A P P A R A T U S ERUDITIONIS JURISPRUDENTIAM, PR^SERTIM E C C L E S I A S T I C A M, lii quo revifo, au£loque Prseter Juris Univerlalis Principia^ JUS NATUR^, GENTIUM, DIVINUM, APOSTOLICUM, & PONTIFICIUM, JUS SYNODALE OEGUMENICUM , NATIGNALE AC PROVTNCIALE , Unacum ProvinGiarum ac Regnorum EcGlellaftico & Politico Statu, Difciplina Ecclefiee, Lla^refibus exortis &c. continua fa?culoruin ferie ad pr«3elens usque tempus deduftuni infertisque in hac pra-fertim nova editioneprorenatamuicisobfervationibuscriticis , ac controverfii& Juridicis , Fublicis , ac Polemicis, mmODO HISTORICO-DOGMJTICJ COLLIGUNTUR, ET BREVI AC CLARA IDEA DELINEANTURy In utilitatem erudirionis amantium, quibus vafta Conciliorum, Decretorum> Hilioriaiiun &.C. volumina perlegendi aut occafio aui tempus deficit, A U T H O R E P. JOSEPHO BINER, S.J. SS. TheoL & SS. Ganonum Doaore , horumque ih alma Casfareo « Leopoldiha; Uniyerfitate 0^nipontan?i , ac in leleberrima Epifcopali Academia antehac Profeflbre Ordinaiio ac Publico. P A R S L JDe Jure iti gemre.. Editio Quinta auftior, C^ :i^ FJC UL TATE SVPERIOR UM ■ Augujis FmiiUmm ^ Frihrgi JBris^f^ii , Sumptibu,^Fr»trum rGNATIJ^ 6? AKX. WAGI^ER BihJiop. JMDCCLXVm P R F A T I O AD LECTOREM. [rovifum abunde eft, ut Reipublicae Litte- ranae univerfirn, ita quam maxime Ju- nsprudentiae, libris innumeris, qui, tum variis in compendiis, tum fpiffis etiam voluminibus, -Iitulos in corpore Utriusque Juris contentos, eo- dem terme, paucis mutatis, tenore pertraftant, adeo quidem ut^qui unum auftorem legerit , alios etiam plures legifTe cenferi poffit. Supervacaneum proin duxi, tritam illam toties Viam velieuiteriuscomplanare, meliusque derelit- teranarnenturum me putavi, fi ulterioriCandidato- rum Jurisprudentia? eruditioni fubfervirem, ac nova aliquantum methodo Jpfaratum quendam Bruditio- ms ad Jurisprudentiam, prasfertim Ecdefiafticam, X con- conlcriberem ; quo videlicetDoarinae Jundicasfoaa- mur cnfis HHtorica, & Canonum Legumque feve- ritas eruditioms amcenitate temperetur : quo genere Ldiorum nihil videtur effe jucundms , atque erudita hac setate nihil utilius , nihil ^ftimatius. ^ Quamvis autem blandin mihi nu llatenus poffim, me uTerudita hac difcipiina aliquid alfecutum ama- t^rem tamen ejusdem & aeftimatorem profiteor, conatumque laltem, ut ut matenae d,§nitati impa- rem, Le^or Benevole, habebis ratum. Atque hoc quidem primo volumine tres partes, de lureinienere, tanquam fundamento oi^nis Juns- nr/dentiide Jure Natur^^ Gentmm, AtJureDwt. ^r^ Si, atque de Synodah Vmverfah : Z ^ecaMo vero volumine & feqq. itidem fex partes , t f^rXodalt Particuiart, ^-^f^l^^ FrLnciX & Dt^cefarw, c^^m ci Status defcnptione Hittonca, per ^^lff^J^^^^ continuata, Tib. porngo; Parte XL P^P^fS^ in genere & fpecie &c. ac demum Parte ^»- H^^^o- riam ecclefiafticam & poiiticam Aiiae, Atric^ CC AmericEe complexurus , (S^ad Canonum Doarinam ipfum Synodo- rum textum, ea, P«^-^S^,^f "^^ot; ritate, proponere ftudui, ut, quibus numerolos aSosque Conciliorum Tomos perlegendi aut oZm 'aut occafio nonfuppetit, ^-^<^^f\XnlZ doarina. ftbftantiam, tanquam nucleum , fub unum velut alpettum ponat. PARS I. ■m ^ 'Cfc- 'vly- 'Sr 'Cb- ^ 'i;- -A- -ifc- f •^» -J- ^ .f -f ^ mm'/j'm/T''/Tmm/iy/T.mm'^ rx\m-m nr 'm^ m '/t ti m mmm Dicitur % Jbeo, qui mram communitatis haheL Indicatur hic legisla- tor ,liui nempe noora^ tum hahet curam & 1^^^^^^^^^^^™? aut cEconomicam , qualero habet dominus in fervom , pater m h mm, marirus in uKorem , fedpo/i^f^^^ ^ prMmm fuUmm, qu3s fe e-xtendat ad communitatem perfeaam regeodam. ^ Dicitur 4. Promulgata. Nam ut decretum, ftatutum, P^^^^P^^' f^l^ qu^cunque dtfpofitio obligetfubditos, debet lis fufficienter elfe ColliHes I. Sententiam Judicisper fe non eiTe legem : tum quja aa. tur pSs particularibus tum quia non omnis Judex hab^^^^^^^^^^ nem fublimem ad ferendam legem requifitam. Unde fententia elt po- tius lata juxtalegem, & fic declaratio legis , quam lex. ^ Col . 2. Omncm legem ad aliquid obhgare. Unde ^tiam ex m. tans obligat,aaum irritatum habere pro nullo. Et f P~ '^^^^^^ non obliget eum, cui aliquid permiiTum eft, obhgat tamen ahos, ne eum impediant, & refpeauhorum eft lex. „«,„,;npn<; oh- idem dicendum de Mgm, qu^funt qu^dam lexperm^t^tens^, ob^ ligans alios, ne pnvilegiatum impediant ab ufu pnvUegn Cedit auteni in De natiira, varietate & caufig f.egum^ ^ in bonum pub]icum,non impedirieos, qui babeat privileglumprafe,aut iegem permittentem.^ Q U ^ S T 1 O IL Quotupkx (it kx? 1) efp. Cum infra ad leges in fpecie fimus defcenfuri hic tantnm obiter « & in genere infinuatur aliqua legis diviOo. Igitur 1. Lexaliaeft Naturalis , ab ipfo nerrjpe auftore naturse fcripta ia cordibus creaturgrum radonalium , & per lumen rationis promulgaca. AVm popdiva Divina ; quam Deus in facra fcriptura veteris, ac novi teftamenti complexus eft. Alia Humana, qn^ nempe hominem habet leglslatorem. Eaque in Ecckftaflicam &civilem, publicam & pnvatam fubdividitur , ut poftea ube- rius declarabitur. ^ 2. Divmmin Jffirmativam & Negativam. Affirmativa prjBcipit Legis attum ponere; e. g. audireMifTam diefeao : & hsc obligat quidem /em.netas. per, {ednonprofemper. Negativa prohibet z&Mm , e.g. furti ; & h^c dici- tur obligare/ew;)er pro femper^ Hinc non teneris aadire M]ffam..pra fem- per; teneris tamen omittere fLirtum pro femper. 5. Ah"a eft Prceceptiva, quae fimpHciter &abfoJate alTqofd' prscfnie; aut prohibet, atqoefubcijlpain confcientia etiam obiigat. Alia Pm-ks qua muiaa imponitiir. Si prscife poenamflatuit ponentiaJiquem sat -/n ' qum illum prohibeat, dicitur pure pmalis. Tales dicuntur effe d , • * regulsrehgioforum,*!^ juxtaaliquosetiamlegesimponentes posp^- toribus aut feripetis , aut non folventibus telonia , aut exporrs- . . ex provmcia certas merces. E. g. Si lex ita fonet: qui exportaverit frw mentum, centum imperiales folvat^ Siautemfimulfitpraeceptiva&poenah's, dicitur mfxi^r e.^ SiPrin- cepsdicat: nemo exportetfrumentum : quiautem exportavjrit, folvet entumim^ periales^ A. Pr^ter iftas datur etiam lex Irritans, qus nempe irritat feu an. nuliatafctum. E.g. Lex irritans matrimonium clandeftirium, contra- ftum pupilh &c. Verum de his plura deinceps. 5. Dividitur in legem odiofam , quse direae & principah^ter tendit in odium alicujus', licet fecundario cedat in favorem alterius. Et in favo^ rabilem^, qu» direae & principaJiter iata eft in aJicojus favorem, licet fecundano cedat in aiterius odium. Q U ^ S T I O IIL Be caufa efficknte Legis. ^aufa efficiens legis eft Legislator. Talis non pctefl eOe perfona pri^ " A 2 vata. ^ais legis- iator 1 4> ^ Pars I, Caput I. vjta , aatqus tantum habetpoteaatem dotninativam aat oeconomicam , eual'tnhabetdomiau3 in fervos faos, aut paterfamil.as In fuam familiam lic^t illamillecapitibus coaftet: quiaillis per fe non .mperat m bon>.ffl communTtatis, fed in bonum (uum pri^^atum : debet igUur leg.slator h.be re potXtem jurisdiaionisincommunitatem f.bi fubditam, & qu.dem m- cormudtatem^*n: qualis non eft qu.Ubet ■^"l"'"'^» ../«^^^^^^^^^ Jiter unita fub gubernante cum poteftate pubhca ad bonum pCus com- raunitatis! Unde etiam non omn s, qui habetpoteftatem jur.sd.a.on.s, habet e iam poteftatem legislativam . fed debet habere {""sdf .onern publicam & fublimem. Nam quilibet judex, euam delegatas habeC jurisdifitionem , non tamen potelUtem fsf^^n ,. '^8«% ^ . ,. Talemauterapoteftatemjunsdiaion.spubhcam & fublimem rnordi- neadgubernaScommunitatem perfeaam fibi ^"bd.tam ad bonum Cuscommunitatis, habetimprit.is Deus , & ''"'''^™ totius generis humani. Etab hoc Divno .•^g'^'»»"-^^^!^^"^'^, ^"^J^T num naturale videHcet, commune o.nnibus per orbem hominibus , « pofitivum DTvinum, quoaut jas naturale mag,s declaratur - Pro^ulg^tu^ &inculcatur, ut contingit per prscepta ^eca og, ; aut^ea et.am praa- piuntur aDeo.qua^intra fphaeram mr.s naturalis noncoroprehenduntur. ^ Cumautem nonCtpoteftasn.f. a Deo, omnis I""^^'*»^^^- ftas legislativa in ordme ad gubernandos populos , qua hom.nes tul- gent, Ift participata qusdam &velut delegata poteftas a Deo , immen. fo velut oceano , rivos fuos per terras diftundente Abhocigiturfonte poteftas legislativa denvsturin humanumgenu , f. ve dein iha f confemiente populo , f.t monarchica, in uno pnnope col- Ua; five ariftocratica , ad optimates de>ata; five d^ocf "^' munitati populi adhsrens, five ex hi. mixta al.qua re.publica; forma , volenteita populo libero, conflatarefuket. Quia autem duplex potifilmum poteftas eft coUata t^or a hbu , ^c^^^ >/iJ&«.=.,feuftecularis, ideoetiam Deus Ecclefiafticos 'eg.slatores Vdit (quosintsreminetfummusPontifex, Chr.ft. m terr.s Vicar.us) & Politicos, Reges videlicet & Principes, aut hberas per oibera lieSf publicas. De quibus poftea in fpecie traaandum oecurret. Q U ^ S T I b IV. De caufa finali Legis. r^um fapiens iUaacprovidaaternaVIens.confulens hufflanis r^"». derir terris l'rincipes, & Rea<*es populis,uthonefte,rite, &ordjna- teomniafiant, ncquebenegubsrnentur humana per orbem fo«etates aC- ,ue respublics, faciie datur .acellisere , Princ.pes non tao fibi quam po- De natura, varietate & caufis Legira^ pulis vivere , neque tam fuam privatam , quam publicam communitatis utilitatem fpeftare in ferendis legibus oportere^ Quare finis ram legisiatorum quam legum alius efle non poteft^ ^uam Finisleiig bomm commum y feu bonum communitatis, quod per legem intenditur , ^®"^'"» P^J* qiicEri?or, procuratur confervatur ac promovetur. Imo ex hacadboniim ^^^^^'^* conimune promovendum aptitudine fuam lex rationabilitatem defumit. Unde difpoficio Principis injuila, inutilis, noxia publico, non ell: lex, ex defe6tu finis. Verum doftrinae huic aliqua fe opponere videtur difficultas^Nam multaj leges refpicere videntur bonum privatum fingularium dantaxatho- ininum ^ uc pupiliorura , minoruro, clericorum, nobilium, mulierum, 2. Leges cributorum & ve^tigalium cedunt in bonum Principis. 3. Privile- gium efi: lex privata, cedens in bonum privatum privilegiati* 4. Lex prafcriptionis pluribus eft damnofa. Ergo non omnis lex debet ten- dere ad bonum commune, tanquam ad fuum finem. Refp. Omnes etiara hae leges refpiciunt bonumcomraunet cuminter- fjtreipublics hasleges ferri. Nam ad i, intereft reipublicEe certo perfo- narum generi , ut pupillis , minoribus , mulieribus &c. legum auxilio fub- veniri, Deindeetiam hae leges feruntur m pupillo&c. fub racione pu- pillis communi , & prout conftituunt commun/tatem pupillorum. Ad 2. lex cribucorumfubditis imponicur, utPrinceps cum necefl^ari s fuis admini- Hns re6te gubernare, &, fi opus, defenderc etiam conCra hoftes pclTit rem- publicam, Ad 3*pariter exigic bonum publicum , ut privilegiati non im- pediajitur inique ab ufu fu! privilegii, Ad 4. eadem eft refponfio : nam lex praefcriptionis conducit ad tollendas lites , & incertitudines bonorum , ad acuendara induftriam & curam eivium, adeoque ad bonum publicum. D;ces I. Jus dividiturin publicum & privatum^ Ergo dantur ali- quceleges, quae refpiciunt bonum publicum , & alise, qua? refpiciunt pri- va uffi. j^, N, c. €Ciam jusprivaCumincendic bonum commune civium; & objeaumformale, feu mocivum & ratiOjfub quain iliud fercur, femper efi; bonum totius reipublic&- Unde jm privatum dicitur , quatenus imme- diate verfaturcirca bonum civium : puhliam vero, quacenus immediate verfatur circa regimen & ftatum reipnblicae^ Dices 2. Dacuriexprohibensmendacium, licet illud eflet necefrarium ad confervationem reipublicse. Atqui taiis lexnon haberec pro fine bo. num reipubl ca5* Ergo non omnis lex debechabere pro fin^ bonumcom- mune. Refp.Haec difficulCas non efl modica, ejusque folucio ex alciori- Oifficultas, bus petenda principiis, quae parte fecunda, ubi de jure nacurali difpucabi- tur, proponentur- Incerim brevicer dico, fummum humanai reipublicas bonum elle, fi ad Deum cjreatorem ac gubernatorem fuum fapientifrimum A 3 atque 6 Pars I. Caput I, atquefanaiffimum, tanquam finem tom ultimum , bene fit comparata, ejusqueperfeftiones commendet, Atqui non efTet talis, fi non daretar lex prohibens mendacium, utpote intrinfece malum, deturpativum natu- rsrationalis, acperfeaioniDivinae veracitatis ac fanaitatis contranum: namfi Deuslicitum faceret mendacium, redandaret imperreaio in ipfam infinitam veracitatem & fanaitatem Divinam,quse ficut mentiri non po* teft , fic neque licitum facere mendacium. Confequenter, fi humanse rei- publics uUo in cafu licitum eflTet mendac2ura,illape(fime elTet conftituta, Guia non amplius apta ad fuum finem ultimum ,nempead commendan- dam fapientiam , fanaitatem , & veracitatem fui conditoris & gubernatorKs ; imohuicfini fuo effet oppofita, turpis, ac male gubernata. Undelex prohibens mendacium, pro omnicafu poffibili tendit ad bonum rationa- lis reipublicJE : meliusque eflet, rempublicam humanam non exittere , quammale eam a Deo gubernari , in prsjudicium fanaitatis , veracita- cis, & aliarum Divinarum perfeaionum: quas com.mendare per reaarn fui gubernationem & confl:itutionem , finisultimus, intrinfecus & elTeii- cialis ell humanse reipublic^, Q U ^ T I O V. De caufa materiali Legis. Materia , feu objeaum materiale legis funt aaiones humana?, quas a le- g\s\2Xox Q VQ\pmcipimtuY ^ velpermiituntur , ve\ puniuntur , vel im«- tantur. Et quidem \egls prcecepliv^s oh']eB.um debent efl^e aaus faltem negati- ve honefti , hoc efl , non inhonefti : nam inhonefii praecipi non pof- funt : quia talis lex non eHet rationabilis. PofTunt tamen prscipi aaus de Ce indifferentes , quando bonum publicum exigit eos prsEcipi: e. g. ut cives fe exerceant in armis , utevadant apti ad defendendara patriam. Et talis lexvere eft rationabilis ; nam licet illius objefitum materiale fic de fe Indifterens , tamen fiois , e. g* defenfio patris , eft quid pofitive honeftum , & reddit etiam objeaum materiale , quod deje eft mere in* diiferens, pofitive honeftum^ Deinde obje6tum legis praeceptivae debetefl^e poffibileimm ad impof^ fibilenemo tenetur. Neque tantumdebeteflTepoflibilephyfice, fed etiam moraliter. Hoc eft, objeaum legis humanae prsceptivae non debet efle nimis arduum & difficile, ut fpeaata fragilitate hiimana nonadeodifficul- ter pofllt lex obfervari. Alias non efl^t r^tionabilis , & plus mali ex illa orireturquam boni; unde Ecclefia non pofl^etprscipere, utomnes omni- no, etiam infirrai&debiles, toto anno jejunent; ut omnes fequantur confiiiaEvangelica; uc omnes publice confiteantur peccata &c* Legis De natura, varietate & caufis Legum. 7 Legis prohihitiva objedlura funt otnnes a6lus mali , 6r quandoque Qthmdefe indifferentes, imoetiam def^ boni,fi fintimpedimentum majo- ris boni , aut reipublica; noxii, aut certofini contrarii. Sicmilitibus, imo &mu!iefibusprohiberipoteil, ne toto diein temploh^reant, cum negle- ftu militis aut rei domefticge. Item prohibetur labor ferviiis die fefto , licci de fe bonus (It. Legis permittentis objeaum funt a^us indifFerentes : & quandoque In quos €tism maii, ad evitandum majus malum, Sic alicubi permittuntur (vel a^^^us lex poriustoleranrurj extrui lupanaria: quin tamen malum a lege permit* ^endat- tente approbetur, Sic etiam Deus in lege veteri permifit conjugi dare libellum repudii , quin prasceperit aut approbarit pofitive^ Legis pumentis objt ftum funt a6lus criminofi & culpofi ; & quidem fi detur mere puniens ?eu mere poenalis, punit culpam aliquam juridi- cam, vel polificam, ut communiter docetur. Lex denique irritans fertur in adus malos, & indifterentes, & quan« doque etiam in attvs de fe bonos: e. g quando irritat donationem pupil- li, aut Praelati Ecclefiaftici, faClam in caufas pias, imo irricarietiam & refcindi poffunt per legero aftus jamprateriti (fficut etiam puniri pofluntj non tamen poflTunt prohiberi , auc prsedpj , aut permitti per legem ,• fa- luum fiquidem efifet praecipere aclus praf£e!iEos* Dices I. Aaus honefti & inhonefti funt objeftum legis naturalis: ergo non pofTunt prsecipi vel prohiberi lege pofitiva. j^,. n. c. poteft enim eadero res eOe obieaum plurium legum : fic, quse continentur in decalogo , funt roateria juris naturalis & pofitivi. Dices 2. Lex debetelTe rationabi]is,& tendere ad bonum publicum. Ergo non potefi: verfari circa a^us indiiferentes. d, c. non poteft verfan circa a^us indifferentes,qiii neque ex fe neque ex fine fuo funt boni, c.c, fifaltem ex fine fuo fint boni, n. c. aaus, quide fe funt raere indifi^e- Aftus de rentes , e. g. exercitatio in armis, potefi prascipi in ordine ad defenden- ^ 'n^iffe- dam patriam; & fic ex fine bono acpublico, quem lex incendic, fiunt'^^"^^^* boni. Sic etiamlex prohihens, perraittens, 6c irritans aaum de le in- differentem , ex fine bono & honefto potefl: fieri ratjonabilis. Dices 3. Lexcivilis varia permittit inhonefta, e.g. patri vel marito interficere adulterum cum filia vel uxore deprehenfum. Jus ci vile ta- lia non proprie permittit, tanquam licita imo non potefi fic permittere , qus func contra jus naturale, Divinum, aut Ecclefiafticum in re fpirituali : fed ea tantum tolerat , & non punit. Si autem qusdam ejusmodi per legem voluifiet licita facere, e,g. diflblutionem matrimonii propter cau- fam fornicationis, prsfcriptionem cum mala fide, aut prohibere fecun. das nuptias &c. correaum eflTetper Jus Canonicum. Qu»- An Prin- feps au- ferre pollit fubditis l^ona? Aans In- ternus in- direfle praecipi ^ ' Pars I. Gaput L O^^i^s^^^"^®^ principis fe etiam extendat ad auferenda fubdltisrua Tura acbonar ^.negativerexceptotamencafu, quo bonum reipublicag id exigeret. Ratio eft : quia juris naturalis principia ihnt : alterum mn lcEckre , cuique fuum tribuere. Atqui furami etiam Principes obligantur jare naturab', Sic injufte Achab abftulit vineam Naboth. ; Deinde Princeps poteftatem fuam totam habetimmediate a populo 4 6 M de / N.G. ^ C. populusautem non habuit adeo abfolutam & inimitatam poteftatem in civiumbona, utabsque gravi ac jufta caufapo- tuerit illa auferre. Ergo neque Princeps. .1 p.^ Dices l o Talis poteftas a Deoeft data SauhRegi , & a SamuelePro.- pheta promulgata populo, uReg, §. Samuel ibi non proponit jus red vere competens: fed pfgedicit populo uforpationem miquam,uteos a petendo rese abfterreat : ut interpretaturS^Thomas cum commum. Dices 2. Princeps eft fupra leges , & dominus omnium. Ergo pro arbitrio poteft de omnibus difponere. Eft fupra leges civiies, non autem fupra leges naturales. Deinde non habet plenum rerum Ongula- rum dominium proprietatis , fed tantum dominiumalcum&emmentiale: quatenus a republica accepit poteftatem de iisdem difponendi pro necei- fitate publica* ^ t , a t? Dices 2. Papa in fpiritualibus pleniflimam habet potenatem. t-rgo etiam rex in fsculaf ibus. ^> Neqiie Papa poteft pro mero arbitrio, & absque jufta caufa perfonis Ecclefiafticis res fuas & jura jam quaehta au- ferre. CONTROVERSTA. , ' An ^^us interni fint ohje&mn tegis humanal on eftdubium, quin aaus etiammere interni homans voluntstis fmt materia f:u objeaum legis naturalis, & pofitivs Divinse, Magn a tamen eftdifceptatio, an iidem prsecipi aut prohiberi poiTmt etiam per legem humanam ? , ^ . Et quidem, quod legislator Ecclefiafticus faltem zWWepraecipere poiTit aaum internem, quandonempe aaus esternus fmeinternoritepo- ni non poteft, aut adum mixtom ex interno, & externo, paffim admictitur ; ficenim lexhumana pr^cipitdevotam & attentam orationem 5 aut reci" tationemDivini officii, validamadminiftrationem Sacramentorum, votura caftitatis ordinandis , confenfum internum, fine deceptione,in contraai. bus. Tota igitur difficultas eo recidit , an legislator humanus etiam iireUe praecipere aut prohibere polfit aaum mere intermm, CON- N De natiira , tarietate Iz crafis Ltgum. C O N C L U S I O L Legislafor Ecclefmjikus prohaUlius poteft etiam dire&eprmpm , a&um mere intermm. Tta GIofTa in can. i^.depmit, dift, i. in Clem. r. de h^ret, ipfo. Ubi plures cacones pro hac fententia citat. item Medina c. '^"^^ orat, 15-, Rofella v. ahfolutio i. ?2. 28. ^ 2c>. Baldus, Adrianus , Clarus/''^^^* Cardenas, La Croix, Soll, &c. contra communiorem. Prob. I* negative. Qxxm adverfarii probare deberent, Ecclefiam aut fummum Pontificem non poOe pragcipere, prohibere, aut punire aftus mere mternos : prEefertim cum Deus ei dederitpoteflatem illimitatam li. gandi & folvendi, qu^cunqoenon funt juris naturaiisautDivini, autalt. unde , nerape vel ex facris litteris , vel ex Conciliis aut Patribus nofcuntur poteftati Ecclefise effe fubtrafta. Atqui probare noH pofllmt , aftus in- ternos ab univerfali illa poteftate eife fubtra5tos. Prob. 2. ex fme legis Ecclefmftica ; nam Deus dedit Ecclefis poteaatem gubernativam , non politicam fed facram , ad finem fupernaturalem , per- ducendi nempe homines ad aternam beacitudlnem ac Dei pofl^efTionem , tanquam ultimum finem fuum, Ad huncautem multo magis condiicunt, funtque neceflTarii adus interni: fine quibus Ecclefia non poteft eife be- ne confi:ituta. Cum aaus externi fine internis fint velut corpus fine anima , cortex fine nucleo. Quis ergo credat , Deum Ecclefis fus tantum . dedilfe poteftatem lcglslativam in aftus minus conducentes ad finem* Conf. I. Si quis die jejunii inanimofuodicat: hodie nonjejumho ^ pec^ cat graviter , licet mutata poftea voluntate jejunet. Contra qualem au- tem legem eft hoc peccatum mere internum, nifi contra legem Ecclefia- iticam? fi hunc aaum internum prohiberipoteft Ecclefia,cur nonetiam aiios? quiddireaehicaliudprohibetur, nifi aausinternus? &, fi indi- Teae pr^cipi aut prohiberi poteft , cur non etiam direae ? fi una cum ex- ternopr^cjpi poteft, quare non etiam fine illo? Plane, ficoncedatur, uti pafiim conceditur , quod Ecclefia poflit praecipere aaum externum & in- ternum g. recitationem Breviarii, & attentionem feu devotionem inter- -nam, nolla amplius eft ratio, cur nonetiam praciperepofiitfoluminter' num , e. g. meditationem feu orationem mentalem, quam pluribus Reliaio- fisdefaaoIegesfu«praefcrit?unt? Unde o Conf.a.Ecclefiapoteft ^rohibere & punire aaus exteroos, etiamoc- cultiffimos , e. g. hserefin per exccromunicationem iata fententia? , ipfo fa» tto iticurrends, licet pro foro externo probarinon poflit. Poteftexer- c^ejurisdiaioneminaausmereinternos, abfoivendoa peccatisinternis, difpenfando in votis&c. Poteft irre^ularitatem & cenfuram ferre indeli- Pm l B aa lam fiint fars T. Cap. I. toerlatnoccultiffima; datque Trid.ntinum Eoifcopis facultatem ab «s ^G^lvendi. Ergo etiam adus iBcernos eodem jurepriscipere , prohibete acpuBixepoteft^ Unde^^ fepius pr.cepit, P.robibuit_,«. pum.it direae ,/^„-\4ra iBternos Ergo poteft. a. p. Condl. Tnd. S. 13-1« f ^.rin ne quis al-cer credat de S. Euchariftia. Innocent.us ll mandaXn virtute fanftee obedientis, nequisuliamex 65- propo- m. mandavit m vriu dedncat. iMult» autem ex illis con- fK>on,bus , ab eo damna^^^^^^^^^^^ dileaionem Dei &;rxif Src irfuS ^rahibf^ etiam AleKander VIL in damnat.one ^^* Coeendus" X in l^ulla damnationis propoQtionum Janfcnii ffl.ndat^ T!u?^^LVm Atqui fentire eft aftus mere interaus. Denique rlmfns X nSa mZLm S.h.>tb , decernit, non fatisfier.pr^ S.:"t ntam'^;/^^^^^^^^^ -".'S^^/-" ^*"^""»' ^'^* ' K^bus cVuris ^-;^';^t;rS^f:^fepar^^^^^^ fatis effe, fi nih.l loquatur VmamDmnm, etiamhoc Refponfiones AdverfariQrum. j «rnr.n^^ni- T Pontifices hic tantum deelararutit legetii naturalem , aut "Sa"cS:SS"ar^^^^^^^ propoGtioDC^ Janf.ni.. Ergo^non De natDra , varietate & cauiis L^nn% probatur, quod Ecclefiaprseceperitaaus internos. Refp. li. a, Kam li. eetills? propofitiones fjnt contra jus Divinum, tamen etiam Ecclefia vere iilas prolnbet, & interius etiam in animo pro bfereticis haberi jubet, re- quirendo obedientiam, decretis Pojitificiis praeftandam, & adjiciendd poe»* nam excommunicafionis transgrefforibus. ■ Certe obediencia Ecclefiarpraeftanda prsfuppomt prasceptdro aut le- gem Ecclefis : & transgreilor legis EcclefisfticcE eflTe non poteft, nifi detur lex Ecclefisflica. Et quidem baec lex verfatur circa a6tus mere internos 5 li^^mpe circa internam damnationem propofitionuro Janfenii, & judicium quod fint haeretics, Licet igitur etiam lex Divina , aut etiam naturalis eas propofitionet prohibeatynon tamen ex eo fequitur , quod non etiam ab Ecclefia fint pro- hibitce .• ficut ex eo, quod ea, qn^ in Decalogo continentur , jure naturals fjnc prohibita, non feqiiitur, quod non etiamjure pofitivo^ Divino&hu- mano fmt prohibita: quid enim notlus, quam eundem aftum pluribus le- gibus prohiberi, autprscipi poflTe? Certe Ecdefia quoad hoc obedientiam vult prsEftari ? & inobedientes dicuntur tranjgreffores CGnditationum^ Apodolicarum. Deinde Pontifex in eos , qui interius in animo propofitiones illas lion^ Eabent proh^reticis, licetexterne nihil faciarst, fed omninofileant, p(E- nam excoramunicationis decernit, tanquara in inobedientes transgreffores Fontificiarum conltitutionum^ Hanc aucem p^nam jus Divinum aut I3iturale non decernit. Habemus ergo hic humanam legem pumenterxi: a5lus mcre internos p(Ena praecife Ecclefiaffica. Refpondent 2. Ecclefia hica6lus internos tantura indirede prohibee»' Hoc faifura effe, patetexeo, quodprohibeatiljas propofitiones in ani- mo foveri, & praecipiat eas ferio intus in animo damnari, etisra tunc, quan* do nullusadeft aftus externus 9 quem prohibeat, aut priscipiat, aut poniar*. Ergo non indiredle , fed dire6liffime afilum roere jnternum pr^Bcipit , pro- hibet , & punit* Quid enim aliud efl a€lum dire6le pr^cipere aut prohibere li Refpondent 3. Eeclefia iiGmiiie Dei ate internos direae prseci* pit, non autem fuo nomine. Quiddeinde ? an oon etiam a£i:os exrernos fic prsecipit? five rio- mine DEl, five fuo pr^gcipiat, tamen vere pr^cipic direae aaus mere inter- nos, quod folum petit noftra fenrentia, Deinde fummus Pontifex gnber- nat Ecclefiam^ tanqusm Vicarius Chrifti; qussconqiie ergo leges coodat pro fpirituali gubernstione Ecclefise, five circa saus externos, five ioteF- I30S, id facit nomineChrifti, & tanquam ejus Vkzrms, UndeBon fatis ap-- paret, quam vimhabej^th^c repliea ad irffringeiidgg] ooilram fmienthm^ B 2 licet 12 Pars I, Cap. I. Iket tetum conceditur, quod hic obiicitur. Vldeadara igitur , an reli?, - qai adverfariorum argutnenta fint firmiora. Sdvmtur argummta Adverfarkrum. »3. r^Viic I. authoritas. Nam featentia docens aftas mere internos noa- ^ elTe objeauia legis hmnan», eft comnjunis, aut ferme communis. 4 Tnnocentius III. c, tui ms 54. de fimonmzit: Nohis datumeft ,demamfellis ummmoin judmre. 3. Can. cogUatims dijl. 1. de pnnH. dicitur : Nemopati. '"'TetotdK: EtiamnoftrafententiamunitaeftfufEcientiauthori. tate. prffifertim fufflfflorum Poutiacum , quorum conftitutiones . ac praeci- niie Clementis XI. fi quis bene perpenderit, non raulcum ahenus erit a no- tl ftntentia Neque dubito, quin multi ex antiquioribus noftram etTent SSxffe^^^^^^^ tot propofitionesdamnatas, & Bullam meamD^ mini hoc primum fseculo emanatam , videre potuiffsnt. , . . , x, -„™ Ad / Papaiii iilQ cap. taniumrefcribit.quodfiClericustradatbcn» . f„a undand^m canonica^tum , finepaao,utfibi conferatur. tuncpofle pfum absque fimonia affiimi in Canomcum . ipfique h*c ipfa pr«benda auam fundavit , conferri. Si vero fundation. prsbends paaum ad .ceret. W iUa flbi conferatur, fore paaum fimoniacum. Tum vero add.t Pooti- fex icet conftarenonpoffitdequsftionefaai, an fc.l.cetammum fimo- nlacum habeat, fi tamen externe illum non prodat, poITe eum affum., quam- vrfone nternefit fimoniacus: quiain executioneproced.musfecundum externa in caCbusparticuiaribus. Ex quotamennon fequ.tur, quod Pa. ca drca interna judicare nonpo(r.tjudiciolatsjam fentent.s, per ipfum . ?aaum int^^^^^^^^ d.a.Pontific tantum de man,feft.s daiui!^^ eft judicare judicio ferendee fententis c. a. judicio fentenUs lat« ^'°''RWerietifm'ponret. Ecclefia jurisdiaionem fuam exercet .jn aaus etiam occultiffimos e. g. hsrefis : licet de ..s |ud.care non pofl^ per fc eSdam a judice fententiam. Ergo etiam in aftus .nternos. Certe aauroMuk tam parum funt manifefti , quam interm. Taceo , quod ar- gumentu.upcobaret. aausinfernosne quidem cencom.tantercum exter- "'^ li1%od?m°L&nderi poteft: Nam nemo patitur cogita- tionispffinam, hoc eft, nemo punitur propter cogitationemper fenten- tiam fpecialiterin ipfum a judice ferendam. Potefttamenpun.r.per fen. tentiatn ipfo jure jam univerfaliter latam , e. g. m omnes , qu. propofitio- »em lanfenifticam in animo foverint. .,..i„_r. ¥ade Gloflk ad hunc ipfum textum ait, fspujs aaum cog.tation.s De natura , varietatc & caufis Legum; m piiniri, iit hserefm internam. Taceo, quod Gratianus Canonem illum dertimpferis ex jure eivili, quod tantum loquicur de fuo foro; non au- tem de foro canorJco. Ob, 2, ratio. Nam poteftgs humana efl: fenfibilis, & nil cognofcit nifi fenfibH% Ergo adus inlenfibiles , quales funt mere interni, funt ex- tra fphaeram & iimites poteftatis humanae. Coiif. Modum giibernandi Ecclefiam oportet eOe fenfibilem. Unde a6lus interni per nec pro* funt, nec obfunt Ecctefise. Reip. Poteftas & roodusgubernandi Ecclefiam eft fini, a Chriflo inten^ to ac prajfixo, propottionatus* Cum igitur finis Ecclefias fit , non tantum per nftus externos , fed etiam per internos ad aeternam beatitudinem ten- dere; poceftas a Chrifto generah*ter coilata hgandi ac foivendi ad aftus in- ternos etiam fe extendit^ Modo autem fenfibili Ecclefia procedit pro- mulgando fenfibiliter iegem, ad a6las etiam internos fe extendentem. Re- torqueri rurfus argumentum poteft in a^tus externos quidem, fed tameii ita occultos, ut Ecclefise de iis conftare non poflit. Dices: Poteftas legislativa debet effe con)unS;a cum poteftate coa£li- t4. va, feu punitiva transgreflbrum : alias eft inefEcax^ Ergo judex ferens P''^^^**- legem debet poiTe cognofcere de delifto* f^^^^V Argumentum rurfus probaret nimium, quod nempe lex Eccle con^faaa fiae fe non extendat ad a6lus occultos : imo neque ad internos jndirefte J^u^-^^-jg^l, prohibendo5 , quia tales non pofl^unt puniri ab Ecclefia. Lic^t igitur Ec- clefia nonpoifit adusinternos & occultos judicare&punireper cognitio- nem & procefium judjcialem , fufficienter tamen vim coa6livam exerit fe- rendo legemsetiamin confcientiaobligantemfiib cuipa,&pcEna aDeo in- fiigenda, vel fub cenfuraipfo fafto incurrenda : prout fecitcirca propo- fitiones Janfenii<. Falfum etiam eft, quod vis legislativa femper conjun^a fit cum vi coaftiva : ut rurfus patet ina6libus, externis quidem, fed tamen occul- tis, & absque arbitrio commiffis^ Deinde Ecclefiaplurapraecipit^ &fic poteftate legislativa ac vi dire^iva utitur, quin utatur poteftate ac vi co- a^iva. Quot enim funt Canones, quibus nulla poena eft annexa ? An non pofi^eC Pdnceps Prsefefto alicujus provincise dare poteftatem direSlivam , refervata fibi coa6liva feu punitiva ? Sicetiam fufficitEccIcfias faepius fub culpaprafcipere, & in confcientia obligare: poenam verofumendam pro- pter legem violatam relinquit Deo, fcelerum vindicf^ Deinde fi poteft iari lex humanamere poenaiis, quae tanturafub pcenaobliget, quarenon etiam mere dire6liva, quae tantum fub culpa obliget , ita, ut legislator hu- sianus transgrefiTori nullam p(jenam imponat ? Et quas poenas per fe im- fonsnt Iege$ oaturales? B 3 COIfe «4 Pars Cap^, L c o N c L u s I o rr. JPrinceps tmmn fcecularis feu legislator poUticus non poteft pracipere a^fus mere internos.. ig, T^ifparitas defumenda efi: ex fineutriusquepoteftatls , Eccleriaftlcsefcili- cet &politic3e. Illa fiquidem pro fine habet reftam gubernationem ceclefitfticae reipublica^ in ordine ad finera fupernaturalem , beatitudinem nempe seternam o- ad quem finem a£fcus interni CfJmprimis opportuni funt Alim finig & neceflarii, Finis vero poteftatis & jurisdiaioni^ politics eft refta gu- poteftads bernatio reipubJicse faecularis in ordine ad felicem ejusdem ftatum quoad polmcaf. externa procurandum ac confervandum : ut nempe per falubres leges pax & tranquillitas civiura fo^-eatur , adminiftretur juftitia, nemo ab altero Isedatur, & faum cuique trlbuatur. Ad hunc autem finem confequendum fuScit-, fi omnesreipublicseci- Ves quoad adusexternos benefintcomparari. Atque hinc iilud axioma invaluit: De internis nonjudicat Prator^ Et certe aliam poteftatem in po- pulum non habet Princeps , nifi quse a populo in ipfum eft translata ; fed populus nonhabuit poteftate^i & jurisdiftionem in aftus fibi omnino ia- cognitos , & in qoibus civis cum cive nullam habet communicationem. Ex quo altera elucet dlfparitas. Nam furamus facrorura Antifte? & Ecclefia poteftatera fuam ecclefiaftlcam non accepit a populo fed a Chri- Ho : qui dare illam potuit, & dedifte cenfendus eft generalibus omnino promjffis io ordke ad fpirituslem animarum gubernationem : quai vel iuaxime ad internum eofum ftatura in flore fisa confervandum promoven* dumqoe tendere debetv - - . ' Dices: Princepsetiam f£eciilads perleges fuas obligarepoteftincon- fcientia. Ergo prscipere poteft a6tas internos* n,c. Aliudlongeeft obligare in confclentia, aliud obligare adponendos a£tus mere internos/ Princeps fscularis prscipiendo vcLprohibendo a6lus externos obligat in confcientia feu fub culpa ad ponendos vel omittendos a6lus excernos, non vero ad ioternos. Dices 2. Respublica , dum fert leges Contraauum, prsclpit firaul confenfum internum , prohibet vero , ne quis alterum decipiat , aut dolo inducat. Ergo a6lus internos prfBcipit & prohibet- Refpondent aliqui, ProbabUitei' rempublicam mifre^Jg & cowomto^er pr^cipere aftus internos, quia pr^- neque in- cipit , contraaum rite iniri , quod fieri non pofiet , fi non poneretur con- direae. fenfus internus, & omitteretur dolus. Sed fortenefic quidem indirefte legislator politicusprEBcipita6lus interuos. Certe Vafquez i. 2. d, 120. Hurtadus, Sylv. Diana & aiiidocent, apud Filiiucium Tratt. 23. n. 25-3. liumanum legislatorem neque indireae & coac@mitanter cum externis pofife De natura , varietate & caufis Legum* 15 poffe s6lus iaternos pr^cipere auf prohibere. Quanto magis id alius di- cere poflbc de legislatore feculari? cur non fu^Rciat , coafeofum inter- num in contradu jure narurali requiri , ne contrahens meutiatur & alte- rura decipiat , quod jure naturali eft prohibitum ? Q U JE T l O VI, De caufa fomali Legis^ Formalegisfuntverba vel alia figna externa, quibus legfslator volnn- tatem (uam manifeftat & promulgat communitati , fibi fubditae , ali- quid prscipier^do, prohibendo, permittendo, autirritando. Unde etiam ex tenore verborumcoiligi debet, an graviter vel levi* terobligare , anverotantum confilium dare feu fuadere velit» Si au- tem ofiinibus confideratis dubium maneat , an verba prseceptum grave velleve, vel tanturo confilium iroportent, mitiora prsefumenda funt : quia libertas fubditorum eft in poffe(fione. DubitaripoiTet, an fententiaprolata aPrincipein caufa ah"qua parti- Sententia Gulari decidenda fit habenda pro formaconftitutiva legis?^. Per fe non Ji-dicisnen facitlegem univerfalem talis fententia particularis ; praefertim fi legisia- eftlcis;. tor non examinavit ipfe totam caufam : ut patet ex l 2, C. de teg, ubi Im- peratorait: Qu(S ex relationibus vel fuggeflionibus judicaniium Procerum llatui' mus, gmvali(i ']UYamn fint,< Et ratio eft: quia talis particularis fenten- tia non ferLur propter booum commune, ac faepe nititur particulanbus eircumftantiis, Aliud efTet , fi Princeps figno aliquo proderet , fe velle ji^ in{>ar legiseamfententismhaberi, utfecit Juftinianus C.^^e /?g ubi ait- Si imperialis Majeftas caufam JudiciaJiter examinaverit, & fenten- tiam dixerit , omnes judices fcire debere , hanc effe legem , non tantum illi caufae, pro qiia produaaeft, fed & omnibus fimilibu». Ad formamlegis fpedlat etiam ejusdem PromulgatiOy & quldem puhli-^ rij per vocem Praeconis , aut publicum programma, ut coromunitati innoiefcat legaliter. Ratio eft ; quia lex eft locutio legislatoris publica ad toTam eommunitatem. Unde /. 9. C. deleg, didtur : leges facratiffima ^ Mua confiYingunt homnum vitaty intelligi abomnibus dehenL DuDlex tamen adhuc fupereft controverfra circa promulgatronem iesis Prima: an promulgatio publicafitpars Gonftitutivs legis , ita, ut ad effentiamform» pertineat; an vero tantum fit applicatio legis & conditio fine qua non obligaret: ficut e. g. applicatio ignis adpaflum non conftituitvim uftivamignis, fedtantum eft conditio , ut ignis vim fuam, quam ex fe habet, in a^u fecundo exerat. Altera adhuc major eft ©useftio , quo ioco & tempore fieri debeat promulgatio. , %4 Pars L Caput 1. 17. tim tanEura concepta : iiecdum •bligat. C O N T R O V E R S I A I. Jin promulgam eonjlituat ipfam fortmm & vim oUigMivam legis^ 'Tyefy. cum communi affirmative. Et probatur ex ratione jam infinuata. *^ Nam lex eft locutio publica Principis ad communitatem fibi fubjeaam r feu potius, eft voluntas legislatoris CQmmunitati publice manifeftata ac notificata, quse tanquam vivendi regulacommunitatem fubjeaam dirigat. Atqui haec effentialiter involvit promulgationem hujus voluntatis. Ergo promulgatio eft de eflentia legis. Conf. Promulgatio fe habet ad legem , ficut revelatio Divma ad moti- vura fidei, Atqui juxta communem Theologorum fententiam revelatio non tantum eft conditio ad fidem prserequifita^ & apph'catio Di vints autho- ritatis in loquendo , fed eft partiale motivum fidei. Ergo etiam promul- gatio nbn tantum eft mera conditia ad legem prserequifita & iilius appli. catio, fed eft partiale conftitutivum legis. \ Coiliges , non fufficere ad legem, ut illa in aula Principis in pr«fentia eonfiliarlorum fit concepta , fed requiri infuper, ut populo feu co^nmum- tati fit promulgata& notificata : quia lex eft locutio publica ad commu- nitatem 6c direaio pobiica populi. Unde licet eonOliarius fciat, in aoIaPrincipis eneconceptamlegem, ut frumenti vel pecuniae valor minuatur ,poteftadhuc pretiomajorecur- rente fruffientum vendere . vel peccniam erogare. Qula lex necdum eft plene conftituta ; confequenter oecdum habet vim obligandi. Et licet fic majori pretio emens patiatur damnum , tamen idnon eft imputandum venditori ad culpam, utpote qui ufus eft jure fuo: dum rem tanti ven- didit, quanti tunc valuit. ^ ,. /, , . Nequetamen ex hocfequitur , quod lex fingulis debeat promulgan. Kamfufficit illaravelpervocem prseconis, vel perpublicumprogramma , in Loco publico & confueto affixum promulgari. ^ _ Poftquam autem ita promulgata eft , obligac omnes & fingu.os m aftu primo,- licet forte aliqui promulgationem non audierint, &ficlegemad. hucignorent. In aftu fecundo vero eos tantum obligat , ad quos legis notitia pervenit: non autem eos, qui illamadhuc invincibihtengnorant. Pro foro tamen externo poft faftam femel publicam promulgationem pr«- fumuntur omnes legem fcire, nifi pofitive probent, fe illam mculpabihter ignorafie. Ante promulgationem vero publicam neminem obligat, ne- que in zStu primo , neque in a6lu fecundo. Solvuntur Ohje&iones. f / Ob. I. c.iJe poteft. pral dicitur, legem obligare, ft folemUer editury autpu- blice pYomulgaiur. Ergo non requiritur determinate, ut publice Fomlgetuf , fed fufficit, fi in confiftorio Principis cancipiatur. Bc. H. C. De natufa, vafietate & cauljs Legurii,- 17 n,C. Nam per folennem editionem legis bicnihil aliudintelligr- tur, quam pubiica promulgatio. Neque tamen frufrra idem bis repeti- tur : nsm niiiil efl ncvi , idem prius verbis obfcurioribus proponere, ac deindeciarioribus, ut fub pluribus nationibus exprimatur, Ob 2. Jam ante promulgationem datur lex ; fjc enim dicftur: lex - nonpromvJgatanonohligau Ergo promulgatio non confiituit forraam legis, fed tantura ed conditio requifita , ut lex in aau fecundo obliget , ficut juxta no? parciciilaris notitia legis eft talis conditio- ^> d.a. Anteproffiulgationem datur lex incompleta & improprieta- lisc. a.ccrapleta & proprie talign.a. &c. Etiam dicitur : ante infurmnem aninw bmo nonfentit, aut intaiigit: nec tamen fequitur, quod ante infufio- nem animee detur homo completus aut proprie talis^ Ob. 3, Sicot applicatio ignis tantum efl condicio ,ut ignis urat, Cc promuJgatio legis efltantum applicatio & conditio, utlex in aftu fecun- cJo obliget. Ergo ficut applicatio ignis non conftituit virtutem uftivam Jgnis , f c neque promulgatio conftituit virtucem obligativam legis. ^ n. a. Difparitas eil , quia lex ex fua effentia eft locutio puBIica Frincipis ad communitatem, feu voluntas Principis publicata. Ergo neque exiflere , neque intelligi pcteft lex aut virtus obligativa legis ante promulgationem. Econtra ignis jam ante applicationem habct ealorera ej virtucem uftivam , ut per fe patet, Retorqueri etiam potea. Nam revelatio Divina eft qua^dam pro- mulgatio veritatis: frcai; ergo revelatio conHituit motivum fidei & vir* tqtem oblfgativam credendi , fic promulgatio conftituit motivum, vir- totem obligativam obediendi^ l}ices. Lex eft voluntes legislatoris. Ergo nihil aliud requiritur ad conftEtuendam legem. i^. Ex hoc fequeretur,quod fola volitio Principis mente retenta, jam eflet lex; quodnemofacile dicet, Unded.a Lexeft voluntas Principis publica: feu fufficienter communitati manifeftata c. voluntas Principis privata, aut necdum manifeftatan. a, CONTROVERSIA 11, lex Pontificia chllget , fi in Provinciis mn fit promutgata? Q.'^.^'' ^^i"'"'' r f ' ^'i'^^"' ^'^""^ promulgatio , an fcilicet fuffi- i^, r ^'^'^. "'^^ P""^^^'3 ' ^e^o requiratur, uc in finguhs provmcns aut dioecefibus fiat. ' Lt quidem de promulgstione legis civilis non adeo magna eft difcep- tatio. Satisenim aperteNoveil65.c. i. decernitur, utleges civiles obli-. ... gent requin, ut m fingqlis provinciis promulgentur. Quamvis enim L prj:'^ Novella illa ex inftituto tantum loquatur de legibus teftamentariis , pro- mul|it * ^ pter deb«t in fingulis pcovinciiSj Non tamen de jureCa nonico. ig Pai-s I, Cap. I. ««rrationemtamen aliis etiam legibus cotamunem, reliquas etiara ieges paflim extenditur, & ufu fervatur. umiif - dtUg-n i^. Maior autem inter authores eft controverfia de legibus Ecclefiafticis : an fcilicet fufficiat, eas Roroa effe promulgatas , an vero requiraiur, trt ■ in fingulis dioecefibus pronnulgeiitur. Dicendum.- probabileeft (fpecuiative faltem loquendo , & abftra- hendoa praxi & confuetudine dioecefmm , qus nullatenus elt culpanda ) ad legem Ecclef.afticam fuffioere promulgationem Romanam , ut omnes per orbe.., fideles obliget , poftquam ''"^hent.ca dlms not. t ad eos pervenit. ItaSuarez deU.lib. 4.C. iS ^^^ljf %',f/i'?.' Gallenf4, Reding. Mezger. Layman. Bart. Bald. Barb. Salas. Gomez- Menoch.Bonac. Vafq. Cardeuas. Azor. Farinac. P.rh.ng. Wex W.eft. Krrer Schmalzgruber. S6!l. Lacroix. P^"'^ P'» %tc 76 I f DecifionesRot^apud Cardinalem d^jr"" '^^..^^^f /V, Dutat fem^n' Imo Cardenas in CrifiTheol. traa. i. difp- ^•«;-it-<:. ''^: P"'"/!"'^^^^^ .1 oppofitam noa amplius effe P^babilempoft decretum Alexandr VII. Quo varias propoOtiones damnavit, nitentes eo fundamento, quod Itx in movlnc s non p omulgata in iisdem tion obliget Ah. cenfur.s eandem no°™.as nuilatenus^pprobo, imo frivolas efle "nf«°- , Nam fa ten- P. Schmier, qui in eandem propendet "^- • 'j * • '•'^ l-J^^ 7 s 1 ac noviflime eandero amplexus eft R. P. Vitus Pichler, coienaii r?mt', PmWR meus , in Cmd.Vurupr.odtit. de Conliit. n. 20. ub. infuper dut GroSmrB:can.contra^q tanquam probabilioral.quanto Probatur conclufio noftra i. Summus Pontifex poteft omnes fideles obliga e per conftitutionem aut decretum P»^^=; /^^"'S^ & ex altera parte cenfendus eft velle obligare omnes fideles per confti- futionem ad eos direaam poft promulgationem Rom^e faftam , n.f. ex- pr mat fe tunc pni^um veUe fideles obligatos . poftquam -n D.scefibus Kovinc"s et&aa fuerit promulgatio. Ergo fuffict promulgat.o legis ad fidelesdireas faaaRoms. Prima pars, quod fcilicet Pontifex poflit fic obligare , fi veW, Proba- l'o..i.Papa turimnrimisneaative: quia adverfarii non probant, quod non ppflit Oc p.omu]8,. |5^5;°;^,';V promulgatio .n Provinciis. Imo tefte Cardenas nullus tefte Cardenas nullus unquam De natura, varietate & daDflsLeguTn^ %9 unquatn au6lor dixit,- legem ex fua natura requirere ij^romulgatlorrem in Provinciis fingulis : &jnerico. Cur enimad naturam legis pTus requira- tur,quam utin urbe primaria publice communitati ita promulgetur, ut in tanto commercio urbis & orbis legislatoris voluntas perDioecefes & Provincias facile innotefcat? Et hinc fufficit ad legem, proamplif!Irao etiam regno ferendam, fi ia urbeprimaria publice promulgetur, & Rex omnes fubditos obligare velit. Neque , ut equidem credo , ad legem Imperialem quisquam requireret promulgatiofjem in fingulisFroviDciis, nifi id jure pofitivo , Novella nerape ^6. citatafatisaperte fanciret Imperator. Quo tamen non obflan- te poffet hodiedum Imperator ciimStatibus perReceffumlmperii poft fa- 6tam inurbe^ in quacomitia habentur, promulgationem, omnes cives Komani Imperii, ad quos ejus notitia perveneric, obligare , finefpeciali promulgatione per Provincias. Atque ex hac dodrina, qnx videtur certa, &ab adverfariis negari nonfolet, colligitur, quodri Pontifex in aliqua BiiUa aut conftituticne expreffe addat claufulam, fe poll taClam Rom<£ promuigationem omnes undique fideles, ad quorum notitiam Boiia & iila promulgatio Rom^ fa6la perveneris , velle obligatos, eos haud dubie effe obiigatos, li- cet fpecialiter per Difficefes non promulgetur. Idem dicendum , ufus & praxis fuppleant vicsm promulgationis particularis, ut fupplet inBalla Co2n^, reg. Cancell. religionum &c. Probatur igitur altera pars primi antecedentis , in quamajor eftdiS Gult?,s, quodfcilicet pofl: proraulgatam Romse conftitutionem , ad omries^'' fideles diredkm , atque ;in acie CampiFIorffi,.& ad valvas Bafilicse Apofto- lorum more confueto affixam , Pontifex cenfendus fic velle omnes fideles Cnifl aliud addiderit) absque ulteriori publica promulgatione obligatos. Nam ex una partead legem per fe & ex natura rei non requiritur promul- gatioinfingulisProvinciis, & nuHa exftat Ecclefiaftica conftitutio, quje univerfim talem prom.ulgationem requirat: ex altera parte fatis patet mens legislatoris , dum conftitutionem in urbe fua primaria publicepro- mulgat.eaque omnesfubditos fuos vult obligatos:ficut patet mens Epifco- ''pi, fiinfus metropoli, autEcclefia cathedrali conftitutionem promulget. Aut quis dicat, quod folam urbem Rornsm per conftitutiones fuas ec- clefiafticas, e. g. per Bullam CoEns, aut quando prohibet certss propofitio- net, Pontifex velitobligatam ? & quanta diffbrmitas inEcciefia, fi una Di(£cefisobligeturconftitutionibus Apoftolicis (inquanempe eft promul- gata^aiteranon obligetur? Cur Pontifex in aliquibus coiiftltutionibus addit, fe velle fideles obJigatos , poftquam in earuir refpe6live DicBcefibus fuerint promulgat^ ? nunquid tam ipecialis expreffio & exceptio firmat C 2 regU" 20 Jars I. Caput L regulam m contrarium circa nonpxcepca, qaod fcilicet velitobligatos etiarapoft folara promulgationem Romanam? Unde Cardinalis Petra in Comment. tr* ij, 1 3. n. 52» ai: : Papa, quando vult in confiitutione reflringere chligatiofiem tantum in Italia^ id dicit exprejjein eadem conjlitutiofie , ut in Confiit^ ^l.ClmentisVIIL^c, \ Ut piobat Et quid ^XmA loquuntur praxis & eonfuetudo curiae RomantE^in qua fiyius curiffi ^^^c^ omnes deciduntur feeu idum jura Romae promalgata, five deinde Roman«. -^^ ^\\\^ DioeceObas fmt promulgata, five noo; de quo Romana curia non folet quarere. Quam iniquum autem foret, caufas aliarum Provin- ciarum decidere fecundum jura, quee in illis nullam vim habent? quam ab omni aequitate abhorrens punire ut transgreiTorem legis , qus non obligat transgreiforem ? imo quam paradoxum haberi transgrelforem legis, quae non exiflat in Provincia transgrelforis? aut igitur iniquam curiam Romanam dicere necelTe eft, aut fateri, Romanam promulga- tionem fecundum ftylum curiae Romanae haberi pro fufficiente ad indu- cendam apud exteras etiam Provincias obligationem, Quod autem hie fit ftylus Romansecurise, fatis exemplis conftat. SiC Suarez 1. c, n, f. ex Joanne Andreae teftatur , ele6lionem, in quadam Pro- vincia faftam contra conftitutionem^ tantumRomse promulgatam, irri- tam efle dec^aratam' Idem teftantur A^or 1. 5. c. 9. q. 3. Layman, aliique plures, de mul- tis Pontificum refcriptis , acBullis, quas non funt inferta Corpori juris canonici: nihilominus tamencenfentur obligare propter folam promul- gationem Romae faaam. Et ubinam multi Canonss , Corpori juris ca- nonici inl^rti , funt promuigati folenniter, praeterquam Romaj? Nequealia eft perfuafio fidelium. Quis enim exiftimat, fe absque piaculo pofte aliquam ex propofitionibus damnatis tenere^ docere , aut in praxin deducere : iicet eadamnatio Romaetantum fit promulgata? quod aliasconftitutiones Pontificias^Bullas^decretajregulas caneellaris, etiam in Germania vim fuam habere cerniraus, quamvis nonconftet, «as un- quam in Dioecefibus Germanis efle promujgatas foleaaiter abEpifcopisf Neque dicas, Pontifices^ dum certas propofitiones damnarunt , tan- tum declarationem dediftTe juris naturah's, autDivini. Nam hoc falfum effe, ex eo patet , quod multae propofitiones damnatae loquantur deiis, quse non fubjacent juri naturali, aut Divino, e. g. de jejunio, de labore alMsque cauGs excufantibus a jejunio , de ovis & laftisiniis, in quadragefi* ma comedendis, de horis canonicis recitandis , de privilegiis Regularium 9 de libris prohibitis &c. adje6tis infuper cenfuris , antea nunquam latis ; ut patetvel folas propofitiones ab Alexandro VII. anno i665.daronatas legenti. Conf. denique noftra fenteatia ex eo, quod , fi ad legem eccle- fiafti- De natura 5 varietate & caufis Legum; Aliter dirpo. us csno' iiaflicam t^erfeSreKnatura rei requireretur,ut infiDgulis Vrovmdh pro- raulgetur, facile eflet Principjbus Isecularibus aut hominibus potentibus enervare poteftatem ecciefiafticam , ejusque oonftitutiones fruftraneas reddere, impediendo earum promulgationem in fuis l'rovinciis cum maxirLO pr^ejudicio poteilatis ecelefiafticae, Solvuntur Mgnmenta contrarm, r^bjic i.c. I. de N,0,N. & can. j.d. lo. deciditur, iniis cafibus, in qui» busnihii clare difponit Jus canonicum, bene autem civile, iftius di- fpofitionem admkti poffe , vel debere , in re, quse non eft fpirituah's , nec contra imraunitatfem ecciefiafticam , nec concernit peccatum. Atqui lex civilis wo-y, 66, ciK ftatuit non obhgare legem in ea Provincia , in qua non eft promulgata : jus autem eanonicum de hoc nihilftatuit. Refp/Dift. hoc ultimum» ]us canonicum fcriptum dQ hoc Ti\h\\ fta- tuit, tranieat^ Jus cznpn. confmtudinarium mM {\.zxmt ^ nego. Ufus, pra- A'"j sis, difciplina,& confuetudo curias Romana?, praeterquam quod fit lex non fcripta, fatis declarar, qu^ fit mens & voluntas Pontificis, fummi in t.mconfue. terns iegislatoris ecclefiaftici , dum conftitutionem aliquara , ad omnes tudinarimn. fideles direaam , pubhce Romae promulgat. Fro qua m teftem Romse prajfentem adduximus Cardinalem Petra, quod fcilicet Pontifex foleat claufulam addrre , fi conftitutionem fuam velit ad folam Itaiiamreftrin- gere: ubi igitur talem claufulam non addrt, fed univerfaliter ad omnes fideles loquitur, omnes vult obligatos. Conlentire videtur ienfus & per- fuafio fidelium exiftimantium , circa propofitiones Rom« damnatas obfequendumene Pootifici, atque fe fubjacere cenfuris in decreto fta- tutis, fi propofitiones ejusmodi doceant, aut defendant , quamvis cen* furse iHae nulla lege anteriore fint ftatutsp^ Dices. c. 13.de pmit.&' remilf^aatmtur y p(Enam in medicos ibidem decretam non incurri , antequam Pr^lati locorum particularium hanc legem promulgaverint, Coni. ex Bulla PiilV. Sicut adfacrorum , ubi Pontiffx vult, decreta Concilii Trident. non obligare, nifi in finguiis Parochiis fint promulgata prlus. . Refp^ Ex hoc fpfo, quod c. cit. Pontifex addat clat^fuiam fpecialem , piEnam in medicosftatutam non incurri in iocis particularibus ante pro- mulgationemibidemfaaam, habetur argumentum, quod, ubitalisclau- fula non additur , legem velit valere poft proraulgationem Romanam , & poftquam fufficienter fuerit intimata. Curenim addereturaliquando illa elaurula, fi de jure communi lex non obligaret in provinciis, nifi poftquam ibidera fuiflet promulgata? elTet utique fruftranea talis clauiula. Plane cxceptio tam fpecialis , feu additio ejiismodi claulula; firmat regulam ia C j con* Pars I. Caput contrarium quoad non excepta , feu quoad eas leges, quibus talis claufula non additur. Falfum enim eft, quod ejasmodiclaufula fit inftar regulae , aut exempli, quodoceamur, legem nulla>Ti obligare in provinciis ante promulgationem ibidem faaam: namnon eftregula ,fedexceptio a com» muni regula , qu^oftendit , legem Romae publice promulgatam habere vim obligandi etranfi in aliis provinciis , nili in lege fpecialis addacur clau- fula, ut ex Card.Petra probavimus* Caeterum argumentum eO: !imile huic : Concilium Tridentinum irritavitcontraftum matrimonialem clan- deftinum: ergoetiam alios contradtus clandeftinos. Eademrefponfio ferviretadconfirmationem, fiverum eflet,PiumIV. inBullacic. decrevifle, Tridentinum non obligare, nifiin fingulis Paro- chiis p;rius fit promulgatum. Verum in toiaBulla nihil horum dicitur. Ob. z. Motivum,quodImp8ratorem impulitjiequirendi Promulga- tionem in fingulis pro vinciis, seque p ugnat pro lege Ecclefiaftica ; ut vi- delicetvideturconfafio, dum ineodemloco alii obligarentur iege , qui nemne illius notitiam habent, ahi vero nondum obligarentur. u Hanc inordinadonem majorem fore in adverfariorum fententia : nam in una provincia daretur obhgatio legis,inaltera non daretur. a. Hoc eflfeper accidens, &omni fermeiegi commune, etiamnaturali: nam fcien- tes illam obligantur, ignorantes inculpabilitur non obligantur in actu fe. cundo. Deinde, fi ex ejusmodi diverfitate inordinatio sliqua fequere- tur, facilepoflet lexetiam aliis intimari, ut fiat conformitas : denique, iicet vitatio inordinationispotuifl^et Pontifici eflTe motivum requircndi promulgationera in fingulis provinciis , ficut imperator eara requifivit, tamen non probatur, quod defafto fufiiciensipfi foerit motivum: cum ufus & praxis declaret contrarium : & lex per folam publicam pro- mulgationem Romae fadlam jam plene videatur conftituta, cum fit lo- cutio publica Principis ad fuos fubdicos. Ob. 3* Pontifices frequenter praecipiunt promulgationem fuarum conftitutionum in dioecefibus fingulis, Atqui hoc eflTec fruftraneum , fi jam ante ejusmodi promulgationem obiigarent, ^2. Refpond, Retorq. Pontifices frequenter addunt claufulam, quod no- Gur aliquan-lint obligare ante promulgationemin provinciis faftam. Atqui tdis clau- doPapaie- fula eiTetfruftranea, fi absqueilla jam per fe lex in provinciis non promul- guirat pro- ggta non obligaret. IgiturPontifices faepius injungunt promulgationem iBuigatlo- ' fingulis provinciis , uteo citius, certius, & facilius in omnium notitiam neminpro- pej-veniac: &ne quis ob probabilitatem oppofitae fententia? ab obferva- vineiis . ^.^^^ ^^^.^ excufare pollit, praetexendo , legem non efi^e fufficienter pro- mulgatam. Et hinc, licet Pontifices univerfim pracciperent, leges fuas in dioeeefibus publicari j tamen non fequeretur, idper fe requiri ad obliga- tionem De natura, varietate & cauOs Legura» 5^3 lionemlegis, fed tantum» ut ficfuavius, fac'lius& efficacius in notitiam fideimm & obfervantiam veniant, acque ordo hierarchicus meiius ob- fervetur, ex Ecclefia; capite per Epifcopos, magnas veluti venas, in memhra etiam minora defluente falubri fucco. Ob. Promu}gatio ed locutio publica ad commiioitatem. Ergo debet non tantum fieri apud Romanos & Italos, fed in onnnibus per ^rbem Chriftianum dioBcefibus. Conf. videtur durum, flatirn remo- tiffimas gentes obligafe per promulgationem tantum Romae fadam. Refp. Locutiofurami Pontificis fatiseftpublica, fi RomsB, totius or Vwmulga-} bis urbe prmcipepublice fiat , prscfertim cum ibi non tantum Regura lega- tio Romana ti , fed Epifcoporum etiam Procuratores atque omniurc ferme nationum iauapablica- homines degere confuevennt: qui de omnibus conftitutionibus, totam Ecclefiam concernentibus faciie edocere polTunt Principes, Epifcopos, & populares fuos , transmiffis ad eos authenticis copiis. Mittere etiara folet curia Roroana novas conftitutiones ad Nuntios Apoftohcos, & Epifcopos , non tam ut folenniter promulgentur in dioecefibus , quam uc fidelibus innotefcaot , & ufu in praxin eant. Deinde argumentum probaret, quodPapa ne quidem poifet ante promulgationem ia pro* vmciis fadtam obiigare : quod adverfarii non aflerunt, Ad conf. d. a^ durura eft ftatim omnes obhgare, etiam eos , qui legem Lexignorata adhuc invincibihter igoorant, c. a. obligare omnes , qui fufficientem illius "on obligac notitiara acceperuot,n* a. Lic%tpoft promulgationemRon ^ pubiice fa- a, tum ab authoritate tum ratione, ut ex hadeniig allatis fatis patet," qui- bus equidera aiiquaro fojutionem adhibere cooati fumosj neutiquam ta^ men taaqiiam certam aut convinceatem venditamus. ' Loquor autem femper de cafu, quo conflitutio aliqua, orones fide- ies concernens, atque ad orones fideles direfta, fimpliciter eraanat, quas promulgationem in Provinciis neque expreffe requirit, ceque exprefle nonrequirit. Nnm fi Pontifex velit, ut conftitutio ftatim absque ulte- riori promulgatione obliget, nondubito, quin ea ftatim omnes obliget ^ ad quos fufficiens notitia iilius pervenerit^ Idem dicendum , fi Papa vet Conciliuffi propofitionem aliquam fidei , aut ad fidem pertinentem edat, aut propofitionem aliquam , tanquam legi naturali, Divins, gnthumanse, contrariam damnet, Nam tunc non fertur lex , fed declaratur lex jara praeexiftens. Unde fufficit, qucmodocunque ea damnatio & declaratio fidelihus certo innotefcat^ Ssepius etiam ufus & praxis , aut doarina in fcholis recepta , vicem promulgationis in Provinciis fubeunt, ut circa. Bullam CoenBe & regulas canceilariae loquuntur. Sicut igitur non dubito, pro his cafjbus non requiriaham fpecfalem ac folennem promulgationem in Provindis , ita fubfifto , an extra illos re* quiratur» Hoc certum , ut conilitutio , quantumvis Romas promulgata , a6hi obhgetin Provinciis, debere de ea authentice conftare ; quod fieri • poteft pcr transmiffam ad Epifcopos vel alios authenticam copiam con- llicutionis, aut aliud teftimonium authenticum. Et hinc Pontifices in Bullis fuis folent addere, ut tranfumptis & copiis authenticis eadem fides habeatur^, qus litteris ipfis originalibus haberetur, fi exhiberentur. Dixi Umlmhs: autem : fpeculative loquendo , ^ abflrahendo a praxi ^ confuetudine Dicecefium : nam fi talis vigeat, ut fideles cenfeant,fenon obligari adfervandas leges Pontificias, mfi a proprio Epifcopo ipfis fmt intimar^, nequeantea ipfas obfervent, talis confuetudo nequaquam eft reprobanda,- cum fit confor- mis doarin^ plurium gravium Doaorum, gravibus omnino ratfonibus Bix3B, Iffio etiam abftrahendo a confuetudice , pGfTunt fideles fequi fen- tentiam vereprobabiiero, & exfpeaare, donec lex Pontificia nova ab Epifcopo ip-fisintimetur, cojuseftconftitutiooes Apoftolicfs, fi adfpfom mittsntur a PcLpa , Dioecefanis fois intimare ac promulgsre, fi DlcEceft foge congruere videantur : fecos vero faoaam fedem de difficultate, & caufis eaidem conftitotiones nonurgendi,. aut circa e^s, difpenfandi, auC eas pro tali loco Qmnino tollendi, informare^ ^ l , ^ D . QuQ aS Parsf, Cap. I. Quo tempore kges Migare incipiant'^ Oefp Legesciviles, ficut nonobligantinProvinciis, niO in iisdem Cnt ^ K promul^ats, ita a faaa promulgatione non obligant, nifi bimeHre fit elspfam» v.t halietur nmi. 66. at, o HOTwqmd. " 6e legibus caponicis dicendum yidetur, quoaficut per fe non requi- tu.- Japfus situr folennis & :jurisdiaionalis proraulgatio in Dioecefibus , ita (nili almd disoium jn conftitatione exprimatur) nonrequiratur lapfus duorum menlmm ante mmHm. ^arumoMigationem, fcd ftatim obligare incipiant fingulos fideles , polt- «uam authenticaearum notitia ad eos pervenerit .^quia oiliil tunc deeil , lominBsabligatioindpiat, cum fufficiemerconftetdeiege& voiuntate legislaooris promulgata. Siquidem Afpofitio Juris crvilis quoad hoc non .videtur aH^di in foro canonico , ut praxis ipfa videtur declarare. Eouidem Pius IV. in BuUa ftcut ad facrorum decernit , decreta Conci. lii Tridentini nonobligare ante Calenda^ Maji, hoc eil , antelapfum trium menf uTn a proraulgatione fada fub finem Januarii , fubjungens hanc ra- Sm7ntCTaliasrquiai«r^8to..«m»™f^«ri*««^/?. ^Tn^S lim non rtirt poft certum impus ommant. Verum hxc difpon lo fpec al.s «irca decreta Tridentim non debet extendi ad omnes alias leges : tum fluiaRomsra transgreffores puniuntur, etiam ante lapfum duorura men. lum , ut teftaturSuarez de leg. lib. 4. c. i f . Vafq. dfp. 156. c. 3. iNavar- rur&c apud Suarez 1. c. tum quia ctrca decreta rndentini Pontifex aliam fpecialeminfuperadducit rationem, nimirum, quia poft promu.gaDonem faaam , «0« parum temporis in eis Romie diligmter emendatefAC tmprimend, ne- <:u>. Tnden- 4/ " o«7«'i»/«-'- Unde Pontifex merito interea ufpendit obhga- 5^»-aa, non timem, xie in tanta decretorum & Teformationum raulntudine omtur «at,m ,«bli. Ecclefia confufio. Unde non fuit unica vMo, obligationem fufpen- rendi/difpofitio illa civilis, quam obiter Pontifex refert : >mo neque i4 circa Tridentini decreta difpoficionem illam fervavit: cum iHa bi. ieftre «ntum indulgeat, Fapa vero trimeftre concefferit , quo duran S.creta S circa refortnationera morura ac d, cipl.n3= non obli. tnt Undereferendo illam difpoiitionem Juris civ, is a liud mfinuare f on voluit Pontifex, quara nihil effe novi in Jure , mdulgere aliquam terapor rmoram , a promUlgatione fafta , intra quam decreta necdum ob- fgT Verum h Jipfa tam fpecialis expreffio c,rca decreta Tr.dentm, ■ videtur firmare regulam in contrarium circa al,as leges ecclefiaft.cas , qui. tus fimilis claufula , obligationem aiiquamdiu fufpcndens non adjungitur. CONTROVERSIA III. ad legem requiratur acceptatio popuU? ,5. ^liqui ex Juriftis eum Nav. & Cov. exiftimant , aceeptationem populi De natura^, varietate 6c eaulls tegem. efle neceflTariani ^ vel tanquam conftitutivum legig (ue; cfe prGmulgatione diximus J vel tanquam conditionem (ficut requiriturcognitio legis) ut lex obJiget; ex his fundamentis : !♦ Quia Can, 5 . d. 4» dicitur : inflituuntur cum promulgantur r. /r* Rationes mantur cton moribui utentium approhantur^. Et Ls^*ff' ^-^- ^^'^ ^P/"^ ^^5^ dubitandi. nuUa alia ex caufa noi iemant\, quam quod judicio populi receptcB fint. Ergo aC" ceptatio populi efl: de eflentia- legis y vel faltem neceffaria conditio. 2. Quia multae funt conftitutiones, quseprsecifeideo in multis locis- non obligant , quod ibinon fint receptae ; ut patet iEdeeretis reformato- riis Tridentini., Undeillud: Lex mn aaeptata non obligat,. 3. Quia confuetudo contraria poteft tollere legem. Ergo poteft etiam eandem impedire^ ne inducatur. Confir. Supplicando vel appellando a lege poteft fufpendi obligatio legis. Ergoetiam non acceptando tolli. 4* Leges fernntur fub tacita conditione acceptationis : quia fic fua* vius & ad bonuro communitatis aptius proceditur. 5« SiPrincepshabet plenam poteftatemferendi leges, regimen facife degenerat in tyrannidem. Ergo pmdentius requiritur acceptatio populi. 6. EccJefia Grasca legem ecclefiafticam de continentia Sacerdotum non acceptavit. Ergo etiam aliis populis liberum eft, leges^ acceptare. His^ tamen non obftantibus communis & certa ferme eft fententia, extra ftatura democraticum ad legem ejusque obligationem non requiri acceptstionem populi, fed poftquam lata&promulgataeft,, eandem jam ^^tegre eftb conftitutam, ac perfe ftatim obligare. Ratio eft ^ quia poteftas legislativa ecclefiaftica Pontifieis eft imme' ^^- ^iate a Deo ; civilem vero omnem populu^ tranftulit in Principem per J'^!^"^^. ^^gem regiam , ut dicitur Li.ff. de confiit, Princip. in ftatuvero ariftocratico «^^^«^"«^- ^andem tranftulit ad optimates. Ergo legislator non tenetur requirere ^ut exfpe61areconfenfum autacceptationempopulr, fedpoteft obfervan- tiam legis promulgatse ftatim urgere, & transgreflxDrespunire^ prout de- fa£lo contingit. Hinc Alexander VII. merito damnavit hanc propofitionera . Populus non peccat^ etfi ahsque ullacaufa non recipiat legtm^ a Primipe promulgatam, Et ratio ulterior eft, quia inefBcax efl^et & enervis poteftas legisJativa in Principe aut optimatibus , fi ad legem ferendam requireretur confenfus & acceptatio populi: nam fic plebs libertatis cupida pofl^et omnes leges eludere iisqup , tribunitiae illius inftar poteftatis, intercedere , cum per- turbatione reipublic£e, & ruina difciplinse. Im_o tot efl^ent Con ■ legisJatores , quot homines ; & Principes ac reges potius regerentur a fubditis, fiifti velutapprobare acconfirmaredeberenc D 2 Prin- "Prmdpfs yoliiiitate:ici, Neque aliqaiS proba Sicqiie sulia amplius elTet in' miind® monatchla t ea , quai pro oppofita fententia funt allatg, ieges m&rh -qiiatertus Qbfewmzh eft oeceilaria ad iegum ftabilitEtem ac durationem loiigioreBl-^ "Si enim noii ©brsr.^reiitor,, defaetudine.^-aut.contraria eon- -foetrdiaetalluntar: ut ticulo de conruetadiae dicetor» Et hiscCan. ?^ ■ciu addantiir hxc verba : 'Sicut ehim mmbus utentium in contrarium nonnulla iem loHkfmi abrogat^Sy itammbus utentium ipfsleges confirmantur, Hoc eft : Sicut confuetadioe contirarialegestolluntur, fieufu & obfervatione ftabi» litatem accipiunt. Uade reeeptio feu acceptatio non ^ft necefTana ad mumlegem , bene vero ad ftabilitatem legis. Quo fenfu aliqui dicunt , acceptationem efTe necelfariam ad perfeaionem accidentalemlegis^non ver® ^d ibflantialem, Caoteruro verba, in ob)eaione allata, non funt verba Canonis^. fedfanttantum GioiTema & adje6tio Gratiani, adeoqu^ non feabeot majorem authorltatem , quam ipfe Gratianus. Alter textus ,ex I 7 2 r ^gi.L.e©demfeiifo eft intelligendns. Praterquam^uod loquatur de tempoTeantiquo , quo poteftas legisiativa adhucerat penes populum- Ad 2 eadem eft refponfio : Nam les noa acceptata dicitur non obli- gareamplius, tm quia defuetudine tollitur , ut prirai quidem peGcent, fui iilam noBrecipiunt, & obfervant, poftexi y^ronon amplms 1^^^ ^entor^ tura quia legislator qoandoque non vulpbligare, n 11 illos , qut leTeHr^^^ recipiuot: ve-1 ucitefak.m conniv^t., & egemillis reraittit, qf Sndem oob recipiunt , ut clrcareformationesTrideiitmun ahquibus locis cdBiisiiTe videtiir, Tum deaique, qma lex qoaodoque eft imphci- te^nlSa, ut legislator noiit obiigare , fi jufta caufa fubfit legem non T-ecip^ndu ^.^^^^^^ ^^^.^ abfolute vultobligare. fubditi legem non acceptando neque legem neque iliius obligationem poiriint impedire , fed ftatim incipitobligarl Si tamen populuslegemno^n oblervet per decem annos, & ieffislator conniveat, cenfetur legemremiOire. Lthc, utd.- aum, primi transgreffores peccant non vero pofteriores, q^^^ J^x per fion obfervantiam, accedente tacito faltem aut iegali confenfu legislato- jis eft foblata. . ■■ ' « ^ . . • li- Ad conf. Appellando ad faperiorem, fafpenditur mterea obhgatio legis , ab inferiore legislatore lat^ ; nontsmen fufpenditur fupphcando: mm donec legislator vel ejusaem fuperior fupplicationi annuat, & iuppli. csntem De natura^ varietate & cauiis LegUffl^ caiitem a lege eximat .5 ^ut legem omnino remittat , t^netur eam obfer- vare ^ quia lex intejea eft in poneflione. Ad 4. Aliquando kges feruntur fub conditione acceptationis, nois tamen femper, imo neque ordinsrie. De cajtero regimeo non tantum debet eire fuavs, fed etiam eScax, non aut-em efTetale , fi in arbitrlo iiib' ditorom cfTet poOcumj an velint obligari legibus. Ad 5. Quod aliquando poteilas gobernativa degeneret in tyranni- dem , eft per accidens. Majora tamen fequerentur mala in humana repu- blica , fi Principes in fereodis legibos dependerent a fuis fubditis : quia fic effet inej9icax atque enervispoteftas gubernativa, cum ruina reipublicse ac morum difciplinis. Ad 6, Vel Ecclefia legem de continentia facerdotum non extendic ad Grscos, vel primi transgrelTores peccarunt. Confequenter neque ad fHam legem conftitueodara reqolrebatur acceptatio Grsecorura, fed tan* tum ad illius ftabilitatero. Dixi aotera i. Extra fiatum democraiicum* Nam in republica demo- cratica^ in qiia penestotum populum eftpoteftas gubernativa ac legisla- tiva, non datur lex, nifi a majoreparte populi fitlata. Siautem ita lit kta, reliqui etiam eandem acceptare & fervare tenentur. Dixi X, Quod lex perfe ftatim obliget. Nam per accidens contingefe pQtell ex variis caufis 5 ut fubditi non ftatim obligentur. E. g. r . Si Prin- ceps oltro concedat fpatium legem experiendi j aut procedatur fecundum probabilera fententiarn, qoodanteduosmenfesnonobliget., aut quodlex Roms tantum promulgata 5 non obliget in Provinciis. 2. Si major pars populi iliamnon obfervet, connivente & acquie- fcente legislatore : nam tunc neque minor pars amplius obligatur. 3. Si onus iniquum imponat , e. g. nimia tributa. 4. Si fit nimis gravis aut con- «raparticularem confuetudinemalicujusloci, quamlegislator prgefumitur jgnoralTe. Pro tali enim cafu non cenfetur iegem tuIifFe. Securius ta- meneil', tunclegislatoridifficultatemaut confuetudinem contrariam pro« ponere, utipfe legemtoiiat, aut mitiusinterpretetur. Lexenim, etiara dura, fi certo conftet effe latam & promulgatam, necconfteteiFe injuftam, €ft in poffeffione, ac interim fervari debet, juxta illud 'Ulpiani 1. 12. ff. - qui dc a quibus manuffiiffi : Quoclquidem perquam durum eft^ fei ita kx fcripta eft^ D 3 CAPOT Pars L Caput IL C A P U T IL De effe&u feu oUigatione Legis. S:UMM QU^STIO L De effedlu legis in genere. 1. Effedtus omnis legis efl Qhligatio : & quidem in confcientia ,• 2. Quia parendum 9 Etiam legi permittenti, QUiESTIO IL De efFeftu legis pcenalis. 4. Quid lex mere pmalis ? Talis proprie non datur , 6, Sed efiinfiar legis imperantis folutio- nem teloniorum. 7. Regulariter non incurruntur pmcs ante fententiam ^udicis , fi requirant attionem pofitivam delinquentis diffici- lemy aut privent jure jam quafito, QUiESTlO UL De efFe6tu iegis tributariae &c. 5. Nonfunt mere pmalesi obligant in cmfcientia, 9. Quomodo ferantur 9 QU^STIO IV. De lege fundata in falfa prsefum- ptione. 10. Nunquamobligat, Oflenditur exem- plis. 11. Fundata tamm in periculo miver- fali omnes ohligat. QUiESTIO V. De lege ignorata. ii^ Invincihiliter ignoratanullumparit effeUuMy nip fit irritans. ARIUM. I ^ . Secus de ignorata culpahiliter. 14. Sciens culpam incurrit reatum poe- na : licet hanc nefciat effe annexm, I f. Nam in quantum cognofcit culpmy incurrit pmnam, 16. Aiudforte de poena cenfurarum, 17. Ignorantia fahi alieni regularikr excufat , ac prodefi : non vero liJtoran- tiajuris manifefti. ig, Quia ignorantia juris prafumitur effe vincibilis , faUi alieni autem in- vincihilis. 19.. Facilius autem prcefumitur ignoran- tia invincibilis^ cum eam alleganscer- tat de damno vitando , quam fi certet de lucro captando, 2G' 21. Per ignorantiam juris incul' pabilem- indebite folutum repeti po- 22. &c. Gaillii, Zoefiiy 6f Menochii hac de re dod.rina. QUJESTIO VL De lege dubia. 25. Lex negative duhia nonobligat. 26. Major controverfta circa legem po. fitive dubiam. 27. Bene notandum difcrimeninter pro- bahilitatem tantum fpeculativam , ver- fantem e. g. circa valorem aStus , inter pratlicam , verfantem circa li- eentiam aUus, Unde 28. Prohabilifmus nihil commune hahet cum propofiiionihus damnMis ; 29- 6,"^'« De €fFe6tu feu ol 29. Quia mn infert ex probabilitate fpe- culativa praClicam^ 30 Sed neque fufficit temis probabili- tas, 3 1 . Aliquem tamen probabilifmum omnes dehent defendere^ 3 2» Argumentum primum prohaUlifmo ah auUoritate, etiam antiquorum, prcs- fertim Dominicanorum, 33- Si dubium potefi deponi y licite agitur : fi non poteH deponi^ non po- tefi formari judicium de exijlemia le- gis: adeoque hac invincibiiiter igno- ratur, 5 f . Dubium praClicum femper poteft de^ poni , formarique diCtamen certum. 36* Difcrimen inter kgem antecedentem & csnfequentem, 37, .Nullus contemptus kgis, 3 8 ♦ ^aria formula diUaminis. 39. Hoc non femper debet ejfe poRtive Gsrium. 40, Neque neceffe eft examinare gradus probabilitatis , modo confiet de vera probabilitate, 41* Semper tutiora fequi efl itnpojfibile, 42. probabilifmus inducat laxitatem morum ^ 43. Propoftticnes damnatis non funt qT' tce ex probabilifmo^ ' 44. Via falutis nec nimium dilatanda, nec nimium cearCtanda^ 45. Pontfices^ Theologi ^ ^urifta fupponunt probabilifmum. 46* Qiwmoio verum, in dubio partem tutiorem ejfe eligendam. 47. Synopfts argumentorum, 48. Libertas in pofyjtQne, 49. Praxis Rigorifiarum hmignior^ fiam doClrina. ligatione Legis. - 31. fo. Quamdifficilereddmtur Sacramen^ tum pcenitentics, QU^STIO vir. An obliget lex in duhio , an fitabro- gata aut impleta. ri. Videtur efje in poffeffione : adeoqut fervanda. Probaturab induSlione. QVMSTIO VIIL An kx obJiget in gravi metu, peri- cuJo , difficuitate ? y^, Naturalis negativa femper obligat ; non tamen humana , imo neque Divi- na aut naturalis affirmativa, 54, Excipitur duplex cafus : quo trans^ greffio cederet in contemptum Dei aut potefiaiis Ecclefiafiicce : aut in prceju- dicium bonipubiici. Excipitur etiam lex irriians, 55, y^n teneatur ad partem^ quinon pQ* teft implere totum ? QU.ESTIO IX. De efFeau legis irritantis, 56, Tribus modis potefl lex irritare, jlliquando tamen requiritur adhuc fen* tentia declaratoria. Sj, Metus aut ignorantia non tribuunt valorem^ fS* &c. Difcutitur controverfia ^ an lex fmpliciter irritans irritet pro utroque foro, Defenditur affirmativa fen- tentia, 63* B^c^ Altera controver/ta, an omnis lex prohibens Rt etiam irritans^ ElU , gitur ^% Pm-sl. Caput Ho l gitur negativa faltem quoad leges m- 73» ^« requiratwr intentio legi fatisfa- nonicas. ciendi Oranis lex i^c» De irritatione pcsnali, ^fj^^ AnunoaUu impleri poffint plura Q U S T 1 O A. pracepta , ^ quot fint peccata fL uno Quomodo lex obliget?' aUu violantur plures legesi aut unus 72. Quando graviter oUigetf adius feratwr in plura objedla totaliat Poft explicatas legum caufas effeaus earum funt fuBjungendi Eft au- tem effe6tus omnis \eg\s ohligatio obfervandi legem, e. g* faciendi^ Guod lex praecipit facere, omittendij quod probibet &c. Sed quoniam hsec mtteria in plures ramos fe explicat^ diTidere eandem oportet in faag partes^ Unde fit Q V M S T I 0 L Be effe&u- legis m gemre. Effe6ltis omnfs iioiverrim legis eft obligatio in confcientia 5 hoc eH, fub culpacoramDeo* Si enim^ eft lex prm^to, teneris facere id, quod obligatin j,gptum eft: fi prohiknsy oportet omittere, quod prohibetur : fi ie^ confciemia. ^^^^.^^^^^ ^ nemo impediendus aot turbandus ineo, quod fibi lege perraif. ium eft fi iex irritans , nemini licitum eft , aaum irritatum pro valido al- teri objicere , aut effeaum ex eo velle confequi. Si denique lex eft pssna- lis obligat judicem ad infligendam posnam ftatutam , & transgreiTorem ad*eandem fuftinendam: ut proio omnis omnino lex, five civilis, five ecclefiaftica, ad aliquid obliget in coQfcientia. In quo differt a cQnfilio^ quod quidem fuadet id , quod eft decens ac melius non tamen obligat ; ul patet in confiliis Evangelicis. Qpia tene- Et ratio huius afferti eft : quia quilibst tenetur oSedire fuperiori fuo snur obedire iggi^ijjje imperanti , h qoidem jure Divino ac naturali, ut docemur a S. iHperiori. f^xilo ad Rom^ 1 3* ubi aic : Omnis anima fuhlimioribus potefiatibus fubdita fit : mn efl enim poteftas nifi a Deo ; itaqm qui refiflit peteflatiy Dei ordinationi refu fiitv qui autem refifiunt y ipfi ftbi damnationem acquirunt^ Et mox addit: Dei minifler efi ( poteftas feu legislator) vindex in irameiy qui male agic : idso neceffitaie fubditi eflote , mnfolum propter iram^ fed etiam propter confcientiam, Confonat illud i . Pecri 2. Subjem igitur eftote , ut five regi , quafipnscellmti , fme Ducibus , tanquam ah eo mijfis ad vindBam malefactorum ^ imdem vero hon»- rum;quiaficeftvQluntasD6i, SI4A D'e elFefln leu obligationB^ Legis. g ^ ^ quo ulterius fequitur , impoflibilem efle legem , qu^ non obliget ^ confcientia: nam lex eft rationabile pr^ceptum fuperioris ixripofitum q"'derH fubditis. Atqui tale dari nonpoteft, niO fubdici obligenUir parere prje- "^*^^^^'^- ceptoi Adeoque licetPrincepsnonintenderet perlegem fuam obligare sn confcientia, tamen re ipfa lex obiigaret, non quidem ex intentione piincipis, legem ferenlis , fed ex voluntate Dei , prEecipientis obedire fupenon: cum juris naturalis & poficivi Divini lex fit ^ omm fuDeiiori legitime pra^cipienti obediendum effe. Unde licet in poreflate legislatoris humanifit, ah Ifex exiftat, vel nonexiftatrfuppofito tamenvquod eam velic exiftere, ex lege Divina ac naturali confequenteac veluti reflexa neceffario obligabit in confcientia. (r \ ' transgrefllo legia human© lemper eCVetiam mediace trans- a«'aetiam grellio legis pivins ac naturalis, quse videlicet prscipic legi human^ lex Divina parere. Verifliraa proin raanetilfadefinitiopeccati, aS. Auguftino pro- pj^^cipii, pofita :- quod fcilleet Cit diccum.faclumy vel comupitum contra legem Dei : mv[i iicet ahqua peccata fint immediate contralegem humanam, mediate ca- men lunt contra legem Dei, Ex^qiioparicer fequicur, licet legislator nOn pbfltt cognofcere ea.^^tbiimv qu^ m fubditorum confcientia contingunt , neque poffic direae poenara inferni impon^ere, taraen ucrumque potefl Deus , gravicer pr£ecipiens ob'. ffervareiegem humanam gravicer praecipientem : etiam tunc quando bjEc Etiam trflns- tancura verfattar circa bonum commune policicum, Unde etiam leges^'''^^'^^^"^^ Imperatorum ethnicorum , alioruraque legisJatorum inHdelium obh>a- ^'""'^' ^'^^- bant in confcientia, & feb poena seterna iii re ^^^i tri- buta pra/tatis, Minifiri enim Dei funt, in boc ipfum fervientes. Et idem de reltquis exaaionibus, quae jufte imponuntur ac prscipiuntur, dicendum^ quas etiaro exteri, merces invehentes vel evehentes , tenentur preefta- re^ exquodam quafi contraau & ^quitate, ut, qui fentit commodum gabellTs ^^"^^"^ • ^^^^^^ ^^^^^ ^"^s folvendi veaigalia^ pedagia , t:^^n?'^L.^lrl^'^^^ ^^"^ rintinju(lae.g.nimismoI. Sifuntj„a*. ta aut nimis gravia, atque de injuftitia conftet, non tenentor fubditi ea pr^ftare; quia Princeps non habet jus tributa & exaaiones injuClas im- ponendi : cum m bona fubdicorum non habeat jus proprietatis fed tae- tumjurisdiaionis ; acproinde non pro arbitrio, fed prout bGoum com- munitatis fibi fubiea^ poftulat, difponere de illis poteft. _Si autem dubium fiC, an fint injufta , debenc folvi: quia major ac fnf u^^^^^^^^ Pnncipeac juftitia legis: & fic P?inceps itque vlMi Ai? i'' PP^^^;.^"^'. atqueeliditpofleffionem iibertatis ea fol! Irtnt. .wll .^' "^l'^^' ^ P^^s P-P"^^ prudenter cenferet, illrTf.3.o r^^^ Aliuditem, fi dubitaretur de ipfa poce^ nri f/™? f'^"'^^^ ^''^■^^^^' ^ imponerentur ab aliquo, qui SfTn.''!, PoiTeffione , tunc enim libertas ea folvendi elTet in pofleflione, donecconftet, eum habere poteftatem. ^ 3 Nova Pars Caput IL 9. Nova autem tributa a Magiftratu imponl poflunt propter novas l^oYatriba- caufts & necefiitates emergentes : puta, propter defenlionem Reipu- blic^,ex{lruaionem munimentorum, fumptus in opera publica viarum, pontium, in opera religionis, pietatis, initer aut profeaionem Prin- cipis necefrariam, inbeilum necefrarium&c. Modiis,quo Oppones. Magiftratus llatuit poenam non folventibus tributa, de- feruncur le- fraudantibus veaigalia, a viarefta deviantibus, occultantibus merces&c. gestributa- ergo leges tributorum , & pra^fertim veaigal!um,pedagiorum , & gabel* iarum funt: pure poenaies. Hoc non fequi: nam tripiici modo leges tributarijE &c. poflunt ferri,, ficut etiam aliae leges. Nempe vel pr^cife imperando tributum, fine adjedione poense; ^ tuncdicuntur leges mora-- les: prseceptivae nempe aut prohibitivas tantum:& tunc nullo modo di- cuntur poenales, Vel praecipitut tributum, fimulque ftacuitur poena non folventibus : & tunc funt legtsmixta ex lege morali & poenali. Vel prae- cifefl;atuitur in defraudantes telonia , gabellas &c, confifcatio mercium, aut certa pecunia folvenda , absque ulla praeceptione folvendi gabellas , & neque tunc datur proprie & fl^ride lex mere poenalis , ut quaeft. praece- dente diaum eft ; fed folvi tunc debet ftatutapecunia propter legemma- ralemy quje pr«cipit illam folutionem absque ulla culpa illius, qui non folvit gabellas. Quamvis conECcatio mercium &c, tunc dici poflit quajt pma^ & lex eam ftatuens, quaft^pmalis.. Caeterum obligationem fol- vendi veftigalia, pedagia & gabellas mitigant authores quoad pauperes, circaea, quaead viftum neceflaria invehuntur aut importantur,- item quoad exteros , quibus non incumbit alere alienum principem : ut adeo tantum ratione fumptuum in parandis & reparandis yiis , pontibus &c. ex quibus commodum percipiunt, videantur obligati. Q U M S T I O IV. Qhliget lex fundata in falfa pn^fumptione ? 10, ]> efp. non obligat i fl nempe fit lata ex praefuraptione fafti aut delifti ^ alicujus commifli.: quodtamenfaflum veldeliftum hic&nuncnon datur. ^ /, . Koraobli- Ratio eft quia faaum illud vel delidlum praefumptum eft unica cau- gat. fa motiva ac fundamentum legis. Unde ceflTante ilio cefl^at etiam lex; imo pra cafii iilo' lex nunquam fuit lata ; cum fit implicite conditionata: fi fahum vel deliclum fubflilat, Oftenditur Sic fi uxor putatitiafciar,matrimonium efl[econtraftum cum impedi- exemplis mentodirimente, rrontenetur reddere debitum conjugale,imo neque po- mauimQnii, ^ licet pra^ceptum Eeclefiafticura etiamfub poena excommunicationis redditionem debiti praecipiat. Quia fcilicet hoc proeceptum fundatur in prse- De efledu feu obligatione Legis» praefumptione falfa , fa£li lcillcet parcicularis y nempe matrimonii valids hic & nunc contrafti. Adeoquc praeceptum eO: quodaffimodo condi^iO' natum : fi matrimoniim /it valide contra^tum. Item : fifalfis teftibus opprefTus, per fententiam judicis condemne- Sententia! rls Cajo ad folvendos centum , quos certo fcis, te non debere, per fe non .H^iicisiis, teneris eosfolvere: quia fcilicet tam fententia judicis, quam lex , praeci- piens obedire judici , hic fundatur in prasfumptione hcil particularisj con- trate fciiicet obligationis folvendi centum : quod tamen fa^tum non fub- Cflit* Dixi autem , quod per fe non tenearis folvere; namfi non potes probaretenihil debere, debes obedire judici , exeqiienti fententiam, la- tam fecundum confcientiam fuam, & fecundum allegata, & probata pro foro externo. Pofles tamen in hoc cafu occultam compenfationem fa- cere, fi certo fcis, te nihil debere, & alter mala fide egit in judicio* SicetiajHjlicet in Novell. i, cap. 2. Iexprscipiat,ut hjeres, noncon- Hared/s.i ficiens inventarium, etiam ultra vires hsereditatis creditoribus teftatoris folvat: tamen, quiahsec lex fundatur in prafumptione delifti commiffi, quod fcilicet haeres aliqua ex maiTa hsereditatis fubtraxerit, juxta commu- niorem DD, non tenetur inconfcientia folvere ultra vires hcereditatis , licet non confecerit inventarium, fi nihil fubtraxit: eo quod lex hic & nunc fundetur in prsefumptione falfa , commilTae nempe fraudis. Putant quidem aliqui, legem cit. fundari potius in quafi- contradtu adits hsre- ditatis, quo hseres cenfeatur creditoribus promittere plenam folutionem , adeoque eum ex hoc quafi - contra£lu in confcientia obligari, ac proin prse- fumptionem legis non efle falfam* Verum non poteft praefumi , quod aliter fe voluerit psr quafi - contraftum obligare , nifi prout naturalis sequi- tas fuadet* Unde, quando lex jubet, etiam fupra facultates hasreditatis folvere,probabiIius fundatur in praefumptione fraudis , quod fcilicet hse- res ahqua fubtraxerit , aut occultaverit : ut ipfa Jex cap. 2 indicat per verbzi nonperea , quis forte furripmnt ^ aut malignantur^ Qua; perfum- ptio fi falfafit, lex non obligat in confcientia. Idem fentiendum puto de lege Aquiliajquadrupedaria, & noxalibus; Leg?s eas videlicetfundari in prseftimptione alicujus commilTce culpse, nempe ^q"'!»^» alicuius negligentiae, incuriae , aut alterius delifti , aut quafi - deliai. Quse prsefumptio fi in cafu particulari fit falfa, lex Aquilia &c, in confcientia probabiliter non obligat. Denique, ut alia exempla omittam, indit, delitter, ohlig. habetur, Non nu. quod fi Cajoe.g. dederis chirographura , in quo te accepiffe pecuniam n^eratas^ fateris, quam tamen re ipfa non accepifti, ultra biennium te non pofle P^^""'''** opponere exceptionem non numerata pecunice , fed ad fol vendum te condem- uatum iri^ Quia autem hsec lex fundatur in prsefumptione numeratae pecu- 40 Pars Csp. IL pecuniaB, ideo fi hoc fadum re ipfa non fubfiftat , non &bligaris in con- fcientia Cajo aliqoid reftituere, Adeoque fi compellaris a judice ad refti- tuendum , (quod te debere fcripfifti) eo quod vel non poffis probare^ pecuniam non efle numeratam, vel per biennium diftuleris opponere exceptionem, potes occultam facere compenfadonem , fi certe tibi con- ftet de non numerata pecunia : quia fcilicet lex in hoe cafu fundatur in prafumptione falfa alicujus fa6li, nempe numerataB pecunias :. qua^ tamen non eft numerata, i^- Econtra, quando lex fundatur in prssfumptione perM univerfalis y f^n^^^^feu freqiienter, auc conimuniter contingentis , e,g. fraudum, peccato- in fcientia ^^^^ ^ ^^^q^^q^q^^ ^^.^ ^ pr^^umptione periculi ingenere, obii- ^tio^nTpeti- gatomnes, hcetrefpeau alicujusvel aliquorum,, aut in cafu aiiquo pac^. Lu univer. ticulari non fubOt periculum. laiisomnes Ratioeft, quia tunclex nonfundaturmpr3efumptione falfa : naraTex ©bligat,. ^niverfaliter in omnes eft latapropter periculum coramuniter aut frequen* ter praefens; & fic propter periGulum in genere : hoc autenv periculura in genere manet, lieetrefpeau aliquorum , vel in cafu particulari ceflet pericuhim aliquod in fpecie: adeoque manet caufa rootiva & fundamen- tumlegis univerfalis, nempe periculummorale ingenere, communiter aut frequencer prgefens , propt:er quodlex univerfaliterinomnes eftlata" Sice.g.lexprohibens le6tionem librorum h^reticorum fundatur i» praefumptione periculi perverfionis, quod periculum eft frequens» Qua- re; licet ahquifinttam doai & probi , ut refpeftu ipforum non fit pericu- lum, lex tamen etiam ipfos obligat, fine facultate non legere ejusmodi libros: quiaiexnon fundatur in praefumptione periculi particularis re- lpe6lu perfoniE fingiiiaTis , fed in praerumptione periculiin genere,^fre- quenter & communiter prsfentis^ Mem dicendura de legibus prohibentibus nafturna conventicma aut Gircumvagauones ciim armis &Cv Idem etiam de legibus irritantibus^ certos a£tus propter periculum frequens in genere. Slc lex Tridentini propter tale periculum prohibeC & irritat univerfaliter matrimoniaclandeftina: licet ergo in cafu parti- culari re ipfanon fubfit pericolum peccatorum, & incommodorum , ta- men etiam pro tali cafuirritat ex prsfumptione periculorura frequentium, in gerieref quss prffifumptiofemper vera eft. «.on^uuu Propter eandem ratior/em les irritat contra£lus pupillorum, absque pupillijteaa ^yj-Qj-yiyj^ ProfeiTionem Religiofarn ante i4.aetatis annum, Hieata &c. a|jenationes rerum Ecclefiafticarum , elefitioncsy teftamenta, fine debitis folennitatibus fada: propter periculura generale videlicet & frequens iMiaturi adhuc judicii, damnificationis Ecclefiarum , fraudum fsciJe irre- pen- Urles ve» ^ns Ubros fegieticos , l,ex irritaii& HiatrlmQni* um cknde- ftinuni , ContraHnm De effedu feu obligatione Legi 4X pentium ^'C. quae caufa irritandi irsnet, licetrefpedlualiquorum , autin caf]bus aliqoibus particularibus non fubfit periculijm fpecificiim : quia fcilicet lex r.on fundatur in prafumpticne periculi determinati in fpecie, auc refpedu perfonae aiicujus fingularis, fed in praefumptione periculi in genere, & frequenter ccntingentis, quae prgefumptio vera eft : femperenim verum efi dicere; hoc periculofum eft. Quse pariter tft ratio , cur parens polTit irritare vota, a fiiio adhuc impubere emiffa," licet conftet, eum perfeftum habuiiFe judicium : quia fcilicet lex univerfaliter patribus dat hanc poteftatem propter morale periculum in genere, imperfefti adhuc judicii^ Nam ieges attendunt id, quod frequentius contingit. Quando autem lex fundetur in prsefumptione periculi imiverfalis , feu frequentis , aut tantum in prsefumptione fafti alicujus, defumi debet exmateria & verbis legis, item ex ufu & commjuni legfs interpretatione. IUud adhuc notandum, quodhaflenus diftum eft, delege pofitivaAliud de intelligendum elTe; nam lex naturalis non fundatur in ejusmodi praefum- lege natu. ptionibus, fed eum tantum obligat, refpeftu cujus eft periculum^ Hinc occafio peccandirefpeflu nnius poteft efTeremota, refpeftu alterius ve- ro proxima* Suarez deleg.lib.f^ c. 14* improbat roodum Ioquendi,<5UO dicitur, leges fundariin prafumiptione falfa: aitenim easfundariin certa fcientiapericuli, non vero m pra^fumptione, feu conjeftura: e« g. Ijgem Tridentini, qua irritantur matrimonia clandeftina, fundari in fcientia pe- riculi, eo quod certum fic, exiftere periculuffi. Quse doflrinaSuarezii ^ vera quidemeft , non tamen recedendum a modo loquendi, communi- ter recepto, quo dicitur, ejusmodi leges fundari in praefumptione peri- culi univerfalis, feu corrimuniter praelentis : non enim praefumptio hic tantum pro conjeftura fumitur, fed aliquando latius : ita, ut fenfus fit, quod leges fupponant periculura. Q U iE T I 0 V. j^n ohligat lex tgmratal 5.1, An excufet ignorantia invincibilis. T^uplex eft ignorantia , altera invincibilis feu antecedens, qUD? ethmproba- j^. bilis aut inculpabilis dicltur ; . quia vitari aut deponi hic & nunc ncntexinvind- poteft, Atque hacignorantia lex five fit naturalis, five Divina, fivebiliter igno humana, ignorata non obligat, faltem proxime& in aSlufecundo ; con- fequenter excufat a formali culpa & poena: a culpa quidem, quia tollit voluntarium, facitque transgreflSonem legis, invincibiliter ignoratae, in- voluntariam^ A poena ver® talis ignorantia excufat, quia ubi nullaeft Pars L F culpa, 4^ ^^^s ^^P- ^^* colpa^ neque poena loeum habet: quid enim aliud punitur , nifi culpaf unde culpa eft caufa poenae : ceffante autem caufa ceflat etiam efFe6lus. AVmd de kse ^li^^ ^^^^^ i ^"^^ inmncibiliter ignorata non obliget, nempe pra:. Smante ceptiva vel prohibitiva: nam lexirritans, etiam invincibiliter ignorata (faltem fi non fit poenalis J) iiabetfuum efFedlum : fic licet inculpabiliter jgnoretur lex irritans matrimoniutn clandeftinum , aut lex irritans tefta- mentura, eleStionem aut alienationem rerum ecclefiafticarura, absque fo- lenmtate fubftantiali faftam , tamen obtinet fuum efifeaum , quia ignoran- tia non poteft fupplere defeftam fubftantialem alicujus efTentialis requi- fiti ad aftum. Idem contingit in lege ftatuente aliquam inhabilitatem , e. g. irregularitatera , quaeetiam ab ignorante ineurritur. Quia talis in- habilitas non ftatuitur in poenam , faltem principaliter, fed in reveren- tiam Euchariftis, & propter decentiam ftatus clericalis. Si igitur quis invincibiliterignoret, defeaui aut deliao alicui efTe annexam irregula- ritatera , aut aliam inhabilitatem, non peccat quidem formaliter fufcipien- do facros ordines, re ipfa taraen eft irregularis. Et fi poftea ipfi confti- terit de irregularitate , tenetur in confcientia interim abftinere ab exer. citio SS. Ordinum, donec obtinuerit difpenfationem. Jdem dicendum circa leges , ftatuentes impedimenta dirimentia matrimonii ; nsm licet invi^cibiliter ignoretur e. g. impedime-ntum confanguinitatis , affinitatis sut erroris fubftantialis circa perfonam, tamen matrimonium re ipfa eft uullum, quamvis licite contrahatur & confummetur, ac licite in ejus wfu pergatur , quaradiu manet i|noraritia invincibilis impedimenti. An excufet ignorantia vincibilis P mon «xcufat,;^^^^^ ^ ^^^^ ftudiofe aliquis qusrit , amatque, Porro legis ignorantia vincibilisnonexcufatabobfervationelegis , fed obligat fic ignorantem , adeoque hic peccat eam non obfervando , quia poteft & debet ignoran- tiam deponere. Neque tantum contrahit reatum culpae, fed etiara pcB- HEB a lege ftatuts : excepto cafu , quo lex imponeret poenam cum hujus- modi expreffione: qui fcienter^ ^rel temere, ve\ prafumptuofe , ve\ contuma- citer^ hoc vel illud fecerit; nara tunc ignorantia etiam crafla & fupina excufaretapoena: non tamen ignorantia quae per omnia ^qui- paratur fcientise ac dolo. De effedlu feu obligat/one LegiX 43 §. IIL An incurratpojnam, qui fcivit legemjfed ignoravit poenam? Jllud autem folet difputari , anlex obliget ad poenam llatutam eum,qui fcivit quidem legem , poenam tamen adjeflam ignoravit. Et quidem certum eft, quod poenam ftatutam incurrat , fi ignorantia poenje fit vincibilis & culpabilis ; nifi lex illam tantum ineos fiatuerit, qui fcien- ter, aut temere, aut praefumptuofe, aut contumaciter illam transgreffi fuerint nam tunc ignorantia etiam cralTa excufaret ab incurrenda poena, utpaulo ante didluro efl:» Igitur dubium in eo tantum verti videtur , an incurrat poenam , a jure humanoftatutam, qui legem quidem fcivit, eamque transgredien- do culpam contraxit, invincibilitertamen ignoravit, annexam elTe poe-^, . nam. In qua quaeftione dicendum exiftimo, quod etiam talis^ modo fuffi-^l^^^-^ cienter cognofcat gravitatem prcscepti ac culpa , incurrat panam ; exceptis forte cuJ!?it "pee- pcenis cenfurarum i ( quamvis non teneatur in fe ipfo poenam exequi,* ne.nam. mo enim tenetur elTe fui ipfius tortor, aut carnifexO Ratio eft, quia poena fimpliciter ftatuca eftproculpa in delinquen- tem: neque jura, ordinarie faltem ,requirere folencfcientiam posnas, fed fimpliciter flatuunt poenam in eos, qui culpabiliter legem transgrediun- tur. Ergo modo lex fit cognita, aut culpabiliter ignorata, illam trans- grediens incurrit reatum poenae, in transgreflbres ftatutae^ Etquidemde p(Ena a Deo infligenda id certum eft; namDeus infligic poenam inferni omni graviter delinquenti ac non poenitenti, licet nefciverit, hancpoe- nam efl^eftatutam, modo fciveritlegem naturalem,Divinam, vel huma- nam graviter prsecipientem vel prohibentem, eamque transgrefliis fuerit. Idempatere videtur etiam de poena, a judice humano infligenda ; nam fur condemnatur ad patibulum , faga ad ignem , homicida ad gladium, latroadrotam, licet nefriverint , hanc poenam delifko fuo efl^e ftatutam. Certe judices non folent multum inquirere, sn fciverint delinquentes hanc vel illam poenam delifto fuo efle alegibus ftatutam, an fciverint or- dinationam criminalem Carolinam, legem Juli^^n de adulteriis, legem Cor- neliamde ficariis, aut de falfis, autS. C. Libonianum, aut legem Pompe- jamdeparricidiis&c, Ratioeft, quamdixi, quia leges ftatuunt fimpliciter & abfolute poenas deliftis in bonum publicum , non autem fcientias pcena- rum: adeoque ad eas merendas & incurrendas fufl^cit deliquifl^e. Nam lex jubet punire deliftum, tum sd caftigationem delinquentis (cum fupplicium fit poena peccati) tum ad correftionem ejusdem, ut 6lus lapiat, tum etiam, uthorrore poen^ infli^lse alii abfterreantur ade- ili61is committendisj & ad leges fervandas moveantur. Qui finis ftatuendi F a poenam 44 Pars I. Caput IL fXEnam obtlnetur, licet delinquens nefciverrtjpGenamillamefleftatutam. TaceOj quod in mulcis pro foroexterno ne quidemtolerecur ignorantia juris, feulegum: multo minus excufabit ignorantia poensti, cum fciun- tur leges , & tamen malitiofe violantur. Deinde videtur fieri non poffe, ut quis legem fciat, eamque malitiofe transgrediatur , quin , virtualicer faltem, fimul cognofcat, fe poena dignum reddi : ut autem in fpecie fciat poenam illam determinatam , quam les in transgreffores ftatuit, non requiritur ad illam roerendam & incurrendam : faltera fi aliunde fuffi- cienter cognofcat gravitatem pr^cepti & culpae fus. Secus vero fi hanc non fufficienter cognofcat, tunc enim vel nullam incurrit poenam , vel minorem, quam a lege alias fit ftatuta. Sicfi iHvincibiliternefcias ma- in quaiitum trimonium complicis, nonincurrisp^namj pro adulteris ftatutam, cura eognofcitde-tantum finiplicem fornicationera committas., ut docet Suar. deleg, l. iiaum& t% I 2.W. 9, Sic etiam , qui occiditClericum, invincibiliter ignorans efiie culpam, m. Qgj.j^yjjj ^ ^on incurrit poenam Canoni^, licet mortaliter peccarit , & vere 7m,^^^' Cthomicida: unde ut homicida eftpuniendus, non autem ut percuflTor Clerici: quia in tantum quilibec punin meretur, in quantum eulpabiiis ac reprehenfibilis eft: in tantum autem eft culpabilis, in quantum de culpa advertit, vel advertere potuit cum prscife in tantum culpa ei fit voluntaria & imputabilis. EHplicatuF Neque obftat c. 2. de conftit. in 6. ubi dicitur SententUs per fla- «ap. ur ani- tuta quorumcunque ordinariorum prolatis ligari nolumus^ ignorantes , dum tamen marum 2. de gorum ignorantia crajja non fuerit aut fupina, Hoc, inquam, non obftat: conOic. in 6. j^^jjj Pontlfex hic non voluit, quod fcientes ftacutum, & ignorantes prsEcife poenam, eandem non incurrant: fed decidit, quod ignorantes fimpliciter, nempe tam ftatutum quam poenam, ignoratis (latutis ordi- nariorum non ligentur: qui fenfus tum ex verbis Pontificis, loquen- tis de ignorantia fimpliciter, tum ex cafu ipfi propofito videtur erui. Nam Ciericus rlle non erat in Dioecefi, quando Epifcopus fub poena ex. communicationis prohibuit, ne Clerici geftarent arma , aut comam nu- trirent, unde nefcivit ftat^tum iiiud novum Epifcopi, quo arma & co- mam tam graviter prohibuit. Deinde cafus ille loquitur de pisna excommunicationis , quae forte Aliud foite Bunquam incurritur ab eo , qui invincibiliter ignorat , deli6to fuo illam decenfuris. efle annexam: quia excommunicatio, uti etiam aliae cenfur^ , feruntur in delinquentes propter eorum contumaciam, & contemptum potefta- tis ecclefiafticae ac legum ecclefiafticarum,- videntur autem noneftecon- tumaces, autcontemptoreslegum ecclefiafticarum , qunnculpabilem ha- bent ienoTantiam annexas cenfurae. Unde in conclufione addidi: exce- ptis De effe^u feu obligadone Legis.' 45 ptisforte potnis cenfiirarum. Et hinc multi docent, pcenas vvndimtvoHi incur- ri abignorante , non 2^JitQm medicinales ^ quales funt cenfurse. Dixi: fortei nam ut Suarez ait traU. de legihus L 5» c. 12. n. ir. m^i- gna efi controverjia ^ m ignorantia cenfura excufet illam^ Neque eft adeo im- probabilis fententia Covarruvia? in cap. Alma mater. p. i»^. 10. aliorum- que, quos ibi citat, cenfuras latas a jure communi incurri ab eo , qui contumaciter detre^st fervare leges ecclefiafticas , graviter prsecipien- tes aut prohibentes, licet nefciat cenftiras delifto fuo annexas. Vide- tur enim pluribus DD. in tali cafuinveniri tota ratio ac definitio cenfu- rse* Contumaclaenim fufficiens, imo & contemptus poteftatis ecclefia^ fticse habeturper hoc, quod fciens legem ecclefiafticam , graviter prohi- bentem, pertinaciter detreftet eidem parere^ Et quomodo aliasrudio- res, qui nefciunt cenfuras, pofTentilias incurrere^ cur in Conteflione facramentali ante abfoiutionem a peccatis femper praemittenda abfolutio a cenfuris , etiam tunc , quando poenitens nihil fcit de cenfuris, li non eflet probabile, cenfuras incurri pofTe etiam ab ignoranteP Taceo, SS. Ca« nones fimpliciter ftatuere cenfuras pro quibusdam gravibus deli6lis , cum pertinacia patratis , non requirendo notitiam cenfurae, Ita illius fenten» ticepatronide cenfuris latisa |ure communi, cujus ignorantia alias etiaiu non toleratur. Excipiunt enim cenfuras fpeciah'ter ab homine in aliquem latas aut ferendas,- nam cum iftas regulariter prsecedere debeat monitio & com- minatio cenfurse , non incurruntur regulariter ab omnino ignorante. Sicut autem certura videtur, iftas ordinarie non incurri abignorante ( nifi crimen & contumacia fint notoria Jita certum videtur , ignorantiam crafFam & afFeftatam nunquam excufare ab incurrenda cenfura , lata a jurecommuni. Caeterum faciie concedo, univerfim piienam commen- furandam elTe culpse : unde fi quis absque cognitione poenae , a lege ftatutse, non fatis advertat gravitatem cuipae, hoc ipfo etiam mino- rcm msretur pcenam. Nam omnis ignorantia, quae minuit cuipam , minuit etiam pcenam. Unde fi tantum ex gravitate poense defumatur gravitas prscepti, minuitur utiq^ potjna , fi fuit ignorata. IV. An ignorantia juris h fa6li profint pro foro externof Jurisconfulti in ordine ad forum pra;cjpue externum aliam adhuc con- if. ^ fiderant divifionem notabilem ignorantiee , nempe ignoranUam juris^ &fgnorantit ignorantiam faUi. Per illam ignoratur , quid jura feu leges ftatuant , per hanc vero, quid faQum fit, ut ex ipiis vocibus elucet^ foroexterao^ Jam vero de ignorantia faa;i alieni dicunt, quod profit ignoranti, F I eum- 4* ^^^^ ^^p- ^I- ^ cumqiie excufet: nifi faaum fit notorium, valetquehic reg. 47. in 6, Jgnorantia prcsfumitur y uhi fcientia non probatur, De ignorantia vero juris isanifefti ajunt , eam nocere ignoranti, Unde dicitur reg. 1 3 . in (5. Igno' rantiafactiy nonjuris excufat. Etl. regula^. fF.de J. & F.j^Regula efi, juris ignorantiam cuique nocere , fatti vsro ignorantiam non nocere : & paulo poft in eademLJ. 5. Sciant, ignorantiam fa^i , non juris prodeffe^ Item /. 12, c- C eod. Con/iitutiones Principum nec ignorare quemquam nec diffmulare permitti' mus. Hinc quafi regulee inftar traditur, juris ignorantiam non tolerari^ Ratio difparitatis, cur toleretur & profit ignorantia fafti, non auteni ignorantia juris , datur /. 2./* eod. Cumjusfinitum & poffit effe ^ deheat (adeoque faciJe fcire poflit & debeat) fa^i vero interpretatio eiiam prudsn» tijfimos fallat. Ex his autem juris principiis videri poflet convelli, quod ante dixi- mus, eumvidelicet, qui legem invincibiliter ignorat, nec culpam nec poenam incurrere. Nam fi juris ignorantiacuiquenocet,confe6laneum planeeft, ignorantiamjurisnon excufareapoena ineurrenda» Verumhsec combinari pofle videntur. Nam aliatae reguls fuppo* Ouia jura' nunt (faltem quando allegans ignorantiam certat de lucro captando) igno- prasfumunt rantiam juris manifefti ac clari (de quo folo intelligendse funt) elTe vin- fcientiam eibilem ac culpabilem, cum jus clarum & manifeftum nemo ignorare per- ^lfdH^' ut mittatur , eo quod facile fciri poffit. Atqui ignorantiam juris culpabilera ignorlntfara transgredienti legem nocere , euraquepoen^ obnoxium facere, nos ipfi vincibilem. diximus, Si tamen pro foro externo fufficienter probari polTet , igno- rantiam juris in aliquo cafu fuifte omnino invincibilem atque inculpa- bilem (quaetamen probatio eft admodum difficilis, & fere ex circum- ftantiis & conjeauris tantum , aut etiam aliquando ex juramento argui poteft) excufaret ignorantem etiam in eo foro a poena, neque alias ei- dem regulariter noceret (extra pr£efcriptionem) quia fcilicet tunc prse- fumptio fcientiae , aut ignorantiae vincibilis, , deberet cedere veritati. Et hinc in quibusdam perfonis, ut impuberibus, minoribus, foemi- nis, militibus,aliisque rudibus , facilius toleratur ignorantia etiam jaris/ alias ckri , faitem fi certent de damno vvtando : quia fcilicet propter eo- rum rudicatem , aut infirmitatem judicii ftat prsfumptio pro eorum igao- rantia inculpabili. xg. Propter hanc ipfam praefumptionem , indubio ignorantia fafti alieni Ignorantia toleratur acprodeftignoranti, etiamdoao alias viro; quia nirairum in Terofaai dubio pra?fumptio ftat, quod ignorantia fit inculpabilis, cum fafta aliena alien. t'.>le- ^^^^^ doaiffimis & prudentiffimis poffint elfe incognita. Econtra cum "^^;^ faaum proprium cuique notiffimum efledebeat, praefumptio ftat pro f^oacit, f^igjj^j^ f^^j . f^itgm Q fjj^yjjj jjQj^ antiquum, aut fi talis fit naturs, aut j De effedlu feu obligatione Legis. 47 aut in talibus circumftahtiis peraftum , ut non facile in oblivionem pol^ fit venire. Ex quibus patet , rationem cur juris ignorantfa regulariter noceat in foro externo, ignorantia autem fafti profit ignoranti, hujus, inquam, ra* tionem effe prcefumptiomm: quia fcilicet contra allegantem ignorantiam juris clari & manifefti ftat prasfumptio fcientia aut ignorantise vincibilis ac dulpabilis , quam leges regulariter praefumunt» Econtra pro allegante Quia pr^fai ignorantiam fa6li alieni ftat prsfumptio, quod invincibiliter & confequen- i^^^"^" f^^. ter inculpabiliter ignoraverit illud faftum. Cum autem prasfumptio de-^"^^"^^^^^^*' beat cedere veritati, ideoetiam ignorantia jurisexcufat, quandoconftat, eara fuifle invincibilem; & econtra ignorantia fadi etiam alieninocet, fi conftet fuifle vincibilem, prcefertim fi crafl^a fit & afiledlata, quce nun- quam excufat. Caeterumjura magis praefumunt ignorantiam culpabilem, quando ^9-. allegans ignorantiam certat de lucro captando^ quam ft certet de damno «ijto- do^ Hinc dicitur 1. 7. f^. de J. & F. J. Juris ignorantia non prodeft acqui^'^^^^^^''^ rere mlentibus : fuum vero petentibus non nocet. Et I. g. ibid. Error fa^i «ecquando agi- maribus quidem in damnis vel compendiis obeft : Juris autem error nec foeminis tur de lucro in compendiis prodeft, Caterum omnibus juris error in damnis amittenda rei wor. captando. noceU Secusquan- Videtur proin in his aliiique legibus fupra citatis fe prodere aliqua ^^""^! contradiftio. Nam qu^dam fimpliciter dicunt , ignorantiam Juris cuu^^^l°^^' quenocere: aliEevoIunt, ignorantiamjuris nemininocere, quandocer- tat de damno vitando. Alia; faciunt difcrimen inter viros & foeminas; at l, g» cit. confunduntur , parique quoad hoc conditione cenfentur. Aliae volunt, laboranti ignorantia juris non competere condid:ionem indebiti , alige vero hanc ei adftruunt. Sic 1 23.jf. de condiSt. ind. habetur , quod repeti poflit , quod ex trans- 220, aaione de jure invalida datum eft. Et /. 1 2* ibid. quod fi quis ufumfru- Contraria aumdederit, falfo exiftimans eum deberi, condiftionem competere, & |f.|^.^ ad hseredem etiam tranfire. Ubi videtur lex fupponere, ufumfruaum ^^"^1^"^ ex ignorantia juris efle datum. Sic etiam h 5-4. eod. dicitur, folutum in- debitum ex caufa, quse jurenon valuit, repeti pofie. Ratio datur/, 14. ib. nam bocnatura aquum eft^ neminem cum alterius detrimento fieri locupletiorem» Neque sequitas permittit , ut folutum fine caufa maneat apud accipien- tem. Unde etiam lex 7. & 8. ff^. de J. & F. J. aperte dicit, ignorantiara & errorem juris non nocere illi , qui certat de damno vitando : fed , qui repetit, quod non debebat, vult reparare fuum damnum , quod pafiTus eft. Deinde folutio indebiti eft quafi-contra6lus, quo accipiens tacite fe obligat ad reftituendum , fi res fibi non fic debjca. Contra > 4.g. Pars I. Capii!: IL Contravdro habentur etiam fatls clarae leges, quodrepeti non pof- fit, quod ex ignorantia juris eft folutufn, Sic 1. lo. C. de j- &F.J. ha- betur: cum quis jus ignorans indebitam peamiam folmrit^ ceffat repetitio: per ignorantiam enim fa^i tantum repeiitionem indebiti competere , tibi notum efi. Et 1. 9. C ad leg. falcid. fol^/ens ex errore juris integra legata non permit- titur uti beneficio legisFalcidiae , in ordine ad ea repetenda. Sed ne- que rape ticio datur, quando quis ex teftamentoimperfe6lo folvit legata, aut fidei - conimiiTa: fi fcivit, teftamentuiB effe imperfeaum : fi autem hoc nefc vit, competit ei repetitio,- quia folvit ex ignorantiafa6li alie- ni: qua; non nocet , nifi fit craiTa , aut afFeftata. OmMnan- Ad hanc igitur apparentem legum contrarietatem evitandam , cen- tttT» feo I. ignorantiam invincibiiem five juris five fa6li femper excufare a culpa & poena. - . Cenfeo 2. Regulariter neque pro foro externo nocere ignorantiam invincibilem , fi fuffici^nter conftet, efiTe invincibilem; nam hoc fuadet sequitas naturalis , ut non noceat , q uod fine Omni culpa contingit. Unde leges, quse afferunt, ignorantiam juris nocere, intelliguntid deignoran- tia , qu?e eft , vel prsefumitur efTevincibilis ac culpabilis. Namhscnun- fluam prodeft, fide ea conftet. Dixiregulariter: naminprasfcriptione , tran§a6tione , & fortaiTis etiam in re judicata , ignotantia etiam invincibi- lis nocet. , , ^ . . . . Cenfeo 3. Pro foro extefno , in dubio praefumi vel fcientiam juris , vel ignorantiam juris culpahilem , quando allegans ignorantiam certat d& lucro captando , propter exprefla verba 7. g. cit, adeoque tunc ignoran- tia nocet: quia pr^fumitur culpabilis. Quando vero allegans ignoran- tiam certat^^e damno vitando , in dubio proefumitur ignorantia iavincibilis & inculpabilis. Quod Menochius de prcefumpt. lib,6. c, 2^.n. 57. exten- dit etiam ad allegantem ignorantiam in fafto proprio. Quia vero ali- qusDleges fupra citatse fimpliciter & absque diftinaione inter lucrum ca- ptandum aut damnum evitandum abfolute& generaliter dicunt, ignoran- tiaffi juris cuiqus nocere , id intelligendum eft de ignorantia , quam con- ftat efle culpabilem: vel intelligendum pariter eft ad mentem legis 7. & 8, cit. de cafu, quo allegans ignorantiam vult lucrari: pro tali enimcafu prsefumitur ignorantia vel error culpabilis ; & quidem , ut vult Meno- chius loc*cit. n.24* etiam inruftico, muhere , milite. ai. Cenfeo 4. Etiam folutum per ignorantiam inculpabilem juris pofle Solutum per ^Q^Qti ^ ut ex 1. 23. cit. aliisque videtur probabilius. Talis enim certat jgnorantiam ^jg damno vitando, quod folvendo indebitum incurrit : alter autem certat noTft re ^e lucro captando , retinendo rem , quam nullo jufto titulo retinet. Cer- mu ' te s&quitas naturalis non permittit rem apud alcerum exiftere fine caufa , *^ aut De effedtu feii obligatione Legig* 49 aut fieri foeupletiorem cum alterius detriniento. 1, 14. cit. unde L 66. fF, de cond. ind. dicitur: H^sc conditio exhmo^ CBquointroduUaquodalUnus apudal- terum finecaufa deprehendiiur , revocare confuevit, Quando autem 1. 10. cit. di- cit, quod non detur repetitio indebitae pecunife, cum ignorantia juris falutae, id intelligendum eft de.cafu, quo ignorantia eft culpabilisy vel praefumitur talis efte : & idem dicendum de foivente integra legata : aut foivente legata ex teftamento imperfeilo : nam praefumitur fcientia juris, quod concedit falcidiam detrahere, vel irritat teftamentum imperfeftum, adeoque folvens legata , cenfetur donafte, vel faltem abfolute voluifle transferre dominium. Vel faltem prsfumitur, quod culpabiliter fura ifta ignoraverit: confequenter non habet repetitionem. Hinc ait regu» la juris 53. fF. cujus per errorem dati repetitio efi^ ejus confulto datidonatio eft, ConfiTmatur praecedens dodrina ab autliontate. A tque ex do6lrina, in rrateria hac obfcura hafilenus tradita DD. va- 22. ■^*" rias decidunt qua^ftiones , in utroque jure occurrentes. Sie An* Obfemtio dreas Gaill. Fratticarum obfervationum lib. 2* ohferv^ infert, quod igno- ^aillii, rantia excufet hffiredem empbitevtae, fi non folvat Canonem intra bien- nium , eo quod ignoraverit rem efle emphitevticam^ 2, Tempus qua- driennii poft perfeftam setatem , petendi reftitutionem in integrum, non currere ignoranti laefionem, (^verum hcec fententia Gaillii efi contra commu* niorem) 3. Ignorantiam operari , ut filii, nati ex iilegitimo matrimo- nio , fjnt legitimi & fui hseredes. 4. Tempus anni & diei petendi re- novationero inveftiturse, non currere ignoranti, fed incipere a tempo- re fcientiae, quod feudum vacet. 5. Renuntiantem beneficio vel privi. legio per ignorantiam juris, fibi nonpraejudicare, e. g. mulierem renun- tiantem S, C* Velleiano , duro putai , fe pcfl^e renuntiare. 6. Dari refti- tutionem in integriimexcapite ignorantiae contrapraEfcriptionem. AiC- que, hanc fententiam efl^ecommunem , (athocfalfum eft) fi autem ali- qua publice nota funt , prasfumi fcientiam , vel faltem ignorantiam vinci- bilera ; paria fiquidem efl^e, fcire, & fcire debere. Adeoquetantumig- norantiam verifimilem excofare. Fafti autem proprii ignorantiam non efl^e venfimilem Cfaltem ordlnarie, nifi nempe faftum proprium fit anti- quura , aut vaide intricatum , ficut eft calculus rationum reddendarum ) fi tanxen de damno vltando certetur, prsfumi etiam ignorantiam fafti pro- prii. Ignorantiam autem fafti alieni excufare, faltem regulariter , raifi fit notoriura , aut tale, quod quis ratione ofiicii debuit indagare , ut in eleftio- ne Epifcopi prius iDdagandumeft a Canooicis, anfitlegitimenatus, nec Pars L G alio ' 11 ^.jj Pars l. Caput II. alio ifflpeaimento Isboret. Nec eft Paftoralis excufatio , fi lupua come- dit, & Paftor nefcit: quia fcilicet tenetur inquirere. Econtraignorantiam juris regulariternon excuftre (qm^^ wffiftttnitaT fcientia iViriscomrattnis , clan & manifeft. , ve faltera prafu- Sr ignorXm fuiffe vincibflem ) nifi vel fexus imbec. litas , ut m.j. teU velScitas , ut ruftico , vel stas , ut rainor. , a iql..d indulg^t, vef de dam^o vitando agatur. Quia nempe tunc fac.l.us prrfatn, tur rraorantia invincibilis. Sic etiam facilius prsfum. ignorant.ara ftaiuto- S niticdar ura, quam juris communis, prsfertim fi allegetur a pe._ Terr"^^^^ •• «=0°"'' ^ ^»^'^"*» i^norantiam ftatut, allegari non poffe. . i, » Ouanaoqae autem admitti juramentunr, quo ignorant.a^ probeturt e e m vafallo, allegante ignorantiam feudi vacantis: item res peregri- «itoSfriventis gablllas noncadere in commifrura , fi juret fe .gnoraf- ' fe gabellamibieleconftitutara; nec al.aspoenasabeo.ncur i. Sic etiara Zoefius in cmmm. ad ff. de J & F. J. n. 4. a.C , ignoran- ■ZodU ^ tiam invincibilem juris excufare etiam pro foro externo , fl fuiSc.enter «robetur. n. 7. minori etiam in acquirendo non obefle .gnorant.am ju- • ?,,rl^dicitur 1 ij C Qmmminlummcfmms,iusig- rSer iro Prmifum ftatuta dedarant. Idemargu.turex L 2..»i .dem d "i'ur d^ milite mula s.ff. eod. ^ n. % ait, .gnorantiam faft. alie- « nec in dMno evitf ndo nec in lucro captando .obeife , modo crafla aut fupina non fit. Ignorantiara autem faai propru iucrum captant. ob- Se non tamen agenti de damno vitando. n.9. Probat.oncm .gno. «ntii Tncumbere illi , qui eam allegat , mfi prffumptto jurts fa pro tgno- ZTin faao ai eno, &> iis , 4« fcd tantum circa valorem. Et ratio ulter^or eft , quia licet nec lex fpecialis, neque conventio, nec periculum gravis damni mcurrendi vetaret adhibere materiam du- biam , revereotia tamen Sacramento debita id vetaret , ne periculofru- llrationis exponatur, Dixi autem , quando haberi poteft materiacerta: nam in cafu neceffitatispoteft adhiberidubia,fi non poffit haberi certa, e. aqua rofacea in baptifmo , doior in posaitente , qui probabiliter fit fu- pgrnaturalis : quomodo enim pofitive certum fiet Confeffario, p(£ni- tentem elicuiflfe verum dolorem ^^^^'w^z^rimem ? imo , quomodo ipfi eti- am poenirenti hoc pofitive certum fiet? Si autem haberi poffit raaterit certo vaiida , non eft probabile , quod llceat adhibere ahquam dubii valoris, ut diftum. , Sic etiam , quia non eft probabile , quod judex poffit ferre fentea- tiam pro eo , qui habet caufam minus probabilem , ideo idem Innocen- tius merito damnavit etiam alteram hanc propofitionem : Probabiliter non loquun- exiftimo , judicem pofte judicare juxta opinionem etiam minus prohabilem^ Imo turdepro- quidem eft probabile , quod totum poffit adjudicare uni, quando utraque pars habet aequalem probabilitatem cauf«. Namtuncvel debet rem controverfam partiri, vel seftimationem diraidii alteri adjudicare. Pariterneq e eft probabOe, qood infidelis poffit adhserere fuas fe- Gtx , quando hxc ipfi eft rainus credibiiis, aut probabilis , quamreligio catholica. Unde omnijureab eodem fumm.o Pontifice profcribi meruic haec propofitio: Jb infidelitate excufahitur inHdelis non credens du^us opiniO' ne minus probahili, Unde talis tenetui* in veritatem diiigenter inquirere, additisad Deum precibus: quifacienti, quod eft in fe , non denegat gratiam. Ad credendum enim fide fupernaturali veritatem religionis catholicae non fufficit probabilitas revelationis ; ut conftat ex ifta pro. pofi* ^uia illae babilitate pradlca. De ejB-edu feu obligatione Legis. SS pofitione, pariter ab Innocentio XI. damnata : JJfenfus fidei fupernatU" ralis^ ^ utilis ai f^uiem ft&t cum notitia folum probabili revelationis ^ imd cum formidine, qua qtiis fonrddat , nenon ftt locutus DEUS, Habetur autem cerdtudo de veritate Religionis. catholica? ex moti- vis credibilicatis, puta ex antix^uitate , vifibilitate , infallibilicate, uni- tate , fandlitate, catholicitate Ecclefise, ex mirabili ejusdem propaga- tione , aliisque evidentibus miraculis, ex fanguine tot Martyrum, con- cordi dodrina SS. Patrum &c. qux adeo manifefta funt, ut religio- nem cathoh*cara, fi non evidenter veram, certe evidenter credibilem, & credendam proponant, atque adeo de illius revelatione dubitari nul- latenus poflic : dum econtra pro ahis fe6lis nullum oirmino fignum veri* tatis, nuUum motivum credibilitatis, nuila prorfus habetur probabili- tas, fed earum ^rrores, atque miferiae adeo patenter bene confideran" ti fe ingerunt, ut evidenter fint incredibiles. Adeoque nulla ratione eft probabile, quod exeufetur infidelis non credens, du6tus opinione probabili ; imo negatur fuppofitum, quod ullam probabilitatem infi- delis fe6la habere poffit. Quod autem dieium modo eft de valore Sacramenti , de fententia judicis, de infideii, idem de aliis pariter exemplis, in quibus non ha- betur probabilitas pra6lica circa ipf^ licentiam a6lionis , fed tantum fpeculativa qussdam circa aliquid aliud , intelligendum venit. Sic non eH probabik^ quod medico liceat adhibere medicinam du- 29. biam , aut tantum probabiliter bonam , fi fuppetat certo bona. Non ^'^^"■o^^^^" efi: probabile, quod poflis occidere animal, quod probabiliter tantum jfP^^" non eft homo. Non eft probabile, quod poflis auferre poffefiori, j^*!^^^ j^^Jj^" quod tantum probabiliter tuum efl: : aut quod poflis pro vera & genui- pQteil infer- na gemraa vendere, quod tantum probabiliter talis efl:. Non eft pro- d praaica. J)3bi!e, quod poffis occultam facere compenfatiooem , quando debitum eftdubium, aut tantum probabile. Neque eft probabile, qaod Rex poflit ob jus tantum probabile inferre bellum, & alterum de poflTeflione dejicere. Ratio horum eft, quam fa^pius dixi , quia in his aliisque ejusmodi so. exemplis probabilitas non verfatur circa exiftentiam legis praBceptivse Non fufficlt aut prohibitivs, aut circa honeftatem a6tionis, feu quod idem eft , cir- ^^"Vjf P'^''' €3 licentiam a6tionis. Probabiliftae autem dicunt, quod tunc tantum^^'^ "^'^* liceat fequi fententiam probabilem , quando probabilitas verfacur circa ipfara liceotiam a^lionis vel omiflionis , feuquando probabileeft , a6tio- nem efl^e licitam. Sed neque fufficit ipfis quascunque probabilitas circa licentiam , fed requirunt probabilitatem veram ac folidam, fundatam in motivo gravi, quod ^ Pars I. Cap, IL fluod virum conftantem prudenter ad afienfum movere pofTit, idque non tantum abfolute, fed etiam comparative & refpeftive, ita, utmo- tivum, & in eofundata probabilitas, non elidatur aut enervetura mo- tivis contrariis, fed maneat etiam in eorum concurfu, & fic compara- tive grave. Noii enim doai& cauti Probabiliftse docent vagumillum, laxum- que probabilifmum , qui merito damnatus eft a faepius memorato Inno- centio XI fummo Pontifice in hac propofitone, ordine tertia: Genera^ tim dum probabilitate y ffoe intrinfeca^ fws extrinfeca , quantumvis tenui^ modo a trobabilUatis finibus non exeatur ^ confiri^ aliquid agimus , femper prudenter agi^ mus. Merito, inquam, profligata eft abfurda haec propofitio : quia non diftinguit inter probabilitatem prafticam circa licentiam , & fpeculati- vam, verfantem circa aliquid aliud, fed generatim loquitur': Probabili- ft^ autem inter ifta diiigenter diftinguunt, diftinguendumque femper elTe , folicite monent. Deihde difta propofitlo vult, fufficere quamcunque probabilitatem, quantumvis tenuem^ hoceft, qu£B non eft vera, folida ac comparativa probabilitas , feu nixa fundamento gravi, fed enervata a motivis con- trariis, aut quae tantum eftdubia, incerta, aut tantum probabiliter ta- lis, aiit tantum nixa motivo tenui vel levi. Malefanam hanc dodrinam rejiciunt Probabilift^; atqueadhoc, ut quis licitefequi poiTit fententiam probabilem , reqinrunt, ut probabilitas verfetur clrca licentiam adionis , ut certe fit probabilis , & quidem ve- re, folide , prad^ice, non tantum abfolute, fed etiam comparative & refpeaive, in concurfu oppofitas probabilitatis ejusquemotivorum. Un- de tmuis probabiiitas proprie loquendo, in alio quam di6lofenfu, juxta jpfos ne quidemdatur, cum per probabilem fententiam intelligantillam , quae nititur motivo ac fundamento vere, abfolute & comparativegravi. Tenuisproin feu levis probabilitas non eft probabilitas , faltem veraac proprie talis : nam quod eft tenue , ac leve , non eft grave. §. IIL Crifis circa ufum opinionum probabilium. His jam hmitationibus & cautelis circumfeptus probabilifmus, nequa- quam dignus eft iis convitiis , quae in eum efFudit P. Contenfon ex fan- aiffimo & illuftrifFimo Ordine Praedicatorum ; ex zelo utique optimo ? quin imo gravilTimis rationibus nititur, quorum aliquas infinuare potius lubet, quam pro dignitate pertraftare : cum laborem iftura more jam recepto Theologi fibi vendicent, ab intentione tamen &munere jurisprudentiee, prsfertim facrae CcumdeobJigationelegiira agatur) nonalienum. ^ ^ Atque De effe^lu feu obligatioiie Legk. Atqiie imrfimis notandain, in aliquo feKfu omnes debere proba-Licet fequi bilifmurn dcfendere.- cum Alexander VIII damnaveric lianc propofitio opinionem nem, nuiTiero tertiam: Non licet fequi opinionem vel inter prohahiles pr ohabf" P^ohmw^' lijfmam. Quae propofitio docoit, nonefle licitom feoiii probabjiiffimam "^^"^ relidla tutiore; rjenno enim cara demens unqoam fuit, ut diceret, il]i.^"^'°^^* citum e^Te fequ? probabiliffimam , fi fimul fittutior. Ergo omnes opor- let fateri , non femper tutiorem efle eligendam 5 neque requiri certitu- .dinemjj fed- fr«fficere opinionem, ac probabilitatem aliquam , nani opi- nio probabiJifijma non egreditur fines probabilitatis. Quod prasnotare pbcuit, turr), quiafic plura argumenta in Rigorillas retorquentur: e. g. quod in dubio tutior pars fteligendaj quod operans fe exponat peri- culo, quod non pofllt forroare diflamen ultimum prafticum moraliter •certum &c. tum etiam, ut pateat, quam inepte quibusdam imperitis vel ipfum nomen probabilifmi Deicic quid maligni fonare videatur; cum tamen omnes eundem fub aliqua raticne tenere neceflTe fit, & tutioYu fmum illum univerfalera rejicere. Argumentum I. ab authoritate. A fferunt deinde Probsbilifiag pro fua fententia -ingentem authorum numerura, quorum vel folus Rafslerus in Norma reUi difp. 3. qucsfl. imo eriam 9. an. 2. ultra 250. enumerat. Et Efparza in append.a. 232. teftatur, veie proba- etiam ex fupputatione Rigoriftarum , fingulis autboribus fententia? ri-bilera- gidioris decem aiios refpondere benignioris fententiee Patronos* Ste- phanus Spinola ait, esndem Recentiorum omnium calctilo , €f univerfalifere populorum ufu confirmatam ejfe, Gabriel Boyvin , omnes fere DD. etiam fan- ?roh. ah dtiffimos ^ eruditijfmos eandem tenere. Mafirius, communijfmam ^ ^ in o»2wi authoriiate, fcbola receptijjimam vocat. Tot autem auftores , virique ex omni homi- num genere doftifliffii utique nos potuerunt docere praecepta Dei» Uti- tique hi non omnes igroraverint legem naturae univerfalem, atque ad omnes homines pertinentem* Nequeverum efi:, quod Rigorif>ae jaaitant, primum parentempro- babilifmi fuifi^e Bartholomaeum de Medina, Dominicanum, qui fcripfit circa annum 1577. nam hcet hic auaor, & plurimi pofi: ipfum , viri do- 6liffimi ac toto orbe celeberrimi , eruditiore sbvo , haoc queefiionem no- vo fiudio atque ex infiitoto, & in propriis terminis, examioarint, & plenque probabilifmum defenderint, falfum tamen omnino efi:, omnes MediBa antiquiores fietifTe pro fententia riaida, Certe Gabriel Vafquez, Etsam anti* grav!ffimus & eruditiffimus Scriptor i. 2. D 62. 4. afi^erit, fententiam ^"^"^"^' benigDam jam multo ante Medinam fuifle in fcholis communem : eam- que, ut videre efi; apud laudatum Rsfslerum loc. ciu art. 4. nomina- tim tenuerunt, Albertus Magnus/Panormitanus, Alexander de Imola^ ■^^^^ /. H Jafpn^ ^ Pars L Caput II. ^ lanfon , Djmmicus Sotas, Landulphus a Corduba, Martinus deLede- fma, Mercado , Tarrecremata , Viguerius,. S. Antomiius , Joannes Ni- ier» Fiures citancar abaliis', imo Terillus tr^a. (?e<:0?2/c.prok qu(slt.2u ropriam Doaorum Societatis , atque ab his in fcholas introdu6tam, Quod aliqui, ex Janfenii potiffimum fe61atoribus, perfuadere conati funt r faltem rudioribus) cum manifefte conftet, communemillam jam :in fchotis fuiffe ante, quam ullus eorum typis aliquid vulgaffet de pro- babiiifmo Rafslerus in pr^claro atque eruditiffimo fuo opere de Nor- ma rem dify. 3. qu^ft. 10. art. i. n. 924. oumerofum catalogum texit ^orum , qiii ex iliuftriffimis familiis S. Dominici & S. Francifci non tan- tum probabilifmum abfolute & fimpliciter funt ampiexi , fed determi- nTe docuerunt, quod etiara liceat Tequi fententiamf mmus tutam fi- mnlque notabili\er minos probabilem : qoam eandem doarinam pluri. ini alii ex omni literatorum ordine, & in quibuscunque orbis Chriftia. ni Univerfitacibus celeberrimi Doftores amplesi funt. _ - HancLtent ex iliuftriffimo Ordme PP. . Prsedicatorum, Dominicus Sotus, Thomas Mercado , Barthol. deMe. d'na Bar hol^deL^^ Domin. Bannez, Didacus Alvarez , Petrus t Lkfefma, ^ Barnabas d. Galiego, Didacus Nugnus, Ca- bezedo , Frlncifcus Lobez de Texeda, Gregorius Martinez , Hyacin. thus Donatus, M. Cafalas, Joannes Bapt. Ildephonfus C^far Augufta- rus loLnes a S. Thoma MarcusSerra, Paulus Nazarms, Vmcentius Candidus Paolus de Bl^nchis, Thomas Villar, L.udovicus dej Cruz aliique plures: quos inter funt Sylvefter Prieras, Joannes Bapt. Haoue'^^^ L^^^^ Francifcus Viaoria,-ut v dere eft apuc dSum D. Coilegam Paulum Jofephum Riegger ^rr eruditiffimc ©pere de fyliemaie jurisprudenti(S naturalis cap. 6. m JSotis ad De eftedlu feu obligstione Legi>^ ubi fimul plures ex DoftoribusSorbonids recenfet, qui eandem fen^eii' tiam docuerunt , ac fubdit : i^o; vel ideo nominare mlui ,^ ut pateat , ham fententiam nec novam,, nec Do£toribus Soc. J'ef, propriarn effei quod tamenPafca* \ lius in fuis litteris provincialihus hunc in finem editis ^ innumeris ccnvitiis cs* ca* I lumniis refertis ^ Chrifiiano orbi perfuadere emnibus nervis contendit ^utmirumnoft I Jit^ has litteras provinciales Aquis Sextiis fenientia Parlamenti^ Fl Id.Febr, 16^7.. I lata^ ad fibeundas infames carniftcis flammas fuiffe condemnatas. Magis mirum I videri poteft, virum Religiofum quemdam vicinum nuper admodum I Pafcalii conatus profequendi animum potuilTe fufcipere^ quos conatus I nec ulla quidem probabilitas excufare poteft^ Et cue in rivos bilem eifundit, fontes abfolvit? Certe Michael Solonius de Jufl, ^ Jiire art, 4, p. 6$, jam anno 1 ;92^ ! teftatur, doftrinae, quaedicit, licitum efle fequi fententiam minus pro- babilem, minusque tutam , multos ac graviffimos ^ ac maxime ex Difcipulis Tbomce fuffragari: Bartholomaeus autem de Lederma > Dominicanus > jam annoif85' ubi nemo adhuc ex Societatede probabilifmofcripferat, e^ndem de probabiliimo do6lrinam appellavit veriffmam^. atque ex ufu univerfali omnium comprobavit. Qui plura defiderat de fcriptoribus Do* minicanis circa hanc quaftionem, confulat Stephanum de Champs itt famofa fua quseftione fafti c» 3. & f« item Mattbaeum de Moya traft. i. de opinione probabiii q.6. 2, Rafsierum 1» c. Videri etiam Ivic de re mereturliber eruditiffimus , italice fcriptus, cujus hic titulus: Avverteu' ze Contrapofte alla ftoria del Probahilifmo in Einfidlen anno 1744» editus, in quo praefertim Avverdenza /e/?(i oftendit author, antiquos Thomiftas do- cuifi^e probabilifmum in eo fenfu, quo hodie docetur* Cseterura utique norint , ex qua Familia fuerint Michael Elizalde, Paulus Comitolus, Igriatius de Camargo , Eftrix, Muniefi^a, Taberna, i Thyrfus Gonzaiez aliique plures , qui rigidiorem fententiam funt am- plexi. Argumentum II. ex ratioiie. Si duhium potefl deponi , licite agitur;finon potefl- deponi., datur Igmrantla mvinciMlis. "D atione Probabiliftae nDuItiplici, eaque gravi fententiam ftiam confir- mant , atque ita ferire argumentantur : vel ille, qui tam prq quam contra exiftentiam legis (prohibitivse aut praeceptivae) habet rationem probabilem, poteft dubium deponere , atque direfte ac prudenter ju»' dicare, legem non exiftere vel hoc non poteft? Si poteft dubium deponere , atque prudenter judicare, non exifterelegem ullamobligan- tem, prudenter etiam judicabit, fe nullaiege obligari* Ergo tunc ]i-^ H 2 bertas €0 fars l Cap, H. dubkim deponis, hQft^s maniFefle et in polTeffione : Tieqae obligatur lege , qaam pruden- ter judicat, oonquam exdidffe: ficut nemo tenetur debito , quod pru- denter iudicat , nQequam effe contra6tum* Certe , fi obligaremur legi- busj quas prudenter judicaraus, nunquam exftitifle, obligaremur innu- fneris legibus, qus nunquam" exftiterunt ; atque fic difficultatibus gra- ¥iffimis , fcrapulis , anxietatibus , confufionibus , perplexitatibus, & pertufbatiombus plena eflent omnia: neque lex divina amplius eflet ju- gum fuave, & mvas leve, fed intolerabile , ac via falutis impoffibilis, i^ecedit, quod fic in immenfum multiplicarentur peecata formalia, & fOffeofio^nes Det E.t quara mifera eflet conditio rudium, quales funt • Iffinumerl , & major longe pars humani generis? Certe rufticus non aro- plios poflet facere , quod Parochus licitum efle aflerit , ut ut prudenter lodicet, id fibi licere, nullamque legem prohibentem exiftere. foteft autem Sed neque apparet , cur intelleaus non poflit aflentiri veritati pro* babili, licet etiam in oppofitum habeatur probabilitas: cum in probabi- libuB intelle6lus quoad aflenfum vel difl^enfum fubjaceatimperio volunta-- ;t!s , iit palfim eft receptum. Unde flcut voluntas pro fua 4ibertate ex ^uobus bonis poteft alterutrum pro lubitu eligere, flc etiam poteft in- l:elle6lui imperare aflenfum , utrilibet ex duabus propofjtiGnibus contra- 4i6loriis probabilibus praeftaedum. Et plane conftat ab experientia., facile nos judicare. versiefle, qo^ optamus vera effe, licet tantum pro* l)abiliter fmt vera (imo licet tantum apparens probabiJitas habeatur , uc patet in hEereticis & temere judicancibus.^ Quod autem etiam prudenter hoc fieri poffit, fuadetur imprimis ex eo , quod non agat imprudenter, .qui nititur motivo feu fqndamento folido, gravi ac prudenti, nerope ver.e probabili^ Deinde , quando aflenlus, parti minus probabili prsftitos vel ipfi afiTentienti vel etiam alteri cuidam eft raelior atque Dptabilior , tunc voluntas prudenter im- perat aflenfum , praeftandum parti sequaliter, aut etiam aiiquandominus probabiil ' Sic jubemur Fa£la aliena in bonam partem interpretari , & ut S. Tho- mas docet, debemusproximum noftrum bonum judicare, nifi manifefta' habeaotur indicla de illi-us malitia. Ergo pofliimus & debemus pro» xlmum jadieate boniim, licet probabilius fit malus, quia fcilicet tale imperium volootatis & aflenfus iotelie6lus melior .eft ipfi afl^entienti & proximo* Propter eandem rationera jubetur febditus judicium fuum confor- mare judicio foperioris^ ita , ut non tantum idem velit^fed etiam idem fentiat, & fic propriara judicium ? quod ipfi eft probabiIius,irao etiam' tutius j deponat ac coirigat, licet ipfefic do6lior quamfuperior, & pr® judi- It pyuden- ter iudicsri, legeiii non Ouia intelle' fius habet latlonem gravera, & voluntas niauis fuura ■feonuin. De effeclu feu obligationeXegis^ 6i judicio foo fpeculativo graviores etiam rationes habeat: quU fciiicefi tale judicium cedit in bonum & meritum fubditi. Hinc illa S. Ignatii aliorumque doftrina, quod in iis, in quibus manifefta veritas intelle6lum non rapit ad aiTenfum, voluntas fuo impe. rio ac pondere intelledlum msgis in unam 5 quam alterara partem incli- narepoffic, utique prodenter^ Nam Licet ex parte intelle6lus non detur gravior ratio pro alTenfu, quam prodiflenfu, datur tamen diverfa ratio, quse non dacur pro diflenfus poterit igitur intelle6lus unam rationem feu motivum ample^li , quin araple^lacur alterum : cum femper habeat motivum pro veritate, quod Bon habet pro falfitate,- quamvis' aliud diverfum habeat pro faifjtate^ Ex parte voluntati^ autem datur gravior etiam ratio , inclinandi intel- ]e6lum ad alTenfum , nempe major utilitas, proprla vel aliena, quae da- tur in confenfu , non autem in diffenfu. Ergo voluntas, cujus obje- ^um eft bonum, prudenter poterit imperare confenfum prae difTenfu, propter hanc ipfam nempe majorem utilitatem & bonitacem, quaeeftin confenfu ; ut ex exemplis allatis de judicio fubditi, & de alienis mori- bus judicandis patet^ Verum nullatenus eft neceirarium philofophicse huic do^lrinse pro- 54. babilifmum fuperftruere* Sit illa |dubia atque incerta, imb fit etiam Si aucem falfa, nullam tamen iode probabilifmi do6irin£B infertur prsejudicium. "^" po^et Nam fi ftante squali utrinque probabilitate pro exiftentia & non exi» ^^^^[^"^ ftencia legis, pracipientis au£ prohibentis, intelleaus non poteft pru- denter jodicare , kgem non exiftere , tunc neque poteft prudenter ju- invSh. dicare, iegem exiftere; quia aequalis pro ucroque ponitur efle proba- legis. bilitas : fj autem non poteft prudenter judicare legem exiftere, habet profeao.invincibilem ignorsnciam legis , utpotequas vinci non poteft. Quomodo enim vincatur , cum prudenter judicari non poffit, legem exiftere? Atqui lex, qugeinvincibiliter ignoratur , non obligat ignoran- tem ; cum ei non fjt fufficienter intimata» Certe libertas eft in pofleflione contralegem ejusque obligationem , fj non poteft prudenter judicare, eandem exiftere.: ut patet ab indudione de legibus humanis. Licet igi- tur a parte rei exifterec lex, prohibens e, g, pingere die fefto , fi tameti non fic fufficienter promulgata, aut intimata & applicata , non obligat in a6lufecundo, utpoteinvincibiliter ignorata. Si autem adverfarius perti- Daciter inclamaretjfufficieoter conftare de exiftentia legis, eodem jure regeri poteft, non fufficienter conftare de lege , cum tanta habeatur probabilitas pro non exiftentia legis, quanta habetur pro ejusdem exi- ftentia. Confequenter libertas nullo modo dimovetur a fua poffeffio- ne. Inftantia rurfus habetur in legibus humanis» Pars I/ Caput 11* Et confirmari poteft ex cafu , quo quis negative dubitat de exi. i:entia legis: tale enim dubium aequiparator ignorantiae invincibili; quia Bon poteft vinci ac deponi: ergo etiam dubium pofitivum eidem aequi- valet, fi non potefl: vinci aut deponi^ ' Argumentum IIL Bepom potefl duhlum praEtkum^ & formari di&amen cmfcientice moraliter certum, S5» 'Datio autem ulterior, cur liceatfequi fenteotiam, folide ac certepro- babilem , eft , quia , licet judicio direfito , remoto ac fpeculativo nihil judicetur de legis exiftentiavelnon- exiftentia, fed intelledtus cir- cahoc maneat fufpenfus, formari tamen poterit ultimum difiiamen con- fcientiae pradticum moraiiter cercura, ficque dubium pradicum omne circa iicentiam adionis deponi poteft, fi non ex dire6lis, ex principiis Fofliimfe- faltem reflexis , difcurrendo e,g. inhuncmodum: Licite pofjum mer con' qui fenten- formare in praxi atque in actionibus meis fententice , qu(8 confideratis omnihus mi- namproba' jji gji probabilior^ Sed conftderatis omnibus prohabilior efi mibi fententia, qu(B di» fed ^en^ntia ' ^"^^ ^^^^^^ ^^''^^ fententiam cequaliter aut etiam aliquanto minus prohabilem , Probabiliaa-^ 'uere tamen ac folide probabilem. Ergo licite poffmn me in praxi atque m acliGnibus Tum ed mihi ^f^^is huic /ententice conformare^ probabilior. In hoc difcurfu pr-Tmiflae mihi funt moraliter certas , confequenter Ergo poffum etiamconclufio^ Poffum deinde hunc difcurfum applicare particulari- eamfegui. materiis, atque a6lionibus, fubfumeado e. g, atqui^ quod cenfus ger» manicus fit licitus^ efl fententia vere probabilis: aut : quod circumflantice intraS eandem fpeciem aggravantes non /int neceffarioinconfejfioneexponendcs: ergo licite poffum hanc fententiam fequi , ac pecuniam ad cenfum elocare , circumftantias illas nonexponere» Haec jam conclufio eft ultimum di6tamen pra6ticum, ; fuppofito priore difcurfu, moraliter certum : five dein formem judicium dfre6lum ac fpeculativum de non exiftentia le|[is , prohibentis cenfum germanicum &c, five judicium fufpendam : modo fciam efle vere ac fo- lide probabile, quod non exiftat lex , prohibens illum cenfum, &con- fequenter vere probabile eiTe, quod fitlicitus» Nam ultimum di6lamen feu judicium pra6licum non connectitur, neque prsefupponit judicium remotum ac fpecuiativum ut ablblutum ^ quoddicat ; nonexiftitkx pro^ bibenS) fedtantum ut modale, quod dicat: vereprobabile e[l, non exiftere legem prohibentem^ Sic enim jam formari poteft allatus paulo ante difcur. fus, & dependenter ab eo t vit^ Chriflianse corruptela: araam elTe falutis viam, quag non debeat dilatari in perniciem animarum, per fpatiofam latamquevism iri sd perditionera: utproin ad reaam femitam fideles revocet, eum 2.g, propoiiciones damnaire ad miniffium tanquam fcandalofas. Refp. Si Alexander VII. vel alios Pontifex judicalTet, quod nimia laxlcas, aut propofitiones, quas damnarunt, oriantur ex Pr obabiltfmo , an- tecVmnia debuiffent Probabilifmum damnare, ut , excifa radice vitiofa, maliRni fruaus excrefcere non polTent , aut obftruao fonte rivuli exare» fcerent. Hoc nunquam fecerunt, fed aperce demonftrarunt , laxitatem,, quam deteftati funt, confiftere in propofitionibus, quas damnarunt. Hmc Alexander VII. ait, fe, ut fideles adreaam femitam revocet, damnare certas propofitiones, inter quas nulla eft de Probabilifmo ; ergo judica- vit, hunc non abducere a re^a femita. Deinde ait complures opmiones; laxas panim antiquatas iterum fufcitari, partim noviter prodire. Probabihfmus. autem neque antiquatus fuit, neque noviter produt. Cum jam audum, antequam Alexander VIL nafceretur, faerit in fcholis communis. Damnavit is propofitiones, quibus dicicur, hominem nunquam te- neri elicere aaum fidei, fpei & charitatis: virum equeftrem poiTe a^e- ptare duellum, ne timiditatis notam incurrat: eum,qui facit conteflio- nem voluntarie nuUam, fatisfacere prscepto Ecclefis; non peccare ma- ritum, qui occidit uxoremin adulterio deprehenfam: mollitiem, lodo- miam, & beftialitatem efl^e ejusdem fpeciei infimas: populum non pec care, fi absque uUa caufa non acceptet legem, aPrincipe promulgatam : duplicatumftipendiumpro miiTa licite accipi: beneficiatos non recitan. tesnon teneri ad reftitutionem ante fententiam declaratoriam ludicis, eo quod fit roena: aliasque plures. De efFeflu feu obligatione Legis- Sed, qusfo! quid peftifer^ ejusmodi propofitiones ad Probabilis- 4 5. Tnum, feuad benigniorem circa opiniones probabileB fententiamV Pro» ^^fopo^^itio. babilifmus illas nuoquam docuit, neque ex eo uilo modo fequuntur '^"T^" Probabilifmus id duntaxat contendic, licitum eHe fequi fententiam, foli- on^°ex om de, vere, abfolute & comparative probabilem, feu nlxam fundamento babilHmo. vere gravi, ac verfantera circa licentiam aftionis: qusenam in particula- ri fententia fit probabilis, Probabilifmus non definit. Propofitiones damnatae non funt probabiles. Igitur nimia laxitas, quse difplicuit Pon. tificibus, confiftic in ejusmodi Jaxis propofitionibus in materiis parcicu- laribus, hanc laxitatem, ut RR.PF. Dominicani impugnarent, Ponti- fex monuit : hanc impugnamus etiam nos, licet non momti. Ceffet hfec, Cafuiftarum prafertim, lasitas, ac praeceps facilitas, in decidendis qu«- llionibus moralibus, nec probabile dicatur, nifi quod vere gravi funda- mento nititur, & cefiTabic querela de doarin;» laxitate. Certe Probabi- lifmuF, iis circumfcriptos terminis, quos pofuimus, cum hac nihil com- mune habet, cum tantum conditionate loquatur, licitum nempe efi"e fe- qui fententiam, fi non cantum tenuiter, fed vere, folide, abfolate, & com- parative fit certo probabilis, verfeturque haecprobabilitas, gravi ac pru- dente ratione nixa circa ipfam Jicentiam a6^:ionis : an vero hxc vel illa in particulari fententia fit vel non fit ita probabiJis, ut diaum, nullatenus determinat. Unde fcriptores, qui in ejusmodi propofitiones laxas ac damnari merltas, funt prolapfi, ex doftrina Probabilismi, de quo hic efl fermo,aut ex ejus principiis, iilas nullo modo potuerunt inferre, fed ex aliis principiis , aut falfis, aut male appllcatis; unde f^pius contigit, ut ii etiam auaores inmateriis particularibus in laxas pr^cipitati fint fen- tentias, qui circa Probibilifmum magnum rigorem prsefeferunt* Caeterum auaoribus propofitionum damnatarum doarJna f ja pro- babilior vifa eft quam oppofita, cum nemo facile abfolute doceaC, quod ei non videtur probabiiius: .quare, fi doarinaB de opinionibus fequ^-a' dis sbfcribenda efiet nimia laxitas, potius Probabiliorifmo quam Proba- biliftno efletadfcribenda, lilud adhuc notandum, quod ficut aliqui Pontlfices, ut Alexander 44. VII. & Innocentius XL damnarunt plures propofitiones, nimium laxas, Via faiuti» fic alii, ut Alexander Vill. & Clemens XL varias damnarunt nimiura "^^ "''"^^ ^'^' rigidai. Profeao uterqoe fcopulus eft vitandus, ne dora toti fumus in '^^^'"'^^' "^c uno devitando, inipingamus in alterum. Media proin incedendum fe-^"'''d mita, ac rigor difciplina? cum aiavi Chrird juoo ita mifcendus, tempe- randusque, ut via falucis non nimium diiatetur, neque etiam nimium coaraetur* Hoc Pars I. Caput 11, Hoc temperatnentura aflequi nos putamus, fi ex una parte rejicia- mus vasum iUnm nimisq-jelaxum Probabiiifmum, qui contentus eftge- neratim qnacunqae probabiiitate, quantumvis tenui, incerta, mxa mo- tivo levi, aut per contraria motiva enervata, aut non verfante wca li- fer,Ham aaionis, fed circa aiiquid aliud, e- g. cirea va orem ato &c. , ex a teraveroparte f^veamus probabilitat! vere ae folide tali, certs, nixiE fimdamento gravi ac prudente , etiam in comparatione contrana Drobabnitat s foiide fubfiftenti, ac verfanti immed.ate ac direfte circa li- ceatiam aSionis: absque obligatione tamen folicite ac laboriofe dime- tierdi eradus probabilitatis , utpote quod m prasi elfet difficillimum^ ac fsne impoffibile: unde obligario certos gradus probabilitatis dimetien- di ac fupputandi effet, fpeQata humana infirmitate wmmm ardua, ple- iiaanxietate,perturbatione,&periculis peccandi formaliter; cum hu- nianEementes certsreddi non poffent , an fuffic.entem d.l.gentiam adhi- buerint in difcernendis ac dimetiendis grad.bus probabilitat.s , an debi- tura eiusdera gradum attigerint, ac proin onus Chnfti leve nimmm quan. tuSlgravarftur. Sufficiat igitur, nos certos efle, hanc vel illam fen- teS verfantemcirca licentiara aaionis, abfolute, & coraparative etiam, feu in comparatione contraris probabiiitatis ejusque motivorum effe probabilem vere ac folide. 5- V. Sedes Apoftolica, Theologia, & Jurisprudentia fupponunt licitum effe ufum opinionum probabilium. Hanc viam tenuiffe video ipfos fummos Pontifices noa raro, dum e. g. in matrimonio rato, aut profe!3ione Reiig.ofa d.fpenfarunt : aut dum matrimonia hxreticorum^ cum i^^P!'^^,^"^'^!?!'',?"'^!*'^^^^^ tr;,aa invslida decernunt. Aut dum Urbaiius Viil. refpondit, Millio- narios in India poffe procedere cura converfis ad fidem Catholicam fe- mdum fententias probabiles, ipfis mag.s favorab.les. too hanrviara videntur inire paffim Theoiogi ac Jurisconfulti, dum 9«;r,,,tix do-ent, in dubio juris poffe nos fequi featentias probab.ies, e. g. mi. tSS e ; imoaium lum pafto, caftitatis, aut cum '«'Pedtaento cr.ram.s i rivir-.cibiiiter ignorato : Judicem poffe fecundum al egata, ^ & Pro fo' » ex er.ioprcbafa occidere eum, quem privata fcentia fc.t innocentem:L eum, qui. fubpromiffione fiaa matrimonii , ufum corporis obtmuit a pr«a,ton debere enm deterrainate ducere, fed poffe . 1. dotando fat.s- face e ; fponfam refUire poffe a fponfalibus , fi fponfus in "f >°°^'n ncidat: Cieficura reconveniri poffea laico coram jud.ce la.co aaione reiOi in cwf* temporftli , ubi ea eonfuetudo v.get: pisfcnpt.onem m- cu: 4-* De eifeflu feu obligatione I^gis, choari pofle cum fide pofitive dubla : ream lo confcientia non teneri ila- re fententia judicisj licet jam tranfierit in rem judicstamj fi poftea ma- nifefta inftrumenta invenerit de juftitia fuse caufe: poirellbrem bonaa fidei, re evifta, non teneri reftituere friifitus virtualiter exfcantes^: pof- felTorem bon£^ ac malse 6dei pofTe rem furtivam reddere fori ad femdem- nem fervandum: haeredem ab inteftato non obligari folverelegatumpro- fanom, aut relinquere fidei commilTura ex teftamento ratione folenni» tatum imperfe6lo : neminem teneri lege aquilia , aut legibus noxalibus, qui nullam commifit culpam theologicam : reum non obligari iudici in- cerroganti fateri crimen capitale: ex contraftu, metugravi injufte extor- to, neminem io confcientia obligari: filiura- familiss vi fenatus con- fulti Maced«>nisni non obligari in confcientia reddere rautuum , licet il- lud adhuc formaliter exftet: confitentem non tenerifacereconfeffiODem materialiter integram cxprimendo complicem confenguineum ConfelTa- rio notum: filium natoralem, per matrimonium fecundum legitimatum, poffe fuccedere in primogenitura prse fratre minore, ex primo matrimo- nio nato: indebitum, ex ignorantia juris folutum, polfe repeti : Cleri- cos non teneri ad reftitutionem, fi bona beneficialia fuperEua erogave. rint ad caufas profanas: Ecclefiafticum privilegiatum fimpliciter ad de* cimas coliigendas in aliquo diftrsdu, pofiTe illas etiam ex novalibus col- ligere prse Parocho : matrimonium non debere validari coram Parocho & teftibus, fi prius coram illis invalide fuerit contraSlum: itera : fi ex defedu confenfus maUnmonium faerit nullum, in certis circumftantiis iafficere, fi illa pars folareooyetcQnrenfum tacite, quae illum prius non prsftitit: _vslide &licite contrahi matrirnonium eum opinione probabi* 11 de non exiftentia impedimenti dirimentis: ConfeiTarium poffe abfol- vere cum jurisdictione probabili: in mortis articulo poflTe facerdotem, etiam non approbatum , abfolvere in pra^fentia parochi : moribundum inpraxi poffeabfolvi, licet nulla figna determinata doloris edat: non te- neri nos confiteri peccata oegative dubia, aut circumftantias intra ean» dem fpeciem notabiliter aggravantes: non teneri nos kge, liomae tan- tura promulgata. Has ego quidera alTertiones non omnes faclo meas, video tamen, iieet fmt mere probabiles, eas a naultis tara in fcholis, quam in libris cditis doceri» Etquamvis fortaffis fuis au6!oribus probabiliores videan- tur, quis tamen facile gradus probabilitatis difcernat ? fupponunt pla- oe fts opiniones, quod lieeatin praxi fequi fenteotiam vereprobabilem, rei:6la tutlore, quando agitur de licentia aftionis, Supponunt etiam quod noa obftante probabiiitate fententise oppofitae formari polTic ulti- nium di6lamen confcientiae fufficienter certum, atque excludens dubium I 3 pra- 70 Pars I. Caput IL praSlicum : alfas iClas fententiaSj utpote minus tutas, non liceret in praKi feqoi. Atqoe exhoc ipfoconfirmator verltasnoftraedoarinse: oamfiprin- cspiaprobabnifmi non fmt folida, tolH de medio debet valde trsagna pars Tlieologi^ ac jurisprudenti^, omnes videlicet e^E dirputaciones , qui- biis de licentia a6tuum humanorum, quales funt ferme innumeri, in utramque partem probabiliter difceptatur; Ceffatenim difputatio , ubi probabilitas locum non habet- Duobus velut vocabulis abfolvenda erit omnis de obligationibus humanis difputatio : -Tutm e[i: ergo eligm- dum, >\ntf dubio opponunt adverfarii , ipfi SS. Canones in dubio tutiorem utior"pais P^rtem effe eligendam flatuunt; hoc enim dicitur ad audientiam 12, fit eligendsfc ^ peticio 24. de horaicidio. c. Juvenis 3. deSponf. &c. Refp. Sacri Canones nunquam priocipium illud ftatuunt pro lege ali- qua univerfali , alias enim ne quidem probabilifTimam fententiam lice* ret fequi, reli^la tutiore: quod certo falfum, damnatumque eft; dein- de etiam in dubio negativo de exiftentia legis deberemus femper clige- re tutiorem, ftantem pro exiflentia legis. Imo noUara ex paulo ante enumeratis fententiis liceret ampliusdocere, aut inpraxi fequi, cum op- pofitse fmt tuciores. ImpOnerentur innumerse gravilSraae obligaciones, qua3 nunquam exditerunt, ac fuave Chrlfti jugum fieret intolerabile hu- mansB infirmitati* Duo habentes jus sque probabile obligarentur ad coptraria & impoffibiiia, ut fupra eft demonilratum. PoBtifices ipfi fsepius refponderunt aut difpenfarunt fecundom fententias vereproba- biies, relicia tutiore, Et cur tota dubia ab Epifcopis aliisque Praelatis ad varios Pontifices ideotldem ad decifionem funt mifra,fi uDiverfalis da- Eur obligatioj tutiorem fsmper -partem in dubio eligendj, Nullatenus igitur eft credibile, voluifFe Pontifices obligationem uni- verfalem imponere, totiorem femperpartem in dubio eiigendi: fed pro cafibus quibusdam parcicularibus refponderunt, confultius elTe, utpars tutior eligatur, & Oc indicant vel confilium tantura, vei debitum de- centise ac convenientise, non autem debitum pr^cepti feu ftriftse obli- gationi?» Deinde in dubio pra6lico femper pars cutior debet eligi,etiam debito llriSlse obllgationis, non autem in dubio fpecolativo , qaod ver- fatur circa licentiam aftionis,- & in hoc etiara fenfu intelligi poffunt Ca- nones, & vetpres quidam Scholaftici, quando dixerunt, vel fuppofue* runt, in dubio partem tutiorem eligendam eife. CcEterum bene advertunt DD. lententias rigidas, mere probabiles, non femper efle tutiores, cum fcilicet legem Dei, de qua David, lamm mmdatum Uium nimis, ita coar^lant & exafperant, atque fuave Chrifti jugam De effedu feu obligatione Legis. ji '^'.'^^''T^k"^ ^P?^'^' ^'^"^^"^ mgrmitate, infinita propemo- dora hominum , & aauum humanorura varietate, atque in rebus mora- ibus frequentiffima mcertitudine, durum ac dlfficile nimium reddere- tur, ficque Dei ^qui nos de fe fentire jubet in bonitate) ofFenfionibus ac Feccacis formahbus, vel faltem pericdis eorum frequentiffimis homines mmium^exponerentur. Qua enim ratione tutius fit id, quod frequenter adeo marmis mortahbus ell«t lapis ofFenfionis, & occafio ruins? VI. Synopfis argumentorum. IJnde tandem italicet coHigere: Deus potuit nobis permittere, ut fn cafu ver^ ac fohd^e probabihtatis, & confequentis inde dubii invin- cibihs de exiftentia iegis, eadem nondum proxime obhVaremur Ereo a u - cenfenduseft id etiam voluilTe. i. Quia hoc cenfentinLmeri Doaorls"^"^^'""'* fapientes ac Deum timentes, re bene expenfa atque in propriis terminis exammata, pleraeque per orbem catholicura Academi^, & fchol^ pu- blic^e, Direacres ammarum &c, ^ 2. QuiaiiocmagiscommendatfuavemDeigubernandirationem ac n.a: , commodatam magis humaa^ infirmitati: minuit fcrupulosTarStes perturbationes, imo etiam peccata formalia. Minus difficiiem reddic ulum & admmiitrationem Sacramenti posnitentia», converfionem ac di- reaionemanimerum, & univerhm falutis negotium reddit magis expe- ditum, ac rehgionemnoftrammagisacceptabilem, tanquamonus leve & fuave Chnfti jugum. ^ 9 Quia periculum, ne multa? leges, re ipfa exiftentes, amfttant vimw , • . proximam obhgandi, & fic augeantur peccata maceriaha/ non eft L "'^^''^^^^ •gnum adeo incommodum, cum fine ofFenfione Dei hoc fieret Lbs- '""^* que detrmiento falutis: multo autem majus malum eft multiplicatio peccau^mm formalium, qu^ in fententia Rigoriftarum contingeret- 4. Quia, fi vere, folide ac comparative probabiie fit le^em nnnn-A, ex iftere, ftante etiam dubio fpecuhtivo de illius 'dft^ntia Cri ni ' hilommus potent diaamen ultimum confcientia: moraliter certum deh'- centia aaionis, hic & nunc ponend^, fi non ex principiis direais, fal- tem ex reflexis, ut oftenfum eft, ficque faltem ex lege Dei confequ^n- te efthGitum,quod fortaffislege antecedente perfeeft prohibiCum Un- de naJum eft peri^ulum Deum offendendi (utpote qui folo peccato for^ maii oitendstur) neque operans fe exponit periculo falutis. f . Quia probabilioriftae argumenta fua^ quod tutior pars fit eligenda, Retorfio qiiod operans agerec in dubio, quod non poffit formare diaamen cer- tum, ^2 I. Caput IL tom.Qiiod expotieret fe pericolo oiFendendi Deiim , & incorrendi n.u. nam^^luDS &c. ipfimet debentlblvere in dobio negmvo, item m dobio DoOtivo, qiiia etiam ipfi totionrmum rejieiunt, &,ex pnnoipm diTeOiS meram habent probabilitatem & opimoiiem de liceotia aaionis Unde pleraque argomenta polTimt io ipfos rctorqueri. Sic etiam ipfi debent admittere, quod ispios lege confequente fit permiffum, quod lege an- tecedenteeft prohibitom.e, g. incafii confcientiae invmcibihter erroneae. autlnvindbilis ignorantis; aat perpiexitatis, aut lo cafu daon negativi, - aot majoris probabilitatis fuse opioionis, fi ea non obilante lex prolii- bens re ipfa exifteret. Et fic etiam admittere debent, quod ftante dubiO fpeculativo» aut probsbilitate de exiftentia iegis antecedentis prohiDentis, haberi nihilominus poffit certitudo pra^ica de licentia adionis vi lagis confequentis hic & nunc ponendae, ut raanifefte patet m cafu, quo po- neretur, quod Deus expreffe fignificaret, fe noUe eum hic & nunc od. Itgare ad omittendam aaionem, cui probabile eft ex principiis direto, non exiftere legem prohibentem^ hcet re ip^ tahs exifteret, & ipfi etiam probabile aut probabilius fit, eam legem exiftere.^ Plane in hoc caiu ftante dubio , aut etiam probabilioritate de exiftentia legis perfe prohi- bentis,certustamen effet, quod hic &niinc vi legis confeqiientis per- milTafibifitaaio, acconfequenter quod eam exercendo nonpeccet. ?,rim ciim 6. Ouialeges humanse non.obligant proxime,' feu in a^u fecundo, legehuraa. quando habetor grave ac folidum amdamentura judicand?, eas non exi- - ftere: nam legeshumans, ut obllgent, debent efle dar^, fufficienter promukat^, intimatae, ac not^. Atque in dubio fequendum, quod eft humanius,&benigaiu-?: ac In obfcuris fequendom, quod eft mm^mum: ^ contraque eum, qui iegem chrius dicere potuit, & oon dixit, mterpre- t tatio eft facienda, ut ipfae leges monent: uti etiam, quod favoresfinc amDliaodi, odia vero reftriDgenda. Uode prinapn inftar habetur a TCtis, quod lex non clara, nec certa, fed dabia, yel^ ambigua habeatur inftar invincibiliter igooratse, ic proin neque ad decihonem cauraepomt allegari, nec operetur effeaum legis, ^ . i a 48- 7. DeiHde nemo acertapolTeffiooe libertatis moraiis deturbanous e.t PofTeffio ll- propcermerum dubium fupervenieiis. Atqui homo aoce exortum du- bemus, exifteotia legis prohibgntis aliquam aaionem eftin certa poiTef. fione libertatis moralis iliam ponendi. Ergo per dubium ab hac fua pof- feffionedeturbarinon debet: ficiit a poffeffione non dt-bet deturbariper dubium fuperveniens de cootra£ta inito. . .„ Unde, cum dubitatur de exifteritialegis aut obligationis, pars inam adftruens eft inftar ^clem, ^ui petit & urget debitum: pars aucem sl- tera eft inftar Rsi negaoti* debitum, ac defendentis ioam hbertatem ^eu iinmU" De effeftu (eu obHgatione Legk. 75 iinmunitatem ab oblrgatione. Sed ex. difpofitione jmis^ JStcri., al]qul# anerenti ac praetendenti, incumbit probare &am intentionem ; aiiasab- folvendus eft reus,- in dubio vero favorabiliores-funt partes rei. Ratio ulterior eftj qui vocat alterum ad /^mtem, debet probare fuam intentionem, alias pronuntiandum eft pro libertate. At volens imponere obligationem vocat alterum ad fervitutem. In dubio proin ftdndum pro libertate ;. cum alter fuam intentionem , non fufBcienter probet* Eodem modo difcurrendum etiam propter paritatem rationis de legi- bus Divinis dubiis', dequarum non- exiftentia iiabetur grave ac folidum fundamentum. Non enim Deus, de quo fenticnduminbonitate, minus benfgnuseft legislator.. Sicut ergo legijJator humanns noncenfeturvelle proxime obligare in dubio invincibili de exiftentia , aut eos , qui gravem ac folidam rationem habent de non - exiftentia legis, fic neque legislator Divinus. Denique g. iHud notandum, quodetiam Rigoriftge inpraxi non raro 49. fequantur fententiam benigniorem; memorabile hujus rei exemplum ha- Praxis 'Rlgo^ bemusinR. P. Conftantino Roncaglia, quiinTheoIogiafua Morali tom.^^arumbe- 1. trsft. I . de adt. Hum. q, i. c. 2. fic fcribit : Confefarius poflquam diligenter^^^^^^^ ^ ^0« Tkologia Morali jluduit , me auUore , nonanxius fit circa illamtam mtatam qua-^""^ Jliviiem : an licitum fit feqtu minus probabile in confpeUu prohaUliofis. ProbabiliO' ^^^^^^ ra fequenda docuit me meus Praceptor , ^ pariter ego plurihus ahhinc annis eandem docui fententiam. At experimento vidi mhil adpraxin defervire. Quis enim, vel ftu- dendo. C^pracipuedim audit confejjiones ,pote^ omniamomenta utriusquc partis li' Irare , <^ iride defnire t boc efl mims prohahile: boc prohabilius ? hoc ejjet onus in- tQkrahile, Satis mihi fmt inpraxifequi fententias, quas rationahili fundamento innixas putavi., Ua mdidijatisfeciffimea confcientice ^ ahsque eo, quod judi' cem me conjiituerem inter minus prohahilem ^ magis prohabilem^ Ita vir ille re- ligionffimus, quem uCm & experientia docuit. Optandtim plsne effety ut feveriTutiorifmi acRigorifmidefenfores^ antequam fcribers ioeipiant, atque acerba crifi alios profcindant, priusPcenitentis per aliquotannos in loco aliquo , ad quem frequentes peregrinationes in^ Sacramen. ftituuntur, confeffiones excipiant. Fortaffis experirentur, quam into- ^""^ i"^»]®. lerabile fibi ac poenitentibus onus imponant. Difficile non raroeft fpeciem ^^^^^^ ^^^" & numerum peccatorum ex poenitente elicere : quid? fi omnes circura- '^""^* ftantias, circa peccara etiam dubiaoporteret fingillatim exquirere? quidP fi oponeret habere certrtudinem pofitivam de coniritione perfefta elicita a pcenitente, certoqueejus gradu? poft omnia examina, torturap, inftru- ftiones , exhoftationes , confeirarius non haberet certitudinem pofitivam Fars L ' K de- ■ Esrs I. Captit II. -le eflcito perFeao amore Dei, ac certo ejas gradu, imo neque de aau fc-rnaturali, utpote qiiem a naturali, ordinarie falteoi, non dhcerni- imas Cinde ergo cercitudo pofiCiva de difpoGtione pcenitentis ? oporte- trec ^igitur peccatores ■Daffim >fme abfolutione dimittere, aut rigorifmum kiquantum temperare,^ & fequi praxin,^ a ^iris .doais & timoratis pro- ^^""^^'ideas etiam fortaffis rigidae aoftrinse Sacerdotes a Confeffionibys audiendis fe fubducereo ChriiliTS ipfe dixit olim de quibusdam : Ailxgar^ mera grama ^ importabilia, ^ imponunt in bumeros bominum y digito autem fm molunt ea movere. Matth. 23. Dicunt nempe & non faaunt : alns rigidi, fibi faciles. ©uod de iis etiam didiura intelligi poteft , qui feveritatera & rigorem doarin^ magnum praefeferunt , & concionatorie ex cathedns , ^aut editis libris zelofe declamantes , viros doaiffiraos , de re litterana & Ecclefia bene meritos indignis faoe modis profcmdunt. Mirum! Ii talis loquendi fcribendive modus certo aut probabilms ipfis licitus vi- ^deatur , quam oppofituS;, qui fmanfuetudinem-, humilitatem , ac chan- itatem fuadet, _ ^^^^ Q U ^ T I O VII. JlnlexoEi^et -m duUo , m fit ahrogata , -uel difpenfata, mljamimpkta f S^* I>efp. Si dubium fit tantum negativum , omnino obligat. Ratio eft : quia lex eft in poifeffione, cum certo conftet eam e^cftitiffeanteex. (Ortumdubium: neque prudenter Judicari poffit, eam elfe abrogatam , aut difpenfatam s aut impletara: cum hoc judicandi nulla habeatur ratio ■probabilis , hoc ipfo , quod tantum negative dubitetur ; Major autem eft difficultas , quando dubium eft pofitivum : nam tunc habetur pofitiva probabilitas feuratiogravis judicandi, quod lexfitabro- gata, veldifpenfatavelirapleta, adeoque videtur hoc prudenterjudicari poffe Ergo etiam prudenter judicaripoterit , quodnon amphus obhget : confequenter juxta principia Probabilifmi videtur iicitum , talera legem non obfervare. Conf. Legi probabiiiter jam eft fatisfaaurn : ergo pro- babile eft , quodnon arophus obliget , confequenter , quod oppofitum fit ^^^^^Rkp^stvereacfolide eftprobabile, quod licitumfit ejusm non obfervare , locum etiam hic habet doarina Probabilifmi , dicendum- que , quod non obliget. An autem vere probabile fit , legem non obli- gare , quando probabiliter eft abrogata aut impleta, ad Probabilifmum definire non percinet. t ,. /- t' Lex . de cu- Videtur autem dicendum , talem legem adhuc obhgare , fi aequalis ha- jus abroga. ijeatur probabilitas , quod iex non fit abrogata , aut impleta. Quia vide. ttoiie aac tur De effeclu. ieu obligatiGne Eegis;. 75 tur adhuc efie m fua pcfrefljcne: mm ante exortuir. dubilinij.aut prcbaBi» iinpletiene; litatem deabrogatioDeautinipletione lex certo eratic poileflione , per^"bitatur, fuperveniens autem dubium aut probabiJitatem de impletione non de^ ^^^^^" peDitur 2 poffeffione, cum etiam Mabeatur vel iTajor vel aqualis probabi^ * litas denon- impletione. Alias non poffet in dubio meiior efle conditiOi poffidentis , fi per dubium depelleretur a poflelTione» Conf. Qui nititur contra ejusmodi legem, prius certo exifl;entem, de- bet probare , eam aut efle abrogatam , aut difpenfatam, aut jam efl^e ei fa- tisfa6luro^ Atqui fi tam pro abrogatione aut impletione, quam pro non abrogatione habetur jequalis probabilitas ^ nonfuflicienter probatabroga- tionem &c. Sicfi certum efl:, te rautuum accepifl^e, & pofitive dubitas , cum probabilitatein utramque partem aequali , an reftitueris, non fuffi- cienter probas, tereftituiflfe: adeoque mutuansmanet in poflTeflione exi- gendi debitum, tuque teneris adhuc illud folverevSic etiam, fi certo tibi^^'" conflat de commiflb gravi peccato , & pofitive cum*3equali probabilitate " in utramque partem dubitas ,an confefllis fueris, nonfufficienter probas, ^ te prjEcepto confitendi fatisfecifl^e , adeoque manetillud adhucin fua pof- felTione, urgetque confefilonem. Nequehoc efl: contra principia proba^ bilifmi, prius pofita , fed efl: illis quammaxime conforme,* namficut li- bertasmanetinpofTeffione, quando dubitiatur, feupofitive feu negative , an lex unquam exfliterit, quiafcilicet anteexortum dubium libertasfuiC in cei*ta pofl^effione, per dubium autem (uperveniens ab ea non depel- litur , cum non fufficienter probetui* legis exifl:entia ita e contrario lex prius certo exifl:erisnondepellitura pofl^iffioneper dubium fuperveniens,.. feu pofitivum illud fit, cum probabilitate asquali in utramque partem feu negativum, fine tali probabilitate. Ex quibus patet etiam refponfum ad argumentum contrari^ fenten- tia^ : nam licet prudenter judicari pofliet, legem non amplius exiftere, autjam efle impletam , tamen etiam a?que prudenter judicari potefl: op- poficum,fcilicet^ legemadhuc exiftere, aut necdum efl^e impletam, hoc ipfo , quod aeque probabilefit, illam non efl^e abrogatam , aut impletam. Ergo manet iila in fua poflTeffione, in qua ante fuit^ Non enim fufficit, ad eam a pofljsffione fua depellendam , ut tantum probabiiiter ei fit fatis- fa6lum: fi ^que probabile eft, ei nondum eflTefatisfaftum: adeoque ma» net lex adhuc in pofl^ffione certa , in qua ante fuir^ Hinc TheologiacCanoniftcepaffim docent: fi dubium fit, andiesje- ^22. junii, aotfefti fit finitus, abflinendum adhuc acomeftione & labore fer- Conftat ia-} vili: qufa tuoc adhuc praeceptum manet inpofieffione, utpotea qua per '^"^ioKe» dubium fuperveniens non depellitur. Econtra, fi dubium fit, an dies je- juniiautfefti jam fit inchoatus, nondum dari ebligationem ad abftinen- K 2 dum fm L Caput ii 'i'im a c^Tiaflloas ant labor^ fer\r!!i,:qma nempe tmc libertasa^ihuc' m pofTeliioae , m qua fulcants exortam dubium. Prop^er eandem ratio- memjfl dubites,at3 21. aetatis annum expleveris, nondum teneris jejuna- re: fidubices, an V0tum emiferis , non teneris ; bene vero ,, fi de voto ©miffo conftetj dubitesautem, an impleveris : idem, fi dubites^ ao reci- taverisBreviarium; quia fcilicetprssceptum manetin poflTeflione^ Econ- tra fi diibites , an ante medium nofilis aliquid comederis vel biberis, licet ficram Communionem fumere: quia libertas communicandi , quae ance lioc dubium exftitit^ per fuperveniensdubiumnon privaturfua poiTeirio- 3ie ; qu^ etiam ratio eft, ciir poft contra6lum bona fide matrimonium pe- tere & reddere poffis debitom , licet dubium fuperveniat de valore matri- monii , fi dubium adhibitadiligentiain inquirenda veritate non pofTis de- l?ellere ; qma fcilicet matrimonium., & in eo fundatum ju5 petendi &red- kiendi debitum manet in pofleffione: ac melior eft conditio poiridentis^ Oppofitum mtQm dicendum , fi dubium fa6li,,e*g. circa afiinitatem con- tra6tam antecedat matrimonium : tunc enim matrimonium non eft in poffeffione^ fed prgeceptum abftinendi a copuk, donec probetur fufficien- ter ,matrimonium effe legitimecontra^lum. Ergo idem dicendum uni- Terfaliter de legibus , eas videlicet obligare,, fi de earum exiftentia conftet, ^diibitetur vero, an fmt impletse, difpenfatse, receptee, aut abrogatae ,- quia tunc manent in fua pofieffione, in qua fuerunt ante exortum.dubiura.: meliorque eft conditio poffidentis. Adeoque videtur no.n^fleprobabile, quod tunclicitum fit eas non ol)ferv^re^ Quamvis aliqui,ut Salas, Azor putent , legera nonIigat, quando obfer- AHnd de'le^ varinon poteftflnecerto periculo gravismali vel damni,aut ja^ura in vi- gehumaujb ta, membris, faiTia, aut fortunismagni momenti^ Sic non teneris audire Miffam, jejunare , recitare horas canonicas, communicare inPafchate cum adeo magna difficuitate, ut colligitur ex c. 2. de obfervaK jejun. Ratio eft , quia legislator humanus neque vult prudenter , neque re- gulariter poteft obh*gare fubditos cum tanto incommodo ac difficultate maxima. Legislator enim aut respublicanon habet jus invitam aut fa- mam .civijs imiocentis , nec in bona ipfius, extra caufam gravcra ac publi< cam. Er^o neque poteft terre legem adeo difficiiem ,- qua eum obhget ad amittcfndam vitam,famam, autbona fortunssma^ni momenti^ Acce- dit, quod obfervatio calis legis videatur , fpe£lata humana infirmitate, moraliter impoffibilis: confequenter videturnon efl"erationaIis, aut pru- denter ferri poflTe. (Ex quo inferunt aliqui, reum non teneri Ju- dici crimen capitale fateri. ) Ii^o gtja^^, Atque hinc ex facris etiam litteris nobis conftat , ne quidem divina de lege du praecepta pofitiva cum tanta difficultate obligaflTe: ficDavidero, in defe- vinapeas K 3 au tlY^ Pars L Cap. n. Itnaturali 54. Bxcipitur duplex humma itu aliorum , panes propofiionis comediHe legimiis , &Machabaeos fabbato pugnalTej quod tamen uCrumque Igge divina erat vetituni» Sic etiam licetintegritas materialis confeOionis divinalege fitpraecepta , paffim ta- men docent Theologi , legem illam non obligare, ubi magna fe offert difficultas iilam obfervandi, ac materialem confeffionis incegritatem pro- curandi ^ ut pontingit e, g, tempore peftis , aut quando confeffio fieri non potefi: fine interprete &c. Imo ipfa etiam lex naturae affirmativa non obligat pro certis cafibus gravis difficultatis: ficaliquando nonteneris proximo indigenti (liccurre- re , aut fervare depofitum , aut ftatim reftituere cum maxima tua diffi- eultate, acgraviffimo periculo vitae , aut maxima jaftura rerum tuarum. Idem docetur de aliquibus vocis e. g. recitandi certas preces, dandi elee- mofynam &c. fi fervari non poffint fine extremo vic^ pericuio. Multo er- go minus obligabit lex mere humana, five ecclefiaftica illa fic , five civilis, fi obfervari non poffit fine maxima difficulcate, aut metu graviffimo* Oppones I. Quod eft contra legem humanam, eft peccatum , fed peccatum nunquam eft licitum» 2. Omnis" lex fertur propter bonum "commune. Ergo fervanda eft non obftante mortis periculo : quia ho- mo tenetur pro bono commuoi vitam perdere* Refp*ad r. Incafume- tus aut difficultatis, de qua loquimur, nihil fit contra legem: quia pro illo nondatur lex. Ad 2. Sufficic ad bonum commune, fervari legem humanam ordinarie , &extracafumgraviffimi metus aut maxim,ae difficul- tatis. Imo non eflet ad bonum conimune^ fi legislator etiam prb cafu maxi- mce difficultatisveiletobligare. Dixi autem, regulariter hoc procedere. Nam duo praeelpue funt cafus, in quibushumanalex cum pr^fentiffimo etiamvitas periculo obli- gat. "Et primo quidem, quando ex circumftantiis transgreffiofit intrin- ftcemaIa,fcandaIofa , autdivino honori velreligioni injuriofa* Sic non iicetdie fabbati eomederecarnes, fi jubearis id facere in contemptum re- ligioniscatholicae, vel legis ecclefiafticae^ Sic etiam Clemens XI» pra^ce- pit Siculisfervareinterdiaum ,non obftante certq periculo forcunaruni autexilii. Quia illius violatfo vifaeft cedereiu contemptum ecclefiafticas poteftadX Eodem modo explicandumeft,quoddicicurc* f,de bis, qucevi, nempe incurri excommunicationem ab eo , qui metu indu6tus communi. cat cum excommunicato* Altercafus eft,cumbonum reipublics aut publica neceffitas exigit bbfervationem prscepti,- fic poteft quis obligari ad affiftendum peftife- ris, ad cuftodiendam aut confervandam civicatera vel patriam,ad non deferendam ftationem in miiitia &c* etiam in praefenti moris difcrimine. Neque dicaSjin his cafibus obligarelegemnaturalem, quaediftat,bo. num De eftedu feu obligatione Legis. 79 num publicum efle prceferendum privato. Nam licet hiBc poflit concur- obHgat . non rere, praefertimin priorecafu, ubicomeftto carnis vergeretin contem- obflante ptum religionis , taoiee dici poteft , legem etiam ecclefiafticam pro tali quaGimque cafu obligare: ficut lex divina obligavit Judaeos ad non vefcendumcarJie*^'®^"^^^^^' porcina, in contemptum religionis a tyranno imperata. In altero vero cafu lex naturalis noivobligat al^quem determinate hominem ad affiften- diim peftiferis, ad cuftodiamcivitatis &c. fipluresid pofTuntfaceretcon- fequenter praeceptumhumanumperfonam iftam determinat, quse deinde obligatur preecepto , non obftante roortis periculo. Et de his cafibus , vel eciam de iis , in quibus fola lex naturs obligat, intelligendum eft, quod dicirur c, y.de his y qucd vi : licet metus attenuet cul- pam , non tamen eam pYorfusexcludit. Metus enim etiam gravis minuit quidera volunlarium, non tamen illud omnino tollit. Unde /. 2 1 . ff. f .jf. quod me- tus caufa habetur: coacla voluntas efi voluntas : fufficiens nempe ad peccatum contra praeceptanaturalia, divina, &l aliquandoetiam huraana, utdiflum. Caeterumquae, &quanta difficultac, metus, autpericulum excufetab obli- gationelegis human^, autquando non obfervatio vergat in conteroptum legis ecciefiafticae, itero quando publica neceffitas exigat obfervationem legis , regula univerfalis dari vix poterit ; fed ex circurnftantiis , ufu , Do- ftorumplacitiseftcolligendum. In dubio tamen femper ftat prasfumptio pro poteftate legislatoris, & obligatione legis, fimpliciter exiftentis. Quas autem di6la funt ha^enuj, intelligenda funt de lege humanaLex irritanfi prsBcipiente vel prohibente. Nam lex humana irritans non ceftat pro- vero fempet. pter metum aut periculum etiam graviffimum. Sic non ceflant impedi- initat. menta dirimentia matrimonii; licet mortis comminatione adigaris, du- cere e. g. confanguineam aut affinem : autcontrahereclandeftine» Quo cafu docetSuarez 1. de leg. cap. 3. w. 13. licitum tibi quidem efte ad evi- tandam mortem a^lum externum materialiter ponere, fine intentione matrimonium vere celebrandi aut conficiendi facramentum ( quia tali ca- fu nulla irreverentia fieret facramento , & mendacium amphibologia evi- tari poflet, aut reftriftione mentali) nullus taroen metus, etiam pras- fentiffimae mortis licitum tibi faceret ufum ejusro.odi matrimonii, per fi- gna externa fic materialiter , & in fpeciem tantum initi ; quia eflTet forni- catio: cummatriraonium, cum tali impedimento contraftura, re ipfa eflet nullum. Colliges exdiftiSj, multomagis excufare ab obfervatione legis impO' tmtiam; cum ad impoffibile nemo teneatur, quod etiam procedit proca- An nonpo- fu , quo impoffibilitati per peccatum prius caufam dedifti : modo de hoc tens implerc doleas. Sic non teneris recitare Breviarium , quod in navigatione pro- ^^^^'^ ^^"^*' jecifti in mare, fi nullum aliud habere poflis, nec memoriter reci.J"^|^ P^'^'» tare ^*""- Pars I. Cap; II tare poffis, modo de pef-verfa i!la voluntate ferlo dolea? r eamque retra- ftes, cumanimoredtandij fipofTes. Illud autem dubitari poteft, antlle, qui non poted implere totum, quod prasceptum eft , teneatur faltem partem illius implere. Circa quod haic datur regula : fi res pnecepta poteft ac folet dividi, atque in una parte, quae poteft impieri, falvatur adbuc ratio feu finisprasceptr, tunc quoad banc partem fervartdebet, licet non pofliitimpleri totum. Hiiic qui non poteft jejunare tota quadragefima , debet jejunare diebus , quibus poteft. Qui non poteft abftinere ab altera refedione, tenetur abftinere a carnibus, fi poffit. Qui non poteft totum Breviarium recitare, tene- tur recitare horas, quaspoteft. Quia haec funt divifibilia, & finis pr^- cepti urget implere partem, quae impleri poteft. Si autem res praecepta eft indi vifibilis , aut non foleat dividi , aut in partenonfalvetur ratio , feu finis praecepti , tunc, qui non poteft totum implere , neque ad partem obligatur. Sic fi vovifti peregrinationeni ad Chrifti fepulcbrum Jerofolymam, non teneris partem itineris con- ficere , fi fcias , te non pofTe Jerofolymam pervenire^ QUiETIO IX. De effi&u legis irritantis, T cenfetur a£lum irritare, & quidem ipfo jure^ feu ipfo faCto^ nempe %ibusrao. ante fententiam judicis. i. Si inbabilitet perfonam ad a6lum vali- disaausir- de ponendnm , e. g« pupillum* 2. Si lex det formam adui, hoc eft, li ritatur ipfo ccrtam folennitatem per modum formse fubftantialis ad a£lum requirat, jurt, g. ad teftamentum, eleftionem, alienationem rerura ecclefiafticarum. Autetiam, filexfimpliciterad a6lus valorem requirat ah*quid tanquam condiuonem, /inequamn. 3» Si aftum diredle irritet per verba, nul- litatem & irritationem abfolutam fignificantia, qualia cenfentur: Pro in' }eUo kabetur : nullam obligationem parit : non valet : irritus efi : nullius efl iromen' ti: rohur non babet. Tenetur acceptum reflituere in confciemia: Fructumon facit fuos S^c, In his proin tribus cafibus aftus ex ipfius legis difpofitione , an- te omne minifterium judicis, declarantis nullitatera ,^ut irsitantis, in fe ipfo eftirritus, invalidus, ac nuHus , atque pro tali habendus,- fal- Aliquando tem fi irritatio non eft pcenalis. Aliquando tamen contirigit, ut aftus 'dhuc fea- «3uidem ipfo jure fit irritus , lex tamen requirat declarationem judicialem tendade"' nullitatis. Quo cafu ante declarationera judicis nondum habetur pro ^aratoria. irrito quoad eff^eflum ; quod contingeret, fi lex requireret declaratio% nem judicis , aut a6lum irritaret vel unice , vel faltem principaliter in poenam; utquidara fieri pucant ijn irritatione matrimQnii propter impc dimen- De effedu feu obligatione Legif, gi dinientum criminis : item in Religiofo confentiente in fui^ eleSlionem ad Praelaturam absque confenfu fuperioris &c. Econtra quando Jex ipfa non irritat aftum , fed tantum jubet eum ai' irritari , autrefeindi, dicendo e. g, irritetur ^ anmilleturj refcindatur £irc. iex^ubet\.. tunc non eft ipfojure irritus, fedvalidus, usquedum per fententiam ju- ritari aii£ re- dicis irricetur , autrefcindatur. Hinc irritatio aut refciffio judicialis ftip^ fcindi aaum. ponit , aftum prius fuifle validum : fi enim jam ipfo jure effet irritus, non poflet a judice irritari aut refeindi, fed tantuiTi declarari irritus^ Exemplum eft in venditioneultra dimidium jufti pretii : hscenim valet, donec refcindatur : & quamvis jaro ante refciffionem detur obligatio na- turaiis refarciendl damnum injufte iliatum ; ad procurandam tamen irri- tatjonem nemo tenetur. Neque retrotrahitur iiFitatio ad tempus con- traftus, inqiio eft difparitas cum featentia deGlaratoria nuUitatis,- qu^ retrotrabitur ad tempus contractus; unde cum re etiam fru6lus intsrea percepti funt reftituendi. Caeterum quando lex a6lum fimpliciter irritat, nullus metus, nulla- 57. que ignorantia facit illum validum, ut jam fupra infmuatum eft. Sic Metus *& matrimonium cum impedimento .ihimente, e. g, clandeftinatis aut con- 'ffiorantla fanguinitatis contra^tum, invaiiduro eft^ , licet invincibiliter atque inculpa- "^" fupplent bilicer ignoraveris impedimenturri, aut metu gravi ad contrahendum fue- ^^^^*^"™» ris ada6tus. Et idem dicendum de aliis a^ibus , a jure fimpliciter irri- tatis e« g, de teftamento iroperfeclo , alienatione rei ccclefrafticee , aut fun- didotalis; in aftupupilli, profeiljonereligiofa ante i6.setatisannum &c. Rario eft, quia vel eft defeauspoteftatis in agente, vel defeftus fo- lennitatis aut requifiti ad fubftantiam aftus, vel aftus ipfe fimpliciter & ablblutepropter bonum com,mune eft irritatas a jure. Nihil autem ho- rum fuppiere poteft ignorantia, metus, vel neceffitas, ut paflim omnes agnofcunt; ac patet ab induaione in aliatis exemplis, Unde neque po- teftquis cum eft^ettu renunciare legi, aftum irritanti in ejus favorera, & ficaaumvalidum celebrare. Quia fcilicet per renuntiationem non po. teft fupplere defeftum fubftantialem. Aliud eflet, fi de mente legisla- toris conftaret oppofitum, Epikia? autem hic non videtur efl"e locus. Excipiunt tamen cafum, quo irritatio a£lus vel unice , vei princi- a,. j r • • paliter ftatuta efiet in poenam. Nam tunc non incurreretur poena irri- ^t'o eff T^' tationis fine culpa ; quia ceflante caufa cefl^aret efieaus, confequencer ab pcenaiis^ ignorantemvincibiliter culpam &poenam non incurrereturpcena. Item, fj raetus aut neceflitas excufaret a cuipa , hoc ipfo etiam excufaret a poena nullitatis. Sufficerettamen adincurrendamirritationem posnalem, agno- fcereculpam, cui poena eft ftatuta: nam deliao & culpge ftatuitur poe. na, ut fupra diximu.% Aliquando autera leges aaum irritant, fimulque ^(^^5 I' L impo. \ m IPars I. €ap. IL 58. . Sententia negans. i®sr§iiot pmwim, aelmquentis ab irritacione diftinSlam. Quo cafu dici ipoceil pcsnarn illam iiacui propter deliftum ; irricatlonera vero non in- ■xemdi principaliter uc pQeiiam, vindicativam delidi, fed propter aiios fi- nes^ ptita f rx&pter 'boiium .pubiicum, ^e.-g^ matrimonium eum impedi- cnento criminis jG©fstra£bum irritaCHr, uc :fecuritati conjugum confulatur, alii a tali crimine ablterreantur, :Ele6ii@ Religiofi fine confenfu fape* Tioris irritatut j ut jura fiipsrioris firma perfiftant &c. Adeoque in his ca- fibus adtus eli irritus, licet ignoretur poena adjeda. His igitur pofitis, dusB in hac le potiflimum occurrunC celebres quaefl:iones, an videlicet a6lasa jure irritacus etiam proforo confcientiae cenfeatur irritatus; item, an lex prohibens adum, illum ctiam hoc Ipfo irritet? Prgenotandum autem ;i.Quod,fi aftum jure maturge validum lex po- fitiva necapprobet, nec improbet, non detur aftio; daturtamen natura- lis obligatio, & inforo externo exceptionem parit,- ut circa pa61:um nu- cdum contingit. ^ ^ ^ , 'Praenot^ 2^ Quod lex humanapotfit :a6lum mvalidare awto tantum, negando nempe ;aaionem , ^el :eoncedendo refciffionera , manente inte- .rim obligatione naturali, usque dum aaus per fententiam refcindatur, te g. fi minor, cum confenfu curatoris lafus , petit poftea reftitutionem inintegrum. Tunc emm, qui| contraxit cum minore, pcteft acceptum retinere usque ad fententiam judicis refcifiToriam ,* dummodo nihil egeric contra juftitiam, e. g* excedendo juftum pretium, aut inferendo metum, 'Oui vero in tali cafu aliquid promifit, & necdum tradidit, nec in exter- no nec in interno foro obligatur tradere: quia habet juftam exceptio- nem; nam cui competit a6lio ad dati repeticionem, vel contraftus re- fcifiionem, ei mnlto magis datur exceptio ad retinendum, & dolo petiiur^ mod mox refiitui debet. vide P. Engel. deconftit.n.f u CONTROVERSIA I. ' aStus a jure irritatus fmpliciter , pro foro etiam interm - fit irritatus ? Magna quoad hanc quaeftionem eft DD.difienfio. Multi enim docent, laumajure fimpliciter irritatum cenferi irritatum tantumpro fo- ro externo, & fic d^yi^isrtantum, pro foro autera confcientis non efle irritum- fed naturalem obligationem imponere, faltem ante lententiara iudicis condemnatoriam , aut declaratoriam. Pro hac fententia citantur Panormit. Innoc. Felin. Wadlng. iMolin. Navar. Sichard. Clarus. Laym. Lefl'. Nantica. Fachin. Wieft. Pich. / Fundamenta eorum funt i . Qma irritatio pro foro mterno & exter- »0 funt efFeaus legis leparabiles : ergo lex irritans non debet extendj aci De efFedlu ieu oBligatabne Legfs- g j ad forum internurn,cumrecedat a jure naturali , quo a61;us foret validus^ pro utroque foro, adeoque eft odiofa & Ir ri£lge interpretaticnis. Deiride in obfcuris miDimum eft fequendum y feu quod mjniis obligat ve] gravar*, Et finisJegisficobtinetur, cumjudex teneatura61um pronuntisre invaii- dum. Denique aliquaeleges adduntclaufulam, irntantem etismpro foro interno: h«c autem eflct fruftranea, fj jam aliunde a61um irritaret. Contrarium tenent Covarr. Menoch. Vafq. Bonac. Dicaft. Azor. Ar- noldusRath , Engel, ac tefte Pichler recentiores Juris - Confulti paflim, Hancego fententiamprobabiliorem judico, ac dico : Lex , irritans $9- actum firapliciter , irritatiiJum pro utroque foro. Siccontra6lus pupilli,y^ffi^"]ans, m quantum ipfj eft noxius,neque in confcientia illum obligat, fiabsque turoris authoritate fit inftus; quia fciJicet lex illum fimpliciter irritat, rroptereandem rationem beneficiatus non recitans officium,anteomnem lententiam in confcientia tenetur fruftus beneficiales reftituere: quia nempe lex fimpliciter irritat acquifitionem dominii. Sic etiam profeflio rejigiofa ante i^.aetatis annum, aut ante finitumannumnovitiatus, ma- trimonium clandefdnum, aut cum alio impedimento dirimente contra- ctum , efl: nullum pro utroque foro* Idem de teftamento imperfeao,, eleaione, alierfatione rerum ecclefiafticarum , absque debita folenni- tate celebratis. £t ratio eft; quia jura fatis exprimunt voluntatem legislatoris , dum Qi"^ fin-pliciter, & absque ulla exceptione , limitatione , ant diftinaione ^^l^*-.^^* int er forum internum & externum, aaura irritant. Aut cur potius pro ^'^^'"^^' loro externo , quam pro interno irritatum efl^e dicamus ? Deinde leges non obtinerent fuum finem , fi a6tus fimpliciter irritatus, Nec obtlne in confcientjatamen ob jgaret, Volunt enim jura profpicere indemnitatiietfinera. & infirmati certarum perfocarum, e. g, irritando ccntraflum pupilli , alienationem rei ecclefiafticas &c. qui finis pJane non obtineretur, fi pupil- lus in confcienria obligsrfctur contraftu , fjbidsmnoio, ficqueinefiicaces atque enerves eflent leges. Quid enim homini probo , Deurn- ac con- fcientiam curanti,prodeflet, aftumpro foro externoefle irritum, fi nihi- lominus graviter in confcientia obligaretur? Quid prodeft haredi ab in- teftato 5 teftamentim imjperfeaum pro foro externo efle irritum , fi in confcientiateneturh^reditatesT haeredi inftitutoextradere,eo quod tefta- mentum pro foro internc valeat? Certe fic irritatio tantum prodefl^et ho- minibus fcelerati?, qui necDei nec confcientisrationem habent. Ifti enim, ututobligarenturin confcientia, pro foro tamen externo, quod folum curant, tuti eflent; ficque peccatis praberetur cccsfio, Nrque dicas, patereviam judiciorum, ut fententia judicis a6lus de- clareturirritus , qua declaratione fa6la, neque pro foro interno amplius L 2 obii. f ars t Caput IT, fententia I^on faclen. dum divor- tiuni inter forurninter- mmi & .eK- Cur jiidex deberet de» clarare 4i. Isrritatio eft omiiino tiniverfalis & illimitata oT)Tiget, ficqoe fatlg coDfuli popillo, aliisquej quorum a6i:us proforo externo fuiit irritati. Nam Refpondfitur : Quid opus ire per ambages, difFiciles, dubias , ac pretiofas, ubi breviori, certiori ac faciliore compendio finis legura obtineturP dicamus, a6tum fimplicitpt a jure irritatum , fimpliciter effe iiullum, neque ullam in confcientia obliganionem parere : & res tota •eft falva: neque opus erit tribunalia obruere tot inutilibus ^itibus. Prsftat utique, jura fua inta6ta fervare, quam poft vulneratam cau- fam remedium quserere. Eft haec fiquidem fimplex ac refta legum indoles j breviori, faciliori ac certiore Qalle tendere ad fuos fines* Unde averfarl (olent leges divortium inter forum internum & externum, enatumque celebre illud axioma: Lex jufla pro foro extemo efi etiam jufla pro foro interno^ Cur a communi hoc juris principio excipiantur folse leges irritantes ? cur in iftis recurrendura ad tribu* nal judicis ^ ut obligationem confcientliB tollat* Deinde^ cur judex illam obligationem naturalem pro foro interno toliat , fi leges eam intadam relinquunt P cur pronuntietinvalidum, quod jura ut validum agnofcunt? pxofe^o judex fecundum leges ferre debet ieisitentiam: i ergo leges agnofcunt valorem a6lus pro foro interno, cur judex declaret a6lum invalidum pro foro interno. Quis eum jubet lioc facere ? quomodo poceft declarare irritum & invalidum , quod jure .eft validum? lex tantum irritat aftum pro foro externo, ut tu quidem ms: ergo tantum pro illo foro poteft declarare invalidum. Declarando .autem aftum irritum ,pro foro externo , tam parom irritatillum pro foro interno,& tara parum toliitobUgationem naturalem in confcientia, quara parum Jex irritans a6lum proforo externo , juxta te illum irritat pro fo- rointerno, aut obligationem naturalem confcientise tollit : imo decla- jatio nuUitatis pro foro externo multo minus poteft a6lum irritare pro forointerno, aut confcientise obltgationem toMere; quam irritatio , a lege fimpliciter fafta* Certe non video., cur jodex debeat Titio adi- mere, quod Cajus ei dare in confciencia fuit obligatus: cum in noftro cafu nulla lex hoc ei praecipiat, imo neque poteftatem eoncedat^ Dixi in nofiro cafux nam aliud eflet, fi lex aftum prius validum juberet refciii- dere, aut irritare. -H^c argumenta, ut ut per fe valida , es eo tamen magis adhuc cor- firmantur, quod jura pro eo cafu, quo fimpliciter adtura aliquem irri- tant , uti confueverint his vel fimilibus expreffionibus. AB^us non vdet i nulUus efi momenti: nullius roboris: nullum effeUum pariU Atqui fi pro fo- ' ro interno valeret , & obligationem confcientise induceret , hae expref- fiones eJTent falf©: ut tum per fe patet, tum ex ipfis ctiam primis fuppo- fitio. . De effedu feu obligatione Legls: fitionis atque rdentrarum principiis ,• ex quibus conftat, ejusmodi pro* pofitiones , figno univerfali neg^tivomllus afFeflas , univerfaliter bmni- no fupponere , & particuJam «ow praepofitam, omnia negare. Dici pla- ne non poteO: fimpliciter, aftum nu^lms efiTe momenti, nullius roboris, pro infeiSQ efie habendura, nullamque obligationem parere, fi pro foro inter' no eft magnimomenti, magniroboris, validus, gravemque obligationem pariens* Sicut , fi pro foro i^xterno valeret , non autem pro foro interno, non pofi^et fimpliciter dici, quod nullius fitmomenti, roboris, valoris&c. Impertinens eft proin in pra;fenti quaftione, & a tenore legum aliena illa diftinftio inter foTum internum&externum, utpotecujus nullum in jure habetur fundamentum : ficut absque fundamento quis diceret, ejusmodi adus efife invalidos ante prandium , non autem poft illud. Hinc c. 20*de €k£t. fatis clare deciditur, quodillegitimenatus,finedifpenfatione eleftus » non poffit bona confcientia dignitatem acceptare. Et in extrav. amhitiofcs dereb. Eccief. Mona/zen^non tantum alienas res ecclefiafticas fine folennita- te , fed etiam alienatas recipiens excommunicationem incurrit^ Quod fieri non pafi"et, fi non peccaret, & quidem graviter, in confcientia^ Con- fequenter lex irritans fimpliciter elefilionem illegitime nati, & alienatio- nem fine folennitate non tantum irritat pro foro externo , fed etiam pro interno. Accedit, quodleges fimpliciter irritantes, ipfum agentem fimplici-Exeraplf. ter Inhabilem faciant ad agendum valide, autfolennitatem aliquam, quae per modum forraee ilibftantiaiis datefi^e adui,fimpliciter requirant: atqui aftus ab inhabili geftus aut fine forma fua fubftantiali pro nullo foro poteft efiTe validus. Rurfus: Ipfimetadverfariiadmittunt , varios a6lus fimpliciter irrita- tos , pro utroque foro efi^e irritatos , licet lex non addat claufulam, fpecialiter exprimentem, quod etiam pro foro interno veliteflTe irritos, e. g. contradum pupilli , matrimoniumcum impedimento dirimente con- traftum, pTofeffionem religiofam ante legitimam astatem&c. Ergo ma* iori cumconfequentia doMnsedicitur, quoad hocomnes a£lus fimpii- citer irritatos efiTe ejusdem conditionis. Afferunt quidem difparitatem inter matrimoniura , & alios aftus, quod illud femel validum non poffitamplius refcindi, adeoque pro utro- que foro debere efl^e invalidum, fi cum impedimento fit contra6lum, Verum hsc difparitas videtur non eflTe fufficiens, cum etiam alii a6lus f^pe vel omnino non , vel non nifi difficulter refcindantur, vel ex defeftu probationum pro foro externo, vel aliis caufis, non raro cccurrentibus. Deinde matrimonium non tantum ex allata caufa fft invalidum, fed ex multis aliis, quas adduximus, quae gequalitcE L I pugnant $6 Pars !♦ Cap. IL pugnant contra valorem aliorum etiam aftuum , qui fimpliciter a jure funt irritati. Refpondetur ad rationes dubitandi, 61. neque difficulter folvi videntur, quse pro oppofita fententia funt •Kon eft'ra. ^ allata» Nam licet irritatio pro foro interno & externo abfolute pof^ tiodiain- fent feparari , tamenhic absquefufficienti fundamento feparantur : cum suendi. j^q^ gas feparet , nec magis de irricatione pro forO externo , quam interno loquatur, fed fimpliciter absque ulla limitatione aut excepciO' ne irritec, Absque caufa autem fufficiente diftinguere non debemus , ubi lex non diftinguit: prjefertim cum lexjufta pro foro externofic etiam juftapro foro interno : hoceft, quando praecipit, prohibet, autirritat aliquid pro foro externo, idem fimul facit pro foro interno. Neque fic receditajurenaturali: nam hoc tantum jubetfidem valide tra ius^na" ^^atam fervari. An autem hic aftus, vel hoc padum fit fides vallde data, turffi. jus naturale non decernic, feddecernendum humanispoteftatibus relin- quit. HsB autem , quando afluraaliquem fimplicicer irritant, facisaperte decernunt, hanc vel illam fidem non efi^e valide datam, non diftin- guendo inter forum internum & externum. w fit ex- Unde non extendimus irritationera nifi quo lex ipfa eandem extendiC: tenfiolegis' comprehenditur enim fub tenore legis, fimpliciCer irritantis , non minus forum internum, quam externum, ficut fub tenore legis prscipientis aut prohibentis utrumque comprehenditur. Quare Si in obfcuris minimum eft fequendum , feu, utP. Pichler hanc regulam explicat, quod minus obligat vel gravat , dicendum plane eft, aaum^ pro utro- que foro eOe nullum: nam fic utique minus obligat, quamfipro foro interno obligaret. Deinde miniraura eftfequendum in obfturis : qu^ndo autem lex dicit , aaum nullius eflTe momenti , nullius roboris aut valoris , pro infeao habendum efiTe , non obfcure loquitur, fed fatis clare utrum- que forum comprehendit, ut probaviraus. Adeoque licet lex irntans fit ftriaae interpretationis ? tamen ultra ipfa verba comprehenfivalegem non extendimus , confequenter illam ftriae interpretaraur , aut potius in fenfu fuo & tenore fatis claro accipimus. Quod autem lex finem fuum non obtineret, fi a^us ab ipfa ir- ritati pro foro interno obligarent, pariter oftenfum eft. Neque ap- paret, cur judex deberet pronuntiare ac declarare mvalidum, quod jura ut validura agnofcunt, neque ut invalidum declarari pra&cipiunt. Claufula Sedneque claufula, aliquando addita, eft fruftranea ,• qua dicitur e. g. ■on fru. etiam proforo amm fr libus cum alia, uti etiam »: < tamen ha^c non irricat. Qu i le if.^inmomum aut venditio'non eft ex le vel iuo objeao turpe. fca taacum f-^t one circumftantiarom extrinfe- caroffi nempe ratioHe voti, vei fponfaiium, vel prioris venditionis, qu^ non adimunt poteftatem coatrahendi. Igitur tunc tantum jas nalurale aetuffi irritac, quando iji agente eft defeftus poteftatis: ut fi quis doneC rem alienam. Aut quando aclus perpecuam continetmalitiamintrinfe- cam, vei objeaum*ipfum aftus vel contraaus de fe fit turpe : uc paaum de fornicatione committenda, accipiendis ufuris «&c. & ejiismodi a^us pullum jus pofitivum poteft validare: quia jus naturale pofitive eos invalidat. Cenfeo 2. Quod jus Canonicum varios saus prohibeat, quos ta-Neaiie ms men non irmat, & hoc probant rationes & exempla allata pro prima feo- Canonicur^. cencia. rsiam ante rridentmum matriijionjum clsndeftinum a jure Ca^ nonico erat prohibitum, non tamen irritatum, uti etiam profeffio Reli- giola ante abfolutum annum Novitiatus. Et hodiedum fufcepcio SS Ordinum omnibus irregMlaribus a jure Canonico eft prohibita, uti etiam' matrimonium, non prsemiffis denuntiationibus, & tamen tam fufceptio ordinum , quam tale matrimonium eft validuro. Et habetur clara deci- lio juris Canonicf cap. i ^. cit, quod nempemulta prohibeanturfieri, qu« tamen fafta obtmeant roboris firmitatem. Undequandoreg.^4.dicitur,quod debeantpro infeaishaberi, quae contra jus fiunt, id intelhgendum eft dejure irritante: nempe pro infe- ais habenda efte, qux fiunt contra jus irj ans, vel qux fiunt contra jus naturale prohibens intrinfece mala. ' ^^"^^^ ^^. ^ fi^S''^ Per meramprohibitionem pofiti- „ /^. vam aaum nunquam irritari. Nan etiam hoc probantrationes pro pri- wuL Ta'.^IT\. verbumpr.^to non fignificat irritare: cum val- de diverfa, & per fe non connexa fint: ficut eciam efte illicitum & ^^-6 mvahdum, ommmo diyerfa funt: ut patet in exemplis allatis, Cumque irritatio a6tus fit odiofa, ucpote auferens poteftatem & libertatem vali- de agendi, a jure nacurali permiffam : verbum prohibendi per fe eft ftri- a^mterpretationis; adeoque non debet extendi, per fe loquendo , ad effeclum irruandt , quem ncn fignificat. Dixi autem per fe loqmndo, rnnf>pr!3?L^*Pf '^"^? ^'''^^^' pfohibentur, irrita efte, nifi aliunde g^. tpmi > ^^'^^'^^^^^' quod tantum voluerit prohibere, non au- Dejure w nr^r r '^* ^"^'^ evincunt clariffimi textus ex jure civili allati, raen dviii pr^iercim ex lege non dubium: ubi manifefte dicitur, aaum pro infe-t«a: P^oJii- Parsl ^ 6to ^^^^^' , Pars I. Caputir. Uritet etianifto elTe habendum, licet legislacor prohibuerit tantum, nec fpecialiter teiMntur. dixerit in utile efie debere, quod b&am eft. Ergo vi bujm legis, niQ aliunde conftet, quod legisiator voiuerit tantum prohibere & Don irri. tare, cenfendum eft, eum prohibeado, Craul velfe irritare; Ixet alia* prohibitio non fignificet irritat,onem. Hinc Iroperator pramifit hsc verba- Nm duUumeft, in Ugm commime eum, qui imba fegu amplexttscon- tra leeis nitUur vsluntatem. Quafi diceret : verhumjrtbibendi non quid.;m fjgnificatimtafWHem, niens tamen legislatoris eft , fimuJ etiam irritare dum prohibet : nempe, nifi aliunde ccnftec, quod nolQerit aaum irri- tare. Sicut conftat , quod noluerit irritare fentent.am fub conditione latam, licet illam prohibuerit. Et fic femper conftat, quod noluit imtare, quando habetur lex, qus aaum aliquem m ipecii: prohifaet, agnofcit tamen ut validum. , , . ,. Putant quidem plures DD. per legem nm duhum , aliasque, non ir- ritari aaus prohibitos. fed tantura prs^cipi judic.bus , ut irntentur per fententiam, hocque exiftimant , fe colligere .«'^. ^«^!''' pmas infena^kphus tvitabit (per !entennam judicis mflfgendas) nulljm contraaum inter eos videri vd-ivm fubfecutum (nempe judici) pro Uis iabeantur ( a judice) calfum effe pmrite ( hoc eft caffan m jud.c,o) verum an lex cit. non plus veUt. ex eo v.detur dub.um. quod .n fine d - cat, fi lex prohibet, nec llipulaiimm tenere, nec mandatum ullms # mo- Si. Et i. 6. cod. depaa. qt.=. contra leges, conftituuonesque hunr «« ; Zm mn habere. Qus exprefliones vid.rentur Mfs, fi aaus aUge c.v i prohibiti, eflent >alidi, donec per fententiam irr.tentur : /"'m tt- lerent : nm ejfent nulUus mmenti, habereitt mm. Plane fimiles exprcfliones videntur indicare irritationem ipfo jure, r «8. Fortaflis melius falvaretur lex non dubium, ahsque, fi diceretur, Requiritut .„£5 ^ jure civili prohibentur, regulariter ipfo jure effe irriu (nernpe nifl aliunde confter, quod legisUtornolueritirntare aauma..quem .pe- fdi caem) quia tamen irritatio ifta videtur effe poenalis , ut docet Suarez „,ona jud. pfohibitione violata procedat , requir. fent. n. iam deciatioriam judicis, qua nempe non irntet, fed .rn tos effe deda- ret. Sic enim ftlvantur, per med.am velut v.am, verba .lla leg's aaus prohibitos nmtmm: rmllius effemmenti: ndlam ^^" ^/^''''^^'Z^^: jure irriti, & fententia declaratoria retrotrabatur ad .pfum t^mpus con. traaus in ti, ficque omnes effeaus concraaus enervet. S.mul tamen etiam falvancur alia, quibus dicitur: Po^nas inferta^ ''«'t"irr fn ufa^ declarationem judicis) nullum coMraUum videri volumsfubfeM wn ^^qwiip fo jure eft nullus. & volumus illuma judice declarar. ""11"«?)/;° < ) mbabentur (per fententiam declaratotiam nullitatis; cajfum 'Jf^f'^^?^^ De eifedlu feu obligatione Legis. 3t rcaflTum declarari praecipimus). Plane legum contrarietas optime vi- detur evitari, Q dicatur, quse contra legis prohibitionem fiunt, mut;. lia, infeaa & fine viribus aeftimanda acdeclaranda efle a judice, itaqui- dera, ut ipfo jure fint nulla, fuftineantur tamen interim quoad eifeetum «sque ad fententiam declaratoriam : qu» omnes effeaus etiam praeten- tos enervat. Reipondetur rationibus dubitandi. TSjeque dicas: Si contraaus ipfo jure eft nullus, nullum dat jus, nec •^^ transfert dominium : adeoque , qui per talem contraaum aliquid accipit, velpoffidetjteneturante omnem fententiam illud tanquam alie- num reftituere. Nam , . Refp. Sipoen», ipfo jure latae (qualis eft irritatio ex prohibitione proveniens) externam aliquam executionem requirant, ad obligationem Execimo in confcientiainducendam, requiritur fententia declaratoria: ^sque ad i^i^pendju^ quam lexfufpendit effeaum irriiationis : utcontingit regulariter m arpil^J^^^^^.^^ fione dcJminii , privatione beneficii aut fruauum beneficiahum , conhlca • ^^^i^j^^^^ tione bonorum juxta cum fecundum leges i^, de bcereU in ubi bona hse- ^^^^^ Tetkomm ipfofaao dicuntur amifla , & tamen executio fufpenditurusque ad fententiam judicis ecclefiaftici declaratoriam criminis. Ergo fimiie quid videtur etiam dici pofle in cafu noftro, in quo irritatio pariter elt poBnaiis propter prohibitionem, Unde accipienti aliquid ex tah pafcto permittitur interea detentio & ufus rei, prsefertim fi alter non repetat, donec judex ferat fententiam declaratoriam. Aiias enim fruftra jura hanc fententiam declaratoriam criminisrequirerent, fi jam antecedenter daretur obligatio legem irritantem poeiialem exequendr. . . Dices: Licet jos civile eum , qui aliquid accipit ex pa^o, a jure ir- ritato inpoenam, non obliget direae ad reftitutionem ante fententiam declaratoriam criminis, jus tamen naturale jam ante illam m confcientia obligat ad reftitutionem , quia detioet rem alienam, cujus dominium nunquam eft confecutus. . r r cl a. Refpondecur ad hanc diiiicultatem : Licet lex poenalis ipfo f^ao , . Jf' „^ prohibitumirritet, tamen ha^c irritatio nondum eft omnmo abfoluta & irnm,^^^^ compieta ^nte fententiam declaratoriam crimiois,- fed decernitur irfita-^^^.^^^ ^^^^ tio pro caru&tempore, quo judex dsclarabit, cnmen eliecommmum, ^^l^jj^ gn^^ cui a jure anne^a eii irritatio. Quare aote hanc declarationem acc;pienSj^;^jen^ajjj aliouid expaao, lege prohibito, confequitur interimjus, nec tenetur aedaracciv reftituere ante fententiam judicis declaratoriam criminis 5 quia videlicetrunf. M 2 irrita» Pars L Caput IL irritatio a£lus refpicit hunc eventum & boc tempus, & efl: quodammod© conditionats, fi nempe de deli6lo juridice conftiterit. Quo tamen non obftante ipfo jure talis aftus dicitur irritus : quia non requiritur fententia condeninatoria, qua }udexafturo irritet, led pro cafu, quo judex declarat, crimen eiTe commiffum> ab ipfa lege eft irri- tatus: & ita quidem, ut fententia dedaratoria , fa^ta a judice, & irrita- tio fafta a lege , fi6tione juris retrotrahatur ad tempus comroiffi crimi- nis, atque ad rem una cum fru6libus refiituendam pro utroque foro ob- liget, Unde merito dici poteft, poenam incurri ipf$ jure, aut ipfo fa^o^ Deinde licet lex prohibens a6lum (a )ure naturali non annullatum, de quo folo loquimur) ante declarationem delifti non obliget ad rem reftj- tuendam, per ejusmodi a£lum acceptafo, vel ad abftinendumab ejus ufu, diminuit tamen & infirmat poteftatem illa utendi pro lubitu , e. g, illam deftruendi , alienandi &c. quia fcilicet tenstur in cafum fententise decla- ratoriae rem cum emolumentis reftituere, u£ fufe docetSuarez deleg» lib. per plura capita. SKetnpU. Exempla hujus doftrinse ipfum etiam jus Canonicum nobis fuppe- ditat. Sic c, cum fecundum leges 19. de HcereU in 6. dicitur^ iicec bona hae- reticorum ipfo jure fint confifcata, non tamen licitum eife dominis tem- poralibus ipforum bona fifco inferre ante fententiam declaratoriam cri- minis, a Judice Ekiclefiaftico faftam^ Ex quo DD. paffim inferunt, hae* reticos polTe interim bonaratinere, donec pronuntietur fenteutia decla- ratoria criminis. Aliud exemplum affert Suarez 1. c, cap. g. ex Conc^Trid. feiT. 22,- c. ir, de reforra. ubi fertur ipfo jure poena pri'?ation!S juris patronatus contra laiCQS patronos, & privacionis beneficiorura cootra ufurpantes bona Ecclefiarum ; & tamen per illam legem non obligantur ftatim hi delinquentes ad fe fpoliandos, Vfiles videtur confirmari ufu & praxi, qua conftat, non ftatim oriri ob« * Uans ex- ligationem ad pcense executionem , quatenus ex minifterio delinquentis cUideret pendet ; licet lex dicar.,pcEQam ipfojure^ vei ipfofaSto incurri* Hse enim etiam fen- voces tantum excludunc fententiam condemfiatoriam judicis, non au- tentiam de- declaratoriam. Aliud elTet , fi adderentiir voces, etiam fententiae idaratoriann. ^edaratorias exelufive, quibus e, g. diceretur, a6lam ipfo jure effe nul- \um absque ulk declaratione: ante ommm fententiam: fineomniminifteriQjudicisi Jine omni monitiom^^c^ tales enim claufiil^ fitfs indicai r, sentem legisla- toris eiTe, ut a6lus ftatim fit nullus, ftaiirnqoe ipfo fa6lo lex oblrgatio- nem imponat, nulla exfpe6lata feiit ?ntia. Exemplum habemus ex c. Ucet canon de eleSt- in 6^ ubirecipiens beue- ficium parochiale , fi intra annum fua culpa noa fufcipiat ordmem pres* byte* De eifedu feu obligatione Legis/ 93 bytex&iuSi nulla etiam mGnitione pvismilfa privatus efTe decernltur Ecclefia fibi coromiflTa. Unde ftatim tenetur renuntiare beneficio. Sic etiam m extrav, ambitiofa ds reb. Ecclef, mn alien. bona fuaraiD Ecclefiarum alie- nantes pri vantur fuis beneficiis ipfo fa£lo, 6? absque slia dsclaratiom. Si autem ejusmodi claufulas fpeciales non adduntur, regulariter ir- ^^- ritatio poenahs non incurritur, nifi poft fententiam declaratoriam , fi ^^^^atio p«. executio poenas requirit exercitium pofitivum delinquentis. Dico r^w rrfT^^^i''"'"'.^''''^' uc alias diaum, cenfur^ Utx fententi^ ^'.V^^j.rj'^^ item fi lex fieret mutilis , nifi ftatim ante omnem fententiam irritet vel fent^ntiam S oDiiget, tatendym utique eft, illam ftatim irritare- Sic irregularicas req rlHtur itatsm incurntur, licet lex non addatfpecialem claufulam: im6 licet uta- exercitium tur his vocibus , >i aut fiet irregularis, Quia irregularitas regulariter tantum a jure ftatuitur, non autem ab homine. Item fi lex diceret: upj- rmusfttmfamis, juxta multos ipfo fafto fieret infamis, cum per fenten- ciam judicis non pofl^^t irrogari infamia,- eo quod folvens ufuras non pollet agere aclione famofa, fed tantum condiaione indebiti. Sic e- tiam leges ftatuentes impedimenta matrimonii dirimentia, licet tan- tura utantur verbo probibenrdi ^ ex meote tamen Ecclefiae ftatim ante om- nem lententism irritant: quia fi raatrimonium aliquando valeret, per nuiiam ampiius fententiam poftet irritari, refcindi, aut irritum decla- rari Haaenus autem di^a iiitelligenda funt de cafu , quo executio poenEE Aut quand» requirit aaionem pofitivam delinquentis, aut privat jure jam quartito. J>i enim lex inducit aliquam inhabiiitatem , e. g. lex ftatuens irregulari- tatem, quae facit inhabilem ad fufcipiendos facros ordines, & ad ufum luiceptorum , aut lex inhabilitans ad acquirendum beneficium Ccclefiasii. cum &c. regulariter ante omnem fencentiam habet fuura cfFeaum, fi lex Gicat, inhabihtatem iocurri ipfo jure, aut ip(o faao. Quia talis lex noa pnvatjure jam qusefito, fed primum acquirendo. Q U iE S T I O X. Quomodo lex ohliget. D efp. Lex eo modo obligat, «?uo leglslator eam vult obll^ara,- nam %h r, ■^^ ejus voluntate dependet vis obligaciva legis. J^ens autem I-gisbCo- &fbif ris colljgitur ex tenore legis, ex fine, materia, pcena adjeaa, judicio pru get dentum &c. i / In materia autem gravi rrgykriter ceofeturgraviter obhgare. PofTst tamen lex pofitival-vicerobIigjire,eciam ?n roaterta gravi, Cum enim legislator poflfet nidlam legemferre, poflet etiaii] ferre legem, tantum le* viter obiigantem. Dixi autem lex pofttm: fiam lex nacuralis in materia M a gravi 54 Pars I. Caput II. cravi neceflario obligat graviter. Imo in multis ne quidem poteft dari parvitas materia, e. g. in blasphemia, in odio aut cotUemptu formali Dei. in perjurio, in fimonia ftriae diaa, in aaibus venereis &c. quia femper inanetratio&neceflitasgraviterprohibendi. In materia autem levi lex per fe obligatieviter; nifi nempe ex hne leais, aut circumftantiis aliud colligatur. Sic praceptum datum Adamo de noncomedendo pomo, &figillum facramentale etiam circa rem de fe le- vem.eraviter obligat. Csterum in dubio,an graviter velleviterobliget, prffifumi poteft, quod leviter obliget: quia libertas eft m poileliione. Quffires, an lex obliget, ut ejus materia ponatur cum intentione fav tisfaciendi leei , aut eam implendi. _^ „ . , . . „ ' 74. Refp. Hancintentionemnon effe neceffanam. Quia lex tantum prs- Non requiii- gj pofltionem materiEB feu aftus. Unde licet nefcias effe diem feftum, turintent.o audifti miffam, fatisfecifti praecepto illam audiendi. Quia lex l^^^^l^r a^i,^ q„am auditionem miffas. Hinc etiam ^t^faceres , li- ^ • cet noUes per iilam auditionem fatisfacere. Non enira eft in po eUate operantis non fatisfacere, fi faciat id, quod praceptum eft. Licet e go aUas dicatur, quod a^us non operentur ultra intentionem operantmm, tamenhoctantum verum efttunc,quandoinpoteftate operantis eft to- facere, vel non fatisfacere. Sic e, g. per donationem non folyis debitunr. Econtra ebrius folvendo fatisfacit debito. ,Q".«n''°.»»"™ 'ff P\f='^' aaum poni modo humano.nempe cum appUcatione intelleaus & vo.un- . . tatis, ut lex de audienda Miffa, recitando Breviario , admmiftratione Sa- cramentorum &c. non fufiiceret ifta ponere m ebrietate. . '%"^°^etiamrolet,anunoaa«poflitfatisfienplunbusleg,bu^^^ vll »au aaum prsecipientibus? Ad quod refpondetur, per le '^ndo iat sfier^ Sn>pleri pof. namfi quis ponat aaum, quem plures legesjubent ponere, Pom t^^iim funtpiura jj, quod prscipitur. Sic fi incidat feftum in Domm.cam, fatisfac.s au- prp^cept,. „„P^ Miffam.- ficut etiam uno jejunro, f, Pri^^l^g'"™ '"^ f,^^ quadragefimam. Imo etiam eodem tempore fatisfien P'"[^« d"verfif legibus, diverfos a^us prsoipientibus : C e. g. aud.endo Miffam m .-.nd '^xi p ";--am fi de menteiegislatorisa.iud conftaret quod confte; de g. intendat pr4ipere aaum fpecialem, ad quem al.as nuna detur obh- «nentelegis- gafio.tunc non fatisfieret pluribus leg.bus """J",:f^"">„"",f'';;'? •«o"^- fi De^ unum aaum non fatisSerec moti vo iegum, aut rationi formal., lub La obliga" • Sic, « debes centum e. mutuo, & centum ex empto, non fatisfacis debito ur.rique folvendo centum : quia fcil.eet non fatisfacs u. "''^"cSS SerutvS^^^^^^^^ fpe-rr. fu»m & naturair De efFe<5tu feu obligadone Legis* 9? accipiunt |ab obje5lo fuo formali, feu a motivo, propter quod feruntuf; Et hinQ etiam transgrefliones legum , feu peccata fpecificantur ulcimato per motivaJegum, itaut iila peccata fpecie morali differant, quaefunt con- tra diverfas 1 eges, fubdiverfo motivo ac ratione formali obligantes. Quando autem uno aSu violantur plures leges, probabilius unum tantum peccatum committitur , idque non tantum , quando plures leges iub eodemmotivo obligant,ut quando lexnaturalis, pofitiva Divina, ec- clefiaftica & civilis furtum fimplex prohibent, fed etiam quando leges func diverfa?, fub diverfa ratione formali obligaotes, tunc enim pariter unum tantum peccatum committitur, quod per contrarietatem cum diverfis le« gibus fpeciem^^fuam moralem accipit, e. g. furtum in templo, quod ex contrarietate cum praecepto prohibente furtum, & cum praecepto prohi- bente facrilegium confiatur, ita ut tertiafpecies/Mm' facrilegi refultet, ac proin necellario in confeifione cxplicanda. Sic ctiam pluresinfignes Theologi docent, fi a6lus fit unicus, licet fe- ratur in pluraobjeftacoralia, unicumcommitti peccatum,e.g* fi uno adlu decernac , centum homiues occidere, aut a6lu uno occidat centum, una e» g. tormenti explofione. Non enira apparet,unde multiplicicas mora- lis oriatur? cum neque fubjeiiura peccati, nempe aftus, neque forma il- lius, feu libertas multiplicetur; & alias dicendum videretur, quod etiam uno aftu furatus centum aureos, centum peccata committat, quod nemo facile dixerit. !♦ Lege n&turali ohligantur omnes ^ 4. yllvad tamenejl in flatu reipullic^t foli rationiscompotes: Ecclefiqflicave' arifiocratico aut democratico ^ in quo S U M M A R I U M. ro/Qli baptizati: etiam haretici. f, Eodem fere msdoy quo legisktor^ obligantur etiam Clerici legibus civi' libus^ qws eorum fiatui non repu- gnant^ quivis conlegislator obligatur. Non tamen pueri ante /eptennium : a pxnis vero ordinariis reguiariter ex- cufantur ante puhertatem. 5^ Legislator neque vi direStiva ehliga^ tur afuis legibus: obligatur tamen re* gulariter a jure naturali , decentia ^ aguitate eas fervare^ C> Peregrini non ohligantur legihus pasr* ticularibus fui domicUii^ 7. Exeundo in locum difpenfatum poteft fe quis eximen abobligatione Ugis. ^6 Pars I. C g« Nontamen licit ohfervationi legis im- pedimentum ponere. 9. Pracepta tamm perfonalia comitantur perfomm^ 10. Tenemur (iatutis particularihus inlo- co etiam quafi domicilii. 1 1 . Etiam peregrini tenentur legihus com- munihusy licet in eorum patria fint ab' rogatefp Non senentur legibus particularibus fui domicihi : nam illae fe ^Pcregini K non extendunt extra territorium legislatoris ; quod folum ftatuta lo- ;.non obltgan^ ^^^^^ refpiciunt. Eatio oft ; quia legislator extra fuum territorium non •xm legibus ^^^^^ mrisdiaiotiem , unde c. 2. deconftit. in 6, dicitur : quod extra ter^ particu arv» nJormm jus Mcmti impum non pareatur, Ubi quidem explicite tantum dici ^omici ii videtur quod egreSlis extra territorium legislatoris a pcena fit immunis, ' ^affim tamcn a DD.inteiligitur de immunitate etiam a culpa : cum fit ea- . dem ratio , nempe defeaus Jurisdiaionis in legislatore extra ejusdem ter- iritorium propter quera defeaum extra fuum territorium neque fub cul- pa neque fub poena obligare poteft. Annnffet fe Ex quibus infertur, nonobligari te ad MifTam audiendam , aut jeju- conCare nandum,fi in loco, inquo verfaris , non fit dies feftus aut dies jejumi, h- loco , in quo cet iu patda tua fit taiis. Item , licitum eife Germano , iMediolani qua- #erfatui\ .^^or primis diebus quadragefimae , & in Belgio fabbatis mtra feftum Nati- vitatis Domini , & feftum Purificationis B. V. vefci carnibus , quia ibidem eft ^^j^^^'^^^ Dioecefi tua, e.g. BrixinenfinonelTetdifpenfatumtempore Licitumeft quadragefims in comeftione carnis, elTet autem difpenfatumin Dicecefi i^keinio. Tridentina autCurienfi, pofles eo te conferre, utcarnibus vefci poflis. cum di. oui enim utitur jure fuo, non agit in fraudem legis , legislator autem non %eafawiai ^ prohi. De Subje£lo leglg. ff prohibet egrefrum ex Diflecefi BrixineKfi , nec mteritwT^Gn^m Diccefi difpenfata vefcendi carnibus- Propter eandesn raticrem, fi in loco tui domicili efiet dies feftus ,poires exireinloeum, hbi noneft, ibique va- care labori fervlli , neque teneberis ibidem aiidire BdiflEm ; qiiia fcilicet ibi non eft dies feftus. Dices : Non licet impedimentum ponere legl efusque obferva- tioni^ alias liceret die fefto toto tempore antemeridiano fomnunr capere & facerdoti naviganti licitum elFet, Breviarium in mare projice- re, ea intentione , ut obfervatio legis fiat impoffibilis. Ergo neque li- citum eft, ex:reexlocotui domicilii, ut obJigationem jejunandi evadas^ Refp*n»c. difparitas eft : quia dormiens, & Breviarium projiciens 8. manent legi fubjefti, utpote quse publice eft promjulgata, & ad omnes fertur: adeoque non licet imjpedimentum ponere obfervationi legis ; imo } ^^^^1" datur obligatio adhibendi media ordinaria & necefiaria, ut lex obferve- j^j^p^ "Jj,^^'^ tur. Econtra egreflus in locum, ubinoneft dies jejunii, aut fefti, non mni poncie. manet fubje€lus legi , cum nulla lex jejunii pro eo loco fit lata , aut fit abrogata, vel difpenfata, confequenter in eo loco non tenetur jejiinare. Et hinc longe aliud eft, facere aliquid, per quod te om.nino exirras a lege , ita ut refpeftu tui omnino ceflTet, e. g. petendo difpenfeticnero, exeundo e loco , in quo lex obiigat, italaborando ac te defatigando, ut non ampliustenearis jejunare &c* Etaliud, msnentelege refpe6lu tui, voluntarie ponere impedimentum ejus obfervationi ; quod nunquam licet^ Verbo: licet facere , ut lex cefl^et: non licet facere, ut ftante lege, eam non polTis implere : feu, licet legem evitare,non licet contra iilam agere. Et hinc etiam teneris legis iirjpletionem antevertere , fi praevideas poftea non pofle impleri, ut cx)ntingit in audiendaN^ifl^a, re- citando Breviario, Communione pafbhali &c. quia fcilicet impedimen- tum fuperventurum non tollit legem. Aliud efl^et, fi legislator univerfalis prohiberet fpecialiter exire ea intentione, ut lex evitetur, prout Urbanus VIII. fpeciali decreto prohibuit exire ad locum, ubi Tridentinum non eft promulgatum, ad contrahendum ibidem clandeftine matrimonium: nam tale matri- monium irritavit. Aliud item eflTet , fi praeceptum non efl!et locale^ feu afficiens cer- . '9» tum locum ac territorium , fed perfonalefinh^rGns ipfiperfonfe, in quaro '^^'"deftde legislator habet jurisdiftionem , non prsecife ratione territcrii , fibi (ub- ^^^^^^^y jefti , fedita, ut perfona ipfiimmediate fit fubdit? : nam tunc prsece- bus.'^'^^ ptura fuperioris perfonam, ubicunque efi^et , sff]Ct;:ret* Sic, fialiquis abEpifcopo excoromunicetur, licet egrediatur ex illius Dioecefi , manet N 2 tamen lOO Pats L Capus Iir. H^c efy.m tamen excommunicatas, debetquea communione cum fidelibus abfline- comkgamr y^j^ dicendum, fi Epifcopus alicui Clerico imponat praeceptura pesfonam. ludendi aleis, aut abfenci aerico pr^cipiat, ut redeat, &in loco fui beneficii refideat: aut fi fuperiorregularis imponat Religiofo prasce- ptum* Nam in his cafibus ipfa perfoaa ratiom fui ( 5c non tantumratione territorii^fuperiori eftfubdita, adeoqueetiam abfenti praeceptmm impo» ni poteft > eumque comicatur , quocunque fe conferat^ Idem contingitetiam in pra?eeptis 5 particularibus perfonis impofi- tis a fuperiore fseculari ; nam h;£G obligant illas etiam extra territorium PrincipiSjUtpatet in militibus, iegatis &c. qui tenentur exequi mandata fuiPrincipalis, licet extra illius territorium exiftant: ficut filius tenetur obfequi mandato patris fui, etiam abfentis, Quia fcilicet in his , aliisque ejusmodi cafibusjperfonaipfarationefui fpecialicer eft fubje^la fuperio- ri , utpoce qui in perfonam habet poteftatem dominativam vel jurisdi- ^lionemfpecialem^ -Contra vero, quandoaliquisnonratione fuse perfonae, fed ratione loci vel territorii tantum eft fubditus, extra territorium illud non obli- gaturftatutis aut legibus parcicularibus iilius territorii. Et hi.nc quia leges feruntur 5 regulariter faltem , a Principibus vi fuperioritatis & juns- didionis territorialis , non egrediuntur extra limites territorii. Imo, fi quis praecife ratione territorii eft fubditus, extra iliud noti smanet fubditus; ( quiaceifante caufa ceflat elFeaus) nifi fuperior uni- verfalis, e.g.fummus Pontifex quoad aliquos effedus faciat fubditum; ficuc e. g* peregrinum in ordine ad fufcipiendos lacros ordines facit fub- ditum Epifcopo fus originis , aut domicilii vel , nifi fupenor territoria» - liSjdandotacitevelexprefiTe poteftatem delegatam, faciat fubditum, uti cenfeturcontingere,quando e, g.civis Oenipontanusv cum fuoParocho €Xtra Farochiam & Dioecefin peregrinatus , ab eodem abfolvitur. CO NTRO VERS lA II* ■ jin peregrini ohligentur (latutis particularihus Uci , m quo verfantur^ jo Y^ertum eft primo , quodilli , qui ex fua patria alio migrarunt , ibique Ten^risfta^ ^ ftabile fixerunt domicilium , teneantur ftatutis etiam & conruecudi- iuusloci,in nibus particularibus illius loci. Quia non funt peregrini , fed mcols ac quohabes fubditi iilius loci ratione domicilii ibidemfixi, cum animo ftabihter m eo domiciliura habitandi, Idem extenditur etiam ad eos, qui in aliquo loco habenC ^f^^y^!]' quafi-domicilium, hoc eft cum animo , pernotabile tempus, e.g.per ma- domiciiium. loremannipartemibih^bitandi, utftudiofi, ad Academiam auc Gymna- De Subjedo Legis* toi fmro aliunde adventantes , Milites prsefidiarii, Mercatores quidam & Opifices. Nam etiam ifti obligantur Itatutis lccalibus illius territorii, nifi fpecialiter eximantur. Certum eft fecundo , quod etiam peregrini, qui nem.pe nec domi- . i^^' cilium, nec quafi- domicilium in loco aliquo habenc, fed pr^cife transr eunt, aut brevi tempore ibi roorantur, obftringaotur legibus coromu- J^^^ j .^j^^ nibus feu univerfalibus , eccieOafticis & civiiibus , fi in loco, ad quem commuBi- perveniunt, ufu receptae vigeant: five deinde in eorum patria, aut in bus. loco eorum domicilii vigeant , fivenon vigeant. Ratio eft quia legibus communibus omnes tenentur, nifi in loco , in quo quis verlatur, fmt obrogatse, aut difpenfata;. Licetergo in patria tua fmt abrogatae, ibi- Lket in pa. que degens iis non ftringaris ; fi tamen e loco illo excedis, non poteris t"a e^rum amplius frui favore locali patriae tuss, tenerisque legibus communibus, ^ntabioga. fi in loco , ad quero pervenis, vigeant, Siclicet inDioecefi tuapro qua- ^ *j^^at«r dragefima in comeftione carnis fit difpenfatum , fi tamen in aliam Dioe- ^ cefin praevenias, in qua non eft difpenfatum, teneris a carneabftinere ac jejunareratione legis communis jejunii. Item Mediolanenfis tranfiens per Germaniam tenetur etiam primis quatuor diebus quadragefimse ab- ftinere a carnibus, uti etiam Belga fabbatis intra Nativitatem Domini, & feftum Porificationis : licet in ipforum patria contraria confuetudo vigeat. Certum eft tertio, quod etiam peregrini poflintfieri fubditi illius ^o-p^^J^.^^ ci , perquem tranfeunt, ratione contradus, deliai, acreifitae. Unde ^5^^^^^^^^^.^. fi ratione horum ibi conveniantur , tenentur judicem illius loci agnofce- ratione con- re, ac judiciis fecundum illius loci ftatuta^ acconfueCudinem fe fub- traaus, deli- jicere, Qi&rei Certum eft quarto , quod etiam peregrini teneantur legibus particu- fit». MuN laribus-& confuetudine locorum, quibus regulantur contraaus, ^^^^n- |^'sque^enaffl turpecuniae, ac rerum pretia. Item illis , quibus prohibentur 'n^erri j^^.^^^"^ aut efFerri certs merces, aut rebus invehendis autevehendis iraponun- t^nentur. tur certa ve6ligalia , telonia &c. _ Pofluutque Certum denique eft quinto pofi^e a Magiftratibus locorum fpecialia fpecialia ftatuta condi pro peregrinis , quibus ifti obligantur. i^atuta Quamvis autem in iftis DD. facile conveniant, magna tamen inter eos fervet difceptatio , an allata tantum f nt exceptiones a coromuni re- gula; an vero potius ftatuenda fit regula contraria , quod nempe pere- grini fimpliciter obligentur peculiaribus legibos ac confuetudinibusloci, in quo ad breve tempus raorantur. Nam obligari eos docent Su.?rez, Vafquez , Navarrus , Palao , Salas , Henriquez , Konig , Schmier, Zoe- fius de conftit, n, 33. Schambogen eol tit, n, 31, atque in eandem pro- N 3 f^irs l, Cap» ni. pendet Covarr. Ub. 4. cio^ inio Suarez HK 3* deLL 53. n. 3. hanc fententiam vocat.communem : citatqua pro eadem Innoc. Hoftienf. Panormit^ Gemin.Sjdvefl:* & ipfum etiam S* Auiuftinum, qui ut refer- tur Can, illa n, at ille difl, iz. ad Januarium fcribit : Jd quamcmc{ue Ec- tlefiam vmeris^ ejus morem ferva. ?ro fententia autem negativa citantur Rofella, Azor, Leff. Sayr. Sanch. Laymann , Engl , Wieftner , Schmalzgruber , Pichler , SoiU jj. Poftet fortaffis utrisque aliquid dari, ac dici , quod peregrini obli- Inio perV gentur ftatatis territorialibus feu locaiibus , quae ne.mpe ratione territo- griniobli- rii feruntur , ficque locum ipfum refpiciunt & afficiunt, non vero ftatu- fantur tis perfonalibus , quae ratione civium aut incolarum feruntur, ficque omnibus j^^^ territodum , quam cives & incolas refpiciunt & afficiunt. fodalibur"" ^^^'^ diftinguendi eft: quia ficut poteft Princeps vel Magiftra- * tus leges particulares ferre pgr/on^z/ei pro folis peregrinis , fic poteft fer- re leges perfonales , aut quafi perfonales, tantum pro civibus & inco- lis , quse nimirum tantum cives & incolas concernant , non vero adve- nas & peregrinos; & tales defa6to varias dari, non eft dubium legenti ftatuta civitatum ac provinciarum. Alia enim coneernunt incolas , alia peregrinos. Contra vero ftatuta realia feu localia, quae immediate refpiciunt & afficiunt terrTtorium 5 eique quodammodo adha^rent, ac tantum ratione territorii perfonis indefinite & illiraitate imponuntur, ifta, inquam, fta- tuta localia promifcue omnes obligant , five fmt inco4«, five peregrini; nifi aliqui fpecialiter fint excepti & privilegiati. Ratio eft, quia taiesle- ges immediate refpiciunt & afficiunt territorium : ergo mediante illo comprehendunt omnes in illo exiftentes* fulavijuris Neque opponas , peregrinos non efle fubditos,nequeMagiftratum territorialis in eos habere jurisdiaionem ; nam imprimis dici poteft, quod Magiftra- Princeps tus habeat jurisdi6lionem ratione fui territorii in omnes exiftentesinfuo habetineos territorio, fi non fint fpecialiter exempti,peregrinosautem non effefpe- poteflatem ejaiiter exemptos. Etcur non poffit Princeps fimpliciter omnibus hoc 3urisdiaio.| ^gijiju^i f-uo territorioprohiberevel prascipere? Deindcquomodopo- teft Parochus peregrinum, in fuam parochiam venientem abfolvere in confeffione , fi non fit ei fubditus , fi nullam in eum habet jurisdiftionem ? quomodo poteft Epifcopus prohibere alieno facerdoti , ne celebretMif- famin loco, a fe interdifto in fua Dioeceli ? an non interdiaum locale etiam peregrini fervare debent? Si dicas, hoc interdiaum efle locale, dico & ego,nobis fermonem efle de lege locali, quae nempe direfte ac immediate refpicit territorium IegisIatoris,&mediante territorio omnes in eo exiftences; nifi, ut faepius di^lum , aliquse perfonaefpecialiter fint exem- De Subjedo Legis. exemptae & privilegiatae: ficut Clerici & Religiofi futtt exempti ajuris* diretatio reftriaiva in praefumptamente Iegislatori&, quod fit incredibile , ^um in his circumftantiis voruifle obligare licet cafas in verbis legis vi- Jeacur comprehendi. Favent autem epiikise ipfaeleges ; riam- placuit in omnihus rehus pfcsci- )uarn effeju(liticBi£quitatisque^quamftrimjurisinterpfetatio L. %. C, de Judic. kem: in mnibus guidm y maximetamm in jure aguitas fpeUanda efl. ~ L, ^o,ff. de ■Rf^*' m m 114 Pars I. Caput V. ^4^ Esempiau ml \ iiiililliMililiilllil $ic g; Hcet Moniales Jegem habeant llridae claufur» , in cafu ta- saen incendii per epiikiam poirent hanc legem interpretari , quOd inhis circumftsntiis non obliget ad manendum in monafterio. Sic etiam Ma- chabseiinterpretatifuntlegem , quod liceat Sabbato contra hoftes pugna- re* Lex jejunil non obligat infirmum ^ licet lex ipfam non excipiat. Ne- Que lex procurandi integritatem materialem c^jnfelTionis pro omnibus jcircumftantii^ obligat. Item lex jubens reddere depofitum , non jubet reddere gladium , quando alter fe ipfum vel aiium illo praevidetur occi- furu^. Ex quopatet, non tantum circa jus humanum, fed etiam Du viniim ac naturale locum eife epiiki®. , ^ ^ , Difficultatem tamen movent alia juris effata: nam l. i. C. de leg. ait Imperator* Inter csquitaum jusque .interpofitam mterpretationem mbis folis 6? cpQrtet & licetinfpicere, Ubi plane fibi foli refervavit interpretationem per epiikiara. Et in /. profpexit 1 1, /. ^ & a quibus mammijfi J. C. vult , legeni etiam duram obfervandam^ife, fi ita fcriptr fit. Item can. 3. dift. 4 S. Auguft. ait : Non de legibus., fed fecundum leges judicandum ejfe. Ergo videtur omnis locus epiiki^ elTe fublatus. 1 <, Refp. Hsec tantum probant , quod lex dura fervanda fit, quando ver- NoHt^men. ba legis ac mens legislatoris adeo clara funt, ut non adraittant aliam in. fi verba funt terpretationem ; non tamen probant , quod epiikiae non poffit elfe locus, ^^*"' quando verba funt generalia, qu^e in particulari cafu, falva adhuc ver- borum seneralitate , admittunt interpretationem ex bono & ssquo. Si autem dubitatur , quid juftum aut jgquum fit, tunc juxta d.Li. C. deleg. Princeps eft confulendus. Vide P. Engel /. i . tit. 2. J . 4* 77^ C^terum circa leges irritantes , & quae formas fubftantiales actibus prssfcribunt, epiikia non habet iocum. Sic non valet matrimoniupa clandei^inum , quaconque urgente neceffitate, nec contraftum cumalio impedimento dirimente. Quia hic attenditur ad agendi rationem um- formem, non autem ad bonum alicujus privati. C A P U T V. De cejfatwm Legis. - ^^ S U M M A R l U M. 1. Lex cejfat cejfante caufa. 2, Per abrogationem , revocatienem< gem, vel confuetudinem contrariam, Species autem Amgat genm , mn cQfitra, 3* Jn abrogari pojjit leXf afuperiore cdnfirmata ? 4, Quid fit difpenfatio^ 5". Jn fufficiat prcefumpta f 6. Sns fiaturale indifpenfabile. 7- Sf«* De Geflatione Legis^- \ 't'^ S 7. Quis pojit difpenfare? caufa jujla Mfpmfat valide: rM t0- t. Epifcopus difpmfare non poteft in men licite^ Uge Pmtifim mfi ei tacite vel ex- y^^g,,.,,,., ^.^^^, prejje Ht permiJJum nec licite. ©. Fermiuum autem ejt m vanis cafi- j;/5,-«r^«^.- - * y- bus : \ in fn^entiiu: : urgcL '^'^^tjf^"^ '"^ TfrVJ" 16- I" ^otoxajlitam aut Rdigimis. ji confuetudoy pnvilegtum y vel lex ^ ipfa concedat. ^7* Difpenfatio ceffst per revocaiionemi 10. Qiiinam eliidifpenfdYepoJfmtt . temporis prafixi , cejfante 11. Superior eUam fecum ipfo potefi caufa,- difpenfare. Praxispetendidifpenfaiimem aD^ 12. Nontamenfe ipfum ahjolvere^ aui taria. infiituerei neetutor in rem fuamfieri 19. S. Pixnitentiaria, auUor. 20. Praxis fcrihtndi pro difpenfatiom* ] 13. Pralatus in lege fua etiam ahsque 21. Praxis exependi difpsnfationem»i r ex ceflare poteft vel totaliter, vel tantam partialiter. TotaliCer cef^ fet abrogaiimiey vel cejfante adcequata caufa finali : item ceflTante mate- ria vel objeSo legis , vel ceflTantibus circumftantiis , pro; quibus eft lata. Partialiter ceflTat derogatione , difpenfatione & ceflante paiti^i caufa finali. De quibus jam dicendum. $, I Quando lex ceflfet ceflTante illius caufs f efpond^ Lex ceflat ex integro , quando ceflTat totus illius finis intrin- fecus, feucaufa finalis , nempe bonum communitatis , quodlex in- Lex cefftt tendit tanquam finem fuum eflentialem, ut patet ex ipfa definition« le. cefTante gis. Ex hoc def e6lu cefllirunt leges caEreraoniales veteris teftamentij^"^» utpotefiguraeChrifti, aclegis Evangellcge. Si autemtantum Gefl*aret finis extrinfecm, aut intrSnfecus quidera, fed non totus , nempe m una tantum vel altera parte legis , lex non cef^ faret totaliter , fed tantum quoad illam partem, cujusfinis ceflat, gwa utileper inutile non debet vitim 17,37^ deR.J, inS^ Quandovero lex fundatur in periculo Gommuni , ne quidempaf- tialiter ceflTaC lex , licet refpeSlu alicujus determinati ceflet periculum. Quia finis talis legis eft prascavere penculo communi , ac frequenter contingere foiito : bic autem finis non cefliac. Sic le6lio librorum haer®'- ii6 t Cap. Les pofte* lior gene- raiisnon abrogat priorem particula- rem. An lex a fuperiore confirmaia abrogari poifu ab inferiore. dcorum prohibetur etiam illi , refpe£lu cujus nullum eft pericQlum per- verfionis : quia propter commune periculum h«c lex eft univerfali- ter Uta. §. n. QuandoLex ceflet abrogatione vel derogatione? :ip. Quando vel tollitur lex totaliter alegislatore, aut ejus fuperiore, - - aut fuceeff0re,perrevocationem;, vel per novam legem aut confue. tudinem contrariam, tunc lex dicitur abrGgari. Ouando vero lextantum quoadpartem aliquam revocatur aut tollitur, dicitur ei derogaru Porro per legem pofteriorem generalem non cenfetur abro^ata UxmorparticularisrenfpeckliSy nifi in pofteriore aliqua illius mentio fiat: erit ieitur tunc lex prior aliqua exceptio & limitatio pofteriorisgeneralis legis. Si autem prior lex fit generalis y claufa in corpore juris, (quara proin legislator prsefumitur fcire ) obrogatur per poftenorem genera- ierocontrariam, vel fipofterior fitparticularis, priori derogatur, licet non fiat mentio prioris. Et univerfim fpecies derogat generi , nonge- xius jfpeciei. Quferes , quis poflit abrogare legemf Certum eft , quod eam abro gare ( faltem valide) poffit ipfe legislator , ejus fuperior acfucceflor. Dubitaturautem An inferiorpoffit legera fuam propriam abroga- re, quando a fuperiore eft confirmata ? Si fuperior confirmationi clau- fulam adjecit , qua irritat abrogationem, aut derogat derogationi , ab m- feriore faciends, non poteft inferlor legem fuam propriamabrogare, vel per novam iegem ei derogare. Idem dicendum , fi fupenor legem mfe- rioris fimpliciter confirmavit & authorizavit, fine ejusmodi claufula u-ri- tante , aut deroga^te ; nam etiam tunc non poteft inferior legemiuam abro/are Cqm^ confirmatjo authoritativa, ut diftinfta a mera approba- tion^, cenfetur eife lex fuperioris) nifi lex inferioris^ cedat in bonum ipfiui; tunc enim poffet eam abrogare, quianon cenfetur uipeHor velle ei invito beneficium obtrudere : adeoque tunc probabihus poflet mfe- rior legem fuam abrogare ; pro hoe enim cafu videtur confirmatio fu- perioris effe fada fub tacita eonditione; fi inferior non miit ahrogare legem fibifavmtem. Ita Abb. Palao , Wieftner , Scbmalzgruber. _ Dobitatur 2. AnEp.ifcopus abrogare poffit conftitutiones factas m Synodo Di^cefaeaP Poteft per fe loquendo eas abrogare, fi viderit ex^edire. Ratio eft^quia folusEpifcopus habet poteftatem legislativara , Clerici vero uon habent votom decifi vum, fed taiitura confultivum* Unde Epilcopus iisnonaliterobligatur,quamfi ab Ipfo foioeflent lat^,nempe cx iecentianaturali, ad vitandamfcaadalum, 6c inquantum bonum com- mune De Celiatioiie Legis, 117 tnune exigit Dixi ziiCem pcr fe ioquende ^ nam fi conftitutlGnef fynoda* les enent confirmat^ a fede Apoftolica , aut In p^€tum tranfiiflent, Epifco- pus non polTet easabrogare : imo neque in iis difpenfare, aut eis derogare* §. IIL Quando & quoraodo lex ceiTet per Difpenfationem ? l^ifpenfatio definitur, quodfitretoifo /egi5pMl»/2ca auBoritate fallapro ali" 4. qw particulari cafu vsl perfona manente interim aliormn obligatione. Unde Qu1d tit di^ lex tantum cefl^at refpeau eorum , cum quibus difpenfatur, non autem ^Pe"^«do t refpe^lu aiiorum. Quare difpenfatio ab aliquibus definiturj quod fit exemptio tlicujus vel aliquorum a communi lege.' Quamvis autem fieri pofllt nuda fuperioris voluntate ; non fuflicit 5. tamen voluntas , quas tantum daretur , fi fuperior rogaretur, Nam voiun- Non fufficit tas, qu^ tantum daretur, hic & nunc non datur ( quamvis tunc aliquando V^ssium^ti, fit locus epiikise , qua prsefuraitur voluntas fuperioris abfolute exifl:ere) fi tameti confenfus fuperioris tantum requireretur, ut aftus aliquis fiac cum dependentia a voluntate fuperioris, difpenfatio valeret etiamcum confenfu conditionate prEefumpto: quia tunc fuperior non efl: invitus quoad fubftantiam, fed tantum quoad modum,- qua ratione Religiofi ali- quando excufantur a gravi peccato, licet non petant licentiam a fuperiore. Proprietamen loquendo fuperior concedens Rebgiofo facultatem aliquid accipiendi, dandi aut retineadi , non difpenfat in lege : utpote quae non abfolute & fimpliciter prohibet aliquid retinere, fed tantum prohibet, illud retinerefinelicentia fuperioris: ficut poenitensdansfacultatem Con- fefl!ario peccata expofita evulgandi non difpenfat in lege figilli, eamque non toliitjfed tantum ponit conditionem, iub quanunquam obhgavit lex figilli» Econtra prseceptum jejunii e»g, fimpliciter & abfolute obiigat, nifi legislator per difpenfationem refpeSive ipfam legem tollat. Sic etiam in jure naturali nemo, &in jure divino nullus mortalium difpenfat, nec potefl difpenfare ; fedeam tantum ponit materiam , easquel^*"^^"'*!^® circumfl:antia&&conditiones, fubquibusjus naturale nunquam obhgavit : 1^"^^"?^*^^** quin habeat jurisdiclionem ad omnem difpenfationem requifitam , ut in * fecunda parte hujus tra6latus dicetur, Aliud efl:, quod fummusFontifex aut Concilium generale interpretari poflit (interpretatione etiam authsn- tica) jus naturale ac divinum pofitivum , an nerope hoc vei illud in his circuraftantiis comprehendatur fub lege naturali aut divina. Quod objici folec, Papam 43ifpenfare in voto folenni Profeflionis^in matrimonio rato , in Sacramento confirmationis conferendo a fimpHci fa- cerdote &c. folidum non efl:, quia vel ifl:a funt juris humani: veifi efl^ent juris divini , Deus cenferetur dare poteftatera Ecclefi», exrationibus gra- P ^ viflimis ii8 Pars L Caput V, Epifcopus di^enfare per fe non poten in lege Ponti- viffimis m iis difperifandl, ficutaliquandoPapacenfeturEpircopisdarefa- cultatem difpenfandi in jure cofflmuni,aclegePontificia, utmox dicetur* Quando autem Papa difpenfat in voto,non difpenfat in jure naturali ; quia facere non f otellj ut ilante voto non detur obligatio, fed difpenfat in a6tu, quo quis vovit (quique eft velutilex privata) euraque moraliter tollit, Quseftio igitur folum fupereft, quis difpenfarepoiTitin legehumana ? Ad quam refpond. Difpenfare pofTe ipfum legislatorem , ejusque flipe- riorem & fucceftbrem , eosque omnes , quibus hi poteftatem difpenfandi delegant. Unde fequitur , difpenfare poffe Papam in omnibus legibus ecclefiafticis 5 etiam a Ccneilio generali latis : Epifcopum in conftitutio- nibus fynodi dio&cefan^: non tamen Archi- Epifcopum in legibus Con- cilii provincialis , quia non funt latse a folo Archi - Epifcopo , fed a Con- eilioprovinciali, illius fuperiore. IV. An Epifcopus difpenfare polTit in lege Pontificia? potiflimum sutem difputatur, anEpifcopus, velalius Praeiatus dilpen- fare polSt in lege Pontificia ? Rationes dubitandi funt quia c^ m- per 29* fint. excomm, Itimc^ Ili refcripfit Epifcopo Uratislavienfi ; Quando conditor Canonis (excommunicationis) abfolutionm fibi fpecialiternon retinuit , eo ipfo concejfijfe videri facuUatem aliis relaxandi. Ergo idem dicen- dum delegibus, quando Fapa difpenfationem fibi non refervavit^ 2* Quia Epifcopus poteft in fua Dioecefi , quod Pontifex in tota Ecclefia^ |, Quia conftat ex praxi , quod Epifcopi pafHm difpenfent in obfervatione feftorum , jejuniorum &C' 4, Quia fme hae poteftate Epifcopi non poiTent re6le gubernare fuas Dioecefes, ac fuhditorum neceffitatibus confulere. Sed dicendum , quod in legibus Ecclefise univerfalibus Epifcopi di- fpenfare non poffint, extra calus, tacite vel exprefle ipfis permiflros» Ratio eft : quia inferior non poteft toliere aut mutare legem ruperioris. Clement^ 2. ne Rmani de ^le&^ toUeret autem , faltem partialiter & muta- ret , fi difpenfaret^ Neque difficilis eft refponfio ad argumenta contraria. Ad Abfo- lutio a cenfura non refervata, non prohibetura lege: adeoqueper abfo- lutionem nullura jus violatur^ Per difpenfationem autem violatur jus fuperioris^ Ad 2* Axioma illudnoneft uniyerfah^ter verum , fed tune tantura, quando difpofttioEpifcopi non eft contrajus commune, aut conftitutio* Bea fedis Apoftolie^jvelprocaibus, in quibus Pontifex tacite vel ex- prefte De Ceiratione Legis. relTe dat potefl-atem EpiTcopo In jos coinmane. Caeterum Epifcopus on poteil canonizare Sandos , coiif rmare ordines Religiofos , definire rticulos fidei &c. Ad 3. Poteftatem dlfpenfandi m jejuniis & feflis, cum fint cafus fre- uentes, habent inferiores Prs£iati ex tacitaconceffionePontificis,ut con- letudo declarat, vi cujus Epifcopus & ejus Vicarius , item capitulum fede acante , atque Pra^lsti , potefiatem quafi Epifcopalem in fuo territorio sercentes difpenfant eriam in impedimentis impedientibus matrimonii, uae funt juris ecclefiadici. Ad 4. Efi; eadem refponfio: Namutneceffitatifidelium confulatur, ifficit, Epifcopos habere facoltatem difpenfandi in certis cafibus & cir- Limftantiis ex tacita vel exprefl^a conceffione fedls Apofi:olic^. Sed Quaeres r. Quando Epifcopis & Praelatss inferioribus cenfeatur efi^e 9- oncelFa poteflas difpenfandi in lege Pontificia? Refp. i. In cafibus fre-^" pluribui uenter occurrentibus in aliqua materia: ut de obfervatione feftorum f*^^^';^^' : jejuniorom diximus , quia nimis difiicile eifet fideiibus , in his femperc"ncefrim • .omam recurrere* ut in fre- * 2. Quando in cafu estraordinario urget neceffitas difpenfandi, & pe* quentlbus, iculum eft in mora, neque ad fuperiorem facile recurri poteft ; tunc enim necelfariif , enfetur inferiori concefl^a facultas difpenfandi : cum hoc fuave Ecclefiae 2gimen exigat. Unde plures graviffimi DD. cenfent, poflTe Epifcopura ifpenfare etiamin voto perfete caftitatis, aut ingrediendi Religionem , lias Papae refervatis , in cafu extraordinario graviffim^ & urgentiffiffias aufse , ubi difficilis effet recurfus ad Papam , & in mora periculum. Imo ro tali cafu non videri refervatum Pontifici ; probabilius tamen Religio- 3s , etiam mendicantes , neque pro tali cafu difpenfare in eo poflTe. Aliud flTet, fi emiflTum efiet votura caftitatis non perfe6lse« Simateria eft levis, & lex non obligat fub mortali. Ha^c enim levlbus,) linora cum ipfa jurisdi61ione concefl^a eflTe pra^fumuntur. 4* Cura dubium eft , an cafus indigeat difpenfatione: tunc enim vel dubiis, lulla requiritur , vel fufficit difpsnfatio Epifcopi. 5. Si confuetudinefit prsefcripta facuitas difpenfandi in lege fuperio-confueta- is : iiam confuetudo legitime prajfcripta confert jurisdidionem. dine, 6. Cum ih lege dicitur, difpenfari poflTe. Hoc enira intelligendum }ft de Epifcopis & inferioribus Praelatis. 7. Si habeatur ex fpeciali privilegio. Sic aliqui Epifcopi Gerraaniss priyiieglt. i fede Apoftolica varia obtinent priviiegia , fingulis quadrienniis vel quin- iuenniis petenda ac renovanda; e. g. ut tanquam delegati fedis Apofto- icas pro utroque foro difpeafare poflint cum pauperibus in tertio vel quarto Stkm. alii, Superior Pars !♦ Cap^ V. I quarto gradu confanguinitatis & affinitatis in ordfne ad contrahendu matrimonium , aut permanendum in jam contra^o ; difpenfare item in impedimento publicse honeftati^ , orto ex fponfalibus de futuro-i in im- pedimeDto criffilois , fi neuter conjugum machinatus eft in mortem : in amifib jure petendi debitum &c. Quandoque etiam jus ipfum dat nonainatim Epifcopis poteftatem di« ijjenlandi. Sic Conc. Trident, feff. 24. cap. 6. deReforwL Epifcopis am- pkm dat poteftatem in irregularitmibus omnibus fufperifhnibus , ex deli^o Qcculto promnimtibus ; excepta ea , qua oritur ex hmiddio voluniario %f exceptis diis^ dediiUis ad fonm contentiQjhn. Item poteftatem in foro confcientiae per fe vel per Vicarium> sd id fpecialiter deputandum , fubditos fuos abfolvendi a cjuibuscunque caftbus mcultis ^ etiam fedi Apoftolicce refervatis, In fpecie autem quoad cafus fibi permilTos in Jege etiam Pontificia difpenfare pofTunt nontantum Epifcopi, fed etiara Legati Jpoftolici cum habitantibus in fua provincia, capitulum fede vacante, Praelati haben- tes jurrsdi^lionem quafi Epifcopaiem , & Prcelati regulares eum fuis Reli- gioHs, faltem fi fint exempti, quia obtment jurisdidlionem quafiEpifco* palem. Imo in quibusdam cafibus etiam Varocbi^ faltem ex confuetudi- ne, uti in jejunio quoad perfonas particuiares , quoad laborem fervilem ^e fefto&c/perfe tamen Parochi jurisdiftionem nou habenE pro foroex- rerno. Nequetantum cum incolis, fed etiarn ^;^^/^ poteft fuperior loci difpenfare ; Archi-Epifcopf autem non polTunt difpenfare cum fubditis fuorum foffraganeorum , faltem extra fuam propriam Dioecefin ; quiaex- tra aftualem vifitationem non habent in eos jurisdi6lionem ^ nifi in cauia appellationis. Irao etiam in a6luali vifitationehabere Archi • Epifcopum |us abfoivendi fabdrtos fui fufFraganei, non autem cum eis difpenfandi„ docet Suarez cum aiiis^ I)e peregrinis dubium eft , an Epifcopus cum eis diipenfare pofRt,- probabilius potell cum illis difpenfare faltem quoad confiitutiones particuiares fu£e Dioecefis* An quis fecuiB ipfo difpenlare pofijt? T% atio dubjtandi eft , quia difpenfatio efi: afilus jurisdiftionis , nemo au- *^ tem, proprie loquenda, habet in fe ipfum jurisdi6lidnem, utpote qusE tantum in fubditos exereetur. Et hinc fuperiornon poteft feipfum abfolvere a cenfurisj. vel aliis p(K^ois & inhabilitatibus. Deinde dejure Canonico nemo poteft fe ipfwn inflitmve in benefcio : & de jure civili tutor in. rem fuam author fieri non poteft,. Verum Dicendum , quod fuperior etiam fecum ipfopolFit difpenfare, velin- diredle, quatenus e^^. cum tota Dioecefi difpenfat injejunio, vel alteride- legaa- De Ceffaticne Legfe. i^i legando poteftatem dipjenfandi, e. g. ConfefTsno; flcute. g. Papa foo cum ipfo p., Conftirario dat junsdiftionem m feipfum : vel etiam probabilius difea.eteildif^Qa. feipflim eximendo a lege. Ratio eft, quis ex una parte Frselatus ron^as^e, debet efTe deterioris conditlonis, quam fubditi: ex altera veropartedi- fpenfatio eft aftus jurisdiftionis voluntariae, quas non femper requirit diftinftionem perfonarum: & dum fuperior e. g. Papa ipfi deditpotefta- tem difpenfandi, cenfetur etiam illam conceffifTe quoad fe ipfum. Imo tunc difpenfatio potius ipfi Fapae adfcribenda eft. Neque obftat , quod nemo fe ipfum abfolverepoffit a cenfura : quia i£. htTc abfoIutio fit per fententiam judicialem, quamnemo in feipfumferrel^on taraen poteft. Quoadalias poenas , fi per fententiam fint inipfum lat^, non po- ^^''P^''^- ab- teft fecum difpenfare. Econtra quoad poenas, quas ipfo jure incurrit, ^ ^*^^' poteft fecum ipfo, ficut cum aliis difpenfare, ut docet P. Schmalzgr. de conftit, n. 6i. Quod autem nemo poffit fe ipfum inftituere in beneficio ecclefiafti- Aut infti- co, fpecialiter pro illamateria beneficialiftatutum eft ; quia turpe vide- ^^®^^' tur, & vel avaritiam, vel ambitionemfapere, fi Frs?Iatus fibiipfibenefi- ciura ecclefiafticum conferat, vel voto fuo fe ipfum eligat. Aliter fe habet in eIe£lioneImperatoris, ubiEledor voto fuo feipfum poteft eli- gere. Et Prselatus ecclefiafticus concedens fubditis indulgentias , cenfe- tur etiam fibi ipfi illas concedere^ Unde retorquetur Similiter , ne tutorin rem fuam author fiat , fpecialiter ftatutum eft, & merito , quia alias pupillus periculum incurreret damni in bonis fuis» Caeterumcum diciraus, FrffiIatumpofl"e fecumipfodifpenfare, idnon intelliginsus de fummo Prslato , feu de Papa : nam hic non poteft fecum pfo difpenfare : non in lege naturali vel divina, ut per fepatet: fed ne- ]ue in lege humana, quia illa non obligatur, Propter quam rationem leque Frslatus inferior poteft fecum ipfo difpenfare in lege fus propria , /eUui antecefibris ; quia videlicet iis non obligatur, Igitur tota quaftio •ecidit ad cafum, quo Prjtlatus habetpoteftatemdifpenfandi in legefupe- ■ioris, e, g, Epifcopus in lege fummi Pontificis. §. VL An Prselatus poffit difpenfare fme caufa ? lefp. 2, Legislator in lege fua propria absque caufa difpenfare poteft 13- validey non tamen Ucite, Quod mlide ^iofrit , ratio eft, quia ead€m^"J^B«pio- oteftate, qiia legemtulit, poteft illam vel exintegro, vel exparte rur- ^?"^^ ^'f^^ is tollere; cum legis exiftentia ab ipfius voluntate dependeat: confe- "^^^ uenter poteft etiam , quos lubet , ab ea exiffiere* Quod autem licite non ' P^rs I, Q. poOat ' 112 :P.ars L Cap. V. ooti tamm poWtt jufla caiifa difpenfare , ratio eft , quia eft per fe inaec^s &iTTh lidte» |)rul2ns 5 aliqiiem fme cauCa a rationabili le^e eximere : duni fic Frinceps in£iqaalitatem faciendo vitium acceptionis perfonarum incurrit, & occa- fionem praebet querelis eorum , qui foii portare debent onera , aliis fine caufa exemptis. Neque dicas, quod lexdependeat a voiuntate legisla- toris; tiam ita ab ea dependet, ut tamen teaeatur prudenter uti fuapo- teftate. Hinc Tfidentinum felT. 24. c. 5. de Reform. matrim. ait: In miatrimoniiscontrabendisvelmlla omnino detur difpenfatiOf velrarOf idque ex caufa 'R gratis CGncedatur, £n fecundo gradu nunquam difpenfetur , nifi inter magms Principesy ob puUicam caufam. SelT. 2;,cap. rg.deReform. vero uni- verfim in difpenfationibus juftara caufam requirit. Sic enim loquitur: ■Scisnt univerfiy facratijfmos Camnes exa£le ab omnibus^ quoad ejusfieri pote- rit , indikin^e ohfervandos, Quodfi urgens , jufiaque ratio , 6f quandoque militas poftulaverint , cum aliquibus difpenfandumejje^ id caufacognita y acfumma maturitaie , atque gratis a quibuscunque , ad quos difpenfatio pertinebit , erit pYic licec caufa diipenfandi ceffet poft contra^tum jara raatriraonium , edi- Q 2 tam f ars Cap. V. tsm ptsfeiriQBem teligiofam , obtentum beneficium &c. non tamen cef- lat jdifpenfatio ^ aut ejus effeolos. CelTat fitjam difpeofatio , fi fit alligata certo loco , tu vero ex illo cgrediaris. 5ic licet legatus Apoftolicus per Helvetiam impertiverit inihi difpenfationemcirca ieclionem librorum prohibitorum, quia ta- tnen illam cantum pro fua Provincia<;oncefrit, ex illa egrefib nova du fpenfatiene opus fuit. Non tamen per fe ceilat morce difpenfantis , nifi nempe ad tempus fuae vitae eam xeftrinxiflet,- aut a fucceftbre re- ^vocetur* Sicut autem per fe non tenetur fuperior difpenfare (quia eftgra» tia) nifi ividelicet gravis necelTitas vel utilitas publica exigat, vel lex dicat,difpenfaridebere : fic poteft etiam cum invito difpenfari quia li- berum eftlegislatori iegemponere , & pofitam rurfus tollere. Non ta- men ceofetur invito obtrudere velle difpenfationis beneficium : adeoque xegulariter difpenfatio cefTat atiara i>er refignationem aut renuntiatio- nem ipfms di^^snfati^ ' Quotnodo difpenfato petenda a Sede Apoflolica ? ^ n- li P'*^ dandis difpenfationibus duplex Romae ereftum elTe tribunal. Moaus pe- ^ Alterum ex iis vocatur D^i^zrffljqusdifpenfatetiam pro foro exter- ,tendi difpen-iio: debetque Omom feu fuppiicantis proprium nomen, fimulque Di(E. fationem-aj .^gfjg .(yqI DicEcefium ^ fi plures fint fopplicantes e. circa difpenfan- Dasaria, ^ impedimentis 'matrirooDii) exprimit folutis firaul expenfis ac taxa pecuniaria, nifi expetatur & expediatur difpenfatio in forma paupe- mm, Quando fcilicet oratores veram paupertatem allegant, quod nem*pe ultra fuftentationem ftatui fuo convenientem non habeant , ac infuper fmt miferahiles , hoc eft, qui proprio labore & induftria tantum v'u vaot: debentque hujus paupertatis teftimonium ab Ordin^rio petere, ac Romse exhibere* Litter^ autemfupplicesdiriguntur adPapam, exponendo veras cau- fas petendi difpenfationem , fmje ob & fubrepdone, Exterius pariter fit iofcriptio fummo Pontifici , qui deinde difpenfationem , per Cardina- lem Datarium expeditam , dirigit ad Vicarium Generalem Dioecefis , eique mandat , ut fer vatis certis claufulis , ibi expreffis difpenfet cum Oratori- busjidquegratisomnino; nam tantum Datari3ecom/?#fo»gm , ut vocant, feu taxam pecuniarum debent perfolvere. Porro Dataria adhuc aliaduo tribunalia fub fe compleftitur , in qui- bus expediuntur difpenfationes in impedimento confanguinitatis & affi- nitatis , videlicet Cancellariam , ubi in fecundo & tertiogradu , & Pr^f/g- Uuram De CelTatione Legis. Hurm Brevium , in qiia in primo afBnitatis gradu difpenfatur admatri- mcniiim contrahendum , aut in contrafto perfiftendum. Alt^rum tribunal facra Pcsnitentiaria ; a qua datur diTpenfatio pro 19. folo foro inrerno;» idque circa triplicem materiam , nempe circa m^^j e. g. caftitatis ad petendum debitum poft matrimoniom contradum^ aut ''^^*^' Religionis ioeund^ propter vires debiles, aut gravem metum mcooti- nentia?» 2- Circa impedimmta occulia matrimonii contrahendi vel contrafti (excepto impedimento confanguinitatis , in quo non difpenfat Poeniten^ tiaria ad contrahendum , fed tantum ad permanendum in contrafto : de quidem tantum in tertio vel quarto gradu. ) Denique 3. Ckc^varias cen» furas ^ irregularitates occultas ^ iCera ad condonandam obligationem refti- tutionis ob negleftas horas canonicas , aut ad commutandum onus re* citationis horarum in aliud opus pium. Occultum autem deli6lum eft , quod neque fa6lo neque jure eft notorium, Si autem a S, Poenitentiaria petatur difpenfatio , non exprimuntur 20. veranominadifpenfandorum 5 fed tantum fi6ta, e.g^CajuSy Berthay&^c^^odm aut per litteras A/B. C. neque ullse folvuntur expenfae aut taxa» rcribendi*. Litterse vero (in quibus exprimendum fa6tum cum necelfariis cir- cumftaotiis ac caufis difpenfandi, nihil addendo falfi, autreticendo veri perquod abfterreri a difpenfando poflet) diriguntur vel ab ipfo oratore, vel ab alio e]us nomine, ad Majorem Poenitentiarium , feu Cardinalem Poenitentiarium , cum titulo : Eminentijfme ac Reverendijfme Domine Domine^ Exterius auten fic fit infcriptio : Eminentijfmo ac Reverendijfimo Domino Domino E. Cardinali Majori Pmitentiario^ Romce. In fine literarum additur: Dignetur fua Eminentia refponfum dirigere Oenipontum ad me infra fcriptum^ Litterse autem difpenfatoris (involucroclaufae) Romamittunturad eum;, quipro fe, vel pro alio vei aliis djfpenfationem petiit, cuminfcri- ptione exterius fa6ta: Difcreto viro Confejfario ex approhatis ab Ordinario, per laiorem (vel latricem) prafentium eligendo, Litterae autem Romanse una cumlitteris fupplicantis ad confeffarium mifTss, quando e. g petita eft in reftituendis fru6libus ob non recitatas horas difpenfatio , ita circiter fonabunt: Sacra Pmitentiaria tibi Confejfario, a Latore electo ^ concedit facuh tatem , ipfum latorem , ft ita fit , audita prius ejus facramentali confeffione ob omif- Ciomm recitationis prcefatarum horarum canonicarum autboritate Apofiolica abfol- vendif illique frudtus ex did:o beneficio haSienus male perceptos, mediante aliqua eleemofyna , arbitrio tuo taxanda , gratio^ condonandi. Debet autem Confefta^ rius perfe efle do6lor Theologiae aut SS* Canonum (nifi Roma aliter ordinaverit, aut aliis etiam hujusmodi litteras aperiendi privilegium de- Q 3 derit. 126 PaTs r. Caput V. deric^ ut dedit Gregorius XIILPP* Societatis JEfu, a fuperioribus 14113 Ipecialem ad Id licencjam habentibus, ) ai, Poftquam autem ille, ad quem Roma mifTae (ont, litteras accepit, Modus exe- debet eas (f referato involucro fibi infcripto ) rigiliacas crade^re oratori quendi di» ( vel oratrics ) poteftque orator eligere ConfeiTarium , quemcunque v elir, fpenfatio. modo prsed]6las qiialitates habeat ; huic igitur a f@ eletto confelTario ora- tor tradit licteras obfignatas, referandas ab eo & legendas, atque apud eum deponit confefllonem &craraentalem, in qua Confeflarius exami- nat 5 aa preces veritate oitaatur, & omniaitafe habeant (^quia non eft isierus executor , fed judex delegatus) debetque credere oratori , nili aliunde fciret^ effe falfa, poteJlque opera prsefcripta fecundum circum(|an- tias moderari, fed non omnino condonsre. Tumvero data prius fe^un- dum formam confoetam facramentali abfolutione, poO: illa verba: Ego teabfolvo a peceatis tuis in nomine^c. addere debet (e. g.fi petita fit di- Ipenfatio in irapedimento matrimonii jam contra6li ) Et eadem au^ioritate declaro , te in diko matrimonio manere , debitum conjugale reddere pofje ^ debers : difpenfo etiam tecum , ut idemdebitum petere liciteipojfis , innomine Patris^c^ _ Data aotem abfolutione & difpenfatione debet litteras S. Foeniten^ tiariss lacerare , vel alio modo , e. g. amoto figillo deftruere , ut ad pro- bandum pro foro externo nihii omnino valeaot : alias incurrit excom- municationera , quia pro folo foro interno Posnitentiaria concedit difpeii- fationem, Uode fi poflea impedimencum e. g. matrimonii innotefceret, 6t deduceretur ad forum contentiofum , deberent feparari,ni(i nova di- fpenfatio pro foro externo a Dataria obtineatur, G^terum difpenfat;o Roma' dimiiTa non exfpirat , licet re adhuc integra moriatur Pontifex aut CarJinalis Poenitentiarius. lllud adhuc notari poted, praeter Majorera Poenitentiarium qui femper eft Cardinalis , conflitutos.effe Romte in tribas prajcipuis B^^lli» cis aliosquoque Poenitentiarios fubordinatos ac Minor es , nempe iu Va- ticana FP, Societatis JEfu , in Lateranenfi PP. Francifcanos Reformatos , & adMariam Majorem PP. Dominicanos ,quibus executio , fi fupplican- tes exiftant Romas, faepius commitci folet* Ad quos, finon placeret immediate ad Cardinalem Poenitentiarium fcribere , pro difpenfatione pro- curanda fcribi poteft, velad F^rocuratorem Generalem aiicujus Religiofi ordinis Romae degentemv Qui plura defiderat deforma &praxi difpenfationum tam proforo interno tantum a quam etiam proforo exteroo, confuIatThomam San. chez liK^Js matrim, pnsfenimdifput, 34. Pyrrhum Corradum in Praxi difpm De Refcriptis. Hfpmfat. lih,^;.^ g. Anacletum Reiffenftuel in appmd^ lih 4. Btcrt^, {f iiUm Pichler ad tit, dermairim, contraUo contra^c, §. 12. ^ 5. C A P U T VL De Refcriptis, S U M M A R I U M. Refcripta puhlice prmulgata habent vim legis, Alia graticSy alia ju(liti. Quid exprimendum, \ Datum motu proprio fanat regulari» ter viHum fubreptionis, Quid operentur claufula : fi preces veritate nitantur : falvojure ter- tii , non obftantibus &c. ). Vitiofum refcriptum quando cenfea^ tur. 10. II. Ob'Vel fuh ' reptitie per do- lum obtentum efi ipfo jure nullum^ [ 2. Licet dolus non fit caufa concejfio^ nis, 1 3., Et quidem ante omnm [ententiam , fallm pro foro interno : ^ de jure Canonico, 14, Volet tamen quoad judicem dele* gatum de jure civili. Qui de caufa etiam principali potefl cognofcere ^ judicare, 15, Quando fub • vel oh - reptio non efl dolofa , valet refcriptum , fi Princep$ tamen daturus fuijfet : puta , fi fub' fiftat caufa finalis , ac principalis , nec deficiat forma Jubftantialis, 1 6. De prafentatione refcripti, 17. An incipiat vaiere a die datae vtL acceptaE;» 18. Rejcripta regulariter funt JlriSta interpretationis, 19. Quibus committenda eorum execu- tio. 20, Quando exfpiret pote/ias per ilk ie- leg/ita. 21, Quid ? ft quisplura deeadem n 9h tinuit r^fcripta. 22* De refcriptis moratoriis. Quid , ^ quotuplex fit Refcriptum ? A d tra£latum de Legibus pertinent etiam Refcripta Principum ^ data qui- t. dem ad confultationemy vel fupplicattGnem atterius ^ qucB tamen vim le Rerci-iptapu »is for-tiuntur, quando publice promolgantUT, aut corpori juris inie»blice pro- runtor» mulgata ha-i Ut patet ex librrs Decretalium & Codicis., qui maj6ri ex parte com-j^g^"^ ™ pofiti fuDt ex refcriptis Pontificum aut Imperatorum , initio quidem ad ^ * privatos miffis, dein vero per infertionem in corpus juris canonici vel civi« Pars I. Camt-VL civilis, ac publicam promulgationem vim legis na£lis. Secus vero 'ias quidem illi refcriptum ^ffert, cai datur: non autem parit jus commun3. Sicut aucera confuetudo alia eft contrajus, aliapraeter jus, aliafd- cundum jus , fic etiam refcrlptura. Praecipua taraen ejus divifjo eit m Refiriptum gratia y ^ Refiriptum jujlitiie, Rs&tfpta gratis dantur ex libQ» ralitatePrincipumj quibusnempefavor aiiquis , beneficium, privilegiom, difpenfatio, excmptio, vel indulgentise conceduntur. a; Refcripta juftitics; five ad lites vocantur, quas dantur inordine ad de- Esfcriptum clarandum jus dubium , aut juftitiam adminiftrandam , e* g., quando Prin- gratiae & qq^^ caufae alicujus ad fe delat^ cognitionem delegat alteri. juama;. j^^^^ haec aflignant aliqui quaii medium kumixtumy quando fimul gratiam & juftitiam compleflitur. In dubio autem prsefumitur potius efle Refcriptum juftitiae : nam gratia tanquam donatio aliqua debet probari. , ■ - , - S.IL De caufa efficiente Refcripti. Qmsilre D efcriptum dare poteft Princeps , praifertim fupremus, ut Papa, Tm- poflit? perator, Rex, aliiqiie fuperiorem non agnofcentes, ut respublicse independentes : cum enim polleant fuprema poteftate legislativa, ac do. minio alto , refcripta gratiae & juftitia; poflunt concedere contra jus hu- manum, prseter jus, & fecundum jus, Imo inferiores etiam Principes ac legislatores, in quantum eorum poteftas feextendit; quamvis horum litterse non ita proprie vocentur re/crfpJ^, fed potius rg/^ow/^, Utterce com' miffioms &'c, Ad caufam efficientem refcriptireduci etiam poteft orator, fcu is, qui petit & obtinet iilud. Omnis autem eft capax obtinendi pro fe Re- fcriptum, qui non fpecialiter prohibetur* Prohibentur autem a fede Apoftolica refcriptum petere hseretici, ^uis acci- item excommunicati, excomraunicatione majore , etiam tolerati, ita qui- pere ? dem, ut refcriptum , a tali impetratum regulariter fit omnino invalidum, & ipfo jurenullum. ci.K t. in 6. quia regulariter excoramunicatio facic omnino inhabilem. Hodie autem de ftylo Curiae Romanse plerisque re- fcriptis folet inferi abfolutio a cenfuris , quoad eff^eftum illius refcripti duntaxat confequendum. :Anescom- ^^^^ zutem regulariter , nempe extra cafus , a jure exceptos. Sic munkaws? i. valet refcriptum , obtentum ab aliquo in ipfa caufa fuas excommuni- cationis: alias non haberet medium ad fui defenfionem, & impetrandara abfolutionem. c, i. cit, 2. Si De Refcriptis* . 120 2, SiPapafciens excoramunicationem refcribit: nam tufic praefii* fflitur difpenralTe. Et hinc , ut dictum, cuna Roraana refcriptis ordina- rie inferit abfolutionem a cenfuris, ut refcripta fint valida, & effe' ftum fortiantur» 3. Si excommunicatio fit lata fub conditione necdum impleta, aue primum poft acceptum refcriptum juftitiae incidat in excommuriicatio^ nem: tunc enim valeret^ licet impetransperexceptionem repeili polTet* ^ 4, Si refcriptum fit concefrum ab Epifcopo , vel alio ordinario Pa- pa inferiore, quia non eft adeoproprie refcriptum, autfi concelfum fit a Principe fasculari, quia difpofjtio juris Canonici adhoc noneft exten» denda, utpote odiofa. Csterum poteft quis etiam pro alio impetrare refcriptum gratise, 0* ne fpeciali mandato : imo etiam juftitise perfonis conjunte, e. g* con- fanguineis vel affinibus. i IIL De caufa formali Relcripti. porma refcripti confiftit in legitimaillius expeditione, ad quod requiri* 5. tur I. Ut obfervetur ftylus curi^: nempe, ut praeponatuf nomen Servanclus Pontificis vel-Im^ratoris , annus Chrifti, Pontificatus vel Imperii , dies, ftyluscuria?. locus: atque ut Papa Epifcopos nommeC Vemrahiks Fratrest Reges aa- tem, Principes & ah'oS Dilettos Filios, Item uC refcripta gratide ornentur filo ferico rubri coloris: juftitise vero fik) cannabino, a qUo dependet plumbum* 2, Vt habeat tres partes,nempe 1. Nafrationem fupplicantis, veluE fpeciemfaft^ 31, Petitionem. 3. Conclufionem Principis feu difpofitio* Hem, cum coRfuetis ciaufulis. Semper tamen fuhincelliguntur ifts: Sah Do juYeteniii, fipreces veritaie nitantur. Imo U fin. C. de diverfi refcripi, q%- prefTe requirituf hsec claufula ad refGriptalmperialia. 3. Ut exprimstur jus tertii, refcfiptum jam prius in eodem negotio obtentum, & quidquid moveret ad refcriptum non dandumj vel non Ol»^*iam es- dandum hoc modo* Specialirer vero in refcripto juftitias exprimi debet, p-imenda? an lis jam pendeat, 65 corsm quo judice , judicis petiti diftantia ultra dia^tam, feu decem horas a Dioecefi adverfarii: non enira praefumituf Pontifex in tam diftantem locum velle vocare paftes , nifi id expf imat» Exprimi etiam debet, fi jam lata fit fefitentia, aut interpofita appellatio vel deferta, fafta tranfaaio, laudum &c. In refcripto autem Bsneficiaii exprimi debet beneficidm , quod jam pofiidetur : icem iilud, quod petitur: item jus ad iiiud, qualitas ejusdeffl, Pm l K taodm i^o Pars I. Captit VI: modus , quo vacat, quis fit: in illius poiTeffione , vd detentione, reditus iilius^nomen Sanfti EccleS^,in qua vacat, aut petitur, nifi fit Ecclefia cathedralis^ . ^ ^^.^ . Notandum tamen, Canonicatus omnes Germaniae & Hifpani^ a Romana curia taxari tantum ad 24. aureos. Adeoque etiam quoad refcripta hi tantum reditus funt fignificandi. Porro, fi refcriptum petatur informa pauperumiCeu mforma communiy quando nempe petitur beneficiora a Clerico paupere,ipfique confertur, debet fieri mentio illius patrimonii. f. Datur auteta refcriptum aliud motu proprio, sMud adinftantiam, Mo- t>atum motutu proprio dicitiar concedi gratia, quando illa non eft petita, aut quan- proprro. ^Jq qujdem eft petita, princeps taraen in refcripto addit, fe motu pro. prio illam coocedere. Hsc autem verba fanant vitium fubreptionis ^ fi non fit cootra justertii jam quffifitom. aut perfona fit inhsbilis, e. g. ir- regularis, aut laborans impedimento, aut taceatur qualitas intrinfeca beneficii, e. g. quod fit curatum. In his enira tribus cafibus per clau- fulam moiu proprio non tollitur jus tertii, inhabilitas, impedimentum, nifi id expriraatur. , r» • • j a Ad inftaii- injlantiam refcriptum concedi dicitur, quando Prmceps mduetus tiaiii. eft precibus impetrantis , & ita conceffum praefumitur, quoties m litte- ris non exprimitur, id concedi motu proprio. c. aj. de prcebend. in 6, ^ ^ Alise infuper refcriptis addi folent claufulae, vel faltem fubintelHgi: quales funt i. Si preces veritate nitantur, L. 7. C. dediverfisrefcriptis, Nam h£ec claufula invalidum reddit refcriptum, fi res non ita fe habeat m punao aliquo fubftantiali, quia Princeps cenfetur alligare fuam volun- tatera narrationis veritati, prsefertim in refcriptis grati^ & quoad fub- ftantialia* « . , .. • n • B 2. Additur, vel fubintelligitur claufula>/w jure tertn: quia t^nn- Varije cku» ceps non cenfetur derogare juri alteritis, nifi id exi>rimat. Unde refcri- fulaew ptum eft ipfo jore nullum, quod ceditin damnum tertii» 3. In refcripto beneficiali claufula: Si is, cui confertur^ dignus fit^ hoc eft, fi oon laboret impedimento canonico , facit refcriptum inva- lidum, (i fit indignus. n -t -r Claufulis derogatoriisy quibus e. g. dicitur : Non obftanttbus quihuscun- que privikgiisy fub quacunque forma conaffis, non cenfetur derogatum privi- legiis in corpore juris claufis, bene tamen aliis priviiegiis ac prsoribus difpofitionibus, quae non funt in corpore jurisj nifi eiTent munit^ clau- fula prsegnante, feu derogatoriarum derogatoria, hoc eft tali, qua privilegia adeo firmiter conceduntur, ut per nullam conftitutionem revocata cen- fen debeant, nifi exprefla & fpecifica mentione iis derogetur, Nam talia De Relcriptis. 131 talia ex roente concedentis non includontor in gencrali revocstione^ Idem dicendum de privilegiis, conceflis per raodum pafti, e» hi com* penfationera meritorum ,* nam ut iilis derogetur, requiritur eorum fpe- cialis mentio. §. IV. De vitiis Refcripti* itiofum cenreturrefcriptum, qoando forma 'pr^di6la juxta Hyliim cn- ri^ non obferv^aturj ac oeceffaria non exprimuntur, e. fi fit con» Vitlatur re. tra jus conimunejfineclaufulaejusdemderogatoria 15. ^s^qiicB/l. 2 ibl.-fcriptum . Rsforipta y contra jus dicita^ah omnibus jucUcibus pracipimusrefutari: niji forte^^ fitconira e/ly quod non Udat alium^ ^ projtt petenti , vel crimen fupplicantibus indulgeat, f^^^^i^!^, Ratioefl: quia prsfumitur Princeps non velle uno refcripto tollere jos^j^^^j^ ^"^^^^^^^^^^ tam maturo judicio infertam corpori jurls, nifi idexprimst. Slcot eti- ^Qf^^^ am non cenfecur derogare confuetudini legitime prsefcriptae , nifi ex- primat. Sic etiam cenfetor vitiofum, fi non exprimat jus tertii: fi irapetre- Aut contra tur poft tranfaftionem jam, initam , aut poft appeliationera defertam : fijustertii. deiegetor judex incertus, ad arbitrium petentis eligendus, autin pra^- judicium judlcis ordioarii delegetur judex pro omnibus cauf' & nego- tiis, aut fi committatur aliquid infolitum ac nimis durum, aut contra bonum publicum. Itera fi contineat manifeilos errores, rafuram, litu- ram, caocellatiQnem iii loco fufpe6lo, aut parte fubftantiali , prasfertim in conclofione, quam non fit credibile in curia Principis irrepfifTe, aut co^itigiiTe. Saepius tamen eiusmodi nxvl prasfumi polTunt in curia con- tigiife, fi iitters adhuc ^iaufae & figillates offersntun Pr^cipue autem v.tiator refcriptum per ob ^ fuhreptionem» Obre» jo, 5ifo contingit , quando exprimitur M(um : fubreptio vqto , quando reti- Perob-'& :etur verura* Et tuoc dicitur refcdptum ob-vel fubreptiHe obtentum, ac^^^^^^^P^jo- merico pr^fumitur deeffe confenfum in concedente; cum in reicriptis jddatur vel fubintelligatur hajc claufula : Si preces veritatenitantury &'Con- fenfui nihil magis fit contrarium quam error* CONTROVERSIA. j^n & quomodo per ob - vel fuhreptionem Refcriptumfiat invalidum ? fp. i> Refcriptum tam juftitia?, quam grati» eftipfo jure nullum, quando eft obtentum per ob - vel fubreptionem dolofam ac malitiofam, ^^y^^^^^ ^olligitur ex c. 15-. & 16. h» io quibus dicitur, quod fraus ^ ddus alicui )atrocmari non debeat l quod mendax precator careat penitus impetratis. cap. ve- :o 20* dicitur: Qui per fraudem vel malitiamfalfum exprimunt^ vel fupprimunt * K 2 ^'^ri- 132 Fars I. Caput VJ. Etiajn gia* 13. LiceE dolus non Cis caii- fa. Aliud f! tantum cir- ca acciden- 13. Nullum eft ante fent^- tiam. Saltem pi'o fero interno, veritatem, in fua perverfttatis pmam nuUum ex lUteris commodum confequantur Adeoque imtatur totum refcriptam quoad omnes partes, fi tendant ad eundem finem. Quamvis autem textus citati loquantur de refcriptis juftitise, exten- duntur tamen etiam ex communi DD.& Interpretum adrefcriptagrati», vel potius haec etiam in lege comprehenfa cenfentur: cum ratio aliata, nempe quod fraus nemini patrocioetur &c. potius pugnet contrarefcri- ptagratifB. Nam his, fi valet, totum negotium eft confeaoro ; quo* adrefcripta autem juftiti^, cum ordinarie tantum judex delegetur. fub- eundum adhuc eH: fraudulento judicium, in quo contra doiofum refcri. ptum excipi poteft, aut fi non excipiatur, poteft condemnari. Procedit haec refponfio etiam in cafu, quo dolofa expreilio falfita- tis, aut fuppreffio veritatis non eO: caufa conceffionis: nam ut ex cita« tis Canonibus conftac, indiftinae vitiatur refcriptum per dolum. Si tam.en falfitas dolofe expreifa non verfaretur eirca fubftantiam caufe, fed tantum circa aliquid excrinfecum, aut accidentale, quod ad caufam vel negotium per fenon pertineat, refcriptum valeret ; quia re- fcriptum tantum vitiatur per reticentiara eorum, qu» exprimi debent aut per expreflionem falfam eorum, qus per fe acintrfnfecepsrcinent ad caufam, aut fecundum praxin & ftylum curise necelTario requiruntur^ Atque liaec fatis certa. Majus autem dubium eft, an nujlitas refcripti dobfe impetrati oria- tur ante omnem fententiam judicis, etiam declaratoriam criminis feu do!i commiffi? Ratio dubitandi eft, quia c. 20. de refcript. habetur, quod in perverfitatisfu^spmam nullim ex littms fuis commQdum confequantur. Sed poenae non yidentur incurri ante omnem fententiam. Sed dicendum: Refcriptum gratias ob-vel fubreptitie per dolum obtentum ante ©mnem fententiam effe nullum , faltem pro foro incerno. Nam Iicet nullitas refcripti tn pognam perverfitatis fit ftatuta, h^ec ca* men pcena eft mere negativa, non privans aliquo jura antecedenter jam qusfito, talis autem posna incurritur ante omnem feotentiam, Et cur gaudeat gratia aut privilegio , per dolos & fraudes impetrato > Sic enim mendax precatsr non careret penitus impetratis : cum conceffio privilegii ac gratigg ante fententiam judicis valerec, qu^ faepe propcer defeaum a- aoris, aut alias circumftantias non ferretur. Dixi autem : faltem pro fo. ro mterm ; nam impetrans refcriptum dolofe non poteft bona confcien- tia eo uti : fi tamen contra confcientiam fuam illud executori gratite ob- tulerit, debetis de veritate precum cognofcere, & an non dolufe fit obtentum, detefto autemdolo, debet refcriptum irritum declarare & precatorem dolofum repellere. Ex quo patet, refcriptum etiam vitio- fum De RefcriptiS. fum (Rifi dolos efTet notorius) tantifper fuftineri quoad poteilatem execucori datam ad examinandum iprum rercripfum, & cognofcendura, an preces veritate nitantur : & fjc quoad forum externum non effe o- lunino nullum ante fententiam judicls delegati, aut executoris. Idem probabilius etiam de refcriptis juftitise eO: dicendura : quod nempe etiam delegatio judicis dolofe obcenta ante omnem fententiam judicis fit nulla: faltem dejure Canonico & pro foro inteTno, fm^ men- dax precator penitus debet carere impetratis, i b. Ergo etiam carere debet judice delegato impetrato , ejusque aais, quia fraus ^ dolus alicuipatroci^ nare non dtbet c. i6. i« & c. 20. non tantum expreife dicitur, quod dolo- feobtinens refcripta mllum ex iis commodum cGnfequstiir: f^ed ethm^Siddi' tur.ita videlicet^ qiiod delegatus (poftquam fibi de hoc fa6ta fuerit fides) nuUate- nus de caufacognofcat. Quibus verbis judici delegato, poftquam fuffici- enter agnofcit, iicteras malitiofc eife impetratas, adimi videtur omnis poteftas decaufa ipfa cognofcendi & judicandi ,* nam ut paulo ante di- 6lum de executore grati^, de veritate refcripti, & an preces veritate nitantur, poteft etiam judex delegatus cognofcere, imo debet, fi dolus non fit notorius ac certus. Unde quoad hanc poteftatem, judici dele- gato conceflam, refcriptum non eft omnino nullum, licet per ob-vel fubrepcioneni dolofam fit obtentum. Cognito autem fufficiencer dolo, debet refcriptum irritura declarare, & ad cognitionem caufae principa- lis non procedere. Hoc enim folum 20. cit. videtar prohibitum. Dixi autem, faltem dejure Canonico : nam aliud forte eft de jure civili. Et canonlco. DifRcultatem movent qusedam leges : quia /. 2. C fi contra jusy habetur : Si prtsfcriptione (exceptione) mendaciorum oppofita: five in juris narratione 14. mendacium reperiatur : five in fa^iy fwe in tacendifraudeypro tenoreveritatisynon Ai»"d dcjur« deprecantis affirmationey datum Judicem cognofceYe dshere, ^ fecundum b§cde c^rM-^^^7^^*5«oad fa convenit ferre fententiam, Ubi piane judici datur poteftas cognofcendil '^"''^*' &judicandi de caufa, etiam poftquam exceptio de refcripto per menda- ^^^™' cium impetrato interpofita, ac fraus dete6la eft. Neque dicas i, Hic non effe fermonem de judice delegato; fed de or- dinario, quinon habet poteftatemjudicandi vi refcripti, fed vi juris ordi- narii; confequenter licet refcriptum fit invalidum, eum tamen polfe cognofcere & judicare. Hoc, inquam, dici non poteft : nam quid opus per refcriptum judici ordinario dare poteftatem judicandi, quam aliun« de vi fui officii habst? deinde lex expreffe loquitur de judice datoi at- qui per judicem datmn ieges defignant judicem delegatum. Ergo hacle- gejudici delegato datur poteftas jadicandi de caufa, etiam poftquam ipfi compertum eft, refcriptum raalitiofe efte obcentum» Neque dicas x, Hanclegemncnloqui de mendaciQ dolofo, fed per q^i potcft i igno-! 134 Fars L Caput VI. caufam co- ignorantiam vel errorem commiflb. Nam qnk xinquam Innocenter eO gofcere & mentitus , aut per ignoraotiam, cum mendacium fit locutio contra men- judicare, , tem ? & cur precator in petitlone refcripti circa jus vel factum mentia tur, nifi ut decipiat, & per fraudem obtineat refcriptomj quod fine men dacio obtinere defperat? Deinde lex aperte dicit, jadicem datum debe- Te decaufacognofcere & judicare^ Jicet vefcnptumtacehdi fraude Hz obten- tum* Quodaotemperhanc legemjudici delegato non tantura detiirpo- teftas cognofcendi de veritate & valor^ refcripti, atqoe de eo ferendi fen- tentiam, fed etiam cognofcendi de Ipfa caufa principali, adquam judican- dam eil delegatus , atque de ea fententiam ferendsj ratio eft : quia lex dicit quod delegatus etiam comperto mendacio aut fraude, pro tenore veritatis ad cogoofcendam & definiendam per fenteritiam caufam dtbeat procedere» £t planede caufa ferre fententiam non tantom eO: derefcri' pto ferre fenteritiam, Neque tamen fopplicans exmendacio aut fraiide fertcommodum : quia judex delegatus fecondum mentacaofce & rigorern juilitise debet judicare, & fi fafpeaus fit, poteft pars alcera ccntra eiim excipere. Caterum nihil eft novi, qood princeps aot respoblics etiam. il- hVqui fraode adeptus eft officlum jodicis, det jurisdiaioriem , ut acta illi- us valeaot, ut patet io Barbario Philippo, Qusndo ergo magis poterit da- re jurisdiaionem innocenti, qoando taotum aiios ■qulspiam commifit fraudcm» If ce£ fraade Rurfus l ^Ha- ^od, dicitur : Etfi non cogniUo caufce^ fedexecuHo maniatur^ tii obteo. de veritate precum inquiri oportety ut^li frausintervenerit^deomni negoiio CQgmfca- mm, tur, Ubi iterum judici delegato dator poteftas de tota caufa cognofcendi, licet refcriptum per fraudem fit obtentum. Ergo quoad ju^icem datum feodekgatom videtiir validum efle refcriptum. cb-vel fubreptitie frau^ dulenter obtentom, faltem ante feoteiitiam. judicis, qua aot irritef re- fcriptum, aut refciodat, autfaltemdeclaret dolum commiOuffi. Certe pro foro externo videtur oraoe refcriptum, etiam Pontificiura , interim fuftioeri, donec judex delegatusde veritate precomcognofcat; hoc enira ipfi per refcriptum demandatur, ut examinet, an preces veritate nicantiir, ao non fub - vel obreptitie fit obtentum. Ergo faltem quoad iianc cogni- tionem valida eft poteftas jadici delegato per refcriptum data, licet poftea dolofe obtentura deprehendatur. Uode jus Canonicum c. 20* cit, non prohibet judici delegato de veritate precum, & an refcriptum dolofe fit obtentum cognofcere ; fed tantum vetatur, dolo dete6lo, de caufa ipfa principali cognofcere: dejureciviliautemnequehoc videtur ipfi efiTepro. hlbitum, fed poteft ad ipfius etiam caufs principalis difcuffionem proce- dere, nifi Princeps, qui refcripfit, exceptioni alterios partis deferat, & refcf iptum aut refcindatj aut irritura efle deciaret. Si autem pars altera non De Refcriptis. 135 lon excipiat contra refcriptiiDcs ,. aut Prlnceps exceptioni non deferat, 'alida erit fententia jodicis delegati^ relicla parti coodemnats via appel» itioiiis, aliisqae juris remediis. Refp. jam ad controverriam propofitara ido; Quando ob-vel fub- 15. eptio non contiogit malitiofe, fed per fimplicitatem aut ignorantiam in- Aliud de ob- ulpabilem, tunc pariter refcriptom efl invalidumj fi Princeps» expofita ^«"^o r«n ncere veritate, non fuiffet daturus refcrlptum. Tuoc autem cenfetur on fuilTe daturus, quando non fubfiftit caufa finalis ^ aut impulfiva feu lotivaprincipalis, vel deficit forma fobftantialis. Ratio eft; quia tunc eeft voluiitas & confenfus Principis, cui nihil tam eftcontrarium,quam Quando autem fubfiftit caufa finalis, aut motiva principalis, nec defi- Si vitmm italiquid adformam fubftantialem pertinens, fed ob-vel fubreptio im circaaliquidaliudexfimplicitate autignorantia contingit, refcriptura " ft validum : quia cenfetur Princeps daturus fui^Te illud , licet obreptio el fubreptio iila accidentalis non contigifTet, Unde poterit in tali cafu ^ idex delegatus procedere etiam in caofa principali , fibi coramifla; non imen fecundura formam in refcripto pr^rcriptam, fed fecundum ordi- ariam: e» g. fi quis infda fupplicatiove per ignorantiam falfo narraftet, i faa patria effe confuetudinem, omnes cmhstrzStmdlfummarie^ & ideo apa delegalTet cum chnfah, proceffiis fummariiy ^ appeiiatione remotaf tunc di*' gato non forma hujus refcripti fed proceffas juris ordinarius infti- lendus eftet. Tota hsBC dodrina de impetratione refcriptidolofa & non dolofa, :intmetm cap, 20 JKt. ubiPontifex addit, quod fi esprefla fideliter veri- ite Princeps non fuiilet daturus refcriptum, a deUgato non ejje procedendumf ft for/itan eatenus^ ut partihus ad fuam Drcsfentiam convocatis , de precum ^ali- te CGgnofcat^ Neque hoc locum tantum habet in refcrlptis joftiti^, fed etiam, de uo magis difputatur,in refcriptis gratiae, quia fcilicet etiam tunc, defi- enteaiiqoo ad refcripci formam ac fubftantiam ex praxi & ftylo curia re* jifito, deficit ipfum refcriptum: & quidem fi maliciofe eft obtentum, ^ficit totum quoad oranes partes in eo contentas ; quia mendax preca- n penitus cdireve debet ImpetvztU, millumque ex eo commodum confequi. Si ^ro per ob- vel fubreptionem non malitiofam eft obtentum, deficit fe- mdum eas partes, quarum cayfa finaiis deficit, vel refpeau quarum da- ir defedus fubftantialis , fubfiftentibus partibus aliis, non vitiatis, cum [tiata non connexis : quia utile per inutile non debet vitiari. Ec hinc etiara, quando fupplicans in fua petitione alDgnat duas cau- tfas jJ35 Pars I. Caput VL fas, unam veram & alteram falftm, quarum tamen quselibet eft fufficienj valet refcriptum: faltem fj falfa caufa fjne malitia eft inferta. Csterum wor circa qualijcatera, qus non redundat in perfonai aut rei fubftaatiam, refcriptum non irritat ; uc fi pro nomine Petri p< fitum fit nomen JcanniSj fi appelletur nobiiis, graduatus, ouevus &C4 qi non eft talis. De Refenpti Pr^lentatione, & Interprecationer Tempuspra.R^^^^'^.^"^ impetrante prsefentari debet judici delegato autexecuto: femationis. gratiae tempore a refcribente prsefixo* Alias vires fuas amittit. Si autem a refcribente nullum tempus eft prsefixom, refcriptagratii quocunque tempore prselentari polTunt, etiam pofl mortem concedent 9. deoffic- Jud,Deleg. & hinc pr«ferendus eft, qui priores litteras fupc beneficio e. g. obtinuit, licet alter pofteriores litteras prius praefents rit: fi ille absquedolo & negligentia notabiii offerre ac praBfentare d ftulerit, c. 12. h, t. in 6. Refcriptura autem Juftitiae pfaerentan tamdin potefl; , quamdiu durs jus agendi yel excipiendi, fjper quo impetratum eft/ Quia rercripti etiam juftitis, regulariter funt perpetua, Si tamen iropetrans rercripcur per annumpr^fentare negfexerit, alius verointerim obcineret sliud,pra valeret hocfeGundum, iicet prioris non fitfa^lamentio.^. 2^./;,i. 57-^ Qusres I. An refcriptafeu litterEB valeantadie ifar^p (expediti-;iis yuando in- qfjQ videlicet Romee funt expedit£B,an vero a d'ie prafenmce , quo aemp ^^pmntva- judid delegato vel executori grati^ funt prjefcntatee ? Refp* Refcriptagratiae regulariter valent a die datae : juftitise veri a die prsefentat^. (Quamvis ea, quas pertinent ad valorem, debean fubfiftere a die datas) quia furisdifiio non datur completenifi fcienti& ac ceptanci, Si autem poft pfsBfentationem refcribens moriatur,re adhu integra, extiDgukor jurisdidio delegati j non vero, fi per citationen (aut faltem, ut slij volunt^ per iitis conteftationem) lisjamfit inchoata tunc enim ei perpetustur jurisdi^lio. c.gratum zo.de Dffic. 6? poteft, Jud. di Isg, L ^ quia 6. f\ de jurhd. p/^" , .^- Q^-iaeres 2. Quomodo feferipta fint interpfetanda ? Refp. i . Deben 'nterrim^^° ^^"^^ fecundum mentem refcribentis, in fenfu proprio, & claufulas adje d», ^'^^^ fpecialiter vero refcripta juftitiae oportet ftri61e interpretari, i quantum fieri poted fecundum jus commune, ut jurisdiftioni ordinar &: juri tertii quam minfm© prsjudicentur, Unde nuHatenus funt extec dendaad perfonas&Gaiifas non expreiTas. HincnomineClericorum no iDtelligitur in his EpifcopuSj oeque Religiofus , neque nomine civitati lubyrbia^ nifi cx circumllaritiis aliud colligatur, Hefp. De Refcnptfe* 137 Refp, 2. Eum refcripta ad beneficra flrf^efunt fumtTiiz: mm ha» rum petitio fspe cenfetur elTe an bitiofa: nifi ccnceffa fnt in compen- rationen)* Sic etiam difpenfationes font firiflse interpretationis, utpo^ :e reflriaivge juris communis» Aliud tsmen foret ^ fi difpenfatio dare- :ur motu proprio intuitu publicae utiJitatis , aiit priv ilegia data eflent toti ilicui Regioni, aut ea, ad quas extenduntur, fmt acceiloria aut con* lexa. Quando autem dicitur, beneficia Principum effeam! lae interpreta^- ionis, de illis tantum id intelligendum efl , quse liirt ir; prajudicium )rivatum Principis, non autem de iis, quse funt in prajudicium tertii lut boni publici. Quo cafu, cui concefTum el> id , qucd eft plus, non loc ipfo Goncefrum ei intelligitur id , quod eft minus ; nifi minus fit iccelTorium majoris, aut eonnexum cum majore, aut in eo eompre- ienfum. Ipfa tamen poteftas difpenfandi , ut alias monuimus, tam ordina- ■ia, quam legata efl latae interpretationis, fi nemini prjejudicet, nifi antum concedenti. Ratio eft, qdia interefl boni publici , illos, qui- - )us iex efl jufto gravior,^ ab iHa eximi poiTe. fi. VL De executione & exfpiratione Refcriptorum, D efcripta juflitia Sedis Apoflolicae regulariter committenda funt perfo- nisin dignitate aliqua ecclefiaflica conflitutis, vel Canonicis cathe- Quibus c< Iralibus, aut fuperioribus Regulariumf pr^fertim fi caufae cognitionem mittenda k jurisdiaionem ecclefiisf^icam exercendam demandent. executio. Dixiautem regulariter: nam fi Papa comimitteret fimplici Clerico, !ommiffio foret vaiida : praefertim fi apponat claufulam, fe id ex certa Hentia facere. Etquidem, fi executio non fit commifFa perfonas, fed dignitati, ,ut officio , e. g. Epifcopo , Fratpofito , Df car o , Vicario Genersli , Ab- »ati, Priori conventuali &c. comniflio trsnfit etiam ad fucceiTcreg. )ignitas etiim efl perpetua , non tamen potef} Epifcopus executionem, ibi delatam, Vicario fuo committere. Imo neque Epifcopus potefl ufcipere executionem , commiiflam fuo Vicario , quia dignitas in litteris ixprefTa videtur efTe conditio ftne quancm & quoad jurisdiaionero tan- um ordinariam, & delegationem ad univerfaiitatem caufarum, idem eft ^pifcopj & Vicarii tribunal: non autem quoad caufas particulares , fpe- ialiter commiffas, , Tenetur autem executor prEefixo tempore executionem fufcipere; ^^rs l S alias tjf , IPars I. Caput YI. ^ / ;al!as cdfat ejas poteHas delegata, nifi in -refcriptis adlitem ipfi confenfu partium prorGgetur jurisdidio^ Si autem in ilitteris nullum certum tempus e^xecutionis efl determina- Quand® tes-.tum, ihoc ipfo neq^ue Japfu temporisextinftittur jorisdiaio delegata qoo. fpiret pote- ^refcripta §uftiti3s/ Si veto fit Mcriptum gratise ad beneficium , Ordi- Jas^dqgE- toarius,5 ad gaem direaae ifunt litterae, intra 30» dies, a praefentatione '^" aitterarum computandos , conferre debet beneficiura, & provifum mit- tere in polTeffionem : nifi obilet legitimum impedimentum : .quod fi im- pediraentum occurj-at e. g. ex eo , quod alfus fe oppojiat, oportetpriu» dehoc cognofci : 62tum primum ineipit currere tcmpus 30* dierum^ '21, rSi autem duo irapetrataCjntrefcripta contraria fuper eadem re, pr^- fQuid? 'fi valet prius ; mifipofterius fit ^agis fpeciale , aut munitum claufula de- quis pksTa ^rogatoria, aut prioris faciatmentionem; in his enira cafibus pretvaleret c@btiiieatS pofterius;: nifi per prius iam elTet tertio jus in re qu^fitum tunc enim -non cenferetur J^apa ^illi vellepraBjudicare , nifi prioris mentionem faciat, ;aut fpecialem ciaufulam derogatoriam apponat. Si vero , qui prius ac- cepit , per annum ?integrum uti -eo negiexerit , fecundum valebit , etfi iprioris mentionem non faciat £^.9. ^ h. ^ ^ « Si tamen tuo contraria fimul eifent obtenta , iitrumque fufpectum ciTet; quando autem fucceifive per fe & regulariter per fpeciale dero- !gatur generali, ... . o • j 'Sed quid , fi <5uis plura-^ccepit Tefcnpca feu gratias exfpeftativas ad plura diverfa beneficia vacatura P i^. Tunc pofterius , fi non faciat men- tionem prioris, probabilius habendum eft pro fubreptitio, alias enim prseberetur occafio fraudibus , ad obtinenda plura beneficia contra SS. Cseterum quandoPapa per refcriptum^ conceflit Epifcopo poteHatera providendi de beneficio , ad fe devoluto , certae perfonae , fi res fit adhuG integra , per mortem Papse poteftas data extinguitur 35. deprabend, in 6, ,€m2i ^Qxmoxtem ^. 10. Infiit.demandat. Aliud foret, fipoteftas concefTa eiTet in favoremEpifcopi, vel Ec- ciefiae, pro qua mandatur provifio : tunc enim non extingueretur morte concedentis arg. c.^S.cit. Idem dicendum , fi Epifcopo Papa daret pote. ilatem generaliter , conferendi aliqua indeterminate beneficia ( adcolla- tioDcm Sedis ApoftolicEe devoluta) in certa Ecclefia, nulla nominata perfona; nam tunc ne quidem re adhuc integra, exfpiraretdatapoteftai per mortem dantis c. , 1 j Alias vero circa exfpirationem refcriptorum hjEcdaturregula: quod fcilicetrefcripta juftiticeextinguantur cum morte concedentis, re adhuc integra, feu antequam initiumexecutionisfa6tumfit, refcripta vero gra tl2B De RefcriptiSc 159 tiae vim fuam retineant, etiam poff obitum concedenti^ 55 licee res^ adliuc: fit integra, quia decet , conceflum a Principe beneficium efle manfurum.. Aliud effet, fiPrinceps in refcripto certis claufulis aliter mentem fuam explicaret. Qusresj an Princeps debitoribus dare poflit refcripta Moratoriat 22.^ ffc, Poteft iliis talia dare in quinquennium,, intra quod tempus non tene-®!^®^'^"" antur folvere debita. SsT'' Non tamen omnibus promifcue debitoribus dari poflunt,. fed iis tantum, qui non ex propria culpaad incitas funt redadbVfed bello,, in- cendio , vel aliis cafibus fortuitis , aut hominum injuria. Neque extendit fe refcriptum ad creditores futuros , aeque paupe- res , opifices , raercenarios , Ecclefias , fifcum pupillos ; quia funt in; jure privilegiati. c A P u T vir. De C 0 n fu e t u di n e,^ S U M M A R I U M. 1 . CuY dicaiur Jus non fcriptum F Per quales aUus introducatur'^ 2. Qiiot aUus requirantur ? 3. Et quantum tempus ? Qualis confenfus legislatoris'^ Uuotuplex fit ccnfuetudo'^ 6, Quid confuetudo juxta, praeter ac contra legem"! j, Quando dt rationabilis . aut irrationa» btm 8. TraCtatur controverCiayqmmodocon' fuetudo contra legem poffit ejfe rationa- hilis , ciM rationibus dubitandi, Rationes decidendi fundantur in di' /linUione inter confuetudinem caufalem^ ^ formalem jam intrcductam} cui ajfiflit conferfus legislatoris. 10* Rsfp^ rationibus dubitandi^ ti. JUus malifunt tantum occafto, [2, Lex naturalis ^ divina nulla con- Juetudine potefi abrogari^ . 13* Difparitas inter cdnfuetudinem (f' prafcriptionem multiplex^ 14. Conciliantur leges^ 15. Si confuetudo reprobatur tanquam corruptela^ manentibus eisdem circum- Jlantiis^ non potefi ahrogare legem^ 1 6. De effedtibus: confuetudinis , ejusqm obligatiene^ 1 7. Non requiritur , ut confuetudo in jU' dicio contradiCtorio fit approbatay fed fuffcit, ut fit notoria faUo, 18. Confuetudo ohligare potefi y vel fuh culpa^ vel pozna, vel fuh i^ra^ qtie .i ficut lex fcripta, I5>. An poffit ahrogare legem , murdtam claufula : Non obflante quacun- que con iuetudine 2 Explicaiur ma» gis doUrina de lege^ repribante confue' tudinem tanquam corruptelam. 20* Confueiiido potejl etimn Gbrogare /«- gm irritantm ; imo etiam novam irri' S z tatio- ii 140 Fars T, Caput Vlf, ■1. mhnm iniucere , f ♦ impedimen-' ta iinmntm matrimQniu 2, 1 . Quomodo cQufmtudo fit optima inter- pns Ugum^ Confuetude immemorialis tsquipa- ratur privilegio , «i^ eam allegans /tt inhabiUs ad p&£ideniumt aut confuetude ftt nprobata a lege tanquam abujus ^ mruptela , nec mutat^ fint circum^arh tice^ S|. Tempustamm immemoriale fundat prafumptionem priv'legii titulu 24» ConfuetudOi cum fit res facli ^ pro* ■hari debet. Et quomodo^ 2S' Quomodo confuetudo abrog^tur per conftietudinem^ 26^ Et legem contmriam? ^pnm confuetudo fit Jmnon fcriptumy opportune traflatio illius legibus ^ fGriptis fubjungitur, praefertim oum quotidianus ejusdem paffim fit ofus , & pleraque cumjure fcripto habeat communia, nerape honefta» teraj utilitatem, ratioiiabilitatem &c* Quid fit Confuetudo. proprie fumpta jus mn fcriptum ydiuturnis poj)uli moribus introduUumy cum ^ aliquo legislatoris confenfu^ Dicitur i.Jus non fcriptum feu lex» Lfcetenimpoftea in {cripta refe* xatur, nontamendicitur lex fcriptaiquiaoriginem fuam non ducit a v@. luntate legislatoris promulgata, fedabufu&moribus populi. Sic, licet duo libri Feudorum adjunganturcorpori juris fcripto, non tamen cenfen- tur effe jus fcriptum , fed confuecu-dinarium, quod originem fuam referat -ad mores populorum* Licet autem confuetudo multa cum traditione ha- beat communia,, difFerunt tamen in eo potiffimum, quodtraditio neque 'Sbroget antiquam legem, neque novam conftituat, fed jam conftitutam promulger , applicetque. Tntroduaum DidtuT 2. Populi moribus, feu a^ibus frequentatiSynotoriis , non interruptis^ liopiiM mori' maj-oris faltem partis de communitate. Non autem fufficiunt a6lus com- bus. munitatis iraperfe6las, e*g. alicujus familise, fed debet eire communitas perfeSta, eui lex imponi poffit, & quse, nifs poteftatem tranftuliftet in Principem, legem ferre poffet. Licet enim legem defenon amplius fer- re poffit, ex confenfu tamen faltemlegaii Principis poteft: & hinc noa tara eft lex populi quam Principis. Caeterum major pars populi debet ef- fe ex capacibus legis , non computatis iDfantibus, amentibus &c^ De- bet etiara a6lus poni voluntarie , nempe cum intentione obligandi, aut ^bli^ationem toHendi. Unde non fufficiunt ad inducendam confuetudi- nem adusj mere materiaiiter pofiti , ex errore, aut ignorantia, aut coadione , neque a6tus mercs facultatis. Sic ufus «quae benedi^tse, falu. ^atio Angeiica: autmos audiendi facrum die non fefto, frequens invi- tatio De Conluetudine- 141 tatio ad conviviom noninducunt confuetudinetn 5 qusefitlex: cum fmt aclus merag faeultatis, pofiti fme mtentione, inducendi obligatio* 's.- nem» A6lus enim non operantur ulrra intentionem operantium ; debent Q^of ^aus mfuper aftus elTetrequentjiti. Quot autem requirantur, non conveni-^®'^"^^^"^'^^ unt DD. Aliqulcum Azorputant, fulEcere unicum aftum continuatum. Sed quia unus a6lus non duratJongotempore, & confuetudo dicitmores populi feu frequentiam aftuum, non fufficit unus tantum vel a!tera6lus^ Aliqui cum Sylveftro docent , fufficere duos vel tres s£lus , fi id fciat le* gislator, & non contradicat. Sed ex diffimulatione aut non refiftentia legislatoris non ftatim inferri poteft confenfus, multa enim diffimulare quandoque Principes debent , quae tamen non approbant. Deinde 11 afitus paucos approbaret Princeps^ non vi confuetudinis, fed vi hujus approbationis &confenfas cefTaret lex ante decennium. Alii cum Gloffa exiftimant , duos a6tus judiciales inducer^ confue- tudinem feuftylum curise. Verum nifi aftus ejusmodi ponantur ab ipfo Principe, cujus fententia, licet unica , locolegis habenda eft, etiam ad inducendum per confuetudinem ftylum curise requiritur decennium. Quot autem requirantur afilus ad inducendam confuetudinem , relinqui- tur arbitrio judicis, pro diverfis circumftantiis decidendum , & extra forum judiciaie arbitrioprudentum, quifecundum a6luura qualitatem & circumftantias id determinare debent^ Dicitur 3 . Diuturnis : Quamvis autem jura non deterrainent tempus , ^ prscife ad inducendam confuetudinem requifitum , fed indefinite tem- Quantum ptislongumrequirant, quia tamen decenniumin jureeft tempu5 longum , lempus. ut patet in tsmpore ad praefcriptionem inter praefentes requifito , ideo regulariter ad confuetudinem fuffieit & requiritur decennium , quo a- dus vel ad conftituendum legem, vel ad eam abolendam fint continua» ti a majore parte communitatis, idquenon tantumde jure civili, fed eti- amCanonico^ Licet enimcontra Ecclefiam Romanam non praefcribatur, nifi 100. annis, &contraaliamEcciefiam 40. aonis, tamen in ordine ad leges Ecclefiafticas per confuetudinem contrariam abrogandas, hoc lo- cum non habet, quia confuetudo abrogans legem ecclefiafticam non eft contra Ecclefiam , cum fiat cum illius confenfu , poffitque Pontifex le« - gem reftituere, quandocunque ad bonum Ecclefiae vifum fuerit. Sufficit igitur ad confuetudinem tempus lo* annorum, & quidem etiam tunc, quando legislator eft abfens , quia confuetudo non inducit: legem , nec eam abrogat, necefi^ario ex confenfu exprefiTo Principis, fed poteftid etiamfieri exconfenfu legali, feu generali in jure exprefl!b, quo omni confuetudini , legitime introduase, vim dedit inducendi vel abrd- gandi legem. Neque 14^ Pars I, Cap» VIL 4. CJiialis con- fenliis legiS' latoris ? 6' Generalis & fpecialis. Canonicai eivilis. Caufalis , formalis. Nequeobdat, "quod ad praefcribendumcontraabrentemrequirantur ao.anni: namhocfpecialiter injure eft exprefTuni in favorem abfentis a rebus fuis , cujus jus per praefcriptionem toUitur. Per confuetudinem au- temnuiliusjustollitur, cum ipfe legislator confenfura fuum per leges il- las dederit , quibus oronem confuetudinem legitime introduftam appro. bavit , eique vira tribuit, Neque ullibi jura exprimunt, qood ad con- fuetudinem plus quam decennium requiratur, licet legislator fitabfens, inodo a6lus fmt continui, & non interrupti. Cenferentur autem inter- rupti, fi Princeps puniret transgrefTores legis, ad quam abrogaodam aftus tendunt, vel communitas, aut majorj iilius pars contra, confue- tudinem ageret, quamvis a6lu unico. Dicitur 4. Cumaliquo legislatoris confenfu: ff.de legib, Ratioefl, quia nempe poteft ftatuere legem vel ftatutam abrogare, nifi qui habec poteftatemlegislativam. Hic autem confenfus poteft efle vei perfonalis , quo legislator mores populi , contra vel preeter legem exercitos expref- fe approbat , vel tacite , quatenus fcilicet , cum pofTet , non contra- dicit : vellegalis {eujuridicus^ qui in legibus & Canonibus eft expreflus, dum nempe confuetudinem per a6lus continuatos populi introdu6lam generaliter approbant, eique vim iegis tribuunt, rationabilis & legiti- me praefcripta fit. £t hic confenfos legalis fufficit, etiam : absque con- fenfu perfonali, tacito vel expreflb* c.fin. K t> h 32. ^)'* jf» de LL, L fin^ C, qucB fit longa confuetudo, Et hinc duplexfolec notarimodusintroducendi confuetudinem,nem- pe per viam conniventics , cum adeft confenfus fuperioris tacitus ; & per viam prcBfcriptionis y cum tantum habetur confenfus legalis. . ^ 5. n. Quotuplex fit Confuetudo? pefp. I. Alia efi generalis totius Ecclefise, Imperii aut regni, (Si au- *^ tem {\t gmeral^ma y per orbis politi potiflimas provincias exporre- 6la , ^us Gentium conftituit^J) Alh particutaris &licujus Dioecefis, vel civi- tatis, aut certse alicujus claflis hominum, e. g. militum, mercatorum , opificum&c. AWz fpecialiffima alicujus pagi, Ecclefige , monafterii , auc alicujus tantum curiae fpecialis &c- 2. A\h Canonica, (eum materia Ecclefiaftica. Alia civilis , nempe in materia civili ac profana: fivedeinde aCIericis introducatur, five alai- cis , five ab utrisque. 3* Alia eftconfuetudo caufalis h obtulit Gccafjo^ Circa abrogationeffi confuetiidinis per legem novam contrariam obfer- -rr^' vandom : illam non abrogari, nifi lex ei elare ac diredle fit contraria. Hins Q.«oraodo lege univerfali abrogatur confuetudo ^que univerfalis ; licet lex de con- gef.iege®? fuetudine niliil memiiierit, neque addat claufulam derogatoriam, Nam univerfalis confaetudo cenfctur cognita effe legislatori : cum igitur legem dire6le eidem contrariam fert , fatis inieiligitar velie illam abrogare. Lege tamen univerfali Principis fupremi & univerfalis non ceoretur fibrogari confuetudo particularis alicujus loci: nifi iiujus mentionem fa- ciat, vel faltem addatur claufuia derogatoria generalis cujuscunque con- ^ trariae confuetudinis. c. ticet de confiit. in 6. ubi h^e ratio datur: quia Princeps univerfalis , e. g. Pontifex, Imperator, Rex, particularium loco- rum confuetudines pr^fumitur ignorare : adeoque non cenfetur per con- ftitutionemj afenoviter editam, illis inaliquo derogare j nifi exprefle caveatur in ipfa* Imo probabiiiterneqne perlegem particuIaremPrincipis fupremi aut nniverfalis, e, g. Papae aut Imperatoris, latam pro ioco aliquo fpeciaiijabro- gatur confuetudofpeciaiis,pT2efercimimmemorIaIisiIiius ioci: nifiexpref- fe apponatur claufula derogatoria. Cenfetur enim confuetadinem iliam particularem Princeps ignorafl^e, ficqueperaccidenslexfruftratur efFeftu. Dixi autem perlegem Principis/M/)ref32i'i^ Mmw/ff/ij 5 quinempe pro» pter muititudinem locorum, fibi fubjeaorum, & molem negotiorura , non poteft facilefcire omnes particulares confuetodines cujuslibet ioci fibi" fubjefli, Contra vero de principe inferiorej aat qui parvum tantum di- llridlum habet fub fua jurisdidtione , prasfumitur, quod fciat confueCrjdines ? _2lius particulares. Unde, quando fert iegem, prsBfertimparticularem, J illis direfte contrariam , cenfetur easdem velle abrogare. A P P A R A T U S ERUDITION JURISPRUDENTIAM, PR^SERTIM E G C L E S I A S T I C A M, In quo revifo, auftoque Praeter Juris Univerfalis Principia , JUS N ATURiE, GENTIUM, DIVINUM, APOSTOLICUM, & PONTIFICIUM, JUS SYNODALE OECUMENICUM, NATIONALE, AC PROVINCIALE, Unacum Provinciarum ac Regnorum Ecclefiaftico & Politico Statu, DifciplinaEcclefiae, Hserefibus exortis &c. continua Sseculorum ferie ad prsfens usque tempus deduaum, infertisque in hac praefertim nova editione pro re nata multis obfervationibus criticis , ac controverfiis Juridicis, Publicis, ac Poiemicis METHOLO HISTORICO^ DOGM^TICJ COL^^^^^ ET BREVI AC CLARA IDEA DELINEANIUR , Sn utilitatem eruditionis amantium, quibus valta Conciliorum, Decretorum, «iftoriarum &c. volumlna perlegendi aut occafio aut tempus deficit. AUTHORE P. TOSEPHO BINER, S.J. SS, Theol. & SS. Canonum Doaore, horumque in alma Cafareo - Lcopoldina Univerfitate Oenipontana, ac in celeberrima EpifCQpali^ Academia Dilingana, antchac Profeflbre Ordinario ac Publico. P A R S II. De Jurt Naturoi & Gentium, de Jure Pofitivo Divino & Jpo/lolico. CUM FACULTATE SUPERIORUM. Aiipifici Vindelieorum Friburgi Brisgojis, Sumptibus Fratrum IGNATU & ANT. WAGNER Biblipol, MDCCLXVU, PARSII. DE fURE NATUR^ ET GENTIUM, JURE POSmVO DIVJNO, ET APOSTOUCO. Magfii in Theologla& '^urisprudentia momenti eft accurata de yure Naturali traBatio , quam plures Mptores fpif s voluminihus funt compkxi, Ego^ quantum materide dignitas & amplitudo patiehatur^ eandem contraho^ nihil tamen omiffurus eorum^ quce ad Jus Naturse & Gentium in gmere expUcandum vifafunt utilia; dedu&is etiampajf m ex principiis gemralihus^ conclufwnibus & exemplis fpeciaU^ hus 5 ut Jurium Candidatus convenienti apparatu ad Jurisprudentiam foUde perdifcendam prdtparetur, Tranfeo deinde ad\ciZ Pofitivum Di- vinum & Apoflolicum expUcandum adjunBis ohfervatiombus criticis in Canones Apoflolorum & Conftitutiones ApoJloUcas. C A P U T I. De Jure Naturde» S U M M A R I U M, OUi^STlO I. mum^ y quohm fa Muf prindi Quid fitlex natur^^ ii.^m^oTdinA Divin^ uolmtaiis. I. varia fentmtia^ in ^uo CQnftdat jus |. Necejfaria^ ^^^^ ^^» A 4. Qr^ Fars II. Caput L 4, Circa aUionei vet omidionei mora- Per reUam rationem promulgata. QU^STiO IL De principio juns naturae imrae- diaco. Principium immediatum,. ex quo or- dinarie inferimus legem naturcB , efi re^a conflitutio rationalis reipublica, 7. liac autem reUa confiitutii/ flat in reUa babitudine ad Deum ,, proximum^ ^ fe ipfum, Hoc tamsn principium non videtur ejje ultimatum : fed fundatum m al^ tiore^ 9^ Nec adcequatum. Quod oflenditur ex caCuy quo mendacium ejfet necejfa- rium ad confervandam patriam^ vel rempublicam^ QUiESTIO IIL De Principio juris naturse ultimato & univerfaii. 10» Hoc eji folus DeuSf ejusque perfe- ctiones, 11. Ouas commendare ejl finis intrinfe- cus natura rationalis, 12. Qiddquid igitur pracipi exigunt di- vini perfe^iones ^ jun mturali efi pneceptum: & quidquid prohihmexi- gunty eodm jure eji prohibitum^ Ig. Oflenditur inductione : 6f pr(sfer' tim exsmplo mendacii, femper jure mturce probibitiy etiampro cafuy quo effet necejfarium ad confervandam rem- publicam. QU^STiO IV. Solvltiif Difficultas». An, & quomodo aliqua fint intria- ' fece mala, alia vero tantum extrinfece» 14. 15, An^ quomoda aliqua fmt md- la antecedenter ad legem Deiy ^ pro- hihita , quia mala ? i 6> Ad boc expticandum maxime fervit duplex mftrum principium juris natu- ra, Expenduntur etiam aliorum /en- tentice. 17. Solvitur difficultas, i8* Prcefertim ratione peccati Philofo- pbici^ . . : 15* Omnis peccam cognofcit legem Dei^ \ 20» Etiam Atheus^ %i. Quid de cafu invincibilis ignoran" ti(S Dei. QU^STIO V. An lex naturae femper fit abfoluta, immutabilis, & indifpenfa- bilis? 22^ Refertur fententia adflruens legem naturcs conditionatam ^ difpenfabi- iem, 23. Refellitur hac fentmiia 24. Exemplo homicidiiy 2S* Furtif 16. Ufurarum, 27. Pslygannce^ 28» Matrimonii in primo gradu confan- guinitatis in linea retta^ 29. Oii(B omnia fub ea ratione fpecificay fub qua funt inirinfece mala , ^ fub- jetta jiiri naturaliy femper abfolute 0- indifpenfubiliter funt prohihita^ 30. Undeinfmlu proprio nequidem ma- terialiter jus naturcs efi mutabile aut De Jure Natur^* 3 3,1* Neque admiitit tpiikiam flricte ii» 3 Nam homicidii e, g, dua fimt fps- cies, altera femper licita^ altera necefi fario femper prohiUta^ 53. In quo e/i difparitas cum mendacio^ perjurioy blafphemia^ odeo Deiforma- liy qu^ fub OTnni fua ratione fem- per /unt neuffario proUhita^ 54. Papa non difpmfat injure natur^, quando dilpenfat in mto^ juramento 9f. Nec Pater, quando irritat mta filii^ fed tantum faciunt , ne votum , jura- mentum, ad:uSy Comractus ^c. mora- liter perfeveret. Quod multis aliis exemplis oflenditur. 3 6. Ouomodo contractus pupilli, aliique jure pofitivQ irritati^ jure naturali va- leant '{ jus natur^ eosnon validat po- fitive^ fed tantum prcecipit^ fidem va- lide datam firvare. Quid autem in contraEtihus requiratur, ut fides ftt valide data^ humanis .potefiatihus de^ cemendum relinquiU ■37^ Nec tamen proprie datur lex natur^B permijfiva^ Quid dicendum de caju, quando concurrere videntur plures le- gej naturales , quarum ohfervatio eft imompoffibilis^ QUiESTIO VI. An detur lex natur^ irritans? 38. Talis datur. 39. Statuuntur iresngul(S difcernendi, quinam ad:us jure natur^B ftnt irritati^ Prima efi : ft in caufa efficientefeu ope- rante fit defe&;us poteffatis aut bahili- tatis ad agendum naturaliter requifttcs: g. inir^ante^ ammte i^c^ 40. Secmido : ft deftUus fit exparte ma- teris, ygM objedti, utyfifit turpe^ impofibile ^c, 4T* Tertia: fi fu defeclus ex parte R^insz puta ^ fi deficiat coriftitutivum iilius effentiale^ aut fit intrinfece iurpis, ut contingit in contra^u fimoniaco y ufu* rario ^c. 42. Svlvitur ohjeUio^ quomcdo pupillus ^c^ haheat potefiatim difponendi^ 43. Patta^ vel ex objeclo , vel de fe in- trinfece turpia, jure naturce funt irri- ta, necoritur ex eis obligatio, 44. Non tamen tantum ratione modi^ aut circumdantice^ exirinfece turpia^ Unde valet wairimomum) initum ftan- te VGto fmplici cafiitatisy aut fianti' bus fponfalibus cum alia y item vendi- tio fecunda^ fa^a traditione, QUiESTlO VIL In quo confiftat lex natura? ir- ritans ? 45. Etim hcsc ftat in Jege aterna Dei necefaria, quce aElus illos, in quihus eft defectus vel ex parte operantis, vel ex parte materics , vel ex parte ipfius aClus^ decernit invalidos. 46. Non enim ipfa natura contracius, mt aliquid aliud potefl. efie hac kx : mm omnis lex a jurisdid^ione fuperiO' ris debeat defcendere^ QU^sTio viir. Quodnam fit lubjeaura juris na- turalis? 47^ Jus naturce tripUciter accipitur. I. Proappetitu innato ^ ^ fic rebus etiam inanimatis eft commune^ 2.. Pro inflinUunaturcB i ^ fic commune elfl 4 Pars 11. Caput L omnibus aniimUhus , quo fenfu illud Ulpianus fumpfit. 3. Pn lege Dei necejfaria , per lumen ratioms promul' gata, edque hoc folum jus natura pro* prie fwnptum. 48, Vnie omms ^ folce creatura, ra- tionis ufuL pr£Bdii<2^obligantur jurena- tureSf proprie diSto^ 49. Nullatenus vero brutis convenit: imo neque amentest autinfantes ante ufum rationis illo ohligantur^ quia pro* mulgaturper ufum rationis» QU.ESTIO IX. Quomodo per caufas jus naturae compendiofe fit explican- dum? 50^ Caufa efEciens juris naturalis e(l folus Deus^ fi. CaM/as naturcB.rationalis^ feu humance reipublica, ita, ut omnisaftio humana, quse'"®^^ neceffaria efl: ad reaam conftitutionem naturas rationalis , lege naturali""'" " fiC pr^cepta, & omois aftio, qu^^ eft contraria ve6tx conftitutioni ac fe- iicitati ejusdem natur^ rationalis, lege naturali fit prohibita. Unde fic ratio noftra arguit : Si bomicidium injufium e,g. furtum, aduU erium ^c. non effent prohibita y male e[fet conflituta humana respublica, Ergo ege naturali funt prohibita. Ecce principium immediatum, ex quo re^a ■acio inferre confuevit, quod hoc vel illud lege naturali iTt prohibitum ! Si uiterius qu^ratur, unde cognofci aut probari poffit, quod aliquid id re6lam conftitutionem auc felicitatem naturae rationalis fit neceffa- ium,aiit eidem fit oppofitum, declarariid & coofinriari poteft, dicendo, tuac tutio naturs. 8 Pats It Caput h »7. tiitic humaftam rempiiblicam bene elT^ conflitutaffij atdUe feHcenf!^ qmn* QufeVefpielrjo quilibet bomo pnavitr exequitur officia^ qu(e ab illo naturaiitcr debentur Deo^ Deum, Hori ramen /i/^i fp/«, acproximo; his trsbusfiquidem officiis omnis reaitudoacnatura- lisfelicitascreaturdefationalisgbfolvitur, ut proin tota respublica ratio* nalis bene fit conftituta, G quilibet Ulius civis bene fe habeat ad Deum, ad fe ipfum» & ad proximum) five per amorem, five per aham virtutem, tfino illi objeao naturahter debitam. ^ Unde quiaDeo debentur a creatura reh*g!o, amor^ reverentia, cul- tus & obedieotia &c. fibi ipfi temperantia, prudens amor, ordinata aequa- bllisque vitse ac morum compofitio (! aof omrJs natuf^ corpofeje,tamenut abfolutusDominus contraire pof- fic eju^d-T px?gentiis,& appeC"tibusinnatis,ipoliandoignemca1ofe,aquam ffigore^ folera^luminej materiam forma, liceC fic videatuf creaturs in- ferfi violentia: & pfodife opus deturpativum natufs. TJuaenam efgO ineluaabilis illa Caufa eft, qus Deo neceffitatem poCeft imponere, uc fexigentiis cfeatufarum moralibus fatisfaciat? uc earum fehcicati profpi» felat? uc iegibas naturahbus adftringat, atque coerceac ? cur non pro ® caiu Dfe Jure Natutag; f afu faTtem particulari legem naturalem potefl: otnittere ar perniittere v uod nunc jure naturao cenf^^mus illicitum ? Altius profeftohic eunduro^ i e coeiG petendum, quod iii terris non invenitur» Dixi etiam , quod principium illud , ex felieitate & re£la conftitu- ione humanae reipuWicaj , atque ex debitis officiis petitum noh fit- adae- j^^^ uatum ; quin falfum videri potelt Argumenta plura praefto funt, af- qiiaiuai. .To uriiGum. Pone cafum, vel, fi vis, finge, mendacium , aut aliud vi- :uro, iure natura? illicitum , eiTe necelTarium ad confervationem huma- X reipubiicaB^. interiturse, nifi mendacio fuftentetur: pone, mendacio mnia.alia.peccata pofle irBpediri, omnes reliquas ffliferias & inordina» ones oranium mortalium pGiTe tolli: an licitum dices ? non credo. Lt ex principio tuo non tantum licitum pro eo cafu , fed etiam prace^ tum efTe inferas oportet. Nam ofteiido utruroque. Omms aStus y qui^ ' i felieitatem bumana reipuklica-^ neceffarius y non tantum licitus ^ fed etiampra- pm efl, Hoc tuum eft princi}^iura : ex qao ego fic colligo i fedmenda- um.in.cafupQftti) eli mctffarium adfelicit^tm bmnam reipxtblica ( intedturs, non mentiaris ) conclufionem ipfe forroes : plane roendacium in hoc • ifu non amplius eifet vitium,.fed virtus,. jure naturs prafceptai Riir- !s : . OmneiUudeft jure natura Ulicitum^. quodefi oppofttum re^a con/litutiom aC' licitati bumam reipublica ^ , atque officiis amoris eidem debitis. En tuum fun- imentum juris naturse ujtima&um ! : aiqui omiffix) mendacii in boc cqfu e{t op' )IUa re£L£' conflitutioni ac felicitati bumancu reipuhlica^ atqm officiis^ amoris eidem Utis. Ergo.omiJfio m€ndaciiin hoc c(ifu e[iillicita, Neque^dicas, menda*- um effe contra veracitatem & comrr.ercium inter homines: nam ex- raifiione mendacii in dato cafu, multo plus damni fequeretur humanae^' jipubiicae, quam ex omnibus mendaciis , ut pcr^ fe patet, D^inde licet' i hoccafu licitum effet roendacium , tamen ex principiis adverfariorum.; □n fequeretur , quod in aliiscafibus etiam effet licitum,- ubi ab illonom ependet .confer vatio reipubJicaj ; ergp nan feqvieretur , , quod interci ^ eret humanum commercium. Non^ difputabo tecum de pcffibiljtate cafus propofiti : fit impoffibii s,' at oftendit tamen,^ancum eile tuum principium , imo falfum. Dein^- e non video fatis, cur cafus hic abfoluie fitimpoffibilis , fi , ut tu quidero'^ ■ feris , juri natur^a.non aliad fundamentum , ^ nifi m^ilfa creata fit fubfter-- enda: nam tunc mendaciuii non foret vitium , fed virtus, jure natu^ Ji praecepta. Cur ergo abfoiute iirtpJicet^ ut Deus hanc vlrtutem requi- • it ad conf^rvandaro humanam rcmpiiblicam , alias a^ fe deftriiendam ? Vel pone alium cafum , certo poffibilem , quod merldaGio poffis pa^ iam ab hoTtMiberare. - Nam etiam in hoe ex tuo prineipio f^qoitur ^. Bars. IL q^od. 10 quod mendacium fit praeceptum, & omiffio illius jurenaturali prohibita, utpote contraria ofEciis amoris , patrjae naturaliter debitis. Q U JK S T i O JII. Quodnam ergo eft^primipium tMmatum & .umverfale Juris miura? 10. D ^^P' creatis nec fatis folidum nec fatis univerfate depre- ^ hendarous fundamentum , nifi cuidam per fe ipfum firmo atque im- mobili fuperftruatur , ad altius eluaandum eft rerum omnium principium, bafin acfundamentum , adDeum videlicet O. M bonitatis omnis fontem, ac primara originem 5 Principium Dicendumque : Principium ultimatum juris naturse eft ipfe Deus in- ultimatuni finite perfeflus, A quo enim alio pofiTet imponi Deo neceflitas confu* Scadaequa- lendi humanis rebus per leges naturales , nifi a fua eflfentia ac perfeftio- tumeaDeus, infinita? Quam necefle eft-, Deum efle infiniteperfeaum , fapientem acprovidum, tam necefl^eeft, eumfapienteracprbvidegubcrnarehuma- nam rempublicam. Quod , ut evidentius demonftratum eam , ficarguo. Ejusqueper- Cum Deus fibi foli infinite fufficiat, nullaque re indigere poflit, ne- feaiones. cefl^e nullatenus habuit, ut extra fe ipfum operetur, producendo hanc mundi machinam , eamquerationalibus creaturis animando; Suppofito tamen, quod ex liberrimo voluntatis fuae beneplacito crea-' tionis opus fufceperit , r.anquam au6lor naturse prudentem eideni finem^. praefigere debuit, non alio neceflitante, nifi fapientia fua ac providenti^' infinita. Operi igitur fuo finem praEpofuit , ad quemtenderet, quoqueobten. , to bene eflfet confticutum , ac felicitatem fuam confecutum. Omnia fiquidem bene fe habere nofcuntur , fi ad finem fuum bene funt comparata. 1 1. Quis igitur finis creaturas prasfertim rationalis ? Non qusero de fine Quas com. fupernaturali in ftatunaturje elevatas, hic enim eft Deus, utpoflidendus mendare eft £eternum per vifionem intuitivam "& amorem beatum , tanquam plene fa- fiuis naturae tiativum appetitus rationalis ; aut proin Deus ipfe fit finis & beatitudo-' ratiQnahs. obje6tiva, poflTefllo vero hujus finis & fruitio per vifionem & amo- rem beatitudo fit formalis naturae rationalis, fpeciali atque indebico favore ejevatae. Sed qtisro de finenaturali, a Deo, ut auftore naturas , creaturaEra- rionali praitixo, Sane quemadmodum nihil terrenum, creatumve eflTe poteft finis & beatitudo ejusdem objeftiva ac fupernaturalis, fic neque poteft elle illius finis ac beatitudonatutalis, eo quod aullius boni creati pof De Jure Naturae, poflenio , nec omnium fimul , fatiare poflit vaftam^ capacitatem & imr menfos veluc appetitus humange mentis* Undenovimus , veteresillos Phiiofophos, uti in perpetua jurgia, ita in abfurdos omnino errores eiTe prolapfos,. ubi de fine hominis incidit difceptatio : dum per terrenae. bonitatis fimulacra ac vanas umbras fer- pentes, vagantesque ad veri boni faftigium obtutum attollere aut no- luerant, aut gentih'tatis glaucomate obcoecati non poterant. Solus Divinusilie Plato aquilae inllarin Diviniflimum juflitiae folera itque immenfum illud iumen obtuturo defixit 3- vei fola ratione naturali acuente aciem , ac monftrante veritatem 5 quai fua fatis luce fe fignat* Hanc amplexa melior philofophia ac Ghriftiana: ethica , nullatenus Jubitat , finem homirtis ac felicitacem etiam nsturaliem non efle aliam, ]uam poflTeflionem fammi boni, quantam quidem ratio ftatus naturalis )Otefl: capere; cum poflfeflio boni creati implere ac faturare nequeat ap- )etitum rationalem, Hasc autem pofl^eflio ultimi finis aliud efli non poteltV quam cogni- loDeiinfinite boniacperfefli, ejusque amor cultusacreverentia, at- juereftahabitudo ad Deum , qua videlicet in ordine ad ultimum finem iiumbene fe habeat creatura j utex: ipfs natura^ au6loris ffaturae perfe- liones ac gloria refplendeat,. Indubftata fiquidem veritaseffy rem^ qiiamliBetperfedSbnem fuam onftitutionem reaam, ac felicitatem obtinere, fi ad finem fuumreftefiC omparata. Cum igiturDeus. r-^'- iv2e raticnalis author, providus ac fa- iens, eandem adfe tanquam buem ukimum, atque ad gloriam fuamac: lerfeftiones manifeftandas condident ; imo ad: aiium finem ultimum , uaip ad gloriam fuam ac laudem conderenon p^tuerit, vel exipfocrea- lonis fine confeftaneum eflfe intelligimus, tunccreaturam rationalem re^ te eflTeconftitutam , felicem, beatamque fecundum ftatus naturalis capav itatem, quando ad finem fuum bene eft comparata;- quandoa Divino fuo? uthore ita creatur,confervatur,ac gubernatur, ut opus authorem coni' 3endet,ejusqueperfeftiones,in fe velut penicillo expreflhs^repra^fentet. Cum igitur hic fit finis creatura? rationalis , Deusque ad alium creare andem acgubernare non poflit, nifi nempe ad gloriam fuam extnniicam,, itis profeao intelligimuf, fapientise ac providentias. Divins efl^e , ita natu- amrationalemcoodere,acguhern3re ,uc nihil in ea fcabrura , diftortum- ue, nihil cum fine illoukimo , rapientiflimoac prudentsflimo , pugnsRS X voluntate authoris fui fit reperire: aiias enim imperfeaio operis re- undaret in ipfum artificem & aueiorem. Quidquid igiturfapienti^acprovidentkefandiffimi canditoris acgu- 12. ernatorjs , aliisqueperfeaionibus Divinis eft oppofitum , lege necefl^arfa^^'^'^^"'^ B '2 prohi. "igitar eS: contra divi- nas Perfe- £iiones, eS contra ]us naturs. Of^endltur perexero- pla. prdhibet: & quidqaidperfe^ioDei,, adfapienter provide gubcrRatt« dam creaturam racionalem exigit praecipi , id praeceptum elFe lege nacurali «luUatenus ambigipoteft. Demonftremus Vjeritatem iftam, uc uC perXe ;certafn*&Jndubitat3m.., perexempla. PrdiiibetDeus lege naturali ac neceflaria,.quidquid amori, rever^eH' tis, cultuijobedientiae^reliquisque officiis,, Deo debitis adverlatur , 4it odium Dei , blasphemiam, perjurium, idololatrlam, fuperftitionem:; nair fi horum quidquam Deus licitura faceret , non amplius fapienter ac pro fvidfi ad finem^fuum.gubernaret humanam rempublicam,, quia non ara plitts bene fe haberet adDeum., ejusque gloriara ac pecfeiliones manife ilandas.; confequenter quam oeceflario Deus prudenter ac fanile huma- nam rempublicam gubernat, tam necefl^ario ei interdicit , quidquid officii^ ergarDeura adverfatur,- ac neceflario pr^cipit, quidquid requiritxir., m ergaDeum, finem fuum ultimum., bene fe habeat. Eodem ex fonte derivacur neceflitas earum legum , quai hominis ofli- cia engaproximum & vitam focialera ordinant.; nara & haec Deusleg€ ^•terna neceiTariodifponit, quiaDeus eft, quia perfe^us eft, quia pro- videac fapient£r,condidit ac^ubernat res huraanas 'iihfuum finem., ut vi- 4elicet perfe^liones creatoris coramendent, gloria gubermtoris ex eis refplendeat, At vero ad hunc finem , creaturis rationalibus neceflJario prasfixum, aon gubernaret fapienter humanam rempublicam, fi non prasciperet ea, quseadamorem mutuum, pacem ac concordiam inter horaines confervan- dam , atque ad alia focialis vitse officia funt neceflaria : fi faceret licita injuftahomicidia, adulteria , detraaiones, furta, rapinas^ & quidquid jufti- tiam, charitatem,pacem ac.quietem laedit: quia videlicet hoc pafto non amplius per ^pientem,providam, Deoque authore dignam creationem ac gubernationem ad finemfuumbene comparatae eflent humanas per orbeta focietate?,; quia non.amplius eflent natae, gloriam ac.petfeftiones condi. toris ac gubernatoTis fui manifeftare : quin potius notam quandam aut jmpoEentiss aut imprudentijB in authorem ac gubernatorem fuum refun« derent» , . Atque.eodem prorfus modo de dmciis, quae quilibethomo jure natu- tali fibiipfi debet, eft difcurrendum* Cum enim finis naturalis cujuslibet hominis, etiam fecum ipfo comparati,fit, ita eflfe conftitutum , utopui authorem coramendet , facile colligimus , quidquid hiulcum in moribusj diftortum atque inordinaturain horaine eft reperire , id fanftiflimis legi- bus fapientiflimi conditoris ac providentiffimi gubernatoris adverfarl. Unde iram, gulam , intemperantiam, acediam , caedem ac mutilationena fuiipfius, aliasquecreatursratioaalis inordinationesprohibitas, contra< rias De ^uFe Naturae. las vero virtutes, ut amorem fui prudentem , drfcretum ac modefatuffl )raeceptas efle ex principio illo inferimus. Nequeintereft, an primafint jrincipia moraiia per fe nota , e. deciim a malo^ &' fac bomm.^ zn vero ronciufiones ex his principiis deducls: nam perutraquenobis Deuslegem bam manifeftat , atque ad perfedtionem fuam commendandam, ac felici- atem noftram comparandam dirigit» Unde parum attendi meretur divi- io illa, aquibusdam alTerta, juris naturalis in. primcevumi quodfolaprin- ipiajuris naturalis, perfenota, complefti dicicur , &in ficundarium^ quod irca conclufiones morales ex principiis iliis dedu6las verfari volunt, Sedquid ad cafumjllum diccndum, quem fjpraattulimus, quo vide- ^fo ieet mendacium ad confervadonem humansereipublici*jaut patrise faltem, fret neceiTarium ? cur illudetiam pro tali cafu neceflaria lege interdici* ur ? profe6io hicalia ratio darinon.poteft, nifiquod omne mendaciua toppofitum primse ac fummse veracitati ; confequenterfi Dcus faceret citum, redundaretimperfeftio in ipfum Deum : & li bomini poflTet face- e licitummendacium , cur non «tiam fibi ? Videmus, quam haec abhor- eantaDivinJperfe^li©ne, utne quidem cogitari|)ofljnt flne blasphemia^ At omiflio mendacii mundi ruinam traheret. Quid tum ? an prasfe- Cur me»- endum putas mundum Deo , confervationem creaturae perfe^ioni crea- dacium prit ^risi igitur hoc etiam cafu Deus fancliflimus ac fapientiflimus neceflario "^" ^ rohibec mendacium : nam fi creaturae faceret licitumjnon amplius eflTet ^ pta ad fuum finem , videlicetadperfeftiones Divinas manifeftandas, imo ifinitam veracitatem Dei everfum iret : non igitur fapienter gubernaret )eus ad finem fuum creaturam Tationalem , fi mendacium ei faceret lici- □m: undeadperfe6li0nem Divinamfatiuseflet, mundum in nihilum re- idere, quam Divinae perfeflioni afFerri praejudiciura. lllud adhucdubium quibusdam movet-j quod aliquapeccata, jure laturaliprohibita, videantur nulli perfeftioni Divinae eflfe oppolita, e»g. ngratitudos* cura Deusneque gratus neque ingratus efle poflit» Verum icet ingratitudo nulli fingulari perfe^lioni Divinae eflTet contraria , eft ta- nen contra bonitatem , fanditatem ac iapientiam Divinam , illam noa )rohibendo facere licitam. Q U S T I O IV, SolvlturDifficuItas, , & quomedo aliqya fint mala antecedenter ad legem D-EL prascipuara hanc eflfe in hac re difficultatem cenfeo , ut enimoftenfum i^, haftenus, lex naturae eft ipfa lex Divina neceflaria, principium vero liciffiatums en quo exiftentiam talis legis colligimus /fuat perFeaiones B ^ Dei , t4 Pars II. Caput L Dei, fapientlffime acprovidentillime gubernantis hiimansm rempublicam Atvero ulterior qusftio hicreoffert, quare Divina perfeaio exigatpro hiberi furtum e. g, non vero efum carnis die fabbati», Videtur plane ante cedenterad legem Dei , feuabftrahendoa legeDei,, in iftis objeais intrin fecura dari difcrimen , ita quidera , ut furtum habeat aliquam malitiam propter quam neceftario a Deo prohibetur , quam mahtiam efus carnis aliaque , qux jure tantum pofitivo fijnt prohibita , non habent. Unde etiam recepta eft illa Theoiogorum para?mia: Jliqua ejje pro Mbitay quiafunt miilay ^ aliqua effemala y quia probib^^ Quod axioma fen fum alium habere non pofTe videtur : quam aliqua jam anlecedenter a( omnem legem Dei , vel faltem ab itla abftrahendo ^ effein fe ipfismala quia nempe funt dilconvenientia natursrationah' , e^ g. furcum, homi cidium, mendacium &c. aiia vero ex fe ipfis talem malignitatem, natura rationali repugnantem, npn habere , fed totam mahtiam accrefcere ei difconvenientia cum lege pofitiva ^ non neceflaria» Quaeritur igitur , quic fitilla malitia , quJB 6ft in furto , & propter quam neceffario prohibeturi vel, quid inveniatur antecedenter ad iegemDei in furto , quodnon in- venitur in coraeftione carnis .J' cur aliqua e;.g. furtum aut mendacium j dicanturintrinfece mala,, fecus ac alia ? 15^. Ad quam difficultatem refpondetur, fiirtum, abftrahendo a lege pro- Srfint 5'^^^^^ * effe malum formaliteractheologice, fedradicalitertantum, ini?infeee. f"noamentaliter,ac velutphynce,. quatenus nempe , fuppofltarerum di- maia.. vifione eft turbativum reipublicse humanas quietis ac tranquillitatis publi- cae: atquehac ratione adverfatur reft^ conftitutioni humanae focietatis, Unde fundamentum prsebet legi prohibenti exigitque , ut paflim aufto- res loquuntur, prohiberi. - Verum, utdiaum fupra, vi fui abfolutj & independentis dominii pof- fet Deus^^huic exigentiaE creata?contraire,, nifi perfeftio fapientiflimi ac providentifllmi creatoris acgubernatoris, creaturam rationalem ad finem fuum , manifeftandas videlicet Divinas perfeaiones , prudentiflime ordi- iiantis neceflitatem fegis imponerec. Alia Ibnge eft eorum conditio^ qux lege duntaxat pofitiva funt libere prohibita : h«c eniro , aniecedenter ad iegem prohibentero, neque funda- mentalem ac phyficam habent malitiam, cum non fin t per fe noxia , neque ©ppofica.fini creaturas rationalls, confequenter ncque perfeaio fapientif. fimi g Jbernatoris neceflitatem uilam prohibendi illa imponit.. Licec autem furtum e, g hoc fenfa dicatur fundamentaliter intrinfece malum , quatenus eft noxium humanEe reipublicge & oppofitum feiicitati ac rea^ conftitutioni eju-sdem , ultimatum tamen prlncipium , indefeai. ^iIe atq,aeimmutabile,.exquoperneceflariam canfequentiam legem ffiter- nam De Jure Natura&, m prohibentem inferimiis,5 ipfa natura Divina inOnite perfe£la , feu )ientia Dei providentiffime ad finem fuum gubernantis creaturam ra^ malem- Atque ex hoc ipfo conigesi fi non neceiritatem , utih>Btem faltem, phcis noftri principii ac regui , ex qua exiftentiara legis naturahs ia iine ad particulares materias ioferiffius. Immediatum fiquidem prin- ium^ eft refta conftitutio humans reipublicss , aut creatur^e etiam cujus- rationalis inordincad fuum finem, manifeftandas ncmpe Divinas per- liones; ultimatura taraen femper erunt hae ipfae perfecliones, ac prae- tim fapientia creatoris ac gubernatons. Unde nequaquam rejicio modos iiios loquendij Teceptospaffim, qui- i5. 5 in praxific arguimus: hoc eft contra felicitatem naturalem ac redam Vaiiae 1>D. iftitutionem creaturae tationalis , aut humanse reipublicae^ Ergojure^^^uls i«ns ;urali eft prohibitum. Hoc exigit efie prstceptum reiTta conftitutio na- ae rationalis : ergo eft prseceptum. Hoc eft contra officia, Deo, proxi- » , ac fibi naturaliterdebita: ergo eft iliicitum jure naturali. Hoc exi. bonura focialis vitat, hoc exigitamornaturaliterdebitusDeo, fibi ac )ximo : ergo eft prseceptum lege naturali. Hoc eft contra naturam ra- nalem, contrareftam rationem , hocdiftat reftaratio, ergo&c. Item : idquid fimpliciter expedit eftb licitum ad felicem naturae humanse fta- n , id omne, fpedlato naturae jure, eft licitum : item, quod in ordine ad idem finem fimpliciter expedit efl^epra?ceptum vel prohibitum , id omne lurae jure eft obligatoriu.mj fimihter, quod fimpiiciter expedit, eflTe iviter vel leviter prohibitum pro humani generis beata conditione, efl: jure naturae graviter vel leviterprohibitum, Item : id omne fimpliciter expedit, iicere, in cujas iicentiam homine^ nfenfiiTent , fi ante omnem cafumparticularemabauthorenaturs requi- tuliflfent fuffragium: & econtra , id omne fimpliciter nonexpedit, ii- :e , in cujus licentiam homines non confenfiflTenL Has, inquam, aliasque authorum reguias non rejicio^ quin, al quas tem ex iis, in praxi utiles eflfe ac verasfateor : unde illss etiam tanquam incipium imm.ecliatum ftatuo : uitimatum tamen efie nego : ciim prin- lium ultimatum fint folae Divitise perfe6liones, quibus orTvnes prisdidae - l\il-£ tanquam fundamento ultimatope*rfeipfum firrro , indefeitibili aC- e immutabili innituntur , ut fupra demonftratum eft, Hinc mirari fatis non poiTum , compluresauthores , qui integris tO' s jusnaturae pertra^lant, de liocprindpio vel omninofilere, vel perfua" ►riam tantummodo de eo memionem facere: cum tamen certum eiTe ieatur, rationem ultiraatam , cur Deus ad exigentiam creaturae ratio- is ejusquefeiicem ftatura legera neceftario ferrs debet, aliam non elFe, quam Pars K ^ €^t t ^iiam^ rpfammet Diviham perfeftionem ac providentiam fapientiflimi crcar t^«^«^3«?leg€naturaliaDeoprohibentur,dicanturintrinfecemaIa, leu per fe ipfa fundamentaHter ac radicaliter mala : qpia fcilicet funt op' poHta rea© conftitutioni naturas rationalis in ordinead ftium finem natu- ralem^ qui confiftit in talf habitudine ad Deum , authorem & gubernato. rem fuum, iit illius perfeaiones manifeftent ae commendent ♦ quod non amphus Gontingeretvfi Deu^ illa faceret licita. Wnde in ipfa natura ratio* nali daturfundamentum f q«amvisnonuItimatum>atqueexigentia, uta peo fapientnHmo ac providentifiimo gubernatore ac legislatore nrohi. beantur:: & quia licex fine fuo intrinfeco naturai rationalis exigit, ut talia fint il iciEa,- 6\cunmpradicatiter ,fun4mtntaliter , .atque etiam intrinfece maU, prmahter vera raala per oppofitionem ciim lege'naturali, quam Deus neceirano fert vi fa® infinitgj perf^aionis , tanquam fapientiffimus ac providentiffimus giibernator, ad exigentiam naturaj. rationaiis , ut il- n m hnem ftium^reae fit comparata;^ natura-rationalispef lumen^rationisficarguit-fi furt^ homicidmm iiijuftum effet licitum, mal6 eflet confticuta in ordine ad fuura hnemhumana respublica a^natur^ rationalis. Rrgo Deus neceftafio oer legem s^ernam iliud prohibet, vi fucE iDfinitseperfedionis , tanquam fapien* sjliim^s acprovidentiiBmus creatof acgijbernator creaturffi rationaiis^ fT- ^.^f^^P^^^^^"^^^"fi^'^"^'nu]luo]^d^ ©u- m3poirp,Wor0pbcum, (juodprgjcfa^eifet aaus humaaus difconvemens natura bvl.pecca., ratiOEali aTea^ ra5ioni,.,nullatenus vero fit tr^nsgrefiio legis Divin» rvfamim-primis impoffi^bile eft ex diais , Dcum non prohibere ea , quce funt contra naturam rationalem & rea™ rationem ; cum ipfje Divinl perfe^ aiones Deum neceffitenr ad illa prohfbenda. ^ Ikmde reaai-atiojion Eoteft judicare,aaumalrqiiem elTe contranatu^ ram tuai pure De Jure Natur^. m rstronalem, nlfim qiiarstuni oftendlt ,* ilIuma£^oni efTeeontra finem laturae rationalis, nempe contra redam habitudinem ad Deum: con- eqiienter fjmul oftendet^ ilkim a Deo vi fti^e infinitse perfeflionis ef^ rohibituro. Nam Circa mendaeium e. g. Ita difdurret ( explicite vel itnplfcite, foririall- ^r vel virtualiter) mendacium eft contra re^lam conftitutionem naturs itionalis, & ita illicitum , ut, licet omneshomines dicerenteffelicitum, Lit vellent facere licitum , tamen maneret illieitum , & quidera in omni- us drcuroftantiis, Ergo a fupremo Domino ac legislatore vi infinit® w veracitatis ac perfe6lionis eft prohibitum. Unde porro fequitur , five fidelis peccet, fiye barbarus , femper fub iquo faltem pfEEdicato, e. g. fupremi Domini, legislatoris, aut altioris Oinni&^pec» Dteftatis, implicite faltem , virtualiter ac confufe cognofci Deum , qiii cans Deum ^Gcato ofl^enditur, Eft enim impoffibile, ut refta ratio judicet aliquid co§nafdt, fe Gontra naturam rationalem , & eonfequenter prohibitum , nifi fimul dicet, quodfit prohibitum ab altiore legisiatore. Cur enim peccans las timeC ? cur fyntherefis accufat , quem timet, praefertim fi crimen eft: :cnltum ? an natura rationalis fe ipfam ? cur qusefo ? quis fuus eft fu- irior? quls fuus iegislator? cur mendacium maneret prohibitum , licet ta humana respublica vellet illud permittere? Licet igitur etiam ab homine rationis compote Deus brevi aliquo mpore poifit etiam invincibiliter ignorari, tamen ignorari nunquam >teft a peccante : quia fcilicet lumen rationis non poteft diftare , aliquid aquam natur^ rationali difconveniens efleprohibitum , nifi fimul diftet aitiori poteftate effe prohibitum: cum fundamentum ultimatum per firmum & indefeftibile hujus prohibitionis aliud efl~e non poflit , quam rfe6lio alicujus fupremi gubernatoris , quse eundem necefl^ario ad le- m iliam in cordibus noftris fcribendam atque fic nobis per lumen ra- )nis promulgandam determinet. Quodnam enim ah'ud principium ul- natum, indubitatumj atque indefe^libile habet natura rationalis judi- ndi , mendacium e. g. efle prohibitum necefl^ario , nifi oppofitionera mperfeftione fupremi iegislatoris? Quaeres : quid autem, fi poneretor cafus, quod peccans invincibili- r ignoret Deum., & quidero fub omni prsedicato? tunc enim peccans nofceret tan en , mendscium efle illicitum. Quodnam autem tunc zViud ndamenturr ultiffisturo judicandi, id efle prohibitum, nifinatura ratio- lis cui illud nihilcmiDUs efi^et oppofituro ? Refpondetur , cafumefle poffibilem, licetenim ncn negcm, pcfle Deum ad brevealiquod tem- setiaounvincibiliter ignorari, tamen fieri ron poteft, ixtpecctns eum ioret: fiquidem hocipfo, quodpeccet, agnofcit coBfufe faltem^ fe Pars lU C agere f Tars II. €ap;1. 'agere cbntra legem aliquam fuperioris | poteflatls ; cum ratio manifefte diaet, legem ferri non pofTe, nifia fuperiore in fubditum, cbnfequen. ter neminem fui ipfius legislatorem effe , aut in fe ipfum jurisdi^lionem poiTe exercere^ Quis ergo ille ruperior , cujus legem peccans transgr^- dicur? non alius homo : nam unde illi jpoteftas in hominum confcien. tias? deinde licet omnes horaines vellent |)r£eciperemendacium e. g. vel aliud intrinfece malum, tamen:ilMmaneret prohibitum, Ergo quoties quis peccat, prsfertim contra3egem naturaj^ femper, faltem confufe & implicite, agnofcit, feagerecontra-voluntatem fupremi alicujus legisla- toris, qui prsecipere aut prohibere poflic, ^licettotum humanum genus fe vellet opponere* so. Neqoe dicas., -quod Athei peccent , Ticet nullum Deum agnofcant. Eti-amAihe. ^SIam falfum eft, quod Deum non agnofcant, dum peccant: tam aperte enim fe Deus fignavit in fuis creaturis , tamque convincentia humanae menti ac fyntherefi indidit diflamina rationis, fignato fuper nos lumine vultus fui , iut,, qoatitumcunqueimpii conentur tam illuftribus radiis adi- tum pT^cludere , omnemque Dei fenfumex cordibus fuis excludere , ta^ men , nolint velint ,fyntherefls€is ,'c3am peccant^ tcclamet: Datur Beus: datur legislator altioris poteftatis: datur vinSex fcderum ; quem pocius optant non exiftere, quam non exiftere ferio fibi poflint perfuadere* Et fic di- cit quidemimpius in corde fuo; Non efi Deus : at non ferio: conatur potius, & attentat djcere , quam ferio dicat, prsefertim quando peccat. Sed quid, fi nullus dareturDeus? an mendacium, aliaque lege na- turali nunc prohibita, taraeneflTentmalaatque prohibita? eur tunc effent mala? cur iilicita? a quo prohibita ? profe6lo tunc ideo duntaxat eflTent illicita ac mala , quia tamen efifent difl^entanea naturae rationali. : 21. iRefpondent ad hunc cafum plures authores, uti etiam ad illum , quo ^ r-^"' poneretuj*, a peccantibusDeum fub omni praffdicato invincibilicer igno- Snoramiffi rari , quod In tali hypothefi C^uam tamen utramque impoflibilem efle Dei. agnofcunt) peccatum foret mere philofophicum, praecife difconveniens naturae rationali ac re6taerationi> quodnon eflet ofFenfaDei, necdignura poena seterna. Cenfeotamen cum Viva in Trut, theol ad prop. 2. ahAlexandro VIIL damnatam^ ex utraque hypothefi impoffibili aut nihil fequi, aut fequi pa» riter impoflibile, utramque nempe contradi6iionis partem ; quod vide. licet tunc mendacium e. g, efl^et malum, illicitum, prohibitum, diflTen- taneura naturae rationali» ofFenfaDei &c. & fimul nonefifet. Efl^etma- lum, ac off^enfaDei ; quia eft impoflibile, ut re6la ratio proponat men- dacium tanquam illicitum ac difconveniens naturje rationali, nifi fimul il^ ludproponat ut difconveniens legi Dei , qua Dqus vi fuae perfedionis ne^ ceflTa- De Jure Natur^. :eflario illud prohibet, ut oftenrum eft. Sequeretur tm^nlCimnt & al- :era contradiftionis pars , quod fcilicet in tali cafu chjymsrico mendacium lon elTet maium , illicitum , difconveniens naturse rationali , acofFenfa Dei; quia ponirurDeum non exifterey auta mentiente invincibiliter fub )mni praedicato ignorari : confequenternulla daretur, aut agnofceretur ex naturalis , illud prohibens^. Ex qua igitur tunc princlpio ratio colH- ;at, mendacium efle prohibitumy malum , illicitum , difconveniens na« uras rationali , ac offenfam Dei? atinterminisabfurdum eft,mendacium lon efle malum, ac difconveniens naturae rationali. Ita eft: fed dato ino abfurdo cjstera accidunt: & ex iropolfibili aut nihil fcquitur, aut bquitur quidlibet. Q U ^ S T I O V. yln lexnaturafemper fit ahjoluta^ immutahilis acnunquam difpenfahilist "Jomplures funt DD.tum Theologi tum Jurisconfulti, qui legem natu- ralem dividunt in ahfolutam & conditionatam, Illam immutabilem at- ue indilpenfabiJem ftatuunt, hanc vero mutabilem ac difpenfabilem. Ixempla eorum , quaefunt jurisnaturalis ahfoluti , afferunt blafphemiam, diam, aut contemptum Dei,mendacium &c. quia hsec ita funt intrinfe- e mala, atque Divinis perfeaionibus per fe oppofita, ut pro omnibus afibus atque omnibus circumftantis lege Divina abfoluta, immutabili c indifpenfabili necelTario fint prohibita. Juris autem conditionati exempla ponunt , homicidium , furtum , pO' ^gamiam , macrimonium confanguineorum in primo gradu lineEe re- tae &c. nam , ut difcurrunt, homicidiumeft quidemlege naturali prohi- itum , fed tantum conditionate , nifi Deus , qui fupremum habet domi- iura vitjs & necis, det poteftatem , hominemfoccidendi, ficque difpenfet. unum pariter fubjacere juri naturali conditionato,nifinempe Deus, qui jpremus eft Dominus bonorum omnium , detfacultatem occupandi al' ^rius bona, ucdedit Ifraelitis fpoliandi iEgyptios. Inpolygamia Deum iveteri teftamento faspe difpenfafi^e difpenfaturum pariter in matrimo- 10 quoad primum gradum lineae rea^ , fi folus pster cum filia in mundo sifteret. Hsc proin , aliaque multa juris efle naturalis tantum condi- on^iti, riifj nempeDeus difpenfet. Quamvis autem ifti authores quoad rem ipfam vix aliud videantur elle , quam id, quod omnes facile concedunt, tamen hic modus loquen- i, taiiquam improprius ac minus in re tanca accuratus , doaiflimis iris femper difplicuit, Cum quibus C 2 . Djco: fms 11, Cap* L fliilla lex siatune con' ditionats « niutabilis aut difpeii" iabiiise ^ 24. Otlenditur exeraplo Dico : Nulln htur lex natura cdnMtimata , mutahilh mtt difpetTfahiUs, fed mnnisfemperefi ahfolutay immutabilis ^ indifpenfabilis. Probatur : lex natu* T« eil iex aeceraaae ReceiTaria, praecipiens ea, quae funt intrinfece bo- 11« , feu, quge bonitas ac fapientia Divina exifit praecipi in ordioe ad fapienter ac provide ad finem fuuni guberfiandam rationalem rempubli- cam : ac prohibens ea , qus funt intrinfece mala , feu quai bonitas ac fapientia iefioita authoris ae gubernatoris naturae rationalis exigit pro- ^hiberi in ordine ad reSam naturae conftrtutionera in ordifie ad fuuia €iiem , manifeftandas videlicet & cpramendandas divinas perfeftiones. Ergo les naturae eft feraper abfoluta & indifpenfabilis : namfub ea ratione, fub qua aiiquid eft intrinfeee malura, exigens a Deo,£anquam #ptimo ac fapientiffimo authore ac gubernatore pLTohiberi , femper lege naturali neceiTario eft prohibitum , exigente hanc prohibitionem non tantum ex fiae fuo intrinfeco natura rationali , fed infimta ettam guber- natoris fapientia ac bonitate. Sub ea vero ratione ^ fub qua aliquid in- trinfece rB^ium nof) eft, fed ita comparatum, ut nequereda conftitutio iiuman^ generis, neque iapieatia conditoris ac gubernatoris exigant iilud prohiberi, fub ea, inquam, ratione iegi naturali nunquam fub- jacuit. Exempla rem magis illuftrabunt. Homicidiurn eft contra jus naturae, fed non omne. Mam injuftum femper, juftum nunquam lege naturali €ft prohibitum. Sic fi Deus, pe- nes quem eft dominium vitae , detpoteftatemoccidendi,occifiQilla noii fabjacet legi naturali ; aec tamen Deus difpenfatinilla , fed dando facul- tatemoccidendifacit, utoccifio non fit injufta, fed jufta: occifioautera jufta nunquamfuit vetita* Atquefic Deuspraecife mutat materiam con- itituitque fub tali ratione, fub qua nunquam fuit prohibita, Si autem "Deusdifpenfaretiniege naturali, deberet ocdfionera injuftam, quitfola eHobjeaum legis naturalis , facere licitam : feu deberet occiaonem fub earatione faeere licitam , fub qua vetatur lege natur^ , nem.pe fubra- tione OGcirionis injuflcs, Et , fi jus natorale effet conditionatum , deberet occifio injufia eflTeiliicitia, nifi Deusio occifione injuftadi^^emet., eamque faciat licitam ,• quodnunquamfit, nec fieri poteft. Ita panter judex cri- minis conviaum carnifici occidendum tradit: & quilibet imquumaggref* forem poteft occtdere cum raoderamine incuipats tutel^, qum tamea uUa in lege naturali fiat mutatio aut difpenfatio : quiafcilicet talis occi- fio jufta nutiquam fuit comprehenfa fub lege naturali, prohibente tantum occifioneminjuftam,niinquamvero juftam* Sicetiamfurtumfemperlegenaturali eft interdiaum, &quidemab- iMiite&indifpenfabiliter.- cumOeus nunquam polfrt furcum licitum fa- cere De JureNatufsg, m :ere, potefl tamenDeus,Canquam fupremus reriim omnium Dominus, 'ei proprietatem ac dominium ab uno transferre in alterum , ficut ab ^.gyptiis tranftulit in Ifraelitas; quo faSlo non committitur furtum ab ?o qui rem aliquam furripit : nam furtum eft ablatiorei aliena, invito rtu iQmbilitsr Dmnimi fi autem Deus e.g. Ifraelitis dat jus proprietatis In bo- la, qu^e priiis fuerunt JEgyptiorum, neque auferunt rem alienara , fed uam 5* neque Jigyptii poirunc effe rationabiJiter inviti : quia Ifraelitae >roprietatem acceperunt ab eo , qui habet fopremum & fupereminen- iirimumrerum omnium Dominium, confequenter illuddare poteft, cui ^ulc & quando vult. Cum autem Deus cuipiam tale dominium dat^ atque fic illud ab uno ransfert in alterum,nihil immutatcirca jus naturale^ quo tantum furtum irohibetur,- Deus autem non facic, ut furcum fit Iicitum, &fic nequein sge naturali , neque in ejus objefto difpenfat fed tantum faclt , ut non t furtum , adeoque, ut fub lege naturali non comprehendatur: utpote ua tantum furtum,, tanquam femper &pro omni cafu ac circumftantiis itrinfece malum , abfolute & indirpenfab liter prohibetur, Difpenfaret utem Deus in lege natur^e &in ejus obje6lo, fi furtum aliquando face^ 2tlicitum: quod, utdiftum, fieri nunquam poteft* Eodem modo diicurrendum circa ufuras : nam licet exigere ufuras 2^, lere lucratorias, feu praecife titulo mutui fit intrinfece malum, ac jure Ufurariiin, aturali femperprohibitum^- potuit tamen Deus Ifraelitis darejus inbona entium infideMum, & translato dominio concedere facultatera quafifoe- us ab iis accipiendi: ficutetiam defafilo ex hoc titulo cenfus quincunces 1 Germania funt liciti: quia fcilicet respublica dominiura eorum in 5utuantem tranftulit , ficut in prasfcriptione. Idem ^venit inaliis exemplis: namlicet Deus inveteri teftamento 27. ^ ederit licentiara uni viro habendi fimul plures uxores , quam licentiam "^vS^toIs n novo teftamento ademit , taraen per hoceirca legem naturalem ejusque >bje6l:um nihil mutavit , neque enim difpenfavit in polygamia^ quatenus ^rohibetur jure naturali, Siquidem polygamia eatenus tantum vetatur ure naturali, quatenus eft accefllis adnon fuam Cvel faltem traditio ja« is, quod tradens non habet) & fub hac ratione eft intrinfece mala , at- luefemper pro omnibus circumftantiis abfolute & indifpenfabiliter pro- iibita. Quia autemDeus, ficut in vitam & bona fortunae, itaetiam in lumana corpora fupremum habet dominium, ideo poteft dare uni viro us in plura corpora , & pluribus foeminis in corpus unius viri ; prout fe- 'it in antiquo teftamento : in lege vero Evangelica hoc jus & poteftatem , )ro liberrimo voluntatis fuse beneplacito, fuftulit, quin propterea in le- \Q naturseaut ejus objefto quidquam mutarit, aut difpenfarit: nampoi* C 3 lyga^- PafSMl/ Caput L Matrimonii jin primo ^radu con- iiinguinltat lygamia , quatenus efl: aGcefTus ad nonfuam, veltraditio juris, quodnon datnr, femper necelTario fuitprohibita tanquam intrinfece mala: quate- nus vero efl: accefTus ad fuas, veltraditiojuris, a Deo conceffi, nunquam fuit prohibita. Quia igitur in novo teftamento Deus ademit viro jus inploracorporamuliebria, matrimonium ratum cumpluribus eflet atten- tata traditio juris, quodnonexiftit, &matrimonium confummatum cum pluribus eflet acceflus ad non fuas , & fic eflet verum adulterlum ; cura tantum cum una habere poflit validum matrimonium. In antiqua autem lege poterat cum pluribus fl:are verum matrimonium , cum Deus con- celTerit viro jus in plura corpora* Unde fequitur, quod paradoxum videri poflet, polygamiam in nova iege jure naturali efle prohibitam, in veteri autem fuifle permilfam , qui» taraencircalegennaturaf&ejusobjeaum quidquam fueric mutatum, aut inea difpenfatum : quia fcilicet Deus nunquam permifit/polygamiam , quatenusefl: acceflus ad non fuam ( fub qua folaratione jurenaturali efj prohibita)fedconcedendo jusinplura corpora, prscifefecit,utpo]yga. mia confumraatafuerit accefllis ad fuas uxores: quod etiam in nova lege potuifletfacere Deus, fi voluifleC. Quia autemex facra fcriptura nobis conftat , quod non fecerit , fed ademerit viro jus in plura Corpora , ideo poJygamus accederet adeas , qu^non funt fuae uxores, committeretque adulterium, jurenaturali femper abfolute prohibitum. Nequedicas, Deura in jure naturee difpenfafl^e, quando dixit ad Ofee,: Fade , Jume tibi uxorem formcatiomm , ^ fac tihi 'filios fornicationum, Ofee I. NamDeus nonprscepic Prophetse, ut fornicetur ,' fed utforni- carlam publicam, feu meretricem in ijxorem ducac, & ex ea generet filios legitimos, quibus tamen apud populum adh^fura eflet macula matris , qusB prius erat infamis meretrix. Vel per filios fornicationum inrelli. guiitur tales, qui quidem ex legitimo matrimonio efl^ent fufcipiendi , fed tamen ex infe6lo matris fanguine defcendentes in fornicationes matris iexemplo eflent prolapfori , ut Corneliui a Lapide explicat Manetigitur fornicatio femper jure naturaJi abfoiute *& indifpenfa- biliter prohibita; quamvis Deus poffit viro darejusin corpus foemin», & tacere, ut fitejus uxor: quocafu nonampliuseflet fornicatio, utpote quas efl; acceflTus ad non fuam. Similiter dico , matrimonium in primo gradu confanguinitatis linese rectas , e. g. patrrs cum filia jure natorali efle prohibitum,femperque fuifle proliibitum: quia in hacprovidentia Deus nunquam dedit patri jus in ■corpus filiae, ut ex communi omnium fententia conftat; & exemplum ^aiFerri nuUum potefl:, quo Deam id unquam dedifle conftet, Poflet . l De Jure Natuf». »5 PoiTet tsiuen Deus in alia providentia abfolute patri & filias , item natri & filio /usmutuum in corpora concedere: quod pro cafu, quofoU n mundo exifterent j facile concedunt authores : ego vero id Dei abfo- ut£e potentiae neque pro aliis cafibus negandum cenfeo. Nam patrem natrimonioconjungi fili^, non eft intrinfece-malum , ac confequenter de eoequejurenaturali vetitum: alias nequeprocafu, quofoli exifterent, wifent conjungi. Sed iotrinfece malum- ac jure naturali illicitum eft juris nutui in corpora traditionem attentare , quod , utpote in hac pro videntia Deo negatum, nec pater habet nec filia : item accedere ad foeminam non, uam, quod pariterfieret, fi pater attentaret matrimonium confummarei um filia: xjuia, utdiftum, Deus in hacprovidentia jusmutuum in cor- ora patri & filiae omnino denegat. Unde neque quoad hoc jusnaturale eft conditionatum, mutabil© c difpenfabile: quiacarnalis conjunaio patris cumfilia, tunc tantum eft; ire naturali prohibita, quando eft acceftus ad non fuam : & pro hoc cafu ?mper abfolute eft prohibita; & Deus non poteft difpenfando illam fa- ere licitam. Pro cafu autem , quo eftet conjunaio cum fua , ut contin» eret, fiDeusdaretiilis jus mutuumincorpora, nunquamjure natursB eft rohibita: ergo nequc pro hoc cafu datur locus difpenfationi aut muta- ioni in lege natura?. Et ratio ulterior eft , quia lex naturalis refpicit fuum objeftum fub ra- lone fpecifica intrinfece boni vei intrinfece mali : quamdiu igitur manet J"s natur» \a ratiofpecifica, nullusdatur locus uUi difpenfationi autmutationi, utl^^^picit ob^ er fepatet: cum omnis mutatio ac difpenfatio prEejudicaret DiviuEB bo-^^^""^ itati, fan£litati, fapienti^, aliisque Divinis perfeaionibus; confequen- S^' 2r eft abfolute impoffjbilis. dem ratiofle» Poteft tamen Deus in pluribus materiis facere, ut in aliquo aftu ratio )ecifica intrinfece mali nondetur, ficquenonfit objeaumlegisnaturalis rohibiciv^, ut in allatis exemplis eft demonftratum , dando videlicet js in vitam, bona fortuns, ac corpora in ordine ad generationem hu- lanam &c. Quocafudicuntaliqui, legemnaturaIemmutari,non quidemforma- ter, fed tamen materialiter, item objeaum legis naturalis mutari mati' iditer, & fubtrahi vel extrabi a lege naturali. Quem ego modum loquen- 1 nonquidemreprehendo, caftigatius tamen nos loquiputo, fidicamus, uod nulia veramutatio in iegenaturali,autejus obje^o contingat: cum ;x naturalis femper eadem, femperque invariata neceflariopermaneac, imperque idem omnino objefilum habeat. Unde neque proprie dicipoteft, materiam extrahi a lege naturali; i^s am, wt dittum, quod femeleftgbjeaumJegisaaturalis, femper manet^^awc m iiUus Pars IL Cap. t seriaiiterfflu.iifiws objeflum, fiec extrahi poteft ab illa. Si vero allqirid non efl obf^i tamr lex dlum legls naturalis, per fe non poteft extrahialegenaturali: quomodo matiua, enim ab illa extrahatur , quod nunquam fuit fub ilia comprehenfum ? Qua« propter fi materia mutetur 5 - e« g. fi Deus detiua in vitsm, bona , aut cor* pora , non mutatur ob]s£tum legis naturalis , multo minus ipfa lex, fed po- mtur aliquid, quod nunquam fuit objedlum legisnaturaiis. ^'^i' Ex quo folvitur illaqocgftio, quam hic aliquiinflituunt, an vfdelicet ^^"^ r^^"'jusnaturale admittat: interpretationem per epiiliiam ; nana licet admittat «piiMam"?^^ epiikiam improprie didlam , feu nudam deciarationera legis, quando de iilius exiftentia e(l dubium , proprie tamen di^lara , feu emendationem auC exemptionem eafus , in lege coraprehenfi , per benignam interprctacjonera nullatenus admittit. Unde etiam , quando ita rautatur materia, ut non fit obje6tum legis naturalis , lex naturalis non emendatur , nec mutatur , fed tantum declaracur, hancmateriam , ut veftitam bis cireumftantiis , non efle obje6lnm legis natoralis. Vrde Suarezium /. 2. deleg, c, 16. «. 7. Atque ex his videtur etiam foIvipofTeilladifficultas, quam aliqul hic fibiex principiisfuisformant, cur e. g. mendacium, blasphemia, odium Dei, pro omnibus caribus atque circumftantjis necefTario fint prohibita, ac juris naturalis abfoluti & iodifpenfabilis , contra vero homicidium , fur- tum 3 &c. non pro omnibus cafibus & circumllantiis fit prohibitura , adeo- que fit juris naturalis tantum condltionati , atque difpenfabilis a Deo ? Nam, justa doflrinam datam, negatur a Dobisfuppofitum, quod ul- lum jus naturde fit conditionatonij aut difpenfabile, autquod ah'quid , per difpenfationemDeifieri poffit licitum fub earatione, fub qua prohibetur a jure naturali: ficut enim mendacium pro nullo cafu, nuUisque circura- ftantiis poteft fieri licitum , fic neque homicidiura injuftura , furtum prO' priedi6!ura, adulterium , fornicatio &c. 52, Sed hoc folumeft verum, quod non orane homicidiura fed tanXum in- Homicidii juftum ; non omnis occupatio rei , fed tantom aliensg : non omnis accelTus «na fpecies ad foeminam , fed tantum adnonfaam , legeHatur^e fmt vetita. Quiaigi. fcmperlicita, j^^^^ facere poteft , ut homicidiumnon fitinjudum, utres non fitalie. mJi^a^^^^y utfcBminafituXorviri, &richomiddium, occupatio acceiTus nonfit obieftum legis , tantum fequitur , quod homicidiura , occupatio rei, accef. fus ad foeminam &c. fint genera qusdam , diverfas fub fe fpecies continen- tia, puta, homicidiura juftum & injuftum, occupationem rei proprice & aliensj acceflbm ad fuam & uon fuam: quarum una fpecies femper jure naturae eft prohibita, altera nunquam: ideo dicitur, quod Deus mutare poiritmateriam, quatenusfscerepoteft,utIoco unius fpeciei deturaltcra,- e* g. locohomicidiiinjuftijuftura, quatenusdat facultatemoccidendi: li- €«C AUtemOeus hoc faciat, alteracaraen fpecies, nempehomicidium ir^ juftum. be ]ute Natufge. iftum, femp^r msnet fubje^la legi naturali, ac probibita : <:cmfeqiieiitef roprie neque mucatur objeauai Jegis naturae, fed Deus tantum facit, ut )co objeai detur al-qaid aliud, quod non eil objeaum legis naturalis, ennpe uc loco homicidii injufti detur judum. Cerce fjc materia feu obje- :um legis naturalis formaiiter non mutatur, cum idem femperillius ob- 'tiam maneat; quidquid fit, an dicere velis, obje6lura mutari pure ma* Tialiter,- fere ficiit Tlieologi dicunt, quod materia pro Sacramento ia- ituta mutetarpure materialiter, fi e. g. ex vino acctum facias, quianihii- 75inu3. feroper verum manet, quod foJum vinum de vite fit materia, feu )jedum inftitutionisdivinse, &fic formaliter mutari non poirit. Econtra inendasium^ blaspbemia ^c, non continent fub fe geminas jediaas fpecies, qiiarum una fit objeaum legis naturalis, non veroalte- Mendacuim : fed mendacium e. g. & perjunum fub oranifua ratione cfi:il]ius obje. vero, per^a- 3m ac prohibetur : quia fciiicet fub omni ratione adverfatur prim.^ ac "^*^" fub SnitsB veracitati^ confequenter Divina perfeaio exigit, illud pro om ^"^"^^arionc cafuatq-ue omnibus circumfhntiis prohiberi a fapientiinmo authorena fZm'^ '^' r^, providentimme gubernante rationales ccetus in ordine ad fuum fi- * m, feii reaam conilitutionem, Idem dic de odio Dci ac blasphemis, fjb omni fua rarione adverfantur Divin» bonitati & fanaita:i, ac pro- cultui, amori, ac reverenti^, Deo naturaJitera creaturis fuis rationali- s debitae: idem de /^rioww, qua pretio temporali emitur fpirituale, quia > ^uacunque ratione hi aaus humaniipeaentor, femper invenitur in iis io ac neceflitas prohibendi. Eodera fere modo refpondentTheologijdum ex iisquffrltur, curali- j^peccata in objeao fuo admittant parvitatem materi^, non item aJia. im refpondent, ideo e, g.blasphemiam , odium formale Dei, fimoniam ae diaam, perjurium, aaum venereum &c^ non admittere parvita- 1 materia:, quia femper in iisinvenitar ratio prohibendi graviter ; econ- in ahis e. in furto, fi materia abiatafit parva, non elfe rationem gra- er prohibendi, Objicies: Summus Pontifex potell difpenfare in lege naturali, e, Mo, m juramenlo -^c. ergo multo magis ipfe Deus. 3^^. n. a, votum & ju- Papa^ion lentnm obh*g«nt quidem jure naturaJi : quia reaa ratio diaat, fidera difpenfatm o dataraj & id, in cujus teftem Oeus, velut fideijuffor, alTumitur , re- ofeefi^e fervandum: & licet Papa difpenfare poffit in voto & juramen-^"^"^^. non tamen difpenfare poteft in jure naturali: ctim facere non poffit, vo^jo auiV tantc voto aut juram.ento non detur ^bligatio naturalis ; quod tamen mm^mJ Liireretur, fi in ipfa Jege naturali poflet difpenfare, Quidigitur facitPontifex,dum difpenfatin voto aut juramento ? Di- iliud, quam, quod votum autiuramentum relaxet, feu tollat, quod fic '^K^^l D contk- '^5 T^a^s IL Caput L contingit. Papa tanquam Vicarius Chriai , in ordine ad gubernandam Fciefiam, habet jurisdiaionem in voluntates hominum, tanquam libi fubditas quoad facra : adeoque habet etiam poteftatem in eorura aftu?, quatenus illosapprobare, vel improbare , confirmare, vel infirmare, ratificare, vel rerraaare, & refcindere poteft. Quando tgicur papa poteftate jurisdtaionis difpenfat in voto & jura- mento proraifiorio, retraaat ac refcindit adum voluntatis, quo quis vo- vit aut juravit, & fic ipfum votum aut juramentum retraaat, refcindic, ac toilit , quin iu ipfa lege naturali ac ejiis obligatione difpenfet: cum nunquam faciat, aut facere poffit, u£ votum aut juramentum, quamdiu perdurant, non obligent, Sjj. Idem contingit, quando pater e. g. irntat votum vel juramentum filu l^ec pater, nam ouia habet poteftatem patriam in filium , ejusque aftus, poteft iUos, Quando ea quibus vovitautjuravit, vi poteftatis dominativs, irritare : quo faao tol- iiiltar. ijj-uj. ac cefiat votum , & confequenter etiam illius obligatio : uti etiara, quando materia voti fit impoiribiiis, aut cefiat efle de meiiori bon^ Item Guando msteria voti alterius poteftati fubjeaa eft, poteft alter, prohiben. do executionera voti in illa materia , indireae votum irritare ac tollere, Eodemmodo explicatur, quando a contrahentibus tolh poffit oblu gatio naturalis , quam inducit contraaus e. g. erationis & venditionis, quin propterea ulla fiat difpenfatio in lege naturali. Nam ficut contra- hentes libere contraaum ineunt , fic mutuo confenfu poflTunt illum ac h. dem datam libere refcindere ac tollere : quo faao per fe ceflat obligatio naturalis, quam induxerat contradus , ac fides data. Quo toto in ne- sotio nulla intervenit difpenfatio aut mutatio in jure naturae, ejusQue obligatione, utpote quse folum contingeret, fi ftante contraau ac fide Idem in aHis data & absque remiffione alterius ceflaret obligatio. Unde neque in il. c^fibus. lo cafu difpenfatur in jure naturs, quojn alcerius favorem Jurato ali- quid promififti , ille vero tibi remittat , quod titulo rehgionjs ilh debes, quia juramentum promiflbrium hanc conditionem habet inbibitara, nifi alcer remittat, Et taii modo etiam celTat obligatio naturalis fatisfaciendi pro injuria, alteri illata , fi nempe remittat laefus fatisfaaionem, vel condonet Injuriam, quia lex natur^ tantum obligat fatisfacere pro injuria non remifla : ficut pro alio debito noa remiflb ; nam condonata injuria vel debito, tollitur materia legis naturalis, &fic etiam ipfa lex ceflat, Dices I. Tridentinum aflerit, refidentiam Epifcopi efl^e juris natura- lis,& tamen in ea difpenfat Pontifex : uti etiara in decimis, immunitate ecclefiaftica &c. Refp. Pontifex non difpenfat pro iis cafibus & circum- ftantiis, in quibus ifta vere fubfunt juri naturali prsceptivo aut prohibitivo. Igitur difpenfat, ut Epifcopus per aUum poffit exercere curam animarum, De Jure Natur^. loco deciffiarum alio modo provideatur Parocho, ut Clericus potefta* laicjE fubjiciatur in iis cafibus 6c caufis , in quibus jure tantum ecclefja- co ab ea eft esemptus. Dices Jure naturali valet contra(5lus pupilli vel mmoris , fine nfenfu tutoris aut curatoris initus , teftamentum, eledio , aliena- > rerum ecclefiafticarum fine folennitatibus , donatio inter conjuges, t inter alios, etiam immodica : & tamen hasc omnia jure pofitivo fue- at irritata. Rurfus jure naturali omnia fuerunt communia, omncs na- mtur liberi, & tamen jore gentium introdu6la eft bonorura divifio, fer- ;us &c. Econtra jure naturali non valet pr£efcriptio, neque transfert minia : jureautem pofitivo valet. Ergo poteft respublica difpenfare jure narurali, iiiudque mutare ac corrigere. i^. Dift. confi Poteft respublica difpenfare in jure naturas mere per- 55. [Tivo, tranfeat; in jure naturali pofitivo pr^cipientCj prohibente, irri- Qyo ^enf*^ tte, validante, n. c, Quee allata funt, non fubjacent legi naturali, po- ^°"fj.^'^"? ve prsecipienti , prohibenti, aut irritanti : nam lex naturae non prae- ^"g'(i|cantiir it abfolute haberi pro valido contra^feum pupilh", aut matrimonium jjJJ-e natm» ndeftinuraT donationem inter virum & uxorem, renuntiationem pater- valida* hsreditatis futurcX , fidejuffionem muiieris, tcftamentum, eledio- n, aiienationem fine folennitatibus, neque pofirive & abfolute ea va« it. Sic neque pofitive praecipit bonorum communionem, aut liber- sm , neque pofitive prohibet divifionem aut fervitutes, aut praefcri- onem, neque eas pofitive invalidat. Hoc enim fi faceret, non pof- respublica valorem tribuere : nam quod lex aeterna necefi^ario vult i prohibitum aut invalidum , non poteft lex humana facere licitum validum : & quod lex asterna pofitive sc abfolute vult effe licitum ; vaiidum, lex huraaoa non poteft facere illicitum , & invalidum. Igitar ad allata exempla , aliaque fimiiia , lex naturalis , ftri£le [uendo , fe non exteodit , fed ad ea indifferenter fe habet, ita, ea neque pr£Ecipiat , neque prohibeat , neque validet pontive, ^ue invalidet : nam Deus circa ilia nuiiara fecit difpofitionem fitivara, fed reipublicsB humanae pro rerum ac temporum circumftan- per leges pofitivas difponenda reliquit : unde etiam creatur^ jaris riti vi dicuntur. Sicut Deus circa abftinentiam a carne dire6le nihii prae- 5it, fed difpofitionem ac prseceptum Ecciefiae liberum reliquit. An autem propterea , quod Deus contra6lum pupilli neque decer- ; ut abfoiute validum, neque ut abfolute invalidum , fed hoc decer- idum inferioribus poteftatibus relinquat, dicendumfit, valoremcon- ftus pupiilaris effe obje6lum |uris naturalis permittentis , eft ;qu^ftio s de inomine^ Pars ir. Captit L ^7. Hoii datUF Cammunfs ufiis loquendi s^idetur obtinu^ffe^ ut drcatQr, qiiod fab- fit juri naturali; ut patet ex ufitatis iilis loquendi formulis; CmtrdtuspU' pilliaut minom jure naturalimkt, FidejuJfiomuliem,mutuumfiliifamilia^fdQ» natio inter conjuges, promijfm non reifocandi tejiamentum, renuntiatio juris ad %2* reditatem pMernam , eleStia aut alienatio rerum ecdefta/iicarum fine prafcriptis kmnitatibus ^c. jure naturaU valent : aUus. & contra^us pracife a jure pojitivo ■ ir7'itati jtire mturali vaUnt^ Verum per iiunc ioquendi modum non volumus Ognificare, quod lcx natUF^e abroluteac pofitive validetilloscontradlus,autpro validis ha- beripr^cipiat,(ricut nequealiascontra6lus)redhoc tantum di6lat lex na* turalis , fidm valide datam effe fervandam ; contractu valide inito effe (landum % adeoque etiam pupiiio iiandum effe contraftu, valide inito &c. An autem hie vel ille contradus debeat efTe validus, an haec vel illa fides fit valide data , nec ne, jus naturale abfolute & pofitive non decernit » fed magiftratiijus humanis decernendum relinqmc : qui proia pro poteftate a Deo concefTa polfunt contraftus regulare, ac decernere, quid adcontra6lum validum requiratur, quid non requiratur; fic Conc Tridentinum ad valorem contradus raatrimonii requifivit publicitatem^ ac clandeftinum fecit invalidum. Adeoque lex naturae prseipit quidem , fervare omnem fidem valide datam, ac contraftum validum ; & eatenus obligatio contra6tuum fub» jefta eft legi naturali proprie didlae. Quantum vero pertinet ad valo- rem eontraftus , indiffefenter ac permiflive fe habet. Et hoc pofteriore fenfu dicimus, quod e. g. contraftus pupilli jure naturali valeat, qua- tenus nempe jus naturale illum non irritat. Et hinc fi neque jure pofi- tivo eiTet irritatus, fimpliciter & abfolute valeret, induceretque obliga- tionera naturalem, quia fides data nullo jure eiret irritata, Ad fummuffl igitur dici potefl: , quod contradus pupiili , & alii a jure pofitivo irrita' ti^ valeant jure naturali permiffivo, in fenfu expHcato» Dico, adfummum : nam, utjarac^usft. rJnfinuatumefl:>proprieIo- quendo, nulia datur lex naturaiis pure ac libere permittens : cura omni$ lexnacuralis, propriediaia, fit necefTaria, ad exigentiam natura? rationalis Divins perfeftionis lata» Fropter quam rationem etiarrj fupra tantum transmifi, quod respublica poflit difpenfare in jure nattirali permittente, rlludque corrigere ac mutare t quia fcilicet ftri6^e ac proprie loquendo, nulla datur lex naturalis pure permittens Melius diceretur, quod detur lex pofitiva divina, libere permittens, contra6lura pupilHeflTe validum, fed tantum conditionate, fuppofito nempe, quod jure pofitivo humano non irritetur^ & fic concedi poteft, quod detur lex divina pofitiva, quaefit con- ditionata , non aixcem naturalis. Servari camen poteft modus loquendi con- conruetiis, qmd qusmodi s6tus & contra^lus jure naturali valeanc , mo* do pcr hoc nihil ah'ud incelligaiur, quam quod jus natura ad iilorum va- lorem indifferenter fe habeat, Quasres, quid dicendum, fi dentur plures leges affirmativs, fibi in- vicem contrariae, g. praeceptum nacurale , in extrema neceffitate fuc- currendi vitae corporali & fpirituali , fuccurrendi patri , & alceri cuidam homini, fuccurrendi privato^ & reipublics, ita tamen^ ut non poffis utri- que fuccurrere ? tunc enim videtur in uno prsecepto naturali difpenfari^ vel iilud tantum efTe conditionatum, Refp. Cum ^raecepta poficiva non obligent pro femper, feu pro omni teropore, ideo neque funt proprie conditionata, neque opus eft difpenfa- tione : nam quando concurrit praecepcum fortius obligans, alcerum hoc ipfo pro illo ca(u nunquam exfticic , fi non poffit fimul impleri. Hinc quia ordo charicacis forcius te obligat , faccurrere vitse fpiricuali , quam corporali, pacri , quam alceri , reipublicas, quam privato homini , idea pro cafu, quo noh poces utrique fuccurrere, tantum teneris fuccurrere vitx fpirituali, patri, aut reipublica?. Unde praecepca nacuralia, eciam iffirmativa, nunquam fibi funt concraria, nunquam condicionaca, difpen^ [abilia aut mutabilia. Ec eodem modo difcurrendum eciam de aliis ejus^ Bodi cafibus : e. g. dum in maxima neceffitate tua aut indigentia potes lon reftituere depofitum , aut ablata injufte, imo auferre akeri fua, & Q certis cafibus etiam vitam. QUiESTIO IV. 'At detur lex natura irritans^ b atio dubitandi eft , quia !ex naturalis videtur tantum verfari circa bo» na & mala : illa praecipiendo, hsec prohibendo : per hoc autem, ^uod lex prohibeat a6kam , non irritat illum hoc ipfo. Sic lex naturse jrohibet matrimonium ftante voco caftitacis fimplfci, item ftancibus fpon- alibus de futuro cum aha , non Camen illud irritat ; ficut neque fecundam /enditionem , fecuta traditione , quamvis illam ftanCe prima venditione :anquam maiam «Sc peccaminofam prohibeat. Deinde , non poteft ex- liberi aliqua regula , quse oftendat, quinam aftus a lege naturali fmt ir- itati* Ergo videturj nulla dari lex naturalis irritans. Sed dicendum , ^Mo^i nmtantum detur jus naturale pracipiens ac pr&bibenSg jerum etiam irritam quosdam a^us. Ita tanquam certum fupponunt Theo. ogi & Canoniftae ; quid enim inter e6s communius, quam dicere : His Uus jure nmra^ eji millus , irritus^ n&n vakt jure mturaU f I> 3 ^ ^ic Pars 11. Caput i. Sic e- g. dicunt : contra6lus cum dolo & errore fubdantiali initijs efl: jure nacurali nuiius : contractus, qui non eft fimpliciter liber ac vo. luntarios, non valeti matrimonium cura impedimento impotentije ini- tum, jure naturaB eft irritum : paftum de re turpi, aut impoiribili facien- da jure naturali eft invaiidum. Ergo datur lex naturae , quee ^uosdam adlus reddit invalidos» Regulara autemdignofcendi a£lus, jure naturali irritatos, flatuunt Seguiae circageminam. Prima eft: quod pa6lum, contraftus , difpofitio, aftus fiC aftusinitos. Invalidus , quando ex parte agentis , contraiientis j aut difponentis eft defeflus poteftatis aut capacitatis 5 naturaliter requifita? ad valide ope- randum. Ratio eft ; quia adtus non poteft efle validus , quando ex fparte caufae efficientis deeft poteftas & capacitas> naturaliter reqiiiOca ad agendum. Befeftus ex Sic difpofitio, quam facit infans, amens, plene ebrius, dorniiens, f arte cauiae, aut alias ufu rationis carens , jure naturali eft nulla : quia ex parte difpo- nentis eft defe6lus rationis , naturaliter requifita? ad operandum morali- ter, & contrahendam obligationem atque fic eft incapax ex ipfa natu- ta rei ad agendum moralitcr , philofophice ? juridice -, & theologice; cum non poflit confenfum rationaiem ac moralem ponere. Unde etiam tales non pofTunt bene moraliter aut male agere^ Sic etiam difpofitio vel contraitus , quem celebrat, indu6lus dolo fubftantiali vel errore, vel abfoluta coa6lione , non valet : quia ex parte contrahentis deeft ad- vertentia & libertas naluraliter requifita ad confenfum fuificientem ; ni* hil enim eft volitum , nili pr^cognitum , & nullus datur a6lus moralis fme libertate. Item difpoficio , quam facit compos quidem rationis, fed tamen carens poteftate , naturaliter requifita ad agendum vel difponen- dum , eft pariter nulla, & quidem jure naturali, ut per fe patet. Sic tnvalide fert legem, qui non eft iuperior, feu qui non habet fubditos, ex defedu nempe poteftatis & jurisdiclionis. Invalide eligit, prsefentat, confirmat, Inftituit, qui non habet }us & poteftatem* Invalide difpo. nis de re aliena e. g, jam prius donatam aut venditam, fimulque tradi- tam, donando vel vendendo alteri : ex defe61u nempe dominii & pO' teftatis difponendi. Invalidus eft contra6lus matrimonii cum impedi- imento impetentiae , cum non poffis tradere jus in corpus tuum , in or- dine ad generationem prolis, quod non hsbes. 4t>. Altera regala eft , quod a6t«s, contradus, ac difpoficiones jure na- Defeausex tarali fint nullx, guando ex parte materise, feu obje^i eft defeftus, pu- paite mate- ta, quando niateria, circa quam contraclus verfatur, eft impoflibilis aut naef&u obje- |;yj.pjg ^ ita,ut intrinfecam ac perpetuam turpicudinem habeat ) quia ad Jmpoiribile & turpe nuHa poteil dari obli^atio ; cum igitur omnis con- tra- De Jure Naturs^. ■a£lus validus pariat obligationem , nullus , qui verratur circa rem tur- Utfiefi sur- em prgeftandam , poteft elTe validus. Ec quidem hoc etiam tunc verum pe. 1, quando objeftura etiam tantum leviter efl: prohibitum atque illicitum* Colliges : nuUum efTe paftum, quo promittis aliquid, de fe malum: g. quo promittis mentiri, furari!> fornicari, injufte occidere, vel ad aium cooperari : imo neque juramentum fubfifteret, quia BQn eft vin- ilum iniquitaris, Idem dicendum, fi contraiSlui conditionem turpem adjicias, eam» IQ alter contrahentium adimplere eodem contraftu promittat: quia fci. ;et ad turpe non poteil: dari obligatio : adeoque totus contraitus cor- lit, utpote qui non aiiter initur , nifi fub bbiigatione , conditionem am turpem implendi. An autem irapleta turpi conditlone, e, g. commifTa fornicatione, auC ;de ab alTafrmo patrata, teneatur alter promiflam mercedem folvere, b quseftio, alibi uberius difcutienda. Puto interim, quod non teneatur, , iia, cum paftum propt^r turpitudiriem intrinfecam ac perpetuam fueric illum , non poteft affignari titulus , quo obligetur ad folvendum. Prasdidis duabus regulis , faitem claritatis gratia, tertiam adjiciendam 41. nfeo : quod fcilicet a6lus, autcontraftus jure naturse fit invalidus, quan- Defeaus ex ► eft defeftus in ipfo aftu quod contingit i. Quando vel deeft ali- parte aClus. lod conftitutivum, requifitum per fe ad naturam contraftus : fic quia tria nt conftitutiva ex natura rei ad emptioneml& venditionem requifita, mpemerx, pretium, & confenfus mutuus : quidquid horum defit, iptio jure naturali eft nulla : quia deficit ipfa natura contraftus. Hinc quis vellet emere equum, ea tamen conditione, ut pretium nullum dev fat folvere, per fe & ex natura rei contraftus f©ret nullus. Contingit hoc Quando contraSlus per fe & intrinfece eft turpis. : contra6tus fimoniacus jure naturae eft invalidus, quia asquiparatio rei mporalis cumTpirituali , feu emptio rei fpiritualis per pre^ium tempo- le, eft per fe ac intrinfece turpis, ceditque in defpeftum Dei ac irreve- ntiam^ Item contraftus ufurarius propter eandem rationem jure natu- ; eft irritus , quia fcilicet eft contra reftam rationem ex alieno lucrari, dominium ufurarum acquirere velie absque jufto titulo translativo do» inii. Idem in hac providentia fentiendum eft de polygamia, & matri- Dnio in primo gradu confanguinitatis lines redae : & de quocunque ntraSlu involvente conftitutivum aliquod intrinfece malum. Ratio eft , quia re6la conftitutio naturae rationalis , comparatae ad am finem, non tantum exigit, ejusmodi contra^usprohiberi, fed etiam nullari. Hinc quia contraSlus nunqaam ab uno folo perficitur, cum eflentialiter duorum confenfus, fi vel unus tantum aliquid turpe in pa^. 3^ l>m IL Csput L aum deducat, lotus contraaus eft nullus, Quo €x principfo omnes iHas convent ones jure naturae invalidas aOero, in quibus. conditio turpis in pa^um deducitur, five deinde irapleatur conditio, five non. Haecdoarina fequenti quaeftione magis declarabitur, & confirmabi. tur. Frius tamen folvendse veniunt aliqusB O B J E C f I O N E S, r^bjfc. i' contra primam regulam affignatam. Si contraaus jure na- turs eft inyalidus , quando ex parte contrahentis datur defeaus po- tefiatisj tuncetiam contraaus pupilji,minoris, prodigi declarati&c. jure naturae efTet invalidus : quia non habent poteftatem difponendi. Atqui hoc efl contra communem fententiam, qux tenet, quod iftorum aaus tantum jurepofitivo Ont irritati, non autem jure naturali* ?u|)inusfea. „ Refp. n, M, Nam pupilius, minor, prodigtis, ficut habent dominium Ijet potefta- fliorum bonorum, fic etiam jure natursB habent poteftatem difponendi tem difpo- (cum dominium ex eirentia fua fjt poteftas difponendi) ligatam tameii ■^^^^* a lege civih', ita, ut eorum difpofitio, in quantum eftipfis daranofa, hoc jure pofitivo fjt irritata, fi absque authoritate tutoris aut curatoris fiat, Confequenter pupilli &c contraaus, fi habeat fufficiientem ufum ratio- nis, omnia habet, quas jus naturale ad ejus valorera requirit, non tamen omnia, qus jus pofitivum ad illum requirit. Objic, 2. contra fecundam & tertiam regulam. Si omnes illi aaus k contraaus jur e naturas funt invalidi, qui funt turpes, vel ex fe ipfis Vel ex fuo objeao, tunc invalida effet venditio fecunda equi, e, g, faai fecundo emptori, fecuta traditione : invalidus eiretcontraausraatrimo- iiialis ftante voTo caaitatis fjmplici, aut ftantibus fponfalibus cum alia, laut alio impedimento tantum impediente : aut initus in ftatu peccati mor- talis-: imo invalidus eftet omois contraaus, initus ex aliqua inordinata pallione, ex ira, avaritia, ambitione: item initu5 dolo, aut ex me- tu injufte inculTo, quia omneshi a^us & contraaus fiant turpes, cum "omnes involvant peccatum. Atqui hoc admitti non poteft,cum habe- ^ntur pro validis^ %ales a^i]§ Kelp-. Nego has requelas. Non dixi, qiaod contraaus, quomodocun- tmpu m&- quf* turpes,aut peccaminofi, (jnt in validi, fed, qui vel ex fuo ohjecto funt ^^"^* turpeS) hoc eft, in quibusde re turpi &illicita facienda convenitur, vel qui alias de fi ac intmfece funt turpes, ita, ut perpetuam contineant tur- pitudinem. Allati autem aaus neque ex objeao fuo, neque de fe funC intrinfece turpes, fed tantum vei radoJle modi, vel circumftantiae alicu- jus extrinfec3E. Sic venditio equi ^efi non eft mala, tieque perpetuo, fi fjt a domino ^gui, fed tantum evadit inalaratiafle alicujus circumftantias extrinfecae, ueiijpe De Jure Naturte, 33 empe ratione venditionis praecedentis , ac dataf? fidei prlorl ewptori : cuij abenti jus ad rem & a£lionem perfonalem, tenetiir venditor datnEum ompenlare: in quantum fciiicet emptoris intereft, ut venditio teneat^* uia au^ em tradicio equi priori emptori necdum erat fafla, dominium man* c penes venditorem ( cum non conventionibus , fed traditionibus & ufu- apionibus transferantur rerum dominia ) hincj nonobftantepriore ven- iticnejfecundaeftvalidajquiafaftaadomino (accedentefimultraditio- e equi, translativa dominii in fecundum emptorem ) quamvis fuerit illi- ita, non qoideror/e^/^e, ^ntexfuoobjeClo ^ fed ratione circumftantiae extrin- ;c£e, nempe ratione praecedentis venditionis. Idem refpondendum eft ad rellquos cafus allatos ; nam matriraonium ^^,- , g, neque de fe , neque ex fuo obje6lo eft turpe aut illicitum , fed tantum Extrinfece /adit tale ratione circumftantiae extrinfecse , puta , ratione voti fimplicis , tantum tu?. itfponfaliura cum alia perfona: quse tamen non auferunt poteftatem P^s. ("^^ ladendijus in proprium corpusalteri, fed eam tantum ligant, ita, ucilli- ^^^^^^* jte fiat contra&us matrimoniajis , non tameninvalide. 1 Sic etiam valet matrimonium , initum in ftatu peccati mortalis, quia 2 fe & ex obje^o fuo non eft malum , fed tantum. fit illicitumi ratione cir- imftantiae, matrimonio extrinfecae, nempe ratione peccati, quo infe- us cft contrahens ; quatenus fcilicet eft illicitum in ftacu peccaci morta- ! fufcipere Sacramentum. Vaient pariter contra6lus, initi ex avaritia, vanitate, ira, invidia, aut iapaiTione; quiacontraftusdefe& exobjefto nonfuntturpes, fddtan- im meiintm modoiilicito: qui tamen modus eft contraftui extrinfecus, im ad ejus fubftantiam non pertineat, neque objeftum iilius conftituat. Idem dicendum de contraftu inito cum dolo accidentaii; naro licet )mmittens talem dolumpeccet, quiatamen non verfatur circa fubftan- m rei, habetur pro extrinfeco, jta , ut neque ipfum contraftum , neque us objeftum conftituat: ac proin contraftum non reddit irritum, licejc kparte dolofi faciat illicitum. Aliud eflet, fi dolu? eflet fubftantialis , Dncernens ipfam rei fubftantiam: aut fi alter contrahens alligaret fuam pluntatem certse conditioni aut qualitati, etiam accidentali ; nam tunc )ntra6lus eflet invalidus , ex defeftu confenfus , fi ejusmodi conditio aut lalitasnonfubfifteret, An autem contraftus , extortusmetu gravi in- ifteincuflTo, jure naturali valeat, alias eft explicatum. Q U ^ T I O VIL ]n quo conjiftat lex mttim irritans ? ) atio dubitandieft: quia ex una parte, lexnaturseprseceptivaacprohi» ^g, V bitiva confjftit in lege aterna Dei, nccefl!ariaadre£lamacfaFientem Pars II, E gubeX' 34 Fsrs IL Caput L Etlam lex irritans fiat m kgeDfiie A6. Co,ntra> ^us natUB gibernatbnem mtutx rationalis : ergo idera dicendum de lege naturali I irritante. Ex altera vero parte videtur aftus aliquis auc contraiSlus irri- \ tm ab ipfg natura rei : fic contraaus , ubi deficit vel poteftas contrahendi, vel deeft aliquod coBftitutivumj per feipfum eft nullus : ille vero, qui ver- 1 fatur circa objefilum turpe, auc eft de fe ac intrinfece turpis, videtur a Deo ^ tantum prohiberi , non autem irritari : irritatio autem tantum oritur ex i natora contraftus^ Confequenter lex irritans non confiftit in lege Del, | fed in ipfa natura contrate, Verum j Dicendum. Etiam lex natura irritans confiflU in lege aternct Deu Nam i ficut ad fanftum authorem naturae rationalis, ejusque fapientem ac pro-j vidum gubernatorem percinet , prohibereeaj qujE funt intrinfece mala , \ ac contra reftam conftitutionem humance reipublicEe in ordine ad fuum i fmem : ita ad eundem pertinet , afilus&conventiones, inquibuspromit-| titur aliquid turpe , vel qui de fe & intrinfece funt turpes, ita irritare quoad €fFe6lus morales, ut nullius fmt momenti, nutlamque obligandi vim ha* beaiit: fecus enim redundaret imperfedio m ipfum Deum , ejusquefan- ditstem ac fapientem gubernationem , ficonc^deret obligationem ad illi- eitum , aut firmum ^ validum , ac ratum eflTe id , quod de fe ac intrinfece turpe eft. Major videtur efte difficultas circa eos a^us & contra-Slus^ qui non funt i vel ex fuo objefito, vel ex fe ipfis mali , fed taotum funt irriti ob defeftum j alicujus conftitutivi, velpoteftatis, veleapacitatisinmateda, pra;fertim fi contrah^ns hunc defe6lum, vel fuam inhabilitatem nefciat : e. g. fi falfo | putansfedominum, con^tur dominium in alterum transferre. j Verum etiam tales irritationesnaturales ultimatorefundendssfuntin i legem seternam irritantem : tum , quod lex alia natoralis irritans oftendi noii poffic , tum quod ad fapientem ac providum humans reipublicae gu» bernatorem pertineat ^ omnibus ejusdem neceiTitatibus confulere, atque ea, quae cum re61a ejusdem conftitutione in ordinead fuum finem pugnant, iovaiida decernere, ita quidem^ ut, licet phyfice fmt pofiti, nullumtamen effeftum moralem habeant. Atqui inordinatum omnino ac reto con- fticutioni rationalis reipublicsg elFet contrarium 5 fi contraflus , fine pote- ftate, finelibertate, fine advertentia ioiti, ^fFent validi , & obligationerrt inducerent. iEterna igitur ordinatione Deus etlamifta difpofuit, ut ex contraau, laborante defefitu fubftantiaii, nulla oriaturobligatio, nullus- , que efFe£lus moralis, nec jus aliquod fic contrahenti quaeratur. Alia I fiquidera lex naturae irricans oftendi non poteft. Neque dicas, ipfam cOntrafitus naturam efiTe legeiji & jus naturale, quo contra6lus eft irritus, nOmpe perfeipfum, acpropterdefeftum fubftan* i tialem velin contrahentej, vel in contrafitUj vel in obje^to. Namlicetei i fe De Jure NEtora. i ipfofit iirperfeSus , tamen non poteft ipfe ccntraflus effe lex , tieque non p^. ontrahens jegisiator :cum lex omnis Ista elTe debeac a fuperiore, habente ^^^^ irisdiaionem in rubditum. Vel igitur ejusmodi a6lus non polfuntpro- irie dici, jure aut lege naturali irritati, vei legem aliam acontraftu df- tam oportet agnofcere : qua? videlicet fanciat, exsf^ibus ejusmodi, ex ' ipfis imperfeiHs , nullsm oriri obiigationero , eosque vim nullam babere ebere. Fcre ficut , licet mendacium , furtum, aduiterium &c. per fe »ra ac intrinfece fint mala (radicaliter videlicet & fundairentaliter ) ni- ilominus tamen legem naturaiem prohibentem,ab iis diliin6tam, opor- Jt agnofcere, quiafcilicet omnia , qu^ ad reaam gubernationem& con- itutionem rationalisreipublicae pertinent, Divina ordinatione ab aeter- 0 funt difpofita , exigente id fapientia ac providentia authoris ac gu- srnatoris, omnia ad finem fuum prudentifiime ordinantis, Confequen- r irritatio eorum etiam aftuum, qui ex fe ipfis lunt imperfefti ac de- cUiofi , in ordinationem ac legem divinam efl: refundenda, Sicut irri- tio e, g. teftamenti , ob defe£tum certarum folennitatum imperfe6li , legem civilem irritantem eft refundenda^ Q U S T I O VIII. Qijodmm fit fuhje&um legis mttiralis? ' )oft exph'catam naturam & varietatem legis naturalis , facile eft ftatuere , quodoam fit illius fubjeflum , feu quinam illa obligentur, videlicet mries & fola? creaturas rationales , in quarum cordibus Deuslegem fuam sceftariam per lumenrationis fcripfit , quadirigente ad felicitatem fuam aturalem, atque ad commendandas Divinas perfefliones ordinantur* DifEcuItatem tamen aliquam movere videtur Ulpianus , qui /. i. ff.de \ & ,JS\cz\t'. Jus naturale c(i y qucd mtura omnia animalia\domt:nLmju5 lud non bumani generis proprium, fed omnium ammaliumcommune eft. Quam 36lrinam Juftinianus dignam cenfuit, ut inftitutionibus Juris inferere- ir , de J. N. G- & C. Verum Jurisconfulti, fic definientes jus naturale, itiore id fenfu acceperunt. Quod ut intelligatur, Notandum 5 tripliciter jus naturale poflefumi, fecundum trlplicem TripJex iclinationem , quam habere creaturae dignofcuntur. £t i. quidem latif acceptio me ac valde improprie pro inclinatione feu appetitu innato ad confer- 3"»^'« narora. andumpropriumindividuum,&quaIitates illi proprias : & fic fumptum is[natura]e rebus omnibus , etiam inanimatis eft commune. Unde jus Pro appe- ludphyficum, & appetitus ^nnatus , quo aqua ferturad frigus, & jgnis ^^^"'^^^^*^* d calorem, in hoc fenfu jus naturale dici poftunt: & proprietates hyfic^ jure naturali fubftantiis deberi dicuntur; quo fenfu etiam in riptura diciturDeus, legeropofuifleeiementis. E 2 2.SU* 3^ Pars IL Caput 1. Bel eecef. faria. f^Q 1nmna«s 2* Samitur late & improprie pra inftin£bu , feu appetitu elicito , quo * vivencia cognofcitiva feruntur ad aliqua appetenda , fecundum naturani fuam fenritivam. Et in hoc fenfu jus naturs fumpfit Ulpianus , nihilque aiiod eft, quam indinSlus naturas fenfitivse, quem omnibus animalibu^ communem natura indidit, e, g. ad commixtionem maris & foemina?, pro- ffreationera & educationem prolis &c. g. Sumitur ftri6ie ac proprie -pro lege, creaturam rationalem diri. gente fecunduni reftam rationem* Quo fenfu Cicero pro Milone legera nacuralem appeliatlegem, nmfcriptamf quamnondidicimuSi legimus^ verum ex ipfa natura baufimus i accepimus ^ ^xprepmus : ad quammn do^i ^ fed faUii mn iftftitutis fidimbuti fumus^ ^ Clarius adhue Seaeca epift. 6f, ad Luciliura aiti E/t ergo a Deo^ tari' mmautbore natura^ impreffum inditumque cordtbus nofirisy per quod fecunduin diUamen ratioms prdtica eStus ^mmanos liberos ed banum juftumque dirigimus^ Et hanc legem , etiamab ethnicis fub conceptu laitem generico co- giritam coltamque, in afite divinse voluntatis seterno ac neceilario , at. que m tempore per lumen rationis nobis intimato confi^ere diximus. In quem fenfum Cicero lib. ii.de leg, Hanc video fapientifmorum fuiffe fm- tentiam , legem neque hominum ingeniis excogitatam^ neque fiitum efie aliquod popu- lorum , fed atgrnum quiddam ^ quodmiverfum mmdum regeret imperandiprobiben- Mque 'fapienSia, \o Ex quibus aliisque, qtiae traaata funt haaeniis,facile conhcituf , fo. Soh creatu- lamcreaturamrationalemeirefubjeaum legis naturalis: ut enim creatu- raeflfubje- fa legis fit capax, oportet eife prsditam ufurationis, utiegem mteliigat; oportet effe liberam.' ad quid enim aiias pr^eptiovel prohibitio ? opor- tQt effe capacem obligationis & pceoEs , quam lex imponit. Collig^s I. Brutanon effe fubjeaum juris natoralis, quianonfunt rationis ac direaionis capacia ; & multa agunt ex inclinatione & inftinflu naturali, ^u^ ia hominibus funt contra jus naturs, ut commixtio ^^^'^CollLes^. Nequeinfantes obligarilegenaturali, ut docet Sanchez in opere moraM lib. u c 12. n. 2. his verbis." Pueri anterationis ufumnulk lege Diyina^ naturali y vsl bumana obligari pojfunt t quia nondum legaUs vmctdi Qapaces funt. Et Suarez B^ z de legih. i 2. Idemvidetur diceodum de amentibus propt^r eandem rationenr. quia fcilicet omnis direaionis moraiis & obligationis funt incapaces; .effetque idem ac bruto pr^cipere. Putabam quidem antehac, infantes & amentes legibus naturalibus ob- ^ligari in aclu primo, ita, ut lex eos comprehendat , ficquie illa obligentur, &um juris iiaturie. Non tameii 4^ De Jure Natur^. on tamen in aau fecundo , quia propter defeaum rationis a transgref- one & peccato formali excufantur* Verum re melius perpenfa .exiftimo, eos ne quidem in adlu primo Nelquident .bligari, Ratioeft: quialex naturalis promulgatur per lumen rationis,in.a^u ua carent infantes & perpetuo am^ntes: cum igitur promuJgatio fit deP'^»"'^' flentia legis , refpedu carentium ratiooe non datur lex. Unde neque laterialiter peccare cenfendi funt. Deinde plane inutiiis atqueimpru- enseiTet lex, quse carentes ufu rationis obligaret. Non tamen licitum eft, eos ad blasphemiam aut lafciviam incitare: um ne alTuefcant, ac maloshabitus contrahant ; tum quia, ut aitP. Bu- snbaum, talis a£lio tribueretur pnndpali agenti,. qui alterius opera uteretur uafi inflrumento: tum quia nullus poteibeiTe prudens finis eos inci- andi ad ea, quae aliis jure naturali funt prohibita* In quopoteft effe ifparitas cum brutfs^ Dices : Si infantes non comprehenduntur lege naturali, tuncneque dulti obligantur legibus pofitivis ufu rationisalias praediti, fi eas invinci- iliter ignorent^ Refp. De his dici pofte , quod in aftu primo obligen- XV. Ratio eft, quia leges pofitivai non proroulgantur per lumen rationis }d per publicam vocem legislatoris : unde fufficienter funt promulga- 3e,etiamf]ab aliquibus ignorentur, quare ifti etiam comprehenduntur ib lege, 6Hlc in a6luprimo obligantur,- quia tamenillam invincibiliter ^norant, in aftu fecundo non obligantur , & a peccato formali excu- intur. Etin hocfenfu mtelligendum eft, quod authores cumSanchez lonent, bene notandum effe : aliud videlicet eife, nonohligari lege^ ^ liud a legis transgreffiom excufari^ Q U iE S T I O IX. non pojunt haSfenus di&a de Jure naturdiper caufas deckrarl & in fynopjtn redigi ? efpond, PofTunt ; in fenfu tamen aliquo lato & improprio: & memo- riae gratia expedit. Cum igitur lex naturalis fit ordinatio Divinae 'oluntatis neceffaria circa a6lus creaturserationalis, Primo, Caufa iilius efficiens eft Deus O. M. qui fcut eft rerum omnium Caufa effii onditor, totius^ue nsturse auftor^ita tanquam fupremus legislator, &ciens3 Diverialis, fapientiffimus ac providentiffimus, rebus humanis confulit, c legibos sternis crbem terrarum temperat. Prfficipue vero ad crea- Lirani rationalem , qua animare afpeftabilem hanc molem voluit , provi^ lentiam fuam inclinat 5 eamqueordinatione perenni adhonefti acdecorj itionen dirieit. ^ 3« Pars IL Caput T, ^ Secundo. C^zm/^i farmalis efl fanaiffima acfapientifHma voluntas Di- i vmiffimi legisiatoris, humaois mentibus promuigata* Promulgacur au- ! tem per lumen racionis, quo Deus legem fuam & ordinationem fcribit j in cordibus noftns:ut adeoreaaratioejusqueufus, ab auaorenatur$no. | bismfpiratusvoluntatemDeiac legem naturalem nobis exinbeat: & fic,i ut : quidam loquontur, iumen rationis, tanquam applicatio & promulgatio Divmas voluntatisin noilro inteileau fubjeaive & ut qm fe habeat , ordi. natio vero ipfa Divhm^objemve ^ utquod. Poterit tamen hoc ipfum lu- men rationis tanquani promulgatio, & velut complementum forraale I ipfamlegem condituere, prouc promulgatio legem pofitivam commu- nius docetur conflituere, Tertio, Caufafinalis immediata, minus tamen prineipalis, efl bonum creaturss rationalis, feu humangereipublicae, reaa videlicetcenftitutio & felicitasejusdemnaturalis, quam Divinus legislator tanquam fanaifTiraus ac fapienCifTimus natur^ auchor intendit , & fic legem fert, ut h^c reaa conftitutio procuretur ac confervetur. Finis vero ultimatus acprincipalis eft Deus ipfe, infinite perfeaus, fidcujusbonitatem, fanaicatem fapientiam ac providentiam commen- dandam ,uti omniscreatura, ita comprimis re^a conftitutio rationalis rei- ! publicas per legesnaturales procuranda, a fumma iila Mente intenditur ac dirigitur* - { Exquofequitur, regulamimmediatamiuris naturs, feu principium, | ex quoinferimusexiftentiam legis naturalis , eife reaam conftitutionera huraanae reipubhca, ultimatum vero univerfale, & abfolute indefeai- bile, Divinas perfeaiohe?. Undeetiam lex necefiaria , abfoluta , immutabilis & indifpenfabilis dicitur : quia ipfa Divinaperfeaio exigit illam ferri in ordine ad pr«ci« pienda intrinfecehonefta, & prohibenda intrinfece mala. Quarto. Caufa materialis , vel potius maUria & objectum , circa quod jusnaturaeverfatur, funt Eaushumaoi, per fe ipfos radicaliter honefti velinhonefti:hoceft, exfua natura ita comparati,utad reaam conftitu- tionem natura? rationalis ac humanss reipublic^ fmt neceiTarii , vel eidem fmt contrarii. Nam fi ad bonumnaturas rationalis , feu in ordine ad iliius finem , commendandas videlicet di vinas perfeaiones funt necefTarii, hoc ipfo exiguntafapientiftimoaathore naturse prascipi : fi verobono naturse rationalis fintoppofici, & cum ejus fine pugnantes, exiguot ab eodem pro' hiberi* Etin hoc fenfu per fe ipfos font radicaliter & fundamentaiiter ^oali* Porro inter iftos aaus aliqui funt ica intrlofece mali , e. g. menda- €ium 5 ut femper ac pro omnibus circumftantiis fmt jure natur^ prohibiti : alii De Jure Gentiuiiu' 31 alii vero recipiunt mutationem materias , ita , ut fub yna ratione fint bbje- ftum legis naturalis, nonvero fub alia: quin tamen propterea ipfum jus naturae fjt mutabiJe aut difpenfabile. Praeter iftos autem a^us fic intrinfece honedos vel inhoneflos, qui funt maceria legis naturalis prohibitivae vel prasceptivse , dantur infuper aftus, quifunt materia legis naturalis irritantis, ii videlicet, qui vel funt intrinfeceturpes, vel metu gravi injufto, aut vi extorti; aut qui laborant defeftu ahquo fubftantiali vei poteftatis in contrahente, vel requi- Oti alicujus ad contraaum ex natura rei necefTarii. Exigit fiquidem fa- pientia authoris naturae, ejusmodi a6libus omnem valorem, & vimobli- gandi adimi ab ipfo Deo fummo gubernatore ac legislatore. ^ Quinto. Suhjeclum denique legis naturalis eft fola creatura ratio- nalis: quiafola illa eftcapax directionis moralis per leges & prsecepta. LJnde ne quidem homo ante ufum rationis lege naturaii obligatur» C A P U T II. De Jure Gentium, SUMMARIUM. ;6ti. f. Datur Jus gentiumy i, Stricte di£tum, 3. Quod e/i ccnventio libera Centium^ \, Vi confuetudinis mutua per pattum 'taciium introduEta^ 5. Unde fupremos etiam Principes ohli' gat, 6. Tenditque ad mutuum commercium, 7. Quare non efi jus aliquod pojitivum Divinum , $. Neque lex populorum , SedpaUum tacitum, per confuetudi- nem mutuam cum animo fe ohligandi ifiitam. i o. Compmitur jus legationum , comr merciGrum , helli ^ pacis : 11. Itemjusfervitutis^ fepulturay dliA'- que plura , ut primam rerum divi» fionem , jus prdfcriptionwn. 12. Datur etiam jus gentium^ minus proprie di£tum, fme obligatione mu^ tua^ Ad hoc referuntur certa con- fuetudines cultus facri^ confiruendi adesj muniendi civitates^ ufus ma^ netce , contraUus , qui dicuntur juris gentium. 1 3 . Differt a jure naturali , quoad cau* fam effidentem^ formalemy materia' lem , 6? finakm^ 14. Item quoad modum promulgandi^ quoad fubje^^um , ^ proprietates. i f. Uti etiam a jure civili. r\eus O. M. iion tantura fingulos mortales per leges rationales ad de» ^ ftma^s Mentis fuae sterns fines dirigit, fed jntegras etiam gentes Daturrjut mtuis officiorum nexibus vult obftriaas, ac jurisnaturalis vinculo col-gemium» Pars II. Cap. IL 2, Striae dl" 3« Qyodejil cenventio libera ligatas, Vlgent tamen In^er gentes & alii quidam nexus , quos Deus ii beros reliquit, pro arbitrio a gentibus introdudli , altera gente alteriu ope indigente, ut quantum regionibus fejun^lum , tantum communicoai- mercio, tanquam vitae focialis ac communis felicitatis vinculo , colliga tum fit humanum genus* Inde enatum illud facrofan£lum populiS) quos politior cultus acdi fciplina commend^it ^ ^us gentium ^ ad quod appellare folent integras na tiones, fi forte ab altera violatom effe contigerit. Quara autem com pertum habemus, ejusmodi Jus gentium exiftere, tam controverfum efft videtur, in quo confiftat, & quousque regiium illius fefe exporrigat an juri naturali , an pofitivo Divino, an humano fit accenfendum , ai vero novam ab iftis fpeciejn juris conftituat. QU.ESTIO I. ^iid fit Jus Gentium f TJefp. SirBe Jumptum efi conventio libera gentiumper paStum taciium diutarmi ^ moribus introdu^a , ad mutuum commercium ac felicitatem /Qcialis vitcB ohtv nendam ac confervandam» Dicitur i. StriUe fumpium: Nam fi in feofu latiore & impropric fumatur, cum jure naturali confunditur, voeacurque ab aliquibus juj gentium prim^svum vel primarium. Hocfenfu minus proprio Irnper. j, Inftit.de N. G, ^ C. dmf. Quod vero naturalis ratio inter omnes homimi conftituity id apud omnes peraque cujioditur^ vocaturque Jus Gentium , quaji qm jure omnes gentes utantur, Illud vero, quod defcripfimus, & ftriae fumptum dicimus , aliqlii vocant fecundarium, Hac diftinftione in primarium & fecundarium reje6la , unum duntaxat agnofcimus Jus gentium , ut contra diftindlum a naturali : de quo Irope. rator §. 2. Infiit. eod. dicit, jus gentinm effe, quod ufuexigente , ^humanis neceffitatibus , gentes bumandn (ibi confHiuerunt. Dicitur 2. Conventio: unde ficut aiise conventiones , pafla, contra- £lus, inducit ftriftam obligationem : ac jus gentium violatum gens genti jure exprobrat , & fatisfadlionem poftulat. Dicitur 3. Libera: nam hocjus non verfatur circaea, quse intrin- fece bona vel mala funt , ficut jus naturale. Unde libera initio fuit gen- tibus talis conventio: & hodiedum necdum omnes omninogentes , pras- fertim barbarae, illaminierunt, faltem quoad omnia. Fa^ta autem femel conventione, ficutexaliisconventionibus, pa6lis, & contradlibus^, initio libere inicis , oritui: obligatio naturalis illam fervandi , ex communi illo yuris \ De Jare Gen liuni. ^t- j@ris natnralis prindpio: Fids^ data e(i fermnda, Unde non potefl gens aliijua hanc conventionem revocarej refcindere aut tollere, invitis re- liquis gentibus; comrauni autem confenfu poffent illam rurfus aboiere 5 ficut contingit io aliis conventionibas & pactis^ Dlcitur 4« Gentium: nara jus gentium non eft conventio prl vsts , Geriti-am vel uniiis tantum aut slterius gentis cum altera/ fed omnium aut fere omnium, earumfakera, apud quas cultior politia ac morum difciplina - ifloret, quales funt nationes Eoropege,- & in aliis terras partibus plures. I Undc per hoc difFert jus gentium tum ab omnibus conventionibus & pa- flis privatis, ac particularibus licet publicis , quae unum regnum aut Prin- ceps init cum a^tero; tum etiam ab omni confuetudine particulari , quae apud unam gentem, fine refpedlu ad reliquas gentes, vim legis obtinet, ifuperiore illam affenfo fuo confirmante. Dicitur f. Vd per pattum tacUum 3 vel diuturrds moribus introducla. Hic 4» njultum aliquidiipiitant, an jus gentiiim fit introduftura per paftionem P^*; P^^*^"* ialiquam inter gente.s initam, an vero perdiuturno-s rnores , ufum , & con- ^^^''^^"^» Ifuetudinem, apud gentes receptam. Ego neutrum modura originis rejiciendum cenfeo; cum otroiibet, Vi confuen vel etiam utroque fimul potoerit introduci : imo utroque intro^uclum ^i"'» eife videtur. N^m ex ufu & confuetudine, mutuo obfervata , cum anf- ^"trGduaa, rao inducendi obligationem mutuam , orium eflpactum tacitum ac mu- tuum, indacens obligationem juflitia? , in foro etiam confcienci^. Etfic tam ex diuturno ufu , mutuo obferv^ato , quam ex paftione tacita , inde refuitante, ortum efl: jus gentium. Unde jus hoc gentium non tantum populos mutu :> nexu adflringit, jobligatque, fed fupremos etiam orbis Principes; atque ex hoc juie , oiiligans iii- juti etiam ex natarali, eorum inter fe lites funt componends^, imoP';^'^°^ . jetiam bella gerenda, temperanda, ac finienda; licet enim inter arma ie- ^f'^"^ ^^^^" jges niere dicantur, id tamen nullatenus inteliigi poteft de jure gentium^'^ ' . |ac naturaii: ad quse in bello etiam merlto pars la^fa provocat. Sapien- iter hac de re Themiftius apud Grotium ; Reges , qmles exigit faptentiis re- gula , non unius fibi credit<2 gentis rationem habers , fed totius humani generis oportei, Et Dio : Mer bofhs quidem fcripta jura^ id efl , civilia mn m- knt ; at vdent mn fcripta^ id efl ea^ qua natura diUat ^ aut gentium confen^ jus conftituit, Dicitur 6. Ad mutuum cmmerciwn acfelicitatem focialis vita oUinendam 6. cc confervandam, Indicatur hic finis juris gentium , ad quem a gentibusAdmutuuri. eft ordinatum. In quo etiam difcrepat a jurecivili, quod particula- cen^^nier. rem reipublicEe Jalutem fpe^at, jus gentiuni vero humanarum focieta- ^'"^ Pan IL F tum 4^ Pars; m Caput 11.. tomi mter refe comiiieTcia ac concordiain ^ ad communemi gentlum utili tatem. promoArendam.ac- ftabiMendam., QUJiSTID IL ^us Centimn fit lex? \feriim hlcfe prodic. difficul tas , quse faepiu& exercuit ingenia,. profun ^ diori obtutu msteriam iflafD rimantia : an videlicet jus gentiun vim legalem accipiat? & a quo fyperiore ac legislatore? ana Deo, u authore fadalis vic^, accomniUois felicicatis > approbatione fua diutur nos hominum mores ac recepLam mutuo difciplinam eorroborante in viir legis ? an. omnes gentes corpus quoddam morale feu magnam quandan rempublicam confiicuant, q^use colleftim fumptaj, vehit in Ariftocrati^ aut Democracia, jufisdiftionem in fmgula ilHus membra exerceat, legem- que im,ponatt an vero gentes absque interventu fuperioris, poteftaterr jurisdidionis exercentis , ac vim legis tribuentis ^ per folam padlionem mutuamj, ex diuturaa ufa mutuo; prognatam conlenferint,. feque fibi mutuo obhgarint* Ad quam ega controverfiam refpondendum cenfeo probabilera q;uidem admodum eam eHe fententiam quae docet,, Jus gentium vim le- gis habere a Deo,,non tanquam authore naturae,. fed tanquam authore fociecatis humanae,. & fupremo poUtiarum humanarum Principe, ut do« cent clarilFimi DD. Schmier , Mezger , FranZs^Schwarz ^ Vitriarius in infl, J.K^G.d.n. 21. 7. Sed quia hoc |us non eft naturale » verfans circa ea^, qu^e intrinfece Non eft jus^ &ona vel: maiafunt: neque pofitivumDivinum , ucpote non habens pro ^Bfidvum^ fuo authoreKmmediato Deum, cumnon conftet , quando,, & ubi5 & per Divinum,. q^^g gj^ ipfo fit traditum ;, neque neeeffe fit hic ad Deum recurrere ; & alias communis ferme perfaafiOr obtinuerit, jus gentium; ex integro eile pofitivum humanum ; atque Imperator ipfe 2. Inllit. de J. N^G. 6'^ C. dicit, Jus gentium. effe , qmd ufu exigente^. ^ humanis necejffitatibus , gentes bumancB fihi con/iituunt, ideonon cenfeo-, novara hic juris Di vini fpeciem afferendam efle. o. Et quamvis etiam altera fententiafit probabilis, quae vim legalera Neque iex Juris gentium a communi quadaso gentium republica derivat, in quaomnes populorum, cQiie^-^jrji jfnpQrent, finguli vero obediant: ut docuit Strykius. Quia tamen neque ex facris litteris , nequeexhiftoriaconftat, gentes in ejusmodi univerfaiem conveniife rempubUcam democraticam , quse po- teftate legislativa in fingulos orbis incolas tanquam cives polleat, ac fin* gulaegentes feliberas putant, neque hanc fententiam ampie^tor. Igitur Dicea- De Jure Gentiura. 43 Dicendam 'cmn^Gmtio, ^Gletle., 'Schmalzgmberj St-apfio,, Bodko^ ^ichler &c. probabilius jus gentium non effe praprie legem aliqiiam.,a ■uperiore qoodara gentibus impofitam , fed ex diuturnG ulu pdpulomm., 'um amraoie mutuo obliganii continuato , atque ^ex refultanteinde ta- ita paaione mutua defcendere : ficque non effe legem , a fuperiore ali- mo latain , fed Gbligationem paao propriam inducere:: -ut maniteftius )ateat, fupreraos etiam orbis Principes, qui nullum in terris fuperiorem ignofcunt, eGdem obligatos elFe. JNam _ ^ Ouamvis hoc paaumnon fix lex, tamen remel libere a:gentibus ^ni^ iumjure naturaii obligat omnes, ficut aha paaa, qus licet non fmt lex v^^^^^a pmora araen legenaturaliluper\^eaiente, & quafi reflexa fupra paaum pro;ar. )icrio initum , jabentur fervari, ex communi fillo juris naturalis pria- ;ipio..' Fides dm efi fervanda. Certeiegis alterius hic nulla efi: ratio au.t ieceffitas.3 cum totus finis juTisGentium fic convenientifrime obtineatar. Neque.aliquid probat , quod fit gentium : namtnulta dantur ura., qu® fant lex. Unde .etiam Jus :gentium.^ ;non vero Lex genuum ppeliari confuevit. _ Q U S T I O 111. jQuoham fit dhje&um Juris Gentium? I^efpond. Ad jus gentium fpeftant ea omnia, quse quidem juretiatura; ^ non funt pracepta nec .prohibita, propter commonem tsmen gene- is humani utilitatem gentium omDiura fermeufu acmoribus cum mutua jbligatione funt intrGduaa''& recepta. Talia fjnt s jfus legatonmu Nam jure naturdi non tenetur gens una ;alterius . 4®- esatos admittere^ quia tamen communis gentium utiliras expofcit., ut^^.^J^"^^^^.; mt, qufcommueia negGtiatriaent ., hujasmodi legati nan tantum lunt^^g^ idmittendi,'& incGlumes dimittendi, fed etiam fecuripr^efEandi, a rrinvjoi.um, :ipe vel republica 5 ad quam mittuntur: mfi limites fu^E iegstionis exce- iant, e. g. inferendo ^'im injuftam , vel concitando pGpulum &c. Jiis 'OTmerdj,, apud exteras ac non hoftiles nationes exercetidi,Comtiiercii , idfublevandammiituamindigeGtiam: quia nen omnis fert omnia telius. luam in rem Grotius traaatum edidit de ■mariUbero: iquemtunc Batavi imbabus manibus amplexi funt : mutatis autem poftea irebos, eura Often- lana florere inciperenc iCGmmercia , deletum optabant. 3. JusMlu prgBfertim quoad modum iliuti indicendi prius p^rFe Sslh,, •iales, ac rite gerendi : ;ut videiicet fontes & arraa iron inficiantur vene- 10 ; ut hGftis non occidatur per fubmiiTos Ocarios ;( quo m©do a Cal vini. lisinvGalliaiFrancifcusDuxaiiifius., incomparabilis iUe iHeros ex ferfi. _ a ;niffiina 44 Pars II. Caput ILf IT, Iteni|a.s Daturetit.m impioprie iiilflffia pomoLotharingica, ad Aureiiam occirus dTe fertur) licet enin juuuni bellum ritjurisnaciiralis permiffivi, tamen quoad modum & plu. res arcomftantias ^fl juris gent um, Hinc illa^ toties audit^ provoca., tiones ad jus gentium. ^ ! Ar' Jus pacisjj' induciarmi: licet enim conventiones pacis ad foede. ra, poftquam rimtmita, ricut rlia pada , jure naturali obligent: quoad petitionem tamen pucis , ac ruftc pctic^x admJffionem funt jurl gentium! ;ic (eT^^f^''Cr ^'"'''^ ^ufacukas Iiberis homioibus , jufto beik) eaptis, ac ferv.tis adimenui libertatem, & in fervicutem eos redigendi: nam V fum e l otihcs elle, eos fervos facere, quam occidere. clterum non rhtff;? •^"IP^^'^'^ ^"^^^^^^^ fed eampermittit. Unde inl:;Sr"'"^"^"'""' ^^"^^^^^^ "P^- ^?. Jiisfipukurce ; vi cujus cadavera terrse mandari debent Unde in urbuiiTi ooQaioaibus petuntur & concaduntur aliquando breves in- ducias ad humariaa cadavera. . Ad Jus gencium etiam refertiir prima rerum MvA: imo ipfa etiam iivifio gemimn ac regnorum. Item ,t« tranruus , quando non eft juaa cauft peregnnos excludendi : pr<.n>j,om; ; aliaque a quibusdam ^^6^ ob' jeaajuris gentmm referuntur. i uouaiu uuer oo- Ratioeft, quia licet iifec aequitati naturali fint admodum confenta. nea,a juretamen naturali non funt introdufta, tanquam intrinfece bona vel mala.aut tanquam natur» rationali ac reipubiicl bumaniad reaam m conft,tut.onem fimpliciter & abfolute neceffaria. PotuilTet enl len™ quslibet absquerelatione & obligatione adalteram fecum fola vTvefe ; i qum cum altera paftum mire obligata fuerit, de admittendis & tutis DrV ' ftand.s legatis, traftandis commerciis, certo iodo gerendi beHum . ac n ' SndL'&c""'o' i 'T''T'' -''ig^"^'^.' ortuis hoftib^s fe;": . lendis &c. Quia tamen ad utiiitatem =c felicitatem populorum ac vi- "nfuSinZdS''™"^^"""^' '^"^■•^ aeprude^tfgentium^con. n„,ff ' "^■T"'' pradiaisjure etiam civiii fint fancita, tamen eunt ""'^^".8^"''^ * fupremos etiam Pdncipes'adftrin" ^ Prsfcriptionis, juris funt gentium. ... -i ^''l^ii"' gmiwnminusproprii di^tum quod inter genfes re- ceptum quidemeft fineobligatione tamen mutua, feu, quin dftu" obTi ga lo, illud inter febbfervandi. Huc referunt confuetud nem certart cultus facrj, conftruendi sd.s, m.niendi civitates. Huc «™m refe?^ ' turijus cudend, monetam, eique valorem tribuendi, ac lufe etfam ufJs monet^ ; concrajlus item non pauci , ut emptio , v«nditio , tocatLT con- duftio , De Jure Gentiumv 45 u6i'0i qul prOpterQa mtraStus jum gentium appellantuf: modi denique :qa!reiidi plerique. Quae omnia in fenfu latiore creaturje jurisgentium ^ icuncur^ quia agcntibus plerisque funt introdu61a , ac obfervantur. Q U S T i O IV. QumoSo Jus Gentium differat a jure naturali 2 ' icecjus gentium raagnam cum jure natarse affinitatem ac convenien- i^, tiaoi habeat, magnamque aequitatem ac congruentiam praefeferat , DifFen^^ajure 5eoquidem,utcomp}ures authorescum jure naturali illud confundant, naturalf, at fafcern in primarium f feujus naturale) hfecundarium y utfupramemo- jtum dividant: in pluribos tamen abillo difcrepat. Nam K Differunt in caufa cum jurisnaturalis caufafitipfe Deus, In caufa iris gentium vero gentes. efficiente, 2. Differunt in caufaformali & ejfentia : nam jus naturs efl lexDivi- Formali, a, fuppofita creaturarationali, omnino neceflaria* Jus gentium pro- rie non eftlex, fed diuturna confuetudine, & padlione tacita, absque iperioris confenfu, libere a gentibus inita , con(l:st. 3» Differunt <\\xoz<\caufam materiakm ^ objeCtum: nam objeftum ju- Materiali , is naturalis funt, quaeincrinfecam honeftatem vel inhoneftatem habent; tquehincneceffarioa Deo, utfapientiffimo authore naturs prscipiuntur el prohibentur. Objeftum verojuris gentium funt,quse, licet non (int itrinfecebona vel mala, adcommunem tsmen humanarum focietatum tilicatem ab ipfis populis fant libere in ufum deduda. Sic jus naturas on praecipit admiffionem legatorum, indiftionem belli pra?viam, com- ierciorumIibertatem,necprohibet hoftem in bello jufto armis venenatis ccidi , cum fimpliciterpermittat illumoccidi, quin mcdum determinet^ Sic etiam divifionem bonorum, regnorum difcretionem , terminos grorum,fervitutem, prasfcriptionem, ccrtosmodos concra6luum , cer- os raodos acquirendi &c> nec praecipit, necprohibet: fed h«c omnia entibusproarbltrioadmajorem commoditatera mutuam ordinanda, di- ponenda, ac pacifcenda reliquit. 4. D fferant quoad j;^My?2f?i^«fl/fim. Nam finis juris naturseft felici Flnalf. as & refta conditutio, neceffarianaturse rationali qua tali, in ordine ad om.mendandas Divinas perfe^iones. Finis vero juris gentium ell feli- itas humaaarum focietatumj, non fimpliciter neceffaria, redad majorem itilitaiem & commoditatem mutuam. Adeoque jus naturae fpedtat bo- lum neceffarium fimpliciternaturserationali qua tali , jus gentuim bonura, lon fimpiiciter neceffariam communitatibus humanis- Jus naturse inten* ic pra^cipue reftam conffitutionem internam confcientia?, jusgentiurn ^QtQ bonum externum ac politicum. F i 5« Diffe. 4<5 Pars IT. Caoi^s llli ^ 14. Item qooad iiiGdiim pro 'mulgandi. JEt proprie- 'tates, 15. ^uomodo 'difFerat a jure «ivili. 5. Biiferunt qiioad mQdum promuJgandh mm jus iiaturse promulga tur per lumen ratioois 5 quo Oeas in cordibus haminnm legem fuan fcribit. Jus vero gentiuoi per >ufum & •obfervantiam papulorum innG t^fcit, 6. DifFerimt quoad /wJjeto?:: nam jus natorale obligat quemlibc ftominem -5 lit ufu odonis praeditum 5 etiam folitarie fpeaatum : imo li cet folus jii mundo viveret. ]us gentium vero non obligat hominern iolitarie confideratum ., fed quatenus conftituit humanam focietatem imo eas gentes 5 quae per ufum *noin coDfenferunt m pa6lum tacitun] abfolote non obligat. 7. DifFerunt quoad prapmtattsz nam Jas naturie efl: necenarium: .'abfolutum , immiitabile & indifpenfabile. Jus gentium vero , etiam fup polita humani generis exifteotia , fuit gentibus iiberum & arbitrarium potefte^feconditionatum ; videlicet, ifi alia^gentes id fervent: imo mu tuo confenfu poiTet rurfus tolli , ficut inti-odu.aum eft* Differt etiam Jus gentium -a jure civili nam :hoc 'Cfi: jus fcriptum ^habetque origrnem a legislatore : Tefplcit :neceffitates privatas ahcujui particularis reipublicffi., poteflque abiinagente tolli fine confenfu alte- rius. Jus gentium verd non efl jus fcriptum , neque eft^lex , defcendeni fuperiore, in gentes jurisdi£lionem habente: fed moribus gentium & :pa6tione conftat, Refpicit utilitates -Gommuaes ^gentium,- .nequepotjefl ab una^gente tolli fme coofenfo r eh*quarum^ c A p o T 01 De y-ure .Dlvino IPoJitiva, praster Jus Naturae & G entiura datur ^tiam Jus Popjmum ( aliqui voi Pofttum ) quod -ultra Juris Katuralis faafiliones aliquid ^ponit, ex libera TOluntate legislatoris* Unde difFert a jure mtmM i,raiionB cauf2 ^efficientis--i 'nam legis -na- ■turalis caufa, & quidem neceiraria, efl: folus ]5eus. Legis pofuivae 'Caula efl: Iibera,potefftqueelIe velDeus, vel ihumanoslegislator. 2. Ra- tione fomis i mm lex ;naturs eO: fcripta in corde per iumen rationis, ficque ipromulgata: ilexpofitiva profflulgatuT per figna externa, nempe mediata 'vel ■immediate per vocem legislatoris. 3. Mdtione materi^s : nzm lex n^tu- rae verfatur circa ea, quaeintrinfece bona velmalafunt:: lex:pofitiva ve- iro circa ea , qua? de fe nec bonanec -mala funt» Unde ea , quse prohiben- tur ajure naturali,, d!cunCur prohibita, quia funt mala : ea vero , qucepro» iliibentur a jure pofitivo , dicuntur mala, quia Tunt pTOhibita, E* g. efus «arnis diefab-bati noniefl,prohibitas;, «^quia defe^ft.malus, ifedeit malus-j ,>quia De- Jure. Divino.. 4? luia prohibitus. Unde etiam: lex: pofitiva eft mutabilis,, difpenfaljilis 'affab^lis ac varia in variis provinciis lex naturae imrautabilis 5, & ubi- iiue eadem. 4. Ratione finnt n^m jiis naturae intendic bonum natur^- ationalis qua talis : Jex pofitiva bonum reipublica?. Diffeirt etiam lex pofitiva a jure gentium r nam jus gentium non elt: ^ex, fed ufegentium & paaione; coalefcit „ habetque pro fine felicita* em focialis vitse diverfarum gentium. ac nationum. Neque proffiulga- ur per vocem; alicujus; legislatoris t fed per traditiQnem ufus & obfer^ E(t autem Jus pofitivuin= aliud: Divinumy quod! nempe a Deo legisia* oreefl conditum5,.& vel per fe ipfum,,vel per fuos roiniftros,ut Angelos,, ^oyfen , ProphetaSj Evangeliaas & Apoftolos eft promulgatum.. Aliud; Tro humanum quod iiominem. legislatorem habet. Utrumque vel eft affimatimmy quo aliquici prscipitur r vel negati^ quo aliquid prohibetur.. Jus; Divinum ulterius; dividitur in vetuS t mmm,. SUMMARIUM, i. Quid fit lex vetut. '..' Continebat prcscepta moyalici p |. Ceremonialia 5, Et Judicialia. Ceremonialia Judicialia funt ab" rogata.. Jliqua tamen. rurfus fufci- tata ah Ecclefta., ). In veteri lege nullum fuit pr(sceptum> mm^humanum,quia Moyfes ^ Pro- pheta tantum erant promulgatores le.- gum,. 7. Jn ante kgem Mofaicam data fuerit [ lexpofitiva. Quando kx vetusfuerit ahrogata, ac: mortua. ). Ouandofactamortifera, 10. Quid fit kx novi teftamenti. 11, In ea non dantur novapracepta mo» ralia^ nift quis oriuntur ex revela- tionei autpertinent ad facramenta. li. Lex nova pofttiva ccepit ohligart poft Pentecoften i quia iunc faU^ efi promulgatio,. 15:. Qiiinam fint lihri Cananici Divini. Juris. 14. Quomodo dividantur.. 15. Septem lihri propugnantur contra feUarios.. 16. Varics editiones: ^urit Divini fea S. Scriptura,. 17.. Defendttur Vulgata latina, 1 8» Jn contineat errore:s. I Quid Ecclefia ftaiuerit circa editiO' nes vernaculas. 20. An fmgula verba novce ^ antiqua kgis fint di^ata a Spiritu fanUo. 21. Explicantur varii fenfus Divina legis. 22. De interpretatione Divince Ugis, 23. Neceftarius Judex. 24. De facris Traditionibus. Pars II. Caput III. 1. Q"uid jus ¥ecus ? CoFitmet prascepta moralia . 3-' Cerernonja- Jia , 4- Judicialia» Cereraonia- cia & judi- Jialia funt abrogata , inen rurfus Mcitata» QUiESTlO L De Jnre Dlvino veteri, Jus Divinum vetus eft, quod Deus ante Chriai nativitatem condidii & vel perAogelos, vel per Moyfen, vel per Prophetas promulg^v populo Ifraelitico. Unde Ux vetus feu vetus teilamentum, infacris videj cet libris veteris teflamenti comprehenrum dicitur. Disi autem : Populo Ifraelitico ; nam iblus ille teoebatur fervare lege: Mofaicara, non vero gentesalis, nifj quis uitro ad religionem Juda, cam tranfiifret. Reliquee igitur gentes usque ad legemgratise jure natl' rali regebsntur. Erant autem in lege veteri triplicisgeneris prascepta, nempemoralid ad direaionemmorum fecundum reftamrationem , ut funt prscepta D( calogi: licet enim ha^cprscepta moraiia juris fint naturalis, acproinirr mutabilia& indifpenfabilia , tamen placuit Deo per leges etiam pofitiva earepetere, utobfufcato perpeccatum &pa-ffiones inordinatas intelJe61| clarius illa, vivacius, & efficacius proponantur & inculcentur, : In alcera clafTe erant pvmceptsL ceremonialia circa diverfos ritus ac mo' doscultusfacri, Deoexhibendi: ut de facerdotibus, Levitis, feftivitati busfsbbati, PafchEe, azyrr.orum &c. de variis facrificiis, hoftiis^ oblatio nibus, purificationibos. Atque haeleges ceremoniales precipue haben tur in iibro Levitici^ In tertia claffe funt yndicialia Ceu Forenfia ^ ad juflitiam & poiiticaij! gubernationem popuh" Judaici fpe^lantia, circa caufas & negotia civiltf & politica: prout io Exodo potiffimum pra^fcribiiDtur» J Porro prscepta moraliaantiqui teftamenti, e. g. prsecepta decalogi, hodiedum vigent& obllgant: non quidem quatenus funt prjecepta vete ris legis, fed quatenus funt praecepta juris naturaiis, qu^ abrogari nun- quam pofTunt. Ceremonialia vero &jud{cialia poft mortem Chrifti abrogata, exfpi. rarunt : {namtramlatofacerdotiomcejfi e[i, metiam legis tramlatio fiat. Hebr, 7.) Etquidem primo poft mortem Chrifli funt moHificata^ ita, ut non ani' plius obligarent. Quia tamen Jodsi non poterant ftatim a fuis ritibus, quibus affueverant, avocari, aliquamdiupermifTafunc, donec coeperunt efle mortifera feu illicita. Unde S, Paulus ad Galatas tantopere invehitur in fuperftitiofos legis Mofaica^ obfervatores. Aliqua tamen , e» g. circa decimas, confecrationem altarium, Dedica- tionemtempii, circa jejunia, circa purificationem poftparCum, circa do. cendas aut dotandas feduftas virgines &c. a legislatore Ecclefiaftico denao funt fufgitata ; & hsnc etiam non amplius obligant ut pr^cepta Divina , fed^ tan- D© Jure Divmorefufcitata. QU^STIO O. De kge Divina mva, Ius Divinum novum eftillud, quodGbriftus novus legislator inteftamen- to novo condidit, & per fe ipfum & Apoftolos promulgavit. Diverfis autem compellatur nbminibus : nam dicitur , kx fidei , lex fpiritus vitcs , lex Evangelica , lex gratice , lex amoris , lex nova , kx Cbri/li. II. Verfatur circa fidem, fpem , charitatem , aliasque virtutes prascipien- In lege nova^as : item circa ritus fubftantiales facrificii & facramentorum. Unde non dantur praecepta alia illiusfuntmoralia, alia ceremonialia : Judicialia vero in le- ge Chrifti funtnulla: quia non inftituit temporale regnum aut politicara rempublicam, fed Ecclefiam fuam ad finem fpiritualem per media fpiritua- lia ordinatam. Moralia vero prascepta licet innovaric, & ad finem fuper. naturalem ordinarit, nova tamen nonimpofuit, quse nonjam prius jure naturalipro cafu faciendae revelationis fuerintlata. Sic feraper data fuit obligatio naturalis credendi &amandi fan^liftlmami Trinitatem pro cafu 10. Quid lex noval nova pras' cepta mo- raiia» « De Jure Divino. f i 'aaae revelationis hujus myfterii. Quamvis rpfa revelatio fir ex volunta- Nifi qa* per-- i-ia difpolitione f)ei , & fic did pofiit pertinere ad jus Divinum pofitivum "^f^^^'' Jnde axiomatis inftar habentTheologi in nova lege , exceptis ns , quse ad g^fagramea- i-evelationem & facramenta pertinent y non contineri ullum prsEceptum Divinum, quodnonfitnaturale. Aliudeft deConriliisEvangelicis; nam :alia a Chrifto noviter efle propofita , non eft dubium. QuKres, quandolexnovacceperit obligare? Refp^ Ea, qua^ Chriftus J^^'^ ,n pradicationefuavel peraliam revelationem propofuit, aut pr^ecepit, ^^^^^^^J^^^ (latimjure naturalitenebanturomnes audientes credere&facere, absquepijjji^j.jgare alia promulgatione, Lex autem Chrifti y quatenus eft proprielex pofitiva poft Pente. bivinaac univerfaliscoepitin Judaea feftoPentecoftes obHgare; quia ilia coften. die Jerofolyma: fufficienter promulgata eft , & baptifmus re ipfa coUatus , bthabetur a6h 2* ac deinde juxta mandatumDomini fucceffive in reroo- tioribus provinciis, in quibus ab illo tempore Apoftoii praedicarunt EvaBgelium* Q U JE S T I o m. I)e Lihris Juris Divini. JusDivinum pofitivum in Sacrae Scripturae libris contineri , nemo Chri- 13* ftianorum eft, qui ambigat. lllud tamen jam olim in Ecclefia , &. nunc maxime<;uro Novatoribus eft controverfum, quot & quinan- fint illi libri, in quibus verbumDivinum comprehenditur, Et quidem quoad hbros Novi TeftamentijlicetLutheruscumpriroafualobole plures e SacraScri- ptura extriverit, quosnovis fuis inventionibusminus opporturosviderat, videtur hodie non amplius magna efte controverfa , curo etianj Froteftan- tespafiim 27. NoviTeftamentilibrosagnofcant , videlicet quatuor Evan- gelia, Aftus ApoftoIorumaS, Luca confcriptos , qustuordecimS^PauIi Epiftolas, duas S, Petri, tresS» Joannis, unam S. Jacobi (quse Luthero erat iftrarainea)unam S. Judse, ac denique Apocalypfin (in quapariter Luthe'» l[us,utipfc loquebatur, SpiritumS, olfacere non pctuit) de libro Job idera Lutiierus in collcquiis menfalihus tit, delib, Vet. ^ Novi 7>/2. ait, eura efte velut fabulae argumentum. De libro Eccleliaftis (quem tameti nunc omnes Proteftantes recipiunt) loc* cit* dixit, illum fibi videri jocreis & calcaribus deflitutum , & equitare tantum in foccis, ficutipfe Ifit folitus, dum adhuc eflet in Monafterio. Libros veterisTeftamentiCatholicaEcclefia Canonicos agnofcit^f* ex qmbuslegaks quinquelibriMoyfi?, videlicet Genefis, Exodi , Levitici , Numerorum & Deuteronomii. Hiftorici i^.nempe liber Jofue , Judi- cum, Ruth , quatuor Regum , duo Paraliporoienon , duo Esdrae, Tobi«, Judith, Efther, Job , d; duo Machabseorum* Sapieniiaks quinque, fci- G 2 iic^t; ?ars il. CaputllL licet tiber Pr overb'orum, Ecclefiatisy Canticorum, Sapientias & Ecclefia llici. Prepbetici ig.nimirumquatuorMajorum Prophecarum, Ifaiae, Jere tnixy Ezechielis &DaDielis , iz, Prophetarum Minorum, & liber Pfal morum Davidis. Inter libros Novi Teftamenti legaks funt 4, libri Evangeliorum, Bi/loricus i liber Aduum Apoftolorura. i^iipismzfl/ef , £piftolae ApoftO' lorum* Propbeticus , liber Apocalypfis. - t^. Caiviniftae&etiamaliqui Lucherani rejiceie folent e numero-librg. Befenduti.^ rum Canonicorum feptera libros veteris Teftamenti, nempelibrum Barucbi mcontra TobiKfeato/re Apoftolorum; ficut tradidermt nobis , qui ab initio ipfividerunt^ mini/iri ^umnt jermonis, SeddixiflTet, fe fcripturum omniaverba, ficutSpiritusS» ^ Pars II, Cap, lil. diflavit. Et cur diceret S. Paulus i . Cor. 7^ CcEteris dico ego , non Dominus cur diverfo adeo (tylo fcripturae libri effent fcripti, fi fingula verba& fy iab£B, ut ajunt, a Spiritu S. efTent diftata? PolTet fortaifis utrique fententiaB aliquiddariac dici, qubdfaepe ipf verbaSpiritus S. fcripcoribus facris fuggeflTerit & di£lari£ : aliquando ti men tantum fenfura & fententiam , permiflb prophetse arbitrio, quibu verbis vellet fententiamefFerre, cum aiEflentia taraen, ne quid faifiau incongrui irrepat. Sic enim videntur facilius foivi difficultates, in utran que partem propofitsB. Cum fic propriiffime fumantur verba illa : Ha dicit' Dominus : factus eft firmo Domini ad me &*c^ Deinde explicatur etiam cur fcriptores potuerint petere veniam propter ftylum & verba, minu digna majeftate fententiarum rerumque , quas Spiritus S. fuggeffit, Nequetamenfequitur, quod, fi aliqua tantum es affidentia Spiritu S. fintfcripta, non fit difcrimen inter facram fcripturam & Ecclefi* defini liones, utpotequae pariter fiuntaffidente Spiritu fandlo. Namdifcrimei t% tum quod in 3. Scriptura multa fint ipfiffima verba a Deo diftata : tun quod verba fcripturas omnia, inre etiam minima, fint prorfus iofgllibiiia cum omnia firmentur affiflentia Spiritus S. contra vero Ecclefia tantun infaliibilis eft in doflrina fidei, & morum, atque in iis, quse pertinen ad falutem, non autem in quibusiibet rebusaliis^ Cseterura multi funi Theologi , qui docent , locutionem Ecclefiae efiTe locutionem & verbuir Dei* Deinde etiam traditiones Divinas appellantur verbum Dei. Et ta^ men non ipfa verba Spiritus fan£^:i , fed res ipfa & fententiarum fenfus tantumperfseculorumpropagationem fuit ad nos transmiflus. Dici prO' in tota fcriptura poterit verbum Dei , funtque fingula verba fumme sefti manda, quia cum fpeciali affiftentia Divina fuHt fcripta. QUiESTIO V. i De interpretatione S, Scriptufde, QX, r\u2£i'es denique, quo fenfu & interpretatione Jus Divinum fit intelli. Variifenftis gendum ? Senfus fcriptur^ alius eft litteralis feu bi/Ioricus, queni S. fcripm- voces juxta fuam inftitutionem proprie fonant. Alius vero fenfus eft fpi' rto/i5 feu quem res ipfee per voces fignificatas habent. Deus enim non tantum immediate per verba, fed etiam per res ipfas nobis loquitur. Si fenfus myfticus per verba fignificatus verfetur circa fidem , & Ec- clefiam militantem , dicitur allegoricus. Si pertineat ad morum inftruflio- nem, & officia charitatis, iropa/ogto, aut mor^/iX Si vero refpiciat Eccle- fiam triumphantera , & vitam aeternam, quam fperamus, anap^icus appella- fi confuevit: Juxta verficulos iUos ; I De Jure Divino. '57 Litura geHa docet: quid credas y allegoria : j - Moralis, quid agas : quid fperes , anagogia, ! Slc dicunt, per vocein Jerufalm liUeraliter fignificari urbem PalaeflinsB : I itllegorice Ecclefiam : tropologice anlmam jufti : anagogice cojleftem patriarn* j Item per verba ills fiat lux iicteraliter lumen naturale, initio roundi pro- I duftum : allegorfce Chriftum, qui eH: lux jllurninans omnem hominem-; I tropologice gratiam & Spiritum qui eft luroen cordium : anagogice ili. i men glorist, quod precamur defunftis ; Lux perpetiia luceat eis> Dices : fenfus litteralis faepe eft falfus, g. Dum Ciiriftus dicitur vi- tisvera, agnus, petra, oftium, lapis angularis &c. Deinde S, Paulus 2. Cor, 3, dicit, quod littera occidat. i^. Senfum litteralem graromaticalem quandoque faifura elfe, & occidere, non autera litteralemTheoIogicum, nempe primario & per fea Spiritu S, intentum, & hinc, dum Chriftus di* cicur vicss &c. fenfus litteralis Theologicus eft metaphoricus & impro- prlu5 , primario hic intentus. Ex quo patet , fenfum. litteralem alium efle proprium, alium improprium feu metaphoricum & figuratum. Projter litteralem & myfticum fenfum, concionatoribus pr^fertim familiaris eft fenfus accommodatitius , qui fcilicet non eft a Spiritu S. inten- tus , fed ab oratore applicatur & accommodatur rei alicui. e. g» Quan- do ea, qu'dEin fcriptura dicontur de Abrahamo aliisque Patriarchis, ap. plicantur Fundatoribus Ordinum. Acatholici noftri temporis, cum judicem controverfiarum fidei & . ^ . • interpretem S, Scripturae infallibilem nuHura habeant , afl^erunt , S. Scri- ^ult-fJocS pturam per fe ipfara eflTe clariflimam : ut adeo fupervacaneum fit , ejus obftura. fenfum interpretrndp , lumen in meridie accendere, & folis radios velie illuftrare* Verum fi hoc ita eft, cuf tot ortse funt & hodiedum orruntur contro- verfi^, quomodo diverfi fcripturse textus fint intelligendi? Cur Ariani, Neftorianf, Eutychiani , Montanifta;, Donatifta^, aliique hseretici conali funt ex S. Scriptura fuas hsrefes adftruere, ficut hodie Calvinifts, Lov therani ? Cur tot contentiones interNovatores, inter Lutherum & Zwia. glium, Arminianos & Gomariftast Cur tanta fe6larum colluvies, ad quid innumers fcripturse translationes » explicationes , poftillae f Cur ultra 80. diverfs interpretationes hujus textus : Hoc ejl corpus meum ? An Luthe- rus, an vero Zwinglius ad tantam lucem cscutivit ? Cur Apoftoli fspius Jerofolymas congregati ? Ad quid primitivse jam Ecclefiae toc Conciliaf Ad quid tot libri SS. PP, in S. Scripturam ? Cur Aft. g. Evmichus Regi- nae Candacis ait, fe non intelligere Ifaiam Prophetasi ? Cur Lncse ulc. Pars II' H dii^ Far5 IL Capuc IH^ duo dirclpuli in via ad caftellum non intellexertint (enCiim fcripturarum,. donec Chriftu5 iilas explicavit ? Cur S. Petrus Epifi. 2. c. ^ ait, in Epi- flolis Pauli elTe qiigedam difficilia ititelkto ? Gur in eandem fententiam pailiro concfcffere SS.Patres ? Cur rrr conciiiaiidis S^cripturse locis tantope- re laborarunt ? Cur in rnukis hodiedum. non poteft conveniri parte una huc,. parte alcera illuc trahefite ferram? 23. Voioit nimirum Deus frangere han;anam fuperbiani , eoque fmpel- &c proin Iq^q ^ ut illius fe iBllitutioni fubdat , quem gregem fuum Doarinaj pabu. cefrariiTs ju' Jq i^-^ff^^ pafceTe, ut alieno dactu egeat raortalis infirmitas, ejusque fe di- dex contro fciplin/tradat , cui CGelefti munere San^a Sanaorum eft dattim ingredi. vgiftsrum. getemse mentis confilia qui prseterit, in fcepticifmum infanabi- lem ruat,- neceffe eff. Hinc dtfperata apud Acatholicos in controverfis fcriptursB textibus certitudo, atque dubitatio fine remedio. Totam vi. dehcet fupelkaaem fuam fi exaifferint,, nihil inde certi atque indubitati in dogmatibus nobiscum controverfis prolicient^ Sed aut uni fpiritui fuo privato cum innuroeris aliis fpiritibus pugnanti, amore profeao fui ni- mio, oportet confidere, aut a caeco duaore, cui nulla doarinae infallibi. lis promiflio , exfpeaare duaum. Quae res quam fit. deploranda in falu- tis seteraae negotio, quis non videt ? Fidenter affero, nifi Ecclefia eiusque fummus Preeful tanquam inftUibilis controverfiarum judex audiatur, quando de ipfius S. Scripturae intelleau efl: difceptatio, nullum effe con- troverfiis finiendis, aut dubitationi perfanaiidas remedium ,• fed trifti in- cercitudini in rebus fidei relinquenda falus* Neque inde te extricabis , li fcripturam cum fcriptura, textum cum textu Gontuleris ,• cum innumeris femper ingeniis atiud quam tibi videatur, nullusque de veritate ac fenfu certo fibi blandiri poffit : eo quod deferta columna & firmamento ven- tatis nitaris contra eum fenfum , quem tenuit ^ temt San^a Mater Ecclefia cttjus efi judicare devero/enfu, ^ interpretatione Scripturarum San£tarum, Q U ^ S T 1 O VL De Jure Divino non - fcripto. -4» Qicut praeter leges pofitivas humanas dantur confuetudines & antiquK Sacra: Tradi 5 obfervantise , quse vim legis habent, dicunturque lex non fcnpta, ita ^'Z'viioH^etiam prseter iegem pofitivam Divinam, in tabulis utriusque teftamenti bi^ fcriptam, datur lex Divina non fcripta ; cum eo tamen difcrimine, quod lex humana non fcripta ex moribus hominum ducat originem, d acceden-r te confenfu legisiatoris humani in vim legis convalefcat , Jus Divinum veranon fcriptum natales debeat ipfi legisiatori Divino , qui legem tu- lit, aut Sacramentum inftituit, aut veritatem quandam definivit verbo fuo fanaiffimo , non quidem libris Canonicis S* Scripturse inferto, fed camen De Jure Divino. tamen ab Apoftolis ex ChniTl are excepto, aiit Apoflolis a Spirltu S. diaa- . to ac d^^^^^^ per Aportolos eorumque fucceffores tradito , & concmua propagatione de maau veluc ad nianum ad nos usque transmiffo ^ ^ Boc jus Di vinum non fcriptuoi, (ed traditum inficiantur quidam ho- dierni NoVatores, exemplo Ariaoorum, teile .S. Augullino /.^r. j.contm Maxim Pelagianorum, tefte eodem Aug .(lino fom. 7 contra Pelag, cap^ju Neftodanorum, tefte Concilio Ephefmo, Eunomianoriim tefte b. oafi. lioXie5ptni«^ 27. Euthychianorum, Donatiftarum ahorumque Lreticorum, quos primitiva damnavit Ej:clefia, P^f ^^^^^5^ P^/j^^^^^^^ Ife fpretishumanis inventis , ut loquebantur , um verbo Divmo per fa- I cram Scripturam nobis manifeftato infiftere. Paifo omnmo atque ma- '^'^"\am per iegem fuam non fcriptam ab origine mundi gubernavit^j j-g^^Jer in Deus humanum genus, qua enim aha ratione Conditor ille nofter Divmus e.ckfia vl- fummusque legisiator orbem terrarum rexit ante diluviom ? Qua a la po.t gvieiunt, jjkid ad legenr ufque Mofaicam I An non credebant temporum illorum ■fideles Deum Authorem vitse «terns bonorumque fupernatuiahum, ven- turum Redemptorem, mortuonim ad vitam tranfitum, rtmedmm aljquod .peccati originahs provifum parvuhs , & etiam poft promulgatam legem ilofaicam rcmediu-n peccati pro fcemellis, ac mafcuhs quoque, ante oaa- vum vitse diem demortuis ? . ^ j- Hsc profeao omnia multaque alia credebant , non J^^e Batur^ di. •aante , .fed Divina tradicione facem pr^ferente. Unde jila Moyfis ex- ^hortatio Deuter. 3 2. Memento dierum antiqmnim, cogttagenerationes nn-rHas: mtmma patrem tuum^ 6f annimtiabit tibi : majores iuos , ef ^tcent ttbi. Ler- •tu^que oranino eft, popuhim iUum eleaum po-t latam etiam legem po- ffitivam Mofaicam , lege tamen etiam tradiCa fuiffe adjutos, _ Confonint antiquis legis no vse Divina phcita. Quam en:m foiliCite ^»^. -Gentium ille magnus Apoftolus Theffalonicenfibus fuis raditionum od- Ab p^^^^^^ fervationem commendat : Temte traditiones , quasdidxci[lu^veperfirmo^^ toZ^n^" fm per Epifiolam nofiram. 2, TheC z. Ecce / Quam dilucide Doctor inter ea , qux per fcripturam , & quae per fermonem feu verbum non fcriptum acceperunt, diftinguat^ & atrisque morem gerere pr^eapia . Et quid aliud fignificant pathetica illa verba, quibus Moannes fuum daufit Evangaium : Sunt autem «fsf alia miilta^ qu^s fecit JE^ Ub : ^^i^Ji lcn- hmtur per fmgula, nec ipfum arbitror mundum capere.poffe eos, qmfcnbendi Jmt, iibrQs. Muka idtur non efte fcripta fateri necefl^e eft , qua; tamen Apo- iloh aut oculis ufurpata , aut ex Chrifti ore auribus percepta, vi va voce .gencibus j)r^dicarunc., fexujndum Magiftri fui Diviniffimi momcum^i^o- 6r> Pars 11. Caput III, me 5 pr^ikate, Et nunquid ita prasclicarunt Apoi1:oii> antequam Evange* lia, aut epiftois S. Pauli aiioruraque Apoftolorum fuerunt fcripcs ? Evan- gelium Joai^nis primum fcriptum fuit anno Chrifti 99,& quidem ex occafi- one illa duntsxat, quod Afitie Epifcopi eum rogarint fcribere ad adftruen- dam Chnra' Divinitarem adverfus Ebionls & Cerinthi hcEreGn. Qiio erge ex foFite ante Evsngeliurr. illud fcriptum hauferunt fideies doebinas in illo contentas, nifi ex prsedicatione & traditione Apoftolica? Chrillus poft gloriofam fuara anaftafm per 40. dies apparuit Apofto^ Jis, lo^usns de regno Dei, ut AEtuutn Apoftolicorum perhibet hiftoria ; ubi- nam vero omnia i!Ia funt fcripta, qus tanto terapore locutus eft JEfus? an nullam iliis reverentiam debent Chriftianse mentes? Profedlo, /] etiam Andreas, Bartholomaeus, Phiiippus, Thomas, Mathias fcripfiirent Evan- geliuni aut Epiftolas , haberemus multa : quae nunc viva voce ab ipfis pra?dicata per traditionem Apoftolicam ad nos defcenderunt. A Q^^PP ^^^^^ ^^^^^ ^^^* manifeftam adeo certamque, conglomerare eviden- a4&.i'r. tif^i^^ Fatrum teftimonia , quse ubique confertim in oculos incurrunt Qui tanta in luce noo videt, confulat S. Bafilium libr, de Spiritu S. ad An- pbiic. 2j^S.Aug\i{iimmUbr,2,Bapt.contraDQmt.c.'7.&Epi/i,nQ ad^a^ nuarium c. i, S. Ignatium apud Eufeb. Hifi. EcckfJ, 3, c. ^f. juxta edi- tionem Bafileenfem. Dionyfium Areopagitam Hierarcb, Ecclef. c. i, Cy- rillura Hierofol. in Catecb. myjiag, Irenseum advsrjus bcsrefes l. 3. c. 2. 3.^ 4. Clementem Alexandrinum libr, de pafcb. Origenera in Epifi ad Rom GrQg^N&z, Orat^ijnjul. Ath^n&fium lihr. deDecretis ConcihNic Cyi pnanura/, 1. Epi/l. 12, Ambrofium/. i- de iis.quiinitiantur. Hieronymum inEpifl.adMaruUam. Epiphaniumhsrefi 5-5.^ (5r. Damafcenum/./c 17 Hi omnes, aliique innumeris claris adeo fententiis veritati huic apud ipfos indubitatae, fufFragium ferunt, ut folaribus radiis fcriptse videantur Verbum iliis fcriptum & traditum ejusdem eft authoritatis .• quia utrum' que eft verbum Dei. Multa non efte- fcripta, quje tamen jugi traditione ad pofteros transmifiTa apud Ecciefiam cuftodiantur depofita, unanimis illorum vox eft. Eadem eft Conciliorum pariter, ut Concilii Nic, aft. 7, Concilii Gene. ralis 8- aft, 8- Trid. fefl: 4, imoprimaeva jam Concilia non tantum ex verbo fcnpto , fed etiam , atque potiirimum ex verbo tradito, confutarunt ac damnarunt haerefes, tefte Theodoreto l ]. Hift. c^ 8- &c. ' 2g. ^ Certumque mihi eft, hodlernos Novatores prascipua etiam Religionis Acatholi- Chriftianse myfteria contravetereshsreticos probare non fatis pofFe nifi iraraeiito Divinas & Apoftolicas traditiones in fubfidiura vocent - prsefertim fi' hse. '^*^ retici ipforum raore fcripturas in perverfum fuum fenfum , quantumvi$ invi- l De Jure Divioo. 6i iinvitss, detorqueant. Muicis hoc exempiis demonflratum dedi in libello ide verbo Dei cap. 9. Quid ? ne ipfos quidem libros S. Scriptur» pro- jbare poiTant^ niil ope traditionis. Si enim quseras es ipfis, unde fciant, jtot iibros, nec plures nec pauciores, efTe veteris teftamenti, librum e, gl Canticorum , librum Ruth &c. effe vere Biblicos , refbondebunt , id contlare ex eo, quod in Canone Hebrseorum fint numerati. Ecce tra- ditlonem, & quidem mere Judaicam ! fi tanti hsec valet, quid valere dsbst traditio Ecclefiae Chriftianse, quae eft; columna & firmamentura ve- Iritatis ? I. Timoth. I QuxCq ! ubi clare fcriptura, quod baptismus ab haereticis collatus, :fjt validus ? Profe£lo Stephanus Papa, & S. Auguftinus /» 2. contra Do* \nat, c. 7. hoc dogma ex traditione adftruxere : ubi clare expreflum in S- Scriptura, baptifmum iterari non pofle, Chriftum defcendifle ad inferoj, Beatiffimam Dei Genitricem fuifle virginem ? Si traditioninoneftftandum,cur Acatholicilocofabbati, inlegeprse- cepti, colunt Dominicam ? cur non celebrant Pafcha decima quarta luna cum Juda^ss, ut pariter fcriptura prseclpit ? cur vefcuntur fanguine, cum tamen etiam in lege nova A6^. 19 fjt vetitum ? Certe,adeo ipfjs etiam in Imultis necefl^arius eft recurfus ad traditiones, ut nulli incidifl^et eas iropu- Ignare, nifi viderent, novellas fuas ideas & confifta reiigionis fyftemata per illas penitus convelli, Sed plane nituntur contra S. Scripturam, contra Divina oracula, contra reverentiam Deo loquenti debitam, con- £ra Conciliorum decreta, contra Patrum teftimonia, contra fe ipfos, con- tra perpetuam do6lrinam ac definitionem Ecclefis, quara , tanquam ma- gftram veritatis, qui non audierit, fit ficut Ethnicus & Publicanus. 1 Neque taraen, quod verbo etism tradito deferamus obfequium, ver- |bo fcripto quidquam detra^lum imus. Stat utrumque facrofan5tum, ftabit- que in asternum ; difponente ita Domino, ut utriusque duftu ad por* • tum vits illius interminabills provehamur. [ Sed neque eft , cur nobis objiciant, aniles nos fabulas fe6lari. Nam non cuilibet traditioni afl^irgimus : fed Divinis dun^-axac Apoftolicis at- que Ecclefiafticis, quas videlicet S. Mater Ecclefia fevera crifi, acri con- filio, ma:uro judicio nobis proponit^ Quare nihii contra nos pugnant, iquffi in facris litteris contra traditiones dici videntur ; illa enim non di- cuntur contra traditiones Divinas , Apoftolicas , aut Ecclefiafticas , fed contra frivolas , vanas, fuperftitiofas , quas toto corde deteftamur» % ^ rars 11. Capuc IV. S U M M A R l U M. "Qmdfit Jus Canonicum^ a. -Ejuscaufa^ ac dipnims. De Canonibus Apoftolorum* ▼ Jfferuntur argumenta contra ifto$ QU^STIO II. QUiESTIOJ. De canftitutionibus Apoftolorum, -3 • Jfferuntur authores rcjidentes confii- tutienes Jpoflolorum tan^uam fuppofi- tbenticos, 20. Critici vero inter fe funt divifi^ -21. Jffertur opinioNatalis^ maximil* Camnes, 1% Canonifia tamen illos agmfcunt au* titias. 4. ^uUores pro illis certames. Non funtab-Jpofiolis tradita. ut in . . . illis oao iibris continentur , neque a S. ^^te medium tertii Jacuh Juerunt Clementecon/cripti^quiaaltumapud wc^^^i^^^' ■meresearumftlemium., etiam tn con^ ^3* Mas mn fuiffet orta controverfui iroverfiis maximis y qua per eas illico ^« Pafcbate , baptifino -&'c. potuiffent dirimi. M. Tertullianoincognitiy || Imovocantur apocrypha a S. Ma' ^f. Et Origeni^ nafiio. GelafiO y Hmbtno yBffamne, ^^- -^""^ ^^^^^ antiquifmi. Et jam n. CoTitinent plurafalfa. /"^ ^^^^ /-^^^^^' ^2«« initium ,8. ObfervatiQ.inCriticam JlexandriNa' ^"^^'^* EccleRa ccgniti, talis. -27> cmUra Natakm^ DLtmefml' ^p. Sunt tsmen valde antiqua :9 Uum , 8^ Annatum probatur muborl 10. A S. EpiphaniQlaudata.^ tate Petri de Marca, Baluzii, Jl» -i ! . Continentque midts utilia. ibafpmei y Tagii ^c. 12. Recenfetur fummatim y quid conti' ^ententia Natalis a cenforihus refor. neant^ Quorum plura prohabiliter p&r mata^ itraditidncm ab Jpofiolis defcendunt- 29. Hos Canones jam dllega^it Confian- ij. Etquamquamoiimfuerintpura.: tinus Comilium Nicanum ^4« PQliea tamen fuerunt corrupta ab primum. .Arianis, Macedonianis &'c, 30. Ecclfta Graca omnes 84- yecip%\x :i5, 'CQniinentgue mores de bapUfmo^ Romanaautemtantumprimos fo. feftis &c. 13 1- ^xquibui ali^uicommodedebentu- Plures tamen ^errores falfo illis im' plicari. putat Alexander Natalis. ^2. ^Quinam aj^rtius re}iciendi 2 0, ^d mrius ipfis objici poffit ^ 33*1^^^- De Juire Apofloiica. 6^ 32, ProhaUlius nepe ah Apoflolk funt editiy neque a Clement&confcripti:: m patet ex Gelafio Papa. ^4. Refutatur refponfio^ Turrianiy Bel;- larmird ^ Barordi. 3 f . Roboratur affertio pluribm. argumm^ A diverfis Concilii^ editi y luccejji^ ve ab Ecckfta receptiy invaluerunt.. QU^STIO ili Qua?nam certa babeantur ex Jure Apoftolico ? 37. Petrm Primatm oficio funttus. in ' eleCtiom S. Mathi(B^ } 8. An bac fortibus propriedidtis Jlt per- aUa ? 19. Ele^io feptem Diacomrum qualis ? LO. Illorum officium etiam miniftrandi facra menfce y 6f quidem prmpuum^ 41^ Quid Ag^p^ t 42. Confirmationis Sacramentum a Pe-^ tro ^ Joanni: collatum Samaritanis: baptizatis , 45. Et quidem cum ufu chryfmatis, 44. Confirmatio certo efi Sasramentum'*. 45. Editio fymboli Apofiolici^ 46. ContYGverfia Antiochena de: Legali'^ bus ? 47. Definita in Concilio Jerofolymitan9^ Prafide Petro^ 4g^ Ouinam in eo fuerint prafentes 2 49- ^"^^ ^^"'^ nomine: Epifcoporum fit inielleUum % ^b. Petefias Epifcoporum major y quam. Preshyterorum. 51, Concilium Apofiolorumi Antioch^ num fuppofititium^ CTcclefia Dei duplici jure regttur m terris : Divinoy quod fuperjon capr. ^ te expofuimus^ & CanonicQ y de quo in prsfenti traaandum. Hinc n Gonciliis duplex codex prolatus , facr^t videlicet fcripturae & Cano^ lum Primus pociflimum erat ufui ad deddendas fidei controverfias, ad- dbitis etiam in auxilium facris traditionibus ; Canonum vera codex ad anciendam confirmandamque Ecclefi» difciplmam. Igitur poft explicatum Jm Naturse, Gentium ac Pofitivum Divi- '-^ lum, ad Hamanum defcendimus, atque imprimis ad >i ^^«^^omafm, quod^V^J^ )ihil aliud eft , quam Collectio facrorum Canonum.feu regukrum ( nam Canon :iegulam fignificat ) quas Ecclefta prcponit ad dirigendas aaioms orthodoxi populi id cultum Divinum vitamque cbrifiianam , in ordine ad ohtinendum ultimum finem mfelicitatem fupernaturalem^ Uride etiam JusSacrumy Jus Apofiolicum y Jus Ecclefiafiicum, zut Jus '^ontificium^ & aliquando etiam Jus Divifiumy ut cum de diverfts 2, de privil* a 6. appellari confuevit. Ex 64 Pars n. Capiit IV, fl. Ex qua defcriptlone patere videntiir caufaB Jurls Canonici ; nam cau- caufa, fa illius efficiem funt Concilia cecumenica ac fummi PontificeSs qui in Eccle. fia Dei fupremi Frincipis iociim obtinent, quoronnqiie authoricate latura vel approbatum , & per epiftolas decretales , conftitotiones & refcrlpti legitime promulgatum fuit. Unde etiam ilii Canones, qui ex decretis Conciliofiim parcicularium, aut fententiis SS. Patrum , aut ex legibus ci* vilibus defornpti, in corpus Juris Canonici rela^i funt, ab approbatione fummi Pontificis vim legis EccIefiaO:ic eo omnia, quae ad Ecclefiae drfciplinaTn pertinent, comprehendi, nequ^ quidqaam aut in^deac catlaolica profeffione de- pravatum aut JlccieT^ae adminiftrationi ^ac decretis <:ontrarium conti- neri. Fhotius vero iri «Tuditilfima fua Bibliotheca codtce 112. Clemen- tis Romani opera recenfens, eidem tribuit aperte conftituciones Apo- ftolicas, ac facile dilui !j)ofle ., qus contra eas opponuntur, affirmat. Aff^eruntur etiam pro illis teftimonia ex Cyriilo Hierofolymitano catecbefi ig. hiftoriam de phoenicenarranteex Clemente: item ex S. Athanafio in fynopfiy ubi meminit doctrina Jpoflolorum iQementim., Ex Concilio item TruHano, anno 691. habito, quod conftitutiones iftas tanquam opus Apoftolorum videtur agnofcere , fed ab haereticis depravatum. LudovicusduMesnilS.J.in recenti fuo prseclaro :opere de doUrin» (fdifciplim Eccltfieelib. g.w. ir* ait, dubium efle, an S. Clemens fit au- dor conftituiionum Apoftolicarum , Trullanam Synodum, Photiumi Graecosque pofteriores, easlaudare fub nomine Clementis : earum me- minifl^e Patres antiquiores, praefertim Epiphanium, verum eas poftea tb haereticis eflfe corruptas» In tanta fententiarum , opinionum & dubiorum diverfitate ut, quid verinmilius mihi videatur , aperiam , Ot PRO. De Jure ApoftolicOi 67 P R O P O S I T I O L IBolihri €onJlitutiefium ^poflolicaruftJy utvocmt^ noiijunt ah j^pQ- ftolis traditv y neque S, CUmente confcripti,. ftadocent Petrus dieMarcayAtexanderNatalis , Ghriftisnus Lupus, An« ^ toniusPagi, Petrus Annatus , locis fupracitatis ; non diflentientl- lUsBaronii.?, BellarminOy Pern)nio, Albafpina;o, Petavio, Sirmon- 0 , Labbeo Ratioeft I. Quianon invenituruUus exSS..Patribus, Conciliis, aut ;criptoribus Ecclefiafticis primis tribus- faeculiseas citafle, aut earum !tiam tantum meminilTe : ne quidem tum;,.cuffi occafio ferebat, & mate ia exigebat, Sic plane videtur incredibile , quod FiStor Papa in caufa pafchalis cele- irandi orientalibus nunquam objecifTet eonftituticnem Apoftolorum \b, 5, c, i6* ubi prohibetur cum JudaBis; celebrari pafcha : qija folaprodu- U tota illa controverfia fuiffet compofita. Nec credibile eft , qiiod Mycarpus ^ PapiriuS r Melito y PolycrAteSy> aliiq,ueEpifcGpiorientaIes, piiffi- ?ii & doftiflimi, adeo pertinaciterdefendifTent fuum morern, 14. lunae, um Judaeis nempe celebrandi pafcha , ft eis nota fuiflet di6la conftitutio ipoftolorum, aut pro Apoftolica eifet habita. Sedneque Irensushac ie re proliKe fcribens ad Vi6>orfcm Papam , licet fcepius citarit S. ^lementis epiftolam ad Corinthios, nec verbo tamen meminit. con- [itutionis illius Apoftolorum. Si Tertulliano notafuilTet conftitutio ApoftoTorum,. auir cenfuiflet, h Apoftolis per S.CIementem defcendere, quaehabetur /^f^.i.c. 12. ubi om- les indiftin6le peccatores admittuntur ad poenitentiam , non adeo inve. ■lusefletinZephyrinumPapam , fornicatoribus aditum ad poenitentiam toncedentem : neque rigida illa nimium feveritate in Montani errores Drolaprus eflet, neque corpoream animam hominis aflTeruiflet, utpote 5uae lih. 6. c, 1 1. diftarum conftitutionum dicitur incorporea» Sed fieque S. Cyprianus , acFirmilianus cum fuis Epifcopis, fibi ad- laerentibus in caufa de nullitate baptifmi adverfus Stephanum Papam un- quam citarunt conftitutionem /zT'. 6,c, 15. in qua oronium haereticorum japtifmus reprobatur,* qua tamen citatione vel maxime fententiam fuam, quam pertinaeiter adeo defendebant , firmare potuiflent , imo totam :ontrov®rfiam dirimere. Sicneque Origenes neque antiquiflitni aliiPatres unquam adverfus lasreticos uli funt teftimonio illarum conftitutionum , quod plane fignum jfiTe videtiir haud obfcurum , illas faiifle eisdem aut omnino incognitas , rel pro Apoftoiicis non fuiflfe hsbitas , adeoque indignas, qu» citarentur. I 2 Unde i- Veteies fi: lent deiiiis; In caufa Pafciiatis vieior, In caiifa poenitentiaB Zepliyri» nus. Baptifmi' CyprianuS) Origenea> i m f m-s n. Cap, Enmm Unde etkrn ne^ue Eufebies neque Hieronymus, de fcriptoribus &HierG£if. ecclefiaaicis diligenter traaantes , eorumque fcripta genuina recenfen. teg, de iftis conftitutionibus Apoftolorura, a Clemente confcriptis, quidquam raemGrant,, fed unana tantum epiftolam ad Corinthios eidem tmbuunt^ ■ 6. ^ Racio fecunda eft, quia , licet tertio jam f^GuIO:, Tel faltem quarto tmo d@cla. jtmfuerint fcripts , tamen poficive fuerunt declarats apocryphae, Nara crvDhTcb Athanafius , qui quarto fsculo floruit , in fynopfi DoSlrmam Apodolomm Athanaiio , ^^^^«^^^-^^ inter eos libros collecat, quibus contradicitur, additque, perverfe sc falfo fcriptos effe , & cum circuitu Petri , I horas &c. cora- ^ parat. Gelafius Papa in fynodo Romana, anoo 404. habica , ita ait : lum Cdiafio, itimrarium nomine Petri Apoltoli , quoi appelktur , S, Qementis libri oSlo apQcryphum^ * Hum%ei'to:> Idem judicium , im© adhuc apertius de iTlis tulit Humbertus Cardi. Balis , Epifcopus^ Sylvae Candidse , Leonis IX. Conftantinopolim. Lega- tus , Nicec^ Pea©rato, Presbytero ac Monacho , conftitutioaum A- poftolicarum qusdam loca contrs iabbati jejunium objicienti , (jc re- fpondit : Hoc afferm conaris ex apocryphis lihris ^ camnibus ^pari fententia SS Patrum repudiatis^ - - - Unde nos queque omne apocrypbum abjidentesy dedigna' mur audire eorum fabulofas iraditiones i quia mn funt ut lex Domini, ISeirarion. Tale cefponfem etiam dedit BelTarion , Metropolita Nicgenus ,, zc poftea propter infigniafua nierita S. R. E. Cardinalis , Marco Ephermo fchismati GrQecorum omnium pertinacifilme in Concilio Florentino ad^ .hserenti ;: ut teftatur Sixtus Senenfia. Horum judicium fecuta f^mper eft Romasa EGClefia: .uude Bellar- minus loc. eic*ait, conftitutiones ilias- nulium fere nomen in£ccleiia Latina habere* Et merito : f. Nam plura contioent, quse prorfus incredibils eft efTe ab Apo- Coiitinent ftolis tradita , & a S, Clemente earum Difcipiilo CQnfcripta^ Sicjaco- MUo bum fratrem Joannis induconc narrantem Hiftoriam Concilii Hierofolj- mitani, ibique cum reliquis Apoftolis coodeotem has confticutiones /z^, '6, c^ i^,^ 22. voluntqae , praefentem cunc etiara fu^lfe S. Paulum /.4] c^g. com tamen ex A^tibus Apoftolorum cap. 12. conftet, Jacobum jam ante ab Herode eccifum fuilTe. ^ Statuitar eciam io iftis conftitutionibus 7?^, 2* c. S^Jnter alioslibros legendum elTe Evangelium S^Joaonis,- cumtamen Petras & Paulus, cce- terique Apoftoli jam fuerint mortui , anCequara S» Joannes Evangeliura fcriberet; utpote quod oon fcripfit ante annum Chrifti^j.quo a Nerva Domitiani fucceiro.re ex lalulaPathmo revocatus eft^L. f. c. j^aitauthor con. De Jure Apoflolico, 6^ onftitutionum, Simonem Magum ^ Philippo Coapoftolo elTe baptiza- um, cum lamen a Philippo Diacono fit baptizatus^ Natalis in Hi/i. Eeclef. fcsc. i. Dijfen^ 19» infuper objicit, quod in onftitationibus illis lib^ 6. 14. Jaccbus frater Domini ponatur extra lumerum Apoftolorum, Sed hoc oon efl: verum : nam ponitur inter ipoHolos penultimo loco; ultimum enim ponit au6lorS. Paulum* Me« us obj^cifTet lib^ 6. c. 7. CoK/?ffV au6lorem de Jacobo fratre Domini tan- uam dcMartyre cum5. Stephano coiendo loqui: alias vero faepius ac ominatim etiam i. 6,c^ 14. de eo tanquam adhuc viyente* Idem Natalis dicit, quod conft. L 8*f. 4.Stephanus (jam defunftus) iter feptem Diaconos coilocetur sdhuc viventes ; fed deStephanoloc- it.nulla fit mentio,- intellexit enim auSlor conftitutionum feptem Dia- onoS j qui tunc vivebant , atque inter eos illum etiam, quiS. Stepha- o jam mortuo eft fubrogatus. Meliori autem jure alios errores hifto- cos & chronologicos potuiflet objicere : e. g. quod /. 6, c^ g. S» Petrus iementem vocet Romamm Epifcopum : cum taraen primum pluribusan- is poft mortem S. Petri fit fa£lus Romanus Epifcopus. Item quod ibi- smS. Petrusinducatur loquensde variisbasreticis , ut Marco, iVIenan- ro, Bafilide, Saturnino &c^ qui tamen necduro omnes furrexerant vi- cnte Petro. Sic etiam /.7^ 47. plures numerantur fuccefliones Epi- oporum in diverfis Ecclefjis, quae tamen primum evenerunt poft mor- ;m Apoftolorum, irao etiam S. Glementis /. 6. c, 26. ea narrantur de .id£eis , qu2e primum poft everfionem Jerofolymias contigerunt» Quse lane indicant , audorem coDftitutionum iilaTum eife Apoftolis & S. Cle- ente recentiorem: qui tamen per imprudentiam tribuerit Apoftolis Tmones de rebus, quee primum poft eorum mortem contigerunC, 'aceo , conftitutionibus iiiis , prout hodie faltem exftant, plura con* neri, ab Apoftolorum & Ecclefise doflrina aliena* P R O P O S I T I O 11. Sunt tmnen di&ce conjlttutioms mUe antiqua^ multaque continent utilia^, "^uod conftitutiones illae fmt admodum antiqufejpatet exeo, quodS. ^ Athanafius, qui fub initium quarti fsculi florere coepit,infuafyno- jam meminerit doUrim ApodQlQrum ClemeniincBi per hanc autem nihil liud videtur intellexifte , quam conftitutiones Apoftolorum, fubnomi- e Clementis fcriptas. Deinde, uc vidiraus , Gehfius Papa fub finemquinti faeculi earun- em meminit in Concilio Rom. S. Epiphanius vero jam centura annis prius on tantum earum.meminit , fed easdem etiam dilaudat^ I 3 jNeque Obfervatlo in Natalis Cnticam, 9' Sunt antt? quae ro, Epiphanio tefte, 7t Pars ir, Caput IV, It aliis II. Continent -mirlta utilia. _ 12. Summamaji teriaruni. Neque dici potefl: cum Alexandro Natale, S. Epiphanium loqui 6 aliis conftitutionibusApoftolorum,nonverodeiftis od.o libris conftitt tionum, quihodie exftant. Namhocgratisomnino eft excogitatum, a earumantiquitatemelidendam;qu£Bnam enim fuerunt illse ali« conftiti tiones Apoftolorum, de quibus Epiphanium loqui vult Nataiis? qu icriptor unquam aliarum mcminit? ^ Sed neque ratio , quam affert Natalis , aliquidprobat, quod fcilice Epiphanius dicat, easconftitutiones ab erroribus immunes effe , ha? ai tem, quae hodie exftant, erroribus fcateant. Nam tempore S. Epiphan adhuc puYx erant, poftmodum vero ab hsereticis fuerunt corrupc», u I rulIaniPatres fub finem feptimi faculi funt conquefti. . Antiquicatem earum etiam probat, quod, tefte Albafpinaeo, veterlbu Graecis,ConcilroTrulIano antiquioribus, conftitutiones ift», adhucpl rae, inftar codicis iegalis fuerint, adquarumnormam ecclefiafticam difc plinam ordinarunt, Ex quo elucet etiam veritas alterius partis : Quod fcilicet conftitutiones multa utilia contineant. Neque enir aliasS. Epiphanius eastancopere dilaudaftet, neque dtxifTet , comprehend m ns oronia , qua?iad Ecciefi^ difciplinam pertinent , neque quidquam ii fide accathoIicaprofe(rione depravatum, aucEcclefi^ adminiftrationi a decretiscontrarium in iis contineri, Sed neque alii veteres Gr^ci Lati nae Ecclefiae adhucuniti, tanci aeftimafifenc, uc inftar Juris Canonic eas haberent. £t certe res ad difciplinam Ecclefiafticam utiliflimae ac perquam aptJ m conftitutionibusiftis, quiscunque demum furerit earum auaoV, traaan tur: & inprimoquidemlibrode vitanda avaritia, inimicicia, curioficate lectione librorum gentilium , luxuria , muliere prava &c. In 2, De dotibus Epifcopi , quomodo fe gerere debeat quoad feip fum , populum , poeniCences ; de dignicace facerdotum , de Tudicibus judiciis, Ecclefia& Clero &c. In 3. De viduis, laicis , sdminiftratione Baptifmi &c. ^ In^. Depupillis, eieemofynis, oblat{onibus,parentibus, filiis, do ininis, famulis, virginibus, & in quibus oporteac fubieaos effe potefta tibus fsBCularibus. In f. De oppreffis propter fidem , de patientia, martyribus,paffion« Dommi, celebrandis feftis, pra^fertim pafchatis, vitandis peccatis&c ln6. DefthifiBate, (eais, hserefibus, Judais, Echnids. In 7. Defuga vitiorum, & exercitio virtutum, orationR. eratia. rum aaione, catechefi&c, > s «» In g. De miraculis , ordinationibus, Miflae celebratione , precationi- bus. De Jure ApofloIIco. 7t us, benediflfone aquse, olei, fidelium defunftorum memoria, delin- uloriim Apoftolorum fpecialibu5 inftitutionibus &c. HsEC funimatim funt, quae in o6to libris barum inftitutionuro proHxe raftantur, in quibus, ut dixi^ multa piiffio e atque utiiiflime ad difcipli- I ir. morum dicuntur: fimulque aptiffima ad convincendos hasreticos. ^am licetlisdoarins non fint ita exprefle ab Apoftolis traditae, &a S.Plura ex ^ :iemente contcripta?, au6tor tamcn earum eft antiquiflimus ; & proba- ji» piobabH ile admodum eft, plura exiis abipfis Apoftolis, pra?fertim in Conciliis 3j> Apo- lierofolymitanis ita efleftatuta, ^c deinde per traditionem ab "sdem ^™^^^*"' d priraos eorum difcipulos propagata, doneccircatertium faeculumpius li dam icriptor ea collegit, crefoentibus exinde per varias additioues hiribus articulis, & non raro etiam ab hsereticis interpolatis ac depra- atis,- ut nunc demonftratum imus, P R O F O S I T I O III. yumvis conJHtutiones ^ qua dicuntur Apojlolica^ fmrint olim purat mhllque continuerint contrarium do&rma- catholica , pojlea tamen pluribus in locis ah hareticis fuerunt corrupta. )ars I» quod fcilicet olim fuerint ab erroribus immunes, dicere nos »?. ^ cogit graviflimum S. Epiphanii teftimonium Hareft 70. qua e(l Audia- Qyamm mm, Ubi,utfupra eft demonftratum , clariflimis verbis hoc de illis ^ rsdicat. Trullana etiam Synodus can. 2. Divinorum decretorum ele- ^ * mcem ac decoram fpeciem obfcuratara dicit. Ergo cenfuit , eas prius Liras fuifle» Neque obftat , quod S. Athanafius & Gelafius Papa , uti etiam poftea iumbertus eas conftitutiOnes tanquam apocryphas rejecerint. Nam 30cryphse ab ipfis dicuntur, quia Apoftolis acS* Clementi fuerunt fup» oficae & affito ; fic enim in communiflimo fenfu libri fuppofitii dicuntur pocryphi , iicet errores nullos contineant. Pars altera, quod ab haereticis fuerint corruptse, non tantum pofterio» 14. 2S graviflimi Scriptores teftantur,utBaronius,Bellarminus, Perronius, Poftea twi Jbafpinxus , Petavius, Ducaeus, Labbeus, Pagius, Annatusj Du Mefnil «"en cor. )cis fupra citatis, fed etiam antiquiores^ Sic enim cit» fynodus Trullana ™P^'» in. 1. ait,quia ad labem Ecclefia? afpergendam , adulterina quaedam, &a ietate aliena fint introdu6la , tanquam hjjereticae falfitatis foetus nequa- uam admittendas, Atque ideo etiam Humbertus Cardinalis loc» cit* fa- alofas tradftiones , pari fententia SS. PP. repudiatas appellavit. u a • • Juvataliquosex iiserroresadnotare. Atque imprimis non uno loco Ab Anamw rianifmum & Macedonianifmuro videntur fapere 1 e. g» dum lih* <5* 2f ^ I 71 Pars 11. Caput IV, h^retlci^eosgccenreft, qiifa fufpicaDtur Jefum effe Deum imiverfi: ai dum /♦f.o. 20. mmi, PatremginujfTe nliura ante ficula, voluntate * pc tencia , ac booitace. Aut dum lib^ 8. c^^j. ( noo vero 2. c. 26 ut Ns talis fcribitj) afferunt, Patrera effeDeum Cbrifti, & Dominum Spiritus. a6. meiius objicitur aliud abfurdum/ nemp Erroresde baptismo, It Mscedo- Ex eicato /zY?. 2. Biani5. quoc] jbj infticuatur ridicula & anilis coroparatio inter Diaconiffan & Spiritum fanetum, quam pluribus exagitat Petavius noller tom, 2 Tkologicorum Dogmatum lib,.i. c. jj. 7, ubi fic fcribit: In con/iitutioni hus Apoliolicis ndiciilum mfcio quid^ ^ hcereticum del Trinitate p§fmt: nan Epifcopumin Ecclefia inflar ejffe Dei Pairis ait , Diaconum item ut Chrifium. qm Patri ajfiftit ^ ^ in omnibus miniflrat, Qua^fi Chrifius^ uthomo efi ^ con f.derentur , ?wn improhe diBa videri pojjunt fed pefiilens eft .^ quod addit ^ DiacO' niffam figuram hahere Spiritus fanoli , qua nihil fine Diacono facere deheat, aui loqui: quemadmodum, neque Paracktus a fe ipfo aliquid loquitur, aut facit, fec Chrifium glorificans mlumatem ejus exfpeUat. Quod quidem Macedonianmn pus S venenum fapii. Ita Petavius , addens Photium, de Clementis operibus agentem, in conflitutionibus notaiTe qugEdam Arianae impletatis veiligia quae non nifi violenter excijfari poiHnt. ' De bapCifmo /. 6.c. 1 f . apertuserrorrnconftitutionibus illiscontine. tur , dum ab h^reticis collatum icerari jubent. Item /, c, 3 ^ . de fefti vi- tatefabbati, dum ita loquuntur : Ego Fetrus ego Paulus confiiiuimus , ut fervi quinque diehus opus faciant ^ fabbaio autem ^ Dominico die vacent in Ec» clefia propter doUrinam religionis : diximus enim , hahere quidem fabbatum ratio- nem creationii mwidi ^ DQminicum vero refiirreUionis. T&ta magna hebdomada ^ proxima fequenii vacent fervi. Pluresque alii dles fefii ibi ftatuuntur, quos non eft credibile omnes jam tempore Apofroloriim prsceptos fuif fe. Certe non eft credibile, quod Apoftoli ad bonorem fuum dies fe- ftos inftituerint : & tamen in hoc capite Apoftoli inducontur fic loquen- tes: In diebus Jpoftolorum vacent. L. 3. c. 2. comlit. dicitur, fecundo nu- bere fceleratum efte, tertium conoubiura eiTe iDtemperantiae indicium, quartum vero connubium & deinceps plane libidinem elfe, & manife- ftam impudicitiam. . Alexander Natalis loc. fupra cit. plures errores diftis conftitutioni- bus tribuit. Nam ait lib\ c. 32. confiitutionum , concedi ancillis, ut he- ris infidelibus ad libidines morem gerant, raodo foiis. Item lih. 2. c. 57. contineri, Epifcopum debereefle 50. annorum,L. 2. c. 26. fupponi^Apo^ ftolos non baptizatis Euchariftiam pr^buifte, Verum hxc non ita fe habent. Necin Latino, nec in Grscoconfti- tutionum exemplarihsecinveniuntur: mminlih. s,c. 32. ancillis non coa- ceditur, utcumheris infidelibuscommerciumcarnaleexerceant, fed can^. cum Plures ta^ Bien falfo illis impu- tat Nata- De Jure Apoflolico. tum dicitur , quod concubina ( qu^ t nc temporis minori laboratat in« famia ) ad baptjfaiura poflic admicti , non autera meretrix propter infa- miam & fcaridalum. Quod Epifcopus debeat elTe j-o. annorum loco a Natale cirato oranl* no non habetur* Sed neque L 2. c. 2^. fupjiionitur, Apoilolos non ba- p;izatis prrtbaiiTe Euchariftiam» Imo aperte ibi dicitur contrarium ; de- i:,de aut^m fubj-citur, quod fi quis ante bsptifmum es ignoraritia acce- p Ifet Euchariftiam, eum confeftim in fide inflruendum & baptizandum efie, ne Euchariftiam contemnat. Meliori autem jure Natalis alios errores in illis conl^itotionibus tC' Ej-rores prehendere potuiifet, e* g, qaod lihr, 8. c, 2, dicatur, Epifcopuro, ignoran- vetius ob« tia aut malo anifno oppletum, non efie Epifcopum, fed falfum Epifcopum, jicieucli. non a Deo &c. lihr. 6. c. 15. ab haereticis baptizatos, non efl^e baptizatos, fcd inquinatos, non veniam peccatorum , fed vincuUim iniquitatis accipe- re. Lihr, 7» c, 45-. certas precationes ad efientiam & valorem baptifmi re- quiri : alias enim non animam, fed tantum corpus a fordibus ablui* Lihr^ 6*c^ i^.eum, qui uxorem adulteram retinet, efie violatorem iegis &c. Hsec aliaque ejusmodi haud dubie ab hsereticis, aut fchifmaticisj aut rer'^m ignaris fuerunt infperfa* Unde concludendum , has confiitutiones noD elTe quidemab Apoftolis fa6las, nequeaS. Clementeconfcriptas, efib tamen valde antiquas , & probabilius ad piura aliquem ac fimplicem au- thorem tertii feculi referendas : muka tamen in iis contineri admodum pia & utilia, & ad morHm difciplinani perquam accommoda, qaorum ali- qua ex traditione Apoftolica defcendere potuerunt ,* pofi: temporatamsn S. Epiphanii varie efie ab hsereticis interpolata & corrupta ^ ut adeo iti Ecciefia Pomana exiguas omnino fint authoritatis , nec unquam vim Ca« nonum y multo minus Juris Divini a it Apofi:olici obtinaerint. QU^STIO II. Hiftorico-Critica» Cmones ApcfiolQrum in corpore Juris contenti fmt^enuim & autbenticil A Hqui DD. maxime Acnholici cum Joanne Dallaso omnem vim legis n- eisdem denegant, & Panquam merG?s fuppofitas reji-iunt. i^rgtimenta 1. Quia c. 3, difl, if. Apofiolici Canones inter apojrypha a Gelafio contrauios. Papa numerantur» 2. Quia incertum eft, quot fint efusmodi Canones ApofVolorum. Nam e. 2. dift, 16, numerantur fexagjnta, c. 3. ead» quinqugginta. c. 4. ead, ofto- ginta quinque. In corpore Juris Canonici , & juris civilis o6logintg Pars II^ K qua«^ i 74 Pars IL Caput IV. quatuor, Alii cum Baronlo tantum quinquagiota duos agnofcunt at thenticos. 3. Quia doflrinam continent, ab Apoflolis alienam. Sic can. 5» E pifcopl, Presbyteri, & DiacopJ prohibentur uxores abjicere. Can. 45. ^ 4^* videtur fupponi , baptiTmom ab hsreticis collatum efle invaliduro Can^ prohibetur jejanium dle Domioica & fabbato. Can. ult, ubi re cenfentur libri canonici S. Scripturse veteris ac novi teilamenti,omitti£ui liber Ecclefiaftici, Tobiae, Judith, h Apocalypfis S. Joannis. Contra ve- ro inter libros S. Scripturas recenfentur Clementis epiftoiae duae, feu con- ftitutiones Apoftolorum, o6to Hbris comprehenfse» Contra vero plerique Canoniftae exidiraanr, Canones Apoftolorura ^'84. prout in corpore juris hodie continentur,efre.authenticos & vereca. ' nonizatos. Ita enim fentiunt Turriannus, qui integro libro eorum autho* ritatem vindicat , Covar. Barbofa^ Gonzal. Schambogen, Plettenberg, Wicftner, Schmier, Schmalzgruber, Pichler, ReifFenftuel. Ratio eorum eft, qida, ut ait P, Schmier, prafati CanmiBs nihil aliud funt, quam conJiitutiO' ms^ab Jpofiolis pqfl excejjiim Cbnjli Dnmini regatiS, atque a ClmentePapa Gra- eo idiomaie confcriptcB^ Deinde cap. placuit ^ cap qmniam 7* dijl. i pro canonicis fcripturis agnofcuntur, Citant etiam pro fe TertuIIianum libro adverfus Praxeam, & S. Athanafiura in fynopfi, ut videre eft apud Schmalzgruber in Differtat^ preem, §. 7 num, 2^7. & apud Bellarminum Scriptor. Eccleftaflic^ in Clementey & ante hos in Sixto Senenfi in Biblioth. i 3, S. Damafcenus vero libr. 4. defide orthoi^ c^ i8* eos ponere videtur inter facras fcripturas* Ita quidem CanoniftEe pafiitn ; quibus acceffit Severi- nus Binius, tom^ concih notis in Canones ^pQjlokrum^ ubi omnes, exceptis duobus, nempe 6$^ & 84» pro authenticis habendos contendit^ Quam autem concordes effe videntur Canonifts, in omnibus 84. vel ( ut alii numerant ) gf, taoquam genuinis agnofcendis, tam difcordes Inter fe funt eruditilBmi Critici. Baronius ad annum Chrifti centefimum admittit ut authenticos fz. Bellarminus de Scriptoribus Ecckfiaflicis in Clemente dicit , Canones legitimos ejje fblum fo* priores , reliquos non ejfe legitimos , quamvis a Grcecis recipiantur^ pe* trus deMarca Archiepifcopus Parif. incon ordia libr, 3, c^ 2. ait,eos vide- ri pofteriores anno Chrifti 258. antiquiores tamen Concilio Niceeno pri- ^o^ Idem fentit Antonius Pagi in Critica in annales Baronii ad annum 100« num, 9. 6? 10» Ludovicus du Mefnil vero in do'ctrim ^ difciplina Ecclefide tihr^ 3. num. 9. coDtendit, hsc decreta nec Apoftolorum, nec Clementis efTe, primumque eorum meminiffe Nedsriura in fynodo Conftantinopo- litana anno 394. Albafpinseos , eruditiOimus Epifcopus Aurelianenfis, Obfervat^ libr^ r» c, i j. puUts Colledionem horum Canonum nihil aliud De Jure Apoftolico. 7^ •{Te , quamepttomen privatorum Concfliorum, & ferum a privatis Epi- rcopis fancitarum, qui Gra?cas Ecclefias ante Concilium Nic^num admi- nifirarunt. . , . . Nemo vero ex Catholicis Scriptonbus his Canonibus magis mimi- ^t. ^ :um fe oftendiOe videtur, qaam Alexander Natalis in Hi/loria Eeckria/li' ^^^^^^^ "^9-" :a f(Bculi i. DiJfertaL ig. fortafle nimium tribuens Joarmi DallaBO, homioi ^ lajretico, quo in ifta controverfia ufus eft ; docet enira Natalis., hos Ca- -iones non efle antiqoiores faecuia fexto, omnesque omnino efle Apo- lolis fuppofitos & pfeudepigraphos, Ego ut mentem raeam aperiam, fit PROPGSITIO L * CamneSy qui dicuniur ^poftolici ^ ante medium iertii facuU fuerunt mogmti. '^anones iftos snte fseculum tertium , ejusque annum quinquagefimum ^2, ^ oaavum probabilius foifle EcclefiSB incognitos, ratio eft , quia ante ioc tempus nullos unquam ex PP, aut fcriptoribus horum Canonum in- enitur meminifle, aut eos citafle, ne tura quidem, quando res & occafio, [LO etlara neceffitas exigebat eos citari. Sic Circa finem fecundi SsEGuIi magna exorgebat inter Orientales & Oc- Si fuiffent identales controverfm de ceiebrando pafchate. Orientales , aiiegantes cGsmn, non iam confuetudioem a Joaone & Philippo Apoftolis hauftaro, & tradicio- ^Qntroveriia e propagatam , contendebant , pafcha celebrandum efle decima ^'Jarta^gPg^^^^jg^ ma menfls primi cum Judseis, Occidentales vero cum Viftore furamo ontifice, allegantes contrariam confuetudinem , volebant, illud ceie. randum non efle cum Judasis,fedfemperpoft aequino6liura vernuip. Jam efo, fi canones Apoftolorura fuiflent tunc temporis cogniti, faciie fuif- ;t Viftori Pontiflci & Occidentalibus Orientales refutare, allegando ca- onem feptimum, qui ita habet : Si quis Epifcopus, mt Presbyter, aut DiacO' us farHum diem pafchce mte vernum {squino^ium cum Judms cekbraverity deponi- Et Orientales Epifcopi, utpote viri probi, ac plerique poftmoduna lartj^res, non tsnto conatu, confuetudini fuae innixi, obftitiflTent, fi hos •anones Apoftolicos habuiflTent cognitos^ Cum ergo di6ta gravifliraa Dntroverfia per citatum canonera aperte pro Occidentalibus fit decifa, erao tamen ullam iilius raentioncra fecerlt, fignum eft, iilum tam Orien- ili ^uam Occidentali Ecclefiae tunc fuifle incognitum. Adhuc apertius haec ignorantia eruitur ex altera graviflima contf 0- «i;- 2rfia, quasSaeculo tertiocirca annum 2f 8- orta eil circa Baptifmura, ab Kcque Coti- sreticis collatum. Nara Firrailianus, Epifcopus Caefariehfis, cum Afi^- troverfia d« zi$f & S. Cyprianus cum Africanif, magno ardore contentebant, Baptif. K z mum Pars IL Caput IV. miim ab ha?reticis collatum effe nuiluo) atque irritam, ac confequente ab ha:rtiicis baptizatoa efle iterum baptiz-.ndos. Contra vero 5. Su phanus fummus Pontifex, allegaos traditionem / conftanter iis reftitil ac docmt, baptirmum hsreticorum , fi raateriam & formam a Chrifti inftitutam obfervent, efla validum, ideoque ab iis baptizatos non eff rebaptizandos» Quam mult« hac in caufa ultro citroque fcriptae fint epi Itol®, qus concilia inftituta, eruditis notum eft, ^Certe cum Afiatici & Africani omnla conquirerent, qute S. Stepha uo Paps opponerent, non omififfient pro fe citare Canones Apoftoloruoj illos habuiffent cognitos, Nam Canon 47. ita habet : Epifcopum ai ^ PreihytiYumy qui Hcsnticorum Baptifma aut facrtficiumfufceperit, deponi prmpi mvj ; qu^ enim conventio inter Cbrijium 6f Belial , aut qua particula fiieli cm infideh ? Canone fequenti jubetur deponi, qui poUutum ab impiis non re baptizaverit : ubi plane fupponitur , baptifmum ab impiis baptizantibu polluu Et Caa. 6j, dicitur : Qui ab bareticis baptizati aut ordinati funt, m ^uepdeies , nsque ckrici ejfe pojfunt. Jam veroj fi hi Canones S. Cypriano ejusque Concilio Carthaginenfi aut irmihano , aliisque Afise Epifcopis fuilTent cogniti, re ipfa exigente . nientionem sliquam de iis feciiTent, eosque Stephano objecifrent, Quoi cum ia6tum non fuf^rit, vah'da inde refultat prsefumptio, quod fuerinc ad huc medio tertio Sa-culo incogniti. Certe filentium omnium veterun apua.omnes eruditos Criticos prsjadicium ac prtefumptionem paric, ren ahquam raagni momenti ( qualis eft hsec de baptifmo) ipfis fuifle incogni tam ; prsefertim fi res & occafio pofcebat loqui, ^ ^.f: objicies cum Turriaoo, primos Pontifices in epiftolis fuis Decre Tmuihamis talibus Canonum Apoftolorum feclfle mentionem. Has epiftolas efT tocZnl ^"PP^^I^^^^?^ ac Pontificibus illis falfo affiaas, ut alias probab,4n ^^^^ ^ nunt ulterms, Tertulhanum Canonura Apoftolorum mentionem facere ii iibro.adverfusFraxeam fcripto ; atqui Tertuliianus floruit circa finem fe cundi Sscuh, & initium tertii, fub Iraperatore Severo. Ergo habetui teftjmonmm fcriptoris ante mediom tercii 5aeculi. Refp. Legi librun Tertulliani adverfus Praxeam fed nullum teftimonium aut mentionen de Canonibus Apoftolorum invenire potui. Unde nefcio , quomodc hsc faifitas in Bibliothecam Sixti Senenfis iibr. 2. in Qemente, ac poftmoduir m plurmm aliorum calamum irrepferit. Idem dicendum de SynopfiS Athanafii , quam poft eixndem Sixtum Seoenfem aliqui viri, ah'as eruditi, pro Canooibus Aoofl-olids citant. Nam imprimis S, Athanafius in Sy Dopo oe caoQcibus Apoftolorum nihii habet. Imo Doarinam Qemerli nam, iicut Pecn, joannis & Thom^ circuitus , inter apocrypha nume rat De Jure Apoflolico. 77 rat TaceOi quod S. Athanafios fecuio quarto fioruent, guo libenter cOncedo canones illos fuifTe notos. Mellus ego fortaffis in rem meam srgumentum afferam ex fa^o Ori- ^ 2> ^ genis,- quiTertulliano fupervixit, ac medium tertii fa^cuii attigit. ^^]^;;^^ hoc te.^latur Eufebms Hi[l. Ecclef. lihr, 6. c. 7, quod fe ipfum abicideriC,,5^ Hoc faflurum fuifTa Juvenem, tunc piiiTimum, & jam eraditiilimiira ( utpo- te qui, tefte Eufebio loc. cih Schola^ Alexandrins Ecclefi^e jam prserat ) non eil credibile, fi notitiam Canonom Apoftolorum habuilTet. Nam ean, 21. 22. y ejusmodi abfciffio fob graviffima poena prohibetur, Deiode primum poft hoc factom Origenes ordinatus eft presbyter, quod tamea can. 21. prohibetur. Ergo probabilis eft conjeaura , hos canones tunc fuiiTe incognitos. PROPOSITIO II. Sunt tmen Cmones , qui dicuntur Apoplici , antiqmffmi, &jamjulj finem SacuU tsrtii vel initium quarti in Ecclefta cognitL sc Conclufio eft contra Alexandrum Nstalem , qui loc, cit. acrter 2^. contendit , hos CaD.ones non eai- antiquiores Ssecilo fext^, ^^^^ k^^D^ M^ii um 5- VJlJll-v-li , t.x^^ . contra Ludovicum Du Meinii , qui airtric, primam-horum CaooDuui j^j, ^^^^^^ mentionem faftam eff^? a Nedario m Concilio Conftantinopolitano aono ^^^^^ 394. eft etiam contra Petrum An iatum , qui in /^pparatu ad pofitiyam To^o. logiam Methodicotm. 2. libr. 6. avL 7, non tantum aiferit, eo>$ cfle ruppofi- titios, fed infuper cont-nd t, quocies Coocilia , vel SS. PP. vel Auao- res Sacri laudant vel merDorant iicclefiaj Regulas , ieges , decreta , deBni- tiones, vel Canones, illorum omnium nomine non intelii^^i Canones, ab Apoftolis vere delapfos, fed folum leges vel regulas, in Ecclefia tunc teceptas ofu , five a fynodo al qua particulari , five a particularibus Epi. fcopis, vlrifque aliis quibuscunque Apoftolicis editas , vel ad fummum hges five reguias ab Apoftolis ipfis non fcripto, fed fola traditione pro- fcaas. , . Contra hos probatur noftra propofitio primo ab authorstate : 27, eandemnisn tantum propugoant Canonifta? omnes qui cum Binio & Tur- Jj^'^^^^^^^^^^ riano contendunt „ quod per S. Clementem Romanum vere ab Apoftolis fnttraditi, fed etiam Hiftorise Ecclefiaftics fcriptores, & critici feverif fim , ut Petrus de Marca, Archi-Epifcopus Parifienfis in Conccrdia Sacer- Marca, . dGiii Imperii lihr^ 3 cap 2. Ubi ait, eos elTe anteriores Concilio Nicffi- no , pofteriores tamen videri anno Chrifti 258- Baluzius prolixioremBaluzif, Marcs difcurfum contrahens fcribit : Conjicitur , poft fynodum , Iconii ea dere bah tam initum fuijje confilium edmd^s hujus coliemonu fuh mmine Qementis ^ poflolQrunij ut Stepham Pontijici opponeretur Petri Jpoftoli autboritas, Gabriel 2 Alba* 1 1 h. L 78 Par5 IL. Capiit iV. 28. iNatalis feiT tenturefof» AibarpinEi, Albafpm^iis ohf, Uhr, i, ^/15. putaf , eos canones effe colleaos ex variis Conciiiis, ante Synodum Nicsnam in varils locis habicis : Unde varius eorum numerus, & cum vocarentur Apolloiici , feorjm nafcebatur per- fuaiio , eos ab Apoftolfs clTe traditos. Pagii. Eandem fententiam noaram teoet Antonius Pagius ad annuro Chriili 100. n. 10. ubi aitj jam ante Concilium Niccenum f. horum caoonum no- titiam elTe habitam. Imo etiam Cenfores Alexandri Natalis reformarunt ejus fenteatiam. Nam in editione Lucenfi aoni 1734, ad dijjertationem 18. Hi[tori(s Ecckf, Sceculi i. appofitam invenio «oto, in qua^ontra ea quaeprius docuerat, exprelfe dicitur, licet canones illi falfo fjnt adfcri^ pt! ApOftoh's, credendam tamen non efTe, eos Concilio Nicsno, aliisque illorum SscQlorum conciliis & Patribus faiffe incognitos. Verifimiie Ca- nones Apoftolicos colle6liODem cfte quam phirium canonum ante pri- msm Oecumenicam fynodom Nic^nam in pluribus particularibus fyno. dis edicorum quEB colleaio cum fuccefTu temporum novis canonibus fuent adaufta, faaum eire, utaliqui ejusdem Canones non facile inter fe concilientur : nec omnes tamen ab Ecclefia Romana efle receptos, Unde licet non fint Apoftolorom , efte tamen antiquiflimos. M.^- ^ u » . ^{ob^tuv 5. Conftantfniis M. in epift. 2, ad Eufebium Csfarienfem, f^fnrll ^^^^^««^J^enos Epifcopos laudat hunc Eufebium , quod ab Epifcopatu u v.ano. Csfaneof] ad Antiochenum , totius Afi^ Metropolitanum , ad quem fue- rat eleaus, tranGre noluerit^ & fjc Domini mandatum, & Apofiolicum Eccle- fioiue Canonm fervarit ; ot teftatur ipfeEufebius in vita Conftantini/z^r 0 €, 59, & initio epiftol^ ad Eafebium datae fcribit Imperator, Camnem effc conformem traditioai Apoftolicas. Hic autera Canon Apoftolicus, a Conftantino laudatus, nullus alius eft^e poteft , quam Xm. Canon A- , poftolorum, in quo tranfitus ab uoo Epifcopatu ad alterum prohi- betur. BtNicagBum, , Concilium etiam Nic^num primum vetat Clericis transmigrationem ab una parochm ad alteram absque Epifcopi facultate, additque hanc mi- grationem efte contra Canonem* Ergo anterior erat Canon eam pro- nibens : Hic autem eft Canon XIV. Apoftolorum* , ^ Neqoe dici poteft cum Alexandro Natali & Annato, Conftantinum & Concihum Nic^num per Canonem tantum intellexiflb mQrem ^ confm- tudmem per folam traditionepi ab Apoftolis propagatam , & in Ecclefia receptam. Nam ut in Nota ad Natalis fententiam bene advertitur • Dif. fmie eji,ftkfuadmy illam mcm Canon a Symdis ufurpatam ad morem tantum L figmndum, qui ium vigeret in EccUfia, quique ejjet regula rerumfaciendarum, feu )udtciorum tn/iituendorum , cum eam vocem femper legem fcriptam fignificare onmes iredidmnt ; Jtque ipfum etim Concilium Nicmmn mmm in Ecciefia wgeruem vi- ^9. num Con- ftantinus M, De Jure ''Apoftolico» ' ^ 7f !ut rem , a Canonihus diflinCtam indigitariu' Qood autem hi Canones a Patrl- 3us~& Scriptoribus Eccleriafticis rarius citarentur, caufa effe potuitjquod lon omnes eflent Authentici, fed piures adiuotli , quos Ecclefia Roma- nunquam recepit : ut mox dicetur. PROPOSITIO IIL h Ecclefta Graca omnes 84. Canones^ prout in Corpore Juris Canonici & Civilis hodie extant , funt recepti^ non tamen in, Romana, Drientales omnes eos Canones recepifle, videtur ex eo conftare, quod Juftinianus Imperator in Conftitutione ad Epiphanium Patriarcham ^onftantinopolitanura eos prolixe commendet, & in Nomo- Canoncm b ipfo confirraatum omnes fmt relati^ Unde etiam Trullana Synodus can. 2. omnes 84» tanquam ab Apo- toh*s.traditos laudat ac recipit. Item Photius in proemio fui Nomoca- onis, Zonaras, Belfamon, aliique Grseci Canones g)". indiftinae refe- unt, ac recipiunt. Pars altera Propofitionis eft quidem contra Canoniftas recentiores : ft tamen canforrais fententis Baronii, Beilarmini, Perronii, do61iffimo- um S. R. Cardinalium, item Petri de Marca , Alexandri Natalis, Pa- ii, Annati, Du Mefnilii, aliorumque eruditifiimoruro Hifton^ Eccle- afticae Scriptoram ac in cridca verratorura, qui docent, pofteriores 5« Canones non habere authoritatem in Ecclefia Latina. Nam Dionyfius Exiguus tantum fo, primos , latine verfos , colle fi^JP^antura tioni fuae intulit, addens : FAs plurimos non prabuiffe facilem cenfmfum, .^^ ^refconius Africanus Epifcopus in Colleaione fua pariter tantum 50, eferr. Unde Synodus Lateranenfis fub Stephano IV. anno 769. act. 7. uC eftatur Anaftafios Blbliothecarius , ftatuit : Non amplius Jufcipiantur y^po- 'oiorum Canonum prolata per Clementem^ nifi fo. Capita^ quce fufcipit Santla ^EI Catholica Romana Ecckrta, Hanc decifionem confirmat Cardinalis Humbertus, Leonis IX. in )rientem legatus, in refponfione ad libeilum Nicets Peftorati contra .atinos editum» In qua refponfione Humbertus fcribit : Clementis librum^ l e[i , Petri Jpofleli itinerarium , ^ Jpeftolorum Camnes numerant Patres inter f}Qcrypha , exceptis 50. Capitulis , qu(B decreverunt Ortbodoxcs fidei adjungenda^ :arpk hicNatalis Gratianum, quoddift, i6.can. 3. hasc verba Humber' adfcripferit Leoni IX. fed quia Humb'ertus ea fcripfit tanquam Legatus ' autho- So Vm 11. Canut IV. authoritate , jufTu , & nomine Leonis IX- merito hic a Gratiano citafi potuit. * A Idera Gratianus difi. 32. can, 6. h33c addic : Sdendum "jero, quod Cmi mm Apoflohrum autborimte Orierdalis , ex pwte Romana mitur EccUria. Imo ne quidefn IMoms Mercator aufus eft piures quam f o. Colle etioni fuae inierere, ' Sed neque hi fiatim omnes auaoritatem legalem obtinueront; Un de Jionyfius, ut fupra memoratum, dixic, pluri^iios eisdem non faci lem airenfum pra^bere. Unde eos neque Ferandus, neque Martinuj ^racarcnfis coropijationibus Caoonum inferuere. Et tefte Hincmarc Remenii hbr. 55-, c. 45, anno 870 necdum exftabant iri Canone tcdefia Gaihcan^ Idem Hiocmarus, opufc. 55. cap. 24. fcribit : Camnei , qu vocardur Apoflolonim , a devotis quibusque colkm , in quibus qucedam receptmid, qu<£dam vero mn funt fervanda, non ab Jpoflolis fcripti effi credumur. Paulatim autem ab Apoftolica fede 50. approbati, per Occidentem authontatem legalem obtinuerunt, ut anno 840. eos in Ecclefia Roma- na jam ufurpatos e(fe m judiciis conftet ex Leone IV, qui in Epiftola ad Bntanniffi Epifcopos fcribit ; Canones quihus in omnibus judiciis EccleUicis uti- mur^ funt Canones ^ qui dicuntur Jpoflolorum. ' p. ,^^equ6 obftat Canon quintus, in quo prohibetur, ne Epifcopus aut Expl.cantuf presbyter uxorem fuam sbjiciat. Nam hic non conceditur Epifcopo aut ^hqui Gano- presbyterb uxorem ducere , aut cum jam ante SS. Ordines du^ia uti ma- ^ tnmonio, fed taniam prohibetur, ne illam, quam ante ordiaai onem da- xerat, poftea fpernat, omnemque iHius curam deponendc, eam omnino abjiciat, in qua prohibitione neque Romanai £ccIefi3B Canonibus aut con. luetudini dicitur ahquid oppofitum^cum laadabile omnino fi^n xort ante ordmationem du61s de neceflaria fuftentatione providere , illam defen- dere , atque illius curam gerere, Si tamen Canon ille prjec-peret Epifcopo, aut presbytero, ut poft Ofdtnationem aftum conjugaiem exercear, dicendum effet, Can nem in hor renfu ne^^ An-(>oIicum, neque ab Ecdena Lttina unquam rece- ptum j fed a Graecis infertum. ^ Idem dicendum de Canone 45, & 45. nam fi in m baptifmus,ab hx- reticis collatus, tanquam invalidus fimpliciter & abfolote rejiciatar uc Natah*s contendic, nec Apoftolici funt, nec recepti in Ecciefie, fpd poft Goncilium Iconii celebratura , pro enore Firmiliani h Cyprfpni onfir. mando Apoftolis affiai. Si vero didi Canones aliud noa velint, quam t^aptifffium h^reticorum tunc tantum effe ifiv^iiduin, quando debitam mate« De jure Apoflolico^ iaterfam & formam non adhibent, ut CanoniftiB explicant, verlfunt^ i doarina in iis eontenta, recepta in Ecclefja. Manifeftius adhuc rejieiendus eft Canon 65. inquo jubetur Clericu^ eponi, & Laicus excommunicari , qui die dominiea vel fabbati jejunat. Aiii KejicmHH :t tamen conftat , quarto jam. fa?culo Romse fabbato jejunaturo fuilTe ^ ut lun 2ftatiir S, Auguftinus epift.g6. ad Cafulanum & SoGrates Hift. Eccef. l. y, 2. Unde S. Auguftinus loc. cit. ait , non conftare ex Apoftolis, qua die t jejunandum , vel non. Et Innocentius I. epift. i . ad Decentium fcri- it: Sabhato jejunandum evidentiffima ratio demonftrat. Deinde cum Nicetas xcan.65. contraLatinos fabbato jejunantes pugnaret, Humbertus ei bjecit, quod ex spocryphis &reprobatis Canonibus id afterat. CsnoE etiam ultimui5 feu 8;, plura continet , cum Ecclefias doarina on conientanea. Nam in eo inter libros facra Scripiuras numerantur •es libri MachabajOrum, item dusB Epiftolae Clementis cum ofto libris :)nftitutionum eidemClementi ibidero attributis. Contra yero ex nu- lero IibrorumBibh'cori.mexpunguntur,vel faltem inter Biblicos non re- ^nfenturliberEcclefiaftici, Tobiaj, Judith, Esdras, Apocalypfis, contrs ccMix etiara veteris definitiones, utpatet ex epift. Innocentii 1. ad Exu- ?rium , ex Gelafio in Synodo Roraatia &c. Ergo Canon ifte neque eft ) ApoftoJis traditus, neque a S.CIemente confrriptus, neque unquam Ecclefia receptus r fed potius ab haereticis aflutus, Et hinc quando Gratianus dift. 16. can. i. ex Ifidoro fcribit, Canones,. .]i dicuntur Apoftolorum, fub nomine Apoftolorum ab hEereticis efte >mpofitos, &abau6toritate canoniea alienos, id intelligendum venit de emorstis Canonibus , in quibus aliquid contra RomaRc^ Ecclefias do^lri- im ftatutum invenitur. Quamvis judicem, Canonem citatum parum ibere au6loritatis , quia Gratianus eum defumpfit ex Ifidoro Mercatore , ijus alias fides non eft firma,- ut patetln Decretalibus primorum Pontifi- im, ab hoc Ifidoro autmalecompilatis , aut omnrno eonfi^is. Accedit, jod non in onjnibus editionibus colledionis Ifidori hoc eapitulum ka- Jatur, fed potius contrariura. P R O P O S I T I O IV. FrohahiUus Camnes , qui dicuntur Jpoflotorum , mn funt ah ipfis ^pofloUs , neqt^e a S, Clemente fcripti. ta docentPetrus de Marca, An^^oninus, Auguftinus,BaIu2ios, Albafpi- nsus , Alexirider Natahs^Pggius, Annaius, Di- Mefnil, aliique fcripto- ;s eruditilTimi , qui hanc rem ex proftfio ex^iLiniiiiint. Pflrs U, L Ratio Pars ir. Cap, IV, Ratio eft I. Qura ufque ad medium tertii faeculi nulla omnino hordr Canonum habentur veftigia, autindicia. Sed probabilius a variisConc liis parcicularibus funt fucceflive conftituti atqueaudli. Unde neque a ■ Eufebio, neque a S. Hieronymo ^ neque ab ah'is Fatribus fuerunt fcript Apoftolorum, autS. Clementis annumerati : & inter lideles dubia en eorum au6lon£as , ut patet ex confeffione Dionyfii Exigui fupra allata quia fcilicet fucceOive piures ab Ecclefia fuerant recepti , & authoritat legali munici* Gelafius di- Quia Gelafius Papa ioDecreto Synodi RomanaB anno 494, expre; cit apocry. fe dicit : Liber Canonum ^pofiolorum, ejl apocryphus. Neque dici potefl: cur phos. Turriano & Canoniftis , a Gelafio inter apocryphos non f uifle ablegatur librum Canonum Apoftolorum, quos hodie in corpore Juris habemu infertos, fed alium quemdam librum, aPrifcillianiftisconfcriptum & Apo 34. llolis affiaum. Nam Gelafius toto illo decreto diligenter enumerat li refponfio ^^^^ Biblicos veteris ac novi teftamenti , item Canones Conciliorum , a Turmni, ^cdpta Patrum, nihil aotem de Canonibus i^poftolorura aliud meminii nifi quod fmt apocryphi* ^ Certe fi duo fuilTent libri ejusdem tituli , nempe Camnum ^pQMorum alter verus ac genuinus , alter falfos&ab hsreticis affidus Apoftolis, de buiflet Gelafius , ubi ex profeffo pretiofum a vili fecrevit , facere difcrimer & dicere : LiUr Canonum j^poflolorum alter^ a Prifcillianiflis confcripius^ eji apo cryphUs^ altervero a Ciemmt^ Romano confcriptus efi authenticus. Quod cum nor fecerit, fed fme omni diftinftione aut iimitatione dixerit, librum CanO' num Apoftalorum elfe apocryphum , profefito, aut nullom alium agno. vit, qusm a Prifcillianiftis confcriptum, quod eft iocredibile , aut nul- lum aiium., quamcontinentem eosCanones, quoshodie haberaus. Alia^ plane debuiiTet incer utrumque diftinguere , ne fideles in errorem in- duc8t. Sicut eos io errorem induceret, qoi diceret: Evangmum Luca 4 apocfyphum^ intelligendo illud, quod a JMarcione eft confiaura ^ac fup- poficum. Benarmini, Unde neque omnino difficultatem toilere videtur, quod refpondet Bellarminus de Scriptor. Ecckflaft. in Ckmente^ decretum Gelafii non lo- qoj de fo, prioribiis Canonibus , fed tantum de 35 oltimis, a Grsecis fu» peradditis. Nam fi GelaOus aliquos habuiifetpro vere Apoftolicis, alios vero pro ruppoOdtiis , non dixiftet fimpliciter & absque difdo^lione , li- brum Canoniira Apoftolorum elfe apocryphum, fed pretiofum a vili' fe- paraftet, ubi ex profeiro librorum authoritatemexaminavit, fuuraquede quoiibet judicium tulit , ne homines in errorem inducat , & occafionera prsbeat judicandi, oranes Canones, aut majorem faltem partem illius ■' libri, De Jure Apoflolico, 8^ ibri, efle apocrypham. Nullatenus tamen concedo, quod Natalis " ontendit , Gelafium Jibrum eorum Canonum omnino rejecifie ab £c- lefiafticis fcriptis, fed, dicendo efie apocryphum , illudduntaxat indicare 'Oluit , Canones eos non efle alS. Clemente confcriptos, fed eidem & Ipoftolis fuppofitos. Quare neque refponfio Baronii videtur omnino fatlsfacere , dum ait : Baromi- ibrum iilum a Gelafio vocari apocryphum , quia non eft in numero libro- um facras ScripturEe, nam repugnarevidetur huic opinioni, quodGela- lus kc. cit. tres ordineslibrorum afl^gnet. n primo col/ocatlibrosBibli- os facrae Scripturae veteris ac novi teftamenti in fecundo librcs Concilio- um ac fanftorum Patrum , & epiftolas decretales Pontificum ; in tertio ibros fuppofitiuos,feu apocryphos : in hocenimfenfu hanc vocem hic cceptat,ut apQcryphiWhn idem hic ipfi fint, ac certis perfonis fuppofiti, c falfo adfcripti* Atque ad tertiam hanc claflTem refert Itinerarium Pe- ri, oclo Ciemencislibros, aaus Andreae,Thom3B,Petri, Philippi, Evian- eliaThaddsei, Thomffi, Andreae, Bartholom^i , Barnabse &c. librum 'aftoris, aaos Teclae &Pauli , librum depoenitentiaOrigenis & Cypriani; tque inter multos hujusmodi apocryphosponit etiam nominatim librum 'anonum ^po/iolorum^ IgiturGelafius non tanturc ideo libros inhacrertiaclaflieafe enumerav Ds vocat apocryphos, quia non funt in numero librorum Biblicorum nam etiam libri Conciliorum & SS* Patrum, quos in fecunda claflTe ponit , on funt in catalogo librorumS. Scripturse, nec tamen eos voeat appcry- bos) fed ideo vocat apocryphos, quia non funt eorum Do6lorumlibri> uibus attribuuntur. Unde Per hoc, quod librum Canonum Apoftolorum Pontifex appelletapo- ryphum, non negavit, plura valde utilia, doftrinsB ab Ecclefia appro- atas omnino confeotanea , in iis reperiri. Praeter allata haftenus argumenta, plures fuperefient conjeflurse , uae, Canones illos non efl^e ab Jpfis Apoftolis, neque aS.CIemente con- Aljaaiga- Tiptos, fuadent, ac deinceps per continuam traditionem propagatos»"^^"^^" urenimnemo illos unqiiam ufque ad Saeculum ferme quartum citafiet, ^a^fertim m caufaFirmiliJini & Cypriani contra Stephanum Papam , circa jlcrem baptifmijSbHsereticiscollati, aut in caufa de pafchate celebran- 3, jnter Vi6loreffi Pontificem & EpifcoposOrientales tantopere agita* ■? Ubi tamdiu latuerunt? Quis prim-us in lucem produxit? Videntur lane res tam mcmorabiles non potuiflTe latere antiquitaten?* I Deinde «4 Pars It Caput IV; Delnde videntar praereFerre ftylum ApoloHs ufitatum, Cm flura eciam vocabuU fiic Us mferta^qa^e n ApolQl jrdm feiptis nor tisveniaiitur , e. g. vexOmVM;, L^fit^r, Cantor ^ StcifdjtalU adminijlratii ^c, Neqae .fatis credibila, qaodde qaibusiam exCrajrdinariis & exoti cis maceriis & a6tibas , qaoram tempora Apaitolora:n nullmu extat ex emplum 5 plures 'Canones ftataerenc^ g. de iis, qui fe ipfos exci dunt &c. I^. Uode concludendum tandem videtur: Canones ill©s non efle quiden A diA/erfis j Clemente ex Apoftolorum ore fcriptos, imo ufque ad quartum fermi ^d'^ -Saeculum Ecclefis fuifTe incognitos^ ac ne tum quidem certam obtinuiffi ^ ' authoritatem 5 muitos tamen, a diverfis Conciiiis ftatutos, ab Ecclefu Komana eflereGeptos , authoritatem legalem obtinere, atque Apoftolico! idcirco dici pofle ; ficut Canpnes Ppntjfipum ap^ellantur Conftitutiona -ApoftoJici?^^ Q U iE S T I O TIT. ^anam certa habeantur ex Jme Apoflolko.^ praeter fcripturas Biblicas, quatuor videlicet Evangelia, Epiftolas Pe. tri, Pauli , Joannis , Jacobi, Judae, Apocalypfm Joannis , eaque, quae in Aftis Apoftolorum de Apoftolis memorantur , conftat tum ex his Ipfis librisS* Scripturse Canonicis, tum etiames traditione, Apoftolos, fsepius congregatos ^ plura faluberrime pro gubernanda Eipclefia fta- tuifle. Atque imprimis, ut m a6libus Apoftolorum cap. i. v. if. habetur, is incipiens Frimatus fui officio fungi ^ & Ecclefi£B fibi a Chrifto commiflae curam gerere, Apoftolis in coenaculo Jerofolymas congre- ^tis , poft Chrifti in Coelum afcenfum, & anteSpiritus S. defcenfum, propofuit, unura aliquero eligendum eflbs qui Judas proditori fucce* deret in Apoftolatu. Qu0 audito^ oratione pr®mifla, ccEptus ele6liotiij procefl^us , ac duobus in mediura ftatutis, Barfaba & Matbia, fors cecidit fuper Ma# thiam* -38. <3u8erere Wc folent S. Scripturs Interpretes, snfortihus^ proprie Anfortibui diais, hfflc eleaio fueritperaaa? Ratio dubitandi eft, quiaS* Antoni- li^rt!^^ ? ' ^J^s^®^^^^» flgnum aliquodde ccelo lapfum , e. g, radium aliquem lu- ^amiasf ^j^^ Cupgp ^^^^^ Mathiae apparuifle: Quo modo fert fama S, Grego- xium in Pontificem eflTe defignatuxn* Alii cum Dionyfio Carthufiano divi- fetrlprl- m&tm., IPetrus De JureApoftoIiccJ; ivinant, fignum illud fuifle columbam, alii aiiud fjgiram fibi imagi- antur. At recedendum non efl: a notione propria fortis* Quin ipfe textus icer hoc fatis indicat , dum ait: Et dederunt fortes eis: ^fors cecidit fuper Ma- mm. Neque res nova olim fuit , per fortem eligere* Sic enim in le- e veteri forte conflituebatur Sacerdos , qui adoleret incenfum ante al- ire Domini. Saul forte elsaus eft Rex. Sorte divifa terra promifra» orce deprehenfus Achan. Hoc proin ufu retenta, inftinau etiamDivi. o accedente, fors data eft duobus , virtute & merito ffiqualibus, quam- is deiade hicmodus eleclionum in defuetudinem abierit ; imo etiam fiC rohMtmcap^EcclefiM de fertiieg/iipii etiam Apoftoli reliquas poftmoduia leaiones, ut feptera Diaconorum , non commiferuntlorti, fed fufFra- i;s : ut digniores eligantur, Haud multo poft eleflionemS. Mathis congregati funt rurfus Jero- 29» ►lymis ApoftoH, ex occafione murmuris Grsecorum, quod defpicerentur in^^^'^ inifierio qmtidiam eomm viduce^ aft. 6. quia fciHcet tunc viduae, tanquam niores, & matresfamilias, miniftrabant Apoftolis &fide]ibusad vi£lum veftitura neceffaria ex iis , quse fideles in commune contulerant^ He- raBSB autem honoratiora circa lioc oiicia fibi arrogabant, Grscis autem iliora tantum relinquebant ; inde murmur Grscorum. Hoc ut feda- mt Apoftoli coUeai, fideles hortabantur, ut eligerent feptem Diaco- Ds, in quos a viduis munus illud menfis miniftrandi transferretur, aique digniores eftent. Sediionhocunumprofanumofficium Diaconis illis fuit irapoGtum; 40, :d etiam ,uc eftent facrse pariter menfasMiniftri, vere ordinati funt , fic- Quaie iHo- : noftri hodie Diaconi. Quorum proin inftitutio& officium ad pri- i^um officl. la Ecclefiae tempora referendum eft, Negant hoc quidem plures Aca- lolici : fed Probatur exiis, quse de conftituendis iftis Diaconis facra narrathi* oria* Nam feligebant viros , Spiritu fanfto & fapientia plenos. Orave- Lint fuper eos , & impofuerunt eis manus , aft, 6. Tantis autem & tam icris ceremoniis non fuiftTet opus , fi unice fuiflent ele6li ad profanum linifterium. Quare S.IgnatiusMartyr in epift. ad Heronem Diaconuip :ripfit, S. Stephanum miniftraffe Jacobo Apoftolo facrificanti. S. iieronymus epift. i. Nicolaum, unum ex feptem Diaconis miniftrafle t facrummenfe facrs miniftrum ,* ac propterea Nicolai hujus apofta- a tantopere fuit deplorata a SS. Patribus. Accedit , quod Concili- ra Aquisgranenfe can.7, teftatur, Diaconos in Ecclefia ordinari in- h 3 ^*' Pars II. Caput IV. ^ftaf feptem primorum Diaconorum* Ergo illi etlara ordinati fant, ut facrificanci facerdoci affiitereot, & facrse menfas efTent miniftri, : ';4T. Obfervatus nimirum in prima Ecclefia fuit ille ritus , ut conveniv Qyldsgap^. entes fideies quotidie S. Synaxin fumerent, atque pofl: iilam fimui coe. narent: qua^ coena feu conviviura , poft fumptionem Evchariilis, iti fignum charltatis & unionis, inftitutum, appellatum eil dyditT) feu dile- ftio, & convivia Chriftianorum ^g-op^g. Utrique vero huic menfae, tam facra^, quam vulgari miniftrabant ^^Diaconi^ Imo etiam prsdicandi verbum Dei, hominesque baptizandi ofHci- um Diaconis illis erat impofitum , uc conftat ex cap. 8. aCt. ubi narratur , quod occifo Stephano primo Diacono, qui Jadseis prsedicaverat, Phi* lippusy quifecundus eratDiaconus, difperfis Jerofolymsfaeviente perfe- cutionefideiibus , in Samariam defcenderlt, ibiquemagno cum fructu pu- blice prasdicaverit , acque interillos etiam Simonem Magum baptizarit: acpofteaetiam Evnuchum Candacis Reginse iEthyopi^. 42- Auditis Jerofplyrase tot tantisque converfionibus, Apoftoli mitten' Confirma- dosin Samariam cenfebant Apoftolos, qui baptizatis manus iraponerent wamentL, ^ ^^^^^^^"^™ Confirmationis impertirent : quia Philjppus, tanquam * Diaconus , hocfacsre non poterat. Deiefii igitur ad hoc Petrus & Jo- annes , Epifcopj,profe6li inSsmariam ^impombant mams fuper illos^ acci- piebant Spiritum ya^jc^t^w, a£l.^8* ubi Simon Magus , cum oblata pecunia po . teftatem imponendi manus vellet emere, aS. Petro eft excommunica. tus. Ex quo manifefte patet , poteftatem iliam per manuum impofitio. nem conferendi Sacramentum confirmationis , atque per iftud gratiam Spiritus fan6li neqoe baptizatis, qualis eratSimon Magus, neque Diaco- nis, qoalis erat Philippos, fuerit commune. Falfum proin eft, quod"iI. la manus impoOtio mera fuerit orandi ceremonia. Cur enim talem $i- mon Magus voluiftec emere ? cur opus fuiffet, ut Apoftoli in Samariam defcenderent ? Et quidem probabilius Apoftoli conferendo Sacramentum Confir- Etquidein niationis una cum manuum impofitione ufi funt facro chryfmate, aut cuin ufu faltem oieo , ut cenfet cum aliis Corneiius a Lapide comment. incap. g. a^, Ghryfnjatis. -^po/?. v. i^j. contra S. Thomam , Bonaventuram , Scotum , Durandura , Gabriel , Palaum , Sotum , SuareZjaliosque^qui cenfsnt, vere quidem Sacamentum Confirmationis efle collatum ab Apoftolis , non tamen edhibitum chryima , difpenfantein hoc Deo , eo quodtunc loco chry- fmatis fuerit ipfura fignum vifibile, per quod illapfus eft Spiritus S. ia coBfirmandos* Quod confirmant q% cap, cum venijffet §, per fm^Us , de . facra De Jure Apoftolico. 8?. facra unUione, ubi Innocentius III. ait; Per frontis Clryfmtionem mantis impcfiio defignatur, Quafi diceret, chryfmationem fucceffilTe manuum impofitioni. Quibus tamen non obftantibus laudatus Cornelius longe probabi- lius, imo quafi certum exiftimat, Apoftolos nunquam Sacramentum Confirmationis contuIiiTe fine chryfmate, aut fme inun£lione, idque probat, 1. Quia in cseteris Sacramentis non habuerunt iftam libertatem i neque alia Sacramenta adminlftrarunt fme fua ordinaria materia. 2. Quianullus veterum dicit, illos hoc Sacramentum vario modo adminiftrafle : nempe nunc per folam manus impofitionem , nunc per chryfmatis un6tionem: cumtamen multidicant, eos ufos eile chryfma- te , ut S, Dionyfius Hierarch. Ecclef. c, 4. cui Cornelius adjungit S. Clemen- tem con/iit, Apojl. c. 44* qu« conftitutiones, licet non fint Clementis, funt tamen antiquiffimse. Allegat etiam Fabianum Papam cpift, 2, item HugonemdeS. Vi6l. 2*^e.S*flcrflm./).7. §. 2. Thomam Waldenfem iofw, 2. 113, 3. Quia fub nomine impofitionis manuum commodiffime etiam in- telligitur inunftio; na^m qui inungit, manus imponit : idque probat ex texLu Hebraico: item ex Patribus, qui manus impofitionem& inunftio- r em pro eodem fumunt, ut S. Cyprianus epift. 70. & 75?, Tertullianus 1. 1* contra Marcionem, Et hoc ipfum etiam indicat citatus Canon In- nocentii IIL de facra undione. 4. Quia familiare eft fcripturse res plures conjungere una tantum expreflTa. Sicaa. 8*&i9» aitLucas, Apoftolos baptizafle in nomine Chrifti^ reiinquens nobis alias perfonas intelligendas. Et a6l. 8* dicit, Evnuchum eiTe baptizatum, cum dixiflet: Credo^ Filium Dei efte ^Efum, tamen non eft dubitandum, quin de aiiis multis fuerit interrogatus Evnuchus. Accedit , quod Apoftoli facile habere potuerintoleum & balfamum, utpote quod in Judm nafcitur : ex his autem conficitur chryfma. Cur ergo hanc materiam Sacramenti a Chrifto fancitam omififl^ent Apoftoli. Aliud eft de libro Evangeliorum , qui tunc necdum fcriptus erat : adeo- que in ordinatione primorum Diaconorum adhiberi non poterat. Hoc Pars II. Capuc lY. .4. Hoc certum , quod confirmatio vere Ht Sacramentum , s Chn^io Domino infticutum, prouc omni tempore tenuit, tenetque S. Ecclefla, non minus , quam baptifmus , aut Sacramentum Euchariftis : quss etiam ab Acathohcis sgnofcuntur ut Sacramenta. Sic S. Auguftinus 1. 2, contralitt. Petiiiani c. 104, Sacramentum Ckyfmatis . , in genere vifibiliim fignaculorum facrofanilum e/l , ficut ipfi baptifmm, Et Tertull. de Refurre/ aione carnis confirmationem expreffe inter Sacranjenta ponit, Piurimos alios Patres recenfet Bellarminus tom^ 3* lih, de Sacramento Confirmatio' tiis c. f. &^ 6. 45. Porro ApoftoH, antequam Jerofolymis defcenderent ad prcedican. Edmofyrn^ dum gentibus Chriftum, congregati, fumma quagdam fidei capita edi- boii Apo- derant, in 12. articulos fymboli - Jpojiolici divlQi ^ ut fic unitis labii ftolici. omnes & ubique forent, & dignofcereatur ^ qui vere Chriilum prsdi- carefiC. Qoamvis enim de fymbolo ifto nihil nobis manifefte ex fcriptura conftet, perpetua tamen trsditio fatis nos de illo docet: inftruentenos folenni illa S. Auguftini regula , lih. 5«. de Bapt. contra Donatiftas prafcripta : Quod univerfa tenet Ecckfia , nec ConcUiis infiitutum , Jed femper retenium ejt , non nift autboritate Jpoftolica traditum y rediijfme creditur^ Atqui tale eft boc fymbolum. Teftem locnpletem haberaus S. Ambrofium, qui epift* 7, ad Siri- ciumait: Credatur fymholo Jpoftolorum , quod Ecclefta Romanaintemeratum fem* per cufiodit ^ fervat, Uti etiam S. Leonem M.epifl.i^. ad Pulcheriam fic fcribentem: Siquidem ipjtus Catholici fymboli brevis perfeaa confejfio, qua duodecim Apofiolorum totidem efi fignata fententiis, tam inJiruUa fit in omni mu- mtiom coelejii^c* Ephefinum pariter Oecumenicnm Goncilium in relatione ad Theo- dofium Imperatorem de Neftorii depofit2oneteftatur,yJto initio quidem a fanStis Jpofiolis traditam, pofieavero 318* 2» Metropoli Nicana fuifft txpofttam. Ex quibus, aliisque adeo certo in Ecclefia conftat, hoc fymbo- lum vereeflfe ab Apoftolis editum, ut temerarium omnino foret, con- trarium aflferere^ [ Neque De Jure Apoflolico;. $9) Neque obftat i quod S. Lucas in defcribendis a6libu&vApofl@ibru®i nullam illius mentionem fecerit^. Nam multa alia funt a£la ab Apofto»- lis, quorum Lucas non meminit. Neque enim meminit quot & qua-- Jes Apoftoli fcripferint epiftoias in quas Provincias finguli fint dimiflj,, quas regiones peragrarint fmguli , quas gentes finguli converterinr,, quales conciones ad populum habuerint, ne quidem iter Petri Romanumi refert. Sed id fibi potiffimum videtur habuifi^e propofitum^ utitinera>&; gefta S. Pauli defcribatc. Licet autem Hoc fymbolum vere Ct Apoftblicum , tamen non eft- pars S. Scripturae : quia ab Apoftolis non eft fcripto editum , fed vivai voce traditum fidelium roemoriaB, tefte S. Hieronymo epiftola <5. ad Pam- machfum fcribente .*. Symlmluwifiild^ fpei nojircsy quod ah mn /cribitur m cbarta aui atrammtO y Jed in. tabulis cordis^. Celeberrima pariter eft Apoftblica conftitutio>, quae' refertur inv 46. iftis Apoftolorum c^ 15-. cum enim Antiochiae crefc^ret fidelium nume^ ContioverfJt! rus, primique ibidem vocarentur Cbriftiam y venit pariter eo- inimicus- ^^^^^ ^^^^ ^omo & fuperleminavit zizania , excitata inter eos diflenfjone ex: quae- [lione , an gentiles converfi tenerentur circumcidi , aliaque legalia ob^- "ervare ? Hoc aflerebant converfi ex Judais , pr^fertim Ebion & Cerihthus,, lui ex Judsea Antiochiam delati, conturbarunt Ecclefiam, contenden- cs, gentiles primum fieri debere per circumcifionem Judasos,.quibus; blis gratia Meflige fit promiflra,& deinde primum Chriftianos : Paulo & Jarnaba opponentibus, Chriftianos non teneri fervare leges ceremonia»' es Mofaicas. Controverfia haec Ecclefiaftica pofcebat vifibilem Judicero, qui eaa- lem poflet dirimere. Quare ex utraque parte miffi Jerofolymam ad ^poftolos , qui convenerunt cum fenioribus videre de 'verbo bocy, anno> loft Chrifti mortem i5. In hoc Concilio manifefte primatum tenuit Petrus, ejusdem Prae- 4T; qui caufa examinata pnmus fententiam definitivam dixit, Cbrjftia- os non obligari legibus ceremonialibus Mofaicis , cui fententia? J^co^mm^^^^' us ac totum Concilium acceflit ; refcriptumque fuit Antiochen^ Ec- lefiae : Vifum eft Spiritui S. ^ nobis^ nihil uUra impomre vobis Qneris, qum i^ars II M kae Pars IL Caput W. ha£l!sApofl:oIomm prsecipue enarrans gefla Pauli 20. refert, quod , cum Miletum venifiet, vocaverit EphefoSenioresEccIe- liEs, ipfosquead vigilemcuram Paftoralem fit adhortatus: ^ttendite vobis 6? miverfogregiy inquo vos Spiritus S.pofuit Epifcopos , regere Ecckfiam DEL Ex quo patet, cujus fit regere Ecciefiam. Verum hic quasdio fe offert, quid Paulus intelligat per JEpj/ctipw: 49. unus enim tantumerat civitatis Ephefinas Epifcopus, nempe TimQiheus^ O^'^^ ^P^' Kefpondent aliqui, ctiam Presbyteros olim faspius appellatos elTe fcGpos £e\i InfpeStores f quia una cum Epifcopis (gradu, dignftate, ordine ac poteftate femper majoribus) invigilabant gregi» Unde rdem Paulus fcribens ad Philippenfes c. i, ait : Omnibus Sanilis in ChriHo 3fESU, qui ■ funt Pbilippis , cum Epifcopis ^ Diaconibus : ubi per Epifcopos videtur intelligere Presbyteros , quia non erant plures Philippis Epifcopi^ Ve- rum S. Irenaeus lib. 3. c. 14* exprelTe dicit: Paulus in Mileto convocatis Epifcopis ^ Presbyteris , qiii erant ab Ephefo , 6f a rdiquis proximis civitatibus ^c. Quod etiam Paulus videtur indicare aft. 20. v. 30: Jmplius non videbitis faciemmeam^ per quos tranftvi ^ pradicans regnum DEI: videlicet, nonfolos Mileti adfuiflfe Ephefios , fed alios etiam , inter quos plures elFe potue- runt vere Epifcopi. Etlicet olim nomine Epifcopornm' etiam quandoque fuiflent com- 1«» prehenfi Presbyteri , nullatenus tamen fequitur, quod poteftate ordi- nis aut Jwisdidlionis fuerint squales, ut hserefiarchge Aerius, & Wi- clemis afTerebant. Certum fiquidem eft , quod poteftas ordinandi Sa- cerdotes, & conferendi Sacramentum confirmationis tanquam Mini* ftris ordinariis , nunquam competient fimplicibus Sacerdotibus. Con- trarium afiTerentibus Tridentinum S, 13, c, 7. dicit anathema: Si quis dixerit , Epifcoposnon ejfe presbyteris fuperiores^ vel nonbabere potefiatem confir- mandi £f ordinandi^ vel eam quambabent, illis effecum presbyteris communem. matbema fit, ^ c ^ Quidam cum Baronio, Binio & Turriano cenfent, anno - Chri- concmuni fti ab Apoftolis Antiochias celebratum fuifle ConciHum, in quoApoftolo- novem editi fmt Canones: nempe i* Uc fideles dicerentur Chri- rum Amio. ftiani. chenumfup, pofititium. ^% Pars n. Cap* IV, De Jure Apoflolico. 2* Ut baptizati non circumciderentur* g. Uc nullus excludatur a religione Chriftiana. 4. Ut Ecclefiaftici vicent avaritiam* 5. Ut vitent Chriftiani gulara , ludorum theatra* 6. Ut vitent gentilium mores. 7. Ut ratum fit priEceptum de abftinentia a fanguine & fuffosato. 8. Ut pingatur Chrifti efBgies. 5, Ut non admittatur ciborum alius deleftus more Judaico. ■ i Verum hoc Conciliuni efTe fuppofititium , ex eruditis multi exifti. mant, quia nulia illius in A^is Apoftolorum mentio , nuUuraque ve- lligium apud veteres fcriptores Ecclefiafticos. A P P A R A T U S ERUDITIONIS JURISPRUDENTIAM, PR^SERTIM EGCLESIASTICAM, In quo revifo, aii£toque Praeter Juris Univerfalis Principia , TUS N ATUR^, GENTIUM, DIVI NUM, APOSTOLICUM, & PONTIFICIUM, JUS SYNODALE OECUMENICUM, NATIONALE, AC PROVINCIALE, Unacum Provinciarum ac Regnorum Ecdefiaftico & Politico Statu, Difciplina Ecclefiae, HaBrefibus exortis &c. continua Sasculorum ferie ad prsefens usque tempus dedu6lumj infertisque in hac prafertim nova editione pro re nata multis obfervationibus criticis , ac controverfiis Juridicis, Publicis, ac Polemicis METHOLO HISTORICO^ DOGMJTICA COLLIGUNTUR, ET BREn JC CLARA IDEA DELINEANTUR , [n utilitatem eruditionis amantium, quibus vafta Conciliorum, Decretorura, Hiftoriaiufii &c. volumina perlegendi aut occafio aut tempus deficit. ^ AUTHORE P. JOSEPHO BINER, S.J. ;S. Theol. & SS. Canonum Doftore, horumque in alma Caefareo- Leopoldina Univerfitate Oenipontana, ac in celeberriraa Epifcopali Academia Dilingana, antehac Profeflbre Ordinario ac Publico, P A R S III. Be Jure Symdali Univerfali, CUM FACULTATE SUPERIORUM. Augu/Ice Vindelicorwn ^ Friburgi Brisgoja^ Sumptibus Fratrum IGNATII & ANT. WAGNER Biblipol. MDCCLXVIL S5 X €^ ^ U^. ^^^^^^^^ PARS III. P R .ai F A T I O AD L E C T O R E Eruditum furisprudentice cultorem non tantum oportet jcire Canones & Leges^ fed earum etimn fontes^ originem, authoritatem^ anti^ qultatem^ totamque Juris Hfloriam^ ciim obfervatiombus dogma- icis ac criticis^ hodierm prajertim faculo tantcpere aflimatis, Huc pertinet etiam quam maxime Jns Synodale, JDecreta nempe Canones Gonciliorum. Ex quibus multi qmdem funt fek tfi^ & corporf furis Jparfm inferti ^ plurimi tamen extra illud in Tcmis Conciliorum- mtinentur, TraBaturi itaque de hac niateria eruditijfma , & Juris- •onfulto,prdefertim Ecclefia(lico,perquam utili ac neceffaria.de Jure pri^- num Synodali in genere dijferemus ^ tum veroad illud explanandum m pecie defcendemus. C A P U T 1. De Jure Synodali in GenerSo- SUMMARIUM. Q U S T I O I* 2 . Quamvis non ftnt ahfolute necefhria^ De necefikat^ & utilitate Conci- 3* Sunt tamen valde iitilia , ad iollendas liorum. barefes ,Jihifmata ^ rejiaurandaffi Definiti§ ^ divifio ComiliQrum^ difci^linam* jPars JIl A 4* '^H^^ Fars lll, Caput I. 4, Aque Jtc fuavius Sr» efficacius CanO' nes dantur executiom^ f . Jd quod etiam Symdi particulares funt utiks , 6. Ut patet ex damnatiom barefis Jan* finiana, QU.ESTIO II. Ad quem percineat convocare Con* ciliaGeneralia ? 7. Ad Papam fpe^at convocare Conci* Ua Generalia : ut conflat ex ipfis CqU' eiliis^ ha£tenus celebratis , ^ confejfw' ne Imperatorumy S* Quioperamy auxilium &* confenfum prasflant. QU^STIO IIL Ad quem pertineat Jus prEeridendi Conciliis Generalibus ? 3)^ Sententics Pretefiantium. 10. PrcBfidet Papa , idque femper olfer» vatum, etiam in antiquijfimis Conci" Ws. 11. Oflenditur exempUs. 12. Argumenta Proteflantium. 13. Ouid in cafu^ fi Papa accufetur^ ^QU^STIO IV. Quinam fint vocandi ad Concilium Generale? 14. Vocandi funt omnes Epifcopi cum jure juffragii decifivi. Alii DD. vocantur ad confultandum. f, Refutatur opinio Protefiantium. 16. Quo jure vocentur Cardinalesy ^ Abbates. 17. Soivuntur ohje^iems Protefian" tium^ i8» Non debent convocari omnes Cle^ rici: multo minus omnes Laici. 19* Quomodo fubfcripferint Imperator res? 20* An fola fcriptura in Concilio fk Judex^ 2,1. Concilium Apoflolicum ejl mrma caterorum^ 22. Quid de fententia Brentiiy folos ds* Uos effe vocandos'^ 513. Quot requirantur Epifcopi ai Com cilium Generale ^ QUiESTIOV. An Concilia Generalia poffint errare? 24. A Papa confirmata errare non pof. funt , nec in Fide nec in Morihus^ 2 f, Prchatur ex Scripturay 26. Ex Patrihus , 27. Et ratione. 28. Solvuntur objeStiones. QU.ESTIO VL An Concilium fit fupra Pontl- ficem ? 25. Diverfce opiniones. ^ 30. Summus Pontifex ejt fupra Conc{ lium. 31. Refpondetur Argumentis contrariii Q 13 T I O I. De Necejfftate & utilitate Conciliorum, Concilium Ecclefise definitur , quod fit Praelatorum Ecclefi® congre- gatio, ad Fidei controverfias decidendas , vel fchifraata tollenda, vel fidelium mores reformandos, a legitimo capite convocata, aur faltem confirmata. f| De Jure Synodali in Genere. S Alia autem fhnt Generalia ^ feu Oecmrenica vel Univerfalia: quae an- thoritste fummi Pontificis per majcres faltem crbis orthodoxi: Provin- cias indicuntur , ac confirmantur : quibiisque interefi^e poflunt [(ac^nifi legitime jmpediantur, etiam debent) cmnes Epifcopi cum jure fufFragii decifivj, qiiodin ultimis Conciliis exhm Abbatibus & Generalibus Ordi- num concffllim eft, & fic ex confuetudine jam introdufta iisdcm com- petit* Talia , b?.aenus celebrata, numerari folent i ex quibus Graeci Schif- matici tantum rtcipiunt primajepteifir Lutberani & Calviniftae vel qua- tuor , vei quinque, vel fex prima : quia non fatis fciunt , quothabent, Eutychiani tantum tria prima. Neftoriani tantum duo prima. Mace- doniani tanrum unum« Ariani & Trinitarii nulkim, Prout nimirum cuiijbet fpiritus fuus privatus & eflrraenis fentiendi iicentia diftat. Alia vcro Concilia funt Particularia ^ eaquevel Nationalia^ feu inte^ grse alicujusNj^tionis, quibus Patriarcha aliquis aut Primas Regni prsefi- det, qualia funr Concilia plura Romiana,ex Italis congregata : Toletana jx Hifpanis; Carthaginenfia ex Afris^ Vel {imi ProvinciQliai exEpifcopis alicujus Metropoiitani aut Archi- Epifcopi Provinciacolleaa; qualia olim pro fingulis annis fuerunt prae- rcripta ; his praeeft Metropolitanus , aut Archi- Epifcopus. Veldeniquefunt Dicecefana^ ab Epifcopo cum Clero fibi lubjefto ii- Jituta, in quibus tamen folus Epifcopus habet fuflragiumdecifivum.* ^lerus vero tantum confultivum» Quamvis autem. Pontifex , etiam extra Conciliuro, in decidendis quae- «• lionji us fij, j fitinfallibilis, tanquam conttitutusa Chrifto Judex omnium ^"^"^^'^ Jontroverfiarum, qu« circafidei & morum doarinam moventur, eique anquam Ecclefia? capiti ac Chrifti Vicario obtemperare debeat fraterni. lh(o\ui as univerfs, ut loq uiturS, Cyprianus lih, i. epill, 3, atque fic non abfo- neceffarijb ute & fimpliciter fint necefl^aria Concilia, prcefercim generalia, utpote ine quibus primis trecentis annis bene eft gubernataEccIefia,Iicet mul- aehaerefes, fchifmata, vitia & abufus contra illam infurgerent. Niiiilominus tamen Concilia Ecclefiae valde efle utilia, nemo erit, qui 3. 'at inficias. Quidenim ad haTcfes opprimendas atque extirpandas op-Sunttamen lortionius unquam exiftimatum,quam univerfaleconcilium? Unde con- ^^^^^ ra hi^refin Arianam , late fe difl^undentem , inftituta Nicae^ inBithinia irima fynodus Oecuraenica : contra Macedonianam fecunda Conftantino. Ad tollendai loli; contra NeftorianamtertiaEphefi: contraEutychianam quartaChal- haerefes, ledone: contra h^refin Origenis quinta Conftantinopoli : ibidemque exta contra Monothelitarum errorem,per magna, etiam Patriarcharum, apica graflantem : contra Iconoclaflas tumwltuantes feptima Epbefi : fic- A 2 ^ue Fars in. Capirt T. Schlfmata, dam difci- plinam. 4. quideis fuavius & efficacius. Etiam parti- cularia ad hoc funt milia. ^iie alifs etiam haereObus Concilia, tanquam utilifniBum medlum , funt t>ppofita* Neque utilius quidquamad tollenda fchifmata» Sic fynodus o6lava, "decima»decima tertia, decima quarta, decimafexta, decima feptima , Conftantienfis alisequeteraporibus Daraafi, Symmacbi, Cornelii, Sixci 111. Leonis UL &c^.contra di veria fchifmata funt celebratje. Sed neque aliud eHicacius remedium ad extirpandos abufus & vitia,at. que ad iabefcentem Ecclefiafticam difciplinam reflituendam. Hinc enim tot faluberrima decreta defcendunt ex fynodis illis generalibus Latera- nenObus , prsecipue fub Alexandro III. & Innocentio IIL RomsB inftitu- tis , uti etiam exutroque Lugdunenfi , & Viennenfi, quorum plura in ^corpus juris Canonici funt iliata, Licet enim hsec omniaremedia Ecclefise afFerre poffet fummus pon- tlFex, cuicumclavibusregni coelorum amplifTiraam poteftatem ligandi ac foivendi, stqueadeo fupremamiurisdiaionem , a folo Chrifto dependen» tetn , conceffam novimus fuaviori tamen non raro atque efEcaciore ra» tioneproceditur, fiGmoes undique Ghriftiani populi videant, etiam Epi. fcopos fuoss inpartem folHcitudiois vocatos , omnemque univerfim per eos Ecclefjam cum capite fao, Romano Fontifice, confentire. Quo fane pafto fit, utEccIefiae leges atque decreta,Tive ad fidei do6i;rinam illa per- tineaiit, fivead morum difciplinam,certius ac promptius per provincias ionotefcant, & apud fideles in ufum & praxin eant, obftru6lo iis etiam ore, qui per haerefm Pontificem non agoofcunt, autper fchifma obedien. tiam eidem detre6lant, mt per nefcio quam fentiendi iiberratera infra Concilii generalis authoritatem eum deprimunt. QuiaautemdifBciie omoino eft, generales orbisterrarum coetus col. ligere, tumpropter locorum diftantiam, itinerum moleftias, fumptuum magnitudinem , aut Principumfsscularium belia ac diifenfiones, tum pro- pter alias difficultates, hifce prsfertim temporibus , quibus orbisin tot poteftateseft divifus, qiiasque nimium quantum expertum eft Concilium Generaleultimum; ideo plurima particularia, in Europa, Afia, &Africa funt inftituta Conciiia, tomad fancieodam confervandamque difciplinam ecclefiafticam , tum etiamad cpndemnandas haerefes notorias & apertas: prout h^refin Pauli Samofateni a Synodo Antiochena comdemnatam annales referunt, Convenerant enim Patres ad depeliendum liupum apertum ab oviii Chrifti* Atque hac ratione Romanus etiam Pontifex raajores Ecciefise caufas adhibito Concilio , magno vel parvo, folet expedire* Quid enim aliud func tot Roman(3e Cardinaliuro atqu3 EpifcoporumCongregationes, ac perpe- tiia affiftentia^quamConciliaquaedam, unita Chrlfti Vicario, qux diii- geiici De Jure Synoddi in Genere/ genti esamine 5 maturoque judicio caufis difcuffis, placita fua ultifflatse - . Pontificis fententiae fubmittunt. Sicenim nontantum prifcis temporibus plures circa fidem contro^ «f» verfias compofitas, fed noviffime etiamh^refni Janfeoianam aSede Apo ^^^" ftolica coDdemnatam -vidjraos: quam fencentiam tanquam Ecclefise defi- nitionem infallibilem veri iideles agnoicunt veneranturque. to^fisiau. Atque ex his licet colligere, quid refpondendum , & quomodo con- "^' ciliandai varis Patrum fententise, dum aliqoi Coociiiorum neceffitatem adftrtiere, alii vero eandem videntur negare^ Nsra negant neceffitatem abfol utam , adftruunt: vero neceffitatem fecundum quid, ut loquimur in fcho- lisj vel ad fummum neceffitatem aliqusm moralero , ut fuavius ad quorum* damhominumgenium, & efficacius rdferatiir remedium. Quadecaufa ipfi etiam Apoftoli, licet feorfim controverfias exortas Antiochieede le- galibuspotuifi^entdirimere , in coetura tamen aliquotiesfecollegerunt, ne viderentur prseterire medium ordinarium, ab ipfo Chrifto infinuatum, dum dixit, ubi duo vel tres infao nominefintcongregati, ibi feelTe in medio eorum, Quo deinde medio ordinario femper inEcclefia ufifuntRoroani Pontifices, quinullamunquam hserefin damnarunt absqueomni Conciiio, Eiagno vel parvo, optime gnari, adhibito plurium Conciiio & confilio re« aiffime gubernari Ecclefiam , ne Pcntifex temere & absque fufficienti de- iiberatione videatur procedere. Q U S T I O IL Ad quem pertineat Jus convcaandi Concilia generalial r^ertiiTri eflConciliaDioecefanaconvocanda effe ab Epifcopo, Provin. cialiaab Archiepjfcopo , Nationalia a Patriarcha vel Primate; de Conciliisautem generalibus controverfia efl: interCatholicos &Seftarios hujustemporis. Namiftificut Ecclcfiafticum Regimen, ita etiam jus con- vocandi Concilia, tribuunt Principi faeculari, ac prsefertim Imperatori. Kincinter alios pra?textus, curad Concilium Tridentinum, licet faepius invitati, non venerint, fuit etiamhic, quod non fuerit indiaum ab Imperatore: ideoque non recipiendum clamat Carolus Molinseus. Catholici vero tenent , jus indicendi Concilia generalia fpeaare ad Papa , fumm,um Pontificem: fufficeretamen, fiahusindicit cum ejus confenfu, vocat vel spprobatione, vel fobfequenteconfirmatione.-alioquinnoneflfe legl- CoacUiii tJmumConcilium, fed conciliabulum, Can, i. 2.6f di[l, 17. S.Thomas 2. 2. i^art. 10. Nam Chriftus Petrum juffit oves fuas pafcere. Pafto- ris autem eft oves congregare , non autem ovium congregare paftores» Demde folus Pontifex in rebus Ecclefiafticls eft fuperior omnium Cbriftia. xiorura totiusqueEcclefi», non vero ullus j£ppe||^9r lljtEex, quoruni A 3 foti* ParsIII, Cap. I. Poteflas etiam temporalis unius vel alterius nationis finibus circumrcri- bitur. Unde extera regnanon agnofcerentlDperatoris mandata. Cum- que Proteflantes fateantur, Epifcopi efle convocare ad Concil um Dioece- fanum, & Archi Epifcopi ad Provinciale : concedere eliam oponet, fummi Pontificis efle indicereConcilia generalia» ^ connat JN[eque alia unquam fuit in Ecclefia perfuafio. Canon fiquidem ha^ P^s betur antiquiffimus , quo ftatuitur absque confenfu Romani Pontificis non ' ' pofle Concilia celebrari : qaem renovavic Concilium NicEenum 1. ut tefla- tur fynodus Alexandrina in epifl:ola ad Felicem , & [ulius I. in opiftola ad EpJfcopos Aociochenos, cujus meminit Socrates //2. 15. ubiteflatury Julium fcripfifle Antiochenis jCanonem Ecclefiafticum vetare, nedecre^ ta absque fententia Romani Epifcopi Ecclefiis fanciantur. Idem teftacur Sozomenus /. 3, c. 9, fcripfifle nempa Julium J. ad Epifcopos Qrientales, qui Antiochiae ad Conciliiim convenerant, eos contraConcilium NicsB' num res novas moliri.: Nam legem ejje , qu Plures autem caufae erant, curinterveneritlmperatorumconrenfusj nam vigebac adbuc lex prohibens collegia, & frequentes hominum coetus absque Imperatoris authoritate. peinde , quia illis temporibus Epifcopi conveniebanc potiffimum fumptibus publicis , &qmdem in civitatibuslm- peratoris, decebat utique, ut ejus confenfus requireretur, ejusque aoxl- lium & prote6:io contra violentiam Gentilium, H^ereticorum & Schifma- ticorum imploraretur , ut Concilium fit liberum & fecurum. QUuESTIO i ir. j^d quem pertineat Jus pmfidendi Canciliis Generalihus ? Tlroteftantes ficut jus convocandi Concilia tribuunc Imperatori, ita etiai jus eisdem prsefidendi,^ vel per fe ipfum vel per fuos legatos , illaqi gubernandi; vel certe hoc jus deferunc feniori ex Patriarchis , aut Ej fccpo loci^ Atque imprimis afferunt varia Concilia particularia, ut Aq* leienfe, Conftantinopolitanum fubMenna, Carthaginenfia &c. quibul EpifcopusRomaausiiecper fe, necper legatos prsefuerit^ Verum hoc argumentum faltat extra rhombum: non enim bic quseftio efl: de Con- ciliis particularibus: fatemurque uItro,his prsefidendi jus vel Epifcopo, vel Archiepifcopo , vel Primati aut FatriarehaB competere* Deinde alFerunt nomine Conciliorum qu^edam ConciHabula, ab Ecclefia femper rejefta, ut Ephefinum fecundum , cui Diofcorus prsfedit. Sed etiam de his fatemur , eis non praefidere Pontiiicem , fed alium quemdam. Quoad Coneilia verogeneralia negaffius, alium elspr^fidere, quam Prsfidet Pa furomuni Pontifleem oportere; quia ipfi commiiTa efl: cura ovium Chrifti fa* \ ^oan, 21. ac claves regni coslorura tradicse, Matth. iG, & hac poteftate , a Chrifi;o data , jam ufus eO: S. Petrus m Concilio Apoftolico AU. 1 5. nam ipfein eo propofuitquaeHionem, illamqua primos definivit, quem deinde fecuti func Jacobus ac reliqui: quare merito S. Hieronymus in Epifl:ola ad Auguftinum affirmat, Petrum illi Concilio prsefediiTe. Unde etiam Concilia,Epifcopi, &Principes fseculares Pontificem, tariquam Pafl:orem univerfge Ecclefise, vocsnt Patrem ,' ut conflat ex Epifl:oIa Concilii Chal- cedonenfis ad Leonem Papam, in qua Epifcopi congregati fe filios ap- pellant, & Pontificem rog^ot, ut decretis fuis eorum judicia confirfhet* Quis autemdubitet, an Pater filiis, faftor ovibus prasefl^e debeat ? Atque hincPatres , ut Athanafius in 2. apolog. & in Epift. ad folitariam vitam ageri' iesj reprehendunt Confl:antium, Imperatprem Arianum, quod in Con- cilio praeeffe volueric. Neque De Jure Synodali In Geiiefe^ ^ Kegue allud unquam in„ConGiliis g;eneralibus u&i ipfo ed oh(krv^- Tdfsmpss tum, Nam, qood Remanus Pontifex ulcimis deeem Conciliisy quse ia obfer^aiusii. ©ccidenCe imit: habita, pFaefueriC, neque Proteilantes diffitentur», Quod autem etiam m ofto orientalibus id faSum fit , patet ex eo , quod ia primo Nic^rio non prseffderit Imperator , ut voluit Brentius : nam ConftaBtinos non tantum. iedit loco humiliore/ed eciam ultimus omoium fubrcripfit, ut teilatur Bafilius Imperator in fine oaavse fynodi : falTus^ que eil, fe. debere ab Epifeopis judicari. Ruffms libr^ lo* 2^ Ambro- fius Bpifl. ^z^ PraEfuerunt igitur illi CoBcilio Hcfjus Cordubenfis Epifcopus, Vi- tus & Vincentius, Sylveftri Pap^ Legati ; nam hi tres primi omniunj fubfcripferunt , etiam ante Patriarchas, teftaturqueS, Athanafius in epijf^ ed foliiar. vitam agentesy Hofium principem fuille ejus Concilii , ac fymbo» lum Nicaenum comp^fuiflTe. Ex quo pacec, quam falfo feripferint Centuriatores Magdeburgici m NicsBHo prsefedilFe Euftathium, Patriarcham Antiochenum , qui tamen ne quidem inter primos fubfcripfit^ Adhuc evidentius falfa eft opinio Calvinf, quod Athanafius praefederit; qui tunc necdum erat presbyter ; & tantum Diaconus comitatus eft Alexandrum Patriarcham Alexandri* num : unde ne quidem fubfcripfit. In fecunda generali Synodo, quam ex duabus coaluifle diximus, Ro* mae prsefedit Damafus Papa, Conftantinopoli vero Ne6!arius, Patriarcha^ Imperator vero Theodofius cantum roifit ad Epifcopos litteras Damafi , quibus ad concilium convocabantur. Theodoretus libr. 9. £?* 10. In tertia, Ephefi habita, praefedit Coeleftinos Papa per Cyrillurn, Le^ gatum foum , ut ceftantur Niceph, /. 14^ c. 38. Evagrius /. i. c. 4. Pho- tius in lihr. de feptem fymdis ^c. Profper in chron. ubi fcribit, Neftorio prajcipue reftitifle Cyrilii indaftriam , & Cseleftini auftoritatem. Impe^ rator vero Theodofius Junior mifit ad Concilium Candidiatitim Comr- tem , non uc fe mifceret quseftionibus Ecclefiafticis , fed ad fynodi de^ fenfionem , iit ipfe Theodofius feribit in epiftoia ad Conciiium ^ qux habetur in ate Concilii Ephefini. In Chalcedonenfi io fexta aftione pr^fens quidem fuit ^^^V^^^^^^'^ ijtccnRat m' Martianus, feditque primo loeo, fed non ut Judex controverfiarum, ve- dwaione. rum ut fidem a Patribus explicatam ope & authbritate defendat, ot firma fit : prout ipfe teftatur in oratione ad fynodum habita, quae extat a^ione ad reliquasafitionesreliquic LegatosaddefenfionemGoncilii ; ne ficut in pfsedatorio conciliabulo Ephefino, uhi Diofcorus per milites Epifeo- pos coegit fubfcribere, vi, metu ac tumultu res ageretur. Nunquara tamen aut Imperator, aut ejus Vicarii definitivam fententiam dixepwit, Fars IIJ^ B neque 'Pars llu Caput h rneqos rubTcrfpTerutit Vicarii ( Impmtor ye^^ uldmo loco , ut confen' 'tiens ) fed in omnibus Patrum fententiis acquieverunt. Praefuerunt autem huic Concilio Pafchafjous & Lucentius, Legati Papse Leonis L qui quoad feirioneni, fententiam dicendaRQ, ^ fubfcriptio- Tiem ubique primum locum tenuerunt, & ad;. 3, nomine Leonis univer» fah"s Ecclefis capitis Diofcorum depofuerunc, confentiente Concilio , ac inhsrenteLeonis epiftolse. In quinta generali prsefedit :qu!dem Eutychius, Patriarcha Conftan- tinopolitanus, qui tamen aperte confeflus eft primatom Vigilii Papse, ut patet ex ejas epiftola ad Vigilium data , in qua ait: Petimus, prafidente nohis Fejira ■Beatitiidinc , de tribm mpitulis quari ^ conferri, :Zonaras etiam Jn Vita Juftiniani Vigilium Papara yocat Principm hujus Concilii. Ne» que EuBjchius quidquam in Concilio definiri paiTus eft, nifi leftis prius litteris & fententia -Papai, Annatus in appar., /. 5. fi^, -i. art. 3. In fexra Pr^fides fuerunt Legati Agathonis Pap8e,in omnibus a6lio- nibus habentes primacum ; ut conftat ex a6lis Concilii , & ex Zonara in vita Gonftantini IV* imperaJoris qui quidem interfuit Concilio, primo- Tiieodofius , Martianus, Bafiliua fub. fcripferunt^ Ergo faltem ex confuetudire , aut privilegio etiam Impera- tori debetur votum in Conciliov Refp» Si Sedes Apoftolica per fpeciale privilegium, exigente aliqua rationabili caufa, etiam alios habilitaret, non negamus, eos tunc polTe ad- jnitti cum jure fuffragii etiam decifivi. Admittendi autem Cardinales, & quosdam prselatos regulares exemptos fpecialis fuic ratio, poflqaam ipfi a j4irisdi6lione Epifcoporura fuerunt exerapti, & illi Epifcopalemj hi vero quafi Epifcopalem jurisdielionis poteftatem funt adepti 3- ut fic perfe6lius^ a Concilio tota reprsfentetur Ecclefia. Quod fpe£lat ad Imperatores, jam difiium efl:, eos non fubfcripfifTe' nt Judices definientes centroverfias fidei,fed ut accedentes ea inten.t!one,. quod velint efie defenforeSj & inobedientes coercere : prout Martianus Imperator dlft. ^6. can. 3. ait : "iVoj adfidem confirmandami non ad potentiam oftendendam exemplo religiofiffimi Principis Conjlantini fynodo interijfe volumus , ut inventa veritate^ non ultra multitudo pravis doElrinis attra^,a difcordet^ Objlcitur a Sedariis ultiffio. Solus Ghriftus, & verbum ejus fcriptom, in Concilio debet habere fulFragium decifivam, ideoque plus valet unus, afferens fcripturam, quam totura Gonciliom.. Ergo Epifcopi in Coneilio non funt Judices, neque Concilium eft juinquibus^P°^°^^^""^ S. Lucas eam modo vocatprcBcepta) modo dtcreta , modo dogmata. Neqiie ^^^T^j^ fuit ea d^efinitio permifla examini difcipulorum , fed fimpliciter fuit illis prasceptum, utobedirent, ut rurfus patet ex aftis Apoftolorum cap, ij» & 16, Unde adverfarildecretaconciliorum fubjicientes examini hominis privati, aut populi, non tantum eum norma Conciliorum , fed etiam cuna S. Scriptura pugnant. Sententia Brentii , contendentis , folos EIe6los & Sanilos vocandos 22, eife ad Concilium, non indiget refutatione. Sie enim nullum pofiet ha- fo^' ele- beri Concilium, nequeconftaret, unquam habitam eiTe legitimam fyno-^^ ^'^^^"'^* • dum ; cum non eonftet, quinam fint elefti r quis enim eleftos a reprobis novit difcernere? Ejusdem infipientia; eft eorum error, quf dicunt, Con- cilium debere conftare ex folis illis, qui habent fidem internam. Quis enim videt alterius fidem internam? Concilium eft coetus hominum, noa Angelorum, autDeorum, quorum Synedria finxit fuperftitio^ QuEeres, quot requirantur Epifcopi, ut fynodus generalis dici poffit ? ^?» . Refp. Convocatio debet efi"e generalis ita , ut innotefcat majoribus faltem ^^^]-^ orbis Chriftiani Provinciis, atque ut nullus Epifeopus excludatur , fi non J^^"p" ? ^*' fit excommunicatus. Numerus autem eorum, qui conftituere poflunt Concilium generale, noncft determinatus,fed fufficit, ut ex diverfis pro- vinciis &nationibus tot conveniant, ut abfolute fint multi. Hinc, ut fupra notatum , fufficit , ut ad ConciHum occidentaleex diverfis occiden- taiibus nationibus tot conveniant , ut abfolute fint multi , licet ex orienta- libus pauci adfint, praefertim his temporibus , quibus fchifma aut hserefis ab Ecclefia Catholica plurimos abftraxit. Propter quan) rationem non am- Fars IIL " C piius Tarslir. Cap. T. •plius ell necene , ut Patriarch^s oriental^s eompareant. Imo hoc neque prima Concilia orientaliaabfolute erat necefTarium: cum in Concilio Ephefmo absque Patriarcha Antiocheno damnatus fit Neftorius , & in Chalcedonenfi line Alexandrino Eutyches. Sicut etiam ad illa fufFecit , quod pauci quidara ex occidente venerint , a Fontifice miffi , quialiorum locum fupplebant^ Unde non ex nuinero tantum ^olligitur , Concilium efie generale; nam concih'aNationaIia polTunt ^fle Tnulto numerofiora , inferiora tamen Quoad auaoritatem. Sic in Conciiio Nationali Carthaginenfi , tempore S. Auguftini , fuerunt prsfentes 217» Epifcopi ; in Concilio vero generali fecundo, feu Confi:antino.p©iitano primo^ contra Macedonium habito, tantum ifo. comparueruiit. QUiESTIO V. An Concllia Generalia pojfint errarel . J\ cstholici bujus temporis in ea folent efie opinione , nullum efle Con- ■e noa clliumj quod OTare non poffit. Docuit hoc Lutherus afi^erc, artic. :28f & Cal vinus lib. 4. inflitut. cap. 9. g. Cathoiici vero omnes tenent, Concilia generaha, a fummo Pontifice '^onfirmata, errare nonpofl^e, nequein fide^explicanda, neque intraden- dis morum prEecepcis , toti Ecclefis communibus. Idque pTobant primo ex eo , quod non pofiit nominari ullum Con- ^cilium generde^ iegicime celebratum , quod aliquando erraverit. Deinde ex S. Scriptura; nam fi poflTent errare Concilia generalia cum capice fuo , fummo Pontifice , unita , errare poflet tota Ecclelia. Nam Concilia to- tam repraefentant Ecclefiam (fficutStatus Imperii cum Imperatore in corai- tiis congregati repr^fentaoc totum Imperium, & Status Provinciales totam Provinciam , ut adeo , quod Stacus iii comitiis fi:atuunt, totura Imperium. flatuifib dicatur ) cum etenim omnia Eccl efise membra convenire non pof- fmt, aut confuli, utpote innumera, necefie omnino efi:, ut prcecipua illius inembra, Praefides nempe ac Pafi:ores majores Chriftiani gregis, congre* gaci totam Ecclefiam repraefentent, ficut Apofi:oll, cum illis , qui in conci-i lio Jerofolymitano praefentes eranc , totara reprajfentabant Ecclefiam : & ^,Reg, 8vC02tasPrincipum, qui cumSalomone in templo convenerat, vo- cztux EcckCvi; ac propterea PP. ut Auguftinus Ui* contra Donat^c* ig. Athanafius, Epiphanius, Gelafius, Eufebius &c. generale concilium vo- cant Convmtum orbis term , aut confenfum totius EcclefKS. Et Martinus V. in Concilio Confi:antienli fufpe6tos de haerefi juOit interrogari, an cre^ dant , Coacilium generale reprasfentare totam Ecclefiam» His De Jure Synodali in Genere.. Flis igitur majoribus ovilis Chrifli Paftoribus & EcGlefi® Eraelatis at- 25. que Reaoribus obedire tenentur oves , acfabjeai Ecclefiae filii , dicente rrobatur ipfoDomino: Qui vos audit^ mtaudit; ^ qui vqs fpernit, im fpemit: Luc. ^^^i' lo. Et adhortante Apoftolo a6l. 20. AttmditQ vohis ^ univerfo gregiy in^^^^^' quovos Spiritus fandtus pofuit regm- Ecckfiam Dei^ & ad Hebr. 13. Obedits Prtspofitis vedris ^ fuhjacete eis^. Ac rurfus , pr£Bcipiente Domino : Omnia^ quixcunque dixerint vohis , fervate ^ facite.. Si igitur hi Ecclefiarum Praefides, Epifcopi nempein unum collefti errarent in fide > aut in cradenda morum do6lrina, tota in errorem indu- ceretur Ecclefia ; cum ovesplanefequipaftorem debeant, ac pabulo ab €0 foppedicato nutriri.^ Atqui errare Ecclefia nbn poteft in fi^dei ac morum do6lrina : cum fit fundata fupra firmam petramMatth*.i6. columna & firmamentum ve- ritatis, i.Tim. 3* contra quam portaeinferi non praevalebunt: Matth. i6.habeatque promiffam a Chrifto afEftentiam Spiricus S> qui cum ea raa- neat in asteraum^ Joan* 14. illamque fit do6lurus omnem veritatem , Joan. i^. & Chriftusipfecum ea fit futurus usque ad confummationem fseculi Matth. ult^. Exhoc autem manifefta confecutione concluditur , fynodos Oecu- menicas , utpote totam Ecclefiam repra-fentantes , in fide morumque doftrina errare non pofle: quia eo ipfo in errorem induceretur Eccle- fia. Quare non minus, ac primum illud Concilium dicere poflunt: virumeft Spiritui fanSto Sr mbis a6l, 15, cum pofterioribus temporibusnon minus Conciliis fuerit neceflaria afliftentia Spiritus 5. ortis prsecipue novis haTefibus ; & providentia Ghrifti erga fuam Ecclefiam non tan* tum ad Eetatem Apoftolorum fe extenderit , fed usque ad confuaimatiQ*- nem fgeculi. Neque dubitandum eft, non tantura fuggerenteSpiritu S- Canones & decreta Conciliorum formari , fed ipfum etiam ufum Concilia congre- gandi ex inftitutione Divina defcendere : dum Dominus nobis tefi;atU6 eft , ubi duo aut tres fint congregati in ejus nomine , ibi fe efle in me- dio eorum : perquae verba Concilia a Chrifto eflTe monftrata nos edocet fynodus Chalcedonenfisin epift» ad S,Leonem, & fexta fynodus aa. 17^ liti etiam Coeleftinus Papa in epift. ad Concilium £.phefinum. Si enim Deuseft in medio eorum , quando duo vel tres funt congregati in ejus nomine ad aliquid.petendum, quanto magis , quando Ecciefiarum Anti- ftites funt congregati ad petendam fapientiam & lumen Spiritos S. ad refte judicanda ea , qus ad totius £cclefi£e gubernationcm re^lamque inftitu- tionem pertinent ? Cz Certe 20 f ars III. Caput L Gertenon minus Ecdefi^e fux providilTe Chridum cehferi dsbet, ^uam Deus olim fynagogae: dum Num, i r^Synedrium inftituic feniorum, gd guod j^olTet e(re recurfus in exortis controverfiisv Et hincjam Apoftoli , ut aaorum perhibet hiftoria, infynodos ali- quoties coUedi , qus3 Ecclefise gubernandse vifa fuerunt utiiia, ftatuerunt» Sic etenim congreg^ati funt ad eligendum Apoftoiuminlocum Jud^pras- varicatoris : ad eligendos feptem Diaconos pro minifterio menfarum & altaris , ad defiaiendam controverfiam Antiochenam de legalibus &c» Cum igitur & verbi Divini oracula, & Apoftolorum ufusmanifeft^m Patribus. ^^^^ lumen pra&ferant , merito in Ecclefia Chrifti ea femper fuit fidelium ^ perfuafio, Concih'ageneralia fub capitefuo legitirae congregata errare Mon poiTe , eftque h^c confona Patrum vox : Concilii generalis fenten- tiam in caufa fidei eiTe ultimum Ecclefice judicium , a quo appellari non poi^ fit. Sic enlm loquitur Auguftinus .epift. 162. S^ Leo epiflu yo^ ad ■Martiasnm. Et binc jpfe etlam Imperator Martiams l. nemo 4. Coi» dejumma TrU nit^iismt: injwriamfacit judicio reverendiffima fynodi ^ fi quis femel judicata ac re£te difpoftta revolvere ^ publice difputare contenderit, EtS. Athanafiusin epift* ad Epidetum miratur, quod aliqui audeant adhuc quaeftionem snovere de iis, quse in Concilio Nicgeno funt definita. Atque hinc vetuftiilima eft Conciliorum confuetudo dicendi anathe- :^a, & tSHquam haeretieos pronuntiandi eos^ qui Conciliis generalibus Bonacquiefcunt ; quodmanifeito eft a^rgurnento, iilos in ea fuifie per- fuafione, talia concilia errare non poflTe» Unde S^ Leo epifto 7g. docet^ non poffe iater Catholicos computari eos, qui Nicsno aut Chalcedonenfi Coecilio refiftunt. Et S. Auguftinus lib. i. de baptiC cap. ig. ex hac tantum ratione ab haerefiexcufandum putat S. Cyprianom, quod eo tem- . pare a nullo adhuc generali Concilio quEeftio illa de hsreticorum baptifmo fuerit definita- S. Gregorius vero l. i. epift. 24* dicit anathema iliis, cqui non Tecipiunt Concilia generalia , ante eum habita. Accedit, quodPatrespafiim doceant, canones a legitimis Concilfis f eneralibus editos eflTe didtante Spiritu S. vocant eos c^Eleftia ac Divina mandata, Spititus (anfti oracula, divinitus infpiratas fententias , Concilia in Spiritufan€locongregata .5 ut Athanafiusiw epift^ ad Epifcopos ^fricams, Greg. Naz^ orat^ in Athan. Cyrillus lib. i. d^ Trimt. S, Leo epi^, 53. ^ 54. S. Nicolaus I. in epift^ ad Micba^lem Imper. Adduntque , potius efl^e moriendum , quam recedendum a Conci- iiorum decretis. Sic S. Arobrofius .«pi/?* 32« ait: Sequor tractatum Ni» eani Concilii^ a quo me mc mors necgladius poterit feparan. EtS. Hierony- nus De Jure Synodali in Gerier^i af mus Ish. contra Luciferianos fcribit, Athananum, Hnarium, Etife- bium aliosque Sandos exilia fuftinuifle, quod Nicaen^ fynodo nolue- rint .corstradicere. Et quot propter eandem caufsm in perfecutione i^Vandalica martyrium fubieruntf Sed & ratw certs huic feot^ntiaj manifefte fuiFragator. Si emm 27. Concilia generalia polTent errare , nullum effeC firmom Ecclefise judiciura £x rauone. indecideiidisfidei controverfiis, ac fervanda Ecciefis unitate : pofient- :jue in dubium revocari orones a conciliis damdatas harefes : cum enim Dmnes haeretici fibi blandiantur, fe afrecutos verum S. Scripturae fenfum, jolTet Ariusdicere, erraifefynodum primam, Macedonius hoc pratextu joiTet rejicere fecundsra , Neftorius tertiam, Eutyches quartam, Orige- lesac defenfores trium capitulorum quintam , Monothelitas fextam , lco- loclaftae feptimam, & fic de aliis. Nulla amplius eiTet certitudo de li- Dris S.Scriptur®, multo minus de fenfu ejusdem, cum diverfi hseretici liverfo omnino fenfu fcripturam accipiant , ficqueeiTet in Ecclefiamerum ihaos, difTenfio^ incerticudo , absque omni remedio componendi con- Toverfias, toliendi fchifinata, tradendique morum doftrinam indubita* am. Deficeretque Chrifti providentia in gubernanda fua Ecckfia , fed ;am d^feruilTet , ac defperato fcepticifmo reliquiflTet, contra fanaiffimam uam promiffionem perpetuae fus affiftentia; quod vel cogitare hor- ■ori efle debet Chriftianss menti, Denique, fi ConciliaOecumenica errori efiTent obnoxia, aau jam ^mnia 5 etiam prima , turpiffirae erraflTent , dum novos ediderunt fidei Ca» lones , oovafymbola, vei certe novas fententias , aut explicationes , juas haberi voluerunt pro articulis fidei, ac contrarium fentientibus anqtiam h^reticis folemnedixeruntanathema: ut fecerunt^ etiamprima am generaliaconcilia, Nicawm, Conftantinopoiitanum , aliaque. Quid ;nim erroneum magis , quam tanquam articulum fidei credendum pro^ 3onere , de quo merito dubites, an verum fic , an falfum? Diluuntur exceptiGnes Acatholicorum. Ced neque vim ullam habent , qu^ ab Acatholicis contra Concihorum •!> ^ infallibiiitatem folent opponi. Licet enim Ifaias cap. 56. ahique pfODhetsconauerantur, ipfos Paftores & Speculatores efle cscos , canes rutos , nihil fcire &c. per hoc taraen noluerunt omnes comprehendere : cun%utS.Auguftinusdeunit.Ecdef. c 12. obfervat , frequens fit in S. Scriptura propter aliquos malos reprehendi omnes. DeindeiUi veteris legis facerdotes, de quibus conqueruntur Prophet® , privatim loquen- tes errabant, non autem in Coficilio univerfali publica authontate legi- timecongregati: curoipr» facrae litter^Deuter, J7. dubitantes ^e reali. Pars III. Caputl. ^ua ad Concilium facerdotum mittant , & pf^fertim ad Tudicem , qui fuerit illo tempore, quiveritatem fmtindicatan. Accedit, quod non omnia, quaj reprehenduntur in Paftoribusanti. quaelegiS jpolfintetiam objici facerdocibus novse legis, prsfertim in fy. nodo generalicongregatis: cum multa certiores & majores infaUibiiica. tis promilTiones habeat Chrifti Ecclefia, quam Judseorura fynagoga, ^ ^ Quod autem etiam tempore novi teftamenti dentur {^eudoprophetsB, & lupi rapaces fub veftimentis ovium, probat potius necefTariam effe in. fanibilitacem Conciliorum, ut detegi poflinclupi, confutari, &abovili Chrifli arcerf, _ GregoriusNazian. in epift, ad Procopium dicit equidem, fe omnia Epifcoporum Concilia fugere , eo quod nulh'us finem viderit faoaum. Athocloqoitur deConciliis fuitemporis, ut de Seleucienfi , Tirenfi , Ariminenfj;, Mediolanenfi , Sirmienfi &c. quae inter Synodum NicEenam & Conftantinopolicanara primam Cquotempore fcripfic) funt inftituta, &propter multitudinem Arianorum Epifcoporum, atque violentiam Conftantii Imperatoris haeretici, infauftum exitum habuerunt. QuGe fanecaufa fuic, cur Gregorius fua £Etate (quando fcilicet h^c fcripfit) nullius Conciliioptatum videric exicum, aCque a Conciliis abhorrueric , quia videlicetillo perfecutionis Cempore, Arianis omniafus deque verten- tibus, nullum fperari poterat, legitim.e congregari & concinuari pofle. Sicuc propcer perfecuciones primis 300. annis nulla fynodus generalis congregari pocerac. Cura autem melior aura per Catholicos Principes adfpirarac, inCerfuiC ipfe Conciliogeneralill, aftimacor eximiusfynodo- rum congregacarum legitirae. S* Auguftinus difputanscum Maximino Ariano ait quidem: Nec ego Nicmum, nec tu debts Ariminenfe, tanquam preejudicatuYus proferre Conci- lium &'c, Verum hoc eo Cantum fenfu dixic , quod in prsefenci difpuca- tione ab illis Coociliis velinc abftrahere, & aliunde fua argumenta de. promere, Quod autem S* Do6lor Nicieno fummam £eftimationera tri- buerit, patetexlib. 3. contra eundem Maximinum, ubiaic, illudaCa- tholicis Patribus concraha;reticos Arianos veritatis autloritate , ^ au^ori- tatis veritate firmatum effe. Neque plus probat illud , quod ex S, Auguftino h^retici objiciunt ex lib, %,de bap. cap. 3. ubi ait ; Plenaria Concilia priora a poflerioribus emendari, Nam Concilia priora illegitima dixit emendari a pofterioribus legitiiDis , ficut Ariana Concilia emendata funt a Conftantinopolicano L vel fi de Jegicimis iocutus eft, id intelJexiC de qucsftionibus fam particularis : in qui. bus Conciha errare pofliint,' quia tunc quaeftio fa61:i contra Donaciftas agitabacur , an nempe Caecilianus tradiderit libros fagros hoftibus fidej. Vel De Jure Synodali in Genere. Te\ etiam intelligi potefl: loqui de decretis morum juris huffiani, feu de mendatione difciplinse, quse pro variis temporum circumftantiis mutari- oteit: immutatis femper decretis dogmaticis. S» Leo Concilium Chakedonenfe srgoic quidem ambitionis & teme- itatis epift. 53» ad Anatholium Patriarcham, f4. ad Martianum Iffiper. 5. ad Pulcheriam: at taotum io eo, c;uod Concilium illud illegitimeegit: empequoad decretum oltimae feffiGnis, quo Patriarchatus Gonftantino- olitanos pr^ponitur Alexandrino : quod faftum eft abfentibus Legatis edis Apoftolicae, adeoqueoonaplenarioConcilio: necfinefraude, at- ue improbatum a Leone Papa, quia contrariura erat decreto Conciiii Jicoeni. Deinde hoc decretum Concilii neque circa fidem neque mores erfabatur. Quando autem c. DominoaS* dift. fo, dicitur, cum Concilia inter j diffentiunt, illius Uneatur fententiay cujus aut antiquior aut potior ejl authori- w, intelligendum id eft deConciliis, quorumnoneft certa authoritas, ua? nempe non funt aPapa confirmata; vel de particularibus Conciliis. rracianus vero colledionem fuam vocat Concordantiam difcordantium Cano* wif quia conatus eft concordare Conciliorum particularium Canones, ui apparenter funt contrarii, Si enim vere effent contrarii, con- ordari non poffent,- oftendi autem non poffunt Canones Conciliorura eneralium de fide traftantes inter fe vere contrarii. Etiam SS. Patres iborarunt in concordandis textibus S. Scripturae: an propterea funt ere contrarii? & Can* i. dift* 18* cum dicit, Concilia Epifcopalia effe ivalidaaddefiniendum, non ad corrigendum, loquiturde Conciliis pro- incialibus. Concilium Nedcsefarienfe, confirmatura a Leone IV. c. de libellis di/i* o. non prohibuitfecundas nuptias fimpiiciter, fedvel prohibuit eas vi- ente adhuc prima uxore, vel tantum folennem bemdiUionem facerdotis, t habetur c. i.^ de fecundis nuptiis. Lutherus invehitur in Concilium primum Nicsenum, quod in uno 'anone Ciericis prohibeat caftrationem, in altero uxores. Verum hic ihil aliud probatLutherus, quam mulierofum & Concilii tantoperea SS, atribus dilaudati contemptorem animum. An tale, ac tantum Conci-T um, an Lutherum potius errare dicendum ? Militiam autem hoc Con- iiium non prohibet fimpliciter, fed illis poenitentiam injungit, qui prius, ib fidei confeffionem militare cingulum depofuerunt, pofteavero fidera egant , uc militiae cingulum recuperenc , ut fa£lum fueraC ^mpore Dio- letiani. S. Auguftinus dixlt, erraffe Concilium Sardicenfe ab Arianis feorfim. elebracum, nonautemGathoIicum. Con. Fars IIL Capat h Concilium Gangr^nfe, cde lihellis 20^ approbatum a Ponti^ce , re* prehendit eos, qui nolunt interefle facrificio facerdotis, qui uxorem buit: jam vero non araplius habet uxorem; quia fcilicet Manichsi & Eu. flathius Sebaftenus, contra quem ConciRum fuit celebratum , dicebant, Buptias abfolute elTe maias & a Daemone. Quod vero Socrates refert de Paphnutio pro conjugio Sacerdotum perorantc in Conciho Nicseno , probabihus fah^um eft; cum Concilium Arelatenfe, paulo poft celebra- tum, omnino oppofitum ftatuerit. Quando ConciliumToletanum 1. dixit, eumyquihabet coneubinam, admitti pofie ad comraunionem , modo non fit uxoratus, per concubinam mtellexiteam, qu^ fiae inftrumentis dotahbus & foJennitatibus eft du£la in veramuxorem, qui modus loquendi oh'm frequens fuit, ut patet ex mvelt. ig. & omnihus, difl, 54, Canones Trullani non fu^ntfynodi VI. adeoque ex iis nihil probatur contra infallibilitatem Conciiiorum generalium a Pontifice approbato- rum. In fynodo VII. autem tantum a privatis quibusdam fuerunt citati , & fere ficut S. Pauluscitavitaliquando Poetas, quafiadhominem, non vero approbati , faitem omnes, Concilium Francofardienfe reprobavit feptimaro fynodum^ quiade- ceptumaiibris pfeudo Carolinis putavit, ineaftatutum, ut imagines ado- rentur cultu latrlae; eamque non efle celebratam authoritate fummi Pon- tificis, Et fic erravit Francofordienfe in quseftione fa^li. Stephanus VII. inConcilioRomano,. quod tantom pardculare fuit^ reprobavit aaa Formofi Faps, ex odio & fpiritu vindiase : nihil tamen •decidit tanquam loquens es cathedra. Concilium Romanum fub Nicolao IL ut habetur ego Berengams difl. 2,de confecr. dixit, corpus Chrifti frangi & dentibus atteri, nempe in figno feu fpeciebus panis y quia fcilicet Berengarius dixerat, merum ac nudum fignum adefle, voluit Conciliuro, ut profiteatur, non nudum 15gnum frangi ac teri, fedut habens re veraconjunaum corpus Chrifti. Sed unde fcimus, quod Concilia fintlegitima, quod Epifcopi fint re ipfa Catholici, quod non vincat pars major meliorem ? Ex eo , quod alias tota Ecclefia induceretur in errorem , quod eft contra promiffio- nes Chrifti. Ut autem Concilia fint legitima, fufficit Epifcopos externe eflfe Catholicos , ita, utnon conftet eflehaTeticos,ut docetBellarminus 1, 2, de ConciL au^. c. 9, Tenendumtamenindubitato, fuavem Dei pro- videntiam non permittere, ut inConcilio, quod ab Ecclefia legicimura creditur, conveniant Epifcopi, aut omnes aut majore ex parte hsretici, asijc non legitimi. Deinde Concilium elTe legitimum ex eo etiam eft certum, quod fit convo* De Jure Synodali in Genere. 2S convocatam & cerebratum authoritate fliius , cui Chriftus h perfona S. ' Petri dixit: Pafce oves mem, Tibi daho claves re jum qusftione juris : neque in quseftionibus jurismerepofitivi , nonpro :otaEcclefia, fed pro loco aliquo particulari latis, velpro perfonif par- licularibus. Accedit, quod Scriptura facra indubitato contineatverbum Deism- mediste revelatum. Concilia vero fecundum probabilem fententiam , loc loquuntur aut fcribunt novas revelatiGnes , aut iplum formale verbum; De.', fed declarant,- quodnaro fit verbum Dei fcriptum veitraditum, &. luo!i40do intelligi debeat ac infuper ex eo per rationeiii deducontcon- Jluiiones. Et hinc Conciiium Tridentinum ait, ad Ecclefiam fpeaare nterpretari facras Scripturas, verbumnempe Dei , eju^qtie fenfum n-^bis^ jropouendojexplicando, & applicando curn ^ffiitentiaSpiritusS. Quam- r^isetiam aitera fententia, quod defiiiitio Consiiii ia re dogmaiicafic ipfj.m Fars JIL O ¥er. Pars III* Cap^ I. verbiim Dei, jam olitn rcriptum aut traditum, nenc vero perConcilium repetitum , fit vere probabilis , & a pluribus prseeiaris DD» tradita ; cum nullatenus repugnet verbum Dei faepius repeti , ut patet in Evangeliftis fucceffive fcribentibus Evangelium, Denique Concilia non funtrata, nifi a PontifiCe fint confirmata^ Scriptura autem nonaccipit authoritatem aPontifice, fed ia tantum ean«' dem proponit & declarat, ut nobis innotefcat» Cffiterum nihil eftabfurdum dicere,Concilia generalia, legitime ce- lebrata&confirmata, in definitionibus fidei efife infallibilia ficut facram Scripturam, cum utraque fint fummse infallibilitatis , &nitanturinfallibi- licate Spiritus S. vel diaantis, vel affiftentis» Unde S, (Jregorius I. i^; epift* 24* fcribit, fe venerari quatuor prima Concilia , ut quatuor librosl Evangeliorum* Et S, Auguftinus , fe Evangelio non crediturum, nifi' eum Ecclefiae commoveret authoritas, Objicere hic nobis folent Acatholici , quod in decreto Gratiani c. in Canonicis difi. 19. alFeratur, epiftolas decretales Pontificum numerari de. bere inter epiftolas Canonicas : ex quo reluceat , nos Pontificum decreta aequiparare S. Scripturae. Quam aotiquam cramben recoxerunt nupei^ FrseconesTiguriniin operefuo, quod Urim Ttamffw infcripferunt. Vermm praeterquam, quod Gratianus deceptus fuerit corrupto codice S. Auguftini: non enim ille aliud dixit lih, 2, do£tr. Cbrijl- cap, g. quem locura citac Gratianus, quam judicium de Scripturis fanftis pertinere ad Ecclefiam .- dicere aliud non intenditGratianus, quam decretales efleScri- ptafacra, Canonica, feu Ecciefiaftica , prout diftinguuntur a fcriptis pro- fanis , & fcriptis etiam SS. Patrum , qus non habent author|tatem Cano- nicam , feu legalem , ut fint inftar Canonis feu reguls obligantis. Adqiiintum argumentum refpondetur, erraflTe Concilia, illegitime conp regata , neque a Papa confirmata , non aucem generalia legitime cele- braca , & confirmata. Atque ex hoc ipfo patet, quam necefiTaria fit fummi Pontifids approbatio, aut confirmatio. An autem Concilia allata, ut Ariminenfe &c, dicenda fint generslia , eft quseftio de nomine; Bellarmi- nus ea vocac gensraiia , fed reprobata. Certe funt acephala , & hoc ipfo non poiTunt proprie& ftride dici generalia , faltem quoad ea decreta, quas. fine legatis Pontificiis fuut concepta , neque a Pontifice approbata. Nam quo jure dici poffic corpus integrum , cui caput deeft ? QU^STIO VI. jdn Concllium fit fupra Pontifjcem? Hm qui-eftio emerfit fsculo primum if. occafione diuturni fchifmatis, dum plures pro Pontificibus fe gererent. Tum enim Cardinales colle- De JuYe Synoddi in Genere, 27 "coTlc£l:i in Concilio Pifano depofito GregorioXlL & Benedl£lo XIIL de Papatu contendentibos , eiegerunt Alexandrum V. caoi autem fchifuia pcr hocnontolleretur, fed potiusaugeretur, tribus dubiis Pontificibus fimul exiflentibiis , in Concilio Conllaiitienfj > omnibus tribus depoCtis, eledus eft Martinus V« fjrouique in fefT. 4. & 5, cum Joannes XIIL clam aufu- giffet, ne Concllium diifolveretur, Patres ( quorum tunc adhuc pauci pra^fentes erant) ftatuerunt , Concilium majorem habere authoritatem, quamPapam," quod plaiie de Pontifice dubio intellexeriUit Patres illi., quales tres tunc erant , rati ChnTrum dediffe poteftatem pro tali cafu Concilio providendi neceflitatibus Ecciefia?. Uiterius progreili funt haud multp poft Patres ConclHi Bafileenfis, qui decretum Conftantienfe ad verum etiam certumque PontifiCem ex- tenderunt ; ac demum ahqui pauculi Eugenium IV* legitimum Pontificem deponere attentarupt, intrufo in ejus locum Feiice V. Antipapa, non alio operse pretio , nifi ut novum in Ecclefia fchifma excitarent. Cum- que fan6tio illa GalliaB Pragmatica Bafileenfium decreta ad tempus am- pleteetur, radices apud Gallos potiffimura agere coepit illa opinio, Concilium eiTe fupra Pontifieem, etiam legitimum ac certum. Quam fententiam, ortis inter Innocentium XI. & LudovicumXIV« difcordiis, innevavit anno ]682. conventus quidam Parifienfis, parum tamen nu- mqrofus, Cleri Galiicani, yerumcommuni^ ferme efl: fententia DD, Catholicorum, Pontificem jo. # fupra Concilium , eamque Bellarminus adeo certam efi^eputat , ut dicat, Eft fupra fere efl!e defide. Neque enim defunt vaiida argumenta ex ipfaS. Scri- Conuhuni ptura deprompta. N^&mMatth, 16, dicitur, Ecclefiam fupra Petrum eflfe aedificatam. Ergo Petrus eft fundamentum Ecciefis ,• cui videlicet to- tiusEcclefise^dificium innititur; ac propterea tradidic ipfi claves regni coelorumcum ampliffima potellate ligandifit folvendi: t^Rcurseac foii- citudini Fetri fpecialiter commendavit, ac tradidit pafcendas fuas oves. ^03«, Mlf. pro Petro Chriiiusfpecialiterrogavit, utndn deficiatfideseju^: i^oluitque , ut per eum fratres confirmentur* jam vero hsec aliaqoe tam illuftria , tamque fpecialia Chrifii oracula Probatur non efient vera , fi Papa efiet fubjeaus Concilio ; nam tunc non effet £c- •^^^*-'* clefia sdificata fupra Fetruro, fed Petrus fuper EcdeOam : non ligaret , fed ligaretur: non pafceret oves , fed pafceretur: non confirmaret fratres , fed confirmaretur : deberetque fidem foam , pro qoa Dominus rogavit, Rdei fratrum fuorum accommodare. Quod autem Chridus Petrodix"t, deditque ,jd etism legitimis ejos in Sede Apoflolica fuccefiToribus dixifie atque dediife cenfeodus eft : cum D 2 Eccje fm lll Cap* L Ecclefiam fuam uique ad finem mundi volu^it firmam , eademqueratione gubernatam pfrfiftfre. . Prslucek^ ff cra pagina , ipfa etiam Concilia generalia veritatem ean- ExConsili;s.^g^ aperte fuut confeffa. Sic Chalcedonenfe Condlium inepiftolaad S Leonem diferte alTerit, ipfum S. Leonem fuifle caput totius Conciln. In eodem Conciiio 3. recitantur complures Epiftol^, ad Conalium fcriptse, hac infignitae infcriptione : SmUiJJimo ao Beatiffimo unmrfali Fa- triarcha m&gn<2 Roma Leoniy & fan^o univerfali Comilio , nemme rec a. mante, Pontificem prsponi toti Concilio. Concilium Lugdunenl. IL Pontificem voc^t ReUorem umverfalis Ecclefw: uthslQ^tm ct^i pmculm Concilium Florentinum feflT. if. ita dcfinit : Definimus, fanaam jipO" flolimmSedmu & Rmanum Pontificem in univerfum orbem tensre Pnmatumt 6^ ipfum Romanum Pontificem fuccejorem ejfe BeatiPetriJpoliolorumPrincipis, ^ vsrum Cbrilii Vicarium , totiusque Ecclefta caput, ^omrnum Chnfiianorum PatremacDQtleremexiilere, & ipfi in Beato Fetro pafcendi , regendi , ac guber. mndi univ^falem Ecciefiam a Domino no/iro JEju Cbnfio plenam poteftaiem effe tradUam ; qmnadmodum etiam in gtflis Oecumenicorum Conctliorum , tnfacns Canonibus continetur, - - Adhucapertius veritatem eandem decIaratConcilmm Lateranenfe V. fub LeoneX. quod felf. i i* ex profeffo docuit, Pontificem efiefupra omniaConciUa, fimuJque contrarium Bafileenfe decretum reprobavit. Namitaloquitur: Solum Romanum Pontificem tanquamfuper omma tomtlia authoritatem babentem , ConcUiorum indicendorufn , transferendorum ac dijfolvm^ dorum pknum jus ^ potefiatem Ubere: nedum ex facr necefi^aria ; cum aliunde habeatur infal- ibilitas definitionum , nempe a Concilio per Pontificem confirmato. Duo tamen cafus, ut alias innuimus, a doflrina hafteaus tradita ex- Exceptfs ipiendiveniunt,inquibus Concilio, deficiente Pontifici^ confenfu, fl:a- dunbus uendi atque Ecclefis providendi adfliruitur au^oritas^ Primus efi: cafus cafsbus. :hisma£is > in quo pluresdubii efl^ent Pontifices , ica , ut denullo {Qgitx- loPapaconfliaret in Ecclefia. Tunc enim poflentCardinales & Epifco» i feipfos congregare, aCque de indubitato capite Ecclefis providere : it in Concliio Conflantienfi contigifiTe novimus : tota fiquidem Ecclefia rlartinum V» ibidem ele£lum tanquam legitimum Pontificem agnovit. Aker efl: cafus aperta ac manifefta hserefis, in quam Pontificemhp- im efle in Ecclefia conftaret (quem tamen cafum nunquam contigilTe , no propter Chrifli promiflionem nec contingere pofle multi docent^ in oc enim cafu , fipontifexin hserefi contumaciter perfiflreret, pofletCon- iiiumeum etiaminvitumdeponere, velpotius, uc aiii volunt, excide- et hocipfo fuo ofScio, poflTetque Concilium generale declarare , Pon- ifice a Chrifl-o poteflate Papali privato, fedem vacsre: & confequenter Icciefis de capite providere. In his etenim duobus cafibus htec poteflas :oncilio, EccleOam reprsfentanti , eflec neceflaria : utfchifmati alFera- tur Fars III. Caput I. tur remedium, & ne proEcclefiae capite fTt habendus , qui propter haere- fin manifeftam ne quidem eft membrura Ecclefiae. _ ^ Caeterum ficet Papa fuperiorem non habeat in terris , imo neque cui- Fapa arbU ^"^^ judicium eoaaivum in fe poflit committere : polTet tamen velut iros in cau. arbitfos in caufa fua conftltuere , qui eandem difcutiant : prout fecerunt fa Aiacoa« SixtU5 IlL Leo ill. Leo IV. Symmachus. Addidit tamenSixtus, feper Miutv^ hoc fuum fsftum nolle fuis fuccefroribus formam aut exemplum dare, fi liOn ultro ho£ remedium etigant. c. mandaflis lo. cauf. 2. qucsft, f . Leo autem fe purgans addidit: Hoc autem facim mn kgem prcefcribo cceteris , qua iiifaciretemantur^c,auditumi^,ead. Refpondetur argumentis Adverfariorum. primo nobis objiciuRtSS, Canones. Nam c, contra cauf. zf, q, r. ait * ZofimusPapa: contra ftatuta Patrum condere atiquid velmutare, nec.bu- jus quidem [edis potefl autloritas, x, c. ecce difL 99. S. Gregorius non vult dici Fapauniverfalis. 3, c. prima ead. dldt Conciiium Africanum: /Jntw^f fedis Epijiopus non vocetur fummus facerdos. 4. c.legimus difi. 93. ait Hierony- nius: $i auihoriias quaritur ^ orbis major efl urbe: uUcunquefuerit Epifcopus^ five EomcB , fm Euguhii ^c. ejusdem meriti ,, ejusdem efi ^ facerdotii, Ergo Papa ne quidem habet poteftatem in Epifcopos fingulos multo minus ia Concilium Epifcoporuffi^ Refp« ad I, Zofimustantum voluit, Pontificemnonpoflremutareea, quae circafidema Concilio Patrum cum approbatione Papae funt ftatuta: neque ea, qust ftatuta funt circa dc^lrinam morum, fi verfentur circa jiis naturale aut Divinum* Non vero negavit, quodpoffit aliquando ex rationabili caufa pro diverfis circumftantiis & temporum exigentia mu- tare ea , quae foluamodo verfantur circa jiis humanum* Ad 2* S. Gregoriusnoluit appeHariPapauniverfalis, hoceft, fingu* lariim Ecclefiarum propriusEpifcopus, quafi ah'i non efTent Epjfcopi. Ethinc Can^cit. fcribeos ad Eulogium Patriarcham Alexandrinum addic: Si enim Papam uniyerfMetn vsfifa SanUitas dicit y negat, fe hocejfe^ qjiodmefa» tmr univerfum. Ipfum Conciliom Chalcedonenfe Rosiianuro Fontificem ^i^^M^vXlPatrfarcbamuniverfalmy hoc eftj habentem fupreraam potefta- tem in omnd Ecclefias. Ad 3^ ^erprimarn fedem ibinonintenigitur Romana; fed fermo eft d^e Primate i Metropoh'tanis Afncanis : de quibiis Concilium Africa- Bum Nationale dicit,, eos non debere uti nocoins fummi Sacerdotis , Q\nd enim Epifcopis aliaEum Natioaum ConciJium illud Africanum potuiffet pre^fcriberel' Ad 4, De Jure Synbdali in Geiiere. 33 Ad 4» S. Hieronymus h c* loquitur imprimis ie .Dimms quibusdam Poma v:?. qui fe Presbyteris Eequiparabant, vei etiam prseferebant, cbn- fi etudinem Romanam ( a Pontificibus nunquam approbacam ) prsetexen- te . Unde Hieronymus att, orbem majorem elTe urbe, feu confuetudii' r em iftam ( aut potius abufum ) non debere prsvalere orbis confuetudl- ti. Quando autem deinde addit, Epifcopos aquaies elTe, id intelligit de charaftere , & poteftate ordinis Epifcopalis, in quibus omnes Epi» fcopi inter fe,& etiam Pap® funt aequales : non autem de poteftate juris- diflionis & authoritaTis. Objiciunt fecundo magnam authoritatem , Concilii nempe Pifani ^ quod duos Pcntifices depoftiit, & tertium elegit : Concilii Conftantien- fis, quod tres depofuit^ & quartura elegit. Concilii Bafileenfis , quod Btiam certum ac legitimum Pontificem. depofuit, & novum elegit ; fimul- que definivit, infiftens a6lis Concilii Conftantienfis , Concilium Genera- le majori pollere poteftate & authoritate j-quam quemvis Epifcopum fsM pali etiam authoritate fulgentem* Deinde, ut aflTerunt, hanc de fuperioritate Concilii fupra Pontificem fententiaji! prOpugnarunt graviflimi DD. ut Petrus AUiacenfis Cardinalis /Vtrebatenfis , Nicolsus Cufanus Cardinalis, ZabarellaCardinalis FJoren- :inus, Ludovicus Alemannus Cardinalis Arelatenfis item Abulcnfis, Adrianus, Major, Almainus, Gerfon* S, Antoninus, & ipfe etiam iEjieas Sylvius , fa6tus poftea fummus Pontifex fub nomine Pii 11» Quibus acceflTere Academia Bononienfis , Florentina , & praedpue Parifienfis, approbans San6lionem Pragmaticam Gallicanam, : in qua fen- :entia etiam ifta Concilii Bafileenfis erat comprehenfa. Kecention vero :empore viam eandem iniit Conventus Parifienfis Cleri Gailicani anno 1682. Refp. Plerique ex iftis,ut Concilium Pifanum & Conftaotienre.Doclo- resque in iftis prgefentes ut Alliacenfls, Cufanus,Zabarell2, Antoiiinus dc. plus non voluerunt, quam penes Concilium efle poteftatern providendi Ecclefi» in cafu gemino, paulo ante memorato, Schifmatis nempe & hse- refis. Bafileenfe Concilium propter hunc ipfum lapfum potiffimum eft: reprobatum. Aneas Sylvius fententiam fuam retra6tavit. Academia Bononienfis & Florentina poft turbulenta illa Schifmatum tempora longe aliud docuerunt, docentque hodiedum : imo etiam piures ex Parifjna. Reliquis, fi tamen non ipfi etiam de cafibus fupra diftis iocuti funt, Dpponimus vocem ferme unanimem totius propemodum orbis Catholici, cum Conciliis Generalibus antiquilTimis, SS. Patribus Dodifiimisque viris innumeris ex oroni gente & lingua : adeo quidem , iit tnuiti fententiam aoftram certam dicant & fere de fide : cum piane in Coucilio Fioren- Pars III, E tlm 34 fm IIL Caput i. tino & Lateranetin V, videatur definita ; cumque in Conciiio Tridentino hsc Quaeftio fuiffet agitata, ex dececn parcibus Patrum novem partes ju- dicarunt, Pontificem eflTa fupra Concilium, telje Cardinale Pallavicino in Hift. ConciU Trid. facra tamen Synodus tanquam Articulum Fidei hoc definire noluit: quia ad finem aConcilio intentum li£ec definitio minime erat neceflTaria. Objiciunt ipfam adeo Sacram Scripturam : quippe a6l. dicitur, quod Petrus & Joannes mifPi fmt in Samariam ab Apoftolis. Quod plarte fignum eft, etiam Petrum fubjeftum fuiife Coacilio Apoftolico : non enim fuperior mittitur ab inferiorev Deinde in Conciiio Apoftolico aft. if^ non fit fpecialis mentio Petri , fed Concilii : Fifum e[i Spiritui £r nohis, Imo Jacobus finalem dixit fententiam , quam Petrus, totusque coetus fe- cutus eft. Refp* Miflio non debet necefTario fieri a fuperiore & per prsece- ptum ; alias Spiritus S. non poflTet mitti a Patre & Filio. Dantur igitur di^erf^ miffiones , vei per emanationem aut proceffionem , vel per prse- ceptum fuperioris vel per confilium aut preces : velut fi regnum aliqiiod in fenatu congregatum concluderet, optimum fore, fi Rex ipfeprofici* fceretur ad exercitum, ut ducum componantur diffidia , & majore au» €loritate atque efficacia bellum geratur, atque, ut hoc facere velit, ro« garet^ Quo cafu Rex dici pofl^et mitti a Regno vel fenatu.. Et hoc mo- 3o, per confilium nempe & preces mifTus eft ab Apoftolis Petrus» Quod autem in Concilio Apoftolico Petri non fuerit fa6la fpeciah's mentio , faifum eft. Nam primus locutus eft, aperuitque Concilium ora- tione ad illud habita, in qua explicavit finem Concilii congregati, primus- que fententiam dixit orationem autem fuam cum authoritatis praeroga' £iva fic orfus eft ; Viri Fratres^ vos fcitis^ quoniam abantiquis diebus DEUS in nobis elegit , per os meum audire gentes verbum Evangdii , ^ credere^ Jaco» bus autem totusque coetus aflTenfus eft Petro, Quod autem Jacobus addiderit aliquid de abftinentia a fanguine & fufFocato , non probat, Petrum non fuiflTe fuperiorem toti Concilio : poteft enim etiam Rex ia Senatu libertatem loquendi fubditis fuis permittere , & deinde approba- re, quod ipfi vifum fuerit. At Epifcopi non funt in Concilio meri Confiliarii, inquiunt, fed veri funt Judices^ Ergo fi per unanimia, vel etiam per majora quid ftatuant, etiam absque Pontificis approbatione id ratum firmumque erit , tenetur» que Papa Concilii fentemiae fe fubmittere^ Ergo hoe ipfo debent efle ia- fallibiles ; cum eorum fententia fit ultimatum Ecclefise judicium. Refp» Ad hoc, ut Epifcopi in Concilio fint judices, non requiritur, UC ilat infallibiles, neque fequitur, quod Papa illorum fententije debeatfe fui>. De Jure Synodali in Genere. 35 fubmittere, neque quod fit ultimatiim Eeclefisjjudiciom, nifi accedat confenfus capitisEcclefije. Ne quidem in profanis ac politicis ejusmodi fequelEB locus eft. Nam licet Status Imperii Rcmar o • Germanici in Co- mitiis congregati vere fjnt Judices, & non tantum Confjliarii, non tamen fequitur , quod fmt infallibiles, aut quod Imperatcr debeat fe fubjicere ftatuum fententias, aut quodhsBcfit ultimiatum Imperii judiciom ,nif3 Im- peratoris tanquam capitis confenfus accedat. Hoc vero accedente fit Recejfus Imperiiy ac conftitutio Imperialis, hsbens vim legisuniverfalis: cenfeturque uitimatum totius Imperii Judicium. Quanto mlgis hoc ve- rura efle exiftimandum ^ft in Sacris : ubi tam fpeciales pr^rogativse pro fummo Pontifice exftant in SanftoJESU Chrifti Evangelio: ubiEcclefia eft sedificata fupra Petrum : ubi Petro claves, cum fumma poteftate hgandi & folvendi funt traditse : ubi Petrusillimitate oves Chrifti jubeturpafce- re? An oves Chrifti efie definunt Epifcopi in Concilio congregati ? Si ovesChriftifont, etiam Petri funtoves tanqusm paftcris. An oves pa- ftorem regant ? Ad fummus Fontifex m Conciho definit efife Caput Eccle- fiae ? Vicarius Chrifti ? An tunc perdit claves Regni Coelorumt ? Quis ipfi tunc aufertfupremampoteftatero llgandi & folvendi? An tuncdefinitEc. clefia fupra Petrom efi^e sedificata? Aliud profefto Sacra Evangelii cla- mant oracula , aliud SS.Patrum efi^ata, aliud rcelioris orbis perfuafio, aliud denique ipforom Ccnciliorum Generalium , dequibus manifefte in Ecclefia conftat , quod fuerint legitima , confefiio atque decifio. Neque dicas , Concilium repraefentare Ecclefiam : Ecclefias autem promifi^am efie Spiritus S. afliftentiam: adeoque Fontificem vel nullam haber^ iofallibilitatem , vel iliam babere ab Ecclefia, aut a Concilio, £c- clefiam reprsfentante ; prsefertim cum Chriftus Matth. 18 dixerit, ubi fuerint duo vel tres congregati in ejus nomine , ibi fe efi^e in medioeo- rum : ibt enim quld aliud defignatur, quam Coneilia Ecclefise Prsefulum? H^c , inqoam , con opponas ; namj Concilium capite Ecclefise defti- tutum non fatis totam repraefentat Ecclefiam. TalefConcilium eft ace- phaluro, adeoque reprajfentat Ecclefiam fine capite; cui nusquam pro- mifiam Spiritps S, afliftentism legimns. Promifia igitor eftaflifier tia Df- vina Ecclefi^, fed non monftrofae ^ nonmeliori ac principali fui parte truncats, Neqiie vfrum eft , quod Pontifex infallibilitatem fuam habeat ab Ec clefia: nir} habetiliamiromediate a Chrifto & SpirituS. neque eft Vica- rius Ecclefise fed Chrifti. Sicut claves non accepit ab Ecclefia , fed a Chrifto. Cardinales autem , quando eligunt Fontificem , tantum defi- gnant perfonam, cui deinde Lhrifius, fecundumfanfliflima fuapromifla, poteftateiB, authorltatem, & infallibilitat«m tribuit. E 2 Quam- ^6 Pai-s HL Caput L Quatido yero Chriftus dixit,fe elTe in medio eorum, ubi duo vel tres lint congregati in ejus noraine , denotat efficaciam precum & orationum, quaefiunt a colle^lo populo ad aliquid a Deo impetrandum* Certe fi verbailla in fenfu adverfariorum fumantur, fequeretur, etiam particu- laria Concilia effe infallibila, imo etiam duos Parochos aut duos cives Sn nomine Chriili congregatos^ Opponunt 4. Chrlftus cenfendus efl: optimo modo fuae providifle Ecclefias: atoptimus efl:, fi Ecdefiaetiamabsque Pontifice fit infallibi- lis, &Pontificis tanquam inferioris fententia a Concilio fit reformabilis^ Nam fic regimen Ecclefiae non pateft fieri defpoticum. Et plane, nifi Pontifex debeat obedire Concilio, ejusquejudicium fitab Ecclefia refor- mabile, cune Ecclefia nolliim haberet remedium adverfus nefarium Pon» tificem, quiEccIefiam niterecur deftruere. Accedit, quod etiam ipfe Fontifexfit frater , quem delinquentem Chriftus jubet deferri adEccle- llam« Refp.Ex oppofita fententia adhuc majora timenda^fiTent incommoda* Nam fic Pontifexnonampliuspofi^turgereefficaciter morum difciplinara, 4i exectitionem faorum decretorum ; imo neque emergentes novas hsere- fes pofiet effieaciter condemnare & compefcere, cum condemnati mox appellarentadgenerale Concilium ruthodiedum videmus contingere in iis provinciis , in quibus fententiam de fuperioritate Concilii aliqui tenent. Cumautem Concilia generaliadifficillime, hoc preefertim tempore, con- gregari poffint, faceret interea eiusmodi appelkntes , quidquid ipfis effraenis iicentia di61at, agerencque abufus, rriorum corrupcio ,atque €tiam ha;refes interiin rsdices, non ampliuspoftea -evellendas. Et quid aliud ad frequentiora Ecclefiss fchifraata viam fterneret, quam eju^modi fententias perfuafio? cum pronum admodum foret , utii., qui averfura a Pontifice gerantanimumjcolle^lis Epifcopiseundem exaudorarent, aiiis eidemadhsrentibus , ut in conciliabulo Bafileenfi faclum riovimus: ut adeo , dum fchifmati prsecavere intenderent , illud quam maxime promo» verent. Licetergoex oppofita fententia aliqua fortaffis viderentur fequi commoda , plura tamen & majora haud dubie fequerentur incommoda: cum nec Ecclefiae unitas, nec difciplina, nec morum fevericas , nec haerefura coercitiofatis efficax amplius haberi pofiet^ Falfum etiam, xjuodEcciefia adverfus nefarium Pontificem fe ipfam tuerinon amplius poffet. Nam fi tantum utprivata perfonaefi^et fcelera- tus , non polTet muitum adeo in publieura nocere , multo minus Ecclefiam deftruere* Si autem hsrefin conaretur inducere, aut morum diiciplinara evertere , imo etiam fi tantum ut privata perfonain haerefin incideret, at- ^uein ea pertinaciterperfeversret (qnod tamen vel oainino non , vel vix fieri De Jure Syncdali in Generer fieripoteft) poflet Concilium generale Ecclefiae de orthodoxo capite providere, ut alias diximus: imopoflet etiam vi & armis Ecclefia fe ipfam defendere adverfus quemcunque, eam deftruere nitentem.' cura ad hcc non requiratur jurisdi6lio. * Ca^terum licetPontifexetiam ipfefitfraterfidelium, fimul tamen eft caput Ecclefis & Vicarias Chrifti : unde licet moneri poffet ab Ecclefia , & etiam modefte corripi, utaPaulo Petrum monitum elTelegimus, coer- ceritamen poenapropter mores non pofTet, ex defeftu jurisdiftionis in jpfum. Sihaecdo^lrina difficilis aliquibus videatur, coafiderent , qua- Jes ipfi fententias circa fupremos Monarchas politicos foveant, Siurges, Pontificem elTe tantum membrum & partem Ecclefias: par* tem autem effe minorem toto : partem abfcindi debere,fi inficiatreliquum corpus : mori Pontificem, Ecclefiara non mori , adeoqne penes Ecclefiam, etiam feparatam a Pontifice, debere elTe infanibilitatem* Refp* Si Ecclefiafumatur fmePontifice, non eft totum, fedparsR quse unacum capite conftituit totum» Si autem Ecclefia accipiatur cum Papa, eft major folo Papa extenfive, non autem intenfive» Sicutcom- plexum exChrifto & puris hominibus cfttotum, majus extenfive, non autem intenfive , quam folus Chriftus, Quod dicitur de parte abfcindenda , fi inficiat corpus , verum eft re* late ad Pontificem, fi fitdubius temporefchifmatis , aut labatur inaper* tara h^erefin. Licet autem Papamoriatur, fatis tamen provifum eft infallibilitatl EceleOsEperhoc, quodpolFit ftatim eligerenovum Pontificem j cui unita Ecclefia fit infallibiHs; & fic radicaliter faltem femper manet infaliibilis: Sede autem vacante nihil de fide poteft definiri > de quo non jam iliafi in Ecclefia conftet; ut adeo nuUum fic crroris in fide periculum, C A P U T II. De Jure Syncdali Antiquo. Cum Jus Synodalemagnam Juris Canonici pnrtem con(}ituat,& uhef% rimampulcherrim Pars UL Cap, If. De JureSynod. Antiq. nam in]m Synodale Anciquum, qtio o&o generalia Cbncilia,in Oriente eelehratacomprehenoiimiis^ ^in]m SynodaleNovuai, mod recentiora Conciiia^ in Occidente congregata comple6iitur. A R T I C U L U S 1. De Concilio Generali I, Nicseno L Contra Arnm^ Quarto -decimanos^ & fchifma Meletii , juh Sylveftro L & Conflantino M, anno 3 25. S U M M A R I U M. 5. I. Synopfis Hiftorlca* 1. Caufce Concilii tres : mmpe i . Con- troverfia de Cbrifii Divinitate contra Arianos. 2» Controverfia de Pajchate contra Quartodecimams, 3. Com- ponendum fcbifma Mdetianum. 2» Quot ^ quinam Patres adfuerint ? 3. Afferta Filio Dei Divinitas , confuhflantialitas ^ damnato Jrio^ 4» Definitio controverfi^s Pafcbalis, 5. Decifa caufa Meleiii^ 5. IL Summa Canonum. 6* Numcrus CanonUm incertus^ Recenfentur ao. Canoms certi^ Plures tamen funt editi , quam 20» §. III. An Nicaenum conceiTerit Sacerdo- tibus ufum matrimonii ? 5^ Proponitur quaflio^ 2. Cattfa 10. Examinaturl narratiolde PaphndtiQ pro ufu conjugii in Concilio loquente^ ii^ Probabilius fafa efi^ Certe (latU' tum contrarium a Concilio* 12. An narratio illa profit Proteftanti" huSi quitoties eam contra Ccelibatum Qggerunt^ §■ IV. Pe Concilio Sardicenfi tanquam complemento Nicsni. 13. Cur Canones Sardicenfes appella» ti fint Nicmi'^. 14. Furor Ariamrum poft Nicanu n, 15. Prcsfertim zn Athanafmm^ 1 6. Recenfentur Camnes Concilii Sar cenfis^ pnsfertim circa jus appella- tionuni. • 1 7 . Secedentes O rientales a Concilio 5ar- dicenfi diUi funt Semi - Ariani. 1 8« Duplex proin CQnciliwn Sardicenfe » unum Catbolicorum y alterum Semi- Arianorum^ L •Synopfis Hidorica Concilii Nicaeni. Tnflitutum eft hoc Concilium generalel. cui tota antiquitas fingularem * femperveaerationemhabuit, anno325.fub Sylveftro ItRomanoPon- tiiice Art. I. De ConciU Nicseno .59 tifice, pro defendenda Filii Dei Divinitate contra Arium, deterteinando tem^>ore celebrandi Pafchacis contra Quarto • decimanos , & tollendo fchifmate contra Meletium ; quas hac ratione contigere. Anno 321« in Alexandrinum Patriarcham eleftus j^lexander ^ yir At\m it do6i:us & probus : cui invidens Jrius Alexandrinus Presbyter, homo im- ChriaunnBi» pius, Alexandri do6lrinam efl: infeftatus, aflerens, Filium DqI non ejje ab^'^^^» aterno, nec Deum verum de Deo vero, fed ex nihilo creatum , mino}'em Patre , vO" luntatet naturaque mutahilem : naftusque brevi multos & magnos afleclas, atque inter eos duos Eufebios, Nicomedienfem & Cafareeiifemv Alexander ut peftem maturo remedio fuffocaret, convocato ex MgY* pto & Lybia centum Epifcoporum Concilio Arium , pertinaciter graffan- tem, a communione fidelium exciufit ,* qui ad Eufebium Nicomedenfera fugiens, coa6loque illius authoritate in Bitbynia conciliabulo, juflus eft Ecclefise communioni reftitui. Ex quo hserefis Ariana in dies latius fer- pere coepit, fortius aliquod & univerfalius remedium exigens* Altera Concilii congregandi caufa fuit antiquior controverfia, nem» Controve^^ pe jam dudum agitata , de tempore celebrandi fefti Pafchalis. Quidamfiadel'afclit^ enim, Afiatici pra^fertim , contenderant jam tempore S. Vifloris PapSjte, decima quarta luna menfis primi cura Judseis celebrandum efte Pafcha, Unde Quarto • decimani dl^i , jam pridem ab eodem Viilore , aliifque E- pifcopis ritum Romans Ecclefiae, Dominicam proximam juxta tradicio. nem Apoftolorum ftatuentis, fequi juffi. Tertia caufa fuit tUmultus Meletii , Lycopoleos in ^gypto Epifco-^f fchjfma pi, ^ui fanefto fchifmate fcidit Ecclefiam. Hic etenim propter plura^^^^''^"'*'^ crimina , ac prsefertim idolorum cultum , a S- Petro Alexandrino Epifco- po in frequenti fynodo depofitus , in eundem & fucceflfores ejus furens, inunere Epifcopali contumaciter fungi perrexit, multis, qui propterea Mdetiani di6li funt , in partes fuas pertra6li9, His igitur Ecclefiae malis ut Sylvefter Pontifex, & Conftantinus Im- peratcr occurrerent, Concilium generale Nicsae in Bithynia celebrandum indixere, anno 327* ut Bellarminus fentit, vel anno 325. ut ahi cum Baro- nio exiftimant. Convenerunt igitur, impenfas & vehicula fuppeditante pientiffimo imperatore, ex toto Oriente iig. Epifcopi : inter quos emi- nebant, non tantum vit^ fanftimonia, fed etiam eruditione viri clariffimi, ji, Akxander^ Patriarcha Alexandrinus, cum Diacono fuo, Athanafio* Eu(ia- Patres \rc«e« tbius Patriarcha Antiochenus , poftmodum plurium criminum ab Arianis rabiks,, falfo infimulatus , pro fide Chrifti in exilio mortuus. Macarius Jerofo- lymae Epifcopus , Arianorum malleus* 5» Mcoto, Myrse in Lycia Epi* fcpus , vitsB fanClitate ac miraculis toto orbe celeberrimus» Jacohus Ni-^ f^mm PaphnuUus Th^hzidiOi y Spiridion Cypri EpilTcopus, aliique muiti Cout 4^ Pars in. Caput II, De Jure Synodali Antiquo. Confenbres, qoorum decoras cicatrices ^ ab Ethnica Diocletiani Licinli» que tyranmde reliilas, Conilantinus ille Magniis veneraburido non raro ofculo e{t veneratus, Neque eodem cum Epiicopis ordinefedere volui':, fed inferiori loco, nec nifi iilis annueiitibus, non Judicem, fed Defen- forem Concilii profeflus^ Cum Epifcopis muki Presbyteri & Diaconi acferant, qui tamen non fubfcripferunt 5 fed difputando, ac rebus difcutiendis inferviebant. Ex Occidente tantum adfuerunt tres ApoftolicEe fedis iegati, nempe Ofiiis CordubenfiS in Hifpania Epifcopus , Fitus ^ Fimmtm presbyteri Eoraani cum Nicafio Dinienfi in GaHis Epifcopo. Poftquam Patres colledi oratione per Euflathixm habita, falutaverunt Imperatorem , atque ab eodem ad pacem Ecclefias reducendara animatf fuerant, le£ls funt Arii in Filium Dei blafphemi^, ad quas cohorruit pius ccEtusj invitati nihilominus Ariani, ne conqueri pofientj fe non auditcs damnatos elTe. Di^fputatum proin curo WWs^ ac prsefertim ab Atbanafio» tunc adhucdum Diacono cum ipfo Ario : qui rebus probe expenfis curn alTeclis & harefi fua ab univerfo Epifcoporum Concih*o ell: damnatus,ac vindicata Filii Divioitas , coofcrlptumque per Ofium Nic^enum Symbolum^ quo Dei Filius aireritur Deus de Deo, lumen de lumine, Deus verus ds Deo veio oiA,o^ f^^^ h ^'^' 2- Z^''- Art. I. De Concil. Nicsno I. 43 ttram rcrihen quodComiUum Nicamm Palrianhalmhomrem mtufla confuetu- ^Zp^X loJrmarit EpHlofo Himfolymixano : nam iUo tmpore necium erat ■ '''"Tt:'S:^'^^^^ Ecclenan,..re.ertentes, fiClencifint, ordinati in fua feaa , maneant in clero , fi promittant fervare leges Ca- tl oTcs Ecclense, & bigamis ac bpfis communicare. Si vero fuent Ep.- fcopus , ma^at in ordile Presbyterorum. Ne in una Cvtate duo fint EDifcODi. HanirdaMam Ruffinus pouit in Canone decmo. rCriminofi, aut fine examine promoti ad presbyteratum rejiciantur. Canon decimus , undecimus, duodecimus, & decimus quartus prs- fcribunt p«nitentiam lapfis in perfecutione. . ,. „ n. Infirmisinvitffiexitu maxiffle neceffar.um yiaticum miniftretur. Vbiperviaticum maxime necejarium videturinteUigi abfoMio Sacramentalts a peccatis , ut expiicat Concilium Jraurteanum I. can. i. •„ ,,i,m n^n ^ !<: Epifcopi, presbyteri & Diaconi ab una Ecclef.a m aliam noa trans /rantur: I tra^slatio fitirrita. & translati ad pnftinamEccleGam redeant; quod fi non feoerint, excommunicentur. ^ rme dL al-Eufibio Nuomedienfl, ab Ecdefia Berocenfi ad Ncomedtenfem tran . Zte Etcum poRea etiam ad EpircopatumConfiaminopolUanumjetransf^^^^^^^^ raffet, pluresque Epifcopi majoribus fedibus inhiaffent, a Comtlxo Sardtcenfi df '^'''T.H:?frrf;roL1?u^ircatranfitumabunaparocW^ Epifcoponon confentiente : & ne Epifcopi alienos cler.cos ordineat. 17. Clerici ufurarii deponanrur. ,8. Diaconitanquaminferiores presbyteris fe exhibeant; nec pres- bytero Euchariftiam porrigant. In neceiJuate tamen pojjunt illam populo torrisere: m explicat Coml. Carthag. /r. tan. 38. . , r~ , r ,0 Paulianifts, hoc eft feftarii Pauii Samofaten., ad EcdeCam re- vertentes baptizentur. EtniaconiiTs inter faicas perfonas reputentur. £aptifmus Pauliamliarum laborabat defeau fubllantiali . ^ 20 Utferveturconformitas,d.s Domin.caftandofiatorat.o. J^cct . mtiquitatemiujus moris, inhomrem Cbrifli r^urgentis imoduai. Ifti funt celeberrimi iili ao. Canones N.c»n., quo ex mterP/^^^^' & Colleaione Dionyfii Exigui , Ifidori, & Hervet, a que ex Ruffin I.to^ fummatim adducere vifum eft, Ouia non omn.bus hi hbr. , aut toffll Conciliorum funt ad manum, , , . r^„„!iin NTicjpnn «• Certum tamen efle videtur, Canones muito plures a Conciho N.csno p,^^^^ efle editos. vel temporum injuria deperditos, vel ex Arabica ed.t.one, ^^^^ niagnamfaltempartemadhuc aliquatenus confervatos. Patere .d vel ex eo arbitror, quod inter ao. memoratos Canones auUus exte^, qw de 44 Pars III. CaputlL DeJureSynod. Antiq. Pafchate, nondecima quarta luna primi menOsj fed Domiaica prima fe- quente celebrando ftatuat,- ciim taroen certum fjt, hoc i» Nic£&no fta» tutum fuilTe: ut conllat ex EpiftolaS. Athanafiide fynodo AriminenQ &Eofebio liK 3.de vica Conftaniini. ' Deinde in zo. iUisCanonibus nihil memoratur deBisamis non crdi- mndis ; cum tamen hoc in Concilio iUo fancitura effe aperte conftet ex S.Ambrofio inepifl^ad VercellenfemEpifcopum; in qua fcribic, non folum Apoilolum ftatuiffe, ut non fit Epifcopos sucpresbyter , qui fe- cimda conjugia forcitus fit, fed etiam Patres in Concilio Nic^no addi* difi^e, neque Clerieum talem effe oportere. Denique S Flieronymus epift, 3, de libro Judith fic loquitur: Sed quia bunc librum fymdus Niccena in mmm facrarum fcripturanm legitur compU' tqffe^ acquievi petitioni vcpcB, Inter 20. autem diaos Csnones nuUa om- nino ficmentio de facris fcriptur^ libris, nedum de libro Judith Ta- ceo , quod paffim alii adhuc Concilii Nicaeni citentur Canones. De tempore,quo finita fit hscfynodus, nonconveniunt fcriptores. Nam Bellarm. /z^. i, de ConciL cap. f. ceofet, illam duraflfe tribusannis^ ab annonempe 327. ad 33o,alii vero communiter fcribunt, efte inchoa- tam anno 525. & eodem anno finitam, Mifl^aautemfuilta6la Conciiii, Patribus Nic^nis adhuc congregatis a Conftantino Imperatore ad Syl veftrum fummura Pontificem , qui coaao ^zs^l^atrum ex Italia, vicimsque provinciis Concilio ilia approbavic ut habeturapud Labbeum &Coletumtum. 2. Concil ex prsfat. Dionvfii Exigui ad ConciU Nicaenum, ^ §. IIL An Nicaenum Concilium concejOrerit Sacefdotibus ufum matrimonii? 9. rymresy quid fentiendum de hiftoriaj quam narrant Socrates Hifi NC Ealef lib. i. cap. 8. & ex eo Sozomenus lib. i. c. 22. quamque nobis Proteftances, Coelibatum Sacerdotumimpugnantes, frequenter objiciunt • quod videlicet Concilium Nicsnum Clericis prohibere voluerit ufum 10. uxorum , quas adhuc Laici duxerant ; interceflifte autem Papbnutium huic Namtiode Patrum Confilio : rem nimium eflTe difficilem, & ioconrinentiseoccafio. Sinamr "^^-^ ^aturam; fatis efle, fi more majorum ordinati non amplius ad- exammatui. mjttantur ad nuptias: tunc vero Concilium Paphnutio confennffe Falfa eft. ^^^^P- Hancnarrationem probabilius effs a mulierofig Graculis con- tiaam, cum Patres & fcriptores, antiquiores Socrate & Sozomeno ut Athanafius, Eufebius, Epiphanius,Ruffinus &c, nullam omnino de'hac re mentionem faciant. Quamvisplures pofteriores, inter quos eft Ge- lafius Art 1. De Concll, Nicseno L 4$ lafius Cyzicenus in fua de CoQcilio Nlcsno hiiloria , illam ex Socrate & Sozoro-eno exfcripierint- Dcinde, licet Paphnutius talequid propofuiiTet, falfum tamen om- nino eft , quod Conciiium confenferit, cum Can* s.prorfus contrariumStatutum llacuerit,nerapenulliEpifcopo,veiPresbytero , vel Diacooo licere foi- contrsmm. minam aliquam domi retinere , praeter roatrem, fororem, vel amitam , ubi fatis sperte excluditur uxor quae primo loco nominandatuerat, 11 vera eiTet illa narratio. S* Epiphanius etiam paulo poft Concilium NicEenum hserefi 59. quse eft Catharorum , difertis verbis fcripfit, adverfari facris Canonibus, quod Epifcopus, Presbyter, vel Diaconus ex uxore liberos gignat^ Item S. Ambrofius lib. de ofRc, cap, ult. & Hieronymus lib. contra Vigilan- tiuni, fcribunt, neqae in occidente, neque in oriente licitum eile ad facrum minifteriura afllimi nifi virgines, aut continentes, aut qui, li uxores habeant, ab ufu matrimonii abftineant. . Idem brevi poft Concilium Nicsenum in Arelatenfi Can, 2. & in fe» cundo Carthag. Can. 2. ftatutum eft» Quomodo autem eft credibile fan- ? ftos illos Patres , & ifta Concilia paulo poft generalem fynodum Nicsnam haec fcripturos aut ftatuturos fuifte, fi narratio illa de Paphnutio fub- fifteret ? UndeLutherus,more fuoeodem ruftu nigrum albumque exhalans, rs cum referens hanc dePaphnutio hiftoriamdixiffet, Concilium a conclu- Probrofii fione deftitiffe, deinde aperte dicit, Concilium Nicaenum prohibuifle Sa-reaariis. cerdotibus ufum uxorum , ac fe non intelligere Spiritum fanftum in eo Concilio, cum& csftrationera prohibeat, & contubernium fceminarum, Deinde licet omnia vera eftent , quae Proteftantes de illa hiftoria narrant, tamenad nihil els ferviret , nifi ad majus probrum & dedecus, majoremque fuam confufionem. Nam narratio ilia aperte dicit, Paph- nutium omnino inftitiOe mori antiquo , ne illi, qui jam funt Clerici ordi- iiati, amplius adroittantur adnuptias. Cui mori antiquiffimo & decreto primi Conciiii Generalis LutherUs, aliique novi Evangelii Prophetae pror- fus contrarium egerunt , dum jam Sacerdotes facrilegis nuptiis adhinnie- runt : in venerationem videlicet Concilii Nicseni , quod ardiiFime fe am- plefti dicunt. IV. De Concilio Sardicenfi tanquam Coroplemento Nicaeni. A ppendix& complementum Concilii Nicofni fuit C ncilium Sardicenfe , »1^ ^ utpote in quo nihil novi adfidem pertinens eftftatutum, fed eatan- tum novis fuffragiis ftabilita & confirmata funt, quaePatres in Nicaena F I fynodo 46 Pars IIL Caput 11. De JureSynod, Antiq. Furor Aria- xtorum Prasfertim in S. Acha- nafium. €anones Sardicerifes. fynodo tradiderant* Ethinc» quia Patrum in Concilio NiCcEno & Ssrdi. cenfi fuit una mens , unus fpiritus , una fententia ; ideo farpius Conci]ium Sardicenfe citabatur noEnine ConciliiNicsni: Siclnnocentius & Zofimus Pontinces in epiilolis ad Concilium Carchag. VL Sardicenfes Canones appellarunt Nicanos , qiiin tamen propteres crlmen falfi commiferinC, ut fan6t! ifu Pontifices aPrasconibus Tigurinis maligne accufantur. Fuit autem Concilium hocSsrdicenfe omumo Generale. Nam poft ■ Concilium NicaBnum Ariana haerefis perrexit furere, primum quidem clam, fuperftiteConltantino, pientifiimoNicEenidefenfore,- eo vero defunfto, in Conftantio Angufto fautorem nafiia in apertum prorupit, authore po- tiflimum Eufebio Nicomedienfi ,* qui ab Epifcopatu quidem depofitus , fed NicEenam confeffionem fimulans , iterum intrufus, ac fubin etiam Con- ftantinopolitana fede occupata, qoidquid furoris virulenti incorde colle- gerat,incredibiH rabie , immanitate ac violentiain Epifcopos orthodoxos efi^udit 5 ac praefertimin S. Athanafium, Patriarcham Aiexandrinum , Ca-i thoh"cae veritatis propugnatorem invidiflimum ,• cui proin implacabill odioconcepto bellura perpetuum indixere Ariani. Hinc cot illa? falfae accufationes , fraudes, condemnationes iniquiftimas in tot fynedriis Arianis, iilae profcriptiones & exilia viri inflexibilis atque integerrimi* Appellavit ilie ab iniquis Epifcoporum Arianorum fententiis ad Se- dem Apoftolicara, Ecclefiarum omniummatrem , ac moderatricem, cui tunc Julius ptajfuit^ Hicfufcepto Athanafii Patrocinio, generalem fyno* dum Sardic^ , lllyrici urbe, habendam indicit, anno 347, implorato Conftantii atque Conftantis Imperatorum auxilio. Convenerunt Epifcopiex occidentead 280, ex oriente 75« nofnine Julii PapsB praefuit rurfus Ofius. Aderatetiam Athanafius cura fociis,ad crimina obje^ta diluenda. Quos cura occidentales Patres ejicere nol- lent, orientales, preefertim Afiatici, Arii feftatores autfautorcs, Semi' ^riani di^i, Pbilippopolim abiernnt ^ ibique foli conciliabulum conflabant, cui Sardicenfis Conciiii nomen affinxere. In hoc damnato Nicceni dogma- te, Julio, Ofio & Athanafio anathema dixerunt, Sardicenfes veroPa- tresexdiverfiffimis nationibuscongregati, Nicasnum confirmarunt, da- ninatis rurfus Arianis : additisque 20» Canonibus , Graeca & Latina lingua, de difciplina Ecclefiaftica» Nempe, Ut nullus Epifcopus ad aliam Ecclefiam tranfeat: ut in litibusEpifco- porumjudicent Epifcopi ejusdem Provinciae: &fi quisab eis deponatur, relinquitur ei jus appellandi Romam ad fummum Paattficem , qui Lega- tum poteft raittere, judicium una cum Epifcopis refumpturum. Hic e/l Canon ilk , qui a Zofmo Papa in epijlola ad Africams Epifcopos , in fexta Car- ibag. fynodo congregatos yfub mmine Camnis Nicani citjtus controverfiis occaftO' mm Art. IL De ConciU Conflandnopol. I. 47 nem d^Mt inter Papam ^ Afros in caufa appdlationis : hcBreticis etiam noflri tmi- poris iivf:^: inde captantibm accufandi Pontificem^ tanquam falfarium, Sed paulo ante ad boc refponfum efl, Reliqai Canones traflant de modefda Epircoporum , ne tempre ad comitatum, & aula«J Inf^peratorum vagentur de refidentia Cpifcopo. rum ; de dignis eligendis ; de non ordinandis aiienis fine confeofu pro- prii Epircopi,- de excommunicatis non recipiendis ab alio Epifcopo; de Clerico, a fuo Epifcopo expulfo , a finitimis Epifcopis judicando ; de recipiendis perfecutionem patientibus &c» xNota. Orientales, qui Sardica feceflerant , & Philippis in Thracia g^^.^ J^.^^. feparatum conventicuium inftituerant, in aliquibus Arium damnarunt. NamFiliumDei nominsbant quidem, ante omnia faecula ex Patre geni- tura , Deum ex Deo : neg-^bant tamen efle aequalem & confubflantialem Patri ; ac propterea Semi Jnani funt appellati, Cum autem fuam for- xnulam fidei ubique d;fl^iminarent fub ncnnine Concilii SardicenCs, ad- jutore Conftaniio Imperatore Ariano, verum Concilium Sardiccnfe fer- me in oblivionem venit ; unde al-qui , inter quos referunt ipfum S. Au- cuftinum , tantum Semi Ariani illius conciliabuli Sardicenfis mentionem fecerunt In ultima Conciliorurn editione Veneta Coleti taxatur etiam i8- Beilarminus , quod non fatis diftmxerit inter duo ifta Concilia Sardicen- ^,^P''^f;^"' fia, alterum Catholicum , alteriim Arianum & fuppofititium. At ^atis ^^^^^^ ^^'^'^^" ille diftinxit libr. i. de Concil cap. 7. dum fcripfit, Concilium Sardicen fe partim efle confirmatum, parrim reprobatum, eo quod aoo. Epifco- pi occidentales fidem Catholicam confirmarint, Epifcopi orientales vero fidem Arianam fcripferint. ARTICULUS II De Concilio Generali H. Conftantinopolitano I. Pro Spiritus S. Divinitate contra Macedomum Juh Damafo L (2? Theodofw Seniore anno g8i- S U M M A R I U M. Synopfis Hiftorica» 1, Ex Ari^ii hc2Yefi nata efi Macedo- niana oon'ya Spiritns S. Divinitrdenu 2, Propteria celehratum hoc ConciUum^ Qiiot , (j^ qiiinam interfmrint ? 5. Idem Concilium in Oriente 6? Occi' dente celebratum, De Symbolo, & Canonibus Concilii, 4, Exponitur SymholumfJei Confianti' Ma. «edonianai 4t Pats ill Cap. II. De Jure Sytiod. Antlq. ^Jf^i 3. Camnes. ^ Gregor^i Naz, tibdicm. 7» Dscermiur fedss ConfldntinopoUtanS . - pn??2a po^/? Romanam : mtradicenk 9- -E/r/; or^fza m hunc £nem bahita iu -^^^^* Concilio. I-L ^ ^ Syiiopri5 Hiftorica» t.A';iia Imperatoribus Arianis , Catholicarfi EcdeCm ksrefz. , p perjequentibus, mirum ed, quantas in vires excreverit Ariana.hjB- refis. Innumera , pr^rertim fub Conftantio , inftituta diverfis in locig concihabula, nullo alid oper^ pretio , nifi uE plures perverterent, & non tantum a Catholicis, fed etiam inter fe , in plores feclas divifi , dif* lentirent.^ Hmc toc tamque varia spud eos fymbola Fidei, Arianorum* 5emi; Ananorum, hisque ipfis in diverfos rurfus errores diffeais, quoJ Jibet mgenio luxuriante^ ut fic apud otnnes novatores, novam fibi fen- tiendi credendique formam procudente. • ^^^f^f^ ^"^^?^ vitiataque hac ftirpe ttiultifaHa lues : atque com. pnmis Macedomana hsrefis. Sic dicta a Macedonio , quem Conftantius, fn^rf^^^^^f '^-'f ^^^"^^^ Conftantinopolitanam fedem intrulit* Hic igitur non contentus cum Arianis Filium Divinum Patre mmoremfacere, ut novi quid parturiret^ atque uiteries porrigeret bla^ fph^miam , Spiritum Sanaum creaturam efle docebat , nulla in eo a^nf* ta Divinitate. Unde ipfius feaatores Pmvmatommi appellabantur, hoG elt, Spiritus San61:i oppugnatores, A;^ ^^^""^* P^"^^^^ confueviti propapines t^^?''''^''^%'''' '"^^ 381* ad Damafi Pap^ litteras a Theodofio [X th.^!] ""f P^/"^^P^r generale hoc eoncilium eft convocatum, tefte TheodoretD hbr, Biji^ EccUf. iap. 9, / Convenerunt autem ex divQt^is Provinciis Orientaiibus i g^^ij^iu^ lum Confiantinopolitanum » dicitur tamen communiter Symholmn Nicmum , quia ab hoc non difFert, nifi quod aliqi^a verba fmt addita > aut magfs exph*cata 5 ut per illud manifeftius varia? hserefes rejiciantur, Addita autero funt Symbolo Nicaeno ad condemnandas pr^fertim Macedonii, & Eunomii hserefes , haec verba : Et in Spiritum fmCtum , Domimm ^ vivificantem , qui a Patrepmedlt t ^ qui cum Patre ^ Filio adoratwr glorificatur ; ^ui lociitus efi. per propbetas. Etunam, San^am^ Catbolicam, 6f JpofloHcam Eccleftam, Confitemur unum Baptifma , in remiffmem peccatorum, ^ Exfpe^afnus Re/urreUionem mmuorum i Et vitamfutttri fcscuU^ Jmen, Dicitur igitur i. Et inSpiritum SanSlum, Dofninum ^ vivificantem^ e% Patre procedentem , cum Patre ^ Filio adcrandum ^c, Hoc, inquam, dici- turcontra Macedonium^ Aetium & Eunomium, Spiritui S. Divinitatem de- trahentes. Qusndo autem addita fit vox iHa Fi%Me procedit , qiiod Gr^ci Ecclefige Latinae maxime objiciebant , ut patet ex Conciho Flo- rentino , non fatis conftat, Hoc certum, quod hdsc additio, vel po- tius major declaratio , fit in Ecclefia antiquiffima, Neque rem ipfam » hac voce fignificatam multum negabantGrseci( praefertim ubi audierunt, fecundum noftram doarinam Spirituro Sanaum ex Patre Filioque tan- quam uno priticipio, atque per unsm fpirationem procedere ) fed car- pebant, ab Ecclefia Latina additionem aliqilam ciTe faftam contra prohibi- tionem prjmorum Conciliorum , dicentium anathema illis, qui Symbolo addere aliquid prsefumpferint^ Dieitur 2* FaUorem coeli ^ terra,. vifibilium ^ invifibiliim^ contra Mar^ 5- ciQnitas & Manichm y qui afferebant duo rerum principia , unum bonum, ve°farh2rec alterum malum. fes compofi-; Dicitur 3. Natum ante omnla Scecula^ contra Pbotinum^ qui verbimtum, Divinum , non asternum , fed in utero virginis primo coepiffe docuit, Dicitur 4. Natus ex MARIA Virgine : contra Apollinarem ^ deliran- tem , Chriftum carnem fuam de Coela tuh^ffe. Dlcitur Cujus regni non erit finis : contra Millenariosy temporale ac terreftre Chrifti Regnum comminifcentes. Dicitur 6. Confubflantialem Patri : contra Arianos , Semi - Arianos, Jiemoeourws , qui Filium rmilis cum Patre fttbftanti# eiTe diccbant , & Fars ni. e ' Mett- 5® ?ars III Caput 1. De Jure Synod. Antiq. Metermjtos, qui neque^ ejusdem neque fimilis cum Patre fubdantise , fed diverfaB eiTe volebant. Item coatra Conftantium Imperatofem , qui ediao vetuit , Chriftum dici HomouCiQn^ feu confubftantialem ,• ut Catho- lici docebant : ( quos propterea Homoii^anos appellabant ) aut Homcsou^ Hon y feu fimiiem fubftancia, mt Heteroufton , five diverf^ fubftantiaj, uC Ariani volebaat : fed his vocafeuiis abftineri voluit , eo quod natura & fubftantia Dei fit infcrutabilis, .nihilque hac de re exprefFum habeatur in Scriptura. 6, Denique in hoc fymbolo fit diftinaio Bivinarum Perfonarum ; con- Addiu 3.€^'trz Sabellium ; qui unam :tantum in Trinitate Perfonam elTe volebat. Bones. Infuper in hoc Concilio., ut habetur can, lo. di[i, i6. additi* funt tres Canones potiffimum i^erMaedarium, In I. ftatuitur, ut Nicsenum Concilium per omnia firmum maneat: ratque anathema dicitur Macedonianis, Arianis, Eunomianis, 5abellianis" Photinianis , ApoUinariis,, &c. In Patriarchis confirmatur poteftas iii ;fuas Provincias.5 a Micaeno deffignatas. Vetaturque , ne Epifcopi alienas rEcclefias accedant , ad faciendas ibi ordinationes, nlfi fint vocati^ ^ 7; infyper EpifcopoConft.antinQpolitano decernitur primus locus ae SndTfe' ^^'§f^5''^s^js.gradus ,poft;Roraanum Epif£opum 5 eo quod fit Epifcopus no- des Conaan- ^^^^- , tinopoUtancj. Manc claujulam .mn acceptavit Momma Ecclefta ttfque ad tempora Innocentii IIL imo in Concilio Chalcedonenfl Legati Poniificii fejf, i5. funi proteflati , hunc iVanonem in Canonicis fanctionibus non reperiri, In tertio ftatuitur, Maximum, perperam ordinatum Conftantinopoli, non effe habendum pro Epifcopo. 8^ Nam hic homo , Philofophus Cynicus, tumultuariis fufiragiis quo- GregoriiNa. rundam£pi(coporum^ maximeiEgyptiorum, ad Epifcopatum Conftan- xianz. abdi- tinopolitanum fuerat intrufus : quem tunc S. Gregorius Nazianzenus, «atio. poft Macedonium , Eudoxium , Demophilum , Arianos Epifcopos, fanftifiime regebat. Verum , ut pax reduceretur , Gregorius, prout ante memoratum, jure iuo ultro ceffit , Maximo vero a Concilio depo- fito Neflarius fuffeftus eft. 9- . Exftat in tomis ConcilioTum elegantlflima Gregorii Nazianzeni Ora- Xjus oratio tio in Coricilio ad Patres habita : in qua memorat, quas perfecutiones M uonciiio. a Conftantio, Juliano, & Valente, tum ipfe, tum omnis Ecciefia Catho- lica fit paffa : quomodo ipfe Conftantinopolitanam Ecclefiam , Arianis procellis tot annos agitatam , expur^arit, atque ad ver« doarin» ac di- fciplinae normam per manfuetudinem fuaviter flexerit. Pergit deinde ad Ho6lriiiam fuam deTandiffimo Trinitatis myfterio explicandam : petitque aCon* Art. III. De Concil Epbefino. a Cdncilio astatis fenio & laboribus corfcilse prainiiim: fed non aliuds quam ut onere levetur,& aliuspro Ecclefia Conflantiropolitana fubro- getur, qui dignus fit. Defcribit Epifcoporum quorundam ambitionem & in fide etiam inconftantiaro , ad quamvis auraro verfatilem.Diluitea, quas in ipfo carpebantur , videlicet y quodverfis rerum vicibus,cum pol- leret ipfe favore Imperatorum , Jiulla tamen de haereticis , tam atrocibys antea perfecutoribus , ultio fumatur ; quod abjeftam nimis pro tanta dignitate bumilemque vitae rationem ineat. Tandem iterato dimiifionem fiagitans, in fineiorationis datis falubribus monitis ^ uibi vakdicit* A R T I C U L U S m. i De Concilio Generali IJL Ephefmo. Tro ma in Chriflo Perfom^ contra Nejlorium^fuh Coekfiino L & Iheodofio Jmiore ^ .t^nno^^i^ S U M M A R I U M. J. I. 7. Atlnvi lihvatus y pulfo inExilium Synopfjs Hiftorica. Neflorio. Cum NeftoriusCbri/iuminduasPer- g. ^ntiocbena Ecclejta ccnciliata cum fonas diftraherety ^ in DEI Matrem Jlexandrina. fureret^ Neftorius inexilio mifere perit, 2. In Concilio primum Romano a C(£km ftino L damnatus : 5. 11. 3. DeineticmaS.CyriHoperix.Ana' /^^a Concilii. thematifmos y 4. Cumque contumax in Concilio Ephe» lo* Damnatur Nefloriana barefts. Iino nollet comparere . eft depoRtus, n- ^^^iia mutatio Symboli Nicceni^ 5. At ille cum Joanne Jntiocbem Con- 12. Canones Concilii contra Nefioria- ciliahulum Ephefi conflat , Cyrillum nos ^ Pelagianos, deponit , ^ legitimam Synodum Ana- 1 3* Summa 1 2, Jnatbematismorum Cy- themate fulminat. rilii in Neflorium. 6. Q'jareCyrillusaTbeodoJio^mendaciis 14» Crijis de dotlrina Cyrilli ^ Ne- circumvento , datus in cuftodiam , {iorii. 5. I r Synopfis Fliflorica. Cicut a Concilio Nicseroad Conf^antincpolitannro I. intercefreriint 50. *^ anni, ita ab hoc adEphefnuro; naro hoc cekbratum eft anno^si. .contra JNeftorium. Quod hac ratione «ontigit. „ ^ G 2 S2 Fars ffl. Capuc IL De Jure Synod. Antiq. Neftorlo In Romano Concilio , S. Cyiillus opponit 12. ansthema* Cam autem Poft Arianos fede CoridantinopoliUaa pulfos , Ecclefiam illam Epi- fcopi 6. CathoHci gubernabant, Gregorius Nazianz» Neclarius, Joannes Chryfoftomus , Ariacius , Atticus , & Sifmnius. Poft hujus obitum Theo- dofuis Junior, ilrcadii Filius, Nefiorium^ iVIonaGhum Antiochenum, Theo- dori Mopfvelteni Difcipulura , eloquentem equidem Hominem , fed ia- cefFus & fuperciiii gravitate, oris pallore ac macie nonmediocrem ne- quitiani tegentem, ad Ecclefias illius regimenaccerfivit, velutivirum, qui veteris difciplinae imaginem referret. Venerat cum eo Antiochia Analiaftus presbyter,- qui aliquando ia ccncione dixit, Beatam MARIAM non eflb 0EO - To^ov ,feu Deiparam, eoquodDEusab homine nafci non polTet. CoIIaudavic impiam vocera pubiicaoratione Nedorius, Chriftum in duas diftrahenshypoftafes ac per- foaas, inFilios duos, & Chriftos duos^ unumquidem purura DEum ex patre DEo , alterura vero purum faominem ex hominev Uiide vetuic B. V. MARIAM appellari Tmtmn feu DEI Genitricm,^fubftituitqus voi C€ro ChrilhtQcon, Curaque Dorotheus qoidam, Sacris operante Neftorio, exCathedra Anathema diceret iliis, qui Deiparae vocem ufurparent, facinus infolens probavit Neftorius ^ horrefcente ad iropium dogma fulmenque inaufpi- catam urbe Catholica, Deiparae cultrice, & jufto fremitu indignante» AtNeftorius, lupum induens,minis, furore, laniena, ingregem gral^ fatus,fmmamtaterabida Cledcos invafit, qui blafphemiaefeopponere pro- poiuerant. Cumqae contagium latius ferperet^ CoeleftinusPapa coattd Romae Concilio Neftorium damnat, atque , ut idem facerent Orientales Epifcopi, per Epiftolas hortatur, prairertim C^ynta Alexandriliura Pa- triarcham , cui in Concilio Orientali vices fuas demandavit. Cyrilius, vir dodrinse & fan6titatis fama clgdffimus, quera Divina Trovidentia Neftodo Antagoniftara, &veritati OrthodoxaevindiGem de- dit, fcdptisjam ants tribus libdsad Theodofiums Pulcheriam &£udosiani contraheereHnNeftorianam, Conciliumex ^gypti Epifcopis Alexanddse indixit, inquo condita 12. capita, 1 2^ Jnathematifmi Cyrilli di6tsL : quiafci- licet in eis anatheraa ferebatur in propofitiones Neftorii ^ Neftodus in dies efFeratior 12^ alios oppofuit Anathematifmos. Datis itaque ad Joannem Antiochenum , & Juvenalem Jerofolymita- num , aliosque Orientales Epifcopos litteris , Cydllus Conciiii Generalis neceffitatem ob oculos pofuit, expofita etiam Coeleftioi voiuncate. Implo- ratoqueTheodofii Imperatods auxilio, Ephefus Concilio locus defignstur. Convenerunteo 200. Epifcopi cum Cyrillo, Prajfide Conciili , nomi- ne & authoritate Coeleftini, folo Joanne Antiocheno Patriarcha morara neftente* Neftorius, qui jam ante^ jcomitantium magna ftipatus cacerva, Ephe- Art. III. De Concil. Epbefino. Sl Ephefumadvolarat, accerlltus tertio a Patribus , ut in Concillo caufamnolletcoia* dicat, coffparere pertinaciter detreftavit , repuKis etiam per militesP^rere, de* ignominfore Legatis Concilii quare unanimi Patrum fententia damDatus,?®^^"^» & ab Epjfcopatu acSacerdono deje6tus eil^ applaudente Ephefioo po- pulo. Subfcripferunt eiiam pollea (qUia piimum poft fententiam ad^ venerantj) reliquiCosleftini Pap^Legati. At Joannes AntiQcbmus , qui prolata in Neftorium fententia , cum i- Epifcopis fuis ferius advenerat,accedenteetiamCfl«ifdidm comitis, quem^""^ Imperator Concilii defenforem legaverat, inftigatione, mendadis, ac^!^^^^'^"" dolo contra condemnationem Neitorii, fe abfente faftam, & approbatio nem anatheraatifmorum Cyrilli, de quibusperperam fentiebat, aperteConciHa- efl: proteftatus, faftaque feceffione , Neftorio jun6tu3, conciliabuium ex^^^^"™ 50. perdicis Epifcopis coegit^eui Oecumenic^ Ephefmse Synodi nomen g^^^* ^^^- arrogarunt. In hoc impio conventiculo primum Theodoreti Cyrenfis opera con- Ac fulme» futati funt iz. Cyrilh' anaEhemarifmj ; Cyrillo ac Memnoni , Epifcopoi" Cynllum Ephefino, tanquam effent infedi Apollinaris haerefi, ademptus Epifco- patus, reliquis Patribus veri Concilii communione privatis. Hosimpios conciiiabuli aufus indigniifmie, ut par erat, ferens facra Synodus, Joannem tertio ad fecitat, rationem redditurum deinjuftis mo» litionibns, cumque militum armis confifus venire detra6laret, ac Legatos per Clericos fuos ignominiofe exciperet , cum fociis fuis, Neftorii, Pela- gii & Coeleftii iue infedtis, communione fidelium per anatheraa a tota Synodo motus eft, Verum Theodofius Imperator, pius equidem, fed decipi facilis , Jo- annis, ejusque fequacium litteris prasventus, Neftorium, Cyrillum & Mem- QyareCy* nonem, legitimedepofitos credens, per Joannem comitemdat in cufto.^'^[^^^"^ diara. At miffis aConcilio ad Imperatorem o6lo legatis Epifcopis, me-^aj ^g.*^* lius informatus, Cyrillum ac Memnonem liberos dimitti jubet, Nefto- rium vero pelli in exilium, ejusque in iocum alium eligi EcclefiaLCon- At Uberatas ftantinopohtange Antiftitem: eledlusque eft MmmtowM;, vir probse acinexiliutn integrae vitae» P"^^o Ne- Soluta jam Synodo , per triennium adhuc tenuit Alexandrinae Eccle- ^^'^'^* fi3B cum Antiochena difcordia, exutriusquePrsefulis contrariis ftudiis or-^„jjo Jhenai ta, Quae diffidia , cum non nifi ad hserefum ac fchifmatum incrementum conciliatus facerent, magno Catholicse rei prsejudicio ,tandem mandato ImperatorisAlexa«^tii;i'» Joannes eum Cyrillo rediit in gratiaro, & afilis Ephefina; Synodi fubfcri no. pfit , damnata Neftoriana hasrefi. Imperator etiam lege civili damnato Neftorii nomine , feftatorum ejusbona publicavit, ejus^iue fcripta legi Xeveriffime prohibuit* 54 Fars III. Cap. IL' De Jure Synod. Antiq. 9- Neflorlus vero in Liby» defertis exulare juflus , calamitate non MorsNe- nielior faftus, quocunque venerat , blafphemias in Chrmum, & fan- aiffimamDEI Matremnon deftitit evomere, donec, vermibus linguam impiam depafcentibus , mifere interiit , documento cumArio futurus pofteris , non impune os impium in coelum poni» 5. IL Adla ConciliL 10. f^^terumhsecSynodus abfoluta fuit feptem fl5ifom"^MX. In cum Ne- Bamnatio ftorius citatus Legatos proterve abigeret, & Joannes Antiochenus Nefionan» morasex moris traheret, itum eft ad judicium, atque praeleaoNicsno ifijereiis. fypbolo difcuflisque Cyrilli ad Neftorium, & hujus ad illum litteris, fcri- ptisque , damnata eft cum auftore fuo Neftoriana hsrefis, ac definitum » in Chriftounicam duntaxat effe perfonam, acB. V* Mariam elTe Deipa- ram. Quare in hoc Concilio , vel ab iilius tempore addita creditur falut , tationi Angelicseilla claufula: Sandta Mana Mater Dd ^c, In 2* adlione, cumgaudioa Synodo excepti Legatf Coelef^ini Papse : cui publice acclamatum & afils gratias* (^miffi autma Papa alii Legatiy quia Cyrillus apud Imperatorem mala fufpicione laborabat , adeo , ut eum cufiodire juf firit tanquam depofttum.) In 3. lefta funt Synodi gefta in caufa Neftorii coramLegatis Papse, qui eadem approbarunt, & fubfcripdone firmarunt. In^. & f . a6lum de Joanne Antiocheno : contra quem queftus Cy. rillus de iata injufte in fe & Memnonem depofitionis fententia, & affi- flione haerefis AppoIIinariftarum. 11. In 6. damnato ncvo ac impio Theodori Mopfvefteni Symbolo, Vetitamu- prohibita eft novi Symboli confeaio, & Nicseni mutatio. tatiofymboli In^, preeter 12, Cyrilli anathematifmos, jam in primaaaione leftos Nicani. ^ probatos , additi funt 0^0 Canones de modo procedendi contra Pela- 12. gianos & Neftorianos- Videlicet i, qui cura Coslellio fentiunt , deponan- Canones tur & communione priventur , (^taks piures fuere ex illis :^o, Epifcopisy qui Concilii, cum Joame Antiocheno in conventiculum privatum fecefferant^ 2. Adhsrentes contraN(> deficientibus a Concilio deponuntur a Sacerdotio. 3, a Neftorio de- PeSno«. P°^^^^ reftituantur. 4. Seaatores Neftorii & Coeleftii deponuntur. 5. Prohibentur reftitui a Synodo condemnati. 6. Deponuntur pertur- "batores Synodi. 7, Nullura aliud fymbolum , quam Nicsenura profera- tur. 8^ NuIIus Epifcopus in aliena Dioecefi ordinationes faciat. 15. Duodecim autem capitura , feu anathematifmorum Cyrilli hsec eft Sucaraa fumma* In I. dicitur anatliema illi , qui negaverit Virginem efleDei is. sBt- Cenitricem, cum Verbum caro faftum fit. 2, Qui negaverit, unum effe Chri- Art. IIL De Concil, Ephefino. Chriftum, Deum fimul & hominem. Qui aflerit inter Verbum & hu- thefiifltifmo. manitatem unionem tantum moralcm, fecundum dignitatem, authorita-rumCynUi. tem & poteftatem» 4. Qui prasdicata Chrifti duabus perfoni« tribuunt, Divina? & humanae. f. Qui Chriftum dixerit Tbeophoron feu Deumferen* um, non autem Deom veraciter. 6, Qui diserit, Verbum effe Domi- num Chrifti. 7. Si quis gioriam Unigeniti tribuit duobus. 8. Si quis dixerit Chriftum hominem tantum coadorandom cum Verbo, tanquam alcerum cum altero^ & non una veneratione adorandum. 5. Si quis ne- gaverit, Chriftum ex propria virtute Divina figna fecifTe^ lo* Si quis dixerit, quod Chriftus pro fe ipfo fe obtulerit ohlationem* 11. Si quis dixerit, carnem afiiimptam non effe Verbi Divini, fed alterius conjun6U cidem Verbo per dignitatem. 12. Si quis negaverit, Dei Verbum paf- fum carne, & crucifixum carne &c. Ex quibus patet, Cyrillum perpetuo doflrinae fuae inftitifle, quod _ . '^f fcilicet in Chrifto duplex natura , Divina nempe & humana , per unam "^' *' fubfiftentiam , earoque Divinam , in unitate perfonse fubfiftat , ut adeo - pra^dicata naturis propria, non duabus, fed uni Theandro feu D/o- ho- miiii fint tribuenda, ac proin dicendum :, Verbum caro fa£lum efi , natum^ pajjum , mortuum ^ fepultum : item hic homo ( Chriflus ) eft; Deus immortalis^ teternus , omnipotens : quia fcilicet prsedicata duabus naturis propria , uni perfonas funt communia , atque de ea propter communicationem idio- matum praedicabilia ; nequaquam vero prsedicata unius natura^ de altera in abftra6lo : fic, ut dici poffit : Deus efl jpajjus ac mortuus ; hic homo (ChrU ftus ) e(t Mius DEI unigenitus ac naturalis, mernus , immenfus : non vero: Diitas feu natura Divina efl pajja, aut morpua ; humanitas efi ceterna^ immenfa ficut non dici poteft : V, Maris eft mater Deitatis: bene vero, eft mater Dei, Ratioeft, quam dixi, nempe unitas perfonae, & duplicitas na» turse in Clirifto. - Contra vero Neftorius, melios- Philofophus, quam Theologus, naturali, humanseque rationi , atque ingenio fuo nimium confifus, na- turam inter & perfonam nefciens difti{;iguere , ac propterea duas in Chri- fto perfonas adftruens, Divinam unaii^ , humanam aiteram, in graviffi- mum errorem eft prolapfus, ex quo variae propofitiones ipfms haereticw pullularunt. ARxr. 56 Pars III. Cap. II. De Jure Synod. Antq, ARTICULUS IV. De Concino Generali IV. Chalcedoneiifi , Pro Buahus in Chrijlo mtum.mtra FMtjchen & Diofcorum juh Leone % & Martiano Anno /^$1. SUMMARIUM. S.I. Synopfis Hiilorica^ 1. Hare/is Eutycbis de una in Cbrijlo natura^ 2* Flaviano in Concilio ConjlanlinQpO' litano damnata^ 3* Eutyches appellat ad S^ Leonem Pa- pam ^ deinde ad Tbeodojtum Imperato* rem ; 4, Denique Diofmram malcs caufce pa- tronum implorat^ S* Q^'i decepto imperatore concUiahulum Epbefi congregat , Flamanum Patriarcham occidit^ 7» S. Leonem Fapam excommunicat , omniaque inaudita furon mifcet , 8^ Tbeodofioetiamfavefite^^atnonimpune, 9. Poji ejus mortem indi£liim Cbalcedo- . m Concilium a S, Leom^ lO^ Auxilio Martiani Imperatorisn n. A6la Concilfi. jri. Accufatus Diofcorus a Dorylcsi E- pifcopo , damndus ac depofttus. 12. Dogmatica definitio fidei de duahm in Cbrifto naturis^ 13. Imperator Conciliim ingreffus tria capita circa Difciplinam Ckricorum proponit, 14. Tbeodoretus 6? Ibas reftituti ejura' to Neflorio. f 111. SutEma Canonum. if. Ccelibatus Sacerdotum, 1 6. Anatolius ohreptitie inferit Canomm de prima Sede Conftantinopolitana pofi Romanam , i^, Proteffantibus LegAtis RomaniSy ^ S. Leone. I Turh(S Alexandrines propter damna» tmn Diofcorum excitata per TimO' theum Mlurum, 19. An Diofcorus vere fuerit hcereti- cus ? 20. Rati& duhitandi efl , quia non vi' detur ejfe damnatus ob hcsrefm, Synopfis Hiftonca. TJutychesy Arcbimandrita Monafterii cujusdam Conftantinopoli, ut ab ^ errore Neftorii de duabus in Cbrifto perfonis deflefteret, in extreme oppofitum fcopulum impegit, unamque tantumin Chrifto naturam poft nnioneni adftruebat^ Sic enim ille arguit : in Chrifto una cantum datur Art. IV. De Condl. Chalceti ij perfona : atqui natura & perfona funt idem : ergo etiam una tantum da- tur natura : quia videlicet naturaDivina& liumana ica funt inter fe coa- fufce, ut Divina natura humanam abforberet^ ficqse poft unitionem fola Divira natura in Clirifto exifteret^ liujus novje hserefis accufatus eft Eutyches in Concilio Cdnftantino- ^ poh'tano, quod Flavianus, poft Maxiininianum & Proclum , Patriarcha,^^^^^^^^® indixerat ad judicandara caufam Floreritii Epiicopi. Ab hac igitur Syno-^^^^^"®' do citatus ad dicendam caufam Eutyches , obedire renuit, obtendenrs excufationem valetudinis, fenii, & c]auftrah's folitudinis. Citatus ter- tio, ftipatus Monachorum & mihtwm turha comparuit , atque interro- gatus de fide fua in Chrifturo , quaEfito primum efFugio , denique re- fpondit , ante unionem duas fuifle ngturas , poft unionem vero unara tanturo efle in Chrifto, Currjque pertinaciter errori fuo inhareret, da- innatus eft a Concilio anathemate, 50. Epifcopis , & ^j^ Abbatibus da- mnationi fubfcribentibus^ ^ A' illefurens, afiixis per urbem libelHs, injuriam Queftus , fcripta- ^pp que ad Leonero I. Romanum Pontificem mendsci epiftola , appellatio- g Leo^^jjig^ nem fuaro ad fedem Apoftolicam rejeftam , feque injuftiffime oppreflum imperaj^, di£litans , commovit primo Leonis animum , donec Flaviani litteris & rem. aais Conciiii miffis Roraan^ , veritas patuit. Hoc igitur afylo erepto a Pontifice ad Imperatorem Theodofium provocat. Hujus juflAi ( adni- tente Cbryfaphio^ apud Auguftum. gratiofo, <5f Eutycheni jam tum redo- lente ) releguntur a6i:a Concilii ; ex quibus integerrima Fiavieni fides, Eutychis vero falJacia eluxit. Tertiam igitur fcenara apertt , ac Diofcori Fatriarchae A^exandrini 4- opem implorat. Hic, vir improbus , & alioquin Flaviano mfenfus ( uc- ^^31^!^^/®" pote cui Ecclefiam Conftantinopohtanam invidtbat ) fufcepto caufa? pro- j^^^^j."^" fligatas patrocinio, fuadet Jmperatori, rem iftam in Conc.lio Oecumeni pio^-ayij^ co definiendam efl^e* " Decernitur invito Leone & Fiaviano fynodus, celebranda rurfus Ephefi , ubi ante 19- annos contra Neftorium erat ha- bita : convolat eo Diofcorus cum Ettyche & 130. Fpifcopis. Nihil in eo Conventu adum ex lege, nihil moderaturo turbida o Qij,- coociila- mnia, violenta, & a mjore Majorum abhorrentia, Elpidius comes , quem buluni Ephe. Iroperator Concilii defenforem legaverat, poteftatem fupergrtflus, pro fmura li. co- gubernatore fe gerebat ; de a6l s memorati Conftantinopolitani Conciliigit. quaeftionem jubet inftitui ,• Legatis, quos, petentelmperatore, Leo mife. rat, negatus in fedendo primatus, quem invafit Diofcorus : in:o ne lefta quidero Pontificis epiftola , in qua do£lrinam orthodoxami contra Eurychis errorem expofuerat in fufpicionem ab Eutyche tra£ti Legati, quod Pars III, H apu^ SB Pars IIL Caput IL De Jure Synod. Antiq, 5. In quoocd' num. S. Leonem Papam ex- comniunica»5 Vit, OmniafiLie mifcuit i g- Ac ipfumet' iam Impera- torera coni* pif. •apua Flavianum pranfi , plus jufto Flavianum olerent. ExcefTere proin •ex hoc conciliabulo. ^ Tum vero furram deorfum ibant omnia. Diofcorus cum Barfuma ^rchimandnta , globo militum coaao, in Sjnodum armatus irrumpit Epilcoporom fulFragia per vim extorquet, Theodoretum Cyri , Ibam Edelfe , ^Domoum Antiochiag Epifcopos, indiaa caufa abfentes con- demnat, & Epifcopatu dejicit, «xpungit e fymbolo verba illa » Qui con- ■ceptus efi de Spiritu fancto ex Maria Firgine i Flaviani comites conj/cit in vincula ; laudatur Eutychis error^» Fiavianus tanquam h^reticus , com- pedibus iigatur; & cum ad fedem Apoftolicam appellaret, a Diofcoro adeo pugnis calcibosque contuilis eft , ut poil triduura veritatis Martvr obierit: faDgmneumvexIIIum , tanquam viaor efTet, rotante impio & pollquara Jnatolium clientem fuum Flaviano fuffecerat , inaudito exem- plo anathema in ipfum S. Leonera, Ecciefjse caput, evomente. En' dignam impietate ftropham^ verfasque rerum vices / paucis ante annis ' fob eodem ImperatGre, eadem in urbe Ephefina , Alexandrinus Fatriar- cha fanaiffiffius, proborum Prsefes, blafphemum Patriarcham Condanti* nopolitanxim damnaverat : jam vero impiiffimus Patrlarcha Alexandri» nus, fceleratorumduaor, fanaifrimum Conllantinopolis Prsefulem, ty.^ ranno quovis immanlor , cruentis manibus interficit, Non aberravic profe6to aodquitas, dum hoc conventiculumj erraticdm & prcsdatoriam fy^ mdwn nuncupavit^ Depofitus etiam in hac Pfeudo-Syoodo Eugenius Dorylasi Epifcopus, €0 quod primus in Concilio Conftantinopolitano Eutychem de hEerefi ac- cufaverit. Reftitutus contra hserefiarcha Eutyches , ejusque infania de una poft iiicarnationem/natura approbata: minis & terroribus omnia ex- torquente Diofcoro, nec parom auxihante Elpidio, Legato Theodofii, Chryfaphii aulici artibus dolofis , in Diofcorum & Eutychetem niraium propenfi. Quamquam autem in conciliabulo illo omnla per iniquiiTimam vim fint aaa , videas tamen ex latrocinio ifto , ac furiofo ficariorum a- gmine, hodiernos Sedis Apoflolica; hofles fua arma depromere. ^ Leo,ut tantam abominationem ex loco fanao exturbaret, Roraa* na in fyaodo aaaEphefinabarbar^ illiusSynagogse damnavit ac refcidit a Theodofio taraen ( accedente iicet Vaientiniani Occidentis Imperatoris commendatione ) impetrare non potuit, ut in Italia Concilf um Generale ha- beretur, Quin ille, defcifceos a fe ipfo, Eucychianis fraudibus, prsefer. tim Chryfaphii, circumaaus, damnato publica lege Flaviano, fynodum fe- cundam Ephefinam Nic^n^ juffit ajquari. At brevi vindiaam fenfit infe- lix Princeps, qai innocentem juventutem non squafeneaute commacu- laas, atque tumiiitus inter domqflicos & externus, vitam inquietam de- gens. Arr. iV. De Concil Chalced. - ger^. porrp6>.a etjam plus a?quo ad thuribuJuni profara manB^ absqiie bens intrriit, coUapfo eliius equo. Pulcberiay Soror Theodofi2,fuccedens inlmperio, Martianumjigno- f. bili equidemftirpe in Thracia prognatum , at virtute miiitari virum cla %o Hiortuo* riffimum, & apprime Catholicum , in fponfam & confortem Imperii ^^^^ faties.. affumpfit. Ab his Leo Pontifex facileobtinet, qv;od Theodofiusrjega- ver3t, Concilium videlicetOecuroenicum, adquodceiebrandum Martia- nus Pontificem invitavit ^ his inter alia verbis ad eum fcribeos : Supsreft^ ut /i placmrit tucs Beatiiudini in bas partes advmire y ^ jyncGtm celcbrare , hoc facere reiigionis affeilu digneris^ nojiris utique deftderiis Ji.a [cit^Uttas fatisjaciet y facrce religiorii qucs funt utilia , decernet ^c. Convocatum itaque a Martiano, ex confenfu & adhortationePon- i®*^ tificiii Concilium,primo quidero Nicseam, dein vero, utetiam Impera- J^^^^""'^ tor intereife poflit (fquod magnopere necefTarium fore ad coit primen- dos tumultus legati Apoftolici cenfebant ) Chalcedonem translatum anno 45-1. poll generalem fynodum Ephefinam 20. PrsEfidebani pro more Concilio Legati fedis Apcftolicae , Pofchafi' nus nempe , Lucentius y & Julianusy Epifccpi, ctm Bowfacio h Bofilio Presbyteris. Aderat etiam a£lione 6. Martianus cum Pulchtria, non ut tanquam Judex in Fidei controverfiis fuffragium ferrqt , fed ut tan» quam Defeofor , turbas compefceret, ut ipfe innuit a^lione 6. Patres alloquens. . Nulla unquam ad id tempus fynodus frequentior; adfuere fiqui- dem, ut quidam fuppotant , 636. Epifcopi , duplo videlicet majorenu- mero , quara in Nicaeno comparuerant. Venerunt infuper quidam Proceres, qui Judices m Concilio nomi- nantur , ab Imperatore praefe^li, non utderebus ad fidem & religionem fpeftaatibus decernant, fed uc fua authoritate Concilium moderentur , & ftrepitus ac turbas comprimsnt, nam in aft. 2. doceri fe debere ab Epifcopis profitentur. Et cum Diofcorus aft. 3. Judicum prsefentiam requireret, refponderunt Epifcopi, quanco regularia traflantur, nullos Judices Laiccs interefle poflTe ; folisque Epifcopis datam eflTe authori- tatem Epifcopos judicandi. A6la Goncilii. ^elebrata autem eft haec Synodus 16. Aftionibus. In prima, longif- 11. fima , Legati Apoftolici proteftati funt , fas non eflTe , ut Diofcorus , Accufatus ' ^ ^ *^ 2 qui Diofcerus fats IIL Cap. II. De jure Synod., Antiq, ■gw reps rit, inter Epifcopos fedeat tanquam Judex: ipfom generalem Sj^nodum convocafTe non coofulta Romana fede, eique prsBfjdere au- :iam contra fas omne : /ij^ nunquam faCtum , nunqumn Ikuijfe. Orientales ■etiara Epifcopi ejeaum volebant Diofcorum : iEgyptii vero Tlmdon- iumi unde muki clamores. Diofcorus tanquam reus juflus in medio federe: ad quem accufandum Eufebius Doryisi Epifcopus (qui primus inConcilio Conftantinopolitano Eutychetem hsrefis accufaverat, de- pofitus propterea a Diofcoro Ephefi)in medium progreffus eft: & cura Diofcorus traaandum primo de fide dixifiet, Eugenius ad impia a^a Ephefina provoeavit: qugs proin le6U funt. lisqueconviaus Diofco- Tus, almd, quod refpooderet, non habuit , nifi, non tantumafe, fed etiara a Juvenale Jerofolymitano , Tbalo[fw Caefareenfi, aliisque multis EpiiGopis aaa Concilii approbata & fubfcripta eiTe. Refponderunt £,pifcopi, fe minis, fuftibus & gladiis coaaos fubfcripfifle , atque er- Toris ac peccati veniam precari. Le^a dein aaa Concil. Conftant. in quo primo damnatus Eutyches : cumque ad Flaviani caufam ventura eflTet, dixit Diofcorus,eumjure daranattimefle , eo quod duas m Chri- ilo naturas aflTeruifl^et:. (quo oOiendit, fe etiamnum in harefi perfeve. Tare.) ^ In 2. ccEptum de fide traaari: leaum fymbolum Nica^num & Conflantinopolltanum : leaas infuper plures EpiftoIcB atque inter eas Epiflola Leonis ad Flavianum de Verbi incarnatione, in qua duas efl^b in Chrifto naturas declaravit. Hac leaa acclamavit Synodus : Hcbc £[i Patrum Fides i hcec JpQ/lGlQrumfides : omnes iia credimus , Onhodoxi ita cre- dimusi Anatbema, qui non itacredit: Petrus per Leomm ita locutuse[l, In^. pofl:trinam citationem non coraparens Diofcorus, de ffra* viffimis infuper flagitiis accufatus ab Alexandrinis , & ex publicis Ephe- fmi Synedrh aais conviaus, ex Leonis fententia, Epifcopali honore & Sacerdotum funaionibus privatus pronunciatur, acclamante Choro Patrum, quiaEutychen a proprio Epifcopo excommonicatum in com- munionem receperlt, Epiftolam Leonis fn Conciiio Ephefino fecundo legi prohibuerit, ac Leonem ipfum escommunicarit, atque ter citatus ad Concihum venire detreaarit* In aaione 4. Juvenalis Fatriarcha Jerofolymitanus, ThalafHus Csefareenfis aliique Epifcopi , qui cum Diofcoro fubfcripferant Ephe^ fino Conciliabulo , & jam in prima aaione veniam fuerant precati 3d fecundam autem & tertiam feflionem non fuerant admifli ubi de fide , ac duabus Chrifti naturis traaatui», & caufa Dlofcori di- fcufla Arc IV, De Concil, Chalced. fcufTa efl; , poflquam epiflola S.Leonis fufcepta Eutychi anathemadixe» runt, veniam iteruni precati, ad Concilium rurfus& fedes fuas funt adriiiffi. Tum iEgyptii Epifcopi, julFi fubfcribereLeonis Epiftolge,inftan- ter petierunt, eligiprius Patriarcham Alexandrinum, quemducem fequi poffinf Choc enim in ^Egypto effe moris, ut fine Patriarcha nihil decer- nerent ) idque tandem impetrsrunr^ Varii deinClerici & Mooachi in Concih"um ingrefli poftulant, Dio- fcorumreftitui communioni , & dignitati. At unanimi voce Conciliura damat : Jnathema Diofcoro : Diofmum Cbrifius depofuit : mitte foras fuper- ftnos : Concilium F.pi/coporum eft, In 5* Ie61a & appfobata definitio, quaraw, eundemqm Chriflum,.^ Filium Deiunigenitum, perfictum Deum , perfecium bomimm y Divinitate qui-^^^^^^^^* dm DmPatri^ bumanitdte veronobis confiibflantialem , in duahus naturis incon- jufe, immutahiliter y indivife ^ infeparahiliter fubftftere declaralur, In 6.Imperator, ubi perLegatos fideidefinitionem inCellexit , Chal-, ^^- cedonem venit, & ad Concilium orationem habuit , in quadixit, fecum ^"^P^!'^.'^' FiilcheYh venijje ad ancilium , ad fdem rchorandam , non ad aliquam potentiaml'^'^^^^'^ ojlendendam five exercendam, exemplo Confiantini^ ut veritate inventa , multi- ' tudo non ultra pravis do^rinis attraUa difcordet^ Poft orationem Epifcopi applaudentes acclamarunt Auguftaj & Augufto multos annos. ' Reci- tata dein iterum definitio fidei, cui Epifcopi fubfcripferunt, & quidem primo loco Legati Leonis his verbis : Pafchafmus Epifcopus , Vicarius Do- mimmei Beatifflmi atque Jpofiolici miverfalis Ecclefta Papcs urhis Romce Leonis^ Synodo prcsftdens ^ ftatui^ Juhfcripfi. Repetitum etiam fsepius anathema in Neftorium, Eutychem & - Diofcorum» Proppfuit denique Imperator tria capita , quae potius a Concilio, Tdaorooo- quam lege Imperiali fintfancienda, fuitcapita» 1. ISFullum aedificandum Monafterium prster voluntatem Epifcopi : nec fervos fufcipiendos in Monafterium praeter voluntatem Dominoruna^ 2. Clerici negotiis faecularibus fe non immifceant. 3. Clerici ne tranfeant ab Ecclefiauniuscivitatis ad alteram. Acclamavit Synodus approbando hsec capitula. In amone 7. Compofitio amicabilis inter Maximum Antiochenum & Juvenalem Jerofolymitanum circa terminos eorum Patriarchatuum fa6la Synodi fubfcriptione approbatur ac confirmatur. InB. TWomMx Cyrenfis Epifcopus , qui 12. Anathematifmos Cy- 14. nlli refutaverat , & fic in hsrefin Neftorii videbatur prolapfus ^ cum Ana- Theodor^ H 3 ihema tfa ParsIIL CapJI. De JureSfnod. Antiq. thema diceretNeflorio^fedi fuse Epifcopali efl: reflicutus, a qua deje6lus fuerat rDiofcoro in conciliabuIoEphefino, jam antea a Leone in com- munionem admiiTus. Etlbasiefll^ in^. & loJbas Edeflenus Epifcopus, a Diofcoro in SynedrioEphe- I?ef£Qrio^° fino pariter depofitas , auditis ejus accufatoribus, leSaque Epiftola, ad • MuYim Perfam data , in qua in Cyrilli Anathsmatifmos iovehitur, rellitu- tus eftfuas EcclefiaB, poftquam Neftorio & Eutychi anathema dixit^ Eciani IbanjamantcLeoin communionem receperat. Qu» tamen re- Ititutio magni deinceps ineendii fomitem miniftrabit. In I u & 1 2» dircufTa caufa Bailiani & Stephani, quorum illo depofito ■ abEpifcopatu Ephefino , hicfufFeSlus eft. Concilium decrevit, utrum- que contra Canones venifTe ad Epifcopatum : adeoque tertiam eligendum, utrique tamen retenta Epifcopali dignitate , & refervata annua penfione :20o. aureorurn rolidorum , ex Epifcopatus Ephefini reditibus perfolven- da, Ecce origimm penjtonwn ; antiquiores enim non leguniur, In i 3*6c 14. alixcaufae particularesEpifcoporum decifae, utEunomiit Nicomedienris 6c Aaaftafii Nicsni Epifcopi circa Jus Metropolitanum &c, IIL ^'umma Canonum. Tn 1$, Sefn editi funt Canones 27. difciplinam fpedantes. * I. Canones Conciliorom ferventur. 2. Nemo ordinationem pecunia obtineat. 3. CJerici non conducant aliena praedia» 4. Monachi alienis negotiis fe non immifceant. 5. Clerici non roigrent ad aliam Ecclefiam. 6. In ordinandis dele^tus habendus. 7. Clericis prohibentor mundans dignitates^ S. Clerici obediant Epifcopo. 5). Clericus non conveniat, Clericum coram laico tribunali. 10, Non habeant plurabeneficia. ij. Litter^ commendatitise dignioribus tantum danda?. 12. In una Provincia tantum unus fit Metropolitanus. 15* Peregrini Clerici non miDjftrent fine commendatitiis. ig. Notabilis eft Canon 14. qui fic habet: Qudniam in quibusdam Proviri' Coelibatus ciis concejjum eft , LeUoribus Pfalmiftis uxores ducere, fiatuit Synodus , non Saeerdotum. ^^gy^ cuiquam ex his accipsre feCta alterius uxorem. Ex quo manifefte patet, non licuiffe tunc temporis , ne quidem apud Orientales, Subdiaconis, Diaconis, Presbyteris , &£pifcopis uxores ducere, cum ne quidem Lefto- Art. IV. De Concil Chalced. Leaoribqs & Pfalmiftjs fuerit ubiqiie conceflbm^ Prohibet deinde idera Canon, ne perfQna Canholica niibaf: haBretico, Jud£e6> aut Pagano* if. Canon ftatuic , ne Diaconifla fiac ante 40, annos,- nequenu* ptias poftea contrahaU i^. Nec Monachi nec Virgines DEO dicatas , matrimonium ineant. 17, Qui parochiam 30. annis quiete poffedit, retineatur^ Lasfus a Metropoiitano vel apud Primatem vel Facriarcham agat^ ig. Frohibentur confpirationes contra Epifcopos & Clericos. 19. Bis in anno celebretur Synodus Provincialis^ 20. Epifcopus alienum Clericum fufcipiens excommunicatur. 21. Accufatores Epifcoporum auC Clericorum non admiccancur paf- fim & fme probatione. 22. Clerici poft obiCum Epifcopi res ipfius non diripiant^ 23. Clerici & Monachi non facile ad urbem regiam accedant, ibU que vagencur , aut curbas concicenc. 24»-.Monafteria ne fiant diverforia fascularium^ 2f. Ordinationes Epifcoporum ne differancur ultra tres menfes, Oeconomus vero inCerim refervec res Ecclefise. 26^ Occafionelbs, de admmiftracione Ecclefis accufati , prscipi- tur in qualibet Ecclefia Epifcopali Oeconomum conftitui ex Clero. 27* Rapcores mulierum , & Cooperacores , fi Clerici finc, depo- nancur , fi Laici , excommunicencur* Hos 27. Canones ex CoUeftioneDionyfiiExigui in epiComen redegi* Nec plares in Latinis codicibus anciquis extanc. Poftquam camen Judices cura LegaCis fedis Apoftolicse ex ifta feffio- ne excefiTeranC , Jnatolius ConftanCinopoIiCanus Patriarcha Epifcopos ad- Anatolius huc retinuit , & Canonem Conftantinopolitani L Concilii referens , deCanoneni proxima fede Patriarchse Cooftantinopolis poft Romanum, curavic hunc "^"^^P""* confirmari : non Camen fine fraude ; quia dixic : Romanam fedem Pri- "^^^"^» xnatum accepiflfe a Concilio Nicaeno, & quidem ex eo capice, quod ve- tus Roma fueric orbis Domina^ In aftione 16. LegaCi Romani contra hunc Canonem adjeflum funt 17 conquefti & proteftaci : eo quod rejetl:is ftatutis 318. Patrum Nicsni , Proteftanti- novare quid attentarit Anatolius circa dignitatem Patriarcharum , fub busLegatis praetextu, quod 150. Patres in Concilio Conftantinopolitano huic fedi ^^"^ani»» poft Romanam primatum dederint, quod tamen in fynodicis Canonibus non inveniacur. Cum aucem Epifcopi omnes dicerent, fe ultro fubfcri- pfifife, proceftacionis nulia eft racio habita. Rejeaus tamen eft ille Canon a S. Leone, ut patet ex ipfius epiftolaEtSXcone*: 4i. adEpifcopos Concilii. Deinde Canon ille adjeftus continet duo faifa; nempe^ 14 Pars III. Caput 11 De Jure Synod. Antiq. Bdmpe I, Sedem Romanam a Synodo Nicsena accepine primatum : cum tamen fextus Nicjeni Canon in genuinis codicibus fic habeat: EccleflaRo' mana Jemper bahuit primatum , antiqua autem confuetudo fervetur ^c, akerum falllim eft , quod ideo Romana Ecclefia habeat primatum , quod ibi fit urbsregia, ut oftendit S. Leo in epifi, ad Martimum , & S. Gelafius m tpiji, ad Epifcopos Dardanice. Mediolaaum , Ravenna, Sirmlura , Treviri, Kieomedia fuerunt fedes Imperii, nihil tamen prarogativ^ae proptcrea datum iis Ecclefiis* Petiic quidem Concilium per epiftolam confirmationem hujus prae« fertim Canonis a S. Leone : ubi inter alia fcripferunt : Rogamus igitur^ 6f iuis -decretis noftrum honorare judicium ^ ficut nos capiti in honis adjecimus confonantiam , fic 6f Summitas tua fdiis , quod decet , adimpleat. Verum S. Leo Anatolii ambitionem , datis ad Martianum & Pulcheriam atque ad ipfum etiam Anatolium litteris vehementer reprehendit. 5S- Poft Conciiium Chalcedonenfe Alexandrias Epifcopus ele£lus eft X £ ^^^^^^^^^^ ^^^^ ^'-^^ Epifcopis i^^gypti acceptavit Concilium. At brevi pofiCQnci. Timotheus yElurus pulfo Proterio, & interempto, Patriarchalem fe- 11^^ dera invafit, Chalcedonenfem Synodum damnavit, & Patriarchis omni- bus anathema dixit, depofitis etiam Epifcopis, qui Chalcedonenfi Con- cilio adhsfere , habuitque fibi confentientes paucos Epifcopos , ac ple- bem Alexandrinam, Eutychianam, quee audita Diofcori fui exauftora- tione, ingentes Alexandriee turbas excitavit, auflore potiffiraum mema* rato Tiraotheo, .Eluro, Eutychigno Monacho. Occafione huius tumultus Alexandrini multas in tomis Conciliorura extant Epifcoporum totius orientis epiflolai ad Lsonem Impsratorem , qui Martiano fucceflferat : in quibus Concilium Chalcedonenfe defenditur, & Timotheus graviter accufatur, Sed & in Pal^ltina adverfus Concilium Chalcedonenfe quidam Eutychiani infurgebant, usqueadeo, ut etiam Juvenalem Patriarcham depooerent, & Eutychianum intruderent, Porra, quo Eutyches in Concilio damnatus, devenerit , non fatis conftat : de Diofcoro autem memoratur , quod militari manu Gangram in Paphlagoniam fit abdudus in exilium, in quo brevi poft interierit, if. Quseres, an Diofcorus vere fuerit hsereticus, an vero tantum fpiritu AnDiofcorus ambitionis & fuperbia? iropellente, Eutychetis caufam tam ferociter pro. fuerithaEi-eti-pugnarit? Ratio dubitandi eft, quia a Concilio Chalcedonenfi non vide- tur, faltem aperte, damnatus efTe ut haereticus : licetenim legantur quan- doque aliqui Epifcopi exclamafl^e : anathema Diofcoro { in depofitione ta- men illius ab Epifcopali dignitate, & funftionibus facerdotalibus , non alTignatur pro caufa haerefis ; fed quod Eutychen in communionem rece- peric, # Art. V. De Concil Conflaotmopol. IL perit, epilloiam Leonis legi votoerit Ephefi , LeoBem excGmmiinlcarit, & ter'citaciis ad Conciiiuai non vr-nerit» Deinvde Anatoiiuj aaione 5. aperte dixit in Concilio, Diofcorum non effe depGfitum propter iiuem. Refp. Non effe dubium. qoin Diofcoru& fuerit h.^;reticiis Eptychia- nus : nam ia Chaleedonenfi a6t. i, aperte dixit : DimsmturasinCbrifionon fufiipio : item , pojl unUionem nonftmt duce natura. Et propterea darfinavin ' Fiaviantim ac Sjmodom CoDftantinopolitanam-, qood daas in Chrifto na- turas adffruerent : bocque ipfom in Ciialcedonenri attione i. repetiit, neiDpe Flavianum propterea jiire effe darnnacuffi. Ifflo propter haiiG caufam totam illam Ephefinam trsgoediani excitavit , in qiia Eotychem ab- folvit. Quod autem in decretuni damRadonis illius fjon fuerit aperte iii- ferta caufa hserefis^ fieri potuit es ea ratiooe, utparcereturJuvenaliPatri- arch« Jerofoiymitano , Thaiiiffio CssfareenO, Eufsbio Aocyrano, Eoffa. thio Beriteofi, Bsfilio Seleocieiffi , qui cum Diofcoi-o Ephefmae pfeiido- fynodo praefuerant, ac fubfcripferant, noBC vero in Chalcedonenfi Sy- nodo poenitentes veniam rogarcot, difto aoathemate Eiitychi* Unde ne etiam ipfi harrefis damnsti yiderentur, utpote in caufa fere commiini> ut Diofcorus in prima a6lione objecerat, particulares depoCtionis eseque Diofcoro proprise, fufficientes tamen, iunt allegatgg , 61 a caofa haerefis in ipfa depofitlone abftradum. Foft receptos autem a<^lione 4. peenitentes Epifcopos ^ cum ingreffi Archimandritse Diolcorum reftitui peterent, non tantum pauci Epifcopi, fed totus chorus > exceptis Epi- fcopis iEgyptiis , chmzvit : Diofcoro anathsma, QuodautemAnstoliusinConciiiodixerit, D:ofcorom non effe pro- pter fidem damnatum, adfcribendura videtur affedoi adhuc cuidam^ erga fuum Pairiarcham, cujus oiim erat Apocriflarius , ejusque favore, inter- empto Fiaviano^; ad Conftantioopolitanum Patriarchatum promotus^. ARTICULUS V, ^ De Concilio Generali V. Conftantinopolitano IL Qontra tria ca^itula , & errores Origenis ^ fuh Vigilio & Jufliniamr Seniore anno 55|. S U M M A R l U M. 5^ L ChakedonBnp^ CondUo fuit condemna^ Synopfis Hifforica. tus in perfona , in Symdo vm ifia> I. Theodorus Mopfveftia Epifcopus^ fuit dmnnatus in per/ona. NefioriiMagifler^plures barefeslibris 2» Ejus , uti etiam Nefiorii , faufom- fuis infperferat : non tamen exprejje a erant T h e 0 d o r e t u s ^ contm Fari IJJL - l S., C> 66 Pars IIL Caput il., De Jure Synod, Antiq. S, Cyrillum fcrip/ity non fatis orihO' diixe : 3. - Et Ibn"- , Gni erromam ad Marin Perfawfjiplltepiftolam. Uterqueaii- tem r&traciato errore a Concilio Cbal- cedonmji fiiit rejlitutus. 4. Et h:ec fmt famofa illa tria capitu- la, 5. tantas controverjtas in Ecclefta ex itarunt : 6. Prinnim quidem in jEgypto per Timo- thmm jElurum^ ^ Petrum Moggum, Pfeudo - Patriarchas , Diofcori affe- clas : 7. Dein JnticchiiS per Petrum Gna- pheum , ^ Severum , pariter Pfeudo- Patriarcbas b^Breticos : g. Denique Conjiantinopoli per Acacium Patriarcham , qui Henoticon pro- euditt Zemnis edi^o rohoratum y quo imius aut duarum naturarum in Chri- flo nuncupatio ahrogatur^ 9. Atque etiam per Anthi^num ; quem tamen Agapetus Papa amovit^ fuffe- 0,0 Menna, 10. Accefjere Origem(fa.,aliaquepeJles^ 11. Ut odio calamitofijjimus effet Eccle- [ia ftatus : nullo Principe Catbolico, fedihus etiam Patriarcbalibus bcsreft - infe^is, 12. Juftiniani Imperatoris imago, 1 3. 'Vafrum ei datum confUium; 14. Indicitur Synodus . 15^ Confentiente quidem Vigilio Papa^ Jed non coynparente in Concilio : Itcet tunc efjet Conftmtinopoli, 16. Cur 7iolueric compirere? §. II Adta Concilii & Canones contra varias h^refes. 17, Incollatiom i, legati a Condlio ad invitanduni Vigilium. 1 8 . Damnantur fcripta Mopfvsfleni cum auctors , 15». Item fcripta Tbeodoreti contra S. Cy, rillum , cum epiflola Itcs ; non tamen auclores, pofl retractatiomm a Cbalce' donenfi rejiituti^ Sicque damnata funl tria capituls. 20. Editii4 Canones feuanatbematifmi contra varias barefes^ 21* In tribus ultimis dicitur anathema iU lis , qui defendunt Mopfveftenum aut ejus fcripta : qui defendunt Tbeodoreti fcripta i out Ibce Epiftolam. Canones contra Origenifta?* 122» ErroresOrigenis damnati, ab affeclis illius colleCti, -2 ? ♦ vivente jamfuerunt damnati^ .2^4. Poftea autem magnas tragozdias ex- citarunt, dum S.^oanmm CbryfoftO' mum, qui Origeni favere videbatury colliferunt cum Tbeophilo Akxandrim Patriarcba , 6f S. Epipbanio. -2T-* Sf^^ occaftone Cbryfoflomus a Tbeo- pbilo in Synedrio depofitus , ^ in exi- lium ejeaus eft^ l IV. CriOs circa controverfiam de tribus capituiis. 26. Vigilius Papa damnationi trium ca* pitulorim fubfcrihere noluit^ Crudeli- ter proptereaa Juftiniano babitusy tan* devti fuhfcripfit^ 27. Nec tamen infiabilis erat in iis, qua pertinent ad fidem ; quia quafiio de tri' hs Art. V. De Concil. Conft. 11. 67 Im CGpitiMs non verfabatur circafi- 52. ComplurelocciiUntaUs Epifcopi^ni- dem : in ^ua omnes Cotholici convenie- flimantes , damnatiomm triirm capitu- hant; lorum fynodo Chalcedmenfi qje f/rdjti^ Sedtantum circa perfonas trium dicio/am^Jquilei<:ECQnciliabulumcm2' illorum Epifioporum , quid de illis fi.ant contra Synodum V , fentiendum. 33. Et licet Pelagius Pupa eis oflerale^ Jtp. Docirina autem eorum nunquam ret , merito damnatum Moplyiftcniim^ approhata y ne quidem a Conciiio Chal' 34. Epifiolam Ihce^&' ficripta 1 bfodi-reu cedonenfu . corJ^a Cyrillum a Cbalcedomnfi mn 30. In boc vero Concilio exprefife damna- fitdfie approhata^ fied tantjm perfionas ta , una cum perfona Tbeodori , pmitentes efife receptas ; 3 1 . Non vero perfiona Theodoreti & Ih^\: 35. Aliqui tamen pertinaciter in fcbifma- fcdtantum eorum fcripta, quceahipfiis te perfiitere , inCbalcedomnfifiuerunttratlata, 3^, Oiiamms aliiuiferventer fe eidem opponerent^ . §• 5» ^j.DonectandemfiubSergioPapaeJl Schirmatis ob tria sapitula etiam poft: extinctum. Synodunj V. concinuatio.. 3,8,, S. Gregorii M. bacde re epiHola. Synopfis; Hiflorica;. poft explicata breviter quatuor prima Conciliageneralia, quibus tan- j, ^ quam quatuor Evangeliis venerationem impertiendam efle dixit Gre- gorius M. memorandum venit Concilium generale quintum ; cui occafio- nem aliquara dedifle vifum eft Coneilium. Chalcedonenfe , paulo ante exhibitum ; quod hac ratione contigits: Tbeodorus, MOpfvefliiae Ejiifcopus' (qui plus quam decem millia li'Theodorus brorum fcripfifl^e dicitur J) jam ante Concilium 1. Ephefinum contra Eu-Neaoni nomium& ApQllinariumita fcripferat,, ut in novum ipfeerrorem hsere- Magifter. finque incideret , unara tantum in Chrifto perfonam aflerens, ac B. V, Mariam Deiparam efle inficians* Ex Theodori libris Neftorius h^refm fuxifle dicitur: unde Theodori difcipulus appellatur. Cum igitur Ne- ftorio Ephefi damnato 5 ejus fcripta imperialibus etiam edifliseuent pro- hibita,Neftorianiper librosTheodori, invariaslinguasverfos , haerefm fuam propinarunt» Theo- 68 Fars III. Caput n. De Jure Synod. Andq. 2. Thecdori Luidatoreseratt duo pra^dpue Epifcopi, rJrr frum Tm» Ejnsfautor doretus Cyri Epifcopus , qui pognans pro Netlorio 12, anathematiliTios Taeodorc. s, Cyrilji relT.t3vit^ & tanquam h?sreticos perilrlnxit, Alter faic Ibas , ^"'» Epifcopus Eucirenus, qui in prims EpheQna Synodo cuni Joanne Antio. Et iba* cheno fecsiTione. faa.i , eandeni Synodum carpebat , ' prsefertim in epifto- laad Marini Perfam fcripta , lo qiia Theodorum Mopfvefteniim laudat, anathematiimos vero Cyrilii vitiiperat. Hic uterque, Thcodoretu5 nernpe ibas , a DiofGoro io conciiiabulo Ephefioo, qiiod diias in Chri-' f!:o oaturas propognarent 5 depofitos, a Concilio vero Chalcedonenfi. refiituros eft. ' Et hsec font famofa illa tria capitula , nempe fcripta Tbeodoriy Tbeodore* -Tnacapimla. Ji , & Ih(2 ^ quas ultraduo fa^cula iogeotes torbas 61 fchism.3ta excitarunc in EccleSla , aliis ea tanquam Catholica propugnantibus, aliis vero ut hs-retica damnaotibiis* Dubiam inde oriebatur, quodnullus ex iftistribus in Concilio Chal- Inde tiirb^ cedonenfi fuerit daronatuSjlicetin eofmgolororafpecialis fada fit men» tio 5 imo Theodoretiis & Ibas , taoqaam orthodoxi , Ecclefiis fuis Epi- fcopalibus fuerint omnino reilituti* Uode Catholici io contrarias iftas, de quibus didum, cifca tria capicula abiere fententlas, Neftoriani vero, tanquam viftores ciTent, triuraphum canebant, quod Epifcopi^ quos fidei fuae addidos fparferant , fynodali judicio tanquam orthodoxi fmt abfoluti, Eutychiani contra damnabant Chalcedonenfe Concilium, afferentes , ab eo Neftorianos abfolutos , & communioni reftitutos, adeoque ipfam etiam Neilorianam htsrefm elTe approbatam. Ecce turbarum, ac fchifma* tuoi prstenfosfontes! Eqaidem vivente 7l:fi2rto Auguftas fra- Art. 'v . De ConciL Co-nfx. IL 69 fratrem, concitatis) Bon potuit, quon^mus, prseter Cathonconi Pgtr^sr- jlures annos ccrjibtaeretar, irjtrofo, poO: pTJiClpuo cum Timotheo tumultus cham, Eutychianus etiam Timochei obitum, Peti o Moggo , au^tore, Nec fegnius Antiochenatrj Ecc dum Petrus Gnapheus feu Fullo , 7 delirantium , concitata adverfus i.l fedem illam violente fe intulit. cfiam EiUycnianiis torbo concui 2opaf.hitnri^m pRrens , Deitatem pafl ri^rhm Patriarchsm mulcicadine, Quod iniqiiitatis exemplum a ic Dein Antla* ; ^ chi£ per ' ^ Guapheuoi-» impietas operEe pretmm, LiiSiCedonenremSynodum execratus , direptio- nibus, verberibus , carcere , exiliis, csdibus, in Ecclefias atrociifime de- faeviit, trecentis & ulira Monachis immanitate plus quam barbara tru- cidatis, _ _ Sed , ut nullum Pstriorcliatuni pra^teriret Eutycaiana lues , CGnftan- n. inv.nt, Jlcacm, ^^bicione turgons , Synodi ^^;;;;^ tinopolitanum etiam i ChalcedonenfiS prod*=^ fuo , feu prjetenfa hEcreticos inter & inantina- poli |4ei- y^ca- Caiholicos concordia , Zinoyii Imperatori porretl^i , ma^is adhuc pertnr. cium Heno bavit Ecclefiam , dam Conciiium Chalcedonenfe everlum ibat; hodier-.ticonprocu- norum Novatorum more indifferentifmo quodam viam mediara perten- dentem, tans. Felix Papa habito Roms Concilio oppofuit Henotico, miffis Conftantinopolim tribus Legatis; quorum duo Acacii artibus fedufti , tercius renitens in vincula datus eft. Quare Felix Acsc^um snathemate perculit: 'qui viciffim Feiicis nom^n e dipiycbis , hoc eft Ecclefiafticis ta- bulis erafit. PetrumMoggum vero in retinenda mi(To]a Ibae tancopere collau- datam. His maculis deterHs orones Concilie ilii fubfcripturos. Haec Csefareenfis Eutycbianus vafre fuiigcnit, ut fic Concih'o Chal- cedonenfi fides abrogetur, & Catholici inter fe fchifmate fcindantur, Eu- tychianis vero robur accederet. H^ec fapienter apud fe ponderans Vi- gilius Pontifex Thepdorum ifta moh'ent:etn epiftola Tedarguit. Juftinia- nus taraen Theodoro morem gerens, mjffis in omnem partem epiftolis Epifcopos ad darnnationem trium capitulorum urgei:. Pars eorum ac» quiefcit, pars vero metuens Synodo Chalcedonenfi hoc prsejudieiofam fore, rem noa aliter nifi per Concilium novum generale decidi pofiTe refpondit, Igitor anno f f 3, poft Concihum Chalcedonenfe loz» annos indicf- ^^^^.^j^^^' tur Synodus Conftantinopolitsna fecunda 5- inter Generales quinta. In- Cunciliuia , terfuerunt £M^;yc&:«j Conftantinopolitanus , Apollinaris Alexandriaus, & Domnus Antiochenus : Jerofolymitayus vero Patriarcha per tres Lc' gatos comparuit : omnesque fimul erant 1^0 Epifcopi» Vigilius Pontifex , licet accitus a Juftiniano Conftantinopoli tunc verfaretur^ & in celebrationem Concilii confenfiflet , accedere tamen noluic, j% Fars III. Capiit 11, De Jure Synod. Antiq. 15. noluit, quamvls nornitie totius Concilii faepius invitatus primo qiiidem CoBfentienteatribus Patriarchis, & 17, Epifcopis, deinde vero a tnbus Patriciis, ab quid^m Vigi-Imperatore miflis, pluribusque Epifcopis : cbteoditque eara excuratio, lio leci non - " • - ~ * . < ^ i SeTtincef ^^^^^^^^^s orieiitalibus, Prolixe tamen confeDfan] (uosi eft pollicitus in j y ^»— . ^l^^.i.-v^ j... . vy ijri.t»e.iviivi.j».4^ v^tssiJ Uiai.iU» ^ nem ,^ PraectfToFesTuos , Romanos Fontifices iiuoqyam foiito^ ititercfle 16. Etcurl fecConaanti. ^^» P^^ EccleliiE bono tuoc decernenda cranc re ipfa autem ideo BopoH. neque per fg, iieqiie per Legatos intereile voluit, ne per feciiiarem po- teftatem adigeretur ad aliqiiid , qiiod in prsjudicium Ecclefis aut pote- ftatis Ecclefmftic^ cederec , & occidentaieg , tria capitula deftindentes > ab orientalibus , atque a fe abfciBderet fchifmate. Unde fibi, fme cujus aathoritate nihil firmura ratumq-ue fciebat pof- fe decidi , totiuis rei eventum exfpe6laDdura elle ducebat : maxime cuoi abeffent occidentis Epifcopi ( quos pari numero venturcs Juflinianus promiierat, com eorum etiam csufa iiic riiaxime verteretur _) quam etiam caufkm coram Legatis^ ipibm iBvitantibus , & ot Cooeilio prJBfidere di- goeiur rogaiitibus allegsrat : ut liac ratione fntegrum fibi foret appro- bare aut reprobare, qua^cuaque in caufa , tot fchilmatum foute , Syno. dus decreviffet. Qoam Vigijii circumfpe6lara in tanto difcrimine pru- dentiam miigoopsre dilaudat BaroBius, utpote Cemporibus iliis, & m caufa adeo delicata opprdo neceffariam, C^ptUfQ itaq.ue eft Coocillum , pr^Odente ex confenfu Vigilii Eu- ^ tychio Coriftancinopolis Patriarcha ( noB vero Menna , ut erraC Calvi- nus } abfokitiimqiie odo coikcioBibiis leu feffionibos, , ./ ' ' , % IL - A6la Con-cilii & Canones Gontra varfas hserefes,, Tn colhtione prima a Concilio tres Patriarchae prajfentes com 17. Epi- legsii ad m- fcopis M:etrcpoh"tis deputati funt ad Vigihuffl, rcgaturi , ut ad Conci- vkandumVMium venire, eiq;Ue prcTelTe dignctur, qs^Aym refpoodit, qus oaulo an- gviiiim. te mecnoravimus ^ addiditq-ue fe faam' detribus capitulis. fentenciam fcri« pto publico- diaurum , & ad imperatorem miliurum. - . In fecunda^ qui iterato legati fuerant ad Vigilium Patres cum Pa^ triciis ab Imperatore rniffis , referunt Conciiio refponfum Vigflii : quod idem fuerac curn priore t addita tamen mentione de abfentia Epifcopo* rum oecidentaliutn. «I fn tertia profireDtur fidem Catholicam , sb Apoilolis traditam, & % quatuor Conciliis generalibus declaracam : daffioanCque h^reticos ab isdem dsiniaatQS* In Art. V. De Concil Confl:. 11 73 In qnarta leaa fmit impia- fcripta ex libris Theodori Mopfvefleni, ig. conclaauna Synodo in eum & ejos ftaatores anathema MoXL In quinca lec^a func ea, quae contra eum a SS. Patribus, prsefertim ^'^P'^^'^®" Cyrillo Proclo & Fabbula funt fcripta. Definitumque, etiam mor- ' tilos jam hareticos ab Ecclefia poffe damnari tanquam bsreticos, eorum- namnanmr - que nomea e facris diptychis eradi. Tranfitum deinde ad Theodoreti fcriptaThco. impia fcripta advcrfus'12, anathematifmos S* Cyrilli, laudatumque Con doreti contia cilium Chalcedonenfe , quod Theodoretum non prius ad communionem Cyrilium , admiferiC , nifi , poilquam^ Neflorio dixit anathema» In fexta recitata ell Ibse ad Marim epiftola, conclamatumque, ef^E^epiKoia fe hsereticam» * In feptiroa leCtdd funt plures Vigilii Pontificis Iitterae,in quibus con- Etficdara* demoarat tria capitula. Faaum hoc eft jufiu Iroperatoris , ut VigiLum nantuc tria prsvaricationis & inconftantiae polTet afguerea quafi modo damnalTec, wpiiuia- modo defendifff t illa capitula. Tum oftenfum, quod JNeftonani Theo- doretum fibi vendicent ac honorent, In oaava , poft recenfita hujus Concilil 2^3 , & iterum fufcepta ac laudata quatuor priora Conciliaj concepta eft definitiva damnationis fen- tentia in tria capitula^ r ^ r n «o Ad finem hujus condemnationis adduntur 14. anatbematifmi ^eu Ca.^^.^. -^*^^^^ nones, norf tantum contra tria capitula , fed etiam contra Origeniftas, ^.-^,^,^, Arium , Eunomium , Macedonium , Neftorium , Eutychem , aliosque j,^^^^^ ^^.^q, hccreticos , a primis quatuor Conciliis damnatos. fes. In primo Canone anathematizatur , qui non confitetur unam ean- demque efte naturam , eftentiam , virtotem & potentiam Fatris , Fihi , & Spiritus fanai, Trinitatem confubftantialem^ unam Deitatem in tri- bus fubfiftentiis , five perfonis adorandam, Hoc definitum efl contra Sabellianos , Jrianos , & Macedonianos^ fanUifmiB Trinitatis bo/ies^ In 2 lUcqainonco^^fiteturDeiVerbiduaseflenativitatesjUnaman- te fgecula incorpoyabiliter ex Patre , alterara ejusdem in tempore Incar- nati ex fanaa gloriofa Dei Genitrice, Hic damnantur Neftorianiy qui ws- garunty B. Mariam ejfe Dei Genitricem^ In Qui dicit, alium efle Dei Verbum, qui miracula fecit , & a- lium, qui psfllis eft^ Hic rmjus fulminantur Nefloriani^ In 4. Qiii non confitentur veram ac realem unioriem inter Verbum & humanitatem , man nte inconfufa tam humanitatis , quam Verbi fub- ftantia poft incarnatianem. Hoc efl contra Nejiorium ^ Eutycbeiem. In 5, Qui plures Jubfiftentias feu perfonas conatur introducere in Chrifto. Damnatur bic Nftorius 6? TbeodQrus, Fm 111, K iB 74 ?^srs ni. Cap. IL De Jure Synod. Antiq. 2f. Aoathemail- Iss, qui defen. dunt Theo- dorum, fai- pta Theodo- ret!, autepi- Errores Ori» genis damna- a3. 2o adhuc vi- ventejamda- mnati. In 6^ Qui dicit, tantum abufive & non vere B* V* Mariam efle Dei Genitricem. Eft contra emdem^ In 7. Qui non confitetur duas naturas, Deitatem nempe & huma- nitatem pofl; incarnationem inconfufe unitas in unitate perfonse. Efl contra Eutycbianos ^ Nefiorianos^ i In 8; Concra eosdem definitur, Verbum feeundum fubfiftentiam effe unitum carni , unumque efle Chriflium, confubfl:antialera Patri quoad Deitatem , nobis vero quoad humaniCatem. In 9. Damnantury qui duas introducunt adorationes, alteram Dei Verbi , alteram hominis. Efl rurfus cmtra Neftoriams, In 10. Qui non confitetur Chriftum crucifixum carne efle verum Deum* E(l contra eosdem» lu Qui non anathematizat Arium,Eunomium,Macedonium, Apol- linarem, Nefl:orium, Eutychen & Origenem , cum impiis eorum fcriptis, aliosque hsreticos ab Ecelefia , ac prascedentibus Conciliis damnatos. 12* Qui defendit impium Theodorum Mopfveftenum. 13 . Qui impia Theodoreti fcripta propugnat, quse contra primam Ephefinam Synodum , ac contra doMnam C^Tilii pro Theodoro & ISfe- fliorio fcripfit. 14. Qui defendit Epifl:olam Ibae ad Marim Perfam. Canones contra Origenillas. prseter Anathematifmus iftos in hocConcillo compofiti funt infuper i/. Canones contra Origenem , quos primo ex vetufliflimo Codice ma- nufcripto Bibliothecae Csefare^ Graece edidit clarifllmus vir Petrus Lambe- cius, ac pofl:ea Joannes Harduinus S. Latine efl: interpretatus* Damnantur in iflis, qui dicunt, animam ante corpus exrtitifle aflra fuiflfe animata ac rationalia ; ex Angelico ftatu fieri aniraalem, ex animali d^moniacum, &humanum , ex humano rurfus Angelos , &dasmones; dsemones conflare ex animabus hominura ; Chriftum ante omnia S^cula elTe Deo verbo unitum : Dein de Angelis Angelum, hominibusfvero hominem fa6lum ; Corpus Chrifti poft refurreftionem fuiflfe ^thereum, & figura Sphaerica , ac talia poft refurre61:ionem aliorum etiam corpora futura, ac denique omnia corpora annihilanda, fola mente remanente, qu^ tantum una fitfutura, coalefcentibus omnibus in unam. Et qu» lunt ali33 ejusmodi fabulae ac deliria. Ut autem de Origene aliquid addamus, notandum eft, ipfius adhuc viventis fcripta, tanquam hseretici, damnata eflTe a Demetrio Alexandrino iPatriarcha : ut conftat ex S. Hieron. libr^ 2. advsrfus Ruffinum^ Orige^ fies Art, V. De Concil. Conn:. IL 7S fies vero pro fui defenfione ad orones Ecclefiss fcripfit, non effe fuam il- lam doarinam , fed ab haeretico quodam fuperfeminato lolio vitiatam. Verum cum in omnibus fere libris Origenis eaedera haerefes infperfa le- gantur, oportuifTet ipfum exprimere errores flbi aSi6los , illosque damna- re , fi fufpicionem hsBrefis volmfTet a fe amoliri. Anno 399. Theopbilus y^lexandrinus mSynodo fuorum Epifcoporiim damnavit JibrosOrigenis ejusquie fautores communicne privavit- Oiiod rfjj^orh)!! idemRomEefaaumab Jnaftafio Popa, Tum vero Mcnachi Ongenilta a Epipha. Theophilo iEgypto pulfi , Conftantinopolim ad Arcadium In^-peratorem Dii aimjo. confugientes, Theophilum gravifiime accufarunt, sdeoquidem, t;t in snrt Chiy. difcrimen adduceretur. Credidit Theophilus , Joamis Cbryfoficmi Con- foflomo. ftantinopoiitani tunc Epiicopi fuafu faaam delationem, ipfumque Ori- geniftis favere, Unde ad Chryfofiomum fcribit de.cogenda Confianti- ^j;optei- ii- nopoli Synodo ad condemnandos Origeniftas, ficut ipfe Alexandriae & Anaftafius RomsB feciffet. Refcripfit Cbryfoftomus, plerosque Eccle. ^ fisDoaores magnaferri in Origenem. veneratione, cumque ea caufa a nulla Oecumenica Synodo fjt definitia, timendum elTe, ne majus inde difFidium oriretur, Epipbanim Conftantise in Cypro Epifcopus , amicus Theophili fm- gularis, & adverfus Origeniftas focius, fuadente Theophilo Conflan- tinopolim profeaus , atque a Chryfoftomo perhumaniter exceptus , ne- gavit , fe communionem cum eo habiturum, donec Origenis libros damnaret, & Monachos Origeniftas expelleret. Cumque difceptando fruftra conaretur Epifcopos & Cierum a Chryfoftomo avellere, re in- feaa in Cyprum reverfus eft. Theophilus dein, colleais pluribus Epifcopis, acceftit tirbem , atque 25. Eudoxise Auguftse, Chryfoftomo infenfs, patrocinio collegit Concilium Unde Chiy. in Chalcedonis fuburbio: Cumque in eo citatus Chryfoftomus non com- foftomusde' paruiffet, damnatur, & a fede Patriarchali depofitus, urgenteEudosiaab 't^^^^ Arcadio in exilium mittitur, Theophilo triumphali velutipompa uJ^bem regiam fubeunte* §. IV. Crifis circa Controverriam de tribus Capitulis. TlTae igitur turbae , propter hsrefes Origeniftarum , & trium Capitulorura ^ ^ Controverfiam exortce , durarunt ufque ad quintam generalem Syno- q^,^ yi^i-- dum: Imo neque per hancfuerunt finitaf, multis Epifcopis , praefertim in hus confir- Occidente eidem reclamantibus,eoquodexiftimarent, eam per potenti mare noluit am faecularem Juftiniani Imperatoris coaaam in fubverfionem Concilii Synoduin, Chalcedonenfis 3 atque damnationem trium Capitulorum ab Eutychianis, ac prasfertim a Tiaeodoro C^fareenfi , Imperatori perfuafam* ^2, 5ed j6 Fars IIL Caput IL De Jare Synod. Antiq, crudelitei: Sed neque Vigilias Pontifex confirmare eandera voluit, Unde, ut habitus, teftaturCabaflutius de mtUia Conciliorum in Concil. Conft. 11. a Juainiano careeri indufus, ac crudeliter habitus, funead colkim alligato, & comici. hm ejus , clericis Romanis , ad mecaila damnatis , atqiie feviente inibper in omnes, qui acceptare eandem noluerant, fjeya tyrannide, sd majora Tandem Ecciefis mala evicanda , fatiusduxit , eandem confirmari, ne alias totus eamcon- Oriens infelici fchifmate abOccidente fcindatur, h Juftiniana perfecu- firmavit. £io gravem Ecciefise cladem afferret, Non eft vero , qood quisquam Vigilium Papam , qui ante cum Occi- dentalibiis Epifcopis condemnationi trium Capitulorum obftiterat, aut inconftancis arguat, autinhaerefis fufpicionem vocet. Non enim difcep- £atio , qu^ inter Cathoiicos de tribus Capitulis fervebat, de fide erat (in qua omnes Catholici convenerant ) fed tantum de perfonis , an videlicet 2;. Theodsrus^ T^M^^omiis & /ks habendi fmtpro h^recicis* QuiaigiturCon- Qma contro' cilium Chalcedonenfe eos non damnaverat, fed Theodoretum & Ibam fe- m^' deRde ^'^"^ ^^^^^ ^ qoibas a Neftorio depulfi fuerant, reftituerant, Vigihus Papa 'ciim Occidentalibus Epifcopis damnare eos noluit: nunquam vero eo- rom fcripta a|)probavit* ^8. Non eft equidem dubium, quin In libris Theodori Mopfvefteni plura Sed de contlneantur impia , planehajretica (ut Vigilius ipfe in fuaconfirmatione peiionis. quincee Synodi fatetur ) dum inter alia Theodorus fcripfit, alium efi^e Deum Verbum, ah"um Chriftum , adexempium imaginis fmperatorise ado- randum, poft refurredionem primum impeccabiiem fa6lum , taiique unio- ne verbum efiTe unitum Chrifto , qualem Apoftolus dixit de viro & muiie- re : Erunt duo in carna ma^ i. Cor, 6, Thomam , dum exchm&vk y Dminus meus , ^ Deus meus^ ea verba non retulifiTe ad Clirift um, fed ad Deum, Chri- ftum enim, qui paftus ac mortuus eft , non eflfe Deum. Hsc proin aiiaque 29. impie a Theodoro fcrlpta , a quinta Synodo & Vigilio Papa in ejusdem Qusehcet confirmatione, unacum ipfa perfonaTheodori, funtdamnata & anathe. conderanatsE matizata , neque unquam aut aConcilioChalcedonenfi , aut a Vigiiio , aChalcedo' ^^^^ Catholico approbata^ jienfi , Quod autem a Concilio Chalcedonenfinon fuerit aperte condemna- 30. tus , inde erat , quod ibi tantum hssrefis Eutychiana de una Chrifti natura Doarina examini fuerit fubje6ta , atque a'd eum folum finem congregata Synodus; tamen nun- Wqq^ ergo ibidem aliqua fcripta Theodori incidenter fuerintrecitata , non ^^P^'^*tamen exfilentioConciiii in hacparte inferri poteft, eafcripta,autipfam perfonam Theodoritanquam orthodoxamfuilTe approbatam : quia fcili» cet ea quseftio tunc non movebatur,- & infinitum eflTet, omniaj qusein- eidenetr in Concilio dicuntur auc leguntur,examinare. In- Art. V, De Coiicil. Conf!. II. Inftiper Synodos quinta & Vigilius in fua confirmatlone damnafunt , -^xf qm. a Theodorsto fcripta funt contra red:am fidem,^ contra 1 2* capitula S. Cyrilli^^-^n has ve- contra Synodum Epbefinam primam , quaequeab eo''fcriptafunt defenftone Theodori Synodo Ne/Iorii : praterea epiftolam ad Mdrim Perfam haereticum^ qua ab Iba fcripta dicitur^ expreffe qua Chriflum Verhum ex fan^ta Deiparay femper Virgine Mariaincarnatum^hmi' * nmfMumfidJfinegctt j nudumverohomimmex eanatumjita^ utex hocintelligitur alimn slje Verbum Deum^ alium Chriftum : S« Cyrillum mrOf vcresfidei Magiftrum ut htsreiicumy ^ fmilia Jlpollinari fcribentem calummatur; ^ reprehenditprimdmSy' nodum Ephe/tnam, quafi absquejudicio ^ disquifitione Neflorium damnaverit: lum capita 1 2. Cyrilliimpia ^ reSta fidei contraria appellat : defendit autem Theodorum ^ Neftorium , ^ impia eorum dogmata atque fcripta^ Verba hlc recitata funt ipfius Papas Vlgilii, quibus addit fequentia : Una cum Praedi^la itaque tria impia capitula anathematizamus tf condemnamus , fcilicet im^ perfona _ pium Theodorum Mopfvefiia , una cum impiis ejus fcriptis : ^ quacunque impis Theodon ; Theodoretus fcripfit j, atque etiam epiftolam , quce dicitur ah Iba fcripta fuijfe^ Deinde eos etiam, quitria capitula fufceperint, aut defenderint. Qim autem a me (fubjungit Vigilius J) aut ab aliis ad defenFmem illorumfa^ta funt , prafentis hujus feripti mfiri definiiione evacuumus^ Denique addit, Concilium Chalcedonenfe nunquam approbs.(re prse* 8^ di6las blafphemias , neque admififfe uUam , qui iilasnon rejeciffet. Un- de caufamde perfona Theodori indecifamquiderareliquit^utpoteinquse- ftionem tunc non dedu6tam,Theodoretum vero&Ibaraadmittere prius ac rellituere noiuit, donec anathema dixerunt Nellorio; & poflquam recepto Concilio Ephefjno primo Catholicam fidem protefTi funt- Nihii Nonauteim autem abfurdi habet, aut erroris , poenicentes ab haerefi ad Ecclefiam '^"^^eodore- redeuntes recipere, ac fedibus fiiis reftituere» ConfelTi funtChalcedone ^"^^ ^^^^» Theodoretus&Ibas, fe tunc illa fcripfiife , quando orientalescum Joan- ne Antiocheno , infelici iilo fchifmate , a Concilio primo Ephefioo & Cyriilo Alexandrino difiidebant • pofi: fa6lam autem fuorum capitum a ^ Cyrillo declarationem , & reftitutam Cyriiium inter & Joannera con- cordiam, feac orientales idem cum fanfta EphefinaSynodo & occiden- Sedtantura talibus fentire. Unde necSynodus quinta , nec Vigihus Theodoretum & Ibam condemnarunt, fed tantom eorum fcripta, quat ipfimet etiam^^^* Chslcedone revocarunt, confitentes unam perfonam, duas vero nacuras ia Chrifto , totique Conciiii definitioni fubfcribentes. Pars III. Cap. II, De Jure Synod. Antiq Concilia» feulum A- quilejgnre Contfa Sy- nedum quintam pro tribus capitulis» 54- Kefutatui: a Pelagiol II. Papa. Merito' ^amnatum Mopfve- Schifipatis obtria capitula etiam poft Synodum quintam continuatio. ^seterum per Synodum quintam necdum extinftae funt difTenfiones , fed ^ ultra centum adhucaanos, usque ad Sergium I. Pontificem perdura- runt. Quamvis enim circafidei definitiones, qaas edidit, omnes^ conve- nirent Catholici , attamen circa ea , quae facla & perfonas concernunt, acerrime adhuc dimicatum eft* Intereos autem, quidamnatfoni trium capitulorum, inquinta Syno* dofa£t«, pertinaciffimefeoppofueruntjcomplures erantlftriaf, Veneda- rum, Liguris , atque] Infubrise Epifcopi, atque comprimis P^ji^ta^ Aqui- leienfis , & Honoratus MedioIanenfiiiAntiftes, perfuadentes fibi, velfcri- ptaillapra;di6tis Epifcopis fa Ifo elTe imputata, vel Synodo Chalcedonenfi damnationem illam efle prsejudiciofam» Hiitaqae Synodum qiiintam, licet authoritate Vigilii Papee jam con* firraatam, coa6lo Aquiki(s conciliabulo reprobarunt, adverfante Pelagio feciin- ^oRomanO Pontificejqui pariter Synodum quintam & damnationem tri- umcapitulorum approbaverat, ut patet ex ejusepiftola , plena fanftitate & eruditione , ad Eliara Aquileienfem, aliosque Iftri^e Schifmaticos Epifcopos , quae a6tis quint^ Synodi infertaeft. In hac epiftoia conqueritur Pontifex primo de eorura pertinacia : fol- vit deindeillorum objedionem , oftenditque, per Synodum Conftantino- politanamChalcedonenfemnonefreconvulfam, cumin illatantum de fide fit tradatum , in qua Synodus quinta illi non dilTentiat^ Vigilium & occi- dentales, Graecse linguae minus peritos , non fatis intelligentes tria capitula, damnationi eorum initio reftitifle , dein vero exemplo Petri & Pauli Apo- ftolorum, cognka melius veritate , atque Ecclefiae rebus id exigentibus, mutaffe fententiam, in re non dogmatica. Theodorum Mopfveftenum jamabEphefinaprimaSynodofuifie damnatum, &quidem jammortuum, nihilproin abfonum fecifle quintam Synodum , eundem mortuum rurfus condemnando: defifterent proin defenderehominem j cujus fcripta adeo eflTent impia atque in Chriftum blafphema: neque dubitandum, quin ea fint Theodori fcripta; hoc enim manifefte Procli Conftantinopolitani, Cy- rilli Alexandrini , aliorumque teftimoniis compfobari : ac proin damna« tioniprimi capituli, damnationi videlicet Theodori, ejusque fcriptoruni impiorum ab omnibus fubfcribendum efle: neque obftare, quodMopfve* iftenus ab uno vel alterO fit laudatus , quando necdum fatis fuit cognitus ; etiam Origenem haerefiarcham abEufebio , Gregorio Nyfleno , & Hiero- nymo fuiffe laudatum, nec tamen injufte a Synodo quinta & a fummis Pon- ^ficibus efiTe damnatum. Pro- m. V. De Concil. Conil. IL Progreditur deindePelagius Papa in litteris fms ad alteruffl capitulum, oflenditque, falfura omnino efle, quod Ibae Epiftola a Chalcedonenfi Sy- Epinolam nodo fit approbata , cum plura eidem omnino contraria definiverit, Si Ibs, defendere pergant impiam epidolam Ibx, reprehendere eos Synodum Ephefinam primam , utpote qus in epii!oIa praevaricationfs arguitur: Ibam rejefta hserefi poenitentem efie a Chalcedonenfi reflitutum, nullate- nus vero ejus epiftolam approbatam, fed reprobatam : damnarent prpin ipfi etiam fecundum capitulum , illam nempe Ibse epiftolam, & concor- daturos fore cum Concilio generali tertio, quarto , & quinto. D^nique Pelagius de tertio tra6lat capitulo, aitque , fe non omniaEt fcnpta Theodoreti fcripta damnare , fe^ illa duntaxat , quse contra 12. CyrilliTheodoreti', anathematifmos & reftam fidem edidit , quseque ab ipfo Theodoreto in "^^"eaChal. Chalcedonenfi fint retra6lata. Negari non pofi^e, fcripfiiTe Theodore- tum plura , quae nulla excufatione probari poflint , fcripfifl^e ipfum ad bata ^^^^^ Nefl:orium poft ejusdem in Ephefina prima Synodo condemnationem : In bis , qucs in te injufle atme inique prolata funt, nec ft mihi quis utramque manum abfcidmt^ potero prabere ajjmfum» Scrspfifi^e infuper ilium contra Cyrillum, Chriftum, fi ^ternus fit, temporalem non elFej fi vero temporalis fit, ffiternura non efife, multaque alia, Nefl:orianam haerefin oientia. VerumSedtantum haec ab eo in Concilio Chalcedonenfi retraftata , dum Neflorio, quem perfonaspcs* ante defenderat, dixit anathema, & toti Concilio fubfcripfit; temera- ""^'"^^s fuif, rium proin efiTe, Theodoreti fcripta defendere, quae ipfemet damnafi^et. receptag, Dum igitur ejus fcripta quaedam damnantur, & perfona recipitur, nullius Synodi fententiae^contrairi : etiam a Chalcedonenfi fcripta ejus qusedam reprobata, ipfum autem poenitentem, & male fcripta retraftantem rece- ptum efle^ Ad calcem denique Apoftolic^ hujus epiftols S. Pelagius paterno zelo adhortatur Schifmaticos ad unitatem, cum iterata protefl:a- tione , fe in nulla prorfus re a fide Chalcedonenfis Concilii , ejusque definitionibus dogmaticis defle6lere. Accepta hac prseclara epifl:ola, complures adhuc Epifcopi pertinaciter . in fchifmate hserebantjUt adeo Pelagius, nentatis frufl:ra paternis remediis, ^'^^^^^^ cum Narfete , Jufliniani in Italia duce agere coaftus fit, qui Paulinum & {^^3"!!^"' Homratum obftinatos militari manu Conftantinopolim abduci juflit ad Im- * peratorem, a quo alias nova tyrannidis procella erat pertimefcenda. Sed neque fic fchifraa fublatum : quamvis enim aliqui Epifopi, Sedi Sf. ApoftolicK invifta conftantia adh^ferint , diftaque tria capitula con- demnarint, non pauci taraen pertinaciter fe opponere perrexerunt : do- Jr^exfn nec tandem ftudio & opera Gregorii Magni & ^ergii Pontificum, extin-|uQj, ^ ' 6lis Ecclefiarum difcordiis , Synodum quintam tanquam Oecumenicam ©mnes acceptarunt , ficque unitas & pax Ecclefiae eft reftituta. Memo- Pars Ilf, Caput IL De Jare Synod. Antiq» 3g: Memorabilis etfam m hac re efl epiflola Gregorii Magni ad Joan- Ipiaola S. fiem Epjfcopum CoHftantinopolitanum data , in qua quintam etiam S/- Gregoriide oodum approbat. Inter alia in illa ricloqultur ; tnbus sapita- siCHt S, E\?angel!i quatuor libros, fic quatuor Concilia venerari me 5, fateor - - • quiritum quoque Concilium pariter veneror, in quo epiftola, 5, q ise Ibs diGitdr, erroris plena, reprobatur, & Tiieodorus perfonam yy Mediaioris id daabus fubriltentiis feparans ad impietatis perfidiam ceci» 5, difle convlncitur. Scripta quoque Theodoreti,per quas S« Cyrilli fides 3, reprehendittir, aufu dementice prolata refutantur. Cunttas vero, quas y, prEEfata veheranda Concilia perfonas refpuunt, refpuo, quas veneran- 5, tur^ample^tor ; quia dum univerfali confenfu funt conftituta,fe & non 5, iUa deftruitj quisquis prasfurait aut folvere, quos ligant, aut ligare, 3, quos folvunt; Quisquis ergo sliud lapit, anathema fit^ Aliam epiftolam celebrem Gregorius fcripfit adHiberniseEpifcopos, in fchifmate ob caufam trium capitulorum perfiftentes , in qua repetita ea, quaj Vigilius & Peiagius , prascelTores ipfius alTeruerant , videlicet: in quinta Synodo de quibu dam tantummodo perfonis elTe aftltatum, in fide autem nihil omnino coovulfum autimmutatum,nec quidquam Con- cilio Chalcedonenfi contrarium ftatutum. ARTICULUS VI. De Concilio Generali VI. Conilantinopolitatio IIL Pro dmhus in Chriflo voluntatibus contra Monothelitas fub j^gatom & Conftantino Pogonato Anno ^8i. S U M M A R 1 U M. t |. L 7. DmtQ Martims Papa flreme fe op^ SynopOs Hiftorica* pofuit, f . Emychiana hcerefis , in varias feStas §. Et Agatho inii^a Synodo f^J^ feram diffufa ^ tngens -propagofuitMonO' belluam tandem confecit. thelitifmus, feu barefis ds una in . §. li. Chrifio mluntate ^ A6ta Concilii. Per fumma utriusque ordinis capita 9. MacariusPatriarcbaJntiocbsnuscon'' graffata ; tumax Edhefi Heraclii haretica roborante, 10. Dmnatus 3 ^ depofitus : Yefipi- 4. Sophronio refifiente , fcente Georgio Confiantimpolitano, Honorio Papa connivente 5 11. Etiam Honorii nomm inter MonQ' Conflante Im^eratoreperTypixmmn . tbslitas rektum» Art. VI. De Concit, Gonfi:. m. II 12. Dammtur Polychronius impoflor, ] 5» (^umnm nominatim dawnati^ 14. 'Subfcnbit etiam prajens Imperator Concilio, illudque ediUo firmat, Controverfia critica de lapfu Honorii. IIL Argun^enta, quibus probari videtur Hanorii Japrus in hcerefin» 1 . Probare nituntur ex epifiolis Honorii ad Sergium. 16. Ex Synodo VI VJl. 6f VIII, Ho- noriwn damnantihus^ 17. Ex ep ftola Leonis IL ig, Ex Anaft.afio Biblivthec^ 1 5^ Ex mriis fcriptoribuso §. iv; Honorios non fuit lapfus in hasrefm. 20. Quia pro Sandto habitus,- 21. Quia sjus epiflQl(e nibil continent h^e^ reticum. 22. Quia tantum erravit languidius fe opponsndo^y ^3. Oiiia Nicolaus I ^ Agatho fcripfe- rmt Orientalibus , nullum unquam Romanum Pontificem effe lapfum in b^relin. 24. Qiiianunquam negavit duas in Cbri* fio voluntates^ 25. Sed tani.t.m duas in humanitate ne- gavit^ Tefiimonmm S, Maximi. 26. Imo profifas efi duas operaticneS) Dimnam ^ humanam\ 27. Quia ScriptQres plurimi flant pro Honorio, Pan III 5. ■ A£latamen Synodi VI. &c. refes^i^ tia Donien lionorii probabilius non lunt corrupta^ 28. Argumenta, quod a£ta fint corrupt(h s^i». Sed mn efi fatis credibile , omnia exemplaria effe corruptay aut potui£i cdrrumpi. 30^ Quod probatur. 5. VL An Synodus VL erraverit in da- mnando Honorio. 31. Cenfent aliquiy errajfe Synodum i$i quafiione faUi, 32* Sed bcec fententia efl dijficilis^ §. vir. Quomodo ergo Honorius abfolven- dus ab hserefi ? 3^« Tertia fententia Criticorum recen* tiorum media, 3:4. Erravit conniventia , ^ diffimula* tione veritatis , «0« fatis coercenda Sergium ^ Cyrum. 55^ Hctc fenterHia media shfolvit a con ruptione a£ta Comilii : ab bcereft Ho" norium , ^ ab ewore Concilium. 36. Cabajfutim male comparat epifiolas Honorii , in quihus voluit abfiineri a vocibus unius aut duplicis voluntatis y mm HemticQ Zemnis , lypo Con" jiantis Imperatcris^ 37. Neque locutus eft ex Cathedra* Sed tantum duas privatas ad Sergium fcri- pfit epijlolas. 3 8 ♦ Neque ut homo privatus incidit in be^ rejin proprie di£tam. Imo ne quidem videtur peccajjeformaliter. 1 FntychiafifE $2 f ars IIL Caput IL De Jure Synod. Antiq, 39^ Emres Hiflorici Mekhioris Caniy §. IX. ^ Baribolomcei €aranz!B y inbacre, Appendix de Synodo TrulUna. J. VIIL . ^3. Hiscpofl SynodumFI^afolisOrien' De Dlptychis^ talibus coa^a 102. Canones edidit^ Sed ^ . , . , ^ n reprobata e(i a Sergio Papa, ^Q, Qutd ftnt : Qiiid contmeant : QtKS' ^ / i> r nam nomina le£ta, y^liquitamenCanones funtprobi: Et 41. Dipiycha SanUorum^ Utraqueari' aliunde in Ecclefia recepti : Serviunt^ tiquifima. que^ tanquam argumentum ad homi^ 42. Scbifma Qrtum^ quia Acacius mmen nem adverfus hcereticos^ boc fynedrion Mlicis Fapcs e Diptychis erafit^ muUum dilaudantes^ Synopfis Hiflorica. Eutycliiana heereOs, a Martiano Principe reprefla , per Zenonis & Aca- _ , cii henoticon vires refumens, per Anaftafii, eidem henotico infiften- hsrefis ^ jmpietatem adolefcens , in varios fe fe ramos diffudit. Ex ea enim orti Theopbafchitce , Semani , Jacobit- liireF vertices graffata, rragnos viros aut au6lores aut patronos nafta eft : Per ftiblliTiia T teodorum compT]wis Pharanitanuro Epilcopcm, ^ th amfium ]ncohitztum ^'^'^'^^ S^ai- Patriarcham, Cyrum Aiexandrinum , & Sergmm Conflantincpoh*tanum Pa- ^®^"^» triartham , hujusqi e fucceflbres Pyrrtum , Petrum , Paulim: pertra61o et- iam in partes fuas Heraclia Imperatore, qui Perfico confcfto bello, ab A- thanafio primuro ydeinde etiam a Cyro & Sergio, perfuafus hanc harefin pg^j^l^ vulgavit pubh"Co edittc, qiiod E^ky/w, feu expofitioRem fidei appellavit,- Hejaclii quam dein Sergius in Conciliabulo Corflantinopoli coadlo Epifcoporum promoven- fubfcriptione -firmavit, anno^^^. fevero prsecepto omnibus impofitOjte, unicam in Chrifto voluntatem prpfitcndi ; quse hserefis in Eflhefi erat contenta. Exhorruit melior orbis ad novuro ,hoc monflrum. Nec defuere he- 4« roes, qui cum illo decertarent. Hcsinter primo loco celebrandus venit ^^^/^^"^^ Sophronius^ magnae probitatis atque eruditionisMonachus, faflus poftea^®^^^^"^°» Patriarcha jerofolymitanus, quidatis primoad Cyrumi acSergium litteris, convocata deinde Jerofolymis Epifcoporum SyncdOy errorem iftum damnavit. Hoccum aegre ferret Sergius, Scphronium apnd Honorium Papam 5. accufavit, quod novis duarum voluntatum vocabulis Ecclefiam turbet^ Scrip ^ang^ente fit etiam Horiorio Sophronius, Vifum nonnullis , ut dilFidia ifla toilantur , Honono, novisque Ecclefice perturbationibus obviara eatur, abflinendum ab iftis unius vel gemince voluntatis nomimbus^ Confenfit , immaturo 6c praecipiti judicio, etiam HonoriuS) datis ad Sergium, quem virum bonumcrediderat, litteris. At fidem datam fallens Sergius ( qui umen Honorium induxe- rat) cum Cyro aliisque fe^tariis, unam in Chrifto voluntatem afferere perrexit, feque ex fententia Honorii hoc facere mendaciflime praedi- cabat. Condans Imperator, rejefla Avi fui Heraclii Efthefi, novam fidei for- 9- mulam,per P^3t/to Patriarcham Conftantinopolitanum , Monothelitam , j compofitam, quam Typum vocarunt, ad Martinum Papam tranfmiflt. In xym^^^^ hoc Typo prohibetur utraque aflTertio , tam unius, quam duarum volun- medente. tatum & aftionum, ut fic difcordise prsecidantur, Martinus Papa, coafta Ro- ma? Synodo, conclufit,IaudabiIe quidem efl^epacis fludium. , verumhanc non eOeviamad pacis Grthodox^ decusrNon efliefupprim.endam Catho- licam veritatem praeter Divinam, humanam etiam in Chrifto efle natii- ram, ex Chalcedonenfibus haberi tabulis: ubi autem hurr ana natura eft, ibi humanametiaro efle voluntatem : Neque enim humanam pcfl^e efie nacuram, quaintellefitu & voluntate careathumana: Non igitur cum im- piis conticefcendum in tenebris, fed dogma Orthodoxum jn spertsm orbi« L 2, * lucem fars iiL €ap.. IL De Jore Synod. Antiq. 7« Martinus Agatho in- cilio ex- iEinxit. 9. Macarius Antiache- nus coti- lucetTjproducendum. Exc Synodtis : fimulque Cyrora , Sergium, Pyrr- iiim., Paulum, TheGdorumdamnat, re]e6la HeradiiE6tliefi& Conftan- tisTypo , in hsreticorum officinis fabricatis^ Cumque Martinus Papa de his Concilii decretis ApoftoKcas ad omnes fideles litteras mififFet, excandefcens Imperator Conflans perTheodorum Calliopam S.Pontilicem Conftantinopolimabdudumi in Cherfonefum ju- bet deportari ,* ubi ^erumnlii confefilus obiit, veritatis Orthodoxss Martyr» Relegatus pariter in Exilium poft exfe^iam linguam ab eodera tyranno MaximuS) Monachus fanfititatis & eruditionis fama celeberrimus. Poftquam autem Cooftans, probis ©mnibus invifus, Roma propemo» ^ura expilata, in Siciiiam digreiTuSj eftinteremptus in balneo , fucceffit in ImpenoFilmsCmilantmus Pogonatus , a Patre pie degener, juftitiaB& reli- gionis cultorexiraius, qui laceratas tot diffidiis atque haerefibus Provin- cias ut repararet, cum Agathone Pontiice confilium tot malis amovendis ■opportonum iniit, Cumque lues per tot annos jam depafcens Romanum Imperium non alicer extinguenda videretuf , nifj, ope generalis Concilii, iodi6lum iliud eft aono 680. authoritate ^g^iitos Papge, atque confilio & auxilio Conflantim. Habita itaque Romse Synodo particulari iz;',^ Epi- fcoporumOccideotalom, qui tara longo itinere ad Concilium generale Conftantinopalim proficifei non poterant j cum kgacis Agathonis mife- runt nomina Romanae Synodi tres Epifcopos, qui fententiam Occiden- talis Ecclefiae exponerent. Inftruxit etiam Agatho legatos fuoslicteris, quibus fidem Orthodoxam de Chrifto non minus clare quam eruditees- .pofuit. Convenerunt itaqueanno ^go. Conftantinop5li ex vatiis Frovinciis £pifc0pi289» Cquidampauciores numera^it) prsefidentibus Concilio Le- gatis Sedis Apoftolicse , Tbeodor& & Georgio PresbyceriSj & foanm Diacono praefente etiam Imperatore , ut Defenfore & Proteaore Synodi. Ex Pa- triarchis duo tantum per fejpfos aderant , nempe Georgius Conftantino- politanus , & Macarius Antiochenus." Nam Alexandrinus & Jerofoly- fnitanus miferunt Legatos.. §. II. A6la Concilil. iSlodeclm autem a6i:ionibus conftabat Synodus, In prima propofitus eft finis Concilii, nem^pe ut hsrefis Monothelitarum 3 a Sergio & fucceflbribus ejus inve^ta damnetur, Macarius Antiochmus Patriarcha, Monothelita , negavit eflehaerefin,fed efredoa:rinam,acceptama Con- ciiiis & Patribus, praefertim ab Honorio Papa &S. Cyrillo; cumque ex Cyrlllolegereturj omnipotentem efle Chrifti voluntatem, atque MarcarJus ex O Art. VI. De Conci'1. Confl. 111 ex bocloco vellet mferre unitatem voluntatis, Legati AgatlioniS re- pofuerunt , Cyrillum loqui de Divina Chrifti voluntate* In fecimda sfiliane Legati Apoftolici ex epiftoia S. Leonis a toto Cofl- cilio Chalcedonenfi acceptataoftenderont, duasin Chrifto efTe natiiras & operationes. In tercia oflenfum e% Monothelitairom fraude a6lis ''quintse Synodi infertani elTe epiftolam Mennae ad Vigiliam, fuppofititiam ac commentiti- am: cum quinta Synodus fex annis pod mortem Mennae fiE habita. In quartapraeterSynodi Romanse epiftolam lecta eft , quam Agatho per Legatos fuos miferat , in qua oftendit, duas efle in Chrifto voluntates, fiuilumque ex Romanis PontiEcibus unquam a Catholica fide aberraffe. Quomodo hoc finbere potuiJJetS, Jgatbo ad Oscumenicum CQucilium i /i S. Hono- rius ipaulo ante in barefin Momtbelitarum fuiffet prolapfus ? In piuribus deinde afilionibus leda funt , quaMacarius pro fuo er- lo. rore ftabiliendo , & quae Legati pro fua fententia allegarunt; cumque de- Damnajus prehenfa eftet impoftura Macarii ac Monothelitarum in falfificatis acde- ^^^P^fit"», pravatis textibus, integra verofides Legatorum in citandis teftimoniisex authentiels codicibus eluceret, Georgius Conftantincpolitanus, pIures-Georgio que alii Epifcopi^ deferta Monothelicarum per.fidia, ad veritatem ortho- Conflanti- doxam reverfi ^ epiftolam Agathonis, Spiritu S. di6lante per os Petri nopolitano fcriptam conclamabant^ Macario vero pertinaci unanimi voce didlura i'efipifc€nte. anathema , lataque in eum depofitionis fententia , uti etiam in Stepha- num ejas Diaconum. Sophronii vero Jerofolymitani dodlrina compro- bata; Macario in Monafterium detrofo. In aStione 1 2. & 13. ledl^ Sergii ad Honorium & Cyrum litterse; Ma- 1 1. cario depofito fubrogatus Patriarcha Antiochenus Tbeophanes^ Le6la^o"or" _ damnationis fententia in omnes Monothelitas, &nominatim in Cyrum , Sergium, Pyrrhum , Honorium , Paulura , Petrum, SeHcmTa- , In adione i^.epiftol^aliqusaMonothelitis confitej & ^'jppofitastum! ^^^^ Mennse & Vigilio'^ rejiciuntur, Ina6lione 15. Polychronius Presbyter & Monachus citatus ad Cond- i^. lium , poftquamad fidem Monotheiitarum demonftrandam in mortuo re- Damnatiir fufcitando fruftra laboraflet, tanquam contumax haereticus 6c impoftor Po- damnatus eft. lychronius. Ina6lionei6* Gregorius Conftantinopolitanus cum Epifcopis fus fcdi fubjeais rogat, ne fui antecefiTores , Sergius, Fyrrhus,Faulus,Fe. trus &c. nominacim anatheraate feriantur,- fedaSynodo preces fonc re- " Pars III. Cap* 11. De Jure Synod. Antiq. QU'nam cotninatim 14. Subrcriblt Imperator prEEfens , Et ediftio In 17. concepta fidei definitio^ anteriorum etiam Conciliorum fym* bolo roborato, & repetita condemnatione omnium Monotheiitarum 9 eorumque defenforum ac fautorum* Denique 10 i g. a6tione definitio fidei coram Imperatore iterum lefila approbatur,* clamantibus omaibus, fe ita credere: renovatumque ana< thensa in TheodorumPharonltanum, Sergiura & Honorium , Pyrrhum & Paulum, Cyrum &Petrum,Macarium, Stephanum & Polychronium ,* ro- gatusque Imperator , ut Conciiium firmet edidto imperiali , ut coniu- maces efficacius coerceri polTent. Subfcripferunt ConciHo primo Legati Apoftolici, tum Patriarchs » dein Legati Synodi occidentalis, & reliqui praefentes Epifcopi, & poft iftos Imperator his verbis: Conftantinus inChriflo Deo Rex ac Imptrator Roma" norum^ legimus, ^ confenfimus, Cumque paulo poft S. Agatho Papa mi- graflet e vita, Leo fecundus, ejus Succefibr, hanc Synodum confirmavit : fimulque Conftantinus edi6lo imperiali mandat, ut omnes fexto huic Concilio generali venerationem dependant, decreta in pervicaces poena. Controverfia critka incidens X An Honorius Papa in Monoibelitarum barejin fit lapfus^i §.nL Argumenta 5 quibus probari videtur Honorii lapfui?. Eastnterobjefliones, quibus varii Pontifices Romani in ha?refin inci- difle arguuntur , hgec omnium difficillima roerito videri poteft. Nam duas ad Sergiam Patriarchara C. P, Monotheiitam fcripfit epiftolas , in hac Synodo VL afib, 12. & 13. publice leaas,io quibus cumSergio & Cyro contra Sophronium vifus eft convenire, & unamduntaxat in Chrifto vo- luntatematque operationemalTerere, Proptereaab eadem Synodo Oecu- menicauna cumSergio, Cyro, Pyrrho, Pauio &c. damnatur.v liaecque eadem damnatio in fequentibus adionibus fgepius repetiturv Septima itemSynodus generalis acl, uU. & oftava Synodus ad:, 7. in- ter Monothelitas hsereticos retuleront edam nominatim Honorium, ei- que anathema dixerunt. In eadem Synodo oftava atl. 7. ieiSla & probata eft epiftola ConciliiRomani lub Adriano ILin quaafleritur, Honorium in fextaSynodo de hserefi fuifl^e accufatum & judicatum poft mortem. Deinde Leo fecundus Papa , qui Synodum VL confirmavit , & in La- Et Leonell.tinumtranftulit, inEpiftola ad ImperatoremConftantinum, qu^ad finem aftorum hujus Concilii exftat , inter ahos anathema dicit etiam Honorio, quiaApoftolicamEcciefiam Romanam non Apoftolicse traditionis doari- na Probant lapfum ex e. epiftolis %ononi> 16. Ex Synodo VI. VII. & vin. Art. VI. De Concil. Conft. III. 87 m luflravGrit , fed immacuIaCam fidem fubvertere permiferit , eandem Honorii damnationem etiam in epiftola ad Hifpanias Epifcopos repetit S. Leo. Anaftafius etiam, Bibl!otheca^°us Ecclefi^ Roraanae , qui feptimam _ & oaavam Synodom in Latioum vertit, & oftav^ Synodo prsfens in- ^f, f terfuit, in hujus adione 10, recenfet, etiam Honorium aS, 5ynodo efle damnatum ; idemque invenitur in omnibus antiquiffimis exemplaribus tam Latinis quam Gr£Bcis, oinnibus quinque Patriarchalibus Sedibus com* municatis ; ut conftat ex a£l. ig, Denique Honorium fuiffe hasreticum varii fcriptores Latini & Grseci 19. afferunt ; ut Tharafius Patriarcha Q in epiftola : quae habetur aftione Et vaiiisScn- 3. Synodi feptima; : Theodorus Jerofolymitanus Patriarcha in epiftola P^Q^^^us. fynodica , quae extat in eadem Synodo adione 3» Epiphanius Diaconus in difputatione cum Gregorio hasretico , quse habetur in fexta Synodo , Pfellus in carm. de 7. Syn. Beda de 6. a?tat, in vita Conftantini IV, liber Pontificah*s in vita Leon. II- feu liber Diurnus Fomanorum Pontificum, in quo exftat formula, qua recens eledi Pontifices olim haereticis anathe* roa dicebant ubi inter alios etiam Honorius infertus erat^ §. VL Honorius non fuit lapfus in h^refin. propter hanc difficultatem Au6lores in varias abeunt fententias* Ho- 20. norium, tanquam perfonam privatam, fuifle haereticum affirmat Meh Q"'? colltut chior Canus libr. 6. de locis, verum hoc videtur non poffe ''ici : Nam"^ Sanaus. Occidentalis Ecclefia eum nunquam pro hasretico habuit, fed potius ut virum Sanaum. Deinde , fi fuilTet hasreticus , id defumeretur ex gemi- na ejus ad Sergium epiftola, ut volunt adverfarii. Sed ex ifta hoc non poteft defumi : nam in hac nihil invenitur hsreticum ; fed cum contro- verHa de una vel duabus voluntatibus in Chrifto afferendis tunc fafcita- retur & 5ergius effet conqueftus , Sophronium per vocum illarum novi- ^r. tatem totura Orientera turbare , ac de novo collidere inter fe Ecclefias, Qi»aejuse. Honorius , Sergii fraudibus circumventus , nec unam, nec duas dicendas P'^^°^F "^^^^ efte voluntates ac operationes fcripfit, fed ab ejusmodi contentiofis vo-comineiir cabulis omnino abftinentium : ne dum una dlcitur , Eutychiani inde in- ferant, unam etiam tantum naturam efi^e: & fi dua; dicantur, Neftoriani inde anfam arripiant dicendi , duos efle operantes, feu duas perfona?. Unde ftandum iis , quse a quinque Conciliis & Patribus funt definita, vi- delicet, unum efle Chriftum , unum volentem & operatorem , feu unam perfonam, in Divina & humana natora operantem, inDeitatequidemDi- vina, in humanitate vero humana. In quibus plane nihil eft haei^eticum* in 68 Pars III* Czp.lL De Jure Synod. Antiq. Ii3 eo tantum Honorius videtur peccaffe, quod Serglo & Cyro faciles In quoeira- nimiusi aures- adverrus Sophroniusi prshuerit, nec ea fe eonftantia, qua Teiit^ paftorem famnium decebat, fe oppofuerit, & fic ventttem de dupiici vo]untate_( in illis controverfis initiis necdum, exprelle Mtemr deciiam, _ neque fat^ adhuG difcafTart) non quidem negarit, fed camtn reticendani effe purant, cirfiore perculfus , reEcclefia de novo fcindatur , & haere- tici inde occsfionem fumanr, Chalcedonenfem aut Ephefmam prim.am S}'^ - nodum cavilLindi, ae proprerea filentium utrique parti imponendura du=f xerit. Quce qaidem bono animo bonaque fide Honoriura egilTe non da# bito r Ut adeo noo tantum in hserefin Monotheh"tarum non fit prolapfus, eura unam tantum voluntatem afrerere» expreffe prohibuerit, fed ne qui^ dem peccatam formale commifiiTe videatur. Verura fitj peccafle eum timore, fiientio,vel etiam prspropera^re nec» dum fatis^difcuila, refponfione privata ad Sergiura deceptorem data^: iti hserefin propterea incidiffe nego* Ex cathedra locutus^efl nih 1, cum refpon- fionem faam non dlrexerit ad totam.EccIefiam., fed aJ,f.^J''^^^^ ^^"^^^^* ^ni^n Sergius fcripfiffet, pr^dicare quosdam , duas ejjeumftivoimtatescontrarias, nos refcripfmus , Chrifium duas voluntaies con- tranas non bahere. ron^^^"^"^"® cumHonorius in tota illa Epiftola contendat, aon efFe du cenaam unam in Chrifto Deo & homine voluntatem, neque duas, fed ftppnnr? ^ ^"^'s c^s^a^ eum fibiipfi adeomanife. tom J^ l^V- ^ ""^™ ^^"^"^ fuppofito illo Theandrico vokmta- ttm anerere ? Igitur unam dixic voluntatem humanse naturse. cirra^^nle^"'^, ^P^^^oc pluribus comprobare, cum veritatem Catholicam c untur ^'^ ^P^^^^^^' ^^^-^ ^-^onorio obji. i«,o pToWe. ne Frripn! ^^^^^® fateatur, folumque a vocabulis abftinendum aflerat,tur dunopt. pI^ rr?^^^ fcindatur diffidiis? Sicin 2. epift. ait: Utrasque muras mio^m-; go Pars III. Cap. II. De Jure Synod. Antiq. in uno Cbri/lo^ unitaze naturali copulataSy cum altsrius communione, operantes atque operatrices confiteri debemus i Bivinam quidem, qucs Dei funty operantem^ ^ humanam^ quce carnis funt ^ exequeniem. Quae plane verba funt Cathoiica, & hserefi Monothelitarum direae contraria, Omitto proin Honorii ficiem pluribus vindicare,' poflent enim plu. ita to' olf ' ™it:e^es, non tantum recentiores , fed antiquiflLiiTii eCiam adduci, qui norio, Honorium femper Catholicum fuifie fcribunt : ut Theophanes liaurus in hiftoria, quam citat limanuei Calleca in Hbro, quem fcripfit pro Lati- nis contra Grascos, Photius etiam , licet Romanjs Ecclefjae hoilis , in libello de feptem Synodis, & Zonaras in vita Conftantini IV. quamvis nominatim referaat damnatos a VL Synodo, Honorium tamen inter eos non poount. Taceo Scriptores Latinos, qui fere omnes, cam Blondo, Naucle- ro, Sabellico, Platina &c. Honorium tanquam Catholicum & fanftura Pontificem agnofcunt ,* imo etiam Beda, licet eum Canus contra Hono- rium citet : nam Beda illum modo ut beatum, modo ut fanftum dilaudat, ut videre eft in Hifioria Anglorum l 2, c. 17. i^c. Unde Bellarminus pu- tat, in^librum de fex ajtatibus mundi ab aliquo fciolo nomen Honorii efle infertum , eo quod in Synodo VI, faepius invenerit ejus nomen po- litum inter Monothelitas damnatos* A6i:a tamen Synodi VI. &c. referentia nomen Honorii probabilius non funt corrupta. 28i Qed auld dicendum ad difficultatem initio propofitam ? eft enim inne- Argumenta, ^ gabile, nomen Honorii in editionibus Synodi VL VIL . ^fe nowm'f?ffDeto, pag. mihi 446. Cedre- nus, aliique vetufti fcriptores idem affirmanc ? cur ufque ad Baronium impofturam iUam nemo advertit? cur ipfl Poncifices LeoIL & Adria- nus Il.ada illa circa Honorium vera fupponunt, imo teftantur? Epifto- la Leonis IL qua confirraavitSynoduni VL ubique eft recepta: aut qua alia epiftola confirmavit illamSynodum, fi hsceft fuppofititia ? cur om- nes Conciliorura colieaores tam Latini quam Grsci hanc impofturam a6tis Conciliorum intulerunt? cur hodiedumidfaciunt in tot novisCon- ciliorum editionibus? & quidem fpeaante Roma? Si impofturaeft, cur non rejicitur: ut ada pura habeantur? Faciie equidem fuitGrsecis, ahqua epiftolarum, &aaorum Conci- liarium exemplaria corrumpere. At quomodo potoerunr oronia exera- plaria, per orbem difperfa , corrumpere, utnee unicum manferit inie- gruni? Art. VI. De Coiicil ConiL 111] grum? certe fraudes Graecorutn, quibusvarias epiftolas , &SynodumV* in aliquibus exemplaribus corruperont, peraddufta alia exemplaria, pura ac integra , in Synodo VI^ detefla furst. Gurergo corruptiones Synodi VI detegi non potueruntin Synodo VIL & VJiL addu6tis exemplaribus incorruptis ,& recerstiore adhuc rei tam magnse ac novae memoria? dein- de an non fjc etiam alia veterum Conciliorum afta fufpefta reddi polTunt ? & cur Graeci non potius corr upiirerit; ipfas Flonorii epiftolas ^ ut fic hae- relis illius eflet manifeftaP i). VI An Synodus VL erraverit in damnando Honorio? propter has difficultates aliam adhuc adducit Bellarminus fententiam 5'. ex Turrecremata 2, de EccleCia cap,'^ 3. damnatum quidem in Sy. nodo VI. efle Honprium , fed ex falfa informatione , ac proinde in eo ju- |f dicio errafTe. Licet enira Conciiiuna generale legitimum errare non poflit in definiendis fidei dogmatibus, errare tamen pofle in quseftioni- bus faai; atque fic a Concilio, falfisrumoribus, & noninte]le6tisHono- rii epiftolis , immerito cum bareticis Honorium eflfe connumeratum : me- liusque illas epiftolas eflfe intelleaas a Josnne IV. Martino L i\gachone & Nicolao LfummisPontificibus, quam a Grscisin SynodoVL, Lega- In qua.Tio. tos autem Agathonis non reclamaflle ad evitandum majus malum , ne fcili. ne fafti. cet impediretur definitio reftsefidei, & non poflet tolli fchifma, quod annis^ojamduraverat: cum enim in eo fintConcilio damnati Sergius, Pyrrhus, Paulus & Petrus , PatriarchEe ConftantinopoHtani , Cyrus Patri- archa AlexandrinuSjMacarius Patriarcha Antiochenus,non facile acquie- turos fuiflTeGrffiCos , nifi etiam Honorius damnaretur, qui una cum illis accufatus fuerat. Verum eciam haec fententia magnam patitur difficultatem, nequeeam 31. Bellarminus tam ex fua quamTurrecremata? mente proculit- Nara ad- Sed hoc modum difficalter videtur dici, Concilium ex falfis informationibus , & habetdiffi- non intelleais iicteris Hooorii in negotio tanci moraenti leviter proceffifie , ^"itatein, & ita errafl^e. Et quomodo eft credibilcs Romanam Ecclefiam , ipfosque rontmces Synodum jn re tanti momenti errantem absque ulla limitatio- ne approbaturos fuifle , cum alias in rebus minoris momenti reclamarint-^ Vderint, qui ita refpondent,an non anfara aliqoam prsebeant ha^reticis dicendi , Concilia & Pootificesin daranandis haE-reticis non efl^e infallibi- . les, e. g. Conciiium Tridencinum in damnando Luchero & Calvino, In- nocentiumX.indamnaodo Janfenio tanquaroh?eretico, Quamvis magna flt difparitas; ciim horum libri in ipfiffirao fenfuab au6toribos iiitento finc manifefte h«f ctici , adeoque edam, ipfi cenfendl fmt teetici ? Doarina M 3 mim ' Tertia feii tentia cri- licorum. Erravic diflimula- tione veii- tatis , Non fatls coercendo Sergium & Cyrutn. 35- HaKCfenten- tia media abfolvit a corruption* 94 Pars III. Caput 11. De Jure ^^ynod. Antiq. autem Honorii nihil haereticum in fe continebac in fenfu ab ipro in- tento. ^ VII. Quoniodo ergo Honorius abfolvendus ab hffiref] , fi Synodus eum damnando ut h^reticum non erravit? •^ertia proin efl fententiaLudovici du Mefnil de DoUr. ^ Difcipl EccL ' ^ adan^%u libr. 3 ^ . 30, Joannis CabalTutii de NQtitia ConciUorum in Syn, Fl 0$cum. Fetvi Annati in Appar . ad Theol. l. f. art. 7. Antonii Pagi Crit. in Jnnales BaronU ad 633. Alex. Naralis Dijjert. z.ad facj. jQan. Garnerii S. J. Difert, 2 ad Diurnum librmn Rom. Pontif. Petri de Marca , ut teftatur Baluzius in ejus vita , quam prsfixit e}us operi de concor" dia Sacerdotii & Imperii* Scriptores ifti eruditi agnofcunt quidem veritatem & integritatem aSlorum Synodi Vl.neganttamen Honorium fuilTe vere h^reticum , nec propterea in eo daraoando erraiTe Concilium ; quia Honorium vocavit heereticumjdamnavitque, nonquodepiftols ejus fuerint hsereticae , aut propofitio aliqua heeretica in iis fuerit inventa, autquodproprio judicio &fententiaanimiproprii haerefis fuerit auftor, feaator auc defenfor , fed ideo , quiafilentio , diftimulatione, & negligentia, Sergio & Cyro nimi- um indulgendo: fjcquenafcentihEerefi fe non opponendo, ut debebat , hsrefi &h;Breticis faverit, ut adeo ex ipfios diffimulatione & veritatis filentio hserefis in majores vires excreverit, utpatet exepiftolaLeonis IL ad Epifcopos Hifpaniae,- in qua de Honorio fcribit : Qui flammam hcEre- tici dogmatis non , ut decuit jt^pofiolica authoritate i incipientem extinxit. Quare nonfuithsereticus,haerefin ahquam docendo, aut tenendo, aut defendendo , fed in fenfu latiore& minus proprio , tunc tsmen non inufitato , aConcilio diftus fuit hsereticus, tanquam haerefis fautor, quia non reftitit hsereticis , eos coercendo , ut fummi ejus Officii ratio pofcebat, ejusdem autem culpae rei cenfentur erroris Authores & Fau- tores, fcribente Cceleftino Papa ad Galhae Epifcopos: Merito namque ■ nos caufa rejpicit , fi fikntio faveamus errori ; quare in fenfu aliquantum am- pliore haerefum auftores, feftatores, defenfores, & fautores conni- ventes, promifcue ha?reticorum nomine funt appellati & condemnati. H«c fententia , quamvis etiam ipfa difficultate non careat, videtur tamen expeditiuscontroverfiamiftam dirimere, mediaquafi via inceden- do. Nam abfol vit a corruptione afta Concilii, ab haerefi Honorium, & ab errore Concilium. Salvatepiftolam Agathonis, in qua fcripfit, nullum fuorum anteceirorum a fide defecifiTe: nam Honorius non defecitafide. Quod Ait. VI. De Concil. Confl. III. 9S Quod aiitem Concilium VI. approbarit epiftolam Agathonis , in qua Ho« norius nonfuerat damnatus, nulla efl: contradiftio ,• nam Agatho tantum damnavit prascipuos auftores MonotheHtifmi , Concilium vero omnes MonotheIitas,eorumque fautores : UndeConciliumdamnavitetiamMa- carium & Polychronium, quos Agatho non nominavit, Salvari etiamAb h»rell videtur id, quod dicit Concilium , nempe, Honoriurn in omnibus fecu- Honorium, tum efle fententiam Sergii, ejusque impia confirmaffe dograata, Nara fecutus eft ejus fententlam de abftinendoa vocabulis unius ac duplicis vo- luntatis& operationis, atque deimponendo Sophroniofilentio , hsrefin^^ errore vero Sergii,quamiIIedeuna tanuimin Chrifto voluntate conftanter te^ ^*"'^^^^"'"' nuic, impiaqueejus dogmata Honorius non eftfecutus, nec eonfirmavic ea pofitive : nam de hac confirmatione in ejus epiftolis nihil invenitur, fed fecucus eft , & coifjfirmavit ea negative, filendo, connivendo, dilFimulaH- do , negligendo , ac non refiftendo , prout oportuit. Et in hoc fenfu dixit Concilium, Honorium fecutum efiTe fententiam Sergii, ejusque impia dogmata confirmaflTe: Cumhac conniventia pufllllanimi, ac meticulofa, majores vires acceperit haerefis ,• preefertim dum Monothelitse falfo fparge- rent, Honorium fecum fentire, occafione indearrepta, quod Sergio & Cyro, non refifteret, & in fuppreflionem vocabulorum de una & duplici Chriftivoluntateconfentiret contraSophronium,ftrenue fe opponentem. Atvehementer hicinfurgit contra Honorium CabafiTutius loc-. cit» quamvis enim dicat , Honorium hasreticura non fuiflfe , adeo tamen acri- ter in eum invehitur , reprehendendo illius epiftolas, quibus prohibuit vocabula unius ac duplicis voluntatis , ut videatur , afl^ertionem fuam rur- 5 Cssterum propter deletionem noroinom ex praBdiftis Diptychis fs- pius magni tumultus font excitati , prsefertim vero cura Acacius Patriar- cha C Henotici ( in quo abfl:ineRdum a vocibus unius aut duplicis in Chrifto naturas decernebatur ) au6lor & fuafor Zenoni , a Felice Papa tertio damnatus foerat : nam Acacius nomen ipfius Felicis e Diptychis Ecclefiarum, fibi fubjeaarum erafit , ex quo fchifraa 3^. annorum eft exortum , urgentibus Romanis Pontificibus , ut nomen Acacii e facris Diptychis deieretur , obftantibus cum Anaftafio Imperatore Patriarcbis Conftantinopolitanis : donec fab Hormisda Papa, & Juftino Principe inter orientalem & occidentalem Ecclefiam reftituta eft concordia , da- mnatisZenone, Anaftafio & Acacio, ablatis eorum Kominibus e facris Diptychis , ac Felicis nomine reftituto. IX. - Appetidix. Be Synodo Quim-Sexta Trullana, Ciim !o quinta & fexta generaii Synodo nuiii eflfent editi Canones, ad Ec* clefiafticam difciplioam fpe6tantes, Orientales Epifcopi poft plures annos ab habita Synodo VI. convenerunt rurfus Conftantinopoii in Se- cretario palatii Iroperatoris, quod Trullum dicebatur, ibique 102. Canones condidere, tempore Juftiniani fecundi Rhinotmeti. Hac Synodus, quam Grsci PentbeUen feu Quini • Ssxtam , tanquam fupplementum qiiint.T & fext» Art. Vn. De Concil. Nicacno H; fext?e generalis Synodi appellarunt, a Sergie Papa reprcbsta ef!-, ut teflait- tiir Anaftafius Bibl. in Sergio, Beda de fex atat. Pau)us Diacbnus 1. 6, c. 4, Otho Frifmgenfis 1- f. c, i^* Ado Vienn. in Chron. quia necaudloritate Papsefuit convocata , nec prsefente illo, aut ejus Legatis ; & quia plU- res funt inter eds canones merito reprobandi* Sic Canone 2- recipiuntur 85^ Canonfis Apoftolorum, de quiBus fupra diximus, aliquos ab Ecclefia nunquam efle receptos, 1 3. permittitur ufus matrimonii Presbyteris & Diaconis, jam ante ordinaticnem conjugatis , can. 3<5. Conftantrnopolitanum Epifcopum sequalem faciunt Romano. Can.f5. Sabbatorum jejunium etiam in quadragefima reprobatur, dam-! nato EccleiiseRomanse ufu^ Prohibentur etiam cmnesalii Canones, ex- ceptis iftis Trullanis, Sfcque hoc conventicolum videturprima fparfilTe femina erumpentis poftea lchifrjaatis^ Ifti proin Canones hujus Concih'abuIi vim legis non habent , ab ifto . 44« faltem Synedrio. Multitamen funt ex iis probi admodum , & Ecclefiafti-'^^'^"^ cae Difcipiinae perqoam opportun^ , qui ahunde authoritatem habent , vel » quod jam ante ab oecumeDfcis Conciliis fint editi , vel ab Ecclefia poftmO- dum recepti^ Saltera ferviimt, tanquam argumentum ad hominem , ad convincendos hareticos, qui hoe Concilium ncn raro nobis objiciunt: ple- riqueenim Canones funt omnino CathoIici,&]Novatorum doftrinaepror- fus contrarii. Sic Canon 12. ufum conjugii Epifcopis conjugatis interdicit, Canon Et aliunde Sa. reprobat ufum Armenorum ^ qui in SS. Mife facrificio vinum non mi- fcebantaqua, ritumque vlntim modica aqua permifcendi ex liturgiaS, Ja- ^'^^^P"- cobi Apoftoli, & S. Bafilii probat. Csnon 82. verierabiles imagijnes piiigi prsecipit, prsefertim etiam Girifti fub agni fpecie* A R T I C U L U S VII De Concilio Generali VII. Nicseno II. Pro Cultu SS. Imcigmm , ccntra Iconcckf!^s , fu^ Hadrkm L ConJImtino & Irene. Anno 787. SUMMARIUM. . §. 1. ~ 2, Dejeilo S.Gemcino^ ^ S^Jccnne Synopfis Hiflorica. . Bcnmfano ini^Mjftre accufatc; Leo Ifaurus contra facras im@gines 3. Exccnmimicatus propterea a Fapa^ ccepit rugire i fpirans minarummifm perit, s j^.RevixU farsTH, Cap. II. De Jure Synod- Aiitl(|- 4. Revixit impktas aihuc immanior in 'Copronymo Bq , altero velut Jntiocbo, f* Q^i ^Conciliahulum -cogit Condanli» mpoli contra SS. imaginu* Leo IK PMris f Avique inftflit vefiigiis, 7. Eo monuo ., fub Irene ^ Conflan' tino indiUum Concilium Nicanum. In quo vindicata SS. Imaginum re- iigiOc A6la Concihu :|. Recepti plerique pmitentes Epifcopi ^ qui Conciliabulo Copronymi interfue- rant^ f . Ac tandem etiam Gregorius Neocce^ farienfis yfax ante ^tuba IconoclajtO' rum, atque Conciliahuli iUius Fr^fes^ 10. Oflenfa mtiquitas cultus SS^ Ima- ginum. 11« Angelos poffe depingt 12. Deftnitio cuUm SS^ Imaginum-^ f 5. Le^ain Concilio fententia Joannis Tbeffalonicen/is y quod Angeli depingi pojfmt , quia funt corporei. 14 E/e corporeos plures olim putatant Patres* if. Concilium autem definivit quidem eos pojfe depingi: rationem tamen^ -quod fint corporei, non approhavit: imo decidit eos eJfeincorpQreos^ Canones Concihu 1 6, EleStio Epifcopi non fiat per facUla^ res ^c, 1 7 . S acra Reltquia exponenda in templis^ lE* Probibiti lihri haretici, 29. Quod infertur Monafierio^ mnrefli» tuendum^ licet exeant. Dfi ConciHo Francofordienfi , m quo damnata Synodus VII. 20, Harefis Elihandi ^ Falicis Urge^ litani damnata^ 2 1 , ItemS^mdus VII exJupUcifatfofup' pofita ; qut^ putahant , coa^am fine con- Jenfu Papa : Hs. ^^- Prohibeotur dupiidamanafteria, firouIcoh^rentia,Monach4 fum hmc, inde Monialium, Non cubet Monachus in muliebri mona- flerio. Nec Monachus aditiim habeat ad Monacliam , nec hssc ad inom feereto ad collocutiooem, Cibaria fabmiffa sd portam redpiat Abba- tilTa cum vetola moniali. Si Monachus velit colloqui alicul fuse propin- qus, in prsefentla Abbatiir^ id fiat brevi fermone ; & mox recedat. 21. Nuilu^ Monachus aut MoniaJis reliao Monallerio proprlo ad aliud fe eonferat. 22, Chriaianorum coovivia fmt modefta : Cierid ac Monachi cum fnulieribus non manducent fecreto. - Abfoluto Concilio fcripfit Tharafius ad Adrianum Pontificem , qui Concilii aaaaccepit, & approbavit ; licet ritu foleoni , autdataad £c- clefias aut ad Imperacores epiftola illud fpecialicer non confirmarit. Ap- probatum autem rurfus fuit pofl;ea a Leone IIL oc patet es Ivone pm. 4. cap. 147* ^ IV, De CoBciHo Francofordienfi , in quo damnata Synodus VIL H^rfr^FH 0"l* Proteftantes frequenter contra culcum SS. Imaginum ac Syno- pandi&Fe i ^^^^ Nic^nam fecundam iftam nobis objidunt, brevem h?c de iis «isdamnata " gie^^^^^^ejp fnbjungendam duxf. Cdebrata eft Synpdus a trecentis & ultra Patribus Francofordiae ad Moenum anno 7^4, teropore Adriani 1. & Ca» roli Magni Francorum Regis. In hac damnata fuit haerefis Elipandi Epi- y^P^n. ^^®^*"* ' & i^eiicw Epifcopi Urgelitani, qui in hserefin Nellorii defieaentes Chriftum horainem afferebant effe Filium DEI adoptivura tan- 'Art.. VII. De ConcIL Nicseno 11. tof tantum , Deiqoe femimjiion autem Filium Del natiirsfem, & quoad hu^ jus damnationem hgerefjs approbata eft a Pontifice Adriano Synodus Francofordienfis, non autem quoad eam partem j qua damnavit Syno- dum Nicsnam fecundam. Damnarunt autem FrancofordienfesPstres illamSynodum ex dupH» ci falfo fuppcfito circa quseftionem fafiti: Quia Gracse linguse ignari, & lttmSyn^ ab Orientalibuslcooomachis aut etism ab audlore librorum Carohno- dus Vil. mm decepti, exiflimarunt , Goncilium JNicaenum decrevifle Imaginibus adorationem & cultum latriae , fbli Deo debitum, & Concilium illud habi» tum effe fine confenfu Pontificis: Quodutrumque eft falCflimuro. NamExdupHcl Nicsenum expreffe cavit , ne cultus latria; Sandlorum Imsginibus defera- "^!.° ^"P" tur , fed inferior quidam , ac pracife refpe6i.ivus , m corjftat ex a6lione^° ^ 3. 4, & 7. cum honor delatus Imagini referatur ad prototypon , quod per Imaginem reprsefentatur. Cum igitur Deo foii exhibendus fit cultus Is- triae,DeiGeEitricicultus hyperduhae, acreliquisSandis cultus dulise , & quidem abfolutus , eorum Imaginibus cultusdeferendus eft refpe6livusy ac pro ratione prototypi feu exemplaris per Irr.aginem reprafentati j Imaginibus videlicet Divinarum Perfonarum , ac Chrifti crucifixi eultus Jatriae refpe6livus, }magini Deiparae cultus hyperduliae , & Imaginibus Angelorum ac reliquorum San6lorum cultus duhaey uterque tantum re» fpe6tivus, refpe6lunempe femper }iabito ad prototypum per Imaginem propofitum. Et licet NicsEnum ufum fit etiam voce adoraiionis^ fmngines fcih"cet 22. San6torum effe adorandas , tamenhsec vox in fenfu Conciiii , ^ molro- ^•^^^^•^ ^cla. rum adbuchodie au6torum non tantum fignificat fuprerauin ktris cul- '''''"'"^ tum, foli Deoproprium,fedamph'ori fignificatione& genericacaltum , ct^ iam muito inferiorem San^tis debitum coffiprehendit. Unde qtiia hsere- tici vocem adorationis (& in vernacuhnoftra ailbetl)cn) funierefolentpro culcu htrevtico, nen vero pro adoratione honoraria: &proptereaob finiftrum vocis intelieSlum nos idololatras clamant quafi Numen aliquod ^3^^^^ Imaginibus inelTe eredamus, prout ethnici in fuis idoiis: idco,ne vcce * Chcetinnocua ) olFendantur, ab ea temperandum cenferem, quando de cuku Imaginibbs Angelorum & San6lorum hominum deferendo loquiiriur, " dicendumque nos non adorare (in eorum fenfu ) Angelorum & San6to- rum hominum Imagioes , fed eas coJere achonorare propter Sa!i6los , qui - iiobis per ess reprjsfentantur , sd quos honor ille ae eoltus refertiir* , Hanccautelam (ob pufillos fortsfiis, eorum^uepravam vocis acce^ 23. ptiooem) adhibuifle video ipfum etiam Concilium Tridentiiium, dum ^',^f""'Pl<'. Seff. 25» Invocatione ^ veneraiione ^ reUquiis Sancforum, Sacris Imsgi- q^^^^^^ mte^ vocem ai^amiofjw nunquaroiufurpa-vit , quando de imagiiiibus An-^ ^ O a gelcrum. Non tamen abjecit ima- gines. ASe61ams kudati t Fars III. Caput 11. De JureSynoi, Antfq. gdorum aiit fanaoram hominum eO: locutum, fed voces honorationiSf venerationis ^c, dumait, Sacras imagines , in templis prisfertimbabendas,^ rttimndasj eisque debitum bonorm ^ venerationem impertiendam , non quod cre» datur inejje aliqua in iis^ Divinitas , vel virtus , propter quam Ctnt cokndce , vel quod abiis aliquid fit petendum , %el quod fiducia in Imaginibus fu figenda velute olitn fiebat a gentihus, qu^ in idolis fpem fiiam ^ollocabant ^ fed quoniamhonos^ quieis txUhUur y refertur ad prototypa^ qua ilUs repr^sfentant y ita , ut per Imagines , quas ofculamur j ^ coram quibus cisput aperimus y ^ procumbimus , Chrijium ado- remusy ^SanCtos, quorum illa fimilitudinem gerunt , veneremur- Ecce» Quo- modo Concilium , ubi de Chrifto «11 fermo, adoraiionis utitur vocabulo,- ^ quando de Sanfilis , vocabulo vemratienis, Et eodem omnino fenfu lo- cutumefl: Concilium Nicaenum, quamvis Upocr-^mna-ig adhibuerit, quse ad- orationem fignificat : per hauc enim vocem noluic fignificare veram la- triamvUtSefF. jjn fua confeffione Fidei exprefleproteftatur, fed hono- rem & venerationem longe inferiorem,&duntaxat honorariam : Ti/A^m>]» Il^o(rxuvmvy ^ y^Yiv ciKyihy]V7Yiv A«T^gi«v: HoDorariam adorationem , non taraen veram latriam. Unde etiara Tridentinura loc, cit, ad NicEenum fe refert his verbis : Id quod Conciliorum prcsfertim vsro fecunda Nicams Sy^ mdi decretis contra Imaginum oppugnatores eft famUum^ Cseterum Concilium Francofordienle non abjecit Sacras Imagines ; nec eas frangi, aut e templis exturbari juffit, ut faciunt Calvinifta & Zwingliani , fed adorandas ede negarunt, perfuafi , Synodum fecundam NiCctnara , ( quam ignari eam auchoritate Papae eife celebratam , pro par- ticulari tantiimGrscorura Concilio habebant) Divinam eis adorationem veramque latriam,SS. Trinitati debitam, eisdem decrevilfe. Hanc igitur adorationem eis denegavit Synodus. Perfuafio autem illa falfa orta fuit, ut ante infinuatum , vel ex libris ilh"s pfeudo Carolinis , vel , ut Ludovicus duMefnil cum pluribus aliis pucac, ex falfis epiftolis Iconomachorum Orientalium, qui apud Galios Nicaenum perfide accufabanc , falsamque do6lrinam ei affingebant, vel etiam ex imperitia linguse Grseca?: nam liceC Niceenum translatum fuerit jam tunc in latinum , tamen tefte Anaftafio rjibliothecario ea verfio adeo erat confufa, utintelligi non poflTet, quid ftatuerit Nicaenum; undeidem Anaftafius aiiam poftea ac meliorem ver- fionem fufcepitt V. Crifis de libris Carolinis. ' A nno 1549, prodiit in lucem novum opus, alter velut Melchifedech , fme patre , fine matre, fine genealogia, absque ullafcilicet loci ac Ty- pQ. Art. VII. De Conci/. NicsenoIL pographi notatione. Adfcribitur Carolo M agno, in quatuor librOS divi- fum : unde , a Proteftantibus proefertim , Ubri Carolini appellantur ; mul- tumque fe iis jaftant , quando de itnaginibus fcribunt* Et quidem Calvi- nus lib. i^Inftiucap. ii. ex iis duo concludit: primo Nicsenum Concili- um fuifle ftatira refutatum ab orthodoxo Principe. Secundo , in Con- cilio illo raanifeftam impietatem definitam, neropeimaginibus deberi ho- norem facrificiorura , & eura cultum , qui tribuitur vivific^ Trioitati. Atefto,librosiftos a CaroIoM. ad Hadrianum LPontificem eflemil- 2^. fosCnamipfeHadrianus eos refutavst, utpatet ex epiftola ipfiusHadria- ^a" n ni ad Regem Carolum, in qua doaiffime omnia diflTolvic, quEE in libris illis • ConcilioNicaeno fueratobjeaa)negoeirepartum Caroli: patet ex lau- data epiftola , ab haeretico Iconoclafta efte compofitos , & a Carolo ad Pa- pam miflTos, ut eos refellat ; ficut etiam fecit^ DeindeCaroIusM.horaofuit, gr8ece& latineperitus, prudens, in-Q .^^' geniofus: libri autem ifti funthominis mendacis, barbari,Ievis , & oppi- do imperiti.-utpatetex epiftola citataHadrianiPapas, inqua illos eonfu judes, tat. Scribit enim inter aha inepta , Gr^corum Synodum Conftantinopoli in Bithynia pro adorandis imaginibus efle celebratam fine confenfu Rvoma- ni Pontificis , & eundem iis cum Deo cultum decrevifl^e. En .' uno halitu duas ineptias, & quatuor mendacia* Quid enim ineptius atque impru- dentius, quam Conftantinopolin ex Thracia in Bithyniam transferre? quid rudius,quamfcribere,SynodamiIlam Conftantinopoli eflfe celebra- tam? Carolus M, utique fcivit, ubi terrarum fit Conftantinopolis, Impe- ratoriacivitas, novaRoma, ubi fitBithynia, ubi Thracia: Conciiium il- lud Nics^ in Bithynia, jam a primageneraliSynodo urbe adeo celebri, efl^e habitum, Prseter heec duo mendacia falfifllmum eft, Syaodum illam ag. celebratam efle fineconfenfu Romani Pontificis ; cum miferit duos ad eam Scatent faUI. Legatos, qui feflionibusOmnibuspraefidebant, & nomine Pontificis primi fabfcripferunt, Falfifijmum paritereft, quod illaSynodus imaginibus pa- rem Deo cultum attribuerit, ut ex didlis patet, & manifeftetura exaiiis ejusdem aftis , tum ex confeflTione illius conftat. Quintum mendacium eft, Synodumillam definiifte , Evchariftiam efl^eimaginem Corporis Chri- fti: quodConciIium non tantum nondefiniit, ut au6tor ifte larvatus fom- niat, fed prorfus contrarium* Sextum mendacium eft, quod Conftanti- nus , Conftantiae Cypri Epifcopus , in Nicaeno anathema dixerit iis , qui non adorant imagines eo cultu , quo adoratur SS. Trinitas» Taceo raulta alia, quas in iftis hbris SynodoNicaenae tribuuntur, de qaibus aut nun- quam cogitavit, aut ab Adverfariis funt difta. Quis eju^modi iiTpoftu- ras , & ineptias Carolo M* tanquam au6tori tribuat , nifi ineptus ipfe fic aut impudens. O 3 Et Vm m. Caput lL De Jure Synoir. Andq; 29. Et profeao Carolus M. femper f oit spprinre Catholicus, & cum Adrt- Aha jrgu. ano L & Apoilollca Sede eonfunaiffimus fcnpfitque Jonas AureliBnen. fis (tempore-LudovlciPiiCarGlifilii)Ciaudium Taurinenfam, Iconoma. ^horom hsrefis faotoretpi , tototempore, quo vixit Carolus, non aulum foifre mutif e. Gonftat infuper ex Paolo ^Emilio, quod , cum Stephanus Papa Rom^ celebraret Syoodum contra Grajcos Iconoclaflas , Csrolos ad- eam miferit 12. Epifcopo&. Quis ergo credat, eum fuifieauaorem iibro- rum h^reticoroni 5 qui errorem illum Grscorum contra facras imagines propugneat ? quomodo credibile , eum , quem Catholici piura fanaum- quefeffipervocabaot, fuiiTe Iconomachum? Conftat ex hifloriis Graecorum & Latinorum, ut Zomrse Cedrenl, & FauliDiaconiin vita Leonis Ifaori , RomanosPontifices , Gregoriumllb Adrianum L & Leooem IIL defeciOe a Graecis Iraperatoribus , eos excom^ municaire5.& veaigaliaeistribiii ex ltalia prohibuiiTe, feque in tucelam Re- gumFrao€orum contoiifre , atque in eos tandem ac fpeciaiiter in Garoi^ 3um M. imperium tranftoliile , ea prsecipue de caufa , quod Grsci Impe? latores h^refin Iconomachorum foverent , Franci. vero in fide antiqu» eonftarites eiTent* Quomodo ergo verifimile Carolum M. iisdem Pontifi- cibus amiciffimum Graxorum hsrefi laboralFe, & pro ea quatuor libros fcripfilTe ? Alia profefto fuerant publica privauq^ue negotia , quibus tan« tus Princeps tempus dependeret, quam iibris fcribendis, Atquid? fi daremus, ea fcripfiiTe, quid aliud feqoeretur, quam Hnum hominem , eumque laicum ac militem in re prorfus Ecciefiaftica, & ad Epifcopos atque Paftores Ecclefi^ pertinente fe oppdfuifle generali Concilio? so. Oftentant quidera hpslibros PrGteftaotes, deque iis tanquamdein. Olcntant vento raro thefauro iibi gratulantur ; non tamen incauti ifti homioes con- novdlura^' fiderant , fi ftaiidum fit iitis libris , novells Lutheri Calviniquefphalma- "hoc in veiv Penitus everfum iri. In his enim libris aperte docetur, ultimum judiciom tura, fed controverOis fidei pertinere ad Romaoun} Pontificem : eumque non a fuam inpeiv Conciliis,. fed a Deo-habereprimatum r exorcifmom efle a.dhibend-am in nitiem. baptifmo s templa dedicanda ceito ritu :. orandom pro defunais , San- aos invocandos, Reh*quias venerandas, Chrj^ffflatis, aqua^" ac falisbenedi- €li ufum in Ecclefia retioendum: in Evchariftia vere eflecorpusChrifti, idqueadorandum, &tanquamverumacpropriom facriliciym offerendum. Ecce / qualem thefaurum Novatores efFoderint, in quo tot continentur Catholica dogmata , quae apud ipfos funt hasrefes. Sivolunt, ut his li. bris credamus, cum dicunt, Nicssnam Synodum errafle, jure merito etiam nos exigiraiis , ut credant&ipO iisdem, qoando Catholica dogmata ad- ftruont. - Sed Art, ' VIIL De Co^ncil Coiifl. I!. Sed Iiaec eft hominam iilorum mdoles : quando in conciliabulo aut sf; libro aliquo vel miniffium quid reperiunt, quod vel Sedi Apoftolicae, vel Indoles ufui alicui noftro particulari contrarium putant, mox altum glocitant, li- Seteiorum^ brumque iilum aut Concilium extollunt, e* conciliabuium Gopronymii Trullanum &c» nec confiderant miferi , fi illis ftandum , novella fua in- venta penitus effe fubverla : eo quod pleraque in iis contineantur , quse eorum erroribus funt omnino contraria. Denique neque libri Ffeudo-Carolini dicunt, abjiciendas a templis, confringendas, aut comburendas eiTe Sanfitorum imagines, fed retinendas in cemplis pro memoria Sarjdorum , qui repraefentantur, & inftru6tione circa Sanflorum vitam , virtutes , marcyria &c«ut notat eruditilliiBUS Sir- mondus in Canonem fecundum Concilii Francofordienfis, in quo ex fal- fo fuppofuo, ut diftum, reprobatura eil Coycilium fecundum Nicaenum« Igitur neque quoad Imagines libri illi cum Calviniftis & Zwinglianis con» veniunt. Certa mihi manet iententia, non poffe eos adverfum nos uti armis , nifi quibus fe ipfos conficiant. . De Concilio Generali VIIL Conflantinopolitaiio IV^ JPr9 refiituendo S, Ignatio contra Phothm^ Sub Hadriano IL &^ Bafilio Anno 869. S U M M A R I U M. ARTIGULUS Vm. Synopfis Hiftorica. 6* Uti etiam Theophilus Filius^ Pa* rente immanior. l. Irene dejeUa Imperio , illo recepto^ . cruMis Mater^ a Nicephoro rurfus dejicitur ^ relegatur. 7* Theodora ejus vidua reducit cultum Imaginum , Nicephoro pod male geflum impZ' rium ccefo furrogatur Michael Curo- palates, 8, Jtque Ignatium ad Patriarchaium premovet» 3. Himc Leo Armenus mox pulfum depQYtat , ac bellum adverfus SS. Ima- gmei infiauraty 9. Sed inde a Barda Tbeodora Fratn dejicitur , intrufo Pbotio^ 10. Imago Pbotii, Nunquam majores dotes majoribus vitiatcs flagitiis^ Interemptus in ade Sacra, quam Ico- nomachia polluerat) opera Michaelis Baibi, II. Furore in Ignatium afiuans , impo* fiuris Tbronum firmare nititur. Qui ex carcere fcandit Tbronum ; pa^ fitir leonoclajlay 12. Legatos Nicolai Papa y fraudibus impetratos , fraudibus ac minis pra" varicatorcs faciU tiA Pars Iir. Caput II, 35. Et iis ajjentientihus in Concilio fpu- rio deponit Ignatium, frufira ad fedem ^pofiolicam appellantem, 14. IntelleUa fraude ^ pramricatione reclamat Nicolaus, ^ afiftit Ignatio^ 15^ Celeherrima ejus ad Michaelem Im» peratorem Tbeopbili ^ Theodorce Fi- liumy epijiola, 16. Photius in Nicolaum Papamfulmen vibrat, Fariosque errores Ecclejia Romance ohjicit. 1 7^ Confutatur ifla objeStio, 18. Protejiantes dum eadem contra nos adducunt , fe ipfos conficiunt^ 19. Bardas columen Pbotiiy occiditur a Bafiiio , 20, Ac brevi pojl etiam Micbael Impe^ rator; faculi fui Heliogahalus, 21, Baftlius deje£to mox Photio refiituit Ignatium, 22» Qui Roman Anatbema in Pbotium^ 28, Et Iconomacbos^ JureSynod. Antiq. S- ni, Canones Concilii. ^9* Servandce Sacr^ traditioms, ^o. Ordinationes Photii declarantur ir, ritiSm Et quafenfu^ 31. Decernuntur Interfiitia SS, Ordi- num^ 32, Iterata damnatio Pbotii 8^ Icono^ claftarum^ 33* Et opinionis de duabus animahm^ Rejiexio fuper bunc Canonem, Res Ecclefia ne alienentur^ 35. Concilia celehranda ad folos Ecclefta^ Jiicos pertinere^ 36^ Quando hona in emphitevfin concejfa pojfint repeti, 37. De ele^ionibus Epijcoporum, 38. ^us appellationum. 39. Jus Pallii explicatur. 40. Etiam in boc Concilio Pap4S datur titulus Summi Pontificis & Uni- verfalis Papae. 5* IV. Bellum Photianum recrudefcens poft Concilium* 41- Photii conatus turhulenti, 42. Bafilius refrigefcms aufert Legatis Romanis Grcecorum Cbirograpba ^ Suhfcriptiones , faUas in Concilio, ' Tandemque reftituit^ 43. Caufa Bulgaria f cui Patriarcbatui fubeffe deheat , novas tricas ^ diffen- fiones excitat* 44. Pbotius 5f* Santaharenus Baftlium Imp, novis impqfturis dementant, ^f^ Ut revocatus in aulam, ^ in ea gratiofus-^ mortuo Ignatio , rurfusad Patriarcbatum promoveretur, 46- > Art. Vni. De ConciU Conft. IV. 115 46. Joanne VIIL frmdihus circumven- to^ confentienteyfuh certis tamen con- ditionihus. 47. IndiUo proptma Goncilio y in quo Legati Romani ruVfus ad prmarica-r tionem impulfi. 48. C^^^w autem Fhotius litterm Pap^ corrupijftt^ 6? conditiones non fevva- ret , a jfoanne VIIL anathemate efi percuffus y. 49. Wti etiam a plurihus ejusdm Jiicc^f forihus^ 50. Mortuo Baftlio Principe domiforis- que pmclaroyfed incmilantsyLeo ipftus. Synopfis Hiflorica.. Irene', CTim per Stauraivm.zdmmWir&r^t Iinpcriuni indTgrjante aylji ^ exercidbus, in ipfo pahtio, quod a^dificaverat carcerem pstitur, ^snere^^^ admoto ad gubernacula Filio , & Stauratio dato in vincula. At F»hus ' ' gefto roale Imperio laudavit Matrem qus proin o61:o poft annos retiam Crudells Ma- ptQ Sceptro , vindifelae irapotens , raatremque exuens, Filium effioffister,, oculis in mortem adegit : Quatiior adhuc annos rerum potita. Tum enira a NicephoroMio dejeaa, in Lesbum Infalam relegata, Iterum ckj'.- obfcuro fine interiit: Fasmina exceptione major, fi aut non fuiffer iMri muraNice- ter , ant Matrera fe exhibuiffet. Nicephoro, poft novem annorum P' perium crudeliter & ignave geftum, a Grunno Bulgarorura Rege , caefo, ^^^^^^^g. Blichaeli Curopaleti Nicepbori genero defertur Sceptrum, viro pietate, Lg^^g, conft^ntia, Fide ornatjffimo, dignoque F^enti Igaatiis propter quem o6lava Synodus poftea eft celebrata*^. Verum non ultra Bientiiom ad rerum clavum Mere eidem licuit^. Mox emm z Leone j^rmeno i quem legJonibus in Oriente^ prsefecerat , per^ fide proditus, cum uxore Procopia, Nicephori Imperatoris Filia , & ii« beris Regiis Theophirado jam dl^o CEefare, & Ignatio^ caftratis, ln diverfas Infulas deportatus^ ardiffimo Monafterio injclufm eft^ triginta^ duos annos ruince faae fuperftes^. Ems ni^ W ■ ■ » Filius mox Santnhareno impoflore mul' tato^ ^ Phoiio iterum dcjdto^ fi, Jld Patriarchatum promcvet Ste- phanum Fratrem fuum : Sed non fine tricis 5 quia a Phoiio ordinatusfuerat . Biaconus. Qtmm oh caufam Stspha- nus V, ^ Fofmofus Ponlifices difficul' tatem initio mGveriint promotionem Stephani ratam habendi. 5- 2* Mors Photii inexilio.t hominis^ uti dGctifimi^ ita Ecclefta fumme noxii^. 53. Ejus lihri recenfentur. 5-4. MatthcBi Raderi doCti lahores in ccl' leUione y mrfione , ^ explanatiom- bujus Synodi VIIL Pars in. Caput H. De Jure Synod. Antiq, 3. Sub Irena, & Ctiropalate Cathoiids Principibus fremere non aufa Q,ii inflain-ateft Iconoclailarum rabies. At novo hoc Leoae rugiente in apertutn hdhim con- prorumpens furor , dignas fua indole Eccleilis calaiiiitates,& 5acris Ima- uaisTiagines,gj^j5y3 ^..|g,j^g attulic , coado Conilantinopoli impio Synedrio, praeda- torio EpheOno pirum abrimili. Sed ferrum infeHx acuit , quo ipfe in- teriret ; Nam poft feptem aonos t^yrannidis.^ qua Nicepiiorum Patriar- 4. ^ cham 5 Theodorum Studftaoi , Nicetam , aliosque viros fan6i:iffiG30s, Atnonimpu-Sacrarum. IconuiTi defenfores exirfiios, omni crudeliratis genere eit per- ne. fecutu? j odio populi flagrans , ipfa no6ke.Nati\7itatjs Chrifti a conjuratis in Eccleija eft interernpcus, Videre tunc licuii vojubilem ludenteoique rerum humanarum rotam» MichaeiBal. Michael Balbus^ ob coriiurationem a Leone jam ante In carcerem conje- busecarcere ^^,^^ alceraqiie die occidendus, proditurum fe conjurationis focios mini- ariTliionura, oill Leonem interficerent, ex carcere ad Thronum ducitur, Leonis Ai meni lconoclail^ imtnaniffimi, in fruftra diffedi, tota excifa progenie, Necdum tamen cum fero illo Leone calamitas Ecclefiae defiit* Li. cet enim Balbus, pariter Iconomaehus, mitius favirec, cultum tamea SS, Imaginum extirpare conatu omni eft.adnifus: Scripta etiam ad Fran- cos epiftola, qui utramque damnaverant oynodum, & Copronymi, qus Imagines abjiciendas ftatuerat, & Nicajaam , quara adorationem htvQvt^ cam iisdem decrevifle putabant. PoO: annos 06I0 Balbum mortuum excepit Filius Tbeophilus, paternas iirpiitacis & fohi inTres , Tyrannus cmdelior Patre^ Quippe & Mona- cht s, Catholicorum triarios, fseviO-imis toimentis excruciavit, «Sc omne p ct . rum genus excifum voiebac, ne fuperefifec manus nutriendae religio* in Imagfnum. Dacdeciin Ernos, qaoad videh'cet vixit, adverfum Sacraslmagines belurn gefur, &i:iearum defenfores lanienam exercuit;: Cum fub tutela TjmSoya Auguihe , ejusque Fratris Bardcs ac TheoElifiis reVtqult Michaelem trienrieni Filium, His adnitentibus reducla efi: Iroaginum religio , pulfb Jo&mo Ffeado- Patriarcha impio, & Methodio vko fan£liffimo, a Balbo relegaco, iteruQ reilitULO. Ut adeo, ficut Deus per Irenem trium Impe- ratorutri lconoclallarum, Leonis Ifauri, Conl^antini Copronymi, & Leo- nis Porphyr^igeniti vindicavit impietatera, ita per Theodoram, fseminam pientiffimam, Erium pariter Imperatorom, Leonfs Armeni, iVIichaelis Bal- bi , & Theophili haTcfin Iconoclafticam profligavic : emendanCibus fEe* minis, ut Numinis dextera fe fignet patentius, virorum fcelera. 2' iVfeUiodio psulo poft defonfto, Theodord. Ignatium y Michaelis CU' Ignat-.usPa. ix>pzhui:. Imperatoris Filium ( Nicetam antea diftum) a LeoneArmeno, in tciarcha, Monachum dctorirum , Conftantinppolitano Patriarchatui admodvendum cura- Art. Vill. De Concil. Confl. IV. curavit, virum plane integerrimum , atque per omnia re6i:i tenacem. Undecimannos taoto fub PrGefule cranquilla pace conquievit Orientalis Ecclefia, cum repenfinus turbo turbavit malacigro, Concitavit ijlum^ar^a^ Tiieodorse Auguftae Frater : Qui ambitione 9* turgens,perfuafitImperatoriMichaeIi,,ut amota a gubernaculis matre ^ ^^^J habenasipfe capelTar, prEerumpta fpeex notaPrincipis vecordia, IrDperii ■'^ * poreftatem infe unum transferendam: Cuniqne Ignatius Patriarciia de- tredaret -Theodoram Monafterio invitam inciudcre, Bardas Majeftatis reum apudMichaelem poflulavit , ac fede deiurbatum deportavit in IjirU' lam Terebinthum aliasque, furrogato in ejus iocum Pbotio, Caufa aU"p]j^J|j^^ tem preecipua furendi in lgnatium lia^rd.T erat, quod ejus turpem confue- tudinem cum nuru propria reprebenderlt , eumque propcerea ab Euchari- ftica communione excfuferit. Pbotiiis erat iiluftris natalibas , Tharafii Patriarchse nepos , confpi- ^'^* cuus interaulae proceres, primusque a fecretis vir immenfs ledionis , ^^lf^^^ omnium propeliberalium difciplinarum ftudio & cognitiorie ' clariffimus , rerumque civilium & poiiticaram ufa, prudentia & fcientia tantop^ere fio- rens,ucaevifuifacile Princeps haberetur, imo & cum vsteribiis certare^^^^^ jara poffec* Omnia quippe in eo concurrebant r Aptitudo qua^dam, & pi-^- jaras mentis iricredibihs vis ,ac faciliciis ^ fLUdiuin , . cpes , quibos ivagv.dtn lihro- rarn fapeiie£lilem Obi comparabac,. totasqae fa^pe bgcIcs , ut ledioni vacarec, duccns infomnes, ut inter ejus opera^ erudftioneomnigena re- ferta, vel Bibliotheca ipfius, locupletiffi.ma , quam ex innameris fcripto j^{g:^j.-,j,^,s ribus concinnabat , abunde oftentat^. Et quoniam Ecclefice Thronum ^/,^^,^^-0^. confcenfurus erac,Sacra quoque &Ecclefiafticavoiorr]ina ca^pitlecntare jupit. Sed tantas natur£e , ingenii alque induftrise dotes corrupic ireraenfa am bitio, taftus , ac gloris eupiditas , fiinulqueperfidiaj, limulatio , - & ver- fatilis ad omnia genius. Hic ergo homo hoc apparatu fuccinftns Fatriarchalera Cbnftantino- polifedem , detrufo Ignaiio, optimo 5. acprifcimoris viroconfcendit ( or- dinatus a Gregorio EpifcopoSyracufano , ab^ Ignatio^ propter fcelera de- pofito) implacabili odio 5 crudelitate, calumniis, quoad vixit Bardas , in eundem Ignatiuro exasftuans. Neque iliius exilio noceodi fitim explevit, fed vita etiam exturbareeundem tota virium contentione laborsbat, Hoc cum evincere non poftet, multique adhuc Orientis Epucopi , Ignatioadhaererent, fraudum artibus,. quibus poliebat , agendtim ratus , Sedis Apoftolicsautboritate fedem fuam firaiare fperabat. Mittic proin f^^l^^Q^- cum Mjchaelislmperatoris litteFis, per duos Epif-opos Legatos RGmam ijnjaus. confefllonem faarn , ex integro Catholicam, ad Fapam Nicolamii 1. figni- ficans (falfoomniao) Ignatiummorbis ac ferua caiifedlumiuune^e fuo P 2. fe Ii6 Pars III. Cap. II. De Jure Synod. Antiq. (e ^bdicaiTe , fe vero reluaantem eidem fubrogatum efTe communi omni- cjxiknCa:' fimulque a Papa Lcgatos petit ad reOrituendam coUapiam 'u";!:!inam, & damn-stas fconoeiadarum rdiquias penitus extin» * Ti^s liLteras pretions iadiper dools ad Pontincem CGmfnuniit. is^ r ' ■ V ■ diios pgriter Epifcopog , Rhodoaldum &: Zacbariam , Conllan- Legstoa tmopo , .-.egatos mittit , cum litteris ad Michaelem Imperatorem, ia iNicolai quibos ilum jarisdi^tjonis primatuffi {labilit^ conquelrus, aulam fuifle SynoG jrn (L-tUTipferatlmperator) Ignatium deponere, acPhotium fub* fiitus re sboque authorica- e Sedis ilpodolics ; fimulque ofiendit,contra SS. Canones faftuai eiTe , ut homo laicus repente ad fummura Sacerdo- tium afcenderet^ Hoe idem. reprehendit Fspa in fcripta ad Photium €piL>ol3: confentire fe nonpoile, donec exLegatisfuis intelligat, quo- modo res ifta fe babc2t. Gcrruiapit, Verum Legfiti Romani datam fibi poteftatem fupergrdli , partim mi- Disiiypulfijpartifn donis il]e6li perfide ad Photii partes tranfeunt , & con- ciliabulo adverfus Ignatium coatto interfunt addu6lus ad hoc fynedri- um exlnfula TherebintboIgnatius,ac vehementer impulfus, utPatriar- chatufe abdicet, conlianter detre^lavit, ad Papam pxrovocans , ejus judi- ij. cium fe fubiturum. Verum ab impio & cruento conciliabulo, pra;fen. In fynedrio tibus Michaele & Barda tyrannis,confentientibus etiam Romanis Legatis , !f"il""A iniquifrimeomniquecalumniarum, verberum & tormentorumgenere, ut fcoHca-n a-- ^^^^ esilio , ica etiam nunc Conftantinopoli -excruciatus cumque Pho- ' pe'!cntem ^ tius 30 m^ortem etiam ejus machinaretur, vili acfervili lacernula tedtus deponit 5c fe fubdiixit , pcr folitudines j morites & fpeluncas & cavernas terrs ober- Piiieqtiirjr, vms ^ v^ftum ad moTtem arcendam emendicabat & Patriarcha & filius Impcratorss y Photio nequidquam quaqua verium ad eum aut capiendum mt ocoideodum eii;icrtnte iicarios. Fh otius , verfipeilis veterator, fcribit rurfus epiftolara ad Papam elc- qoentinirngTri equidem , fed fraudibus & impofturis plenam, coaclum fe minis &: carcere confentire : Canones ( ConciliiSardicenfis ) & decreta- ies, quos citet Nicolsus , in Conftantinopolitana Ecclefia nunquam eile receptos : v£riarum Provinciarum varios eile mores : etiam Ambrofiura,, Neclarhira , & avunculum fuum Tharafium a iaicali ftatu ad Epifcopa- tam eOe promotos : paratum fe tamen a fededefeendere, Nota bic inci' ■denter in hnc epiftola Pbotiiim , dum confe[fiomm fumn exponit , aperte ajferere, coni' immem pmm p^- miraculum in Corpus Ctri/li mutari , ^ cQmmune vinum fangui' nsm ejusfieri. ■14. Nicolaas Paps ex epiftola ifta intellexit pr^varicatianem fuorum Le- Hefirtente gatoram;; ac Photio ( quem non Patriarch^, fed prudentijjlmi viri tituk) Nkoiro. co-mpeiiat) refcribit, Legates fooscontra mandatum egiftb; leeos pro deje£lo- Art. Vm. De Concil, Confl. IV. deieaione knatii '& promotione Phorii oonmiiiiie,neqnefe iiihoccon- fcnfiiTe, necconreiirurum UD-quam. Neaariom a ftato ki::;a]i ad Lprico* patum amitnptum propter necefEratem tetoporum-, & inopiam r^nerdo. tum--idoiieonim : TbarariunG propter aefeadenoam^ Ecci^/iia^i Iconoclaftas,- Ambrofium miraculorum- €-gnis ac Pivmo prsfagio. i^i- hil horum iiic fubelle ; cailis proin illos evtraordinarios non t;:abendos effe in exompkira ,4:ontfa placitaSS. Canoaum Coricilium ^^ardicen.e, m Oriente iisbitum., ejusque Caftones ab orniii Ecdefia recipi : Decreiaies Komanorum PontificumO Conflantinopolitsni oon haDeajit , dc mciiria. & neeleilu effe argueQdos^fi habeant, &.poo Qbfervent, detemencarecor. ripiendos : authoritate & fan6"lione fummi PoDtificis omnes Syoodos rp- borari , & Ihbilitatem famere, Similia refcripfit Michselijmperaton ^ ■qui ngnificarat,lgnatium agig. Epifcoporum Coocilio fuiffe.depoiitum. lepofuit Nicolaus , Romanos Antiilites in Syoodis ooo tantum periona- jum numerum, Ted pondera fentendaram parpendere ioiJtas ; byrioQi^ quantumvis numerofa^ noa eile irrcfGrniabile judicium , nifi pnmai fe- dis eonfenfus accedat, , Deditinfuper encyclicamsd omnes fideles orientales epiltolam , m tiua Legatorura fuorum praevaricationem fignificat , fe Ignatium non dam- nare, nec Fhotium recipere. AHoquitur deinde tres rehquos Onentis Patriarchas his verbis : „ Ut vos hujus-fedis privilegium rite fervantes^^ „ parireligioneCatho]ici,parietiamnobiscura fuper venerabihs t^atri-. ! archs Ignatii facerdotii recuperatione , & Photii pervafons expulfione 1 eadem fentiatis , Apodolica authoritate vobis iDjuDgimus atque jube- „ mus. £t ut hujus Prsfulatus noftri paginam in cunais i arochiis ve- ftrisadomniiimfaciati^ notitiam pervenire , atquc de hacre ]uxta_A- pollolics fedis defmitionem prsdicare curetis ahis , ipfique hmiiicer incommutabiliter teneatis, paterno more p^r^cipimus, Photius ad artes ilias reverfus-epiftoias iftas intercepit , mut^asque & paffim corruptas Imperatori obtuUt. Unde Nicoiaus fraude deprehen» C^^^^^^^^ fa novam, eamque omniumceleberrimara, a Beliarmmo, aliisque ^^^^"^^ Michae- dspairnnc{tatam, adMichaelem raittit: in qua prohxe atque erud.te j^,,^ .j^^pg^^ facerdocii dignitate. de Romaoae Sedi^ primatu ac poteftate 5fc, diiieriC^ U- epiaola. mulque ea, qufE Michaei, diaaatibusPhotio & Barda, objecerat,diluit: ac inltat, utPhotius& Ignatius ad dicendam caufsm P^omam mittantur, aut Legatos mittant. Scriptis denique pluribus aliis litteris ad vanos in Orlente hortatur, utlgnatio adhaereanc, ^ ^ ^ ^-^ 118 ParsIII. Cap.II. De JureSynod. Antiq. rumipmKcukmus etiam fahbaHnejunabant, jejunn Mnrm mij comklant q>^m oruntales, cum fexfabbatafeptim. Grc^Uum bAdomaice ^auiZm ^ QuodcontraCaDonem4.SynodiGangrenfis & n.Trullanuro, facerdo f'frTv^°'T 1'eruiGracmirJre adiSnprmUv'^ Ecc efia &Parumdoarina deflexlffh, alias demanjlravimus. 4 Quod^Confir! EmtZ ,f'f ^"''fiM^"", luodvatdecoZum Uem: Erattunc magna corarovt>-(ia,adqumPatrianbatumSulgari, recens conver/tm- tmere debeant , an ad Somanum, an vero ai ConfiarainfpoUtamm tius, Pfeudo . Patriarcba &depofuus, Fresbyteros TmpL , Z contliioUs Sacramentum conferrent Bulgaris : quod cum ejfet irritum , Le^aH PapT Z rZ fffim effe illam feMentimn , qu^ dicit , ex commi(fwne fummi Pontifids etiam n rmpltcifacerAotevaUde poffe conferri Sactamentum ConfirLionis. NmnZs mneratfmnmus Pontifex , ima m quidm babendus erat pro Epifcopo. ii' Q""^,^^-" Symbolo addidsrit,Spiritum S. non tantum aPatre, ftd et am a Fuio procedere: sdeoque illud contra decretum Nican^ Synodimutant At hae non tam eft mutatio, quam uberio Teclaradf t„rnen fecunda Synodos plura verba addidit , ut eft notorium , hancqul non effe mutationem, fed majorem declarationem eft profefla idTm circa vocemfc.rerponfum cftGr^cis m Conoilio Florent ino, oft'™ ftmqueex tonc,!„s &Patribus, etiam Gr*cis, hanc perpetu; furffe Ecclefi^E doann.m ; quibus conviffi GrEeci acquieverunf. Ca^terura UoqT S>'«'^°'° exftat vox ™ Hsc omnia funt, qusPhotius infenfiflimus Ecclefia; Romans hofti^ object poftfuam damnationem (nam ante iilam omnia probaverat & commun.onem cum Ecclefia Romana modis omnibus qL.rebatTvid»^ """'"P"'' '^^^Se^^iut, quos abufuscapitalisco. rum hoft.s, ftudioft omnja exeutiens, mvenire pot.icrit. Etquidem nec in un.co punao ex his objeais Proteftantes cum Gra^cis conveSunt! Non enim mpnmo &fscuado circa jejiinia : nam Photius obfervata voluit qua- Art. VIIL De Concil Conn:. IV. 119 quadragefimse aliaque jejania (' dempta duncaxac ciYcumflantia fabbati ) & hodiedum Chriftiani orientales riglde illa obfervanL Proteflantes je-_ iuniam quadragefimale explodunt ; in honorem fortafiis Chnili Domini, qui 40. dies jejunavic : & exemplum nobis dedit, ut, quemadmodum ipfe fecit, ita & nos faciaraus, Sed quid.2 complanaiidaj erant rugs afpe- ac feverse difciplinse , ut procos ioveniat. Sed neque in certio puoao cum Gr^efs conveniunt, Illi enfm Epi- fcopis non conceda.nt urutn uxorem : nequeSacerdotes admictunt ad ccn. nubia; quara alia habemas in LutherOjZ^v-^^inglio, Vermilio &c,exco/pla? Neque in qu?a-co. Phatius enim Coafirffiationem habuic pro vero Sscrarnento ; habecque hodiedum orientslis Ecclefig» Quam hoc cum Novatorum phantafmace conveniac., fatis compertum ed. Neque in quinto : nam Protellances nobiscum confitentur, Spiri- tum S. a Patre Filwque procedere, Dum Photius Coeilantinopoli tumultuatur, atque infana rabie in EccleOam Romanam graiTatur, fuifulcus favore Bardse Csfans , ac Im- peracoris Michaelis vecordia., magna rerum muCacio turbulenCa illius confiiia afflisit. Nam Bardas avunculus Michaelis , jam dudura Caefar j^. di6tus, & in corifortem Imperii aiTumptus, cum agerec omnia, & popu' Bardas occirf lari aura fupra ipfum Imperacorem efferretur , a BaOlio Macedone inter- ius , imitur : hoc uno commendatus pofteris , quod ficteratos amaret & cole- tQt y piusque aliis confliierec, quam fibi. .Bafilius, cublculi Prffifeaos, op.-rrce pr^mium m.ox coepit, a Michaele Csfar didus & coiuorij Imperii. Magnura io Barda columen amifit Pho- ■tius : fed horco in partem ornnem verfatilis, ut ambitioni fus lenocine- tur, csdem laudavit, &.Sardam vicuperavit ; cuiTjque nefanda Michae* lisfcelera, ftupra, impietatero, proje^tamane vita; molliciem diffimula- ret-, aurse blandienti rebus fuis ubique captsnda) intentus, ejusdem gratia increfcens, furere non dcuic, donec inopinos eum turbo fregic. Michaei Oquidem Imperator., cum fana Eafilii Ca^tans confilia non ^o. ferret, vitae ilius infidias ftruxit , defignato fucceflbre Barilifco^ At Ba- EtMichael filius csedem prgeveniendam ratus, Mlchaelem vino obrutum per excubi- Imperatora tores interemit. Nihil hic novus Heliogabalus pra^ter nomen Impera- ^^^*^'^* toris geilit, nifi inter gefta ejus rccenfeas fciirrilitates, teraulentiam, cru- deiitatem, fpurcitias, impietatem, flagicia : dicere folitus , tres effe Con* ftantinopoli Patriarchas'", Ignatium CaCholicorum , Photium Bardse , luum vero effe Theophilum : hominem videlicet fpurciiTimum 5 & fcelerum e)us adminiftrum» Bafiiius, humili licet loco natus in Macedonia, vir tamen fortis, pro- RafiHus Pho. t)us, &initio fakem apprime Cathoiicus, regia occupata, Imperator con- tio dejea® falu. fso Pars 10; Caput II. De Jure Synod. Antiq. teflimklgna^falutatus illieoPhotium thiono fuo deturbatiim cognobioinciufit,. atque tiam* Ignatium, novem annorum diriffimum exilium paffum , i^llituit. Qui^ ut difperrasEccleriPe reliquias cblligat, morbosque fanet, Gecumenicum a Bafilio Conciliiim flagicat f roiffique ad 'Romanum Pontificem ab Impe^ ratore & igiiatio Legati cum epii>o]is. B-afilius in fua petic , at Fapa de Photii afleclis fententiam ferat , stque reftitutionem Ignatii ratam ha^ beat , addiditque : Ut autem Divinmn y^poftolicum judicium de fanclijjimo Patriarcba Ignatio, ^ infelicijimo Photio , Photianis quoque palam fiat , ah utra^ que parte mijfi funt Eegatij ut prafentibus illis caufa a te defj7iatur , tuique'Le* gati una cmn noflris certijfmam t&ti EccleficB fidemfaciuri mittantur. ^a. Ignatius vero iq fua inter ah"a fic feripfjt ; Inmemhris autem Chrifiiy. f rimatus^. DE/ ac Salmtoris ( confanandis ) unum tantum ac folum fele£lum , ac uni^uerfa* UJfimum medicum , tuam nemp^fraternam paternamque SapMitatem fitpremum Dei Verlmm conftituit , cum Petro , fupremo fanSliffimoque vertici dixit : tu es Petrus^ ^ fuper banc pstram csdificaho EccUfiam meam, portce inferi non pravalebunt adverfks edm : tibi dabo claves regni mlorum , quod ligaveris fuper terram ligatum erii in ccslis , quod folveris, mt folutum, HujuscemQM enim heatas vo- ' ces non foli j^pofiolorum Primipi privata quadam forte tranfcripfit ^ a^gnavit,, fed per illum ad omnes Romance Sedis Pcntifi.ces iUi fucceffuros transmifit. Hinc retro olim fsmper, cum hcerefes ff fcelera pullularem ^ mxias illas hsrbas ^ ziza^ nia Apofiolic(8 Sedis Veftne. fuccefjores exlirparunt, En ! quid nono adhuc "fiecuIo fsndiffitnus Conftantinopoh's Patriar* eha , ac pientiffitnus orientis Iroperator de primatu Apoftolic£e Romanae Sedis, jure divino conftitu&o, fenferint^ Profefto haec confeffio non tantura confundit fubfequentep orientales Schifmaticos, fed etiara mo* dernos Novatores , eorum Advocatos. Nicolaus 1. interim obiit,- unds fucceffor ejus Mdrianus IL miffis Gonftantinopolira Legatis, Dooato GftienO Epifcopo, Stephano Nepe* fino, & Marino ( poftea Pontifice ) sdhucdum Diacono , Bafih*um lau^ dat : toti occidentali Eceldi^ placyifTe reftitutionem Ignatii , fignificat,, ac grates agit, Lapfos, Pbotio excepto , fi poeniteant,, refritui conceA ^^3»- . dit; additque : Volumus ergo ,„ p^r veftfce pietatis induflyiam illic numerofum ce- Condlium ^^^^'^^^ Comilium , cui mfiri quoqus mijfi-prceridentcs-, ^ culparum perfonarumque- differentias liqmdo cognofcentes:, juxta cjuQd in mandatis accepetunt: fingulorum li^ bere difcretwms exerceant, Magna omnino veneratione cxcepti funt Legati Apoftohci, coeptum- que Conciliom in templo S. Sophis anno S6^. 06t. finitumque ultimst Febr, anni fequentis* Nulh autem generahs Synodus fuit hac infrequen' tior ; initio enim praster L^-^gatos Romanos, Ignatium, & Legatos orien' lalium Batriarcharum pauci aiderijnt Egifco|}i nec goftea plures , quam Art. Vlir. De Concil. Confl. IT. ^ 12:1: 102, convenere ( receptis etiam aliquot Photlanls poenitentibus ) ut Kiceta & oronibus Conciiioruro colleftionibus eonflat. Unde nefcio quO' fafto apud Beljarminum libn i. de Conci}. cap. fcriptum invenlatur,. adfuifle Epifcopos 38?' « ^mz^k; unus Patriarcha Phctms , ac Seinde Igmtins^ Nam plures non erant , quam 102. & Photius nunqusm ut Patriarcha in* terfuit, utpote ab Imperatore jam depulfus , & a Nlcolao Papa depofi- tus & anathemate percuflus : fed omnibus aftionibus aderat Ignatius; Photius autem in quinta primum aftione a Laicis tanquam reus adduftus ad dicendam caufam ad Judices Concilii ; quos tamen vix refponfo dii gnatus eft. , Conftat autem hoc Gonciliuiu a6lionibas decero :. Canonibus editis 27. ff. II. A6la Concilii. Tn a6lione r. praefidentibus Legatis Romanis le6la efl: Adriani epifliola a(f Bafiliom, ac libellus , in quo continetur definitio Synodi Romanas fub Nicolao, qua IconocMarum hffirefis cum Photio damnatur. In 2. ingrefl] funt lapfi Epifcopi illi , qui a Methodio & Ignatio or- 24. dinati , Photii poftea partes funt fecuti , deprecantes veniam & poeniten- ^5^^^^' tiam; ac poftquam iibello Romanae Sedis fubfcripferunt, recepti ac ordi- ne fuo federejufli funt* Recepti etiam alii Clerici lapfi, injunfto tamen m epitimioy feu poena Ecclefiaftica certi jejunii & precum usque ad Nati- vitatem Domini , ante quod tempus non licebat eis ordinibus fungi. In 3. duo Archi- Epjfcopi, Ancyranus nempe & Nicaenus, a venia exchifi, quod libellum, a Papa mifiTum, nollent fubfcribere, Leaae dein plures litterae de Photii damnatione, ut Adriani ad Ignatium > Bafilii ad' Nicolaum , Ignatii ad eundem. In ^. duo Photiani Epifcopi ex litteris Nicoiai ad Michaelem & Eho- tium de mendaciis convidi , ejefti fimt. In 5. per laicos citatos Photius adducitur ad Concilium : fnterroga- ^K-- tus de fceleribus fuis , refpondit : pofui cri meo cupodiam : ^od fequiiur, 2p^ Phorius.a£l- kgitote : intelligi volens : Cum confifteret peccator adverfum me, Inftant Le- ^"^^"j.^j^ gati, per obftinatum filentium non evafurum damnationem ; reponit il- le : Neque ^Efus tacendo evafit damnationem. Jufius iterum, ut fe juftificet, Verlipellis ait verfipellis hypocrita : Ju/iificationes mece mn funt de hoc mmdo : Nihil* veterator. que aliud expriroi potuit. In 6. prajfente Bafilio le^a funt, quas a Nicolao 1, 61 Adriano IL con» 2^. tra Photium funt decreta. Orientales dixere, a fuis Fatriarchalibus fedi> Adduai Pm III, Q bui 122 "Pars III, Caput 11. De Jure Synodali Andq. PhotiamEpkbasfnunquam receptum Photium, Epifcopi a Photio ordinati , quorum fcQpb tfnagnus erat nnmerus , junTu Imperatoris iogrefii condemnationi Photii iuoo acquiefcunt^ fed Ignatii deporicionem juftam fuiiTa prohxa oratione Conrat^ -fconantur Qftendere^ Quos refutat Metrophanes Sirmienfis Epifcopus. ices. Imperator hortatur eos ad poeiiitentiam conceiTo novem dierum fpatio. In 7/reverfus in ConciJium .Photius , pedo inilru tropolita, vel Epifcopo fe feparet. 11. Opinlo de duabus hominis anim^bus, quam Photius tenuiflb dicitur, damnatur; tanquam S» Scripturs & SS. Fatribus contraria. Hanc tenuerunt etiamMmichcHyprmrammamrationakm, aliam difiinCtam fen^ fitivam afferentes , eamque ex natura fuamalam^ ^ a malo principio exortam, Contraquem errorem S^ Jugufiims librum fcripfit de duabus animahus contra Mam, mbm, Etjam ante Jlugu(limm Jri/lmeles Ub^ ds anima text, 66, ^ Art. VIII. De Concil. Confl:. iV. Contra quosdam veteres PbilGfophos^ unamtanlumin homine animam efferuity qua _ fimul fit rationalist fenfitim i^vegetatim. Fortojfis tamen Concilium iftud tarh tum eosdamnatf quiduas animas rationaksin homine ajfirunt. Licet enimvidea' tur , univerfaliter duas animas rejicere , ratio tamen , quam affert ex S. Scriptura, tantumcontra duas animas rationales pu^nat^ Sic enim Canon ifte ^ ex Amftafii verfione fncipit : V^teri & novo Teftamento unam animam ratioiialem & jntelledualem habere horoinem doeente, omnibus Deiloquiis,Patnbas & Magiftris Ecclefise eandem opinionem affeverantibus, in tantumimpia- tatis quidam, malorum inventionibus dantes operam devenerunt , uC duas eum habere aniraas impudenter dcgmatizare &c. Vbi tantum ds duabus animabus rationalibus videntur loquiy nihil cQgitantes de princtpi@ feri" fationum ^ vegepjtionum^ 12. Ne Tyrsnnica Principum poteftate eligantur Epircopi. 13. Ad Ecciefias CbnftantioopolitanEB dignitates nemo aflTumaturj nifi ex illius Clero , fi in eo inveniantur digni. 14. Condigne honorentur Epifcopi, etiam a Principibus* 15. Bona Ecclefiaftica non alienentur, nec in emphytevfin con^g^^^Sfi cedantur, nifi pro redini.endis captivis^ clefist; ne 16. Damnantur illufores rerum facrarom. alienemur, 17. Metropolitse ad Synodum vocati a Patriarcha compareant : re- 35. probaturque imperitorum excufatio, fine Principis praefentia celebrariConcilia ad non poiTe Synodum ; cum nusquam SS. Canones fanxerint, convenirefo^os Eccle* in ConciUis fseculares principes, fed folos EcclefiarumPrsfules. fiafticos ig. Bona& privilegia, ab Ecclefia 30. annosquietepoireiTa, firma^^"*""^' maneant. 19. Ne prastextu vifitationis Metropolita fibi fubditos gravet Epifcopos, 20» Bona Ecclefiae in emphytevfin jam concefla non repetantur prae- 5^. textunon foluti Canonis annui, nifi per tres annos continuos non fue- j^^^^ rit foiutus. Idque fiat ordine judiciali coram judice competente* 21. Nec Synodus univerfalis fententiam audafter dicat contra Roma- nos Pontifices , nec alii more Photii & Diofcori contra eos infurgant, Anathema dicitur Msgnatibus & Principibus feculi , qui Patriarchis , & praefertim Romano Pontifici debitam reverentiam & honorem viola- verint. 22. Principes fseculares Epifcoporum eleSlionibus fe non immi- 3T« fceant. Hoc Canone ufi deinde funt Pontifices in controvcrfia circa Invefii-^^^^^^^^^* turas^- 23. EpifcopialienaBEcclefisepoflreffionesnoo invadant, conferant, aut locent^ 12(5 Pars III. Caput 11. De Jure iSynod. Antiq. Appellatio, 39. Jhs pallii. 40. Titulus Pap», 24, MetropoIit£8 ipfi fongantur fuo munere: neque per fofFraganeos tantum illud obeant. 2f, Clerici Photio pertinaciter adhserentes depoOti deckrantnr^ absque ulla fpe reftitutionis. 26. Cuilibet Clerico Issfo ad majores fedes gradatim appellare licet , nempe a proprio Epifcopo Isfis ad Metropolitara , Epifcopo per Metropolitam gravato ad Patriarcham, 27. Epifcopi, quihabentjuspallii , ne illud geftent extra tempora a loca, a SS. Canonibus ftatuta. Monachi autem ad Epifcopatum af- fumpti retineantordlnis habitum- Cap. ije autboritate &* ufu pallii ftatui- tur , intraquamlibet Frovincice fucs Ecckfiam poffe Archi - Epifcopum uti paliio^ mn vero extrafuam Provinciam, Etcap, 3. non ejfe vocandum Archi- Epifcopum quamvis cGnFecratum , nifi a Pontifice acceperit palUum: conferrique per illud pk- nitudinem paftoralis oficii^ Arcbi - Epifcopi appellationem, Cap, 4.^ Soli Papa efje licitum ubique iiti pallio, Nota etiam in hoc Concilio Romano Pontifici a Gr^cis quoque datum efle titulum Summi Pontificisy ^ univerfalis Papcei atque hunc titulum ejusdem Legatus fubfcriptionibus fuis inferuiffe* S. IV. Bellum Photianum recrudefcens pofl Concilium. 415 r^onfedom videri poterat hoc bellum Photianum, paxque reduaa ArtesPhotii. Ecclefi^. At quls crederet, hominem , a Nicolao I;Adriano 11. ac noviffime ab Oecumenico Conciiio , atque ab omnibos fedibus Patri- archalibus anathemate proliigatora, atque ab ipfo adeo Imperatore Ba- fiiio dejeaum & in exilium pulfom , ab eodem Bafilio , & quidem anntien- te Romano Pontifice Patriarchali Cathedr^ , qoafi jure poftliminii, refti- tuendum , & quidem non emendatnm ,fed contumaciae fuss irifordefcen- tem ? debentur h^c paradoxa artibus Photii^ Cum enim poft Concilium mitius cum eo & contumacibus Epifcopis , quara tempora ferebant, ageretur, datis quaqua verfum ad afleclas fu- oslitteris Synodum iftamtanqoam inauditom latrocinium, in qoo omnia pervim, nihilque ex lege a£lom eflet, infandis caloroniis profcidit, Tum ad collidendam Conftantinopolitanam Ecclefiam, ipforaque Impe- ratorem cum Ecclefia Roraana ejusque PrEefolibos converfus, Grscos follicitat, ut apod Imperatorem conquererentur , qiiod Conftantino- jjolitanara Ecclefiam veloc famulam Romanse fubdi permiferit , traditis tot 42. Ablata chirogra» Art. VIII. De Concil. Confi:. IV. 127 cot Epircoporum orientalium chirographis ,* quibus Imperator commo- tus , Legatis Romanis chirographa clam fubtrahi jubec. At iis amare de hoc queftis , ac fine authenticis chirographis fe Romam non redituros proteftantibus , fjcque totum negotium , tanto moliroine confeftum, :ollapfurum aflerentibus 5 illa reilituit : deportata cum aiiis Gr^cis Ro- inam ab Anaftsfio Abbate Benediftino , celeberrimo Romanee Ecclefiae Bibliothecario , qui inter tres Ludovici IL Imperatoris Legatos Conci- io interfuit, & Synodum poftea in Latinum tranftulit. Alterum caput, quod utramque Ecclefiam caspit collidere, quoque 4^. n rem fuam gnaviter uti novit Photius, dabat Bulgaria^ qua? ad Leonis CaufaBulsa» Tauri ufque tempora fubjeSla fuerat Patriarchatui Romano, Hsec nuper, '^ica, :onvprfo ope Imaginis , estrem.um judlcium exhibentis , Bogore ejus Principe , ad Ecclefiam recepta'', petitis impetratisque a Nicolao I. 5acerdotibus & Epifcopis , Archi • Epifcopum etiam primum quidem a - Nicolao, tum etiam iilo moram trahente a Synodo oftava Conftantino- 30li petiit. Jurgio tunc orto , ad quem Patriarchatum Bulgaria perti' lere debeat , Grasca fraude , & orientalium Legatorum ftudio , Bafilio jlandientium , Conftantinopolitano adjudicata eft , miflb illuc per Igna- :iura Theophilafto Archi- Epifcopo , proteftantibus Legatis Romanis ; ic poftea Adriano Pontifice , Bulgariam fruftra repetente» His a6lis iimiffi Legati , fed non ea veneratione, qua venientes excepti fuerant. VliiTus fub id tempus ab Ignatio Archi-Epifcopus etiam Ruffis, in foedus :um Bafilio pertra6lis : unde tam Bulgaros quam RufiTos Grcecorum fchi- fma poftea involvit* Photius, licet in exilium relegatus, pifcatus in turbido, confirmans ^ identidem Epifcopos fibi adhserentes , tum per eos tum per licteras in Impcftura aulam clam proferpere , feque infinuare non defiit ; utque fe totum ex- Photii, promeret , fabulam adornat , placituram Bafiiio ; Genealogiam texit plenam myfteriis & vaticiniis , atque ut antiquitatis fpeciem praeferret, litteris ^Egyptiacis , ac Logogryphicis fucatam. In hoc Bafilii genus refert ad Tiridatem , Armenia? Regem ; imperium ei prjedicit , quanta- que eura gloria fit regnaturus exponit ; utque auftor lateret, Theopha- nem Bibliothecae Regiae PrcEfeftum aftorem conftituit. Is acceptam Pho- tii Genealogiam in Bibliotheca reponit , eamque tanquam inventum thefaurum Bafilio, Bibliothecam obeunti , exhibet & laudat , ejus ftir- pem Regiara , Majores , atque ipfum etiam , ejusque gefta myfteriofo prsfagio adumbrad affirmans. Bafi- ■ia8 Pafs iri, Cap. II. De Jure Synod. Antiq. Barillus curiofitate du£lus llbrum legit j ac myfleria recondita f planari fibi poftulat. _ Theophanes reponit , videri Obi non ahurn illa pofle exponere , nifi Photium , in omni litteratura & s canorum fenfu verfatiflimum. Ecce bellum atque qusfitum fabulae epilogum ! Accerfi. tur zb esilio in aulam. Photlos > rem fuam perfonaraque ftrenas agit, EtSastabg. accito etiam in focietatem Theodoro Santahareno ^ homine fibi fimili , airi mnU quod infuper magicis artibus operam fuam locaret, His igitur au6lori. bus ita immutata ed rerum fcena , nt Phocius rurfus in aula & apud Ba- filium gratiofosj, dominari adeo videretur, ut Epifcopali rurfus potefta- te uteretur , & Ignatius de cathedra fua periclitaretur iterum*- Cum autem decennio pofl reftitutionera exafilo , oSkogensrio raajor tioTnvadfr' ^^ecelTiflet, viam oipjiino planam ad refumendum foramum facerdotium sruifus Patri- ^^ho^i^s babmt, refciffis Ignatii aftis ,• cumque is ad Joannem VllL Adria. archaturo» i^' ^^* fueceflbrem licteras^ fua indoie plenas, hoc eft, fraudibus & menda- ciis, direxiflet, fignificansj fe a totaEcclefia Gonftantinopolitana coa£tum ad reditum ia Fatriarchatum ^ aecedente infuper Bafilii commeodatione, approbationem ab eo obtinuit, ea tamen adjefita conditiane, ut in Syno- do , hac 6q re celebranda , veniam poftulet , & Bulgaricsm Ecelefiam Ecclefise Romans reflituat , neve deinceps pGft.ejus obitum quisquam ©X laico ftatu ad Epifcopatum admittatur... 4f Mittit prom Papa ad liiam Synodum duos Legatos^, qui minfs ac mu- krSuor "^"^"^ Photii atque Bafilii eorrupti ( corruptis etiara Pootificis h*tteris ) quidq^uid his libuit, cancedere, Epifcopis pluribus, Photium toties depo- fitum & ab Ecclefia eje^lom execrantibus. Numerofa taraen fuit iila con- eiliaboli eoliuvies, ut gloriaretur Ph-otiu.?, grandi miraculo ex trecentis, Condliabu- ^^P^ '^^^ confecraverit , Epifcopis, nec on^cum a fe defecifle. Adfuere lom Phoda- ^^^'^^ Legati Patriarcharum orientalium j unde Grssci Schifmatici , loco mim. Coacilii, aote decennium fub Adriano IL celebrati , hoc Gonciliabulum Synodum generalem oaaysm vocitant, ut videre eft in Zonara ^ Nilo, BalfaffiQne^ aliisque Grscis ac Conciliorum coiledlonbus* Merito etiam Baronius conqueritur de JuHano CEefarino Cardinale, quod in Concilio Florentrno eontra Mareuffi Ephefinum difputans , ve* ram illam o£hvam Synodura , fub Adriano IL cefebratam , quafi eripf Hbi paffiis : neque obftiterit contumaci illi Schifmatico, cum diceret, Sy- nodum fub Adriano IL celebratam refcifl^am efiTe tempore Joannis VIIL' ita eit : refcifla eit, fed a Goncih'abulo Phouano, prorfus reprobato* Joan- Art. Vni. De Concil. Confl. IV, Toannes VIII. intelJefta praevaricatione fuorumLegatoriim,nihilque in fynedrio illo Photiano fervatum efle eorum, quffi ipfe praefcripferat , accepto indnanus Evangelio ambonem afcendit , ubi reprobato illo con- ciliabulo Photio dixit anathema* Quia tamen initio Photii fraudibus in- duci fe paflus.remiiriorem,quam decuit, exhibuit, notam aliquam imbel- lis an mi apudOccidentales contraxit : ut adeo non pauci fint kriptores, qui pu:ent,facilitatem ipflus,qua Photio Evnucho ceflit, ridiculse fabulss de Joanna Papifl*a occafionem dedifle. C^terum non tantum Joannes VIII, anathema dixit Photio , fed etiam ipfus Succeflbres , Marinus , Hadrianus III. Stephanus V. Formo- fus, Bonifacius VI. aliique, Bafilio Imperatore acerbis de hoc litteris conquello. Sed anno 88^- obiit Bafilius, a cervo, ut fertur, in venatione rapta- tus ac vulneratii;; fucceflitLeo, cognomine S^pte vel Philofophusy qui moxSantabarenum, cujus fraudibus in fufpicionem infidiarum apud Pa- trem Bafilium vocatus, atque in captivitatem datus fuerat, oculisorbatum in exilium relegat ,* ejus vero fautorem & confiliorum focium , imo au- thorem , Photium Patriarchatu iterato dejeaum , monafterio includit, fuffeao in ejus \oQ\xmStephano, fratre fuo. Quia autem hic a Photio or- dinatus fuerat Diaconus, fcripfit Leo Imperator ad Stephanum V. Papam, ut tam fratrem fuum, quam alios, qui a Photio ordinati fuerant, anathema- tis vini:ulo exfolvat, ac reftituat,- addiditque, eos veniam mereri, eo quod a quatuor Legatis Romanis, Photiura bis reftituentibus, fuerint decepti. StephanusPapa timens Grgecorum fraudes( Leonis enim litteras nun- tiabant, Photium fe abdicafi^e, 5fi/wm autem Neo- Caefarienfis, eum vi de- je6lum ) per Legatos caufam decidendam fcribit. Venerunt illi Romam primum tempore Formofi, cujiis mirabile refponfum, ex Synodo VIIL re- petitum , exftat, nihil potuijfe dare PlMium prater dawnationem. Unde etiam decernit , ut anathematis fententia , a Romanis Pontificibus & Synodo Vlil. lata, in aevum firma permaneat, ordinati vero ab eo, fi poeniten- tes veniam ro?ent,ut Laici ad communionem recipiantur 5 fed non coa- ftat , haec a Graecis eflfe fervata, Fhotius in hoc fecundo fuo exilio vivere defiit anno 85? i* homo, fi quis alius , Ecclefige noxius : a novem fummis Pontificibus excommuni- catus. Jecit fundamentum ^randi illi diroque Grascorum fchifiijati cum Romana Ecclefia. Uade plures infelicem ejusdem apocham ducunt a Photio, Licet enim usque ad Michaelem Cerularium utcunque unio te- nuerit, tamen illa non amplius ex parte Crzecorum fatis erat fincera: fjEpiiis poftea reftaurata femper tamen iterum Graeculorum levitate 6s perfidia frafla^ Fars III R C^te- 48- Cum Photms conditiones non fei varerj. JoannesVIII, ei dixit aaa< themaj 49. Ejusque Suo ceffores. 50. Photius a Leoneiteruw dejedus. 5'. SufFeao Ste- phano fratre Leoiais, Sed non fme tricis. 5^^ Mors Photii, 1 130 Pars III. Cap. III. De Jure Synod. Novo. «. . 9^'®''""^ ' homo licet peffimus, magnam camen apud eru- Ejus hbn. ditos famam rehquic. CompoCuk Bmiotbeeam, in qua 280 libro«> a fe Jleaos, recenfec, cenforem in eos agens. Mulcaque aaciquitatis monu- ^ inenta cum fontibus deperdica , hoc padto poftericati transmidt. Edidit etiam Nomocanomm , titulis 14. diftinaum, ac Canones Apoftolorum Concihorumque veterum , cum legibus Imperiaiibus collatos exhiben- tem. Septem item Conciliorum generahum epitomen adumbravit,- qua- tuor libros conCra Manichsos , a Chriftophoro Wolfio haud ica pridem Hamburgi editos. Taceo plurimas illius epiftolas ; uti etiam defcriptas quinque ipfius Pfeudo . Synodos , contra Ignatium habitas. Quarum duabus Legati Romani pr^varicatores fubfcripferunt : Condemnati pro- ptereaRoms, & ab Epifcopatu depofiti. g^. Denique nota, oetzvx Synodi, totiusque controverfis, lenatium in- Raderi hbor ter ac Photium tantopere agitatse hiftoriam optime defcriptam eflea M- Tr^lm'" f ^ ^^'1' Paphlagone in vita S. Ignatii Patriarch^, quam Matthsus Ra- aumvni. derus nofter in Latinum vertit : Eamque Binius , Labbeus, Harduinus ■Coletus, Conciliorum colleaioni ateque hujus Concilii inferuerunt* cuffi notis eruditiffimis ejusdem Raderi , de coHeaione, verfione & ex- planatione hujus ockvae Synodi quam optime meriti. CAPUT III. De Jure Synodali Novo, A mplior fortaflis , quam inftitutum poftulet, hsec de Jure Syno- dali videri pofret tradatio. Verum, cum res fit momenti fane maximi, atque ad apparatum Jurisprudentiie, prseiertim Canonicae, comprimis pertinens, aequi bonique Leclor, eruditionis seftimator* confulet, fi caeptam telam profeqamur & Jus Synodale etiam JSfovum, in decem Occidentalibus Conciliis Oecumenicis propofi- tum, fubjungamus; Totum Jus Synodale fub unum velut afpedlura daturi. ARTICULUS I. De Concilio Generali IX. Lateranenfi L Pro Reducenda Concordia iuter Sacerdotium & hnperium^ propier Invefti^ turas turbatafub Calliflo 11. & Henrico P. Anno 11 22. SUM- Art. I. De Concil. Later. I. S U M M A R I U M. §. I. Synopfis Hiftorica^ 1. Origo feudorum facularium in Ger' mama^ 2. Ecclejtajiicorum , cum Inveftitura Cafarea^ 3. Ufus in abufum ^ Simoniam degene- ransy prafertim tempore Hmrici IK 4. Cui fe opponit Gregorius VII, ^ Proceres Jmperii^ f, Henricus Canufii fupplex Pontifici: Mox recidiu 6, Unde abdicatur Imperio^ eleSlo Eu' dolpbo. 7. Hoc mortuQ Henricus Guibertum Antipapam excitat, 5. At fato fuo infelici, 9* Inflaurata difcordia fub Henrico V, ratione Inveftiturae, intrufo Burdino Jntipapa , ac Pafchali II, capto, 10. Tandemfub Callijlo ILpax fancitay fopitaque tantifper Inveftiturarum controver/ia. 1 Conditiones pacis ex parte Impe' ratoris. 12^ Conditiones ex farte Pontificis^ 1 3 . Crifis de iflo bello EccUfiafiico , pro» pter Invefiituras fufcepto. 14. Vana Protefiantium querela adver^ fus Henricum V. quemajunt^ dimidi" um Imperii perdidiffe» jf, Canones antiqui circa eleCtiones Ec* clefiafiicas, 16, Per illos tamen nihil derogatum Pri» vilegiis variorum Principum : Nee potefiati Pontificia concedendi ejus- modi Privilegia, Canones Concilii* 17^ Concubinatus profcriptus, 18. Bellum Sacrum promulgatum^ 1 9 . Alienationes rerum Ecclefiafiicarum vetita, 20. linis Concilii pacem cum imperio fancire ^ confirmare (^c. Synopfis Hiftorica. poftCaroli M. & LudoviciPii obitum, maxiraeque poft extinflamper j. mortem Ludovici infantis Carolingicam ftirpem Teutonicam, Provin- Origo Feu- ciarum Prsefefti, qutDuces, Marchiones , Comites appellabantur, Fro- dorum fac- vincias , quas pro Imperatore adminiftraverant , haereditarii paulatim ju- cularium. ris fecere, non quidem abfoluti & independentis , fed feudalis, agnito nempe fupremo ac direfto Imperatoris dominio , cui homagium ac fide- lilads facramentum pra^ftiterunt, exhibitis etiam certis obfequiis in aula & militia^ Sic fiiius fucceiTit patri, atque fub hifce conditionibus feu- dumregale ab Imperatore accepit^ di6laque eft foiennis hujusmodi feudi acceptio Inveftitura, R 2 Epifcopi ^ FarsIII* Cap. III. De Jure Synod. Nqvo. Ecdefiafti- 3» , Ufas inab- ufucn ac fimonum degeneranst Cuicum fe opponeiet Gregofius VII. 0i'ts tiirbaf. ifeiiiicus Cituufii fspplex, . Epifcopi GermaniEB, fub Carolina jam fiirpe temporalibus etiam adroi- iliflrationibus admoti, cum viderent Proceres propria jam facere , quse alieno priusnomineadrainiftrarant, fecuti exemplum , Epifcopales urbes cum terra adjefila feudali pariter jure ablmperatoribus acceperunt; au6la plurimum perHenricum Aucupem,Othonem M. HenricumSan6tum, ali- osque fubin Caefares liberales Ecclefiarum fondatores , temporali Epifco- porum & Abbatumpoteftate, refervato tamen confenfa Casfareo in ele- Qione, &juredominii direfti, ac poteftateregalja feuda iis conferendi» Quse collatio feu conceffio per traditionem annuli & baculi Paftoralis fieri confueverat. Hic ufus toleratus aliquamdiu in magnum degeneravit abufum. Nam pereumfa6lum eft, ut non amplius libera elTet Cleri eleftio, fed Epifco- patus & Abbatiae venaies proftarent cuiqueconcubinario&indigniffimo, plus ofFerenti , impofita etiam penfione Ecclefiis» y Cumq^e nefanda hsEC facrorum nundinatio, labesque fiffloniacl Henrici IV, prasfertiro tempore adeo in Germania dominaretur , ut vix quinque eflent Epifcopi, qui absque fimonia ad Epifcopatum pervenerint, Gregorius Vil. taodem efficax tanto raalo adhibiturus remedium, quas diximus inmfiituras ^ occziiQnem velut fimonisproxjmam, fevere interdi- 6las voluit : indignum etiam ratus, & Ecciefiaftic^ libertati pugoans, quod ii^pifcopi annulum & Paftoraie pedum, quae poteftatis fpiritualis funt infignia, a laicali manu reciperent. Monitus propterea a Gregodo Henricus Cgefar, cui jam depravato- nundinatioiila fimoniaca familiaris erat , cum Pontificiam authoritatem fperneret contumax , excommunicationis fulmine percufTus eft,- quodta» men ipfe in Pontificem per EpifGopos, luxuria & ilmonia infignes , in con- ciliabolo Wormatiaecoa^lo , retorquere aufus eft. At peffime infolenti hoc facinore rebus fuis confuluit. Nam cum Gregorius regni enm jore excidilTe declaralTet, populos- que facramenti rehgione exrolviiFetj Imperii Proceresei denuntiant, nifi Intra anni fpatiiim cum Pontifice rediret in gratiam, & Ecclefiae commu- nioni redderetur , ftatutum fibi elTe de alio capite providere Imperio. Cumquehac de caufa comicia Iroperii aPrjncipibusjameflent Augu- flam indi6ta , atque Gregorius Papa ad ea jam iter iniiflet, Henricus regni amittendi timore perculfus, ne annus praefixus elaberetur, inlta- liam difficillimis itineribus advolans, Canufii vili omnino habitu acnudis pedibus incedens , ad Pontincem tandem poft triduum admiflus , fcele- rum veniam petiit promiiraqae emendatione, & abjuratis inveftituris , impetravit , ab excommunicatione abfolutus. Terope* Art, I. De Condl Later. I. Tempeflste hac depulfa, exprobraDdbiis ei humileffi adeo coram ^,' Gregorio abjectionem Longobardiae Epifcopis, fimoiiiae & concubinatas AWicatu» fordibus contarainatis , ad ingenium rediit, atquefra6lis, ^uaefuraverat, paclionibu?, in Gr>;gonun infurgens, Forchemii ab Imperii Frincipibus eil exauaoratus, eleaoin ejus locum i^w^o/p^eSueviae Duce : qui tamen haud multo poil altero in praelio cecidit, quamyis in utroque Vi^or, gy.j^g^^J^^ Henricus vero coa6lo Brixinae conciliabulo, dejefturus GregoHum , ^^jlpap,^ Guihemm Ravennatenfem Epifcopum, horoinem impium & excommu* Bicatum , fub nomine Clementis IIL creat pfeudo . Pontificem ; cumque Romara advolaret, eamque caperet, DuceBullionio , feliciore poftmo- dum Jerofolymae expugnatore, fubduftus furori Gregorius Salerni haud itamulco pofl: fanfteobiit. Vifus tunc quidem Henrico boftis proftra- tus; fed mox ab Urbano IL dir« in perdueliem renovatae: & poft mor- temUrbani, cum obftinatum peftus cum coelo luftans perfifteret , aPa- fchali If* Sed maturus tandem pcensB fiiiis propriis debellandus traditur, ^ priffiumquidem Conrado, eoautem fublato, Henrico , Moguntiae patrem Fata Heodc?. adigenti, utfceptrum poneret, profugum poftea , exofum, ac egenum, miferiis fuis obftinateimmortuum Leodii, anno i loC. Capacem equidem imperii animam natura dedit; fed dotes infelix vertit in crimina, Re- gniannos j-o. be]Iisimplevic;tres procosimperii, tres Pontifices paftus facris fulminibns in fe tonantes, duos filios in fe pugnantes: bis corona exutus; foepius aSaxonibus & Suevis bello appetitus : bis etiam acie cae- fus: nunquam tamentot malis fefaflus melior: quamquam aliqui poeni* tentem obiifie fcribant, At necdum quies Ecclefiae^ Araavit in fe ipfo filius Henricus V. quod in patre odiiTe ac perfequi vifus eft^ Is fiquidem, projeao licet inflaiiratl patris cadavere, quod diris devotus obiilTet, fatale mox bellum cum motus fub furamo facrorum Antiftite reftauravit: nam poftquam inGennania prae- HenricoV. lufit , exercicu in Italiam trajefilo , Pafchalem 11. magna veneratione eum excipientem Romae, fubito opprefTum in caftra fuaabducit, & a captivo per vim extorquet jus /«■ue/fiiwrt^. At poft ejus difceflrum aPa- fchali refciffa coafta padio in Concilio Roroano, urgentibus Cardinalibus &Epifcopis, illigatusqueanathemati Imperator, nifi male extorta eju- rarec, maluitque Pafchaiis, ut Epifcopi Germanise omnino reftituanc dominia fua ac bona temporalia , quam ut inveftituram a Caefare ac- cipiant. Verum ille defun6lus bello Saxonico , armatus Italiam repetiit : ubi pofl mortem Pafchalis ^MrJiwm Archi -Epifcopum Bracharenfem , pa- triaLemovicenfem, Antipapam oppofuitGelafjo ILin Galliam profugo , ibique paulo poft deroorcuo. R 3 Tali- 134 Pars III. Caput TIL De Jure Synod. Novo, 10. Tandem fub Callifto 11. pax dudum exul rediit. Burdinus captus Su- isnc eu, trii : Saxones denuo arma minitantes , Proceres turbarum pertcefi, expu. ^ • gnarunt Henrici animum , adnitente potiflimum Adalberto Moguntino- rum Archi-Praefule, PontificisLegatoad GermaniaePrincipes. Cumenim geminus exercitus prope jam ftans congreflurus videretur , duodecim u. trinque viri deleai convenere tandem de pace, & tollendo pertinaci fchifmate. ronJjHnnP. ^^credibiH cnm gaudio Pflpa acccpit hoc Huntium , miffisque ilHco Cffifari" ^"^"^ Cardinalibus Legatis in Germaniam, Wormatis conventus eft ha- bitus: ubipax his utriusque partisconditionibus coaluit: & quidem ex parte Imperatoris : Ego Henricus , DFA gyatia RommoYum Imperator Jugulim , pro amore Dei ^ S, Rommcs EcckCKs , Domini Papa Calli/li^ pro remedio anima me<2 , dimitto Deo ^ Sanclis ejus Jpofiolis Petro ^ Paulo , fan^a Catholica Ecclefw omnem invefiituram perannulum ^ baculum , ^concedo in omnibus Ec* clefiis furi ele^ionem ^ liberam confecrationem , pojfejfwnes ^ regalia 5. Petri ; qua a principio hujus difcordia usque ad hodiernum diem ablata funt , quce habeoyei- demS, Roman<2 Ecclefiie reflituo, qua autem non babeo^ ut reflituantur fideliter' juvabo, Poffffiones etiam omnium aliarum Ecclefiarum ^ Principum , ^ aliorum tam Clericormn quam Laicorum , conftlio Principum ^ juflitia , qu(S babeo , ut reddantur , fideliter juvaho ; ff do veram pacem Domino Papts Callifio , San^ Longohardia, unde Epifcopi ejusmodi & Presbyteri uxofati Anlipapis adh^ren fokbant , qui labem illam permittebant. 4* l^aici de Ecclefiafticis rebus non difponant. fr..' ^^"^^nguineorum matrimonia, Divinis humanisque legibus con- trana, contrahentes reddunt infames. ^ 6. Burdini Antipapae ordinationes declarantur irritse 7. Sine confenfuEpifcopi nemo conferat curam aniraarum. 8. jNemo Beneventum mvadat. munionem.'''"''^'''''''^' ' non recipiantur in com- 10. Nemo Epifcopum confecret, nifi canonice eleaum. Secus u- terque deponatur. 11. Concedi^ntur indulgenti^ profeauris Jerofolymam ad Bellum lacrum : & bona eorum m tutelam Roman^ Ecclefi^ recipiuntur , lato in invafores anathemate. , lato 12^ Peregrinorum bona non invadantur. 1 3. Poenam excommunicationis ftatuit in eum, qui Dertinaciter treii. gam, feu inducias ab Ecclefia indiftas violat. Percmaciter treu- 14, Oblationes Ecclefiis fa^as a Laicis auferri vetat, if. Falfarii monetas excommunicantur. 16^ Romipetae non moleftentur. ^ 17. Religiofi Chryfma,oleum infirmorum, confecrationcs altarium ordmationes Clericorum ab Epifcopis accipiant. Externos oleo non inungant. ** 18. Parochi conftituantur ab Epifcopis, hisque refpondeanfi de cura ammarum. Decimas & Ecclefias non recipiant\ Laicis fme confenfu x.pucoporum* v.wiixcum zo. Ana- Art. 1. De Concil. Lateran. I. 135 20. Anathema fertur in eos, qui EccJefiis , Clericis, Religiofis, eorumque bonis moleftiam intulerint. 21. Epifcopis ,Presbyteris,Diaconis,Subdiaconis , Religiofis con- cubinas habere , feu matrimonia contrahere omnino interdicit: con- trafta diiTolvantur , & contrahentes fecundum Canones puniantur. 22. Alienationes exarchatus Raverinatenfis , omnesque univerfim 19. alidrum etiam bonorum Ecclefiafticorum irrit« declarantur: ordinatio- AHenatio- nesitem, finecommuniClericorum illiusEcclefise confenfu, aut perfimo-""- niam faflae. Intelligendum hocfenju, fupra explicato ^ ordiiiationes videlicetillas e£eillicitas , probibito omni ufu 5 executione ^ exercitio ordinum ^Jic fufceptorum, Hi funt Canones Concilii Lateranenfis L quorum plures, ut dixi Gra- tianus, qui hoc faeculo vixit, in Decretum tranftulit^ Sic i- Primus habetur i. i. c. lo» Secundus — diji. 60. c, 2. Tertius - di/i, 27. c.8. Quartus - • - 16. qucefi. 7. c, 2 5* Quintus •■- sf.q, 2. Septimus ••- 16.^.7.^^11. Decimus dift.Ci.c.ult, Decimus quartus *" io.q. i. c.14, Declmus fextus --- -s^» 3. ^^. 33. Decimus feptimus --- 16.^.1. c^ 10. Citanturautemifti Canones a Gratiano fub nomineCaJixti II.reHqui autem in Gratiani decreto citantur fub nomine Urbani II. defumpti ex colleftione Anfelmi. Ex quibus colliges , finem primarium hojus Concilii fuifle, ut confir- metur concordia inter Sacerdotium & Regnuro, & terminetur difcordia pjneg circa inveftituras, in Germania praecipue & Anglia per multos annos,tan-cUii tos inter tumultus, agitata. Alter finis erat, tollere vitium fimonias & con- cubinatus Sacerdotum, temporibus illis pgflim graflatum. Tertius finis eratexpeditio nova adornandaprorecuperanda ex integro terra fanfta : in qua Godefredus BuUionius Jerofolymamjam expugnaverat* 20. con- ARTL 140 Fars III. Caput IIL DeJureSynod.Novo. A R T I G U L U S 11. De Concilio Generali X. Lateranenfi 11. Contra fetrum Leonis Antipapam\ HareUcos Petrohufianos & Arnaldijlas fub Inmcentio 11 &LQthario iL Anno 1138. S U M M A R 1 U M. 5. t Synopfis Hiftorica. .f . Intruft Antipap , j^oannes XII. ( Alberti ^** comitis Tufculani Filius, qui primus Pontificium nompn mutavit, Oaa- JoannesXII* vianus antea diftus ) ad Othonem L Germania Regem refpexit , ejusque adverfum Tyrannos opem imploravic» Otho, 1 i 4 J44 ^^^^ Caput lil. De Jure Synod. Nova* Otho , traieflo in Italiam valido exercitu , domitfs invaforibus, Otho. Romaj exceptus, Imperator a Joanne eft falutatus & coronatus : Atque ut vices rependeret, perpetuam Sanftse fedi proteftionem addixit, con- firmatis novo"^diplomate Pipini & Caroli M. donationibus,. Romanae £c- clefiaj faftis novisque adjeftis. Verum Joannes Papa, homo verfatih*s, ad hoftes Othonis deficiens, in Conciliabulo Romse coafto, prasfenfe Imperatore, depofitus eft fuffeflo Leo vnr^ in ejus locum Romano Presbytero, fub nomine Lems VIIL Fa6lum peifi. me. Licet enim Joannes fidem datani fregerit, & alias etiam ( ut equi» dem alTentator quidam Othonis fub mentito Luitprandi nomine fcribit ) homo faerit nefarius , admodum juvenis fa6lione Tufculana intrufus ,* quia tamen a tota per orbem Ecclefia fuerat acceptatus, deponi non po» tuit: nullumque eft dubium, quin Leo VIII. fueric Antipapa» Mortuo JoanneXIL eleftus eft Benedi6tus V^ qui adnitente Pfeudo-Fontifice Leone VIII. fede deje^lus , Hamburgum eft deportatus , ubi pie vitam duxit ac finiit , eleSto poft ejus & Leonis mortem Joanne XIIL poftea ia: carcerem conjeflo a fuis Romanis , ab Othone propterea multatis* Mortuo Othone I. cum Itali quidam, Cincio duce, Eetatera Othonis IL fpernerent , tumultuari rurfus coeperunt* Nam Benedido VI. ftran- ?4. gulato, intrufus eft Boriifacius quidam, qui Vaticana Bafilica direpta Con» Boiifecius. ftantinopolim profugit : Ele6to vero Pontifice Benedifla VIL eo vero defun6lo impius Bonifacius, Conftantinopoli redux, occifo Joanne XIV* rurfum fe intrufit, duorum Pontificum parricida.. Cumque deinde Joannis XV. teropore Crefcentius Romanus tyran- nidem exerceret , Otho III. in itah'am movit, ac mortuo Joanne Bnmo' nem affinem fuum Pontificem ehgi curavit , fub nomine Gregorii V. ( cui inftitutionem feptemviratus plures tribuont ) at Crefcentius PJacentinum Epifcopum iuh ncmine Joannis XFI Antipapam eidem oppofuit ; ab O- thone mutilstum poftea cum ignominia, interfe6lo Crefcentio, Sub Imperatoribus Henrico IL & Conrado IL utcunque Ecclefia ab Tres Imul Antipapis fuit libera. Nifi quod Benedi6lus VIII. a Gregorio quodam Pomifices. pulfus, ab Henrico Sanfto eft reftitutus. At tempore Henrici III. novum rurfus fcMfma erupit : Nam Benedi6tus IX. Alberici Comitis Tufculani Filius homo nefarius, in fedem Apoftolicam intrufus, receptus tamen eft ab Ecclefia metu majoris mali. Romani morum ejus pertasfi Antipa- . pam Sylveflrum IJI. fubftituunt. Benedi6lus IX. cum omnibus exofum fe videret, accepta pecunia,Pontificaxu fe abdicavit, eIe6lo in ejus locum Gregorro VI. At cum Benedi6lo rurfus fe intrudente, tres in diverfis ur- bis regionibus pro Pontificibus fe gererent, Imperatore Italiam ingreflb Gregorius VI, in CQngilig Swtrino, ut pacem Ecclefiae conciiiarat, Gregorii Art. 11. De Concil Later. H;, 14$ Kaz. exemplo, jure fuo ceflit ; eleflosque eft Cleinens II. Saxo, Bamber* geniis Epifcopus, Suidgerus ante noirjinatus, quo altero anno demortuo», cum Benedi6tus fa£lione Tufcolana fe roffus vellet intrudere, Imperator Popponem, Bavarum, Brixineofem in Tyroii Epifeopum Romam mifit» ubi Fontifex eledlus eft ac Damafus !!♦ appelJatus ; cui pofl: 23. dies fuc ceffit Bruno LothariDgus,Tu]lenfiS Epifcopus, fub nomine Leonis IX, at- que iiuic Vidor IL Gebhardys antea di6kis, Euftettenfis Epifcopus. Sub Heiirico iV. a Cardinalibus libere eledus eft Stephanus IX. Ab- bas CafljnenOs , Lotharingiae Ducis Frater, vir Sanftilfimus. Poft ejus mortem Sacram Sedem invafit Mincius , qnl Bemdl6tus X, dici voiuit. At ubi vidit iegitime eledum Gerardura , Epifcopum Florentinum , fub nomine Nicolai 11. accedente etiam confenfu Henrici IV. Imperatoris, Cgnia Pontiiicia depofuit, Gravius fehifma exortum eft , cum mortiio Nicolao a Cardinalibus eledus confecratusque eft Alexander II. Nara Henricus IV. Imperator Cadalgaaj. 3egre; fm*ens, absque Legatorura fuorum praefentia haec a6la, Cadaloum, Par- meDfem Epifeopum, horoinera impium, fxih ncmine Honorii II. ab Epi- fcopo JS^ediolanenfi & Vercellenfi eligi curavit , ejusque eleflionem in Conciliabulo Bafilese habito confirmavit. Sed ope Annonis Epifcopi Colonienfis receptus Alexander, damnfetusque Cadalous : qui Romam armatus ingreffus , viftus eft, ac poftea mifere periic : Alexandro etiam in Concilio Mantuano approbato> Alexandro Cardinalium fuiTrgglis fubrogatus eft Hildebrandus, Gre- gorii VIL nomine affumptojcoi poft:ea, ut alias memoratum , Henricus , , ir. Guibertum Antipapam oppofoit, Clementem IIL diftum : qui Bennonem^ Guibertuso. mendaciffimum fcriptorera , aliosque Cardinales nominavit. Recruduit fchifma, cura opera Henrici V. Gelafio 11. Pontifice intru- 18. fuseft Antipapa Mauritius Bnrdinus, Gregorii VIIL nomine ufurpato. Buidmus, Denique cum Califtus II. & Honorius IL Gelafii fuccefTores absque Antipapis gubernaiTent Ecclefiam , a majori Cardinalium numero eleftus eft Innocentius IL a minori vero parte Peirus Leonis, qui Anacletus II. PetiusLe©- dici voluit, ac urbe vi occupata,, Innocentium legitiraum Pontificem in nis. exilium ejecit ;' quem tamen , ab omnibus Principibus ( excepto Rogerio Sicili^ duce ) agnitum, ftudio, induftria & eloquentia S. Bernardi, Lotha- rius piiirimii.s Imperator cum exercito ingrelTus Italigm reftituic. At Pe~ tro Leonis mortuo Schifmatici aliom qiiemdam fub Victoris IV. npmine obtrudere conabantur. VerUm is a S. Berhsrdo, hujus diuturni fchifma- tis debellatore inviailEmo, perfUafus, lnnocentio Fontifici le ftibj>cit. Fars III, T H^s I4^> Pap in, Caput IIL De Jure Synod. Novo. H«c breviter placuit praenotare, occaflone Concilii Lateranenfis 11. quod ad extmguendum penitus fchifma contra Antipapas eft indiaum ab Innocentio IL & a mille ferme Epifcopis celebratum. Verum quia non tantum Pfeudo» Pontifices turbarunt pacem Eccle- fia5,fed etiam hx-retici, videlicet Petrus de Bruisy hujusaue difcipulus ^rnal- dusBrixienfis, qui dicebant, baptifmum non prodeffe jjarvulis, templa efTe deftruenda, confringendas cruces &c, ideo contra iftos et am in hoc Con- ciho eft aaum ; & primo quidera refcilfa funt aeta Pfeudo - Pontificum : deinde damnati haretici memorati ac denique pro reftauranda Ecclefiae annorum^ 14^ Ut collapfa -inurim reftttuantur ^ inditium Comiliiiwi^ % 2. Summa Canonum. tS^ jR^iulatur ekStio Pontifids,,riqm' rendo duas tertias. De mate EpifcO' pi 5 Parochi, ■|6- De vifitationibus0ulQ menf(e,cer/u- ris^ fmiQnW i Ecclsfds nonvacantibus^ 1 7* De negutiis Clm, onm , p Walltatt bemfidorum^ forG competente , jura- menioirrito, • ig. UfdrcB utriuscjiie tellamnti pagint 15» Damnati hceretici, Obfervatio clrca hserefm Waldenfi- um & AlbigenGum* 20. WcddenfMm errores^ 21+ Mhigenfium^ 22^ An Lutherani db iftis hcsreticis Re* ligiojiisjuce epocbam poffint ducm 9 Synopfis HiHorica. FioflConcifium Lateranenfell. (velut alii fcribunt, in Condlio ) lnno> * centius IL Pontifex excommunicavit Rogerium , Sicili^ & Apuli^ Diicem , Preudo-Pofitificum fautorem ac defenforem pr^cipuum, quem propterea Petrus Leonis Regem dixerat. At Rogerius captum Potitifiaera compulit, ut-regiamei dignitatem confirmaret, c^ncelTa fimul Apuiia <& Frincipatu Capuano , fub paao tamen de homagio , & 600. aureis annua- tim Camerae Apoltolicas praeftandis ; ficque tandem fa£aie iilu4 fchifma in tGta Ecclefia elt exdnftimi. ^ , Suecefrorlbuslnnocentii multnm negotii Romsni faceffiverant, qui Arnaldo Brixienfi incentore antiqaam reipublicae Romanis formam reftitue- re fuot conati , ele61o Patrltio ac Duce ^ordam Petri Leanis filio. Sub Eu- genio ni. S. Bernardi oIim.dircipulo , turbas adeo CKarferant, ut faii- eiiffimus Pontifex urbem deferaeric , & inGalliasn fe contulerit. Sab fiadriano IV. deinde jatta fuat femina gra^iffimi fchifmatis- mter S^dem Apoftolicam & Fridericum l Imperatorem (quero Latini Mmbarbum^. lu\\BarborofjamQognomm2iX\jLX\t^ Conradi IIL ex fratre nepotem, ingen- tis animi ac fpiritus Principem. , ^ o r> r Petierat Imperator, ut pieiura quaedam , quie Pontificem , & Caefarem aliquantum inclinatam reterebat, deleretur Romaej quod cum Pontifex nonfeciiret, captuseftin traniituPontificiusin DaniamLegatus , rebus» queomnibus fpoliacus, diffiaiuiaate laiperatore. Adrianus Art. ni. De Concil.Lateh Ilt t40: Adrianus Papa duos ad eum Legatos mittit cum Epiftola , iii qua fcri- ^ bit : D ab illo abftraheret. Mortuo inter conatus iflos Oaaviano Antipapa , pfeudo - Cardinales» quos ipfe creaverat , voluntate Caefaris eligunt Guidonem Cremenfem Epi. fcopumyPafcalemlll. compellatum; cui Principes & Epifcopi Germanis obedientiam jurare compulfi funt,- quod tamen facere plures detreaave- rant^ Licet autem Imperator tota contentione Alexandro fe fe opponeret,' & Henricus etiam AngliaeRex ab eo fa^us elfet alienior, quodS.Tho- mam Cantuarienfem protegeret, tamen, cumRexSicili^, Longobardi?e Civitates, ac VenetiadverfusCaefarem confpirafTent , Romam Alexander exGallia rediit, Wilhelmi potiffimumSicili8&Regis auxilio. Convenere illum ibi Legati Manuelis Imperatoris Orientis , qui pecuniam & aoxilium adverfus Fridericum ofFerebaot, cum omnibus iis, quse Carolus M.Ec- clefiae Romanaedederat, fi abrogato occidentali Imperio reliqua fibi re« ilituerentur* At refponfo non fatia grato accepto cumpecunia Con- ftantinopolim redierunt. Fridericus interea cum Pafcali Antipapa in Italiam profeaus , Me- <3iolano iam antefoloEequato Romam capit, profugiente vili habitu Alex- andro Pontifice. Sed pefte abfumente Ceefaris exercitum , & aliunde civi- tatibus Italicis adverfus eum conjurantibus , ex Italia profugere eft com- pulfus. Extinaopaulo poft cancri faniePafcale Antipapa, fautores ejus fub- rogarunt Joannem Abbatem Strumienfem, fub nomine Caim ill quem Imperator approbavit. Rurfusque cum exercitu adverfus Alexandrum & Longobardias civitates conjuratss in Italiam movit^ Cumque Alexan- driam C ante fex annos conditam, & in Alexaodri Pontificis venerationem fic nuncupatam) quatuor menfibus fruftra oppugnaflet, de pace agere ccepitj-quaetamen noncoaluit. Unde Italos aggreflus, ingenti prslio fu- fus eft: Navalipariterciade accedente,illataa V^enetis, qua Otho CEefa- ris Filius cum 46. navibus captus, Venetias eft abduaus. Ad cujusvi- aorias perpetuam memoriam Dux Venetiarum quot annis projeao in Mare Adriaticum annulo defpondere illud fblet Reipublics. Tumvero, cum Principes difceftum a Ccefare minitarentur, nifi cOmEccIefia pacem componeret, ferio animum ad illam adjecit, miflis- que Anagniam , ubi Papa tunc morabatur , Legatis , eandem petiit* Conventum denique in haec capita Pmliminaria , ut vocant. Csfar Alexandrura Papam agnofcatac veneretur, eique acfucce/Toribus , toti- ^ueRoman^EcclefiaBverampacem eoncedac. Prsefeauram urbis & ter- ram Art. ni. De Concil Latef..nL ram ComitiiTse Mathildis eidem reflituat, Quod Papa de CaMa Anti- papa ftatiierit, habebit ratum. Regalia B. Petri & pofTeffiones Ecclefiae Komanae ablatas reftituat. Pax univerfahs ineatur Venetiis vel Raven- n» : Ibique coroponantur etiam diflidia cum civitatibus Longobardiae & terris Regis Sicilias* Venetias igitur Alexandro cum Legatis Civitatum & Regis Siciliae, l u cumque Legatis Casfaris ingreflTo, atquecompofjtis circa feuda civitatum ^^'^* drllidiis, pax utrinque firmata eft. Tum vero Imperator cum fuis ab ana- themate abfolutus, Venetias pariter ingreffus, a Pontifice, prae foribus EccIefiEe S. Marci cum Cardinalibus exfpe6}ante, amiciflime exceptus eft, dato mutuo pacis ofculo , plaudente & gaudio exultante tota corona. Fabula proin eft vanillima , quam de calcato Caefaris collo mendaces ob-^^^"^*' treflatores confinxere : cujus nullus veterum fcriptorum meminit^ Porro Antipapa Califtus , ubi ab Imperatore fe defertum vidit , pri- mum in montem Albanum confugit ; tum vero cum quibusdam fuis Cle- ricis ad Alexandri pedes accedit, peccati veniam precatus. Pontifex eum Archi - Epifcopum & PraEfedum Beneventanum conftituit. At cum eodem adhuc anno obiiflet , fchifmaticorum quasdam reli- '^. qmxLandimm elegerunt Antipapam Innocentium III» diftum, a Fratre ^ ^®^^ O^aviani^ odio in Alexandrum adhuc flagrante, in arce munita prote- ftum* Verum arce in Pontificis poteftatem redafta captus Landinus, & in exilium eft deportatus. Sicque tandem fchifma extinftum eft, quOd ulcra 20» annos Ecclefiam diftraxerat» Ut autem pax ea firmius teneret, & futuris etiam confuleretur tem- '4. poribus, atque Ecclefige turbis , ex Pontificum eledione non raro ex- ortis, objiceretur repagulum, Alexander Pontifex Generale indixit Con- cilium Lateranenfe tertium , in quo a 302. Epifcopis ftatuta eft norma eligendi Pontrficem refcifla a£la Pfeudo- Pontificum ; Epifcopi iis ad- haerentes recepti in gratiam; damnata Catharorum, Waldenfium & Albi- genfium hasrefis ; Difciplina Ecclefiae , tot tumultibus concuflTa , denuo inftaurata. Atque ad hos fines obtinendos 27* condidit Canones. Summa Canonum. i.Vf ullus deinceps in fummum Pontificem legitime cenfeatur eleftus , i^. ^ nifi a duabus tertiis Cardinalium partibus fuerit eleftus ; nullo ta- nustertiB* men praejudicio aliarum Canonicarnm eleftionum , in quibus majoris & fanioris partis debet fententia prgevalere , quia quod in iis dubium vene- rit, fuperioris poterit judicio definiri* In Romana vero Ecclefia aliquid fpeciale conftituitur , quia non poteft recurfus ad fuperiorem haberi. Or-. Vlfitado. Simofiia» Tacatura. 17. Negotia Cie ricorum. Pluralltas be ficiorum. Fariinx. Jurameiimm irritum. If/I Pars IIL Cipiit IIL De ]ure Synodali Novo. 2. Ordioatiories Oaaviani, Guidonis, & Joannis Preudo.Pontifi. cum declarantur irritas, cum aliis eoriim aais. 3. Epifcopus ante 30. (Etatis annum non eligatur r nec Parochus. a"u£ curam animarom esercens ante^f. annom* 4. Pr^iati fubditos ne graveot in vifitationibus nimio hominum e- quorumque comitatu, f. Si Epifcopos aliquem ordinat fine titulo , unde fuftentari DoffiK debet eum alere , donec ei pro videatur , nifj propria Habeat, ^ Prslati non ferant cenfuras , nifi prsevla canonica commonitio- ne. Nec Religiofi appellent a correaione fui Fraelati , fed humiliter ae devote corre€lioni fe fubjiciant. , 7. NihilexjgaturproEpifcoporum , Abbatum , alfarumoue perfo^ narura benediaione : neque pro fepulturis, exequiisque defunaorum, aut benediaionibus nuptialibus : reprobaturque longa etiam confuetuda contraria , tanquam criminofa, . 8. ^Benefieia Ecclefiaftica , necdura vacantia , non promittantur : ne defiderare quis mortem proximr videatur. Vacantia vero intra fex menfes conferantor. % Religiofi ac Clerici de manu laici decimas vel Ecdefias ne recr. piant absque authoritate Epifcopi : & Templarii ac Hofpitalarii equices tantum ferael in anno Ecclefias interdiaas aperiant, nec m.ortuos ibi fe- peliant. 10. Monachi non recfpiantur in Monafterium pretio. Neque all- quid tanquam proprium poflideant.. N^que foli extra monafteriura ver- fentur* 11. Clerfci continentiam fervent, expulfis molierculis, fub poena privationis officii & beneficii, Sodomitiei vero ejiciantur e Clero ; 0 vero fint Laici , excommunicentar. 12. Clerlci non agane Advocatos coram Judice feculari, nifi in fua tel Ecciefi^ caufa, aot peffonariim miferabilium. Neque fint procura- tores f^eula-rioffi, Nemo mm nnlitans Deo implicat fe negotiis fcssularibus. IS* Nemo plura benencia Eceleliadica poffideat. Prcecipitur refi- dentia. Alias, quod contra SS« Canones accepit, amittat: & qui tra- diderit , largieodi potefeate privetur* 14. Ne Glerici accipiaot Ecclefias absque confenfii Epifcopi. Ne- ve Laici Clericos fuo judicio fcare compellant , fub poena excommunica- tioois incurrends&^ if. Redftus beneliciales poll: mortem Clerici maneant Ecclefiis, 1 6, Quod a majore & fanfore parre , Capituli conftitutum fuerit, confequatiii: effe4lum 3 non obftante juraraento contrarlo, nifi a paucio» ribu^ aliq^id rationauik fyerit 9itenfum/ " 17. 51 Art.IIL De Coflcil Later. 17. Si plure^ (int Patroni & Ele£lor€s dircrep?ntf s in votis, ilTe pr3B« feratur , quem majora merlta & fuffragiorum pluralitas eommendant^ Sl hoc fieri non poffit, Epifcopus Eccleflae vacanti provideat. ig. In qualibet cathedrali Ecclefia conflituatur Magifter, qui gralis doceat, 19» Onera Ecclefus & Clericis noi\ imponantur a fsecularibus. 20* Vetantur iterum torneamenta. 21, Servetur treuga. 22. Sine authoritate Regum & Principum non imponantur nova 22^ Leprofi proprium habeant oratorium & cceraeterium t. & a d^- cimis fint immunes^ 24. Vetantur arma &c. deferri afd Saracenos^ fub poena anathematis. 25^ Cum ufurae utriusque teftamenti pagina condemnentur, manife- ucujgf* fti ufurarii communione & fepultura Chriftiana priventur. 26. Chriftiani JudaBOs & Saracenos in domibus fuis ne quidem ut fervos retineant ; nifi convertantur. 27. Condemnantur Cathari , Waidenfes, & Albigenfes hseretici, ip-. ^ Sc contra eos propofitis indulgentiis indidum bellum facium. Ezretm aa- 5. IIL Obfervatio circa h^refin Waldenfium & AlbigenfTum. r\bferv, I, Waldenfis^ a Petro Waldo mercatoreLugdunenfi exorti,initio ^^1^2^^^^ ^ genus quoddam vitge monafticae affe^laffe: fed cura a Sede Apoftoli- ^^^^^^^^ ca fuiflTent reprobati, jugo exculTo in omne genus vitiorum haerefiimquo funt prolapfi. Quippe dicebant , Romano Pontifici non efle obedien- dum : ejus decreta nuilius efle momenti : a judicia fanguinis omnibtis ab- ftinendum : Laicos juftos confecrare & abfolvere a peccatis pofle : Sa- cerdotes vero impios poteftatem confecrandi & abfolvendi amittere; confecrabant femel in anno , dicendo fepties Paur nofler : induigentias , purgatorium, invocationem Sandlorum, dies feftos, jejunia , Salutatio- nem Angelicam, Symbolum Apoftolorum contemnebant : urente carnis libidine omnem commixtionem efl^e licitam : omne juramentum eflfe illi- citum : perfeClos manibus laborare non debere : in libris veteris tefta- menti non contineri verbum Dei : quamnbet fasminam fuae fe^la? eflfe ve- rum facerdotem , qui confeerare poffit. Ohferv, 2. Waldenfium propaginem quamdam fuifl^e Abigenfes m ^ .^^» Albigefio exortos in Gallia. Docebant ifti cura M«nicha;is duo eflTe re- A'^'genfiu«' rum Principia, bonum nempe, feu Deum, & malum, flve diabolum, quesi credebant omnia corpora creaflTe.- Negabanc confeffionem peccato- Pars III^ U rumj 174 Pars Tll Caput Iil. De Jure Synod. Novo. Tum, pfirgatoriiim, infernum, refurreaionem corporuni, Funeralia, Ec- clefias, baptirinum, Evchariftiam, extremam unaioija.n 6ic. abjiciebant. Iransmigracionem animariim in corpora ethm brutorum praedicabant. Uirillum non fuiffe verura Deum & hominem. An^e adventum Chrali iiullos fuifTe bonos, Malum hominem definere elie- Epifcopum Eccle- Iiam non pofle aliquid poffidere, neque in communi : neque pofle con- ItJtutiones facere, neque exccim^municare : nulium efle peccatum origi- nale : mundura femper exltitsfle : matrimonium efle malum : ablata non |lle refi:ituenda. Vide Sanderum de vifibili Monarchia libr^ 7, ad ann. 1198 bcsrefi isi' ubi bcsrefes iflas recenfet ex Bemardo LuzenburgenCi, Antonino i^c\ AnrbiisLiio . ^??^^^^* 3- Lutherum aliosque Novatores complura ex profljgatiffi. theranoram '"^^^ f™^^?.'^^"^ fceieratiflirais h^retlcis defurapfiiTe, atque in farraginem epocha? novi fui fiftematis mtuhfle , ut adeo quidam epocham Lutheranifmi ad Waldenflum & Albigennum tempora referant. Verum ucut Lutherus, ipfiusque progenies varia ex mercibus illis peftiferis collegerint, in mul- tis tamen ab iisdem difcrepant, ut proia nullatenus blandiri fibi poflint, Eccleflam fuam ( quod tamen infigni ipfis eflet probro ) in Waldenfibus & Alb'genfibus fuifle vifibilem ; nifi promifcuum chaos , & miferandum lcepticifmum acque informeffl indifl^erentifmum, ex defperatione altioris . origjnis , velint invehere , ut latius ofl:endi adverfus Prscones Tiguri- nos Obfervationum pme 5. de Ecckfia colloq, cap^ ARTICULUS IV. De Concilio Generali XiL Lateranenfi IV. Sub Imocentio 111. & Iriderico 11, pro recuperanda terra fan&a mm 1215. SUMMARIUM. o r^^rJt^ . f* Sullionioinregm fucceditBalduinus, bynopfis Hiltorica* De expeditionibus facris* Equitum ordines injiituti^ f. Expeditiones Cacr.^, ~ Vemtorm virtute Tyrus expugnatuu %. Fueruni decem pracipua. «^^/^^^s^'"*"?» 3. Prima Bidliomi , aliorumque Princi- Tertia expeditio a Conrado 111 Impi* pum gloriofa , expugnata Niccsa , An- ratore Ludovico VII. Gallia Rege tiochia ^erofolyma , ered^o regno^ fufcepia , infaufla propter invidiam ae 4. Jltera W '.ifonisy perfidia Almi Com- perfiMam Manuelis ac Gracorum at' nmifrufirata. que difcordias Ducum. Art. IV. De Concil. Laten iV. 9. Saladims Guidcnem Lufignamm Jerofclyma Regem vincit ac ccpit^ 10» Jmifa ^erofilyma ac Pala/iina, 1 1 . Sufcepta igitur quarta expeditio a Friderico L Impet aiore, Leopoldo Au- Jlriaco , 6f Richardo Anglice Rege, At rurfus infaufta^ Imperator in hal- neoohiit^reliquos difcordiafregitj un- de capta Ptolomaide redierunt^ 12* Richardus felicior in itu y quamre' ditui in illo Cyprum cepit^ inhocipfe eaptus eft. 13. Ordo Teutonicus, 14. Quinta expeditio pariter fine fuo frujirsta, 15. In fexta^ a Balduino^ Dandalo fujcepta expugnata Conftantinopolis ^ translato ad Latinos orientali Imperio, 16. Venetis Creta conceffa cumJLgai infulis, 17. Septimam adornavit Andreas Rex Hugariai expugnata deniio Jerofo" lyma cum Damiata : at mox amiffo, ig. Odtavam Fridericus IL Imperator^ qui recepta Jerofolyma mox rediit. 1 9, Nona decreta efl in Ccncilio Lugdu- nenfi L fufcepta a S. Ludovico : qui a Barharis captusy Damiatamreftituere coaUuseft* 20* Decimam denique idem Rex molitus ejl cum Eduardo Anglice Principe, At expugnata Carthagine ohiit, §' 2 Obfervatio critica circa iftas expe- ditiones* 21. Pr-t^l^antium querela mtra illas, Vindicantur, 22. Saraceni in Hifpaniam, 23. Irruptiones Turcarum, 24« Opponmdaarma communi ftudio, Ohftruendifcntes irruptiomm, 26. FruUus irftgms. 27^ Hodiedum perdurantes. 2S' Equitum Hofpitaliorumi origo ^ prop-efus, 29. Rhodum ftrenue propvgnant , fed tandem amitwnt, 30. Ordinis Teutonici initia ^progref- fus, 31. Prujftam ^ Livoniam occupant^ Decretum Concilii IV* Lateranenfis pro adornandis facris expeditio- nibus^ 32. Summa frequentia Pralatorum in hoc Concilio* 53. Refertur decretum circa fufcipien" dam facram expeditionem. Canones conditi pro Ecclefiaftica difciplina, 34. Recenfeniur 70. hujusCcncilii CanO' nes , qui fuh nomine Inmcentii III. in^ ferti junt Juri Canonico, Obfervatio circa errores in hoc Concilio damnatos. 35, Alhigenftum furor. ^6. Simonis Montfonii imudita forti' tudo. 37- I5(^ Tms in^ Capm HL De Jure Synod. Novo. f ^ Damnatm ttiam lihzllus Joachimi Trinitate reprobata^ ^bbatis fContra FuriiinLombardum /{.o, Dod^rim Lombardi di eadem ap- fcriptus. probata. $$. Crifts de Toeologia illius avi y ^ 41. Almarici errores^ libris fententiarum Lombardi^ 42, Initium Ordinis S, Dominici l^. Dottrina^oachimi Abbatis de SS^ Framifcic Synopfis Hiftorica de Expeditionibus facrls^ t Tncideruntm hosc tempora ExpeMtiones fmr^^ quas Cmiaf^i appellanCi ^ Bspedidonesl quia videiicet Crt/r pradicabatur , atque Chriftiani per Europam com- 'cra^ movebantur, propofitis indulgentiis, ut cruce inOgniti ad bellum facrum pro- ficircerentur,- principaliter quidem adverfus Mahometanos , pro recupe^ randa ac -defendenda Terra fan^a , feu Palseftina , Chrifti Domini veftigiis acfepulchro nobilitata*. tumetiam adverftis eosdcm MahometaTios, Sa» racenos, & Turcas, Hifpaniam aiiasque Chriftiani orbis Provinctas inva- dentes: denique -etiam contra haBreticos^ maxime Albigenfes in Galh'a , ac poftmodui] adverfusHuffitasin Bohemia, uti etiam quandoque contra pacis Ecclefiafticas perturbatores^ Diplomata autem , quibusfummi Pon- tifices ad «jusmodi expeditiones bellicas pro defenfioneChriftiance fidei Chriftianos adhortabantur ^ appellatEB funt BuII(b cruciatcB : quarura nomen liodiedum eft fremmaniores , magisque periculofoa ho- ftes habuit, quam Saracenos , iisque foederatos Turcas Hifpaniun. ^"'^t concitaverat, Saraceni ifti non tantum AW.r'^. '""'^ Fi'"'?'* S^P'™' Rhodum,Afiam Minorem, atque Africam occuparunt, fed etwm Coiumnas illas Herculis transgreffl ataue n Europam eifuG, csfo Roderico Rege, turbinis inftar, Hifpanias pervo- ^Tt f '''^u '"' T"' trepidantibus undique, quas Mediterraneum alluit, florentiaimisProvinciis T»rri'' „.1 ^«^"^ ""''l.''' =3lamitatera & ruinam Chriftianorum deefiet, fs. S ?™fo '"■n ' '"""" »'"'P>"«tiffi»« , ex Scytheditione a Bullionio & Balduino Jerofolyma cum reliquisPalaeftins ur- >ibus: Ereftum crucis vexillum ; Cukus Divinus redditus : Terra fan- •la Chriftianis confita FuudatumRegnum , quodfub novem Regibus ad lonaginta annos ftetit, per intervalla poftea etiamrepsratum : Magnis SuropaelPrincipibushodiedum ejusdem titulo acjure gloriantibus. Erepta :unc etiam Saracer|is Niccea , ere^tus AntiochisePrincipatus, qui centum jltra annos fub Boemundi, fortiflimi Normanni, Chriftianis heeredibus flo- ruit: Atque hoc pa6lo Antiochenus ac Jerofolymitanus Patriarchacus ad Ecclefiam reduftus. Quid Cyprum memorem , in expeditione quarta , depulfis perfidis Graecis, Ecclefis aftertam, condito ibidem regno, fub 17. Regibus per 283*ac deindefub Venetis perp^. annos ftaturo? Quid Cretam, Rho- dum , aliasque Medkerranei & ^gei Infulas ? An contemnenda nobis res elTe videatur Orientalelmperium expug* nata Conftantinopoli, Latinis atque Ecclefias aflertura ? Taceo ea , quae in iEgypto ac Regno Tunetano Chriftianis accrevere» At amifla funt haec rurfus omnia: Quidtum? An infipientes prOp- terea, an inutiles expeditiones illas dicemus ? AmifTa eft Monarchia Affy- riorum, Ferfarum, Graecorum,* everfa Romanorum, Carthagirienfium, Spartanorum , Athenienfmm Refpublica ; estin^a tot Regna & Iroperia : X 2 An l64 i^^ars if[. Capuc IIL De Jure Synod. Novc. An pro;;terea infipienter ac fruftra tot curis quaefita, bellisque parta ? Infjpiencem Alexandrum,Pompeiurn, Cffifaretn, quiea perarduas expedi- tionesqusrerent, quae rurfus atnitterent! Efthaecrerum humanarumin» doles: Temporales funt: Volvuntur, revolvuQtur. CefTent mortaHuiQ induftriae, fi perennitatem interris quaerant: Oea moliantur, quaenullig Hnt obnoxia temporum injuriis. Unum duntaxat Regnum eft> cujus noa eritfinis. Sedneque amiffosomnesbelli facrifru6lus dicere poflumus. Nobi« etiam militavit pro vida antiquitas : Hodiedum metimus , quse illa feraina- vit. InTurciam fortafijs dudum abiiflet omnis Europa , nifi aggerem po- fuiflent Sacrae Cruces. Cum enira Barbari in Oriente bellis cum noftris eflent impliciti , nullas amplius in Occidentemmitterepoterant fuppeti- as» Exarefcente proin fonte , rivi facile funt exficcati. .^7* Atque hoc confilio fane aufpicatiflimo, fpirare liberius Europae Hcu- Hodiedum jt : Recepta Hifpania , a Mauris antea per tot annos tantaque pertinacia graeicntcs. pYeffa. : Fundatum Lufitaniae Regnum, hodieduro florentiflimum , Sarace- norum ruinis fuperftru6lum ,• Via aperta ad erigeodum firmandumque Chriftianis Regnum utriusque Siciiias. Ssrdiniam & Corficam jam Anno 852* Mahometani rapuerant: nec recipi poteratinfelix fpolium, donec accifis per Sacram militiam Barbarorum rebus , illa ceffit Friderico II. Cae*'. fari, haec Genuenfi Reipublicae, ademptahoftibus non tantum ucraqueln- fula , fed etiam fpe ac redeundi voluntate, Claufa erant , qux Europara A- fricamque feparant, maria, cdmprefi^a navigatio, turbata commercia , Sa- raceno tridente vindicante fibi maris dominium* Cruciatis claflibus, fig-^* natisque Heroibus debetur libertas, qua Europa fruitur, Quin dicere pof- fumus, ipfas etiam, optimas adeo, navigationes in Afiam & Americam , at-- que Iiac ratione utramque Indiam Europaj atque Ecclefijp apertam, Sa* crarum Expeditionum fementem eflTe. Nifi enim vaJidifrimK illae cohor- tes alio avocaffent Saracenos, ac prasterveftae noh raro cruciats clafi^es fuilfent Chriitianis auxilio , ficque Hifpaniam & Lufitaniam liberaffent, nunquam tam vaftis navigationibus via fuiffet aperta, .^8' Sed nequeilli, quosfiipra meoioravi , esigui frudas funt belli facri, qnm s i o T-.^^tjig^jyj^ pr.piritu Sanao vere una indiviObiiis fjt Subflantia, un5_ res, una natura^ Quod vero Joachimus objiciebat, fic folvit Concilium : volo^ utipfi ;fideles)7?«i unum in nobisy ( unione eharitstis fn gratia ) fcut ^ nos unum ^umus ( in natura ) quemadmodum veritas alibi dicit : Efiote perfi^ti , fi' ut ^ Pater vefler icsle/fis perfeSlus efi : FIoc eR : eflote perfeai perfeaio- le gratiae , ficut Pater vefter coeleftis perfeftus eft perfe6lione naturas^ itraque videlicet fuo modo : quia inter Creatorem & creaturam non po^ iefi: tanta efie fimilitudo, ut non fit major diffimilitudo. Non tamen damnata eft a Concilio perfona Joachimi ,• quia omnis ua fcripta Sedi Apoftolicai obtulit ejus judicio sut approbanda aut corri» ;enda, cum proteftatione propria manu fubfcripta, quodfirroiter teneat !am fidem , quara Romana ttn^t Ecclefia. £t ideo Concilium etiam* :autum vult Flcrenfi Monafterio, cujus Inftitutor fuit, utpote in quo ngeat regularis difciplina & falutaris obfervantia. Deniq,ue damnata ab eo Concilio funt perverfiffima dogmata impii dlmarifi, cujus mentem fic pster mendacii excaecavit^ ut ejus dodrina ^ lon tam hseretica cenfenda fit , quam infana* Erat autem Almaricus Carnotenfis Gallus, qui tefte Genebrardo p?^^ chronoL viginti errorum eft convi6lus : quorum unus erat, Chriftr cor» ;us non magis eife iu pane, quam in qua]ibet^ah'a re. Flures illius errores ecenfet Sanderus lihr. j. de vijibili Monarchiay videlicet, nullam efi^e re- urre6lionem , nullum Paradyfum , nullum infernura ,* thurifigationem [1 Ecclefia efle idoiolatriam ,* ftupra, adulteria, aliaque iagitia non efiTe leccata, fi fiant ex charitate : & quae funt alia ejusmodi deTiria abfurdif^ ima* Corpus ejus exhumatum^& exuftum eft ; ejus autem feftatores, uos inter erat aurifaber , qui fe Frophetam dicebat , Parifiis vivi lunt oncremati, Habeaat fibi iftps martyres , qui non habent alios* Fars IIL Z Hq€ m 178 ParsIII. Caputlll. De Jure Synod. Novo, 42. Hos inter turbines Ecclefia, palmas inflar eluaantis in pondera, S. Domimd nova eaque immenfa aufta propagine , in Dominico & Francifco defen. ^j^^^anci- fores nafta eft fortiffimos , adverfum circumfrera^ntes , in agro praefer. fei Ordo. tim Tolofatium , Albigenfes aliosque h^reticos* Et quidem Domini. cus, quem merito facem fulgentiflimara , totum orbem vircutum & do- ftrin^ luce illuftraturam dixeris, cum Fulcone Tolofano Epifcopo a^ hoc Concilium profe6lus , fuum Innocentio III, de inftituendo Prjedica* torum Ordine confilium aperuit , ab Honorio deinde IIL & Innocentio IV. fub regula S. Auguftini approbato* B. Francifcus vero, folo ccelo dives , Seraphicum Ordinem FF. Minorum, nova fub regula inftitutumj Innocentio III» & Concilio confirmandum obtuh't ; meruitque votis po- tiri paupertatis cultrix prseclara Religio, in novas deinceps frondes vel repullulans vel reflorefcens , propagines fuas fandtiffimas in ultimos ter- rse fines aevumque omne.€xp9rre6lura. Superis videiicet curae eft fan- £la Mater EccleOa, foecundante illam rorecoelefti, ut in fobolem am- pliffimam , fru£lusque uberrimos fefe per orbem terrarum explicet. A R T I C U L U S V. De Concilio Generali XIII. Lugdunenfi L Sub Imocentio IP^ contra Irlderkum ll^ Impgratorem anno 124.^^ celehrato^ S U M M A R I U M. f. I. Synopfis Hiftorica. 1 . Skilia a Normannis ad Suevia Duces translata per Conftantiam* 2. DifcordicB inter Fontificem ^ Henri' cum VI^ Imperatorem , Con{iantic8 Conjugem. 3* Friderici IL initia. 4. Pbilippus contra Othonem IF^ 5. Turh(s inter Pomincem ^ Frideri- cum 11, 6. Qui a pluribus Pontificihus excommu' nicatur, 7 . HenricusRafpo ^ Guilielmus Hollari' dics Comes elehi contra Fridericum, 8* Filii Friderici fe mutuo perimunt. 9^ Carolus Jndegavmfis, regno Sicilia inauguratusy contra Manfredum Fri- derici Nothum^ 10» Et Conradinum^ Hujus eruentatra» g(£dia, XI. Per- Art* V. De Concil, Lugdua. I. j 7^ II» Perenipio eiim Henrko Friderici 2« Filio naturali. ^^.^ Concilii* 12. Conftaiuia^ Manfredifliaf Siciliam ^ . . ^ r / m ./.ri Fetro Jagonio, 2^^"" % ^"^^Tj - rr FefDera Sicula ^^^^^ ^'^^^^^^^^ FndericoIT^ . n n ^*;^ nZid: r • • 20» QuifaStiones GibelUnorumadverfus 14. LontantiiS Lbrijtianum jacmus m r-^iA •* r. ^rnrni.r. cu.jriJ xw.a.i..^.^ Gmlphos excttat per 200. anms Ita- Carolum Clcndum y/ndegavenfem, if» Sicilia per tres fcsmims Principes liam laceraturas. ad tres domcs Principes translata, ^ i' . \Ch Magnum Inter ' regnum Imperii, Canones Conciliu ly. Melior orbis facies fubRudolpho 21^ Camneseditiinferti funt aBonifacio Habfpurgicoy& Augulliffma Domo Flll, libro fexto Decretalium, ^uik- Aufiriaca. cis ciiatis referuntur. Syhopfis Hiflorica difcordiarum inter Pontifices & Fridericum 11. pxaaisItaliaLongobardis, & Exarchatu ad Pontificem translato Caro- 'i ^ lus M.SiciHam , Calabriaro atque Apuliam Grsecis adhuc Imperatori- SiciHa a ^ )us reliqueratj quas tamen negligentius defenfas Saraceni poHmodum nvafere, Hos iVomfl«mexpulere; difti primum Comites Apulia?, tum )uces,deniqueRegesutriusque SiciHaefub RogerioII. Hujus filia Co7?/?fl«- conftan- ia nupfit Flenrico^ VI. tunc adhucdum Romanorum Regi : qui poft extin- tiam, hmlegitimamNormannorum in Sicilia mafculinam ftirpem uxoriono- nine Regnum dotale adire conabatur, fortiter fe opponente Tancredo^ ^ormannicae quidem ftirpis, fed illegitimo thoro prognato. Quare bel- umcfvileacerrimum conflatum eft, aliis Heririco , Tancredo aliisadhae- entibus. Favit huic ClemensIII. Papa , eique inveftituram regni itrper- ivit , Henrico re infe^la in G^rmaniam redire coat^o , ubi melior ei ortuna afFulfit. Mortuonamquein expeditione facrapatri fuo Friderico I. Imperato- i fucce(ric;eumquecumconjuge ConftantiaRomse ccronavit Cceleftinus 11. non tatr en infoienti eomodo , quem firgunt fcribillatores quidamA- athoiici: quod videlicetPapa coronam ,Henrici capiti impcfitam, mox )ede decufferit, ut fuam in Imperatorem poteftatem cfierderet. Fucilis laec eft fabula, qualem fupra de AlexandroIILretuliiriUS, qusea nemine Z a fcri- \ iSo Wm lll Cap, IIL De Jure Synod. Novo. Inter Pon tificera & Henricufn VL Injpera° ■toi-era. Friderici IL inkia* Philippas contraO- thonem IV. Turbae 5a- ter Ponti- fcriptorum veteram fidem habet; quin ea Coeledinus erat in Imperato- 5rem veneracioae, eoqua afFefilu, ut, cura Imperatrix Conftantia, pro- ditione Salerni inrercepta, Tancredo captiva eflet tradita , omni cura evicerit, utcaptivitate liberataCsefari reftitueretur. At cum idem Fontlfex tandem elFeciflet,uteCiamRichardus Rex An- gliae, ob proje^lumad obfidiDnem Ptolomaidis vexilium Auftriacum,inre- ditu interceptus, atqueultra anaumin captivitate detentas , liberaretur, pecuniam quoque , quam pro lytro dederat, reddi eidem poftulabat,- quod cum facere Henricus Casfar recufaifet, Pontifex eum excommunicavit , curaque mortuo Tancredo, rejedloque ejus fiiio WiIhelmo,uitirao Gui- fcardorum ac fortilfimsegentisNormannicse fiirculo mafculinae ftirpis , ad Regnum Sicilise tandem per veniiTet , acerbifTiraacnideiitac^ ineos fseviit, qui Tancredo paruerant,Jof dano Comite , quod regno inhiaffe argueretur, fellsB candenti irapofito , ac ferrea corona clavis alSxa capiti ; didlus pro- ptQve^HenricusJfper. Cum abhac afperitatenon defifteret^ipfa Imperatrix Cooftantia confpiratione cum Sicih'ae Proceribos adv^rfus eum ipita, a propriis fubditis pacem coeglt petere. Nec diutiirnum faic egus imperi- um, feptiffio illius anno, dum de invadendo orientali imperio agitaret coii- filia, extinftus ^ veneno, uc fufpicio fparferat,abipia Cooftantia conjuge fublatus anno 1198- obiictamen reconciliatas Ecclefi» , refticucis eidemt quae abftulerat, miflisque in Palceftinam aiixiliariis copiis. Reliquit filium Fridericum, ex Conftaotia jam qoinquagenaria fu» fceptum, regni Siciliaehseredexn unicum, uberem Hiftorise dacurum maCe- riara* Etlicet fuppoficitiumnonpauci dicerent (ut ievisadobtrefilandufn in hujusmodiTebusfoIeteffe rutrior) nihOominus Papa Coeieftinus ilLco- r^na utriusqueSiciliEe eum inOgnivit, poftquara mater ejus Cooftantia, de crimine partus fuppofiti juraraento fe purgaverat» Imperiurainterea Philippum iater Barbarofilt filium natu minimum, Henrici VLfratrera,& OthanemlV. Saxonem,d{ft:radora in partes ibat. Conventum denique^ ut Philippus imperaret, Otho veropdera fuccederet; quodfa^tum, occifo BambergEePhilippo aComite Palatino^ Cum aucem Otho IV.ablnnocencioIlL Romae coronatus, Pontificii Juristerritorium invafiiTet , ab eodem Pontifice a fidelium communione eft raotus, ac Fri- deficus Henrici VI, filiiis Rex Siciiis, quem ateneris fovebat Papajdque in belliscivilibus, quibus Siciiiani ei adimere nitebaotur, femper adfuerat auxilio, Germaiiis Proceribus commendatus , abdicato Othone, Impe- rUor eft reounciaciis. AtFridericus avura fuumimitatusjbeneficiorum immemor, perpe* tuiim ferme cum Romana Ecclefja bellum geffic , a tribus Pontificibus qua. terfacrofulmine psrcuifus, Et primo quidem, quod dudum facra cruce ornacus, • - Art. V. De Concll, Lugiun.!. ^^|f ornatus , arma, quse ex voto edito adverFus Saracenos impendere teneba- ^cem ^ tur , in Pontificem con vertiflet : dein iterum a Gregorio IX. quod Sarace- ^"^^^J" nis faveret, & Joann^m Jerofolymse Regera exubm , omnesque inAfia^""^ * bellantes Chriftiaoos, paceiniquiffimisinita conditionibus , cum Barbaros vincere, & Pal^ftinam recuperare, fi vGluilTet ferio, facilepotuiflet , pro- diderit. Tertio ab eodem, quod Ecclefise civitates invafiflet, perniciofif- .^- fimara Guelpborum & GibellirmumhQLionem ftaliam dilacerantem excitaflTet , Po"t»^ces Gardinales aliosque Prgelatos in vinculis haberet, Concilium ^enerale ^JJJ^^j^/ congregare impediret , Epifcopif interceptis , & in captivitate detentis , cantFri. ipfoque Pontifice Gregorio per Gibeih'nos fuos Roma pulfo , atque in^ericunu offinibus Ecciefias & ApoItolicaeSedis fe hoftem demonflraret ; quare Pa* pa crucem adverfus^umpra&dicari julEt. Denique, cum pofl: Cosleftini IV^mortera Sedes Romana , ob deten- tos a Friderico Cardinalesin carcere, per annum & o6to menfes vacafl^et, eleftus tandem eft /«K!0ffe?2«iM5 Hic tantis uc turbis finem imponeret, priftinamque, quamprivatus cum Friderico habuerat, amicitiam renova- ret, Legatos ad eum mifit, quos ille ad laqueum condemnavit, tendens et^ hm Pontifici infidias ; has ut declinaret, in Galliam ad S. Ludovicum Re- gem profugit , ubi colle6lo Lugdunenfi hoc primo CoTicilio Fridericum ad dicendam caufam citavit; cumque isnil nifl contemptum, minasque peponeret, quarto facro anathemate «ftperculfus ^fubditisfacramenti re- ligione exfolutis^ Germani proin Principes Hmrkum Rafpomm Thuringiae Landgra- u^^J^^^^ vium , S. Elifabethaefiiium, ImperatOTem dixere :eoquehaudmuItopoft |^af'pQ in UimsL' obfidione movtuo ^ GuiUelmum Hollandia Comitem^ At propterea^"iihe!mus non raeiiorfadusFriderlcus , quin in dies eff^eratior, Italiam omnem fa- Hoiiandua ftionibus, ctedibus, ruitiis raifcuit; donec ad Parmamj duorum anno-^o"5^a F"- rum obfidione preflam , fafta tandem felici eruptionej accurrente al-^^"^"^» tera ex parte cum exercitu Pontfficio Legato , cruento p-rasMo vidus , & in fugam aftus, vel animi mserore contabuit, aut a IVianfredo Nocho fuo veneno excin^lus , vel, ut alii fcribunt: , pulviilo ori ingefto fuftb- cacus , anno 1250* poftquam 32*annos iraperaflTet^ Sed nequein pofterisfuisfuic feiicior,- nam quatuor filios reliquit, 8- duos legitirais ortos natalibus, Conradum <& Henricura , duos ex con- P^^'' ^'^'derici cubinis , Henciura & jMaofredum , violenta oranes morte abreptos^ parucids. i/ennaim quippcj Sicihse aot Regera autProregera, Conradus frater interemit^ Conradum IV. qui cum Guiliebno Batavo de Imperio con- tenderatjinltaliam adcapeflendum regnum utriusqueSicilise profeftum , Manfredus frater veneno faftulit, cura annis quatuor aut imperaflret, aut de Iraperio htigaflTetj anatheraate adhucdura ligatust Manfredus , 9' Carolus /^n- degavenfis in Manfe- dtnu. lO, Et Conra- dinum, II. Et inHeri' citim. 13. Conftantla. t$2: Parsni. CapJII. De JureSynod.Novo. tanquamfcelus coronare oporteret, regnum utriusque Siciliae, Saraceno- rum etiam ope, in^afit: fed Neapolitanis Pontificeni appellantibus ex* communicatus ab . AlexandroIV. patrisexemplo perfecutus eftEccIefi. am ; cumque omnia mifceret , ab UrbanolVJn Concilio, Orvieti cele- brato condufum eft , ut Carolus Jndegaven/ts Comes S. Ludovici Regis fra- ter, adverius Manfredi tyrannidem advocaretur in Italiam, cum titula Kegjs utrmsqae Sicili^. Ad Beneventura prslio unico debeJIatum , oc- cilo Manfredo in pugna Creliaa filia Conflantia, Arsigomx Regi nupta, ex qua magnarum deinceps rerum feries) Carolus viaor inauguratus Re- gooaPontifice Cleraente IV, ea conditione, ut feudi titulo EcclefiEe, Komaoce quadraginta aureorum millia quot annis penderet. ConradusIV.occiais in Ralia anno 1254. reliquit in Germania filio- ium umcum Conradiniim y Ducem Suevias, duos duntaxat annos natum, Mic anno astatis decimo feptirao cum exercitu adverfus Carolum Ande- gavenfem movit in Italiam , avitum regnum ut vindicaret. Ad Fucinum lacum pugnatum eft ; faaus ex viaore viftus Conradinus, & in fugam aaus, ex fugiente nova calamitate captivus , ligatus vinculis. Altero fubin anno vidit Neapolis cruentum fane luauofumque fpeaaculum , politas inter gentesauditum haud facile. Minutus Conradinus io a&tatis flore , in urbe regia , publico in foro expeditionis comite & fortis acerbse Friderico Madenfiy in fpem veteris Auftds ex Gertrude Friderici Bellicofi filiapro- gnato; fuitque facinusatrox Caroli, fi non jus fummum, fummainjuria , certefummainvidia, plusque moriens Carolo Conradinus nocuit , quam vivens; credituraque, jure gencium facrofan^a efl^e Regum capita , tan. tique nonhabendaregna, ut iisnati ©a propter, praefertim exarmati , per- eant Principe^. Faifam autem omnino eft, nulloque tefte idoneo com- probatum, confiiio autvokmtate CleraentisIV, Pontificis imraanem hanc cajdem efl^epatratam. Quin conftat, hunc Pontificem , quem moderatio & pietas infignis ornaverant, veheraenter id facinoris exprobrafl^e Ca- rolo. Sed neque coeloprobata crudelitas, Vefperis Siculis vindicantibus Purpuratum fanguinem,- repetamus originem. Occifo anno 1268- Conradino , unicus fupererat Ducum Suevorum ftirpis mafculinae Surculus , Hencius videlicet, Fridericill. Filius , Conra- dini patruus , fed illegitimis ex concubina ortus natalibus, Qui poft infe- licemPatrispugnam Parmenfem captusaBononienfibus, & cavese ferreae inclufus, poft 29.annorum captivitatem in carcere obiit, annoa ceede Conradini quarto, videlicet 1272. Ad unicara igitur foeminam redaaa eftMagni illius ^nobarbi pro- genies, Conflantiam videlicet y Manfredi fupra memorati Filiam, qu^B Pctro Art* V. De Goncil. Lugdun. 1. Petro III JragonicB Regi nupta, Regni utriusque Siciliae titulum in dotera attulit. Quare 1 3^ annis poft Conradini coedem erupere tandem fuppreG fa diu confiiia ; cum Galli onr.nes per Siciliam difperfi , ipfo pafchatis die, audito companae figno, ad Vefperas convocantis ( unde Fefpera ^5» ^ ; Sicuh dite ) in fingulis urbibus ab ipfis Siculis trucidati funt* Caufa cx- VefperaSi^ dis Siculorum in Gallos odium : Infirumentum Joannes Prochyta aiiena^"*** fefie teftus oppida Siciliae circumcurfans : Socius Michael Palsologus Byzantino Imperio timens a Carolo, qui Filiam fuam Balduino II, a Con- (tantinopolitano Throno depulfo defponderat* Totius denique Tragoe. liae aut Au6lor tacitus , aut Spe£lator remotus Petrus Aragonius* Qui, le dotalis titulus elfet otiofus, hac caede regno poticus Sicilias : jaftaque iiuturnae Gallos inter Hifpanosque difcordia; femina , pretiofis nimium Ddiis in pofterum nutrienda, nimiumque multo humano fanguine ad jentis utriusque perniciem excretura. Interea Carolus Andegavenfis Divina humanaque ope vindi6lam fpi« rans, Martini IV* in Petrura anathemate, & Gallorura armis fe fuccingit. 5ed infra iram erant vires: Alterum contemptu eludente Aragonio, alte- rum aftu Indifto quippe ad Burdigalam cum Carolo fingulari certamine imovit Petrus bellum aSicilia : decreClans deinde duellum, cujus prse- [nium jam teneret in manibus, translatum bellum in Aragoniam ; fed iitrique Regi fatale: Petro occumbente ex vulnere, Carolo contabefcea- te ex taedio &3olore amiflTse Siciliae, filiique capti ab Hifpanis. ' Speftaculum videre tunc in Aragonia licuit, quod novo Neapolita- 14. nam lanienam pudore obrueret. C^ptus Carolus Qaudus Caroli Andega- CarolusCIaa- venfis Filius ; traditusque Aragoni^s admotus neci, immolanda Conra- ^"^* dini piis manibus vi6lima : Sed donatus Chrifto crucifixo a Conftantia Petrl vidua , atque abdicata Sicilia libertati redditus. Nobile profefto vindia^ genus , quo Conftantia Conradini patruelis fui fanguini litaret, ac faemina virum manfuetudine fuperaret^ Nec tamen deftitit Carolus Claudus , quibus vicam debebat, bel- lum facere. At fortiter reftitere Aragonii , eaque felicitate, ut tandem etiam Neapolitanum Regoum Gallis eriperent , utrumque felici connu- bio ad Auguftiflimara Domum Auftriacam^transmifliiri. Ubi tres notandae veniunt faeminae Principes, duae Conftantije & Joan- 15. na, per primam Conftantiam, Henrico VI nuptam Regnum utriusque Sicliia per Siciliae pervenit a Normannis ad Sueviae Duces : Per alteram Conftantiam "es faeminas defponfam Petro III. a Suevis ad Reges Aragoni»: Per Joannam Ferdi* ««^««slata. nandi Catholici Filiam , Philippo Auftriaco jun6lani, ac Caroli V* & Fer- dinan- fiS4 Pars III, CaputllL De Jme SynoJ. Novo» dinandi I. Matrem , ab Afagdniis ad Auftriacos 5. donec hcc feculo pila inflar de manii ad manum jadlaretur. 16, Csterum pOH Friderici ll^mortem triilis erat Imperii faeies, magno Jnter-re^ jHo viginti & ultra snnorum Interregno capite vacui^ 2"""^° Licet enim & WiMmiBatamh ComadilK & Alphonfi fapientis CafliliaE Regisj & Richardi Ahgli legamus nomina; nomitia tamen funt^ Adea e^ nim vel ele£li turbide, vel in muCuam perniciera commiffi atrociter : ut lacerafTe potius Imperium , qoam gubernaire dicendi fint. Certe reruni tunc omnium in Gerraania erat confufio* Corpus fine eapite nervorura compage ac nexu diflblutum ; Nullum Imperii tribunal ; perpetuum Ju« flitiumj fubiata publica privataque tranquillitas : NuHus Eleftorum, mxh lus Imperii Ordinum confeofus : Jus fuum in armis ferebanc^ indu6lis in ruinam minos potentium difidatiQnihus illis feu vindicationibus privatis, aut potius graflationibus & latrociniis* Unde mutus csedes, rapinae, ia? cendia,^ direptlones, popuiationes, aliaeque Reipublicae human^ peftes. _ }7^- ^ At feffis tandem rebus fuccurrit provida Numinis cura. Divinis au» Melicrfacies. fpi^^jjg ^^^^^ Imperator , par omnino tantse rerum moli : qui Imperii rui» nas fiftat, abrupta reducatj difrupta confofidet, & difliort^m Rempubli- cam in ordinem fuum reponat^ Fuit is Magnus ille Rudolphus Habfpurgi^ cusy gloriofiffimus Fundator AuguftifiJmse Domus Auflriacse, fub cujus aufpicatiffimo Imperio parta GerroanfEe falus, pax data Ecclefi^, provefta 313 immenfum Majeil.a5 Imperiij fiorentis domi 3. hoftibus formidandi foris» k&^ Cbncilii LugdunenO^ L itv "^oC tantisx^ue , quse dfsimus Ecclefi^e malls ut remediom pararet Inno* - eentius IV* ac pra^fertim ut contumacem Friderici IL animum ffefile- rec CoRcilium Genersle indicenduni exiftiroavit. Cum autem in Italia Frideriei armis , & Gibellinorum , eidem a:trs. fubditis. In varias partes fenfusque Baec fententia Europam diftraxit, aiiis ali- 20. ter, ut fit, vel pro afFeftu vel vericate loquentibus^ Cferte face velut Guelphi & yentilata in ma.]us ignis exarfit incendium , Friderici ira in furorem con^ Gibellini. citata , & fex annis, quibus fupervixic , implacabili odio ac vexatio* fiibus ftatum Poptificium5,& Guelphos Pontifici adhasrentes , perfequen- :e^. Nec morte Friderici defiit cruentos ilie Guelphorum> feu Pontifici ^ 'aventium, & GiheHinorum, feu Caefaris partes fequentium, confliftuSjad iucentos usque annos a Friderieo grandi Italia? calamitate exporreaus, Brima equidem ac prioceps caufa indicendi Concilium fuit Frideri- ms. : at morbis pluribus laborabat Ecclefia,- qui tamen ipfi etiam magna jx parte Friderico funt imputati , quod Advocatus, & Proteflor Eccle- iae non ad defenfibnem illius^ tunc temporis adeo neceflTariam, fed ad 'uinam coronatas vires impenderet^ Unde in oratione ad Patres in Gonciiio Habita Innocentius Papa dd- bres Ecclefis quinque Chrifti vulneribus comparavir, Quorum Primus irat de Turcarum & Saracentxrura in Chnftianorum terras irruptione^, lecundus de Grajcorum fchiCnate; Tertius de ha?refum gTalTantium lab^e; ^uartus de terrse fanftae amiflione f Quintus de Fridericr in Ecclefiam lerfecutione , qua fe Italia expulfum in Galliam profugiflre ingemuit- Ut igitur reiiquis etiam vulneribus obduceretur cicairix, decreta eft- lova expeditio cruciata adverfum Saracenos in terram fandacT) ; cujur lux defignatus eft S» Ludavicus Rex Galliae *. variaque pro fignata.mili* iailatuta privileg^ia.^ §: ra Canones GonciHI, fn GbnciKb iftb Lugdunenfi , quod tribus duntaxat feflTonibus confta- ^.1* bat, complures etiam pro more funt editi Canones,. ad difciplinam LccIefisB fpe^antes, quos Bonifacius VIII. fetto Decretalium Itbra inc eruit. 1 . Quando Papa refcripto Judicem delegat , cum claufula , , ut qpi^ refcri|iti. am alii etiam conveniri eoramf eo poflint, tantum quatuor alii , qui in in 6y itatorio funtnominandig.conveniri polFunti 2, Delegati Sedis Apoftolicse finc in dignitate conftituti, ut Canonii i vel Praelati , & tantum in civitatibus 3 ubi eft copia Jurisconfultorum^. £m IIL Aia- ¥ota. 18^6 Pars ni. Caput III, De Jure Synod. Novo. Deelea. s- 3- Vota conditionata, alternativa, dubia & incerta irritantur, m6. ^ 4^ Delegatus non poteft compellere partes, uC perfonaliter coran Dejudicin fg jn judicio compareant, fi ad hoc non habeC fpeciale mandatutn ( extn caufas tamen crfeinales.) Delitiscon- 5. Exceptio peremtoria non itnpedit litis conteftationem, nifi G teft. exceptio rei /udicat^, aut transate. 6^ Afitor non cornparens in termino per citationem pra^fixo conde mnatur reo coraparenti in expenfas. Nec citatur ulterius ad ipfius peci tionem reus , niO aflor caveat de judicio fifti. ©e refcript. 7. Si quis contra zllnva phires movere vult quaeftiones , omnes illa coram iisdera Judicibus traftet. Nec valent refcripta aliter obtenta procefTus eciam eft nuUus , ceneturqiie parti ad diverfos Judices tra6lae at expenfas, Beeo, qui 8 Quando quis litigat de beneficio obtinendo , non eft mittendm kittitur. in ilHus poffeOIonem , licet pofleflbr illius fit contumax : fed Hte nor contellata ad fioalem fententiam eft procedendum. 9. Appelians ad Papam appellare debec in fcripto , caufam exprime re & Apoiloios petere. ' De appellat ^o. Judex recufatus (latuat arbitris ceftum terminura ad cognofcen * dum de caufa recufandi Judicem : quo termino elapfo recufatus proce dat in caufa principali. Defentenr. i i. Excommunicatio in participantes cum excommunicatis lata nor •xcom. teneat, nifi praemiflTa fit monitio. 12 Adminiftrationem EccIefiaB adeuntes inventarium diligentei conficiant coram teftibus , folvantque debita Ecclefiae : nihil autem alie« nent, neque debita contrahant , neque pignori obligent, fine debita foiennitate , & evidenti EccleficE neceflitate aut utilitate , fingulisquc annis adminiHrationis rationem reddant. 13. Decernitur fubfidium pro Imperio Cooftantinopolitano , quo3 Grseci Schifmatici jam totura fere in Europa a Latinis recuperaverant, Afiam Turcis diripientibus. 14. Monentur Praelati^ut pro liberanda terra fanfta fubfidia conqui. rant. 1 5. Statuuntur pr^fidia contra Tartarorum irruptiones, 16. Decernitar expeditio in terram fan^lam , eo4em fere tenore, quo Concilium Lateranenfe IV. eft ufum, PrJEter ifta capitula, a Binio edica, exftant plura in fexto Decretaltum, qU2e huicConciho ejusquePraefjdi Innocentio IV. attribuuntur : videlicec c, I deoffic. I. Archi-Epifcopus non poteft fibi conftituere Officiales in Dioece- m-d^ in 6. (ibvis fuoTum Suffraganeorum > ne quidem pro fucuris caufis ad eum per appel- Art. V.. De. Concil. Lugdun. h 187 appellationem devol vendis q,uamvis poft inrerpofitam apud eum appel- lationem ponTt vices fuas alicui in Dioecefi Paifraganeo esiftenti delfegare, 2» Qui fuit Advocatus vel Procurator in prima inftantia^non poteft^-S- ae te- in judicio appellatorio effe teftis, Neque indiftinae appellanti deteratur"^°"*' juramentum ( quia praBfumptio ftat pro eo X Judici ex cireumftan- tiis aliud videatur. 3», ConHituens^ mandans, juvans, recipiens aut protegens Afiafllnum c. i. deho. ipfofa6to eft exccmmunicatus , depofitus ab officio , & benefido. Sitmicidro. etiam ciim bonis fuis mundanis-omnibus a toto Chri^liano populo perpe- tuo diffidatus , feu hoftis declaratus, absque ulla alia excommunicatio- nis, depofitionisaut diffidationis fententia. 4. Exempti ratioae deliai , rei fitaj , autcontraaus initi in locononc i. de pri- exempto , rationehorum conveniri poftunt coram loci illius Ordinario,-^"^^^ aliud , fi deliaum fit commiffum, res litigiofa: fita , aut contraaus initus in loco exempto. Religioft tamen exemptl aloci Ordinario excommunica^ ri, fufpendi , aut interdici non poftlint ; nifi forfan fint in Prioratu , qui Ordinario fubjedus eft. - f. Epifcopi, ipfisque fuperiores Praelatt nullam fufpenfionem autc. 4. de interdiaum incurrunt, nifi exprefle nominentur^ fentent. 6. Archi - £p i fcopus n on rel axet cenfuras , s fubditis* fijGriim' 5uffra- excommu- janeorum latas : nifi hoc habeat ex confuetudine. Ejus fententiagene-"*"^* •alis ligat tantum ejus fubditos. Cenfuras absque competenti monitionec. s.eod. praemifla fu^ injufte>: fi ve: ih genere five in fpecieillaspromufgent. Non ferant cenfuras, nifi culpabiliter in mora {atisfaciendi fuerint delinquen- tes. In integrura collegium vel univerfitatem- non feratur fententia ex- communicatlonis , ne innocentes irretiantun 8. Cum omnes leges, omniaquejura. vim vr repellere, cunaisque (ec. 6. eod, iefenfare permlttant^. Praslatus contra injuftum aggreflbrem: fuorum bo- aorum temporalr & fpirituali gladio le poteft defendere. ■ 9. Si quis eleaionem aut provifionem impugnansadPaparoappeIlat, c. I. de intra menfem tam ipfe, quam reijs, qiiorumque inter eft,. vet per fe, vel per eleft. Procuratorem iter Romanurn fufcjpiant. Si menfe elapfo parte una com- parente.pars altera per 20. dies abfit, procedatur in negotio. Si aaor tunc non plene probarit, quod contra formam e1e6bionisobjicit, conde-* mnandus eft reo in expenfas. Si autem non probet,- quod contra perfo- namobjicit , a beneficiis triennio eftfufpenfus : fi autem interea in eafe ingeflTerit, ipfojureeft iis perpetiio privatus. Haec tamen poena locum non habet, li manifeftiffimis conftet documentis ^ quod ipifum a calom- QiaB vitio caufa probabilis & fufiiciens excufet^ A a 2, la M 188 Pars 111. C«put III. De JurQ Synod. Nova. m c. I de r«- iXit. fpol. c. t. de c. I. de fentent. & rejudic. I®. In civilibus non admittitur exceptio fpoliationis , fadaabslio, quam ab aftore ; in criminalibus veroedam fa6la a tertio : in utroque autemcafa exceptio probari debet intra 15. dies, aiias excipiens adori condemnatur.in expenfas, quasinterim prqpter hocfecerit* Agenti au- tem fuper rebus Ecclefiafticts ppporii non debet exceptio fpoliatioais in privatis rebus. li* Sifieos aflori oppbnat exceptionem excGmmunicationis,"huiu8 ipeciem ac nomen debet expriraere , atque intra 06I0 dies apertiffimis documentis probare ; alias Judex procedens in caufa condemnat eum in expenfas, propter eam exceptionem faftas* Si poft rem judicatamta- lis exc.eptio oppooatur , executionem impedit, licetfententia fitvalida» Si autem a^or publice elTet excommuaicatus, reo etiam non excipien- te , repelli deberet a Judice, iz^ Si judex contta confcientiam & contra juftitiam in gravamea partis.quidquam fecerit per gratiam , vel perfordes jab executione officii per annum fe noverit fufpenfum,, ad aeftimationem iitis psrti Isef^ con- demnandus* Si.durante fufpenfione fe ingeiTerit Divinis., fitirregularis: poteftque a fdlo Papa cum eo difpenfari. SEivis aliis 'conftitutiombus , ^uas alias infaper poenas iojuftis judicibus ftatuunt. ARTICULUS I V. 0e Coiicilio Generali XIV. Lugunenfi fecundo QregoriQ% ^ Euhlpho 1' pro mione Gracorm cm Lafim Ecclefm mno i2j^* .SUMMARIUM. Schifma Graecorum per Photmm inchoatum. a. Patrutrchatuum di/lributio!^ 2. Omnes fub/mt fummo Fontifidt 3. qmm cuilibet datur Appellatid* 4. Saptetiam P&iriarchas judkavit, f. Photiusintrufus a Barda, Legati Nicolai L abiUo corruptu 7* Mcolaus excommunicat PkoUum f & PkQtius Nicolaum^ 8. Quos errores LMina Ecdlejta cerit, 5. Ingens in 'Oriente rerum mutatit-, occifo Micba^te Imperatore i^ Barda^ BafiUo coronatO y Pbotio deje^o ^ ^ rejliiuto Ignatio. I o. Poft mortern Ignatii reflitutus Pbt* tius a Bafilio^ prnefligiis decepto, II. Et quidem fmmtente Joanne Vllf^ papa, U. Suk ^rt. V l Be^Contil. ^Lugdun, tL jr.3 . Sub certis tmnen miditionihus i qms non implevit , fed in conciliabulQ Con- (fantinopolitano magno fafiu omm^ Qontraria egit ^ corruptis iterum 6f cmtemptis legatis :Romanis. jg. Unde excommmicatuT a Joamt VII L edGClB a Marim legatofuo» iI4. Phoiius rurfus reprebendit dcUri- mw. Latinorum ds procejjiom Spiritus S. ^ "jocis Filioquem Jymbolo aidi- ^tionmi. if. Jntiquitas hujus doCtrints y l6.' Etadditionisinjprniholoy jamin Con- cilio Toktano I. faUJni, Leonis, Agathonis , Adriani velut oracula ex Petri oreproiata fufciperent, imo in ipfos etiam Patriarchas Romse no- vae jurisdi^lionem femper exercuerint, Bemonftrant hoc manifefta profundas etiam vetuftatis exempla, qui- 3. bus conftat, viros fandifCmos atque multo do6liflimos, Orientis Patriar- Ad quetH chas, S. Aihanafiura , S. Flavianum , S. Joannem Chryfoftomum, S, ®PP^^^^^'°- [gnatium, ab Orientalibuj; Conciliis damnatos, ad fedem j^poflolmm ( Cem' per ita nuncupatam & ailiimatam ) Romara appellafle-, tanquam ad fupe- riorem.,' non tantum Patriarchis , fed etiam Conciliis. Maxime antem & manifefte id coraprobatur ab exemplis ipforum 4, Patriarcharum Conftantinopolis, Anatolii, Acacii, Fiavitae, Euphemii,. Aliosque j«. Epiphanis , Menn^, 'Eutychii , Cyriaci , Sergii, Pyrrhi , Pauli, Petri, di"vit.. Anaftafii &c. quos judicatos efTe navimus a Romanis Pontificibus , Leo- ne, Simplicio, Felice, Gelafio, Hormisda, Agapeto , Vigilio , Gre- gorio, Theodoro, Martino , Eugenio, & Agathone ; aliisque fummis Ecclefiifi Romanse Prgefulibus ante & poH: fsvam Iconociaftarum ryran- nidem ., qua capitis ac judicis fupremi unitate fgaiira fane eft, ut neque Patriarcharum quorundam faftus , atqoe ambitio, neqne furgentes in Oriente uovx identidem hj^refes, quas communi confilio, ftudio, vi- gilantia utraque Ecclefia fempar dsmnaverat , fundatam illam in Chrifto, ejusque Vicario unionem potuerint fcindere. Unanimis ille conferifus tenuit firmiter ad diraidium usque rseculi no- ^ . ~ ni, quo primum labefaaari coepit. Mali origo, ut fupra ad Concilmm Pl^otiusm- Generale o6savum memoravimus , Photius^ qui B?rd^ artibus corrupto Michaele Imperatore, amota Theodora matre , & Tbeoftifte Cancellario a gubernaculo , depulfo Ignatio , Patriarchatum invaferat, licet adhuc Laicus : quera tamen fe tueri non pofiTe videbat , nifi RoraaniTontificis, quem tunc ipfe totaque OrienCalis Ecclefia pro Papa univerfali agnove- rat j airenfu firmaretur. ' ,^ Miffis I ParslII. eaputin. De Jure Synod^li Novo. «commumcat Miffis igitur Romam ad Nicohum L Pontificem tam fuls quam Im- tegatiNico- peratorTs Legatis , lupum fub ovina' pelle tegens,. fraudibus irapetravit laiFSvarica» duos a Nicolao Legatos : qui tamen aliud mandatum non aeceperant, ni- ii renovandi decreta, contra Iconoclaftas lata, de caufa vero Ignatii & Photii informationem tantum Romam mittendi , absque decifione coivi troverfiae» Imo communionem iis cum Photio vetuit : fjcut & ipfe Ro» Bias Legatos Photti ad fuam autEpifcoporum communionem non admifit. Legati Romani ubi Gonftantinopolim venere in arclam mox cufto- diam dati , atque ultra tres menfes in ea detemi minis tandem ac fpebu* vi6ti, in conciliabulo Gonflaatinopolitano in depofitionem Ignatii, fe- dem Apoftolicam appellantis, pertide confenferunu Nihilque intenta* tum reliquit Photius , qiio fuam in fententiam Nicolaum pertraheret. At in virum confiliis fuis minime opportunum incidit : condemna- tus ab eo cum aifeGlis fuis Epifcopis ; Rhodoaldo & Zacharia Legatis pro* pter prsvaricationem excommuiiicatis atq,ue depofnis. QjLjare Photius abjefta ovinapell^lupurajam palam, oftentabat, infur»- gens adyerfus Romanam Ecclefjam, ejusque Antiftites. Licteris confiflis, ac fj ab OHentalibus tribus Patriarchis effent feriptse y falfisque adverfus Nicolaum Pontificem teftibus fubornatis, in novo conciliabulo excom» municatio^nis fententiam in eundetn dicere attencavit ; cbhorrefcentibus ad inauditum faciiios plerisque Epifcopis, Hcet ahoquin fervili ftudio ad« diftis Photio , qui per Pnncipes, Michaelem & Bardam omnia poterat^ IniJarunt ms^is adhuc iliius arrogantiam duorum Archi. Epifcopo- rum Germani^ Goionienfis videlicec & Trevirenfis litterae, qui a Ni^ coisQ Pontifice excommunicati att^ue depofiti ( quod in conciliabulo A* quisgranenfi & Metenfi in divortium Imham ^unims y A{i{lTz(]x..Reg\s^, cum Tbietbsrga Regim ac legitima conjuge, atqiie in adulterinas cum t^^l- drada nuptm conienferint ) communionem cum Photio petebant. Has- ille litteras per totum Qrientem ^ aetiit, qui furrogationem Photii, per impofturas fuas Imperatori interim jgaitutus econciliati approbarent. Addidit etiam Photius preces fuas ad eundem phoiius. lomanum Pontificem, fine cujus communione fe non pofiTe firmiter Pa- riarchatum retinere cernebat : manifefto argumento, quod Orientales :tiam, non obftantibus quibusdam diflldiis, authoritatem fupremam Pa- )ae adhuc fint venerati : & ipfe etiara Photius non ob aliquam difl^enfio- lem in fide aut abufus Romanae Ecclefiae egifife, quae contra eandem igerat , agniturus hibenti animo ejus primatum , fi ipfe viciffim receptus n coromunionem Patriarcha Conftantinopolitanus agnofceretur. Joannes VllL quamquam haud ignarus , quibus moribus eflTet Pho- 'f* ius, quidquid contra eum varia ftatuiflfent Conciha, nihilominus, quia Toan^jfe^viIL Jaraceni undique vaftabant Italiam , nullumque aliud videret praefidium, Jt Barilium , fortiflimum Saracenorum viftorem , prote6lorem haberet, :onfenfit in reftitutionem Photii, fub conditione tamen humilis depreca- :ionis, coram Concilio ab eo faciendae, & Patriarchatui Romano refti- ;uendae Buigariae. Quas tamen ille , corruptis more fuo Papae litteris, non implevit, 'ed in conciiiabulo, quod ipfe fynodum VIIL dixit , ante Legatos Pon- ^j^^^^g ^3'. :ificios omnia pro poteftate magno cum faftu egit, nemine obiu6tari au- ^^^^ ^^^^J b, caufa vero Bulgarorum ad Imperatorem remifli. Ut vero fuas par- j,on mpleyit. :es magis firmaret, appellatione ad Papam fublata, quam Concihum Sar- licenfe adftruxerat , ftatuit, ut neuter ab aitero excommunicatos ad- nitteret. Pars 111. B b Cum 13. iiicatus. '14' Photii obje- aio. 15. De pioceflio ne Spiritus S '16. Qiiando ad- ditlo fymbo' li. 194 Tars HI, Caput IIL De Jure Synod. Novo. Cum PapaTei iniquiffimegefts reriem deprehendit, damnataLeg? torum fuorum pohllanimitate & prasvaricatione Marimm, virum infiex -bilis animi mifit Conftantinopolim, in carcerem primum miffum a Bafilic fdein remiflum Romam , a quo edoftus -plenius Joaones de abolita pe Photium Synodo Vlir, de impofturis, & non impletis conditionibus,Phc tium rurfus excommunicavit : ficque fchifraa recruduit. ReHauravit crum fulmen idem Marinus Joannis SuccelTor. Tum vero Fhotius recoaa illa de proceffione Spiritus S. a Filr •^controverGa, haerefeos Ecclefiam Komanam arguebat , Concilii Ephef ni lato in eos , qui fymbolura mutarent, fuImJne proftratam. Quse rej xum plurimum a Gr^cis objiceretur noftris, operse pretium fuerit, hi altius aliquantum eandemTepetere. 'In primis quatuor Ecclefi^ f^culis nemo unquam adduxit in contrc verfiam , an Spiritus S. a Patre Filioque procederet ; nam in Synodo fe cunda ac Komana, contra Macedonium de Spiritu S. habitis id duntaxa eft definitum, Spiritum S. v-erum efle Deum , ejusdem cum Patre & Fi lio fubftantiae, neque duWtavit tunc quisquam, quin ficut unigenitus De Filius, qui eft vefbum & fapientiaPatris,perinteIIeaumaPatreprocedit itaSpiriCus S. qui eft mutuus AmoTpatris & Filii, per voluntatem ab utro que tanquam uno principio procedere : tiemine unquam contradicente Primus faeculo quinto famofus ille Theodoretus Cyri Epifcopus , Ne llorii adhuc feaator, & Magiftro fuo Theodoro Mopfvefteno , male in telleao, negavit, Spirrtuffi S.procederea Fiiio,iitcontradiceretS. Cyrilio, cujus odio propter anathematifmos in Neftorium latos flagrabat. ' Contra vero ficut jam ante fseculo IV, Damafus Pana, ut ex ejuj •confeffione fidei ad Paulinura Antiochenum Patriarcbam*mJfia conftat, •fic etiam f^culo quinto S. Leo, refcripfit Turibio Afturite Epifcopo, im- pium efte afterere, quod M0« fitoi, quigenuit: alius, qui gemtus eji : alius, qui ab utroque procedit. Hanc dein doarinam ab Ecclefia Catholica omni tempore receptam ac tratiitam a Patribus Concilium Toletsnum L fidei definitioni inferuit, addens fymbolo Conftantinopolitano vocem FiliQquiy ad condemnandos Prifciliianiftas. Quo nihil contra Ephefini decreta eft aaum ; per additionem enim iliius vocis non mutatur fymbolum, fed magis declaratur, ficut fynodus Nica^na declaravit fymbolum Apoftolo. rum per additionem vocis confuhftantialis Patri^ ad condemnandum A* riom, & fynodus fecunda fymbolum Nicasni per additionem plurium vo- cum , ad condemnandum Macedonium. Exemplum Concilii Toletani converfo ad fidem Recaredo , Vifif^o. thorum Rege, tota Hifpania eft amplexa , fubin etiam Gallia, ut pate^ex profeffine fidei, quam Hiftorise fuce praemifit Gregoriusluronenfis, fsculi fexti Art. VL De ConciLLugdiin. IL ^9% exti fcriptorj eandem vocem Filioqve fidei fymbol© adjecit concllitim SeneraleNicjenuiTi fecundum , prout aiitiquiffimis exen plaribus Grsecis ?fl; exhibitum^ Idem definitum eft a Paulino Patriarcha Aquilejenfi in roncilioForo - Julienfi. Teftis etiara eft Walfridus Strabo derehusEc. iel\c,z2, tempore CaroliM* fymbolumcum ea addit-one in Gallis ^ Ger- Tiania inter milTarum fclen nia cantari folitum, cumque Joannes Mona- :hus Jerolblymitanus hanc dodrinam impugnaffet, Concilium Aquisgra- lenfefub eodemCarolo M« eandem expreffe definivit, multisque S. Scri- jturae fantlorumquePatrum teftimoniis confirmavit, & curc CarolusM^ i6ia hujus concilii ad Leonem IIL mififfet, hanc veram fidem effe is deci- iit, contrariamque damnavit; noluit tamen, ut ea vox , ut utCatholi- ;a, fidei fymbolo inferta publice in Miffa cantaretur in Italia ,reli6la in iia confuetudine Hifpania ^ Gallia ac Germania , donec ad preces Impe« atons Henrici fandi Benedi6tus VIIL inConcilioRamano morem illum. ttiam in Italia introduxit. Sed neque Orientales additionem illam moremqueEeclefiis occiden. alibusunquamobjiciebant: ne ipfe quidemPhotius , quamdiupromotio- lem fuam ad Patriarchatum a Romanis Praefulibus confirmandam fperabac,, epetitis autem fulminibus percuffus a pkiribus Pontificibus , hunc prae- extum abftrahendi Orientales ab obedientia Romani Pontificis quare- >at, condemnans do6lrinam de proceffione SpiritusS.a Filio ; utque in )ccidente etiam turbaret , Patriarcham Aquilejenfem , quem alias a 'ontifice alienum noverat , litteris , verbofa eloquentia fucatis , in er- oris focietatem pertraxit^ At diu furere ei non h'cuit, nam liberato ex carcere Leom Bafilii if. ilio, inquemPhotii & Santabareni fraudibus fuerat conjedus , obiit Mors Bafilli kfilius, anno Imperii fortiter gefti vigefimo, hoftiumDomitor, Sara- :enorum Terror, virtute, prudentia, regnandique artibus praeBans : jo duntaxat infelix , quod duobus impoftoribus Photio & Santabereno Dbnoxius, fynodo oftava?, quam tanta cura procuraverat, renuncians , ?ontificibus nullo jure infenlbs, fchisma toverit, quod in temulento ^Vnteceffore fuo damnaverat ,• in eo vero longe feliciffimus, qucd fcs- :efforem reliquit Leonem filium, ceetera patri fimiiera, nifi quod Ec- idefiae pacem dederit, ad pofteritatis memoriam infigni confilio* Hic namquePrinceps ab obfequio inDeum Imperium aufpicandiim •atus, leftis StephaniV^PontificisadBafiliumlitteris, raoxFhotium , tur Uo fiUus jarumomnium dirique fchismatis auftorem in arcVum Monallerium ab- deponit iucipraecepit,fubftitutoci voluntate Pontificis, in Patriarcbatu fratre fuo Pbotiura, >tephano,Principeintegerrimo, facrisjamprius adraoto, Periit in exiiio Bh % - Photius; i$6 Fars IIL Caput III. De Jure Synod. Novo. Smt^bumi l^ft^J 5aptabarenusverorcelerume)Us minifter , qui Leonem fraudiL f^nl lu^^''^fl'' irsobjecerat, adempto pingui Archi^Epifcopatu, quem ^ Fhotius dederat, majoribus poenis fervatus ; fuftibus csfus, oculis orba- tus , m perpetuum exiiiumdeportatus.-Orthodoxi vero Epifcopirevoca- ti ab exiliis, m qu^ eos Phocius ejecerat. Miffi illico ab Imperat-ore 5c £.pircopis Romam legati , qui recognita Rpmani Poatificis , Paps Univer- fahs , fuprema m totam Ecciefiam authoritate , extinao fchismate, uni* tatem reducerent. Princeps legationis Stylianus, MetropolitanusNeo - Csefares , nomi- oe totms Cleri Conftantinopolitaniexpofitis aais Photii dixit, ad fanaam fedem pertmere eos corrigere, & ad gregem Ecclefije aberrantes reduce-; re;cumquemuitiEpifcopinoa nifi viac metu compolfi , Photio adh^fe- rint, squiffimum efle, impoftorem illum omni rigore juris punire , Epifcd. pos vero lapfos fupplices ad poenitentiam admitti , «& Ordinum atque of. ficii exercitio reftitui : uti faaumin quarta fynodo cum Diofcori afi^eclis, & in feptima cum IconocJaftis, ' ^'ontjf^eK igiturconfirmatoStephaniPatriareliatu , & receptis in gra- frSf ^^P^^^ Epifcopis , reunita utraque Ecclefia , fchisma iliud autextinxit, icmiina autcerte ita reprefljt, utlongo temporenuila iJiius fcintillaeruperic ma. nifefto documento, Gr^cos ad fchifma illud conflandum non efFe motos doanna illa de proceffione Spiritus Sanai, aut abufibos , Romans Eccie. fiae a Photio objeais, fedfola hujus tyrannide, terrore , violencia.im. pofturi?* ^ ai, Plurimum autem ad fchifma eveliendum contulit Stephanl Patriar- Snb probis chaeZelus, virtus, morumque fanaimonia,- quam Deus remuneraturus Faiiiarcnis. brevi eum ex human» vit^ fluaibus eripuic, Nec minus Sanaum fuc- ! cefibrem habuit Antonium Cauleam^ ^ub quo unio cumLatinaEcciefia ex iocegro eft confirraata, millis novis legatis ablmperacoreLeone adSte- phanuni V. Pontificem : ad qusis Formofus Papa , mortuo interim Stepha- no , refpondit , data plena lapfis venia. Antonio Patriarchs fuccefiit Nicolaus Myflicus , tam exaase vir di- fciphn^, ut in rigorem nlmium defleaeret, quo , fervata cum Ecclefia Occidentaiiconcordia, non parum turbata eft Ecciefia Conftantinopo- litana, Ecce fontem I ^ Quartae Leo- Leo Imperator poft mortera trium uxorum, ex quibus prolem nullam nisnoptis. fufceperat, tranfiit ad quartas nuptias cum ZoeCex quadeinde Conftanti- num naaus eft Porphyrogenitum) quia vero CanonesEcciefia?Orienta^ hs, (^ ut can. 37. Concilii Neoc^fareenfis ) prohibent tercias & quartas nuptias (quod Leo ipfe Conmut. Novell. go. confirmavit) Nicolaus Fatriarcha non tantum Benediaionem nuptialem ei negavit, fed etiam pres. Art. VL De Concil. Lugdiin. It 197 presbyterum , qui eam impertiverat , depofuit, & Imperatorem ab ingrefi fu Ecclefiffi prohibuit, ac tandem excommuTiicavit,- cumque abfolutio- nem inftanter peteretjConftanter ei Patriarcha negavit , Epifcopis id aliis probantibus, aliis improbantibus* Quare Imperator ad Pontificem Joannem IX^ pro impetranda abfo- lutioneac difpenfatione recurrit ; qui miffis legatis caufaque difcuffa eum abfolvit, ac matrimonium confirmavit, Nicolaum vero Patriarcham, pertinaciter adhuc oblu6lantem Imperator deponi & in monafterium de- trudi curavit, furrogato viro pientifDmo Euthymio :'qui moxLeohem a Papa abfolutum in fuamcommunionemrecepit: multistamen adhuc per- tlnaciter Nicolao adhsrentibus , ac fchisma foventibus ; cum quibus usque «d mortem moderatiffimo Imperatori confliftandum fuit^ Obiit autem anno 911. Imperii 25» Ediditplures doftiffimos ingenii partus ; ab illo enim habemus iij. novellas Conftitutiones, poftJuftiniani& Juftini conftitutiones novellas inCorpore Juris collocari folitas: traftatumitemderemilitari: Epiftolam ^""^*' ad Omarum Saracenorum Principem de veritate Religionis Chriftianae^^"^* contra errorem & Sedam Mahometis , ubi de myfterio SS. Trinitatis diffe- rens, confitetur Spiritum S* aPatre &Filio procedere : 204»orationes difertiffimas: 53^ Panegyres in feftaprimaria totius anni: Epiftolam cir- cularemad omnes fuos fubditos , in quadofteadeo atque ferventer eos hortaturad vitam Chriftiano homine dignam, utBafilium aliquem aut Chryfoftomum te putes legere, dignus fane Princeps , quem fufpiciant , amentque litterati! dignus, cui ad pofteritatis comraend«itionem fbUof(h pbi ac Sapientis cognomen adhsereat. ^ Recruduit poft ejusmortem ConftantinopolitanasEcclefiSBfecum ipfa diffidium ; reiiquit etenim Leo filium unicum Co«/?a«fim/m Prop^vrogmYMm ^ in tenera adhuc setate : dedit proin ei confortem Imperii Alexandmm fra- ^'^°)^"* trem fuum, quem jam Bafilius Caefarem dixerat, hominem ftolide ferocem J^y?'^"» ac planeimpium , patrique Bafilio acfratri Leoni per omnia diffimilem;'^ hic, ut fpecimen daret , qua fit indole , reftituit illico Nicolaum Myfticum, depofitofan6loEuthymio, quem fchismaticorum , Nicolaoadhaerentium, furori objecit , pugnis calcibusque contundendum* Denique inauditis depofito contumeliis, ludibriisque afFe6lum vix adhuc fpirantem in exilium rele- Eufl^yniia. gavit. Verum ultra aonum furendi fpatium mors ademit. Nicolaus, hac ratione aut reftitutus , aut intrufus , priftinam fuam crudamatqueinflexibilemfeveritatem necdum depofuit: fed nuUa Impe- ratoris Conftantini ratione habita matrimonium Leonis cura Zoe impro- bare perrexit, epiftola ad Joannem X^Romanum Pontificem data acerbe conqueftus, injufte fe judicatum : quartas nuptias in Ecclefia non efle B b 5 toleran. . Ipg Pars III, Caput III. De Jure Synod. Novo. tolerandas. Tandem cum fchiToiainvalerceret, aliis Nicolaum, alirs Evt- thymium agnofcentibiis Patriarcham , impioratus Papa legatos inThra- ciammifit, ubi in fynodo, mortuo intereaEuthymio, receptus NicGlaos: rel!6ta Grascis fua circa tertias & quartas nuptias confuetudo : qtise a Con- ftantino etiara ediao efl firmata: confentjentibos tamen omnibus, penes Pontificem tsnquam eaput Ecclefiaepoteftatem elTe ih lege eorum & con- fuetudine difpenfandi. Reduaa hoc paao in Ecclefiam Byzantinam pace, floruit toto S^culo decimo unio com Romana Ecclefia , licet per infandam tyrannidem fc^Ie- rati etiam Poniifices efi^ent intrufi , ac nunquamplures abufus irruerent, agnita femper Romans fedis auaoritate : id , quod fequens eventus? Gomprobavit. RomL. .. ^op^^^^^i^^"^ Jmperator Romanum Lecapenum Belliducem fuum len- • P^^^'- ^ocium afci verat : qui fpreta Conftantini state & inertia , reliao foio ei titulo , omniacum gubernaret , Theophymum filium fuum , fedecimdun- taxat annorum adolefcentem, moribusque corruptiffimum , Patriarcham propna authoritate creavit contra SS. Canones. Cumque ea res vehe- menter oftend^ret OrientisEpifcopos, Romanus Albericum comitem Tu- fculanum, qoi fimile facinus in Ecclefia occidentali patrarat, muneribus a^. corruptumpermovit, ut a JoanneXI. quem in potellatehabebatjdifpen- Teophyla- fationem pro Theophylaao impetraret. au3. Albericus igitur joanoem adegit , utlegatos in orientem mitteret ad confirmandum nomine fuo Theophyiaauro, & conferendum Pallium, ju- re Palln omnibus ejus fuccefibribus cradito,licet a Papa iliud non peterent, HmcPontiucis voluntati acquieverunt Orieotales Epifcopi: iicet Jo- annesXI,Maro2!sturpiffim^fiiius,tyrannide intrufus, acceptatus tamen ab Ecclefia , perfona fua njhil dignom tanto Orientis confenfu prsefeferret, nifi fedis Apoftolicsj aachoritatem acfupremam m facris per orbem jurisdi-- aionem; maoifeflorarfos argomento , Gra^cos fgeculo decimo , qua nul- lum fuit Ecclefi^ Romaoce luduofius, fola venerationefedis Romanae, li- cet homines etiam indigni iilam occupgrent,fuffimamPontificumautho- ritatem agnovilTe, eidemquefe fubjecifiTe. ji^. Tenuitque hasc Orientalis Ecclefias io Romanam reverentia ad annum SiSnnius- usque 98 1. quo non quidem fublats , fed tamen tentata fuit a Sifmnio Fa- triarcha,homineimpio, qui litteras eocyclicas Photii, ad Patriarchas O- rientis contra doarinam & Difciplinam Latinorum olim fcriptas , fuo dun- taxat nomine fubfcripto , iterum ad Patriarchas mifit , in vitans eos ad bel- lum indicendum Romanae Ecclefiae* Idem attentavit vehementius fuccef- forillius.SVgw,additis ploribuscalumniis: atirrito conatu. Patriarchae enimAIexandrinus. Antiochenus & Jerofolymitanus fideles unionem cum Romana Ecclelia coluefuat. imo Art. VI/ De Concil* Lugdun. IL i^p Imo etiam Eufiathius ^xxccQ^^Qv Sergii fupremam Pontificis Authori- tatem agnovit^ Quod vel ex ambicione illius perfpicue elucet,* induxic enim Bafilium Imperatorem, ut an. 1024* communi utriusque nomine le- gatos ad Joannem XIX, mitterent , qui peterent, ut ejus auftoritate Pa- triarcha Conftantinopolitanus diceretur Oecwmewto in toto Oriente, fi- £ut ipfe Oecumenicus eflet Patriarcha per totum Occidentem , & Papa univerfalis per totum orbem. Quo fafto liquide conftat, fseculo adhuc undecimo perfuafum fuifle non tantum toti Orienti , fed etiam Impera- tori acPatriarchseConftantinopolitano, Ecclefiam Grsecam Romanae fub- je6lam effe ; cum arrogantem illum titulum Oecumenici , quem tot Patri- arch^ Conftantinopolicani fruftra extorquere conati funt, aflumi ac re* tineri non pofl^e cenfebat absque Romani Pontificis authoritate. Qui ta* men, non obftantibus magois proroifiis, ac precibus, conftanter illum ne- gavit i redeuntibus re infe6la Graecis. II. Schifma Grsecorum per Cerularium inftauraturo. Quanqoam titulus Oecttmemd per Orientem Patriarchae negatus a ^?* Pontifice xpe haberet Imperatorem ac Patriarcham Euftathium, tenuit tamen adhuc unio ad medium usque faeculi undecimi : Quo tan- dem fatale Graecorum fchifma a Photio coeptum per Michaelem Cerula- rium eft inftauratum* Variis autem tragoediis prselufum eft a Graecis funeftae huic pefti. Graecorum Cum enim Patriarchae fsminarum Principum libidines, & virorum cruen-*^^^ tos furores coronarent, Imperatores, ut fcelerato obfequio praemium rependerent, patriarchis, quidquid iUis ambitio , novandique cupiditas fuggeflTit', conceflere : fieque furfum deorfum euntibus facris profanisque Grfficorum rebus confufa funt omnia. Imprimis enim folium Imperatorium vix aliter turbulento illo tem- porefcandere contigit,nifi per ftrata anteceflTorum cruenta cadavera,mu- lierumque maritis fuis exitiales libidines. Conftantinus Porphyrogeni- tus, ut diftum, Imperii lociom Romanum afciverat. Hic a filio Stepha- no fpoliatus dlademate , & in exilium projefibus. Stephanus a Conftan- tino deportatus & fuam & patris poenam hiit. Theophylaftus frater Ste- Et interneci- phani, Patriarchatuspropudium, equorum araator, ab equo in murum al- «i furores, lifus interiit. Conftantinum filius Romanus veneno fuftulit. Romanus pariter veneno, a propria, ut creditum, conjuge Theophane Imperatrice mifto, periit. Haec Medea proprio etiam interfefto fiflo, Nicephorum Phocam, vix ad thalami & Imperii focietatem admifliim^per Zimifcen oc- cidit. Zimifces Theophanem a thoro, quem fperaverati in Infulam de* portar aoo Pars IIL Gap. III. De Jure Synod. Novo. Theophfk* Hi efiigies. S9. Corruptio' portavit,- veneno & ipfe eKtinaus, a cubiculario fuo propinato, Reli^ aum tunc Imperiam BafiHo & Conftantino IX. Romani & Theophanes filiis , jam ante a Ziroefce in Imperii focietatem alTumptis, Uterque pe- riit prole nufla relifta mafcula. Romanus Argyrus ^ propria dimiOa uxo- re legitiraa, Zoen Conftantini filiam diixit, ut Imperium in adulterinam dotem acciperet. At Zoe Romanum conjugem Imoeratorem, cum ve- nenum ei propinatum fpe plgrius eifet, per Michaelem Faphlagonem ftranguIaviE, ut amoribus hujus ficarii, quem deperibat, potiretnr. Im- perium , more Byzantii haud peregrin©, mercedem fceleris Michael re- tulit, & Zoen Imperatricem conjugem : At brevi in infanam rabiem a- ^us flagellante Nemefi vindice interiit. Zoe tot parricidiis fuperftes ad Michaelem Calsephaten & ful copiam, & diadema tot ca^dibus cruentatuin attulit. At Calaephates, cum Zoen ia Monafterium intrufilTet , & Patriarcham impium , tot fcelerum admini- Hrum, vellet deponere, orta feditione, a populo obfefTus in fuo pala* tio., cum in Monaderium Studitarum , tanqaam in afylum profugifFet, & Monachalem habitum induifTet, oculis nihilominus eft orbatus, Unde Zoe, fceptro rurfus admota, cum Conftantinum quemdam, quamvis cor> jugatum, maritum peteret, Conftantinus a fua uxore, neZoe illo potire- tur, veneno eft eneeatus. Hac fpe fruftrata Zoe, in aiium Con[iantimm, cognomQnio MonmnachumyhQmwm fpurcitiis cprruptum, oculos jam ani- les & amores convertit, eumque in thori ac throni confbrtem admifit; Haec erat auljs Auguftalis facies, cum fub Imperio bujus Imperatoris Monomachi Graecorum fchifma erupit, Sed nec Patriarcharum raelior^ Pudet memorareTheophylaai fordes, mores turpes,vitam infamem, pro* pudiofas comelTationes, iafcivos faltus, facrorum nundinationes , equo- rum numerum incredibilem, quos Mytratus hic ftabuli prsfeftus unais ma- nibus exquifitifrimis atque inauditis pabulis infarcire eft folitus. Taceo ipfas etiam facras aras eontarainatas , dum hinnulum efFufum audiens €um die Jovls Sanflo Divina in Ecclefja celebraret officia , bis interruptis^ flabulo accurrit : dignus, qui per equum periret equorum araator infanus! SuccefTorem Polieuaen baboit, qui non tantum fecundas Theophanis ctraiNicephoro nuptias approbavit, Jicet isTheophanis prolem facrb ex fonte Patrinus levafTet, prGnuntiaote jurispr udentia Graeca, Principes non iigari impedimentis matrimonii facrisque canonibus , Bigamiam fta- tuentibus obicem. Bafilius poft eum Patriarcha fceiere gravi infamis fuit, Nicolaus Chryfoberges Photii & Ignatii a^a , contradiaionem nempe jrpultifariam , approbavit. Alexius cura Theologis fuis ac Juris . Conful- tisRomano Argyro poteftatem fecit,ut abjeaa uxore legitima Zoen du- cat, Idem, grandi corruptu^ pecunia, Z5enMichaeli Paphlagoni adultero fuo Aft. VL De ConciL Lugdun. IL 201 fuo junxit tiuptlali foedere, poflquam communi opera Ronianum Argyrum Imperatorem pcremiirentj & quidem eum in finem , uc matrimonii fuco ad- ultennas libidines obducerent. Cumque Epifcopi eidem Nicolao obji- cerent pr^ter alia , eum contra SS, Canones efTe promotum ad Patriarcha- tum , adeoque deponendum , refpondit : Si ita eft , vas omnes oportet de- poni. Idem tertium etiam quartumque matrimonium Zoes ratum habuit» En' Nicolai iliius iMyftici rigorem , Quem in pientiffiroum Imperatorem Leonem exercuerat! tunc SS. Canonum Decretis, atque rmperatorum ediais vetitum erattertium quartamque matrimonium , ^«^^criequefum- ^ mus Pontifex difpenfare poterat. Jam vero poft csfos commum confi- lio ac ope maritos tertise quartsque nuptis omnino funt Iicitje. Ex quibus plane videre eft Graecorum ineptias. Quantas adverfus Imperatorem SanaifTimum Leoaem, quosd viveret, & poft ejus etiam xnortem excitarunt tempeftates propter quartas initasnuptias, utlmpeni ha^redemrelinqueret? Jam vero agglomerat^ & Imperatorum & manto. rum c^des , & multiplicats nuptiae , & criminof^, & Bigamia irrit^ , & vi- venie adhuc legitima conjuge contra Divina humanaquejura cum aitera init^, & confequenter diffolutum matrimonii jam confummati vmculum, pro nihilo habitaaGrsculis iftis leviffimis, ad omnem Frincipum, etiam fceleratiffimorum, auram fe vertentibus. Veniant jam ifti Canonum le- gumque Cuftodes & fiomanaj Ecdefis abufus exprobrent, fuseque pravita- ti indepra:textumquceranr , videntes feftucam in oculo aheno, trabe m fuoreiiaa, exccriantes cuiicem , cameium autem glutientes, In hac rerum profanarum facrarumque lumma contuiione Lrrxc^ ltc> eleHa fuerat conftituta, cum Michael Cerubrius , homo projeaa. aud.ci^ , Cefuta* ambitionisimmenfae, inquieti, turbulentique omnino ingenii sdbacram Patriarchatus Rempublicara acceffit: qui jam prius confpiratior.is adver* fu^MichaeleroPaphhgoneminiteereus, pro temporumillorum m.ore, m Lnafterium detrufus eft. Sed verfipellis genii cum eflet aur^que fervL redoaus, inConftantini Monomachi, Principis alioqum,utdiximus, cor- rupti eratiam adeo fubdole blandeque feinfinuarenovit, ut Patnarcham illum totfcelerumreum, conftituerit, .iabiturus Sacerdotem fuigenn, fibique quaj vellet, indulgentem. n • . , ^ Hic igitur homo taiis cum efiet, metuens j ne fummus Pontifex mtru-* ^ fionem fuam, contra SS. Caoones faaam, improbaret , iraque adverfus La- Schirm. ^ t nos , ob negatum quoddam , ut Allatius aic , Privilegium concepta, ambi. ^^««"^* tione infuper ftimulante, ut falus omnia po^c nemmemque cenforem formidare deberet, jugum ftatuit excutere, & bellum Roman® EccieG^ aperte denunciare. ~ . • Hsc, utvelletinfanire, faciebant , utpofretvrerummOriefttcpef- ^rbatarum opportunitas ; Conftantinus Monomachus & Zoe nuliius erani 202 Pars lil. Cap. De Jiire Synod. Novo. Rejigionis , nifi quam mollis & projeaa in voluptates vita infpirabat; Ec deriafticus ordoaCeru]ariofr.udibv:s, meodaciis, calumniis tentatus, & alioquiD jam in mercem vappam (ubMens, & ab IffiperHtoribus,& PatriarV chaConftantinopoiitano,qui, cum omn a m aula poffet, & favores & terrores diftrbuit, fervili pendebat obfpquio. I ii, Jn! r« , .'^^^^ffi^.P^^^lcioais , plenusque dolo, calumniis , & impoftuns liber, c t™a a'' n''r^"^" ' Mceta Peaorato, pre.bytero in magno Stuidtarum mona- Tzvm. ^iiP'^"' adverfus aburus,utferebat,RomanceEcder]a^,reprehen. ulum, Chnfti Dommj, m Azymo confecrantis exemplo continuaque jam mde ab Apoftolico tempore, trad tione tirmatum , neque Photlus . o- mnia excutiens , neque quisquam alius ad illam ufquediem objecerat. Seditiofum hoc jTcriptum encyclicis fuis additum Cerularius mifit ad OrientisEpifcopos, Pdonachosque, aliosminfs, promiffis alios fle6tens , quosqueobfiftentes invenerat, atquead fanaam fedem provocantes, ex! communicatjone, verberibus, catenfs, carcere fregit, occlufis, quasLa- r "a ^ ..^"rv . v.atcu..-,, u^iceru rregit, occiutis, quas La- timConftantmmpohtanihabebant, Ecclefiis. Qafn eo infaDiJdevenit, ut baptizatos a Latmis rebapcizari juberet : cum tamen fecundum Con- Giln JNic^m pnmi decreta ne quidem Baptifraus , ab H^reticis collatus , iterari debuent, ' htters folheitantes ad defeaionem. Capita accufationis in Romanam tcclefiam erant, quod juda.zet, (abbatum «i azyma obfervando, quod ani- inaba fuiFocatamanduoet, quod tempore quadr,geflm* a canendo JUe. luja abltmeat. Grandia enira vero momenta tantorum tumuiruum ' 33- n It'^ i"^'"' Humkrti Cardinalis & Epifcopi Sylvse numbetras Candids, viri doaiflimi , qui eam latine verfam obtulit Lemi IX. (In&Q legatus omnino, doelrina, integritate, religione, zelo, omniumque virtutum or- namentis prsftanti Pontifici Is canto Ecclefe vulneriut mederelur , ad CerularuimfcnpfitepiftoUm, admodumprolixam, doftrina, eruditio- ne , paternagravuate & chmtateplenam , oflendens concefTum ab ipfo Chnfto Dommo Romans Ecclefia;, ipfiusqaePrsfuUbus , S. Petri Apofto- lorumPnncipis fucceiror.bus Primacuni , a fy.od.. O.cumenicis & Patrl bus perpetuo agnitum: aPatr archis Conftantinopolitanis plurimas inve. aas die h^refes , quas femper Romani Pontitices repreflerint Ous ob. ,.cerentur, tanti noneffe, utluat,olbf.-hifmate Eccleflart, fcinderent ■ K- dem ihis non tang, ; fed neque abufus eife ; diverfas diverfis in Provin- ciis vprepolfeconfuetudines acquedifcipllnam , falvafidei unitate b- t a ,pfan.Rom3m tolerari rit«8, qinbus Gr*d a Latinis difcreparent/ quam- diu doctrma fadsi fit una, unionem non efle fcindendam. ^ Ac Art. VI. De Concil. Lugdun. 11. ' ao^ Accepta hac epiftoJa Cerularius fimulans concordige {ludiofum ani- 54- mum, ]egatos mittipetiit, qui pacemcomponerent* Miffia Leonetres/^^"'^^ ^^" Fridericus Cardinalis, EccJeOcB Canceljarius, poft triennium deinde ele-^^^^^* ftus Papa rubnomineSfephani X Petrus Amalphis Archiepifcopus, & Le- gationis Frinceps, quemdixij Humbertus Cardinalis* Except) pro digni- tate ab imperatore-, qui eis exhibuit hbelium Nicets Peftorati adverfus abufus Romanse Ecclefia; editum* Hurabertus brevi tempore tam do61e atque perfpicue eundemconfutavit, ut Imperator fcriptum NicetsejufTe- rit publice comburi, addito edifto , ne quis pra-fumat prlmatum Romanag Ecclefis negare, aut dodnnam ejus, femper orthodoxam, impugnare : Ipfe etiam Nicetas damnans fuam temeritatem, a iegatis in communio- nem receptus eft. Cerularius contralegatos, quos ut excommunicatos & haereticos dam» nabat , ne quidem in confpe^lum admifit, Quare legati in Ecclefia S. So- pbiae , enarratis corara populo ejus fceleribus &. erroribus , excommunica- tionis fententiam in eum pronuntiarunt, Quia autem Conftantino non multo poft mortuoin lmperiofucceffit Theodora foror Zoes, Patriarchse obnoxia, irritumfuit unionis negotium, dominanteper Orientem Cerula- rio: Qui tandem etiam reliquos tresPatriarchss in ichismatis comnjunio- nem machinis fuis pertraxit, ad cafumalioquinpronoOriente, quemim- manis fe(5larum colluvies in varias jam dudum h^refes abilraxerat. Ibi enim jam tum dominsbantur Mahometani, Turm nempe & Saratm 3^. innumeri: multi etiam erant MarGniiiBC\rc2L montem I.ibanum a Monothe- Maronitar. litis pridem infecti: fed deinde coDverfi , fub peculiari Patriarcha, qui Concilio Lateranenfi IV» prrefens fuic, conllanter fidem Catholicam & unionem cum Romana Ecclefia retinuerunt, inter Mahoffietanorum & Schismaticorum perfecutiones, velut rofe inter ipinas . fflorercentes. Quapropter Gregorius XIIL iliis Rnm.se fubdire6lione Patrum Societatis JESU CoIIegium fundavir , in quo bonis artibus ac Theologiae prcefertim ftudio irabuerentur , ut in patriam reduces Patriarchce & Epifcopis utile in religionis & animarum cura cbfequium prsftent, Officia Divina peragunt lingua Chaldaica : Ritu autem utuncur ferme GrafCo,iiifi quod ab antiquif- fimis temporibus in Azymo confecrent; etiam, dum tempore Cerolarii adhuc erant Monothelita?^ Plurimi infuper erant iVe/?ooflm, difti etiam Cbaldai, cis Euphratem perMefopotamiam ahasque Orientisprovincias, &transT3^grimufque in Indias, ipfosque Afise fines magno numero diffufi Tartaris etiam multis ea pefle infeftis^ Nec pauciores forfan erant Euiycbiani, per Afiam & Africam propa- C c 2 gati ; Far$ ili, Cap, lll De Jure Synod. Noyo, grad ; & quamvis in varias fedcas inter fe efTent divif] , feSls tamen jfcicO' 3^« Utarum , fic di6t3e a Jacobo qoodam Syro , Eutydietis & DiGicori difclpulo, J^sobit^t accelTerunt, 6{ nuniero & amplitudine, ioter eaa pQciori, Uuos liabebanE Patriarchas, a'terum in i^leropotamia , qui fe Andochenuir! * ,3iteruiTi in ^gypto , qui fe Alexandrinura dicebat ? ut adeo dao efTent Aociocheni & duo Alexandrini Patriarch^ : quoruraalterGraecus , slter Eutychiaaus, Poft S^hifma autem Cerularii Cophti feu jacobitce inj^gypto adeo pra&va'» lu^runt, ut ferme foli obtinuerint Patriarchalem fedem Aiexandrinam, fub qua etiam eft Patriarchatus ^thyopiaej ubi orones ferme Chriftlani erant JacobitsB feu Eutychiani j donec David Imperator ;^thyQpi^mi(fi5 ad Clementem VIL legatis , impetravit, ut poftea a FauIoIV. Andreas; O viedo Societatis Jefu miflus eo Patriarcha , aliique , fub Imperatore Clau-» dio, Davidis fiiio^ multos converterit; fedobpertiniciam Caenobjitaruiii Eutychianorum , tam puiclira fementis penitus ferme eft extin^la, Po«! ftea tempore Clementis Vill, etiam Gabriel Cophtorum feu Jacobitarujn Patriarcha Legatos mifit Romam ad renovandam unionem. Mediam quandam inter Eutychianam & Neftorianato h^refm profeS| ' funt Anmni^ horum uiiiQ c^m Ecclefra fsepe fufceptq , hQdiedum ex par-» te viget. Memorare haec vifum , u£ pateat , operofum minime fuilFe Patriapi ebis Conftantinopolitanis. Orientis r eliquias , tot ruinis circumfeptas , con* vellere^ Quanquam multi femper Ecciefiae Romana? adhsferint ; neq eft 5 cur fibi Lutherani aut Calvini^ut hlandiantur , ac Graecorum Schifmate ' numerum fuum augeant: cum Schifmatici ifti omnes Proteftantes tanqu^n hasreticos execrentur , & integris convocatis Synodis fint deteftati. Profitentur illi Sanftorum cultum & invocationem, cultum item fa' €rascoium crarum Imaginum & Reliquiarum , vota Monaftica, Purgatorium, fufFragi* Religio, pro mortujs, libertatem arbitrii, meritum bQOorum operum, feptem Sa<» cramenta , Sacrificium MifT??, ac pr^fentiam veram & realem Chrifti in SS^ altarisSacramento ut adeo Prateftantium quidam automnino fint pere- grini iorebusGrcecorum, aut fallere velint, dum eos partibus fuis conan- tur accenfere^ Azymorum ufus ad difcipiinam pertinet^ Spiritum S. a Patre per Filium, imoetiam exPatreFilioque ? tanquam uno principio, procedere , qon raro in Conciliis faiTilant Grsci : coelibatus Sncerdotum, barbae raf», modus non nihil diverfus jejuniorum , tantiutique non erjint, ut fcindi debuerit unio. Adeoqae ad qusftionem de primatu Papse Schifmaiis caufa videtur reduci, manifeftis Scripturs patrumqUe teftimo- fiiis afferto. Sed oeque quoad hoe Gr^ci cum Proteftantiblis conve- Xiiunt \ agnofcunt enim iWi Romanum Epifcopum tanquam Patriarcham Occi- Art, YL De Concii, Lugdun, II, ^05 Occidentis , cui in Eeclefiaftids omnes Occidentales Eeclefi» Tjnt fub' jeets & parere debeant^ Vera igitur caufa ambitio fuit 5 ex urbe Auguda ac Roma nova infla- ta, odiumque in Occidentaleseoneeptum propter avuirum Imperium oe- cidentale, & adGermanos translacum, Cerularii autem fallus eo procef- fit, ucipfoslmperatoresdeponeret novosque conftituerct,' nam JVIiehae- lem Stratiotam 5 poO: Theodoram^ Zoes fororem , eveaum ad Imperium Tentaia abdicavic, & Ifacium Comnenura coronavit; adverfus eundem etiam^ni*» fuperbiffime poftea infolefcens* Anno 1 1^6, Lotharius IL Imperator Anfelmum Epifcopum Havel- bergenfem Legatum mifit Conftantinopolim , qui cum Niceta Archi - Epi- fcopo Nicomedienfi , Grsecorum Do6iiffimo, publicam de capitibus coa- troverfis difputjationem iniit, FalTus eft Nicetas, ea non efle tanti, uC fcindi propterea Ecclefia debuerit; circa proceflionem Spiritus S. a Filio Greecos verbis potius , quara re ipfa differre. Unde indiao generali Con- eilio unionem facile refiaarari pofTe. At , quia Comnenus in Oriente bel- lum Latinis intuiit, fruflra obfefla Antiochla, quam cruciati exercitus Saracenis eripuerant, totum negotium effedu caruit. Manuel, ejus Succeflbr, cum ipfisTurcis fffidus iniit contra Cariftia. nos Occidentales : fimul tamen defiderium uniendi Ecclefias Romano Pontifieifigniticavit. Andronicus, ejuspatruelis, ufurpato Imperioomnes LacmoscrudeliterinteremitConftantinopoli, quod Alexio Manuelis filio faverent: qui Ludovici VII GallisRegis filiam duxerat, At vaftantibns propterea Latinis Grstciam , a populo, infeditionem concitato, atrocifli- mainter fuppHciaeft enecatus: Ifacio Angelo prodamato Imperatore. Oui a fratre fuo Alexio Angelo, Latinorum hofte jurato, erutis oculis Im- perio eft fpoliacus. Sed cum incelligeret Alexium Ifacii filium in Italiaiu elapfum ad conquirenda contra tyrannidem patrui auxilia , fceptro me- tuens, ab Innocentio IIL Ecclefiarum unionem flagitavit. _ Cum autem , ut fupra snemoratum , Conftantinopolis eflet a Latinis ^ , J^' expugnata , ac Balduinus creatus Imperator , eleaus pariter eft Patnarcha 9^^' Latinus, reduaaqueinThracia, Grfficia& Bulgaria cum Ecclefia Romana unio Verum cum diverfi Grseci Principes in Afia novos principatus en- peraror. eerent eo quoque fchifma translatum eft, protegente illud Theodoro Lafcari quem Grseci in Afia Imperatorem faiutarunt; ejus Succeffbr loannes Ducas , didus Fatatius, Princeps ftrenuus, totum ferme Imperium, Cooftantinopoliexcepta, Latinis eripuit, BalduinoIL ad impIoranJa au- xilia Europampercurrente, non tamea ab unione alienus fuit Ducas; QUin ea bis fub ipfo tentata , femper tamen evanuit, Quamvis Nicepho. ^ Cc 3 . ras erium 206 Pars 111. Cap. JII. "De Jure Synod. Novo. rm Bkmmiia, Gmcoxum Doaiffimus, acReiigiofiflimus, ftriptis etiam pro Romana EccleCa libris , vehementer illam fuaderet. 4«.. Succeflbrem in Imperio Ducas babuit Theodorum Lafcarim Tunio- Confcr,tmo. rem, qm magis alienum a concordia animum oflendit. Reliquit fccDtrum ,'u«ipu J-^^^^L^-fri > fiSiofuo fexenni , qui a Micbaik Palaoloso , Adminmra or" «.setepta. injpeni , abduitus m cuftodiam, oculisque privaCus eft. Interea v«o Alexms dW prsclarus a MichaeleCrfar jamdiftus, Conftant nopoHm fach manu umco expugnavit. Ouam dein Imperator, imaginem Dd- pars prs atam pedesfecutus, fubiit, redeuntibus Grfficis pro iSe fua fub Grsecis Imperatoribus ad fchifma- ^ levuaie lua §. III. Unio a Concilio Lugdunenfi reftaurata. 41, ■necuperata rurfus a Grafcis Conftantinopoli , quam Latiniad -o WichaeiPa. nos tenuerant , in id curam fuam intenditPalaologus, ut Impenun isdosu.. fuum ab hoft,lnncurfu tutum pr^eftaret; timuit, ne crLiata a iqua expe. d.t,o rurfus m provmcias fuas prorumperet. Preecipue vero metum ei S5nZeSat '^''"'"^ Andegavenfis in utraque Quare , ut tempeftatem a fe averteret , £equosque fibi haberet Occi- f^^:JTT'' cumpluribus Romanis PontiLibus de unione t raaare tdl. AtnlT^y^ ^^^uT^ P''°'"'P'' ortusPhcentiee,- quicumEdu. ardo, AnghsPrincipe, in Palsftinamprofeaus, Ptolomaidetunc verfa- CuTl^}::'^ Poncifex ipfe fuit eleaus ; nomen alTumpfit X Cum irtfigni hoc Pontifice ferventius concordiEe regotium ureebat Imperator Gra^cus. At Patriarcham & alios quosdam Epifcopos, femi deprehendit. Pnmus contuiraciam pofiiit Joanms Ficcus, Grscorum ZtfTrl' f SS.P^trumde proceffioneSpiritusS a F ll teft"? pugfiavit. Valuit viri tam prsftantis exempium ad piures converten- cha?eftic?t P'*'^"''" toperatoris induftria: cui fLs ftrmePamar- hr.. '■'^'.f/°''' Legati ab Imperatore ad Concilium Lugdunenfe IL erat hoe Concilnmi m.lie ferme Patrum. Summus illius Prsfes ipfe Papa Gregonus: Cardinaies aderant ir. Fatriarchffi duo Latini CnnftLH!'^ politanus &Antiochenu,, ArchiUpifcopiSEp^copi "oe^p?^^^^^^^^^^ Abbates €reg. X. 43* Legati ad Lugdun. Concil. Art. VL DeConcii. LugduD.lL 207 Abbates & mferiores Praelati: Legati iitriurque Imperatoris, RudolphiL & MichaelisPalaeoIogijRegum Galhas, Anghse, utriurqueSiciH^sahorum. quePrincipum & RerutDpublicarum totius ferme Europas: cum duobiis Magnis Magiftris Temph & Hofpitahs, atque ipfo Rege Aragonice Jaco- bo. S. Thomas Aquinas in itinere ad hoc ConciUum obiit in Monafterio '^'^^omi Fofife Novdd, S. Bonaventura vero , Cardinalis creatus , in ipfo Conci- ^ lio Lugduni eft defunaus. SexauteraSfdonibus, trium menfium fpatio abfolutis, conftabat. In prima Seffione Gregorius, habita ad Patres eleganti oratione, finem Gonvocandi Generahs Concilii propofuit, videiicet, ad decernenda fub- fidia pro liberanda terraSanfta , aduniendam Grsecam Ecclefiam cum Ro- mana, ad reparaadam Ecclefiafticam difciphnam, ac nominatim ad pra?- fcribendum modum promptius ehgendi fummumPontificem , neampHus tanto terapore San6lam Sedem vacare contingat. In fecunda &tertiaSeflione editae funt vari^conftitutiones ad fidem & difciphnam percinentes, D^finicum, Spiritum S. a Patre Filioque, tan- quam uno principio, procedere, decretaein fex annos decimfeex omni- bus proventibus Ecclefiafticis in fubfidium terrse Santta;, In quarta Seflione recepti advenientes Legati Graecorum, quibus Epifcopi &Proceres multi obviam procefferant» Legati Htteras Impera- Unio. toris & Mecropohtanorum fuorura offerunt, & tam fuo, quam i!]orum 110- irine fchifma ejuranc, Romans Ecciefi^ fidem publiceprofefri,agniCo Pa- per univerfalem Ecclefiam Primatu, jure appellationis adS. Sedem: Addito infuper juramento, fe nuoquani aniplius receffuros ab obedien- Cia, Romano Pontifici debita ; ficque iDllaurata unione, cantatus Hymnus Ambrofianus, fymbolum item fidei cantatum primum latine: tuma Grae- cis grsce cum additione Filioque^ ter ab ipfis repetita» In quinta excepti funt iegati Tartarorum Principis, ad Concih'um ab eo mifli ad ineundum fojdiis adverfus Turcas. Latse varise confticatio- nes ; habitae folennes exequiae S. Bonaventur^e , inter quartam & quintam Seflionem mortuo, incredibili Patrum lu6tu» In fextaSeflione editi duo adhuc Canones, nempe c. Religionum diver» fitatm i^c, ^c, Cum Sacrofandta (fc. tum Pontifex gratulatus Conciho feli- cem unionemutriufqueEcclefise, Pra;latos ad zelum, vigilantiam ac di- fcipiinam ferv^andam cohortatus finem Syoodo impofuit. Legati Grsecorum cum muneribus & epiftolis ad Imperatorem & Me- Cropolitanos dimifli, una cum Abbate Caflinenfi , Poncificis Nuntio, ubi Conftantinopohm veneru'nt, fucceifumque Legationis & faase unionis expofuerunt, magno Imperatorem gaudio affecerunC , pr^cipue ubi fe 408 Vats ni. Caput ni. De Jure Synod, Novo, fe a toto Concilio Imperatorem agnitum intellexit , curamque Pontificis, ne ab occidentalibus Principibus ejus Imperium invadatur. Atque ut ferio negotium hocaftum oftenderet, illudquein futurum firmaret, convocata Synodo Concilii Lugdunenris a£la eidera communi- cavit ; approbata fidei profefiio , agnitus Primatus Fapse, promifla eidem obedientia, nomenqueejusreftitutumfacris Dyptichis, inter Divina offi- cia primo loco memorandum fub hac formula: Gregorium Summum Ecck^ fia JpoftoliciS Pontificem , Papam Oecumenicum. 41- Quia autem Patriarcha Jofephus , homo , quam do6lrin? vacuus, tam Veec^ Pa. plenus contumacia , affentiri noluit, in Monafterium remiflus, & inejui toaicha, Jocum eleftus efl:, quem fupra laudavj , Joames FeccuSi qui unus e Lega- tis Imperatoris Concilio Lugdunenfi interfuit, & propter magnam au- ^loritatem 5 quam virtute & do6lrina eximia apud Graecos fibi comparave- rat , ad unionem illam , toties fruftra tentatam , confummandam plurimiim contribuit. At tantae molis fubflru^lio brevi concidet , ut dicemus ad Concilium Florentinum. Conftitutioftes Concilii Lugdutienfis II. " f^onflitutiones hujusetiam Codcilii Bonifacius VIIL libro fexto Decfe-^ «e fumma ^ taliuroinferuit ,- quarum hsec efi: epitomei Tmiis. in Fideli ac devota pro^eflione fatemur , quod Spiritus sternalite^ ex Patre & Filio 3 nOn tanquam ex duobus prlncipiis , fed tanquam ex uno principio, non duabus fpirationibusj fed unica fpiratione procedit. Hoc profefla efl hafilenus , pr^dicavitacdocuit^ hocfirmiter tenet^ prse* dicat, profitetur & docet Sacrofanaa Romana Ecclefiaj Mater omnium Fidelium & Magifl^ra; hoc habet Orthodoxorum Patfum atque D06I0' tum^ Latinorurri paritet & Grscorum ineommutabilis & vera fententia. Sed quia nonnulU ex ignoraotiaveritatis, in varios errores funtprolapfij facro approbante Concilio damnamus omneSj qui negare praerumpfe- rint Spiritum S. ex Patre & Filioprocedere, aut temerario aufu afiTerere^ quod ex iis tanquam ex duobus principiis, & non tanquam ex uno prOcedat, Occafione fumpta ex diuturna vacatione Sedis Apoftolic^ poft es|.4*dea.^|5ltym Cleraentis IV^ edita efl: in hoc Concilio folennis conflitutio Ubi pmcdumi de eleflione fummi Pontificis,' in qua decretum Concilii Late" fan. IIL fenovatur j additurque, ut Cardinales in civitate, in quaPapa obiit^ pr^fenteSj per decem tantum dies exfpeftent abfentes; Quibus elapfis pr^fentes in palatio Pontificis conveniant, in uno omnes con- clavi inclufi^ fiulld interraedio pariete vel velamine in communi habii lantes; Singuliuno, vel ad fymnmm duobus infervientib^f ^ont^nti: ' abfciiro Art. VI. De Concil. LugduB. II. aaf abrciflb omni cum externis coirnnercio. Si intra tres dies poft ingreflTum non fuerit EcclefigB proviium , per quinque fubfequentes dies unum tan- tum ferculum iis detur tam in prandjo , quaro ccena ; quibus lapfis abs- que eleftione abfoluta , folo pane , vino & aqua deinceps fint contenti, donec fiat provifio* 3. Qui eleaionem vetpofliulationem Ecclefiafticam vult impugna- c. 4, i*. re, vel contra illam appellare, omnia , quse vel ratione forma? eleftio- nis, vel concra perfonam eledi vult opponere, fcripto inftrumento ex- preife inferat, cum juramento, fe.credere vera, & poflTe probare,qu» expreflit. Non audiendus fuper iis , quae non funt expreflTa : nifi juret, novas probationes primum poftea efle deteftas. 4. Eleaus in adminiftrationem fe non ingerat ante confirmationem. c. 5. ife» Alias jure quaefico ipfo fa6lo eft privatus. 5. Eieaio quamprimum intimctur elefto^ Hic vero intra menfem c. 4 ih confentiat j alias omni jure ipfo fafto eft privatus. Si poft confenfum praeftitum intra tres menfes non petat confirmationem 5 eleaio viribus vacuetur, 6. Licet qais fuftragium fuum indigno fcienter det , non privatur c. 7. ib* fufl^ragio , ft is, cui datum eft, non fu r communiter eleftus. 7. Eleaione perafta, & confenfu praeftito, nemini licet amplius ele- c. t. ftionerr^ Impugr.fire, nifi juret, defedlum primum poftea innotuiflfe* 8. Si quis per duplo majora fufi^ragia fit eleaus, non poteft amplius c 9. iminori parte in^pugnari praetextu minoris meriti, zeli, aut auftoritatis: Qifi oftendatur votum fuiflfe nullum ipfe jure. 9. Temeraria appellantium audacia & frequentia prohibetur. c. 10. 10. Si quis eligerido defeaum objiciat, ante omnia id examinandum c. n. erit, Si defeftus non fubfit, opponens puniatur, acfi in probatione omnium defeeiflTet. 11. Qui alios gravant propter negatumjn ekaione fufFragium, ipfo c. la. fafto funt excommunicati. 12. Ufurpatores bonorum vel jurium Ecclefiafticorum , ipfo fa^o c. ii» fubjacent excommunicationi^ Qui vero ex fundatione vel antiqua con- fuetudine jus aliquod habent, eo non abutantur. 13. Nullus fiat parochus ante 2;. «tatis annum, (eftque promotio c. 14. irrita ) & a fcientia & moribus fit commendatus ; refideat in parochia, [nter annum fiat Sacerdos : Quodfi non fiat, nulla praemifla monitione Ecclefia eft privatus. Circa refidentiam vero poteft Ordinarius ex ra- tionabili caufa ad tempus difpenfare. 14. Nemo Parochiam det in commendam, nifi in aetate legftima & c. 15* facerdotio i;onftituco, nec nifi unam uni, & propter evidentem Ecclefise Par$ IJl D d utiii* Pars IIL Cap, III. De Jure Synod. Novo. iitllitatem aut neceflitatem : Et ad fex menfes tanturo, Secus fa^a fund irrita ipfo jure. { e. a. detem< if* Scienter ordinans Clericum aliense Ecclefia?j per annum a coUa-i poF,ordin. tione ordinum eil fufpenlus. Et poftquam -ejus fufpenfio fuerit notoria. poterunt Cleric! , absque ejus licentia, a vicinis Epifcopis orditiari. j f, un. bigatTi, ^ i^. Bigami omni privilegio Clericaii funt nudati .* Et foio Laicalj fubjeai: Coofuetudine contraria non obftante,- fub anathemate ipfii! prohibetur gefliare tonfuram aut habitum Ciericalem. " | 17- Canonicl non ceifent a Divinis ; ceffationis caufam authentico jnd. ora. inftrumento exprimant, Alias fruftus non faciunt fuos : Uti etiam, i caufa expreifa non fuerit invenra Canonica, 3« ig. Piures dignitates vel beneficia curata habentes, aut cum digni.| tate curatum beneficium , ad exhibendam difpenfationem ab Ordinarioi compeilantur. Si nullam habeant difpenfationem, aliis conferantur, quaEi fjne difpenfatione poffident. Si de valore difpenfationis dubitetur , con< fulatur Sedes Apoiloiica. ' 19. Advocat! Ecclefiaflici prseftent juramentum, uti etiam PtocU- ratores fingolis annis. c.un. de his 20. Abfolutio a cenfuris, per vim aut metum extorta eft irrita. Sid- quae vi. extorquentes excommunicantur. 21* Si Pontifex beneficia in curiaRomana vacantiaintramenfemnon contuleric, ad ordinarios collatores jus redit. c. 2. de reb. 22. Res Ecclefiafti^se non alienentur a Praelatis absque capituli con- Ecclef. fenfu , & Sedis Apoftolicae licentia fpeciali : Et ne quidem prsefcribendi conditionem ejusmodi alienatio parit. c.un. deRe- 03. Ne quis novum ordinem Religiofum inftituat. Ordinesque lig. dom. Mendicantium, poft Concilium Lateranenfe IV. inftituti, & necdum con- firmati abrogantur« c. 2. de cenf. 24, Renovatur conftitutio Innocentii IV* circa temperandas expen- fas in vifitationibus Ecclefiarum. Non exigantur aut acceptentur pe- cuniae. 2f . Omnis profana negotiatio abfit ab Ecclefiis* C. 2* de Immunit, Ecclef. i.deufur. 2(J^ Renovantur prohibitiones ufurarum ; nemo ufurariis habitatio. nem concedat, c. 2. ibid. 27. Ufurarii fepultura Ecclefiaftica arcentur, licet in teftamento re- ftitutionem mandarint : nifi reftitutio re ipfa fa6la fit. , c.un. dein- ^g. Fignorationes , quas Reprejfalias vulgus dicit , omnino prohi» bentur, tanquam sequitati naturali & legibus etiam civilibus contraria?, a iis unus prae altero gravetur. Art. VII. De Concil. Viennenfi. 25)* Excominunicatio lata ia ccirniunicantes ctm exccmniunicatis c. de non valet, finon prius fuerint cancnice nnoniti : hoc eft , aliquot die- ^enr. ex, •um intervallo. comm. go. Relaxationis beneficium adcautelam in generali interdifto lo-c. i©. )um non habet* 31. Fertur SententiaExcommunicationis inomnes, qui velperfo.c. lu [las vel bona eoruiii gravant, a quibus, vel qucriim opera aut confilio ■uerunt excommunicati^ ARTICULUS VII, De Concilio Generali XV. Viennenfi. Sub CUmente & Henrko PJl, pro eitifjgtendo crdine Tewphrkrunt & damnandis Hareticis Anno 1311. S U M M A R I U M, Synopfis Hiflorico . Critica de -Afta Concilii. Templariis. I^^fririatcs varicB hare/es^ . Templarmum ordo primumhoms ^ FrGtricelli^ Beguarci. . Ecclefia utilis , 7* Quinamfuerint prcefentps in Ccncilio ? Tum ah InJiUuto ruo defcifcm im- Decnta Concilii deTmpkriu, & manium criminum accufatur, fZT^' ^'"^" m T-^ n., r \ 9* Ft Camnes^ ^Et tefttbus convi^us exjcmditur, Diverfa Pontificum con/Htutiones Refpondetur Proteftantium querelis circa Regularium Jus pradicandiy contra iftam atolitionem^ fepeliendi ^c^ Synopfis Hiftorico - Critica de Templariis. i^nno 1 1 18. fundatus fuit Jerofolymis Ordo Equeftris Templaricrum fub i. prinio illius Magiftro Hugone de Paganis^ qui cum 06I0 aliis votaBoni. Leligiofa emifit in manibus Patriarchss Jerofolymitani ,* Et quia juxta emplum hsbitabant in domo , aBalduinoIL ipfis concefia, TewplariO' m nomen ipfis adhasfit. Finis hujus inftituti erat , Chriftianos , prxci- ue adS/Chrifti Sepulchrum peregrinantes, a barbarcrurii , latronum , ipiratarum incurfibus defendere ,• Quo in munere cum ftrenuarr per lures annosoperampofuiirent,adeo, utnonpauci fanguinem et.ampro D d 2 Chrifto Pars IH, Caput Ilf* De Jure Synod. Novo. Wiv Cfinflo fnnderent, tandem a pio fuo ac Religk>ro Inftituto degeneres , femenfis opibus au6li , eo maliciae funt prolapfi , ut: Chridurn abnegarent, ejusque imaginera confpuerenc , occulta cum Saracenis & Turcis foedert pangerent, feque nefandisimpietatis aclibidinis flagitiis polluerenc. Horum aliorumque gravilTimorum fcelerum cum apud Clementem k,^ V.Poncificem accufati elTent, is , an vera efTent , di Hgenter tumper fe Aecaftti. tum per Gardinales & Epifcopos inquifivic, ComprobaCa func omnia, per ^iverfas Provincias Icaliae, Germaniae, Galliae, Hifpanias, Angliaj infticutis proceffibus, teftium fereaooo. depoficione, ac ipfa 72. Equitum con- feffione^. Non equidem ignoro, non defuilTe, nec hodiedum deelFe, prasfertim cx Proteflancico genere, qui, liceC immani odio Religiofos Ordines perfe- quanCur, omnesque excifos cuperent, majore camen odio in fummum Pon« tificem 3?ftuanCes, eorum pacrocinium fufcipiant , dicantque , in favorem Philippi Pulchri Galliae Regis , Templarioram opibus inhiantis, Clemen- tem V. paCriaGallum, Galioque Regi,cujus ope ad Poncificatumperve- niiret, obnoxium, in extin^lionera Ordinis confenfiiTe. Ipfum Magiftrum , ii€er objeda fceiera fueric ante faiTus , tamen , cum ad fupplicium rapere- tur, confeffionera fuara revocaife , ac peromnes fuperos fuam fuiqueor- dinis innocentiam effe conceftacum^ Philippum brevi poft ad Divinum tribunal abrepcum in Cribus filiis fterilem , poenas luilTe, Anglis poftea GaJliam occupantibus. S. Verum quis fibi perfuadeat poft tanCam teftium nubem, ex tot diver- Et raerito fiffimis Provinciis agglomeratam , poft tot editos procelTus , poft tot reo- lisiiriiati* xum confeffiones, poft exaraenab univerfali totius orbis Conciiio inftitu- tum, in praefentia duorum Patriarcharum, ^ 00. Epifcoporum, Regum Gal- lix^ Anglias , Aragoniae 5 aiiorumque Principum, Legatorum , Dodlorum, quorumhaud exiguapars nobiliffimisillis Equitibus fanguine vel affinita- te erat junfta, ordinem illura illuftriffimura , cotoqueorbe propagatum, non tantum unanirai omnium affenfu per fummura fcelus fuiiTeaboIitum, fed etiam innocentemad atrociffima fuppllcia injuftiffime fuilTe condera- uatum? Quodnam tribunal abfolvet deinceps Judices, fi hoc judicium, tot teftibus , tam matura caufae cognitione , in orbis luce pera6tum eo« condemnat ? £t f xtinCli. Fuerint fane aliqui innocentes: bona fua id eranc indole, non amplius Profeffionis integritaCe; quse haerefi, idololatria, no^urnis propudiofis conventiculis, infandisque fpurcitiis perhibetur infefta : ipfo Ordinis Ma- giftro & duce & complice flagitiorum* Pudet meminifle , quas plurimi teftes depofueraat,fcriptoresqueiiiftorici annotarunt. Fuerit arbor bo- na Art. VII. De Condl. Viennenfu 31x5 na;at jam fruftibus vacua, utnbras hortonoxias projicit, vermesque nu- trit: Exfcindenda eft,ut quidenim terram occupat, fini inutilis,imo nociva* At revocavit confeflionem fuam in morte Magifter Ordinis : innocen- tiam per omnia Numina eft conceftatus. Hoc fi fufficiat ad jnnocentiae - probationem , nullus amplius erit in mundohomo tam nefarius , ut poena capitis ple£li poflit : modo rurfus neget fcelera, de quibusante conviftus & confeflus eft^ Quotfceleratos annaies memorant , quipertinaci fcele- rumfilcntio obftinatijCoeluminnocentiaeteftem, & Divini tribunal judi- cis appellarunt» Dein revocaritMagifter, quodabsque tortura ante con- fefliis eft : at non revocarunt alii, ad extremum usque vitse fpiritum confeffioni fuae inhasrentes. Sed Philippus eorum opibus inhiabat : Divites fuiffe erat ruinae : Sub- *• ornati falfi teftes , corrupti Judices, utinnocentum adipe ^aginaretur ava- ^^^^^^Jj^!^ ritia. Quafi vero tota Europa , quin totus orbis Catholicus tot milienis nationei. oculis nihil viderit , aut ita faverit Gallo , ut ad cupiditatem ejus exfatian- dam, toL viros innocentes, populares, confanguineos, affines fuos, illuftriffimis ortos profapiis, ex omni genere &natione unanimi confen- fu confpirantes adverfum innocentiam ad atrociffima fupplicia condem- narent. Ad duo millia falforum teftium : iniquiffimi judices innumeri ex toto orbe, provinciis regnisque omnibus: trecenti Epifcopi , tres Re* ges , Principes plurimi , uno omnes afienfu ad opprinnendam inaudito fcelere innocentiam confpirabant , ut uniusPrincipis avaritia faturetur ; Quis hocfansementis credat? Quodnam in orbe tribunal,quod judicium a calumnia fe tuebicur, fi maligna hasc crifis locum habeat?Si vindifta Pontificem & regem rapuit , cur non ftatim? Cur tribus annisConcilio fupervixerunt ? Mirumfane,eos potiffimumEcclefiafticorum bonorum fitimPrinci- pi Catholico objicere, quiultimis iftis temporibusinftar immanis cujusdara charybdis & immenfi vorticis patrimonium Chrifti , tot Epifcopatus pin- guiffiroos , tot abbatias pia vetuftatis liberalitate fundatas, inaudita ab omni retro aetate ufurpatione abforpferunt : Et fortaffis Frincipum etiam Catholicorum animos pertentant, ut fequantur exemplum* Deinde bonaillaTemplariorumnon tam obvenerunt Regi Philippo, quam Ordini Equitum S* joannis Hierofolymitani (qui hodie Melitenfe» dicuntur) faltem Clemens V. in Concilio Viennenfi illis eademaddixit, _ non vero Philippo , utpatet^x fententiade extinUimey in Concilio lata. A6i:a Concilii. , r^oncilium iftud principaliter congregatum fuitpropter caufam, quam ^ diximus, ncrope ad abolendum Ordinem Templarionjm, proptei D d g DimiQl 5. Variae hae- refes, 6. Fraticelli. Et Beguar* ^1+ Pars III. Caputlll. Dejure Synod.Navo. l^in ' eratpropagatus, ex illuftriffimisEurop^ f^iliis coN ff nreS''^'' ante pro EccleHa res gefTerat, Synodo generali ad dus fwf w?^^^ eirevirum eft: ut toti orbi pateat, quanta accura. IZut >• r P^^.^^e^atur. Sublatus igitur eft ordo ille non pe^ TJ ^r '^^/^^^.f t'^. fedper viam provifiom feu ordinationis yJpofto^ liccB, ut lcquitur Pontifex; prohibitumque, ne quis pro Templariofe ge- rere demceps pr^fumat, fub excommunicatione ipfo fa^o incurrendf. Inrnm nn?"^'a ''"'^'^" /"''""'^ ^^^^'^ ^'''''^' P^^" ' J^annis , Fratricel. F^.P^^^ r^^pT^ g'^"'!^'""'' &Beguinarurr , tunc graffantes. animfm rlf^nn 7 P^^^^*P"I"s Joachimi Abbatis ; negabat is , animam rationaiem effe formam humani corporis ; item gratiam % virtu- Hc'L%.f^ '"'''"^''^.^'^ Contraveroa(reruit,Chriftilatus adhucviven- tis elle lancea percuiTum. nom ^'f '-'^ ^'^^'J^'^'^ DulcmHce a Dulcinio quodam, cujus concuM-» nam deSpirituSanao concepilTeimpie delirabant J) promifcuos concubi: tus in locis occultis exercebant : Vifionem beatarum animarum usque ad noviffimum judicii diem differri alferebant, Beguardi, & Beguina docebant , hom^inem in hac vitaadtantara per- teetionem vemrepolTe, utreddatur penitus impeccabilis, & gratiam ul- terjus augere noo poffit, alias enimfore,utperfeaior fieret Chrifto. Ho- niinemmhocperfsaionisgradu poffe corpori concgdere, quidouid lu- bet,- necarapliusefTefubjeaumpr^ceptis; talemjamin hac vitatenere tinalem beatitudinem; Intelleaualem naturamper fe ipfara eiTebeatam. nec mdigere lumine gIoriae,ipfam elevante ad Dei vifionem beatificam. Virtutumaausexercere effe hominisadhuc imperfeai, non autem perfe- tti. Aaumcarnalem non efle peccatum , eo quod ad eum inclinet natu. ra ; Hommem perfeaum contemplativum non debere Chrifto Eucharifti- co reverentiam exhibere, ne contemplatio turbetur PorroerroresiftidamnatifuntabhocConcilioViennenfi; nam,utha- betur ClemenK i. de Summa Trinit^ ^ Fide Cathol. definit, unicum Dei Filiura in dreatiapeiseternaliier fubfiftentera, verum corpus humanum aflum- pliile de Virgine & m eo pafilim, & jam mortuum lancea perforaturo. Dein- ^eeumtanquamhaereticumdamnat, quidixerit, animam rationalem non eire^m^mhumanicorporis. Denique approbattanquam probabiliorem, & diais Sanaorum& Doaorum illius temporis Theologis magis confo- nam, illam opinionem , qu^ dicit, Tamparvulis, quam adultis conferri m baptifmo mformant^m gratiam ^ virtutssy quoad habitum. Begu- 1 Art. VII. De Concil. Viennenfi. Beguardorum ( Virorum ) & Beguinarum ( mulierum ) errores da- mnati funt in eodem Concilio, ut habetur Clement. III^ de Haret^ manda- turque Ordinariis & Inquifitoribus, per Alemanniam, in qua hsBcfefta eft orta , ut eos puniant. Tertia Caufa convocandi Concilium fuit, decernendum fubfidium pro recuperatione terras fandlse» Quartay reftituenda Ecclefi£8 difciplina^ Adfuerunt Clemens Prsefes Concilii, Cardinales multi, Patriarcha f, Alexandrinus & Antiochenus , 300, Epifcopi, multique alii Frselati, Pk-Praefentefc lippus IV. cognomento Pulcher.^ Rex Gallise, cum tribus filiis, qui omnes fucceflive fa6li funt poftea GalliEe Reges, videlicet Ludovico X.Pbilippo V» & Carolo', IK itera , Eduardus 11. Angliat Rex , gener Philippi Pulchri ; Jacohus IL Rex Arsgoniae. Tenuit Concilium feptem menfibus : tribus tantum feflionibus abfo- 8. lutum. In prima, poft expofitas a Papa Concilii caufas , variasque deli.^ecrew? berationes, & traftationes de Templariis, Pontifex eorum ordinem ex« tinxit in privato coram Cardinalibus Confiftorio. In fecunda deinde feflione approbata & confirmata eft a Concilio pleno Templariorum abolitio , eorumque redituum ad Equites Rhodios translatio. ■ In tertia Pontifex fermonem habuii de ferendo terrae fanftae auxilio. Philippus Rex promifit facram Expeditionem fufcipere ; quem in finem Gallias Praefules in fexennium ei decimas Ecclefiafticorum provetuum addixerunt^ Edita funt infuper in hoc Concilio multa alia decreta : quorum prae* cipua funt : I. Philippus Pulcher propter graviflima diflidia & collifiones cum 9. Bonifacio VIII* ( quarum caufas & feriem expofui in prima ApoIogiaEtCauonef. contra Pr^econes Tigurinos ff. 10. pag, 404. ) petierat a Clemente V. ut afta, decreta, ac memoria omnis Bonifacii VIII^ ( quem haerefis falfo accufaverat ) aboleretur ; Negavit Concilium , fe unquam hoc fa6tu- rum : Quin eundem Bonifacium tanquam probum , integrum ac vere Catholicum Pontificem contra Philippi calumnias ftrenue vindicavit,de- crevit tamen,PhiIippi adverfus Bonifacium a6la nunquam ei ejusque filiis ac hasrcdibus fraudi fore. 2* Graviflimara edldit conftitutionem contra ufuras ; dum fub ex- Clemenr. i. communicatione prohibet, ne ulla communitas vel oflicialis ftatutum condat, quo ufurae ut licitae permittantur. Foeneratores etiam fub cen- furis compellendos efife decernit ad exhibendos rationum libros. Addit deinde , fi quis in illum errorem incideret , ut pertinacitec affirmare prsfumat , exercere ufuras non efiTe peccatum ^ velut hsereti- cum puniendum eife. '^1$ Pars ni, Cap. III. De Jure Synod. Novo. Ciemenl. i. p Excoramunicati funt ipfo fa^o^ etiam exempti, quf extra cafas fibi ^defepulturls. permifTos, in fuis coemeteriis fepeliunt raortuos tempore interdi6li,aut no- minatim excommunicatos, vel interdi6los, vel man^ifeftos ufurarios. C.2, de fe- Bonifacius VIIL conftitutionem fuper catbedrm ( qus habetur intee i f ulc. in ex extravag. comm. c. 2. de fepulu ) ediderat, qua FF, Prsdicatoribus & Mino- ! «ray. comm. ribus conceffit prsedicare in fuis Ecclefiis, & plateis publicis , hora tamea 1 illa excepta , qua loeorum Prajlati vel per fe vel per alios praedicare vo- ! luermt ; nifi ipfi Prselati illa etiam hara praedicandi fpecialem licentiam ! ipfis dederint/ Prohibuit etiaro^ ne praedjfti Religiofi prsdicent in paro-l chiis, nifi inintati aut obteiita licentra ab Epifcopo aut Prselato loci» Su- i ; , periores Prsedicatorum & Minorum a Pralato loci facultatem petane,j exponendi fuos Religiofos ad audiendas confeffiones : q la obtenta aptos | .: deputent , & Prselata prasfenfeent. Quod C Praelatus facultatem dare re- ! cufaverlt , concedit illam ex plenitudine poteftatis Apoftolicae ipfe. Pon- tifex. fo. Statuit demde Bonifacius in eadem Conftitutione, u£ Fratres di6lo^ ' ChcsRegu- fum Ordinum in Ecdefiis, vel locis fuis fepelrre poffint omnes , qui in lariutnprsEdi fepulturam elegerint , fbluta tamen EcclefiEe Parochiali qmna^ feu 1 fepultiiram ^^"^^^^^ portione funeralium , omniumque, quse ratione funeris & fe- pulturae Fratribus obvenerunt , non obftantibus quibuscunque privile- I giis, aut confuetudinibus contrariis. I < I. pri- Hanc Conftitutionem Bonifacii quoad pun6la, in quibus FF. Praedi* i vil. in exfrav, catores & Minores videbantur gravati, abrogavit ejus SucceflTor Benedi- \ soiDffi. Hus XI^ ex Ordine S, Dominici airumptus, ut videre eft in Extravag. contni^ [ inter cunClas 1 , de privileg, uhl ipCis concedit licentiam non tantum absi ' que facultate Dicecefani aut Praslati loci prasdicandi in fuis Ecclefiis, & plateis communibus ( excepta tamen hora, qoa in parochia eflet concio) ' ied etiam audiendi confeffiones fsBGularium, Superiores tamen Dioecefa- nofigoificent j feFratres ad confeffiones audiendas deputaffe, petantque i licentiam : Quod fi iilam intra triduum non impetraverint, poffint nihilo- \ minus confeflariorum officio fungi. Si autem a Dioecefano data fuerit \ licentia, tunc ea per mortem Di^cefani non extinguitur^ Non tamen 1 major poteftas Fratribus pra^didtis conceditur, quam Sacerdotes Parochia* | Ses habeant : unde in cafus Epifcopo, aut Papse refervatos fe non immi- i Jceant, Concionatores vero populum adhortentur , ut (altem {erael in | anno fuis Sacerdotibus confiteantur^ Denique [ahhtsi quarta , ex omni- 1 bus, quce fratribus a defuncto obveniunt, Ecclefise Parochiali juxta Con- flitutionem Bonifacii folvendis, ftatuit Benedictus , ut medietas ex folis \ funeralibus feu ex iis, quse in funere ipfo deferuntur, & in oblatione : fxequiarum offeruntqi: Religiofis, Parochi» detur, nihil vero ex aliis. Hanc Art. VIL De Concil. Viennenfi» Hanc conftitutionem Benediai XI. iterum revocavit Clemens V^ in Cersua.4e Concilio Viennenfi; & obfervari praecepit Ballam Bonifacii VIII. in qua fepult. proportione Canonica, Ecclefiae parochiali perfolvenda, ftatuta eft quaY' ta pars omnium, quae ratione funeris ac fepultarse Monafterio obveniunt^ Reftituit pariter earidem conftitutionem quoad prsefcripta circa praedica* tionem Verbi Divini, & adminiftrationem Sacramenti poenitentiae ; ut pa- tet ex ClemenU Dudum 2. de Sepult, ulji integra Conftitutio Bonifacii VIII. apponitur , & innovatur. f. Prohibet Concilium fub poena excommunicationis, ne Religiofi Clem.t^e Clericis aut Laicis Sacramentum extremae unfilionis, vel Euchariftiae mini- ^'"vil ftrent, aut matrimonia lolenn zent fine fpeciali Parochi iicentia : praect- pitque Religiofis venerationem erga Clerum Sscularem. 6* Bonifacius VIIL excommunicationis fententiam tuHt in Laicos, Clem.Kn.de 5xigentes feu extorquentes ab Ecclefiis Ecclefiafticisque perfonis tallias com, Ecclef: feu colleftas, aut exaftiones quascunque, ac infuper etiam in Clericos talia folventes. c, 2. de Immun, Ecdef in 6, jam vero Clemens V. in Con- jilio Viennenfi , quoad fecundam partem , nempe quoad excommuni- iationem a Clericis folventibus incurrendam Canonem illum revocavit. 7. Exponitur RegulaFratrum Minorum S. Francifci, & varise circa Uam elucidantur a Conciiio Quasftiones, prsefertim circa ftriftam pau- pertatem ; ut fufe hsbetur Cktrent, 1. de verhor, Rgnif^ 8. Statutum fuit, ut in fcholis & univerfitatibus, Romae, Parifiis, Ciem, S. de Dxonfi, Salmanticse, & Bononiae conftituantur Catholici Magiftri, qui Magians. )ublice doceant linguas, Hebraicam, Chaldaicam & Arabicam. 9. Inftituta jam ab Urbano IV^ facra Corporis Chrifti feftivitas de- :ernitur ab hoc celebranda feria f . poft oftavam Pentecoftes. Multi praeterea CaFioties in hoc Concilio funt editi, qui cum aliis tum" irite tum poft Conciliura a fe editis, in unum volumen congeffit Clemens V* fed morte praeventus promulgare eos non potuit^ Promulgati au- em funt ab ejus fuccefibre Joanne XXIL qui ab authore fuo eas confti- utiones Clementinas appellavit : Habenturque poft fextum Decretahum n corpore Juris Canonici. Pars III ARTI- 2i8 Pars in, Caput IIL De Jure Synod. Novo. ARTICULUS VIII. De Concilio Pifano & Condantienfi Tolkndum fchifma celehratis fub tnitium Saculi XJ^^ S U M M R 1 U M. I. Synopfis Hiftorica Concilii Pifani. I . Pontifices Avenione refidentes, Ex- travagantes Joannis XXI L s. Oregorius XI . Sedem Pontificiam re^ ducit Romam ; inde occafio diuturni Schifinatis^ Nam Non fiatis libere eleUus Urbanus VI^ 4. Unde eidem QppoRtus Clemens VIL S* Urham Romafiabrogati , Bonifacius IX, Innocentius FII. ^ Gregorius XIL Clementi vcro Avenione Petrus de Luna. C. 7* Concilium Pifanum utrumque de- pofuit 5 ^ elegit Alexandrum V^ 8« An Concilium fuerit legitimum? 2, Synopfis Hiftorica Concilii Conlftaritienfist 9, Alexandro mortuo eleUus eft jfoannes XXIIL ut adeo tres efifent Pontifices. 10. ^oannes y quem plerique pro vero hdbebant Pontifice , perfuafius a Sigis- mundo Imperatore , indicit tandem Concilium Conftantienfe^ II. Ex quo ^ cum ad cejfonem urgere- tur , aufugit , capitur ^ deponitury liti etiam Petrus de Luna : Gregorio XII. ultro fe abdicante^ 12. Eligitur Martinus K 1 3 . Petri de Luna character ; 14. Ac pertinacia. ly. ExtinUio Scbifmatis , quod dimidia Sceculo tenuit^ 16. Altera caufia ConcUii l^icleffi ^ Hufifi barefits^ Summa A6lorum in 4f , Seflionibus. 17. Cum pro via tollendi Schifmatis ele- i, £ta efifet via ultromcB cefifmis , ^ Joannes ad eandem urgeretur , 18. Aufiugit^ cummagnaperturhationt Concilii. 19. Unde Seffime quarta ^ quinta de» cifum , Concilium non efie dififolutum , cum fit fupra Pontificem. 20. Quod de dubio Pontifice intelligen' dum , quales tunc erant tres illi. 21. Hieronymus Pragenfis clam venit Confiantiam , fied rurfius aufiugiens, captus reducitur, 22. Depofitio Joannis : Qui Cmcilii df cretum ratum babst, feque ab iicat^ 19. Petrus Dresdenfis ^ Jacohellus, necefifitatem communionem fuh utraqiie fpecie fumendi ajferentes , damnamur, 24. Cefi^io Gregorii XIL 25. Hufs exuftus. 26. Sigismundus abit in Hifpaniamf ai impetrandam a Lumnfi cejfiwnem. 27. Hii* Art. VIII. De Condl Pifano & Conflan. sif 27. Hieronymus Pragenfts in Concilio 34, Errores Joarmis HufSiprmpuecir- ejurat barefin, cacaput ^ membra Ecclefta, flatum A Concilio nihil aUum conira fidem Religiofum^ ^ Poteflatem ffuris- datam in falvo conduUu : utpote qui diCtionis, non eHdatur illimitate: Aciure alias excidiffent, 29. Hieronmus Prag, exuflus Appendix deoriginehserefis Wiclef- 30* Proceffus conira Lunenfem» fianse & Hufliticae* 31. Depofitio. 35, CbaraUer, 33* £/ea/o ilfflr/mi ^ 36. Seditiones ab eo excitata in Anglid^ 4, 37. Propofiticnes ejus quinque damnata Errores Wicleffi & Hufli , a Conci- in Concilio Londinenfu lio damnati, 38. Origo harefis Huffitarum. 33. Errores Wiclefi, prmpue circafa- 39* Mutatio Academice Pragenfis, pro* ^ cramenta , ^ Potefiatem guhernati' pter quam Teutones difcedunt. vam, Ecclefiafiicam ^ Politicam, 40* Artes HuffipervertendiBohemos. r\uo haecConcilia, quamvis Generalia fint, atque rerum gefiarum *^ magnitudine celeberrima , quia tamen de Pifano dubium eft, an Fuerit legitimum, Conftantienfe vero tantunr> quoad decreta, fidem concernentia, & quoad ea , quae cortra WiclefFum, Huflum, ac Hieronymum Pragenfem afta funt , eft approbatum , ideo a Cardinale Bellarmino aliisque , prgefertim Italis , inter Generalia approbata non recenfetur. Juvat tamen illorum afta brevi fynopfi conftringere; Cum magna geftorum copia hic fe prodat, multaque Jurisconfultis iifcutienda fintrelifta, quse hodiedum magna contentione agitantur. 5. L Synopfis Hiftorica Concilii Pifani. r^umtranslatiofedis Pontifieiae in Galliam fchifmati, atque Conciliis , ad hoc tollendum inftitutis , occafionem dederit , operae pretium fuerit, rem iftam ex altioribus aliquantoprincipiis deducere. Poft mortem Clementis V. fub quo Concilium Viennenfe eft habi- tum, quique fedem Apoftolicam Roma Avenionem tranftulerat, fedes i^acavit per duos annos; tum vero eledlus tandem Lugduni eft Joannes XXI f natione Gallus, anno 13 16. a quo habemus 2.0^ Conftitutiones , lorpori Juris infertas ; i^quae Extravagantes Joannis XXil, nuncupantur. Memo* Parslif^ Cap; IIL De j%e Synod. Novo. IxtravsgaEi- Memorabiiis eft conftitutio Execrabilis de pmlend^ ^ dignit, in qua in- tes foafinis flauraC atqua e.i^'Hjgj.^nyjjj^„ licatum etiam de conturaacia Hieronymi Pragenfis, citati & non com- pygg^"^ )arentis. Is clam Conftantiam venerat ; ubi intellefta Huffi M&giftri ^ lii captivitate fchedam affixit Ecclefiss Cathedrali, in qua fe ad defen- lendam Wicleffi & Huffi doftrinam ofFerebat, cautione fibi data* Cum lutem inde mox aufugiens in itinere Bohemiam verfus indignis Conci- ium probris lacefleret, captus Conftantiam redute eft, & HuflTo in :arcere focius additus. In 8. promulgata damnatio^f. propofitionum Wicleffi: cumman- iato omnes ejus libros & ofla exhumata concremandi. In 9. decreta rurfus citatio Joannis. In 10. prffiOde Patriarcha Antiocheno Joannes, declaratur contu- nax. Examinatisque teftibus de ejusfimonia, aliisque criminibus lata ?ft in eum fententia fufpenfionis ab omni adminiftratione & fun6tione ilcclefiaftica. In 1 1 . Promotores Concih'i ad 60. crimina cum teftibus exhibuerunt 5ynodo» Cumque Joanni , qui interea Cellm erat redu6lus , efl^ent ranfmiflfa, refpondit, fe illa non negare, quin potiusjudicioConcilii e totum fubjicere , ceffionera voluntariam Papatus fe iterum ofi^erre. In 12. pronuntiata in Joannem depofitionis fententia,- qui illico Jepofitis Pontificis infignibus acquievit. Decretumque , ne quis e joannes :ribus iftis dubiis Pontificibus eligeretur in Papam. BalthaJJarus Coffa^dej^oCtus^ niper Joannes XXIIL Cella Gctliehenfem in Jrcem , ne turfus elaheretur , lurhas moverety duttus^ donec Eletlon Palatino cuftodiendus e/itraditus^ , In 1 3, contra Petrum Drefdenfem , & Jacohellum Mifrienfem , Huffi fo- '23 cics, communionem fub utraque fpecie , etiam non jejunis ^i^^ribuen- Cofflmun^^^^ les * docentesque coffimunionemfub utraque fpecie elTe mceffanamy Ge.^"°"^*^ ^ F f 3 cretum ^^''^^^*' »3^. Pars m. Gap. III. De Jure Synod, Novo. cretum eft, erroneam & hEereticatn efle fententiam , aflerentem auod commumo fub utraque fpecie fit omnibus necefTaria Simulque fub ex- fteTnruirH-,?'^'''''''"'"!/"^^^^^^ communion rfub utraqu : EuchaHft^™ "n''^- ^.H^n^ j=onf««udinem, tantum fub fpecie pa- nis t.uchariftiamdiftnbuendi non fuiffe quidemfemper in Ecclefii ufiLi nrr^duaar -'tanda fcandal. & peS ratioraltter^^^^ Jntroduttam. aic ntus cumnm adjidemfed difcipUmm tantum rmEtet Mwi, provams temporum exigmiis variari in Ecclefia, aLPu^^^^iiS:' Cefflo^Greg.coram" ConcmT^hHil^-^V^^T''',,^"'"'''''' P*"" ^arolum Malateftam Saue Pon Lifr T P^P^^""'- uni"que funt & acceptatii ru^^edSte%1mr,''f "'"«^^'P^"'""^. cum iibrl^lirad ro'. i eduaus flamm>s eft abfumptus : cineribus ejus in Rhenum fparfis. in 16. Aetum de perfuadendo Petro Lunenfi , ut exemnio (Ti/r^ ^ «5 Ctrharii pariter abdicet Papaturo. ' exemplo Cojfd Sigis™;. RegemAr;sS''^C^i']irf'"?'"^''^'"'''"''''^^ ^^6"''« Concilii ad dusinHi. " |rlf/'Soni», Lunenfis fautorem , profefturus, publicis precibus fpani,™. nt T" ^T'^''^ "^"'^'^ '"''^"^"^ Perpinianum tandem pe ve rfe ''\,L"n<=nrem movere poITet, Aragonis primum, ddn etilm oue& f ^n^"'"'"'* P°^'"galliffi Reges ab%o abftraxit: Krifios quo^ I que& Londmum profeaus , tum ut Schifma ubique tollere t„m nr «KZlnJ''''" AngfeReges' compone k 'l^ gelus Corbarius, quondam Benediftus XIL non tantum Cardinalk quo Avu VIIL De Cohcil. Pifano & Conft. ijj quo minus eos punire poflint. IVon efi hic decifum ( ut Novatores fuggillant^ bareticis non ejje fiiem datam fermndam ab iis , qui eam dederunt , ^ quo modo iederunt. Concilium illam non aliter dedit^ nifi^ ut exprejfe addidit :Salva Tu- [litia , & quantum fides Orthodoxa exigit ,• ut patet ex Seff. 6. ' Sigismun- ius vero Salmm Condudlum dedit , in quantum ad ipfius JurisdiUionem potefia- feg. )em facularem pertinuit: pruefiititque y quantum potuit, Plus neque promifit ^ Salvus Coa. luepraftaretenehatur ; ut conftat ex Sefif. 19. deinde^ iotumjus Hieronymus\mi'^^^^^* fijfet per fugam perfidam , qua elapfus eft : quamvis iterum retraUus. In 20* approbata funt 12. capitula cum Hifpanis Narbone conftitu- : in quibus Concilium promittit, Lunenfis Afta habere rata, ipfiusque [^ardinales agndfcere. Aflum etiam de Controverfiis inter Fridericum fiLrchi.Ducem & Epifcopum Tridentmum exortis* Omnes pnediUa Sef- mes^ excepta prima ^ funt hahitce anno 141 In 21. anno 30. Maji celebrata Hieronymus Pragenfis , rela- )fus in haerefin, quam prius ejuraverat, conviaus, & degradatus, re- Exuflu^ iftus eft judicio fsculari ; a quo ad rogum condemnatus, combuftus eft ibfente adhuc Caefare^ * In SefiT, 22. introduai Legati Regis Aragoniae ; Cumque pofiea etiam Legati Regum Caftella, Navarra ^ Portugallice fuccejfive accederent , ^ uni^ 'entur ConciliOy quinta Natio, nempe Hifpanica , paria cum reliquis fuffragia ob- inuit. Quamvis non Cme tricis, In 23. Lefti 12. Judices delegati in caufa Petri de Luna. In 24. approbata citatio Petri de Luna. Afta inL»? In 25. receptus in Concilium Comes Fuxenfis. nenfem. In 26. receptus in unionem Rex Navarrse. In 27. & 28. anno 1417. proceflTum in caufa Friderici Archi-Ducis k Epifcopi Tridentini, Magna folennitate exceptus Sigismundus Impe- ator , ex Hifpania redux Conftantiam. In 29* declaratus contumax Petrus de Luna. Novse nihilominus ndults dilationes. In 30. auditi Legati, qui Petrum de Luna convenerant. Laudatus- [ue Rex Aragonise , quod fe ab illo fubtraxerit^ Sefliones 31- 32. 3 3- 34» confumtae in variis relationibus circa Lu- lenfem , ejusque citationes , ac deliberationem circa fententiam definiti. 'am^ In 35. in unionem receptus Rex Caftellje, cujus Legati tunc primum dveneran^ In 35. citatus Lunenfis ad audiendam fententiam definitivam Con^ ilii. In Pars m. Caput IlL De Jure Synod. Novo, 'gt. In 37* lata fententla definitiVa in Petrum de Luna contumacem* ©epofitio* qua a Ptpatu deponitur, omnesque fideles ab e)us obedientia abfolvuntur! In 38» abfoluti, vel potius abfolutiane non indigentes declarati, quos Lunenfis excommunicaverat. In 39' ftatutera , ut pofb quinquennium rurfus celebretur Concilium Generale : ab iilo rurfus aliud poft feptennium , ac deinceps fmguli^ de- cenniis, ad evitanda Schifinata &c. Intentio bona Concilii ^ fed inpraxi im pjfibilis^ In 40. ftatuitur , in quibus Pontifex mox eligendus cxim Concilio difciplinam refqrmare debeat» Magnam hcec res in Concilio excitavit contro-*\ ver/iam : Natimes enim, prcsfertim Germanica cum Cajare magnopere contende» hant , curiam Rmnanam , prwfertim quoad refervatiores benefciorum , Annatas ^c.effea Concilio reformandam ante eleUionem Papce^ Cardinalibus vebementer fi opponentibus , -eamque reformationem eleUo jam Pontifice fufcipiendam contenden- tibus. Evicit tandem Cardinalium fententia. Zabarella Cardinalis Florentinut tanto (sflu pro Cardmlium caufa certajje. dicitur ^ ut brevi po(i in Concilio fit mortuus^ ^f, In 41. adhiic Pr^fide Cardinale Oftienfi, poft leaam conftitutionem lleaio Mar- Clementis VL circa eleaionem Papse, Cardinales prsefentes 20. cum 30. i umV,- aiiis ^ e.quinque Nationibus feleftis , conclave funt ingreffi, & tercio ' poft die, nempe 11, Nov, anni 1417, ab iis le^us eft Otbo Columna , di- i 6lus Martinus K tunc Subdiaconus. Qui altero die ordinatus efi Diaconus^ I tertio Sacerdos , quarto Epifcopus. Ludi Equejires celebrati. In 42. Prajfide jm Martino V. liberantur Sigisraundus , & Ludovi- Gus Ele6tor ab onere cuftodiendi Bathafarum de CoflTa , olim Joannem ! XXIIL quem Martinus ad fe duci jubet. 1 In 43. anno 1418. edltx conftitutrones,prout ante fuerat ftatutum, circa fimoniam, difpenlationes , decimas , vitam & honeftatem Clerico- i rum. Qiiamvis plures m^orem difciplincB reformationem requirerem ; fed dilata ! Ula ad proximum Concilium. * j In 44. pro futuro poft quinquennium celebrando Concilio defignata efl: Fapia a Martino Papa. In 4f. & ultima^ cum Pontifex omnia decreta Concih*i adfidem perti- «i^confirraaffet, fioitum eft Concilium, cuilibet abeundi concelTa li^ centia, Poloni tameo, non nifi cum proteftatione & provocatione ad ' futurum Concilium difeeffere, eo quod Pontifex non aperte damnaffet li- beiium quemdam ^oannis Falckenbergii , in quo plura Polonis eoramque Regi ac Pfincipibus injuriofa fcripfiffet. Nec fatis acquiefcebant Petrus de Alhaco, Cardinalis Cameracenfis , & Joannes Gerfon CancellaFius Academl^ Pgrifina? ( viri dQaiffimi,qui orationibus^ fcriptisque in Concilio variis .Art. VliL De Concil. Cona. ^33 /mls trafitatibus magnum nomen fjbi fecerant) eo qiiod, vebementer li- :et urgerent coodemnacionem libri Joannis Pami , Theologi Burgundi, 3e tyrannicidio , obtinere tamen iflud non potuerint. Sicut etiam Al- iacenfis non obtiniiit , ut Calendarium a Concilio corrigeretur ; qaod ?dito hac fuper re tradatu urgebat, Prsecipui errores Joannis Wicleffi, & HuIIj, a Concilio damnati. [I/iclefFus docuit, panem & vinum manere in Sacramento Altaris ; ac- S3- cidentia non manere fine fubjedo» Chrillum non elTe realiter prse- ^,'"*'^'^^* entem. Epifcopum vel Sa(ierdotem in peccato mortali exiftentem, non «■dinare, confecrare, baptizare valide: Non effe fundatum in Evangelio, :hriftum ordinafTe MiiTara. Deum debere obedire diabolo : Si homo it debite contritus, confeffionem efTe fuperfluam. Si Papa fit malus, nul- am eum habere poteftatem. Vivendum elTe morp Grscorum ilne Papa ; :ffe contra fcripturam, quod Ecclefiaftici habeant poiTeffiones. Non eflTe ■xcommunicandum Clericum, qui appellat ad Regem. Nullum eife Do- ninum civilem, nullum Epifcopum , dum eft in peccato mortali» Domi- jos temporales pro arbitrio poile auferre bona EccIefiaRica. Malis Prae- atis non deberi decimas. Speciales orationes uni applicatas non plus (rodefle, quam generales ; eflc excommunicatum, qui Fratribus dat ele» nofynam* Per Religionis ingreflTum fieri quem ineptiorem ad obfervan- la Mandaca Dei* Sanftos infl:ituendo reiigiones peccafle. Religiofos non fflTe de Religione Chriftiana^ Fratres non debere mendicare, fed labore nanuum viftum quserere* Simoniacos eflTe, qui fe obligant orare pro aliis , qui eis in temporali- lus fubveniunt. Orationem praefeiti nlhil valere^ Omnia evenire ex ab- bluta neceflitate» Univerfitates, fludia, Gradus & Magifteria tantum irodefle , quantum diabolus ; Escoramunicationem efle cenfuram Anti- hrifti. Ingredientes clauftra efl^e viros diabolicos. Ditare Clerum efle ontra reguiam Chrifti : Hinc errafle Gonftantinum Iraperatorera. O- nnes de ordine Mendicantium efl^e hasreticos* Papam & omnes Clericos loflefliones habentes efle hsreticos» Ecclefiam Romanam efle Synago- am Sathanse. Decretales epiftolas feducere a fide Chrifti , ftuitosque fle, qui eis ftudent. Eleftionem Pap^ a Car^nalibus faciendam a dia- lOlo effe introduaam ,• fatuum efle credere Induigentias : Iliicita efleju- amenta, quee fiunt ad firmandos contraaus. Auguftinum, Benediclum, k Bernardum efle damnatos , quod habuerint poflefliones , & inftitue- int, atque intraverint Religiones : Et fic a Papa ad ultimum Religiofum^ Fan ni. G g omn^ 234 Pars Iir. Cap. lil. De JuieSynod.Novo. onines effe hsreticos. ^Omnesque univerfim Religiones efle a Diabolo, Et tflt quuiem fm crudijjlmi errores mOeffi, bminis exaffe impii. r.r^Ala^'J "'^n '7"'" ^^■^''f^' 1""* ' ''-Cclefjaffl efle univerfitatem prKdeftinatorum. Paulum nunquam fuifle mcmbrum diaboli. Pra- eue unumGhriftum. CHac propofttioreprobatur , quia Ftlius Divims m.. lierts m utraquemtura e/i Chriftus:, Petrum non fuilTe Caput EcclefiiKm in Religionem fuam in- §. V. Origo hasrefis WiclefBticffl & Huffitic». (^sterum Joannes Wicleffus erat Anglus Sacerdos, Doaor OxonieB- lJJ>m. : •5"/ Theologiam docuerat, homo quanti ingeniU tants am cl.ffi. '""°"'= \ ?.'"'^='^ ' novitatum amator ingens. Cum Papa ei neeaflet Eoi. fcopatum Vmgornienfem, furere in S. Sedem coepit , ejusque fSthoriM tem, quacunqoerationepoffet, extinguere. Occafionem dabat murmur Clef vi? '.''.^.^"^^"""'^lLegatorum p'ontificiorum exaffiones &Sm C er vivendilicentiam. Undeextollebat facularem poteftatem , Ecd" C fSrf° 'rf^''"^ ^'^''^"-''- «'«■^ "t^». M^gJatum Ar.^nT" ^^".^'^'-}.^ * fevcrioris difciplinaj' imagine magis decineret Apoftolicum v.vend! morem prsfeferens. cum Difcipuiis fuis Angliaro nudi- Art. Vm. De Concil. Confl;. 1235 nudipes percurfabat, reforEDationem Cleri, purujn Evangeliura, priraitivam ficclefiam ubique clamans , atque h^refum faarum iojium difleminans, Gregorius XL opporuit fe equidem furgenti contsgio, fed quia Wi- clefFus haud ingratum melos quibusdam optimatibus cecinit, ipfamque adeo Oxonienfem Academiam pefle afflaverat, fimulque decipiendi arti- bus non leviter irabutus efiet, curationem facile elufit: prEefertim, ubi Gregorio mortuo, turbulento Ecclefiailicse Reipubhcas ftatu eleflus eft Urbanus VL eique oppofitus Clemens VII. excitato perniciofo & perti- naci Schifmate. Tum enim vero WiclefFas feciirus fui , plenas erroribus ftjls habenas permifit, & voce& calamo in fedem Ppntificiam detonans, eo iiberius, quo duo Pontifices magis in fe ipfos collifos, Richardi vero Regis tene- ram aetatem fiftendis furoribus minus aptam videbat: eo denique infa- nias ac temeritatis prolapfus , ut omnem humanam poteftatem protri- tum iret. Quofaftum, utplebs, alias ad jugum excutienduro prona, per totam 55. Angliam concitata in feditionem ad ducenta millia adverfus Regem & Tumukus optimates concurreret, lihrtatem undique rebelli fremitu conclamans , ab eo con- Londinumque ufque immani rsbiegrafifata , Regeipfo vix furori fubtrafto. En ! Pulchros novi Evangeiii fruftus , in funeftum exemplum per Germaniam ituros poft Saeculum. TandemRexcomparato exercitu rebelles domuit , confefibs, dum quseftioni fubjicerentur, fe deletis Magiftracibus, ac nobilitate infticuta Demoa-atia, omnes aequales facereintendifie, Wiclefi\is tamen, ficut poftea Lutherus 5 viderinoluit auftortumultusrufticani* Quafi vero ne- ceflTe fitinllare tubas, & pulfare tympanaadaccendendum Martem plebe- jum,&non fufficiant feditiofas conciones, & fcripta, oftentantia liber- Catis & efFufae licentis fpes cupitas, Reverfus ad genium fuum in omnem partem verfatilem WiclefFus commendare rurfus coepit poteftatem politicam facramque deprimere, fpc eafretus, forci «t hoc padoapad Regem & optimates gratiam iniret. At fpes eumfua fefellit,- expertus enim ordo uterque, quo veterato- risconatus tenderent, ad convellendam videlicet utriusque poteftatem, Archi - E^pifcopo Cantuarienfi , totius Angliae Primati , judicium commi- fit; qui coile^a Londini Synodo E^^ifcoporum , has potiflimum quinque Wicleffi propofitiones damnavit. 1. Subftantia panis niaterialis & vini poft confecrationem manet in Sacramento Altaris. 2. Accidentia in eo non funt fine fubjefto, Docuerat namque^ acci' dentia non dillingui a fubfiantia, Gg a 3- JE- S3^ Paii iii. Caput iil. De jure Synodaii Nov®. 3. JEfus Chriftus in eo non efl: vere, realiter & corporaliter prsefens. 4. Quando homo eft contritus , confeflio eft fuperflua, 5. Poft Urbanum VI» pullus agnofcendus eft Papa. Sed exempld Graecorum propnis vivendum legibus. 37. ^ Cum aucem Wicleffitai urgerentur ad damnandas iftas propofitiones, AffTa""* *° ^^"^ ^^'^^^^ torquebant in fenfu illarum detorquendo, ae noftro tempo- 5"«* re JanfeniftsB in damnandis quinque propofitionibus Janfenii : donec tati. dem utraque poteftate confpirante inaufpicata hsc lues Regno eft exter- minata. WiclefFus tamen fato fuo obiit : ac nefcio , qua ratione con» tingat, ut tantorum tumultuum ac haerefum au6tores cum pace canos fuos deducant ad inferos. Poflquam autem Wicleffitaj furrigere in Anglia caput non amplius audebant, Bohemus quidam nobilis, qui Oxonii litteris operam dede- rat, afflatus lue illa , eandem cum libris Wicleffi Patriae fuae intulit : In quo adeo graflfari occepit , ut pertinaci malo vix amplius remedium vide- retur reliquum. 38. Seto illius Bohemicae caput fe efferebat praecipue JoannesHufs, Oiigo Hufflr. Sacerdos , acuto ingenio , faeundiaque prasditus, Reginae Sophis Con- hKrefis. feffarius, & Academia; Pragenfis Nationis Bohemicas Procurator. Sed confiliis ejus obicem initio pofuit h^c ipfa Academia , quae 45» propofi- tiones Wicleffi damnaverat» Hufs, ut confenfum Academiae turbaret , Nationem Germanicam exterminandam duxit , inverfis ftatutis Academicis , qu^ Carolus IV. Imperator ac Rex Bohemias fanciverat : Hic etenira Frinceps Academiam illam ad imaginem Parifienfis a fe fundatam conftare volebat ex Natione Bohemica & Teutonica : Haec vero in Polonicam , Saxonicam & Bava- ricam eft fubdivifa r quarum fingulae fuum dabant fuffragium in omnibus ele6lionibus , honoribus ac collationibus : ita , ut Natio Teutonica tri- bus gauderet fyffi-agiis , Bohemica vero tantum uno. 39. Hanc rem tanquam indignam Hufs propofuit Wenceslao Regi , fa- Mutatio Acs- cileque ab homine inerte, ac Rempublicam negligeote impetravit, ut demi^ Pia inverfis Parentis ftatutis, Nationi Bohemica; tria decernerentur fuffragia geniis. duntaxat Teutonibus reIia:o. ' logente^ haec mutatio turbas excitavit ♦ cumque Wenceslaus Teu- tonum proteftationes rejiceret, ingenti numero Academici difceffere, tum Erfordiara , tum Lipflam , ubi ex ifto difceffu Academia coaluit. Avteftium , ^^"^"n^^r^''""^ potitus, a Bohemis fuis, jam fohs dominantibus, nires nuui. ekaus Reftor Univerfitatis , occafionem naftus eft errores fuos diffeiBi- nandi : ufus ad hoc opera Hkronymi Pragenfis , qui Philofophiam in Academia docebat cum plaufu, & Jacobelli Mifnenfis, qui primus erro- rera An, IX. De ConciL BaflleeniL^ rem iiium in Bohfimiam invexit, necefTarium efle, ut Euchariftfa fuma- cur fub utraque fpecie. His adjutoribus fuccin^lus libros Wicleffi in Bohemicam Linguaca convcrtit Huflus, uti etiam 5acra Biblia, neque tantum ejus le^lionem, fed praedicationem quoque pubhcam omnibus etiam faeminis, communeni efTe voluit, Turo vero non ferpere fed curfitare ac volitare coepit error, per tot prsedicantium , etiam muliebrium guttura publice proclamatus. Archi - Epifcopus Swinko oppofbit equidem authoritatem fuam ef* fraenl licentiaB combuftis Huffitarum libris , vetitisque concionibus. Ac eo paulo pofV demcrtuo , fub Albico ruptis repaguhs pleno torrente fe lues efFudit, dormitante ignavo Rege , Sophia autem Regina etiam aper^ te tutela fua protegente HulTum, cui conlcientiam fuam dirigendam cora- miferat, Quara alia haec a prima Wenceslai conjuge I quam alius con- fefTarius ! Atque hinc defcenderunt incredibiles illi tumultus, illae feditiones, cruenta illa bella , cum infanda Divinorum humanorumque confufione^ Quae tum maxime incrementum na£ta eft, cum Joannes XXIIL adverfus Ladislaum, Caroli Byrrachini filium, Regem Neapolis, propofitis In- dulgentiis crucem pra?dicari juifit. Tum enim tribus Huffitis, qui concio- natori publice occlamaverant, Papam effe Antichriftum, juITu Regis in- cerfeftis, ingens multitudo confluens tumultum concitavit, au6lum poftea plurimum,ubi Bohemi joannem Hufs Conftantiae combuftura audierunt# ARTICULUS IX De Concilio BafileenQ Pro Rejlauranda difciplina & Unione Bohemorum, Anno r^jr* ^ SUMMARIUM. r, Comilium indiStum a Martino V^pYi" vero , cum in Pontificem infurgmtf mo Papiam , dein Senas ) Bononiam illud transferre decrevit. l . Denique Bafileam^ 4* At refiftente Concilio cum Cafare aliiS'- que Principibus decretum revocavit^ 5. L Cum autem dirceptaretur de loco Coa- Synopfis Hiftorica Concilii ciliipro unione Gracorum , ortum e(t Bafileenfis. , •^f,^^^"^?- c r. • 6^ Depojttus a Scbijmattcts Eugemus, Eugenius IV, primo ratam babuit w- Eique oppofttus Amedeus. dictiQmm CQncilii Bafileenfis : Deinde 7. Bohemi ad ConciUum, Ggs §.2* ^38 ParsjllL Capuc IIL DeJureSynod.Novo. fndiftum primo Pa- piam , tura 2. Summa Seflionum. JBaftleenfes definimt^ Comlium ejfe fupra Pontifictm. 9« j(§Ua in Eugemm, 10. Qui decretum fuum revocat^ 1 1. AnnatcB mn funt Simoniaca^ 1 2. Bafileenfes nituntur reformare c«- riam Romanam^ 13. ScMfmainter Patres propter locum Concilii. 14. Eugenius iransfert illud Ferrariam, I s* y^Sta in Eugenium Prafide Cardino' le Arelamfi^ l€, Laudata fententia de hnmaculata Conceptiom B.KM, 17. Amdeus Antipapa, Obfervatiode Bohemorum Unione, fafta in Concilio Bafjleenfi. 18. Hujfitarum rtbellio acfuror^ duce Zifzca^ ac dein ProcGpio. 19. Po/lulata 4, Bokmorum in Cmci lio. 20. Refponfiim ConciUi. 21. Argumenta contra ufum calicis. 22. Conceffus tamen Bohemis, 23. Difceptatio Bobemorum de Domini Ecclefiafiicorum , ^ Ecclefkrum^ a4. Q}iid iis conceffsrit OmciUum^ Pra 5. 4. Obfervatio circa Sanaionem gmaticam Gallorum. IS' Summa Articulorum bujus Sflnfltf nis^ 3)6, Abrogataper concordatum. Crifis de Cardinale Arelatenfi , Pra^ fide Convrentus Bafileenfis. || 27. Si faSlum mn potes^ intentionem excufa^ (^oncilium Confiantienfe, utpaulo ante expofitum , SeiT. 39. decrevit ut poft quinquennium rurfus celebretur Synodus Generalis', ad re- forraandam EcclefisB Difciplinam, motusque Boiiemicos HuffitarUm com- ponendos. Quod Synodale decretum ut executioni daret Martinus V. Papiam defignavit m annum 142^ fed cum pefiis urbem illam invafifTet, Senas Concilmm tranftulit, ubi habita fefiio, in qua Wfcleffitarum & Huffitarum hserefis damnata eft iterum: Cceptumque de reftauranda unione Grsco. rum traetari miffisa Martino Papa Conftantinopolim ad Patriarcham &Im. peratorem Legatis. Verum cum minus opportunum negotio tempus efle refponderet Im- perator, ac propter imminentes bellorumturbas, metumqueabAIphon- foAragonia2 Rege, Schifmarenovante, exiguus Patrum numerus compa- reret, Martinus V. diflblvit Senenfe Concilium, aliudque feptennio poft, anno videliceti43i,^aupertatis voto obftriftos , poflc acquirere & habere quaevis bona tem- loralia, ex hsereditate, donatione, contra6lu &c, Ecclefias etiam po(^ B habere & poflidere bona mobilia & immobilia , Clericos vero horum (onorum fideles adminiftratores eflTe debere : nec poflTe ab aliis fine Sa» TiJegio uftirpari. Bohemi , audita hac Legatorum declaratione dixerunt , fe nolle ad am refpondere, nifi prius audirent, quid fuper articulo de communio- le fub utraque fpecie fibi concederetur. Quare Legati fuper hoc etiam articulo, quid a Concilio commiflum ai; labeant, exponunt : videlicet, confuetudinem generalem Ecclefise, quam Contra ufum tiam Bohemi obfervarint, per longiflima tempora hoc habuifle ; & ha-*^*"^*^* lere , quod non conficientes tantum fub fpecie panis comiSunicent.. ianc confuetudinem ab Ecclefia & SS. PP. rationabiliter introduftara lon licere pro libitu mutare ,* Ecclefiam vero ex rationabilibus caufis lofle concedere, ut etiam Laici fub utraque fpecie Euchariftiam fumant. Addiderunt deinde , confuetudinem tantum fub fpecie panis popu* am communicandi rationabiliter efle introduftam propter duas potiflimum aufas ; nimirum propter periculum moris & irreverentia, Errorenj lamque fuifle Neftorii : quod fub fpecie panis fit fola Caro Chrifti, & iib fpecie vini folus Sanguis. Ut igitur huic errori obviaretur, & ma- [is imprimeretur fidelium mentibus, fub qualibet fpecie efl^e totum Chri- \um , vifum fuifle fub una tantum fpecie miniftrari. Caufam alteram fuifl^e miculum irreverentics ; fi enim miniftretur po- ►ulo fab fpecie liquida, muka facile pofle contingere, tam ex parte mi- liftrantis, quam etian ex par\e fufcipientis , quam etiam ex parte fpeciei rini ( qus ad alterationem magis eft difpoCta ) quae in irreverentiam anti Sacramenti cedant* Auditum efle , plures in Bohemia contigiflTe ijusmodi irreverentias , horrore plenas ; nec illas in tanto fidelium nu- nero fatis caveri pofle. Nihilominus, fi Bohemi petitioni calicis pergant infiftere, in reliquis «2. rero omnibus ritui univerfalis Ecclefiae fe conforment , fore , ut Con- ConcelTu». lilium ipforum Sacerdotibus det facultatero , Euchariftiam etiam fub fpe- :ie vini populo miniftrandi : dummodo fic communicantibus femper di- :ant, quod firmiter debeant credere, fub fpecie panis non tantum car- )em , & (ub fpecie vini non tantum fanguinem , fed fub qualibet fpecie utegrum Chriftum efle , ac fumi- - Refumpti deinde a Bohemis funt tres reliqui articuli* Etquidempro mvata jcikfum punitione dicebant , Deum faepius privatos excitaflfe ad pu- lienda criraina. Refponderunt Legati ; quando punita fuerunt crimina Divi- ^4^ Pars III. Cap. III. De Jum Synod. Novo. DiVino mandato, fam non efle punita privata authorltate, fed Divina Verum rem fore plenam periculi , ne quis falfo fibi perfuadet, fe effe conftitutum a l3eo fcelerum vindicem, nid authoritate pubhca polleat Pro libertate prcedicandi objecerunt , quandoque Praelatum ex invidia & malitia prohibere prsedicationem boni & idonei concionatoris , fine rationabiii caufa. Refponfum , pro Cali cafu praBdicatori apertam effe viam appellandi ad fuperiorem, cujus fit difquirere, an inferior Pr^Iatus juftean vero injofte praedicationem inhibuerit. DeDominio ^^^^^ quartum articulum interrogarunt Bohemi , an liceat Prselatis GiericQrum Ecclefiafticfs aaus temporalis dominii in propria perfona exercere ? Refponfum a Joanne Polemario, JCto, uno ex Legatis, aliquos aftus pofte Praslatom exercere in propria perfona, ut vendere, oppjgnorare, in- feudare &c. aiios , qui prohlbentur fub ruhrica ^ ne Clerici fcecularibus nego- tiis fe immifceant , eos non poffe in propria perfona exercere ; fed exer- cendos per DecoDomom, vice- dominum aut Procuratorem f^culaiem. Dumque inftarent, an poteftas difponendi, qucB exerceri debet per Procuratorem, fit apud Praelatum Ecclefis ? Refpondrt Polemarias, hanc quaeftionem dependere ab aiia ; penes quem fcilicet fit dominium Ecclefis, item an aftiones fint in perfona tutoris vel procuratoris. Varias autem quoad haec effe DD. fententias , quarum nulla ab Ecclefia fit definita : Relinquere proin fe illis optiojpiem , cui fententias velint accedere. Cum tamen urgerent Polemarium, ut foara ipfe hac de re fententiam dicat, refpondit, fuam opinionera effe, quod dominium rerum EcclefiEB fit penes Chriftum, & Praelati Ecclefiaftici ac Canonici finttantum admini- flratores, ac inftar tutorum : arapliorem tamen eos habere poteftatem quam tutores : Oeconomum vero ve! Procuratorem conftituturo a Prse- Jato habere poteftatem delegatam, & esercitfum Jurisdiftionis* Boherai repofuerunt, fuam parlter fententiam elTe, Ecclefiailicos viros tantum efle adminiftratores rerura temporalium Ecciefis, non vero dominos. Ubi miror , nec Polemarium , nec Bohsmos di/iinxifje inter bona , fundos , ^ res ipfius EcclefiiSy Monaderii^ vel Hofpitalis^ feu ad Eccie/iam ipfam aut aliam caufam piam immediate pertinentes, ^ ifiter bona beneficialia , Jeu fru6lus , ^ re» ditus annuos , ex Ecclefics fundis provenientes, Pofieriorum dominium pertimt ad ipfos Clericos ; ut ad titidum de peculio Cleric^ docetur ex Cmcil. Trid. ex communi fententia DD. perfuafione ^ praxf y ex divifione redituum Ecclefia/iicQrunu et BullaCumftcutJuUillL&c. Dominium vero bonorum ipfms Eccle/ia, ut fundorum ^c^ vel efi penes Ec- defiam^ Momfi^riumy vel ffofpitale, tan^uam perfonamfi^am Q uti eft penes ci» vitH' Art. IX. De CondLBafileenfi. vitatem ^c. ) vel penestotam comrmmtatem CapituU^ Collegii^ Mom^eni^ nifi velis cum Palmerio, Inmcem, Navar^ Donat^ (fc^ dicere y illud ejjk penes CM^ flum : homims vero ejfe adminifir^tdres, Tandem poft multos traftatus, Pragse, Ratisbonse, Egrae, Brana?, ad Albara Regalem in Hungaria, coram Sigismundo Csefare, denique Iglaviae in Moravia, eodem Ccefare pr^fente , anno 1438. inita eft incer Legatos Concilii & Bohemos concordia ; promiferuntque ifti, fe decla- rationem trium articulorum rerepturos, eredlo concordiae inftrumento, quod €ompaUata vocant. Miffi deinde ad Concilium Bafileenfe novi Oratores, qui confirma- «4. tionem ab eodem peterent : Ac i, petierunt pro Regno Bohemiae, &Conceflaa Marchionatu Moravis univerfim facultatem miniftrandi populo Euchari- ftiam fub utraque fpecie. Rogant infuper , hoc fibi non concedi ad eum inodum , quo olira Judaeis propter duritiam cordis eft conceflTus libellus repudii, fed, ut fine peccato , ad confolationem totius Regni , poflTmt Bti S. Calice. Refpondit Concilium, fe non obligari quidera ad compa6lata illa Legatorura confirmanda , ad pacem tamen h concordiam reftaurandam, atque ad quietem Regni Bohemici, rata illa habere ; adeoque concedere ufum calicis illis , qui petiverint , & quidem tanquam licitum ex hac ipfa fpeciali conceffione Ecclefise; fic tamen, ut ad eum invitus nemo trahatUF , aut cogatur, H^c tamen omnia Concilium fpeciali BuUa & inftrumento declaraturum. Petunt 2. facukatera , etiam parvulis prsEbendi Euchariftlam : ut- ^ote quem ufura Bohemia, magnorum SS, DD. Scripturfs & exeroplis mota, fufceperit, & a multis annis exercuerit ; alias magnum in popu- io fcandalum atque perturbationem orituraro. <^ vRefpondit Concjlum , quod compaaata exprefl^e excludant commu- nionem parvulorura. Petunt 3. licentiara , Evangelium , Epiftolam , & fymbolum in. Mif- !a vulgari lingua coram popuio legendi & cantandi in Ecclefia. Jam^olim jnim eife Bohemis & Moiavis concefliim , in lingus Sclavica ifta exer» :ere* Refpondit Concilium , etiam hsnc petitionem efte expreffe contra ;ompa6lata, in quibus promififtent, fe excepto ufu calicis, omnes ritus Scclefiae univerfalis eflfe obfervaturos. Neque in ipfa urbe Pragenfi ante notus iftos Bohemicos hoc in ufu fuiflTe. Petunt 4. ut Concilium providere ipfis velit de Paftoribus anima- um idoneis, atque acceptis, ut Joannem de Rokozana in Archiepifco- »um Pragenfem. sSo Pars llh Gaput lil. De Jure Synod. Novo. Rerpondit Cohcilium , hoc petitum efle asquiffimum. Non efle ta* men coofukum , uc Ecclefia Pragenfis committatur Magiftro Joanni de Rokozsna : cum is conatus fuerit compaftata convellere, & pacem rur» fus turbare* Petunt f. ot ad modum aliarum Univerfitatum Academia Pragenfig reformetur , atque Beneficia aliqua Ecclefiarum Cathedraliuml & Paro- chialium eidem anneftantur. Refponfum, hoc Concilio curae fore: aliquas videlicet praebenda« defignandi , ad quas Univerfitatis Pragenfis Do^ores afiTumi debeant. Obfervatio circa fan^lionem Pragmaticam Gallorum. Cicut Provifiones Beneficiales in Germania, Anglia , aliisque Provinciis, magnas excitarunt controverfias, ita etiam in Gallia, collifo non raro Regno cura Sacerdotio iam anno videlicet 1267. tempore Clementis IV. deinde in Concilio Lugdunenfi II, anno 1274. rurfus in diifidiis Bonifacii VIII. & Philippi IV, circa annum 1303. denique in Concilio Bafileenfu Cum enim hoc varla decreta contra Romanos Pontifices, eorumque jura ac privilegia condidifiet , 33. ejusdem Canones in Catalogum relati, Carolo VIL Francorum Regi fuerunt a Concilio mifll. Rex in quodara Conventu Bituricenfi anno 1438- eosdem Canones Concilii Bafileenfis tecipit, ac famofa illa Gallorum San^ione Pragmatica {irm3.vit , in fenatu Parifienfi promulgata. Cui deinceps Romani Pontifices acriter fe oppo- fuerunt. Juvat fummatim illius articulos adducere. 26. I, Papa fingulis decennis Concilium celebret. Si negligat, Patres SummaAitl- fuppleant. caloruni. Bafileenfis Concilii Authoritas fit perpetua^ 3. Praelaturas eleftivas Papa non refervet , neque Canonicatus , ni- in cafibus, in Jure fcripto expreiTis. 4. Eleftiones fint omnino liberae. 5. Eleftionis forma obfervetur ,• & eleftus a Praelatis confirmetur. 6. Papa huic Sanftioni non deroget^ Si faciat, deferatur ad Ge» nerale Concilium. 7. Si eleftio fit irrita , Ele6toribus altera relinquatur. Eledus ab iramediate Superiore confirmetur. S. Generali Synodo etiam Papa obediat , quatenus fides & fchifmt» tum abolitio poftulat» 9. Concilii decreta a Chrifto protinus authoritatem obtinent^ 10. Ecclefiis digoi prffificiantur. 11. Esfpectativis gratiis non fit locus. Art. IX. De Concil. Bafileenfi. ^$1 12. Beneficia vivo re^lore nemini referventur^ 13* Inqualibet Ecclefia Epifcopali conftituaturTheologuJ* 14» In Beneficiis conferendis praeferantur Graduati. if^ Graduati nomina fua ofFerant» i6, CoHatio prima , aliis fafita, eft nulla^ 17» Nemo, quatuor dierum itinere Roma diftans , in Jusvocetur Romam , nifi in majoribus caufis* 18' Appellatio fiat ad immediate fuperiorem. Exemptorum vero caufam Papa Jadici regionis committat, i^^ Qui inaniterante fententiam appellat , if.florenos pendat , prasterlitis expenfas^ ao- Triennalis polTeflio quieta non amplius turbetur , nifi impedi- mentum juftum obftiterit, quo minus potuerit pofleflTor impeti.^ ai. Cardinales, fint tantum 24^ do6tij,, 30. annorum, legitimis na- talibus. 22. De dignitatibus ac b/meficiis Eccre|fiafticis nihil prorfus, neque annatam , neque priroitias PoWil^x exigat. Secus irrita eft provifio : Et poena fimoniacis debita infligatur^v Scribis tantum & JNotariis merces folvatur. 23» Res Divfna fan6te ac devote peragatur; 24. Qur tantum m ahc^uai horarum eft prsefens , non fruatur diftri- butione quotidiana, Hoc etiam ad Decanum & Prsepofltum extendendum. 26: Idem degarriencibus aut dearabuJantibus in EcGlefia. 27. Infuper unius menfis ftipendiis priventur. ag. Tabula officiorum h-ebdomadalium in Choro fit appenfa. 29. Symbolum iutegrum canatur. 3o/Cam3enae vulgi in Ecclefia ne canantur^ 31. Mi^Tanon celebretur fme Miniftro, illaque alta voce legatur, 32. Canonici debita non folventes ftatuto tempore , interdicuntur Divinis, & trimeftri ftipendk) EcclefisB. 53. Solennibus diebus nullum celebreturcapitulum. 34. Profana faceflant ab Ecclefia. 95. Clericus Concubrnariuspoft fecundam fanftionis iftius promul- gationf m non refipifcens , tribus n>enfibus fruftibus beneficii careat. 3 6. Hjeretici non denunciati non funt vitandi» 37. NuUi communitati facris interdicatur, nifi per fe ipfam , aut p§r Magiftra^ us fuos deliquerit. 38. Non credendum litteris, quibus fcribitur, quempiam benefici® fuoi fe abaicafife , nifi teftibus id aut documentis idonels comprobetur. 1 i A Hsec -3LS^fc Pars Iir, Caput III, De Jure S jnod. Nova. Hjbc funt capitulaSanaionis PragmaticffiGallicanse, exConcilio Ba- fileenfi prognata. Quamvis aiicem Rex Carolus idareciperet ac proraul. garet, quoadea tamen, quse Conciliabulum egic in deponendoEus^enio Pontifice, noluit confentire, quin imo ad difturbandum illudConven- ticulora Ludo vicuffi filium ad fines Bafileenfium minc , qui cruento prselio Helvetorom copfasfudic, PorrofuccefrorCaroiiVILLudovicusXIrefciditquidemanno 1452. Sanaionem idam Pragmaticam, ( tanquam feditionis & fchifmatis tem- porelatam ad mfnngendamSedisApoftoIic£e authoritatem) urgente Pio IL cui Ludovicua iHam refciffionem proraiferat, fi quietead Regnum per- veoiret. Verum cum Galii Sanaionem Regno admodum utilem dice- rent , propter abolitionem appellationum , refervationum Beneficialium graciarum exfpeaativarum , ac praefertim Annatarum, per quas multum pecuniiE e Regno efTet exportatum, quoties minus ipfis cum Pontifice conveoiehat, eandem rurfus inftaurarunt. Donec anno 151^. illa abro- sf. gatainterLeonerti X. & Francifcum L ereaum efl Concordatum'; quo fub. i^brogata jaia eleafoniim libertate conceffum eft Regi Jus Prcefentandi ad Epifcopa- perConcor. tus & Prselaturas Galiiae, Pontifici verorefervat^ Annata?, Controverfi» 4a.tmu Ecciefiadica^, ac Jus confirniandi Epifcopos & Prslatos fibia Rege legi- time prsefentatos. ^Egrehoc concordatumCIerumGallicanum habuit, eoquod per il- lud Capitulis fit adempta eligendi poteftas, & ele^is impofitum Annata- rom onus, Unde Leonem Papam fuggillabant, quod Regi coucelTerit Spiritualia , fibi vero retinueric temporalia^ Sed neque ipfi Reges concordatum, quantumcunque fibi favens, in- tegrum feraper reliquerunt: quin ultraSanaionem Pragmaticam& Ba- fileenfisdecreta eft progrefiljs Ludovicus XIV. dum cum Innocentio XL collifus, anno 1675-, Beneficiorum Ecclefiafticorum CoIIationem, ac per- ceptionem fruauura ex Beneficiis vacantibus , canquam ^us Regale ac Majeftaticum prstendit* Unde magnaBillae Regaliarum controverfise, quae tanderafopitae: reftituto in integrum concordato; agnitumque jus prae- fentandiabEcclefiaftica poteftate elFe cencelfum s permilTseque Pontili- ci AnnatSB. V. Crifis , de Cardinale Arelatenfi, Prafide Condliabuli Bafileenfij. 28. Ousres, quid fentiendum de Ludovico jllmanno Cardinale Arelk- tenfi, Concilisbuli Bafileenfis poft Joiianom Ca^farinum Praefide; qui folus poft depofitionem Eugenii ex Cardinalibus remanfit, acerrirauS ilius defeafor? Ratio dubitandi eft , quo4 ^rms Silviusy qui Con- cilio Art. IX. De Concil, Barileenfi. dlio B^fileenfi ipf^ interfuit, & initio cum eo adverfus Eugenium fenfit, fa6lus poftea Pontifex fub nomine Pii IL in defcriptione Europ(8 cap^ 4.2^ de Alemanno jara Pontifex ficfcribit: In Arelate adfepukhrum Ludovici Car- iinalis S, C(Bcilia ejus urlm Epifcopi, quem Bafilets in confejfu Patrum prtsfentem vidimus, magna miraculorum opinio orta e(l : Et invalidorum frequens undique coft' $urfus fpe fanitatis fa£tus. Irao Spondanus ad annum 1438. & Odoricus Raynaldus ad annum 14fo, teftantur, eum, fan^litate & miraculis illul!rem , aCiemente VII. in Beatoriim numerum effe relatum. Producitque Ciaconius diploraa Pontificium de cultu i)li deferendo. Quomodo autem combinari hsec pofTunt cum iis , qua? Alemannus BaQleag gelfit tanta vehementia ac pertinacia in Eugenium Pontificera, Itque ad continuandum tanto tempore Schifma? Referre piurimum , imo unice, an quisbona vel mala lide agat. Sua enira quemqueconfciencia aut abfolvit aotcondemnat^ Firmiiianus InAfiajS. Cyprianusin Africacum numerofis Conciliis fe oppofuerunt S* Stephano fummo Pontifici in caula baptifmi : Concilium Carthagtnenfe 218- Epifcoporum , inter qiios eratS. Auguflinus , Zofimo & Bcnifacio Romanis Pontiiicibus in caufa appellationum. Pafchafius S. R. E. Diaco- nus LaurentiiSchifma fovit, & tamen poft mortem miraculis claruiffe di- citur; in Purgatorio tamen errorem luilTe , S.Gregorius fcribit in Dia. logis ; & receatiori state , Vineentius Ferrerius &Petrus Lutfenburgus, viri fan6limonia ceiebres, partesPetri deLuna fedabantur: quas Catha- rinaSenenfis aliique San61i tanquam Schifmaticas averfabantur,- bona nempe fide agebant. Eodem modo in Alemanno Cardinale fi fa6lum non potes , intentio- neraexcufa* Alte virifteanimo irnpre^ferat fententiam deSuperioritate Concilii Generalis fupra Pontificem, quam non tantum a multis viris do6lis tunc temporis teneri videbat, fed etiamaConcilio ConftantienfiSeflr.^. & 5. definitam & a Martino V, confirmataoi eifeputabat. Cernebat eandera cfl!e fententiam Patrara multorum Bafileenfium, eandemquebisa Concilio efl^e latam, atque Eugenium BuIIas fuas contra Concilium pro ejusdem dif- folutione editas revocafle, propter quas rationes cenfebat, Pontificem et- iam legitimum debere obedire Concilio , irritamque efl^e diflTolutionem auC translationem Concilii , Papamque Concilio non parentem pofl^e deponi. Adhaecmagoozeloducebatur reformandiEccIefiafticam difciplinarai quam exiftimabat a Romana curia labefaftatam* Unde in ejus reforma- tionem juxta Conftantienfis Concilii decreta magna contentione incum» bendum eflTe putabat : ficque fervore indifcreto ultra sequura abreptus , in au6toritatera , Juraque antjquifilmaRomansB Eccleiiae fiimmique Sacro- I i a Pars IIL Caputlll. De Jure Synod. Novo. ram Antiftitiseft graflTatus; aflumpto etiam, cum Praslati dilaberentur, contramorem ojtiniumtemporum, magno numerQ fimplicium Presby. terorum, qui fententiam dicerent^ Accedit, quod fortairis de pertinacia fua& male attentatis egerit poenitentiam , prsfertimubi vidit Amedeum, quemAntipapam creave- rat, refipifcere, totumque mundum agnofcere Eugenium tanquam legi- timum Pontificem. Certe Maimburgius de Magno Schifmate Gr^corura lib.e, ad annum i^^^.teftatur» eumerrorem fuum poenitentia eluilTe* ARTICULUS X De Concilio Generali XVI. FlorentinOa Pra Uniendis Gracis cum Ecclejia Latina fuh Eugenio IP. Alberto IL Anno 1438. S U M M A R I U M, 5ynopfis Hiftorica de Grseco Schif- mate poft Concilium Lugd^ IL denuo inftaurato. I. Status ReiigionU fuh Michdk Pa- laologo: Qui obit Catbolicus. z. Sub Filio ejus Andronico Seniore redu^um antdquum Schifma. 3. Contimatum fub Jndjonico: Junio- re : At non impune , nam Grceci a Turcis in majores fmper rediguntur anguftias, 4. Cantacuzeni infelix tutela^ 5. Turcarum ingentes progreffus» €^ Joannes Palceologus , Andronici Ju" nioris Filiusy fruftra a Chriftianis petit auxilia, 7. At fuccurrit Tamerlanes: 8» Bajazetis Vidtor. 9. Manuel^ Joannis filius , ohit fru- Jlra aulas Principum Occiden< talium pro impetrandis auxiliis. Unio. etiam religionis fruflra ten* tatav 10. Joannes Manue'lis Filius arden* tius urget unionem cum Eoclefta La* tina^ ii^ Eugenius Papa^ & Baftleenfes y utrique ad Je invitant Grcscos y mijfa Legationt, 12. Graci praferunt Legatos Ponti- ficis, atque una cum Imperatore ^ P atriarcba Ferrariam prqficifcun' tur. 2. Afla Concih'i Florentini. 13. Initium Concilii Feryaria, 14. Fvufira exfpeUantur Principes Oc^ cidentales propter Conciliabulum Bafi' leenfe, if. Grceci vehementer impugnant ad* ditionem vocis Filioque in Sym- holo. 1(5. Translatio Concilii Florentiam. ij.DifpU' Art. X. De ConciU Florentino. i/, Difputationss de procejfione Spiri- tus 5, 18. Definitiva fententia^ ip. Obit Florentia Patriarcha, omnino Catholicus^ 2§, DoUrina de Eucbariflia^ 19» De Purgatorio, 20^ Et Primatu Romani Pontificis, 21» Decretum Unionis. fiz» Grcscorum regrejfiis in patriam^ fi. 3. . Grijecorum relapfus & fuprema ruina. i$, Ohfiinatio Marci Epbefmi^ omnia turbantis^ 24« Et populum concitantis. Electus Tbeopbanes Patriarcba fan aijfmus , . l6. Excommunicatur a reliqms Patriar- cbis Orientsltbus , a Marco circum- vmtis, 27, Rulfia etiam obflrtpit Uniom. ag. Ladislao Hungaria Rsge, Joannes intepefcit m fervore Unio- fiiS' . - 2Q. Conllantinus Palaologus ejus fra- ter fuccedit in exilibus Imperii reli- quiis. 20. Contra eum affurgU Mahometes IL tngens bellifulmen. 31, Defperata GracorUm pmmacia... ■■ 32. Mabometes biennio ohfidet Conjlm- tinopolim ^ ^3. Eamque tandem expugmt ac din- pit* ^ . Decretum Eugenii IV* in Concilio Florentino pro Armenis unicis. 34. Summa bujus Decreti* 3 f . Dod;rina celebris de Sacramentis^ 36. Baptifmo^ '37. De Confirmatione. 38. Prcejertim de illius materia^ 39. An fmplex Sacerdos pojfit ejfe illius Minifter. 40. De F.ucbarifiia, 4U De Pmitentia. 42* De extrema Un^ione* 43, De Ordine^ 44, De Coniattu pbyfico inftrument»* rum. 45, De Matrimonio^ De Decreto Eugenii IV. pro Unione Jacobitarum. Summa bujus Decreti. Unio cum ^tbiopihus. Concilium translatim Romam* Ohitus Eugenii Papce. 4^. 47- 48. 49, I Synopfis Hiftorica de Graeco Schifmate poft Conciliura Lugd. 11. denuo inftaurato. Doftquam magnis laboribus unio Gr^corum cum Latina Ecclefia m Con» cilio Lugd II fub Gregorio X. & MichaelePala^ologo 9rientisla.pe St^^ ratore eft confeaa, atque in Graecia promulgata , plurimi eandem fue- rantamplexi : verum cum Martinus IV. homo Gallus, ^rolo Andega veufi utriusque Siciii^ Rcgi, usque adeo faveret, ut eundem M^chaelem ajd Pars in. Caput IIL De Jure Synod. Nov©. | Imperatorem , imione necdum fatis firma, tempore fane importuno , m\ excommunicationem rurfus ab EcclefiaB focietate, tur^ ante turo poft Ve- fperasSiculasfeparaflet,eiusque Legatos acerbe habuiiTet, (eo quod cum Kege Aragonis & Siculis confpirafle adverfus Caroium diceretur ) Gr^ci irritati, inSchjfma rurfus propendebant relabentibus etiam non paucif? Imperator vero commemorationem Pontificis in Miflarum^lemniis eau':^ dem prohjbuit, in Unione tamen cum Ecclefia Latina ad mortm usque: permanfit , diaitare folitos, Religionis veritatem agnitam majori flbi ef- fe m pretio , quam ut propter fimultates fuas cum RoiBano Pontifice ab i iJia dehcerec. Imo quoad vixit, Grsci non funt aufi Unionem aperte rumpere. Digna fane conftantia, quae Henrico VIIL Regi Aneh'^, aliis. que Prmcipibus eflet exemplo. ^ ' . v/*. . ..^^!^J5 "^^^^ pr^claro Principe & Imperatore anno 1283. pew\ SabAndron^ ccptis EccleficB Sacramentis, pie defunfto anno vitae 58. Imperii 2I ^c. ' m feniore, cellit Jndrouim Filius , diilimihs omnino Patri Juven^ ftoh-de ferol qS lihco ab|e61a, quam Patris metu induerat, larva, Graecorum errores ci- vitate denuo donavit, projeao etiam in profanam fcrobem Patris inho* noro tunere, quod in hsBrefiLatinorum, ut ajebat ^ obiiflet. : • r • ^^?^^ ^^^^^ ^^^^^® torrentis inftar fefe effudit Schifmatia^ jnlania : dejeaus Patriarchatu inflexibilis iile veritatis vindex %ames rec* c«i, in ccEnobiumprimumdetrufus, dein in exihum , in q^uo Martvr pro fide obijt. Pari laude dignus Manuel Calacas, qui doaifiimos quatuor iibros contra errores Gra^corum fcripfit. ^ At impune non fuit genti leviffimse impletatis flagitium t Religionis quippe excidmm reipublica^ etiara ruinam traxit : ab Occidente & Meridfe GenoenObus Venetis , Pifanis , Catalauois a Septentrione Tartaris & Scythis , ab Onente Saracenis ; in infulis & Oris maritimis prsdonibus: undique vero Turcis incumbencibus, & Imperii decidui artus, nervis in- ciijs, dntrahentibus. £a enim infaufta Andronlci fuere tempora, quibus fub initium fsB- / perniciem Chriftiani nominis enatum eft formi- daud^e lilud potenti^ Imperium Ottomannimm ; fuper ruinas Gr^corum tundatum ab Ottamanna feu Ofmanno 1, qui dilperlbs Turcas fub unam Mooarchmm colieg.t , fub Sultani , hoc eft , fupremi imperantis nc^ vit^rianf'' ' ad Bofphorum usque Thracfcum promovit r.r.r^^^ "n^f ^^'^''''^^^^romcus ^^10^, Hic etenim, poftquam an- Si^b&ore. oculis en\rf."^'^.!!'''''' ^'''''^•'^' Schifmatis iDftauratorem, avum fuum, oculis erutis in carcere coegit contabefcere, ad eas a Turcis, ad Helle! fpontum jam tumultuantibus , redadus eft anguftias, utmifDs ad Roma- num Art, X. De CQncil. FIorenti20. lum Pontificem ac Chridianos Prindpes Legatis , oblats unione cum Ecclefia , rogarit fubfidia. At negotiiim unionis Nicephorus Gregoras , fa- mofus ille Hiftorise Bizantinae fcriptor , fraude abrupit, Legatis> quos Pontifex miferat , re infefta redeuntibus. Defun6lus anno 1339. Andronicus Falaeologus Junior, Filium relt- 4. }uic Jmnnem novennem puerum , fub t\xtQ\d[ ^mnnu Catamzeni y in quo Catssuz.ea«« nagnae virtutes cum grandibus vitiis de palma certarent» Is ex tutore aCLus ufurpator Imperii, nil, nifi cafFum Collegae nofiien pupillo reli- juit, Atque ut magna fe parentela domi forisque firmaret, filiam alte- ■am jOanni Palceologo pupillo fuo, alteram Orcbani Sultano, Ottomanni riiio ac fucceiiori , defpondit. Sed neutrum vinculum nexu fat ftabili eolligare potuit coronam^ 5» nale ufurpatam, quin ea deflueret : genero utroque pofcente dotem , '^"''^"JJP )retio grandi nimium ftaturara Socero. Quippe Orchanes Hellefponto P'-o&'^^^^ :rr,i:€to in Europam atque in ipfam adeo Tferaciam Turcas infuditj [oann s vero Palasologus anno i?5f» geftae GutelgB rationes depofcenSj, ivicum imperium repetiit , tutore perfido MOnaHerio inclufo , ubi fce- )tro cum calamo commutato hifl:orias fcriberet» Atque hoc pa6lo Joannesp Princeps optimus, recepit quidem Imperium , aut nomen >otius Imperii, undique laceri & fatifcentis : at poftquam Amuratheajoannesfrn!» )rchani Filius, tertius Turcarum Sultanus Adrianopolim aliasque Thra.ftra petit :ige urbes, cum Macedonia& Grsecia, occupavit, Romam usque excur- ^^^^^^^^* it , exoraturus Chriftianorum auxilia. Verum , licet ejuratis Romss jraecoTum erroribus, Catholicas fidei profeifionem ediderit, anno 13^9, abfidiorum tamen nihji impetravit : Chriftianis Principibus, quae perpe- ua noOra eft calamitas , in fe ipfos arma vertentibus, mutuisque cladi- lus aperientibus campum, in quo Chriftiani nominis hoftes nova fem- ler trophfFa defigerent» Sed Gum Chriftiani non fuccurrerent Chriftianis, fuccurrit homa 7^ ;entihs ac barbarus , a cunis enutritus ad orbis terrarum vidorias. Ta- Succumt T®» iertexiseft, Scytha origine, qui miles gregarius duratus inter afpera, "^^^^^"^^^ d fummum imperium imbutus, fubadtis Indis ac Parthis, Mefopotamj'a [uoque & uEgypto fub jugum miflis , adverfus Bajazetem , Amurathis ^ilium, quartum Turcarum Sultanum , in Afia & Europa vifloriis lafci» ientem, movit : Eumque in Cappadocia fibi cum immanl exercitu oc- urrientem inaudito prEelio vi6lum captumque , aureis vinculis on-eratum, aveae ferreae inclufit, ac circumvexit^ proftratae fuperbise ingens tro- ihaeum ; utente Numine hoc flagello in Turcas, ut amplius Graecis re- ipifcendi fpatium concederet. Pars JIl Kk Hae 2$8 Pars IIU Cap. III. De Jure Synod. Novo. 8. Hac enim ratione Bajazetes, qui toto Gracorum Imperio occupato> Bajaseth» Conilantinopolim obfederat , diraque fame jam ferme ad deditionem compulerat, avocatus a Tamerlane, Grsecis refpirandi tantifper tempus concefHt* Quare i^^m^e/, Joannis Filius & SuccefTor , qui in Galliam, Manuel. Angliamque, inter fe bello collifas, fuppetias impetraturus concefferat, Conftantinopolim redux circa annum 1400, negotium unionis ferio ag- gredi coepit, raiflls ultro citroque Legatis , de loco Conciiii deligendo difceptantibus. Quo tamen in punfto convenire non poterant, Grsecis Conftantinopolim defignantibus, Latinis vero urbem in Occidente de- pofcentibus* Obiit inter iftos conatus Manuel Palaeologus circa annum 141 8- Fi- joannes iir- y^^^ jjjjyg Joanms VIL Imperio admotus , vehementius urgebat unio- getunionem,^^^ ^ primum quidem apud Martinum V. Pontificem anao 1430. qui voiuit, ut Grseci in Concilio, quod Bafileam indixerat, comparerent. Cum autem mortuo Martino, Eugenium inter Pontificem, ac Bafileen- fe Concilium turbs illa?, de quibus ante memoratum, eflent ortae, pars II. iitraque Legatos Conflantinopoiim mifitj ac Imperatorem cum Patriar- Duplex Le- cha , & Epifcopis ad fe invitavit. gatioadGra- prsBvenerunt Legati Bafileenfes : quare Imperator Bsfiieam Orato- Tes fuos mifit, Cura quibus rurfus de loco Conciiii eO: difceptatum : pars roinor, minusque fana, defignavit Bafileim , aut Avenionem , aut ali- quam Sabaudis civitatem : utque fumptus pro itinere 700. Gr^corum corrogaret, Indulgentias plenarias promulgavit pro omnibus, qui tantum contribuerent, quantum pro vi6lu unius feptimanse infumeadum efiTet. Pars altera major & fanior, cum Legatis Sedis Apoftolicse decrevit Florentiam. "Huic decreto accefierunt Graeci, nolentes Alpes tranfcen- dere ; igitur Eugenio de necefl^ariis itineris fumptibiis providente , pars illa fanior fub nomine Concilii Bafileenfis mifit iterom Conftantinopolim Legatosfuos, inter quos Nicolaus Cufams ^ Leodienfis Archidiaconus, & Joannes de Ragufa , Generalis Dominicanorum , uterque poftea Cardina- lis : quibus etiam Papa fuos adjunxit , cum triremibus advebendis Grae- >cis deftinatis* Quamvis autem Ecclefia non foleat quasftiones jam definitas difpu- tationi rurfus fubjicere, datum tamen hoc eft Graecorum infirmitati, ut promitteretur, ipfis locum & terapus concedendum proponendi in Con- cilio , quidquid placeret* Legati tum Eugenii Pontificis, tum veri Concilii Bafileenfis, amicidi- me excepti ab Imperatore, qui repudiatis navibus, quas Bafilc nfium pars contumax Avenione Conftantinopolim pariter miferat , Eugenii Ponti- ficis naves ingreflTus eft cum Demetrio fratre fuo , Patriarcha Jofepho, Metro» Art. X. De Concil. Florentino. 25^ MetropolJtanis & Epifcopis, reliSload Imperii giibernaGulaConftantino fratre altero» Anno 1438. appulfi Venetias fummo honore a Duce & Senatu funt 's» excepti. Ubi Legatus pariter Pontifici^ , & ffulimus CafaYims ^^"^'^"^^u^^^^^t^^^ veri Concilii , ad majcrem Graecorum commoditatem Bafilea I^errariam ab ^ Eugenio translati, Imperatorem & Patriarcham falutaruDt^Nicolao Eften- fj, FerrarisE Marchione, urbem fuam ditionemque eisdem ofFerente. DigrelTi igitur Venetiis Ferrariam , omnes Cardinales, pluresquePrin- dpes extra urbem habuerunt obvios , a quibus folenni pompa in urbem ad Eugenium Pontificem dedu6ti» Cumquelmperator ad ofculum pedum fe velletdemittere, protinus humaniffime eum Pontifexfublevatumi tenerri- mo afFeau eft amplexus. Feraftisque mutua^ falutationis officiis ad pala- tium prasparatum Imperator fclerni pcmpa eft deduftus. Plus tricarum erat, quibus caremoniiJ Patriarcha, qui ferius aliquan- to Venetiis advererat, excipicncus ef et, Qu^mvis enim ohm omnesPa- triarcbaeConnantinopolitani, dtm resGrsecorum adhuc florerent, Lega- tis etiam Pontificiisinferioren: locum ubic.ue occuparent, poftm.odum ta- men, accifs llcet rebrs , eo usque intumuere eorum animi, utRoroano Pontifici aeqi ales vellent haberi. Eugenius Pontiffx , ne con^^roverfia? ejusmodi curfumnegotiifuffla- minsrent, deferendunr, quantumcunque fieri pofTet, Patriarchae ratus, qua- tuor Cardinales & 25* Fpilcopos cum quibusdam Principibus mifit , qui Bun;'em navi egreciitntem exciperent,atque adpalatium Pontificium de- drcerent. Quo deiatus, abEugerio aflTurgente amplexu ac pacis ofculo ralutatus, atque inde ad finiilram humihori fede, quaJi Cardinales ute- 3antur, collocatus, Invitati a Poniifice petente Josnne ImperatoreChriftianiPrincipes; quos dum exfpeftant, felefti interea fexdecim Do61oresLatini totidem- que Grasci, qui in privatis coetibus, exponendo doftrinam, ac difputan- rfe qumque Articulis controverfs, difiererent, nimirum de procejjiom Spiritus S* de additione fa^a in Symbolo Latinorum^ De Purgatorio , [latu inimnrum ante diem Judicii, De ufu Azymorum in Confecratione panis^ De ^imatu ^ fuprema Romancs Sedis authoritate, IL ^ufpi A<^"i:a Concilii Florentini, ^ iceDeo convenit anno 1438. Ferrariae Concih'um Orbis Chriftianf, 13« qusle nolla retro a;tas viderat, conflatum videlicec ex plurimis Epi- ^"'f'"™. rcopisOccidentalis & OneotalisEcclefiae, cum jure SufFragii cum in Sy- ^^^"ciliU Qodis , qusB in Oriente fuerant celebrata , pauci adelTent ex Occidente , & K k 2 in IIL Caput IIL De Jure Synod Novo. In Occiaentalibus paiici qaldam ex Oriente. Sed & finis tapto Conven. m dignus , uniendas videlicet Oriens cumOccidente , ut ui^um polthac. fit Gvile & unus Paftor, Pra&fidem agebat Eugenius Papa. etiam ante- quutn de Primatu ejusdem elTet pronuntiatum ab hac Synodo. LocusConcilio deleaus Ecclefia Cathedralis S.Georgii; in dextro laterecollocatus chronusPontificis, & ^^rope ipfum Thronus Alberti Auftriaci (licet abfeotis) pauloante inlmperatorem eleai, ac deinceps «X illo latere Cardinales , Archi ■ Epifcopi & Epifcopi Occidentalis Eccle- fe, cum Abbacibus , GeneralibusOrdinum,ac Dofloribus, partem in- feriorem templi eoraplentibus. Ex parte vero fmiftra Graeci erant collocati , & quidem primus in ThroEO , e regioneThroni Occidentalis Imperatoris pofiti, fedebat Joan- nes Pal^ologus Orientis Imperator,poft eum Jofephus Patriarcha,ac dein- •ceps Metropolit^ & Epifcopi Graeci* Aderant infuper Legati Alexandri- naB, Antiochenae, & jerofolymitanae Ecclefias : ut adeo manifefte pateret, a tanto orbis fenatuuniverfamreprsefentari Ecclefiam: Dum ex unaparte ^ifebantur Eugenius in habitu Papali , Archi - Epifcopi & Epifcopi , cum ornamentiaPontificalibus & mytris in capite, ex altera parce Iraperator mm Patriarcha atque Prslatis Gr^cis diverfo omniDO habicu ornatis^ In I. Seffione declaratum eft, hanc Synodum efie Oecumenicam, - legitimecongregacam. Habita Oratio eloquentiffiraa a Beffarione^ Archi- Epifcopo Nicseno, GrascGrum doftiflimo. «4, hacSefllone per fex raenfes esfpeaati funt Principes aut eorum Srfpeaan- Legati. At niillus ferrae illorumadvenit; quia mmirum Imperaror Al- tar Princi- bertus , ac Germaniae Principes, Reges Gallis, Caftili^,Lufitani£e, Navar- P«8« rae, DuxMedioIani , &c. licet omnes Eugenium utlegitimumPoncificem agnofcerent, putabant non efi^ Epifcopos fuos & Legacos Ferrariara mit- tendos, donec ad concordiam reducerent refiduos Bafileae Patres , qui ma. gno aeftu ac ftrepitu adverfusEugenium ac Ferr arieafem Synodum tona- re ac fulminare perrexerunt. AlteraSeflio, uti etiam fubfequentes , non eft habita in Ecclefia Ca- thedrali, fed in magno facello palatii Pontificii , eo quod Eugenius morbo quodampedum laboraret. Ordo tamen fedendii idera* Eleai ad difpu- tandum fex ex parte Latinorum, videlicet Julianus Csefarinus Cardinalis S.Angeli, qui antea Prsefes erat Concilii Bafileenfis: Andreas Archi- Epifcopus Latinus Rhodenfis feu Colofienfis , ex Ordine S. Dominici • Lu- dovicus Forolivienfis ex Ordine S. Francifci : Joannes a S. Thoma ex Or- dine Eremit. S. Auguft. &c, fex item ex Gr^cis , tres nempe MetropoJitae , Marcus Ephefinus, Ifidorus Rutenus, & Befifarion NiC8enus,cum Theodoro Xancopulo CuftodeS. Sophia?, Michaele Balfamon , Bibliothecario , & Georgio Art X. De Concil. Florentino. Georgio Gemiflo. Tum vero Andreas Coloflenfis Orationem habuit de audibus Fapae , Imperatoris , PatriarchEe totiusque Concilii. In decretum, Graecos in difputatione habituros partes oppugnan- :ium ) ut ipG petebant , Latinos vero refpondentium. In 4. & 12. fequentibus Seflionibus , Marcus Ephefinus & BeC^ "arion Nicaenus vehemencer impugnabant additionem illius vocis Fi* ioqus m Symbolo , omnem additionem a Conciliis &Patnbus efle veci- ara . Refponderunt Latini , praefertim AndreasRhodius, qui Marco Ephe- ino opponebatur, nullam eiTe proprie loquendo additionem autmuta-j ionero , fed folum explicationem Articuli. Veritatem vero proceflionis Jpiritus Sanfili a Patre & Filio probabant etiam ex Patribus Graecis : ma- nme ex S.Chryfoftomi HomiU 38- in Joan,ubidicit ,totum, quod habec 'ater, habere Filium, excepta paternitate: alTerente ipfo Dei Filio oan. i^. Omnia queecunque habet Pater y meafunt, Idem ergo Patri & Filio lommune eft principium Spiritus S. Explicationes autemTeu xleclarationes Symboli nequaquam efle pro. iibitas,quominus authoritate EcclefinB eidem inferantur, quandoid ne- leflarium videtur ad inftrudionem fidelium contra exurgentem novam iserefin. Id folumefle vetltum, proponere aliquidSymbolo contrarium , prout NeHoriani tempore Concilii Ephefini inferuerantj) non autem im- (licite jam contentum magis declarare. Contineri autem in Symbolo Ni« geno implicite procefllonem Spiritus S. a Filio, dum ait, eum a Patre irocedere , cum omnia , quse habet Pater , habeat «tiam Filius, excepta aternitate. Ab ipfis etiam Conciliis prseteritis Nicseno Symbolo complura ver* ra effe addita, ad melius exprimendas contra novos haereticos veritates fi- lei, maxime aSynodo II. quaj integras lineas addidit eidem Symbolo, icet Nicaenum Concilium prohibueric Symbolum mutad: in Ephefino tiam adverfus Neftorium, aliisque, quin tamen Nicaenum Symbolum lifilum propterea fuerit mutatum, aut contra prohibitionem priorum lynodorum fecifl^e pofteriores. Soium ergo prohiberi additionem Sym- >olocontrariam^ Imo aSynodo Ephefina appellatum eflTe Symbolum ^icsenum , licetillud recitarit , prout a Conftantinopolitano pluribus in» ertis lineis ad majorem declarationemauftum fuerat. Sicut ergo in O- ientead extinguendas haerefes ibidem exortas addi potuerit clarior Sym- >oli explicatio, fic etiamin Occidente ad clarius inftruendos fideles ad ^erfus haerefes ibidem exortas. Neque l^norafl^e Grsecos in pluribus po lerioribus Conciliis atque poft agitatam etiam a Photio eam controver iam, additionem illam inSymbolo, & tamen Romanse Ecclefias tanquam IL^ ^ tmix 262 ParsIII. CapJIL De JureSynod.Novo. ^i6. Translatio Florentiam, Proceffio Spiritus S. 18- inatri manfifre unitos : non caufam proin Schifmatis eam additioneir fuiffe , fed merum pr^textum* Cum autem Grsci allegaflent Synodum feptimam , contra Iconocla Itas celebratam, incujus Symbolo additio illa necdum contineatur, pro< duxit Jiilianus Cardinaiis vetuftiffimum manufcriptum Concilii VII. ir quo additio illa ab ipfa illa Synodo inferta eife monftrabatur. Et quij neget, pofteriorl Synodo tantam cfTe poteftatem, quantaeft priori? Dum per 12. Seffiones de hac una additione vocis Filioqm prolix^ difputatur, invafit Ferrariam peftis* Quare partis utriusque confenfi in SeiT. i^. promulgataeft transIatioConcilii Florentiam. Igitur anno 1439. Papa, Imperator, Patriarcha omnesque Prselat Florentiam fe contulerunt: & quia ibi Concilium iftud finitum eft, po tius Florentinum, quam Ferrarienfe dicitur. InSeffioneigitur 17, Florentinal. conventumeft, ut, cum difputa^ tum Ferrari^haftenus fit de additione in Symbolo , nuncFJorentiEe de ipfa veritate proceffionis Spiritus S. difceptetur , permifTumque Gr^ciSj I3t privatam de]iberationem& confultationem prsemittant. InSefl; 18. inter Marcum Ephefinum , & Joannem Theologum Do- minicanum Provincialem Longobardi» , inchoata eft difputatio de pro. ceffione Spiritus S. a Filio ; & per ahas quinque fequentes Seffiones con- tinuata, Ubi Joannes Marcum folidiffime confutavit , addufto prseier- tim teftimonioS.Bafilii ex antiquiffimo manufcripto Conftantinopoh" ap. portato, quo S. Do6lor afierit, Spiritum S* non tantum ex Patre, fed etiam Fiho procedere. Ubi fimul deteaa eft perfidia Schifmati- corum, qui in fuis exemplaribus ^ qus producebant , vocem Filioque expunxerant. Tandem cum videret Imperator, Marcum Ephefinumconvi6lum fo' la amplius pertinacia repugnare , Grsecos fuos in domuoi Patriarch^e se. grotantis convocavit, propofuitque ; cum Latini fateantur, unicamtan- tumeffe caufm Spiritus S, (itaenim loquebantur Graeci, fumentes cau- fam in fenfu latiore, nihilque aiiud per iliam intelligentes, quam nos no. mine principii) cum putarint ipfi, quod Latini duo diftinaa ftatuant SpiritusS. principia, ideoque in doarina fidei videantur convenire, id folum efle reliquum, ut una adhuc Seffione argumenta fua proponant, "altera dein doarinsm Ecclefis Latinae perciperent, tum vero ad plura SuflFragia concluderent. . ^ ^ Seffione igitur 24. & 2;. hoc prseftitum. At iMarcus Ephefinus, to- ties in anguftias redaftus , vel cauf^ diffifus , vel' morbo vero detentus, velconfilio Imperatoris, non amplius comparuit; Quare Joannes Theo^ logus veritatem CathoIicammagnis rurfum rationusi momentis firraavit, ex Art, X. De ConciU Florentitio. ^ ;x S, Scriptura, atque S5. Patrum Orientalium & Occidentallum tefli- noniis^ Gr^ci poft plures deliberationes & confKltationes privatas in eam tan* lem plerique conceflere fententiam ,* cum Latini doceant , Spiritum S, Patre & Filio tanquam uno principio atque p^r unam produUionem feu fpira' ionem^ procedere, nihilque aliud intelliganty quam ii Patres, qui dicunt, Jpiritum S. a Patre per Filium. procedere , eorum doftrinam omnino efle )rthodoxam ; ac proin nihil efle, quod unionera ultra retardet. Hujus fententiat authores, ac fervidi promotores fuerunt Iftdorus^ ^etropolita RufFias , Bejfarion Metropolita Nicaenus, qui poftea in Car- iinalium numerum ab Eugenio Papa funt relati* At pertinaciter fe op- ofuit Marcus Metropolita Ephefinus , usque adeo , ut Latinorum de irocelTione Spiritus S. dodrinam haereticam diceret. Fa6ta igitur a parte utraque definitio 5 quod Spiritus S, a Patre & ^ilio procedat, tanquam unico principio & unica (piratione: & additio lla Filioque , neceffitate tunc in Occidente exigente, rationabiliter fitfa- la ; reli6la tamen Graecis libertas , vocem illam fyn^bolo fuo inferendi, lodo proceffionem Spiritus S, etiam a Filio credant^ Ad falvandum autem honorem Grascorum declaratum fuit , eos, um dicerent , Spiritum S, a Patre procedere , non exclufiflfe proceflio- em a Filio , fed ita locutos, quia exiftimaverint , Latinos docere , Spi- itum S, a duobus principiis diftinftis emanare. Latini vero funt conte- :ati , fe nunquam afl^eruiflTe duo principia ; tum vero mutuo amplexu nionem magno cum gaudio confirmarunt, anno 1439. Jofephus Patriarcha paulo ante Florentiae obierat,- fcripta tamen in . ^7« , jpremo morbo Fidei CatholicD? profeflione, fe omnia credere, gwie Cfl- P*"^*^* )olica ^ Apo/iolica Ecclefia Romce veteris credit : Beatijfimum autem Patrum Pa- ^ 'm , fmnmum Pontificem , Eomceque veteris Papam , Domini noflri JEfu Cbrifti '^icarium ejfe^ Ex ditlis haftenus, omnibusque A6lis Concifli patet, totam ferme ifputationem ac controverfiam Graecorum cum Latinis fuiflTe de procef- one Spiritus Sandli ; de reliquis enim articulis facile conventum. Et qui- em de Primatu Pontificis peroravit idem Joannes Provincialis Longobar- iae, de azymis vero & verbis confecrationis Joannes de Turrecrematay Do- tor pariter celeberrimus ex Illuftrifljmo Ordine Praedicatorum. Circa Eucharifiiam declararunt Graeci , converfionem panis & vini in '^S. quod Arii condemnationi nollet fub- bribere, Idem in aliis fa6litatum.- Rem mali fore exempli , fi unus , oties conviftus , omnibus impune infultaret» Quibus Patres Graeci permoti citarunt hominem , ut pervicacias fu» ationem reddat. At ille depofitionem veritus , ad Imperatorem con.- ugit , eumque obfecravit , ne fcnedutem fuam coram Latinis confundl atiatur: fe moram tantum rogare, donec in Patriam rediiffent* Aflenfit Imperator verfipellis petitioni , at fuo malo, Nam Con- 24, tantinopohm redux obftinatus querelis, mendaciisque concitare popu- Goncitatpoi jm non defiit adverfus Concilium* Habuitque Monachos & Clericos P^^"™* rteferdm faventes, qui Praelatos Grsecos, ad Concilium profeftos, tan- uam Latinorum mancipia, apoftatas, & fidei proditores infe6lati, unum larcura in ccslum laudibus efferebant , tanquam Heroem & Propugna» orem invi6liffimuni Grsecae Ecclefia?^ Reftitere initio tumultui, qui Concilio fubfcripferant, Patres: Ali- ui tamen kvSm defecere. Inter quos Jntonius Heraclea MetropoUta ^ im Florentiae a Synodo alienior, Micbael Balfamon » & Sylvejier Syropulusy ui poftea hiftoriam fcripfit Coneilii Florentini, aut potius Satyram,^ lendaciis, impofturi8& calumniisplenam: quam tamen Robertus Creig- on Anglus dignaro duxit verfione Latina & futelis fuis. Has equidem aliasque calumnias fcriptores Gr«cr celeberrimf , qui !onciIio interfuerant, refutabant, ut Bejfariofiy Gregorius Protopbilaxy & Jeorgios Scholarius^ poftea fub nomine Gennadii Patriarcha : at prajva- lit apud imperitum vulgus Marci favor , eo usque Clencos concitantis,, t eos , qui unioni lubfcripferant , tanquam excommunicatGs vitarent* Imperator tamen Concilii decretis infiftens ut unionem ubique in-» ^25. uceret, in Patriarchara eligi curavit Tlbeop&^m/? Metropolitanum Cyzici^ Theophanea irum apprime Catholicum , qui Florentiae ordine fextus fubfcripferat. ^fi"^*fcha. Pars Ul L 1 Hic 266 Parsin» Cap, 111. De Jure Syrxod. Novo. Hic igiturPatriarcha, munitus & fua & Imperator s authoritate, u «mnes ad unionera reduceret, obftinatos Epifcopos & Clericos locc jnovit , eisque Catholicos Paftores furrogavit. At refrixit Imperatoris fervor ; five quod fuos fubditos , aut Amu rathem Sultanum timeret, qui oMiquo oculo unionem illam cum Occi dentalibus micam intuebatur, five quod mortuo Alberco Imperatore qui bellum adverfus Turcas inchoaverat , parum fubfidii a Chriftiani, Principibus fperare poflet^ Quafe lenioribus morbo ufus remediis, a( difputationes rediit , commjffo BartholomEBO Florentino cum Marc( Ephefino , non ah'o operae pretio , quam ut ifte contentionis aeftu fan ^uine effervefcence paucos Intra dies digno fe fato obierit , quia Ari aemuio , cui vitam fimilem duxerat» »6. ^ Verum ficut Ariana perfidia cum Parente fuo non potuit inferri tu Excommuni. jq^jIq ^ fjc neque fchifma cum Marci funere. Quin potius vehementiui catus abOri-^gj.j.^j^ylj., Patriarchae, Alexandrinus , Antiochenus & Jerofoly «nta i us. ^jja^yg^ Legatos fuos unioni Florentiae fubfcripferant, a Marcc mliisque Schifmaticis mendaciis , calumniisque decepti, coa61:o Jerofo iymis Synedrio , Metrophanem Patriarcham tanquam haerefis Lacinorun fautorem excommunicarunt , atque Synodum Florentinam velut exe «randum Conciliabulum conderanarunt , intentata etiam Jmperatori ex- communicatione , nifi ab unione defifteret. Quo metu, Imperatore adhuc magis refrigefcente , tam bene coepta ubique rediere in antiquura chaos , illa duntaxat Cleri Conftantinopolii tani parte excepta , quse fuum adhuc Patriarcham fequebatur. *7« At non contenti Grsci SchiCmatici , populares fuos pervertere , in Turbse in Mofcoviam etiam feditionem propagarunt. Ruffi etenim, ubi Ifidorm Kttffia. Kiowiae Archi - Epifcopus, ac totius Rufli» Metropolita, creatus jam Car- dinalis, ac Legatus Apoftolicus Decretum unionis promulgare voluit, tanquam fidei proditor, qui Latinis eos vendiderit, a populo captus & in carcerem detrufus eft : e quo tamen elapfus, ad majora fervandus certamina» iig. Quin imo Graeci mifla etiam ad Huflltas in Bohemiam epiftola, eoj CacfoLadls- ad ftedus fecum adverfus Ecclefiam Romanam ineundum invitarunt, Ha* lao. benthoc nempe haerefes ,* diverfiflTimis viis iisque contrariis recedendo a centro veritatis , unionem tamen quserunt , non alio impellente^ niO quia & alii a centro deviant. Catholicorum pro unione ftantium partes .adhuc magis funt accifae poft intauftum illud ad Varnam prselium, in quo ab Amurathe caefo occubuit Ladislaus Rex HungarisB unacum Juliano Caefarino Cardinale Legaco Pontificio, ftrenuo illo veritatis Catholics in Concilio Florentino defenfore ; Anno 1444. Tum Art. X. ,De Concil. Florentlno.. 2^7 Tum enim Imperatcr, defperatis fubfidiis Occidetitalium, paGemJoannci :um Amurathe Sultano iniit, Et ne unio cumLatinisalienosTurcas red-tepefcir» Jeret, diffimulavit deinceps omnia, & quoad Religionem Graecos arbitrio uo permifit» Ultimo tamen aftu vitse fuas , curas interinnumeras trans- ifta?, Catholicum fe probavit, dum paulo ante mortem Metrophani Patri. irchaD pientiflime demortuo fubftituit Grfgorta Hieron omchum^ qui ipfi a JacrisfueratconfelTionibus, virumSanflitatis confummatae, do&rina? emi- lentis, ac pro veritate Catholica, ac decretis Concilii Florentini , quibus pfeetiam Florentiae prsefensifubfcripferat , adverfusSchifmaticos ac ma- dme MarcumEphefmum, propugnandis zelifingularis* Qui tamcn pO' leainfolefcente adverfuscum Schifmate, cum majus cerneret malum re» nedio, more Apoftolico excufib calcibus pulvere,Romamabiit, fanfte, it rait , obiit* Devenimus jam ad ultimum Grsecorum Impef atorera Con/lantimm Pa» aohgum, Joannis fine prole defundli fratrem natu proximum* Cui nego-^^^ "^*^ ium acbellum domefticum facefilvit Demetrius Peloponefi Princeps, fra- ' " ir 3Btate quidem minor , fed Jure Porpbirogemtura^ quod nempe patre jam inperatore natus efl"et, Imperium undique lacarum fibi vendicans. Hoc cilicetmalum adhuc deerat fatifcentibus Graecorum rebus , ut certarenc ratres , quis prior illas in fcopulum fatalem impelleret & altiori ex apice iejeftus ruinas cadentis Imperii cumularet. Quodque adhuc calamitofum nagis, adAmurathem deferendam erat arbitrium, quemnam exduobus ilius ejus Mahometes Throno deturbaret. Pro Conftantino Amurathes Laudumx.\x\\t\ Anno 1449» At rapuit quinquennio pofl:Filius, quod Pater dederat^ Defunflo luippe Amurathe Filius ejus Mabometes II, Imperium Ottomannicum oc- ^^a""roetet :upavir,ingentiumfpirituumFfinceps; inquonatura, induftria & fortu- * la collaboraffefunt vifiB,uthumani generis tyrannum formarent» Natu- •a indolem dedit capacem magnarum rerum, audacem, &imffienfa glorias :upiditate tumidam , induftriamilitem , Mathematicum , Hiftoricum, & juinque linguarum peritum fecit. His junfta fortuna duo evertii Impe- ria, duodecim Regna & ultra ducentas urbesillifubjecit. Vix folio admotus fuerat anno I4f o. cum oculos fuos in Imperatori- imUrbem Conftantinopolim convertit, hancunam vaftis fuis confiliis prae reliquis dignam ratus* Et quamvis fa?dus renovaret cum Conftanti- Qo , non ita tamen perfidos apparatus tegere poterat , quininter pacis fucata officia tralucerent* Imparem fe videbattam immani toto pondere incumbenti procellae Imperator. Unde Sacram ad aram antecefibrum fuorum more confu- giens, auxilia, a Chriftianis Principibus perPontificem impetranda, m» L I z plo« isSS f ats III. Cap. III. De Jure Synod. Novo. f ettinada Obfidio Conftantw siopolis. ploravit , prolixe reftaurationem unionis pollicitus , G a Turcarum jiigo fubtradlus , fibi & Imperio xelihquereEur. Mcotor.quiEugenioPapaB fucceflTerat, vatidico calamorefcripfic, poft tot vtolata unionis pacisque foedera, poft tot perfidias , poft tot labo- i-es, fumptus, culturas fteriles, fatis efle illufum Numini, fecurim ad ^adicem pofitam, excidendam poft triennium infruftuofam ficulneam, nifi toties fperatos , totiesquepromilTos frudus proferat^ Vaticinium even- tus comprobavit^ J^^am velut oiim infelices mortales infaml vita orbis terrarum diluvio praeluferant , & Jud«i Jerofolym^ excidio , ita Grseculi. Nunquam enim niajori infolentia errori fuo inhaeferant, quam fatali hoc triennio; quo Divina eos exfpeaabat indulgentia» _ Ex uno facinore difcamus reliqua* Venerat Conilantinopolim Ifidorus Cardinalis , Legatus PontificiS) ^eferens decretum umonis, quod Imperator recepit. At cum deinde Ifi- dorus in templo S. Sophiae Sacris operatus, Papae & Gregorii Patriarchse €xulis memoriaminfereret, inftiganteGennadio Pfeudo - Patriarcha, una voce civitas impia anathema in Latinos , eisque adhaerentes fulminavit: SophiiE templum profanum habitura : Liturgiae praefentes communione moti, dirisque omnibusdevoti : faceflTere juifi Jzymitarum , ut vocabant, ritus: faeminis pariter in furoris partem non fegniter venientibus. Ac- cita igitur tanto fcelere vindifta invenit urbem roaturam excidio. Maho- nietesnamqueSultanus, deviaoin AfiaCuramane,cum JoanneHunnia- de in Hungaria paausindu:ias, ad expugnandara Conftantinopoiira cum valido exercitu fe accinxit-, eoque geroino ,terreftri unojaltero navali^ anno 125^* Longum efret,nec noftri inftituti, urbisilfius obfidionem ,atque ex- pugnatiouem defcriber«. Biennio ferme illa tenuit, Venetis ^ Genuen. fibusDuce JuftinianotorpentesGraBCorum animos ad ftrenuam defenfio. siera excitantibus , & fortitudinis memorandae esemplo praeeuntibus, Imperator ipfe Princeps plane optimus, & melioribus fubditis dignussni- hil omifit in fuprema iila calaraitate, quod aut ab Imperatore^aut militepof. fetrequiri:donecaTurcisinurbem irrumpentibus eft occifus anno 145-3* ficquececidit in manus barbarasurbs Auguftalis, novaRoma , tot Impe- ratorum per undecim & ultra Stecula fuperba Sedes ; a Conftantino sedifi. cata , in Conftantino fepeliens Majeftatem Orientalis Imperii ; difponen- te ita vindice Numine, ut ficut ante aniaos fexcentos Graeci propter Icono- claftarura hasrefin amiferont Occidentale Iraperium, ita etiam , propter propudiofumacpertinasSchifma, Grieotalc araitterent ; fufpiraturi dein- ceps fub jugo barbarstyrannidis ; ad eam ferraemodum, quo Judsei, excifa J^rofolyma , alienis fublmperiis difperfi fqualent. COH- Art. X. De Concil. Florentino. 26g Conftantinopoliscapta triduo direptioDi data. Quo tempore nihil ;rudelitatisbarbar£e,furoris, fpurcitise, acfcelerum infandorum omiflum Direptio, ;ft. Tum vero Sultanus , ut proImperatoreConftantinopolitano fe ge- eret, quietem imperavic,&incolas a lanienafuperftites , indomos fuas edire joflit. Quin etiam Patriarcliaro more veteri conftitui voluic: Ob- atusque eft ei Georgim Scholarius y do6liffimus Grsecorum , ac pientiffimus, [ui magno fervore Florentiae proUnione laboraverat, atque in ea con- fcanter perfeveravit, aflTumpto GgM«^^/zj nomine, ut dedecus Pfeudo- jennadii , qui ante Patriarchatum invaferat , aboleret. Magnos illi Suitanus honores detulit ; cumque templum S^Sophiae rurcas in fanum Mahometanum jam commutaflTent , affignatum ipfi efl: emplum SS Apoftolorum. Poftquam autem quinquennio gentis fu3B, Tur- ico jugo preflse, atque poft tot inflifta verbera a Deo perfidiae vindi- e, adhuc obduratse, faluti & Unioni cum Sanfta Chriflri Ecclefia, ruftra infudaflet , abdicato Fatriarchatu Monafterium ingreflfus fan^o ine quievic, De Decreto Eugenii IV. pro Armenis. raecis anno 1439. Florentia difcedentibus , necdum finitum eft Conci- 34. ^ lium Florentinuro, fed triennium adhuc tenuit ,• nam paulo ante di- :eflrum Grarcorum advenerunt Legati Patriarchae Armenorum , petentes 'i ipfi unionem cum Romana Ecclefia. Cumquefidem fuam diligenter expofuifl^ent, variis difputationibus , ollationibus, mutuisquecongreffibus probati, decreta tandem eft felici- er eorum unio. Atqueutfirmi deinceps in ea perfifterent, tradidit eit ilugenius, utperennem haberent inftruftionem, fidei velut Synopfin , |uam ArmenopopuIo,lateper Orientem & Septentrionem diffiifo exhi- ierent. Quod fa6lumfubfinemanni 1439* utadeoillo ipfo anno, quo Jafileenfe conventiculuro Eugenium Papam deponere attentans ab unione ler Schifma fe feparavit , duee vaftiffimse Nationes , Graecorum & Arme» lorum ad unionem redierint* Quanquam autem Inftruftio illa Armenis data appellari foleat j9gcre- umEugeniipro Armmis: non tamen folus illud eonfecit , fed ut ipfe in iodem Decreto teftatur , Sacro approbante Florentim Concilio. Nam Graeci juoque, qui abitum in Patriam urgebant, hanc unionem cum Armenis ipprobarunt. Decreti autemhujus celeberrimi haec funtcapita, digniffimaomninO) ]nx bic inferancur , cum clariffime explicent Religionis noftrge, prsefertim >acramentorum , oyfteriat hl g 870 Pars IIL Caput III. De Jure Synod, Novo. 35. Doftrina de Sacra- mentis. 9ammt4 1. Dattir eis fidei Symbolum a i fo. Patribus in Oecumenico Conci- lio Cbnftantinopolicano L editum, cum additione vocis Filioque^ declaran. dae veritatis gratia & urgente neceffitace , rationabiliter appofita. Ju fiique fingulis faltem Dominicis & majoribus feftivitatibusilludin Ecclefiis fuis cantare vel legere» 2. Quia Armeni in Eutychianam hjErefin erant prolapfi , data fuit eis definitio Concilii Chalcedonenfis , in quinta & fexta deinde Synodo reno- vata, de doabus naturis in una Ghdfti perfona. 3. Definitio de duabus Chrifti voluntatibus, ac duabus operationi» bus , infexco Concilio adverfus Monothelicas proraulgaca. 4. Quia Armeni tanguam Eutychiani tantum tres primas Synodos fufceperant, nempe Nicaenam , ConftantinopoL & Ephefinam , exiftiman- tes, ChalcedonenfemSynodum cum fequentibus in hs?refim Neftorii in» Gidifle 5 injun£l:umipfis fuit,ut ChalcedonenfemSynodum, contraNe- ftorii & Eutychis errores habitam, fufcipiant, ac reliquas omnes au- thoritate Romani Pontificis legicime celebraCas. 5-. Tradicur ipfisdodlrinadeSacramenCis: videlicet, feptem efi^e no- vaelegis Sacramenta; quse multum differanta Sacramentis antiquse legis^ Illa enira non caufafle gratiam , fed eam folum perPafiionem Chrifti dan^ damfiguraffe: Haec vero noftra & continere gratiam , eamquedigne fu- mentibus conferre. Prima quinquead rpirituaIemcujusquepe"rfeaionem, llltimaduo vero ad Ecclefiaeregimen, & multiplicacionem ordinata effe* Et quidem per baptifmum fpiritualiternosrenafci; per confirmatio- . nemaugeri ingratia, & roborari in fide,- per Euchariftise Divina alimonia nutriri: per Poenitentiam fanari ab aegritudine animee per peccatum con. trafta: fpiritualiter etiam aut corporaliter , prout animaeexpedit, perex- treraam Un6lionem: perordinera vero gubernari Ecclefiam , & fpiritua- liter multiplicari ; 6c per matrimooium corporaliter, HsBC omniaSacramenta tribus perOci, videlicet rebus tanquam mate" ria j verbis tanquam forma, & perfona Miniftri , conferentis Sacramentum cum intentione faciendi, quod facit Ecclefia. Quorura fi aliquid defit, Sacramentum non perfici^ Tria ex iftis , nempe baptifmom, confirmationem & ordinem , quia chara6lerem feu fignumquoddam diftinftivum indelebile imprimunt ani- mse, non reiterari, bene vero reiiqua quatuor, quje charafterem non imprimunc. 56. ^ Primum omnium efie baptifmum , ad falutem necelTarium, tanquam B»p«ifmui. vit£e Spiritualis januara , per quem membra Chrifti , ac de corpore EcciefjsB efficiamur. Matsriam ejusefle aquam veram acnaturaiem, nec inter- Aft. X. De ConciL Florentino. &7t nterefTe an frigida fit an calida : Fomam vero : Ego te haptizo in mmin» Patr:^ ^ Filii ^ Spiritus SanCti. Non tamen negatur, valere etiam iftam ; Baptizetur Servus Cbrifti in nomim Patris ^c^ Cum enim principalis caufa, ;x qua virtutem habet , fit SS^ Trinitas, Inftrumentalis autem Minifter, iifficere, fi is cum invocatione SS. Trinitatis exprimat aftum, quem ;xercet. MiniflrumnutGm Ordinarium eflTe Siacerdotem, in cafu autem jeccflitatis quemlibet polTe baptizare , dummodo fervet formam, & fa- :ere iotendat, quod facit Eeclefia. Effedtum hujus Sacramenti eflTe re- niffionem omnis culpae originalis & a6lualis, omnisque pcensB. Propter- !a nullam Satisfaftionem baptizatis imponi, eosque, antequam peccant, norientes, ftatim ad Regnum CaBlorura & vifionem Dei pervenire. Alterum eflTe Confirmationem , cujus materia Cbryfmay ex Oleo & Bal- amo confeftum, & ab Epifeopo benedi^lum. Forma : Signo teCigm cru- is i confirmo te Chryfmate falutis , in nomine Patris (fc^ Mini/ier Ordinarius Cpifcopus : & cum caeteras unftiones fimplex Sacerdos valeat adhibere, lanc non nifi Epifcopum debere conferre* Aliquando tamen per Apo- lolicge Sedis difpenfationem , ex rationabili & urgente admodum cauft Implicem Sacerdotem , Chry^fmate per Epifcopum confefto adminiftral^ e confirmationis Sacramentum. EffeUum illius efle robur Spiritus S. ad ;onfitendum Chrifti nomen. §. V. Obfervatio in hunc Canonem. ^ota, ex hac doftrina Eugenii ortam eflTe triplicem quaeftionem* i. An " Chryfraa fit materia necefl^aria confirmationis , an vero fufEceret et« Confirrnitia. am oleum fimplex fine admixtione balfami ? 2. An Chryfma aut oleum leceflTario debeat efle benediftum ab Epifcopo ? 3. An hoc Sacramen- um conferri etiam poflit a fimplici Sacerdote ? Ad I. Refpondent Suarez 3* p. D. 34. S. i. Layman, Bonac, Pir- iing,aliique magni nominis DD, admixtionem Balfami adeoque Chryfma ffe omnino necefl^ariam materiam confirmationis, confequenter non fuf- icere ad valorem fimplex oleum. Rationem defumunt ex hoc ipfo De- :reto Eugenii , in quo dicit materiam confirmationis eflfe Cbryfma ex BaU mo ^ Oleo confeSlum : Item ex forma : Confirmo te Chryfmate falutis^ Ad- lunt traditionem & ufum Ecclefise , ab ipfo Apoftolorum tempore fem- er continuatum. Oppofitam tamen fententiam defendunt, Cajetanus p« 3. 72. z. ^avar. Man, c, 22. w. 8- Sotus in 4. dift^ 7. 5. i. a^ 2. S, confirmatio^ Bar- >os. De offc^ Epife, alleg, n« 9. ac recentiores CaQonifts cum Scbmalc* gruei ty^ Parsiir* Cap. III. De Jure Synod. Novo. grueber, Pichler &c. ad tU. de Sacra m^ione commDntus. Probantque ex c, Pajioralis r, ch Sacram, non iterand, ubi Innocentius III. refcribit, ia llUus niate. ^afu , quo confirmandus non Chryfmatefed oleo tantum inunftus eft, yi,^ non ejfe aliquid iteraridum , fed caute fupplendum , quod incaide-fuerat pratermijfum, Atqui fi admixtio balfami effet materia ad vaiorem necelTaria, ficque ad eirentiam Sacramenti pertineret, iterari hoc debuiifet in dato caftj. Sic« «t iterari, aut potrus vere conferri deberet baptifmus, fi non fuilTet ad- hibita aqua vera* Confirmant authoritate S, Cypriani epift. 70. S. BaQ- lii de Spirit. S. epift. 27. S. Auguft. 1. 5, de bapt. c. 20. & aliorum PP. Chryfma ippellantium oleum benediaum, fine balfami mentione. Ad rationem allatam ex Decreto Eugenii refpondent, in eo non tan* tum contineri ea, quae funt de neceffitate Sacramenti, fed etiam ( ad meliorem Armenorum inftruaionem ) quae fuBt adhibenda ex prscepto. Nomine Chryfmatis autem intclligi a PP. etiara oleum benediaum; tradii tionem autem illam non arguere inftitutionem Divinam, fed prfficeptuni tantum Apoftolicum. Ad fecundam qufeftidnem, an Chryfma necefTario debeat efle ak Epifcopo bQnQd\&.um, rcfpondent affirmative Laym* /. tr, c. 2. 3. Co nink. D. 2. a. 3. dub. i. Concluf, 4. Barbos. alleg. 30. 6- Henriq. /. 3. c, %. Schmalzgruber ad tit. de Sacra Un^. n. 5. aliique^ Moventur ex cit, De- creto Eugenii, quod dicit, materiam confirmationis eife Chryfma ab Ept- fcopo henedidtum. Confirmant ex ufu & praxi Ecclefia? : quse nunquam fim. plici Sacerdoti coromifit poteftatem conficiendi Sacrura Chryfma, licet dederit poteftatem adminiftrandi ipfum S^cramentum confirmationis, uc Gregorius XIII. concelTit Patribus Societatis JESU pro Indiis, Contrariam tamen fententiam tenent , Cajetanus p. 3. q. 72. a. 2. Viaoriain Summ. de confirmat, $. 43. Gobat. Experient. tr, 2. n. 74/ . Pichier , ad tit, de Sacra Una. n. 7. alifque. Probantque ex eo," quod poirit a Papa delegari fimplici Sacerdoti benediaio olei pro extrema im^ aione, coilatio ipfius Sacratoenti confiraationis, coliatio etiam Minorum Ordinum, quam poteftatem rauki habenC Abbates mitrati, imo etiam - Subdiaconatus 5 & Diaconatus ; ut conceffum eft Abbatibus Cifterc^en. • fibus. Scbmalzgr. ad tit, detemp, Ordin. 35» quare ergo non etiam con. feaio Chryfmatis, quod videtur effe aliquid minu5? Confirmant ex Con- cil. Tolet. I. n. ubi prohibetur quidem firaplici Sacerdoti confetitio Chryfmatis , non tamen pronuntiatur irrita. Ad rationem allatam ex Decreto Eugenii refpondent eodem modo illud fcilicet lion tantum affignare ea, qu» pertinent ad valorem , fed etiam Art* X.. De CcnciU Florcntmo^. 2tiam cff, quge vi prc^cepti fieri debent-,. Uitro^ sotem fatentur Authos^ res iOi , graveelTe praeceptum non adhibendi Chryfma j nifi ab Epifcopo. ronfecratum : atque in eo praecepto neminem nifi fonimum Pontificem ^iTpenfare pofle ,* nec mala eft hic obrervatio P* Pichler,- adverfus P*. schmalzgrueber , qui in qua^ftione priore , sn neceffario requiratur ad- nixtio balfami , dicit^ ex ijecreto Eugenii id ncn probari^ quia Euge- sius ibi ea etiam enumeraty quae ex prjecepto tantum funt neceflTaria : ih jac polleriore vero quaeftione, an necefTario debeat effe benediftum ab ^ptfcopo, eam do£lrinam paulo ante traditam fobruere ; eum refponfib pfius odera moofIibilitate. Multa enim fieri polient; licetnon habeantur exempl» ia(5lorum ; certe plures difpenfationes non leguntur effe datae non ta* aen fequitur, eas abfolute dari non pofTe» Deinde cum Epifcopi nor^: am facile in remotiffimas infideliura folitudines poffint transferri , ficuc iacrum GhryXma, ab Epifcopo benedi6tum, fuit neceifitas difpenfandi ti eo ; ut fimplex etiam Sacerdos Sacramentum confirmationis pofiit onferre , non autem in eo, ut poffit uti Chryfmate , ab Epifcopo noiii onfecrato. Ad tertiam quaeftibnem ratio dubltandi eft : quia in Decreto Euge* ii dicicur, caeterss un6liones fimplicem etiara Sacerdotesi pofle exerce- e, hanc autem in confirmatione adhibendam , non nifi Epifcopum ds- ere conferre : Qida de folis JpofloUs legitur , quorum vicem tenent. Epifc&p7\. uod per manus impofiticnem Spiritum S, dabant. Loco autem iliius manus impO'^ tionis in Ecclefia datur confirmatioX hoc eft, quod tunc dicebatur manus im^ i/itio^ poftea appellatum eft confirmatioi. ita, ut; non aiius fuerit ritus ,. }d alius modus loquendi. ) Sed r^fporiUetur: Decretum fufficienter fe ipfum rfeclarat, dum ad^ ^„^^^'1 idit : legitur tameny cdiquando per Sedis JpoJioUccs difpenfationem ex rationabili Sacei^os Mlt f urgente admodum caufa y fmpiicem Sacerdotem Chryfmate ^ per Epifcopiim ccn- nifterl Cto , hoc adminiflraffe confirmationis Sacramentum. Unde quando dicit, iiod hanc unUionem non nift Epifcopus debeat conferHy.id intelligitur de neeeS tate praecepti , non autem Sacrainenti.. S VI. Contiiiuatio Decretf; )ergit deinde ^ecretum Eugenii ad tertium Sacramentum ,= nempe Eu* 40-^, chariftiae, cujus materia eft panis triticeus, & vinum ds vite, cui ite confecrationem niodiciffima aqua admifceri debet. ( Ecce / Hic -'iFars IIL M m rurfus Pafs IIL Caput IIi. De Jure Synod. Novo, rwrfm Decretum ajjignit aliquid , quod mn efl necejfarium ad valorem Sacrmsnt mmpe aquam , fed tantum prcecepto prafcribitur ; ut adeo fme admixtione aqucs coi fecraiio fit illicita , non tamen invalida ) addit autem , aquam admifceri , qu Chriftus eam admifcuiire creditur ex PP. teflimonio. £t quia conven Paffionis Dominicae repraefentationi ; quia fanguis & aqua ex Chrifti lati re profluxit : tum etiam ad oftendendum efFeSum, nempe unionem p( te. puli Chriftiani cum Chrifto : nam per aquam populum intelligi, per v num Sanguinem Chrifti. Denique allegat uftim perpetuum Latinae s GraecEe Ecclefise, allato etiam teftimonio S. Alexandri Papge & Julii quare etiam Armenis Sacerdotibus deinceps hunc ritum obfervandui effe, Fonna bujus Sacramenti funt verba Salvatoris : Sacerdos enim vn perfor Chrifli hoc conficit Sacramentum^ Nam ipforum verborum virtute , fuhflantia Pi nis in Corpus C/jrifli , ^ fubflantta Vini in Sanguinem convertuntur : ita tamen quod totus Cbrifius fub Cpecie Panis , ^ totus fub fpecie Vini : fub qualibet quoqi parte Hofiice confecratcs , ^ Vini confecratiy feparatione facta , totus ejl Cbrifiu, JVota : Chriftus equidem jam ante feparationem partium eft in qualibe parte Hoftis confecratae , boc tamen Eugenius noluit definire : und ait : feparatione faUa, Fffe^um hujus Sacramenti ait efle unionera cum Chrifto per aug mentum gratiae , omnemque efFeftum , quem materialis cibus & potu quoad vitam agunt corporalem , Divinum illum cibum animse operar quoad vitam fpiricualem* 4T. Quartum Sacramentum eft Poenitentia : Ctijus quafi materia funt trt fcenitentia. \^^us Pmitentis y cordis nempe contritio y qua doleat de peccato commilTc cuntpropofito non peccandi de csetero ; deinde oris confejjio, qua pecca tor omnia peccata, quorum memoriam habet, Sacerdoti' confiteatur in tegraliter. Denique fatisfaStio pro peccatis fecundunTart^itrium Sacerdo tis : qU3B praecipue fit per Orationem , jejurtium & eleemofynam. ( En iterum partem integralem Sacramenti affgnatam, nempe SatisfaSlionem^ qua ad va^ lorem non requiritur. ) Forma hujus Sacramenti funt verba Abfolutionis : Ego te abfolvo &c. Minifier eft Sdicerdos ^ habens au6loritatem abfolvendi , vel ordinariam, vel ex commiffione Superioris. Effettus abfolutio a peccatis. 42. Quintum Sacramentum eft Extrema UnStiOy cujus materia efl oleum Ixtrema oK-u^E , per Epifcopum benedi61um. Nulli tam§n conferri /iebet , nifi ynGio. infirmo , de cujus morte tiroetur ; qui ungendus eft in oculis, auribus, nanbus, ore, manibus, pedibus &renibus. ( Nequs bic unUio omnium pra- Art. X. De Concil. Florentlna* risSiUarum pnrtium pertinet ad fuh/lantim 'Sacrammti^ Imo renum inunUi&in minis confultius omittitur. ) Forma eft hsec: Per iflam unclionem ^ fuam piijjlmam mifericordiam\in' ulgeat tibi Dominus ^ quidquidper vifum MinifterG^ Sacerdos. Effe» \ns mentis fanatio, & fii quantum expedit, etiam corporis* Prout romulgavit Jacobus c. 5. Nota. Etiam oleum infirmorum ex commilfione Pontificis poffe a fimplici 'acerdote benedici. Sextum Sacramentum eft Ordinis , cujus materia eft illud , per cujus •aditionem confertur Ordo : Sicut Preshyteratus traditur per calicis cuna ' ino 5 & patenae cum pane porreftionem. Diaconatus per datidnem libri Ivangeliorum. Suhdiaconatus per traditionem calicis vacui , cum patena acua fuperpofita: Et ficalii Ordines per r^rum ad minifteria fua perti- entium affignationem* Nota* Qu<2ri bic folet , an requiratur contaStus phyficus borum in' , ftrumentorum : €ertum autem eft i. Graviter peccari omittendo con- , taftum phyficum. 2. Non requiri, ut ordinandus tangat Hoftiam^ aut Vinura imroediate. 3. Non requiri conta6lum eo momento , quo Epifcopus ordinans profert formam: quia fufficit, fi morali- ter conjungantur. 4. Non requiritur ad valorera conta£lus mate- , riit immediatus , fed fufficit mediatus, ut fi quis calicem tsngat,&fic mediate tantum patenam: quia in seftimatione morali etiam hanc , tangere cenfetur. „ Solum igitur difputatur, an ad valorem Sacramenti requiratur, ut ordinandus phyfice tangat ipfa inftrumenta , quae ipfi porriguntur ab ordinante? Refpondenc Layraann TbeoL Mcrah l 5* tr, c* f. , n. 4. Vafquez difp. 246. cap, 2. Albertus, Cajet. Sct.Zambr. Hen- , riq. Armilla , apud P. Layro. 1. c. & poft eum Diana traft. 4. de Sa- , cram. n. 185. Pichler ad tic. de temp. ordin. n. 8- aliique, contra S. Thomam & coramuniorem , probabilius non requiri ad valorem , conta^ftum phyficum; tum quod tah*s neceffitas non probetur, tum , quod poteftas, jurisdiftio, acdominium rei traditae acquiri poffinC > fine phyfico conta6lu, per oftenfionem rei fa6lam prsefenti & acce- , ptanti. At hinc, ut notat LaymJ. c, ne quidem adipfum matrimo- , nium , quo traditur poteftas in corpora , requiritur contaftus phyfi- , cus corporum, cum per alia figna traditio illius juris & acccptatio : fieri poffit, quanto igitur magis traditio fpirituahs poteflatis fieri , poteft fine reah' contaftu per folam exhibitionem Symboli faflam pras- , fenti ordinando? Quo in fenfu fufficienter videntur falvari verba , formae; accipe poteflatem &c. Imo ad valorem ordinis ne quidem M m 2 „ requi- s:7i Wm-s Hl/Cap, IIL De Jure Synod. .Novo. reqiiiritiir femp^r accsptatio ordinandi, alias parviili incapaces ejus ^9 modi acceptationis non poflent valide ordinari. 33 Accedit, quod., ut teik^tm SBmig^ de temp.Ordin, c. 2, tu 11. ir Ecclefia Graeca tantimi foleat oftendi & exhiberi calix cuna vino, & pa- 3, tena cum Hoftiafine ullo eontaftu pliyfico ordinandi. Taceo, quoc juxta comraunem fententiam non requiratur contaftus phyficus 0 «mBium, quae exhibentur , e^ g^Vini, Hoilias., &c. „ Verura licet fpeculative hsec fententia videatur probabilior,, h ^ praxi tamen non licet ea uti.: tum quia daturgrave prsceptum phy 9, fice ac realiter tangendi inftrumenta ab ordinante porre^ta, tum quoc „ non liceat Sacramentum exponere periculo nuliitatis, Unde Cle mens VIII. dicitur juffilTe reordinari eos , fub conditione , qui a Sa< „ gienfi Epifcopo , oftenfa tantum -fibi materia fuerant ordinati. Ko, tj, nig.de temp.ordin. n* 33. atque hinc eft illa praxis & confuetudc Ecciefiae , illa item Ordinandorum & Ordinaatium folicitudo de con- .5, ta6l;u phyfico prseftando. Licet enim probabile fit , ilium conta- 55 6tum advalorem non requiri^ non jeft tamen probabile , quod iiceal illum omittere. „ Nota 2^ Licet Papa ungatur Cl^ryfmate in capite , Epifcopus in capite & manibus , Sacerdos vero oleo Catechumenorum in ambabus manibus conjun6lis : nulla tamen exiftis unftionibus eft de fubftan- .5, tia confecrationis» D-e Papali eftcer.tum nam per illam non con« 5, fertur aliquis ordo, imo neque poteftas , cumillam jam ante habeat* Videtur id etiam efife ceEtum de un^lione Sacerdotali.; nam licet hsc 3, cseremonia ftt antiquiffiraa, materia tamen Ordinis presbyteratus fufficienter habetur quoadpoteftatem in Corpus Chrifti verum figni. 5, ficandam per traditionem patense cum Hoftia, & calicis cum vino,* quoad poteftatem vero in Corpus Chrifti myfticum per impofitioneni ■3, manuum Epifcopi^ ,, Spd neque in confecratione Epifcopali fm o/^o aliqui diflentiant cum Medin.Sylvio&c^ un6fcio pertinet ad fubftaiitiam. Quia hahe- 5, turalia fufficiensmateria confecrationis Epifcopalis , nempe impofjtio ^ manuum Epifcopalium : qoam folam cum impofitione pallii adhibet Orientalis Ecclefia ,* deinde , ut habetur c^ un. de Sacra un£t, Inno- 5^ cent.;IIL un^ionem in eonfecratione Epifcopaii omiiTam jufficy«i^ pleri., non vero reiteraTi ipfam confecrationem : atqui non fuffice- ^ ret, eam fappleri , fi eftet de fubftantia. Unde unftio illa in nova ^ lege eft tantum pr^cepta Jure Ecclefiaftico ^ quamvis in veteri fuerit Juris Divini, Porro Art. X. De ConcM. Florentino* 277 Porro forma Grdinis Sacerdotalis fecundum Decretum Eugenii eft : ficcipe pQteflatem offerendi Sacrifjcium in Ectkfia pro vivis S' mortuis^ In no< nim Fatris &c. Ordinarius Minifter hujus Sacramenti eft Epifcopus. Ef- ectus augrpentum gratiae ad digne exercenda Sacra minifteria* 5eptimum eft Sacramentum Matrimonii , quod eft fignum conjunSlio- 4?. lisCbfifti&EccIefise. Caufa illius efficiens eft mutuus confenfos , ulsriter per verba de praefenti expreirus, Affignatur autem triplex bo- ' lura iMatrimonii. Priraum eft proles fofcipienda , & educanda ad cukom )ei ; Secundum eft fides ^ quam conjuges mutuam fervare debent* rertium indivifibilitas matrimonii, quia f gnificat indivifibilem coajun- Uonera Chrifti & Ecclefiae ; quamvis autem ex caufa fornicationis li- eat thori fepacationem facere, non tamen aiiud Matrimonium contra* tere, cum vinculum fit perpetuum* „ Nota. Matrimoniiniateriam &formam determinate nonaflignat , Eugenius , ficut aliorura Sacramentorum , fed tantum ait, caufam effi- , cientem efiTe mutuum confenfum* Dici tamen poteft, materiam iilius , reraotam^efiTe, ipfa corpora contrahentium , adgenerationemhabilia: , Materiam proximam traditionem mutuam juris in corpora : Formam , vero verbs , vel alia figna , quibus h^c mutua traditio juris fignificatur* , Sicut in raliquis Sacramentis plerisque materia remota eft aliqua res, > ut in baptifmo aqua $ in confirmatione Chryfma , in extrema Un6lio- , ne oleum , in ordine inftrumentum aliquod fignificativum poteftatis , collat^, e.g. calix&c^materia proxima veroapplicatiomateriae remo- , tGe, feu a6lio miniftri , per quara materiam applicat : puta ablutio , , ifiunfilio, traditio inftrumenti: forma vero verbaMiniftri, quasadio- , nem illam fignificant. „ In Sacramento autem Euchariftiae materia remota eft panis & vi- , num,proxima veroCorpus &SanguisChrifticum accidentibus euchari- , fticis^ Sacramenti poenitentisB vero materia remota funt peccata: pro- , xima m.ateria , vel quafi materia tres a£lus poenitentis, ut di6lum«. t3. Eugenius in fuo decreto tradit Armenis compendiofam fidei re- ;ulam contentam in Symbolo S. Athanafii: Quicunque vultfalms effe. 7. Datur ipfis decretum unionis , cumGracis initae, cujus initium Utentur cceli in quo f. fupra memorata punfta continentur, depro- eflioneSpiritus S. aFilio , de rationabili hujus vocis additione in Sym- iolo, de pane five azymo five termentato tanquam materia valida, de 'urgatorio , & de Primatu Papse» 8* Decernitur, ut Armeni fefta eodemdie celebrent, quo Ecclefia lomana & Orientalis ea celebrare confueverunt; ut etiam in hoc fit onformitas* M m 3 Hoc Siimnia Decreti. 178 Pars III. Caput III. De Jure ^•ynod. Novo. Hoc Synodale Dscretum , in publica Concilii Seflione datum, Arme. ni receperunt fuo & Patriarchs fui nomine : feque in omnibus prorfuj cum Romana Ecclefia univerunt anno 1459* 5. VII. De Decreto Eugenii IV. proUnione JacoUtarum promulgato. poflinitam cum Graecis & Armenis Unionem Florentiam adEugeniiira & Concilium adhuc continuatum anno 1441. venerunt Legati Pa- triarchas Orientalium j^acobitarum , hoc nomine appellatorum a facobo Zanfelo^ Natione Syro , Eutychetis & Diofcori feaatore, Petierontetfam jfti Legati fuo & Jacobitarum omnium nomine Unionem cum Romana Ecclefia, traditis Patriarchse fui ad Eugeniura litteris, in quibus fe fcribic MiniftrumSedis S^Marciy magn(B AkxandricBy ^ totius Mgypti, Libyc?^ M tbiopia y Pentopoleos Occidentalis, Africa^ totiusque pradicationis j^pojloli Mar- ci &c, Eugenium vero appellat Omnium RccleCiarumCbriJiianarum JpoflQ' UcumPaflorem^ Patrum ac Sacerdotum Principem^ EdiditproinEugeniusPapain Concillo Florentino BuIIam , qu« in- dpit: CantateDomino^ & communiter appellatur £)gcm«w Eugenii IK pro Jacobitis, In hoc imprimis DEum hudat ,lquQd intra triennium in bac San* eta Oecumenica Synodo faluberrimam trium magnarum Nationum umoneni ad commune totius Cbrifiianitatis gaudium tam copiofe effecerit: Ut adeo totus fere Oriens, qui gloriopum Chrijli nomen adorat^' ac mn parva Septemrionis portio pofl longa dijidia cum Sancia Romana Ecckfia in eodem fidei ^ cbari» tatis vinculo convensrit: Primum quidem Graci ^ &'qui fubfunt quatuor Patriar^ cbahbus Sedibus , multas. gentes , nationesque & idiomata continentibus : Deindi Armeni^ multorum populorum gens : Nunc vero ffacobiti , magni etiam per Jisy- ptumpopuli^ - o r 6^ peinde exponitChriflianam fidem. Damnat Sabellium , diainaio- nemDivinarum Perfonarum inficiantem, Arianos , Eunomianos, Mace. donianoSjFiiium&Spiritum Sanaum in creaturarum ordine collocantes l!.numerat libros Veteris acNoviTeftamenti. Damnat Ebionem, Cerinthum, Marcionem, Paulum Samofatenum , Photinum^,-qai Chriftum DEum eflenegarunt: item ManichEeum , fora- niantem,Ur]ftum nonverum,fed phantafticum tantum corpus afiumpnf. fe: Va entmum, qui dixit , Chriftum non efle natumde Maria , fed cor- pus coelefte attulifl-e: Attium, dicentem, Corpus ex Virgine afl-umptum anima caruiflTe , voluitque loco anim» fuifle Deicatem. ApQllinarem, qui Art. X. De Concil, Floreotino 179 qui corpori e^ yirginenato folam aniraam fenfitivam conceflit , loco aniffise rati^nalis atitem fuifle Deitatem. Tbeodorum Mopfveflenum & Nefiorium , aflerentes , humanitatem Filio Dei tantum unitam elTe per gratiam, ac propterea duas effe in Chrifto Perfonaa. Eutychemt qui unam tantum in Chrifto naturam adftruxit* Macarium Antiocbenum, qui unam tantum duarum naturarum voluntatem Sc operationem admiOt. Profitetur Romana Ecclefia , legalia veteris Teftamenti , ut casrerad- lias , Sacrificia , Sacramenta , ( quia fignificandi ahcujus futuri gratia fue- ant inftituta) licet Divino cultui illaeetate congruerent, fignificato per lla Chrifto adveniente ceflafre , & NoviTeftamentiSacramentacoepifle: \tque illis (veteribus) velut ad falutem necefl^ariis fe fubdentem peccare nortaliter. Per hoc tamen non negatur illa a Paflione Chrifti usque ad )romulgationem potuifl^e fervari: modo non crederentur ad falutem ne- :efl^aria. Poft promulgatum vero Evangelium fine falutis geternae difpen- lio fervarinon pofllint, ut circumcifio, Sabbatum,ciborummundorum k immundorum diflTerentia, ceflTante etiam illa Apoftolorumprohibitione bftinendi ab iramolatisfimulacrorum, a fanguine& fuffbcato , quia cau- aceflavit, nempe neceflitasconvivendi cum Judasis. Ex virtute tamen & ibfervantia regularis difciplinas a multis pofle abftineri , dicente Apofto- [), multalicere, fed non omnia expedire. Profitetur ac firmiter credit , neminem extraEccIefiam Catholicam lofiTe falvari: licet pro Chrifti nomine fanguinem funderet. Recipit Concilium Nicaenum sig.Patrum: Conftantinopolitanura f o Patrum : Priraum Ephefinum 20o.Patrum: Chalcedonenfe 6^0. atrum : Conftantinopolicanumll. ConftantinopoIitanumlll.aliaqueRo- laoiPontificisauthoritate legitime congregata , celebrata & confirmata, t prsefertim hanc Sanftam Florentinam. Inferuntur deinde per extenfum huic Jacobitarum inftru6lioni decre^ Lim pro Grscis , & alterum pro Armenis promulgatum. Explicat for- lam Sacramenti Euchariftise. Quartas & ulteriores etiamnuptias hcitas ffe declarat; quamvis, ficut Virginitas viduitati , ficviduitas nuptiis fit rffiferenda* Tum vero Andreas Abbas S. Antonii in iEgypto Legatus Joannis atriarchae Jacobitarum , fuo fuorumque nomine omnia inhocDecreco DDtenta recepit, anno i^^i^. Hoc eodem anno Nicodemus, Abbas iEthiopum, Jerofolymis degen- 4f • um, ad Eugenium Papam oratorem mifit cum litteris : qui multum de- ^y^^ rsedicat, quanta vigeat in JEthiopiae Imperio ampliflimo reverentia in Ro- ^ * i9Qum Pontificem , impenfeque optare Iroperatorem uniri Imperium 'ftBo Pars IIL Caput 111. De Jure Synod. No^o. 4§. Conciliutn transhtum fuum cnm Romaiia Ecclefia , a qua non receflerint ex perfidia , ut ali fed propter diftantiam locorum , & negligentiam Romanorum Pontii cura , nunquam de eis corantium, Verom non tantum per fuos Jerofolym^ degentes egit Conasntinu fmperator ^thiopis: , fed ipfe etiam fcripijt ad Eugenium Papam , < Unionem fiagitavit, mifFo parlter Legato Petro Diacono, anno 1442. Interira Eugenios, ut Conciliabulo Bafileenfi, pervicaciter obluftan refifteret, utque major rerum agendarum elTet commoditas, Concilium FIc rentioom Romam tranftulit, ibique per plures adhuc Sefliones continuav^ In hoc igitor Conciho unionem perfecit Eugenius non tantum cu i^thiopis Imperatore , fed etiam cum Syrias , & Mefoporamis pop ilij interTfgrim & Euphratem habitantibus : qui fuos quoque Legatos m fersnt, inter quos Abdala, Archi > Epifcopus EdelTenus. Aano 144^. i anno fequenti Decretum Unionis in eodem Romano Concilio confeauE eft pro Unione Gum Nefloriaois Orientalibus, qui Chal(kBi vocsbantUE & cum iWaronitis , qui Macarii Antiocheni ha?refin de una in Chrifto vo luntate feaabantur. Nam & hi per Legptos Unionem petiverant. nK'M Fn^^ ^^^^ tantam denique rerum geftarum immortalem gloriam snno 1447 ^.^^^^'^^^'adcapeffendam Cffileftem Coronam abiit Eugenius Papa, ortus ex fami lia Veneta de Candelmeris , qu^ poft ejus eleaionem in Patritiorum fei Nobilium Venetorum digoitatem eft relata». A R T I C U L U S XI. De Concilio Generali XVII. Lateranenfi V. ^Uo U. & Leom X ac Maxmiliam l Imperatore ad tollendtm Schifma Fifanum , & refarmandam Difciplinam anm 1512» ; S U MM A R I U M. ^ ^ -^* . 6^ Irritata j^Sta Conciliabuli Pifani^ CaufjsConciIii ejusque convocatio> 49. Bdla cruenta Italia ineunte 'S Juanto partiuffl ftudio certatum de Neapoli, Gallos inter & Hifpanos Jiftrada; boc utio clades fuas folantibus Francis, quod a Gonfalvo M» ^ordubenfi fmt vi€ti : quo majorem stas illa beroem non vidit \ Quot n-ocos potentes Infubria habuit, extinaa Vice- Comitum familia ! Quoc ilternantis fortunss cafas exercuerunt Sfortianos Duces ! Quot exerci» :us fiib LudovicoXII, & Francifco I. immilTi in Mediolanenfem I>uca«^ :um ! Quoties viaores ! Quoties vi£bi , ac tota eyedi Italia / Quot 3 & jusnta cum Venetis bella, quanta Fortuns rerumque varietate l Maxi^ nilianus Germanus,. Ferdinaudus Hifpanus, Ludovicus Gallus, Julius tahis, modo omnes in Venetos, modo in fe ipfos converfi, hoftes ex bciis ! Veneti ipfi jam vi^ores adverfus Maximiiianum Imperatorem mimofi, jam ad Ghiaradam a fosderatis caefi, demiffe eidem fupplices, it a ruina vindicetur respublica : jam Julio & Ferdinando in partes fuas lertraftis, animum urbesqu€ recipientes l Juh*us Ih Papa ,. qui pacem inter Filios concfliare debuerat , miHta* ibus fpiritibus ardens , accendere bellum magis eft vifus : dum modo lelvetos arroat in Ludo vicum, eorumque opera Gallos Mediolano ejicit ; Dodo Gallis junftus in Venetosr irruit : modo recepta Romandiola Venetis lonciliatus, iterum in Ludovfcum vires irasque colligit r modo inito cum /enetis & Italis Prificipibus fcedere, de ipfo etiam Maxjmiliano CaBfare talia fubmovendo confilia agitat, modo cumltalicisPrincipibascollifus^ Pars JII. N n ^Sz Fars IU. Cap. lil. De Jure Synod. Novo. TiK-ca ioterim ex difcordiis Chriaianomm Principum increfcente. plures- ^|ue femper Chril^iHnas Proidncias depafcente. i f ^ T cA? . . 9"^ ^^^^ deploranda gravibus Ecclefia; turbis ac Schifmati n-r. ?^:Sf ''"^: ^'^^ ^"^"^ J^^^«^ ^ ^"n. in Pontmcem elige: ^ xetur, juralFet, fe mtra biennium convocaturum Generale Concilium ad reformandos Ecclefia^ moresj & conciliandam inter Principes Chridianos pacem , armaque convertenda ia communem hoilem Chriftiani noroinis, iidem datam non liberavit : vel quia noluit, vel quia non potuit , bsllis profanis implicitus^ r ^ . 3. ^ Urgetur proraiOjs ftare, atque juramento fatisfacere : at de annb in Et Piiani arnium^ differt Concilium. Quare cum aliunde Maximilianus Imperator Cona,mbuii.noa aam6dumamicoeiretin Juliumanimo, Ludovicus vero etiam ho- mh, anno rfii. primum Turonem in Galiia , dein eodera anno Car- dinales Ducibus Bernardino Caravalio , Guilielmo Briffoneto , Renato Fnano, & Federico San.Severino , Pifhs indixerunt Generale Con-i- lium , contra voluntatem Julii ; ex voluntate autem Ludovici XIL Gal- hx Regis : qui licet parum tribueret huic Synedrio , terrendum tamen per iliud Julium dicebat , tanquam per larvam , ut mitiora ineat confilia. Julms, ut Pifanum hoc Conciliabulum ( quod poftea Mediolanum, Taurinum , ac Lugdunum etiam fuerat translatum ) efficacius diiroiveret & Schifmati jam jam inundanti aggerem objiceret, indixit Concilium Ge! ^erale Laieranenfe K pro reftauranda Ecclefiai difciplina, armisque in l urcam cohvertendts, corapofita inter Chriftianos pace. Quam eo ma- gis exoptabat Papa , qoo majorem a Galiis ad Ravennam cladem acce- perat : ubiipfius Julii ac Ferdinandi Catholici exercitus a Gallis ingenti prseiio fufus eft* ^ rntnn^nr T 1"^%^"^^""^ ^0 Concilio pr^tcr Julium Pontificem, ac deindc ?Z?^f^r: ^^"^"^ ^^'^; Cardmales, 2. Patriarch^ Alexandrinus nempe & Antio- ^^?""V ^P^^^opi.fere 100. Abbates, & Generales Ordinam, Patres univerfim ad 114. mter quos mmas de Vio Cajetanus^ Generalis Pradica- torura , ac poilea Cardinalis. Angelus, Sac. Ord, B, M. V. Servorura Generalis : JLgydius Ord. Eremitarum S. Auguftini, viri celeberrimi: cum Oratoribus Hifpani^, & Venet;arum. Inchoatum autemeftConcilium anno i2.finitum vero anno 1517. conftans 12. Seffionibus. Primis quatuor prsfcdit Julius 11. quints Rk. phael Cardmahs Oftienfis , reliquis feptem Leo X. infrequens tamen fuit ha^c Synodus , tum propter Schifma Conciiiabulo Pifano adheerentium. qui potiffimum fuere Galli : tum quia Epifcopi non fatis fecure accedere SSri • propterexercitamGallicum, poft viaoriam Ravea- aatenfem in Itaha circumvolitantem. Art* XI, De Ccncil. Lateraneafi ¥. A6la Coneilii. TnSeflioneI.io.Majii5T2, JuliusOrationeadPatresaperuit Concilium,.. ' ejusquefines explicavit, nerope dirciplinse reformstionem , Scliifoa-V""^^ cis extin6tionem 5 pacera componendsm , & srma in Turcss GonveLten- da, refutat etiam Conciliabuli Pifani objeaiones contra fe promulgatas. Oftendit,fe femper Goncilii celebrandi fuifle cupidilTimum , fed non po- :uifle, donec bella, jam fub Alexandro VI. coepta , elFent finita, & l|4 Ecclefi* reftituta. ^ Re ipfa maturandi mnc Concilium caufa pracipuafuit clades RavennatenJtSf ie illius occafoney exlongiori v^cra Concilialuhim Fifanum , cui Ludovicus XIL avebaty vires fuas augeret : ut fatis indicat Mgydius Viterhienfis in pulcherrima Jratiom, cnte Concilii initium babita: Inquaait^ Eccle/iam plus proficere Spi^ ■itualibus armis , Conciliorum nempe authoritate, quam profanis^ ^ In SeiniL legitur Bulla, in qua damnatur Conciliabulum Pifanum 6^ ^aquojuljuscontumaciae accufatus, & a Pontificatu fuerat fufpenfus)Mt« A(2i )mniaquem eo gefta declarantur irrfta. Lateran^nfe verohocGonciliumP^^^^"» lehnitur elTelegitime & in Spiritu Sanfto congregatum. Habita Oratio ' u .n^A . Cajetano, Generali Pradicatorum: in quaexplicans rerbaillaApocalipfis: Vidi civitatem^ Santtam , Jerufakm, mvQw, defcen- entem de Coslo^ oftendit, quinque conditiones hic infinuatas inveniri in -Qncijio Lateranenfi Ecclefiam reprsfentante , nullam vero earum in ^onciliabulo Pifano. , In Sefi: JIL leaum eft Mandatum Maximiliani L Imperatoris, quo ?> Lpifcopum Gurcenfen Procuratorem fuum cum pleno jure mittit ad Con-^*^»'"^'^^^ ihum, data etiam poteftate , nomine Cafaris confentlendi in abolitio^®^"'^"**^^ lem concilii primum a Gallis Turonibus, deinde Pifis coaai. IgiturProcuratorCafareus revocat quodcunque mancatum concef- ^mConciliabuIo Pifano, omniaque illius afta irrita declarat, j^mple- ^ titur veroSynodum Lateranenfem* tanquam Jegitime congregatam, & Jniverfalem Ecclefiam-reprgefentantem. Denique dcclarat, Ca^farem iunquam dedifi^e mandatum ad Gonciliabulum Pifanum. ^ Si hoc vcrum efl, impcflores fuerunt, qiii in illo Ccmiliahilo pro Cafareis YQcuratorihus fe venditabant, Fuit quidtm initio Ccsfcr mn cmr.ino eliems a ifanis Patrihus , utpcte cffenfus a Julio ^ qucd is focietaie fua deferta priimm m Venetis pacem f^dusque inierit , rm fine mogno Maximilim damm. K n 2 ^ sl# Pars ni. Cap. HL De Jure Synod. Novo. J M Trincsps fans optimiis ^ apprhm CatJjolkus plus virtuti^ Religimi, ^imm ira , ut ut jufi^ , dedih Unde privatis offenfiQnibus poflbabitis , miffo cum flena potsjlate Legato omnem operam impetidit , ut Schifma toUatur ^ ac Rmam •Pmtifici fua con/iet authoritas^ in eadem SelT. Julius Galliam ac praBfertim Lagduniim , quo Concii Irabulum Pifanum fe receperat , interdiao Aibjicit .- damnatque rurfus Habita denique Oratio ab Epifcopo Malfetano ; in qua inter alia con- ^ueritur, plures tdnta contentione expetiiffe Synodum., nunc vero ad Jilam invitatos non comparere* In Seff. IV, leaa eft epiftola Ludovici XLad Pium IL dtfta anno 14^1^ m qua r^e^t^ocavit^ adhortante Pio , San6lionem Pragmsticam Gallice. QuseSandio, tanquam praBjudiciofa Sedi Apoflolicse, a nulIoPon. tifice approbataj a nullo legitimo Concilio lata , fed tempore Schifma- tis fabricata , & per abufum in Galliainvalefcensreprobandadecernitur citatis Gallis , fi qui vellent illam defendere. * ^ / In SeiT. V. babita anno 1 5 1 3 pr^fedit Raphael Cardinalis Epifcopus EleaioSi. Oftienfis , segrotante Julio PontiBce. In hac recepta fuit Julii II Bulla k^k&^^ qua irritavit eleaionem fummi Pohtificis per Simoniam obtentam 1 Car' ^inales vero fic eligentes omni dignitate, officio, &beneficioipfo fado privatos voluit^ Salubris equidem con/lituiio , fed in praxi difficilis.^ ^majorum forte turbarum ac Scbifmatum fomitem datura, Licet igitur Ecclefia eleCtionem Simoniacamirritet s cenfuit ta?nen non raro , fatius ejfe acceptare Pontifice^n , etiam illegitime eletlumy imoeiiam intrufum^ quam ScbiJmati occafiomm prcBbere^ Efi ^itur tunc acceptatio populi altera quaft eleUiOy fupplem omnes defetius , gui furA juris bumanu f. Quatriduo pofl: Seffionem V.obiit ^ulius IL Pontifex anno i f 1 3. poft. |«i«us 11» quam novem annis rexit Ecclefiam , facris & profanis tonans fulminibus* C^farem Borgja , C Alexandri VL Filium , abjeaa, quam Paterdederat, purpura,hominemnefarium,muItarumque tragoediarum in Italia aufto* rem &a6torem, aRege GaUias creatum Ducem Vaientinum) quem Pius IIL cuftodisB mandaverat, ea conditione dimifit , ut Caftrum CsefensB & ForiLiviiEcclefiasreftituat» Cum pluribus Pdncipibus contra V^netos, Ravennam &Ariminum detioentes, fcedus iniit; TeceptaqueRomandio* Ja, foederatosfuos Maximilianum Cafarem, & Ludovicum GalliaeRegem reliquit , ac novum fcedus-cum Venetis iniit : c^fo ejus poftea exercitu ad Ravennam,Ducem Ferrarise propter occupatas Salinas excommunicatum armis profiigavit, Mutinam ac Mirandolam Gallis eripuit, Indiao ea decaUfaab his Pifano Conciliabulo, Cardinales Schifmaticos cum Rege Ludovico & Fiorentinis anathemate perculit;iroplorato & obtento Hifpa- aorum Art. XI. De ConciL Lateranonri V. - a§s aorum & Anglorum auxilio; h^um ac praEcipue Venetorum &Helve- :iorumope, fra6tus licet Ravennenfi clade, Gallos totaItaIiaej2cit,re- [tituto Mediolano Maximiliano Sfortiae per Helvetos , quos Propugnmores ^ Defenfores PontificicB Dignitatis ^ppelhvk Julius , Leo X. vero Eccleria Defenfores^ poftquara iterato Gallos Italia expulerant. Porro Julius Bo- (loniara a Bentivoliis occupatam recuperavit. Denique hocGenerali Coocilio molitiones Schifmaticorum fregit. Bafilicam Vaticanam , or- m mlraculum , aedificare aggreflus* .10 Poft ejus mortem paciiice & unanimiter ele6lus eft JoannesMedicgeus, j^g^ £ mnorum 37. didlus Leo X» qui deinceps per Seffiones adhuc feptem Con- :ilium continuavit: Pontifex infigni virtutejfide, manfuetudine , con- [lantia: litteratorum amator eximius,- namDoftos complures invita- i7itRomam,inter quos fuerunt^em^M; & Sadoletus ^ qui humaniore littera- Cura confpicui ipfi erant ab Epiftolis , a Paulo IIL deinde Creati Cardinales. InSelT.VLdeputatiPatrumaliquiadagendum de pace inter Chriftia- aos Principes componenda ; alii de reformatione difciplinae , alii de abro- iranda San6tione Pragmatica : alii de iide Catholica contra Turcas defen- ienda. Habita Oratio ab Epifcopo Modrufienfi de Schifmate & Tur- carum immanitate. In Sefl: Vn. comparuit etiam Legatus Regis Poloni^, & DucisMedio. p.^^^. • lanenfis. Bernardinus Carvalius & Fridericus de S, Severino Cardinales , pifcum , oblato fupplici libello, Concilio Pifano renuntiantes , veniam rogant , atque a Leone X. priftinae dignitati reftituuntur. In SelT, VIIL tres Oratores Ludovici XIL Regis GalliaB ad Concilium ^a"'* Lateransnfe miffi , Pifano renuntiant Regis nomine, & Lateranenfe tan- quam legitimumagnofcunt, uti etiamLegati Eleftoris Brandeburgici , & Marchionis Montisferrati , accufata Gallorum in Provincia contumacia* Definitum hominis animam eflTe immortalem , atque in fingulis ho* 12. ' minibus exiftere fingulas , non vero unam tantum in omnibus* M^nda- ^""J^f tum infuper Philofophi^ Profeflbribus , ut gentilium errores diligenter confutent. Dicehmt quidam animam am efftmortalemautummlantumin pluribus, laU ttm fecundum Philofopbiam^ Quos inter erant Pomponatius^ Latus^ Pbadrus, PolitianuSy Calderinus, mmdana fapientia celebres. Aftum pariter de reducendis Bohemis. In Sefl: IX. anno i f 1 4. pr^fente etiam oratore Regis Lufitaniae, a6lum ^ «leReformationecuriiBRomans, decretumque, reformtg 1« Tantum idonei promoveantur* jignij^ 2. Epifcopus aut Abbasnon judicetur, nifi auditus^ 3. Monafteria deinceps nulla dentur in comciendani, N n I i. Unic» j rapaiupra Concilium. J»6 Patro» t86. Pars IIL Caput TII. De Jure Synod. Novo. tionatiIem"iar'''"" '^"^ ' ^'^^^^ ^^'"^ ^"^^ ^P^^^^^ > ?f Poffi^endis pluribus quam duobus beneficiis incompaubilibiis, nifimagna&urgens neceffitasexi •fTp L.ifJ^''^'^^'' (quos declarat Synodus fummoPontifici proxiraog «fle djgmtate J) non refideant extra curiara Romanam. 7. Magiari pueros in virtute & doarina diligenter inftruanr, 8. Renovantor Conftituciones contra Simoniacos. 9; J^i quis poft fex mQnfes ab obtento beneficio Divinuffi officfum non a|xerie non tantum teneatur reaituere fruaus pro rataTemS fuAlTdn'^^^^^ monitLnepr.wi^^pre: tur bei^eficio PnisV poftea iioc decretum adhuc maeis afperavit reaitutionemfiogulisdiebos, imo etiam omiffioni fingulfrum Ci^ refpondeotium fruauum decernens. ""ictrura In Seff.X. anno 1^15, spprobantur Montes Pietatis, & fub excom^ mumcatione prohibentur impugnari. ^ Nullus prodeat 1 ber , nifiab SaTdecId1i?r '^^'"^''"^- Cauf^in prima inflantia extraRo. nn, ^^T' ^l^^ J^^^* promulgata c6lebris Bulla PaHor aterms:itt qua abrogatur Sanaio Pragmatica Gaiiicana; alTertumque quod Pon i- fex fuper omnm Conci h poteflatem habeat, ac plenum jus illaindicen- di, transferendi, ac difToIvendi ; Idque probatur multis exempl"./ initumTononi^ concordatum a Leone X. cumFrancifco Galli^Rege <^e pr^dicatione verbi Divini. banc Seffimm vemt etiam Legatus PatriarchcB Maronitarum^ ^W^nm H^ft/.fnf/?3"D^"".n'.^lZ'^®^^^^^^» excommunicantur, qui tempore cleaionis novi Pontificis Cardinalium domos invadunt. ^ ^ Hsc Conciln Afta Leo X. fpeciali Buila confirmavit. De Concordatis^Gailicis^a Concilio iflo approbatis. T/.ni^?A'^'T'^"T'^^""^°^ ^"^^^'^ SanaionisPragmaticaj Gal- Jjcan^, diaum alms: Jamvero in hoc Concilio antiqoata iilafuit & abrogata fabaituUs in illius locum Concordatis, cum Francifco Unit* Bonom^aLeoneX.Periftain Cathedralibus & Abbatialifaus Ecdef L adempta eft Capitulis Galii^s poteftas eleaionum. Nam r.^wL^.irTAuu^ Rfgi jusnominandi, feu prsfentandi ad Ecde^ias Cathedrales& Abbatialesincra fex menfes idoneum , qui gradu TheoS gi^ vel Juns Canonici fit infignitusin celebri aliqua Academia, pr^vio ngorofo examiae lalcem 27. annos ^tatishabentem,: Quodfi Art. XI. De Concil, LateranenfL V. «87 Quodfi autem Rex inidoneum Pontifici liominaret aut praBfentareC inftituendum, poterit Rex intra tres menfes, a die recufationis numeran- Jos rxominare Pontifici alium. Quo tempore finito pertinet ad Sedem Apoftolicam Ecclefias providere* Refervantur etiam Pontifici vacantia apud $♦ Sedem. Aliter fa6lae provifiones funt irritae : exceptis tamenperfonis Regil Janguinis & Religiofis raendicantibus , in quibus nominandis non requi-^ ■untur omnia prsediSla. 2, Pariter in Monafteriis, & Prioratibus Conventualibus , & vere jleftivis fecundum formam Capituli quia propter , deinceps nominatio Ab- )atis , Prioris , aut Prselati ad Regem pertineat^ . Qui intra fex menfes 'ontifici prasfentabit idoneum ejusdem ordinis, ad minimum 23. anno- 'um. Alias recufari poterit. 3, Salvis tamen Privilegiis, a Sede Apoftolica fpeciafiter conceflis ilicui Ecclefiae eligendi prbprium Praelatum. 4, Tolluntur gratisB exfpe6lativae , & fpeciales vel generales refer- j^. rationes ad vacatura beneficia. ArticBli, f/Si Statuta requirant, ut obtentorus dignitatem , fit Canonicus, )bfervandum eft> Unus Canonicatus detur Theologo docenti. 7. Tertia pars Beneficiorum decur graduatis ab Ordinariis Collatori- 3US & Patronis Ecclefiafticis. Unde ftatuuntur menfes pro graduatis prse- "entandis , & alii menfes pro aliis» 8. Decernuntur mutta circa perfonas graduatas , tempus ftudii, :eftimonia Academica, ordinem dignitatis &c* 9. Parochigs Urbicae folis conferantur graduatis ex Theologia vel }ure Canonico. I Ouilibet Pontifex femel in vita fua poflit litteras in forma mandati dare,- ita,ut collatorem lo^ beneficiorum in uno tantum beneficio, colla- torem vero 50* beneficioruip in duobus tantum beneficiis gravare poffit. I !♦ Caufae omnes C exceptis majoribus , in Jure exprefi^e Pontifici refervatis ) a Judicibus , quidejure, vel confuetudine, vel Privilegio, aut praefcriptione cognitionem habent , terminari debent^ 12. Appellationes juftjs fiant ad immediate Superiorem, ita, utne i».^ quldem ad S. Sedem fieri poflint, praeteritis Judicibus mediis. Ante Sen- Appellatfo tentiam vero definitivara abfolute non poteft appellari ; nifi gravamen '"^™^.^^*" ^ale eiTet illatum, quod in definitiva fanari non poflTet; & tali etiam ca- Jg^"^"*^^ lu non nifi ad immediatum Superiorem poteft appellari. * 13. Si exempti a Jurisdi£lioneJudicumOrdinariorum,feu immediate i^bje^i Sedi Apoftolicss, ad eandem du;^eriQ( appellaudujQ ; per refcri- aS8 Fars IIL Caput III^ De Jure Synod. Novo^ ptum Papa committat caufam Judicibus delegatis in Gallia : a quibus ap- pellarinon poflit, nifi in cafudenegataejtiftitiae, autmetus injufte incuffi» Cardinales tamen & Officiates Pontificii in hoc non comprehenduntur» 14» Lites beneficides intra biennium terminentur^ 15* A duabus Sententiis interlocutoriis , .& tribus definitivis con- formibus ulterius non appelletur : fed mox ad executionem procedatur. i5. Qut per triennium poiedit Beneficium pacifice & cum titulo eolorato, tieque m petitorio neque pofl^eflbrio amplius moleftetur , ne quidem ratione inflrumenti noviter reperti : nifi violentus fuerit ingrel^ fus aut pars altera juftum impedimentum reclamandi doceat Nullum ta- men tempus illum juvat, qui fim titulo Beneficium poffidet. 17* Concubinatus, tanquam Dtvino praecepto vetitus omnibuSj ac prafertim Clericis , fevere prohibetur^ I g. Interdidla loctlia non feraatur propter eulpam privatae perfons. ip* Haec concordata vim hab«ant veri Gontraflus , utrinq,ue obii* gantis, Smt^e voluntate Regis publicatay ac regif^rata in Semtu ParihnQ, Haec concordata jam anno ifif. iniri coepta funt ; fed eum mult» difScultates occurrerent, & prsefertim qoia Prselati Ecclefiae Gallicans, utpote quibus ele£bionum poteftas ablata fuerat , & in Regem translatum Jus Nominationis confentire nolebant, prsefeftim in Delphinatu,- tutn etiam quia Fontifex in his coneordatis Amatas, Cameras Apoftolicae fal- vendas, Cbi refervabat , ad annum usque ifi8* multas hssc res turbai in Gallia excitavit. Acerba tamen nimium vrdetur eCfe Crifis Fhilippi Brietiit quifn Jn* 'mlihus mundiad annum 151/. fic fcribit : Hic ( Bonomss yfaStum eoncordo' tum y aboHta Pragmatica SanUiom^ mala matvis Sololes pejor^ qua ^ utpinguio* res Annatas , ^ puuni^ plus acciperet Pontifex , fpirituale Francifco dedit , ejus» que Succejjorihus videlicet ad Ecclefias Cathedrales, ^ Abhatias nominationsm, Re» ge ipfo fuh initium repudiante gratiam , quafi nocituram ccn/cientia fua : quam ta- men deinceps ^ ipfe , ejusque Succeflores , fim jcrupulo concoxere > potiffmum. ex §uo Seffiom XL Concilii Lateramnh V. mc comordatum probatum efl ,• ad cujm tamen cogitatirnem boni ba^enus omnes Tbeologi , ambitiQms expertesy intremuerum. f ars Uh Caput IV* De Coflci!. Trident f I5 C A P U T IV, Jtire Nomjjftmo Tridentim^ ^ihil celebrius Canonibus & Decretis Tridentini Concilii, quod ex ha^lenus celebratis efl: Generale ultimum, onrniumque lo- upletiffimun) , fiVe dodrinara Fidef, flve Decreta Difciplinse fpe- lemus. Celebratura eft circa raedium Sseculi XVI. contra Luthe- i, aliorumque Novatorum errores fub Paulo IIL Julio III. Pio IV. ummis Pontiiicibus , & Caroio V. ac Ferdinando L Imperatori- rus. Juvat materiam multo uiilifTMTiam & quotidiani ufos partim iftorice, partim dogmaticeproponere, ut, quae per vaflos to- los funt difp-erfa , brevi SynopQ fub afpedtum. cadant» Inc^uira- )us primo in Synodi caufas». 5UMMARIUM ©rlgo Lutheraiairmll .. Indulgemianmi faluhris ujus- in Ec^ clefta , . Abufibus peftnixtm^, Sub JUons X Tezdio pmdteante, , Ingentium iurbsmn Qrj^inm dedit^ , Dum iMtberus , urmie invidia, nm tantmn cmtra abufm tonaty fed etiam. contra ipfas Tnduigmtias^ , QAas propugnant TeziMm.^ Eckius^ Prieras. , Lutberi Congnjfus Aigu/Ics cum Car^ dvnale Cajstano^ Appelbt. ad Cmcilium^ debfoMiUitm. ij-jputatio Lipfiaca Eckii cum. Cwth (ladif) ^ Luthr-e,. 5> Leo X, .iawinat 4)-, h op^fitlomt, Faes-\ill ^ i Quare furens Lutberus comhrit It' hros yuris Canonici. 1 1 . Fautores Lutberi Saxo^ Palatinus, Huttmus ^c. XI. Erafmo modo nmicx) y modb inimico^ 1 3 , LutbeYUi ediclo Imperiali profcrimus Wormatidg. 14. Jn PFarthurgenfi' arce latet y emips tamm pluribus libris pefiiferis^ 15, Damnatus ab Academiis^ ^ a Re» ge Anglia refutatus:-. 1 6. InfurgiL comra Carlfladium proptm Imagims, Carljladii f^a^ ^7. Lutherus cormmpit S. Scripturam^ j.g* Meliorem verfionem opponunt Em- fmis aliique. 19. Ijitbcrani Mrimherga cmiumGrs)- vmnina proponimtt Pars ni. Caput IV. Progre/Tus Lutheranifmi. 20. Lutberanifmus indu^us in Sueciam : fpoliorum EcclefiqJUcoram cupiditate jR.ege perverfo : ai. Et in Daniam per Pomeramm. 22» Campegius in Comitiis Normber- gmfibus urget Bxecutionem edicti fFor- matievfis; atfruftra : Lutberanis ap- psliantihus ad CGn:iliurn^ Catbolici Ordines 'osro aliud decre- tum RatisbGndB confidunt^ 24» Boreales PrQvincics pafim psrver* timtur^ 25. Quomodo Prufia ^ Livonia^ s. 3. De Bello Rudico , variis Comitlis, & ConfeOlone Augailana. 2^. Lutberus accendit bellum Rufiica' nwn^ S7» Poftulata Infokntia Rebellium Ru- flicorum, ag. Et immanis foror. ^^9. Ubique ingenti clade cajt y cum MUnzero^ 30. Sacrilega Lutheri nuptia in com- muni Germanice luctu^ 31^ Hajfum pervertih 32, Hungarice cladesy negantibus Lu- tberanis auxilia. 33^ Roma capta ^ direpta^ 34, Proteftatio Lutheranorum in Co' mitiis Spirenfibus contra Edi^um Impmale, 35, Unde Proteflanftlum nomm» Viema liberata^ De CGnci]. Trident. 37. Marhirgmfe colloqmum inter Lu' thsrum (|f Zwlnglium^ 38 Initia fcedtns Smalcaldici, 39. Ciifa Augufiana mifejfio a Me- lanchtbom , 40 . Et C(£fari ohlata in Comitiis AugU' ftanis^ 41, Confuiata a Catbolicis^ 42. Rsceffus Imperii Juguftanus, 4^ Cur Proteflantes ad Concilium al pellarint^ .44. Fmdus Smalcaldicum. 45. SufpenpiO Edim Wormatienfis ^ Auguftani. Confilium de convocanda Synodo. 45* Conditipnes celebrandi Concilii $ P^ntifice &' Cafare propofital 47. Reje^a a LutheraniSf 48* Qi-ti alias proponunt , in Ecckfia Dei inauditas^ 49. Paulus IIL tamen urget Concilium^ fo Illudque indicit primo Mantuam^ deinde Vicentiam^ f I, Proteftantibus Lutberanis^ 52. Unio Catbolicorum. 5fr Papa Niceam ufque profeStus, m Reges conciliet. f4. Poft ohitum Georgii SaxoniSy ^ Joachimi Brandeburgenfis Septemvi* ri, Principum apprime Catbolicorum, res in deterius lapfcs. 55* Difputatio Ratisbonenfis fruflrama, f6. Tridentum pro Concilio propoft* tum, 57, Amsdorffius intrufus dejeSto PflU' 58. Con. Pars IIT. CaputlV.. DeConcil. Trident. t^t j-g. Condlium Tridentimm indiCtum, 59, Sed propter bella dilatum. 60* Hermanni Colonienfis lapfus, 61, Facilitas in I^utbermos^, H, Pax Crefpiaca.. §. 5. Concjlium Tridentinum inchoar tum fub Paulo ill. ^j. Sefliol. Propofttcs caufa cekbran- di Comilii. Seffio IL Statutus: modus. vivendi in Concilio, ■ 5efllo III, Le^tum Symholum Ni^ cmum»-- 64. Seffio IV. De lihris S. Scriptu^- ra y verfione mtgata ^ editiom Ubro^^ rum. 6$' Seffio V. jD^peccato Orginali.. 6C. De Immaculata. Conceptione B» K ()7. De praleEtione 5. Scripturayinjlm^ £tione ^ pradicatione. ^8, Seffio VI. DQdrina de JuflifTca" tione. 69, Canones feu anathematifmi de Ju ftificatione. jo. Qiiinque Capita de Reforma- tione circa Refidentiam EpifopO'- rum i, alionmiiue Bmefidmrum ^c^.. Seffio VII. Canones- de Sacra- mentis in genere- y<2. Canones de Baptffmo. 75, Canones de Confirmatione. 74. Decreta ReformaLionis de Clericis j. BmeHciis Ecciefiadicis OrdinatiQm 7f . Seffio VIII. JEtum de Concilis transferendo Bononiam, 76 Seffio IX. & X. Decreta Bononi/iB prorogatio Concilii ad opportuniora umpora, Bellum Smalcaldicum, translatio, & fufpenfio Concilii. 77. Smalcaldorum apparatus belli' ci. 78,. Difputatio in Comitiis Ratisbonen' fibus. -j^.), Mors Lutheri, ^ elogium. go, Cafar fosdus init contra Smakal' dos, gr. Publicat belU caufas, %%, Smalcaldi frufira tentata Ty» roli 5 baud procul Ingolfiadio ca» ftra. locant , ac bellum Cafari demm' tiant. gg^ Cumque fruflra tormentis impetiif- fent caftra C(2farea , 84., Arte S' Viytute Cafaris attri- tif 8f. Plerique ejus gratiam implo- rant^ 8d. Cafar decernit hellum Saxonicum ' per fe ipfum gerere. 87. Mmorahilis trajeUio Alhis. gg. Miihibergmfis vidloriay capto EU- d:ore ; 89. Et Landgravio, indignmtihus Mauritio ^ Brandehurgo^ pOv Crifis de Landgravii captivita- te, ^i. Caftw fidem non violavit, nec ck- mentiam j aut aquitatem. O o 2, ' 9at In Pars IU, Caput IV. In Comitiis Augujlanis etimLu' theranidecernwU, parendum tjfi Con- cilio Tridentim, f 5» Dijfidia circa transkUonem Concilii Bononimn, 94, Urget Cafar y ut revocetur Tri- dmtum. ' At fjfpenditur C$mUum impm mnninQ importum-. s. 7. Conflitutione Metim ScReda- dione Concilii Tridentum» f 5. Cum difceptaiur , an Tridenti^ m vero BoHonus mitinuandum fit Conci' ■lium^ GsfarCQnftiitUiommlnlGxm confki curat^ f y. In qm y cateroqvin Catbolica^ concejfa Protejlantibus cmmumo fub ntraque fpecie ,f ^preshyteris cQnm- ^g. Neutri partl fatis placuit hoG In- terifD* Urgmte tamen ^us olifervationem Imperatore^ I p6. Unde nova Lutheranorum diviflo in Rigidos <^ Molies - 10 U Ohitus Paulilll ^ eieStio Mon- tani , primi ConcilH Praftdis , qui Julim IIL efl diUus^ 102. Hic^ quamvis mordieus Bononim' Jium partes prius defenderit , jam fa- dle in reduCtionem ConcUii Tridentum confentit , Crefcemio n@minato Pra- fide. 1 03. SeOio XI. & Xn» Decreta Reaf fumptiG ConclUi Tridentini^ ^ Seffi9- m Mlh dies. De Concii Trident, Continuatio Concilii Trid&ntm Cuh Julio 01. 104.. Digrejfo in Bdgiim C^fare Prt' teftantes Fidem datmn frangunt , ^ tam Conftitutionm interim > quam Cmcilium fperuunt.^ 2,0f, Miuimt tamm ad CmciUum quosdm i fzd potius ad expoflulan^ dim* 106, Infolefitia p 145. Sefiio XVII. Decreta ConcUU celebratio. 146. SeHioXVfll, Dccretum, cmfi* cicndum effe Indicerti iibrorum prohibltomni. 147. Seflio XIX. Poftulatum, ne di- catur Concilium continxiari , fsd de mvo incboandum^ 148. Seflio XX* Dscreta iterumpro- rogatio; propter varias moleftias ai Oratorihus caufaiai, 149. Pofiulatus yjus calicis. 150. Seflio XXI. DoCtrfna dogmaH' ca de Communione fub utraque fpecie. 151. Carmes de eodem, 152. An aliquando concedendus ufus c«- licis^ in aliud tempus remilfumy ac denique Pontifici permi[fum, 153. Decreta Rsformationis y deOrdi' nationihus gratis fadendis : de tiiu- h menfs ^c. ,154. Ds diJtrihutiQnihus quoitdianit^ I ; De novis Parochiis crigendis, G 0 I is^.De m Pars. III. Cap. IV^ De Concil. Tridenc. if^. De Unione Beneficiorum, 1S7^ De Eccle/iis collapfis, If8. Quesfloresy eleemofynarii ahroga- ti, 159. Seflio IXII. De Sacrificio Miflae. Dogmata de potejlate , fru- Uuy Latriay Canonet deremoniiSy Mijja privata, aqua vino mifcen^ da^c^ x6o^ Canones de Sacrificio Miffce. 161. Decretum de Mijfa devote ac re.- verenter celebranda^ 162, Decreta Refarmationis^ de Cano- nicis , difiributionihus promovendis y - Refcnptis , Commutationibusy Vifita- tionibus , raiionibus reddendis^ Nota- riis , ufurpatoribus bonoYum.EGclepa? (iicorum. J63. SeffioXXIII. DeSacramento Ordinis*, Dereformanda. Romana. curia. 164.. Lis inter Oratores Gallics ^ Hir fpanite de Loci prarogativa, l^f. Do^rina de, Sacramento Ordi^ - nis, 166* Canones de eodem\ Decreta Reformationis circa Re- pJentiam Epifcoporum y, ^ aliorum Cnratorum. 168. Circa confecraiionem Epifcopor rum^ i6g. De Ordinandis y eormnque qua- litatibus 170". Statuitur necejfaria approbatia Confefjariorum. 171. Erigenda Seminaria. ^ SchO'- la. 172* SeffioXXIV. DeSacramento Ailatrimonii» 173. Canones de polygamia, impedi- mento confanguinitatis ^ affinitatis^ potejlate Jlatuendi impedimenta diri* meniia , de divortiis yftdtu conjugali^ Virginali ^c. 174. Decreta de Reformatiom Matrh monii,. I7f* Pramittenda trina denuntiaiio^ ij6^ Qandeftineitas impedimentum dirimens. 177. Benediftio nuptialis a quo im' pertienda^ 178. Cognatio Spiritualis inter quos. 175. Impedimentum publicae hone- iiatis reftri£lum. j 180. Item Jffinitatis ortum ex copU' ta illicita. iSr*. /mpeiimew^Mm Raptus. Pma^ Quid circa vagabundos? 183. Et Concubinarios ? , 184. Magiflratus cogentes ^ 185. t^i&nti alia capita de Reforma* tione^ 186. De eMUom Epifioporum, Cardinalium.. 187. Syno.di Particulares,, i88> Vi/ttationss» 189. Pradicatiomsfrequentesfint^ &* a quihust 190.. Caufce criminaks majores EpifcO' porum ad Pontificem. Ampla poteftas Epifcoporum div fpenfandi in irregularitatibus ^ fa- fpenfmibus ) ^ cafibus occultis. 1^2. Pmitentiarius in Cathedrali. 193, Di cetate ^ qualitatibus Prafin ciendoruuh ^ 194. Sede vacante ftt Oecommus ^ Ficarius. ipf, Unum Bmefcium uni. 1^6. Coti' ParsIII. CaputlV. I 1^6. Concurfus in collativis 6f ele^vis^ Ouid in Patronatis ? 197^ GraU ^ejicerei ' DeCortgregationfeCardiflalmmCoB» t^o^ Nqm propter hcum*. " cilii Tridentini Interpretum* ,3.. ^^prop. .ins .n,n,m. '^fS'^:^^^!'' "^''^*- ^32, Quod dogmatarmptum uhiqm A Declarationes Cofflpreh^enfiva Cdibolidh babent vim legis, Probatur, , , . ^ . Solvuntur objeCtionss^ sqQ» Aris ^ momodoreceptum in GaU ^ . ^ 240» Inareqmfita^ ut /int autbentica mmpe i* /mt compreheDfiva?, 5^4. PaUamsMde bac re ujiimomum, 2. z« debita ferraa produUa^ 3. ^ 235. EpitomtAaorum. ' confiiko priiis PontiBce, ^usq^i t>. I noffiine litteris exprejfo, S136. Nihil ultra requirers pojfunt PrO' 241, ExCenfivae tantuifl fimt Do- tBjim&s» ^rinales. i Ongo LutheranifinL R ®* minus falutaris quam antiqua in Ghrifli Ecclefia efi: ufu« Sacrs- fedulgenna. rum /«rff<^ge«f/firM»a ; quibus ex meritis Chfifti Sanftorumqoe applica- tnm «fus,. tis, remjlTa pef SaGramentum poenitentias culpa lethall , reraittitur pcena adhuc refidua cttlpse debita* Prout Faulos 2, Cor^ fncefluofo iili Corinthio remffit poenara fceleri debltam. Et Epifcopi primitiv^ Ecclefi^ ad interceflionem Mar- tyrum temgerabant poenitentiae Canonicsjpatium apefiatis ad Ecclefiaa^ reverfis. Himc ufum approbapunt non tantum SS. PhtreSjPontjiBces, & Coi> ciliajfed femper in Ecckfia viguit, ut Poiemici Doflri folent oftendere, Pr^cipue vero ejusmodi Indulgentis publice promulgatas funt , cum Sa? cr,ffi ia Palseftixssm esrpeditiones funt adornat^ ; ut conftat ex. Concilio GJaromontano^ LateranenC?buSj. Lugdunenfibus, &c. 2v Verum nihil taTn fan6b.im piumque eft, quod abufibus co>n poffit efie It almftis,, obn-Dxium. S; GypriaBUs jam fuo sevo eft con4|iieftus ^ quod Martyres absque difcrimine fcelenatis denLlibellos, 6c Epifcopi nimis frequenter, aut nimis facile indolgeotias imperriantur, Qua occairone arrepta Novartiani cam Tertulliano, jam a fe ipfo deg^enere, non tantum abufus ,, fed ipfam do^^rinam^^ fan^am , & pu- ^am. ijDpugnarunt. idcm evenit plura poft Saeuls^ Nam 4- Torbamm Origo Lutberanifmi. • 397 Nam Leo X. cum Bafilicam S. Petri , ab anteccffore Tuo Julio li-„ jf " ^ cceptan , ob pecunis penuriam non polTet abfo vere, per Almtum Brm- SubL.oneX W«rg,ram,Archi-Epifcopum Moguntinum & Brandeourgeniem, joach,. mi L Eleftoris fratrem ac poftea Cardinalem , m Germania mduigcntias promulgari juffit pro iis , qui ad fabricam illam aliquid contr.buerent. Albertis hanc provinciam demandavit JoamM ex prd.ne Prs- dlcatorum Inquifitori Fidei. qui jam ante prffidicando Indu gentias non exiguam pecuniam pro bello adverfus Mofcos gerendo Eguitibus 1 euto- VeKs^rw non fme abufibus, & nimiis fortaffis exaggerationibiis ^^^^^ aaa eft ; fatisqne compertum eft,pecuniarum colleaores aliquos fe immi. fcuifTe , qui nullum mandatum habebant, vel certe^ illius limites fuer^^^^^^ transgreffi. Qui plane exceflus ingentmm deinde turbarum fontes erant. Cum eniSi alias Patribus AugulUnianis munus ejusmodi prsdicatio. nis fuiifet impofitum, SMMpie!-«J eorum perGermanmm Generalis /icarius, nrente invidia , non folum contra illos abufus , fed etiam contra prsdi- "nd^Sn hanti^m fuos Academia Wittembergenfi Doaores intcrque eos primo loco Mmimm Lutberum, hominem , quam prsclaris eorporis ingeniique dotibus inftruaum . tam male iis abufum. ^ Natus is erat anno 1483. prope Islebiain in Saxonia obfcuro genere. Litteras Humaniores didicit Ifenaci , Philofoph.am Erf»'"^ f ' Mag.fter artium creatus : ac fubin reliao Studio Juridico fana.ffimum Ordinen» res fufcitandnm Staupizius putavit , state, gutture , lacert.s , eloqueii. ^^^^^^ tia , ingenio , audacia , confpicuum. Nec ille fegniter negotium aggref- fi* fpfm de fe conceptam fuperavit. Nam magna contentione, non t n^ cSa abufus, nec tantum contra Prsdicatores , fed etiam contra tum contra aouiu , detrimenti in Eccleua, fmulS ffe ig^ illas^bhnLi, bonorumque operum ftu- acSrcuram enlrvaret melius in pauperes quam .m luperb m fZcam aurum diftribui : f.mulque 97- Propofitioties , potiflimum erro. Iv/ foribu "templi Wittembergs aflixit. Docebat m .1 is, per Indu gen. neas. " ;^_j,ri . n„idauid circa liberandas animas e purgatorio :,'?.erPon"if«"hoT tiai;, ^Cchum poffe. Ecclefia=.thefaur«m, ex quO rum Pot.tlfi=em non pofe abfolvere, fed tantum declarare abfolutionem. Pars 111. PP 2<;S ^a^^ ^^^* ^-P^t IV- De ConciL Trident. , His Tezelius Fraticofordise ad Oderam lo^. alias Thefes oppofuit, Ques Teze- ardore, ut alter alcerius propofitiones publice combmi curaverit. Scri- iu^^^^e-ttdit. pferuntqae mox cdntra Lutheri propofjtiones Joanms KcHus , Profeffbr Ingollkdii, & Sylvsiler Prieras Dominicanus Sacri pslatii Magifter. Qui- bus Lutherus refpondit : atque ad Leonem X. mifit litteras obfequii & obedientige plenas, quibus fe doflrinam ejus velut oraculum recep.urum^ promifit : Germanis vero poteilatem Poncificram invifam reddere omni conatu laboravit. 7. Citatus proin anno 15 ig. Romara, ubi Thefes ejus declarat^ fue- Colloquium rant hsreticse, ad dicendam caufam, per Fridericum Eleaorem Saxoniae cumCaieta- & Academiam Wittembergenlem irapetravit, ut caufa fua Augufta; corara. ^9^ Thorca de Vio Cardinale Cajetano, Pontificio ad Imperii coiiiitia ibidera Legato , judicaretur. Hic fe rurfus Romanae fubmifit EccJefia; : fi quid; ab illa alienura fcripferit, dixeritve, nolle fe iilud ratum habere. Cum autem Cardinalis eum urgeret, ut citra difputationem propo* fitiones fuas abfolute retraftet , affixa appeliatione ad Pontificem nodu Augufta aufugit Wittembergara : fparfis in Cardinalera probris, quod argumentis fuis nihil repofuerit, fed inhuraaniter fecum agens veritatem retratee imperarit. Unde audacior tatlus antiquis haerefibus novas ad- didit, detreftans Sedem ApoftoHcam pro Judice controverfiarum agno- fcere : aliura non efle judicem nifi verbum Deu Infolentius autem prorupit, cum per Staupitium, & Georgium Spa-^ Appcllat ad latinum , Eleaoris Friderici Secretarium hujus favorem & proteftioneni CondliuHi. fibi comparavit, Tum enim a Pontifice , qui errare poflefe , ut S. Pe- trus, quandoaS. Paulo fuit reprehenfus, appellavit ad Generale Con- ciliura , more omnium Novatorum Rebellium. Crevitque hominis info- lentia, cura anno 15 19. Maximilianus L ImperatorjinviaiiTimus Ecclefi» Defenfor , eft mortuus, &Saxo Septemvir tempore interregni Vicarii munere fungeretur. 9. Tom enim & Miltitium Apoftclicum Nuntlum , raitms ac bhndius Difputado asentem Lutheros deiufit, & pertinacius errores fuos publice d^ileniina. Lipfiaca. vlt. Comque Carliladius Lutheri Thefes fcripto propugnandas fufcepilli fet, stque ad Difputationem publicam provocafiet , condixit ad illam Eckius conventornque, ut Lipfiae , urbe ad Georgium Ducem, Eiedo-' ris patruelem , fpe6hnte , inftitueretur. Quamvis autem Carliiadius ad esm provocaffet, diffidens tamen Lutherus 6i caufse & illius patrono, Ipie irterefTe ac perfonam agere luam voluit. Difputatum de libero arbitrio , de hominis cooperatlone ad bonum» de bonis operibus, & an homo in omni bono opere peccet ( ut Lutherus dleebatj de purgatorio, indulgentiis, remifiione peccatorum &c. Conftac* que j Oriizo LudieraniQni. ^99 10, Que AaissMthentids, viaonam penes Eckium aperte ftetifll% Certe Georc^ius Dux , in cujusprferentiaconcertanoiilatueratfufceptajmgenti i5onhacze]o&invicto prorius animo r:ove;ia Liitheri conimenta ab eo lempore profiigavit , nuiioque in ditione fua loco eft pafius confiHere. IntereaLucherus licet a Superioribi s Ordinis fuimonitus, ut reOpi. rceret, qua voce, qua fcriptis pluribus libellis Sedem Apoitolicam m- vifam reddere, plenamque vitae licentiam invehere eft conatus , Nobihta. tem prscipue Germanicam exftimulans , ut tandem evigilet , & tyranm- dem intolerabilem excutiat, t v Oui furor ac rabies in immenfum augebatur , ubi anno 1520. LeoX. 4r. propofitiones, exLutheri libris colleaasdamnavit, iatentato anathe. ^^^^^^" mate, nifi intra 60. dies easdem retraftaret : tum enim combufto Wittem- bergsepublice ]ureCanonico,RomanumPontificem velut Anti.Chnftum, & Diabolis omnibus pejorem ore ac calamo maledico calummabatur , ac profcindebat , pluresque in dies libertatis & efFrgenis hcentise avidos feftatores eft naftus. , ■ Tanto igiturhominis unius furori, animarumque multarum damno Ut occurreretur , Pontifex a Carolo V. eleao nuper Imperatore per Hie- ronymum Alexandrum , Nuntium fuum Apoftolicum petiit , ut creman Lutheri peftiferoslibros edi^o jubeat, eumqueex Imperii tinibus ejiciat, ne tabesulterius ferpat, malumque mora increfcens fuperius evadat reme- dio. Primumobtentum faciie: nam& inBelgio& in pluribus Germams locis Lutheri librifunt exufti: alterum veroCsfar ad Imperii comitia differendum cenfebat. Timendum fiquidem fuerat , ne homo refraaari- us obfequium detreaet, confifus potentiae fuorum fautorum» Non enim folum Eleftorem Saxonise fed etiam Palatinum cum gran- 11. dihominum multitudine , in partes fuas pertraxerat : attamen alios inter Hmtenus. iludio & amore in Lutherum facile eminebat Ulrcus B<«enM; , Nobil;s Franco, tam expertus profanas littejaturae , quam expers Sacr», hoftw Pontificis juratus. , . r , - t?^ Quid multum ? Principibus ac Nobib*tati dabat Lutherus opima Lc- clefiarum fpolia, plebi efFraenem libertatem, Ecclefiafticis, jam ahas corruptis, ac monachis connubia ; ficque facile Septentrionem, jam alias ad cafum pronum , in ruinam prascipitavit. - „ , Neque nihil initio authoritati Lutheri addidit Erafmus RoterodamuSf homo ut obfcurigeneris^ ficingenio, eruditione, fermonis Latini Gr^- ^^^^^ • cique nitore clarus. Hic ingreifus Gaudse Ordinem Canonicorum Regula- rium S. Auguftini , poft novem Rehgionis annos elapfus , pra?cipuas Eu- ropee Univerfitates percurrit , tantamque eruditionis famam fibi compara- vit, ut prascipui EBtatis illius v{ri,-etiam Epifcopi , Cardinales, ipOque adeo fummi Pontifices li^terarum commercio eum honorannt, P p . S«i 30© Pars III. CgputlV. DeXoncil. Trident. Sed ouiain coenobitas prsecipuo quodam flagrabatodio , Lulherura Jtiitio laiidavit,interrogatusqueaFriderico EiectoreSaxonixs qiud de n- ~ bris Lutheri fentiret, refpondit, bonos viderij fiylumtamennimisalpe. rum effe & viQlentum. Portmodurotamenetiam ipfem Lucnerura caia. mumftrinxit,amicus modo,roodo adverfarius: Ut adeohodiedum dubi- tent erudici, plusneCatholici fanguinis , an vero Lutherani habuent • 14 Anno 1521. indifta funtWormatiamlmperiicomitia, in quibus Ale- teherus xindercontraLutherumperoransoftendit,eumftdemOrthodoxam peni. prtfcripjui, jjiti convellere ; everti poteftatem Ecclefiafticam a Chrifto conltitu- tam, Hberum arbitrium, meritum bonorum operum, efficaciam Sacramen- torum,Sacraprofanaque ommaconfundi: eo jam proveftum maii con- taeium ut lenibus remediis irritetur potius quam confanetur : etticacius nihil v'ideri quam edidum Imperiale Ordinum confenfu firmatum, quQ nova hsec hserefis cum authore fuo funefto penitus profcribacur. Magno confenfii a Statibus itum in hanc fententiam , excipiente Ele- aoreSaxonise, audienduro ipfum etiam Lutherum , priusquam damnetur. ' kitur Csefar data fecuritatis cautione Lutherum W ormatiam deduci impe- rat, addiio tamen interdiao, ne in itinere ad populum verba faciat, autturbarumquidquammoliatur. Quo tamen mandato non fteut, led Erfordia adconcionem dixit: ficque jure falvi condu^us excidiirec, Adduftus ad comitta , atque interrogatu?, an hbros fuos agnofcat pro fuis & an eos retraaare velit , refpondit, elTe fuos , retraaare vero fe eos nonpolTe, niaverbum Dei velit retraaare. Cumque pertinaxhuic re- fponfo inOfteret, dimiiTus eft, &poft iapfum menfis ediao Impenahes toto Imper^o profcriptus tanquam h^reticus. " 14 VerumFridericusEleaor, utfecuritati Luthericonfoleret, eumclarn Ex Warc. per larvatos equitesinterceptun) , in arcem Warcburgenfem abduci juffit^ burgenfi (j^j j^oyem menfes raoratus , confiiium de Miffa privata abolenda ab Ala- aree wn&u ^^^^ didicit : pluraque fcripCa emifit virulenta contra Doaores Layanien' fes & Drascipuecontra Litomum: quibus docebat, Mifram non efle Sacri ficium non prodefTe defunais: nullam elTe purgatorium , nullam ccn- verfionemeucharifticam , fed corpus& fanguinem Chrifti una cum pane & vino efie praefentia: omnes Chriftianos pofl:e confecrare, praedfcare, adminiftrare Sacramenta, absque ftatus laicalis autEcclefiaftici difcrimi ne- nullum Mandatum legemque nullam obligare , nifi exftetm Eyange lio&c Atqueut plenam in Ecclefiafticum ordinem hcentiammveheret, contra vota monaftlca , & coelibatum Sacerdotum tonare ccepit, Quo fa- aum eft, utmulti defertis Monafteriisfacrilegas nuptias contraherenc, proutipfe etiam Liitherus poftmodum fecit, eduais monialibus ex afce, terio . unaque ex iis ad infandum concubinatmn aflTuinpta, Origo Lutlieranifmi. 3^^ Hos in^^^-t^r^r^f furoresLutherinondefaen^nt^ qmei-.le:Ti fefe op- ^ if. poncr^nt nam pra:cer UniverdULS., Colonienrem , Lo vanieoieffi, aique ^;;;^^^^^^^^^ ipfam etiamFaririenfeffi, adcujus judiciumtotiesppvocaverac, ipTms ap- ^^^^;.^^^^^ arinara tanquamhsreticamcondemnantes, Henncus VliL Rex Angliae eruditumopuspoiemicumpro defenfione Sacramentofum fcripat contra&rese Lutheri librum de captivitate Babylonica, meritus propterea a Pontifice Angus. titulum Defenibris Ecckfi(sx quem utinam femper eflet mentus , necinU- nis amoribus aeftuans a fe ipfo degeneraflet^ /. » , r Lutherus Academiis Regique Angliae inhumana prorfus & plane lcur- rilia probra repofuit. Imo etiam in feftarios fuos horrendum detonuic, fi quid praeter ejus intentionem procedebat^ ' , u Expertus id eH Carlfladius , qui cum primus Sacerdotumapprobante ^ i^. Luthero uxoremduxiflet, adverfus facras Imagincs furorem ^xerens ^.Lutn^^^^^^^ itque cum globo infolentium juvenum in templum Wittenbergae irrum- Cailft.dium, pens, Cruces, Imagines, atque Altaria fubvertit. Quo audito Lutherus e latebris fuis contra Eleftoris voluntatem prorumpens , m Carlftadium ra- biem exprompfit, indignatus , Difcipulum vellefupra Magiftrum fapere: retinendasque facras in templis Imagines contendit, Carlftadius interea, ut verbisiliius S.Scripturs in fudorevultustmve- fceris pane, fatisfaceret , agricolam induit, pertraao in eandem meptiam Melanchtone , qui piftorem agere coepit. , t Cum autem Carlftadius novaminduceret heerefin, inhciando realem Drsfentiam Chriftiineuchariftia, rupta omninoefthosinter hwfiarchas amicitia Nunquam enim Lutherus adduci potuic, ut articulum illum fidM ficutreliquosexter^ret, diaicans, verba fci-ipturae niroium circa hoceffe dara. Ucde Carlftadium priroura Wittemberga, demde etiam Orlamunda exegit. Tota denique Saxonia prorcriptos , Tigurum m bel- vetiam ad Zvvinglium le contulit , cumque illo Sacramentariorum ha?rehn elaboravit: quamvis, utNovatorum moseft , neque hi duo fabn conve- nirepotuerint , quohoet fyftemaad phantafticam fuam ideam procudente. Cumque Zwinglius novi inventi gloriam folus demde prenfaret , Lariita- diusomnium eienus Wittembergamrediit, ubi tantus Doaor & antea Ar- chi . Diaconus , ab omnibus contemptus, & ruftico labore fe «gre fuften- tans, tandem Bafileam abiit, ubi prseconis raunere aliquamdiu perfunaus , mifereperiit, fufl^ocatus a Diabolo , fi Lutheranis fcriptoribus fideseft. Fiiius vero eius, fapientior Patre,adEcdefiam rediit. Ut vero Lutherus verbi Di vini prsetextu homines magis deciperet, la- j jr. rraBiblia, variemutata, truncata & routiiata, in germanicam linguam Corr umplt ttanftulit ; quo fane effecit, uteciamfa.>minai paflim difputarent. ^.Jcr.pt«. * P 5 S02 Pars III. Caput IV, De Concii. Trident. Smferus. 19. Gravaniina Luchera- nifmus in Sueciam , Rege per. verfo Spo- iionim cu fidvtate* Hsec res compltires viros Catholicos excitavit , ut cflenfis Lutheri depravationibus, majori fide Biblia ia lingcam Gr: mmicam verterent, Hos inter eminuit Hieronymus Emferus, Lipfienfis Doclor, Confiliariuj Georgii Ducis Saxoniee, infignisLutheri oppognator, cajus odenfisplu. rimicprsBvaricationibus Biblia vertit, ejus poftea exemplum alii funt fe. cuti , ut Eckius , Ulembergius , Dietemberghis &c. Anno if23. Legatus Adriani VL PonEificisincomitiis Norimbergen- fibus urgebat executionemBullEe Leonis X. & edifti Wormatienfis contra Lutherum. Verum praevalente ibidem fa6lione Lutherana, refponfuni eftLegato, hocpoftulatum jamnoa amplius effe de tempore. Reforman- dam prius per Concilium Generale , in aliqua Germaniae Civitate inftitu. cndum, curiam Romanam. Atque ut Lutherani eandem exofam redderentj crepando abufus, ctntum Gravamim ( qu« exinde NQrimkrgenfta difila funt^ eonfarcinabanCi Progreffus Lutheranifmi. poflquam lues LutheranaSaxoniam, ahasque nonnullas Germanice Pro< vincias corripuerat, in extremum Septentrionem pervafit, annc 1523. nam Olaus quidam, poftquamin Academia Wittenbergenfipeften] contraxerat, eandem in Sueciam Patriam fuam intulit , afflato primun Laurentio Archi-Diacono , ac ipfo etiam Regis Gufiavi EricbfonisSeQre' tario* HicRegide mediisinquirenti, qua ratione serarium bellis exhauftun reparari, contraftaque debita dilui pofient, novseSeaa; libertatem often tabat,-hancEcclefiafticorum bonorumcopiam facere ; ex iis fifco illati! Reipublicae pofleconfuli : plures Germanice Principes hanc viam jam ini' 3flre,magno asrarii publicarumque neceflitatum levamine. N4?c operofurr fore ad novam Religionem Regnum pertrahere: relinquendam confci entiae libertatem , Lutheranfs Miniftris preedicationem , Sacerdotibui «xores , optimatibus portionem Ecclefiaftici Spolii, raaxima Regirefer vata. Hac efea illeflus Rex liberum primo reliquit haerefeos exercitium ; tum verototo pe^lore venenum hauriensaperteabEccIefia delcivit, per trafta exempli verborumque vi majoriparte Regni,utadeo incom+tiij abolita veteri Religione novella decerneretur, addicumque, bona Eccle- fiarum inferenda elTe Regni srario. Sicqueretentisplerisqueexternis riti. bus ac caeremoniis quatuor ferme intra annos nobiiiffimum Suecise Reg. num Lutheranss hserefis procella raptum eft. Progrenlis LulhcraniunL 'i^S Eadem lues incubuit Dani», in qua Fridericus I. tanttim Vibertatem 2 ^ ocendi fentiendique indulfit : ejus vero Filius ChriHiaous 111. coronatus^.^i"»»^^^^^^^ Joanne Bugenhagio feu Pomerano, quem Lutherus ad eum ex integro per ^^^^^ ertendum fubmiferat, ftabilita Oldenburgica fua ftirpe in Regno, decre- ) folenni Epifcopatus abrogavit, plenoque alveo Lutherum adraifit. Interea etiam in Gerroania majores latius proferpendo vires accepit 22- ontagium, prsefertim poft altera comitia Norimbergenfja, anno ^SH-^.^/.X elebrata. Mifit ad ifta Ciemens VII, qui Adriano VI fucceflerat, Le-^^^^^^^ atum Cardinalem Campegium : quem Principes raagna qusdem hdnons roa. uue» gnificatione exceperunt : fed cum plures Lutherum animo jam imbibii» snt fraftra Campegius inftitit executioni ediai Wormatieofis , urgen- ibus Lutheranis, ut prius tollantur centum Gravamina NorimbergenUa ontra curiam Roraanam atque Ordineni Ecclenafticum fuperioribus co- aitiis propofita, Editum tamen urgentibus Lutheranis deeretum de con- 'ocando Coocilio, ut interea profundas haerefis radices poffic agere. Catholici Principes cum Legato Pontificio hoc ipfum metuentes l^a-' ^ Isbonse aliud decretum formarunt, ut videlicet ediftum imperiale con-g^^.^j^^^^^j.^ ra Lutherum editum exa^e obfervetur: in ritibus Ecclefias nihil mute- ^ ur * Ecclefiaftici uxorati & Monachi Apoftatae fevere puniantur : Evan-rutn. 'elium pridicetur juxta interpretationem Patram & Doaorura in Eccle* ia receptorum : Subditi Catholicorum Wittembergs ftudentes revocen- ur : Lutheranus profcriptus a Catholico Principe, ab altero m ditione uanon toleretur^ Si quis ob hocfoedirs infeftetur, csceri fint auxi .o* Lutherani ac praefertim urbes Imperiales, quarum jam multje ad Lu- ;heri caftra defciverant , ^gre ferentes conventum illum Catholicorum jlatisbonae, & ipfi taiem indixerunt Spiram , ubi Confeffio Fidei Luthe. •anee cuderetur , cui omnes fubfcriberent. Interceffit Carolus Caefar lit- •eris ex Hifpania miflis , quibus fevere vetabat Congrefilim Spirenfem , *di6tumque Wormatienfe rurfus imperavit quantocius executioni dan. OmilTum quidera Spirenfe conventiculum, ediaum vero obferva- 24- :um Hunquam : Luthero fui fecuro Wittembergs debschante , & inde P^^oyj^^^® lovos Apoftolos fuos ad difieminandum novum Lvangeluim emittente. ^^.^ ^ ^ nuippe hoc tempore lues Witcembergica in Ducatam Liineburgicum, & Mechlenbargicum, in Poraeraniam , Holfatiam , in Profiiam & Livoniam eft propagsta^ . . ^ Utraque hsc Proviocia ad Ordlnem Teutonicum pertmuerat. At «?. Mertus Brandsburgims, Ordinis Magifter, Ecclefia Catholica , quam de./ruffii. fendere voto fuerat obariaus, deferta, Lutbcrum fecutus eft ; utque alcerum eciara votum Religiofum foierme frangeret, uxorem duxit Fiham 04 Pars IIL €aput IV. De CoiiciL Trident, s6. Origo Belli lluftid. Foduiata Ru- flicomra. 28. Ac furor. 1$. KafticoriiiS «lades f Regis Dania?* ^ubffiifit fe deinde Sigismtmdo L Regi Poionis, a quo' Pruffiam Orientalem fub nomine Prufice .Ducalis \n feudum accepit^ Lutberus his adeo profpere gellis moDachalem habitum, quem hac- tenus geftaverat, abjecit, dlcique vohiit DoEtor Martims Lutberus. Tas- dium tamen aliquod iTenfit a priflino fuo amico Erafmo : qui anno 1524» Dlatribam fuam edidit de libere Arbitrio contra Lutherum ; ab Emfero de- inde in Germaoicum verfara. Oppofuit tandem Lutherus traflatum de ferm Arhitrio^ more fuo cra^Tum & petulantem, omnia fato quodam& neceffitate inelu6tabili fierl diflitans. §. IIL De Belio RuHicorum, variis comitiis, & Confeflione Augai1:ana. Antio 1525. Lutherus feditiofis fcriptis clafficum ad arma Ruflkana ce- cinit abufus verbis Domini , non venilTe fe, ut pacem mitteret, fcd gladium. Doflrinam idam gnaviter fibi impreirerant quidam ejus Difci- puli, fortaiTis ultra Magiftri votum dodles. Hos inter eminebant T.bomas Mincerus & Nicolaus Storckius, qui liber* tatem ChriHianani , toties a Luthero laudibus celebratam, per Germa- niam difcurrentes prsedicabant omnes inter fe pares effe debere ,* nul- lasLeges, nulla prsecepta, onera nulla eife imponenda. HasceratilU tuba, quse Martem plebejum accenderat, Rufticorum undique turba ad- verfus Dominos fuos infurgente, & ad arma Gonfluente. Initium fadum in Suevia : ubi Ruftici 1 2» Articulos Principibus & ' Magiftratibus fuis propofuerunt : quibus poftulabant, ut pro arbitrio li- ceat fibi Miniftros eligere, qui prsedicent purum verbum Dei, fine mixtu- ra humanarum inventionom, Ut ex folo frumento petantur decimeB ; ut fylvEe fint communes ; ut in iis tantum teneantur obedire, quas ipfis jufta & honefta videbuntur. Ut aboleantur orania , qus libertati pugnant, Cum autem Nobiles in has pa^liones ire nollent, innurnera Ruftico- rum examina per Sueviam, Franconiam, Alfstiam, Thuringiam ac Rhe- nanas Provincias direptionibus , rapinis , incendiis, arcium everfione, csedibusque , furore inaudito funt graiTati , HelfFenfteinio Comite cum roultis aliis de Nobilitate barbare trucidatis, Quare Principes \Sto foedere adverfus Rebelles fubditos arma corri- pere coa6li funt; atque in Suevia a Furftenbergio & Truchfefio, ad Rhe- num a Palatino & Trevirenfi,in Lotharingia & Alfatia ab Antonio & fra- tre eius Duce Guifio multa Rufticorum millia csefa funt. In Thuringia adbuc reftabat belkim , obi Mincerus ipfe Propheta Vi6loriae Rufticos ducebat. At etiam ibidem a Joanne Ele^ore Saxonisej qui Friderico Fra- FrogrefTus Liitheranrfmi fratri nuper fuccefTerat , a Georgio Duce, PMlippo HafTo, & Henrico^ Brunfuicenfi facile fufi funt, capto Mineero, & manu carnificis interfe> ao ; attamen, ut fertur, poenitente. Atque fic finitum efl: Bellum Ru- ftieum; in quo intra trimeltre fpatium ultra centena rufticofum millia occnbuiffe perhibetur^, Lutherus , cum videret rufticos paffiin vinci, csedique ,- contra 5»* calamum convertit ; ne tot feditionum, csdium, atque ruinarum Au.- ^ thor efle videretur» Quara parum tamcn Germanise ing^ementis cladibus tangatur, fatis prodidit : dum boc ipfo lu6tuofo tempore facrilegas nu- ptias contraxit cUm CathaTina Bore, una ex ilhsy quas biennio ante Leonardus Koppen e monafterio Wittembergam Luthero adduxerat<^ Valuitque perniciofum exemplum ad multorum ruinam, Fruftra tamen Alberto Cardinali Brandeburgico has taedas admovere eft conatus, quena follicitare non erubuit proxenata propudiofus , ut cognati fui Magni PrulTiaB Magiftri exemplum fecutus , uxorem ducat , & Archi-Epifcopa- tus Moguntinum& MagdeburgenfemFiiiis fiiis hsereditarios relinquat. At €ardinalis impudentem & carnarem rabulam nec refponfo dignatus eft^ Rex Angliae & Georgius Dux Saxonise refponderunt quidem ad novas Lutheri incantationes , quibus in fuas eos partes trahere nitebatur; fed quia folide ejus errores confutarant , nil nifi olida fputa & fcurriles con- tumelias ab eo deinceps reportarunt. Felieior autem fuitf quin infelicior ) in pervertendo Phiiippo EafEx ^^r^^f^^^^^ Landgravio, potenti deinceps Se£lae novellae Patrono, qui primus in eo. ^J^^ roitiis Spirenfibus , anno 15*2^. habiris , rei Divinae veteri more eelebra- t2e interefFe noluit: cum haftenus quoad externos ritus nihil admodum. mutatura veilent heterodoxi Frincipes. Propofuit in his comitiis Ferdinandus Archi-Dux nomine Caefaris Fratris fui executionem decreti Wormatienfis, & fuppetias ferendas Lu- gjg^g/ dovico HungariseRegi, adverfus Solimannum eas enixe iagitanti. Neu» trum impetratum , Luthericolis ad mutua adverfus Catholicos foedera fe jam parantibus. Sicque Ludovicus deftitutus auxiliis a4 Mohatium caefus, vernanti in setate occubuit, & cum eo flos exercitus , omnisque terms Hungaria , magnis deinceps adverfus Tureas bellis , magnaque variantis fortunae vicifritudine , reparanda ab Auguftiffima Domo Auftriaca, pe?- renni agger^, ne in Germaniam fe effundant flu£lus Gttomannici^. Sed neque intra Germaniam fe continuit furor Lutheri ; Romara t?^ usque, quod unice concupierat, pervafit, cum incredibili urbis ruina Ac Rema?^ anno 1527. cum enim Clemens VIL confilio prscipiti adverfus Garolura V. Cafarem foedus cum quibusdam iniifiet , Garolus Borbonius Caefarei Dux exercitus tranficum per urbem Romanam copiis petebat : quo ne^ Pars lll Q q g^^« 5o6 Pars llh Cap* iV. De Concil. Trident. fato urbem oppugnavic , & expugnavit, in ipfo tamen afllaltu globo tra- je^lus occumbens , irrurapente in urbem , leviter defenfam , Caefsreo milite^ Tum vero diftu incredibile , qua rabie Lutherani , quorum multi erant in exercitu, urbem fmc deprgsdati. Nulli parfum fexui aut jetati, ne quidem iis, qui Caefarearum erant partium : tam fan6lum nihil, quod non poUutum, inhorrefcente ipfo Ofare , cum trifti Nuntio barbaram crudelitatem accepit. Errant profefito, qui miJitum excelfus Principi tri- buunt, prsefertim abfenti ; faepe nec Duces prasfentes compefcere poflunt ferocientem licentiam. Per fasBC Capitum noftrorum jurgia & Turcis & Lutheranis crefcendi fpatium eft conceflura : quare remedium paraturus Amb 1 528- Carolus Casfar comitia Ratisbonam indixit , confultura Incomkiis de Religionis negOtio ^ & bello adverfus Turcas apparando. Verum Spirenfibus propter faifas Lutheranorum fufpiciones m annum fequentem dsfFerri pioteftantur opQi.t;uit, Igitur anno 1529. t:omitia ^r^e funt habita. Ubi Miranda Lutherani. pontificis nomine flibfidia coTitra Turcas obtulit licet urbs a direptione necdum fe collegiflet, Circa Religiontjra decretum denique, nullum amplius Catholicum a Religione pofle deficere, fed exfpeaandum usque ad decifionem Concilii : Ubi vero nova fit recepta , pofi^e illam interim ibi perfiftere: non impedito taraen CathoHcsB Reiigionis exercitio: Mif- fam aboleri non pofle^ Sacramentarios exlmperio profcribendos ; Ana- I baptiftas vero morte pleftendos : Evangelium praedicandum in fenfu ab Ecclefia recepto, , -o . . . , • o S5. Contra hoc Decretum proteftati funt texPrmcipesLutherani, Saxo UndeFrete. riempe, Onolsbacenfis , duo Luneburgici, Hafllis & Anhaltinus cum 14. fiantiuiti no- Urbibus Imperialibus. Unde ortum famofum illud nomen Protefiantium, quod fub in alii etiam Novatores ufurparunt. 5 Circa fubfidia adverfus Turcas mittenda nihil a Proteftantibus iftis riennalibe» obtineri potuit, unde Solimannus direpta Hungaria ad ipfam Viennara in- lata. gentem admovit exercitum. Verum ftrenue illam propugnante Phihppo ^ Palatino Principe Catholico, Eleftoris Lutherani nepote, Turca amifiis fexaginta fuorum millibus, qua c^fis, qua fame, frigore, morbisque con- fumtis, turpi fuga Conftantinopolim fe recipere coadus eft : ringente Luthero , Catholicos non fuifle protritos^ Hac tempeftate mifli aLutheranis Legati Placentiam ad Carolum Cas- farem, qui proteftationem fuam contra Decretum Spirenfe apud eundem interponerent , ac liberum Religionis exercitium per Germaniam usque ad decifionem Concilii , in Germania celebrandi, depofcerent* Repofuit Auguftus , peflime faftum , quod pauci Status contra Decretum fint pro- teftati : In comitiis Imperii valere majorem partem fuff^ragiorum : Hoc aifi obfervetur , bafes ac fundamentales ejusdem leges fubverfum iri. Philip' Progrellus Lutheranifmi. 3®7 Philippus interiro Haflus, ut majori numero adverfus Catholicos sr. pugnaret, omnem operam intendit , ut Zwingh"anos tirjiret cumLuthe-M^rburgenfe ranis ; convenerunt proin Marburgi , evocaci cum Luthero Wittemberga^^"®^"^"*»» Melanchton, & Juftus Jonas, Norimberga Ofiander, Brentius Hala Suevo- rum , & Stephanus Agricola Augnfta ,* cLmZwingho, Sacrsmentariorum Duce , Oecolampadius, Bucerus, & Hedio. Difputatum triduo deEu- chariftice Sscrarricnto ; at irrito conatu , Luthero veram ac realemprge- fentiam Chrifti ex Evangelio comprobante , Zwinglio ex eodem Evangelio probante oppofitum: ita videlicet novis his prof hetis Spiritus contra- rias omnino veritates infpiraviti & Evargeliam utrique clarum erat pro fua fententia, Unde faftum, ut.pars utraque triumphum caneret; cae- ptumque Lutheranos inter & Zwinglianos bellum illud Sacramentarium, quo fe mutuo acerbiffimis fcriptis tanquamteterrimos hscreticos profci- derunt», Haflus fn colloquio Marburgenfi fine fuo frultratus^ , ah*o vertit con- . .S** fih*a , ut ha^refi jus civitatis in Imperio extorqueret. Unde jafta Smalcal- ^"'V^ dici faederis femina , in ingentem ibellorum fegetem excretura, caldici, Caefar collato Cononiae cum Pontifice confiho , poftquam bellum Gallicum & Italicum confecit, anno ifso. Comitia' totius Imperii Augu- ftam indixit , per fe ipfum iisdem praefuturus. Interea Proteftantes cudebant famofam fuam ConfeJJionem Auguflanam 39- a8- articuhs comprehenfam : prseerat huic novo operi Philippus Melanch-^^^^^'^^' ton, quam obfcuro in Palatinatu ad Rhenum genere , tam illuflri ingenio , ^^^2} atque humaniore litteratura ac Philofophicis difciphnis egregie excuito. j^^^^ JJ^, Commotusfaraa juvenisFridericusEleftor Saxonia? ad Academiam fuamflanam, " Wittembergenfem eundem accivit. Ubi prrcipuaquadamcumLuthero, quamvisindolediffimiii, famiharitate & amicitiajun6lus , afperos iHius mo- res doftrinamque , licet difcipulus, moderari ac temperare quandoque fatagebat ; homo fcepticus, dubitans , varians, vacillans ; de quo hodie- dum difceptatur, cujusfidei fuerit, Lutheranis illum fibi vendicantibus, repofcentibus Calviniftis , Arlanis fuum elfe dicentibus. Imperator Carolus magnifica pompa ingreflus Auguftara die altero, 40. in quem feftum Corporis Chrifti incidebat , deduflionem SS. Sacramenti In CoRiitiw folenniffimo apparatu celebrari voluit ; cui dein ipfe cumomnibus Princi- Auguftanis pibusCathoIicis interfuit: Lutheranis comparere detreaantibus. Inhi-^^^*"®^ bitse iftis a Ca:fare funt conciones& Mifl^^ ; ac orationl, quam Campe- *^ gius , legatus Pontificius , habuerat , adeflTe compulfi funt. Q q 4 Oblat« 3-oB HL Caput IV. De CondU Triden^. Oblata poilea ImperatdTi a fex illis Principibuss quos ante memcra- '^imos, &duabus civitatibus, Norimbergenfi. niroirum & Reuclingana, Confeffio Augtiflana , ac publice lefta» C-cErar iilam Catholicis Dodori- ^t, -bus examinandam dedrt : qui illam adeo folide confutarunt , ut multo M falldc '^majori fufFragiorum numero fueritreje6la, confutatio autem illiusappro- s^eflitatam. ^ationeroborata: Philippo Landgravio indignante ^ & ne quidem lalu- Sato Cgefare , difcedente* -Ad reliquosPrincipes Proteflantes Joachlmus L Ele^or Brandebur- f lcus, apprime Gatholicus, facundam Orationem habuit, qua eos adlior- tabatur ad abjiciendam Confeffionem fuara , tam folide S. Scripturae Pa- trumque Authoritate refutata-n, deputati es utraque parte, qui ean- «dem rurfus examini fubjicerent , Prsefidibus Eckio & Melanchtone. £t ^uamvisiiic multa remitteret, temperaret, variaret^ quia tamen Lutherus, ad quem in propinquo Coburgi hserentera omnia deferebantur, contuma- citer refiftebat, quin hoc ipfo tempore complufes feditiol^s libellos ad. verfus Imperatorem, & Epifcopos fpargebat, unio conftitui non poteraiu 4^. Quare Imperator Deeretum edidit, quo Proteftantibus tempore ad Becretum ^eKLerandum prasfixo, an reje£la fua confeifione fequi in omnibus velint C^fareum. doftrinam Ecclefiae Catholicae , vetuit,, ne interim fcripta ederent , aut quemquamadfe£l/am fuam pertraherent, aut Catholieos abexercitio fu^e religionis impecKrent: contra vero ad exterminandos Sacramentarios & Anabaptiftas collaborent : fe operam daturum., ut propediem a Footi» , lice generale indicatur Concilium. ' - Principes accepto hocdecreto, apologiam pTO ConfeffioneAugufta-. na a Melanchtone compofitam ofFerunt Ca^fari : qui eandem abjecic , ac 43ecteto fuo morem geri voluit. Atilli parere recufantes difcefferunt^ nec quidquam in fubfidium adverfusTurcam conferre voluerant. Unde Csefar ad finem comitiorura novum decretom pub}icavit,quofanxit, fo- lam religionem Catholicam in Imperio exercendam , omniaque in ftatuiH priftinumreducenda.- vetica fevere omni contraria do61rina, confiietu- dine , ac ritu , usque ad deciOonem Concilii* 4^. Ubi notandum venit, Proteftantes, licet fspius ad Goncilium ge- Cur pene- neraleappellarint , nihil tamen minus optafTe , quam ConciHam , ut po- rint Con- f^^^ etiam apparuit ; cum ad il-lud invitati comparere noluerint. Sed pete- «ilium. Ij^jj^ Concilium , quod videbant propter bellorum tumuitus aliasque dif- ficultates tam brevi haberi non polFe , ut interea impune fefilamfuam viresque augere pofTmt* 44. Nam paulo poft Smalcaldisin Haffiaconvenerunt, ac fcedus inierunt FoEdus in mutuam fui defenfionem contra quoscunque , qui in religionis fua Smalcal- exerci- ilicuia. Confilia de Convocanda Synodo» 509 exercitio turbare eos veUent pertraflis etiam in f£Bderis focietatem civi- tstibus Imperialibus. ^ rf ^ ». Quin Reges etiam GalliEB & Anglice, quibus invifam efle norant CaroU V. vaftampotentiamjfollicitai-unt: at illi negato nov82 feftae patrocinio, pro juribus tantum imperii Ordinum confervandis, & libertate Germania? susilia addixere* Cum autem anno 1531, Solimannus cum innumerabili exercitu Ger- 45» manise finibus imminerec, atque Proteftantes ido f^dere Smaicaidico g'jP^^^"^'^^ turaulcuarentur, quin& Cacholicietiamquidam Principes fubfidia Turci- ^^^^^^j^^^ ca negarent, oifenfi, quod Carolus Csefar Ferdinandum fratrem fuum Co- figg^ ^ug i- lonise eligi curarit in Regera Romanorum ; ideo cedendum aliquantum ftani. temporiratus,miirisNorimbergara , ubi Smalcaldici foederis focii congre- cati erant , legatis, ediaum Worraatienfe & Auguftanum fufpendit usque ad futurum Concilium : permifFo interim Lutheranis religionis fuae exer- citio , protellante licet legato Apoftolico, Fa6la hac Norimbergenfi pace Caefar magno cum exercitu Solimanno obviam procefrit,anno 1532, at ille Caroli virtutem& fortunam nolens experiri , cxpilata Hungaria in Thraciam fe retraxit. 5. IV. Confilia de convocanda Synodo. Gum Proteftantes faepius fimulata Concilii fpe illud expeterent , & Impe* 4^. ratoretiam inmemorato paulo ante traftatu Norimbergenfi religio- Conditionei nis libertatem iUis indulfiiTet usque ad illius decifionem, convenerunt an- Sf^^^'^."^ no if^^^ pontifex& ImperatorBononisB, de Conciiio inituri confilium. Confenfit facile Pontifex , modo Proteftantes his ftarent conditioni- hus • u*- fcilicet Concilium fit liberum tSi univerfale pro more omnium tem- nnrum- ut elisatur commodus proeo Iocus,Bononia, velMantua, vel Pbcentia • ut Principes in eo vel per fe vel per Legatos compareant: uC omnP cujus fententiV nerao teneaturamplefti, nifi quse Verbo Dei conformis repericur, ^ Anno 1^34 raortuo Clementi VII. fucceflit Cardinalis Alexander Farnefms aflrampto nomine Pauli IIL qui illico magnopere urgebat Reh\ gionis & Conciiii convocandi negotium. Atque ut prascextibus Luthe- - ranorum obviaret , delegavit quosdam cum plena poteftate corrigendi abufus,qui in curiam Romanam aut Ecclefiafticum Ordinem irrepfiflent: creatis etiamadhoc Cardinalibus, viris, do£lrina& vitapraeftantibus, Si- moneta, Contareno , Jacobatio » MontanOj Sadoleto, Bembo,Fifche. ro, Schombergio, Caraff4.&c. Annoigitur 1535* Paulus III. legatum ad omnesmifitPrincipes Pau- lum Vergerium ( qui pofliea faaus Epifcopus Juftinopolitanus in Iftria, cum fratre fuo infelix apoftata , ad Grifonesprofugit J) ProteftantesSinal- caldiaeerant congregati, ubi novurainterfe foedusin decenniuminierunt, pertradlo etiam (diverfis licet ex finibus ) in focietatem Regibus Gailias & Angli^. Hicultimus , licet a ilomana Ecclefla fchifmate fe abfciderit , Lutheranos tamen in Anglia non eil paflus. Smalcaldici dein fsederati Pontificio ad fe Nuntio acerbe refpondent, atque eas Concilii conditionesprsefcribunt, quas acceptari non pofl^e fa- tis norant* Conftare debere fynodum ex illis , quoslmperator, Reges & Principes deligerent, laicos juxta & Ecciefiafticos,. qui caufam religio» nis ex verbo Dei definirent. Atquehocerat, cur Clemens VII. quoad viveret, a Concilio alienior fitvifus, fatis profpiciens, Proteftantes in nullo legitimo comparituros ; quod Paulus HI. deinde expertus eft. Is anno 1536 Conciiium indixic , urgente Caefare, a gloriofa expe- ditione Africanareduce, in qua expugnata Galatha& Tuneto Barbaroli fam Aigerii Regem devicit , liberacis zoooo. Chriftianorum mancipio- rum. Proteftantes interea Witternbergae congregsti in cudenda Unione cum Zwinglianis rurfus laborabanc , uc per eorum accefllim potentiam fuam augerent. At fruftra : quia Lutherus iramobilis erat in aOTerenda reali praefentia Chrifti in Eucharifti^ Sacramento. Solus Bucerus Praeconum Argentinenfium priraipilus admifla tandem Chrifti prajfentia in ipfo ufu Sacramenti, Lutheranis unicus eft : poftquam errores Zwinglii ejuravit, Bucerum deinde fecuta eft ipfa Argentina, cum praecipuis Miniftcllis , uti Mufculo, Capitone &c. Anno 15-37. creCcente Smalcaldico foedereex accefiione Regum Da- nias, & Suecise, Ducis Wirtembergici aliorumqae Frincipum , convo- catifuntLutherus, Meianchcon, Pomeranus, BuceruSj Ofiander, aliiqu« Luche- Confilia de convocanda Synodo. S 1 1 Lutheranorura Myftagogi ad examinandam Bullam indi£lionis Condlif, qiiara Proteftantibus obtuleranc Vorfius Lega(:us Pontificis & Heldenus Orator C^faris. Sed viribus fuis confifi cum faftidio refponderunt , fe nuoquam confenfuros in Concilium extra Germaniam celebrandum : indi- cendum illud efle ab Imperatore, Regibus & Principibus, Pontifice ve- ro comparendum tanquam parti litiganti & accufatas, Scriptum denique per omnera Europam vulgabant, in quo momenta fua proponebant, cur Concilium Mantuara indidtum rejicerent. Rex Galli» ab illis rurfus fol- iicitatus, prote6lionem quidem fuam adverfus Caefarem , cum quo bel- lum rurfus inftauraverat, ipfis addixit, Concilium tamen celebrandum fecundum confuetudimm antiquam refpondit. Cum autem Catholicos ex ditionibus fuis expellerent, atque ad Ss- . 5«. aam Lutheranam adigerent, Principes Catholici Norimbergae congreg^- ^^j^^^^^"»? ti, foedus & ipfi inter fe inierunt, adverfus omnes, qui exercitium Ca- tholic3B Religionis impedire praefumerent^ Unioms iftius Proteftores ac Duces declarati Carolus Imperator , & Ferdinandus Rex. Pontifex au» tem cum Dux Mantuae urbem fuam Concilio cunftaret concedere, Vicen- tiam illud convocavit, ratus, urbem ditionis Venetae gratiorem Germa- nis futuram. Igitur anno 15^8- ut utfenio jam confeausNiceamusqueprofeaus ^s* eft, ut ibidem pace inita Csfarem inter h Regem Gallise, ( quorum uter- J^JP» Nicet» que prafens erat ) Concilium congregari pofiTet. At ultra inducias in de-P cennium obtinere nil potuit. Principibus vero iftis alio diftraftis , cum pauci Vicentis comparerent, in aliud tempus Concilium prorogare coa- aus eft, non fine magno fuo dolore, quem in Bulla indiStionis teftatur. Annus 1539. & 1540. inter varia colloquia utriusque foederis, Fran- Si^ cofurti, Hageno^ & Wormatiae inftituta, eft transadus : at omnia ^ncaf- ^^'^^^^^^^ fum. Nec Concilio Generali locus , fociis Smalcaldicis Concilium more gfjadX' ^ veteri celebrari nolentibus,- Galliae vero Rege Mediolanum depofcente, bellumque rurfus minitante, ac dein etiam inferente. Obiit hoc tempore Georgius Dux Saxonis Catholic^ Religionis defenfor eximius,quem pro- pterea Lutherus petulantiflimis fcriptis invafit. Poft ejus autem^ mortem Lipfia, omnesque aliae ejusdem urbes & ditiones in Saxonia, Mifnia & Thu» ringia a Luthero perverfae funt, Idem contigit in Marchia Brandeburgi- ca anno i fsf . poft mortem Joachimi L ferventiflimi Eleftoris Catholici. Imo ipie etiam Cardinalis Albertus, Joachimi Frater, in Dioecefi Magde- burgenfi & Halberftadienfi novitiam Se^am tolerare coaaus eft» Anno 1541. indiftus eft a Casfare novus Conventus Ratisbonam : 5^ ^ cui prffifens etiam fuit Cardinalis Contarenus Pontifiicis Legatus. Corre. D^fpu"^ xitis 2 1. Articulos a Bucero, lApoftata Doroinicauo, coropoficos* Dele6ti ^ Pars III. Cap. IV. De Concil. Trident. dein tres Theologi ex utraque parte a CaBrare,nempe ex parte Catholico- rum Julius Pflugios , Joannes Gropperus , & Joannes Eckius ; ex Fro- teftantibus Melanchthon, Bucerus, & Piftorius. Sed poft menfero, difpir. tationi impenfum, nihil sftum erat. Oftendit profeko experientia, per ejusmodi tratous circa Reh'gionem malum irritari potius quam fanari : ficutl enim Zenonis Henoticoo , Heraclii Eftefis & Conftantis typus au- xerunt potius difcordiam , ita ejusmodi Tra£latus cum Lutheranis. Re igitur infefta Csefar in Italiam difceffic ; ubf de necefTitate matu- KegataVu randi Conctlium cum Pontifice collocutus 5 id alteram Africanam expe- ce-ntiaTri- ditionem fe accinxit. Qua terapeftatum injurvia fruftrata in Hifpaniam re- dentumpro- verfus eft* Pontifex autem , cum Veneti, ne Solimanno fufpicioneni porituiu. aliquam moverent, Vicentiam Segre concederent, Tridentum indicere Con- cilium ftatuit : idque per Nuntium fuum Mmnum Statibus Imperii Spir© congregatis proponi curavlt anno i Acceptatus i!h*co locus fuit a Ferdinando Rege, omnibusque Cath PHugius. licis, proteftantibus rurfus Lutheranis : Tridentum urbein effe magis Ita licam, quam Germanicam : Pontificem non debere convocare Conciiium, imo ne nomen quidem ejus in litteris convocationis exftare. Faflique conniventia audaciores, in dies magis adverfus Cathohcos infolefcebant» Sic dum Julios Pflogius a Capitulo Naumburgenfi eledtus effet Epifcopus, Fridericus Eleflor Saxonias eIe6tlonem illam irritam deciaravit, eo quod Pflugius non eflTet Confeffionis Auguftanas , atque Nicolaum Amsdorf- fium, ex Lutherii triariis hominem, intrufit: quem Lutberus manibus impoficis confecravit, ifi. Pontifex tamen Paulus incredibili ardens defiderio uniendi Ecclefiam, ?"^^ftioCon- Concilium indicit Tridentinom^ Buila hac fuper re edita : In qua narratis cBlHTricien. EcclefiEe totiusque Chriftianae Reipublicae calamitatibus^a Turca illatis in Hungaria, Germania, atque Italia, dum interim Chriftiani Principes inter fe armis & animis difrentirent, Quo fadum, ut omnes conatus fui hadle- nlis fuerint truftranei , qoas adhibuerit in convocando ConciHo : malum jam in dies olterius ferpeos expofcere, ut etiara non exfpe6lato Principum confenfu raedicina adhibeatur. Se proin Concilium Oecumenicum indi- cere in i* Nov. anni 1542* invitatis ad id omnium nationum Epifcopis. 59. Verum erumpente rurfus bello Carolum inter Caefarem & Franci- Rilati© illius. fcuffi Regem , ac Turca etiam Hungariam depopulante , advenire ad Concilium Praslati Nationurn non poterant : qua propter Legatis Ponti- ficiis per fex menfts Tridenti fruftra exfpe6lantibus, in aliud iterum tem- pus Conciliura differri debuit. Ac De Gonvocanda Syno-da. Accidit hoc tempore Hemanni Comitis de WeideD , Archi • Epifccp! (^©^ & Eleaoris Colonienfis infelix lapfus. Is enim , rudis omnino dcarina;. HeTOannl que cxpers, a Lutheranis, in ejus aulam fe infinuantibus , perfuafus eft^iap^^^s. ut Martinura Bucerum , qui Ecclefiam Argcntinenfem reformaflet ac poftmodum etiam Melanchthonem , & Fiflorium^dvocaret , quibos fe totum pervertendura obtulit i opponente fe Clero Colonienfi, prsecipue Greppero, Ecclefise iilius Archi ■ Diacono , ac pofimcdum Cardmaie a Pauio IV, creato : cujus prseaanti doarins, cum infigni probitate & Reiigionis conftanti zelo conjunase , Colonienfis Ecclefia a procella il- la confervata plurimum fane debet. . Curo autem Hermannus, in Lutheranam haerefin prolapfus, contu- maciter in ea perfeveraret , a Pontifice excommunicatus eft, atque de- pofitus , furrogato in ejus iocum Adolpho Schauenburgio : qui provm- cia fua a fgecibus espurgata , exaais Novatoribus , rem Catholicam re- ftituit, Infeiix vero Hermannus, deviais a Caefare atque diffipatis Smal- caldiei foederis fociis, ab Eleaoratu pariter depofitus, in haerefi obftma» tus in comitatu fuo Weidenfs oaogenarius interiit* Anno if4^ Francifcus Rex Galli^ Carolum Imperatorem luis & 6i> Turcarum viribus invafit , Cliviae etiam Duce in partes fuas pertraao j Faciiitas m quem Caefar primo aggreflus foederi Gallico renuntiare coegit. Lutiieranos. Utque hofti ab Oriente & Occidente incumbenti unitis Germanise viribus occurreret Carolus , anno i; 44* Spirse Imperii Comitia funt habi- ta, In quibus, exclufo Legato Pontificis, multa Lutheranis concefla, re« duaaque ferme ad aequalitatem Jurium Catholica & Lutherana Religio. Ingemuere Catholici, fummos Ecclefia^ Catholica Principes pertina- cibus adeo beliis fe mutuo ad ea confilia impellere, quae ipfismet ingrata^ & Religioni Orthodoxa^, utrique communi, plurimum detrimenti afFe- rant, Quare Pontifex prolixam ad Csefarem dedit epiftolam, in qua ad- verfus decretum Spirenfe conqueftus eft. R^fpondit Caroius, meliora expeaanda efle tempora. Et profeao meliora afFulferunt , cum hoc eodem anno i f 44- P^^^^^ ^2, ^ Crefpiacam Carolus & Francifcus inierunt, a toto Orbe Catholico & prae PaxCrefpis. fertim a Pontifice tantopere exoptatam. Majus adhuc gaudium allatum eft, ubi innotuit, utrumque Principem fe obligaflTe ad agendara commu- ni confilio & opera caufam Reiigionis, curanduraque, ut quamprimum Concilium Tridentinum convocetur a Pontifice* Anno igitur 1545. in Comitils Wormatienfibus Ferdinandus Rex, & Cardinalis Otho Truchfefius, Epifcopus Au^uftanus, indicabant, Csgfarem ac Regem Galliae procuraflTe convocationem Concilii, toties defiderati: ftandumque illius decretis» Deinde urgenda fubfidia pro bello Turcico, Pms IIL Rr a« 3H ParsIIL CaputlV^ De Condl» trident. quod etiam Rex Gallfag promiferit auxilia. Proteftantes inbffirebane fuo refponfo, in Germania celebrandum Concilium , cui Pontifex nec per fe nec per Legatos praefit. Alias nulla ab ipfis fperari polFe adverfus Turcam fubfidia. ^ Cernens igitur Imperator Proteftantes fpreta authoritate fua adver- * fus omnia edifla obftinatos, neque aliter, nifi armis, compefci poiTe, diffolutis comitiis Wormatienfibus , alia Ratisbonam indixit. Quod sgre ferebant Catholici , ignari taciti Imperatoris confilii. §. V. Cohcirmm Tridentinum inchoatum fub Paulo IIL Primse IV. Seffioms^ 4^, Tnterea Pontifex Legatos fuos, Cardinalem deMonte^ Cervinum^ cum Seliio U * Reginaldo Polo Tridentum mifit ad inchoandum Concilium. Habita-, que prima Seflio 15. Decembris : in qua propofitae caufae celebrandi Con- cilii, videiicet extirpatio hserefum , pax & unio Ecclefiae, reformatio Cieri & populi Chriftiani : ac depreffio Hoftium Chriftiani norainis; praefentibus duntaxat prster Legatos quatuor Archi- Epifcopis , 21, Epi- fcopis 5 & 6. Generalibus Ordinum cum Legato Ferdinandi Regis. Le- gati autem Galliae propter diiationem Concilii revobati fuerant. ^flion. Anno 1^46. die 7. Jan. celebrata eft altera Seffio, in qua ftstutus eft: modus pie, & modefte fe gerendi in Concilio. Addita proteftatio^ quod ordo fedendi in Concilio nemini debeat praejudicare, aut novum Jus tribuere* Seffio Hl. In tertia 4. Febr. leclum eft Symbolum Nicaenum^ 64. In quarta 8* ApriL prsefentibus jam 5. Cardinalibus, 9. Archi-Epi- SefliolV.de fcopis, & 41. Epifcopis, ftatutus numerus Ubrorum S. Scriptura fecundum libris S. Scri- gntiqua Concilia, & perpetuam Ecclefiae traditionem. Tenendam verJtO' vtile piacere Deo. Graiis autem juftificamur , quia gatiam juftificationis non meremur per noftram praeparationem* 9« Nemo autem fclre valet certitudineFidei , cuinan poteftfubefi^e falfum , fe gratiam Dei effe confecutum. 10, Augetur autem gratia juftificans j^er bona opera , & obiervan- dam Mandatorum : 11. Quse non funt impoffibilia, & quamvis etiam jufti in levia 5s quotidiana peccata quandoque cadant , non definunt tamen efte jufti. Ne- que juftus in quolibet opere peccat. 1 2^ Citra fpecialem reveiationera nemo pio certo fcire poteft , an fit praedeftinatus. 13, Similiter de perfeverantis munere nemo certo aliquid fibi polli- ceatur abfoluta certitudine : tametfi in Dei auxiiio firffiiffimamfpemcol- iocare omnes debeant, 14, Juftificatio poft baptifmum lapfi fit per Sacraraentum Poeniten- ,tige,diflin6tumoranino a baptifmo. Ne^ue tantum eft celTatio a pecca- tis , aut peccatorum deteftatio, fed infuper continetetiam eorumconfef- fionem,faltemin voto,&abfolutionem, item fatisfaaionem per jejunia, eleemofinas , Orationes , & alia bona opera , pro poena temporali, quae non tota femper , ut in baptifmo, ftatim remittitur juftificatis per Sa- cramentum P(snitenti^. ij:. Per Seffiones Primse. I Per omne peccatum mortale amittitur gratia Juftificationis , non tamen Fides , nifi fic peccatum Jnfidelitatis. j6 Ttiftificato exercendafunt bonaopera, qu» per gratiam Chrifti pera6ta funt meritoria vit® ^ternae, qus tanquam merces & corona Julti- tis a Deo promiffa eft operibus bonis. Nemo tamen m fe ipfo confidat aut glorietur, fedinDomino, cujas erganos tanta eftbomtas, utnoltra veiit eife merita 5 quse fant ipfius dona. ' Cmones de Jujlificatione^ Poft \6 iftaCapitade Joftificatione editi funt de eadem 35. Canones contra Lutherum & Calvinum. Inquibus dicitur anathema contra ^^^^^^?^ ,atia Chrifti pofre hommem juftificarr. l Per gratiam tantum faciiius polfe hominem jufte vivere , ^ me- ' 4!!°Liberum^^^^ arbitrjum nihil cooperari, neque pofle difFeQ. tire, fi velit: fed nihil omnino agere, mereque paffive fe habere. f. PcftAdse peccatLimefie extinaum. ^ Proditionem Judae non minus eife opusDei, quam vocationeni Omniaopera, ante Juftificationem fa^a , vereefle peccata. 8. Gehenn/metum, propter quem peccata deteftamur, eflepecc». 9. Sola Fide impium juftificari. . 10. Nos fine Chrifti Juftitia juftificari, aut per. eamipfam formi- liter imputationejuftiti^, velfola peccatorum temiffione , exclufa gratia inhaerente, 12. Per folam fiduciam nos juftifican. 13. Ad obtinendam remiflionem peccatorum opus.efle, ut quii ©redat , ea fibi efle remifla. . r /r •«a»^, il Tuftificationem confiftere in fide, qua quis credat , fe efle juftum. i7. Juftum teneri ad certo credendum, fe eflem numero pr^defti- 6.* Si quis finalem perfeverantiam abfoluta & infallibili certitudin? ^bi promittat , citra fpecialem revelationem. 17, Tuftificationis gratiam tantum praedeftinatis conferri. 18 Dei pr^cepta homini gratia inftruao efle in^oflibiha, 19. Mihil effe prgeceptum in Evangeho pr^ter Fidero. ^ R r I *^ $1% Pars Tir, Cap^ IV. De Concil. Trident. ^ ao Evangdium eiTe nudam prdmiffionem vit» ^tern^ , Cne condt. tione obfervationis Mandatorum. j i » 3,1. Chriftum non eflfe legislatorem. 22. Jaftum fme fpeciali gratia poOe perfeverare, vel cum ea non poflK 23. jaltihcatum non polTe arapiius peccare, autgratiam amittere, f?\P?Y^./^ vita peccata omnia , etiam veniaiia , vitare, fine fpeciali DeiPriviIegio, ut deB. V. tenetEcclefla. ' :i4. Juftitiam non augeri per bona opera: fed h^c tantum fruaus eile aut figna Juflificatronis accept^^ 2f, In quolibet bono opere peccari* F"^^^ non debere expeaare aut fperare SBternam retributio- nem pro boms operibus. 27. Nullum peccatamefTe mortale , nifi fit infidelitas. 28. Amiaagratiafemperetiam amittiFidem. 29. Poll baptifmum lapfum fola Fide fine Sacramento Poenitenti» juftifican ; aut per gratiam non poiTe refurgere. 30. Cuiiibet peccacori pofl acceptam gratiam Juftificationis ita cul- . pam remitti & reatum p^nx ^tern^, ut nullus remaneat reatus v^nm temporahs , vel m hoc SebcuIo vel in purgatorio exfolvendjt, 31- Ji^ftara peccare, fi intuitu ^terns mercedis opere*tut bene 32. Bona opera jufti ita effe dona Dei , ut non finc etiam bona ipfius ' lutti merita: aut juftum pereanon mereri augmentum gratis, acvitam seternam. ^ ' wvitrtuj ll^?®'*/^^^"^^ Juftificatione derogari meritis Chrifi:i, f®" r . j i?^, ^^P^^^ Reformatione, inprimo obliffantur Eoi* Qmnque fcopi ad Reftdentiam : ut , fi per 5. continuos menfes fuerint abfentes, abs. Wad^nis f "^^^ ^ ^^'^ Ecclefiia , moiaentur quarta fruauura parte unius Srca Rerr ^""^' .„Ecclefis & paoperibos Joci applicanda. de«tiam&c. ^^^r ^""^* adhucmagis afperata fuit: ut Epifcopus, ultra tres menfes, five continuosfive interpolatos absque urgente caufl abfens , praeter reatum peccati mortalis, pro rata abfenti^ fruaus non taciacfuos, fedteneatureos fabric^, aut pauperibus erogare. ^ Akerum Caput Beoeficiatorum etiam inferiorum Refidentimn decer- nit : fi eam beneficia requirant. Sefl; vero 23. c. 1. fruaibus privat etiam. f?3p.3. Regulares extraMonafl:eriumdegentes quoad criminaOr- amanis fubjiciuntur , taequam Apofl:o]ic« Sedis delegstiX Cap. 4. Vifitare pofiTunt Epifcopi , quoties opus fore* videtur Cap. 5. Epifcopi in aiiena Dioecefi Pontificalia non exerceanc fine exprelFa Ordiaaru hcencia; neque ordines conferanc. Sefii® Seffiones Primse. Si9 SelTio VII. De Sacramentis^ In Seffione VII* celebrata ^.Martii if^/.aaum prifflO deSacrainen. tis in genere, editique contra Novatores ig* Canones; ac I. Anathema dicitur illi , qui dixerit , Sacramenta novae legfs non fuifle omnia a Chrifto inftituta,aut efle plura vel pauciora, quam feptera. Illa non difi^erre a Sacramentis antiquse legis , nifi quatenus finc aliSB caeremonise, ac ritus. 5, Nullum efle altero dignius. 4. Illa efle fuperflira. f. f ropter fokm fidem nutriendam efle inftituta. €, Ea non conferre gratiam , fed figna tantum efle externa acceptae gfatiae , & notas Chriftiange profeflionis. 7. Non femper per illa conferri gratiam , licet rlte & fine obicf fufcipiantur. g. Non conferri per ea gratiam ex opere operato : fed fufficere lo* lam fidem Divinas promifiionis ad gratiam confequendam. 9. In Baptifmo , Confirmatione , & Ordine non imprimi eharafte* f em , unde iterari non polTmt. 10. Chriftianos omnes habere poteftatem Sacramenta adminiftrandf, II. In Miniftris, dum Sacramenta conficiunt & conferunt, non re- quiri intentionem faltem faciendi , quod facit Ecclefia. 12» Miniftrumin mortali conftitutum non conficere aut conferre Sa- cramentum, licet omnia faciat, quse ad rationem Sacramenti pertinent. 13, Ecclefise ritus in folenni Sacramentorum adminiftratione a quO' cunque Paftore poflTe omitti aut mutari. De Baptifrao & Confirmatione. Poft iftos in eadem Seflione conditi funt 14. Canones de Baptifmo, feu potius totidem anathematifmi. Nam ^ , 1. Dicitur anathema illi , qui dixerit, Baptifmum Joannis habuifla eandem vim cum Baptifmo Chrifti* 2, Aquam veram & naturalem non eflTe de neceflitate Baptifmi. 3. In Ecclefia Romana non efife veram de Baptifmo doftrinam. 4, Baptifmum collatum ab hsereticis non efle verum Baptifmum. j'^ Eum non efle neceflarium ad falutem. ^*. Baptizatum non pofl^e gratiam amittere. 7^ Per Baptifmum folius Fidei debitores fieri , non autem totius Le- |i« Chrifti fervand«v Pars IIL Caput IV. De Concil. Trident. Baptizatos liberos efTe ab omnibus Ecdefise Prasceptis. 9* Vota omnia poft Baptifinum fafta elTe irrita. 10. Peccata omnia, poft Baptifmum commifia, fola record«tione &Fidefufcepti Baptifmi dimitti, aut fieri venialia. 11. Baptifmum rite fufceptum iterandum effe ab eo , qui ab apofla- ia ad poenitentiam cohvertitur. 12. Neminem effe baptizandum, nifi in ea a?tate, qua Chriftus bapti- zatus eft, vel in ipfo mortis articulo. 13. Parvulos, qui a6lum Fidei non eliciunt, fufcepto baptifmo, non effe inter fideles computandos, ac proin rebaptizandos , cum ad aanos difcretionis pervenerint : aut praeftare omittere Baptifmum, quam bapti- zare a^lu non credentes. 14. Parvulos bsptizatos , fi poftea ratum habere nolint, quod pa» trini nomine illorum promiferunt, fuo arbitrio efie relinquendos. 7g, Denique additi font tres Canones de Confirmatione. In quibus ana- ae Confir- thematizantur , qui dixerint , a>adone. Confirmationem otiofam efle cseremoniam , aut ollro non fuifle aliud quam catechefin quandam , qua Fidei fu^ rationem exponebant. 2/ Injurios effe Spiritui S. qui confirmationis Chryfmati virtutem aliquam tribuunt. j. Confirmationis Ordinarium Miniftrura non effe Epifcopum , f©d quemvis fimplicem Sacerdotera. Decreta Reformationis. ^4 Adjunaa fuerunt 15. Capita de Reformatione* DeCiedds, i. AdRegimen Cathedralium Ecclefiarum aflTuraantur legitirae nati, Beneficiis probi ac do6ti. Ecciefiam. Tenentes plures Epifcopatus omnes dimittant , uno excepto. Alias ipfo jure omnes vacant > excepto ultimo, 3» Inferiora Beneficia, prjefertim curata , conferantur digois , & qui per fe ipfos refidere & curam exercere poffint, 4. Plurium Beneficiorum contra SS. Canones detentor, ipfo jure illis privatus exiftat , 4. Nifi djfpenfationem Ordinario exhibeat. Et tunc de idoneo Vi-1 cario provideatur. 6> Uniones Beneficiorum examinentur ab Ordlnariis. 7. Unita vifitenturab Ordinario finguJis annis. Conflituantur Vi- carii cum tertia parte fru6luum. 8. Reparandae EcciefiEe : & cura animarum follicite exereenda. Belium Smalcaldiciani* 321 f . Ad majores. Eceiefias promati uitra 6^ menfss confecrationem non difFerant. . . ^ . . 10. Sede vacante Capitulum intra annum a die vacatioms nulli con- Oxdimtiosi^ cedat licentiam ordinandi, aut iitteras diroiiForiales , nifi occafione bene- bus. ficii obtinendi, vel jam obtenti araalo. Si Capitulura contravemat, fub» jaceat interdiao : & fic ordinati ab executione Ordinum Jure ipfo fmt fis- fpenfij ad beneplaeitum futuriPrffilati, . . 11. In litteris dimifToriis exprimendd eaufa, ob quam a proprio ii.pi. fcopo crdinari non poffint. Nec ordinandi fme praevio examme. 12. Fgculcas de no^ promovendo annum non excedat. iQ. Eleai, pr^feiitati, aut nominatl ad beneficium non inllituantur fme privio examine : Exceptis iis, qui prsefentantur ab Academia. 14. Caufffi Giviies exemptorum extra locum exemptum ab Epifeopo cognofcantur. , - -n. s. i;. CurentOrdinarii, utliofpitaliaaccurateadmmiitrentur. Seffio VIIL JDe ,C(mdUo iramferendo Bonofdm^ In Seffione VIIL habita XI. Martii i;47. a majori parte Prsjatoratn fs. decreta eft translatio Concilii Bononiam , propter morbum quendam Trt- denti srafTantem. Jam alias faepius de hac tranlatione aaum eft, urgen* tibus etiam Legatis Apoftolicis, tum propter tumultus Belli Smalcaldicr, in propin^uo tonantis, tum fortaflis ex privatis rationibus, ut fmt Rorate propiores , fi Pontificem Oaogenarium mori contmgerec. Evicit tandem mafor numerus migrationem , proteftantibus ex vo- luntate C^faris Hifpanis Epifcopis , atque Tridenti remanentibus cum Cardinale Pacieco. , « r . -/n * , Cum Bononi^ 11. Apriiis -in Seflione IX. pauci PrasTati conveniffent, 7^, prorogata eft Seffio in fecundam Junii. Et quia idem contigit in Sefiione P^°^^8f X. dies is. Septembris Seffioni XI. eft deftinata : ubi matena Sacrameo- '^-^^"^^^^ torum traaaretun Verum propter varia impedimenta Concilium per qua tuor annos fufpendi , atque ad annum ufque 1551- Qraerri debuit, ut nunc breviter expanemus. / 5. VL Beilum Smalcaldicum : Translatio , & fufpenfio Co^ncifii. ^ r^um Smalcaldici foederati cernerent Coneilium Tridentioum mchoatum, ^^^^^^^^^^^ ^ veriti, iie Cafar eos ad illud ampleaendum cogeret, Francofurti ^«^^^««atu^ ad Mse-num convenerunt anno 1^46, renovaturi foedus Smalcaldicum, ut unitfs viribus Concilio Tridentino fe opponerent , plensm Keii- Fars IIL S s ■ / tPars IfL Gaput IV, De ConciL Tridenc. 7S. Ilfputatio .79. Mors Lu- theri , Sc eiQgium, 8©. Feedus C«- faiis contra Smakaldl- •gionisfuas ^bertatem extorqiierent, atque ex contribulibus fmsaliquos Judices in Cameran! Imperialem intruderent. Indixit interea C^Efar colloquium Ratisbonam; ad quod delefti ex utraque parte rurfus TheolOgi, qui de Religionis Controverfiis difcepta^ ^f r^i . 5?*^®^ ®^ Catholicis Petrus Malvenda Dominicanus , Erardus iiilichms CarmeIita,Joannes HofFmeifterus Auguftioianus cum cdeberri- mo Doaore& Antagonifta Lutheri Joanne Cochlceo: ex Proteftantibus Martmus Bucerus, Joannes Brentius, Georgius Major, & Erardus Schnep- pios. Cumque in Difputatione de Juftificatione Bucerus varia concede- re coaftus eflet contra voluntatem Proteftantjura , quatuor illi difputa- tores ignominiofa fuga ex campo contentionis fe fubtraxerunt. Territi fortaffis etiam funt morte Lutheri , qux in hoc tempus inci- exercitu ftante,actranfitum fiuvii prohibente. Ardua profedo erattra-^^ ^s- ieaio tam lati tamque profundi flominis , obftance in adverfa ripa arma- to exercitu cum tormentis bellicis , undique in Csefareanos difpofitis. A^- aperaitilla dies, quantum virtus cordata poffit; dum Carolus 88. h^roicavetuftatisfupergrelTus facinora, incomparabili fortitudine & flu.^^^hiber- vium vicit& hoftem. Nam eleaor territus receffit, Wittembp rgam, mu^ I^JJJ^^ Eitam urbem , fe recepturus, Verum curalevioris armaturse Equites ac dein etiam Albanus cura Equitum turma eundem aflecuti , pr^Iio inituim dederant , fuperveniensCsefarlnfignem ad poft.eritatis memoriam^ vieto- ram reportavit , deleto ferme adinternecionem Saxonico exercitu, & ouod reicaput eft, Eleaore ipfo JoanneFriderico per Albanum capto ' Imperator mortis fententiam tulit in captivum : verum deprecanti- G^pto ElM bus ei vitse veniam pluribus Principibus, confenfitlmperator , cumhis ttore. tamen conditionibus, utWittenberga fe dedat Casfari: Eleaoratus Duci Mauritio cedat : Eleaor vero exauthoratus ad arbitrium Caefaris captivua maneat^ ^ Pr^cipuo hoc Smalcaldici f(Ederrs authore bellique Principe debel- lato, trepidi per Germaniara Proteftantes accurrerunt , Caefarisque ar- bitrio fe permifere. ^ ^.^ S s I Solus ^^6 Fars JII. Cap. IV. De Concil. Trident. * T '^; , M. ^^^"^ ^''Jpei-erat Philippus Landgravlus, qui, Iicet ferocia efTet inflext- fr.Jnt ' v?^" ^;-"'^ 9^'' Mauritius eius gener & Eleftor Brandeburgicus, v5. d gn" r V^^S^f f b^norum ipfi fpem feciflfent , fi C^fai^ fe peLit er^t mSJL. ^^^^tno, Hal^ Saxonum C^fari Throno infidenti fupplex accidic. Oui ei per Conriiiarium quendam refpondit, quamvis l^f^ Majeftstis reus neceni eliet commentus, quiatamen crimen fateretur, veniamque fupplex pete- ret, atque Principesetiamproeo intercederent, vitam ei donari/nec bonis omnibus fpolianduro, neque perpetuo carcere pleaendum. 90. . P^^ ^"^em abduceretur captivus , Dux Mauritius & iLleftor Brande- CaufaLand- burgicus apud Caefarem vehementer conquefti funt: infringi ficpaaio* guvii. nem cumLandgravio a fe initam: nunquam eum compariturum fuiffe nifi hdem dedifient , libertatem, ac ditiones ei fervatum iri ♦ neau'- fe unqoam fuafuros fuiife, ut compareret, fi carceris oriri potuiffec^ furpi- cio ; agi defidefuapublicedata; obteftari fe, ut Csefar fidem ipforum liberetaehonori confulat, necpatiatur, ut proclamentur per orbem tan- quam perfidi proditores , qui turpiffime decepiflent Principem amicum & cognatam,eumque falfis promiflis in carcerem conjeclirent. Refpondit Iraperator, ex genio Albani Ducis ad afperitatem femper declmantis, vera quidem, fed fortafle temporum rationi non omniuo confentanea:exfl:are ArticulosLandgravioproponendos, ac dein propo- litos : id unum in lis contineri , eum non efife muiaandum earcere Lr- petuo : Si quidultraipfi promiCfient, exceffifle limites fuse poteflatis En ongmem perniciofi deincepsbelli, & cladisrei Catholic^! Nam refponfo hoc C«faris irritatiPrincipes jaratum ad ultionem aniraum intenderunt; quamvis tunc res eorum necdum ferrent, ut eandem expromerent ! erupturam , ubi opportunior occafio tulerit. Auaa fuit indignatio , cum geminos Principes captos velut in Trium- pho perGermaniamduci cernerent, magnaraque tormentorum vim ex Sa- xonia, Haffia,& Civitatibus Imperii liberis alio aveaam. Averfum tamen a Laelare animum diffimulantes , irara interim corde tegebant C^Jiidem ..r.. 9^^^7'^ ^^^^.^ ^^^^ magnanimam Caefaris clementiam hic requi. lc.l.mJl'^^^^^^^^^ ^"^"i^ff enim MauritiusautBrandeborgus mandatum «am. habebant, ut Landgravio Isbertatem ac ditionum fecuritatem adoromitte- rent : luo jd feofu ac voluntate fecerunt, quamratamhaberelmperator non tenebatur. Confiderare etiam oportet, quantaavi^intijamannis a Principibusiftis,SmaIcaIdicicontrafe foederis Ducibus ^''fuerit p^rpef fus ,• quanto ardore Prlncipes , civitates & Germaniam ferme omnem ad- verkis eumconcitari-it; quo faftu atque ferocia abjudicata ei Imp^^^-ato mmgrmtQy Caroli Gandavsn(ts nomine obfcurare, & contemnere^ eum Bellum Smalcaldicum* prEerumpferint : quantum denique in difcrimen bello graviflimo eundem conjecerint. Hsecenim aliaque quianimo limato atque a prsejudiciis li-» bero perpenderit , non multum, credo, Caefaris iram accufabit , fed juftam omninodicet. Accedit prudens ac providus timor, ne Principes ifti , fidii mitterentur liberi , turbarent rurfus fmperium. Sunt enim beneficia quse-. dam, quorum haud aequo animo recordantur Prindpes^ prffifertim ubi irse, ad cempus preflse , potentes habent focios. Expertus fuit ipfe Carolus Casfar, quam noxium fibi fuerit beneficium, quo Francifcum Regem Gaili« hberum dimifit, ruptis dein pafiis bello ab eodeni impetitus. Imo tantum abeft, ut Imperator inclementiae arguendusvideatur, uc haud pauci fint Scriptores , qui Miihlbergenfi vidloria mitius ufum exifti- ment, tocumqueLutheranifmum exfcindi px)tuifle,G feveritatem pr£eha-i buiflet clementise. Vix enim fuifle putant, qui debellatis Principibus , fo^ ciisque eorum diflipatis , tanto Viftori Vi6toriam prOfequenti reCftere voluifletaut potuifl^et. Interimille, ut laceram Rempublicam per pacem conftituat, lenibus- 5e« queremediis ejusdemmorbosfanet, Comitia Imperii Auguftam indixit. In hisOrdinibus propofuit, quantopere femper optarit quietem& tran- '^"S"^^^ quillitatem Germaniie; eam conftantem efle non pofle, nifi Religionia difcordia? per Concilium generale , cui omnes fe fubjiciant, radiceevulfa , extirpentur^ Convocatum fupedoribus jam annis efl"e Tridenti, urbe ad Germaniam fpe6tante,ConciIium,pluresqueibidem jam celebratas Seflio- nes: Decernendum jam efle a Scatibus, illius decretis omnibus efl^e pa- rendum. Aflenfere Caefari tres Eleaores Ecclefiaftici : Palatinus, Saxo, & Bran- Parendum deburgus recipiendum quidem cenfebant Concilium , fed cum conditioni* effiConciiro bus, quas Lutherani eflent adjefturi; alii Principes omnes ftatuerunt,'^^'^^"^^"^ parendum efle Concilio, poftquam etiam Proteftantes in eo fuerintauditi.fa ^."^^"'^** nunt. Cum autem Imperator petiiflet,hoc negotium curaefuae ac fidei committi, omnes aflenferunt , folo excepto captivo Duce Saxoni». Urbes Imperia* ]es Caefarem veritas , pariter iverunt in Principum fententiam. Sancitum- que denique fuit , parendum omnibus efle Concilii Tridentini decretis. Hoc duranteBello Smalcaldico continuatum fuerat; non tamenDlffidmm Cne moleftis controverfiis. Nam cum Schertelius per clauftra Tyroleos circa trana^ irrupiflet, trepidiPatres quidamcum ipfis Praefidibus , Montano, & Cerlationem vino, de transferendo Concilio cogitabant : opplonentibus fe Legatis Cae- CpnciUii fareis, & Epifcopis HifpamX Neque Pontifex:adduci tuncpotuit, utin translationem confentiret. At poftea morbo quodam Tridenti aliquantum gr aflTante in SeiEone VIU. majori SufiTagioruni nijiiiero decretum eft , ut Con- 3!^§ Parsin. CaputlV, De CoiiciU Trident, Coocilium transferatur Bononiain, eonfentiente etjam Poritifice. Illuc fe niajor pars contiilit , 14.. Prsiatis cam CarQinale Pacieco Tridenti rema- nentibus, ex voluncate C^faris ,- qui tunc ad Beiium Saxonicum fe ac- Gingebat. Ex hac divifione Scbifma timendum erat, quale Bafile^ conti^^it, nl- ii providos Cffifar proliibuiiret Tridenti celebrari Seffiones , quod idem Pontifex Bononienfibus inhibuit, cum cerneret, ferme non nifi Italos eo convenife. Uode merge prorogationes Conciiii ibi Seff. 9. & 10. fue- fuDt decretJB, ^^, Cuffi dein C^far confefto Bello Saxonico in Auguflanis Comitiis Wr^etCsfar jmpetrglTet j ut Status decernerent, fe parituros Tridentino Concilio, atrevocemr dubitavlt , fe apud Pontificem facile effe^turum, ut Conciiium Tri- Tsidemum. ^Qij^^^xn revocetur, ne fruflus tanto labore partus intereat. Aliter prf^paratum invenit Pontificem aBononienfibus [am praeven- tum. Qoare fummopere commotus Ccefar, per Legatos fuos Bononias & Rom^ publice eft proteftatus contra omnia, quae in Bononienfi Conci- liabuio , ut loqoebantur , effent sgenda, Conciiium Tridentum elTe in- > diaum: promilifle Patres 5 cum Bononiam fecederent , fublato mor- borum periculo fe redituros, Proteftantes in aliam urbem non venturos: facilem iis fore excufationem , cum tantum Concilio Tridenrino obe- dientiam promiferint : fi Ecclefis paci coofulere negligant, fe pro Offi- cio Advocati Ecclefiae provifurum. fS^ Pontifex. accepta hac proteftstione , io neutram patem decidit : fu- , Safpenfio fpenfumque fuit Concibiim' per quatuor anoos , quo tempore quam ma- ConcUii in- ^jj^g expediiffaty illud Tridenti profequi, ut florenti iilo rerum Caefarea- opporiiina. ^^^^ Proteftsntes efficaciter potuilTent adigi ad ftandum promifiis & decretis Concilii Tridentinl Cum econtra ex ilia Concilii translations & fufpenfsone , mutato Germani^ ftatu non exigua Ecclefis mala ema- narint: ut nunc narratum imus. ^ vir. De Covi^lmtione Inkrim & redu6lione Concihl Tridentura. ^ f^. f^um Cjsfar Pontincem &: Bonooienfes Patres perfuadere non poiTet, Cuni viget ^ Concilium tunc Tridentom redocerent, neque Generali Concilio difceptano, jje^dum diifoluto, Nationale in Germania poffet inftitui, Theologis com- an-nidenn. j^,:^gndura cenfuit , ut formulam aiiquara confeffionis communi opera loatim-gn^^ conctpereet, quss Interifn ab omnibus obfervaretur , donec a Concilio dum&r^t Generali dogffiaca Fldei defioita fueTinr, Concmitni, Seleai ex Catholicis sd hanc formulam confcribeodam , Julius Pflu- giiis, Epifcopatui NaucBbiirgenfi poftea reftitutus , & MichaeJ Haldingus FrQ- Epifcopos Moguntinus, ac Merfeburgenfis poftea Epifcopus : ex Conuitutio Interim. Proteflatitibus Joatines Agrioola , Concionator Joacbimi IL EleClorls Brandeburgici. Fetiitque Imperator , ut etiam Pon^ ff x luum Legatum mittat ) qui cum tribus iftis Theologis formam ConfeiTioais ^ab omnibus interim acceptandam, componat. Verum quo mlnijs hoe fieret, prcEter alia, obflabat HenrfciisII. Rex ^*^^'' Gallis, qui Parenti fuoFrandfco L nuper fuccelTerat. Hlc enimPrinceps, veritusmagnam Caroli V. potentiam, in animum fuum induxerat, q^i^' {{qi ^i^^f, cunque polTet vla eidem fe feopponere, Quare Concilium Bononise, non autem Tridenti continuari voluit , miffis eo fuis Epifcopis , Cardinaiibus autem Galiis ad Pontificem , cauturis , ne Pontifex Csfaris poftulatis an- nuat : eo tendere iflius confiha, ut oon tantum in politicis Italis atque £u. ropge fe Dominum conftituat, fed etiam in Sacris & Riligionis negotio fupremum arbitrum. At Caefar cognita Roman^ curias cun^latione tam in decernendoioco Conciiii, quam mittendo legato ad Auguftana comitia , inftituendamque in iis Theologos inter conventionem , Anno 15-48. formulam a tribus il- ]is Theologis conceptam Statibus approbandam obtuiit, atque dein Impe- rialiedi£l6fanxit. Etquia tantum interim fervanda erat , donec conclufio fieret generdis Concilii, difta eft hsec conitltutio vulgari vocabulo Interim* ' In hocSchemateFidei 26. vifebantur Articuli, circa ftatum Adami ante &poft peccatum,redemptionemperChriftum & Juftificationem pec- 1" qua cae. catoris, bonaopera, Ecclefiara ejusque notas, poteftatem, Pontificem ,^^"/i"'" Epifcopos,Sacramenta,MilTam3 Invocacionem Sanaorum, precespro <^G'ccLq£^ fun6lis, ritus inadminiftrandis Sacramentis. Omniaque in iis eratit Ortho-L^jfj^gj.a,^lg doxa, praefertim fi bono feofu acciperentur, qus ad Fidei doarinamper- commimio tinent. Duotamen Lutheraois concelTafuntinterim capita , matr.monium fub utraque nempePresbyterorum &Comniunio fub utraquefpecie : quae capita nonfpecieac ad Fidem , fed difciplinara fpedant. matrimo. Neutri partihsc confcffio ex integroplacuit. Pontifex eam a Ceefare fubmiflam tom ipfe exsminavit Romae tum etiam Bononienfibus esami- ^ nandam dedit. Haereticum in ea inventum nihil: jofilttamen Imperata-Neutnpam ri perCardinalemSfondratumnuntiari: nequepertinere ad C^farem ne* fatis placuk. gotia Religionis difponere, neque permittenda efiTe duo illa capita: ma- trimoniumPresbyterorum pugnarecura traditione Apoftolica, ufum ca- licis cummore jara dudura recepto, Perfuafus taraenPontifex a Cardi- naleMorono fuit, ne apertius conftitutioni i'2tm??i fe opponat; tolera- ri duntaxac ab eo interim ex neceffitate minimam particulara Lutheranif- ini , qui alias ex integro tclerandus foret. Qusre etiam C^far ad; evitan- damajoramalainterim toleranda ilia duo exiftimavit in Lutheranis , mo* Fm UL T C . do 330 ParsIIL CaputlV^ De Concil, Trident, m reliquis omnibus, ac prsefertim qu^ad Fidera pertinent, cum]Ec- , cMa Catholica conveniant. Variadeindefcriptaturaprotum contra conftitutionem idam prodie- runt. Nimisque acerba (crlpferunc , qui eandem cum Henotico Zenoais , EfthefiHeraclii, & Coaftantis Typo compararunt, CerteNicolaus Bo- badilla, cum ob dida icriptaque contra illam formulam a Cacfare in italiam fuiflet remiiTus, ne quidem in confpe6lum a S» Ignatio fuit admiffus» Praefertim vero eidem fe oppofuerunt complures PraeconesProteftan- tici. Bucerus, cum abEleStoreBrandeburgico, utfubfcribat, urgeretur, Argentinam profugit , aiferens , conftitutione illa firmari poteftatem Pon. tificiam. Ita *etiam Mafculus Auguftanus Praco, Brentius Halenfis, Ofian- der NorimbergenfiSjCal vinus Genevenfis, & prsfertim Joannes Fridericus exauthoratus Ele6tor Saxonise contra eandem tonabant ; conf utante Coch- laeo libellos Proteftanticos. ' . .j, ©9 Efficacius autem Csfar ipfe conftitutionem fuam executioni dabat ; Csfarillaift cum<]ue Magdeburgum , & Conftantia reliquis pertinacius fe fe oppone- ^fger. rent, Imperiali bamo feu publicse profcriptioni funt fubjeaas. joo Orta etiameft-OCcafioneconilitutionisCsfaresenovaLuEheranorum DivifiQLu. ^ivifio: alii enim, quicontumacius cumlllyrico & Amsdorffio eidem ob. theranorum, luaabantur, nullam admittent^s in doftrina Lutheri mutationem, Luthera- nl rigidi dicebantur: alii vero, qui cum Melanchtone ternpori fervien- dumputabant , Lutherani molles , Adiaphwijla , & Indifferentes fant appellati ,• Aliirurfus Intenmifla Impemles^ Intenmiflce Lipdenfes : ut adeo Luthe- ranifmus, qui tempore conditoris fui- in 34. Sedas jam fuerat divifus , poft ejus mortemjn plures quam centenas fit diffe6Uis. . r, 1 Imperator compoficis hoc pado utcumque Germanis rebus mBel- giumdifceflit,DucemSaxoniae &Landgravium captivos fecum abdocens, Epifcopivero, proutdefiderabat Imperator, Dioecefanos conventus cele- brabantproinftaurandafecundumSS. Canones Ecclefiaaica difciplina, de- ' claratumque, conjugiumPresbyterorum & ufum calicis per Conftitutio- ' nem Intsrim nemini permitti , nlil illis, qui ex Lutheranifmo convertuntur .ad Ecclefiam. Pontifex pariter requifitusEpifcopis Germania. poteftatem dedit concedendi ufum calicis humiliter difpenfationem petentibus, & fatentibus , Ecclefiam poffe ufum calicis interdicere, loi Anno 15-49. obiit PaulusIILeleausque Cardinalis fZg*w2e,primus in Obhus * Concilio Tridentino Legatus Pontificius , alTumpto Julii IIL nomine. Ec Pauii HL quidem, quod mirum, etiam Cardinales Csfarearum partium cum Farnefia- «leQio ]u- nis janai,eidem dederunt fuffragium, licet ofFenderit Csfarem, quod trans- "^' ktionem Concilii Tridento Boooniam furamopere promoverit , noluerit- que iiludBononiaamoveri, Cardinalis Polus, vir integerrimus, in fufpicio. oera Seflio XIIL nem n^fcio cujus propennonis in Lutheranifmum vocatu^, reje6lus e(l. Ac reftituendopoftmodum in Anglia Religionem Ca:holicam fatis oftendit qua Fide elTet. Julius, qui anteaLegatus pro Concilio Bononiaecontinuandomordi- loz, ^ cus fteterat, jam ex altiori profpiciens fpecula facile confenfit , ut Triden- ^efta"»afif tum reduceretur , Pbtento confenfunon tantum Cardinaiium Patrumque Bononienfiura , fed etiamRegis Gallise, mcdoin illa urbe , Imperstori obnoxia , nihil concluderetur contra Jura Gallia?, & immunitatem Eccle- fix Gallicanse. Igitur PontifeseditaBulla reaflumptionis ConciJiiPraefides nomina- ScfTio X^I. vit Cardinalem Crefcentium cum duobus Epifcopis. Atque diepriraaMaji anno i5^;i.celebrata eftSeffio XL in quadecreta eft reafTumptio Conciiii Tridentini. In SeiFione XIL prima Septembris habita prsecife decretumefi:, ut 103. Seflio XIII celebretur die undeciroa 06tcbris ;quia fcilicet, paucisadhuc?^^^^^*' prsefencibus , exfpe6labatur major Prselatorum , praeertim exGermania^g"^"* numerus. y.-^^^^ VIIL Continuatio Concilii Tridentini fub Julio III. poftquam Imperatorcum plerisque copiis militaribus ex Germania di- 104." fcejlerat, cefiante timore, non diuturno Ofiicii Magiftro, plerique Pro- Protenanfes teftantes conftitutionem /wfenmrejecerunt. Cumque Caefar certior de huc"^^j!^^"">^ fadus anno 15-50, in Comitiis Auguftanis conquereretur, refponderunt|?^^^^"^y Principes , non pofi^^ populos tam cito adduci ad Fidem priori contra-pjj^j^ riaoi : vi vero eos velle compellere periculofum efie. Legati autem Mauritii aperte declararunt, intenticnis fuae non fuifl^ej fubjicere fe Conciiio Tridentino , nifi fub conditione, quod Theologi Confefiionfs Auguftanae gaudeant ibi Jure fufl^ragii , Pontifex non prs- fideat, omniaque haftenus A6la tanquam irrita declarentur, ac Conci- lium de novo incheotur» Quia tamen per majorem Sufitagiorum numerum conclufa fueratfub- j^^^ jeSio, prseftanda Concilio Tridentino, & Imperator urgebatProteftantes, Mlrtunt ta- ut fuos ad illud mittant Theologor, doftrinse fu» rationes prcpofiturosjmenaiiquos advenerunt tandem Tridentum deputati pr^cipuorum Principum & ali.Legatos. quarura Civitatum: nempe initio 06lobris 1551. Joachimill. Elcd^oris Braodeburgici, Ducis inde Wirtembergici, ac nomine Argentin^ aliarum- que civitatum Joannes Sleidams^ famofus ille ac mendax Hifiori^ Lmhera- na^fcriptor, cum nonnullis Miniftris: ac demum etiam Legati Mauritiani. Brandeburgici per Slavium Juris Confuitum obedientiam ^^^^^^^^^^ infJiQntia Concilio, ac Julium III. appellant Summum Pmtifiem Santtcs EccUfi^ Bcmcm pcfiuiaw T t 2 6f l^ni' 332 Pars IIL Caput IV. De Concil. -TrideDC. ^ Univerfaliu Aliter multQfs gerrerant reliqnoruni Legath prsferam Sa- xones. Aoditl illi funt 24. Jaru 15(2» petebant autem, contra proii;iiTa fpacie yini, & Sanguinem fub fpecie panis ^ animamque fub utraque vi riararal is iliius cannes.ionis , qua partes Chrifti inter fe copulantur: Divinitatem autem propter anionem hypoftatieara cum corpore &anima. Unde tantundem eife fub una fpecie, quantum fub ' utraque : cum totus & integer Chriftusfubqualibetfpecie, (^fub quavis illius parte exiftat^ 3. Per confecrationem fieri converfionem totius fcbftantiae panis ia CorpusChrifti & vini in Sanguiuem: quam converfionem CatholicaEc- clefia transfubflantiationem appel'at. 5^ Cultum latrisehuicSS.Sacramento efte exh'benduffl , cum Deu& ipfe fit praefens. Ideoque conveoienter inftituturo Feftum folevine. 6, Confuetudinera antiquiflimam Euch^riftiaaj in Sacrario aifervan^ 41} & ad aegros deportandi retinendam» 7» Eaa SeiiiD xm. 335 7» EamprobationemelTeneceffsnam^utnunusfibiconfdos peccaU n^ortalis,quantumvisfibieontritusv!deatur, absque praimifla Sacrarnen- taliconfeirioneaccedat, idque de Sacerdotibus etiam iiitelligendum , fil adfit copia confeffarii. Si autem neceffitate urgente absquepraeviacon- felEone celebraverit, quam primum confiteatur. g. Triplici modo pofle fumi: Sacrmentaliter tantum ^2LpeccMribus, Spiritualitertantum , per votura feu defiderium. Sacramentaliter Spiritua' liter jimuly cum fcilicet Sacramentum vere & cumaugmento grati» fufci- pitur, Communionem a Sacerdote accipiendam. Canones de Euchariftia' Undecim dein editi funt Canones feuanathematifmicontrabaereticos^ hoc Sandiffimuin Sacramentum impugnantes, Nam anathema dicitur illi, qui dixerit : 1. InSS. Eucharifliae Sacramentonon contineri vere, realiter, & fubftantialiterCorpus&Sanguinem cum anima &Divin{tate Chrifti, ac proindetotumChriftum, fed tantum eflTe in eo tanquam figno vel figura aut virtute. 2. Qui dixeritremanere fubftantiam panis& vini, negaveritque con- verfionem totiusfubftantiaepanis in Corpus, & totius fubftantiae vini in Sanguinem , manentibus duntaxat fpeciebus panis & vini. Qui negaverit, fubunaquaque fpecie, & fub fingulis cujusque fpeciei partibus , feparatione fafta , totum Chriftum contineri» 4. Qui dixerit, Chriftumtanturain ipfo a6tuaii ufu efl^e prsfentem; Bon autem ante vel poft* Qui dixerit, unicum aut praecipuum fru£lum eflfe remiffionem peccatorum. 6. Chriftumin hocSacramentondnefle adorandum cultu latriae vel folenni proceffione circum geftandum. 7* NonlicereEuchariftiamin Sacrarioaflervare, fedftatimpoftcon- fecrationem elfe diftribuendam , aut : non licere illaro ad a>gros deferre. g. Chriftum Spiritualiter tantum manducari , & non etiam Sacramen- taliter^ realiter. 9, Si quis negaverit dbligationera CommunionisPafchaH?» 10, Quidixerit,non licereSacerdoticelebrantileipfumcoifiunicare. 11! Qui dixerit , folam fidem eile fufficienCem praeparationem ad (umendam Euchariftiam. SubjunSta denique funt o6i:o Capita de reformatiooe. In I. praBfcribitur forma , qua Epifcopi fubd tos regere & corrigere lef. debeant ; prohibetur appellatio a fententia interiocutoria Epifcopi aut ^*"^." Vicarii ante fententiam definitivam. lio^us "^^* T t I Quan- 534 Pars III, Cap, IV. De Concil. Trident. ©ejudiclis 2. Quando appellatur a fententia Epifcopi adPapam, isquecaufam 4:appeUa- appellationis alicui in partibus vultcommitterereudelegare, Metropoli- tionibus. tano committatur, aut, fi is fufpeaus, vel ultra duas diaetas diftet , vicinio. ribus Epifcopis, aut illorum Vicariis, non vero inferioribus judicibus. 3. Aaa prim^ inftantiae intra 30. dies dentur gratis appellanti ; alias absque illis Judex ^wem poteft procedere^ 4. Si determinatus aSS.CanonibusEpifcoporum numerus non pon teft depofitioniac degradationi Clerici affiftere, aMant Abbates,authis' deficientibus allEe perfonse in dignitate conftitut^. 5* Gratia remiifionis poensB, ob . vel fubreptitie obtenta revoce- tur a concedente. 6, Epifcopus non citetur perfonaliter, nifi depofitionis caufa, 7+ Teftes contra Epifcopum nonadmittantur, nifi idonei &graves.- 8. Graves Epifcoporum caufse a fammo Pontifice cognofcantur. Data deinde cautio feu Fides publica , quam Salvum CQndu^um appel-- lant, Proteftantibus. SefHo XIV. DoBrim de Sacramento Pcenitentide^ ' . II©. InSeflioneXlV.celebrataay. Nov, 1551. traftatum eft de Sacramenta Posnitenti® & Extremse Unftionis* De illo novemCapitafunt propofita. 1. Poenitentiam femper peccatoribus fuifle neceflariam: elevatani: autem ad rationem Sacramenti aChrifto,dum poft refurreaionem infufflavit in Difcipulos dicens : Accipite Spiritum Sandtum, quQrum remi/eritis peccata ^c» 2. DifferrePoenitentiaraabaptifmo, quoadmateriam, formam,Mini- ftrum , efFe6tura : omnibusque poft baptifmum lapfis eflfe neceflfariam, Gcut nondum regeneratis ipfe Baptifmus. Bemateria 3, Foniiam , in qua prgecipua vis fitacft,e(re verbaMiniftri : Egoteah- fori&a. l^c, quibus ex raore preces aadaDtur, non tamen pertinere ad eflen- tiam formse,nequeefleneceirariss, Quafi . materiani efle a£lus ipflus pceni- tentis, nempe contritionem, confefllonem & farisfaaionem : qui quate- nus in pamtente ad iDtegritatemSacrarcenti, adplenamque& perfeaam peccatorom remiflionem exDei infticutione requiruntur, hac racione partes PocnitentiEe dicontur. f^KfP^in , r ^^^^^""J^^ Concilium tantum definiiffe .qucsnam fmt partes integrales , requirtta de sLamen-^'^'^''"^"^^ ^^cramenti , abllrahendo , qummex iisfmt efientiaics, adeoque pertine^ to Pcsniren- i^ahrem : relinquendo fcilicet difputatiQni Tbeologorum , an univerfalitas dolo^ tis vsiido '^'^J quatenus cadit etiam in peccata , quorum non amplius exfiat memoria, pertineat ad ^ informi. valorem , vel tantum adfrud:um. Ex quo principio praflantifiimi Theologi, etiam pofi Tridentinumdefenderunt y Sacramentum quoque Pceniientice pofie effe validum^ in- forme : quiafcUicet univerfalitas doloris , ut c adens etiam in peccata memori^ non oi currsn' Seflio XIV. 33? mrmtia , juxta Tridenlinum tantum videtur requiri ad inteiritatm fruUumi non autem ad ejfentiam ^ valorem ^ [kut fatisfaStio: de qua eodem modo loquitur^ 4. AgltmdeContritione: quse eft animi dolor ac deteftatio de pecca* tti: ^ to commifTo, cum propofito non peccandi de caetero : fuitque omnitem- Contri^ porenecefTaria ad veniam peccatorum. Quare non folum eft ceflatio a"°^^* peccatis, fed etiam veteris vitse o di um ac deteftatio. Et quamvis ifta contritio aliquando charitate fit perfefla, adeo ut peccatorem juftificec ante aftualem confeffionem : hoc tamen non contingit fine voto feu defiderio ;& propofito ferio fufcipiendi ipfum Sacramentum; cum hoc votum fitinclufum contritioni perfeaae. Contritio vero imperfefta , quae attritio dicicur, quoniam vel ex turpitudinis peccati confideratione, vel ex gehennsc & poenarum metu communiter concipitur , fi yoluntatem peccati excludat , cum fpe veniae, non folum non facit hominem hypo- critam & magis peccatorem, verumetiam Deidonum eft, &Spij-itusS. mbnentis impulfus : & quamvis fine Sacramento Poenitentise ad Juftifica- tionem perducere peccatorem nequeat, tamen eum adDeigratiam in Sacramento Poenitentige impetrandam difponit. Non obfcure hic Conciliumdeclarat y attritionem cum Sacramento conjunUam fufficere ad Juftificationem^ f, Traaatur de ConfeJJione, a Domino inftituta , omnibusque poft ba- i riv ptifmum lapfis Jure Diyino necefl^aria: quia ChriftusSacerdotes^fuiipfiuspeCon. Vicarios conftituit, tanquam Praefides & Judices, ad quos omnia peccata ^®'"^"^ mortalia deferantur: non enimpofllmt Judiciumhoc incognita caufa ex- ercere, neque sequitatem in poenis injungendis obfervare, fi tantum in ge- nere , & non potios in fpecie ac fingillacira fua ipfi peccata declaraflent. Unde oportet a poenitentibus omnia mortalia , quorum poft diligentem fui difcuQionem confcientiam habent, in Confefiione recenferi, etiamfi occul- tiflima iila fint. Veniaiia autem, licetrefte & utiliter exponantur , taceri tamen poflTunt, multisque aliis remediis expiari. Circumftantia autem ese funt exponendae, quas fpeciem peccati mutant: ^Ui quia fine illis peccata non poflunt integre exponi , nec de peccatorum nls^^^^^ gravitate ConfeflTarius redum judiciumferrepoteft, necPoenitentiam pro- " portionatam injungere. Hic Conciliumtantumexigit^ ut Confeffarius haheat notitiam de numero ^ fpecie peccatorum ^pojjitque imponere Pmitentiamproportionatam numero peccatorum ^ gravitati fpecifica, Unde mn exigit , ut exponantur circumflantice intra eandem Ipeciem aggravantes^ ^ ^ -- Porro peccata , quse diligentercogitanti non occurrunt, iu univer- fum eadera Confeffione inclufa efife intelliguntur* Nempt 36 ParsllU Cap. IV. De Concil Trident. Nempe in Confejfionefruttuofa , ad qua n requiritur ddor univerfaUs, qv.i r&- tione mvtivi umverj^lu , cadat etiam fupra pe:cMa gravia^ memoria mn murren- Vel fi Concilium loquattir etiam de Confeffione validaf poffmt effs inclufa in propofito miverfali non peccandl de ccBtero, 6 Minijler hojos Sacrameoti eft folus Sacerdos; qiii non tantum de- clarat , peccata eiTe remiiTaj fed tanquam jadex pronuntiat fententiam ab- fciutionts» 7, Qiis tamen feffl debet m ^Mlixim : cum omnls judicii ratio & De luSdi- natura id expofcat. Unde nullius momenti efl illa abfoiutio, quam Sacer- aione,&ca. dos pfofert m eum, in quem ordinariam aut.delegatam non habet juris- fimmRerer- dieiionem. Quia aiitem ad difciplinam magnopere confert, ut atrociora vatione. quajdam crimina non a quibusvis , fed fumrois tantum Sacerdotibus re- mittantur , locom habet Cafuum Refervatio : non tameti in Articulo mor- tis , in qao quilibet Sacerdos quoslibet poeniteotes a quibusvis peccatis & cenfuris poteO: abfulvere» 116. 8. Quia falfura omnino eft, & a verbo Dei alienum, culpam a Do- DeSgtisfa- niino nunquam remitti, quin uoiverfa etiam poena condonetur , impo- «ione. nenda poenitenti a Confeifario eft SatisfaStio, qiix medeatur peQcatorum reliquiis, & quafi fraeno a peccato coerceantur cautioresque effidantur p(Enitentes, Quare Sacerdotes, quantum Spiritus & prudentia fuggefferit, pro quaiitate crifflinum , & poenitentium facultate, falutares, & conve- nientes fatisfadiones debent injungere- 9^ Non autem folum peenis , fponte a nobis in vindi£i:am & calligatfo- nem peccalorum fufceptis , auta Sacerdote pro delidi menfura impo- fitis, fed etfam temporalibus flagellis, a Deo infliais, & a nobis patien- ter toleratis, apnd Deum patrem per JEfum Chriftum fatisfacere vale- mus. Additi funt deinde 15. Canones de Sacfamento Pcenitintise. ^ ii7o Anathema fit, qui dlxerit^ Poenitentism non eiTe vere & pro- . ' ' jjrie Sacramentum reconGlliatioois a Chrifto inftitutura* z, Poenitentiam fion effe diftinaam a Ikptifmo : nec reStQ appellari fecu'n'd3m ooft nauffsgiu^m tabuFam. 3. Virba ChFiftl : Aceipiie Spiritim Sdn^um ^ quorum remiferitis psccata fion efle intelligenda de Saeramento FesnitentiEB 5 fed de authoritate prsdicandi Evangeliura^ 3, Ad integfam & peffe^lam peccatofum remiffionem non requiri fres a^ius Foenitentis , Contritionem , Gonfeffionem h Satisfa6lionem» Attritionem non eite verum 5 & utileai dolorem > !iec prsparsre td gratiam aut effe doiorem eoaaum, & oon liberum voluntarium, Confeflionem Sacramefltslem non elTe infdtutam a Ghrido : nec ad fajW^if^. Ee?efeiam iure Diviao , aut, modum eonfitendi fecrete ab initlo ' ,EccIe- Seflfia XiV. S57 lccIefiaK coTiflanter ofefervatum , alienum efle ab inftittitione & msnda- to Ghrifti, aut inventum bumanum, 7. ^ Non eiTe neceflariura jareDivino confiteri omnia & flnguh pecc^s iBortalia, quoram memoria habetur, etism occulta, & qoce funt contra ul- timaduo pra2cepta.DecaIogi,& drcumflantias, qux peccati fpeciem motanr. 8. Aut qui dixerJc, eonfeflionem efle impoffibilem , & traditiooem lumanam , aut uon efle obliga:.;ionem femei in anno confltendi, 9. Aut;^ AbfolUtionem Sacerdoiis^ oon efie aaum judicialem , fed JHidum minifl;erium declarandi , remifla efle peccaca : modo tantom cre- iJaC, fe eflTe abfoiutum,. aut Sscerdos joco abfolvat». 10* VeI,Sacerdoteo^, qui efl in peccsto mortsii, non haberi fol^endi acligandi poteftstera ^aut.non folos Sacerd©tes eie Miniftros abfolutionis* ri. Aut, Epifcopos oon habere jus refervandi flbi peccata 5. nife ^uoad externiro politiam, i^. Aut, totam posnam femper fjmul cum culpa remitti a Deot n.eque Sati.sf2aionem eile aliam, quam Fidem de Satfffaaione Chrllii. 1.3, Aut, quoad panam temperaiem Deo non latisfieri per Ghrifti nierita, poenis ab eo infliais, &patienter toieratis, vel i Sacerdote in- junais 5 auc fjjonte fiifcepcis, ut jeiuniis^ oratiooibus & elcemofyni*. vel aliis etiam pietatis operibus. 14. Satisfaaiones pro peccatis non efiB ciiitura Dei, fed traditio* nes hominum , qus daftrinam de gratia. obfcurent , ipfumque beneficium mortis Chrifl;i», 15. Aut, claves EccIefiaB tantum d&tis ad folvendum, non autem ad ligandum : & propterca fmpofitionem pflense efl^e contra finem cla- vium , & inftitutiooem Gbrifti. Doclrina de extrema l3n6lione;. In eadem SeOIone XIV. edita funt tria Capita, & quatoor Canones' lie Sacrameato £;cir«iKft Ut^mis-, In I . Csp. Concilium declarat hoc SacrimeBtum a ChviRo Marc^ g. infinuatum , per Jacobum autem Apoftolum fidelibus comn;^endatum ac promulgacum dxm dmt i Infirmatur ^iii m mUs f Inducat Pmhyteros ^c^ Ex quibus iifitelieiit Eccjefia , materism effe oleum ab Epifcopo bene- di^lum; formam vero illa, verbs : Per iftam UrMonem ^c,. In 2. effe^lum Bujus Sacramenti elle gratism ad peec^ti ejusque re^ liquias. abftergeodas ; utqiie infirmus raorburo levius ferat, 6e tentationl* bus dajmonis fortius jQrmi^ ik fanitatem, cotparis 3, fi faluti anima; m- p adierit , f ? ; terd um coBfe qustur. In 3. Minsflirum effe Sacerdotem , qui tonc illad debet adminiftrare^ quando infirmusita periculofe decumbit, uc in exitu vita coKftitutus (dtatur : cjiioiiasque i;3. fimile vic« difcrffnen devenerit.. IjS Fars III* Cap. IV. De Concil. Trideni^ ^j^. la Canone autem i. dicitur anathema illi , qui diferit, Extremara Ctnones. Unftionem non efle vere ac proprie Sacramentums a Chrifto inftitutum,> & a Jacobo promulgatum* In 2. dicenti, iilam non conferre gratiam , nec remittere peccata,^ oec alleviare infirmos , fcd jam cefialTe. In 3. diceeti, liutic ritum repugnare S, Jacobc^ ideoque mutandum, ac pofle fine peccato contemni Iii 4^ dicenti 5 Presbyteros EccIeQae, quos S. Jacobus ad infirmum adducendos efle monet, non elTe Sacerdotess fed Seniores in quavis com- munitate ; adeoque proprium extremsB un^liomsMnillrum non elFe fo* lum Sacerdottra. Decreia 14. de Refomiatione. lao. I' Prohibiti, interdidl, aut fuipenli aiceiidentes ad Sacros Ordines, i DecretaRe* puniantur* foimarionis. Epifcopus oTdinans alieBum fobditam fjoe proprii Praslati confenfu, ipfo jure uno anno ab exercitio Fontificialium flt fufpenfus, ordinatos vero - ab executione ordinum fic rurceptoTom,qu8mdiuproprioPraBlato placuerit. De Sacns or- 3« Epifcopus ab alio ordinatos , absque fuo examine prsevio & Htte- ^ dinaaonibus. ris dimilToriis, poteftab exercitio ordinum fufpendere, fi minus idoneos ' invenerit. 4. Epifcopi tanquam Sedis ApoEoIlcaB delegati poffunt corrigere ' quoscunque Clericos faeculares, quantumcunque exempt0S| etiamextra vifitationem^ 5. Confervatorum poteftas ad certos limites refiringitur. 121; 6. Clerici, qui funt in facris ant beneficiam poffident, condecen» Poenanon tem geftent habitum clericalem, fi autem moniti ab Epifcopo non pa* geftantiuin reant, fufpendantur ab ordinibus, officio & beneficio : 11 necdum l9 habitum. emendent, beneficiis & Officiis priventur. laa. 7» Homicida voluntarius , licet occultus , efl: irregularis. Cafualil Deirreguia- autem, aut vim vi repellens, cognita & probata caufa dilpenfetur. ritateexho- Nota. Congregatio Cardimlitmarmo declaravU: Omcilium Hucidiq. iQg^ii ^ g^j^ j^^j^ j^j^ oUqua culpa ^ ^ ideojndigeat aliqm difpenfatione^ Eum verOf qui cafu merefortuito , aut vim injufi'dm cum moderamine inculpatce tutela repellendOj alterum occiderity non ejje irregularem , adeoque non indigere difpenfatione. 8. Epifcopus , cui ex privilegio licet alienos fubditos ponire, Cle- ricos tamen alienos non puniat , nifi interventu eorum Epifcopi , aut perfonse ab eo deputat^» 5. Beneficia uojos Dioecefis fub nuUo prsstextu uniantur Beneficiis alterius Dioecefis» 10, Regularia Beneficia conferantur Regiilarlbus. 11. Regulares translati ad alium ordinera in clauftro fub obedientfa vivaat, & Beneficiorom fa;cularium incapaces exiltant. 12. Ju« Bellum Mauncianum. S3f Senio XV. i^, Jus Patronatus nema obtifueat, nifi ex fundatione aut dotationer: Mitutione prsfentati refervata Epifcopo. Hoc intdligendim de tempere po(f CQnciliiim , feu dt Jwrt Patronatus pofi illuiil wequirendo: mm circa anteriora j^ura quoad hoc nihil mutatum efi. 13* PrsefeQtatio fiat Ordinario, alias Inftitutio fjt nulla» 14. Indicitur Seffio proxima > in qua traftandum de MifTa , Ordine & Reformatione» §. IX. De fufpenfione Concilii propter Bellum Mauritianum. ^CefRo XV, celebrata eft 25. Jan. 1 552* m hac dno Decreta fuerunt condi- Jjoil^^ji; ■ ^ ta ; alterum de prorogatione Seffionis usque ad diem 19, Martii , quod Sefiionis. tempus deinde usquead 1. Majf ed estenfum, proptcr ProtellanteSs quo- SalvusGoi^ rum Theologi ieraper ex{pe6labantur: unde alterum etiam editum De- dudus. cretum deSalvo CondnSlu in uberiori forma,Pi"OUt Huffitis a Concilio Ba- fileenfi datusfuerat,iisderoimpertiendo«. Verum, furgentibus novisiisque improvifis omnino turbis atque Belli tumultibus^ Concilium fufpendendum rurfus fult, & quidemin integrumdecennium, usque ad annum videlicet 1562, quod qua ratione contigerit»haudabs reerit, brevicer enarrare. Carolo V. Imperatori anno 1 55*2^ Bellum fubito graviffimum illatum eftab eo^ queminterprimos amicosfuos cenfebac, grandibus& recenti CurMa». bus adhuc Beneficiis fibi devinftum : a Mauritio videlicet , quem poft con- "^^"^ ^ feftumBellumSmalcaldicum, capto&exauthorato Joanne Friderico , Sa- ^*^*^^ a:oni3& Ele^lorem confticuerat, translata ab ErQenina ftirp<=^ ad Alberti- ^gj^^g^^ nam dignitate , cum potiffimis Saxoniae ditionibus. Hic Princeps, fidus in Bello Smalcaldico Gasfarijquin & Socius, Prcte- ftantiumodium iocurrerat, non ob(curo raurmure perftrepeacium, quod Joannem Fridericum captivum \n O^C&m manfbiis reim^uat , ut fpoliis ejus impinguercac. Ut igimr eon^m fn fe arooren; ac ftudium transferret, ducem advtrrfus Caefarem con^btuere fe jnm prfderr? tacite medjtabatur, tit Lutheranos ab obedienda , Coac;lio Tridenuoo prceftanda, vi illata ex- folveret, fe£taraque Novacorum in Romano liDperio donaret civitate; quod votis omnibus exoptahanu Caufa altera defe^lionis erat Philippus Landgravius Haffias ipfius fo- cer, quemh'bert3ti refticui frulira faepius a Caefare petierst : jara ab eo tem- pore ulttonem tacite sxcoquens, quoC^far eundem captivum abduxit. Opportanum confiliislocum deditiplaprovincia, quara imperator ei demandaveiat, compellendi videlicet armis ad dedicionem, & obfequiujB Magdehwrgum ^ quod acceptandje ConftitutiorJ Interim pertinaciter repu- '"^^^.^tiebur- gnaret, &Sacerdotiurnjuribosfuis vi dejicere^ Validas ad huncfinem a ^gppp^i CaroIoacceperaCcopiasV quas hoc fuco teEasidenudemauxic, protra6ta ^Silt^^' U u a di 14^ Pars III. Cap. IV. De Coiicil. Trideat. Fc8 dera Mauritii. 127. Be^lum in ' fert Csiaii is8. ^ &£umpit in Tfaiisactio rairavitnlis. de induftfiain annumobfidione. Quotempore ProteftantiuniPrindpes» Brandebiirgutn, Palatlnum , Wircembergicum, Bipontinam, Mechienbur- gos, Badenfem cum Guilielmo Haffo j captivi Filio , tacito federe ia partes fuas pertraxit. - Utque illas magis adhud firmaret, externa etiam refpexit auxilia , per- tfado io armorum focietatero Henrico ILRegeGaUis: qui ad vindicaci- dam , ut ferebat, Gerroanifs libertatem, numerofo cum exercitu vere iB-^ gruente venturum fe promtfit, Camffieracum, Tullum, Metas, Virodunura^ pro fe paStus. flscque tanta foedera tam fecreto fuerant confiata, utCae- fsr prios viderit Bellum , quam crediderit, Adeo namquefidebat Mauritio, totnominibus, utrebatur, fuo, ut Moguntini alioruroqae fmcera monita tanquam ^v-ana & importuna abjiceret : etiam tunc,cum Maujritiana; co.piae Elecsorum Ecclefiaflicoruiri terras jam devaflarent , ipfique Tridento ad propria defendenda recederidifacoltaterc a Casfsje frurcrapetererit. Mau- ritius rebus fuis cum Proteilautibu^ & Gaiii^Rege clarn compofitis » de- dito per coilufionem velut inCEefarls poteftatem Magdeburgo, adjedtoque copiisfuis, qui urbi pra^iidio injpofitus faerat,iTjiIite,lcriptopublico fe vin- dicem obtulit libertatis confcientiae, ac Lutberanifmi in Imperio ftabi- liendi, atque flib finemMartii exercitum Auguft^ admovet, intra qua- triduum ad deditionem vel compulfse, vel compelli fe fimirlanti. Jnde, vero adUlmam obfidendam progreditur* " Caroluslmperator Bello Parmenfi implicitus, praster eas legioner," qusE fub fignis Mauritii mliitabant, vix aliquas in Germania, quam undique pacatam crediderat, habebat copias» Quare cura fe proditum ab amico , ik inermeffiOeDiponti, ubitunc degebat, videret, per Ferdinandum Fra» trem pacis conditionesiniri poflTe fperabat^ Convenerunt proin Lincii Ferdinandus Rex & Mauritius,qui foedera- tos fuos confulendos dicebat, utPaffaviideindepax iniripoflit:Paausque 15. dierum inducias, ad fuum ad Ulmam exercitum accurrit. Atque ut Ca;- farem inermem Oeniponti interdperet,cum toto fbo exercitu raovit Abuo diacum, urbem ad Licum amnem & alpium pedem fitam , eaqueintra bi- duum oGCupata, depulf]sque,quj claufirorum adltusobfidebant, Ehren- bergenfem arcem , & fitu & opere munitam , cepit^ Carolus Imperator, percepto trifti hoc nuntio, cum Ferdinando Fra- tre, qui espofitorus, qoid cum Mauritio Lincii egiilet, quidqueulterius agendum , com Csefare confultoru^, Oenipontom sdvenerat, Villacum in Carinthiam profugit, comitante eum etiam JoanneFriderico Saxone , licet ab Imperatore liber effet dimilTus. Mauritius autemOenipontumingrefilis, ea, quas Caefaris ersnt, mili- tumlicentia^permifit j intadlisiis, qu^ ad RegemFerdinandum aut civeg pertiiiebant» Cumque induci3eLinciifancita?pro ineunda pace appropin- quarent. Bellum Mauritianum., ' 541 •i|mreiit,Paffavmmfe recepit, Ub\ fmof^Uh TramaUio PaJJhvienfis(q^^ Pacem Rdigiofam iippQUs.Tit) eHioita, anno i/f f. Aiiguilsepoftea confir- inata. \^ In hacpa^lione vi armata estorta5& i^t. ArticolLi compreherrfa decer- nitur libertas Landgravii, & Religfonis Luthersnst Tecuiidom Confeflionem Auguftanam, cuni Jure Emigrandi com fuis bonis , fi cofiubeat ; «& quam- i Vis bona Ecdefiaflicajeoosque a Lutheranisdirepra, iis fmtpermifTa, fi ta- •men Epifcopus §utiiliiis Prieiatus a Religione Cathalica deinceps defice- ret, bona Epifcopatus Capiiulo extradend^ifore, ftafutum eli. Hic quartus Articuius (quiRefei-vatwn Ecckfiaflicum dicitur ) magnos ij»-- ideinde rootus excicavit , Lutheranis eum expuoiStum volentibus , & Relervatuia • pinguiiTimos Epifcopatus ad ferapientibus^ Quod Bello potlea Suecico ^'^^^^^*^^^' 4^cafionem dedit, } ' Henricus IL Gallis Rex interea Tullum, Virodunum, & IVfetasin Lo- is?. tharingiaoccupaverat: adverfus quera, fafta PafTavienfi pace Carolus im.^^^'."^^"^®* perator proceffit, & A^etas^quas propugnavit Francifcus Guirius,Lotharin-^^"'"^'*^' gi« DuXjObfedsL Sed quia anous in hyemem jam inciinaverat, imbribus, ni- YCjfrigore ac morbis accifo exercitu,foluta obfidione, in Belgium abfceffit. Albertus Brandeburgicus tran^a6tioni Paffavienfi nolens acquifcere, vigintimiiliumcircumtuiitprBedonem exercitum, ut alienas ProviDcias , a ,1, 'p' prsfertim Moguntini & Trevirenfis poffet depafcere, permilTa omni licen- Braniebur- tia militi. Atqueprimo Gailorumpartes fecutus, ddndeCsefaris , pofl ob- gia,s prc fidionemMetenfem 8 fe ipfo non melior, in obvfos qiiosque, pr^Eiertim rcriptus, Ecclerinfticos irruir, Immani ubique grailatos hrrodnio. Quare Imperialis Camera tanquam hodera Imperii , & turbatorem ^cviaus a quietis pubIic£e,Mauritio Saxoni, veteriejos amicKD, eandem debellandum^*"^^'^'®' accompefceodum dedit. Qui felici pugna ad Vtfurgim in ditione Lune- burgica cum eo commiira,totumferme ejusdem delevitexercitum,utadeo in exiliom ejeftus , 5c ab omnibus defertus , tertio poft anno apud Baden- fem obfcuro fine quieverit. Mauritius vero , Beliidux memorabilis ,at C^ari, a quo fomma acce- Cadente perat beneficia , perfidus , alista Germanise miferrima pereundi fscultate, viaorc. jam ante ex vulnere, quod inpugna, cum Alberto conferta acceperat, im- prolis obiit. Et quamquam Joannes Fridericus poft ejus mortem confequi rurfusEIe^loratumSaxoniaeomni ope allaboraret, ceffit tamen illeFratri Mauritii Auguflo , in cujus gloriofo fanguine hodiedum floret , emenda- turis pofteris nimia in Lutherum ftudia. C^terum hos inter Bellorum tumultus , cum Mauritius perfra6Hs al- pium clauftris in Tyrolim irrumperet, vehementer perculfi Tridentini Pa- tres diiFugere, MarcellnCrefcmtiQCzTd\m\Qy primoPontificis Legato^ quod «ger decumberet, Veronamdeportato ,ibiqueintra triduum demortuo. U u 3 Qua S4» fars in. Cap» IV. De ConcIL Trident. 133- Seflio XVI. {ufpenfio Concilii in decennlum ob vanas Abdlcaro 1 3<5. ■ Mors Henri- ei il. in rm- pdali iiaea- 137- ?erdinandue toiperator. QuareJuliusPapaexCardinaliuni confilio 15. Aprilis fulpenfionem Cob^ cilii decrevit. Eadem fufpenfia decreta efi: a Cbncilio SefT. celebrata 28. At3rilis I f^2^ proteftantibus contra illam duodecira Pralatis Hifpanis , qu 1 Coa ciiium contiGuari volebant, i Opinione diutiustenuithaec Concilii fufpenfio , propter Belliira Cse- farem inter Carolum & Henricum IL continuatum tum in Italia , cum edam in Bslgio, Interveniente quoque anno i55f . morte Julli III. fucceffit Mar^ cellus Cervinus y Pauli III. Legatus ad Concilmm Tridentinum , retento proprio nomine Marcelli IL quem laude omni fuperiorem terris tantum oftenderunt fata , ut loquitur de eo Brietius, poft 22, dies illatum tumulo. Cui Cardinales fuccefforem dederunt Petrum Caraffa , Neapolitanum Epi- fcopum Theatinum, ConftindatoremOrdinisTlieatini, fub nomine P^mS /K aufterioris animi virum,& ab Auftriacis alieni^ Quare cumHenricoII* fffidus inlic^ ac confilia contulit de occuptndo Regno Neapolitano^ Hsec incer Carolus V. poft fignatum orbem terrarum vi^toriis, ut ad ultf- mam expeditiooem k rite praepararet, feque ipfum folum regeret, Bruxellis inBelgio tot Regois fuis fe ultro abdicavitjreliflo Imperio terrisque Auftri- acis FerdinandoFratri, Hifpania,Italiaj Belgio &TransmarinisProvinciis Philippo Filio* Profe6lusquein extremam Hifpaniam in Monafterio S» Ju- fti vivum quodammodo fe ipfum fepelivit, per biennitm} adhucpientiffimaB huic morti fuaeftperftes, Sicquein terr^ angulum fe collegit imraenfusiile gigas,, cujus vaftitatem mundus caperenon poterat ; heros profe£lo, cuipa* rem nulla setas vidit l nulk re tamen major 5 qoara quod poft deviftas qua- tuormuodi plagas fe ip&m vicerit : quia majul nihil erat ^ quod vinceret. Poft hufus Frincipura Principis mortem , terra marique contfnuatum eft beltom Phiiippura ioter 11. &H€nricurii 11. tranfeuntibusin Filios pa- rentum animis. Veram GalliSai^quinariO & Gravelingano prselio fra6ti anoo i559.pacemiiiiere Cameraci,, fibi aceFbam , glorioram Philippo, fs- qoeitro Momniofantio \it iiberetur carcere Hifpgno. Acceffitcomple- niencampacis,matrirDoniumPhilippiRegis cum Eiifabecha Henrici Jl. Fi- lis. Qua'in foleonltace haftiludio feexercens HenricusRex a Mongome- rio Coinite hafta transfixus occiibuit, Reiido Regno fiib pupiilis, ab Hii. gonotis deioceps per^O; aiinos dilacerando,. praefertima CoHniis Fratri- bos^ Gafpare^ Andelotto , & OdettoCardinale, a Diana Piftavienfi vi- perainGnu Henricimsle antea protefclis. Francofordi^intereaFerdinasdus agnitus tandem Imperatorab Ordi- nibus^ nunquam tameo a Paulp IV. quod favere nimium crederetur Luthe- rsnis at falfo. Nam Traftatum Paffavienfem inire neceffitas compuilt. De ca;tero in omnem erat occafionem intentus,qoa fublatic d^flidiis Reiigio- ni confuleret.. Et quamquam experientia doceate comperiffec , partis utri- «^que Theologoruffi Congreffa ac Difputatione aniraos potius inealefcere ac Bellum Mauritianum. fs^^ aeirritari, (juam nialo remedium parari, ne tamen quidquam intentatum ifw. relinqueret, anno 155-7. ^omatiis novum colioquiuni inftituit, 12. Ca- ^^^^^^"i^J* tholicis Theologis (* quos ioter Petrus Canifius) todideaique Proteftanti. bus ad hoc deledis, Julio Fflugio Prieride, Quo in conventu id ridiculum & Lutheranis probrofum accidit, utCumLnthc», potius interfe, quam cum Catholicis decertarent. Quinque enim ex illis dc- Confefljoni Auguftanae pra^cjfe inhsrendum putabant : fex slii, qucs in- ter Illyricus,Brentius, Bullingerus, sc tres Saxones, rragna conteotfone il- lis fe oppooebant, Melancbtone more fuo partem ihter utramque iTedio. Dumque fic tanquam hsercticos & Auguilanas ConfelHonis defertores ac corruptores fe mutuo pruclamarent, ultra clamores nihil eft aclum» Et profe^lo ubi deferto controverfiarum judice a Chrifto conftitutOpj 'Sf* ^uilibet S. Scripturse verba pro arbitrio fuo interpretatur atque in priva- ?7*^h tum phantafiae fu^ fenfum detorquet : qux doarins ac Fidei unitas at- Jg^nos uniti* que concordia fperari poterit ? qoot funt cspita , tot ferme ReHgionis Fidei. Syfteraata prodire necefTe efl, Hinc tot illae in Palatinatu , Saxonia, Wirtembergia, aliisque Provincils & civitatibus Proteftanticis Fidei muta- tiones : hinc liber concordia tot difcordiarum fomes : hinc ipfa Confeffi© Auguftana toties mutata ac reformata* Remedium tot difcordiis certum fuiflet , fi Concilio Oecumenico» eo modo, qui femper in Ecclefia viguit , celebrato voluifTent acquifcere, Verum quam importune illud ante expetierant , dum celebrari non pof- fe cernebant , ita contumaciter celebrato reftitere : nec celebrari iilud volebant, nifi inaudita me-thodo, contra morem totius antiquitatis. Novem jam annis propter Bella erat fufpenfum Concilium Tridenti- . '4»- num, nec teropore, quo Marcellus II. & Paulus IV. erant Pootifices, reaf- ^JP«?v.Pa«. fumi poterat. At hoc anno 1^5-9. mortuo eique fiiifeao Pio IV» n^aiorcoS^ i^es afFuIfit. Nam per pacem Cameracenfem cosBpofita erant Europae jur- ConcSium gia, & Ferdinandue Imperator cum Gallise & Hifpanias Regibus refumptio- Tndcndami, nera Concil ii expetebant. Accedebat, quod Galli poft confjDirationem Am- bofianam in Guifios & Regiam Familiam deteflam in Comitiis Bellaqueen- fibus ftatuerint, ut, fi Concilium Generale obtineri non pofiTet, inftitue- retur in Galiia Concilium Nationale pro turbis Calviniftarimr fedandis. Publicavit proin anno 1 560. Pius IV* Pontifex Bullam continuationis »4r» Concilii Tridentini, contra quod, ut fe praemunirent Proteftantes , vulga- CentuiiaB re C(Eperunt Magdeburgi Hiftoriam fuam Ecclefiafticam, innumeris refer- ^^s*^^*^»^'' i tam errorlbus ac mendaciis, in Centurias diftributam ,* unde qoatuor ejus^^^^ I Authores ( plures alii fabri poftmodum accelTerunt ) di£Ii Centuriatores \ Magdeburgici. His poftea Cardinalis Baronius oppofuit 12. fuos tomos I Annalium Ecciefiafticoruni. Ipfeque SchRifl^elburgius , famofus Praeco Luthericus, Mattbiara Illyricum Principem ceaturiarum Architeclmn tan- quam haereticu® eatalago fuo inferuit. An- 344 P^rs IIL Cap, IV. De ConciL Trident. i4ft» Anno 1 f 6 1 ♦ Principes Proteftantes Naumburgi in Saxonia convett«- €onventuB rant, confolturi, quid agendum, fi Concilium Tridentinuxn reaflumcn-- *^*Tp"'^' dum foret. Erant allqui in ea fententia, ut Confeflioni Auguftanae> prout lanfium '^*^^ an, i fgo. €arolo V, erat porreaa, omnes fubfcriberetit, nepropter " " ^ fuas diffenfjonescontempEui CatholicGrumfeulterius exponerent Atop- ponentibus fe aliis> in Calviaifmum dedifiantjhusj concludi nihil poterat, Pomlficis ad Mifit tamen Pontifes ad conventum illum Nanmburgeiifera dnos cundemLe. Legatos Belphinum & €ommendonum > curn Legatis Ferdinandi Gaefa- gatsiavliaut ns ^ ut omncs ad Coneilium Generale invitarent. At Nuntii pra? ter re- HKffi^"^^" verentiam in prima exceptione nihil obtinuerunt, SiDgolasdeindePrinci- pum Proteftantium aulas accefFerunt y humaniter excepti praefertim ab Augudo Eledore SaxonJa , & Joachimo II. Eieftore Brandeburgico. 143. , Comrnendonus ex Gerroania in Belgium fe contuJit y ubi coroperit^ Ifioresiajfi periculolas quasdam &iu Lutheraniimuindecliiiantespropofitiones doceri a Michsele ^ajo , celebri ProfefibreLovanienfi , de gratia & libero arbi» trio. Fontifex a Gofcmendono certior fa6lus Cardinalem Grarivellanum - niQtiuir,y t dlfputatiojies illas inhiberet.Cum autem poil abfQlatumTriden- tiaumConci]iuni.pr0poficiones Baji adhuc publice propugnarentur, PiusV. 79, ex illfs condemnavit per Buliam y quam Gregorius XIIL deinde pro» roulgavit per FraGcifGum Toletum , poftea Cardin^effl ^ qui doflrina ac prudeQtiaBajuni ad retra6lationem & laniof em mentem reduxit. Sed pro- pofitiones illas p@ftmodum Janfeniuslprenfis periculofius inftauravit,fufe> fi6la S. Auguftini do6trina incautis mentlbus propinttas. Pergere deinde Commerjdonus volebat iii Daaiam &Sueciam, fed non admilTus , fperanre Dano , k m Regem Romanorum a Proteftanti» bus Elefitoribus eligendura ^ prout fpem ipfi fecerant. At unanimi fufira- gio iL.letlus eft .Ma.ximilianus Ferdinandj Csfaris Filius. Po-ntifex mum^re foo fe fan^tum ratus., ad Concilium Tridentinum^ Praefides eontinusndum prmilmtiiftmQ^j doaiffi.oiosq.ue qiistuor Csrdijiales, fuos Cosdliio, Legatos;, ffiiSt, Hermlem Gonzngisfn ^ Epiicopum ManCuanum, Mierenymum- Stripandumy ex Geoerali Eremitarum S. Auguftini fa£lum Epilcopu® Sa« Jermtanuoi & Gardmalem Stamskum Mofium, Epifcopum Warmienfem, pr*£claris libris fuis geftisque Qrbi notiffimum ; & L^idmcum Simonstam^, S X. Abforutio Concilii Tridentini flib Pio IV". A nno Bf Ci. paoci tantimi Epifcopi Tridentum venerant,- unde Ss^o ^ prima fub Pio IV. quae ab iccboato Concilio erat decima feptima-, in jaouari! .anni 1662^ diffxTenda erat» 5^^^ lo SeiTione XVII. igitur ledum decretum, quo declaratum fuit, fub- S«fll0 XVH\ lata effe impedimenta ceiebrandiiroque Concilium ad compone^^das R^^. ScOio XVIIL &c. 345 Ikionis controv€rfia.s reformendam difcipMnam morum, firmand^mque ti c- detma Con clefise pacem; furgerite interim etiam C&Ivini hsrefi magis petturbatam. f/in celebra- SeSio XVIII. cdebratt cflad. Februarii anno 1562. in qua leaumtio- ^ decretum, a d^putati^ confidcDdum effe Imimm Ubromm prohibUorum : qui ^^^^X^^.^^j tamen tempore*C0Bcllfi publicatBs non foit , ne irritentu-r Froteitantes : d^cretusin^ * qui hoD eodem dijcreto rurfi»s ad Concilium invitabantur , datis eis plen^ dex Hbrorum fecurit&tis iltteris, . o • . P^'ohibito. Seffio XIX. hsbita 14. Maji 5 in qua decreta prorogatjo Seffionis ad ium. diem 4. Junii. Uti per lltteras petierant Legati Gailici. Comque hi ad- veniirlnt, petitrimt, non cmtinumdum, fed de novo mchoandom ^f- x.x. Concilium. Quod idem etlam C^iareani Oratores poflulaDant y ne Lu- |^ffiQSk.Po. therani voce iiia mHnu^ionis o ffendmtm , abilejTeantcr a Conciho, n^.^iataCsfa. Contrarium cenfuere Itsii, & Hiipsni prscipue ; sbitraheiidom mter^ffi reoram & •ab ea voce ccnfebac ?ontifes , ac nil^ilomiisus inde incipiendam trada- dalloran>. ri, ubiSeffionesfubJulioULdefierant. , a- r In Seffione XX..decreta eft prorogatio ad 16. Juln, propter diverfas M^- difficultates, & impedimenca , ab Oratoribus pr^lertim Prinapuip obj^ ^tcmff; aT;in quibus componendis inagn^ Legatis PontiiSdis molem^ ^h^^i^^u^, p^oro^^^ nerferendce. Ut enim taceam varias iites de D^remomis & honoris fef- ^j^^ ^^^^^^^ fionisque prserogativa , iaHsnter ab Oratoribus Cs^fareis , Bohemicis , Sa- varias nole- ^flfis & Gallicis petitu» eft, ut coffimunio fub utraque fpecie conce. fiias f«aas ab leretur ' hoc enim reducendis hsereticis fore opportunum : Benignara Oratoribui^. matrem^oportere clTe Ecclefiam, qn^ condcfcendat infirmitati aiiorumr fluantum poteft : poffe autem,- ^ alias jam varils teroporibus m hac par. te condefcendiiTe • aliquibus laltem populis ad folatium hanc gratiam m. ■ dulgendam, ne inllexibilis feveritas objici poffit Conciho. ^ Facile conventma eft in eo , ofum calicis non elTe neceirarmm iis, h^. «ui non confecrant, cum utraque fpecies pro facrificio, non ^«tem pro Po^^^ S^cramento reqmratur ; ac proin Ecciefiam ]uftis de caufis po^. Lato calicis ufum prohibere : cum certura omnmo fit, totum Chnii.um ii*b^^^.^ ^ Sis fpeciebus contineri. In eo igitur folum eft difceptatmfi , an pro ftatu reriL pr^fenti videretur , aliquibus faltem popuhs id indulgendum , cum inftanter adeo petant. ^ . . . Plerisque, pr^fertim Hifpaais ea ftabat fententia, nihil m hac par- te eife permittendum : pugnare adhuc ratfones , propter quas ritos ille - ^ fit interdiaas : non alia de caufa illius reftitutionem peti a Proteftanti- ■ hrc' 'nuam ut EccleOam argaere paffint erroris, in illius prohibitione coffiffii^ ;* nec tamen ideo rc>verfuros , fed alia quoque mutan , abroga. ri , eveiti petituros : adeoque ex conceffione illa boni nihii , mali autea. ^ _ .flUam plurimum oriturum» ^ . 3,6 Pars III. Caput IV, De Concil. Trident. SefTio XXI. Do&rina dogmatica de communione fi^h utraque fpecie^ j.^^ la Seflione igitur XXI, i6. Julii celebrata frequenti Pacum fenatu ^ * conventum eft in 4* hsec de communione fub utraque fpecie & parvulo- rum capita. 1. pecernltur, illos, qui non conficiunt» nullo Divino prs^pto urgeri ad EuchariHis Sacramentum fub utraque fpecie fumenduro, nec du- bitari poffe, quin fumptio fub unafpecie ad falotem fufiiciat. 2» Etm perpetuo in Ecclefia foifle potedatero, ut in Sacramentorum difpenfatione, falva eorum fubilantia, ea ftatueret vel mutaret, quse fuf^ir pientium utilicati ^ & Sacramentorum veneratloni, prorerum, temporura, & locorum varietate, magis expedire judicaret. Flmc licet fub initium Ecclefiaj non infrequens feeric ufus utriiisque fpeciei , progrefiu tamen . temporis gravibus & juitis de caufis mutatara illam eonfuetudinem, hanc- que fub una tantum fpecie communicandi approbatam & pro lege habenp dam decreviire : quam mutare fms authontate Ecclefise non liceat. 5. Quamvis autem Chriftus in ultima coeaa boc Sacramentum fub utraque fpecie inflituerit & Apollolis tradiderlt , fateodum tamen , to- tum & integrum Chriftum fub aitera CaQtum Ip^cie conrineri , verumque Sacramentom fumi : ac proin nulla eos gracia ad falutem neGeiraria de- fraudari, qui fpeciem unam folam accipiunt. ■ 4. Psrvulos ufu racionis carentes eon oblfgari hoc Sacrsmentum fu- mere : nec taraen dgmoandam aotiquitatem, quse aliquando morem illum fervarit. Additi funt 4» Canones , quibus anathematizantur , ^ I* 5i qms dixerit, ex Dei p^rajcepto feu necelEtate falutis omnes f|- fcanoness deles utramque fpeciem fumere debere. 2. Aut Ecclefiam non jultis de caafis communicare Laicos fub una tantum fpeeie. 3. Qui negsverit, fub uoa fpecie totum & integrum Chriftum fumt 4. Qui dixerit , psr^^alis , anteqtiam ad ufum ratbnis pervenianc, ■ • necelTariam eiTe com-muniaoem- 15^^« An tutem re ipla afus calicis aliquando fit permrttendus Laicis, & Anconce- quales caufas honc coocedeodi Snt juftas, Concilium in aliud tempus de- m^ffum ad^" '^^'^®^^"^ refervavit , qmd tmnm in boc Ctntcilio fieri mn potuit , co qmd muUi PQmificem. cAfoM citius deftderarint, Remiffim igiiur tfl bocmgotium ad Pmtificmi qui aliquibiis Epifcopis indulfit facultatm eum ufum conced^f^, ^ abs(juefru^u^ ut pofiea patuit. Quare psrfonakm tantwn ejfe eam facultatm declaramt ; confi* quenter non tranfire ad fuccejjores, j^^^ Decreta de Refonuatione. Decreta I. Epifcopi, eorumque iViiniftri nihil acciprant, quocunque prsetextu, Ref^rma. & etiam fponte oblacum, pro collatione ordinum, litteria dimilToriis, aut li- gil-^ S47 gillo y fed gratis i(la omnla {lanr, Omnesqoe contrari^ confuetudi- "«^".'-s de nes , ac ilatuta , tanquam fimoniacce pravixati faventia , penitus caffan- tur & intenJicuntur. Notarii vero , ubi vigec confuetiido pro Gimiflbriis, g^^jgg-g^ aut teftimonialibus Jitteris aliquid accipiendi, decimam tantum unius aurei partexn poflunt accipere: duinmodo eis nullum falarium fit confti- tutum pro Officio exercendo. a. .Nullus,iicet alias idoneus sd majores Ordines admittaturj nifi ha- beat beneficium, ad congruam faftentationem fufficiens. Nec illud refigna» re poSit, nifi conftetjeum ad ijjius titulum e/Te ordinstum , & aliunde vive- re poiEt. Patrimonium vero vel penGonera etiam fulEcientem pro fuften- tatione pofiidentes ordinari non poffil^t, nifi, quos Epifcopus pronC' ceffitate vel utilitate Ecclefiarum fuarum ordioandos effe judicaverit ; neque illa deinceps fise lieeotia Epifcopi alienari poflint. 3» Pars tertia proventuum & fru^uum in Cachedraiibus & Gollegia- _ i54'. tisEcclefiis fepareturin diflributionesquotidiarias, Cubi taies vel nulIaB^i^"!'"^^^' vel tenues funt ) folisque prjefentibus in Divinis Offidis diftribuatur ^.^^^^^^^ proportjonaliter juxta divifionem Ebifcopi. Salva tamen confuetodine Ecclefiarum 5 m qaibos non refjdeiites, vel non incercffentes nihil vel minus tertia pari:e accipiont. 4. " Ubi unus Reftor non fufficit, cogatur ab Epifcopo plures Sa- cerdotesafiiimere. Ubi vero ob locorum diftantigm , aut difficukatem^^v? Parochiani fine ms^no incommodo ad percipien ia Sscramenta, &Di-'^°^ ^^' vina officia audienda accedere non pofuint, novas Parochias, etiam in- vitis Re^toribus Epifcopi pofilmt conftituere , affignata pro arbitrio Epi- fcopi portione ex matrici Ecclefia. Hac autem non fufficiente coropellen- dus ad Rippeditanda necedaria. 5. - Propterpaupertatem Ecclefiarum, & in cateris cafibus a Jure ex- 156.' preffis, pofTunC Epifcopi facere Uniones' quarumcunque -EcclefiarumUnio Bene- parochialiam, & aiiorum beneliciorum curatorum , vel non curatorum cum curatis. 6. Imperitis Redoribus, honefie tamen viventibus, Vicarii aut Coad- jutoresprotemporedeputentur^cumparte fruduum afilgnanda. In mali- tiaaatem &fcandalopertinaciter viventes, priventurbeueficiis, juxtaSS* Canonum conftitutiones , esemptione 6c appellatione remota. 7. Ecclefia% vetullate vel altascollapfa^, reilanrentur ex fruflibusad 157. eas pertinentibus : qui fi non fuerint fufficientes , Patroni , & alii, qui fru- EccleQa: 6lus aiiquos ex Ecckilts illis percipiunt, & in hQrum defeilum Parochiani coiiBpfE. .contribuant. Si niraia egeftate omnes Isborent, ad matrices , aut vicioio- res Ecclefias transferautur beneficia. Ecclefia vero diruta in profanos ufus (non tameafordidos) convertatur, ere6ta ibidem cruce, X X z 8» Mo- 34S ^ars liL Caput IV, De ConciL Trident. Monafrerla commendata, in quibus non viget regularis difciplina, & beneficia , qualitercunque commendats, fingulis aanis vifltent Epifcopi. 9, Qusftorum eleemofynarum nomen& i^uspeuitus toDitur. la- fiis^^jgs dulgentias vero & fpirituales gratias Ordiaariu* publicet adhibitis duobus fM«»l«b da Capiculo , qui eleemofynas recipiant abf que omsi mercede , u£ tan- d€m coeieftes hos Ecclefiae thefauro» non ad qusBftum , fed ad pietatem exerceri omnes vere intelligaat, Seffio XX il. Dc&rina d$ Sacrificio Mjjk, 345. Celebrata e£l hsc SefTio 17. Sept. 15-62, editaqua uovem Capitt de »ogss4ta. Sacrificio MiOk: de quo per tret horat ex fablimiori fti^^u peroravic P. Jacobus LaynezSocietatis ]€ru <5eaeralii. l&gpo£saatt, I» Chriftus in ccsna Apoiloli$, quos cunc Sacerdotesconftituit, de- dit pottfiaum ^ pr^cepium offerendl Co?pus Sanguinem fuam fub fpe^ ciebus panis , & vini,tanquaHjjug»facril!ciimi viObiie reHnquens Eccle- fi£ fuse, per quod virtus facrilicii in eruce pera^W, nobis applicatur irt remiffionem peccatoruo)* FfHast. a- Et q^uoniaiD in hec facrificio Cbriftus incroente issBSolatur , qui in ara crucis femtl fe ipfum cruentt obtulit, vere eft propUimrium pro vi- vis &" defun5ti«» ^ • li.aina. 9* Llcetautem in Miflafiat commeni«ratioSan£l:0niiB, ipfum tamen facrificlum Sili DEO offcrtur , non autem, Sasto , quorum dimtaxat patrocinia imploraiius. * Canone. 4- Cbno^ ^MJ] minusab iis percipiantur,ad quos pertinent,& abfolutionema fummo Pon- tifice obtineant, quodfi ufurpator ejusdem EccIefisePatronus fit, etiam Ju. repatrdnatus privetur; uti etiam Clericus beneficiis Ecclefiafticis , cum inhabilitate ad ah"a, & fufpenfione ab executione ordinum , fi ejusmodi ufurpationum fuerit particeps^ Denique Synodus refumens quaeftionem, an aliquibus Provinciis petentibas ufus calicis fit permittenduS) ad furamum Pontificem refert negotium. Ut fupra memoratum eft, Seffio XXIIL De Sacramento Ordms^ Seflionem hanc ultradecem menfes difFerre oportuic, propter duas controverfias moleftiffimas. Nam Imperator FerdiDandus 6: Rex Galliae cernentes^Lutheranos & Calviniftas fub prstextu Roman^ tyrannidis nun- quarn C6ncilio acquietoros, nifi reformarentur abufus Roroang? curia? ^in id maximeincumbebant* At Pontifexconflanter refpondit, ad fepertinere, ea, quseRoms corrigenda videren^tur, emendare; atqueabunde fe id jam prpcltitilTe, conftltutionenoviflime edita, qua omnia , quaz jureobjici pof. fenr, emendaric in omnibustribunalibus RomaniSj Csncellaria^Roca, Pa- iscio Apoftolico, circa diftributiones gratisrum , Privilegiorom , InduJgen- tiarum : faduruinque fe porro omnia 5 qu^ poffint defiderari ; uc proin nullumomninoex iis pra^textum pertinacisProteftanteg poffint objicere. Ajtera controverfia, qua? non parum rerum curfuro morabatur, erat de loci prasrogativa Lumnfem inter comicem Legatum Hifpanum , & Gallis Oratores, minitantibus iftis, fe cum omnibus Gallis abituros , fi Hifpanus prsponeretur, Ad litem fopieadam dacus huic locus extra or- dinem Legacorum. , " Hiscompoficfs celebrataeftSeffio 25. if, Juliianno i553»prae/jdibus Legatis Sedis Apoftolica?, Hofio, Simonetta, Morono,& Nav^uero, Car- dina. lefilo XXIIF. 3^1 'tjmalibus ( nam Cardinalis Mantuanus, Legatorum pnfTfUS, & Seripan- dus Tridenti interea obierant, Altempfius vero Cardinajis, Pontifids nepos , qui quintus Legatus advenerat, Confiantiani ad Epifcopatum fuum jam difceflerat ) advenitqup etiam cum Gallis Epifcopis ad Seffio- nem tfiam Caroius Guifius^ardinilis Lotharingus^ Edita 4» capita de SacramentyOrdinis, I» Chriftus Apoftolis, eorumque in Sacerdotio fucceflbribus dedit 16$, poteftatem confecrandi & OfFerendi viflbile facrificium, atque remitten- Doarina de- di & retinendi peccata* Sacramento 2» Ad venerationem tanti facrificii ab ipfo Ecclefiee initio fuerunt in ^'^'^i"^^* j^fu feptem ordines , tres majores feu facH, & quatuor minores^ 3. Ordo eft vere ac proprie Sacramentum , cum conferat gratiani, .lit.Jiabetur 2,. Ttm, i. f - 4* Soli illi funt Sacerdotes , qui legitime funt ordinati ab Epifcopis. Hi lunc majores Presbyceris , & confirmationis ac ordinfs Sscrnmentum rConferunC : negue ad hoc requiritur Magiftratus aut poptili corifenfus* .Ordinatis imprimitur chara6ler indelebills , propter quem nunquam am- 4>iius effici poflunt Laici. ' Contraria autem his capitibus do6trina damnata eft pro more 06I0 .Canonibus. : ' I. Damnatur, qui dixerit, in Novo Teftamento non efl^eSacerdo- '^^* tfum vifibile, aut poteftatem confecrandi & peccata remittendi, fed O^.C&^onn&d^ ficiura tantum & nudum Minifterium prsdicandi Evangelium. eodem. , 2r, Prster Sacerdotium nullos alios eflTe ordines, per quos velut per J^adus afcendatur ad Saeerdotium. 3- Ordinationem non efle vere ac proprie Sacramentum , a Chrifto ^cfticutum , fed tantum efle ritum eligendi Miniftros verbi Dei. -1 .; 4* eam non imprimi charaflerem, vel eum, qui Sacerdos ferael fuit, Laicum rurfus fieri poflTe* f ♦ Sacram un^ionem in ordinatione ufitatam non requiri. In Ecclefia non eflTe Hierarchiam , Divina ordinatione^ inftitil- ^-tam, quae conftet ex Epifcopis , Presbyteris, & Miniftris. 7. Epifcopos non efl^e Presbyteris fuperiores , vel non habere po- teftatem confirmandi , ordinandi &c. vel eam ipfis efl^e cum Presbyterfs communem : vel ordines absque populi , vel poteftatis fascularis confen- fu efl^e irritos ; Aut eos , qui ab Ecclefiaftica poteftate non funC ordinati & mifli^legitimos eflTe verbi & Sacramentorum Miniftros. 8. Epifcopps, qui auftoritate Romani Pontificis aflumuntur, non cfTe legitimos & veros Epifcopos» Hic mdtum difputabatur ^ an Epifccpi potefiatem Jurisdi^ionis immedioe habeant a Cbrifio , an uro mediante Fontlfice^ Flmuit tandm ab ea quatftiQm cQntroverfa abjlrabcre* Hii 352. Pars llf. €sput IV. De Concil. Ttident. His Capiiibus & Canonibus in eadem S effione robiun6ta funt i g. Decrett De Reformatione. j Quia jure Divlno Reaoribus Eeclefiaram prsceptum eft, gregem ^0ecJeJcirca fuum pafcere ac regere, Eplfcopus ac fuperiops Prselaci nunquam abfint ai Eeikiemkm fua Difficefi, nifi ad fummum per tres menfes, i:ontmuos vel intemiptos : fi Epircopo, urgente caufa ultra fibeife veiint, caufam eam Ponufici aut Metropolitanof nimi: ' fcriptis approbandam oirerant. Nifi iscidat perageadum officium Reipu-: hlic«autEpifcopatuianKexum,atquenotorium,autrepentinum. Itattmea Dro tempore abfentias Ecclefiae fu« provideant,ut nulium inde detnmentuia patiatur Alias fruau* non faciunt fuojs > fed tenentur eos pro rata abfenti» aut fabricae, aut ptuperlbos loci crogare, etiam alia monitione non fecuta* Idcm decernitur de inferioribus Curatis i in quorum abfentia conlti^ Et alioraro ... vicarii , ab Or^inario approbandi. Difcedendi autem^H- Cuinmum. ^^,ipti5 ac gratis concedeadam , ultra bimeftre, nifi ex gra>p caufa, non obtincant, - L Epifcopi , ultra tres menfes confecrationem dijfercntes , fru6hni €ontoatio teneantur reftituere. Si rurfus per tr^s menfes confecrationem negl^ E,^c^T ga" t , Ecclefiis ipfo jure fmt privati. Gonfecratio autem fiat in Eccies, mm. la, ad qoam funt promoti, aut in Provmcia, fi connnode fien potellu 2, Epifcopi per femet ipfos ordines confertnt* Si segntudme impe- diti fuerint , fubditos fuos non aliter , quam jtra esaminatos & probato» ad alium Epifcopum ©rdinandos dimictant. ^ ^ t/o^ 4. Frima tonfura non initientur , qui Sacramentum confirmationis ^eSan. necdum recepemet, aut Fidei rudimenta, i^m fciunt. : & de qaibus non fit prc-babihs come^aurs , eo|- non id' fubterfa- Viendum f^culare judiciom lA genos vitas elegiffe. ^ ^ , c Ad miBores ordines promovendi bonom ee(!rmonmra habeant s %aiittt?s. ^ Magiftro ScIiq]:^. Omniaqae ante otdinationem circa nata^ ks . ffitatem , mores &c. diligeneer inqeirantur,- ^ • ^ ^ ^ ; • ^ Nollus .priraa licet tonfiira -^aot etiam minoribus mitiatuS: , obti^ iest-Beaeiiciom' ante 1 4. ^tnti, aniiuro. Neque privilegio fori gaudeat, nirihabeatBenefidiim, guc-clericalem habitum ac tonfaram geltet,^ak- oii E^lefi^ ex msndato Epifeopi infer^iens , aut m Semmano Clenco- ^mm vel Aeademia deMceiitia EpiiGopi verfe^^^^ ' . 7. Epiftopus :ord!n?«adofym omnes quaiitates dibgenter mvefliget S A p 'opFio Epucopo quilibet ordifiiccfas : ire! ab a!io cum proprh licemia & teftfmoniis , & fe Catfredf s!i Ecciefia , vel fi Epifcopus fit m s!io lo"o fua D:mad, m digniore Ecclerm locf , qaantum fien poteft, MftiniatuT ordinatio, acpuWice* prsefente Clero, _ . ■ 5, Epifcopus fasiliares! foum ordinare non potett,mQ per triennium he- SelTid XXIIL fitcumeocommoratus : tunc sutem ftiitia ei.Benefic|ym cotiferre debe'-. lo» Abbates rmlli feculari, vei Regulari, fibi non fubdito, tonfe- rem aut ordines minores conferant, aut dimifforias quaecunque CapituUl concsdant : ne quidem Sede vacance. l u Etiam minores Ordines per interftitla conferantur, nifiEpifcati po aliter videatur. Tum vero nonnifi poft aonom ad facros Ordines pro- moveantur, nifi neceffitas aut utiiiCas Ecclefi^ Judicio Epifcopi aliud exi- gat, Tempore antem interftitiorum diligenter fe exerceapt in virtute .& dodrina , ac munere ab Epifcopo fibi commilFo , ut digni inveniantur afcenfu ad altiores ordines^ 1 2. Nullus promo veatur ad Subdiaconatum ante setatis annum 21. Diaconatus 25. & Presbyteratus 25. Regulares quoque nec in minori aetate, nec fme diligenti examine Epifcopi ordinentur, quibuscunque privilegiis quoad hoc penitus exclufis. Intelligendum de Pnvilegiis am Ccncilium Tridentimm acquifitis^ ) 13» Subdiaconi & Diaconi ordinentur in minoribus jam probatii ac fcientia, qu® ad officium exercendum requiritur, probeinftrudi, conti- nentes &c. diebus Feftis folennibos & Dominicis maxiroe decet, ut commu- uicent. Per annum interflitla fervent, nifi aliter vifum Epifcopo,ob Ecclefia ceceffitatem vel utilitatem. Duo facri ordines nulli eodem die conferantur, 14. Qui pie & fideliter in prioribus Qfdinibus ac Minifteriis fe gelTe» rint, ad Presbyteratum afcenfuri , iis fmt imbuti litteris, ut populum do. cere poffint ea , quse fcire omnibus ad falutem neceffarium eft , & ad mi- niftranda Sacramenta. Vitae bono exemplo prseluceant. Diebus faltem Dominicis & Feftis folenriibus celebreot : &, fi curam animarum hsbue- rint , quoties hoc munus exigit. Cum prpmotis per faltum poteft Kpu fcopus difpenfare, fi non miniftraverint. if^ Quamvis Presbyteri abfolvcndi poteftatem in ipfa ordinatione '7®' , accipiant , ut tsmen fa^cularium , etiam Sacerdotum , Confeffiones sudi- ^J^f^^^JJ®, re poffint, debent omnes, etiam Regulares ( nifi Parochiale Beneficium ^,;,^^ habeant)ab Epifcopo apprnbariy feu idonei judicari, praevio examine, uifi aliunde conftet Approbario autem gFatis fiat. 16. Singuli ordinandi adfcribantur illi Ecclefiae, pro cujus neceSitate aut utilitate aflumuntur , ubi fuo monere fungantur , nec vagentur incer- tis fedibus* Qui inconfuko Epifcopo locum deferuerit, ei facrorum exer- citio ioterdicatur. Nullus peregrinus fme litteris commendatitlis fui Or* dlnarii ad celebrandum s aiiC minlftranda Sacramenta admittatur. 17* Fun6tiooes minorum GrdinuiT) reftituendfe , nnlgnati-one fa£la ffufiluom ex fimplicibos Beneficiis vq\ fabrica ne ab haereticis tanqoam otiofi trsdiicaritur, Deiieieotibus tamen minoriftis calibatum colentibus» fufficiantur conjugati, monogami tamen, tonfiirati, & induti clericaliter in Ecclefia. Pars JIl Yjr nJu 354^ FarsIIL Caput iV. De Cbncil Trident. 171* ig. In CathedralibDs pro ratlone facultstum erjgantur feminaria ErigendaSe-Clericorum, in qu^ prstcipue pauperes afiiimendi , & ad (acra Minilteria praeparandi , itemque Schol® erigantur communibus Eccleliafticoruni iumptibus &c. Seffio XXiV. De Sacramento Matrimoniu Indi£lafueratSeflioiiidieiii i6.Sept. fed proroganda fuit m il^Nor. ' %f6^* in qua exporita foit doftrina de matriroonio, quod Chriftus in no- vo Teftamento ad rationem Sacraraenti elevavit, teftante ipfo ApoftQ* lt>,Sacramentum hoc magnum eiTe in Chrifto &Ecdefia. QuiaautemNo* vatores hseretici etiam in hoc Sacramentum funtgrairatijSynodusfequea-! tibus 1 2. Canonibus eorum errores condemnavit* 1. Anathema fit , qui dixerit, MaCrimonium non elFe me ac pfo» prie Sacramsntura, a Chrifto inftitutum , neque gratiam conferre* 2. Licere Chriftianis plures habere uxores Smul : hoc nulla lege Divina effe prohibitum. 3. Eos tantum cqnfangumttatis & affinitatis gradus , qui Levitico exprimontiir, impedire poile iMatrimooiiim contrahendum & dirimere eontradum ; nec poffe Eccleilam in nonnullis eorum difpenfare, aut ■eonrticuefej^uc plures impediafic & dirimant. 4. Ecclefiam non potiiiiTe (laiuere Impedimenta, Matrimonium di# riffientia^ ^ 5. Propter hsrefiii, aot moleftam cohabitationem > ^ut abfentfan¥ coojugis, diirolvi.poffe matrimonii vincuhim. 6. Matrmionilim ratum tantiiin , per folennem Religionis profeffio- nem alterius conjiigom non dirimi. 7. Errare EccTeriam , dum docet, propter adulterium alterius con* jugiim ffiatrimonii vinculum non diffolvi : necpoffe, etiam innoeentem aliud Matrimonium contrahere , qoamdiu vivit alter conjugum, mseha- rique euro, qui dimiffa adultera ah*am duclt. 8* Errare Ecclefiam, dum decernit, ob multas caufas fieri poffe feparatiooem conjugum quoad thorum, feu cohabitacionem , ad cercum tempus, aut incertum. 9. Clericos in facris Ordinfbus conftitutos , vel Regulares caftita» tem folenniter profeffos poffe Matrimonium contrahere ; contraflum- que vaiidum effe non obftante lege Ecclefiaftica, vei voto* 10. Statum conjogalem praeponendum effe virginali, vel coelibf,j huncque non effe meliorera ilio* ir^ Prohibitiooem folennitatis nuptiarum certis Cemporibus, benqi di£lionem, aliasque ceremonias, effe fuperftitioncm* 12^ Caufas Matrimoniales non fpeSlare ad judices Ecclefiafticost Edita dein funt decem Capita Seffio XXIV. 355: De Reformauone Matrirnonii, I, Qosmvis Matdmonia clandeftina (aermtvdidat qoamdiu Ecdefia 174. eanonifritavit,Tincquedamnandi, qiii affirmant,fineParentum confenru Deaeta de contra6la effe invalidajautParentesea rata velirritareddere pofle jEccle ^efmmatio. fia tameneafemper prohibuit. Quiaautemfolaprohibitio non fufficit ad"Pj coercenda fcelera & abufus, praefertim eorum , qui ad alias nuptias tranf- unt vivente priori conjuge, & fic in adulterio vivunt , ideo Synodus praecipit, utantequam Matrimonium contrahatur, ter aproprin contrahen- tium Parochotribuscontinuis diebus feftivis, in Ecclefia, inter MifTarum ^ . folenniapublice demmtietur, inter quos Matrimonium fit contrahendum. Tum , fi nullum impedimentum opponatur , Matrimonium in facie Ec- C^Ecelebretur, Parocho inteTle6lo confenfu eos conjungente. Siprobabilis fuerit fufpicio, Matrimoniura malitiofe impediendum ^ propter tot denuntiationes,tuncveI una tantum fiat , velfaltemParocho 5^^^"""^^^^^, & duobus vel tnbus teftibus prsefentibus matrimonium celebretur. Qm l^^^ clande.* vero aliter quam praefente Parocho , vel alio Sacerdote, de ipfius Pa- ftineitatis. rochi feu Ordinarii licentia, & duobus vel tribus teftibusMatrimonium contrshere attentabunt, eos S. Synodus ad fic contrahendum omnino inhabiles reddit: atque hujusmodi contra6lus irritos facit, & annullat; gravibus infuper poenis ab Ordinario mulSlandi, qui aliter fecerint. AnteBenedi^ionem autem Sacerdotalem, aproprio Parochointem- plo impertiendam (nifi alius Sacerdos a Parocho vel Ordinariohcentiam habeatj) in eadem domo non cohabitent conjuges» Si autem Parochus , vel alius Sacerdos , alterius Parochiae Sponfos , i77\ fine illorum Parochi licentia, Matrimonio jungeret, aut benediceretjipfe BeneQicu© tam di u fufpenfus maneat, donecabfolvatur ab Ordinari® ejus Parochi, ad ""^'"^**** quem pertinebat Sponfos coojungere & benedicere» tlabeat Parochus librum , in quo con jugum & teftium nomioa, diea- (lue & locum contradi Matrimonii defcribat. Monendi etiara Spoufi, ut ante Matrimonium confiteantur , &Eacha. riaiam fumant. Aliis etiam piis confuetudinibus in fug vjgore permanfuris. Hoc Decretom promulgetur fa?pius in fmgulis Parochiis, praefertimpri- ^ ino anno ♦ poft 30. autem dies a promulgatione fafta robur fuum babeat. 2 Uous tantum patrinos, vel una, aut ad fummum unus & una bapti- Vfy^^ zatumde Baptlfmo fufcipiant. Impedimeiitum autem cQgnatmis SfjiYitualis Vmini folum contrahunt patrinus, & baptizans cum baptizato, ejusquePatre &copnin« Ma^re Unde horum nomioa diligenter fcribenda funt a Parocho in hbro SpmtaaJ^ Bao^i-ifmsli Si alii, pr^ter defignatos infaotem tetigerint, non contra- hitur cognatio. Similiter es Confirmationis Sacramsnto^ eadem tantum -^ntrahi?ur a Patrino cum confirfiiato ejusque Patre & Matre. ^79. a Impedimentum pwSto honeptis non oritur ex fponfaiibys, quaeun- Pubs#a 9' tr Y y 2 que, H3»««a?. 38i. YagabundU Concubi' narlla 184» 186. DeEleaione Epifcopo- 3:$^ Pars ITI. CaputlV, De Condl, Trident. que ratione invalidis, Si autem valida fuerint, prirrmm gradum n@n excedat. 4. Impedimencum cjjinitatts , ortum cx fornieatione , ad primum tantuffi & fecundum gradimi reftringitur 5. Si quis fcienter intra gradus prohibitos Matrimoniura contrahit, feparetufj & fpedifpenfationiscareat, Idem ftatuitur , fmegleftis folenni- tatibusignoranter cum iffipedimentocontraxerit. In contrahendis Matri- moniis vel nulla omnino detur difpenfat:io , vel raro , idque ex caufa , Sc gratis coricedatur. Infecundo gradununquam difpenfetur , nifiinter ma- gnos Principes, &^ublicam ob caufsm. 6. Inter raptorm & raptam , quaordiu rapta in poteftate r^6m manferit, non poted coofiftere Matrimonium» Raptor &omnesadjutores fint ipfo jure excommunicati , '& perpetuo infames : & fi aerici fuerint , deproprio gradu decidant. Si rapta a raptore feparata , & in loco tuto ac libero conltituta , io MatriaTonium cum illo libere confenferit, poteft eamrapcor dacere. Tenetur tamen esm dotare,fivedoxerit,five non. 7^ Vagabundi non facilead Matrimonium admittendj* Magiftratiw fsecularis eos fevere coerceat^Parochinon mcerfmt eorum Matrimoniis , cifi prius diiigenterinquifierint, & re ad Ordinarium delata, abeolicen» tiam obtinuerint. 8- Cencubinarii pofl trinsm Ordinarii monitionem escommnnicentur. Si concumacesultra snnum permanlerint, feverius puniantur^ Concubinas poHtrinammonitionem graviter puniEOtur & -extra Dlcecefim ejiciantur, invocato etiam, fi opus , brachio fssculari* Aliis poenis in fuo robore permanentlbus. 9. Domini ac MagiO-ratos direfle vel indirefte sagentes fubditos fuos contrahrre Matriniooiom cum certis pcrfonis ipfo fafto incurruat ex- coffimonicstionern. 10. Ab Adventu usque ad Epiphanigm , & a feria quarta cinerum usque ad ofekvam Pafchatis inciufive , antiquae prohibitiones folennium nuptiarum diligenter obKrventur. Superaddita funt deinde alia viginti Capita. AHa Decreta de Refonnatione. I. Traditor norma creandi Epifcopum & Cardlnales. Nenipeutpod mortem Epifcopi indicantur publicse preces ad impetrtndum a Deo bonum PaftorefT!. Declaratque Synodus , eos mortallter peccare, qm' aon promo- verint eosj quos digniores, &Ecclefi8e magis utiles ipfi judicaverint, fepo- fito omni humano afFedu, legitime natos, vita, astate,do6triGa, atqueomni- bus aliis qualitatibus, aSS* Canonibus requifitis, praeditos. Ha&cque omnia in publicum inftrumentum redaSla, una cum forma ele6tionis, & profeffio- neFidei, apromovendofa6la, quamprimumad iummum Pontificem mit- santur, Ubiper quatuorCardinalesoinnia diligenter examinentur tuni Seflio XXIV. ' 3f f per nmm ex ipfis m Cor^Movto referaotiir : gcdeinde Judkioffl feratur. i'>dem qoalicates ex?gendcT in creatioiie Cardirialium, qui ^xomni Et Carl^ busChriltianisNatioDibas, qoantum eommode fieri poteil:, aiToffiencur naii^o^. a fuffimo Pontifice, qui letliiHmos tantum fjbi afcifcetj boncs ma» xime atqae idoneos Paftores fingulis Ecclefiis perficlet* 2. QuolibeC triennio celebrentur ConciliaProvincialia per Metro- »sr» politanura, aut, eo impedito , per Coepifcopum antiquiorem. Ad ea ^i^cialej&l con veniant , quicunque de jure vel confuetudine interelfe debent. Epi- fcopi autem , qui nulli Archi - Epifcopo funt fubjefti, ad SynodumPro- vincialem alicujus vicini Metropolitani accedant; & quas ibi ordinata fuerint , obfervent : in reliquis omnibus eorum Privilegiis & exemptione falvis» Synodi vero Dioecefanae quot annis celebrentur. 5. Epifcopi &c.perfeipfos, aut, fi legitimeimpediti fuerint , peryj^';*^ fuum Generalem Vicarium , aut Vifitatorem , fi quot annis totam Diaece- * fin, propter ejus latitudinem, vifitare nequeunt, faltem majorem ejus par- tem vifitent , ita , ut intra biennium vifitationem abfolvant. Metropo- iitani vero non vifitent Dioecefes fuorum Comprovincialium , nifi caufa cognita & probata in Concilio Provinciali. Vifitatores inutilibus fura- ptibus non fint molefti , nec quidquam accipiant , nifi quod jure debetur , nempe vidualia necefiaria, Patroni vero adminiftrationi Sacramento- rura fe non immifceant, neque proventuum vifitationi, nifi quatenus eis ex inftitucione & fundatione competat* 4. Praedicationis munus in Ecclefia fua Epifcopi dillgenter exerceant, ig^ , vel per fe, vel fi impediti fuerint, per eos, quos ad id aflumunt : in aliis au- P^-^tiicatidl tem Ecclefiis per Parochos, vei iis impedltis, peraIios,ab Epifcopode- putandos, faltem omnibus Dominicis & Feftis iolennibus. Epifcopus populum moneat, teneri goeraqae Farochis fuas intereffe, ubl comnio- de id fieri poteft, ad audiendum verbum Dei. NuIIus autem fa-colaris aut Re^ularis etiaminEccIefiafuorum ordinum contradicente Epifcopo praedicare praefamat, Curent Epifcopi pueros faltem Dominicis & Fe* Itis in Fidei rudiraentis inftrui. • f. Cauf^t criminaies graviores Epifcoporum afolo fum-moPontifice 190,^ cognofcantur & terminentur. Si autem caufa fit talis, ut extra curiam ^.^"^^ Romanam fic committenda, nemini coromittatur, nifi Metropolitanis , ^J"^^^^^^ aut Epifcopis , & quidem propria manu Pontificis, atque quoad folam fa6ti cdgnicionem , definitiva fententia Pontifici refervata. Minores vero caufsB criminales Epifcoporum in Concilio tantum Provinciali cogno* fcantur & terminentur. ^ ^ 6. PoflTunt Epifcopi difpenfare in irregularitatibus Oranibus,& fufpen- fionibus, ex deliao occulto pro venientibns ( excepta ea quae oritur ex ho- ffiicidio voluntario, &exceptis aliis, ad forum contentiofum deduais) ^ , PoteHas 35* ^2^*3 IIL Cap. IV. De Coiicil. Trident. tum difpen- 1^2.! tiarius. De atate & ^ualitatibus Piseficien» poiTuiit etism in qaibuscunque cafibus occultfs, etism Sedl Aponol^ae refervatis , delioqueQtes qiiGscunque fibi llibditos in Dioc-cefi fua per feipfos, aut per Vicarium, 3d id fpecialiter deputandum, inforocon- icientise gratis abfolvere. Idem pofrunt in crimine hsrefis in eodem foro confcienti£B , Don autem eoriim Vicarii» 7. Explicsnda diligenter populo do6lrinadeSacramentis etiam lin- gm Veroaciila; item falutis monita fmgulis feftis explananda, omiffis inucilibus qua^ftionibos. 8* Poblicis & fcandaloTis fceleribus publica injungenda pcjenitentia , nifi Epifcop6 sliter fueric vifum. Poenitentiarius in qualibet Cathedrali coliocandus; qui fit Do6lor Theologise aut Juris Ganonici, vel Licen* tiatusj 6? aniiorom 40. Vel qui alias aptior pro loci qualitate reperitur. 9. Ecclefia faecuiaris, quas nollius eft Dicecefis , ab Epifcopo pro-. ximiore vifitetur. " 10. SubditiEpifcoporum fufpenderenon pofTunt per appellationem* executionem eorum , quae in vifitatione funt decretacirca morum emen* dationem &c* - - 11. Honorarii titulijaliquibus conceflijnonderogantjurl Epifcoporum^ 1 2. Nemo ad dignitatem, cui animarum cura eft annexa, promo veatur , nifi faltem 25. sstatis annum attigerit. In clericali munere verfatus, doctri- na & moribus confpicuus^ Archi- Diaconi, qui oculi dicuntur Epifcopi, fintDo6loresautLicentiatiinTheoIogiaaut Jure Canonico. Ad c^teras dignitates aut perfonatus, nullam curam habentes annexam , requiruntur faltem 22»anni ^tatis» Provifus beneficiocuratotenetur intra duos Men- fes ab adepta pofieffione profeffionem Fidei emitrere in manibos Epifcopl, veI,eo impedito, coram Vicario Generali. Provifi de Cancnicatu vel *di- gnitate tenentur idem facere etiam in Capitulo. Alias prs^dicli omnes fru- €tus non faciantfuos, necillispofrelliofuffragetur, Canonici f\n£ Prefby- teri, vel Diaconi,vel Subdiaconi: ita tamen, ut dimidia fakem pars fint Fr es- byteri. Si commode fieri poteft, dignitates omnes , & fakcm diffiidia pars Canonicatuiim conferantur tantum Do6loribus vel Licendatis'Theo^ogiag veljuris CanGoicl NonabfiaC Canonici dc. ukra tres meafes, aliasprimo anno priventur dimidia parte frucluum : altero omnibus, Teoentur au- tem omnes Divkiz per fe ipfos, & non per fubftitutos , obire officia* Ab illicitis veoationibos, aocupiis, choreis , taberois , iufibus abllineaot* 13. Elcclefiis Cathedralibus teouibus fuccurrendum unione Eccle- 1 Haruro, autaliis proventibus. Providendum etiam paopertati Psrochia- lium EccleOarum. Beneficia tenuia non graventor penfionibus aut alii$ \ oneribus. Omnes pertineant ad aliquam Parochiara , cujus Re^lorei» fuum Pailorem agnofcant. 14. In provifionibus, aut admifTione in poirefiionem beneficii, nulli fi-uto detrahaoturi autconvertanturin ufusnonpios, ^i- Seilio XXIV. 35^ 15. Tenuitati Ecclefjafun} & bencficiorum fubvenistur vel uniilone - , jsiuriura fimplicium^ vel aliquorum fuppreflione, de conrenfu patronorom, 16. Sede vacante Capitulum conftituat Oeconomum, qui rerum ac 1^4. proventuum curam gerat j item Vicarium infra 06I0 dies a morte Epi.Sedey«c§iji«» icopi. Qui faltem in jure Canonico fit Do6lor vel Licentiatus , vel alia$ idoneus* Uterque Epifcopo dein elefto geftorum rationem reddat^ 17. Uduhi tantum beneficium uni conferatur. Si unum non fuffi^ j^.i €lat fuftentationi , addatur aliud fimplex, dummodo non utrumque re-UmimBenci quirat perfonalem refidentiaro* Qui vero plures habet Parochiales Ec- ficium un^ clefias, vel untm Parochialem & alteram Cathedralem, cogatur, reten- ta una, alteram intra fex menfes dimittere. Alias utraque vacare cen- fcaturipfo jure , & aliis conferantur. i8» Dum vacat Parochia, Epifcopus ftatim conftituat Vicarium,cum ^9 liter traftand^ vel quas ex urgenti & rationabili caufa Pontifex per ctale fcriptum fus fignatur» , uijuiu fropai frf)feiptmn j judicaverit I^o Pars HL CaputlV. De ConclL Trident, Caufs matriffloniales h criminales, non inferlorum judicum fed Epi- fcopi iorisdiaiooj relinqoantur : nequ-e a Nuotiis ApGllolicis impedian- tur, ^aot turbentiir. Qai neque contra Ciericos debeot procederC;, niu Epifcopo priiis ^equifito & negiigenie. Aiias eorudi prOceiTus fmt irriti. 199 Appellsns sb Epifcopo teoetur a£ta omnia primas inftantia ad judi- Appdktlo. cem sppeilationls fuis impenfis deferre, admooito prius eodem Epifcop'0. Copiam aaorom aotem tenetur Notarius intra menfem appellanti extra- dere. Secus puniendus una cum judice a quo, fi is tergiverfationis par- ticeps fuerit. - Subjunsit denique Synodus proteftationem , quod per verba nla': Qu!S proponsntibus Legatis ac prafidentibus ^c, nolit, ut folita ratio traftandi negotia in Generalibus Conciliis uUa ex parte mutetur. Tum indiaa SeSio in nonam Decembris. Seffio XXV. De Purgatorio^ veneratione SanUoYum ^c^ !2©e* Celebrata eft haec Seflio ultima»^. Dec. 15^]* editumque primo de- IDoarina do. cretum de Purgatorio | efTe videlicet Purgatorium , animasque ibi deten» gmaticade fidelium fuffragiis, potiffiraura vero facrificio MilBe, juvari. Doari- furgatoriOi, Purgatorio populo diligenter explicandam , omiffis fubtilioribus, incertis, curiofisque quseftionibus, iisque omnibus , qu^ fuperftitionem aut turpe lucrum fapiunt» ftoi. Leaum deinde Decretum de Inmcatione, tpeneratione ^ Reliquiis San* Invocatione ^orum , ^facris Imaginihus t mandatque S, Synodus fideles circa ifta dili* Sanaorum, genter inftrui : Sa^aos orationes pro hominibus Deo offerre: bonum atque utile efle fuppliciter eos invocare ; contrariumque dicentes impie fentire. Zt lellgQiis. Sanaorum quoque corpora veneranda efle , per quas multa beneficia a Deo hominibus pr^ftantur; damnandos proin, qui dicunt, Sanaorum Reliquiis non debefi venerationem. fto^*' /m^jgte porro Ciirifti > Deipars, & Sanaorum in templis praefertim ©€cu]tu!ii]a*habendas &retinendas, eisque debitum honorem impertiendum : non gewm. quod credatut ineiTe iis aliqua Divinitas, vel virtus, propter quam fint co» lendss : vel quod ab eis fit aliquid petendum, vel quod fiducia in Iniagini» bus fit figeoda> ut olim fiebat a gentibusj quae in Idolis fp^m collocabant: Sed quia honos, qui eis exhibetur, refertur ad prototypa, quseablmaginibus f epr^fentantur, ita, utperlDiagines, quss ofculamur, & coram quibus ca» put apedmus & procumbimus^ Chriftum adoremus & Sanftos veneremur^ Infuper per piaoras populum erodiri & confifmari in Articulis Fidei commemorandls & recolendis Monerique intuentes Beneficiorum, acce^ ^ ptorum a Chrifto, Miraculofum, & exemplorum, ad imitationem propo- j^^^j^j^^^|t fitorum. Qui autem his contraria doeuerit, fit anatheraa. %mim Abufus autem omnes aboleantur^ fi qui irrepferint> omnisque fuperftl- tio, $6t -qtiato , Mclvh tonatur. Unde nuHa mft^ita proponatur Injago, Bifi ab Epi/copo approbata dmk, Sicut nec nova Mlracula^ aut novai KeliquiaB recipiendsj , Difi eodem recognofcente & approbante. Si gra. vior quaeftio incidat^ Provincialis Synodus de ea cognofcat: aihil tBmen aovuffl a«t rnEccIefia hgaeBujrjnuStatum decernatur ineonfultoPontifice* QucKi fi aliquando hiftorias aut narrationes S, Scriptnr® figurari eon> te*gerit, doceatur populus , non propcerea Divinitarem figurari , quafi^ cprporeis oculis confpici > vel coioribus aut figuris exprimi poffit^ DogmaticaB huic dodrinas addita funt 22. Capita De Reformatioiie Regularium.. j-. ReguJarcs vivsnt fecundtim regulam, ftn vantes exaaam dffciplinam. z. Reguiares nuUa re- tanquam progria utantur», Acquifita Hatim 204» 'fbperiori tradantuf & incorporentur Corsvenrui. Depauperti. 5, Omnia Monafteria ac domus Regularium pofltdere poflTnt b^na^^p . iiDmobilia, exceptis Francifcanis de Obfervancia & C-^pucinis. Non reci ^™"^^ piancur plures,- quam honefte fuftentari poflinc ex rcGi busvel eleemo. fynis confuetis. Deinceps Monfteria non erigantur fit-e Kpilcopi licentia, 4. Non hcet a Monafterio recedere etiam prstexru pii operis aut ReceHa accedendi ad fuperiores, nifi ab eis miffi aut vocati fuerinr. Qui fme prse^ * diao mandato , in fcriptis obtento , reperltur , tanq .^am i. hrtor piinia- tur ab Epifcopo, Studentes in Univerfitate ^ ia Conventibua tantum! Iiabitent, ah*as fubjacenc Ordinario. f. Curent Epifbopi fervari exaae claufuram, Moniali ne quidem Claufun adbreve tempus hcet egredi fine rationabili caufa,abEpifcopospproban> da. Ingredi autem intra fepta neminr oronino eft riciturr? fine Ep?fcopi autSuperioris licentia, in fcriptis obtenta, fub poena excommunicationi^ ipfo fafto mcurrenda : iicentia autem rardum danda in caf]bus necefljriisl 6, Orones Superiores virorum & mciiertim 9hg?innir votis fecretis, nunquara publicandis*. Abfencium vota non fspplesntur, Alm ^h^io'^^^ erit nuUa. 7, Abbatifla ,. vel qpaecunque Fra?feaa e%ead2. 40, aonos hahere, & ©aaikltera annis poft profefliouem laudkbillter vixifie debet, Alias^: eligatur ex a-lio Mpnafterio ejurdem Ordinis, Si Koq rncommodnm pr£e- i5di eleflionis videatur, go.faltem annos M^beac > & 5 annos profcffio- nis» Duobus vero Monafteriij nulia prsficTatur. Epifcopur autem veF ahus Praefe$ eleaionis non ingrediatur clauftra Moisafterii , fed ante can-^ €ellorum feneftellam fingularum vota excipiat. In reiiauis fer^entur conftitutiones Ordirris^ vel Monafteriiv 2\ Monafteria.qu3& non habent ordinarios Vi^^atores Regulsre^i ne- so«?. que fubdita flmt gp;f;opo, fed immediate fub proteafone Ssdis Apoftoli Vififatio. GongregatiQnemexuna vel pluribus Pro viadis coaftitBant, fmguHs "^^''^- JPitrs ni. Zz iFi. jdf Pars l\h Cap. IV. De Concil. Tridcnt. trienniis convocandam : fi deputati iTon_ vifitent, Monafteria Epifcopo tanquam Sedis Apoftoiicae Legato jus efto vifitandi. OeMoaiali- 9. Monafteria Monialium, immediate fubjeaaSe.! ApoftoliCc^, gu- bus. bernentur ab Epifcopis. • . -n. . 10. MonialesfingulismenfibusconBteanEui^&communicent. Bisaul: ter ia anno confefTarius cstiaurCiinarius iis dandus , qui ommum confef ' fiones audire debeal. Euchariftia taijtum in publica Ecclefia aflervetur. ftcS. Etiam Regulares quoad curam animarum in faeculares exercen- " furaEpircopi ^^^^ &'adminifirationem Sacramentorum fubfint viacationi & correaioni ia Regulares. ^^^^^^i Excepta cura in eos 5 qui funt 4q familia Monafteriorum , exercenda. Exdpmntur etiam loca , in qulbus Abbates , Generales , & capita Ordinum Sedem OrdioariaiD Principalem habeut : item, inquibus Reguiares jurisdiaionem Epifcopajera & temporalem in Parochos & .Pa^ rochiaoos exercent, , , r . r n. 12, CenOjtr^ietiam Epircopales^ Regularibus ferventur , item fefta ^ Dioecefana. ^ ^ • ' 13, Controverfias de:prEecedentia illico componat Epiicopus. Etiam exempti in pubiicis procedionibus compareant ; iis tantum exceptis, qui in firiaiori ciaufura perpetuo vivunt. ^ , ^ ? 14, Re^ularis extra^Monafterium dans fcandalum aSuperior^ru^ puniatur : alias puniendus ab Epifcopo. \ n. ^ 15 ProfeiTio non fiat ance annum i^. expletum : & poftquam a iEtafi 6. an. fufcepto habitu per annum in probatione ftetit. Profeffio^autem antea noium. fa^a fit nulla. ^ ^ . r r n * j Renuntiatio etiam jurata & m favorem piae caufa: facta ante duos Abuicatio ultimos menfes NQvitiatus eft nulla. Neque eft efficax, fi profeffio re ipfa konorum. non fequatur* Fiaito Novitiacu admittantur aut rejiciantur, Per h«c, tamen nihil derogatur pio Inftituto Clericorum Societatis Jefo* 17. Virgines non affumant habitum Religiofum ance annum aetatis 12. necProfeffionem emittant, nifi prius Epifcopus earura voluntaten^, &c* exploraverit, ^ ^ r • V ig. Excommunicantur omnes, qui cogunt fasmmam ad ingrefluni Monaft*erii ; item , qui fme jufta caufa ab ingreflli impediunt. ig Poft quinquennium ab emiflTa profeffione non amplius audiendu$ Quinqueii- volens agere de nullitate fua profeffionis. Nulius transferatur ad laxio^ nmrai rem diligenter vifitent Monafteria fibi fubjeaa, ] 21! Monafteria reformentur: iisque non nifi Regulares Superiorcf eiusdem ordinis prseficiantur. 22. Haec Decreta-diligenter ferventur. Alia 2 1 . Capita de Reformatione. 219^ i^ Epifcopi exemplo bono proeluceant Ex reditibus Ecdefiafticis ne diient confanguineos aut familiares fuos. 2. Epi- Seffio XXV. 3^3 j. Epifcopi emittant ProfeffionemFidei in primaSynedoProvincia^Profe»» II : ftem obtinentes BeneficluED EcckfMfticaro & docentes in Univer-Fj^eU fitate, fingulis annis. 3. Ccnruraenon fadle ferendas : praffertim fi alias executio realis vel J^^^P^""*"' perfonalis fieri poteft : nec nifi bina faltemmonitione prajmiffa, qui per ^*^^ annum nforduerit, tanquam de hcerefi fufpeftus traftandus. 4. Egifcopi,, Abbates.&Gjenerales Ordinum. p.offunt Miflas nimisReduaio «umeroBs reducere. Miffarum. 5. Onera Beneficiis annexa diligenter praeftentur. <5. Fpifcopo adjungsncur duoCanonici in judiciabilibus. Si ambo De Benefi- difcordent ab Epifcopo , engatur tertius &c.. ciis & judi' 7. Prohibetur regreiPas ad Beneficia. Coadjutor cumjure fuccefliO' ciis. Bis Prselaco non detur ,, nifi caiifi iJirrus aPaga fueric cognitas. 8t Commendatur hofpitalitas &c^. 9. Jus patronatus probandum;&c;. 10. PrsBteriocorum Ordlnados aliae^qusedem perfonae idoneae depu*i tentur tanquam Jiidices, quibus csufae delegenturj- acbEeviter terminentur» 11. Bona & Jura Ecclefiaftica^ non - eloceo tur;, 1 2. Jubentur fol vi decimae ', . etiam* ful> cen iura; 13. Quarta funeraliumfoIvaturrParochialiHiEcclefi»;, 14. Statuuntur poenae fn concubinarios;. 15. Filius Glerici non.habeat;Benefi.cium j ia Ecclefia , inqua Pater aliquod; habet aut habuiCo . 16; BeneficiajcuEatanom^onvertendasiiifimplicia:. Vicario affigne» tur congrua portiOo . 1 7. Epifeopj^vivant' fecondum ftatdm fiium- tanquam Patres & Pa- ftores : nec indecore fe demittant coram faecul^ribus;. 18 SS. Canones ab omnibus^fervandsv- Si urgens ac'gravisratio> fOftulet difpenfari ,p idcaufa cogoita atqiie gratis fiat, 19. Qui locum concedunt duellantibus^ , mnrrexcomnnjnicati: uti ,12 ctiamipfi duellantes eoromqtiepatrini . Eltf] nipfocoi]flfaadeeeflerint,lndieilaw- perpetuo careans Ecclfefiaitica! fcpiiltursj item^ fiiadentea: & fpeaatore&tes. excoramunicatiOnis vinculoteneantiiF;, 213. ao. Nerao^violee Ecciefiafiicsmm perfdnaram immanitatem ; Dei immiinitac ordinatione, & Canonici^; fan6lionibus confi:itutam. Eccieriaftica. 21. SS Synodus omniafDecretadeRcformatione itafaaaeffedecla. 214 rat,,utitUii8 femperfalva fit ^^elllsintelligaturauaoritas Sedis Apoftoiics. Nihis dero. Ahjolutid Qomtlii^,. garumpote. Continuata deineftSefiio hscultima eadem die 4.Decembris: Promul- ^.^" 1-x ^ 1 r , . ... ^ T CI9„ gatumqueDecretumde Indul^entiis , potefiatem nempc illas concedendi a Chrifto eflTecoilatara Ecclefis, ^ ab antiquifiia)is temporibus earuciufum , De inaul. 7» z 2. Chri- %tniu% 31^4 ^^^^ ^^^* ^^P* Goacil. Trident. Chriftiano populo cnaxime falutar^m viguiffe, concilforum auaoricate probatum, atque retinendum in Ecclcria , moderationem taraen adhf- bendam, na dirciplina enervecur. Abufus omnes,,, pravos quEllus &c- omnino aboit^ndos» Servandi deledus ciborum , jejunia, dies Fefti. Synodus quGsdameK Patribus deputaverat ad conficlendum Indicem librsrum noxiorum : quia tamen non potuit dirtin6ie&commodede fin- gulis dijudicari , praecipit , ut deputati illi , quidquid ab iis in hac re eft prEEfliram, rjm no Pontiliji exhlbeant^ ut ejus judicio & aufloritate terminetur & «vulgetur. idemque Synodus mandat deputatis de -Cate^ chifmo , Miffali, & Breviajio. •Quoniam fpes nuila affulgebat, comparituros hsereticos , Patres ad Ecclefjas fuas .properab^nt , decretum ell; , finem elTe imponendura Concilio,ejuiqueconfirmaxianem peteodam a fammo Pontifice^ Poftque acchmationes , praJemite CardiDale Lothsringo, faaas rubfcripferuntiff» nempe 4» Legati Pontlftcis, 2^ -aliiCardinales-, 3. PatriarchEB , 2 ^ Archi- Epifcopi... i68' Epifcopi,7. Abbatesly. Generales Ordinum, 38- frocura- tores abientium ; qoi ukM tamen non fublcripleruntdefiniendo , cum illis nunquam fuffra^^^ii fus fuerit concelTum. Pius IV, Pantifex edita deinBullai^ene^iiflwjDeMX ConciliumTriden- tinum confirmavit , & obfervari praecepit , prohibuitque, ne quis audeat commentarios, glofiTasjannotationes , fcholia, ullumve oronrao iriterpre- tationis genus fuper ipfius Concilii decretis quocunque modo edere. Si quid vero obfcuriustii^um& ftatutum, eamqueob caufam interpretatio- Prohibetquei^e aut decillo.ne egere cuipiam vifum fuerit, Sedem Apoflolicam , omni* inte^preta- jijm fidelium Magiftram., confiilat , cujus authoritatem etiam ipfa fandta Svnodus tam reverentef agnovit. Alia dcin Bulia idem Pontifex llaturt, ut Decreta Tridentini, qu« funt Juris merepofitivi, iicet in fecr^toConfiftorio jam menfe Januario anni 1 564. fint confirmata,tamen primam a Calendis Maji ejusdem anni obfervar i debeant: eo quod non parum temporis impendendum fuerit iis emen- date imprimendis. Prseci^t infuper, utofficiales fui Romani Concilium Tridentinum , & reformatioliem a fe faftam diligenter obfervenc. Spsciali eciam Buila derogavit omnibusPrivilegiis, gratiis & immuni- tatibus, quofnodocunque concelTis^ quEefuntcontraria CondliiDecretis. Porro Concilium Tridentinum promulgatum ac receptum mox fuit in totaItaIia,atqueinomnibusRegnis &Provinciis Hifpaniarum Regis, uti etiam inLuficania^PoIonia, &multis Germani8eIocis , ac fucceffa temporis in aliisetiara RegionibusCatholicfscum variis tamen limitationibus quoad Decreta reformationis , difciplinam fpeftantia^ Nam quoad Dogmata ab «ranibus Catholicis cum famma veneratione ftatim ubique eft receptum, Anm De Iudice librorura prohibito* ruiTr. 217. Decrcrura petendi conSrma" tionern Ccr:cilii a Pontifice. 215. Numenls fubfciiben» tium. a!9. Pitts IV. approbat Conciiium. tiones. Deinltio ©bligauonis 221. Protnulgatlo Csncilu, SelFio XXV. Anno deinde po/l abfolutum Concilium altero, nempe 15^4. Pius IV, . . juxta m^ntem Tridentini edidit formam Profeflionis Fidei, quam hodie ^^"*^y-^*^** dum emittimus, & quia frequens eft illius ufus , ac veUjt Synopfin Dog p ^ maticamcontinet ^ eam hic fubjungendam duxi. p^L ° §. XI. Fomia ProfeffioiTis Fidei. ,j 'p go N. firma fide credo , & confiteor oranra & fingula, quae continen» ^ ^ turin fymbolo fidei 5 quo fanfta Romana Ecclefia utitur, videlicet: credo in unum Deum Patrem omnipatentem,ta£lorem coeii & terrse, vi- „ fibilium omnium & invifibrlium^ &in unum Domtnum JefumChrifi;um, j, Filium Dei Unigenirtim, & ex Patre natum ante omnia fsecula^ Deum de ,3 D^, Lumen de Lun>ine , Deum verum de Deo vero, genicum non fa- ^ ^um, Conflibftantislem Pacri, per quem omniafafta funt. Qui propter nos homiae&^&propternoflrafnfalutemdefcendit decoelis; &incarna- ,5 tus eft de Spiritu Sanflo ex Maria Virgine, & homo fa^tus efl,Grucifixu« 5, etiam pro nobis fub Pontio Pilato , paflijs&fepultuseft, & refurrexit tertia die fecundum fcripturas, & afcendit in cceium, fedeCad Dexteraia Patris, & iterum venturus eftcumgloriajudicaTevivos .&mortuos, cu- „ jus Regninon eritfinis. Ec in Spiritum Sandfeum, Dominum& Vivi* „ ficantem, qui ex Patre Filioque procedit; quicum Patre &FiIio fimid j, adoratur , & conglorificatur,- qui locutas eft per Prophetas : & Unaro, „ Sanftam, Cajholicam, & Apoftolicam Ecclefiam. Confiteor unum „ Baptifma inremifiionem peccatorum ; & exfpeflo Refurredionem mor- tuorum, & vitam venturi faecuH. Amen. ,, Apoftolicns & EccleHafticas Traditfones., reliquasqtie ejusdemEc- „ clefise Obfervationea, & Gonftitutiones firmiinme admitto & ample6lor* „ Item facram fcripturam juxta eum fenfum , quem ceimit , & tenet fan^ia „ Mater Ecclefia, cujtiseft judicare de vero fenfu & interpretatione ia- crarum fcripturarum , admitto, nec eam unquam , nifi }uxta unani- „ mem confenfum Patrum accipiani, & interpretabor. „ Profiteor qaoque, feptcm eiTe vere & proprie Sacramenta novs Is* )> gis , a jefu Chrifto Domino Noftro inftituta, atque adfalutemhumani „ genaris, licetnonomniafingulisnecefiaria, fcilicetBaptifmum, Confir- mationem, Euchariftiam, Poenitentiam , Extremam llnftionem, Ordl- „ nem, & MatHmoninmjlUaquegratiamconferre, & exhisBaptifmtimt Confirmationem,& Ordinem finefacrilegioreiterari non pofiTe* Rcce- „ ptos quoque & approbatos Ecclefice Caciiolicaeritus in fUpra diftorum omniuraSacramentorum folenni Adminiftrstione recipio , &adm!tto: „ Omnia & fingula, qux de peccato originali, &de Juftificatione inSacro- „ fanftaTridentina Synododefinita, & declaratafuerunt,amp!e6lor &re- „ cipio. Profiteorpariter, in Mifi^iotFerri Deo verum, proprium, & pr». Z z } „ picia- 3« Pars III. Caput IV. De Concil. Trident. „ pitiatorium Sacrificiiim pro vivis & defunftis, atque in fanftifEmo j, EucharlftisB Sacramento eflTe vere realiter & fubftantialiter Corpus & 5, Sanguinem, una cum.anima & DivinitateDominiNoftri Jefa Chrifd , 3, fierique converfionem totius fubftantise panisin Corpus, & totiusfub- „ ftantiae vini in Sanguinem , quam converfionem Catholica Ecclefia 5, Trans - Subftantiationem appellat* Fateor etiam , fub alcera tantum „ fpecie totum, atque integrum Ciiriftum verumquaSacrameDtum fumi. 3, Conftantettened,. Purgatorium^effe, animasque ibidetentasFidelium 5, Suffragiis juvari. Similiterr & Sandlos una cum Chrifto regnantes , ve- 55 nerandos atque invocandos elTe , eosque orationes Deo pro nobis ofFerre, atque eorum Reliquias efFe venerandas* FirmiOime alfero , „ Imagines Chrifti,. ac Deiparse femper Virginis, nec non aliorum San- 5, ftorum j. habendas. & tetinendas efle atque eis debitum honorem ac venerationein impertiendam^. Indalgentiarum etiam poceftatem a „ Chrifto in Ecclefia r,eh£lam foifle ,. illarumque, ufLvai Chriftiano popu- 5, lo maxime faiiitarem^efle affirmOo. ^anftam ^ Cathoiicam, & Apo- 3, ftolicam Romanam Ecclefiam 5, omniom Ecclefiarum Matrem & Ma- „ giftram agnofco : Romanoque' Pontifici 5, Beati Petri, Apoftolorum ^ Principis ,, Succeflbri,, aa |pfu. Chrifti. Vicario verara obedientiam ^ fpondeo ac juro.. Csetera-itemi omnia a Sacris Canonibus, & Oecu- 5, menicis Conciliis ,, -ac praecipuc: a- Sacrofaafta Tridentina Synodo 5, tradita, definita & declarata^, indubitanter recipio , atque pro- ^ fiteor^ fimulque, contraria omnia , atque haerefes quascunque , ab „ Ecclefia damoaias , rei^to 5, &anathfimaci2atas ego pariterdamno, 5, rejicio, &&oathemaxi^O'c. , Hanc vcram Cathoh'cam Fidems. extraqiiam nemdfalvuseflTepo- „ teft , quaiT) in praefenti fponte proficeor , & veraciter teneo, eandem „ integrara , & inviolacam , usque ad extremum vitae fpfritum conftan- 5, tiifime^D.eo adjuvantej retinere , & corjfiteri, atque a meis fubditis, vel 5, illis , quorum cura ad.ms in munere meo fpe6labic , ceneri , doceri , & praedicari quantum in me erit curaturumi Ita fpondeo , voveo ac juro: ficme Deus adjuvet & hsec fanda Dei Evangelia* Siplures (inP^ qui./tmul Profijjhmm fidei emittunt tmc unus tx illis pre ii^am formulam devote prakgit , reliquis ftmul genu flectentibus , ac poft illam fin' guli accedunt, ^ taCtis duobus digitis, { Indice ^ medio), facris Evar^eliis^ fub* imgunt Ego N. idem fpondeO), voveo 5 acjuro:. fic me Deusadjuvet , & hsc fanfta Dei Evangeh'a. Hanc autem Profeffionem fidei tenentur emittere i. omnes provifi 4s Beneficio curato , coram Epifcopo vef Vicario Generali , & quidera kim duQS menfes a die adeptae poffelSonis. Irid, 24, i\ 12. de Ref. 2, Provifi Seflio XXV. 3^/ 1. Provlfi de Canonicatu nut DigriitaCe in EGdefia Cathedrali , pa;. riter intra duos menfes , coram Epifcopo & Capitulo. Trid, ibid. 3. Promoti ad Epifcopatum vel Archi- Epifcopatum , in prima Sy- nodo Provinciali» Trid, 25* 2» de Ref^ quia autem ejusroodi Synodi Provinciales his temporhbus rarias c6lebrantur, folent Epifcopi ProfefTiO' nem eraittere in manlbus Nurtfii ^Apoftolici , aut alicujus Epifcopi. Ula autemRomam mittitur fcripta , ac Inftruraento Ele^tionis inferta» 4. Promoti ad Prselaturam Monafterii , Conventus , aut alterius Domus ReligiofsE. Uti ftatuit Pius IV^ ^Confl^ Injun^um, Quae tamen Conftitutio non ubique 1n ufum eft dedu6la. f. ProfeiTores, ac Magiftn , quamcunqueliberalem Difciplinam pu* blice docentes, & quidem initio cujuslibet anni» Trid. f. 2.5* c, de Ref^ 5. Promovendi ad Gradus iLitterarios in -Acaderaiis» Pius IV, in Confiit. Sacrofan^a 1554. Casterum ne tam falubris inffituci Tiegle6lus'irrepat,'Tridendnum S. 24. c» 12. ftatuitjUt fi provifi deBeneficio curato, Dignitate, aut Canonica- tu Cathedrali, intra duos menfes, a die adeptai poireffionis, profeffionem fi- dei non emittant, pGdesifruCtus non facianffuos^ 'nec illispDffeffio fuffragetUY^ Unde probabilius fru6lus poftea perceptos tenentur reftituere, feu ad EcclefiEB fabricam vel in pauperes expendere^-ante omnem fententiam Judicis. Ratio eft : quia fruftuSg ;poft bimeftre percepti , non funt in dominio Beneficiati, fed funt res aliena °. cum Tridentinum noluerit, ut fruftus faciant faos pro cafu , 'quo ^Prdfeffionem 'culpabiliter omittunt*. At vero res aliena ante omnem fententiam debet r^ftitui, Neque obftac, quod lex Tridentini -, utpote privans 'BeneBciatum jure jam quajfito, fit pcenaiis» Nam hsclex, qiiomodocunque appelle- tur, re ipfaimpedit,nefrudus faciat fuos. Ergo hoc ipfo Beneficiatus lenetur jure naturali illos, tanquam rem non fuam , fed alienam , refti- tuere Ecclefiae, ad caufas pias applicandam. Deinde hsc poena videtur efle mere negativa , quse non privat jure jara quaefito, ( cum Beneficiatus ad illos fruftus nunquam jus abfolutum habuerit ) poena autem mere negativa , quae non aufert jus jam prius ha- bitum, fed tantum impedit acquifitionem juris , incurritur ante omnem fententiara judicis : ut parte prima de lege poenali diximus. Unde non obftat lex 19. de Hareticis in 6. ubi bona HaBreticorum ipfo jure decernuntur confifcata , nihilominus tamen executionem hujus pcensB prascedere debet fententia Judicis Ecclefiaftici , criminis declarato- ria. Nam haec poena non eft mere negativa, fed privativa jutis jam quaefiti, & dominii bonorum , jam prius habiti. Ad quam incurrendam requiri- tur fententia declaratoria criminis^ In noftro vero cafu, ut diflum, poent cft mere negativa, non privans jure aut dominio , jam prius habito. Nam JBene» 3^5 TaLs llh Cap. I^. De Condl. Indem. Benefkmtus curatus ( idem Canonico ) qui per duos menfes neglexit profeflionem fidei , nunquam habuit jus ad illos frudus, quoa poli la» pfum duorum cnenfitim percepit, multo m''nus illorum dominium. Adeo* que lex tantum impedit acquifitionem furis & dominii. cn ^ Difputari hic etiam folety an quis per Procuratoreai poffit emitterfe'' profeflionem Fidei ? videtur autem probabilius , id fisri polTe, nifi ftatu- tum fpeciale proEeffionem perfonal^m esi^at. Nam , quod quis fa^cere poteft per fe ipfum , facere etiam poteft per alium. A qua re^uia juris hic caflis non A^idetur excipiendus* Differtatio t m Proteftaj^tes juftam excufationem habeant, cmv in Concilio Tridentino non comparuerint, eique obedire deriedarinc? 9a3. proteftantes Germaniae frequenter ad Generale ConcUium appellaverantj Saepius ^ non, quod illud celebrari cuperent , fed quod morara interea qusre- peiiantesad ^^^^^ errores ipforum poffifit radices agere, Cum enim iliud tandem, ti©flci um, jjj2gnis fuperatis difficultatibus, efTet eongregatum, & quidem praecipue-in eorum gratiam^neuHam contumacise fusB pollkit excufationemprdetexere, Coaif arere comparere in illadetre^larunt^ licet a Fontifice & Synodo fepius invitati, 4ete:aaant. ab Imperatoribus }uffi> jpftque Caroio V. in Auguftanis Cbmitiis promife» rint aecelTum, & obfequium. Dico, detrat? Cur Legati i]li,qui A a a 2 ante 37^ Pars ni. CaputlV» i-eceptum. ante Belkim Mauritianum Trklcntum advenerarit , Bon produxenmt textus Scriptur® ? Cur tantum ad exprobrandum & expoftulandum ac- ceflerunt FNon eft , non eft profe6to hsec indolesmefitts ., veritatera quae- rentisj fedaverfancis, turbulenti,pervicaciam fuam, exmalignis prffijudi- dis con-ceptam, nimiom amantis* a3*' Opponentfortaffis adhuc , Conc.Trid. nequidem inoTnnibus Catholi- fluoaci dog. ^.^^ j^egnis ac Provinciis efle receptum, ut in Gaife, Helvetia &c. Quis ergo a rattioiidr ^itio vextet Lutheran^ aut Calvinianse profeflionis hominibus, fi nihil flbi ^ ' cum illo^ommun-e eife vehnt Tridetitinuni quojad do^lrinam & dogma- ta Fidei ab omnibus CathoHcis ubique gentium efle receptum* Proteftan- tes vero quoad ifta potiflimumeidem contradicunt* Deinde«tiam quoad Teformationem difciplinaplerisquein provinciis Cathoh'cis eftreceptum, iit fopra memoravimus : Deberetque ( leclufa fpeciali ac gravi caufa) ab omnibus recipj & obfervari , fl Legislator abfolute urgeret: neque eniin in poteftate eft fubditorum^ legemacceptare velrecufareproarbitrio. Sed Indulgendam quandoque aliqui^ infirmitati Filiorum prudenter cenfetpit Mater Ecciefia, ne , quod remedium efle debuerat , magis irritet morbum , ftomacho debffl non concoqiiente foHdiorem cibum. Ex GaHia cum Cardinale Lotharingo & Oratoribus Regis fiiccefliv^ Concilio interfueruutPraelatia^. omnesque^ quifubfinem aderant,fub- fcripfere. Neque ullus ex Catholicis Gsllis uilum uoquam dogma ., in Tri- dentino aifertum, vocavit in dubium, Utautem quoadcorre6lione.n etiam difciplinas univerfim induceretur, aCatharina Medicsea Caroli iX» tutelara tunc gerent^ , impetrari non potuit: tum quod Hugonottos metuerec, nolIetqueirritaTe : tum quod vetuiflet CoDcih'am, neRegularium facer- dotia in commendas traderentur : qua ratione Rex plurimos viros prima* rios fibi deviaeiebat, quorum opera in iliis maxinie Hugonotcicis procellis indsgebat. Quam ob caufam Cancellariusnon eft veritusPontificis Nuntio dicere, Cardinaiem Lotharingum,poftquam fibi ventrem oppleverat, velle aiils jejonium prsefcdber^. Querebatur etiam FerreriusGailisead Conci- lium Legatus., in SefiioneXXIV. fancitum fuifle, ut Epifcoporum caufae^ cognofcerentur Rom^ ; quod pugoare dicebat cum Privilegiis Gaiiise de nonevocandis caufis eRegno. Certumnihilominuseft,magnaffietiamin Gallia de Concilio conceptamaeftimationem. Audirihacfuper re meretur SfortiaPallavicious, fcriptorum Hiftor. Conc. Trid.facile Princeps. Satisincompeno mihieffy mtWlQlib. i^. Cap-. lo. n. i^.per univerjam Cbri- (iianam Rempublicam, per Galliam prafertim , fummam de illo (Conciiio) exiftima» ' leftimonium. %{QYiem fuijfe diffufam : ^ primo quidem Decreta doUrince adorata illic fuere tanquam Sacro ' fanUa ab univerfis Catbolicis : dein, quanquam difciplince Decreta in difficuUa" tem affenderenti propterea quod aliqui ex concilio ^ ex Senatu ea quafi detrimetitofa Privilegiis Regis ^Ecckfia GaUicancs depvnxerant^ tamen Epifcopi in Synodis ?r$* 233. An & quo rnodo rece ptum in Gallia. Pallavidni Difiertatio de Concilio Trident. 375 vincialibus illa pro virilifunt imitati ; per hanc imitatiomm Eccleftd in Gallia ultra viodum meliorem informarn redaEla e/i^ Et multis poft Concilium anniselapjisma' gnus Gallice Rex HenricusIFJure jurando fpoponditClementi VIIL Pont. Max, enmem a fe operam navatum iri , ut Concilium fuis in Regnis integre reciperetur : ad quod animum non induxijfet generofus tunc vidtor Princeps , ft eas Synodi rancliones injufias ^ autnoxiasexifiimajjet, Addit deinde, OlTatutn Cardinalem Galliarum Regis Miniftrum fcriprifle eidem Regi, TrideatinaraSynoduni difplicere in Gallia duobus hominum generibus 3 ac primo quidem cunftis haereticis, qui ab omni Conciiio abhorreant, deindeiis, quibus graveac- cidebat, interdici fibi Sacerdotia , naturafua infociabih^a , cum abofibus veticis a Conciiio : nihil a fe repertum , quod authoritati Regia^ adver- faretur ; plurimum in eo efle , quod faveret, nihil , quodofficeret Ec- clefiaB Gallicanae: Nifi quis fortajje crederet^ fmonias, aliaque vitia ^ corrupte» las ejfe Ecckfi(S Gallicance Primkgia. Eundemque fenfum fuiflTe Cardinalium Perronii & Richelii, acceptationem Concilii in publicis Galliae conven- tibus urgentium. Atfit, quaedam difcipIinjfcDecretavifafuifl^e (evera nimium infirmio- ribus quibusdamanimis , quid indealiud conficitur, nifi valide os obfl;rui Protefl:antibus , de difciplinaelaxitate &corruptela non raro querelanti- bus ? Non quod feveriorem ipfi ament difciplinam, aut eandem exoptent, fed ut Catholicis exprobrent. Caeterura, ut fsepius memoratum, nul- lus Orthodoxorum intoto orbe fuit, qui do6trinam dogmaticam, aTri- dentino traditam , non illico cum fumma veneratione exceperit* Cur non idem confiliurainiere Acatholici? Quam tantae contumacias excufa- tionem poflTunt obtendere ? Dicere non poflunt , tra^latas non fuifl^e in Conciiio illas materias , 23^ quas traftari oportuit, aut quas cum illis fuerant controverfce^ ]\Tam more M jorom edita principio a 5ynodo profeffione Fidei , tanquam5?° bafis & fandamen agendorum propofita ell SacraScriptura: enumerati , profundae vetufl:atis exemplo , libri Veteris ac Novi Teftamenti finguii. Atque ut ne quidem de verbis, propter varias editiones, poflTet efl^e con- tentio , approbata , communi ufu jam prius recepta, e Grsecis & Hebrai» cis translatio. Tum de originali peccato, & naturse corruptae miferiis demonftrataOrthodoxa veritas. Adjuftificationis naturam, caufas, ef^ feftos ac proprietates exponendas promotaDivina prorfus do6trina, ad confufionem veterum recentiumque hserefum. De SS. Sacraroentis traftatum deinceps, ac primo quidem de omnibus, tum vero de fingulis , diftinae, ordinate, Chriftiane, divinifijme. Oftenfa iriftitutio,indoles,materia,forroa, vis atqueefficaciaSS. horum Myfterio- rum,c(Eleftiumque charifmatum. De SS. MiflTce facrificio , & communione fub utraque fpecie, parvulorumque, propofita dein opportune do£lrina,di- fcuflTa diligenter , definita orthodoxe. SubjunCla denique faluberrima da- Aaa 3 gma- .374 Pars III, Cap, IV. gmata deIndulgentlis,Pargatorio, veneratione & invocatione 5an£lorum, facris Imaginibus &reliquiis. Hsecque omnia tam fapienter, dilucide, fan- fteque ad verbi Di "ini amuilim funt a6ta, ut ex Divino pro niflb a Spiritu S. omnem docente veritatem, fuggefta atque di^lataeireneminifapientum poffit eiTe dubium^ Sednon tantum digitoDei demonftrata funt dogmata fanftae Fidei , cultusque DivinjReligio, fed abufus etiam fublati : eliminaca omnis fuper» ftitio, qu^ftusturpisirreverentia* SacratiffimumMifrae facrificium a priva- tis , profanisque domibus ad Domini facraria revocatum , interdidlumque vagis ac criminofii IVIyftis* Exeile jufti e domo Domini mollieres cantus , garritus, profana commercia!, abolitis quibusdam y quas fcandalo potius erant, Matrimonii impedimentis ,* novum fancitum faluberrimum, maxime- quead toilendos graviffimos abufus neceflTarium, quo videlicetclandefti- na connubia funt irritata, Quot alia ad vindicandam revocandamque difciplinam conceptade- creta ! Eligendi ad Ecclefiaftica Officia, non ambitione aut avaritia turgidf, fed probitate, virtute, do6lrina praeftantes, prodeffe magis diledtis ovicu- lis , quam praDelTe fatagentes, prsebito iisdem frequentius & curatius verbi Di vini falubri pabulo» Epifcopi aliique animarum Paftores, interdi6la eva- gandi licentia, gregi fuo adeffe atque cura vigili juffi attendere. Quid fa- iubrius? Quida;quius? Quid Paftorum muneri, quid Ovium fecuritati , integritati, faluti convenientius ? Circumfcripta Privilegia , quae in abufum aut male vivendi , aut male docendi aWcubi degeneraverant. Abavaritiae ac Simonisefordibus expur» gatum Sacerdotium ; Sacramenta gratis conferri juflTa : omnis facrorum nun- dinatiofeveredamnata: propulfatipenitus ab Ecclefiacirculatores, injuffi Indulgentiarum diribitores , & fordidi eleemofynarum quaeftores ; Ut pro- in nihil amplius fit , quod in hac parte Proteftantes poffint conqueri , auc defiderare ab Ecclefia^ Et quot alia ad Divini Numinis cultum, ad animarum proventum , ad nitorem facrorum,adimroortaIe Ecclefiaedecus decreta funtcondita? Di- vino prope confilio profcripta perniciofa illa Beneficiorum coacervstio , ut & avaritia coerceatur, & fuis Paftores Ovibus adefife queanc. Provin. cisles in ftata tempora reftituta; Synodi Vifitatorum dilatata diligentia , & reftrifta copiditas. Vel invito etiam Re6lore roatricis EccleficT erigi jufia curata facerdotia, ubi populi expofcit falus. Traditae Mir^ ns £c- clefiaevivendi, pafcendique leges. Atque ut a primamoxaecat. virrut^ imbuantur & doftrina , qui in fortem Domini vocantur , conur enuata Epifcopis virtutum fcientiarumque feminaria, in florentes fatus , am- gp<5. plamque fementem furretlura. Klhli uitia Quid amplius? defiderare quid amplius poteftis , quicunquc fupremo defidcrave huic fan6tiffimoque Ecclefise Senatui negatis obfequium ? Cenfuris Ecciefia. ^fticis. Diflertatio de Concilio Trident. m fticK%ac praefertim excommunicationibus modumponi? Eftpofitus. Pri.pofruntPro? mm judlciorum inftantiae eum locum defignari, ubi lites funt ortse ? Eft de- teftautes. f gnatus^ Reformari Clerum, tolli concubinatus, qusefturas, negotiationes, profanacommercia,fcandala? Suntfublata. Dirimi controverfias Fidei, recens exortas ? Sunt diremptse, judicio maturo, diligentia magna, Fide in- tegerrima : & a quot quantisque viris ex omni genere & natione! a Ger- manisjltalis, Gallis, Hifpanis, Hungaris, Bohemis, Anglis, Hibernis, Lufi- tanis, Polonis, Suecis, Be]gisy Moravis, Croatis, Illyricis, Graecis ; a Cardi- nalibus, Patriarchis, Archi • Epifcopis, Epifcopis, Oratoribus, Abbatibus, Generalibus Ordinum, Procuratoribus, Theologis, JurL^confultis ac Do- ftoribus, doftrina eruditiflimis, ingenio perfpicaciffimis, pietate religiofifli- mis, vica integerrimis, ufu rerum & experienda peritiffimis. Quidergodefideratisamplius ? Conciliumindixic, eique per Legatos paefedit, qui, fuffragante facra pagina, atque ex ufu & inftituto Majorum indicere ac praefidere debuit. Convocati funt, cum jure fuffragii, ex omni orbe Chriftiano , quos Spiritus Sandtus pofmt Epifcopos regere Ecclefiam Dei^ omnium etiam vetuftiffimarum in Ecclefia Synodorum exemplo. Difcul^ fa omnia fumma induftria, librata Proteftantium argumenta, diftse fenten- tiae maxima libertate, nihil diffimulatum, fingula omnium vulnera detefta, fumma contentione certatum , ut robuftiores veritatis nervi ftudiofius atque accuratius explorarentur. Quid igicur concludendum aliud , nift inanesomnino & frivolas effe excufationes illas, quas obtendunt Prote- ftantes , quod ad Concilium venire noluerint, ejusque faluberrimis San- flionibus parere adhucdum detreaent ? 5. xin. De Congregatione Cardinalium ConciliiTridentini Interpretura. 2,7 pius IV. Pontifex maximus fevere , ut fupra memoratum , prohibuerat, ne quis gloffas , auT: interpretationes Concilii Tridentini facere prse- fumat, fibi foli refervata interpretationis poteftate. Poftea tamen, cum ajg. varia dubia inciderent, idem Pontifex inftituit Congregationem o£lo Car- InmtmaCon» dinalium, quibus eam curam committebat, ut obfervantiae decretorum in- gregatio. tendarent, & fi dubium aliquod autdifficultas occurreret, ad Pontificem referrent. Pius V, deinde Sixtusque V. eidem congregationi poteftatera fecerant, decidendi controverfias, Synodumque interpretandi quoad de- creta morum , fibi refervatis iis, quae fpe6lant ad dogmata. Quacri autem hic folet , quam authoritatem habeant Declarationes Congregationis Cardinalium , an fcilicet fint interpretationes autbentica, & fic habeanc vim legis Ecclefiafticse ? Negant auftores non pauci , cum Sanchez libr, g, de Matrim, difp. 2. n. 10. Laymann h i. tr. 4. c. 7. Diana, Bonacinna, Vega,Pelliz&c, Affirmanc vero Barbofa /. i. Jur.Ecclefc./^, n. a. Pignatelli tm. i\ mfult. S6. «. 10. Fagnanus, Lezana, Salas, multique aiii. Ter. ParsIIL CaputlV. Tertfa ac melior fententia, inter utramque quafi media, difcrimen facit Deckratio- fnter declaratjones Comprebenfwas & Extenfivas. Comprehenfivae dicuntur, nesCardins- quaBCompreh^jnduntur io verbisConcilii proprie intellciStis, feu, funt fecun- nrehenfiva propriam & communi ufu receptam fignificationem, quam babent ver- habent vini baConciiiu £t de his declarationibus docent cum Carduiale de Luca in legis. amoh ad ConciL Tdd. difc. t.n, 17. Gobat, Engel, Wieftner, Reiffenfluel, , Schmalzgtoeber, Pichler quod nnt interpretationes authentica?, adeo- que habeant vim legis. Probamr, Ratio efl Quia ab ipfo Papa Congregationi data eft poteftas inter- pretandi CoDcilium. Quod autem quis facit per dMum^ perinde eR:, acfi fa- ciat per fe ipfam. 2* Qum°]mti ConftitutionemSixt? V. declarationes iftss in rebus dubiis non fiunt, nifi confulto prius Pontifice, &, ut Gregorius XIV. ftatuit, iitteris expreflx) nomine Pontificis. Ergo non minus habent authoritatem Legalem, quam refponfa Jurisconfultorum, quibus Juftinia- nus dedit olim authoritatem interpretandi Leges. Atque hinc Rota Roma- na has declarationes accurate obiervat, reliftis etiam propriis Rotae deci- fionibus, fi fint contrariae, ut teftantur Barbofa /. i. j^ur^ Ecclef, 4, 8> Fagnanus, de Luca &c. & plane per fe patere videtur, Cardinalibus illis majorem poteftatem effe concefl^am , quam privatis tantum Doftoribus, quorum interpretatio non eft authentica, fed doftrinalis tantum. 240» Nequedicas, quod illae declarationes non fiant modo praeceptivo vel Solvuntar prohibitivo , neque debito modo promulgentur. Nam verbum cenfendiy •bieaiones. quo Cardinales uti folent, Q cenfuit congregatio) juridice hic idem fignificat, ac autiientice declarare. Neque opus eft , ut incerpretationes fpeciaiiter promulgentur : cum enim non faeiant jus novum , fed tantura declarent jus antiquum Conciiii Tridentini, retrotrahuntur ad tempus latse legis, feu habiti Concilii : Unde decreta Concilii fic accipioncur , ac fi jam initio cum hac declarstiooe eifent lata & promulgata. Unde neque requiritur, 24T. ut tempus & locus tailEe declarationis exprimatur. Sed tantum opus eft, Tnareqiufi- ^ixiX. comprehenfivcs ^ h in forma dehita exhlhemtviT ^ hoc eft Sigillo Con- thenticle!^" gregationis munitse, & a Cardinale Pr£efe6lo ac Secretario fubfcriptee, ut ordinavit Urbanus VIIL ac infijper nomen Pontificis exprimentes , ut vo- luit Gregorius XiV. Card. de Luca l. c. propter defeflum harum trium conditionum mukae non funt authenticse,adeoque vim iegalem non habent. Sic declarationes Extenfivce , quae nempe ukra id , quod verba Concilii ^ 342- proprie ac fecundum fenfum communem accepta fignificant, egrediuntur, Ixtenfivae ajjqqid concedendo, difpenfando, difponendo, non funt autbentias^ fed tan* {uat tantum doctrinales^ quse vim legis non habent ; quia non ad extenfionem inftitu- g rina es. Congregatio, fed ad interpretationem. Aliud effet, fi fierent ex fpecia- li mandato Papae, & legitlme promulgarentur: ut quandoque fafturo eft» £x quo cadit etiam obje^io, quara hic aliqui formant, quod fcilicet Ec- clefia Appendix de Conciliis Dubiis Concil 6? Ecclef. U i. Concilia Gene- i. ralia dividit in approhata , reprobata , partim approhata , partim reprobata^ GeneraliaRe. Inter rsprobata ponit o6to : nempe Antiochenum^ in quo tempore probara. Conflantiilmperatoris Ariani anno 34^. damnatus & depofitus eft ab Epi- Autioche. fcopacr Alexandrino S. Athanafius, & via patefafta ad everfionem Con- """^* ci':ii Nicfenl. Id Editione Veneta Coleti ponitur hoc Conciliabulum ad annom Fm III Bbb Al£«. :a. i^lterum ^^l MHfo/a^ren/e plus qu^ru 3 00. Epifcoporum fub eodem Im- iM^ialaasa- 5pei.atore Conftantio , in quo omnia per vim Arianorum , ac praefertira ■^e* iUrfacii & Vaientis., relapforum, ipfiusque Conftantii, praefentis, a6ta fiint,- damnatusque rurfus .Athanafius. Cui damnationi cum fubfcribers inolletOberius Papa , in exiiium pulfus efl:, anno 9 55. una cum Eufebio ■Vercellenfi, Lucifero Calaritano, aliisque Epifcopis. 3. Tertium ejusdern tempore anno 3^3. y^nmme7i/fi : in quo 600. Epi- .i^iimineiife. f^^^i Oriente & Occidente convenerant. Ac vox oi^.oE