitgeneraiisconuentus 
Equicdm :fed mors ipfumprajdenit, (Scipfiusfi- 
liijBaiaxdthes Sc Zizimus, pdftobitumpatris, 
bcllofe mucuo runtperfequutiiquddEquicibus 
aliqaam quietem atruIit:imoZizimusadmagni 
Magiftri opem confugit, &Rhoduriifeirecepifi 
arino MCGCCLXXXILvb irriaximocuhiho- 
nore cxcepcus,& inde iri Galiiarii dddlus fuit. 
^ Tempore magni Magiftri Albufroni fbatuta 
Ordinis fueirunt: refotiriata j& iri vnum volu- 
rnenredadd, 

Pax quoque fa<aa fuit inter Ordinem & Baia- 
zechem,TurcarumImperatorem,cumPapail- 
lius parigeridi poireftatemmagno Magiftrofe- 
Ci dret. idem magrlus Magifter coopt itus fuit iri 
numetum Gairainalium DiaCorioruiii a Papi 
Innocetio VIli.& iX.Mairt. MCCCCXiCVIIL 
niiflus ipfi fuitab eodeni galerus Gardiriaiitiusi 
Idem Papa eum conftiruic fdiirii legatdiri in A- 
fia. Arind MD. Papa Aiexandef Vl.eum creauit 
legaturii & fupremdra ducem foedefis contra 
Turcam. Tandem vifa funttus eftRhddiannci 
MDIII.dielli.Iuiii^hondribus (:driid!atUs,fuit- 
que f°puituscummagnapompafuriebri. Vixit 
LXXX 

.annds.Iii.mcnies &iV.cliesiPfafuitor- 
dini XXVi I.anrtisjX VLdiebus.Tempore iplius 
quinque capituiai geriefaiiailhodihabita,&iii 
iis rilultafprxtlairff leges condifj^ fuerurit; 

Cum raagrius Magiftcr Aibufldnus mdrefe- / 
tur,CCCLXXXVlI fe^uiccsRhodi cogregati ' 
erant, qui fucceflorem in ipfius iocum eiege- 
ritnt ffacrcra Emericuni Ambafiandrn , ixatrem 
Geofgii Ariibafiarii Cardinaiis &legariinGaI- 
lia,archiepifcdpiildthomageriiis,X.IuliMbin. 
Efat nationis Irancici, & hiagrius ccSnobiar- 
cha i^raricii, cura elig^fetuf , ibique commora- 
baturjcum eligefetur, FraferGuidusBlarico- 
tortius veriitin Galliam,vtrriagnum Magiftruni 
Rhodura profidfcehtemcdmitafetuf.^ 

Annd MD IV.magnus Magiftef {olenrieni , 
fuurii iritroitum fecitln vrbem Rhodurii , in ca- 
que magnd cum gaudid & applaufu cxcepfus 
fuif , pfoptefea (juod a t egitus Gailis & Hifpa- 
iiiaE cdriuentui Fratfum cdrrimeridatus fuiiTet; 
Vbi pfimum appulit , capituiuiri gencfale ina- 
buif,in quo fuit decrefuin, yrfuiriptuofui-rimd- 
riuraentum ex aere defun£t6 Cardiriali , ma^nd 
Magiftro,exftfueretdr:&annd M DX.aliudca- 
pituluni gcnerale liabuit: quoedderi) arind Or- 
do memofabilem vidoriarri naualeiri coritfa 
Sultanum .^gypti obtinuif .ciucei^hiiippo Vil- 
lierfio, ex Infuia- Adimi, Equite Galld.qui poft- 
eacfeafusfuit ma.gnus Magifter,fub finem anni 
ii i MDX:iL 



4i 



D l S S E R T A T 1 O D E O R t> i S 



41 



MD Xll. Emericas autern obiit Rhodi jXIII. 
Nouembr. cum Ordini prxfuiflet IX. annis,! V. 
menfibus, & III. diebus, & vixiffetannis LXX-- 
Ylll.raenfibus IV.diebus VI. 

Die XXII.eiufdem i-nenfis NouBmbrisEqxii- 
tes Ordinis congregati quorum CCCC X. e- 
rant,elegeruntin magnumMagiftrum, fratrem 
Guidum Bianco-fortium, ex Aruernia oriun- 
dumj vbi etiam coenobiarcha erar, nepotemde- 
luniai magniMagiftriAlbuironi.-Erat in fuo coe-' 
nobiarchatujcum ehgeretur. 

Eodem anno M D XIl. ConciHum genera- 
le Lateranenle fuit habitum RomjE, vbi fra-- 
ter Fabricius Carettanusj Thalaffiarcha & Pro- 
•curator OrdinisRhodii , fuit prsfedus ftipato- 
rum Concilii, quod fuit congregatum a Papa 
lulio II. & concinuatu ab ipfius fucceffore , Leo- 
•neX.anno MDXIII.quo magnus MagifterBlan- 
€o-fortius jcnm Nkex in Prouincia naucm in- 
sreffus eltetjVtRhoduro veiiirecin itinere mor- 
o correpcus,& eo extindusfuit, XXIV.No 



abfentiam frarri Gabrieli Pomerello, Inagftd 
Commendacorijvices eius demandatae fueruntj 
qui pronnus Vilherfiomortemmagni Magifttl 
Carrettani, &quod in ipfius locum eledus fiiit 
fet,fignificauit,rogauitque,vt quamprimuRho» 
4 um veniret : quo pauUo poftappuUt, & ricufo* 
ienniingrelTuSjinftatutaOrdinis iurauit. 

Et)demanno,quofuitele6tus,nempeMDX- 
XI. XXII.Ianu.Sulranus Solymannus decreuiti 
Infulam Rhodum obfidere , vt vltimffipatris fui 
Selinii voluntatiiatisfaceret. Quo c6perto,ma» 
^nus Magifter Villierfius oinne appatatu,qu^m 
,potuit,inftruxit,vt fe contraTurcas deferMierer, 
VrbemRhodumfummadiligentiamuniuic, & 
legacum ad Papam Adrianum Vl.qui LeoniX, 
fuccefierat , mifit, vt cu Ixto fux elt'€tionis nurr- 
tioimperciretursfimulq", auxilium peteret;quod 
t3btinetenonpotuit,propterbeiium,quodtun<i 
inter FrarKifcum I.RegemGallisB & Imperatore 
Carolum V.gerebatur. Anno MDXXII.menfe 
lunio c^ptaeftmemorabilisobfidio vrbisRho- 



eleftionem. 

i^i Ei furrogatus fuit frater Fabricius Garetta- 
nus, Genueinfis, natione Italus , die XV. De- 
cembr.M D XIII. Faaum eft iftud Rhodi inge - 

. neraU <:ontientu ^ in quo aderant quingenti 



uembr.vnoanno&duobusdiebus ,poftipfius di,qu£eab exercituducentcMum milliumTurca- 

tum , quibus poftea alia centum millia accefle- 
tunt, circumdata fuit, Obleffi gnauiter fe defett» 
derunt > & multa egrcgia facinora bellica patra- 
Tunt , inprimis magnus Magifter , qui toto obfi* 
dionis tempore arma no depofuit.Turc^ irrum- 
<quinquaginta Equites,inter qn os etiarn fui"t ipfe pentes,crebro repulfi fuerunt? atq; in vna oppu- 
Carrettanus,qui prius erat thalailkrcha Or- - gnationeXX.miiliaTurcarumperieiunt,itavt 
dinis. C^dauerBlanco-fortii,magniMagiftri, 5olymaianUs in animohaberetobfidionemfol- 
Rhodum allacum , & ibi honorificc fe^uitum uere fed fuerunt proditores , qui ipfum ab hoc 
fuitintemploS.Ioannis. inftitutoreuocarurit.HospofteamagnusMagi- 
Anrio MDXlV.capitulum generalehab-icum fter comprehenfusfupphcioafFecit. Illeaucefii 
fuit Rhodi , poft cuius celebrationem frater auxilio deftitutus, tandem c^oacaus eftdedicio- 



Philippus Villierfius exInfiila-Adami.lubpr^- 
feilus magnus Magiftri,mi(rus fuicin GalUam 
cum fuprema audoricate in omnes regni cob- 
iiobiarchas, tanquain vilkai:t)r,cotredor,vica- 
fius & legatus magni Magiftri & ConuerituSi, 

Anno M DXVI, pa3t fa^taeftinterOrdinem 
'S.Ioannis,& Tomombeium SultanumiEgypti, 
fucceffbrem Campfonis Gaufii,quipauIloante 
in pugna infelicicercum SclimoTurcarum Im 



nem facere,XX/V.Decembr.MDXXII. 

Ex Turcisplusqiram cecum milliain bacob- 
fidione defiderata furit.SoIymannus autem cum 
magnumMagiftrum videie voluifleceo confpei 
do,ex commiferatione iliachrymauit:& Calen. 
lanUar.MDXXHL 

MagnusMagifter cum L.nauibusRhodo dit 
ccffit, & Cretam petiuit,pofi:quam infiila Rho- 
dus fpatio CCXin.annorura in poteftate Equi- 



iperarore commifla occifus fuerar. Nec fortuna- tumHofpitalium fuilTecnem pe ab anno MCG 
tior fuit Tomombeius, qui anno M D XVlI. ca:-- ClX.vfque ad finera anni MDXXII 



ptus,fulpenfus & ftrangulatusfuicexmandato 
Sclimi,ad portam Memphis.Quae cau(afuit,cur 
1-n'agnus Magifter infulam Rhodum ,quancum 
■potuit, muniuerit, & legatosad Papam & Prin- 
cipesChriftianoTmiferit^perquosipfiBvidorias 
Selimi nunciauit, eosq,- rogaUit, vt rebus Chri- 
ilianorum profpicerent,fibique opemferrcnt. 
Ann.MDXXy'aliud capitulum gencrale habuit: 
codemq^ anno Selimus obiit .-cui fuGcenic filius 
Solymannus.Ann.MDXXLX.Ian.magnusMa- 



Amifla Rhodo magnus Magifter & fratres 
Ordinis nuilam certam {edem habuerunc,do- 
nec infula MeUtaipfisablmp. Carolo V.dona- 
returilsfam piimum inCretam fe receperunt!in- 
de in Siciliam& Iraliam venerunt.vbi Papa ipfis 
hofpitium Viterbaconceffit^atqi- ilUc vnumc^- 
piculum generale habitum fuit : poftea aliquart- 
diu Cornetti, deinde ViUa^-franc^ & Nicea 
commorati funt. 

Cum Ocdo Nicexefiec, magnusMagifter iti 



gifter CarettanusRhodivltimuvitaediemclau- Angliam,& indein Galliam profe£tuseft. Lug- 



iir,cum Oirdini prasfuinct VII. annis, XXVI.die- 
bus , & Rhodi magnum apparatum & magnam 
copiamcomeatusreliquiiTet^quicommodofuc- 
ceflbrisceflit: 

Is f uit PhilippUs Villierfius,ex Infula- Adami, 
nationis Francics, & magnus in FranciacoBUo- 



dunfin grauem morbum inciditsex quo cuff 
conualuifiecCamerinum iuit,vtPrincipemPhi 
libertum Emanuelem, CaroUDucisSabaudia 
fiUum, exfonce Baptifinatis fu(ciperet:inde Ni 
ceam rediitjvlc^>cum efi!et,ip(e & totus exercitu: 
Ordinis cu vniuerfo G5uentuiteringreffifunr 



kiarchajin quatucerat,cueligcretur. Peripfius vtMelitampeEerent,quoappuierutdieMercu 

' ' rii: 



^ Qj It V M M 

ti!,>tXVl.Gdob,MDXXX.IllicmagnnsMagi- 
iKr paiatium CNllrusitinarccS.-^^ngelijinquo 
irple Sc fuccellorcs domicilium habcrcnr .-cjuod 
tQ ritu rolenni ingreiruseiler ,aliud palatium in 
veteri vrbe Melitenfi condidir.Tandein cu Or- 
dini pra;fuiflec XIII. annis, VII. menfibiis,&an- 
liis LXX.v ixillecden.uus eft Melicae XXL Aug* 
MDXXXIV.&iepultus fuit in faeelio tjaodani, 
quod Mi arce S.Angeli e.tltruendum curauerat» 
Ei fucccllir , cleiflionc fada 
^ Frater Pernnus PontanuS j Aftenlis , natione 
Icalus.XXVI. Auguft.an. M D LI V. Antequam 
Rhodias a Tutcis caperetur jprasfectuseracin- 
fular Carixj quaamillajindediicellit cum omni- 
busEquicibusfuxprafedurajScinCariamcon- 
ce/lir; quam cum ctiam delerere coadtus fuiflet, 
ex ea cumfuisEquitibusmigrauitj& Crecamad 
reliquos Eqiiires venit. Poftca fadus fuitfub- 
prjefeffius magni Magiftri5& mifraslegatusad 
Lautrccu.m5& creatus praEfedlusS. Euphemis 
inconuencu Niccse. Ibicum eliet, eledtus fuit in 
magnum Magifti um loco fui anteceirons,quem 
deplorauic potius quamquodfuaelectionelje- 
tacus hierir. Nauem ingreflusinfuapraefctStura, 
cum triremibusX)rdinis Melitam venir,X.No- 
uembr.eodem anno MDXXI V. Iplius terapore 
Imperator Carolus V.expedirionem fufcepit in 
tegnum Tunetanum in Africa,in qua fuit adiu^ 
tus a triremibus Ordinisi&Equites pra^^clare le 
gefterunc, prxferrim cum Golecta caperetur, 
^ux proinexpugnabilimunitioneh bebatuti 

Confedo hoc bellomagnusMagifterobilic, 
XVII. Nouembr. MDXXXV .cumaaauagerec 
LXXIII,& Ordini quatuordecim iolummodo 
menles &viginti.duosdiespr£efuiiret. Sepuitus 
fuitiuxta Viliierllumanreceftoremfuum. 

DieXXII.eiufdem menlis Nouembr.eie(flus 
fuit in magnum Magiftrum frater Defiderius 
Sant-Iallenfis, Tolone in Prouincianatus,cc£- 
nobiarcha Tololanus, vbi commorabacur, cum 
eligereturtqua de re certior fa£tus,bonus fenex, 
manibus in coeiuro fublacis , dixitjSiiiieaope- 
rapopulo tuo neceflariaeft.laborem &moie- 
ftiam non refugioiNec muico poft in viam ie de- 
dit.vtMelitampioficifcetecur. Vcrum cum effe- 
tus &decrepirus eflec, Mompeflulum veniens 
ingrauem morbu incidir,quo cXtind:us,XXVL 
Septemb. M D XXXVI. & magno cum honore 
fepulius fuit in a:de poITcflionis commendacitise 
S..<£gidiiextraportasvrbisMompelii:reii6tofe- 
cundum nomen fuumincredibilifuideiiderio, 
propteteximiam opinionc.quam Ordo de ipfo, 
ipfius iuftitia, bonicate &forticudineconcepe- 
rat. Ordo certior fdctusdeipfiusobituXVIlL 
Odobr.eiufdem anni M D XXXVI.progrefliis 
eft die XX.modo didti menfis ad eletlionemi 

Fratris loannis Homedei , natione Tariraco- 
nenfis, qui tunc eratin Hifpania, exqua difceffic 
fub finem anni M D XXXVII.& Melicam venit 
dieLunaE,XXI.Ianua.MDXXXVIII.vbimagna 
laititia exceptusfuit: quamui3indignaretur,tri- 
remes. & nanem pia:toriam Ordinis non fibi 
milTas fuiHe, quas fe deducerent. Hac occafione 



^ L t t £ ^ S I V M» 

hauemprasroriamexarmandam&diiroluedam 
curauir,noji fineqnorundam murmure &que- 
relis. Anno M D XXXlX.habicum fuit Melicse 
capitulum gcnetale, &3hud annoMDXLllL 
Libenterdiflerebatdeobfidione Rhodienfi , vC 
Dmnibus conftaret,quod in ea oculumamifia 
fec. 

yiuarmm & elfcgantem hortum ininfulaS* 
Michaelisadornauir,in quomaximamdieipar- 
tem confumebat. HinC murmura contraeum 
orta,quod nullam iut exiguam reipub. curara . 
gereret:imo acculatus fuitnegligentiseinmU- 
liienda infula Melitenfi, propterea quod nu 
mium fideret propugnacuiis ards S. Angeli» 
Ipfius tempore Tripolis in Barbaria Ordini a 
Turcis erepta fuir-quje ia^ura ipfumvehemen- 
tet perculic & actonicum reddidic. Anno MDL- 
II.cttenobiarchaCapuanusjfiraterLeonisStroz- 
ziijinfulam Zoaramintercipereconatuseft,in- 
felici fucceflii, & multis Equitibus Ordinis c& 
omnibus nacionibus interemris ; inter quos 
multi qubque Galli, Af uc-rniaci & Prouincia- 
les fuerUnt. Quo intellecto , magiius Magifter 
fummum m.cerorem concepit , & palam profef^ 
fus eftjOrdinem 3 tempore capra; Rhodinon 
maiorem cladem accepifie. Munitiones S.El- 
ma? &'ISndiM!chaelisexftruxir. Obiitannoje, 
tatis LXXX.die VI.Septembr.M D LVIO.cuin 
Ordini prsfuiirec X Vl.ann.X.mcnf XV.die- ' 
bus: & fepultus fuir ih iaGello magnorum Maai- 
ftrorum. ^ 

Frater loaunes ValettatiUs, diaus Parifus, 47 
natioiie Prouincialis, eledtus fuic in magnnm 
Magiftrum,XXLAuguft.MDLVII.Hsceleaio 
toti Ordini gratiffima fuit , quoniam ab o- 
mnibus quaiumcunque nationum diligeba- 
tur, & nemo erat , qui ipfum hoc muhere & di- 
ghitate hon digniffimum iudicaret. Spatiobi- 
ennii fadtus fuerat generalis trifemium prfe- 
fedus,praefes Caria;, raaignus Commendator, 
ceenobiarcha S- ^gidii & legarUs magni Ma- 

giftiircandemipremetadofficiUitimagniMagi- • 
ftriperuenic. 

Vbi primum ad hanc fupfemam dignitatem 
euedlus fuir, impetum cepit condendse nouas 
VrbisinInfuIaMelita ,in moncfcS. Erm«,cutu 
cognofceret, csteras omnes muhitiones hon ' 
fatis cfl"e vahdas ad fiftinendum ii-npetum po- 
tentis hoftis: Verum hocconfilium m aiiud tem« 
pusreiedumfuit. 

Arceiii iniuls Gozehfis muhiri curauit;&fe- 
H6to anreceflbrum fuorum domicilioin arceS* 
Angeh,habitacuvehitincaftioMelitenfi,quocl 
fortiffime defendic contra obfidionem Sulra-^ 
hi Solymanni.in qua graUe vulhus in crureaccCi 
jpit , anno M D LXV. Verum obfidiohe foluta* 
culii m agna Turca r u m ign o in ini a, m fulam val- 
de muniuic, & nouam vrbetn condere cjEpit* 
quam a fuo nomine Valerranam appellauic. Pii- 
mus lapis ab ipfo pofirus fuit ritu folenni,dieIo- 
uiS,XXVIII. Maroi, M D LX VL iTandcm XXj.-, 
Auguft.MDLXVlILdebitum natursperfoluiti 
codeindie,^uofueratelc6tus, cum Ordinevn- 

d 4 decim 



^4 D I S S E R T A T i C 

decim annosintegros lexidct; Magnum fui de- 
(iderium reliquit non tantum omnibus ftacri- 
bos Ortlinis, lcd etiam Poncifiti & omnibus re- 
gibusacprincipibusGhnftianis. Ipfmsrempo- 
re duo capitula generalia Melitas habitai, & in iis 
mulrae nous leg.s de Ordinis difciplmacondi. 
ta^fiieruhc. _ . . - 

^8 Exlequiis niagni Magiftri Vallettani XXX- 
■ III. Augiift.MDLXVIIhperaaisaliusinipfius 
locii ele£tasfLiit,nenVpePetrus M6nftenfis,na- 
t oneitaius,qin cunc eratCGehobiarcba Capuae. 
Sratim poftfuamele6lionem,'cadauer'fui-aKe- 
cetroris in nouam vrbe defeirendum & hbttoti- 
fice infacello B.Virginis victoriofiehumandum 
curauir, qui hoc elogiia mentus esar^ quodeiTet 
pacer militU} clypeus & procedor fidei Cathsli- 
ca?,&maghus perfequucor ac domicor infideliii. 
Magnus Mrigifter, antcquam ad hunc fupre- 
mum gradum afcenderet, ptndentiae fu± & for- 
titudinis in aliis prsclaris 'Sc honeftis fundtioni- 
bus fpccimina ediderat. Nam primura :prsfe- 
dtusfuerat nauis jpxkionx Orliinis.-poftealega- 
tiis prsefedi rriremiiim \ (k caftellanus fiiie pr£E- 
fettus arcis S. Angeh Romx. Fuit eriam Thalaf- 
fiarcha & fupremus triremium prasfe<Stus ,ac le- 
^ gatus prdin s ad PP.Pium IV. & Pium V.Gnm 
koma Melitahi venilTeCjpaullo poft^ledu^ fuit 
i n maghu m ^agiftru m,efK-titque ,vtnouavrbs 
V abfolueretur.-quodomiciiiumCouencus tranf- 
ferre conftictiit. Nanl bonus feneinon mino- 
rem gloriam fe coinfequuturum fperabat , fi rio- 
ilam vrbem ValettanatB habitatoribus imple- 
ret,quamanteceiroripfius,fcacondita,fibi com-- 
parafiTet.Arque ideo dieDominicaXVf II.Mart 
MDLXXl.magnus Mngiftcrfolennemineam 
incroicum fecit cum Coriuentu & Equitibus 
' OrdiniSo 

Tempore ipfius mem.orabiiis pugnanaualis 
ad Naupadum commi{ra,'& vidoria coritra 
Turcas parta fuic. In ea Equices Ordini^ prsecla. 
ra facinora militaria edidcrunt; Olsiit Mehrs 
XXVII,Ian.MDLXXII.& XXX.eiufdem meri. 
fi3 sle£tus fuit inmagnum Magiftrum. 
4 y Fra ter loarines EpifcopiusCaflci tanus,hatio- 
ais Aruerni?.c3E,quiante quaiii eligerecur, forti- 
iutj.inis fiix in muitis prsclaris muneribusdo- 
cumerira dfeditiNam iri.e^ped!rioneadZ6arara 
fuit fignifer drdinis,cuius vexillrim ftfenue de- 
fendit,& Melitam retuht,cum fc ctim illoin tna. 
reconieciflet, &:intriremem OrdiniseuaiilTet, 
pofteaquam longo tempote conrra Infideles 
fortiter pugnafiet. Pofteacreatusfuiceqtiitum 
Magifter,Comnjifirarius munitiorium,& Mare. 
fchalius Ordinisi poftrem6 ad culmen Kono- 
mrii etie6tus,& magnus Magifter fa£tus eft:quo' 
in officio feligiole adtndduiri vixit, ita vt null^ 
dies abiref , qua ciilfiii didirid non interefler , & 
tredecirai pauperes fuis irianibiis pafceret. Ma- 
gnum templum,S.IoanniBaptift? cOniecrarum, 
innoua vrBeVaiettanalfuisliimptibusexftruxit, 
& illud inille aureorum arinuopfouentudota- 
pit;in quopulcfierrimum fepulclirum c6ndidi(*^ 
inquodcadaueramagnortjrtiMagiftrofumvfuo- 



DeOrdine 

rum anteceflbr um , rcponerentur. Sub eicif litS 
vitae gcaueinfortunium paflus cft. Nam cum ia 
odmm mulcoruiiiEquicura indignabilndoriirti 
incurriirec , eorura confpiratione magiftratti 
fummotus,& iri arce S»Angeli,cuftodibus adhi- ^ 
bitis , iriclnlus fuit , VI. lul. M D LXXXI. quod 
fumma p4tientia & virtute 'pertulit.De hac iniu- 
fia cum apud Pontificem GregbriumXlIl.& 
keges ac Principes Ghriftianos conqueftuscC 
fet , Pontifex Melicam iriifit Cafparum Viceco- 
mtteni,audicorem Rot£e,&poiteaarchiepifco- 
pum M.ediolanentefn,vtOrdini! pr.^eflcr,abfen- 
te magnoMagiftro,quem Romam citauit;quan^ 
tumtiis EquiteS Vicaiium magni Magiftii ele- 
giflenLfratieiri Marhiirinum Scutainrn, didum 
Equicem Roroagafium , Gallam , qai fe exCufa- 
uit 3 quod munUsiftud coa6tus & priccr voiun- 
tacemfrifcepiileti 

Cum VicecomesMelitam v'eniflet,rtiagnus 
MagiftertrirememOrdiniseonicendit.quatuOC 
proceribus 'magnam crucem geitaritjbus & du- 
centis Equitibus coitiicatus. Romarii aigreflusi 
iriggno cuiri Horiore exceprtis fuit, hoipitioin 
palatioCaf dinalis Efterifis in Mbricecaualio ipfi 
aifignato; Poftea Poritificem & Cardmales faiu- 
tatum illit,a quibus viciilim Fuit vifitatus. Tan- 
tiem fiue animi ^gritudine i fiue laffitildirie ex 
itinere, quod iri exrreJTia feriedtite annorum 
LXXVIIL fecerac , in morbum incidit , quo ex- 
findtus fuit XXtDcGeriibr. mdLxxxl cum 
decemfermeannisOrdiriiprxfuiflet. Cadauer 
ipfius depbfitum fuit iri sde S.Ludbuici,vbi ex- 
fec]Uiaeipfi fa(5tae,& oratibfuncbris amagnoilio 
Oracofe Mafcb Aritbnio Murero habita ftiir, 
quajiriter oratibnesipliusiniienitur. Cbripfius 
terrK mandatum in iedc S.Ludouici jar cadauer 
Melitam rranslatum ; & in rioiLiOiepulchrD ma»- 
gribrum Magiftrorumj quod in vibe Valt ttanaj 
in templo catHedraliS^ioanriisBaptiftsexftrii- 
endam curauerat,fepultUm fuif.Poft ipfius pb:- 
cum Pontifex iiimmotioneiri illam nullarii & 
iniquam fuiiTe per decrcciirii pronuciauit , quod 
coriimentarris Ordinis infei-enduiiicurauic. 

Die XII. Ian;MD LXXXII.frarer Hngo Lo- 
befius Verdalius, natioric Prouin cialis^ fuit cle- 
£tus in magnumMagifttum squiIittefas &fci- 
fencias cum armis coniunxeraf. CreaciisfuirE- 
^uesjcum admodum iuuenis efl"ec,& expeditio- 
rii ad Zoaramiriterfuitjvbifofriteraliquaridiu 
pugnauir, &tandemfaluuseuafit. FunduSeft 
iriultis honorificis muneri bus; Miilus fu it lega. 
tus ab Ordirie adPapam Gregor)um XllJ.qu^ 
in legationS oprime k ge/fit , & Eqiiinbus fuam 
induftriaffi ita probauit, vt vrianiriii confenfti 
eum in magnum Magiftrurii eiegeriricciim cer- 
tiofes fa6ti fuiffent de obitu rnagni Ma^ittri 
Cafl&ftarii. Diilenfiones inter Equites & cafte- 
fos Ofdiriisfocios magnaprudentia breiii fefn- 
pofc compofoir.Papa Sixtus V.anno MDLXX- 
XVII. iub finem Decembris eum Cardinalefri 
Diaconum cre;|^rit:qui cum Melitam reiicffiis 
eiTet.conuentiim Capucinorumexftruxir,infit? 
lam inuniuit, ftatuta Grdinis reformauir,Kifto;^ 

riani 



E QV;.! T V M M 

Wam duGempcrlacobum Bofiumlingiialtali- 
fca dclcdbendam curauir,ars alienum,quod 
Iiimmam ducentoium miliiiim aureorum exce- 
debat, dilToluit. Nihilominus ad Pontificem 
Clemcntcm Vlll.delarus fuit, quod airarium 
iiiale adminiftralTet • cuius crimihis vtfe purga- 
iet, iiepotem fiuira Rorriam mifit. Sed ante- 
quam harc Jisdecideretur, magnus Magifter & 
Cardinalis Verdalius Melirs de vita daceffiti 
dicAfcerilionis.IV.Maij.MDXCV.annoaftatis 
LX 1 V.ciim Ordmiprajfiiilll-tXlII.annisilll. 
menlibus ,XI. diebus , magna anrifignati copia 
in a;rario rcii(Sta. Sepultus fuit inxde cathedra- 
liS. loannisjcum magnohondre &pompafu- 
nebri. 

Dle VIII.MaijM b XGV.fraierMartinus 
Garzdius, natione Tarraconenfis , eledus fuii: 
in magnum Magiftrum locddefundi. EraitE- 
ques, quem 6b firigularem bonitatem omnes 
perasque diligebant & reuerebaritur: &qiiarii- 
uis anniim fexagefimuni excefliliet.-tamenad- 
huc firmo dc vegeto corpore erat. Equites, qui 
contra fuum antecefibrem confpirauerant,p£L~ 
c^it ; vedigaliai quas ante ipfiim inipofita fue- 
rant,aboIeuit : & vt nouam forriiam fuo regimir 
ni daret, officia Ordinis ad terapus abirogauit: 
quodqueinprimisgr^tutnfuitEquitibus,dilcr- 
tc interdixicjne tui cx illis^ ac ne ipfi quideni 



ELITENSi V M: 45 

magno Magiftro peculiares naues in mari habe. 
re , & priuati commodi caufl^a excurrere liceret. 
Tandem cura Ordiriem V.annis s IX. menfibus 
in fuhfimapace rexiiTet^Melita^viram cum mor- 
te cdmmutauit, VII.jFebrua.MDCI.&in fepul- 
chro magrioriim Magiftroirum conditus fait. 

Poft ipfius exccilum Equites coniienerunr, 
vt alium ipfi furrogarent , fuicqi in ipfius locum 
eledusX.Febr.MDCI.frater Adolphus Vigna- 
curtiusjnationis Fiaricics.-qui cum anno MDLr 
XVI.XXV.Aii^aft .Melitam cmv. maeno Gallo. 
rumnobilmhinumer6venu!e;.,prop(eieaquod 
ruriior increbuiflet, Tiiicam radliri r.ouam in- 
fulae obfidionero , habitum Ordinis fub magno 
Magiltro Valettano airumferar; -Pofteamagna 
officia fuftinuiyn quibus fuam bdriitatcm, for- 
tirjidinem &prudentiarii dernoriftrauic .-intera- 
lia praefedtus vrbis Valettaris,& paullo poft ma- 
^nus ndfpcomus drdinis conftitutus fuit» Vir- 
tutes ipfius cu>-n felicitatecoriiundffipfumad 
hoc faftigium honoris euexeirunt, in quo glo- 
iciam & exiftirriatioiiera aliorum i-nagnoruiii 
Magiftrprum Gallorum,quortim infigniora& 
iTiaxime memdrabilia fa£ta fupra a riobis breui- 
ter & fuccin(5lede(criptafuerunt,perpetuauit; 
Migrauit ex hac vita arino M DC XXIII. & in i- 
pfius locum cledusfuitPauIijs, magnus Gom- 
mendator Pirouincixi qui nunc Ordini pra^eft; 



DISSERTATIO DE ORIGINE 

OMNIVM ORDIN VM RELIGIOS ORVM^ QVf 

HVC VSQ^VE IN MVNDOFVERViSTT, QVA SVCCINCTE 



narratur,qiii illorum auddres , & iri qua Prouincia , fub quibas Pdritificibus & Impe 
iratori bus,ac quo tempbte inftituti f uermt; 



Ndn aiienumeritanoftr6inftituto,fidefcri. 
ptioni rcgnorum & monarchiariim drbis 
terri in hocCommenrariofubtici^turdrigo Sc 
progrcflus Ordinum Ecclefiafticdriirii j qui iii- 
ftir Monafchiae fpiritualis in vniuerfo coriftituti 
fuerunt, vrioquoque Ordine & ddmo pecufiari 
fi ngularem quaridam Rempub. repriieinrante: 
qaiomnes cfcfcunt,mulhplicanttir&pugnant 
fub aufpiciis & protedtionefupremifuidapitiss 
Domini ndftri lefu Chrifti, conftitutionilDus 
Iplbrum egregiam fimilitudiriem habentrbus 
cura legibiis&moribus populdfumiqujcquam- 
uis iriter le difterasnt , tariierioi-nriesadDeigld- 
fiam &aeternamfelicitafem tendunt, Gcutleges 
regriorum & feruiiipublicariirii riulltim aliunti 
fcopum fibi prerfijtum habent , quafn vt f egio iri 
honore &exiftimatiorie,populiauferriiquiiriea 
degunt,ip pace &tran(juillitateconlefueritiif. 
Sed antequam hanc difquifitidneni Ingredii- 
mur,oper:rpretium crit, Lectdri oftendere,Ec- 
tlefiafticds noft.os luam origineitifraxifteriori 
k Paganifino, fed ab Hebrseis,cliniurii popiilo- 
f um anfiquiffimis, quifuam genealdgiam ab A- 
^ithd i primer homirie i vfque ad Domiiiufn nd- 



ftriirii repefefe poflutir, & ipforum vofa anfi- 
quiora cfle omnibus fedis Philo(bphorum,imd 
ipfis Chaldaeis, ^gyptiis,Brachtnanis,& Gy- , 
riihofophiftisjquoriiam Judsi & ipforuin maio- 
f es feriiper verarii Deam adorarunt nihild- 
i-nirius lempef Ordiiics ECcIefiaftici inter eosre; 
peftifuefunf; i 

dRHiNES ECCLESIASTICI, 
fuerunt inier Hebraos , tam fub kgenaturai 
(juanifublegefcripta. 

Endcb,fepfimus ab Adatiid,cCEpit,vtScripfu. i 
f a refert , iriuocaire riomeii Ddmini: qudd Rab- 
b ni ita cxplicaint i ipfum fuille priiiium , cjui cx- 
f um pidf um &religiofbf um hdminuifi corigf e- 
garit ,ad iriudcanduiri ridmen Dei ceirfis horis. 
Hanc autemvefam huius loci incefpretatidnem 
effe riecefle cft, qudniaih Adam, Abel & reliqui 
vfq-, ad ipfurii , inuocarunt & adoiarurit Deum, 
iicut liquct ex fextufacfo, Atqueetiarii Patres , 
hoftr^ EccIefiaEftatuunt , quando cap. fextd Ge-- 
iief. dicitur,)?/iw Eiei videmes filias heminum , &t 
peffiliosDci rioii alibs deriotari j quarii tos, qut 



45 t) l S S E R T A T I 6 

fccukuiDiainitatispeculiariterc6fecraaeranr. 
,j Abraham ,priraas omnium Patriarcharum, 
iionueprimusfLiit,quiOrdinibtisEcclefiafticis 
formam & tcidum dedit ? Nonne enim jiuiTa 
Dei,a cerra luae natiuitatis abiitj& cognationem 
fuam atque famiiiam patris fai deferuit, vt in 
eum locum {ereeiperet , qaera Dominus ipfi o- 
ftendit? 

5 In lege Mofaica Nazareni primum l6cum te- 
nesnr, quorum lex &inftituturti fufe defcribitur 
Numer. VI. qai ccrta votaconcipiebant, certa 
iacrificia ofFerebant , & vinum non bibebant. 
TaUs fuir Samfon,Elias Propheta, S/Ioannes 
Baptifta,& Chriftus ipfe. 
'4 Elias Prof>heta,cuius Ordo'hodie(quevigeti 
& a quo Carmelitae orfginem fuam ttahun t , pe- 
- culiarem vitsracionemob(eraabat,&: veftitum 
avulgaridifcrepantemgerebat. Vtrumque no- 
rat Scfipturaiper ipfiusfolitudiflem,&zonara 
feiliceam. - v 
■5 Eliiaeus & filii Propherarum i n c<Enobio vi- 
uebant , a vulgo feiundti , vt videre eft iH.&IVi. 
librisRegum» 

ludichjfandavidua, & qu^e exempljr pra;buit 
/andtis viduis, qu^ipfam fequurs funt , mortuo 
TOarito,pecuharem locum fibi paraueratinfu- 
prema parte fuorum palafioraiTi , quo fetecipie- 
bac cum furs ancillis , vt li-berius vScarerpreci- 
. bus: geftabar cil^cium, & iciunabat omnibus 
=dicbus,exccpcis feftishilaiiisquedoroaslfi^e- 
lis,Iudith.c.VIIL 
7 Ordo Rechabitarum,>€ap.XXXV.Ierem'.fub 
obedientialonadabi, fihi Rechabi.quinonbi- 
iaebant vinum , neque doftios habifabant , fe4 
fub tentoriis degebant, omnibus dicbus vitae 
fuae , neque feminabant frumenrurai necvineas 
colebanrrex quibusortifunc 
§ Scribae.habirantesin Iabez,quicantaWnt,& 

cultum diuinum exercebant, i.Paral.ii. 
'«) Holda propheriira,& velut Abbatiira,qu£ fe- 
debat in fecundo clauftro lerofolym» , quod 
Targum,aac paraphrafis Chaidaiea vertit do^ 
mum.doarina:, qualis pofret efie quoddam 
monafterium. Illius fit mentio IV.Reg.c.XXII. 
Semeias detentus, Nehem, VI. 
In quibus omnibus archetypum habemas , 
■a quo Ecclefiaftici Ordines inter Chriftianes 
fiia inftiturahaufcrunt.Nara a Nazarenis & pro. 
pheta Elia puritatem aufteritacem vitac,afi- 
iiis Prophetarum contubemium & conuidumj 
a Rechabitis obedientiam •, a Scribis facrificta & 
cantumrab Holda fcholas & domum dodrinae', 
denique a Scmeia foiitudinem didicerunti, Pra?- 
ter hos,tres aUi Religioforum Ordines inrer lu- 
da^osfuerunt. 

Primum Pharifaei, fic didHjquod veflitu& 
genere vitae ab aliis difFerrent,cum magniob- 
leruatores Legisviderivellcnt» Hinceft,quod 
phyladeriageftabant, quorumfitmencio Mat- 
thaei XIL quafi dicas prsfidia , feu arma falutis. 
Verum ipforum Kypocrifis & malitia a Domi- 
no noftro dete6tafuir:ob quam cauflamfum- 
ma in ipium inuidia inflammati , cum ludaeis in 



D B O R 1 C 1 N !E 

caput ipfius confpirarunt: credtbantlrefufre» 
dionem mortuortmi,'&fuperioribusfuisdiftri- 
dteparebant. 

Deinde Saddac£ej , qui refurie£lioneni mor- 
niorum negabant^nec crcdebant ellc angelios 
aut fpiritus, fed anima^ cum corporibus interire 
putabant. 

Tertio Efiki, hoc eft^Iandi, qui aufterum vi» l» 
tas genus fequebantur, & inimici erant volu- 
ptatam, diuitias contemnebant,hofpitalitatcm 
magno ftudio exercebanr, domi in fummcTfi- 
lentio viuebant , nihil fine permiira propnqui» 
dabant , iufiurandum auerfabantur, religionem 
ipiorum -profeflos adfidem in Deum,iuftiriam 
erga hbmines, & obedientiam erga Principes& 
magiftratus obftringebant, Sabbathum accu- 
rate obferuabant, omnia faabebant comtnunial 
in vrbibus nunquam habitabant : & quamui'* 
ipforum plures effentquam quater miile diuer- 
fis locisdifperfi: tamen ipforamfundi>pecunibi 
opes,veftes ,cibus, & omniaadhancvitamne- 
ceiTanaipfiseranr communia.Prjccipuumipfb!» 
rum cemplum in colle fitum crat prope ftagnuia 
Mariaejqadd hodie paiusMarije appellacur.Hac 
paius fuit magnum illud defercum,inquo poft* 
ea celcbres illi Scytbarum, Ncftriae & Thebaii- 
dis eremkae vixerunt. 

Verectiam dici poteft , eum, qoi fij it amplias ^ 
quam Propheta, quo non furrexit quifquara 
maior inter eos, qui gignuntur e mulieribus, 
nem^pe fanftum loannem Baptiftam^fuiireatt- 
6torem vit£C monafticae. Nam d ceneris annis 
parentes & diuitias dcferuit, vt viueret in ib"- 
litudine. Veftimentum habetat e pilis cama- 
locnm, & zonam pelliceam circum lumboU 
fuosialimentum eius erat locuftae & melagte- 
fte. 'CompIureskabebatdifcipulos,quiipfurrt 
fequebantur,&praedicabatpcEnitentiamomni 
populo , qui ad ipfum audiendum vcniebat , ba" 
ptizanseosaqua. 

PraJterea affirmare Hcet pfdphetiflam An» 
nam, filiam Phanuelis , fuifle veram & perfe- 
ftam religioram,quoniam de ipla legim uSjquod 
non abkedebat a templo , ftruiens Deo no6tes 
& dics rieiuniis & afliduis precibus arqoe ora* 
tionibas.Hincpatct,quomodoab Enocfi vfque 
ad Dominum noftrum lefiim Chriftunifemper 
fuerint quidam Rcligiofi interludaeos. 

Sed antequam a Vereri Teftamento ad Ko- 
uum tranIeamus,nonne iacrilegiumeflet,fi fa- 
cratiffimam & gloriofiflimam matrem Dei fi- 
lentio praeteriremus. Namillavixit,antequam 
coHciperet de Spiritu landto, nimirum temporc 
legis MoraicaJ,vitam perfediillimam &xeligio- 
famf& poft natiuitatem dileiftifuifiliiDomini 
noftri ineo vitaegenerevfqueadmortem perfe- 
uerauitj &in tantafemperpuritatcac iandtitate 
perftitit , quantam humana creatura vnquara 
potuic con(equi.IlIa,inquam,vcre fuitexcniplar 
& archctypus y^xx religiofae,quae primaD^o ea- 
fecrauic fuam virginiratem puriflimam & '-tn- 
maculatam, & perfedlifljmeferuauit votum car 
ftitatis,ita Yt ne miaima quide cogitatione mun. 

dana 



Dr d r n V, m R e 

tifliiaab eodeficcicr: adeo vt nullus vnquam re- 
pcicus tuetir u\m prophanus, quialiani deipfa 
op iiioncni habiicnr, quam quod fuerirpia,pii- 
tiicj&: honefta; quandoquidcmipfius actiones 
&vu!tusmodcrtiam &cartiracem ijjirann&ho- 
dic cciani qui illms imaguiem conri.mplanruc, 
quamiiis roca fir pulchra , ne minimam quidem 
impudicuia;cogirarionem deeaconciperepof- 
linci 

Quod ad pauperrare ipfius attiner , quamuis 
ahuluftnllimisparriarchis&potentiflimis legi- 
bus genus ducerer:ramen diledtus ipfius fihus 
non habebar vbi caput reclinaret,& labore ma- 
nuum cum ip(av;Ctum qu^rebar, Obedienria 
fluicm iplius tam eximia &tanracum fimplici- 
tatcconiundtafuitjvrpoftfihum ipfiusnemoad 
cam perrigerir- Arque hjecadreligionemvori- 
' n fpectanr.Scd nonne ipfa quoque eft exem- 
^ L &: viua imago omnuim fidelium,qui no- 
men dederunt milicia; fub vexillo Crucifixi,fiue 
fua humi!itare,fiueparientia,prudentia , con- 
ftancia & magnanimitate,cufueritrupesfidei, 
«nchora fpei, chefaurus chariratis, 8c aiiarum 
Vu-cutum innumerabilium arq; inenarrabilium, 
vr ficureftgratiaplenafupraomnemplcnitudi- 
iiem,poilpienirudinemfiIii,ica opusefierpleni, 
dinc lcienris arque eloquenria; ad eas expri- 
-nrendasJFelices cjetus,qui adilliusfimilirudi- 
nem ie conformant:feliciffimscanim£B,qua: i- 
pfam ceu fpeculum &exemplar in omnibus (uis 
religiofiffimis ad-ionibus fibi proponunt, O 
Regina facrofanda & bcnedida, pulchra & vi- 
lens virga lciTe , qax nnnquam oneri peccati 
iuccubuifti, flos odoiatilljme, qui non minus 
gloria quaingracia perfcdillime flores, cuius 
fragrantillim us odor fuauirare fua impler & per- 
lunditcoelum noftrjE Ecclefiae:vtinam pollimus 
l.^quiveftigia grefluum ruorum,vt fimusaccepti 
benedido frudui ventris tui>Domino noftro 
eiu Chrifto. 

Ordities Ecdefiajlki ab aduentu Domtni nofin leftt 
Cbnjit in htinc mundum. 

j Primus audtor Ordinis Ecclefiaftici & vitiE 
Moiiaftic^EfuitDominusnofter;&qui deinceps 
Mona fteria tundar ut , regulas fuas abipfo acce- 
pcrunt. Namcum congregafletfuosduodecim 
Apoftolos,leg:m ipfis dedit.quaobleruare de- 
berenr.eos monens , quod quicunq; vcller-fHUS 
flfedifcipulus,euoporteretcenunciaremundo 
Sc omnibus.qusB habcret inmundo,inprimis 
aurem propris Ciix volunrari. 

Voluii etiam, vt Cc mutuo diligerenc,dicens, 
Ex hoc omnes cognofcenc, vos eflredifcipulos 
nieos,fi charicatem habuericisalii iu ahos. Ofte- 
dic ipfis forma perfectae obedienriae,doces ipfos 
hrimilitate,&eosexhortansad patieciam: quod 
qui velietefle fuus difcipulusjdeberer omnibus 
volupcatibus huiusmundi valedicere,&(e com- 
parjte ad petfcrenda qaa:u-f incommoda & 
perfequutiones.-quod mandara Dei obferuanda 
ellenc corde puro &fincero,pr2fcribes ipfis mo. 
d.u,quo fuas preccsDeo offerre4eberet,& bea- 



L I G I o S O R V M. ^yr 

tos pr(jdicans pauperes fpiritu,mites,mifericor- 
des,amaiicesiufti.ije&pacis,ptuoscorde,&qui 
paciunrur propter iuftitiain & rcginicoelorum. 

Nihil prjEcermific, quo eos infticueret,& im ^ 
bueretoitinivirtute,quafierentperfc(5ti,&im- 
moicales:deniqueEuangelium fuum ipfiscom* 
mific , nempeprEcepca , canquarn iis , qui eflent 
Chriftiani, & confilia, ranquam hominibus per- 
fedis. Ah hacregulaomnesanriquiPacreseas 
hau(erunr, quibus fuos Ordines &inftirurafor- 
marunr,& quibus rria ipforum vocaniruncur. 
Nanl iandum ipfiuscollegiumeratinftarpatui 
conuentus , quoniam ex quo Apoftolos in fuani 
focierarem receperar,illi cnm eo ambulabanr, 
cibum fumebantjiuxraeumfomnumcapiebati 
ipfum Dominum & Magiftium appellabant, & 
in omnibus ipfi obtemperabanr. 

Infiitutio facerdotii in noiia Lege. 

PraEtereafacerdoriuinftituir.Narapoftquam £ 
eIegiirerduodecimApoftGlos,ncmpeduodecim 
Epifcopos, quibus poreftarem dcdir foluendi & 
con(ecradi,ac facrificandi preriofum fuum cor- 
pus & (anguine,eos mifir,vr annunciarenr fuam 
do£trinam,nempeEuangehum per rorum mun- 
dum.Infuperiepruagincaaliosdifcipuloselegit: 
quos cum creanetpresbyteros,mifiteoseriam 
adpr.iedicandum, Ytquemadmodum Origenes 
air,ad fimilirudinem filiorum Aaron,fimpIes: 
/acerdotiumhaberet,ficutilIi,quos hodiePref- 
byterosappellamus. Ab his igirur Ordo Pres- 
byrerorum originem rraxir, ficur ab Apoftolis 
Epilcoporum dignitas orca eft, quoniam iliis 
facceflerunr. Difcipuli,inquam,illifucruntin- 
ftituriin (nbfidium,quando meflisaugererur,vC 
air Papa Anaclerus:& Dominus nofter inftiruris 
his duobus Ordiiiibus elegirPerrura,vr eflerge.- 
neralis & iupreinus rorius EccIefiaePonrifex. 
D e Ckricis infiitutisaS. Fetrd. 

Ponrifices,quiS.Perrofucceflerunt,Hcbra?- , 
osimitatijconftiruerunt Oftiarios,Ledores,Ex- ^ 
orciftas, Acoluthos, Diaconos,& Subdiaconos. 
Hi omnes nihilominuspIerunqueilHsaderant, 
qui Cierici appellabantur. Nam S.Perrus,prin- 
ceps Apoftoloruin,cum Romam venifl^er,minii- 
fterio vcrbi Dei in Ecclefiis Orienralibus rite 
ordinato,ex omni fidelium multitudine,&ex 
iis,qui noftram rehgione exadius obferuabant, 
exeraplo Ecclefias lerofolymiranae, & Antio- 
chenEc , elegir cercos quofdam homines raatucac 
aeratis, populo chaios, & plenos Spiriru fando, 
fapienria, fide, & bonirare, qui, (ecundum Pan- 
uinum Veroncnfem, didi fuerunr Clerici. 
Hos confecrauirimpofirione manuum,&quoI- 
dam ex iisconftiruirPresbyteros,aliosDiaco- 
nos,vrPonrifex fiue EpircopusRomanus eorum 
operavrereturadCarholicospraecepris rcligio- 
nis Chriftianae infotitiandos, quituncmultipii- 
cabanrur, & tanto nutnero erant, vt Iblus omni- 
bus fatisfacere non pofl^et, Praecipuumi-nunus, 
nempecuramanimarum,PresbyterisimpoIu|r, 
vr ^dminiftranres facrailicnca populo Dei , p^^f- 
fent ctiHi, Epilcopis vacftreprecibus &-pr?e<ii«a- 

tiom- 



P l S S K R ¥ I O 

tionibus.Diaconis munus commifit iubuenien- 
ii viduis , orphanis, & aliis pauperibus fide- 
libus,ipfi$que elcemofynas virorum bonorum 
diftribuendi, qua£ in hunc finem illis dabanturj 
prjererea illisiniunxit,vc miniftrarcntpresbyce- 
ri8,dum lacrificarenc Clecys-& Euanftus,Pon- 
tifices,'eospofteaadcertum numerumredege- 
runt. Nam Gletus numeirum Presbytecorum 
Roraanotum determinauit , vt eCent viginti 
quinque. Euchariftus, exemplo Apoftoloium 
Eumeru-ra Diaconorumauxit, vteorum fepcem 
eflrent,quibas,ficut&prcsbyteris,mandauit,vt 
obferuarent, quando Epifcopusconcionaretur, 
ana veritatefidei recederec. Quidam dixerunt, 
PapamGaium.primum huius nominis,ex ftirpe 
Imp. Diocletiani procreatum, fuiCe primum, 
qui Otdinesdiftinxeric,vtEccleiiaftici.pergra- 
dus ad facecdotium aicenderencAhihoc tribu- 
untPontificirginio,quicentum quadragintao- 
do annisGaium anteceffit.Sed certum eft, Apo- 
ftolos huius rei audores efTcqui infticuerunt 
Tepcem Diaconos : quodpoftea fucceflucempo- 
fum fuit concinuatum. 

De Canonicis "Repilanhm Laterani & S. 
MariaFnfinriiex. 
4 Pditquam de Sacerdocio verba fecimus , ali- 
quideiiamdeCanonicisregulanbusdicendum 
videtur , qui vocantur congcegatio Laterani,5c 
ab Apoftoiis originem traxiire, Sc poftea a S. 
MarcoAlexandrino in portuCaftrano inftaura- 
ti fuiffe creduntur : cumq; iradu tempotis a re- 
gula declinaflent , aS. Auguftino reformacifae- 
tunt, vt audor eft Pofidonius. Hic Ordo cflepit 
^orere in Ecclefia Bellquacenfi fub Yuone Pr«- 
~pofito,quipofteafuit epifcopus Carnutenfis'. 
PofteaannoMCCCXCVL venerabihs qui- 
dam ecclefiafticus,nomine Barcholomaus,ciuis 
Romanus,infignisconcionacor,focietateinita 
«liquodalacoboAuogardio Bergomenie.hunc 
Ordincm propemodum coUapfum refticuit in 
paupere quodam Monaftericquoddicebatur 
S.MarijE Frifonaes , cuius egeftati poftea lefuit^ 
fubuenerunt. 

Qupd atcinet ad Ecclefiam S.Ioannis Lacera- 
iienfis,PapaGelafius,nacioneAfer,&difcipidus 
S. Auguftini , poft raortem fui prsceptoris Ro- 
mam venit,& in iUaEcclefiacum fuis fodalibus 
commoratus eft, vbi vixerunt fecundu re.gulam 
ab hoc S. Dodore acceptam , ficut & illi qui eos 
per fpatium octingentorum annorum fequuti 
funtjvfqueadannumMCCXCVIlI.quoPapa 
Bonifacius Canonicos fecuiares illic inftituit. 
Greg.XII.poftearegularesreftituit,voluicqi ,vc 
totus csetus Lateranefis aS. Seruatore nomina- 
retur.CalixtusIII.rurfusfecularesiUicGolloca- 
ust ; Papa autem Paulus II. regulares eo reuoca- 
uit.TandemfubSixtoIV.reguIarespoflefllione 
cxuti funt, quibus nihil fupereft praiter titulum, 
& iura acpriuilegiaEcclefisLateranenfis. 

Pracipuum munus horum Canonicoture- 
gularium prima inftitutione erat,vt quotidie in. 
primis adminiftracioni Sacramentoria & preci- 
buspublicis,omifib cantU}Vacaret,qaonia tunc 



DeOrigine 

populus cantabat & pfa!lebat:quodpofteaad 
monachosOrdinis S.Bcnedidi translaium fuit, 
tcpelcente feiuorc pietatis,& EcclefiaLaterane, 
fc no amphus frequentata.Nihilominus Cano- 
nici feculat esahquandia cantuexercucrut,poft- 
qua monafteriu deftrudu fuilfet a Lombardis. 

ReguIahoruCanonicorum&FrifonnjeaE,de 
quib.fupradiximus,c6fift€batpr2ecipueinttib. 
capitibus, nimiru vt nihil ^prii haberet,vt cafte 
viueretj&inmonafterio mancrenc.Canonicife- 
cularesmanferutLateranivfq-, in hodietnudic. 
De Canonicif S.Marci Mantuam. 
Prjeter Canonicos regulares Lacerani fum5 
etiamCanoniciS.MarciMandiani,quiprimum 
Alexandria! in /Cgypto a S.Marco EuageUftain. 
ftituti fuifteperhibentur^ obquacaufam Cano- 
niciS Marciappellantur,&nontantum cituluiu 
£cclefis ipfius,fed etiam nomen audoris fui ge- 
runt.QuodS.Marcupatronumhabuerintjteftis 
cfthiftoriaEcclefiaftica,&Papa Innoccntius llL 
confirmat,pef bullam anno MCCL.datamHo- 
«orius lll.quatuor conuentusipforij congrcga- 
tioniaddidir.Plurimi Pontifices ipibru regulam 
& priuilegia confirmarunt. In torisftramineis 
quietem capere folebanc.lodicibus laneisvce* 
bantur,ab odtaua Refurredionis vfqi ad mediu 
fcre Sepcembre,& in Aduentu&omnibus die- 
bus Veneris per totum annum ieiunabant. Ma- 
gnumfilentiumobferuabant,viuebantincotn- 
mune,nec quicquam proprii habebant, duabus 
de die hor is fe excrcebant,anno exeunte religio- 
n€mfuiOrdinisprofitcbanmr,neminemadh*» 
bitii a<lmictebant,qui non eflet feptendecim an- 
norujad ftudia & conciones animii applicabant. 
Fuerunt etiam raonafteriaReligiofarueiufdem 
Ordinis.Nullii hodie monafterium habentpt?. 
ter S. Marci Mantuani, & quoidam Neifa abeo 
dependentes,propeagru Patauinum.Dorai ve- 
ftitum Canonicorum Laceranenfium gerunt,cu 
lineo amidlu & tranfuerfb indumento.Sed qua- 
do in vrbe prodeunt , candidum cucullii fuper- 
iniiciunt,& pileum candidum quadt arugerunt, 
Quando adytum temph ingrediuntur , non ge- 
ftantcucullum,{ed lineum ami<3:um,&capitium 
candidum imponunt,qualis eftgaleruscpifco- 
palis» Geftant prastereaamiculumcummanicis 
peUiceis,quemadmodum Canonici feculare*. 
loannes Andreas in primam Clementinam ait, 
quod fuo tempofehuiufmodi vefte vterentur» 
De Ordtnefditario S'Pauli,primi Eremitx^ 
Quamuis beatus Paulus, primus Eremita. 
nuIlumOrdinemfuotemporeinftitueritjtamcu 
quia fecundum Hieronymum , primus auAor 
fuit vitae Iblitariae , & pater omnium Eremita- 
rum,jequum eft,vt ahquid de eo dicatur. 

Hic fandus vir floruit anno CCL. fub impc- 
rioDecii&yaletiani,qui durate perfequutionc, 
qua Imperatores illicontra Chriftianos exerce- 
bantjin villara quanda prope Thcbas, vbi natus 
fuit, conceiIit:f,umq-, fcitet,fbcerum luumih a- 
nimo habcre ipfum deferre,in defertu abiit , vbi 
antrum inuenit , in quo pal ma erat eximia , qiia 
r-araos fuos defupet extendebat. Tantx autem 

magni^ 



6 R D r N V M R 

h^Sgnitudinishjccpalmaerac , vrrotumiflriim 
locumamaenum obregcrer , iuxwquefons lim. 
pidusfalic bar. Aliarquoquelarebnt illiceranr, 
in quibusmonetaclamcudebarur,reinporeM. 
Antonii 8c Cleopatrc-E. Huc vir i(te faniluS fe 
rccepir i vbifpacioLXX.anribriimacoruofu- 
flencarus fuir, quiipfi quoridie dimidium pa- 
nemhora nonamaruriuaafferebat. 

Fruftuhuiuspalm^vefcebarur,&foliisiilius 
fevefliebar , maximam diei & nodis pairem 
confemplarionirtibuens.Manfic hoclbcoCX; 
annis, in qiiehi vcriir,cdm X Vl.annoS natus ef- 
{et,8c vitam angelicam in r£rris egit. 

De ordint S.Antonii Eremitd. 

S. Antonius, parermonachorum ^Egypti, in 
defertum concelliranno jeratisdecimo odlauo 
Sc dimidio,vbi LXXXIII. annis manfir. 

Mos illis temporibus erat, vt qui vellet mun- 
'do renunciare , in quandam (blitudiriem fe reci- 
peret , vbi ab hominum cohfottio temocus pae- 
nirenriam,qualisipficonuenire videbaturjage- 
bat:& quifq; eum habitua{ra!Tiebat,qiie decen- 
tiffimu efieiudicabat : (ed nullatuhc eracforma 
autregulavicK,necquifquam votoleobligabat: 
fedlibetum eratvnicuiq; feconferrcqiio lube-f 
bat : & fi quis mutata voluntace alio ie recipereti 
leuitaris noninfimulabattir , ficutKodie fieri vi- 
demus. 

^ HosomnesS. Antoniusquafiexofficiovifi^ 
rare inanimum induxit , &omnes iplumpa- 
tremagnofcebanr. Tantaaurem virruteprsdi- 
tus ramcelebrisfuit, vtlmperatores , Regei 
& Principesdatis ad ipfiim litteris eum fepeco- 
fulerent,& precib.ipfiusfe comraeiidarent.Ob- 
iitannofalutisCCCXLV.rubimperioConfta- 
tini I L qui cutn Conftante & Conftan tio',fratri- 
buSstegnauit.quoremporeluIiuslLviriandtusi 
fandam fedem Apofto'icamrenebat. Appofi-' 
tiflime pater moriaGhorurn appellarus fuir , fi 
confideretur , quodfortilHmusacliIeta&pree- 
ftanrillimusftrategusfuerit, quicertamencum 
Diaboloiniuerir. 

Non ramen primus audtor vitai rinonafticse 
fuit. NaraS. Dionyfius Areopagitainlibrode 
cajlefti Hierarchia hunc ordinem inter primos, 
quos recenfetjnumerat , & reftatur , monachos 
abApoftolis fuiflc vocatosferuosDei. Deinde: 
PhiloridasuSiquivixittemporelrriper^torisjPi^ 
beriiCaligulsjin tradtaru, quem fcripfitdevi- 
ta conreraplatiua,ChriftianoSfummislaudibus 
exroUir , quos vocatleruos magni Dei, ciinii no- 
rnen Chriftianorum , quodin Ecclefia Antio- 
chena priroam fuam originem habuit, nondura 
eller in vfu:& air illos nihil proprii habuifl[e,ne- 
riiinem inter ipfos diuitem autpauperemfuiilc, 
f recibus &pfalmiscanendis plerUnque vacaf- 
. fc.diiceiidicupidosfuifle , &in magnaconti- 
rientiavixiire. ^ 
, Dicir praerercadomiciliaipforum nominati 
fniftemonafteria , hoceft , locafoliraria ScS^ 
tiieronymus exiftimat f S. Marcum Euarigeli- 



i L I G I o s o R V ivir 4^ 
ftam fuiile primum au(5torem & ^undatoreiti 
Virxmonaftic^ j &quod Philofcripfic inlau- 
demChriftianorUm , reipicerelaudabilem vi- 
uendi rationeroj quam S. Marcus & monachi i- 
pfius Alexandriajobleruabarit : qUodaPetro 
Damiano& CalTianocohfirmatur, nempe Or- 
dinem Monafticum fuilfe tempore Apoftolo- 
tum.NihilomuitisS.AntoniUspaterfuitMona- 
chorum. Nam ipfius exemplum & celebritas 
fariditatis,qua excelluir, deferra ^gypri Mona.^ 
chis repleuir.Hdc tamen non impcdit , quo roi- 
riusiariiantefuerintmbnachi, rionmodoinil- 
lisdefertis, federiamiriiohtudinibus Thebai- 
disjLybiaEjPaleftinffi & Arabiaf, 

brdo S .Uikrionii & Aliofuth catuum Eremitarum 
& Mtgioforumlhehatdis Aegjpti. 

^eatust^ilarioricaputfuithiagn^^mukitudi- ^ 
nis MonachorUm in Syria. 

Sandtus Macarius , difcipulus S. Antonii , & 
Hilationis coaetaneiis j duxfuiteorum, quiin 
Thebaideerant. 

In eadeniThebaidefandtus fuit Abbas , cui 
homeri Apolloriio,qui habitauir in finibusHer- 
mepolis,iri quam vrbem Virgo Maria, & beatus 
lofephuscumpuerulolefulerecepfcrunt j cum 
fugereht Hctodem Tyranriura* Hic Abbas,te- 
fteHeraclide, quinqueriiillibus monachorunl 
impetabat. 

Idem audorrefert , Ifidorum Abbatemiri 
Thebatde monafterium condidiflc msnib. cin- 
dum , inquoplufquam inille raonachihabita- 
bant» 

InmoriteNitrid i quiquadragintapaftuuni 
inillibus Alexandria diftat ,plufquamquingen- 
ta monafteria,eodem audore teftc,fibi finitima 
ei:anr,qu£E ab vro parre regcbantur: quod plane 
admit^bile videtiir.Prsererea ait,fe iniliis mona- 
fteriis,qua£ nori procul Alexandria aberarit.pluiP. 
ijaam duoraillia Moriachotum furiirhff perfe- 
tlioriis , & iii mbrite Nitrio plufquam quinque 
raillia inuenilTe.S.Hieronymus afHrriiat,fe in v- 
ria vrbe ThebaidiSplurquam vigintimillra vir- 
ginum,& d^cetn miilia rnonachorum illic habi- 
taintiiiminuenifte. 

Idem Hieronymus,p6enitentiaefpecuIum,ad 
Euftachium fcribens,air, in ^gypro tria raona- 
chorum genera fuifte.nerape CcEnobitas, quos 
jeirhnici ftcfos appelLbant.-Anachoretas,quiin 
delertishabitabant : &Remobores , Hoiriines 
ndn migni pietii, nec vlli legi fiibiedbS.Hi non 
viuebar foli,fed bini,terni aucpliires, prout ipfis 
lubebar.Manibusfuisoperabaritur ;&quodac- 
quirebaotjfibi feriiat5anr,parrerri tarrien ex eo in 
CommUne cdnferebant. In vrbibuspleruriqj& 
arcibus deigcbanc : maiorem falubritatis aeris 
quam fan£ticatis bebat. Qupd 

■<rendebarit,pluris3Eftimabarit , quani quodalii 
habebant.Semper aliquod murmur aut conten- 
tib inter ipfos erat: & quoriiam ex proprio viue- 
bantjferre non poteranr,vt alius ipfis imperaret. 
O rrinia > quae habebant, fupra modam affedtata 

c cranr,< 



D I s s is R T A t ro 

erarit, mankse veftiumlargs , caligae foUican- 
tesjtogacrafla, fulpiiiafrequentia. Curfitabaric 
per moipfteria , &:facro OrdinioWeaabant^ 
feftis diebus vfqueadvomitum fe mgurgitabat. 
HscdeipfisrefcrtS. Hieronymus. PrajterliffC 
tria gencra quartum fuit , aS.Benedidto addi- 
tu.nempe agyrtae & citcuktores,qui nullo loco 
permanebant, fed peroppidadifcurrel>ant i & 
adtcmplorum portasfediiponeljant , vtpecu- 
nimemendicarent. 

In Xenodochiis aut diuerfbriis bofpitabari- 
ttir.crantq; gulofi & voluptatibus dediii. 

l>eC«nobnis, 

^ Primuin Ccenobitarum votumetat , €e ob- 
temperaturosomnibus, qiisafuperioriprici- 
perentur. Diuifier^nrindecurias&centurias, 
ira vt decimus curain baberet c£Eterotum no- 
uem,& centutio reliquis, qui in ipfius cenfuria 
e.anr,imperaret,Panc jlegumini^jus & quibut 
'iam herbisvidVicabant : operaqusdam mariua- 
riafaLreBant:omne,quodrehquuriierat jterii- 
pus precibusimpendebant : totoannoieiuna- 
bant,ai£tius autem in Quadragt fima.PoftPen- 
tecoflen coeriaiTi cam prandio commutabant, 
vt fatisfacerent tfaditionibus Apoftohcis. Qui- 
dam ex Anachoiretis , antequam inlbhtndinerii 
fe eonferrentjinmoriafteriis fe ipfosprobabarit. 

In eo fe potiffimum exercebant , vt propriae 
volunrati renunciarent, & humilesacpaticntes 
efTent. Poftea quarido ie omni vTrtute inftru- 
'aosfentiebantjinfohtudinem ibarit , vtpoeni- 
tcntiamagerentjlocisinterdumtarriremotis 1> 
'hominum confortio , vt proximi ipforhm fe- 
ptemdierum itinere ab ilhs difiundi efleni. Au- 
(Slorhulus viraefuit PaulusThetanuSjCuitis fii- 
"pra mentio faiSa : nifi mahmus dicere , eurii, 
'quiprimusillamfuitingreffus , fuiflcS.Ioan- 
'riem Baptiftam, 

hfmomjleriolaunaCdntone&dificdu. 

\b Caritojriatuslcomii , poftquam fub Impera- 
tore Aurehanomultapro fidelefuChrifti per- 
tuliflet , raridem liberatus fub Irtiperatore Taci- 
to.quiipfifucccffit, cumiterfacferetiriterrarii 
lanCtarn , captusfulta praedonibus <|uimani- 
hvLs ligatis, & ceruice niimellisinferta , eum in 
defertumduxerunt, admaremortuilm , qiiod 
palus Afphaltites&lacus Sodom£B appcUamr, 
vbieum vindum reliquerunt. Seddumaham 
l^raedam quasfitam exiffierit , viperain antrum 
illudirtrepfit , inquodvalculurri Virio plenum 

■ repoluerant,'ex quoihabibit , & vinura verieno 
infecittiravtillireuerfi , cumilludhaufiirent, 
rubitamorteinterirent. Caritoautcrn,vincuhs 
riiiraculofe diiroIurisjoiTirti praeda,quam illi co- 
gcfferanr,potituseft. lUiusparterinpauperibus 
Chriftianis,qui in deferta fc receperarit,fugien- 
tes petlequutionem, diftribuit : ex reliqub mo- 

1 nafterium Lauri eojpfo locb condidit , quod 
poftcat oto Orierite cdebernmum feiit. 



Illius templum fuitconfecratumaS.Matii 
r1o,qui vna ciim alhs Patribus Cbncilio Niceno 
iriterfuir, Multitudbeonim, quieolociadipla 
conflucbar , eum coegi t, vt periitius indefertum 
iecoriferret : vbifucceffli teriipb is coadusfuic 
aliud monafterixlm condere,qubdetiadeferuir. 

Nam folitudine cumprimis dekCtabatur ,& 
iri defertum Tecoritanum fe recepit, vbi multos 
ad fidem Chriftianam conuertit, quorum plen- 
que habitum Ordinisafiumlerunr. C^uae caiifi 
fuitjVC rertium Monafteriumaedificaret, qiiod 
aSurienfibusSura,a GrscisLaurusantiqiiadi- 
(Sbuiii fuit. Taridem in aham fpeluncam fe abdi- 
dit, qiiae appeiiata fuit Cotruaftris, hoc eft, peft- 
filis autfufpenfa,quoniam fcala in eam confccn* 
dendum fuit. Illic cum diu coriimoratus effer,ia 
raorbum incidit , &inprimum monafterium 
delatusfiiit , inquovltimumvitaediem claufit» 
tempore IuliiPontifici$Romani,&Innpp.Con- 
ftantinil I. & Gonftaritii fratris, qui fuit Arrias 
rius , &Chriftianbserroriipfiiisnon addidos 
vehementereftpetfequutul, 
( S.Mattyr luhanus , quifuit ex Aritiochiavrsi 
be Syrias ( nam viginti tres huius nominis fue- 
runt in fandlorum numerum felati) cum vo- 
tum coelibatus concepiiret,iriuitusadmatritno- 
nium per reaclatibnem quandam compulfui 
fuit : irtqubdcuriitanderiiconfenfiilct, prima 
rioderiuptiarUm Vxoremfuam Bafiliflam ,for- 
mofam admodum &iUnftrigenere ottam^ ih' 
duxit,vtvoto(eobftringeret,quodfeciainpef" 
petua contineriEi?! omnibiisinfciis viuere vellet 
jParentibus vtfiufqj mbrtuis aliquo poft tembo 
fd pattem fuorum bonorurn pauperibus'fuh'1 
largifi* ex fehqrio inbnafterium rahraeina|riitiV 
dinis exftruxefuntjVt deceni mbnachorum mil 
liacap^ret.-quotetiamlubregiminelulianiinec 
fucrunt. Pofteaahud pfb BafililTa CGndiderunt 
qu^fuit matef mille rchgio&rumfsmiharuro 
Tandem iri decima perfequutiorie fub Impp 
Dioclettaho &Maximiano , luhanus Vafiecx. 
ctuciattis ex mandato Mar tialis prjfefidis Antio 
chi3e,martyrio cum fociis coronatusfuit» omni 
\y\xs iuflu tyianhi gladiorum i€tibas obtfuft 
catis. 

'OrioS.taftliu 

HisprSmiflis , fcieridum eftad facilioteriiiti- 
telligentiameorurti , quae feqimnfcur 9 qaatuoi 
fuifle reguIasabEccIefiaappiobatas j nempeS 
feafilii , S. Auguftinij S. Benediai & S. Fraricifci 
quibus omnes ahiOcdincs ecclcfiaftici coriiptc 
hendunEur. 

S.BafiliuSjVitdbiaus &'exceileris, qui bWcu 
lodiuinoriiagnusfuitcognominatusjfioirnitan 
rio Domini CCC &harusfuitiri vrbe Alaiafi 
ue Gasfarca Cappadociae , ih qUa fuit Epifco 
pris. 

Hicpriraus Monachosbbftrinxffc, vt voturi 
nuncuparentj^ftannumprobatibnis.fein ttifl> 
hifterio vifq', ad lTiorrcri^'permahfuros, fuperio 
tib .plcharii bbcdiehfci am pt*ftituros,hcc ftata ti 



ipforumtransgreflurosradhsecvoluit, vrconti- 
ncniiair! & naiu)erratem vGlierent. Quam lege 
omnes.qui tunc aderant,acceperuhr, Eandsui 
tcclciia canquambonam &ran(5tam approba- 
uit. 

Hinc efl:,quod reguta S.Bafilii omniiim, quas 
in mundofueruHt , prima fuilFe perhibeturi 
quoniam ipfeprimusreligiofosad edendapro- 
fcliionem adftrinxit. In Armenii tanttim & tam 
amplum monafterium exrruxit,vtin eotnamo. 
iiachorum millia habitarent. Denique oranes 
Religiofos inOrienteadegir,vt bon^m vitas £ot- 
mam obferudreht. 

Ordo landli hutus viri etiam in aliqiia pairtd 
Crxcis floruitjprxfertim iis locis, quae illuftrif- 
limsreipub.Venetorum imperio iubfurit.Sunt 
etiam nonnulli ex hoc Ordirte in qllibufdam lo- 
cislcalia',nrsfertim Gryptaj-fbrrats ,qu2duo* 
decim millibuspairuumRomadiftatiledquem- 
admodum genceGrsci funt j ita lingUaGraecd 
6c charadteribus Grascis vruntur; InSymboIo 
tum EccIefiaLatiha dicunt,i|'«i exPatrelilwi^prd- 
cedit : quod hoh faciunt illi , qui funt in Oriente. 
Ordincs ipfisconfcrunturaVicario Pontificisj 
poftquam a quodam viro do£l:o & lingu* Grx= 
periro examinari fuerunti 

Profeflionem ediiht fub ftio Archimahdritaj 
hoceft.coenobiiprifedto. Nullacarhe necadi- 
pevefcuntuf , &antequam Mifi!am celebrent, 
altareprimumabluunt : funtqjabftinehtiffimii 
Manibbisfuisoperahcur j adimiratiohemmo- 
nachorum perfedorum ^gypti : & quod ma- 
huumlaboreacquirunt , in commune cc)nfe- 
runc,ncc quicquam proprii poffident. 

CaEteraomniamdnafteriaihltahaj qua?furie 
huius Ordinis , matremagriofcunt Abbatiani 
Crypta-ferratenfem. Hocmdnaftcriurri furida- 
iiic S.NiIus,Calaber.Omnes rednerit eam regu- 
lam , qusipfis datafuitinCohcilio Florentmo 
a Papa Eugehio I Vi 

S. Bafiliusaurem obiirarino C G C LXXIX. 
quo tempore Damafus j primuis huius nOminisj 
landam Sedem;& Impcrator VaieriSj AfiariuSi 
Imperiumtenebati 

'brdoAhhatisPacomi. 

Poft S.Bafiiium feries temporum poftulat, v! 
de Abbare Pacomo verba faciamus, qui legem ^ 
tjuam fuis Religiofis dedit,duabus tabulis sneis 
infcriptam , ab Ahgeloaccepiflecreditur j qui 
eum ipfum in omnibus, qua; ad Vitahi ihOnafti- 
campetcinenc,probeinftituifletidifparuir , Sc 
tantura ardorem mandara ipfi dara exequendi 
reliquit, vc paucis diebus pllifquahi feptem hlo- 
riachorum millia coUigeret.qui iri diueirfis mo- 
tiafteriiS nonlongea feinuicem difliris habita- 
tunr.Circa prxcipuum locuhi , ih quem fe Irece- 
pit Pacomus i qnem Gehn?^ius iri librO de 
ConfonanciisEcclefiafticis i ydcarhominenl 
<|tatia ApoftoIicapraEditum j cum jJropter iiid- 



E 1 1 G 1 6 S 6 R V M:^ ' jf 

duhi docendijtum propterliiiracuJa, <5[U£b ede-i 
bat, prsrer illa feprem millia , alios mille quin- 
gentos fubfua clifciplirta habuic, t^juos ih vigini 
ti quatuor ordines leu clafles, fecUnduiTi nume- 
tum Grafcarumlitterarum diftribUit i ficutipfi 
ab Angeloiniuhaumfueirac • quaruhl claffium 
praefedos accerfere folebar, vt ex iis ftatum om- 
hium fuorum Religioldrum coghoicerer. 

HibmhesmahibUsfiiisoperabahtur, flcut 
hebat inortiriibUs irionaileriis^gypti , neque 
quenquam infuum drdinem admirtebant , nifi 
promitteret i fe opusfafturummeaarreqUam 
didiciflet:&qui'dquidfinguhacquirebant,£ECo- 
hoi-hO rradebatui: j iquiekprajfcripto Abbatis 
bmniuhi neceflltatibUs profpiciebar, 

i^icVir fanduispiam ariimam£)ed iteddiciiri 
anho Domihi CCGC V. anhd Statis CX. arind 
IX. impei:iiArcadii& Hohoriii cumEccIefia 
koriiaha regeretui: ab Innocen tio primo. 

MbatU S.Symphoridhi & keiigioferum 
'ipfiusi, 

Circa tempusPacdmiviuebat etiam boiitis 
Abbas S.Symphorianus,qui monafterium con- 
didir extra vrbem MedioIanurii,iri qudd fe rece- 
pitcummultisdifcipuhs j quibusregulariipr»- 
lcripficiQUalis ea fuerir j& quo geriere veftis v- 
fusfir,rionreperirur j qudhiampaUloporf om- 
nesOrdines ttlonafticorum corifufi,& iri^^num 
reda^ti f ueruhr jqui a tempdiribijsSiBeh£di£li itt 
multa meftitjta diilifi fuetaht. Vixit tempore Si 
Ambrofii,& ad ipfurii j tahquam hoibinem pie^ 
tate 6c dodtriria Citerii! antecelleritem fandtug 
hicEpifcopus S« Auguttinum miflt, poftqaatii 
S.BapcilmilaUaciro tmdlUsfuifleti 

MotiaJtermmS.MdrtmTuronenJisi 

Rcliquifuntdudaiii j quimanafteiriafuhda- li 
runrrpriorSi Martinus, natUs Sabari£E > inarce 
celebri Hungari» j educarusParaUiijijapcizai 
tUsPi6taUiiaS;HiIarid j illiUsvrbisepilcbpo. 
Monafl;ei:iUm cdhdidit Medio.Iahi 5 &pdftea 
aliud Pi^auU j vbi cum fui& Religiofis cdhimo- 
rarUsdft j qui tahtavit^ fahitit^te pollebant, 
vtpIeriqUebeatdsfcexiftimafent j fiijUferidatri 
fejiillis pfoEpilcdpd habetepoflehti ipiemec 
pauld poftin £pifcopum Turorienferii eie^tus 
fiiif , Vbi telebte iUud Hidhaftetiuhi MafiTidhta- 
iium exftruehdUm cUrauit j diri:)idi6 ab vrbei 
fhiliiari j Vif diOi|Uihhiagn£e iahiSitatis j fcuni 
prdptfer ipfiusdbedieritiam j patiehtiarii & hu- 
iuilicatdrn , turil pf optef fchariratem & pduper- 
tafem. Id^m hiitacuHs editis tlaftiit : ham tf es 
exmortuisfexcitaUif j mUltiscicisVifiiihrefti- 
tuit , muicdSagfbtosVafiisirifirrnitatibUsaffe- 
£tos fahaUif . Obiitterripofe Iriipp; Arcadii 6c 
Honof ii j Sif icid pririao hUiUs hominis faia(3:aiii 
Sederia tehehtfc 



^2, DlSSERTATIO 

Mi^kfus ordo S. JiieronjmK 

Quis vero filentio fiattetire poffet msgnum 
illumvirumS. Hi-eronymmti , poenitentisfpe- 
culum , qui patris loco omnibus aliis Dodoribi. 
fuit»& ex cuius laboribus Ecclefia quotidie ma- 
gnum frudum percipit. 

Hic viceximiuspatrem habuit virum nobi- 
lem,Eufebiumiarcis Stridoniae in confiniis Pan- 
noniae & Dalmatiaj d iminum , & ad tantam fu- 
pravulgusetuditionem peruenitjVt Auguftinus 
dicat, i.pfuminomnibuslibera]ibusfcicntiis6^ 
liriguis ita fuiffe verfatum, vt neminem fuo tem- 
porecognouerit , cjuicumipiocomparandus 
eifet. Septemannosperegrinando magnocum 
labore & moleftia confumfit : exinde in afperri- 
ma y^gypti deferta conceflit, vbi quadriennium 
integ um commoratuseft.Quiveroipiius ieiu- 
nia, labores&vitamaufteram, quamillicegit, 
cognofcere cupier,legat epiftolam iplius ad Eu- 
ftochiam.Exadoilioquadrienib.Bethleliemu, 
eppidum Iud£eae,(econtuiit, extracuiusportas, 
verfus occidcntem , non proculaloco , inquo 
Redemptor nofternatuscft , permifluCyrilli, 
archiepifcopi iUius loci,egregium monafterium 
condiditjinquobreui tempore magnum difci- 
palorum numerum congregauit , interquos 
fuerunt S,EufebiusCremoncnfis,qui poftea vi- 
tam fui prsceptoris defcripfit, Sc Symphronius> 
quietiamdo£^aingeniimonumentareliquit.S. 
Hieronymusillic cum difcipulis vixitfecundum 
pr^fcriptum Apoftolorum ,itavrinfummisla- 
boribus,quibus le aflidue exerccbat,S.Scriptu- 
rasvertendo,jtiibildefuapffinitentiaremitterer. 

Ordo jpfiusHieronymitarUappclIatur,quo- 
irum etiamnummultiluntinHifpania. lilituni- 
icam candidaminterioremgerunt , cuipalhVm 
Baetici coloris , fuperius peliitum > quaii lefuitje 
vtuntur,fuperinduunt. 

Prscipuum monafterium huius Ordinis ^o- 
taturS.BariholomaciLupienenfis, quodfitum 
efttribusab vrbeGardseamilliaribus : funtque 
in Hifpania vt minimum XXXII. huius Ordinis 
monafteria. 

Vulgo dicuntur monachi S.HicronymiGar^ 
dalupii-.hieroduliam S.Auguftini fequuntur , & 
quafdam ipfius conftitutiones obferuant. Nulli 
funtreligiofihuiusOrdinisinltalia , nifiquod 
iUic Procuratorem habent.Caeterum Hierony- 
mus e viuis exceffit vltima dieSeptembris,anno 
GGCCXX.quifuitduodecimusimperii Ho- 
norii,& primus Pontificatus Papae Bonifacii. 

'Kdigtofmotdo S.Auguflini. 

j Prima regula ab Ecclefia approbata poft Ba- 
filii magni regulam,S Auguftini , Dodloris Do- 
dorum fiait. Hoc ingenium tam prasftans acquc 
cximium , quodnunquamfatispromerito lau- 
■dabitur , natum eft circa annum CCCLVIll. in 
arceTegaftana : patremhabuitPatricium > & 



De Or igi ne 

matremMonicam. AnnoXVIII. aetatisexlc» 
dionc libri cuiufdam Hoi tenfis Manicheus fa- 
.&as eft.CumRomam veniflet,tant;m nominis 
celebritatem propter fingul.irem dodrinama- 
deptuseft , vtRomaniftatuaminipfiushono- 
lem crigerenr. Roma Mediolanum profedus 
eft,vbiprecibusmattisS.Monic3e,&do6lisco- 
cionibus S. Ambrofii ab errore, cui vfque ad an- 
numXXX. statisimmerfusfuerat , rfeuocatus 
fuir. 

Inde inpatriam rediit , &impetrato hotto 
fuburbanoabEpifcopoHipponenfi , monafte- 
rium exftruendumcurauit , inquolaborema- 
nuum (e fuftentauit , & integerrime fecundum 
inftitutum primitiuae Ecclefis vixit. Cum habi- 
tuReligiofiindueret , duodecim habuitfocios, 
quorumhaecfuntnomina : Auguftinus,Nem- 
bridius Enodius,Alipius,Pontiens, Deodatus, 
Simplicianus, Fauftinus-Graecus , Hordulius, 
Valerius,Iuftinus & Paulus.-quiomnes ie cinxe- 
runt zonapellicea, vtipfe S. Auguftinusrefett, 
addifFerentiam Monachorum. Cumaliquan- 
diuinhocmonafteriofuifletjaliis fodalibus fi- 
biadiun^tis , quamquiiam nominatifuerunt, 
videnspopuli concurfum,qui ad ipfiim inuifen- 
dum vcniebat , duobus pafluum millibus ab vr- 
be receflit;&: qui ipfum fcqui voluerunt,tuguria 
incliuismontiumexftruebant. 

Hincoriginem traxeruntEremita? S. Augu- 
ftini, quorum tunc CXX. erant fub ipfius difci- 
plina.Nullus ipforum bibebat vinum,nifi inca. 
funeceffitatis. 

Hic numerus poftea auxit,adeo vt breui tem.' 
poremultamonafteriahuiusOrdinisin Africa' 
confpicerentur. SedperfequutioGottorum & 
Vandalorum ipfoscoegitmutarefedes , &in 
prouinciam Mefireftienfem (e reciperc vbi et- 
iam hsretici & infideles hunc ordinem ita funt 
perfequuti,vtfere prorfusextingueretur , vfquc 
adtempusGuilheImiDucisAquitaniaf,qui huic 
Eremitarum Ordini nomen dedit.Hic taniavi- 
tsfanditateexcelluit, vtaPontificibus Anafta- 
fio & Adriano,vtroq-, nominis fui quinto,pote-v 
ftatem relinquendieremum j &cumfratribns 
fui Ordinisin vrbes conce<iendi obtinuerit. 

Hac vcnia impetrata elegans & amplum mo* 
nafterium Lutetiae condidit : qnod fuit pri- 
mumhuiusOrdinisinvrbilpusexftrudura : 5i 
Religiofi huius Ordinis anominefui Inftaura- 
torisGuilhelmitasfeappcllarunt'. Accidit hoc 
annoMCLVII» 

Pofteacircaatinum MCC.hic Ordoin Italia 
florcre c?pit,audore S,Ioanne,quiBoni cognjo-. 
mentum meruit,& Mantus natus fuit.Isaflura- 
to hoc Ordine tantam nominis famam fua fin* 
ditate & dodrina fibi coparauit, vt ipfius caufa 
multamonafteriaOrdinisS.Aug.exftruer^tur, 
cum in Latio & Ducatu Spole tano,tum in Pice- 
no& Gallia Cifalpina : itavt dicipoflit paterS; 
inftaurator huiu^ Ordinisin ltalia. Obiitanno 
MCCXXI I. caouucr ipfius hurnatum Mantuas 
inadeS.Agucta: , multismiraculisillufttatuni 
fuit. 

Qui- 



C) R t) r N V M 

QUidam arbitrancur , ciim fuifTe pra;cepro- 

lemii,Franci(ciAffircnfis,&quodFrancircusfiib 

jpfo ordiiiem profclms Cn. 

Eo morcuo Ordo admodum creuit.ied Reli- 

giofi diucrfum lubicum niTumferunt, &■ alii aS. 

Aiiguftino j alii a S. Guilhelmo , alii a S. 

loan ne Bono, alii a S.Fabiano.alii a Britinorum 

congregarione fe nominarunti 

Hanc ob caufam Papa Innocehtius IV. anno 
^ C C X L I II. edixitjVt omnes Eremitae & alii 
Religiofi OrdinisS. Auguftirii vno eodehique 
iiomineappellarentur^nempeAuguftiniani.vel 
Eremira:S. Auguftini: & quamuisflomicilium 
invrbibushaberenc , nihilominusEremitiedi- 
cerencur , &viuerencfecundum p^ofcffionem 
ac regu !am S. Augiiftini : quo fadum eft , vt om- 
niahxc diuerforumhabituum generain vnum 
rc-dacei:entur, , 

Hic Ordo S.Augufti^ii diuidicur in Coniien- 
tiinles, t>c in eos,qui Obferuantis dicuntur.Ob- 
fcruantiarurlusdi.uidirurin vndecimca:tus,qui 



R je L I G I O S O R V M. I j 

fuChtifti annunciauit , &omnesmonachosa- 
hofque eremitas variis locis difjierfos coUeoit, 
quibusregulntnprjEfcripfit, fecundum quami- 
pCiSc eorumfuccefroresvitam inftituere debe- 
rent;qu?f,uctertiareg^la,S.BAfihiregulacom. 
prehenia, qu^ aS.Sede approbacafuic. 
_ Incer difcipulos hdius iandti viri famiham 
duxirS.Maurusi qnifuisconcionibus &fanda 
vita Ordirtem monafticum in GalHa reforma- 

Uit:proximusabhocfiiitPlacidus,quiidempre- 
ftitiiinSiciliai ■ ^ ^ 

Hitcarborpluresramosproduxic, nempe 
Ordlnem Cluniacenfcm,Cama!du!ium, Vallis 

vmbio^^jCifta-cenijum.HumiliatoriimjC-sle- 
ftinorum,01iuetandrum, & S.Iuftiriaj. 

Quemadmodum Omriia cum cempore jege- 
iieranc , &infenfibiIirera!:e(5l:o tramicedefle- 
dunCoL-do quoque S.Beriedidli , poftquam ali- 
quadiu magnacum laude & celcbricatefloiuif- 
fet , iram procuia prima fui fundacoris infticti- 
tionereceflit ^ vcConcilfa , cumgeneraliactini 



, , vc^.«.o,vj|... """^iv-ccim i vu^^oncuia , cumgeneral lactjn 

jcemporibus modod_.a. Innocencii Poncificis parciculairia , compluresleges de eo reforman 
ieref-ormarur:efta',ObferuanriaMi- fran^.r.,.-. s^.J . . ^"^'ijdu 



fe rcformariir:eftq', Obferuantia Miletana, Car^ 
boniana,PeruiinajCifiIpina,MoniisOrthonis, 
BaptiftelL-e , Apula , Calabrica , Dalmatica Sc S. 

Pauh, de quibus infra figillatim fecundum ipfa- 
rum. tempora agemus. 

Ordo S.Benediili. 

Poftquam deaudoribus&origine Religio*^ 
forum,qui in .^gypto^Syria, Armenia & Africa 
florucranc,dixirnus;videamusnunc,quid in oc- 
cident adumfit , vtiprimusoccurritvirma- 
gnusS. Benedidiis., patriarchaMoriachorum 
huius tradus j qtiinacuseft quadraginca annis 
poft S. Auguftinum , anno CCCCLXXII.in vr- 
be Norfia,regione Sabinorum ^ quffialib nomi- 
ne Vmbriadicirur , ex nobili familia Regardo- 
rum , ciii;Etuncpotens& illuftris cratnoncan- 
tum in Norfia, fed ri circuriiiacenci regiorie. 
^ PatrinomeneratProprio, matri Abundan- 
tix.M.irusfuitRomamanno?fatisX:.annorum, 
vtarteshberalesdifceret: fedftudia& opesde- 
f-ruit, fugitqjinarcemEffidaiTi, folariutricei- 
pfumfequente:indeindefertuferecepit,prope 
Subiacum , quod fuit ohm non coiemnendunl 
Latinorum dppidum,quadraginta millibus paf- 
fuum ab vrbeRoma diftans. Illicper trierinium 
fuic , aufteram admddum pcEnitentiam a^JenSi 
nec vlli cognitus nifi vni monacho Ron?ano» 
Sedcum proditus fuiftirc a quibufdam paftori- 
bus , populusvndique adilluni videridumac- 
currir. Tantaautemcfficaciamundumefrede- 
lcrendumfuadebat , vt breuitempore duode- 
cimmonafteriaexftruererirur : quibuscumvi- 
ros idoneosprafecift^et , cumflorefuorum di^ 
fcipulorum in eumlocum concellir , vbihodie 
eft monafterium montisCaflini , &olim vrbs 
CaiHnum fuit , non prdcul ab^quino iri Cam- 
fania. Ilhcdeftru(51:isprius omnibus idoloruni 
teraplis & gonfra£ti^ ftacuis , primus nomen le- 



do &ad primtimfuum principiiim reuocaridd 
tulerint. 

Scd qudd neqtie decrei:a rieque fanaoifutti 
patrum auaorirasperflcerepotuerat,fan(aitas 
Abbacis Cli3niacenfis,cui Odo nomeri fuic, feli,- 
cicei:prajftitit , quiOrdinenl monafticum pro- 
pemodum cxmorruis excitauir , eumqtiecoe- 
gitexa£l:eobfei-uare,ficuripfemetfaciebat,om- 
riia, qus rempore S.Benedidi in vf < crant;ira yt 

inulnahiAbbares,laudabihipfiuse3^eii]pIoex- 
cifatijfuaquoqueCcEnobiareformarini i quod 
nontantuminGajliafacaumeft j fedetiamin 
Hifpania,Gerinania & jcalia; 

Quoniam vero bsc refof matioCluniaci c^- 
pca eiac , vnid cor Abbatiarum , quarum pra:ter 
propcerduQmilIiaerant,fuitnominar- congre- 
gacio Cluriiacehfis : & quotaiinisperinifluarq; 
audoricate Pdntificiim omriesAbbaces huius 
cdngregdtionis cerco locd conueriiebanf:quem 
Coriuencurii Gapiculum generale vocabanc , iri 
quc>agebacur deordine&moddviueridi Reli- 

gioiorum, fumri1ocisaucpd£naafFe(ais-jis , qui 
peccauerarit. 

Hic bonits bdo vmfanrio DCCCCXIli. & 
mdrtuus eft fublmperio Henrici IL Romafe» 
denteloarineX.Rauennate; 

Ordo congregationis Cumaidulenfis. 

. Congregatio Ciinnaldulerifis adaprerii ha- i 
buitS.Romoaldum Pvauennatem, genteSaxo- 
nem , qu.-e tunc nobilis & i!Iuftri,«i erat in illa vr- 
be. Hic cuin natura ad folicudinem pf openfus 
eflfet , quamuisprimogenicus &vnicuseiretin 
fuafamiha,nlundovaIedixir,anrio^tatisXX.& 
fe recepit in monafterium Veriatortirii prope 
Cauerma , vbifan^^a fua vita innuri^eros Chri- 
fto Iucrifecic:adeo vc,PerroDamiano tefte, nori 
folum iri Mat ca Treuifana, Latio & Etruria , fed 
etiam inCallia &Syriacanta hominum rnulci- 

6' I • iuda 



BlSSERtATIO 
tuio ipfms inftitututh fequuta fit,vt,nifi ipfe ca- 
uiflet , maximapars otbis , vt ita aicam,Mona- 
Aifmum amfilexurafuiiret , cum multiGomi- 
tes,Marclitort^s,Duces &aliiviriilhiftres fcin 
ipiius clifciplinatn darent. 

Mulras Abbatiasin Etruria, Marcbia Aruel> 
nenfi, Latio & ih patdbus Iftf iae condiait , quas 
omnes tnonachisrepleuit. Pofteacelcbre & fa- 
mofum cosnobiiim Camaldolerife in ^Efru- 
ria prope Aretium exftruxit , qudd iti 
diaumfuitaquodamMUdo , nobili AreJinO, 
qui,cognitaRomoaldi fanaitate.partem Apeh- 
nini ipfi donauit , vbibodic mbnafterilim fitmii 
cft, quod Romoaldus ab eiasnomine , qui tah- 
to heneficio ipfutn afFccitret, in figntith^tatita- 
■dinisappellarivoluit. 

Hic locus ih hodiernum cliemprimum fuum 
inftitutumdbferuat : quodeum hohorabilehi 
& veheralsilem intet omnes reddit. 

Romoaldusautem floruitanhofalutis mille- 
fimo,cum ImperiumGrasrcotum Bafiliiis &C6- 
'ftantmus;GermanbrumOthollI.teneret.Obi. 
it natus'GXX.annbs,cum XX.annis in mundo, 
min monachatu,XCVlI.ineremo vixiflet Qui 
ipfius Ordinem fequuntur , veftem candidara 
gerunt.mote Monachorum , Scincajieris regu- 
•lara S.Bchedidi dbferuant. 

■X)rdo(jrarnmofitdinis. 

Ordo Grammohtanusinftitutus fuif Graift- 
Inontii in agro Lemouicenfi, fubregulaS.Benfe- 
diiai,an.MLXXVl.aStephanb,nobiliAiuernb. 

"OtdoHoJpitalmumS,Motiu. 

:^ ArinoMXGViinftitUtusfuitOrdoebmni) 
qui miniftrantaegrotisinNofocbmiisS. Ahtb- 
nii, hbceft ,iis , (^uorum membraighe facrb , vt 
VocatUt, pauktim corifuinuritUr. Autl:or illitis 
fuit Gafto,nobihs Galius, cura Gerino filioiqui 
cum dcfcfli efleht , notam litter» tauaflamfe- 
■tunt. 

i)rhVdUUvnikopi» 

Hk ordb biriginem Tuahi debetloanrii Al- 
berto , dominoi>etriuoli& Vaflis'^refchianaE, 
qui cum facro die Vcneris in inimicum,qui fra- 
trem fuuminterfecerat, incidiflct, &alterille 
videhS,te in eas anguftias redaiduni , vt euadere 
/ non poflet,eum rogaflet , vt fibi parceret ingra- 
tiam eius , quiVc die prb redemtiohe gerieris 
humani mortem oppetef e voluiflet , his precib. 
adeo coiTimotus fuit , vt nbn folum vit?gratiam 
ipfi faceret,fcd etiam ex equodercenderet , eu- 
qUe ar£tecbmple<aetefur,promittens,feipfum 
inpofterumlocofrattis, qui intcrfeflasfuiflet 
habitufiSuhi. / 

Inde remplUm S. Miniati prope Flor entiam 
ingreflus,vt precaretur, cum antecrucifixiima- 
ginem.qu^ihmediofeniplberat^ingenua prb- 
cubuillet , illacapatverfusiprum inclinare& 



quodammodo gratiasagere vifacft , lign5 , tt 
^uoconfcda erat,quaflatmeo fignificans, o^ui - 
ipfius Deb gratum fuifle , qaodineiusgratiatA 
•inimico ignouiflct.Hoc miraculo indudkus futt% 
vtreligibfisin monafterioS.Miniatrfcadiunge- 1 
ret; vbi cum certis die caufis manere non potuifi 
fct, incbllem quendahi Apenhini feccffit.vigin- 
ti pafluum millibusa Flotehtia , & in loco quo- 
dam,qui vallisvmbrofadiccbatur, fubftitit, vbi 
fim^licem'&; pauperem abbatia Kdificauit, <\ax 
poftea opibus Sc nominis celebfitatecreUit. Ab 
hoc loco cbngregatio Vallis vmbrofas nomen 
& originem traxit. Mortuus eft ille anno MXX 
XVII. fublmperioHenrici III, cifmPontifica- 
tum tenef et GregorlUs Vil. qui ipfum inter iaa- 
^^osretu!it,vtquidanivblunt.-nam ailiiCalixti 

lioc tribuunt. 

Religibfi huius loci habitutti getuht clauftra- 
lem coloris fiiHginei aut cafrulei , ad differeciarf» 
monaclibrum atfbfum , '&obferuant tegulaa 
S.Benediai. 

'brcto s.^umnk&Carthufanorufii. 

Paullb poft ihftitutumX>rdincm Vallisvm- i| 
■Ltofa:, aliud mif aculu m adraodum hotrendam 
oiiginem dpditOrdini Garthufianotuhi , anno 
MLXXX. quoDo6torquidatn Parifierifis , vic 
doftus &clarus, cum fupremuni diem obiiflet,. 
&in temfilum deiatus eflct,in vigiliis,qux fupec 
■ cadaueripfius catiebantur, vbi baecverba prola- 
ta f uerun t^R^i^^Mi/e mihi , e re&o cof pore & fedes 
"in feretro,prima die voce terribfli rcfpbndii,I«- 
fto Dei iudicio dccufdtusfunn altera dle ( nam drlata 
fuit fepukura) cum in vigiliis ad euhdcm locura 
perueritum fuiiret,tui fuj corpus erexit,ficut d« 
prxcedenti , &altaVocehaEcvcrbapfonuhcia- 
uit , lufio DeiiUdttioiudicatasfum t tettia dic , cum 
irUrabf per totam vrbem difleminaftUs fuiflet , & 
populus vndique aecurret^t , vigihis itetatis , & 
fepetita le£tibne eoruhdetover^btum,'Kej|^o«^ 
M/i&i.denuo fe crexit,ficuta;nte,diceris ; lufio Dti 
mdicio cohdemtratus fufn. Vbx autem tahi infolen» 
& terribilis erat , vt nbn tatitum ii , qUi aderant, 
Tcdetiam quiremriatrari audiebarit , bbftupc" 
"fcerentb 

'GKtef um ■ittter plurimos Dodores , qui nts 
exequiis inteferarit,quidam'Gf rmanus fuit.cui 
nomen Bruno,Goloriiae natus , opulcnta & od* 
bili familia , Canbnicus Ecclefix Cathedralls 
Reitienfisin Gampariia , Doaor theologia 
& Iurisciuilis , quifnotushocfpedaculonurt- 
quamantevifoautaudito , decreuitmundoya- 
ledicere,& ie recipere in folitudinctti , cohfilio- 
quelex fuisfodalibus commumcato.nempeLu. 
douico Doaori Panfienfi , quifnitpfihiUS cj- 
nobiarcha Garthufianorurii poft: Bfuhonein, 
dubbus Stephahis.qui cf ant Gahonici,Hugoni 
Presbyterb,AndreaE&Guerino,hbminibus!ai- 
ds,illiadnibnitionibusfahiaivifiperfuafi,indc, 
ferfum quodd^im fecedere cohftituerunt , & 
Gratianopolin , vrbem Dclphinatus in Gyi«« 
profc(ai,Hugohchi,qui ttihcillius vcbis epifco- 



f>tts etat, a ^icruht , vt ab eo locum aliquem foli- 
tarium obtinelcnt , in qiioreliquura vita: tem- 
pus cxigcrent. 

Node iHa,a nte quam bic vir /an(Stus cum Gio 
fodaiitioadEpilcopum venirec, Epifcopusvi- 
^ic pcr quictcm t)cum in eum locum defcende- 
tem, vbi nunc eft magnum ccenobium Carthu'- 
fianorura^&r ic ptem ftcllasaurei coloris, qyx ex 
terra afcen<iebanc,& dmetCx erant a caelcuibus, 
quaefunc in firmamento. Poftridie cum illife- 
prem Epilcopuraconueniflenc , &ip(ecaufam 
aduenciiseorHm,&quidpererentcognouiffer4 
de interprecatione fuiinfomnii non dubitauit, 
ipfisque donoperpecuolocum defercurti dona- 
uic , qui decem paflRium millibus Gratian^poli 
diftar,& Carthufianorum domicihum appella- 
tur,]ocum , inquam,frigidum inter duosprsal- 
tos & fteriles monres , arboribus pacuhs & in- 
Frugiferisopacos , & k feris tancummodo habi- 
(atos. 

Hacdonaxioneab Hugone Atchiepifcopo 
Lugdunenfi,& pofteaab Vrbano 1 1. confirma- 
ta, cajperunt cafulascxftruere >icainuicem Kepa'- 
ratas,vt vnus fodahum alcerius folirudinem non 
impedirer, & templum in vertice monris^edi^- 
carunc, vacances in co loco medicationib. preci- 
bus &}e<aioni facrarum hrteraium, ad imicacio- 
nem fanilorum Patrum i£gypci, operantes fuis^ 
manibus , & carneifi fuamieiunio& difciplina 
macerantes.* tandem conftitueruntab orani efu 
carnispertocamvitamabftinere , &cihcium: 
dorfogeftare: quod hodicqUe obferuanr. Ve- 
ftem candidam aifumferunt , pra:ter cucullum) 
qiicm nigrumgcftant: prastereafaEpeieiunant, 
hicntium acre tenent , foh cibum capiunt in fe- 
ptimania , exceptadie Dominica , & feftis qui- 
Dufdam diebus , quibus omncs iimul accumbuc 
in c^naculotcertos dies habcnt , quibus ipfis h- 
cet inter nonam &vefperam inter fe coflfabula- 
rifinefcrupiilo : {acrumofticium > quodpera- 
gunr,longum admodum eft.^ deniquefohtudini 
maximeftudent. 

Hic Ordo per vartas Chriftiani orbis partes 
diftiinditur , &diuiditurinfeptendecimpro- 
uincias , in quibus funr nonaginta rria inonafte- 
ria.Diai funtCarthufiani a loco,in quem fe pri- 
mum Ordinis audor recepit, qui cum Romam 
jfiiiiTet vocatus aPapa Vrbano,fuoquondam di- 
fcipulo.eo profedus vtilcm ipfi operam nauauic 
ad componendas turbas , quje tunc crant in Ec- 
clefia. Roma digrelfus cum benedidtione Pon- 
tificis , itinere per Calabriam fado, in delertum 
venir,quodTurrisdicitur,indioEcefiSquilacia- 
na,vbi fubftitit, fedem figens cum fuisfbdali- 
bus.qui ipfi aderant in cauernis quibufda fubter. 
rancis : quod cum Rogerius , Princeps lllius re^ 
gioniscognouifTct, fandum hominem Bruno- 
nem vifum iuit , & totum illud defertum ipfiac 
fociis donauit , qui illic teplu asdificaruntjin quo 
Bruno folus habitabac : pofteaahud noh longe 
ab eo loco codiderunt , cum^honafteriojin quo 
«tant firatres. lllic mortuUs eftanno M C I. cam 
Pafchalis ILfindlara fedem tenerer,& Henricus 



! 1 1 G I O S O R V M* 5^ 

IV.Imperium :relatus fuitin niimerumfanao- 
rumannoMDXX. 

De ordine Ciftenenfmm & ctamallenfium. 

Carchufianos fequitur Ordo CifterccRfium 3 
infticutus aRoberroAbbareMoIefim», vrbis 
DucarusBurgundiaj , infinibusLingonum. Is 
cumvideret , fenonpoflereformarereligiofos 
fuae AbbarijE , qubs magnaeopes fuperbos & la- 
fciuosreddideranc,a{fumtis fecum XXI. melio. 
ribus exomninumero, &.CabiIIon€ .pr^cipua 
vrbe Burgundi£B,profe(aus.fedem collocauit ia 
locofolitario , quiCiftcrciumvocabatur: vbi 
permilTu Gualceri, epifcopi loci, & Hugonisar- 
chiepifcopiLauduncnfis.annitenreOdoncDu» 
ce Burgundix, primafundamenta pofoit mona- 
fterii Ciftercenfium , a quo totus Ordo nomea 
& originem rraxir. Sed Religiofi Abbatia: Mo- 
lefimit Epifcopopeifuaferunt , vt Roberrum 
Molefimath remircerec,& vnus inrer frarres,cai 

nomen eracStephano ,inlocum ipfius ekaius 
fuit. 

Quindecim annispoft hafic fundarloncra 
Bernardus , nacusinarce Fentenffa in Burgun^ 
dia , cuius dominus erat paceir ipfius,cum trigin- 
ta fuis fodalibus , inter quos tres erant ipfius fra- 
rrei ,monafterium illud ingrclTus ,'nomenhuic 
Ordini dedit, in qUo tatos in vitafpiriruahpro-, 
greiTusfecir , vromnesaliosreligiofbsfiiiteiii* 
poris longo interuallo anteeedetets cum fandi, 
tate vitBEitam dodirina infufa & acquifira, cuius 
tcftimonium reddunt erudiia & diuina ipfiug 
fciipta fingulati fuauitare perfufa. Charitas au- 
tem ipfms, humilitas ,patictia,labores ad operai 
ferendam Ecclefije, muicis runclocis afflidl^^v- 
na cum ipfius aufteritate eum perpetuo cora*- 
mendabilem reddcnr. 

Hic vir fandus &eximius mfitus fuita fuo fu* 
periori,vt fundaret magnam &ceiebrera Abba* ^ 
tiam Clarouallcniems adfluuium Albiumin fi- 
nibusLingonurafitam,quampdusVallemAbi. 
finthii nominabant , fiueprOptercOpiamillius 
herbx,quae ibi nafccbatur,fiue propter (f uitianl 
incolarum , qui eo fe recipiebanr i quod accidie 
annoMXCVlII .cum Imperium teheret Hehri» 
cusIV. &inGalIiatcgnaretPhihppusL Iderta 
poftea exftrudis mulris Abbatiis in prouinciiS 
Gallix&alibi , hunc Ordinem ita amplificauit 
&iocuplecauit,vtnonimmcriropater&ihftaii- 
rator ilhus dici pofTer. Nam conftar, ipfum fuo 
tempore inftausafie &de nouo asdificafte tcn- 
tum fexaginta Abbaciascfuitq; fuotemporeha- 

bitusprovirofana;o,d6(ao,prudence&Gorifilii 
admirabilis. 

Ciftercehfes obferua nt f egu lam § IBehedi. 

£ti,gerunrrunicamcandidam,&zonalaneafe 
cinguhf : colobium, epomiscucullusiuntnigri 
coloris. N«n folcbant veici carnibus : fed am^o 

MDLX.dipIomaPonrificiumobtinuerunr, vt 
certis diebus in feptima na i is vefci poiTcnr. Me- 

diolani Religiofi S. Ambrofii , Romx S. Cructs 
appcllantur , Ierofolym«dtituIoEccle/i«no. 
menfibitribuunt. 

« 4 S>t 



D I S S E i T A T I O D E O R I G I N E 



DeOrdineHmUiatorum. 

. Series remporis poftular , vt nunc de ordine 
' Humiliarorumibquaniur , quihac racioncfuit 
inftirutus.ImperatorFridericusBarbarofra.ca- 
pcavrbeMedioiano,cum eam inodiumMedio- 
lanenfium provfus deftruxiftet , ne vlium illius 
veftio-iam reftarecfolum fale confpe'rfit, & mul- 
tos nobiles & illuftres viros no rantum Medi6- 
iano fedetiam exaliis vicinis vrbib. profcripfic, 
eofq-jcumvxorib. &iibeL-isin Germaniam rele- 
'oaaic:!ncerquosfuitGualuagnusVicecomes,6c 
dini Dux Mediolanenfis .Hlius Andrese magni. 
Hiotnnes poft nnaltosannos , tsdiodiuturni 
exirii, veftem ca ndidam ailiimferunt , & cum {t 
aliquocies ad pecleslmperatoris abiecilTentjtan- 
-dem poteftacetoredeundi iiipatriatli oacinue- 
ruc , vbi cum eadem vefte reiiquunVvitx cempus 
iTia?nacaftitace&fan£limoniacs:ansegerunc,ex 
opificio laneo vidum qcEerenres^quodq-, iuper- 
eraclucelli,pauperibus eroganccs , & fobriead- 
mbdumactempcranCeryiuenres. Sed cum vi- 
^ derent , fe ripn pofTe diu koc vir?e genus exerce- 
re,nifi cuidam reguk fe fubiicerent, ex confilio 
bonicuiufdamviri, ioannisPresbyteri, nabiji 
CTenere C6mii-n i3acac,aMediolanefi naCijfqua- 
quam aiiiipfom Medsin agroComenfiduode- 
•"cim sb vrbe paftuam miilib. orcriiTi perhibencj 
reguiariTS.Benediiliamplexifmt.Regala,qua 
abipfoacceperunt , fuicpofteaapprobataapa- 
pa InnocenciollL&aliis ipfius faccefroribusrira 
'Vcinmuifis locisitalia-monafteria hums Ordi-- 
' Disrdperianrur.Mediolanidecero PrjEpofituras 
habenr,vcvocant,&tresconuentusReligiofa- 
rum , quorura celeberrimus eft i!Ie,qui a Cere- 
bronomenhabet. Primi^fueruntjquiarcem o- 
pificii ianei Floteritiam trahftolerunt , cum eo 
habiraturri iueruriu. 

Hic'Ordoc£fepitanno MCLXXX. tempore 
Papx Lucii 1 1 1. & Imperatoris Friderici; Vefte 
candida vcuntur : periulam gerunc cum paruo 
cuculioatergoafluco, cui t-ogam fuperinduunt 
vrroqilatere fifl^am,vtbtachia tranfmiccant.Ma- 
gnum prxterea capitiui-ngeftant , quodhume- 
ros ipferum maioriex partetegit , inllargaleri 
Cardirialitii. Adhsc pileorotundo caput ceguc- 
fed prxfulesiprorum , Vcabaliis difcernancur, 
illud quadracum geruni;, ficut aiii presbyteri,ni- 
hiiominus eandidi coioris. Solebantm com- 
«mupeviaere : fedcumprouentus ipforumin 
prsefulum manus venilTent , pro arbicrio viuere 
cspcrunt. VerumaririoMbLXVni.S.&illu- 
flriirimus Cardinalis Caroius Borroma;us co- 
natuseftillosadprii-nurnftacurii , inquoolim 
erar.r, renocare i vt in commune & Religioforii 
' i-nore vinerenr; quod rion firie mukis moleftiis, 
quashic virfandus fuftinuit , necfine magnis 
fcandalis , qua; euenerunt , cum muiti ex ipfis 
omnem reformationem refpuerenc , aggref- 
fiiseft. 



be Ord^me Camelitarum. 

••)' 

• . ^ ""^ 

Quamuis Ordo Carmeh"t2rum initium & o- 

riginei-n ditcat a propli^ta Eiia,cuius fupra men- 

tio fadta eft : tamen feries tempor um fecit , vt eu 

in hunc iocum reiecerimus.HicPfopheta viue- 

bat in mundo D CCCCX V. annisame adueri- 

tnm Domini noftti » & igneo turbine iri ciaeiuni 

rapcus fuic , anno iecacis L. Pacri Sabats riomen 

fuic,ex cerra Arabiri3& ftirpe Aaronis. S. Hiero- 

nymus pucatl eumfuifre primura morcaliurrii 

quiperpemoca^iebs manferit. bi^dinifuoinitiu 

. dedic , rioninrerruoribCarith , fedinmohte 

Can-nei,inquo foiicanairi &religibfam vitama- 

gebat,cria precipuaReligionis capica obferiianj, 

paupe£catem,obedienciam & cafticatem. 

Inter complures , quoshabuit , di(cipulo§j 

quatitor exiinii reperiunrur,qui omnesProphe* 

tce fuerunt,El ifeus,Ionas,qui in vrbe Niniuc vi. 

ticinatus eft , Miclieas, fihus lettilar , qui ante E- 

iiam & poft ipfius raptum in Ifraele prophelam 

egit 5 & Abdias Sicliemita , natus in Bethaco-» 

rom 

Elif^us habitauit in rnonteCarmel cum mui- 
ns fiius Prophetarum , qui in horco frondes ar- 
borum putarunt , ex quibuscalulas fibi cum in- 
ttico exftrxerunc.ionas cbm fuis difcipuiis Sare- 
pts: habicauic:Abdias S&arix:quidam aiii Gal- 
gaiae, lerichunte & in Ephraim. 

Hsec reiert iiber concordantieVecetis &No- 
uiTeftaraenti,quitfadit3vitarii propheticam ab 
Elia in Eiifxuiti translatam fuifte,&hunc , ciira 
raaximefiorcretjihftituiire Qrdinem coenobita- 
'rura:nec Eham tantum , fed etiam Elifsum & i- 
pfiusdifcipuloscaftitatei-nieruafle. Hscpriraa 
fuichuiusOrdinisconftitufio , _ 

Idem renoLiatusfuitaS.IpanneBaptifta &di- 
icipalis ipfius,quifrequentabant ioca propelor- 
danem , qiliquepofthuiusfan£tivirimortetri 
coaerfi fueruntad profeffionem Euangehcam, 
Ecclefiam conftancer cum Apoftolis defenden- 
tes, cum illaadhuc elTet in incunabulis , & inili- 
tutis magni Elis firmirer iiififtences. Hi tciv 
plun^ inmonce Carmeloin honorem Virgihis 
Mari£E condideruht, quam protedlricem elege- 
ranc:& hocceiTiplumpriinum faic ,quod Chri. 
ftiani Virgini MarisE corifecrarunr , perieueran- 
tes in hoc genere vitiE quadringencis annis. 

Verum anno CCCCXIL auc circicer ,ioati- 
nes,DoaorGr£Ecus,&XLIV.PatriarchaIerb- 
folyjnitanus , quipriusfueracfiiperior fratrurri 
monris CarnveU,inftante Caprafio,<quiipfiu!sin 
hoc officio fucceflbr fuit , fratribus hulus Ordi- 
nisregalamprsfcripfic , quam abinfticucioiie 
magrii Ehs & regula S.Bafihi haufic. Tunc Gai:- 
meiiraediuerfis norainibusappeilabaricur^^rii- 
dam nominabanceos Reiigiofos , alii Ereritiitas, 
aut Garmeliras, & fraires Virginis Mariae. 

Qui Eiiam prpauftore fuiOrdinis habebarifi 
duorumgenerumei-ant: quidamvoiebacfequi 
vitam monafticara & propheticai-n , inftitutaffl 



OrdinvmRe 

abEHa , &rcverosipfiuslucccflbresinn)onre 
Carmdo rubprote<aione Virginis Marix ven- 
dirabanr:alii viramipfiusfolirariamimirari ftu- 
^cbanr.qm non tanrum in defertis/ed etiam lo. 
cishabirarisdegcbanr. 

Hoc durauit vfque ad annum D C X X X VI. 
quo Homar , Saracenoriim Princeps , magnis 
copiis /uccin<aus . cummulralocaChriftiano- 
rumin Afiadirmirer,&magnum numerum Re- 
Jigioforummorreaffecifrer , Carmelirashabi- 
hnn fuum relinquere coegit , ofFcnfus, eos can- 
*do veftiru amidos , quod is colorproprius ef- 
ler Satraparum & mngnarum.Poftea anno MX- 
CIX. cumChriftianiLarinirerramfandam oc* 
f upaffent , quam L X X X I V. annis rennerunt, 
Carmelitis coenobiarchs Larini prsfuerunci 
idcoq; regulam, quam loannesparriarchaprius 
tphs dcderar , ex GrafcoinLatinmti conuerric 
Aliniraus parriarcha. Oaoginra poilannis Al- 
berrus . parriarchalcroiolymiranus homoma- 
gni nominis,regulam confcripfit,quam ex vira 
tijs,&]ibro parriarchx loannis ac regula S.Ba. 
iihi magniexcerpfir, quam propria audorirate 
obleruandam dedirBrocardo , hominifana^ 
virs^&ccEnobiarch^ montis Carmeli, ipfiufq-, 
eremitis. Atque ha?c regula Alberri ea eft,quam 
poftea lemper obferuarun r qnx poftca fuir con. 
tirmara a Papa Honorio 1 1 1. Ex ifta regula appa- 
rcr Carmehras fuiffe eremiras. Nam parnarcha 
Alberrusprsrcribitiis , qui legere nefciunr, vt 
cerrum numerum Orarionum DominicarLim 
recitc nr. Erquoniam B. Virgopatri cuidam ex 
boc Ordineapparuir , epomidem ipfiofferens, 
& dicens: Acope, mi di!e<ae.hanc epomidem, 
Su^daraeftaracruoOrdini , infignummes 
Contrarernitatis , Papa+Ionorius I V. ipfis viua 
vocepermific . vt pofTent gererealba capitia. 
Anno MCCLXXXVIl. MompeiTuhin gene- 
rahCapituloiancicumfuit.vtomnes.quiefl^enc 
hums Ordinis, eageftarent : quod Nicolas I V, 
approbauir. 

Carerum non hcebatipfis vefci carnibus ex 
regula patriarchs Alberti : fed Pohtifices Euge- 
nms I V. & Pius 1 1 gratiam ilhs fecerunr hums 
legis , & moderarionem quorundam ieiunio- 
rum valdeftnaorum , ad qusfeobligaueranr, 
ipfis concefterunr. Sed loannes Soretus , homo 
pererudirus,hunc Ordinem reformauir & ob- 
tmmr i Papa Nicoiao V.vr omnes, qui refor ma^ 
tionem illam impedirent, excommunicarerur, 
&vr trarres reformati poftenr eiigere ccenobiar 
ch.im & Vicarnimgencralem.HincOrdo iftein 
duasvelurifamihasdiuifusfuir , Conuentua- 
lium&Obferuanris. 



1 1 G r 0 S O H V M. 

qui hodieq; Carmehrae difcalceatf appellanrur, 
quibus conftitutionesquardamprsfcripfit Bul- 
kcomprehenf s,quam iPapa Pio IV.obtinuit, 
XVIL lul. MDLXV. &pofteaconfirmarasau- 
^lonrare Apofto]icainC£*piruiogeneraIiAlca- 
da? v^narefenfihabiro,annoMDLXXX{.SicuC 
aurem hxc reguia orarionem meralem inpnmis 

commendar : ira pecuharis quidam in eacftarri- 
culus,quopra;cipir,vrR.ehgiofi & Religiofeex- 
tra & inrra fuas ceiluJas aut iuxra iUas mediren- 
tur dies&nodesin legeDomini , &pfecibus 
muigilent, nifineceflariis quibufdam negotiis 
occupentur.H^c funr, quae hoc loco de Ordine 
Carmehtarum dici potuerunr. 



^efxmmisreligiofisS.rhereJta, 

Ab eo tempore beata Therefia Ahumadi?a. 
ex Auila vrbeH fpaniae , poft reformationem 
Ordinis a Thcrefia denominarLOrdineiTi quo. 
que Carmelicarum pnilino fpfendori refticuir, 
incipiens a raonafteriis pueilarum , quorum 
mulrafundauit, deindeadvirorijprogrefi!aeft. 



m Ordinefacro & refarmato Cifimenfmm.qui 

Ordo Foliantimrum appeUatar. 
Reuerendus Parcr loannes Barriera , audof 
reformationis Religioforum Ordinis facri Ci- 
ftercenfium , qui^foliisnomenhabenr.origi- 
ncm fuam fumfit in Quercia, prouincia Aquira* 
niaE& Galliae Narbonenfis. 

Vrbs S. Cyrieum primum nafcenrem vidic 
parenribus nobihbus & honeftis , quiit)fumi 

puero minifterioalraris deftinarunt : iamq; an- 
fto asraris X X I. crearus fuit Abbas commenda- 

tarius A bbar^ Ordinis S. Bernardi , qu^ appei- 
Jabarur Abbatia FoIianrinorum:quo in mi)inere 
vndecim annis nianfir,nempeabanno MDLX 

II-vfqueadlX.MaiiannoMDLXXIILquo 
Deus ipfi infpirauir, vr viram adftridam 8c valde 
rehgiofam agerer. Iraq; in familiam & ordinem 
Ciftercenfium fc dedir : deindeperadio anno 
probarionis Ordinem in Abbaria&Monafterio 
Eunenfiprofcfruseft. 

TribusvocisReligionisfufceprisFoIianrinm 
rediit, vbierat Abbas. Ibi , tanquam Anriftes, 
Monachos &re]igiofosin Capitulum conuo- 
cauit , vreosinuirarer& hortarerurad regulam 
ilhusOrdmis, quemampJexuserar, obferuan- 
dam: cm cum rauJti fe fubiicere nollenr , eo s ad 
aliacffinobia & monafteria non fineraagnis co- 
tenrionibus & dithcultaribus ablegauir. Nam 
bonis confihis&fandis defideriis feruoru Dei 
varia femper obftacula fub inirium obiiciunrurj 
&mulrodifficihuscft,reformarefai-niIias &cff- 
tus monachorum ac religioforum.quam nouos 
inftitucre & fundare. Itaq; non fine magna mo- 
leftia,quam parrim homines vitiofi acparum re- 
ligiofi , partimgenerishumanihoftisipfiexhi- 
buerunr , hocopus aggrefl^iseft : quam raroen 
magno animo fuperauir ; omnib. impedimenris 
& difficulraribusperruptis,cumfeDeo, quiin- 
nocenres rueiur,&S.Virginis, necnon gloriofi 
S. Bcnedidii , Roberti& Bernardi pacrocinio 
commendafler. 

Sed quemadmocfum nulla tantaeft procella 
aurrempeftas , quamnonacris rranquillira$& 
ferenir^ s excipiar : fic ille poft exantlatos labores 
&moleftias confolarioneaccepir. Namquiirt 
rer rcligiofos Abbati^ Foliantinorum maximc" 
f cruidi & deuori eranr , confihu ceperunr vefti- 
gnsipfi'infiftendi,&vitaadmGduaufter5,quam 

ipfis 



'Dl S S E RT AT'I O 

ipfis prxiuiL , cgerunt ,fedulo imitati viriutes & 
peifedioneshuiusoptimi Patris , qui ndnvul- 
gares indiesinreligioneprogreflLisfacicbat, & 
magis aciTiagisinamorc fuiSeruatoris , 'exem- 
pio S.BernhardijCrelcebati 

Hi reHgiofi cum fuo Pa^tre vitam potius an- 
gelicam, quam huinanam, duccbant. Nam non 
lolum catne, ouis, pifcibus & oinnibus ladiici- 
niis , le^etiam bleo, fale &:'vino abftinebant &c 
folo pane, legiiminibus&aquafe fuftentabant. 

PapaGregoriusX 1 1 1. fama de virtutibus & 
inltituto AbbacisFoliantihorutnadipfnmper- 
iata cam generofis cospcis paterne fauere voluir, 
litteris gratulatoriis ad ipfum miffis , & dubs ex 
ipims religibfiskoraamadle accerfmit,qui fue. 
runt conditores deubti '& celebris 'monafterii 
S. Bernardi in balneis Imp. Diocletiani. Sixtus 
V.Ordinis S.Francifci ,fucceiror Giegorii , non 
minusipfi fauit , & cognitamolefti^c difficul- 
tate , quamukiinhocihftitutookeruando la- 
borabancnimium ilhus rigorem &aufteritate'm 
raoderatuseft. PapaGlemens V 1 1 1. affeilum 
vere paternum erga ipfum &religiofqs ipfius te- 
ftatuSeft , multisbeneficiis&priuilegiis ipifis 
'concefiisi 

RexChriftianiffimiisIienricus III. deipfiuS 
pietate & fandtimonia certior fadus, eum ex i- 
pfius Abbatia piope Tolofam Lutetiam cu L X. 
religiofisex ipfius Ordine vocauiE,euWq;in ne- 
more Vincennarum excepit, vbi ab Xl .die iulii, 
'qUonbnfiullitransktionemS.Benedidi(quam 
alii propteit controuerfiam , *qus ea de re agi^a- 
tur, venerationem appellant) celebrant , vfqj ad 
VIII. Septembr. qui dies eft nacalis fandiffimi 
Virginis , manfit , donec ccenGbium eiTec perfe- 
6lum,quodRexinfuburbioParifien'fiS.Hono- 
riipropc Capucinos &:hottum regium,qui a te- 
gulis nbminaturj^&dificandum curauerati 

Tem^lum huius mbnafteriimagnifice ex- 
ftrudtum &ornarum fuit pia liberalitate noftro- 
rum regum,Henrici magnijgloriofae memorif j 
&Ludouici 'X i IL cuiDeusdiuturnum &felix 
regnumlargiatur. 

Regina Maiia Medicea,coniux &tTiater mb- 
io didorumregum,multiq-, Principes, magna- 
tes , & illuftres fseminas illud multiseximiis 8c 
pretiofisfacellis,acmagnificisornamentisillu- 
llrarant , eftque vnum expulchertimis temphs 
magnae huius Vrbis Lutetiae, 

Pater ifte loannes Barriera, currs fui izeli & 
pietatis fragrantia Ordinem Foliantinorum iii 
diuerfisGallis , Sabaudi^&ItaliaEibcisprofe- 
minairet , inquibus hodiemultirehgiefi infa- 
craruni litteratum cognitibne verfati, & eximia 
do^arina & fand:avitaekj:ulti reperiuntur , llo- 
iviam in mbnafterium S.Bernhardi fe recepit , y- 
bi cum natus effet annosLIXifandle deceffit,die 
S.Marci,XXV.April.an. MDC.quifuitaiilrius 
magnilubilseii . 

Patres Foliantini & niatres Foliantinae , imi- 
tantes hunc S.Patrem, valde aedificarunt omnes 
incolas carum vrbium,in quibus habitarunt , & 
quicunqi R. P. loannem Barrieram familiariter 



De Qrigii^e 

nouerunt,eos magnbpe!:e fabhorant &reuereii6 
tur. 

^Ordo S. Crucis. 
Hos fequunturreligiofiS. Crucis , qui licet iS 
anteillosortifint , tamen vehetnenrer afflitai 
paehc interieranc. 

Quidam audorem ipfis tribuunt Cyriacunij 
'epifcopum Icrofolymitanum : fed Bulla Ponti* 
ficum Alcxandri IIL Alexandri VL & Pii Vxuni 
ChronicoMatrimatis & Sabellici cenfent, Clc- 
tum,quiimmediateS.Petrofucceffit , eorum. 
parentem fuiiTe , cumdiuinooraculo monitUS 
fuifletsVcpauperibuspere^grinisChriftianissqtii 
Romam religionis caufa veniebant, de hofpiciO 
profpiceret quod fecit ,dans fuas aedes , qux e- 
rant in plateal?atriciorum Romahbrum , Vtcji. 
iisXenodochiumexftrueretur , quodomnige- 
nere fupellcailisihftruxit * & figno Grucis no- 
tauit. Xenodochii curam quibufdam eximiis & 
primariis viris.qui i^eligrohetoGhriftianam pro- 
fitebantur,commifit.His,quo meiius nofceren- 
turjiniunxit, Vt crucem manugeftareht , in me- 
moriampaffionisbo'minihoftri,incuiui5honO* 
irelTi fandtum liocopus faciel?at. Itaq; officiurtl 
illorum erat pauperes percgrinOs ChriftianoSi 
qui Romam veniebant , hoipicioexci^ere, co» 
rrritariacdefehderei . . 

Poft mortehi Cleti Chriftiani , ^ui graaerd 
perfequutioriem fuftihuerant, fub Conftantind 
Magho & regina 'Heleha,matre ipfius , refpirare 
ca:perunt. Illa lerofolymam jprbfeaa, fahcaiiri* 
mam crucem inuenit , partim magnis pollicita- 
riomibus, fi quis eam fibioftehderetipattim gta- 
uibuscomminationibus , fiqiiiseandeiridilli- 
mularet. Tandem quidam ludaeus , norainetu* 
das j locum ipfi oftendit.-qub cum veniKTent , ftaa 
lim terrasmotus faaus eftj&taiTi fuauis odbrih- 
decxiit -, vtfuflBtusfragrantiffimus illicfparfiii 
videretur.Quo fadum , vc ludjeus ad fide Chri- 
ftianam conuerfus alca vbce exclamaref.o Chri- 
fte,tuesverusSeruatbrniundi. Is facrb Bapti- 
fmate tindlus^nomenCyriaci accepiti Inde vir- 
tutes&miraculaS. Cruciscum multis difcipu- 
lispr£cdicatumiuit,&tahdemifa6tus eftepiico- 
pus ierofolymitanus. QUa de re cei tiores fedi 
compIuresdikij3iiIiCleti,quieovfq;hofpitali- 
tatem,quamuisfecrctb,exercUeiant, Cytiaco fe 
aperuertiht,qiii brdihem illuhi i:eftituit,ac Velut 
ex hibrtuis excitaiiit, ahnb CCCXXV. Hic Ot- 
do exinde creuit, viq; ad ahnutn CGCLXV.fub 
lulianoApoftata , quiCytiacumfcodemanhO 
moire afFecit^: quo fiiblatohic Ordb ^ropter 
vehementem perfequutioheni prbpelhbdiiiti 
extinitiis fuit. Deinde rurfus auras vitalescars 
pere ccepit fub Vrbario 1 1. cum Piiheipes dnri- 
ftiani.fxdere inito , Aritullam , ierofolymafti & 
alias vrbes Afis occuparunti Papa Alexahdet 
IILdiu poftperfequutionem loahnseBarbarbl^ 
(k huic drdmi magna priiiilegia conceffit.Pbft- 
ea fubortus eft ^ror Albigenfium , qUi Eccitf-- 
fiam ita turbauit i vt omneS ex hoc Ordine, ^iii 
aptielTentferehdis ariiiisi cogerentur ire in mi- 
htiam concrahsreticos. PapalnnocentiUsIlL 



O R D ! N V M R E 

inCohcilio Lateranenfjeundem Ordinemco- 
nrhi.iuif , &mulra ipfipriuilegia preptermaxi- 
tnadamna,qHibu$afFcausfuerac , largitusefK 
peindv; cclebratum fuir Concilium gcjipraie 
Mnntua: , quodranxir,vtfrarreshuiusOrdinis 
VcftemcyaneamgerercnE , cumprinsfuluovti 
eirenr.FadumhoceltannoMCGCCLX.CJe- 
hiens VILexfamiliaMediceahuncordinemre- 
formauit.-&annoMDLXVin.Patresh»iusOr- 
dinis capituIumgeneraleBononis habuerunt, 
adquodPapaPiusy.vifitatoreftimificquipoli. 
CahunL^Ordinemapprrobauic , &indulgentiis 
acpriuikgiisauxit , fecundumregulamab Ale- 
acandro Ill.datam,& infticiuionem CJcti. 

iDeOrdmeS.tto^mci. 



^ Ordo fracrufti PnTdicaConim criginem acce- 
pit a S. Dominico Hifpano , vc notum eft, 
tjui natus cft Calagorae in ditEcefi Ofora^» 
vbifuitCandnicusregularis. Deindcin Aqui- 
taniam venic,n qua decem annis vixir.&enirco. 
pum Tolofanum in viam reduxit.Inde Romam 
profe(auscftadConciliumLateraneftfe.fubln. 
nocentio IILcuiusfupra mentiofada eft,^ quo 
impetramcvt otdinem,quetti veller,in EccleJia 
approbatnm eligeret. iUeigirur Viia dlim X VL 
djfcipulis, quos liabebac, reguJam S. Auguftini 
flmplexus eft:&aliquispraetePeaJeges tuJicque 
hier unc confirmacae ab Honorio IIL anno falu- 

^^1$ MCC VLanno ptimo Ponci/Jcatus ipfius , & 
anno 11. Imperii,fridericiII. Poftea Tolofara fe 
contulit,vbifratresIiortacus,edsablegauic,vt 
bmi prsdicatumirent. moauitq-., vt nomine Sc 

rejpfaprsdicatoreseirent. Nan^Papa Innocen- 
lius 'Pjis lam permiferat , vt nomeii Pr^dicato- 
rum ubi fumerenc. 

Htc Ordomagnumfrudumprotulicpfer v* 
n.uerfum terrarum orbem,vfq; ad extremarin- 
dias : diuiditurq; in duasfam.lias, OblerUanti* 
& Conuentualium in lcalia.Fratres obferuantis 
«iduoahagenerafubdiuiduntur , Cifalpinoru 
& Etrulcorum : fed Cilalpini primarium locum 
obtment , q-JiRomsinFanoSabinshabitanr, 
quod fuit ol m palaciura Pontificum, ab Hono- 
no lU S.Dominicoaffignatam , qui fliit telacus 
MCCXxr ' Gregorio I V. anno 

I>e OrdiueS.TrMticifci AfiiftnU 

Eodcm tettipdre, quoDominicdSi ftia^nUs 
ilIe&admirabilisS.Franelfcusl!oruit,natus Af 
li fn iBATiiiJiria, fuie Ducatu Spoletano,oao paf- 
hu,m millibusao vrbePerufia,qui mercaturam 
exercue. at vfq; ad an num aetatis XXIL fed oraui 

tiiorbocorreptus,inaliumhominemtran?mu- 
jatusfuit.&exfupcrbohumillimus.exauaroc. 
leemorynsriusjex diuite pauptr, ex mundi am^- 
toie eiufdem contemtor fadiryft, Quodara 
dic, cumadtempJumS. Damiani veniflTet, & 
Uludingreiruscirer, vt orarcr,imago Graeifixii 



L I 6 r o S O R V M. 

anrc qoamprecabatur , miraculofcillum eom- 
pellafle, &dixiffefertur;3Francifce,abirepar 
tum roeam domum.qiiir.vt vides, corruic 

Ex eovitam adpaftJonem Domini noftri lefii 
Chrilticonformauit, &ciliciufn nudocorpori 
impofiiu,cui faccum fuperiniCcit.&fune fe cin- 
Xit,abfq; tibialibus & calccfs incedens , vt co co- 
temtibihorem fc redderet : adeo vtnominis 
ph tamapervicinasregionesfpargeretur.Muki 
fan(auateipfiusalle«ai,mundorenundarunt,& 
in numerum difcipuloru ipfiusfe dcderunt,pau- 
pertatera& mendicitate profeffi. Qjiaproptet 
regulam cohfcripfir, cum pro iis, qu. tunc cum 
iplo fociati eranc , tum pro iis , qui fequuturi tt- 
lcnt,quam InnocentioIILqui tuncS.Sedem te. 
ncbat , obtulit:a quo confirm ata fuir ,anno faJu* 
tisMCCXlL 

feademfuirapprobaraabHonotioIILfuc» 
ceirorelnnocentii. Cum iJJa confirmatafuilTer» 
Frati^s fuos minores appellari voluic , ad tellifi- 
candam maiorem humilitatem. 

Singulareeftin hoc Ordine, quod nulla vh-- 
quam religio^bhominibus iniientatani breui 
cempore tanta incremen ta cepit.quanta h/c Or- 
do , quivnopsnemomcntototum hiundum 
complei)it,ita vt omnes mirarentur. 

SeraphicusifteFrancifcusdeceffitlV.OaoK 
MCCXXVI. &fui:trelatus innumerum San- 
aoryxmA Gregorio I X:. anno MCCXXXVL 
Prarerfracres , quosMinoresappellauic , altel 
rum Ordincm Rehgiofatum inftituit/ub du^au 
S.Clarse» 

t)e Ordim Vaiis Scholafiicorum. 

Ordo Vallis Scholafticorum c^pirin Cam- - 
panMprouinda G.ilUa-.au^orcDotaore Theo- 
og.ir,cainomen GuilheJmorin An^Iianato Is 

longocemporeLutecia£fcholafticus,pofteapro- 
feflor in cadem vrbe & in Burgundia ftierar • cS- 
dem cum fuis difcipul.s & fcliolafticis ih ere- 
5T I^r?^"' qu^propcerhic Ordonomena 
Valieichoiafticorumaceepic, &fuicapproba- 
tus a Papa Honofio II L anno MCCXVIIL 
Inter primos iftius Guilhelmi fodales fuerunt 
Richardns,£uerhardus,&Manaftes. Obfer- 
uant regulam Auguftini , &habimmcandi- 
dum^iimcucullofeupallionigrogerunt. Cce- 
nobia habent Montibus in Hannonia , Mechli 
nx,Louaniiin Brabatia, <3crontfatriiinfinibu«" 
Namurci. Leodii & Hofalizs, Lureti^ & Aure* ■ 
hani.vbi plerunqueOrdinis prsfcaus commo» 
ratur. 

/ 

as.Ludouico. 

Magnusille&fandusLuapuicus,curi« * 
pletaspofteritatilitiscommendari nequit,inci- ^ 
ratus a regina Blanca , tnatre fua, anno M C G- 
LXL recepit m amplam qiiandam domutn 
ancc palatium fitam in altera ripa Sc^uan^ 
L fub 



b i S S E R T A T I O 

fub ponte S. Michaelislabentis , religiofospcs- 
nirentia:leruChi-ifti, vulgodlftos SdccamskM 
fratresS.ccotum,quiafaccisinduEierarit-,eaiTi- 
■ que illisin perpetuum donauit. Sed non diu m 
ea habitarunt; Nam anno M'C C X C 11 1- die 
-X I V. Ocboiir. eam contradu inito cenerunt & 
tradideruM fratn ^gidio Romano , qui func 
erat ccsnobiarcha gencraUs Ordinis Eremita- 
rum Aaguftiniahorum , cum dicerent , fefine 
fcfupufoconrcientix locumiUumdiutius sfeti- 
j-sere non po^Te , propter paupertatem , & quod 
Ordo ipforum quotidie decrefceret, 

- EranfquoquereligiofahuiusOrdinis , qus 

- habebantcffinobiumLutetiaponeS.Andteam 
/artmm , &'Saccafi£v6cabantur:(edeiu(dem 

Re<Tis tempore inde expulfse fuerunt , & plates 
folumraodo nomen Saccariarum reliquerunt. 
Idem OtdoLondihiin Arighaviguit , annoM 
CCLVI I.tefte MatthscfParifiOjquieos Sdccate^ 
nominate 

/ 'ordoSmorumVirginis. 
Statim poft obituro S. Francifci exftitit Ordd 



Fratrum, quiSeruibeata Virgihis Marisappel 

lantur. Hicoriginem traxit a feptem ophlentis 
mercatoribus Florentife, qui cum fodahtio iun- 
di eirent , quodalaudibus benediaae Virgmis 
nomcnhabebat , &diequodam Airumtioms 
precarentur , intellexeruntvoccmipfis man- 
■ danrem , vt efrent inftar feptem ftellatum , & 
■quodpaulo poftinitium daturieCfent nouo Oc- 
' dini .a fanda Matre Deidenominato , fuaden- 
. temque , Vt fnterea ^parencibusfefrgregarcnt, 
& vitam adih-idiof em degcrent,ac pt ecibus va- 
carent:quodexequutirunt,&^frumrahigratu- 
pica in mernoriam ludus 5 qub affeda eft fandla 
Virgo propter fnortein fihi., fe receperunt in al- 
tummoncem,didumSenariuro,velAfen2um, 
b6lo paffuum millibus Florehtiadiftantem , in-> 
ter fex ahbs mbnres ficum , vbi vitam admoduui 
aufteram egerunt , &totumtempus precibus 
prenecefritacibusEcclchse impenderunt. , 

Nomina reptemiftorum hsc Fuetuut: Bonfi- 
Iius,quem aliiMonaldium a'ppellanc,Amed?us, 
Banaionta,ManettusAnteUihus,AlexiusFalco- 
narius , Softegnus a Softcgnis , Vgnecionusi 
ex famiua Vgheciorum. Hi cum quodain 
die Florentian^ veniftent , petitum elecmo- 
{ynam , pueri , taiiquam numirie diuind 
afflati,clamarec2perunt , dateeleelTiofynam 
feruisVirginisMari3e:exquoifte Ordohocno- 
rr/ine fuitappellatus , quemPapalnhocentius 
VlILcbhfirmauit. • 1 

' Quod tunicam nigram &epdmidem indue- 
runt,&regulara S , Auguftini amplexi funt,ex re- 

uelatione S.Virginis.vt aiiint, iftud fecerunt,fe- 
ptem ahnis poftquai-n in mdntem fe recepiftent: 
ita vtaftumto hoc Ordine prifflilsiUiuS prsfc- 
aus fueritPaterBonfihus ; deindezdificariint 
templum&monafteriumAnnunciationiSjCe- 
lebratum per totam Italiam , vbi cohfpicitur i- 



De 6r iGi ne , 

mago matrisDei , ab Ahgelis vt creditiiri 

pidta; 

Vic^intiannis poftipforum fandat:iohem,i:iuif 
darn didus Phihppus Binitius, cum miraculore 
hunc Ordinemingreirus efler , ranta gratia a Si 
Viroine perfulusfiiit, vt cum inGallii.tum Get- 
mania fe admirabilem redderet , &magnura 
peccatorumhumerum conuerteret : adeo vt fa* 
ma faifdVitatis ipfius & multoruni alibtuiti ek 
■hocOrdinelongelateqjfpargeretur. 

Papa Alexanderl V. ahnb MCCLV.cbnfic- 
fnauit &approbauithunc Ordihem , dan^fra- 
'tribuspoteftatem creandi Geheralem , adimi- 
tationem qitatuor mehdicantiiim. Hic Ordo iti 
cteuit, vt per totum terrarumbrbem diifFuhde- 

retur; _ , -r. r 

Anno MCCCCXXVII. Nicolaus P^fufi- 
nus,Generalisipiorum 4 hitncordinem difpe- 
fcuit : vndealiiFritresferuiehres Conuentua- 
les ahi Patres feruiehtes obfeL-uantiae didi 
funt. 

kicbrdocxpitannoMCCXXXIIL tem- 
■pcre GtegorillX.cum Gelphi & GibeUihirau- 
tuis tsdibus & lanienisin Italia gralTari cxpe- 
runt^accedthtibusterrxnidtibussihundationi- 
bus & afpetrimis ftigdribus. 



Ordo Cceleftmriimi. 

Qui primus Ordlni Caeleftinorum praefuii, ^ 
PetrusappeUabatur , cognoraentoMoronus, 
Heruiae, inSamnitum regidnc , quse hddie Ser- 
gua in terra Labanis dicitur , natus , an. M C C- 
X V. Patti nomen erat Angeiierd , & matri Ma- 
ri^. A teneris annis deditqs fuit aufteritati& 
folitudini. Cum tribus annis in mohte vixiflet, 
poenirentiam agetis,tandem in numerum mona. 
chorura receptds fuit in inonafterio lefcUno, 
OrdinisS.Behediai:vbialiquahd!Uconimora- 
tus,veniam petiit a fuo Abbacfe,vt ih antrum de- 
fertiim in monte Mot brio , a qUo ndmeh acce- 
pit,fe reciperec, Sed cum nimia hohiinum thul- 
titudovndique ad ipfumconfiueret j inmon-, 
temSalmoneum,qui MageUanusdicicur,(ecet^ 
ficquo cum muki eum fequufieirent,fanaitatis' 
ipfiusodorealleai , cspit otdinem Csleftiho- 
ruminftituere , exiguo temploinhoc raome 
conditd, qudd a S. SpiritU nbiTjinauit. 

Caienam ferreara &afperum cilicium nudo' 
Gorporegerebat,airiduisprecibusintehtus.Or- 
dineraqUoq-,S.Benediaireformauit,quitunC 

adradduradegenerauerat. r ■ 

Fama fahdtitatis ipfius&multorum mhgntf 
um riiiraculorum , quaeedidit, ftatim pertotam 
Europara incirebuic, itavtnumerus Cxleftmo- 
rum plurimum augcretur;curiiq; CohcUiuni eo 
temporeLugduniih Gallia celebraretut: , fub 
GregoriojC. exlUufttifamUiaVifcecomitum,» 
S. Patie confiimatidneriifui OrdiniS impetra- 
uit.Inde inltafim reuecfus,primumCapituIiitt 
generale fuiOrdinis celebirauit, Tandemp^lt 
obittim r^icolai IV, cumEccUfiaRomana bi- 

fcnhUitK 



Vdniatt) iPaftore c^ruiirer,creatiis fuitfiimmus 
i*ontjfcxannoMCCX.CIV.,rracisruiELXXlX. 
tametii modis omnibus hocmunuseuitareco- 
natus fiiifletc quod etiam (ex tanttfm menfi- 
bus fuftmuit, 6c eo poftt^ vlrro fe abdicauir: 
tjuanquam nonnulli dicunt>iftud fadrum aftu 
Bonificii Ill.di .cdIorisip!fius,quiipIi.imlineo- 
mni caufa a(i p . rpetuum Carccrem iharce S.Si- 
ttionis,vthodiecognominatiir, damnauit:tjuo 
decem menlibus,vei vtaliircferunt,duobusan- 
nisdetencusFuitiedens miracu!a,prsdiccns fu- 
tura,&Deum orans pro fiiccefTorc.In illo carce- 
te morcuus eft , his verbis Pialmifta; prolatis: 
fJmms Antmalaudet Dominum. PofteaaCiemente 
V.in numerum fan(3torum fuic relatus, Hic Or • 
do diuifus eft in XIlI.prouinciasjperGalliamj 
Germaniam &Italiam. HodieCXX.monafte- 
ria occupat. 

oHokcTi^ofiismontis OTmti. 

AnncDomihiM CCGXIX.cumRomsBfe- 
deret loannes XXII. & in Germania impera- 
ret Hcnricus V 1 1. Ordo montis Oliueti mftitu- 
tus fuic a tribus nobilibusSenf nfibus , quotura 
primus vocabatur Bernardus Ptolomsusi,alter 
Ambtofius PiccGloraineus j rertius Patricius 
a Parriciis: qui perfuafi a Bernardo fe recepe- 
runt in moptem Oliueti, fitum in Gomitatu 
Montaleinenfi, vbi manrerunc, vcptEnirentiara 
ageienc, Delati fueruntad Poncificem,quod 
houarum fuperfticidniim auclores efTentj qui 
cmn eos audiuifTecj mifit ipfos ad Guidortem 
Pecrammalam, cpilcopum & dominum Are- 
Cinum , fub cuius dioeuefimonsille Oliuetieratt^ 
Antequam autem illi ad ipfiim veiiirenr, in vi- 
fione oblara ipfifuit Virgo Mariaimagna multi- 
tudine Angtlorum ftipara, quae ipfi cogam eah- 
didam & commentarios S. Benedidi porrcxic. 
llle igitur ipfis habicum candi4urn.'dedic,^in 
templo [metx Tvinicatis, cum regula fancki Be- 
nedidi, fub proteftione Virginis-Matiie. 

Poftea elegans monafteruim in monte Oli- 
ueti exftruxerunt. Pracfe<aus Ordinisaciauftris 
nomen h buit:atque hic Ordo non latius patet, 
quamIralia,habensLX.m6nafteria,&amplius, 
Olim calopodiapedibusgeftabantrnecdiuefti 
quod nouicii iplorum in monte OliUetieap-e- 
ftare tenebanturjfcd exinde plus libcrtatisfibi 
indullerunti 

De Ordine ifuaftarums.lAimn^mi. 

OrdoIfunftaruiS.HieronYmi origmeih traxlt 
a S.Ioanne Columbino, hobili Sc.nenfi, exillu- 
ftrillimis vrbisfamiliis,quiannoM CCCLV. 
ex ledione vitx S. Marije /€gypti«ad Deum 
conuerfusfuit:cuiusconuerfionismodumhoc 
locd rcferreprblixius foret , quam breuitas hu- 
ius noftriCompehdii patitur. 

Sed cum randem ab vxore Jaimpetrafi^ct , vt 
Cbiliceretincaftitateviuercmiraculum lepro- 
fi,quem domum adduxit, & ilhus curscom- 
Riifit,eam impulit, vt vltro caftitatis votofe ob- 



ftringetet,&: omnia fua bona pauperiliusero- 
garet'. 

Nam loco leprofi nihilaliudreiperic in cubii 
culoi in quo ipfum reliquerat, qunm fragran- 
tiftjmum odorem : ita vt ambo crederent , fuif- 
fe Dominum noftrum lefnm Chriftum ,quiirii 
fbrrna lcprofi ipfis apparui(rec:&foci .'taceini- 
ta cum Irrancifco Vincentio viio in eadem vr- 
be Senenfi fpelftatilljmo, biennium vitam ad- 
modtlm aufteram &conremplatiLTam'egerunt; 
ita vt multi fe ipfis adiungerenc, & LXX. ia 
flio CGEtu numerarent,quorum plcriqoeeranc 
littdrati. Quod Videhs Coiumbinus Papam fu- 
pradiduin ViterbiiadiicannoM CC^C LXVIL 
quamuijS eum iamante Tofcaneikconueniirec-. 
Nam ipfe & focii apud eum delaci faeranCquod 
erroreFracicellorum imbuciefreht.Sedcum ex- 
aminati fuilTentab irtquifirore, praefehre Cardi- 
nali Maftili^i & pe; ealumhiam accuiaticom- 
perirenrur^S.Patereos admifitivoiuirqucvto" 
hines candido panno veftirencur, & habicuni 
illum fiiis fuhipcibus eohficiendum eurauiti 
quem propriis manibus ipfis cradidit. Indeiri 
oppida &pagos,iuflru Pohtifieis,fe contuleranti 
&primurn protedorem habiieruntCardinalera 
Aueniohenfem,fratrem Pontificisv 

Fadlum hoceft annoMGCCLXVn.d'eS>. 
loannis Bapcifta;. Quodad nomen leruaft^rum 
attinet, Paulus Mauritiils affirmat, iliud non 
propcerea ipfisinditum fuiffc , quod^omen le- 
fu lape in ore haberent , fed pueros , fpiricu pro* 
phecic^i a£Vos ,qciando eOs videbant,illoshoe 
nomine appellafie. 

_ Hincigiturlefuaftsdiaii&S.IoartnemCo- 
lumbmum quodam die fpintu prophetico ad 
fracres fuos dixifi"e ferunt; Quidquid agamus* 
lefiu Chriftus fua potentia landura fijum ho- 
hiennbbis dedit, ^ ,* 

Et quoqiam reguk ipforum i,qt!& Aug! ftinf- 
reguk fiibcfti non eft vulgans , non alienuirt 
forte erit eam hoc loco referre , ficuc ab eQdem 
Paulo jyiauricita defcribitur. 

Principio tantum CLXV.O atiohesDomi- 
hicasi&totidem (alutaciones Angehcas reeitare- 
tenenrurjterO ratorium ingrediuntur,& fingu- 
hs vicibus cercum precum numerura profe- 
rurit:a quo nemo ipforum exemtus efti 

Incer mane & Vdfpcram quinque velfexho- 
ratunl fpacio precibus vAcanc. Precibusfihitis 
c«£nobiarchaiHisquocidieaIiquidpr3elegit:de-'^ 
inde conciuncuiam haber: abfoiata,raehte 
paulIifperprecantur.Prsterea,quifquefeipruni- 
quotidie,exceptis cribus prscipuisannifenisi 
bis in fuo Orardrid ■caft;gat,leme! fubdilucU- 
lumideinde quadam hora nodis Nuhquam in- 
termiccunc, quahcunq; remporciquihbis rem- 
plum ingrcdiancur,& cisreuin alcari accehdaht: 
deinde ieorfum precantur parti Ecdefia & iij-j 
qui erg.npfosbcneficifuerunt,ihprimispi:da- 
hima eorum^quoriim gratia multas elcemofy- 
nas acceperunt; Adhsc finguHs dicbusLun^i 
hifi feftii aliqudd incidaC jOmnesihcoinraunij 
peraao Mifllk facrifieioi cc.cos Pfalmos alias"^ 



D i s s ^ - ii T A T ^ o 

que preces in choro pro animis defun(aoriim 
canunr. Sirailiter finguli-scliebusSabbathi fub 
velperam.poftquam oranes delida fu^i agnoue- 
runt»preces concipUmr;pro quibusiirso tam fi- 
<lehbus,quam infidelibus, quemadmodum Ec- 
clefia Romaiia facro die Veiieris faceie folet. 
Quotiescunque oratoriura irigrediLinturiquin- 
que Orationes Dominicas & cotidem Saluta- 
tiones Ahgehcas recitant , in bonorem &com- 
niemorationem paffionisDdmirii. Miilaim uon 
canunt^exemplov^et^ruramonachorum, 

Officiura Vu-ginis 3 quod tamen fere omnes 
recirarit,moituorum,feptcm Pfahiiorumpce- 
nitentiahum,&6mneahaddfficiura non exob- 
liaatione/eddeuotioaetaiitumrecitant. 

° S.loanhes C olumb inus e tiam i ri ftit uit Or- 
'dinem Rehgiofarum lefuaftarum , inrer quas 
pr^cipua fuu bona&fandaCatharinaSenen- 
ris,cognata Golumbthi. ApudLucenfes mo- 
nafterium eft , quod lefu^ftarum S.Iofephrap- 
pehatdL 

Quod ieiuaftaS.Hiefohyn-h vocahtur, iude 
fit, quodfuhinitium Ordmisipforum hoc ma- 
gnum & illuftre fpeculum pcenitentifeacreh- 
gioforuni liimen pattonum flbi clegeruntr& 
- tanta erat huius fahcai virivenCtatio,vromhia 
fere fua templ^ '& oi^atoria de ipfius nomine 
appellarinr, Adhaec Papa Alexander V I.bulla 
: quadam fanciuit,ne lefuafts fimpliciter , fed le- 
luaftxS.Hieronymi dicerentur. 

f ' ' . ■ , 
27 Ordo temporum poftulai,vt poft lefuaftas de 
Canonicisregularibus S.Sc ruatorislbquamur, 
'quorum origoadEliararefertur. 

T)uobus a Bononia miUiaribus olim fuit col- 
legium Ganonicorum Ordihis S. Anguftmij 
quod Vocabatur S. Umx Rhenaux : quo de- 
ftrudo a loannc Vicecoraite Duce &archiepi- 
fcopoMediolancfccumoccUparetBohdniam, 
Canomci coadifuerunt ih vrbem fc recipere irt 
monafterium S. Seruatoris ,quod diU ante cdn^ 
ditum fuerai: in mcraoria\n magni miraculi, 
quod acciderar in iraagine Gruci'fixi in vrbe Ba- 
ruc in Syria,viuente Athanafio epifcopo A!e- 
xandrino , knno DGC LXXXV/die VI. No- 

ntmh. - 

^Ba cdmpeftate fuit Stephanus quidamSeheii- 

fis,ex Ordine Eremitarum Licettae,qui locus 
tribus.circiter raillibus paflUum Senis diftar • de 
cuius fahaa vita Papa Gregorius XII. certior 
fadusjcum perfpe6lum haberet ipfius & (ocio- 
rium defideriuni inftituehdiOrdihemcanoni- 
cura ,tribus Cardihalibus negotiura dedic ,vt 
Stephahura & fratretti lacoburahabitu Ganu- 
nicd indueirent-quod ab ipfis fa£i:Um fuit Luct, 
XXIV; ApriLM GGGC VIIL Cum idem Ste- 
. phanus poftea eundera habittim multis Licet - 
tepfibus contuhfiet j nOmeri S. Seru^itoris af- 
fum(erunt,propterea quod locus-in quoprius 
Jiabitum Eremiticum acceperant, eo nomine 
appellaretur. In hoc Coliegio S, SeruatoriSj 



D E D R i G I N 1 
•de)quo antediximiisfolusraanftrat Gihllietusj 
'qUi audita farna Stephani & Ganonicorum i- 
pfius,cum Ordinem iftnm Ganonicuminftau^,. 
'ratum vidcre cupecct , SrephanUm accerfiiut-. 
Sermone inter ipfos habito procUratoremmi- 
ferunc ad Papam Martinum V.ex familiaGot 
lomniorum'5 qui fuccciierAt Gregorio. h aU- 
"dita petirione ipforum mandaca dedic NicOi 
lao Dalbcigatio , tunc epilcopo Bononienfi» 
•qui poftea creatlYs fuit Gardinalis S. GrUcisi 
Papa Eugenio IV.vt ipfos voti compoces fuce- 
ret. 

Tuhc conucntuhn S.Ambrofii Gobrcnfis&: 
'S.MarijeRhenahaecum GanonicaruS.Seruato- 
ris Bononienfis cohiuhxic : quod confiatiacum 
■fait audoritate Apoftohca, ficuc teftanrut lit- 
tercc Pontificiae, V. IuhiMDXVriLdatae;&i- 
pfis permiflum fuircelebrare Gapuuhnngtne- 
rale,per Builam datam M^ntuac X.Decembr» 
anno 'lecundo Pontificatui Maitini V. Poiti- 
ca cgenobiis altquot coniurittis hic Ordo nO* 
men cdrigrcgationis vfutpauit, & voc, barut 
Ordo GanonicoiumS.Seruatoris-o Nihilomi^ 
nus a Fldrencihis didtifuerUntScopettihipro-^ 
pter S. Donatum Scopettinum , qui ex hoc Or- 
dine fuit. Sed hoc erat quartum coenobiaraj 
nara alterura illhd primum fuit: ideoque vfi- 
tatius appeilati fueruht Cahonici S. Seruato* 



m 



I 'brdo S. Petri Pifanu 

'Canonicbs S.Seruato;is feqihtur brddcort- ]l 
gcegationis S. Pecti Pifkni, qui fuit ex familia 
Gambacurtiorura.ex iliuftriirima gente huius 
vrbiss . 

Hic cum ih ahimurh ihduxifl^er, Vicam exirriu 
illiusDoCtorisS.Hicronymiimitari,mulcosiU 
lico nadus eft difcipUlos, cum quibus (eceHit 
ih conuentum Vrbahi, in coUe amceno, qui 
Mons beilus appellacurj & iucundo nemore 
cingitur,ficumililicpatuura tempIUm condidaj 
quod a fahda Trinitate denominiuit,cum pau- 
cis aliquot asdibus, forma monafterii ftriidis» 
ipie & difcipuHoperemanuuhividumquxrc- 
baht , & omhia habebant commuhia, nuliain 
celebrantes Miflam.ied precibus aihduis va* 
canteSi BonushicPatervoIuit,vtiuifed:atoreSj 
Vocarentur Erehiitse fandi Hieronymi , qud 
horaine hodieque appbllantUri hifiquod no- 
men cOhgregationiSv fandi Petri i^ifani addi» 
tuti H^c congregacio cam bene fa;tifii:auit, vt 
etiamntlm habeat XXX V IL mohafteria irl 
fola Italia .• nam extra eam hulltim ha- 
beti 

Veftiuntur tunica,& zona pelHcea tingun- 
tUri Supta tunicam pallium gerunr, cui epo- 
midem iniiciunr.Quandoper vrbem incedunCi 
pallio illo vtuntur : & totus ipforum liabituseft 
culoris fuluii 

Papa Pius V.Cxiluif , vt Ord inem prdficereni 
tUf.-nam prius ipfis exire, & quocunque vellett^ 
ambularelicebat. HicordocspirannoM CG- 
CLXXX. 

OrM ■ 



O R b i wV M R) 
^rdo Congregatfonis S.Wtrotijmi Fefulani. 

) 9 CongrogarioranctiHieronymiFefulanijali- 
qllanro poft cemporec(Epit,hei1npeahtioMC- 
CCC VI. reinpore Papa: Innocehrii VII. audo- 
rc qiioiism Carolo Comite iGrauellano Florcn- 
rino, qui, inftindlu Dei , in montes cbnceflic , in 
quibus olimfirafuitantiquavrbsFeful«,aFlo- 
rentinis deftruaa. Habitum fumfit eremits, 
& cum eo Khedon Grauellanus, 8c Gualte- 
• rusMarliusiqui non diu illiccommoratifunr, 
quin multi le adeosaggreg.irent, quibus regu- 
Jam pra;fcripfcrunr,quam Papa GregoriusXlt 
qui tunc /andam ledem tenebat, apptobauit, 
Is alium habitum iplis dedit , colotis cinerei : & 
illi fuper cucullum zona peliicea fe cingebattt: 
fubtus gerebant paliium pelliEum,& a peao- 
refcilFum. Tunc calopodiis vtebantur, qax 
poftea abieccrunt. Et quoniam dicebanrur a^i- 
thorcs rercii OrdinisS.Francifci , vt quidam ek- 
iftnmnt, habituscinereusipfisfuitdatus, quem 
hodicquegerunr. 

Extralcaliam non fe exrendunt, in qua XXX. 
vcl XL.monafteria habent:qui Mediolanihabi- 
tantjfratres S. A niias vocanruri 

Ordo Congregationis S.Gregofm 

3 >^nnoMGCCCVILcumRom«fedefetPa- 
pa Gregorius XII. & impenum teneret Ruper- 
tUi Bauarus,initium cepit congrcgatio S.Ge- 
orgii, qu£ auftorem habuit Antbnium Gor- 
raram , nobilem Venetum , qui fuit ex focieta- 
re Clericoium regularium kfuaftarum S.Hie- 
ronyini, cuius fratres geftabanc calopodia, & 
vidum mendicabant. Hic regulas qUafdam 
if fisdedit.a Gregorio V I L confirmatas, quia- 
has quatdam addidit. Quod etiam fecit fan- 
du!, Laurennus luftinianus , pr imus patriarcha 
Venetus:.qui idemofficium in hocOrdinegef^ 
fic>quod olim (kn6kus Bemardusinordine Ci- 
ftercenfium. 

Qui func exhoc Ordine.fubrus gerunt ve- 
ftem ex panno candido,inftar cafiok,a pedere 
oibicuhs refertamidcfuper togam csrukam fre- 
ftant,cum pileo in capire,& capitib eiufdem co- 
loris, quodhumeros tegic. 

Vmunt in commune.-piaEfeai ipforumcoe- 
nobiarchae vocantur,& GeneraieiTi creant.Nbn 
folebant Ordinem profiterirfed fiquisinter U 
pfos, poftquam aliquandiu in Ordine fuifldt, 
mutabat voluntatem,cercam pecunije furamam 
ilh dabant: eumque more presbyteri feculafis 
veftitum dimittebanr, ac quoCunque vellet,ire 
finebant. Sed Papa PiUs V.anno MDLXX. fan- 
ciuit, vt omnes folennem profellionem edc- 
rent.-ficutiam faciunt.-ita tamen vtpriuilegtis i- 
pforum atqi Ordiniaclociprarogatiuainpto- 
ceflionibuspubhcisnihilderogaretur. 

Sunt tamen quatUorctiamnumhuiusOrdi- 
nis monaftetia,in quibus frr^yes lub more vi- 
uunt,Capitula habentes,& creantesccEnobi- 
archas,proutipfisvidetur.Quamuisautemqua. 
tuor tantum coenobia pofiideantstaraenfuum 



1 I G i b s b k v if D ^ 

Generalem habent. Horum mbnafteriuili pije- 
cipuum eft Lo-antiquUm. 

Ordo CongregattonU S.luftifiiz. 
Congregatio Mbntis Caflini , qu^ originem 41 
fua:m traxit a Ludouico Balbo,nobiIi Veneto, 
cjcpit in monafterio S.Iuftina^: & inde fuicdi- 
da congregatio S. luftina j anno falutis MGC- 
CCX.fub Papa loanneXXlILcumSigifmun- 
dus Imperiuin in Germania teneiet. Marti-^ 
nus V. & EugeniusIV. PP. cum viderent, hanc 
focietatem indies ianditate vitae proficere, ei 
mulra priuilegia largiri fiint;quacaufafuit,v£ 
multis viris dodtis replcretur. 

Poftea cum Abbatia Mohtis Caffitii auda 
ruiflet, qua: erat prima & maximehbnoratain- 
ter omn^sS.Benediiftiinftitutum obferuantesi 
nomen ab eafumfit, &fuitvcGatacongregatio 
MontisCaflini. 

Atque ita ornnes ifti monachi atri,qui viuunt 
fub obicruantiajfunt veri & primimonachi S» 
Benedidi, qui f«pius.fuerunt deftrudi & refor- 
ttiatL 

Caterum Ordo S. Benedidi nbntahtumo- 
pibus, qu£B pr^cipua caufa ruinae ipfius fue^ 
runt , fed etiam numero hominum & monafte- 
riorum ita creuerat.,vt triginca tria millia Ab- 
batiarum,& quatuordecim tnillia pr£Efe6tura- 
rum & cosnobiarchatuum habuedt. Cum Or.* 
db S.Iuftinsc poftremoreformaretur ,adeode- 
generaueratjvt nomen monachorum S.Bene- 
didi fere omnino extin€bum efiet.Verum poft- 
ea ira multiplicatus fuit, vc pliil tjuam mill^ 
abbatias habeat.ciim in Italia, tum in Hilpa- 
nia, qu£ viuunc fecuhdum hanc reformatio- 
ntm, 

In bis mulri funt, qUipfsterqUamquodre- 
gulam S. Benedidliobftruent , ftudiis , difputa- 
tionibuspublicis &concionibus operam danti 
ficut Monachi mendicahces : quod ipfis m.a- 
g-num honorem & venerationem in regioni». - 
busillis conciliat. 

beFratribusS.Amhrofti. 
iPnraa fronte quibc.fdam videbituir magis^i 
Conucnire,vt fratres S.Ambrofii Siluani inter 
antiquiffimps ord/nes referrentur , quam vt eo- 
rum nunc demuiii raentio fieret. Verumhoc 
primuiti ceropore lediiFuderuntj&eoruilifor- 
ma niagis apparuit : cunl ipforum brigo fueric , 
bbfcura,q)uae tale initiufn habuic tnfuburbio 
Medioianehfi ad porcam Comeniem ,.vbi hunc 
eft templunvS.Ambrofii Siluani , olim fiiuafiiit 
amaeha&denlajin cuiusmcdicullibparuii quodi 
daiii facellum fuir, in quo depida erat imago 
Virginis Mariae. luxcailludriuulUsaqusHmpi- 
dae labebatur , qui ex pulchro fonteprofluebat: 
Atq-, hic fonshodieetiamnumintanta veneira- 
tione habetur, Vc muki religionis ergo ex eo bi- 
bant. 

In boc nemore tres nobiles Mediolanenfes 
habitabant, qui eiremitarum inftar viuebant; 
Primus appellabatur Alexander, ex illuftri fa- 
milia Criuellorum.-fecundus, AlbertusBbzbf* 

f A fus,& 



^4 D I S S E R t A t I 6 

Cas,Sc remus Antorims Vett^Tind:^: vnde 
fit, yt qiii runtexhacfamilia Peti-ae (anttce ali- 
qij?d iuris liabeancin monafterio,quod Cafter- 
laimappellatur. 
^ "Eodem cempore ,quo hi in fiiafolftudine vi- 
uebanc , admirabilis Ambrofius Mediolani 
inckrefcebat : qiii audita fama de genere witx 
horum hominum j eos poftea tepe inuifit, 
Sc interdum biduum apttd eos manrit, quod 
precibus &: coUoquiis de'ifebUB diumis impen- 
dic. 

lilo mortuo.multisannisin eoloco manfe- 
runc,& fuccefiu temporis,qaodincertumeft, 
habicuieremitico , quemgeftabant, pa^tientiani 
& cucullum addiderunt,& rsgulamacprofel- 
: fionem S. AugUftint afTum fer u nt. ^ 

-Mediolanenies poftea ipfi s monafteriurileo, 
' dem iocc5 exftruxerurit , in honoLem S: Ambro- 
fii:&: xlliid vocaruntmoriafteriumS. Ambrofii 
. Siluani, proptereaquodhic virfandlus.cum vi- 
ueretjhunclocuna frequehtabat. Exeo diuerfis, 
locis.arqueetiaiTiin DucacuMedioianenfi, pul- 

• lu!airunt> - 

Habenc Vifitatdres 8c Coenobiarchas , & firi- 
■gulis tribus annis eo ipfo loco, in quo originem 
habu runt,Capitulumge:neralecelebrant.Mul- 
ta loca tenenc» in iquibus f^icrum peragurit fe- 
cundum regulam S. Ambfofii. 

'be MonachMEremku S.Hiimijimu 

'43 Idern pdceft dici de Ordine^ Monachoriini 
' Eremifarum S. Hieronyroi, de quo fupra ali- 
quid diximus. Scd is poftea reforriiatus cft a 
Lupo Soirricta Hifpano, viro dodo, qiri cum 
Romam veniflec , facultatem dbrinuit hilnc 
Ordinem reformandi, & impecrauit a Ponti- 
fice teltlplum fandi Alexii Romani j fitum m 
itionte Aueritirio cuni iocis circumiacentibus, 
, - /omnibus illius reditibus ac prouentibus. 
1$ monachis illis formam 8c regulam viuen- 
di fecundum inftitutuni Apoftolorumpraeicri- 
pficquamcx openbusS.Hieronymiexcerpie- 
raci 

Quidam aiunt,iilos initium cepiifea terapo-^ 
reEuiebiiCremonenfisjdifcipuliS.Hieronyroi: 
& monaclios Garda-Lupi in Hifpania,quire- 
)'gulan:i ipforum iequuntur, ab illo forte Lupo 
reformacos fuiife : cumque poftea viderenc, 
fuum Ordiri^m diilbiui eiirii deriuo reformaf- 
fe: Sc Lupum hos ab iliis diftinxiire , & noiium 
■^xhis Ordinerninfticaiile. Tunicamcandidam 
gerunr, cum epomide coloris Ba;cici. Quarido 
per vrbem incedunci cucullum gerunc a pedore 
claufuri:i , more monachoritmbeiufdemcume^ 
pomidecoloriSi 

Liifius Oliuetanus bbiitariho MCCCC^X- 
Xlll.anrio certio Paps Eugenii IV.Hic Ordo 
habec in Italia circitcr XX.monafteria, quorum 
prcecipuum eft: Xenoddchiuri:! Lodeiannm iri 
Gallia Cifalpina, Habebant in Hiipania fex rrio- 
riaftelria , cjuoium capuc erac monafterium S.Ifi- 
dori,diftans milliariabvrbeHirpalenfi, Profi,- 
tentur & obferuantreguiam S.Auguftinij 



DeOk.igine 

De Ordme Cal6gerorum,mfi'uuto k 
S.Berftardino. 

Anrio M CCCCo qui fuir Rori-iae lubikusj^ 
Sens &C alris vicinislocisgrauispeftilencislueS 
graftaca eft , qua tahra hominum mulritudo pet- 
iit, vt SencE fiue propter eorum , xjui fupereranr) 
pa u c i tate iTi , fi ue p r o p t e r m e t um c o n cagi i ne mo 
tcperiretur , qui veliet pariperes segrocos in no- 
focomiocurare» 

Tunc SenjE viuebat S. Berriardinus,cuius pa- 
ter Patricius & mater Nonaappeilabacur. llll 
nobiligenere/Mailx Marannjej'oppido vicino, 
'& Senae fubiedo, riata erat. 

Hic vir fandus , ardenti chaiitate impuldis, 
in nofbcomium luiCj) & ornnium afgrotorUmt 
peite infedorum, curarri fiifcepic, neque inde 
receffit.priuiljuam lues illa ceilarer. Ann jm tuc 
agc bar vigefimurn : inde in filuara ie recepit, vbi 
cum aHquandiuauftereadmodum vixifieccan- 
dem Religfcfis Ordinis Fracrum Minoruni ie 
adiunxic .inihilfecumafierensprxccrfimplicein 
habirum,& fdnem,quo (e cirigeret. Cumq; fan*. 
dicas & zelilsiriiilo Ordine iam cepefcerein- 
ciperec, operam dediCjVC prima ilhus inftituta 
'obfetuarentur,fub]atis omnibus, quae in eura 
irrepferanti, corruptelis. Arque ita eumcefor- 
mauic effeciti) vt Fracres incomrnuneviue- 
rencriec quicquam proprii haberenCiinftitu- 
tioni patris ipforum S. Franciicifimpliciterin- 
fiftentes': quain readiutusfuic a multis , qui no- 
uarn ipfiusreformacionemfequuri funt.Aliivc. 
■fo deferere nolueruhtj quoti cura&iaboreac- 
quifiuerariCi 

H i n c e ftj au t fa I te m ver i fi mil e vid e t u r , qu od 
Ordo S.Ff aricifci geminus eil:, nerape Conuen- 
tuaiium,& Obferuantium,quife CaiogeroS ncu 
miriant. Hic brdopofteacanraincrementace- 
:pit,vtalibs Ordinesriumeroionge fuperet-. Fa- 
dum hoc eft fedente Papa Eugenio IVi Sc iiiipc- 
iranteFridericoIIL 

heOrdiheMinimorum. 

Circaannum M CCCC L, Ordo Miniriio- 
rum florere caepit, audore S. Francifco PauieiS- 
fc qui fic cognominatus fuicabarce Paulerife 
in qua nacus fueracqiicB fita eftiriregnoNea- 
polirano inter Brefiam & Lucaniam,qu^ hd- 
die P^rincipatuls appeiiatur,prope Caiabrianii&: 
trigirita pafliiura millibus a ceiebri vrbe Cof- 
fentiadiftans^ 

Patri nomeri erat Martetilo,& riiatriVieii^ 
nsti Iple a tcneris arinis ad aufteritatero prS- 
pendebat,& vica religioia iripririiisdeledaba- 
tur. Poltea curo ad sEt^tem virilem perueniftefj 
iri aniirium induxic templum coridere curil qtii- 
bufdani tuguriis ad habicandtlm. Icaque iper- 
iniifu Pyrrhii Archiepiicopi Coffentixi Sc vi- 
ciricHTum ope j^ogicaca perfecit, atque exftrU- 
do monafterio nori diu fuir, quin liaberet tcMfi 
grtumnumcrum diicipulorum & difcipulatliiili 
Quapropter trcs rcgulasconfGripiiCjViiafripro 

fratfi^ 



b i M r M R B 

ti.ui.ihus, alteram pro foroiibus fui Ofdinisj 
^narum vtramquein decem capita diftribuit: 
tertiani pro profeffisfeupailiolatiis. iSuos voluic 
idici Minimos Mihofuhij & intef iliaieiiiniuni 
Qiiadragcliaiale fedulo obrei liarejrie veiceiren- 
hir carnei ouisj biityrdi la^ticiniis, qiiamdiii vi* 
Uerent.excepto cafu neceifitatis. Voluit ei:iath 
vtpnnndB^tici c6l6i:is Veftiteritur,iciinicucuU 
lo ciurdem coloris,qui vfqiie adciriguluhictei 
pendet : & vr Fane eitifderil coldriscirigietenturi 
Qui func [JresbyrerijeUmquiriqufefinipiicibiis 
iiodisintot^tumgeriintifeddericfjiiduitii 8coh. 
lati ad difterentiam presbyteroiriim cuciilUini 
habent vfqiie ad furiem properidchterii , & fu- 
ncm tribUs tantum nodis iritortilm; 

LudouicuiXI.rex Gailiae,(qui tiiric regnabati 
Pontificem Sixtlirii I V.rogatiim mifit, vtliunc 
fandum viirum ad fe mitteret : qiibd iilefecit : 6t 
is Cjefaiodunum Tiiiroriiira ad Regem veriir, 
iqui ipfi tempiuni & riionaftbriiirii, tjuod hodie- 
ique Pieiiiaci prope illani yrberii eft , eiftruxirj 
Hic Ordo iri Galliarii &Hiipariiariifediffudic. 
In Galiia Cifdlplha hiifqilamldfcuiiihabetjhiii 
Mediolani. 

be CongngAtwne Amedmum jtuiA" 
mcotumDei. 

Eodem,qu6 S.Frahcifciis Pauierifis, tempd- 
Je , viucbat vir fandtus Ariiedaeusi riatils in Lufi- 
tahiaiqui iiabitii JEremitae in Gailiaiii difilpi- 
ham venicvbi iri loco, qiii a S;fvlai:ia Honich ha- 
betiin agro BrefaneHfi verfus Ci:&mbnam,aci 
DucatiimMedidlarienieiTipertiHehreifuijftitit, 
&C Congregatiorii fui iriitiuHi dediti 

^ Indep6ftaiiqu6dtemph§ Romatii pro&diis 
eft, &habitauitin moriteauredx^uihodiedici- 
tur S.Peti:i iri Monrori6,vbi Pririceps Apoiiol^- 
rum capite inuierfo crucifixiis fuit , & h6die eie- 
gans admoduni nioriaiierium huius Ordinis 
tbnipiciiiin 

£rat ille admodiirii contcmpiatiuus, miiitas- 
qiie habiiit vifiones propheticasj&tcSfiituras 
praedixit; 

, Ab ipfohic6rd6 Ariiicoi:umpeifiueAttie-s 
dacoriim horaen accepit. Veftitum habehi: fcine- 
rei cdiofisi & caibpodia geiiant fine cal igi^ fu^ 
iie cinguntur j quemadriioduni Caldgcri: H6- 

dieXXVIILcffinoijiairiltalisipoffidcntirieQiie 
enim extraeam ic extenduntj 

Ordo ifte txpit arino keCCCXC. Sed Pa- 
Jja Pjus V. eum cum Giardiiailehfi & Galogeio- ' 
rum.quifuntex dBleriiahtiaS;Frahciftii drdi- 
he c6riiunxir; 

Ordo ApojioimrumdutBdmahiidmni. 

CongfegatioApollbiirioram feufratruiti A- 
poftoiorum driginfem diicit a S:teaba Apd- 
ftoio, 4iii cum VeniiTet Mfediolahura;pi;imus 
iihc Miilarri ceiebiraiiit; 

lihc rion conieriiriendtim,|iicipiiioirum nii- 
roerum congregauit.qui ffecifiiduni cbhfiietu- 
dinem primitiui Ecdeiii viuei)aht.Hi,dum vi. 
il€tct i diiti fuht dli/cipuli Ghirirtiiiiiif dft taor- 



t i 6 i o s o k V Mi 

tem ipfius Apoftolini ntincupati fuerunt;ii6die 
vero fratres Apotlolbrumfeu Barnabit^appel- 
lantur. i^iu hacilla<:difpfej:fifuerunt,heccelc- 
brabant Miidram.feid vacabahtlbltiriimbdoprc- 
■cibu's,& in (jdmmtine viuebant, vt m6ris erat ia 
brimitiuaEccieiia.iSedahnb MCCCCLXXXi 
IV.Inhotentius VltLab iliis rbgatiis ipfisper- 
mi firs vt MiiiaiTi belebrarenr, & habitiim dedit; 
nismpe eporiiiderin &patieni:iaiii,vria cuiii altSra 
'corifuta,&z6nahipelliceam,praecipiensipfis,vc 
brdinem jpl:6feei:fentur , & regulani Auguliihi 
obieruarenh 

,.. fiaderil piriuiiegiaipiiscohceffitjquaAugii- 
ftiniahis.Cucuiliim geruhtex panno fuligineoi 
cum patiiehtia Bc feporiiide feiufdem toloris .• ac- 
^iie ita iricedijnHripiibiicbjhuUaalia veftefu- 
perinipofita; nifi iquod in liyehic palhumeiuC 
dem c6l6risgeruhtiadimitationeriiC^t6gerd- 
ruriiS.Fraricifci. Habeht:capitula,&pr^fe6lus 
ipforum Vicairius generalisappellattin 

frimi huiu^ brdiriis^ qui MiflTam celebfa^ 
ruhtjfuerunt^F.Simbh Moranus,F, loannes 
Seafpius,& F.NiCoiaiis Ceftefius (Sciiuenfisi 

' bebriimCdpUcmrunii 

Initii Orclinis Capuciri6fum haec bccafio 4§ 
fuit. Ih Mafca Ahcdnitaha fub iufisdi£fione 
Virtiix af X eft,quae I^lohs-fai tphis appellatur.Ia 
feapdmitiicinihlbrialieriuiiihabenr; llhcRe- 
^'g'o^"S erati tiii hohien Mattii^b Bafcio , vir 
fand^ vit2 & piariim legurii bbfef uahtiifiriiusi 
|%6darii die cuiu ipfe & quidaiii ex eiiis fodali. 
bus ih qderidam Idcuhi vicirium iuilTent , vtla- 
fcrb offici6 iritereirdnf.ed pefa£f6,& bmhibus iii 
hiohaftefium redeuhtibusi ipfe fblus a tergb 
ihahfit; Sodales autem ipfiiis rriuenef unt horiii- 
lieiTi pauperem,fcriiinudui-n, ih terraiafcentemi 
&ffig6rfecfeiiiehferii,quiahyerasefat,&iiix,al- 
tiiacebaf. Hiccdm aljipfispafurii pahhii quo ie 
ifcgefetideemoiyn» loeb peniHec, huiiuni aB 
ipfiS f efpbhfuhi aifcepif.Fratef aiicemMacthaus 
iltpefuehi^h$,& videns mifefiim hiirichomi- 
hem, niiifeficdf dia rriotuSi ac mef uehs,he ffigb- 
ire i^tferif ef j d u6 parini fegmehra,qiise ^x ihfticti- 
td Ordiriis fub Veflitjus fef ebati ipfi dcdit: pbft- 
ca ^rbgfeiTus verfusm6riafteriumh6hfineati- 
pbfe ariimadtieftitjhomihem illiim eiiahiiifei 
hec ath[)Hus djiparef e; 

^ iiinc ahiriiuih iiliiis bohi vific6gifafiofub- 
""tjquodpaiipfeftatehipfofeiluseirefi&hiiiild- 
hiihus ahos le pauperiores vidcf ef : 6x qiid ihfej 
rebatjfe^riori cSe vefuiiiihiifatdrehi S.Ffahtifcii 
iiec obfefuarej (jua pfbmifiiieticurh fegulam 
ipiiusafhpledieretuf. ItaqitiS abeo fehip6ie ho- 
ftes dies affidhi^ pf ecibus beuiii follicitauici . 
vfpbfrecvotumjquodhuncupaflefjiraplefe., 
... iiiulta lametadiuihitusadinohifiisfiiiti 
vt antiquam fiiortim patfum^ qui pfiriiitus Si 
Francifci ihftitutionem fequuti ftiiifehr;c6hfe 
tudinem &difciplinaiB inf^auf af et.lfaq; ciiCul- 
iura hiaxime obfolef um & lacef uhi alfumfit,ciii 
capiciiini eaf6rma,qriam Kodiegerunc^afc 
Efejijdciiietbine tdHipellarb, libmam pfofe^ 



DlSSERTATlO 
dus , Cleraentem V 1 1. adiit , & veniam ab ipio 
petiit talem habitum geftandi , qualem S. Fran- 
cifcus & ipiius (ocii inicib geftaiTent : quod nuU 
lo iregotio obtinuit , Pontifice ter ipfi dicente, 
fe veile, vt hacc regula ad amullim obieruarc- 
ttic. Aliquanro poft temporequidamF.Luvad- 
uicus cum fuo frarre , ambo Dominicani Foifss- 
bonasjoppidi in Matchia &Ducatu Vrbinats, 
zelo obleruandi fuam regulam incitati , mona- 
fterio fuo exierunt,& feMatthseoaflbciaruivc. 
Sed vt res firmior eiret, & minus fcrupuli ha- 
befet ,Ludouicus Pontificem acceffit, & diplo>- 
rna ab eo obtinuit .vt non roium habirum ge- 
6aret, & regnlam obferuaret, fcd in eandem et'- 
iam , quemcunque vellet , admittcret : quod ia." 
aum eftanno MDXXVl.die XXVllLMaij, an- 
no tertio Pontificatus ClementisVIL Itaquc 
breui tempoie duodecim fcafres fe confocia- 
runctquorumprimusprsefedus fait Matthajus. 

Pfimum monafterium.quod habuerunt,fuit 
in vfbe CameriainMarchia,quodipfisdatura 
fiiit a CatliarinaCibo Ducifla Camercina- 

Hic Ordo ita creuit^vtlpaiio Xm.annorum 
CGXXIL monafterianuimeraret, in quindecim 
prouincias diuifa, in quibns crant bismilk du- 
centiquadragintaRcligioli, ' 

Praeter hos alii funt refdrmati ex OrdineS. 
Francifci , vt Glarini , Glarmenfes , 'RecoIle£ii, 
■qui peculiare quoddam genus veftitusgerunt^ 
de quibils infraaliquid dsci pocerit. 

De Ordmihm Obferuantk S.Auguftinl 

Quamuis fupra difl^eru^rimus de origine Re^ 
ligioforum, qui militant fub regulaS.Auguftini^ 
tamen non ab re erit , fi de Ordinibus , qui fe- 
cundum hanc regulam fub nomine & titub 
'Obferuantiaeviuunt,aliquid4icamus^ 

-I. OrdoiUiusObferuantiiZtCongregdtk 
■Luutta. 

TPrimus cftCongregatioltrcett*. Miclocus 
Sena diftat circiter tribus pafruum miUibus, 
^Sc olim Liffietfa Foltigana appellabatur ' vbi 
monaftetium exftrudum fuic S, Seruatoris, 
quod poftea didum fuit S. SeruatorisLucettaj 
infiluaadlacum. Laciusiftehabiiatnsfuitabe- 
remiris S. Auguftini,ab anno ML.Hiclocus fan- 
&itatem fuam & paupertatem iemper conferua- 
uit: cumqieficcadmodum fecretusjcontempla- 
tioni aptus erat. Bartholoraseus VenetusliuiG 
Ordmi egregias leges dedit, anno MCCC LX- 
XXVII.Idem pofteafeccrunt iVl. Nicolaus Caf- 
rmus,& M.Gerardus Ariminenfis,arabo coe- 
nobiarch» generales huius Ordinis , qui poftea 
crefcere caspitjadep vt hodie Xl.cosnobia habc- 
ant,cum in agroSenenfi,tumFIorehritio: ncc 
vllum eft exillisjin quo nonadminithumfint 
centumreligiofi. 

z. OrdoeiufdemObferuAntmCongngati» 
Carbonaritt. 

Secitnda congregatio Obretilahaac Ercmita- 
rum eft Carboharia in Caihpahia, qux hodic 



D E 6 R I G 1 N 1 ^ 

terra laboris appellatar. Congregatloillaho^ 
terapore S. loannis ISJeapolicani yocatur. Au* 
ihot illius fuit F.Simon Creraonenfis .prsftan» 
philofophus & Theologus fuiteroporis,quo4 
fuitannoMCCCXCIX. 

j. Congregatie Peruftna. 

Congregario Perufiha,alitcr dida S.Mard 
ad popiilum, in prouittcia Vwhrix, csepit an* 
no M GCCC XXlV. &XV.circitermonafte- 
ria habet.Congregatio LombardiJEjitahomina» 
ta ab iisipfis ,qui eam fedantur .cajpitannoM- 
CCCC XLlV. aiidore bono quodam Patre» 
cui nomehloanniRoccasTicinenfi , & aIiofra- 
rre Georglo Cremonenfiinarce Crania. Hsfi 
congregstio maxiroa Sc celebertima eft o- 
mnium, quae fuht cx Qbferuantia Eremitarum, 
cum propter magnum numerum eorum , qui 
fuht ih hot Oidi ne , tum proptct ipforuro do, 
«arinam Sc frequentes concioncs. Inhaccon- 
gregatione fuht LXVIILhionalleria fatis benc 
ddhftituta, 

-4. Ordo S. UartaMontis iirtonmp. 

'Cortgfegatio S. Mariae Montis Otto-nen» 
fis , quas abeft ab vrbe Pudona circiter quinque 
paffuummillibus, inftit-ura fuit a viro dodlo» 
cui nomen F. Simoni, nato Camcrnii, quod 
oppidum eft in Marca Dauernana. Tantum 
tria coenoibia habet, & ccepitanno MCCCC* 

:5. Qrdotaptijiaruni. 

€ongrcgatio Baptiftarum ,fic di^a proptec 
fratrem Baptiftam, qui eam inftituit, mitium 
habuit anno M CCCC LXXXIV. GeftantilU 
calopodia , & Geriiienfes qucqueappcliancuti 
quia primus haius Ordinis au«lor fuit Genu» 
c»fis. 

"6. OrdoCongregatioit(stremitaruni,qm 
dmtur Apula. 

GongregattoEremitarum A|>uIa di6ta,aHo 
homine Dulcicula , originem iuam habuit 
in Apulia,au<aorc Felice Apulo» anno M GCG- 
CXCIL , 

7. Ordo^umpamenjts. 

Ordo Zitmpamenfis inftitutus faif in Calas 
btiaanno MD ILaquodamFrancifcoZumpa* 
ma Calabro, qui eo tcmpore propter luas vifti» 
£Bs in magno honore &f retio erat. 

8. Ordo S.AugujiiniinDalmatitt. 

£odem anno ccepif congregatioS. Auguftiill 
m Dalmaria.quoniam initium habuit in Sda- 
uonia. Quatuordecim poftannis nouaErcmi- 
tarum congregatio in Gemiahia drta cft, qu* 
dida fuit Congregario AndrcxptolisGerma-' 
hicapi^ 

9. Ordo S^fauliprimi&emitit. 
i^oftrema congrcgatid haitiis OrdinisfuirSa 



G R 1 ' l U K l 

P.Milfr.iT. ti'viu:...e,qa,v:..;^. rti.-eliqu?; 
h.tbj:u vteh.;ritr,&<!xpic .'.n ' "^'.'nt mo-- 

hafleria hinu? Congregar o ' 
fpania : actamcn qu.i'Uor ranr un iii v\ iiurno 
vrb:s R.om3e inueniiiMrur. Ex his coneresja- 
non bas Bremitarum Obleruanci.-e paucje iu 
Italia notce funr.prater eattl, qua; Ldmba;- 
diae dicitur» Hxc enim intcr omnes eminet, 
Conucntuaiium autem non folum per Gal- 
liam,Italiam,Hirpaniam,BcIgium $c Germa- 
ftiam difFunditur,fed etiam v% in Houum or- 
bempenetrauir, 

Congregatio S.PauUprml ^remiu ifi 
Hungma, , 

Congregatio S. Pauli primi £remit$ ir» Uah- 
garia csepit in monafterio S.Iacobi Patachiiin 
Hungaria, au^lore Strigonenfi quodam, cui 
iiomen Eufebiojqui cum fiiis fociisceitam re- 
gulam & viuendi rationefti obferuabatja Bar- 
tholomaEO epifcopo Quinquecclefienifi ipfis 
praefcriptam.anno Domini McCXV. 

Ahquanto pdA terapore,cumha£cCongr€:- 
gatio numero creuiiTer.a PapaVrbano iV.pe- 
tierunr, vt fibi daret regulam fandbi Augufti- 
ni : quod tamcn ab ipfo obtinere noil potue- 
lunr, 

Qgod videns PaHlusepifcopus^Vefprinehfis 
eam,qua hodie vruntur,viuendiformamipfis 
pra;fcripfit, anno MCCLXII1.& tunc Ordo ille 
dici caepit Congregatio S. PauH primi Eremit^. 
Poftca aftno M CGG.primum fuum CoBnobi- 
archamgeneralem crearuntFXaurentiumStrl- 
gonenfem^ 

0(5tehnio poftOrdofuitconfiriHatusaCaf- 
dinali quem Papa Clemens V.iegatum in Hun- 
ganam mifcrat, cuius homen erat Geiitilis de 
Monce-florido,& olim fuerat ex Fracrum Mi- 
norum numero. Hicfociisillius Congregatio- 
Ijis dedic regulam S. Auguftini,& facultatcm 
condeiidikgcs, & habendiCapitulageneralia? 
iquod accidit VI.Decembr.MCCCVllLin mo- 
naftcrio S.Laurentii prope Budam, 

Poftea loannes XXII. inS. Sedem Buediis 
ronfirmauit Ordinem , eumque in tutelim S» 
Sedjs Apoftolica: recepit. Ab eo tempore tvu'- 
rum ih modumcrei<;erec«pit»ndntantumhu- 
mero, fed etiam iandiitate vitae, ita vtin Hunga . 
ria pro fandiffimisreligiofisjquiihtotoregno 
effent.haberentur. 

Tempote Nicolai V. remplum S. Stephahi 
Ro-undiaE, quod eft Romae in mohte Cdio, 
ipfis a S.Sede donatum fuit,cum omnibus il- 
ims reditibuss Sc pius quam CXX.annis ilhc ha- 
bitarunt.ncc aliud inlraliacoBnobiumhabent, 
cuam iftud.in quod tantum Hungaros , hullum 
aurem Italum reupiunr. Veftitum candidum 
gerunt.cum epomide ampla dc rotunda, qu« 
plus quam humeros ipforum regit. 

Huic paliium fuperimponjnt, qualealiige- 
ftare folent , nifi quod candiduhi & paulio brc- 
Hiu^fici 



t r T 0 § 0 R V 

OrdeS.BrigitU. , ; , 
Ordb S» Brigitta: cxpit fub Papa Gregorio 
XLanno MCCCLXXVLqui eum conHrma- 
uir in grariam fana^ iilius dominae , Regin« 
Suecia;,qu2Romamprofe(aaerat. tllaautem 
a Sua S.obtinuicvc monaftetia huiusOrdinis 
communia ellenr tam viris , quam foeminis : & 
nihilominus tale interftitium murt»rum efTct» 
vc .11 i hasabfque neceflitate conucnire nonpoH. 

Eidem voluit,vt vnum ambobustemplum 
effet , & vtrehgiofi ,ranquam miniftrirerum fa- 
craram , ihf ;tiotem , teiigior^ ruperiorem lo* 
cum ad officium &precesfuasperagendasoc- 
tnparent:ita ramen vt AbbarilTahis&illisim- 
perarer,viri autem cufam eorum.qusadcui- 
tum diainum & ornamenra Ecciefise pertinc* 
ten t , gereren t , & q uida m inter eos eiTec cGeno- 
biarrehaiiue confeflionarius, 

Conftiturmn enam fuit,vt bona &faGuIcaa 
tes,vndeviucrent, pofliderenr: fed curaomniu, 
qus his & iilis ad vidum &amia:nmnecefla- 
tiaefleHr,Abbatiflaeiniumbtr-t! cne cuiquam 
tciigiofocum auc religtulaium fineeuidenrine- 
celTitate & venia Abbatiirae monafterio exird 
licerct. Regulam Augtiftini c\ira quibufdam go- 
roilariis ab iliuftn hac Regina additis obfer- 
uant. ^ 

Quidam cxiftimant^hunc Ordinem primum 
inftitutum fuifle in Graecia,ita tamen vtviri^ 
ftEminisfeorfumhabitarent,ncfufpicioni&c^* 
iumniis locusefler. Brigitt maurem Ordinem 
propemodum collapfum inftaurarecupienrem» 
modum inuenifle , quo abfque fufpicione tem- 
pium & domus vttifque comraunis eflec. Illa 
etiam inftituit,vc habitum cinereumgererenr» 
cui paiiium eiufdem colorisifuperimpoherenri 
cum crucc rubra iuper pedtus. 

Adhffic voluic, vt religioiariim rantum tX* 
l:eIigiofbrum XXV. in vnoquoquemonaftc» 
rio eflent , ncmpe X 1 1 1. Presbyreri , fecundum ' 
numerum XHi. Apoftolorum S.Paulocompre- 
lienfo:quatuor D;aconi,qui inter PresbytefOs 
quoque referri poffent, & quatuor Doiaores 
Ecciefi^ repraefentarenc: denique o£l:o Conuer* 
fi,qm rtegocia doraus expcdirencritavc omnium 
frarrum & fororum numerus efTec XIII. Apo^ 
ftoiijgi: LXXlLdilcipuiiDomininoftri^quivl 
poflent dignoici, Presbyteri rubram Crucem 
getebanc in finiftto latere pallii , iub qua fer. 
gmentum panni candidiponcbantciufdemla* 

ritudihis,quaparaahoftia,proprerreuerentiam 
S.Sacramcnti. 

\ Qiiacuor Diaconi ad difFerehtiam Presbyte* 
rorum gerunt orbiculum candidi panni , qui fi- 
gnificar, vt aiunt, iapientiam quatuor Dodlbis 
rum,quos referunt,eiqi imponuntquatuorpar* 
ticulas rubri coloris.fimilitudihemlinguarum 
habentes,vtoftendant, Spiritum S,inflammaf# 
fuam linguim , qUa recitent iacra myfteria diuia 
niratis. 

Sed fratres Cdrtueffi iii pallib Ctlieem cah» 
didam gerfitjqua denotatinnocentia vits ipib^ 

f 4 xumi 



^ ^ " D iS\ S E R t A T I 6 

rum,fupra quam fuht quihq; fegmehta rubra.tii 
commeniorationem quinqjVulneruraX)omM 

noftrii ^ . 

Hxc (anda E)omina obiit Romk: filia aiutem 
i^fius'Catharina, Princcps Nerics, poft'ili6r- 
tem ipfius regulamaPapa Vrbairio V^confiirha- 
ricuraUit. Reiielationesfiias ^xbrlaeftanno M- 
CCC XLIV. & anno M^CCC XLVl. Romi 
f uit,nata XLIL ahnos , vbi XXVIIL annis man- 
fir.Relatafuit in numeflihi fandorulli anho M- 

cccxdL 

DeOrdmefumonpmmmi&ipfimorigine. 
1 Origo Ordinis Praembnftrahtiuhi ducitura 



quodam Notberto, qui Cdloniis natus,& poft- 
ea archiefifcopus 'Meriiburgenfis "fuir.. Huic 
«um Virgb Ivlaria quodam die appruiliet ,'di= 
'cehs,N6rberCe,accipetogamcahdidam:illepro. 
tinus murtdb valedixirvSc cum quibufdsmfo- 
ciis,quosfibiadiunxitiihldcumafp'erum & foli- 
tarium,quiPri3emonftransv6cabatur,conceffiri 
vt pcEnitentiam ageret,ahrtb M C XX. quod fe- 
cit peritiiiTu dcchicpifcopi Lugduhenfis, :pr6- 
pterea quod foiitkdo illalhiphhsdfcEcefieffet. 
Ab huius lod horriine Oido Prxmonftrahtium 
_ tituloinfignitusTuit.quem adhuc gerit. 

Hic Ord6a Galixto ILcOnfiirmatus eftj ahho 
M C Xli.^6i'p6ftea'rurfu3"3b Horiorio iLfuccel- 
'(bre;qui'ei dedit f egulam S. Augufl:ini,^ eos ih- 
fticuk Cahonicos regulares: qiiod deniio ap~- 
'prpbatum fuitablnnocentio III.Hic Ordo vf- 
<jueadeoin Gallia,Hifpania & alibi rr^ultipri- 
'catusfuit> vt in triginta prouincias diuidatur, in 
'quibiis plus quammille crecerita raonafteria 
'cicciter quadringenta coehobia virginiim repe- 
'riuntiari 

' Atibates ipforum funt perpetui , & ab Epi- 
icopisconiecrantur» . 
'Pot^ftatem habent conferendi Mohachis 
ifiiis mihores Ordines, & benedicehdi omnibus 
ornan)eritisEcclefiiE,omnesq;Ccerembniasper- 
agendi,'nifi in huiufmodibenedidionibustaci- 
enda fit corifecratio .• nihilominusMiflas folen- 
'iies & publieas celebrarepoiruritcum mitra ,li- 
tuo &: galfef 6 aliisque of nahnfentis, qus p r opria 
funt Epifcbpofum. OfHcium peraguntdiuer- 
Xum a komano,& Breuiarium fihiile habeht fuo 
Mifl&li: adhsec vbique in fu6 'Ordihe peculiari^ 
cantu vtuntur. Quod ad vefteslpfof u m atf iher, 
cucuUum candidum geruht, & amidum li- 
neum,'ciiicapifiuhi candidum , infronte aperi 
tum , quale eft Carriielirarum fuperiraponunr. 

Hoc fuit inftifutum fub Henrico IV.Impera. 
tore Germaniffi. Guilhcimus Tyrius referc,fuo 
tempbre fuifre Alriieficum ^quendamCahorii- 
cum Sfeguiaf em Praeriionflratdnfiulti , qui ctea- 
tus 'fuerif epifcapusSehferifisianho MCLXXX. 
Huius Ordinis author, riiulcis mifaculiis cnm in 
vifai tum poft; rriofterii pafratiS, in numerum 
fandtorumfuitfelatiis; „ 

'RellgioiontisaueUm- 

'Primus auttor religionis Fontis-aiiellahi 



b E d K I G i N E 
fuit S, Ludolphus, quem cufndynaftaquidatft 
Tecularis |)ei:fequ'eretur , ille fe inter dubs alcjflS^ 
mos mbntes Ap'enni'ni , Lartiam & Coruum , a 
Basttepoetacclebrafosjfefecepit. Diftahtilll 
ab vrbe Cbturnicum quin que , & ab vfbe Dti- 
cali Vrbi n o vigintiliafruum millibus;i& fuiit fub 
dicecefi AgobbiiE. 

C um hicjvir borius in huric locuriii coricieffi& 
fet , vbi viuebat inftar Ef emitse , br eui f friipote' 
magnam liorii^iriis celebticatem propter fandl- 
tatem adeprus eft,vt mulriadipfurnfecorifet- 
rent,&: vics genus,qdod obferuabat, fequerdri- 
tuf. Propteieamonafterium cbrididir,^S.Crci- 
ce denominatiim : vndc adKuc hodie a vicinis 
■Frafres mbntis S.Cruci'sap|)ellarifur. 

Eo mbftuo curil hic Ofdo nimiiirii fibi ih- 
dulgere csepiflef ,neque efrecqui pfius fueratj 
Pefrus Datiiianus,q'ui erat religiofiis AbbaiiaJ 
Cluflenfis •kahennas, Ordiriis Camaldoli j vif 
'magnus,n6n tanturii quiaEpiicbpus&Cafdl- 
nalis fuit,fed etlSm propter eximiamfanibita- 
tem,qua iTiei:uit,vt ih diiiorUm numerurii refefi 
'retur,huncO'rdihem ad priftinuiri fuum iriftitu- 
tum reuockuit, & tegulam S. iBeriedidi eipfa* 
fcripfit.ejiftfud^quemonafterioiEreriiitasiried 
collocauifi quoi fciebat ilii bbferuandse aptos 



•cff. 



e. 



liabitris ipforum erat cucuiruscahdidus,c- 
'porriislancajcbllare & capitium candidurii:Or- 
diriem profitebarifur cbrSth Notario. P6'ftea' 
deriuo ■eJcorbitaruht , ita yf Abbafia pro cbra- 
mendarifia pofleffione habeteturi Ciim verb 
ordo & difciplina ecclefiafticaprbrfiisiriteriif- 
fet, !Papa Pius V. hanc Abbatiam Cardindli Ko- 
uenb, fratri !bucis Vrbinij in perpetiiarii Cotn- 
mendarn donamt,quianri6 M D LXX.Patres 
't)fdini^ Camaldoli in eam affumfit :iravtferc 
bmnes religiofi, quiiri caerant,habitum &pro- 
'feifioncm eorurri imitaferitun Vefiirii iuriibffes 
cuCuUum mox abiecerunt-,relidtis fenioribusj 
qui cum aliisreligiofisiquortimffigihtaerantj 
tam pie &fan£fevixerunt,vthuiusmbhafterii 
fama ad pfOliiriciaS lohgiifime diflitas erhana- 
ref._ . , , „ 

Primus ipforum Abbas didirus Fuif IPefrus 
Balueolus Bagnacaualenfi3,& ipfbnim coenobi- 
archa Ambrofius Cagfiolus i nbbilis S6deiiusj 
Poeta Danfes hicaliquandiucbmiTibrafuseffj 
& paf tcm fuof um verfuum cbmpofuit.Hic Or- 
db caepit fub ahnuiii MLi 

Congregati6 Eremkarum/quidmhtur 
bomina Gonfag&. 

Cohgregacio Eremitarum Dofhin^Gdnia-i54 
gaehacoccafiorieinitium cepit.Ff^ncifctis Gbri- 
zaga, quartiisMarchio MancujCi quiintef pfae- 
ftantifl[im6s fui feiiip6ris dilces celebracuf , eutri 
i|u6d^tTi die ailiriii gratia ih quahdarti ex fuis ar- 
cibusduodecirh tirciterpafTuum millibiisMan- 
tua diftantem excurrifret , pratefiens mufumi 
quendahi,in qoo depi<Stacrar imago Virginis 
Marije , equus ipfius in poftefiof es pedes fe eres 
xitjita vt pronus caderet,& Marciii© fuB ec', 

ii* 



itA UfuS Sc contnTus fuit, vt nobiles eutii pro 
momio habercnt. 

Tunc quidam eX ipfius comitibus, cui no-* 
tnen Hieionvnio Rcgino,exarceGochofrediin 
terrirorioManruanoTirajvirpius&deuotusgra- 
uidimc ferens tanti Principis cafum , infignifi- 
de a(5tu!>,in gcnua ante illaniimaginemproci- 
d it, & Deo ac (ancts Matri votum nuncupauitj 
li pet iuam milericordiam vitam & fanitatem 
M ircbioni redderet, fe niundo valediiliirumj 
&^o ipfo loco Eremitife Ordinem filfcepturum; 
caius votum cxauditum fuitinam Marchio con^ 
feftim lanus <SJ inregerfurrexiri 

Quod cum M irchio poftea refciuilfet, trio- 
ttnftcrium Hieronymo ilH exftruendum cura- 
uic , cu i amplos reditus affignauiti In iilud Hie- 
tonymus fe recepit,& mulros alios fecumirt- 
troduxit. Aiiquanio poft rempore aufpiciis Epi- 
fcopi Rhegii.regulam &c genus vuiendi infti- 
tUerun t j quod hodieque obfef uare dicuntur , a 
Papa Alexandro Vl.confirmatum.Ofdinera ta. 
men non profitencur,rtequefe viUatticulofub 
pcena peccati mortalisobftringUnti Pjiuilegia 
quajdam habenc a S.Sede ipfis dat£t.,Creant Ge- 
neralcm,& habcnt hodie circiter LX. aut LXX^ 
monafteriaj c|uorum primarium eft monafte- 
fium iilud GbnzagSjin quoiiint cif cicer XII. E- 
remirxi Ccepit hic Ordo fubPapalnnocentio 
Vlll.impcranre MaximilianopriniOi 

Oi do decem viriututtt feu voluptamM V'irginis,qu&di- 
citur Anmnciattonii,mftitutus a Regma loanna, 
JponfaRegisLudouieiXlL 

Cum Regina laanlia fuiiTef reptidiata j Rex 
Ludouicus XII.Ducaf um Bituricenfem ipfi de- 
dit, quo fe,reli£taaula,(:oricuIit» Mabitauitau- 
tem Auaiicii metfopoli Biturigum , vbi reh- 
quum vics tempiispie&feligiofetraduxif,to- 
tam Galliam fua faniaa & piavifaxdi^cansj&: 
tenellum fuum corpus ciliciis macerans , ac 
quinque clauos argertteospetactitos jduorum 
digitorum longitudme , ad Jafus pearoris ple- 
tunquegeftans. Feriis efurialibus iufdulum tan^ 
tum cx olco lumebaci&cibiscraififfimisacvi- 
Ii/fimis,quos inuenifepoterat,vefcebarUr: fum- 
hia erga pauperes & sgrdtos commiferatione 
afficiebacur , in quos adniodum lafga & benefi- 
Ca eiat: inprimis fuam charitaterii & pietatem 
erga infirmos & morbis afflidos eXercebatj 
quos a fais medicis &chirufgiseurarivoldbari 
& pharmacopaos mulca fngUerita conficere 
iufficqusChirurgi.ipfaprsfentcaEgrofisappIt- 
cabant.-interdum autem ipfameteaexconfilid 
Medicorum applicabat , fiquidcm sgroti j quos 
illa regiis (Uis manibus tetieetat,plerunque con- 
Ualefcebanr. o r -i 

A feneris annis fandiifltmatt & immacula-- 
farti Virginem Mariam peculiap afFeau colue- 
tat iquam pietatem ipfa a patfe Ludouico XL 
haufcrat, qui in honorem hvjus Reginse Ange- 
lorum remplum Cletianumj religiofam fuam 
domum.in quajConditotcftamento,(epchri vo- 
luif.^dificauit. Quiaquearindsnatajcutrimhil 



t^i 6^i 6 s o R V ' 
magis in voris haberet,qiiam vtDeoindomd 
quadam regulari feruire pofiet, & facrum ve- 
lum pretiofiffimis coronis & diadematis prs- 
ferrec , diuino oraculo admonita fuit, quod Or- 
dinem VirginisMatixinftitutura eiler. Accidit: 
hoc , cum precarerur , & a S. VirginC petcfetj vc 
fibi reuelaret,quaf ationeipfi ctiltum gratum Sc 
honofificum prsftare pd/fet. 

HocoraculumipfammonuitjVtOrdincmiri 
honorem B. Virginis infticueret :quod fpeciali 
quadam voce ad lpfariiproiacainreIlexit:&iI« 
lud tam firmic^r aninio ipfius inhsfic,vt cuin> 
paulid adultiof fa(aaefret,drt1niaea,qu2Badin- 
fticuendum hominemingldriamDei&B.Vir- ' 
ginisncceiTariaeflencmeditarecur. Sed matri- 
monio cum Ludduico Aute!iarienfe,D^ce Va- 
lefio&Mediolari^nfccdnfilium ipfiiis intefru- 
ptum fuit. Nihilomirtus a Rege,patre fud,Cori- 
feifarium & diiedof em irt fais exer citiis piefati^ 
petiic, R.P.Ioannem FotanUmJleligiofum Or- 
dinis S. Francifci, & Gardianum coenobii Pa- 
ttum Francifcanorum,quod erat Ambaiise:que 
Rex.pater, ipfi factllime coriceMic,& ^onfeftimi 
intelleda ipfias petici0ne& volUntate,adeain i 
mific. Hic bonus Gardianus idciuffl fibi adiuiv 
xif P. NicolauraGilbdrtum,virltmndriri^inus 
pietatequam eruditidne pr£Eftantemi&iri facris 
litterisverfacUm,quipofteafuitpaterfpirituaIis 
huiusfattia^ &pi^Domin£P. Regem,patretn 
fiuim , & Reginam, matrera, Carolottam nimi- 
rum Sabaudia^jtalifiliadigriam jdebifofemper 
hoaofe & reuerentia profequuta eft. DeoaU- 
fem placuit Regem,patremipfiusexhacvitae-i 
uoeare,fubfinemmenfisAugufti,anno M CC-^ 
CCLXXXIIL 

Aliquot arinis arice obifum ex Caiabria S.- 
Francifcum Paulienfem accerfiuic, cui filiam 
luam comraendauici&illecuramipfiusquanccJ 
jpotilitizelo&charitafegelfiti ' 

Cum ab eo ininftituto fudfuiiretcdnfirma- 
fa , vt familiam & congrc gationem virginum iii 
honoreiti Annunciacionis S. Vitginis, pro eo 
affe<au,quemarenerastafeergadiuiriariiiliani , , 
Dei raatrem gefreracinfticueretj pedtof is fui ar- 
cana denuo in finUm Cdnfefilonafii & patris 
fui fpif icualis P.Nicoki Gilberci efFiidiri qui ini.- 

tiorionnihilipfi aduerfacus eft,dicens, eam ma- 
gnas difficulraresin inftituendo ndud Ordine 
expetcuram j& ipfara fatiusfa6tufam ^fi raona^ 
ftefmmconderetVirgiriibusS.Ciar^,qualeef- 
fec Aue-MariariumLuteti* , in quo regina Ca-- 
folof ta Sabaudiae mater ipfius, huiufmodi virgi- 

ries cd!loca(IerjlocdriipniaIium,quapfiusined 
habitabant:illudqueinftaufairet&auxiirer,vc 
boriishis vifginibusreligiofis hofpifium prsbe,- 
ret, qusauilefam idmodum vitam dcgerent,&" 
fuai regulasacftatutadiilnaeobferuarenr; 

Quidquid illa in coritrafium allegaref • ^)d- 
riiis hicpafefnuilumipfirefponfumdabat,qua 
le optabat,fed cenfcbaf, implorariduiii e/fe diui-- 
num auxiliurti ad o|)Us tanfi mofiienti perfici-^ 
endUni, de qud diutius, quam vnd die, cogitan- 
duiTl sffcf, Illa igif ur^ cutti eiretadmodufri hu- 

^riiiis 



1, 



^ , I) l S S E R T A T 1 b 

TOilis , facik acquieuir , & confilium Patcis Xui 
fpiritualis fequuta eft , fuitqueduobus annis , vt 
nuUam huius fuiinftituti apud eum mentiofiem 
faceret : quo fpacio illud in fufpenfo manfit ,ad- 
co vt exitu cancarum vidererur. 

Nihiiominus haec pia Doraina his duobus 
annis animum itftud;perficiendi,quodipfi vfque 
adeo cordi etat, non abiecit. Triftitia ai:icem 
afFtfta propter iftam moram in morbum inci-^ 
drt: quo cum teneretur, P. Gilbercus vocatas - 
futcvr eam vifitaret & confo!aretur:cui illafon- 
tem & caufam morbifui aperuitsqui no aliunde, 
quam ex d.-fficultacibus &remoris,qnas fibi ob- 
iiceret, quo minus Ordincm in honorem R^egi- 
nas Angelorumfundaret, ortus eirecafteuerans, 
quodanho quintostatis , cum Miffk intcnco Sc 
feruido animo intereflTet jdiuinicus fibireuek- 
tum faifretjfcanteradrtemOrdinemB. Virgi- 
nis inftituturam : cui opaculo nunqtiam reftitil- 
let, fed femper inanimo habuilTet , -eii parere, 
quandoadcerarempetiveniirei, &poteftateme- 
ius perficiendi habitura fuiffct : & fe ciedere, o- 
ninesaduerfitates, qua: fibieucniiTentjindeor- 
tas e(le,quod huicoraeulonondum obtempe- 

■raffet. , , _ . 

, P.Giibertus videns conftantiam huius Do- 
■minse in ipfius propofito, ignofci fibi petiir, 
■ quod iliud hadenus di (TuafiiTet, dixitque, ficla- 
nus ihitiomentem fuam apcrui(rer,fe fandto i- 
;pfius defiderto non refragatuf um, fed obfecun- 
daturum fuilTc. Hocrefppnfumvfq-,adeoDo- 
minam illam recreauit,vtpaucis diebiasfinita- 
tem' recuperaret. Exinde ipfUm ;elegit & con- 
ftituit primiim condiroi-em fui Ordmis , & Pa- 
■^trem, qui inuigilaretpmnibus virginibus.quge 
huic Ordini fub vexiilo matris Deinomenda- 
"turse effent , cupiens, vt per ipfiim & Patres Mi- 
nores Obieruantinos gubernarencur, jiropteir 
affe6tum,quoergaPatremSeraphicumS.Fran- 
cifcum dLicebatunipfique curam deditjvt elige- 
"ret,quas iudicaret aptas ad fcmieridum Chrifto 
& matiri ipfiusin ea corigregatione ,quam me- 
dirabatur. Quod diligenterexequutuseft,ad- 
dudis compluribus fiiiabusBituricenfibus ,ex 
'honeftisfamiliis,qu$pi«atem exbona illaDo- 
mina & P.Nicolao didiccrunt. 
^ Antequam nouum iftum Ordinem Annuft- 
ciationis inftitucret , regulanj componendam 
curauit, quam a filiabus, qus fe cultui diuino in 
Ordine B. Virginis confecratura^ eflenr , ftride 
& reiigioft obferuari volebat : quam, vbipri- 
miim compOfita fuit , Romam mjfit > vt a P^)a 
approbaretur.R.Pater Morinus,infigniscon- 
cionator ,& B»Virginiadmodumdeditus,mii- 
fiis Fuit, vt regulam iftam Romam perferrer, 6c 
Papse exhiberet,qui tunc eiat Alexander Vl Is 
Morinum humaniflime excepit,6c teftatuseft 
defiderium , quod haberet approbandi nouum 
iftum Ordinem virtutum Virginis,cum pro|)ter 
honorem.quo matreiti Deiproiequeretur,cum 
vt confolaretur bonam iftam Domirtam , cuius 
pietas tbto orbe nota erar. Papadiu cuniStatus 
eft,antequam riegotiumKocexpediret, quod fi- 



D E O R I G IN 1 

ne confilio S.CollegiiCardinaliumfacerenS» 
iuit, inquomultierant,quiinft:tucumilludim^ 
probarerit, Itaque P.Morinus re infedtain Gal- 
liam rediir. Poftea fanda illaDomina P.Nico. 
laum Gilbertum Romam roific, vt a Papa 
Cardinaiibus approbationem huiusregulsinii 
petraret. lUe faEpius ad pedes Pontificis le abie- 
cit,quem obteftatus eft> in nomine Dei.ne opu$ 
tam iandum abtumperet, ad quod Domina illa 
foiozelo , Chrifto & matri ipfiusferuiendi, iiti- 
pellei-etur. 

Alexander motus illius precibus&lacrymis 
denuo quofdam Cardinales cohuocauit, vt i-' 
pforumfcntentiasdeapprobacionehuius Ordi- 
his rogarec, Sedpoft mulras confulcationes Pa- 
pa & Cardinales difficiliores quam antea, in ap- 
probanda hac regula fept^buerurit.P.Gilber- 
tus animum piopterea non defpOndit, fed ad 
CQBlum&fauorejLaB.Virginis confugic. Inrerea 
loannes Baptifta Fernerus,Cardinalis & Epi- 
fcopus Mutinenfis , vir msg x audoritatisi 
quemPapa Alexander , cuiusitat dararius,raa- 
gnifaci:.bat, Gilbercura accerfiuit,eique fignift- 
cauit,fe caufafn ipfiusacturum : namvifionetn 
fibi oblacam gloriofi Martyris S. Laqrentii & S. 
Firanciici , a quibus mandatum acceperit , vt re- 
gulam decem vittutum feu voluptatum Vugi- 
^riis corifirmari curaret.Pap& omries Cardina- 
les , hac Cardinalis vifione attoniti j regulam ^i- 
iamapprobarunt&confirmarunt. 

Haec confirmatio fada eft XI V.Februa.annO 
MDl.quod tem|)US oijeairicaufamnotatiidi- 
gnum eft , quia tunc haerefiarcha Lutherus , noft 
pietatealiqua motus,fed terrore poriustonfter- 
nattiSjduih vidiilet , ftudiorum fuorum ibciutti, 
cum quoin campis ambalabat fulmineproftra- 
cum & eriedum fuifle , Erphordia; in monafte- 
rium Auguftiniahorum fe coniecit.ex quo poft. 
ea egrefllis, fidem Ecclefias Catholicae datamfe- 
fellit. 

tixc fandia regula& inftitutio non folum ap- 
probata fuit a Papa Alt.-xandt o Vl.fed eciami 
Leone-X.die XXV. lulii anno MDXVIi Peft- 
ea exemplo Domina: inftitutdcis multa? fiiis-, 
nominafuaprbficentesfiib vexiilogloriofe ma- 
tris Dei ,lacella,oraroria, rempla & monaftcrii 
in prscipuis Galiia; &Belgii yrbibusfundariint 
&exftruxerunt. 

Ha:c fuit origo huius facri Ordinis, qui initio 
quiriquetanrum fili.ibus conftabat,quaseponii- 
dem lubram in roemotiam paffionis Doniini 
hoftri geftabant : poftea riouitias candidatn afj 
fumferuntjin memoriam innocentiaj Redem- 
ptoris. Infuper geftabant flinem decem nodls 
intortum.qui repraeientabant decem voluprates 
Virginis , cum tribusfuniculisdepcndentibus, 
tanqu.jm fyiTibolis flagcllorum, quibusDonii- 
nus nofter flagellatus fuit, cum columnx in 
prxtorio Pilaii alligatuseirer, DumlegatiRo- 
mam iiuftent, v|?=pprobationem reguls fupra- 
didse impetrarent, DomiriaIoanna,fundacrtX 
huius Ordinis,facultarem aRegeobtiriuiradi- 
ficandijin quaeurique vrbe veller,domos &nio- 

nafteri» 



/ 



O k n i N V M R iE 

u.iHena OrcIini<;,q\iem inftitUereciipiebar. Sed 
antcquani ateam cn3eret»inqiiaprimam fttuttt 
coenobitJm condidii, oper.im detJit^ vt cceno- 
bium llcligioGrum OrdmisS-.Behedii^tircfor- 
maret,qUx non viiiebaritlccandum rcgulam iSc 
inftitntam magni huius l^Atris Religio(orum> 
'quod falicirer cxequiitaeftnun obftantibusd- 
hinibus iinpedimcntis , oppofitiOnibViS & coh- 
tradidionibusjqiias fortianimo fiiperaUitv 

Hoc Ofdine iilfta.uratOsCum monafteriiiih 
illud bonam fimam recupeirailet > lisc Domina 
anno M D IL a Canonicis Montermoyenfibus 
ho cos & domunculas emit>ih qiiibusfiliifeper- 
ditx&dereliftx habitabantjVt illiepiimum cce- 
hobium ftii Olxbnis ardificandumcutaretifta-i 
rimq!ie primum templi lapideihpofuit 5 &V0- 
luit,vtarchiepi(copus Bituricenfis,Guilhehhiis 
Cameraccfis, loco benediceret: cui behedidtiOi 
ni mterfuerunt R.P. Guido Iituchalis, Abbas S; 
Sulpitii; P. Gilbertus Nicolaus, Prouincialis 
Francilcanorum Prouincife Aqiiitani£e, ipfius 
Confeiiaritls,& multi ahiDominiacDominae 
ilhiftres, qiii prsfenres erant. Cuirath sdificii & 
fabric£E fuo hipparcho , Amato Georgio > corn- 
mifitjVt opus vrgereti 

Ordo honQriiih vtrorum , reguld S.AMgil' 
pnl,in Angtiii. 

Richardus,Comes CorntJvalliaefrateirHeh- 
rici Ill.regis Angli<E,cmh afiquandiuin Germa- 
hia commoratuseiret ,&inpaTriam rediret, re- 
fuiii: iecurh particulam fangumiS lefuChrifti, 
& condidic monafterium,pauio fupraBiremi- 
ftedam ,pagum viginci quinqUe pafiiittm millt- 
biis Londino diftantem>in quo preciofumil- 
lum fanguinem repofuiCi ihtrodufto Ordinei, 
cjui dictus eft bohOrum hominuth jquiobfer- 
liant tegulamS. Auguftihi,&habitum tinereum 
infumatii m gerunt, fere firaiiem eij quo fererai- 
taevtuntur. 

Coenobiarcha ipforuth filie Abba§ ke6toi: 
appellatur,& prjecipuumacceleberrimum iTio- 
hafterium, qllod habent Afleris vOcicuri Qxoit 
luc Ordo anno M CCLVlh 

Congregatio viu commum. 

ConjireGtatio vitas commuhis inftittici itiit 
temporc Pap^ Gregorii Xl.a quodam Gitardoj 
virO m,ign2 ianftitatis, tn dicecefi Tarentiha> 
anno MCCCLXXilliGermanus eratnacionej 
Sc muita inlignia opera ledu digna prdpcete- 
ruduioncmcompoiuit. 

CongregdtioNadtpedum in Eijpatiidi 

In Hifpania alii. eftcongregatio,qu£E vdcatut 
difcalceatorulTi (eiinudipedunl, quicraiTopari- 
lio.more Capucinotum ,fe veftiuni : fed rotun- 
dumcucullumgeruhtj M.ignam ptenifehtiam 
aguntj&tegulam S. Franciftiftfidte bbCertianti 
Coihplura habent monafteriy in locisjtmun- 
dofeiumSis exftriifla. 

Congregatio S.Spiritus Venetits. 

Venetiis ek'g.lns &honorabil€eftihC»fiaiie- 



t i G i Q s 6 R V itii yi 

'rium,quodS.Spirituisvocariir,eftquevnicum il- 
Itus Ordinis, nifi quod membrum quoddam ab. 
c 6 d ep e nde n s Pa ta li i i fi t , a S .M ic haele a pp e 1 la- 
tiim. Veftilinrur ihftar Cahoiitcoruin regula- 
rium Latetanij viuUnt in communei & obfef- 
uant rcgulam S. Auguftint ornncsfuhc Vehecii 
'& magnas facultatespoflideiiti 

Ordo B.'Virgim^fati& redemptioftis captiuorum 
ex mantbusTarcarum. 

Ahnb Vi CCLXiViteihpOre Clemencis IV' 
I t^pit congregatiici redcmptiOnis capcmorum' 
cuiiis officihm cft tedimere cApciuos,sjili func ih 
inaniblis TutcatuiTii vc eos priftin£E libetcaci re- 
ftitiiac.Omhes qui ih ea funt>vefte candida vtuh. 
tlir, & palliUm gei^unta pedtore apertum > initar 
Carmelitatum,hifi qitodcolore diftcrat,& can- 
d^idum fir. In peClote.ddlatus dexa"utti,ieututTl 
fetuhtlatiriidine poihijin qupa mcditullib lut- 
lilih verfus cruxcandida in area rlibra c- nipici- 
tur :in alcera parccfuntihfignia regniTarraco- 
hehfisi NulIiluntfratreshuiusGongiCgaribriis 
ih Iraliai pr^ret o6to,<qui funt ih iemploS.Qhi- 
rini;prope tuiriih Rarionum^ quse eftRoiiia^j 
qui locum iliutTiob[inueruhtaPapa,culnqui. 
bufdam r'editibus,anho M D LXIV.Obletuanc 
tegulani S. Auguftjhi. ^Suni: caiheh ex hoc Ordi- 
heLuceti£E,Tolof£c,BurdegaIiae:& fracres grati^ , 
leii venicE appellancun 

Ordo S.thmtatispr6redemp'tiMi^captiu'ofuM. 

Otdo SiTrinitatis etiatn ihftitutuis fuit prb ii 
teduTTchdis captiuis ex manibus Tutcarura; 
Paulus Mbrifius SxiftimaCj primum iplorlim 
monafteriuih fuifle Si Thom^ Montiutti > irt 
ihonte Ca;Iio;& nicicur hac rationeiqubd in rni- 
hori cemplo(nam maiuspianeapertuih&feiTTi- ^ 
ditutum cft ) addexcram lu introitu confpicitUr 
area fiue fepulchtum anriquum marmorej 
cui h^c verba Latino letmone ihfulpta funt: An- 
m Dontini ^insstrnattonU M. CXCV ll.Pontificatu^ 
ycro Dbmini innocaim Fapi&Ul.Mnoprimo,-X V.Cal. 
lanuar. inJHtutui efi natu Dei OrdojanUifmi. Trint~ 
tdtis & captiu^rum, afratreleanne,fubpropna reguU 
ftbi ab Apofioltcafede conceffa. Stpultasefltdelnfratef 
lodnnesinloco.anno DomtniMCC XllL mmfeDecem- 
bri^dieXXii Fuit ifte Ordo confirraatus, cum Pa- 
palnnocenciusill.declarauitGtilohem Vilih-i 
pferatbrehT Occidentis,eumqutecoronauir: qucJ. 
eodem tempbre Conftancinbpolis capta fuit^ 
Gailis & VenetiSj , 

6rdo S.Spifitus in Saxoma, ViomL 

. Anno Dbmini MCXCVnLIhnocentius IIL 
quituhc S.SedelTi tehebac Roih«>eIeganS &ce- 
lebre nofocoiTiiuih S. SpirituS inSasonia (qui 
locus ira appeilarurjquia blim Saxohes,popuIus 
Getmani^,iIIichabicaruhcjaFdificahdum ctira- 
uicquod ahiplis fecukatibus dotauic , vc paupe- 
ribus jtgrocis & aliisegenisfubuenirecurj&vt 
in co cultUs diuihus exerceretur ,-reguiath infti- 
tiiit pto ohlhibUsfratribUs &forotibus j in hoc 
Ordine viuet€ eupientibuSiqus poftea fuic cbhi 
; firihat^ 



Ib 1 S S E R t A T 1 O 

firfflalaaS.Seje Apoftolica.Nihilominusanno 
M DLXlV.reuerendm patei Bernairdiiius Cy- 
rillus Aquileieniis,prieceptor & Magifter ge- 
neralisillius Grdinis,reform4tionem quandam 
adhibuit , & operamdedici vt sgrQti diligenuf- 
fime GKrarenttsr , eleemofyna: augerentur, mul- 
ta^ virgines in matrimoniumcoliocatentur.cul- 
fus diuinus re£le admin:ftraretur,reditus am- 
|)lificareritur,S2 ^dificia ftudiofe coriferuafeu- 
turacrepararentur. 

Hsc regula prscipit.vtomnfs fratres&fo- 
rores vi iian t in obedie ntia & caftitate, nec quic- 
quanvpropriipoffideantj&vtanteommaagro- 

Torum curam gerant. 

Quando fidem dant,& votam nunicupant) 
hisverbisLarinalinguavtuntnr.-EgoN.raetra- 
" -do & ofFero Deo,'benedi€l;9£ Virgini Mar)3e,Spi- 
i!:itm S.& dominis meis paupenbuscEgrotis.vt 
fim omnibus diebus vitxmeae/eruusipforum. 
■Promitto,me feruaturum caftitatem,auxiliante 
-Deo,& nihil propriipoilefliifum : tibi vero meo 
Magiftro & Generali,atque omnibustuisfuc- 
■cefiotibus (pondeo omnem obedientiam, & m,e 
' 'bona paupefumoptimafidecuratorumncarne 
■Deus iuuec,& (aniSta Euangelia. Atque ita ie fx- 
'ftitcoraraaltari,cumlibroEuangeliorum.Tunc 
prsceptor auc Senior hocmodo ipfirefpondec: 
^Proprer ea, quse Deo , VirginiMarise ,& onjni- 
busnoftrisdomiuisjpauperibusaEgrotisjprofrii- 
'fifti,te recipimus, & animas tui patris,ac matris, 
VtparticipesficisMiftarum.Matucinarumjleiu- 
'rii6rom,precum,eiecmorynaruro,&t)muiua-ia- 
liorum bonQruraoperum, qusfiunt & fientitt 
domo S.Spiritus, Deus tibi eam parcem illorutn 
'largiacucquam nos quoque (peramus. G$cc- 
rum domus Spiri^^us S. tibi pi-omitcitpan€m&: 
aquam, & dabit tibi togam humilem . 

His didis^enior palliumaccipit, in quo ctuK 
=eft,-^uam ipfi oftenditipalliumhumerisiropo- 
'nens,& ait: Vittute huius figni Cracis omnis 
'fpiricus malignusa teabigatur, & lefus Chriftus 
te ducat in regnum fempicernum. 

Ha'C congregatio multa noibcomia habet 
'diuerfislocis Chriftiani OrbiSjinterquasRoma- 
'num principatumobtinec. Capitu!a.generalia 
in eo c6gregantur,& adminifttationis omnium 
aliorum ratioreddituri, 

Si frater huius Ordinis , quamuis Redor lo- 
ci, auc Generalis eifet, comperirecurpoftmor- 
tetnaHqiiidpropriihabuiife, nonfepeliturloco 
fandojfed proexcomunicatohabetuti Omnes 
In hoc Ofdine gerunt habicum nigrum facer- 
docalem,& cenentur geftareCrucem candidam 
In fua toga , qux fimilis cftarchiepifcoporutli, in 
medio pedorejatque etiam in pallio,ad latus fi- 
niftram. Pueri & puellae caeruleis veftibusindu- 
untur. 

Congregdtio tfeshytemuniy qui brfiikno^ 
excipiunt. 

Si Author Congregationis Presbyterorumjqui 
orphanos excipiunt , fuir nobilis Venerus, Hie- 
Eonymus Mianus di€tusjquicuminanimoha- 



beret opus aliquodDeo gratnm faceire,ir iri 
ptopofitofirmiterperfifteret.antio M D XX* 
VIIL magna annonx caritas per toram itaKanii 
ptf (ertinvVenctiis,exarfit5qus ica&uiic-.vtpau- 
peres inplateisfameincernent. 

QjUpd videns hic vir bonus, raottis charitatd 
§£commi(cfationc calamitatis publicscloca pii- 
blica vrbisobibatj&quosinueniebatlangiiea* 
tes Sc fameli-cos paccim ducebat partim pori 
tabat in quendam iocum hinc rei deftinacnmi 
vbi fuis facuitatibus illos alebat, & omnibus, 
(^uibus opus habebancprofpic^ebat-. Neccon- 
tericus eo , quodjn fua vrbe feciifet, com Pro- 
chodochio (iiobenc prouidilIet,inGalliam Ci- 
falpinamabiitjVtaliosreciperet. duminoppii 
dum Semafcum veniner, quod eft in conftaio 
territoiii Bergamenfis & IVIt diolanenfis-,ex tti- 
bus parcibus duasptftilentia , qujc.per totain il- 
lam prouinciam gfaffabacur , excindas compc- 
ric;&vidensfrugesefl^ macuras^paupeiesquof 
datn altumfit ; nec dcftitit propcerea quotidic 
cercis boris vna cum iiSiqui ipfi aderant , ofB"-» 
ciura Virginis Mari^religioferecirarc^folopa- 
ne& aqiia vi^lirans, altis cibis negledtis, 

Cuius rei fama per omnialoca finicima di- 
^cria, magna hominum|roultitudo ad ipfuni, 
confluebat':acque in eo ttppidodpmicilifiimipft 
atiributum fuic,in quo ipfe & focii ipfiusfan- 
6fcarn vicam agebant : quod muftosexcitauitvi'* 
ipfius exet^iplo ,reli(5tis facultatibus ,ipfamfei 
querentur, & cum co inpaupertate viuerent. 

Ordine illic ftabilito , cum alibiquoquevti- 
lem operam nauare vellet, Bergaijvum fe contiP' 
lit, vbi tcia ptochorrophia inftituitjvnum pro 
pauperibus ocphanis , alterum pro conuerfisi 
terrium pro puellisorpfianis. 

Quo fafto Mediolanum profedtus eft, vt» 
cjepic conquiirere & congrcgare pauperes ot* 
phanos , quorum quinquaginta in sede Crucifc 
xijin quahoipitium-fumferat, collegic. 

Nati diu iilic hsefit-squin fatoa fan^itatis i- 
.pfius ad aures Ducis perueniret. Is tunc ^rat 
FtancifctisSforcialLqaioperam fuam ipficoD- 
lit in l^ndo hoc inftitutoperiequendo, & lo'- 
cam,in quo pauperes orphani nunc viuimt.d 
dedit, & ie dbftfinxit ad pjetium Idcartonis dla- 
lum afdium magno ptochotrophio Mediola- 
nenfi , ad quod iliae pertinebant,foluenduni : ita 
vthodieq-, pretium illud ptochotrophioifti ex 
srario Ducali numereturi 

Poftquam bonns ifte -nobi).is in hoc (an^to 
operefedulo Iaborafiet,ditierfas vrbesperagra<i^ 
vc loca idonea ad reeipiendos paliperesorpha- 
nos exftrueret, tandem Somalcum, Vbi laris noi 
ms erat,rediit, atque illic vltimtini vit* diem 
claufic. 

Poft'ipfiuS mortem hjec Congregatlb magis 
ac magis inualuir, & per mulras Italia? vrbcs» 
■praefertim inGalliaCifalpihafediffudit. 

Presbyteri hCus Congregatiibnisquofarinis 
iemel Capifulum habent,& pbiruntconSrmate 
fuum Generalem cuta dubbus Corlfiliariis io 
rriennium ; &: eft ifl eoteftate GerieralisGitnitu^ 
" liini 



OrDI^JVM He LltJlOSORVM. 



lumconnocarc, quo ipfi vidctur, lUicomnes 
Ordinis focii,ram conuerfiqiiam presbytcri,ho. 
minibus & cognominibns luis appellantur, &: 
abvnolocoinalium, prout neceffitas poftulat, 
transferuntur:qui diligenter attendunt , vt paa- 
pcrcs orphani reftc guberHenrur,&cum animsc 
tumcorporisipforumratio habratur.Generalis 
teneturquocannis omniaiocaipforum domtci- 
lio&ahmentodeftmata vt minimum femelvi- 
firare. 

Diligenterobieruantomniacapitafu^ infti- 
ttttionis.neq; taraen proieffioncm folenneme- 
dunr;(ed qui inter ipfos Vult viuerceum oportet 
obedieiitiamruperioribuspromitrereiC^terum 
in coramune vinunt. Hxc congregatiofilitap- 
probata&confirmataaPapaPaulo Farnefio IIL 
& poftea a Pio I V.qui ipfis permific, vt vitx fux 
genus periequcrentur , &in tutelam Ecclefis 
nort folum omnialoca &coenobia , qui tunc 
habebant , fed etiamquaj deincepshabiturief. 
foit , accepit. Poftea cceperunt Ordinem fuum 
profiteri , approbance Papa Pio Cxpithie 
Ordo anno MD XX VI II. ledence inSandta 
Cathedra Clemence VII. & imperante Ca- 
roloV. 

CQngrtgAtio preshytefdrum regukrium 
S.Pauli. 

? Cum Principes Chriftiani infeftis airmis fe 
itiutuo periequerenruf , Sc tota Itaha bello arde- 
ret.quodfuitanno MDXXVI. FrancifcusSfor- 
fortia, vltimus Duxex hac familia, Mediolani 
obfeftus fuitrcumq; in arcem fc recepiifet , fame 
coadtus, AntonioLeuas & Marchioni Pifcarix 
{edcdidit,vrbe &:arcc Mediolanenfi ImperatOri 
Carolo V. tradita. Vrbstuncpeftiferalueicaaf- 
fli(fta fuit.vt ad minimum tertia pars incolarum 
periret. 

Eo tempore tresnbbiles,qilomm vnl nomen 
eratIacoboAntonioexfamiliaMorifiorum,qu^ 
antiquiffima eft , vt colligere! licet ei duobuS 
niartyribus,Nabore,&FeliCe,eiufdemfamilis, 
quicoronam martyrii acceperunt fub Impp.Mi- 
ximiano & Diocletiano,feptuaginta circiter an. 
nis ante S.Ambrofiumraltcr erat Cremonenfis,^ 
cui nomen Fiancifco Maris Zacharije : tertius 
Mcdiolanenfis, qui vocabatur Bartholoraaus 
FerreriusjinftituerutMedioianiOrdinempres- 
byterorumregulatiilmS.Pauli,vitxreligio&& 
conceraplaciu2feconfecrantes,&amiadivoIu- 
pcatibusabftinentes. Affiduepeccatorcsadpce- 
nitentiamhortabantur,publicelegebantepift0. 
las S. Pauli , confeftionem vniufcuiufq; excipie- 
bant,& Sacraraenta adminiftrabant. C^cerum 
in commune viucbant , & nihil proprii poflide- 
bant:inmorehabebant,vtfepubliceperplateas 
& compfta in confpedlu omnium cartigarent, 
quomagis mundumdefpiccrent. Poftmortem 
ipforum habiti & culti tuerut^ fanaorum lo- 
co. Aliquoc monafteria habent, quorum prima- 
riuracftMediolanenfe a S.Barnaba fl.mdatufn. 



n 



Ordo Prefyterorum regakmmTht»'- 
tinorum. 



Ordo presbyterorum regularium Theatino.'^4 
rum originera duxit k loanne Petro Carafta , fi- 
lio loannis Antonii CarafFae , Baronisilluftris 
Neapoiitaniiqui cum fuiflet cpifcopus Theadisj, 
&epifcopatufcabdicaffet, vt fohiariam vitam 
ageret in monte Platio , tandem die exaltationis 
S.crucis , anno MDXXVIII. fub Pontificacu 
ClementisVH. imperanteCarolo V.comitatus 
Caietano Tienn^o Vicenenfi & Protonotario 
Apoftoiico,BonifacioaCollibus Alexandrino, 
& Paulo Romano, qui omnes eodem religionis 
ftudio tencbintuf , vnain remplum S.Petriiue- 
runt , toto Clero cos Iblcnnipompaviquead 
magnum altare, inquofunt (andtareliqui^S» 
Perri&S.Pauh, deducenrc : ihquoaltariiura- 
runt & promiferunc coram roco mundo , fe ob- 
feruaturostria vora, quxaliireligiofipromitce- 
reaeproficenfoIent,nempepaupertatis,caftita- 
tisj&obedientije.Hiquacuorpriraifuerunt, qui 
hoevotofeobftrinxerunr j quos poftea imicati 
funt omnes,qui huic Ordini nomcn dederut.'& 
quoniamprineepsomniu fuic epifcopus Thea- 
tinus , cateriomnes ab iilo nomen acceperunti 
& Theatmi dictifuerdnr. Verum eft j huncepi- 
fcopum,poftinftitutumhuncOrdinem , crea- 
tumfuifle Cardinalem k Papa Paulo : Dein- 
de, mortuoMarcelio, quitantum XXI. die- 
bus fedit, fuifl^eeuciaumadPontificatum , & 
didum Paulum IV^ vnde multi ex hoc Ordine 
Paulini appeliati fuetunt: tametii nomen ipfo- 
tum vficatms fit Theatinorum* 

Orddlefutiarum. 



Ordo lefuitarum tdto drbc ita mnC notus 
eft,vcfupetuacanenmfit , deeOfpeciarimmul- 
ta referte. S^t eric notafle , au<aoremipforum 
fuiflc beacum Ignatium , e ndbili faraiiiaLo- 
ioiitarum, qui liinc in confinio vrbisAlpethiafc 
in prouincia Guipura, inHiipania.: quicomi- 
tatus Pctro Fabro , Alphonfo Salmerone , 
Franciico Xseuio , lacobo Laenio , Nicdlao 
Baualdilla , Siraone Rodriga , Glaudio Ixoi 
loanneCorduro , & Pafquino Brdeto , vd- 
tum fecit in faceiio Martyrum , qtiod eft iri 
Monte-marcyrumpropeLutetiam : vbiimpld- 
rato auxiiio beatat Virginis & S. Dionyfii Are- 
opagicsB, pacroni & protedorisvrbis Parifien- 
fis, omnes fimul votum nunciJfJarunt l5eo, Ce 
prorfus rcnunciaturos mundo , & in perpe- 
tua paupercate glotiath Dei & falutem anii^a- 
rum procuraturos, acdie eonftituto ihare tra- 
iedluros , & lerofolymam ituros , ea inent^ 
vt omnibus viribus cohuerfioniinfideliumin- 
cumberent , & Coronam rii^ttyrii quaciinqud 
ratione adipifci conarentur. Quod fi hoc ipfoi 
rum decreturaf impediretur , fe clapfo anno Ro- 
maprofeauros,&operamfua S.Patri oUatttds 



DlSSERTAfl" 

adopem &falutemrpiritualem proxirao feren- 
aam,pure& fimpliciter, abfquevllafpe merce- 
dis,& abfque exceptione loci ac temporis: quod 
votum nuncuparuntanno MDXXXVIIL die 
XV. Auguft. quo die Ecclefii celebrat felluni 
AlTumtionismatrisDeii Pofteaanno MDXL. 
dic XXVlIL Oaobr.rcgula Ignatii iS.Sede fuit 
confirmata : & die Veneris prOximo Calendis 
Maiiannifequentis, Ignatius & (ocii Romsin 
teraplo S.PaulinOuam pfofeflibncmediderurtri 
Haec regulafuit confirmata & approbata in C5- 
cilioTridentino.vtvidereeftXXV.Seflion.cap. 
XVI I. Vifio.quJE beato huicPatri a Domino no- 
ftro oblata f utt,qua ipfi promifitjfeeiRomaE pro- 
pitiura ford, ipfum impulit,vr fandiflimum no- 
men lefu fuae Scicietatiimponeret. Ex hoc Ordi, 
ne anno MDCXXIl. in Sandtorumnumerum 
relati fueiUnt S.IgnatiUs Loiola, & P.Francifcus 
Xauierus , Apoftoliis Indorum cogrtotninatuss 
vbicumXXX. exmortuis exGiraiTet, & roulta 
miracula edidifleti mattyrioaffeduSi acpoftea 
RomasSandornm catalogdadicriptusfuitaPa- 
paGregorioXV. Paucisabhincmenfibvineun- 
dem catalogum a Papa Vrbano VIII. hodie (e- 
denteVelsttUsfuieludouicusGonfaga, ex eade 
focietatc i quaj mirum in modUm per orbem 
Chriftianum pullulauir , in quo produxitatque 
etiamnumprofert maximos frudus, taminfti- 
tuendq iuuentutem , quam corrigendo &c con- 
vertendoerrantcS. Caeterum lefuitae fiintcapi- 
taleshxr-efium hoftes, quod iure affirmare 
ppflluTijvera eatum peftis 8c antidotum : amant 
c5fcienrias , arguunt vitia& ertores, quos ferre 
nequeimt firie certamine:hinc perieqUutiocon- 
tra ipfos in Anglia&Hdlandia prdpfet defen- 
fionem fidei CatkoHca: & verajEcclefiae , pro 
quamartyrium fubeunt^ & vitam libentiflime 
profundunt. 

Loca* inquibushazc Societas floret, funtici 
Italia , Flotentia: , Sens, Pifis, Laureti, & in La- 
tio.vbi habent multasdomos profeflas jSemina- 
ria & Collegiat:iri fumrria plufquam viginti egre- 
gias domos illicpofliderir.' 

In regrip Siciliae fedecini dorilos liabent: 
In regrio Neapolif ano tredecim 
Irt Venetdrum territoriototide habuerunt: 
fed Senatus , orta irifer ipfdm & Pontificem 
Paulum V.controuerfia, eos dimifir , nec ab eo 
tempore recipere voluit : quanrumuis Prin- 
ceps Condaeus in vltimo fuo ifinere ItaHco in- 
ftantiflime pro ipfis apud Senatum interceP 
ferit. 

In Gallia Cifalpina dccem domos pofll- 
dcnt. 

InHeluetiavnkm Friburgi,& alteramLuccr- 
nzirtCachpIicorum pagis habent. 

In Sabaudia tres habent, Camerini, Augufts 
Taurinor um,& Salucijc: 

In Germania ad Rhenum quindecim habenf 
domicilia: 

In fiiperiori Germania totidem ; 

InAuftriatredecim: 



In Polonia feptendecim: 
In Tranfliluania duo:vnunl Adrianopoli , aU 
terum Albx-Iulis. 

In Hungaria totidem; vnum Pofoniialteruiu 

Nouofoliij 

In Lotharingia tria , vnum Mufliponte ,ftlte- 
rum Nanceijtertium Virduni. 

InagroMctenfi vrium habent Metis, quod 
iriftanti petitione Marchionis Verneuillani, e- 
pifcdpi Metenfis,& DucisEfpernonii^guberna- 
torisjobtinuerunr. 

InComitatu Burgufidia; quataor poflidcnt, 
vnum Dok,alterum Vefontione.tertmm Vefu.- 
vii,quartum Salinis. 

In Gallia priter prxfedlura Parifienfem,in 
qua decem aut duodecim domos habent , alias 
prseterea poflidentadLigcrim,Molinii , Niuer- 
ni, Aureliani i Blsfis , Csfaroduni TuronHm, 
flifcx i Rhedonibus , Condiuicini Nanne- 
tum. 

IrlNorjpartdid, Pontifarae,Rothomagi,Ca* 
mi,AlenConii. 

In Picardia,Ambiani,Bolonije.i 
In Campania,Rhemis. 
In Burgundia,DiuiDne. 
In agro Lngdunenifi,Lugduni & Rione, ^ 
In Aquitania , Tolofas , Burdegalae, Aufcii, 
Aginnii,apnd Lemouices , Petragoricos, Bear- 
nenfes , Pidauienfes , Bituricenfes , Cadut- 

GOS. 

InProuiricia, Aquis Sextiisj Arelatae, Aue- 

rtione,; 

IftOccifania,Natbonae,Gatcafone,AIbeBatCi 
SagodunijAnicii. 

InDelphinatUjValerifisjTorfiPnii. 
In Belgio noUcndecim aedes habent: 
In Hybef nia>Vrtara domiim cclebrem. 
Angliaefttufflulusmartyriiipforum, vbipro 
«dibus carcefesipfis funt pSrati. 

Ex Hollandia funt pulfi & pr ofcripti. 
InLufitartia qUindecim domos habentjvnara 
inregno Angolse: 

InHifpania, in prouincia Tolerana, fcpten- 
decim: 

In Caftilia,viginti & vnam; 
In Aragonia,tredcciro: 
In CataIonia,fedecim; 
In $ardinia,qiiinquc. 

inindiaCatdentali. 

In Peruuia vndecim domicilia habent : 
In Mexico,totidem. 

In Brafilia, viginti. HoHandihaercticideftfU- 
xeruntdomum, quam habebant in vrbcS.Ser- 
vatoris, cUmeam diriperent, menle lanuario, 
anno MDCXXIV. &ProuinciaIera illiusdo- 
mus ac quofdam Religiofos Societatis captiuos 
in HoIIandiam abduxerunr. 

In infulis lCilippinis nouem domos liai- 
bent: 

Itji Iapone,duodecim- 



1 



O R D I NVM R 

In rcgno Cliin£ vniitn domiciiiutn habent in 
vrbc regia. 

In Cherfbnefo duas. 

MalaC2r,Amboinff,Cochini,Cambaia;,Ca- 
lecuti, MeiiamporjE, Bengal;t; , in fingulis his 
vrbibus Coliegium vnum habenr,&compiu- 
ra alia in rcgnis maritimis Indix trans Gan- 
gcm. 

Gox celebre collegium habent , vbi eftfemi- 
narium omnium linguarum & fcientiarum. 

Prstercain i£chiopia,inregno Maroci,Con- 
gi, Angolx.in iingulis hislocis vnum collegilim 
habenr. 

Habenr & alia in monte Libano. 

DeniquedomumhabcntPer^ , infuburbio 
Conftantinopolis» 

Congregatio Vatrum Oratorii. 

' Sunt Prstcrca Presby teri Oratorii , quorum 
audor fuit beatusPhilippusNeriusFIoretinus, 
anno MDLXIV. Trcsprimi ipfius alumnifue- 
runchiceleberrimiviri,C?{arB.ironius,Ioannes 
FrancircusBurdinui,quipoftcafuitarchiepifco- 
pusAucnione.&AlexanderFdelis.Fundamen- 
tafuiOrdinisiccerunr RorajcintemploS.Hie- 
ronymi : vbicum numerus ipforum creuifler, 
Imguhs dieb.quaruor ex fjo numcro elegerunc, 
qui concioncs ad populum haberenr, Solus dies 
Sabbathiabhocofficioimmunismr.Scopusi- 
pforum prscipuus fuit, vt Ordincm Presbyterii 
priftino fplendori refticuerenr. Hoc poftremo 
anno Petrus Beruia Ga!lus,Luretia: natus , anri- 
qua & nobili famiiia.cuius pietas,fana:ital& ze 
lus,quo m gloriam Dei & falucem animarum ar- 
dec,nunquam fatisprsdicaripoteft.inftituit Or- 
dinem Oratorii , qui in multis a priori difFerr,ac 
mhilominus a S.PatrePaulo V. qui nunc San- 
etam icdem occupat , confirmatusfuit:a quo 
raagm fruaus propccr egregiasipfmsleges , & 

pt2ciaruminftitutummulta,quicorruptafue. 
runt,reformandi,{peraBCur. 



E LICIOSORVM. 



7y 



Ordines ab Ecclejia damnati. 



l>e Cmohio Vrfulinarum, 

Suntetiam aliiquidam Ordinesprodoarina 
Ghriftiana, ineumpraecipuefinem infticuti, vt 
tenellaiuuentusprsceprisCatecheticisimbua- 
tur.-qm nunc inGalliaadmodumfrequenres cfl^e 
incipiunt :inccrquoscftOrdopuellarum,qu« 
Vriuiin.-Evocantur,cumLugduni,tumAuenio- 
ne, &aliislocis, vbiinfticuuntur,itatamcnvt 
voto non obftringantur.Sed anno proxirae clap 
foMDCXII.menfeNouembri,dicS.Marrini,^ 
lia:puells,qusetiam Vrfulinaidicuntur, &do. 
mumhabencinfuburbio S.IacobiLutctis, af- 
fumfcruntnouumhabitum,fubregulaS.Augu- 
Itini , & cria vota folennianuncuparunt , fecun- 
dum dipIomata,qua:aS. Patre >aulo V.obtinu- 
erant.Ear um koc tempore duodecim foiuramo- 
ttoiunc. -- - 



Expofitis Ordinibus, qui abEccIefia appro- 
bati fuerunt , non alienum etit , de Ordini* 
bus ab cadcm damnatis , &intcr al.osde Can- 
didisaliquidattexamus : auotum hsc fuito- 
rigo. 

TemporeBonifacnlX.quidampresbytcr ex 
Germama vcnit.qui ab Alpibus dcfcendens cum 
qmbuidam , qiii eum fequebantur.Luca: fubfti. 
ti t , vbi ftatim piu s quam tcr mille homines fibi 
affbciauit,& veftem vfquequaq; candida afllim. 
ir,gerensalbam lineam cum cuculio,inftarRe- 
hgioforum Eodem genere veftisomnes,quii- 
plum fequebantur^tam viri quam fcemins, vte- 
bantur, Im.iginem Chrifti crucifixi raanu tene. 
bat,depIorans miferias humanas,calamitatesfui 
temporis,&pecca£ahominum:icavtpropterin- 
ccflum modeftum.orarionemarcificiofam &ge. 
ftnm , quempr^fe ferebac, pro homine fanfto 
naberetur&coleretur. 

Tunctotusipfiuscaetus, quierat magnus,i- 
phim fequebatur , & inftarproceflionis biniin- 
cedebant,pra?eunribusfpeaabihoribus:vuJguS 
aurem &iunior^sinvItimoaemineerant;atque 
ira ab vno oppido in aliud euntcs, farpe omnes 
vna yoce mifericordiam & pacem claraabanc, 
autaI^svocesedebant,atqueetiamcontempla. 
tionemillamfaqaiflimamatris DeiaS.Grego- 
rio compoficam proferebanr,qu? fic incipit:5M. 
batmaterdolorofa. Nodteautemingruerite, om- 
nesin terracubabant, & viuebantexeieemoly- 
nis,qu?ipfisdabantur.Qitodpopuliimvfquea- 
deoad pietatem commouebat, vt multi ctiam 
magni ordinis & homines Ecclefiaftici fe ipfis 
admngcrenr, &veftem candidam inductent,a 
q«a Candidifueruntappcliati. 

_ CumhxcmuititudoIongelatequevagataeC. 
fct,duxipforumimperum cepir,eos reaaRoma 
duccndi.Ep cum tenderent.PapaBonifacius IX. 
quituncViterbiierat,quodCCCXX.ftadiisaT> 
vrbediftat, certioreadercfaaus,ducemcom- 
prehendi, &RoraamduciiufIit: vbidiligentcB 
examinatus,&admorremdamnatus, tanquam 
homo fuperfticiofus , fuppliciocapicis afFeaus 
fuit.Sublatoduce, totus cscusfuicdiflblutus,5c 
quifq,- domiirediit:quod acciditan.MCCCC, 
Imago illa Crucifixi , quam homo ifte vexilli lo- 
coferebat, Lucseft: &muita,vtaiunt, miracu- 
la ab ea eduntur : vtteftantur mult^imagines ia 
cotemplofufpcnfae, in quoillaaflbruatur, <mo 
ab ea tempium Crucifixi appellatur: imocum 
^Lucenfibus, mortuofuo duce , afferretur, 
magna miracula in itinerc edidit , vt patct ex 
monumentis autenticis manibus Notariorun» 
pubiicorum fcriptis , qux in thefauro Socictatis 
Landidorum afleruantur, 

(^apropter Lucenfes videntes miraculi, 
qu« Deus per hanc fanaam iraagincm ederc 

S * RQVk 



D I S S E R T A T I O 1 
ftonceflTabat, elegaiis iftud templum condide- 
runt,quod ab ea nomen iiabet , in quo eam ma- 
gna cum veneratione primarioaltari impofuc- 
runt. 

HuictemplofLatinmSocietasprKeft, quiin 
hunc diem noraen Candidorum retinucrunt;& 
Gultum diuinum ineoreligiofe exercenr. Alia 
etiam eft Ftorentia:, intemplo S. Petri Moro- 
nsijimago Crucifixi, quxetiam inmagnoho- 
nore habetur,proptcr miracula,quffi abca fiunt. 
Hancperhibentearaeffi:, qusmfceminaE, qua: 
virum illum fequebancur, inproceffione fere- 
bant. In hoc quoque templo Societas eft Can- 
didorum. 

Uxc Congregatio^ccepit circa annum 
M CCG XGVI. & fuit extinda atino Iubiia:i, 
MCCCC. 

Prxterea Lucje templum eft S.Marrini,quod 
PapaAIexandet II. exftiuendumcurauit, cum 
cfletiiliusvibisepircopus: cumveroadPonti- 
ficarum eueftus eiTet, Canonicis illius templi 
priuileg^iumconceflirgeftandi certisferiis infu- 
lascandidasexferico : quod poftea femperob- 
feruaruntvfqueadtempus Pauhlll. qiiinon 
tantum hoc priuilegium ipfis confirmauitjied 
etiam poteftatem fecit, habitum epifcopalem, 
quando vellent,geftandi. 

His annumerari poflunt mendici illi , qui 
cam mallent qjiseuis incommoda pati , quam 
opus aliquod facere aut laborem fuftinere, 
quamuisefrenthomines ignaui & inerrcs , ta- 
menca;tumaliquem fubfpeciereligionis coili- 
gere voluerunt , & cheriftroex craiiarelaindu- 
ti , capite & pedibus nudis hac illac vagaban- 
tur , &r ad porras remplorum aut platearum an- 
gulos confiftebant , vt cleemofyaam pete- 
rent. 

Quidam lacobus Cremonenfis , otio dedi- 
tus, huius Ordinisaudor peihibetur. Omni 
genere eiborum vefcebantur, & quantum vole- 
bant ; dormiebant quantum & qua hora ipfis 
placebar,ibant quocunquelubebar, argentum 
pro arbirriocontrcftabant : &, quod peilimum 
erat, nemitiem habebant, cui obtemperarent, 
fedprolibituviuebant, necepifcopo, caenobi- 
atchs.Generaliautmagiftratuipoliticofubiedli 
crant. ^ 

Fuit quoque congregatio Fratriftii Opinio- 
nis, quse initiura iumfit anfio MCCLXX VIII. a 
quodam Hermanno , cui mulciPrincipesnon 
parum fauebant : fed t*ndem detedbaipforum 
malitiafueruntfupptefli, & Ordo ipforumex- 
comraunicatusa Papa Bonifacio VIII. 

Anno MCCC. cspitcongregatioDuIcino- 
rum, quamquidam natus Nouarras in Ducatu 
Mediolanenfi,cuinomen crat Dulcino , infti-' 
tuit.Isnontotoanno fexhominummillia, tam 
virorum quani fxminarum coegit , qui eundem 
fere Ordinem , vei potius inordinatum illud vi- 
«endi genus,quodfupcriorc$,fequeba:ur. Hae 



)E OR IG INE 

congregatio excommunicata fuit a Papa Cle'* 
menteV, 

Quodattinet ad congregationem pauperum 
Lugdunenfium , illia Papa loarjne XXII. cxadi 
fLierut.Dicebantjfe efleexterrioordineS.Fran. 
cilci, & opinione quadam erronea conrra fidem 
Catholicam imbuti erant. Quaproptet Papa n6 
{atis habuitillosabigereXedcciam mandauit,vt 
om les comburerentur , anno MCCCX V. Au- 
dor huiusfedar fuit F.Petrus, ex Ordine fra- 
trumMinofum. 

■ 

Ordo beati loannis de TSeo autfratrum ftocho- 
trophii Charitatis. 

HxcGongregatiofuitreceptainEcclefiafe- d 
cundum primam ipfius inftiturionem,cuiu8aii« 
dor fuic beatus loannes de Deo, Religiofus ,& 
difcipulus S. Auguftini, cpifcopiHipponenfi?, 
cuius regulam elegit, ex qua fuas conftituciones 
compoluitad laudem&gloriam Dei, proleua- 
mento,fi)ltdacura, regimine&adminiftratione 
rerum fanAe inftitutarum , fadlarum & ordina- 
tarum a Gapitulis generalibus illius Ordinis , vt 
fitma: & certa: pet manerent. 

Principio fratreshuiusOrdinisiblenni, ex- 
preifa au t tacita profeffione vere&cfficaciter re- 
nunciantomnibusbonis rationibus&aftioni- 
bus ad ipfos pertinentibus , aut quas infuturum 
quocunque modo ad ipfos pertinere poiTent, 
etianiquoad vfumfrudum , nihilquicquam fi- 
bi referuantes , adeo vt poft renunciationem fa- 
^am nihil, ne vetbo quidem, iuu dicere queanr. 
Omniaenim refignaretenentur.quxcunqueil- 
laljnt#riobiIia & immobilia,quocunque modo 
illafitttparta. Necdicunt,qiiidcdemusautbi- 
bemus, fcd craftinum dicm prouidentisdiuina 
committunt. 

II. Ncmo pro feipfooperatuc:eIeemofyna 
quaeipfisdaturproMiiTis, quascelebrant, pro 
comtnunitate eft,non profingirlisrquemadmo- 
dumefiam omnia,qua: kbore,artificioautopc- 
reacquirunt. 

III. Supcrioreslocorumtenenturvbiqi fer- 
uare communitatem. 

IV. Omnibus fratribus interdftum eft, ne 
fecularibus aut Nouitiisreuelentftatuta & ar- 
cana Religionis & Ordinis: cuius reificonuiti- 
cantur,granillima poena, tanquam deftruiSiores 
ReIigionis,afficiuntur. 

V. Votum nuncupant Hoipitalitatis , neque 
Ptochotrophia accipiunc fine venia fuiGcnera- 
lis & fuorum Confiliariorum: nequevllumin 
pagis accipiunt , nifi ptouentum habcat , quo 
iex ad minimum pauperes fuftentari poffinr. 

VI. Stipem cogunt per prouincias & vr- 
bes. Prouinciales autem fratribus limites re- 
gionis conftituunt, in qua ftipcm cogant , ne 
vnus alteri in ea cogenda impedimento fit. 

VII. S(^;quis inter frattes introdu- 
cat inter ipfos nouum vitas genus , quod vo- 
10 Hofpitalitatis , quam profitentur,repugftec 

habitO) 



O R t> t N V M Kl 

Habiniprmatur, Srad triennjum eigaftulo nau- 

ticomanctpatur. 

VIIL Vnoquoque rriennio «apiailum ft- 

hiilias Ptochorrophiorum mutat.- & haec nnita- 

tio fit a Generali 8i Prouincialibus, qui operam 

dant, vtomnibus /atisfliciant, 

IX. Coenobiarcha; quofdam in fimm Pto- 

chorrophium pro terciariis recipere poirunr> 

quibus habitum, pileum & pallium ciufdem co- 
loriscumhabituRehgiouisdant , fipriuseos 
cognouerint elTe viros bonos,& illi annum acta- 
tis XXXV. non excefferinr. 
. Qiii temere peccant , puniuntur, publicc de- 
liAumconfitentes , humimanducantes, fra- 
trum pedes okulantes , & vno die pane & aqua 
vitamtoleranres.PublicaEpaen?funt,vtPfalraos 
&te(Ierasprecarias recitenr. 

Si graue fit deh(aum,paEna eft carccr,cottipe- 
des, manicae, fulpenfio&priuatioofficiorum, 
fuffragii item a<aiui & paffiui , lekgatio ex pro- 
uincia. 

Superiorura , praefe<aorum , coenobiarcha". 
rum 8c ofticialium hic ordo & hacc poteftas 
ell: ^ 

r. Primus& quimaximaauaoritatepollet, 
cftGencralis , quificutcffteriofficialesincapi- 
tulogenerali eJigirur. Ipfius officium durar (ex 
anuis , quibuscxaiaiscapitulumcelebratur& 
aliuseligitur. 

1. Poft tle^aionemGeneralis , Capitulum 
congregatur cum vetere& nouo Generaii , & 
yttiu primum fuffragiu dat proeligendis Cofi- 
Jiarns &:Prouincialib.Ordinis,prour pioiiinciae 
iis opus habebunt.Officium Confihariorum eft 
lexenuaie ; &inprimocapitulogeriera}i pri- 
muscofiJiarius ehgitur ad officiuPrecuratotis 
Gcneralis : lecundiis eft coenobiarcha Rom». 
Officium Prouincialium durat tresannos. 

.J. Dcinde eligicur cdenobiarcha in Capittt- 
logencraiuuftragiisarcanis, quorumpluiaiitas 
obtinet. " 

4. SuntSubpriores,Secrctarii,Kofocbmi, 
Hicroj-hylaces , Procuratores ccenebiorum, 

MagQiNo(bcomi,Cuftodesvettiarii&ptocho- 
trophiorunik 

DE HOSPITALITATE. 

Nofocomusasgrotorf, quifeoff^erent , culii 
dmni charitatein coEnobium recipier, & ante- 
quam ledum ingrediantur , pedesipfislauail- 
doscurabit. Quoniamveroad tecuperandam 
corporis valctu.unem anims ^rius habefada r^- 
tioeft : propteteaomnimanluetudineaegrdtos 
horrabitur,vcpeccata confiteantuiTjaiitequam 
ledo reeommittant,fiquidem morbusidpatia- 
iur,qui fi vehemenrior fic , ftatim confeffionem 
cdet , &communionem accipietex fentcntia 
Confdlionarii. Indufiu tiiundu cum vittaipfi 
dabitur;praErerealodices,ceiuicai,mantiliamii- 
da:& fi opus fit , nofoeomus le^um ipfiiis Caie- 
facier» ' 

Aegroro in ledVo decumi5chte,frater,qui res 
Valetudinarii cuftodit, nome ipfius,cognon)cn, 



G X 0 S OKVul 



77 



.gionem ^a-tatem, vir2genils,'bmjReSvel^es& 
Cj idcjuidrecumattiiiir, hbroinfcribet, vt fiva- 
icuuiinem recupr.et , omnia ipfi reftiaianrur. 
Deinde in marguielibriadfcribet , quando vel 
duceilcrir, velc .'hacvitamigrauerit. 

Mcd:cus cS: Chirurgnsb:squotidie paupe- 
resa?grotoshocordinevifitabunr:venientcMe- 
dicoiignum campanadabitur,vtpertotum coe- 
qobiumaudiatur,&nofocomiadfiatcumphar- 
macopKo & chirurgo: quorum finguli libro fuo 
infcribenc quaecunque Medicus pra:cipiet de 
vidlus rsrione, cum quoad cibum , tum quoad 
potum. cummedicamentis , quspr^Efcriber. 
Magnus autem Nofocomus peculiaremcuram 
gerer, vt vn ufquifq; oflicio fuo fatis faciat. 

N odes & d ies quidam prseft o erunt fgroris, 
quiipfisneceffiriafiippedirenr : fiiigulistribus 
horis reficientur iurculis,ouis recent:bus , cou- 
dimenris,poi u,&aliis rebus/ecundum przkvu 
ptum Medici. 

Poftquam aegrotusvltimam vnaionem & 
exhortationem Presbyreri acceperit, frart r, iu- 
dicio prsditus, femper ipfi aderit, qui eum fior- 
tabiturad benemoriendum,& imaginem Cru- 
cifixi tenf bit,cum Gereisaccenfis,aqua bencdi* 
^la,&aliisrebusfimilibus. 

Mortuo aegroto , cadauerlinreo inuolutum 

exvalerudinar)oefFeretHr,pr£ecedenreimagine 
Ctucifixi,& cereis accenfis. Fratres racellum i- 
pfisaflignatum ingredientur,& carnaount, JHi.. 
fereremetDeus: quocantu finiroillic relmquetm: 
vfqueadfepulturam ; ruhcca<npanapu!fabitur» 
vtomnes fracres,quiiunt in Nofocomio, con- 
ueniaht ad celcbrandum officium cnm Presby- 
rero dcquenre mane Mifla eanrabirutpro ipfiuS 
anima: & quouis die Vencris tam in vaietudina- 
riis quam nsmpiis Nofocomiorum Mifii pro 
ahimis defuni5i;orum m NofoGomiiscantabun- 
tur. 



1. 

1 
3- 

4 

jpoli. 

5- 

6. 

h 



'Nmerm horum %focomorim Charitatis. 
Nolocomium S. loannis Galibytx s R<j= 

Nofocomihm S„D?oda i.Bencuentf-. 
Nofocomium Marispr-cis Neapoli. 
NofocomiumS.luannisBaptifts , Nea* 



Nofocgrninra S.iPetri Roitsis. 
N 0 f^fcii u m S . S u a ri i , Ta u rm i . 
/ . Nofj^piium S. Petri ad vincula , Pa* 
iermi. 

8. NofocoiTiium S.Nic6!ai,Perugi!. 
5>. Nofocomium S. Crucis Coronert*. 

10, Nofocomium S. loahnisBaptift^e Vet-' 
rerii. 

11. Nofocomium S.Marixhumilitatis, Flo-* 
rcntiae. 

li. Noibcomium S. Antonii Liuornii 

13. Nofocomitim S. Mariaianitatis , Lans 
ciani. 

14. NofocomiumS. Viti Aquily. 

15. Nofocomium S. Trinitatis Plorii- 
binis 

I 1 i^.Nd. 



yS DlSSERTAtlO 

NofocomiumS.MariigexaraCiEliiMe- 
diolani. 

17. Nofocomium S.Maris , Cefehti^. 
i§. Nofocomium B. Virginis Lincorauata- 
tanae Ctemonaf. 

, 19. NofocomiumS.BenedidijBdnoniac. 

io. NoiocomiUm S. Mariisepacis , Monte- 
bafilio. 

21. NofbcomijjimS.Marijearcus, Trecis* 
iz. NofocomiumS.Catharinaf,Fogges. 

13. No{bcoiniumS.Annunciationis , Ta^^ 
renti. 

14. NofocbmiumS.Trinitatis , Barlerts. 
ij. Nafocomium Annunciacionis S. Aga^ 

thx. 

16. NofocomiumS, AnnuticiatiohisMuli^ 
terni. 

17. Noibcomium S.Caroli,Lotitii 

28. Nofocomium B. Virginis miferiCordiSj 
Corighani. 

29. NofocomiumS. Mari£fanitatis,Con* 
fenzae. 

30. Nofbcomium S. Annuficiationis,Raf- 
laui. 

31. Nofocomium S. loahnis Baptiftae , Oda?' 
uiani. 

32. 

33- 
raniv 

34. 

lerni. 

3if. Nofocomium S.Elifabethae, MelTanaP. 
3^. NofocomiumS.Maris raifericotdise,Sy. 
racufis. , 

37. Nofocomium S/Mariae mifeticordiaej 
Lautenij 

38. Nofocomium S. Spiritus , Caltageron^i 
35) No(bcomiumS.Andrese,Traensi 

40. NofocomiumS. Trins, Termini. 

41. Nofbcomiuna fan<^iffimae Annuncia- 
tiohiSjPalizzii 

42. Nofocomium S, AotohiijCaltanizzetaf* 

43. NofocomiumS.MarcijBouini. 

44. NofocomiumS.Ioannis Baptiftae, pio- 
pe Lutetiam, in (uburbio S.Germani Pratenfis, 
primum fUhdatumaRegina matre Regis Lu- 
douici Xin.&: deinceps audlum a Duce Niuer- 
nio,in memoriam DuGiiTaj Niueijj^ j iponfae i- 
pnusdefun6);ae< 



Nofocomium S.Bafilii , Bouini. 
NolocomiumS. Marijeexltrira , 



Mo^ 



Nofocomium S. Annuhciatiohis i Sa- 




Ordo tdigioforum vijioms in Aethiopid. 



6^ Antequam huicbreuiario finem impona-^ 
mus,vt Ledtori cUriold fatisfaciamus, non ab rc 
erit fidcOrdinibus , quifuntini^thiopia ali- 
quid dicdmus. PrascipuUm&maximum mo- 
nafl:etium,quod habenC in illa regione, eft Bifa- 
ni,hoc eftjVifionisjquod eft prope vrbem Erco. 
j coccam, Ribprajfed:ur«Barnagae,quaePresby- 
teroloannifubeft. In iftoraonafteriofiintpiuf- 
quam tri u miilia Religioibrum ; & hoccapuc eft 
fexaliorum , quaecircum eumlocumfita funt: 



De Origine 

ifa vt remotiffimum triginta paifuum miilibai 
abhocdiftet. 

InvnoqudqueeftDauites , hoceft, cuftos, 
^ui fubiedus eft & paret Abbati vifionis. Hoc 
monafterium fitum eft in cacumine altiffim» 
rupis , ex qua defpe£l:us eft in hortendum bara- 
thcum , quacUnque paite dculi cdniiciantur. Il* 
lic magna eft cuHna, omni lapelledile in ftrudaj 
iuxtaquam amplumeft triclinium , in quoom- 
hes cibum capiunt,& terni ex difco ligneo,lat» 
illo quidem,fed parum profundo cdmedunt. 

Gibi,quibus vtuntur,funt craiHores, vt &pa'* 
his,ex milio &hdrdeojalioq-, gehere exigui gr^- 
hi nigri,quod Tufam appellanr, Cohfcdus •. 

Hicpanis eft rotuhdus , craflitiemchmelsj 
quorum tres vhicuiqueReligiofopro fuaparte 
diftribuuntur ; Nouitiisautemvhustantumcii 
femiiFe datUr. Praeteitea quadam olera ipfis ap- 
ponuhtur, finefaleSioled : exquocibomald 
condito,hohorisgratia, aHquidfubuiiitUntfe- 
hioribus&rfpedabiiioribus caenobii , quinou 
tenecurvenireihtriclinium, MaghumhUmetU 
puerorum aluht,quifuperant annum ddauum, 
quorum pleriquefuhtmahci > mutiUautca:Ci. 
CxterumReligiofinunquamcathe velcuntur, 
hec bibunt vinum , nifi extra ccenobium , quan- 
dofuntfoH.IhmofehabehtjVt Nouitios,'fimul- 
ac iHishabitiidederuht,'exmdnafteridemittant 
viilum qu^fitiim labore manuumjdum fuht iu- 
uenes» NeqUeehim mdhafteriumilHs alendis 
lufticeret, tametfiamplosreditnshabeat , nilS 
fua induftria fibifubuenireht. Sed quando con- 
fenuefuht , prorfusmanentinmonaftefio , in 
quo reliquum vitae trahfigUnt* Diligenter Ca- 
uehtj ne muliefes, muli j Vaccs j gallinK ^ aut vl* 
lum aliud qUodcuhq^, animalfexusfaeminei iti-' 
tra fcloppeti gfandioris iaftum ad coenobiutrt 
accedat.In vnoquoque monafttrio huius Ordi* 
nis aluntgallumgaUihaceum , cuius pedibus 
<lud tintinnabuIaalHgahtiieoquevtuntufjVtho- 
ram macutinatum& vefpertinarum ptecumi- 
pfisihdiceti 

Qui in agris viuunt , nulH alii rei operam dat, 
quamvttcrram colantadproducehdum miliiij 
4S<:aluearia habeantpto apibus ; appetehte auf- 
tem nd£te,moX domum ie recipiuntjmetu feta- 
ruiTii ProUentusmohafteruvifioniseftampIif- 
fimus.Primum ehim hiohSjin quo fitum eft,tri- 
ginta circiter paffuum milHa Cohtinet , &fet£ 
magham copiam mihi, hordei, tritici &tophi» 
exquibusdecim«illispenduntut : imopafcua, 
in quibus peCusaHtur , tribmumipfisfoluunti 
inradice mdntium mult^fuhtviHae opulentSf 
quarum plcr^q*, ad hoc monafterium pettinent.' 
&inde fpatiovhius aut duorumdierum itine- 
risihnumeraalialoca,quaepoffident>ihueniutt- 
tur,Gultus ab ipfis appeftata.hoc efti loca lan^ta 
VifioniSi Praterea centum exiguos pagosha- 
bent , quotumfinguli vnoqUoquetriennioe- 
quumipfispeiiC/VintntavtfinguHsannis tfigin- 
ta tres equos accipiant.Sed Aiicafin, hoc eft , 
cohomus , fiueprocurator^monafteriiloCoe- 

quorufli 



ORDlNVM'RELiGiOSORVM. 

j:ortim accjpitvaccis . nempequinquaginta runtt contraiaicicomamalunt , &barbam fn 

vacc., pro vno cquo.hcut ferc loci dlius confue- fra n^entum ac muftacem fibi b adi curi He-" 

hdo: uavrc.Xo,nnK>us,lhsloc.s . quorumrg- riquemonachuiudispedU.usin edunT&Pat 

tno.ffi.na q.inque d.erum iruierea monafte- cafunt templaPresbyrerorum , m qnibusnon 

r.0d.(bnr.q«utanmsm.llefexceh.asqu.nqua- er fint monachi : qu/d m vero u^^^^^ 

gnKavaccas.cc.p.:u. Inf perhuicmonafterio qufbusfuntducemiDebeterl ^^17^«^ 

n,u]rumfru;nencidebeutc-xagr.s.q«idieram 4i.&cotidenu.onacSon"^^^^^^ 

q'i.ndccimianerei..regnaT.gremalumfeeX- tur. ^ noneueiuitentan, 

ar'i?nn''i^''^''"''"'"'^'J"y'^''^*i^ JntcmploCaxumo, qiiodpHmn.Tifa,t^di 

an.us qu..diag.ntaeqUospendant, totvacca^ ficarum dReeina Candafcc Lftm. ..Vf ^ 
lumnumero^ftimaros /vt fupradi<aum eft. baprizataabiimuchrrm nnrLr?^^ 

, "^'"'^' ' ^*^"d-"frarres.Vnamrantur.nlodoMift"mde 

dunt ""«'^^«"^ ^^"o^""' P^'^- .elebrant : quod non faciunt . nih cres Pres- 

ri* ■ ti »• •/*. . - •'y'^"^'^^'^t'3daltarebr£Bpaiati,&niiifhii«!haa 

Den.que Rel.gjofihuiusmonafterii ,vtcre- beant,omnes veronud.spd bf in edS^^^^ 

^^;SS:^f 0"^''"'^"^?""?"° nemotcn,pIumingredituf . n.fi^S S ^o^ 

rlr!! ^ ^H^^amex.pfisadmodum exue it: ingrcffiiniemplumfpmumnonemif- 

? :ri'l;rri''^f '^'^'"p"'*'f ^ ^^^^^^^^^^^-^^-^^^^^^ 

hnm A a' ■^^^^"^^'Saccepcrunt. Sabba- uncur.fedomnesfonsm.henrincirculcT&il. 
thinr.ftnaechferunnt , &fuao]eraacpanem licfacramentacx mambnsercleLSm^^^^ 

Si:S:thr°"f"r ^r"^'"^'""^ c.p.unt, fiuePresbytefor^m t^^^^ 
•lieiabbatliinianitjusriilsfaciaot.quofriami- rum. uumunacno- 

. iimi. vellesiploruroconfciaiefuntexpelli- gunt.vttliatntinasnrecesberaeant anasme 
bu c,p„„„ nftatcoriorumnoftt-ommelabo- »<.fter,pronunciaL„ecvTeSirpta bt' 

"Mq"™p'-betiacer„.r:™Ve«°s '^- 

jS-SS^^Lreotnnes SS^^^SS^^^^f 
VmusOrd.msnempeSaAnton.i.quamuisah^ celebrancaddunt. SnrS 

ti. fedfolLucd^^ra^miaXTd .nr'f'^^ ft'^""«^^c"^^q"atuorautquinqicrUdbu.,qa« 

ipfisfuntvJtajho.,efts&fan(a£ ali£^an*nii r-i.1prM^ ^,-.1 '°"'t^""*^^^^g"'fn«>atquei- 

U..-..taio.erL/i.pro,r«IS:^^ ^S^r/.:^^:^^^^^^^^^^^ 

S 4 , taim 



8o DlSSERTATlO 

mina quidem praeflrantibuspifcibus abundant; 
led artemilloscapiendiignorant ; & fiqiiando 
pircantur,raro id faciunt , nec nifiin ftagnis ma- 
gnatum, Itaque ordinariusiprorumcibus.eft 
panisinam cum qUadragefima apud ipfos in me- 
diam eorum sttatem incidat , olenbus pro- 
pter defedum pluuiarum deftituuntur ; tametfi 
in multis monafteriisea tantaftiidio excolant» 
vt roroanno illis fuppetanr. In aliis locis vuis & 
peificis vefcuntur , qua: fiib finem Februarii in- 
cipiunt maturefccre , &durant vfquead fincm 
Aprilis. Qui huiufiiiodi fmitus habent , multo 
lautius viuunt.i?raeterpanem5cetto quodam ge- 
neregranivtuntur,quodcaufamappcIlanf,cm- 
bamma quoddam conficiunt , inquodpancm 
incingunt.quodafperum eft,&oreeodura .A- 
hud pr^cerea ecligma patant ex grano,quod vo. 
cantThcbb m. Illudinftarrynapisconficiunt, 
& Cenaf icam appeiianr. Histiibusciborum 
genetlbus toto quadragefimae tempore vtua- 
tur. Ladle Sc butyro non vefcunturaiec vmum 
e\ vuis aut melle fadum bibunt : (ed ordinarius 
ipfomm potuseftgrauisquaedam cereuifia,qua 
Zaunam vocant,&ex hordeo ac miho coquunr. 
Iile iaporera ccreuifi£e noftratis refert» Multi 
Rchgiofiinueniuntur , quiexdeuocione coto 
tempore qtiadragefimcB nuUopane vefcuntur: 
quidam etiampertotamvitampane noncom- 
edunt ; locopanis autem vtuntur Agricone, 
quod eft genus herbs illius regionis,ex qua luf- 
culum conficiuntabfquelaie, oleo &aUiscon- 
dimentis : &quandoherbail!adeficit,vefGun- 
tur Rhabazufoaut malua & lentibus,quas pura 
aqua macerant. 

Quidamhabiturogeruntexcorio , finema* 
tiicis, ita vtbraehiaipforumfint nuda : multi 
cingulum ferteum q jatuordigitoslatumfupcr 
nudo corporegeftiant , cuiusparces cufj^idibus 
quibufdamiungunturiverruscutcminfiexis.A- 
hitoto diequadragefimaenonfedent , f-diem- 
pei ftantcrcdii : nonnulli perqaadr;«gefimam 
machinis quibufdam ligneis incnmbunr , quae 
runtf:i(fta2admenfuraracorporisipforum,&fi- 
tttileS fijnr capulofeU vrnae ferah abfque oper*^ 
culo,arergo itaacc6modat^,vtclunesfuasin iis 
locare.&defuperhumero^sfiios imponere pof- 
fint: a frontc eft pulpit um, ad fuftincndu librtis 
Veft/s ipforumeftciliciumex pelle bouilla,fub 
quacingulum ferreum nudocotpore gerunt. 

Sunt,qui perquadragefimamfeincludantca» 
uerni s 5 in quibus herbis tantummodo & lenti- 
btis vitam fuftentant* 

Inueniuntur etiam R eligiofi & Religio/ar, 
qm tototempore quadragdimaeomnibus die- 
bus Mercurii& Vencrisno6tem in aquis trafi- 
gunt , colIotenusiisimmerfi:idqiieapudvr«. 
bem Caflimur, aReginaCandacecondiEam , V- 
bi lacus eft,inquo func plura fedihalapidea,qui- 
buscomplures Monachi Religiofi & ahiPces- 
byteriillisdicbusinfident. 

Ahi non folum nullopane vefcuntur,fedet- 
iamin ptofundas denfimmacum filuamm val- 



Dfi Origine 

les,quo nuUus heroinum vemiefolct , fecbnfei 
runt , & illicpertotam quadragefimam pocni» 
tentiamagunt, folaaquacontenti. Commune 
ieVinium , quod plerique Rcligiofi tempore 
quadragefims obferuant, eft,vtalterotantuni 
diecoraedant) &:vefperetantum , quandoSol 
occidit : diebusautemDominicis &Sabbathi 
non ieiunant;ob eam caufam quinquaginta dic.s 
.inquadragefimaobferoant : &quoniamdedie 
vnam tancum Miflam celebrat, nodu cam per- 
aguntjin qua omnes communicant : deindecae* 
natum eunt ,allegantes excmplum Domini no- 
ftr(,quemaiunt verura (uum corpusconftcraf- 
fedieleiunii.fubnodiscrepufculum. Caeteris 
diebus,quibus nuUum eft lemnium, Miftam ca- 
nunt matutino tempore. Qui vero carnibus ve- 
fcuntur,nullum difcrimen diei Veneris aut Sab- 
bachiobfcruantifedindifFsrentcriisvefcuntur^ 
Prscer quadragefimamaliaquoque ieiuniaha* 
bent:primum,dieLuncE-poftf>;ftumTrinitatisl' 
aquo remporeommbusdiebus , Sabbatho& 
die Domimcaexceptis, vfquead fcftum natali* 
tium Domini noftn ieiunanc : ab hoc aurcm did 
vfque adpunficationem B. Virginis , quam vo- 
cant feftum S.SaucrcnuHi ipfisTimt dies efuria- 
les. Tribusprimis dtebus poft Punficationeni 
ftrideieiunanc , & tnbus illis diebus femeltan* 
tum comedunt , quam posnitentiam Niniue ef* 
fe dicunt. Ttibusillisdiebus , &m Aduentu 
acquadr.gefiraaomnesproraifcue,Presbytefi» 
fecuIares,viri,facrHin2e,pueti, magni & parui,in- 
uiolabihterieiunant. 

Poftquam verba feciitlus deReiigiofis ^ qai 
incedunt fub vexillo crucifixi , non extra oleas 
currcrevidebimur,fideiisaliquid dicamus.qui 
maiori expartefub hoctroph^onunc milicanf» 
cumprius fuperftititionibus idololatricisdedi- 
tieflet,nempedeincohsmag(iaeilliusinfukIa- 
ponis fiue Zipangu ,vt beatus S. Francifcus Xa^ 
uierus lefuita refert in epiftola, quam lcripfit ad 
Patres (us Societatis,qui funt Conimbric^, an» 
MDXLIX.quoniam in multisinter ipfos &Re. 
ligiofos noftros conformitas & fimilitudo crat< 
Aitenim,pr£etetip(orumBo«««oidinarios,qui 
inftar Presbytcrorum apudiplosfunt , triaalia 
genera ipfos haberc Monachis noftris non dif- 
fimiIia.HosLe5«m/appeliant;&fsminas,qus 
Religio(as noftrasrefcrunt , Hmauta voeantt 
qui omnes monafteria habenc in & extra vrbes^ 
Qui in vrbibus degunt, nunquam matrimoniu 
concrahunt , ex eleemofynis viuunt , verrice & 
mento funt rafo.longas togas geftaBt latgis ma- 
nicis:hyemeGapurte6tum habent,toto reliqud 
annoihudapertumgcrunf:vnacibumcapiunr, 
&fiEpeinannoieiunant ; nullojinimahvefcun* 
tur,quodcunque ilhid fi t , vt maiorem ptieniteli- 
tiam agaiit , quae communiseftomnibus alii» 
Monachis laponicisj mcdia nodefiirguntado^ 
randum , cantandoperdimidiam ht^rampre- 
cantur;p0ftea i^^xfiis cubitum eunr vfqueadatt. 
r oram.qua furgunt,vt rurfu s pr> centut:idem fa- 
cittot Sole oriente « meri^i^t & vaiperi : ac lunc 



Or DIN-V M R 
aliquem ftiepltum edunt : quoauditdpopulus 
ingenuaprQcidit , &raanus iunaasinccehira 
tollit,atq; vnaprecatur. 

Hilj^«i.v»/concionantur,&hortanturpopu- 
Jtim, multofque habentfedatores. Inrercon- 
cionandum plofant , & auditoresad ploran- 

duminducunt: tanta visineftfermonibusipfo- 
rum; 

Tertium genus horum Religtoforum etiam 
magnapacnitentixdocumenta cdit: viuunf in 
commune,&atrovcftituytuntur.Omnescom 
pluraidolaadoranr.vtJfrfww, quem aiunt na- 

tumodiesmilleannts.priufqu^mmateriprura 
conciperet: Amidam & Qiunonem. Adorantet- 
umSoIem&Lunam , quosvocantDf«k. Hic 
populusadeo dcuotus efterga fuos Superiores, 
vtP. Michael Vilecta le/Iiita fcribat inquadam 
cpiftola , in quodam raontc prope vrbcm rc- 



ELIGIOSORVM. jj 
giam Meac olim fuiUe feprera milliamonafte. 
riorum.dohsdedicata, &inter alia vnumpras. 
diues, inquoReges&omnis popul.s vorafa- 
ciebanr, &qua;ipfisncccfranaerant, expcdie- 
bant^ngentia&opulent.ffimadonaofferenfes. 
H.c D.abolum apparereiisin vifione , qui (Ju 
donahocloco off?erunt,qu,bus fign.ficet/fe pic-' 
tateiMorumplacatumeirc, cofque abomnipe- 
ncuIo&moleft,ahberaturum : & in pofterura 
negotia .pforum profperos vel adUerfo. fnccef- 
fus habitura. prouc vei feduJo vel dil.ocnter i- 
1- pfumfinrculturi. & 

H^c ea funt, qus ftridim ac breuiter dici po- 

tuerunt de Ordinib.& Congregationibu5,qua: 
lunt m orbe Chriftiano exceptis ordinibus & 
lodalitiis mihtaribus , dequibus 
fupraverbafeci- 
mus. 



-riNlS ARCHONTOIOGIAE COSMICJE. 




INDEX 



I N D E X 

RERVM ET VERBORVM 

MEMORABILIVM IN HAC 

^ArchontologiaCoJmiea cotitQntomm^ 

IN HOC INDICE DENOTAT PRIMVS NVMERVS 

librtim,fecundus paginam,tertius partemalterutram columnae,/» adie6tum , 
initiumpartisalterutriusin quaquecolurana, 
mcdiumj/finem. 




A. 

Bhates Pmcipes jmpem qaatmr I. 
84.1.111. 

Abbatia Brouenfis tlegantiftmum d- 
dtficium quis exfiruxerit 1. 474. 
i.p. i • 

Ahhatix, prdcipua 'Regni ArragontA I. 
izo.i.m.eiufdemPrioratm ibid. 
Abbatis villa,ciuitas Picardiii l.iiy.i.f. 
AbbatiscellanomenpagimHeluttia I.jj^.i.f. 
nominisratio ibid. 
diuiditurtnduodecimpartes ibidf 
A bbrematores,mimflri Pontificis Romani, I. z 7 . i . p. 
Abbruzji,ltalis Aprutium 1.154.1 .^.eius termini ihi- 
dem. 

Abdaracha vrbsprouinciaDafika ll.i26.i.m. 
AbderavrhsThraciA,patria democriti I.63 o .i.^.dici hodie 

Polyfiilonmultiautumant ibid. 
Abderamus Maurus prroegis Hifi^aniainterfeilorjfe Cordu- 

heregem afpellat \.i^6.i.m. 
Abrahamprimus Patriarcharum Ecclefiafiicis Ordintb.for- 

mamdedtt&inttium III.^^.i.p. 
AbremarusEpifcopufBierofolymis Il.i/.i.f. 
Abrincte^cimtas Normandtamaritima I.iz^.z.p. 
Abrincanenfeoppidum,vulgoAurenges I.ijo.i.m. 
AbfolutionesMagniPcenitentiarii, apudRomanenfeshodie 

1. Z7.2..p. 

Abunadicitur Abj/fiinisPatriarcha Il.zzS.i.f. 
Abundantta omnium rerum in Regno Neapolitano 1.154. 

2. m. 

Ahundamid offitium in Rep.Lucenfi, vide Lucenfis. 
AbundimEleutherus,Pontifex Lj^.i.p. 
Abundis Ztfjrinui, Pontifex 1, 35.i.f. 

Abydus veterum Milefiorum colonia II, 3. i.i.dicitur hodie 
Aueo ibid. 
Ahjfiinorumlmperiumquamfitlatum 

longum,& 

idtm quibns cantimatHrltmittbus II.i27>i'P> 



Jncok eim imperii regem fuum fummeventmtm 

ILiiS.i.m. 
funttottnigri _ 1''''' 

bonarum artium,do£lrinarumquepemtus rudesili 

i.m. 

eorum vefiitm , domicilia , & Eacultates II. 219 
i.f. 

error iUorum retinentium circumctftontm W, 
i.m. 

apud eofdem Templa indutis calceis ingredi nefas , si/ 
eorum c£miteria,facramenta, Baptifmus , Confefn 

Matrimonium ll.ijj.i.pfrw' 
iUorum facerdotibus vxores ducere non permijfmi 

bidem. 

quosfacroshabeantordines 

eer^moniA eorum quas in fan£la , vtvocant,bei^ 

madaobferuant '^*' 
fuam tum Pramis vnionem ex duabus prophetwn 

ticinantur Il.i^^i-n 

eorumMores^videlAotQz. 

GubtrnationisModui,videG\:AiQtviitim 

dua apud illos vigent rtligiones 
Acbaia 

eiusfines 
reaiones 

o 

Montes 
fluuti&finus 
Achaiaproprta, Peloponnefiregio 

incolarum eius mores 
Acbates,lapis in Sicilia 
Acomates Turctcus imperator 
Acron Infuk Corcjra Promontortum 
Achafluuius GaUidt 
A£la Debrecinenfia interlegatos Rudolfi Imptratoru, 
MatthiiRegp 1.39<^-i'' 
Acusna,utic& fiuemarina vfusfMnmusinlonginqutsmi 
gatmtb.l.)o6. 1. p. quanio&aquomucntA tt 



n.i3U.n 
16^6.1. 

iU 
iii 

1.657.1.^ 

iit 

L(J58.i.r 

thl 

l.i6i.i. 
1.6^0.1 
1.600.1.1 
Liis».!'' 



I D N 

Umiu ^efmatio vocabnlo ®Xilknt)(initt in Bohemu 
quifutmt I.88.i.f. 
'clJlantyRegii Au^lis itnpemm <^ mors I.j^S.z p. 
ea vrfn rer.A &mer omnes Arabicas puUherrima U.ti. 
z.m. affu 4 Turcii captd ibid. 
endum oppidum proumcU Tenefnie, in Regno TejfanolL 
l49.i.p. 

'mtrallii tn Dania officium I.42 5 . i.p. 

olphus, Comes ^affmicus,lmp. l, lotS.i.m* AngltaRex 
I.362.2.p. 

riaai nomen ex PontiJicibasRomanis^uiteBuerini vide 
fub voce Pontifices. 

rtaticummdre 1.8. f.f. 

llliusmaris, vt&iorii€i& Medtterrafiei InfuUfub 
venetorum Imperio 1.599.1. p. 

drerijpcenaapud Abyftnos I. i^i.^.f. 

Suecos 1.456.1.01; 
ks Concordiit I.5 . i . m . 

Sacrain vrbe Veneidquot 1,588. i.p. 

SaterniapudRomanos I.^.i.m; 
VenerUgtnetricis \.^.\.f.hodte Tmptum Mariali- 
beratricis ibid. 
Vtrgtnum Veflalium L5 . 1 .f. 

ificiaMofchorum qtialta 1.44<?.i.mj 
ilesapudHoUandos I.5i8.i.£ 
Romanosolim i.ii.t^.&z6.mi 
iumm.ire l.Gyy.i.i. 
Ragufinos vide Ragufini^ 

il.3<^.i.m- 

eiits fitus & varia nothind ihid. termint tbid. 
inhabitanttumorigo ibid. 
figtiraregtonisiUtHsciiireifimilis , ihid.iS. 

quamfttlongd Il.^y.i.p" 
dtutfa olim tn fuperiorem & inferiortm ibid.m. 
diciturhihuip iG.niillid oppidorum, qUofum prdci- 

puddefcripta ibid. 
dgriqualitds in iUa regiohe ir.^ci,^' 41; 

Morts tncolarum & prifci & noftritemporu'^\l.^i. 
ctm muliis feqq. \ 
gubernationitmodusyetus ll.^^.i.m. peflindiTid- 

tionemRomdnilmperii II.^S.i.p. 
Religiotncolarumnofiritemporis , & quaCophitd' 

rumvttiendiratto Il.^g.i.p. 
Rtgis a defiruilione Imperii Romani vfqueadfub- 

aclionem ImperatorisTurCdrum W.^^i.z.rn.vf 

que ad 54. 

ilidnus Imp.vtde \mpciitoies. 
ontd Pids MaUdontd. 

'..usyluius I.51.1.P. 
"robufii I.(56o.2.m. 
irti & Qiufiura Confillum in Regno Hijpania I.207. 
.f.f»;« membra,eorumquefalaria annua ihid. 
tCypritfodins, I.^S^.i.f. 
itesduaapud Ahyfiinos Il.ii^.^.f. 
itis initttim in Indta I.286.l.f. 
fana rhonsRegionis Sicili* i.2<Jz.i.p. 
iopes in Imperio Abyfimorum funt aJiiix^^ven II. 

17.2.f. 

I Indialegem Mabumeta nm ohfer^nt Lipz.i.f. 
jnpiivtriufquefemminalFrett-mus IL2z<J.i.f.r- 
■&jEthyopiadefcriptio i},id. 
yopuifoiifummafertilftas II.227.2.P. 



E X. 

Africa 1.9S?.i. m. quieam Uahometis dolmatihttsprimu^ 
tmbuerit Il.ii^y.i.p. 
AgathoPapa 1.8. i.m. 

Agathonius Siculus VontifeK L40. i.m , 

Agennarum territorum in GaHid Li j. nm; 

eiusfitus.EpifcopatHs&Oppida ibid; 
Ager Comaclertfis qualis i.i6.p. 
Terrdriertfii Lj.i.p. 
GeheUehfts I.<?ii.i.f. 
GehueHfis I.^ii.i.p. 
Leodienfis I.^o.i.m; 
Lutanus i.^i8.2.m. 
Romarius 1.8. 2.f. 

Kagufinus,vide K^guRnus. 
Sabinus i.^.i.p.- 
Tdrdntdfius in Sabaudid L45 9 .i.p; 

Treutrenfis L>o.2.p; 
Tjrolenfts l.6^.i.f. 
'^irtehbtr£im I.^^.i.m. qtiiepraiereddgri vnitift 
cuiufque regionis fitqitalitai hahes fub voci Nd- 
tura; , 
Agla vrhspfotiincm Mabdtdnit II. 250. i.f. 

Agmetum oppidumin coUeAtlaniismhtt^exfituHwn \h 

AgonaltafefiadpudRomanos I.^i.f.p'. 
Agoranomtquiin&ep.Athentenfi \.G%x.\.m. 
Aidtdrtimfamtiid I.2i8.2.£ 
eerumtiiuli, 

I pmtentus, ^ _ , 

infignta, ibidi 
Aiftddenfisipifopatut \.i%A.mi 
ireltgto ih tU» ' ihidi 
Alahaftri fodma. ^.liutm^ 
AlacerMauroruniviicdhuluihquidinttudi i.icio. i.m^ 
AldniLtifttantApoffefionemolimarripuirdrii l.G^i.vai 
Alaricus L9 8 i. m . Gothonkni Rex 

dlius Vanddloriim Rex I. ^.i.p. 
AJdrriuminliernicis,oppiduihLatii I.^.i.ni, 
Albd,ciuttdsLanguedoct£GaUidi I.i22.i.f. 
Alha Re£dlis, ©nictoctflfmburg L^88.«.m.' 
Albx Ducis mors & fepulturd I.247.i.£ 
Albdnid Mdcedoniitpars \.6j6.i.m.plurdvide'M.zced6. 
nia, 

Albergm ttiohs tpifcopatm Alhurenfts in lutia Septsntrid' 
hali , reliquias & monumenta Gigamutn conjpiciendd 
exhibet , 1.417.1.^»- 

Albertus Imperator RegnumijalliadonddecepitdBonifa- 
cioVni.Pont. L49.2.P. 
Alhertus l. Dux Aufirii t.ioG. 

li.eiufd.AuftridDux I.ioS.i.m. 
Albertus AteUanus I.4(^.2.mo 
Alhertus Brahdenhurgicnsfit LutheratHis I.^ii.i.p. 
AlbertuSflageUonii neposfit rex Polonts, I.^i^.i.m. 
Alhertus Eremita Epifcopus Afcdlohenfis fitPdiridrchaUit. 

rofolymitanus II.i7.2.f. 
Albigenfium mores 1. 141. 1. f. 

eeruht dger qudmfitfertilis L150 .r. m. 
Albi Eunuchi in Aula Turcicd,vide Eunuchi. 
ex Albi Arittisfaame quifegndrihtihPerfta, videfub mt 
Reges. 

AlhmnfisDucattiiaqui&qtiahdtiereSm Li5<S.i.f. 
AlcalddtHenmi I.i^z.i.m. 



I N D 

Aluntarenftsordims EqueflrisCoinmtndmr£,l.izi,i,]^* 
eorundmprouentm 

lur'tfdtiliones,& 
Prtoratus ibid. 
Alcantar& in Eegno LegioniserdoMde Ordo. 
Aldobrandus Cardinalts l.^j.iS. eiusfaSlioibid. 
AldrediRegis AngliiCimperium&moTS l.j^S.a.p. 
Aleatorummagnus numerus Venetin I.jSi^.z.f. 
Alemanni &TeutonesLj o .\,^.aveterih,Germam diHi ib. 
AlenconiusDucattu I.ijj.i.p. 
fuitolimComitatus ibid. 
' aCaroloVl.inDucatumere5lus ibid. 
I adregnum¥ranctcumrediit ibid. 
Alepum caput regtonis Comagena, II. 1 8 . z . p. 

eiusfittis i^id' 
AleuthusfQnsScotiA L571.2.F. 
Alexander vide Imperatores» 
Alexandri nomen inter Pontifices qui tenuerint,vide fabvo- 
Pontifices. 

Altxandri VI. Pontificisconftitutioobtotnauarumrerum 
inuentionesinOrbeNouo I.j^z.i.m. 
AlexdnderMedicemprimusDux Tloretinus aClemente Vll. 

Font.conftitutus . I.jz.i.p. 

AlexanderBftenfis l.^^.i.m. 
- imperatorConftantinopolitanus I.6iyeimvtta 
&mors jbtd. 
Alexandriill. p.M.confiitutiodeeWione Pap&\.^o.x.m. 

cogitConciliumLateranenfe ihid- 
Alexandria vrbs Agjpti olim inter pr<eftantipmastotius 
mundivrbes Il.^S.i.m 
eiusfitus i^id. 
exfiru5taeflincrucisformam _ ibid, 
ineaCifiernapulcberrifndijtem 
ruderaantiquiPalatiiCleopatr&Regin£JEg]pti IT. 
59.i.m. 

Alexiuslfaac. Comnenifilius Imperator ConftantinopolitA' 

nus l.6S6.z.p.eiusvita&mors,ibid. 
AlexiusManuelisfilius, imperator Conftantinopotitanus 1. 

6^6'i.m.eiusmors,ibid. 
Alexiusiunior Imperator Conftantinopolitanus 1.686.1. t. 

eiusmorSfibid. 
AifandegaLufitaniiquid I.z^^.z.m. 
Alfaquesquid I.i^o.i.m. 
AlfeldenfisfamiliainUolfatia opulentifiima 1.424.2.^. 
Alfonfus I. primusCatholic&cognomentoornatusfuit I, 

227.1. f. 

II. IiexHift>aniareHgiofus lixj.i-p.vxorim 
attingere non vult, ibi. oppida ex/dificat duo 
ibid. 

III. FratrihusfuisquataorocUlosefodicurat 1. 
227. 2.f. 

IV. B.extiiJpania,ocultspriuatur 1. 228.i.p. 
P"^ RexHi^ania l.%z%.i.(.etusmors,ib. 

VI. RexHiJpani<e SanBium fratreminexilium 
peliit I II. 2 z 8 . 2 . m .perforatur fibi manus tb. 
relinquitfiliamVracam , ibid. 

VII. Eiufdem Regni RexLii^.t.p. quos hahue^ 
fitliberos ibid. 

VIII. Lxxcf.i.p.quoshahueritcumvxoreliheTos 
ibid.profper in bello, ihid. 

JX. FiliusFerdinandiRegisLegionenfis ihid. 
X. Liip.i.p.quosex VioJenrahahueritUberosih. 
firdo£tHS&fapiens,ibid> 



E X. 

Alfonfus I. RexVortugaUiA I.i47'i-«t 

II. Li^%i.m.etusohitm,ihid' 

III. ComesBononia, ibiil.quanMuregnafit,( 
quandomortuusfit ih 

IV. EtufdemPortugalliaUex ihu 
eiusvita&mors 

V. Eduardtfilius, ibid, eius vita,m6rs , & fepu, 
tura,ibid. 

Alfonfus de Agutllari a Mauris occiditur 1.237.211 
Alfredi Regis Angli£ impertum & mors I.3 68.i.| 
Almachoppidum Utbernia munttum 1.384.1.0 
Almadenavrbs l.i^i'^- 
Almertca Li^o.i. 
Almertcus,G4^tts e terrttorio Houiodunenftex PrtonS.S 
pulchrtfitPatriarcha Il.ty.i. 
Aimericus lufinianusrex Hierofoljimorum,ll.i^.i,TD.a 
vita,obitus,&fepultura «^' 
AlnienfisregiunculaGalliii I.uw 
AlnttaopptdumVenetisparens 1.598.1, 
AloesdefcriptioinRfgnoCalecutenfi 11.117,1. 
Algerhta Li^4,.deeoplurahifbetvox Portugallix. 
Algeria fiueAlgtra vrbs olimfub rege tremifenofuit II.19 
i.f.eiusfitus . '^" 

AthamaMamorum quondamRegum PalatiuLi^b-u 
mundtmhactilum . ^ 

CompltStiturctrcuitufuo fe^temmiUia ih 
AlharnenfeCaftrum I.i^o.j 
Aligrius,ConfiltaritssRegiuf 

Alfatia ^*""' 
eiuslimites, f 
eftduplex,Superior&lnferior i^ 
vtraque qiufub fe (ontineat oppida, Caftra , vtU 
quareahundet I.78.1. 
Alfta lnfula,fub ftoniacomprehenfa I.418.1. 
eiuspractpuum oppidum Sundtrhurgum , &ca^ 

eiufdem nominis 
eiufdemParaci^qu^ 
Alueus Aufidirini I-^O"^ 
Vfentisriui 1'^° 
Alumenvbieruatm I.£).T.f.I.254.i.f.l.6fo.5 
Amangapqui vrbs laponiapucipua ILzQi- 
AmbraciaolimdomiciUumRegumEpiri L6j6.i 
Amaguncium regnum in infula lapan II.zoi.J 
eius Rexquotregulos(ibt fubie£iosbabeat ' 
Amalphisvrhsregnibieapolitani I.zji.x 
Amalphitanumlittusvndenomen haheat Li^i.i 
Amalphttanus ager iucundifitmus ob riuos multgs 1.-155 
Amalrtcus Eulconisfilius rex Hierofoljmorum II. 14 ' 
eiusohitus&fepultura ' ' 

Amantius ^»99- 
Amafiavrhs Cappadoci£ 1I-4-' 
eiusfitus » ' 

eft fedes prafcHi turcici ' 
iuxtaillamquaagrifertilitas H.i?' 
Amharualiumfratrumfacra M\ 
eorum authorRomulus \ 
vndedtUi ! 
eorumduodecimerant ' 
donahanturcoronajpicea I?^' 
Amh(rgaciuitas€^latinatusfuperiorifLii^,i,m.capu 

Itusregionis ' 
AmbianenfisGmeraUtatis GaUiaannuiredditus I.i44- 

Am 



1 N D 

Amb$fia,cmt.tsGAUktdiUonuTmonenfts I.iio.i.p. (iut 

Amhoyn* I.zg^.i.m. 
Ambrdclenftummorts l.66o.l.m, 
^.Ambrofit¥ratres Ill.^j.i.f. 
lAmbrofiifanum, oppidumagriBononi^hfis I.g.r.f. 
Vnbrofit SptnoU bella cum Hotlandis I.j 3 <>.i,p.^ feqq. 
^.Ambrofim 1.3 ^.i.p, 

ImbfitroiUmum in HoUandia nohlifimummius orbisem- 

1.513.2:^. 

iquomunittm & 

quandomtirocinStufk j^i^, 
XmeciaciuitaiVmhrtA I.^.i.p. 

\TnediorumfiueAmicorumDeiCongregatiovideOr:dmes 
\med£us i.Dux Sahaudia Comes MaurianenRs Cecundm I. 
468.i.£ 

I I. Comes Mattriancfis quartus vir heUicofus I.^tfp. 
l.p.falutaturab Henricfi V. imperatore primusComes 
Sabaudiaihid.eiusobitnsy il,id. 

III. quartus SabaudiaComts,l./^69 .l.f.tius mors 
&fcpultura iiii 

l V. cognomentoUagnusl./\.yo.i.tn.tiusmorsI. 
47i.i.p. 

V. ComefSabaudi£l. ^p.t.m. Principistituk 
tohonefiatur ibid.eius heUa mors & fepultura ibid. 

VI. ComesViridisyob colorem viridem qUem infi^ 
Xntterdilexitl^7T.i£. quosEquitesinftituerit ihid. 

VH. copiomine Rufus I. ^^i.i.p. coniunxit cum 
Sabaudia comitatum Nicieenfem ibid. eius rmrs ihl. 

Vhl. primuseftyquiSabaudiaDuxab Imperatore 
Si^fmmdofalutatus erat 1. 47z.i.f. eius mors & fepul- 

ibid.x.p. 

IX. Dux Sabaudi&tirtiusrfimfUx&religiofml. 
^Ji.t.(.eiusmors &fepulturA ihid ' 

'"''f. I.3bir.2.f 
dtutdtturin Peninfulam Septentmnalem&Auftrd- 
. ^'.^ lxio.i:p. 

etusamhitus ^y^^ 
Americispopulis quikarharifitml l.ut.i.f. 
\fa vrbs RegniFeJfani inprouincia tenefma 11 i^^c,'. 
i.f. 

tirarmquifitinFrancia l.iio.x.vti. 
penesifUimqmdimperiuni ' iyil 

qutcaufa ad ipfam cognofcendiim pertineant ihid. 
ptrmitttt halecum captaram cui vult ibid. 

maniin vrbe AntwerpienfioJ^iumquaU l<o6.if. 

^^^^'rius I^^,^^ 

^"^""^ I.jS>6.j.f. 
etusfcatttftgt ij^i^ 

ineiusripaquahcd jjj/ 

^""^^. , ^ihid. 
oresfurttutmuherum tn Aula turclcd qu^ftipfosmu- 
■uodepereum iSii^.z.f. 
'mpuUa Equttum Orde vide Ordo 

urathes OrchanisfiltutLtmaruPrmtps I.688.i.p, 
eimbeUagefia 

ibid. 

1. RexTurcarum Ut^.i.p. 

eiusvita&MoTs j^^^ 
n. torundemTurcarumRex ^ ihid. 
eiusvtta&Mors i^i/^ 
iifdemhodieimperat ' t6^6.i.^\ 



£ X. 

AnafiuuMs li9Q.i.£.&t9i.i.f. 
Anabaptifiaram dogma in Bobtmitt 1.8 8.i.f. 

^ Morauiamlinquere coguntur ibid.i.f, 
"^efiphaliamoecuparunt l.%6.i.m. 
ea^per Archiepifcopum Colonienfem denu$ 
^ieai ii,i^ 
AnMett ex Pontificibm Romanis qui diili vide Ponti* 

fices ' 
AnagniaiOppidumLatii l.y.i.m. 
Anandalia Scotia Regni locut I.3 7 1 .2.m , 

Anapbe infula maris jEgd h^ysli.m'. 
AnasPortugaUi&fiuuius 1.244^2.111.* 
Anaftafius Imperatorvide Imperatores 
AnaftdfiusPontifexvidePohiiB.ces 
Anatolia > ILz.z.m, 

^uosfubfeproutnciascontineM, ihid. 
quojruaturaere ll.iS.i.m. 
paetusfertilitas lyiii. 
aquibmhabitetur _ U.i'4.2.m. 
AnconaVrhs.nauigiis&pertUfdebris ly.z.ml 
AHconitanaMarca I.j.i.m. 
Anconitanorummores I.H.i.mi 
Ancontt&nusportm 1.14.2.04 
AncjravrbscekberrimaScotiA\.).x.UicitUrhodieAnga' 

Andalufia, omniHifiamaJrumbus&fegetibui fiuentiqr 
1.15)5.1, f. _ 

eiufdemincolarttmmofes l. i^S^i.p^ 

Andegauenfisciuitas _ I.ijoa.pl 

AndegauenfisDucdtmGaUk I.uo.i.f.^^iJ-^.i.m* 

eimfituatio & ambitfvs ibid. 

flmmna jj^^. 

dccefiitregnoGaUiafuhiuddtiicoXLRege ibi. 
puxiHtmqnarenonParFranciadicatur I.i^7.i.f. , 
in coU eius quales moribus & ingenik 1. 1 j 6.x.p, 
quarediuites U^ii.f. 
ager iUimquibm rebm abundet 1 uS.i.p. 

Andtl6tum,oppiduniCdmpan.GaR. ' l.iio.x.f 
Andium ciditas Bueatm Andegauenfis GaUiit prmpua ll 
120. i.m. , 

dicttur vulgoAngars ijj^, 

Andomatunum Lingonum CanipAn.^aU.oppidam I. laol 
i.f. 

AndreasUontaltiuI.f6.i.m,Cdrdinalis ibL 
Andreasfecertmcardinalis 1^5 ^.i.m.* 

S.AndreainfulainPropontide II.5).2.m* ''' 

S.Andren, Cardui &Ruta inPegno ScotiaOrdo videOtdci, 
Andros infiila Archipelagi I.Sj^.i.fi 
Andronkm cSnenm,lfaaci fitimyimperator ConftanttmpOi 

l.6%6.i.m. 

iimvita&morsmiferrima - ibid. 
II. Palaologifilimy Imperator CenftantinoMitanu* 
l.SSj.i.p. 

eimvita&mers ihi^^ 
ItL ibid.eiufdemvita&mm ihid^ 
Angelus Patrittatmveneta Reipuhltcs. Dux.videD\ite$ 
Anglanum eppidum Hiberni<& munitum I. j 8 4.2.^; 
Anglipoliti , addiftendasartes&agendatpeffonasquafuk 

'/'f , l/?2.2.f. 
fagtttandiaftispetitti iyj^ 

, ^tlifii^onitin^mfuhlimit&impmofi ihid. 



I N D E X. 

r,oracitaucmtum>ehnetati&{urtoAtdiu Aniofluum ^•'''•\f.* 

rTrerZ AnmBntamicaUi4-i-^.quthmfitdefponfata tht. 

eoZnVgnialM^ AnmProphettffilUPhanuelisvitarel^^^^^^^^^ 

CatS,exm fnorevLere velenttb.qualeftttri. Ann^us Seneca,vt fapenttftmt. , tta & auartji.mm 



Anglta 



butumimpofitum 
Curt<eapudillosvariii 



ibi'd.i.n\. li. T 0 f 

l.:^6i.i.ftrtot. Anminindiaratio I.i^Ss.il, 
1,548. x.mi Annataruminuentio I.fo.i.ra. 
Annim Tlortanus Imperator videlmpcmores. 
1.549. i.f. 'Annon&mfeaiofficium,vtdeVtxfeayxs Annons 
ibid.&feqq' AnnuncidtionKEquttuminfabaudiaOrdovideOido 

Anthemius,lpifc0pus Confiantinopolitanus I.59.i.f. 
Anteros>Gr<tcus,Vontifex 1.35-'-f. 
Antes , ptregrinum animalisgenm in India Occidentali I. 

519.1^01. 
Anticulum 

Antigraphei BetpuhlicaAthenienfis I.^yo.i.p. 
Anttochii dominantibus oltm in Sjnagoga varti tumltm 

Antirrhiumpromontorium I.fijS.i.m. 
Antiftiusvxoremquarerepudiarit I-i3.i-P' 
" ■ ' ll,544.n), 

I,z74.i.ni 

Anton^ Calmonfn llterdfiductaru Catoli Principis Arra^c 
nu&c.Rhetisobniotmquofdamabipfe oblata \.^6i 

i.m. 
Antoninits Geta, 
Verus, 

fius, Impp.videlmipevatotei 
S.AntoniusEremitaquandofloruerit y &ohierit lll.^j 
i.m. 

Antonim Goz.adinus , I.j^.i.in 

Saulim ^ 
Antrumimmenf£ ntagnitudinis inRegno^eapolitano 1 

254.i.f. 

Trophonii 1.66z. ihd ingredienti quid facieniui 
ibid. 

Antuerpienfe CafieUm munitjpmum, Trinceps Arauf 
nenfisfrufiraexpugnaturmaggreditur I.547-1 
Antuerptenfis vrbis gubernatio 1.506.1.11 
- — 1.113.1.11 



dm vetera nomina Albion & 
Britannia 
nominum illorum ratio 

etcterna huim iufuU forma efi triquetra .1.350.1.01. 
eimpromontoria vartd ^'''^" 
magnitudo& 

ambitmtotiminfula ihid.mj 
terrAiniUaingetiium&natura thid^ 
venenatorum &noxiorum animaUum,item& hpo- 

rumimpatiens, ^^*^' 
eimdtuitidi ihid.&feqq. 
fegettbm in iUa quantum damni alitesinferant I. 

piilmmimis,auro,argem s.AntonijboJpitalwrumordo 

^ans ' '^^^^- AntonijRegisPortugaUiifilijclades 

arani & fifciregii in eadeni quiprouentus 1.3 f^. 

ordinartiredditmcoron£ AngltcanA 1.554.1.^^ 
extraordinarii _ ibid.iS. 

quantumpecuni&infumaturin AuURegianiinifie- 
nd ^-^Svi-f? 
nduium numerum in Oceano quem habeat ib.i.i^ 
fitmiUimperquamopttmm ihid. 
' nunquambeUoautarmisexterni>capta I.3j(?.l.p. 
apparatu quanto & quo tempore cbfisabHijpano 
Rege adiUamfubigendam infiruSafueHt tb. t.m^ 
qU(£pOtentiaeiusmarmd 
ierrefiris 
forma guhernationts in ea 
ofiiciaregtainea 
ordines 

parlartienti in ed fumma aucioritai 



I.357.i.f. 
1,358. i.mi 
1,359. z.m. 
1.3^o.i.p. 
ibid. 

irafiametHH.nfiijnnnni*'*"''"""-""' ihtd. , 

ludicum Ordo triplexU6 x.iri coUocdndis iUis ApamteHfts Epifcopatm Gallta 

mtOrdoferuetm ihid.i.m^ continetintrafeFoxenfemcomitatum 

Sedeimid l.^6x.i.p^ ApicuUruminPolonianumermincredibilts I.401.1. 

fi^ppticuvfitatior^ ^ . '^'^^' ''''"^'''''^'^f''^^^^^^^^ 

Migio Chrifiiana in eamperqueintroduaa&co- ApoUontdolimcelebrtsvrhsMacedonta I.656. dtctturho^ 

firmatafuerttibid.qu&hodieineafloreatl. J,66. Piergm * 

Mona/ieriaeiusvt &ReligioRomanoCathoHcaiii ApoUinaresLudi l-H-i-' 

ea,perquempenitusabolita U^^.iS. ApoU,marainvtneaCardirtahumPerrarte^ 

mfabethlreMtmcoronatio ibid.i.m. ApoUmistemplumiuxtavrbemCalydonea l.66i.i 

^egumetmfertei i.i,6%.i.l&feqq. iniUoquomodofacuficiaperaaa b 

Tcederaqu&iitcuniexterisintercedant I.^fisj.i.f. ApoUontavrbsThracta i.<'3"-i 

Arcbiekoporum& AppoUonim Ahbasvbivtxent ,111.49-^. 

Epifioporamineaferies Ujo.i^ quotreligwnestmperartt ^ J 

AngrJmtatismmenvnde l.rjf.iS.& 17^.1.^^ Apparatmfiauiumabm^ant.Rege,AngUa^^^^^^ 

mimtiumpenesiUamnorntna& quantmftt tnfittutm I.zoz.i.p. adtUumqump^ 

altituda. ibid. pecmtamcontulenm 

eficaputomniumVkndricarumlnfuUrunt ibtd. Appenninmmons 

AngutUarUcapturaingentiumadportuCaprafial.^.i.m, AppimCUudtmquarec&cmfailm 

AngufiaregioammdScoti^ I.37i.i.m. Aprutii,partisterr^Neapolitana, termtui 
Anicium(hodieLffuii)oppidum I.15 i.i.f, 
Animalia quae in quoque Regno.&Regionibus al iis 
inueniuntur habcs fub ipfisRegnis&Regioni- 
bus. 



timdiuifio, 
oppidain content» 
efifrigidifitma regio 
Aputiaveterihm duplex 



1.7.1. 
1.3..: 

I.2f4-' 

i\ 



I.Z55-1 
1.153.1 
vtni 



1 N D E X 

vtrhif^oppidd ifnd. Arcadtus&llonoriks,framslmpp 

inult^petorumarmentafelicitermtfit 1.155. i.w. Archttpifcopiper Anglidiri 



l.i5j.z.f, 
t.i55.i.m. 
oppidum l.iu 



^uluVeucttiafiut 

B.triaria qiuinfelocacontineat 
Apttlorum irt Regno Neapolitano mores 
ii{ua Nigra fcaturiens infra Sarniam 
i.p. 

iqujiinLomund» Ucu ScotiaftpiusnuUoPintoflantecott. 
(itatttur 1.37z.i.m. 

Tyburtina I.n.z.p. 

Medicata in kegno Neapolitano 1 254.!.^ . 

Sextia, vrbsGalliAprmpual.ii^.um.ftdes Parla- 
mtnti ibid. 
\iualtittit,curlndidiSi» I.iSy.i.m. 
iquapindens I.y.i.f. 
quifiii tmaliof Buda vrbsHungarie 1. 3 88.1 .m. 

quuanta quando &quomodofub regium dominium Fran 



I-37o.i.ejr2i*f; 
l.S.cumJeq^ 
1.50 7. i.f. 
I-i^j.i.p. 
I.zip.i.m. 
1-3 87.1. m; 

, I.8l.2.p. 

1.159. i.m. 

I.^ld.i.p. 
1.579. i.m. 

I.KJj.I.p. 



Cfcumperuenertt 
quilarenftsFamilia 
titts tituli, 
damtis, 
opes, 
arma, 
quikia vrbs perantiqua 

olt)M amt)U,copiofa,& firmifima, 
altqt{a?ido Imptratorum domictltum 



1.155.1.111. 
Lii^.i.f* 



ibil 
I.f5)5.i.ra., 
tbid. 
ibid. 

ab Attila obfefia per trimnium tandemcdpta &va- 
pf* ibid. 
bodit vtriuspagus, ihid. 
feruat dignuatem fuam Pdtriarchatus ibid. 
JuitonitisDucatusPariatusfitparticeps . I.i^i.i.m. 

rationes,quare idfaQum adduntur, ibi. 
\uitaniarcgioGalli(t I.llO.i.f» 
etusfitus, & 

primariavrhs ibid. 
incolarumtiusopes 1.143.1*^. 
<e .{ Sabiniano Pontifice Uaxtmt imenta I.3 9 . i.f. 

'«^"< Il.ii.i.p. 
tttu finns & limitts < 
ejitnplex, 

deferta,qu<tvafiashabetfolitudines ILio.i.p. 
Pttr£a,penttotafierilts Hjid, 
rtltx, vtraf^fertilitate fuperat ibid. 
abta Trogitdjttca vidt Trogi ody tica 
abum indolesqualii 
icanum ngnum 
iucamvaUisfitui 
trjiuutus Gallia 

tius origo&Tranfitus 
rnifceturcum Rhadano 



I.i^^.i.m. 
11.108. i.m. 
I.3oi.i.m. 
I.ii(5.i.p. 
ibid. 
ibid. 



ptus 
Vejpafiani 
Arc<e magnx S.Mare.venetfisJefcripth 

, ArelatevrbsGaUta 

ttoresmRegnoNarftngaexemptt ab expeditionibusbel- AremicenfiumGaUi&incolarumopes 

r r , n , r. ^^■^^^•'•«i* MemicorumageritiVafconta 

'ormtrtficaquaftrtdaajlosfiuenuCes.fuppeditatfiU'- - 
>nenta,matertamfaciend£ teU ftmili ftrtC(t,d quo & fac- 
:arum & oleum colitgitur in Regno Calecutico II.21 7 . 
[.ra. 

'ufcuUferaxpiperts Il.ii^.i.m. 

1.^58.i.f. 

niediumPeloponnefiproptmodumobtintt ibid. 
ttusvrbspracipuaMtgalopglis ^ ibid. 
nwttescelebrtoret ibid. 
Terraqualitat ^ l.tf;p.i.m« 



Germaniam 
inferiorem Germaniam 
Hiberniam 
HijpaniamprAcipui 
Hungnriam 
mperiUin 
^ Regnum NeapoUtaHum 
Notium orbem 
Polontam 1 
Scottarti 
Sictlianu 

ArchieptfcopttsColonienfis I.Si.i.m. CancelUrius imperii 
magnusptritaltarn 

Mogimtinus l.t i .i.m.Cdncthrittsper (ierhidniam, 
ibid. 

Treuirenfis I.81. i.m. CameUariusper GaUiam ibi. 
Tarr aconenfis l.zi^.i.\n,eius annui preuentus ibid. 

fubfequothabeatEpifcopos if^id^ 
Cafar auguftanus tb.eiusprouetitusiAnnm , & Epifco^ 

patusfubipfocontenti , 
Toletanus I.iij.i.p. eius fkmma autoritas ,annui 

redditus,& Ipifcopdtiu fub ipfo comprehenfl tbl. 
S.lacobiCornpofieaanij.ii^.i.ip.ei^mnuipromn'- 

tust&fubipfocontentiEpifcopatus ibii, 
Olifiippgnenfis 1.2 45. i.m.eius annm redditus ihid. E- 

pifcopatus quos fub fi comprehendat, & qui eotum 

annuiprouentus 

Braccarinfis,&elusaHnuiprouentusibid.m.Epifcopi 
fub iUo comprehenfieorum^annuiprouentus ibid. 

mjpalenfis ,feu SeuiUenfis , & eius annui redditUs I. 
2 i^.i.p.fubfe quos comineatEpifcopoSf& qui eo^ 
rumannuiprouentus f{,ij, 

ValentienfiscamfuoannuoprotientU ilid. 

Grandtenfis,&eiusanntiiprouenm ibid, 
Anhidux AufiHd- I.S^.i.f. 

folet inter Ecclefiafims Imperft Printipei confideri 
ibid. 

Ardeaoppidumtatu l.^.i.m. 
ArchipeUgmvidej^gxam 

ArdfesoppidumGaUiA . I.iiS.i.m, ' 

ArcusHoarim 1. 5.1.01.' 

qonfiantini I.4.2.f! 
SeptimiiSeueri I.^.i.p. 
Triutnphalis Imp. GaUieni, hodie 5. Viti nomen ade^ 

I.3.z.f. 
I.4.i.f. 
I.jSfi.i.p. 
1.115.1.111. 
I.i43.t.p. 
Lti^i.p. 

GaUta 
iUorum mores & ingenia 
Arenfiarenfis Comitatus 

ArenacumvrbsGtldrits -.j.^.x.,„ 

ArequifiaciuitasatnandadmontisignivomiTadices l ii^ 
i.p. 

eiusagerqualis 

AretiumvrbsprincipisFlorentifti 

(ircaeamqudfertilitas 

imoUrKmmorts 

h a 



I.ij6.i.m. 

I.i35>.i.f. 
l.ii^.r.m. 
1.514.1.11). 



ihid, 
t477-r.p, 
ibid. i.p. 
L478.1.P, 
Arg4' 



ArgartnfisproumU in ^egno Ttj[apo 
tiuslmiteSf 
yrhes & oppid^i 
SoliintJlAqualitas 
infoUruntmores 
Amntinaciuttas Alfatia 

jplendore reliquas muUumfuperat. 
dupltci nomine inprimisctkhris ejl, 



I ' N D 

lI.i<o^.m. 
ihid. 
ibid. 
Il.ijz.i.m. 
II.Z55.i.m. 
l.uz.x.mi 
ibid. 
ibi. 



Armtinenfi^^^^^^ „ I.iS^.i.f. 

Arlmtumimm ^,. 

Almadenamoppidummultumeffodmr iM. 

efiventnataqualitatis ^ ^ '^'^- 

ArmvrbsArgta 

Artafiib Ttionia infitUcomprehenfii * l.^iS.z.m. 
eius Paraciit} ^ 
pr^idianohilium,& 

nppidum '''"J: 
AriaRegiofitb Perficolmptrio I1.6».i.t. 

tiuslimites&vrbsprMtpua li.67.i.p. 

quahtasdgritaius -II.7o.z.n). 

incoUrumdiuitia ll^^.z.m. 
Arica locus regionis PeruanA in indtaOccidentah l.j 2 j .1 .p. 
Argerutnum Regrium H-a^ -i^MUi-^-P' 

Artminenfe vinum l.i4-2-ni- 
ArtmtnumyOppidum RomaniA l.y.z."'. 
AriftocraticapoliiiaReipuhlicavtneta 1.595.1.^, 
Ariftoteksvndeinduauifuerit, vtextramopam,Afiam, 
Africama,nu(losefhominesputarit Uoy-?' 
Arhufium oppidum Eptfcopatus Arhufini m luttafepten- 
trionali L4i7->P' 
ArmaSuecorumprifcorum ' I.430.1.P, 

Peruanorum . \'r^}'^'^c 

ArmammariaqUothabeatMonarcha Tumcus II.6i.i.t 
Armamentariumvetufium P.R.I.j.i.m. 

magnttmVenetorum I.jSJi-i.m. 

Armeniatnferior 

eiuslimitesy 

fuperior II.iQ.i.m. 
eiusfines , 
f e/i montofa "^- ' 9 • ^-^- 

ArmeniiquiinAfia . ll.zy.i.p. 

iidemquot habeant in vrbe confiantmopolt tempU 
I.63j.i.p. 
Armeniorumveterum & 

hodiernorumvideMores 
ArmiU£exauro,militibus,aRomanisvirtutisergo , 

bantur 1.15.2..^. 
^rw» PrincipumSabaudi& infcripta Ittera P.E.R.T. ^«id 
fignificent 1.470.1.^ 
Armufum quare PotenttAHtJpanicA accenfeatur 1-^7 9 -^'i' 
eiitsUtitudo tbtd.x.i. 
quaUt4sagri ifcirf. C^i 8 o.i.p. 

jncoUrumMores I.zSo.i.t 
Opes *^^d. 
JL-noldm Makus Patriarcha Uierofoljmttanus l I.i^.i-p» 
Arnulphuslmp. ^I.ioz.z.P. 
Arracha oppidum Mauritam^ab Hijpanis captu Lz^i.i .t. 
etus defcriptio 

Arragonia qu<e jub fe loca comprehendat I.18 9 .z.m. 
Solttudinibitsomnino vafia I.i94.i.p. 
incoUrummorts 1.197.1.1. 
(iusRegemquiftprimusfcripferit l.zj^.i.f. 



E X. 

qu&ipfiadh&reantprouinctA I.i^o.t.f. 

itemvrbes i^id. 

Prioratus I.iio.i.m. 

tribunal. l.tix.ii 
Arragonica Curiavide Arragonicura Confilium 

ArfagonicaPamilta Lai6.i.p. 

eiusdrma, 
tituli, 

dnhuiprouentus »W 

ArragonicUmConfiliuminHijpam&Regno I.ioy.i.p. 

eiutmemhra, '^'^•^ 

vniHSCuiuf^faUrium ^ ''''^' 

Arrequafrullusapudlndos l.i^o.uf. 

Arrianorum refiitutto l.i^.il 

Arriiharefis 

damnatainConcilioNtcano tiitl 

Arfenalvenetorum 1.591.1.^. 

Arfena,ciuitas I.7.U. 
ArfinoevideMQTaT^hii 

Arualesvndedim *-3ii-«n- 

ArnemudaoppidumSeeUnd^tA l.sij.i.tn. 
AruerniaRegio GaUia 
eiusfituatio 

oppiddpracipua 

Ungitudo.&Utitudo »«• 
aRegePranciaDucatustitukdecoratur 1.154.1! 

Aruernorummores&ingenia, l.ijy.i.ra. 

opes&Ucrum l.i^z.u. 
ArtaxtrxtsPerfarumUonarcha 

11. Cognomento Mnemon I1.86.i.p. 
ArticulifexquosfcederiCaddenfiPauluslpifcopuscenceiat 

cUuseft , . f 
tresaliiin Confilio Cafiilionenfideliberatt addtjcordm 
interRhetos&catholicosortascoponendasl.pul 

ArzJtilaoppidum U^i-»-'"' 

Afaya Peronia.oppidum GaUta i-i ^o-^-P- 

Afculumoppid. 1.7.1.^3, 

Afeiseppidum regionisFe^^nx lI.z5o.i.m, 
Afiaproprieficdiaa 

eiusfines,& ....x/:, 

pr&cipuaopptda tbtd.&in 

fertilitas agri lI.iHP 
dtuttU 

SeiiaperiUamvaria,vt 
Mekhitay 
Nefioriatti, 

j;)iofcorianiU.i6.x.va.txDiof(ortanum 

t&tres aliajTt 
Armenii, 
lacobita, 

Maronita 

Gurdes&Gordii , »»'«-^' 
AfiaMaior,quatenusiUapottntiaparet Ottomamtca, d 

fcribitur II.io.in 
Minor,qua&}>!atolia{remiit AnatoUa) veUltaTm 

appeUatur ' . 

incoUrumeiusmores,vefiitw, ^'^^'\ii 

item vefittm ^ribiratto ' ^ 

armay&,domicilia " 

tiegnaiUiuspoientifiimarecenfenfur *-30^yJj 



I N D 

if^.tunaproumcta vide Argarcnfis 
ifmorum prouentut vber & qujfiuofus in rtgm tSeapoli' 
tMo 1.255. i.p. 

iJphAltiteslacitsfuemaremortuHm II. zo.i.m. 

tius laiirudo , & longitudo ibid. 

mllus in co pifci; ibid, 
[Iftpres Cumerx Apoftolica I.zp.i.f. 
[fijium ciuttas rnibrix I.7 . 2 p, 

ifjria regio Sopho parens II. ^c.i.p. 

eiusfitus ibid, 

prouincin ibid. 

natura foliinea Il.ficj.z.f, 
\jfjriorum vetirum veftitus II.7 3 ,1 .p, 

& rdiqiu eorum confuctudines qiu multiiiari& ibid. 
pertot. 

eortmmftgi quomodo appeU^ti&quoinhonereha- 
^iti iLid.x.p. 
jlavrbscelebrisregionis VedemontanA I.4f5).i.m. 
liroiogorum pr<ediUiones cur totits errent & decipiant 

I.}05.2.p. 

flronomu operam dederunt primi JEgjptii II.4 2. i . f. 
fhrconis Equitmn Ordo vtde Ordo 

^«"-^ I.IC)2.2.f. 

erat Gothoriim olim pulforum receptaculmn ibid.. 
Ihages a Cjro vidus II So^i.per tot. 

jla figitiuorum templa fecit ejfe Bonifacius Pontifex 
1.40 i.m, 

tcyniisftuuius j 
'.henieuftum mores l.66.i.per tot. 

multoscoluere Deos quibus & varia facriftcia obtule- 
runt, ibi. 

eorundemrejpublicaantiqua I.6^5.i.p. 
itemorigo, nid. 
Leges eorum,inprimis Solonis ibi. i.m . 

Magiftrauumapudilloselcilio 1. 66^.i.m. 

Areopagita, apudeofdem qui,ibid.i.f. eorumfum- 

nia poteftasibid.acrimonia in iudiciis l.66j. 

i.m. 

incer Nomotktas & Nomophylace? differentia 
apMos ibtd.i.m. 
nommaoUmquam varia eorumMagtftratuumfue- 

ibtd. cum feqq. 

'hosmonsceleberrimm 1.655.1.^. 

SanHusdiciturhocauo md, 
'nhatenfisagrifiueComttatusArtefu in Inferiori Ger- 
mania qiialttas&natura 1.404.2.^. 
■rebatumComitatus 1.155.2.^' 

augetur dignitateVaris ¥rancia ihid.£uo noftro qua^ 

. . tbid. 

ropattategioftibSophi Imperio II.<J5.2.f. 

etuslittus&vrbes ibid.&n.66.i'.p. 

ttcaefcrtptio I ^ 

ticorummores l.66o.i.f.eorumorigovide Achenien- 
iium 

^"'^"^ , I.25.2.m. 
artcum vrbs Aquttant&Dwatus Bituricenfis I.u o.2.p. 

vndefic diHum j^;^' 

hodie quomodo dicatuT 

qu* memorabilia in eo j 
cchortgiochint ^ Il.iSo.i.m! 

eius vrhes & oppida j^j^^ 
ctor viti^ momfticA lefus Chriftus III.47.1. m'. 



E X. 

Auaoritasfumma&pateftaiducumagni Mofcouia infuos 

/«^^''"^. . I.445'.i.m.c^45<^.i.p. 
AucupiiregitmtniftrttnregnoHiJpania . l.i.z.rn. 
eorunimuniavaria& 

ftipendiaannua j^^^ 
Audienti&inlndiiscum 
fuismembris,eorum^ 

^.f"^^''" I.Z07.2.m. 

AuditorCamer&i.i9.i.f.quasrestranet ibid. 

AuditoresCaufarumfacriPalatii l.^o.i.ni. 

AuditorumFranciainftitutiovnde, 1.175.1.0. 

eorumnumerus ^jj^^ 

Aue Regniim fub rege Pegtiano II.208 .z.m» 

AutvrbsRegniAut ' ibid. 

AueUanadarumfatnilia I.i 9.2.0. 

Auesregni Calecutici ll.iij.i.m. 
mumtituli, 
opes & 

' ibid. 

Auftdum oppidum Pontiftcis fub imperio I.21.2./. 

AugeriinexequendomandatoGaUu Regis de transfretan- 
disMaurisabHiJpanorege hegno fuo eie£lis fummadi- 

ligentia&cura 1.241.2.^. 

AugttrumcoUegiidecretum 1.23.2.^. 

eorum autoritns, I.j^.i.p. 
quottorumabinitio, 

Migionemquamtenuerint I.^i.i.pe 

Augufta Aufciorum 1.151.2.^. 

Sueftionum > I.i^r.z.p. 

"Trcuirorum I.n^.z.f, 
Vindeluorum I.nj.i.m. quajplendore & opibus 

vixvUiexGermanictscedit ibid. 

Auguftanavrbisreligi» I.SS.i.m. 

Auguftimonumentum I.^.i.p. 

S.Auguftmiordoreligiofus III.^i.i.p. 

Auguftinus Mafcardus 1.57.2.*^. ' 

Auguftodunum I.i^o.z.f. 

Auicenn&patriaBokafa 11.124, 2.f. 

Auilenftsfamilia II.217.2.P, 
eiustitulij ^ 
domus, 
prouentus, 

arma, jbid, 

AuUiana oppidum opuUntum Pedemontan& regionis l.^6o. 
i.m. 

Auiniovrbs I.8.2.f. 

fedesibiolimPontiftcia ibid. 

eimceleberrimatempla ibid. 

Monafteria ibid. 

hancvrhemClemensVl.P.M.emit IS.z.m. 

AuionenftscomitatusinGaUia I.S.z.m. 

eitis vrbesprimaria,minores ibid. 

AuiumquadamgeneraadmirabiliainHibernial.^Sz.z.m. 
Aula Romana 1. 5 7 . i. i.fiuxus variorum hominum defini- 
tur,ibid. 

A uk Magnus Magifterin Dania vide Magifter 
AuU Magni Turcarum Principis in vrbe Conftaminopoli 

I.tf55).2.p. 

Pnma ex ijs Turcarum lingua diciturBfihySaray vttusSe- 
ralium ibid.eiusfitus & ambitm,ibid.d quibus inhabite- 

^KxmdAtibid. m.feruit iUaadLudorumfolmmtates& 

^ i pom- 



1 N D 

tompas ib\d.yncdicmrAhrahMM^. 
Imanni Qcmdi rurcarum rmctfis^exjlruxftbtd.m. 
Tetti2^,THrcicoidtomateBrjinchharayd,aa tbtd.tetusp- 
m,forma&ambtm ibid. Camer^ & C^nacHlatntUo 
quomododiftrtbutal.£^o.i.^.altameodmnotatudt- 

£na,vtHtppotrophia» ^ 
Viuanum, 

vxorumPrincipishabitatio, : 
miothec£Prin(ipes,plenedefcribuntur 1.6^0. 

Aulo^rh^iAactdoriti •u j 

h&cVaUnahodieii^a. '"^»- 
'AultisviteBuslmp.videlm^cn^^oKS 

Aumaliafamilia ^ ■ ■'^'^A' 

qtiot ex tUa Vrinctpes lothartngiAprogentti tm. 

AumaliusducatusinterParesrraci^numeraturU6i.i,y. 
rationesquareidfaaum j''»»- 

AureiveUerisordittemquiiinptutrit 1.501. i.m. vide& 

ordines 1 8 f 

Aureliaciuitas - . -^- • 

tJicelebrisducatustitulo&Academta I.ii9.i-r- 
agerctrcaiUamqualii Uij.i.m. 
Aurelianenfis Bux quare noPar Francta dtcatur 1.157.^.». 
AurelianusQuinttlttislmp.vtdelmpeiitoves 
Aurelienfts Dux & Par Francii 1.154.1.^. hac digmm 
quareipficoUata 

, ager 1.117 ■^itn.quareabundet 

qeneralitas I.i j6.i.m. quieiusredditusannut thd. 
- ^ • I.i}<j.i.m. 

1.141. i.m. 

I.^.i.m, 
I.joz.i.m, 



Bacharacum/tuttas Palatinatus 

celebris ob vimgemrofitatern, 
BaUriana regio fub Impeno Perfico 

tius limttes&vrbesprAcipuA 

qualitas foli 

dtuitid 
Batica 

didturhodie Andalu^ia(reilius Vandalufia) 
occupata olim ^ Vandalis 



I. H4.i.m„ 
iU 

II. 68.1.W, 

11.70. i.p. 
Il.^i.i.m. 
I 67.1.10. 

m. 

ihii. 



Aurelianenfium mores & ingenia. 

cpes&lucrum 
U.Aurelii Principisequeftrisftatua 
Auroqudregnapracaterisabundent 
Auftrafia Princtpatus vide Lotharingia 
Auftria 



I.nj^.i.m. 



diciturGermanis DiptM i.e.R*5»« ortmale tb. 

. „ _ _ „• . r... i/ii/i 



ibid. 
ibid. 
ibid. 
ibid. 
1.69.1.01. 
I.Sp.i.p» 



vetertbm dt^ia Panuonia fuperior 
eius fitus,fluuii, 

gaudet Prtncipatus titulo Archiducali 
(iuitatum eirn caput eft Viennd 
quarumrerumferax 

totaCatholica j r ' 

AuftriaciPrinctpesquomodoKegnaHiJpanicaadepttfuertnt 

I.xo^.ip. 

Auxerra J-HPiP- 

AHxerranorum qaUispopulorum mores l.i j 6.i.m. 

eorumterra^quarediues I.u^.i.t. 

Auximus,oppidumantiquum I.j.z.m. 

A^amoglani , funt apud Turcas puert trtbutt loco dati 1. 

(J^S.i.m. . 
Az,4finum,oppidumDucali<iRegionisRegntMarmam II. 

z49-i.p- 
Azeuedarttmfmili* 

«orum tituli, 
domicilia, 
armat 

ab Az.oribus infulU quid iiobisprouemat 
Axona.fluutusGaUiie,VMlgoAifne 
etus origo 



I.ll8.2.f. 



tbid. 
1.199.1.01. 
I.il6.1.f. 

ibid. 



3 



B. 



Asanafamilia 
eittstituli, 
domuSft 
arma» 



I.zi8.i.f. 



iVtd 



BAtisftuutm,Arabumttngua quomododiHtal.iSfi.t.Tp. vo- 
caturMagnus&quare iM. 
'Baiazethesl.vtregnofoluspotiretur, Solimannumfratrm 
ecctdit. 1.688.i.ni. 
diaus fuit Childrin Baiaz.eth ob crudelitatem ^ ibti. 
capt^&caue<tferre£ in clufus aTamerlane,tandeperiit,tl). 
11. quorum ope ad imperiuTurcoruperuenerit I.68s.i.f. 
tiusvita&mors, ^*^- 
BaionaoppidumVafconicorum 1.151.1.^. 
Baionaiurifdt^io.mGaUiis l.ii4,i.m. 
Baionenfis ager l.i}i.i.n). 
Saiuindumenttgenusapndlndos 1.189.1.111. 
Baldutnus Comes Plmdtta Imperator Conftmtinopokanm 

I. ^87.i.p. 

eitts vtta & mors , 
Baldmnusl.GodefrtdiBuUionai ,fratrisfuiin negnoEtm- 
folymorufucceQorlUi.i.i. titts vita,obitus &fepultms. 
ibtd. 

II. ComesBmgenfis doMnus Infularum Ilandricam 
ibid.eiusvita,&mors 

III. Fulconis exMelefiafilius,patti inRegnoHierofeljm 
tanofuccefttll.i^.i.T^eiusvtta;mors&fepultura,^ 

ir. Amalricifiliusib.m.eiusvita,mors&fepultura,il) 
V. filius SjbtU& ComitiffA loppenfis, rex regni etufdi, ik 
Baleancarumlnfularumdefcriptio I.i^^.i.d-ii 
eartim dominium ad Regem Hijpania quando deriKA 

fKWl.lfO.I.p. 

BalneiEqUituminAngliaOtdo, vtde Ordincs. 
Baltha,diciturfrumentumlndis 1.194.1.1" 
Bambaprouincta Regni Concho II.138.1.111 

eiuslongitudo& 
limites, 

pracipua vrbs 

in eadem & alia mtmorabilia Il.i^o.i-f 
BambaftUa vrbs inprouinetATeDeCmzRegmPtpni H 
249. i.f. 

Bamberga,ciuttasTrancoui£ - I."?'H 

ampla,&Epifcopalis »' 

Banda ^'^^-^ 
eiusfitus 

incolisetus nuUafideshabenda 
Baneanorum in Regno mrfingenftum deteftandis ftcris t. 

vigilanttum vita&veftitus 11« ^H-^' 

Baninienda vrbs inproutnciaEUabatana ll.iyo.z 
Bannanas.vocant vulgoficus indicas Il.i^i.' 
BanzaciuitasregniConcho Il.ijp.i- 
BapttfmusqmmodoapuA ciuts Gttnfes its Indiaperagat 
I.i88.x.m. I 61 

lohan.Baptifta *'5 ' 

Bapttftarum Congregatio vide Ordmcs 
B^rbariquidicendi ^^^j 
torumreli^y ... , ^ 

' jna ihd.&H9 

Bari 



I N D 

B,trhriis torMn quilus vincipoftt I. ^^6.i.m &f, 
fuHt ingenti crafi , & propterea cum nojlris non cori' 
ferendi I.joS.i.p* 
quani partan ipjtsfdendum > e LuJitaniRegisexem- 
plepatet I-2-4}-f« 
H.irautenfe munimentum I.i^i.i.tn. 
^.trharir.tis h^S.i.f. 
Barbclla fluuiHs I.z^p.l.f. 
^,frdt> Gallorum veterum poet£ di^i l.i j i. i.p» 

Bjrtum I.lij.i.m. 
Bariti DHcis,oppidHprxcipttu ditionis Barrcnfts I.45 j , i.m . 
Barldiicant Ditcatus initia vnde I.i^^.z.m. 
Bainugalfu prouincia vtttfima Imperii Ahyfinortim 1 1. 

126. i.f. eiHsamplitftdo&fnes ibid. 
Saron ponderisapud Indosjpecies I.l5)44l.m, 
Uron.itits Equttiim S.AnipuUx quiy vide Ordi nes. 
ijrenenjtuin mores Il.i^^.i.f. 
>aronesImperij quatuor I.S^.i.m. 
uironia Montis TaUontj I.i itj.tn.fuh domimoBiturigum 
Gallii. ibid. 
'aroniaFopngeHfisinSabaudial. ^^^.i.^.cui&aliAad-- 
dita^ibtd. 

aronta conjiat ttibus Cajlellanit l.i6y.z.f. 
aronis. Lotharingia I.45: j.l.f. 

arvnii EccLJiaJltcorumAnnaliumfcriptoru tomus Xt.pla-' 

nein Antvverpierifieditione diletus obtAufasibidemal- 

Ieg,ttasl.i6yi66.&feq. 
arrenfisditio I.^j^.l.f. 
arrigeslndicurdiiii I.zSj.i.m. 
*rrisprouincta fuh Monarchia Preteiani ll.ii6,z.f. 
mol. CoUonisflatua Equefirisin vrbe Verteta I.^SS.i.m. 
«faienjis regio^in GaBiis I.i i^.i.m. 

ijilica S. lacobi CompoJlellA quts exJlruHor L 227. i.f. 
tfihca,feu Templum S.Ioannis in Laterano I.^.z.f. 
eius vetujias.jlrucluray 

ornatio,/eJiauratio a Sixto V.Pont. ihid. 
tJilicaMarisRotutida I.j.i.m. 
tftltcatapars NeapoHtani Regnt I.zjj . i.f. 

qut ipftbcafubfint ibid. 

ejitotamontofa I.i^j.z.p. 
tfdeen;is fenatusmaiorquotviriscdnfiet l.z66.i.f 

Mtnorquot^ ijj^. 

vtriufquefenatusfupremus eji Conful I.5 g^.i.p. 
Bafhus cum ordine a fe infiituto Ill.^o.z.f. 
ifilius M.tcedo Imperator Confiantinopolitanns 1.6 85 . i . p 

eiusvita&mors ibi^^ 
ifthus U.&Conftantinus VlU.ftmullmperatores Confia. 
ttnopolttanifaai l.6%^.i.m.vtriufq-,&vita& mots ib. 
farucomoneta vtliftma apud Indos 1 . 15)4.1 .p. 

ijfarum Turcicorum ampliftma dignitas I, .i.m . 

inter tUos qui emintnttoresprareliquis, ibid. i.m. 
'fravrbsEdabatanapromncia Il.i^o.i.f 
fitgnyditioCampafiit GaUi* I.uo.i.f. 
■tatesfruitusapudlndos LlyiS.i.m. 
\tamfocifaRomanisappeUati I.joi.i.m 
talontum lacus tn Vngaria , GermanisjpiM^t^^i I. 
389.1.111. 

ttenfisprouinciainRegnoConcho ILijj.i.p. 
eiusltmites,& 

pracipua vrbs,qt4s efi Batta ibid. 
tticalavrbspTouinciaCanarenfts O n.izo.z.p. 

1.115. i.p. 

tiusfitusyib. diutditurin Superiorm&inf<riorem,fb. 



E X. 

vtriujque oppidafmtpttOt 

quareahundet 

tota Catholica 
Bauarorummores 
Baucum oppid um Latii 
Bearniie prouincia,termini acjittu 

folieius ingenium &fertihtai^ 

Vrhes ac oppida eiufdem, 

amnes, 

eittfdem diuifio, 



I<78.i.fti< 
I.S^.i.p. 
I,77.i.m» 
^ I.7.t.m» 
I.lgz.p. 
ibidt. 
ibidi 
ibidt 
ihid. 



in eadempmirtcta,immutm religio I.i Si.z.f» 
Bearnenfiumrohurmihtare LiSi.t.f. 
dominium, niii^ 
rehgio&vetus&noua, ihid. 
iiqttothaheantEpifcopoSi ^ ibm^ 
ad eofdem redu^a mijfa , & refiituta bona facerdoti- 
hus\.i%i.i.pertot. 
Badena fuhHeluetiorumlmpemm quandofueritredaduttt 
I.557i2.m. 

BeelanfefttimapudTurcai , 1^6^\^.f^ 
Begi»ii/,virfg Fracri celli. 

Beglerhegiqtii&quotinThracia lL<ft.i.m* 
Beimalechis RegiaMonarcba Imperij Ah^fiinorull.ii-j.uf 
Belgiipromnciafuh Imperti pairocinium quando venerit L 

Z^.t.f.pluradeBelgiOyVideGtttmniiklnfenot. 
Belgradumoppidumllungaria LjSS.i.p» 
Belisopptdumprouincii&Errifenfis II.zji.z.p. 
BeUa HoUandorum & Regum Hijpania I.50 S.c «w feqq.& 

$^6.cumfeqqi 
BeUiCttriaMde^&WiCoxifAium. 
BtUi Confilium Regni Hijpania 1.2 o 8 .1 .m» 

eius membrajbid.eotum falaria,ihid.& feq. 
ineodemquAtraaenturriegotia Liotj.r.p. 
Betti vatiSofcotum oppidum 1. 1^ 3 . i . p* 

Bellifarius L^tj.z.p. 
legati&heUicusimp.luftinianii ibid, 
eiusinbeUofdicitas, ibid, 
BeUi euentUs in defe£tuahmoniafruftrafelix Jperatur l.j^. 
2.m. 

BeUocafforum ciUitds in ^ormandiaGaUi<e I . i ij . 1 .f. 
BeUofortitu Ducatus ad Paris fuhlimitatem extoBitur. I. 

i66.i.p.&^'uod,quitcaHfie, ibidv 
BeUofortium,gppidt(m GaUia ' Liio.z.m* 
BeUoiocium,oppidum GaUist. I.iii.i.m. 

indeBeUoiuhenfisComitatuit iMt 
BeUoiuhenfis Comitatus Liii.i.m. 
BeUomontius Vicecomitatus aVrantifceLRjtgeVrancorum 
DucatustituloornattU I.i^^.i.m. 
BeUopratenfisDucatus l.i^6.i.p.aquoere£ius, ihid. 
BeUeuacenlium,GaUi£incolarum opes & lucrum I.i 41 .i.f ' 
BeUouacumoppidumPicardiaGaUia, Lii7.i.f» 
BeUum quominasproJpercfuccedatquidohftetl.\Q9. i.m 
Belfia ditio GaUi& I.iz^.r.p. eius fummafertilitas,ibid. 
Belfium GaUidiincolarummeres, L13 5.1.^ 

eorundemfacuhates&opes Li^i.i.m* 
Senauidarumfamilia Lii^.tim. 
Senedtai, qui Pontificufic diUi habesfuhme Pontifices, 
S.Senedi£liordo III.^j.I.lii. 
eorumarmat 
titulii 

opts&ptouenmannui, ' ihid. 
»mftmrtta( CUmttsrtguHifi.recenfentut I.ioj.z.m, 

A 4 Bene-' 



I N D 

BmmlentiampaiuliparltUrgttio I.z^.i.m. 
■BmuknCeKegmm Il.iiz.i.f. emfitusy 

hmites, 

vrbespmipud, ibid. 
terr£i11iusnatura Il.zij.i.m. 

Senignariben oppidum regionis Tez,zanA ll.t$o. t.m. 

Bentiuolorumtusantiquum I.^^.i.m 

3eraunumBohemi£Oppidum 1 69.1.1-. 

Berengarius errorem fuum eiurat I.^^S.z.p. 

BerenfteittiiBaronis narratie de magmficentia & opulentta 
MagniDucisMofcoui£ I.445.i.m- 

Berga ad Somam ab HoUandis capta , a Spinola rurfum ofr- 
fep, l.~$i6.i£&feqq.& tamen ab eadem obfe^ione a 
Duce Uauritio fummaprudentia liberata I.f^^.i.f. & 

Bergamenfeterrttorium l.^jf.z.p. 
efifertiliftmum 'J^»- 
periUudquafintvallts «^«a- 
Bergradum I.^oo.i.m. 
Berillus lapis, vbi inueniatury I.z(Jz.i.p. 
BerlanTnrcisqutd I.^^^.i.t 
Bermutus Kex mjpani<iaGalloeciseleaus I.zzS.i.m. 
BernaciuitasHelmtiorum 1.553.2..^. 

^quofttcondita. tbtd.&feq. 

eiufdemmumcifiaannexx ibid. 

circaillamqu<eferttlitas I.^fj.i.m. 
S.BernardiniOrdo 1 III.(j4.z.p. 
BernenftumcumQuinquepagicispax I.^fiS.i.m. 
Beroaldus,fiuefecundumahos Geroldus, quomodoDux Sa- 
. baiidi&eaafertt' L4<J7.i-^"-^4^S.i.p. 

eiasjitus, ^}^'^- 

incolarummores '^'^- 
Berytus vrbs Sjriafrequentib.mercimomis cekbris II. 1 8 . i .f 
Beffaratiapars Meldauidi 1. 6 8 5 .z.m. 

eiusvrbes . '^^^* 

terrAqualitas ibidtS. 

incolarummores ibid&feq. 
BettelefoUaapudlndos . ' j I.zjo.i.f. 

Be^oar lapis,in Perfide eft omnimn optimus II.123 .1. m. 

dtcituribi?az4har ^bid. 
Bibliopegus poftremus ex officiariis inCamera Parifinal. 

lyj.i.f. 

quodeiusofficium '^'^' 
BibliothecaVenetorum 1.587.1.,^. 
inittum habet a Francifci PetrarchA libraria fupel- 
lemie _ 'i^^^' 

conferuatur in Adificio elegantifiimo & admiratione 
digno ' i^'^' 

^ihltotbecariusEcclefiaRomandi I.^fi.z.p. 
Bidgofta vrbs PoloniA maioris 

I.398.Z.P, 

Biela- oppidum,^atiofum fatis, in Pedemontana regione I. 
460. i.p. 

Wtelefiorenfis prouinciafub Imperio DucisMagni Mofcouue 
I.441.Z.P. 

vndeftcdicta ^ i^''<^- 

etusfertilitas 1.445.1.111. 
Bielskta proutncia fub Imperio Magni Ducis Mofcouia I. 
441. i.m. 

Bigerrenfts comitatus GaUi* I.IZ3.1 .m. 

eiusfttus i^id. 
agri eiusfertilitas 1 . 1 5 o . z .f. 

incelarummerts I.i^j.i.f. 



E X. 

BilnafiuuiusHolfattA - Iii^.i.p. 

BironiusDucatusinGaUia I.i6(».i.f. 
quare Ducatus &Pariatus tituloinfignitus,ibidm,i. 

?' 

Bifcaiaquareabundet I.i^S.z.f. 
Biferta vrbs antiqua in maris Mediterranei Itttore II. 4 r, 
i.m. 

Bifn<tumyOppidumCampan.GaUtie , I.izo.i.f. 

BifnagarRegnum Il.zzS.i.f, 
etusfitus, 
longitudo,& 

prmpuAvrbes i^^i 
fertilitasagriinillomagna ihtd.i.m. 
Bifnagarenfium mores & confuetudines, ibid. iiUi diuidm- 
turtn VILordinesll.zii. i.^.quiinvnoquoqueordim 
fint ^ ibii 

torundem Opes&diuiti<x. ibii 
Roburmilitare Il.zi^.i.m 
ldololatrta,ad(trando Diabolum , eiquetm 
plaexftruendo ibid.i.( 
Se^a apud eofdem in religioneduafc. Baneanorum, 6 
Braminorum tl.iz^.i.^.&fq 
quomodo iidem 1>Jumina fua colere foleant iM 
Bifnagaroppidumregntftbicogmminis Il.izo.i.f 
Bithynia& Pontusolimproutnct&feparatit II. z.i.xa. h 
die edtdem cemunllim dicuntur Btirfia ihi& 
qiiAeiusfines&pracipu<tvrbes ik 
agrifertilitas II.i^.i.p 
^iuitiA II.i5.i.n 
fgrtalitia lI-^^-i-l 
BitieraciuttasLanguedodaGaUis I. ixi-t. 

BiturtcenfisDucatus AquitantA I.izo.i 
etusfitus, & . 

vrhspr&cipua Auaricum,alias Burges ihi 
quopaito fub coronam Yranctcam venerit,ibi.^ft 

Biturtgum Ducatus I.i^f-i 
quande & quomedo ad dominium Regis TranMt 
uerfusfit 

ageriUiusquareabundet I.izy.z.r 
qui reddttusgeneralitatis Bifurigenfis I.i4f.i. 
Biturigumvrbs 1.149. i.' 

Blauetumoppidum I.150.1 
Blefenftum GaUiA popuhrum mores & ingenia 1. 13 

BloifianumterritoriumGaUitt I.uj.M 

Bochardilnfula&oppidum I.uo.i 

cingitur iUa vndique a vigennaftuuio ih 

Boddia,fiueBothnia I.4Z8.1 

eiusfertilitas »^ 

Boeotiaregto Achai^ I.^jy.i. 
eiusfitus, 

Bohemia I.ii^.i. 
eft iUud Regnum vndiqueGtrmanis nationtbus i 

cumfeptum *j 
foftidetur ablmperatorehodie 
tiuslimites 

ftuuiipracipuieius,&prmpu& vrbes ibid. &i 

agrifuifertthtas ^•^^' 
iokaravrbsproui^mVsbequenfts II.iz4.z.f. eftpai 

Auicenn<e 

Boleslaus,finusMii^lai»RexPolenia ^''^^'^'l'^ 



I N D 

homo viu dtjfoluu& voluptUAritu, ibid. 
idim Eptfcopum Cracouienfem , a quo excommuni- 
utus crat,gludto transfixit, ibid. 
in Vngurtamfagitnsobiit, ibid. 
9olesi4us,filiHsMiefconis,PrincepsPo[ont£, I. 414. 
j. f. 

ifab Imperaiore RomanorumOtlmie Regium Diade- 
niaacctpit ab eoqueprimusPoloniaRexfalutaturt 
iUdeni. 

ioleslaui VLtdislai filttu, Rex Polonia cum Spittgneo,fratre 
fuo,^ partm Regm Polomspofiidente, beUumgtrit, eo~ 
qutvincit l.^i^.l.f. 

eiut obitus, ibid: 
lolesUns Crt^nsrexPolonia&ille 1.4i5. 

tiusobisus, ibid. 
olesUus Cafiris ineodem Rtgno Rex, ibid. 

tius & tmperiutn & niors. ibid. 
onifoi^ mnittt ex Pontificibtu Maximis qui vocati , vide 
/«(^wff Pontifices. 

ontfaiius V. Sabaudii, Comes ob probitatem Rolandus di- 

<f?«j,I.47c,i.p. 
ononia,vrbs 1.8. i.m. 

jnonia Morinorum , oppidum ?icardi& Gallia. 1. 1 1 7 . 

z.f. 

inontenfium mores Li^.z.m. 
onorum vtrorum ordo,vide Ordines. 

Sacerdotes lapoiunfium Il.io j.z.f, 

nbonia Ancii, cimtas Ducatus Burbon ii GaUitg, I. u i . 
2. m. 

nbonia Archenbaldi , ciuitasDucatusBurboniiGaUia. 1. 
iii.x.m. 

nbonmumDucatus I.ij^.i.mi 
hoc Ducatus titulo a Carolo Pulchro trancdrum Re- 
geilluftratur, ibid. 
marum Familia I.215 i.£ 

etutarma, 
tttuli, 
domus, 

prouentut, ibid. 
^ryJlhenisTontes I.44i.z.p. 
ifcorumregio I.icjj.i.p. 

eiustermint, lytd. 
ifntaregtolUyrici I.^Sj.i.m. 
bac Dardania dicitur Orofio , aliis Moefia fuperior, i- 
btdem. 

mmenvndehabeat, il,idS. 

diuidtturdupUciter, ibid^ 

fi»^firUs, ibid.i.p. 

qiytndoTurcAfubie^at ibid. 

qualttas terrefua, j^j^, 

incolarum mores, 
(?taceniDucatusquisauSlor I.ff6.i.p. 
tbuiafiue Bjddix I.^zJJ.i.p. 

eimferttlitas, ib.x.i. 
ues in qua regione extmii 1. 5 . ^..p. 

'^^'*«"-« I.fOJ.I.p. 
eiits aer qualis, i^j^, 
agriiniU^qualitas, iba^ 
icarenfu Arcbieptfcopus, vide Archiepifcopus, 
ncarenftsEpifcopfUusaim Toletan» dypraeminentiainre 
Ecckfiaftua controuerfia vndc I.224. i.p. 

(tchmanorimRegnum ll.^QyiJE. 



iUud^uomodo fibi prorex regmTangutiaudfubieci- 

rit Il.206.iip. 
in iUo cur exertitus taniifaciiitate coUigiali» & con^ 

feruaripofiii, , , , ibid.(, 
eius fuus, dmplitudo, & 
portus ri.2o8.i.itj> 
terra tn tUo natuia & qualitas 11. 20 S.i.ni. 
quibusrebHsdbundet, ibid.&feq. 
Incolarum prifcorummores ll.209ii.ra. 
hodiernifUui tpminati & deiiciisdediti II. 20 9 .1 . 
ni . item Mufica & variaruiti fcientiafum ftudiefi,i~ ■ 
bideni. 

Brachm4he5iidemquodBrdmim,vide^r^thiti6rnm. 
Br&da opptdum in inferiori Germanta kfupremo iUis in locit 
buce Spinoia,quomodo obfeffum , & dbeodem fuba^um 
fueritl.^4f6.uf.cumfeq. 
Braminorum tn Regno iadrfm^enfifatfisahominatidisopi- 
ramddntiuni, vita,veftitus &linguall. 424. i. mi 
diuidunturinSeilaiduas, iiidt 
Brandenburgenfis Marchio I.8i.2.pi 
Magnt Cameraryfiue Thefamarii Vices gerit , ibid. 
^f^^i^ 1.3i8a.£ 
perquemdeteBa, ibidi 
eiuslatitudo & 

pracipuaioca, HnL 
qualitas regionis,ibid.i.m.& ^ 1 9 j,p4 
abundat Cedro, ijfid^ 
incolarummores, ibid, 
eofundem opes, Ijlo.i.pi 
iaanobisqudsmeHesdccipiai Ljjoo.i.f* 
Brduehhauidvrbs SeeUndu i.jiz.i.t' 
'BremntsvtUaoppidumQaUUt I.ii^.i.mj 
^'^eftd I.ij6.2;p* 
^reftid,vrhsPoioniamai6rif 1.35>8.2ip.< 
HriaopptdumCampanuGaU. l.lzo.i.tiii 
nomenvndehabeatx iUi 
BrienfeTerritorium i.iio.i.rrt» 
eiUsdmbiiuii ibid^ 
incoiarumntdrti Li}6a.in« 
S.BrigittaOfdo,vidiOtdincs4 
BrifigueUa,oppidumFiaminid I.y.i.fi 
BriffacumoppidumGaUi^ Lizo.i.ra* 
Sntquidfignificet _ ^ lU9'i-fi 
Britannid Superiof & infertor iri GaHid L124.1 f» 
Vtfiiifquefitui&oppida, ihid. 
itemdger,quareabundet, I.iiS.i.f. 
Incolarumrhdres&ingenia l.ijij.i.m, 
^iusDuxquadointerPafesIrdttcidfelatiisl^^.i.i, 
Britannii Ma^na Rex Lj^^a.m. 
fub fe quot fegHa (ornprtkniiat, tbid* 
ex his regnis quodpraftantius, ihidt 
id mmen vnde deriiietur, ihid.& feq* 
Brixia,6iuitdsTyrolenftsComitatui Liif.^.p* 
BrtxiavrhsfubvenetorUmdominio ^554.1.^. 
taquibusiocisdominetur, ibid» 
vndetanta ei ctltbritasadgnatA I.jc> ^.1,«. 
^ri^ienfeterriiorium X^%j.t.xa, 
eiuslongitudoilatitudo, . ibid. 

fitus,&firtilitdf, ibid. 
conttnetinfeoppidumVrceanum» ihid. 
Srouenfe Monaftmum «kgantifiimum dd^dum k quoex- 
pHSum , I.474.1.P. 



I N D E X. 



■Brundufimoppdum Regm l>le4polftam 
S.tirunonii & Carthufianorum Ordo 
■Brunfuictnfis exercitusfiragcs 
Bucerus 

^uchenfisrtgiuncula Gallia 

eius qualitatest 
l^uddcaputRegniHu^gariA 

eiusfitus, 

nominisratiD, 
$udifiina,ctuitas LufatU 
Mdoui^ca^Bohemia oppidum 



I.i55.i.in. 
I.i5j.z.ro. 
111.54.2.rn. 
L545.z.tn. 

I.iji.i.p. 
ihtd. 
1.388.i.m. 
ihid. 
ibid^ 
I.iij.i.m. 
1.69. i.f. 



c. 



Mga pracipua vrhsprouinciAiugienfiiinRegno Turietani 
Il.^d.i.p. 

tugienfisprouincid inRegnatunetano 11-3 o-i-P* 

eirn longitudo,latitudo.& oppida, 
mUa eppidum GaWu ditipmsBellouacenfium I. 141» 
l.ra. 

Sulgaria ^ "^^^" W 

h£C regie veterum Mtefia infttiot, 
eiusfines&fittts, ^^'^* 
palit/Kterra, ^^*^' 

I iacolarummores, &feq. 

SungodjnafiiainfuUXimo ll.zoi.z.p. 

Mngumvrbspracipualaponiit ll.zoi.i.p. 

mfcoducum 1.504. z.p. hatfenus nondum captum , ibi- 
dem. 

Butcuhamia maiorummuriumdomefiicarum impattens I. 
33i.i.f. 

SutboniusagerinGallia l.uM.r. 
eiusfituatio, ^.^^^* 
fub regnum Gallix quemodo venerh, ibid. 
eiufdem diuifio, '^'^* 
incolarummores&ittgenia Li^y.i.f' 

MrdegalenfisagerGallii& I.ii^.i.p- 
rndenomenhabeat , ibtd' 
eius oppidaprdctpua , & regiones adiunita^ ibi- 
dem. 

BurdigalenfePartamentum I.uj.i.f. 

tiusfrrumagnofcentsspopulifubieai, _ ibid. 
Surdigalenfis Generalitatis in GaUia reddttusannuil. 1 45. 

i.f. 

^Wt^imii^itajiudBafiltenfes&rigurinosqui 1. 167. 

eorumpotefioi, '^'^* 
Surghefius , L^S.i.p. 
mrgiiOppidum defcribitur I-i 
Sarggrauiiquatuor Imperii I.S^.i.p, 
Burgomagiftri & ScabinioppidorumUoUandiiquotannis 
mutantur l.^iS.i.m. 
Burgum S.Sepulcri,ciuitas Vriibri* L^.z.p. 
■Burgundi Germanicanatio l.6j.x.va. 
Burgundi&Comitatus I.ii^.i.m. 
quomado & quande ad ClodoueumTrancorumrtgem 
deuenerit 1.155.^-154» 
quosredditusannuosidem Regi Irancinum qnotannis 
pendat - I.i^^.i.f. 

(um Belgij prouinciis fub patrocinivm Imperiiquomo. 

devenerit i.S^.i.f. 
quain feconttneat munttaloca I.ijo.z.f. 
Burgundorum,GatttA incolarum opts I. i^z.i.f. 

Burrii, angufiuf illeAtlantis tranfitHsiuxtalmi^mifium 
oppidum li.i^S.i.mo 



CAblafiiDucatitsinSabaudia 1.459.!.^^ 

CacanusrexHunnorum I.^^.i.p. 

€4chundsaromatis,apudlndosnomen l.ijo.i.m. 
Cacodmon Sacramenta & ritus Ecclefia in Indta quomoii 

imitatus L^j^.i.f. 
tius fiatua a Calecutenfibus indelubroplenopiaurit 

diaboltcis adoratm Il.iij.i.f. 

Cadurcorum in Gallia terra l.ui.a.tii. 

eiusfituatio, >^^^' 
diuifio, 

eppidapraciptta, *^^^' 
CdeftinorumOrdo,vtde Ordines. 
Cdeftinus,videl? omifices.: 

Cdefyria I-'^-*;?- 
eittsfitusy 

C&lius BalbinusImp.Videimpevitotes^ 

CdiusHorfnifda LjX.z.f. 

Cdiui symmachus,Sardus,Pontifex I.^S.i.m. 

C&mtteni Praxedis & Bafili rehquia I.3. i.m. 

Catndmtas Li^o.i.m. 
Ceenenfis in Gallia Generalitatis redditus^nnui L 145. 

Ccenobita in De(uri4s& CenturiOs diuifterantMl.p.tf 

qu<eeorumvitay 
Cmohium Vrftdtnarum,vide Ordines* 
C. Cdifar vxorem quare repudiarit L i^.i.m, 

C<e/dm,Wiie Imperatores. 
Cafaraugufia abHififanis quando Barbaris adempta 1.136. 

z.m. 

Cifaraugufianus Archiepifcopus , vide Archiepifcopus, 
Cafar Gerardinus i.56.a.nv 
Cafar Elcabt^»vrbisnomenin regwns Argarenfi Regm U 
fani 

CafarienfisUauritania hodie fub Regno Trmifeno conifn- 

henfa IV^'"" 
Caietaamiqua,clauis -Regni NeapoUtam ^7.1.111, 

Caitts Caligula,lmp. 

Narbonenfis, imp.vide Imperatores. 
Salontnus,Pontifex, vide Po ntificcs. 
Sulpitiusquareconiugemrepudiarit 1.1$.^ 

Caffa 

CagliumvrbsDucatttsVrbinatium ^ I.^j^.ira 
CalabriainferiorparsRegmNeapolitani I-Mj 
tiusterminiy 

caput, • . ' 

fertilitasfumma, I-255'*'P 
Calahrorumantiquorum in Rtgno Neapolitanomeres 1 

boditrnorum I.zp-i' 
Calatraua ^■'l'-''/. 
Calatrauenfts OrdinUEquefiris Commendama & ru} 

aura I-"^-.;'.f 
annuiprouentus^ 
Prioratus, 

c;alculus rtnum ac refic* curapudlndosfrequens 1. 1»; 
i.p. 

CalchiavaUisquomodoah Hifpanisfubaaa L^zy.x.n 

CalecutenfeRtgnum 

tiHslongitu^,latitudo, ™* 
mmvrbespracipu4, propugnacula&adipcta, m 



BB 



I N t 

a^er eim vhi rrmms tngi^nendo ptperet vbi & tempus 
(* iv.od^tfc.tgnnacoHtgendinotiitur, ibid. i,m. 
ri? c- dtms Gingthire & aliis aromuttbus, ibi- 
de,^. 

fcrpenres alit o^tiernm duunt , quortm altertmnoa 
vcnenatum Il.zij.i.f. 

Noliles & Mercatores quomsdo in illo viuant , ibi- 
detn. 

ilecutenfesdiiiidunturinquinqueOrdines, II. 217. 
i.p. 

qiwnodo foleantfcribere, ibid.f. 
qtu eoriim dii<itix, II.21 7 . z .f. 

viresmilitares, II.2i8.i.m. 
eornndem idolomaniahorribHis , qiueftftatuaCa- 
tedamonis, qium adorant in deiiibro pleno piiluris 
diaboltcis Il-zicj.i.f. 
f-tirificia quaDiabolo offerant Il.zi^.i.mi 
tiidulgemutiiigeneraksfingulisannii per Brachma- 
tios concejfz.in certo eiusregnitempto , ibid. 2. £ 
ItcutenfisRexquomodomatrimomumcontiahatW.xij. 

2.p. 

idcm cjuantosexerercittispofiiteapedire ad militiani tani 
terrc/irem qiiam mari}ia?n II.zicj.i.p. 
illis d.fun6lisfuccedunt filij ^ qua de caufa. ibii 



M.wuuttcrritoriftm 
letesfine Portus Icitis 
ktum.oppid>:7ii Comitatiis Oienfis » 
Itpba rex yEgyi^ti 

ger.ns fiium vnde deduxcrit, 
liph£ Arahtci qtii, 

l-^hariim Bihylomcorum numerum qui rerum in Perfide 
t)otitifiint,pDftq:umiam Arahes fibi fubmertmt , vide 
RcgcsPcrlix. 
Ufia vrbsprscipua Regni Polonid, 
emfitm, 

fuh fe qiiot habeat oppida, 
'hztnfttla, 

iJtmachi poetspatria eft infula Callifte 
Tipgluoppidum Regni isleapolitani 
'liflglnfuLi,vide Sarurnia. 

'hfiinomenexPontifitibus qui tenuerinthahei fubvoce 
Pontifices. 

Imaria ciuitasfrequens Gothtit 1-4 i 7 ■ i ,f. 

logerorum ordo a quo inftitutus,vide Ordines. 
'oiohannes imperator Conftantinopolitanus l.6S6.i p 
emmors, j^/^^ 

'purmantis Poncianus,Romanus,Pont. I.j^.z.m. 
''-tfminAngluregnodoarina, I.366.i.m. 
nujdtin & Lutheri degma quomodo in Suecia recepta I. 
456. 2.m. ^ 

'uinianiinimperio W I.So.i.f'. 
eorum in LutheramslS^^atbolicos odium, ibid. 



I.iiS.i.m^ 
1.14^. i.p. 

1.115.1. m^ 

11.48.2. m. 
ibid' 

1.23 5.1. m. 



1.398. 2.p. 

ibid. 

ibidi 
1.15)1. i.m< 
1.(578. 2. m^ 
1.255. 2.m. 



mbaia regio 
emfertiUtas, 
JncoUrummoresy 
opes, 

eiufdem longitud 0, limites, ^ 
frdcipiu vrbes&Emporia 
terr&fu£ natura & qualitas 
nhaluprmpua Regni Tartartcimity 
eiusfttus& 
ambitus. 



1.28}. 2.f. 

ibid, 
1.184.1.0. 

H.ii2,2.m. 
Il.aij.i.m. 
11.1^5. i.m. 

ibid. 



II.208.2.{j. 

ibid. 
1.209. i.m. 
ibid.x.p. 
II.82.1-f* 
I.^od.i.m. 

1.28.2.p. 

ibid. 
ibtd. 



Cambotarennum 

o 

eiiufittts, 

ager fim qualis 

incoldrum motes, 
Cambjfes Perfarum Uonarcha 
Cameneca vrbs 

Camerd Apoftolica hodiedpud Romdnos 

fex PrAlatos domefticos et Papa praficit, 
eorum dignitds & potentia. 
CameraComputoruni regiorum PariftenfturH officium I 

i74-i.i. 

eittspr£fesfummus,ibideiH , quaeiusdutoritas ibid. 
praftdesemfdert;, , iyj^^ 

CdtnerA vari^lutetia Pariftorum l.iy.z.i.pertot.cum 
feqq.multis. 

Camera Computorurri ih Hollandta qiii pnftnt tfiS. 
i.p. 

Cdmerariiinhp.Raguftnd,videK3gttfmi. 
Camertacum Metropolis Sabaudi^ i I.^j^.i.m. 

eiusfitus, j^id^ 
Cdmeriniim,ciuitasVmbri& I.y.z.pj 
CamieniecaciiHtasprdicipuaPoionixmitiom 1. 399.2. m. 
Caminum vrbspomeranmnarttma 1. 400.1.01. 

CarnorA fiue Gratidrum Conftlium Regrii Hijpama 1,iq^. 

emmembracuHifuisannuiiprouentihuSi . tbii. 
tltunegntutraaet, i^^^. 
CampaeVrhsmarittma - il.ioS.i.p.i 



11.209. l.p; 

ibid.i.mi. 

1.155. 2.mi 
l.t^^.i.pi 
ibid.i.mi 



terr£circaillamqualitas 
incolarum moreSj 
Cdinpanf&kquoinftut£ , 
Campani antiqiii fuperbt 
hodmmJnlares,boni, 
item inulierofi.fortes, & belltcofi, 
Cainpdmalelixprouincia regni Neapotitdni 

I. pTii 

caputeimCapua, 
Campanid Gallica 
eius fities, ■ 
\ diutfio eiufdem, 
quihmrebusabundet 

, coromt Francicdi quomodo fit fuhie£id ^ 

Campanid Romand , vide Ager Romarius j vel La 

tium. ^ 
Cantpo duUo certo Salmejocus iri Siciltd 

fic quare diSla, 
Campord Cardinalis 
CampusViord 
Martius 
Sceleratus Romd 
CandnorienfeMuriimenturnytdeMutiimet\t\iin 
Canarenfisprouincia II.i^S.i.E 
etuspracipuaoppidamaritimdy ibid^ 
Canari & Corumbini apud Indospopuli abie^ipmt I.ip i.' 
I.m. 

Canartcnfiumavicuiarummagna copia inlnfuia Tercerii 

1. z~6.2..m. 

Canarienftum Infuldrum incola quoadmores.quaies liyL- 

2, m. 

eorundem opes, ' H;^^ 

Modus GuhernationtSi ibid. 
Reltgioitemi ibidi 

Can^ 



I.Uo.i.f 
ibid. 

ibidi 

i.i-fj.i.fi 

I.I20.2.pj 



i.i^i.i.^ 
ibidd 

I.;8.i.f. 

i.j.i.fi 
. J.5.i.£ 
I.32.2.mi 



1 N D 

^^snceUarljfummaiHtrancdmaptttjias I.i^^.i-p. 

em «fficium facrofan^unt d" inuiolabiU. ihid. 
CanceUriiofficium in Re^ne Hungamy I.3 9 o-i-f» 
Tolonia, I.^io.i.r. 
I>ani&y 1.4x5.2.^. 
Egjp. Ragufina, vide Ragu- 
iini; 

Candolus,l.^(>.i.^.eleBuscontrAAltxandrurnlhTom'ip' 

cem, i^''^- 
Candiavrbs Cretdlnfulamaris Mediterranei I. f^p.z. p. 

olimquomodojitdicla, *bid. 
r;(S(4n&if(^ Anglusorbemterrarumcircumnauigauit I. 

357.i.f. 

Candicum vocant Indipondus quoddam I.z94.z.m» 
Canea vrbs Creta InfuU maris Medtterranei 1.599.1.^. 

dida olim Cjdon, ihid, efimunitifma, ibid. 
CanibalumfiueCaribarumlnfuk , I.^z^.z.p. 
Canis Equitum Ordo in Gallla,vide Ordines* 
Cannabis Butrienfis & 

Verufma I.j.i-f. 
CanfayrtgioChin& lliSo.i.m. 

eiusvrbes&eppida, ibid. 
Cantabrivbiolimbabitarini 1.193.1.^* 
eorundemmores 1.198,1 p. 

CantieralocusScotM 1.571.1.^. 
Cantonregto China , II.i8o.iim* 
eiusvrbes&oppida, , , ibid' 

CantuarienfisArchiepifcopusAn^li&qms fub fehdheatl,pi-. 

fioposftiffraganeos l.^~o.i.&x.(. 
Capitaneiinii^erioriPoloniaXL. 1.411.1.^. 
infupenori XXX. ibid^ 
inMofcomaXII. ibid. 
eorumomniumeleBioinregisarbitrio, ibid. 
tapitanei nauium apud Venetos in Rep.Ragufina, vide Ra- 
gufini. 

Capitaneus apud VaUefanos in Hetuetia fupremo Domino 
fuoEpifcopoitidexincaufisciuilibUsattribuitur I.J^7* 
i.m. 

Capitis Viridis infula, vide Infula* 
Capitoliniludi I.i^.i.m» 
Cappadoctaregio Afid IL^.i.m. 
Uucofyria dicitur Strdohi,attis plerifqueAmafia, u 
hidem. 

tiuslimites, ibia. 
fiuuiiittmcetebriores>&oppida, ibid. 
/- agriiuxtaillamfertititas II.i9.i.f. 
incolarumdiuitiaqua Il.ij.i.m. 
Capricornis quomodo capi foteat in infuia Creta 1. 6 o o.i. 

p- . ^ 

Captiui in Pentificis Dominiif Jingulis menfibus a Cardina- 

libtisvifitantur,&audiuntur i.2j>.z.p. 
Capttctnorumordo,vidtOtdo. 
Capua vrbisnohitifitms, vaftatio miferritna I.l^^.i.p. 
Capua Septafiarii celebres,in Gatlia I.i42.2.m > 

Caput Btancum , fiue Album Corcjra promntorium I. 
6oo.2.m. 

deBoiono,portusadregionem Dangatin pertinens II. 

226.2.m. 

Citonium, Il.i^S.z.p. 

Guardafuy, ll.zi6.t.£. 

Leucinum CQrtyrApomontimfft L^oo.2.m. 

mbrum, Lji;.i.m. 



I. ii2.i.ft 
Li5i.f. 

II. Z(55.2.f. 



E 

Carbonaria Congregatio,Vide Ordintfs. 
Carcaffo,ciuitas Languedocia Gattid 
Carcaffonenfeoppidum 
Carcer invrbe Te^c^ magna capacitatis 
Carceres apud Turcasfrequentes, & deturpibuseorumfi^i' 

tiis I.649.i.n). 
Cardinales captiui tenentur ptr Fridericum li» Imp. I.48 

i.m. 

equitareiubentur, , • jtW.f. 

EcctefiaRoman£,fratresPontificis l.f4.i.f. 
ad aUum eleaioniiacceffuri quid ipfis faciendum , i- 
bidem. 

fingutismenfibusadeuntergafiutacaptiuerum I. zp- 
i.f. 

inAudientiaGratiaprimastenent, I.27.1.111. 
fx cdnctaui,eleciionenon perfella, non egrediebatttia 

I.^S.i.m. , . 

habentomnemcreandihntificem authoritatem I. 

50.2,f. 

in crebra Pontificum mutatione qusfium facium L 
3l.i.m. 

&ger,quomodoetigere Pontificem pofiis &debea l 

CarJinalium coUegiumdimidiath partem habetreHitmn 
papa\ium^& Annatarum I.}o.i.f 
numertts otim erat IIII. 1. 30 . 2.f. variatpretrh 
trio&creationePontificum, »W 
ardoeorumputcherrimis priuitegiis ornatm aPm 
ficibus I-3e-i'f 
- pompam eorum auxit Pautut II. fontifix,l.ji,i.m 
eorum Diitator Pontifex - I.i6.2.f 

cardui Bquitum Ordo,vide Ordo» 
Carentoniuspons I.i2o.j.p 
Carpe ll.ii6.i.i 
Cariaprouincia Afia Il.^.i.ra 
eiusMetropotisotimfuitHaticarna§ss, ife 
Agri eius iuxta iUamfertilitas II.i j.i.m 

Carignanum oppidum Pedemontanaregionis 1.4^0.1.111 
CariUorumTamilia 1.215.:.^ 
eiustituli, 
, opes,& 

arma, *i« 

CartnusImp.vidilmpei&toKai 

carinthia Lii;.2.n 
tiusfittts&termini, i^'' 
ittmfluuius,quiefiDratius,qit9irftgatur, 
oppidaeiufdempradpua, 
totaCatholica I.S9.1.I 
quarefitdiues I.69.X 
incotarummores, ■ ^ ^ 1.77-^ 

Carito,quodexftruxeritU9^fieriHm III.56.i.n 

Carmaguota opptdum Mafchionatm saiMtiorum L 45 

CarmanenftumvettrummorH H-??;*: 
eorundemopes, ^ i^' 

Carmani ILz2i.i. 
eorum in tonfideratsom intmhtmm mporis hum 
dittgentia, ilf* 
itemincurandismorhit, 

Hecromantta, r *^ 
Carmelitarum Ordo,rHt09d9> 



tifa 



I.ii^.z.m. 

eji dilpkx\ptperior &1nferi'or ibid. 

f/^rf.jr, Aujhatu Principibus fubdita ibid, 

•ppiiiem & Arces jj,j</. 

lotaCMtholica I.S^.i.p. 

qtuagrtfuifertitndf l.\i6.x.t 
CartitttuMciuititi I.iAS.i.m. 
^'^'"'ol^ l"32}.2.m* 
:arott V.Itfipeyatoris drtus I23 o .i.p. 

eiushberi. 

Zardt Pugnacis Burgundi£ Dueii Inonuhitntum in vrie 
Hantew Dttcatus Lotharingiit I.^^i.i.p. 

^*rolofladtm ^ I.S^.i.m! 

^'arohttaLufinianafilia, viduacoronam Cypria^fufcipit 
U.i6.il. j j r 

'^rolus r.imperatorParlamenti hpprobationemfuperfor- 
mulapacispetit I.i74.r.m. 
Andegauenfis tttulo vtcariatus Imperialis per Hetru- 
riatnornatur 1.483.2.^. 
Badenfis,Marchio,editiomfuo Cdtholictfmum eti- 

minauit T S/< % 

Burhomus, Cornes Mompenferius tiir.i.p. nt per 
vxoremButboniorumDux j^j^, 
Iwp.f /(fe Imperatoreii 

AngltaRexJacobtfilius U^S^.um. 

MagHus, Imp. I.ioi.i.m. ««5 fumma pmmiai 
H^-i-m.quandoDiadematecin£luslM4.x m 

2lLagnm,RexPranci& I.iSb.i f.eim&AchaiiSio- 
torum Regts Confoederatioquibmcapitibmcorifi^ 
ptl-^y^-^-^^n-aliiadhUcVIII.eiufdemmmints 
iHeodem Regno Franfia reges^cum imperw, 

vtta,& 
t>bituMbes 

, ib.&feqpaa, 
rotus LDux Sabauditgenehjiftmus 1.473.1.^. eim 
mors&fepultura ^^-^ 

IL filim Carohhpatris ih iUoDutatu fticceWoribid. 
etm mors & feptiltard ii,^ 

i"'CognomentoBonml^j^s.^,ei,t,l,flia^^ors 

iOM. 

tmanuelXI. Sabaudi^Duxl.^j^^, i. ra.eim libm 
thtd. 

rotus Sudermarihia & \(rermeUtidi£bux,pdierGufld. 
vtAdolphi,quottiodoTexfaamfueritSueci£ 1. 438.2 f 
rolui Valefim, cognomento Pugnaxquando niortum 1 
joz.ii. 

porum Corriitatus j p 

dotiatm Alfonfo Eftenfi, duiiltrraria.kCaroloV. 
Imp.tbid. 

pos,oppidum ' j g 

tf^^tgoottiniamAfiriciciuitdtumdntiqtiifiitna&m^ 
ifiima II.3 o.2.f.«w vUertordefiripttQ ibtd.&feq 
thufianorum Ordovide Ordit\e5. 
ut qui miHtesapudHibernos I.384.2.P 
mirusfiltm Miezlai , deferto Monafterio qmd iHgrejfui 
'■^yrexPoloni4L^i^.z,p.eimimperHim&obitm 

U6.1.P. 

'arCorterealis ^^^^^^ 

amalcaproUtncix nobtltfiimAin In>}y Otcidetltalica- 

"f, I.325.i.m. 
cU4aurea,Itidfd Occidtntalifpenninfula 1.317.1.^. 



«ittsregionitquiilitM 

itemopes&dtuiti^ j>,ii^' 
Cafiella,ctmtasHafii£ l.xit.z% 
fedesHafii&Landgrauiorum 'ibH^ 
CafleUanitotim PoloniaRegniquot I.410 zp* 

Caflellanurh Regeinfe Perdinkndus mmo lidmifiauit h 

228.1.p. 

CafleUeiraltum Duckfits I.1 U.i f. 

ittittafuadebetFrancifcolRegiFrafiComm' iSt 
Caflelletum l.ijS.i.fi 
Caflelli Antvverptenfisfurhrhumrobur J jb 4 2 p° 
CafteU rubri Ducatm l.iCj.i.ip. tatis.fcilicet Diicatm 
fa£liis ex Mmhionatu ob caufas dnnotdtas , ibi- 
dem. 

CafleHodunenflurh , ^aUik populoruth mores l.u f. 

2.F. 

CafleUodunumoppid^m I.l^S.i.ttii 
Caflellonovanml.i6.2..f.confiliarim(iaincus ' ' ibid. 
CafleUum Antvverptehfe munitifiimum , Araufionenfis 
Prtncepsaflu quoddm expugnare&flbifubiicerefruftrd 
tentat l.^^y.z.f. 
Cdftedum Guntheri.oppiduh GaUid I.i io.i.m; 

C^eUum Locidrum ( de Loches) vdtidiftimukt 1.14^. 

CdfleUumnouuminvrbemapmkciaoextfumm I.iyiJ 
i.f. dlid ineddemvrbe,vt , Oui& SdnSi Etmi ibi- 
dem. 

Cdflellum Theodorict oppidum ditioM PdtteMs GdUia t. 
i2o.a;m. 

Oftellaplura^ui fcire defiderat, hufc qilodciabd 
regmlm , qusquc prouincia , qua; pr^ c^tcti ce- 
lebriora in fe continerilbcumjvbi facile inuenire 
poflit,motiftrabin 
Cafiilia qudoca fub fe comprehetidat I.i 89 . i.rii. 

Cafliii£Vtriuf(^fimilitudomagna I.i52.i.p; 

kouaplanidr ibid.& hi^ ^.z.f. - 

Cafliiia confiliumfiue Curia wafeCbnfiliiira. 
CaftitiooppidumGdUitt I.iib.i.p. 
Caftifijiberiapudlhdosdiiii l.zS^.i.m; 
Cdfthlmpertiquatuor 1.84.2;^. 
CaftraLufitanorum l.z^ij.i.p. 
Caftruml.ii.i.p.oppitiumPontificisRdmaniinfimbMHe- 
'''«^^* I.2z.i.p. 
Caftruk S.Angeli,ad Tjherim-.eflMaufolmfhAdriM lihp, 
I.i.z.ra. 

lulidtehfemunitifiimumpoftdiM^ecehnatesinducids 
ab Ambrofto Spindlacdptum 1.535.1.^. 
Londontum I.i^c^.i.p; 
Cdflul6nenftiqudntumcontnbufmkrigini§dm£Contu-' 

'^"W I.200.2.f. 

CaflulonisRegniauthot 1.23^.2.111. 

Catdlogm vide ferieS 

Cdtatoniaregni defcriptio i.i8cj.2.f. 
idquoalwnomihHvocetur ibii 
dgrieimquatitas . I.ip^.i.f. 

incolarummores l.i^j.i£, 
dominiumeiusidemcumVateniiieregho I.^i^.i.p. 
CdtdvrbsSictlii I.2^i.2.m. 
CatalaunefisGetierdlitdiisGdUia redditus 4»««iI.i44.2.P 
Catalaunum 1.149.1.?, 
S.CatharihA fortdtitinmin Agro Geneuthjt qtiare deftrui- 

- I-i5Z2.I,p. 

I Cmfia- 



I N D 

C4fliMrtm,lUfiumRegisConiuguom Ujo.Lp. 
Cfholica Religioaquibus Prmcipibus Impem nonfit iW- 

mtata. . . r^'?^a 
taihoiici titulo exHipnk regibus quiprmusfit cohomjta- 

tm . , 1-^37. 

C^tboliciin vrbe Conllantinopoli ad rem dmmamperagen- 

dam (oilegiumprolefuitis obtmuerunt Lfijj.i.p. 
m quA cum Lutheranit & Caluinianu in imperio 

difcordia . 
CauaUavrbsMacedoml.6^6.iS.anfitBucephalta tbtd. 

CauaUerosVidalgos , titulus honoris ap.lufitams 1.187. 

i.p. 

Caucaftu mons nofira atate qumodo dicatur II. in» 
tf. 

Caurhartiniiu ConfiUariusnegius Vranm 1-57-i-P* 
Caufrfifcales I.zp.i.m. 
CayrmyVrbsJEgjptifedesSultanorum ll.j^.i.m. 
eiusfguratriangularis , ^^''^* 

turris tn itia, efifuturxper Mgjptumfertilitatis aut 
fiertlitatiSindex ^^^^' 
famoftfim&eiustjranmdes \\.2,%.i.m.&feqq. 

T.Cecilius . , I-iJ.i./"- 

CeleftinuSyC{m hoc nomine & Pontjficis vbcatur ha- 

hesGxhyoce Pontifices 
Cgnomanorutn oppidum in Gallia 
agerquibus rebus abundet 
moreseorum 
Cenforum apud Romanospoieftai 
Centurio in Franconia qui 
Cepefanusrapns 
CephdlentamfuU 

eins dmpltiude & dmbitus 
Cercopitbecorum in Regne Calecutenficopid 
Ceruia, oppidum Plamtnidi 
Cefennaticumvinum 
Cicere defenectute 
CicomArdrifiirnxinUibernia 

eiusvrbes,&0ppida 
CilicUfertilitas 
Cimbrorum pnfierum origo 

ijquandoinltaliamitrUperini 
CincayregipChma 
Circenfestudi 

Circumciftoapudmortuosvfitata, 
Circuskaximus vbiP.R.equeftrid & naudlia pralia I.3 
i.p. 

CiftercenfiumordovideOtdo 
CiuitasGoavide\n{xila. 

Ciuitates non hic , fcd in (uis regionibus, quibus 

riiox appoiuimus,qtl3Ere. 
ChalojfaeppidumGalli£ I.i^i.i.p. 
Chamdeontesmultiinpambaprouinciategni Concho II. 

i4i.i.f. , 

C:hambafat,frumentumapudlndos I.x^^.z.m. 
Chalcedon,vrbsfamofa Afia Minorisin RegioneolmBithj- 

nia,hodieturfiadi£ld \\.r,z.n\. 
Chalcedoniildpides ihiregrades in Lotharingia 1.454.^^. 
ChamiUagnijiue Regis 7artarorumImp(riumvideTzt- 

taria 

Chara,fltiuiusGaUi£ I.iio.tp. 
Chauz,,regni¥effaniprouincid Il.z^l.i.m. 
eiusJengitudOilaiitudoM^confinid, ibid. 



vrbes & oppidd 
folifuiqualitas&natmd 

Chequeam regto china 

eius vrbes&oppida 
ChmOnenfiutncultm 



Wti. 
II.i5i.i.f. 
11.18 O.IJO. 
ihid. 



I.iio.^I.mi 

1.117, 2.f. 

I.i56.i.f. 
I.i^.i.fi 
I.i^p.i.f. 

Ly.i.f. 
1.66 i.i. 6 
ibii 

il°ii7-i.i^. 
, L7.i.f. 
L9.2.P. 
L13.2.P. 

I. jSi.l.m. 

ibid. 
IL^j.i.m. 

1.421.1. P. 
ibid' 

II. iSo.i.m. 
I.i4,im. 

1.451.2. m. 



cheuacaput Marchionaius parui in regionePedmontm 

1.460. i.f. , 

eiusMdfchionatuslocaaliafubduntur ibtd. 

Cheurenfe : Ducatus a quo & quando ereaus 1. 15^. 

ChidrcarumprouinciaiiH-^i-^* eiuscaputefioppidumi- 

duahtasagnjui .... 

cpei , 
CMca vMis , vtproferatfruilMS, (Um tbtMCpluatnecatn- 

nisfttyquidfactendum L5i5.^-P« 

ChildericusrtxGaUta *-4i-i/p- 

fitmenachik ^*'* 

'chMerictii h ll. HL keges Tramia I-iSoi-^' 

Chile \.^io.i.m. 
elvndeidnomeninditum 

eiuslatitudo '^y^' 

xaUemAraucanamcontinetinfe 'f""' 
ciuitas Metropolitana emeft S.iacohioppiduttHii- 

dek. . . 

quaiUdseim '^»-^f' 
incolarummores 

CbileoppidumdmerfumdChilan I.jio.i.f 

Chtloniumvrhs in traauilolfatia I.^i^-»-"' 

Cfciw^ri^feChinenfeRegnum _ 

ChinenfeRegnum ^^^'u 
eftdmpltpmum&petentifiimum m 
eius dppeUationes varts. tam veteres quam nouiiii 



tinm. ... 

qutseiUsa:mbitus,fitus 
itemamplitudo, 

diuiditur »» XF. prcuincias ihidem, z. nt. quim 
qfl&qUtedrum pr&cipua oppida infe contimatii 
dem&feq, 

;reg\a in ea & Palatium eft XuntienfiueTaybin l 
iSi.i.mr 

foiifuinatura&qualitas ILi8i.i.r 
ifoVtles in iUo quo vtmtur veftitH Il.iS^i.t 
mlitesiniUoduumfuhgenirum eiiuproHgts&(> 
hertiatorel , iLi^j.i.i 
Chinenfesinduftrii& ingeniofi IL18J.2. 
tabdrtttnpatientes,gulofifuperbi,&C' ' 
eerutnmoscatceosangufiosgeftandi ILiS^-j 
funt iii fculptores &pi£ieres optimi |j 
quos mercesvendantptregrinis 
apui iUpsyafa vulgo porceUana quomodo fiant t 

dem. ■ i } 

Dondtidhesproptir nuptias,epula nuptiaks , pol]i 

mixapudeofdem I^-^^H 
(ogunturintra itrtuin tempus vel nuberevelcm 

tumprofitertperpetuurn 
eerum in exequiis pro defUnilis ritus II. i ^iJ.l., 

iot. 

^otuseorum ibiU.^.&iV'^ 
Currus apuiiUosypiUnta , item apparatm nat 

(us, ir$imes&pifcandiarsibii. 2, pertot.& 

i8M.p. 



I N D 

lo^tiut^eJlDo^orthiUi quos conferant Imores II. 
i88.i.m. 

peregtims quomodo exci^ere^vtfitare, & cum iis ni- 
firi,f0leant i^jrf. 
mHntopes& 

robur tmlitaretlA^o.i.p.vbi&OrdoyqUem in, 
ftruenda acie&confercnda pugna obferuefit ib. 

feditattts & equitatta Il.ijo.z.f. 
ydem qtianttm clap valeam ibid. 
mum Acadevtufitiefiudia Vniuerfalia Il.rj i.r.f. 

vbid^vifitatores&promotiones fokmnei earurH 

denotamur jyi^^ 
Mptid illosadgradum Doiforattis adfpirantes quale itl, 

ramentumprafient Il.rpi.i.iii. 

quibus in facinorofiis animaduertant fuppitciit II. 
ijj.r.m. 

trrifnibiis & mendieahtibus qudm legem fcrtptatH 
h^beant ^:^,^^ 

quAodorarefoUantidoUi &qu& facrificia offerant 
Dtabolo ^y-f^ 

decm & rebiis coelefiibusqutdfentiant II. 197.1.0, 

nmdecreationemundi vt&animabus ^cerpo- 

II.i98.i.f. 

qH£ numina m calo agnofcant II. 1 9 8 1 iii 

preceseor;.mpro defunais, ibid.(.itertt 

qMtHorapudtpfosReligioforumordines , quorum 

quiutffitum habetgeneralem II. 1 7 g 2 m 

Monafieriaeorum Il.ia^i.p' 

untnfium ^eguminatrimonia,&liherorum iprorum II 
184. i.m. " 

*fisort^miptitsqu£celebrenturchiUia,ludi,roieM^ 
tiitates ■;• 

ipjorum annutprouemm II 18 9 i f. 

ttemapparatusbeUtci Ilipozp* 
genealogta eorundem 11.199.1.^; 

Mngutspofiirisqui lmp«rioinPerfiapotitifUerint,vide 
(ubvoceRcges 

itita opptdttm Regionis TedelM Regni Marrocani II 
149. l.m* * 

rranjapuiAthenienfet Ujt.x.m. 

nusmfuoruinregtorum Ht^ani^ tegni, cumfuofti^ 

oyto,&perfonU,quotfc.fubficontineat I.iu 

f^^^orurntnterTartaros.quipUrun^neftoHanifuni 

^ff!'4no lAug:ftifirtoin Saxoniaregnante Calui^tl 
^ilmw tn Saxonkm irrepit I g ^ , 

■iftierntisrexDant& I ai*» "f 

■ipph»rusRom.?ont. ^ ''^ 

^^'^'''jcolimbus^primmquiv^^ 
'euentendt,in';enit j 
l/iusiefus vttaMonafitcaauaor ui °/y'\'Z^ 

outacusDucatusvndeortginemducat uV^im 
maramons Ilr i£. 

emonttum, ciuitupracipua^atha, ditl6His Armnil 

•I2.1.2.p. 

■oslnfulaArchipelagi I ^7« 1 

■0 VaUenfium Ofdo vide Ordo ' .■™* 

'emqumaminmari emitttrepofiifRejpHblicd Venet^ 

'utnqutfitoriaquid I r^* , m 

eftduplex . ^ I.i^i.2.m. 

fomeneivndg .[ 



ClaudiaciUttasCarimhU ltUi.m 
Claudtavalefiu Vxoris Caroti,filU HenricillReaU\nt2^ 
, mmum in vrbc Nanceio Ducatus Lotharinia l.^^u 

Claudiuslmp.videlmpentotes 
ClaudiusAlbtnuslmp. 
Clauenna vallis in Heluttia. 
Clemensvtde Pontifices 
Clemontium,oppidum Campmitt 
CUriRom^fedtttofi 
ClericiaS.Petrotnftitutl 
CletusyRomanus PontifeH 

CltHiaiiuitasprimariaDttcaiustlimA j ^ 

F.Clodtus amtStu mutieltri interfmt facris Hodurnit Bond 
De£,qu£p,,mpetaceUbrauerat j j, j 

Clodoueus l.Rex ChriftianusTranci^USa.i.pJi.&jn. 

etufdcmnfntiinb ^ 



I.t20,l.f. 

I.38.2.m. 
111.47,1.111. 

I.33.2.£ 
I.ri^.i.f. 



tbidi. 
I.i8o,i.£ 
I.n4.i.f* 
ibid, 
tbidi 
ibid: 
11.159.2.^4 

I. I12.1.pi 
1.2l8i2.pi 

ihidi 
ibidi 



eiufdcmnominfo 
Clotartus I. II. ni. 1 V. reget Francia 
CluuiaDucatus 

interluiturdRheno 
eiuitateseiusprMtpui 
locaeiconfinia 
COanzafluutus 
Cordonafluuius 
Cordonarumfamitid 
eittstituli,opesj 
item domus,& drmdi 
Cochi MunimentUm vide Munittienrulti 

<^<^obiums.Hieronymi&sS.Domim&maftianiinPe. 

demontanaregtone ^ 1.4^0.1 p. 

Coequium " 

Cohor^oppidum Cadurcorum GaUk fruipuur^l!xTL 

Coiacimasuponh ^ II.2oi.2.f. 
Colafputesfrum m tegno Concho crefiintis II. Ux, 

Colkrga vrbs maritima Pomerania 1 400 i m 

Collaoprouincia mediterranea regniPeruani in india Oi'- 

'"^'"^'^i. . I.3i|. 
etusfitus 

qualttasterrA I^i^rp 
Cottegiaprofiudiofis qutSofihi focantunin prbeConfian 
tinopoliquot i Q ^ j £ 

'^''tttgiiCardinaliumRomAnerumDiaatorpontifeXlAGl 

CoUegiiDecemuirdlis cumnonnmisatiis piddiun^is,fum 

maapudvenetospoteftas 1.595.1.^/ 
CoUegtumSecretariorumRomanoram L^g i k 

CoUtHumvrbsPomeranta maritimd I.400 r.m ■ 

CoUisRomanui.Bel vcdere diiius lizt 
ColloquiiConfiliumvideCoaCtiium 

Coloni agri Romani 1 1 o 1 m 

ColoresoleomifeetedocuitprimiUiodn Eickius iVo/ 
i.m. '■' 

^olbffusinginsininfutdRhodoint^mrdmundiretdtmlt 
oi.i.r. , 

ColumhaEquitumordavideOtdo 

CulumbiMunfmentumtideUammeAtattk 
Columna AntoniniPii i t 

Tratam l/ip 
CotumnainCampoVdccd^um '^^^:^^ 
* * Comagen^ 



I N D 

CotnageMparsSym II.iS.x.p. 
ComesPAlatinusRheni ^'*^'^'?: 
deritDapifenojficiumt ibid- 
idmque Magnta AuU C&fareA Magifler eft , tbid. 
Cometesinufitata formx in India Occidentalicirca Hifpa- 
noruminillalocdaduentumapparuit 1.540.1.^.; 
Comitatus quorum Domini PAres Prancuolim, hodie vriiti 
regno I-'55-i-f' 
Comitatus quibus taroniis & CafttUanisconftaredebeat, 

Cmitam inferioris Germaniie, vf> 
AnnoHi£i 
Atrebatum, 
Tlandridt, 
HoUandid, 
Seelandia, 

Sutfanienfts,oppida&Pagi I.^ot.i.p^ 

BononienJisinPicardia I.iiS.i.m.; 
Cenomdnenfis I.izo.i.im. vulgeLaMaine 
'ihid.eimterminmoftuuijiOppida,&c. ib. 

j^Amartinenfis 1,119. i.p.; 

Guinenfis I.iiS.i.m. 

Lothoringiie I'4$?;2-f' 

MauranenfisinSabaudid I.459-i-p» 

Mansfeldtcus }'7^'^'^' 
tiicmfish 4 (^o.2,.m - diuiditur in vicarta- 
tusquatuor,qui apriteipuiseiusquatuot 
oppidisdenomirtantur,ibidjocaineopra- 
cipiidi ibid. 
OienfisinGaniatutuva.eiustermini,ib. 
Ponthienfis^inPicardiainferioril.ii^i.mi 
empr&cipuumoppidumJ&batisViUa,ib. 
rendenfis I.^f^o.i.f. 
Tirolenfts I.ii^.i.m. 
Vendomenfti 1.159.1.^. 
D'm I.i^y.i.f. 
\(raldeccenftSi I.ii^.i.f. 
Comitesimperij quatuor I.S^.i.p. 
Comitialmperij i I. S^.l.m. 

grdoabamiqueinifS'quinamobferuetur'i ibid. 
inConfepbuslmperatoris, ibid. 
in iiscuradmodum raroquid fatutare efficidtur, ibi. 
iniifdemquotuptexconfilium I.Sj.i.m. 
Comitum & Barenum titulosquis in Scotiam introduxe- 

nrIII.i.377.i.pv ^ 
Comitis Siruelii&e gente Velafcoruredditusannui I.zij.i.p 
ComitisNieuigexTdmilia Velafcorumdomiciltum I.zij. 

i.p.prouentus,ibid^ 
Comitum Uollandtdt. & Seelandidi , vti & Domirtorum Oc^ 

cidentalisPrifi^genealogiif l.^jj.i.f. 
Coiiiicumtrium , qui Ordinis Mcclefiaftici & fkresPrancisi 

dicunturrecenfiol.i'}6.i,i.ttemaliorum\3f.etiamPares 

Iranci&diili, '^''^* 
Commendatores in Republ.Lucenfi,vide Lucenfis. 
CommenarumregioGaUiJi. l.izi.i.m.eittsdiuifio,ibid.op-' 

pida, ^^''^' 
ageriUiusregtonisquamfitfertilii I.tjo.i.m. 
' incolaruminiUamores I.i^j.i.m. 
C0mmendatura Ordinis S. lacobi Regni Hi^ani^ omnes I. 
2to.i.f. annuiearundemprouentus, ibid. 
Troutnci£Legionenfismnesl.iii'i'i^' annuiftoMn' 
tus,ibid. , ' 



E X. 

ab eodem D. tacobt Equefiri Ordine qui dependeant Gtt- 
bernationes &Re^ur£ I.zii.i.p. 

Ordinisinequeftris Colatrdua, ibi. eiusdenique Priort. 
tusyibid- 

Ordinis Equeftrisde Alcantara Lizj.I .p.«»j annuifrt. 
uentusyibidi 

Commentarienfesqtii I.iS.i.p. 
Commijfartus Camers, Apoftolic£ I ip.i.f. 

Commodamaiora rninoribuspr^feruntur I.ii.i.p. 
Commoduslmp. Lji.i.f, 
Compa£lorisiri CdmeraParifinaoffictum Li75.i.m 
Compendium,oppidum GaUit 1.119.1.111 
CompitainvrbeVenetaLllI. 1.588.1.111 
Complutumoppidum Eijpanimceiebre l.i9i.i.m.quBAlu 

neminevoceturi Hiti 
CompofteUa olim quomodo di£la 1.191.2.1 
Compouerta oppidum Seelandia 1. 5 i^.i.m 

Computoru Regiorum Pariftenfium Cameraqua potifim, 

permimftret 1. 174.1. &feq.em Prnfesfummus quis,tl 

atiiquijibid. 

Compuiotum Magtftriin Magno rdtionario regio Jtijpm 
qui l.zoZ. eorumannuaftipendia, «iw 
Computorum Camer&apudHoUandosquipr&fint L518.1.I 
Computorumin Angtia Curia,vtde Curia. 
ConaciainfulieHtberniaparst I.}8m.] 
Cori(dnenfisprouincid,vide Canarenfis» 
Conceptionisoppiduminprouincia chtteterrfimotuabfm 

pta I.jio.i.f, 
ConcepttumciuitasMituriguminGattia l.nu.\ 
Cortciltumgenerale l. JHtctnum fubConftantino M.Impi 
ratoreperi,i%.ipifcopesobhatefinArrii Ljy.i.r 
II. Conftantinopeti congregratum per^o .EpifcefBsji 
, Gratiano & Iheddofio Imperatoribus propter knj 
Mdcedonij 1 ' L^y.i." 

. III, Sub Theodofio a ducentis tpifiopis Ephefi ob hmj 
Petagij & Neftor^ I. }8.i.r 

IV. CatcedonenfefubimperatoreMartianoper iij. i 
pifcoposycontra hmfin Eutj/chis, _ fii 

V. Generate l.i.i^.^^.i.i.Conftantinopolthabitumitk 

VI. Generate I.j.p.40.z.r 
VU.Generate I.i .p.^i.i.m. Nicea cetebratum ibtin 

mertis Ipifcoporum inibi congregatorum, i^' 
Vin.Generale I.i.p.4}-i 
Auxerranum I.i.p.^o-i 
Bafitienfegeneraie I.i.p.5 i.i.m. propter reformatm 
Ecclefi&.ib.contra hdirefin Hufitarum, H 
Catcedonenfel.t.p.iS.i.f.fublmp.MArtiano, 
ConftantienfeinGermania l.i.p.jo.i. 
Generateceiebratumin Laterano I.i.p.^y.z.m.E/ni 
porum coaBorum numerus, ibi. in eoreformatto n 
rum inftituta,tbid. lurefis Valdenftum damnata, 
Generale Conftantienfe,adlacum Acrontum Li.p.^c 
f.congregatum a Sipsmundo Imp.ibid. ipft interj 
cumio.Patriarchii, 
Conftantinopolitanum I.i.p.^T-^ 
Ephefinum l.i.^.^^S.i.m.fublmp. jbeod.U.inftituti 
Ilorentinum I.i.p.51.1. m. (GraciSynodumoilau 
AppeUant) ibtd. in eo Imperator Orientis affedit, 1 
cumpturtmii Prdatis. ib, omnes in vnitatefidei c 
uenerunt,^ ^ 
lateranenfe ab Alexandro m.P.M.fodllum. L i. p- 



1 N D £ 3C. 



i^entraie Ldterunenfe I.z.p.^S.iim* 

aUnd gemr^k Utcranenfe ,I.i.p. 47.1* m.celebratum 
per patres miUe pro iure Cleruorum, tbtd. 

conpturnm ftipr.i PapamConJiantiie l.i.^.^i^i.f. 

Ecdejia (^.tllican.t I.i.p.^i.z.m. 

cetebr.itum Aureiuytb. caufa fan^ionis pagtHaticA , ibi 

generaleLugduncnfe,G.tllicanu)nl.i.p.^8.X.p.C0ntrd 
imp.Romanum I.i.p. ^o.i.f. aMarttnO Pont.coa • 
(luttt, ibid. 

Sutrienfe i.i.p.4^.z.m4 

vniuerfale Tridentinutn l.i.p.^i.i.f. caepit fub Pduh 
lll. Pont. 114. 

yiemienfe,l.i.p.'^9l'ro.nMmet'ttsipifcoporUtni;ongre. 
gatorum,ibtd.tneoinfiitutum , Vtlinguatiebraicai 
Chaldatca,Arab:cai & Gnecayin Academiis Prdci- 
puispublicedoceretUTy ihid. 

Vrbani It. ad Claremontium irt Aruernts , I. 468* 
2.. m. 

ComUue Cardinalttm infiituit Gregoritu x. P.M. I.z.p. 
jo.z.ra. 

Concordia Hijpanorum militutn I.i. 5 t.m. 

ConcordiA ^£des I.i.p.j.i.m. 
Concorditts Pont.Rom.decimus-tertius I.i.p.j^.i.p. 
Concubina & vxores Magnt Turcdiy ride Turcarum. 
CondoraproutnciafubMofchorumimperio 1.442.1.^; 
ConfaUoneriiprimariiinRepuclicaLucenfieleiiid qUo moda 

M l.6i9.z.f. 
Cotifluentia,ciuitas Trtuiyenfts Archiepifiopatus I. i.p. ii 4^ 

i.f.mir£pulcritudims,ibid.fttaadUofeU<iiCrRhenicon' 

fiuxum^cum Arcevicina, ihidi 
Zonfcederait reges in India cutn Hifiiano Rege qui 1. 3 o 2. 

i.m. 

Zonfcedtrattones inter Carotum Magnuni francU RegetH 
& Ai haium Scetorum regettt I.jy^.i.m. 

Zonfcederationes qua Regi AnglucumexteristumRegtbuS 
tumprinctpibusimerueniant l.^6^.i.&i.pertot.cum 
feq.pag.iJo. 

:ongenfiumcolor Il.l^i.t.m. 
corporis temperamentum, ihid. 
domiis&adificia, 

qiia vtanturin.mercimomis moneta, ibid. 

qutbus tn pugna martna nauibus, ibid.m, 

quoad nioresfere fimiles Nigtitis, iHd. 

quomedo fe inuicem falutarefoleant, ibid.f. 

quaiivtanturvefie II.z^^.i.p. 

quosinbibendo,comedendo,dormiendoritusobferu.mt 
tbid. ^ 

Medicinteorum, jHd. 

Regifuo qttem honorem dtferant, ihid. 

T)iUitt£,qtuttneapuiipfostonfifiant, ibid. 
armaeorum, 

idoloUtria . II.l44.i.m! 

ZongoRegnum ' II.z38.ej»» 

amplitudo, & 

limttes, ijjid. 
diuidttur infex prouincias, quafigiUatimdefcribun- 

turcumvrbibusfutiprimartit, ibid. 
frimi nominis fluuijin hocregno II.z39.2.£ 
eiusroburmtlttare, &quotinde armatorumhomu 

num miUta in heUum habmpofiint Il.z^^.z.f. 
ToliticagubernatfQ: ' II.244.i.m. 

LegesintUo, ihid.lttm 



Pr&fetti iuftiti£&iurtdicundoperfingulas prokk' 
tias, ihid. 

^ DifciplitidMilitaris, tltid.fi 
sumnius in iUo Dux miiitii, tfibtii \>titur infirumen-^ 
tis,thid. 

fignaprofeaioMs&ReceptUs, ihili.tai 
fides Chrtfto m iUo quando receptd,6' qui pracipua e- 

iusorgand, iynf^ 
Congregatio AmedmttmfiueAmicorumm Ilt.^^.i.m* 
Eremitarum qui dicUntnr Domini (^onfdga * vide 

Ordines* 

ConimbriaoppidumPortugaUid Lz^j.i.p. 
ineafihoUvniuerfalis, fjjid. 

Conneftablti fummain Frdnconid dutoritai 1 . 1 7 o . i.m i 
eiusogciuM, lyjii^ 
quascaufascognofcat, ihjd, 
.Coneniomantis Pontifex I.^i.t.p! 

Gonradinusfratriconrddo in Regnomefofoijmitanofuc- 

. ''^'^ . . II.i;.,.p. 

Conradusdtaus Sdltciuslmp. I.ro^.i.m. vide Imperat. 

Corumhmi &Cai^rt abieaifitmiapuU Indospopuli Izcji, 
i.m. 

Confalui Roderici &lacohiDiai.iaaackm ttaudio Ahyf-' 
ftnorumRege,dereligione Il.zjj.i.m. 

Confaluide Sylud inRegnoMonomotdpenfiinterfeaio II* 
i57-i.p. 

ConfentiaoppidumregniHeapoiitani I.z^^.i.m. 
eiuscoUes, jjj^^ 

Confiltd qu& de occupandd dtiena terrahdbentur,qudlia effe 
^^^^"^"^ , , 1.466.i.f. 
ConfiltaregiadedomoinGaUiaduofunt \ \.\6^.i.m, 
. exiUiSpriUatumejiquibusconftetperfontS, ibid. 
magnumequibusi ibid.i.f. 
Confilidrii, Principis in Beigio quibus iegih.fcriptis Vtdntuf 
. 1.^6^.i.pertoti 

GeneralesinRe£no0aUi<tqmi.t7$.i.m.eoruo^ciuik 
ConfitiiDecemuirdliscumnonnuUisaliisfibiadiunaiSifum- 
maapudVenetoSpoteftds I.^^fi.m. 
Confilii quod in Diudno j Mdgni turcarum frincipts Sera- 
iiohabetUr,Proceresquil.^^S.i.p. ratio&modusiU' 
fiitiaquaibiexereetufy ihid. 
ConfiHumcafitiiainHiJpantd I.io6.z.f. 
eiusmembrd,cumfalariisdefiinatts, Ibid. 
Trincipis in Inferiori Germania triplex 1. 50 ^.Lp. 
RegisfiueRegaleinHiJpanid l.io6.i.m. 
quascaufasdifcernat, ^i^, 
eiusPrcefes, 
Confiliarii, 
Secretarii, & 
quotemporehaberifoleat, iliid. 
'RotAinRepubl.Genuenfi. I.6i6.i.m, 
quas caufas difcernat ihid. 
aliud Rota inRepubl.Lucenfi ^ .. I.Szo.i.f. 

quas caufas difcernat, ih^ alia in eddm Republ.n 
Difcolorum,& 

Diuerforiorum, jjj^f. 
Confilium& re£lagubernatio',vndedtpendeat, I.zi.i.p. 
ConfiantiatiuitasSueml,m.i.m.eiusfitus, ihid. 
Confiantia vrbs pracipua prouimix Cortftantink in Regno 
Tf^etdno II.3o.z.m. 
noftro tempore quot fdmiliarum millia itt eanumt- 
^^»""'» ibid. 

i J Con* 



I N D 

ConfiantiafilU riberijlUmp. l.^^.iSMmrvxerMau- 
rttio cappadoci.cum trimipho a Perfis reduci, ibid. 
Confiantina prouimia in Regno Tunetano II.30.1 .m . 

iiusfitns, '.^'^- 
taputeimvrhConfiantia, ibtd. 
qualitasagricircaiUamy ibid. 
Conftantinopolis 1.630.1/. 
cum ante diHa ejfet Byz^ntium, ptt Confianttnum Va- 
Leologum mutato nomine Voeatur Conftantinopolisy 
I.631.1.P. 

haceademregta MperatorumOrientis cuni diu fuifet, 
captaannoi^^lfitTurcarumPrincipishabitafioib. 

(^63i.i.p. 

in ea iemplum magnificentifiimumS.Sophia quando ex. 

ftruaum, '^^^^' 
primm in illa foUum fiium locauit Mdhometus I.653.1.P 
■pocaturaTurcfscorrupteStamboli, ibid. 
quottemplainfecontineat, ibid. 
quavero Gr&cis, 
ArmeniSi 

Zomano Catholicis& % 
lud&is ad rem diuinam peragendam adesftcra 
concejfdi L635-I-P- 
portdiiniUavrbe, i^id^ 
^CoUegiaproftudtofis 1.637.1.^. 
Armamentarium 1.638.1.01. 
fupremmlndeXf ibid.(, 
Capitaneuilufiiti&y ibid.z.p. 
Carcerest *^i^- 
fuburbia,&rtsintUismtatu digna, ib. & 6^$.\.pertot. 
aul(z,videk\xls. 
Confianslmp. I.tjy.i.m, 
Confiantinus Adrtanm I. j y,\.f.fiUus Confiantinilmp. ibi. 

egit in exitium iuliUm Ram,¥ontificem, ibid. 
Confiantinus Sjrus, Pontifex I.^i.t. m . vide huius nomt- 

nispluresfubvoceVomi&ces.^ 
Conftantinus Magnus Imp. I.9 ^ . i.f. Imperatores reliquos, 

qmeodemnomipevfiiquarefubvocelmperniotcs. 
Conftantius,videttx\per2L:ores. 
Conftitutiones clementina Papales l. ^^.i.p.vndefic diiU 
ibid.m. , 

ConfiitutionesEscleftaftic&autorelacobo, RegeAnglia, ho- 
diernumEccleftaAnglicanxftatumexhibemes 1. 366. 
cumfeqq. 

ConfulesfexinRep.Ragufina,videKag\iCmi. 

ConfulescurficdiUi I.i^.i.f* 
apud^omanosexquibuslegifolitifint 1.24.1.^' 
nonpoterantciuem Romanumcapitisdamnare, ibid- 
primutepkbeiQordinefuitLuciusSequactus ibid, 

Confulis in vrbe Safilea poteftas quanta I. j 6-].i.m.ratio. 
nominis,ibid.aquibuseiustl$£iiofiat, ibid 

Conuentus ciuium Romamrum I.ip.z.m. 

Conuentus Marpurgi Cattorum Luthericum fibi infua do- 
3rina contra dicentibus,vt ZuingUo & aliis, ibid. 

ConuemusluridisiquatuorinHtbernia 1.385.2.^. 

Conuerfioneslndorumqudresiuttarint 1.342. 2. p. &im- 
pedierintecontra 1.545.1.^. 

CopenhagsnMetropolisDanktotius I.^iS.i.m. 

Cophita tn ^gjpt» dicuntur Chrifiiani II. ^S.i.f. 

CoqumaiapromnctailiuftrifimalnfHk Xisoum di{lA II. 

lOI.Z.p. 

Goralia^ignit Sfcili^i I,26»,i.p, 



E 2C. 

Corbeliaoppidum I.i48.2inji 
CorcjrainfulahadieCorfudiUA I.6oo.2.p. 
emfitus, 
limites, 
longitudo,& 

latitudot ibii. 
quandofuhVenetorttmimperiiinirtda.Bd, ihii 

qu&habeatpromontbria&oppidat ihti. 
incoUetusquibusrebusabundent I.6ol.i.m. 
qitamfequanturreligionem, ' ihti. 

Corduba quando Barbarisab Hijpanisfit erepta 1. 236. 1. 
m. 

Cordubavrbisdefcriptio I.i9i.l.m. 
Cordubenfe Territorium prouentus efi vberrimi 1. ijj, 
i.p. 

Corfu opptdumcaputeftinfuU Corcjra I.6oc.i.f. 

eodetri hocnoinine&ipfa vocaturinfuUy itii. 

portusinilloampluSi tbii 

eius agerqmeabundetrtbusi ibid. 
Corinthia 1.657 i.f. 

Cfirinthiorumcultui 1.663.i.ni. 
CorneltusRom.Pontifex I.}6.i.p. 
Cornelius SyUaapudRomanosprimus poftobitumcrtmm 
Ti4luit,&indemoscremandicadauera I.i j.i.m. 

idem inuenittormentapublica > quibus malefaSom 
examinabantur J.26.i.ni, 
Cornel.Tacitus I.^.Lm. 
Coromandelvrbs a Chrtftianis habitata in^Regno 3ijn«i0 

11.220. 2.p. 

Corona Caftrenfisquibusdata apud Romanos I. 13.2.^,' 
qmbus Ctuica, j^* 
Muralis, *W. 
tiauaW, 'f*^. 
Ohfidionaliti ' *H 

Ottalisi ^w' 
Triumphalis, ^i^' 
Coronatio RegumHungarorumquihus peraUa fitcertmt- 
«iw I.3«)6.2.f. 

MagniTurcaytdeTatcamm. 
Corone vrbs Venetis a Turcaadempta I.658.i.m. 
Corpus iuris ciuilis a quo fit confeHum 1. 199.1.«). 

Corficalnfda^ I.6i2.2.m. 
eius amplitudo,amhituSt 
(orifinia, partesy 

oppida,&arceSy ihid.&ft({. 
abundatmeUe,cera&c, 1.613.2.^. 
in eadem therma natius. , vulgo Bakea de Petra P»U 

ibid.m. 
tiusprMtpuifiuui], 

diuitia,videt>\mti«A 
munitioraloca I.^i^.i.ni' 
CorfoTummoresyvide Mores. 
Corteftorumfamilia I.zi7.2.p. 
eorumtituli, 
prouentus, 

arma, f^^^' 
CortonavrbsPrincipatusFlorentm I- 477* 

Coruela,ciuitas Pieardiit l.ii7'i^' 

CofcienumvrbsPelonia I.3i'8.2.p. 

Cofmus Dux Flortm I.^SS.^vf. Cegnomerito Magnt 

sondmatm 1.489.2.?. 

- : cofmm 



t N t) i X, 

Cofmus de MeiVtck vir prudemijtimm I.485. i .K W7i/«j i» Cucbe^niUa vermicuii nomen Jtpnd Indgt 
exiltum,&nidereuocatusprf/linis reptuitiirhonorihus 
ibid.4ppelUtur pater patri 



. , '< ibid. 
CoulonMummentum vtde Munimentum 
Craccm Princeps Poloni&l.^i}. vrbis Cracouia exflruilor 
ibid. 

Cracouia Regnnt Polonix minork Palatium I, jcjS.i.ra. 
tn tlla arx magmfica, ibid. 

tjlxelebrislmvrbsobfiudioforumfreqmntiantfum' 
mam, 

habet citiitates contiguas tres, 
DficatHs duos, 

oppidafex ihid. 
ymerus Archtepifiopus Caniuariettfis tx Anglis Caluint 

dogmafequensprimus admertecondemnatur,& vmbris 
. h]6s.i.m. 
''eandtmodusPontificent I.^o.i.f. 
ndttortn RegnoCalecutico quomodo debitoresperfiquattir 

Il.ii7.i.m. 

rma vrbs nobilis, amdna & perpulchra Venetis parens 
l-S9).^ m.etusageroptimtisefi &foectmdtfiimus ibtd. 

"emoitenfis ciuttaspars Ducatus Mediolanenflsl.i6c, . ««, 
celebritas ^y^^^ 

■emonenfis Cardinalis l.$6.i,m. 

■empa vrbs tn traSu Halfatit I.4 1 7 .2.^ 

■efieHttus conful Romanus I.44. i.m. leannem X VI f. 

egtt Antipapam contra Gregorium V.Saxonem PontM. 

tbtd. 

efitacum,oppidHm Comitatus Ponthienfisin Picardia 1* 
118. i.m. 

etenfesmendaces I.^oo.T.m. 
eorumtnfagittandofummaperitk ibid. 
deeducandisinfantibuslex ibi.f» 
dicumurpj/rrhicasfaltationesinuenijfe. ibtdfi. 
If"^^"'?- I.95.2.m. ^ 

mburgumarxregiaadfretum Sunda 1.418.1*0* 
>tt9ia,epptdum Comitatus Ponthienfts I.iiS.i, m. 
tcenacum,ciuitasPalatinatus I.ii^.i.m 
itifaorum ordmis lefu Chriftiptouentusannui inVegno 
^'"'"g'*^^^ I.246.i.f. 
iciferorum Equitum Ordo vide Ordo 

CrucisdeMome oppidum inlndia Occidentali l.i%6. 
i.vn. 
tiusfitus& 

mtura, 1},^^ 
tncoiarum mores i^j^ 
misOrdovideOtdo 

mauta Bobemut oppidum l6bif 
etusfitm ' 

^itginamAcuzamtltatnfttUittdiiOccidlniAlisinuen- 
t,&fummo tnhonorebabtta L3}9.2.m. 
tfiueFerdtnandi Infulain IndiA Occidentali I.328* 



Cutquttoopptdum mediterraneum regni Peruani in mdia, 

Occidentali i,,,,.^ 
.... 1.32«. 2.m. 

altudetusnomen ^^;^ 

Culomoriaprouinctafub Mofcborum Imperio I.442. i.i 

Cultusidololdtrtctujlatuarumapudmdoi laii i f- 
CultusvideK.e\igio. 

Cumaldulenfis Congregatio [vide Ordines; 
CumosvocantChtnenjismiiites,qui vrbib. nati ir.2^o.2.f 



1.2^5. l.m; 



Wtdi 



CumulusapudSictlienfesqutdfignificet 
Cunigarumfdmiiid 

eorumarmay 

tituli, 

domicilidi 

prouentus, ^^^^ 
CMfaHid,vel Vladiflauid, vrbsprAcipua Poloni^ maioris\ 
3o8.2.p. 

CuridfummaBearnehfisin GaUiit Uij.i^f. imperatduo^ 
busEpifcopatibus . ^^^^^ 

Regni Dani&apud^ipurgumoppidum I.^z^.i.fl 
quascaufasdifiernat 0,14^ 

^f^'^> Li3.2.m. 
'«'^^' ihil 
^"""^'l^^, ibtd. 
Regtaftuefedei Regi&tri ArigliaquArefKdiSa\.-^6z. 

t.iti.quasiudtcetcaUfas&qiiaeiHsmmbrd ibu 
mia eiufdem Regni Anglia, curiiefuntt 

Ailionum ciuilium . Hi^^ 

ComputorumAnglisfcaccarium ibid. 



I;j^3.i.fi, 
ibid^ 
ibid. 
ibi. 
ibid. 
1.385.2.^. 

I.lI7.2.f. 

ibidr 



eiusfitus, 

longitudo,&ldtttudo 
fubficontinetoppidafeji ' 
quaiitas regionu tlltus,& 
incolarum mores 

ciilariifupremi in Franconia officium 
torum qui o" quot olim & hodie 

tbicuit Regii in Hijfama Nobilet ^ 
qiueorum annuafitpmdui 



ihid. 
ibi. 
ibid. 

ibiL 
.i.m; 
ibid. 
Un.iS. 
ibfd. 



y^fefimonafiertenfis 
"^ardorum 
ComitatusLeucofiritn 
Requefiarum 
EcclefiitfiicA 
quinqueinuibernid 
Metenfis 

SabeUal.i^.i.p.eimludices ,1,,». 
SicuUauctoritas l.x6 j.i.mi videplura voce Parla- 
mcnmm 

Turnelltvndenaia hiyi.nmi 
Qmfttonutit ibid.eius Infiitutor ' ibtd 

. (^P^rfona . n,^] 
TurrtsNoui I.ip.i.p. 
MagHa , ex fupremis iribundlihus in Sicilia vnum 
1.464.1. mi 

SummainGaUiaI.i7i.x.i &dlial.i7f.i.pi 

Hijpaniaordirterecenfitm - Ii20c.if; 

(lm£MagtfierinHungariavideMagiG.et 

CurienfisEpifiopi&Rheterumdifiidium\.^69.utqt^odi^ 
dem &propter religiohem turbas mouit tbid^ 

CufcovrbsRegiainlndiaOccidentalt 1.324.2.^. qualitas 
agricircatUam j^^. 

CufcanAlingudvfusptr drtiuem regni Permiani continen'' 



I.16S 



tem 

Cufcani vnde ortgtnem petant 
Cuptum ciuitoi ducatus Burbonii GaUiA 
Cuttenberga Bohemia oppidum 
Cuuatduia vrhs folenid 
CjcladesinfuUqUA 

Cjclopum habitatio olim in Sicilia x.^ux.i.t 
<^pufainfukJB^imdrisM7^*t.rn.nmmmufnMa 

* ,4 • -tjlpri 



J.?3(?.2.m; 

Ljqc». i.pi 
I.i2i.z.rii. 

I.6c,.i.f. 

I.iJ»8.z.p> 
h6pj.i.f, 
hi6x.t.f. 



I N D 

Cypri%quitHmord<yyidtOii.me$' 

ZmlnfnU 

emprimihabitatores 

eademfub quorumfuerit dominio mtequmferSdy 
mumpotenti& OttomanniufubieltafHmt tbid, 
emfitus,ambitus, 
longitudo,latitudo, 

climacali, *''.f 
pucipuaeiuspromontoria . ^bt' 
diuifa olim in quatuorpartes,hodie in duodecm tern- 

toria ''^'^'^-y' 
■pr&tipUAvrhes^montesiniU ^ ^btA. 
' ingensagriiniUafertilitas 11.6.i.p* 
incolarumeiusprifcorummortt ibtd.i.ta. 
nofiritemporis 

itqMtbusnatmibushodiepoftdeatur tbii. 
gubernationis politic^ quis fuerit tnodus tempore quo 
Venetipo^ederuntibid.iS.hodieTurcUpopdenti- 

bus ^*"^'^'^^ 
"Rehgio eius antiqua & hodierna ibtd. 
CyruscumCiaxare,fiueDario,Ptrfarum2donarcha lUu 

ia«. .... 

tdemfoimregnans _ ^"^»* 
Cyfpadana 1 iguria vide Liguri» 

CjtheronUonsAcbaix 1.657.1.111. 

Di 

DAir nomen Regis laponenfium Il.zoi.i.na. 
Dafilaa Promncta, RegnoBaraagafifMbie£lo llii6. 

eiusvrbes&portus 
mgobertu5l.40.i.m.eiuszetui tbtd. 
Dagobertus Epifcoptts Hfanusfrtmni fatrimha Jiierofeljl- 
mis II.i7'>i. 
Dagobertusl.Rexfrancidi l.i&o.i.p.lI.?w^/' 
^alangaerdidtur mons hodie Caucafus II. zi2.i.f. 
Dalmattaquonominehodiedicatur l.6ii,i.(^ 
Da\linos,quosex militibus Hibernt vocent I.jg^.z.f. 
Damanciuitas 

qualitasregioniicirCAillam ibi^ 

itemdiuitix ^^i^' 
Damafus I.^j.i.m. 
DamafusHipnus I.j^.i.p.Il.i.^S-^.f* 
, DamafcusvrbsvaldepuUhra ll.iS.i.f. 

eiusfitus _ 
Damiatavrbscelebris j£gypti II.jp.Lp. 
DammllanmDucatus ■ l.\6^.i.^. 

ratienesquareDucatus&PariatusfaduSj ibi. 
DangeumoppidumGaUia I.iio.i.m. 
Danta l4^6,i.p. 

rtgnum illud quot fuhft infulas &regiones compre- 

hendat ij>i^' 
tiuslimites&partesprincipaliores ibid. 
temitasaeris&fertilitasomniumprouinciarumeiuf- 

dem 1.4i9.&feq. 
pereamqui Cuhtrnatorts , ftue prmfuaprafeilura 

1.411 2. ni. 
quotordines & 

, qu&fumm&divnitates&officiaregni I.42J.1. 

* ineadtmquis Gubernationis modm &fgtUatimv- 
mHsiutufcj^promncixinta ^.i.vao 



E X. 

pereandm quomodo primuM "Rtligto Ri>mandffai(t 
I.4Z4.i.f. 

RegumeiufdemCatalogus 1.415.1.11). 
Danitlis infoueam konum coniilli hiJloriA ll.St.i.p, 
DaHorum nefiri temporit ingentum, 
mres, 

rnodusvivendiat^ 
vejliendi i.^zi.& ftqq. 

iotumdiuittavnde M. 
Rexeorumvndepoti^imum fibioptscoUigat t^i\. 

i.m.df 4ii,i.p. 
idem Rex quantamnauiumclaffemconficerep9fitl 
/^iz.i.p.ineitucoronationequi ritus & ctremo. 
niaobferuentur ibti. 
Dantifcani ctues fenatum,nouo in eius locum (onftituto^an- 
no 15 15. remouerunt l.^ii.i.m.ftmiliter &iiona(hii 
ibid. 

Dantifcum vel Gedanum vrbs Vomerantadiuitiis & mfli 
tudineexceUentipma,l.^oo.i.m.annumeraturTrttfu 
' aquibufdam 

Darius Artaxerxes Ochus,?erfarumUonarcha II.85.x.f 
Codomannus, & tUe Perfarum Monarcba II.87 
l.nrt. 

.Ajdapis \\.%i.i.i,ferfarum Monarcha ihii 
l^othusi.Zy,i.m.PerfarumMonarcha 
Datartt^ I-iS.i.m 
Datroaherbaapudlndosnomen I.ijo.i.m 

fucctextUomiravis . . 

Ddu^ntria yrbstranjifulana regionis prmaria & maxim 
l.^l^.i.m. 

DayiienfeTerritotiumc^atihi I-iJ.^f 
Decemuiratis CoUegii cum mnnttUii aliisipftadiunaisap 
Verietospotejias 1.595.1." 
Decemuin 

Dectuslmp. ^•93-'' 
DeUiRegnum Il.iij.i.p.fia^/^w. 

limites, 

amplitudo\ _ ii 

NaturraterrA " II.i,ij.i.| 
Delphinatut GaUit. pars ej veterum AUobrogum I. ii 
i.m. 

(iusfitut, I."4;^ 
oppiday 

queisrebusregioiUaahundet I.iij.t 
quo tempore & qua de caujfa Regt GaUia cejferit 
47i.i.p. 

incolarummores&ingenta I.ijy.n 
lucru7tt 1.142.1 
eiusannuiredditus I-'45;' 
Delphinus Viennenfis & ComesSahaHdiafefubmittut tfi 
cioParlamenti I.i/J-i 
DelusinfulaArchipelagi 1.679.2 
incolarum olim morts 1 .^8 i.i. 

DemarchiRetp.Athenienf V.67o.i 
Demecratia qualiter ftt in Republi«a Veneta 1. 5: 
I.m 

Deodatus Monachus Romanus Vontifex ^'^V. 
Depofttarius ^'^ ' 

Deferta Arabiavide At&hiA. 
S.Deftdertifanur^ 

DeftderiusLongohrdorumStK I.^i.lJi^' amifttregn 

fmminConalfo ^ J! 

* - jpeftk 



i 



1 N b 

DeColMioprouimurum vnieaccidat l.ii.iS. 
Dtitmem Diabolum cileciitenfts appellant 11. z 19 . i.f. 
Deus Caleciitenjibiu qiiomoiio duatur II.215) .i.f. 

quomodoabitfdemadoretur ibtdi 
Dtxteritas & folertia HtJJfanorum milituiH I. r o 3 . 1 . m; 
Diaboloquafacnfictacjferant Chtnenfes U.uj^.i.m. 

illumefuareN.trfitigenfesvenerentur . I.iz^.r.p. 

Mpud Indos quomodo facramenta j matitiofdcaco^e- 
lia ad aHiiilattontm ver& religionis commentus fit 

idtm qiiomodo rel notens Chrtjhanam reli^toneni /«- 

Calecutenftb.quomododicatar ll.iip.t.f. 
-Dm/« F/4;»f« v/rff Fio m en Dialis 

DMfuf.tnurH in vrbe Colydone i.66x.i.mt 

tn lUo qitomodo facrijiciaperaiid iyii, 
Diaa Mons Cretx maris Mediterranei infuU L^c)^.i.f.ho- 

dieStthiadicitur ^y^^^ 

Diciamni herb& contra venenum vit i.6o6.i.mi 

Duaflerium fupremum Galli<t 1 1 7 1 z f 

, i.i3.i.p, 

«mapud^omanoitndgna&abfoktafotenttdl.i^i 
i.p. 

Dtaatura vt ntmis potens poteftas exlegepemguflo fbacio 
urcumfcrtptafiitt 1.24.2.1«; 
tUam quisprtmui Romagejfait I 24.2.111. 

Didtm luititnus imp. l.s>t i.m 

Oiepa,CaUttorum tnNormandia GaU. oppidurU pracipuuni 
1.1x3. x.m. 

Oies tn mdia tam hjemalesqaam aftiuaUs pef integrum 
AHnumfermedquates l.i^^j i.m 

biesaftiut cur in Brttannia tongiofesqtianiinltalid & 

I.307.i.m. 

JiJpcuUates tn Indorum conueffionequA intefueniaut h 
347-i-P- 

earundemcorreatones " 
Oioclettanuilmp. I.je.i.m! 
Jtiecefits qu£ tota GaUia infe contineat recenfentur I. 
I7i.cumfeqq. - 

ytogenesRomanusImperatorGonftaminopolit. I.6S6.1 f. 
etusvi a&mors , •^■'^' 

ytomtdis infuUpracipua I 2<4 i m* 

'ytonyfitis Gr£ciis,Ponttfex ' £ 

^myftusRtxPortugaUtxVl. 1.248,1.^. tiusvita&mort 

tbld. 

OtjfcotianiquiiuAfia H 271 1 

torumdiuifio / 
:>iofcorks Rom.Ponttfex li9-i.jp.etusobttus ibtd. 
hjctplina mtlitarti tn Regno Congo II.244 i f 

^if:p;tnarumEquitimiOrdovideOTdo ' ^^' ' " 
Hcolorum m Rep.Lucenficonfiltum vide Confilium 
ytfeutertaapudr.i iosmorbnspericulofus I.286 2 m 
^ifii.<iumtmercpifccposC-rienfem& Rhetos tnHdmia 
Ls6c,.i.f. vnde & turb^propterreltgtonem orta ibi- 



deni. 

yi!iani,quopublicafua negoita Turcarum MagnmMonar- 
cnaexpedit,defcrtptto U 41. i.(& 6^7.1 f 

Huerfirtorum tn Republ. Lucenfi Confiltum vide Coafi- 
hnm 

mmrum apudMaurosgenera trta ^ 
Phitofophi, 

Chjmtfta^ ^ 



incantatores, ilts^.i.m.&jeci 
Dtmo Vrbs GaUt&amoenifiima I.il^.l.m. 
fitus eius ibid.fuit olim Heluetiorum cdput ibid. indt 
&regtbniDivonenfinomenadnatumy ibid 
Dtuionenfe ParUmeriturii Ui^.umMpleaitiifDuca^ 
tuniBufgundia ^y^^, 
tyiuidrienfisagrifertilitai j^j^^ 1 fi 

DiuitidVide Opes ' * 

biuoftium qutdfii ' jf^^jfy. 

eius dpud RofHdnos inief Nuptos fdtid triptex 'ibi^ 
denii ^ 

i^Mtummnricim.fegisAng^umciicuinC^^^^ 
ndAnagonta i ^ 

■^lf tiusquahtas 

incotarummoresiniUd ijjiL 
diuiti<e j^^^^, 
etusfohurinilitare & 

Gubernatiopolitica I.^oj.i.d. 
Dobrtna vrbs PotoniA maiorUpfacipiid I.^psii.p! 
Doarina Lutheri & Cdlmni quando & ^uoimdo in Suecid 

tnlmpefio ' i.S6.i.cumfeqd. 

Doclorumapud Chimnfesfummiuhomi II.i88.i.m. 
Hodonaum Oraculum vide Oraculum^ 

DogmaLutheriinlmpefioquifiquantftt i.U.i.eumfeq4. 
item&Caluini 

HomimcanofumtempiumitivrbeVenetd admtfandum I. 
sU.i.p. 

S. Domintci ccenohium in Veiemoritaria fegione t.460, 

S.DomiriiciOrdo videOti^ 
HomiriicUs Moriegaftm Dux Verieia ReipuUicdt. vide Dii- 
des. 

bominio Regni GatliA quarido omriia toca in RegnefuhieBd 
I.157.1.P. : 

ifemqudridodetrirneriiiimacceperii ibid. 
eiufdemfcifio iri feptemprouiricioi maiofet ibtd. 
DdminiuritftuePatrimonium^tribundlSicttin I.a^^.t.m. 

eiusprafes&reliqudmembra ibid, 
bominiumvttfdieaerife 
Tftfid 

GrSningenfe 
Machlinienfe 

TfarififuUriumtninfertori Germania, qu£ e/i- 
fidd&pagosjubfe contintant I.5CI. 
t.vn. 

bominiiformdvniufcuiufqueregtminisin munda videfub 

voce Gubcrn:jtionis, 
Domiriorumdecafirofamilia I.zi^.i.p. 
eorumtitutt, 
prouentus, 

armay ibid. 
Domtttanuslmp. I.jo.z.m. 
Domitius CaUiftus Ponttfex I.j^.i.f. 
DomnusRomanusPontifex I.^o.i.p. 

II. I.44.2'p. 
DomwFafnefiorum I.j.i.f. 
Domusfiue Famtlia Guifu orig» I.^^j.i^f. 
DomHsHieron.Garimberti l.f.i.p 
Donatiua & munera qua Magno Turca exhiheri & ab ipf» 
vicifiim exfpeaarifoteant 1.540.2.^. 

Dordwtu 



I N D 

DordonnaGaUUftuum I.ii^.z.tn. 
Dordutum totitu noUandk nbs prlmam , I. f 15. i. 

m. i f. 

■OoresGracorumantiquifiimi I.tf6o.i.t. 

DorisregioAfuU.i.i'P,& 

AchAuUs^.iXfeUtllmquaUtaSi 1.6$^^ 

i.p. - 
r. tjracoAnglmtenarumorhemmumnauigauit, 1.357. 

' i.f. 

Draconis Equitum Ordo, vide Ovde. 
j)rangianaregiolmpMiPerficnL6y.i.^. eiuspnes , 

bidem. _ 
Ifrautifftuum CarinthfA I.uf.z.m. 
VresdacmitasMifmt " l.m.i.m. 

DroneraoppidumMarchienatusSalHtiorum , I. 45^' 

DruentiafluumGaUi£ i,ii6.i.p. 
eiitsorigOi ihid. 

tmium GaUia fluminumtadiofifmMs^minimeque 
fecurus, ibid, 

Druentusfluuius I.ii,i.f. 
Druydeslaudanturobcontrouerftashenediremptas 1. 171^ 

mbdu ojfidum prouincm Chawcenjis in Regno leffano 11. 

DubisfluuiusBurgundia l.iifz.ra. 
Dubltnamfirmum Hibernia oppidum I.3 44.z.r. 

DucaliaregtoRegniMarrocam Il.ioS.z.f. 
terrmntUafertilitas Il.z^i.z.f. 
incolarumiUiusprouincidimtres ll.z^j.i.p* 
Ducattu 3rahanti£y 
Geldridi 
jAmburgenfisi 

iucemhurgenfis in inferiori Germania oppida & 
pagi, I.5oz.i.p, 
Burgundi&inGaUits Li24.z.p. 
CahlafiiinSahaudia 1.455.1.01. 
ferrarienfisiVideVemtknfts. 
Lotharing}(e,videLoth^tit\g\s^ 
Mamuantu,videM.mtviztixis. 
Mediolamnfis,ftdeMedio\&tietiCis. 
nonnuUi in Imperio ex frincipum interttu ahotitt 
I.83.2.P. 

Slefuicenfis, 1.414.1.1. 
Warium¥fanei£ titulo exornati , vt 

Alenconiusi 1.154.1.^. 
Andegauenfis, 1.154.2.111. 
Aruerniai l.i^^.i.f. 
Aquitaniat I.ij^.i.m, 
Aurelitnfis I.i^^.i-f. 
"Britannia, 1.154.1.^. 
turgMndiai I.i^j.z.f. 
CafteUeraltums l.ij^.i.m. 
' Inculifinenfis I.if^.i^p. 

Normandia, I.i^^.i.p. 
SimpliceSiquarefiedilHinTrancia 1.155.1/. 
& funt j 
BeUemontius Vicecomitatns I. 15^. r. 
m, 

titurigumDucatHS I.i^^.i.f. 
^orboniorum I.ij^^i.m. 
Carnutum , *'i5^'^-P' 



E X, 



Mentargeiifis, 
Stampianus, 
Suefiionum, 
Turonenfis, 
Valefiorum, 



it»<l.ijni 
ibid.1.^. 
ibii 

I.i55.z.f. 
1.156.1.^. 



Simplices&Particularetfimul inirancia 1. 156.1. 

m.vfqueadxS. 
alii qui Francia dignttMem adepti pofteriorihus fun- 
lis,& nofiro &uo eagaudent 

TtArmaltus, I.i6i.i.p. 
AqutloniuSi ' I.ifii.i.m. 

3eUoforttus, I,i6tf.i.pj 
Hironius, 

CafteUiruhri, 1.167.1.^* 

DamuiUanus, I.Kjj.i.p. 

Dunenfis, I.ifiy.Lp. 

Ilbouitts, 1.159. 2.f. 

Ipernonius, 1.164.1.01. 

Ironfacenfii, 1.165.1.^. 

Guifius, I'i59'i-P« 

Haluinius, 1.163.2.^. 

lojenfe, 1,165.2.01. 

Minius, I.i6z.i.p. 

Mercurti, I.i6i.i.ffl. 

Mompenferius, 1.159,1.111. 

Mommoran, I.i6i.i.p. 

Monbaffotiius, I.i^^.il 

Niuetnenfis, I.i6o.i.ni. 

Pindus, I.i62,i.m. 

Ponterius, I.i5i.i.m. 

It.£fenfis, ,I'i^5-'-P- 

Retelinus, l.i6.iii, 

Rohanenfis, 1.161.1/. 

SuUius, I.i66,x.f. 

Ihuarenfis, I.i64.i.f. 

Vcettenfts, I.i6yiS. 

Vendomenfis, 1.159.1.^. 

VemaduriuSi 1.164,1.0!. 
VriinaSiVide\t\3m?LS. 
Holfatia,vide Holl&tia, 
Sabaudice,videSahaudia. 
Ducisnomen & titulum Robertus III. in Ang^iam intrek- 

xit I.577.i.p. 
Ducis tituloqui in Polonia rtgnarunt, vide fuh voce 

Ducis Alhamors&fepultura 1.147.»« 
Teri<e,Marchionit Verlang^iCom^tkHaromiiCon' 

nefiahliiCaftHiadomicilium, I.»»}' 
i.f. 

tiufdemdominiumf& . ^i^- 

annuiprouenttu, ib'^- 

DucuapudGeneHenfeseleiiio, I. 6\y 



i.m. 



ibH. 
1 475« 



etus veftitus &att^ortta$$ 
Ducis Magni Hetruria falatium, 
iwf. 

prouentusannui, I.478.2-.nif 
militesquiabipfoalantur , tam pedites quame- 
quites, 1.479-i.P' 
vireseiusptarina, I.480.1.111' 
tiufdem tumvicmU ?rineipihus f«d«ra,l.^%u 



I N D 

huck nouifpud VenetoseUSie qudsrequir4tteremonias,l. 
Goi.i.K 

Ducum quatuor Imperij defiripti» I.gj.Lf. 
item Lothmngt4 1.45^.1.01. 
Uantus. L^9i.fertot.cglum. 
MedioUntnfium I.Z7>o.z.f. 
SabaudiA, l.^GZ.vfqueadYI^' 
VenettReipubltci, v<</f Principes. 
Vrbinatium 1.494.1.111.^/^^.49;. 
Florentimrum I.483.1 
Horum iani recenfitorum Ducunliidminanu- 
da iCum mini laboriofum, LecSldri vero rsdio. 
liim fai(ret,adrcribere nolui, & tantumpagi- 
nas annotiuijcum illuc remittens, vbi omni- 

um nominijcum rebusgeftis,imperio,vira 5i 
morteinueniet, 

^uelium fententia Parlamentipermijfum l.ij^.i.p. 

fd recepTumapud Uungaros,in tatifisdubiiSi &vbt iudi- 
(ibusliquerenonpotefi I.j^i.i.p. 
^uifbutgum^ciuitasDucatui CliutA I.ii^.i.f. 
>«««»« V.egttm ciuitas Biturigumin GaUid I.i zi.i.p. 
HiptenmMaximuslmp. I.^j.i.m. 
'uretailiaoppidumGallta i.iyo.z.m. 
mia.nomenfiuuiiin Regno Valenti& 1.190.1. f. diciturd- 

liaiGuadalobiar, 

urio fluuius Fortugailia l.i^^.i.m. 

imlanitainfiiUseelandia. I.^iz.z.fi 
nominisratio, llMHHll^ ibid 

eiusambittis, jjj^* 
anno i^io.fiuSlibusobruta I-jrj.i.p. 

>uuinenfis prouincia fub impmokagniHucisUofiouid, 
I.44i.i.m. 

vndenomenhabeat, - jjj^, 

eiuslongttudo&Utitudo, *' 

Cafirajtem,opptd.&viUa, iHd, 

dies tn ead. ctrtafolftitium hybcrnum horarumxl. 
ibid. ^ 

eitisfertilttas I.44z.r.m° 

I.zj.z.p- 

iumvirorumortgodTuBo Hofitlio Rege I.z^.i.p. 

capttalesabofficiodtm ti^.iZi 

iUistertiusadditm, jjj^^ 
uumviri Sacrorum i.j^.im! 

eorumcura&fiudium, ' ^jj^* 

uxBiptntintis l.y^.iS 

Magnus Mofcouu I.445.2.m.^«2 fit opukntmpd. 
tetexBerenfieiniinarratione, . ibid, 
f'enetoruntquantafititi^autorttatel.^pz.iS.dquibt!s 

creeturMd.etttsoffictum,tbid.&potefia6,ibid. 
ftx fummus mtiitu apud Congenfestribus vtiturinfirn- 

fnajtalmperttquatuor 1.84.101 
mafiiafiue BarontaFofiignitnfis in SabaMdta ' 1. 4'f 
r.p. ^^'^ 

tnaftidLothartngia l4«2f 
'rrhach,umeppidumMacedoni£ 1.6^6. i.m.huic quon- 
dam Epidauro nomenfutt,hodit Duta=co, tbid. 



I.i55.i.f. 



Boracenfis Archiepifcopus An^it fub fequot habeat 
^ pifcoposfuffiraganeos l-ijo.i.&i. 



E x:. 

tbroicAciuitat T^ormandia 
Ebroicenfis comitatus in GaUia ' 

hoHorem faritatiiadipifcitUT, 
Ducatusauilorquis I.t5<>,2.p.' 
Ecclefia MedioUnenfts Roman& fube&a 1. ^j.a.f. ' 

Ecclefia Cathedralis Raguftenfts procuratoret , vide Raeu- 
fini. 

Ecciefta donationesfer lufiinum Imperat.Ma I. 44. i. 
rri. 

tcctefia AnglicanA fundamenta exconfiituiionihus Eccle- 
fiafiicis, quorum author latoh.Rex Anglia 1.266.1 67. 
&lk%. 

tcclefiafiica curia in Mglia,vide Curia. 

EcclefiafiiciOrdinisFares,Franci<tdim I.i'y6.z.£.& i^S. 
z.m. 

Ecclefiafiicifiatitsper Siciliatti autoritas fumma I. x€j. 

Ecclefiafitco officior,egie in Regno Hifipam&perfonsL qud ad- 
^*^^' Liir.z.m. 
eorumqueantiuumftipetidium, ihidi 
Echo meniorabilisin Pmte Charentonio prope Lutetiam,!. 
/i^.i.f 

EdegarusRexAfigliaqiiamdiuregttmt , & quandomor- 
. ^^}*^fit L368.i.m. 
EdtnburgimCaputRegni Scotix&fedesRepm I. jji. 

p.eiusvlteriordefcripno I.jyd.i.p. 
Edniundi Regis A ngli£ imperium & mors I.j 6 8 . i . p* 
Eduardusrex Anglt& i.}6Sd,m,aliffexeodeninominev0- 
catiexRegibus Ariglid i.$60.t.p.&mi 
Eduardus Comes Sabaudia 1.471. i.p^ 

eiiuheUd, ' 
fnors. 

fepukura,ibid. 
Eduardm rex PortugaUia 1. 248. 1. f. eimohitm, iiU 
dem. 

Eduardm Semerm Caluini dogma iriAnglia fequutmi t 

EduardmFarmfim,Cardinaiii i.^fj.i.p, 
Educdtio liberoruni Lufitanorum,Mifiicoru»i & aliorum 
Edvvini Regis ArigM imperium&mors I.3 68.2.m. 
Chrifiianofum in India quomodo infiiiuatur I. 291*; 

Egbertm rex Angliaquandoregnarecoeperti , ^uandiure- 
gndrit&quandomortumfit. 1.3^8.2.^^. 
i. Eickimprimui oleo colores mifcere docuittt 504. i. 
m. 

EUuer,fluuim GaUid t.iiG.i.t 
eimorigo&tranfitm, ihidi 
ElhouiafdmiHa 1.457.2.^. 

quiexiUaLotiiaringi£Vrincipesfa3i ibid. 
ElciwianaVrbsiriprouint^aTenefma RcgniFejfanilt 249, 
2,m. 

Eleitio ConfaUoneriiquiinRepublicaLucenficaput tSi^^^ 
i.f. 

noui Ducis Venetoium i.6oi.2.fi 
^ontifitit Ljcik 
ReSlortsinRepublicaRagufina,videKigaCmii 
inEleaione PaftorumEccleft<e magnadiligentid , cura 6^ 
prudentidopm ts^.i.m, 
tleitorumVILlmpertjinflitutiovndeortd L44.2.f.- 
eorundem conjirmatioirt CenciUotmanm , ibi^ 
deTH.i 

tieond- 



/ 



I N D 

tkphantiafis m Regno Neapolitano cur ad(9 populariter 
, grajfetar I.zj4.i.m. 
Ekphantorum inpromncia FambaRegni Concho defcriptte 

. II.240.I.p. 

Jtlfx.it oppidum prouinciA TedeUa Regni Marrocani , II. 

i49.1.m.. , , 
llfdihurgenfefortalitium Suecu Regnt 1.454'i'"'' 
tlgumubd oppidumMarrocanx. prouinci&RegniMamca- 

««,11.148. z.m. 
Elias Prepheta quomodo vixerit & fe vtfiierit » II. 4^. 

BtisinOccidentemvertitur h6$S.i.m. mediainterMejfe- 
ntam.Achaiam & Areadem, ibid. 

Mffabetka Rmrici I V.RegU fdror regina Hijpdniarumfaau 
1.230. i.f. 

Eltfabetbav^orisCbrtfiierniRegisDanidiortuSi 1. 230' 
, ' i-p-, 

tlifabeth^RegtndiAngliitimperium&mrs 1.3^9.1.^. 
pifdvitd ' II.46.m; 

Mabatanaprouincia in Regno lepnti Il.z^o.z.t. 

i^ii0limttes,vrbeh , ^bid. 

foiiiniUaqualttas Il.i^i.i.m. 

incoldrumeiusmores . ^ 11.255.1.171. 
htmedinaoppidum Ducalia RegtonU kegni Marrocani , IL 

^49ri.p- • 
r MlfniCafieUutitinvrbe Neapoli 1.152.1. t. 

'E^anuelDux Allohrogum I.8o.i.m. 
Emanuel Philibertus Dux Sabaudia L^y^.i.f. Ordinem 
Equefirem Annuncidttonis ab Amtdtoyi. infiitutum 
mxttM.alium,quemS.Lai,ariapptaat,ettaminfii- 

iuit,ibtd.eiusmors,tbid. . 
kmanuelVifdiUsreiiPortugallia Lz^c,. i.mifubillobapti- 
^ati lud&i , iVid. eius vita mors & fepultura , ibi - 

deni^^ 

V iRmathia,videMacedonh. 
Empalanges, animalia qudam in Patnba Regni Contho 
prouineta 11.241.2'.^. 
EnecusRexNauarrenorum I.i28.2.m. 
Snochprimufcatum piorum hominuadiniiocandumDeum 
certishoris congregajfedicitur lll.^^.^.f. 
tnfandaarborisdefcrtptto 11.242.1.^. 
Mnjiferorum brdo in Prufiia a feruitio fit liber ab Albem 
Brandeburgfc» . I.^ii.ian. 
eorumMagifier cum Equitihns fuis quarido ample- 
xusfit fententiam Lutheri, ibid. 
idemordoquandoepdefierit, ibU. 
jEnfis&SdltheiEquitumtnSueciaordoyVideOrdo, 
Epernonius Ducatus ad Duealem fublimitatem euehituri 
&quare ' I.i^^.i.m; 

EphefusvrbscekherrimaquondamdicitHrhodieFigend II. 

3-2-P- 

iphorus GeographusdpudStrahoneni l.ix6.i.pmundum 
in partes tres diuidit, ibid. 
Bpidaur^iVideKi^viRtih 

Ipidaurus I.^^y.i.f. 
ipiphanius S. lucamauthorem fidei Chrifiiana per GaU 
liamtradit I.iyS.i.m. 
iEpirotarum viuendi mos 1. 664. x. f . Ungua, ibid. 
^irusvetus&noua I.^ffi.i.m. 
tagtr (ius qualk I.^^S.i.m. 



E X. 

Eptfcopatus Jutk Septenirionalss quatuormmerdntut fak 
ampli I.4i6.i.f. 
ixillis,in RiptnfiquotfintReliura,oppUa,(afira, l 

417.1-P- .^.^ 
in Arhufinoquot, tbtL 

in Alburitnfiquot, ibid; 

in^i^tbui-genfipot; ihii. 

Scotia, 1.428.1.111. 

^ifcopdtuumfub Toletano Archieptfcopo fucdnHarectn^ 

l.ii^.i.f.eorumdemqueannuiprouentus, iM. 

fub Hijpalenfi, tbid. eorumque prouentHs ii»- 

nm,tbidi 

fub Archttptfcopo S.laeobi I.220 .i.p.ewawi 

queprouentmannui, 'i^. 

fub Grandtenfi , ibtd. annui eorumproutmm 

ihtd. 

fub VdlentioArchiepifcopo,cumfuisproHett^k. 
, dnnuts, 

fuh Burgenfi,& torum prouentusannui, ibii 

lis adduntur & alij, ^*''. 
Iptfcopiimpir^e^nesadvnum . I.8i.i.ni, 

infmorisGermamafiueBtlgio 1.507.1.^. 

Anglia, I.jyo.i.d^i.f. 

Ddmxk 1.413.1.^. 

Hibernix. I.5^7'^P' 

Eungaria, 1.387.1.111. 

Potoma, V . 1.410.1.01; 
Epifcopicmitnfis cumRmisdifiidium l.$69.iS. 
Epifcopus Indorum primus Eerdinandtts Frdmtfianmiit- 
nachiu Li5)5>-i-P' 
EpifiatainRep.Athenienfi 1.66^.m. 
Epitome eorum qu& fubfingulis Magifiris Magnis Equitum 
Melttenftumacciderunt 111.31.2.^. 
EponymiinRep.AthsnienfioJJicium 1.6y.o.i,<. 
Equefiris Cruiiatorm Ordoin Regno Portuiallia 1. 14^- 

eimcaput&protientusannui, 
Equefiris Ordo Annunciata ab Amedeo SahaudiaPmi- 
peinfiitutus, 1.471.2.^; vide plura invoctOt^i- 
nes. ., 
Equi per Galiiam optimi I.i^o.i.H' 
itemper Germaniam I.So.i.ni. 
perHiJpaniam Lio7ji.p. 
per Lotbaringiam . I.^^^ i f* 

pr Regnum Neapolitahum I.z^^-i-i"' 
ptrLdtim I.9.i.ra. 
Equi duo marmorei "Seroni («Mgpto mifii , L 4; 
i.m; V . 

dneiX.diuerfisiHlocisvrbis VenetaereSipuUiit 1; 

588. i.m. , . 

EquiEquisin bello quantumpr&ferendi L408.1.P; 
EquitatusHtJpanorum 1.205.2.^. quantumiUonmna- 

merumrtxinprouimiisfnisalat, tbid.m. 
EquttatusexMigationetn beUumproficifcens GaUisquomii- 

dodicatur I.i^^.i.m. confiatmaximeextiobiUbfis, i- 

bidem. ■ • j i 

Equitum Ordines omnes&fingulosquisinfiitutrit , &ti 

que temporefdaum , qu<eeorum infignia, &annutpro. 

utntus quare fuh yo«^Ordines , qu& vox ttbi locu» 

monfirabit. ^ 
Equitum turmd qmi equitibus tonfiare dtbeant I.146.U. 
^rocanusporm II.ii6.i.r. 



I N D 

SfetnitgS.An^nftini L^S.i.p. 
EridAnut 1.8. i.f. 

tmtnundAmyelufjjfiagtiiimiswagrismtagium I. 

lO.l.f. 

EyTtfiaprounictaRegni Ftjfaai II.iji.i.p. 
eiui litmtes, 

vrbes&oppida ibid. 

jolt in illa qudttits II. 25 2.1. f. 

tncolarum mores I[.255.i.m. 

Errones Scholufiici I.i^.i.m. 
Vrrmbm <« Regtie Chinenfiqujifcrtpta kx II.155.Z. 

Erroreorumqni Zonam Torridam inhabitakmohnimtum 
£fhoiifiatucri{Ht Il.ijp.l.ra. 

^rpbordia,cititta{ Thuringixpracipua hn^.iS.amplitudo 
m- pOi Germanonim cedit jbid. 

\f;hed*dial9CtisRegniScoti<s. I.jyi.z.f. 

'.fcuderos Ttdalgos tttultts honoris apud Ltifitams 1.287.2. 
m. 

fmtimvita III.4^.2.p. 
ffenortimvita ll.z^.i.ra. 
Ihfilandia I.^io.l.f. 
flracenfii comitatus Gallii I.iz^.i.m. 
ihclbaldt Regis Anglta Imperium I.jfiS.z.p. 
thslberdus Rex A nglti& quandiu regnarit I. j 6 8 . z .p . 
(hdrcttis Angli£rex . 1.368.2.111. 
ubagti Gallorim veterum Philofophi I.i jz.i.p. 

fibia infuU marvs Egs.i 1. 6yZ.i£.etiis latitudines,fitiis & 

oppidum ibid.&x.p. 
qualitasterra I.68o.z.p. 
'doxia Imperatrtx Confiantinopolitana 1.6 j^G.i.m . nu- 

bit Dtogeni Romano j j;^, 

idottus hareticus I.^y.z.m. 
igenitis,hocnomenex Ponttficibus Remanis quitenuerint 

videfub mePonufices 

igubium vrbs Ducatus vrbinatmm i.4 5) 5 . 1 .m . 

l38.i.m. 

inuchiAlbttnUagni Turca Aulaqui l.6^%. eorumau- 
thorttas, ii^j^^ 
nomina & officia, . ^^^^^ 

hosfequunturaliiquiUagnoPrincipiinfermuntibi. 
item alti mimris authoritatis viUa traHantes ibi- 
dem. 

(ropa,qu£ rcgna,qtias TerrjK , & Prouincias Uagno Tur- 
carum Princtpifubtectascontineat I. «Jzp. 2. m. dehit 
pracipua ttbt dtcet vox Turcarum & Turcicum 
[fibius Gritcus Pojitifex 1 36^.2 f 

uhm Retpubitct. Athenienfis , 1.66^. x.m. 

'tychtanus Hetrufcus I,i6.i.m. 
•tychiusheereticus I.38 i f 

■ugenaoppidum Guargafluuui vicinumfmprommiail- 
labatana ll.i^o.x.t.etusfituSf 
•archatusRauenn& j ^ £ 

ettisexpiratio&duratio 1.8. i.m. 

archi a Ungobardis infubriam inuadentibus extinili 
I.S.i.p. 

tUorumperltaliampotentiamagnA l.y.i£ 

item tnfolentta contra Pontifices 1.8 .i.m. 

(ufiionit Debitorum Confilium in Rt^ttoHijpania 1. 
209. Km. 

ettismemhra& ^ 

officiumeorundetti j^j^ 



E X. 

ExequiarumapudRomanosmodusdupUx 1.13.1.0^ 
legesillarumtulitNumaPompilius, ihidt. 
Exercitusin Africa&totoorientecurtantafacilitatecoUi- 
gipofiit U'io6.i.£.idemqumodoali&co»feruaript>f' 
fi^\ ibid. 
^'"""ft^ U6A.m. 
Exftnfa annua Regni Pertugallia I.zcxJ.z.p. 
aliorumquaRegnorumexpenfa, vide fubliterainci- 
pienteregni 

ExtremaduraradiisfoUribusexpofita 1.15)5.2.^. habitatur 

ibid. 

Bythiadum locus regionis TedeUx Reghi Marrocani II. 
Z49.i.m. 

^^baproutmiaRegniTunetamll.ji.i.f.eiusagerqualit 
Il.^i.z.f. 



FAhartnum>oppidumSabinorum I.j.i.p. 
Fabianm,Romanus Pont. I.^^.z.f* 

Tabisinferendiifupagiis vfiAthenienfes 1.6^5) .z,p* 
Facinorofisin China quapain<econfiituta Il.i^^.i.m. 
TaSlienes & Gladiatores apudRomanos I.i z.z.p. 

eorumnominai jyf^ 
Faaiones,quarum altera Nigra , altera Alha diEla in Pifto* 
rio Vrbe Prtncipatus Flormtini l.^j6.t.i^ 
Fcemina Gallorum oltm depace deliberahant & bellis 1.13 7* 
i.m.earumconfiliaplurimumvakbant, ibid.^ 
Faemina Religiofa S.Terefia lll.jj.i.f. 
Fceminarum in ciuitateGoA fummaUfeima&munditut 
f"^^^ I.2c,o.i.f; 
Faiardommfamilid L2i8.i.p. 
eorumtituli. , 
domiciliai 
infignia, 

ope^ ihid. 
FaUonaria infuU ArchipeUgi L d^y 8 . 2.m » 

elim Poltg£adi£la, * j^j^, 

defertanofiroauOf ji^i^ , 

Falefiavrbs tijo.i.p! ' 

FalifcusMons I.7.1 f» 

Falftrialnftdafub Fioniacomprehenfa I.41 S.z.m. 

eiuslongitudo,&oppida, ibid^ 
Familia Aiarumvide Mz\it\im,&idem,nelongafamilia^ 
rum recenfw tadium pariat ,fac in aUis^quarendo npn in 
voce famtlia qudt de ipfis notatu digna,hot inlndice appo- 
fuimus,fedlitera,quafamiliaincipity vbimodoexempli 
inftarvnamhabutfti. 

ex Familia Nigri Arietis quHn Perfia Regnarint,vidi 

fub voce Keges 
itemexBinHuniyaFamitia,& 

Ehen Ahantis,in eodem Regno Perfix Reges vi. 
defubeademvoceReges. 
Fancara vrbis rudera in Prouincia TenefmaRegniVeffanl 
Il.z^p.i.m. 

Fanum s. Andrea Bofcorum oppidum principak 1.193« 
i.p. 

Aurehi.&Fauftinavxoris i.;.t.p, 

, i.5.i.m. 

S.DwnyfiioppidumCam l.iicj.z.p, 
Sepulturis Rigum & fanaorum feliqMiif celebr6 
ibid. 

4 Bufia- 



iufiathii 
fregeUi 
S.Gemani 
Helenx 
lacobi 

S.lohannisAtigeUd 



S.UoniSiCapHt Comitatus Montjeldritnfu I. 49} 
k.rti. 

S.MelchiorU I.i^o.z.p. 

S,MichaeHsihjt.egnoPeruAtio 1.525.2..^. 

Hicoldi ihter opfida ob populi frequentiaih cdnnu- 
mrdndum 1.451.2.^* 

Totehtidn^ I.4.z.pi 

^ntiiciHitaiPicardiAGallia I.icy.z.f. 

S.SabihA , . l.6.i.Tp. 

S.SeuemicelebreobvihipufiantiaTa I.is^.i.r; 

S.Sebafiidni I.i95-i-P- 
fauhonudifacripcabant . l.ji.z.ni. 

ritusiltmfdcrificii ^^fd. 
TPaunusanttquifiimus deafter vide Pan 
tafciAEqultHminterHt^anosOrddndiOtdo^ 
tauentiaoppidumRomanidL il.^.i.m.^^ 
PlminiA ibi.L 
Tamntinofummores I.i^.i.m; 
Vauentinumvinum l.p.z.p. 
fatidicdmulieresdpudMauros ILi^p.z.r. 
^.E.R.T.literarum m armis Pririciputri Sahaudid explicati» 

L470.2.f. - 
fibresihlrtdidfrequentes cbntihuie&acutd I. zStJ.i.f. 

Wecialit 7 1.33-i-P' 

^eritas quidfit i.5 44.1.01.«^$ qkotfpecies.ihi.&feq.U^S' 
i.^.m.^ccieivmusiwufi^contenta, ihid^ 
ieliumCiuettarum mRegno Comho riuhierus Magnus II. 
i^O.i.m. 

lelixMenortieninterPontificesqui tehuermt videfubvoce 
Pontifices 

Teiix Pereitui hfutatd nomine Sixtiu V.Pont. I.53J 
i.p. 

reliKArabiavideAtahii - 
TerdinandusMonachus Francifiantisprimus indorumEpi- 
fcopus I.z99.i.p. 
Werdindndas I.tex Ui^anu l.ii%.Lm.duobus Regnis tam 
coniitn£tisaddittertium,fiiUcetNduamnum,ibid.ideni 
fifrimus Kegem CafteUanum nominauit ibi.eiufdem obi- 
tusibid. feliqHoseiufdemRegniiRegeshtiiitsnominishabei 

ibidem^ .... 
lerdinandus cognonmto Cathoiicus^inquifitionis inuentot 
l.i^j,j.f.eiecitMauros& Mahumetanosyitem &■ Mau- 
rifcosexBi^anidy ikd.i.£. 
TerdihdndiisConfaluus iuius ptrmijfu fi CafieUa coniiteni 
fcripferit L256.2.P. 
jerdinahdiisPorttigalli£tiXlX.i.i^^.i.^.ciu^ 

amantifiimui ibidi 
Terdinando Ardg onii &lfabeli<e tafieliahs. fua initid debet 
Monarchia Hijpanica 1.237.1.^. eidem FerdinandoCa- 
thoticitituiusafiighdtusi ihid. 
lerdinandus I.Aafiriacuslmp. , Lio8.i.nr)i 

II.I.109. i.m.isanteRixVngaria&Bohemne 
corohatus,eiigiiur Imperator Francofurti, & 
pmfiboctemporelmperiif ' ibid. 
fera,fiuuiusPicdtdid tii8.i.m. 
&oppidumP'icardU I.ii^.z.f. 



i N b 3e X 

i.^.i.m. Terrarta & Cafiellum Trancum dtt^clauesagri Romanih 

l.Z^i.i.p.- 2i.2.m. /• j j- 

I.iip.z.f. Verraria Poniifici Maximo per Cafarem tfienfem dtiita 

I.325.Z.P. L495.i.cJr2.f. ^ • jx j 

I.523.2.P. Terrarid ciuitds,eiusamplttudo, tlegdntta adipcmum , cr 

L550.2.pi; Acddemia^ 1.8.2.». 

Terrdriehfis Principatus, iius longitudo & tatitudo 1.8. 



i.m. 

^ bucdtum iUum ejfefeculiumfedU Romana quiiui 
fationibusafiruantPontifices L 495.1.01, qui- 
bus conditionihus res int^r Ecclefiam & Cafmm 
Efienfem fuper ifio Ducatu fuerit compofita l 

TirtilitdsqU&vniufiuiuf^ Regtonisinvtro%orbe, videfuh 

Ttffam & Marrocum quigubernaht ex quafamiltafintn- 
ti:& quo paiio ad hoe tantum imperium perutnerint II 

l62.iip. 

TefiaRomandrumprtfcorumvarid Li^.i.fi. 
Teftum purificationis Matia d quo fit infiitutum I.39. 
i.mi ^ 
Tranffigurationisdquo l.fi.i.p 
Teuda in Nouoorbe cui nuUi dentur proprid L 330.1 
m. 

TeudatarijihHifpdnidrecenfiti ^ I.zoj.z.tn 

Tez.z,avrbsregionisTe^andRegniTepni 11.249-*'' 
b£cvrbscumdiuifaejfetinduas,ptr tuntanitiiitn 
ihterfiHisPrimipibui fuisfit vna,ibid.etus accuri 

tadefcripito 
incoiarumeiusmores\\.xy,.ipiriottumfeq(l. 

TezzanaprouinciaRegniTeffani 11.249.1.^. timlimi 
tes, , - 

vri>es, 

Terrainiliaqualitai II.252.i.n 
Tez^ani Regis potentia qua in rtcdnfiftat IL i6i.2.in,( 

dusarmaturavarid&cempofita, - 

quosinaulaalat minifiros ILzfi^.i.n 

quoordiheincampumprodirtfoUat IL265.1.] 

Tezxanorummofes ILij^.t.r 

diuitidy ' 7 
foburmilitare tl,i6i.i.m.d'/f 

Te^tanumfiueTeffanumRegnuni ^^-H 
diHiditufinVil.prouinciaf 
tiutambitus, 
fhes, 

aefisinilioqualitai Il^ifi-" 

Incolarumyeterummortt Tinjj.iJ 

Ttcttsditterfo temportfruUumpri>fmns 1.313.1 

Ttcus Indid vulgo quomodo di£ta n.2411 
Tidalgo da Caja del Rei nofio Senhor, titulus honorU Lkfi 

fiofum LZ87.1 

Tidei chrifiiana initid per GalHam vnde Uj 

Tidemchrifiianam in lndid quiamplexl L300 
^o.i. 

Tigon dynafiiapfmpualnfulaXmo ILzoU 
TigonoiamamonsfumniA dltitHdinU ihinfuialapeni* 

Tigueroarumfamilia Liij.»- 
eorumtituU^ 
reddttusy 

armat " 



■ • ^'^'^'^^^''.'^'''''''^^Ppsllatumtmfn 



Tinanti4rum,vt vocant , Conjihum in Bel^o quihus confiet 
f^^fo»" I.50j-.i.m. 
Htu res eif decidendi committantur ibid. 
¥inesTomultenfisregtonit I.^pj.i.f» 
'"'«•'^"^'^* I.4Z7.i.m! 
^fiioppt^ ibid, 
firtilitas I.428,i.F. 
Fmiialrifula I.4i8.i.f. 
tiHsnominisratto jlfid, 
dtuidttiirinXXiV.ftauraf, tbi. 
^tttjitiisdrlimttes, . ii>id. 

oppid4drCafiella,ttem 

circuftiiacentes Infuld jJid^ 
TifciRegiiin Daniaprafeatisfimmusvm I.^ij.i.f. eita 

'fficiumibid.tpfius^adiunfti ibi. 
Fittafiiie Fiffu regitincula Scoti£ I.3 yi.Z.m! 

Flamma viuidifiimaformapJranitdaU,in Iridia Occtdentali 

apfmrutt anno inte^o circa Htjpanorum dduentum I. 

?40.z.m. 

fkrtjenDtalis lii.i.m. Eiiu vefiiiibid.feUehurneaAbi- 
dem. 

Flamiantts Antiochenus I.jy.t.p 



etuscapita, ■, j 

,/ j , totd'. 

^ltudeorundemLttcern;e,Vri£&c/quMuorpago 
I.559-i.p.««* capita ibid.ab iis ipfisquatuor pam 
ahusSantgaat cotiuentus babetitriejni& mderU 

yimbahens 1.5/o.i.m. 

Tigurtnorum cum quatuor pagis I. Jtf c. 2.rii. ^u$ 

^u^enftumcumqtun^pagisl.^ez.1^^^^^^^^ 

Glaronenfiumibid.citkcapita ^^-^ 
Bernatum cum tribm pdgis iblteiiis capita, ihid. 
hmditarium interlmperatorem MaximiUamm,& 
Carolum Archidmem Aufiri£,exvna&Helue- 
tmalterapdrteinitm I.jcJ^.i.p.^i^ captUibi' 



iriumpdgorum iMetidcumpdgU Helaetiis ibi.i.p; 
emcaptta 

VaUefanorum cum Heluetiis ibidem. i. eiiis caUda 
ibtd. ' 

Sanga!ierifiumtbi.eitisformd i^id- 
liedera Arigloruni cumFramis 1.37 j.i.p.d* fequen^ 
tibus. r j 1 



^oliantmmanteaC^fiercenfiummivideOtici. 



I-ji.i.m 
^kminiAl.i.i.m. hodieRomanid 

abundatftle 
^Undrlaaer 

quibmrehusabUndet, 
eorum Comitum Catalogus 



ibtd. 
I.z^.i.m; 
1.503. i.p. 

ibL 

I.^oS.i.f. 



1. liS* 



'l^MumBrtgamium.hoAieCompofiettddicm I.i^i. 



'lauiuiClattdiusltnp. Twi^ivi 

■liRMn^^t,is.j..^^ 1 j. /. 1.94.2.1«. tn Lungrtstcaturientes 

^'M^m^dumSeeUnd,4rmumacf^^^^^^^^ mtisAueUamreltgiovldeOrdmc^ 



Vons admirandus dd Lindam epptdum GaUix 
i.£ 

alim itidem ddmirandas in Aruetnid t. ii^a.u 
m. 

FonsBeUaAqtia I.ii^.i.m. drxnegam GaUiA^iU' 
dem. 

Fontes Borjifihenis naftro auo detsmi veteHks incogniti t 
442.z.^ 

intungrisfcaturiemes i.^o.i.p; 



Il^.i.m. 
i.47j.i.m. 



i.m. 

■lordtia 
lorentia 

eiusambitfi»i 
fitus, 
palatta 

*descaptandabeneuotenti£ cdufa exftht&a, ibi- 
detn. 

lorentinorumopes 

lorentinus Principatus compofitus ex trihus hhmpilhltUis 



fumdefcriptio, 

qnalitas eim &ingenium 
diuttia 

oppidamunita 
lorentinorumDucum Geneategid 



Caldach§ri4turd I.tfoi.t.p, 
in Scotia altero ab Edinburgo miUidri , aqUa ptrpetul 

gutta olei innatant l.jyz.iS. 

FoquierirtgtoChin& I.iSo.i.mi 

eimvrbest&opp^idd, 

torefierifisComitaimGallid liii.i.mi 

emoppida&Cafird Hiif, 

Foreftenfium , GaUiit populartim fkofes & ingenial.ijf. 
i.m. 

ti4i.i.p. 



rlmd^fir^pti^,'' iUoiontenta- Formofm, hoc nomine exmtificibiis quivofati.mfib 



ibid. 
I.477.i.ni. 
I.478.i.m. 
I.479.iip. 
1.4^3.1-^ 



r.595.i.f. 

ihid. 



Fhh f^rium,ciuttasGaUi^,AruemdditiOnis Liii. 

'mdaprouincia hidk Occtdintatii i.ji5 i 

qua habeatcontermina regna,infttlai&c. ' ibict. 



taJteUa in fe qubt contineat 
qualitasregionis 
item moresincolarum 
opes, 

tobureorundtm& 
'Religio 
oridmfimm 



ibid. 
l^ii.i.p. 
ibid. 



iSid.&i. 



Pofe, Pontifices 
Foroiultenfisrtgfo 
ttiufiriesj 

gaudetiUacum adiunStd iregiorieCdrriorumpopMlo- 
ramjitulo Ducatmt jji^ 
efivereregioAquileienfis - I.^ixJ.i.p, 
d qtiibmprimum itihdbitdidftietii ibiJ.m. 
aereimfaluhrii i^id.P. 
iniUaefifiuuimeUgamldridfiu6Hjdrid,itm \ ibid: 
TiliauentmalimcumJuoortU ibid. 
timregtonisiieiropotie ii,iiii 
dgriqualitas t^SS.z.pi 
Forralitia quare quacun^ fub fuo tegno &preuincid 
Forfna Reipublicxlmperii cuiiif^vide fub w«,Guberna- 
tioiiis. 

torthafominsmd ij^i.i.fi 



I N D 

Torumlul^ I.jpj.z.f. 
emoppida 

rationominis *^^d. 

fro hoc antiquo nommt dicunthodiecorrupte Itali 
friuluml.^^^.i.p.eimdiuifto&fttus ihi. 
^^orumUuijoppidumRomaniA I.y.z.f. 
fojfanumoppidumPedemontaHii.regionif 1.459.1.111. 
jopngenfisBarontainSabaudia 1.459.1.^. 
FgxenftsCowitatusGaUii&Languedocia I.iz^.i.p. 

eiusfttuatio ^j"^- 

qudinfelocacontineat *^id. 

refertur inter Pares Vrancix, I.zy^.z.m. 

tUiusagerquamfttfertilis I.ijo.z.p. 

incolarummores I.Z5 9.1.111. 

opes, I.i^i.z.f. 
rrancil.6%.i.^,GaUiasarmisfuhegerunt ibid. 

eorum Regnum olim in promncia Germantd ibid. 

dicitur hodie male quibufdam Framoniat ibid. 

nominislFranciratio I,ii<J.z.m. 
tranciaOrientalis I.iu.z.f. 

vulgoFrancorumterrat ibi. 

eiuslimites, i^id. 

Metropolis iUm Herhipolis vulgoWirceburgum.tbi- 
dtm. 

BpifcopusiUiusfeDucemTrancorumnominat ibid. 
ead. anguftiorifignificationefumpta l.iiS.i.f. 
eittscaputLutetiaPanfiorum, ibid. 
qUAkcafubfeprmreacontineat ibid. 
IrancidtParesvndediili j,i.f. 
exerdtneEcclefiafticoqui J.i^2.i.m.&f, 
eiufdem Paris nomme qui nojlro auc (taudeant I. 
i59.i.p. 

Trancifcani Monachi primi ad annunciandam doBnnam 
inlndiamprofeBi I.i^S.z.f. 
FrancifcasI.lL&IU.RegesTrancia I.iSi.z.m 
IrancifcusDraco Anglus S.Dominici oppidum in India ocei. 

dentaliexpoliauit 1.3^9. z.f. 

Maria 1.56.1.111. 

Merulanus I.^^.z.m. 

Sfortia I.56.z.f. 

Xauerius Nauarrerim, inpropaganda doBrina C hri- 
ftiana multum in India laborauit I. 300. 

i.p. V 

Trancofurtum vrbsl.n^i.T.m. refertur inter oppida Francia 
Orientalis ib.eft Emporii nominecelebrii ib. vbiquotannis 
bisfamofA^Nundin£perEuropamcelebrantur,ib.eftdefti- 
nataele£liomlmperatoris, ibid. 
Irancomaiy^.i.m.diuesexvino, ihid, 
trancorum nkntio prima fub imperatore Gadieno I.9 4. 

eorumagerquaHs ibid. 

incoUrum mores, ibid. 
francothalta ciuitas Palatinatm I.ii^.z .m . 

IratriceUi &Beginitertium ordinem Vrancifti eligereno- 

lebant I.^^.z.m. 

eorumcaputFulcinmt ibi. 

damnati funt in Concilio Viennenftcum Templariis 
ficutihdretici ibtd. 
Ireibergttciuitas Mifnix I.n.z.ra. 
TreibundiinDania I.^z^.i.m. 
TretftngaciuititiBauaria I.ii^.i.m. 
Tretum Maris » i>K Qlin^t I di^Hmt vbi Dani*R«£i 



E X. 

mnes naues ve^tg*l pendere coguntur I. ^n. 
i.m. 

Tretum Gaditanum vndediSum 1.195.1.01. 
Herculeum, ihii 
TriumTratrum l.jio.i.f. 
Triburgum prifgoid ctvitas Alfati£ I.u z.z.tn. 

Tridertci nomen ex Imperatortbus qui tenuerint vide fubvt. 

felmperatores 
Tridericm ComesdeZoUeren l.jS.i.i 
Palatinm 1.570.2..^- 
BarbaToffa I.i 05.1.111. 

TriggadeaquxdamapudSuecosprifcos I.^z^.z.p. 
Trift&vtriuf%fttm I.ji4.i.f. 
pracipuaoppida ibii. 
quibusrebmabundet I.py.im. 
incolarum meres ibtd.iS. 
diuitta I.5i6.i.f. 
TriftifociiaRomanisdiili I.foi.i.ra. 
TriftiDominivide Comites 
Troik l.Regis Hijpanta beUum cum Afris l.xvj.eiwmm 
ibid. 

11. crudelitas i.jp.fitleprofm, ibi. 
Trohs apud Vbfalenfes pro Deorum Antefignano cuUut I. 

^i^.i.m.eiusfacrtficta ihii. 
Tronfacenfis Ducatm decoratur Pariatm titulo 1.165 .i.f, 
&idquarefitfa£tumaddiucauft ibii 
Tronfacmus agerinGaUiis I.iz^.i.ra. 
Trontiniacmftum GaUidincolarumlucrum I.i^i.z.m. 
TruardumoppidumLotharingidt I.45z.i.f. 
TrugesquAvnaquac^regione nafcantur »vide fub vocehi- 

tilitas 

Truftnum oppyum Latii I.zi.i.f. 
TucavrbsJEgjpti permagna II.39.2.P 
Tulchertm vir prope centenarim ad Patriarchatum Htereft- 

Ijmitanumvocatmeft ll.vj.ii 
Tulcinm caput TratriceUorum vide Fratri celli 
Tulcio Comes Andegauenfis & Thoronienfts Rex qunm 

Hierofolymorum \\.i^.i.^.eimmors& fepultura iU 
Tultnium vulgo Tuligno,ciuitas Vmbria I.y.i-p 
TunerumlegestulitNumaPompilim I.i^.i.ra 
Tunerum laudatio apudRomanosilluftribm hominihttsk 

funUishabebatur I.ij.i.ffl 
Tunerum ratio duplexapudRomanos vide Exequias 
luniger&vel Tunis Ordoab Anna BritannicaReginaAn^k 

inftitmm II.i4.i.fE 
TunterabtaArxl.xo^.i.^itemalia. ihi& 
Sp.Turim Conful. \ 
Tuturorum euentm foli Deo cogntti I.53 i.i-f 

G. 

GAditanumfretum vnde diilum I.i 9 '•'•I 
Gadum vrbsolimceleberrimaiam minima.l.i^i^'^ 

Galatia fiue GaUogrmapremnciaAfi& ^^'^'J". 

eimfines& amplitudo '^' 

itemdiuitidi II.zj'i.i 

Galeglajfos milites quos Tliberni vocent I.3 8 4 •^•I 
GaUerim Maximinm vide Imperatores 

Galefmciuttas ^7'i- 
Galilaa 

diuiditurinf'periortm&inferiorem '^' 

Vtrtuf^longitudo&latitud» ihid.&fi 
foltfrugaittas, 



GalU MuUmoienfis Dux Vmtomm vidt Duces 
t^-iW' I.ii5.t.f. 
eerumnoiiiinjprifca, ibid. 

tHores I.i}4.2.p. 
GmIU GiiUinacei equitmn ordt vide Ordincs. 
GdUial. II 6. z.f.eiusorigomerta ihid. 
r.uionomtnis ihid, 
eiufdem nommis olm maxima amplitudo ihid. m . 
iiftifa in CiftlpiHam & Tranfalptnam, ibid. 
finiuetHs,termini,amplitudo, latitiido, &ambitus 
tbtd. 

tiiurexfemper magno comitatu incedit I.i^i.i.p. 
tdemanRegi Hijpania nocerepoftt I. ZC4 z.f. 
Modirniregis comttai & affabtlitasl.i^i.i.p.e- 
eimUudtsibid.eiufdem reddttus annui multisde 
caufisincogniti I iif^.i.ro.eorum tamenelenehus 
curiofeinjittuitur ibid. eiufdemroburmtlttare I. 
2.p.a«« fcqq. 

eius Regni terra ad omnes res progignendas vtilis I. 

tiufdmdiuiti£(iropes I.i^i.i.m. 
fub quoRege&aquibusAdreligionem Chriflianatn 
fnertt conuerfum I.iyS.z.m. 
idmregnumfib fequot dicecefei 
quot Archiepifcopos & 

BpifcopoUQnttneat 1. 17 8 . z . m . 
religiones quot pr<zciput in ea vigeaml. i8o.'i.p. 
^Regim in lUo elenchus 1. 1 8 o .dr 1 8 1. 

'Miriarta Infula ptdlis gaUinaceis abundans 1 613 . 2. 

I.^i3.2.m.- 

Uorumveterummores I.ij.r.m. 

»'f%'<' ihid.z.^. 
eorum hodteinvniuerfummores &ingenia 1. 139, 

2.f. 

&figiUatim nobilium mores I.i 40. i .f. 

^ecitrihunahumprAftdevnohabent I.ip^.i.p, 

iUorum Regnumquthus confine I i^i.t.f. 

Vndecelebrefacium j^^^^ 

portuin habetprafiantifiimum, iyj, 

etusmanttmaopptdaquA, Hid, 

Rogrscia vtde Galatia 

lUvidiaRegntScotialocus I j7i.2 m. 
luefiumoppidumin Hihernin cekbrtob mercaturam I. 
jS^.Lm. 

raripopulilndite Ljiy.i.m. 
rtmundus GaUus Patriarcha Hierofolymitanus I.17 
z.p. 

retafiaproumciainRegnoFejfant II.zp.i.p., 
eiusUmites, 
longitudo, 
latttudo, 

Vrbes&oppidd ihid. 

diutfa eft inpartes tret, ibid. 

foli quahtas in iUa ll.z^z.i.f. 

tncolarum mores II i f 

, l.s6.ui 
umnafluuiitsGaUia l.it6.i.m. 

hnenfisd!tio,quartaVranci<epari j I.iij.z.f. 
etmterritormm&mbitm ibtd. 



I N D E X 

Il2;o.2.m, Gatamonsinlndia I.^o^.^.m. 

Gattinarta oppidum Pedemontandi regiontsl,^^.z.v.ex» 
truSlum ab Dynafiis Arborenfibus ibi, 
Gauia aues in Regno Neapolit. deuorantes Locufias I. z c?. 

1. p. 

Gaurenfis com itattts GaUix L i z 5. i . m . 

Gaylon Regio Imperii Perfici longe lateque fe extendent 
II. 68, I. p. diuiditiir in qmnque pr^eHuras thi- 
dem. 

Gebleniusmonspertotum annum niuibm obteaui Il.^fz. 

2. p. 

Gedrofia regiotmperiiPerfici ILfiy.i.m 

eiusnominaVaria&limites ihid. 

terraeiufdemqualitas Il.^o.z.m* 
Gelafius vide Pontifices 

Geldrta quas conterminas habeat rcgtones I-p4. 
x.p. 

eiusprmpuaoppida iHd. 

firtthtas I.fi^.im. 

mufiitioraloca lfi6.i.ft 

A.GeUiusexVarrone I.z^.z^p. 
Gemiha vrbis nomen in Prouincia TenefmaRegni lejfani 
11.249. i.m. 

Genealogia Comitum HoUandi£,SteUndiii & Dominerum 

Occidentalis¥rifi<e i.jjj 

DucumPlorentinorum 1.483.1.^. 

Ducum Mediolanenfium . - I,z7o.z.m. 

RegumGaUi£ l.zjLpertot. 

RegumNauarrenorum I.rpj.i.m» 

Regum&DucumPolonia - 1,415, z.p. 

Sfortiarum I.zyo.i.f» 

Genehrardus l^G.z.m. 

Geneuavrhs antiquifiima l.6ii.\.m. 

eiusfitus, . ihi^^ 

quale ius prittendant duces Sahaudin in eam I. 
tfzz.i.m, 

Geneuenfis Refi>ublica I.6ii.x.m, 

Gtneuenfiummores I.^zi.i.p. 

diuiti» ihid.m. 

Robur&viresmilitares ibid.f. 

Comitesantiqui I.^zz.i.m. 
curia apud iUos fuprema fenatoribm quot con. 

fiet ibid. i.m. 
quibus legtbm & ftatutis vtantur ibidem. 

2.f. 

eorumReligtovidtKeii^io 
Gentelman qu.iappeUenturin Scotia I.3 7 y.i.m. 

Gentiles viri in Anglia qui dicantur 1, 3 6^0 . i .f. 

Genua I.6n.2.m. 
eimfitus&ambitus ihi. 
dicta olim Genua fuperha ibid. 
empotentia martna quanta olimihi.paruitprimo 
Comitibusdeinde Domints I.6i2.i.p. 
Varia in iUa mapftratus o§cta,tarh ciuiks quam cri, 
minales caufas decidentia ibi((. cum feqq. 

CenuenfisReJpublica I.<pii,2.p. 
ttusprdcipuaoppida ihid. 
diuitia & prouentusapudiUosin quihus rebusconfi- 
. fi^ff I.6i4,2.ra. 
eius robur& potentta militaris,vt & loca rhunitoria 
I.615 

formaReipublica ' ihid.f. 

k. 3 fina- 



I N D 

fenam emquodcenjlet viris ibld, z.m. eiufdm 

caputquisibid.qudsresdecidat ihi. 
Vucis in illa Repubiica ele^}o,vbi & fumma eius au- 

toritas &veflitus defcribifuf iUd. • 

qui Gubernatoresapud illos , quomodo eligantur, & 

quodeorumofficium 1.6i^.i.m» 
Trafeili extfaneorum potejlaf , eiuf^ iurifdiitio ibi- 

dem^ 

fupremi syndici in illaquantumpofmtpolieantque 
ibid.i.p^ 

Confilium Rot£ in ea quas caufas trailet ihid.L 
Confulumap.eosquaautoritas tbii. 
OfficiiS.Georgiiorigo.&quam^lendtdisvtatufpri^ 

vilegiis 1.61-7. i.m.eiusofficii Proteltores que mo- 

doeltgdntuf ibid,z.mi 
Officium quadrdgintd rtforum ihid.quod & qua de 

caufacreentur ibid* 
Archiepifcopm in ea cum fuis fuffiraganeis tpiftopit 

ibid.^. 

Geuodmienfium.GaHii!. incolarum mores&ingenid 1. i^p* 
i.p, 

U.Genutius I.z^.z.nv 
GeomanticiapudMauroi ll.z^^.z.m. 
Georgia,alias Gurgijian, H.io .z.f* 

eiusfines ibid.^ 
totamontofa& faltuofa II.ij.i.E 
(ieorgianorum Afnpopulorum mores ll.z^.i.f. 
S.Georgii in Carinthia Equitum Ordo vide Ordine s 
Georgius Saxo I.S^.i.fi 
Gergouia,oppidumSdroniitefritortiGaltid I.np.i.f. 
GermaniprifciL70.eiusnominisetymologiaibifiuntfortes, 
bellicofi&c^ tbid.&feqq^ 
mftri Hmporisl.j^.i.m,diutduntin quatuorgenera 
fiueordinest , ibid^ 

eorummoreSi 
vitdi 

habitus& 

evmitia t.y^.i.m.&feq^^ 
Germania Vniuerfa diuiditur irt decem prouincias I.iiz. 
i.f. 

illius defcriptio & definitio Geographicd 1. 11 z.i.f. 
Germania Inferiof l.^^jf.z.m. 
mminisorigo ibid.f^ 
eiusfitus,& Hmites ^ ibid^ 

itemambitus&magnituda 1.500. i.p. 

flauii celebrioresy ibid. 
dimditur in X Vll.prduincias, qute cum fuis oppidis & 
pagis mminantuf ibid.i.m^ 
quo pailo in vnum reda£l£ corpUS,fub pnivj Kegis Hi- 
ffianiiedominiumperuenerint I . f o 2 . i .f , 
folieiusnatura&qualitas ibid.i.m^ 
incolarumeius veterummofes\.^o^,t.m.nofiritem-' 
poris ihid.C 
eorundemopes&diuitim 1.504.1.^* 
foburmilitare ibid.x.p^ 
forma & ratioguhernationti ibid. i.£ 
Keligio 1.5^07. r.m. 

pereaMqutArchiepifcopi&Epifcopi ibid.f. 
feries Ducum & Dominorum Elandria I.5 c 8 . i .f. 
Bellagefia intef HoUandos & regem Hijpanunf 
l.$o%,cumfeqq.& ^^^.cumfeqq, 
GemankinferiorisproumdA ConfcedtratA I.jua.m./»/<*. 



E X. 

ra qus. de hiiprouinciis dicefida,fuh fe cminet vok Pto- 
vinciae 

Germanorum in ^egnoPortugaUiafurhmalibertas vndtfit 

r.2.47.i.f. 

Germondus rex Hijpania ex Diaconofaclus I. xiy. i.f.ilU 
dignitatepofimodo abieHa Monafierium denuo ingredi-. 
tur t^i, 

Gerfitnis Liber damnatus ab Alexandro IV. Pont, I.48. 
i.p. 

(jiabeUavrbsprouincitz bafika II.2z<J.2.fn. 
Gibelinorum & Guelphorumfactio 1.483.1.^. 
Gibeiinus Archiepifcopus Arelatenfisfuit tatriafcha Hm- 

foljmitanus Il.iy.z.p. 
(^ibraltar Maurts quid I.ijt.i.p. 
Gingiberis defcrtptio II.ii^.i.p, 
Girarfaloriz^gmusoptimumapudlndos I. X44. i. 

/ih. 

Giforiumoppidumttormandit6 I.iij.i.p. 
Giumpavrbs prouincidi ArgarenfisinRegnoteJfano U.i^o. 
i.mi 

GiaronavaUispropeLimagumfiuuiuht inHeluetia I.5JJ. 

.;i.f. 

GliberiAhyfiinisquidicantur n,2z8.i,f. 
Gloriofdt, virginis Maria EqmtuminltaliaOrdo,videQi- 
dinesw 

GiottaUcus ScotiA 1.371.1,0). 
Gnefna vrbs ?olont& maioris 1. 3 9 S.i.p. 

Gnefnenfis Arclnepifcoput regnt Poloni^ primas I.410. 
z.m^ 

penesiUumautoritascOfonandif£gem?oloni<t iti. 
Gnidus vrhs Doridis regionis Afi& quare celebris , II. j. 

Goainfuld 1.29}.i.p, 
in ilia tuM ciuium & infolarum,tum aliarum natio- 

fiumfrequentifiimacongregatio ibid. 
qui. ibt mercesprofient HiiL 
moneta,qU(t apudiUosvfitata , defcfihitur I.z^^./ifr 

tot.item &pondus ibtl 
rohuf eiusrnilitare,& 

Bominiiratid \.x^<y,i.&i. 
antiquus Indorum chrifiianifmus I.z^y.i.f. 
nouus I.z^S.i-f. 
(^odefridus tuUionm ad LotharingicumDucatum quo ntt' 
doperuenerit Il.ij.i.m. 
terram fanitam cum aliis Chrifiianis Principtbus re- 
Cuperat ihii 
prtmus Hierofoljmitanorum rex omnium (onfenfu 
cfeatuf 

multa iUo in loco laude digna inftituit ikz.p. 

eiusobitus&fepultura ibil- 
CoeUa I.ii^.z.p. 
Goefa (iuitai ad ofiium vnum fcaldis 1.513.1.^. 
Gordianus Seniorlmp.videlai^ciztotes 

H. vide »W 
Gorgotetta,poculum'apudlndos I.z8 9 tf. 

GoritiaciuitasCarnix • Iii^.z.n'. 

Goriuttt 1.8.i.f. 
Gdrlitiumciuitas I.iij.2.ni. 
Gothia I.4Z7.zX 

eiusconfinia^ 

locacelebriora '^'^' 
Gothlandia I.4»8-if' 

Gotbt' 



I N 0 

Gotlmum regutn in Hijp^nia domtnantium ferks I. iz6. 

i.m. eoriim Itnea tn qno cejf.nit, ibid. 
Gotorpia arx in lutt& M.eridmalis Ducatu Slesvvicetifi, I. 
^ 4«7.i.f. 

Got^num vrbs Poloniit maioris 1.398. i.p. 

©IMilll vrbs Hungaru, fartt Turcarum Eegi , I,j88. 
X. ni. 

Gradifca i. 69.1.01. 

Gract quot templa & facella in vrbe Conpntinopolthd- 
^««f 1.633. i.p. 

eonim mores 1.664.1!. 

Religiohocficulo 1.676.2.111. 
^''^'^ I.654.2.f. 

eius nomenabautoribus diuerpmodefumtum , ibid. 

aUuituratribusmaribus ibid.nii 
tiuslongitudoj n^id. 
qualitas terr<e 1,65 8 . i .f. 

iUaniyquAnofiroAuoohtineatBArbdries, I. 664, 

GrmmontanusOrdo, vide OrdineSi 
Gr.in.tpiperisquomodocolltgifoleant il.2i(j.2.m^ 
GranntenftsArchieptfcopus^videKxchkpiCcOpnSi 
Granutenfis vrbsrefert ntaliim Punicum 1. 1 c) 0.2 .nii 
GranAtenJjsterrttorif qudfentlttas I.ip^.l.p. 

iiGranatenfiregnoquamdtudominarintMaurii I. 237. 
i.m. 

huiusregni qu£ munitiora tocd I.26 4.i.|5, 

Grandes titulos qttos Hijpani vocent 1. 213 .f. 

Granofd infula hortis pomariifque plend [.614.1.0, 
Gratt.e,feu VeniaVratres III.7*i.2,m. 
Gratianopolts vrbs GaUid t.i 25.1. & l/i^ i.i. m* 
Gratianopolttanum Parlamentum in Gallia I.ii^.i.f. 

tmperattjttDelphmatui ibid. 

eiuslimites& 

^ "PP^^^^r ibid. 

Grattana.ctiiitas Styrie l.ri^a.pi 
Gratianuslmp.videlmperztotes. 
Gratianus&Valentinianus 11. Imp.vide ibid. 
Grauelinga oppidumPlandrU maritimummunitijttmum, 

L^o^.i.p, 
S.Gregorij lnftila,vide Infula. 

eiusCongregatio^videOriines. 
Gregorijqut ex Ponttfictbusdiili, vtdefub Voce Pontifi- 

ccs. 

©rccit)ifcl)gBci(fcn6ur3 1.588,2.^. 

Grifenburgum I.^oo.i.m. 
Gronmga ctuttas PriftA Occidentalis 1 .5 i^.i.f. 

Gronmgenfis dominii ininfertori Germaniaoppida&paoi 
I.^oi.i.m. * 
polttt^.ratioinea l.$i.^.x.Uumfeq. 
0 rubcn^Cimcr qui olun in ^ohemiafuerint , & quarejic 

^''^' I.88.i.f. 

^ruesper multi in Htbernia I. j g j.i.m. 

jru(phicia,vrbs Polonta maioris I.j9 S.i.p* 

'Suadianafluiiiusregni Portugalliit 1.244.2.^! 

3uadixopptdum I.i^o.^.f! 

^uaimmenantmalisapudlndos Occid. I.jip.i.f. 

yuamanga oppidum in Indta Occidentali I, j 25 .1 .f. 

etusfttus, j lyij^ 

^utnchesAndabatapopulivndeoriginemfuamfahulentur, 
I,505>.i.p. 



E X. 

Guanuco oppidumindt&Occidentaiis t.xi<.i.pi. 

Guafiecanaregio I.jl^.i.F* 

quomodofibiillamHtJpanifubegerittt 1.315.1,^] 

nominisratioy ^i^f^^ 

<GuatimaUoppidum 1,315.1.1^;' 

quAcircatllamderisqualttas, \ ibid. 

forwadominiiinea i.$i6.i.pi 
GubernationUpolitic&modusd^rdtio 

in Re^noAbj/ftno,ftuePrtte-Uni il.iji.i.p. 

^0t<^> II.45.i.f. 

i.359.2.m; 

ArmufidyOppido&infuia I.28i.i.m: 
InfmoriGermania, fiueBeigto 1.504. cuni 
fiqq. 

CalecutenfRegnd, 11.219.1,^4' 

infulisCanariis, 1.272.2.^4 

prouinciisconfoederaiisBeigtii.^ij,i.mi & 
feqq. 

tongenfiKegno, 11. 244.1,111. 

Cjfprd,infula, Il.y.i.m. 
Danid, i.^ii.z.m.cumfeqqi 
Dius,infuld, 

TerrarienfiDucatti, 1.498,2.^! 

tlandftcis infulis, l.zjS.x.pi 

trancid, I.ij^.i.f. 

GeneuenfiRepublicd, l.6iz.i.mi 

i^enuenftRepublica, 1.615.1. f. 

Goavrbe, l.i^^.i.p. 

Guatimalavrijey I.3i6,i.p: 

tietritria, 1.482.1.^. 
HeluettApagisfcederdtts 1 5 jj. i. miCuni 
feqq. 

Hibernid, I.^S^.i.jJi 

Hijpanid, I.2o5.i.f. 

Hungarid, 1.35)0.2.^^ 

laponia, I1.2o^.i.pi 

Lucenf Repubiicd, I.6i9.i.m. 

Maiacd,oppido, ' 1.283.2.^^ 

Mantudno Ducatii I.4p2.i.m. 

MutinenfiDiicatu&Perrarienfi, I.498. 
i.f 

MedioianehfiDucatti, I.^yo.i.m 
Mehtalnfula, lll.ii.z.m.&feqq 

Mexicand 1.314,2.^. 

Monomotdpd 11. i^^.i.f. 

Mofambica,infuldy 1.279.2.^. 

Mofcouiai I.449.i.m. 

Neapolitdno Regn0, 1.254.1.^. 

NouoOrbe, 1.536.3.^. 

PeguanoRegnd, II.2io.2.m. 

P^^-M 11.76. 2. f. 

Phtltppiniilnfulis, 1.284.2.^. 

Polonia, I.4o8.2.f. 

PortugalliaRegno, 1.247.2.^. 

P.agufienfiRepublica, l.6i6.i.p. 

Romanaveteri Republicd, 1.23.1,^. 

Sabaudia, 1.465.2.^. 

Sardinia, I.268.i.m. 

^'"^'^ l26i.i,m. 

S^otia, L37^.2,f. 

S^ecia, L4}5.i.m. 

Tmaricolmperio, l.ij^.i.f. 

k 4 Turda, 



I N D 

TurcUy n.6o.i.T^.cumftqq. 

VenetoruWRepdltcai I.y^i.z.m. 
Suhemater dicitur brachy fecularis executtr in dominto 
Pontificis I.i^.i.p. tiusauthoritas, tbid. 
Guhernatmes ah ordine Equefiri D.lacobi dependentts , I. 

Guhernatorum per proumciasrranciaoUmp&tejtt^squa l. 

^uelphorum & GibeUtnorum failio inVlorentta l. 485. 

Guido Luftniattusrex Hierofolymorum II.i4.i;i- 
eiusobitus&fepultura, - ^^*"" 

GuidoBentiuolus I.^^J.x.p. 
GuildonesequiahAngelisdilii 1.349.1.^. 
Guilidmus Tlander PatriarchaUterofolymitanus II, ly-. 

Guilielmus CoHquepr, Dax Kormandi£ RexAnglial.i^S. 

2.,(.eiusimperium&mors, ihid. 
Guilielmus Ruffm eiufdem regni rex, ibid. eius imperium & 

mors, ^^*^' 
GuineaAfric&regnumaurodiues 1,199. z.m. 

Guipofcudfines I.i^^-i.p' 
eiuscaput, i^^^- 
Guifa oppidum tiraff&, in Picafdia pucipuum , I. 118. 

Guijiafamiliavndeoriginemducat 1.455.2.1. 

ex illa qui Vnncipesnati ^ 1.456. i.m. 

GurdesfiueGordiiquiinAfia II.^S.z.p. 

Gurdifian reg':o vicina Armenia Il.io.z.f. 
Gufmannorumfamilia , cum fuis 
titulis, 

armis & ■ 

redditibus, I.zTj.i.f. 
Gufiaui Adolphi Suecorum Regis hellumcmPolonis , I. 

40 0.2.f, 

Guz,iilenfisprouincia,vide Guzula. 
Gu^ula,regio RegniM-arrocani , 11.148. i.f. 
eiuslmites, ihid. 
agrifuifertilitas,^ Il.z^i.i.f 
incolarummores, Il.zj^ti.m. 
Cjmnofophift£ ILzii.z.f 
eorumveftitus, ibid. 
vitam agunt aufttram , ahftinent a vino & venere , i- 
bidem. 

qudt. eorum ad conferuandas vires corporis & ingeniiex' 
ercitia, ihid. 

eorundem doiirina,Philofophia,colloquia cum regihus de 
rehus diuinis & humanistde motibus & fecretis na- 
tur£,ibid.& feq. 
GjnuoHomi inRep.Ath. nienfi I . (J 7 1 . i .p . 

eorumofficiumt ibid. 



H. 



HAdaggiavrbsprouinciaChauzenfts in Regno Veffano 
Il.iji.i.f. 

Haddtngus magus & deus apud Sueces prifcost I. 419. 
2 m. 

Hadecetif vrhs prouimia Hect regni Marrocani,qua hodie in 
ruderibus laeet Il.z^S.i.m, 

Uaderslebia oppidum Ducatus Slefvvictnfis , 1. 417. 
a.p. 



E X, 

Uadrianopolis,vrhsThractal.(S^o.x,m,Ttircisquomododi' 
catur, ibid.oUmfuit regia Turcicorum Principum, ih. i» 
ea Amurathes habitaffefertur, ibid. 

Jiadrianuslmp.XV. l.i.p.9^p. 

HmusmonsTracia. l.C^o.iS. 

Hdrefis Anthemij I.i.p.jp.i.f.vit/e Anthemius. 
iutychi^, l.i.^.-^Z.ti.VrbeexaEiaaCaliotont, Wt. 
dem. 

MacedoniijEpitropi Conftantinop.&ludox^ I.i.p. 57. 
2.m. . 

^ Manichaorum I.i.p.38.i.f. 
Monothelitarum I.i.p.^o.i.f, 
X Pelagii , & Neftorii , Epifcop. Conftantinopol. I, i. p< 
38.1. m. 

Theodoricum Anthemio. I.i.p.^^.i.f. 
Haiftulfus I.i.p.S.i.p. 
Halicarnajfusolim MetropolisCaria regionis Afta II.j.i.p. 
Hafnia ftue Copenhaga Mttropolis DaniatotiuSt I. 418. 

1. m. 

Haga Comitis inttr municipta in HoUandiaprimumobtt- 
netlocum 1.513,1.^.^^1.518.1.^. 

HaUandia&Bleckingiaolim Ducatus ScaniaregionuDa' 
«wi.4i7,2.f. 

Haluinius Ducatus ex Marchionatu fit Ducatus & Pariii^ 
tusl.i^i.i.p^quareiibid. 

Hamacata . III.8o.i.f. 

Hamhurgum ad Albim Stormaru Metropolis , h 417. 

2, m. 

Uamiltonius cumaliis inSmiathreligtontmexuritw, I. 
378.1.111. 

HandharetparsiUuftrisEpifcopatut Alburienfisl.417 . qut 
loca tn fe contineat, ihid. 

Hannonia in inferiofi Germaniafertilitas 1 .5 o 1. 2. ra. 
& munitorta loca 1,504.2.01. 

Harlemum vrbs nobilifiima HoUandia I.51 3.2.0}. 

Hajpinm I.i.p.ui.i. m. GotefridiBiturigumProregisnt- 
pos.ihid. 

Hafcorunaprouincia,vide Halcorenfis. 

Haraldt l. regis Angli&impermm& mors l.i6%,x.ta. 

ll.imperium & mors^ ^id. 
Hafcorenftsproutnciaregni Marrocani II.i^p.i.p. 
tius limites& 

oppidum, ibid. Terrd in iUa fertilitas II. 15^ 
i.f, 

Haffenum oppidum Ducatus Slefvvicenfts 1.417.2.^. 
Haftta I.i.p,iij.2.f. 
eiusfituatio, 

ciuitatespracipua, . ' . , ihid, 
Dynafteta, ibid^ 
Haftia l.i.ip.-jo.i.m.omniaalit,ad vfus vita neceffarta,»' 
bidtm. 

Hautaanimaltxiguumapudlndos Occtd. 1.3191,01, 
Haymo de graui inter Melegaftum & Oleadragumfratres 
litigiorefertur I.j^^.i.f. 
HtaproutnciaRegniMarrocani 11.248.1.01. 

eiuslimites, ibid. 
oppida,& 

locaalia, ibH- 
terratneafertilitas II.iji.z-p. 
incolarummc^s 11.254.1.0». 
Hebrat,vtde ludsei. 

HebrusfluuiusThracta lS^o.i.f.hoditqiiomodovocetur, 
ihid. . Hedm 



I N D E X. 



Hedui cum Sequanis Chriftidni punt I.J7.z.f. 
Btchtluvrbs PomeranumaritiniA I.4C o.i.m, 

HetdtlM offtdum Skfvvictnft 1. 417. i. f, nominisilltuse' 
^y»fon, ibid. 
HtiJelbergainferiori PalatinatusRheni ciMitaSi I, 114. 
2.m. 

eftceUbruArceEleclorali & tjuondamineaAcadamia, 
tbid. 

S.Helena mater Conftantini,ordinm Equitum S.Stpulchri 
tnftituipperhtbetur Ill.i.i.ra. 
S.HeleHitlnfula,videlnC\ih. 

Heliogabalus Princeps j (j.i.p. 

HeU.uregw Acbaii l.6^6.zS. 
HelstngoraadfretumSundx , arcem regiam habet Crune- 
^«^?*"» I.418.1.P. 
HtlstnburgumarxiaDanial.4f\%,i.ta. eiufdemnminU 
meaopptdum, j^jrf. 
HeluetUdefcriptto I.jfi.i.f. 

eiusftrtilttas, I-55y.i.p- 
Heluetti Germanosfeprofitentur I.iii.j.p. 
iian BurgundiA Comitatui, cui vtcini, bellum in- 
ferte,eumquefubtgtrepoftinty ibid. 
moreseorumprifci I.j^^.iS. 

hodierni 1.556.2.^» 
quatUopes 1.557.1.?. 
quApotentia, ibfd.f. 
quodregimen, 

eorumdiuifio I.55J.i.m.c^ ^f^.z.p. 

fubillorum dominium qu£,feu viarmorum,feu pn- 
te,peruenertntloca, ii,^^^^ 

quomodeitbertatemfibipepererint I.j-^S.i.p. 

fcedera eorum multa&varia rectnfentur fub voce 
„ . /^^«^' ibid. 
HenricorumFamiliM I.iH.i.p. 

eorum origo, 

arma,&tituli, 
HenricitxnegibusAngliaquidtai, qudteorundem celebria 

f-t^'i,imperium&morshabesl.tom.pagin. 368.2^ 

item eiufdem nominis qui ex Vrancis, Eegibus fuerint, 
(umfuotwpeno&morte l.iii.i.pertot. 
itemexlmperatoribus^vtdelmperatotes. 
(.^PolonutRegtbus I.^zj.i.p. 
exHierofolymorum Regtbus Il.ij.i.m. 
Htnrtcus iv. rexreftitutorReltgionisRomanainprotiincia 
Bearnt<c U^.i.p.&feqq.fitfundator CoUegtj lefuittci 
I.i87.2.ra. ^ 

Henrtcus rex CafttliA fratrem pugtone confodit , I. 259. 

2.p. ' 

HenrtciufraterBaMuini,idem eumfratrefuo feltum fc. Co- 

ftanttnopolitanum confcendtt I.^S^.i.m. 

Hejirtcus VaUefim GaUiis.rex PolontA I.4K.2.f! 

HenrtcusGiiiftus I r 

. i.oo.i.m. 

Henricus Saxo dtcliu Auceps Imp. vide Imperatores. 
Henrtctu VValpodus OrdtnisTeutomciprimus, videOtdi- 
ncs. 

^^"^4berijvtriufquetumnoftri,tumT<lomOrbisdtferen- 

1.^07. z.pettot. 

Herachtu Imp.vide Imperatores. 

Heraclea.videPcunthus. J 

Hercules Perrarut Dux I.io.i.m. 

^erbaDtitamnivis,YideDi^amtii. 



Berbipoltnfis Epifcopatus U8.U m. religio qua in eafloredi 
ibid. 

Herbipolis,bppidumVranci& l.6^.i.ta. ^uare abundet , 
bidem. 

Herculeumfretum vndediaum I.i^i.i.p» 
Herebertus Parifiisregnauit I.r 8 o.2.p* 

HerenniusHetrufcuslmp.videlmjpentotes. 
HeridtarumWamilid I.iiS.z.m. 

eorum tltuli,& bpes, ihid. 

keminfignid, it^^. 
Hermannus Archiepifcopm Colotiienfis hligionemmutare 
^"^f Litj.z.m. 
Herniacurapudlndosfrequentifiima 1.287.1.?. 
Herodotus Il.zzS.i.f. 
HerocnfisFamilia l.ii^j.f. 

eiustitulijomicilia, 

itemopes&arma, ibid, 
HerrerarumPamilia I.2i8.i.f^ 
' eiusarma,&iituti, ihid. 

itemannuiprouentus, , ihid, 

Hetruriaparstotiusltaliaelegantifiimdi 1.475.^.1«. 

eiusfitus,&oppida, ibid. 

terrdifu&qualitas & naiuu 1.477.1.^. 

itemdiuitiiz, l.^7%.i.&i.& 

potenttamilitaris 1.479.1.?.?«»» 

eiufdem(^gubernatio 1.482.1.^. 
HetrurixPnnctpispotemia-an Pontifici metuenda I. 22. 

I.p. 

Hetrufcorummores I.^^^.i.m. 
Heurepenfe territorium , tertta pars Vrandtg,, 1. 119. 2. \ 
m. 

eiusambitus, ibid. 
Hiatus in Comitatu Zapolidt , vndetamgrandis exhalato- 
dor, quietiam fupervolitantibus auibus lethiferus , I. 
387.i.f 

Hiberniprifcihumanisvefcicatnibusfoliti 1.382.1.?. iw/o 
&propinquorum cadauera deuorare, ibid. 
funt noftri temporis agiles, robufti,audaces & omniu in- 
eommodorumbsUipattentes, ibid. 
eorum in baptizandis , & educandis infantibus ritus 
ir^^.i.p. 

otio prorfmdediti, ibid.i.f. 
matnmonium quomodocontrahant, ibid.z.m. 
precesquomodoperagant, ibid. 
viilusapudtUos&alimoniaqudtratio 1.384.1.?. 
opeseorumqUainreconfiftant, ibid. 
milites fuos in tres diuidunt Ordines , ibidem. z.p. 
quidam ex iisftkt fjlueftres( *2Bi(^3rtfc{) ; diai, qui- 

damAnglo-Hiberniyibid.vtraqueparsqueisfubfitdo- 

minis,tbid.&feq. 
qua. eorum tribunalia, ibid.z.i.m. 
fidem Chriftianam quo temporefufceperintl. 3 8 6,1. m . 
qucshabeantArchieptfcopos&Epifcopos 1.387.2.?. 
Htbernia I.^^o.c^^Si.m. 

eftfubAngliteRegisdominio, ibid. 

etus apudprifcosvarianomina, ihid^ 

itemfitus, > i^,^^* 

diuiditurtnlnfulas ibid.i.p. 

aeristniUaqualitas, ibid.i.m. 

eiusprepugnacula 1.384.2.^. 

eadem quo tempore fab potentim Anglorum perue. 
nmt 1 385.P, 

Vtraque. 



Yiuqueiillus pm & fefa & agrefirit a quibus rtga^ 
tmt tbid. 

adfidemChrifiianamprimumquandoreduSa I. 
386.i.ra, 

ample£litur eandm quam Anglicani religionem I. 
386.1. f. 

per ediBum Catholiureligioni addtSliprofiribuntur 
ibid.i.p. 

tn iUa qui Archiepifcopi & Epifcopi LjSy.i.p. 
Hfdruntura oppidum Reg. Neapolitani I.ijj.i.m. 
Hidruntina terrapars Reg.Neapolitani 1.25.3.2.^. 

eius formapeninfularis, ibid» 

qu&eiuslatitudos ibid. 

quaoppidaprincipua, ibtd. 

incolarumquimores l.t^6i\£. 
HierakregioparensPerfarumRegi&us II.^S.i.p. 

eiusvrbespracipua ibid. 
Hiericho vrbs in valleamcentfiima lud&it II.i i.z.f. 

Hieroglyphicarumliteraruminuentores II. zzS.i.p* 
S.RieronymiOrdOiVideOi^iintSt 
Hierofolymacaputludi&it Il.ii.Zif. 

olim populofa»hodienen vltra quinque millia habita- 
torumcontinet II.i8,i,m. 

fub VrbanoU.occupatur I.^fiS.i.m, 
Hierofolymitanum Regnum II.iz.i.p. 

eius fummapr& caterts Regntspraftantiat ibid. 

aquibusfubaSumi ibid. 

etus primus Rex confiituttur Godefrtdus BuUionaus 
II. i j . i. p. infequentium aliorum Regumgenea- 
logia Il.ij.i.m. 
S.tiilarion, caput magna multitudinis Monathorum in Sj- 

ria III.49.i.m. 
HilariusSarduSiPont.videVomifices» 
Hioboli,vtde GyinaoCQphi&x. ,, 
Hildehertut 1. RexParifiorum l.iSo.i.p. 
II. ibid. 

HiidericustiexPranciA ^ LiSo.i.m. 

Hippoeomia regta Regni Hijpani^e quot confiet perfonis , I. 

iii.t.f.iUqua fiipendiafoluantur annua, ibid. 
Hippolytus Aldobrandinus 1.^6.%, m. 

Hippopotami animalis defcrtptio Il.ijj.z.f 
Hijpalenfis agrifertilttas I.ip^.i.p. 
Hijpalenfis Archiepifiopusjvide Archiepifcopus. 
Hi^aiisvrbs I.igi.i.f. 

eiuscircuitus, ibid. 

quothabeatiudicet - I.zii.i.f. 

tiijpania I.iSp.i.m. 

eiusfitus&termini, ibid. 

diutditurilla inCitertorem & Vtteriorem 1. 185. 
i.p. 

quACiterm diltai ibtd, 
qua Vlterior, ^ ibid. 

eademdiuidituraliter, ibtd. 
eius tsrra natura & ingenium 1. 1 9 3 .1. f. 

quafeabundet I.zoj.i.p. 
quantumequitumnumerumatat ibid. 
quotpropugnacuia&terrttoria , in intertoribus fini-' 
busy&littortbus contineat, ibtd. 
quare indies infirmtor fiat I z o 4. i.f . 

qualesinfeconttneatcurMi i.zo^.z.m. 
tliminiz.Regnadiuifa I,z2<»'i.p. 
quaeademin^jedaHa, ibid. 



E % 

quopa^o a M.amor&m & Safacimfuth reiiqmu tl- 
furgata I.ij^.i.f. 
Hifianiiz Rex extra Hifpaniam quos habtat optimos milites, 
I.zoj.i.p. 

vndeexercitumconfcribat I.zoj.z.m, 
quosvicinoshabeat I.z04.z.f. 
Legatfis & Oratores apudquosPrincipeshabeat I. 
zo^.i.p. 

qutthodieinEuroparegnapoftdeat 1. 188.1. f.ifew 
infulas in eadem,ibid.qui& in Afrtca,ibid.i,^. quA 
extrafretum HercuieUfn,ibid.qu& in Afia,ib'id.m. 
in oppofito littore > ibtd. interDamanam & Mtti- 
purium oppidum, ibid.f. in Infulis Fhiiippinis , ib. 
inNouoOrbe, ibid. 
quosexsicilia&ltaiiaprouentuspercipiat I. zoo. 

i.m.itemex Hijpaniai ibid. 
«rariumeiusvndeadeof&peexhattriaturt &quomo' 
dorepleripoj^it» ' ibid. 
eiuspotentiaquanta Lioi.i.m. 
tidemaninRegnitfuisrebelliotimenda, ibid.i.^, 
habetcla^espraualidas duas I.zoi.z.ni. 
an manaTurca fuperartpofiit I.zoz.i.p. 
quantum apparatum nautu oppugnaturus Anglim 
infiituertt I.zoz.i.p, 
eittspeditatus , I.ioj.i.f 

Equitatus ibiil.i.^, 
dominiurn I.z^o.i.S 
eorumgeneaiogia Lzz<j.i.p 
HiJpaniaincelaveteresqualesmoribttS Lipfi.i.ra, 
dicuntur arroganttSiVafri» ih\i. 
itembeliicsfi, iliii 
hodierniquales l.i^j.i.m.&i.ptrtct 
quaeorum diuitiA I.ipS.i.p. 
viresmilitares i.zoi.i.ft. 
HififaniaNou^fttus 1.305.1.^. C^I.jii.a.C 

itemlatitudojongitudo,&ambitus, ih'ti< 
aerisiniUaqualitasjbid.f.&^u.i.^. 
Htfi^aniol* Infuia in India Occtdentali I.^iS.i.p. 
etusnomtnaanttquay ih'\i 
itemambitusj 

longttudo,& iatitudot ih'\i 
fubfequalocaconitmati ibid.&fiij. 
Incolarummoreii ihii 

H'tfieUum,opp'tdum Vmbria I.^.i.m. 

Htfiricis Equitum Ordo inPamitia Aurelianenft^ vtde Ot- 
dines» 

HoUandia I-5iJ'^'P 
eius (itus,l'tmites, 

ambitus.&magnttudo^ ii>ii 
quaspracipuasvrbesljabeatt ihH 
nuUam fibi haUenus prouinctamftmilem inuentt, ihi 

z.f. 

foliineoqualitas I-5i5'':P 
qusdamparseiusdictturVVall^landia, ihH 
aerejrutturtenui&falubrt, ihi^ 
quamferaxfit, ihii^ 
■ incolarummores 1515.2.01 
diuttia I.^i^.i.p 
iecaeiufdmmumtiora, ibid.i.vei, 
Dominorun^nusgenealogia I.53 3 . i i 

Holdaprophetifevita Hl.^^.i.m 
tioUerusapui Suecos antiquosdeusfiiiitius I.^z^^z.m 

tiolmin. 



Holm'ni,ftnt Smkplmia Mcfropolis Stietu 1,417. x.mi 

ausfvus, thid. 
Httfatta 1. 1 14.1. m. vulgo ^offfcilt ibiet. 

tm fitiiatio, ibid. 

Duci fito ttum inttr Germauiit Trincipes locus tfit 

ibid. 

nomtnvndehaheat 1.417.2.^. 
dmdttur inpartesquattior, ibid. 
txba partib.qiias quique vrbes habeat fracipuas, , 
tbid. 

in ea qiu origin^ia familia nobilts, ibid. 
tiu} fenittHs qU9t vtris olim tonfiittrit, & quot ttunc, 

I. 424.1.^. 

HoMar vrks proutncii EUabatani Il-i^ o .i .f. 

Hvmtcidiaa udStitcosqaomodopttnianiur I.^jg^.i.mi 
HanamregioChina Il.igo.i.m. 

eiusvrbes&oppida, . ibid, 

HDnfioru ' i.ijo.i.f. 

Honori/ nominequi ex Imperatorihui WMri,W(<e Impera- 
tores. 

Horda voxquidfignificet Il.iy^.i.mi 
HordiqiudjmTartarortimMofchisfitbie&a 1.442.1.^^ 
HorologiapiibltcainvrbeVeneta I.;88.i.rn. 
Horre.i Romdtiortim 1.5.1, mi 

Hortciis HypdtusDux VenetsKeipuhlicxMde Duces. 
Horti delictarum in vrbe Venitia CLXXXV. 1. /8 S . i. 
m; 

HofpitaliorumS.Antonii Ordd ill 54.i.m. 

Hofies quos ex victnis fuis hAbeai Magnus Dux Mofcouit I. 
448.1. m.qucsreliqui Re^shofieshaheant&confcedg- 
ratos,habes in regnorum fuorum defcriptione. 

Hugonis CardivdlispatriaSafcoloritttd' I.^^o.i.f 

Uugocapetus Lui.i.ra! 

Huge Ltnfcetus ll.ny.i.f. 

Hugones eic Luftnidnis Hterofofyniofum tegibtis qui diai 
^'^^"tom. II.p.i^.i.p. 

Humbertus L DuxSahauii&filimBerodldi 1.468.1.^^ 
tius Imperium & 

"^'^»"» ' ihid. 

II. Co^nomentoCdudatui l.^^l i £ 
m. I.46p.i.f. 

numiliatoTum Ordo, vide Ordo, 

"«"i""'^ . I.?87.i.d*i.ra.. 
fub tlltus nomtne qu4 terrs ac prttumix contineantur 
1.588. i.p. 

mminiterigoy ^j^^^ 

lmiteseiufdem,&fabquo{oeti climdtefit fofita,ib. 
i.m. 

dtutditurinduaspdrtes, j^l^f 
(aputeiuttntervrbesefiBuda, jiil 
fiimeHtiim ttus ttrtiokfemente anno in meltorem ft 
Jpeciemmutat I.j^S.i.m. 
eiufdemflmi^.lacus, &fcatUTigitKsaquarum medi-' 
catarum,cd!iddrum, & aliarum mirapotentia i- 
bii.&feq.item menttsprmpui I.jSg.z.f. 
hahita ta efi diutrfis temportbus k iiuerfts barharis na 

eademnouemmttnimttttifinctufk ibid.i.m. 

fucceduntineafolummares ^ I.39i.i.p. 

feila quam vartA ibt rgperiantuf I.3 9 1 .i.m! 

^gumineaCdtalogusg ihid.i.m. 



quAtttrhdexcitdtd iniHd anno i6o^.oh cdufamreti* 
Vonis I.39j.i.f. 
&pitxpeteandem quibus conditmihus fancita cum 

Bot fcaio, l.f 9 /^.t.m. 
aaa in edDebfectnenfia interLegatosKudolphilrii- 
peratoris&MaithiiRtgis 1.596.1.^* 
in cofonatieneRegif fuiqua cerentoniA &fitus oh- 
firuentuf I.^96.i.f. 
Hungdfidrum Equitum brdo, yidt Ordines* 
Hunnorumgeneradud i.jgp.i/. 
eorummores pfifci Ij^o.i.pi 
hodierni, jhid^ 
quaexrekcrufhcdptam, ihid. 
quodeofumrohurmilitarei ihid, 
Magtfiratusiorumduplex t^^o.i.ma 
variaeorumfeila I.j9i.i.ro* 
Ipifcopidpudtllos, iiid* 
Hufiitaruni in Sohemia rtligto L88.i.pi 
Hjdromantiifiudto apudMaurosquidediti» IL Z5<>, u 
ttx. 

iiydruntinidgriaeffalubra 1 155.*.^^ 

Hpmesdmapud Abyfiinos 

Hyemsapudlndesqttandoincipiai Lio^.z.f* 
Hygtnus,Pmiifex. l.j^.Ztm. 
HyppodamusLegislatof Li5>i.l.p« 
Hyrcantfegio fub Sophiimperio Il.^^.z.m.* 
eiusVarianomina,&VTbespfdcipuai ihid^ 
fOliqudUtat Ityo.l.f. 
diuuia II,74.i.mo 
L 



lAcoU CompofiellanHsArchiepifcopuSiVideATchk^ 
pifcopus. ^ 

eiufdemofdoEquefirisfubfequoicoHtineatcofnme^^ 
ti^^^ttr^i I.ii7.i.f.^feq> 

S.Iacobioppidutn,Metrbpolitanaciuitasprouinciii Chile h 
jio.i.f. 

iacobi Diatij & GonfaluiRodeftci cum cUudio Ahyfiind^ - 
fumRegea3a,feligionemconcefnenttAi II. 2^4. t, 

Wo 

lacobiRegisAngliaimpefium^mofs l.^fj^.i.m* 
laCohit&qui&vbiftnt ll.xj.t£. 
\dcohus L LufinianUs,PetriMagnifrater,eofonastres,fc. 
Cypridm, Hiefof jlymitanam & Armeniam fufcipit IL 
i6.i.m. eimvitd,mers&fepultura, ihid. 
IL riliusiohannisUi CypriRegii,inpairiumtegnt 
h Mahmete fefiituituf,ihid.z£ &feq,eiu$ vitat 
mors,& fepultura, ihid^ 
ill. Idcobin.filiuspofihutnuSi ihid, 
lacebusCarterius Ljio.i.p. 
laernaoppidumceiebre Liji.i.m* 
lafanapdtenfis Rex, tefftitas^ indosin CatethefiChfiftiana 
infiitutufos,inte>rficit Ljoo.i.f. 
laffarinumoppidumrtoituf» promncid^uaretdnd IL i^u 
t.m. 

tagelloDuxLufitdnhe, duHa in fnatftmontutnHtdvvtgdi 
Ludouici filia, rexfaitus Polonia L^tj.i* fn« fafiepto 
baptifmatenominaturVladislatis, ihid^ 
taniculus Mons L j.tp* 

lanizarik quibusprimuminfiiiuti t.6S$,um^ 
etrum ordo hodiernus in quibus k peteti dt^ematit IL 

iatt0 



ianus LuJimam,lMohi l.Luftmanutriim Regnorum regist 
filtus,qUdigefferttbelia ll.i6.i.i.eiusvitaobitus& [e^ 
pultura,ibidt 

laponia, ll.zo.i.m. 
eml0ngitudo,littitudo,& 

vicmaregna^eioppofita, thid' 
diutditurRegnum hoc inmemhrafiuepartes tres,ib. ' 
in vnaquaque qua centiheantur Regna fiue Princi-' 
patus,ihid. 

tlimfiibvniusregisconjlitutapotentia, thid.i.pi. 
primariainillttvrbsMeacum, ihid.m, 
fi)lifiiiqualitas &natura loz.i.p* 
. iaponenfis rex quomodo dictm II.zoi.z.p. 
emannuiprouentus . Il.zoz.z^fi 

laponenfiummores&cohfuetudines Il.ioi.i.m. 
tHodus eorum caput radendi , item comedendi, hihen' 
di,dormiendi, ihid. 
eolorfaciei, lingua, litera, arma, Academi<t& fchoU 
niinores ll.zo z.i.m. cumfiqqi 

iorundemopescOnfiftuntinnegotiationeiCopiaoriz£, 
gemnispreciofipmis, ihid.i.fj> 
mpietas eorum tanta, vt negent prouidentiam diui- 
nam & anm&immortalitatem , ibtd.io^.t.f. 
^UAhabeant templa& Pfetldotheos II.20 4. i.ra. 
eorundemiufta,exfequi(S.,pomp(tfunebres, ibid.i.m* 
, iaudrinumiGermanfs,fkMbadDahuhiumfitafereinex- 
pugnabiiis I.jSS.z.m. 
Idamons CretainfuU maris Mediterranei 1.595?. i.f^ 
quodaliudnomenhabeat, ihid» 
idelcanus Princeps IndiaintraGangem potentifmus , II. 

232.1.f. ^ ^ 

tdolomania Peguanorum ll.ituf.&feqq. 

Calecutenfium Il.^ij.i.f. 
Chinenfium l\.%^6.cumfeqq, 
idriafiuuiuselegansinregioneVoroiutienfi I.^^^.i.f. 
ldum<taprouinciaAfi£Maioris Il.ii.i.m. 
eiusvrbes, ibd, 
fertilitas, II.zi.i.p. 
iend ciuitas Thuringia 1, 1 13 * 2» f, Acadefnia Nobilis, ihid. 
lenizavrhsMacedonidi I.6f(j.i.m. 
.lefuChrifti^uites,videOt6\Tits. 
jefufChriJlusauilorvitiemonafiica Ill.^y.i.m. 
lefuitaprmpuaorganaplantatainRegnoCongofideif II» 

x^^.pertoti 
lefuitarum Ordo, vide O r d i n es. 
ImagmesrefiitutainConcilioNic&o I.^z.i.p. 
. Imi^mifium oppidum Marrocamt prouincia. in Regno 
Marfocano 11.248.2.^. 
lmola,oppid«mRomani£ I.j.i.f. 
. imperatorcaputlmferij I.Si.i.m. 
fubfehabetOrdiriestres, ibid. 
toronatttrper PontificemMaximum, & ficdicitm 
Iinperator,cumanteatantumC<iifar,l.%yt.m. 
iiuiexGermaniaprouinciisannuiredditm I.78-.;» 
f.&feq. 

«leSio eius ac coronatio 1. 1 o 4. i. f. ^ iUa quomedo 
■ peragt foleat , ex ele^ione Matthialmperatoris, 
qudtpUnariedefcnpta,fatiscernipoteft. ibid, 
imptratorTurctcus,viieT\xicims. 

Imperatorum occidentalium fertesefthac, 

Adolfm lAo6.i.p 
Adrianm I.j>i.i.p 



JEmilianus 
Alhertusl. 
Akxander Seuerut 
Anaftafius 
Anaftafius Secunditt 
Aiinius Plortanus 
Antoninus Verus 
AntoninusPius 

AntoninusBaftanus CaracaUa 
Antoninus Geta 
Arcadius 
Arnulphus 
Aulus ViteUius 
Aurelianus 
Aurelius Quintilitts 
C<tlmBalhinits 
Carinus 
Carus 

Caius Caligula 
CamluimC&far 
Carolus Magnus 
Carolus Craffus 
Carslus Caluus 
CaroltKlV. 
carolusV. 
Claudius Albinm 
Claudius 
Commodus 

ConradusdiBusSalictts 
Cmradusll. 
Conradus lll. 
Conftans 

Confiantinus Magnus 
Conftantinus,Magnifilius 
Conftantius ConftantiiM. £. 
Conft^ntius 
Conftantinuslll. 
Conftantinus V. 
Crtjpus 
Decius 
Dtocletianus 
Domitianus 
rerdinandus Auftriitcm 
ferdinandusU. 
VlauiusClaudius 
iridericus l.cognoment« Barbaroffa I. lof 
i.m. 

WidenctKll. I.io^.i.p' 
Widericuslll. I.ioS.i.p. 
Fridericus Auftrtam & Ludmicus SauAi» 

I.io^.i.p. 
GaUienus 1.94-I-"' 
GalerusMitximimts \.^^.u< 
GordianusSenior I',9J'^*P' 
Gordtanusll. l.sji-r. 
Gratianus & Valentinianuslljmptm«^ 

fimul 1.97. 
Guilielmus I.io<J.r.n'. 
EenricusSaxa I.ioi.i.ni; 
Hemcus 11. " I.ioj.i.f. 
nmricus JU. cegnomine Niger 1. 104. i. «n. 

lV.il>id.i.f.V.ibid.'i.m.Vi.lioyi.?- 



I.94.l.-p: 
l.io(J.2.m. 
1.92.2.in. 

1.99.1. f. 
I.ioi.T.tn. 

;i.95.i.f. 

1.91.1.111. 
1.91.1.111. 

1,^2.1.111. 

1.92. 1.f. 
I.98.i.f. 
I.io>.*.<n. 

1.90.2. p. 
I.94.i,f. 

1.94.2.11». 
I.95.1.11!. 
I.9i.i.p. 
I.95.i.m. 
I.^o.i.p. 
1.89.1,111. 

1.102.I.p. 
l.I02.2.m. 

I I02.2.m. 

I.io7.i.f. 
I.io8.i.f. 
I.92.i.p. 
1.90.i.m. 

1.9i.i.f. 
I.ip4.i.p. 
l.io^.i.p. 

1.105.1. m. 
1.97, i.ra. 

1,9 ^.i.p. 
1.9^.i.f. 
I.97.i.p. 
1.9J.i.£ 
loo.t.f. IV. ibid.i.^< 
l.ioi.2.p.FI.jt. m. 
1.9<J.i.f. 
I.9J.2.UI. 
I.95.i.p. 
1.90.2.01. 

1.108.2. ni. 
1.109.1.01. 

1.94.2.111. 



HenricnsVIt. 
Heraclius 

HerenniusHetruJcus 
Honorius 

louianusjiue loutnmus 
luliatiuf 
lulianus alius 
lujlmiantts 
lujiinianiis 11. 



I N D 

I.io6.z,f. 

loo.i.m. 
I.jj.Z.m. 

I.jg.i.p. 
I.97.2.p. 

I.5)7.i.f. 
1.91. z.m. 

1.5)9. 2.p. 

io<J.2.m. 



lupinus l.^cf.i.Lll.ftuemlnor ihid.t.m, 

Labienus Pojlumus 1.94.2^. 

teoMagmts 1.951. i.p. 

LeoJiueUontiut l.ioo.z.f. 

LeoUI. I.ioi.2.p. 

LicinmValerianm 1.5)4. i.m. 

Licinitis I.^iJ.j.f. 

Lothmus I.io2.i.f. 

lothariusIL l.io^.z.f* 

luctusVerus l.^i.i.f. 

tudouicusdiilusPius I.i02.i.m* 
LudouicusU. I.loi.l.p.ni.I.ioz.i.p^ 

LudouicaslV. I.io^.i.m* 

Macrinus h^i.i.f. 

Magnmttm L97.i.f. 

Mmianus I.5i^.2.f. 

Martinianus 1. 9 (J. i .f. 

Matthias I.io^.i.m. 

MauritiusCappadox 1.99.2.^. 

Maxentius l.^6.i.m. 

Maximilianust. i.ioS.t.m. 

Maximilianusih l.ioS.z.f. 

Maxtminus I.^z.i.f. 

MaximinuslU 1.9<?.i.p* 

Maximtts I.^S.l.p. 

^e^O I.90.i.m. 

. I.9d.i.m. 

Numerianus I.^j.i.p. 

Ociauius Auguflus I.S^.i.m. 
Othoh I.io3.i.m. ILib. nubA.Uv. ii.1.0. 

OthoV. l.io5.2.f. 

' I.91.2.P, 

TefcanniusNiger I.pri.f. 

Philippus Arabs L^j.i.f. 

PhilippusBitrdanes I.ioi.i.m. 
^Mippus . I.io5.2.'tn] 

^f'»^^ lOO.I.p. 

PupienusMaximus 1.93.1.0. 

JLobertusPalattnusEleilor 1. 107.2,.^! 

^^H"' I.iog-.i.f' 

-RudolfusU. I.109.1.P. 

SaloninusValertanus I.94.i.f. 

^^«^''«^ L9i.2.f 

Seutrusalius r I.^^.i.m. 

SergiusGalba I.^o.i.f. 

Sigifmundus l.ioy.x.m] 

SylutusOtho 1.90. i.f. 

^^^'"^'?/'«^ I.98.i.m. 

TlmdoftusII. I.98.2.m. 

TheodoJiusUI. Lioi.i.f. 

^'^^«w * I.po.i.p. 

TiheriusII. l.^^.i£. 
TtberiuslU. cognomentoApftmarus I.i o i.i.p. 



Titrn VeJpafiMHUs 
Valerius Maximianus 
Valens Hojlilianus 
Valens 

Valentinianus 

ValenUnianuslI. 

ValentinianusUL 

Valerius Probus , 

VariusHeliogabalus 

Vefpafianus 

Vibius Gallus Hojlilianus 

Vtpius Traianus 

Voluftianus 

yVenceskus 

Zeno 



L95.2.m- 
L93.i.f. 
L97.2.m* 

1.9 S.i.p. 
I.^S.i.m* 
Li) 5. i.p. 
L92.2.P. 
I.90.2.P. 
L93,2.m. 

I.90.2.f. 

L93,i.f. 
Lio7.2.p. 
L99. i.m. 



mperatores ConJtantiopoUtam & quidm Tunici foh 
^i^Offtates . L.(Ji)o.i.m. 

Amurathes I.(S88.2-p.lL i.6is>4.p.hlib.i.f. 
' AmurathesOfmanniJr. L^^o.a.f. 
Baiaz.ethesl L688.2.m. it. LfiS^^i.ft 
Mahometus h hCZ^.i.p.lLibid.m.lll. 1.690. 

Mujiapha l-6^S.x.f.aiimOjmann'fJucceffor,qui. 
tamen cum annuum gepffet imperium earce- 
Hiifnde modo extraclus erat^denuoimtufus efi 
I.S^o.z.pi 

Orchanes l.Git.tS. 
Ofmannus . ^ l.G^o.i.f. 

Ottomannus L<J8<J.i.m< 
^«^«'««^ l6Z9.i.i^.U.ibid.m. 
Solimannus L 1.(58 S.i.pdl.Selimifiltus 1.(^89. 
2. m. 

Imperatores Cenjlantinopotitani Qhfiftiani funt 
Alexander 1.685,1.1«. 
Akxius L68(^.2.p. 
AlexiusManuetisfilius I.686.2.m* 
Atexius ifaaci Angeli filius 1, 6.8 7 « l- p« 

Andronicus Comnenusl.6%6.t.m.lL ibtd.i.ps 
ilLibid.m, 

BalduinusComesFlandrtdl.6ij,hft. ILibid.f, 
BaftliuslL L<J85.2.m. 
Calo-jobannes i,6%6.z.mi 
ConJlantinusVL LiS^.i.f, 
ConJiantinus VIL I, ^85. r.m^ 

ConJlantinusVUh 1.685.2.111. 
ConJlantinusiX. Uommachus 1.685.2,^. 
ConfiantinusX.cognomento Ducas I.686.i.m. 
CoriJIantinus fal&ologus Manueltsfiltus loannis 
^epor L688.i.p. 
BiogenesRomanus I.686.i.m. 
^ttdoxia I.686.i.m. 
Henrtcus I.687.i.m, 
loannes Cantacuz^enustutorj 1.68 7.2. m. 
'loannesPataotogus i.6S-;.i.m. 

loannesPalaolegusManueltifitius^IoanntsNepos 
L688.i.p. 

loannesZimifces t.6Bf.i.p. 

I^ene 1.684.2.^. 

ifaacus Ahgelus i.Gte.t.f. 

ifaacusComnenus I.fiS^.i.m. 

^^olV. L684,i.f. 

LeoArmenius 1.684.2.^. 

l Leg 



I N D 

Uo Vl. I.<J85.i,m. 

Maced^BaJilm I.^S^.i.p. 

Manuel Pakologus filitisloanfik I.^Sy.i.f. 

Mamel Comnenus 1.6%6.i.m. 

Michaei 1.6%6.i.m. 

MichaelBalbufjiueTraulHt l.iS^.i.f. 

Michaeicalaphates 1.685.2.111* 

MichaelCuropalates I.fiS^.z.ni. 

MichaelPaphl^o 1.6i$.t.m. 

MichaelParapinacem I.686.i.f. 

i^icephorus Phccas I.^^g^.i.p* 

MichaelTheophilifilius I.^S^fi.p. 

iJicephorusBotoniates I.<>86.i.p. 

iStcephorus 1.684.2.1". 

Tetrut CortenAUs 1.687.1.11). 

Hobertus l^Sy.i.m. 

iiomanus Argyropilus l.^S^.i.m» 

iiomanusiunior l.^^S^.i.f. 

Romanus Lecapenus I.^S^.i.f. 

Stauratius I.cJS^.z.m. 

Theodord 1.68 4. i.f. 

Theodor/t I.^Sj.i.f. 

Theophilus I.^S^.z.f. 

Zody 1.^85. z.m. 

ImperiumRomanum ' I.fiy.i.p. 
etus amplitudo &potenttaprifcay ibtd. 
quomododebihtatum &eneruatumi ibid.& feqq. 
antecummumfueritiiamefidupleXiOtientalefc,& 

Occidentale ii.x.f. 
Cafoli Magni <euo quomodo diuifum, ibid. 
iniperium fuumqua rationecetebrioresrejpublica&auxe- 
fint&piopagarint 1.^66.2..^. 
Imperium Abjfimorum,vide Abyffinoriim. 
Pretelantjvide Prete-lam. 

Regis Tartarorum^vide Tartaria» 

TurcicumMde Turcicura, 
W<e regif AngUt, lex de foluendo nummo annuatim fontifici 
I.364.1.P. 

Incendiorum cauendorum & delendorum ratio apud Roma- 
nos,l.i6.i.f. 

Inculifmaoppidum Gatli£ I.iza.i.f. 
Inculifmenjis ditio Galli£ I.iii.i.f* 
eius fitm,longitudo,latitHdff, ibid. 
item Comitatusy Ihid. 
' ( Anglis erepta, 

~ eius ager quamfertilis I.i zS.i.m. 

Inculifmenfiumopes I.i^z.i.m. 

^ores I.i3(S.z.f. 
inderfiuuius GaBd l.iio.i.p, 
Indi,ftttuij eeleberrimi,origo iLzi^.i.m. 
lndorum,remotisfalfis opinionikah ipfis aUatis,vera origo 1 . 
509.1. d^£.m. 
exiUisquibarbaripriiCAteriiy&irreligtofi 1.331.1.^^ ■ 
qu^teorumtempla 1.3}}.i.p, 
Sacerdotes I.534.i,p, 
vaticinia, apudiUos futttraprAdicationis Euangeli/ , l. 
339-i-f- 

eorundemconuerfioquibusrehusadiuta L542, i.pj & 
impedita, 343.1.^. 

ininchoatareligionequaratione conferuari pofiint , I. 
^'^■^.i.xn.&pluribusinfequemibus. 

iUis, Mechanicamartem quamddicerunt» mmulare, 
nonUberuml.x^i.z.m^ 



ex Indicis regihus potentijtimus cum Hi^ane confaierd^ 
ttis rex Concbi i.^ © i.i.p, 

Indiavera Orientalisvbiincipiat ln^i.i.d 
ab iUa qutt. qtiotannis nobis inuehantur 1 .1 9 9 .i.m. 
IndidintraGangem ILzii.i.fi 
iUius imperii vafiitas & magnitudo, tbidi 
BegnainiUaifecundumaliquosXLVlI. ihidi 
Incolarumantiquorum, 

hodiernortm,more$ Ihii^.ipertott 
eotundem diuitidi itii^.i.nj. 

Robur &petentia militaris ihid, 1 .p. 
boc Imperium haSlenus quo minus creueritquidoh' 
ftarit II.ii^.i.p. MigioapudiUts, ibid.i.^. 
Indica Curia,vide Indicum Confilium, 
Indicum Confilium in Reg.HiJpani<t 

eiusmembra fingulorum^falaria, ' ihii, 
Inducidt inter Albertum Archiduce Aufim & Ordines Con^ 
fcederatarum Prouinciarum inferioris Germania qUibus 
toditionibfuerint an . Chrifii 1619. faUd 1. 5 2 <J .f a fiqq. 
IndulgentuMagni Petnit^tiarii apudRom.vart&l.ij.i.va. 
Indulgentia generales populo in Regno Calecutenftjingulit 
annis per Srachmanos coneefik. I L 2 1 9 .z.f^ 

InfantafiaDucisFamilia I.iij.i.m, 
eiiifdem dominium & prouentus, ibii 
Inptib.quih.ceremoniisPoloninominaimponatl.^Qx.xJti 
Infcrior GermaniaMde Germania. 
IngaPachacuriusrexPeruanorum , & fuperfiitionisapui 
eosau£tdr ^322.1.111. 
Ingolftadiii ciuitas Bauarml.i 15. i. ra. celehris munimentit 
& Academia, jbH, 
Innocentis rtomine ex Pontifteib. qui vocatifuerint, videfub 

fWcPontifiees. 
Jnquifitio I.ii^.i.p, 
quareintientaMd.& ix^.i.^. 
ipfiuscaput i.aij.2.fi 
^uotrfliquorummjinibrorumi ibidt 
magna eius in tota Hifpanta autoritas, ibid, 
in Nouo Orbe fbi fua tribunalia habeat I.531.1, m. 
Inquifitionis Curia,\^ide Coniiiium. 
Infula Ambotna 1.284.1.111. 
Az,oresinful(t,vnde diSlx. l,i-/yi.m.exiis Torctrapra* 
iipua,ih.eiusambitus,ib.pratereaS.Michaelisl.ij64 
z.m.MariitGratiofii,Georgii l.xjy.i.p.taialisJlOs 
rijibid.earum omnium qUAfertilitasagn i^p.incol/h 
ruminiifdemmores l.ijj.i.m. 
Balearica l.i^*f. i.f.earum domintum adregtsHiftiano- 
rumquandodeuenerit ' " I.z^o.i.pi 
Banda, L^S^.i.m* 
CMtnfula Archipelagil. 6j%.i.f.incolarumeius meret 
L68i.2.m. 

CamarcainfulaGaUia l.ii^.i.m,eiusfitHS,ihid. itetn 
fertilitas, ibid. 

Canari£,inlndia l.zji.j.p.quo nofmnealiovocentur, 
ibid.quot eorum,& vnde nomen habeant, ibid^ 

Candta lnfula,videinfetius Greta. 

Capitis Viridis 1. 2 7 3 . i .p.nomen fuum vnde habeant^ih^ 
^earum qtm, & quamfertiles, ibid. 

Cephalenainfula,vtdeQt^\vz\ema.. 

Chiusiinfula Jjrchipetagi lr.6j^. iS.terrtn fud qualitaSi 
1.6Si.i.f.niere^ncolarumhodie, ibid.i.f* 

Go,infulain Archipelago 1.679.1.111^ 

Corcyra infula,vide Corcyra. 

i:;erficainfu[aind(CotCKiic Crtta, 



CretAjnfuU Venetis parens I.}'<j 9 .i . m . inter omnes 
maris meiiterramtfamtfifima thid.em longttu- 
do,ljtitudo,ambitus,itemJittu,& limites ibid. ea- 
dm crebra in mare emttiitpromontona ibi. moti- 
tes eiuSiVrbes, &fluuii ibi- tn cvlaruni diuitii ibtd, 
qufbm rebtis agereius akindet I.(Joo. i.p. 
Cjprtis tnfula vide Cy prus 
Dei tnfuLt iuris Gailici I.i 25. 2.f. 

beipardcvirgtniifturisGallici I.izf.z.fi 
Diomedis pr£Ciptue qUa 1.254.1.111. 
Tlandrici 1. 275. i . 2. m . eorum quot , & vnderiomen 
hdbe*nt,ibid. qua redtuesfit Ltj6.pcrtot & feq. 
TrdnciA tnfulal.i 1 51 . 2.p.«?« anibitus tbid. 
GallinariainfidavideGallinAna. 
Goal.zS^.i.pMusdefcripti0ibid.& ioi.x.^.efi fte- 
rilisl. 285.2. m. incolarum eius mores I.187.1. 
m. iontrahmdorum dpud illos matrimoniorum 
ratio 1. 28 8 . 1 . m. liberos quomodo inflituant I. 
i^\.\.i^.magt& funtperittflimi ib.legum obferua- 
toresrigidtfitmi ibid. 
Goz.eitfis vtde Gozenfis 

S.Gregorii fub Venetorumlmperio 1.587.2.^. 

Gpinefi<e & i.f. 

SHelena Infula T.zj^.i.p.qualitasterra ibid.m^ 

HtJp.iniolainfuUvide Hifpaniola 

HtberniatnfuU,videHibetnia. . 

lamaica Inftda 1,3 29. i.m. dicttufnunc S.iacohiibi. 
iius fitus, WgttHdo,Utitudo&ambitustb eiuspra- 
cipUA civitdtes,& aquoprimumfubaHx, ib.qUali- 
tas terra. in iUa,iteopes&moresincoUru,ib.&feq. 

luiJfavelEbufatnfuU 1.259.1.^1. 

S.Lmteaml.^oi.i.f.eiustongitudo^&Utirddoib. 

Maderal.xy j.i.p. eius ambitusibtd. qttando habita- 
ri coepta ibi. vmo abundansibi.col.x.& 5 o o.z.p. 

Manatia I.502.2.p. 

M,trmotertaJurii Gallia I.u^.z.f. 

Maris Septentrionalis numerus ingens I.3 o 4. 2.f. 

earutn qu<sdam oh prouentuum vbertatem regna no- 
minaripojfunt ihid. 

Maris Medfterranei,Adriatici & lonici fub dominio 
Venetorum 1.599. i.p. 

MeUta,vide Melita, 

Mofambical.xj^.x.m. eitisqualitasibidjncoUrum 
mores^dtuitia.Robury adminifirationis modus & 
K^^'»' ibid. 

Okroniafiuris GaUicani I.i26.i.p. 

Hiltppinal.i^^.i.f.variaeius nominaibtd.quali- 
tasterr&tbid. incoUrumopes&diuttiitibi. aquo 
prtmumdete£t£ ji,id. 

TrincipisinfuUvndedi^ta I-i75. 

adPortumHerculis I.zi.i.m. 

Fropontidis infuk vide Inful» 

P^^tiaria _ I.lij.z.f. 

RhodusvtdeKhod\i5 

Samothracavtde Samothvacia. 

Samus Archtpelagi tnfuU I.679. 2.p, terrainilU 

qualitash6%i .i.m.incoUrumores olim 1.68 2.2.0. 

Sanfii Thome I.2 7 ^.i.Ceius nomen vnde ibid.^.p. 

qualttasaerisinilla, ihid.& ^oi.x.f. 

SeeUndicarum infuUrum fttfi^ideSeehndicam. 

fluiliuns in Scoti<& iacu Lomando I.2 7 2 .. i .m . 

ThafusvtdeT\i:i{\xs 

l^jl^erina, I.3.i.m. 



Zacynthm vide Zacyhthus 



InftiUm eppugnare quare difficile l.)$j.i.m. 
InieramnidVmbriaciuttas I.7.i;p. 
loachimi Abbdtis errores 1.48.1. ra. 

iohannaAufeltenfts 1,119.2 f. 

lohdnnes , hocnomen ex Fontificibus quifihifumfefmt vide 

fuhvoceV onuhccs 
lohdnnes Bdptiftaauaor vtta mona(lic£ U.^d.i.mi 
lohdnms I.&il. Lufinidni II. 15. x.p.vtriuf^mors&fe- 
pultura, ^ij^^ 
lohannes Cdntacuz^enfts Imp. Cohftanti vide imperatores 
Cafihiirus Com.PaUt.Rbeni I.^p.z.p. 
rex Cafttlis l. 23 o.i.£ IL ihid. x. m. vtriufqueltberi 
ibid. 

lm.perator,vide,lm^eta.xotci 

Dubrauius - 1.6^^9.1.01* 

RexTrafuia l.iSi.z.p» 

Galbaifis Dux Venetdrum vide Principes j feliquos 
apud eofdem eiufdem nominis vide, ibid. 

Mediceusvirprudentifiimm ' 1.481.1. m. 

Pakolcgus imperatorconftanjinop. 1. 687.2,^. 

Zimifcts tmperator Conjlantinopolit» 1. 6 8 5. 2.p. 

LlI.&HLRegesPortugalIt<& l.i^^.i.m. 

StuptctHs I.8f.2.m. 

Anconitani & S.lohannisUierofoljmitani Equitum 
Ordinesvide Ordines 
3.1ohannisdeDeo,aiitfratrum Ptochotrophii Charitatis 

OrdovideOtdincs 
lohannisregisAngli&imperium&mors l.^G^.x.f. 
loUnum I.8.i.f. 
IoniaregioAfi<ell^.2.p.eius Utitudo &longitudo ibid. 
loniciMaris infuU fiih venetorumlniperio I.59 ^.i.p. 
lomiusCard. ' I.6i.2.p. 

loravrbsRegniSian II.2o8.i,f. 
lofeplmsscaltger ll.^iS.z.m. 
louianus vel louinianus Imp.videlmi^eiatoies 
louistemplum ^ I.^.i.m. 

loyenfeDucatusPariatustituloornatur&quarel.iC^.x.m. 
Irenelmperatnx Lioi.z.m. 
IrUndiavideHibevnh ; , 

IfaaciisAngeluslmperat.Conftam.videlmpexatotes 

Comnenus ihid. 
lJahelUCafteUan<&Um ~ Li^j.i.f. 
ifara GaUmfluuius ^ I.i2(j.2.p. 
ifarusfluuiusBauariin I.ii^.i.p» 
ifatisherha I.^.x.p. 
ifchidiinfuUfitm (' I.z^^a.f. 
ifenacum ciuitas ThuringiA I.ii}.2.f. 
Ifidorus Abhas III.49,2.m. 
ifUndidiinfuUfitus l.^i^.i.m. 

diuiditurinpartesquatuor, ihi. 

eiusEpifcopi&Monafteria ibid. 

quihitsrebitsabundet. ' 

eimfummire£lores l.^i^.iJf. 
Islehid 1. 1 1 4. i m..patria D.Martini Lutheri ihid. 
Ifmaelis Sophi origo,resgefta , eiuJq;pofteroru imptrium in 
Regno Perfico lU6:}.j.f.cum feqq. 

Ijfodunum ciuitas Biturigtim in Galliis Lixi.i .p. 

Ipia I.597.i.ra. 

eitisinitiumvnde ihid. 

qu<thabeat oppidapr&eipua, ibid. 
ifuaftarumS.HieronymiOrdovideOtdines 

l X Itali 



I N D 

itali Zelotypu morbolaborani Jit^ii.m. 

y,qUi fubPontifictsdominioquafeahundet 1. 15. i.p. 
Italia&Roma deficiunt ab Imperatore y fub Gregsrio U. 
Pontifice I.^i.i.p.. 
eiusdiuiftohodterecepta I.y.z.m. 
italicum Conftlium ,fiue Curu ttt Rtg.EiJp. cumfuis mem- 
bris,eorum^falari!s I.ioy.i.p. 
ltz,oboa vrbs in RAfaHA tra^U I.^iy.z.m. 
lubikumadannum L.redaUum I.^o.x.p. 
Ih celebratumper Clementem VI. I.^o.i.p. 
IIl.l.$6.i.(.ceUbratumpervrbanumVl. ibidi 
iV. l.^o.i.Tp.celebratumaBonifaciolX ibid. 
F.1. 5 1. 1 .(.celebratum per ^icolaum V. ibid. 
VI. per Sixtum 1 Vxelebratum I.5 i.i.f^ 

VU. per Alexandrum VI. I.5i.i.m. 
VUI.perClementemVU. I.^z.i.m. 

IX. perluliumlU.Pontificem l.f j.i.p. 

X. perGregoriumXUI. I.^j.i.f. 

XI. ftrClementemVUl. l.jj.z.f» 
lucatania 1.315.1/. 

eiusfitus ibid. 
MaiathanadiciturBarbarfs ibid. 
qualitoiregioniseius, ibid. 
Incolarummores ~ ibi.i.p. 

iudaa Il.ii.z.f. 
eiusfitm&vrbspr&cipua ibid. 
filtfrugalitas, ibid. 
aquibushodiehabitetur II.i^.i.p, 
tudaorumprofcriptioeregnoSiciliavndeorta 1. zjo.z.m, 
eorumanttquiima^lumFerrarial.^^S.i.p.eorun- 
dem in hac vrbe reformatio &contra Chrijiianos 
conjpiratio ibid. 
ijdem quas leges & ftatuta per Mojen pr<tfcripta habe- 
ant,&<(uAinijsmemorabHia Il.iz.i.m. 
caufa emgrationis eorumex ^gjpto , & tranfitus in 
Indatamgentiltbus perperammtelleila II.zj.i.p. 
ifitereos fecl£ tres,Pharifni , Ejfdii & Sadducai ibi. 
ijfdemexftruiliotempliquarepermijfa II.8i.i,m. 
veterum & hodiernerum mores vide Mores. 
. mundem qui inter Tartarosdegunt,origoll.ij6. 
i.m. 

iudex appeUationispculiarii conftitutus inCapitoliol.^c). 
±.m. 

tudicesinRegnoDaniiijfiimuftamtulerintfententiam qud 
poenamaneat I.^zj/i.m. 

ludicesqutnt^caufarum capitalium fiuecriminaliHmReip. 
Ragufini&vtdeKagviCini 

iudiciorum in Angltagenera tria 

Iudicumcuri<£ Roman& magnus numerus 

ludtth^ fummafanBitas 

lueboti Regnum in Ncrmandia GaWia, 
eius origo &fitus 

lugrar^igio Mofihouitt 

luigvAm Comitatus Campani<e 

lutgnium opptdum,caput comitatus luignii 

iHdmum noftns^ollinum,vrhsPomeraniamaritima I. 

40C i.m. , 
luhacenfe sajirum munitifiimum perquem captum I.5 5 

p.i. 

iultacen(isDucatm l.go.i.^.qi(fbtisrehmaJfiuat ihid. 

Prmcipatusl:iiJi^,i£.nomtnisratio thid. 
S.lulianipropugnaculum m Lufitania I.zo 4.1.1x1. 



I.^fJz.z.p. 
I.i4.i.f. 
Ul.^6.i.m. 
I.U3,2.m. 

ibid, 
I.44i.z.f.. 

I.IZO.I.f. 
I.IZC.I.f. 



iulianmlmp.videlm^ttztoitt 
lulianm Medtceus 1. 48 .z . f. tramfoditurpugtotte in tern- 
plo ^ tbid. 

Iurtnainfula,Pomerant£adiacens 1 ^oo.i.m. 

lulii nomen ex Pontificibm qui fihifumferint videfubvo- 

fePontifices 
IulimCi)ifarl.i:^.i.f.videlmperatotes 
lunfaTrumentiJpeciesinlnfulaTercera I.zyfi.z.m, 
luramentum Athenienfium antequamadiudicandumcon- 
fidebant I.669.t,p. 
itemThefmothetarum \.6-jo.i.i. 
Cardinalium , antequam ad Ponttficem eligendum 
accinguntur I.j^.z.m. 
Siculiquoritupritfiiterint I.i6i.z.m. 
quale abillisqui in Equitum Militia Chrtftian<t m- 
merumrecipiuntur,prteftetur Ill.iy.i.m. 
luranfonum^oppidutn GaUi&Bearnenfis I.iji.i.ra^ 
lurea , prtfcis fcriptoribm Eporedia , Metropolis Salufiorum 
populorum Alpinorum 1.454.1.^.««* fitm iVtit 
luridici conuentm quatuor in Htbernia 1. 3 8 1 .z.ra. 
luris inueftiturarum centrouerfia interPapam & imptra- 
torem \.^6. 
lmRegisGaUi&inReg.T<leapelitanum I.zfy.i.p. 
Im qued Dux Sabaudia in quafdam prouinciaspratendat I. 
4<J5.z.p. 

Im in Mofcouia tantutn penesMagnum illmDacem I.449. 
i.m. 

lufiiLipfiimonitumdeinduciis 1.531.^.111, 

S.Iuftinit Congrcgatio vide Ordines 

luftiniani nomen exlmperatorihm qui teneattttvide fub vui 

Impetatoees 
iuftinianmPatritiatmVeneta Reip.Dux vide Duces 
Iuftinmnopolisoppidifitm\.'y^6.\.^.&^^-jii.m. . 
luftinianm Cardinalis 1.57.2.111. 
luftinmlmp.videlmpetztotes 
luftitiditnquat^prouinciaqua adminiftratio habesfithvi(6 

Gubernatio 

lutia vulgo lutlandia aliis Gothia diSta, regioDanidl.^i6i 
z.m. 

eim amhitm,longitudo & latitudo ibti. 
Septentrionalis diuiditur inMeridionalem &SeptentrioM- 
lem . ^ iii' 

continetin fe Epifcopatm quatuor fatis amplos ib.i.i 
qHaseorumvnufquif^ReJpubltcasylnfulasjCiuititteh 
& arcesinfecompleStatur ibtii 
meridionalis continet in fe Ducatm Slesvvicenfem & 
Holfatienfem 1. 417-1. m. vtriuf^Ducatmnonttna 
vnde ihid.fub fe qua habeant opptda,arces , & cafitU 
ihid.&feq. 

fertilitas eiujdem I.419.2.P- 

Labienus Pofthumim Imp.vide Imperatores 
LahrumanimallndiaOcctdentalis 1.5,19. i.nii 

haccaris vrbsProuinci&DafiUa \\.xx6.i,ta. 
La(edt&moniicordatifunt& magnanimi I.66j.2.p. 
eorundemin contrahendis matrimoniis ceremontd, 
& ali£.conJuetudines ibtd.& 66^^.1.^' 

diuifierantin tres ordtnes, quorum quifq; fua inpu- 
blicis conftdTitibm vfus cantilena ibii- 
eerumRefpublicaantiqua I.^^yz.z.p- 
quopacto per Leges Lnurgi gubernata ibid.^a' 

0(' 



i N D 

Ubemfuosquomodociucamt I.(i7j.i.f. 
opei nuUasfoaceruarunt 1.674.2.^1. 
honefi&vitdftuduerunt l.Cyy.i.m. 
ad bellum quo modofepnepararint ib.i.p. 
Regemin Imortfumnio habuerunt \,6y6.i.&i. 
ptrtot. 

LacusAjphaltttesvideAfphakiKS 

Curiius i.y.i.p. 
aliusinter duas vrbes Mexicdnam & Teuucandin 
tirca Hijpanoruin aduentum excurrere,& occulta 
eade^ tgnota caufaferuere & buUire coepit I.3 41. 
i.p. 

PeruftnHSy I.^.i.rri. 

ponrinus I.io.z.m. 

Titicaqual.jxi.i.m.eiuslongitudoilatitudo , ani. 
l>itus,&profiindttas, ibid. 

Fulfinitis, Albianus&Alii I.p.i.f. 

fub Zona Torrida I.5 o 6.i.mMem alii ibi. 

Sabbattnus l.j.i.t. 
Lageniainfula Hibernia pdrs I. j Si.i.p. 

lagufamfuUMgdmArii t^^S.z.m. 
LamanniapudSuecos I.43j.2.p. 

eorumofficium,&vndedefumantur, ibid. 
laiiottalocus iri Lothartngia fere inexpugiiabiiisi.^i^i 
i.f. 

Lampadesardetesin templis inftituta a Sabiniano I.jp.z.f. 
Lantt,pr£ omni regno in vniuerfo orbe , Angliafere fola diues 
I-?fo.z.p. 

Landshutum.ciuttas Bauarta I.iij.i.m. 
lutndus Sabinus Pont.vide Pontifices 
Landgrauii quatuor hnperii I.Sj.z.f. 
LangoJiainfulaceUbrisob pifcium SardiUrum capturam 
1.(3^4, z.p. 

Languedocenjium GaUia incolarum mores 1.138.2.0. opes 
1.142.2.11. 

Languedocta i.uz.z.ni. 
oltmparsGaUiaNarbonenJis ibid. 
eiusfttustbid.itemamplitudo ibid. 
quotcontineat infe Dioecefes, Epifcopatus &Coinitd- 

ibid. 

tiusfertilttas I.i?®.i.m. 

itemredditusannul I.i^j.i.f 
Laptdis GalgathiSiin Angliaytrtus I.5 51. i.f] 

Tyburtinus I.p.z.m. 
lappigparsMofchisfubteila I.442.Z f. 

^Ppott^ I.428.1.P* 

eiusamplitudo &limites I.^zS.i.p. 

quareabundet l.^zj.i.p. 
Uracha vrbs,aliasLara,inproMmia Argarenfi in Regno 
, ^'Jf'*"" IL2fo.z.m. 
Larartum regium tn Hijpani^ regno l.z 1 1 . i.f. 

Lartnus,moneta certa tn India I.2 9 } . i .p. eiufdem valor in 

LafurttlaptdtstnLotharingiadefcriptio I.^f^.z.p. 
Lareranenfes Canontcid quo,quando , & in quemfinem in- 

III.48.i.m. 

Latiumjjodie CampdniaRomana l.y.i.m. 
eftduplex, ' 'ii^l 

eiusincolarummores I.i^.z.p. 
cuiusreiferax j I.i^.z.m! 

Laubacum,ftueLubianum , vpf iium Carnia Inferioris I. 
iiyi,m.€iusft(us ibi. 



LaudenftsproutnciaScotiaReghiiefcripHo 1 J7i i 

Laudunum,ciuitas Picdrdix GaUid \ny 

Laurentttftuuius iiio.J. 

Laurehtius Mediceits i.^Seait). 

fmmaeiminvrbenorthiiajpUndof \iii. 
eiusobitusi ^j^^ 

Lauretann Equites vide Ordines 

LaurettuhtiVpplduhi l.jo^.t.L 

tauretumoppidumfahiium l.y.i.m. 

LauriMonajierium a Caritohe Adificdtuni lil.^o.i.m.' 

Laus Pompeiajocus in bucaiuMedislanehft I.26p,2.ni. 
S.tatiariEquititmOrdovideOrdo 

techiis,Polonisprimmtmperauitl^i^.i.^.mmpojierita^ 
teextihitaquifucceprint, Hii, 

^^^ores i.36.2.m' 

Legatt Proconfuliim iri vrbe Ronia ius dtceijaht 1.25» i.f. 

Legdtionesin caufaConciliationisAbyftnorum & Prtte-Id. 
nicumEcciefiaRomand 11.2^4 i.ms 

Legatorumgeheraltuni exercituu impertum & fummum 1, 
i^o.z.f. 

Ltges JEgyptioruthantiqux. li.^^.cumfeqq. 
iudaorum,perMofehprdfcriptd ll.z^.i^mi^ 
Lycurgi,LacedmoniUdatA X^ji.i.p.tum feq. 
tionoruritn. Li^.i.p. 
SolonisAthehtehfibusdatd l.dS^n.m. ' 

Suecorum,deVfura,Aduittrio,&Hmicid:to\<, 
j\^6.i.pertot. 

Legiooppi^um Hijpdniavhdehomen fortita I.iijz.z.iii. 
temburgdPomerdm&vrbs I.^oo.i.rn^ 
Ltmbiirgum oppidumPolonid minoris 1.39 cf.i.m,ceiebreoh , 
falfamendrumcofiam ibid. 
Lemgoutd ctuttas 'Weftphali& i. 1 1 4.I i". 

LemnusihfulaJEgiiirharis I.^^S.i.m. 

dhtiquitusquomododitldi ibid. 

eiusJttus,oppida,pagi, ibid. 

ferttliidseim 1.^8 6. i.m. 

Lemonis amnisvide Amnli j 
Lemouicum,regio GaUid Liz^.i.f. 

iiusfttusi ibid. 

diuiditur in superiofem & inftriortm ibid. 

vtriuf^oppida,&prouinci£ ibid. 

eius ager quibus rebus abundet I.izS, 

incotarum mores 1.137.1.^. 
Leonis nomtn qui exPontificii/us fibi fuihfermi,videfub vo- 
cePontifices 

Leodienfis Prtncipdtiis,fiue Epifcopatus 1.114. z.p. 

eiusfitus,amplitudo^&dmbitus ibi. 
item PrtncipatUs,Comitatusfiarohta,Abbatia, oppi- 
da ibii, 

Leodiii,ciuitds prtntipatis Primipdtus Leodienfis 1 . 1 1 ^.i.p. 

Leoninmfinus, I.6oi.2.p. 

LeontarisVidelAtgz\oipo\is 

LeopolitanusArchiepifcopus I.^io.i.m. 
Leouarda vrbs Erifia occidentalis I. ji4.i.f. 

Upra cur in regno Neapotitano adto populdrttergrdjfetut 
1.254. 

tequtxtl III.8o.vf. 
LerosinfulaArchptlagi 1.6j^.i,m. 
LesbusinfulaArchipetagi I.68o.i.p. 
eiusquatitas I.^8i.z.p. 

l 3 incotd- 



1 K D 

incolarumemolmmom I;6Si.i.f. 
tefcM,ante pnmislaus di£lm,Pmceps ?olenk h^i^.z.t 
rationominis, 

ll.&m. 'i^^^' 
Lefcm cognomtne Flauus, Polonid rexl.p^. i.^.altm,cogn9^ 
mtneNiger ^^^'f- 
lex & confittutio GregoriiXF.Li^.z.j^.ineleilione Ponti- 

ficum obferuanda '•^^^' 
Vaieria I.z^.z.p. 

lexvaltdis^mendicantibusinChinafiripta Il.ipj.i.p. 

LtxiarchjifexReip.Atknienfis Lfiyo.i.m. 

Lejda(fiueLugdunumBatauorum)prhsHollandi£ 1.515.1. 
m.eiusfitus, ^^*- 

Libanius Sophifta . I.^y.i.f. 

Liberiinlndia,expatreLufita«o , & matre Indadtcuntur 
Meftici 1. 287. i.m.fi vero iidem , ex vtroij^patre Lufir- 
tanoinIndianafcantur,Caftifi, ibid. 

Liberis Laced&momerum concejfum cibos fuosfurari I. ^7 3 • 
1 .titem cum pueUit coUoqui ibid. 2.. p. & exfiimulantur 
varieadvirtutem ibid.f.&feqq.. 

liben Magm Turc& quo modo educentur I.(J4 o .1 .p. i« ctr~ 
cumcifione eorundem mafculorumquaceremontttobfer- 
ventur, i^idi 

Libtri apudRomanos txtra domum non prandebant , ct&na- 
bant^l.ii.i.m. ydemquomifii ad difcendas arteslibe- 
rales I.iz.i.m. 

Liciniuslmp.videlmpQi:2LtatQs 

Libertas Heluetiorum vnde imtium fumferit I.jjS.i.p. 
cum feqq. 

LihurnumSenenfisterritorijvrbs ■ l.^j^iiS* 
Liberiiu Pontifex videl? omiBces 
T iLicinit,ciuis ditifiim,funeris magnificentia 1. 15 . i .f. 
Licinius Valerianus vide 1 bid. 

Li^oresConfulumminiftriapudRom.Pop. 1.15.1. m. 

eofUfnnumeroXil. ^ I.z^.z.p. 
ligfris , GalliAfluutus I.iz^.i.f. eius origp & amptttudo 
ibid. 

LigiiquiinAngHa Lj^o.z.p. 
lignigenuSifanguineHm diMum,in infula Tereera 1.12,7. 
z.ra. 

Ligmi&fines LtJii.i.f. 
ea eft duplex,cijj>adana & Tranjpadana ibidt 
pluravideinvoceGenadaCis 
Ligurum mores vide Mores 

tima ciunas regni Peruani in indiaOccidentati L3 23. i .m . 

eiusfitus ibid.aerisqualitas ibi. 

aquibusinhabttetur ibid^ 
LimbracummunitumHiberninoppidum ' I.jS^.z.f. 
Limog£,& regionis in Gallia redditus annui I.i^^.z.p. 
Lingonum oppidum Langres I.i^cj.z.p. 
Linus Eetrufcus Pontifex vide P ontifices 
LipfiaciuitasMijhid I.iij.-z.p.- 
LitanidMagnA I.jS.i.f ordmat&a GregorioMagno ihi. 

paruA\.iZ.i.i.earumrenouatioaLeoneMagnoPon- 
tifice ibid, 
LiterxHieroglyphicaaquibusfuerintinuenfdi II.ziS. 

Literx ab incolis va(lisTelUni,,RegiChriftidnifiimo exhtbttA 
1.571.2?. 

Ltttus India vbi incipiat I.z8 1. i.f. qualis regionis I.i 8z. 
i.p. 

Malabarorum vbijbid.i.f^eiuf qualitas &r.Qhmib'h 



E X. 

Lituaniaprouincia Poloniftmtmris latepatens I.3S>e».i.{» 
eiusfitusy ihli. 
compltUitiirplures Principatus,& 

regionesminoresy ibid. 
diuiiiturineertosPalatinatiis ibid. 
quashabeatvrbes,viUas&pagos, ibid. 
caput eius Vilna, vrbs Cracouia non infefwr ibid. . 
eianNouogardiaaccenfenda ibiii 
. pr&ctpumineafiuuimBorjfthtneSi ihiL 
qua re prouincta hae abunAet 1.401.1.01. 
Litum Augurumhaculus I.3z.i.fi 
Liuentiaamnis vide Amnis 

LiuimideTrium-vtris I.z^.i.nii 
Liuonia vrbs Polonia minoris L 398 . i .m , fuit primo Equi-^ 
tum Cruciferorum Ordinis Teuthonictihid. bdiefefepa- 
trocinio regis Polonta dedidit, tbidi 
LiuoniaproutnciaPoloniinminoris " I.^^S.z.f 

eimlongitiido,&latitudo ihid^ 
fuh fe quaspracipuasvrbes contineat ihi, 
cuipareat huprouincia 1.398* 
quibm.rebmahundet IL^oi.i.m;; 
Locarnunt quomodofub Heluetiorum peruemrit impertm 
I.ny.z-f 

Locia,oppidum Gallia I.izo.i.p. 
Locrorumregio 1.657.1.^. 

eorumopes L66o.i.fi 
Locufii&regno^leapolitanoinfefiifiimA I.z^j.i.pi 
Logift&Reip.Athenienfis 1.669. z.p. 

LondaiVdLondia vrbs Scani&,regmis noUlifiimain T)anit 
1 . 4 1 7 . z.f horologtum in ea artis mir* 1 . 4 18. i.p. 
Londintsm, oppidorum Angliacaput l.i^^.%.m.putaimi 
CCCL.millsbus hominum habitari ibiii 
Longauillanm Ducatmaquo&quadoere^m 1.156.1.01. 
LongobardorumRegnum 1.5)9.1.1114 
Lopefiifaitum fcelefium in colligendispecuniispro nauarchis 
Galliapyopter transfretationm Maurorum abui^am 
regeregnoeieilorum I.z^o.z.f. 
Lorenaarx I.ipi.i.m^ 
Lorim,fluutmGaUiA I.izo.i*nij 
Lotharingia I.^jz.if^ 
AuftrafiaolimdiBdi ibid. 
nominisLotharingiaorigo iii.i.m^ 
limiteseiiUi&praeipuiamnesqud eamperluunt, iK 
inillopracipuumoppidumNanceium ibid.i.^i 
eiufdemComitatm 1,453.1.^, 
abundat vino^thermis naiiuis , falinis, metallis,varii 
generis Lafurto,pigmentis,pifcthm,^lapide cbaL 
cedonio ibid^ 
qua in fe contineat loca munitiora L45 ^.z.nv 
quoshabueritPrincipesexPamilid 

Guifia L456i.ra/ 
Mania, ibid.i.m.i 
Aum4id L457.1.PV 
Llbouia, " ibid.i.Y- 

Mercurind 1.458.1.^. 
Lothartngid Dux,^ Guido Caftilionm fe fubmittuntiuM. 

cio Parlamenti Li74.i.g» 
Lotharingici Duces quid iurit prdiendant fuper regnum 
Neapolitanum 1.455.1.111* 
eorum prouen^cs annui quanti 1.454.1.^ 
queshabeantviclnos&foedtrdtos' - I.455'*:?' 

eerundem CatalogtK F^' 

LothOf 



V 



i N D 
tfitlhtmgormti w^enium&nat^rJt, . 1. 454. i. m. 

eemnd.wi vpes & diuttue, ibid, 
Lothdrius Imp.videlmpetatotes^ 
Lothurius rex Frutitut 1; 1 8 1 .p. 

Louemburgum vrbs Poineraniitmaritim/i 1. 40 o. i. m. 
Loj/tMrum(Do^orHm )apud Chtnenfes fummus honos , I; 
»88. i.m. 

Lelflinum rrbs Polonu ttiinorisl.} 5 8. i.m.fub fi quot ha- 
beut vrbes, j^^^/i 

Lni^Prk L^iS.i.f. 

tius ficus,ambitus muroru^,d^er,finei, ibid. 

ineacruxaureainimanis precth tntmplo S. crua 
dedicato,conJpicttur, ^ ibid.i.p. 

quos habuerit dominet, ibid; 

nusagerqualis, ibid.m'. 

dtutditurinpartestres , I.tJi^.i.f. 

S.Lucsporrus U^i.i.f. 
Lucanusager,vide Agtv. 

S.lucdsaiuhorfidei ChrtftianaiH Galliatraditm 1. 178. 



I.i^i.i.f. 

I.JOi.l.f. 

I.6i8.i.f. 



i.m. 

Lucata vrbs 

Lucemburgicus dgerquitproferat 
Lucenfis Rejpublica 

eitis vires militares,vide Rodur. 
tnodnsGuber>f.ationts,vtde Gahecnatio. 
futttmusmillaRepubluaefiC0nfaU0neriusl.619.uF. 
ms{Confallomrij)eWio quomodeperagatur, i- 
btd.z.p. 

fortitores m hac republica, ibid. 
qui item Conmendatof, ibid.m. 
Secretariorum qiiodofjicium, ibid.F. 
Confilium coUoqtiij in ea ex quibm cotnpcnatur, ibid. 
Sexvirerumoffictutiiquod I.6zo.i.p. 
Rot£ Conftimm m eadem quod, & quot confiet viris, 
I.6zo.i.p. 

AbiludatKuofficiutn, jbid. 
Cornmtgarijmtlttaresqm, ibid. 
Tftfolorum confilium,vt & 
Dtfterfortorum quale, ■ 

Senatus inea e triplicihomiriumgeiiere cmpofitus, 
I.6i8.i.m. 
Lactofiimmoresyvidemotes)^ 
diuititvide diiiitix. 
Luceoria Vitlhtnia oppidum quotfamiliai conttnedt I.415, 
i.t.ex tts qu£ Cotholicam , qux GrAcatn, qute Armenio- 
rumprofiteanturreligtonemi 0,1^, 
iucerndHelutttAuuitas tcfi.i.p" 
nomenvndehabeat» i^i^ 
eiusturtfdiilioi ^j^^* 

(trcaiUamqiufitlociqualttat t.f^f.i.fi 
'McetiaCongrtgatioMdeOtdines. 
Miitptfctbus abundat Anglia 1 351.1 m ■ 

notnen qut ex Pontificibusfibifumferim,vide Ponti- 
hces. 

Mcius Verus hnp.vtde Imperatores. 
•udiapudRomanos 1 14. i m 

Fhralcs t , ' 

. , . l.I^.I.Di 

tnrrbeNeatJolthahtts I.25 c z f. 

.LudouiciOrdu,videOt:dines. 
.LudoHtci iwmen ex Imperatoribus qi ttnuerint, Mide fub 
Wfelmperatores. 

fiufdemno>nenexRegibus¥ran(ia,qui 1.180. i.£ 
pertot. 



E . X. 

Ludouicus Cardinalis \ S-z.r^; 

I^KdouicusMalanusComes&dominusFlandria Ltoi.t.k 
LudeuicusGon^aga,lefuita ' 1.66 10 

Luddnicus U. SabaudiaDuxAmedxt VlH.primt Dmis,fi- 
lius l.^']%:ii,'m.eimttiors&fepultura, ibid 
iudouicus Vngari^ Rex h^if.z.p.eiusfiliajninorBedui '^ 
^alageUonidefponfatur, , jjj^^ 

luesvenerea,frequensmorbusapudlndos I.i8€.i.f. eim 
'''"'^''^ ibid. 
Luganum qu^modo fub Heluetiorum perueherit imperiutri 

I.557.z.f / 
Lugdunenfisager ' l.no.iS: 

fubieaa efi iurifdimom Parktnenti Parifini, iiidi 
«iusfittis, 

quamferttlisfit lii^.t.p. 
Lugdunetifisjeneralitatisreddiiusannm . .. i.tj^^. i.f 
Lugdunenfiu.Galtiapopulorum tnores & ingenia I.13 y.i.p, 
lugdunum vrbs &caput GaUiA Celtica, l.no ,2,fi 
eius magnificentia, Hjj^ 
Lumodenfii laciis Scotix in ficontinet infulam fiuduan^ 
iem, Pifcmfinepennis, aquas qua nuUo vento flante con- 

I.}73.i.m- 

Luna crefctntis tnter Andegauenfes & Simlosequitum ordo 
videOtdo. 

LunenfisFamilia l.zi^.j.p 
eiustituliyprouentusjnfignia, iijji^ 
Luperciqui j^^^ 

LupiscaretAnglid t^^o.t.m. 

^«M** ' I.II3.2.lri. 

efifuperior,&tnfertor, ij^id. 

gaudetMarchionatustitiiio, ibidi 

eiusoppidaprdciptia, H,j^. 
LufitaniaquosredditusmtttatregiHifitatm t. ioo. x. m^ 
quafirmioralocainfecontheat I.zo^.i.m' 
Lufitamrumviresquareslabefaclarit l.io^.i.mi 

eorumnauigatiequotnodoinfiituatiir I.ii^.i.f. 

eorumditioriiqtutoca inlittore Malabarpfi fubia-^ 

.. . I.28i.I.f. 

it,qu0sliberosinIndiacumvxore exlndorum genere 

procreant,vecantMefiicosl.iBy.i.m.quosverd 
exfe folis ,fi. Lufitdnii, Caftifos, ' i\ji^^ 
iorum labores , in India aut omnino nuUi aut exigui, 
ib. cur iidem nuUasporro nauigationes , terras nouas 
inueniendi,fufcipiant I.iS^.i.f. 

eorundemvxoresibideminpublicoraroapparenti h 
api.i.p. 

iidemquiein Pefficoiittore, 
Cambaia & 

lndia,locapofiid(ant l^oi.i.p. 
Luftrum apud Romdtios quandS peraaum l.i^.i. iSi 
LutetiaPartfmum I.118.1. f. 1. 148. i.tni Caput GdU 
Celtic£,tbid.aula Regum GaUorum, ibid.incolarumopes 
■^.i^i.i.m.qtiarefubiginonpofiit I. i^S.z.m. 
LUtherana religio quando,quibusauthoribus,&^uotn loco ' 
pottfiimum in Prufciafiorere coeperit l ±u 

i.8f'.2.p.' 

eiuspatria, ' ^^;^^ 

qua remoiuspentificemoppugnariti mi 
quoi infuaspartespertraxerit, ii,[(i[ 
lualiadogmafafuisauditotibuspropofuerit I. 8<J* 

^4 



m. 



ImniU, 
votismotiafttcifi 

difctplinaecclefiaftkaqMd fenftrtt, 
tittsdo£trinaquicontradtxerintithi(l. & 
eandemquiprimidmplexifinti iHL 
eiufdem dogma iri Danta Rex Chrtftietm U. permp' 

^f, t.4X4.i.f.d'4i5'i'P- , _ ^ 

item&inSuecia _ 1.457.1.*. 
lyhomfjludgrandifiin^tormandiaGallM i.iij*2..m* 

LjciavrbsLjdia il.j.z.in* 

Ljcurgustegiflator l.ijui.x. 

LjdiaprouinciaAfiie Il.^iZ.m. 

olithMaoniadiilat ^^'L 
eiusoppidat 

agriiHxtailiamfirtiHtat, II.i^.i.£* 

u. 

S. XJfAeariuSyinThehaidefloruit IL^^.i.mi 
jyj^Macarmeda olimpracipua vrbs 11.150. i.m. 
Macedoniushmticus l.^j.i.m. 
MacerataoppidtiTn Ly.i.mi 
Jdachaus rex laponiin re^mpotenttfmi !• 2 o i.i.f. 

Machlinienfisdomin^ m tnftriore Germantaoppidd&pagtt 

I, 501. litiii 

2dAColmus lli.Scoti£ rex fuosljobiies tituiisCtniitum&Ba- 

ronum ob benemerita cohoneftauii L 377-1 

Macouiavrbs Poioniamirioris I.^p^J.z.p* 
Macrtnui imp.vide ImperatoreSi 
MaderairifuldiVideiniah. 

Madia vallit quomodofub ntltktioriimpefuemtit domimH 
L557.2.f. 

Madrtdum,fiueMadriiiaj quimodovetetibMQum L 192^ 
i.m. SedesregumHiJpanotHmt ibtd- 

UaniaFamitia Li4(?.2.m. 
ex illa quot Principes Lothartngia natii ibid. 

2danius,fiue Cenmanorum Ducatus 1. 1 6 z . I .p .i 

Ducatus &Part<um honoremqudsobfaufds fit ddtptus 
ibil 

Magdeburgum,vrbsSaxonie.lnferiorU I.ii4.i.p. 
munitionibus celebris , ibid. eius Archiepif :opus Primai 
Germaniajibtdi eiufdem fitus^ibid. 
Magf£ & incarttationibus primi operam dederunt JE-gjptii 

II. 4i.i.f. 

Magindra vrbspromncia Canarenfii iLiio.z.pj 
MagtfterCun&regniRungariA Li05).i.f. 
Equitumquisprimus Lz^.i.m^ 
OrdinUmiliti&Phodia LSi- 
OrdinisTeutonici 1.8 
Uagiftratui Genuenfis qumodo ctettur i &qu<eeiusvaria 
tam in ciuilihus quam criminalib. caufis officia , videfitb 
voce Genuenfis^ 
pr&cipui in Httruria quomodo etigi foltant i. 4? 2. 

fummiperHungariamduOt^alatirloprimaiobtimn* 

te,\.'^^o.z.m. 
apud Suecos qu& eorum ratto 1.4^5.1.^^ 
apud Venetosquomod» creetuf L^Sj.i.f. 
Magiftri Computorum in magno ratiinario tegio Hijpanica 
l.zoi. eorumftipendia» ibid* 
MagtftriMagniAHU in Galliaofficium quoi Li^S.j.p. 



1 M D E X. 

i» Dania quod, & quaUt tius au^ritas t. 413. i. 
P- 

MagiftriMagniEquttumUelitenfium Ill.^i.i.p. eoruiu 
dem epitome qua fubfingulisacciderunt,ibid.cummultk 
feq^.eorUhdem noinina hahes fuh voce Magnorum. 
Magiftri Bquitufnin Tranconia ojficium 1. 1 ^ 8 . i .f . 
Magiftrorumpropter Orphanos inHotlandia conftitutorum 
bfficium I.5i8.i.f. 
Mdgntntiusiritp.vfdelmfetaioTes. 
Magni Ducdtus Mofcout&prouincta I.^^o.i.pi 
MdgniDucesHetruri&,videPcinciip9S. 
Magrii Chami fute Piegis Tartarorum imperium , w^feTar- 
taria. 

M^niMagiftricumfuisrebusgeftis, funf.Adolphus Vignd- 
(urtiusnationisPranctca III. 45.1.^. 

AlphonfusLufitanus III.555.1i. 
Antonius Plauianus fiut Jiipdnus itatiotie Tarraco- 
nerifts ln.59.z.p. 
ArnoidUsCornptnfis IH.j^.i.p. 
AugeriusBallenfii III.^j.i.p. 
jiertrandusdeCompis lll.}5.2.p. 
BertrandusTextut Ill.j^.i.ra. 
BaptiftaVrfinus Ill.j^.i.ra. 
Deodatui Gozanenfis Ill.jy.i.p. 
Defidenus San£l-laUenfis,Totone in prouincianatmt 
111.43 i.rn^ 

trmineaUiim Apfenfem III.j^.i.p. 
imericus Amhafianus Ill.^i.i.ra, 
lolquetuiVillaretus III.}tf.i.f. 
TabriciusCdrettanus<jenuenfis ni.4i.i.ra. 
iaarnefius ill.5}.2.f. 
GaftefiueCafto ill.jj.i.ro. 
GilhertusAjfalienftsdutSaSierJts Iil.j}.i.ra. 
GothopedusDuiffonus III.}4.i.ra. 
Gothofredus Mus III.j^.i.p. 
^uerinus HL }5.i.p. 

GuidusBianco-fottiUSyixAtwrmdoriunduslll.iti. 
i.p. 

i2uerinusdeMonteacu0 III.}4^i'f' 
HagoLobeftusVerdalius IIL44.i.f. 
HugoReueUius III.}5.i.f, 
iacobusMiUiusexAruerntd Ill.jp.i.ra. 
ioannnesBiia Ill.^y.i.f. 
loannestpifcopusCaffettanus iIII.44.i.f. 
loanmsPerdinandusdeHeredia IIL}8.i.p. 
ioannes Homedeus natiom Tarracomnfis III. 43« 

iodnmsViUierfius Ill.j^.i.t. 
toanms Lafticenfis ex Aruemia Oriundus III. }5. 
1. m. 

ioartnes Vaiettanus, diSus Parifius,nationeProuin- 
tiaiU 111.4}.2.m. 
iuhertus 111.5}.i.f. 
MartinusGar^fiul IIL^^i-P* 
MauritiusPagnacetifis Ill.^y.i.m. 
mcolausLorgius IIL}6.i.mk 
OdoPin&us IlL}(J.i.p. 
VaulUs,quinuncordiniprieft III.45.rin" 
TerrinusPontanus lIL45.i.p« 
tetrus Albu§mus (xArMrnia mundus , III. 4'» 
i.p. 

fttrusGormUanuf III.} /.i.m. 



i N t) JE 5^: 



Pehus Sionptijis III.44.i.p. 

ferrnsR.i-.ituudiisZMjia Ill.^p.z.p, 

VlnhhmiiiKailUcetijis Ill.jj.i.mi 

Plniippiis Fillierfiis lll.^i.i.f. 

PetrusyiHeforidanus Iir.55.z.m. 

Rutniundits III.^z.i.p. 

Remoiidws BercHffarius III..38.i.ra. 

Robernis luliaceiijts III.88.i.mi 

Rugeriiis Molmtus III.j j.z.p. 

Ro^ertits Pinsus III.57.i.f. 

\i'ilhelmusdeCdftronoM Ill.^g.z.f; 

Vl^ilhelmiisVilUretus Ill.jcJ.z.m. 
U.jgni MogorRegnumMde India. 
Magnus Dux Hetrurt£,vide Magni'. 
Maaniis Magijier, M 3 g n i i 
Magnus Panttentiarius Roma 1. ij.u m. eiusfummapo- 

tentia, ibid. 
Magnus Sophus,videSophu<i. 
iiagnusTUrca,videTincicusi 

Mahotneti Arabis ortus I.i j 5 . 2 .p. 

(uniArrianoMonachonouamconJingitreligionem , i- 
bidem.^^i^-^^-^'^- 

tiusfuceefores, jiti 

imptam fuatn doilrinam quisprimus inMauritaniam 

imroduxerit Il.i^y.i.p 



M^wiffWw I.i r4.i.m.««y Comitatusoppidumpr^cipuum 

Mansfeldici Comitesprimi Lutheridogmataamplext I.18. 

MansfeldicusComitatus I.ii^a.p 
cominefurfub appeUatione veteris Saxonta, tbid. m ■ 
etusfitus, -f^-^^ 

tialyquatuorComitatusinfertt, ihid, 
eiufdem oppida pracipua, iyiii 

^^»fidijtranJitusperLotharingiam&Galliam,Bredam 
Pjquem Belgio 1. 540. i. £ multa & variaque ipfi hoc 
mtttnereacctderint,quaqueipfe peregem, recenfentur 
tbtd.cummultisfeqq. ' 

Manforprouincia Tenefme. in Regno Peffam vrhs II. 248; 
i.p. ' t-y 

Mantu&vrhisdefcriptid , I.490 i f 

Mantuani in difcenda HnguaEebraicacAterasomnesgentes 

•■/^T'r r . . I.49i.2.m. 
tidemfumftmplicesmyeftitu,&ingenioaudaci, ihid. 

ibid. 

1.450. i.e^i.mi 
I.4pi.2.p. 



eorumfeemin&ferociufcuUt 
Mantuanus Ducatus ^ 
eius fertilitas, 

robur&potentia,itehi 
GUhernationis modus 



1'^px.i.pertoi; 

ibid. 



l. 237; 



, , /•••r- Ducum eius feries, 

eiufdemvita&tnors, ^j^^. 
Manuel , Jiliusioannis Pakologi imp. CenfiantinopoHta- 
nus,L627.i.f, ^ 

Maotpondertijpeciesapudlndos I.i^a i.pi 

Maocespopulilndia I.^oo.i.ml 
MapheusBarbarinui 1.66. ipi 

MaquillaoppidumregionisVe^mnA Il.zjo.i.m. 
Marca Lis$-i.UonaturtttuloParisTranciA, ibidi 



Mahometifmus tnHiJpania erat olim permiffus , 
i.p. 

Mabometiftacur non Turca fed Mufulmanni vocari velint, 
ll.6x.i.p. 

interfefouentSedasquatmry md, 
quxfaciant&omittant, ihid.pertot. 
Uahomettts L rexTurcaruml.CZ^.i.V.eiuspraclarafa- 
ila&mm, ^^-^ 



, , - . — '■•^•^^■^'•^•"'"imiw iuuio fariseranci&s ibid 

n.quandorexTurcarumfaatts,th.m.eimvita Marca Anconitana hotmnibusheUtcoftsplena 1 19 i n 
&mors, iv.j 



I.^Si.i.m. 
I;24-9.i.^i.f. 

ihid. 
1.250. i.p. 
ihid, 

I.29(j.I.p. 



&m6rs. if,i^^ 

iU. rex eorundem U^o.i.^.eiusvita & oht- 

, . . ihid. 
J .Mator nattone Scotits Geographui 
Matorica , infula Balear ica 

eius ambitus, 

terrjtnaturaineadem 

incolarum ntores, 
2>ialakares,iurati Lufttanorutii hoftts 
Malaca I.ipo.i.f (j-LzSj.Lfi 

eiusregtonisqualitas, 

incolarum mores, 
diuiti<e, 

tnodusadminiflrationis & 
religio,ibid.i.pertot. 
mfiemrexquoshabeathoftes 
MaUgranata&aliafrugum generain Amalphitamagro 
tn famma ahundantta I ,rrt f 

Ualmogea Gertnanis mmho^m pracipua ciuttasScamt 
inDania I.417 2 f. 

Slaiicolibra infula , ^ j p* 

Mangahr vrbs prouincia Canarehfti 11.220.2*0.' 
^antchxorumhmfts I.^S.zlf. 
C. Manlttis Capttoltnus TriumuirorJin fententia de faxo 
pTscfpitatur I.24.i.m. 
^annavhicoUigatur I.^i.piLij^.a.p, 



eiusoppidaiitemlengitudo&latitudo 1,598* 
quos hahuerit & etiamnum habeat dominos , ihi^ 



MarcaniComitesihGaUiavndeorii 1.36.2.^4 
MarceUuiiRomanus,Pontifexmde^ omi&cesi 
MarceUusTtgaliafius,DuxReip.Venet&,videDnc^i, 
Marchionatus Anconitanus , vide Marca Anconitana. 

Moritisferratenfisytdeyiom\skuax.znCiSi 
Salutiorum I.^j^.a.f, in eo qu£ oppida pra-^ 
(ipua,tbtd. 

ibid.j.fi Marchionesquatuorimperij 1.83.2.^ 
Marchioniide fancla CruceLufitani vi£loriade GaUis h 
247. i.m. 

Marchlbhuin & Viceconiiium iitutos regno Scotiaquis in~ 

«^^^"^ I-377.i.p.. 
S.Marci Anconitani Canonici a MarcoEuangelifia infii- 
. . " III.48.2.P. 

S.Marei apud Venetos templunt magnificentifitmum , l 

notatupritcAteriidignainiUo occurruntanigmatacum 
expltcatiombusfuis, ihtd.z.p, 
tahuU marmorea politx,quib. omnes muritempli,item 
tncruftati, ij,^^^ 

formxfiue Cantera templi plunmis piSluris exornata 
ibid. 

portA' 



ihid. 



I.j02.i.m. 



' I N D 

portaUmmartificij, ^ 
SMarci Euangeltft£ ftatua adnmattdat md. 
tabuUpluresfummdartiSt '^'^* 
ex auro puripmo plurima fanUoruni fimulacrat 
&cjbid. ^ 
UarcusFius, Carporum Comesy criminis kf& maieftatts 

l.S.i.p. 

reus t 
Mare Adriaticum quashAbeatinfulas^ regnoNeapolttano 
fubienas . I.zj^.i.m. 
lonium,quas, f^fj 
jyrrhenum, f^'^' 
Sinus Tarentinus, 
Mare Mg£um,vide j^gxnm. 

de Marmora,videPtoponudis. 
Mortuum,vide ACpha.hites. 
Iberum l.tsfo.i.m.vndedi^um, ibid. 
Tyrrhenum I.zi.i.f. 
Marforiipmulacrum I.^.i.m. 
Maris Mediterranei , Adriatici, & loniciinfuk VenetUpd- 
rentes I.599-i-p- 
Margaritainfula,quoaUonominedi£la 1.529.2.^. 
MargaritaiTalefia Vrancifcil.rtgisfororBearniam Lutheri 
difcipulosaccerjit " I.iSi.z.f. 
MargaritA vbi nafcantur l.^ij. cur vnionesdiSa, ibid.ho-^ 
diecurnonintantoatqueolimprecio^ ibid. 
Margianaregio,Sophoparens ll.66.i.wt 
limitesem & Metropolis ibid^ 
qualitasfolifui ^ Il.yo-i.f. 

incolarumeiusveterummores, Il.y^.i.p. 
Maria regma Anglia quandiu regnarit, & quando mortua 
fit I.3^9.i.m. 
MariaStuartareginaScoti£capiteple£iitur 1.379- i-f. 
Mari&MatrisDeivitafanUa III.4<^.2.f- 
MariaUungari&regindortus 1.230.2.^, 
SMaria^EquitumOrdoyVideOrAxncs. 
S.MariAMontis Ortonenjis Cengregatio,videOtdincs, 
MariaburgumcaputRegalisBrupd I.^oo.^.f. 
aliud eiufdem nominis munitifmum in Belgio, I. 
j 04.2.111. 

MarianorMnEquitumOrdoiVideOcdines. ■ 
C.MariusRatiltus Diltator 1.24.2.10» 
MarefchaUi Eranciito§cium 1.170.2.^. 

Hiberma, 1.385.2.^» 
PoloniA, ' -I.4to.2.f. 

Dani£, 1.423.2.^. 
MarefchaUiquatuorlmperij 1.84.1.111. 
MarmorcandidipmuAi Portugattia 1.245.2.01. 
Marmora oppidum Prouincid^TenefmaRegniEeffam , II. 
249.2,111. 

Marmoris magna copia in Sictlia I.2^2.i.p. 
Marpurgumciuitas Hafi<& I.iij.^.f. 
Marrocana ,propriefic di£la,prouinciA in regno Morrocano 
11.248.2.01. 

etuslimites & oppida, ibtd. 
Terrainillafertilitas 11.251,2.111. 
incolarum emmores, 11.254.2.^. 
Marrocana,vrbsregni Marrocani,Palatiocelebre II. 248. 
2.m. 

Marrocanum Regnum II.247.2.f. 
eiusfitus, 11.248. 2,p. 

diuiditur in VU.prouinci<^iihlmundem defcrtpfio-. 
nemhahes, ibid.&feqq. 



E X, 

incolarum eius viterum & 

hodiernorummoresll.i^^^.r.peritt. 
Marrocenfiummores ll.z^yi.per tot. 

ditiitta, 11.2(^0. i.f. 

robur militare Il,i6i.i.m.(^feqq. 
Marrocum oppidum Marrocanapfduinct£ regni Marrocani" 
11.248 i.m. , 
Marttanuslnip.vide\m'^tizx.ote%. ^ 
S.MartisIulianus II.56i.ffli 
S. Mdfiini TUronenfis Monafteriuni 1 1 1. 5 1 . 2.0. 

idartini nomen qui ex Pomificibus fibi fumpferint , vtde fub 

vocePontiBcts. 
Mattinus Chethriitius I,8<J.2. m. Jpargit Lutheranifmunt 
Brunfuici, ibid. 
Maftinus Eorbifcherus Anglus I.3 1 0 . i. p. conatu fuo , in fl- 
rientem&adMoluccas Infulas perueniendifruftraturt 
ibidi 

Mdrtinianum,ciuitas I.7.2.p. 
Malfa Senenfisterritortjvrbs 1.475.2/. 
MafiltavrbsGaUi£ I.uj.i.m. 
Maffouiavndenomenhabeat I.^jj.Lf. 
emvrbes,& oppida, ibii, 
abundatbubalis,&vrisfiuetauris I.foi.z.p. 
Materca locus iuxta vrbem Cajram II.5. 
MathildU^fceminaTrinceps I.^.i.f, 
Matisconenfis Cmitatus 1.155.2.^. regnoTranciiealiquo- 
Vtesinfertus, tbii. 
Matrimony contrahendi ratio apud Ragufinos,vide Ragu- 
finos. , 

itemapudRomanos I.ii.i.f» 
Goenfes I.lSS.i.m. 
Calecutenfes II.217.2.P. 
Matrona,fiuuiusPicardia I.iiS.i.m. 
Matthiaslmp.videlmipetntoves. 
Maurenahar Ferfis terra, vltraGetum fiuuium dicuntur 11. 
(J^.i.f. 

Mauriquaoccaftonearreptanijpaniamfibi fubegerint, I, 
226.1. 

Mauri & Saraceni per Vlitum Calipham regnum Hiftianii 
inuadunt I.255.i.f. 
itdem & Irancicum ingrediuntur , e quo tamen ftatim 

pulfi&occifi,ibid.& 17 6. 
creant in Afia duos Caliphas,vnde Turca ertusy ibii. 
fiuntpotentes, ibii* 
ipfisabHtfpanismultaadimuntury ibtd.&ftq, 
Maurtanenfis Comitatus,vide Comitatus. 
MauricorumEamilia I.2i4.i.p. 
etufdem tttuli,domicilia, 

itemarma,&prouentus, iM. 
MaurifciexHiJpaniaaFerdinandoCathoUcoeielii I.ij;- 
z.f.&feq. 

Mauritanta Il.ij.i.nJ. 
eft duplexy Tingitana & C&farienfis, ibid, 
incolarum eius & oltm & noftro tempore mores II. 

^i.i.(.& feq. 
item reitgio torundem, & diuttia II. 32, 2. m, ^ 

f. 

Mauritanidt Cafarienfisjd eft, Barbari£,Regni Tunetant & 
Argeriani,vtcin<num<^,prouinciarum alta noua defcrV' 
ptioll.^i.cumjeiq. ^ 
ftemTingitanaMduritaniadefcriptio II.24S. 

de eo plura habes voce Mairoconum. 

2dAUri- 



t N D 

U:tHriHi Iqlittum Ordo yide Ordiiies 
kauritii Prnuipit Arauftomnfn ftmma in liberandn ab ob- 
fidiont tcrgaad So>nam,prtideritia 1.544,1.^1. 
tiufie}» in cajho muntttftmoAntuerpienfiocmpando 
trrititscmattis I,j47.2.f. 
Siaxtntitts Imp. vide I m perarores 
Maximtliant nomine qtii eX-lmperatoribtis vocatijjahts fub 

votf Imper.itores 
Maxiiiiini nomine ex Imperatoribus qui ibfd. 
MaxoniusCampuscelebrisinHungaria I.j88.i.p. 
MeacumpotentiftinumRegnuminlaponia llioi.i.f. 

rek tn iUo quos habcat ftbi fubteilos regulos ibid. 
Meaciim rrbsprimarialaponis lhi6i.i.ni. 
Mecheacaprguinciaocctdentalis I.jii.i.f. 
terraineanatura, ^j'^ 
incolarum meres, 
Mtinafavrifsfi-equenspopulo in Proutmia Tenefmaregni 
' , II.249.i.n). 
Mtdtcrapp^nfiue rubeam tiniioriam qua terrdgtgnat I, 
5l5.i.iii. 

Mtiw hodte Seruan regio fub Imperio Perfico 

eiinfitus,ambitus & dtuifio 

quatitoffolttnea 

tncoUriim eim veterum morts 
^edia pars InfuU Htbernix 

ftibfequoshabeatComitatus, 
iedicea Famtltatresproduxit Prituijies 
iedida,psnderis apudlndos Jpecies 
ledtna Campi 

Ktuij^cci 
iedfolanenfis Ducatus 

etusambitus, 

incolarum iniUomores 



iif.i^ii.pv 

ibid.fertot. 
tbtd.iL 
ihid.x.f. 
III,2o.i,m. 

ibi.z.f. 
Ill.ii.r.pi 
ibid.w. 
111.3 r.i.p. 

I. 678.2.P. 
ibi. 
ibi. 

i.iSSo.i-m. 

II. 37.2.m. 
ibid. 



ibid. 
ll.6^.i.m. 
ll.ji.i.m, 
I.jSi.i.p. 
ibid. 
. 1.485.2.^. 
i.i94.2aii. 

I.I5?2.2.p. 

-ihid. 
I.268.i.m. 

ibid). 
i"2(J9.r.m. 



extUoquantum auriquot amisRexHiJpan^perci'. 



piat 



1.270. i.p. 
ibid.i.m. 
ibid.i.mi 
I.J70.2.m4 



i'i6^.pertoti 
1.129. i.f. 
ibtd. 



quot militesprafidiariiin iUoalantuf 

ei hodte Prorexprdefi, 

Ducum eius genealogict 
ediolanenfts EcclefiavideEcekGik 
ediolanivrbiidefcriptio 
edio matricumfiue Metenfts regio Gallia 

ttusfertilttas 

tditerranetmarisinfukfuh venetorutnjmperio J.f^c, 

edocia regiunctdaagn Burdegalenfis 

eius fitus, 

tcrraqualitas, 
■duanafiuutHs Gallia 
'galopolts Arcadkvrbs pracipud 

dtcitur hodie Leontarit 
garisregioAchaia . 

vndenomenhabeat 

qualitas terra, tuxta iUam 
larmftumfacrtficta l66z. l.p.& l,66z.i.m 
hcnum ciuttas Biturigumin Gallia I 1 21 r p 

^f^^^nihthonCoiontamabHermannoArchk^^^^^^ 

. ■ .. I.ip.i.m. 

chtta,nomenpecultaris Sed^ in Afia II 26 2 m 

iaoppidum VaUenfii dttmis I.iio.z m' 

'(ienfiumctuitasMeaux * 1 149 i f 

'^chfalamrexJEgypti . 11*49.1.^; 

'f^nomtneolimtrialocainfignita II.ip ip. 



Melitainflila 

emambttm,longitudoMtttudo,item 

fitiu,clyma,paraUelus,&portus 
iUius folum quale, 

ihcolarum eius prifcorum woresi 

hodiernorum 
eorundem opeSf 

viresmilttares 
polttia, 
Religio 
Melosinfulamarisit^gxi 

etus varia nomina prifcdi 
ambitus einfdem, 
qualitasterrainiUd 
Memphis,ohm Arfinoe,vrbshgia JEg)pti 
eiusfitus, 

MendtcantibiisvaMisqu&kxinChinafiriptd Il.iof id 
.Mendoz.animTamilia t,., 

, . i,2I3;2.m. 

etufdemongo, -^^^^ 

tituli,item,arma&pYoueiitus, ibi^ 
^endrefiumquomodofubHek^^^^^ 

Menfa r&tunda tquitufn ordo vide OrdifleS 
Menfariainfula 11.12^2*. 
Meraafitie ircf in Megno Scotia 137120° 
Meretriees &perfon<t leues adaaionem iudiciariam non ad 
mittebantur t , , ^ 

,. . l.l^.l.Vtii 

uimciCun& SabeUaahantiquoquotannUcertmh 
tributumpendent r.2t>.2 m^ 

Merga vrbsinprommia EUabatand lU < o . i.f- 

Mergaravrbs n fA * 

Meroeinfula oUiherat habitatie ngU ^thiopam Il.ziSa 
i.m. ' 

MercuriiDucatus l.tSi.um.exPrincipihiiseius quiprimus, 
&qtiareParIranci£fueritfalutatm ,bid, 
MercurinaEamilta 1.45810« 

quotextUafibiLotharingtafiimferitPrincipes, ibidl 
MefopotamiaregiofubSophilmperio Il.^^.i.mi 

eiusfines, . ' ' '-^-^ 

qualitasterr^iniUa II.^o.i.p" 
Mefratxa regioprmpuain Regno funStano n.3 i.i pi 
Mejfavrbsprmpua Sufan<e Pfmnci^ ll.i^S.i L 
MeffanenfiEpifcopo SictiiaquifubfintEpifcopi 1.2^7 



1.124.1. m, 

ibid. 

ibid. 
l.iio.i.mj 
I.(J58.i.f. 

ibid. 
1.6^57.1. m< 

ihid. 
i-<J59.i.pi 



L658.1.P, 

1.658.1. f; 
liii^.i.pi 

ihid; 
I.iS^.i.m. 

1.250. 2. fi 
ihid. 



Meffapusmons Jhraei& 
Meffene vrbs in regiene Meffeniorum 
Mejfeniorumregio 
Mefiarumfamilia 

eiufdemtituli,opesi& arma, 
Meftici qui apud Indos Itbri dtcantur 
Metn 

Metenfisvrhs l.iis.i.f.siusdefiriptio 
Methone vrhs,hodie Madon diSla , Sangiaci mcici fedes]] 
658;!. m. " J '° 

Mtthotis Magusdpud Suicespnfcos pro deocultus I.^i 9, 

MetropolitarlmperKufiam I.4j*i.i.p. « omnestpifcopi & 
Clertcifuhfunt '^•^, 
Met^opolitanus Prouincia venetxa PelagioU. PontM.fa~ 

MtxtcdndProutnciainindiaOrientdti ^l.^ilT.i 
efi,fecundum qnofdam,mniumantiqmfiima, ibii 
nomenhAbetaMexiio 



I N D 

Mexkamrum Vnfmum mom 1.313.1.1«. 

hodkrnorum 1.314.1.111, 
eorundemopes &dmm,item 

Gubernationis modus, thi. 
linguamundem perHij^aniamfrequens 1.35^.2. 
m. 

Mexicanusjinns I.jiii.tri. 

vocatur ille etiam Mare Cortefii, ihid. 

qm ei loca contermina, ^hid. 
MexicivrbiiJitus&ambitHs I.ji^.i.p. 

in fequatuorpulchritudine exquifitifma contintt 

# ihid. 

Mep(intesqutapudlndos I.z^z.i.m. 
S.MichaelitoppidaminlndiaOccidentali l.^i^.z.p. 
S.MichaelisAmbofiit ordinem Ludouicus Xl.inftituit I.i 7 1 . 
i.rn. 

MichaelBalbus fiue TrauluslmperatorConJiantinopolita^ 
nus 1.684.2.11»» 

Michael Calaphates imperator Conftantimpolitanm vide 
Imperatores 

Michael Paldologus, item alii eiufdem nominis & ibidem 

Imperatores,inuemuntarfuh voceloiperatores 
MiddelburgumvrhsSeelandiayininfula^^alachrial.p^. 

i.p. 

MiefconfiliusSemouislaifitPrincepsPoloni£: I.414 i/. 
almeiufdemnominiseodeminregnorex I.^ij-i. 

P- ' ^ 

Mie^laus,firmBokslai,rexPoloni<z ^ 1.414.1.1. 

MigeumvrbsProuinci&GUaretan£ Il.i^i.i.m. 

Mihtarerehur regioniscuiuf^,videfuhvoceKohat 

Militare exercitium quare ncceffarium 1. 1 47 .i.p. 

Militaresordines Galli^&vndeoriginemtrahant I.i^i.i.m, 

■ reliquorum ordinum militarium origo,vtde fub voceOx^ 

dines 

MilitesdeHiJpaniahenmeritiprmiiscondignisafficiuntur 
I.xij.i.ra . 

I Pr£torianiregisHiJpania I.iiOiZ.p. 
Militia Suecorum & terrejiris & maritima 1.433.1.^. 
Militit& Sacra spiritusS.Hemicus Hl.author I.iyi.i.m. 

emP.quitesquihusfruanturpriuilegiis, ihid. 
Militiarequi(ita 1 . L^o^.i.f. 

Militi&Dux fummusapud Congenfestrihmvtiturinftru- 

mentis Il.i^^.i.f. 
MilitumlefuChrifliOrdoa S.Dominico contra Albigenfes 

hmticos inftitutus, vide O rdines 
Mititum Chrifti Ordo in Liuonia vide Ordifies 
MilitumolimRomanoruminfolentia 1.91. .i.p. 

Militum perHetrurianumerusl. 47 9 .i.ip.eorumpriuilegia 

ibtd.m. 

Hi^anorumpr^ftantia I.ioj.i.p. 
inSuecia Ordo,vide Ordines 
Miltiades,Afer,Pontifexl.^6.i.f.eiusinftituta, tbid. 

obitus, 1.37. i.p. 

Minda,ciuitas'\(l eftphalid!, I.ii^.i.f. 
Minimorum ordo virfeOrdines 
Miniojiuuitts Portuga]li& 1.244.2.^. 
Mintfter Ecclefta Anglican^ tresarticulos antequam adil- 
lamfunllionemadmittendus,approbaretenetur 1.^6 j, 
i.m. 

MinifteriaTurciCA Auh I.tJ^S.a.p- 
Miniftri Regis Ve^zanicumfuisofficiis Il.X^^.i.m, & feq. 
MinoricainfulaBalearisminoT I.z^o.z.p, 



E X. 

eiusamhitus iUd, 

ineaoppidaolimduo» ihiL 

eftfertilis ibid. 

eiusportus, ibtd. 

Miraculisadlndosconuertendosatiopui 1.346.2.111, 

MirandteComitam I.S.i.f. 

Mifna,ciuita6MifniA , I.113.2.11J. 

Mifnia I.iij.z.tn. 

eius fttusi ibid. 
loca confnia, 

caftra,oppida,&ciuitatesprAtipUAt Wii, 

quare abundans I.70,i,f. 
Mifacelehratwapud Mofiouitas quihusperagaturctrem- 

mis I.4jo.i.p, 
MoeniaPamilia,videVzrc\\\\2L 

Moguntial.\ij\.i.^/mfitt^, ibii. 

Schola&cleroditifiimocelebrist ibid. 

Moguntmus Archiepifcopatus I,ii4.2.f, 

eiusfttus,& termini ibid. 

nomen vnde habeat, ibid. 
Molinenfis generalitatis in Gallia redditus annui I.145. 

1. m. 

Molinum,ciuitasGalli£,DucatusBurbonii I.i2i.2.p. 
Molifinus Comitatus infra Aprutium, qu&loca fitbfehabttt 
I.i54.i.m. 

MoUiana.oppidumSabinorum I.y.z.p. 
Mommorancm Ducatus , Baronia olim , augetur Parktus 

titulo I.l6l.2.p. 

motienes,curregesGalliaidfecerint ifcjif.2.p. 

Momoniapars infuk Hiberni£ I.38i.i.p. 

fubfequothabeatComitatm M. 
Mompenftrium ciuitas GallinL , AruernU ditionk I.iii. 

2. p< 

MonachiVrancifcaniprimi inlndiamorientalem Do^i- 
ni&Chriftian<epropagand£erg9profedi 1. 25 8.1.1. 
ex illis quidemprmcipmu Henricus Epifcopus, ik 
eius conatus oh certas caufas irritus ibi. iUumfeqmn' 
tur Antonius Peronius &Antonm LaurerHs,ihil 
eorumeffeSta, i^ 
MonachiEremit&S.Hierenjmi Ill.tf^.i.ni. 
Monachium,ciuitaspracipuaBauaria I.iij.i.p. eiusfitm 
ibi.eft Sedes Principis, i^H- 
Monachorumfam.ili<£ pr&fertim Benedi^inie , eputentia l 
io.i.p. 

MonacborumD.Clementisconuentus 1.4.2.1. 
Monachus lacobinusprofcriptionis ludmum e Regno Cifii- 

li&author I.230.i.p. 
Monarcha Indis intra Gangem quantum equitum &pe^' 

tumnumerum, itemelephantorum in bellum productrt 

pofiit II.2l4'»-f' 

Monarcha Prete-Ianm qualeteneatlmperium Il.izf .i.m- 
' &feqq. 

quibusvtaturtitulis&nominihus ll.xi6.i,t^' 
nominat fe vtriuf^ & thiopi<& Imperatorem ibi-i- 
eius regiavrbsBetmelechi II.226.i.p« 
Monarcha Turcicus , vide Turcicu s 
Monarchs. Perfix , cum fua vita & mortefuere Artaxirxes 

Longimanus II.8^2.ni. 
II. cognomentoMnemon II.86.2.p. 

Cambjfts ^ Il.Si.i.r. 

Cyruscum CiaxareftaeDario I.Si.i.ni' 

Cyrusfolus 11.8i.2.p. 

DMIIU 



{ 



I N D E X. 




Darius Artaxerxts Ochtu Il.S6.iS. 
' Codofiianmisvltimus Monarchd Il.Sj.i.m. 
Hydajpis Il.S^.z.m, 
Nothus 

Smerdis Magus, (fiinter illos numerandus) 1 1. 8 3 . i . f. 
Xerxes I.II.8(j.i.p.IZ.»ti<f. 
Monarihu Hijpaniu initia quibusdebeantur l.i^j.iS. 
Mofi.!j!aia Conjljiorulid I. i6.i.(. eorum res tantum in 
plenoconjijiorioexpedmntur, ibid. 
Moiwjierium Brouenfe inenarrabilispulchritudinis Jiruiiu- 
ral.^j ^.i.^.quisexjiruxcriti ibi. 
S. Dionyfii apud Partfinos 1 1 4, 2 .m . 

S.Laurentii 1.4.1. m. 

S.Lauri Ill.jo.i.f. 
SMartinill\.^i.r.f.reliquamonafteria vbi inveni- 
repofiii tndefiriptione regioniis in qua exftru, 
(ftafunti denocauimus. 
Monafierium^cmtas eftphaliapracipua l.u ^.i.f. 
MonafticavttaatmorChriftmlefiu. Ill.^y.r.m. 
Moncalerium oppidum Pedemontana regionis 1 . 4 5 o' . i .m . 
Mondego fluuius Portugallia I.i^^.a.m, 
Mondeutum vrbs Pedemontana regionis I.45 4. i.m . 
MonetuHollandtca I.pS.i.f. 
Monctart£ (atsfe in Trancia qui & quot iudices 1. 175 . 
2.m. 

MongAsquid vocentinlndia Lufitani I.28p.2.m. 
Monules&invrbeBurgenfi 1.225.1.^1 eormn Abbatijfa 

imperatrixoppidorum vicorum^&pagorum, ibid. 
Monikex margaritis BritanniciscJfiir Veneri donauit I. 

55i-i.f. 

MonomachiarumautdueUonim dtremtiofitLuteti& Pari- 
ftoium I»i7j.z.p. eius reiadducunturaliquotexempla, 
ibtd. 

Monomotapa,Regnum, ll,i^6.i.ra, 
eiusfita(,figura,ambitusy ibid. 
pr£cipuaetufdem vrbs Bentmotaxa. ibid. 
friiitur aere temperato, ibid. i.m. 

abundatjiuminibusiquorftm arenaauri rainenta ve- 

^««f tbi.x.m. 
Sj/lua in illafrequentes , in iisi^ multi Elephanti , ibt- 

dtm. 

intadem aurtfodinarum y frumenti &pafcuoruns 
fummacopia, ibid, 
^iomnotapenfis rex quos Ijabeat annuos prouentus II. 23 7. 
i.m.. 

iuftitiamexpediteexercet ibid.f. 
Monomotapenfium mores II. 23 (J.2,f. 

vtunturvefttbtuex GoJfypio,cibisexoriz.a,milio &c. 
ibid. 

modusregibusfuisferuiendi II.zj^.i.p, 

muliereseoruminbellumproficifcuntur, ibid. 

polttidapudeofdem ratio ll.z^j.i.m. 

exiiifiquivenefictum,furtum , adulteriitmuecom- 
mittunt,feuertftimepunimtur, ibid.m. 
ilonothelita htrettci I.40 .1 .f. 

^ons.fiueianiculHm I.^.2.m. 
^ons Alcinusin Senenfiterritorio I.475.2.C 

Argenteus 

Auentinus 

Cabadinus J 
Caltm,vulgocljaumont 

Capitolinus,qui & Saturninus & Tarpeius 1.6, i.f. 
«^«'■«w I.j.i.m. 



1.7. i.f. 
I.7.i.p. 
I.4.i,m. 
I.149.1.P. 



1.5. Z.P. 

1.6. z.f. 
I.(J.l.p. 

I.iji.i.p. 

I.IJO.I.f. 

,I.6.i.p. 
I.^.2.m. 



I.i2.2.m. 

ibid. 

1.120. 1. f. 

1.122.2. f» 

I.i2o,i.m. 



Citorttu 
Ccehus 
Exquilinus 
Limarus 
S.Michaelii 

Palatinus, liodie Palatium Maius 
^Qifirtnalis 

tn Regno Concho, qui circa 1 1 . milliaria Alemannicd 
compleiiitur 11,259.1,^. 

TeftaceusRom£ 1,3,2.^. 

Viminaltsl.6.z.m.Telici\ios habebis fubfuare- 
gione 

SriJfonius,ciuitasGalli£ 

caputditionisPoreftenfis, 
Monsclarus oppidum Campani& Gall. 
MonspeJfulanu5,cimtai Languedocia GaUia 
Mons Reualdi,oppidum GaUia 
MonsTheodoriyOppidum Picardia inferioris in GaUia I.118. 

Monfpelienfium Galli<&incolarillucrum &opesl.i^z.z.m. 
MonfpeliiinGaUiaredditiisannui I.145.1 f. 

MonftreliumoppidumGaUiis l.ixo.i.m. 
Monftrorum aliquotformidandajpeciei inJndia repertorum 
defcrtptio I.3i9.i.f.d^j4i.i..m. 
Montalti Cardinaiisautoritas I.58 .i,f. 

Montargenfis Ducatus 1. 15 6 . i .m . 

fua tnitia debet Carolo IX.Francorum Regi, ibid. 
Montargiumoppidum I.i^S.^.f. 
MontbafioniusDucatus I,i(j3.2.f. 

quare inter Pares Francia relatus, ibid. 
Monterium ' : 1.149.1.^. 
Montes Achaids 

^thiopiaat^Congt vicinarum^ prouinciarum nun, 
quamniuibus obteguntur 11.259.2.^. 

duo admirandiin laponia II,202,i,p., 

Imperiiquatuor 1.84,2.^. 

Macedonia I.^j^.i.p. 

MinoresdiBi,vtVaticanus, Citorius,Hortuldnus 1.6. 
z.f. - 

Montes,oppidumHannoniafirmifiimuminBLlgio 1.504. 
2.m. 

Montefiorum Equitum in Regno ValentiaOrdo,vide Ordi- 
nes 

Montiguacenfiam, GaUi&incolarum 1.142. i.m 

Montignium,oppidumCampani(&,GaUi&regionis\.iio.i.f, 
Montisferratenfis Marchionatus olim a Paldologispojfefftis 
I.49i.i.m. 

quando in Ducatum ere^usfuerit, ibid. 
terraeimfertilitas, ibid.i.]^. 
Montisgaudii Equitum Ordo vide Ordines 
Montmeraltum,ciuitasDucatusBurbofliiGaUial.iii.z.m. 
MontregalenfisEpifcopus quos habeat Suffraganeos Epijcopos 
I.265.1.P. 

Morauia l.ii^.i.f. fedesvererum Marcomannorum, ibid, 
nomenvnde habtat^ ibi, 
eiusfitus,&termini, iiid. 
ex magnaparte montofa, ibid. 
quoscontineatComitatus,Dynaftias,vrbes, \ibid. 
eiusfertilitas 1.69. i.p. 

Anabaptiftarumfedes I.86.z,f. 
Morbi qtiifrequentesin india I,286.2,m 
Mores Abjfinorum hodiernorum - U.228.2.p. 

m JEgypttO" 



I N D 

^0tmum antiqumm II.42.. i .f, cum feq. 

mfiriteniporis Il.^^.z.m. 

Jbthic^tmprtfiorum ll,ii^.xS. 

Afrorum veterumtnM.aurttanU Il.^i.z.f. 

noftritemporis Il.jz.i.f. 

Armujianorura I.iS.i.m. 

Afiatimumantiquofum lliiiA im.cumfeq, 

noflritemporis ll.zi.i.m. 

Belgarumveterurn Ljoj.i.m. 

nofiritemporis ibid.fi 

BofiiAinsolarum I.^jSj.i.f. 

Brnfiltenfium 1.319.1.^. 

Britannorumveterum I.^fi.z.m. 

nofiritemporis Iv35z.i.m. 

"Bulgari&incolarum I.^Sj.z.f. 

Calecutenfitim ll.iiy.i.p. _ 

Cambaienfium l.zS^.z.f. 

Campanorumvejerum I.ij^.z.m. 

nofiritemporis i.ijy.z.p. 

Chilenfium I.^io.i.p. 

Chinenfium II. 183. 2. p. 

Cimhrorumveterum I420.2/. 
Prouinciarum Csnfeederatarum bdbitatorum , n 
Setlandorum 
Ilellandorum 
Geldrid incolarum 
Sutfanienfium - 
Vltraiecienfium 
Hagienfium 

Frtfioruml.^ij.i.^.pertot^ 

Congenfium ll.z^i.i.m* 

Cypriorumantiquorum ll.6ii.mi 

nofiritemporis Il.y.i.p. 

Dangrumndfiritemperis I.^ii.i.m. 

iezzanorum Il.ajj.i.f. 

Ilortdamregioneminhabitaritium jl.^ii.i.md 

Gallicenfium I.^ii.i.f. 

Gallorumveterum I.i^i.i.m. 

nofiritemporis I.i^j.i.p. 

Germanorumveterum I.yo.i.m. 

nofiritempsris I.y^.i.m. 
Goenfium , & omniumper Indiam Jparfim habitan- 

tiumLufitanorum I.z87*i.m. 

Gr^corum anttquorum 1.659.1/. 

nofiritmporis 1.664.1.^. 

Betrufcorum 1.477.2.111. 

Hibernorumveteruni I.^Sz.z.p. 

nofiritemporis ^ ibtd.i.m, 

Hijpanorumveterum > Li9(5.i.m. 

hodiernorum I.ip^.i.p. 

Hungarorumveterum 1.389,2.^. 

huiusaui . I.390.i.|). 

laponenfium II.2o2.i.m. 

'Baleartcas infulas incolentium 1. 2 5 o . i .m . 

IndorumintraGangem 11.213.2.^. 
prtfcorUNarfingamincoleniiU II.22o.2.f. 

recentiorum Il.z^z.i.m. 

Infulam Diusinhabitantium l.zSi.i.f. 
Infulanorum Antiquorum Archipelagi L<J8i.z.m , 

IncoUrum in infula Ferdinandi 1.329,1.^. 

in infulis Canarienfibus 1. iy^.i.m* 

Flmdrm tijy.x.m. 



E X. 

ininfuUMofamhicA L^yg.i.m, 

lamaica 1.329.1.^. 

IsUndorum nofiris temporis l.^i t.i.m. 
Ligurum,&CorforumantiquorumlSi^.z.(.cufeq. 

Lothartngorum 1.454.1.^. 

Lucanorum I.(ai8.i.m. 
Lufitanorumperlndiamjparfimdegentium L287. 

MakcAopptdiincoUrum I.zSj.i.f. 

Mantuanorum 1,491.2.(11. 

Marronenfium ILi^j.i.f. 

Maurorumantiquorum 11.253,1.^. 

Mecboacenfium 1.312.2.111^ 

MedioUnenfium 1.269.2.111. 

Melitenfiumveterum IILi^^i.f 

noftritemporis IIL^o.s.m. 

Mexicanorumveterum L^ij.z.m. 

nofiritemporis I.ji^.i.m. 

Menomotttptnfium ll.i]6.i.m. 

Mofchorumveterum 1.445.^.^. 

bodiernorum ibid.m. 

Mutinenfium I.^jS.i.p. 

Narfingenfiumpfifeoruifi II.222.1n1. 

Nicaraguenfium I.^iy.i.p. 

iiorvvegiorumnofiritemperis ~ 1.421.1.^. 

NouaHi^antoUincoUrum 1.328.1.^, 
Feguanerum prifcorum & 

hodiernoruin IL^o^.i.m. 

Perfarumveterum tl.^o.i.f.cumftq. 

nofiritemporii II.^^.ip. 

Teruanorum 1.321.2^,. 

Folonorumprifcorum 1.402.1.^, 

hodiernorum 1.403.1.^. 

Raguftnorurhhocnofirofecub . I.5i8,i.f. 

Rhodiorum prifcorum I1.8.2.f. 

hodiernorum II.p.Lf. 

'RomanorumLatinorumq^prifcerum I.ii.i.f. 

noflritemporis l,i4.i.m. 
Sand:<t Crucis deMonte incoiarum 1.32^.1.111. 

Sardorumveterum 1.2,67. 

nofifi temports L2^8.i.p. 

Scotorumveterum l.pz.i.i. 

hodiefnoruni 1.373.1.^. 

Scytharum antiquorum l.i 70. i,p.c«m /e^f 

Siculorumveterum 1.2<52.i.f. 

hodiernorum ibid.x.m, 

SUuorumvetertm 1.429.1,^. 

hpdiernorum I.^^o.i.tn. 

Sabaudorum 1.461.1.^' ^ 

Jartarorumnoftromo l.i-ji.i.m.ctmife% 

taruifinorumveterum 1.588,2/. 

hodiernortim, L^Sp.i.p. 

ihratumantiquorum , I.^ji.z.m., 

hodiernorum t.6^i.i.m( 
Turcarum l.6p,i.m,&1.6Si.im. 

Venetorumolim 1,588.2/. 

nunc 1.589. i.p. 

Mortagnia^opptdtim Gallid I,i20.i.f. 
MoreavideV cloponnefnSi 

Mosk^uacaput M.o^out£ I.^^o.z.f. 
ratto nomtnisib.munitaefiturriius ij .propugnactL 

lis}6.ibfd,quotineababitationeSy ibil 

Mofaiski 



i N D 

Mofuifiij rtgio ijiudum,ijiu Dud Magno Mofcouu paretl. 
441.1.111. 

eiiis lotigmido & latkudo, ibi. 
Mofborutn veterum mirus mos in eligendis Principibus fuit 
I.445.1.P. 

rxorcsfuas quomodo tra&are foliti ibi. 
toriiinnojiri tanporis mores, ibid.z.m. 
qualugejitnt vejiimenta,ar}iia , ' ibid. 
(jut medus illorum in ipfafuga pugnandi ibid. 
queiopts 1.445.2.111. 
caftratntra paludes & fluttiosqux habeant 1.4^6. 
i.p. 

quamprofiteantur religioneni I.450 .i.p. 

Mofcouta I.44i,i.p, qutbus Umitibus comprehendatur & 
fub quo parallelo &cli}natepofitaJtt ibid.z.p. 
tiufdem latitudo & longitudo ibi. f. 

qUAin iUa proumcu, &vniufiuiuf<^ fingularis de- 
firiptio. ' ihtd. 

eiusfirtiiita^.quantum ad ingentia terrarum ipfifub. 
ie^arumfpatial.^^z.i.p.&particularimquantum 
adfingulas lUorumt 

aer etus qualis, il(£ 
opeiqua 1.444.2.111, 
incoU religionem Chriftianam quando amplexi I. 
450.i.p.d!' 

tn celebratione Mijfe quibus vtantur ceremoniis ibid. 
Mofcouu Magntis Dux I.440.i,p. 
habet imperium diuifum ihid. 
numeraturinterEuropaesMonarchas , ibid. 

diLtturaqmbufdamlmperator,nllmgua fuayCzar 
tbid. f. 

quamdiues I.445.i.p. 
quam magno in honorelegatum hahaerit imperatoris 
^o-ouni ibid.i.m. 
quantHmequitummmerum in beUumeducerepofiit 
I.447.i.f. 

quospotentes hoftes victnos habeat 1. 448.1,111. 
tnquibHsSuecia& Poloni^ Regibusinfenor&fupe- 
./«»■ I.448-i.f.dr449.i.p. 
eiin fuosabfolutaautoritas& poteftas , vbi & media 
quthuseamtueaturadieita 1.449.1^1 pertot.& 
45o.i.p. 

MofeUa vnde oriatur 1. 4 52 2 m 

Uofquavrbs I.^^iil.f. 
MefosdaCamera &dofermco,titulmquofibiplacent Lu- 
^f""* I.zS7.2.ra. 
Uojfos Fidalgosytmlus honorisapudLufitanos 1. 2 8 7. i.p. 
Motccunu rsgtslex nequis,poenacapmsftbi conftttuta, regis 



E X, 



I.338.i.f. 
1.646.1.010 
ibid. 

11.260. i.m. 
1.460. i.f. 



faciemintueretur 
Muftifiummiis Turcarum Pontifix 

eius fumma auteritas, 
Muffori vide Mafmo 
Muhaz.<.min apud Arabesqui 

"^uhaJfanumlocusintranfituAlpium 

\hiUj Ctdanusll.z4j.1S. Regno Marrocano hodtmdell 

ibid. ■' 

Vluliermarititnterfeclrixapud Angksqua moriepuhiatuf 
l.^6z.z.£. 

Mulicrttm Belgicarum defcriptio I.5 g j .j.m. 

itemNeapolitanarum ^ l.z^i.i.p. 
Indicarum l.z^o.i.p. 
tnAulaTurcicaviumium 1.^451. i.f! 



Mulionum regiorttm regni nifiani^, coUegium I.21 1.2.0» 
in tUo quotperfonajeruiant , ibtd. earum fttpendia annua 
ibtd. 

Mulorumprouentus & vber & qu^uofus in Kegno Neapo • 

litang l z<< 

Muneribusad ordinemEcclefiafticum ItgePelagii Rom.Pmt. 

nemoadmijfus 1 39 2 fi 

Mundos innmneros Philofophi Peguani ftatuunt '1I.211! 

2.f. 

Mundum a quo Chinenfesfabricatum puttnt & quidde tUo 

/^f'^»^ . Ili96.i.m.&feq. 
Mundusnouusvtde orbis 

Munmentum Canatienfe h 282.2. m. eiusfitus & fruaus 
ibid. ^ 

^"^^"^ ibid.&}oz.z.p. 

ibtd. 

Columbi I.i83.i.p.d^302.2.p. 
de Malaca 1. 283.1.^. rcliqu^ qus fun t,ha- 
bes in defcriptione cuiufcj} regionis 
vbiextruaa 

I.j8i.i.m. 

^ttranumoppidumVenetisparettsl.f%j.z.p.effictnifyitriiu 
riiscelebre ■ - , 

Murttacimtas 1.15)4.2.^! l 

eius imperio quaali^e fubfint ciuitates, ibi. 
conficiunturiniUovafacretacea tiiJS.i.ml 
MurciA regno qua confinia loca 1. 1 j> o .z.p.qa&pr-acipua op- 
pidahabeat, jj,^^^ 
Murtaamnii ^'^yi i f' * 

Murus incredibiltslongitudim,qui Chinenfes a Tartaris fe'-. 

ff^^ . II.l8l.2.p. 
Mufmoanimat,CorfisMuffoli,in Corfica& Sardiniainfu^ 
listantumreperitur 1,655.2.01; 
Mufiapha Mufulmannus di£lus,rexTurcarumI.628.z.f. 

eiusmors, jy^^ 
MufulmannttsvideMadapha. 
Mutationes violenta,&magnx,imperie &Regnisdamnofa 
1.6j.i.f. 

Mutili, & vitiofi non recipieiantur innumeram Clerico^ 

Mutinaciuitas I.S.i.ra^ 
fuitolimfuhdominioRemanoram 1.49 7. i.p. 
euerfaper Gothos, n^id; 
aqmbus&quandoreftauratii, i{,i^i 
quos habiierit dominos, md. 
Matinenfti Principatus quibus rehus abandet 1.4984 

2,p. 

incolarumeiusingenia&moreSf ihid. 
itemopes&diuttia, iiid^ 
Mj/cone infula Archipelagi 1.6y^.z,p. eius qualitas I.681. 
i.f. 

Myed^irce^e,vrbsPelonist 1,39 8,2.p» 

Mj LordsnomenfummadignitatlsapudScotos l.jyj.i.p. 
Myrrhavbifodiatuir I.d^.i.m. 
MjfiaregtoAfu U.^.ilm,* 

diuiditur in Superiorem &• inferiorem ibid. 

fertilitas agri iuxta iUam II. 15.1.01. 

N. 

'S^Abathmum veterummoresvidett)ores 
^^Naiavrbs &Emj)ortumBearma GaU. 1.125.2.01. 
l'NamurcenfisfifubmittitiudicioParlamenti 1.173,2.^. 

m 1 Namar- 



I N D 

mmrcenfisComitam in inferioreGemania I.joz.z.f. 

etHsqualitof&nama, 
Nanceiumfedes & regia Ducum Lotharmgts, I. ^^i.z. 

p. 

eius fitus pulcherrimus, i^^^' 

varia in co confpicienda monumenta, ibid. 
NannetenfiscmtasGalliit I.iz^.i.f. 

dittmvulgo^SanteSi " ij>id. 

metropoltsBritanntisfuperiorit, ibid. 
Narfluuius ' I.y.i.p. 

Narangia vrbsprouincia Ma batana II. 15 o . z .r. 

Narbo,ciuitas Languedocit Gallite I.izi.i.f, 
marbonenfis Gallia,hodie Languedotia I.iiy.i.f. 

eius amplitudoy *bid„ 
NarniaiOppidumSabinorum I-J.i.p. 
Narfes, Dux copiarum lufiiniani , & lufiini impp^ 1. 7 " 

2.f. 

JiarfmgaRegnumMdeBidiz^&t 
Narfinga oppidum celebre regni Bifnagar II. zio .i.p< 
Narfingm Kex quo pa£lo ornatus in bellmn eat ll.izz. 
2.m. 

eiusprouenttK anmi ad duodecimmittionesauriad' 
fcendereputantur, ibid.L 
(xercitus eiufdempedefiris &equefiru,arrHa,item i»- 
firumenta,& machin£ II.z25.i.m* 
Narua oppidum Poloma minoris I.39 9 .i.p. 

Nafiiamnis II.z^i.z.p. 
NatatoresBrafilienfes quandiufubaqua delitefcere pofiint 

I.jij.i.f. 
Natolia vide Afia A natholia 
Natura omnium nationum qua fit qum fuh voce Mo- 
res 



NaudrraregniUmites ' 

eiufdemcaput, 

Regum in illo Genealogia 
Nauarrenfe oppidum 
Naucrarii,Retpublic<& Athenienfis 
Naugrocot,mons hodie caucafus 
Nauigandi ratio apud Lufitanos 



1.193.1. p. 
ibid. 

LijJ.l.m. 

1.115. 2. p. 

I. <370.i.p. 

II. 2IZ.I.f. 

I.zz^.i.p. 



NauisfeuConchaLquitum OrrfortieOrdined 
Nauiumapparatus , quo AHglfamHi^anusRexoppugnare 
voluerat,quantusfuerit I.zoz.z.p. 
Naupadus ' 1.657.1.^. 

Nauta qua re fifi vafiitatem oceani traiiciant I. 5 o . 
i.p. 

Naxusiinfula Archipelagi 1.^79. i.p. 

eiusqualitas ' I.68i.i.p. 

incolarummores ' ibid,L.f. 

Nazarenivide Oidines 

Naz.arethavrbs GaltUa II.n.2.f. 
Neapolitanumregnum I.zji.i.m. 

eiutvariaappeUationes, ibid. 

item longitudo,ambitus^&limites ibid. 

diuifum oltm inprouinciasfex,tbid.i. f. hodiein duo- 
decim 1.252.1.^. 

pracipuaeiusvrbesfuntNeapalis, Capua , Surren- 
tum,ibid.aliAeiufdem, ibid. 

infuk&portus marinicelebrioresin ilh 1.255.1.^. 

itemroburmilitare I.zj^.i.p. 

& modus Giibernationis I.zjS-z.m. 

Regumeiufdemfertts I.zj^.i.m. 
Ntapolitanorummores l.x^y&z^6. 



E X. 

diuitia I.i^^.i.m. 
apudeofdem flatus BccUfiaflicus 1.259 i.m. 
Neiia^aapud Prouincias Confaederatas temport immuta' 
tareligionis l.^xo.cimfeq. 
Nemaufm,cimtas Languedocix Galli<e I.iii.z.f. 
Nemurcenfis Prtncipatus 1.154.1.^. 
erehusinDucatum I 153. i.p. 

redlit ad regnum Vrancsrmfiy ibid. 
daturPhiUppoSabaudo ibyi. 
Neomagum vj^/e Nouiomagus 
Neofiadium,ciuitasPalatmatus 1.114,2.^. nobilisob vinum 
pretiofum, ibid. 
Nepila I.7.if. 
Neptunioppidum I.^.i.ra. 
Neroimp.videlmpetztotei 
NeffusfluuiusThracia I^ji.i.p. 
NeflorianiinAfiaqui II.z^.i.p. 
NefloriihArefis I.^S.i.m, 
Nicabur prouincia RegniPerfici II. 1 Z3. i .m. 

eiusfltus, ibii, 
NicaavrbseUgansin ComitatuNic£enfi I.^fio.z.f» 
aUayoUm caput Bithynia dicitur hodie Nichia II. 1 1. 

1. f. 

Nicdenfls Comitatus vide Comitatus 
Nicaraguaprouincia itidia occidentalis l'ii6, i.f. 

quaUtasterrain^ay ibid. 
tncolarum diuitia, ibid, 
mores 1.317.1.^, 
Nicephorus Botoniates imperator ConflantinopoUtanus I. 
6i6.z.]p.eiusvita&mors, ibid, 
Patricius ibid.lmperator I, ^84. i.m,eius morsiH- 
dem. 

Phocas , & ille ilUus tmperii Imperator I. <J8j. 

2. p. 

eiuivita&mors, ihU, 
Nicofainomine ex Fontificibus quifevocari voluerint vik 

fub voce Pontifices 
Nicolaus Neratius fculptor,quod ,propter ere5las aUqtiot co- 
lumnasconfpicuamagnitudinis, prmiumafenatu F<- 
netopetierit 1.586.1.^. 
Nicomedia vrbsfamofa in regioneoUm Bithynia hodieBur- 
fla di^a,in Afla minoreflta Il.z.z.ra. 
}$icopolisvrbs Epiri 1.6j6.z.m, aUacognominisin Thraciit 
adHemummontem 1.6^o.i.f' 
Nicoflratus I.^^.i.m. 
Nilusfluuiusadmirabilis II.40.if. 
mundattone fua reddit JEgyptum fertilem ihi- 
dem. 

eius ortgo veteribus ignota noftro f&culo cognita,ibil 
m. 

tnare mediterraneum feptem oftiis irrumpit , ibi.(.& 
z.p. 

nominis fuilitteris numerum dierum anni folaris con. 
ftituit ibt.vo. 

eid veteribusquarefacrificatum II.z39.z.p.i 
NifchiainfulaArchipelagi I.679,.i.m. 

quaUtasterrailUus I.68i.i;p* 
NiffaciuitasSileft£ 1.113.2.^. 
NithifdaUaScoti&regnilocm 1.371.2.111. 
Niuernenfisciuitas^ 1.149.2.111. 

Ducatushuius nomints interFaresTranciahabetur, 

&quare I.i6o.i.m. 



I N b 

qutttnsfertilitM . I.li7.2.p, 
incoUrumtmmoTet I.i^i.i.f.. 
Ui^canialucns Prmctps^oitnttfimus indiAintra Gangen 
H.iii.r.f, 

fJohiUsfcntahtfititfiutiferiin AngUadiSliEfiuyers 1.360. 



i.ij.i.trii 



i.m. 

l^obilts & Mercatores in Regno Calecutico qualiterviaant 
II.217.2.P. 

Nobilium rtitmerus quantits apud Venetos anttquitm I.5S 8 . 
T.f. qitot eorumapud eofdtmexqutbiisfinatuslegifolet 
1.59 j.i.p./)/ftr,f vtdcin voce parriciorum 

ftobtliumper infiritrem Germaniam auiboritdsperexigud 

per Polontam eortm fummalibertas I.^op.i.p. 
eorundemper Galluimnumertis magntis J.i^^.i.p. 
Nodtifis funtculis fuas Peruani exprimebant res l^xx 

lior.genttum oppidum Gallidt I.lio .i.ni, 

ISloloch.ira fltiiiii nenien I.z^l.i.m. 
Isorha C.tfareal.i^i.i.m. nofifotemporeqii6?mdodicatur 
tbifi. 

florinberga,vrbslmperiaiif l.iij.i.m. 

Nirhtiga.l .p.xi^.i.in.ciuitasSaeuiss tbid. 

ftta in pulcerrima planicie, ibtdi 

Horpiaftdia Lii^.i.p. 

^"^.A^'» I.123.i.f. 
dicitur&Normahniii ff;i^^ 

oppida qua infipr£cipua,itemDuc4tus & Comitatus 
ibtd, 

diuidituY in Superiorem & Inferiorem ibid. 2 .m . 

quamdtupecultare^ftm Duces habueftii & qudmodo 
Corofu TrancicA infertafuerit I.ij^.r.p. 

qu£eiusfirttlttas I.uS.i.m* 

tncolarum mores 1.13^.2.0. 
NortbeuerUndia, infula Seelandt<t I .j 13 ,i£ 

tota cataclyfmo anno 15 3 1 .peritti ihid 
Nsruegi^Regnum I.419.I.P. 

eifisfinesyoppiday -^^^^ 

itemaTces,& Gubernationismodus, ibid. 

quantaeiufdtmfertilitas I.^id.i.m 
NoMri» , & RabuUforenfis Roma exadta Nico)ao III* 
Pont.l 49.i.p; 

Notarij&SecretariiReip. Ragufinx pide^^KuPuCmi 

NouaGaUicia 1 ,ri r ^ 

. ... . . i.jii.i.m. 



E X. 

Numa Pompiliusfumum legestuiii 
Numerianus imp. vtde Imperatores 
Nummus Carolinus 
Numina,videKe\i^io 

Nuncmum vfus dntiquiftmtU I.i^j.i.ttii 

^unciorumterrefiriumfummainfegndPoionkauilortt^ 
l.^op.i.p. 

NHndinAFrancofuTtenfis l.yg.i.f. 
NuptuVeJialiumplerum^infilices I.^i.z.m* 
Nuptidquibus ctremoniis apui Goettfes ciuesinlndiapera- 

NurfiatiuitasVmbridt l.j.i.^. 

6. 



terrA inilla ingenium & 
incolarum mores, 
Nouaria vrbs Mediolanenfis Ducatus 
Nouatianus,Romanus,facerdosbareticus, 
NotiatttspresbyterCarthagimnfu 
Noitiodunummitas Picardia Gallia 



ibid. 
I.2(j4.2,.m. 
I.^tf.i.m. 
1.36.1. m. 
I.iiy.z.f. 



Nouwmaguni{fiueNeomagum)vrbsdniiqkdGeldrui I 
fi4.i.p.««f/f«^, .^.^- 

Nouogardta Magna nomen vnde habeai 1.441. i.f 

DficatusamplifiimustotiusRufiiat ' ijfH 

etusfttus, 

fnfirior 1,^^1.1.^. fuhimperiiDucisMagniMefio'- 
vt£,ihid.tncoldrummores I 444 2 p 

Nouogatdiavrbs I.400 i m* 

Nquus triundus vide Oibis. 
Nnceria vrbs in regnoNeapoittano * 
Nudipedum in Htjpania Congregatid i vide Ordines 

I.i5>2.2.p. 

em nomen quod hodie, 



Otderaprouincia fub Mofihorum Imperio I.4 41. r,pj 
Obelerius Dux Veneta Reipub.vide Duces 
ohelifciduoiHxtaportamvrbis Alexandria in JE<iyptolt. 
iS).i.m. • 

ObeltfcusadfempiumD.Mariadepoptth I.^.i.pi 
aliusinVaiicdno I.i.i.f. 
S^kma^^Vapud Tigurinosqui i.$67.t,mi 
Obferuanti£ S. Augufiini Ordtnesme Ordides 

ObfefitoBredaopptditnBelgio,eiuf^deditioLf^6.i.f.cum 
feqq. ■ 

Ohfepo BergA ad Somdmperspinolani de di^indiem defcrU 
biiurl.^^6A£.&cumfeqq. ?nultts 

^'^gn^i^ Lipi.i.lTfi ' 

Oclauiiis Augufins I.Sp.z.f, 
0£lamusBauaittu$ j^^J 
OdidMetropolishgniMuntd, Il.ici.i.p. 
Odo, Abbas Cluutacenfis 1. 45. i . nj i 

OdoacerRugtorumPrinceps l.^^.i.mt 
Oecoldmpadtm I.U.i.m'. 
bemp6m,ciudas Coniitattis tyrolenfispridpud tn$.i.^. 

fedes Prmcipis 

Dicafieriumregionis, 
Oeriopia in Rep.Athenienfi i.6jx.i.pi 
Oenosjnfuia MgAimaris l,6j^,z.m. 
OfficidAukTurcicd 1.648.2.^^ 

trxrediidri^perSueuiam 1.84.2.«!. 

fiatusinPrdnconia i.i^p.z.p^ 

varia in ddminifirdiione Reip. Gemenfis, incaufis 
tani criminalihtis qUarti citiilibus quarefub voU 
(^enuenfes 

Officioriini nomini quidinteUigdtuiriri Auiahntificid t 
i(j.i.p. 

OfficiumdbundantistinRep.Lucenfividet.xxttnCis 
Ogognes,drbores,qualemfructumferant 11.241,2.1*^ 
Oifafluuius Picardia I.iiS.i.m 
OlamregioChin^ II.i8o.f,m] 

eiusvrbes&oppida 
dleumfandum l-ij.i € 

Oleum , aquafontU cuiufdam in Stotia revnd irindtans, 

fcabriginem & iMpetiginemcutisvtiU L^yz.z.f. 
Oiigarchta tyrannis italtam fuhuerttt I.21.2.V] 
Olmucmm, ciuiias Uoraui<& 1. 1 13 , 2 . p - 

OloMiiciuni,vrbsEpifcopalis 1.89.1.0.' 

in eofeminarium lefaitarumereaum ptr Gregofiuttt 
xiii. ^i^jj^ 

Oiympi montis, qui hodieUchddicitur, defcriptid, l.6< l 
2.p, 



Hii 



\ 



1 N t) E X, 

OMippo emnium vrbium orbis ChriftiamfopuloJijSima I. 



yljlPpp, 

eius defcriptio accurattor I.z^^ .i.h 

OlyppponenfnportusPortugallia I.i^^.zf. 
oMipponerifts Archiepifcopus vide Architpifcopus 
Omar Dux miktum Ottomami primtts impietatem Ma- 
hometi in Mauritaniam introduxit II.z66.i .p. 
Ommelandi£ inquatuor diuifrquadrantes 1.52.0.1.111. 

gaudentetiamtotidemtribunalibm ibid. 
Ommirabilisfluutus Il.i^i.z.p.- 
OnoYvrkproutnci<tCariarenfti II.izo.i.p* 
Ohes,&diuitieAbyfmorum ILzz^-i.m. 

Afrorum Il.^z.z.m. 
Armuftanorum LzSo.i.f. 
Ajiaticorum Il.z^.z.m. 
Belgiiincolaruni L^o^.i.f. 
^rafilienfium ,, / i.^io.i.p. 

Britannorum I.jf^.i.f. 
Calecutenftum ILziy.z.f. 
\ Cambaiitregtonis I.iS^.i.p. 
CafieUam Aureami^coltntium I.^iy.z.pi 
Chinenfium , II. 189.1. m. 

Confcederatarumprouinciaru vt Rollandis, 

Seelandiin 
Frifia 

pertot. 

Con^enfium II.z^^.i/. 
t)anoruml.^u.i.m.hisdaenfemUrl^or' 
vvegi&lslandi&c. ibid. 
Tez^anorum Il.i^j.z.f. 
Tloridaregionhmcolarum Ljii.z.p. 
Gallorum I.i^i.lt.m. 
Geneuenfium I.6zi.z.ni. 
- Genuenfium I.iSi^.z.f. 

Germanorumomnium l.y^-i.£^cumfep. 
Heluetiorum l.^$j.i.]^.&feq. 
cj Uetrufcorum 1.478,1.111. 

^ Hibernorum 1.584.1,™. 

Mijpanorum Lx^S.z.p. 
Hungarorum I.jpo.i.f. 
X laponenfium ILzoz.z.f. 

Jndia intra Gangem itfcoUru Il.zi^.i.m. 
InfuUitemDiusdiSA Lz^i.z.m. 
Lotharingorum . I454;i.f. 

Lucenfium I.^i^.i.p. 
Malacdoppidi I.zS^.z.p. 
Mantuanorum I.49z.z.f, 
Marrontnjiuni ll.ziji.z.f. 
Melitenfium Il.zo.z.p. 
Mexicanorum I.ji^.i.m. 
Mofcouitarum 1,444.^.111. 
Narfingenfinm ILzzz.z.f. 
Teguanorum II.zii.i.p. 
Ttrfarum ll.y^.i.m.cumfeqq. 
Teruanorum l.jz^.z.m. 
Thilippinarumlnfularum LzS^.z.m. 
Tolonoram L^oj.l.m. 
Tenttficis i.i^.i.p.cumfeq. 
^agufienfium I.fiz^.z.f. 
Sabaudorum l.^fiz.z.m. 
Smoruni I.j7«.i,£ 



sinarum 
Suecorum 
Tartarorum 
Tafuifinorum 
Turcarum 
Vrbinatium 
Oneratoresin Siuliaqui 
Oppidt Bredaobfefiio & deditio 



I.43i.z.tn. 
II.ii5.i.f. 
L589.1.P. 
ll.^f.i.Tn.cumfiqi 
1.493.2.1«. 

Lf45.i.f. 



ad Somam obfefiio \.$i6,cum feqq.eiufdem ab eadem 
obfefitone Uberatioper MaUrtttum Araufienenfem 

Oppida prae csteris celebriora v bi inuenire pouis ti* 

bi regio in qua fitafunt,monftrabit. 
Ofuntiiquescolt4erintBeosl,66i.i.f. eorufacrificta iupk 
ci erant indijferentia 1.66z.i.p, 
oraculum Dodonduml.66o.j.m.€tus fjlva, ibid. 
Oratores d Magne Twcaquomodoexupifoleant ^vikfi^ 

voct Turcarum. 
Orbisnouusdiutditurinlnfulas&TerraTirmal.io^.i.m^ 
inillofummapotemi/iBtfianorum 1.5^9.1011; 
deinceliieHufcitudignalegefubvocelndi 
OrchanesOttomannifilius rex Turcarum I.6ZZ.1S. 
Orchefiral.i-^.i.p.Equefiria&PQpularia, ihid. 
Ordinesproumctarumynttarum infertoris GeTmanii, quM 
regiones&terrasobtineant I.^iz.z.pi 
HoHandiae qui fint l,<^ii. i.m.quosDeputatOih 
Comitiis habendis vrbes & oppida mittant 1,517. 
1 .f ydem ^ Deputati quo modo,quas ob caufas,^ 
pcrqum conuocentur l.^i'j.i.(.& iJiS.i.p» 
Scelandi2^«il.5j8.z.f.^«<ei»m«w numerm 
veniant oppida L519.1.P» 
EpifcopatusTrai€<aenfisqui 1.519.1.111. 
Frifii qui,ibid.&vbiconuenire foleant., '^vL 
OrdtnesDaniAqim^l.negU & TamiiiinRegiAl.^iytf 
jI.Nobilitatis »W« 
Ul.T.cckfiafiuorum ib'id.x^ 
jV.Ciutum&Mercatorul.^i^-if- 
V. Agrefiium,quorumduogenera,in^ 
terfevaldediuerfai ibii 
OrdinesVIl.populiinkegnoNarfinga Il.zii.i.p. 
J. Sapientum fiuePhilofdphorum,qui itidem &Gjm' 
nofephifta & Brachmani diUi ILizi.i.p. 

II. Aratorum , ILzzz.i^p. 

III. faftorumi ibid.i.ai> 

IV. Aurifitum &fabrorum (udentium inftrumetM 
heUica&ruftica, '^'^- 

V. Militum i^i^^' 

VI. Magiftratuum 
t^lLConftliarierum 

OrdinesRegniScotia, extripUcihomiaum^rm compefiti 
I.}7<J.z.f. 

eorumfummaauHoritas I.}77.i.ro- 

qttismodtisttlosconuocandi 
Ordinesreligiofiinmundo recenfentur &quidemomntsli- 
bro III. quodfemeldixtffe fufficiai,neperpetua repetit» 
vniuteiufdemqg numerinauJtapareat,futre^iKter He. 
braost 

Abraha III.^^J.i.p- 

Anna Vrophetifia.filiaPhauuelis ihi. ij ni. 
Eliai^r0pheta,a quoCarmelita ortgmetrt. 

hunt tbid.i.^. 
mfam itirfj.oi. 
^neth 45.i,f. . 



t N D 

Holda Prophetifa.& velut Ahbatijfa ^tf.i.m. 

lohanmBaptip ibid.z.m, 

MariakaterDeii ibid.i.f. 

^f^rM ibid-i.v. 

^^""fii ibid.i.f. 

^'^habit^ ibid.i.m. 

^^'■'^* ibid.i.m, 
Saddum ii^l 

abaduemu Dortiini noflri jefu Cbrifti in hunc inm. 
dumfuert 

S.Atnbrofii Fratres IIL ^ ^..f. 

AmedMrum,fmeAmHorum Dei congregati» 6f. 
i.m. 

S.Antonii Eremita itoro 

ApoJtoUmftueBarnabitx 6^.i.f. 

S.Auguftinireligwfusordo ^i.i.f. 

S.Baftltuscumfuoordine $o.i.f. 

S.BenediSiuscumfmordinc 55-i*ni 

^*"'^'^^ 7i.i.m. 

S.Brtgittacumordine €7.1.6. 

Bruno&Carthuftani 54.2.m.° 

6o.i.m. 

Ccenobm 

Canomct RegttUresLaterani &S.Uari(iiFrifon- 
nea ^^.i.m. 

S.Seruatorii Qi.i.m. 

S.MarciMantuam 48 2 p 

Carthuftani i^.i.m. 

Carmelita 2 p 
Chrifttulefus 
Ciftercienfes& 

Claroualknfes C4. 2 p 

CkriciaS.Petroinftituti 47.2.^' 

S.Cructsordo " 

CumaldulenfisCongregatio 
Decem virtutum feu ioluptatum virginis ordol 

qua dicitur Annunciationu 6 9 . i . m . 

S.Dominicuscumfuotrdine 55?.i.pl 

l£remit£ Domin£Confag£ uf^ 

S.Hieronjimi <?4.i.m* 

T£mm£reltgioftS.Therefid ey,j£, 

toltantini *^ ' * 

Tomis aueRani religii j" £ 

S.Francifctt4 ; ' " 

Tratres S. Ambropi 6s.z.f. 

Grammontanusordo n^L' 

S . Gregortus cum fuo ordine . 6j.i.m* 
S.Hmonymm cumfuoordim 52. i.p^^j.i.' 

S .Hilarion cum fuo ordine ^5.2 p 

Hojpftaliorum S.Antoniiordo ? ^.i.m.' 

Humtliati L 1 p° 

lefuit^j^.!. m. vbi&omnia , inquibus jhcte- 

tMtnafloret,locarecenfttaiibii.cumfeq. 
t.lohannescum fuoordine f.^^.^.m. 
Jfuaftarums.UierenjmiofU 6i,uf. 
liidith 

S.luJttnacumfuQordine 6yi>p. 



S.LudemuscUmfuoordim }9.i.f, 

Minimorttmordo ^I.lV* 

S.Martini TuronenftsMonafterium Ui.im. 

Nudipedesinmjpania 71 jf] 

Obferuantia s. Augiiftini Ordiues I. <J^.i. m° 
&f. 

Qliueti Montis Ordo /;t i m 

Patrum Oratorii Congregatio 75.1 
S.PaulusprimusBremtta ^^.z.f.&ey.ip. 
S.PetrmPifanus kJ/JL 
Prmonftratenfes ^ 

Prasbjiteri,quiOrpbanosexcipiunt 721 f 

RegularesTheatini 73.2 p.* 

teligieftpmitentis.ufu ^q.xX, 

SaccorumFratres Joi.pl 

SeruatorisnoftriCanonieiRegulares 6z\'m 

Seruivirginis ^^.'i.mj 

S.SpiritustnSaxonia,Fiomfiordo 7i.2.f. 

S.SpiritusVenetiisOrdo 71 i.*f* 

S.sympboriani &ReltgioforumeiusAbbatia ci! 
2.m. 

^■Tnnitatis proredemptionecaptiuerumOrddi 
7i.2.mi, 

VaUisScholafticotumordo 2 m 

VaUisf-mbrofaordo SA-^.f. 

^•Virginisgratiaredemptmis captmoruexma'. 

nibusTurcarnmovde 71.2 p 

Vifionisreligioforum inJEthjopiaorde 72 H ' 
cumfeqq. 

Vit&communiscongregatto ^i.i.f* 
VrfulinarumCdiMbiufn 75 "if* 

Oy^/»« E^«,^a;;, Mtlitariumetiamliko Ul. cominentm. 
&fmTquites , * 

AlcantarxinRegnoL^ioHisni. 6:i.fi 
S.Ampu[ls,in ade S. R^migii burocortori Emo^' 

ruM 2.1.p. 

S.AndreACardm&RutainTiegnoScetiayio. 

AnnunciationisinSabaudid ^.i.p>, 
■AfturconisinGaUia j.i.m* 
Admfin&rum, vulgoAduifioruminLufttania 7'. 
z.f. 

Balneiin Anglid Z.t.va. 
talthei&.EhftsinSuecia iz.iif, 
Canis & GaUi GaUinaceiin GaUia i.i.f. & feq^ 

Cardui VirginisMariainFamiliaBurboniorum 
lo.2.pi 

ColUmha&RdtiottisinCaJIilid ii.2.p* 
Crucis Burgundia in Regno Tunetano ij.i.in* 
Dijciplinarum in auftria ii.2.m. " 

I>raconUinterGermanos&mngam ii.2»mi 
Enfifererum , aut militum Chrifti in Liuenia u 
z.p. 

^J'!"' ii.i.f 
fafcta&seama inter Hij^anosy & Gal^ inter 
Venetos _^ 

S.GeorgiiinCarinthia . 

GlorioftVirginUMariainitalia 7.i.rn^ 

HiftriciinFamiliaAureliamnfi io\J, 

S.IacobiinHiJpania f.z.m» 
iefuCbrtftiinLufttania 

i^ftiChriftfmtrahareticosAlbigenfes, S.i.m. 

m 4 s.iO' 



I N I> 

S.loannU Atmitanh &S. thom^ 5.1.?. 
jiterofoljmitaniy quiiamMelttenfesvocamur 5. 
i.nii 

S.tazuiriinGallia i^.i.p. 

inSabaudia i-^-.p* 
litiitinregnoNauarrtno ^-^^f- 
lun&crefcmtHtnttrAniegamfa &SiCulos u. 

S.UariadutElephanti ii.i.m. 
S. UaUricii , dr 5. Latari interSabaudos, x. 

Uelitenfii 
Menftrotunda 
S.MfchaelisinGattia 
MtlttuminSutcia 



g.i.m. 
i^.i.m. 
ii.i.pi 



MontefiiinhgndVa\enti& ,7'^'^ 
Montis-gaudij ih Syrta^quiMonfiacus inCafiilidt 
MontgOTtkii^Catalontaa^ellatur j-i.fi 
NauisfeuComhn 

Terifcelidisin Anglta , . ^ .^•^f* 

ri fanguinis Dotnini nofiri lefa Chrifii Mati- 
tud, M-f- 
S.Struatoriiin Arragonia j;.i.mi 
SptciinBritannia ii.i.f. 
S.SpiriminGallta ^"^'^ ' 

StelUinGallia 9-'-^- 
S.StephaniinEtruria i^.t.t. 
TufiminBohemia ii.z.m. 
Templarii 41?' 
Teutontci 

VellerisAtireiapudBurguMBS.&dommAuftri- 

acatii 4.i.f. ^ 
B VirgtnisinMonteCdrmld i^.i.pi 
briowj«i II.reA; Bijpdni<e,iempli Cdthedralisinvrbelegio' 
nenftexfiruSlor l.it-j.z.i.faBumeimnefarium, ihidi 
quosreliqueriipofifeinTLegnofuccefforts I.zzS.i.p. 
Or^^Brf muficaiuxtdcantum in Ecclefiatnquisintroduxe- 
rtt, . - I.40.z.pi 

driquara futnma ob probitatemapudlndosautorttdsante 
Hijpanerumaduentum I.359-*-P* 
Orizinabundantid in Ducatu Mediolenenfi 1. 265. 2. p. 
Oropenfiumcuitus j.^^y.i.mi 
Orphanorummagifiris inHo&andia quid officii ergo , iw- 
c«w&<ifl.5i8.i.p. ■ 
■ OYteaciuitd& ^ 1.7.1.1. 

Orutttanumvinum _ Lcj.i.p. 

Oruietumoppidum Pont.B.om. in finihus Hetruria 1. 21. 

I.p. . 
Os,ftueBuccaveritatts,inTemploS.Maria 1.3.1.1- 
Ofculatto pediim VontificU 1. 4 1 . i .f. 

fifmannus imperatorTurcicus 1.6^ a.i.i^.eiusobitusf ibidi 

Ofnabrugumciuitas^efiphalia. 
, OforiorumFamilia I.lKJ.i.m. 
armaeius,tituli,&prouentus» ibid. 

Ojfamons niuibusperpetuoteSlus 1. 658.2.01. 

ojfacaiavrbspr&cipuaiaponiit 1I.20 i.2.f. 

■Ojla,re£lius Avgefia,opptdum iH fedemontaria regione, I. 

459.i.f: i.v..;4u^ 

ofienda oppidi Belgicifirmitdi tl 5504.2.^ . eadem quam- 
diuobfejfa, ibid. 



E X. 

Ojlia d ludao.cultro ptrtttjfa fanguine fiillat , 1. 254; 
i.m. 

Ofiiaoppidumlat^ ^"^'\^'r 
ofiiarij in Camera rranciAoJficium, 1. 175« m./wt/e 
quos habeat tufiodes alios» ^bii. 
bfiichfestxd£lores I.i4.2.m. 
OfiiiimSpinefiicum I.S.i.tn, 
Ofirofoutuhi,vrbi Polonia 1.358.2.^. 
bthonis hmen qui eximperatertbusUnuerini, habesfub 

r>ocein)'ipexztotes. 
btto Henricus Comes Palatinus i dittone fua Miffam eiecit, 

1.86.i.m. 
bttouidnhicd pbtentiaytdeTntacxxtti . 
Ottomannus Imperator TUrcicus I.688.i.m, 

eiusfacinoraglortofa,ibid.item morS^ ibid. 
bthtnus deusfi^ittusapudSuecosprifces 1.429.2.^. 

quaipfijacrifictaoblata, ibti. 
bmCafielluminyrbemapoli. I.252,i.f* 



PAamavrbsregniSiah, II.2o8.i.fi 
Pmttenttarms Magnus > Magnus Psnitentia- 

riuj. _ . 

PabebergaoppidumTrancta, 

PaciecorumnlVachecorumlamihd ' l.tiC 

torum titulhprouentus^rma, ibd. 

PacUtemplum I.4.2.f. 

PaderborndcmtAS VVefiphaU I.ii^.i.t 

Fadusfiuutus I.7.2.ra. 
Pagi lmperiiquatuor,vtBahenbergd, Vlma,Hagenoia,Se- 

lefiadium . ^-^^-i-P- 

Pagiopolis,(velfortePatdopolis) dppidum tnfuU Corcju 1. 

6d6.i.i' > , 

Pagodesmoneiajpeciesapudindos I.zgj-l-P- 
pagohminHeluetiaGubernatioqualts 1.567.1.^; 

Palaftindproiiincia Syria ^^- ^^'^-^* 

ejidiiplex, i^^^ 
agrieiusfertiiitas lI.^o.i.K 
dquibushodiehabitetur Il.io.i.f. 

Matiavrbis Tlorentiaelegantifiimdi 1.47<3.i.p. 
itemVenetiAvrbis I.^SS.i.m. 

PalatinatusPiheni , I.ii4-i-"'* 

locus ahtem«nifiimus,iam beiits adeodtuafiata, vt 
vtx dgnofcipojlit, ' ^^f 

qu£ oppida in ft contintat i ibid. item fiumina , tfci- 

dem. ... 
queuhodiedefertusdVridericopareati wti, 

tiusfertilitas 

incolarumhodiernareligio, 
Valatmtin ?oloniadquibus,quando,&ihquenifinemjttt- 

rinieigm *-4i5'.^-P' 

aboffictoquaferemoti, 
palatinusinRegnoHungariaqui 1.390.2.111. 
Palatium fhafaohii,mmenopptdi H.iJ 
PaUaquinigehusvehiculiapudlndoS 1.288.2.01. 
PaUium,qualeexcuiusinJlituto, &qutbusdiebus, Equttes 

reiigioff S. lobannis Hterofoljmitani gefient , III. i- 

i ' f 

PalmalnfulaMaS'£gdl.672.x.tn.ineadiciturfepulm 

Homerus, ' ' 

Palunibariaopptdumsabinerum p^w' 



Paitipbilu Afu prouincii II.^.i.p. 

quibus norinnibus nojha ficitlo dicatur, ibid. 

eiushmitesa- puciptiavrbsy ibid. 

incokeius qua redtuites II. 15.2.111. 

Pjn.aliisFMin:!Syaut S^luantis diilus , antiquipmusRo- 
ni.tnoru-.n dujla 1,^ j.p. 

Pdnarit m Francoma officium quod I.i<J8.z.f. 
Pangsusmons Tliracia I.^jo.i.f. 
pnuniv/l^allefanis in Heluetia quid I. ^Gy, 2.111. 
P.inorniitanus Epifiopus Sicili^quosfub fehabeatEpifcopos 

l.Z^jf.I.p. 

Panormtis oppidum Sicilu firmum I.2<J3 ,r.p. 

ineotiibunaliaqua l.z6^.z,m. 
Pantheon M. Vefp.ifiant Agrippa ' Il.j.i.m.* 

Roina l.^o.t.p. 
Papa,videPoniiRces. 
Paphlagonta II. ^.i.p. etusfitus,ibid. 

P<ipia,vrbs]aediolanenfis l.i6^.x.m. 
P'tpiriiPr£textaticonfiitutim , quo&tatisanno finatores 
Ugtndieffent 1.23.2.01. 

FaqutaregtoChm£ Il.So.i.m. 

ausvibes&oppida, ibid. 
Parattespoptiliindu l.i^^.i.f. 

Paraguartipopuh Tucumenfium tnfimbus I.3 18. l.p* 
a Parana, & Pi inctpis infula qua veniantfruges , I. 15) 9 ! 

2.p. 

Parcregto ImperiiPerfici Il.^y.i.m. 

eitisvarianomina&vrbes, ibid. 
Pardannusmonetaapttdlndos hzQA.i.p 
Paredit qui m Rep.Athenienfi I.i^i i 

ParesFranci^vnde I.iiJ.i.f.d-iSS.i.p.' 

ex ordtne Ecclefiafiico qui I.158. 2. m . 

Panjfaantmalmlndia Occidentali I.3 i<,.r p* 

Pariatus ticulo in Francia qui Comitatiis &Duca- 
tus,ireir Principatus Iintcohoneaati, & olim & 
poftenoribushisfsculis, videfub YoccComites 
& Comitattis. 

Partfienfis Generahtatisredditusannui 1 114 2 p 

Partfienfispr4eaura , I.nS.i.f. tius ditiones quaiuor, 
tbtd. ^ 

Pariftenfiumprifcorum mores I.155.1.P. 

hodiernorum, ni^^ 
Parifinusager I. i26.2.f quantaeimfertHitas, ibid 
Parlamenti nomen olim 1 1 7 1 1 m 

vndefitfumtum, 'ibtd.z.m. 
Lutettam Parifiorum , vt fedem ibi fixam habtat 
transfertur l.ijz.i.p. 
vnacumante tantum Camerafufet , adfcifcit fibi 

tampluresalias, 
ferfonsexquibus confiare. &medi, quomod(^peragi 
debeat,recenfentur I.173.1.P. 
caufe qu&m copertraclentur, tbid.z.p. 
ftmmaeiusfemperautoritas, ' i^iJi^ 

ei qua & quotDmefesfubtea^ I. r 7 5 i m ' 

'arlamentum ad Aquas Sexttas . m Galliis l.iz^.i.m'. 
quaeius origo & oppida, 
Aquttanicum 1 . 117. 2.p. quos Epifiopatusfubfi & 
promnciasfontineat, iij^ 

^''''M^ I.l82.I.f! 

*«'<2«"^'* ^ I.i78.i.m. 

Bntannia, ^y-^^ 

Delphtnatuf, ^^^^ 



I N D E X. 

Dimonenfi l.uj. i.m.quiem Epifcopatus, ibid. 
Gratianopohtanum I.117. i.m.em Archtepifcopatus 
Epifcopatus, '^^^^ 
Parifienfi I.117. i.m.eius Archiepifcopatus & Epifco. 

f''''! . m. 

Promnci&,regionUin Gallia 1.178.2.^ 
Regiumin Bdgicis proumciis quibus conjlet perfmis 

i.fos.i.f.qtias res dccidatjbid. 
Rhedonenfem Gallia l.nj.t.m.fubfequoscompre. 

hendatEpifcopatm, [^j 
Rotomagenfi Uiy.i.p.qui eius Arckiepifcopatus ', 
qm & Epifiopatus, quosfubfi continet, ibid 

Siculum 1.265 . 2.m. quama eius autoritas , quot ex 

perfonisconfiet.&quaslitesdirimat I.263.2 f 
&z6^.t.p. 

Tolofanuml.nj.i.f. quotfubfenumeretArchiepi. 
fcopatus&Epifiopatus, ^jfi^ 
Parmaciuitas t o ' 

ParopamiJfusregwfiibSophtimperio ll.66.i.f, 
eimlimites&oppidapradpua, ' 'nlif, 

Parosinfulamaris JE.g£i l6-7Q\n 

terraeimqualitas 1.6So'if' 

incolarmnmores l68i'if 

Parttnfi terrttorium T i->r, , *„' 

. , 1.120. 2.p, 

etmoppida, -j.J^ 
ParthenopehodieNeapolis I.251.1 f. 

Parthiartgiolmpeniperfici li66.x'p'. 
eimtermmi&prsctpuaoppida, ihid. 
quaiitasfohinea ll.^o.i.p! 
incolarum mores II.7 z.i.ni ' 

Parthorum Monarchia quando caperit & quamdiu dura- 
n?ri.87.2.p. 

Pmurientium mulierumlocoviris in leiio decumbemibus 

prdehctbosdelicatioresinBrafiliarefiruntvaldefabU' 
lofe 1.3 i^.z.f. imo & in regione Montis S. Crucis, I 
327.i.m. 
Pafihalii, vide Pontifices. 

Paffauia^ciuitasBauaria I.ii<r.i m. 

Patamares apud Indosqui 1. 2 9 2.1. m ' 

Patanavrbsregnisian II.208.1f 

PathmosinfulaArchipelagi t^j^.i.m. 

incolarum eim mores I.682.2.ra 

PatresyVnde&aquodicliSenatores l.i^.i.m\ 

Patres confcriptivnde, ' ' [yj^ 

Patriarcha Aquikienfis Palatium in vrbe Venetorum I. 

S^i-2-m.qu<epracipuacoi}fi>iciendaofferat, 'ibid'. 

Patriarcharumlatinorumqui Uierofolymisfuerunt, Cata- 

^'^^' , ILij.i.m. 
Patncti.vnde, •^•^^ 

Patrtmonium Petri 1 2 2 d* 

PatrumOratoriiCongregatio,videOrdines. ' '^' 

Pauecmquis lUj.i.p. 

Pauh nomen qui ex Pontificibm fihi fumfirint habes fubvo- 

tePontifices. 

S.PaulmprimmEremitaquandofloruerit III. 48.2.?. 
Paulm Dia^im exercitum JE.thtopum , in quo duodecies 
ctntum miilia homtnum erant , fudit & profligauit 11. 
zoj.z.f. 

Paulutim Anafefim Dux Venetia,vide DiJccs. 
Pauum,BearniAOppidumproicipuum I.iij.z.m. 

Pax 



I N D 

fax^tnqutpagotum in neluetidcumTigUmUvWma I. 

^6o.u^iplUravtdeinvoce¥cedxis. 
fajda opptdum ?eruan& m india Occtdentdli 1. 315.. if» 

mercimoHiiffiequens, 
Tecuni£Annauqu<tdicamur I.jo.i.h 
TedariiSenatoresqui&qualeP. I.i^.i.t. 
Sedemontanaregto I.459-i;«'' 
fitusyMetfopolii & reliquapracipua, tmd. 
cmusreifitferax I.^ei.i.p. 
quitincoUrumdiuiti& I.^^i.z-t. 
munitioraineoloca. l.^^^.^-u 
quos hahuerttDuces l.^Gy .i.va.& fiiqq- 

feitanusdeAdHihus ^ I.Z5-i-r. 

tedumPontificisofi^ulatiovnde^ivideOfcuhdo. 
Feguanumregnum, v/r/eBrachmanbrum. 
mgijharefis I.^S.i.m. 
^elagius Pontifex,vide Vontifices. 
Telagius Roderici patruus,rex Hijpania, ptprefuguspropter 
Maurosl. xxG.z. m.eontraiUos idemfefortiterdefendit 
invrbeLegione I.iiy.i.p. 
tele^giGracorumantiquifiimi l.66o.i.t. 
Pelton mons/ecunditmquosdam hodie Petras 1 .6 55 . z.p. 

eiusaltitudoy ^^^^' 
Vellavrbi lAaiedon\£, 1. 65^.1, m. hodiequomododi^a, 
ibid. 

Feloponnefus ^''^S7-^-y 
eiusvariaapudvettresnomina» ^^^^' 
hocModiciturUorea, l^f^- 
eiufdemfitus,longitudo,&latitud9} ibfd. 
amnesquothabeat celebnores, i^i^- 
agri in haepeninfula quulitas I.65 ^.i.m. 

TemhAprouinciaRegniConcho II.ij^.i.p- 

fentapolisregto,vndeficMx 1.8. i.p. 

feraltarumfamilia I.xiy.i.m. 
esrum tituli,domus,item 
' prouentus,&arma, i^^d. 

Perchenfis Comitatus Gdlt£ I.iio.i.m. 

TergaoppidumPumphilia ll.^.i.p. 

TeripolitnRep.Athemenfiqui I.^yo.z.p. 

Ftrinthus vrbsThracial.^^o.i.m.diciturhodieHeraclea 
ibid. 

Terifcelidis Equitum in Anglia Ordo,vide Ordihes. 
ferla vbi nafcantur I.3 ij.i.icur vniones dt£la,ibid.earum 
pretium cur non hodie tantum atque olim I.3 18 . 1 .p . 
Permiaprouimia Mofihis fubitila l.^^i.z.f. 
eius vrbsprdcipua, '^'^* 
diesperafiatem in illa longifiimus XVIU. horarum, 
ibid. 

qUAeiusfenilita4 1.445.1.^. 
incolarummores ^ I.444.Z.P. 
fernouia oppidum Polonid minoris I.Ji? 9 .i-P* 

ierpenianiregniin ComitatuRufitlonenfidefcripttol.i^^. 
z.f.C^x^o.i.p. 
oppidum in tUo cognomine 1. 10 5. dr 204. i.p. 
perona,oppidumPicardi<e.Oaii£ I.n8.i,p. 
Perrtnus Lufinianus coronatur rex CjpriNicofia, Hierofo- 
lymorum Tamaguftall. 1 6.up.eius obitus &fepultura, 
ibid. 

Perfdni inprouinciaBearnenfiqui LjS^.z/. 

eorumpotentia, ibid. 
TerftcorumRegumftries&res^sftdi II.79, z.-p.tmfeqq. 

multis* 



Terficum Imperium vnde trahat ori^inem , li. 6^. i cum 

fttuseius,limites&c@hfima II. 6<^. i. f. regna&regV' 
nes fuh iUo contentdt, vide fub voce Sophus . 
Terfis,regio fub imperio Turcka II.6<j.i.f. 
foliineaqualttas Il.vo.i.m. 
incolarum diuitis, 11.74.2.111. 
Teruana regio Indix. Occidentalis I.3 2o.2.m. 

eiuslongitudo,fitusi ibid. 
qualitasiUius, ibid.&feq. 
incolarum mores 1. 3 2 1 - 2, p. 

diuiti£l.^ii.i.vn.& ^i^.z.m. 
lingua ipfis admodum familiaris Cufcana , I. jii. 

2.p. 

Terufia oppidum Tont.Rom. I.i2.i.p. 
TerufinaCongregatio,vide Oidiaes. 
Terufinorummorts 1.114.1.10. 
Teruuia I.jo^.i.p. 
Pefcenninus lw/>.vi<ie Imperatores. 
Tefena ciuitas Languedocia 1 . 1 2i .2.f. 

Teftislndisincognita I.zSy.i.p. 
Teftilentia vniuerfalis & decennalis I.9 3 -i -^- 

TetiUianum l.^.iSi 
TetraaArabia,videAtahh. 
S.TetriEquttes,vide Oidincs. 
S.Petri Pifani Ordoytde Ordines. 
Tetricouiavrbs Pohnia 1.398.2.^. 
TetrocoriorumprouinciaGaUi* l.i2j.2.f. 
eiusfitus I.124.1.P. 
oppida, 

incolarummores&ingenia I.ij^.^i, 
terrafirtilitas I.ii8.2.ra. 
TetropolanathermitiVideThermz. - ' 

Tetrus Aloifius I.52.2.£ 
Tetrus Apofiolm lefu chrifiiprimmChrifiianorumlpifco- 
pus l.^^.z.m.quibus ecclefiii prafuerit, ihii. 
Tetrus Archpresbyter I.40.2, 
TetrusCampora I.^^.i.p. 
Tetrus Candianus Dux VenetA Reip.videDwces^ 
TetrusrexCaftilite I.z^o.i.p. 
TetrusCorton£US, LudouiciTrancorumRegisfilius. ComU 
Auxerranus,beneficio vxorisfit imperator Confiantino- 
politanus 1.687.1.01. 
Tetrtts Gradonicus Tolanus Dux Veneta Reip. vide Du- 
ces. 

TetrusLufinianus, ComesTripolitanus, cognomtntoMa- 
gnus II. I ^.i.feius vita,mors & fepultura, thii. 
PetrusdeMedicis,,CofmiMagmfiliusminor 1.486.1.^ 
TetrusRonfardus Poetaelegans I.i^^.i.p. 
TetrusSabaudii£ComesL^io.i.m.qU(iigefferit helia, ibtd. 

eiusmors&fepultura, 
Petrus Valcrius h^6.i.i. 
S. Petrus in Vincutis L^.^.m. 
TetrmdeVineis 1.48.1.^ 
Tetz.orenfis prouincia fub Mofchorum imperio 1.441.2.^ 
eiuslimites, 

DiesiniUalongifiimusherarumXXn. ihtd. 
qiiam fitferttlis I.^^J.ii» 
quiincolarummores I-444-*'P* 
Teucetia fiue Bari^ita Apulia qu£ in fi tmtineat loca 1.^5 j . 

2.f. ^ , 

TharifAi vndedi£tiAlU6.i.m4mm rita, tih lUi'^'^' 
^ Tharm 



I N D 

II.it4.i.f. 
I.473.1.P. 



Thdrus.infKU 0//«;, 
Hibertus i Dux (^artus Sabaudk 

euis mors, " tbtd. 

II. cognommo Pulcheri ibid.i.f. eius mors ^fepultura, 
tbtd. 

Htltppmlla mumtiftmum in Belgto oppidum, 1. 504. 
1. m, 

Philippiu Bardanes Imp. vide hv peratores. 
Philtppopolfs vrbs Thraci£l.6}Q.i.p.ineaqu4iamiquitatis 

monnmenta, im 
Plnlippus Imp.videlmpeTatotes. 
Philipptis Ar.ibs Imp.vtde Imperarores. 
Philippiis AuftrtactisCaroli V.filiiisrexHifpamA.xi\.i,^, 

aJii . iuiclem nominis iu eodem regno reges , i~ 

bidem. 

PbtlippnsMonachusRomdnus PapafaUiis I.^i.z.f. 
Philtppus Pulcher rex Vranci£ I.17 i.i.m. 

^hittppiisValefittsrexFranctg I.iSi.z.p. 
Pbilippus Valefiiiscognomento Audax I.joi.z.f. 
Fhilon.trdu6 1 ^6 .U.preshyter Cardinaltf, ibid. 
Phlegeton, vnde nomen hakat L j , 2,f. 

Phocfj Imp.vidilropeta.toieSk 
Phoce^ummms I.^6o.z.m. 
PhoctstegtoAchai£ /.657,1,^. 
Phcenicta LliS i.m.eiuspr<icipHievrbes,ibid. 
- Ftcardia.GalluProuincta l.nj.i.f, 
. eiHsfitus,vrbes, &oppidapr.tcipua, ibid. 
diuidttur in Supertorem # infcnorem, ibid. vtraque 
qualocatnfecompiehendat I.ilS.i.p. 
ficardorum, Galiiapopulorum , mores & ingenia , l.iiG, 
i.m. 

PicardtutftEehemiaqnam inreligtoneconfufiomm intule^ 
nfJ.SS.i.f: 

^icedrium,vrbsPolonidmaioris I ?98 2 p 

Pi£laimtfi vrbs GaUia I.izi.i.m.' 

qu^ eins oppida,PrincipatHS,& Baronsa, ' ' ibid'. 
^taautenfis generalitatii in GaUia redditusannui I.14C. 
i.m. 

PictontmprouinciaGalli,£ l.ui lip. 

eiuslatitudo,&fitus ' jj^jp^ 

quoshabueritpojfeffores&DuCes, ibid 
cutusretferax t.itS.t.p. 
tncolarummores&ingenia I.156.2 p 

P . . , '^'«'"■^ . l.Hi.if. 

PiJores m tnfertore Germania elegdntifiimi , I. 5 o 4. 

Picturce trtsartu eximit in Venetia U^a, r.m 

PienttaSenenfisterritorii vrbs I . \ 

Piergus,vtdtApo\\au\!L. •1-/J- ' • 

P. Pilati Palatti rudera Izrf 

Pimentellorttmfamilia ■ j 

mumtuuh,opes&arma, ' 

Pin^Hs Dticatus , PartatusFranciititulocohoneflatur l 
162. i.m. ^ * ' 

rat:ones,obquasfa6ltm, 
Pijaniagrifumrnafertilttas I.477.l.m.* 
incolarum mores \ a76 

fortaltttaetufdem 1.479'if: 
nfaurumvrbsEptfcopatus ; &celebre Itali^ emporium I 

49 3-i-p. ,* 
'tjcts ptnnis carentes , grmfiimi c<tteroquin Saporis in 
Scotulaculomundo Lj^z.i.m. 



Piftoritm opptdum prifcis temporibus oh difiordias ciuiles 

ctrca td qua agn fertilitas i. ^.r, £ 

incolarummores j j ' * 

Piper ab Goa & it/dta in Lufitahiam qmmodo perferatuJl. 

eiusdefcriptio ll.uG.z.m. 
Ptptnus j g 

P'»^/bAquileia,pomifex,-videPom\^cet,renquosmh 

dmnominisPonttfices,videfubvocet'^dc\n. 
Placenttaciuitas rb 

Pl^waJumm£altitudinisinInfulaTerceral.zy6 z m 
PlantarumfamiliainHeluetia j ^ f 

Platcenfiumcuitus j 'l^ 

Plebtjctta T 

/■ ■ i *> 1.2?.I.p. 

Plejcomavrbs I^Aiif 

^H^outenfisregtofubimperioMagnoDucisMofcmia, ' I*. 

4^1-i.i.eiusvrbsprdctpHd, , ^^^^ 
Plinius i c' 

Piotzcomavrbsprmpua Polom maioris I.3 98.20 
Pkbum, adfignandasbuUasPapales a quoadinuentum i 
4i.i.m. 

^(^'"''^^«^ l.i3.i.m.drl.25.i.p. 
PlUut&rar&mPeruuia 1.322.2.0. 
Pocillatoris tn Framiaofficium &auaoritas I.x^^.Lm.* 
Podlafita,regioPoloniaminoris l.jjs^.z.f. 
quibus locii fit contermina, \yid'. 

quando & perquemregnoPoloniAn'itafuerit, ibi'- 
dem. 

eiusprmpuaoppida, ibid.&feq.i.p, 
Podoharegio?olom& 1.399.20. 
emlimites&oppidimprificipaiei ' ihid, 
^uibusrebusabundet I.401 1 p' 

PmAfacimrofisinChinaconfiituta ■ Il.rcjr.i.m] 
Poemtentiariiinferiores 

PcenitenttariiProcuratores ' 'fy^^' 

PoeoniavideMzcedonist. * 
Poghacomitatuspeculiarism ComitatuNicMnfi I.460. 

PolemarchiinRep.Athtfiienfiofficium I.6ji,i.f. 
Politia vrbis Fezzx.vbieccurrunt Pr£fecius,ludices,Tr'ibu- 
buniyApothecariiinead. II.2<Jf.2.p. 
PolociovrbsregniPolonia I^rif 

^'^'"'r , . U97-i'&l'.m'. 

ortgo & etymologsa nom'inis j j^^. ^ f 

msamplitudo 'l.3c,8.'i.V 
.. '««"^ ibid.i f. 

dmditur duphciter,fc.in Maiorem &Minore, Supe^ ' 
norem & lnferiorem,ibtd.ratto nomtnumjbi. & 
vtraque quas vrbes habeat ' 
quibusrebusiH primis abundetl ^oo.i.fcumfeqq 
ordmesineafummiqui h^o^.z.f. funtiUiinter fe 
'^'f'''^" I.4io.i.f. 
religtonesfouetdiuerfas 1.411. i. p. & hac diuerritas 

^"'^^^^' ibid. 

MoniAregisproiientusannui I.aq^ i n 

etufdempotentia bellica, ' p 

eleaioeiuspenesquos l^osf.tm. 

firteseorumqmineagubmaculatenuerunt l. 415. 
i.f.cumfeq. 

Pokni 



I N D E 

Tolomntimvnkongtnm trahant I.^oz.i.m. 
infantibus fuis nomina imponentcs quibus vtamur 

ceremoniis,tbid. 
climmire fuperptiofi, , iUd.&feq. 
defanaosfuos cum freciofiore fupeUeaileterradefo- 
debant . I.403./-P' 

auri&argentivfumparui<tftimabant, ibid. 
iidem no&dtem^ons filertes & prudentes, I. 

vtuntur charaBeribus', compofttis partim eGr^at 
partime vernaculaliteratura, ibid. 
ntatrimoniiapudeofdemcontrahendiratio, ibid. 
qua lingua, quo vi^lu & qualiamiau vtantur, ibid. 

&l.^o^.i.&feq' 
adbellumquomodofeparent l.^o6.&jeq. 
qaoshabeantamicos&inimicosy I.^oS.i.f. 
itt quibmfimfupenores Mofcouitis & in quibrn infe- 
riores li^^P-^-P- 
foliandrosinfulamaris JEgii I.^yS.z^ra. 
-polinum mfula,vide Cynufa. 
Polydorus I.j^.i.m. 
Poljftilon,vide Ahietiz. 

lomerania ■ I;40o.i.p. 
nominisetymon, ^^f^- 
VVandalisquomododiUa, i^i^- 
qu£fineseius, longitudo,&priminominis oppida,ib. 
quibusrebus abundet 1.401. i.f. 

C.VompeiiMdilismagnificentia I.i^.i.r. 

TompeiopolisregmNauarr£capue l.i95.z.prf 

TonosChinenfesmilitesfuos mercenariosvocanti II.ipo^ , 

Tons Charentontusyvicusagfi Varifini Il.ii^.i.h 
'TonsS.MaxentiiGalliaeppidum 1.119. i.m. 

TonsMuJfonius fludio vniuerfali celebris 1. 45 i.i.f- 
Tontefacum,opptdujn ditionis Mrdigalenjts 1. 130. i.f. 
Tonterius Ducatus ad Paris Pranciiz honorem peruenit ,1. 

i6i.z.va.rationes eb quasfaUum, ibid. 
Tontifexqms Ducatiis,EpifcopatuSyVrbes&c.fub fuo habeat 
dominio I.i.i.m. 

quieiusredditusannuiex Jingulis prouinciis I.16. i.m, 
&feqq. 

quos fumptus impendat in Cardinales,ftipendiarios, Au- 

U Magiftros & alios, ibid.& feqq. 
perltaliamquantumarmisvaleat I.iS.i.p. 
creatPrincipes I.i^.z.m. 
colitur a vicinis,& metuitur a longinquis, ibid. 
quibusauxiliumtulerit I.io.z.p. 
habitatioeiusnonfemperPiotnA,fed&aliisinloci* I.21. 

1. p. 

AuditPatervniuerfalis I.zi.i.p. 

vbitribunaliahabeat I.zy.z.m. 
qualitercreatio eiusperagatur l.jo.i.f. 
itemeMio, ibid.i.f. 
humerisquisprimusgeftatus ^ I.^i.z.ra. 

i» fingula fui dominii capita nummum impofuit l- 15, 

2. p. 

quot eorumfuerint, vide fub wfePontifices. 
FontificesRomanicumfuts inuentis , legtbus, & ComUiis 
funt 

AbundiusEleutherusnationeGrMHSf I.j^.i.p. 
Abundis ZephjrinnSi I.j^.i.m. 
■ Agatlmius, i I.^o.z.m. 



X. 

Agapetust II.i44.i.p. 
Albertus, l.^6.z.n\ 
Alexanderl.l.i^.i.m.n.l.46.1.1^. 111.1.47. z.p. 
IF.I.48.z.p.K.I.5o.2.m.F/.I.52.i.p. 
Anailctus,natione 5jm,1. 54. i. p.^ i.f. IM. 47. 
i.m. 

Anaftaftus, 1.57.2.^.11. 38.2. m. III. 1.42.2.111. r 

I.43.2.m.F.I.47.i.f. i 
Adrianiis,l.4Z.i.^. lJ.I.42.2.f.III.I.43.i.m.IF. 

I.47.2.p.F.I.49.ip.f'I.I.5i.2-^p. 
Anteros, , I.55.2.f. 

■Benedidusi. I.^^.^.p.II.I.^o.z.m.III.1. 42.2. 

m.IF.1. 45.2,.p. F.I.44.1 J.FI. I.44.2.p. FII. 

1.44.2.p.Fm.I.45.i.flX.I.4f.i.f.X.1.45.i.f. 

XI.L49.2.p.Xn.I.45».2.f.XI2I. I.50.2.P. 
Bonifaciusl. I.^S.i.p. n.I.39.i.p.ni.I.59-2.-f-I^'. 

I.40.1.P. V.ibilm. VI. I.^^.i.m. Fn.I.44.2. 

m.FIII.I.49.i.f.lX.I-5o.2.p. 
CaiusSaboniusDalmata ex PamiliaDiocletiani 

3<j.2.m. 

0«//li«I.I.4^.2.f.II.I.47.i.m."^.I-$i.i.p. 
CalpurniusPontianus, I.35.Z.P. 
C<c/«//«?«I.I.58.i.m.II.l.47.i.m.c^i.p.III.I.48. 

i.p.IF.I.48.i.m.F.I.49.i,m. 
Chriftophorus, 1.43.2.^. 
Clemensi. I.33.2.f.II.I.45.2.m.ni.I.4<J.i.f.d' I. 
47.i.f. iF.I.48.2.m. F.I.49.i-p. VI. I.jo.i.p. 
FII.I.50.i.f.FJII.I.5i.i.p.lX.I.p.2.m 



IV. - 



CXetm, 
Calius Syluerius, 
Coelius Symmachus, 
CoeUus Hormisda, 
CoMordius Soter Pundenfis 
Conen, 
Cenftaniinus 
Corneltm, 
Damafus, 
Deodatus, 
Dionyfius, 
DiofCorus, 
Domitius Caffiftus, 
Domnus, 
EuariftUs, 



155.2/. 
1.59.1.1x1. 
l.jS.z.m. 
I.58.2.f. 
I.55.1.P. 
I.41.1.P. 
I.^i.i.m.d^z.f. 

1.36.1. P. 
1.57.2.^.11,1.45.2.01. 

1.40.2. p. 
I.}6.i.f 

I.39.ip. 
I.35.i.f. 

I.40.2.p.II.I.44.2.p. 

1.34.1.01. 



mgenius I.I.^o.i.f.II.1. 42.i.f.in, I.47. i.f.IF. 
I.^i.i.m. 

Eulalius, I.}8.i.m. 
Eufebius, U6.i.t. 
Butichianus, I.3^.2.m. 
Tabianus, 1.55.2.1. 
Tenx,l.i6.i.p.n.U7.z.T^.UI.l.^^-i'^-iV'U^'^- 
f.F.I.5i.i.f. 

Eormafus, 1.43.1.111. 
Gelafius, I.58-i? Il.I.^^^-i-"' 

Gregorius Magnus, I.39.2.m.lI.I. ^i.i.f.IU.ibid. 2. 

p.IF.I.4z.2.q.F.I.44.2.f.FI.I.45.2.m.FII.I. 

^6.i.m.VllI.l.'{6.z.m.&l.4.7.i.f.lX.l.^i.h 

J.ibid.z.V{\.XLl.$o.i.m.XlI. I.^o.^.m.XIII.I. 

j'5.i.f.XlF.I.53.2.m.XF.I.54.i.p. 
Hi/4miJ,I.58.2.p.J.I.46.i.m.II.L46.2.f.III.I.4^' 

i.m.IF.K'49.i.m. 
mginus, I.34.2.ni' 
l«wpff«rmI.I.37.i.f.n.I.47.ipW'I.48.'-P-'^' 

1. 48' 



1 K t) 

t48.i.f.r.<W.t.f.Ff.I.jd.i.p.Kn.I.fo.2.p.Fm. 
1.5i.i.f.IX.I.5J.2.m. 

iohanntsl.}S.i.iU. I.jp.i.p. III. I.j^.i.p. iv. 
I.40.i.m.r.I.40.2.f. VI. I.^i.i.m. Vll.ibtd. 
J^m.I.^j.l.p.iX.I.^j.i.f.X.I.^j.^.mjXM.^j* 
2.f.X//.I.44.i.p.XnZ. 1.44.i.f.XIF.I.44.2. 
m.XV.ib.i.XVUb.XVlLtb.&^^.l.^.XVlI.ib. 

1. ro.X/X./t.;.i.f.XX. ib. 2.p. XX.feu XXl.I^p. 
t .p.XXl.ye« XXII. I.45).2.m. XXII. velXXIILh 

50.2.f. 

Irt/i«s I.j7.i.m.II.I.52.r.m.III.L52.2.f. 
Landus Sjbiniu I.^j.^.m. 
LxurentiHs I.j8.2.m» 
twjAfrf^wojI.jS.i.m. II. 1.40. 2.m. 711. 1.42.i.m< 
jr.I.42.2.p.,r.I.43.z.p.FI.I.4j.2.p.ni.I.45. 

2. f.f^m.I.44.i.m.IX.I.45.2.m.X.I.52.i.f.Xl. 
I.5M.f. 

Lihetius l.^j.iS. 
Linus Hetrtifcus I.53.2.m. 
LuausStepbantts I.^fJ.i.m. II, l.^j.i.f.Iil.ibidem. 
m. 

Umdltms l.^iS.i.mi 
Mmedus I.j^.i.fll.I.jj.i.p. 
Marm I.j/.i.m. 
Mrfrr/KW I.40.i.f.if.I.4j.i.p. III; I.^^.i.pjf^.I^ 
49.i.m.r.I.5i.i.pi 

Mtlttades I.j5.2.f. 
J^tcolausMagnml.4i.z£ii.l.^f.i£.Illl.^9,i.pi 

lV.ib.i.ra.V.ibjd.i.(.&^i.i.f.VIJbid. 
Nouattanus • I.j5.i.m. 

P4/(/j4feI.4i.i.p.C^fl.I.4z.i.in.II.I.4^.2.p.III. I. 
47.2. m. 

P<?«//«I.4i.2,m.Il.I.5o.2.m.IIi.I.j2.2.f.IF.I.5J. 

I.p.F.I.J3.2.f. 

Pfl'!gius I. j 9,i.f.ii.ibid. i.m. 

P»/«I.I.?4.2.m.li,I.5o.2.p.III.I.52.i.m.lF.I.5j. 

1. f.V.ibid. 

Phtltppus I.4i.2.f. 

Romanus I.^j.i.f. 

Rttflicus.Agapetm I.jS^.i.p. 

SabtnianuSyTufcus I.jp.z.p. 

Sergitis, I.4i.i.m. II.I.42.2.p.iIl.I.4j.i.tn, 

Seutrinus, I.^o.i.m. 

SttnonPetrits^ I.jj.i.m. 

Simplictus, I.jS.^.p. 

Siftnmfiuezoftnm I.^i.i.m. 

S«//tfI.j4.i.m.II.I.j<J.i.f.iil.I.j8.i.m.iF. I.fo. 

2. f F.<ii<f.CirI.5j.2.p. 

*fe/>/j/i«»tfI.j6.i.m.lI.l4i.2.m.IlI.iW.IF.I.4i. 
z.f. V. I.42.i.m. VL I.4j.i.m. VIL I.4}. 
i.m. Vm, I.43.2.f. IX. I.44.1.P.X.I.45. 
i.f. 

Sjluefter 1. 37.;i.p.Ii.I.45.r.p. lil. 1.45,2.^. &h 
46.2.m. 

^7"««* I.37.2.m-. 
Telefphorus 1.34.2.^. 
Theodatus I.^o.i.p. 
Theodortcus I.40.i,m.^I.4(j.z.m. 
Thtodortts I. I.l4o.2.£ alittseiufhminish^^i.i.^.ii, 

I.4j.i.f. , 
Thiophykaui l.^i,x.f. 




Vakntinits L^^.i.f 
Vtaor AfrtcMns I.JJ.t.m. ii.I^^.i.p.jn.i.^^*!^] 

lF.I.47.i.m.c^2.m. 
VigiliusRomanus I.j5).i.m. 
Vttalianus I.^o.i.p. 
Fri4«wRow<tK/«I.55.2.p.ii.l.46.i.£ 111.1.47.1. 
f. iF.I.48.2.m. V.l.^o.i.m.VLibid. VILl.^^. 
z.m. 

Vi-JinUS i.J7.2.tTl, 

Zacharias 
Zo^imus Gt&cus 
Zo^imusRomantts 
PomifiiidCamera 
Pufidta, 

Pontificiareligioni in Imperio qai addi£li 
Ponttficisddminium 

quamfitlongum,&iatum, 
ques in fe Ducatus & Epifcopatus , item vrbes & ahd 
fubfuodomimocontineat, ' ibi. 

efiiUudabfolutum, &extra omnem controutrfiani 
I.i5).z.p. 

hoctemporepotentiusacolim Li^.z.f. 
a qua parte omnium facilime inrndi poftt l. xii 

Pmttorum Legtonenfium familia t. 2 1 6.1 .p. 

eorumtttulijarma,promntusi 
PontUsEuxinus I.202.i;p. 
Pontus & Bithpiaolim regnafepardtadtcuntur hodiecon- 
iunilimBurfia 11.2.2.mi. 
nriuf^fines,acpr(£CipUiivrbes, ibid. 
fertilitoi agri iLtj.i.p. 
Popielus Princeps Polonia 1.424.1^^. Crucinizamoppi" 
dum exfifuxtribid.a munbus obfratris csderh confumi^ 
tur, ibid. 
PortitMe&X.invrbeVenetd , I.^SS.nra. 
Portarum Rom& numerus !,')■& 6. i.m. 

Porticus public£ fiue Xifii 124. in vrbc Veneta I. 588. 
limi - 

PorticusOilauidfororisAugufti I.^.i.f. 

Septimifeueri I.j.i.f. 
S. Porttus ciuitas Ducatus Burbonii Gallia 1. 121.2. 

m. - 
Portugallia regniambitus^ longitudo & latitudo I.244. 
i.f. 

oppidamaiora&minordi ibid. 
nobilioresportus, . ibid. 
fiom.enpnfcum, ibid.i.£.& i.p. 

diutfio duplex, Portugallia&Algerbiaibid.Algerbis 
oppiday ' ibid. 
Ducesquimeo Lz^j.i.m. 
qua terr& fuis, qualitas & ingenium, ibid.t.p, 
cafiellaextraregnum&munitioresarces qua drege 
pofiidentur I.z^ij.i.p. 
Diutti& &prouentusannui, itemexpenfieittfdem 1. 

246.1. m.^2.pi 
Regtim Series 
Portugallenfium diuitii& 

merctmoniaj 
Portulacit herbne vis venenofa 

exprejfo fucco Barbaris in vfumudit, 
Pjtrtus CapraftA 
inlEpire 



L247.i.f. 

LiS^P-r.p. 

ibid. 
l.p^.z.m. 
ibid. 
L8.i.£ 
1.656.^. m. 
Eerculis 



I N D 

mcuW i.ii.z.p. 

Uannis a veteribuf,Torm UerculisMmcect diitus in 
ComttatWSicixenJi I.4^o.2.f. 
liegmNeapolitam I.z^^.z.p. 
Nouus,cimtas I.7.1S. 
PofnattiaMetropolisregniPolonu LjjiS.i.p. 

fubfequothabeatoppida, ibtd. 
VofoniumnbsHungaris. I.jSS.i.m. 
FoftacumGalli£Oppidum I.iip.i.p. 
A.PoJlhumtusConfui I.ij.i.pi 
Fotentia Ottomarintcd vide Turcicum 

bellicavide Kohm. 
Poterrius libellorum fuppl.magifter I.f y.i.pj 

FoteftasfumniamagniDucis Mofcouienjis iri ftbi fubieitoi 

I.449.i,m.d^4Jo.i.p. 
Votitits & Pinariis facra Herculis commeridata 1. 51^ 
2.f. 

Pnclari nthil quicqtiam Jinefumptibus conficipoteftl.idi 
i.m. 

Pr&fe^urt&per Daniarri cum prafectis Jtbi reilortbtis quA. 
4Zi.i.m, 

fer Normandiam I.iyy.i.f. 
parlamento Parifienfifubie^a I.iy^J.i.m. 
per Hifpantam triumEqueftritimOrdinum I.iid; 

perVrariconiani _ I.i68.i.pj 

FrafeiliCoioriiaruminRep.AthentenJi I.^yi.i.f. 
nauium apud Venetos» ex qutbus iegantur 1.591^ 

VigiluviapudRomanos I.i^.i.f. 
inRep.RagufinavideKngiiCini 
Venationutnlmperiiquatuer I.S^.i.f. 
Pmfellorum vrbis apud Romanos iurifdiBio mdgna 1 . 2 4 . 
i.m. 

Prttfe^us AnnoHdiP.R.l.i^.i.p.eimofficiHm, ibid^ 
Mquttum in Pranconia Liyo.i.m.eius^ officiunt 

ibii 

fummusfifciRegiiinDaniavnuiy I.^ij.i.f 
ipfiquiadtuniti. tbid^ 
PranefleoppidumLatit I.y.r.m. 
Pratocortorum GaU,i& incoiarum lucrum & opes 1. 142 ^ 
i.m. 

Prator tzj 2.pi 

Prator feriarumlatinarum 1.24.1.^. 

peregrtnm apudRom. I.2^.i.p. 

Vrbis P. Rom. autoritas fumrna & poteftas 1. 16. 

Pr&pofitHsP.lvvangenfis l.%i.i.mt& aliusibtd. 

Prdifes Camera Apoftoiica I.^^.i.p. 

iuftitiatnPranconia 1.169.2.^. 
Pr&fidesdeceminRep. Athenienfi 1.668. z.m. 

Prafidialis fedes Parlamenti Parifienfis vbi 1,17 6.i.f. 

quaeius membra, ibi. 
Pragmattca fanBio \.'^i.i.m.eiuscaufa Concilium tcclefia 
GaUtcanA inftttutum tbid.eam Papa Pius IL vth^refim 
abolerevolcbat, ibid. 
Prata nomen oppidi in infulis Plandricis 1. 276.1.^. 

nomen td vnie ipfis accreuerit, ibid. 
Pratalnteramnenfia I.jj.i.p. 
Pratum vrbuSenenfis territorii I.^iyz.f. 

incoUrumem mores 1.478.1.^. 
^r-suHProconfiiimt miniftriapud Pop.Rom, I.zj.i.m. 



E X, 

^n^hnt^ vrbs HungarU 1.388.1.1«. dkiturlatinkpo- 
fontum, ihil 

prefbyterorum regularitmi Theatinorum Ordovidt Otdi- 
nes 

Prefbjterorum qui orpbanos excipiunt Congregatio vtdt 
Ordines 

Prefbjterorum regularium S.Pauli CongregatiovideOt' 
dines 

Prefcia vrbs Florentini Principis imperium agnoftens I. 

477.1.P. I 
Prete-ianilmperium 11.125.1.0» 
quamfitlongum,latum,& 
quibus contineatur limitibus ibid.& fe([. 

Prete-ianiti Monarcha , ^«»^»«5 vtatur titulis & Nomtmkus 
II.22^,i.rhi 

eideni quaprouinci& fubie^dt, ibid.f. 
fe imperatorem vtrtufque JEthiopta nominat ibi- 
derri. 

Regiam habet inciuttate Beimeleabi ll. zij.i.l 
qu 0 nomine ab Arabibus vocttur , item afuis & Aft» 

il.228.2.p. ^ 

prouentttseiUs II.229.2.P, 
magrios pofidere thefaum,. vnde coUigendum ibi- 

demt 

quaipjigeniespareani iM 

quantos valeateducereexercitus II.2jo.i.p. 

quosRegesPrinCipef^vicinoshabeati ihii 

eitisconfcedefati& amict, iW, 
inpopulum fuum rigidiim & imperiofum dominiiff. 

nusexefcei II.2ji.2.p. 

coiitur a fuis vt Deusj ibii, 

originethquoreferat, ibH' 
PriMslaUs diuifo Principatu Poloniin, Ducatum Cracouia 

accipit I.4i5.i.in. 
II. Rex eiigituraPoionis ibid. obtruncaturatatisM- 

no^Si " ibi. 
Prificeps Magnus furcarum,videTurcicMt 

PrincepiSalefniianusvndediiius 1,252.2.?. 

fub feqtidt locd comprehendat, ibH 

Prt ncipes apud Mofchos veteres a quibus eieiti 1. 4 4 j.i.p. 
PrincipesReipubl.Vmtorumfuere; 

AndfeasDandulus 1.607.1.«!; 

AndreasContarenus l.Soj.im* 

Jndreas f^indraminus 1.607.2.111, 

Andreai Crtttus I,6o9.i.ra. 

AngelusPatritiatius I.6oj.i.f. 

Antonius Venerius 1.607.1.01. 

Antonius Crimanus 1.609,1.111. 

GuUaMaiamoctnJis 1.6oj.i.p. 

AuguftinusBarbadicus I.6o9.i.p, 

AuriaMaripetrus I.6o6..i.p. 

Bartholom&us Gradonicus 1.6oj.i.va. 

Beatus Socius Obelerii I.60 j.i.£ 

Chriftophorus Morefius l.^ot.i.m. 

Dandulus I,6o6.2.tn. 

pominicus Contartnus 1.605.2.^. 

hominicus Piauenicus 1.6 oj.i.tn. 

Deminicus Michael 1-6 o 5- ip* 

Domintcus Monegartus i.6oj.i.p. 

DominiA-s Morofinus 1.6 o f . z.ni. 

Dominicus Syluitss 1.605.2.«. 

francifcusDandulm I.6o7.i.p. 

Trantifct» 



I N D 

frmifcfu Donatut l.6of}.i.f. 

FrancifcHs Fofciirenus 1.6o2.i.p. 

Hetiricus Dandiilm l.6o6.i.p. 

Uieronjmns Prioliu 1.6o^.i.m. 
Hortm Hjipatns cognomemo Vrfus I.602, 
i.m. 

htcobnsTepulm ^ \.6o6.\.m. 

lobannesDelphinm 1.6oj.i.f. 

lacodiis Contarenus. i.6o6.i.m. 

Munnes GalbaiHS • 1.605.1.111. 

lohannes Gradonicns l:6oj.i.f. 

lobannes Moceniciis i.fioS.i.m. 

lohannesPatritiafius l.^o^.i.p. 

lobannes Chtirentms 1.6Q6.z.f^ 

Iob,{nncsVrfifilm I.(Jo3.z.f. 

lufiinianus Patritiatim t.6dj,i,n. 

Laurentius Celfiis , 1.6o-/.i.p, 

Laurentius Priolus I ^op.z.m. 

LaurentiisTepulm l.6o6.i.f, 

Leonhardus Donatus c.i.m. 

LeonhardmLaurttanm l.Go^.i.p. 

Ludouicus Moceniciis 1,605). i.f. 

MarcellusTogalianm I.6oi.z.p. 

Marcm Antonm Ireuifanm I.6o5).z.p, 

Marcm Cornartm l,6oj.i.p. 

MarcusBarbadicm 1.6o8.i.^ 

MariniGeorgii 1.6o6.i.f 

JHartnmGmant^ l6io.i.f. 

Marinm Phalerem l.^o-p.i.mx 

Martinm MorGfinm 1.6Q6.i. f . 
MauritiusGalbaius ^ 1.66}.t.m. 

MtchaelMerefinm i.6oj.i.m!, 

MtchaelStenm 1.6oj'i.f. 

Nicolam MarceUm 1.6oS.i.pi 

titcolamdePonte 1.610. i.p'. 

NicoUmThronm i.6o8.i.f. 

Obeleriusl.6o^.i.f.cmu$fivimBeam' ik 

Ordelauim Vdkrim I.go ^ 

ReinermDenm l'.6o6.i.f'. 

PafchalaMalipetrm l.6o^.i.ml 

PafchalfsCiconius I.6io.i.m. 

PaulatimAnafeftm i.6oi.'z.p. 

Petrmsatoarim 1.604.1.^.. 

Tetrm Candianm 1.6oz.z.f. 

PetrmCandianmlL l.Go^.i.m 
Petrm CandianmllL UoA.i.f.iv.ibid f, 

Petrmciahus I.6o6.z.m. 

PetrmGradonicmPotanm 1.6o}.z.m, 

TetrmGradomcm 1.6o6.i.m. 

TetrmLandm 1.6os}.uf. 

FetrmLauredanm 1.6oc,.2.tii. 

Tetrm Mecenicm 1.6 o 8 1 m . 

PetriisPolanm I.605.2.P.* 

PetrmTribunm I.do^.i.m; 

Seb.tfltanus Cianm I.^oj.z.f. 

SebafiianmVmerim I.Kio.i.p! 

ThcodatnsHypatm 1.6oi.i.f. 

Thimas Afjcenicm I.60 8.t p, 

VttalisMichael. I.66f.i.rn! 

VttaiisM-xbaellL ■» I.6of.z.m. 

VttalisValerius 1.605.1.111. 

VrfmBadomm I.^o^.i.m. 



VrfmPatritiaiim t 6oz i f. 

Pnncipes & Duces Regni Neapelitani 1. "258.' 'z. 

Principesreliquiquifint , inuenis ftb iiicipienti 

nommiscinufq;litera. 
Principis potentia vnde afttmetui- liif 
Principis infulavide Infula. 

Princtpumfeptem in GaUta potentia cjuanta I.15 6.1. m 

faat ^miilt auclorttatts regt& tb.aiiorum fex inPran 

■ fo"tapotemia l.ifS.i.m.&L 

eorum,qutParesPranciAm,re(enfio 1 u6.z- 
m. 

Seculariumfiue LaicOrum eiufdem tituli in Prancia, 
numerm I 56 i f 

itemaVmum , cpiiantiquitm boc Paris titulo cohoi 
nefiatt.elemhm I.u6.z m. 

Principam mcntiojit, apud quos Rex WJhanmpeipetao 'Cuol 
, ^'S^^^^f^fl^^^ ; , Lzop.i.p. 
Pnncipumde CerdaeDomo Regia Familia I.zi^.if, 
eorumtituU,arma& 

prouentm annuii ibid^ 
Prkcipum Corduba Familia t.zi^.z.m; 
eorumtituli,domcilia,& 

redditus annui, ^ihid. 
PnmipumdeCuemaFamilttt 12,1/ 
eorumtituli,prouentm& 

■ . . HWM. . ihid. 

Pnnapum de Toleto Tamilia 't.zic.r.p. 

eorumtituli&pfoutntm, ' ^^^' 

PnncipumvtriuffJexmexDomoGuifia, Moema, Auma:- 

lia,Elboma,Mercurinafiries,vide,fedes 
Principum ommumtam Chriflianorum quam Mahometi^ 
fiatumqui ConfiantinapoltimpefaruntCataloam, vide 
Imperarores 
Principatm Aufiraft£videLothmngiA 
PrinnaciuitasMorauia I.tij.z.p 
PhoratusinRegnoArragonia l.zzp.i.m. 
Proceresprimanot&inm^antaqui l.zii.x.i 
& tj Hifi>anis quomodo dicamuy, ' ihid, 

Prochpainfula ^ I.zc^. i f' 

eimfitm, \ ' ^'^^ 

ProconfulprirnmT.Quintm I.z;.i.m! 

eimiusinprBmnciacuiprserat I.zj.i.m, 
^ vtebaturiUeConfulatusinfigni, ihid 
ProcpiraiioMfifii in Sicilia regno qkid incumhat 1 . z 64. 

Procurator C&farit Rom<z otim iuiex erat mter Populum & 

Principeml.i6.i.p.dmautoritas, 
Prdcurator fifii I.z^.i.p. eim aaio officium tbi-. 
dem. 

Procuratores tresEcclefia Cathedralis Ragu/ina^viiekaPU' 
fmi 

Prodig^iainNouoorbecmaHif^anoruiniUasoraiappropin^ 
quationem, apparetitia, l.Ho-i.&i.peftot.exmultis 
dignifiima funt , de aue Speculum in captte ferente » 
& de ruftico fimplici & mculto homine 1. 541. i, m. 
&f. 

Proditores regis aut pairia quo fupplicio , prifco rete^nto mo- 
re,afficiendi I.36Z.Z f. 

Proedri qtii tn Repub.Athehienfi l, 669.1.1^] 

Promontorium Capitis Viridis I.zz^.i p[ 

Corcj>rainfuU Uoo.Hml 
ii 4 GaUiA 



m 



I N D 

GaUucelehriou Lu^.i.p» 
mjperidum 1.199.1.^. 
SXaureritnmKegnoFeruanol.^i^.i-^^.T^ch'- 

qua quxq; in fua qua continentur, 

infulajinuenis. 
Tropomidufiue,vthodiedicmr,MarisdeMarmoralnfuU 

FroprincipesinRegisniJpania prouinciis confiituti I.2.09. 

2.p. 

Tropugnacula, vtrum melius fit in Dominiifinib. an in me- 
dioeiusexfiruere I.io.i.p. 
Troreges & Gubernatores Regni Cbinenfis 11. 193. i. 

. •• a- T 

ProregesaRegeHilpanohincinde m Promncmconfittutt l. 
209. i.p. 

ProregisinlndiaConfiUumvideConGiixvca^ 

emimmenfdopes 1.2,94.1.^1. 
TrorexRegnilSleapolitani _ I.i^S.i.r. 

Vrote£loresRegum,Principum &C4n Confifiorio Cardina- 

lium I.i7-i.p., 
Trouentus America vniuerfa fuppeditatPeruanum Regnum 

&]<j0uaHiJpanu I.^ii.z.m. 
Prouentus Cruciatorum in Regno PortugaHiA 1. 246. 

i.f. 

Trouentus omnium ram Monarcharum , Regum, 
Principum, quam Ducum &aliorum, habes fub 
Imperio,Regno,Principatu,&:c:cuipra;funt. 

Trouerbium de Agrigentinis populis Sicili<& I. ^6^. 

z.p. 

deCorfis 
deToenis 

Trouincia quibus de caufis defolata fiat 
Vrouinctaregio GaUi<z pr&fiantifiimn 
eius fummafertilitasy 

redditus aunui 
incolarum mores & ingenia 
opes&diuniA 
Trouincii& cuiufcunque robur vnde dependeat 
i.p. 

ProuinciAiegionenfis Commendatura I.221 i.p. 

Trouincid Turcicolmperio fitbieilm II.63.i.m. 

RegniNeapolitani l.ip.z.f.&feq. 
Trouinciix, Vnit& in Inferiore Germania L|i2.2.p. 
Ordines illarum quos hodie obtineant regiones ibi- 
dem. 

in ijfdem quAGubernationis &Politi& ratio tam,quo- 
admarindsquamterrifiresres 1.517.1, m» 

congregationes fifiunt qui interfmt ibid.&feq. 

quamfequanturreligionem I.^^o.i.m. 

quibus conditionib. induciasfecerint anno 1619. cum 

Alherto Archiduce AufiriA l.^x6.cumfeq. 

ComituminillisGenealogia I.J^^.i.f.. 
trouifores Reip.Ragufime ri^/e Ragufini 
Trudentia Trincipis qua in re potifiimum confifiat 1.44«?. 
i.m. 

Trufia vrbs in Bithynia \l.i.i.{.diciturhodieBurfia,& erae 
aliquandoregiaOttomannorum, ibid. 
Trufiia L400.i.f. 
nominaquizvariahabeat, ibid. 
quamfitlonga,lata,&quibusirrigeturfiuuiis * ibi- 
dem. 

int>ucatusfarmmqu4ndofitredaSia, iWrf.z.p, 



t(^I4.2.f. 

11.32.1. m. 

L22.i.f. 

1.129.2. m. 
ibid. 

I.i45.i.f. 
LijS.i.m. 
1.142. z.f» 



E X. 

diuifa olim tn dttodecim Trincipatus , hodie in dms 
tbid. 

metropolim habet Mariaburgum, ihid. 

fertilitaseius I.^oi.i.f. 
Truteni Lii2.2.p. 

quibusfint confines, ihi, 
Trylanesin Rep.Athen.qui I.668.i.p, 

vndediili, ' ihid. 

eorum officium, ibid. 
Publina , 1.400.1.111. 

Pucka vrbs Pomerania maritima I.40 o .i.tn. 

Pueri annum X Vll.ingrefii apud Rom.virilem togam indue. 
bant 1. 12. 2. f. anteannumX.inpublicumnon prodi- 
hant, ibid.%.v!\, 
Pueri Chrtfiianorum Turcis trtbuti loco dati 1. 648. 

1. pn. 

Pugndt fingularispermifiio fententia Parlamtnti in Ga^ial. 
173. 2. m. 

Punicafides ll.^i.i.m. 
Tunta Belga oppidum in infulu Ilandricis I, 27 

2. m. , 

TuritaniinAngliaqui h^66.i.{. 
Tjafiusprinceps PolonM 1.414.1.111. 
Pjramidesfamofifiima Mgjpti II.3 %.i.m.&fe^. 

Pjthiufttinfult L250.2.111. 

QVadragefima , & carnis-priuium a quo infiitutum l. 
59.2.m. 

Qtufloresvndedi^i 1.24.1.^,- 

eorum ordoolimomnium propemagiftratuumanii- 
quifiimus L2j.2.f. 

aquoinfiituti, ibiL 

olimexquibuscreati 1.24.1.^. 

dequibuscaufisiudicarint, ibid. 
Qmfiores apud Athentenfes 1.6 6^.i.^.eorum ojficiHm, ib. 

apudHoUandos I.5i8.2.f. 

apudGaUos ^ L175.2.P. 

i« ordine Teutonico quofungantur officid 111.24. 
i.ra. 

Qmlitas &Natura terr£ 

AbjfiintRegni IL227.2.P. 
JEgjpti II.4o.i.p. 
Anglidt L}5o.i..m. 
Armufii I.2?D.i.p. 
Afiiz Maioris & Minoris cum omnibus fuit 
prouinciis ll.io.cumfeq. 
Belgii, cum fub fe comprehenfis prouiuciiSi 
^ vt AgroAtrehatenfi 

Brabantia 
Tlandria 
Hannonia 
Agro Lucenburgko 
NammcenfiComitatu ibid.&fti- 
Bifnag^renfis fiue Narfingd Regni II.iio. 
l.m. 

Bofni£ L(J8j.i.iIi. 
Brapa L5i8.2.ni. 
Bulgari^ l.^Si.i.m. 
CalecutenfisRegni IL2i<j.z.ni' 
CafteUaAurea l.^iv-i-m- 

Cbiat' 



ChiammnProuincm 
chtM 

CoUao regionis 
Congenfis Regni 
S.CrucisdeMonte 
Cufcant 
Dani<t 

Te<,z^ni regni 
florid(tregmi$ 
CaUici& 
Gallicana 
Geneuenfis 
GermanA 
Graci* 

Granatenfis regtA 
Guatimalft 
HetruriA 
Uiberniit 
Hi^aniA 
laponia 

Iniia intra Gangtm , fiue Viegm Magni Mo 

Il.zi^.i.m. 
I.6So.i.m. 

1.250. 1. ra. 

1.272. 2. p. 
ILtf.i.p. 

1.28l,2.p. 
I.52p.I.p. 

1.275. i.m. 
ibid.^. 



lufiik 



gor 

fnfiilarum Archipelagi 
Balearicarum 
Canariarum 
Cjfpri 
Dim 

Terdinandi 
Tlandricarum 
lamaic* 
MelitA 
MofiimbicA 
Philippinaram 

tslandia 
lucatani* 
Ltgurie 
LotharingiA 
Lucaniagri 
Ducatus Mantuani 
MarrocaniRegni 
Mauritani& 
Mechoacana 
Bucatus Mediolanenfis 
Monomotapa 
Mutinenfisagri 
KeapolitaniRegni 
Nicaragud 
Uorvvegie 
}^ou£Hijpani£ 
Eelueti£ 
TeguaniRegni 
Verfu Regm Prouinciit 
Teruant 
TortHgadia 



1 N D E X. 

I.j24.i.f. Hafftfinidgri 

II.i82.i.ra. T.ajci(t 

I.}24.2>.p. Rhodiinfitlx 

n.25p.i.m. Romani* 

1.326.i.m. SabaudiA 

I.325.1.P. SardiniA 

1.419.1. ^. SCOttA 
Il.z^i.i.f. SeruiA 
I.jii.i.m. siciiut 
I.}i2.i.rn. SuectA 
li2^.2.m. Tartari* 
I,62i.i.f. Tarufmiagri 
I.68.2.p. Tbraci(Z 
I.658.i.f. TMcum&regtonis 

1.517.2.111. Vrbinatium 

1.5 1 5. 2. m . ^edoa vrbs qua re fit celehrk 

1.477.1. m. Suerfmtenfis Comitatus 
I.38i.2*m. Quiana 

1.328.2. ^. Quicheuregio chin& 
II.202.i.p. eiusyrbes & oppidat 

QmeravrbsPedemontan&regionis 
Quinquepagorum in Heluetiapax cum Tjgurinis I.5 66 . i. 

p.itemcumBernenfibuSi ibid^ 
T.Quintimproconful I.^^.i.m. 
QuezjilcoalidoluminoppidoChololafamofum L540. 

SiuinqueviralisMagifiratusin Repbul. Genuenfi l.6iS.u 
ro. 

eius officiumy ihid. 

Quin^ay caputRegniCbinenfis II.i75>.z.f. 

Qmpp&apudTeruanos 1.522.1.^. 

QmtoprouinciainlndiaOccidentali 1.325.2.^. 

eius&longitudo&latitudoj ibi. 

qualitasterra, ihid. 

QuiufalocminTranfituAlpium I.46o.i.f. 



1.683. 2.m. 
II.8.2.m. 
I.8.i.f. 

1.461.1. p. 
I.2^7.i.f. 

1.371.2. f. 
1.685. 2.m. 

I.26l.2.f. 

1.428.1. f. 
lla^^.i.f. 

1.588.2. P. 
1.650. 2.m. 

I.327.2.f. 

I.493.2.P. 
11.20 8.2.m. 
I.ii4.i.ra. 
I.7.l.f. 
Il.iSo.i.m. 

ibid. 
I.460.1.P. 



I.278.2.m. 
I.284.2.P. 

I. ^ip.i.f. 
I.3i5.i.f 

1.^13. i.m. 

I-4y3-2..f 
I.6i8.2.m. 

I. 491.2.P. 

II. 25I.I.f. 

II. 5I.2.p. 

1.312. 2.m. 
1.268. i.f. 
11.23 7.2.m. 



R. 



RAbat vrhis in prtuincia Tenefma Regni Teffant , nomen 
11.1^9. x.m.dicituretiamRubat, ibid.- 



Trouinciarum Confo!deratarum,vt 
SeeUndia 
HoUandids 
TranfifulanA 
Geldris. 

Vltraie2enfis Agri 
Frifix 1.514.2.01. 
IQuitoprouinctii - 1.325.2.^. 



RabuUforenfes Roma exa^i aNicolao lU. Tom. I.45. 
i.p. 

R&fenfis DucatHs , Tariatm homre decoratur 
i.p. 

1.49 8.2.p. Ragufii,Ragufienfes&Epidauri videKagMfjni. 
I.254.2.m. Ragufini quoad mores nofiri temporis quales 
I.3i6.i.f. 2.f. 

fimtamatores&qualitatif, 
qm colere vjfiium potifiimum ieleHentur 
i.p. 

in matrimonio quem obferaentordinem, 
qualinguanantur, 
vnde fibi diuitias acquirant 
quantum vakant viribus militarihus 
Reipublic<& adminifirationis apud iltos qu& ratio I. 
6i6.x.p.vbivariaofficiadefcrtbuntur , ibid.& 

h' r 

Ragufinusagerfelixgignendo oleo^vinoy&c. l.^z^.i.f.ha' 
bet arbores ofiretsoneratas.qUa tertioannocoHfguntur, 
ibid.t.p. 

nagufium vrbsolimappellataEpidaurusl.6z}.i.p, quxre- 
liquaeiusnominat ihid. 

» J pendet 



l.^icf.i.f.cumfeq. 

I.3II.2.f 

l'j$$.cumfeq.multis 
II.2o8.2.m. 
11.59. 2. m. 

I.520.2.f. 

I.245.1.P. 



I.kJj. 



ibid. 
1.^25. 

ibid.m. 
ibid.f. 
z.m. 
ibid.E. 



« 



I NiD 

pendettributumTurcarumprmcift, thid. 
^itmiriiisni.rexHt^aniA l.ziZ.i.m.obadalefcemamre- 
gnomitur, ibid. 
Uanzjouia gens in Holfatia quas arces pepdeat 1.4^4. 

i/tfiia regio inter Termem & Danuhium amnes I. ^83. 



ibidt 
ibid.i.f. 
ibid.&feqq. 
1.3^8.2.p. 



emp-dtdpUJivrbes, 
quaUtasterr£, 
incolarummores; 
t.apinum,vrbs PoloniamaiorU 
Kationis Equitum Ordo nde Ordines. 
Katispona.ciuitaslmperialis I.iij.i.m. 
Eauavrbs prMipuaPolonidi maioris I.yjS.i.j^.fubfequot 
vrbeshabeat, ibid. 
Taauettnafippidum Romani<& I.y.S.z.f. 

fedesRegumGothorum . I.y.z.f. 

'Rauennatum prouincia olim Tlaminia diild & a Carolo 
MagnoF.omaniadenuonuncupata I.8.,i.m. 
Rauennates Archiepifcopi inPontifices R.infurgentes 1.8. 

i.m. , 
Rauennenfts iominatus L^i.z.m. 
RauenftenienfeDominium I.ii^.i.p. 
-Reate^Qppidum Sahinorum I.y.z.p. 
RebellionesinRegnoNeapolitanoXXVn.inJignes,vndepotii 
fimumortA I.i^j.i.ra. 
quomodoeAdemcaueripofmti ibid. 
RechabitarumOrdovideOidincs 
* Re£loriprouinciaruminFranconiaju<&olimpermij[al.iji. 
i.p.quahodie, fbi. 
Recioris in Rep . Ragufina eleitio vide Rag u fi n i 
RelluraabEqueftnOrdineD.lacobidepMentes l.iiz. 

i.p. ^ ' . , 

earundem annuiprouentusj ' ibid. 

Redditusvide proaentus 

Redemptionis captiuorum ex manihus TurcarumCongrega- 

tiovide Otdinss 
Referendarii in foro Gratt<e. hodte apud Romanos 1. 2.7. 

i.m., 

RegesMgypti ^ Il.^S.i.f.^^^fo.^z.dfyj. 

AngliA l.i62.i.pertotl.i69.i.p. 

Chinenfium ' 1.9 9.1.2^ z.f. 

Danii& li!.^i$.i.t&t.pertot.& ^i^.i.pertot. 

GaUii l.i9o.i.pertot.&7^^-i -per tot. 

Hierofolymorum Il.i^.i.p.ij^.df i<^, 

Hijpani<e Lzi6.vf^pag.z^i. 

Bungartit I.jjii.i.f.dr^p^. 

tleapolitam hiCo.pertot. 

Tolonia l.^i^.i.pertot.& ^i^.pertet. 

'PortugaUiA l.z/!^'y.cumduabusfeq,pag. 

Scdtia I.579.z.f.d^38o.i.p. 

Suecii 1.43 y.dr 438.. 

Tartarorum ll.^yy.i.f. 
Regesvbiinuenire poflisXe£tor>IocumannGtaui- 
muSjiriconfultum omnind putantes , eorum no- 
miria {blummodo nuda hic apponi , tum quod 
illosjquospraereliquisob facinora prasclarege- 
fta notatu dignos putauimus , iam ante littera, 
quanomen ipforuminchoatur,pofuimus, tum 
etiam & maxime quod omnes,vt modo deraon- 
ftratum,velvna, velad fommum duabusconti- 
neiltur paginis,exceptis tamePerfixjquos , quod 



cumrjib. fuis geftis,vita,morte, quae ofnnia brci 
viter quidemjfed tamen neruofe deferibun!ur,i- 
ta vt fere fbU libriim conficiant,ferie alphabctica 
hic recenfemus , funtque prstetiiis Monatchis 
Per(arum,quoslitera,M.vo©eAfewmb<«, pofui- 
muSj 

Reges Perfici exlinea Artaxaridaritmt 

Adhefir ' Il.p^.i.tii. 
Artaxerex ,fiue Artaxerxes 1. Ferfarum ex hac linea 
rex llSy.z.p. 
Artaxerxesfaporisfilius Il.Scj.z.ni. 
BlafesfiueLamafes Il.9i.z.f. 
Bornakm , Il.^^.z.m; 

Cauades ll.cfut.m.iterumll.^i.i.f, 
Cofroes' I.II.93.i.p.n.II.p4.i.f. 
Hormifda II.c,3.z.p.II.II.95.z,f,- 
ifdigerdes Il.po.i.m. 
Mifdates II.88.i.f. 
Narfeas, ibid. 
Ormifdates ibid.m. 
Perofus II.ji.i.p. 
Sdrbard ll.^y.z.m. 
Sdpores h II. 81, i. f. U. II. 89. i.p, ahtK II.90. 
i.p. 

Siroes IL^J.z.p. 
Vakns II.pi.z.p. 
Varanes il.^o.i.m.U.ibid.z.m.ULiU.f. 
Vardanes lI.88.i.m.I/.«&id.m.iW.z.p. 

exlineaSophianorum 
ifmaeisdphus,ll.99.z.f.cuif0resgeftanotantur«lf- 

quotpag.feq. ' , 

SchachAtas . ibid.i.p. 

Schachlfmael II.io3.i.f. 
Schach Mehemetes , cognomentoCntcus II.io^. 

z.f. 

SchachThomas,velTachmas Itio^.i.p. 

exlineaVfuncajfanidarUm 
Alamutm II.98.Z.P. 
Bafingir 11.98.1.111. 
iacobusPatijfa ' 11,97.2.111. 
iulauer Il.pS.i.ra. 
Ruftanm Il.^S.i.m, 
VfuncajfaneStqui& Ajfambeius Il.^^.i.f. 
fequuntur,iiqm,vf^dumAuhesrerumpotiti 
funt,imperiopr£fuerunt 
Afractah n.ioj.i.m. 
ArdchirChtrvyhe II.ii7..m. 
Ardechir Il.nS.i.ffl. 
Jfcandarfiue Alexander Il.iiy.i-^' 
Az.arnnDoktRegina H.u8.i.f. 
iahaman darazdaft Il.ii4<i.f- 
BaharonGur Il.uo.i.m. 
BaharonKermoncha II.zi^.i.p. 
Bozab , II.iio.i.p. 

Belax II.iz3.i.p. 
Cajcaus Il.iio.i.r.^ 
Cayco<.z.rao Il.in.z.m. 
Chapur II.iiS.z.p. 
Chapurzabel Ketaf II.zi8.z.m. 
Charear Tyr%hnm II.iz8.i.r. 
Cobadchirvyeh H iiy-^-^' 

QobAdus ILizj.z.p. 



Dur.ib Segnerftue Kucher 
Darab Kefar 

Trttidbtm 

Gupjphiu 

HomajiA Perfarum Regtna 

Homo^ 

Hormo^ 

lamxed 

loon chir 

iafancedah 

laK.igerd 
Kajkobad 
Kayumuras 
kefere 
Ke^re 
Lokajph 
Manucher 
Naudar 
Oughan 
Pheruz 
Siamek 

IhamurRiuband 
TuronDok^URegina 
Taz,d Gerd 
Tardz. Gtrd 
Zoahk^ 



I N D E X 



Il.uy.l.p. 
II.ii(^.2.m. 

II.II(>.2.p. 

11.129. 1. m. 

Il.ioy.l.p. 
II.ii3,2.m» 
II,ii<j.i,p. 

11.111.1. f. 

II.I2f.2.f. 

IIao6.i.f. 

11.128.2. p- 

11.128.2. m. 
II.i29.i.m. 
Il.iio.i.m. 

Il.ioj.i.f. 

11.129. 1. p. 

II.I24.I,f. 

11.112.2. m, 
Il.ioS.i.f. 

Il.iop.i.mi 
Il.iOiS^.i.p. 

II.I22.I.p. 

Il.io^.z.m. 
II.io<J.i.p. 
II.i28.2.m. 
II.i2i.2.m. 
ri,ii5).2,p. 
II.io6.2.f. 



Calipharum nomina , eodem in Eegno qui rerum 
potiti 

^i^^tcar Il.u^.r.m. 
^*^» II-i3o.i.f. 

II.ii9.i.f.n.II.i3i.f. 
MortsHaijf Il.rjo.r.m. 
Cfmannlotman II.i^o.i.p.. 

ExPamiliabenHumya. 
AhdelMalech Il.iji.r.m. 
Mrahemus II.132 i f, 

HamarvelHomer. 

^^^'^«^ 11.130,1.0. 
''^"^«^ H. 11.13 i.2.f. 

^^^'^^ ni,II.i32.i.m. 
Maruanus U.i}9.i.£.lLU.i^z.z£ 

^''««7'« lhi}o.t.f.n.fbid. 

< II.i?i.i.p. 

Oeltdus n.i3o.i.f.Ij.II.ijz.r.m. 

Solepnannus II.i32.2.m. 
ExPamtlta EbenAbantis in hocregno imperantes. 

V] II.i3i.2.f. 

^t'^"''* n.i54.i.n 

Abu Ezech Matacon ji , j ^ 

"^["^f' , n.i53.i;m.* 

AbulafarAbdula II.Ke.i.m. 

AbulAbasHamed II.13c.2p 
Alhaz£rBila Mahamed n, , ^ f^ 

AlmatBilaHamed Il.i^Vi.p* 
AhnatezBila 11 13 /2 f 

AlmocladtBtU lUsL2 

AlmoclafiBila jl.i 

AlmoftacerBila '> 11,152,2? 

AlmoftacerBilaTaztle H.i^^ii.p! 

AlmoftaneerBila Manfur II.i;^! 2.? 



AlmoftancjfBenfrElach 
AlmoftangirBilalJfuf 
AlmotouuaBilalafar 
Arachidus Harum 
CaherBilaMahamed 
EtaddiBilaUttfa 
lafar 

KaderBilaHamed 



II.r;3.2.m* 
H.iTj.i.m. 
Il.ijj.r.m. 
il.i33.z.f. 
11.141,1, m. 

II-i55.2:f. 
11-140, 2. m. 
H.i45-i.f. 



Kahem vel Alkahem Beamaryla ^ 11. 150. 1 

f/f!'*'iy^ii'* ii.i33.i.p. 

Mahamum II 13 4 i f 

^atazedBilaHamed 11.138,2.0* 

MoiladerBila tt , ' ' r* 

MoSiafyBtla j^^^^^^^ 

mdadfiBilaEbrahem 11.141.2.0. 

MohamedAmzi IT i 

iA.i^4.i.m. 

Montazerus Itiuzo 

Moftachfi Abdala II.*i4iVp 

.^oftaUnus 11.135. 2.m! 

MotadiBila II.135.1p. 

MotyaBiUTazile Il.i^a.i.m! 

NazerLadinla ■ Il-rc^.z.m. 

nachetusBila II.i;3,i p. 

RazijsilaMahemed II.i^T.r.f; 

TahiaAbelCarim H.i^^.i.m. 

DeMoguhbusftueTartdrisqmiriPerftdedominati 
fueruhi ) 

AbuzaidBahederChan Il.if^.if» 

■^Wi^^ 11.155.1*111* 

ArgonChati Il.i^^.z.m. 

^^i-^^^dn II.i5(f.i.p, 

Chtnguys.Chan 11.154.1.^. 

GaymkCayon H.iij.i.p. 

Gazim-Chan Il.i^^.i.f. 

GoniaruChan Il-i^f.i,"^ 

Hamed Chan velNicudar Oglan II. ijc. V 

m.- 

Haxbaycaydn lli^f.z.p. 

ManchuCayon II.ij5.jp. 

Orkayihaon lUsix.t 

Vlakucayon H.ijj.i.m* 

'keges Tartarici ex pofteriiate fafnerlanii In Perfta 
fceptratenentes. 

Mirzah Abdelatifus il.ij/.i.^. 

Mirzah Abdula ll.i$j.z.{. 

Mirz.ahCarroz II.ij/,!,^, 

Ologhbecus Il.ij^.z.m] 

Teymurlangh H.y^.a.m. 

Beges Maurenaharis i 

MirzahSahor H.i^B.i.p, 

Mirzah Sulton Ahufaydus II.ij8,i.p. - 

Mirzah SultonHamed ILifS.i.rn, 

Depofteris chmguis- chani qui in Vsbequia&Maa- 

renaharedominatifunt: . .u . 

Ab-delatifuschan II.kJj;!.^ 

AbufaydusChan Il.i ^3.1.0.* 

Chaybekchan II.i52.2.ra.' 

Tuchengischan li.i6x.i.e. 

Okydcban Il.i^^.i.m. 

»4 Reges 



I N D 

s.egt5CaYafom&AderhiifHis, 
%^hadj AMaxioiti& MUzafajratres ftmul , II. 
159. i.p. 

■Mirzahnyadigam ILifS.z.p. 
mr^ahsultanocen II.i58.z.f. 

InAderbaione: 

Miromcha li.ijp.i.m. 

Mtr^h Abubaquer Il.ijj.i.f. 

Turcomanni ex laUtone Albi Arietit: 

AlvvanBecus II.i6z.T.ra, 

HagmetBecus ii.i6z.i.mc 

lacuppusBayfangot , Il.ifii.i.f. 

MirxjahN. il.i6i.z.m. 

MoratBecus II.i(Jz.i.f 

O^un Acembecm II.i(Ji.i.p. 

iRoJlanbecus Il.i^i.i.fi 

'SuUonKahil ii.i6i.i,fm. 

Ex Familid Nigri Arietis: 

AcenAly ll.i^o.i.f» 

Arriir Scatdar II.160. i.m. 

€araljfuff .n.i59.z.p. 

ioemhx II.i(fo.i.f. 

Sophianidefiendentesablfmalei 
'■GhaAbas n.i68.i.p. 
Chalfmael II.i68.z.p. 
ChalfmaelSophus U,i6z.i.i-n!. 
Chathamas Il.ifi^.z.f 
Mahametus C(tctts Il.iijS.i.p. 
RegimenjVideG^^betazdo. 

Mepnarunt Galli<eamhoritas I.ijz.i.ra.; 
JLegioqu&dtfficulteroctuparipo^it 1.447.1.^ 
liegio Sinarum,videCh.inenCe 

Troglodytica, vide Troglody tica. 
T^egiones Achai& 1.6^6.7.S\ 

ferfici Imperii,vtde fub rofe Sophus. 
ILegionis cuiufeuH que perfe'^a bonitas in fex tehus praciptte 

conjiftit I.j».z.f. 
HegionumRomanumerus I.6.i.p. 
V.egium'iCiuitas I.S.i.m. 
Hegium Lepidi quos habuerit dominos antejquam in Cafafk 

Eftenjispotefate n deueriit I.^^y.z.p» 
iB.egna & Regmes i nperi^ Ftrfici , vide fub voce So- 

phus. 

Regnum Argerianum, vide Argerianum, 
BengalenfeiVideBsngalenk. 
8c fic in caeterisjfemper ad literam quo ipfiim 
regnum incipirjreeiure, ne vnum & idem 
toties reperere,naufeam pariac 
liiegum omnium & fmgulorurri resgeftas 
annuosprmentus,& 

vobur militare inuenies fubipfo, (uifrdifuntt regne. 
eorundem feriem,fub voce Rcges. 
Reinholdesburgum vrbs in tra£tu Holfatt£ , I. 417. z» 
ra. 



Reinolquid 

^elligio Armufianorum 
. Abyfiimrum 
^yptorum 
Africanorum 
Angkrum 



I.z89.z.f. 

I. zSi.i.p. 
Il.zji.i.m. 

II. 48.1.P. 
II.3z.z.f 

t^e^.zScumfeqq. 



Afia Maioris & Minorismvlarm> II. z6. 
cumfeqq. 

3earnenfium I.iSz.z.f. 
Belgarum,fiue GermaniitlnferiorisimoUrum h 
507. i.m. 

Calecutenfium ll.ii^.i.m.&fe^ 
Chinenfium Il.ij^a.i.f. 
^ ConfoederatasprouinciasBelg^inhabitantes, I. 
5z8.i.m. 

Congenfium ' H.z^^.z.m. 
Cypriincolarttm I.y.z.m. 
Danorum I.4Z4.i.f. 
lez,zanorum II.z^S.i.p, 
Wloridam regionem molentwm > I. 311» 
z.m. 

Gallorum I.i^S.z.ra. 
Germanorumhocfiicuk I.85.z.f. 
Geneuenfium I.6zz.z.f. 
Grxcorum l.fiyG.z.ra. 
Hibernorum l.^i6,i.m, 
Hiftfanorum I.zz4.i.p. 
Hungarorum I.jpi.i.m. 
laponenfium - n.zo},2.f. 
Indorum in&a Gangem,fiut regrA Magni Uogir 
incolarum II,ziy.i.f. 
Indi^Ofientalis Lz^y.i.p. 

MalacA oppidi incoiarur^ 1 . z 8 5 . z.m. 

Marronenfium _II.z66.i.p. 

Maurorum, i^^^' 

Uelitiz mfuh incolarum III. J i . i.p. 

Monomotapenftum ILzjy.z.p. 

MofchouiA I.450.i.p. 

Narfinginfiium ll.zz?.i.f. 

in Nouo Orbe I- 35 O ■ i.m-cumftqq. 

ferfarum Il.^yi-™' 

Thilippinisinihfulis I.z84.z.f 

kagufienfium I.^zy.zi. 

'Romanorumprifcorum I.ji.z.p. 

Scotorum I.jyS.i.p. 

Suecorum - I.^j^.z.m, 

Teguanorum ILzii.i.p. 

Folonorum L^ii.i.p. 

Tartarorum I.iy^.i.m. 

Turcarum ll.6i.z.^.cumfeqq. 

Venetormn 1.594.^.^. 
tiertatifepulchrum iH vr^bei^IanceioDucatusLotharingid, 
L45Z.Z.P. 

Repudium qttidfitl.i^.i. ip.eiitsauthorprimusapudRoma' 
nosyibid. 

TiequeftarumcuriainAnglia^VideCnn^. 
JieJpubUfa antiqaa Athemenfium , vtde Athenien- 
fes» 

GeneuenfisyVideGensuenfis. 
Genuenfis,videGenuenfis. 
Heluetiorum,vide Helvietii. 
Lacedamoniorum, videha.cedxmomO' 
rum. 

tucenfis,vide Lucenfis. 
B.agiifina,yide Ragufina. 
Veneta,vmVeneiz. 
EetelenfisDucatM , Ducis & Faris Frmck titulo fuiim C9. 
mitemor?ig$ f I.i6j.i.f. 

jute- 



I N D 

KetekHfisa^er Viurdu GaBU I.i 1 8 . i .p, 

vmU' (lUtus,ibid.ctiis(]ue Jim,ibid. 
Retiino rrbs CretttinfuLtmurtsmediterraneil.^c^^.i.p.o- 

lim Rhetjmtiadi£la,ibid. 
Reu.diaRuti)enisRoliita, rrbs Pelonid Minoris , I. 558. 

i.p. 

Reuekolium vrbs Pomerania maritima 1. 40 o .i.m. 
ReueUtio tn refrumen tarta afud Siculos 1 . 2 (J 4 . 2 .f. 
Rhedonenfe Parlamentmu Galliiz l.ii^.i.f. 
eiHsfincsJongttudo, & latitudo, ibid. 
itemoppida, ihH. 
Rhedonenfeoppidim I.ijo.i.f. 
Rhegufium Jiib Heluetiorum imperium quandoftierit reda- 

clum I.557.2,f. 
Rhm m meridionali Eeluetid parte habitantt I-J54.2.m. 
dtuidiinturinpopulostresfoederatos, ibid. 
quAfubfuoimpertolocateneant, ' tbid. 

reltgmicuiaddifti I.^^Jy.i.m. 
Rhetia in Republua Heluetiorum I.5 53. i.p. 

eiHs ltmites,ibid.& terr& qualitas 1.555.2.^. 
in lUaftngtilis lnenniis fua Comitia Curiaperagunt I. 
567.2.111. 

cumEpifcopo Curienfi quod ipfi diftdnim , I.568. 
i.m. 

Rhezinettfis prouincia fub imperio Ducis Magni Mofcouid, 
I.441.1.P. 

eiuspracipuaoppida, lUd. 

terrafertilttas I.443.i.p. 
incokrum mores 1.444.2.^. 
thtumpromontorium 1.658.1.^. 
'Rhodamfluuiiorttis 1.554.2.^. 
'Rhodmum potemia Romanis Gncisque tognita , II. 8. 
i.f.&feq. 

tn ofiiciis & muneribus quas leges obferuent , II. 9 
i.p. 

fummecuriofitnfctentiis, Uberalibusartibus, magia, 
&incantattone, ibid.m. 
furtficia humanis hoftiis Saturno offerendis peraaa, 

ibi(^. 

qm 7t:jreseorumnoftro tcmpore, ibid.f. 
Rhodope momThraciit l.6^o.z.f, 
Rhodmv:(liU II.8.i'.m.' 
tiusvartanominaprifia, jjj^, 
iatacft quondam ab Imperatore Conftanftanttnopo - 
Ittam Eqnitibm S.loannis, quorumtameniam, 
Turcaobtineme,ejfedefiuit ibid.i.m, 
eftobnoxiatluuiontbus, jjjj^ 

*bundatpafcuU& arborthus pomiferisomnisgeneris 
ibid. 

vetm illim potentia & robur, jhid.f, 
Leges quas incolis fuis obferuandas prafcripferitll.c, . 

noftroauo a Titrcisyludais, Chriftianis &fracisha- 
bitatur,quaquegentefuisvtentelegibm, ibid.f- 
Rhodmoppidumin infulafibicognemine l.u8.2.p. 

eim celebritas & munitio, ]ii^[ 
Rhombispifcibm Anglia abundat I.3;i.i.m! 
^hutena oppidum Cadurcorum GaUi& prmpuum , l.izz. 
i.m. ^ 

MerarumFamilia I.ii^.I.m. 
eorumtituli,prouentm& 
infignia, tbii. 



E X. 

RichardmCornuhiAComes I.io(J.i.m.' tratfraterregis 

Angli<e,ibid.failm Imp.ibid. 
Richardm 1.II.& IH.Reges Anglia. I.^fiS.i.f. 

eorumimperiUm,&mors, ijjidi, 
Riga vrbsPolont<& minoris I.55) 8.2.f. 

eimfitm, fi,iJ[, 
mulieruminittamores. ibid^ 
Rienenfts generalitatis in Gailia redditm innui , 1. 1 4 j! 
I. m. 

RittellaReg.Neapolitanivrbs 1.252.2.^. 
RiutilaoppidumPedemontandiregionis 1.460.2.^. 
Robertm,EleclorPalatinm,Inip.videlmpexatotes. 
RokrtmrexEranci<& I.iSi.m, 
Robertus III. Ducisnomen &titulumin Scotiaminuexir, 

I-577-I-P- , , 

Robur milttarefiuepotentia beUica Abjfiinorum,fiue Prete' 

laniRegnt 11.229.2.^. 

Armufii, ' 1.28 M.m. 

AfiA Maioris & Minoris II-.2 (J.i.p. 

Mgitfiue Inferioris Germani<& , I. 504. 

2.p. 

BifnagarRegni, II.223,i.m. 

Calecutenfis Regni, II.2i8.i.m, 

ChmenfiiRegni, ILipo.i.f. 

ConfaederatarumProuinciarum, 1, 5K3, 
2.m, 

CongoRegni, 11.243.2.^. 

TezzaniRegni, ll.i6i.i.m. 

Ilortd<eregionts, I.3ii.2.p. 

Trancorum, 1.145.2.^, 

Germanorum, l.j^.z.m, 

Gosvrbis, 1.25)5. i.p. 

Geneuenfium, I.62i.2*f. 

Genuenfium, I.^ij.i.m. 

Heluetiorum, I.^jy.z.f. 

Hetrufcorum, 1.429. i.p. 

Htbernorum, I.j^^.i.f, 

Hijpanorum, l.yoi.i.m. 

Hungarorum, I.j^o.z.m, 

laponenfium, II.zo^.i.p. 

Indorttm intra Gangem ,fiue RegniMagni 

Mogor, II.2i4,z.p. 

InfukDiusdiU^e > I.28i.2.m, 

Infularum Balearicarum, 1.250.1.111^ 

Elandricarum, I.278,i.m, 

Philippinarum, 1.284.2.111. 

Lotharingid, 1.454.2.^, 

Lucenfium, I.^i^.i.m, 

Mantuanorum, 1.492.1.^, 

MarrocanorumRegni, II.26i.2.m, 

Mediolanenfium, I.^yo.i.p. 

MelitdiJnfula, II.2i.i.p. 

Monomotapd, II.j57.i.m. 

Mofambicalnfuk, I.zy^.i.p. 

Mofchouidi, l'4i^-^.p.&feqq. 

Narfingx, Il.i^j.i^m. 

Neapolitanorum, l.ip.um. 

PeguamRegni, II.2io.i.f. 

Terfi&Regni, lljp.m.&feqq. 

Polonia, 1.406.2.^. 

Pomgdlidt, I.246.1.P. 

RagU" 



Ragujienfititn, 

T^.omanorum, 

Sabaudorumf 

Sardorum, 

Sfotorum, 

Siculorumi 

SuecorutHi 

TartarorutHf 

lurcarum, 

Venetorum, 

Vrbinatlum, 



I N D 

I.iS.i.p.^ 
1.465. i.m 
I.z68.i.m' 
I.376.i.f- 
I.z(53.2.p- 
' i.453.i.m. 
I.i75.i.f. 
ll.^6.iS.&feqq. 

I.494-I-P- 



toiericusvitimitsregum Gothorum in nijpaniadominan- 
ttum l.ii6.x.m.cum rem habuijfet cum luliani Pr^fedi 
fui filia,per Uauros , quos lulianusvocduity rtgnoeiici- 
tur,ibid. 

Eogati,vocamur Senatores apud Venetbs 1.59 ^.i.m» 
Rogerius Sicdiit Comes, quomodo&quand0Neapoleos& 

SiciliarexfaSlusfuerit I.i6o.i.p. 
Rohanenfis Ducatus, I. i6z.f.euehituradillamDucis& 

Paris Vrancis, dignitatm oh caufas adie^ias, ibtd. 
Roia,oppidum Picardia Inferioris I.ii 8 .1 .p. 

^LoiarumPamilia ) 1.216 z.f. 

muli eorum , arma & Prouentus ^ ibid. & 2:17 . 

i. p. , 
RomA,Piomulitempore,amplitudo 1. 5.2.m. 

yniuerfa hodie diuidiiur in quatuordecim partes , fi- 
ueRegiones > I.6.i.p. 

tiusmodernafacies, ibid. 
feptiesadiuerfisgentibuscaptd & fpoliata, ibid.z.f^ 
Romani olim Martispotius quam M.ufarum amantes I . i u 
i.f. 

iis effujio cruoris humani prograto erat Jpeclaculo , L 

ii. i.p. 

illufires fi qui erantjsarma, cljpei , cpronntnnlitares 
intempliifujpendebantur l.ij.z.m. 
Romaniiudi I.i^.i.m. 
RomanusPontifeii,videVonn^<:c%. 
Romanus Argyropolis Mperator Confidntmopolitdnus , I. 
685.z.m.ci«j morsibid. 

iunioreoderhinlmperiolmperatofy ihid. 

LecapeHHs,& ille ibidem Imperator, ibid. 
Romanum Imperium,videlm<()er:ima. 
Romulusprimusouauit,coronaJpicearedimituscdput 1. 13- 

tdem cemum viros leBos eprimorihus Parres appel- 
lauitl.i^.i.m.iicumpleriqueSeneseJfentSena.- 
iumvocauit, ibid. 
CenturiasEquitumtresinftituit izj.z.f. 
Roncbiliociuitas I.y.z.p. 
RofiumeppidumHibernkfirmiim I.jS^.z.f. 
Rofetumvrbs /Egjpti , 1.59.1.^^ 

aliudeiufdemnomhmin Senenfiterritorio 1. 47 
i.f. 

Rofcouienfis Ducatus fub Imperio Magni Ducis Mofcouidt 
l..^^.i.m.nornmisorigOiibtd,terr£fertilitas, I. 443, 
i.m. 

RoJporiz.avrbsPotoni(ii Maioris I.j^S.i.p. 
Rosquillos panes aliquos vocant Indi 1 . 2 8 8. 2 .m. 

RojfnusConfiliarimregius I.j^.i.m. 
Rofiarus deiisfi£titius Suecorurh prtfcorum 1. 429. z.m . 
RofiiophusdePinlandiamagui & deHfapudSuecosprifcos, 
1.429. i.m. 



E X. > 

Roti canfilium iri 'Repuhl.Genuenfi,vtde ConfiHurti, 

itrni Lucenfi,videihid. 
Rofomagenfi Parkmento quApareant Prafellurd I.5 7 7. 2, 

f. Curia fubfidiorum vefiigaliumque in eodem,Vnde orta 

&quotconftetviris I.i^S.i.p, 
Rotomagenfis Gtneralitatis redditus annui 1 . 1 45 . 1 . p . 
Rotomagus I.ijo.i.p. 
Rotorkagum GaUiaciuitai l.i^i.z.fdiuitiasfuas vndecoU 

ligat, ibid. 
Rouinium oppidum iftrnz 1. 5 9 7 .1 jn. 

Roz.iineuid vrbs PolouuMaioris 1.598.2.^. 
RudoppidumCoinitatus Ponthienfts inPicardia, 1. iiS^ 

i.m. 

Ruanenfts Pucatus ,aquo& quando hoc Ducatus tttulo 
cohoneftatusfit I.i^fi.i.f. 
Rubeaquenfis ciuitas Alfatia I.ii2.i.m. 
Rubutvrbs.videKzh&t 
RudolphusI.&Il.Impp.videlm^eiztotts. 
RudolphusrexFrancid I.iSi.i.p» 
Rufiinus Arcadii Tutor,vide Arcadius. 
RugiaMfula Pomerani&adiacens L^oo.i.nji 
quAoppidainfecontinedt, ibid. 
RupeUanum oppidum I.i^o.i.p. 
Rupelmonda ciuitas Ducatus Cliuu 1. 11 4.i.f, 

Rupesvifendaaltitudinis inUandhmtpAtteittuftri Eptfcth 
patus Alburienftsluli£ 1.417,1.111. 
RuremundavrhsGeldriA I.^i^.i.p. 

eimfttus&ameenjtai ibtdi' 
RufiidregioPolonii&Minoris I.j^^.i.ffl, 
dtcituf&toxolanu&U.uthenidi ihii. 
iiusfines , prouincid & oppida, ibid: 
ierrAinedfertihtds t.^oi.z.m. 
quotperiUamEpifcopi I.^jj.i.m. 
RuftiaAlbaMagnoDuciMofcouiapdr^t 1.440.2.^. lim 
fertilitas I.^^^.l.f. 
NigraRegiPolonidt, ibidt 
RufticoruminagroPariftnomores 1.155,2.11). 
Rnfticus Agapetus R@m.Pontifeic,vide Pontifices. 
Rut£Eqmtumordo,videOrdines. 
RuthenorumagerinGaUiaquamfitfertilis I.i^o.ivf. 
S. 

SAbMrumveterummares,videMotes.s 
Sabaudia i.^^S.z.ra.- 
eiusexaiia defcriptio, ihidi 
Comitatus & Baroniit qu<e m ea Coniinidntur , ibi- 
dem. 

&4^^.i,p.eiusMetropolis Cameriacum, ibid. 

aliaeiufdemoppida, ihii- 

quareabundet 1.461.1.^. 

quarefitdiues L^^z.z.f. 

qu& habeatloca mumitoral..^6^.iS.qU(tDucumfe- 
riesl.^^y.i.mA 
Sahinianus fufcus, Pontifex 1-3 9 • i*^» 

SAlutiorumoppidum I.459.1/. 

eiufdem cum eo mmen hahet Uanhienatus, tbid. 
i^aceUamXil.Pont.M. 1.30.1.01* 

quiinregnoIIifi>anicoIdr/tr^^J.^iu.i.f, & eorum 
ftipendiumannuum, " " ihii' 
SaeeUumPaulinum " 1.58.2.111. 
SacerdotiiinNoualsgtinftitUtie IIJ.47.2.m. 
SacerdotesinindtA I'534-^*P* 

SdCtT^ 



(' 



Il.ll^.l.f. 

II.2I5.2.f. 



I N D 

SMrdetumpmnnmafudJE^ftmhonos II, 45. i. f. cum 
feq. 

lorum apud Peguanes, &vita&conuenttu > II. 211. 
I. f. 

Sjuharum rhiconjtciatur 1.254.2.111. 
Sacne MilitM S.Spiritits autor Henricus lU. 1.171.1. m. 
Sacramcma & ritus EccleJU quomodo ad itmulatiomm ve- 

rx rcli^onis malitiofa caco^uha Damon commenttis Jit, 

I.3?yi.f 

Sacri fangiiinis Domini nojlri lefu Chrijli Mantu<eEqui' 

tum ordoyVtde Ordines. 
Sacrtficia in regno Calectttico 
in rtgno Magni Mogor 
in Suecia prtjcis temporibta 
Sadditctorum rita Il.i^.i.p, 

dolirina III. ^(^.z.p. 
Sadecum vrbs Polonite Maioris 1.3^8.2.0- 

t.S.i.f 

SalFlaminii I.fj.i.mi 
Lothmngit^qUitexfontana aquacequitur I.i^^.i.p. 
mtneralis,ex Petris Maromarofta in Hungana, 1. 3 5, 84 

etusfumma copiain Sictlia I.2(J2.i.pi 
, j Portugallia 1.245.2.^» 

SaUdtnHsfexJEgjpti II.49.i.m. 
Salanaciuttas Prouinci&Tenefm&in Regrio Tejfano II.249. 

^■m.BarbarisdiciturZala. ihU. 
Salemum oppidum Neapolitani Regni I.25 2. 2.f 

abeo Princeps Salernitaris fibi nomen fumit ibid. 
Salit l. 3 i.i.f.Sacerdotes erant Martist ibi.a qmbusjint in- 

JT'' ■■ ^^'^- 

Sa.isburgummttas Bauari^ 1.115.1. m.Sedes Archieptfco- 
palisjbid, 

StlmantKaoppidumJludiovniuerfalicekbre 1, 192.2.0. 
Salomca,videThtS[Aoni<:i, 
Salontus Valcrianus Imp. vide Imperatores. 
SaltattonesPyrrhic<z,vide PyrrhiciE. 
S.Saluatortsoppiduminindia Occidentali 1.315.2.^. 
Samaria U.ii.i.f.nomen vnde habeat,tbid. ejl montofafed 



*ibid. 



E X. 

eiusfitus.limites, & vrbespracipua, 

terratneademqualitas II.215.1f. 

Santara vrbs Prouincis. Dafila^ ll.zz6.i.m. 

SanterranumterritoriimmPtcardia I.iig i p* 

eiusoppida, 

SantgaUcnfisconuemus cumquatuor pagis vimkois&foe 



I.^^S^o.i.m. 
1.293. i.p» 

1.124.1. m. 
ibid. 

I.I28.Z.p. 

I. 142. I. 

I.2(54.i,m. 
ibid. 
I.255.i.f. 

1.268.2. m. 
I.iiS.i.m. 



II.49.i.m. 

I.7.iX 
I.uo.i.m. 
II.2i7.i.m. 



II 20.2.m. 

I.399.1.P. 

ibid. 

I.4©I.2.p. 

1.402. 2.m. 
I.678.f.p. 
I.6§o.i.m. 

I.68j.i.f. 
I.i4S).2.m. 

I.IZI.I.p. 

I.i2M.m. 



ferttlis & amoena 
Samagitiaprouincia Poloniamimrit 
etuslongitudty&confiniay 
qutbusrebtisabundet 
torum mores 
Samthracia infula Archipelagi 
qualitasterraeius 
incolarummores 
Sancerraoppidum 
Sancerranus Comitatus 
Sanclagnantenfis Comitatus 

Sanataforor Bermuti in regmHiJpani^ cum Verdinandol. 

martto I.228.2P 
SancTiusRexfecundus PortugaUia Alphonfil.filius 1. 248.' 
i.p.quando natus & mortuus, ihid. 

11. Alphonfi ll.filtusrexitidemPortugaUia, tbid.i.m. 
eiHs mors & fepultura, jhid^ 
SanEl um officium in Sicilia I 25? i f. 

SanausChrtftophorus 1.37.2.^.* 
Sandonnrta ciuitas prtncipalis difirtilus Cracouienfis Polo- 

tH£M:norisU^^.i.m.qu,buspi'}fitoppidis. ibid. 
Sar,gUy,Chtnenfes Il.ii^.i.m. 
SanquenfeRegnum Il.iu.i.f, 



derishabens 
Santhones,moheta Jpeciesapudlndos 
Santonum fegio in GaUiis 

eiusfitus & oppidaprmpua, 
terrdquibuifebusabundet 
incolarum optsqua m reconfiftant, 
m. 

Sara SedeskihunalSiciliA 

etus pr^fes & reliqua membra, 
Saractni Hijpatiiam inuadunt & occupant 

pluratibidicitvoxMaad. 
Sardinia rtges & principes 
Sarmiehtorum Fdmilia 
eorum tituli, 
protientus, 
arma,ibid. 
SarraconrexMgypti 
Sarfina oppidum Roinania. 
Sartafiiiuius GaUia 
Sarauusauis in RegnoCakcutico 
Sarunga quando Helueiiorum effe coepertt 
SataliaMde AtiLV\2L. 

SatmniHainfuU marisJEgd l.6y%.i.m .diUa olim CaUifte 
ihid. 

SAuiUahum oppidwni amceniftmum Pedemontanm Regionit 
1.4^©. i.f. ' 

Sauoncevrbisprifcus&modernus ftatus l.Giz.i.o. 
SausfonsScatits - I.j^z.i.p. 

'^^*"^'* 'l.S.V.p*. 
Saxoniii^ I.ii3.2.f. 
qua loca olim & qua nunc fub fe comprehendat, 
ihid. 

diutditur in Supertorem &Infertorem 
Saxonialnferior 

eiusPrincipatus. 
tota Lutheranifmo locum dat 
Saxonis Dux MarefchaUus indigetatut 
Saxonum hodiernorum mores 
Saxyfiue Sanciregio Chins, 
eiusvrbes&oppida, 
Scabini in oppidis HoUandia quot annis mutantm I. j 1 8. 
2.m. 

eorumfepteni invrhihus tam decmilibus quam crimi- 
nalihuscaujisiudicantes, ibid. 
Scama Equituminter Venetosordo, vide Ordines. 
Scaniaprouinciaregni Danictre^bus admoduminfignis I. 

417.2. m. 

variaeiusnomina, iyii^ 
diutfaoliminPrincipatusduos, ibid. 
hodie quot Prafe^uras & ciuitatescontineat, ibtd.. 
cutusreiferax 1.419.^.^. 
Sceniciludi I.i^.i.p* 
Schaffhufianumterritorium I.jj^.i.m. 
eiusfitus, jiid^ 
nominisratio, , ihid. 

SchoUinlndia l.i^^.iS.&feq. 

Schifma 



1.114.1. p. 

I.ii^.i.p. 

ibid. 
I.Sy.i.m. 

I.8i.i.f. 

IliSo.i.m. 

ibid. 



Scbifma in lcctefta Romana olim 
pnmum> 
fecundum, 
tertium, 

quartum & quintum, 
jextum, 
feptimum, 

o£tauum,nonumjecimuniy 
■pndecmumjuodecimum. 



I N D 

Lj^.i.p. 

I.}7-i.p. 
ibid.m^ 
t^i.i.m.&i. 
I.jSj.i.p. 
1.40. 2.£ , 
I.4i.i.p.d^2.f. 
I.^i.i.p.i^ni. 

decimumtertium , & decimumquartum , I. 43- 
i.m. 

dectmimquintum, decimumfextum , decirnumfepti- 
mum, ' h^^.pertot. 
decimumoBauum, 1.45.2.^. 
decimum nonum,vigeJtmum, vigeftrHumprimum, I. 
^G.i.&i.m. 

vigefimum fecundum.vigejimum tertium,vigeftmum 
quartum, h^j.pertot. 

vigefinfumquintum, L^^.z.f. 

vigefimumfextum, I.5o- 

Vigefimumfeptimum I.Ji* 
Sclauoniizvocabaliorigo LiSzj.z.f. 

quoufque extertdatur, ibid. 

eimlongitudoUtitudo,&climacctti, ibid, 

itemprinctpalioraoppida, ibid. 

incelarummores 1.^24.1.^1. 
Scoti cur olim PiSofint vocati I.jyz.i.f. 

devorarefolittfum carnem humananii, ibid. 2. p. 

quizipfiscumFranciffxdera Ijyj.i.p. 

Scotia I-37i-i'Pr 
noftra Atate cum Regrio Anglk coaluify ibid. 
dimdiitaAlbanid, ibid. 
qui eius celebriores lacus &fiuuiii ibid. 
longitudo&latitudo, j&i.z.p. 
Frouinck fiue Regiones,& oppida ibid. 
terr&ineaqualttas l.^7i.i.£,& ^^t.t.pertot. 
Incolarumetus prifeorum mores I.57 2.i.f. 

hodiernorum ' 1.373.1.111. 
quaipficumVranciafiederaantiquitusinterceJferint 
ibtd.i.p. 

vireseius,&potentiabellicaadverfus Angliam. 
ordine> intUo extfiplici hominumgenerecompefiti I. 
^ 376.2.f. 

mfiitu coUegium a lacobo Hege infiimum, ibid.z. p. 

quotiniUoiudiees, ihid. 
quotemporefidemChriftifufceperit 1.378.1.^. 
turba in ea exorta , auitoribus hareticis & Priore S^. 

AndreA, ibid.^. 
Archiepifcopi eitU , & iidem quos fub fe. Epifcopatus 

contineant I.^^^.i.m. 
Regumeimferies l. 379. i.f.^ i.pertot. & ^^o.per 

tot. 

Scrib(zRoman£Curidi I.28.2.p. 
ScnbartminVetmTeftamtntocultmdiuinus, III. 4^. 
i.m. 

Scriptio Calecutenftum Il.ziy.i.f. 
ScrutiniumtneligmdoPapa I.^j-i.p. 
Scultemaftuuiotiu I.y.z.m. 
Scultettmvrbe Antvverpienfiofficiam quale I. jp^.i.f. 
Scjfthanmvita II.i^o.i.p. 

culcusNuminumfiwruniy ibid.&feq. 

(sremoniainfunsribufpriHatorutft II.i7i,i.p. 



E X. . 
mulitreseorum quihus pigmentU facietn cirupreji'' 

/iw 11.17 i.i^p. 
iuramenta&leges Il.i^i.i.m. 
S.Sebaftiani ccenobtum in regionePedemontana,!. ^60. 
i.p. 

SebaftianiregtsPortugaUiamorei I.z^z.z.p^ 
Sebafttanus Caborius I.jzS.i.m. 

Cabotus ^To.i.p. 

Munfterus 1.83.2.01. 
SecretariiPonitficisdomeftici 1.28.2.111. 
Secta. variaMahomettfmt 6. i.p.&feqq. 

intetludmtres 11.25.2.f. 
Secuiaresludi - ' Li^.i.m. 

Sedunumvrbs primafia Vallefi<e fupergetttino monteftta h 
554.2.m 

Seelandia infula Dania makimd I.41 8.1 .m, 

eius longitudo,& latitudty ibid. 
oppida & caftella, ihid. , 

quareabundet 1.419.1.^. 

ComiteSquoshahuerit,videComiKS. 
Seelandicarum infularmn numerus I.jiz.i.ra. 

earundem fitus,& limites, 

itetn mAgnitudo & atnbitm, ihiL 
.aertniifdemqualii I.ji^.i.ra. 

fertilitas, ihd- 

incolarummores, I.jij.a.p. 
fummainndutgand^peritia, ihidi 
diuititc I.5i6.i.ra. 

locaearummunitiora, tbi.i.tai 
Segenhergtavrhsin^agria 1,417.2.111. 
SegntaoppidumLatij I,zi.2.£i 
Seleftadiumciuitas Alfatia 1. ii2.2.irf. 

SeltmbriavrbsThracM I.^30.2.m. 

eiusfitus, ihid. 
Selimus ad imperium Turcicttm quomodoptruenerit I.689 

z.p.eiusvita&mors, ih'^» 
II. idem imperium quo modo fibiacquifierit,ibid.m.titis 

vita&mors, ihid. 
SeUaamnis 1.451.2.^. 
Semnothei GaUorum veterum I.i } 2 . i .p. 

Semouistaus,filius Semottiti,princeps Polonia I.4 14.1 .f. 
Semouitusfiltus Pjafti,pnnceps VolonitR, ibid,i.m. 
P.Sempronius quare yxorem repudiarit I.i ii.i.m. 
Senarum vrbism Stnenfiterrttorio,fitm 1.477.1.^. 
Senatores apud Romanos curru authilica in fenatum veHi 

L231.P. 

eorum filiipatrictj ibi.i.va, 
triplexinter lUos dtffirentia, ihid. 

SenatatusMulterum&Orphanotrophium I,4.i.f. 

SenatmvndediStm 1.23.1.^. 
illumapudRomanosconuocartqui potuerit , I.21. 

2.p. 

adeundemminor XXV. annisnonadmittehatur, t- 
bid.m. 

eim fummdautoritas, ihid- 
Senatm apud Bafilienfes quot conftet viris &qui fupremnt 

I.566.2.f item apud Tygurinos, ihid. 
Senatm TurcarumMagni Princtpis in Dtuanofuo quarath 

I.648.1. p. 

Venetorum exquibui4egatur Lj^j.i.m. 
Senenfis terrttorij oppida 1, 47}.2.f.^ ^■^^.i.m.fertilitat 
M77-i-p. 

/ tncolaru» 



I N D E X. 

ibid.t.f. Sfortiarum Genealogia 



1.478. i.m. 
I.izy.i.m. 
I.ij(S.i.m. 
I.i49.i.p. 
I.ij.i.m. 
I.^l6.Z.p' 



II.2II.l.f. 



Sianregmdefcripm II.zo8.i.m. 
emfitM, Itmitet , proumia & frbespradpua, ihi- 
dtm. 

qualitasterr*, jy^i^ 

'^f^"* II.iio.i.f. 
robur militare, ^^^^ 

modusGuhernationU, ihid.i.m, 

Reltgio incolartim II. 11 1. 1. p. ^uid de Deo & 

Spmttbus quos homini attribuumfentiam, mta- 



ificolartmmores, 

dmttia 
Stnonttm ttrra in Gallia 

eortindemmorts 
Stnonum ciuttas 

Separatto Contugumqutd &quomodo fiat 
Stftemuirale officium apud Genuenfis 
Septim^ Setieriarcus,vide Arcus. 
S SepuUhri Equitiim Ordo,vide Ordines^ 

Stpiiltura Peguanorum 

Stpultura & Exequta Equitum S. lohartnis Hierofolymita 

niquomodo peragi foliant II.i^.i.p. 
Sequana, GaOtxfiuuius pracipuus 1. 1 2 1 .m . 

Stqitani quando fidem Chrifiianam ftm amplexi, I. j 7. 

i.f. 

Seralij gemralis in Turcta defcrtptionem , vide fubfoce 
Aulac. 

SergtwGalba, item eiufdemnominis II.lIl,&iv. omnes 
• Impp.videlmpetztores. 
Stries Diicum,videDuces. 

Comitum,vide Comitcs. 
Imperatorum tam Occidentalitim quamOrientaliS, 

vide Imperacores. 
Magnorum Magifirorum,vide Magni. 
Ordtnum Reltgtoforum,& Mtlitarium , vide Otdi- 
aes. 

Tontifi<um,vide Pontifices. 
Frtncipum,vtde Pdncipes, 
Regum.videRcgcs. 

Serifi nomenMonarchaRegniMarrecani &TetAani, IL ligethumvZmngari£ 

Sig>limplumbeumR»m£hodUvfitatum 



tur 

Sian vrbsampla Regni Sian 
SiMia Regnumparspotentia Hijpanick» 
eiusfitus,&forma, 
• itempromontoria, 
•quomodo diuifum, 
quarum rerum in ea ahundamia, 
incolarum mores & olim & nunc 
eorundem diuttia 

potentiabellica 
modus Gubernationit 
Status Ecclefiafiicus 
Regumineoferies 

Siculi ingentofi,faceti,fu^icaces,nimUYtmidi,vetnim7tt 

funt religiom Romano- Cathetica addilti 1. 16%. 
i.f. 

SidavrbsTamphiliA Il^im 
Stfelmetamnts II.z^J.z.p! 

I.388.2.P. 
1.28. i.E 



ibtd. 

II.208.I.f. 

, 1.261. i.p* 

ibid*:>-i. 

tbid.. 
ibtd. 

fbid. 

I.iij.x.po 

hid. 



Sigifmundus Cafimirifitius rex fotonia l.^i^.i.m.eiusobi'. 



Seriphusinfuta Archipetagi 1.^7 8.2.f. 

ineaquatitasterrdt I.tf8o.2.m. 

imlarumprifcorummores ' 1.62i.i.i atiuseiufdemnominy, 

S.SeruatorssnofiriSudanumvbiaJferuaridicatur I.474. SigifmundusHungaria&BolHmiaRex 



tus. 



i.m, 

S. Seruatoris Equitum in Arragsnia Ordo , vide Ordi- 
nes. 

Serui hereditarii quatuor in Imperio 1.8 ^.i.f, 

Serutoittn tnSacerdotaltmordinemnonadmtttehantur I 
jg.i.p. 

Smii dominos occidentts in Anglia quo fupplicio afficiantur 
1.301. 2. f. ' 

Seruiaregto a multisproantiqua Tribattorumregione, & 
partefuperierisMoefiiaccepta I.<>83.i.f 

eiusfitm,&pr£cipuactuitast ihld. 

eam Turca & Hungariquomodo vocent, ihid. 

quomodo a Turca cocupata, f ihid. 

quatitasterratnea, ib.i.f, 

incolarummores, ibid.& 69^.i'p'. 

Seruorum virginis Ordo,vide Ordines. 
Seruusfecundum leges non fibi fed Domino acquirit , I. 

zS.i.m. ■' 
Sefitu,arcisinCherfonefonomen H.io i.p. 

Setelenfisfimu I.ioiiz.p. 
Settlia^videVamphxXh. 

S.Seuerintfanum 1. 255. i. f. celehreob vini prafiantiam, 

ibtd. 

Seuertnus Vonttf. vide Ponrifices' ) 
Seuerus Imp.vtde Imperatores. 

Six vtrorum inRtpub.lucenfiofficiHm,ytde Luccnfis. 
Sfortia Cardinalis j. 



ihid, 
ibid, 
I.I07.i.f. 

I.ii^.i.p. 
ibid. 
ibid. 
1.70.i.f. 
I.Scj.i.p. 

1.57.1. f. 

1.38.2. P. 
I.j.z.m. 

I.l92.1.f. 



Stkfia 

eiusfitus,longitudo,&vrbespracipua, 

quototimpnnctpeshabuerit, 

quAeiusfertilitas 

tota a Lutheranis occupatur 
Simoniacipuniti 
Simpticiui TyburtinusFontifex 
Simutacrum Pafquini 

Crucifixi fumma antiquitatis 
Sinarum rtgio vide Chinenfe. 
SinusAchata 

LeoninusvideLeoninas. 

Mexic4nus 

TriumFratrum 

Quadratus, 

SetetenfisvideSetclend^. 

Vemttcui vide Venetieus. 

Siphanus,infuta maris JEgat 

quatitasterrainea 

incotarumeiusmores 

Siracufanavrhs ^^^^ 

Siradia vrbs Fclonia Maioris , Bucatus imegri nomine 

cenfetur 1.398.2.^. afiignaturpecutiinomine fecundo- 

genitts Regum Potomrum ibid.fub fe quasvrbescomi- 

. ibid. 
Stroes rex Ferfarum vide Reges. 

SiJimmfiHtZpJimMs,Sjrus,Pm.videVomi^cc5. 

• Sitta, 



I.^57.i.m. 
I.3o8,2.m. 

I-.JIO.f.f. 

ibid. 



I.<f78-2.f. 
I.&8o.2.f. 
I.^8r.i.f. 
r.z^i.2.m. 



I N D 

Sittdula/mltdS Lufatk 1.115.2.1x1. 

SitomReip.Athen. 1.6yo.J.va. 
Stxtt nomine ex Pontifictbusqalgauift, vtde fab voce Pon- 

rifices. 
SlauorammoresyVideMoxes. 
Slesvvicenfe oppidum, alio ntmim Hetdeham diHum, I. 

4i7.i.f. 

SlesvvisenfisDucatusin Iutta,nomen vnde habeat l. 417« 
i.f. 

illmgubernatiogeneralifpenesquemi ibid. 

qmtfubfehaheatoppida&arces, ihid. 
Slonckavrbs Poloni£ Maioris Li^S.i.f. 
Smerdis Magus,Perfar^m MonarchaMdeM onarchae. 
Smolenskara prouincia fubMagni Ducu Mofcouia imperio, 

I. 441.1.P 

eius pracipua oppida, ibtd. 
ferttlitas, thid. 
SnoimactuitasMoraMi& I.iij.z.p. 
Sochiiz,ouiavrbsPolomaMaioris 1.398.2.^. 
Sogdianus Perfarum Monarcha,vide Monarchs. 
Solimannus Orchanisfilius Rex Turcarum I. (j 8 8 . z. p. 
qUA bella gejfertt , & quomodo mortuus fit , ibi- 
dem. 

II. eorundm rex I. 68 9 . z. p .eius vita & mors , ibi' 
dem. 

Solitarius S. Pauli primi Eremita Ordo , vide Oidi- 
nes. 

Sohdurum vrbs Heluetial.i^^.i.m.eiiufitus, ibid. 
Soloplegislator I.i^i.z.f, 
eius leges Athenienfihus data 1.6 65.2-01, 

Solonienfium Galltteincolarumopes & lucrum , 1. 141. 2, 
m. 

Soleimumterrttoriuml.ii^.i.(.eiusoppida,ibid. 
Selqniumregio GaUi^ I.iz^.i.p. 
Soluiems,fluutusi^Scoti4 Ljji.^.p. 
Somqna,fluuitu Picardiit I.iiS.i.m. 
SbngoproutnciaRegniCongo II.2|8.2.p. 

eiusfitus&prMtpuaVfbs, ihid. 
Sophi& Pbilofophi apudMauros ILz^o.i.f. 
Sophialmperatrix 1.59.2.^. 
Sopbiani defcendentes ab ifm tele , vtdt Reges Pec- 
(\x. 

^ophreiumoppidum prouinciitChauz.inRegnoVe^ano II. 

Sophus Perfia Rex quomodolmpertumfibiacquifi^rit , 11. 
<54,i.m. 

f f nofiro faculo multa regna & proutncia parem , & funt 

Aria, ll.66.iS 

Ajfyrta, II.66.i.p, 

Atropatia, |L65.2.f. 

BaBriana 11.66. 2. m. 

Carmani^ IL67.2.m. 

Drangtana ibid.i.^. 

Gedrofia ibi<t.2..m. 

Hyrcanta II.66.2,m. 

Margina ibi^. 

Media ' 11.65.2.^. 

Mefop0tami4 IL66.i-ni. 

Vuropamt^Ui ihid.i.f. 

Tarthit^ ibid. 

'Perfis ibid.i.f. 

Suftan^ iki.ny. 



recentior narratto fuper quibufdattt illujiriorihas , fub 
eiufdmdominattone,prouinciis,quafunt, 

Aderbaion IL68.2.m. 
Gueylon ibid, 
Hienak^ ihid.z.ip. 
Kachon ^ ibtd. 

Karafon ibid. ' 

Kermon ihid.m. 
Maurenahar Il.fip.i.f. 
Pars 11,67. 2.m. 

Vsbek^ II.69.i.f. 
earundem omntum rccenfitarum regionum quoadter- 
ramqualitas ll.6cf.z.m.&feq. 
incqlarurti earundem moresprtfci II.7 o, 2.f, 

hodierni Il.^^.i.m. 
opesy&diuitii^ ihid.i.m, 
itt iifdem rohurmilitarequod Il.^^.i.m. 
Gubernationisquimodus 11.76.2.^. 
Religioqudi IL77.irp. 
Regum SeriesMdeKe^es. 
Sortitoresqui in Republica Lucenfi,videL.\icenGs, 
Spart(f, Lacqnici& regionis Metropolis 1.658.1,^. 
Spartanorum Re^ublica,vide Lacedsemoniorum. 
Spic£ Bquitum Ordo in Britannia,vide Ordines. 
Spicimria vrbs Pqlonta maicris I.3 9 8.2.p. 

Sptnola Supremus per Belgium Dux Bergam ad Somam 06- 
fidet, l.ji6.i.f.&feqq. aheaohjtfitoneper Mauritiuns 
Araufioneofem Piincipemftfttimaprudemiarepellttttr, 

l.^J^^.i.f.&feqq. 
idem Spinola & Bredam anno 1 625. exercitu cingit I. 
546. 1. f cum fequentib. hanc vrbem ad dedittonem 
cogit l. 551. 2. p. eius vrbis fitus , & quomodoift 
Hollandorum potefiatem qltm peruenerit, ibtd. 2. 
f.&feqq. 

Spiraciuitas Itfperialis 1.114.2.1«, 
Spirenfis Epifcopatus I. 8 8 . i. m , i« iffo qu&flqrm rehgio, 
ibid. 

S.Spirttus in Gallia Equitum ordoytde Ordines. 
S.SpiritusinSaxonta Ordo,vide Oidiacs, 

item Venetits, ihid. 
Spitigneusfiltus nothtts Vladislaia patreindiuifioneRtgni 

PoloniAquam paxtern acceperit 1. 414. i. m. afratre^ 

cuibellumintulit^cjiftisibid. 
Spoletani Veteratorey 1.14.2.1^. 
Spoletut^ ciuitas Vmbri£ L7,2.p.- 
SpqradeslnfuUquA 1.6'jj.i.i 
Stabult Com^s.vide Conneftablii, 
Stagyra patria Aftfioteli^ 1. 65 6. i. m . eius nomina hoc an^ 

no, ibid. 

StampianusDucatus I. 156. i,p, cuiinitiafua debeat, 
ibid. 

Starini Anglifipreciofitas I.jjj.i.p. 
Stargardia Pomerani<evrhs 1.400,1. m. 

Status politicus Regnorum pmnium vt & Prouinctarum, 

qttifitvideGuhtvnMonis modiis. 
Statustn VnittsProuinciis conuocandiquis ferueturmodtts 

p}ura deys Statihusvide in voce Prouinci». 
Stauratiusfilius Nt(^:>hori Monafterio inclufus vitamfini' 

uit 1.684.2.111. 
SteUteinGaUiaEquttum Ordo,videOidit\c<. 
S.Ste^hani iniletrurtaEquitam Ordo,vide Otdmes. , 

S.Stephdni 



I N D 

S.Steph4mfanutn,oppidam GaUUdttmts lorijiienfiuml. 

Stephaniregis Angliaimperium &mors l.i6S,xS. 
Steph.tniex FontificibusHomen qui fibi fitmferint , videfub 

foff Pontifices. 
Srephaniis VatriarchaHierofelymtunus Il.i^.z.m. 
StephanusBatoriusTranfitluanus fit RexPolonixl^is.z. 

(.etusfitus, 

StephantisFignatelltis l.>(6.i.ni. 
iitettnumPomeranistottuscaput I.^oo.i.m.' 
Sttpatores regtt Corporis tn Hijpania,tum Equitestum pedi 

cn,- . , I.zro.z.p. 
Stokholmta vel Holmia , vel ficundum Ruffos Stecolmia, 

metropoltsSiiecia l.^iy.i.(.tius fttus, ibtd 
Stora vrbstracliis Holfatia 1.417.1.01 
Stralfunda vrbs PomerantAmAritima I.^oo.i.m. celebris 

obnegottattonem, j^-^ 
Stratagema j^^^ ^^^* 

Stren,is CaUndtsIanturiidarivttuitTheodatus Pontl ao 
i.p. ^ • 

StridonvrbsHungariapatriaHieronymi I.388 i.m 
StrtpntumvrbsHungaria 1.388.2.01. Germanis dicitur 

ibid. 

Studiofi vndefi apud Turcas potifiimum alant 1.6x7 
z.p., 

erue(tvei|Tcn6arg vrbsHungaria I.j88.2.m 
Styrial.iif.z.p.at,asMarca Styriorum,&prifcis Valeria, 

eiusfitus, llf^' 

d Trtderico Barbaroffa Ducatut titulo ornata li 
tbid. ■' ' 

1«osbabeatcomitatus,&ciuitatespracipuas ibid 
quafertiittaseius I <Jo 2 f 

totaCatholica jg^* ' 

Styriorummores j 
Subcemuriom Vranconiaqui jjL-;*?; 
Subfidtana Curta francia vnde ortum trahat I.175'. 

q»£eiusmembraabinitio,qu*mnc» ibid 
Sucro amnis in regno Valentia 1 1 0 o 2 d* 

Sudartum Seruatoris nofiri Camberiaci afferuari dici^ 

J.474.i.m. 

Suecia « , 

. . /.427.1.0. 

eiusproutnciAprmpua, ^ ^ ^j^f^ 

quamfttlata, ^^.^* 

^uoshabeatlimites,&Metropolim, - ibid.m 
dtutdtturinprouinciasXI. 

T>ucatustottdsm. 

Comitatus XII. 1 418 i m 

habetEpifcopatus VIl. quibus Paroecia quas qutfque 
conttnetadtecla, ^ jjj^ 

'^yndatmeae,metaUovario,&pifcibmvariis, ibid. 
z.p. 

^^«gMdettemperato,puro,&falubri, ibid 

^''"'"^•^eiusquouf^fequotannisrationeduntaxal 
fifcnegtt^extendant I.^ji.c^^U. 

^'^^-^''^'ttampedefirisquammarittmlquj^^^^^ 

^'^ihi-m.vbtfxftruaamummenta,foederacum 
'^^^l^"^n^ta,hofttlitatestpfu^t^^^^^^ 

^'^''^'^doadrniniftreturiuftitmneadem, vbi&iu^ 
Auet & offictaregia reniunt I. ^jj.i.f. 



^f&^hmravfurasMeria&homicidia I 
4j5.i.p. ^ 

^^'''*^'^ndemiutheri&Caluinidoarinaquando& 

quomodorecepta 1 / 

Regiimineaferies i.43<J.i.m. 

S^^^^orumprifcorummores,Uges&confi 

apud^ofdem qu, variafacrificia , & arma invfu, 
mundemtemporehocnofiro,mores U^o.i.&i 

'Zt&Z:'^^^^^^^^ 

^'''yfmfias,vndepotifitmum ij,-^. 
cumahquotfeqq, ^ * 

tnilitia eorundm r 
itemreligio •'•455.i.p. 

Mofcouittsquain pmefintfuptriores&inqi!ir;};. 

quos neges habuerint I ^i-r * f 

f^P^^'^mDucatusU^6.i.p.cuifuainitiadeb 
SuefitonumvrbsctuitasPtcardia, Inj.uf.&uS i n 
fmolimRegumhabitatio, iuS' 
Sueuia l.ii}.i.p.eiusfitus,ibid. 
itemvrbes,&fluuii, 

qu£ineafertilttas r * ; 

Sueuorumprifcorummores I76 f 

hodiernorum, ff: 
eorundemdtuitia, 
SufanusPrinctpatus nofirotempore ad regnidignitatemel 

emfitm,limites&oppida, "'^"^!"//]* 
terraquamferttlis llr.rT 

l^^^tbmerlandia^nfulaSeelandtca^ I 
Suttfiaopptdum inHeluetiaadrtpamlactfsLucernenfis, 'l. 

^o^^^nfuumHeluetiisomnibusimpertitobcaufasno. 
tatas,ibtd. ' 

^quibusfitconditum» 

circaiUudqu^olifrugalitas l , ' 

Sulfuratatherma,videthettnse, OW-^.p. 

^'^fratuscampusferefemperardensinZegnomapolitano 

quarecohoneftatus, 
S^^ltanmofinannusMeUibusUnitfarUinterimitul!^^^^ 

Sumatrainfula ho^.z.f.plenapaludibus&ftuuiis, ibi^ 

Sunda ProuinciaRegni Congo n ,3 ^ f 

emlimites,&pracipuavrbsquaeftCongo, ' ibidl 
Sunda vrbsPomeraniA maritima j lo© « 

S^^^f^^m^fretumtmerHdftnoram&Helfenburgumo^ppC- 
da,qu£ftuofifimum ^ lliziw 

SuperfiitioCaUcutenfiumabominanda IL21Q1"' 
Chinenftum ll.i96.i.f.cumreaa 
^m^f^ttntmAngUa pracaterisvfitatumefifufpenfii L 

inRegnoChinaquodv/itatius H.ipf i m 

iMUmaUficUlaponenfesirrogarefoUant n.202.* 



^'ttitffabimp.Macrinoinuentum 
0 z 



I N t) 

Sufa oppidum vedemontmntgtontt I. ^fio.i.m. 
Sufdaltenftsprouinciafub im^em Magni Ducis Mofchorum 

1.441.1 • TT 

Suftana reno Sophopareni U.66,i.m. 

eimfines, . ^"^'^' 

qualitasfoli ll.60.zM. 

SufnamregioChin^ II.i8o.rm. 

tiusvrbes&oppidiii 

SutfaniainHoUandtaComitaminfignif I.jH.i.m» 

elusfitus, 'f"^' 
Maritarumciuitas I.zf^.i.r. 
Sybarttic<edelicia,prouerhium l.zf6.i.p. 
Sycion vrbs omnium Gracorum antiquipma 1.658.1.01. 

hodtequomododicatur, i^id. 
SydirocapfaingenspagusMacedoniA I.^^^.i.m. 

SjenevrbsAgypii ..i^''^,"^'™' 
Sjlua Aurelierifis,GaUicatum Sj/luaram ampUpma l.itG. 

1. m. 

Caltdonial.^yz. i. p.&c[««»» illanuUarationedoman- 
diiiubafimilesLeonibusinvenimtury ibid. 
SyluaneclHm oppidumFrancia Valefia I.ii^.z.m. 
Sjluarum Regiarum Confilium Kegni m^ani& I.iOp* 

i.f. , 

memhra eius & negotia ipfiexpediendat tbid. 

Sjiluanits vide^an 

Syluefter videPontifices 

SyluiusOthoImp.videlm^eTatotcs 

deSyluisDominorumfamilia I.ii<J.a.p* 
mumarma,titult,&preuentuSi ibid. 
Symphoriani & religioforum ipfius Abbatia, II. 51. 

2. m. 

Syncupura vrbs in eMremo Angulo Ueridionah pfomont. 

Grandedtao lI.iG8.i.p. 
Synodusgeneralis j I.c^II.i.^y.i-m- 
Lugdunenfis I.^o.i.h 
Sinuejfana ^ ^ l.j,6.t.m. 

furonenfis I.^z.i.r. 
SyriaprouinciaAfi<eMaiortsampUfiima Il.ii.i.m. 

diuiditurinminoresprouinciasquin^, ibid. 
Syria Jpeeiatim fic diaa,quous^fe extendat II. 1 8 .1 .f. 

vrbesiniUojpatio, i^id. 
Syricius Romanus,l.i j.z.m. Papa , vel vice-?apajuit^ibi- 
dem. 



TAbernamtritoriatomii, 
Tabim caput Regni Cbinenfis 
TacitusImp.videlmpetAtotcs 
tagofluuiusPortugaUi<e 
TaUa oppidum lndt<tOctidentalft 
Talmonenfis Prtncipatus GaUi* 
Talugiaanimaldpudlndos 
Tamberlani de Baiax,etheviBoria 

ex eiuspofteris qui in Perfta regnarint,vide Rege s 
Tambes,apud Peruanos adificia ingentium inftar recondito- 
rtorum Ljzz.z.p. 
Tamequid Il.iyp.i.m. 
Tamerainum Diaholum appeUant QaUcutenfes II. 2 1 9 . 
i.f. 

TamufishQdie Tednefta dici creditm II.248 .z.m* 



I.j.i.m. 
il.i jci.iS. 

Li44.2.m. 

L3i3.i.f< 
Lizx.i.m. 
I.319.1.P. 
1.63 la.p. 



Tangis Chinenfiumnomen 11.179,1.«^ 
Tanger fiue Tengis vrbs in Regno Vejfano 1. zy 3 .1 .f. 
Tanor oppidumlndia Ljoo.z.p. 
Tanforvrbsprouinci&P.UabatanA ll.zso.z.f. 
TarantafusagerinSabauAia I.459-i'P* 
Tarantula animalculum in Regno NeapoUtano I. zjj. 
i.p. 

Tarapataoppidum regni Peruani in tndia I.j z^a.p. 
Tarnajferienfiumdrma prophylaaicd lI.zo9.z.m. 
apudtUosquapotusfUmendiratidi ibii. 
fttis muUertbus ipfimet vtrginitatem non adimunt, 
ibid. 

inpuniendishomicidisQuemmodumobferuent » II. 
zio.z^mi 

Tarnafferisvrbs Il.zzb.i.p. 
Taronenfis rex inlndiabapiifmilauacrumfufctpit L300. 
z.m. 

Tarquiniusfuperbus^ I.i^.i.m. 
Tarrdcooppidummaritimum ^ I.ipo.i^p. 

Tarraconenfis Archiepifcopus vide AtGhiepiTcopus 
Tartaria lU6^.tp. 
eiusamplitudo&Vaftitas, tot». 
itemlimites&clymacosli, ibid' 
aere perflatur frigidiorii ibidi. 
abundat orv&a , frumento vario, equis & auibusper. 

multU. ibid.i.p. 
tacushdbetpiurimoii i^id^ 
Scitha etus incoU veteres , ex crdntis imerfeBorum 
hoftium bibere,& detradis ab iispeUibus fe veftu- 
feil.iyo.i.m.edrundeminfuneribus ceremoniit 
itemiuramentd&leges ibid.ra^i 
Tartarorumingenium,moHs,conftantia,leges,vi£lut,ami* 
£tus,arma & ratiopugnandi II.173. z. m. cumfeque»' 

ttbus. . Ln< 

eorundem opes & diu'ui&,moneta,&pptentta bemc* 

ibi.f.&feq. 

item lex & ordomiiitdrU^ tum mos in (oronando y#ge 
l.ij^.&feq. TT ^ «4 

ReUigioeorundem ll.i^&.i.m* 
qUoshabuerintReges,videKege& 
fartariciimperiiorigo IL171.M. 

eiusrohurmilitare , 11.174'^-P^''^"* 
Tarudantum oppidumprouincia Sufana ll.z^S.i.p* 
TaruifinaMarcavideM.z.tc^ 
TaruifiniagriqualttasvideTatuifmrA 
Taruifium vrbs Reip.Venet&antiquiftma l.SS>7-H' 
eamquisexftruxerit, 

fedemin ea fibi cenftituerunt Marchiones lombat- 
diciibidem.qui&proptereATaruiftnidiaiL^9^' 
i.m. 

Academia,qua ornatd eft ,[qUAndo in edfit fundatM 
ibid. 

Ageretusquareabundet I^Sg.i.p* 
Tarusmonetaapudficulos Lz^^.i.m* 
Tafinga ftue Tofinga irtfuta Tienid l.^iB.z.t. 
Tauagofta vrbs prouinct<t Sufana lI.z^S.z.p. 
Taurinum caputreponis Pedemontand L45S>.i.m' 
Sedes Principis & ftudio vniuerfali celebre, thi* 
TaybincoqutdfigniC-^et II.I79-»-'"- 
Tecuietum vrbs prouindA H(d regni MarrocamtotaM4' 

^^^^ TedalM 



I N b 

l^dalaiproutncta Regni Marmani Il.i^p.i. m. 

TedneflA vrbs atnujmfma prouimtA Hed tn Regno Mdrro- 
f .Me II. 2 4 8 . 1 . iT) .piitatur veterum Tamufis, ibid. 

Tegeiera vrkprouincu Tenefmain Regno Fejfano il.249. 
i.p. 

reitmum eppidum prouinci& Sufana. II.248 .z.p. 

Tttfidalu locHs Rcgni SCotit J .3 7 1 .2.p. 

Teixomiraarbortn Infula Ptco Lzyy.i.m. 
TeldenfhprouinciavideTedcliea. 
Ihajfus infnla maris Mg^i I.^yg.^.p 

ttus aml>uus,oppida,&p6rtus maris, ibid. 

rjualitas terr£ in lUa 1.58 6 ,i.ra. 

Theodatus Hypatus Dux vtnetorum^vide t)uccs 
Theodatiis Rowaniis Pontif.vtde Ponrifices 
Theodora Theophilt vxor imperit habends Cbnfianmopoli 
''^'f I.684.!;.f. 

*lta,zoesfororihidemregnduti . 1.684.1.^^ 
TheodoricusrexFranctdt I.ioS.z.m. 

theodortcusquiexPontificihttsvocMusyVidefub voce Pon- 
tifices 

Theod^>rus Pontifex quare ibi^. 
Theedortis h&reticm Vide Anthcm ius. 
ThiodofiMslmp.videlmpetarotes 
Theophtks imperator Conftaminop.viddrnber^toves 
TherafiatnfulamdrUj^gii 1.^7 8. 2,m- 

■tberm*Agrippiiu ' i ,]^]^! 

Conjlatnini I 4. i.fi 

btockttani, ' 
dimfivirtutisinReg.Neapoiit. 1.254.1.01] 
iiatiuaadTyburHerculeum l.^.i.L 
&ali<tapudAlhamam I.ipj.i.m, 
Nerontane I.j.z.m'. 
^*^-^^"^"* tA.i.m\ 
f^yj"^'*' . ihid. 
Julfuratavtrkedicatapraditd in infula terfica I. 

, , j"^"»'"'^ U.±.m. 
Theft)iothet<eReip.Athenienf l.670.z.m. 
Thejfala tempe, VaUis amoenitdte mntbm pfopeorbis locis 

Tbejlalta , re£to tetius Mdcedonia optima I. 6f3. 
i.m. 

Thejfahrummores « U^a.L^, 

TheuretavrbfProuincia Chau^nfti in RepOFefano vll. 
151. i.f. 

Theutebirtus ecalispriuatus a Vitijfa l.ii6.zpi 
S.ThotnAEquitumordovideOcdincs 
S.Thomifantmin India j .^py j 

deiaoThomaqtudtcanturpiunhusmnentsibid. 
S. Thomas primum in infuldSocoteravirbuni Deiannuh^ 
ctaffedtcttur I.297.i.f. 
Thomoi Comes Sabaudii I.46p.i.m. 
ThomM Candifch Anglus ' I.^ii.i.p* 

ThoriisdeusfiaitmSuecorumprifcorum - 1.429 i f 

I.^}o.i.t«; 

Romania quare dicatur, j jj^^ 

in ea Conjianttnopolis fitay j^^^* 
eitisfines&reltquaeppiddy jytd', 
terrdnatura&qualttas - 1.6p.i.m. 

ThrafpKmulacus l.yi.f. 

Tbuarenfis Ducattum GallidyqUdnMtatustifulocohone. 



E X 

Thuringid 



etusjitus, ^j^^ 

ttem longitudo,latttudo»Comatus,Ahbatid&oppi^ 
dapractpud, ^^^^ 
eiufdemfertilitas I.^o.i.m» 
Thyfiadtmn oppidum Epifcopatus Alburienfts lutne. Septen- 
trionaliscelebrisSchola 1.417,1.^* 
Tiherius Imp.videlmpetitotes 
TtbuniHdiclaues 1.4.1.6^ 
TigurumvrbsanttqHdHeluetid I.ffj.Lm.' 

qH&circaiUamfertilitas 1.555.1.^; 
tiliauentusfiuuius^auigabilisinVoroiuiienftregione $96 

2.p. 

TiHit, Ligd Germdniu SupremiDucU,detrunfmcenfiex- 
ercitupartdvicloria 1.545.2.^. 
TindriiinTurcidqui II.^^.i.p. yinquemfinemjintin/iil 
tuti 11.66. i.m.quibm inlotis degant ibid.f. 
TiraJfaPieardi£fegio l.uS.i.p. 

eiusprdcipuuttJoppidumGaifa, ibid, 
TitumvrbsregionisDucaliamRegnoMarfocand II. 24^^ 

TitmVe^afianusimp.videlm^eiz.totes 
Tega Cardtnalitia i.6d.i.m; 
Tolanchiaregio Chinall.iZ6.i.m.rmvrbes, ' ibid. 
Toleniainfula^eelandia t^i^.t.pi 
Toletanmtn &Bracarenfturh in feEcclefiafticdcontrouer. 

f'^^'^^' . L224.2.P. 
Toletanm Archiepifcopmvide Atchitpitcopm 
Toletum vrbs I.23 6.i.m.Barbaris quandd tiijbani ddenie^ 

ff> , , ibid. 

Tolofa vrbs languedocta Qalliaprdcipud tiii.i.C 

eiits annuiredditus 1,145. i.f. 

Tolofanmagerduamfertilisfit Lijo.V.p; 

TorgaciuitasMtfnid I.iij.2.mi 

Toriofdvrbs Spia Il.iS.i.f. 

Trahfifulanare^io i.jiVx.ti?! 

eiuslimites&vrheSf ly^^^ 

fertilitdieiufdem 1,515. i.mi 

franforiaoppidumditidnisPontificii& I.zi,^*^ 
Tranjpadana LigariavideLi^mix. 

TrdpetUscaputregionisCdppadocite n.^.t.ni^ 

frauancoris,rexRegniNarfingafubie{ltu il.izo.2.m! 

Trtcenfeoppidum 1.149.1«. 

Tremifenavrbs n.i^.Lm.* 

TftrnifenumRegnuni IL^c^.i.mi 
eim iimites,longitudo,latitudOy&pmipUa promnci<e 
ibtd.fi& i.p. 

incolaritiniUim & oiim& hodie moresil.^i.i.td. 
pertoi. 

TreMioiiiaciuiids^Wefiphalia i.n^.i.(i 

Trtuirenfis Archiepifcopatm I, i i^.i.f. 

eimfiim,&Cdmitatm,ite»ipfd£fi^ciuitates ibid. 

TrianopoiUvrUfreqUeHsThrdciit i.6^6.z.m. 

Trihuni CeiefutH I.itf.i.m* 

TrtbuniapudHeUafidos i.518.2 £ 

MilttdresP,R. 1.25.i.m." 

P^^^ l.i$.i.v. 

apudBafilienfes l.^^T^.i.tn. 

Ttgurinos ibid.i.vai 

fricafiinmagerCanipdttidGdU. I.r2o.'i.fi 

TrichidesveterurHhodie,pifiesSdrdkt Lii.i.f. 

tridentivrbfsdefcripti§ t^^-f.i.m] 

^ 5 trier^ 



I N D 

triermbiim Kep.Athenienfiqui&quot I.668.i.f. 
S.trinitittisOrdoproredemtimCaptiuomm vtde Ordi- 

nes. ^ 
rripartitaoppidumComttat-HsPonthienfis I.iiS.i.m. 

Triphonii antrum vtde Antrum. 

TripolifinBarbaria Il.^i.i.f. 

aliaeiufdemnominisnhsin Syria ll.iS.i.f. 
Tripolitana re^io II.3 i.i.m. eiusfines & oppida, ibid. 
TriumphatorisapudRom.honos ~ 1.14.1.^. 
TriumphHsapudRom.qmbuscencejfus I.ij.i.f. 
Trtummri I.z^.i.m. 
Troenfis Comes ex Hibernia ob rebtUionem pulfus I.586. 
i,m. 

Troglodjtica regio I.3 9.i.m.eiHs oppida ib. tota eftfteritis & 
inculta Il.^i.i.m. 
Trokrudera IL^.i.p. 
TrugiUumoppidumfevuan&imndia I.jij.i.f. 
de Truxillo Equitum Ordo videOcdines. 
TuardenftsVicecomitatusGallia , I..iii.i.m. 
TucufnenfeRegnuminlndia 1,517.1»^, 
Tudernum/tuitasVmbria I.^.i.p. 
TuedafluuiusScotia 1.571,1.^. 
Tugium vrbsHeiuetitn I.5 jj.i.f.eifw fitur, ibid. 
TuguriMaiorfenatusquetvifisconftet l.^66.iS. 
miner quot ibid. & in vtro^quis fupremus l.$6-j. 
i.p. 

tullaoppidumGalliis lai^.i.m. 
TuUucaoppidumlna^tA 1.515.1.^. 
TuUusHoftilim j I.i^.i.f. 
Tumbefia oppidum jndid 1. 3 1 5 . z.p. 

Tumeglaftinomenitrium CafteUorum Il.i^S.i.m. 
Tunetanum Reg^Um II. 3 o. i.^.diuiditur in partesquinque 
ibid. 

Pfouinc^a fibi cognominis II.5 1 . i.m. circaiUam qua 
agrjqualitas, ibi. 
tumtutnvrvs in Reg.Tunetmo II.-50 .4 .f. 

Turcarum mores i.cum feq. 

dluitid 11.55.1,111. 
robur,&potentiamilitaris 11.^6. i.t&feq. 
Religio 11.^1. i.p. 

turcicui Imperator quasprsuincias , per Europam poftideat 
1.619.1.10. 

perAftamquas U.i.vf^adz^. 
ferAfricamitem ll.z^.vf^dd'^^. 
itemquibustitulisvtatur I.^j^j.i.p. 
eiusfcederacumexteris, ibid.i.m, 
quopailoregum exterorum oratores excipere foleat 
I.tf44.i.mi 

in liberorum fuorum circtmcifione qu& ceremoni^ 
adhibeantur l.6^6.i.pertoe. 
Donatiuaquxexteris exhibeat &ipftviciftimabiUis 
exhibedntur ibid.i.p. 
eiusannuiproUentus,ibid.i.£,&ll.^yi.f.&feqq. 
^uosalatAulicos I ^^S.i.m. 

j>luradeipfov'rdetom,U.^.i.cummultisftqq. 
Turcicumlmperium I.<5i^.i.m. 
eiusmagnitudo&vaftitaslatipmepatensy ibid. 
fubipfoqaaprouincidiperEur^pam, Afiam &Afri- 
camyibtd.cumfeqq. 
Turcotnania incola latrociniisdediti H.ij.z.p, 
Turgouia quomtdo fub Jfelmtiorum imperium redaclum 



E X. 

Turma Equitum quot Bquitibus conftaredebeant, 1. 1 ^tfi 

Turonenfts Ducatus I>Jf -i-f* 

TuronenftsditioGaUi* I.iij.i.n 

etusfitus, i^^^ 

DuxiHtUaquareParTrAnciadicatur 1.157.1.^. 

quareabundet I.ii^.i.fi 

incolarummores l.ij^.i.m. 

Turonenftsgeneralitatisredditusannui l.i^j.i.p. 

Turonumciuitas 1.149.1.111. 

Turquemanus Rex Mgjpti I.49.i.m. 

TufiameUa ciuitas httoralis 1.7.i.f. 

TufiniEquitumOrdoinBohemiavideOtdincs. 

TuteuiUanusDucatus a quo&quando ere£lus I.i^^.i.m. 

Tuueravrbs I.^^i.i.f. 

Tftuerenfis regio fub imperio Magni Ducis Mofchoui* I. 

^/^i.up.etus vrbs pr&cipua, ibid. 

Tybertna infula vide Infula. 

TjbrisftuHius ^*?'^ 

Tybur oppidum Latii 1.7.1,1»* 

Tygres in Oriente magno namero U.iio .i.f, quomodo ca- 

piantur, ^^'^- 

TypographiaTurcisexofa I.^^i.i.f. 

Tjrolenfis ager vide Age r 

C0?mtatusvideComituvis 

TjrmvrbsPhamcia " II.iS.i.i». 

V. 

VAgnofiusmagnus apud Suecos prifccsprodeicultusj. 
425).i.m. 

Valdiuiacoloniatnprouincia chik I.5io.i.rn. 

penetotatm<zmomabforptay *&'^» 
VaUncenitoppidum in Belgiomunitiftimum 1.504.1.^1. 
Valenslmp.videlmf^ctnitotcs. 
Valens HofiiUanus imp.vide Imperatorcs» 
Vahntia. I.i^M.p- 
Vaientiaregnumvndenom^habeat l.if>o.u(. 

etusfitus.&prntiipuaoppida, i^'^' 
Valentienfis Archiepifcopm vide Archiepilcopus. 
Valentinianus UUll.lmp.ndelvapeTAtotcs 
ValentinusRom.PontifexvideVonzi&ces. 
ValerianusMaximiahus,lmp.videlm]^(ito{es. 

^Probus, »^'* 
)Publicola , PrincepsRomanusinexfequiasfum- 
ptibtiscaruit I.iz.i.m. 
ValefiumalteraparsPrancin I.ii^.i.m. 

ciusfitus,ambitus&vrbes, i^. 
VaUenfeterritoriumGaUi& I.izo.i.p. 
VaUefanitraUusfrugalitas lM'55;i'P* 
VaUefani in Heluetia quem fupremam agnofcantdominum 
I.^6j.i.p. 

eerumfeptem decuria cum limitibusfuis I.555 I-P' 
diuidunturinSuperiores&Inferiores, I.5f4.i.p' 
itemLiberes, & fubie£tos, quivtriq^fubdmdunm, 
ibid. 

VaUfsAraucanafituf I.^zo.i.m. 
AwmenfitinPlaminid l.y.i.f. 
Cafnonica I^SS.i.p. 
Clauennavide^hM.ent\3i 
Oteto I,ij?i.2..p.' 
Scholafticorum Ordo vide Ordines 



II.ZJ9.1,f. 



* feBina,videTc\\int, 

Vftthrofx OrdOyVide Ordines. 

Xnuxenfis incoU vnde orti 
Vamhitfluutus 
yandalttvide A\iricas. 

Vjleresypjrrjmidesinregno Peguano Il.iir.z.m. 
Varennt mit.u GaWkt,Ducatm Burbonii, I.121. x.m. 
V4rm KeliogAbxlus Imp.videlva^ctatoKs. 
f^'*"'' I.zj.i.f.I.iji.i.m. 
Vafit de Qutrogn , primi Mechoacanorum Bptfiopifelix in 



I N D E X. 

i%or M^stmtM ^ . 

ibid, 
I.iji.i.p* 
I.jij.i.m. 



I.547^i.f. 
I.iij.i.p. 
tbid. 
ihid. 
Ir?9.i.p. 
Il.ior.i.m 



{onuerjme indorum fucceffus 
Vafeonum ttrra in GaUia 
quoufquefi exttndaty 
qut ttHs bucatus & CoiHitatUs. 
qut incolarum mores 
Vau Re^ii laponenjium nomen 
V eOigalium in Francia Curia vnde initium habeant , I. 
175.2.P. 

rermtenfiRegnum II.zo8.2'm. 
eiusfttt4s, fi,ii 
incolarum mores, II.2io.i.m. 
VeUs & GeuodanenfisregionisGaUiA qud quahtas & natu. 

l.ip.i.f. 
l.i<9 i.p. 

I.l42.2.f. 
I.ZI^.I.f. 

ibid. 
I.j5)9.i.p. 
I.7.if. 



ra 



VeUorsm Gallu incolarum mores 

eorundemopes 
Velafiorum Tamilia 

eorum arnu,tituli & redditusanmi 
Velinumoppidum Poloni* Minoris 
Velitrs 

VeSeris aurti Equitum Ordo afudBurgundos videOidi' 
nes 

*Vendaoppidum?oloniaMinorit I.jpj.i.p. 
Venenum Indipraparantvtperfixannosintra corpmlatef- 
censtandtminterimat I.^^o.i.m. 
VenttaRefpttUtca I.55?2.i.m! 
eius doniinium quam Utepateat^ ibld. 
qu£fuhfiregtonesytnfulas,nbesyCafitUa&arcescon°- 
"«f ihid. 
magifiratusfaosquomodocrtet 1.583.2.^. 
eius diuitiavide Opes 
modusAdminifirationifvideGabernatio 
Veneta vrbsL^ 8 8 .i.p.qu£ in fi memorabilis & notatu di- 
gnacontinet,omniarsienfentur&fingula. ibid. 
incolarum mortsvide Mores 
quos habuerttDuces & Principes habesfub voce Prin- 
cipcs. 

Vtneti excommunicantura clementt Vlll. Pont. 1.4«. 
2.m. 

ijdem anfua victnitate regi Hijpank timmdi>fiini- 

I.205.i.m. 

toram InfiiU ia Uari Mtditerranto»Adriatico & lo- 

. . I.599.1.P. 

tnDucisfuteUatotttqttasobfiruentcermomas I. 
6oj.2.p. 

torum mores vtde M 0 res 

diuitiavideopes 

giibemattovtde GubcrnatieJ 

'RAigtovtdeKeWgo 

Venetiantes monetx apud Indos jpecif^ 

Vendaturtiu Ducattis 

Vera Crux oppidum Indut 



ibidk 
Lii4.2.m« 

1.115.1. p. 
I.i2.2.m, 

1.5P5.i.m. 

1.588.2. P» 



I.I2I.I.p. 

I.7.i.mb 
I.iH.Lf^ 
I.ii5.2,m. 

ihid. 
I.52.1.P. 
I.ii9.2.m. 
I.<5^.i.m, 
ibi.f, 
ibid. 
ibid, 
ibid, 
r9uemibus,&ar- 
ibi. 



I.i9j.i.p. 
I-iS^.i.m. 
I.;r3.i.f. 



Verctlltmir£antiquitatii epptdttm in Pedtmontanaregio^ 



iratum, 
Vercingttorix 
Vtria oppidum Seelandi* 

nomtnidvndebabeat, 
VerinaamnisGalli* 
Veromandu9rum,c»mitatuf Pitardta 
Vernem&a,ciuitas GaUia, 
Vtronayvrbs venetorum imper'tofubie£t4 
Veronenfisagriqualitat 

Vtrreckii&Netiapud ConfoederatasproHincias"a£latem 
. poreabuatCatholicifmi l.-^to.camfiq. 
Vtrfonium,ciuttas Biturigam in Galtia 
Verulum.oppidumLatii 
Vefalia,ciuttas Ducatm CliuiA 
Vefgntio,ciuitas Burgtindia 
VeJpafianmlmp.videJmpetatotes^ 
Vepra SicuUL^st-^-p.vnde oru, 
Vejialesvirgines ' 
VexinumPranctcum , 
Via Appta 
FUminia 
Recta, 
Sasra 

Subarrana & ViteUia» 
Viamontiorum FamiliayCum fuis tiiu 
nrif, 

Viaticana prouincia fub Magni MofiouittDucitdaminattt 
I.44i,2.f 

eimfirtilitas 1.443.1.^. 
Vibius Gallus HofiiUanuslmp.videJmiietztores 
Vicentiavrbs fub venetortm Imperio I.^p^ti.p. 

eiusager omnibus ad vtta fuftentatidnem rebus abuti 

ibid. 

Vtceregesmlndtis 1.207.2.^1. 
ViHor Africanm Pentifix , cum aliiseiufdem nominis Pon^ 

tificibusextatfubvocePomificcs. 
VteUniavrbsPoloniAMaioris 
Vienna Auftria vrbs 

item alia tiufdem nominis , 
i.p. 

Viennenfi Territofium in GaUiis 
Vierim Medicem 
Vigenna fluuim GaUta.PiSi6nuiH 
Vigilim Eom. Pont.vide Pontifices, 
ViUa LucuUana oppidum Latii 
ViUacumctuitas CarinthU 
ViUaquatuorlmperio 

ViUafranca,oppidumceleberrimum ComitatiK T^licMnfish 
4(j0.i.m. 

ViUaricca,oppiduminprouinc'taChik L^^o.i.f 
Vinaria,C!uitasThuringi<e hiii.i.f, 
VindricnftumGaUiaincoUrumopes 1*142.2.1x1* 
Vindecinsrum,populorumGaUiamores hi$6. i.p, 

Vindocincnfiscoin'itesvideMatcin'iComites<, 
Vinigeneravarta&eorumprafta}itiah9.z.p.l.u,z,mJ. 

25f.I.f.I.262.I.p. 

Vinoritm oppidum GaUia Campan. 
Viracocha idoli mmm apud Perudnos 
m. 

Virginia rtgio marltima a quo fit mtnta 



I.398.2.P., 
I.ii^.i.mi 
I.ijl* 



i.i2$.i.m. 

I.^SMip. 

I.U2.i.ni4 

I.7.itm. 
I.ii5i2.m, 
I.84.2.P. 



i.i2o.i£ 
!• 3Z2. I. 

I. ^IO. 1, 



» 4 



iS.Virgf- 



l N *D 

t. VirginkmMtike Otmek Bquitum drdo , vide Ordi- 
hes. 

YiriiVtfidutiuVnindulgentiaVomijicUCekfiini I. 

fmrumBonorum OrdoMde OrcHries. 
Vifionitinj£thj/opiaOrdo,videOtdincs. 
ViuCommunifCongregatw,videOtdines., 
• VitmotiapuaUaorCbrijluslefui 111.47.1.11). 
VitatiatiusPontifekMdeVctritA^c^S. 
Viterbiumopftdum I.ii.i.p. 
S.Viti oppidurHimitia carinthit 1.115 .z.m. 

Vitijfa oculot eruit Theuteberto I.126. i.m. 

Vitrimm Parthenfium I.i 49.1.111. 

Vitz.lipUtzJii fejlum apud Indos quomodo perdgi folitum,!. 
335.i.ro. 

Viuaritnfium, Gallia populorum mores , I. 138. z* 

ni., , 

VtadislamPolontiirex I^i^.z.nii 
alios eiufdem nominUeodem in regnoreges habes i- 
bidem. 

VlitusCalipha l.i^^.i.m. 
Vlma I. II j . I. nii vrlfS Sueuorum i ibidem. tiusfitus , ibi- 
dem. , 

VloaruntVamilia I.ik^.i.mi 
eorutntituli,preuentus,&infignia, ibid. 
VtodomdrienJis Ducatus fub Imperio Magni biicisMofio^ 
uia I.44i.i.p. 

vndenohienirahat, ibid. 
qUiiineofertiHtasagri 1.442.1. p. 

Vlpianus traianus Imp. vide Imperatbres. 
Vltraieilinfis pfoulncia quibuslociscontermind * 1. 414^ 
i.m. 

quasbaheatciuiiates, , ibid. 

quAterraquaHtas I.^i^.i.m; 
quiincoldrummores, ibid.t.m. 
Vltrdieitina ciuitas , caput regionis Vltraiellenfis , 1. 51 4^ 

Vltonia, prouinciA Utbernia qui Comitatus i I. 5 8 li 

Vmbrid , ^ l.i.t&^,. 

eittsfertilitM 1.9.1. p. 

Vn^ioeittrema I.^y.z.f. 

VndervvaldiaciuitasHeluetis 1.553.2.^. 

etusfitus,&diuifio, ibid. 

circaiUdmquiiagri quatitas 1.555.2.^; 

VnionescurFerkdiSla l.^tj.i.^&^i^.i.fi 
Vnmprduinci^iVidePromTxciT. 

Vonomtnregisapudiaponenfes Il.ioi.^.p; 
VoldomaYiBfis Bucatus fub im^efii Diicis Magni MofcH- 
»;(el.44i.i.p. 

vndenomentfahaiti iUd. 

misferiititas 1.445.1.^. 

Volhiniar1egioPoloni<eMinoris I.^jjcj.i.p. 

eius fiitis &'diuifioi ibid. 

quibusrebusdbundet j.^oi.i.p. 
Voiogdenfis prouincia fub ithperio i^mis Mofiouia 1. 44 r. 
i.p. 

Volskia regio fub Magni DucisMofcoitii Ithperii I. 54T. 
i.f. 

eiusfitusi ibid. 

fertititat 1.443,1.^. 

iriColarummorti 1.444.1.^, 



E X. 

Volufianuslmp.videlmipttiiloits. 
VsbeckregioPcrficis regibus fubit£ia,nttnc ft feparAns iliim 
betlum\nfert Il.^j.i.f. 

eim Metropolis '& retiqu& vrbes, ihid. 
Vfcochifenetisdicunturpyrat* 1.592.1.^, 
Vfedoma ihfula Poineranixadiacens l.^^oo. i.m.infecon- 

tinetoppiddtrid, ibid. 
Vfura qua dpud SUecos fcriptalex 1. 43 <J. i.p. 

VtHnum mtfopolis regionis Foroiutienfis I.5 c^G.ahundat re- 

busi)mhib.necejfariif,ib. ^UA einsambitus qm& ciuium 

numerusi ihid. 
Vulcdutitm,vrbshton}£ 1.398.1.^. 
Vratulauidl.n^.i.p.diciturvttlgoBrestat ibid^ 
Vrbanus l.ll.lU. IV. V, Vl.&vn.Pontifices,videl?on- 

tificesi 

VrhesLibefd &lmperiates I.Si.z.p. 

Capitates quatuor 1 . 8 4.1 .f . 

reliquas qiiare fub fuo,quo ftts funtlmperio. 
VrbesqUtinqudqU^efegionepotifitttummMnienda I. ao. 
2.m. 

VrbinasDucatus I.^^j.i.nJi 
fui limitesMem pf£cipua vrbes & caftella, ibid. 
agerquasresproferat, jfcj<i.2.p. 
quodroburjuummilitare 1.494*1.^. 
DUcumfuorumfiries, ibid.i.m. 
Vrbinumvrbs 1.493,1.^. 

eimfitusi „ ihid. 

Vrienfispagm ifi Heluetia,tethpore Cefaris Taurtss di^m \. 
555- 1. m.vnde fibi nomenfumferit , ibid. diuiditurin dt- 
cemp4f'tesfeiiciifitates,ibid.tjimfrugalitas , I. 5;^. 

2.p. 

Vrinatoresquamdiu fubaquahstreant 1.317.1.^. 
Vrfinm Romanm, competitor DamafiPap* I.3 y.l.m. 
VrfinmCardinalis l.^S.i.fi 
Vrfm Patritiatius Dux VenetaReip. vide fub voce Prina 
cipes^ 

VUfAlburgumoppidumGothhi l.^ij.i.t^ 
Vr ■^alachrialnfulaSeelandia I.fij.i.p; 

quibmtocisfitcontermina, ihid. 

caputomniUmSeelandicaruminfularumt ihid. 

eiMambitis& vrb.es f ihidi 
"^arburgum arx scania regmis iri Danid , 1. 41/' 

2.f. 

^epoda fiuePalatini in Potonia d quibus & in quem 
finemfu^rihteleiti abcfficioquarereniotu 
ibid. 

\(^elqua,Monialesin ciuitate Surgenjt i.ii^.i.f. 

"WfBCw/^Kj Iw/>.vi</f Imperatores . 

Wenceslam Rex Bohemia anno MCCC.Potonia rex eligt- 

iur&cofonaturl.4.x^.i.Oimmers,ibid. 
Wendjjjfelfiik tenfitid fitb Epifcopatu Albufienfi lutt& 

Septentrionatis, quotpri^lturas ,dppida, &arcesinfe 

(ontihiat I.41 7 .1 .m.Mf io nominis, ibid' 
"Weferihufgum oppidumPolonifiMinoris i-^99-^'?' 
"WethinetifisComitatm I.ii^.i.tn- 
'Wilhetmi Nafouii exercitmquem ddPtandrta&Fran- 

cittfinesduxit t79-^'?' 
eim betia cum Hijpani<e Rege 1. 520. 2. f. cumfeq. 
"Wilhelmm^Comes Hollandiaab Alexandro Pont. Impera. 

torfalutatur I.io<>i.n'. 



I K D 

\i^ilhelmm Con^iaejltr , t>Ux Normannorim , 1. 1)6. 
X. tn. 

\(^ilbilmus Dux Mattttta 1. 8 o . i.m. 

\C'tlheimus Ttllm m HeluetU 1.558.1.01. 
"Wiperenjts Comitatus I.ii^.i.m. 
\V//>r4 opptdum Comitatus Mansfcldici I. ii4»i.m. 
'^irccburgum,vtde Hcrbipolis. 
\(fmembergicus Ducatus I.I i z .i .f. 

quibus/itcenfinis, ibid. 

quaredbundety ibid. 

etuspr<£ctpHum oppidum Stutgardia, ibid. 
reltqu& vrhcs qua, ihid. 
VViteberga.ctttitas Saxoni^t I.1I4. i. p.ejl Academiacele- 

bru, tbtd. eius ftttis,tbid. 
VVttenfteinopptdum PoloniieMinoris I.^pp.t.p. 
VVolferdjfckainfulaSeelandiitparua I.^ij.i.f. 
VVolmartaopptdum Polenid Mtnoris l.^^^.i.p, 
VVormatia^ctuitas Intperialis I.ii^.i.m. 
VVormatienjis Epifcopatus l.SS.um.inih qti& fioreatrell- 
gie, ibid. 

VVormfe oppidum PolonU Mimris 35» 9 

VVeftmondftertenJis curiain Anglta, Vide Guria, 
VVeftphalia I.ii^.T.tft, 

etuijitus, ibid. 

qaaspracipuas habeat citiitateSi ibid. 

qualitas terra in ta 1.6^.tS. 

incolarummores - ' I.y^.z.p. 

VVaterfortumoppidumcelebreirt Hihrttia 1.384*1.^^ 

X. 



E X. 

Xerxes,vide Monzrthsc, 

Xicoum,itifulaprxcipua II.zo i.i. f.fuh fe quot compMa. 



XAntonregioChina ll.iJlo.t.tiij 
eiusvrbes&oppida, ibid. 
Xeraffint(s,monetit nomen apud indoi I.ip^.i.p. 
Xertfftts- MonarchnRegni Marrocani &Pez.^aninomeri 
II 248.1.P. 

bsc itomine quiprimm appellatm II.2(»i.a.p. 



turdominia, •^•^ 

Xilta,oppidmn 11.242.*.™*. 
XimotnfuU U.toi. 2.p. Dpaftiaiquotfubfecomprehen. 
i dat, ibid. 

XttntiencaputRigni Chintnfts l.ij^.uf, 

Achamons,vtdeO]yn)puSi 
^ D.Zachari£ templum m vrbeVeHeta fnira artfs I.58 81 
i.m* 

Zacharias Gracus Pont.fide Pontilices. 

Zuynthusinfula ^ I.^oM.f, 

eiusfttuSimapitudo,&(ircuitufi ibidi 

Zairaftuuius Il.23c,.2.m. 
Zalavrbs,videSa.htiai 

Zamaopptdumprouincialaccerijis " II.22(5.2.mi 

^^'«^'■'^ I.I92.1.P. 

Zdmolxiiquisfuerit 1.651.2.111. 

Zandguisopptdumproumin Laccenfts 11.226.2.^! 

ZapatarumFamtlia I.2i8.2.pi 

eorumtituliyprouentus&inftgma, ihidi 

ZebraanimalisinregtioConchodefcriptio ll.z^o.i.f* 

Zempoatanoppidumindim I.jij.i.fi 

ZibethvrbsArabidipracipua Il.li.i.p, 

Zidemvrbs Arabia Il.ii.i.pj. 

Zingitantimpromontorium ll.zi^.up^ 
Zirt^&a omnium vrbium Seelanditaitnfn antiquifttma , h 

Sii.i.f.quando &aquibtisexftru&a, ihid* 
Zoe,vide Imperatores. 

Zonatorridaativeteribus fuertiittCogttita I.305.1. p.eim 

qualitas&lacus I.^o^.i.m. 
Z^oftriiuSiVideVomificeSt 

gimfffmci j?(C dpud Bafileenfis 1.5^7.i.m. 

Ztijderfes I.ji^.np. 



F 1 N I S.